√…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î

(’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î)

Ïfi›‹˘, 2002

i
 ©

‰Ê˝ 2005 — ’˛◊‹ ±T≤ÏkÎ 15,000 fi¿·˘.

Áfl¿ÎflÌ ‹K›V◊ ‹ƒHÎη›, √Î_‘Ìfi√fl.

ii
 ±Î‹¬

¤Îfl÷fiÎ Á_ω‘ÎfifiÎ ±ÎÏÀÛ¿·-309fiÎ ’fl_÷¿ Ëı ‹Îfi. flÎ…›’ηlÌ

¶ÎflÎ ‹_⁄≥ flÎ…›‹Î_ CÎÕΛı·Î ‹_⁄≥ ‹S¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹Îı ÷Îfl̬ — 1-5-60 fiÎ
flÎı… √…flÎ÷ flÎ…›fiÌ fl«fiÎ ◊≥ I›Îflı flÎ…› Áfl¿Îflı √…flÎ÷ ±ıÕMÂfi ±Î_˜Œ
·Î˜{ (VÀıÀ ±ıLÕ ¿L¿flLÀ Á⁄…ı¿ÀÁ) ±ÎıÕÛfl, 1960 Ëı ±’fiΉı· Ë÷Î. ±Î
Ïfi›‹Îı‹Î_ Á‹›Î_÷flı ◊›ı·Î Á‘ÎflÎ ÷ı‹… ±√εfiÌ ’ÏflÏVJÎÏ÷‹Î_ ±Î‰ı· ⁄ÿ·Î‰fiı
K›Îfi‹Î_ flάÌfiı, fiÎHÎΠω¤Î√fiÎ Áfl¿ÎflÌ ΩËıflfi΋Πø‹Î_¿ — ∞±ıfi-31-38-
∞Á̱ıÁ-102001-1598-«, ÷Îfl̬ — 15-11-2002 ◊Ì √…flÎ÷ ‹S¿Ì
Áı‰Î Ïfi›‹Îı, 2002 CÎÕÌ ±_√˛ı∞‹Î_ ’˛ÏÁK‘ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î »ı.

±_√˛ı∞‹Î_ ’˛ÏÁK‘ ◊›ı·Î √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹Îı, 2002 ±fi ¿>‚÷Î

±◊˝ı ωWΛ‰Îfl ±Îà ’ÏV÷¿Î‹Î_ ’˛ÏÁK‘ ◊›ı· »ı. ±Î ±_√˛ı∞ Ïfi›‹ÎıfiÎı √…flÎ÷Ì‹Î_
±fi‰Îÿ ±Ïfi‰Î›˝ …wflÌ›Î÷ »ı ÷ıfiı K›Îfi‹Î_ flά÷Î_ √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹Îı,
2002 ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î »ı. ±Î ±ı¿ ¿’w ±fiı ¿ÏÃfi ¿Î‹ Ë÷_ …ıfiı ’ÒHν
¿fl‰Î‹Î_ …ı ¿Îı≥±ı ÁË›Îı√ ±ÎM›Îı »ı ÷ı ÁΈ ±Ï¤fi_ÿfifiı ’ÎhÎ »ı. flÎ…› Áfl¿ÎflfiÎı
‰Ë̉À √…flÎ÷Ì‹Î_ ◊Λ »ı ÷ı◊Ì ±Î Ïfi›‹Îı √…flÎ÷Ì‹Î_ ’˛ÏÁK‘ ◊‰Î◊Ì flÎ…›
Áfl¿ÎflfiÌ Ï‰Ï‰‘ ¿«ıfḻÎı ±fiı ÷ıfiÎ ±Ï‘¿ÎfḻÎı / ¿‹˝«ÎfḻÎıfiı Ïfi›‹ÎıfiÌ ±Î
’ÏV÷¿Î±Îı ¬Ò⁄ … µ’›Îı√Ì ◊Âı. ±Î Ïfi›‹ÎıfiÎ √…flÎ÷Ì ±fi‰Îÿ‹Î_ ¿›Î_›
¤Ò·«Ò¿ ËÎı› ±fiı ÷ı fiÎHÎΠω¤Î√fiÎ K›Îfi‹Î_ ·Î‰‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ÷Îı fiÎHÎΠω¤Î√
±Î¤ÎflÌ flËıÂı.

(ÕΘ. ‹_…\·Î Á⁄˛‹H›‹)

ÁÏ«‰Î·›, √Î_‘Ìfi√fl. ±Ï‘¿ ‹A› ÁÏ«‰,
÷Îfl̬ — 15-11-2005. fiÎHÎΠω¤Î√.

iii
iv
 ’˛V÷ΉfiÎ

¤Îfl÷fiÎ Á_ω‘ÎfifiÌ ¿·‹-309fiÎ ’fl_÷¿ Ëı ‹_⁄≥fiÎ flÎ…›’ηı, ’Îı÷ÎfiÎ

¿‹˝«ÎfḻÎıfiÌ Áı‰ÎfiÌ Âfl÷Îı (’√Îfl, ¤J◊Î, flΩ ±fiı ’ıLÂfi)fiÎ Ïfi›‹fi ‹ÎÀı ‹_⁄≥
‹ÒS¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹Îı ⁄fiÎT›Î Ë÷Î. ÷Îfl̬ — 1·Ì ‹ı, 1960fiÎ flÎı… √…flÎ÷ flÎ…›
±ÏV÷I‰‹Î_ ±ÎT›_ I›Îflı ±Î Ïfi›‹Îı ‘ √…flÎ÷ ±ıÕMÂfi ±Î_˜Œ ·Î˜{ (VÀıÀ ±ıLÕ ¿L¿flLÀ
Á⁄…ı¿ÀÁ) ±ÎıÕÛfl, 1960 Ëı ±’fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Ë÷Î. √…flÎ÷ flÎ…›fiÎ ¿‹˝«ÎfḻÎı
‹ÎÀı ±fi ¿>‚ ŒıflŒÎfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î.
»ıS·Î 40 ◊Ì ’HÎ ‰‘ ‰Wν ÿflÏ‹›Îfi ±Î Ïfi›‹Îı CÎHÎÌ ‰¬÷ ’fi‹˝Ïƒ÷ ±fiı ±z÷fi
¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹ »÷Î_ Á‹›Î_÷flı CÎHÎÎ ⁄‘Î Ïfi›‹Îı Á‹›ÎfiÁÎfl Á_√÷ fi◊Ì ±fiı
CÎHÎÎ ⁄‘Î Ï⁄fi …wflÌ ’fl‰Îfl ◊›Î »ı ÷ı◊Ì flÎ…› Áfl¿Îflı, √…flÎ÷ ‹ÒS¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹Îı ÷ˆ›Îfl
¿fl‰Î ‹ÎÀı ¤Ò÷’Ò‰˝ Ïfi›Î‹¿, ’ıLÂfi ±fiı ’˛ÎıωÕLÀ ŒoÕ lÌ ±Îfl. ±ı‹. ‹Ëı÷Îfiı ωfi_÷Ì
¿flı·Ì.
lÌ ±Îfl. ±ı‹. ‹Ëı÷αı ±Î ¤√Ìfl◊ ¿Î›˝fiı ’ÒHÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı »ıS·Î ¿ıÀ·Î¿ ‰WÎνı Á‘Ì
±Ï‰fl÷ ’HÎı ¿Î‹ ¿›* »ı √…flÎ÷ ‹ÒS¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹Îı, 2002 ±Îà ¤Î√‹Î_ »ı. ‹_⁄≥ ‹ÒS¿Ì
Áı‰Î Ïfi›‹Îı‹Î_ ±Î…Ïÿfi Á‘Ì‹Î_ ¿flı·Î ÷‹Î‹ Á‘ÎflÎ ±fiı ŒıflŒÎfl ±Î Ïfi›‹Îı‹Î_ ±Î‹ı…
¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı. ±Î Ïfi›‹Îıfi_ √…flÎ÷Ì ¤ÎWÎÎ_÷fl ˉı ÷ˆ›Îfl ◊≥ flËı· »ı.
±Î ¿Î›˝ lÌ ±Îfl. ±ı‹. ‹Ëı÷Î ‹ÎÀı ’Îı÷ÎfiÎ ’Ïfll‹ ¿fl÷Î ’HÎ ’Îı÷ÎfiÎ ±Îfi_ÿ
±fiı Á_÷ÎıWÎ ‹ÎÀı ÁωÂıWÎ Ë÷. lÌ ¿ı.ÕÌ. ‹ÏËÕÎ, ±Ï‘¿ ÁÏ«‰(Áı‰Î) fiÎHÎΠω¤Î√ ±fiı
÷ı‹fiÎ ±Ï‘¿ÎfḻÎıfiÌ ÀÌ‹ı Á÷÷ lÌ ‹Ëı÷Îfiı ÁË¿Îfl ±Î’ı· »ı ±fiı ÷ı±Îı ±Î ¿Î›˝
ÁŒ‚÷Î’Ò‰˝¿ ’ÒHν ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Ï¤fi_ÿfifiı ’ÎhÎ »ı. √…flÎ÷ ‹ÒS¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹ÎıfiÎ Á_¿·fi‹Î_
’Îı÷Îfi_ ±‹ÒS› ›Îı√ÿÎfi ±Î’‰Î ⁄ÿ· Ïfi›Î‹¿lÌ, ÏËÁÎ⁄ ±fiı Ï÷ΩıflÌ; Ïfi›Î‹¿lÌ,
’ıLÂfi ±fiı ’˛ÎıωÕLÀ ŒoÕ ÷ı‹… √…flÎ÷ Áfl¿ÎflfiÎ ‰ˆ‘ÎÏfi¿ ±fiı Á_ÁÿÌ› ⁄Î⁄÷ÎıfiÎ
ω¤Î√fiÎ ±Ï‘¿ÎfḻÎı ±fiı ¿‹˝«ÎfḻÎı±ı ±Î’ı·Î ±‹ÒS› ›Îı√ÿÎfi ⁄ÿ· ±Î¤ÎflÌ »Ì±ı.
±Î Ïfi›‹Îı‹Î_ ¿Îı≥ «Ò¿ ¿ı hÎÏÀ ⁄ÿ· K›Îfi ÿÎıfl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ÷Îı fiÎHÎΠω¤Î√
±Î¤ÎflÌ flËıÂı.

(±ıÁ. ∞. ‹Î_¿Õ)
ÁÏ«‰Î·›, √Î_‘Ìfi√fl ±√˛ ÁÏ«‰,
÷Îfl̬ — 15 fi‰ıQ⁄fl, 2002 fiÎHÎΠω¤Î√.

v
vi
 ±fiø‹ÏHοÎ
ø‹Î_¿ ω√÷˘ M≤Wà ø‹Î_¿
’˛¿flHÎ - 1 - Á΋ÎL›
1. À>_¿Ì Á_iÎÎ ±fiı ±Îfl_¤ — 1
2. T›ÎÏÅ — 1
3. ±◊˝CÎÀfifiÌ ÁkÎÎ — 1
4. »^À»ÎÀfiÌ ÁkÎÎ — 1
5. ¿flÎflfiÌ Âfl÷˘fiÌ ¿Î›ÿıÁfl÷Î — 1
6. ’√Îfl, ¤J◊Î_ ±fiı flΩfiÌ ‹Î√HÎ̱˘fi_ Ïfi›‹fi — 1
7. ÁkÎÎ ‰Î’fl‰Î ⁄Î⁄÷ ±fiı ÷ıfiÌ Á˘Ó’HÎÌ ⁄Î⁄÷ — 2
8. »^À»ÎÀfiÎ ¿ÎflH΢ ±˘ÏÕÀ ±Ï‘¿ÎflÌfiı ÿÂν‰‰Î ⁄Î⁄÷ — 2
’˛¿flHÎ - 2 - T›ÎA›Î
9. T›ÎA›Î —
(1) ““¬flı¬fl ‹ÁÎŒflÌ ¬«˝”” 3
(2) ““ŒÎ‚‰HÎÌ”” 3
(3) ““ΩıÕÎHΔ” 3
(4) ““’ÏflÏÂp”” 3
(5) ““Ïfi‹c¿ ¿flfiÎfl ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ”” 3
(6) ““±ı’˛LÀÌÁ”” 3
(7) ““±˘ÏÕÀ ¿flfiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌ”” 3
(8) ““Á_‰√˝”” 3
(9) ““‹¿Î‹ flÁη˘”” 3
(10) ““‹¿Î‹ Áfl_Ω‹”” 3
(11) ““‰√˝-4 fiÌ Áı‰Î”” 4
(12) ““‰‚÷fl ¤J◊_”” 4
(13) ““ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ”” 4
(14) ““¤Îfl÷ Áfl¿Îfl ±◊‰Î flÎF› Áfl¿Îfl ±◊‰Î Á_CÎ flÎF›ZÎıhÎfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ”” 4
(15) ““Á_ω‘Îfi”” 4
(16) ““‰ÎËfi ¤J◊_”” 4
(17) ““’˛◊‹ Ïfi‹c¿fiÌ ÷Îfl̬”” 4
(18) ““ÿˆÏfi¿ ¤J◊_”” 4
(19) ““Ïÿ‰Á”” 4
(20) ““Q≤I›-ÁË-ÏfiT≤ÏkÎ √˛ıF›¥ÀÌ”” 4
(21) ““’ıLÂfi ±fiı ’˛˘Ï‰ÕLÀ Œ_Õ Ïfi›Î‹¿”” 4
(22) ““’ıLÂfi ‹ÎÀı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿ÎflÌ”” 4
(23) ““Œfl…”” 5
(24) ““‹‚÷fl”” 6
(25) ““¿Î›˝’η¿ ¥…fiıfl”” 7
(26) ““¿<À<_⁄”” 7
(27) ““ŒÌ”” 8
(28) ““’˛◊‹ Ïfi‹c¿”” 8

vii
ø‹Î_¿ ω√÷˘ M≤Wà ø‹Î_¿

(29) ““N·ıÀ flıÀ flıLÀ”” 8

(30) ““flÎF›ı÷fl Áı‰Î”” 8
(31) ““fi‹Òfi˘”” 8
(32) ““flÎ…’ÏhÎ÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ”” 8
(33) ““Áfl¿Îfl”” 9
(34) ““¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕΔ” 9
(35) ““¿«ıflÌfiÎ ‰ÕΔ” 9
(36) ““‹A› ‹◊¿”” 9
(37) ““ΩËıfl flΩ”” 9
(38) ““‹Îfiÿ˚‰ı÷fi”” 9
(39) ““CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_”” 9
(40) ““Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ (ËÎ…fl ◊‰Îfi˘ Á‹›)”” 9
(41) ““flΩ”” 9
(42) ““flΩfi˘ ’√Îfl”” 9
(43) ““‘ÎflHÎÎÏ‘¿Îfl”” 9
(44) ““V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_”” 9
(45) ““÷⁄Ì⁄Ì ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ”” 10
(46) ““÷⁄Ì⁄Ì ‹_Õ‚”” 10
(47) ““‹Î¥·ı… ¤J◊_”” 10
(48) ““¿Îfl¿<fi ‰√˝fiÎ ¿‹˝«ÎflÌ”” 10
(49) ““Á√Ìfl”” 10
(50) ““‹ÏËfi˘”” 10
(51) ““Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ ÁP›”” 10
(52) ““±‰ı∞ ¿Î‹√ÌflÌ”” 10
(53) ““’√Îfl”” 11
(54) ““¿Î›‹Ì ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊_”” 11
(55) ““’ıLÂfi”” 11
(56) ““’ıLÂfi’ÎhÎ ’√Îfl”” 11
(57) ““’ıLÂfifl”” 11
(58) ““’ıLÂfi «Ò¿‰HÎÌ ¿«ıflÌ”” 11
(59) ““’ıLÂfi «Ò¿‰HÎÌ Ë¿‹”” 11
(60) ““’ıLÂfi ‹_…^fl ¿flfiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌ”” 11
(61) ““¿Î›‹Ì …√Δ” 11
(62) ““’√Îfl ±fiı ÏËÁÎ⁄Ì ±Ï‘¿ÎflÌ”” 11
(63) ““±_√÷ ’√Îfl”” 11
(64) ““Á_¤Î‰Ì ’√Îfl”” 11
(65) ““±…‹Î›ÂÌ (’˛˘⁄ıÂfifl)”” 12
(68) ““¤Îfl÷fi˘ ¿ı flÎF›fi˘ ΩËıfl ÏËÁÎ⁄”” 12
(67) ““ΩËıfl ‰ÎËfi”” 12
(68) ““’ıLÂfi’ÎhÎ fi˘¿flÌ”” 12
(69) ““flÏ…VÀÕ˝ ‹ıÕÌ¿· ’˛ı„@ÀÂfifl”” 12

viii
ø‹Î_¿ ω√÷˘ M≤Wà ø‹Î_¿

(70) ““¤ÎÕ<_”” 12
(71) ““flËıHÎοfiÌ Á‰·÷”” 12
(72) ““ÁÌ·ı@Âfi √˛ıÕ”” 12
(73) ““Áı ‰ Î’˘◊Ì”” 12
(74) ““¬ÎÁ ’√Îfl”” 12
(75) ““Œfl…fi_ ZÎıhΔ” 13
(76) ““’˛‹ÎHΤÒ÷ ¤ÎÕ<_ (VÀÎLÕÕ˝ flıLÀ)”” 13
(77) ““Ïfi‰Î˝Ë ¤J◊_”” 13
(78) ““¿Î›‹Ì ’√Îfl”” 13
(79) ““±‘ÌZο ¥…fiıfl”” 13
(80) ““µ’·Ì ¿ZÎÎfiÌ Áı‰Î”” 13
(81) ““¿˘Ã˘ (Àı⁄·)”” 13
(82) ““Ë_√Î‹Ì …√Δ” 13
(83) ““Ë_√Î‹Ì ⁄ÿ·Ì”” 13
(84) ““‹t÷Ì …√Δ” 13
(85) ““’√Îfl ‘˘flHΔ” 14
(86) ““⁄ÿ·Ì”” 14
(87) ““‹ÁÎŒflÌfi˘ Á‹›”” 14
(88) ““‹ÁÎŒflÌ ¤J◊_”” 14
(89) ““Ï÷ΩıflÌ”” 14
’˛¿flHÎ - 3
‰‚÷fl ¤J◊Î_
10. Á΋ÎL› — 15
11. ‰‚÷fl ¤J◊Î_fiÎ ’˛¿Îfl˘ — 15
’˛¿flHÎ - 4
V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ (ÁÌ.±ı·.±ı.) ÷◊Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ (±ı«.±Îfl.±ı.)
12. V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ (ÁÌ.±ı·.±ı.) ‹_…^flÌ ‹ÎÀı ÂËıfl˘fi_ ‰√a¿flHÎ — 16
13. V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Îfi˘ ÿfl (ÁÌ.±ı·.±ı.) — 16
14. CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ (±ı«.±Îfl.±ı.) ‹_…^fl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÂËıfl˘fi_ ‰√a¿flHÎ — 17
15. CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl — 17
16. CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ (±ı«.±Îfl.±ı.) ±Î¿Îfl‰ÎfiÌ Âfl÷˘ — 18
17. Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Ë˘› ÷ı‰Î ’Ï÷-’ÇÌ ⁄_fiı F›Îflı ’˘÷ÎfiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ ¿ı ¤ÎÕÎfiÎ ‹¿Îfi‹Î_16
flËı÷Πˢ› I›Îflı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ — 18
18. flΩ ÿflQ›Îfi ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿ı ’fl÷ ¿flÌ ÿı‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfi_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ — 18
19. ’˘÷ÎfiÌ ‹ÎÏ·¿Ìfi_ ‹¿Îfi ‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiÌ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ‹ÎÀıfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 19
20. ¤ÎÕ΋@÷ Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο ‹‚‰Î’ÎhÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı
V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ¿ı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 19
21. Áfl¿ÌÀ ËεÁ / √ıVÀ ËεÁ / flıVÀ ËεÁ / ’Ï◊¿Îl‹‹Î_ fl˘¿ÎHÎfiÎ Ï¿VÁ΋Î_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±’ÎhÎ÷Î — 19
22. ⁄ÿ·Ì ◊›ı· ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 19
23. ⁄ÿ·Ì ◊›Î ⁄Îÿ Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfi˘ ¿⁄Ωı ‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ — 20
24. ¤ÎÕ< fiÏË ¤fl÷Ì ‹ÏË·Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 20

ix
ø‹Î_¿ ω√÷˘ M≤Wà ø‹Î_¿

25. flΩ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ±fiı / ±◊‰Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Îfi_ Ïfi›‹fi — 20
26. Ë_√Î‹Ì ⁄ÿ·Ì ÿflQ›Îfi CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î / V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 21
27. Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 22
28. Œfl…‹˘¿>ŒÌ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 22
29. ¤Îfl÷‹Î_ ÷η̋ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 22
30. ωÿı‹Î_ ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 23
31. ÏfiT≤ÏkÎ ⁄Îÿ ’fiÏfi˝›@÷ ¿flΛı· ’ıLÂfifl˘fiÌ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ‹ÎÀıfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 23
32. ÿflı¿ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı ±Î’‰ÎfiÎ ◊÷Î ’˛‹ÎHÎ’h΢ — 23
33. µ’ÎÕ ±fiı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿Îfḻı ±Î’‰ÎfiÎ ◊÷Î ’˛‹ÎHÎ’h΢ — 24
34. flΩ / ÷η̋ / Œfl…‹˘¿>ŒÌ ¥I›ÎÏÿ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ±Î¿Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î
/ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î Á_⁄_‘ı µ’ÎÕ ±fiı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿Îfḻı ±Î’‰ÎfiÎ ◊÷Î_ ’˛‹ÎHÎ’h΢ — 25
’˛¿flHÎ - 5
ÕÎ_√ ¤J◊
35. ÕÎ_√ ¤J◊ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÌ Âfl÷˘ — 26
36. ÕÎ_√ ¤J◊ — 26
’˛¿flHÎ - 6
fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊
37. fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ¿˘fiı ‹_…^fl ◊¥ ¿ı — 27
38. fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl — 27
39. flΩ ÿflQ›Îfi fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÌ ‹_…^flÌ — 27
40. ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› ÿflQ›Îfi fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 27
41. flΩ ‰√ıflı ÿflQ›Îfi fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ±Î¿Îfl‰Î ±_√ıfiÎ ’˛‹ÎHÎ’h΢ — 27
’˛¿flHÎ - 7
‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ
42. Á΋ÎL› — 28
43. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı / ±◊‰Î ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÎ Á΋ÎL› ÏÁ©Î_÷˘ — 28
44. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÎ ¿ÎflH΢ — 28
45. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÌ ¿Á˘ÀÌ — 29
46. ±ÿη÷ ¶ÎflÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±◊‰Î ŒÌ — 29
47. ’ıLÂfifl ±fiı ¿Î›ÿÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ‰√ıflıfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ — 29
48. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi V‰Ì¿Îfl‰ÎfiÌ ’fl‰Îfi√Ì — 29
49. ’flÌZÎÎ ¿Î›˝ ‹ÎÀı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi — 29
50. ÁıfiÎfiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiÌ ’flÌZÎÎfiÎ Á_«Î·fi ‹ÎÀı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi — 30
51. Áfl¿ÎflÌ ±fiı Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ ±_¿ηÌfi ‹Ëı‹Îfi T›ÎA›Î÷α˘fiı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi — 30
52. ωrωzη› ¶ÎflÎ ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ŒÌ — 31
53. flÎF›fiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_ …‹Î ¿flΉ‰ÎfiÌ ŒÌ — 31
54. ŒÌ V‰Ì¿Îfl‰Î ’fl‰Îfi√Ì — 31
55. ‰˘Õ˝{ ±ıVÀıÀ‹Î_◊Ì ŒÌ fiÌ «Ò¿‰HÎÌ — 31
56. ⁄ËÎflfiÌ ¿˘¥ Á_V◊Î ‰÷Ì ·ı‰Î÷Ì ’flÌZÎ΋Î_ ¿Î‹ ¿fl‰ÎfiÌ ŒÌ — 31
57. ¥fi΋ ‰√ıflı ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı ’fl‰Îfi√Ì ±fiΉU›¿ — 31
58. ⁄ıÿ ŒÌ — 31

x
ø‹Î_¿ ω√÷˘ M≤Wà ø‹Î_¿

’˛¿flHÎ - 8
‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊
59. ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ‹_…^flÌfiÎ Ïfi›‹fi ±_√ıfiÌ Âfl÷˘ — 33
60. ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl — 33
61. Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ’√ÎflfiÌ fl¿‹ ±’ÒHÎÎ*¿ wÏ’›Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë˘› I›Îflı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊Îfi˘ ÿfl — 33
62. ‹ÏËfiÎfiÎ ÷ÒÀ¿ Á‹› ‹ÎÀı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ «Ò¿‰HÎÌ — 33
63. Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ ÿflQ›Îfi ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 33
64. Œfl…‹˘¿>ŒÌ Ëı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 33
65. flÎF›ı÷fl Áı‰Î ÿflQ›Îfi ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — 33
’˛¿flHÎ - 9
flÿ ¿fl‰Î ⁄Î⁄÷ ±fiı ±’‰Îÿ˘
66. flÿ ¿fl‰Î ⁄Î⁄÷ ±fiı ±’‰Îÿ˘ — 34
’ÏflÏÂp - 1 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 ËıÂ
…ı±˘fiı ÁkÎÎ Á’fl÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı ÷ı ±Ï‘¿Îfḻ˘ 35
’ÏflÏÂp - 2 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹˘, 2002 fiΠωω‘ Ïfi›‹ Á‹E«›˘fiÎ
Ëı÷ ‹ÎÀı ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ÷flÌ¿ı √HΉ΋Î_ ±Î‰ı·Î ±Ï‘¿Îfḻ˘fiÌ ÁÒÏ« 39
Ï⁄ÕÎHÎ ±⁄˝ fi ±ı B ·˘‹flı  fi (ÂËı fl Ì …^ ◊ ) (Â.…^ . ) fiÎ 44
CÎÀ¿˘ - …fi√HÎfiÎ, 1991
--------------

(1) √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹˘, 2002 (Á_’ÒHν ±fiø‹ÏHοÎ) 1.1 - 1.31
(2) ⁄Ì.ÁÌ.±ıÁ.±Îfl. 1959‹Î_ ÿÂνT›Î ‹…⁄fiÎ Ïfi›‹˘fi_ 2.1 - 2.3
∞.ÁÌ.±ıÁ.±Îfl. Ïfi›‹˘, 2002 ÁÎ◊ı ΩıÕÎHÎ ÿÂν‰÷Ì ›ÎÿÌ

xi
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

ΩËıflfi΋_
fiÎHÎÎ_ ω¤Î√
ÁÏ«‰Î·›, √Î_‘Ìfi√fl.
÷Îfl̬ 15‹Ì fi‰ıQ⁄fl, 2002

¤Îfl÷fi_ Á_ω‘Îfi
fi_⁄fl — ∞±ıfi-34-∞Á̱ıÁ/102001/998-« — ¤Îfl÷fiÎ Á_ω‘ÎfifiÌ ¿·‹-309 fiÎ ’fl_÷¿◊Ì
‹‚ı· ÁkÎÎfiÌ w±ı √…flÎ÷fiÎ flÎF›’η ±Î◊Ì fiÌ«ıfiÎ Ïfi›‹˘ ¿flı »ı —-

’˛¿flHÎ-1
Á΋ÎL›
1. À>_¿Ì Á_iÎÎ ±fiı ±Îfl_¤ — (1) ±Î Ïfi›‹˘ ““√…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002””
¿Ëı‰ÎÂı.
(2) ÷ı flÎ…’h΋Î_ ÷ıfiÌ ’˛ÏÁÏ©fiÌ ÷Îfl̬ı ±fiı ÷ı ÷Îfl̬◊Ì ±‹·‹Î_ ±Î‰Âı.
2. T›ÎÏÅ — ±L›◊Î V’p÷Î flÌ÷ı ±◊‰Î √Ϥ˝÷ flÌ÷ı Ωı√‰Î¥ ¿flÌ Ë˘› ÷ı ÏÁ‰Î› ±Î Ïfi›‹˘ fiÌ«ıfiÎfiı ·Î√
’ÕÂı —-
(¿) …ıfiÌ Áı‰ÎfiÌ Âfl÷˘ √…flÎ÷ Áfl¿Îfl ÃflΉ‰Î ÁZ΋ »ı ±ı‰Ì Áı‰Î±˘fiÎ ±fiı ÷ı‰Ì …√Î ‘flΉ÷Î ÷‹Î‹
ÁP›˘fiı, ±fiı
(¬) …ı T›„@÷fiÌ Áı‰ÎfiÌ Âfl÷˘, ’√Îfl, ¤J◊Î_ ±fiı ’ıLÂfi ¿ı ÷ı‹Î_fiÎ ¿˘¥’HÎ ±_√ı ¿flÎflfiÌ Ωı√‰Î¥◊Ì
±Î‰flÌ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ±ı‰Ì ¿˘¥ ⁄Î⁄÷ ’flI‰ı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ¿flı·Î ¿flÎfl‹Î_ ¬ÎÁ Ωı√‰Î¥ ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰Ì fi ˢ› ÷ı‰Ì ⁄Î⁄÷ı.
3. ±◊˝CÎÀfifiÌ ÁkÎÎ — ±Î Ïfi›‹˘fiÎ ±◊˝CÎÀfi ±_√ı ¿˘¥ ’˛ë µ’ÏV◊÷ ◊Λ I›Îflı ÷ı ±_√ı flÎF› Áfl¿ÎflfiÎ
fiÎHÎÎ_ ω¤Î√fiı ’Ò»ÎHÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ±fiı ÷ıfi˘ ÏfiHν› ±Î¬flÌ flËıÂı.
4. »^À»ÎÀfiÌ ÁkÎÎ — Áfl¿ÎflfiÎ ‹÷ı ±ı‹ …HÎΛ »ı ¿ı ±Î Ïfi›‹˘ ’ˆ¿Ì ¿˘¥ Ïfi›‹fiÎ ±‹·◊Ì ¿˘¥ T›Ï@÷
¿ı T›„@÷fiÎ ‰√˝fiı ±fiÏ«÷ ‹U¿ı·Ì ∂¤Ì ◊Λ ÷ı‹ »ı, ÷˘ ÷ı‰Î Ï¿VÁÎfiÎ ÏfiW’ZÎ ±fiı Á_÷Ï·÷ L›Î› ‹ÎÀı
¿ÎflH΢ ·ıϬ÷ fi˘Ó‘Ìfiı Áfl¿Îfl ÷ı‹fiÎ ·ıϬ÷ ±Îÿı ¶ÎflÎ, ±Î Ïfi›‹˘‹Î_ …ıÀ·Î ’˛‹ÎH΋Î_ ±Î‰U›¿ …HÎΛ
±fiı ÷ı‹fiı ›˘B› ·Î√ı ÷ı‰Ì Âfl÷˘fiı ±ÎÏ‘fi »^À»ÎÀ ±Î’Ì Â¿Âı.
’fl_÷ ±Î‰˘ ¿˘¥ Ë¿‹ fiÎHÎΠω¤Î√fiÌ ’Ò‰˝Á_‹Ï÷ ÏÁ‰Î› ⁄ËÎfl ’ÎÕÌ Â¿ÎÂı fiÏË.
5. ¿flÎflfiÌ Âfl÷˘fiÌ L›Î›Z΋÷Î — Áfl¿Îflı ¿˘¥ T›„@÷ ÁÎ◊ı ÷ıfiÌ Áı‰Î Á_ÿ¤ı˝ ¿›Î˝ ˢ› ÷ı‰Î ωÏÂp ¿flÎflfiÌ
¿Î›ÿıÁfl L›Î›Z΋ Âfl÷˘ ±fiı ⁄˘·Ì±˘ ±Î Ïfi›‹˘fiÌ Ωı√‰Î¥±˘◊Ì µ’fl‰À flËıÂı.
6. ’√Îfl, ¤J◊Î_ ±fiı flΩfiÌ ‹Î√HÎ̱˘fi_ Ïfi›‹fi — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ’√Îfl ±fiı ¤J◊Î_ ±_√ıfiÎ ‹Î√HÎÌfiı
…ı ÷ı Á‹›ı ±‹·‹Î_ ˢ› ÷ı‰Î ’√Îfl ±fiı ¤J◊Î_ ‹ı‚‰‰ÎfiÎ Ïfi›‹˘ ·Î√ ’ÕÂı ±fiı ÷ı flΩ ‹ÎÀı ±fl∞
¿flı ±fiı ÷ı ±fl∞ ‹_…^fl ◊Λ ÷ı Á‹›ı ±‹·‹Î_ ˢ› ÷ı Ïfi›‹˘ ÷ıfiÌ flΩfiÌ ‹Î√HÎÌfiı ·Î√ ’ÕÂı; ÏÁ‰Î›
¿ı Ωı ±Î‰Î ŒıflŒÎfl˘ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î fi ˢ÷ ÷˘ ÷ıfiı ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Î÷.

1
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
7. ÁkÎÎ ‰Î’fl‰Î ⁄Î⁄÷ ±fiı ÷ıfiÌ Á˘Ó’HÎÌ ⁄Î⁄÷ — (1) ±Î Ïfi›‹˘ ÁÎ◊ı Á_·√# ’ÏflÏÂp-1 fiÎ ¬ÎfiÎ-3 ‹Î_
ÏfiÏÿ˝p ÁkÎα˘fi˘ ±‹· ¬ÎfiÎ-4 ‹Î_ ÏfiÏÿ˝p ÁkÎΑÌÂ, ¬ÎfiÎ-5 ‹Î_ ÁÒÏ«÷ ‹›Î˝ÿα˘fiı ±‘Ìfi flËÌ ¿flÌ
¿Âı.
(2) ’ıÀÎ-Ïfi›‹ (1) fiÌ Ωı√‰Î¥±˘fiı ±‘Ìfi flËÌfiı, ±Î Ïfi›‹˘ ËıÂfiÌ ÁkÎα˘fi˘ ±‹· ¿ı Á˘Ó’HÎÌ
Áfl¿ÎflfiÎ fiÎHÎΠω¤Î√ ÁÎ◊ı ’fl΋½ ¿›Î˝ ÏÁ‰Î› ◊¥ ¿Âı fiÏË.
’fl_÷ fiÎHÎΠω¤Î√, ¬ÎÁ ¿ı Á΋ÎL› Ë¿‹ ¶ÎflÎ ¿›Î Ï¿VÁα˘‹Î_ ¿ı Ï¿VÁα˘fiÎ ‰√˝‹Î_ ±Î‰Î
’fl΋½fiÌ ±Î‰U›@÷Î flËıÂı fiÏË ÷ı fiyÌ ¿flÌ Â¿Âı.
8. »^À»ÎÀfiÎ ¿ÎflH΢ ±˘ÏÕÀ ±Ï‘¿ÎflÌfiı ÿÂν‰‰Î ⁄Î⁄÷ — ¿ÎflH΢ …HÎΉ‰Î ÃflÎT›_ ˢ› ÷ı‰Î Ï¿VÁα˘‹Î_,
…ı Ï¿VÁα˘‹Î_ ’ÏflÏÂp-1 Ëı …ıfiı ÁkÎÎ Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı ÷ı Áfl¿Îfl ÏÁ‰Î›fiÎ ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ,
±Î Ïfi›‹˘ Ëı F›Îflı ¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı »^À»ÎÀ ±Î’÷˘ ±Îÿı ‹˘¿·Ì ±Î’ı I›Îflı ÷ı‰Î ¿ÎflH΢fiÌ
±ı¿ fi¿· ±ÎÿıÂfiÌ ÁÎ◊˘ÁÎ◊ ±˘ÏÕÀ ±Ï‘¿ÎflÌfiı ‹˘¿·Ì ±Î’Âı.

2
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’˛¿flHÎ - 2
T›ÎA›Î
9. Á_ÿ¤˝ ¶ÎflÎ ±L›◊Î ±Î‰U›¿ fi ˢ› ÷˘ -
(1) ““¬flı¬fl ‹ÁÎŒflÌ ¬«˝”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı, CÎflfiÎ ¬Îfi√Ì fi˘¿fl˘ ±fiı ±_√÷ ÁflÁ΋Îfi
ÁÏË÷, ±L› V◊‚ı …‰Î ‹ÎÀı ‰ÎËfi T›‰ËÎflfi_ ◊›ı·_ ¬flı¬w_ ¬«˝, fi˙¿Î¤ÎÕ<_ ±fiı ±L› À˘· ¿ı ‰ıflÎ
«Ò¿T›Î ˢ› ÷˘, ÷ı ÷◊Î ‹¿Î‹ ‹ÎÀıfiÎ Áfl_Ω‹ ÁÎ◊ı ·¥ …‰˘ ±Î‰U›¿ ˢ› ÷˘ ÷ı ·¥ …‰ÎfiÎ ¬«˝fi˘
’HÎ ÷ı‹Î_ Á‹Î‰ı ◊Âı, ’fl_÷ ÷ı‹Î_, ˢÀ·˘ ¿ı ‹ÁÎŒfl ⁄_√·Î‹Î_ flËı‰ÎfiÌ Á‰·÷ ‹ı‚‰‰ÎfiÎ,
±S’ÎËÎfl ‰√ıflıfiÎ ¿ı …wflÌ «Ì…‰V÷±˘ (VÀ˘Á˝) ¿ı ‰ÎËfi˘fiÎ ËıflŒıflfiÎ ¿ı «Î·¿fiı ⁄ÏZÎÁfiÎ ÷◊Î
±ı‰Î ¬«˝fi˘ ±◊‰Î ¿Î«fiÎ ‹Î·Á΋ÎfifiÌ ÷ÒÀeÀ ¿ı ŒÏfi˝«flfiÎ CÎÁÎflÎ …ı‰Î ±Î¿„V‹¿ fi¿ÁÎfi ¿ı
¬«˝fiÎ ÷ı‹… CÎfl¿Î‹ ‹ÎÀı fl˘¿ı·Î ‰‘ÎflÎfiÎ ¬Îfi√Ì fi˘¿fl˘fiÎ ¬«˝fi˘ ±ı‹Î_ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì.
(2) ““ŒÎ‚‰HÎÌ”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÌ, ¤ÎÕÎ’|Î◊Ì ¿ı ±Ï‘√˛ËHÎ ¿flı· flËıHÎοfiÌ Á√‰Õ ‹ÎÀıfiÌ
…√Î ¿ı ÷ıfiÎ ÏËVÁÎfi˘ flËıHÎο ÷flÌ¿ı µ’›˘√ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÷ıfi˘ ¿⁄Ωı ‘flΉ‰Îfi˘ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı
±Î’ı· ’fl‰Îfi˘.
(3) ““ΩıÕÎHΔ” ±ıÀ·ı ±Î Ïfi›‹˘ ÁÎ◊ı Á_·Bfi ΩıÕÎHÎ.
(4) ““’ÏflÏÂp”” ±ıÀ·ı ±Î Ïfi›‹˘ ÁÎ◊ı Á_·Bfi ’ÏflÏÂp.
(5) ““Ïfi‹c¿ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ”” ±ıÀ·ı …ı fi˘¿flÌ ±◊‰Î ˢtÎ µ’fl◊Ì ÏfiT≤kÎ ◊‰Î ¥E»\¿ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ
÷ı‰Ì fi˘¿flÌ ¿ı ˢtÎ ’fl Ïfi‹c¿ ¿fl‰Î ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ.
(6) ““÷Î·Ì‹Ì (±ı’˛ıLÀÌÁ)”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ fi˘¿flÌ‹Î_ flά‰ÎfiÎ Ëı÷◊Ì ¿˘¥ T›Î’Îfl ¿ı ‘_‘΋Î_ ÷η̋
±◊ı˝ ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ÷ı T›„@÷ ¿ı …ıfiı ±Î‰Ì ÷η̋ ÿflQ›Îfi Áfl¿Îfl ÷flŒ◊Ì ‹ÎÏÁ¿ ÿflı
«Ò¿‰HÎÌ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë˘› ’HÎ …ıfiı ¬Î÷Î_fiÎ Á_‰√˝‹Î_fiÌ ¿˘¥ ‹Ò‚ ¬Î·Ì …√΋Î_ ¿ı …√Î Á΋ı
fi˘¿flÌ‹Î_ flά‰Î‹Î_ ±Î‰Ì fi ˢ› ÷ı T›„@÷.
(7) ““±˘ÏÕÀ ±Ï‘¿ÎflÌ”” ±ıÀ·ı …ı‹fiı ¤Îfl÷ Áfl¿ÎflfiÎ ¿˘QMÀˇ˘·fl ±fiı ±˘ÏÕÀfl …fifl·ı Ïfi‹c¿ ±Î’ı·
ˢ›, ¤·ı ’»Ì ÷ı‹fiÎ ÁkÎΉÎfl ˢtÎfi_ fi΋ √‹ı ÷ı ˢ›, ÷ı‰Î ÏËÁÎ⁄Ì ±Ï‘¿ÎflÌ ¿ı ±˘ÏÕÀ ±Ï‘¿ÎflÌ
¿ı …ıfiÎ ±˘ÏÕÀ ±Ï‘¿ÎflZÎıh΋Î_ ¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ fi˘¿flÌ ¿fl÷˘ ˢ› ±◊‰Î ÷ı‰Ì (fi˘¿flÌfiÎ
¬flÎ’HÎ ±_√ı) fi˘¿flÌ ¿flÌ Ë˘›.
(8) ““Á_‰√˝”” ±ıÀ·ı …\ÿÎ ±ı¿‹ ÷flÌ¿ı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Áı‰Î ¿ı Áı‰ÎfiÎ ¿˘¥ ¤Î√fi_ Á_A›Î⁄‚.
(9) ““‹¿Î‹ flÁη˘”” ±ıÀ·ı ‹¿Î‹fiÌ ËıflŒıfl ¿fl‰Î ‹ÎÀıfiÎ ÁΑfi˘.
fi˘Ó‘ — ‹¿Î‹fiÌ Œıfl‰HÎÌ ¿fl‰Î ‹ÎÀıfiÎ ÁΑfi˘ ¿ı ““‰ÎËfi˘”” …ı‹Î_ ¿ı‰‚ ÁflÁ΋Îfi ‰ËıfiÎflÎ ¨À˘,
⁄‚ÿ˘ (‹¿Î‹ ‹ÎÀı …wflÌ «Ì…‰V÷±˘ ‰ËÌ …fiÎflÎ ‹…^fl˘ ÷◊Î ±Î‰U›¿ ⁄‚ÿ˘ ±◊‰Î C΢Õα˘ ‰√ıflı
ÁÏË÷fiÎ) √ÎÕÎ_, ⁄‚ÿ ËοfiÎflÎ ‰√ıflı ‹¿Î‹ ‹ÎÀıfiÎ ÁΑfi Áfl_Ω‹ ¬ÁıÕ÷Î ‹…^fl˘ ±fiı ¿ÿΫ ÷_⁄
∂¤Î ¿fl‰Î fl˘¿ı·Î fi˘¿fl˘ ÏÁ‰Î› ±L›fi˘ ±Î T›ÎA›Î‹Î_ ±Á_ÏÿB‘ Ïfiÿı˝Â »ı, ’fl_÷ ÷ı‹Î_ ±_√÷
¿ı ‰‘ÎflÎfiÎ fi˘¿fl˘fi˘ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì.
(10) ““‹¿Î‹ Áfl_Ω‹”” ±ıÀ·ı ‹¿Î‹ ¬ÁıՉΠ…wflÌ ±ı‰Î ÁΑfi˘ ±fiı ÷_⁄±˘ ∂¤Î ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î‰U›¿
‰V÷±˘fi˘ ±◊‰Î ÷_⁄±˘ ·¥ …‰ÎfiÎ fi ˢ› ÷˘ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ‹ÎÀı ΩËıfl Áı‰ÎfiÎ ÏË÷‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ
ÁÎ◊ı ’˛‰ÎÁ‹Î_ ·¥ …‰Ì …wflÌ Ë˘› ÷ı‰Ì ‹¿Î‹ ‹ÎÀıfiÌ «Ì…‰V÷±˘fi˘ Á‹Î‰ı ÷ı‹Î_ ◊Λ »ı.

3
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(11) ““‰√˝-4 fiÌ Áı‰Î”” ±ıÀ·ı ‰√˝-4 fiÌ Áı‰Î ÷flÌ¿ı ‰√a¿Ú÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ÷ı …√Î ’flfiÌ ±◊‰Î
…ı …√ÎfiÎ ’√Îfl ‘˘flHÎfi˘ ‹Ëk΋ ’√Îfl w. 4000 ◊Ì ‰‘ fi ˢ› ÷ı‰Ì Ï⁄fi‰√a¿Ú÷ Ï⁄fiflÎ…’ÏhÎ÷
…√Î ’flfiÌ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı ±ÿÎ ¿fl‰ÎfiÌ fi˘¿flÌ.
fi˘Ó‘ — ±Î Áı‰Îfiı T›ÎA›Î √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î, ‰√a¿flHÎ ±fiı ¤fl÷Ì (Á΋ÎL›) Ïfi›‹˘, 1967
fiÎ Ïfi›‹-2 fiÎ ¬_Õ (2) Ëı ““ÏfiQfi ¿ZÎÎ Áı‰Î”” ÷flÌ¿ı T›ÎA›ÎÏ›÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı.
(12) ““‰‚÷fl ¤J◊_”” ±ıÀ·ı ωÏÂp Á_Ωı√˘‹Î_ Œfl… ⁄Ω‰‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ◊÷Î ±Î‰U›¿ ±_√÷ ¬«˝fiı
’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı ±’Î÷_ ¤J◊_ ±fiı ÷ı‹Î_ ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊Î_fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(13) ““ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ”” ±ıÀ·ı ¿˘¥’HÎ ÁkÎÎ ‰Î’fl‰ÎfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ Áfl¿Îfl, ±◊‰Î ±Î Ïfi›‹˘ ¶ÎflÎ
±◊‰Î ÷ı Ëı ÁkÎÎfiÌ Á˘Ó’HÎÌ …ıfiı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ÷ı‰Î ¿˘¥’HÎ ±Ï‘¿Ú÷ T›„@÷.
(14) ““¤Îfl÷ Áfl¿Îfl ±◊‰Î flÎF› Áfl¿Îfl ±◊‰Î Á_CÎ flÎF›ZÎıhÎfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ”” ±ıÀ·ı ¤Îfl÷ Áfl¿Îflı
‹ı‚‰ı· ÁC΂_ ‹ËıÁÒ·, ÷ı Áfl¿Îflı Àˇı{flÌ Ï⁄· ¶ÎflÎ ∂¤Ì ¿flı· ÷‹Î‹ ·˘fi, ·˘fi ±◊‰Î ÁΑfi˘’Λ
’ıÂ√̱˘ ¶ÎflÎ ∂¤Ì ¿flı·Ì ⁄‘Ì ·˘fi ±fiı ·˘fifiÌ ’fl÷ «Ò¿‰HÎÌw’ı ‹‚÷Î_ ÷‹Î‹_ fiÎHÎÎ_◊Ì ±ı¿ÏhÎ÷
V‰w’ı fl«Î÷_ Œ_Õ. ““¤Îfl÷ Áfl¿ÎflfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ”” ÷flÌ¿ı ±˘‚‚ÎÂı ±fiı flÎF› Áfl¿Îflı/Á_CÎ
flÎF›ZÎıhÎfiÌ Áfl¿Îflı ‹ı‚‰ı·_ ÁC΂_ ‹ËıÁÒ·, ÷ı Áfl¿Îflı / Á_CÎ flÎF›ZÎıhÎı Àˇı{flÌ Ï⁄· ¶ÎflÎ ∂¤Ì ¿flı·
÷‹Î‹ ·˘fi, ·˘fi ±◊‰Î ÁΑfi˘’Λ ’ıÂ√̱˘ ±fiı ·˘fifiÌ ’fl÷ «Ò¿‰HÎÌw’ı flÎF›/Á_CÎ
flÎF›ZÎıhÎfiÌ Áfl¿Îflı ‹ı‚‰ı· ÷‹Î‹ fiÎHÎÎ_◊Ì ±ı¿ÏhÎ÷ V‰w’ı fl«Î÷_ Œ_Õ ““flÎF› Áfl¿ÎflfiÎ / Á_CÎ
flÎF›ZÎıhÎfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ”” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬ÎÂı.
(15) ““Á_ω‘Îfi”” ±ıÀ·ı ¤Îfl÷fi_ Á_ω‘Îfi.
(16) ““‰ÎËfi ¤J◊_”” ±ıÀ·ı ‹›Î˝Ïÿ÷ ωV÷Îfl‹Î_ ±ÁΑÎflHÎ ’˛‹ÎH΋Î_ ’˛‰ÎÁfi˘ Á‹Î‰ı ◊›ı· ˢ› ÷ı‰Ì
ŒflΩıfiÎ ’ηfi‹Î_ ’˛‰ÎÁ ’λ‚ ◊÷Î Á_¤Ï‰÷ ¬«˝fiı ¬ÎÁ ±fi·ZÎÌfiı …ıfi˘ ’√Îfl Ïfi›÷ ¿fl‰Î‹Î_
±ÎT›˘ fi ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ¤J◊_.
(17) ““’˛◊‹ Ïfi‹c¿fiÌ ÷Îfl̬”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı Áfl¿ÎflÌ fi˘¿flÌ‹Î_ ’˛◊‹ Ïfi‹c¿fiÌ …√αı
Œfl… Á_¤ÎY›ÎfiÌ ÷Îfl̬ ±◊‰Î Ωı ±Î ÷Îfl̬ ‰Ëı·Ì ˢ› ÷˘ ’ıLÂfi ‹ÎÀı √HÎ÷flÌ‹Î_ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì
ˢ› ÷ı‰Ì ¿˘¥ Œfl… Á_¤ÎY›ÎfiÌ ÷Îfl̬.
(18) ““ÿˆÏfi¿ ¤J◊_”” ±ıÀ·ı ‹A› ‹◊¿ı √ıflËÎ…flÌ ⁄ÿ· ÷ı‰Ì √ıflËÎ…flÌfiÎ ’ÏflHÎ΋ı ÷ıHÎı ¿flı·Î Á΋ÎL›
ÿˆÏfi¿ ¬«˝fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ’˛Ï÷Ïÿfifi_ ¤J◊_.
(19) ““Ïÿ‰Á”” ±ıÀ·ı ±ı¿ ‹K›flÎÏhÎ◊Ì Âw ◊¥ ±fiı ÷ıfiÎ ’»ÌfiÌ ⁄Ì∞ ‹K›flÎÏhαı ’Òfl˘ ◊÷˘ Á‹›√΂˘.
(20) ““Q≤I›-ÁË-ÏfiT≤ÏkÎ √˛ıF›¥ÀÌ”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’ıLÂfi) Ïfi›‹˘, 2002 fiÎ Ïfi›‹-
81 Ëı «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì fl¿‹.
(21) ““’ıLÂfi ±fiı ’˛˘Ï‰ÕLÀ Œ_Õ Ïfi›Î‹¿”” ±ıÀ·ı ’ıLÂfi ±fiı ’˛˘Ï‰ÕLÀ Œ_Õ Ïfi›Î‹¿ ±◊‰Î ÷ı±˘fiÌ
¿ı ÷ı±˘ ‰÷Ì ŒflΩı ±fiı ¿Î›˘˝ ⁄Ω‰‰Î ‹ÎÀı Á‹›˘Ï«÷ ±Ï‘¿Ú÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ±L› ±Ï‘¿ÎflÌ
…ı‹Î_ ‰√˝-4 fiÎ ¿‹˝«Îfḻ˘ ±_√ı ÏfiT≤ÏkÎfiÎ ·Î¤˘ ‹_…^fl ¿flfiÎfl Ï…S·Î ÁËΛ¿ ÏfiflÌZοfi˘ Á‹Î‰ıÂ
◊Λ »ı.
(22) ““’ıLÂfi ‹ÎÀı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿ÎflÌ”” ±ıÀ·ı ÏfiT≤÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ, √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’ıLÂfi)
Ïfi›‹˘, 2002 Ëı ±Ï‘¿Ú÷ ¿flı·_ ’ıLÂfi F›Î_◊Ì ‹ı‚‰ı »ı ÷ı (1) flÎpˇÌ›¿Ú÷ ⁄ıL¿fiÌ ÂάÎ, ±◊‰Î
(2) ’ıÀÎ-Ï÷ΩıflÌ ÁÏË÷ Ï÷ΩıflÌ ±fiı ’ıLÂfi «Ò¿‰HÎÌ ¿«ıflÌ.

4
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(23) ““Œfl…”” Œfl…‹Î_ fiÌ«ıfiÎfi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı —-
(¿) ±…‹Î›ÂÌ ÷flÌ¿ıfiÌ fi˘¿flÌ;
(¬) ËÎ…fl ◊‰Îfi˘ Á‹› (Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹);
(√) Áfl¿ÎflfiÎ Ë¿‹◊Ì ±◊‰Î Ë¿‹ ‹…⁄ ±Ï‘¿Ú÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ÏÂZÎHÎ ¿ı ÷η̋ ‹ÎÀıfiÎ
±P›ÎÁø‹˘;
fi˘Ó‘-1 — ÷η̋ ·ı‰ÎfiÎ V◊‚ ±fiı ÷η̋ ·ı‰Î ‹ÎÀı F›Î_◊Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ fl‰ÎfiÎ ◊Λ
÷ı V◊‚ ‰E«ıfiÌ ‹ÁÎŒflÌ ‹ÎÀı ±Î‰U›¿ ‰Î…⁄Ì Á‹› ’HÎ ÷η̋fi˘ ±ı¿ ÏËVÁ˘ … »ı.
fi˘Ó‘-2 — ’˘·ÌÁ ÷η̋ ¿Î˜·ı…‹Î_ ¿ı Â΂΋Î_ µ‹ıÿ‰Îfl˘±ı ÷η̋ ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı √΂ı·
Á‹›; ±fiı ±P›ÎÁø‹fiÌ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ Á‹ÎÏÅ ±fiı Œfl… Á_¤ÎY›ÎfiÌ ÷Îfl̬ ‰E«ıfiÎ
Á‹›√΂˘ ±Î Ïfi›‹fiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı Œfl… ÷flÌ¿ı √HÎÎÂı.
fi˘Ó‘-3 — fiÂÎ⁄_‘Ì ±fiı ±Î⁄¿ÎflÌ ¬Î÷ÎfiÎ µ‹ıÿ‰Îfl˘±ı ÷η̋ ‹ÎÀı ’ÁÎfl ¿flı· Á‹› ÷ı‹…
±P›ÎÁø‹fiÌ Á‹ÎÏÅ ±fiı Œfl… Á_¤ÎY›ÎfiÌ ÷Îfl̬ ‰E«ıfi˘ Á‹›√΂˘ ±Î Ïfi›‹fiÎ Ëı÷
‹ÎÀı Œfl… ÷flÌ¿ı √HÎÎÂı.
fi˘Ó‘-4 — ÷η̋fiÌ Á‹ÎÏÅ ⁄Îÿ, Ωı ±ı¿ ¿ı ‰‘ ΩËıfl flΩ±˘ ±Î‰÷Ì Ë˘›, ÷˘ ÷η̋fiÎ
Á‹›√΂΋Î_ ÷ı ΩËıfl flΩ±˘fi˘ Á‹›√΂˘ ‰‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı ÷ı‹ √HΉ΋Î_ ±Î‰Âı.
(CÎ) (1) Áfl¿Îflı Ïfi›÷ ¿flı· ¤ÎÊÎfiÌ, ’flÌZÎ΋Î_ µ’„V◊÷ ◊‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ’fl‰Îfi√Ì
±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ›, ÷ı ’flÌZÎ΋Î_ µ’„V◊÷ ◊‰Î‹Î_,
(2) ¿˘¥’HÎ ŒflÏ…›Î÷ ¬Î÷ο̛ ’flÌZÎ΋Î_ µ’„V◊÷ ◊‰Î‹Î_,
(3) ΩËıfl Áı‰ÎfiÌ ¿˘¥’HÎ Âά΋Î_ µE« ˢtÎ ‹ÎÀı ’ÎhÎ÷Î ‹ı‚‰‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı,
Ωı ¿˘¥ ’flÌZÎ΋Î_ µÏkÎHν ◊‰Îfi_ ŒflÏ…›Î÷ ˢ›, ÷˘ ÷ı‰Ì ’flÌZÎÎfiÎ V◊‚ı …‰Î ‹ÎÀı
÷◊Î I›Î_◊Ì ’λΠ±Î‰‰Î ‹ÎÀı …wflÌ ‰Î…⁄Ì Á‹› ÁÏË÷ ’flÌZÎ΋Î_ µ’„V◊÷
◊‰Î‹Î_.
- √΂ı· Á‹›.
±Î Á‰·÷ ÿflı¿ ŒflÏ…›Î÷ ’flÌZÎα˘ ‹ÎÀı ⁄ı◊Ì ‰‘ Ï¿VÁ΋Î_ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Âı
fiÏË.
fi˘Ó‘ — ’flÌZÎÎfiÌ ÷fl÷ ’Ëı·Î ¿‹˝«Îfḻı flΩ ·Ì‘ı· ˢ›, ÷˘ ’flÌZÎÎ ’ÒflÌ ◊¥ √›Î
÷Îfl̬ ’»ÌfiÌ ÷Îfl̬◊Ì flΩfi˘ ’˛Îfl_¤ ◊›ı· √HÎÎÂı. ’fl_÷ ¿‹˝«ÎflÌ flΩ µ’fl ˢ›
÷ı ÿflQ›Îfi ¿ı flΩ ’ÒflÌ ◊›Î ⁄Îÿ ÷fl÷ … ÷ıfiÎ ±fiÁ_‘Îfi‹Î_ ’flÌZÎ΋Î_ µ’„V◊÷
◊Λ, ÷˘ ÷ı‰Î Ï¿VÁα˘‹Î_ ’flÌZÎÎ V◊‚ı …‰Î ±fiı I›Î_◊Ì ’fl÷ ±Î‰‰Î ‹ÎÀı ¤˘√‰ı·
±Î‰U›¿ Á‹› ÁÏË÷ ’flÌZÎ΋Î_ ⁄ıÁ‰Î ‹ÎÀı …wflÌ Á‹› Œfl… ÷flÌ¿ı fiÏË ’HÎ flΩ
÷flÌ¿ı √HÎÎÂı.
(«) fiÌ«ıfiÎ Ï¿VÁα˘‹Î_, F›Îflı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı Ïfi‹c¿fiÎ ±ÎÿıÂfiÎ ±¤Î‰ı, Ïfi‹c¿fi˘
±Îÿı ‹‚ı fiÏË I›Î_ Á‘Ìfi˘ ±Î‰U›¿ ŒflÏ…›Î÷ ’˛÷ÌZÎÎ ¿fl‰Ì ’Õı ÷ı‰˘ Á‹›√΂˘ —-
(1) ⁄ÿ·ÌfiÌ …√αı ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› ÿflQ›Îfi (ÀˇÎL{ÌÀ‹Î_) ⁄ÿ·ÌfiÎ Ë¿‹˘ ‹·÷‰Ì
flά‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ›, flÿ ¿fl‰Î‹Î_ ¿ı Á‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ›, ±◊‰Î
(2) flΩ ¿ı ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ’fl◊Ì ’λΠŒfl÷Î_ ±◊‰Î ‘ÎflHÎ ¿flı·Ì …√Î fiÎ⁄ÿ ◊÷Î_

5
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
Ïfi‹c¿fiÎ ±Îÿı¢fiÌ ŒflÏ…›Î÷ ’˛÷ÌZÎÎ ¿fl‰Ì ’Õı· ˢ› ÷ı Á‹›, ±◊‰Î
(3) …ı …√Î ’fl Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı fiÌ‹‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ ˢ›, ÷ı …√ÎfiÎ ‹A› ‹◊¿ı
’ˢӫ÷Î_ »^ÀÎ ◊fiÎfl ¿‹˝«ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì …√Îfi˘ ˉη˘ Á_¤Î‚Ì ·ı‰ÎfiÌ „V◊Ï÷‹Î_ fi
ˢ› I›Îflı.
Ïfi‹c¿fiÎ ±Îÿı ‹Y›Î ⁄Îÿ ËÎ…fl ◊‰Î ‹ÎÀı ¤˘√‰ı· Á‹› Ïfi›‹ÎfiÁÎfl
‹‚‰Î’ÎhÎ ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› (Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹) ¿fl÷Î_ ‰‘ ◊‰˘ Ωı¥Âı fiÏË ±fiı
÷ı Á‹›fiı ŒflÏ…›Î÷ ’˛÷ÌZÎÎ ‹ÎÀı ·_⁄Ήı· Á‹›√΂˘ √HΉ΋Î_ ±Î‰Âı.
(») ¬ÎÁ ¿ı ⁄Ì∞ Œfl… µ’fl ¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ÷I’Òfl÷Î_ fl˘@›Î ÷Îfl̬◊Ì Ë‰Î·˘ Á_¤Î‚ı
÷ı ÷Îfl̬ ‰E«ıfi˘ Á‹›√΂˘; ’fl_÷ ÷ı Œfl… ’fl ΩıÕΉÎfi˘ Á‹› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı
‹‚‰Î’ÎhÎ ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› (Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹) ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ˢ‰˘ Ωı¥±ı fiÏË.
(…) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı fiÌ«ı ÿÂν‰ı· ÷η̋ ‹ÎÀı √΂ı· Á‹› —-
(1) ’˛ÎÿıÏ¿ ÁıfiΠωÏfi›‹˘, 1948 Ëı CÎÕı·Î Ïfi›‹˘ Ëı ·U¿flÌ Áı‰Î‹Î_ ¿ı
’˛ÏÂZÎHÎfiÎ ‰ÎÏÊ˝¿ ÷η̋ ±P›ÎÁø‹˘‹Î_ √΂ı·Ì ‹t÷.
(2) ¿«ıflÌfiÎ ‰ÕÎfiÌ ‹_…^flÌ◊Ì B≤ËflZο ÿ‚fiÌ ÷η̋ ¿ı B≤ËflZο ÿ‚fiÌ ŒflΩı ±_√ıfiÌ
÷η̋‹Î_.
(3) fiıÂfi· ¿ıÕıÀ ¿˘MÁ˝fiÎ Ïfi›‹˘ ’˛‹ÎHÎı ÷η̋‹Î_ ¿ı ÏÂÏ⁄fl (¿ıQ’) ‹Î_ √΂ı· ‹t÷
÷ı‹… Ïfi›‹Ì÷ ¿‹ÎLÕŸ√ ±˘ÏŒÁflfiÌ √ıflËÎ…flÌ ÿflQ›Îfi ±ı¿‹˘fi˘ ±‰ı∞ ˉη˘
‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Ë˘› ÷ı‰Î fiıÂfi· ¿ıÕıÀ ¿˘MÁ˝ ±Ï‘¿Îfḻ˘ (ÁÌÏfi›fl
ω¤Î√) ±ı √΂ı·Ì »^|Ì (‰ı¿ıÂfi) fiÌ ‹t÷.
(4) ⁄˘¥{ V¿ÎµÀ ÏÂÏ⁄fl‹Î_ ÷η̋‹Î_.
fi˘Ó‘ — ±Î Œfl… ‹ÎÀı ‹ÁÎŒflÌ ¿ı fl˘¿ÎHÎ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ fi◊Ì.
({) ’˘÷ÎfiÌ ΩËıfl ÏË÷fiÌ ŒflΩı ±ÿÎ ¿fl÷Ì ‰ı‚Î ΩH΋Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı‰Ì Ë¿Ì¿÷˘ Á_⁄_‘ı ’ÒflΉ˘
±Î’‰Î ±◊‰Î ÿ̉ÎfiÌ ÿΉ΋Î_ Áfl¿ÎflÌ ÿV÷ΉıΩı fl…^ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Œ˘…ÿÎflÌ ¿ı ÿ̉ÎfiÌ
¿Î›ÿÎfiÌ ±ÿη÷˘‹Î_ ±◊‰Î ·U¿flÌ ±ÿη÷ı ±◊‰Î ¿˘¥ ¿Î›ÿÎ Ëı Á_V◊ÎÏ’÷ ÁkÎ΋_Õ‚ı
¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ⁄˘·ÎT›˘ (Á‹fi ¿flı·) ˢ› I›Îflı ÷ıHÎı ÷ı ‹ÎÀı √΂ı· Á‹›.
(À) √…flÎ÷ flÎF›fiΠωω‘ ωrωzη›˘ (›Ïfi‰ÏÁ˝À̱˘) ‹Î_ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı -
(¿) ˢtÎfiÌ w±ı ±◊‰Î Áfl¿ÎflÌ ’˛Ï÷ÏfiÏ‘ ÷flÌ¿ı,
(¬) ¿˘·ı…fiÎ ±Î«Î›˝ …ı‰Î ’˘÷ÎfiÎ ÁkÎΉÎfl ˢtÎfiÌ w±ı, ±fiı
(√) ±P›ÎÁ ÁÏ‹Ï÷fiÌ (⁄˘Õ˝ ±˘Œ VÀÕÌ{) Ï‹ÏÀ_√‹Î_ ËÎ…fl flËı‰Î ‹ÎÀı,
- Á_V◊α˘ ’flI‰ıfiÎ ¿Î‹¿Î… ±_√ı √΂ı· Á‹›.
(24) ““‹‚÷fl”” ±ıÀ·ı -
(1) ’√Îfl,
(2) ¤Îfl÷ ±◊‰Î flÎF›fiÎ ¿ı Á_CÎ flÎF›ZÎıhÎfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ ÏfiÏ‘‹Î_◊Ì ◊÷Ì «Ò¿‰HÎÌ, ±fiı Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfiı ‹ÎÏÁ¿ ’√Îfl ±fiı ¤J◊ÎfiÎ Ïfi›÷ ‰‘ÎflÎfiÎ w’‹Î_ ¿˘¥ …√΋Î_ ±Ï‘¿Ú÷
‹Ëıfi÷ÎHÎÎ_fiÎ ¤Î√ ÷flÌ¿ı, Ωı «Ò¿‰HÎÌ ±◊‰Î ŒÌ ‹‚÷Ì Ë˘› ÷˘ …ı ÷ı Ïfi›‹˘ Ëı flάÌ
¿ı ÷ıÀ·˘ … ÷ı ŒÌfi˘ ÏËVÁ˘.
6
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(3) ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊_, √HΉı ¤J◊_, ’˘ÂÎ¿Ì ¤J◊_, Á‰·÷ ¤J◊_, ¬ÎÁ Á‰·÷ ¤J◊_, C΢ÕÎ ±fiı
∞fifiÎ ÁÎ…-Á΋Îfi ‹ÎÀıfiÌ √˛ÎLÀ ±fiı ±ı¿w’ √˛ÎLÀ ÏÁ‰Î›fiÎ ¤Îfl÷ ±◊‰Î flÎF› ¿ı Á_CÎ
flÎF›ZÎıhÎfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_◊Ì «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î_ ‰‚÷fl ¤J◊Î_.
(4) fiÌ«ı ÿÂνT›Î ÏÁ‰Î›fiÎ_ ’ıLÂfi ±fiı ’ıLÂfi Á‹¿ZÎ Q≤I›-ÁË-ÏfiT≤ÏkÎ √˛ıF›¥ÀÌ —-
(¿) √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’ıLÂfi) Ïfi›‹˘, 2002 fiÌ Ωı√‰Î¥±˘ Ëı CÎÎ ±√fl ¥Ωfi_
’ıLÂfi ±fiı ¿<À<_⁄ ’ıLÂfi.
(¬) ¿Î‹ÿÎfl ‰‚÷fl ±Ï‘Ïfi›‹, 1923 Ëı ’˛ÎÅ ¿flı· ‰‚÷fl.
fi˘Ó‘ — ““’ıLÂfi”” ÂOÿfi˘ ±◊˝ ’ıLÂfifiÎ ¤Î√fi_ w’Î_÷fl ¿›Î˝ ’Ëı·Î_fi_ ’Òw_ ’ıLÂfi
◊Λ »ı.
(5) Œfl…‹˘¿>ŒÌ Ëı ˢ› ÷ı‰Î ±fiı …ıfiı Ïfi‰Î˝Ë ¤J◊_ ‹‚÷_ ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ
Ï¿VÁ΋Î_ Ïfi‰Î˝Ë ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹.
’fl_÷ Ωı ±Î‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ’λ‚◊Ì Œfl…‹˘¿>ŒÌfiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ’√Îfl
±Î¿Îfl‰ÎfiÌ ‹_…^flÌ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ÷ıHÎı Ïfi‰Î˝Ë ¤J◊Î_fiÎ Á_ÿ¤ı˝ …ı CÎfl¤ÎÕÎ_ ¤J◊_ «Ò¿‰ı·
Ë÷_ ±fiı ±_÷ı ÷ıfiı ‹‚÷Î ‹‚÷fl˘fiÎ ‘˘flHÎı …ı CÎfl¤ÎÕ<_ ÷ıfiÌ ’ÎÁı◊Ì ‰ÁÒ· ¿fl‰Îfi_ ◊Λ, ÷ı
⁄_fiı ¤ÎÕÎ ‰E«ıfi˘ ÷ŒÎ‰÷ ÷ıfiÌ ’ÎÁı◊Ì ‰ÁÒ· ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı —
ÏÁ‰Î› ¿ı ‰‘‹Î_ Ωı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı fi˘¿flÌ‹Î_ ’fi—V◊ÎÏ’÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı ±fiı ÷ıfiÌ
Œfl…‹˘¿>ŒÌfiÎ Á‹›fiı flΩ ÷flÌ¿ı √HΉ΋Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ÷ıHÎı Ïfi‰Î˝Ë ¤J◊ÎfiÎ Á_ÿ¤ı˝ …ı CÎfl¤ÎÕÎ
¤J◊_ «Ò¿‰ı· Ë÷_ ±fiı fiÌ«ıfiÌ fi˘Ó‘-2 fiÌ T›ÎA›Î Ëı ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊÷Î ‹‚÷fl˘fiÎ Á_ÿ¤˝‹Î_
…ı CÎfl¤ÎÕ<_ «Ò¿‰‰Î’ÎhÎ ◊Λ ÷ı ⁄_fiı ¤ÎÕÎ ‰E«ıfiÎ ÷ŒÎ‰÷ …ıÀ·Ì fl¿‹ ÷ıfiÌ ’ÎÁı◊Ì ‰ÁÒ·
·ı‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
fi˘Ó‘-1 — flÎpˇ’Ï÷fiÎ ’˘·ÌÁ ±fiı ŒÎ›fl Áω˝ÁÌ{ ‹ıÕ·, ’˘·ÌÁ ‹ıÕ· ±◊‰Î ¥„LÕ›fi
±˘Õ˝fl ±˘Œ ‹ıflÌÀ, ’fl‹‰Ìfl «ø, ‹ËΉÌfl «ø, ‰Ìfl «ø ÁÎ◊ı Á_¿‚Λı· ¤J◊Î_±˘fi˘ ±Î
‹‚÷fl˘‹Î_ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì.
fi˘Ó‘-1 — flΩ µ’flfiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ‹‚÷fl˘ ±ıÀ·ı ÷ı ¿‹˝«Îfḻı flΩ ’fl …÷Î_ ’Ò‰ı˝
⁄Ω‰ı· ’ÒflÎ ±_√˛ı∞ ‹ÎÁfiÌ Œfl… ÿflQ›Îfi ‹ı‚‰ı· ‹‚÷fl˘.
(25) ““¿Î›˝’η¿ ¥…fiıfl”” ±ıÀ·ı …ı ωω‘ ’˛¿ÎflfiÎ Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfiÎ ‹¿Îfi˘fi˘ ˉη˘ Á_¤Î‚÷Î flV÷Î
±fiı ‹¿Îfi ω¤Î√fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ, ±fiı ÷ı‹Î_ Áfl¿Îflı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfiÎ ‹¿Îfi˘‹Î_
‰Á‰ÎÀ) Ïfi›‹˘, 2002 Ëı …ı ±L› ¿˘¥ ±Ï‘¿ÎflÌfiı ÁÿflË ÁkÎÎ Á˘Ó’ı· ˢ› ÷ıfi˘ ’HÎ ÷ı‹Î_
Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(26) ““¿<À<_⁄”” ±ıÀ·ı ›◊Î’˛Á_√, Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ ÁÎ◊ı flËı÷Î ’IfiÌ ±√fl ’Ï÷ ÷ı‹… ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı flËı÷Î
±fiı Á‰˝◊Î ÷ıfiÎ µ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ ±˙flÁ ¿ı ÁΉ¿Î ⁄΂¿˘. ±Î µ’flÎ_÷ ÷ıfiÎ ‹Î÷Î Ï’÷Î, ⁄Ëıfi˘, Á√Ìfl
¤Î¥±˘ ¿ı …ı±˘ ÁÎ◊ı flËı÷Πˢ› ±fiı ÷ıfiÎ µ’fl Á‰˝◊Î ±Î‘ÎÏfl÷ ˢ› ÷ı±˘fi˘ ’HÎ ÷ı‹Î_ Á‹Î‰ıÂ
◊Λ »ı.
fi˘Ó‘-1 — ““¿<À<_⁄”” ÂOÿ‹Î_, ±Î Ïfi›‹˘fiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı, ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘ ’IfiÌfi˘ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì.
fi˘Ó‘-2 — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ±_√÷ ¿Î›ÿÎ Ëı Ωı ÿkο ωϑ √˛ËHÎ ¿Î›ÿıÁfl √HÎÎ÷Ì Ë˘› ±fiı
÷ı◊Ì ÿkο ·Ì‘ı· ⁄΂¿fiı ±˙flÁ ⁄΂¿fi˘ ÿflFΩı ’˛ÎÅ ◊÷˘ ˢ›, ÷˘ ÷ıHÎı ÿkο ·Ì‘ı· ⁄΂¿fiı
¿Î›ÿıÁfl ±˙flÁ ⁄΂¿ √HΉ΋Î_ ±Î‰Âı.
7
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
fi˘Ó‘-3 — ±˙flÁ ¿ı ±˘fl‹Îfi ⁄΂¿, ‹Î÷Î-Ï’÷Î, ⁄Ëıfi, Á√Ìfl ¤Î¥ …ı±˘ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÁÎ◊ı
flËı÷Πˢ› ±fiı …ı‹fiÌ ⁄‘Î j΢÷˘◊Ì ◊÷Ì ’ıLÂfi ÁÏË÷fiÌ (’ıLÂfi µ’fl ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊÷Î Ë_√΋Ì
‰‘ÎflÎ ÁÏË÷fiÌ) ‹ÎÏÁ¿ ±Î‰¿ w. 500 ◊Ì ‰‘ ◊÷Ì fi ˢ› ÷ı‰Î ÁP›˘ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ µ’fl
““’ÒHν÷— ±ÎÏl÷”” √HÎÎÂı.
(27) ““ŒÌ”” ±ıÀ·ı ¿ıLƒfiÎ ±◊‰Î flÎF›fiÎ ¿ı Á_CÎ flÎF›ZÎıhÎfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ j΢÷
¶ÎflÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı ’fl¤ÎflÌ ¿ı Áfl¿ÎflfiÌ ‹K›V◊Ì ¶ÎflÎ ±ÎÕ¿÷flÌ flÌ÷ı ‹ı‚‰ı· ±Î‰÷˝¿ ¿ı
±fiΉ÷˝¿ «Ò¿‰HÎÌ; ’HÎ ÷ı‹Î_ fiÌ«ıfiÌ fl¿‹˘fi˘ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì —-
(1) Ï‹·¿÷˘‹Î_◊Ì ◊÷Ì ±Î‰¿, ÕÌωÕLÕ, Ω‹Ìfi√Ìfḻ˘ ’fl ‹‚÷Î T›Î… …ı‰Ì ±fi’Î∞˝÷
±Î‰¿, ±fiı
(2) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı ÷ıfiÌ fi˘¿flÌ ÿflQ›Îfi ’˛ÎÅ ¿flı· iÎÎfi ¶ÎflÎ ÁËΛw’ ⁄fi÷Ì fi ˢ› ±ı‰Ì
ÁÎÏË„I›¿ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ¿ı ¿·ÎI‹¿, ωiÎÎfi ¿ı ÷¿Ïfi¿Ì Á_⁄_‘Ì ’˛T≤Ïkα˘◊Ì ◊÷Ì ±Î‰¿.
fi˘Ó‘-1 — √…flÎ÷ ¿Î›ÿÎ ±Ï‘¿ÎflÌ (Ïfi‹c¿ ±fiı Áı‰ÎfiÌ Âfl÷˘) Ïfi›‹˘, 1965 ËıÂ
±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_◊Ì «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ŒÌ fiı µ’fl˘@÷ T›ÎA›Î ·Î√ ’Õ÷Ì fi◊Ì.
fi˘Ó‘-2 — Áfl¿ÎflÌ Ï‰¤Î√ ¿˘¥ Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ Á_√Ãfi ‰÷Ì ¿˘¥ ¿Î‹ ËÎ◊ ‘flı ±fiı ‰‚Ì ÷ı
¿Î›˝ Ëı÷ ›˘B› ±Ï‘¿ÎflÌfiı Á˘Ó’ı, ÷˘ ÷ı ¿Î›˝ ’Òw_ ◊÷Î_ ¬Î÷Îfiı ‹‚ı· fl¿‹ ’˛◊‹ ÷⁄yı Áfl¿ÎflÌ
‹ËıÁÒ·fi˘ ÏËVÁ˘ ⁄fiı »ı. ±Î◊Ì I›Îfl⁄Îÿ …ı ÷ı Á_⁄_Ï‘÷ ±Ï‘¿ÎflÌfiı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· «Ò¿‰HÎÌ
Áfl¿ÎflfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_◊Ì ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì √HÎÎÂı ±fiı ÷ı ¿ÎflHÎı ÷ıfi_ ‰√a¿flHÎ
‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ÷flÌ¿ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
(28) ““’˛◊‹ Ïfi‹c¿”” ±ıÀ·ı …ı T›„@÷ ±√ε ¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ Ïfi‹c¿ ’fl flËÌ «Ò¿Ì ˢ› ÷˘ ’HÎ
Ïfi‹c¿fiÎ Á‹›ı Áfl¿Îfl Ëı ¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ fi˘¿flÌ ‘flΉ÷Ì fi ˢ› ±ı‰Ì T›„@÷fiÌ Ïfi‹c¿.
(29) ““N·ıÀ flıÀ flıLÀ”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì ±Ï‘¿Ú÷ flËıHÎοfiÌ Á‰·÷ ‹ÎÀı ∂«¿ ‹ÎÏÁ¿
ÿflı ‰ÁÒ· ¿fl‰Îfi_ ¤ÎÕ<_. √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfiÎ ‹¿Îfi˘‹Î_ ‰Á‰ÎÀ) Ïfi›‹˘, 2002
fiÎ Ïfi›‹-18 ¶ÎflÎ fiyÌ ¿flı· ±fiı ÷ı‹Î_ ‰¬÷˘‰¬÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Á‘ÎflÎ Ëı ¤ÎÕÎfiÎ ‹ÎÏÁ¿
ÿfl flËıÂı.
(30) ““flÎF›ı÷fl Áı‰Î”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ …ı fi˘¿flÌ ‹ÎÀı ¿ıLƒfiÎ ±◊‰Î flÎF›fiÎ ¿ı Á_CÎ flÎF›ZÎıhÎfiÎ
±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ ÏÁ‰Î›fiÎ j΢÷ ¶ÎflÎ Áfl¿ÎflfiÌ ‹_…^flÌ Ëı ’√Îfl ‹ı‚‰÷˘ ˢ› ÷ı‰Ì Áı‰Î.
(31) ““fi‹Òfi˘”” ±ıÀ·ı ±Î Ïfi›‹˘ ÁÎ◊ı ΩıÕı· fi‹Òfi˘.
(32) ““flÎ…’ÏhÎ÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ”” ±ıÀ·ı …ı ±Ï¬· ¤Îfl÷ ¿ı flÎF› Áı‰ÎfiÎ ÁP› ±◊‰Î ¿flÎfl ¿ı Âfl÷˘
Ëı …ıfiÌ Ïfi‹c¿ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ±fiı …ıfiÌ Ïfi‹c¿ flÎ…’h΋Î_ ’˛ÏÁ© ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ›
÷ı‰Ì T›„@÷. ÏfiQfi ¿ZÎÎfiÌ ‹S¿Ì Áı‰ÎfiÎ ÁP›˘ ¿ı …ı‹fiÌ Ïfi‹c¿ ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ¶ÎflÎ flÎ…’ÏhÎ÷
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı±˘ Ï⁄fiflÎ…’ÏhÎ÷ ¿‹˝«Îfḻ˘ »ı. L›Î›Ï‰Ê›¿ ⁄Î⁄÷˘‹Î_ ±ÿη÷˘ K›Îfi
’fl (¿˘BfiÌ{LÁ) ·ı ÷ı ‹ÎÀı ωω‘ ±Ï‘Ïfi›‹˘ Ëı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ΩËıflfi΋Π¶ÎflÎ Á˘Ó’Λı·
ÁkÎÎ, Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘ ±Î ’ıÀÎ-Ïfi›‹fiÎ ±◊˝CÎÀfi ‹ÎÀı flÎ…’ÏhÎ÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiÌ ÁkÎÎ
’˛ÎÏÅ ¿fl÷Î fi◊Ì.
’fl_÷, ±Î ¬_Õ‹Î_fiÌ Âfl÷˘fi_ ’ηfi ◊÷_ fi ˢ› ÷˘ ’HÎ Áfl¿Îfl ±Îÿı ¶ÎflÎ ÷ı‹Î_ ÿÂν‰ı· Ëı÷±˘
‹ÎÀı ¿˘¥’HÎ ¿ZÎÎfiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı flÎ…’ÏhÎ÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÷flÌ¿ı √HÎÌ Â¿ı »ı.

8
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
±’‰Îÿ — …ı‹fiÌ Ïfi‹c¿ ¬Î÷α˘fiÎ ‰ÕÎ ±√fl ÷Î⁄ÎfiÌ ¿«ıflÌfiÎ ‰ÕÎ ¶ÎflÎ ‰√˝-2 fiÌ Áı‰Î±˘
¿ı …√α˘ µ’fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ±fiı ÷ı‰Ì Ïfi‹c¿ flÎ…’h΋Î_ ’˛ÏÁ© fi ◊¥ ˢ› ±ı‰Î
±Ï‘¿Îfḻ˘fiı flÎ…’ÏhÎ÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘ √HΉÎ.
(33) ““Áfl¿Îfl”” ±ıÀ·ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ±◊‰Î ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰fiÎfl ¿˘¥ ¿Î›˝fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ωʛ ±◊‰Î
Á_ÿ¤˝◊Ì Ï‰w© fi ˢ› ÷˘ √…flÎ÷ Áfl¿Îfl.
(34) ““¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕΔ” ±ı ÂOÿ˘‹Î_ ’ÏflÏÂp-2 ‹Î_ ÿÂν‰ı· ±Ï‘¿Îfḻ˘ ’ˆ¿Ì …ı±˘fiı ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ÷flÌ¿ı
ΩËıfl ¿›Î˝ »ı ÷ı ±Ï‘¿Îfḻ˘ ÷ı‹… Áfl¿Îfl ‰¬÷˘‰¬÷ ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ÷flÌ¿ı …ı‹fiı ΩËıfl ¿flı ÷ı‰Î
±L›fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(35) ““¿«ıflÌfiÎ ‰ÕΔ” ±ıÀ·ı Áfl¿Îflı ΩËıfl ¿flı· ˢ› ÷ı‰Î flÎ…’ÏhÎ÷ ±Ï‘¿ÎflÌ, ±fiı ÷ı‹Î_ ¿«ıflÌfiÎ ‰ÕÎ
÷flÌ¿ı …ı‹fiı ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ ±Îÿı ¶ÎflÎ ÏfiÏÿ˝p ¿flΛı·Î ±ı‰Î ⁄ÌΩ ±Ï‘¿Ú÷ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ ¿ı
T›Ï@÷fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(36) ““‹A› ‹◊¿”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ Ïfi‹c¿ ¿flfiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌ ¶ÎflÎ ±◊‰Î ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ
¶ÎflÎ ÷ı ¿‹˝«ÎflÌfi_ ΩËıfl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿ı ΩËıfl ◊fiÎfl ˢ› ÷ı‰_ ‹◊¿ (V◊‚) ±◊‰Î ±Î‰Î
ΩËıflfi΋ÎfiÎ ±¤Î‰ı Á΋ÎL›÷— F›Î_ ¿«ıflÌfi_ ÿN÷fl (flı¿Õ˝) flά‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ÷ı V◊‚.
(37) ““ΩËıfl flΩ”” ±ıÀ·ı -
(¿) ‰Àε¬÷ ±Ï‘Ïfi›‹, 1881 Ëı ÃflΉı·Ì ±√fl ΩËıfl ¿flı·Ì ΩËıfl flΩ; ±fiı
(¬) ¿˘¥ ¿«ıflÌfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ Áfl¿Îflı ±◊‰Î ¿˘¥ ωϑÁfl V◊ÎÏ’÷ ÁkÎαı flÎ…’h΋Î_ ΩËıflfi΋_
’˛ÏÁ© ¿flÌ ±◊‰Î ⁄Ì∞ flÌ÷ı ÷ı‰Ì ¿«ıflÌfiı ¿˘¥ Âfl÷ ¿ı ±’‰Îÿ ‰√fl, Áfl¿ÎflÌ ¿Î‹¿Î…
‹ÎÀı …ı Ïÿ‰Á ’Òfl÷Ì ⁄_‘ flά‰Îfi˘ Ë¿‹ ±ÎM›˘ ˢ› ÷ı Ïÿ‰Á.
(38) ““‹Îfiÿ˚‰ı÷fi”” ±ıÀ·ı ¿ıLƒ ±◊‰Î flÎF› ¿ı Á_CÎ flÎF›ZÎıhÎfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_◊Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı
’˛ÎÁ_Ï√¿ ’˛¿ÎflfiΠωÏÂp ¿Î›˝ ‹ÎÀı ‹Ëıfi÷ÎHÎÎ_ ÷flÌ¿ı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ±Î‰÷˝¿ ¿ı ±fiΉ÷˝¿
«Ò¿‰HÎÌ.
(39) ““CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_”” ±ıÀ·ı …ı V◊‚˘±ı CÎfl¤ÎÕÎ_ ¨«Î ˢ› I›Î_ CÎfl¤ÎÕ<_ «Ò¿‰‰Î ‹ÎÀı ±◊‰Î Ïfi—ÂS¿
flËıHÎο Áω‘ÎfiÎ ⁄ÿ·Î‹Î_, ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ‹ÎÏÁ¿ ¤J◊_.
(40) ““Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ (ËÎ…fl ◊‰Îfi˘ Á‹›)”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı fi‰Ì …B›Î±ı ΩıÕΉÎ/ËÎ…fl
◊‰Î ±◊‰Î …ı V◊‚ı Ïfi‹c¿ ◊¥ ˢ› ÷ı V◊‚ …‰Î ±◊‰Î I›Î_◊Ì ±Î‰‰Î ‹ÎÀı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘
Á‹›.
(41) ““flΩ”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (flΩ) Ïfi›‹˘, 2002 Ëı ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿Îfḻı Œfl… µ’fl◊Ì
√ıflËÎ…fl flËı‰Î ‹ÎÀı ±Î’ı· ‹_…^flÌ.
(42) ““flΩfi˘ ’√Îfl”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ flΩ ’fl ˢ› I›Îflı ÷ıfiı Áfl¿Îfl ¶ÎflÎ «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì
‹ÎÏÁ¿ fl¿‹.
(43) ““‘ÎflHÎÎÏ‘¿Îfl”” ±ıÀ·ı ’˘÷ı ‹Ò‚ …ı …√αı Ïfi‹Î›˘ ˢ› ±ı‰Ì ¿Î›‹Ì, ‹t÷Ì …√Î ÁÏË÷fiÌ …√Îfi˘
÷fl÷ … ±◊‰Î √ıflËÎ…flÌfiÎ ¿˘¥ √΂Π¿ı √΂α˘ ’ÒflÎ ◊›ı, V◊Î›Ì flÌ÷ı ‘ÎflHÎ ¿fl‰Îfi˘ Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfi˘ Ë¿.
(44) ““V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_”” ±ıÀ·ı ωV÷ÎflfiÌ ¬«Î˝‚ ÷◊Î Ï⁄fi±Îfl˘B›÷ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷_
¤J◊_. …ı ωV÷Îfl ‹ÎÀı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ıfiÌ ±_ÿfl …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fi_ ‹A› ‹◊¿
±ÎT›_ ˢ› ÷ı‹fiı ±Î ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ »ı, fiÏË ¿ı ±Î‰Î V◊‚˘±ı ¿ı‰‚ ‹ÁÎŒflÌ ¿flfiÎfl ¿‹˝«Îfḻ˘fiı.
9
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(45) ““÷⁄Ì⁄Ì ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ”” ±ıÀ·ı ÏÁω· Á…˝fi ±◊‰Î ÏÁω· ËΘV’ÌÀ·fiÎ ±‘ÌZο ±◊‰Î ›◊Î’˛Á_√
÷⁄Ì⁄Ì ‹_Õ‚.
(46) ““÷⁄Ì⁄Ì ‹_Õ‚”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (fi˘¿flÌfiÌ Á΋ÎL› Âfl÷˘) Ïfi›‹˘, 2002 fiÎ Ïfi›‹-
13 ¶ÎflÎ fl«Î›ı· ÷⁄Ì⁄Ì ‹_Õ‚.
(47) ““‹Î¥·ı… ¤J◊_”” ±ıÀ·ı ¿flı· ±‹¿ ‹ÁÎŒflÌfiÎ ±_÷flfiÎ ±Î‘Îflı √HÎ÷flÌ ¿flÌfiı ‹ÁÎŒflÌfiÎ ¬«˝fiı
’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ¤J◊_; flı·‰ı ¤ÎÕ<_, ⁄Á¤ÎÕ< ¿ı flV÷Î ¶ÎflÎ
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ‹ÁÎŒflÌ ‹ÎÀı fl˘Õ ‹Î¥·ı…fiÎ V‰w’ı ±Î ¤J◊_ ±Î¿ÎflÌ Â¿Î›.
(48) ““¿Îfl¿<fi ‰√˝fiÎ ¿‹˝«ÎflÌ”” ±ıÀ·ı ‰√˝-3 fiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ …ı±˘fiÌ Œfl… Á_’ÒHν’HÎı ¿Îfl¿<fiÌ
’˛¿ÎflfiÌ Ë˘› ÷ı‹… Áfl¿Îfl ¶ÎflÎ ±ı flÌ÷ı …ıfiı ¬ÎÁ ΩËıfl ¿›Î˝ ˢ› ÷ı‰Î ±L› ¿ZÎÎfiÎ ¿‹˝«Îfḻ˘fi˘
¿˘¥’HÎ ‰√˝.
(49) ““Á√Ìfl”” ±ıÀ·ı …ıHÎı ±œÎfl (18) ‰Ê˝fiÌ ‰› ’ÒflÌ ¿flÌ fi ˢ› ÷ı‰Ì T›„@÷.
(50) ““‹ÏËfi˘”” ±ıÀ·ı ¿ı·ıLÕflfi˘ ±_√˛ı∞ ‹ÏËfi˘. ‹ÏËfiα˘ ±fiı Ïÿ‰Á˘‹Î_ ⁄÷Ή÷˘ Á‹› √HΉΠ‹ÎÀı
ÿflı¿ ‹ÏËfiÎfiÎ Ïÿ‰Á˘fiı K›Îfi‹Î_ ·Ì‘Î ÏÁ‰Î› ’˛◊‹ ¿ı·ıLÕflfiÎ ’ÒflÎ ‹ÏËfiÎfiÌ ±fiı ’»Ì ’ÒflÎ
‹ÏËfiÎ◊Ì ‰‘÷Î Ïÿ‰Á˘fiı √HÎ÷flÌ ¿fl‰Ì.
ÁÒ«fiÎ — ‹ÏËfiÎ ±fiı Ïÿ‰Á˘‹Î_ ÿÂν‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î Á‹›fiÌ √HÎ÷flÌ fiÌ«ı ‹…⁄ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı
—-
(¿) ÷Î. 25‹Ì ΩL›±ÎflÌfiÎ fl˘… ±fiı ÷ı ÷Îfl̬◊Ì 3 ‹ÎÁ, 20 Ïÿ‰ÁfiÌ √HÎ÷flÌ ‹ÎÀı fiÌ«ıfiÌ
flÌ÷ ±’fiΉ‰ÎfiÌ flËıÂı —-
‰Ê˝ ‹ÎÁ Ïÿ‰Á
25‹Ì ΩL›±ÎflÌ ◊Ì 31‹Ì ΩL›±ÎflÌ 0 0 07
Œı⁄˛±ÎflÌ ◊Ì ±ıÏ’˛· 0 3 00
1·Ì ‹ı ◊Ì 13‹Ì ‹ı 0 0 13
¿< · 0 3 20
(¬) ÷Î. 30‹Ì ΩL›±ÎflÌ◊Ì Âw ◊÷Ì ±fiı 2 ∞ ‹Î«˝ ’ÒflÌ ◊÷Î Á‹›fiÌ √HÎ÷flÌ fiÌ«ı ÿÂνT›Î
‹…⁄ ¿<· 1 ‹ÎÁ ±fiı 4 Ïÿ‰Á ◊Âı —-
‰Ê˝ ‹ÎÁ Ïÿ‰Á
30‹Ì ΩL›±ÎflÌ ◊Ì 31‹Ì ΩL›±ÎflÌ 0 0 2
Œı⁄˛±ÎflÌ 0 1 0
1·Ì ‹Î«˝ ◊Ì 2 ∞ ‹Î«˝ 0 0 2
¿< · 0 1 4
(51) ““Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ ÁP›”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÏÁ‰Î›fiÌ T›„@÷ ¿ı …ıfiı ÷’ÎÁ ’_«‹Î_ ¿ı ⁄˘Õ˝ ±◊‰Î
Ïfi√‹ ¿ı ÁÏ‹Ï÷fiÌ ⁄ıÿ ¿ı ’ÏflÊÿ‹Î_ ‹Îfiÿ˚ ÿflFΩfiÌ w±ı ΩËıfl Áı‰ÎfiÌ ŒflΩı ±ÿÎ ¿fl‰ÎfiÌ
±Î‰U›@÷Î »ı.
(52) ““±‰ı∞ ¿Î‹√ÌflÌ”” ±ıÀ·ı …ı …√Î µ’fl ±L› T›„@÷fi˘ ‘ÎflHÎÎÏ‘¿Îfl ˢ› ÷ı‰Ì …√Î ’fl Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«Îfḻı ⁄Ω‰ı· Œfl… Ωı ¿˘¥ ¬Î·Ì …√Î ’fl ±L› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ‘ÎflHÎÎÏ‘¿Îfl ‘flΉ÷˘ fi
ˢ›, ÷ı‰Ì …√Î µ’fl. ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌfiı ›˘B› ·Î√ı, ÷˘ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±‰ı∞ ¿Î‹√ÌflÌ
⁄Ω‰‰Î Ïfi‹c¿ ¿flÌ Â¿Âı.
10
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(53) ““’√Îfl”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl Á‘ÎflHÎÎ) Ïfi›‹˘, 1998 Ëı ÃflΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı·
Á‘Îflı·Î ’√Îfl ‘˘flHÎfi˘ ‹Ò‚ ’√Îfl ±fiı ÷ı‹Î_ V◊Ï√÷ ¥ΩŒÎfi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(54) ““¿Î›‹Ì ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊_”” ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÌ Œfl…fiı ¿ÎflHÎı …ıfiı T›Î’¿ ’˛‰ÎÁ ¿fl‰ÎfiÌ ±Î‰U›@÷Î
ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ¿Î›‹Ì ‹ÎÏÁ¿ ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊_. Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ
Œfl…fiÎ ZÎıhÎfiÌ ±_ÿflfiÎ ’˛‰ÎÁ ‹ÎÀı ±L› V‰w’fiÎ ÷‹Î‹ ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊Î_fiÎ ±‰ı…‹Î_ ±Î‰_ ¤J◊_
±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ±fiı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÷ıfiÎ ‹A› ‹◊¿ı √ıflËÎ…fl ˢ› ¿ı fi ˢ› ÷˘ ’HÎ ±Î¬Î
‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ±Î ¤J◊_ ±Î¿Îfl‰Îfi_ ˢ› »ı.
(55) ““’ıLÂfi”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’ıLÂfi) Ïfi›‹˘, 2002 fiÎ Ïfi›‹-44 ¶ÎflÎ ÏfiÏÿ˝p ‰‚÷fl
’ıLÂfi ÁÏË÷fi_ ¿˘¥’HÎ Áı‰ÎfiÎ ’˛¿Îflfi_ ’ıLÂfi ±fiı √˛ıF›¥ÀÌ. ’fl_÷ µE« ∞‰fi ¬«˝fiı ·Ì‘ı
’ıLÂfiflfiı ‰‚÷fl ÷flÌ¿ı Áfl¿Îfl ¶ÎflÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î ‰‘ÎflÎfiÎ Ë_√Î‹Ì ‰‘ÎflÎfi˘ ¿ı ‹˘ÓCΉÎflÌ
flÎË÷fi˘ ÷ı‹Î_ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì.
(56) ““’ıLÂfi’ÎhÎ ’√Îfl”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’ıLÂfi) Ïfi›‹˘, 2002 fiÎ Ïfi›‹-43 fiÌ
Ωı√‰Î¥±˘ Ëı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı »ıS·Î ÿÁ ‹ÎÁfiÌ fi˘¿flÌ ÿflQ›Îfi ‹ı‚‰ı·˘ ÁflıflΠ’√Îfl.
(57) ““’ıLÂfifl”” ±ıÀ·ı ÏfiT≤kÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ¿ı …ıfiı ’ıLÂfi ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ˢ›.
(58) ““’ıLÂfi «Ò¿‰HÎÌ ¿«ıflÌ”” ±ıÀ·ı ’ıLÂfifl˘fiı «Ò¿‰HÎÌ ¿fl‰Î ‹ÎÀı, ΩËıfl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿«ıflÌ ±fiı
÷ı‹Î_ Ï÷ΩıflÌ ±fiı ’ıÀÎ-Ï÷Ωıfḻ˘fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(59) ““’ıLÂfi «Ò¿‰HÎÌ Ë¿‹”” ±ıÀ·ı Ïfi›Î‹¿, ’ıLÂfi ±fiı ’˛˘Ï‰ÕLÀ Œ_Õ ¶ÎflÎ, Áfl¿Îflı ±Ï‘¿Ú÷ ¿flı·
fi‹Òfi΋Î_ ’ıLÂfifiÌ «Ò¿‰HÎÌ ‹_…^fl ¿fl‰Î ‹ÎÀıfi˘ ±ÎÿıÂ.
(60) ““’ıLÂfi ‹_…^fl ¿flfiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌ”” ±ıÀ·ı …ı‹fiı ’ıLÂfi ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÌ ÁkÎÎ Á’fl÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì
ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflfiÎ ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ.
(61) ““¿Î›‹Ì …√Δ” ±ıÀ·ı ’√Îflfi˘ ÏfiÏç÷ ÿfl ‘flΉ÷Ì ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì ±‹›Î˝Ïÿ÷ Á‹›fiÌ
…√Î.
(62) ““’√Îfl ±fiı ÏËÁÎ⁄Ì ±Ï‘¿ÎflÌ”” ±ıÀ·ı ±‹ÿΉÎÿ ±fiı √Î_‘Ìfi√fl‹Î_ µ’„V◊÷ ◊÷Î_ flÎF›fiÎ
·ı‰Õ-ÿı‰ÕfiÎ T›‰ËÎfl˘ ‹ÎÀı ’√Îfl ±fiı ÏËÁÎ⁄˘ Á_¤Î‚‰ÎfiÌ ¿Î‹√ÌflÌ …ı‹fiı Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı
÷ı ±Ï‘¿ÎflÌ.
(63) ““±_√÷ ’√Îfl”” ±ıÀ·ı -
(¿) ‹t÷Ì …√Î ÏÁ‰Î›fiÌ ¿˘¥ ¿Î›‹Ì …√ÎfiÎ Á_⁄_‘‹Î_, ’√Îfl Á‘Îfl‰Îfiı ¿ÎflHÎı ±◊‰Î ÏÂV÷
¤_√fiÎ ’√·Î_ ÏÁ‰Î›fiÎ ±L› ¿ÎflHÎı ¿Î›‹Ì ’√Îfl‹Î_ ◊÷Î ¿˘¥ CÎÀÎÕÎfiı ·Ì‘ı Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfiı ¿Î›‹Ì ’√Îfl‹Î_ ◊÷Î fi¿ÁÎfi‹Î_◊Ì ⁄«Î‰‰Î; ±◊‰Î
(¬) ±’‰Îÿw’ Á_Ωı√˘‹Î_ ±L› ±_√÷ ¿ÎflH΢Áfl.
- Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘ ‰‘ÎflÎfi˘ ’√Îfl.
(64) ¿˘¥ …√Îfi˘ ““Á_¤Î‰Ì ’√Îfl”” F›Îflı ¿˘¥ ±ı¿ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ Á_⁄_‘ı ÿÂν‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı, I›Îflı
÷ıfi˘ ±◊˝ ±ı ◊Λ ¿ı ÷ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı Ωı ¿˘¥ …√Î ‘ÎflHÎ ¿flı· ˢ÷ ±fiı ÷ı …√ÎfiÌ ŒflΩı
⁄Ω‰‰Î ⁄ÿ· ÷ıfiı …ı ’√Îfl ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Î÷ ÷ı ’√Îfl; ’fl_÷ ¿Î›˝ ±fiı …‰Î⁄ÿÎfḻ˘ ⁄Ω‰‰ÎfiÎ
±‰ı…‹Î_ ÷ı …√Î ÁÎ◊ı ¬ÎÁ ’√Îfl ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı‰Î ¿Î›˝ ±fiı …‰Î⁄ÿÎfḻ˘fiı ÷ı
¿‹˝«ÎflÌ Ïfi¤Î‰÷˘ fi ˢ› ÷˘ ÷ı‰Î Ï¿VÁ΋Î_ Á_¤Î‰Ì ’√Îfl‹Î_ ¬ÎÁ ’√Îflfi˘ Á‹Î‰ı ◊Âı fiÏË
±L›◊Î fiÏË.

11
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(65) ““±…‹Î›ÂÌ (’˛˘⁄ıÂfifl)”” ±ıÀ·ı ¬Î÷ÎfiÎ Á_‰√˝‹Î_ ¿Î›‹Ì ¿ı Ë_√Î‹Ì ¬Î·Ì …√΋Î_ ±◊‰Î ¬Î·Ì
…√Î Á΋ı ±…‹Î›ÂÌ ‘˘flHÎı fiÌ‹‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ.
fi˘Ó‘-1 — T›„@÷fiÌ Ïfi‹c¿ ÁÎ◊ı ±…‹Î›ÂfiÌ ¿˘¥ ÏfiÏç÷ Âfl÷˘ Á_¿‚Λı· fi ˢ›; ÷˘ Á_‰√˝fiÌ
¿Î›‹Ì …√Î ’fl ’Î¿Ì Ïfi‹c¿ ‹ı‚‰÷Ì T›„@÷, ±…‹Î›ÂÌ (’˛˘⁄ıÂfifl) √HÎΛ fiÏË.
fi˘Ó‘-2 — ¿‹˝«ÎflÌ (¿Î›‹Ì …√Î ’fl ’Î¿Ì Ïfi‹c¿ ‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÏÁ‰Î›fiÎ) fiı F›Îflı
Ë_√Î‹Ì …√Î ’fl ⁄œ÷Ì◊Ì Ïfi‹c¿ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı, I›Îflı ÿflı¿ Ëı÷ ‹ÎÀı ÷ı Ë_√Î‹Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ
√HÎÎÂı.
fi˘Ó‘-3 — ±L›◊Î Ïfi›÷ ¿fl÷Î Ïfi›‹˘ ÏÁ‰Î› ±…‹Î›ÂÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ÿflFΩfiı ¿Î›‹Ì ÿflFΩfiÎ
·ZÎH΢‰Î‚˘ √HΉ˘.
(68) ““¤Îfl÷fi˘ ¿ı flÎF›fi˘ ΩËıfl ÏËÁÎ⁄”” ±ıÀ·ı ¤Îfl÷ Áfl¿Îflı ¿ı flÎF› Áfl¿Îflı ’ıÀÎ-Ïfi›‹ (14)
‹Î_ ÏfiÏÿ˝p ¿flı·Î ˢ› ÷ı ÏÁ‰Î›fiÎ ‹ı‚‰ı·Î ±◊‰Î ÷ı‹fiÎ ‰÷Ì ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î_ ±L› ÷‹Î‹
ΩËıfl fiÎHÎÎ_.
(67) ““ΩËıfl ‰ÎËfi”” ±ıÀ·ı µ÷Îw±˘fiÌ ËıflŒıfl ‹ÎÀı ±‹¿ Ïfi›÷ Á‹›Î_÷flı fiÏË ÷˘ ’HÎ Ïfi›Ï‹÷’Ò‰˝¿
Ïfi›‹Ì÷ ‹Î√ı˝ «Î·÷Ì flı·‰ı, VÀÌ‹fl, ω‹Îfi ±◊‰Î ±L› ‰ÎËfi˘, …ı µ÷Îw±˘fiÌ ¥E»Î ‹…⁄ Ïfi›÷
‹Î√˝◊Ì ⁄ÌΩ ‹Î√ı˝ Œ_ÕÎ÷Î fi◊Ì.
(68) ““’ıLÂfi’ÎhÎ fi˘¿flÌ”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ flÎF› ‹S¿Ì Áı‰Î (’ıLÂfi) Ïfi›‹˘, 2002 Ëı ’ıLÂfi ±fiı
√˛ıF›¥ÀÌfiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı √HÎ÷flÌ‹Î_ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Œfl… µ’fl ¿ı ±L›◊Î ⁄Ω‰ı· Áı‰Î.
(69) ““flÏ…VÀÕ˝ ‹ıÏÕ¿· ’˛ı„@ÀÂfifl”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹ıÏÕ¿· ¿Îµ„LÁ· ±ı@À, 1967 ±◊‰Î √…flÎ÷
‹ıÏÕ¿· ’˛ı„@ÀÂfifl ±ı@À, 1963 Ëı fi˘Ó‘‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ±◊‰Î √…flÎ÷ Ë˘Ï‹›˘’ı◊Ì¿ ±ı@À,
1963 (√…flÎ÷ 36/1963) ‹…⁄ flά‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î fi˘Ó‘’hο‹Î_ fi˘Ó‘‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ±◊‰Î ÷ı‰Î
⁄ÌΩ ’˛‰÷˝‹Îfi ¿Î›ÿÎ Ëı √…flÎ÷ flÎF›fiÎ ±◊‰Î ÷ı ±_√ıfiΠωω‘ flÎF› Áfl¿Îfl˘fiΠωω‘
¿Î›ÿα˘ Ëı fi˘Ó‘‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ÷⁄Ì⁄Ì T›‰ÁÎÏ›¿˘ (’˛ı@ÀÌUfifl˘).
(70) ““¤ÎÕ<_”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ±◊‰Î Áfl¿ÎflfiÌ fi˘¿flÌ‹Î_ fi ˢ› ÷ı‰Ì T›„@÷, ÷ıfiı ŒÎ‚‰‰Î‹Î_
±Î‰ı· ±◊‰Î ¤ÎÕÎ’|ı ±Î’ı· flËıHÎοfiÌ Á‰·÷fiÎ ¿⁄Ω ±fiı ¤˘√‰ÀÎ ‹ÎÀı, ‹ÎÏÁ¿ ÿflı Áfl¿Îflfiı
«Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ‰‚÷fl.
(71) ““flËıHÎοfiÌ Á‰·÷”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflfiÌ ‹ÎÏ·¿Ìfi_ ‹¿Îfi, ⁄_√·˘, @‰ÎÀfl ±◊‰Î N·ıÀ …ı flËıHÎοfiÎ
Ëı÷ ‹ÎÀı ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î‹Î_ Áfl¿Îflı ÷ı Ëı÷◊Ì ¤ÎÕı◊Ì ·Ì‘ı· ±Ï‘√˛ËHÎ (flı@‰Ì{ÌÀ) ±◊‰Î
¤ÎÕÎ’|ı ·Ì‘ı· ‹¿Îfi, ⁄_√·˘, @‰ÎÀ˝fl ±◊‰Î N·ıÀfi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
fi˘Ó‘ — ±Ï‘√˛ËHÎ (flı@‰Ì{ÌÀ) ¿flı· ±ıÀ·ı flı@‰Ì{ÌÂfi ±fiı ±ı@‰Ì{ÌÂfi ±˘Œ ¥‹‰ı⁄· ’˛˘’Àa
±ı@À, 1952 Ëı ±Ï‘√˛ËHÎ (flı@‰Ì{ÌÀ) ¿flı·.
(72) ““ÁÌ·ı@Âfi √˛ıÕ”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflfiΠωÏÂp Ë¿‹ ¶ÎflÎ ’Á_ÿ√Ì ’√Îfl ‘˘flHÎ ÷flÌ¿ı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı· ’√Îfl ‘˘flHÎ.
(73) ““Áı‰Î’˘◊Ì”” ±ıÀ·ı Áı‰Î’˘◊Ì ±fiı ÷ı‹Î_ ¿˘¥ Áω˝Á fl˘· ˢ› ÷˘ ÷ıfi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(74) ““¬ÎÁ ’√Îfl”” ±ıÀ·ı fiÌ«ıfiÎ Á_Ωı√˘ ±fi·ZÎÌfiı ¿˘¥ …√ÎfiÎ ¿ı ¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ‹‚÷fl˘‹Î_
’√ÎflfiÎ V‰w’ı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷˘ ‰‘Îfl˘ —-
(¿) Œfl…fiÎ ÁωÂıÊ ’Ïfll‹fiÎ ’˛¿Îflfiı,
(¬) ¿Î‹‹Î_ ¿ı …‰Î⁄ÿÎflÌ‹Î_ ◊÷Î_ ¬ÎÁ ‰‘ÎflÎfiı.
12
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(75) ““Œfl…fi_ ZÎıhΔ” ±ıÀ·ı …ı ωV÷Îfl ’Òfl÷Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ ŒflΩı ‹›Î˝Ïÿ÷ ˢ› ÷ı ωV÷Îfl.
(76) ““’˛‹ÎHΤÒ÷ ¤ÎÕ<_ (VÀÎLÕÕ˝ flıLÀ)”” ±ıÀ·ı √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfiÎ ‹¿Îfi‹Î_
‰Á‰ÎÀ) Ïfi›‹˘, 2002 fiÎ Ïfi›‹-18 ±fiı ÷ı‹Î_ ‰¬÷˘‰¬÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Á‘Îfl΋Î_
ÿÂν‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· …\ÿÎ …\ÿÎ ’˛¿ÎflfiÎ flËıHÎοfiÎ ±Î‰ÎÁ˘ ‹ÎÀı ÏfiÏç÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ’˛‹ÎHΤÒ÷
¤ÎÕÎ (VÀÎLÕÕ˝ flıLÀ) fi˘ ‹ÎÏÁ¿ ÿfl.
(77) ““Ïfi‰Î˝Ë ¤J◊_”” ±ıÀ·ı …ıfiı ’√Îfl ¿ı flΩfi˘ ’√Îfl ‹‚÷˘ fi ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±Î’‰Î‹Î_
±Î‰÷_ ¤J◊_.
(78) ““¿Î›‹Ì ’√Îfl”” ±ıÀ·ı ’˘÷ı ¿˘¥ …√΋Î_ ¿Î›‹Ì flÌ÷ı Ïfi‹Î›˘ ˢ‰Î◊Ì ±◊‰Î Á_‰√˝‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ
¿Î›‹Ì „V◊Ï÷fiÌ w±ı …ı ‹ÎÀı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Ë¿ÿÎfl ◊Λ ÷ı‰Î ¬ÎÁ ’√Îfl ±fiı ±_√÷ ’√Îfl
ÏÁ‰Î›fi˘ ’√Îfl.
(79) ““±‘ÌZο ¥…fiıfl”” ±ıÀ·ı ‹Î√˝ ±fiı ‹¿Îfi ¬Î÷ÎfiÎ …ı ±Ï‘¿ÎflÌfiı ÷ı ’˛‹ÎHÎıfiÌ Ïfi‹c¿ ±Î’‰Î‹Î_
±Î‰ı· ˢ› ±fiı …ı‹fiı Áfl¿Îfl ¶ÎflÎ Á_⁄_Ï‘÷ Ïfi›‹˘ Ëı ÁkÎÎ Á’fl÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ›.
(80) ““µ’·Ì ¿ZÎÎfiÌ Áı‰Î”” ±ıÀ·ı «˘◊Î ‰√˝fiÌ Áı‰Î fi ˢ› ÷ı‰Ì ¿˘¥’HÎ ’˛¿ÎflfiÌ Áı‰Î.
(81) ““¿˘Ã˘ (Àı⁄·)”” ±ıÀ·ı ±Î Ïfi›‹˘ ÁÎ◊ı ΩıÕı· ¿˘Ã˘ (Àı⁄·).
(82) ““Ë_√Î‹Ì …√Δ” ±ıÀ·ı ’√Îflfi˘ ÏfiÏç÷ ÿfl ‘flΉ÷Ì ‹›Î˝Ïÿ÷ Á‹› ‹ÎÀı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì
…√Î.
fi˘Ó‘ — Ë_√Î‹Ì …√΋Î_ ¿Î›‹Ì Ïfi‹c¿˘ ±‹¿ ‹›Î˝Ïÿ÷ Ï¿VÁα˘‹Î_ … ¿fl‰Ì Ωı¥±ı, ÿÎ.÷. F›Îflı
⁄‘Î … ’˛›˘…fi ±fiı Ëı÷±˘ ‹ÎÀı …√α˘ ¿Î›‹Ì …ı‰Ì (@‰˘ÁÌ ’fl‹ıfiLÀ) ˢ› ±◊‰Î hÎHÎ ‰Ê˝
¿fl÷Î_ ±˘»Ì fiÏË ±ı‰Ì ‹t÷ ‹ÎÀı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ›, ±◊‰Î hÎHÎ ‰Ê˝fiÌ ‹t÷fiÌ ±_ÿfl ±ı
…√α˘fiı ⁄_‘ ¿fl‰Î‹Î_ fiÏË ±Î‰ı ±ı‹ ‹Îfi‰Îfiı ¿ÎflHΠˢ›, I›Îflı Ë_√Î‹Ì …√΋Î_ ¿Î›‹Ì Ïfi‹c¿˘
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı. ⁄ÌΩ ÷‹Î‹ Ï¿VÁα˘‹Î_ Ë_√Î‹Ì …√α˘‹Î_ ±‰ı∞ ‘˘flHÎı … Ïfi‹c¿˘ ¿fl‰Ì.
(83) ““Ë_√Î‹Ì ⁄ÿ·Ì”” ±ıÀ·ı ±L› ‹◊¿ı Œfl… µ’fl ⁄ÿ·Ì …ıfi˘ Á‹›√΂˘ 120 Ïÿ‰Á ¿fl÷Î_ ‰‘
ÿÂν‰Î›ı· fi ˢ›. ±Î Ïfi›‹fiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı ’˛Ï÷Ïfi›„@÷fi˘ ÷ı‹Î_ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı. F›Îflı ±Î‰Ì Ë_√΋Ì
⁄ÿ·Ìfi˘ Á‹›√΂˘ ⁄‘ ‹‚Ìfiı «Îfl ‹ÎÁ µ’flÎ_÷ ·_⁄Ή‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı Á‹›fiÎ ·_⁄ÎHÎ ±_√ıfiÎ
Ë¿‹fiÌ ÷Îfl̬ Á‘Ì …ı ÷ı ¿‹˝«ÎflÌfi˘ ‰‚÷fl ¤J◊Î_fi˘ Ë¿, «Îfl ‹ÎÁfiÌ ‹›Î˝ÿÎfiı ±‘Ìfifiı flËÌ
±¿⁄_‘ flËıÂı.
(84) ““‹t÷Ì …√Δ” ±ıÀ·ı ±ı‰Ì ¿Î›‹Ì …√Î ¿ı …ı T›„@÷√÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’fi—Ïfi‹c¿ ωfiÎ
‹›Î˝Ïÿ÷ Á‹› ¿fl÷Î_ ‰‘ ‹t÷ ‹ÎÀı ‘ÎflHÎ ¿flÌ Â¿ı fiÏË.
fi˘Ó‘ — fiÌ«ıfiÌ …√α˘ Áfl¿Îflı ‹t÷Ì …√α˘ ÷flÌ¿ı ΩËıfl ¿flı· »ı —-
‹t÷fi˘ Á‹› (‰Ê˝)
(1) √…flÎ÷ Á‰aÁ ±˘Œ ±ıL∞fiÌ›Á˝
(‰√˝-1) fiÌ Áı‰ÎfiÎ ‹A› ¥…fiıfl - 5
(2) Á‹Î… ¿S›ÎHÎfiÎ ‹ÿÿfiÌ ÕÌflı@Àfl˘fiÌ hÎHÎ …√α˘ - 3
(3) ΩËıfl ⁄Î_‘¿Î‹ ¬Î÷΋Î_ µ’ÁÏ«‰ ±fiı
fiΛ⁄ ÁÏ«‰fiÌ ⁄‘Ì Àı@fiÌ¿· …√α˘ - 5
(4) ¿Î›ÿΠω¤Î√fiÌ ÏfiQfiÿϽ÷ …√α˘ —

13
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(1) fiΛ⁄ ÁÏ«‰ (hÎHÎ …√α˘) - 3
(2) Á˘·ÌÁÌÀfl ±fiı ˢtÎfiÌ w±ı Áfl¿ÎflfiÎ
fiΛ⁄ ÁÏ«‰ (±ı¿ …√Î) - 3
(3) ¬ÎÁ ±Ï‘¿ÎflÌ ±fiı ˢtÎfiÌ w±ı
Áfl¿ÎflfiÎ µ’ÁÏ«‰ (±ı¿ …√Î) - 3
(5) ÁÏ«‰Î·› ω¤Î√‹Î_ ±˘√HÎÌÁ (19) fiΛ⁄ ÁÏ«‰fiÌ
Á_‰√˝ …√α˘, …ı‹Î_ ¿Î›ÿΠω¤Î√fiÎ fiΛ⁄ ÁÏ«‰˘fiÌ
…√α˘fi˘ ÷ı‹… ΩËıfl ⁄Î_‘¿Î‹ ω¤Î√fiÎ Àı¿Ïfi¿·
…√α˘fi˘ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì. - 5
(6) ÁÏ«‰Î·› Á_‰√˝fiÌ ¿<· ¿Î›‹Ì ±fiı Ë_√Î‹Ì …√α˘ ’ˆ¿Ì
±Îà µ’ÁÏ«‰fiÌ …√α˘, …ı‹Î_ ¿Î›ÿΠω¤Î√fiÎ
¿Î›ÿÎ ZÎıhÎfiÎ µ’ÁÏ«‰˘ ÷◊Î ΩËıfl ⁄Î_‘¿Î‹ ω¤Î√fiÌ
Àı¿Ïfi¿· …√α˘fi˘ Á‹Î‰ı ◊÷˘ fi◊Ì. - 5
’fl_÷ F›Îflı ¿˘¥ µ’ÁÏ«‰ ¿ı fiΛ⁄ ÁÏ«‰fiÌ ±Î‰Ì ‹t÷Ì …√Î, ÁÏ«‰Î·›fiÎ ¿˘¥ ±Ï‘¿ÎflÌ ‘ÎflHÎ
¿flı I›Î_ Á‘Ì ÷ı‰Ì …√ÎfiÌ ‹t÷Ì …√Î ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Ì ⁄_‘ ◊Âı.
(85) ““’√Îfl ‘˘flHΔ” ±ıÀ·ı ±Î Ïfi›‹˘‹Î_ ÏfiÏç÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿˘¥ Âfl÷˘fiı ±‘Ìfi flËÌfiı ‹t÷Ì
¥ΩŒÎ ¶ÎflÎ L›Òfik΋◊Ì ±Ï‘¿k΋ Á‘Ì ‰‘÷˘ ’√Îfl.
fi˘Ó‘-1 — L›Òfi÷‹ ’√Îfl, ±Ï‘¿÷‹ ’√Îfl ÷◊Î ¥ΩŒÎfi˘ Á‹›√΂˘ ±fiı ¥ΩŒÎfi˘ ÿfl Ωı
±ı¿Áfl¬Î ˢ› ÷˘ ÷ı‰Î_ ’√Îfl ‘˘flH΢, Á‹Îfi ’√Îfl ‘˘flH΢ ¿Ëı‰ÎÂı.
fi˘Ó‘-2 — Ωı ⁄ı Á‹Îfi ’√Îfl ‘˘flH΢ ˢ›, ±fiı ÷ı …√α˘ ¿˘¥ Á_‰√˝‹Î_ ¿ı Á_‰√˝fiÎ ‰√˝‹Î_ ±Î‰÷Ì
ˢ› ±fiı ±Î‰Î Á_‰√˝ ¿ı ‰√˝ ·√¤√ ÷ı … ’˛¿ÎflfiÌ ŒflΩı ±◊‰Î ÷ıÀ·Ì …‰Î⁄ÿÎflÌ‰Î‚Ì …√α˘
¤fl‰Î ‹ÎÀı, ¿˘¥ Áı‰Î‹Î_ ±◊‰Î ‹Ëı¿‹‹Î_ ±◊‰Î ‹Ëı¿‹˘fiÎ …^◊‹Î_ ∂¤Ì ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ›, ÷˘
÷ı ±ı¿ ’√Îfl ‘˘flHÎfiÌ ÷ı … ’√Îfl ‘˘flHÎ µ’flfiÌ ⁄Ì∞ …√Î ÁÎ◊ı Á‹Îfi ’√Îfl ‘˘flHÎfiÌ »ı ±ı‹
¿ËÌ Â¿Î›. …ı◊Ì ±‹¿ …√ÎfiÎ ’ÿ‘ÎflÌfi˘ ’√Îfl ÷ı ’˘÷ı ÷ı …√Î ‘flΉı »ı ÷ı Ë¿Ì¿÷fiÎ ±Î‘Îflı fiÏË
’HÎ ÷ıfiÌ Á_‰√˝‹Î_ ±◊‰Î ‰√˝‹Î_ ÷ıfiÌ „V◊Ï÷fiÌ w±ı fiyÌ ◊Λ »ı.
(86) ““⁄ÿ·Ì”” ±ıÀ·ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’˘÷ı F›Î_ ¿Î‹ ¿fl÷˘ ˢ› ±ı ‹A› ‹◊¿fiÎ V◊‚ı◊Ì ±ı‰Î ±L›
V◊‚ı fiÌ«ıfiÎ ¿ÎflH΢Áfl ’˛›ÎHÎ —-
(¿) ¿˘¥ fi‰Ì …√ÎfiÌ ŒflΩı Á_¤Î‚‰Î; ±◊‰Î
(¬) ÷ıfiÎ ‹A› ‹◊¿fiÎ ŒıflŒÎflfiÎ ’ÏflHÎ΋ı.
(87) ““‹ÁÎŒflÌfi˘ Á‹›”” ±ıÀ·ı ‹A› ‹◊¿ı◊Ì ’˛‰ÎÁfiÎ Ïfi‘νÏfl÷ V◊‚ı ’ˢӫ‰Î ‹ÎÀıfi˘ ±◊‰Î ¿˘¥
±ı¿ V◊‚ı◊Ì ±L› V◊‚ı ’˛‰ÎÁfiÎ Á΋ÎL› ÁΑfi˘ ¶ÎflÎ ’ˢӫ‰Î ‹ÎÀı √΂ı·˘ ¬flı¬fl Á‹›.
(88) ““‹ÁÎŒflÌ ¤J◊_”” ±ıÀ·ı ΩËıfl Áı‰ÎfiÎ ÏË÷‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ Œfl…fiı ¿ÎflHÎı …ıfiı ’˛‰ÎÁ ¿fl‰˘ ’Õ÷˘ ˢ›
÷ı ±_√ıfiÎ ¬«˝fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ‹ÎÀı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ¤J◊_. ±Î‹Î_ ‰ÎËfifiÌ
Ω‚‰HÎÌ ‹ÎÀıfiÎ ¤J◊Î_fi˘ ’HÎ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
(89) ““Ï÷ΩıflÌ”” ±ıÀ·ı Ï…S·ÎfiÎ ‹A› ‹◊¿ı V◊Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Ï÷ΩıflÌ ±fiı ÷ı‹Î_ ’ıÀÎ-Ï÷ΩıflÌ ±◊‰Î
’√Îfl ±fiı ÏËÁÎ⁄Ì ¿«ıflÌfi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.

14
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’˛¿flHÎ - 3
‰‚÷fl ¤J◊Î_
10. Á΋ÎL› — ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹fi_ ±ı flÌ÷ı Ïfi›‹fi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ¿ı ÷ı Á‹√˛÷›Î ŒÎ›ÿÎfi˘ j΢÷ ⁄fiÌ
fi flËı. ÿflı¿ Á΋ÎL› ±fiı ¬ÎÁ Ë¿‹˘ ±Î ÏÁ©Î_÷fiı ±‘Ìfi »ı.
11. ‰‚÷fl ¤J◊Î_fiÎ ’˛¿Îfl˘ — Áfl¿Îfl ÏfiQfi ’˛¿ÎflfiÎ ‰‚÷fl ¤J◊Î ‹_…^fl ¿flÌ Â¿Âı —-
(1) V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ (ÁÌ.±ı·.±ı.)
(2) CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ (±ı«.±Îfl.±ı.)
(3) ’˛˘…ı@À ¤J◊_
(4) ÕÎ_√ ¤J◊_
(5) fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊_ (±ıfi.’Ì.±ı.)

15
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’˛¿flHÎ - 4
V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ (ÁÌ.±ı·.±ı.) ÷◊Î
CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ (±ı«.±Îfl.±ı.)
12. V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ (ÁÌ.±ı·.±ı.) ‹_…^flÌ ‹ÎÀı ÂËıfl˘fi_ ‰√a¿flHÎ — V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ ‹_…^fl
¿fl‰ÎfiÎ Ëı÷◊Ì …\ÿÎ …\ÿÎ ÂËıfl˘fi_ ‰√a¿flHÎ fiÌ«ı ‹…⁄ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı —-
‰√˝ ÂËıfl˘
±ı - 1 ÏÿSËÌ, ‹_⁄¥, ¿˘·¿÷Î ±fiı «ıLfi¥
±ı ±‹ÿΉÎÿ (√˛Î.Á.)
⁄Ì-1 ‰Õ˘ÿflÎ (√˛Î.Á.), Áfl÷ (√˛Î.Á.)
⁄Ì-2 ¤Î‰fi√fl * , Ω‹fi√fl * ±fiı flÎ…¿˘À
* ¿Î‹«·Îµ
fi˘Ó‘-1 — √˛Î.Á. - √˛ÎQ› Á‹ÒË — …\ÿÎ …\ÿÎ ÂËıfl˘‹Î_ Á‹Îωp ¿flΛı·Î ’flÎ_fiΠω¤Î√˘ ‹ÎÀı 1991 fiÌ
‰V÷Ì √HÎ÷flÌfi˘ ±Î‘Îfl ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı. ÷ıfi_ ’fi—‹ƒHÎ ±Î Ïfi›‹˘fiÎ ΩıÕÎHÎ-1‹Î_ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·
»ı .
fi˘Ó‘-2 — flÎF› Áfl¿ÎflfiÎ …ı ¿‹˝«Îfḻ˘fi_ ‹A› ‹◊¿ √…flÎ÷ flÎF› ⁄ËÎfl ±Î‰ı·_ ˢ› ÷ı±˘fiÎ V◊ÎÏfi¿
‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷ÎfiÎ Ëı÷ ‹ÎÀıfi_ ‰√a¿flHÎ, ±Î ÂËıfl˘‹Î_ Œfl… ⁄Ω‰÷Î ’˘÷ÎfiÎ ¿‹˝«Îfḻ˘ ‹ÎÀı ¿ıLƒ
Áfl¿Îflı ÷ı V◊‚fiÎ Ïfi›÷ ‰√a¿flHÎ ¿›Î˝ ‹…⁄fi_ flËıÂı.
fi˘Ó‘-3 — V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ ‹_…^flÌfiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı √Î_‘Ìfi√flfiı ‰√˝-1 “±ı” ÂËıfl ÷flÌ¿ı √HΉ΋Î_ ±Î‰Âı.
13. V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Îfi˘ ÿfl (ÁÌ.±ı·.±ı.) — Ïfi›‹-12 ‹Î_ µS·ı¬ı· ‰√a¿Ú÷ ÂËıfl˘‹Î_ …ı Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfi_ ‹A› ‹◊¿ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı±˘fiı ‹‚‰Î’ÎhÎ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÎ ÿfl Áfl¿Îflı ‰¬÷˘‰¬÷ fiyÌ
¿›Î˝ ‹…⁄fiÎ flËıÂı. V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÎ ‰÷˝‹Îfi ÿfl …ı 1·Ì ±˘√p, 1997 ◊Ì ±‹·‹Î_ ±Î‰ı·Î
»ı ÷ı fiÌ«ı ‹…⁄ »ı —-
±fi. ’√Îfl lıHÎÌ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ ‹ÎÏÁ¿ fl¿‹
fi_⁄fl (w.) ‰√˝-1 fiÎ ‰√˝-±ı fiÎ ‰√˝-⁄Ì-1 fiÎ ‰√˝-⁄Ì-2 fiÎ
ÂËıfl˘ (w.) ÂËıfl˘ (w.) ÂËıfl˘ (w.) ÂËıfl˘ (w.)
1. 3000 Á‘Ì 90 65 45 25
2. 3000 ◊Ì 4499 125 95 65 35
3. 4500 ◊Ì 5999 200 150 100 65
4. 6000 ±fiı ÷ı◊Ì ‰‘ 300 240 180 120
fi˘Ó‘-1 — ’√Îfl‹Î_ ‹Ò‚ ’√Îfl, fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊_ ±fiı V◊Ï√÷ ¥ΩŒÎ±˘fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
fi˘Ó‘-2 — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ‹A› ‹◊¿ ÏÁ‰Î›fiÎ ±L› V◊‚ı flËı‰ÎfiÌ ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿Îfḻı
’fl‰Îfi√Ì ±Î’Ì Ë˘› ÷˘ ÷ıfiÎ / ÷ıHÎÌfiÎ flËıÃÎHÎfiÎ V◊‚ı ±◊‰Î ÷ıfiÎ / ÷ıHÎÌfiÎ ‹A› ‹◊¿fiÎ V◊‚ı ±ı ⁄ı‹Î_◊Ì
…ı V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ ‰‚÷fl ¤J◊_ ±˘»\_ ËÂı ÷ı ±Î¿Îfl‰Îfi˘ ÷ı Ë¿ÿÎfl ◊Âı.

16
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
14. CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ (±ı«.±Îfl.±ı.) ‹_…^fl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÂËıfl˘fi_ ‰√a¿flHÎ — CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÎ Ëı÷◊Ì
…\ÿÎ …\ÿÎ ÂËıfl˘fi_ ‰√a¿flHÎ fiÌ«ı ’˛‹ÎHÎıfi_ flËıÂı —-
‰√˝ ÂËıfl˘ / fi√fl˘ / √΋ÕÎ
±ı-1 ‰√˝fiÎ ÂËıfl˘ ÏÿSËÌ, ‹_⁄¥, ¿˘·¿÷Î ±fiı «ıLfi¥
±ı ‰√˝fiÎ ÂËıfl˘ ±‹ÿΉÎÿ
⁄Ì-1 ‰√˝fiÎ ÂËıfl˘ Áfl÷, ‰Õ˘ÿflÎ
⁄Ì-2 ‰√˝fiÎ ÂËıfl˘ ¤Î‰fi√fl * , flÎ…¿˘À
ÁÌ ‰√˝fiÎ ÂËıfl˘ —
±‹flı·Ì ÏË_‹÷fi√fl ’ÎÀHÎ * (…^fiÎ√œ Ï…S·˘)
±ÎHÎ_ ÿ Ω‹fi√fl ’ıÀ·Îÿ
±_Ωfl …ı÷’fl ’˘fl⁄_ÿfl
±_¿·ırfl …^ fi Î√œ ÁΉfl¿<_Õ·Î
¤w« ¿·˘· (‹ËıÁÎHÎÎ) ÏÁK‘’fl
¤Ò … ¿ı¢ÿ ÁflıLƒfi√fl
⁄˘ÀÎÿ ¬_¤Î÷ ¨{Î
Õ¤˘¥ ¬ıÕÎ * µ’·ıÀÎ
ÿÎˢÿ ‹Ë‰Î ‰·ÁÎÕ
ÕÌÁÎ ‹ËıÁÎHÎÎ ‰ıflΉ‚
‘˘flÎ∞ ‹˘fl⁄Ì Ï‰fl‹√΋
‘˛Î_√‘˛Î fiÏÕ›Îÿ ωÁfi√fl
√Î_‘̑΋ fi‰ÁÎflÌ ‰œ‰ÎHÎ *
√˘‘flÎ ’ηfi’fl
√˘Ó Õ · ’ÎÀHÎ (‹ËıÁÎHÎÎ) * ¿Î‹«·Îµ
fi˘Ó‘-1 — flÎF› Áfl¿ÎflfiÎ …ı ¿‹˝«Îfḻ˘fi_ ‹A› ‹◊¿ √…flÎ÷ flÎF› ⁄ËÎfl ±Î‰ı· ˢ› ÷ı±˘fiÎ CÎfl¤ÎÕÎ
¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷ÎfiÎ Ëı÷ ‹ÎÀıfi_ ‰√a¿flHÎ ±Î ÂËıfl˘‹Î_ Œfl… ⁄Ω‰÷Î ¿ıLƒ Áfl¿ÎflfiÎ ¿‹˝«Îfḻ˘ ‹ÎÀı ¿ıLƒ
Áfl¿Îflı ÷ı V◊‚fiÎ Ïfi›÷ ¿flı· ‰√a¿flHÎ ‹…⁄fi_ flËıÂı.
fi˘Ó‘-2 — CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ‹_…^flÌfiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı √Î_‘Ìfi√flfiı ‰√˝-±ı ÂËıfl ÷flÌ¿ı √HΉ΋Î_ ±Î‰Âı.
15. CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl — Ïfi›‹-14 ‹Î_ ‰√a¿Ú÷ ¿›Î˝ ’˛‹ÎHÎıfiÎ ‰√a¿Ú÷ ÂËıfl˘‹Î_ …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fi_
‹A› ‹◊¿ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı V◊‚ı ±fiı ±L› Ï⁄fi‰√a¿Ú÷ V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl Áfl¿Îfl
‰¬÷˘‰¬÷ fiyÌ ¿flı ÷ı ‹…⁄fiÎ flËıÂı. ÷Îfl̬ 1·Ì ±˘√p, 1997 ◊Ì ±‹·‹Î_ ±Î‰ı·Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ
‰÷˝‹Îfi ÿfl fiÌ«ı ‹…⁄ »ı —-
±ı-1 ‰√˝fiÎ ÂËıfl ‹Ò‚ ’√ÎflfiÎ 30 À¿Î
±ı ‰√˝fiÎ ÂËıfl ‹Ò‚ ’√ÎflfiÎ 15 À¿Î
⁄Ì-1 ‰√˝fiÎ ÂËıfl ‹Ò‚ ’√ÎflfiÎ 15 À¿Î
⁄Ì-2 ‰√˝fiÎ ÂËıfl ‹Ò‚ ’√ÎflfiÎ 15 À¿Î
ÁÌ ‰√˝fiÎ ÂËıfl ‹Ò‚ ’√ÎflfiÎ 7.5 À¿Î
Ï⁄fi‰√a¿Ú÷ ‹Ò‚ ’√ÎflfiÎ 5.0 À¿Î
17
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
’fl_÷ ¿˘¥’HÎ «˘yÁ ÂËıfl, fi√fl ¿ı √΋ÕÎ ‹ÎÀı ‰‘ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Îfi˘ ÿfl ÃflΉ‰ÎfiÌ Áfl¿Îflfiı ÁkÎÎ flËıÂı.
fi˘Ó‘-1 — ‹Ò‚ ’√Îfl, ’οΠ(Á⁄VÀıLÀ̉) ’√ÎflfiÎ ±ÎflZÎHÎ ‹ÎÀı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·˘ ±_√÷ ’√Îfl ±fiı
V◊Ï√÷ ¥ΩŒÎ±˘fi˘ ’√Îfl‹Î_ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
fi˘Ó‘-2 — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ‹A› ‹◊¿ ÏÁ‰Î›fiÎ ±L› V◊‚ı flËı‰ÎfiÌ ’fl‰Îfi√Ì ÁZ΋
ÁkÎÎÏ‘¿Îfḻı ±Î’Ì Ë˘›, ÷˘ ÷ıfiÎ / ÷ıHÎÌfiÎ ‹A› ‹◊¿fiÎ V◊‚ı ±◊‰Î ÷ıfiı / ÷ıHÎÌfiÎ flËıÃÎHÎfiÎ V◊‚ı ±ı
⁄ı‹Î_◊Ì …ı V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ±˘»\_ ËÂı ÷ı ±Î¿Îfl‰Îfi˘ ÷ı Ë¿ÿÎfl ◊Âı.
16. CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ (±ı«.±Îfl.±ı.) ±Î¿Îfl‰ÎfiÌ Âfl÷˘ — (¿) Ωı -
(1) ±L› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ¿ı …ıfiı ¤ÎÕ΋@÷ ‹¿Îfi ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ˢ› ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı
ÏËVÁıÿÎflÌ◊Ì flËı÷Πˢ›; ±◊‰Î
(2) ¿ıLƒ Áfl¿Îfl, flÎF› Áfl¿Îfl ¿ı V‰Î›kÎ ΩËıfl Á_V◊Î ¿ı V◊ÎÏfi¿ ‹_Õ‚, flÎpˇÌ›¿Ú÷ ⁄ıL¿, ¤Îfl÷Ì›
∞‰fi ‰Ì‹Î Ïfi√‹ ‰√ıflı ¶ÎflÎ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ‹Î÷Î-Ï’÷Î, Ïÿ¿flÎ ¿ı Ïÿ¿flÌfiı ŒÎ‚‰ı· flËıHÎο‹Î_
flËı÷Πˢ›; ±◊‰Î
(3) ¿ıLƒ Áfl¿Îfl, flÎF› Áfl¿Îfl, V‰Î›kÎ ΩËıfl Á_V◊Î ¿ı V◊ÎÏfi¿ ‹_Õ‚ ¶ÎflÎ ÷ıfiÎ ∞‰fi ÁÎ◊Ìfiı
÷ı … ‹◊¿ı flËıHÎο ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ˢ› ±fiı ¤·ı ÷ı‹Î_ ÷ı/÷ıHÎÌ flËı÷Î_ ˢ› ¿ı ’»Ì ÷ı/
÷ıHÎ̱ı ¤ÎÕı ·Ì‘ı· flËıHÎο‹Î_ ±·√ ±·√ flËı÷Πˢ›;
- ÷˘ ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î_fiÎ Ë¿ÿÎfl ◊Âı fiÏË.
(¬) ±L› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı (’ıÀÎ-Ïfi›‹ (¿) ‹Î_ ÿÂνT›Î ÏÁ‰Î›fiÎ) ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· flËıHÎο‹Î_
±◊‰Î ±L› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘ (’ıÀÎ-Ïfi›‹ (¿) (2) ±fiı (3) ÁÏË÷) fiÎ ¬Îfi√Ì flËıHÎο‹Î_
flËı÷Πˢ› ±fiı ÷ı±˘ ¤ÎÕ< ±◊‰Î ÷ıfi˘ CÎfl¤ÎÕÎfiÎ ÏËVÁÎ ±◊‰Î CÎfl‰ıflÎ ¿ı Ï‹·¿÷ ‰ıflÎ ’ıÀı ¤·ı
√‹ı ÷ıÀ·Ì «Ò¿‰HÎÌ ¿ı ÏËVÁ˘ ±Î’÷Πˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Ïfi›‹-15 ¶ÎflÎ Ïfi›÷ ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı·Î ÿflı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ Ë¿ÿÎfl ◊Âı.
fi˘Ó‘ — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı flËıHÎοfi_ ‹¿Îfi ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ±fiı ÷ı‹Î_ ’Ï÷-’IfiÌ ÏÁ‰Î›fiÎ
⁄ı ¿ı ÷ı◊Ì ‰‘ ±L› ¿‹˝«Îfḻ˘ ÏËVÁıÿÎflÌ◊Ì flËı÷Πˢ› ÷˘, ÷ı‰Î ±L› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiÌ
’Á_ÿ√Ì ‹…⁄ ⁄ı ’ˆ¿Ì ±ı¿fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı.
V’pÌ¿flHÎ — ±Î fi˘Ó‘fiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı, ±L› ¿‹˝«ÎflÌ‹Î_ flÎF› Áfl¿Îfl / ¿ıLƒ Áfl¿Îfl, ΩËıfl V‰Î›kÎ
Á_V◊Î, V◊ÎÏfi¿ ‹_Õ‚˘ ‰√ıflıfiÎ ¿‹˝«ÎflÌfi˘ Á‹Î‰ı ◊Âı.
17. Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Ë˘› ÷ı‰Î ’Ï÷-’ÇÌ ⁄_fiı F›Îflı ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ ¿ı ¤ÎÕÎfiÎ ‹¿Îfi‹Î_ flËı÷Πˢ› I›Îflı
CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ — ’Ï÷-’IfiÌ ⁄_fiı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Ë˘› ±fiı ÷ı±˘ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Ë˘‰Î◊Ì
’˘÷ÎfiÎ ¿ı ¤ÎÕÎfiÎ ±ı¿ … ‹¿Îfi‹Î_ ÁÎ◊ı flËı÷Πˢ‰ÎfiÎ ¿ÎflHÎı ÷ı‹fiı ‹‚‰Î’ÎhÎ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ’fl ¿˘¥
Ïfi›_hÎHÎ flËıÂı fiÏË. ±Î‰Î Ï¿VÁα˘‹Î_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ ‹ÎÀıfiÌ ±L› Âfl÷˘fiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_, ÷ı‹fiı
‹‚‰Î’ÎhÎ CÎfl¤ÎÕÎfiÌ flÎ⁄ı÷Î ‹…⁄fiÌ fl¿‹ ‹_…^fl ¿flÌ Â¿ÎÂı.
18. flΩ ÿflQ›Îfi ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿ı ’fl÷ ¿flÌ ÿı‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfi_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ — (1)
flΩfiÎ Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ÷ı‰Ì ŒÎ‚‰HÎÌfiÌ
±Î√‚fiÌ ÷Îfl̬ Á‘Ìfi_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ - ¿‹˝«ÎflÌfiı flΩ µ’fl µ÷fl÷Î_ ’Ëı·Î_ ‹‚÷Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ ÿflı
±√fl ÷˘ ÷ıfiı Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· fi ˢ÷ ÷˘ ±fiı flΩ µ’fl◊Ì ’λΠŒfl÷Î ÷ıfiı …ı ÿflı CÎfl¤ÎÕÎ
¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Î÷ ÷ı ⁄ı ÿfl ’ˆ¿ÌfiÎ ±˘»Î ÿflı ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı.

18
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(2) ÷ıfiı ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· flËıHÎο Ωı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ flΩfiÎ √΂ΠÿflQ›Îfi ⁄’˘fl (forenoon)
’Ëı·Î_ Á’fl÷ ¿flÌ ÿı ÷˘ ÷ı ÷Îfl̬◊Ì ±fiı ⁄’˘fl ’»Ì (afternoon) Á’fl÷ ¿flÌ ÿı ÷˘ ÷ı Ïÿ‰Á
⁄ÎÿfiÌ ÷Îfl̬◊Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı; ÷ı Ωı ÷ıfiı Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ fi ±ÎT›_ ˢ÷ ±fiı
flΩ µ’fl µ÷fl÷Î ±√εfiÌ ÷Îfl̬◊Ì ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊÷Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ ÿflı ±◊‰Î flΩ µ’fl◊Ì ’λÎ
Œfl÷Î ÷ıfiı …ı ÿflı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Î÷ ÷ı ⁄ı ÿfl ’ˆ¿Ì ±˘»Î ÿflı - CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ
◊Âı.
19. ’˘÷ÎfiÌ ‹ÎÏ·¿Ìfi_ ‹¿Îfi ‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiÌ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ‹ÎÀıfiÌ ’ÎhÎ÷Î — (1) …ı Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌ ’˘÷ÎfiÌ, ’˘÷ÎfiÌ ’IfiÌfiÌ, Á_÷Ï÷fiÌ, Ï’÷ÎfiÌ ¿ı ‹Î÷ÎfiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ ‹¿Îfi‹Î_ flËı÷Î ËÂı ÷ı±˘ ’HÎ
±Î Ïfi›‹˘ Ëı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹ı‚‰‰Î Ë¿ÿÎfl ⁄fiÂı.
fi˘Ó‘ — ±Î‰Î ÿflı¿ Ï¿VÁ΋Î_ ¤ÎÕÎfiÎ ¬Îfi√Ì ‹¿Îfi‹Î_ flËı÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ·Î√ ’Õ÷Ì
Âfl÷˘fiÌ ’Ò÷˝÷Îfiı ±‘Ìfi, CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
(2) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ Œfl…fiÌ …√αı ’˘÷Îfi_ ‹¿Îfi ˢ‰Î »÷Î_ ÷ıfiÎ ⁄ÿ·ı ÷ı ¤ÎÕÎfiÎ ‹¿Îfi‹Î_ flËı÷˘
ˢ› ÷ı‰Î Ï¿VÁ΋Î_, Ωı ±L›◊Î ‹‚‰Î’ÎhΠˢ› ÷˘, ¤ÎÕı flάı· ‹¿Îfi ±_√ıfi_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹‚Ì
¿Âı.
20. ¤ÎÕ΋@÷ Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο ‹‚‰Î’ÎhÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ¿ı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ
’ÎhÎ÷Î — Áı‰ÎfiÌ Âfl÷˘ Ëı …ı ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ¤ÎÕ΋@÷ flËıHÎοfiÎ ⁄ÿ·Î‹Î_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Îfi˘ Ë¿ ±Î’‰Î‹Î_
±Î‰÷˘ ˢ› ÷ı ¿‹˝«Îfḻ˘fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ‹_…^flÌfiı ·Î√ı‰‚√ı »ı I›Î_ Á‘Ì ±Î Ïfi›‹˘ ·Î√ ’ÕÂı fiÏË.
±Î‹ »÷Î_, ÷ı‰Î ¿‹˝«Îfḻ˘fiı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ ‹_…^fl ¿fl‰Î ±_√ıfi_ Ïfi›‹fi ±Î Ïfi›‹˘ Ëı ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰Âı.
21. Áfl¿ÌÀ ËεÁ / √ıVÀ ËεÁ / flıVÀ ËεÁ / ’Ï◊¿Îl‹‹Î_ flËı÷Î_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±’ÎhÎ÷Î — ÷ıfiÌ /
÷ıHÎÌfiÌ Ïfi‹c¿fiÎ ‹A› ‹◊¿‹Î_ ±Î‰ı·Î Áfl¿ÎflfiÌ ¿ı V◊ÎÏfi¿ ‹_Õ‚fiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ ¿ı ÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ Á_«ÎÏ·÷
Áfl¿ÌÀ ËεÁ / √ıVÀ ËεÁ / flıVÀ ËεÁ / ’Ï◊¿Îl‹‹Î_ flËı÷Πˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ÷ı‰Î flËıÃÎHÎfiÎ
Á‹›√΂Π‹ÎÀı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Îfi˘ Ë¿ flËıÂı fiÏË.
22. ⁄ÿ·Ì ◊›ı· ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — fi‰Î V◊‚ı ¤ÎÕÎfi_ ‹¿Îfi fi flά‰Îfiı
¿ÎflHÎı ±◊‰Î ÷ıfiı Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο fi ŒÎ‚‰‰Îfiı ¿ÎflHÎı …^fiÎ V◊‚ı ÷ıfiÎ ¿<À<_⁄fi˘ flËı‰ÎÁ «Î· flάı· ˢ›
÷ı‰Î …^fiÎ V◊‚ı Áfl¿ÎflÌ flËıÃÎHÎ ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±ÎT›_ fi ˢ› ±ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ - fi‰Î V◊‚ı ˉη˘ Á_¤Î‚Ì
·Ì‘Î ÷Îfl̬◊Ì » ‹ÎÁ Á‘Ì ±◊‰Î ÷ı fi‰Î V◊‚ı ¤ÎÕÎfi_ flËıHÎο ‹ı‚‰Ì ·ı ±◊‰Î ÷ıfiı Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο
ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷ı ÷Îfl̬ Á‘Ì; ±Î ⁄ı ’ˆ¿Ì …ı ÷Îfl̬ ‰Ëı·Ì ˢ› I›Î_ Á‘ÌfiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı - CÎfl¤ÎÕÎ
¤J◊_ ‹ı‚‰‰Îfiı Ë¿ÿÎfl ⁄fiÂı. ±Î‰Î Ï¿VÁα˘‹Î_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Îfi_ Ïfi›‹fi fiÌ«ı ‹…⁄ ◊Âı —-
(1) fi‰Î V◊‚ı ˉη˘ Á_¤Î‚Ì ·Ì‘Î …^fiÎ V◊‚ı …ı ÿflı ¤J◊_
÷Îfl̬◊Ì ’˛◊‹ ⁄ı ‹ÎÁ ‹ÎÀı ±Î¿Îfl÷Πˢ› ÷ı ÿflı.
(2) I›Îfl’»Ì «Îfl ‹ÎÁ ‹ÎÀı. Ωı ÷ıHÎı fi‰Î V◊‚ı ¤ÎÕı ‹¿Îfi ·Ì‘_ ˢ÷ ÷˘ …ı ÿflı ÷ıfiı
CÎfl¤ÎÕ_ ‹ı‚‰‰Î’ÎhÎ ◊Î÷ ÷ı ÿflı, ±◊‰Î …^fiÎ V◊‚ı ÷ı
CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ ±Î¿Îfl÷Î Ë÷Î ÷ı ÿflı - ±Î ⁄ı ’ˆ¿Ì …ı ÿfl
±˘»˘ ˢ› ÷ı ÿflı —

19
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
’fl_÷ …ı ÷Îfl̬◊Ì ÷ıfiı fi‰Î V◊‚ı Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷ı ÷Îfl̬ ’»Ì ±Î ⁄_fiı ’ˆ¿Ì ±ı¿’HÎ
Ï¿VÁ΋Î_, ±Î Ωı√‰Î¥±˘ Ëı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı fiÏË.
23. ⁄ÿ·Ì ◊›Î ⁄Îÿ Áfl¿ÎflÌ flËıHÎοfi˘ ¿⁄Ωı ‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ — ⁄ÿ·Ì ◊÷Î_ …^fiÎ
V◊‚ı Áfl¿ÎflÌ flËıHÎο «Î· flά‰ÎfiÌ ’fl‰Îfi√Ì ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÷ıfiÌ ⁄ÿ·ÌfiÌ
÷Îfl̬fiÎ ±Îà ‹ÎÁ◊Ì ‰‘ Á‹› ‹ÎÀı fi‰Î V◊‚ı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹ı‚‰‰Îfiı Ë¿ÿÎfl flËıÂı fiÏË.
24. ’˘÷ı ¤ÎÕ< fiÏË ¤fl÷Ì ‹ÏË·Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — ’flÏHÎ÷ ‹ÏË·Î Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌ ÷ıfiÎ ’Ï÷ ÁÎ◊ı flËı÷Ì Ë˘› ÷ı‰Î Ï¿VÁ΋Î_ ±fiı ±’flÏHÎ÷ ‹ÏË·Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ, Ωı Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌ fi ˢ› ÷ı‰Î ÷ı‹fiÎ Ï’÷Î ±√fl ’Ïfl‰ÎflfiÎ ÁP› ÁÎ◊ı flËı÷Ì Ë˘› ÷˘ ÷ı‰Î Ï¿VÁ΋Î_ ÷ıfiÎ ’Ï÷±ı
¿ı ’˛Á_√Îfiw’ ÷ıfiÎ Ï’÷Î ¿ı ’Ïfl‰ÎflfiÎ ÁP›ı ¤flı· ¤ÎÕ< ÷ıHÎ̱ı ¤flı· ¤ÎÕ< √HÎÎÂı. ±Î Ïfi›‹˘ Ëı ±L›◊Î
’ÎhΠˢ› ÷˘ ±Î‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ Ë¿ÿÎfl ◊Âı.
25. flΩ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ±fiı / ±◊‰Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Îfi_ Ïfi›‹fi — flΩ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl
¤J◊Î ±fiı / ±√fl CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌfi_ Ïfi›‹fi fiÌ«ı ‹…⁄ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı —-
(1) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ flΩ µ’fl …÷Î ’Ëı·Î_ …ı ÿflı ÷ı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ±fiı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ ‹ı‚‰÷Î
ˢ› ÷ı ÿflı ÷ı ¤J◊Î_ flΩ ÿflQ›Îfi ’HÎ ‹ı‚‰‰Îfiı Ë¿ÿÎfl flËıÂı. ±Î Ëı÷ ‹ÎÀı flΩ ±ıÀ·ı Ωı ¿˘¥’HÎ
’˛¿ÎflfiÌ 180 Ïÿ‰Á◊Ì ‰‘ fiÏË ÷ıÀ·Ì ¿<· flΩ, ±fiı ¿<· flΩ ÷ı◊Ì ‰‘ ËÂı ÷˘ ’˛◊‹ 180 Ïÿ‰Á
Á‘ÌfiÌ flΩ. Ωı ‰ı¿ıÂfifiı ¿ı ΩËıfl flΩ±˘fiı ΩıՉ΋Î_ ±Î‰ı ÷˘ ‰ı¿ıÂfi ±fiı ΩËıfl flΩ ÁÎ◊ıfi˘ flΩfi˘
±Î¬˘ Á‹›√΂˘ √HÎ÷flÌ‹Î_ ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
fi˘Ó‘-1 — Ωı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ‹Î_ÿ√Ì Á⁄⁄ ±◊‰Î ±L›◊Î ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· flΩ ¤˘√T›Î
⁄Îÿ Œfl… ’fl ËÎ…fl fi ◊Λ ±fiı flÎ∞fi΋_ ±Î’ı ÷ı‰Î Ï¿VÁ΋Î_, Á‹√˛ flΩfiÎ √΂Π‹ÎÀı ÷ı V◊ÎÏfi¿
‰‚÷fl ¤J◊_ ±fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹ı‚‰‰Î Ë¿ÿÎfl flËıÂı fiÏË. flÎ∞fi΋Π‰√ıflıfi˘ V‰Ì¿Îfl ¿fl÷Î ’Ëı·Î_
±Î‰Ì ±Î¿Îflı· Á‹√˛ fl¿‹fiÌ ‰ÁÒ·Î÷ ◊Λ ÷ı Á_⁄_Ï‘÷ Ïfi‹c¿ ±Ï‘¿ÎflÌ ÁÏfiÏç÷ ¿flÂı.
fi˘Ó‘-2 — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ‹Ò‚÷— ‹Î_ÿ√Ì Á⁄⁄fiÌ 180 Ïÿ‰Á◊Ì ‰‘ fiÏË ÷ıÀ·Ì flΩ ‹_…^fl
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ±fiı I›Îfl⁄Îÿ ÷ı±˘fiı ±Â@÷÷Î Á⁄⁄ı Áfl¿ÎflÌ fi˘¿flÌ‹Î_◊Ì ÏfiT≤kÎ ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı· ˢ› ÷˘ ÷ı‰Î Ï¿VÁα˘‹Î_ ’Ò‰ı˝ ±Î¿ÎflÎ¥ «Ò¿ı· V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ÷◊Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ
fl¿‹fiÌ ‰ÁÒ·Î÷ ¿fl‰ÎfiÌ ±Î‰U›@÷Î fi◊Ì. …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ‹Ò‚÷— ‹Î_ÿ√Ì Á⁄⁄fiÌ ±◊‰Î
±L› ’˛¿ÎflfiÌ flΩ ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì ˢ›, ’fl_÷ ÷ı‰Ì flΩfiÎ Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi ±Â@÷÷Î
±√fl ±‰ÁÎfifiÎ ¿ÎflHÎı ÷ı±˘ flΩ ’fl◊Ì Œfl… ’fl fi ΩıÕΛ ÷ı‰Î Ï¿VÁα˘ ’HÎ ±Î … ’˛‹ÎHÎı Ïfi›Ï‹÷
¿flÌ Â¿Î›.
fi˘Ó‘-3 — flΩ±˘ ÁÎ◊ı ΩıÕÌfiı ¿ı ÷ı ÏÁ‰Î› ¤˘√‰ı· ‰ı¿ıÂfifiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ±Î ¤J◊ÎfiÌ
±Î¿ÎflHÎÌfi_ Ïfi›‹fi ÷ı … ’˛‹ÎHÎı ¿fl‰_ …ı ’˛‹ÎHÎı flΩ ÿflQ›Îfi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.
fi˘Ó‘-4 — ±Î fiÌ«ıfiÎ ’ıÀÎ-¬_Õ (2) ‹…⁄fiÌ 180 Ïÿ‰Á◊Ì ‰‘ Á‹›√΂ÎfiÌ ‹Î_ÿ√Ì Á⁄⁄ ÏÁ‰Î›fiÌ
flΩfiÎ ¤J◊α˘fiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ, Ïfi›‹-34 Ëı Ïfi‘νÏfl÷ ’˛‹ÎHÎ’hÎ fl…^ ¿fl‰ÎfiÌ Âfl÷fiı ±‘Ìfi flËıÂı.
fi˘Ó‘-5 — ±Î ’ıÀÎ-Ïfi›‹˘fiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı ““flΩ”” ‹Î_ ÿflı¿ ’˛¿ÎflfiÌ ±ÁΑÎflHÎ flΩ ÷◊Î ¤Îfl÷‹Î_
±P›ÎÁÎ◊ı˝ ·Ì‘ı· flΩfi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.

20
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(2) ÀÌ.⁄Ì., ¿ıLÁfl, ·ı’˛ÁÌ ¿ı ‹ÒhÎÏ’_ÕfiÎ fl˘√˘ ¿ı ±ı‰Ì ±L› Ï⁄‹Îfḻ˘◊Ì ’ÌÕÎ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘ ±Î‰Ì
180 Ïÿ‰ÁfiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_ ±Î‰÷Ì ‹Î_ÿ√Ì Á⁄⁄fiÌ flΩ ÿflQ›Îfi, Á_⁄_Ï‘÷ Ïfi›‹˘ Ëı ÃflΉı· fi‹Òfi΋Î_
÷⁄Ì⁄Ì ’˛‹ÎHÎ’hÎ fl…^ ¿flı, ÷˘ ±Î ¤J◊α˘ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÎ Ëı÷Áfl ±Î‰Ì flΩfiÌ ‹›Î˝ÿÎ ±Îà ‹ÎÁ Á‘Ì
‰‘ÎflÌ Â¿ÎÂı. Âw±Î÷◊Ì … ±Î‰Ì flΩ ‹Î_ÿ√Ì Á⁄⁄ı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı ¿ı µ’fl˘@÷ ’ıÀÎ-¬_Õ
(1) ‹…⁄ ⁄ÌΩ ’˛¿ÎflfiÌ flΩfiÎ ±fiÁ_‘Îfi‹Î_ ‹Î_√‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı ÷ı Ë¿Ì¿÷ ±ËŸ ±’˛V÷÷ flËıÂı.
±Î‰Î fl˘√˘fiÎ ¿ÎflHÎı ±Îà ‹ÎÁ◊Ì ‰‘ Á‹›fiÎ flΩfiÎ Ï¿VÁα˘‹Î_ ±Îà ‹ÎÁ◊Ì ‰‘ Á‹›√΂Π‹ÎÀı
CÎfl¤ÎÕÎ ¿ı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ‹_…^fl ¿fl‰Î ⁄Î⁄÷ı, Á_⁄_Ï‘÷ Ïfi›‹˘ ‹…⁄fi_ Ïfi‘νÏfl÷ ÷⁄Ì⁄Ì
’˛‹ÎHÎ’hÎ F›Îflı ’˛ÎÅ Ë˘› I›Îflı Á_⁄_Ï‘÷ flΩfiÎ √΂Îfiı K›Îfi‹Î_ ·Ì‘Î ÏÁ‰Î› flΩ ‹_…^fl ¿flfiÎfl
±Ï‘¿Îfḻı ±Îà ‹ÎÁ◊Ì µ’flfiÌ flΩfiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ ±fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹_…^fl
¿fl‰Îfi˘ ÏfiHν› ¿flÌ Â¿Âı.
V’pÌ¿flHÎ — ±Î ’ıÀÎ-¬_Õ‹Î_ ““Ï⁄‹ÎflÌ”” ÂOÿ‹Î_ ’˛ÁÒÏ÷fi˘ Á‹Î‰ı ◊Λ »ı.
26. Ë_√Î‹Ì ⁄ÿ·Ì ÿflQ›Îfi CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î / V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — (1) 120 Ïÿ‰Á◊Ì ‰‘ fiÏË
÷ı‰Ì ¿Î‹«·Îµ ⁄ÿ·ÌfiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ ⁄ÿ·Ì ◊÷Î ’Ëı·Î_ ÷ı Ë¿ÿÎfl ˢ› ÷ı ÿflı V◊ÎÏfi¿
‰‚÷fl ¤J◊_ ±fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ±Î¿ÎflÌ Â¿Âı. ±Î‰Î ¤J◊ÎfiÎ ’Ïfl‹ÎHÎfi˘ ±Î‘Îfl ÷ıfiÌ ⁄ÿ·Ì ◊¥ fi ˢ÷
±fiı ÷ıHÎı …ı ’√Îfl ±Î¿Î›˘˝ ˢ÷, ÷ıfiÎ Á_ÿ¤ı˝ fiyÌ ¿fl‰˘. 120 Ïÿ‰Á◊Ì ‰‘ Á‹›√΂ÎfiÌ Ë_√Î‹Ì ⁄ÿ·ÌfiÎ
Á_Ωı√˘‹Î_, ±Î‰Î ¤J◊Îfi_ Ïfi›‹fi ÷ıfiÎ fi‰Î ‹A› ‹◊¿fiÎ Á_ÿ¤ı˝ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı. ’˛◊‹◊Ì … 120 Ïÿ‰Á◊Ì
‰‘ fiÏË ±ıÀ·Î Á‹›√΂Π‹ÎÀı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì ¿Î‹«·Îµ ⁄ÿ·Ìfi˘ Á‹›√΂˘ I›Îfl’»Ì ‰‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı
I›Îflı CÎfl¤ÎÕÎ / V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î, ‰‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Á‹›√΂ÎfiÎ Ë¿‹ ΩflÌ ¿›Î˝fiÌ ÷Îfl̬◊Ì ±◊‰Î
120 Ïÿ‰Á ‹ÎÀı, ±ı ⁄ı‹Î_◊Ì …ı ÷Îfl̬ ‰Ëı·Ì ˢ› ÷ı ÷Îfl̬ Á‘Ì …^fiÎ V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ ÿflı «Ò¿‰‰Î‹Î_
±Î‰Âı.
fi˘Ó‘-1 — ’˛◊‹◊Ì … 120 Ïÿ‰Á◊Ì ‰‘ fiÏË ±ıÀ·Î Á‹›√΂Π‹ÎÀı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿Î‹«·Îµ
⁄ÿ·Ìfi˘ Á‹›√΂˘ I›Îfl⁄Îÿ ‰‘Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı …ı Ë¿‹◊Ì ±Î‰Ì ⁄ÿ·Ì ¿Î›‹Ì ÷flÌ¿ı Œıfl‰‰Î‹Î_
±Î‰Ì ˢ› ÷ı Ë¿‹fiÌ ÷Îfl̬◊Ì ±◊‰Î 120 Ïÿ‰Á ’ÒflÎ ◊›Î ÷Îfl̬◊Ì, ±ı ⁄_fiı‹Î_◊Ì …ı ‰Ëı·_ ˢ›
÷ı ÷Îfl̬◊Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı µ’›˝@÷ Ωı√‰Î¥fi˘ ·Î¤ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
fi˘Ó‘-2 — ¿Î‹«·Îµ ⁄ÿ·Ì ±fiı 120 ±◊‰Î 180 Ïÿ‰ÁfiÌ flΩfiÎ Á_›@÷ Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi
CÎfl¤ÎÕÎ / V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Îfi_ Ïfi›‹-25 Ëı Ïfi›‹fi ◊Âı.
(2) ¿Î‹«·Îµ ⁄ÿ·ÌfiÎ Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi ±Î ¤J◊α˘fiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ fiÌ«ıfiÌ Âfl÷˘fiı ±‘Ìfi flËıÂı
—-
(1) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ …ı ‹◊¿ı◊Ì ⁄ÿ·Ì ◊›ı· ˢ› ÷ı V◊‚ı ¿Î‹«·Îµ Œfl…fiÌ Á‹ÎÏÅ ⁄Îÿ
’λ˘ Œfl‰ÎfiÌ Â@›÷Î »ı ±ı ‹÷·⁄fi_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ⁄ÿ·Ì ¿flfiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌ ¶ÎflÎ ±Î’‰Î‹Î_
±Î‰ı;
(2) …ı …√αı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ ⁄ÿ·Ì ◊¥ ˢ› ÷ı …√ÎfiÎ ±Î … ’˛¿ÎflfiÎ ¤J◊ÎfiÌ ÷ıHÎı
±Î¿ÎflHÎÌ fi ¿flÌ Ë˘›; ±fiı
(3) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı …ı Á‹›√΂Π‹ÎÀı ±Î‰Î ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ ¿flÌ Ë˘› ÷ıHÎı ÷ıfiÌ …ı
V◊‚ı◊Ì ⁄ÿ·Ì ◊¥ ˢ› ÷ı V◊‚ı ’˘÷ÎfiÎ ’Ïfl‰Îflfiı ÷ı Á‹›√΂Π‹ÎÀı flάı· »ı ÷ı ‹÷·⁄fi_
’˛‹ÎHÎ’hÎ ±ÎM›_ ˢ›.

21
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
27. Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — (1) …ı V◊‚ı◊Ì Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfiÌ ⁄ÿ·Ì ◊›ı· ˢ› ÷ı V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ ÿflı, Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ ÿflQ›Îfi ’HÎ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ÷◊Î
V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ±Î¿Îfl‰Îfi_ «Î· flάÂı. ’fl_÷ F›Îflı flΩ ÁÎ◊ı ±Î‰˘ Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ Á_›˘Ï…÷ ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı· ˢ› ±fiı ±L›◊Î V’p Ωı√‰Î¥ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì fi ˢ› I›Îflı Ïfi›‹-25 ‹Î_ µS·ı¬ı· 180 Ïÿ‰ÁfiÎ
Á‹›√΂΋Î_ ±Î Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ µ‹ıfl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
(2) ˉη˘ Á’fl÷ ¿fl‰ÎfiÎ ±fiı V‰Ì¿Îfl‰Î ‹ÎÀı T›÷Ì÷ ◊›ı· Á‹›√΂Π‹ÎÀı ˉη˘ Á’fl÷ ¿flfiÎfl
±fiı V‰Ì¿ÎflfiÎfl ±Ï‘¿Îfḻ˘ ⁄_fiı, ÷ı V◊‚ı Œfl… ’fl ˢ› ÷ı‹ √HÎÌ ÷ı ±Î‘Îflı ‹‚‰Î’ÎhÎ V◊ÎÏfi¿
‰‚÷fl ¤J◊Î ±fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ Ë¿ÿÎfl ◊Âı.
28. Œfl…‹˘¿>ŒÌ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — Œfl…‹˘¿>ŒÌfi˘ Ë¿‹ ¿flfiÎfl
±Ï‘¿ÎflÌ ±Îÿı ¿flı ÷ı ‹›Î˝ÿÎ Á‘Ì ±fiı ÷ı Âfl÷˘fiı ±‘Ìfi flËÌ, Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÷ıfiÌ Œfl…‹˘¿>ŒÌfiÌ ÷Îfl̬ı
…ı ’√Îfl ‹ı‚‰÷Πˢ› ÷ıfiÎ Á_ÿ¤ı˝ ‰¬÷˘‰¬÷ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊÷Πˢ› ÷ı ÿflı, V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ
¤J◊Î ‹ÎÀı Ë¿ÿÎfl »ı.
’fl_÷ …ı ¬«˝fiı ’Ë˘Ó«Ì ‰‚‰Î ±Î‰Î ¤J◊Î ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı ¬«˝ ¿fl‰Îfi_ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı
«Î· flάı· »ı ÷ı‹ ÁÿflË ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌfiı ¬Î÷flÌ fi ◊Λ I›Î_ Á‘Ì ÷ı ¿‹˝«ÎflÌ ±Î‰Î_ ¤J◊Î ‹ı‚‰‰Îfiı Ë¿ÿÎfl
flËıÂı fiÏË.
fi˘Ó‘-1 — Œfl…‹˘¿>ŒÌ Ëı ‹Ò¿‰ÎfiÎ Á‹›ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ …ı V◊‚ı Œfl… ’fl Ë÷˘ ÷ı V◊‚ı ÷ı ±◊‰Î ÷ıfiÎ
’Ïfl‰Îfl ±√fl ⁄_fiı Œfl…‹˘¿>ŒÌfiÎ Á‹› ÿflQ›Îfi Ïfi‰ÎÁ ¿fl÷Î Ë÷Î ÷ı ‹÷·⁄fi_ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’˛‹ÎHÎ’hÎ
±Î’ı ÷˘ … Œfl…‹˘¿>ŒÌfi˘ Ë¿‹ ¿flfiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌfiÌ Ï‰‰ı¿⁄Ï© Ëı ‹_…^fl ¿flı· V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î /
CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ÷ı ±Î¿ÎflHÎÌ ¿flÌ Â¿Âı.
fi˘Ó‘-2 — ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌfiÎ ±Îÿı ‹…⁄ Œfl…‹˘¿>ŒÌ ËıÂfiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfi_ ‹A› ‹◊¿ ΩËıfl ÏË÷‹Î_
⁄ÿ·‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ÷ı ¿‹˝«ÎflÌ ÷ı fi‰Î V◊‚ Á_⁄_‘ı µ’›˝@÷ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’ı I›Îflı ÷ı fi‰Î V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ
¤J◊Î ‹ı‚‰‰Î Ë¿ÿÎfl ⁄fiÂı.
fi˘Ó‘-3 — Œfl…‹˘¿>ŒÌ ËıÂfiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì ¿˘¥ ·ıb_ ⁄Î¿Ì ËÂı ÷˘ Œfl…‹˘¿>ŒÌfi˘ Ë¿‹ ¿flfiÎfl
±Ï‘¿ÎflÌ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î ±fiı / ±◊‰Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ±À¿Î‰Ì ¿Âı ±fiı Áfl¿ÎflÌ ·ıHÎÎfi˘ ÷ı‰Ì
fl¿‹ Á΋ı ‹ı‚ ¿flÌ Â¿Âı.
29. ¤Îfl÷‹Î_ ÷η̋ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — ¤Îfl÷‹Î_ ÷η̋ ‹ÎÀı
‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Ë_√Î‹Ì ¿ı ¿Î›‹Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ ÷η̋fi˘ Á‹›√΂˘ Œfl… ÷flÌ¿ı √HΉ΋Î_ ±Î‰ı,
I›Îflı ÷η̋fiÎ Á‹√˛ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ÷ı - ÷η̋fiÎ V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ ÿflı ±◊‰Î …ı V◊‚ı◊Ì ÷ıfiı ÷η̋
‹ÎÀı ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ ÿflı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î. ±Î ⁄_fiı‹Î_◊Ì
÷ıfiı …ı ŒÎ›ÿοÎfl¿ ˢ› ÷ı ÿflı, ‹ı‚‰‰Î Ë¿ÿÎfl ⁄fiÂı. …ı Œfl…fiÎ V◊‚ı◊Ì Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ÷η̋‹Î_ …ı
V◊‚ı ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ›, ÷ı V◊‚fiÎ ‹‚‰Î’ÎhÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ ‹ÎÀı ÷ıHÎı Ïfi›‹-34 ‹Î_ ÃflΉı·
’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’‰Îfi_ ±Î‰U›¿ flËıÂı.
fi˘Ó‘-1 — ÷η̋ ‹ÎÀı ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ’˛‰ÎÁfi_ ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊_ ±fiı ÷η̋fiÎ V◊‚fi_
ÿˆÏfi¿ ¤J◊_ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ÷ıfiı …ı V◊‚ı◊Ì ÷η̋ ‹ÎÀı ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı V◊‚ı ‹‚‰Î’ÎhÎ
ÿflı … V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ÷ı ±Î¿ÎflHÎÌ ¿flÌ Â¿Âı.
fi˘Ó‘-2 — ¤Îfl÷ ⁄ËÎflfiÌ ÷η̋fiÎ Á‹› ‹ÎÀı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ fi◊Ì.
22
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
30. ωÿı‹Î_ ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ÿflQ›Îfi V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — ¤Îfl÷ ⁄ËÎfl
’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ’fl ‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ Á_⁄_‘ı, ÷ıfiı …ı ‹◊¿ı◊Ì ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ’fl ωÿıÂ
‹˘¿·‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı ‹◊¿ı ‰¬÷˘‰¬÷ ‹‚‰Î’ÎhÎ ÿflı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ±Î¿Îfl‰Î
‹ÎÀı fiÌ«ıfiÌ ’©Ï÷◊Ì ±’fiΉ‰Î‹Î_ ±Î‰Âı —-
(1) Ωı ’˛Ï÷Ïfi›„@÷fi˘ Á‹› ±ı¿ ‰Ê˝◊Ì ‰‘ fi ˢ›, ÷˘ ÷ıfiı ’˛Ï÷Ïfi›„@÷fiÎ Á‹√˛ Á‹› ‹ÎÀı V◊ÎÏfi¿
‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ‹‚‰Î’ÎhÎ flËıÂı.
(2) Ωı ’˛Ï÷Ïfi›„@÷fi˘ Á‹›√΂˘ ±ı¿ ‰Ê˝ ¿fl÷Î_ ‰‘ ˢ›, ±fiı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ±ı¿ ‰Ê˝ ¿fl÷Î_ ‰‘
Á‹›√΂Π‹ÎÀı ¤Îfl÷fiÌ ⁄ËÎfl ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ’fl Ω› I›Îflı …ı Á‹›√΂ΠÿflQ›Îfi ÷ıfi_ ¿<À<_⁄
¤Îfl÷‹Î_ ÷ıfiÎ »ıS·Î Œfl…fiÎ V◊‚ı Ïfi‰ÎÁ ¿fl÷_ ˢ› ÷ıÀ·Î Á‹› ’Òfl÷Î V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î /
CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ‹ÎÀı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’ÎhÎ √HÎÎÂı. Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ F›Îflı ωÿı‹Î_ ’˛Ï÷Ïfi›„@÷fiÎ
‹◊¿ı ÷ıfiÎ ’Ïfl‰ÎflfiÎ V◊‚Î_÷fl ‹ÎÀı ±fl∞ ¿flı, ±◊‰Î ¤Îfl÷‹Î_ … ÷ıfiÎ ‰÷fifiÎ ¿ı ±L› ¿˘¥ V◊Îfiı
V◊‚Î_÷fl ‹ÎÀı ÷ıfiÎ ’Ïfl‰Îfl ‹ÎÀı ‹ÁÎŒflÌ ¤J◊Î ‹ÎÀı ±fl∞ ¿flı, I›Îflı ¤Îfl÷‹Î_fiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ
»ıS·Î ‹A› ‹◊¿ı ÷ıfiÎ ’Ïfl‰Îflı …ı ÷Îfl̬ Á‘Ì Ïfi‰ÎÁ ¿›Î˝ ˢ› ÷ı V◊‚fiÎ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î
/ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹ ‰ÁÒ· ¿fl‰ÎfiÌ ±Î‰U›@÷Î flËıÂı fiÏË.
(3) ‹Ò‚÷— ±ı¿ ‰Ê˝◊Ì ‰‘ fiÏË ÷ı‰Ì ’˛Ï÷Ïfi›„@÷fiÌ Á‹› ‹›Î˝ÿÎ ’λ‚◊Ì ±ı¿ ‰Ê˝ ¿fl÷Î_ ‰‘Îfl‰Î‹Î_
±Î‰ı I›Îflı ±Î‰Î ±ı¿ ‰Ê˝ µ’flÎ_÷fiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ‰‘Îfl‰ÎfiÎ Ë¿‹˘fiÌ ÷Îfl̬ Á‘Ì
V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı. I›Îfl⁄Îÿ µ’fl˘@÷ ’ıÀÎ-¬_Õ (2) ‹…⁄ V◊ÎÏfi¿
‰‚÷fl ¤J◊ / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı.
(4) ±Î Ïfi›‹ Ëı ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ, Ïfi›‹-34 Ëı Ïfi‘νÏfl÷ ’˛‹ÎHÎ’h΢fiÌ fl…^±Î÷fiı ±‘Ìfi
flËıÂı.
fi˘Ó‘ — ¤Îfl÷ ⁄ËÎfl ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ÿflQ›Îfi ¿ı ±P›ÎÁ ‹ÎÀıfiÌ flΩ ÿflQ›ÎfifiÎ ¿˘¥’HÎ ’˛¿ÎflfiÌ flΩ
÷flÌ¿ı √HΉ΋Î_ ±Î‰ı· flΩfiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ¿˘¥’HÎ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_
‹‚‰Î’ÎhÎ fi◊Ì.
31. ÏfiT≤ÏkÎ ⁄Îÿ ’fiÏfi˝›@÷ ¿flΛı· ’ıLÂfifl˘fiÌ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊Î ‹ÎÀıfiÌ ’ÎhÎ÷Î —
ÏfiT≤ÏkÎ ⁄Îÿ ’fiÏfi˝›„@÷ ’΋ı· ’ıLÂfifl˘fiÎ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌfi_ Ïfi›‹fi
fiÌ«ı ‹…⁄ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı —-
(¿) …ı‹fi˘ ’√Îfl ÷◊Î ’ıLÂfifiÌ Á_›@÷ fl¿‹ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiΠˢtÎfiÎ ‹_…^fl ◊›ı·Î ‹Ëk΋ ’√Îfl
¿fl÷Î_ ‰‘ ◊Λ ÷ı‰Î Ï¿VÁ΋Î_ ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹fiÌ √HÎ÷flÌ ±Î ‹Ëk΋ fl¿‹fiÎ ±Î‘Îflı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
(¬) ’ıLÂfiflfiÌ Á‹√˛ ’ıLÂfifiÌ fl¿‹ ±◊‰Î ÷ıfiÎ ÏËVÁÎfiı √HÎ÷flÌ‹Î_ ·Ì‘ΠωfiÎ …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ
’√ÎflfiÌ ⁄Î_‘HÎÌ ‹S¿Ì …√Î µ’flfiÌ ’fiÏfi˝›„@÷ Á‹›ı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì ˢ› ÷ı‰Î Ï¿VÁα˘‹Î_
’ıLÂfi ±◊‰Î ÷ıfiÎ ÏËVÁÎfiÌ …ı fl¿‹fiÌ µ’ıZÎÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ÷ıÀ·Ì fl¿‹ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î
/ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹ ‹_…^flÌfiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı K›Îfi‹Î_ ·ı‰Ì fiÏË.
(√) ±L› Ï¿VÁα˘‹Î_ ’√Îfl ‰kÎÎ ’ıLÂfifiÌ fl¿‹ ’fl ¤J◊α˘fiÌ √HÎ÷flÌ ¿fl‰Ì.
32. ÿflı¿ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı ±Î’‰ÎfiÎ ◊÷Î ’˛‹ÎHÎ’h΢ — µ’ÎÕ ±fiı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿ÎflÌfiı ÿflı¿ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ
÷ıfiÌ ’˛◊‹‰ÎflfiÌ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ ÁÎ◊ı fiÌ«ıfiÎ fi‹Òfi΋Î_ ’˛‹ÎHÎ’h΢ fl…^ ¿flÂı —-

23
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
* (1) Ë_ ’˛‹ÎÏHÎ÷ ¿w_ »\_ ¿ı …ı Á‹›√΂Π‹ÎÀı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ ¿flı· »ı ÷ı Á‹›√΂Π‹ÎÀı
‹ıÓ ÃflΉı·Ì ’©Ï÷ Ëı Áfl¿ÎflÌ ±Î‰ÎÁ ‹ÎÀı ±fl∞ ¿flÌ »ı ’fl_÷ ‹fiı Áfl¿ÎflÌ ±Î‰ÎÁfiÌ ŒÎ‚‰HÎÌ
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· fi◊Ì. Áfl¿ÎflÌ ±Î‰ÎÁ ‹ÎÀı ‹fiı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì ‹¿ÎfifiÌ ŒÎ‚‰HÎÌ ‹ÎÀı ‹ıÓ ¥L¿Îfl
¿flı· fi◊Ì.
(2) Ë_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı Ë_ ¤ÎÕÎfiÎ / ‹ÎflÌ ¿ı ‹ÎflÌ ’IfiÌfiÌ / ’Ï÷fiÌ / Ïÿ¿flÎfiÌ / Ïÿ¿flÌfiÌ / Ï’÷ÎfiÌ
/ ‹Î÷ÎfiÌ / ÏËLÿ ±Ï‰¤ÎF› ¿<À<_⁄fiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ …ı ‹¿Îfi‹Î_ flË_ »\_ ÷ıfi˘ ÁˤÎ√ÌÿÎfl »\_.
(3) Ë_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı ¤ÎÕÎfiÌ ±ÿΛ√Ì‹Î_ Ë_ ◊˘Õ˘ ¬«˝ ±Î’_ »\_ / ¤ÎÕÎ ’ıÀı ŒÎ‚˘ ±Î’_ »\_.
±◊‰Î
** Ë_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı ‹ÎflÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ / ÏËLÿ ±Ï‰¤@÷ ¿<À<_⁄fiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ …ı ‹¿Îfi‹Î_
Ë_ ÁˤÎ√ÌÿÎfl »\_ ÷ıfiÌ ¤ÎÕÎ Ï¿_‹÷ ÏfiÏHν÷ ◊¥ ¿ı ÷ı‹ »ı ÷◊Î ±ı ’HÎ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı
±Î ‹¿ÎfifiÎ CÎfl‰ıfl˘ ¿ı Ï‹·¿÷ ‰ıfl˘ ±◊‰Î ÷ı ‹¿ÎfifiÌ Ω‚‰HÎÌ ¬«˝ / ŒÎ‚˘ Ë_ ±Î’_ »\_.
(4) Ë_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı -
(1) Ë_ ‹ÎflÎ ‹Î÷Î-Ï’÷Îfiı / Á_÷Îfi˘fiı flÎF› Áfl¿Îfl / ¿ıLƒ Áfl¿Îfl / ΩËıfl V‰Î›kÎ Á_V◊Î ¿ı V◊ÎÏfi¿
‹_Õ‚ ¶ÎflÎ ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ±Î‰ÎÁfi˘ ¿ı,
(2) ±L› ¿˘¥ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¤ÎÕ΋@÷ ±Î‰ÎÁfi˘ ÏËVÁıÿÎfl fi◊Ì.
(5) Ë_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı ‹ÎflÎ ’Ï÷ / ’IfiÌ / ⁄΂¿˘ / ‹Î-⁄Î’ …ı / …ı±˘ ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı Ïfi‰ÎÁ ¿flı
»ı ÷ı ‹¿Îfi ±L› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ¿ıLƒ Áfl¿Îflı / flÎF› Áfl¿Îflı / ΩËıfl V‰Î›kÎ Á_V◊Î ¿ı V◊ÎÏfi¿
‹_Õ‚Ì ¶ÎflÎ ÷ıfiı ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı ±fiı ÷ı / ÷ı±˘ ¿ıLƒ Áfl¿Îfl / flÎF› Áfl¿Îfl / ΩËıfl V‰Î›kÎ
Á_V◊Î ¿ı V◊ÎÏfi¿ ‹_Õ‚ ¶ÎflÎ ¿˘¥ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊_ ‹ı‚‰÷Î fi◊Ì.
(6) Ë_ ±ı ’HÎ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı ‹ÎflÌ ’IfiÌ / ‹ÎflÎ ’Ï÷fiı ¿ıLƒ / flÎF› Áfl¿Îfl ¿ı ΩËıfl V‰Î›kÎ
Á_V◊Î ¿ı V◊ÎÏfi¿ ‹_Õ‚ ¶ÎflÎ ÷ı … V◊‚ı Ïfi‰ÎÁ V◊Îfi ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· fi◊Ì.
ÁËÌ ....................................
÷Îfl̬ — ˢt˘ ....................................
* ’˘÷ÎfiÎ ‹¿Îfi‹Î_ ±√fl ÏËLÿ ±Ï‰¤@÷ ¿<À<_⁄fiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÎ ‹¿ÎfifiÎ ÁˤÎ√ÌÿÎfl ˢ› ÷ı‹HÎı fl…^
¿fl‰Îfi_.
** ±L› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ F›Îflı ’IfiÌ / ’Ï÷ / Ïÿ¿flÎ / Ïÿ¿flÌ / Ï’÷Î ¿ı ‹Î÷Πˢ› ±fiı F›Îflı ’˘÷ÎfiÌ
‹ÎÏ·¿Ì ‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ‹¿ÎfifiÎ Á˱ΉÎÁÌ Ë˘› I›Îflı fl…^ ¿fl‰Îfi_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ.
33. µ’ÎÕ ±fiı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿Îfḻı ±Î’‰ÎfiÎ ◊÷Î ’˛‹ÎHÎ’h΢ — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î
±fiı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÎ ÷ı‹HÎı ±Î¿Îflı· Ï⁄·˘ µ’fl µ’ÎÕ ±fiı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿Îfḻı fiÌ«ı ‹…⁄fiÎ ’˛‹ÎHÎ’h΢
±Î’Âı —-
““(1) ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ¿ı ±Î Ï⁄·‹Î_ …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘ ‹ÎÀı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ ±fiı
/ ±◊‰Î CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ ±Î¿Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı ÷ıfiÌ ’ÎhÎ÷Î ⁄Î⁄÷ı ‰¬÷˘‰¬÷ Á‘Îflı·Î √…flÎ÷
‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 fiÌ Ωı√‰Î¥±˘fiÎ Á_ÿ¤ı˝ «¿ÎÁHÎÌ ¿fl‰Î‹Î_
±Î‰ı· »ı.””
24
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
““(2) ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ¿ı ±Î Ï⁄·‹Î_ …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘ ‹ÎÀı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ ±Î¿Îfl‰Î‹Î_
±Î‰ı· »ı (÷ı±˘±ı ±fl∞ ¿flı·Ì ’fl_÷) ÷ı±˘fiı Áfl¿ÎflÌ ±Î‰ÎÁfiÌ Á‰·÷ ŒÎ‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· fi◊Ì.””
““(3) ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ¿ı …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘ ‹ÎÀı ±Î Ï⁄·‹Î_ CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ ±Î¿Îfl‰Î‹Î_
±Î‰ı· »ı, ÷ı±˘ ’ÎÁı◊Ì Áfl¿Îflı Ïfi›÷ ¿flı·Î ’˛‹ÎHÎ’h΢ ‹ı‚‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı ±fiı ¤J◊ÎfiÌ ÷ı
±Î¿ÎflHÎÌ ±‹·Ì Ïfi›‹˘ ±fiı ’˛‰÷˝‹Îfi ±Îÿı¢ Ëı ˢ‰ÎfiÌ ‹fiı ¬Î÷flÌ ◊›ı· »ı.””
fi˘Ó‘ — Áfl¿ÎflÌ ±Î‰ÎÁ ‹ÎÀı ’ÎhÎ fi ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ‹ÎÀı ¤J◊ ±Î¿Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı
¬_Õ (2) ‹Î_ ¿˙ÓÁ‹Î_fiÎ ÂOÿ˘ ¿ÎœÌ fiÎ_¬‰Î.
34. flΩ / ÷η̋ / Œfl…‹˘¿>ŒÌ ¥I›ÎÏÿ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ±Î¿Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊Î / CÎfl¤ÎÕÎ
¤J◊Î Á_⁄_‘ı µ’ÎÕ ±fiı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿Îfḻı ±Î’‰ÎfiÎ ◊÷Î_ ’˛‹ÎHÎ’h΢ — µ’ÎÕ ±fiı «Ò¿‰HÎÌ ±Ï‘¿Îfḻı
Ïfi›‹˘-25, 28, 29 ±fiı 30 Ëı ±Î’‰ÎfiÎ ±Î‰U›¿ ’˛‹ÎHÎ’h΢ fiÌ«ı ’˛‹ÎHÎı flËıÂı —-
(1) V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ ‹ÎÀı —
…ı Á‹›√΂Π‹ÎÀı V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl ¤J◊_ ±Î¿Îfl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ˢ› ÷ı ÿflQ›Îfi Á_⁄_Ï‘÷ ¿‹˝«Îfḻı
¿ı ÷ıfiÎ ’Ïfl‰Îfl ¿ı ⁄_fiı±ı ÷ı ¿‹˝«ÎflÌfiı …ı V◊‚ı Œfl…‹˘¿>ŒÌ Ëı ‹Ò¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ±√fl …ı
V◊‚ı◊Ì flΩ ’fl / ωÿı‹Î_ ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ’fl / ¤Îfl÷‹Î_ ÷η̋ ‹ÎÀı √›ı· ˢ› ÷ı … ‹◊¿‹Î_ (…\ÿÎ
…\ÿÎ ÂËıflfiÎ ’flΠωV÷Îfl ÁÏË÷fiÎ) flËı‰Îfi_ «Î· flάı· »ı.
(2) CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ÎfiÌ ±Î¿ÎflHÎÌ ‹ÎÀı —
…ı Á‹›√΂Π‹ÎÀı CÎfl¤ÎÕÎ ¤J◊ ±Î¿Îfl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ ˢ› ÷ı ÿflQ›Îfi Á_⁄_Ï‘÷ ¿‹˝«ÎflÌfiı …ı V◊‚ı
Œfl…‹˘¿>ŒÌ Ëı ‹Ò¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ±√fl …ı ‹◊¿ı◊Ì flΩ ’fl / ωÿı‹Î_ ’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ’fl /
¤Îfl÷‹Î_ ÷η̋ ‹ÎÀı √›ı· ˢ› ÷ı … ‹◊¿‹Î_ ÷ı‹fi_ ‹¿Îfi «Î· flάı· »ı.

25
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’˛¿flHÎ - 5
ÕÎ_√ ¤J◊
35. ÕÎ_√ ¤J◊ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÌ Âfl÷˘ — …ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ÕÎ_√ Ï…S·Î‹Î_ Œfl… µ’fl ‹Ò¿‰Î‹Î_ ±ÎT›Î ˢ›
±◊‰Î …ı‹fi_ ‹A› ‹◊¿ ÁÿflË_ Ï…S·ÎfiÎ ¿˘¥’HÎ V◊‚ı ±Î‰ı· ˢ› ÷ı±˘ ÕÎ_√ ¤J◊ÎfiÎ Ë¿ÿÎfl ◊Âı.
36. ÕÎ_√ ¤J◊ — ÕÎ_√ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl Áfl¿Îfl ±‰Îfl-fi‰Îfl ‹_…^fl ¿flı ÷ı ’˛‹ÎHÎı flËıÂı. ÷Îfl̬ 1·Ì fi‰ıQ⁄fl, 2001
◊Ì ±‹·‹Î_ ±Î‰ı·Î ‰÷˝‹Îfi ÿfl˘ fiÌ«ı ‹…⁄fiÎ »ı —-
±.fi_. ‹Ò‚ ’√Îfl ‰kÎÎ fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ÕÎ_√ ¤J◊ÎfiÎ
‰kÎÎ ±À¿Î‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¥ΩŒÎ (w.) ‹ÎÏÁ¿ ÿfl (w.)
1. w. 3000 w. 188
2. w. 3000 ◊Ì w. 4999 w. 219
3. w. 5000 ◊Ì w. 5999 w. 250
4. w. 6000 ◊Ì w. 8999 w. 281
5. w. 9000 ±fiı ÷ı◊Ì ‰‘ w. 312

26
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’˛¿flHÎ - 6
fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊
37. fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ¿˘fiı ‹_…^fl ◊¥ ¿ı — Áfl¿ÎflÌ fi˘¿flÌ‹Î_ ˢ› ÷ı‰Î ÷⁄Ì⁄Ì ±Ï‘¿Îfḻ˘ ¿ı …ı±˘fiı
⁄‘Î ’˛¿ÎflfiÎ ¬Îfi√Ì T›‰ÁΛ (Á΋ÎL› T›‰ÁΛ, ÷…iÎ ’fl΋½ T›‰ÁΛ ¿ı ¬Îfi√Ì ’˛›˘√Â΂Π…ı‰_ ¿Î‹)
¿fl‰ÎfiÌ ‹fiÎ¥ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ˢ› ÷ı±˘fiı ÷ı‰Î ¬Îfi√Ì T›‰ÁΛ fi ¿fl‰Î◊Ì ◊÷Î fi¿ÁÎfifiÎ ‰‚÷flw’ı
fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ‹_…^fl ¿flÌ Â¿ÎÂı.
38. fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl — fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl Áfl¿Îfl ‰¬÷˘‰¬÷ ‹_…^fl ¿flı ÷ı ‹…⁄fiÎ flËıÂı.
‹Ò‚ ’√Îfl ±fiı fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÌ Á_›@÷ fl¿‹ w. 26,000 ◊Ì ‰‘ı fiÏË ÷ı Âfl÷ı ÷Î. 1-1-96
◊Ì ±‹·‹Î_ ±Î‰ı· ’˛‰÷˝‹Îfi ¤J◊Îfi˘ ÿfl ‹Ò‚ ’√ÎflfiÎ ’«ÌÁ À¿Î …ıÀ·˘ »ı.
39. flΩ ÿflQ›Îfi fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÌ ‹_…^flÌ — hÎHÎ ‹ÎÁ Á‘ÌfiÌ ±ı¿ ÁÎ◊ı ·Ì‘ı·Ì ‰√fl ’√ÎflfiÌ
±ÁΑÎflHÎ flΩ ÁÏË÷fiÌ flΩ ÿflQ›Îfi Ωı ¬Îfi√Ì ’˛ı@ÀÌÁ ¿fl‰Î‹Î_ fi ±Î‰Ì ˢ› ÷˘, ‹_…^fl ¿flΛı· fi˘fi-
’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊_ flΩ ÿflQ›Îfi ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı. flΩ ÿflQ›Îfi ¿˘¥’HÎ ’˛¿ÎflfiÌ ’˛ı@ÀÌÁ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ÷ıfiÌ
Á‹√˛ ±Î‰¿ Áfl¿Îfl‹Î_ …‹Î ¿flΉ‰ÎfiÌ flËıÂı. flΩ ’√ÎflfiÌ ¬flı¬fl fl¿‹ ±√fl flΩfi˘ ’˛¿Îfl K›Îfi‹Î_ ·Ì‘Î
ÏÁ‰Î›, flΩ µ’fl …÷Î_ ’Ëı·Î_ ÷ıfiı fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊_ …ı ÿflı ‹‚÷_ ˢ› ÷ı … ÿflı, flΩfiÎ Á‹›√΂Î
‹ÎÀı ’HÎ flËıÂı.
40. ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› ÿflQ›Îfi fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› ÿflQ›Îfi ¿˘¥ ¬Îfi√Ì ’˛ı@ÀÌÁ
¿flÌ fi Ë÷Ì ÷ı ‹÷·⁄fi_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ - ⁄ÿ·Ì ◊›Î ’Ëı·Î_fiÎ …^fiΠˢtÎ µ’fl ⁄ÿ·Ì ◊¥ fi ˢ÷
±fiı …ı ÿflı ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Î÷ ÷ı ÿflı ±◊‰Î fi‰Î ˢtÎfi˘ ˉη˘ Á_¤ÎY›Î ⁄Îÿ …ı ÿflı ‹‚‰Î’ÎhΠˢ›; ÷ı ⁄_fiı‹Î_◊Ì
…ı ÿfl ±˘»˘ ˢ›, ÷ı ÿfl◊Ì - ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› ÿflQ›Îfi ’HÎ fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ‹‚‰Î’ÎhÎ »ı.
41. flΩ ‰√ıflı ÿflQ›Îfi fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ±Î¿Îfl‰Î ±_√ıfiÎ ’˛‹ÎHÎ’h΢ — fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊ ‹ı‚‰÷Î
Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı fiÌ«ı ’˛‹ÎHÎı Ïfi›÷ fi‹Òfi΋Î_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’‰Îfi_ flËıÂı —-
ÿflı¿ ’˛¿ÎflfiÌ flΩ (±ÁΑÎflHÎ flΩfiÎ ’˛◊‹fiÎ hÎHÎ ‹ÎÁ ±fiı ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› ÁÏË÷fiÌ)
ÿflQ›Îfi ±Î¿Îfl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î fi˘fi-’˛ı@ÀÌÁŸ√ ¤J◊Î ⁄Î⁄÷ı ±Î’‰ÎfiÎ ’˛‹ÎHÎ’hÎfi˘ fi‹Òfi˘ —
(1) Ë_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı -
(¿) F›Îflı Ë_ ’˛ÎÅ flΩ / ±Õ‘Î ’√ÎflÌ flΩ / w’Î_÷Ïfl÷ flΩ / ±ÁΑÎflHÎ flΩ / Ï⁄fi…‹Î flΩ
µ’fl,
(¬) Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ ’fl,
- Ë÷˘ I›Îflı ÷ı Á‹› ÿflQ›Îfi ‹ıÓ ¬Îfi√Ì T›‰ÁΛ ¿›˘˝ fi Ë÷˘.
±◊‰Î
(2) Ë_ ’˛‹ÎHÎ’hÎ ±Î’_ »\_ ¿ı -
(¿) F›Îflı Ë_ ’˛ÎÅ flΩ / ±Õ‘Î ’√ÎflÌ flΩ / w’Î_÷Ïfl÷ flΩ / ±ÁΑÎflHÎ flΩ / Ï⁄fi…‹Î flΩ
µ’fl,
(¬) Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ ’fl,
- Ë÷˘ I›Îflı ÷ı Á‹› ÿflQ›Îfi ‹ıÓ ¬Îfi√Ì T›‰ÁΛ ¿flı· »ı.
¬Îfi√Ì T›‰ÁΛ ¶ÎflÎ ‹fiı …ı fl¿‹ ‹‚Ì Ë÷Ì ÷ı w..............................................
(wÏ’›Î ...............................................) ‹ıÓ Áfl¿Îfl‹Î_ ÷Î................... fiÎ fl˘… …‹Î
¿flΉı· »ı ±fiı ÷ı ±_√ıfiÌ ’ˢӫ ‹ı‚‰Ì »ı. ÷ıfiÌ ±ı¿ fi¿· ±Î ÁÎ◊ı ⁄ÌÕı· »ı.

27
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’˛¿flHÎ - 7
‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ
42. Á΋ÎL› — ±Î ’˛¿flHÎfiÌ Ωı√‰Î¥±˘fiı ±‘Ìfi flËÌ ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ‹_…^fl ¿flÌ Â¿ÎÂı ÷◊Î ÷ıfiÌ «Ò¿‰HÎÌ
¿flÌ Â¿ÎÂı.
43. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı / ±◊‰Î ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÎ Á΋ÎL› ÏÁ©Î_÷˘ — fiÌ«ıfiÎ ÏÁ©Î_÷˘◊Ì ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı / ±◊‰Î
ŒÌ fiÌ ‹_…^flÌ ±fiı «Ò¿‰HÎÌfi_ Ïfi›‹fi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı —-
(1) ¿˘¥ Ï¿VÁ΋Î_ ±L›◊Î V’p flÌ÷ı Ωı√‰Î¥ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì fi ˢ› ÷ı‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfi˘ ’Òfl˘ Á‹›
Áfl¿ÎflfiÎ Ë¿‹Î_ »ı, ±fiı ›˘B› ±Ï‘¿ÎflÌ …HÎΉı ÷ı flÌ÷ı ÷ıfiı ¿˘¥ ¿Î‹ı ·√ÎÕÌ Â¿Î›, ’»Ì ¤·ı
÷ıfiÌ ’ÎÁı◊Ì ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì fi˘¿flÌ ±ı‰Ì ˢ› ¿ı …ıfi_ ‰‚÷fl Á΋ÎL› flÌ÷ı - ¤Îfl÷fiÎ ±◊‰Î flÎF›fiÎ
±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_◊Ì ±◊‰Î V◊ÎÏfi¿ Œ_ÕfiÌ ±Î‰¿‹Î_◊Ì ±◊‰Î Á_V◊ÎÏ’÷ ˢ› ±◊‰Î fi ˢ› ÷ı‰_ …ı
‹_Õ‚ ’ÒHν÷— ±◊‰Î ±_Â÷— Áfl¿ÎflfiÌ ‹ÎÏ·¿Ì ±◊‰Î Ïfi›_hÎHÎ fiÌ«ı ˢ› ÷ıfiÌ ±Î‰¿‹Î_◊Ì ±Î’‰Î‹Î_
±Î‰÷_ ˢ›.
(2) Á_⁄_Ï‘÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ ¿Î›ÿıÁflfiÌ Œfl…fiÎ ¤Î√ ÷flÌ¿ı ‰Î…⁄Ì √HÎÎ÷Î ¿˘¥’HÎ ¿Î›˝ Á_⁄_‘ı
¿˘¥ ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰Âı fiÏË.
(3) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ …‰Î⁄ÿÎflÌ ’ˆ¿ÌfiÌ ±ı¿ …‰Î⁄ÿÎflÌ ±’‰Îÿw’ Á‹› ±fiı Á_Ωı√˘‹Î_ ¿«ıflÌfiÎ
¿·Î¿˘ µ’flÎ_÷ ¿Î‹ ¿fl‰ÎfiÌ »ı. Á΋ÎL› flÌ÷ı ±Î ¿ÎflHÎÁfl ÷ıfiı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±Î’Ì Â¿Î› fiÏË, ’fl_÷
¿«ıflÌ ¿·Î¿˘ ⁄Îÿ Á÷÷ ¿Î‹ ¿fl‰Îfi_ ˢ›, ÷˘ ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ‹ÎÀıfiÎ ÿΉÎfiı L›Î›Ì ÃflÎ‰Ì Â¿Î›.
±’‰Îÿw’ Ï¿VÁ΋Î_, flω‰Îfl ±◊‰Î ΩËıfl flΩ±˘‹Î_ ⁄Ω‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì ¬ÎÁ Œfl… ‹ÎÀı
‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±Î’‰ÎfiÌ ±Î‰U›@÷Î Áfl¿Îfl V‰Ì¿Îfl ¿flÌ Â¿Âı.
(4) …ı ⁄˘Õ˝ ±◊‰Î ÁÏ‹Ï÷±˘fiÌ fiÎHÎÎ_¿Ì› …‰Î⁄ÿÎflÌ ’ÒHν÷— ¿ı ±_Â÷— ¿ıLƒ Áfl¿Îfl ¿ı flÎF› Áfl¿ÎflfiÎ
±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_◊Ì ±ÿÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë˘› ÷ı‰Î ⁄˘Õ˝ ¿ı ÁÏ‹Ï÷fiÌ ⁄ıÿ‹Î_ ËÎ…flÌ ±Î’‰Î ‹ÎÀı
Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ¿˘¥ ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰Âı fiÏË.
(5) …ı Áı‰ÎfiÎ ⁄ÿ·Î‹Î_ ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±◊‰Î ŒÌ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ÷ıfiÌ fl¿‹, ÷ı Áı‰Îfi_ ‹ÒS› ›˘B› flÌ÷ı
±Î_¿Ì fiyÌ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. …ı Ï¿VÁα˘‹Î_ fiÎfiÌ fl¿‹fiÌ ŒÌ ‰Î…⁄Ì ±fiı ’Òfl÷Ì ◊¥ ’Õı ÷ı‰Î ’˛Á_√ı
¿˘¥’HÎ Ïfi›‹ÎfiÁÎfl ‹Ëk΋ ŒÌ ±Î’‰Îfi_ ’fl‰Îfi√Ì’ÎhÎ fi◊Ì.
(6) ±ı¿ Áfl¿ÎflÌ ¬Î÷ Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ Á_V◊Îfi_ ¿Î‹ ËÎ◊ ‘flı ±fiı ÷ı ‰‚Ì ’˘÷ÎfiÎ ¬Î÷΋Î_ ÷ı Ëı÷◊Ì ¿Î‹
¿fl÷Πˢ› ÷ı‰Î ›˘B› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ÷ı ¿Î‹ Á’fl÷ ¿flı I›Îflı ÷ı ±_√ıfiÌ «Ò¿‰HÎÌ ’˛◊‹ ÷⁄yı
¬Î÷Îfiı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ±fiı ÷ı Áfl¿ÎflfiÌ ±Î‰¿fi˘ ÏËVÁ˘ ⁄fiÂı. I›Îfl⁄Îÿ Á_⁄_Ï‘÷ Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfiı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì «Ò¿‰HÎÌ Áfl¿ÎflfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_◊Ì «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ±fiı ÷ı ’˛‹ÎHÎı
÷ıfi_ ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ÷flÌ¿ı ‰√a¿flHÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
44. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÎ ¿ÎflH΢ — ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ±ı ⁄_fiıfiÎ Ï¿VÁ΋Î_ ÷ıfiı ‹_…^fl ¿flfiÎfl
±Ï‘¿Îfḻı ·ıϬ÷‹Î_ fi˘Ó‘ ¿fl‰Ì ’ÕÂı ¿ı Ïfi›‹-43 Ëı V’p ¿flı· Á΋ÎL› ÏÁ©Î_÷˘fiı µÏ«÷ ±Îÿfl
±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· »ı ±fiı ±Î‰Î ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÎ ’˘÷ÎfiÎ ±Ï¤’˛Î›fiı L›Î›Ì ÃflΉ÷Î_
¿ÎflH΢fiÌ ’HÎ fi˘Ó‘ ¿fl‰Ì ’ÕÂı.
fi˘Ó‘ — Áfl¿ÎflfiÎ µ’ø‹ı ¤fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î ¬ÎÁ Á_‹ı·fifiı ¿ÎflHÎı ¿Î‹‹Î_ ◊÷˘ ¿Î‹«·Îµ ‰‘Îfl˘ Áfl¿ÎflfiÌ
Áı‰Î ‹ÎÀı Á΋ÎL› flÌ÷ı ’˛ÎÁ_Ï√¿ »ı ±fiı ÷ı◊Ì Ïfi›‹-49 ‹Î_ ÏfiÏÿ˝p Á΋ÎL› ÏÁ©Î_÷˘ ’˛‹ÎHÎı ÷ı Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfiÌ ¿Î›ÿıÁflfiÌ Œfl…fi˘ ±ı¿ ÏËVÁ˘ »ı. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰Îfi_ ÷ı ¿ÎflHÎ ⁄fiÌ Â¿ı fiÏË.
28
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
45. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ ‹_…^fl ¿fl‰ÎfiÌ ¿Á˘ÀÌ — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı ±Î’ı· Áı‰Î F›Îflı ÷ıfiÌ Á΋ÎL› Œfl…fiÎ
ZÎıh΋Î_ ±Î‰Ì Ω›, I›Îflı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±◊‰Î ŒÌ ‹_…^fl ¿fl÷Î_ ’Ëı·Î_ Ïfi›‹-43 ‹Î_ ÃflΉı· ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·
¬ÎÁ √HΉkÎÎfiÌ ¿Á˘ÀÌ ¬Ò⁄ «ÒV÷’HÎı ·Î√ ’ÎÕ‰Ì Ωı¥Âı.
46. ±ÿη÷ ¶ÎflÎ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±◊‰Î ŒÌ — ¿Î›ÿÎfiÌ ¿˘¥ ±ÿη÷ Àı¿Ïfi¿· ⁄Î⁄÷˘‹Î_ ±ı¿
¿Ï‹Âfi ÷flÌ¿ı ’flΉΠ±Î’‰Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ⁄˘·Î‰ı I›Îflı ÷ıHÎı ÷ıfi_ ’ηfi ¿fl‰_ Ωı¥Âı. ’fl_÷ ÷ı ‹¿t‹˘
’˘÷ÎfiÌ Ï‰Ï‘ÁflfiÌ ŒflΩı ÿflQ›Îfi ÷ıfiÌ ±Î√‚ ±Î‰‰Îfi˘ Á_¤‰ fi ˢ› ÷ı‰Î ’˛¿Îflfi˘ ˢ› I›Îflı ±ÿη÷ı
fiyÌ ¿flı· ŒÌ ¿ı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ÷ı V‰Ì¿ÎflÌ Â¿ı »ı.
fi˘Ó‘ — ±Î Ïfi›‹ Ëı ±ÿη÷ı ±Î’ı· ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ¿ı ŒÌ fiÌ ’ÒflÌ fl¿‹ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’˘÷ÎfiÌ ’ÎÁı flάÌ
¿Âı.
47. ’ıLÂfifl ±fiı ¿Î›ÿÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ‰√ıflıfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ±fiı ŒÌ — ’ıLÂfi ‹ı‚‰÷Î ÏfiT≤kÎ
Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ¿ı Áfl¿ÎflÌ ¿Î›ÿÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiı ±Î ’˛¿flHÎfiÎ Ïfi›‹˘ ·Î√ ’Õ÷Î fi◊Ì. ±Î‹ »÷Î_ ‰˘Õ˝{
±ıVÀıÀfiÎ Œ_Õ‹Î_◊Ì ’ıLÂfiflfiı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ‹˘ÀÌ ±fiı ±’‰Îÿw’ fl¿‹fiÌ «Ò¿‰HÎÌ ‹ÎÀı Áfl¿ÎflfiÌ
‹_…^flÌfiÌ ±Î‰U›@÷Î flËı »ı.
48. ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi V‰Ì¿Îfl‰Î ’fl‰Îfi√Ì — …ıfiı ‹ÎÀı ¬ÎÁ ’flV¿Îfl ‰Î…⁄Ì Ãflı ±ı‰_ CÎb_ l‹…fi¿ ¿ı ¬ÎÁ √HΉkÎÎ
Á¤fl ’˛ÎÁ_Ï√¿ ¿Î›˝ ¿fl‰Î ⁄ÿ· ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ ‹Ëıfi÷ÎHÎÎ ÷flÌ¿ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ‹_…^fl
¿flÌ Â¿Âı ±◊‰Î ÷ı V‰Ì¿Îfl‰ÎfiÌ ’fl‰Îfi√Ì ±Î’Ì Â¿Âı. Áfl¿ÎflfiÌ ’Ò‰˝Á_‹Ï÷ ÏÁ‰Î› ¿Î›˝ ËÎ◊ µ’fl ·ı‰Î‹Î_
±ÎT›_ fi ˢ› ±fiı ÷ıfiÌ fl¿‹ ±√ε◊Ì ÏfiÏç÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì fi ˢ› ÷˘, ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi V‰Ì¿Îfl‰Î ¿ı ÷ıfiı
‹_…^fl ¿fl‰Î ’fl‰Îfi√Ì ±Î’Ì Â¿ÎÂı fiÏË, ÏÁ‰Î› ¿ı ±Î Ωı√‰Î¥±˘fiÎ µS·_CÎfi ‹ÎÀı ϷϬ÷ fi˘Ó‘ ¶ÎflÎ ¬ÎÁ
¿ÎflH΢ ÿÂν‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı.
49. ’flÌZÎÎ ¿Î›˝ ‹ÎÀı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi — (1) ˆZÎÏHο ’flÌZÎα˘ ÏÁ‰Î›fiÌ, ΩËıfl Áı‰Î ±Î›˘√ ¿ı ±L› ¬Î÷α˘
÷flŒ◊Ì, ·ı‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ¬Î÷ο̛ ’flÌZÎα˘ ÁÏË÷fiÌ ’flÌZÎα˘‹Î_ ¿Î‹ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı
±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î ‹Îfiÿ˚‰ı÷fifiÎ ÿfl, Áfl¿Îflı ‰¬÷˘‰¬÷ ÃflÎT›Î ‹…⁄fiÎ flËıÂı.
(2) ±Î ±_√ıfiÎ ’˛‰÷˝‹Îfi ÿfl fiÌ«ı ‹…⁄ »ı —-
±.fi_. ¿˘fiı ‹‚‰Î’ÎhÎ »ı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fifi˘ ÿfl
1. ’flÌZÎÎ ¿ıLƒfi˘ ˉη˘ ‘flΉ÷Î ±Ï‘¿ÎflÌ
(1) ’flÌZÎÎfiÎ Ïÿ‰Á ‹ÎÀı (¿) ±ı¿ ÁhÎ ‹ÎÀı w. 110
(¬) ⁄ı ÁhÎ ‹ÎÀı w. 180
(√) hÎHÎ ÁhÎ ‹ÎÀı w. 200
(2) ’flÌZÎÎfiÎ Ïÿ‰ÁfiÎ ±√εfiÎ Ïÿ‰Á ‹ÎÀı w. 180
2. ’˛ë’hÎ ÷ˆ›Îfl ¿flfiÎflfiı (¿) hÎHÎ ¿·Î¿fiÌ ‹ÿ÷fiÎ
’˛ë’hÎ ÷ˆ›Îfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı ±ı¿ ’˛ë’hÎ ‹ÎÀı w. 175
(¬) hÎHÎ ¿·Î¿◊Ì ±˘»Ì ‹ÿ÷fiÎ
’˛ë’hÎ ‹ÎÀı w. 125
3. µkÎfl‰ËÌfi_ ‹ÒS›Î_¿fi ¿flfiÎfl ‹ÒS›Î_¿fi¿Îflfiı (¿) hÎHÎ ¿·Î¿fiÌ ‹ÿ÷fiÎ ’˛ë’hÎfiÌ
’˛I›ı¿ µkÎfl‰ËÌ ‹ÎÀı w. 3.50
(¬) hÎHÎ ¿·Î¿◊Ì ±˘»Ì ‹ÿ÷fiÎ
’˛ë’hÎfiÌ ’˛I›ı¿ µkÎfl‰ËÌ
‹ÎÀı w. 2.50.
29
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
4. ’flÌZÎÎfiÎ ±‰ıZοfiı (¿) ±ı¿ ÁhÎfiÎ w. 90
(¬) ⁄ı ÁhÎ ‹ÎÀı w. 140
(√) hÎHÎ ÁhÎ ‹ÎÀı w. 160
5. ’flÌZÎÎ ÏfiflÌZοfiı (¿) ±ı¿ ÁhÎfiÎ w. 70
(¬) ⁄ı ÁhÎ ‹ÎÀı w. 110
(√) hÎHÎ ÁhÎ ‹ÎÀı w. 130
6. ’flÌZÎÎ Á_⁄_‘Ì ¿Î›˝‹Î_ ¿Î‹ı ·√ÎÕı· ’ÀΉ΂Îfiı ’˛Ï÷Ïÿfi w. 32
7. ’flÌZÎÎfi_ Á_«Î·fi ¿flfiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌfiÎ
’˛Ï÷ÏfiÏ‘ ÷flÌ¿ı ¿Î‹ ¿flfiÎfl T›„@÷fiı (¿) ±ı¿ ÁhÎ ‹ÎÀı w. 90
(¬) ⁄ı ÁhÎ ‹ÎÀı w. 140
(√) hÎHÎ ÁhÎ ‹ÎÀı w. 160
8. ’flÌZÎÎ ¬_ÕfiÌ ÁŒÎ¥ ‹ÎÀı flάı· ÁŒÎ¥ ¿Î‹ÿÎflfiı ’˛I›ı¿ ˢ· ±˘flÕÎ ‹ÎÀı w. 6
9. ’flÌZÎÎ ±_√ıfiÌ Á΋√˛Ì µ’fl ÿı¬flı¬ flά‰Î ‹ÎÀı
flά‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ‰˘«‹ıfi / ’ÀΉ΂Îfiı ’˛Ï÷Ïÿfi w. 20
10. ’ÎÀ·Ì±˘ / ‹ı… µ’fl ø‹Î_¿ (fl˘· fi_⁄fl)
·¬‰Î ‹ÎÀı flά‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿Îfl¿<fifiı ’˛I›ı¿ ±Î_¿ ‹ÎÀı w. 0.25 ’ˆÁÎ
(3) ±Î‰Ì ’flÌZÎα˘ Á_⁄_‘ı ¿Î‹ ¿flfiÎfl Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi V‰Ì¿Îfl‰Î ‹ÎÀı ÁZ΋
ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌfiÌ ‹_…^flÌ ·ı‰ÎfiÌ ¿˘¥ ±Î‰U›@÷Î fi◊Ì.
50. ÁıfiÎfiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiÌ ’flÌZÎÎfiÎ Á_«Î·fi ‹ÎÀı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi — ÁıfiÎfiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiÌ ’flÌZÎÎfi_ Á_«Î·fi
¿fl‰Î ‹ÎÀı fiÌ‹‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹S¿Ì Áı‰Î‹Î_ ˢ› ÷ı‰Î ÁıfiÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ±◊‰Î ‹S¿Ì ±Ï‘¿ÎflÌ ±Î‰Î ’˛¿ÎflfiÌ
ŒflΩı ⁄Ω‰‰Î ‹ÎÀı ÁıfiÎfiΠωÏfi›‹˘ Ëı ÁıfiÎfiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiı Á‹Îfi Œfl… ⁄Ω‰‰Î ‹‚÷Î ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi
…ıÀ·Î … ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ‹ÎÀı Ë¿ÿÎfl √HÎÎÂı, ’fl_÷ ±Î‰Î ‹Îfiÿ˚‰ı÷fifiÌ fl¿‹ ¿˘¥’HÎ Ï¿VÁ΋Î_ w. 500 fiÌ
‹›Î˝ÿÎ ‰‘‰Ì fi Ωı¥±ı.
51. Áfl¿ÎflÌ ±fiı Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ ±_¿ηÌfi ‹Ëı‹Îfi T›ÎA›Î÷α˘fiı ‹Îfiÿ˚‰ı÷fi — Áfl¿ÎflfiÌ Ï‰Ï‰‘ ÷η̋
Á_V◊α˘ ¶ÎflÎ ›˘∞÷ ±fiı Á_«ÎÏ·÷ …\ÿÎ …\ÿÎ ÷η̋ ±P›ÎÁø‹˘ / ›˘…fiα˘‹Î_ T›ÎA›Îfi ±Î’‰Î
±Î‹_ÏhÎ÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· Áfl¿ÎflÌ ±fiı Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ ±_¿ηÌfi ‹Ëı‹Îfi T›ÎA›Î÷α˘fiı ±Î’‰ÎfiÎ
‹Îfiÿ˚‰ı÷fifiÎ ÿfl fiÌ«ı ‹…⁄ flËıÂı —-
(1) Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰ ¿ı ÷ıfiÌ Á‹¿ZÎ ÿflFΩfiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘, ωrωzη›fiÎ ÏÂZο˘ ±fiı ±L› ωÏÂp
Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ T›„@÷±˘ ‹ÎÀı ‹·Î¿Î÷fiÎ ’˛Ï÷ ¿·Î¿ı w. 200 ·ı¬ı, ’fl_÷ ’˛I›ı¿ ‹·Î¿Î÷ ‹ÎÀı w.
400 fiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_.
(2) ¬Î÷ÎfiÎ ‰Õα˘ (ÁÏ«‰ ¿ZÎÎfiΠˢ› ÷ı ÏÁ‰Î›fiÎ) Áfl¿ÎflfiÎ Á_›@÷ ÁÏ«‰ ±fiı fiΛ⁄ ÁÏ«‰ ±fiı
÷ı‹fiÎ Á‹¿ZÎ ÿflFΩfiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiÌ ‹·Î¿Î÷fiÎ ’˛Ï÷ ¿·Î¿ı w. 150 ·ı¬ı, ’fl_÷ ’˛I›ı¿ ‹·Î¿Î÷
‹ÎÀı w. 300 fiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_.
(3) µ’fl˘@÷ (1) ±fiı (2) fiÌ ¿ZÎ΋Î_ fi ±Î‰÷Î ±L›fiÌ ‹·Î¿Î÷fiÎ ’˛Ï÷ ¿·Î¿ı w. 125 fiÎ ÿflı,
’fl_÷ ’˛I›ı¿ ‹·Î¿Î÷ ‹ÎÀı w. 250 fiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_.
(4) µE«÷‹ ·Î›¿Î÷ ‘flΉ÷Î ±fiı √H΋ÎL› ‹Ëı‹Îfi ‰@÷α˘fiı ⁄ı ¿·Î¿◊Ì ‰‘ Á‹›fiÌ fiÏË ÷ı‰Ì
±ı¿ ‹·Î¿Î÷fiÎ ’˛I›ı¿ ¿·Î¿ ‹ÎÀı w. 150 ◊Ì w. 450 ·ı¬ı.

30
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
52. ωrωzη› ¶ÎflÎ ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Ì ŒÌ — ±Î ’˛¿flHÎfiÌ Ωı√‰Î¥±˘fiı ±‘Ìfi flËÌfiı, ωrωzη›
‰÷Ì ÏfiflÌZÎHÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı Ïfi‹Î›ı· Á_⁄_Ï‘÷ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÷ı ±_√ıfiÌ ŒÌ Áfl¿Îfl ¬Î÷ı …‹Î fiÏË ¿flΉ÷Î_,
’˘÷ı flÎ¬Ì ·ı ÷ı‹Î_ ¿˘¥ ⁄Α ˢ¥ ¿ı fiÏË. ωrωzη›fiÎ ÁkÎÎÏ‘¿Îfḻ˘±ı ÏfiÏç÷ ¿flı·Ì ±Î‰Ì fl¿‹
ÿfl ‰Êı˝ ‹Ëk΋ w. 500 fiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_ flËı‰Ì Ωı¥±ı.
fi˘Ó‘ — ’˘÷ÎfiÌ ÁkÎΉÎfl Á΋ÎL› Œfl…fiÎ ZÎıh΋Î_ V’p’HÎı ±Î‰÷Î ±Î‰Î ¿˘·ıΩıfiÎ ÏfiflÌZÎHÎ ‹ÎÀı ¿˘¥’HÎ
Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ÏÁLÕÌ¿ıÀ ‰÷Ì ±Î‰Î ÏfiflÌZÎHÎfiÎ ¿Î›˝ ‹ÎÀı ¬ÎÁ «Ò¿‰HÎÌ ‹ı‚‰Ì ¿Âı; ’fl_÷ ⁄Ì∞ ⁄Î…\
…ıfiı ‹ÎÀı ±Î‰_ ¿ËÌ Â¿Î› ÷ı‹ fi ˢ› ÷ı‰Ì Áfl¿ÎflÌ ¿ı Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ ±L› T›„@÷fiı ÏfiflÌZÎHÎfiÌ Œfl… ‹ÎÀıfi_
‹Ëıfi÷Îb_ ‹‚‰_ Ωı¥±ı.
53. flÎF›fiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_ …‹Î ¿flΉ‰ÎfiÌ ŒÌ — Áfl¿ÎflfiÌ Œfl…fiÌ ⁄…‰HÎÌ‹Î_ √΂‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‰Î Á‹›ı
¿flı· ¿Î›˝ ‹ÎÀı F›Îflı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ŒÌ «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı I›Îflı ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ ÷ı fl¿‹ ’Òflı’ÒflÌ ±√fl
÷ıfi˘ ÏËVÁ˘ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ±Î’‰ÎfiÎ Ë¿‹ ¿flı ÷ı ÏÁ‰Î› ÷ıHÎı ÷ı Áfl¿ÎflfiÎ ±ı¿ÏhÎ÷ Œ_Õ‹Î_ …‹Î ¿flΉÌ
ÿı‰Ì Ωı¥Âı.
54. ŒÌ V‰Ì¿Îfl‰ÎfiÌ ’fl‰Îfi√Ì — ÁZ΋ ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌfiı ¬Î÷flÌ ◊Λ ¿ı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ÷ı‰Î ¿Î›˝◊Ì ’˘÷ÎfiÌ
ÁkÎΉÎfl Œfl… ±fiı …‰Î⁄ÿÎflÌfiı ±Î_« ±Î‰Âı fiÏË ÷˘ Á_V◊Î ±◊‰Î ÷˘ ¬Îfi√Ì T›„@÷ ¿ı V◊ÎÏfi¿ Á_V◊Î
ÁÏË÷fiÌ ΩËıfl Á_V◊Î ‹ÎÀı ¿flı· ωÏÂp Áı‰Î ±◊‰Î Áı‰ÎfiÌ ÂÚ_¬·Î Ωı ÷ı ±√I›fiÌ Ë˘› ÷˘ ÷ıfiÌ ⁄…‰HÎÌ
‹ÎÀı ±Î‰÷˝¿ ±◊‰Î ±fiΉ÷˝¿ ŒÌ ‹Ëıfi÷ÎHÎÎ ÷flÌ¿ı V‰Ì¿Îfl‰ÎfiÌ ’fl‰Îfi√Ì ±Î’Ì Â¿Âı.
55. ‰˘Õ˝{ ±ıVÀıÀ‹Î_◊Ì ŒÌfiÌ «Ò¿‰HÎÌ — ‰˘Õ˝{ ±ıVÀıÀfiı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiÌ Ïfi—ÂS¿ Áı‰Î±˘ ÷◊Î ’fl΋½
‹ı‚‰‰ÎfiÎ ±Ï‘¿Îfl »ı ±ı ÏÁ©Î_÷fiÎ ±’‰Îÿw’ı Áfl¿Îfl ¬ÎÁ ±’‰Îÿw’ ±fiı ’˛ÎÁ_Ï√¿ Ï¿VÁ΋Î_ ÷ıfiÎ
¿‹˝«Îfḻ˘fiı ±Î‰Ì ±ıVÀıÀfiÎ Œ_Õ‹Î_◊Ì ŒÌ fiÌ «Ò¿‰HÎÌ ‹ÎÀı ±Ï‘¿Îfl ±Î’Ì Â¿Âı.
56. ⁄ËÎflfiÌ ¿˘¥ Á_V◊Î ‰÷Ì ·ı‰Î÷Ì ’flÌZÎ΋Î_ ¿Î‹ ¿fl‰ÎfiÌ ŒÌ — ⁄ËÎflfiÌ ¿˘¥ Á_V◊Î ‰÷Ì Áfl¿Îfl ¶ÎflÎ ·ı‰Î÷Ì
’flÌZÎ΋Î_, ÷ı Ëı÷ ‹ÎÀı fl˘¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ’˛V÷÷ Á_V◊Î ¶ÎflÎ «Ò¿‰HÎÌ ¿fl‰ÎfiÌ ◊÷Ì ŒÌ,
Áfl¿Îfl ‹¿flfl ¿flı ÷ı ’˛‹ÎHÎı V‰Ì¿ÎflÌ Â¿ÎÂı.
57. ¥fi΋ ‰√ıflı ‹ı‚‰‰Î ‹ÎÀı ’fl‰Îfi√Ì ±fiΉU›¿ — Áfl¿ÎflfiÎ Á΋ÎL› ¿ı ¬ÎÁ Ë¿‹ ¶ÎflÎ ±L›◊Î Ωı√‰Î¥
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì ˢ› ÷ı ÏÁ‰Î›, ¬ÎÁ ’fl‰Îfi√Ì ‹ı‚T›Î ÏÁ‰Î› Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ fiÌ«ıfiÌ ⁄Î⁄÷˘ ’ÎÏfl÷˘ÏÊ¿
‹ı‚‰‰Î ¿ı flÎ¬Ì ·ı‰Î ‹ÎÀı Ë¿ÿÎfl √HÎÎÂı —-
(1) Ïfi⁄_‘ ·ı¬fi, fl‹÷-√‹÷ ±◊‰Î fiÎÀ¿˘fiÌ ΩËıfl V’‘ν‹Î_ ’˛ÿÎfi ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ’flV¿Îfl;
(2) √fiı√ÎflfiÌ ‘fl’¿Õ ‹ÎÀı ±◊‰Î ±fiı L›Î› ’ηfi ÁÎ◊ı Á_⁄_‘ ‘flΉ÷Ì ‹ÎÏË÷Ì ’ÒflÌ ’ÎՉΠ⁄ÿ·
±◊‰Î ¬ÎÁ Áı‰Î ⁄Ω‰‰Î ‹ÎÀı ⁄ÿ·Îw’ı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿˘¥ ’flV¿Îfl;
(3) ¿˘¥’HÎ ±Ï‘Ïfi›‹fiÌ Ωı√‰Î¥ ¿ı ÷ı Ëı CÎՉ΋Î_ ±Î‰ı· ωÏfi›‹˘ ¿ı Ïfi›‹˘ Ëı ±Î’‰Î’ÎhÎ
¿˘¥ ’flV¿Îfl;
(4) …¿Î÷ ±fiı ±Î⁄¿ÎflÌ ¿Î›ÿα˘fiÎ ‰Ë̉À‹Î_ Áı‰Î ±Î’‰Î ⁄ÿ· ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿˘¥’HÎ
’flV¿Îfl.
58. ⁄ıÿ ŒÌ — (1) flÎF› ¿ZÎÎfiÌ Ï‰Ï‰‘ ÁÏ‹Ï÷±˘fiÎ Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ ±K›ZÎ ¿ı ÁP›˘fiı Ïÿ‰ÁfiÎ Áh΢fiı K›Îfi‹Î_
·Ì‘Î ÏÁ‰Î› ±Î¬Î Ïÿ‰Á ‹ÎÀı ⁄ıÿ ŒÌ ÷flÌ¿ı w. 100 ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Âı. ϬVÁÎ ¬«˝fiÎ ⁄ÿ·Î‹Î_ ⁄ıÿfiÌ
ŒÌ «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ±fiı ÷ı fiÌ«ıfiα˘fiı ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı fiÏË -

31
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(1) ÷ÿ◊˝ ÁÏ‹Ï÷±˘‹Î_ Ïfi‹Î›ı· Ï⁄fiÁfl¿ÎflÌ T›„@÷±˘fiı,
(2) V◊Î›Ì Á·ÎË¿Îfl ÁÏ‹Ï÷fiÎ ÁP›˘fiı,
(3) ‹›Î˝Ïÿ÷ Á‹› ±fiı Ëı÷ ‹ÎÀı Ïfi‹Î›ı· ±Î›˘√fiÎ ÁP›˘fiı, ±fiı
(4) ¿ıLƒ Áfl¿Îfl ¿ı flÎF› Áfl¿ÎflfiÎ ±Ï‘¿Îfḻ˘ / ˢtÎfiÌ w±ı … ÁP› ˢ› ÷ı‰Ì T›„@÷±˘.
(2) ‰ˆ‘ÎÏfi¿ ‹_Õ‚˘‹Î_, Ïfi√‹˘‹Î_, ’„O·¿ Ï·Ï‹ÀıÕ ¿_’fi̱˘ ‰√ıflı‹Î_ Ïfi›Î‹¿ ¿ı ÁP› ÷flÌ¿ı Ïfi›@÷
¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î Áfl¿ÎflÌ ±Ï‘¿Îfḻ˘fiı ‹‚‰Î’ÎhÎ ⁄ıÿ ŒÌ ±◊‰Î ±L› ¿Î›˝ ±◊ı˝ Áfl¿ÎflÌ
±Ï‘¿ÎflÌfiı «Ò¿‰‰ÎfiÌ ◊÷Ì ŒÌ fiÌ fl¿‹, Á_⁄_Ï‘÷ Ïfi√‹ ±◊‰Î ÁkÎ΋_Õ‚ı ’fl¤ÎflÌ Áfl¿ÎflÌ Ï÷ΩıflÌ‹Î_
…‹Î ¿flÎ‰Ì ÿ¥ Áfl¿Îfl ÷◊Î Á_⁄_Ï‘÷ Áfl¿ÎflÌ ±Ï‘¿ÎflÌfiı ÷ıfiÌ ΩHÎ ¿fl‰Ì. ÁÿflË fl¿‹ ‹A›
ÏËÁÎ⁄fiÎ Áÿfl ““065 - ±L› ‰Ë̉ÀÌ Áı‰Î±˘ (√) ±L› Áı‰Î±˘ - ±L› ±Î‰¿, ’fl«ÒflHÎ ±Î‰¿””
Ëı …‹Î ¿flΉ‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.

32
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
’˛¿flHÎ - 8
‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊
59. ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ‹_…^flÌfiÎ Ïfi›‹fi ±_√ıfiÌ Âfl÷˘ — Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ‹_…^fl ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·,
‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ «Ò¿‰HÎÌ fiÌ«ıfiÌ Âfl÷˘fiı ±‘Ìfi flËıÂı —-
(1) ¤Îfl÷‹Î_ ±◊‰Î ¤Îfl÷ ⁄ËÎfl ±ÁΑÎflHÎ flΩ ÏÁ‰Î›fiÌ ⁄Ì∞ flΩ±˘fiÎ Á‹›√΂Π‹ÎÀı ’HÎ ±Î
¤J◊_ ±Î¿ÎflÌ Â¿ÎÂı.
(2) flΩ ÿflQ›Îfi ‹‚‰Î’ÎhÎ ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹ - ’fl‰Îfi√Ì’ÎhÎ fiÎHÎÎ_¿Ì› ‹›Î˝ÿÎfiÎ Ëı÷ ÷ı‹…
¤J◊ÎfiÌ fl¿‹fiÌ √HÎ÷flÌfiÎ Ëı÷ ±ı‹ ⁄ı Ëı÷±˘ ‹ÎÀı - ¬flı¬fl ±Î¿Îflı· flΩ ’√Îfl ’fl ±Î‘ÎÏfl÷
flËıÂı.
(3) ¤Îfl÷‹Î_ ¿ı ¤Îfl÷ ⁄ËÎfl ωÿı‹Î_ ±P›ÎÁ flΩ ’fl √›ı·Î ±Ï‘¿Îfḻ˘fiı ¿˘¥ ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊_
‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı fiÏË.
(4) Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊÷Ì ‹˘ÓCΉÎflÌfiÌ ‹ÎÏÁ¿ fl¿‹fiÌ √HÎ÷flÌ ‰¬÷ı ’«ÎÁ ’ˆÁÎ◊Ì ‰‘
◊÷Ì wÏ’›ÎfiÌ ±’ÒHÎÎ*¿ fl¿‹fiı fi∞¿fiÎ µ’flfiÎ wÏ’›ÎfiÌ fl¿‹‹Î_ ’ÒHν ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ±fiı ÷ı◊Ì
±˘»Ì ±’ÒHÎÎ*¿ fl¿‹ …÷Ì ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
60. ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl — ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÎ ÿfl Áfl¿Îfl ‰¬÷˘‰¬÷ ‹_…^fl ¿flı ÷ı ’˛‹ÎHÎı flËıÂı.
61. Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÎ ’√ÎflfiÌ fl¿‹ ±’ÒHÎÎ*¿ wÏ’›Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë˘› I›Îflı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊Îfi˘ ÿfl — Áfl¿ÎflÌ
¿‹˝«ÎflÌfiÎ ’√ÎflfiÌ fl¿‹ F›Îflı ±’ÒHÎÎ*¿ wÏ’›Î‹Î_ ±Î‰÷Ì Ë˘› I›Îflı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ √HÎ÷flÌfiÎ Ëı÷
‹ÎÀı ÷ı fl¿‹fiı I›Îfl’»ÌfiÎ ’ÒHν wÏ’›ÎfiÌ fl¿‹‹Î_ ’ÒHν ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı.
62. ‹ÏËfiÎfiÎ ÷ÒÀ¿ Á‹› ‹ÎÀı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ «Ò¿‰HÎÌ — ±‹¿ ¿˘¥ ‹ÎÁfiÎ ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ √HÎ÷flÌ
÷ı ‹ÎÁfiÎ ¬flı¬fl ±Î¿Îflı· ’√ÎflfiÎ ±Î‘Îflı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Âı ±fiı ÷ı ‹ÎÏÁ¿ ’√ÎflfiÎ ÿfl ‹…⁄ «Ò¿‰‰ÎfiÌ
◊÷Ì fl¿‹fiÎ ±Î‘Îflı ÷ÒÀ¿ Á‹› ‹ÎÀı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ √HÎÌ ÷ı «Ò¿‰‰Î’ÎhÎ ◊Âı.
63. Ωı¥fiŸ√ ÀÎ¥‹ ÿflQ›Îfi ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (ËÎ…fl ◊‰Îfi˘ Á‹›, flÎF›ı÷fl
Áı‰Î, ¤Îfl÷ ⁄ËÎfl ’˛Ï÷Ïfi›„@÷, Œfl…‹˘¿>ŒÌ, ⁄fl÷flŒ ◊÷Î_ ¿ı »^ÀÎ ¿fl÷Ì ‰ı‚αı «Ò¿‰HÎÌ) Ïfi›‹˘, 2002
fiÎ Ïfi›‹-9 fiÎ ’ıÀÎ-Ïfi›‹ (40) Ëı T›ÎA›Î ¿›Î˝ ’˛‹ÎHÎı ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹› ÿflQ›Îfi ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊
÷ı … Ïfi›‹˘ Ëı ‹‚‰Î’ÎhÎ ËÎ…fl ◊‰ÎfiÎ Á‹›fiÎ ’√Îfl ’fl ±Î‘ÎÏfl÷ flËıÂı, ’fl_÷ ÷ı Ïfi›‹˘fiÎ Ïfi›‹-
10 fiÎ ’ıÀÎ-Ïfi›‹ (2) Ëı ±Î‰÷Î Ï¿VÁα˘‹Î_, Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfi˘ ËÎ…fl ◊‰Îfi˘ Á‹› Âw ◊÷Î_ ’Ëı·Î_
÷ıfiı …ı ÿflı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ Ë÷_ ÷ı ÿflı, ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊_ ‹‚‰Î’ÎhÎ ◊Âı.
64. Œfl…‹˘¿>ŒÌ Ëı ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — Œfl…‹˘¿>ŒÌ ËıÂfiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiı ‹‚‰Î’ÎhÎ ‹˘ÓCΉÎflÌ
¤J◊ÎfiÌ √HÎ÷flÌfi˘ ÿfl ÷ıfiı «Ò¿‰‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î Ïfi‰Î˝Ë ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹fiÎ ±Î‘Îflı fiyÌ ¿fl‰Îfi˘ flËıÂı.
’fl_÷ Œfl…‹˘¿>ŒÌ Ëı ‹Ò¿fiÎfl ±Ï‘¿ÎflÌ ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ fl¿‹fiÌ «Ò¿‰HÎÌ ±À¿Î‰Ìfiı Œfl…‹˘¿>ŒÌ ËıÂfiÎ
Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ’ÎÁı◊Ì Áfl¿ÎflÌ ·ıHÎÎfiÌ ⁄Î¿Ì ’Õ÷Ì fl¿‹ ÁÎ◊ı ÷ıfi˘ ωÏfi›˘√ ¿flÌ Â¿Âı.
65. flÎF›ı÷fl Áı‰Î ÿflQ›Îfi ‹˘ÓCΉÎflÌ ¤J◊ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î — flÎF›ı÷fl Áı‰ÎfiÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌfiÌ Ïfi‹c¿ ±_√ıfiÌ
⁄˘·Ì±˘ ±fiı Âfl÷˘fiı ±‘Ìfi flËÌ, flÎF›ı÷fl Áı‰Î‹Î_ ÷ıfiı ‹‚÷Î ’√ÎflfiÎ ±Î‘Îflı Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«ÎflÌ ‹˘ÓCΉÎflÌ
¤J◊ ±Î¿ÎflÌ Â¿Âı.

33
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’˛¿flHÎ - 9
flÿ ¿fl‰Î ⁄Î⁄÷ ±fiı ±’‰Îÿ˘
66. flÿ ¿fl‰Î ⁄Î⁄÷ ±fiı ±’‰Îÿ˘ — (√…flÎ÷ Áfl¿Îflı ±’fiΉı·Î) ‹_⁄¥ ‹S¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹˘, 1959 fiÎ F›Î_
Á‘Ì ’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î Áı‰ÎfiÌ Á΋ÎL› Âfl÷˘ ÁÎ◊ı ±fiw’ …ı ¿˘¥’HÎ Ïfi›‹˘ Á_⁄_Ï‘÷ ˢ› ÷ı Ïfi›‹˘
±Î◊Ì flÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.
’fl_÷ ±Î‹ flÿ ◊›ı·Î Ïfi›‹˘ Ëı ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı· ¿˘¥’HÎ ¿Î›˝ ±◊‰Î ¿˘¥ ’√·_ ±Î Ïfi›‹˘fiÌ Ωı√‰Î¥fiÎ
±‹·fiı ±Áfl ◊Âı fiÏË.

√…flÎ÷fiÎ flÎF›’ηlÌfiÎ fi΋ı ±fiı ÷ı‹fiÎ Ë¿‹◊Ì

(Á‘Ìfl ‹Î_¿Õ)
Áfl¿ÎflfiÎ ‹A› ÁÏ«‰

34
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’ÏflÏÂp - 1
[…^±˘ Ïfi›‹-7 ±fiı 8]
√…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
Ëı …ı±˘fiı ÁkÎÎ Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı ÷ı ±Ï‘¿Îfḻ˘

ø‹ Ïfi›‹ ÁkÎÎfi˘ …ı‹fiı ÁkÎÎ T›Î’ fi˘Ó ‘ ω‰flHÎ

ø‹Î_¿ ’˛ ¿ Îfl Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·
»ı ÷ı ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ
1 2 3 4 5 6 7

1. 9(23) Œfl… µ’fl ‰Ë̉ÀÌ ’_ÿfl Ïÿ‰Á ’_ÿfl Ïÿ‰Á

(«) ËÎ…fl ◊‰Î ω¤Î√ Á ‘ Ìfi˘ Á ‘ Ìfi˘
ŒflÏ…›Î÷
fl˘¿ÎHÎfiÎ
Á‹›fiı
Ïfi›Ï‹÷ ¿fl‰Î
±_√ıfi˘ ±Ï‘¿Îfl

2. 9(34) ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ‰Ë̉ÀÌ fiÌ«ıfiÌ Âfl÷˘fiÎ ’ηfifiı

÷flÌ¿ı ω¤Î√ ±‘Ìfi ’ÒHν ÁkÎÎ —-
±Ï‘¿ÎflÌfiı 1. ±Ï‘¿ÎflÌ ±˘‚¬Ì
ΩËıfl ¿fl‰Î ¿Λ ÷ı‰Ì Á_V◊ÎfiÎ ‰ÕÎ
±_ √ ı ˢ‰Î Ωı¥±ı.
2. ±Ï‘¿ÎflÌfiÎ ’√Îfl
‘˘flHÎfi˘ L›fi÷‹ ’√Îfl
Áfl¿ÎflfiÎ fiΛ⁄ ÁÏ«‰fiÎ
’√Îfl ‘˘flHÎfiÎ L›fi÷‹
’√Îfl ¿fl÷Î_ ±˘»˘ fi
ˢ‰˘ Ωı¥±ı.
3. ±Î ±Ï‘¿Îfl ¿ı‰‚
‰Ë̉À ¬Î÷ÎfiÎ ÁÏ«‰
¶ÎflÎ … ‰Î’fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı.

3. 9(52) ⁄ı ‹ÎÁ◊Ì ‰‘ ÿflı¿ ¿«ıflÌfiÎ ÷ı‹fiÎ Ïfi›_hÎHÎ µ‹ıÿ‰Îfl˘fiÌ ‹ÎL› ›ÎÿÌ
fiÏË ±ıÀ·Î flÎ…’ÏhÎ÷ ‰ÕÎ ËıÂfiÎ ‰√˝-3 Ωı flά‰Î‹Î_ ±Î‰Ì
Á‹› ‹ÎÀı fiÌ …√Î ‘ÎflHΠˢ› ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì
¿Î›˝¿ÎflÌ Ïfi‹c¿ ¿flfiÎfl Áfl¿ÎflÌ Ïfi‹c¿˘ ±Î’‰Ì.
¿fl‰Î ±_√ı ¿‹˝«Îfḻ˘ ±Î‰Ì ⁄‘Ì Ïfi‹c¿˘fiÌ
ΩHÎ ÁI‰flı Ïfi‹c¿
±Ï‘¿ÎflÌfiı ¿fl‰Ì.

35
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

ø‹ Ïfi›‹ ÁkÎÎfi˘ …ı‹fiı ÁkÎÎ T›Î’ fi˘Ó ‘ ω‰flHÎ

ø‹Î_¿ ’˛ ¿ Îfl Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·
»ı ÷ı ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ
1 2 3 4 5 6 7

4. 9(52) ⁄Îfl ‹ÎÁ ÷‹Î‹ ÷ı‹fiÎ Ïfi›_hÎHÎ 1. ‹ÎL› ¿flı· ¤fl÷Ì Ïfi›‹˘fiÎ
¿fl÷Î_ ‰‘ ¬Î÷ÎfiÎ ËıÂfiÌ ‰√˝-2 ±Î‘Îflı Ïfi‹c¿˘ ¿fl‰Ì.
fiÏË ÷ıÀ·Î ‰Õα˘ fiÌ …√Î ‘ÎflHÎ 2. ⁄œ÷Ì ±◊‰Î ⁄ÿ·Ì
Á‹› ‹ÎÀı ¿fl÷Î Áfl¿ÎflÌ ÏÁ‰Î›fiÌ Ïfi‹c¿˘ ΩËıfl¬⁄flfiÎ
¿Î›˝¿ÎflÌ Ïfi‹c¿˘ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ‹ÎK›‹◊Ì ¿fl‰Ì.
¿fl‰Î ±_√ı 3. Ïfi‹c¿˘ ±_√ıfi˘ ±Ëı‰Î·
ÁI‰flı Áfl¿Îflfiı ‹˘¿·Ì ±Î’‰˘.
4. ÁÌ‘Ì ¤fl÷ÌfiÎ L›Òfi÷‹ ’√Îfl
‘˘flHÎ µ’fl Ïfi‹c¿˘ ¿fl‰Ì.
5. Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiÌ
’Á_ÿ√Ì ›ÎÿÌ flά‰Î‹Î_ ±Î‰Ì
ˢ› ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ⁄œ÷Ì µ’flfiÌ
Ïfi‹c¿˘ ¿fl‰Ì.

5. 9(52) ⁄Îfl ‹ÎÁ 1. ÏÂZÎHÎ ÏÂZÎHÎ ±Î’‰Î µ’fl˘@÷ ‹tÎ-4 fiÎ

¿fl÷Î_ ‰‘ Ïfi›Î‹¿ Á_⁄_‘ı ŒflΩı Ï¿VÁ΋Î_ ÿÂν‰ı·
fiÏË ÷ıÀ·Î 2. Àı¿Ïfi¿· ⁄Ω‰÷Î ÷ı‹fiÎ Âfl÷˘±ı.
Á‹› ‹ÎÀı ÏÂZÎHÎ Ïfi›Î‹¿ Ïfi›_hÎHÎ ËıÂfiÎ
¿Î›˝¿ÎflÌ 3. ±Îfl˘B›, ‰√˝-1 fiÌ …√Î
Ïfi‹c¿ ÷⁄Ì⁄Ì Áı‰Î±˘ ‘flΉ÷Î Áfl¿ÎflÌ
¿fl‰Î ±_√ı. ±fiı ÷⁄Ì⁄Ì
¿‹˝«Îfḻ˘fiı.
ÏÂZÎHÎ ¿Ï‹Ufifl.

6. 9(52) ÷η̋ ±_√ı flΩ ±_√ı ’Õı·Ì ÷ı‹fiÎ Ïfi›_hÎHÎ µ’fl˘@÷ ‹tÎ-4

’˛Ï÷Ïfi›„@÷ ’fl ¬Î·Ì …√α˘‹Î_ ËıÂfiÎ ÷‹Î‹ fiÎ Ï¿VÁ΋Î_
‹˘¿·‰Î‹Î_ Ïfi‹c¿ ¿fl‰Îfi˘ ¿‹˝«Îfḻ˘fiı ÿÂν‰ı· Âfl÷˘±ı
±Î‰ı· Áfl¿ÎflÌ ±Ï‘¿Îfl ‘flΉ÷Î
¿‹˝«Îfḻ˘fiı ¿˘¥’HÎ
V◊Îfiı ¿Î›˝¿ÎflÌ ±Ï‘¿ÎflÌ
Ïfi‹c¿ ¿fl‰Î
±_ √ ı

36
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

ø‹ Ïfi›‹ ÁkÎÎfi˘ …ı‹fiı ÁkÎÎ T›Î’ fi˘Ó ‘ ω‰flHÎ

ø‹Î_¿ ’˛ ¿ Îfl Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·
»ı ÷ı ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ
1 2 3 4 5 6 7

7. 9(60) ’ıLÂfi ‹_…^fl (1) ÁÏ«‰Î·›fiÎ Á_’ÒHν ÁkÎÎ ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎfiÌ

¿fl‰ÎfiÌ ÁkÎÎ ‰Ë̉ÀÌ ¬Î÷α˘ ⁄Î⁄÷‹Î_

¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ
(2) ÿflı¿ ¬Î÷ÎfiÎ µ’fl ‹…⁄ ÏÁ‰Î›fiÎ ‰√˝-1 ±fiı
‰ÕÎ ‰√˝-2 fiÎ ÷‹Î‹ …
±Ï‘¿Îfḻ˘fiÌ
⁄Î⁄÷‹Î_

‰√˝-hÎHÎ ±fiı ‰√˝-

(3) Ïfi‹c¿ µ’fl ‹…⁄ «Îfl fiÎ ÷‹Î‹ …
±Ï‘¿ÎflÌ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘fiÌ
⁄Î⁄÷‹Î_

8. Ïfi›‹-13 ‹A› ‹◊¿ (1) ¬Î÷ÎfiÎ Á_’ÒHν ÁkÎÎ (1) flÎ…’ÏhÎ÷ Áfl¿ÎflÌ
Ëı à ‚fiÌ ÏÁ‰Î›fiÎ ±L› ‰ÕÎ ¿‹˝«Îfḻ˘ ‹ÎÀı.
fi˘Ó‘-2 flËıHÎοfiÎ V◊‚ı
‹‚‰Î’ÎhÎ (2) Ï⁄fiflÎ…’ÏhÎ÷
V◊ÎÏfi¿ ‰‚÷fl Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘
(2) ¿«ıflÌfiÎ
¤J◊ÎfiÌ ‹ÎÀı.
‰ÕÎ
’fl‰Îfi√Ì
±_√ıfiÌ ÁkÎÎ.

9. Ïfi›‹-15 ‹A› ‹◊¿ (1) ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ Á_’ÒHν ÁkÎÎ (1) flÎ…’ÏhÎ÷ Áfl¿ÎflÌ
Ëı à ‚fiÌ ÏÁ‰Î›fiÎ ±L› ¿‹˝«Îfḻ˘ ‹ÎÀı.
fi˘Ó‘-2 flËıHÎοfiÎ V◊‚ı
‹‚‰Î’ÎhÎ (2) Ï⁄fiflÎ…’ÏhÎ÷
CÎfl¤ÎÕÎ
(2) ¿«ıflÌfiÎ ‰ÕÎ Áfl¿ÎflÌ ¿‹˝«Îfḻ˘
¤J◊ÎfiÌ ‹ÎÀı.
’fl‰Îfi√Ì
±_√ıfiÌ ÁkÎÎ.

37
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

ø‹ Ïfi›‹ ÁkÎÎfi˘ …ı‹fiı ÁkÎÎ T›Î’ fi˘Ó ‘ ω‰flHÎ

ø‹Î_¿ ’˛ ¿ Îfl Á˘Ó’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·
»ı ÷ı ÁkÎÎÏ‘¿ÎflÌ
1 2 3 4 5 6 7

10. 48 Áfl¿ÎflÌ ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ Á_’ÒHν ÁkÎÎ Á_’ÒHν ÁkÎÎ (V‰›_

¿‹˝«ÎflÌfiı ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ‹ÎÀı
‹Îfiÿ˚‰ı÷fi ‰Ë̉ÀÌ ¬Î÷ÎfiÌ
V‰Ì¿Îfl‰ÎfiÌ ’fl‰Îfi√ÌfiÌ
’fl‰Îfi√Ì ±Î‰U›@÷Î flËıÂı)
±Î’‰ÎfiÌ
ÁkÎÎ.

11. 54 Áfl¿ÎflÌ ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ Á_’ÒHν ÁkÎÎ Á_’ÒHν ÁkÎÎ (V‰›_

¿‹˝«ÎflÌfiı ŒÌ ¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ‹ÎÀı
V‰Ì¿Îfl‰ÎfiÌ ‰Ë̉ÀÌ ¬Î÷ÎfiÌ
’fl‰Îfi√Ì ’fl‰Îfi√ÌfiÌ
±Î’‰ÎfiÌ ±Î‰U›@÷Î flËıÂı)
ÁkÎÎ.

38
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

’ÏflÏÂp - 2
[…^±˘ Ïfi›‹-9 (34)]
√…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î Ïfi›‹˘, 2002 fiΠωω‘ Ïfi›‹ Á‹E«›˘fiÎ Ëı÷ ‹ÎÀı
¬Î÷ÎfiÎ ‰ÕÎ ÷flÌ¿ı √HΉ΋Î_ ±Î‰ı·Î ±Ï‘¿Îfḻ˘fiÌ ÁÒÏ«
1.0 ¿ÚÏÊ, ÁË¿Îfl ±fiı √˛ÎQ› ω¿ÎÁ ω¤Î√ —
1.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
1.2 ¿ÚÏÊ Ïfi›Î‹¿
1.3 ’Â’ηfi Ïfi›Î‹¿
1.4 ¬Î_Õ Ïfi›Î‹¿
1.5 Ïfi›Î‹¿, ÁË¿ÎflÌ ‹_Ղ̱˘
1.6 ±K›ZÎ, √…flÎ÷ flÎF› ÁË¿ÎflÌ L›Î›’_«
1.7 ⁄Î√Λ÷ Ïfi›Î‹¿
2.0 ÏÂZÎHΠω¤Î√ —
2.1 Áfl¿ÎflfiÎ (ÏÂZÎHÎ) ÁÏ«‰
2.2 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰ (÷Î_Ïhο ±fiı µE« ÏÂZÎHÎ)
2.4 µE«÷fl ÏÂZÎHÎ ¿Ï‹Ufifl
2.4 ¿Ï‹Ufifl, ‹K›Îé ¤Îı…fi ±fiı Â΂αÎı
2.5 Ïfi›Î‹¿, ’˛Î◊Ï‹¿ ÏÂZÎHÎ
2.6 Ïfi›Î‹¿, ÷Î_Ïhο ÏÂZÎHÎ
2.7 Ïfi›Î‹¿, ±ıfi.ÁÌ.ÁÌ.
2.8 Ïfi›Î‹¿, flÎF› ’Ïfl›˘…fiÎ √…flÎ÷ ’˛Î◊Ï‹¿ ÏÂZÎHÎ ’ÏflWÎÿ
2.9 Ïfi›Î‹¿, √…flÎ÷ ˆZÎÏHο Á_ÂÎı‘fi ±fiı ÷η̋ ’ÏflWÎÿ
2.10 Ïfi›Î‹¿, ÁÎZÎfl÷Î ±fiı Ïfifl_÷fl ÏÂZÎHÎ
2.11 ±K›ZÎ, √…flÎ÷ ‹ÎK›Ï‹¿ ÏÂZÎHÎ ⁄ÎıÕÛ
2.12 √…flÎ÷ ’˛Î◊Ï‹¿ ÏÂZÎHÎ L›Î›’_«, ±‹ÿΉÎÿ
2.13 Ïfi›Î‹¿, √…flÎ÷ ˆZÎÏHο Àı¿fiÎı·Îı∞ ¤‰fi
2.14 ±K›ZÎ, √…flÎ÷ flÎ…› ’flÌZÎÎ ⁄ÎıÕ˝
2.15 flÎF› ’Ïfl›˘…fiÎ Ïfi›Î‹¿
2.16 ±K›ZÎ, Àı¿Ïfi¿· ’flÌZÎÎ ⁄ÎıÕÛ
3.0 ∂Ω˝ ±fiı ’ıÀˇ˘¿ı‹Ì¿· ω¤Î√ —
3.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
3.2 ‹A› ωz÷ ≥LV’ı¿Àfl ±fiı ωz÷‰ıflÎ Á‹ÎË÷ν
3.3 ÁÏ«‰, √…flÎ÷ ωz÷ Ïfi›‹fi ±Î›˘√
3.4 ’ıÀˇÎıÏ·›‹ Ïfi›Î‹¿
4.0 fiÎHÎÎ_ ω¤Î√ —
4.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
4.2 Ïfi›Î‹¿, ÏËÁÎ⁄ ±fiı Ï÷Ωıfḻ˘
4.3 ¿Ï‹Ufifl, ‰ı«ÎHΉıflÎ

39
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
4.4 ’˛‹¬, √…flÎ÷ ‰ı«ÎHΉıflÎ L›Î›’_«
4.5 ‰Ì‹Î Ïfi›Î‹¿
4.6 Ïfi›Î‹¿, ’ıLÂfi ±fiı ’˛ÎıωÕoÀ ŒoÕ
’.0 ±¯Î , fiÎ√Ïfl¿ ’fl‰ÃÎ ±fiı √˛ÎË¿ÎıfiÌ ⁄Î⁄÷ÎıfiÎı ω¤Î√ —
5.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
5.2 fiÎ√Ïfl¿ ’fl‰ÃÎ, Ïfi›Î‹¿
’.3 ±¯Î Ïfi›Î‹¿
’.4 ±¯Î ±fiı fiÎ√Ïfl¿ ’fl‰ÃÎ Ïfi›_hο
5.5 flÏ…VÀˇÎfl, √˛ÎË¿ ÷¿flÎfl Ïfi‰ÎflHÎ ±Î›˘√
5.6 Ïfi›_hο, ÷˘· ±fiı ‹Î’ ωiÎÎfi
6.0 ‰fi ±fiı ’›Î˝‰flHΠω¤Î√ —
6.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
6.2 ±√˛ ‹A› ‰fi Á_flZο
6.3 ‰fi Á_flZο
7.0 Á΋ÎL› ‰Ë̉À ω¤Î√ —
7.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
7.2 flÎ…›’ηlÌfiÎ ÁÏEΉ
7.3 flÎ…›’ηlÌfiÎ B≤Ë Ïfi›Î‹¿
7.4 ÷’ÎÁ ¿Ï‹Ufifl ±fiı ÁP› ÁÏ«‰, Á÷÷ ÷¿ıÿÎflÌ Áı·
7.5 ±◊˝ÂÎjÎ ±fiı ±Î_¿ÕÎÂÎjÎ Ïfi›Î‹¿
7.6 ‹ÒS›Î_¿fi Ïfi›Î‹¿
7.7 ÁÏ«‰, √…flÎ÷ ΩËıfl Áı‰Î ±Î›Îı√
7.8 ÁÏ«‰, √…flÎ÷ √ΈHÎ Áı‰Î ’Á_ÿ√Ì ‹_Õ‚
7.9 ‹A› Á_’Îÿ¿, √…flÎ÷ Ï…S·Î Á‰˝ Á_√˛Ë
7.10 ¤ÎWÎÎ Ïfi›Î‹¿
7.11 ÷η̋ ¿Ï‹Ufifl ±fiı Ïfi›Î‹¿, ÁflÿÎfl ’Àı· flÎ…› ‰Ë̉ÀÌ ¤‰fi
7.12 Ïfi‰ÎÁÌ ±Î›¿÷, fi‰Ì ÏÿSËÌ
7.13 ÁÏ«‰, BÎ…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î L›Î›’_«
7.14 flÏ…VÀˇÎfl, ‹ÎfifiÌ› ·˘¿Î›@÷ ¿«ıflÌ
7.15 ÁÏ«‰, flÎ…› «Ò_ÀHÎÌ ’_«
8.0 ±ÎflÎıB› ±fiı ’Ïfl‰Îfl ¿S›ÎHΠω¤Î√ —
8.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
8.2 ±ÎflÎıB›, ÷⁄Ì⁄Ì ±fiı ÷⁄Ì⁄Ì ÏÂZÎHÎ ¿Ï‹Ufifl
8.3 ±Ï‘¿ Ïfi›Î‹¿ (±Îfl˘B›), ±Îfl˘B›, ÷⁄Ì⁄Ì ±fiı ÷⁄Ì⁄Ì ÏÂZÎHÎ ¿Ï‹UfiflfiÌ ¿«ıflÌ
8.4 ±Ï‘¿ Ïfi›Î‹¿ (÷⁄Ì⁄Ì), ±Îfl˘B›, ÷⁄Ì⁄Ì ±fiı ÷⁄Ì⁄Ì ÏÂZÎHÎ ¿Ï‹UfiflfiÌ ¿«ıflÌ
8.5 ±Ï‘¿ Ïfi›Î‹¿ (÷⁄Ì⁄Ì ÏÂZÎHÎ), ±Îfl˘B›, ÷⁄Ì⁄Ì ±fiı ÷⁄Ì⁄Ì ÏÂZÎHÎ ¿Ï‹UfiflfiÌ ¿«ıflÌ
8.6 ÷⁄Ì⁄Ì Áı‰Î Ïfi›Î‹¿ (¿Î‹ÿÎfl flÎF› ‰Ì‹Î ›˘…fiÎ)
8.6 Ïfi›Î‹¿, ¤Îfl÷Ì› ÷⁄Ì⁄ ’©Ï÷ ±fiı ËÎıÏ‹›Îı’ı◊Ì
8.7 ¿Ï‹Ufifl, ±Lfi ±fiı ±˙Ê‘ Ïfi›_hÎHÎ ‰Ë̉ÀÌ Á_V◊Î ÷_hÎ
8.8 ‹K›V◊ ÷⁄Ì⁄Ì ¤_ÕÎfl Á_V◊ÎfiÎ ¤_ÕÎfl‘Îfl¿ Ïfi›Î‹¿

40
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
9.0 B≤Ë Ï‰¤Î√ —
9.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
9.2 ’˘·ÌÁ ‹ËÎÏfi›Î‹¿ ±fiı ‹ËÎÏfiflÌZο
9.3 ‹ËÎÁıfiÎ’Ï÷, ˢ‹ √ÎÕ˝˚{
9.4 ±Ï‘¿ ’˘·ÌÁ ‹ËÎÏfiflÌZο, ’˘·ÌÁ ¿˘QM›Àfl ÁıLÀfl
9.5 …ı·˘fiÎ ¥LV’ı@Àfl …fifl·
9.6 ‰ÎËfi-T›‰ËÎfl Ïfi›Î‹¿
9.7 ÁÏ«‰, √…flÎ÷ ÷¿ıÿÎflÌ ±Î›˘√
9.8 ÁˆÏfi¿ ¿S›ÎHÎ Ïfi›Î‹¿
9.9 fiÎ√Ïfl¿ Á_flZÎHÎ Ïfi›Î‹¿
9.10 Ïfi›Î‹¿, L›Î› ÁËΛ¿ ωiÎÎfi ’˛›˘√Â΂Î
9.11 ±Ï‘¿ ’˘·ÌÁ ‹ËÎÏfi›Î‹¿ ’O·Ì¿ ’˛ÎıÁÌ¿›Âfi
9.13 ¿Ï‹Ufifl ±fiı ±Ï‘¿ ’˘·ÌÁ ‹ËÎÏfi›Î‹¿, fiÂÎ⁄_‘Ì ±fiı ±Î⁄¿ÎflÌ …¿Î÷
9.13 ’˘·ÌÁ ‹ËÎÏfi›Î‹¿ ±fiı Ïfi›Î‹¿, ·Î_« wr÷ ωflÎı‘Ì ¬Î÷
10.0 µz˘√˘ ±fiı ¬ÎHο΋ ω¤Î√ —
10.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
10.2 µz˘√ ¿Ï‹Ufifl
10.3 ¿ÀÌfl µz˘√ ¿Ï‹Ufifl
10.3 ¤ÒV÷fl ωiÎÎfi ±fiı ¬ÎHο΋ ¿Ï‹Ufifl
10.5 Ïfi›Î‹¿, Áfl¿ÎflÌ ‹ƒHÎ ±fiı ·ı¬fi Á΋√˛Ì
10.6 ’˛‰ÎÁfi ¿Ï‹Ufifl
10.7 «Ò¿‰HÎÌ ¿Ï‹Ufifl
10.8 T›Î’Îfl ±fiı ‰ÎÏHÎF› ¿Ï‹Ufifl
11.0 ‹ÎÏË÷Ì ±fiı ’˛ÁÎflHΠω¤Î√ —
11.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
11.2 ‹ÎÏË÷Ì Ïfi›Î‹¿
11.3 ‹fiÎıfl…fi ¿fl ¿Ï‹Ufifl
12.0 fi‹˝ÿÎ ±fiı …‚ Á_’ÏkΠω¤Î√ —
12.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
12.2 ‹A› ¥…fiıfl˘
12.3 ‰÷˝‚fiÎ ±Ï‘Zο ¥…fiıfl˘
12.4 …‚Á_’ÏkÎ ÷’ÎÁ ‰÷˝‚fiÎ ±Ï‘Zο ¥…fiıfl˘
12.5 ZÎıhΠω¿ÎÁ ¿Ï‹Ufifl
12.6 ±Ï‘¿ ¿·ı@Àfl˘ (ÏÁ_«Î¥)
12.7 Ïfi›Î‹¿, √…flÎ÷ ¥…fiıflÌ Á_¢‘fi Á_V◊Î
12.8 ÏËÁÎ⁄Ì ‹A› Ïfi›_hο (fi‹˝ÿÎ ›˘…fiÎ)
13.0 l‹ ±fiı flÎı…√Îfl ω¤Î√ —
13.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
13.2 ‹…\fl ¿Ï‹Ufifl

41
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
13.3 √˛Î‹ ‹…\fl ¿Ï‹Ufifl
13.4 flÎı…√Îfl ±fiı ÷η̋ Ïfi›Î‹¿
13.5 flÏ…VÀˇÎfl, ±ÎˆzÎıÏ√¿ ±ÿη÷ ±fiı ‰ı÷fi ⁄ÎıÕÛ
13.6 flÏ…VÀˇÎfl, ‹…\fl ±ÿη÷
14.0 ¿Î›ÿÎ Ôω¤Î√ —
14.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
14.2 ±ıÕ‰Îı¿ıÀ …fifl·
14.3 «ıflÌÀÌ ¿Ï‹Ufifl
14.4 ‹A› L›Î›Î‘ÌÂ, V‹Îı· ¿Îı{ ¿ÎıÀÛ
14.5 ‹A› L›Î›Î‘ÌÂ, Á̷̉ ¿ÎıÀ˝, ±‹ÿΉÎÿ
14.6 Ï…S·Î ±fiı ÁıÂLÁ ……
14.7 ±ÎıÏŒÂÌ›· ÀˇVÀÌ ±fiı ±ıÕÏ‹ÏfiVÀˇıÀfl …fifl·
14.8 ‹A› L›Î›Î‘ÌÂ, ÁÌÀÌ Á̷̉ ±ıLÕ ÁıÂLVÎ ¿ÎıÀÛ.
14.9 fl∞VÀˇÎfl, √…flÎ÷ ËÎ≥¿ÎıÀÛ
14.10 √…flÎ÷ flÎ…› ¿ÎfiÒfiÌ Áı‰Î ÁkÎÎ ‹_Õ‚fiÎ ÁP› ÁÏ«‰
14.11 ‹A› L›Î›Î‘ÌÂ, Œı‹Ì·Ì ¿ÎıÀÛ
14.12 ÏfiflÌZο ±Ï‘¿ÎflÌ (¿ÎıÀÛ ŒÌ{) ±fiı ËÎıº˚ÎfiÌ w±ı ‹A› ÏfiflÌZο (¿ÎıÀÛ ŒÌ{)
14.13 flÏ…VÀˇÎfl, √…flÎ÷ ΩËıfl ⁄Î_‘¿Î‹ ¿flÎfl Á_⁄_‘Ì ÷¿flÎfl ·‰Îÿ L›Î›’_«
15.0 ’_«Î›÷, √˛Î‹ B≤Ë Ïfi‹Î˝HÎ ±fiı √˛ÎQ› ω¿ÎÁ ω¤Î√ —
15.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
15.2 ω¿ÎÁ ¿Ï‹Ufifl
15.3 √˛Î‹ ω¿ÎÁ ¿Ï‹Ufifl
15.4 ÁÏ«‰, √…flÎ÷ ’_«Î›÷ Áı‰Î ’Á_ÿ√Ì ‹_Õ‚
15.5 Ïfi›Î‹¿, flÎ…› √˛Î‹ ω¿ÎÁ ±fiı ’_«Î›÷Ì flÎ… Á_V◊Î
15.6 √˛Î‹ ω¿ÎÁ ¿Ï‹Ufifl
16. ‰ˆ‘ÎÏfi¿ ±fiı Á_ÁÏÿ› ⁄Î⁄÷ÎıfiÎı ω¤Î√ —
16.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
17.0 ⁄_ÿflÎı ±fiı ‹IV›ÎızÎı√ ω¤Î√ —
17.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
17.2 ‹IV›˘z˘√ ¿Ï‹Ufifl
18.0 ‹ËıÁÒ· ÏTΤÎ√ —
18.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
18.2 Ï…S·Î ¿·ı¿Àfl
18.3 …‹Ìfi Á‘ÎflHÎÎ ¿Ï‹Ufifl
18.4 ’˛‹¬, √…flÎ÷ ‹ËıÁÒ· L›Î›’_«
18.5 flÎË÷ Ïfi›Î‹¿
18.6 ÁÏ«‰ (±’Ì·˘)
18.7 ÁıÀ·‹ıLÀ ¿Ï‹Ufifl ±fiı …‹Ìfi ÿŒ÷fl Ïfi›Î‹¿
18.8 ÁÏ’˛LÀıLÕıLÀ ±ÎıŒ VÀıQ’Á
18.9 ≥LV’ı¿Àfl …fifl· ±ÎıŒ fl∞VÀˇıÂfi

42
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
19.0 ‹Î√˝ ±fiı ‹¿Îfi ω¤Î√ —
19.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
19.2 ‹A› ≥…fiıfl
19.3 ‹A› V◊’Ï÷ ±fiı fi√fl Ïfi›˘…¿
19.5 Ïfi›Î‹¿, VÀˇÎŒ ÀˇıfiŸ√ ¿Îı·ı…
19.6 Ïfi‰ÎÁfi Ïfi›Î‹¿
19.7 µ’‰fi ±fiı ⁄√Ì«Î Ïfi›Î‹¿
19.8 ‰÷˝‚fiÎ ±‘ÌZο ¥…fiıfl˘
20.0 Á΋Î∞¿ L›Î› ±fiı ±Ï‘¿ÎflÌ÷Πω¤Î√ —
20.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
20.2 Ïfi›Î‹¿, Á‹Î… ÁflZÎÎ
20.3 Ïfi›Î‹¿, ±fiÁÒÏ«÷ ΩÏ÷ ¿S›ÎHÎ
20.4 Ïfi›Î‹¿, ω¿Á÷ÌΩÏ÷ ¿S›ÎHÎ
20.5 ω¿·Î_√ ¿Ï‹Ufifl
21.0 ÂËıflÌ Ï‰¿ÎÁ ±fiı ÂËıflÌ B≤Ë Ïfi‹Î˝HΠω¤Î√ —
21.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
21.2 ‹A› fi√fl Ïfi›Îı…¿
21.3 fi√fl’ÎÏ·¿Î Ïfi›Î‹¿
22.0 fl‹÷√‹÷, ›‰Î ±fiı ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ÏTΤÎ√ —
22.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
22.2 ¿Ï‹Ufifl, ›‰¿ Áı‰Î ±fiı ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ’˛T≤ÏkαÎı
22.3 Á_√˛Ëη› Ïfi›Î‹¿
22.4 ’flÎ÷I‰ Ïfi›Î‹¿
22.5 ±Ï¤·ı¬Î√Îfl Ïfi›Î‹¿
22.6 √˛_◊η› Ïfi›Î‹¿
22.7 Ïfi›Î‹¿, √…flÎ÷ ¬ı·¿<ÿ ÁkÎ΋_Õ‚
23.0 ‹ÏË·Î ±fiı ⁄΂ ω¿ÎÁ ω¤Î√ —
23.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
23.2 ¿Ï‹Ufifl, ‹ÏË·Î ±fiı ⁄΂ ω¿ÎÁ ω¤Î√
24.0 ωiÎÎfi ±fiı ’˛ÎˆzÎıÏ√¿ ω¤Î√ —
24.1 Áfl¿ÎflfiÎ ÁÏ«‰
25.0 √…flÎ÷ ω‘ÎfiÁ¤Î ÁÏ«‰Î·› —
25.1 √…flÎ÷ ω‘ÎfiÁ¤Î ÁÏ«‰Î·›fiÎ ÁÏ«‰

43
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

Ï⁄ÕÎHÎ
(Ïfi›‹-12 ËıÂfiÌ fi˘Ó‘-1 …±˘)
±⁄˝fi ±ıB·˘‹flıÂfi (ÂËıflÌ …^◊) (Â.…^.) fiÎ_ CÎÀ¿˘ - …fi√HÎfiÎ, 1991

[flÏ…VÀˇÎfl …fifl· ±fiı …fi√HÎfiÎ ¿Ï‹Ufifl ÷flŒ◊Ì ⁄ËÎfl ’ÎՉ΋Î_ ±Î‰ı·Î ““¤Îfl÷fiÌ …fi√HÎfiÎ, 1991 - lıHÎÌ-
1 ¤Îfl÷ 1992, ’ı’fl-1 ±Î¬flÌ ‰V÷Ì √HÎ÷flÌ ¿<· Á_A›Î (√˛_◊-1 ±fiı 2) ÷ıfiÌ ÁÎ◊ıfiÎ ¿˘WÀ¿-3 ‹Î_ ÿÂνT›Î
’˛‹ÎHÎı””]
µ’›˘√ ¿flı· À>_¿Ì Á_iÎα˘
1. Ω.±˙.ω. ΩËıfl ¿flı· ±˙z˘Ï√¿ ωV÷Îfl 5. fi.’_. fi√fl ’_«Î›÷
2. fi.’Î. fi√fl’ÎÏ·¿Î 6. ⁄Î.T≤. ⁄ÎèÎ T≤Ï©
3. ‹.fi.’Î. ‹ËÎfi√fl’ÎÏ·¿Î 7. √˛Î.’_. √˛Î‹ ’_«Î›÷
4. Ï⁄.fi.’Î. Ï⁄fi-fi√fl’ÎÏ·¿Îfi˘ ωV÷Îfl
√…flÎ÷
1. ±‹ÿΉÎÿ (Â.…^.) 7. ‹ı‹fi√fl (√˛Î.’_.)
1. ±‹ÿΉÎÿ (‹.fi.’Î. + ⁄Î.T≤.) 8. flÎHÎÌ’ (fi.’_.)
(1) ±‹ÿΉÎÿ (‹.fi.’Î.) 9. Áfl¬ı… (√˛Î.’_.)
(2) ±ÁÎfl‰Î (⁄Î.T≤.) 10. ◊·÷ı… (√˛Î.’_.)
(3) ⁄Î√ıÏŒflÿ˘Â (⁄Î.T≤.) 11. ‰VhÎÎ’fl (√˛Î.’_.)
(4) ⁄˘Õ¿ÿı‰ (⁄Î.T≤.) 12. ‰ı…·’fl (√˛Î.’_.)
(5) «ıfi’fl (⁄Î.T≤.) 2. ±‹flı·Ì (Â.…^.)
(6) B›ÎÁ’fl (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 1. ±‹flı·Ì (fi.’Î.)
(7) ËÎ◊Ì…HÎ (⁄Î.T≤.) 2. ±‹flı·Ì (⁄Î.T≤.)
(8) ‹@÷‹’fl (⁄Î.T≤.) 3. ±ÎHÎ_ÿ (Â.…^.)
(9) ‹ÒÏÛΠ(⁄Î.T≤.) 1. ±ÎHÎ_ÿ (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
(10) fifl˘ÕÎ (⁄Î.T≤.) (1) ±ÎHÎ_ÿ (fi.’Î.)
(11) Ïfi¿˘· (⁄Î.T≤.) (2) ⁄οfl˘· (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
(12) ±˘œ‰ (⁄Î.T≤.) (3) √΋ÕÌ (⁄Î.T≤.)
(13) ±˘¿ÎŒ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (4) Ï…À˘ỠΠ(¤Î√) (⁄Î.T≤.)
(14) flϬ›Î· (⁄Î.T≤.) (5) ‹˘√flÌ (⁄Î.T≤.)
(15) fl΋˘· (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 2 ¿fl‹Áÿ (fi.’_.)
(16) ÂÎˉÎÕÌ (⁄Î.T≤.) 3 ‰S·Ï‰zÎfi√fl (fi.’_.)
(17) ‰VhÎη (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 4. ω߷ µz˘√fi√fl Ω.±˙.ω.
(18) ‰À‰Î (⁄Î.T≤.) (Ω.±˙.ω.)
2. ±‹ÿΉÎÿ (¿ıLÀ˘L‹ıLÀ) 4 ±_¿·ırfl (Â.…^.)
3. «Î_ÿ·˘ỠΠ(√˛Î.’_.) 1 ±_¿·ırfl
5. CÎÎÀ·˘ỠΠ(fi.’_.) (1) ±_¿·ırfl (fi.’Î.)
5. ¿Î‚Ì (fi.’_.) (2) ±_¿·ırfl (fi‰Ì ‰ÁÎË÷, Ïÿ‰Ì,
6. ‹¿fl⁄Î (√˛Î.’_.) ÿı‰Î ±fiı ¤˘fl¤ÎÀÎ) (⁄Î.T≤.)
44
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
(3) √Õ¬˘· (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 13. ‘˘flÎ∞ (Â.…^.)
(4) ’Ìfl‹HÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 1. ‘˘flÎ∞ (fi.’Î.)
2 ±_¿·ırfl Ω.±˙.ω. (Ω.±˙.ω.) 2. ‘˘flÎ∞ (⁄Î.T≤.)
5 ¤w« (Â.…^.) 14. ÿÎˢÿ (Â.…^.)
1. ¤w« (fi.’Î.) 1. ÿÎˢÿ
2. ¤˘·Î‰ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (1) ÿÎˢÿ (fi.’Î.)
3. ‹@÷‹’fl (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (2) ÿÎˢÿ (⁄Î.T≤.)
4. fi_ÿı·Î‰ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (3) µÁfl‰ÎHÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
6. ¤Î‰fi√fl (Â.…^.) 2 ¡Ì·ıLÕ√_… (Ï⁄.fi.’Î.)
1. ¤Î‰fi√fl (‹.fi.’Î.) 15 √˘‘flÎ (Â.…^.)
2. w‰Î (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 1. √˘‘flÎ (fi.’Î.)
3. ÷flÁ̛̋Π(¤Î√) (⁄Î.T≤.) 2. ΩŒflÎ⁄Îÿ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
7. ¤Ò… (Â.…^.) 3. ‰Î‰ÕÌ ⁄{√˝ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
1. ¤Ò… (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.) 16. √˘ÓÕ· (Â.…^.)
(1) ¤Ò… (fi.’Î.) 1. √˘ÓÕ· (fi.’Î.)
(2) ¤Ò… (⁄Î.T≤.) 2. √˘ÓÕ· (⁄Î.T≤.)
(3) ‹ÌflΩ’fl (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 17. Ëη˘· (Â.…^.)
2. ‹Î‘Î’fl (√˛Î.’_.) 1. ÿÏHΛΠ(⁄Î.T≤.)
8. ⁄Ì·Ì‹˘flÎ (Â.…^.) 2. ˢ·˘· (fi.’_.)
1. ⁄Ì·Ì‹˘flÎ (fi.’Î.) 3. ¿HÎ…flÌ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
2. ⁄Ì·Ì‹˘flÎ (÷·˘‘ ⁄Î.T≤.) 4. ’˛÷Î’’flÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
9. ⁄˘Õı·Ì (Â.…^.) 18. ¥Õfl (Â.…^.)
1. ±·Ì-¬ıfl‰Î (⁄Î.T≤.) 1. ¥Õfl (fi.’_.)
2. ⁄˘Õı·Ì (√˛Î.’_.) 2. …‰Îfi’flÎ (⁄Î.T≤.)
3. ‘˘¿·Ì›Î (⁄Î.T≤.) 19. Ω‹fi√fl (Â.…^.)
10. «Ì¬·Ì (Â.…^.) 1. ⁄ıÕÌ (fi.’_.)
1. «Ì¬·Ì (√˛Î.’_.) 2. Ω‹fi√fl (‹.fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
2. ¬Ò_‘ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (1) Ω‹fi√fl (‹.fi.’Î.)
3. ‹Î∞√΋ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (2) Ω‹fi√fl (⁄Î.T≤.)
4. Á΋fl˘·Ì (⁄Î.T≤.) (3) ’˘À˝ ±ıÏfl›Î (⁄Î.T≤.)
5. ◊ηΠ(⁄Î.T≤.) (4) flıS‰ı ¿˘·˘fiÌ (⁄Î.T≤.)
11. Õο˘fl (Â.…^.) (5) ω¤Î’fl (⁄Î.T≤.)
1. Õο˘fl (fi.’_.) 3. fi‰Î√΋ CÎıÕ (√˛Î.’_.)
2. fl¬Ì›Î· (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 20. …ı÷’fl (Â.…^.)
12. ‘˘‚¿Î (Â.…^.) 1. …ı÷’fl (fi.’Î.)
1. ‘˘‚¿Î (fi.’Î.) 2. …ı÷’fl (⁄Î.T≤.)
2. ‘˘‚¿Î √˛ÎQ› (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 3. fi‰Î√œ (⁄Î.T≤.)
3. ‹Œ·Ì’fl (⁄Î.T≤.) 21. …^fiÎ√œ (Â.…^.)
1. ΩıÊÌ’flÎ (√˛Î.’_.)
45
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
2. …^fiÎ√œ (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.) 30. ‹˘fl⁄Ì (Â.…^.)
(1) ÿ˘·÷’flÎ (⁄Î.T≤.) 1. ‹˘fl⁄Ì (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
(2) …^fiÎ√œ (fi.’Î.) (1) ±‹flı·Ì (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
(3) …^fiÎ√œ (⁄Î.T≤.) (2) ¤ÏÕ›Îÿ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
(4) ¬Î‹‘˛˘‚ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (3) ‹Î‘Î’fl (⁄Î.T≤.)
(5) ÁÎ⁄·’fl (⁄Î.T≤.) (4) ‹ËıLƒfi√fl (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
(6) ÀŸ⁄ΉÎÕÌ (⁄Î.T≤.) (5) ‹˘fl⁄Ì (fi.’Î.)
22. ¿ÕÌ (Â.…^.) (6) flΉ’flÎ (⁄Î.T≤.)
1. ¿ÕÌ (fi.’Î.) (7) hÎÎ…’fl (⁄Î.T≤.)
2. ¿ÕÌ (⁄Î.T≤.) (8) ‰…ı’fl (⁄Î.T≤.)
3. ¿<_Õ· (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 31. fiÏÕ›Îÿ (Â.…^.)
4. fiÎfiÌ¿ÕÌ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 1. fiÏÕ›Îÿ (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
23. ¿·˘· (Â.…^.) (‹ËıÁÎHÎÎ) (1) ¿‹·Î (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
1. ¿·˘· (fi.’Î.) (2) ‹_∞’flÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
2. Á¥… (√˛Î.’_.) (3) fiÏÕ›Îÿ (fi.’Î.)
24. ¿Î·˘· (Â.…^.) (’_«‹Ëη) 32. fi‰ÁÎflÌ (Â.…^.)
1. Õıfl˘· VÀıÂfi (⁄Î.T≤.) 1. …·Î·’˘fl (fi.’_.)
2. ¿Î·˘· (fi.’_.) 2. ¿ÎÏ·›Î‰ÎÕÌ (√˛Î.’_.)
25. ¬_¤Î÷ (Â.…^.) 3. fi‰ÁÎflÌ (fi.’Î + ⁄Î.T≤.)
1. ¿_ÁÎflÌ (⁄Î.T≤.) (1) »Î’flÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
2. ¬_¤Î÷ (fi.’Î.) (2) «˘Ï‰ÁÌ (⁄Î.T≤.)
3. ‹ı÷’fl (⁄Î.T≤.) (3) …‹Î·’˘fl (⁄Î.T≤.)
4. ¿fl’fl (⁄Î.T≤.) (4) ¿⁄Ì·’˘fl (⁄Î.T≤.)
26. ¿˘Á_⁄Î (Â.…^.) (5) fi‰ÁÎflÌ (fi.’Î.)
1. ¿˘Á_⁄Î (fi.’_.) 4. ω…·’˘fl (√˛Î.’_.)
2. ¿<‹‰ÎflÕÎ (⁄Î.T≤.) 33. ’ÎÿflÎ (Â.…^.)
3. ÷flÁÎÕÌ (⁄Î.T≤.) 1. ’ÎÿflÎ (fi.’Î.)
27. ‹ËıÁÎHÎÎ (Â.…^.) 2. ’ÎÿflÎ (⁄Î.T≤.)
1. ÿıÕÌ›ÎÁHÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 34. ’ηfi’fl (Â.…^.)
2. ‹ËıÁÎHÎÎ (fi.’Î.) 1. ’ηfi’fl (fi.’Î.)
3. ‹ËıÁÎHÎÎ (⁄Î.T≤.) 2. ’ηfi’fl √˛ÎQ› (⁄Î.T≤.)
4. fiÎ√·’fl (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 35. ’ÎÀHÎ (Â.…^.) (…^fiÎ√œ)
5. ’η‰ÎÁHÎÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 1. ’ÎÀHÎ (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
28. ‹Ë‰Î (Â.…^.) (1) ’ÎÀHÎ (fi.’Î.)
1. ‹Ë‰Î (fi.’Î.) (2) ’ÎÀHÎ √˛ÎQ› (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
2. ‹Ë‰Î (⁄Î.T≤.) 2. ‰ıflΉ‚ (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
29. ‹Î_√fl˘‚ (Â.…^.) (1) ¤Î·’flÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
1. ‹Î_√fl˘‚ (fi.’Î.) (2) ‰ıflΉ‚ (fi.’Î.)
2. ‹Î_√fl˘‚ (⁄Î.T≤.) (3) ‰ıflΉ‚ √˛ÎQ› (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
46
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
36. ’ÎÀHÎ (Â.…^.) (‹ËıÁÎHÎÎ) 3. …‰ÎËflfi√fl √…flÎ÷ fľΥfiflÌ
1. √_√ÕÌ’ÎÀÌ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (Ï⁄.fi.’Î.)
2. ËÎ_ÁÎ’fl (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 4. ¿fl«Ì›Î (√˛Î.’_.)
3. ‹Î÷fl‰ÎÕÌ (¤Î√) (⁄Î.T≤.) 5. ’ıÀˇ˘¿ıÏ‹¿· ¿˘QM·ıZÎ Ω.±˙.ω.
4. ’ÎÀHÎ (fi.’Î.) (Ω.±˙.ω.)
37. ’˘fl⁄_ÿfl (Â.…^.) 6. ÷flÁ·Ì (√˛Î.’_.)
1. »Î›Î (fi.’_.) 7. ‰Õ˘ÿflÎ (‹.fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
2. ’˘fl⁄_ÿfl (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.) (1) ⁄Î’˘ÿ (⁄Î.T≤.)
(1) ⁄˘¬ÌflÎ (⁄Î.T≤.) (2) ËflHÎÌ (⁄Î.T≤.)
(2) ¬Î’À (⁄Î.T≤.) (3) ¿’flÎ¥ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
(3) ’˘fl⁄_ÿfl (fi.’Î.) (4) ¿fl˘ỠΠ(⁄Î.T≤.)
(4) {Ήfl (¤Î√) (⁄Î.T≤.) (5) Á‹Î (⁄Î.T≤.)
38. flÎ…¿˘À (Â.…^.) (6) Á›Î∞’flÎ (⁄Î.T≤.)
1. flˆ›Î (√˛Î.’_.) (7) ™ÕıflÎ (⁄Î.T≤.)
2. flÎ…¿˘À (‹.fi.’Î. + ⁄Î.T≤.) (8) ‰Õ˘ÿflÎ (‹.fi.’Î.)
(1) ±Îfi_ÿ’fl (⁄Î.T≤.) 43. ‰·ÁÎÕ (Â.…^.)
(2) ‹Î‘Î’fl (⁄Î.T≤.) 1. ±⁄˛Î‹Î (√˛Î.’_.)
(3) ‹fiËfl’fl (⁄Î.T≤.) 2. ¿˘Á_⁄Î (√˛Î.’_.)
(4) ‹Î‰ÕÌ (⁄Î.T≤.) 3. ‹˘√fl‰ÎÕÌ (√˛Î.’_.)
(5) ‹˘ÀÎ ‹Î‰Î (⁄Î.T≤.) 4. fiÎfi¿‰ÎÕÎ (√˛Î.’_.)
(6) ‹_…¿Î (⁄Î.T≤.) 5. ‰·ÁÎÕ (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
(7) fiÎfiÎ ‹Î‰Î (⁄Î.T≤.) (1) ¤Î√ÕάÒÿ˝ (⁄Î.T≤.)
(8) flÎ…¿˘À (‹.fi.’Î.) (2) ¤Î√ÕΉÎÕÎ (⁄Î.T≤.)
(9) ‰Î‰ÕÌ (⁄Î.T≤.) (3) ’ÎflÕÌ Á_‘’˘fl (⁄Î.T≤.)
39. ÁΉfl¿<_Õ·Î (Â.…^.) (4) ‰·ÁÎÕ (fi.’Î.)
1. ÁΉfl¿<_Õ·Î (fi.’Î.) (5) ‰·ÁÎÕ (⁄Î.T≤.)
2. ÁΉfl¿<_Õ·Î (⁄Î.T≤.) 44. ωΩ’fl (Â.…^.)
40. ÏÁK‘’fl (Â.…^.) 1. ωΩ’fl (fi.’Î.)
1. ÏÁK‘’fl (fi.’Î.) 2. ωΩ’fl √˛ÎQ› (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
2. ÏÁK‘’fl (⁄Î.T≤.) 45. ωÁfi√fl (Â.…^.)
41 Áfl÷ (Â.…^.) 1. ¿Î_ÁÎ (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
1. ±Î‹fl˘·Ì (√˛Î.’_.) 2. ωÁfi√fl (fi.’Î.)
2. Áfl÷ (‹.fi.’Î. + ⁄Î.T≤.) 46. ‰œ‰ÎHÎ (Â.…^.)
(1) ‹˘ÀÎ ‰flλΠ(⁄Î.T≤.) 1. ÁflıLƒfi√fl (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
(2) Áfl÷ (‹.fi.’Î.) (1) ÿÒ‘flı… (¤Î√) (⁄Î.T≤.)
42 ‰Õ˘ÿflÎ (Â.…^.) (2) ÁflıLƒfi√fl (fi.’Î.)
1. ⁄Î…‰Î (√˛Î.’_.) 2. ‰œ‰ÎHÎ (fi.’Î. + ⁄Î.T≤.)
2. »ÎHÎÌ (fi.’_.) (1) ‰œ‰ÎHÎ (fi.’Î.)
(2) ‰œ‰ÎHÎ (⁄Î.T≤.)
47
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002

[2]
√…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 fiÎ Á_¿·fi‹Î_
√…flÎ÷ Áfl¿Îflı ±’fiÎT›Î ‹…⁄fiÎ ±fiı ÷Î. 15-11-2002 ◊Ì
flÿ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Î ‹_⁄¥ flÎF› Áı‰Î Ïfi›‹˘, 1959 fiÎ
Ïfi›‹˘ ÁÎ◊ı ¿ÕÌ ÿÂν‰÷Ì ›ÎÿÌ
fi˘Ó‘ — ±Î ›ÎÿÌ ¿ı‰‚ Á_ÿ¤˝ Ωı‰Î‹Î_ ÁËΛ¤Ò÷ ◊‰Î ‹ÎÀı … Á_¿Ï·÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı ±fiı ±ı‹Î_ µS·ı¬
¿flΛı· ¿˘¥’HÎ ÂOÿ’˛›˘√◊Ì Ïfi›‹˘fi_ ¿˘¥’HÎ flÌ÷ı ±◊˝CÎÀfi ◊Λ »ı ±ı‹ √HΉ_ fiÏË.

√. ‹. Áı. (’√Îfl µ’flÎ_÷ ‹_. ‹. Áı. Ïfi. √. ‹. Áı. (’√Îfl µ’flÎ_÷ ‹_. ‹. Áı. Ïfi.
¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 1959 fi˘ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 1959 fi˘
fi˘ Ïfi›‹ ø‹Î_¿ Ïfi›‹ ø‹Î_¿ fi˘ Ïfi›‹ ø‹Î_¿ Ïfi›‹ ø‹Î_¿
1 2 1 2

’˛¿flHÎ - 1 9 (11) ...................... 9 (27)

1 (1) ................................1 9 (12) ...................... 9 (12)
1 (2) ................................fi‰˘ 9 (13) ...................... 9 (13)
2 ........................................2 9 (14) ...................... 9 (13-¿)
3 ........................................3 9 (15) ...................... 9 (13-¬)
4 ........................................fi‰˘ 9 (16) ...................... 387
5 ........................................4 9 (17) ...................... 9 (14)
6 ........................................5 9 (18) ...................... fi‰˘
7 ........................................6 9 (19) ...................... 9 (15)
8 ........................................8 9 (20) ...................... fi‰˘
’˛¿flHÎ - 2 9 (21) ...................... fi‰˘
9 (1) ................................9 (2) 9 (22) ...................... fi‰˘
9 (1) ................................9 (2) 9 (23) ...................... 9 (16)
9 (2) ................................fi‰˘ 9 (23) ...................... 9 (16)
9 (3) ................................fi‰˘ 9 (23) ...................... 9 (16)
9 (4) ................................fi‰˘ 9 (24) ...................... 9 (17)
9 (5) ................................fi‰˘ 9 (24) ...................... 9 (17)
9 (6) ................................9 (4) 9 (25) ...................... fi‰˘
9 (7) ................................9 (5) 9 (26) ...................... 9 (18)
9 (8) ................................9 (8) 9 (27) ...................... 9 (18-¿)
9 (9) ................................9 (9) 9 (28) ...................... 9 (19)
9 (10) .............................9 (10) 9 (29) ...................... fi‰˘

2.1
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
√. ‹. Áı. (’√Îfl µ’flÎ_÷ ‹_. ‹. Áı. Ïfi.
¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 1959 fi˘
fi˘ Ïfi›‹ ø‹Î_¿ Ïfi›‹ ø‹Î_¿
1 2
9 (30) ........................... 9 (20)
9 (31) ........................... fi‰˘
9 (32) ........................... 9 (21)
9 (36) ........................... 433
9 (37) ........................... 9 (24)
9 (38) ........................... 9 (25)
9 (39) ........................... 9 (26)
9 (40) ........................... 9 (28)
9 (41) ........................... fi‰˘
9 (42) ........................... 9 (30)
9 (46) ........................... 663
9 (47) ........................... 395
9 (48) ........................... 9 (35)
9 (49) ........................... fi‰˘
9 (50) ........................... 9 (36)
9 (54) ........................... 383
9 (55) ........................... 9 (40)
9 (56) ........................... 9 (41) ±fiı
........................................ Á.’ı.Ïfi. 41-¿
9 (57) ........................... fi‰˘
9 (58) ........................... fi‰˘
9 (59) ........................... fi‰˘
9 (60) ........................... fi‰˘
9 (61) ........................... 9 (43)
9 (62) ........................... ’Ïfl.-50
9 (63) ........................... 9 (44)
9 (64) ........................... 9 (46)
9 (65) ........................... 9 (47)
9 (66) ........................... 9 (47-¿)
9 (67) ........................... 9 (48)
9 (68) ........................... 9 (42)
9 (69) ........................... 9 (48-¿)
2.2
√. ‹. Áı. (’√Îfl µ’flÎ_÷ ‹_. ‹. Áı. Ïfi.
¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 1959 fi˘
fi˘ Ïfi›‹ ø‹Î_¿ Ïfi›‹ ø‹Î_¿
1 2
9 (70) ........................... fi‰˘
9 (71) ........................... fi‰˘
9 (72) ........................... fi‰˘
9 (73) ........................... fi‰˘
9 (74) ........................... 9 (49)
9 (69) ........................... 9 (48-¿)
9 (70) ........................... fi‰˘
9 (71) ........................... fi‰˘
9 (72) ........................... fi‰˘
9 (73) ........................... fi‰˘
9 (74) ........................... 9 (49)
9 (78) ........................... 9 (53)
9 (79) ........................... fi‰˘
9 (80) ........................... 9 (54)
9 (81) ........................... fi‰˘
9 (82) ........................... 9 (56)
9 (83) ........................... 91-¿
9 (84) ........................... 56-¿
9 (85) ........................... 9 (57)
9 (86) ........................... 9 (58)
9 (87) ........................... fi‰˘
9 (88) ........................... 9 (59)
9 (89) ........................... fi‰˘
’˛¿flHÎ - 3
10 ................................... 333
11 ................................... 334
12 ................................... fi‰˘
13 ................................... ’Ïfl.-17
14 ................................... ’Ïfl.-17
15 ................................... ’Ïfl.-17
16 ................................... ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-4
17 ................................... ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-4
 √…flÎ÷ ‹S¿Ì Áı‰Î (’√Îfl ±Î‘ÎÏfl÷ ¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002
√. ‹. Áı. (’√Îfl µ’flÎ_÷ ‹_. ‹. Áı. Ïfi.
¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 1959 fi˘
fi˘ Ïfi›‹ ø‹Î_¿ Ïfi›‹ ø‹Î_¿
1 2
18 ................................... 339
19 ................................... ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-10
20 ................................... 344 ±fiı
........................................ ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-9(«)
21 ................................... fi‰˘
22 ................................... fi‰˘
23 ................................... fi‰˘
24 ................................... ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-4
25 ................................... 338, 339, 341,
........................................ 344 ±fiı 347
26 ................................... 338, 344 ±fiı 347
27 ................................... 336 ±fiı 337
28 ................................... ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-5(2)
29 ................................... 339 ±fiı 350
30 ................................... 339
31 ................................... fi‰˘
32 ................................... ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-11
33 ................................... 339 ±fiı
........................................ ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-11
34 ................................... 339 ±fiı
........................................ ’Ïfl.-17 - Ïfi›‹-11
’˛¿flHÎ - 4
35 ................................... fi‰˘
36 ................................... fi‰˘
’˛¿flHÎ - 5
37 ................................... ’Ïfl.-17¿ - Ïfi›‹-1, 2
38 ................................... ’Ïfl.-17¿ - Ïfi›‹-4
39 ................................... ’Ïfl.-17¿ - Ïfi›‹-3
40 ................................... fi‰˘
41 ................................... ’Ïfl.-17¿ - Ïfi›‹-3
2.3
√. ‹. Áı. (’√Îfl µ’flÎ_÷ ‹_. ‹. Áı. Ïfi.
¤J◊Î) Ïfi›‹˘, 2002 1959 fi˘
fi˘ Ïfi›‹ ø‹Î_¿ Ïfi›‹ ø‹Î_¿
1 2
’˛¿flHÎ - 6
42 ................................... fi‰˘
43 ................................... 351 ±fiı ’Ïfl.-18-¿
........................................ rule-1 ±fiı 1-¿
44 ................................... 353
45 ................................... 357
46 ................................... 369
47 ................................... 370
48 ................................... 352
49 ................................... ’Ïfl.-17¿
........................................ Ïfi›‹-2-¿ ±fiı 3
50 ................................... 372
51 ................................... fi‰˘
52 ................................... 361
53 ................................... 360
54 ................................... 351
55 ................................... 376
56 ................................... ’Ïfl.-17¿ - Ïfi›‹-6
57 ................................... 352
58 ................................... fi‰˘
’˛¿flHÎ - 7
59 ................................... fi‰˘
60 ................................... fi‰˘
61 ................................... fi‰˘
62 ................................... fi‰˘
63 ................................... fi‰˘
64 ................................... fi‰˘
65 ................................... fi‰˘
’˛¿flHÎ - 8
66 ................................... 864