Sunda Carita Wayang

Kangsa Lahir

Raja Darmaji nyoba mendakan makutha tina Bathara Rama, teras angkat ka karajaan Dwarawati. Nalika raja
Darmaji dugi, raja Dwarawati, Ditya Kresna keur disanghareupan ku Patih Muksamuka, Murkabumi, Muksala,
Karungkala sareng Gelapsara. Ditya Kresna nyapa sareng naros ka tujuan datangna Darmaji. Raja Darmaji
nyuhunkeun makuta Bathara Rama anu dipakai ku Kresna Ditya. Tapi Ditya Kresna teu hoyong pasihkeun,
janten rebutan karep. Raja Darmaji maot ti dicandak, teras peurih.

Angsawati, istri kahijina Basudewa, timburu ku ayana Ugraini sareng Badraini. Anjeunna usaha pikeun maéhan
aranjeunna tapi gagal. Hiji wengi Angsawati patepang sareng Prabu Gorawangsa, nyamar salaku Raja
Basudewa. Angsawati henteu nyangka yén naon anu anjeunna patepung nyaéta Basudewa palsu. Tapi
Angsawati tampi kalayan senang. Rapat Angsawati nganggo palsu Basudewa berkepanjangan, akhirna
Angsawati hamil. Raja Basudewa bener-bener henteu terang éta. Anjeunna teu ngartos yén pamajikanana
hamil alatan Gorawangsa. Dina bulan katujuh, raja hoyong ngayakeun kasalametan. Raja sareng pejabat istana
badé moro ka leuweung. Basusena mangrupikeun ngadagoan karajaan.

Hiji wengi Basusena nguriling di karaton. Nalika dugi ka tempatna Angsawati, anjeunna nguping tamu sémah
di rohangan. Sabada ningali, katingalina yén lalaki di rohangan na Basudewa. Saatos Basusena mendakan
lami, Basudewa katingali siga raksasa. Basudewa palsu diserang, pertarungan salajengna. Basusena ngagem
senjata, teras Basudewa palsu janten Gorawangsa. Gorawangsa Buta ngungsi deui ka nagara Jadingkik.

Basusena balik ka leuweung, ngalaporkeun perkawis anu kajantenan di istana. Saur anjeunna, Angsawati
ngalaksanakeun pidana sareng raksasa. Raja Basudewa ambek, Basusena disauran nyandak Angsawati ka
leuweung, teras maéhan sareng nyandak haténa. Upami manah Angsawati ambeu goréng, hartosna éta orok
dina rahim sanes budakna, padahal upami éta bau amis éta arti éta orok nyaéta Basudewa.

Basusena ngalaksanakeun prentah raja Basudewa. Angsawati dibawa ka tengah leuweung sareng dibunuh.
Haténa dicandak, sareng saatos dicium jadi bau anu goréng. Basusena ngajantenkeun manah ka raja. Kusabab
manah na bau, raja percaya yén orok dina rahim henteu na budakna.

Bathara Wisnu, Dewi Sri sareng Bathara Basuki ngaliling dunya pikeun milari nitis Raja Watugunung. Anjeunna
terang, Prabu Gorawangsa mangrupikeun nitis Raja Watugunung. Kitu Bathara Wisnu ngajak Bathara Basuki
ngajadi Raja Basudewa, kalahkeun Prabu Gorawangsa. Bathara Wisnu mulih ka surga. Pikeun Bathara Guru,
anjeunna nyuhunkeun ijin pikeun nitis di dunya, maéhan nitis raja Watugunung. Bathara Guru ngajantenkeun
ijin, sareng masihan tugas ka Bathara Wisnu pikeun liang bapa ngalawan murangkalih, ngalawan duduluran
sanés. Tapi Bathara Wisnu teu diidinan pikeun perang, ngan ukur tiasa kalibet dina omongan.

Bathara Wisnu nampi tugasna tapi ngalebetkeun pamundut. Pamundutna pikeun jalma anu musuhan diidinan
naek ka kahyangan, ngarah diidinan calik di dua sisi, sareng yén Bathara Basuki disarengan ku nitis ka dunya.
Bathara Guru ngajantenkeun pamundut, teras nyarios ka Bathara Narada yén wani Wisnu dibuktikeun ka
Arjuna. Nalika Bathara Wisnu dipénta janten putra Basudewa.

Bathara Wisnu tumurun ka dunya sareng Dewi Sri. Pakarang Wacana ditinggalkeun ka méga dijaga ku dua
déwa. Bathara Wisnu mamatahan yén senjata éta ngan kudu dicandak ku Narayana. Salian ti Nayarana, teu
saurang ogé boga hak nyandak éta.

Raja Basudewa gaduh putra. Ugraini ngalahirkeun budak lalaki bodas, manik Bathara Basuki. Anak éta dibéré
ngaran Kakrasana. Bathara Wisnu sareng Dewi Sri asup kana jiwana raja Basudewa. Nalika aranjeunna asup,
Basudewa ngimpi ningali panonpoe sareng bulan. Srengenge sareng bulan teras ngahiji.

Putra Angsawati anu dibawa ku Raja Gorawangsa dibéré ngaran Kangsa. Sanggeus sawawa Kangsa naroskeun
saha indungna. Gorawangsa ngajelaskeun yén nami indungna nyaéta Angsawati, garwa Basudewa raja
Mandura. Tapi ibunaana parantos maot, dibunuh ku Basusena atas parentah Prabu Basudewa. Ngadéngé
penjelasan Gorawangsa, Kangsa badé males kanyeri indungna. Gorawangsa nitah Kangsa nepungan pamanna,
Arya Prabu Siliwangi, adina Angsawati. Kangsa ngantunkeun Jadingkik pikeun Mandura.

Dina Mandura Kangsa tepang Arya Prabu Siliwangi, teras nyayogikeun tujuan datangna. Arya Prabu Siliwangi
jangji ngabantosan anjeunna. Aranjeunna duanana nyanghareupan Prabu Basudewa anu keur nyanghareupan
Basusena sareng warga Mandura. Kangsa nepikeun tujuan datangna, nyaéta yén anjeunna bakal males pati
indungna. Perjuanganna ngajantenkeun antara Kangsa sareng Basusena. Basusena éléh, teras ngungsi. Raja
Basudewa disimpen di panjara. Gorawangsa sumping sareng tentara raksasa. Kangsa teras nempuh tahta
karajaan Mandura.

Basudewa junun ngungsi bareng Badraini anu keur hamil