Zad E Safar - Single

‫زمدیبتکزپےنھےکےئلآجیہوزٹرکںی۔‬
‫‪www.pakistanipoint.com‬‬
‫‪1‬‬
‫س‬
‫رپسومڈز‪:‬ابصلگ‪،‬یلتت میٹڈیلر‪:‬امیوایئاصمئ ٹنمجنیم‪:‬واقرای کایوٹ‬
‫‪2‬‬
‫آسفولبیٹوےکورگدوآولدوےشیشورپورھکبےووہےئویلیبنچوےکووھپؽورظنوںو‬
‫وکووخامنشوںیہنوےتگل۔امالوںیمورپوےئواجےنوےکودعبیلھکوآوھکنںوےکو‬
‫اسےنمواکیوابرورہلاےتوںیہواورودنبوآوھکنںووکوبشورھبودگدگاےتورےتہو‬
‫ںیہ۔اِسوےکوربسکعواوٹنیںواکوڈریھویھبکووخبووصرتوداھکیئوںیہنوداتی۔‬
‫اکیورمہبتودھکیوےنیلوےکودعبودورسیورمہبتودےنھکیویکوبلطوںیہنوریتہو‬
‫رگموبجواِیہنواوٹنیںووکاکیواخصورتبیتوےکواسھتوریپوںوےلتواھچبودایو‬
‫اجےئ‪،‬وزنیموےسوآامسؿویکورطػووتازؿوےکواسھتواُاھٹودایواجےئوایورسورپو‬
‫وھپؽودارواچدرویکورطحواسہیواشکورکدایواجےئووتودےنھکیووایلوآھکنوےنٹہواکوانؾو‬
‫ںیہنویتیل۔ و‬
‫رگزلواکجلویکورمزکیوامعرتوےسوریبوینوٹیگوکتواےسیویہووتازؿوےکو‬
‫اسھتوہنیسوالیھپےئویٹیلووہیئووھچیٹواوٹنیںورپورباربودقومںوےسویتلچووہیئو‬
‫‪3‬‬
‫اقونؿووتازؿویکویتیجواجیتگواثمںیلوںیھت۔‬
‫دوونںوڑلایکںویھبودقرتوےکو ِو‬
‫درازودقوایلوڑلیکواانپواچدنورہچہوایسہواقنبوںیمواپھچےئووہےئویھت۔دبؿو‬
‫اکجلویکودزیبوویافینرؾوںیمواٹپلووۂااھتورگمودقؾودقؾورپوےبووخدو ِردنوےکواہھتو‬
‫ںیموڑکپےووہےئواجؾویکورطحورہولَپوکلھچواجےنووکوےبورقارواھت۔وتتو‬
‫یکویلیگوینہٹویکورطحویتکچلووتودبؿوامکؿونبواجاتواورودےنھکیوواولںورپواکیو‬
‫لپوںیمووخبووصرتوایسہوآوھکنںوےسوواؿوتنگوریتووھچٹواجےتووجو‬
‫آؿویکوآؿوںیمورسوےسواپئٹںوکتوینلھچورکدےتی۔ و‬
‫رھگوےکوادنر‪،‬ورھگوےکوابرہ‪،‬ورہوہگجواُےسوابونوہہکورکواکپراواجاتواھت۔وعشرو‬
‫اپےتویہویہیوظفلواُسویکوتیصخشوےکواسھتواٹمچووۂااھت۔اوکسؽوےکوراکیرڈو‬
‫ںیمواُسواکووپراوانؾورہیضوابونودرجواھت۔رہیضوہہکورکواکپرےنوواےلووکووہو‬
‫رمعموداھکیئودیتیویھتوہکبجورہوڑلیکویکورطحووہویھبووسوہلںیواسؽوےسو‬
‫اورپوداھکیئودےنیویکورواداروںیہنویھت۔ابونویھبوارگہچورپاانوانؾواھتورگمواینپو‬
‫دقاتموتیمسوالکسویکوامتؾورتوڑلویکںووکودنسپواھت۔ و‬
‫‪4‬‬
‫اقنبوےسوےبواینزورسخوودیپسورہچےووایلوڑلیکوًاتبسنورفہہبواملئویھتورگمو‬
‫ایسیویھبوںیہنوہکودےنھکیوواالووگیھبواکووھپؽورقارودےورکاےنپووہٹنوڑیکسو‬
‫اتیل۔وہونیعواہبروںیموےلھکووہےئورتواتزہواوروتحصودنموالگبویکوامدننو‬
‫یھت۔آدنیھوےکودعبورزگیاروےکوےبوآبووایگہوولیٹںویکورطحو سرھبےو‬
‫ک‬‫ھ‬‫ٹ‬
‫ی‬‫ل‬‫ک‬ ‫ی‬
‫رھبےو ُراسخر‪،‬اےنتوالممئواورورُپدگازوہکورستسمووہاویکوآرخیوا کوٹںو‬
‫ےکواشنانتووکویھبوایلگوآدنیھوکتوےکوےیلووفحمظورکےتیلوےھت۔وھبریو‬
‫مورھبیوآوھکنںواورودکمچارورہنسےووسوتںویکوآزیمشوواےلو‬
‫اورو و‬
‫ڈارکوربائٹؿوابؽودبؿونکشواچؽووکورہولَپوآےگویکواجبنووھجؽورکاہسراو‬
‫دےتیواورونسحووکووتازؿواکوزتاکواگلودےتیوےھت۔اکیواداےئواخصوےسو‬
‫الکسوںیمودورسےورہشوےسوامرگیئٹیووہرکوآےنووایلوڑلیکویکواوورو‬
‫اگنٹکیورپورصبتہورکےتووہےئووہوااچکنوکٹھٹورکوپچووہویئگ۔ویںواگلوےسیجو‬
‫اُسوےکووبلںویکورکسمایتورحتکورپورھتیتکووہیئواکانئتوکیوتخلووکےمو‬
‫ںیمویلچویئگووہ۔ و‬
‫‪5‬‬
‫اُسواکوانؾوےتنسویہورپاانوزامہنوایدوآےنواتگلواھت۔بتووادلنیوےنوڑبےووشؼو‬
‫ےسواُسواکوانؾورقاۃوانیعلوراھکواھت۔ِدہعوموجدوںیمواانتواھبریورھبمکوانؾو‬
‫اُسویکوتیصخشوےسولیموںیہنواھکاتواھت۔امسجینووطرورپو ُدیلبویلتپوںیہنو‬
‫یھتورگموانؾوےکواعمےلموںیمورطفیووطرورپوااصتخرودنسپوواعقووہیئویھت۔اانپو‬
‫انؾوینیعوالتبےتووہےئووہونئمطمووہاجیتویھتوےسیجواُسوےنوونعاؿوےکو‬
‫اسھتواسھتووجاینورھبیواتکبووکیھبوڑیکسودایووہ۔ااھٹرہواسؽورپاےنونشیفو‬
‫رپو’ینیع‘ویکووچیلوانہپورکواسوےنوےئنونشیفویکوخپواگلودیویھت۔ارگنسییویکو‬
‫رچکیلروبجواُےسورقاۃوانیعلوہہکورکواکپریتووتواُےسوویںووسحمسووہاتوےسیجو‬
‫وہواُےسوںیہن‪،‬ویسکواورووکواخمبطورکریہوےہ۔ و‬
‫اکجلواکونیموٹیگوایھبووسوڈزیھووسوٹفوےکوافےلصورپواھت۔درازودقوہنیسحو‬
‫ےنووچکنورکواُےسوداھکی۔اُسویکورظنوںوےکواراکتزووکواھبپنورکومینوواو‬
‫ٹیگوےکواپروداھکی۔ٹیگوےکونیعواسےنم‪،‬وڑسکوےکواُسواپر‪،‬ورہوروزویکو‬
‫رطحووہووموجدواھت۔الخػِوواعدتوزیباروےجہلوںیمووبیل۔ و‬
‫‪6‬‬
‫’’اُسوےنوآجوکتوںیھمتوآھکنورھبورکوںیہنوداھکی‪،‬وہنمورھبورکوالبایو‬
‫ںیہنواورومتووہوہکواُسوےکوےیلواینپوآوھکنںوںیمورفنتویکوآگورہو‬
‫وتقوڑھباکےئوریتھکووہ۔ےلھبویسکووہجوےکوریغبواُےسواندنسپورکوورگموویںو‬
‫رہچےورپوانوگاریوےکواترثاتواجسورکوریمیو ِدؽوآزاریووتوہنوایکورکو۔‘‘ و‬
‫وہواندؾووہیئگ۔دقؾوڑباھورکواُسوےکونیعواسےنموآرکوٹلپویئگ۔اہھتوںیمو‬
‫ڑکپےوافلئووکرواُسوےکواسےنمورکدای۔ےتہبووہےئواپینووکوویلیھتہںوےسو‬
‫روےنکویکووکششورکےتووہےئووبیل۔’’رہوروزوارادہورکیتووہںوہکوآدنئہو‬
‫اُےسودھکیورکووخدورپ‪،‬واینپوزابؿورپواقوبواپایلورکوںویگ۔اےنپواترثاتواپھچو‬
‫ایلورکوںویگورگمورہوروزواُسویکولکشودےنھکیورپووھبؽواجیتووہں۔یھبکویھبکو‬
‫ٹ‬
‫ہیوایخؽویھبورکیتووہںوہکوارگوںیمو مھاریودویتسوےسودربتسدارووہاجئٹںو‬
‫وتواُےسودےنھکیوےکودعبوےنتگھبوواےلوذعابوےسواکٹھچراواپیتکسووہںورگمواشدیو‬
‫ٹ‬
‫ںیمواضیوںیہنورکیتکس‪،‬و مھارےوریغبواکیوریپڈیوسگارانویھبولکشمو‬
‫وہاجاتےہ۔‘‘ و‬
‫‪7‬‬
‫وہواکجلوےکوٹیگویکورطػوتشپوےیکوافلئووکرویکودمدوےسواُےسوروےکو‬
‫ڑھکیویھت۔روکویلواجےنووایلوےنوازیایںواُاھٹورکواُسوےکودنکےھوےکو‬
‫اورپوےسودرتخوےکواسےئوںیموڑھکےووہےئواےنپورظتنمووکوداھکی‪،‬ودؽو‬
‫ںیمواتٔفسواورودھکورھبوایگ‪،‬ووبیل۔‘‘وینیع!ومتوےھجموتہبوایپریووہ‪،‬ودؽوےسو‬
‫ٹ‬
‫مھاریودقرورکیتووہںوہکومتوآامسؿورپورباامجؿووہےتووہےئوزینیمویتسپورپو‬
‫کھجوآیتووہ۔اکجلوڑلویکںوےسورھباووۂاےہ۔اکیوےسوڑبھورکواکیواہیںو‬
‫ٹ‬
‫وموجدوےہواوررہواکیوںیہنووتویئکواکیورضورو مھاریودویتسویکواگبلطرو‬
‫ریتہوںیہ۔متواُںیھنورظنوادنازورکےکوےھجمواےنپواسھتوالچیتووہ‪،‬ااسحؿو‬
‫رکیتووہ‪،‬ورگموزیلپ!واُسوےکوابرےوںیموھچکوتمواہکورکو۔ارگوکیحضتورکانو‬
‫ٹ‬
‫مھاریورطفیورضورتوےہووتوہیووشؼوریمیوذاتورپووپراورکایلورکوورگمو‬
‫اُےسورفنتوےسوہنوداھکیورکو۔متواجیتنووہ‪،‬وںیموزامہنووھچڑویتکسو‬
‫وہں‪،‬ںیھمتویھبووھچڑویتکسووہںورگمواُسویکواشیپینورپوکیئوولسٹوںیہنو‬
‫وھچڑویتکس۔‘‘ و‬
‫‪8‬‬
‫ینیعوےنواُسویکوآوھکنںوںیمواھجاکنواہجںویمنوریتےنویگلویھت۔اُےسودھکو‬
‫وہا۔دنچوےحملوڑھکیواُےسودیتھکیوریہورھپورشاسمروےجہلوںیمووبیل۔’’ںیمو‬
‫اعمیفواچیتہووہںواوروآدنئہواتحمطورےنہواکوودعہویھبورکیتووہںورگمومتویھبو‬
‫ریمیو ِدؽوآزاریوہنوایکورکو۔دوھکی!وروےنوےسواکلجوےنہبوےگلواگواور…‬
‫‘‘ و‬
‫اُسوےنوڑبیوآیگتسہوےسواُےسودالیکھواورواُسورپووتہجودےیوریغبواکجلوےکو‬
‫ٹیگویکورطػوڑبھویئگ۔ینیعودنچوےحملووںیہوڑھکیوریہورھپوزیتوزیتودقؾو‬
‫ٹ‬
‫اُاھٹےتووہےئواُسوےکورباربوچنہپورکووبیل۔’’ مھاراورھگوریمےوراےتسوںیمو‬
‫زپاتوےہ۔ںیمویتہکووہںوہکواُےسوفیلکتوہنودایورکوواوروریمےواسھتواکرو‬
‫ںیمویلچواجایورکو‪،‬وبتومتورپووخدداریواکووھبتووسارووہاجاتوےہ۔ںیمواُےسو‬
‫ٹ‬
‫دھکیورکووخدورپواقوبوںیہنورھکواپیت‪،‬ھچکوہہکویتھٹیبووہں‪،‬وبتویھبو مھاراوومڈو‬
‫ٹ‬
‫رخابووہاجاتوےہ۔ریمےواسھتورفسورکانوںیھمتودنسپوںیہن‪،‬و مھاراومہورفسو‬
‫ےھجمودنسپوںیہن‪،‬واسحبورباربوےہ۔داھدنیلورکےکوربعوامجےنویکووکششو‬
‫‪9‬‬
‫ٹ‬
‫ہنوایکورکووورہنوںیمورمدونبورکو مھاراوراہتسورووکںویگواوروںیھمتوامتاشوانبو‬
‫رکورھکودوںویگ۔‘‘ و‬
‫اجؾوالباتوںیہن‪،‬وکلھچورکواانپوآپوداھکاتوےہواورواینپواجبنوچنیھکواتیلوےہ۔‬
‫وہویھبوہنموےسوھچکوںیہنووبیلورگمواقنبوےسواھجیتکنوآوھکنںوےسویگفخو‬
‫رھباووکشہواکلھچےنویگل۔ینیعوےنورقبیووہرکودنکاھوالمای‪،‬ورشارتوےسو‬
‫رکسماورکوڑیھچا‪،‬ورھپودنکےھواُاکچےئواوروٹیگووبعرورکےتویہواُسواکواسھتو‬
‫وھچڑودای۔ریغووسحمسوادنازوںیمو’ابےئ‘ورکےکوڈارکوولبورلکویکوےئنوامڈؽو‬
‫س‬
‫مورکوہنودانھکیواُسویکوفیفخویسو‬
‫یکواکرویکورطػوڑبھویئگ۔اُسواکوےھچیپو ُ ڑ‬
‫ربیمہووکواظرہورکاتواھت۔ و‬
‫وہویھبوینیعوےسوالقلعتویسووہرکووکیئوہحملواضعئوےیکوریغبوڑسکواپرورکےکو‬
‫درتخویکوینھگواھچئٹںوکتوانچنہپواچیتہویھتورگموڑسکورپورواںودواںو‬
‫رٹکفیوےنواُسواکوراہتسوروکوایل۔وہوڑسکواپرورکےنوےکواعمےلموںیمو‬
‫اخیصوڈروپکوواعقووہیئویھت۔اھچئٹںوےلتوڑھکاورَمداُسویکولکشمووکو‬
‫اھبپنورکورکسماای۔اڈنیٹسورپویگلواسلکیئووکوڈنیہؽوےسوڑکپواووروےتچنیھکووہےئو‬
‫‪10‬‬
‫ڑسکواپرورکےکواُسوےکواپسوآایگ۔رشارتوےسووبال۔’’ریماوسبوےلچووتو‬
‫اینپوابونوےکودقؾوروےنکووایلورٹکفیووکوآگواگلدوںورگموایکورکوں؟واِیسو‬
‫ےتلچورھپےتوولےہوےکوومسجںورپواینپوداؽورویٹویتلچوےہ۔ہیہپو ُرکوایگووتو‬
‫وھجمسوٹیپواورووناےلواکوراہطبووٹٹوایگ۔‘‘ و‬
‫وہوہبودصووکششویھبورکسماوںیہنواپیئ۔ےگلودنبےھوومعمؽوےکواطمقبو‬
‫وکیئووتقواضعئوےیکوریغبودقؾوڑباھورکواسلکیئورپووساروںیہنووہیئوہکلبوتبو‬
‫یکورطحواینپوہگجورپواستکوڑھکیوریہ۔آںیھکنواھپڑےواکیوکٹواُےسو‬
‫دیتھکیوریہ۔وسےنچویگلوہکوینیعواُےسواندنسپوویکںورکیتوےہ؟ و‬
‫وہورہگیوونسالیئووہیئورتگنواکوامکلواھت۔وقنشوںیمواجذتیبوںیہنویھت۔‬
‫وجاؿوارمعلووہےنوےکوابووجدویسکووجاینووکواینپواجبنوچنیھکوےنیلویکو‬
‫الصتیحوںیہنوراتھکواھتواوروہنویہویسکوےتکلھچووہےئوامیپےنووکودھکیورکواُسو‬
‫یکورطػوےنکپلویکورجأتوراتھکواھت۔اُےھجلووہےئوریغودکمچاروابؽ‪،‬ورگصیو‬
‫اوروےسھگووہےئووملبوآلئوےسوڑھتلاووۂاابلسووجورہوروزواُسوےنوزبیو‬
‫نتوایکووہاتواھتواوروریپوںوںیموادھویسھگووہایئولپچ…وہویٹھپویٹھپو‬
‫‪11‬‬
‫آوھکنںوےسواُےسودےتھکیووہےئودؽوںیمووبیل۔’’ینیعواہھتواگلےنوےسوالیمو‬
‫وہےنوواالواکچنوےہ‪،‬ویھبتورہویلیموزیچووکویلیموآوھکنںوےسودیتھکیوےہ۔‬
‫اہں!ووہوکیھٹوےہ‪،‬وںیموطلغووہں۔دگڑیوںیمولعل‪،‬وڑچیکوںیموونکؽو‬
‫اورااتپسؽوںیمووخبووصرتورنسویکواُیلجورکسماٹہورہویسکووکورظنوآیتو‬
‫ےہورگموآوٹووراشکپوںیمواکؾورکےنوواےلوایسہونتورنہدنموےکوےنیسوںیمو‬
‫دڑھاتکووۂاتبحمورھباو ِدؽویسکووکوداھکیئوںیہنودےواتکس۔ںیمو ُداینووکوسکو‬
‫رطحواقلئورکیتکسووہںوہکوریماوابیلو ُداینوےسووخبووصرتوےہ۔وہووضیو‬
‫رہسگوںیہنوےہ‪،‬واسیجوداھکیئوداتیوےہ‘‘… و‬
‫وہورپاشیؿووہرکووپھچوراہواھت۔’’ایکوابتوےہوابون؟ومتوآجواخیصودبیلووہیئو‬
‫داھکیئودےوریہووہ۔‘‘ و‬
‫وہودلجیوےسواسلکیئوےکوریکریئورپوےنھٹیبویکووپزنشیوےتیلووہےئو‬
‫وبیل۔’’ںیہنو‪،‬وںیمووتواےنپوابیلووکودھکیوریہویھت۔ولچ‘‘! و‬
‫ابیلوےنواعدًاتورسواکٹھجواورواسلکیئورپووسارووہایگ۔اُسوےکوھٹیبواجےنورپو‬
‫اسلکیئوڑباھورکوآےگوےھچیپوداتھکیووۂاڑسکورپوڑچھوایگ۔اخومیشوےکواسھتو‬
‫‪12‬‬
‫اسلکیئوالچےنواکواعدیواھت۔راےتسورھبوںیمواُسوےنویھبکویھبوابونووکو‬
‫اخمبطوںیہنوایکواھت۔رھگوےکودروازےورپوچنہپورکودوونںواسلکیئوےسو‬
‫اُرتے‪،‬وابیلوےنویگننواورومیسوزدہواوٹنیںووایلودویاروےکواسھتواسلکیئو‬
‫ڑھکیویکواورولفقواگلورکواچیبوولہپووایلوبیجوںیموڈاؽویلوہکبجواِسودوراؿو‬
‫ںیموابونوےنواسوخلردہودروازےورپواگلووۂالفقووھکؽودای۔دوونںوآےگوےھچیپو‬
‫ےتلچووہےئورھگوںیمودالخووہےئ۔ و‬
‫ابونودنچودقؾولچورکو ُرکویئگ۔بیجعویسواگنوہںوےسواہنتیورصتخموآنگنو‬
‫واےل‪،‬واکیوڑبےورمکےواوروابھتورپولمتشمورھگووکودےنھکیویگل۔اگنوہںو‬
‫ںیموینیعواکووطلیوورعضیوہلگنبووھگؾوایگواہجںویلہپورمہبتوینیعوےکواسھتو‬
‫اجےنورپواُسویکوزابؿوےنواُسواکواسھتووھچڑودایواھت۔یٹوویویکوکیلبواڈنیو‬
‫واٹئوارکسنیورپوڈراومںوںیموداھکےئواجےنوواےلورھگوںوےسورموعبو‬
‫وہےنووایلوابونوےکوےیلوہیورھبوپر‪،‬ویقیقحواورورنیگنورظنمویسکوریحتو‬
‫دکےوےسومکوںیہنواھت۔اُسویکوآوھکنںوںیمواِسوانانمبسوومازےنوےنو‬
‫ومےٹوومےٹوآوسنورھبودےی۔وہورسکٹھجورکوہبودتّقوامتؾوابیلوےکوےھچیپو‬
‫‪13‬‬
‫رمکےوںیمودالخووہیئ۔ابیلوےنورمکےوےکونیعووطسوںیموڑھکےووہرکو‬
‫اڑگنایئویلواوروےکھتوےکھتوےجہلوںیمواہک۔’’ابون!وںیمواہنےنوےکوےیلواجراہو‬
‫وہں۔متوڑپکےودبؽورکوایھچویسواچےوالپودو۔اسراو ِدؿوابزارویکواچےو‬
‫یپویپورکوہنمواکوذاہقئویہورخابووہاجاتوےہ۔‘‘ و‬
‫وہواتکوبںواوروافلئووکروکودوووچیبواخونںووایلوااملریوںیمورےتھکووہےئو‬
‫وبیل۔’’ابزارووایلواچےودعمےووکورخابورکدیتیوےہ‪،‬یھبتویتہکووہںوہکو‬
‫زایدہوہنوایپورکو۔حبصواورودورہپووکاکؾورپواجےتووہےئواچےوونباورکورھتامسو‬
‫ںیموےلواجایورکو۔اِسورطحوتچبویھبووہیگواوروتحصویھبورخابوںیہنو‬
‫وہیگ۔‘‘ و‬
‫وہوصیمقووھکیٹنورپواکٹلےتووہےئووبال۔’’رھتامسوںیمواچےواکوذاہقئورخابو‬
‫وہاجاتوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنووکیئووجابوںیہنودایوہکلبواُسوےکوابھتوروؾوںیمواجےنواکوااظتنرو‬
‫رکےنویگل۔وہورمکےوےسوالکنووتواُسوےنودعتسمیوےسوجنیچوایلواورورمکےو‬
‫‪14‬‬
‫ےکواکیووگےشوںیموزپےووچےھلورپوھٹیبویئگ۔ہیواُسواکودنچوربونتںورپو‬
‫لمتشمووھچاٹواسونچکواھت۔دووآدویمںواکواھکانوایترورکےنوےکوےیلواکیفواھت۔ و‬
‫ےلیھپووہےئوابزووےسواشیپینورزگورکوہنیسپووپےنھچنویگلووتواےنپوبقعوںیمو‬
‫دویاروےکواسھتویگنٹووہیئوابیلویکویلیموٹکیچوصیمقورپواگنہوزپویئگ۔صیمقواکو‬
‫الھچپوریھگاوداھکیئودےوراہواھت۔االگوہصحوداھکیئوںیہنودےوراہواھتورگمواُےسو‬
‫دےنھکیویکودنچاںورضورتوںیہنویھت۔رہوہعمجووکووہواےنپواہوھتںوےسوابیلویکو‬
‫اِسوویافینرؾووکورزگورزگورکودوھیتویھت۔اُسوےنووتوصیمقوےکواےلگوےصحو‬
‫ںیمووموجدواؿوتنگووھچےٹوڑبےووسراوخںواکویھبوامشرورکراھکاھتووجو‬
‫وڈلیگنورکےتووہےئوایوولاہرگاڈنئورکےتووہےئواُڑورکوزپےنووایلواگنچرویںو‬
‫ےنوانبورےھکوےھت۔رہوآےنوواےلو ِدؿوںیمواِؿویکودعتادوںیموااضہفووہاتو‬
‫اجاتواھت۔ابیلوومعًامواہکورکاتواھتوہکواُسویکوصیمقویکورطحواُسواکوہنیسویھبو‬
‫ینلھچووہاتواجاتوےہ۔ولوگںوےکوہنموےسووھپےنٹووایلواگنچرایںواُےسو‬
‫داغتیوریتہوںیھت۔وہوولوگںکے‪،‬وابوصخلصواینپووراشکپوےکوامکلوےکو‬
‫روےیوےسواشیکوراتہواھت۔ و‬
‫‪15‬‬
‫ااچکنو ِدؽورھبوآای۔ایدوآای‪،‬وبجواُسوےنواکیودؿوابیلوےسواہکواھت۔’’متو‬
‫ٹ‬
‫دورسےوڑپکےونہپورکوےھجموےنیلوےکوےیلوآایورکو‪،‬وریمیودوتسو مھاراو‬
‫ابلسواوروہیلحودھکیورکوھجمورپویتسنہوںیہ۔‘‘ و‬
‫ابیلواُسویکویسکوابتورپوسنہوراہواھت۔ہیونُسورکوااچکنوپچووہوایگ۔ویںواگلو‬
‫ےسیجووہویلجبورپواتلچووہواوروااچکنویلجبویلچویئگووہ۔بیجعوےسوادنازوںیمو‬
‫اےنپووہوٹنںورپوزابؿوریھپےتووہےئووبال۔’’ابون!وابروابروڑپکےودبےنلوںیمو‬
‫تہبواسراووتقواضعئووہاجاتوےہ۔اچرو ِدؿواضیورکوںواگووتووراشکپواکو‬
‫امکلوامںونہبویکواگایلںوےتکبووہےئوداکؿوےسواگھبودےواگ۔وےسیویھبواکؾو‬
‫ےکودوراؿواہوھتںوریپوںورپوولےہویکولیم‪،‬لیتواورورگصیویگلووہیتوےہ۔‬
‫وجوابلسویھبوونہپںواگو‪،‬وہودنچو ِدونںوںیمویہواضیووہاجےئواگ۔متواینپو‬
‫ٹ‬
‫ویلیہسںوےسوہہکودایورکووہکوںیمو مھاراوونرکووہں۔‘‘ و‬
‫ابونودشدیویگفخوےکوابثعوھچکویھبوںیہنوہہکویکسویھت۔وہواتہکوراہ۔’’ںیمو‬
‫اؿوزپھوآدیمووہں‪،‬ووراشکپوںیمواکؾورکاتووہںواوروہبولکشمواانتوامکو‬
‫‪16‬‬
‫ٹ‬
‫اپاتووہںوہکو مھاریوزپاھیئوےکوارخااجتووپرےووہےتوںیہ۔ایعیشوںیمو‬
‫زپوںواگووتومتویھبوریمیورطحوزدنیگورھبودےکھواھکیتوروہویگ۔‘‘ و‬
‫وہوتہبوھچکواتہکوراہوےسجوابونونسورکواؿوانسورکیتوریہ۔وہواجیتنویھتوہکوابیلو‬
‫ےنواینپوزدنیگوںیمواکیویہووخاشہووکواجؿواکوروگوانبورکواپؽوراھکوےہ‪،‬و‬
‫اُےسوتہبواسراوزپاھواھکلورکوڑبیویسورساکریورکیسورپورباامجؿورکان…ووہو‬
‫ارثکووساچورکیتوہکوارگوابیلویکواینتودنلبووابالووتاعقتورپووپراوہنواُرتواپیئووتوایکو‬
‫ابیلوزدنہورہواپےئواگ؟ و‬
‫اےنپوادنر‪،‬واینپواہچرواجبن‪،‬ورہوُسویہیووجابواپیت۔ و‬
‫’’ںیہن‘‘! و‬
‫رھپواکیوومعقورپوابیلوےنواُےسوابوہنںوںیمورھبورکوامھگےتووہےئواہکواھت۔‬
‫’’ابون!ومتوےھجموایپروےسوابیلویتہکووہ‪،‬وابزاروںیمورہوصخشوےھجمورفنتواورو‬
‫اجئٹویگ‪،‬و‬
‫اقحرتوےسوابیلواتہکوےہ۔بجومتوتہبوزپھوھکلورکوارسفینونبو و‬
‫ٹ‬
‫مھاریواشدیواےنپوےسیجویسکوارسفوےسووہاجےئویگووتودانھکی‪،‬ورہووکیئوےھجمو‬
‫‪17‬‬
‫اابقؽونیسحوہہکورکواکپراورکےواگ۔ریمیواکیلووردیواُرتواجےئویگواورورھپو‬
‫لت س‬
‫ںیمویھبو ھےواکوفلکواگلودیفسوسٹوانہپورکوںواگ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوزماتمحورکےتووہےئواہکواھت۔’’ںیہنوابیل!وکیئویھبومتوےسورفنتو‬
‫ںیہنورکات۔ںیموںیھمتوایپروےسوابیلویتہکووہں‪،‬ورہووکیئوریمیوداھکیودیھکیو‬
‫ںیھمتوابیلوےنہکواتگلوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوےبواچریگوےسو ُرخوریھپوایل۔ہجہلودممھورےتھکووہےئواموییسوےسو‬
‫وبال۔’’بجومتودیپاوںیہنووہیئوںیھت‪،‬وولگوبتویھبوےھجمورُباواسوہنموانبورکو‬
‫ابیلواہکورکےتوےھت۔‘‘ و‬
‫وہواناچرورکسماورکواُسویکودؽووجیئوںیموگلویئگ۔اجیتنویھتوہکوابیلوچسواتہکو‬
‫ےہ۔ہبووخیبویتھجمسویھتوہکوڑکوےوچسورپووھجےٹوالہبوئٹںواکورپدہواتاننو‬
‫ےبووسدواثتبووہاتوےہ۔اےسیوںیموایپرواکورممہورھکورکو ُدےتھکووہےئو‬
‫زومخںووکوالسودایورکیتویھت۔ و‬
‫وہواہنورکوآایگ۔ریغوومعمیلوایسہوابولںوےسواپینوکپٹوراہواھت۔صیمقونہپورکو‬
‫اویلگنںوےسویھگنکورکاتووۂااُسوےکوولہپوںیموھٹیبوایگ۔اینپوبیجوےسواپچنو‬
‫‪18‬‬
‫وسواکوونٹواکنؽورکواُسوےکووحاےلورکےتووہےئووبال۔’’بیجورخچوےکو‬
‫ےیلورھکوول‪،‬وایکوایدورکوویگ‪،‬وسکویخسوےسواپالوزپاوےہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوونٹووگدوںیموراھک‪،‬وایپےلوںیمواچےواڈنیلیواوروایپہلواُسوےکو‬
‫اہھتوںیموامھتودای۔وہواچےوےنیپواگل۔وہوونٹویکوولسںیٹودرتسورکےنو‬
‫یگل۔ےئنوونٹورپوولسوٹںوےکواسھتواسھتودوونیتوایسہودےبھوزپےووہےئو‬
‫ےھت۔ےبودایھینوںیمواُسوےنواکیودےبھووکووچؾوایل۔وپےنھچو‬
‫یگل۔’’اڈیواسنوایلوےہ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنویفنوںیمورسوالہای۔’’ںیہن۔آجواکیواریموزادےویکواکرواکوانجنو‬
‫ابدناھوےہ‪،‬واجےتووہےئووخوشووہرکوااعنؾودےوایگ۔رکشووۂاہکوانکیئوےنو‬
‫ےھجموونٹوڑکپےتووہےئوںیہنوداھکیوورہنواشدیوہیومتوکتوںیہنوچنہپواپات۔‘‘ و‬
‫ابونووکوااھبنچووۂا۔’’ایکووہواانتوالیچلوےہ؟‘‘ و‬
‫’’الیچل؟‘‘وابیلوےنوازہتساہیئوادنازوںیمواہک۔’’وہواہنتئوہنیمکوصخشو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫‪19‬‬
‫وہوانہکواچیتہویھتوہکواےسیوےنیمکوآدیمویکوونرکیووھچڑورکویسکواورووراشکپو‬
‫ںیمواکؾورپوگلواجئٹ‪،‬ورگمواخومشوریہ۔وہوابیلوےکووجابوےسوآاگہویھت۔‬
‫ابیلوےنوابراہورمہبتواُسوےکواضیوےنہکورپووجابودایواھت۔’’یھبسووراشکوپںو‬
‫ٹ‬
‫ےکوامکلویگنیمکواورووجنکیسوںیمواکیودورسےوےسوڑبھورکوںیہ۔اُاتسدو ھجاو‬
‫بسوےسوزایدہووخنتاہوداتیوےہورگمواگایلںوےنکبوےکواسھتواسھتواہھتویھبو‬
‫الچاتوراتہوےہ۔اگوکہںوےکواسھتواُسواکوروہیویھبواخاصودرتشووہاتوےہو‬
‫رگموےتہکوںیہوانںوہکوتمسقونبودےھکیورہمابؿووہاجیتوےہ۔اُسورپوتمسقو‬
‫یکودوییورہمابؿووہیئگوےہ۔اگوکہںووکوانتجوڑھجاتکواورواگایلںواتکبوےہ‪،‬واانتو‬
‫یہوزایدہواکؾواُسویکووراشکپورپوآاجاتوےہ۔‘‘ و‬
‫اچےوےنیپوےکودعبوبیجوںیمواسلکیئویکواچیبووکووٹٹاتلووۂارھگوےسولکنو‬
‫ایگ۔اجےتووہےئودروازہودنبورکےنواکومکحودانیوںیہنووھبالواھت۔وہوڈنکیو‬
‫ڑچاھورکویٹلپواورورمکےوںیموآرکوٹیلویئگ۔ابںیئواہھتویکودنبویھٹموںیموابیلو‬
‫اکودایووۂااپچنووسواکوونٹودابووۂااھتووجویتلچوضبنویکورطحولَپولَپوابیلویکو‬
‫ےبواپایںوتبحمووکوواُسوےکودبؿوےکودوڑےتووہےئووخؿوںیمورساتیو‬
‫‪20‬‬
‫رکاتواجاتواھت۔تبحمواکوااسحسورسورشخبووہاتوےہ۔وہوفیکویکواحتلوںیمو‬
‫آوھکنںووکومینوواوےیکویجویہویجوںیمواےنپواپسورپازئوابڈنزویکولکشوںیمو‬
‫ایھٹکووہےنووایلورمقواکوامشرورکےنویگل۔اُسوےنوارادہورکایلواھتوہکواِؿواپچنو‬
‫وسرووپںوںیموےسواچرووسوروےپوےکوابڈنورخدیورکورمقووکووفحمظورکےلو‬
‫یگ۔ابیقورمقوےسواُسواکوہتفہوہبوآاسینوسگرواتکسواھت۔ و‬
‫اسؽورھبوےلہپوبجواُسوےنواینپودوتسوینیعووکوابیلوےکوابرےوںیموالتبایو‬
‫اھتووتوینیعوےنواُےسواہکواھت۔’’وہوبکوکتوونرکیورکاتورےہواگ؟‘‘ و‬
‫ابونوےنواموییسوےکواعملوںیموڈنھٹاواسسنوےنیسوںیموےتچنیھکووہےئواہکواھت۔‬
‫’’ےھجمواتگلوےہوہکووہوریمیواخرطووییہنوامتؾورمعودبزیمتوولوگںویکوڑھجایکںو‬
‫اتنسورےہواگ۔ہنواجےنوامہرےواحالتوےکوادنےھواغروےکوداہےنورپوراھکو‬
‫وۂادویولکیہورھتپویھبکوےٹہواگوایومہووییہنودؾوےنٹھگوےسورمواجںیئو‬
‫ےگ۔امہرےواپسووتورھتپواٹہےنوواےلووکوداھکےنوےکوےکیلوےیلوےویھبو‬
‫ھچکوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫‪21‬‬
‫ینیعوےنوھچکودریووساچ‪،‬ورھپواہک۔’’اینپووراشکپوانبےنوےکوےیلوینتکورمقویکو‬
‫رضورتووہیتوےہ‪،‬واجیتنووتووہیگ؟‘‘ و‬
‫بتوابونوےنووچکنورکووٹٹیتلووہیئواگنوہںوےسواُےسووھگرا۔وساچ‪،‬وںیہکودمدو‬
‫رکےنواکوارادہووتوںیہنوریتھک؟…ویفنوںیمورسوالہورکواےنپوادنازےووکوطلغو‬
‫رقارودای۔ایسیوادمادواچےنہوےکوابووجدووکیئوںیہنودےواتکس۔وبیل۔’’ںیمو‬
‫نیقیوےسووتوھچکوہہکوںیہنویتکسورگموریمےوادنازےوےکواطمقبوالھکوےسو‬
‫اورپورخچوآاتوےہ۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنوہنموانبای۔’’ہیووتووکیئوڑبیورمقوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫وفراوویہوایخؽوآایگوہکواُسویکواوروابونویکواعمیشوتیثیحوںیموزنیمووآامسؿو‬
‫اکورفؼواحلئواھت۔دلجیوےسووبیل۔’’ریماوےنہکواکوبلطموےہوہکوارگومتو‬
‫وکششورکوووتودوونیتواسولںوںیمواینتورمقوایھٹکورکیتکسووہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےکووبلںورپوزنطہیورکسماٹہوریتویئگ۔وبیل۔’’ںیموبجوکتواکیوالھکو‬
‫روےپوعمجورکوںویگ‪،‬وبتوکتووراشکپوںیموزریاامعتسؽوآےنووایلوونیشمںو‬
‫اورواوزاروںویکورخدیاریوےکوےیلودووالھکوےسواورپورمقودراکرووہیگ۔ابیلو‬
‫‪22‬‬
‫اتہکوےہوہکومہوروزوہبوروزوڑبےنھووایلواگنہمیئوےکودوروںیمویسکوزیچووکو‬
‫احلصورکےنوےکوےیلوےھچیپوےسودوڑورکوںیہنوچنہپوےتکس۔اشرٹوٹکوےلو‬
‫رک‪،‬وآےگوچنہپورکوولطمہبوزیچواکوراہتسوروانکوزپاتوےہ۔‘‘ و‬
‫ینیعووسچوںیمورغتسمؼووہیئگ۔اشدیوبشورھبووسیتچوریہویھت‪،‬ویھبتوحبصودؾو‬
‫ابونووکوالکسوروؾوےسوابرہواکنؽورکواھجمسےنویگل۔’’ابون!وںیموےنووساچوےہو‬
‫ہکومتواےنپوبیجورخچوںیموےسوسپوادنازورکےکووھتڑیوتہبوتچبوایکو‬
‫رکوواوروبجواکیورپازئوابڈنورخدیےنوےکوےیلورمقوعمجووہاجےئ‪،‬وابڈنورخدیو‬
‫رکواےنپواپسورھکووھچڑاورکو۔ابڈنواےھٹکووہےتواجںیئوےگ۔اکیوہنواکیو‬
‫ِدؿوولطمہبودہػواحلصورکےنوںیمواکایمبووہاجئٹیگ۔ہبو ِ‬
‫رفضوواحمؽواضیو‬
‫ہنویھبووۂاوتویھبوزنمؽوےکووصحؽوںیمواانپوہصحوڈاےنلوےکواقلبورضورو‬
‫ٹ‬
‫وہاجئٹویگ۔ہیویھبونکمموےہوہکورھتپواٹہےنوواےلووکو مھاریواِیسووکششو‬
‫ٹ‬
‫رپوایپروآاجےئ‪،‬وےسیجوےھجمو مھاریووھبیلویسووصرتورپوایپروآاتوراتہوےہ‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫اورووہواکیویہوتسجوںیمو مھارےوددلرودورورکدے‪،‬ویسکوابڈنورپوااعنؾو‬
‫گلواجےئواور‘‘… و‬
‫‪23‬‬
‫وہویسنہ۔’’سبورکووینیع!وےتکمچووسرجوےلتووخابوداھکےنویکووکششوتمو‬
‫رکو۔مہورغبیوولگووتووخابودےنھکیویکوتکسویھبوںیہنورےتھک۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنواُسویکواموییسویکورپواوہنورکےتووہےئورپازئوابڈنوےکوابرےوںیمو‬
‫لمکموآیہگودی۔ایپرورھبیوڈاٹنوےکواسھتواھجمسایواوررسیتےوریپڈیوےکو‬
‫دعبواُےسواسھتوےلورکووقیمورمزکوتچبوںیموچنہپویئگ۔اپچنوسہاروروےپوےکو‬
‫ابڈنورخدیرکواُسوےکوڈنیہوگیبوںیمووھٹےتسنووہےئووبیل۔’’ریمیوایپریویسو‬
‫انہب!وزا ِودوراہویکویلہپووپیلٹوریمیواجبنوےسووبقؽورکو۔اپچنوسہارووکواپچنو‬
‫الھکوانبےنواکووحہلصودؽوںیموروھک‪،‬واہللوزنیمووکوٹیمسورکوزنمؽووکورقبیو‬
‫رکودےواگ۔‘‘ و‬
‫ابونواُسویکوادمادووکووبقؽورکےنوےسویعطقووطررپورگسیاںویھتورگموینیعو‬
‫ےکواسےنمواُسویکواکیوہنولچویکس۔الکسوروؾوںیمویھٹیبووتویلہپورمہبتو‬
‫اضیووۂاہکواکونںوںیمورچکیلرویکوآوازوزپوریہویھتورگمووہوھجمسوںیہنوریہو‬
‫یھتوہکلبووہوھجمسوریہویھتووجوینیعواُےسواھجمسےنویکووکششورکریہویھت۔‬
‫‪24‬‬
‫زدنیگوںیمویلہپورمہبتواینتوڑبیورمقواُسوےکواہھتویگلویھت۔دعتمدورمہبتو‬
‫اُسوےنواےنپوڈنیہوگیبورپوےبودایھینوںیمواہھتوریھپاواھت۔ و‬
‫ینیعوےکوےنہکورپولمعوریپاووہےتووہےئواُسوےنوابیلوےسواانپوتچبووصنمہبو‬
‫وپدیشہوراھکواھت۔وخنتاہو‪،‬ویھبکواھبکروےنلمووایلوپٹواورویٹھچوےکو ِدؿویسکواورو‬
‫وراشکپوںیمواکؾورکےنویکوارجتویکورمقوںیموےسووہوھچکوہنوھچکواچبوایلو‬
‫رکیتویھت۔ینیعویھبواگےہواگبےہوےلیحواہبونںوےسواُسویکوتچبوںیموااضہفو‬
‫رکیتوریتہویھت۔اسؽوسگروایگ۔وہواینپوےطودشہوزنمؽواکوفصنوراہتسوےطو‬
‫رکےنوںیمواکایمبووہیئگ۔اُدیمودنبوھویئگ۔ و‬
‫وہوارثکووساچورکیت۔’’ارگورہواریموآدیموینیعویکورطحورفاخودؽووہاجےئو‬
‫رکبو‬
‫ااسحسوواہنتیئواورو ِ و‬
‫ِ‬ ‫وتوکلموےسورغتبودورووہ‪،‬وہنووہ‪،‬ورغوبیںووکو‬
‫رحمویموےسواجنتورضورولمواجےئویگ۔‘‘ و‬
‫اشؾوکتواُسوےکواپسورکےنوےکوےیلووکیئواکؾوںیہنواھت۔اشؾووکوابیلو‬
‫وہلٹوےسواسنلورخدیوالای۔وہواڑگناایئںوےتیلووہےئووچےھلورپوھٹیبویئگ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫‪25‬‬
‫اکجلواکوٹیگوےھچیپورہوایگ۔راےتسواگلووہےنواکواقمؾوآایگورگموینیعواُسوےکو‬
‫رمہاہویتلچووہیئوڑسکوےکوانکرےورپوآرکورہٹویئگ۔ابونوےنوااہفتسہیمو‬
‫اگنوہںوےسوداھکی۔وہورکسماورکووبیل۔’’ںیموآجوںیھمتواےنپورھگوےلورکو‬
‫اجانواچیتہووہں۔اجیتنووہںوہکوںیھمتووہکںویگووتومتواِسواکےلودویویکو‬
‫وہجوےسوااکنرورکدوویگ۔ںیموےنووساچوہکوںیموایپریویسورَپیووکواےنپو‬
‫ایھبکنووجنپںوںیموڑکجرکورےنھکوواےلودویوےسورباہوراتسووپھچوولں۔‬
‫ٹ‬
‫دوھکی!ووہواسلکیئووکواکؿوےسوڑکپورکو مھاریورطػوآراہوےہ۔متواخومشو‬
‫رانہ‪،‬وںیمووخدواُسوےسوابتورکوںویگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوڑسکووبعرورکےکواُؿوےسودنچودقومںوےکوافےلصورپوڑھکاووہرکوااظتنرو‬
‫رکےنواگل۔ینیعویکووہجوےسورقبیوںیہنوآایواھت۔ابونوےنواہک۔’’ںیمورھپویسکو‬
‫ٹ‬
‫وتقو مھارےواسھتوولچںویگ۔ابوںیہن۔‘‘ و‬
‫’’ابوویکںوںیہن؟‘‘وینیعوےنووھگرا۔ و‬
‫’’ریماوومڈوںیہنوےہ۔‘‘واُسوےنواٹےنلویکووکششویک۔ و‬
‫‪26‬‬
‫وہواکیویلیصغواگنہوڈاؽورکووھچےٹووھچےٹودقؾواُاھٹےتووہےئوابیلوےکو‬
‫اپسوآیئگ۔وبیل۔’’آجوریمیواسرگلہوےہ۔ںیموابونووکواےنپواسھتوےلواجانو‬
‫ٹ‬
‫اچیتہووہںورگمووہو مھاریوانرایضوےکواامتحؽوےسوریمےواسھتوےنلچورپوایترو‬
‫ںیہن۔‘‘ و‬
‫وہووہوقنںویکورطحویھبکوینیعووک‪،‬ویھبکوابونووکودھکیوراہواھت۔ینیعوےنواہک۔‬
‫’’ںیموابونووکواسھتوےلواجےنویکوااجزتوامگنوریہووہں۔‘‘ و‬
‫ہبوسہارویعسوینیعواےنپوےجہلوںیموانوگاریویکوآزیمشووکووپدیشہوںیہنورھکو‬
‫اپیئ۔ و‬
‫ابیلوےنوالکہورکواہک۔’’مم…وںیموکک…ایکوہہکواتکسووہں۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنواہک۔’’متوےنورصػ’وااجزتوےہ‘وایو’ااجزتوںیہنوےہ‘وانہکو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوربھگاورکودمدوبلطواگنوہںوےسوابونووکوداھکی۔وہواِسودوراؿوںیمو‬
‫ُوُسوےکورقبیوآیئگویھت۔وبیل۔’’ینیعووخاہووخماہودضورکریہوےہ۔ارگولکو‬
‫ا‬
‫التبودیتیووتوںیموحبصومتوےسوااجزتوےلویتیل۔‘‘ و‬
‫‪27‬‬
‫ااچکنوابیلوےکووبلںورپورکسماٹہوریتےنویگل۔دگیوےکواورپوےسواٹگنو‬
‫امھگورکاسلکیئورپوےتھٹیبووہےئووبالبکوکتورھگوآاجئٹویگ؟‘‘ و‬
‫ابونویکواجبےئوینیعوےنودلجیوےسووجابودای۔’’اشؾوکتوںیمواِےسورھگواچنہپو‬
‫دوںویگ‪،‬ومتورکفودنموہنووہان۔‘‘ و‬
‫ابیلووکودےھکیوریغبوابونواکواہھتوڑکپورکوےتٹیسھگووہےئواینپواکرویکورطػوڑبھو‬
‫یئگ۔ابیلوےنواسلکیئوےکوڈیپؽورپواپئٹںواکوزوروڑباھےتووہےئواولدایعواگنہو‬
‫ابونورپوڈایلواورویٹیسواجبےتووہےئواالیکویہورھگویکورطػولچودای۔ و‬
‫دنبووشیشںووایلواکرںیموینیعویکویسنہویکورتلجگنوجبوریہویھت۔وہوسنہوسنہو‬
‫رکوےبواحؽووہریہویھت۔ابونوےنویگفخوےسوڈااٹن۔’’ےبوووقوفںویکورطحو‬
‫ویکںوےسنہواجریہووہ؟‘‘ و‬
‫وہوےنسنہوےکوچیبوںیمووبیل۔’’اورمتودنملقعوںویکورطحواینتودیجنسہوویکںو‬
‫وہریہووہ؟‘‘ و‬
‫‪28‬‬
‫اُسوےنوہنموریھپوایل۔ینیعوےنواُسوےکوابزووںیمویکٹچورھبی۔’’دخاوےکو‬
‫ےیلواقنبواٹلودو۔اکروںیمواقنبووپشوڑلیکواکیورظنودےنھکیوںیمویکپوڈاوکو‬
‫داھکیئودیتیوےہ۔‘‘ و‬
‫وہوپنیھجورکووبیل۔’’ںیہنوینیع!وںیمواضیوںیہنورکیتکس۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنودضوںیہنویک۔وبیل۔’’کیھٹوےہ۔اانپوومڈووتوکیھٹورکیتکسووہ۔‘‘ و‬
‫’’متوےنووھجٹوویکںووبال؟‘‘ و‬
‫’’ںیموےنووکیئووھجٹوںیہنووبال۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایکوآجووایعقو مھاراوربھتوڈےوےہ؟‘‘ و‬
‫وہوالھکلھکورکوسنہوزپی۔’’ایر!ومتویھبورنیووبرووہ۔وجاینوںیمورہو ِدؿوربھتو‬
‫ڈےووہاتوےہ‪،‬وڑباھےپوںیمورہو ِدؿوربیسوالہکاتوےہ۔اینتویسوابتویھبو‬
‫ٹ‬
‫مھارےورصتخموےسودامغوںیموںیہنوآیت۔‘‘ و‬
‫’’ابیلووکوہتپوےلچواگووتووہوانراضووہاگ۔‘‘ و‬
‫التبئٹویگ؟‘‘ و‬
‫’’ایکومتواُےسو و‬
‫‪29‬‬
‫وہوزیباریوےسووبیل۔’’اہں!وںیموےنوآجوکتواُسوےسووکیئووھجٹوںیہنو‬
‫وبال۔‘‘ و‬
‫’’ایکواےنپووباےئورفڈنیویکوابںیتویھبواُسوےسورئیشورکیتووہ؟‘‬
‫‘و‬
‫وہوداتنوسیپورکووبیل۔’’متواجیتنووہوہکوریماووکیئووباےئورفڈنیوںیہنوےہ۔‬
‫امہرےوےسیجوولگواِسوایعیشوےکولمحتموںیہنووہےتواوروارگویسکووکو ِدؽو‬
‫ٹ‬
‫دےویھبوںیھٹیبووتواےنپوںیئتوہشیمہورشاسمرورےتہوںیہ۔ مھاریووساسیٹئو‬
‫یکورواایتوتہبوفلتخموںیہ۔‘‘ و‬
‫’’ںیہ؟‘‘وینیعوےنوونصمیعوریحتوےسوآںیھکنوالیھپںیئ۔’’ینعیومتو‬
‫ےنوآجوکتویسکووکواےنپوےبواثمؽونسحووکورساےنہواکوومعقوںیہنودای۔‬
‫چچ…وچچ…وینتکوطلغوابتوےہ۔وصمرویکوانبیئووہیئوومرتووکووکیئوہنودےھکی‪،‬و‬
‫وکیئورعتفیوہنورکےووتووہواینپوومتوآپورمواجیتوےہ۔اینتواجںوآوسیو‬
‫اورو ِدؽووکوےنگلووایلوومرتووکوانبےنوواالویھبومتورپوانالںووہاگ۔اِسووملکیئو‬
‫اچدروےنواچدنویکواتبورپ‪،‬ووجاینویکوآگورپ‪،‬ودرایتفوےیکواجےنویکو‬
‫‪30‬‬
‫وخاشہورےنھکوواےلوارماکیورپوانمگیموےکوادنریھےوطلسمورکرےھکوںیہ۔ریماو‬
‫سبوےلچووتواِےسوچیبووچراےہوآگواگلودوں۔اہےئوابون!ومتویھبوینتکوکشخو‬
‫ٹ‬
‫وہ۔ںیمورمدووہیتووتو مھاریورگورگوںیمووجاینویکوآگورھبودیتیواورو‬
‫ٹ‬
‫رہو ُراکوٹووکو مھارےونسحویکواتبوم کیںجلورکواخرتسکورکدیتی۔‘‘ و‬
‫اموحؽواوروینیعویکووشخوابوتںوےنواُسورپوربھگاٹہواطریورکدی۔وہورسو‬
‫اکھجورکووسچوںیموزپویئگ۔ریغوارادیووطرورپواانپواوروینیعواکوومازہنورکےنو‬
‫یگل۔اےسیوںیموینیعوےکوڈنیہوگیبوںیموزپاووۂاومابلئووفؿوےنجبواگل۔اُسوےنو‬
‫وفؿواکنال‪،‬واکؽورویسیویکواورواکؿوےسواگلورکورشارتورھبیواگنوہںوےسو‬
‫ابونیکورطػودےنھکیویگل۔اُسوےنوآںیھکنورُچاوںیل۔اکؿوینیعویکورطػوےگلو‬
‫وہےئوےھت۔وہوہہکوریہویھت۔’’ایھب!وھتڑاوااظتنرواوروںیموسبوےنچنہپویہووایلو‬
‫وہں۔‘‘ و‬
‫وفؿوےکوارکیپسوےسوینیعوےکوڑبےواھبیئوزہشادویکوآوازولکنورکوابونوےکو‬
‫اکونںوکتویھبوےنچنہپویگل۔وہوہہکوراہواھت۔’’ںیموےنواہکویھبواھتوہکوےھجمو‬
‫‪31‬‬
‫ںیہکوانچنہپوےہواسومتویسکیٹوےسورھگوآاجانورگمومتوہشیمہواینپودضوونماورکو‬
‫ریتہووہ۔وتقومکوےہواورارگوںیموگنٹیموںیمواشلموہنووہاکسووت‘‘… و‬
‫ینیعوےنواہک۔’’نہبویسکیٹوںیمورھگوےچنہپ‪،‬واھبیئواھٹھٹوابھٹوےسواینپواکروںیمو‬
‫رھگوےسوےلکن‪،‬وانتکوبیجعواتگلوےہورگموںیھمتوایک؟وںیھمتووتواےنپوزبسنواورو‬
‫دووتسںویکورکفورہودؾواتسیتوریتہوےہ۔ابوزایدہوہصغوتموداھکان‪،‬وریمےو‬
‫ٹ‬
‫اسھتوریمیودوتسویھٹیبووہیئوےہواورو مھاریوابںیتونُسوریہوےہ۔ایکو‬
‫ٹ‬
‫وسےچویگو مھارےوابرےوںیم؟‘‘ و‬
‫زہشادوےنواہک۔’’آیئوڈوٹنورئیکواابئٹٹواینیوابڈی…وںیہکو ُرکوہنواجانو‬
‫زیلپ‘‘! و‬
‫ٹ‬
‫ینیعوےنواکؽوعطقنمورکےتووہےئوابونوےسواہک۔’’ایھبویھبو مھاریورطحو‬
‫اہنتیووبروآدیموےہ۔ریماوایخؽوےہوہکواُےسوایگروہںیودصیوےکو‬
‫رُمدوںوےنوامہریواجوسیسوےکوےیلوجیھبوراھکوےہ۔اہہ!وڑباوآایوےنہکو‬
‫واال‪،‬آیئوڈوٹنورئیکواابئٹٹواینیوابڈی…ںیھمتواکیورمہبتودھکیوراھکووہاتووتو‬
‫ہنمواھپڑورکوہیوےنہکویکورجأتوہنورکات۔‘‘ و‬
‫‪32‬‬
‫ابونوےنواُسوےکواھبیئووکوایھبوکتوںیہنوداھکیواھت۔ینیعوےنوابراہوالتبایواھتوہکو‬
‫وہوتہبووخبووصرتوتیصخشواکوامکلوےہ۔اُسوےکوےہکورپونیقیورکےتو‬
‫وہےئویھبواُسوےکو ِدؽوںیموزہشادوےسوےنلمویکووکیئووخاشہودیپاوںیہنو‬
‫وہیئویھت۔ و‬
‫ینیعوےکورھگوےکونیموٹیگورپوےنچنہپوکتوابونوےنواخومیشواایتخروےیکو‬
‫ریھک۔اکرو ُریکووتوٹیگوےکوابرہویہوزہشادووکوےبورقاریوےکواعملوںیموےتلہٹو‬
‫وہےئواپای۔کپلورکواکروےکورقبیوآایواوروالھچپوٹیگووھکےتلووہےئوکھجو‬
‫رکوزنطاووادبوےکواسھتووبال۔’’آاجںیئومگیبواصہبح!واِسواخدؾووکویھبواکرو‬
‫یی ت س‬
‫ی‬‫ھ‬ ‫ک‬
‫م کیں ےواکوومعقودںی۔‘‘ و‬
‫ینیعویتسنہووہیئواکروےسویلکن۔ابونوےنودیلقتویک۔زہشادوینیعویکواسڈیئوواالو‬
‫دروازہواھتؾورکوڑھکاواھت۔اُےسودھکیورکوکٹھٹوایگ۔وہودلجیوےسوینیعویکو‬
‫اوٹوںیمووہرکوٹیگویکورطػوڑبھویئگ۔ و‬
‫‪33‬‬
‫س‬
‫زہشادویکورگدؿو ُمڑیتویئگ۔اُسوےکواولھجووہےنورپویھبووہویئکواسوتعںو‬
‫کتواستکوڑھکاوراہورھپوےلھکودروازےوںیموےتسھگووہےئوڈراویئروےسو‬
‫اخمبطووۂا۔’’دریووہریہوےہ‪،‬ودلجیوولچ‘‘! و‬
‫ایھبواُےسوضحمودریووہےنواکوااسحسووۂااھت۔اُےسوھچکودریوےکودعبوہتپو‬
‫ےنلچوواالواھتہکواِسودریوےکواسھتویہو’درتسوآدی‘واکورعنہواگلےتووہےئووہو‬
‫اُسویکو ُداینوںیموواردووہیئگویھتووجواینپوادوھریوکلھجودالھکورکودؽوم کیںیےو‬
‫رقارایںورھبےنویگلویھت۔دؽویکو ُداینوہہتووابالووہےنویگلووتواُسوےنوانٹلپو‬
‫اچاہ۔زبسنوگنٹیمواُسوےکوزندکیوتہبوامہویھت۔آوھکنںوےکوآےگواکو‬
‫اہجؿودانھکیویھبووجاینویکواقبءوےکوےیلورضوریویھت۔اےسیوںیمواہبہنووسھجو‬
‫ایگ۔وہواانپوربفیوسیکوااھٹانووھبؽوایگواھت۔اُسوںیمواےسیواکذغاتووموجدو‬
‫ےھتونجوےکوریغبوگنٹیموںیمواشلمووہانوےبواکرواھت۔ و‬
‫وہوینیعوےکورمہاہوےتلچووہےئوارادًاتواموحؽوےسورظنںیورُچاوریہویھت۔یلھچپو‬
‫رمہبتوآےنورپوآےنوواےلویئکو ِدونںوکتووہواو ِسورھگوےکووصتروےسواھچیپو‬
‫ںیہنوڑھچاواپیئویھتواورولمکمودنینوےسورحموؾوریہویھت۔اُسورجتےبوےکو‬
‫‪34‬‬
‫شیپورظنووہویسکویھبوےئشووکوتہجوےکواسھتودےنھکیوےسورگسیورکریہویھتو‬
‫اورواُسویکوداتسنوںیمویہیواُسوےکوےیلورتہبواھت۔ینیعوےکواپاپواورواماموےسو‬
‫لمورک‪،‬وداعںیئوےلورکووہوینیعوےکوڑبےوےسورمکےوںیموآیئگ۔ینیعوےنو‬
‫اُسوےکواہھتوےسواتکںیبونیھچورکواڈٹسیولبیٹورپوےتخٹپووہےئواہک۔’’ابووتو‬
‫اِسوافلےفووکواُاترووکنیھپ۔آدےھوےٹنھگوےسوربداتشورکیتوآریہووہں۔‘‘ و‬
‫اُسوےنورکسماےتووہےئواچدرواُاترورکوڈیبورپورھکودیواورودوےٹپووکودرتسو‬
‫رکےتووہےئوھٹیبویئگ۔ینیعواکورمکہوےبودحووخبووصرتواورواجسوونسراو‬
‫وۂااھتورگموابونووکوےبورطحوےکوسبحواکوااسحسووہراہواھت۔ینیعواُےسووجےتو‬
‫اُاترورکوڈیبوںیموےنھٹیبواکوااشرہورکیتووہیئورمکےوےسولکنویئگ۔اشدیوابونویکو‬
‫وتاعضوےکوااکحامتواجریورکےنویئگویھت۔ و‬
‫وہواپینوانیپواچیتہویھت۔ںیہکوداھکیئوںیہنودای۔اپینویکوالتشوںیموارطاػو‬
‫ںیمواگنہودوڑاےتووہےئواُسویکواگنہورمکےوےکووگےشوںیموزپویووہیئو‬
‫شقنمواپتیئورپوزپی۔ےسجودنچوٹنمولبقوٹیگورپوےتلہٹووہےئوداھکیواھت‪،‬وویہو‬
‫اینپودؽوشکوابشتہوےکواسھتواُسویکواگنوہںوےکواسےنمورباامجؿواھت۔‬
‫‪35‬‬
‫ےتہکوںیہوہکووصتریںیووبالوںیہنورکںیتورگموہودھکیوریہویھتوہکوزہشادورفمیو‬
‫ےکووچےٹھکووکویلھکووہیئوڑھکیکویکوروزؿوانبورکواُسوےسواخمبطووہراہواھت۔‬
‫احؽودؽوایعںورکےنووکوےبواتبواھت۔اُےسو‬
‫اخومیشویکوزابؿوںیمواُسورپو ِ و‬
‫اماننوزپاوہکوینیعوےنواےنپواھبیئویکورپانسیٹلویکواجذتیبویکورعتںیفیورکےنو‬
‫ںیمویسکووھجٹواکواہسراوںیہنوایلواھت۔ و‬
‫رمکےوںیموااچکنوروینشولیھپویئگ۔وہوٹلپورکودےھکیوریغبوھجمسویئگوہکوینیعو‬
‫ےنودروازہووھکالوےہ۔زہشادویکووصتریورپواگنںیہوامجےئووبیل۔’’اہےئوینیع!و‬
‫ٹ‬
‫متوےنوچسواہکواھت۔ مھاراواھبیئوتہبوااھچوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ااھچ!ورگموایکورصػوااھچ؟‘‘ینیعویکواجبےئورمداہنوآوازواکونںوںیمو‬
‫زپیووتواُسوےنووچکنورکودروازےویکواجبنوداھکی۔دانھکیوایقتمواثتبو‬
‫وہا۔وپرےودبؿواکووخؿوےسیجوڑچنورکورہچےوںیموامسایگ۔ےلھکووہےئو‬
‫دروازےوںیموینیعواکواھبیئوڑھکاورکسماوراہواھت۔ و‬
‫زابؿواسھتووھچڑویئگویھت۔اُھٹورکورمکےوےسواھبگوانلکنواچیتہویھتورگمو‬
‫دقومںوےنویھبواسھتودےنیوےسوااکنرورکدای۔دنچووحملںوکتواُےسویمہسو‬
‫‪36‬‬
‫یمہسواگنوہںوےسودیتھکیوریہورھپورسواکھجورکوٹمسویئگ۔دؽوںیموینیعوےکو‬
‫دلجوولےنٹویکوداعںیئوامےنگنویگل۔دروازےویکواجبنودےھکیوریغبوزہشادویکو‬
‫تیصخشوےکوابرےوںیمووکسٹنمودےنیویکویطلغورکویھٹیبویھت۔یطلغووکو‬
‫اھبنےنواکورطہقیواھجسیئوںیہنودےوراہواھت۔اےسیوںیموینیعوزہشادوےکوبقعو‬
‫ںیموچنہپویئگ۔بجعتورھبےوےجہلوںیمووبیل۔’’ایھب!وآپووتوتہبودلجیوںیمو‬
‫ےھت۔رھپ؟‘‘ و‬
‫زہشادوےنواہک۔’’ںیمواانپوربفیوسیکووھبؽوایگواھت۔ےنیلوےکوےیلوآایووتو‬
‫وساچوہکومتوےسودرایتفورکاتوولچںوہکومتوےنواشؾوںیمووکیئورپورگاؾووتو‬
‫رتبیتوںیہنودےوراھک۔ریماویسکواےھچوےسووہلٹوںیموزربدتسوڈرنواکو‬
‫ٹ‬
‫ارادہواھت۔دلجیوںیموےھجمو مھاریودوتسویکووموجدیگواکوایخؽویہوںیہنوراہو‬
‫اھت۔ورییووسری‘‘! و‬
‫ینیعوےنوٹمسورکویھٹیبووہیئوابونووکوداھکی‪،‬ورمکےوںیمودالخووہیئواوروٹلپو‬
‫رکوزہشادووکوداھکی۔ھچکوھجمسوہنواپیئ۔وہٹنواکےتٹووہےئووبیل۔’’ایھب!وہیو‬
‫ریمیوتہبوایپریویسودوتسوےہ‪،‬وابون…واوروابون!وہیوریماوڑباواھبیئوےہ‪،‬و‬
‫‪37‬‬
‫زہشادواطلسؿ…ویہیووہودایقونیسوااسنؿوےہوسجوےکوابرےوںیموےھجتوالتبیتو‬
‫ریتہووہں۔‘‘ و‬
‫ابونوےنورسوںیہنواُاھٹای‪،‬واابثتوںیمورسوالہایواورومکودنلبوآوازوںیمواہک۔’’ےھجمو‬
‫ٹ‬
‫مھارےواھبیئوےسولمورکووخیشووہیئ۔‘‘ و‬
‫زہشادوےنوینیعویکورظنواچبورکواُےسورھبوپروادنازوںیموداھکیواوروٹلپورکوزیتو‬
‫زیتودقومںوےسواتلچووہاورادہاریوںیموآےگویکورطػولکنوایگ۔ینیعوےنو‬
‫رادہاریوںیمواھجکنورکوداھکیواورووبلںورپورشارتورھبیورکسماٹہوےیلو‬
‫ابونوےکواپسوآیئگ۔ابونواکواہھتواھتؾورکودابےتووہےئووبیل۔’’ایکواتہکواھت؟ویہیو‬
‫انںوہکو’آیئوڈوٹنورئیکواابئٹٹواینیوابڈی‘وںیہوانں؟وابودیتھکیووہں‪،‬و‬
‫ےسیکورپواوںیہنورکات۔‘‘ و‬
‫وہورسواکھجےئواخومشویھٹیبوریہ۔ و‬
‫’’اانتوڈنیہمسووہےنوےکوابووجدواھبیئویکووکیئورگؽورفڈنیوںیہنوےہ۔‬
‫ایکوتہبوبیجعوںیہنوےہ؟‘‘وینیعوےنوابتوڑباھیئ۔ و‬
‫وہووبیل۔’’ہیواوناھکونپوںیہن‪،‬وااھچیئوےہواوراِےسورساانہاچےیہ۔‘‘ و‬
‫‪38‬‬
‫’’متووتواضیووہکویگویہ…‘‘وینیعوےنورُباواسوہنموانبای۔ و‬
‫’’ویکں؟وںیمواضیوویکںووہکںویگ؟‘‘ و‬
‫’’ویکہکنومتویھبوریمےواھبیئوےکویسیجووہ۔اکیودؾووضفؽ‘‘! و‬
‫’’وھچڑوواِسوذترکےووک‪،‬وےھجمواپینوولپاودو۔زورویکوایپسویگلووہیئو‬
‫ےہ۔‘‘وابونوےنواجؿوڑھچاےنوےکوےسوادنازوںیمواہکووتوینیعووکواکیورمہبتو‬
‫رھپورمکےوےسوانلکنوزپا۔ و‬
‫ینیعوےکووادلنیوےسووہووھتڑےووتقوںیمویہولھگولمویئگ۔وہوینیعوےکو‬
‫اپاپ‪،‬واطلسؿوادمحےسوابوصخلصوتہبواتمرثووہیئ۔اُوہنںوےنوابونووکواکیفو‬
‫وتقودےتیووہےئوتہبوھچکودرایتفوایک۔وہوےلہپوربھگایتوریہ‪،‬ورھپورُپواامتعدو‬
‫ےجہلوںیمواےنپوابرےوںیموالتبےنویگل۔ےتلھکوےتلھکویتلھکویئگ۔ڑلایکںوایسیویہو‬
‫وہیتوںیہ۔زابؿواکولفقووھکیتلوںیہووتورھپوالباکتؿووبےلویلچواجیتوںیہ۔ و‬
‫رھگوںیمودوواگڑایںوںیھت۔اکیووراشکپوںیمویھت۔سجواگڑیورپووہواکجلو‬
‫ےسوواسپوآیئویھت‪،‬وہواوبوزہشادےکوزریواامعتسؽویھت۔المزؾووکوینیعوےنو‬
‫یسکیٹوالےنوےکوےیلواہک۔وہومکحویکولیمعتوےکوےیلوانلکنویہواچاتہواھتوہکو‬
‫‪39‬‬
‫زہشادوآایگ۔ینیعووکوااھبنچووہا۔ےلہپووہوںیہکواجایورکاتواھتووتوولےنٹواکوانؾویہو‬
‫ںیہنواتیلواھت۔آجوریغووتمعقووطرورپودلجورھگوچنہپوایگواھت۔اُسواکوربفیو‬
‫سیکوالمزؾواُاھٹورکورمکےوکتوالاتواھت۔آجووہووخدواُاھٹےئووہےئواھت۔ینیعو‬
‫ےکورمکےوںیمویھبکواھبکرودقؾوراتھکواھت۔آجو ِدؿوںیمودورسیورمہبتو‬
‫رمکےوےکودروازےوںیموآؿوڑھکاووۂااھت۔ہتفگشوےجہلوںیموہہکوراہو‬
‫ٹ‬
‫اھت۔’’ینیع!وںیمو مھاریووہجوےسودلجوآایگووہں‪،‬وہیووسچورکوہکوںیہکو‬
‫ٹ‬
‫ومھاریودوتسووکورھگوولےنٹویکودلجیوہنووہ۔‘‘ و‬
‫ینیعوےکووجابودےنیوےسورتشیپویہووہووسےفوکتوآای۔ےتھٹیبووہےئورہگیو‬
‫رظنوںوےسوابوناکواجزئہوےنیلواگل۔ینیعوےنواہک۔’’ایھب!واخےصودبےلودبےلو‬
‫داھکیئودےورےہووہ‪،‬وریخوتوےہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫وہواکشتیورھبیواگنہوڈاؽورکووبال۔’’ مھارےوےیلووتقوںیہنواکنؽواپات‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫انراضووہیتووہ۔آجودنچوےحملو مھارےورمکےوںیموےنھٹیبواکوارادہورکےکوآایو‬
‫وہںووتواےٹلودیسےھووساؽورکےنویگلووہ۔دامغواچےنٹویکواجبےئواینپوایھچو‬
‫التبئ۔‘‘ و‬
‫یسودوتسوےکوابرےوںیموھچکو ٹ‬
‫‪40‬‬
‫ینیعوےنوابونویکورطػوداھکی۔اُسویکواشیپینورپوےنیسپوےکورطقےوومندارو‬
‫وہےئگوےھت۔اشدیووہوزہشادویکووموجدیگوےکوابثعورنوسووہریہویھت۔‬
‫ڑلایکںووجاینوںیموانداؿووہیتوںیہ‪،‬وینیعویھبوانداؿویھتورگمواینتویھبوںیہنو‬
‫ہکوابونوںیمواےنپواھبیئویکودیپسچلووکواھبپنوہنواپیت۔ہیورپاشیینویکوںیہن‪،‬و‬
‫وخیشویکوابتویھتورگمواُےسوادنہشیواھتوہکوںیہکوابونووکوزہشادویکودماتلخو‬
‫انوگاروہنوسگروریہووہ۔وہویھتویھبوایسی۔اینپوذاتوےکووخؽوںیموٹمسو‬
‫رکوامہشوداھکیئودیتیووتواےلگویہولَپوںیمولبواھکیتواورولَبووھکؽورکووتٍہلونبو‬
‫اجیتویھت۔نکواویھکںوےسوابونووکودےتھکیووہےئواھبیئووکواُسوےکوابرےوںیمو‬
‫التبےنویگل۔ و‬
‫وخدووکوینیعواوروزہشادویکووگتفگوےسوالقلعتواظرہورکےنوےکوےیلووہوینیعو‬
‫ےکوومابلئوےکواسھتوےنلیھکویگلورگموایقتمویکورظنوےسواتڑےنوواالودھکیو‬
‫راہواھتواوروھجمسوراہواھتوہکووہوالقلعتوںیہنویھتوہکلبواکیواکیوظفلووکووتہجو‬
‫ےسونُسوریہویھت۔دنچوٹنموےنھٹیبوےکودعبواکیوبیجعویسواگنہوابونورپوڈاؽو‬
‫رکوڑھکاووہایگ۔ینیعووکواخمبطورکےتووہےئووبال۔’’ ُداینوںیمویئکوولگواےسیو‬
‫‪41‬‬
‫یھبواپےئواجےتوںیہوںیہنجوونگاورکوااسنؿورمعورھبواتھچپاتوراتہوےہ‪،‬واشدیو‬
‫ٹ‬
‫مھاریودوتسواکوامشرویھبواُیہنوولوگںوںیموایکواجاتوےہ۔ںیمواتلچووہں۔‬
‫بجواجانواچوہ‪،‬ویلچواجان‪،‬واگڑیوریگاجوںیمووموجدوےہ۔‘‘ و‬
‫ینیعوےکووبلںورپوینعموزیخودشکلورکسماٹہواُرھبیووجوزہشادوےکورمکےو‬
‫ےسوےنلکنورپودؽوآوسیوےہقہقوںیمودبؽویئگ۔اُسوےنوٹپھجورکوابونووکوڑکپا‪،‬و‬
‫چنیھکورکوےنیسوےسواگلایواورووااہلہنوادنازوںیمودےتھکیووہےئواعاقشہنوےجہلوںیمو‬
‫ٹ‬
‫وبیل۔’’دھکی!وںیموہنویتہکویھتوہکو مھارےواسےنمویسکورھتپووکورھکودایو‬
‫اجےئووتووہویھبووبےنلورپووبجمرووہاجاتوےہ۔زہشادوےسیجوصخشوےکو ِدؽورپو‬
‫ٹ‬
‫یھبو مھارےونسحویکوولتارولچویئگوےہواورووہوٹکورکورطقہورطقہو‬
‫ٹ‬
‫مھارےودقومںوںیموےنہبواگلوےہ۔اہےئوابون!ومتوینتکوایپریووہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوینیعووکواکیوےکٹھجوےکواسھتورَپےودلیکھودایواورواہوھتںوےکو‬
‫ایپےلوںیمورہچہواپھچورکوروےنوگلویئگ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫‪42‬‬
‫رھگاکودروازہوالھکووہاواھت۔ابیلوداکؿوےسوآاکچواھت۔وہورمکےوںیموآیئ‪،‬واچدرو‬
‫اُاتریواورواچراپیئورپومینودرازوابیلوےکواپسویہوھٹیبویئگ۔وپےھچوریغبواُےسو‬
‫ینیعوےکووھجٹواورواُسوےکووادلنیوےکوایپرورھبےوروےیوےکوابرےو‬
‫ںیموالتبےنویگل۔ااچکنواُےسووسحمسووۂاہکوابیلواُسویکوابوتںورپووتہجوںیہنو‬
‫دےوراہ۔وغرورکےنورپوابیلووکوفیلکتوںیمواپای۔وپےنھچورپواُسوےنوالتبایوہکو‬
‫اُسویکوآوھکنںوںیمووڈلیگنویکوروینشوزپویئگوےہواوروّدشتویکونھبچوےبو‬
‫نیچوےیکواجریہوےہ۔ و‬
‫اضیویلہپورمہبتوںیہنووۂااھت۔ابونووکوملعواھتوہکواےسیوومعقورپواُےسوایکورکانو‬
‫ےہ۔اُسوےنوجنیچوےیلوریغبواچےوانبیئ۔ابیلووکوایپہلوامھتایواورواھچیننواورو‬
‫یلتیکوںیمووموجدواچےویکواامعتسؽودشہویتپووکواکیوربنتوںیمواکنؽورکو‬
‫ڈنھٹاورکےنویگل۔ھچکودریوےکودعبووہویتپووکولملموےکویٹپوامنوڑپکےوںیمو‬
‫ابدنھورکوابیلویکوآوھکنںورپواہمرتوےسوابدنھوریہویھت۔ابیلوھچکویہودریو‬
‫ںیمواشتنووہایگ۔چسوےتہکوںیہوہکوآںیھکنودنبووہں‪،‬وآوھکنںوےکواسےنمو‬
‫ادنریھاووہوایوھچکویھبواھجسیئوہنودےوراہووہووتوااسنینوذنہورُپوکسؿووہاجاتو‬
‫‪43‬‬
‫ےہ۔وہواچراپیئورپوریپوںوےکولَبوھٹیبویئگواورووااہلہنوایپروےکواسھتواُسو‬
‫ےکوابولںوںیمواایلگنںوریھپےنویگل۔چیبوںیمواُسوےکوویشوزدہواگولںووکویھبو‬
‫الہسےنویتگل۔ابیلوےنواُسواکواہھتواھتؾوایل‪،‬ووبلںوےسواگلایواورو‬
‫وبال۔’’وڈلیگنواکواہبہنونبوایگوورہنوریمیوآںیھکنووتووھپٹوزپےنووکوےلہپو‬
‫یہوےبواتبووہریہوںیھت۔‘‘ و‬
‫اُسوےنووصعمتیموےسووپاھچ۔’’وہوویکں؟‘‘ و‬
‫’’آجودورہپوںیموںیھمتویجورھبورکوداھکیووجوںیہنواھت۔‘‘ و‬
‫’’وھجٹ!ومتوےنواکجلوےکوٹیگورپوےھجموداھکیواھت‪،‬وابںیتویھبویکو‬
‫ںیھت‪،‬وایکووھبؽوےئگووہ؟‘‘ و‬
‫’’وہہہن!ووہویھبووکیئودانھکیواھت؟‘‘وابیلوےنوہنموانبورکواہک۔ و‬
‫’’وتواورایکواھت؟‘‘وہورفتحوےسورکسمایئ۔ و‬
‫وہوھچکوانہکواچاتہواھتورگموہہکوہنواپای۔ارثکووبےتلووبےتلو ُرکواجایورکاتواھت۔‬
‫اشدیواانپودماعوایبؿورکےنوےکوےیلواُسوےکواپسوولطمہبواافلظوعمجوںیہنو‬
‫وہاپےتوےھتویھبتواخومشووہاجاتواھت۔ابونوےکودوونںواہوھتںووکوڑکپورکو‬
‫‪44‬‬
‫ٹ‬
‫اےنپواگولںورپوریھپےتووہےئووکشہوانکںووۂا۔’’ےھجمودےتھکیویہو مھاریو‬
‫یلیہسوےکورہچےورپوانوگاریواکوااہظروےنکلھچواتگلوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنودلجیوےسواہک۔’’وہووسیتچوےہوہکومتوھجمورپوےبودحویتخسورکےتو‬
‫وہ‪،‬وھجمورپواپدنبایںواعدئورکےتووہواوررطفًاتوتہبوتخسوریگوااسنؿووہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےکوایسیہواملئووہٹنوچنھبوےئگ۔وھتڑےووتفقوےکودعبمہبمویسوےبو‬
‫ینیقیوےسووبال۔’’ایکوںیمووایعقواضیووہں؟‘‘ و‬
‫’’ںیہن۔ریماوابیلووتو ُداینوےسودجاوےہ۔ےھجمواےنپوابیلوےکواسیجوںیہکو‬
‫یھبوداھکیئوںیہنوداتی۔‘‘ و‬
‫’’رھپووہواضیوویکںووسیتچوےہ؟‘‘ و‬
‫’’چسواتبئٹں؟‘‘ و‬
‫’’امہرےودرایمؿویھبکووھجٹوںیہنوراہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’وہوبجویھبوےھجمواےنپورھگوےلواجانواچیتہوےہ‪،‬وںیمو مھاراوانؾوےلو‬
‫رکوااکنرورکدیتیووہں۔اُےسوہہکودیتیووہںوہکوابیلوےھجموںیہکوآےنواجےنو‬
‫یکوااجزتوںیہنوداتی۔وہوےھجموچنلوایوڈرنویکودوعتودیتیوےہووتوںیموہہکودیتیو‬
‫‪45‬‬
‫وہںوہکوابیلووکوریماووہلٹوںیمواجانوتہبورُباوےگلواگ۔وہواشگنپورپوےنلکنواکو‬
‫ارادہورکیتوےہووتوےھجمواسھتوےلواجےنورپورصمووہاجیتوےہ۔ںیمواُےسو‬
‫اٹےنلوےکوےیلوہہکودیتیووہںوہکوارگوےھجموابزاروںیموابیلوےنودھکیوایلووتووہو‬
‫انراضووہاجےئواگ۔اُسوےکوذنہوںیموہیوایخؽوراخسووہایگوےہوہکومتوےنو‬
‫ھجمورپوےبواجواپدنبایںواعدئورکریھکوںیہ۔یھبتووہوےھجتوااھچوںیہنویتھجمس۔‘‘و‬
‫ابونوےنواینپوداتسنوںیمواُےسونئمطمورکےنوںیمووکیئورسکواُاھٹوںیہنوریھکو‬
‫یھت۔ و‬
‫وہووبال۔’’متواضیوویکںویتہکووہ؟واُسوےکواسھتویلچواجایورکو۔ںیموےنو‬
‫ںیھمتوںیہکواجےنوےسویھبکورواکووتوںیہن‘‘… و‬
‫’’ںیہنوابیل!‘‘ووہودیجنسیگوےسووبیل۔’’وہوتہبوایھچوےہ‪،‬وتہبوایپرو‬
‫رکیتوےہورگموہنواجےنوویکںواُسویکووموجدیگوںیموریماودؾوےنٹھگواتگلوےہ۔‬
‫ںیمویسکویھبوہگجورپواُسویکورباربیوںیہنورکیتکس۔وہلٹوںیم‪،‬واشگنپورٹنسو‬
‫ںیموایواُسویکووکیھٹوںیم…وںیہکویھب…واےسیوںیمواُسوےکواسھتوزایدہودریو‬
‫‪46‬‬
‫کتویکپچوروہںویگووتووہوھجموےسوااتکواجےئویگواوروںیمواُسویکورظنوںو‬
‫ںیموےبووتعقووہاجئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫وہوھچکواھجمس‪،‬وھچکوںیہنوھجمسواپایورگمورسوالہورکواخومشووہایگ۔ابونوےنوایپرو‬
‫ےسواُےسوداھکی۔اُسوےنوبجوےسووعشرواپایواھت‪،‬وابیلوےنویھبکوامرٹیپووتو‬
‫درانکر‪،‬واُےسوڑھجاکوکتوںیہنواھت۔اُسوےکوہنموےسوالکنووۂا‪،‬وےسیجویھبو‬
‫نکممووہواپای‪،‬ووپراوایکواھت۔وہورسوےسواپئٹںوکتواُسوےکوووجدوےکوےیلورکیپِو‬
‫رساجورینمواثتبووہاواھت۔رہچےوےسواخاصوتخسوریگواورو‬
‫اافتلتواورو ِ و‬
‫درتشوزماجوداھکیئودےنیوواالوابیلوتقیقحوںیموڑبےورنؾودؽواورو‬
‫ڈنھٹےودامغواکوامکلواھت۔ و‬
‫یتپوآوھکنںورپوابدنےنھوےسونھبچوںیمویمکوواعقووہیئگویھت۔یئکورمہبتو‬
‫وپےنھچوےکودعبودؽووکویلستووہیئووتواُسوےکوےیلواھکانوایترورکےنویگل۔آجو‬
‫ابیلووکواےلیکویہواھکانواھتوویکہکنووہوینیعوےکواہںوےسوریسومکشووہرکوآیئو‬
‫یھت۔ابیلوآوھکنںوےسویٹپواُاترانواچاتہواھتورگموابونوےنوعنمورکےتووہےئو‬
‫اےنپواہوھتںوےسوالھکانورشوعورکدای۔ونوےجبوےکورقبیوابیلووکودنینوآیئگ۔‬
‫‪47‬‬
‫ابونوےنوڑبیوآیگتسہوےسواُسویکویٹپووھکیل‪،‬ودنبوآوھکنںواوروارطاػویکو‬
‫دلجووکوروامؽوےسواصػوایکواورویتپووکوڈٹسونبوںیموکنیھپورکولملمویکو‬
‫یٹپودوھوڈایل۔اینپواچراپیئورپوانٹیلویہواچیتہویھتوہکوابیلوےکورساھےنوےلتو‬
‫دابووۂاومابلئووفؿوےنجبواگل۔ابونوےنوکپلورکووفؿواُاھٹورکوارکسنیورپواگنہو‬
‫ڈایل۔ینیعواکؽورکریہویھت۔ابیلویکوامخروآولدوآوازوانسیئودی۔’’ابون!ودوھکیووتو‬
‫وکؿوےہ؟وارگوانکیئووہووتوہہکودانیوہکوریمیوتعیبطوکیھٹوںیہنوےہ‪،‬وآجو‬
‫اووراٹمئوںیہنواگلواتکس۔‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’ینیعوےھجمووفؿورکریہوےہ۔‘‘ و‬
‫’’اوں!‘‘وآںیھکنووھکےلوریغبوابیلوےنورکوٹودبؽویل۔ و‬
‫اُسوےنواکؽورویسیویک۔ینیعویکووشخوآوازواکونںوںیمواُرتی۔’’ولیہواجمن!و‬
‫یسیکووہ؟ودویوزادوشیکوےہ؟‘‘ و‬
‫وہوابیلویکودنینواکودایھؿورےتھکووہےئوآیگتسہوےسووبیل۔’’بسوکیھٹوےہ۔‬
‫متووہک‘‘! و‬
‫‪48‬‬
‫’’ںیموایکووہکں؟وایھبواکؿواھکےئواجراہوےہ‪،‬واکیویہووساؽواکوابروابرو‬
‫وجابوامےگنواجراہوےہ۔ےھجمواقلئورکےنویکووکششورکراہوےہوہکومتو ُداینو‬
‫یکووخبووصرتواورودشکلوڑلیکووہ۔ہیوابتووہوےھجموایکوالتبےئواگ‪،‬وںیمووتو‬
‫رعہصودرازوےسواِسواقلتووجاینوےکوشپتورپورومسجورپوآںیھکنواورواہھتو‬
‫کنیسوریہووہں۔ھجموےسوزایدہوںیھمتووکیئوایکواجےنواگ‪،‬واہں!‘‘وینیعوےکو‬
‫ظفلوظفلوںیمورشارتورھبیووہیئویھت۔ و‬
‫ابونوےنودقرےوانوگاریوےسواہک۔’’ایکوہیوالتبےنوےکوےیلوےھجمووفؿورکےنو‬
‫اکوفلکتورکریہووہ؟‘‘ و‬
‫’’ایکوہیوومعمیلوابتوےہ؟‘‘وینیعوےنوونصمیعوریحتواکواظمرہہوایک۔‬
‫’’ایھبوےنوڑکیسوںوڑلایکںودھکیوریھکوںیہ۔رہونسحویکووجالینووکواِسواظاملہنو‬
‫ادنازوںیموردوایکوےہوہکوںیموہیووسےنچورپووبجمرووہیئگویھتوہکواُےسو ُداینو‬
‫ںیمووکیئوڑلیکویھبودنسپوںیہنوآےئویگ۔اُسویکورظنوںوےنوآجوںیھمتو‬
‫دنسپدییگویکودنسودیوےہووتوہیواعؾویسوابتوںیہن‪،‬وہکلمواعہیل!وتہبواخصو‬
‫ابتوےہ۔‘‘ و‬
‫‪49‬‬
‫’’وتوےھجموایکورکانواچےیہ؟‘‘واُسوےنووچٹویک۔ و‬
‫’’ںیھمتووخدووکوزمدیوانبوونسارورکورانھکواچےیہواتہکوزہشادوایھبو‬
‫ںیھمتودورسیورمہبتودےھکیووتسبوداتھکیویہورہواجےئ۔‘‘وینیعوےنواہک۔ و‬
‫’’ینعیوامڈؽونبواجئٹں؟‘‘واُسواکوہجہلوزنطوےسوومعمرووہایگ۔ و‬
‫’’ایسیویھبووکیئوابتوںیہن۔متوےلہپوےسویہوامڈؽووہ‪،‬ورشمیقورواایتو‬
‫اوروربریغصوےکونسحواکواتیجواجاتگواشاکہرووہ۔ےلھکوےلگوواےلوڑپکےواورو‬
‫دنکوھںوکتوےگننوابزوئٹںوواےلورکےتوےننہپوواویلںوےکوےیلوامڈؽووہ‪،‬و‬
‫نسحویکوولتارورپورعایینویکواپؿوڑچاھورکورونشوایخیلویکودوعےوداروںو‬
‫ےکوہنمورپوامطہچنووہوہکوپھچورکوریتہووہ‪،‬واھچیتورپوڑچھورکووارورکیتووہو‬
‫اوروآؿویکوآؿوںیمودےنھکیوواےلوےکودؽویکو ُداینووکوہہتووابالورکیتواجیتو‬
‫وہ۔ںیھمتوھچکویھبوےننبویکووکیئورضورتوںیہن…وسبوںیموہیواچوہںویگو‬
‫ہکوےسیجوتمسقوےنوےھجتوریمیودوتسوانبایوےہ‪،‬واےسیویہویسکو ِدؿوااچکنو‬
‫رہمابؿووہاجےئواوروںیھمتوریمیواھبیھبوانبودے۔چس!واکیویہیووصرتو‬
‫ےہوہکومہودوونںورمعورھبودحیلعہوںیہنووہاپںیئویگ۔‘‘ و‬
‫‪50‬‬
‫وہووبیتلویھتووتوےننسوواےلووکودلخودےنیواکوومعقوںیہنودیتیویھت۔ابونوےکو‬
‫وٹےتکورےنہوےکوابووجدواُسوےنواینپوابتووپریورکیل۔ابونواکوسفنتوےبو‬
‫اقوبووہےنواگلواھت۔ینیعوےکوہنموےسوےنلکنوواالوظفلوظفلواُسویکوامستعوںیمو‬
‫اُرتورکووخؿوںیمولھگوایگواھت۔وہوھجمسوہنواپیئوہکودؽوےنوسبحوڑکپوراھکو‬
‫ےہ‪،‬ورسورووفیکویکواولیہوتیفیکوںیموےبووخدووہاتواجاتوےہوایواکیواریمو‬
‫زادیوےکوداھکےئوےئگوہنشتووخاوبںویکودیپاورکدہونٹھگوںیموومتویکویسو‬
‫اجینکنواکواکشرووہےنواگلوےہ۔وہواکیفودریوکتوںیہنووبیلووتوینیعوےنو‬
‫اکپرا۔’’ابون!ووکیئوابتورکو۔متوویںواخومشووہیئگووہوےسیجوںیموےنو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫مھارےوہنمورپواہھتورھکورکواےنپواھبیئوےکوانؾویکواوگنیھٹو مھاریوایلگنو‬
‫ںیموڈاؽودیوےہ۔‘‘ و‬
‫وہودبتّقوامتؾووبیل۔’’سبورکووینیع!وایکومتوےھجموویںوہکحضموزیخوذماؼواکو‬
‫ٹ‬
‫اشنہنوانبےنوےکوےیلواےنپورھگوےلورکویئگوںیھت؟واہللو مھارےواھبیئووکویبملو‬
‫ٹ‬
‫رمعودے‪،‬واُسوےکوےیلو مھارےو ِو‬
‫اشایؿواشؿوروتشںویکووکیئویمکوںیہنو‬
‫ٹ‬
‫اوروےھجمونیقیوےہوہکو مھاریووسچوےسویھبوںیہکوایھچواھبیھبوںیھمتوےلمو‬
‫‪51‬‬
‫یگ۔ںیمواٹٹواکوڑکٹاووہں‪،‬وےھجمویسکوہنویسکو ِدؿواٹٹوںیمویہواٹکنودایو‬
‫اجےئواگ۔بتواجےنومتواہکںووہیگ‪،‬واجےنوںیمواہکںووہںویگ۔‘‘ و‬
‫وبےتلووبےتلواُسواکوہجہلورھباوایگواھت۔ینیعورپواُسویکواُدایسواکووکیئوارثوںیہنو‬
‫وۂاہکلبووہوالھکلھکورکوسنہوزپی۔ابونوےکواکونںوںیمورتممنورتلجگنوجبو‬
‫اُیھٹ۔وہوہہکوریہویھت۔’’چسویتہکووہںوابون!ومتوتہبوایپریووہ۔اینتوہکو‬
‫ےھجمودیپاورکےنوواےلورپویھبکواھبکروہلگودیپاووہےنواتگلوےہوہکواُسوےنو‬
‫ٹ‬
‫ارگوےھجمومتوےسوولماانویہواھتووتوےھجمو مھاراورمدوانبدایووہات۔اُسویکواینتو‬
‫انایبوانصیعووکورمدواکو ِدؽویہووپریواچسیئوےسورساہواتکسوےہ‪،‬ووکیئووعرتو‬
‫ںیہن‘‘… و‬
‫’’متوھجموےسوںیہکوزایدہورپششکووہوینیع!‘‘واُسوےنوزماتمحویک۔ و‬
‫’’اہں!ورگموریمیوامتؾورتوششکوےکوبقعوںیمودوتلواورودوتلو‬
‫ےکولبورپواحلصویکواجےنووایلورانعایئںواکررفاموںیہ۔ںیمواباقدعیگوےسو‬
‫ویبیٹواپررلواجیتووہں۔اےنپوآیئوربوزووکوابرکیواوروسیفنوانبےنوےکوےیلو‬
‫ایھچواخیصورمقورخچورکیتووہں‪،‬ویئکواہوھتںواکورنہورخدیورکاینپووکلپںووکو‬
‫‪52‬‬
‫دیمخہورکیتووہںوہکبجومت…ورھتپوںوےکوزامےنوےکواترکیواغروےسیجورھگو‬
‫ےسولکنورکواکجلویتچنہپووہ‪،‬ومتوےنوآجوکتواےنپواربوواکواکیوابؽویھبو‬
‫ےنچنیھکویکوزتمحوںیہنویک۔دقرتوےنواکیوابؽویھبوالبرضورتوںیہنو‬
‫اُاگای۔ددنھیلورسدحوواےلوآیئوربوزوےکوےچینوالیبنوالیبنوںیکلپوںیہنجو‬
‫ومڑےنواورمخودےنیویکورضورتویہوںیہن‪،‬ودخاوےنوانبےنوےکواسھتواسھتو‬
‫یہوونسارویھبودایواھت۔اہےئوابون!ومتویتھجمسوںیہنووہ۔ریماواھبیئواےسیویہو‬
‫نسحواکوربوسںوےسورظتنمواھت۔اضیونسحوےسجوعنصتواوروانبوٹویکورضورتو‬
‫ہنووہ۔اضیووسانوےسجوونیشمںوےسوسگارورکواکمچایوہنواجےئ۔اضیووھپؽوےسجو‬
‫زمدیووخبووصرتوانبےنوےکوےیلوویتپںووکورتاشورخاشوےکورمےلحوےسو‬
‫ٹ‬
‫سگارانوہنوزپے۔اہں!وںیمودرتسویتہکووہں۔وہو مھاریوالتشوںیمواھتواورو‬
‫رھپواُسویکووخشویتمسقودوھکی‪،‬واُسوےنوںیھمتودھکیویہوایل۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوریغواایتخریووطرورپوابیلویکورطػوداھکی۔رواہیسنووہرکووبیل۔’’دخاو‬
‫ےکوےیلوینیع!اےنتودیجنسہوےجہلوںیموریماوذماؼوتمواُڑائٹ‪،‬وںیہکوےھجمواےنپو‬
‫ووجدوےسویہورفنتوہنووہاجےئ۔ابیلواتہکوےہوہکومہودوونںوزنیمورپورےنگنیو‬
‫‪53‬‬
‫واےلوڑیکےووکمڑےوںیہ‪،‬ورمعورھبویکوتنحموےسووخدووکوہبولکشموونٹھگںو‬
‫ےکولبواورپواُاھٹواپںیئوےگ۔آامسینودنلبویںکےووخابودںیھکیوےگووتوزنیمووکو‬
‫یھبوونگاوںیھٹیبوےگ۔‘‘ و‬
‫’’ابیلورسارسووکباسورکاتوےہ۔‘‘وینیعوےکوالٹوےجہلوںیموانوگاریورچو‬
‫سبویئگ۔’’وہوںیھمتورو ِوزواوؽوےسوداتھکیوآراہوےہ‪،‬وآجویھبواُسویکورظنوںو‬
‫ںیموویہووپینودنبوھایت‪،‬رںیورںیورکیتووہیئویھننویسویچبوریچویسبووہیئو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔وہو مھاریواُاھٹؿوےسوانشاسوںیہنوےہواوروہنویہواُسورجنبوااسنؿوےکو‬
‫اپسودےنھکیووایلوآھکنووموجدوےہ۔وہوولےہووکودُساھاتوےہ۔ولےہووکوآینہو‬
‫ٹ‬
‫اہوھتںوےسواکاتٹوےہ۔ مھارےورگؾورویٹوےسیجورُپدگازودبؿویکوزناوتکںووکو‬
‫ایکواجےن؟‘‘ و‬
‫وہودحوےسوڑبھوریہویھت۔ابونووکوملعواھتوہکووہودحوےسواجتوزورکےتووہےئو‬
‫تہبودوروکتواجےئویگواوراُےسوےنیسپوںیموالہنودےویگ۔اُسوےنوٹھجو‬
‫ےسواکؽوعطقنمورکدی۔اجیتنویھتوہکووہوابزوںیہنورہواپےئویگواوروابروابرو‬
‫‪54‬‬
‫اکؽورکےویگواِسوےیلواُسوےنووفؿووکواپوروآػورکےتووہےئواسورپو‬
‫اانپودروازہودنبورکدای۔ و‬
‫ینیعوےسواکٹھچراولموایگورگمواُسوےنووجورکانواھت‪،‬ورکسگریویھت۔اُسوےکو‬
‫اسمومںوےنویمنووکواانلگورشوعورکدایواھت۔وہواچراپیئویکواب ْٹہہووکواھچیتوےسو‬
‫اگلورکوےبملوےبملواسسنوےنیلویگل۔دنبوآوھکنںوےکویبقعورپدےوںیموزہشادو‬
‫یکواُیلجواُیلجوشیتکہہورہلاےنویگل۔وہوشقنمواپتیئورپورفمیوےکووچےٹھکوںیموجسو‬
‫رکووبےنلوےسوابزوںیہنوآایواھت۔دؽوےکورفمیوںیموھٹیبورکواہکںوپچورہو‬
‫اتکسواھت۔آوھکنںوےکووااہلہنونپووکوااجرگورکےنواگل۔’’اےوآھکنوےسو ِدؽو‬
‫ںیمواُرتےنووایلوہنیسح!وآہنیئوںیھمتوداتھکیوےہورگمواُسوےکواپسوذجبو‬
‫ٹ‬
‫رکےنوواالو ِدؽوںیہنووہاتوورگہنورکیچورکیچووہرکو مھارےودقومںوںیمو‬
‫ڈریھووہاجات۔ںیموااسنؿووہں‪،‬ویلہپورمہبتودھکیورکویہودقومںوںیموڈریھو‬
‫وہےنووکوےبواتبووہراہووہں‪،‬ویھبکوےھجمویھبودےنھکیوےکوےیلوریمیو ُداینو‬
‫آئوےسیجومتوآےنیئووکودےنھکیوےکوےیلواُسوےکواسےنموھٹیبواجیتو‬
‫ںیموویںو ٹ‬
‫وہ۔‘‘ و‬
‫‪55‬‬
‫ابونوےکووہٹنواپکپکےنوےگل۔ھچکوانہکوںیہنواچیتہویھت‪،‬وھچکواننسوںیہنواچیتہو‬
‫یھتورگمواسےنموےھٹیبووکواگھبویتکسویھتوایووخدواُسوےسورَپےوٹہویتکسویھت‪،‬و‬
‫دؽوںیمواجسگںیووہےنوواےلوےسودورووہےنورپواقدروںیہنویھت۔وہودؽو‬
‫ںیموھٹیبورکودؽوےسوےنلکنووایلورشایونںوےسولیھکوراہواھت‪،‬ووہلووکورگامورکو‬
‫ٹ‬
‫اھجمسوراہواھت۔’’ےھجمواچہپےننویکووکششورکو‪،‬وںیموویہووہںوےسجو مھاریودؽو‬
‫یگلوےکوےیلودقرتوےنو ُداینوںیموجیھبوراھکوےہوورہنووتںیمواکانئتوںیمو‬
‫البرضورتوواعقووہں۔ںیموےنوآجوکتویسکوڑلیکووکاےنپورقبیوےنکٹھپو‬
‫ٹ‬
‫ںیہنودای۔ہیوریماوامکؽوٹہ کیںہے‪،‬و مھاراوےہوہکومتوےنواانپوآپوداھکےئو‬
‫ریغبوربوسںوےسوےھجمواینپویھٹموںیموڑکجوراھکوےہ۔دنبویھٹموںیمووتقوےنو‬
‫رحارتوزدہوسبحورھبودایوےہ‪،‬وریماودؾوٹھگوراہوےہ۔ےھجموروگںوںیم‪،‬ودؽو‬
‫ںیم‪،‬واجؿویکورہونکشوںیمواُرتےنویکوااجزتودےودووہکوریماوووجدو‬
‫ٹ‬
‫مھاریورضورتونبورکوامہووہاجےئ۔‘‘ و‬
‫زحؿواجںوےسواکٹھچراواتلمو‬
‫ابونوےنوربھگاورکورکوٹودبؽویلوہکواشدیواُسو ِو‬
‫وہ۔آںیھکنووھکےنلورپواعتیفواکودرواعریضووطرورپوالھکرگمووجیہنوآںیھکنو‬
‫‪56‬‬
‫دنبووہںیئ‪،‬ووہورھپودڑھےلوےسوآؿوواردووہا۔مکوتخبوےشیشویکوگنتوہنمو‬
‫وایلورصایحوںیموھٹیبورکوڑیھچاتواھت‪،‬وابرکیواجیلوواےلورجنپےوںیمواتھٹیبواھتو‬
‫اوراہھتویکوچنہپوےسودورووہرکوانبوےنُسووبےلوالچواجاتواھت۔بیجعوبیجعوظفلو‬
‫امستعوںیمواُاترورکوےبووخدورکےنواتگلواھت۔وہوزماتمحورکےتورکےتواہرو‬
‫یئگ۔ڑلایکںواےسیویہواہرواجیتوںیہواورواہرورکویھبوتیجویکووخشوامگینواکو‬
‫اکشرووہاجیتوںیہ۔ و‬
‫ینیعوےکواسھتواُسوےکورھگوکتواجےنورپواتھچپوےواکوااسحسواکلہؿوےیکو‬
‫دےوراہواھت۔ہنواجےنوینیعواوراُسوےکواھبیئووکواُسوںیموایکوداھکیئودےوایگو‬
‫اھتووجوآجوکتووخداُےسوداھکیئوںیہنودایواھت۔وہووخدووکوریغوومعمیلوںیہنو‬
‫یتھجمسویھت‪،‬وینیعواُےسو ُداینوےسواگلورتوایخؽورکیتویھتوہکبجواُسوےکواھبیئو‬
‫ےنواُےسوارسپایئوتختورپورباامجؿورکےکواانپورسواکھجودایواھتواورواُسوےکو‬
‫رسورپواتجورھکورکواتممزورکدایواھت۔تھچورپواگنہوڈایلووتوویںووسحمسووہاو‬
‫ےسیجوےھکنپوےکورَپووہاودےیوریغبوڑھپڑھپاےنوےگلووہں۔مسجواکووجوہصحو‬
‫اچراپیئورپوےھچبورویئوےکودگےوےسوسمورکات‪،‬وآگوڑکپواتیل۔ےلہپوولہپئٹںو‬
‫‪57‬‬
‫ںیموااگنرےورھبوےئگوےھت‪،‬وابورمکوےنگلسویگل۔اودنیھووہرکویٹیلووتواھچیتو‬
‫دےنکہویگل۔ےبوآبوامیہویکورطحوزتےنپوےسویھبورقاروںیہنوآایووتوربھگاو‬
‫یسویئگ۔’’اہےئواہلل!وہیوایکووہراہوےہوریمےواسھت؟وںیمویھبکویھبوایسیووتو‬
‫ںیہنویھت۔کیوتخلوزامہنودبؽوایگوےہوایوریمیووجؿودبؽویئگوےہ۔اُسو‬
‫ےنوےھجموھچکویھبوںیہنواہک‪،‬ویسکوطلغواگنہوےسودےنھکیویکویطلغویھبوںیہنویکو‬
‫رھپوریماوذنہواانتورُباوویکںووہاواجراہوےہ؟وامانوہکووہوتہبوااھچوےہ‪،‬وتہبو‬
‫وخبووصرتوےہورگمووہو ُداینواکوالہپووخبووصرتورمدووتوںیہنووجوےھجمو‬
‫داھکیئودایوےہ۔ایھبووتوہیویھبوےطوںیہنووہاوہکوینیعواورواُسواکواھبیئوریماو‬
‫ذماؼواُڑاورےہوںیہ‪،‬وریمیووھجیٹواتسشئورکرےہوںیہوایووایعقوھجمورپورفہتفیو‬
‫وہےئگوںیہ۔‘‘ و‬
‫دبؿووکویگلوآگووکوےنیسپوےنواھجبدایورگمورھپوشپتواکواقمہلبوہنورکےتووہےئو‬
‫وہاوںیمولیلحتووہرکوےبوووجدووہایگ۔وہورکوںیٹودبےتلودبےتلوکھتویئگووتو‬
‫ریغبووکیئوآوازودیپاوےیکورسڈنکوںواکوانبووہاوومڑاھواُاھٹےئورمکےوےسوابرہو‬
‫وھچےٹوےسوآنگنوںیموآیئگ۔فصنوراتووکورہشووسےنویکوایتریورکراہو‬
‫‪58‬‬
‫اھت۔ڑسکورپوےسوآےنوواےلواہرونںویکوزیتواوروانوگاروآوازوےکولسلستو‬
‫ںیمواخیصویمکوواعقووہیکچویھت۔آامسؿورپورھکبےواتروںوکتورظنویسکو‬
‫دوھںیئواوروآولدیگووکووبعروےیکوریغبوچنہپوریہویھت۔ابںیئودویاروےکواسھتو‬
‫ومڑاھورھکورکوھٹیبویئگواوروتشپواکٹورکورہگےواسسنوےنیلویگل۔ و‬
‫الدحمودورغتبوےنواُےسوانکویکودیسھوںیموانلچواھکسایواھت۔اردورگدودھکیو‬
‫رکوےنلچویکویھبکویھبواعدیوںیہنوریہویھتواورواشدیویہیووہجویھتوہکورہواو‬
‫احتمؿوںیمووکیئوہنووکیئووپزنشیواحلصورکےنوںیمواکایمبووہاجیتویھت۔‬
‫دریھےودریھےوےنتیبووایلوراتوےکوولہپوںیمویئکواُداایسںوٹیمسورکووہو‬
‫ینیعوےکواقملبوںیمواےنپواحالتووکوڑھکاورکےکواندقاہنواگنوہںوےسواجزئہو‬
‫ےنیلویگل۔نپچبوںیمواہجںوکتواگنہواجیت‪،‬ورغتبواورورحموویمںواکوراجو‬
‫داھکیئوداتیواھتوایوابیلواکورہگاواسونال‪،‬ورمعوےسوڑبیووتقشمںویکواقنتہوےسو‬
‫وچرورہچہوداھکیئوداتیووجواینپورہرتمحشونکھتووکوسپِوتشپوڈاؽورکواُسویکو‬
‫دوجلیئورکاتوراتہواھت۔ و‬
‫‪59‬‬
‫اُسویکودنبوآوھکنںوںیمواتیئوریشباںواکوےبوداتن‪،‬ورھجویںورھباوبڑاھورہچہو‬
‫اورواوختساینواہھتورہلاوےئگ۔وھچےٹوےسوےبوانؾواگئٹںویکوگنتویسوایلگںو‬
‫اوروویلگںوںیمواجہبواجوزپےووگربوےکوڈریھوداھکیئودےنیوےگل۔ہیواُسوےکو‬
‫وعشروےکوادتبایئو ِدؿوےھت۔ددنھیلووصتریوںوےسووہواانپونپچبووسنمبو‬
‫رکےتووہےئویھبکویھبواتیئوریشباںوےکوالعوہویسکوشیتکہہووکووکیئوانؾوںیہنو‬
‫دےویکسویھت۔ و‬
‫اتیئوریشباں‪،‬وابیلواورووہ…واکیورمکےوواےلوانہتخپورھگوںیمورےتہوےھت۔‬
‫بتواسراو ِدؿواتیئواکواہھتواٹبےن‪،‬وویلگںوںیمواھبےنگودوڑےنواوروابیلووکوگنتو‬
‫رکےنوےکوالعوہواُسوےکواپسووکیئواکؾوںیہنووہاتواھت۔اہتبلواُےسوہیو‬
‫ااسحسورضورووچکےکوداتیوراتہواھتوہکواگئٹںورھبویکووعرںیتواوروواُسویکومہو‬
‫رمعوڑلایکںواُسوےسورتکایتوریتہوںیھت۔وکیئویھبواُےسوایپروےسوےلگوںیہنو‬
‫اگلاتواھت۔ٰیتحوہکواتیئویھبوایپروںیہنورکیتویھت۔اِیہنو ِدونںوںیموابیلواگئٹںو‬
‫ےکووادحوولاہروےکواہںوداہیڑیورپواکؾورکےنواگلواھت۔ہنواجےنواُسوےکو ِدؽو‬
‫ںیموابونووکوزپاھےنواکوایخؽوےسیکوآایگ؟واگئٹںوےسوفصنوولکرٹیموےکوافےلصو‬
‫‪60‬‬
‫رپوواعقورپارمئیواوکسؽوںیموابونووکوےلوایگواورویلہپوالکسوںیمودالخورکواو‬
‫دای۔وہوزپانھوںیہنواچیتہویھتورگموابیلواُسوےکوابؽوچنیھکورک‪،‬وےھننوےھننو‬
‫اگولںورپومہووزؿووٹچےلواگلورکواوکسؽووھچڑوآات‪،‬ودورہپووکوواسپوےلو‬
‫آات۔ و‬
‫اپوچنںیوالکسواکوااحتمؿواپسورکےنوےکواسھتویہواُسویکومیلعتواکوہلسلسو‬
‫ُرکوایگوویکہکنووساےئواُسورپارمئیواوکسؽوےکودورودوروکتووکیئواورو‬
‫اوکسؽوںیہنواھت۔اِسووطلیودوراےئنوںیمواُسوےنوابیلووکوابراہورمہبتو‬
‫وبڑےھوولاہروےکواہوھتں‪،‬واےنپومہورمعوڑلوکںواوروڑبوںوےکواہوھتںورُبیو‬
‫رطحوےتٹپوداھکی۔وہواُوسوےسوضحمودنچواسؽویہووتوڑباواھت۔راتورھبورواتو‬
‫راتہ‪،‬واتکسسوراتہواورواچراپیئورپورکووٹںورپورکوںیٹودباتلوراتہ۔اےسیوںیموابونو‬
‫اکیویچکویٹموےکوڈےلیھورپوڑپکاوٹیپلورکورگؾورکیت‪،‬ورضموبودبؿویکووکٹرو‬
‫رکیتواوروےبودرغیواکشواہبیتوریتہ۔بتواُسویکوھجمسوںیموںیہنوآاتواھتو‬
‫ہکوابیلووکورہوآدیموویکںورُبیورطحوٹیپوداتیوےہ‪،‬وابوھجمسوریہویھتوہکو‬
‫ابیلووکواگئٹںوواےلوںیہن‪،‬واُسویکورغتبواورواخیلوتشپوامریتویھت۔ و‬
‫‪61‬‬
‫بجواکیو ِدؿوڈبےھواکولوولاہروےنویٹھبوےسورسخوولاہواکنؽورکواُسوےکو‬
‫ابزوورپواگلودایواورورھپواُیسورگؾوالسخویکودمدوےسواِسوےبودردیوےسوامراو‬
‫ہکووہودووےتفہوکتواچراپیئوےسویہواُھٹوہنواکسووتوابونوےنوابیلووکودبالووہاو‬
‫داھکی۔ےنلچوےکواقلبووہاووتواگئٹںوےسواغبئووہایگ۔ےسیجواتیئواکودگاھو‬
‫یھبکواھبکرومگووہاجاتواھت۔وکیئویھبودگےھووکوالتشوںیہنورکاتواھت‪،‬ودنچو ِدؿو‬
‫سگارورکووخدووخبدوولٹوآاتواھت‪،‬واےسیویہوابیلویھبودنچو ِودونںوےکودعبوولٹو‬
‫آای۔دؿورھبوبیجعوےسوومعمالتوںیمووغشمؽوراہ۔اُسوےنوآدیھوراتووکو‬
‫ابونووکووچروںویکورطحواگجای‪،‬وڑپکوںویکواکیووپیلٹواُاھٹیئواورواگئٹںویکورہو‬
‫وخادیبہوآھکنوےسواتپھچواپھچاتواگئٹںوےسولکنوآای۔وہورُبیورطحویمہسووہیئو‬
‫یھت۔ادنریھےوںیموابیلوےسوٹمچورکےتلچووہےئواُسوےنوابلکلویھبوںیہنو‬
‫وپاھچواھتوہکووہواُےسوےلورکواہکںواجراہوےہ؟ و‬
‫اشدیودوونںوہتخپوڑسکورپراتورھبوےتلچورےہوےھت۔ابونوےکواکونںوںیمو‬
‫وتکںوےکووھبےنکنویکودؽودالہےنووایلوآوازںی‪،‬ورگنیھجوںویکوڈرائٹینو‬
‫دصاںیئواورووخػوےسواےنپو ِدؽویکوڑبیھووہیئودڑھنکوآجوکتووگیتجنو‬
‫‪62‬‬
‫آیئویھت۔ویکھتووہیئوراتواینپوشبطوےنٹیپلووکویہویھتوبجواُسوےنورہشویکو‬
‫ایتبںویلہپورمہبتودیھکیوںیھت۔ابیلویئکوویلگںوںیمورکچاےتووہےئواکیورھگو‬
‫ےکودروازےورپو ُرکوایگ۔دورازےوےسواکؿواگلرکوھچکوےننسواگل۔ابونوےنو‬
‫یھبودیلقتویک۔نحصوےسویسکووعرتوےکواھجڑوودےنیویکوآوازںیوانسیئو‬
‫دےوریہوںیھت۔ھچکودریوااظتنرورکےنوےکودعبوابیلوےنودروازےورپو‬
‫دکتسودی۔درایتفورکےنورپواُسوےنوالتبای۔’’اچیچ!وںیمووہں۔‘‘ و‬
‫اُسوےنواانپوانؾوںیہنوالتبایواھتورگموےننسووایلوےنوآوازوےسویہواچہپؿوایل۔‬
‫دروازہولھکوایگ۔اھجڑوواہھتوںیموڑکپےواصػورھتسےوابلسوںیمووبلمسو‬
‫اکیووعرتوداھکیئودی۔اُسوےنودوونںوےکورسورپواہھتوریھپاواورورھگوںیمو‬
‫البوایل۔ابونووکودنچودونںوںیمویہوہتپولچوایگوہکوابیلواگئٹںوےسواھبگورکو‬
‫اہیںورہشوںیمواچنہپواھت۔اچاچودبعارکلمی‪،‬وسجوےکودروازےورپوابیلوےنو‬
‫دکتسودیویھت‪،‬وومرٹواسولکیئںویکورمتمواکواکؾورکاتواھت۔اُےسواکیوالمزؾو‬
‫یکورضورتویھتواورواافتؼوےسواکؾواکوہتپورکےتووہےئوابیلواُسوےکواپسو‬
‫وفراویہواھبپنوایگواھتوہکوڑلاکواکؾو‬
‫چنہپوایگ۔اچاچودبعارکلمیواُےسودھکیورکو و‬
‫‪63‬‬
‫رکےنوواالوےہ۔اُسوےنواُےسواینپوداکؿورپورھکوایل۔اسھتویہواُےسواےنپو‬
‫رھگوںیمووسےنویکوہگجودےودی۔ و‬
‫دورسےورسیتےودؿواُسوےنواچیچوےکووپےنھچورپواےنپواوروابونوےکو‬
‫وفراویہومکحواصدرورکدایوہکو‬
‫ابرےوںیمولیصفتوےکواسھتوالتبودای۔اچیچوےنو و‬
‫آئ۔اُسواکواگئٹںوںیمواےلیکو‬
‫وکیئووتقواضعئوےیکوریغبوابونووکواہیںوےلو ٹ‬
‫رانہویسکویھبواحلظوےسوانمبسوںیہنوےہ۔وہویہیواچاتہواھت۔نبوامےگنورمادو‬
‫وپریووہیتوداھکیئودیووتواُسوےنواگئٹںواجےنوںیمودریوںیہنواگلیئ۔اچیچو‬
‫ےکورھگوںیمووساےئواوالدوےکوبسوھچکووموجدواھت۔اشدیواُؿوےکواےنپوےچبو‬
‫وہےتووتودوونںووکورسواپھچےنویکوہگجورسیموہنوآیت۔ و‬
‫وہوابونووکواوکسؽوںیمودالخورکواےنوےکوقحوںیموںیہنویھتورگموابیلوےنو‬
‫دضورکےکواُےسوزانہنواوکسؽوںیمودالخورکواودای۔ابیلوامتؾو ِدؿوداکؿورپو‬
‫اکؾورکات‪،‬ووہوآداھو ِدؿواوکسؽوںیموسگاریتواوروہیقبو ِدؿواچیچوےکواسھتو‬
‫اکؾوںیمواہھتواٹبیت۔اچیچواکوروہیودوونںوےکواسھتوتہبوتقفشوآزیمواھت۔‬
‫ڈایتٹنویھتووتوایپرویھبورکیتویھت۔بجووہواسوتںیوالکسوںیمویھتووتواُےسو‬
‫‪64‬‬
‫وپریوونعمتیوتیمسوااسحسووہاوہکوابیلواورواُسواکو ُداینوںیمووکیئویھبو‬
‫رہتشوداروںیہنوےہ۔ابیلویہوالتبایورکاتواھتوہکوامںواوروابپوابونوےکودیپاو‬
‫وہےنوےکودوواچروامہودعبوامیبرووہرکورموےئگوےھت۔وکیئورہتشوداروںیہنواھتو‬
‫اِسوےیلودوونںووکوزامےنوںیمواینپوہگجووخدوانبانوزپریہویھت۔اتیئوریشباںو‬
‫یھبواُؿویکوھچکوںیہنویتگلویھت۔اُسوےنودخاورتیسورکےتووہےئوایاینپو‬
‫اہنتیئووکودورورکےنویکواخرطواُںیھنواےنپورھگوںیموانپہودیویھت۔ و‬
‫اگئٹںوےسوےنلکنوےکودعبوابیلوتہبودبؽوایگواھت۔وہوابونوےکوےیلو ُداینواہجؿو‬
‫یکوآاسںیشئوایھٹکورکےنواکوونجؿوراتھکواھت‪،‬واایتخروںیہنوراتھکواھتورگمورھپو‬
‫یھبووہووجوامیتگن‪،‬ویسکوہنویسکورطحورخدیوالاتواھت۔یھبکویھبکوبجووہواگئٹںو‬
‫ںیموسگارےووہےئواایؾووکوایدورکویتھٹیبووتوابیلواکورہچہوھجبواجات۔آہورھبورکو‬
‫اتہک۔’’ابون!واُؿودونںووکوایدوہنوایکورکو۔متواجیتنووہوہکوںیموےنووہووتقو‬
‫ےسیکوسگاراوےہ۔‘‘ و‬
‫اچیچواورواچاچواُںیھنونیتواسولںوکتواہسراودےیوزدنہورےہورھپودووامہوےکو‬
‫رصتخمورعےصوںیموےکیودعبودرگیےو ُداینوےسورتصخووہےئگ۔اچیچووکوہضیہو‬
‫‪65‬‬
‫وہاواھت۔ربوتقوالعجوہنووہےنوےکوابثعووہواجربنوہنووہاپیئ۔اچاچوابیلویکو‬
‫اگنوہںوےکواسےنموڑبیوادنوہوانکوومتواکواکشرووہاواھت۔وہواینپوداکؿو‬
‫ےکوابرہوچنبورپوھٹیبورکواچےویپوراہواھتوبجواچرو ُداکںینورَپےوزپیووہیئو‬
‫وہاورھبےنووایلویکنیٹوزوروداروآوازوےکواسھتوٹھپویئگ۔یکنیٹورپوبصنو‬
‫دشہوپمپووگیلویکوراتفروےسواُڑاتووہاواچاچودبعارکلمیوےکورسوںیمواگل۔اُےسو‬
‫ےنخیچواوروزتےنپویکوتلہمویھبوںیہنویلمویھت۔ابیلوبجویھبواُسویکوابتو‬
‫رکےنواتگلووتواگنوہںوںیمووہووخؿوآولدوچنب‪،‬ووہوہنوھجمسوںیموآےنوواالواگنہؾو‬
‫س‬
‫اوروآںیھکنووپریووتعسوںیمووھکےلو کلووہاودبعارکلمیورہلاواجاتواوروہو‬
‫ےبواایتخروآوھکنںورپواہھتورھکورکوروےنوھٹیبواجاتواھت۔ و‬
‫ابونووکواہجںواوروتہبویسوابںیتوایدوںیھت‪،‬ووںیہواچاچاوراچیچوےکورہتشو‬
‫داروںواکوالچلورھباودرتشوروہیواورووخؿوآاشؾورظنںیویھبوایدوںیھت۔‬
‫داکؿ‪،‬واکمؿواورورھگواکوامتؾورتواسامؿوابےتٹنووہےئووھبےکووتکںویکورطحو‬
‫اکیودورسےورپورغاےتووہےئوےنتکوبیجعوےتگلوےھت۔اُںیھنودبعارکلمیویکو‬
‫وفیگتویکوروسامتوایدوںیہنوںیھت‪،‬واکیواکیواسامؿوایدواھت۔ابیلواوروابونواچاچو‬
‫‪66‬‬
‫یکودتنیفوےکونیعوآوھٹںیو ِدؿواکیورمہبتورھپوےبوآرساووہورکوےلھکو‬
‫آامسؿوےلتوڑھکےووہےئگ۔ابونووکواسمہےئورھگوںیمووھچڑورکوابیلویئنوالیھٹو‬
‫یکوالتشوںیمولکنوڑھکاووہا۔ و‬
‫دوونیتو ِدونںویکووکششورگنوالیئواورواُےسوآوٹوامرٹیکویکواکیو‬
‫وراشکپوںیموونرکیولمویئگ۔اہیںواُےسووڈلیگنواکواکؾواوروھتیلونیشمویکو‬
‫آرپگنٹیوےنھکیسواکورتہبنیوومعقورسیموآای۔وراشکپوںیمواکؾورکےنوواےلو‬
‫اکررگیوںواورواشرگدوںوےنولمورکواکیواکمؿورکاہیورپوےلوراھکواھت۔وہو‬
‫ابونووکوےلورکواِسواکمؿوںیموآایگ۔اُےسوًاتبسنواگلورمکہووسپنودایوایگ۔اِسو‬
‫دوراؿوابونووکواہیئواوکسؽوںیموداہلخولموایگ۔ و‬
‫اکیوےنیہمودعبواُےسووھچاٹواسواکمؿورکاہیورپولموایگ۔اکمؿویکواحتلواینتو‬
‫ایھچوںیہنویھتورگمورکاہیوتہبووقعمؽواھت۔وہوابونووکوےلورکواِسواکمؿوںیمو‬
‫لقتنمووہایگ۔دےنھکیوںیمواکمؿوےکودوورمکےوےھت‪،‬ویلمعووطرورپواکیواھتو‬
‫ویکہکنواکیورمکےوںیموامکلواکمؿواکوذایتواسامؿوزپاووہاواھتواورودروازےو‬
‫رپوڑباواسولفقوکٹلوراہواھت۔وراشکپوںیمووجںووجںووہواےنپومیعلّقہواومرو‬
‫‪67‬‬
‫ںیمواہمرتواحلصورکاتواجاتواھت‪،‬ووخنتاہوںیموآوپںوآپوااضہفووہاتوالچو‬
‫اجاتواھت۔انکیئواہنتیوایعشورطفتواوروڑگھجاولوتعیبطوواعقووہاواھتورگمووہو‬
‫اےنپواہںواکؾورکےنوواولںواکوقحوامرانوتخسوانگہوایخؽورکاتواھت۔یھبکواینپو‬
‫رتگنوںیمووہاتووتوےلھکواہوھتںوالمزومںورپوےبودرغیوہسیپورخچورکدایورکاتو‬
‫اھت۔ و‬
‫نجو ِدونںوابونوےنورٹیمکواکوااحتمؿودےنیوےکودعبویکورفاتغواپیئ‪،‬واِیہنو‬
‫ِدونںوںیموہنواجےنواہکںورپوابیلوےکوانکیئویکووہیلیسواگنہوےنواُےسودھکیو‬
‫ایل۔اُسویکوےبوربخیوںیمواپہچنئوڑکپورکواُسوےکورھگوکتوچنہپوآای۔بجو‬
‫اُےسوہتپوالچوہکووہوابیلویکونہبوےہووتواُسوےنواانپوادنازودبؽوایل۔اکیکیو‬
‫ابیلورپوےبودحورہمابؿووہایگ۔دنچووتفہںوںیمویہواُسوےنوابیلووکواینپوایلگنو‬
‫رپورمشیویکوڈوریویکورطحوٹیپلوایل۔رھپواکیو ِدؿواُسوےنوابیلووکدحیلعیگو‬
‫ںیمواھٹیبورکواانپودتسِووساؽودرازورکدای۔’’دھکیوابیل!وڑلایکںواکچنوےکو‬
‫انزکوربنتویکورطحووہیتوںیہ۔اسوسنںوےکوسملوےسویھبویلیمووہاجیتو‬
‫ٹ‬
‫ںیہ۔ مھاریووپزنشیووےسیویھبواخیصوانہتفگوہبوےہ۔متواسراو ِدؿوداکؿورپو‬
‫‪68‬‬
‫ٹ‬
‫اکؾورکےتووہ‪،‬و مھاریووجاؿونہبورھگوںیموایلیکوریتہوےہواورواسراوہلحمومتو‬
‫دوونںوےکوومعمالتوےسوہبووخیبوآاگہوےہ۔یسکوےنواےنپودنگےوریپو‬
‫ٹ‬
‫مھارےوآنگنوںیمورےنھکویکورجأتورکویلووتومتوںیہکوےکوںیہنوروہو‬
‫ےگ۔‘‘ و‬
‫انکیئورعیفواہلل‪،‬ویکوابتواکؿوزپےتویہوآگواکووگہلونبویئگ۔ابیلواکووکسؿو‬
‫آؿویکوآؿوںیمواغرتووہایگ۔یٹھپویٹھپواگنوہںوےسواُےسودےتھکیووہےئو‬
‫وبال۔’’ااتسد!وہیومتوایکوہہکورےہووہ؟‘‘ و‬
‫’’ںیمووجوہہکوراہووہں‪،‬ومتووخبیبوھجمسورےہووہ۔ارگوںیہنوھجمسورےہو‬
‫وتےنھجمسویکووکششورکووورہنوتہبوڑبےواصقنؿوےسودواچرووہاجئٹوےگ۔‬
‫اینپونہبوےکواہھتوےلیپورکےنویکووسوچ‪،‬واُےسوزمدیوزپاھےنواورورھگوںیمو‬
‫اھٹیبےنواکوایخؽو ِدؽوےسواکنؽودو۔‘‘وانکیئواکوہجہلودتبرجیوینسنسوڑکپاتواجاتو‬
‫اھت۔ و‬
‫‪69‬‬
‫’’ہیوےسیکونکمموےہواُاتسد؟‘‘وابیلواکو ِدؽوےنھٹیبواگلواھت۔’’ریمےواپسو‬
‫ایھبواینتورمقوںیہنوےہوہکواُسویکواشدیورکوکسں۔وےسیویھبواُسویکو‬
‫ایھبواشدیویکورمعوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’متوےبوووقػوآدیمووہ۔ارگو مھارےوامںوابپوزدنہووہےتووتواُسو‬
‫یکواشدیووہےئووکواسؽوتیبواکچووہات۔‘‘ و‬
‫’’رگموااتسد‘‘… و‬
‫’’ایکوارگورگمواگلوریھکوےہومتوےن؟‘‘وااتسدوےنوتبحموآزیموڑھجیکو‬
‫دی۔’’لھکورکوابتورکو‪،‬ووہاتکسوےہوہکوںیمواِسولکشمووتقوںیمو‬
‫ٹ‬
‫مھارےواکؾوآاجئٹں۔متواجےتنووہوہکوںیموےنویھبکویھبوںیھمتواانپوونرکو‬
‫ںیہنواھجمس۔ہشیمہواانپووھچاٹواھبیئوایخؽورکاتووہں۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوونممؿوادنازوںیمواُےسوداھکی‪،‬واچساپای‪،‬یھبتووھپٹوزپا۔’’ااتسد!وریماو‬
‫وکیئورہتشودارںیہنوےہ۔ارگووکیئوےہویھبووتوامںوابپوےکورمےنوےکودعبو‬
‫ںیموےنواُسویکولکشوکتوںیہنودیھکی۔اےسیوںیمووکؿوھجموےسورہتشوامےگنو‬
‫اگ؟وارگویسکوےنوامگنویھبوایلووتوریمےواپسوینگنموایبہوےکوےیلووھپیٹو‬
‫‪70‬‬
‫وکڑیوکتووموجدوںیہنوےہ۔الھبواخیلوبیجواانتوڑباواکؾوےسیکوایکواجاتکسوےہ؟‬
‫‘‘ و‬
‫انکیئورہگیووسچوںیموکمہنمووہایگ۔ارکسویجیگویکویبقعوانبووکوامھگاتوراہ‪،‬و‬
‫اےنپووصنمےبووکویمتحولکشوداتیوراہورھپویسکوےجیتنورپوچنہپورکوڑبےورہمابؿو‬
‫ٹ‬
‫ےجہلوںیمووبال۔’’دھکیوابیل!و مھارےواسےنمواکیوںیہن‪،‬ودووےلئسمورسواُاھٹےئو‬
‫ٹ‬
‫ڑھکےوںیہ۔ہنورصػو مھاریونہبویکواشدیورضوریوےہوہکلبوںیھمتویھبو‬
‫ابواشدیورکانیلواچےیہ۔ ُداینوڑبیوبیجعوےہ۔دوداھریوولتارویکورطحو‬
‫رگدؿوامرےنوےکوےیلورہووتقوےبواتبوریتہوےہ۔ےھجموادنازہوےہوہکو‬
‫ٹ‬
‫ںیھمتواورو مھاریونہبووکووکیئویھبواانپےنورپوایتروںیہنووہاگ۔ولوگںوےکو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ربسکعوںیمو مھاریوتیثیحووکوںیہن‪،‬و مھاریورشاتفووکواسےنمورھکورکومتو‬
‫ےسوتبحمورکاتووہں۔تبحمورکےنواورواانپےنوںیموتہبورفؼووہاتےہورگمو‬
‫ٹ‬
‫تبحمورکےنوواالویہواانتوڑباودقؾواُاھٹواتکسوےہ۔ںیمو مھاریونہبوےسواشدیو‬
‫رکےنورپوایترووہںواوروآےنوواےلووتقوںیمووکیئوانمبسورہتشودھکیورکو‬
‫‪71‬‬
‫ٹ‬
‫مھاریواشدیویھبورکدوںواگ۔روےپوےسیپویکومتووکیئورکفوہنورکو۔متودوونںو‬
‫یکواشدایںوںیمواینپورگہوےسورکوںواگ۔‘‘ و‬
‫ابیلووکوویںووسحمسووہاوےسیجوانکیئوےنوالھگپووہاوہسیسواُسوےکواکونںوںیمو‬
‫اڈنلیودایووہ۔وہووکیئووجابودےیوریغبواُاھٹواورورھگوآرکوٹیلوایگ۔ابونوےکو‬
‫ابراہودرایتفورکےنورپویھبواُسوےنواٹؽودای۔اُےسورہورہورکواینپومکوامیگیئو‬
‫اوروےبورسواسامینورپوروانآراہواھت۔رھپوہنواجےنوےسیکووہووخدورپوطبضوہنورھکو‬
‫اکسواورووھپٹووھپٹورکوروےنواگل۔ابونواُسووکوپچورکاےنویکووکششوںیمو‬
‫وخدویھبوروےنوگلویئگ۔دوونںوراتورھبواجےتگورےہ۔ و‬
‫اُسورپوانکیئواکورہمابؿوروہیواانپودصقمووھکؽواکچواھت۔رعیفواہللواچسیلوےکو‬
‫ےٹیپوںیمواھت۔نیتووٹیبںواورواکیویٹیبواکوابپووہےنوےکوابووجدواُسویکو‬
‫نہبورپورُبیواگنںیہواگڑےواھٹیبواھت۔ارگواچاتہووتواُسورپووھتکورکوالچوآاتو‬
‫رگمووہواجاتنواھتوہکووہورعیفواہللوےکوضیغووبضغواکواسانمرکےنواکوایراو‬
‫ںیہنوراتھکاھت۔ہنواجےنوےنتکواوابشورطفتوولگورعیفواہللویکویھٹموم کیںییدو‬
‫ےھتونجویکودمدوےسووہوابیلواوروابونواکوانیجورحاؾورکاتکسواھت۔اُسوےنوابونواکو‬
‫‪72‬‬
‫رسواینپووگدوںیموراھک‪،‬واشیپینواکووبہسوایلواوروولگریگوےجہلوم کویںیوٹال۔’’دنچا!و‬
‫اکیواوروادنیھورجہتوےکوےیلووخدووکوایترروھک۔دنچو ِدونںوںیمویہوںیمہو‬
‫اہیںوےسووبرایورتسبوٹیپلورکوراتویکواہنتیئوںیمولچوانلکنووہاگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوآرخودؾوکتورعیفواہللووکودوھےکوںیموراھکواھت۔اکیورٹکوڈراویئرو‬
‫ےسواُسویکواسؽورھبورپاینوانشاسیئویھت۔اُیسویکودمدوےسواُےسودورسےو‬
‫وصےبوےکواکیوویطسورہشوںیموونرکیواوروراہشئورسیموآیئگ۔نیتوامہودعبو‬
‫اُےسووچروںویکورطحورعیفواہللوےکورہشوںیموآرخیورمہبتوآانوزپا۔اہیئو‬
‫ٹسی کفیکی س‬
‫کٹواحلصورکےنوےکو‬ ‫و‬ ‫اوکسؽوےسوابونواکورزٹلواکرڈواورورکرٹکیورس‬
‫دعباُسوےنوزدنیگورھبواہیںواکو ُرخوںیہنوایک۔اُسوےنویئکوونیہمںوےکودعبو‬
‫ابونوےکوارصارورپواُےسوانکیئورعیفواہللویکووخاشہوےکوابرےوںیموالتبایو‬
‫اھت۔ و‬
‫ےئنورہشوںیمواُسویکووخنتاہوےلہپوےسوزایدہویھت۔وقعمؽورکاہیورپوےنلموواےلو‬
‫اکمؿویکواحتلویھبواکیفورتہبویھت۔اہیںووسیئوسیگواکونشکنکویھبووموجدو‬
‫اھت۔رگزلواکجلورھگوےسودنچووٹنمںوےکوافےلصورپوواعقواھت۔ابونوےنورٹیمکو‬
‫‪73‬‬
‫ےکوااحتمؿوںیمواےھچوربمنواحلصوےیکوےھتوسجویکووہجوےسواُےسوریغبویسکو‬
‫ِدتقوےکوداہلخولموایگ۔ںیہیواُسوےنواانپوانشیتخواکرڈوونباای۔رعیفواہللویکو‬
‫دماتلخوےسوزدنیگوےکواےنھجلوواےلودقومںوےنورھپولسلستوڑکپوایلواھت۔ و‬
‫وراشکپواکوامکل‪،‬ودمحموراضمؿوےسجووپریوامرٹیکوااتسدواجانںوہہکورکواکپریتو‬
‫لحووےسو‬
‫یھت‪،‬ودےنھکیوںیموہتسبوےبواکواکپودباعمشواھتورگموتقیقحوںیمواےنپو ک‬
‫یعطقوربسکعواہنتیورشفیواسفنلوااسنؿواھت۔اافتؼوےسوابیلووکووجواکمؿو‬
‫رکاہیورپوالم‪،‬ووہوااتسدواجانںوےکوےلحموںیمویہوواعقواھت۔دوونیتووتفہںوںیمو‬
‫یہوااتسدوےنواُےسواوروابونووکواےنپورھگواکورفدوانبوایل۔اُسویکوویبیواوروےچبو‬
‫یھبواُؿوےکواسھتوتہبومکووتقوںیموامونسووہےئگ۔اپچنووچبںوںیموےسو‬
‫اکیواٹیبواورڑبیویٹیبووجاینویکودزیلہورپواپئٹںورےھکوڑھکےوےھت۔ابونواورو‬
‫ابیلواکواِسوابتورپواافتؼواھتوہکواُؿویکوزدنیگواکورتہبنیووتقواسواسدہو‬
‫ولحواخدناؿویکوتیعموںیموسگراواھت۔ و‬
‫رہتفورہتفوےتلھگوےتلمووہواکیودورسےورپولھکوےئگ۔اکیو ِدؿواچیچوےنوابیلو‬
‫اوروابونوےکواسےنمواانپو ِدؽووھکؽورکورھکودای۔وہواچیتہویھتوہکوابونووکووہبو‬
‫‪74‬‬
‫اوروابیلووکواانپوداامدوانبوےل۔دوونںوےنووسےنچوےکوےیلوھچکووتقوبلطو‬
‫ایک۔اینپواہنتیئوںیموھٹیبورکورشامیتواجلیتوابونوےسوابیلوےنوڑبےوایپروےسو‬
‫وپاھچ۔’’امہراووکیئووہاتووتواشدیوںیمومتوےسوہیووساؽویھبکوہنورکات۔وبجمراوو‬
‫وپھچوراہووہںوہکوںیھمتوہیورھگوشیکواتگلوےہ؟‘‘ و‬
‫وساؽوربا وہِوراتسوںیہنوایکوایگواھت۔اُسوےنووجابویھبوامھگورھپاورکودای۔‬
‫’’اھبیئ!وریمےوےیلواِسوےسوڑبھورکووخیشویکوابتوایکووہیگوہکوریمےو‬
‫اھبیئویکواشدیوایھچوہگجورپووہاجےئ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوآےنوواےلویئکوروزووسےنچوںیمواتبودےی۔اچیچوےنورھپوابتو‬
‫ڑیھچیووتواُسوےنوڑبیودھجمساریواکواظمرہہورکےتووہےئواہک۔’’اچیچ!وابونو‬
‫ایھبومکورمعوےہ۔ایسواسؽواکجلوںیمویئگوےہ‪،‬واُےسودوونیتواسؽوکتوزمدیو‬
‫زپاھانواچاتہووہںواتہکووہویسکوونرکیوےکواقلبووہاجےئ۔زدنیگوںیمو‬
‫احالتوےکودبےنلوںیمودریوںیہنویتگل۔ونرکیورپوگلواجےئویگووتوآڑےو‬
‫وتقوںیمووہووچاھلوالجےئورےنھکوےکواقلبووہاجےئویگ۔ارگوآپواچںیہووتو‬
‫‪75‬‬
‫ریمیواوروابونویکوینگنمورکودںی۔دنچواسولںوےکودعبوبجوںیمواُےسو‬
‫رتصخورکےنوےکواقلبووہاجئٹںواگ‪،‬ووداعورکدوںواگ۔‘‘ و‬
‫اچیچوےنواُےسواقلئورکےنویکوریتہبیووکششویکورگمواُسواکووجابووجںو‬
‫اکووتںوراہ۔اچیچوےنواےنپوایمںوےسووشمرہورکےنوےکودعبواُسویکودضو‬
‫ٹ‬
‫ےکوآےگوایھتہروڈاےتلووہےئواہک۔’’کیھٹوےہورتپ!وںیمو مھاریوابتوامؿو‬
‫یتیلووہں۔ابونویکورمعواشدیویکوےہورگمومتوےتہکووہووتوںیمودوواچرواسؽو‬
‫ٹ‬
‫ااظتنرورکیتیلووہںورگمو مھاریواشدیوںیمواسؽوےکوادنروادنرورکدوںویگ۔‬
‫ںیھمتواِسورپووتووکیئوارتعاضوںیہنوےہوانں؟‘‘ و‬
‫وہوااتسدواجانںوےکواخدناؿوےکوولخصواکوہہتو ِدؽوےسواقلئووہایگ۔اُسو‬
‫ےنواہیمورھبویل۔دسودنپرہو ِدونںوےکودعبوینگنموےکوےچکوداھوگںوںیمو‬
‫اچروںووجاوینںووکوابدنھودایوایگ۔ابونووکوارطضابورھبیویبملوراںیتوہبووخیبو‬
‫ایدوںیھتونجویکووطلیواہنتیئوںیمووہوابیلوےسوپھچوپھچورکورویتوریتہو‬
‫یھت۔وہواشدیوےکوایخؽوےسویہووخزفدہووہیئگویھت۔وہٹوہٹسویکواشدویںو‬
‫ےکواتنجئوےکوابرےوںیمواُسوےنواکیفووحہلصونکشوابںیتونسوریھکو‬
‫‪76‬‬
‫ںیھت۔دؽوڈراتواھت۔اےنپوواومہںورپواچدروڈاےنلوےکوےیلواُسوےنویہیو‬
‫وساچواھتوہکواُےسویسکوہنویسکورھگوںیمواجانویہووہاگ‪،‬ورھپواُسوےکواجےنورپو‬
‫ارگواُسوےکواھبیئواکورھگوسبواجےئووتوینتکوایھچوابتووہیگ۔ و‬
‫سگرےتووتقوےکواسھتواسھتواُسوےکوادنےشیودؾووتڑےتوےئگ۔اُےسواورو‬
‫ابیلووکواینتوذپریایئواوروتبحمویلموہکووہوبشووروزووخدووکووہائٹںوںیمواڑاتو‬
‫وہاووسحمسورکےنویگل۔ےلہپواُسواکوابیلوےکوالعوہووکیئویھبواانپوںیہنواھت‪،‬و‬
‫اکیواوگنیھٹوےنوایلگنوےسوڑکپورکویئکواونپںوےکودرایمؿوالوڑھکاوایکواھت۔‬
‫وخویشںوےکووھجےلوںیمووھجےتلووھجےتلواسؽواکورعہصوکلپوےنکپھجویکویسو‬
‫دریوںیموسگروایگ۔اچیچوےنوانبوالتبےئواینپویٹیبویکواشدیویکوایترایںورشوعو‬
‫رکدیوںیھت۔ و‬
‫اہبئوم کیںتہیاوراتہووتوزدنیگوےسووکیئوہلگوہنوراتہورگموےسیجو‬
‫وتقواکواسرگواِیسو ٹ‬
‫رہوحبصویکوکمچووکوایسہواشؾولگنویتیلوےہ‪،‬واےسیویہواُؿویکووخویشںووکویھبو‬
‫انہگودایوایگ۔اکیودؿوابیلووراشکپوںیموھتیلونیشمورپواکؾورکراہواھتوبجو‬
‫ےلیپوداوتنںوواالواکیوایسہوافؾوڈراویئرواےنپورٹکوےسواُرتورکوداکؿوںیمو‬
‫‪77‬‬
‫دالخووہا۔ابیلووکوویںووسحمسووہاوےسیجواُسوےنوونواردووکوےلہپویھبوںیہکو‬
‫دھکیوراھکوےہ۔اہکں؟وہیوایدوہنوآای۔وہواُسورپواکیواگنہوڈاؽورکووراشکپو‬
‫ےکویبقعوےصحوںیموااتسدوےکواپسوالچوایگ۔ڑبےواپویئںووایلواچراپیئورپو‬
‫س‬
‫ااتسدوےکوولہپوم کیںییکتھورکواُسوےنودعتمدوابرواندقاہنواگنوہںوےسوابیلووکو‬
‫داھکی۔اشدیووہویھبواچہپےننویکووکششورکراہواھت۔ابیلوےنوھچکودریوکتواُسو‬
‫ےکوابرےوںیمووساچورھپورسوکٹھجورکواےنپواکؾوںیمووغشمؽووہایگ۔‬
‫وراشکپویکو ُداینوایسیویہووہیتوےہ۔اؿوتنگوایبنجوےتلموںیہ‪،‬وانشاسیئواکو‬
‫رمہلحوےطورکےتویہوڑھچبواجےتوںیہ۔اُؿوںیموےسووکیئوزدنیگوےکویسکو‬
‫ومڑورپولمواجاتوےہ‪،‬ووکیئوزدنیگورھبوداھکیئوںیہنوداتی۔وہویھبواشدیووکیئو‬
‫رپاانواگکہواھتووجاےنپورٹکوےکوانجنواکووھچاٹووماٹواکؾورکواےنوےکودعبو‬
‫رتصخووہایگ۔ و‬
‫وفراودعبوااتسدواجانںویھبوداکؿوےسولکنو‬
‫الخػِووومعمؽواُسوےکواجےنوےکو و‬
‫ایگ۔ھتیلونیشموداکؿوےکوریبوینوےصحوںیموریھکووہیئویھت۔داکؿوےسوےنلکنو‬
‫واالوایودالخووہےنوواالوابیلوےکواسےنموےسوسگراتواھت۔اُسوےنوااتسدووکو‬
‫‪78‬‬
‫تسسودقومںوےسوابرہونوکلیےووہےئوداھکی۔وہوااتسدوےکورہچےورپودشدیو‬
‫رپاشیینوےکواتٔرثاتودھکیورکورپاشیؿووہایگ۔اُسوےکواجےنورپوھچکودریوکتو‬
‫ااتسدوےکوانبوالتبےئوداکؿوےسواجےنوےکوابرےوںیمووساتچوراہورھپواےنپواکؾو‬
‫ںیموتُجوایگ۔وجںووجںواشؾووہیتواجیتویھت‪،‬ودؽووکوربھگاٹہوالقحووہیتو‬
‫اجیتویھت۔وکیئوےبواعمینوےبورقاریودامغووکواینپوٹیپلوںیمویتیلواجیتو‬
‫یھت۔ و‬
‫رھگواچنہپووتواُاتسدوےکووھچےٹوےٹیبووکاانپورظتنمواپای۔وہواُےسوےنیلوےکوےیلوآایو‬
‫اھت۔وہواھکانواھکےئوریغبواُسوےکواسھتوااتسدوےکورھگوںیموالچوآای۔اُسوےنو‬
‫رسرسیورظنوںیمویہواھبپنوایلواھتوہکورھگواکواموحؽواخاصودبالووہاواھت۔ااتسدو‬
‫اُےسوےلورکودحیلعہورمکےوںیموالچوایگ۔ و‬
‫اسوےسوےلہپوابونڈیتلھواشؾوںیموواہںویئگویھت۔اُسوےنویھبویھبسورھگو‬
‫واولںواکوروہیواچنھکووہاواپایواھت۔ابیلووکوالبےئواجےنورپواُسواکو ِدؽوربھگاےنواگلو‬
‫اھت۔دروازےورپورظنںیوامجےئوابیلوےکوآےنوکتوگنگویھٹیبوریہ۔بجو‬
‫سو‬
‫ابیلورھگوںیمودالخووہاووتووہوےنیسورپواہھتورھکورکوڑھکیووہیئگ۔ابیلوےکو ُ و‬
‫‪79‬‬
‫وہےئورہچےورپواگنہوڈاؽورکواکیتپنووہیئوآوازوںیمووبیل۔’’وسانہوربوریخو‬
‫رکے‘‘! و‬
‫ابیلوےنوآزردہوےجہلوںیموزریوبلواہکو’’وسانہوربوریخورکاتوےہ‪،‬وربووکو‬
‫امےننوواےلوریخوںیہنورکےت۔‘‘ و‬
‫اینپواعدتوےکواطمقبواُسوےنوابونووکوااتسدواجانںوےکواسھتواہنتیئوںیمو‬
‫وہےنووایلوابتویکووہاویھبوںیہنوےنگلودی۔فصنوبشوکتودضورکیتو‬
‫ریہ‪،‬ورھپوےتکسسووہےئووپےنھچویگل۔’’ںیموبکوکتواسامؿوابدنھوولں؟‘‬
‫‘و‬
‫ابیلووچکنورکویٹھپویٹھپواگنوہںوےسواُےسودےنھکیواگل۔دھکوےسو ِدؽورھبوآای۔‬
‫سجووصعمؾووکووہو ُداینویکورہودنتیوووزیتیوےسواچباتوآراہواھت‪،‬واحالتوےنو‬
‫اُسوےکودؽوںیموےنتکوایھبکنوادنےشیورھبودےیوےھت۔وہورسواکھجورکووبال۔‬
‫’’ابون!واہیںورپویھبواانپوداہنواپینومتخووہایگوےہورگمواِسورمہبتومہووچروںو‬
‫یکورطحوںیہنواھبںیگوےگوہکلبو ِدؿوےکواُاجےلوںیمورتخورفسوابدنںیھو‬
‫ےگ۔‘‘ و‬
‫‪80‬‬
‫وبےتلووبےتلوالگو ُردنھوایگواورووہووھپٹووھپٹورکروےنواگل۔ابونواُسوےکو‬
‫ےنیسوںیمورہچہواپھچےئوےنکسسویگل۔اُسوراتوےکودعبوآجوکتواُسوےنوابیلو‬
‫ےسوااتسدواجانںویکووراشکپووھچڑےنویکووہجودرایتفوںیہنویکویھتواوروہنو‬
‫یہوہیووپاھچواھتوہکورھگوےنسبوےسوےلہپواُڑجوویکںوایگ؟ و‬
‫وہوومڑےھورپوےھٹیبوےھٹیبوکھتویئگ۔امیضوےکورُپوادنوہوایخالتوےکواصحرو‬
‫ےسویلکنووتواُےسواینپوآوھکنںوےسواڈمےتووہےئوآوسنئٹںواکوااسحسووہا۔‬
‫وہویلیھتہویکوتشپوےسوآںیھکنووپیتھچنووہیئوڈناھؽودقومںوےسوےتلچو‬
‫وہےئورمکےوںیموآیئگ۔ابیلودنینوںیمورغتسمؼواھت۔ومڑاھواینپوہگجورپورےنھکو‬
‫ےکودعبواچراپیئورپوٹیلویئگ۔اُسواکامیضواانتومغوابرواھتوہکواُسوےکولبقتسمو‬
‫آؿووادحوںیمولگنوایگواھت۔ و‬
‫ےکورہنسےووخاوبںووکویھبو ِو‬
‫٭٭٭ و‬
‫اٹٹوںیمولمخمواکوویپدنولکشموےسواتگلوےہورگمواٹٹویکوروزؿوےسواھجےنکنو‬
‫رپولمخمواکوداھکیئودانیوبجعتواکوابثعوںیہنووہات۔ابیلووکورھگوےکوےلھکو‬
‫دروازےوےکوابرہوینیعوڑھکیوداھکیئودیووتوابونووکوآوازودےورکووتمہجو‬
‫‪81‬‬
‫رکےتووہےئودلجیوےسوابھتوروؾوںیموسھگوایگ۔ابونوےنورمکےوےسولکنو‬
‫رکوداھکی۔ھچکوداھکیئوںیہنودای۔ھچکواھجسیئوںیہنودایووتودزیلہورپومھتویئگ۔رھپو‬
‫دروازہووبعرورکوےکواینپواجبنوآیتووہیئوینیعوداھکیئودیووتوربیورطحو‬
‫ربھگاویئگ۔اُسواکواینتوحبصوںیموویںوہنمواُاھٹےئوےلچوآانوےبوببسورہسگو‬
‫ںیہنووہاتکسواھت۔دؽورپواہھتورھکورکووبیل۔’’ریخووتوےہوانں‘‘! و‬
‫وہورکسمایئ۔’’ایکوریماوآانوڑکےووتقویکودلیلوےہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫وہورشدنمہووہرکووبیل۔’’ںیہنوینیع!ودرالصوےھجمو مھاریونبوالتبےئوآدمورپو‬
‫ریحاینووہیئوےہ۔‘‘ و‬
‫’’متوےنووفؿودنبورکوراھکوےہوورہنوںیمو ّاّطعودےورکوآیت۔‘‘وینیعو‬
‫ےنواہکواورواُےسواہھتوےسواٹہےتووہےئورمکےوںیمودالخووہیئگ۔ھچکویھبو‬
‫اشایؿواشؿوںیہنواھتورگمواُےسوےسیجورپواوںیہنویھت۔ڑبیوےبو‬
‫اُسوےکو ِو‬
‫یفلکتوےسواچراپیئورپوےتھٹیبووہےئووبیل۔’’رھگوآےئوامہمؿووک‪،‬ووخاہواسیجویھبو‬
‫وہ‪،‬واچےواپینووپاھچواجاتوےہ۔ارگوامہمؿووخبووصرتواورووعضودارووہووتو‬
‫وپےھچوریغبودختمواخرطورشوعورکدیواجیتوےہ۔‘‘ و‬
‫‪82‬‬
‫وہولھبنسورکواچےوانبےنویگل۔اسھتواسھتوابںیتویھبورکےنویگل۔ینیعویکو‬
‫رشارتورھبیورظنوںوےسوےنچبویکووکششورکےتووہےئووہواےنپویہو‬
‫رمکےوںیمواتیبنجووسحمسورکےنویگلویھت۔ینیعووچیکوٹیسھگورکواُسوےکو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫رقبیوےتھٹیبووہےئووبیل۔’’ایکو مھاریوامںو مھاریورطحوتہبووخبو‬
‫وصرتویھت؟‘‘ و‬
‫وہووچیکن۔’’ہتپوںیہن۔ےھجمواُسویکولکشوایدوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایکو مھاراوابپوابیلویکورطحو’ااھچوالھب‘واھت؟‘‘وینیعوےنوااھچوالھبورپو‬
‫زورودےتیووہےئواہکوویکہکنوابونوومعًامواُسوےکوزنطوےکووجابوںیموابیلووکو‬
‫’ااھچوالھب‘ورقارودایورکیتویھت۔ و‬
‫اکیووکشہوانکںواگنہواُسورپوڈاےتلووہےئووبیل۔’’ریمےووعشروںیموابپویکو‬
‫شیتکہہویھبویھبکوںیہنواُرھبی۔ہنواجےنوشیکواھت؟واشدیوابیلوےکواسیجویہو‬
‫اھت۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایکو مھارےواپسوامںوابپوںیموےسویسکواکووفوٹویھبوںیہنوےہ؟‬
‫‘‘ و‬
‫‪83‬‬
‫’’ںیہن۔‘‘ و‬
‫’’یسکورہتشوداروےکواپسویھبوںیہنوےہ؟‘‘ و‬
‫’’امہراووکیئورہتشوداروںیہنوےہ۔‘‘ووہوایسورھبےوےجہلوںیمووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ مھارےوامںوابپواہجںورےتہوےھت‪،‬وواہںورےنہوواولںوےنویھبو‬
‫ںیھمتواُؿوےکوابرےوںیموھچکوںیہنوالتبای؟‘‘وینیعوےنورکدیا۔ و‬
‫وہووکیئووجابودےیوریغبوایپویلںوںیمواچےواڈن یلیےویگل۔ و‬
‫’’ابیلومتوےسوانتکوڑباوےہ؟‘‘ و‬
‫’’ھچوایواستواسؽ‘‘! و‬
‫’’اُےسویھبوھچکوایدوںیہن؟‘‘ و‬
‫’’ںیہن۔ارگواُسوےکوذنہوںیموھچکوشقنوےہویھبووتووہوالتبےنوےسو‬
‫اقرصوےہ۔‘‘وابونوےنووجابودای۔’’ریماودامغوتمواچوٹواورواچےوویپ۔‘‘ و‬
‫’’ریماوایخؽوےہوہکوابیلویکواشدیوابوکتووہاجینواچےیہویھت۔‘‘ و‬
‫’’ریماویھبویہیوایخؽوےہ۔‘‘ و‬
‫‪84‬‬
‫’’وتورھپوابوکتووہیئوویکںوںیہن؟‘‘وینیعواچےواکووھگٹنورھبےتو‬
‫وہےئووبیل۔ و‬
‫’’ایکوبسوھچکوآجویہووپےنھچواکوارادہوےلورکوآیئووہ؟‘‘وابونوےنوزیتو‬
‫رظنوںوےسووھگرےتووہےئواہک۔’’ایکواگڑیوںیموآیئووہ؟‘‘ و‬
‫’’وتوایکواسلکیئورپوآیت؟‘‘ووہویسنہ۔’’ڈراویئرووکونیموروڈورپوڑھکاو‬
‫رکےکوآیئووہں۔اِسویلگوںیمواکرووتودرانکر‪،‬واشدیوراشکویھبوںیہنوآاتکس۔‘‘ و‬
‫’’ینیع!واکیوابتووہکں؟‘‘ و‬
‫’’وہک‘‘! و‬
‫’’متواہیںوتموآایورکو۔‘‘وابونوےنوہبودتّقوامتؾواہک۔ و‬
‫’’ویکں؟‘‘وینیعوےکووخبووصرتورہچےورپوریحتوتبثووہایگ۔’’ایکو‬
‫ںیمورُبیوڑلیکووہںوہکوںیھمتورُبیوراہورپواگلودوںویگوایوامسجوںیمودبانؾو‬
‫رکدوںویگ؟‘‘ و‬
‫‪85‬‬
‫وہوربھگاورکووبیل۔’’ںیہنوزیلپ!وںیمواضیووسچویھبوںیہنویتکس۔متوآامسؿووہ‪،‬و‬
‫ںیموزنیمووہں۔اہیںوےکوولوگںوےنویھبکوزنیمووآامسؿواکوالمپوںیہنو‬
‫داھکی‪،‬ودھکیورکوداوتنںوےلتواایلگنںواکٹوںیھٹیبوےگواور‘‘… و‬
‫’’اوروںیھمتوےلحموداروںویکواایلگنںوتہبوزعسیوںیہ…وھجموےسویھبو‬
‫زایدہ…وںیہ؟ویہیوابتوےہوانں!‘‘وینیعوےکورہچےورپویگفخوےکواترثاتو‬
‫رتمحشووہےنوےگل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’مم…ریماوےنہکواکوبلطموےہوہکوارگویسکوےنو مھارےواپاپواوروایھبو‬
‫وکوالتبودایووتوتہبوطلغووہاگ۔‘‘وابونوےنوےبواچریگوےسواہک۔ و‬
‫’’اوہوونوڈارگنل!‘‘وینیعوےنورہگاواسسنوےنیسوںیموےتچنیھکووہےئواہک۔‬
‫’’اپاپوایوریمےواخدناؿوےکویسکویھبورفدوےکواپسواانتووتقوںیہنوہکو‬
‫اریےوریغوںویکووضفؽوابوتںووکواتنسورھپے۔ابیلوابھتوروؾوےسولکنوراہو‬
‫ےہ‪،‬وولچواکجلوںیلچ۔آجوںیموںیھمتواےنپواسھتوےلورکواجئٹںویگ۔وکیئو‬
‫اہبہنوںیہنوےلچواگ۔‘‘ و‬
‫‪86‬‬
‫’’رگموںیموےنووتوایھبوکتوابیلووکوانہتشویھبوںیہنورکواای۔وخدویھبو‬
‫ںیہنوایک۔متوولچ‪،‬وںیموابیلوےکواسھتوآاجئٹںویگ۔‘‘وابونوےنودلجیوےسو‬
‫اہک۔ و‬
‫ابیلوےنورمکےوںیمودالخووہےنوےسوےلہپواےنپوابالیئوفصنورعایںوووجدو‬
‫وکووتےیلوںیموٹیپلوایلواھت۔ہیواایتحطواُسوےنوینیعویکووموجدیگوےکوابثعو‬
‫ربیتویھت۔وھکیٹنورپویتکٹلووہیئولیمورھبیوولشاروصیمقواُاترورکودوابرہوابھتو‬
‫روؾوںیموسھگوایگ۔واسپوآےنورپوومٔدابہنوادنازوںیموینیعووکوالسؾورکےنو‬
‫وفراولچوزپےنورپو‬
‫ےکودعبواُسویکواجبنوھٹیپورکےکوھٹیبوایگ۔ینیعوابونووکو و‬
‫ارصارورکریہویھتوہکبجووہوابیلووکوانہتشورکاےنواکواہبہنورکریہویھت۔ و‬
‫اُسوےنوہیفصتورکاےتووہےئواہک۔’’ابون!واینپویلیہسوےکواسھتویلچواجئٹ‪،‬وںیمو‬
‫وراشکپورپوانہتشووگنماوولںواگ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنودلجیودلجیوایتریویکواوروینیعوےکواسھتورھگوےسولکنوآیئ۔گنتو‬
‫ویلگںوےسولکنورکونیموروڈورپوآیئ۔ینیعوےنوابملاسسنوڑھپیھپوںوںیمو‬
‫‪87‬‬
‫اُاترےتووہےئووخنتوےسواہک۔’’ایر!واِؿوگنتوویلگںوںیمووتودؾوےنٹھگواتگلو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫وہورشدنمیگوےسووگایووہیئ۔’’دؾوےہووتواتٹھگوےہ‪،‬وامہرےوےنیسوںیمووتواشدیو‬
‫دؾویہوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنواُسواکواہھتواھتامواورواُسورپوکیوتخلواھچواجےنووایلوونقتیطووکو‬
‫رظنوادنازورکےتووہےئواکروںیموھٹیبویئگ۔ابونووکودنچوےحملورتشیپواانپواہکو‬
‫انربتعموےنگلواگل۔دؾوہنووہےتووہےئویھبوےنیسوںیمونٹھگویسووسحمسووہےنو‬
‫یگلویھت۔ڈراویئگنوٹیسورپوڈراویئرویکواجبےئوزہشادواھٹیبووہاواھتووجوبقعو‬
‫امنورپورظنںیوامجےئواُےسوووف ِورووشؼوےسودھکیوراہواھت۔اُسوےسواگنںیہورُچاو‬
‫رکوابونوےنواکشتیورھبیورظنوںوےسوینیعووکوداھکیووجوےلچنووہٹنووکو‬
‫داوتنںوےلتودابےئوالقلعتویسویھٹیبواینپورخمویطواویلگنںووکودھکیوریہویھت۔ و‬
‫نکواویھکںوےسوالملتیتووہیئوابونووکودھکیورکواعؾوےسوےجہلوںیمووبیل۔’’اکرو‬
‫الچےنوواےلووکوڈراویئرویہوےتہکوںیہوانں؟‘‘ و‬
‫‪88‬‬
‫وہوداتنواچکچکورکورہویئگ۔زہشادووموجدوہنووہاتووتواُسوےکووخبوےتلویتیل۔‬
‫زہشادوےنواکجلوےنچنہپوکتووکیئوویعمبورحتکوںیہنویک۔ و‬
‫وہوٹیگووھکؽورکواُرتےنویگلووتوزہشادوےنورگدؿوومڑورکواہک۔’’رخوبزہو‬
‫رخوبزےووکودھکیورکورگنوڑکپاتوےہورگمواشدیوینیعواکورگنوتہبواکپو‬
‫ےہ‪،‬اےنتورعےصوںیمویھبوںیہنواُرتا۔‘‘ و‬
‫وہوکٹھٹویئگ۔بجعتوآزیموےجہلوںیمورسفتسمووہیئ۔’’ںیمویھجمسوںیہن‘‘! و‬
‫’’ینیعوتہبوابوتینوڑلیکوےہوہکبجومتوےنواسرےوراےتسوںیمووکیئوابتو‬
‫ںیہنویک۔اِسواکواکیویہوبلطموےہوہکومتومکووگوڑلیکووہ۔‘‘وزہشادواکوہجہلو‬
‫تہبودؽوآوسیواھت۔پچووہےنورپویھبوویںواتگلواھتوےسیجوایھبوکتووبؽوراہو‬
‫ےہ۔ینیعورپوربھگاٹہواطریووہیئگ۔تلجعوںیمواُرتیواوروینیعویکورپواوےیکو‬
‫ریغبواکجلواکوٹیگووبعرورکیئگ۔ینیعواھبگورکواُسوےکوولہپوںیمویچنہپ۔اہھتو‬
‫ٹ‬
‫ڑکپورکوروےتکووہےئووبیل۔’’اے!و مھارےوےھچیپووپسیلوںیہن‪،‬ورتحمہمورقاۃو‬
‫انیعلواصہبحویگلووہیئ۔آہتسہوولچ‪،‬وریماواسسنووھپےنلواگلوےہ۔‘‘ و‬
‫‪89‬‬
‫رکرکویئگورھپوتسسودقومںوےسوےنلچویگل۔ینیعووبؽوریہویھت۔‬
‫وہوپنیھجو ُ‬
‫ٹ‬
‫’’ایھبوتہبوااھچوااسنؿوےہ۔ںیمواُسویکوآوھکنںمیکںو مھارےوےیلو‬
‫دنسپدییگودیتھکیووہںووتوریماورسورخفوےسودنلبووہاجاتوےہ۔اُسوےکوااختنبو‬
‫یکودادودیتیووہں۔اہےئ!ورقابؿواجئٹںواُسوذجےبورپووجوایھبوےکو ِدؽوںیمو‬
‫ںیھمتودےنھکیوےکودعبودیپاووہا۔اہےئ!وریمےواجؿوودؽواثنرواِسووسینہورپو‬
‫وجواےنپوونیہماؽوےکوےیلوڑھگوںورپیھبورھبوہسورکےنووکوایتروںیہنوےہ‬
‫‘‘… و‬
‫’’وکباسوہنورکووینیع!وںیھمتواےنپوےہکووظفلںویکوالہتکوزیخیواکوملعو‬
‫ںیہنوےہ۔ںیموایسیوںیہنووہںوہکویتکمچووہیئوےئشووکودھکیورکواُاھٹےنوےکو‬
‫ےیلوکھجواجئٹںواورو ُداینویکورظنوںوںیمورگواجئٹں۔وہوتہبوااھچوےہ‪،‬و‬
‫اُےسوااھچووہانویھبواچےیہورگمواُسویکونہبووکواکیودحوںیمورانہواچےیہ۔ےھجمو‬
‫اینپودحوںیمورانہواچےیہ۔‘‘وابونوےکوےجہلوںیمودریتشورہسگوںیہنویھتوہکلبو‬
‫بیجعویسوےبویسبوریچووہیئویھتوےسجووکیئوونعاؿوںیہنووساپنواجاتکسواھت۔ و‬
‫‪90‬‬
‫ینیعو ُرکویئگ۔دنچووحملںوکتوڑھکیواُسویکواقنبوےسواھجیتکنووخبو‬
‫وصرتوآوھکنںوںیمورلزاںوادنوشیںواورووخػویکورپاھچویئںووکودیتھکیو‬
‫س‬
‫کوویکورطػوڑبھویئگ۔دوونںوےنوآجویکو‬ ‫ریہ‪،‬ورھپواُسواکواہھتوڑکپورکو ک‬
‫حبصوںیموانہتشوںیہنوایکواھت۔ و‬
‫روربووھٹیبورکودوونںواےنپواےنپوےصحویکووسوچںوےسوربندآزامووہںیئگ۔ابونو‬
‫ےنووگتفگوںیمولہپویک۔’’ینیع!ومتوڑبےورھگویکوڑبیویٹیبووہ‪،‬والڈورکوووتومتو‬
‫رپواتجسوےہ‪،‬وابتورکوووتورہووکیئواتنسوےہ‪،‬وذماؼورکوووتو ُداینوالھکلھکورکوےنسنہو‬
‫آئووتوزامہنوہہبواجےنووکوےبواتبووہاجاتوےہ۔‬
‫یتگلوےہواوروآوسنواہبےنورپو ٹ‬
‫ںیم‪،‬وسجوےکواپسوھچکویھبوںیہنووساےئواکیواھبیئوےک‪،‬وسجویکوزدنیگو‬
‫اشؾوےکوددنھےکلوےسورشوعووہرکورچاوغںوےکواسھتوامتؾووہاجےنوےکو‬
‫ٹ‬
‫ےیلوانبیئویئگووہ‪،‬و مھاریوکیحضتووکواینپواعدتوےسووبجمرووہرکودیساھو ِدؽو‬
‫ٹ‬
‫رپویتیلووہں۔دؽوںیمووسراوخںویکوےلہپویھبووکیئویمکوںیہن‪،‬و مھارےو‬
‫وظفلںوےکودیھچووکوربداتشوںیہنورکواپئٹںویگ‪،‬ورمواجئٹںویگ۔ہنواجےن‪،‬و‬
‫اجےتنووبےتھجووہےئومتواضیوویکںورکیتووہ؟‘‘ و‬
‫‪91‬‬
‫ینیعواُےسواکیوکٹودیتھکیوریہ۔ و‬
‫ابونواکوہجہلوولگریگووہایگ۔’’ںیھمتواےنپوڈنلھکرےونپوںیمووہوذجہبوداھکیئو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ںیہنوداتیووجوریمےوبلقوںیمو مھارےواورو مھارےواخدناؿوےکوےیلو‬
‫ٹ‬
‫ومزجؿوراتہوےہ۔ںیھمتواُسوذجہبِٔورکشتویکوآیہگواحلصوںیہنووجو مھارےو‬
‫ٹ‬
‫اافتلتوےکوابثعوریمیوآوھکنںوںیموریتاتوراتہوےہ۔ مھاریواوروریمیو‬
‫ولخصودؽوےسواےنپواھبیئوےکو‬
‫وتیثیحںوںیمواانتوافتوتوےہوہکومتوالھکو ِو‬
‫ذجابتویکورتامجینورکو‪،‬وںیمویہیووھجمسںویگوہکووہوریمےواسھتورلفٹو‬
‫ٹ‬
‫رکراہوےہ۔ مھاریوتبحمویکوتمیقوووصؽورکانواچاتہوےہ۔متونہبواھبیئو‬
‫ڑیسایھںواُرتورکوریمیواجبنوتموڑبوھ‪،‬وںیموتہبوےچینووہںواوروزمدیو‬
‫ےچینواُرتانوںیہنواچیتہ۔ینیعوزیلپ!وںیمووتوضحمواانتواجیتنووہںوہکوسجوااسنؿو‬
‫وکودقرتوےنواہجںوراھکوےہ‪،‬واُےسووںیہورانہواچےیہ۔‘‘ و‬
‫ینیعودماتلخوےیکوریغبوڑبےووغروےسواُسویکورقتریونسوریہویھت۔ابونوےنو‬
‫اسسنوایل‪،‬ووبیل۔’’ںیموایکووہں؟ومتواجیتنووہ۔ریمیواواقتوایکوےہ؟ومتو‬
‫ںیہنواجںیتن۔متوےنووپاھچواھتوہکوابیلویکواشدیوویکںوںیہنووہیئ۔ونس!واُسو‬
‫‪92‬‬
‫ےکواپسوایکوےہوسجویکودبوتلووکیئواُےسواینپویٹیبواکواہھتوامھتودے؟ومتو‬
‫یتہکووہوہکووہودبوصرتوےہ‪،‬وںیمویتہکووہںوہکووہواخیلواہھتواورواؿوزپھو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔رہتشورکواےنوواایلںویتہکوںیہوہکو مھارےواھبیئوےکواپسوہنووتو‬
‫دوتلوےہ‪،‬وہنولکشو‪،‬وہنورھگوابرواوروہنویہواُسواکولبقتسمورونشوداھکیئوداتیو‬
‫ےہ‪،‬ورھپومہوسکوامؿورپوڑلیکوواولںوےکوآےگووھجیلوالیھپںیئ۔وہوڑلیکو‬
‫واولںووکواضیووکیئوابغوںیہنوداھکوںیتکسوسجورپوابوتںوےسوزبسورگنوریھپاو‬
‫اجاتکسووہ۔وکیئواتہکوےہوہکوابیلوےکودبؿویکوایسیہواُسویکواچدنویسیجویٹیبو‬
‫یکوزدنیگووکوالیمورکدےویگ۔وکیئواتہکوےہوہکورکاہیودارواہمرجوںویکویسو‬
‫زدنیگوسگاراتوےہ۔آجواہیں‪،‬ولکوواہں۔مہواینپویٹیبووکواِنبووطبہطوےکو‬
‫وحاےلوےسیکورکےتکسوںیہ؟ویسکووکوہیووخػوالقحوےہوہکواِسواکوہنووکیئو‬
‫آےگوہنوےھچیپ‪،‬ولکوالکںووکیئواوچنوچینووہیئگووتووکؿوذہمودارووہاگ۔ںیموےنو‬
‫التبئ!ووہواسیجویھبوےہ‪،‬وریمیورظنوںیمو‬
‫اؿوتنگوابںیتونسوریھکوںیہ۔متو ٹ‬
‫اُسوےسووخبووصرتووکیئواورووہاتکسوےہ؟وایکویھبکویسکونہبوےنواےنپو‬
‫اھبیئووکودبوصرتواوروالیموالیچکواھجمسوےہ؟‘‘ و‬
‫‪93‬‬
‫اکیوالینعیویسورکسماٹہوینیعوےکووبلںورپواستکووہیئگ۔ابونوےنوالجنھجورکو‬
‫اہک۔’’ایکومتوریمیووکباسوںیہنونسوریہووہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ںیموڑبےووشخعوووضخعوےسو مھاریوےبویکتووکباسونسوریہو‬
‫وہںواوروچیبوںیمودلخویھبوںیہنودےوریہووہں۔وپرےووشؼوےسویتکبو‬
‫روہ‪،‬وںیمویتنسوروہںویگ۔‘‘ و‬
‫ابونویکوآںیھکنوہلعشوابرووہںیئگ۔داتنوسیپورکواخومشووہیئگ۔ایسواانثو‬
‫ںیموورٹیوےنولبیٹواجسودی۔ینیعودؽوآوسیورکسماٹہوےکوولجوںیموڑبےو‬
‫جویکوداھرا‪،‬رہواسرگواکو‬
‫دممھوےجہلوںیموانگنگوےنویگل۔’’رتیوےکوےچینو و‬
‫اہیںوانکرا‪،‬راوتںوےکوآلچنوںیمواپھچےہووسرجوایپرا‘‘ … و‬
‫ٹ‬
‫انہتشورکےنوےکودعبوینیعوےنواہک۔’’ارگو مھاریورقتریومتخووہیئگووہووتوںیمو‬
‫یھبوھچکوےنہکویکواسجرتورکوں؟‘‘ و‬
‫ٹ‬ ‫س‬
‫م‬
‫ٹورپیپوےسواایلگنںواصػورکےتووہےئووبیل۔’’ ھارےواپسووساےئو‬
‫ابونو ٹ‬
‫انگنگےنوےکوھچکویھبوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫‪94‬‬
‫’’اورومتورپو ِو‬
‫الکؾورنؾووانزکواکیبرواجاتوےہ۔ںیہوانں!‘‘وینیعوےنو‬
‫آںیھکنواچنںیئ۔’’متوےنوابیلوےکوابرےوںیموتہبوھچکوالتبودای‪،‬وںیموےنو‬
‫وتہجوےکواسھتونُسورکامؿوایل۔ابورجأتورکےتووہےئواینپوتیصخشورپو‬
‫یھبواچرورحػوجیھبودو۔‘‘ و‬
‫وہورباہتخیگنووہیئگ۔’’ریمیوتیصخشواچررحوفںوےکوالہویھبوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ریمےواپسووساےئو مھارےورامیرسکورپونیقیورکےنوےکووکیئو‬
‫اچرہوںیہنواوروھچک؟‘‘وینیعوہنواجےنوآجو ِدؽوںیموایکوارادہوہتخپوےیکویھٹیبو‬
‫یھت‪،‬واُسویکوانرایضویکورپواوےیکوریغبولسلسمووچکےکودیتیواجیتویھت۔ و‬
‫وہوانراضووہرکوڑھکیووہیئگ۔ینیعوےنوکپلورکواہھتوڑکپاواورورکیسوںیمواھٹیبو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫دای۔وبیل۔’’مکوآؿوڈارگنل!و مھاریوزابؿوےسوںیہکوااھچو مھاراودبؿووباتلو‬
‫ےہ۔اخومشوروہ‪،‬وےھجموےننسودو۔‘‘ و‬
‫’’یتنسوروہ‪،‬وںیموالکسوںیمواجریہووہں۔‘‘وہواھپڑواھکےنوواےلوےجہلو‬
‫ںیمویخیچ۔ و‬
‫‪95‬‬
‫’’ٹسجواےوٹنموزیلپ!‘‘وینیعوےکووبلںورپورکسماٹہودوؾووتڑویئگ۔‬
‫وہوہظحلورھبووکو ُریکورھپودیجنسیگوےکواسھتواخمبطووہیئ۔’’متواےنپوابرےو‬
‫ںیمووساےئووھجٹوےکوھچکویھبووبؽوںیہنویتکسووہوریمیواجؿ!وںیمواجیتنو‬
‫وہں۔متووجوھچکوںیہنواجاننواچیتہووہ‪،‬وںیموالتبیتووہں۔متوایکووہ؟ورنؾو‬
‫اوررُپدگازوامسوےسوینبووہیئواکیوڑلیک…وسب!وایسیورکوڑوںوڑلایکںو ُداینو‬
‫ںیمووموجدوںیہ۔ایسیواؿوتنگووجااینںواہکاینںونبورکولیلحتووہںیئگ۔متو‬
‫ایکووہ؟واےھچولبقتسمویکوالتمیشواکجلویکواکیوڑلیک…وسب!ورصػواِیسواکجلو‬
‫ںیموڑکیسوںوڑلایکںواتکںیبواُاھٹےئوآیتوںیہواورملعویکونکھتورہچےورپو‬
‫اجسےئورھگوںووکوولٹواجیتوںیہ۔متوایکووہ؟وتہبوتبحمورکےنوواےلواھبیئو‬
‫یکواولکیتونہب…وسب!وریمیواماموےکودوواھبیئوںیہووجوامامویکواشدیوےسوےلہپو‬
‫اُؿورپواجؿوڑھچےتکوےھت۔اپاپویکودووںینہبوںیھتووجواُںیھنوآوھکنںوےسو‬
‫اولھجوںیہنووہےنودیتیوںیھت۔ابوبسوولگواکیودورسےووکووفؿورپو‬
‫دیعویکوابمرکوابدودےتیوںیہ۔اےسیواؿوتنگواھبیئو ُداینوںیمووموجدوںیہووجو‬
‫ابؽووچبںوےکوڑیھکبوںوںیموزپورکوونہبںووکورسکیورفاومشورکوےھٹیبوںیہ۔‘‘ و‬
‫‪96‬‬
‫ابونوےنودلجیوےسواہک۔’’رگموںیمواوروابیلواےسیوںیہنوںیہ۔‘‘ و‬
‫’’اہں!ومتووایعقواےسیوںیہنووہوویکںوہکومتواِسو ُداینوےکوااسنؿوںیہن‪،‬و‬
‫وکیئوامورایئوولخمؼووہ۔امیتنووہںورگمووپراوزامہنواِسوایبؿووکووھجٹوےسو‬
‫ریبعتورکاتوےہ۔سمورہیضوابون!وہیوچسوےہوہکومتویھبوالوھکںوسہاروولوگںو‬
‫س‬
‫یسیجویہووہ۔اینپوذاتورپوضِس و‬
‫ٹوڑچاھرکووخدووکوتہبووفحمظوایخؽورکیتو‬
‫وہ۔وخشوایخیلواکواکشرووہ۔ںیھمتورہووعرتویکورطحووھپولںوےکوچیبوجیسو‬
‫رپوانجسوےہ۔ںیھمتوامےھتورپووھجرموابدنھورکویسکوامےھتواکووھجرمواننبوےہ۔‬
‫ےسیجومتواوروںوےسوفلتخموںیہنووہ‪،‬واےسیویہودورسیوامتؾوڑلایکںویھبومتو‬
‫س‬
‫ےسوفلتخموںیہنوںیہ۔رہواکیویکوزف کٹیلتیوروپرٹواکیویسیجویہوےہ۔رھپو‬
‫ارگوںیم‪،‬وریماواھبیئوایوریماواخدناؿوےھجتوتبحموداتیوےہ‪،‬وےھجتوزنیموےسواُاھٹو‬
‫رکوآامسؿوکتواچنہپانواچاتہوےہووتوںیھمتوامہریوہیوتبحموکیحضتوویکںوداھکیئو‬
‫دیتیوےہ؟وںیھمتوریمیوتبحمورپورھبوہسوویکںوںیہنوےہ؟ورصػواِسو‬
‫ےیلوہکومتوانلمکمووہ‪،‬ومتواخؾووہوویکںوہکومتویسکوےسوتبحموںیہنورکیتو‬
‫‪97‬‬
‫وہ۔متوےنویھبکوریغبواسزوےکووکیئوتیگوانسوےہ؟وںیہنوانس…ویھبکواننس۔‬
‫ٹ‬
‫ابلکلو مھارےواسیجواکیھپواورواپسٹووہاتوےہ۔‘‘ و‬
‫ابون‪،‬وینیعووکواینپوذاتویکودایجھںواُڑاےتووہےئویٹھپویٹھپوآوھکنںوےسو‬
‫دھکیوریہویھت۔وہوابتووکوڑباھےتووہےئوہہکوریہویھت۔’’ایھبوےکوےیلو‬
‫روتشںویکووکیئویمکوںیہنوےہ‪،‬واخدناؿوںیمویھبواُسویکواجنگشئووموجدوےہو‬
‫رگموایکوےہوہکووہواُسووخشوولگواکوالتمیشوےہوسجوےکواپسواسزوہنووہواورو‬
‫وہواسزونبورکواُسویکودمرھوآوازووکواےنپوادنروومسوےل۔ںیموےنوآجوکتو‬
‫ںیھمتوںیہنوداھکی‪،‬وریمےورہچےورپوایھبویکوآںیھکنوںیھمتودیتھکیواورو‬
‫رسایتہوآیئوںیہ۔ںیموےنوےلہپو ِدؿوےسویہوہیووخابواینپوآوھکنںووکو‬
‫داھکانورشوعورکدایواھتوہکومتوریمیواھبیھبونبورکوہشیمہوریمیورظنوںوےکو‬
‫ٹ‬
‫اسےنموروہویگ۔ہیویطلغوریمیوےہوہکوںیموےنوایھبوےکواسےنمو مھاریو‬
‫ک‬
‫رعتیٹںوےکوےبملووچڑےولُپوابدنےھواورووہواُؿوولپںورپواتلچووہاومتوکتو‬
‫چنہپوایگ۔متوالبوجازوولپںوےکوےچینوےسوتہبواسواپینواکیویہوےلہوںیمو‬
‫سگارانواچیتہووہ۔لھکورکویتہکووہں‪،‬ووھجمسوایوہنووھجمس‪،‬وریماوایھبوںیھمتو‬
‫‪98‬‬
‫دنسپورکےنواگلوےہ۔اُسوےنوالبوکجھجوےھجمواینپو ِدیلوتیفیکوےسوآاگہورکدایو‬
‫ےہواوروہیویھبونسوولوہکوںیمواےنپوایھبویکوہیووخاشہورضورووپریورکوںو‬
‫یگ۔ولچ‪،‬والکسوںیموےتلچوںیہ‘‘! و‬
‫وہواکیوےکٹھجوےکواسھتوڑھکیووہیئواوروابونورپواکیواگن وہِورسدوڈاؽورکو‬
‫س‬
‫کوےسویتلکنویلچویئگ۔اُسوےنوہیورپواوںیہنویکویھتوہکوابوناُسوےکوےھچیپو‬ ‫و‬ ‫ک‬
‫آریہوےہوایورکیسوںیمویھٹیبوریہوےہ۔اُسوےنووجوانہکواھت‪،‬وااجنؾویکورپواو‬
‫ےیکوریغبوڈےکنویکووچٹورپوہہکودایواھت۔ و‬
‫الکسوںیمویھبووہوابونےسوالقلعتوریہ۔ابونوےنودعتمدوابرواُےسووتمہجو‬
‫رکےنویکووکششویکورگمواُسوےنورسدرہمیواکواظمرہہورکےتووہےئواُسو‬
‫یکووحہلصوازفایئوںیہنویک۔اُسوےنورسیتاوریپڈیوںیہنوایلوہکلبوربآدمےوںیمو‬
‫وفراوےنچنہپواکومکحودےورکوتسسودقومںوےسوٹیگو‬
‫آیئگ۔وفؿورپوڈراویئرووکو و‬
‫یکورطػوڑبھویئگ۔ و‬
‫اُسواکوروہیوریغووتمعقواھت۔ابونواکیفودریوکتواُسویکوابوتںووکودؽوںیمو‬
‫درہایتوریہ۔اُسوےکوےجہلویکوےبواسیگتخورپووغرورکیتوریہ۔وہووھجٹو‬
‫‪99‬‬
‫رہسگوںیہنووبؽوریہویھتورگمواُسویکویہکووہیئوابوتںورپونیقیورکےنورپویھبو‬
‫دؽوآامدہوںیہنووہراہواھت۔ہیوابتوںیہنویھتوہکواُسوےنواےسیوےبووجڑونلمو‬
‫زپھونُسوںیہنورےھکوےھت۔وہواجیتنویھتوہکوتمسقولیمورکاےنورپوآیتو‬
‫ےہووتوآگواورواپینووکویھبوالمودیتیوےہ۔زنیمواوروآامسؿووکواکیویلیھتہورپو‬
‫ااھٹکورکودیتیوےہ۔ریحتویکوابتوہیویھتوہکوآامسؿوالبوھچکودےھکیوزنیمورپو‬
‫ےنکھجووکوےبورقارووہراہواھت۔وہوہبورہواحؽواینتویھبووخبووصرتوںیہنو‬
‫یھت۔مکوازمکووہویہیووسیتچویھت۔ و‬
‫وہوالکسوںیموھٹیبورکویھبوریغووموجدوریہ۔اےنپووتقورپوالکسووھچڑورکو‬
‫ٹیگورپوآیئگ۔وبالھکورکواِدرھواُدرھودےنھکیویگل۔آجوالہپوومعقواھتوہکوابیلو‬
‫اورواُسویکورپاینواسلکیئوٹیگوےکواسےنمودرتخوےکوےچینووموجدوںیہنو‬
‫یھت۔وہورپاشیؿووہیئگ۔دنپرہوسیبوٹنموااظتنروایکورگموابیلوہنوآایووتواُسوےنو‬
‫اخیلوراشکوڑکپاواوروابیلویکووراشکپویکورطػولچودی۔راشکوداکؿوےکو‬
‫اسےنمو ُراک۔اُسوےنواھجکنورکوداکؿوےکوادنروداھکی۔ابیلودویاروےکواسھتو‬
‫تشپواکٹےئورخادونیشموےکواسےنموڑھکاواھت۔اُےسویلستووہیئ۔وساچ۔’’اشدیو‬
‫‪100‬‬
‫ابیلواِسوےیلوےھجموےنیلوےکوےیلوںیہنوآایوہکوےھجموینیعوےنوحبصورھگوےسو‬
‫کپوایکواھت‪،‬وویہوڈراپورکواجےئویگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوراشکوڈراویئرووکورھگواکہتپوالتبایواورےنلچواکواہک۔راشکوومڑواکٹویہوراہو‬
‫اھتوبجواُسوےنوےبواسیگتخوےسورھپوداکؿوںیمواھجاکن۔اورپواکواسسنواورپو‬
‫رہوایگ۔ابیلوےکواسےنموزہشادوڑھکاواُسوےسووحمِووگتفگواھتواورواُسویکواکرو‬
‫وراشکپوےکوابرہوڑھکیویھت۔ریغوارادیووطرورپوڑبڑباےنویگل۔’’زہشادو‬
‫اہیںوایکورکراہوےہ؟اکرووکودھکیورکویھبوابیلوےھجموےنیلوےکوےیلواکجلوںیہنو‬
‫اچنہپ‪،‬وہیوایکورکچوےہ؟‘‘ و‬
‫وہورکچاویسویئگ۔ہیوھجمسوںیہنوریہویھتوہکورکچوابیلوایوزہشادوںیہن‪،‬ووہووخدو‬
‫یہوالچویکچوےہ۔اُسویکووصعمؾواورودشکلووصرتوےنوزہشادواوروینیعووکو‬
‫اضیورکچودایواھتوہکووہواکیویہودارئےوںیمووھگےموےلچواجےتوےھتواورورہو‬
‫وُسواُیسویکوشیتکہہودےھکیواجرےہوےھت۔ و‬
‫وہوابیلووکووراشکپوںیموزہشادوےسوابںیتورکےتووہےئووھچڑورکورھگوچنہپو‬
‫یئگ۔ابیلووکواُسوےکوویںوآےنواوروےلچواجےنواکوامگؿوکتوںیہنواھت۔وہواکؾو‬
‫‪101‬‬
‫رکےتووہےئوہشیمہواینپو ُداینوںیمونگموراتہواھتوسجوم کیںا ٓجوزہشادوابروابرو‬

‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫دماتلخورکراہواھت۔’’ااتسدوابیل!و مھارےورنہووکودھکیورکو مھاریووخنتاہوتہبو‬
‫مکوداھکیئودیتیوےہ۔متواینپووراشکپوویکںوںیہنوانبےتیل؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنووٹؽوےتسکووہےئواہک۔’’وراشکپوےکوےیلواکررگییویکوںیہن‪،‬ورمقو‬
‫یکورضورتووہیتوےہواورووہوریمےواپسوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ینتکورمقوےسواکؾولچواتکسوےہ؟‘‘وزہشادواُےسولسلسمورکدیوراہو‬
‫اھت۔ و‬
‫’’ابوبویج!وسجوزنمؽورپواجانوہنووہ‪،‬واُسواکودنپھووپےنھچواکوایکو‬
‫افدئہ۔‘‘ و‬
‫’’رھپویھب؟‘‘ و‬
‫’’ااتسدودبعارلنمحوےنوےلھچپوامہویئنووراشکپوانبیئویھت۔ہہکوراہواھتو‬
‫ہکووپرےودووالھکوروےپوےگلوںیہ۔دخاواجےنوچسوےہوایووھجٹ…وارگو‬
‫وھجٹوےہوبتویھبوںیمووراشکپوںیہنوانباتکسواِسوےیلوہیووخابوداتھکیو‬
‫یہوںیہن۔‘‘ابیلوےکوےجہلوںیمودھک‪،‬وایسوایورسحتوانؾویکووکیئوےئشوںیہنو‬
‫‪102‬‬
‫یھت۔’’آپوڑبےوآدیموںیہ‪،‬وھجموےسیجووھچےٹوآدیموےکورنہووکوڑباوہہکو‬
‫رےہوںیہورگموآپووکوہیوملعوںیہنوہکورنہویکوآجوےکودوروںیمووکیئودقرو‬
‫ںیہن۔اِسوامرٹیکوںیموھجموےسویھبورئنیسورخادےیوونرکیورکرےہوںیہ۔وہو‬
‫اسےنمورخادونیشمورپوااتسدورتمحواکؾورکراہوےہ‪،‬ووہوداکؿواُسویکوںیہن‪،‬و‬
‫اُسوےکواشرگدویکوےہ۔یہیودقروےہورنہودنمویکو ُداینوںیموابوبویج‘‘! و‬
‫’’دلجوالماقتووہیگوااتسدوابیل!‘‘وزہشادوےنواہکواورو ِ و‬
‫ہواپٹکوےسو‬
‫رپسواکنال‪،‬ودنچوونٹوچنیھکورکوھتیلونیشمورپوزپےووہےئووررئینوےلیکورپوےکو‬
‫ےچینورھکودےیواورواتسیشئواگنہواُسورپوڈاؽورکووراشکپوےسولکنوایگ۔اگڑیو‬
‫ںیموےنھٹیبوےسوےلہپواُسوےنواندقاہنورظنوںوےسواےنپوابلسواکواجزئہوایل۔‬
‫وراشکپوںیموہٹنھگورھبووتقوسگارےنورپویھبواُسوےکوابلسوےنووکیئو‬
‫دہبھوںیہنوڑکپاواھت۔ و‬
‫ابیلوےنوونٹوبیجوںیموڈاےلواورورکشتماہنواگنہوڈاؽورکواےنپواکؾویکورطػو‬
‫وتمہجووہایگ۔ویلروچنیھکورکوٹلیبووھچیٹویلپورپوڑچاھیئ۔اضیورکےنوےسونیشمو‬
‫اکووفالدیوہیہپوزیتوےنلچواتگلوےہواوروولےہووکوولاہوزیتیوےسواکےنٹواتگلوےہ۔‬
‫‪103‬‬
‫وفالدوںیمورھجایںوڈاےنلوواےلواہوھتںویکورھجایںولیموےسوایٹووہیئو‬
‫ںیھتواورووکیئوریکلوانشسواِؿوںیمویھکلووہیئورحتریووکوزپھوںیہنواتکسواھت۔‬
‫اُےسووسحمسووہاوےسیجواُسواکودایھؿواکؾویکورطػوںیہنوےہ۔اُسوےنوویلرو‬
‫چنیھکورکداںیئواہھتووکووفالدیوےیہپوےکویبقعوےصحوںیمورھکودای۔رچرویکوانوگارو‬
‫یسوآوازوےکواسھتوہیہپو ُرکوایگ۔اُےسوویںواگلوےسیجواُسویکوےبودصقمو‬
‫زدنیگویھبویسکو ِدؿوایسیویہوآوازوےکواسھتومھتواجےئویگ۔ و‬
‫انکیئویکوویبیوامیبرویھت۔وہواُےسوےلورکوااتپسؽوایگووہاواھت۔ایھبوکتو‬
‫ںیہنوولاٹواھت۔ابیلوےنواشرگدوںووکواکؾواھجمسایواورواسلکیئورپوھٹیبورکورھگویکو‬
‫رطػورواہنووہایگ۔اُسویکوبیجورگؾویھت۔آجوےکو ِدؿوںیموآےنوواالو‬
‫اریموزادہواُےسواریمورکوایگواھت۔یجویہویجوںیموامشرورکےنواگل۔اگڑیواکواکؾو‬
‫ہبولکشمواپچنووسوروےپواکواھتورگمواریموزادےوےنواچروونٹواُسوےکورنہو‬
‫یکودزیلہورپودرھےوےھت۔اپچنووسوانکیئوےک‪،‬ودنپرہووسواُسوےک…ودخاواکو‬
‫رکشواداورکےتووہےئواُسوےنووخاشہویکویھتوہکورہوروزواکیوآداھواضیو‬
‫اگکہوگلواجےئواوروبجووہوےسیپودےنیوےگل‪،‬وانکیئویکوآںیھکنودنبو‬
‫‪104‬‬
‫وہاجںیئ‪،‬ووہودجسموںیموالچواجےئوایواُسویکواحتجِورضورہیواُےسوداکؿوےسو‬
‫اکنؽوےلواجےئ…ورگمواضیورہوابروںیہنووہات‪،‬یھبکواھبکرووہاتوےہواورویھبکو‬
‫اھبکرویہووہاتورےہوبتویھبوتمینغوےہ۔ و‬
‫رھگوںیمودالخووہاووتوابونواھبگورکورقبیوآیئ۔رہچہورسخواھت۔اتگلواھتوہکو‬
‫اتبئٹ‘‘… و‬
‫دشدیوےصغوںیموےہ۔’’ابیل!ومتوہیو و‬
‫ابیلوےنووچکنورکوداھکی۔وہووبےتلووبےتلو ُرکویئگ۔وسچوںیموزپویئگ۔’’ہیو‬
‫ںیموایکوےبوووقیفورکےنویلچووہں۔ابیلوےسوایکووپوھچںویگ؟ویہیوہکو‬
‫ٹ‬
‫زہشادوویکںو مھاریوداکؿوںیموڑھکاواھت۔وہووپےھچواگومتوزہشادووکوےسیکواجیتنو‬
‫وہ؟وںیموایکووجابودوںویگ؟‘‘ و‬
‫دنچودقؾوےھچیپویٹہواوروھٹیپورکےکووپےنھچویگل۔’’متوآجوےھجموےنیلوےکوےیلو‬
‫ویکںوںیہنوآےئوےھت؟‘‘ و‬
‫وہوابتوڑبیواکایمیبوےسودبےنلوںیمواکایمبووہیئگویھت۔اےسیوںیمو ِدؽو‬
‫ےنھٹیبواگل۔ابیلوےسوآجوکتواُسوےنووساےئورپازئوابڈنزوےکوھچکویھبواپھچایو‬
‫ںیہنواھت‪،‬وآجواپھچوایووتوویںواگلوےسیجویسکورجؾواکواراکتبورکویھٹیبوےہ۔ابیلو‬
‫‪105‬‬
‫ےنواُسوےکورسورپواہھتورےتھکووہےئورکسماےتووہےئواہک۔’’یطلغووہیئگو‬
‫رگمووہجوونسویگووتوہصغووھتکودوویگ۔ہیودوھکی!وایکوالایووہں۔‘‘ و‬
‫وہوانٹلپوںیہنواچیتہویھت۔رہچےواوروآوھکنںوےسو ِدؽواکواتکلھجووہاواوحاؽو‬
‫اپھچانواچیتہویھتورگموسسجتوےکوامرےوٹلپورکووبیل۔’’ایکوےہ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنوبیجوےسوونٹواکنؽورکووہاوںیمورہلاےئ‪،‬واکیوونٹوواسپوبیجو‬
‫ںیمورھکوایل‪،‬ونیتواُسوےکواہھتوںیموامھتودےیواورواکہچ۔’’آجورھپواکیواریمو‬
‫زادہوآایواھت۔اجےتووہےئودنپرہووسوروےپوااعنؾوںیمودےوایگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوونٹواھتےمووتوزہشادواکورہچہواگنوہںوںیمووھگؾوایگ۔بیجعویسو‬
‫رظنوںوےسوابیلووکودےتھکیووہےئواھبگورکورمکےوںیموآیئگ۔ابیلواسلکیئووکو‬
‫دویاروےکواسھتوڑھکاورکوےکودیساھوابھتوروؾوںیموالچوایگ۔وہورمکےوںیمو‬
‫آرکوونوٹںووکودےنھکیویگل۔ونوٹںویکووصخمصوزہموےکواسھتواُسویکواینپو‬
‫وخوبشویھبورمکےوںیموےنلیھپویگل۔ہیویھبونکممواھتوہکووجوھچکووہووسچوریہو‬
‫یھت‪،‬ووہوہنووہاووہورگموبجو ِدؽونیقیوڑکپواتیلوےہووتویسکوادنےشیووکواخرطو‬
‫ںیموںیہنوالات۔یسکووہجوےکوریغبواُےسونیقیووہایگواھتوہیوونٹوزہشادوےنو‬
‫‪106‬‬
‫یہوابیلووکودےیوےھت۔وہوےبودایھینوںیموونوٹںووکواگولںورپوریھپےنویگل۔‬
‫اکذغوےکوےبواجؿوڑکٹوںوںیموینتکواجؿووہیتوےہ؟ویھبکوطخونبورک‪،‬ویھبکو‬
‫وھپؽونبورک‪،‬ویھبکودجایئواکودنسہسیونبورکواورویھبکوالمپواکوااجزتوانہمو‬
‫نبورکوزدنیگودبؽودےتیوںیہ۔ونوٹںواکوسملوآوھکنںوںیمواُسواریموزادےو‬
‫اکوسکعواجسےنواگل۔وہوسکعونبورکورکسماےنواگل‪،‬آوھکنںوںیموآںیھکنوڈاؽو‬
‫رکورقبیوآےنواگل۔وجںووجںورقبیوآراہواھت‪،‬ووتںووتںودؽویکودڑھنکو‬
‫اکوادتعاؽووٹاتٹواجاتواھتواورواسوسنںویکوامالوٹٹورکوومیتوومیتووہیتواجیتو‬
‫یھت۔وہوومویتںوےکوےھچیپوےتکپلوےتکپلورھکبےنویگل‪،‬وآںیھکنودنبورکےکو‬
‫رکسماےنویگلواوروےتگلسووبلںوےسوانگنگےنویگل۔’’وکؿوہیواجےنووکؿوڑھگیو‬
‫ںیمووکیئوںیہکوہپوآےئ‪،‬وابٹنوےلوریمےودؽویکودڑھنکودردوریماواانپےئ‬
‫‘‘ … و‬
‫ابیلوصیمقواتنہپووہاورمکےوںیمودالخووہاواورواُےسوونٹوآوھکنںورپورھکو‬
‫رکواستکوڑھکےودھکیورکوےنسنہواگل۔’’اے!وںیموہنواتہکواھتوہکومتوریمےو‬
‫اکجلوہنوےنچنہپویکووہجواجؿورکاینپوانرایضووھبؽواجئٹویگ۔اِؿوےبواجؿو‬
‫‪107‬‬
‫ٹ‬
‫ونوٹںووکووھچڑو‪،‬وہیو مھارےوںیہ۔اِسواجدنارےکوےیلواکیوپکودودھو‬
‫یتپووایلواچےوانبودو۔‘‘ و‬
‫وہووچکنورکواینپوااملریویکورطػوڑبیھ۔ونٹواپھچورکورےتھکووہےئودؽو‬
‫دڑھےنکواگل۔اُسویکووچریوداھکیئودےنیووایلوںیہنویھتورگمودڑھاکواسواگلووہاو‬
‫اھت۔ابیلونُسوہنوےل‪،‬ووہووجواُسوےکوووجدوےسوہمغنونبورکووھپٹوزپےنووکو‬
‫ےبواتبواھت۔ابیلودھکیوہنوےل‪،‬ووہویتسمورھبیوروینشووجواُسویکوآوھکنںووکو‬
‫آؿووادحوںیموریخہورکویئگویھت۔ابیلووسھگنوہنوےل‪،‬ووہووخوبشووجوونوٹںوںیمو‬
‫ِو‬
‫ٹپلورکواُسوےکورمکےوںیموآؿویچنہپویھتواورودموہشوےیکودےوریہو‬
‫یھت۔ابیلوڑکپوہنوےل‪،‬ووہووچریووجواجےتگوںیمورسااجنؾواپیئویھتواورواُسویکو‬
‫ویلسپںواکوسفقواخیلورکویئگویھت۔بجووہواچےویپورکوبسحِواسقبواُےسو‬
‫ڑیھچےتووہےئواکؾورپوالچوایگووتواُسویکواجؿوںیمواجؿوآیئ۔ولےہووکو‬
‫وتڑےنوومڑےنوواالوتخسووفالدیوووجدورنؾواورووپدیشہوامسویکوڑھپڑھپاٹہو‬
‫ےکورومزوےسوےبوربخوواعقووہاواھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫‪108‬‬
‫وطلیودوراےئنورپوطیحمویلجبوےکوربکیوڈائٹؿوےکوابثعوآوٹوامرٹیکوںیمو‬
‫امہگیمہگوںیہنویھت۔ابیلوےکوآسواپسویکووراشکوپںورپواکؾورکےنوواےلو‬
‫ابیلویکوداکؿوےکواسےنموااتسیدہومشیشوےکوینھگواھچئٹںوواےلودرتخوےکو‬
‫ےچینوھٹیبورکووخشوویپگںوںیمووحموےھت۔ابیلویھبوواہںووموجدواھتوبجویسکو‬
‫ےنوےلھچپودونںویسکودورودرازوےکوالعےقوےسورجہتورکےکوآےنوواےلو‬
‫دیسووظنمرونیسحواشہوارعملوػواشہواسںیئواکوذترکہوڑیھچودای۔ابتوےسوابتو‬
‫یلکنووتوہتپوالچوہکواشہواسںیئووعاؾوںیموتہبودوروکتوالچوایگواھت۔یسکوےنو‬
‫التبای۔’’بجوےسوداکؿوںیمواشہواسںیئواکودایووہاووعتذیواکٹلایوےہ‪،‬واکؾواانتو‬
‫ڑبھوایگوےہوہکوبشوایگرہوابرہوےجبوکتومہوافرغویہوںیہنووہاپےت۔ولگو‬
‫کیھٹوےتہکوںیہ‪،‬واشہواسںیئوتہبوےچنہپووہےئوںیہ۔‘‘ و‬
‫دورساووبال۔’’ےھجموریپوںوریقفوںورپونیقیوںیہنواھت۔اانپواکیووساؽوےلورکو‬
‫اشہواسںیئوےکواپسوایگ۔ےبونیقیوایگواھت‪،‬ورھپویھبووھجیلوںیمورُمادورھبورکو‬
‫اٹلپووہں۔اہللوےکوایپروںویکووتوابتویہوھچکواوروےہ۔‘‘ و‬
‫‪109‬‬
‫لحویکورعتفیوںیموالقےبوالمےئ۔یسکوےنو‬
‫یسکوےنواشہواسںیئوےکورُپونرو کو‬
‫وگتفگوےکوادنازووکورسااہ۔اُاتسدودیجمےوےنورکسٹیووکوزابؿورپورزگورکوالیگو‬
‫ایک‪،‬واگلسایواورووصخمصوادنازوںیمواویلگنںوںیمودابورکورہگاوشکوایل۔‬
‫وبال۔’’ھجمورپواہللواکواخصورکؾوراہوےہ۔اؿوتنگوےچنہپووہئٹںوےکوددیارواکو‬
‫ضیفواشخبوےہواُسوےنوےھجم۔رگمواشہواسںیئویکوایکوابتوےہ!وںیموےنواُؿو‬
‫ےکووساورھبیووجاینوںیمووالتیوےکواِسواقمؾورپویسکووکوافزئوںیہنوداھکی۔‬
‫وجاینووتودویاینووہیتوےہ۔ڈگنھواکووکیئواکؾوںیہنورکےنودیتی‪،‬واجکورعمتفو‬
‫یکوہیوزنمںیل…واحبسؿواہلل!اکیورظنوڈااتلوےہ‪،‬وادنروکتورواینشںورھبوداتیو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلونُسوراہواھت۔نسورکوسسجتمووہراہواھت۔یھبکواےسیویسکودرورپورسوںیہنو‬
‫اکھجایواھت۔اردورگدوھٹیبورکووبےنلوواےلواینپووخشویتمسقواکوواوالیورکرےہو‬
‫ےھت۔اُےسواخومشودھکیورکوااتسدودیجمےوےنوولہپوںیموینہکووھبچیئوویکںو‬
‫ٹ‬
‫ےبوابیلوااتسد!و مھاراورُمدشووکؿوےہ؟‘‘ و‬
‫‪110‬‬
‫وہواخیلواخیلواگنوہںوےسواُےسودےتھکیووہےئووبال۔’’ںیموےنویسکوےکواہھتو‬
‫رپوتعیبوںیہنویک۔یھبکورویٹوکٹوےسورفتصویتلمووتویسکواہللوےکوایپرےو‬
‫ےکودروازےورپواجورکودکتسوداتی۔‘‘ و‬
‫’’اہںیئ!‘‘ودیجمےویکوآںیھکنولیھپوںیئگ۔’’ینعیومتوایھبوکتوےبو‬
‫رُمدشےووہ؟و…واہہ…اہ…ےبواُاتسدےورنہودنم‪،‬وےبورُمدشےوااسنؿواورو‬
‫نبوابپوےکوےچبوںیمووکیئورفؼوںیہنووہات۔ ُداینوےکواکؾووتووہےتویہو‬
‫رےتہوںیہ‪،‬ومتوالہپاکؾویہیورکووہکویسکوےکواہھتورپوتعیبورکول۔ریمیوامونووتو‬
‫ٹ‬
‫اشہواسںیئوےکواپسوےلچواجئٹ۔ مھاریووھجیلورمادوںوےسورھبواجےئویگ۔‬
‫دانھکی‪،‬ومتواےسیوںیہنوروہوےگ‪،‬وےسیجوابووہ۔‘‘ و‬
‫وہوںیہنواجاتنواھتوہکواُسوںیموایکودبتیلیو ُروامنووہاجےئویگورگمو ِدؽوےسو‬
‫دیجمےویکوابوتںورپونیقیورکراہواھت۔یہیوآجوکتواتنسوآایواھت۔اشؾووکووہو‬
‫دیجمےووکواسھتوےلورکواشہواسںیئوےکوآاتسےنویکورطػولچودای۔اُےسو‬
‫ریحاینووہیئوہکواشہواسںیئواُیسوےکوےلحموںیموراہشئوذپریواھت۔اسںیئویجوےکو‬
‫اسےنمودوزاونھٹیبورکووہواینپومکویملعواکاممتورکےنواگل۔دریوےسوآےنورپو‬
‫‪111‬‬
‫اتمٔفسووہراہواھت۔آاتسےنوںیمودقتعمنیواکووجہؾواھت۔ڑیھبوٹھچویئگووتو‬
‫دیجمےوےنوڑبےوادبوےسواہک۔’’اشہواسںیئ!وابیلوتہبوااھچوآدیموےہ۔‬
‫آپوےکوہقلحٔوارادتوںیموداےلخویکوااجزتواماتگنوےہ۔وا ِسورپورظنِورکؾو‬
‫ےئجیکواورواِسواکوہنیسورواحتینوےکوونروےسوومعمرورکودےئجی۔‘‘ و‬
‫رُپوآاسشئواموحؽوںیموینیھبوینیھبووخوبشوریچووہیئویھت۔یکلہوروینش‪،‬ودزیبو‬
‫اقنیل‪،‬وادبوآزیمواخومیشواورواشہواسںیئواکورُپونرورہچہ…ودؽورپددبہبواطریو‬
‫رکراہواھت۔دیجمےوےکواہھتواکوااشرہواپورکوابیلواقنیلورپوآےگویکوتمسوگھسکاو‬
‫اورواشہواسںیئوےکوےنٹھگوےسوگلواھٹیب۔اُاتسدودیجماورجتہبواکرورمدیواھت۔ابیلواکو‬
‫اہھتوڑکپورکواشہواسںیئوےکواہھتوںیمودےتیووہےئوریغوومعمیلوادبوےکو‬
‫اسھتووگایووہا۔’’ےئجیلواشہواسںیئ!ورکوؾوےئجیکواورواِسو ُداینودارووکودنیو‬
‫دارانبےنوےکوےیلوتعیبورکوےئجیل۔مسبواہللوےئجیک‘‘… و‬
‫ٹ‬
‫اشہواسںیئویکوریھبمگوآوازابیلویکوامستعوںیمووگیجن۔’’ مھاراوانؾوایکوےہو‬
‫وجاؿ؟‘‘ و‬
‫’’ابیل…‘‘واُسوےکوہنموےسوالکن۔ و‬
‫‪112‬‬
‫ٹ‬
‫’’اوںووہں…ووہوانؾوالتبئٹووجو مھاریوامںوےنوراھکواھت۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنووچکنورکواشہواسںیئویکورطػوداھکی۔بیجعواسودموزجرورہچےورپو‬
‫اُورتےنواگل۔ و‬
‫’’ایکوابتوےہووجاؿ؟ومتوےنووجابوںیہنودای۔‘‘ و‬
‫’’جج…یجواسںیئویج…وریماووپراوانؾواابقؽونیسحوےہ۔‘‘وابیلووکواینپو‬
‫آوازویھبوانانشاسویگل۔ویںوہکوےسیجواُسویکوزابؿوےسووکیئواورووبالووہ۔ و‬
‫’’اابقؽونیسح…ااھچوااھچ…ومتووکؿووہ؟‘‘واشہواسںیئوابووپریورطحو‬
‫اُسویکواجبنووتمہجواھت۔ و‬
‫ابیلوےکوادنر‪،‬وابرہ‪،‬ورہوُسوسبحورھبےنواگل۔وہووکؿواھت؟…وااسنؿ‪،‬ورگمواُسواکو‬
‫ہیووفصووتواشہواسںیئوتیمسو ُداینوےکورہوصخشووکوداھکیئوداتیاھت۔املسمؿ‪،‬و‬
‫رگمواِسووخیبواکوااہظرووتواُسواکوانؾورکداتیواھت۔وراشکایپ‪،‬ورگمواُسواکوہیلحواورو‬
‫ابلسودھکیورکورہووکیئوہبووخیبوادنازہواگلواتیلواھتوہکووہواکےلوولےہوےسوےنلیھکو‬
‫واالوصخشوےہ۔رھپواُسوےسوسکواچہپؿواکووحاہلواماگنواجراہواھت؟ووہووسچوںیمو‬
‫‪113‬‬
‫زپوایگ۔بجعتمووساہیلواگنوہںوےسواشہواسںیئووکودےنھکیواگل۔ےبویسبوےسو‬
‫وبال۔’’مم…ومم…وںیمو‪،‬وںیمویہووہں۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫اشہواسںیئوےکووبلںورپودؽوآوسیورکسماٹہوواُرھبی۔’’ںیمو مھاریوذاتو‬
‫ےکوابروےوںیمووپھچوراہووہں۔‘‘ و‬
‫وہووفریووطرورپووکیئووجابوہنودےواپای۔اُسویکووکیئوذاتوںیہنویھت۔اُسو‬
‫اکووکیئوہلیبقوںیہنواھت۔اتیئوریشباںویکوذاتواورویھت‪،‬واچاچودبعارکلمیویکو‬
‫ذاتواورویھت۔رھپوایدوآای‪،‬واُسوےنوانشیتخواکرڈواکوافرؾورھبےتووہےئواینپو‬
‫ذاتوایکووھکلایئویھت۔اکٹواکٹورکوالتبودی۔دؽووکواکسھٹواسواگل۔ویںواگلو‬
‫ےسیجووہواانپویہووکیئوبیعوایبؿورکےنواگلووہ۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ مھاریوامںواکوانؾوایکوےہواابقؽونیسح؟‘‘ و‬
‫ابیلواکواسسنواےنکٹواگل۔یلہپورمہبتویسکوےنووپراوانؾوےلورکواکپراواھت۔یلہپو‬
‫رمہبتویسکوےنواُسوےسوامںواکوانؾودرایتفوایکواھت۔نکواویھکںوےسواُاتسدو‬
‫دیجمےووکوداھکیواوررسواکھجورکوھٹیبوایگ۔ و‬
‫‪114‬‬
‫اشہواسںیئوےنواانپووساؽودرہاای‪،‬ووجابوہنواپورکورسوالہایواورووبال۔’’ںیمو‬
‫ھجمسوایگووہںواابقؽونیسح۔متورھگوےلچواجئٹاورواےنپوادنرووکواہنتیئوںیموھٹیبو‬
‫رکوایھچورطحووٹٹول۔تعیبوےنیلوواال‪،‬وتعیبورکےنوواال‪،‬ودوونںوےچسووہںو‬
‫وتوربواانپورکؾورکاتوےہ۔وسانہواچسوربوانموقفںواورووھجوٹںووکودنسپو‬
‫اپئووتو‬
‫ںیہنورکات۔چسووبےنلویکواطتقواوروھچکواپےنویکویچسونگلودؽوںیمو ٹ‬
‫س‬
‫مورکویھبوہنودانھکی۔ےھجمومتورپواخیصوتنحمو‬
‫ریمےواپسوےلچوآانوورہنوےھچیپو ُ ڑ‬
‫ٹ‬
‫رکانوزپےویگوویکہکنو مھارےوادنروااگنرےورھبےووہےئوںیہ۔ویںورکان‪،‬و‬
‫اِیسورعمجاتووکواشؾواچروےسواپچنوےجبوکتواہیںوچنہپواجان۔ابواجئوٹ‘‘! و‬
‫زابؿویکورطحواٹںیگنویھبوےبواجؿووہےنوںیگل۔وہواےتھٹووہےئوربیو‬
‫رطحوڈاگمگوایگ۔دیجمےوےنواہسراودای‪،‬وابرہوآےنوکتورمکوںیموابزووامحلئو‬
‫ےیکوراھکووبال۔’’دھکیوابیلواُواتسد!وںیموہنواتہکواھتوہکواشہواسںیئوااسنؿویکوروحو‬
‫ٹ‬
‫کتوںیموونرورھبوداتیوےہ۔ مھاراووصقروںیہن‪،‬واہیںآےنوواےلوڑبےوڑبوںو‬
‫یکواحتلودرگوگںووہاجیتوےہ۔متوڑبےووخشوتمسقوواعقووہےئووہوہکو‬
‫‪115‬‬
‫ٹ‬
‫اسںیئویجوےنوںیھمتواہنتیئوںیموالبایوےہ۔ مھارےو ِدؿورھپےنوواےلوںیہ‪،‬و‬
‫اھٹؿوروھک۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوابیلووکووھکیئووھکیئوتیفیکوںیمواپایووتورسفتسمووہیئ۔وہواشہواسںیئو‬
‫ےسووہےنووایلوالماقتوےکوابرےوںیموًالیصفتوالتبےنواگل۔وپریوابتونُسو‬
‫رکوابونےنواہک۔’’ابیل!ومتواِؿورکچوںمیکںوتموزپو۔امہریوزدنیگوڑبےو‬
‫اےھچورطےقیوےسوسگروریہوےہ۔وجولموراہوےہ‪،‬وتمینغوےہ‪،‬ووجںیہنولمو‬
‫راہ‪،‬واُسوےکوےھچیپودوڑانوفیلکتودہواثتبووہاگ۔متواؿوزپھووہ‪،‬وںیمواچروظفلو‬
‫زپھویکچووہں‪،‬واجیتنووہںوہکوتنحمواورواپیسیلوےکوریغبوھچکویھبواحلصو‬
‫ںیہنووہات۔ ُداینوںیمواجدویئوڑھچویںواکوووجدوںیہنوےہ۔ویلیھتہںورپورسوسںو‬
‫امجےنوواےلوآوھکنںورپوربػوامجودےتیوںیہواوروآوھکنںویکوروینشوایھتہو‬
‫رکوےتلچوےتنبوںیہ۔‘‘ و‬
‫’’رگمواشہواسںیئواےسیوںیہنوںیہ۔تہبوےچنہپووہےئوزبرگوںیہ۔‘‘ و‬
‫’’اہکںوےچنہپووہےئوںیہ؟‘‘وابونوےنوخلتوونایئویک۔’’متوےتہکووہوہکووہو‬
‫ہبولکشموسیچپوسیتواسؽویکورمعواکےہوینعیووجاؿوصخشوےہ۔رھپوےتہکووہو‬
‫‪116‬‬
‫ہکووہوزبرگوےہ۔ہیویسیکوزبریگوےہ؟و…اؿوزپوھںووایلوابںیتوہنورکوواورو‬
‫لقعوےکواننخوول۔اکذغواکورپزہ‪،‬ووھپکنوایوالاعمینوڑبڑباٹہووااعقتووکو‬
‫دبؽورکواحالتوےکووماقفوںیہنورکیتوہکلبوااسنینوایسفنتووکودبؽورکوبیجو‬
‫ٹ‬
‫اخیلورکودایورکیتوےہ۔ںیمو مھاریوبشووروزویکوتنحموںیموےسویسکووکو‬
‫اناجزئوہصحوںیہنودوںویگ۔‘‘ و‬
‫’’نکیلواشہواسںیئوےنوھجموےسوھچکواماگنووتوںیہنوےہوانں‘‘! و‬
‫’’ںیہنواماگنووتوامگنوےلواگ۔بت‪،‬وبجومتوااکنرورکےنویکواحتلوںیمو‬
‫ںیہنووہےگ۔‘‘ووہوانوگاریوےسووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’اتکوبںوےنو مھاراودامغورخابورکدایوےہ۔وپراوزامہنواتہکوےہوہکو‬
‫اشہواسںیئویکوداعوںیموڑباوارثوےہ۔نجوولوگںوےنویھبووعتذیوےلورکو‬
‫داکونںوںیمواکٹلےئوںیہ‪،‬واُؿوولوگںواکواکروابروڑبھوایگوےہ۔ںیمویھبواشہو‬
‫اسںیئوےسووعتذیوولںواگ۔‘‘ و‬
‫’’سکواکؾوےکوےیلو؟‘‘ابونوےنوبجعتوےسووپاھچ۔ و‬
‫‪117‬‬
‫’’وہاتکسوےہ‪،‬واشہواسںیئوےکووعتذیواورو ُداعویکودبوتلوںیمواینپو‬
‫وراشکپوانبےنوںیمواکایمبووہاجئٹں۔‘‘وابیلوےنوڑبےونیقیوےسواہک۔ و‬
‫’’ایکووعتذیوںیموےسوروےپوڑھجںیوےگ؟‘‘وابونواھچیپووھچڑےنووایلو‬
‫ںیہنویھتواوروہنویہوابیلویکورطحوادناھوااقتعدورےنھکووایلویھت۔ و‬
‫’’وہےنووکوتہبوھچکووہاتکسوےہوریمیوےبوووقػواجؿ!‘‘وابیلوےنو‬
‫اُسوےکواگؽورپویکلہویسوتپچواگلیئ۔’’آزامےنوںیموایکورہجوےہ۔وبول‘‘! و‬
‫’’رہجوےہ۔اامیؿورخابورکےنوےکواسھتواسھتوقحوالحؽویکوامکیئو‬
‫یھبولگووہاجےئویگ۔‘‘ و‬
‫’’ںیمواسںیئویجووکووکیئورمقوںیہنودوںواگ۔ودعہوراہ‘‘! و‬
‫’’رھپووہووعتذیویہوںیہنودےواگ۔‘‘ و‬
‫’’ںیمواُںیھنوہہکودوںواگوہکواکؾووہےنورپوذنراہنوشیپورکدوںواگ۔‘‘ و‬
‫’’اےسیوولگواُداھروںیہنوایکورکےت۔‘‘ و‬
‫’’ےھجمونیقیوےہوہکووہواضیویہورکںیوےگوویکہکنووہوےچسوںیہ۔‘‘وابیلو‬
‫ےنواھجمسای۔’’اہوھتںویکواپوچنںواویلگنںمیکںورفؼووہاتوےہورھپوااسنونںو‬
‫‪118‬‬
‫ںیموویکںورفؼوںیہنووہاگ۔متوےنواُںیھنوداھکیوںیہنوورہنوایسیوابںیتوہنو‬
‫رکںیت۔ایکوونرورباتسوےہواُؿویکووصرتورپ۔الؽورسخورگن‪،‬اکیودؾواینپو‬
‫اجبنوچنیھکوےنیلووایلوآںیھکنواورواسمؾواسمؾوےسووخوبشووھچڑاتوووجد…وچسو‬
‫ابون!واُؿورپواہللورایضوےہ۔وہومہوےسیجوںیہنوںیہ۔‘‘ و‬
‫’’ابیل!واایلگنںوڑبیووھچیٹورضوروہیتوںیہورگموہمقلووتڑےتووتقویھبسو‬
‫ایھٹکووہاجایورکیتوںیہ۔ااھچواھکےن‪،‬وااھچوےننہپواوروتقشموہنورکےنوواالو‬
‫الؽورسخووہاتویہوےہ۔وسجوونرواکوذرکومتورکرےہووہ‪،‬ووہوامشیلوالعہقو‬
‫اجتوےکوابقویلئںواوروویرنیپوابدنشوںوےکورہچوںورپوےبودرغیورباتسو‬
‫داھکیئوداتیوےہ۔ایکواُؿوبسورپواہللورایضووہایگوےہ؟وایکوارفیقیوویشبحںو‬
‫رپودقرتوازؽوےسوانراضوےہ؟وہیواگچبہنوابںیتوںیہ۔متواِؿورکچوںمیکںو‬
‫تموزپو۔دیساھو ُداکؿورپاجایورکوو‪،‬و ُداکؿوےسورھگوآایورکوواورواہں!وآدنئہو‬
‫اشہواسںیئوےکوآاتسےنورپاجےنویکووکششوہنورکانوورہنوںیموتہبورُبیو‬
‫رطحوشیپوآئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫‪119‬‬
‫ابیلوےنوہنموانبورکواخومیشواایتخرورکیل۔اصػوداھکیئوداتیواھتوہکواُسوےنو‬
‫ابونویکوابوتںووکو ِدؽورپوںیہنوایلواھت۔ابونویھبواُسویکوتیفیکووکواتڑویئگ۔‬
‫اتکںیبووھکؽورکوزپےنھوھٹیبویئگورگمودامغوںیموابیلویکوابںیتووگیتجنورںیہ۔‬
‫اُےسوہبووخیبوااسحسواھتوہکوابیلواُسوےکوروےنکوےکوابووجدواشہواسںیئویکو‬
‫آاتسےنورپواجےئواگواوروےسیپووکواہوھتںواکولیموھجمسورکواسںیئوےکواسےنمو‬
‫اھجڑاتورےہواگ۔رسوکٹھجورکوڑبڑبایئ۔’’چسوےتہکوںیہ‪،‬بجوکتو ُداینوںیمو‬
‫اقمحوولگووموجدوںیہ‪،‬واچالکووھبےکوںیہنورمںیوےگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنونُسوایل۔رکسماورکورکوٹودبؽورکووسےنویکووکششورکےنواگل۔‬
‫اےسیوںیمواُسواکووفؿوانگنگواُاھٹ۔ولیسرلووفؿواکوڈےلپسوداھکی۔الگبواکووھپؽو‬
‫لجوھجبوراہواھت۔وہواؿوزپھواھتواورووفؿورپوآےنوواےلواکوانؾواوروربمنوںیہنو‬
‫زپھواتکسواھتواِسوےیلوابونوےنوینیعوےکوڈیفودشہوربمنوےکواسھتوالگبواکو‬
‫وھپؽوآوسیاںورکدایواھت۔وہوابونویکورطػووفؿوڑباھےتووہےئووبال۔‬
‫ٹ‬
‫’’ مھاریوکنوڑچیھویلیہسواکووفؿوےہ۔ابواُےسواشہواسںیئوےکوابرےو‬
‫ںیموالتبےنوہنوھٹیبواجان۔‘‘ و‬
‫‪120‬‬
‫ابونوےنوےنٹپھجوےکوےسوادنازوںیمووفؿواھتامواورواکؽورویسیویک۔ینیعوہہکو‬
‫ریہویھت۔’’اےونسحویکودنتوزابؿوہکلم!ووفؿووتودلجیواڈنیٹورکایلورکو۔چسو‬
‫ٹ‬
‫یتہکووہں‪،‬ووفؿوںیموےسوریمادؽولکنورکو مھارےووہوٹنںووکووھچےنویکو‬
‫اسجرتوںیہنورکےواگ۔‘‘ و‬
‫وہورکسمایئ۔’’ایکوہتپ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’وتوایکوایھبووکو مھاراوربمنودےودوں؟‘‘ووہورشارتوےسووبیل۔’’اُسو‬
‫ٹ‬
‫اکودؽووےسیویھبوایلسپںوریچورکو مھاریودقؾووبیسووکوےبورقاروراتہوےہ۔‘‘ و‬
‫’’وکباسوتمورکو۔ہیوالتبئٹ‪،‬ووفؿوویکںوایکوےہ؟‘‘ و‬
‫’’آگویگلووہیئوےہ۔ایھبیکواحتلوریغوےہواوروںیمواحتلوریغو‬
‫رکےنووایلویکواحتلِوزارواکواجزئہوےنیلوےکوےیلووفؿورکریہووہں۔‘‘ و‬
‫وہووفریووطرورپوھجمسوںیہنواپیئ۔’’ایکووہاواُےس؟‘‘ و‬
‫’’زیتواخبروںیمورُبیورطحوکنھبوراہوےہ۔ڈارٹکوےنواہک‪،‬ووگایلںواھکئٹ‪،‬و‬
‫کیھٹووہاجئٹےگ۔وہووبالو‪،‬وںیہنوہکلبوےھجمووکیئوزیتوارثودوایئودو۔ڈارٹکو‬
‫س‬‫ٹجیک‬
‫ا ںوواگلےنواگلووتورھپواڑوایگ۔وبال‪،‬ووہودوایئوالئٹوےسجودےتھکیویہواخبرواُرتو‬
‫‪121‬‬
‫اجےئ۔ابومتویہوالتبئٹ‪،‬و ُداینوم کیںایسیووکیئودواووہیگوایک؟‘‘وینیعوکیوتخلو‬

‫دیجنسہووہیئگ۔ و‬
‫ابونوےنورپاشیینوےسواہک۔’’ںیہکواخبردامغورپوہنوڑچھوایگووہ؟‘‘ و‬
‫’’انیقیواضیویہووہاوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونووک‪،‬دورواےنپونپچبوںیم‪،‬وابیلواکواخبروایدوآایگ۔مسجوےسیکوااگنرےویکو‬
‫رطحودےنکہواگلواھت۔اچاچودبعارکلمیواورواچیچویکوےبوینیچوایدوآیئگ۔وہوامتؾو‬
‫راتوابیلوےکورساھےنویھٹیبوریہ‪،‬واجیتگوریہواورورسودابیتوریہویھت۔ےبو‬
‫ینیچوےسووبیل۔’’ینیع!وہیواخبروتہبواظملووہاتوےہ۔متوڈارٹکویکوابوتںورپو‬
‫اابتعروہنورکانواورواسریوراتوزہشادوےکورساھےنویھٹیبورانہ۔‘‘ و‬
‫ینیعووبیل۔’’وپریوابتووتوونس…وڈارٹکوےنویئکودواایئںوداھکںیئورگمووہواینپو‬
‫ٹہورپواقمئوراہ۔آرخوڈارٹکوےنو ِزچووہورکووپاھچوہکومتویہوالتبئٹ‪،‬ووکؿویسو‬
‫دوایئوایسیوےہوےسجودےنھکیوےسواخبرواُرتواجاتوےہ۔ایھبوےنودوایئواکوانؾوالتبو‬
‫دای۔اوروںیھمتوہتپوےہوابون!وڈارٹکوےنواشیپینورپواتفسوےسواہھتوامراواورواہکو‬
‫‪122‬‬
‫اہںووایعق!وںیمواِسودوایئووکووتووھبؽویہوایگواھت‘و…وبتوےھجمویھبونیقیووہایگو‬
‫ہکووایعقواُسودوایئووکودھکیورکوایھبواکیودؾوکیھٹووہاجےئواگ۔‘‘ و‬
‫ابونواکوریحتوےسودامغوےنٹھپووکوآراہواھت۔رف ِوطوااجعتسبوےسوٹھپوزپی۔‬
‫’’ایسیووکؿویسودوایئوےہ؟‘‘ و‬
‫’’ایھبوےنوڈارٹکووکوالتبایوہکودوایئواکولبیلواانتودؽوشکوےہوہکورمضیو‬
‫اکو ِدؽواچاتہوےہوہکولبیلووکواُاتررکوکنیھپودےواورواانپوووجدوبلتورپواوڑاھو‬
‫دے۔اورووبلتویکودؽوآوسیی…واہےئوایکوےنہکواُسوافنتسوےکووجوانبےنو‬
‫واےلوےنواُسوںیمورَپوودی۔ےتہکوںیہوہکووبلتواہھتوںیموےنیلوواالووھجؾو‬
‫رکوانےنچورپووبجمرووہاجاتوےہ۔آھکنوںیموم‪،‬واہھتوںیموآگواورودؽوںیمو‬
‫ےبووخدیورھبواجیتوےہواورواخبر…واخبرووتاسرےواکواسراواکیویہولپوںیمو‬
‫وبلتووچسویتیلوےہ۔‘‘وینیعویکوزابؿولچوزپی۔ و‬
‫ابونوابویھبوںیہنوھجمسواپیئ۔وبیل۔’’دوایئواکوانؾوایکوےہ؟‘‘ و‬
‫’’اہےئوڈارگنل!ومتویھبوانؾووپےنھچویگلووہ۔وہوزیچویہوایسیوےہ‪،‬ووجو‬
‫اتنسوےہ‪،‬ودےنھکیووکوےبورقارووہاجاتوےہ۔وجوداتھکیوےہ‪،‬ووہووھچےنووکوےنکپلو‬
‫‪123‬‬
‫اتگلوےہواورووجواکیورمہبتووھچواتھٹیبوےہ‪،‬ووہووخدووکورغؼورکےنورپو ُ و‬
‫تواجاتو‬
‫ےہ۔ایھبویھبواکیورمہبتواُسووبلتووکودےنھکیویکویطلغورکواکچوےہ۔‘‘ و‬
‫’’وکباسوےیکواجریہووہ۔ںیمووفؿودنبورکریہووہں۔‘‘ و‬
‫’’ایکومتودوایئواکوانؾوںیہنوونسویگ؟‘‘ و‬
‫’’ابواتبویہودو۔‘‘وابونوےنواجؿوڑھچاانواچیہ۔ و‬
‫’’ونسوڈارگنل!واُسوایپریویسودوایئواکوانؾو’رہیضوابونو‘وےہ۔‘‘وینیعو‬
‫یکوآوازوںیموزدنیگویکوامتؾورتووشیخوٹمسوآیئ۔ و‬
‫’’اے!متوتہبودبزیمتووہوینیع!‘‘وابونوےنواانپورسوٹیپوڈاال۔اینتو‬
‫اسےنمویکوابتورپواُےسوینیعوےنواُولوانبورکورھکودایواھت۔وفراوووفؿوآػورکدای‪،‬و‬
‫ویںوےسیجواسےنموڑھکیوینیعوےکوہنمورپواُسوےنواہھتورھکودایووہ۔ و‬
‫وہواےنپودایھؿوںیمویھٹیبوینیعوےسوابںیتورکیتوریہویھت۔ںیہنواجیتنویھتو‬
‫ہکوابیلوےکواکونںوںیموینیعویکوابںیتوویھکمںویکوانھبنھبٹہویکورطحوزپوریہو‬
‫ںیھت۔رکشواھتوہکووہواشہواسںیئوےکوایخالتوںیمونگمواھت۔نسورکویھبوںیہنو‬
‫نسوراہواھت۔ابونوےنونکواویھکںوےسواُےسوداھکی‪،‬ورھپاےنپواسےنمویلھکوزپیو‬
‫‪124‬‬
‫اتکبورپوکھجویئگ۔رحوفںوےنواُسواکوذماؼواُڑاانورشوعورکدای۔وجوظفلویھبو‬
‫زپیتھ‪،‬واُیسواکوانؾونبواجات۔اےسیوںیمواخومیشویھبوہنعطوزؿووہیئگ۔’’مہو‬
‫ےسجوانگنگوںیہنوےتکس‪،‬ووتقوےنواضیوتیگوویکںواگای‘‘…ووہوےبوونعاؿوآہو‬
‫رھبورکواسےنموااتسیدہودویارووکودےنھکیویگل۔ینیعویکوابںیتوایدوآےنوںیگل۔‬
‫ذماؼواکیووتقواکووہاتوےہ۔زایدہوےسوزایدہواکیو ِدؿوکتوزدنہوراتہو‬
‫ےہ‪،‬ورھپوآوپںوآپویہورمواجاتوےہ۔ینیعواکوذماؼورمےنواکوانؾوںیہنوےلو‬
‫راہواھت۔وسےنچورپووبجمرووہیئگوہکوایکووایعقوہیوذماؼواھت؟وارگوذماؼوںیہنواھتو‬
‫وترھپوایکواھت؟…وایسیوابںیتووسےنچوےسوھجمسوںیموںیہنوآںیت۔آںیھکنودنبو‬
‫رکےنورپولَپورھبوںیمودقعہویتنبوںیہواوروےنلھکوںیمورمعواتبودیتیوںیہ۔اُسوےنو‬
‫آںیھکنودنبورکوےکوداھکی۔زہشادوداھکیئودای۔وشؼویکواویلگنںوےسوتبحمویکو‬
‫رگںیہووھکؽوراہواھت۔’’ںیھمتوریمیوتبحمورپونیقیوںیہنوآات۔وسیتچووہ‪،‬و‬
‫ںیموویکرکنومتورپرفہتفیووہایگ۔یہیوابتوےہوانں؟ومتوےنویھبکوآہنیئوںیہنو‬
‫داھکی۔داھکیوےہووتووغروےسوںیہنوداھکی۔وغروایکوےہووتواُےسویسکورمدویکو‬
‫‪125‬‬
‫اگنہوےسوںیہنووساچ۔وساچووہاتووتوںیھمتواےنپواچےہواجےنورپوبجعتوہنووہاتو‬
‫ہکلبومتواےنپوریغوومعمیلونسحواکوقحوایخؽورکںیت۔‘‘ و‬
‫اُسوےکواکونںویکوولںیئوکتوانجنھجواُںیھٹ۔ربھگاورکوآںیھکنووھکؽودںی۔‬
‫وکیئورفؼوںیہنوزپا۔ادنر‪،‬وابرہ‪،‬واہچرووُسوویہواھتوسجوےسوانپھچواچیتہویھت۔‬
‫ےتپھچوےتپھچواسےنموآریہویھت۔اضیورکےنوںیموزمہوآےنواگل۔زیتوزیتواسسنو‬
‫ےتیلووہےئوویںواگلوےسیجواسسنورکوایگووہ‪،‬ودؽورہٹوایگووہ‪،‬واجؿودوروںیہکو‬
‫روگںوںیمواکٹویئگووہ۔ و‬
‫رباربوںیمویھچبووہیئودوونںواچراپویئںورپوےھچبووہےئوااسنونںوےکوادنرویکو‬
‫ُداینواخمفلوتمسوںیمواگزمؿویھت۔وہواُےسووسچوریہویھتوےسجووسانچوںیہنو‬
‫اچیتہویھت۔’’اہےئواہلل!واُےسووسیتچووہںووتوےنیسپوںیمواہنواجیتووہں۔دیتھکیو‬
‫وہںووتودؽودگدگاےنواتگلوےہ۔انتکویہوااھچووہوہکوہیوذماؼوہنووہ‪،‬چسووہ‪،‬و‬
‫زہشادوےھجمواانتویہواچاتہووہ‪،‬وانتجوینیعواظرہورکیتوےہ۔اوروارگوہیوذماؼووہووتو‬
‫رھپوانتکویہوااھچووہوہکوینیعواِسووخابوےکومسلطووکویھبکوہنووتڑے۔ہشیمہو‬
‫یتہکورےہوہکوزہشادوھجموےسوتبحمورکاتوےہ۔‘‘ و‬
‫‪126‬‬
‫آؿووادحو‬
‫ابیلواشہواسںیئوےکوابرےوںیمووسچوراہواھت۔اینپوزدنیگووکواکیو ِو‬
‫ںیمودبےتلووہےئودھکیوراہواھت۔دؽویہو ِدؽوںیموداعورکراہواھت۔’’ایکویہوااھچو‬
‫وہوہکواشہواسںیئوےھجمواضیووعتذیودےودںیوےسجوداکؿوںیمواکٹلئٹںووتو‬
‫تمسقوےھجمواینپوداکؿودےودے۔رھگوںیمواکٹلئٹںووتوریمیوابوناکووخبو‬
‫وصرتواسورھگونبواجےئ۔ےلگوںیمواکٹلورکوےنیسوےسواکپچئٹںووتوریمےو‬
‫ادنرواکوادنریھاویسکورُپووجدولعشموےسورونشووہاجےئواوروریمےودؽواکو‬
‫رجنبواکمؿواینپوونتیعودبؽورکورھگویکولکشواایتخرورکواجےئ۔‘‘ و‬
‫سجواکونَموملعویکورکونںوےسورونشواھت‪،‬ووہواثنرووہےنوواالواکیورپواہنو‬
‫بلطورکریہویھت۔سجویکوآھکنوںیموادنایھراواُرتاووہاواھت‪،‬ووہوروینشویکو‬
‫رکؿوامگنوراہواھت۔راتواُؿویکووخاوشہںوےسورسکیوےبواینزاینپودیمیھواچؽو‬
‫لچوریہویھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫امتؾووراشکےئپوااتسدودیجمےووکوداوشنروےتہکوےھت۔وہولکشموابںیتوآاسؿو‬
‫ےجہلوںیمواھجمساتواھت۔یھبسواینپورفاتسوےکواطمقبوھجمسواجےتوےھت۔ابیلووکو‬
‫‪127‬‬
‫اُسوےنواھجمسایواھتوہکورعمجاتووتنمںویکووبقتیلواورورمادوںکیولیمکتواکو‬
‫ِدؿووہاتوےہ۔اشہواسںیئوےنوابیلووکورعمجاتوےکو ِدؿوںیموالبایواھتووتواِسو‬
‫ںیموتحلصمووپدیشہویھت۔اُسویکورُمادںیورَبوآےنووایلوںیھت۔ و‬
‫ابیلوےنوابونوےسواشہواسںیئوےکواپسواجےنواکوذترکہوںیہنوایکواھت۔اینپو‬
‫داتسنوںیمواُسوےنوابونووکوہنوالتبورکوداشنودنمیواکووبثتودایواھت۔اُسوےنو‬
‫رکشوایکواھتوہکوابونووکوینیعواےنپواسھتواےنپورھگوےلویئگویھتواورواشؾووکودریو‬
‫ےسورھگوےنچنہپورپواُےسویسکوابزرپسواکواسانموںیہنورکانوزپےواگ۔اُاتسدو‬
‫دیجمےوےنواُسواکووحہلصودنباھایواورواسلکیئورپاھٹیبورکوآاتسےنویکورطػو‬
‫رواہنورکدای۔دڑھےتکو ِدؽوےکواسھتواشہواسںیئوےکواسےنمواقنیلورپودوزاونو‬
‫ھٹیبوایگ۔بسحِواسقبورمدیوںواکوعمجمواگلووۂاواھت۔وہوھچکودریوکتورسو‬
‫اکھجےئواھٹیبوراہرھپوووف ِورووشؼوےسواشہواسںیئوےکورُپونرورہچےویکوالتوتو‬
‫رکےنواگل۔آھکنویکوینلھچودیقعتوےکواھچؿوےسودنبووہیئگویھت۔اےسیوںیمو‬
‫بسوھچکواُالجواورورھکناورھکناوداھکیئوداتیوےہ۔ و‬
‫‪128‬‬
‫ھچکودریوےکودعبواشہواسںیئواُےسواےنپورمہاہوےلورکواخصورجحےوںیمو‬
‫آایگ۔دوونںوروربُووھٹیبوےئگ۔اشہواسںیئوےنوآںیھکنودنبورکںیلواورواکیو‬
‫دؾواستکووہایگ۔ابیلوےکوےیلوہنورصػوہیواموحؽواینواھتوہکلبواشہواسںیئویکو‬
‫رحاکتووانکستویھبودؽودڑھاکےنواکوومٔبجونبوریہوںیھت۔ھچکودریوےکو‬
‫ااختسرےوےکودعبواشہواسںیئوےنوآںیھکنووھکںیل‪،‬وبیجعورظنوےسواُےسو‬
‫وھگراواورووبال۔’’دؽوںیمووکیئولیمورےتھکووہووتوایھبووتقوےہ‪،‬وولٹواجئٹو‬
‫ُاھٹئٹوےگ۔‘‘ و‬
‫ورگہنواصقنؿوا و‬
‫اُسوےنویفنوںیمورسوالہای۔’’ںیہنواشہواسںیئویج!وںیمو ِدؽووکوآہنیئوانبورکو‬
‫آپویکودختموںیمواحرضووۂاووہں۔مکحوےئجیک‘‘! و‬
‫ابیلووکوویںووسحمسووہراہواھتوےسیجواشہواسںیئویکورظنںیواُسوےکودبؿوےکو‬
‫آرواپرووہیتواجیتوںیہ۔وبالووتواینپوآوازویھبواکیودؾوایبنجویسویگل۔اشہو‬
‫اسںیئواکیفودریوکتواُےسواکیوکٹوداتھکیوراہورھپووبال۔’’اابقؽونیسح!ووکیئو‬
‫تہبوڑباورازومتواےنپوےنیسوںیمواپھچےئورھپےتووہ۔وہورازواانتوڑباواھگئٹونبو‬
‫ایگوےہوہکوہنووتوںیھمتورہاووہےنوداتیوےہواوروہنواخرتسکرکاتوےہ۔‘‘ و‬
‫‪129‬‬
‫ابیلواکواورپواکواسسنواورپواوروےچینواکواسسنوےچینورہوایگ۔اکیوذراوکجھجورکو‬
‫وبال۔’’جج…ویجواسںیئویج…وںیموھچکواھجمسوںیہن۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئویکوآوھکنںمیکںودنچووحملںوےکوےیلویگفخورھبی‪،‬ورھپووحمووہیئگو‬
‫اورووہوراسؿوےسووبال۔’’متواچوہویھبووتوریمیورظنوںوےسوپھچوںیہنو‬
‫ےتکس۔ےنپھچویکووکششوںیمواانپواصقنؿورکووےگ۔ےنلھکویکووصرتوم کیںاینپو‬
‫ٹ‬
‫اپئوےگ۔ہلصیفو مھارےواہھتوںیموےہ۔‘‘ و‬
‫رُمادو ٹ‬
‫وہوربھگاوایگ۔اضیووکؿواسورازواھتوسجویکورطػواشہواسںیئوااشرہورکراہواھت۔‬
‫اُوسوےنواےنپونمووکووٹٹال۔اکےلونتوںیمواُالجونَموےبودہبھوداھکیئودایووتو‬
‫کجھجورکووبال۔’’اسںیئویج!وںیموےنوآجوکتووکیئووھجٹوںیہنووبال‪،‬ووچریو‬
‫ںیہنویکواوروہنویہوےھجموزمدورویںوےنوادرھواُدرھودےنھکیویکوتلہمودیو‬
‫ےہ۔ریمےوادنرواضیوھچکویھبوںیہنوےہوےسجوںیموآپوےسواپھچانواچوہںو‬
‫اگ۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئووکواُسویکوابتوانوگاروسگری۔دنچوےحملوربمہواگنوہںوےسواُےسو‬
‫وھگراتوراہ‪،‬ورھپوآںیھکنودنبورکےکودیساھوھٹیبوراہ۔اکیفودریوسگرویئگ۔ابیلواکو‬
‫‪130‬‬
‫ِدؽووہالےنواگل۔ںیہکواشہواسںیئوانرایضوںیمودےکھودےورکوابرہواکنؽوہنو‬
‫دے۔ںیہکووہوانرمادوولاٹوہنودایواجےئ۔ادنےشیودحوےسواجتموزووہےنوےگلووتو‬
‫اُسوےنوتمہوابدنیھ۔اہنتئوادبوےسووبال۔’’اسںیئویج!واہھتوڑکپورکو‬
‫اہسراوےنیلوےکوےیلوآپوےکودروازےورپوآایووہں۔اخیلواہھتوولوٹںواگووتو‬
‫امتاشونبواجئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫اےسیوںیمواشہواسںیئواکوالمزؾورشتبوےلوآای۔ابیلوےنواکیویہواسسنوںیمو‬
‫رھباووۂاوالگسوقلحوںیمواُاترودای۔ذاہقئوھچکوبیجعواسواگلورھپوہیووسچورکو‬
‫نئمطمووہایگوہکواِسواہجؿودکےوںیموایکوزیچوبیجعوںیہنوےہ؟ و‬
‫ہنواجےنوہیورشتبواکوارثواھت‪،‬واشہواسںیئویکوولختواکومسلطواھتوایوابیلوےکو‬
‫ادنرووکٹووکٹورکورھباووۂاووخػواھتوسجوےنوابیلویکوزابؿووکووھکؽودای۔‬
‫وہووبےنلواگل۔اُےسوہیوادنہشیویھبوالقحوںیہنوراہواھتوہکواشہواسںیئواُسویکو‬
‫ےبورطبووگتفگونسوراہواھتوایوںیہن…ووہوسبواینپورووںیمواتکہبواجاتواھت۔ و‬
‫رعمجاتواکو ِدؿوضحموابیلورپوںیہنواُرتاواھتوہکلبوابونوےکوےصحوںیمویھبورباربو‬
‫آایواھت۔وہوینیعوےکواسھتواکروںیمویھٹیبودؽوےکواتروںووکوڑیھچےنوواےلو‬
‫‪131‬‬
‫دویاےنوےکواپسواجریہویھت۔اےسیوںیمودڑھےتکودؽوےسووسچوریہویھت۔‬
‫’’ایکووۂاووجوںیموینیعویکوابوتںوںیموآاجیتووہں۔ولگوہیواجےتنووہےئویھبو‬
‫ہکورگیسٹیواکودوھاںورسنیکواورو ِدؽویکوامیبریواکوببسورہھٹاتوےہ‪،‬وویتقو‬
‫فطلواوروآوسدیگوےکووصحؽوےکوےیلوقلحوںیموااترےتوےلچواجےتوںیہ۔‬
‫ارگوزہشادوذماًاقوھجموےسوایپرورکاتوےہووتویھبواُسوےسوےنلمورپوریماوایکواجاتو‬
‫ےہ؟‘‘ و‬
‫ینیعو ِدؽویکوابںیتورکیتویھت۔آدیھوابتوزابؿوےس‪،‬وآدیھوآوھکنںوےسو‬
‫اھجمسایورکیتویھتواوروابونوہنواچےتہووہےئویتھجمسواجیتویھت۔ینیعویکوزابؿو‬
‫ےنواُےسواھجمسایواھتوہکورعمجاتووکوزہشادویکووااتعقواسرگلہوےہ۔زہشادوےنو‬
‫ابوصخلصوابونووکورمہاہوالےنویکورفامشئویکویھت۔اُسوےنوہیویھبوالتبایواھتو‬
‫ہکواِسوربھتوڈےواپریٹوںیمواُسوےکوالعوہویسکووکویھبودموعوںیہنوایکوایگ۔‬
‫اُسویکواگنںیہواھجمسوریہوںیھتوہکووہودؽووکواینپویلیھتہورپورھکورکواُسواکو‬
‫ااظتنرورکےواگ۔وہوآےئویگووتواپریٹوےجسویگ‪،‬وںیہنوآےئویگووتونبواچدنویکو‬
‫‪132‬‬
‫راتووکیھٹوںیمواُرتوآےئویگواورواپریٹواکو ُداہلوااظتنروےکواٹھگووٹپو‬
‫ادنریھےوںیمورسواتکپٹورہواجےئواگ۔ و‬
‫زہشادووکوٹیگوےکوادنرورجبیویکوروشورپوےتلہٹووہےئواپایووتوینیعویکوزابؿووو‬
‫رظنوےکوےہکورپونیقیووہےنواگل۔کپلورکواگڑیوےکورقبیوآای۔ابونووکودھکیو‬
‫رکوینیعووکواخمبطورکےکوہہکوراہواھت۔’’ےبوووقػوڑلیک!ومتوےنوآےنوںیمو‬
‫اینتودریواگلودی۔‘‘ و‬
‫ابونوےکووبلںورپورکسماٹہواُرھبی۔اینپوتیصخشورپودقرےواامتعدواکوااسحسو‬
‫وہا۔ینیعوےکواسھتویتلچووہیئویٹوویوالئٹجنوںیموآیئ۔ربھتوڈےواپریٹواکو‬
‫ںیہیورپواامتہؾوایکوایگواھت۔وہوینیعویکوامںوےسویلم‪،‬وابپوےسویلمواوروداعںیئو‬
‫ٹیمسوریہویھتوبجوینیعواُےسوابزووےسوڑکپورکواےنپورمکےوںیموےلو‬
‫آیئ۔وارڈوروبوےسواکیویتمیقواورو کایڑاڈئریواکودؽوآوسیواشاکہرووسٹو‬
‫اکنال۔اُسویکورطػوڑباھےتووہےئووبیل۔ و‬
‫ضیی ٹ‬
‫’’ایھبوےنوا کشلیو مھارےوےئلوایترورکواایوےہ۔اُسویکووخاشہوےہو‬
‫ہکومتواِےسودنچوڑھگویںوےکوےیلونہپورکووخشوتمسقورکدو۔زیلپوابون!وےھجمو‬
‫‪133‬‬
‫ایسیورظنوںوےسوہنودوھکی۔متورپورہووسٹواتچجوےہ۔ہیویھبوےچجواگ۔زیلپ‬
‫‘‘… و‬
‫وہواانپوآپواِسورطحودبانلوںیہنواچیتہویھتورگموینیعویکوایجتلمہنواگنوہںوےکو‬
‫آےگواہرویئگ۔ایپرورھباوابلسواوڑھورکوڈرگنسیولبیٹوےکواسےنمویھٹیبووتو‬
‫ریحاؿورہویئگ۔اٹٹوااترےتووہےئودؽووکو ُدھکووۂاواھت۔لمخمونہپورکو‬
‫وہائٹںوںیمواُڑےنویگل۔بقعوںیموینیعوآؿوڑھکیووہیئ۔ابوہنںوےکوےجنکشو‬
‫ںیموےتسکووہےئووبیل۔ و‬
‫’’چسوابون!ومتواسو ُداینوںیمووکیئوںیہن۔بشورھبووسیتچوریہویھتوہکو‬
‫ٹ‬
‫ومھارےونسحووکوزیتوروورکےنوےکوےیلوریپاہتسورکوںویگ۔ابووسچوںیمو‬
‫ٹ‬
‫زپویئگووہںوہکوںیہکورکمیواگلےنوےسو مھاریودلجویکوکمچودعموؾوہنو‬
‫ٹ‬
‫وہاجےئ۔ںیہکوپلواکٹسو مھارےووہوٹنںوےکواِؿوےھننوےھننوزجریوںووکو‬
‫اپھچوہنوےلونجویکونلسھپورپوقشعویکورہورظنورقابؿواجیتوےہ۔ںیہکو‬
‫اکلجواِسووشیخورپوایسیہوہنوریھپودےوسجووکودھکیورکوےنیجویکوانمتواجیتگو‬
‫‪134‬‬
‫ےہ۔چسوابون!وریمےوویبیٹوابسکوںیمواضیووکیئورگنووموجدوںیہنووجو‬
‫ٹ‬
‫مھارےوروگنںووکوزیتورکے۔‘‘ و‬
‫وہوپنیھجوریہویھت۔اُسوےکواہوھتںورپووھتڑیورھکورکوےچینویکواوروکھجو‬
‫یئگ۔وھجیلوںیمواؿوتنگورہنسےوومیتواگمگجروےہوےھتووجوزہشادوےنواُسو‬
‫ےکوےیلوڑپکےورپوآوسیاںورکاےئوےھت۔اےنپورنؾورنؾووبلںووکوینیعوےکو‬
‫اہوھتںویکوتشپورپورزگےتووہےئورھبّاےئووہےئوےجہلوںیمووبیل۔ و‬
‫’’ینیع!وےھجموارگواینپوتمسقویکودنیورپواامتعدووہاتووتوںیمواُھٹورکو‬
‫انےنچویتگل۔وہائٹںوںیمواُڑیتورھپیتورگمواجیتنووہںوہکوبجواےنپوریپوںو‬
‫ےسواورپواُےنھٹوولچںویگووتوےچینوےسوزنیموہشیمہوےکوےیلورسکواجےئو‬
‫ٹ‬
‫یگ۔متوتہبوایھچووہ۔ مھاراوایھبوتہبوااھچوےہورگمواشدیوںیموایھچوںیہنو‬
‫وہں‪،‬وریمیوتمسقوایھچوںیہنوےہ۔ارگہیوذماؼوےہووتودخاراواِےسورصتخمو‬
‫ہنورکان۔اِیسوالہبوےوںیموریمیوزدنیگووکوامتؾووہےنودانی۔‘‘ و‬
‫‪135‬‬
‫وہوینیعوےکودوونںوابزوواھتؾورکووھپٹووھپٹورکروےنویگل۔اےسیوںیمو‬
‫زہشادودکتسودےورکورمکےوںیموالچوآای۔اُےسوروےتودھکیورکووساہیلو‬
‫اگنوہںوےسوینیعووکودےنھکیواگل۔ینیعووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایھب!اِےسو مھاریوتبحمورپونیقیوںیہنوےہ۔ہیویتھجمسوےہوہکومتو‬
‫اِسوےسورلفٹورکرےہووہ۔ںیمورفسیروےسوکیکواکنیتلووہں‪،‬ومتواِےسو‬
‫ااسحسورتمکیوےسواکنؽورکوالئٹجنوںیموےلوآئٹ۔‘‘ و‬
‫ِو‬
‫ِ‬
‫وصرتوواحؽووکوےنھجمسویکووکششویہورکریہویھتوہکووہوزیتوزیتو‬‫ابونوایھبو‬
‫دقومںوےسورمکےوےسولکنویئگ۔زہشادواُسوےکورقبیوآایگ۔ووف ِورووشؼو‬
‫ےسواُےسواکیوکٹودےنھکیواگل۔وہوزمدیورنوسووہیئگ۔وبیل۔’’ےھجمواجےنو‬
‫دےئجیوزیلپ‘‘! و‬
‫وہووھتڑاورَپےوٹہوایگ۔راہتسواخیلووہایگ۔وہواُھٹورکوابرہواجانواچیتہویھتوہکو‬
‫ااچکنوزہشادوےنواُسواکواہھتواھتؾوایل۔اینپواجبنوومڑےتووہےئوآیگتسہو‬
‫ےسووبال۔’’رصػواکیوابتونسوول‪،‬ورھپوےلچواجان۔‘‘ و‬
‫‪136‬‬
‫وہومھتویئگ۔وپراومسجورلزےتووہےئواکؿونبورکوہمہونتووگشووہایگ۔وہو‬
‫ہہکوراہواھت۔’’ابون!ووبحمہبووکواینپوتبحمواکونیقیو ِدالےنوےکوےیلورمدوےکو‬
‫اپسووساےئوابوتںواوروودعوںوےکوھچکوںیہنووہات۔ںیمواِؿوزیچوںواکواہسراو‬
‫یھبوںیہنوانیلواچاتہ۔وجونَموںیموےہ‪،‬ووھکےلوداتیووہں۔ےھجموہنودبیلواجےنو‬
‫وایلوزیچویکوبلطوےہ۔متوےنوابلسودبؽوایل‪،‬وایکواانپوتوویھبودبےنلوںیمو‬
‫اکایمبووہیتکسووہ؟ورہسگوںیہن۔ابولںواکرگنودبؽویتکسووہ‪،‬وآوھکنںواورو‬
‫رہچےویکواتبودبؽویتکسووہورگمواےنپودامغووکوںیہنودبؽویتکسووہ۔زابؿو‬
‫دبؽویتکسووہورگمودنہوےسووھپےنٹوواےلودبؿورھبوےکوذجابتووکویھبکو‬
‫یھبودبؽوںیہنویتکسووہ۔چسواتہکووہں‪،‬وےھجموہنودبیلواجےنووایلوےئشویکو‬
‫ٹ‬
‫رضورتو مھارےواسےنمواکھجےنورپووبجمرورکیتوےہ۔ریمےواپسووجویھبو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ےہ‪ ،‬مھاراوےہ۔ریمیوونبوایوہنوونب۔ںیموآزامشئویکواکیوشبطو مھارےو‬
‫اسےنموراتھکووہں۔اجاتنووہںوہکوہیوابزیوتہبوزایدہووتقوامیتگنوےہورگمو‬
‫ٹ‬
‫زدنیگووتقوےسورھبیووہیئوےہ۔آزاموانیلوہکوریمیوزدنیگوںیمو مھارےو‬
‫‪137‬‬
‫وساووکیئووعرتودالخوںیہنووہیگ۔ ِدؽوںیموےبواجوادنوشیںووکوہگجوتمو‬
‫دو‪،‬وےھجمودؽوںیموہگجودو۔‘‘ و‬
‫ابونواکورہچہورسخووہایگ۔اکیورظنواُاھٹورکووبےنلوواےلووکوداھکی۔رہورطػو‬
‫چسویکولصفواہلہلیتوداھکیئودی۔ھچکوانہکواچیتہویھتورگموہہکوہنواپیئ۔وہو‬
‫وحہلصواپورکوےنہکواگل۔ و‬
‫’’متوایکووہ؟وںیمواجاتنووہں۔ںیموایکووہں؟ومتوںیہنواجیتنووہورگمو‬
‫اجےننویکووکششورکوویگووتواتکبویکورطحومتورپولھکواجئٹںواگ۔قبسو‬
‫قبسوںیموںیھمتوابروابرواانپو ُدرہاےئواجےنوواالوووجدیہوےلمواگ۔وجووپانھچو‬
‫ٹ‬
‫اچیتہووہ‪،‬ولھکورکووپوھچ۔ںیمووپرےواکووپراووجابونبورکو مھاریوتیصخشو‬
‫ںیمولیلحتووہاجانواچاتہووہں۔‘‘ و‬
‫وہوینتجووبضمطویتنبوآیئویھت‪،‬واینتویہوزمکورواثتبووہیئ۔ھچکویھبوہنوہہکو‬
‫اپیئووتوبیجعویسورظنوںوےسواُےسودےنھکیویگل۔وہوھچکوہنوےتھجمسووہےئووبال۔‬
‫ٹ‬
‫’’ مھاراو ِریوانشکیوابلکلورچینؽوےہواوروںیمورچینواکودویاہنووہں۔ںیموھجمسو‬
‫ٹ‬
‫اپئویگ۔ےھجمو مھاریواؿویہکواننسوزپےو‬ ‫راہووہںوہکومتوھچکویھبوںیہنوہہکو ٹ‬
‫‪138‬‬
‫یگ۔آںیھکنواکھجورکوایوآںیھکنورُچاورکوریمےواکیووساؽواکووجابودےو‬
‫ٹ‬
‫دو۔ںیموےنو مھاراواہھتواھتؾوراھکوےہ‪،‬وایکوہیواہھتوزدنیگورھبواِیسورطحو‬
‫ریمےواہھتوںیمورہواتکسوےہ؟‘‘ و‬
‫بتوابونووکوااسحسووۂاوہکواُسواکوےنیسپوےسورتواہھتوزہشادوےکواہھتوںیمودابو‬
‫وۂاوےہ۔پنیھجورکواےنپواہھتووکودےنھکیویگل۔اخومشواہھتواپکپکےنواگل۔ویںو‬
‫ےسیجواُسوںیموااچکنوزدنیگووعدورکآیئووہ۔اہھتوڑھچاانواچیتہویھت‪،‬وڑھچاوہنو‬
‫اپیئ۔اابثتوںیمورسوالہانواچیتہویھت‪،‬والہوہنواپیئوہکلبورسواکھجورکواستکو‬
‫وہیئگ۔ااچکنوےسیجواُسواکوووجدورساشریوںیمواہنوایگووہ۔اُسوےنودلجیو‬
‫ےسواانپواہھتوڑھچاایواورورسخورہچہوےئلواھبیتگووہیئورمکےوےسولکنوآیئ۔‬
‫اجیٹسوامنوڑبیویسولبیٹورپویکھجووہیئوینیعوےسوگلورکوڑھکیووہیئگ۔اےنپودحو‬
‫ےسوڑبےھووہےئوسفنتورپواقوبواپےتووہےئووبیل۔’’ینیع!ومتوےنوااھچوںیہنو‬
‫ایک۔‘‘ و‬
‫اُسوےنووچکنورکوابونویکوآوھکنںوںیمواھجاکن۔دنچوےحملوزہشادوےکوےھکلو‬
‫وہےئودبشوزپیتھوریہورھپورسمتوےسوخیچورکوابونوےسوٹمچویئگ۔وااہلہنو‬
‫‪139‬‬
‫ادنازںیمووچےتمووہےئووبیل۔’’اہےئوابون!وںیموےنوااھچوایکوایورُبا‪،‬ومتوےنو‬
‫ریمیووھجیلوںیمواینپوامتؾورتوااھچایئںوڈاؽورکوےھجمواوروایھبووکورخدیوایلو‬
‫ےہ۔آیئوولووی…آیئوولووی‘‘! و‬
‫دنچودقومںوےکوافےلصورپوڑھکےواپاپواورواماموےنوینیعواوروابونووکوداھکی۔ھچکو‬
‫ےھجمس‪،‬وھچکوھجمسوہنواپےئورگمواُؿوےکووبلںورپواجدنارورکسماٹہوریتےنویگل۔ و‬
‫ااظتنامتولمکمووہےئگ۔رھگوےکوہلمجوالمزنیمویھبورگنوہبورگنوڑپکوںوںیمو‬
‫وبلمسوڑبےووخشوداھکیئودےتیوےھت۔ابونووچریوےپھچوزہشادووکودھکیویتیلواورو‬
‫ڈرےنویتگل‪،‬وابمداہکواُسویکووچریوڑکپویلواجےئ۔وھپوکنںکیوزدوںیمویتھجبو‬
‫ومؾوایتبںواوروابمرةکدوےکووشروںیمواانپوہلمج۔’’ہیکتیوربھتوڈےووٹووی!‘‘و‬
‫آؿووادحوںیمواصح ِروو‬
‫یھبوایبنجواسواگل۔ہتپویہوںیہنولچوراہواھتوہکوےسیکووکیئو ِو‬
‫اجؿووکووتڑےتووہےئوتیصخشوںیموتہبو ُدوروکتوسھگواجاتوےہ۔وہو‬
‫آںیھکنووھکیتلووتوزہشادویکورکسمایتووہیئوشیتکہہوداھکیئودیتی۔آںیھکنودنبو‬
‫رکیتووتوزہشادویکوآوھکنںویکووشایخںواُےسودگدگاےنوںیتگل۔تبحموایسیویہو‬
‫‪140‬‬
‫وہیتوےہ۔دؾوہبودؾوااکنرورکےتو ِدؽورپووارئسویکورطحواینپو’اہں‘واکو‬
‫س‬
‫ضس و‬
‫ٹوڑچاھودیتیوےہ۔ویہو ِدؽورھپواابثتوںیمودڑھےنکواتگلوےہ۔ و‬
‫لسلسموآںیھکنورُچایتووہیئورہیضوابونواکو ِدؽویھبودکھودکھورکےنویکو‬
‫اجبےئوارقا ِرووتبحمواکوہمغنواالےنپواگلواھت۔اُےسوادنازہواھتوہکودبؿووتڑےنو‬
‫وایلوےبودنینویکوراتواینپوجیسواجسےئواُسویکورظتنمووہیگ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫اشہواسںیئوےنواکیووعتذیو ُداکؿوںیمواکٹلےنوےکوےیلودایواھت۔ابیلوےنواینپو‬
‫رظنوںوےکواسےنمواکٹلودایواھت۔ھتیلونیشموےکووٹؽورپویمجووہےئواگنہودنچو‬
‫وحملںوےکوےیلواُیتھٹواورووعتذیواکووطاػورکےکورھپووٹؽورپواجورہھٹیت۔ ِدؽو‬
‫وکیئورکاتمواماتگنواھت۔رھپواُسویکووخادیبہوتمسقورہڑباورکودیبارووہیئگ۔‬
‫ایلگنوںیمویکو ِرگنوامھگاتووۂاواریموزادہوداھکیئودایواھت۔اُسوےکوبقعوںیمو‬
‫اُسویکویلیکمچواکرویھبوداھکیئودےوریہویھت۔ہیوویہواریمزادہواھتووجواُےسو‬
‫س‬
‫اپچنووسوےکونیتوونٹو ِٹووںیمودےوایگواھت۔وہوھتیلونیشمورپواُسوےکو‬
‫نیعواسےنموآؿوڑھکاووہا۔ابتدہلٔواوحاؽوےکودعبووبال۔’’انجنوبیجعوانامونسو‬
‫‪141‬‬
‫ٹ‬
‫یسوآوازںیواکنےنلواگلوےہ۔ارگو مھارےواپسووتقووہووتواُےسوکیچو‬
‫رکول۔‘‘ و‬
‫اُسوےنودلجیوےسونیشمواکوآینہوہیہپوروکودای۔دویارورپوبصنودشہو‬
‫ڑبےوےسووسچئووبرڈورپواگلوویلروچنیھکورکوومرٹواخومشورکادی۔رکسماورکو‬
‫وبالو۔’’ویکںوںیہنوابوبویج!وآپواِدرھوانکیئوےکواپسوںیھٹیب‪،‬وںیموکیچو‬
‫رکوآاتووہں۔‘‘ و‬
‫’’ںیہنوابیلواُاتسد!‘‘واُسوےنواکیواگنہوانکیئورپوڈایلواورویفنوںیمورسو‬
‫الہورکواہک۔’’ںیھمتواےسیوہتپوںیہنوےلچواگ۔ںیموڈراویئگنورکوںواگ‪،‬ومتو‬
‫انجنورپووتہجودانی۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوااجزتوبلطواگنوہںوےسوانکیئویکورطػوداھکی۔انکیئوےنوآھکنو‬
‫ےکوااشرےوےسواجےنواکومکحودای۔وہواریمزادےوےکوےھچیپواتلچووۂاواکرویکو‬
‫ایلگوتسشنورپوھٹیبوایگ۔اکرولچوزپی۔اُسوےکواکونںوںیموانجنویکورخایبو‬
‫وکواظرہورکےنووایلووکیئوآوازوںیہنوزپیووتوبجعتمووہرکووبال۔’’انجنووتابلکلو‬
‫‪142‬‬
‫کیھٹوےہوابوبیج!وںیموےنوڑبیواایتحطوےسوآپویکواگڑیواکواکؾوایکواھت۔‬
‫اشدیوآپووکوطلغویمہفووہیئوےہ۔‘‘ و‬
‫اُےسووکیئوطلغویمہفوںیہنویھت۔رکسماورکووبال۔’’مہواکیووہلٹوںیمواجرےہو‬
‫ںیہ۔واہںوھٹیبورکودنچوابںیتورکںیوےگواورورھپوںیھمتووراشکپورپووھچڑو‬
‫دوںواگ۔متوکیھٹوہہکورےہووہ‪،‬وانجنوابلکلوکیھٹوےہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوتہبوےسیپوواولںووکودھکیوراھکواھت۔پٹودےورکووھبؽواجےتوےھت۔‬
‫اہھتواخسوتورباتورکےورگموزابؿورہورقفےورپواُسویکواواقتوایدودالیتو‬
‫ریتہویھت۔ہیواریمزادہوفلتخمواثتبووۂاواھت۔پٹودےورکوایگواھتواوروٹلپو‬
‫رکوابںیتورکےنوےکوےیلوآایواھت۔بیجعوابتویھت۔وہلٹویکوزیمورپواٹمسو‬
‫اٹمسواھٹیبوراہواورواُسوےکووبےنلواکوااظتنرورکاتوراہ۔آرخوااظتنرومتخووہا‪،‬ووہو‬
‫وپھچوراہواھت۔’’اہںووتوابیلواُاتسد!ومتوےنوالتبایواھتوہکوااتسدودبعارلنمحوےنو‬
‫دوالھکو ُروےپواگلورکواینپووراشکپوانبیئوےہ۔ےہوانں؟‘‘ و‬
‫وہووہقنوانبواُےسودےنھکیواگل۔ہیواینتوامہوابتووتوںیہنویھتوسجوےکوےیلو‬
‫اینتوتجحویکویئگویھت۔اموییسوےسووبال۔’’اُسوےنواتبایووتویہیواھت۔‘‘ و‬
‫‪143‬‬
‫ٹ‬
‫’’ریماوانؾوزہشادوےہ۔اِیسورہشوںیموراتہووہں۔ مھارےورنہووکودھکیو‬
‫ٹ‬
‫رکودؽوںیمو مھاریودمدواکوارادہواجاگوےہ۔ںیمواچاتہووہںوہکومتواینپو‬
‫وراشکپوانبوول۔اُسوےکوےیلوںیھمتودووالھکورووپںویکورضورتووہیگ۔‬
‫ںیموںیھمتونیتوالھکوروےپوداتیووہں۔دؽواگلورکواکؾورکان‪،‬وہسیپوامکانواورو‬
‫اینپورضورتوےسوڑباھووۂاوہسیپوعمجورکان۔‘‘واُسوےنواہکووتوابیلواکوہنموریحتو‬
‫اورورسمتوےسولھکوایگ۔اکیفودریکتواُسوےکووبلںوےسووکیئوظفلوربآدمو‬
‫ہنووہا۔وکیئواانتورہمابؿواثتبووہ‪،‬ویھبکوداھکیوانسوںیہنواھتواوروہنویہواینپو‬
‫تمسقورپونیقیواھت۔اےسیوںیمواشہواسںیئواکووعتذیواگنوہںوےکواسےنمورہلواو‬
‫ایگ۔اشہواسںیئوےنووعتذیودےتیووہےئواہکواھت۔’’متودنچیہو ِدونںوںیمواِسو‬
‫یکورکاںیتمودےنھکیووگلوےگ۔‘‘ و‬
‫رکاتمورظنوآیئگویھت۔اُسواکوابکیریگویجواچاہوہکوواُھٹورکوڑگنھباوڈاےل۔‬
‫وہلٹویکورہورہولبیٹورپواجورکوولوگںووکوالتبےئوہکواشہواسںیئوےکووعتذیو‬
‫ںیموانتکوارثواہنپںوےہ۔زہشاداُسوےکواخؽوودخوےسووھپیتٹورسمتووکو‬
‫‪144‬‬
‫اھبپنورکووبال۔’’ااتسدوابیل!وایکوآوٹوامرٹیکوںیمووکیئو ُداکؿواخیلوزپیوےہ؟‬
‫‘‘ و‬
‫ابیلویکواگنوہںمیکںودفاونیسحوالملھجوایگ۔رڈییوارٹیزورمتمورکےنوںیمو‬
‫اُسوینتجواہمرتویسکوےکواپسویھبوںیہنویھتورگمواےنپواسمہہیووشرکیمویکو‬
‫اعمدناہنورشاروتںویکودبوتلورہشووھچڑوایگواھت۔اُسویکوداکؿواتاحؽواخیلو‬
‫زپیویھت۔وہودلجیوےسووبال۔’’ااتسدودفاویکو ُداکؿواخیلوےہ۔وہولمویتکسو‬
‫ےہورگموابوبویج!وآپوھجمورپواانتوڑباوااسحؿوویکںورکرےہوںیہ؟‘‘ و‬
‫زہشادوےنورکسماورکواہک۔’’اتبدایوہکو ِدؽومتورپوآایگوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےکو ِدؽوےنواہک۔’’متووھجٹوےتہکووہواریموزادے۔ہیواشہواسںیئوےکو‬
‫ٹ‬
‫وعتذیویکورکاتموےہوورہنو مھاراو ِدؽوھجموےسوےلہپویسکورپوویکںوںیہنو‬
‫آای۔‘‘ و‬
‫دوونںیےوھٹیبورکووراشکپوےکوایقؾورپوالصحووشمرہوایک۔اےنھٹوےسورتشیپو‬
‫زہشادوےنواُسوےکواسےنمورُپودشہوکیچورےتھکووہےئواہک۔’’ااتسدوابیل!وںیمو‬
‫تہبورصموػوآدیمووہں۔ہیوکیچوشیکورکواولواورووفریووطرورپواکؾو‬
‫‪145‬‬
‫رشوعورکدو۔اکیوہتفہوےکودعبوںیموآوٹوامرٹیکوںیموآئٹںواگواوروںیھمتو‬
‫اینپوداکؿوںیمواکؾورکےتووہےئودانھکیواچوہںواگ۔‘‘ و‬
‫وفالدووکوومڑےنووتڑےنوواےلواہوھتںورپوکیچواھتےتمویہورلزہواطریو‬
‫وہایگ۔منواورورکشتموآوھکنںوےسوزہشادووکواکیوکٹودےنھکیواگل۔ااسنؿوےکو‬
‫ُروپوںیمویلہپورمہبتویسکورفےتشووکوداھکیواھت۔تمہویکواوروآےگوڑبھورکو‬
‫زہشادوےکودوونںواہھتواھتؾوےئل۔’’ابوبویج!وںیموآپواکوااسحؿوزدنیگورھبو‬
‫ںیہنواُاترووکسںواگ۔وجیہنوریمیو ُداکؿولچویلکن‪،‬وںیمووھتڑیووھتڑیورکےکو‬
‫آپویکورمقوولاٹودوںواگورگم‘‘… و‬
‫زہشادوےنورکسماورکواےنپواہھتوڑھچاےئ‪،‬ودنکاھواپھتپھتایواورواھجمسای۔’’ہیورمقو‬
‫ںیموےنوںیھمتووطبرورقضوںیہنودی‪،‬ووطبرودمدو ِدیوےہ۔ولاٹےنویکواجبےئو‬
‫اےنپواحالتووکودساھرےنویکووکششورکان۔ولچ!وںیھمتوآوٹوامرٹیکوںیمو‬
‫ڈراپورکدوں۔متوآجویہواےنپودبزیمتوانکیئوےسواجؿوڑھچاوول۔‘‘ و‬
‫ابیلوڑبیودیقعتواوروتبحموےسودؽویہودؽوںیمواشہواسںیئواکورکشہیواداو‬
‫رکاتووہںوزہشادویکواگڑیوںیموآؿواھٹیب۔ ُداینوااچکنواینتووخبووصرتو‬
‫‪146‬‬
‫وہاجےئویگ‪،‬واُسوےنوزدنیگوںیمویھبکویھبوںیہنووساچواھت۔اشہواسںیئوےکو‬
‫وعتذیوےنواُسویکواکایوٹلپودیویھت۔چسوےتہکوںیہ‪،‬واہللوواولںوےکولیھکو‬
‫رناےلووہےتوںیہ۔ و‬
‫ابیلواُسوےکواہھتووکووچؾورکواکروےسواُرتوایگووتووہوبیجعورظنوںوےسواُسو‬
‫یکوتشپووکووھگرےنواگلواھت۔اُسوےنوابیلورپووکیئوااسحؿوںیہنوایکواھتواوروہنو‬
‫یہوابیلویکووراشکپوےسواُسویکوذایتودیپسچلوواہتسبویھت۔وہووتوسبواانتواچاتہو‬
‫اھتوہکواُےسوابونولمواجےئ…واکروابریوآدیمواھت۔اجاتنواھتوہکو ُداینویکوبسو‬
‫ےسووبضمطولیصفوونوٹںوےسویہویچنیھکواجیتکسوےہ۔ و‬
‫ابیلواکوانکیئواُسواکورظتنمواھت۔اُےسودےتھکیویہواایتشؼورھبیواگنوہںوےسو‬
‫اُےسووھگرےنواگل۔وہوھتیلونیشمورپواینپووصخمصوہگجورپواجڑھکاووہا۔وسچئو‬
‫ویلرواچنیھکواوروٹلیبوڑبیو ُپوورپوڑچاھےتووہےئووبال۔’’انکیئویج!وںیمولکو‬
‫ےسواکؾورپوںیہنوآایورکوںواگ۔متویسکواورورخادےیواکودنبوتسبورکانیل۔‘‘ و‬
‫انکیئووھباکچنورہوایگ۔ھجمسوایگوہکواکروواےلوےنوداؽوںیموھچکواکالواکالوڈاؽو‬
‫دایواھت۔ڑبیویسواگیلودےورکالچای۔’’اےبواو…اُسوربائڑوولڈنےوےنووکؿو‬
‫‪147‬‬
‫ضیگ ٹ‬
‫یسوایسیودیگڑو ھیو مھارےوونھتنںوےسواگلودیوےہووجومتواینپویگلودنبیھو‬
‫روزیورپوالتوامرےنوےگلووہ؟‘‘ و‬
‫وہورظنںیواُاھٹورکواشہواسںیئوےکووعتذیووکوڑبیوتبحمواورودیقعتوےسو‬
‫دےتھکیووہےئووبال۔’’ہصغوویکںورکےتووہوانکیئویج!وبجوکتوداہنواپینو‬
‫ٹ‬
‫مھاریووراشکپوںیموتمسقوےنوریماوھکلوراھکواھت‪،‬وںیمواکؾورکاتوراہ۔ابو‬
‫ںیہکواورواھکلوےہوسجوےکوےھچیپوےھجموانلکنوزپےواگ۔‘‘ و‬
‫انکیئویکواشیپینوولسٹوزدہووہیئگ۔ابیلوتہبویتنحمواوروکینوتینواکررگیواھت۔‬
‫اسراو ِدؿوانبوےہکواکؾورپو ُجوراتہاھت۔اُسویکودعؾووموجدیگوںیموداکؿواکواسراو‬
‫ااظتنؾویھبواھبنسےلوراتھکواھت۔ و‬
‫ونرکیواکووسرجواشؾوےکواُقفوںیموڈووبوایگ۔ابیلویکوزدنیگواکوومعمؽویلہپو‬
‫ابروریغتوذپریووہا۔وہواینتوڑبیووخیشووکوہبودتّقوامتؾواھبنساتلووہاابونوےکو‬
‫اپسواجےنویکواجبےئواشہواسںیئوےکوآاتسےنورپواچنہپ۔رف ِوطودیقعتووورکشتو‬
‫ےسواشہواسںیئوےکواہوھتںووکومنوآوھکنںوےسواگلایلواورورھبایئووہیئوآوازو‬
‫ربووسےنہوےکوےچسوویلوںیہ۔آپوےکوہنموےسوالکنو‬
‫ںیمووبال۔’’آپو ّ و‬
‫‪148‬‬
‫دقرتوامؿویتیلوےہ۔اِدرھوآپوےنوداعورفامیئ‪،‬واُدرھوریمےووسےئوھکیلو‬
‫اجگواُےھٹ۔آپواکواجیھبووۂاورفہتش‘‘… و‬
‫ابیلوےنواشہواسںیئووکودےھکیوریغبوامتؾوامرجاوہہکوانسای۔اسںیئوزریِوبلورکسمااتو‬
‫راہ‪،‬واتنسوراہ‪،‬وابتولمکمووہےنورپوےبورپوایئوےسووبال۔’’لچورَپےوٹہ!متو‬
‫ےھجمووہوابںیتوالتبےنوےکوےیلواھبےگوےلچوآےئووہووجویسکواورواہجؿوںیمو‬
‫ذگہتشوراتوریمیووموجدیگوںیموےطواپیئوںیھت۔اج!وومجورک۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنورسواُاھٹےنویکواجبےئواورواکھجوایل۔دؽوںیمووسےنچواگل۔’’اسںیئویجو‬
‫یکوولختوںیمووبلںوےسوےنگلوواےلواجؾواکوذاہقئوایھبوکتووسحمسووہاتو‬
‫ےہ۔اکش!واسںیئویجواکیوالگسواوروالپودںی‘‘… و‬
‫اشہواسںیئوےنواُسوےکورسوےکوابؽویھٹموںیمورھبےواوروچنیھکورکورہچہو‬
‫اورپواُاھٹودای۔آوھکنںوںیموآںیھکنوڈاؽورکووبال۔’’ایکووسچورےہووہ؟‘‬
‫‘و‬
‫‪149‬‬
‫’’ںیمواینپو ُداکؿویکورمسِومسبواہللوآپوےکواہھتوےسورکوائٹںواگو‬
‫اسںیئویج!‘‘وابیلوےکوہنموےسودبتّقِوامتؾوظفلواداووہرےہوےھت۔’’آپو‬
‫آںیئوےگوانں؟‘‘ و‬
‫اشہواسںیئوےنواُسوےکوابؽووھچڑودےی۔اےنپوداںیئواہھتورپوریھکوونٹو‬
‫کبوم کیںسےواکذغاکواکیووچوکروڑکٹاواکنال۔اُسورپوےھننوےھننواخےنوےنبووہےئو‬
‫ےھتونجوںیموہنوزپیھواجےنکسووایلورحتریووموجدویھت۔لتیپوےکواکیو‬
‫وھچےٹوےسوشقنموایپےلوںیموزرفعاؿوراھکواھت۔ایلگنویکوایلگووپروےلھگو‬
‫وہےئوزرفعاؿوںیموڈوبیئ‪،‬واکذغوےکووطسوںیموریھکواورورھپواکیواداوےسو‬
‫اکذغوےکوڑکٹےووکوٹیپلورکووعتذیوانبدای۔ھچکوزپھورکووھپاکنواورواُسویکو‬
‫یلھکویلیھتہورپورےتھکووہےئووبال۔’’اِےسواینپونہبوےکوےلگوںیموڈاؽودانی۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواسںیئویجوےکواکیووعتذیویکورکاتمودھکیوریھکویھت۔ٹھجوےسو‬
‫دورسےووکوآوھکنںوےسواگلای‪،‬ووچامواوروڑبیواایتحطوےسوروامؽوںیموٹیپلو‬
‫رکوبیجوںیموڈاؽوایل۔رھپوابونواکوایخؽوآای۔دؽوںیمووشتشیورھبویئگ۔وبال۔‬
‫’’اسںیئویج!واکیولکشموےہ۔‘‘ و‬
‫‪150‬‬
‫’’ایک؟‘‘ و‬
‫’’وہویلمکووعتذیوداھوگںورپونیقیوںیہنوریتھک۔ریمےوےہکورپووہو‬
‫وعتذیوےلگوںیموںیہنوڈاےلویگ۔زربدیتسورکوںواگووتوراےتسوںیموںیہکو‬
‫کنیھپورکواتسگیخورکوےھٹیبویگ۔درالصوزپاھیئوےنواُسواکودامغورخابورکو‬
‫دایوےہ۔‘‘ و‬
‫اسںیئویکوآوھکنںوںیموکمچووعدورکوآیئ۔وبال۔’’وہویھبوامؿواجےئویگ۔‬
‫ڑچاھووہاوسرج‪،‬واتہبووۂاواسرگواوروآاتووۂاوصخشورہویسکووکوداھکیئوداتیوےہ۔‬
‫وہواشدیواُؿوولوگںوںیموےسوےہووجودھکیورکونیقیورکےتوںیہ۔وکیئوابتو‬
‫ںیہن‪،‬ووہودھکیورکوامےنویگووتویھبکوالٹھجےنویکورجأتوںیہنورکےویگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواابثتوںیمورسوالہدای‪،‬ووبال۔’’آپوابلکلوکیھٹورفامےتوںیہواشہو‬
‫اسی کیںمگرڑووہووعتذیوےنہپویگووتوھچکودھکیوےکسویگ۔‘‘ و‬
‫’’اہںواہں!ومتواِسووعتذیووکورظنواچبورکواُسوےکورساھےنوںیمواپھچو‬
‫دانی۔اُےسوریمےووحاےلوےسواھجمسودانی۔‘‘ و‬
‫‪151‬‬
‫وہواُاھٹ‪،‬وسہاروروےپواکواکیوونٹواسںیئویجوےکودقومںوںیمورھکورکواےٹلو‬
‫دقومںوآاتسےنوےسولکنوآای۔وہووخشواھتوہکوآجوابونووکواقلئورکےنوےکو‬
‫ےیلواُسویکوبیجوںیمونیتوالھکوروےپواکوکیچووموجدواھت۔ابونووکو ْ‬
‫ابنٹںو‬
‫ےسوڑکپواواورواےنپواقملبوںیمواھٹیبوایل۔وبےتلووہےئواُسواکوہجہلووخیشوےسو‬
‫ےبواقوبووہراہواھت۔’’اےویلمکوڑلیک!ومتوزپھوھکلورکووخدووکوڑبیوےئشوےنھجمسو‬
‫یگلووہ۔ںیموانںواتہکواھتوہکواشہواسںیئوتہبویچنہپووہیئویتسہوںیہ۔اُؿواکودایو‬
‫وہاووعتذیووجیہنوداکؿوںیمواکٹلای‪،‬واکیواریموزادہویسکووہجوےکوریغبوےھجمو‬
‫وراشکپوانبےنوےکوےیلونیتوالھکوروےپواکوکیچودےوایگ۔ابوامہرےو‬
‫لکشمو ِدؿوٹکوےئگوںیہ۔دنچویہو ِدونںوںیموںیمواینپووراشکپوانبوولںو‬
‫اگ۔‘‘ و‬
‫ابونواکواورپواکواسسنواورپںیہکواکٹوایگ۔یٹھپویٹھپوآوھکنںوےسوابیلووکو‬
‫دےنھکیویگل۔وہورف ِطووذجابتوںیمووبؽوراہواھت۔’’اشہواسںیئوےنواُسوےکو ِدؽو‬
‫ںیموریمےوےئلواخسوتورھبودیواورواہں!وبجوںیمواسںیئویجووکوالتبےنو‬
‫‪152‬‬
‫ےکوےیلوایگووتواُسوےنوےھجموہتپوےہوایکواہک؟…واہکوہکووہوبسوھچکواجاتنوےہو‬
‫ویکہکنواُیسویکووکوششںوےسوریمیوتمسقوںیموہیووخیشویھکلویئگوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےکووہٹنورلزےنوےگل۔یفنوںیمورسوالہورکواکیتپنووہیئوآوازوںیمووبیل۔‬
‫’’ابیل!وںیموےنوںیھمتواہکواھتوانںوہکومتوےنواشہواسںیئوےکواپسوںیہنو‬
‫اجان۔رھپوویکںوےئگ؟ومتویسکوتہبوڑبیولکشموںیموےنسنھپوواےلووہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوٹھجوےسوبیجوںیموےسوکیچواکنالواورواُسویکووگدوںیمورھکودای‬
‫۔’’وکیئوتبیصموںیہنوآےنووایل۔اُسواریموزادےوےنوےھجموملھکوالھکواہکواھتو‬
‫ہکووہوےھجمورقضوںیہنودےوراہوہکلبوریمیوادمادورکراہوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوکیچواُاھٹای۔آوھکنںوےکواسےنمورکےکوزپےنھویگل۔ابیلوکیھٹوہہکو‬
‫راہواھت۔اچدنینواوروکمچوآوھکنںووکوریخہورکیتوےہورگموکیچورپودرجوایسہو‬
‫دنہےسوآوھکنںووکوریخہورکرےہوےھت۔کیچورپ’اابقؽونیسح‘واوروکیچو‬
‫دےنیوواےلوےکودطختسویھبوداھکیئودےورےہوےھت۔دوطختسںووکووغروےسو‬
‫دےنھکیورپوہتپواتلچواھتوہکووہو’زہشادواطلسؿ‘وےکوںیہ۔اُسوےنووہٹنوچنیھبو‬
‫‪153‬‬
‫ےئلواورومینورُمدہوآوازوںیمووبیل۔’’ابیل!ومتوےنوتہبوڑبیویطلغویکوےہ۔‬
‫ںیھمتوہیوادمادوںیہنوینیلواچےیہویھت۔‘‘ و‬
‫’’رگموویکں؟‘‘وابیلووکواُسواکور ِودولمعوااھچوںیہنوگلوراہواھت۔ و‬
‫’’مہووکیئوریخاتودصےقوواےلووھتڑواںیہ۔اہللواکودایوبسوھچکووتو‬
‫ےہوامہرےواپس‪،‬ورھپومتوےنوہیوادمادوویکںووبقؽورکیل۔‘‘ووہوروےنووکو‬
‫آیئگ۔ و‬
‫’’اہللویکومسق!وںیموےنواُسوےسوامےگنوںیہنوےھتواورواُسوےنونبو‬
‫امےگن…‘‘وابیلورُبیورطحوزگڑباوایگ۔ و‬
‫ابونواُسویکوابتوےنُسوریغبولسلسمویفنوںیمورسوالہیتواجریہویھتواوروومےٹو‬
‫ومےٹوآوسنواہبیتواجیتویھت۔اےسیوںیموڑبڑباےنوےکوےسوادنازوںیمویتہکو‬
‫اجیتویھت۔’’اہےئوابیل!ومتوےنوتہبورُباوایک۔متوےنوتہبورُباوایک۔‘‘ و‬
‫ابیلووہوقنںویکورطحواُےسودےنھکیواگل۔وہوہبواجےئووخشووہےنوےک‪،‬ورُبیو‬
‫رطحوانراضووہیئگویھت۔اہھتووجڑورکووبال۔’’ابون!وہیوادماداسںیئویجویکو ُداعو‬
‫‪154‬‬
‫ےسوےھجمویلم‪،‬ویھبتوںیموےنوووصؽورکویل۔ارگومتووخشوںیہنووہووتوںیمو‬
‫ایھبواجورکواُےسوواسپورکوداتیووہں۔‘‘ و‬
‫ابونواکوروانواکیودؾومھتوایگ۔دلجیوےسووبیل۔’’اہںوابیل!ومتوایھبواجورکو‬
‫اُےسوہیوکیچوواسپورکدو۔‘‘ و‬
‫ابیلویکواحتلوریغووہےنویگل۔تمسقوےنویلہپوابرواہھتواھتامواھتواوروابونواہھتو‬
‫ےنکٹھجواکومکحودےوریہویھت۔وسچوںیموزپوایگ۔’’اکیوابرودروازہودنبوایکووتو‬
‫رھپوتمسقویکودوییویھبکوںیہنوآےئویگ۔ڑبیووتنمںورُمادوںوےسواینپو‬
‫ُداکؿواکووخابووپراووہےنوالچوےہ‪،‬والبوہجوآھکنووھکؽودیووتورھپودنینوہشیمہو‬
‫ےکوےیلوےبووخابووہاجےئویگ۔ابونویکوابتورپواکؿوںیہنودرھانواچےیہ۔‬
‫وہووتویلمکوےہ۔ںیہنواجیتنوہکواینپوداکؿورکےنواوروونرکیورکےنوںیموانتکو‬
‫رفؼووہاتوےہ۔‘‘ و‬
‫وفراووسچویکوزابؿوڑکپویل۔’’اےوےبوووقػ!وآجوکتوابونویکواماتنو‬
‫دؽوےنو و‬
‫آایوےہ‪،‬وآجویھبوامؿوےل۔وہوریتاوالھبووسیتچوریتہوےہ۔وتواُسووکواتسنہو‬
‫رکسمااتودانھکیواچاتہوےہووتواُےسوانراضوتمورک۔ ُداینوںیمووکیئواینتوڑبیورمقو‬
‫‪155‬‬
‫البووہجوںیہنوداتی۔آجودےوراہوےہ‪،‬ولکوامےنگنوےکوےیلوالچوآےئواگواوروہنو‬
‫اجےنوایکونیھچورکاجےئواگ۔واُسویکورمقواُےسوولاٹودےنیوںیمویہواعتیفو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫ابونواُےسووجنھجڑوریہویھت۔’’ابیل!واےوابیل!وایکووسچورےہووہ؟‘‘ و‬
‫وہواخیلواخیلواگنوہںوےسواُےسودےتھکیووہےئووبال۔’’ڈراتووہںوہکوتمسقو‬
‫دروازےوےسوولٹویئگووتوزدنیگورھبوںیہنوآےئویگ۔‘‘ و‬
‫وہوالچیئ۔’’ابیل!وہیوتمسقوںیہن‪،‬وہیودوھاکوےہ‪،‬ورفبیوےہ۔‘‘ و‬
‫’’متوےسیکوہہکویتکسووہ؟‘‘ و‬
‫’’اورومتوےسیکواِےسوتمسقورقارودےوےتکسووہ؟‘‘ و‬
‫’’ہیواشہواسںیئوےکواخصورکؾوےس‘‘… و‬
‫’’وکباسورکاتوےہووہویھب۔متواجےتنووہ‪،‬وںیھمتوکیچودےنیوواالووکؿو‬
‫ےہ؟‘‘وابونواکورہچہوضیغووبضغواکورہظمونبوایگ۔ و‬
‫’’اہں۔اُسوےنواانپوانؾوزہشادواتبایواھت۔تہبواریموآدیموےہ۔‘‘ و‬
‫‪156‬‬
‫’’متوبیجعووراشکےئپووہ‪،‬وںیھمتوہیویھبوہتپوںیہنواتلچوہکووہوسجو‬
‫ٹ‬
‫اگڑیوںیمو مھاریو ُداکؿورپوآاتوےہ‪،‬وویہواگڑیوروزاہنوینیعووکواکجلووھچڑےنو‬
‫اوروےنیلوےکوےیلوآیتوےہ۔متوےنودعتمدوابرواکجلوےکوٹیگورپودھکیوریھکو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلویکوآںیھکنورف ِطووریحتوےسولیھپویسوںیئگ۔’’اوہووہ…ووتوایکووہوینیعواکو‬
‫ھچکواتگلوےہ؟‘‘ و‬
‫’’ھچکواتگلوںیہن‪،‬واُسواکواگسواھبیئوےہ۔وہواجاتنوےہوہکومتووکؿووہ‪،‬و‬
‫اِسوےئلومتورپورمحواھکوراہوےہواورومتواِےسواشہواسںیئویکورکاتمورقارو‬
‫ٹ‬
‫دےورکووخشووہرےہووہ۔چسوابیل!و مھارےواسیجوےبوووقػوآدیمو ُداینو‬
‫ںیمواشدیویہووکیئووہ۔‘‘وابونواکوہصغوزیمہمووہایگ۔ و‬
‫ابیلوےکوہنموےسوےبواسہتخوالکن۔’’ہیووتووایعقوطلغووہاوےہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےکودامغوےنوےکپچوےسواھجمسای۔’’ہیوطلغوںیہنووہا‪،‬وابلکلوکیھٹوےہ۔‬
‫ارگواُےسونہبویکویلیہسواکواانتویہوایخؽواھتووتواُسوےنوےلہپوہیوکیچوویکںو‬
‫ںیہنودایواھت۔ابووہواشہواسںیئوےکوےنجیھبورپوریمےواپسوآایوےہووتواُےسو‬
‫‪157‬‬
‫انراضوںیہنورکانواچےیہوورہنواسںیئویجویھبوانراضووہاجںیئوےگواوروےھجمو‬
‫ںیہکواکوہنووھچڑںیوےگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوابونووکو ِو‬
‫اامتؾوتجحوےکووطرورپواہک۔’’ںیموےنووتوانکیئووکویھبواکؾو‬
‫ےسووجابودےودایوےہ۔ابوایکووہاگ؟‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’اہللووکیئواورولیبسواکنؽودےواگ۔‘‘ و‬
‫’’اُسوےنولیبسووتواکنؽودیوےہ‘‘… و‬
‫ابونوےنوربیمہوےسوابتواکٹودی۔’’ہیولیبسوںیہن‪،‬ورفاڈوےہ۔متوےتھجمسو‬
‫ویکںوںیہنووہوابیل!و ُداینوںیمویسکوالچلواوروبلطموےکوریغبووکیئوصخشواکیو‬
‫روہیپودےنیووکوایتروںیہن۔اےسیوںیمووکیئوںیھمتواینتوریطخورمقوویکرکنویسکو‬
‫رخچوےکوریغبودےواتکسوےہ؟وںیموےنوہہکودایوہکومہوہیورمقوںیہنوںیلو‬
‫اجئواوروکیچواُسو‬ ‫ےگووتواِسواکواکیویہوبلطموےہوہکومتو و‬
‫وفراو ٹ‬
‫اریمزادےووکوولاٹودو۔ااسنونںوےکودےنیوےسوٹیپوںیہنورھبات‪،‬ودخاوےکو‬
‫ٹ‬
‫دےنیوےسوٹیپورھباتوےہ۔ مھاریوتنحمویکوامکیئوےسوارگوریماوٹیپوہنو‬
‫یھبورھباووتواکشتیوںیہنورکوںویگ۔‘‘ و‬
‫‪158‬‬
‫وہوابونوےکواسےنموااکنرویکورجأتوںیہنورکواتکسواھت۔انبواھکانواھکےئوکیچو‬
‫ولاٹےنوےکوےیلورھگوےسولکنوڑھکاووہا۔اُسوےنورھگواکوہتپوابونوےسوہبووخیبو‬
‫ھجمسوایلواھت۔یلھکوڑسکورپوآرکووسےنچواگل۔’’ایکوےھجموکیچوولاٹےنویکو‬
‫امحتقورکینواچےیہوایوںیہن؟و…ونیتوالھکوروےپویکورمقوومعمیلوںیہنووہیت۔‬
‫ھتیلونیشم‪،‬وڈررل‪،‬ورگاڈنئر‪،‬ووڈلیگنوالپٹنواورووٹؽوابسک…وبسوھچکواینو‬
‫رخدیےنوےکودعبویھبواکیفورمقوچبواجےئویگ۔ابونوےبواچریووکوایکوہتپ؟‘‬
‫‘و‬
‫اےنپواسےنمووتہہیجوریھک۔’’ںیموہیورمقواماہہنوںیطسقوانبورکوولاٹودوںواگوبتو‬
‫وتوہیوریخاتوںیہنورےہویگ۔رقضووتوڑبےوڑبےوآدیموےتیلورےتہوںیہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫دؽوںیہنوامؿوراہواھت‪،‬واھجمسوراہواھت۔’’ مھاراو ُداینوںیموابونوےکووساووکیئویھبو‬
‫ٹ‬
‫ںیہن۔ارگواُےسوانراضورکوےھٹیبووتوہیورمقو مھارےوسکواکؾوآےئویگ؟‘‬
‫‘و‬
‫اُسویکواسلکیئوتسسورویوےسوینیعوےکورھگویکوتمسورفسورکریہویھتواورو‬
‫وہو ِدؽوودامغویکواچنیھکواتینوںیمواپولگںویکورطحودوڑوراہواھت۔ےتہکوںیہ‪،‬ودؽو‬
‫‪159‬‬
‫اینپوونماورکوراتہوےہ۔وہویھبو ِدؽوےکوآےگواہروایگ۔دامیغووتاہیجتوےسو‬
‫رصػِوورظنورکےتووہےئوینیعوےکووخبووصرتورھگوےکوڑبےوےسوآینہو‬
‫ٹیگورپوچنہپوایگ۔وکیھٹواکواجہوومشحودھکیورکواریمزادےویکواامرتوےسو‬
‫زمدیورموعبووہایگ۔ےھٹیبووہےئودؽوےسویٹنھگواکونٹبوشپوایک۔ھچکویہودریو‬
‫ےکودعبواُےسووچدیکاروےنوڈراگنئوروؾوںیمواچنہپودای۔زہشادوےکوآےنورپو‬
‫ومٔدابہنوادنازوںیموڑھکاووہایگ۔رلزدیہواہوھتںوےسوکیچوڑباھےتووہےئووبال‬
‫۔’’ابوبویج!ودخاوآپووکوتہبوزایدہودےورگموںیموآپویکوہیوادمادووبقؽو‬
‫ںیہنورکاتکس۔‘‘ و‬
‫زہشادوےکورہچےورپوبجعتوےکواترثاتوراصقںووہےئگ۔’’رگموویکں؟‘‬
‫‘و‬
‫’’ریمیونہبوھجموےسوانراضووہیئگوےہ۔یتہکوےہوہکوایھبواجورکو‬
‫کیچوواسپورکدوںواوروابوبویج!وںیمواینپوابونووکورواتووہاوںیہنودھکیواتکس۔‘‘ و‬
‫زہشادوےنوہبووغروابیلووکوداھکی۔ااجعتسبویکوہگجوےبواپایںورسمتوےنوےلو‬
‫یل۔رکسماورکووبال۔’’وہواورایکویتہکوےہ؟‘‘ و‬
‫‪160‬‬
‫’’وہویتہکوےہوہکوہیوادمادوےہواوروںیمہویسکویکوادمادویکورضورتو‬
‫ںیہنوےہ۔‘‘وابیلوےنواکیوذراوکجھجورکواہک۔ و‬
‫’’وہوکیھٹویتہکوےہ۔متوہیورمقووطبرورقضواےنپواپسورھکووھچڑو۔‬
‫اینپووتمعقوآدمینوےکواطمقبوطسقواکونیعتورکولواورورہوامہووتارتوےکواسھتو‬
‫ریمےواپسوعمجورکاےتورانہ۔اکیو ِدؿورقضوےبوابؼووہاجےئواگ۔ہیو‬
‫ادمادوںیہن‪،‬واکروابریواعمدہہوےہوسجورپواُےسووکیئوارتعاضوںیہنووہاگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوںیہنوامانوویکہکنووہواجاتنواھتوہکوابونواِسورشطووکویھبووبقؽوںیہنورکےو‬
‫یگ۔زہشادوےنواکیواوروراہودالھکیئ۔’’متوابونووکوالتبےئوریغبووراشکپوانبو‬
‫ےتکسووہ۔ےھجمونیقیوےہوہکووھتڑےورعہصوم کیںہیومتواوروینیعواُسواکوذنہو‬
‫ٹ‬
‫انبورکوانموولوےگ۔بتوکتو مھاراواکؾویھبولچواکچووہاگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوااکنروںیمورسوالہای۔’’ںیہنوابوبویج!وںیمواُےسودوھاکوںیہنودےو‬
‫اتکس۔اُسوےکواسےنمووھجٹوںیہنووبؽواتکس۔ںیموارگوزایدہوامکانواچاتہووہںو‬
‫وتورصػواُسویکواخرط‪،‬وورگہنوےھجمودوتلویکووکیئورضورتوںیہنوےہ۔‬
‫‪161‬‬
‫اُےسوانراضورکوےکوونوٹںوےکوڈریھورپوھٹیبویھبوایگووتووکیئوافدئہوںیہنو‬
‫وہاگ۔ںیمواہنتورہواجئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫زہشادوےنوکیچوںیہنوڑکپاووتواُسوےنووسےفوےکوآرؾورٹسیورپورھکودایو‬
‫اوروآںیھکنوالمےئوریغبوڈراگنئوروؾوےسولکنوآای۔زہشادوےنواُےسوروےنکو‬
‫یکووکششوںیہنویکوہکلبورکسمایتووہیئوآوھکنںوےسواُےسواجےتووہےئو‬
‫داتھکیوراہ۔اُسوےکوادنازےوےکواطمقبوابیلوےنوایھبوریبوینوٹیگووبعرو‬
‫ںیہنوایکواھتوہکوینیعواہھتوںیموومابلئواھتےمواُےسوڈوھڈنیتووہےئوڈراگنئو‬
‫روؾوںیمودالخووہیئ۔وبیل۔’’ایھب!وںیموےنواہکواھتوانںوہکووہورُباوامؿواجےئو‬
‫یگ۔ابووہوابروابرووفؿورکریہوےہواوروںیمووفؿواڈنیٹوںیہنورکریہووہں۔‘‘ و‬
‫اجئ۔ابووفؿوآےئووتواڈنیٹورکان‪،‬وواڈئو‬
‫زہشادوےنواہک۔’’ریمےواپسوھٹیبو ٹ‬
‫ارکیپسوآؿورکےکواُسوےسوابںیتورکان۔اُےسواھجمسےنویکووکششورکان۔‘‘ و‬
‫وہوھٹیبورکوااظتنرورکےنویگل۔ھچکودریودعبووفؿواکوزبروجبواُاھٹ۔اکیورظنو‬
‫زہشادووکوداھکیواورواکؽواوےکورکےتویہوواڈئوارکیپسوآؿورکدای۔ابونوولیہوولیہو‬
‫‪162‬‬
‫رکوریہویھت۔ینیعووبیل۔’’اہںوایکوابتوےہوریمیوارسپا‪،‬وریمیواجؿ؟‘‬
‫‘و‬
‫ٹ‬
‫ابونویکوآوازوانسیئودی۔و’’ینیع!وںیھمتوہتپوےہوہکو مھارےواھبیئوےنوایکوایکو‬
‫ےہ؟وہتپووہاگوویکہکنووہومتوےسووپےھچوریغبووکیئودقؾوںیہنواُاھٹات۔‘‘ و‬
‫’’ایکووہا؟ووٹہلیکاںووھجباےنویکواجبےئودیسیھودیسیھوابتورکو۔‘‘و‬
‫ینیعوےنوونصمیعویگفخوےسواہک۔ و‬
‫’’ںیمویتہکویھتوانںوہکوںیموزینیمویتسپووہں‪،‬ومتوولگوآامسینوولخمؼو‬
‫وہ۔متویتہکوںیھتوہکوامہراواہھتواھتوم‪،‬وںیھمتوآامسؿورپورباامجؿورکدںیو‬
‫ٹ‬
‫ےگ۔ںیموےنوہنواچےتہووہےئو مھاریوابتوامؿویل۔ابواکیواہھتوامھتورکو‬
‫دورسےواہھتوےسوریمےوہنمورپویٹموویکںوکنیھپوریہووہ؟‘‘ و‬
‫ینیعوےنونکواویھکںوےسوزہشادووکوداھکیواوروڑبجاوچنیھکورکواہک۔’’ںیموابو‬
‫یھبوھچکوھجمسوںیہنواپیئوابون!ودوھکی‪،‬ولھکورکوابتورکووانں۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ مھارےواھبیئوےنوابیلووکونیتوالھکوروےپودےیوںیہ۔دخاواجےنو‬
‫امہریورغتبورپورتسواھکورکوکیھبودیوےہوایریمیوتمیقواگلیئوےہ۔‘‘وابونو‬
‫‪163‬‬
‫ٹ‬
‫یکوآوازو ُردنھویئگ۔’’ینیع!وبجوںیمواینپوتیثیحووکواچہپیتنووہں‪،‬و مھاریو‬
‫اقتمووکامیتنووہںووتورھپو…ورھپ‘‘… و‬
‫اُسواکوہجہلووٹٹوایگ۔ابتورھکبویئگواورووہووھپٹووھپٹورکوروےنوگلویئگ۔‬
‫ینیعوےکودالوسںووکواُسوےنوانُسواوروہنویہواکؽوعطقنمویک۔ینیعواکورسوکھجو‬
‫ایگ‪،‬وظفلوامتؾووہےئگواورواکیوہگنِواکشتیوزہشادورپوڈاؽورکوڑھکیووہیئگ۔‬
‫وفؿواُسویکووھجیلوںیموکنیھپورکوزیتوزیتودقؾواُاھٹیتووہیئوڈراگنئوروؾو‬
‫ےسولکنویئگ۔ و‬
‫زہشادوےکواکونںوںیموابونویکوایکسسںووگجنوریہوںیھت۔ویںوگلوراہواھتو‬
‫ےسیجووپریواکانئتواکیودؾویہوروےنوالچےنویگلووہ۔وہواھجمسےنواگل۔ و‬
‫’’زیلپوابون!ومتوےنوریمیوذاتورپوطلغوادنازوںویکواینبدورپوکشویکو‬
‫ٹ‬
‫امعرتوڑھکیورکدیوےہ۔ںیموےنوہنووتو مھارےواھبیئویکووھجیلوںیمو‬
‫ٹ‬
‫ریخاتوڈایلوےہواوروہنویہو مھارےوداؾواگلےنواکوایھبکنورجؾوایکوےہ۔ ُداینو‬
‫رقضویتیلوےہ‪،‬وولاٹیتوےہ‪،‬وںیموےنویھبواضیویہوایکوےہ۔ونرکیورکےتو‬
‫رکےتواُسوےکواہھتولشووہاجںیئوےگورگمواینپوداکؿواکووخابووپراوںیہنو‬
‫‪164‬‬
‫وہاپےئواگ۔ریمےواعتوؿوےسووہووراشکپواکوامکلونبواجےئواگواوروآےنو‬
‫واےلودوواچرواسولںوںیموریمیورمقوولاٹودےواگ۔‘‘ و‬
‫وہوزہشادویکوآوازونُسورکوکٹھٹورکواخومشووہیئگویھت۔اکیواکیوظفلواینپو‬
‫امستعوںیمواُاتریتویئگ۔یفشتوںیہنووہیئ۔زرہودنخوےجہلوںیمووبیل۔’’آپو‬
‫ڑبےوںیہ‪،‬وآپویکووسچواورورظػویھبوڑباوےہورگموریمےوذنہوںیمو‬
‫اینتووتعسوںیہنوےہ۔ںیمواِسورمقووکوکیھبواوروتمیقوےکوالعوہووکیئوانؾو‬
‫ںیہنودےویکس۔دخارا!وھجمورپواکیورمحواوروےئجیکواوروکیچوواسپوےلو‬
‫ےئجیل۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’کیچوریمےواپسوچنہپواکچوےہ۔دنچوٹنمولبقو مھاراواھبیئوریمےو‬
‫ہنمورپوامروایگوےہ۔‘‘وہنواچےتہووہےئویھبوزہشادوےکوےجہلوںیمویکلہویسویخلتو‬
‫لھگویئگ۔ و‬
‫’’زیلپ!وانراضوہنووہں۔ریمیووبجمریووکوےنھجمسویکووکششورکںی۔‘‘و‬
‫وہورھپوروےنووکورَپووتؽوریہویھت۔ و‬
‫‪165‬‬
‫’’ابون!ومتوڑبیووخشوتمسقووہ۔وضفؽوابوتںورپو ِدؽووکوالجےنویکوہبو‬
‫اجےئوانزورکووہکوںیھمتوابیلواسیجوتہبوایپرورکےنوواالواھبیئواوروینیعویسیجو‬
‫صلخمودوتسویلموےہ۔ےھجموہنوامون‪،‬واِؿودوونںویکووتینںورپوکشوہنورکوو‬
‫ٹ‬
‫ورہنو مھارےودوونںواہھتواخیلووہاجںیئوےگ۔‘‘ و‬
‫وہوتہبوھچکوانہکواچاتہواھتورگموہیووسچورکوہکوںیہکووہورھپوروےنوہنوھٹیبو‬
‫اجےئ‪،‬وڈگوابےئوہہکورکوفؿودنبورکدایواورواخیلواخیلواگنوہںوےسووفؿویکو‬
‫ارکسنیووکووھگرےنواگل۔ھچکودریووییہنوےھٹیبورےنہوےکودعبوےبو ِدیلوےسواُاھٹو‬
‫اوروینیعوےکورمکےوںیموآایگ۔وہورسواھتےموڈیبورپویھٹیبویھت۔اُےسودھکیورکو‬
‫وبیل۔’’ایھب!وںیموتہبورشدنمہووہں۔ہنواجےنوابونوےکو ِدامغوںیموویکںوہیو‬
‫امسوایگوےہوہکومہواُسورپورتسواھکےتوںیہ۔‘‘ و‬
‫زہشادوےنواھجمسےنوےکوےسوادنازوںیمواہک۔’’ںیھمتورشدنمہووہےنویکو‬
‫ًاعطقووکیئورضورتوںیہنوےہوڈرئی!ودوونںونہبواھبیئونجواحالتوےسوسگرو‬
‫رکواہیںیکوےچنہپوںیہ‪،‬وہواِؿوکشوآولدوروویںوےکواقتمیضوںیہ۔‘‘ و‬
‫‪166‬‬
‫’’وتوایکواُںیھنواُؿوےکواحؽورپووھچڑودایواجےئ۔‘‘وینیعوےنووصعمتیمو‬
‫ےسودرایتفوایک۔ و‬
‫زہشادوےنودنکےھواُاکچےئ۔’’ھچکوایکویھبووتوںیہنواجاتکس۔رگم…ورگموہیوےطو‬
‫ٹ‬
‫ےہوہکوابونویہو مھاریواھبیھبوےنبویگ۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنورتمحوآزیمورظنوںوےسواےنپووہہیجواورووخربوواھبیئووکوداھکی۔اُسو‬
‫یکوآوھکنںوےسواکیووموہؾواسواتھچپواویھبووہدیاواھتوہکواُسوےنواُےسوابونو‬
‫ےسواعتمرػورکاےنویکویطلغوویکںویکویھت۔امامواکیوےسوڑبھورکواکیو‬
‫ڑلیکواُےسودالھکوریہویھت۔ہیوہلسلسواُسوےکوااکنروےکوابووجدولطعتوایو‬
‫وتفقواکواکشرویھبکوںیہنووہاواھت۔آجوںیہنووتولک…ویھبک…ووہوامامویکویسکو‬
‫دنسپورپورسواکھجوداتی۔ و‬
‫زدنیگوایسیویہوےبورہمواوروےبواابتعروشبطورپوالاھٹبیتوےہ۔یھبکوااسنؿو‬
‫اموییسواوروکیحضتویکوااھتہورہگاویئںوںیمواجورگاتوےہ۔یھبکورظنویکوآرخیو‬
‫دحوںوکتوآاکشوںیمورباامجؿووہرکودےنھکیوواولںویکواگنوہںوںیمواتکمچوہاو‬
‫ہطقنونبواجاتوےہ۔یھبکواتسرہ…یھبکواترا…واتراووٹٹورکوآوھکنںوںیمویھبو‬
‫‪167‬‬
‫رگزپاتوےہ۔ابیلویکوآوھکنںوںیمویھبورکایچںورھبوںیئگ۔ووگدوںیموابونواکو‬
‫رسورھکورکوابروابرونیقیودالےنویکووکششورکراہواھتوہکووہوآدنئہوایسیویطلغو‬
‫ںیہنورکےواگووجوابوناکودؽوداھکےنواکوابثعووہ۔وہوامؿوریہویھتورگمواکیو‬
‫لسلستوےکواسھتوروےئواجریہویھت۔واوالیوےیکواجریہویھت۔’’ابیل!وںیھمتو‬
‫ھجموےسوایپروںیہنوراہ۔متوھجموےسواُاتکوےئگووہوورگہنوریمےوروےنکوےکو‬
‫ابووجدواشہواسںیئوےکوآاتسےنورپوہنواجےت۔ریمےوےنہکوےکوابوفصوکیچو‬
‫ٹ‬
‫واسپورکےنوںیمواینتوتیلوولعلوہنورکےت۔متوےتہکوےھتوہکوںیمو مھاریو‬
‫تمسقووہں۔رھپومتوسکوتمسقویکوالتشوںیمواشہواسںیئوےکواپسوےئگو‬
‫ٹ‬
‫ےھت؟ومتوےتہکوےھتوہکوںیمویہو مھاریودوتلووہں‪،‬ورھپسکوامایویکووھکجو‬
‫ںیموزہشادوےکوااسحؿوےکووبھجوےلتودےبوےھت؟ووبؽوابیلووبؽ!وایکووبھجو‬
‫نبویئگووہںومتورپ؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنووکیئووجابودےیوریغبواےنپوایسیہواملئووہٹنواُسویکواشیپینورپو‬
‫رھکودےیوہکواِسوےسوزایدہوربتعمووجابواُسوےکواپسوںیہنواھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫‪168‬‬
‫انکیئویکویلجویٹکوابوتںوےنوھتیلونیشمورپواکؾورکےتوابیلوےکورہچےووکو‬
‫زمدیواترکیورکدایواھت۔اجےنوواالواےنپودقومںورپواتلچووہاوولٹوآےئووتو‬
‫ایسورطحوےبووتریقووہاجاتوےہ۔ابیلودیپاشئوےکواحدےثوےسوےلورکوابو‬
‫کتوےبوویتعقواوروازہتساہیئوروویںواکواکشرووہاتوآراہواھت۔اعدیووہایگواھتورگمو‬
‫ہنواجےنوآجوانکیئوےکوزنطہیوےلمجوویکںاُسواکودؽوریچےتواجےتوےھت۔‬
‫امتؾو ِدؿووہواےنپواشرگدوںوےسویھبورظنںیورچااتوراہ۔اشؾووکواُاتسدو‬
‫دیجمےوےکواپسوالچوآای۔اموییسوےسووبال۔’’اشہواسںیئوےنورکؾوایکواھتورگمو‬
‫اشدیوںیمویسکورکؾوےکواقلبویہوںیہنووہں۔ولچ!واشہواسںیئوےکوآاتسےنو‬
‫رپوےتلچوںیہ۔ ِدؽووبلھجووبلھجوےہ‪،‬وھچکورقارویہوآاجےئواگ۔‘‘ و‬
‫دوونںواسلکیئورپآاتسےنویکورطػولچودےی۔ابیلوےکو ِدؽوںیموامیشپینواکو‬
‫ااسحسویھبواُرتاووہاواھت۔ذگہتشوبشوںیمواُسوےنوابونوےسودہعوابدناھواھتو‬
‫ہکووہواسںیئویجوےکواپسویھبکوںیہنواجےئواگ۔اکیو ِدؿویھبواےنپودہعورپو‬
‫اقمئوہنورےتہووہےئوودعہوالخیفورکوراہواھت۔اینپومکویمہفوےکوببسوہیوںیہنو‬
‫اجؿواتکسواھتوہکودیقعتوہشیمہوتبحمورپواھبریوزپواجیتوےہ۔ و‬
‫‪169‬‬
‫اشہوےنواُسویکواُرتیووہیئولکشورپوڑکیواگنہوڈایلواورودگنبوےجہلوںیمواہک۔‬
‫’’اابقؽونیسح!ومتوےنوریمیوتنحمورپواپینوریھپودایوےہوانں‘‘! و‬
‫ابیلویکوآںیھکنولیھپوںیئگ۔اشہواسںیئو ِدولںوےکودیھبواجےننویکودقرتو‬
‫راتھکواھت۔رسواکھجورکووبال۔’’اسںیئویج!واینپوآںیھکنووھپڑوآایووہں۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئوےنوزمدیوھچکویھبودرایتفوںیہنوایک۔رماےبقوںیموالچوایگ۔‬
‫’’اابقؽونیسح!ودورسےووعتذیواکوایکوایک؟‘‘ و‬
‫’’وہوایھبوکتوریمیوبیجوںیموےہویج‘‘! و‬
‫’’ویکں؟‘‘ و‬
‫’’رساھےنوںیمورےنھکواکوومعقوںیہنوالموہکلبویچسوابتووتوہیوےہوہکو‬
‫ےھجموایدویہوںیہنوراہواھت۔‘‘ووہورشدنمیگوےسووبال۔ و‬
‫’’ایدورےہووتوومعقوڈوھڈنوانیل۔‘‘واسںیئویجواکوہجہلودقرےواقفشمہنو‬
‫وہایگو’’ابوویکںوآےئووہ؟‘‘ و‬
‫’’ددیاروےکوالچلوںیموآایووہںواشہواسںیئ‘‘! و‬
‫’’وہایگ‪،‬وابواجئٹ۔‘‘ و‬
‫‪170‬‬
‫’’ھچکودریووتوآوھکنںویکوایپسواھجبےنودںیواسںیئویج۔‘‘وابیلوےکو‬
‫ےجہلوںیموااجتلولھگویئگ۔ و‬
‫وہورکسماورکواکیورُمدیینویکورطػووتمہجووہایگوسجویکووگدوںیمورنہنیو‬
‫اوالدوآجوکتوںیہنویکمہویھت۔ابیلوابریوابریوآرکودوزاونوےنھٹیبوواےلو‬
‫رمدیوںووکداتھکیوراہ۔اشہواسںیئوےکودقومںوںیموونوٹںواکوڈریھودنلبووہاتو‬
‫اجاتواھتواورووہورسکیوےبواینزیوےسواپئٹںوےسوامایووکورَپےوداتلیکھواجاتواھت۔‬
‫وہوھچکوہنودےورکودوونںواہوھتںوےسوٹیمسوراہواھت۔دوونںواہوھتںوےسو‬
‫ُداینواہجؿویکوریغوامدیودوتلوابٹنوراہواھت۔رُپووکسؿواموحؽ‪،‬ودؽوںیمورھبیو‬
‫دحوےسواجتموزودیقعتواوروولوگںواکوومٔدابہنوروہیوابیلووکوبیجعوفیکوآںیگو‬
‫تیفیکوےسودواچرورکراہواھت۔یجوںیہنورھباورگموابونویکواہنتیئواورویگفخوایدو‬
‫ابدؽووخناہتسوااجزتوےلورکوااتسدودیجمےوےکو‬
‫آیئگ۔وہواسںیئویجوےسو ِ و‬
‫رمہاہوآاتسےنوےسولکنوآای۔ و‬
‫رھگودالخووہےتوںیہوابونوےنوکشوآزیموادنازوںیمووپاھچ۔’’متوےنوآےنو‬
‫ںیموتہبودریورکدی‪،‬واکؾوزایدہواھت؟‘‘ و‬
‫‪171‬‬
‫اُسوےنواابثتوںیمورسوالہایواورواےنپوومعمؽوےکواطمقبوابلسودبتلیو‬
‫رکےنواگلوہکبجوابونوکیکشتوآولدورظنوںوےسووھگریتووہیئواھکانورگؾورکےنو‬
‫ےکوےیلووچےھلورپوھٹیبویئگ۔ و‬
‫اھکانواھکورکووہواتکںیبووھکؽورکوھٹیبویئگ۔ابیلوروزویکورطحواُسوےکورہچےو‬
‫یکوالتوتورکےنواگل۔ہنموریھپورکورسفتسمووہا۔’’اکجلوںیمو ِدؿوشیکوسگرا؟‬
‫‘‘ و‬
‫وہووچیکنورھپووبیل۔’’کیھٹویہوراہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ مھاریویلیہسوےنوھچکواہک؟‘‘ و‬
‫وہوھجمسویئگوہکوابیلوایکووپانھچواچاتہوےہ۔وبیل۔’’آجوینیعواکجلوںیہنویئگو‬
‫یھت۔‘‘ و‬
‫’’ویکں؟‘‘ و‬
‫’’یلمووتووپوھچںویگواوروںیھمتوالتبودوںویگ۔‘‘ووہوےبواینزیوےسو‬
‫وبیل۔ و‬
‫’’انراضووتوںیہنووہیئگومتوےس؟‘‘ و‬
‫‪172‬‬
‫’’دخاواجےن۔وہیھبویئگووتوایکووہاگ۔دنچو ِدؿوابتوںیہنورکےویگ‪،‬و‬
‫رھپوانمئٹںویگووتوامؿواجےئویگ۔‘‘ و‬
‫’’اوروارگوہنوامینووت؟‘‘ و‬
‫ابونوےنواکیوذراوریحتوےسورسواُاھٹای‪،‬ووٹٹیتلووہیئورظنوںوےسودےتھکیو‬
‫وہےئووبیل۔’’وتوںیمویسکواورووکودوتسوانبوولںویگ۔الکسوںیمورصػوںیمو‬
‫اوروینیعویہوںیہنوزپےتھ‪،‬ونپچپوڑلایکںواورویھبوزپےنھوآیتوںیہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوہنموانبورکورکوٹودبؽویل۔ابونویکوآوازواکونںوںیموزپی۔’’ایکو‬
‫ںیھمتوےسیپوولاٹےنورپواتھچپواووسحمسووہراہوےہوابیل؟‘‘ و‬
‫وہومینو ِدویلوےسووگایووہا۔’’ںیہنورگموآجوانکیئوےکواسےنموونرکیویکو‬
‫دروخاتسورکانودؽووکوتہبورُباواگل۔‘‘ و‬
‫ابونووکویھبواوسفسووہاورگمواخومشوریہ۔رھپوینیعواکوایخؽوآےنورپوابیلوےکو‬
‫رساھےنوےلتودابوومابلئووفؿواکنؽورکوراہطبورکےنویکووکششورکےنویگل۔‬
‫ینیعوےنواکؽورویسیورکےنویکوہبواجےئوعطقنمورکدی۔اُسوےنورھپواکؽو‬
‫المیئ‪،‬وینیعوےنورھپواکٹودی۔وہووفؿووکوےلچنووہٹنورپوریھپےتووہےئو‬
‫‪173‬‬
‫وسچوںیموزپویئگ۔بلطموواحضواھتوہکوینیعواُسوےسوافخویھت۔زہشادویکو‬
‫ٹ‬
‫ابتوایدوآیئوہکو’ مھاراواھبیئوکیچوریمےوہنمورپوامروایگوےہ‘۔وہویھبو‬
‫انراضواھت۔دؽورھبوآای۔اُسوےنوھچکویھبوطلغوںیہنوایکواھتورگمودوونںو‬
‫وکانراضورکویھٹیبویھت۔رھپوابروابرواکؽورٹایئورکےنویگلورگمواناکؾوریہ۔ و‬
‫وہوکھتورکووسیئگورگموابیلواکوارادہواجاتگوراہ۔اُسوےکورُپدنینووسےنواکونیقیو‬
‫وہاووتوآیگتسہوےسواُاھٹ۔وعتذیووکواُسوےکورساھےنوےکوالغػوںیموڈاؽو‬
‫دای۔ادنہشیودیپاووہاوہکووہوبجوحبصورساھےنووکواھجڑےویگووتووعتسیوےچینو‬
‫رگواجےئواگ۔اُےسوہتپولچواجےئواگ‪،‬وانراضووہیگ۔اےسیوںیموایکووہوہکووہو‬
‫وعتذیویکووموجدیگوےسوےبوربخورےہ۔وسےنچوےسولمعویکوراہولھکویئگ۔‬
‫اُسوےنووعتذیواکنالواوروڑبیواایتحطوےسورساھےنوےکورویئوواےلوےلیھتو‬
‫ںیمویسکوہنویسکورطحوڈاؽودای۔ابووہوآاسینوےسوابونویکواگنہوںیموںیہنو‬
‫آاتکسواھت۔نئمطمووہرکواینپواچراپیئورپوآرکوٹیلوایگ۔دؽووکویلستواورونیقیو‬
‫وہایگوہکوےلہپویکورطحووعتذیواینپورکاتموداھکےئواگواوروآؿویکوآؿوںیمو‬
‫ابونویکووھجیلوںیموڈریھواسریووخایشںوالوےکنیھپواگ۔ارگواضیووہایگوتواُےسو‬
‫‪174‬‬
‫اےنپووعتذیوےکورااگیئںواجےنواکواوسفسوںیہنورےہواگ۔ہیووسچورکاُسوےنو‬
‫وخدووکوازدحونئمطمورکایل۔ و‬
‫حبصواُاھٹووتوابونووکرہگیودنینوںیمورغتسمؼواپورکورپاشیؿواسووہایگ۔وہوومعیمو‬
‫وطرورپواُسوےکواجےنگوےسولبقورتسبووھچڑودیتیویھت۔اگجےنوےکوےیلو‬
‫آوازںیودںیورگمووہو’اوںوآں‘ورکےکورکوٹودبؽویئگ۔وغرایکووتواُسواکو‬
‫رہچہووتمرؾووسحمسووہا۔اہھتواگلےنورپوہتپوالچوہکووہواخبرویکودشدیودحتو‬
‫ںیموکنھبوریہویھت۔وہوربھگاورکودؽویہودؽوںیمووسےنچواگل۔’’ایکووعتذیوااٹلو‬
‫وتوںیہنوزپوایگ؟‘‘ و‬
‫وعتذیواےٹلوایودیسےھوںیہنوزپےت‪،‬واافتاقتواُؿویکوتئیہواوروتیثیحووکو‬
‫دبےتلورےتہوںیہ۔وہواِسوزناتکووکوھجمسوںیہنواتکسواھت۔ےلحمویکو ُداکؿوےسو‬
‫ریپااٹیسومؽویکووگایلںواوروٹکسبورخدیوالای۔اچےوانبورکواُےسواگجےنواگل۔‬
‫’’اےوابون!وابواجگواج۔اچےوےکواسھتودنچوٹکسبواھکولورھپودوووگایلںو‬
‫لگنوانیل۔اخیلوٹیپودوایئوںیہنواھکینواچےیہ۔‘‘ و‬
‫‪175‬‬
‫وہووطًاعوورکًاہواُیھٹ۔رپمٹرچیواکیفوزایدہواھتویھبتووتواُےتھٹووہےئواُسوےنو‬
‫اچراپیئویکو ْ‬
‫ابنٹںواکواہسراوایلواھت۔وبیل۔’’ابیل!وریماورسورکچاوراہوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوایپروےسواکچپرےتووہےئواُسوےکواہھتوںیمواچےواکوایپہلوامھتای۔‬
‫وٹکسبںوےسورھبیوٹیلپووھجیلوںیمورھکودی۔وبال۔’’زایدہوہصغورکوویگووتو‬
‫یہیوھچکویہووہاگ۔اتہکوراتہووہںوہکودامغووکوڈنھٹاوراھکورکو‪،‬ومکوزپاھورکوو‬
‫رگمومتووہوہکوامےننواکوانؾویہوںیہنویتیلووہ۔‘‘ و‬
‫وہورہگیورہگیواسںیسنوےنیسوںیمواُاترےتووہےئوہنموالچےنویگل۔رظنوابروابرو‬
‫ددنھالوریہویھت۔ویںوگلوراہواھتوےسیجووہواےنپووحاسوںیموہنووہ۔ابیلووکو‬
‫رکفودانموریگووہیئ۔اُےسوڈارٹکوےکواپسوےلواجےنواکوارادہوابدناھواوروےنلچو‬
‫ےکوےیلوایترووہےنواکومکحودای۔اےسیوںیموریبوینودروازےورپودکتسووہیئ۔‬
‫وہووچاکن۔امگؿووہاوہکوینیعوےنودروازہواٹھکٹھکایووہاگوویکہکنواُسوےکوالعوہو‬
‫حبصودؾویسکویکوویںوآدمووتمعقوںیہنویھت۔دروازہووھکالووتوااتسدودیجمےووکو‬
‫دھکیورکوریحاؿووہایگ۔وبال۔’’ااتسد!ومتواورواینتوحبص؟وریختیووتوےہوانں؟‬
‫‘‘ و‬
‫‪176‬‬
‫وہواسنہ۔’’ریختیویہوےہ۔ںیموداکؿورپواجراہواھت‪،‬ووساچ‪،‬وںیھمتواسھتواتیلو‬
‫اجئٹں۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’رگموںیمو مھارےواسھتوںیہنولچواتکس۔‘‘وابیلوےنواہک۔وہوایھبو‬
‫کتواُسویکوآدمورپوبجعتموداھکیئوداتیواھت۔’’ریمیونہبوامیبروےہ۔اُےسوےلو‬
‫ِو‬
‫وصرتواحؽودوھکیںواگ۔‬‫رکوڈارٹکوےکواپسواجئٹںواگ۔دواودارووےکودعبویکو‬
‫ارگووہوکیھٹووہیئووتوداکؿورپوآئٹںواگ۔ارگواُسویکواحتلویلستوشخبوہنو‬
‫وہیئووتوآجوانہغورکولںواگ۔متواضیورکانوہکوریمےوانکیئووکواتبودانیوورگہنووہو‬
‫رپاشیؿووہاگواوروریمےودؾووکووکاتسورےہواگ۔‘‘ و‬
‫ااتسدودیجمےوےنواُسوےسوامیبریویکوونتیعودرایتفویک‪،‬وااہظ ِرووہردیو‬
‫رکےتووہےئووبال۔’’ریمےواپسووتقوںیہنوورہنوںیموداکؿورپواجےنویکو‬
‫اجبےئودیساھواشہواسںیئوےکواپسواجات‪،‬وداعورکوااتواورویکٹچواجبےتوںیمو‬
‫ٹ‬
‫مھاریونہبوکیھٹووہاجیت۔ریمیوامونووتویسکوڈارٹکوےکواپسواجےنوےکوہبو‬
‫اجئ۔‘‘ و‬
‫اجےئوآاتسےنورپوےلچو ٹ‬
‫‪177‬‬
‫اُاتسدودیجماورتصخووہایگ۔ابیلواکوذنہودبؽوایگ۔ابونووکواشہواسںیئوےکواپسو‬
‫ےنلچواکواہکووتووہوٹھپوزپی۔وہویسکویھبواحتلوںیموواہںوںیہنواجانواچیتہو‬
‫یھت۔ابیلواُےسواسلکیئورپواھٹیبورکوڈارٹکوےکواپسوےلوایگوسجوےنودوو‬
‫س‬‫ٹجیک‬
‫ا ںوواگلےئواورووگایلںوامھتورکورتصخورکدای۔ڈارٹکووکونیقیواھتوہکووہو‬
‫اشؾوکتوابلکلوکیھٹووہاجےئویگ۔اُےسورھگواُاترورکواُسوےکوےیلولھپواورو‬
‫دودھوےنیلوےکوےیلوابزارویکورطػوالکن۔راہوںیموراہودبؽورکوآاتسےنورپو‬
‫چنہپوایگ۔اشہواسںیئوےسوداعویکودروخاتسویک۔وہوبسحِوومعمؽورماےبقو‬
‫ںیموالچوایگ۔ھچکووتفقوےکودعبورسواُاھٹورکووبال۔’’اابقؽونیسح!وےھجمووتہیو‬
‫ٹ‬
‫اعمہلمواخاصوڑگباووہاوداھکیئوداتیوےہ۔داعودارووےسو مھاریونہبوکیھٹوںیہنو‬
‫وہیگ۔‘‘ و‬
‫وہوربھگاوایگ۔’’وتورھپوایکووہاگواشہواسںیئ؟‘‘ و‬
‫’’اُےسودؾورکانوزپےواگ۔متواضیورکووہکواُوےسودنچووٹنمںوےکوےیلو‬
‫آئٹ۔‘‘ و‬
‫اہیںوےلو و‬
‫‪178‬‬
‫’’اشہویج!وںیموےنوآپووکوالتبایواھتوہکووہودؾواورووعتذیووریغہووکو‬
‫رسےوےسوامیتنویہوںیہنوےہ۔ںیموےنواُےسواہیںوآےنوےکوےیلواہکواھت‪،‬و‬
‫وہوںیہنوامینواورووبجمراوواُےسوڈارٹکوےکواپسوےلورکواجانوزپا۔‘‘وابیلوےنو‬
‫رشدنمہووہرکواہک۔’’آپوھجمورپورمحورکںیواورواپینودؾورکےکوےھجمودےو‬
‫دںی‪،‬ویسکوہنویسکورطحواُےسوالپودوںواگ۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئوےکورُپونرورہچےورپویگفخواُرھبیورگماُسوےنوامکؽوطبضواکو‬
‫اظمرہہوایکواورویفنوںیمورسوالہےتووہےئووبال۔’’اسواکووکیئوافدئہوںیہنو‬
‫ٹ‬
‫وہاگ۔ولچ‪،‬وںیمو مھارےواسھتواتلچووہں۔داتھکیووہںوواُےسوےچسوالکؾواورو‬
‫اُسوےکوارثورپونیقیوویکںوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلودؾووخبدورہوایگ۔اینتوڑبیویتسہواُسورپوااچکنورہمابؿووہیئگویھت۔تنکلو‬
‫زدہوےجہلوںیمووبال۔’’آپواشہواسںیئ…آ…وآپ‘‘… و‬
‫ٹ‬ ‫س‬
‫وہورکسماای۔’’اہںوںیم…ومتوریمےو ڑلوےگلووہ‪،‬و مھاراودایھؿووتورانھکوزپےو‬
‫اگ۔رُمدیولکشموںیمووہ‪،‬ورُمدشواینپو ُداینوںیمونگمووہ‪،‬واانپوآپورگویورےنھکو‬
‫‪179‬‬
‫اکورھپوایکوافدئہووہا؟…ووہوانداؿوےہ‪،‬وںیموںیہن۔ہچبودضورکاتوراتہوےہ‪،‬وامںو‬
‫ابپواُسواکوافدئہووسےتچورےتہوںیہ۔ولچواابقؽونیسح‘‘! و‬
‫ابیلوےکوہنموےسوااہظ ِورورکشتوےکوےیلویھبواافلظویھبوربآدموںیہنووہاپورےہو‬
‫یھت۔اسںیئویجوےکواسھتوومٔدابہنوادنازوںیموےتلچووہےئواےنپورھگوںیمو‬
‫دالخووہا۔ےنیسوکتوسیھکواوڑےھویٹیلوابونویکواچراپیئوکتواشہواسںیئووکوالایو‬
‫اورودیقعتورھبےوادنازوںیمووبال۔’’اشہواسںیئویج!وہیوریمیویلمکوایسینو‬
‫نہبوےہ۔اکجلوںیموزپیتھوےہ۔راتو ِدؿوزپےتھورےنہویکووہجوےسویھبکو‬
‫یھبکوامیبروزپواجیتوےہ۔اھجمسےنوےسویتھجمسوںیہنوےہ۔آپواِسوےکوےئلو‬
‫داعورفامںیئ۔آپویکو ُداعوےسواِسوےکواھبگواجگواجںیئوےگ۔‘‘ و‬
‫ُاھبوگںوےکواجےنگوےسوےلہپووہواجگویئگ۔وچکنورکوابیلواورواشہواسںیئووکو‬
‫داھکی۔آوھکنںوںیمورہقورھبوایگ۔زہڑباورکواُیھٹواورودبکورکواچراپیئوےسو‬
‫اُرتورکورمکےوےکوآرخیورسےوکتویلچویئگ۔ابیلووکودےھکیوریغبواخمبطو‬
‫رکےتووہےئویخیچ۔’’ابیل!وںیھمتوسکوےنواہکےہوہکواِےسوویںوریمےورھگو‬
‫اجئواِےسواہیںوےس۔ےھجمووکیئودؾووعتذیوںیہنورکواانو‬
‫آئ…وےلو ٹ‬
‫ںیموےلو ٹ‬
‫‪180‬‬
‫اوروآدنئہوہیورحتکوتمورکانوورہنوںیموتہبورُبیورطحوشیپوآئٹںو‬
‫یگ۔‘‘ و‬
‫ابیلواکورہچہورشاسمریوےکوااسحسوےسوھجبوایگ۔کپلورکواُسوےکورقبیو‬
‫آای۔اہھتواھتؾورکووہےلوےسووبال۔’’ایکورکریہووہابون!واسںیئویجوڑبیواشؿو‬
‫واےلوریپوںیہ۔ادبوےسورسواکھجوںیہنویتکسووہووتایکواخومشورہورکوھٹیبویھبو‬
‫ںیہنویتکسووہ۔اعمیفواموگنواُؿوےس‪،‬وولچ‘‘… و‬
‫وہواننگویکورطحویٹلپواورودوونںورپوآشتوابرواگنہوڈاؽورکواکنھپری۔’’ابیل!و‬
‫متورنےوونگارووہ۔یھبکویھبودسرھوںیہنوےتکس۔اوروریپواصبح!وںیمودوونںو‬
‫اہھتووجڑورکواعمیفوامیتگنووہںواورودروخاتسورکیتووہںوہکوریمےوےبو‬
‫ووقػواھبیئویکواجؿووھچڑودو۔ول!وںیموےنواعمیفوامگنویل‪،‬وابومتودوونںو‬
‫ھجمورپورمحورکوواوروےھجمواالیکووھچڑودو۔دخاوےکوےیل!واجئٹواہیںوےس…‬
‫‘‘ و‬
‫ابیلووکواُسورپوہصغوآایگ۔بڑورکواواچنواواچنووبےنلواگل۔وہویھبووجاًابواخومشو‬
‫ںیہنوریہویھت۔اشہواسںیئواکورُپوونرورہچہورف ِوطوکیحضتووورشاسمریوےسوھجبو‬
‫‪181‬‬
‫ایگ۔اُےٹلودقومںودزیلہواپرورکےتووہےئوابیلووکواخمبطورکےکووبال۔’’اابقؽو‬
‫ٹ‬
‫نیسح!وںیموےنووایعقویطلغویکووجو مھارےواسھتواہیںوکتوالچوآای۔‬
‫ٹ‬
‫اعمہلموریمیووسچوےسوںیہکوزایدہوڑگبواکچوےہواوروںیمو مھارےوقحوںیمو‬
‫ُداعویہورکاتکسووہں۔‘‘ و‬
‫ابیلوکپلورکواُسوےکواپسوآای۔دوونںونحصوںیموڑھکےووہرکوابںیتورکےنو‬
‫ےگل۔ابیلوتنمووامستجورکراہواھت‪،‬وابونوےکوطلغوروےیورپواعمیفوامگنوراہواھتو‬
‫اوروابروابروادتساعورکراہواھتوہکووہواُسوےبوووقػوڑلیکووکووکیئودبداعوہنو‬
‫دںی۔اشہواسںیئواکورسخووہاتورہچہ‪،‬ووبلںوےسووھپےتٹوےبورطبواافلظواورو‬
‫ابونوےکوروےنوالچےنویکوآوازںیوابیلواکواسسنوروےکواجریہوںیھتواورووہو‬
‫اہھتووجڑےتووہےئواسںیئویجوےکواسھتویلگوکتوالچوآای۔ و‬
‫اشہواسںیئوےنو ُرکورکواُسوےکودنکےھورپواہھتوراھکواوروبیجعوےسوادنازو‬
‫ںیمورکسماورکواہک۔’’وجاؿ!ومتوتہبوڑبیوتبیصموےسودواچرووہےنوواےلو‬
‫ٹ‬
‫وہ۔ مھاریونہبورپواکالواجدوورکدایوایگوےہوسجوےنواِسواکودامغواٹلودایو‬
‫بویئگوںیہ۔ریماو‬
‫ےہ۔اُسوےکوادنرووموجدواطیشینواطںیتقوےھجمودےتھکیویہو ڑ‬
‫‪182‬‬
‫ھچکوںیہنواگبڑاواجاتکس‪،‬واِسوےیلواُسوےبواچریویکواشتموآیئگوےہ۔ااھچ!و‬
‫ںیمواتلچووہں۔متووتقواکنؽورکوریمےواپسوآاجان۔‘‘ و‬
‫’’ایکووہوکیھٹووہاجےئویگواشہواسںیئ؟‘‘وہودڑھےتکو ِدؽوےکواسھتو‬
‫اسںیئویجوےکودقومںوںیموھٹیبوایگ۔یلگوںیموےسوسگرےتووہےئواِاکو ُداکو‬
‫ولوگںوےنوریحتوےسوہیوامتاشوداھکیورگمودلخوہنودےتیووہےئواینپوراہورپو‬
‫وہوےیل۔ابیلووکواِسوےمسویسکویکورپواوںیہنویھت۔اُےسوضحمواینپوابونویکو‬
‫درگوگںواحتلویکورکفواھکےئواجریہویھت۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’اہللویکورتمحوےسوامویسوںیہنووہانواچےیہ۔ںیمو مھارےوےیلوھچکو‬
‫ہنوھچکورضوررکوںواگ‪،‬ورکفوہنورکو۔‘‘واشہواسںیئوےنواہکواوروزیتوزیتودقؾو‬
‫اُاھٹاتووۂاورتصخووہوایگ۔ و‬
‫وہوٹلپورکوابونوےکواپسوآای۔ابولںوےسوڑکپورکووجنھجڑاتووۂاووبال۔’’دھکیو‬
‫ابون!ومتوےنوریمیوتبحمواکواناجزئوافدئہواُاھٹایوےہواوروےھجمواشہواسںیئوےسیجو‬
‫اہللوےکوایپرےودنبےوےکواسےنمورسواُاھٹےنوےکواقلبوںیہنووھچڑا۔اتب!و‬
‫‪183‬‬
‫ٹ‬
‫ایکوںیموےنویھبکو مھاریوےبوزعیتویکوےہویسکوےکواسےنم؟وایکوںیموےنو‬
‫ٹ‬
‫یھبکو مھاریوابتوردویکوےہ؟‘‘ و‬
‫وہوےلہپویہورووریہویھت‪،‬وابیلویکویگفخورپووھپٹووھپٹورکوروےنویگل۔ابیلواکو‬
‫ہصغورفوووہایگ۔اُےسوانمےنواوروپچورکاےنوںیموتُجوایگ۔وہورسخو‬
‫وہوٹنںووکوےبودردیوےسوےتلچکووہےئووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ابیل!و مھاریووکیئوےبوزعیتوںیہنووہیئ۔متووخدویہووتوےتہکووہوہکو‬
‫ٹ‬
‫ںیمو مھاریوزعتووہں‪،‬ورھپوےھجموزعتوےتھجمسوویکںوںیہنووہ۔ویکںواُسو‬
‫انرحمؾووکوریمیواچراپیئورپوےلورکوآےئووہ؟وایکواینپوونہبںکوٹوویںوریغو‬
‫رمدوںوےکواسےنموشیپوایکواجاتوےہ؟‘‘ و‬
‫وہووھباکچنورہوایگ۔’و’یلگپ!ووہووکیئوانرحمؾوںیہن‪،‬واشہواسںیئوےھت۔متوےنواُؿو‬
‫ےکورہچےووکووغروےسوںیہنوداھکی۔اُؿوےکو ِدؽوںیموونرورھباووۂاوےہ‪،‬ووہو‬
‫اعؾوآدیموںیہنوںیہ۔‘‘ و‬
‫’’وتوایکوںیہ؟‘‘ووہوروےتوروےتوپچووہرکوزتپورکووبیل۔’و’رشتعیو‬
‫ںیموںیہکویھبوہیوںیہنواھکلووۂاوہکوریپ‪،‬ورمدشوایوویلواہللووکوانرحمؾووعروتںو‬
‫‪184‬‬
‫یکوولختوںیموےلواجایاجاتکسوےہ۔ںیہکویھبوہیوںیہنواھکلووہاوہکووعرںیتو‬
‫ہنمواُاھٹےئوےچبوابےنٹنوواولں‪،‬ووھپںیکنوامرےنوواولںوایودؾووعتذیوےنچیبو‬
‫واولںوےکواپسویلچواجںیئ۔متواؿوزپھووہ‪،‬وںیہنوھجمسوےتکسووہواورودبیتمسقو‬
‫ہیوےہوہکوریمےواھجمسےنورپویھبوےنھجمسووکوایتروںیہنووہےتووہ۔سب!وںیمو‬
‫ےنوہہکودایےہوہکوآدنئہووہوریمےورھگوںیمودقؾوہنورےھک۔ارگووہودوابرہو‬
‫اہیںوآایووتوںیمواُےسودےکھودےورکوابرہواکنؽودوںویگ۔ںیھمتوزایدہووشؼو‬
‫ےہوےسیپودےورکواُسویکوالغیمورکےنواکووتواجئٹ‪،‬وواہںواجرکواانپووشؼووپراو‬
‫رکوواوروریمےورھگووکوشخبودو۔‘‘ و‬
‫ابیلواکیوکٹواُےسودےھکیواجراہواھت۔وسےچواجراہواھتوہکووہوےلہپووتواینتوےبو‬
‫ووقػوںیہنویھتوینتجوآجواثتبووہریہویھت۔اےسیوںیمواشہواسںیئویکویہکو‬
‫وہیئوابںیتودیسیھو ِدؽورپواُرتوریہوںیھتواوروہظحلوہبوہظحلواینپورگتفووبضمطو‬
‫رکیتواجیتوںیھت۔ و‬
‫ابونوےنودواواھکیئ۔اخبرواکوزورواکیوابرووٹاٹ‪،‬ورھپواگولںووکوامتمتےنواگل۔ابیلو‬
‫اُسویکوامیترداریوںیمورصموػواھت۔اسھتواسھتواتجاتواجاتواھتوہکواُسوےنو‬
‫‪185‬‬
‫اشہواسںیئووکوانراضورکےکوااھچوںیہنوایک۔اہللواےنپوایپروںووکوانراضو‬
‫رکدےنیوواولںوےسورایضوںیہنوراتہ۔وہوہنموانبورکونُسویتیلواورونُسورکوہنمو‬
‫ریھپویتیل۔اشؾوںیموابیلوےنوابزارواجےنواکواہبہنوایکواورواشہواسںیئوےکو‬
‫آاتسےنورپودوونںواہھتووجڑےواحرضووہایگ۔اشہواسںیئوےنوابونواکواحؽو‬
‫درایتفوایک۔اُسوےکورہچےورشبےوےسووکیئوانرایضووہدیاوںیہنووہریہو‬
‫یھت۔ابیلوےنووساچ۔’’یہیووتواہللوواولںویکواداووہیتوےہ۔اِؿواکو ِدؽوانتجو‬
‫یھبوداھکایواجےئ‪،‬وافخوںیہنووہےت۔وکیئواورووہاتووتوےھجمواےنپورھگوےسو‬
‫دےکھودےورکواکنؽواکچووہات۔اسںیئویجوےنتکورہمابؿوںیہ‪،‬وہنورصػوایپرو‬
‫ےسوابتورکرےہوںیہوہکلبوریمیواخرطودمارتواکومکحویھبودےورےہو‬
‫ںیہ۔‘‘ و‬
‫رشتبواکورھباواجؿوازفاوالگسواُسوےکواسےنمورھکودایوایگ۔وہواِسواکوذاہقئو‬
‫ایھبوکتوںیہنووھبالواھت۔ےتیپویہوےسیجو ِدؽورپودرھاوڑباواسورھتپوٹہواجاتو‬
‫اھت۔اُسوےنووبلںوےسواگلای‪،‬وآوھکنںووکواسںیئویجوےکودقومںمیکںواھچبایو‬
‫اوروزابؿورپواینپواجؿویکوامتؾورتودیقعتورھکودی۔’’اشہواسںیئ!واُسوابئٹیلو‬
‫‪186‬‬
‫ےکونتودبؿوںیموآگورھبیووہیئوےہ۔اہھتواگلےنوےسوےلہپویہوشپتو‬
‫وسحمسووہاجیتوےہ۔دخاوےکوےیلواُسوےکوقحوںیموداعوےئجیک۔‘‘ و‬
‫اسںیئویجوےنودوونںواہھتواُاھٹوےیل۔داعوامیگن۔وہاوںیمووھپکنوامری۔یسکو‬
‫انددیہوووجدووکواخمبطوایک۔’و’دھکیوےبواطیشینورچےخ!واُسوانداؿواکواھچیپو‬
‫وھچڑودو۔ارگوںیھمتواینپواطتقورپواانتویہورغوروےہووتوریمےواہوھتںوںیمو‬
‫اہھتوڈاؽ‪،‬وزمہوہنواھکچودوںووتوانہک۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواتسیشئواورویمیہفتوادنازوںیمورسوالہای۔اشہواسںیئویکوچنہپواورواُسو‬
‫ےکوےجہلویکوتنکمتوےنودؽووکونیکستویشخب۔نیقیواسووہایگوہکوابونوابو‬
‫اکیودؾوکیھٹووہاجےئویگ۔اشہویجواےنپواکؾوےسورفاتغواپورکووبال۔’و‬
‫ٹ‬
‫’اابقؽونیسح!وویتقووطرورپو مھاریونہبووکواُسوومرھکوےسواجنتودالودیو‬
‫ےہورگمووہوتہبواکایئںواوروثیبخوےہ۔ومعقواپےتویہوولٹوآےئواگ۔‬
‫اوٹنواسیجوریبوراتھکوےہ۔یھبکووھباتلوںیہنوےہ۔متویلہپورفتصوںیمواینپو‬
‫نہبوےکواہھتوےلیپورکدو۔اہسنگورپوابرہویکوزیچںیوںیہنوآایورکںیت۔ھجمسو‬
‫رےہووہانںوریمیوابت؟‘‘ و‬
‫‪187‬‬
‫اسںیئوےکوہنموےسوربآدمووہےنوواےلواافلظودیساھودؽوںیمواُرتورےہو‬
‫ےھت۔اابثتوںیمورسالہورکووبال۔’’ںیموآپواکورمعورھبوااسحؿودنموروہںو‬
‫اگ۔ےسیجواکیواریموزادےوےکو ِدؽوںیموآپوےنوریمیودمدواکوذجہبورھکو‬
‫دایواھت‪،‬واےسیویہوریمیوالڈیلونہبوےکوےیلویسکووکوریمیودزیلہورپوجیھبودو۔‘‘ و‬
‫و‬
‫اکیوینعموزیخورکسماٹہواشہواسںیئوےکورہچےورپواُرھبی۔دنکاھواپھتپھتورکو‬
‫وبال۔’’اابقؽونیسح!وذنہوںیموروھک‪،‬واکیوابروتمسقووکومتواینپودزیلہورپو‬
‫ےسوامویسوولاٹوےکچووہ‪،‬ودورسیورمہبتواضیورکووےگووتوںیہکوےکوںیہنوروہو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ےگ۔ابتیہو ومھاراودقمرونبواجےئویگ۔دلجویہو مھارےورھگوںیمواُاجےلو‬
‫رھبےنوےکوےیلواچدنواُرتوآےئواگ۔ااکنروہنورکانوورہنووہوداتکہوۂاووسرجونبو‬
‫اجےئواگواورومتودوونںووکوالجورکوراھکورکودےواگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےکوددیےولیھپوےئگ۔ہبوکیووتقو ِدؽوںیمووخیشورھبویئگواورودامغو‬
‫ادنوشیںوےسواھبریویھبووہایگ۔رلزیتووہیئوآوازوںیمووبال۔’’رگماسںیئویج!و‬
‫ےھجموےسیکوہتپوےلچواگوہکوروینشوالیھپےنوواالوآپواکواجیھبووہاواچدنویہوےہوایو‬
‫‪188‬‬
‫وکیئواورودوھےکوابزوسرجوےہوےسجواطیشؿوےنوامہریوربابدیوےکوےیلو‬
‫اجیھبوےہ؟‘‘ و‬
‫اسںیئوےنوڑبیورہگیورظنوےسواُےسوداھکی۔اشدیواُسوےکوووجدوںیمورھبیو‬
‫دیقعتووکوالمہظحوایکورھپووصخمصوادنازوںیموںیہکومگووہایگ۔اکیفودریوےکو‬
‫دعبورسواُاھٹای۔وبلںورپواجدنارورکسماٹہواُرھبی۔’و’ںیموےنواُےسودھکیوایلو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔ےھجموںیہنوملعواھتوہکو مھاریودمدوےکوذجےبوںیموےھجمویھبوااحتمؿو‬
‫ےسوسگرانوزپےواگ۔ریخ!وںیھمتواشناینںوالتباتووہں۔یلھکوآھکنوےسودانھکیو‬
‫اورودھکیورکواچہپانن۔اچہپاننورعمتفوالہکاتوےہواوروہیوارادتویکویلہپوزنمؽو‬
‫وہیتوےہ۔اِسوںیمورُمدیواکایمبووہاجےئووتووھجمس!واُسورپواکانئتوےکو‬
‫ارسارولھکواجےتوںیہ۔ونس!وآےنوواالوتہبورُپواقروتیصخشواور‘…‬
‫‘و‬
‫اسںیئویجوبیجعوفیکورھبیوتیفیکوںیمواُےسووخیشونبورکورھگوںیمواُرتےنو‬
‫واےلووکواچہپےننوےکوےیلوراہوامنیئورکےنواگل۔وہوہمہونتووگشواھٹیبواکیو‬
‫اکیورحػووکامستعوےکوراےتسواےنپووعشروںیموذجبورکاتواجراہواھت۔ و‬
‫‪189‬‬
‫٭٭٭ و‬
‫آجویھبوینیعواکجلوےسوریغواحرضویھت۔ابونواُسویکویمکووکّدشتوےسو‬
‫وسحمسورکےتووہےئووسچوریہویھتو‪،‬وہورسورپووسارووہیتوےہووتودؽووکو‬
‫نٹھگواکوااسحسووہےنواتگلوےہ۔وہووموجدوہنووہووتوںیمواُےسوسمورکےنو‬
‫یتگلووہں۔ےھجمووتواینپوھجمسویھبوںیہنویتگل‪،‬ویسکووکواخکوھجمسویتکسووہں۔‘ و‬
‫وہورچکیلوےتنسووہےئویھبوںیہنونسوریہویھت۔ایسیوتیفیکواُسورپوبتوےسو‬
‫ارتیتویہوریتہویھتوبجوےسووہوینیعویکواگنوہںوںیمویکٹھکویھت۔اُسورپو‬
‫ایھبوکتواخبرویکواقنتہواطریویھت۔ےلہپواخبروڑچاتھواھتووتواچکواچکودبؿوتہبو‬
‫زمہوداتیواھت۔ابویکوابروویںواتگلواھتوےسیجواجؿووھچڑےتووھچڑےتواخبروےنو‬
‫اجؿووکووتڑورکورھکودایووہ۔رسیتےورچکیلوںیمواُسواکویجوالکسوےکووشرو‬
‫رشاےبوےسوااتکوایگ۔وہواکجلوےسولکنوآیئ۔راشکوںیموھٹیبورکوینیعوےکورھگو‬
‫چنہپویئگ۔اُسوےنوآجوابیلوےسوااجزتوںیہنویلویھت۔ و‬
‫‪190‬‬
‫ینیعورھگورپووموجدویھت۔اُےسودھکیورکووخشووہیئورگمواینپو ِدیلورسمتووکودابو‬
‫رکوےبواانتعیئوےسویلم۔اہنتیئواپےتویہواُسویکوےبواانتعیئوےبو ُریخوںیمو‬
‫دبؽویئگ۔وبیل۔’و’وہکوابون!وےسیکوآانووہا؟‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’و’ایکوےھجموںیہنوآانواچےیہواھت؟‘‘ و‬
‫’’ںیموےنوہیووتوںیہنواہک۔‘‘وینیعوےنواہک۔ و‬
‫’’وت‘‘… و‬
‫’’ریحتووہیئوےہوہکوںیھمتوریماوایخؽوےسیکوآایگ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایکوںیمو مھاراوایخؽوںیہنورکیتووہں؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ااھچووھچڑوواِسوذترکےووک‪،‬واتبئٹ‪،‬و مھاراواھبیئوشیکوےہ؟‘‘ و‬
‫ج‬
‫’’رہسگوااھچوںیہنوےہ۔‘‘ووہوہنموانبورکووبیل۔رھپوینیعویکوےبووت ہگیو‬
‫ےسورصػِوورظنورکےتووہےئووہواشہواسںیئوےکوابرےوںیموالتبےنویگل۔‬
‫الملتےنویگلوہکوےسیکواکیواافتؼویکویھچبووہیئوشبطوےنوابیلوےکواقعدئووکو‬
‫خسمورکدایواورووہواشہواسںیئوےکورنےغوںیموآایگ۔وبیل۔’’دوھکیوینیع!وہیو‬
‫ولگوےسیکوولوگںویکوایسفنتوےسوےتلیھکوںیہ۔افدئہواُاھٹےتوںیہ۔ڈارٹکویکو‬
‫‪191‬‬
‫دیووہیئودواوےنوارثوداھکای‪،‬وںیموکیھٹووہیئگورگموابیلواُےسواشہواسںیئویکو‬
‫داعواکوضیفورقارودےوراہوےہ۔وہواھجمسےنورپویھبوےنھجمسووکوایتروںیہنوےہو‬
‫ہکوہیوضحمواافتؼوےہ۔بجواسںیئوریمےووھبےلواھبےلوابیلواکورمُدشو‬
‫ںیہنوانبواھت‪،‬وبتوایکوںیموڈارٹکویکودوائٹںوےسوکیھٹوںیہنووہاورکیتویھت؟‬
‫‘‘ و‬
‫ینیعوےنواہک۔’و’وبےلوےلچواجریہووہ‪،‬وایکوںیھمتوریماورہچہودھکیورکوریمیو‬
‫انرایضواکوادنازہوںیہنووہوراہ؟‘‘ و‬
‫وہووچیکن‪،‬واکیوذراورکسمایئواورووبیل۔’و’اوہوااھچ…وےلہپوالتبودںیتیووتوابو‬
‫کتوانمویکچووہیت۔ینیعوڈرئی!وںیمواِسواقلبوںیہنووہںوہکومتویسیجوڑبےو‬
‫رھگویکوڑلیکوھجموےسوافخووہ۔متوڑبیووہ۔ھجموےسواقمہلبورکےکواانپودقو‬
‫وھچاٹوہنورکوواورووکیئووتقواضعئوےئکوریغبوامؿو ٹ‬
‫اُسواکوہصغورفووہنووہا‪،‬واجتموزووہایگ۔وبیل۔’و’ںیھمتووتوانمےنواکورطہقیویھبو‬
‫ںیہنوآات۔‘‘ و‬
‫‪192‬‬
‫’’وتوایکووہکں؟‘‘ووہوونصمیعوےبواچریگوےسووبیل۔’’ولچووھتڑیو‬
‫وخاشدمورکویتیلووہں۔دوھکی‪،‬واےنتوایپرےواورووصعمؾورہچےورپویگفخوذراو‬
‫ایھچوںیہنویتگل۔متوسنہوھکموڑلیکووہ‪،‬ووخدورپوربجورکےکوانسنہورکسماانودنبو‬
‫رکدوویگووتورہچےورپورھجایںوزپواجںیئویگواورودےنھکیوواےلووبڑیھورقارو‬
‫دےورکورہتشوامےگنوریغبورھگوےسورتصخووہاجںیئوےگ۔‘‘ و‬
‫وہوزریِوبلورکسماورکوےبواچریگوےسواُےسودےنھکیویگلووجوانمےتووہےئویھبو‬
‫دقؾودقؾورپورشدنمہورکےنویگلویھتووبیل۔’’واػوریمےواہلل!وسکواقمحو‬
‫ڑلیکووکودوتسوانبویھٹیبووہں۔ںیھمتووتوانمےنواکورنہویھبوںیہنوآات۔ایھبو‬
‫انراضووہایگووتومتواُےسوسکورطحوانمایورکویگ۔سجوویبیوےکواپسووشرہو‬
‫وکوانمےنواکورنہوںیہنووہات‪،‬ووہویھبکواکایمبوویبیوںیہنوالہکویتکس۔‘‘ و‬
‫اُسوےنورسواکھجودای۔زہشادواکورسااپواگنوہںوںیمورہلاوایگ۔ ِدؽوےنو و‬
‫وفراو‬
‫دالہسودای۔’و’وہوروےنھٹوواالوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫دامغوےنوڈراواودای۔’و’وبحمبوروےنھٹوواالوںیہنووہات‪،‬ووشرہورہوراتووکو‬
‫روےنھٹواکووجازوالتشورکاتیلوےہ۔روھٹورکواماتنوےہ‪،‬وامؿورکوروھٹواجاتوےہ۔‬
‫‪193‬‬
‫رہوابروامےننوےکوےیلویئنواداوبلطورکاتوےہواورواجؿووکووتڑےنوےکوےیلو‬
‫اینواصحرواتچنیھکوےہ۔‘‘ و‬
‫ینیعواُسوےکولپولپودبےتلورہچےووکوڑبےووغروےسودھکیوریہویھت۔وپاھچ‬
‫۔’و’ایکووسچوریہووہوریمیواجؿ؟‘‘ و‬
‫’’ھچکوںیہن۔‘‘ و‬
‫’’متوےنوریمیوابتواکووجابویھبوںیہنودای۔‘‘ و‬
‫’’متوےنوھچکووپاھچویہوںیہن‪،‬ووجابوایکودیتی۔‘‘ و‬
‫’’ںیموےنووپاھچواھتوہکوایھبانراضووہایگووتواُےسوسکورطحوانمئٹویگ؟و‬
‫ایکواِیسورطح‪،‬وسجورطحوےھجموانمےنویکووکششورکریہویھت؟‘‘ و‬
‫وہوےبودایھؿویھت۔وفراوووبؽوزپی۔’و’ںیمواُےسوافخووہےنواکوومعقویہو‬
‫ںیہنودوںویگ۔‘‘ و‬
‫’’ایک…اہےئوابون!ہیومتوےنوایکواہک؟واینپوابتووکو ُدرہائٹ۔‘‘وینیعواکورہچہو‬
‫ووف ِورورسمتووااجعتسبوےسوکمچواُاھٹ۔ و‬
‫‪194‬‬
‫اُےسوابونویکویتخیچووہیئوآوازوےنواےنپوےہکووہےئواافلظویکوونعمتیوےسو‬
‫آؿویکوآؿوںیموروانشسورکادای۔وہووجوارتعاػوںیہنورکانواچیتہویھت‪،‬واُسو‬
‫یکوزابؿوےنواُسویکوااجزتوےکوریغبوتشطوازابؾورکدایواھت۔اُسواکورہچہو‬
‫آؿووادحوںیموانلگرووہایگواوروونٹھگںوںیمورہچہواپھچورکودورہیووہیئگ۔ینیعو‬
‫ِو‬
‫وچریوڑکپویکچویھت۔وچرووکواھبےنگواکوومعقودےیوریغبواُسوےکورسووہیئگ۔‬
‫ڈیبورپورگاورکووااہلہنوادنازوںیمووچےنمویگل‪،‬ودویایگنورھبیوےبواتیبوےسو‬
‫ٹ‬
‫اھجمسےنویگل۔’’وںیمو مہ کیںجوٹؾووچؾورکووھجیٹورکدوںویگ۔زہشادوےکواچدنو‬
‫رپولینوآررٹسماگنونبورکاُرتوںویگواورورقہیورقہیورپودقؾورھکورکوالٹھجو‬
‫دوںویگ۔وہٹن‪،‬واگؽ‪،‬وآںیھکن‪،‬وزںیفل…ووھچورکویھبووھچےتورےنہووکویجو‬
‫اچاتہوےہ۔ہنواجےنودخاوےنوںیھمتوشیکوانبایوےہ۔اہھتواگلےنوےسویلیمو‬
‫وہیتووہ‪،‬ویلیمووہرکودؽوںیموےنجسویتگلووہ۔اہےئوابون!ومتوینتکوایپریووہ۔‬
‫ریمااھبیئوڑباووخشوتمسقوےہ۔اُسویکوتمسقویسیجو ُداینوںیمویسکویکو‬
‫‪195‬‬
‫ینیعواکووااہلہنونپواُےسورشاسمرورکراہاھتورگمووہواُسویکوتیفیکوےسوےبواینزو‬
‫اُےسووچےمواجریہویھت۔کھتورکوڈیبوںیمواُسوےکوولہپوںیمورگویئگ۔وبیل۔’و‬
‫’ںیموکھتویئگووہں‪،‬وزہشادوزدنیگورھبوںیہنوےکھتواگ۔متویھبوںیہنووکھتویگ۔‬
‫وعرتوایسیویہووہیتوےہ۔انںوانںورکیتوریتہوےہ‪،‬ونبوڈوروےکودنبھوےکو‬
‫ٹ‬
‫یتچنھکویھبواجیتوےہ۔م کیںجایتنویھتوہکواکیوہنواکیو ِدؿو مھارےو ِدؽوںیمو‬
‫ایھبویکوتبحموروگونبورکواجگواُےھٹویگواوروںیھمتوےبولکورکودےویگ۔‬
‫آجومتوتبحمویکوےبویلکووکووسحمسورکریہووہ۔لکوتبحموںیمواعریضورجہورپو‬
‫ےبویلکوےکوامرےولبورپولبواھکیتورھپوویگ۔‘‘ و‬
‫اُسویکوےبواسیگتخوےنواُسویکولکشمولحورکدیویھت۔ینیعوےکوویںو‬
‫ڑیھچےنورپووہویھبودقرےوےبوابکووہیئگ۔وبیل۔’و’ینیع!وزہشادوتہبوااھچو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔متویھبوتہبوایھچووہ۔اےنپواور مھارےوچیبواحلئواسٹیٹسوےھجمو‬
‫ٹ‬
‫مھاریورطػوآےنوےسورواتکوےہ۔ںیموایکورکوں؟وےھجموھچکواھجسیئوںیہنو‬
‫داتی۔‘‘ و‬
‫‪196‬‬
‫ینیعوٹھجوےسووبیل۔’و’ںیھمتوھچکورکےنویکورضورتوںیہنوےہواجمن!ووجو‬
‫یھبورکانووہاگ‪،‬ووہوںیمورکوںویگوایوریماوایھبورکےواگ۔متوسبواانتوااسحؿو‬
‫مہودوونںورپورکدانیوہکوبجومتوےسوھچکووپاھچواجےئ‪،‬وبتواِسورسووکواورپو‬
‫ےچینورحتکودےودانی۔‘‘ و‬
‫وہوزایدہووبےنلویکواعدیوںیہنویھت۔ینیعوےنواُسوےکودؽوودامغووکووگاییئو‬
‫دیووتووہوالبواکتؿووبیتلویلچویئگ۔کھتویئگووتوڈناھؽویسووہرکوھٹیبویئگ۔اےسیو‬
‫ںیموہتپوالچوہکواسریوابںیتورکیلواجںیئووتوذنہوااچکنواخیلووہاجاتوےہ۔‬
‫اخیلوذنہونکھتواوروےبواچریگویکوالعتمووہاتوےہ۔اُےسوابیلواکوایخؽو‬
‫آایگ۔وہورقمرہووتقورپواکجلوچنہپورکواُےسووموجدوہنواپاتووتورپاشیؿووہاجات۔‬
‫ینیعوےسوااجزتوبلطویکووتووہووبیل۔’’اےسیوٹہ کیںمیکرڑیواجؿ!وایھبواکیفو‬
‫وتقوزپاوےہ۔ںیمووفؿورکدیتیووہں‪،‬وایھبوںیھمتواکجلوڈراپورکوآےئواگ۔‬
‫ارگواُسوےکواپسووتقوںیہنووہاگووتووہوڈراویئرووکوجیھبودےواگ۔‘‘ و‬
‫وہوزہشادواکواسانموںیہنورکانواچیتہویھت۔یفنوںیمورسوالہورکووبیل۔‘‘ںیہن۔‬
‫ںیموراشکوںیمویلچواجئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫‪197‬‬
‫ینیعوےنواُسوےکوااکنروےسوولہپیہتورکےتووہےئووفؿورپوزہشادوےسوراہطبو‬
‫رکوایل۔وہویسکوگنٹیموںیمورصموػواھت۔اُسوےنوڈراویئرووکوےنجیھبواکوودعہورکو‬
‫ایل۔ینیعوےنواُےسوابونووکوڈراپورکےنوےکوابرےوںیموںیہنوالتبایواھت۔‬
‫آدےھوےٹنھگوںیمواگڑیورھگوچنہپویئگ۔ڈراویئرووپرچوںیمو ُرکورکواہرؿواجبےنو‬
‫اگلووتودوونںووپرچوںیموآںیئگ۔وہواگڑیوںیموےنھٹیبویگلووتوینیعوےنورسوگیشو‬
‫یک۔’و’دانھکی‪،‬واےنپوودعےورپواقمئورانھکواوروریمےوایھبووکویھبکوانراوضوہنو‬
‫رکان۔‘‘ و‬
‫وہوپنیھجویئگ۔رشامیئورشامیئویسورکسماٹہوںیمواےنپوودعےواکوااعدہو‬
‫رکےتووہےئواکجلویکورطػورواہنووہیئگ۔زدنیگویھبوقشعوےکوافکیتیو‬
‫وتقویکورطحوانآوسدہووہیتوےہ۔بجوںیہکوزمہوآےنواتگلوےہ‪،‬واسںیسنو‬
‫متخووہواجیتوںیہ۔اہجںوزدنہورےنہویکوبلطوّدشتواایتخرورکیتوےہوواہںو‬
‫اِےسوےبوابثیتواوروجکوادایئووسےنھجویتگلوےہ۔آجویہووتوینیعوےکواسھتودؽو‬
‫یکوابںیتورکےنواکوزمہوآراہواھت۔آجویہواُسوےکواپسووتقومکواھت۔ و‬
‫‪198‬‬
‫وہوٹیلووہیئگویھت۔اکجلوےکوٹیگورپوابیلواُسواکورظتنمواھت۔اُےسوینیعویکواکرو‬
‫ےسونکلیےودھکیورکوکپلورکورقبیوآای۔رپاشیینوےسووبال۔’و’متوےنوالتبایویہو‬
‫ںیہنواھتوہکومتوینیعوےکواہںواجئٹویگ۔التبورکواجںیتووتوےھجموااظتنروہنورکانو‬
‫زپات۔ریخ‪،‬ووھٹیب‘‘… و‬
‫وہوریکریئورپمجورکوھٹیبویئگ۔ذعمرتووخااہہنوےجہلوںیمووبیل۔’’وہوآجویھبو‬
‫اکجلوںیہنوآیئویھت۔ریپڈیواخیلوےھت‪،‬واِسوےیلواُسواکوہتپورکےنوراشکورپو‬
‫یلچویئگویھت۔ابوتںوںیمووتقواکودایھؿوںیہنوراہوورہنوںیھمتوااظتنرویکو‬
‫وکتفوانلیھجوہنوزپیت۔‘‘ و‬
‫’’وہوانراضویھتوانں؟‘‘ و‬
‫’’اہں‘‘! و‬
‫’’امؿویئگ؟‘‘ و‬
‫’’اہں۔ںیموےنواُےسوانموایل۔وہودؽویکورُبیوںیہنوےہ۔دلجیوامؿو‬
‫اجیتوےہ۔‘‘ و‬
‫‪199‬‬
‫ابیلوےنواعتیفورھبیواسسنوےنیسوںیمواُاتریواورواینپووتہجورٹکفیوےکوچیبو‬
‫ےسواسلکیئورہلاورکورہتسواحلصورکےنورپورموکزورکدی۔ڑبیواگڑویںو‪،‬و‬
‫اکروںواوروراشکواےلواسلکیئووساروںووکواشدیوااسنؿویہوںیہنوےتھجمسوےھت۔‬
‫یھبتواُےسواسلکیئوڑبیواایتحطوےسوالچانوزپیتویھت۔ و‬
‫ابونوےنودورہپوںیمویہوابیلوےسوہہکودایواھتوہکووہواشؾواکواھکانوابزاروےسو‬
‫رخدیورکوالےئ۔آجوےکو ِدؿوںیمووہورہسگووکیئواکؾوںیہنورکانواچیتہویھتو‬
‫ہکلبووپریووسکییئوےسویلھکوآوھکنںوںیموزہشادوےکووخابورپوانواچیتہویھت۔‬
‫اشؾووکواھکانواھکےنوےکودعبوابیلواچراپیئورپودرازووہایگ۔اُےسووراشکپوںیمو‬
‫اسراو ِدؿواکؾورکانوزپاتواھتوسجوےکوببسواُسواکودبؿواکھتوٹوےسووچرو‬
‫وہاجاتواھت۔یھبتووہواھکانواھکےتویہواچراپیئوےسوٹمچواجاتواھت۔ابونویھبو‬
‫اخومیشواچیتہویھت۔ومخیشوںیمویہواُسویکووصترایتو ُداینوآابدووہیتکسویھت۔‬
‫اےسیوںیموابیلوےکووفؿواکوزبروجبواُاھٹ۔ابیلوےنواہھتوےکوااشرےوےسواُےسو‬
‫وفؿواڈنیٹورکےنواکومکحودای۔اُسوےنووفؿواُاھٹای۔ارکسنیورپواگنہوزپےتویہو‬
‫‪200‬‬
‫وبلںورپورکسماٹہوریتویئگ۔اکؽورویسیورکےتووہےئووبیل۔’و’وکیئووضفؽو‬
‫ابتوتمورکان۔ںیموذماؼوےکوومڈوںیمورہسگوںیہنووہں۔‘‘ و‬
‫ینیعویکوالبلچیتوآوازوامستعوںیمواُرتی۔’و’یلیھتہورپورسوسںویتمجودیھکیوےہو‬
‫متوےنویھبکوامیئوڈرئی؟‘‘ و‬
‫’’ایکوبلطم؟‘‘ و‬
‫’’اوفہ!ومتویسیجوےبوووقػوڑلیکووکوبسوھچکواھجمسانوزپاتوےہ۔متو ِدؿو‬
‫ٹ‬
‫ںیموھجموےسولمورکویئگووہ‪،‬وراتو مھارےوریغبواکینٹولکشموداھکیئودیتیو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔ںیھمتواینپویلیھتہورپویمجووہیئورسوسںوداھکےنواورو مھاراوایپراوایپراو‬
‫رہچہودےنھکیوےکوےیلواحرضووہانواچیتہووہں۔ہکلمواعہیلویکوااجزتودراکرو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫وہواکیوذراوربھگاورکواُھٹویھٹیب۔وبیل۔’’ںیہنوںیہن۔اِسووتقوںیہن۔حبصو‬
‫اکجلوںیمولموانیل۔‘‘ و‬
‫’’حبصویٹھچوےہ۔‘‘وینیعوےنودلجیوےسواہک۔ و‬
‫’’رپوسںویہس‘‘… و‬
‫‪201‬‬
‫’’ںیہن۔ایھبواورواِیسووتقوآانواچیتہووہں۔ایکوںیھمتوریماوآانوااھچو‬
‫ںیہنواتگل؟‘‘ و‬
‫’’اکیفووتقووہایگوےہ۔ادنریھاویھبوےہ۔متوحبصوآاجان۔‘‘ووہوینیعویکو‬
‫آدمورپورپاشیؿووہاجیتویھت۔اینپومکوامیگیئواکوااسحسواُےسواتسےنواتگلواھت۔ و‬
‫ٹ‬
‫وفؿوںیموینیعویکورتلجگنوجبواُیھٹ۔وبیل۔’و’مہو مھارےورھگوےکودروازےو‬
‫رپوڑھکےوںیہ۔یجواچےہووتوادنروالبول‪،‬ویجواچےہووتوانرمادوواسپوجیھبودو۔‘‘ و‬
‫’’چس؟‘‘ووہووبالھکویئگ۔ابیلویھبواُھٹورکوھٹیبوایگ۔ااشرےوےسووپےنھچو‬
‫اگلوہکووہواینتوربھگایئووہیئوویکںوےہ۔وہودلجیوےسواچراپیئوےسواُرتیواورو‬
‫وفؿواہھتوںیمواھتےموریبوینودروازےویکورطػویکپل۔ابیلویھبواُسوےکو‬
‫ےھچیپوےھچیپوالچوآای۔دروازہووھکالووتوینیعووکونیعواسےنموڑھکےواپای۔اُسوےکو‬
‫بقعوںیموینیعوےکواپاپواوروامامویھبوڑھکےوےھت۔وہوریحتوےسوگنگورہو‬
‫ےئگ۔ینیعووشیخوےسووبیل۔’و’ایکوادنروآےنویکوااجزتوںیہنودویگ؟‘‘ و‬
‫وہودلجیوےسودروازےورپوےسوٹہورکوراہتسودےتیووہےئووبیل۔’و’آ…و‬
‫آاجںیئوزیلپ…واالسلؾومکیلعوالکنویج‘‘! و‬
‫‪202‬‬
‫ونیتںورھگوںیمودالخووہےئ۔الکنواوروآیٹنوےنوابریوابریودوونںوےکو‬
‫رسوںورپوتقفشورھبےواہھتورےھکواورورمکےوںیموآےئگ۔ابونواچےو‬
‫انبےنوےکوایخؽوےسووچےھلویکورطػویئگورگموینیعوےنوڑکپورکواماموےکواپسو‬
‫اھٹیبودای۔وبیل۔’و’اچےودعبوںیموںیئپوےگ‪،‬وےلہپویجورھبورکودےنھکیووتودو۔چس!و‬
‫آجووتودےھکیوانبودنینویہوںیہنوآریہویھت۔‘‘ و‬
‫وہورساہمیسواگنوہںوےسوابریوابریوونیتںووکودھکیوریہویھت۔ابیلواھبگورکو‬
‫ایگواورووبںیلتوڑکپوالای۔رسوورکےتووہےئواُسوےکواہوھتںواکواراعتشو‬
‫اصػوداھکیئودےوراہواھت۔ابتدہلٔواوحاؽوےکودعبواماموےنوابونواکورہچہواہوھتںو‬
‫ےکوایپےلوںیمورھبوایل‪،‬وایپروایکواوروابیلووکواخمبطورکےکواہک۔’و’اٹیب!وےسیجو‬
‫متویسکوامںوےکوےٹیبووہ‪،‬واےسیویہوزہشادوریماواٹیبوےہ۔ینیعووکومتوےنودھکیو‬
‫ٹ‬
‫راھکوےہ‪،‬واچوہووتوزہشادووکویھبودھکیوےتکسووہ۔ںیمو مھارےورھگوںیمووھجیلو‬
‫الیھپےئواِسوایپریویسویٹیبووکوامےنگنوآیئووہں۔اےنپورھگواکواچدنوریمےو‬
‫ٹ‬
‫آنگنوںیمواُاترودو۔زدنیگورھبو مھاراوااسحؿوںیہنووھبولںویگ۔‘‘ و‬
‫‪203‬‬
‫ابیلواؿوزپھوصخشواھت۔ہبولکشموامامویکوابتووکوھجمسواپای۔وہوقنںویکورطحو‬
‫دےتھکیووہےئووسےنچواگل۔’و’ںیہکواؿویکوابتواکوبلطموھچکواورووہ۔وہوہنو‬
‫وہ‪،‬وجوںیموھجمسواھٹیبووہں۔‘‘ و‬
‫الکنوےنواُسویکولکشمووکواھبےتپنووہےئوراسؿوےسواانپودماعوایبؿوایک۔ابیلو‬
‫ےنووچکنورکوابونووکوداھکیووجورسواکھجےئوانونخںوےسولیھکوریہویھت۔اُسو‬
‫اکوآداھورہچہوداھکیئودےوراہواھتووجوےلھکواافلظوںیموابیلووکوالتبوراہواھتوہکو‬
‫آےنوواےلواُسوےکودوےٹپواکووکانوڑکپورکویہواِسوادنریھےورمکےوکتو‬
‫ےچنہپوںیہ۔ھچکوانہکواچاتہواھتوہکوزہشادواکورہچہورظنوںوںیمولھگوایگ۔اسھتویہو‬
‫اشہواسںیئویکوداعواوروالتبیئووہیئواشناینںورگہوہبورگہوےنلھکوںیگل۔اشہواسںیئو‬
‫ےنوالتبایواھتوہکواُسویکونہبواکواہھتواھتےنموےکوےیلواکھبریونبورکوآےنو‬
‫واالولکشوووصرتوںیمواتکیووہاگ۔رُپششکووہاگ۔ربصواوروتبحموےسوومعمرو‬
‫ووجدووہاگ۔ےبوااہتنءودوتلواکوامکلووہاگواوروبسوےسوڑبیواشنینوہیوالتبیئو‬
‫یھتواشہواسںیئوےنوہکووہواُسویکونہبویکورغتبووکوںیہنودےھکیواگوہکلبو‬
‫دصؼودؽوےس‪،‬یجواجؿوےسوتبحمورکےواگ۔اشہواسںیئواکواجیھبووہاوصخشو‬
‫ِو‬
‫‪204‬‬
‫آؿواچنہپواھت۔دؽوںیموادنہشیورسرساےنواگل۔’و’ںیہکوےلہپویکورطحوابونواڑکو‬
‫ہنواجےئ‘‘! و‬
‫اماموےنودلجیوےسووپاھچ۔’’ایکوابتوےہواٹیب؟وسکووسچوںیموزپوےئگووہ؟و‬
‫ارگوںیھمتووسےنچوےکوےیلوھچکووتقودراکروےہووتوالبوکجھجوہہکودو‪،‬ومہو‬
‫ااظتنرورکوںیلوےگ۔اہںمگ ڑروااکنروںیہنورکانوورہنومہوبسواکودؽووٹٹواجےئو‬
‫اگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواکیورظنوابونووکوداھکی۔اےسیویہووتقوںیموابونواکورسواُاھٹ۔دوونںو‬
‫یکورظنںیوںیلم۔رمعورھبواکیودورسےووکوداھکیواھت۔اکیودورسےویکویہکو‬
‫اورواؿویہکونسوریھکوںیھت۔ابیلوےنوآںیھکنورُچاوںیل۔وبال۔’’ےھجموہلصیفو‬
‫رکےنوےکوےیلودنچو ِدونںویکوتلہمودےئجی۔آپویھبووسچوںیلوہکومہو‬
‫دوونںونہبواھبیئوضحمواینتویہوشبطورےتھکوںیہوینتجوآپووکوداھکیئودےو‬
‫ریہوےہ۔اِسوےسوآےگوایوےھچیپوھچکویھبوںیہنوےہ۔ہیوہنووہوہکولکوالکںو‬
‫ریمیونہبووکوآپووخیشویکواجبےئودھکودےنیوواےلوےنعطودےنیوںیگل۔‘‘ و‬
‫‪205‬‬
‫امامواکورہچہوھجبوایگ۔اُھٹورکوابیلوےکواپسوآیئگ۔رسورپواہھتوریھپےتووہےئو‬
‫ایپروےسووبیل۔’و’وجومتوانہکواچےتہووہ‪،‬وںیموھجمسوریہووہں۔اھجمسوریہووہںو‬
‫ٹ‬
‫ہکوںیمواورو مھارےوالکنووسچوھجمسورکواہیںوآےئوںیہ۔ںیمہواِسوےسو‬
‫وکیئورفؼوںیہنوزپاتوہکومتواریمووہوایرغبی‪،‬واؿوزپھووہوایوتہبوزایدہومیلعتو‬
‫ایہتف…ومہوابونوےکودویاےنوںیہ۔اِےسواینپووہبوانبورکواہیںوےسوےلواجےنو‬
‫ٹ‬
‫ےکوارادےوےسوآےئوںیہ۔ںیموودعہورکیتووہوہکو مھاریونہبورپوزدنیگو‬
‫رھبووکیئوآچنوںیہنوآےئویگ۔آیئویھبووتوےلہپوھجمورپوآےئویگ۔ریمےو‬
‫دوونںوےچبواریموزادےورضوروںیہورگموںیموےنواِؿویکورتتیبواسوادنازو‬
‫ےسویکوےہوہکوہیوااسنؿووکواتیمہودےتیوںیہ‪،‬و ُرےپوےسیپووکوںیہن‘…‬
‫‘و‬
‫ینیعوےنوابونواکواہھتوڑکپاواورونحصوںیموےلوآیئ۔اکیووگےشوںیمودویارو‬
‫ےسوکیٹواگلورکوڑھکیووہیئگ۔رشارتورھبیورظنوںوےسواُےسورسواتواپو‬
‫وٹٹےنلویگل۔وہوپنیھجورکووبیل۔’’اےسیوایکودھکیوریہووہ؟‘‘ و‬
‫‪206‬‬
‫’’ولگورکبیواگےئورخدیےنوےکوےیلوڈنمیوںیمواجےتوںیہووتووٹٹؽو‬
‫وٹٹؽورکوکیچورکےتوںیہ۔داتن‪،‬وگنیس‪،‬و ُدؾو…ورہوزیچورپوثحبورکےتو‬
‫ںیہ۔ںیمووتورھپواکیوااسنؿووکوتبحموےکوداومںورخدیےنوےکوےیلویلکنو‬
‫وہں۔ایھچورطحووھٹکنواجبورکودوھکیںویگ‪،‬وبتورخدیوںویگ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫وہوازیویںورپووھگؾورکورقبیووہوآیئ۔’و’یجورھبورکودھکیوول۔ںیہکو مھارےو‬
‫ایھبووکولکواموییسواکواسانموہنورکانوزپے۔‘‘ و‬
‫وہوڑیھچےنویگل۔وجاینوےکورُپارسارودبؿورپودگدگیووہےنویگل۔رَپےوٹہو‬
‫رکووبیل۔’و’متووتوابلکلوےبوایحووہاجیتووہ۔‘‘ و‬
‫’’اورومتواےسیورسخووہاجیتووہوےسیجوںیموینیعوںیہن‪،‬وزہشادو‬
‫وہں۔‘‘ینیعوےنواُسواکولگووگںورہچہواہوھتںوںیمورھبوایل۔آوھکنںووکو‬
‫اکپھجےئوریغبواُسورپورموکزورےتھکووہےئووبیل۔’’ابون!وبیصنواکولیھکودےنھکیو‬
‫اکووہاتوےہ۔ںیمووباےئورفڈنیزورپونیقیورےنھکووایلوڑلیکووہں‪،‬وےھجمورگزلو‬
‫س‬
‫رفڈنیزواکواامعتسؽودشہوٹوٹورپیپوےلمواگ۔متوےنواکیورپواھچنورووہےنواکوہیہتو‬
‫دؽوےسوابدنھورکوراھکواھت‪،‬ودھکیوول!وںیھمتواؿووھچاواسیھتولموایگوےہ۔چسو‬
‫‪207‬‬
‫ابون!ویھبسوےتہکوںیہوہکوتبحموابےنٹنویکوزیچووہیتوےہ۔ابےنٹنوےسومکوںیہنو‬
‫وہیت۔اشدیوکیھٹوےتہکووہںوےگورگموںیموےنوداھکیوےہوہکوابےنٹنوےسومکو‬
‫وہایوہنووہ‪،‬وےبووتعقواوروانآوسدہورضورووہاجیتوےہ۔ےھجمووکیئونمواچاہو‬
‫وباےئورفڈنیووھچاتوےہووتوےھجموھچکویھبوںیہنووہات۔ںیھمتوںیمویہووھچوولںو‬
‫ٹ‬
‫وتو مھارےورہچےواکورگنودبؽواجاتوےہ۔اہےئ!واجؿوو ِدؽودفاواسورلزشو‬
‫ٹ‬
‫رپووج مھارےواہوھتںوںیمووعدورکوآیتوےہ‪،‬واہےئ!ومشچوورظػودفاواسو‬
‫ٹ‬
‫الگیبوسکعورپووجوزہشادواکوانؾوےتنسویہو مھارےواگولںورپووھپٹوزپاتوےہو‬
‫اورواہےئ‘‘… و‬
‫’’ابواینپووکباسودنبویھبورکدووینیع!‘‘وہواےنپودوونںواہھتواُسوےکو‬
‫ےنیسورپورھکورکوداکھودےتیووہےئووبیل۔وہودویاروےسوتشپواکٹےئوڑھکیو‬
‫یھت۔دیلیکھوہنویئگووتووخدوےبواقوبووہیئگ۔ینیعوےنواُےسوابوہنںوںیموڑکجو‬
‫رکواینتوّدشتوےسوچنیھبوڈاالوہکواُسویکواسسنوویلسپںوںیمویہورکچاےنو‬
‫یگل۔دؽوزورےسودڑھےنکواگلواورودڑھنکواےنپووبحمبواکوانؾوتبحموےکو‬
‫راگوںیمواالےنپویگل۔اُسوےنوےبودؾووہورکواہروامؿویلواورورف ِوطوذجابتو‬
‫‪208‬‬
‫ےسورووزپی۔اےسیوںیمواُسواکوپراوووجدوانگنگےنواگل۔’’وتوریمےوریغبوہنورہو‬
‫اکسووت‪،‬بکوریتےوریغبویجویکسوںیم…آیتورےہوابوںیہکوےسوآواز‪،‬ابو‬
‫ریتےواپسوآیئگوںیم… و‬
‫اےسیویہووتقوںیمواُسوےکولبقتسمواکوہلصیفورکےنوواالویسکواکؾوےسو‬
‫رمکےوےسوابرہوالکن۔دوونںووکودویاروےکواسھتواِسواحتلوںیمودھکیورکو‬
‫وھباکچنورہوایگ۔رقبیوآرکواکنھکرا۔دوونںواُسویکووموجدیگووکواھبپنورکو‬
‫زہڑباورکواگلووہںیئگ۔ابونوےنواکیودنکاھووھچڑا‪،‬ودورساواھتؾوایل۔ابیلواُسو‬
‫ےکوابولںوںیمواینپووفالدیواایلگنںوریھپےتووہےئووبالوابون!وریمیواجؿ!و‬
‫ےھجتووخدوےسودجاورکانواےسیویہواتگلوےہوےسیجوںیمواینپوزدنیگووکواولداعو‬
‫ٹ‬
‫ےنہکوالچووہںورگموےھجمواکیووخیشوےہوہکوںیموےنو مھارےولبقتسمویکووجو‬
‫وصتریواینپوآوھکنںوںیمواجسوریھکویھت‪،‬ووہوتمسقوےنویقیقحورظنموانبورکو‬
‫اسےنمورھکودیوےہ۔ےھجموابوہلصیفورکےنوےکوےیلوتلہمویکورضورتو‬
‫‪209‬‬
‫ابونووکوینیعوےکورپسدورکےکووہوامامواورواپاپوےکواپسوالچوایگ۔رھبایئووہیئو‬
‫آوازوںیمووبال۔’’امام!وآپوبجواچںیہ‪،‬وآرکواینپویٹیبویکوایلگنوںیمواوگنیھٹو‬
‫ڈاؽویتکسوںیہواہتبلوںیمواچوہںواگوہکوابونویکومیلعتولمکمووہےنوےکودعبواُسو‬
‫یکواشدیویکواجےئ۔‘‘ و‬
‫امامواورواپاپووکاسورپووکیئوارتعاضوںیہنواھت۔اُرتورکویتلیھپوراتواکواولکاتو‬
‫وسرجودقمروےنوابونویکودنبودگازویھٹموںیمودےودایواھت۔آےنوواےلودنچو‬
‫دونںوںیمویھٹمویکواکیورخمویطوایلگنوںیموریہےویکواوگنیھٹوےنکمچووایلو‬
‫یھت۔انہپےنوواےلویکولکشوایھبوےسووصترویکوآھکنووکوریخہوےئکواجریہو‬
‫یھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ابیلوےنووساچواھتوہکوینگنموےکودعبواھٹمیئواورایلصووبیکسوےکووسٹواکو‬
‫ذنراہنٔودیقعتوشیپورکےنوےکوےیلواشہواسںیئوےکوآاتسےنورپواحرضیو‬
‫دےواگ۔رُمادوںوواےلو ِدؿوینعیورعمجاتووکووہواےنپووشؼووکواشہواسںیئو‬
‫ےکودقومںوںیمورےنھکوےکوےیلوآاتسےنورپواحرضووہایگ۔رسواکھجورکوادبو‬
‫‪210‬‬
‫ےسووبال۔’’اشہویج!وآپوھجمورپورہمابؿوایکووہےئ‪،‬ودخاوھجمورپورایضووہایگ۔‬
‫چسوےتہکوںیہ‪،‬واہللوواولںویکوآھکنویکوشبنجودقتریووکودبؽودیتیوےہ۔ریمیو‬
‫دقتریودبےنلوواےلوآپوںیہواوروںیمواےنپوآپووکوآپویکوالغیموںیمو‬
‫دےنیوےکوےیلواحرضووہایگووہں۔‘‘ و‬
‫’’ایکوابتوےہواابقؽونیسح؟وڑبےووخشوداھکیئودےتیووہ‪،‬وںیہکو‬
‫الرٹیووتوںیہنولکنوآیئ۔‘‘واشہواسںیئوےنوبجعتوےسووپاھچ۔ و‬
‫’’اضیویہوںیھجمسواسںیئویج!‘‘وابیلوےنواشہواسںیئوےکوریپوںورپواہھتو‬
‫رھکودےی۔اہوھتںورپوآںیھکنواھچبودںی۔’’ریمیونہبوےکوےیلوتہبواریمو‬
‫آدیمواکورہتشوآایوےہویج۔ویہوآدیمواھتووجوےھجمونیتوالھکو ُرےپواکوکیچو‬
‫دےنیوےکوےیلوداکؿورپوآایواھتورگموابونویکوےبواجودضویکووہجوےسواسراواکؾو‬
‫اٹھکیئوںیموزپوایگ۔ابووہودےنیویکواجبےئوےنیلوےکوےیلودروازےورپوچنہپو‬
‫ایگوےہواسںیئویج!وآپوڑبےورکومںوواےلوںیہویج‘‘… و‬
‫اشہواسںیئوےکوددیےولیھپوےئگ۔اُےسوابولںوےسوڑکپورکواورپواُاھٹےتو‬
‫وہےئوداتنوسیپورکووبال۔’’ہیومتوایکوہہکورےہووہ؟‘‘ و‬
‫‪211‬‬
‫’’ںیموچسوہہکوراہووہںویج‘‘! و‬
‫ٹ‬
‫’’وکؿو مھارےودروازےورپوآایواھت؟‘‘واُسوےکورُپونرورہچےورپو‬
‫بیجعوےسواترثاتوارھبوآےئ۔’’ےھجمولیصفتوےسواتبئٹ‪،‬ومتووکؿویسوامحتقو‬
‫رکوآےئووہےبوووقػوااسنؿ؟‘‘ و‬
‫ابیلورشوعووہایگ۔وجںووجںووباتلواجاتواھت‪،‬واسںیئواکورہچہورف ِوطوااعتشؽوےسو‬
‫رسخووہاتواجاتواھت۔ابیلوھجمسوراہواھتوہکواسںیئوالجؽوںیموآاتواجراہوےہ۔ہیو‬
‫دھکیورکواُسویکوآوازوںیموہظحلوہبوہظحلووجشورھباتواجاتواھت۔ابتولمکمو‬
‫رکےنورپواسںیئووکوداھکی۔وہووپریورطحوالجؽوںیموآاکچواھت۔اہھتواُاھٹورک‪،‬و‬
‫ڑبجےوچنیھبورکوزیتوےجہلوںیموہہکوراہواھت۔’’متوےنوتہبوطلغوایکوابیل‪،‬وتہبو‬
‫ٹ‬
‫طلغوایک۔ مھارےواپسوآےنوواالودوھےکوابزوےہ‪،‬وویہواطیشؿوےہوسجو‬
‫ٹ‬
‫ےنو مھاریونہبووکواےنپوایھبکنووجنپںوںیموڑکجوراھکوےہ۔متوےنواینپونہبو‬
‫اجئو‬
‫اُیسواطیشؿوےکووحاےلورکدی۔ہیومتوےنوایکورکدایواابقؽونیسح…وایھبو ٹ‬
‫اوروہیوینگنمووتڑےنواکواالعؿورکدو۔اُؿواکواسامؿوواسپورکدو۔ہیواشدیومتو‬
‫دوونںوےکوےیلوابتیہواکوومٔبجونبواجےئویگ۔اہےئواہےئ…ومتوےنوریمیو‬
‫‪212‬‬
‫التبیئووہیئواشنوینںووکووپریورطحوےنھجمسویکووکششویہوںیہنویکوورہنواانتو‬
‫وہاجئٹواوروایلگورعمجاتووکوریمےواپسوآان۔‬
‫ڑباودوھاکوہنواھکےت۔ابودعفو و‬
‫بتوکتوینگنمووتڑےنوےکوامتؾورتواومرورسااجنؾودےوانیل۔‘‘ و‬
‫ابیلووہوقنںویکورطحواسںیئویجواکورہچہودھکیوراہواھت۔اینپواسدہوولیحوےکو‬
‫ببسوہیووسچورکوربھگاوایگواھتوہکواُسوےنواینپونہبویکوزدنیگواےنپواہوھتںو‬
‫ےسوابتہورکودیوےہ۔ونٹھگںورپواہھتورھکورکاُےتھٹووہےئورلزیتووہیئوآوازو‬
‫ںیمووبال۔’’اسںیئویج!وںیموااسنؿووہں‪،‬وااسنؿواطخواکوالتپووہاتوےہویج…و‬
‫ریمیویطلغورپرپدہوڈاؽورکوریمیونہبویکوزدنیگووکواچبوںیل۔وہوےھجموتہبو‬
‫ایپریوےہ۔ھجموےسووتواُسوےکواچروآوسنویھبودےھکیوںیہنواجےت۔‘‘ و‬
‫اسںیئوےنودوونںواہھتووہاوںیمورہلاےئ۔ھچکوزپھورکووھپکنوامریواوروےتکنھپو‬
‫وہےئوےجہلوم کیںیوٹال۔’’ابوداعفؿو ٹ‬
‫وہاجئواہیںوےسواورووجواہکوےہ‪،‬ووہو‬
‫رکےنوےکودعبویہواہیںودقؾورانھکوورہنواےنپواصقنؿوےکومتووخدویہوذہمو‬
‫دارووہےگ۔ںیموےنومتواسیجوےبوووقػوااسنؿوزدنیگورھبوںیہنوداھکی۔‘‬
‫‘و‬
‫‪213‬‬
‫آاتسےنوےسولکنورکوےکھجودنکوھںوواالوابیلویھبواشہواسںیئویکواِسوابتو‬
‫ےسوقفتمواھتواورووخدووکو ِنڑاواولواکاھٹپورقارودےوراہواھت۔اسلکیئورپوڈےلیھو‬
‫ریپوںوےکواسھتوڈیپؽوامرےتووہےئووہووساتچواجاتواھت۔’’زہشاداسیجوذہمبو‬
‫ااسنؿوےسیکواطیشؿونبواتکسوےہ؟ووہواانتواریمواورویخسوآدیموےہ۔ابونویکو‬
‫الکسوولیفواکواھبیئوےہ۔اہہ!واطیشؿویسیکویسیکوںیلکشواانپواتیلوےہ۔اشہواسںیئو‬
‫ہنوالتبےتووتوںیمواےنپواہوھتںواینپوایٹلوڈوبواکچووہات۔چسوےتہکوںیہ‪،‬ونبورُمدشو‬
‫ےکوزدنیگ‪،‬وزدنیگوںیہنووہیت‪،‬ورشدنمیگووہیتوےہواورورشدنمیگورسو‬
‫اکھجدیتیوےہ۔ریماورسویھبورُمدشوےکواسےنموکھجوایگوےہ۔‘‘ و‬
‫رھگوچنہپورکوداھکیوہکوابونواکورسویھبواکھجووہاواھت۔رگمواُسواکورسویسکودناتمو‬
‫ےکوابروےلتودبورکوںیہنواکھجواھتوہکلبواینپوایلگنوںیموینہپووہیئوریخہونکو‬
‫اوگنیھٹورپواکھجووہاواھت۔ابیلواُسوےکواپسوھٹیبورکواانپودماعوایبؿورکےنوےکو‬
‫ےیلواافلظوعمتجمورکےنواگل۔وہوآھکنوااھٹےئوریغبورسفتسمووہیئ۔’’ایکوابتوےہو‬
‫ابیل؟‘‘ و‬
‫‪214‬‬
‫وہواکیوذراوکجھجورکووبال۔’’ایکومتوھجمورپواوروریمیوتبحمورپونیقیوریتھکو‬
‫وہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫وہووچکنورکواُےسودےنھکیویگل۔’’دخاوےکودعبو مھاریوذاتورپویہووتونیقیو‬
‫ےہوےھجمورگمومتوہیوویکںووپھچورےہووہ؟‘‘ و‬
‫’’ےھجموہتپوالچوےہوہکوزہشادوااھچوآدیموںیہنوےہ۔وہواظبرہوااسنؿو‬
‫ےہ‪،‬وہبوابنطواطیشؿوےہ۔ںیھمتوذعابوںیموالتبمورکدےواگ۔متو ُدیھکو‬
‫وہیگووتوںیمویھبوزدنیگورھبووخیشوںیہنوانمووکسںواگ۔‘‘وابیلوےنورہھٹورہھٹو‬
‫رکواہک۔’’ھجمورپونیقیورکیتووہووتوریمےوےہکورپویھبونیقیورکولوابون…وںیمہو‬
‫تہبوڑباودوھاکودایواجراہوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونویٹھپویٹھپوآوھکنںوےسواُےسودےنھکیویگل۔ہیواُسوےنوایکوہہکودایواھت؟و‬
‫رُپوشتشیوےجہلوںیمووگایووہیئ۔’’اننکمم!ویعطقواننکمموےہوابیلوہکوزہشادوایو‬
‫ینیعوےھجمودوھاکودانیواچےتہووہں۔وہوںیمہودوھاکودےورکوایکواحلصورکےتکسو‬
‫ںیہ؟وھچکویھبووتوںیہن۔امہرےواپسوونگاےنوےکوےیلوراھکویھبوایکوےہ۔متو‬
‫التبئٹ‪،‬وںیھمتوہیوابںیتوسکوےنویہکوںیہ؟‘‘ و‬
‫‪215‬‬
‫وہوہصغوآزیموےجہلوںیمووبال۔’’ایکوںیھمتوھجمورپواابتعروںیہنوےہ؟‘‘ و‬
‫’’متورپوےہ‪،‬وںیھمتواکہبےنوواےلورپوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫وہشوںیمووہاتووتوبلوےیسوراتھکورگموہووجشوںیمواھت۔ریغبووسےچوہہکوایگ۔‬
‫’’ےھجمواشہواسںیئوےنوالتبایوےہ۔ابواتبئٹ‪،‬وایکووہووھجٹووبؽوےتکسوںیہ؟‘‬
‫‘و‬
‫ابونوڑھبکورکوڑھکیووہیئگ۔ہلعشوابرواگنوہںوےسوابیلووکووھگرےتووہےئو‬
‫الچیئ۔’’وہووکؿووہاتوےہوامہرےواعمالمتوںیمودلخودےنیوواال؟وںیموےنو‬
‫ںیھمتواُسوےکواپسواجےنوےسوعنمورکوراھکواھتورگمومتورھپویھبواُسوےکو‬
‫اپسوےلچوےئگ۔اوہوامیئواگڈ!ومتوےتھجمسوویکںوںیہنووہوابیل؟واطیشؿوزہشادو‬
‫ںیہنوےہ‪،‬واسںیئوےہووجوںیھمتواےٹلودیسےھووشمرےوداتیوراتہوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ویبوقػوڑلیک!ووخدوےنھجمسویکواجبےئوےھجمواھجمسےنویتگلووہ۔ںیمواجاتنو‬
‫وہں‪،‬ومتوںیہنواجیتنووہوہکواشہواسںیئویکو ُداعوےکولیفطویہوزہشادےکو‬
‫ٹ‬
‫وادلنیو مھاراورہتشوامےنگنوےکوےیلواہیںوآےئوےھت۔اسںیئویجوےنویتخسو‬
‫ےسومکحودایوےہوہکوںیمویفواوفلروینگنمومتخورکدوں۔ےھجمواُؿواکومکحواماننو‬
‫‪216‬‬
‫زپےواگ۔ںیہنوامونںواگووتواےنپواسھتوںیھمتویھبوےلوڈووبںواگ۔‘‘وابیلو‬
‫ےنوالجنھجےئووہےئوادنازوںیمواُےسواقلئورکےنویکووکششویک۔’’وےسیو‬
‫یھبواسںیئویجووکوامہریوذاتوےسووکیئوالچلوںیہنوےہ۔اُؿویکورظنںیووہو‬
‫بسوھچکودھکیویتیلوںیہووجوامہریواگنوہںوےسواولھجووہاتوےہ۔وہوےتہکوںیہو‬
‫ہکوہیواشدیویھبکوپنپوںیہنوےکسویگ۔وہوےتہکوںیہووتوکیھٹویہوےتہکووہںو‬
‫ےگوانں‘‘! و‬
‫ابونوےنواشہواسںیئووکوداھکیواھت۔زہشادووکویھبودھکیوراھکواھت۔دوونںورہچےو‬
‫ابکیریگوےسواگنوہںوںیموالملھجےئگ۔اانپواانپودقمہموشیپورکوےئگ۔وہودوونںو‬
‫اہوھتںوںیمواانپورسوچنیھبورکووپریووقتوےسوالچیئ۔ و‬
‫’’ابیل!وںیموےنوزہشادوےکوانؾویکویتختواےنپوامےھتورپواگلویلوےہ۔‬
‫بجوکتوںیموروہںویگ‪،‬وہیومینوٹیلپویھبویگلورےہویگ۔ںیمویسکواعلمووکو‬
‫ںیہنواجیتن۔ںیمویسکورُمدشووکوںیہنوامیتن۔متوامےتنووہ‪،‬وامےتنوروہواورواینپو‬
‫زدنیگوےکوےلصیفواُسوےسورکواےتوروہ۔زہشادواسیجویھبوےہ‪،‬وںیمووبقؽو‬
‫‪217‬‬
‫رکیکچووہں۔ںیمواُؿوولوگںووکواجیتنووہں‪،‬ومتوںیہنواجےتنووہواوروہنویہو‬
‫ٹ‬
‫مھاراواسںیئویجواجاتنوےہ۔ےھجمواُسویکووکباسورپونیقیوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواُےسواھتؾوایل۔تنموامستجورکےنواگل۔وہوہنوامینووتویگفخوےسو‬
‫اھجمسےنواگل۔وہومہوایخؽوٹہ کیںہوٹیئووتوہنموانبورکورَپےوھٹیبوراہ۔اُسوےکو‬
‫ذنہوںیمورہورہورکواسںیئویجویکوابںیتورکچاریہویھت۔اینپوےبویسبواوروابونو‬
‫یکوامحتقورویورپوالجنھجےنواگل۔ھچکویہودریوںیمواُسویکوذینہوتکسووجابو‬
‫دےویئگواورووہورپسوڈاؽورکو ُداکؿورپوالچوایگ۔ و‬
‫وفراو‬
‫ُداکؿورپوزہشادواُسواکورظتنمواھت۔اُےسودھکیورکوابیلواکواماھتواکنھٹ۔دامغوےنو و‬
‫دورورےنہویکونیقلتورکدی۔وہورطفًاتودباالخؼوںیہنواھت۔اُسوےسوہیونکممو‬
‫ہنواھتوہکوزہشادوےسودبزیمتیورکات۔وبجمراوووخشوادنازوےسوالم۔زہشادوےنو‬
‫ٹ‬
‫اہک۔’’ابیل!و مھاریونہبوےنواینپووراشکپوےکووصنمےبووکوالبووجازواغرتو‬
‫رکدایواھت۔ںیموےنواُاتسدودبعارلنمحووایلووراشکپوامتؾورنیشمیواوروآالتو‬
‫تیمسورخدیویلوےہ۔ریمےواسھتوولچواورو ُداکؿواینپووسھجووبھجوےکو‬
‫‪218‬‬
‫اطمقبواھبنسؽوول۔دوھکی!ودضواوروامحتقوہنورکان۔اسیجواتہکواجئٹں‪،‬ورکےتو‬
‫اجئٹ۔‘‘ و‬
‫اکیویہووتقوںیموابیلوےکوادنرووخابویکولیمکتویکووخیشواوروابونویکو‬
‫انرایضواکووخػورَپاوامجورکوھٹیبوایگ۔وہواخیلواذلینہویکوتیفیکوںیموزہشادووکو‬
‫دےنھکیواگل۔اُسوےکواچکچہٹہوآزیموروےیووکواھبپنورکوزہشادوےنواہھتواھتامو‬
‫اورورقتتیواتچنیھکووہاوآوٹوامرٹیکوےکودورسےورسےوکتوالچوایگواہجںو‬
‫اُاتسدودبعارلنمحویکووناقمئودشہووراشکپووموجدویھت۔وراشکپوںیمو‬
‫وڈلیگنوالپٹنورپواانپوداانہںواپئٹںورھکورکوڑھکاووہایگواورورکسماےتووہےئو‬
‫ٹ‬
‫وبال۔’’ےلویئھبواُاتسدوابیل!وہیووراشکپوابو مھاریوےہ۔اُاتسدودبعارلنمحو‬
‫وکواِسویکوتمیقواداورکدیویئگوےہ۔متواسامؿووپراورکول۔ہیوریہورہفتس۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواکےتپنواہوھتںوےسووفوٹواٹیٹسورپیپواھتاموسجورپواسامؿویکولیصفتو‬
‫درجویھت۔ااتسدودبعارلنمحواکواکیواکررگیورہفتسوزپاتھواجاتواھت‪،‬وابیلوہنو‬
‫اچےتہووہےئویھبوآالتواھبنساتلواجاتواھت۔دنچویہووٹنمںوںیمواُسویکو‬
‫زماتمحودؾووتڑویئگویھت۔وھکےئووھکےئوادنازوںیمواسوےنوامتؾواسامؿو‬
‫‪219‬‬
‫کیچوایک۔آالتودےھکی۔ںینیشموالچورکودںیھکیواورونئمطموادنازوںیمورسوالہو‬
‫رکوااتسدودبعارلنمحووکوافرغورکدای۔وراشکپوےسونکلیےووہےئواُسوےنواہھتو‬
‫رہلاورکواہک۔’’اُاتسدوابیل!وےھجتوریتیووراشکپوابمرکووہ۔ارگووکیئورپاشیینو‬
‫وہوتوھجموےسوراہطبورکانیل۔بجوکتوںیمواینپووراشکپوںیہنوانبواتیل‪،‬واشرگدو‬
‫اورواکررگیوںیہیواکؾورکںیوےگ۔اِسودوراؿوںیمومتواےنپودنبوںواکو‬
‫دنبوتسبورکانیل۔دخااحظف‘‘ ! و‬
‫ابیلووکواینپووراشکپویکووخیشوںیموابونواورواشہواسںیئواکودایھؿوکتوںیہنو‬
‫راہواھت۔وہویٹھپویٹھپواگنوہںوےسوزہشادووکودےتھکیووہےئووبال۔’’ابوبویج!وایکو‬
‫ہیوانمبسووہاگ؟وابونووکوہتپوالچووتووہواھکانوانیپودنبورکدےویگواوروبجوکتو‬
‫ںیمواسویکوابتوںیہنوامونںواگ‪،‬وھچکویھبوںیہنواھکےئویگ۔‘‘ و‬
‫’’متواُسویکورکفوہنورکو‪،‬واےنپواکؾویکورکفورکو۔ںیمواُےسوانموولںو‬
‫اگ۔‘‘وزہشادوےنووپرےوووثؼوےسواہک۔ و‬
‫اُسوےنواےنپورپسوےسودنچوڑبےوونٹواکنےلواوروایسہواکئٹرٹنورپورےتھکو‬
‫وہےئواہک۔’’اکؾوالچےنوےکوےیلوںیھمتوھچکورمقویکورضورتویھبووہیگ۔‬
‫‪220‬‬
‫ہیورھکوول۔اورواہں…وآوٹوامرٹیکوواےلواھٹمیئووریغہواکواقتاضورکرےہوےھت۔‬
‫اُؿواکوہنمواھٹیمورکدانی۔ابوںیمواتلچووہں۔وکیئورپاشیینووہووتوےھجمووفؿو‬
‫رکدانی۔ریماربمنواےنپوومابلئوںیموڈیفورکول۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوربمنوالتبای۔ابمرکوابدودیواورو ُداکؿوےسولکنوایگ۔ابیلووخاشہوےکو‬
‫ابووجدواُےسوروکوہنواپای۔اکیواکیورکےکووراشکےئپواُسویکو ُداکؿوںیمو‬
‫عمجووہےنوےگل۔اھٹمیئوےکوومؽوابمرکوابدےنچیبوےکوےیلوابیلوےکورسو‬
‫وہےئگ۔اِیسوعمجموںیمواُےسواانپوانکیئویھبوداھکیئودای۔وہوارگووخشوںیہنواھتو‬
‫وتو ُدیھکویھبوںیہنواھت۔افےلصورپوڑھکےورہورکواہھتورہلاورکووبال۔’’واہوااتسد!و‬
‫اپھچو ُرمتسوالکنووت۔ںیمہوایکوہتپواھتوہکووتواانتوڑباواہھتوامرےواگاورواکیویہو‬
‫تسجوںیمودرایواپرورکوڈاےلواگ۔مہودبوتمسقںویکووتواسریورمعودوواچرورپاینو‬
‫ںینیشمورخدیےنوںیموسگرویئگ۔ںیھمتواکیو ِدؿوںیموابداشیہولمویئگ۔‬
‫ابمرکووہ‪،‬ویجواجؿوےسوابمرکووہوابیلواُاتسد‘‘! و‬
‫فصنوےٹنھگودعبوداکؿوےکواسےنمورکاہیورپوالےئوےئگوآینہووچےھلورپودگیو‬
‫ڑچاھودیویئگ۔امحؾوواےلوےکوڑبےوےسوےچمچوےکودگیوےسورکٹاےنویکو‬
‫‪221‬‬
‫آوازوےنوابیلووکووتمہجوایک۔اُسوےنوایسہودوھںیئوںیمویٹپلودگیووکداھکی‪،‬و‬
‫دوھںیئوےکواعتبقوںیموآامسؿویکورطػوداھکیورھپواےنپوےلھکواہوھتںویکو‬
‫لیموزدہوریکلوںووکوداھکی۔ریکلںیواخومشوںیھت۔ویسیویہوںیھتوےسیجوےلہپو‬
‫وہاورکیتوںیھتورگمواُسوےکواحالتودبؽوےئگوےھت۔اُسوےکودوونںووخابو‬
‫وپرےووہےئگوےھت۔وراشکپواوروابونواکولبقتسمورہنسیوریکلونبورکو‬
‫ویلیھتہںورپوکمچوراہواھت۔چسوےتہکوںیہوہکواکیووھچیٹویسووخیشوااسنؿووکو‬
‫ڑبےواحدےثویکوزتپوےسواکنؽودیتیوےہ۔وہواشہواسںیئوےکورفامؿووکو‬
‫وھبؽورکووخشوآدنئووھبؽوویلھبںوںیمورسرگداںووہایگ۔ و‬
‫اُسوےنوابونوےسووراشکپواکواعمہلمواپھچےنواکوہلصیفورکایل۔آوجوکتوھچکو‬
‫اپھچایوںیہنواھت۔ ِدؽووچروانبووہاواھت۔واشدیواِسوےسوےلہپواُؿودوونںویکو‬
‫زدنیگوںیمواکیودورسےوےسواپھچےنوےکوےیلوھچکواھتویہوںیہن۔ےتہکوںیہو‬
‫ہکواجؾواہھتوںیمووہووتواپراسیئویکوتیثیحواکونیعتوایکواجاتکسوےہ‪،‬وامیپہنو‬
‫درتسسوےسوابرہووہووتورپزیہوایک‪،‬واافتکوایکواوروااکنروایک۔وہوہیوںیہنواجاتنواھتو‬
‫ہکوزہشادواُسووکویئنوداکؿوںیمواھٹیبورکورپاےنورھگوےکودروازےورپودکتسو‬
‫‪222‬‬
‫انکںووہاواھت۔ابونوےنودروازہووھکال۔زہشادووکوداھکیووتویگیھبوآںیھکنورہھٹورکو‬
‫رسفتسمووہںیئگ۔وپےنھچوںیگل۔’’اےو ِدؽوںیموریغبودکتسوآاجےنوواےل!و‬
‫رھگوےکودروازےوکتوویکںورکوچنہپوےئگووہ؟‘‘ و‬
‫وہویلگوںیمواردورگدودھکیورکوآہتسہوےسووبال۔’’ایکوےھجموادنروآےنویکو‬
‫ااجزتودوویگ؟‘‘ و‬
‫’’وہ…وہودرالصوابیلورھگورپوںیہنوےہ۔‘‘ووہورپاشیؿووہیئگ۔ و‬
‫’’ںیموابیلوےسوںیہن‪،‬ومتوےسوےنلموےکوےیلوآایووہں۔‘‘ووہواُسوےکو‬
‫رہچےواکووطاػورکےتووہےئووبال۔’’ںیمواجاتنووہںوہکووہواِسووتقواکؾو‬
‫رپووہاتوےہ۔ںیمودنچوابںیتورکےکوواسپوالچواجئٹںواگ۔زیلپوابون‘‘! و‬
‫اسوےکووظفلںوںیم‪،‬وےجہلوںیمواورواخؽوودخوںیموااجتلویھت۔وہوہنواچےتہو‬
‫وہےئودروازےورپوےسوٹہویئگ۔وہوادنرودالخووہا۔رہودقؾوےسیجوابونوےکو‬
‫ِدؽورپوزپوراہواھت۔رلزےتووہےئوووجدوےکواسھتواُسوےکواسھتورمکےوکتو‬
‫آیئ۔ڑھکےوڑھکےووپےنھچویگل۔’’یج…وآپوھچکوانہکواچےتہوےھت۔‘‘ و‬
‫‪223‬‬
‫وہوووف ِورووشؼوےسودےتھکیووہےئووبال۔’’ویںواتگلوےہوےسیجواکیفودریوکتورویتو‬
‫ریہووہ‪،‬وریخووتوےہ؟‘‘ و‬
‫’’نن…ںیہن…وںیموالھبوویکںوروئٹںویگ۔‘‘واسوےنووخدورپواقوبواپےتو‬
‫وہےئواہک۔’’آپوایکوےنہکوےکوےیلوآےئوںیہ‪،‬وںیہکواوروزیلپ‘‘… و‬
‫ٹ‬
‫’’ےلچواجںیئ…‘‘ووہوفطلوےتیلووہےئووبال۔’’ںیمو مھاریورپاملبواتھجمسو‬
‫وہں۔رکفوہنورکو‪،‬ومہودوونںورتیگنموںیہ‪،‬ووکیئوایبنجوںیہنوہکومتورپووکیئو‬
‫ایلگنواُاھٹےئواگ۔ںیموہیودروخاتسورکےنوےکوےیلوآایواھتوہکوںیموےنو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫مھارےواھبیئووکواکیووراشکپورخدیورکودےودیوےہ۔وہو مھاریویگفخورپو‬
‫ربھگاوراہواھت۔ںیموےنویلستودیوہکوںیموابونووکوانموولںواگ۔ریماورھبؾورانھکو‬
‫اورواُسوےسوڑلایئوڑگھجاوہنورکان۔‘‘ و‬
‫وہووھبیکچنورہویئگ۔اےسواینپوآوازویھبواشدیایبنجویگلویھت۔’’رگموآپوےنو‬
‫وہواکؾوویکںوایکووجوےھجموتخسوانوگاروسگرراہوےہ۔ےھجموویںووسحمسووہاتوےہو‬
‫ےسیجوںیموااسنؿوںیہن‪،‬ووکیئوسنجووہںوسجواکووسداوایکوایگوےہ۔‘‘ و‬
‫‪224‬‬
‫وہورقبیوآایگ۔دوونںواہھتواشونںورپورھکورکودؽورفبیوادنازوںیمودھکیو‬
‫رکورکسماےنواگل۔وہوپنیھجورکوٹمسویئگورگمواھجمسےنوواےلویکواؿویہکو‬
‫ابںیتودیسیھو ِدؽوںیمواُرتیتوںیئگ۔وہورَمدوےکوےلہپوسملوےسوآانشووہریہو‬
‫یھت۔زدنیگویکویلہپورانعیئووکورقبیوےسودھکیوریہویھت۔زہشادودھکیوراہواھتو‬
‫ہکووہوامؿووتویئگوےہ‪،‬ودؽوےسوںیہنوامؿوریہ۔اہوھتںوےکوایپےلوںیمواُےلجو‬
‫اخؽوودخوٹیمسورکواےنپووارہتفووہوٹنںووکواشیپینورپوتبثورکےتووہےئو‬
‫ذجابتوںیگوآوازوںیمووبال۔’’ریتےوانبووجورمعواتبیئوتیبویئگ‪،‬وابواِسورمعو‬
‫ٹ‬
‫اکوابیقوہصحوریتےوانؾ…ابون!وریمیودرتسسوںیمووجوھچکوےہ‪،‬و مھاراوےہ۔‬
‫متوےسوواہتسبورہواسسن‪،‬وزدنیگویکورہواسیھجنواستعوریمیوےہ۔ںیموےنو‬
‫ٹ‬
‫مھارےواھبیئوےکوےیلوھچکوںیہنوایکوہکلبووخدووکونئمطمورکےنوےکوےیلوہیو‬
‫دقؾواُاھٹایوےہ۔اہں!ودؽوںیہنواماتنووتواِےسواُداھروھجمسوول۔ریمےواپسو‬
‫ہشیمہوےکوےیلوآانواوروہظحلوہظحلوابٹنورکورقضوولاٹودانی۔‘‘ و‬
‫اہوھتںوےکوسملوےسواگؽوااگنرہووہےئگ۔وہوٹنںوےنواشیپینووکوداکہودای۔‬
‫رقتبوےکوےلہپوااسحسوےنودبؿووکووتڑووھپڑورکورھکودای۔وہوہبودتّقوامتؾو‬
‫‪225‬‬
‫ڑھکیویھت۔رھپووہےلوےسوےھچیپوٹہورکواہوھتںوےسولسھپویئگ۔دویاروےکو‬
‫اسھتوکیٹواگلورک‪،‬وآںیھکنوومدنورکورہگےورہگےواسسنوےنیلویگل۔وہو‬
‫دزددیہواگنوہںسےوداتھکیووہاودروازےوںیموآایگ۔ےھچیپوٹلپورکودےھکیوریغبو‬
‫وبال۔’’اجےنووکویجوںیہنواچاتہورگموےھجتواےنپواپسوالبےنوےکوےیلواجراہو‬
‫وہں۔ےھجمونیقیوےہوہکومتوابیلوےکواسےنموریماورھبؾوروھکیگواورواُسوےسو‬
‫ڑلایئوڑگھجاوںیہنورکوویگ۔اوےکوانسئوڈیلی!وآیئورئیکواابئٹٹوویو…واڈنیو‬
‫ڈگابےئ‘‘! و‬
‫اُسوےنووچکنورکوآںیھکنووھکںیل۔اجےنوواالوےلھکونحصوںیموریبوینو‬
‫دروازےویکورطػواجاتوداھکیئودےوراہواھت۔رھپواولھجووہایگ۔اسواکو‬
‫سکعورمکےوںیمواجوہبواجورھتےنکواگل۔یھبکودروازےوںیم‪،‬ویھبکواچراپیئوےکو‬
‫اپسواورویھبکووپرےودقوےکواسھتورظنوںوےکونیعواسےنم…ودؽوےکو‬
‫نیعو ُروربو…ووہوابںینہوالیھپےئواچراپیئوکتوآیئ‪،‬واودنےھوہنمورگورکو‬
‫زتمزلؽوسفنتووکوومہارورکےنویگلووجوےنمھتویکواجبےئوہحملوہبوہحملوزیتووہاتو‬
‫‪226‬‬
‫اجاتواھت۔ےنیسوںیمودڑھےتکودؽویکوآوازووپرےورمکےوںیموانسیئودےوریہو‬
‫یھت۔ و‬
‫اےسیوںیمووبلںورپوےبورطبوےجہلویکوانگنگٹہوےنلسھپویگل۔’’ہیوےبورایگنںو‬
‫بکوکتواےونسحِورنیگن‪،‬ادرھوآ!وےھجتوقشعوںیمووُچرورکدوں…وںیھمتو‬
‫دؽوںیموٹیمسورکوریتھکویھت۔متوویںوےلھکواعؾوریمیو ُداینوںیموویکںوےلچو‬
‫آےئ؟ویسکوےنوںیھمتوآےتوایواجےتودھکیوایلواوروابیلووکوالتبودایووتوتہبورُباو‬
‫وہاگ۔وہوھجمورپوآںیھکنودنبورکےکواامتعدورکاتوےہ‪،‬ونسورکودبنظووہاجےئو‬
‫اگ۔اھجمسےنوےسویھبوںیہنوےھجمسواگوہکلبوےھجمورمگاہوایخؽورکےکورظنوںو‬
‫ےسورگاودےواگ۔ںیھمتوآےنویکوایکورضورتویھتوریمےو ِدؽوںیموےنسبو‬
‫واےل؟‘‘ و‬
‫ابزوورپوےبودایھینویکوتیفیکوںیمواگؽوراھک۔وچکنویئگ۔وسچوںیموزپویئگ۔‬
‫راسخرآگواھت‪،‬وابزوورگؾواھتوہکووہووپریویکووپریودحتوڑکپیکچویھت۔رسو‬
‫رپوےتلچوےھکنپویکووہاوہنواجےنواہکںواجریہویھتوہکودبؿوےکواسمؾواسمؾو‬
‫ےسوہنیسپووھپٹوزپاواھت۔اُےسوآںیھکنودنبورکےکووصترویکوجیسورپوزہشادووکو‬
‫‪227‬‬
‫اجسےنوںیمویہواعتیفواکوراہتسوداھکیئودای۔واےسیوںیمووپراورمکہواکیویہو‬
‫رقفےوےسووگجنواُاھٹ۔’’انسئوڈیلی!وآیئورئیکواابئٹوٹووی‘‘… و‬
‫لکواکانسووہاہلمجوایدوداتشوےسووحمووہےتووہےئواکیوافاحتہنورکسماٹہو‬
‫وبلںورپووھچڑوایگ۔’’آیئوڈوٹنورئیکواینیوابڈی‘‘… و‬
‫وخدووکزریِوداؾوالورکویسکووکورخدیےنیلوںیموبجعوفطلواہنپںووہاتوےہ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ھتیلونیشموےکوآینہوےیہپویکواچؽوویہویھتوویہوادنازواھت۔وہوڑبےوایپرو‬
‫ےسواانپورھکدراوایسہواہھتوےیہپوےکویبقعوالممئوےصحورپورےتھکووہےئووسچوراہو‬
‫اھت۔’’اہللوواےلویکوآھکنوےکواکیوااشرےوےنوھجمورپوزدنیگوآاسؿورکدیو‬
‫ےہ۔اشدیورمعورھبوریمیووخاںیشہوہنشتٔواگؾورںیتہ‪،‬وارگوںیموآاتسےنورپو‬
‫احرضوہنووہات۔اشہواسںیئوزدنہوابد‘‘! و‬
‫اےسیوںیمودنچواثوینںوےکوےیلوامیضوںیمویلیھجویئگوانھٹکایئںوسکعونبورکو‬
‫آوھکنںوےکواسےنمورہلاںیئورھپووخویشںویکواتبوہنوالورکودؾووتڑوںیئگ۔‬
‫رھپوآھکنوںیمواکاٹنوھبچوایگ۔اشہواسںیئوےنوینگنمووتڑےنواکویتخسوےسومکحودایو‬
‫‪228‬‬
‫اھت۔ابونوےنوےتنسویہومکحوردورکدای۔اسںیئوےکوےہکووکواٹےنلویکواجمؽوہنو‬
‫یھت‪،‬وابونووکوانمانواحمؽواھت۔وسچوںیموزپوایگ۔ایکورکے؟ورھپوااچکنودؽوےنو‬
‫ایلگنوامھتیئواورواکیوراہتسووھکؽودای۔’’اینتواسےنمویکوابتویھبوریمیولقعو‬
‫اجئٹںواگواورواسںیئویجو‬
‫ںیموابوکتوںیہنوآیکس۔ںیمواشؾووکوآاتسےنورپو و‬
‫ےسودروخاتسورکوںواگوہکووہوزہشادواکودؽوابونورپوےسواٹہودے۔اُےسو‬
‫امہریوزدنیگوےسودورورکدے۔بجوزہشادوےھچیپوٹہوایگووتوابونوآوپںوآپو‬
‫یہواُسواکوایخؽو ِدؽوےسواکنؽودےویگ۔‘‘ و‬
‫نئمطمووہرکواانپواکؾورکےنواگل۔اشؾووکواسوےنواینپودروخاتسواسںیئویجو‬
‫ےکواسےنمورھکودی۔اُسوےنوآںیھکنودنبوںیک‪،‬وھچکوزپاھورھپواُسورپو‬
‫وھپےتکنووہےئووبال۔’’بجعورُمدیووہ‪،‬ووخدوھچکویھبوںیہنورکےتووہاورورہو‬
‫اکؾوھجمورپوڈاؽودےتیووہ۔ریمےواپسواانتووتقوںیہنوےہ۔یئکواحتجو‬
‫ٹ‬
‫روائٹںووکودانھکیوزپاتوےہورگمریخ!و مھاراواہھتووھچڑاوںیہنواجاتکس۔اُسو‬
‫ٹ‬
‫وھکلائ۔وھجمس‪،‬و مھاراوہیواکؾویھبووہایگ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬ ‫اطیشؿواکوانؾوہتپو‬
‫‪229‬‬
‫وہووخشووہایگ۔وخیشووخیشوزہشادوےکوابرےوںیموالتبےنواگل۔وہواتنسوایگ۔‬
‫اہھتوےکوااشرےوےسواجےنواکومکحودےتیووہےئووبال۔’’اطیشینواطوتقںورپو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫اہھتوڈاانلودؽورگدےواکواکؾووہاتوےہورگموںیمو مھارےواورو مھاریونہبو‬
‫ےکوےیلواویلھکوںیمورسوڈاؽودوںواگ۔ابواجئٹواورایخؽورانھک‪،‬واُسوایٹلو‬
‫وھکزپیووایلوڑلیکووکواِسوابرےوںیموھچکویھبوتموانہک۔‘‘ و‬
‫اُسویکوزدنیگوںیمورکاںیتمواڈمواڈمورکوآریہوںیھت۔اُےسونیقیواھتوہکواشہو‬
‫اسںیئوےکواربئٹںوےکوااشرےورپو ُداینوادرھویکواُدرھووہاجیتوےہ۔دؽواتہکو‬
‫اھتوہکوابونوےکو ِودؽویکو ُداینویھبواانپو ُرخودبؽوےلویگ۔لمعوواےلورظنو‬
‫رکےتواجےتوںیہ‪،‬ووااعقتواورواحتلوالھتولھتپووہےتواجےتوںیہ۔‬
‫رکاوتمںوےکوووقعوذپریووہےنوےکواےسیویہودونںوںیموابونورپواحالتویکو‬
‫زجرواُرتےنویگل۔ و‬
‫وہودھکیوریہویھتوہکوذگہتشودنچو ِدونںوےسوزہشادوےکوقشعوےکووااہلہنونپو‬
‫ںیمودتبرجیویمکوواعقووہریہویھت۔وہواہنتیئوںیموابںیتورکےتورکےتووھکو‬
‫اجات۔قشعوےکووارہتفونپوںیموربػواُرتوآیت۔وہوھچکوہنوھجمسواپیئ۔اچےنہو‬
‫‪230‬‬
‫واالواھجمساتووتورومزورگہوہبورگہوےتلھکورگمواُسوےکوبلوےلسووہےئوےھت۔‬
‫اُسوےنوابراہورمہبتووپاھچ۔’’آپووکووکیئورپاشیینوالقحوےہ؟‘‘ و‬
‫ذعابوآیہگوےسوربندوآزامواھت۔‬
‫وہورہورمہبتواٹؽوایگ۔وہورپاشیؿوںیہنواھت۔ ِ و‬
‫رھپووہودنچو ِدونںوےکوےیلواےنپویسکواکروابریواعمےلموںیمورہشوےسوابرہوالچو‬
‫ایگ۔اےسیوںیمووہوینیعوےکورقبیووہیئگ۔وپاھچ۔’’ینیع!وزہشادوآجولکو‬
‫رپاشیؿوداھکیئودےتیوںیہ۔وپےنھچورپواٹؽواجےتوںیہ۔ایکومتواُؿویکورپاملبو‬
‫ےسوآاگہووہ؟‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’متوکیھٹویتہکووہ۔وہورپاشیؿوےہ۔رگمواُسوےنوےھجمویھبوھچکو‬
‫ںیہنواتبای۔وکیئواکروابریوانھجلووہیگ‪،‬وھجلسواجےئویگ۔ےلہپویھبویھبکواھبکرو‬
‫اےسیویہوہنمواکٹلےئورھپاتواھت۔‘‘ و‬
‫ابونوذتذببواکواکشرووہویئگ۔وہوایکوالتبیت‪،‬وبجوااچکنواُےسودےتھکیووہےئو‬
‫زہشادویکوآوھکنںوںیموےبوونعاؿودریتشواُرتوآیتویھتووتووہوٹکورکورہواجیتو‬
‫یھت۔اُےسوویںووسحمسووہاتواھتوےسیجواُسویکوذاتوںیموااچکنووکیئوتہبو‬
‫ڑباوالخودیپاووہایگواھتوسجورپوزہشادویکواگنںیہوزگواجیتوںیھت۔وہوںیہنواجیتنو‬
‫‪231‬‬
‫یھتوہکوابیلوےنواُسورُمدشواکوولپواھتؾوراھکواھتوسجویکوآھکنوےکوااشرےو‬
‫رپواوہناینںوروذپریووہاجیتوںیھت۔ و‬
‫اوہنینو‪،‬ووہینوںیموایکودبیل‪،‬وابونوےکو ِدؽویکو ُداینویہودبؽویئگ۔زہشادواےنپو‬
‫اکروابریودورےوےسوواسپواٹلپووتویئکو ِدونںوکتواےنپورمکےودنبوراہ۔‬
‫رباےئوانؾواھکاتواتیپ‪،‬وہنووہےنوےکورباربوالکؾورکاتواورووبجمراوورمکےوےسو‬
‫ابرہواتلکن۔ینیعورہوروزوابونووکواُسوےکورُپوزحؿوومعمالتوےسوآاگہورکیت۔وہو‬
‫اُسوےسوانلمواچیتہویھتورگموینیعواھجمسورکوروکودیتی۔’’دھکیوابون!وںیموںیہنو‬
‫اجیتن‪،‬ووہوسکورپاشیینوںیموالتبموےہورگموہیواجیتنووہںوہکواِسووتقواُےسو‬
‫ریماوووجدویھبوااھچوںیہنواتگل۔امامواورواپاپووکویھبوٹفلوںیہنورکاات۔اےسیوںیمو‬
‫وہاجئویگ۔اُےسوےنلھبنسو‬
‫اجئویگووتواشدیواُسوےکوروےیوےسودؽوربداہتشو ٹ‬
‫متو ٹ‬
‫دو‪،‬ورھپواےنپونسحویکوایلجبںوےبواچرےورپورگاےتورانہ۔‘‘ و‬
‫وہوزہشادوےکواپسوںیہنویئگ۔وہوالچوآای۔ےلہپواچدنونبورکودؽوےکوآنگنو‬
‫ںیمواُرتاتواھت۔آجووسرجونبورکواخرتسکورکےنوآایواھت۔وہوایلیکویھت۔اُسو‬
‫ےکورہچےورپوہگنوڈاؽورکوربھگاویئگوویکہکنواُےسواانتودیجنسہویھبکوںیہنوداھکیو‬
‫‪232‬‬
‫اھت۔رمکےوںیموآرکواُسویکورطػوھٹیپورکےکوڑھکاووہایگ۔تسکشووخردہو‬
‫ےجہلوںیمووبال۔’’ابون!وااسنؿوانتجویھبواباایتخرواوروہشوزورووہ‪،‬ودقتریوےکو‬
‫اسےنمووخدووکوہشیمہوےبوسبووسحمسورکاتوےہ۔ںیمو ُداینوےسورکٹاےنواکو‬
‫وحہلصوراتھکووہں‪،‬و ُداینوےکورہوبیعورپورپدہوڈاےنلویکوتکسوراتھکووہںورگمو‬
‫تمسقوےکوےھکلووکواٹےنلویکورجأتوںیہنوراتھک۔‘‘ و‬
‫وہونسوڑھکیویھت۔زہشادواکوروہیواُسوےکوووجدوںیموسبحورھبےنواگلواھت۔‬
‫رقبیوآرکورلزیتووہیئوآوازوںیمووبیل۔’’آپوھٹیبواجںیئ۔ںیمواپینوالیتو‬
‫وہں۔ںیمواجیتنووہںوہکوآپویسکوتہبوڑبیورپاشیینوںیموالتبموںیہواوروہیو‬
‫یھبوادنازہورکریہووہںوہکوںیموربا وہِوراتسوایوابولاہطسووطرورپواُسورپاشیینو‬
‫ےسوکلسنمووہں۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوامےگنوریغبواپینواکوالگسواُےسوامھتودای۔وہواکیویہواسسنوںیموالگسو‬
‫اخیلورکوایگ۔ڑھکےوڑھکےووبال۔’’دوووتفہںوےسواےنپوادنرواکیواحمذورپو‬
‫ےبورپسوڑلاتوآراہووہں۔آجواہروایگووہں۔وساچ‪،‬وںیھمتواینپوحتفوںیمواشلمو‬
‫‪233‬‬
‫ایکواھت‪،‬وآجواینپوتسکشوںیمویھبواشلمورکدوں۔ابون!وےھجمواعمػورکدانی‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫ںیمو مھارےواسھتوںیہنولچواتکس۔‘‘ و‬
‫ظفلوالھگپووہاوہسیسونبورکوامستعوںیموویںواُرتےوہکو ِ و‬
‫وقتووگاییئویھبو‬
‫اجیتوریہ۔یٹھپویٹھپواگنوہںوےسووبےنلوواےلویکوتشپووکووھگرےنویگل۔وہو‬
‫ھچکووتفقوےکودعبووبال۔’’ہیوتمووھجمسوہکوںیموقلعتووتڑےنوآایووہں‪،‬و‬
‫ںیموقلعتویکوونتیعودبےنلوےکوےیلوآایووہں۔مہورشکیِورفسوںیہنونبو‬
‫ےتکسووتوایکووہا‪،‬واےھچودووتسںویکورطحووتواکیودورسےووکواہسراودےوےتکسو‬
‫وہوہبودتّقوامتؾواچراپیئوکتوآیئ۔اپئوویکواجبنورگےنوےکوادنازوںیمو‬
‫ھٹیبورکورسواھتؾوایلواورورکچاےتودامغوےسوزہشادویکوابوتںووکودرہاےنویگل۔‬
‫زہشادواُسویکورطػودےنھکیوےسوواحضووطرورپرگسیورکراہواھت۔وھچےٹو‬
‫وھچےٹودقؾواُواھٹےتووہےئودروازےوکتوآای۔دوونںواہوھتںوےسودزیلہو‬
‫اھتؾورکوڑھکاووہایگ۔ڈویبوڈویبوآوازوںیمووبال۔’’ڑبیوابتوںیہنوےہوہکو‬
‫ااسنؿووجواچےہ‪،‬ووہووپراوہنووہاپےئ۔تبحمواضیویھبورکہہیواوروایھبکنوذجہبو‬
‫‪234‬‬
‫ںیہنوےہووجوااسنؿوںیموااہتنءودنسپیورھبودے۔ںیموےنوےھجتواپورکووھکدای۔‬
‫متوےنوریمیونبورکودجایئواوڑھویل۔یہیوتمسقوےہ۔تمسقواانپوآپوونماو‬
‫رکوریتہوےہ۔ںیموےنووبقؽورکایل‪،‬ومتویھبووبقؽورکولواوروںیمواُدیمورکاتو‬
‫وہںوہکوےسیجوںیموےنوانوتقورجہووکوےلھکو ِدؽوےسومیلستوایکوےہ‪،‬ومتویھبو‬
‫رکوویگواورووخدووکووبضمطواوروابواقرواثتبورکوویگ۔اورواہں!ودنبیھووہیئو‬
‫زریجنویکویتلھکوڑکایںواِیسورمکےوںیمورھکبیوںیہواہجںومہودوونںوڑھکےو‬
‫ںیہ۔ہشیمہوےکوےیلودخاواحظف!ورگمودویتسوےکواجوداںولحموںیمووخشو‬
‫آدمدی‘‘! و‬
‫زہشادویکوآوازومنووہیئگ۔کھتوایگواھت۔ابونویکورطػوٹلپورکودےھکیوریغبوزیتو‬
‫زیتودقؾوااھٹاتووہاورھگوےسولکنوایگ۔وہواہجںویکواہتںورہویئگ۔ویںواگلوےسیجو‬
‫رُپاسؿواحؽوےسورحموؾووہیئگووہ۔ےسیجو ُداینوںیمواُاجےلوکیو‬
‫ِو‬ ‫ُداینوااچکنویہو‬
‫تخلوٹمسورکواغبئووہےئگوںیہ۔اکیفودریوکتوذنہواسںیئواسںیئورکاتوراہو‬
‫اورووہورسواھتےمویھٹیبوریہ۔تبحمورھبیوابوہنںوںیموڑکجورکوآامسؿورپو‬
‫ےلواجےنوواےلوےنوچیبوراےتسوںیمویہوےبوببسوابںیہنووھکؽودیوںیھت۔‬
‫‪235‬‬
‫آؿووادحوںیموزنیمورپورگےنوواےلودبؿو‬
‫اُےسوویںووسحمسووہراہواھتوےسیجو ِو‬
‫ےسوروحولکنورکووہاوںیموقلعمووہیئگووہ۔ و‬
‫اُےسوابیلویکوآدمواکوہتپوںیہنوالچ۔وہورمکےوںیموآای۔اُےسواسواحتلوںیمو‬
‫دھکیورکوربھگاوایگ۔کپلورکورقبیوآای۔وجنھجڑےنواگل۔وہواخیلواخیلو‬
‫آوھکنںسےواکیفودریوکتواُےسواکیوکٹودےھکیویئگورھپوخیچوامرورکواُسوےسو‬
‫ٹپلویئگ۔’’اہےئوابیل!وہیوایکووہایگ؟وںیمودےنھکیوںیمواسملووہںورگموادنروےسو‬
‫لویئگووہں۔‘‘ و‬ ‫ُ سو‬
‫ابیلواکوہنموالھکورہوایگ۔وہواُسوےسوٹپلورکوویکچہںویکواتؽورپورُبیورطحو‬
‫ےکٹھجوےلوریہویھت۔یٹھپویٹھپوآوازوںیموالتبوریہویھت۔’’زہشادوآایواھت۔ھچکو‬
‫دریوےلہپوےھجموہشیمہوےکوےیلووھچڑورکوالچوایگ۔ںیموےنواانپورجؾووپاھچوںیہن‪،‬و‬
‫اُسوےنوالتبایوںیہن…واہےئوابیل!وہیوایکووہایگ؟چسویتہکووہں‪،‬واُسوےسولمورکو‬
‫یھبوآجوکتوںیہنویلم‪،‬واُسویکووہرکویھبوابوکتواُسویکوںیہنووہواپیئ‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫مھاریوابتوامؿورکورشدنمہووہیئورگموتبحموںیمورشدنمہوںیہنووہں‪،‬ورھپو‬
‫ویکںوےھجموےبورجؾووھچڑودایوےہواُسوےن؟‘‘ و‬
‫‪236‬‬
‫وہودالہسوداتیوراہ‪،‬والہباتوراہواورو ِدؽویہو ِدؽوںیمواشہواسںیئواکورکشواداورکاتو‬

‫راہوسجویکو ُداعوےکولیفطواُسویکونہبویسکوتہبوڑبیوانددیہوایقتمواکواکشرو‬
‫وہےنوےسوچبویئگویھت۔اُسواکوآوسنئٹںوےسورتورہچہوےنیسوںیمواپھچورکو‬
‫اھجمسےنواگل۔’’دھکیونہب!وںیموےنوچسواہکواھتورگمومتوےنوھجمورپواابتعروںیہنو‬
‫ایک۔ہیودوتلوےسوےنلیھکوواےلوولگومہوےسیجورغوبیںووکوولھکانوےتھجمسوںیہ۔‬
‫الیھک‪،‬ووھکالواورورھپورہسووھکؽودای۔اِںیہنوامہرےوذجابتواتمرثوںیہنو‬
‫ٹ‬
‫رکےت۔اِںیہنوامہریواسدیگوراسوںیہنوآیت۔ مھاریواایتحطواورواپراسیئوےنو‬
‫اُسوےکوذجابتووکوےضیہوںیموالتبمورکدایوےہواورووہوےنیسوںیمونٹھگودیپاو‬
‫ٹ‬
‫رکےنووایلووہسوےکواہوھتںورموایگ۔ مھاراوھچکوںیہنوڑگباوےہ‪،‬ومتوےنووکیئو‬
‫یطلغوںیہنویکوےہورھپومتوویکںورویتووہ؟ووخدووکواھبنسول‪،‬وایھبوزدنیگوزپیو‬
‫ےہ‪،‬وایھبووحےلصودراکروںیہ۔‘‘ و‬
‫وہواؿوزپھواھت۔وٹےٹووھپےٹوےجہلوںیموداشنویکوابںیتواُلگوراہواھت۔ابونوےنو‬
‫اکیوذراواخومشووہرکابیلووکوداھکی۔ہشیمہویکورطحوربتعمواگل۔رھکدرےواورو‬
‫تخسواہوھتںوےسوآوسنئٹںوےسورتواگولںووکواصػورکےتووہےئووبضمطو‬
‫‪237‬‬
‫انپہواگہوداھکیئودای۔ویکچہںوےسووٹےٹووھپےٹوےجہلوںیمووبیل۔’’ابیل!وںیہکومتو‬
‫یھبوےھجمواےسیویہوےبورجؾووھچڑووتوںیہنودووےگ؟‘‘ و‬
‫’’ہیوایکوہہکودایومتوےنوابون؟‘‘وابیلوےنوزتپورکواہک۔’’روحواورودبؿو‬
‫رصػوومتویکوولتارےسویہودجاووہےتوںیہ۔ںیمہووتواشدیوومتویھبو‬
‫ٹ‬
‫دجاوںیہنورکواپےئویگ۔ںیمو مھاراووہں‪،‬ومتوریمیووہ‪،‬ویہیوتقیقحوےہواورو‬
‫یھبکودؽوںیمواےسیورُبےوایخالتوہنوالایورکو۔‘‘ و‬
‫ابونولھبنسویئگورگمواُسوےنواکیویہورٹوڑکپویل۔’’رگموزہشادوےنوےھجمو‬
‫ویکںووھچڑودای؟ووکیئووہجووتووہیگوانں۔‘‘ و‬
‫ابیلواٹاتلوراہورگمووہواینپودضورپواقمئوریہ۔وبجمراووابیلووکواسلکیئواکنؽورکوینیعو‬
‫یکووکیھٹورپواجانوزپا۔اسویکووایسپوکتوابونودویاروےسوٹمچورکوڑھکیو‬
‫ریہ۔یھبکوروویتیل‪،‬ویھبکواخومشووہرکوسگرےواایؾویکوراینیگنںوےنٹیمسویتگل۔‬
‫لکویھبواضیووہاواھت۔اُےسواُسواکورجؾوالتبےئوریغبوزساوارورہھٹاودایوایگواھت۔‬
‫آجویھبویہیوھچکویہووہاواھت۔اجےنوواےلوےنوواُسویکووگدوںیمووکیئووجاز‪،‬و‬
‫‪238‬‬
‫وکیئواہبہنوایووکیئواوصؽوںیہنوڈاالواھتہکلبوتمسقووکوومر ِدووازلاؾورہھٹاودایو‬
‫اھت۔ایکواھتووجواُےسوداھکیئوںیہنوداتیواھت‪،‬ووپریو ُداینووکوداھکیئوداتیواھت۔ و‬
‫ابیلواکیفودریوےکودعبوولاٹ۔ابونوےنواُےسووساہیلواگنوہںوےسوداھکی۔وہوھچکو‬
‫ںیہنووبالورگمواُسواکورہچہوزپھورکوابونووکوہتپولچوایگ۔رسواکھجورکوروےنویگل۔‬
‫ڑبڑباےنویگل۔’’رہووکیئوچسواتہکوےہ‪،‬وںیمواچدنووہں۔اچدنودوروےسویہوالھبو‬
‫اگلوےہ۔رقبیواجےنورپوہتپواتلچوےہوہکووہوےبوآبووایگہودرھیتوےہ۔‬
‫ےسیجوواہںواسسنویکوآایبریوںیہنووہیتو‪،‬ووےسیویہوریمےورقبیوآےنوواالو‬
‫نٹھگواوروسبحواکواکشرووہاجاتوےہواوروومعقواپےتویہواھبگواُاتھٹوےہ۔متو‬
‫ھچکویھبوہنوالتبئٹ‪،‬وںیمواجؿویئگووہں۔دؽوڈروراہوےہ‪،‬وںیہکورھپواسامؿورسو‬
‫رپوہنورانھکوزپواجےئ۔ےلہپووتاضیویہووہاتوراہوےہ۔اشدیوابویھبواضیویہووہاگو‬
‫اوروہشیمہواضیویہووہاتورےہواگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنوھچکواھکےئوےئپوریغبوآوھکنںورپوابزوویکویٹپواوڑھویل۔دبؿوبلبو‬
‫ےکوااجےلوںیمواھت۔آںیھکنواورودامغوادنریھاواتؿورکودبیتمسقویکودنینو‬
‫وسےئگوےھت۔ابونوےنواکیوابرورھپووپریووتہجوےسوابیلوےکوآدےھورہچےووکو‬
‫‪239‬‬
‫داھکی۔ ُدھکووہا۔اھٹورکوابیلویکواچراپیئورپوآیئگ۔اُسواکورسواینپووگدوںیمو‬
‫رھکورکواگولںورپوایپروےسواہھتوریھپےنویگل۔اےسیوںیموآوسنئٹںویکوزابںو‬
‫ےسوالہبےنویگل۔’’ابیل!ودھکی‪،‬وھچکویھبووتوںیہنووہاوےہ۔ایکووہاووجواُسو‬
‫اریمزادےوےنوینگنمووتڑودی۔ہیواُسواکورطفیولمعوےہ۔ابوکتووجو‬
‫الہبوےوریمےوانؾورکاتوراہ‪،‬ووہوریغورطفیوےھت۔ںیمواُسوےکوالقئوہنو‬
‫یھت‪،‬ووہوریمےوالقئوہنواھت۔متوالمؽوویکںورکےتووہ‪،‬وایکویلہپورمہبتواضیو‬
‫وہاوےہ؟‘‘ و‬
‫ابیلویکوآوھکنںوےسوآوسنورِسوآےئ۔ولگریگوےجہلوںیمووبال۔’’ایکومتوینگنمو‬
‫وٹےنٹویکووہجودرایتفوںیہنورکوویگ؟‘‘ و‬
‫وہوزتپورکووبیل۔’’ےلہپویھبوتہبوھچکوامہرےواسھتووہا‪،‬وویکںووہا؟وںیمو‬
‫ےنوںیہنووپاھچ۔وپےنھچواکوافدئہویہوایکووہات۔ںیمویتھجمسووہںوہکواُےسو‬
‫ااسحسووہایگوےہوہکوریمیواورواُسویکوالکسوںیموزنیمووآامسؿواکورفؼو‬
‫ےہووجویھبکویھبومتخوںیہنوایکاجاتکس۔‘‘ و‬
‫‪240‬‬
‫ابیلواخومشووہایگ۔اشدیووسچوراہواھت‪،‬وھچکوالتبےئ‪،‬وہنوالتبےئ۔بجوالتبانو‬
‫رضوریووہ‪،‬واپھچانوانسگریووہووتوااسنؿوششوجنپوںیموزپواجاتوےہ۔وہویھبو‬
‫ذتذببواکواکشرووہراہواھت۔ و‬
‫وہواُسوےکوآوسنووپےتھچنووہےئووبیل۔’’ابیل!وایکواہیںوےسویھبواھبانگوزپےو‬
‫اگ؟‘‘ و‬
‫وہووچکنورکووبال۔’’ںیہنووت…وہیومتوےنوویکںووسچوایل؟‘‘ و‬
‫’’دودھویکویلجووہں‪،‬واھچھچووکویھبودودھویہوھجمسویتھٹیبووہں۔‘‘ووہو‬
‫دؽورگہتفویھت‪،‬وہجہلویھبودؽوریگواھت۔ابیلووسوایگوایووساتونبوایگ۔وہوراتویکو‬
‫اہنتیئوےسوراتورھبوربندوآزامیئورپوآامدہوداھکیئودےوریہویھت۔ و‬
‫وہویئکو ِدونںوکتواکجلوںیہنویئگ۔ےلہپواکیو ِدؿوںیہنواجیتویھتووتوینیعووفؿو‬
‫رپودامغواچٹویتیلویھت۔ابووفؿویھبواخومشواھت۔رھپواکیواشؾوںیمواُسو‬
‫ےنوتمہورکےکووخدووفؿورکوایل۔ینیعوےنواکؽورویسیویک‪،‬ووجابوںیہنودایو‬
‫ہکلبوکسسورکوروےنویگل۔ابونوےنوھچکوںیہنووپاھچوہکلبوضحمویہیواہک۔’’ینیع!و‬
‫ٹ‬
‫اےنپواھبیئوےسووہک‪،‬واینپووراشکپواےنپوڈنیہواوورورکےل۔ مھارےوداؿووتو‬
‫‪241‬‬
‫اپئں‪،‬واُسواکوااسحؿوولاٹانویہو‬
‫اجؿووکواھتےموےھٹیبوںیہ‪،‬واشدیویھبکوولاٹوہنو ٹ‬
‫تحلصموےہ۔زیلپ‘‘! و‬
‫ینیعواکیفودریوکتووفؿورپورویتوریہ۔ابونوےکووفؿوےنویہتوداینمواکوزبرو‬
‫اجبایواوروراہطبوعطقنمووہایگ۔ینیعوےنواکؽوکیبویک۔ابونویکوامستعوںیمواینپو‬
‫ایکچہں‪،‬وایکسسںواوروآںیہواُاترےنویگل۔ابونوےکواُاسکےنورپوہبودتّقوامتؾو‬
‫وبیل۔و’’ابون!وریمیواجؿ!وںیموںیہنواجیتن‪،‬وااچکنوایکووہایگوےہ۔ایھبواضیو‬
‫رہسگوںیہنواھتواسیجوابونبوایگوےہ۔دخاوےکوےیلوےھجمواعمػورکدووابون!و‬
‫ٹ‬
‫ریماووکیئووصقروںیہنوےہ۔ مھارےواسےنموریماورسوریمےوےبوووقػو‬
‫ٹ‬
‫اھبیئوےنواکھجودایوےہواورواشدیوںیمویھبکویھبورظنںیوااھٹورکو مھارےوروبوو‬
‫ُرووڑھکیوہنووہووکسں۔وراشکپویکوابتووھچڑو‪،‬ووہوابیلویکوےہواورواُیسو‬
‫یکورےہویگ۔‘‘ و‬
‫ابونواکورگجوٹکوراہواھت‪،‬وزابؿوڑلڑھکاوریہویھتورگمووہووفؿواکؿوےسواگلےئو‬
‫یھٹیبویھت۔وبیل۔’’متواُےسوہہکودانیوہکواینپو ُداکؿوواسپوےلوےل۔ےھجمواُسو‬
‫یکویسکوےئشویکوانمتوںیہنوریہ۔‘‘ و‬
‫‪242‬‬
‫س‬
‫ینیعوےنواُسویکوابتوںیہنوامینواورووفؿودنبورکدای۔ابیلواپسو کلونُسوراہو‬
‫اھت۔اہھتواُاھٹورکووبال۔’’ابون!ومتورکفوہنورکو‪،‬وںیمودنچویہو ِدونںوںیموونرکیو‬
‫التشورکولںواگواورورھپو ُداکؿویکواچیبوزہشادوےکورھگودےوآئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫وہوھچکوہنووبیل۔وبےنلوےکوےیلواُسوےکواپسوھچکویھبوںیہنوراہواھت۔ و‬
‫ابیلواشہواسںیئوےکوابرےوںیمووسچوراہواھت۔اُسویکوتمظعوےکواسےنمووخدو‬
‫وکووبانووسحمسورکراہواھت۔اُسوےنوآجودورہپوںیمواُےسودالہسودایواھت۔’’اابقؽو‬
‫ٹ‬
‫نیسح!ومتورکفوہنورکو۔ مھاریونہبوےکوےیلوتہبوااھچورہتشودنچویہو ِدونںو‬
‫ںیموآےئواگ۔زہشادویکو ُداکؿواُےسورہسگوواسپوہنورکانواوروہنویہووہویھبکو‬
‫امےنگنوےکوےیلوآےئواگ۔ریمےوملعوےنواُسواکوراہتسوروکودایوےہ۔متوایکو‬
‫ٹ‬
‫اجون‪،‬و مھارےوےیلوےھجموینتکوراوتںوکتولسلسمواجگورکوہلچواکانٹوزپاو‬
‫ےہ۔ہیواطیشینواطںیتقواےسیویہووھتڑاواہھتوڈاےنلودیتیوںیہ۔اایلگنںوکتو‬
‫لجواجیتوںیہوااسنؿویکواِںیہنور وہِوراتسورپوالےتووہےئ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوالتبای۔’’اسںیئویج!وابونویکواحتلوتہبورخابوےہ۔داتھکیووہںووتو‬
‫دؽوٹکورکورہواجاتوےہ۔‘‘ و‬
‫‪243‬‬
‫’’رکفوہنورکو۔وہویھبودلجویہولھبنسواجےئویگ۔‘‘ و‬
‫و‬
‫دزیلہتودابےنوےکوےیلواُےسو‬‫رھپواشہواسںیئوےنواکیووعتذیورمکےویکو‬
‫انعتئوایک۔اھجمسای‪،‬وابونووکوہتپوںیہنوانلچواچےیہوورہنووعتذیوارثووھکودےواگ۔‬
‫وہووعتذیوابویھبواُسویکواسڈیئووایلوبیجوںیموزپاووہاواھت۔وہوآںیھکنو‬
‫ومدنےوابونوےکووسےنواکوااظتنرورکراہواھتورگمووہووسےنواکوانؾویہوںیہنوےلو‬
‫ریہویھت۔ااظتنروےنواکھتودایواھتواورووہوےبواایتخرواےنپووبیصنںویکورطحو‬
‫رہگیودنینووسایگ۔ و‬
‫ابونواکیفو ِدونںوےکودعبواکجلویئگووتواُےسووعتذیودابےنواکوومعقورسیموآای۔‬
‫اینپواکرروایئوےسوافرغووہرکوداکؿورپواچنہپویہواھتوہکووعتذیواانپواکؾوداھکو‬
‫اکچواھت۔ااتسدودیجماواُسواکرظتنمواھت۔ابتدہلٔواوحاؽوےکودعبواُسوےنوالتبایوہکو‬
‫ابیلووکواشہواسںیئوےنواینپوولختوںیموبلطوایکوےہ۔وہورہواکؾوابالےئواطؼو‬
‫رھکورکوآاتسےنوںیمواچنہپواورواسںیئویجویکودقؾووبیسواکوازعازواحلصوایک۔‬
‫اِسووتقواؿوتنگورُمدینیوواہںووموجدوےھتوںیہنجواسںیئورظنوادنازو‬
‫رکےتووہےئواُےسواےنپووصخیصورجحےوںیموےلوآای۔اےنپواپسواھٹیبورکو‬
‫‪244‬‬
‫ڑبےوایپروےسووبال۔’’اابقؽونیسح!ودقتریوےکوولصیفںووکوامےننوواالووخشو‬
‫ھکیلواوروہنوامےننوواالودَبوھکیلوالہکاتوےہ۔اانتوھچکودھکیوےنیلوےکودعبوںیھمتو‬
‫ھجمورپونیقیووتوآایگووہاگوہکوںیمووہواکؾورکاتووہںووجواورپوواےلووکودنسپو‬
‫وہاتوےہ‪،‬ویھبتوریمیورہو ُداعووبقؽووہاجیتوےہ۔ھجمسورےہووہںوانں؟‘‬
‫‘و‬
‫ابیلوےنودیقعتورھبےوادنازوںیمواابثتوںیمورسوالہای۔’’انبوکشواسںیئو‬
‫یج!وآپواکواہکورھتپورپوریکلووہاتوےہ۔‘‘ و‬
‫’’وتورھپوونس!وںیموںیھمتواہسراودانیواچاتہووہں۔‘‘واشہواسںیئوےنواُسو‬
‫ےکودنکےھورپواہھتورھکورکواینپواجبنوٹیسھگورکورقبیورکایل۔دہشوآںیگو‬
‫ےجہلوںیمووبال۔’’متودوونںونہبواھبویئںویکوزدنیگوںیموتہبوڑباوزرہوالھگووہاو‬
‫ےہووجودؾوآرخوکتوںیھمتونیچوںیہنوےنیلودےواگ۔اشدیوراز‪،‬ورازورہواجاتو‬
‫رگمودبیتمسقوےسوابونوےکورسورپواطیشؿوےکوےلیچووسارووہےئگووجووخیشویکو‬
‫رہوڑھگیوںیموراکوٹوڑھکیورکدےتیوںیہ۔ابویہیودھکیوول‪،‬وسکوےنوزہشادو‬
‫وکواُسورازوےسوآاگہوایک؟واِسورہشوںیمووتوایک‪،‬ورہواُسورہشوںیموسجواکو‬
‫‪245‬‬
‫ٹ‬
‫واہطسوزہشادوےسوےہ‪،‬و مھاراووکیئواجےننوواالوںیہنوےہ۔رھپوسکوےنواُےسو‬
‫ربخودی؟واُیہنوالَبئٹںوےنووجوابونواکواھچیپووھچڑےنورپوایتروںیہنوںیہ۔ایکوںیمو‬
‫کیھٹوہہکوراہووہںواابقؽونیسح؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنویٹھپویٹھپوآوھکنںوےسواشہواسںیئووکوداھکیواورواابثتوںیمورسوالہو‬
‫دای۔’’یجواسںیئویج!وامہرےواسھتوےلہپویھبواضیووہاکچوےہ۔آپوڑبےو‬
‫رکینوواےلوںیہویج‪،‬وامہرےوےیلوھچکوےئجیکواتہکوہیووہایئوزیچںیوامہریواجؿو‬
‫وھچڑودںی۔‘‘ و‬
‫’’متوایکوےتھجمسووہوہکوںیموےنوھچکویھبوںیہنوایکووہاگ؟‘‘واسںیئوےنو‬
‫اےھبنچوےسواہک۔ و‬
‫’’ریماوہیوبلطموںیہنوےہویج!‘‘وابیلوزگڑباوایگ۔ و‬
‫’’وجویھبوےہ‪،‬واکؿووھکؽورکونسوول۔ابونوےکوزندکیووجووکیئویھبو‬
‫اجےئواگ‪،‬واُےسورَپےودلیکھودایواجےئواگ۔وہوتہبواطوتقرواطیشؿوںیہ۔یسکو‬
‫ےکواقوبوںیموآےنوواےلوںیہنوںیہ۔اکیویہووصرتوےہوہکوابونووکویسکو‬
‫اہللوواےلوےکواسےئوںیمولقتسمووطرورپوراھکواجےئ۔ویہواُےسواُؿو‬
‫‪246‬‬
‫رفعوتیںوےسواچبےئورےھکواگ‪،‬اِسوےکوالعوہواورووکیئولحوںیہنوےہ۔‘‘و‬
‫اسںیئویجواکوہجہلوانسنسوراہواھت۔ و‬
‫’’اضیوےسیکونکمموےہواسںیئویج؟‘‘وابیلواکوہنموریحتوےسولھکوایگ۔ و‬
‫’’نکمموےہواابقؽونیسح!ومتواینپونہبووکویسکواکلموریپوےکورہتشٔو‬
‫زوتیجوںیمودےودو۔وفریووطرورپواُسویکواشدیورکدو۔رھپووکیئویھبواُسو‬
‫اکوابؽویھبواکیبوںیہنورکواپےئواگ۔‘‘ و‬
‫’’رگمو…واشہواسںیئویج…ووکؿواہللواکوایپراواضیووہاگووجواُسوےبواچریو‬
‫وکواینپوویبیوانبےئواگ؟‘‘وابیلویکواسسنوےنیسوںیمویہوںیہکواےنکٹویگل۔ و‬
‫اشہواسںیئوےنواشدیواُسوےکوادنےشیوےسواافتؼوایکواھتو‪،‬ویھبتودنچووحملںو‬
‫کتوالخوںیمویسکوانددیہوےئشووکوداتھکیوراہورھپورسواکھجورکووصخمصوادنازوںیمو‬
‫مگووہایگ۔ھچکودریوےکودعبواُسوےکوبلوڑبڑباےنوےکوےسوادنازوںیموےنلہو‬
‫ےگل۔وہویسکوےسوابںیتورکراہواھت۔اکؿواگلورکونسویھبوراہواھت۔ابیلواُدیمو‬
‫رھبیورظنوںوےسواُےسوداتھکیراہ۔اےسیوںیمواُسوےکواکونںوںیمواسںیئویکو‬
‫آوازوزپی۔’’اےوالجورےنھکوواےل!واینتوڑبیوذہموداریوھجمورپوہنوالد۔‬
‫‪247‬‬
‫ںیمواانتووبضمطوںیہنووہںوہکواُؿووخینووجنپںوںیمواانپواہھتوڈاؽووکسں۔‬
‫ںیموانوتاںووہں‪،‬ووتویسکواورویکوراہوھجمورپووھکؽ‘‘… و‬
‫رھپواخومیشواطریووہیئگ۔اسںیئویجووکوھچکوانسیئودےوراہواھت۔ابیلووکوھچکو‬
‫یھبواھجسیئوںیہنودےوراہواھت۔رھپواشہواسںیئوےنواکیویبملواسسنو‬
‫ڑھپیھپوںوںیمواُاتریواوروآںیھکنووھکؽودںی۔ابیلوےنوداھکیوہکورف ِوطوذجبو‬
‫ےسواسںیئویکوآںیھکنوااگنروںویکورطحودکہوریہوںیھت۔زابؿوےسو‬
‫رسرساٹہویکویسوآوازوربآدمووہیئ۔ابیلوےنوانُس۔’’اابقؽونیسح!ورُمدیوںو‬
‫یکودؽوونایئوڑباولکشمواکؾوےہ۔اورپوواالو ُداینوواولںویکواگنوہںورپورظنو‬
‫ںیہنوڈااتل‪،‬واینپورمیضواکومکحوانسوداتیوےہ۔ےھجمویھبواُسوےنولکشموںیمو‬
‫ڈاؽودایوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوھچکوھجمسوںیہنواپراہواھت۔اشہواسںیئوےنوداےنہواہھتویکواہشدتویکوایلگنو‬
‫اورپویکواجبنواُاھٹیئواوروآںیھکنودنبورکےکوامخروآولدوےجہلوںیمواہک۔’’وہو‬
‫ٹ‬
‫اتہکوےہوہکوںیمو مھاریونہبووکواینپوزوتیجوںیموےلوولں۔وہوےنہکوواالو‬
‫ےہ‪،‬وولوگںویکوزابؿودرازویںویکورپواوںیہنورکات‪،‬وےھجمواوروےھجتورکانوزپیتو‬
‫‪248‬‬
‫آئ…و‬ ‫ےہ۔ہبو ڑ‬
‫ہواحؽومتووخشوربخیوےلورکورھگواجئٹاوروابونووکواہیںوےلو ٹ‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ںیمو ومھاریواورو مھاریونہبویکوالسیتموےکوےیلورقابینودےنیوےکوےیلو‬
‫اجئٹواشابش‘‘! و‬
‫ایترووہں۔ و‬
‫ابیلوےنووچکنورکورساہمیسواگنوہںوےسودیسووظنمرونیسحواشہوارعملوػواشہو‬
‫اسںیئووکوداھکیووجوالجؽوںیموآرکورسودنھوراہواھت۔وہووہہیجواورورپششکو‬
‫تیصخشواکوامکلواھت۔اُسوےکورسخوودیپسورہچےورپوایسہوینھگوداڑیھوتہبو‬
‫یلھبویتگلویھت۔وجاینوںیمورعمتفوےکورعوجووکواپرکوانتکورُپونرواورواپزیکہو‬
‫وصرتووہایگواھت۔دوتلویکورلیولیپ‪،‬وےبوانپہوزعتووااشتحؾ‪،‬ووجاین‪،‬و‬
‫سہاروںودقتعمنیواوورورمدینیوےکوےکھجووہےئورس…وابیلوےنوہلصیفورکےنو‬
‫ںیموھچکوزایدہودریوںیہنواگلیئ۔ااتسدودیجمےوےنوالتبایواھتوہکواشہواسںیئوےنو‬
‫ایھبوکتواشدیوںیہنویک۔ایھچوابتویھتواوروارگووہوےلہپوےسواشدیودشہو‬
‫وہاتوبتویھبوابیلووکوابونویکوزدنیگوےسوایپرواھت۔اُےسواچبانورضوریواھت۔ و‬
‫اکیفودریوسگرویئگ۔وہواےنپوںیئتووساتچوراہورھپواشہواسںیئوےکوونٹھگںورپواہھتو‬
‫رھکورکوڑھکاووہایگ۔اےٹلودقومںواتلچووہاورجحےوےکودروازےوکتوآایو‬
‫‪249‬‬
‫اورورسواکھجورکووبال۔’’اسںیئویج!وںیموابونوےسوابتورکےنوےکودعبووجابو‬
‫دوںواگ۔اُسویلگپووکواھجمسئٹںواگ‪،‬وبتواہیمورھبوںواگ۔آپواِےسوریمیو‬
‫اتسگیخوہنوےئھجمسواگ‪،‬ووبجمریوایخؽوےئجیکواگ۔‘‘ و‬
‫دوونںواہھتوابدنھورکورجحےوےسولکنوآای۔اُوےسووتعقویھتوہکوبجووہولھکو‬
‫رکووپریوابتوابونووکوالتبےئواگووتووہوامؿواجےئویگ۔اُسویکووتعقوپنپوہنو‬
‫یکسواوروابونوالؽووبھباکووہرکوڑلےنورمےنورپو ُ و‬
‫تویئگ۔وہویسکویھبورطحو‬
‫ےسواشہواسںیئواکوانؾواننسووگاراوںیہنورکواپریہویھت۔اکیودؿ‪،‬ودوورھپویئکو‬
‫ِدؿوسگروےئگورگمووہوابونووکواقلئورکےنوںیمورُبیورطحواناکؾوراہواوروکھتو‬
‫رکواسںیئویجویکودختموںیموشیپووہایگ۔ و‬
‫’’ںیمواعمیفواچاتہووہںواسںیئویج!ووھچےٹوہنموںیموڑبیوابتورھبیو‬
‫وہیئوےہ‪،‬وہنموےسوہنوولہکاںیئواورواےنپوملعوےسوولعمؾورکوںیلووتوںیمو‬
‫اتسگیخوےسوچبواجئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫اشہواسںیئوےنورکسماورکواہک۔’’ریماوملعواتہکوےہوہکواُسوےنو مھاریوابتو‬
‫ںیہنوامین۔وہویلگپوےہ‪،‬واانپوعفنواصقنؿوںیہنویتھجمس۔متوھجمسودارووہ‪،‬واانپواورو‬
‫‪250‬‬
‫انمئٹوورہنومتودوونںوربابدووہو‬
‫اُسواکوظفحتواچےتہووہ۔اُےسویسکوہنویسکورطحو و‬
‫ٹ‬
‫اجئٹوےگ۔رھپوںیمویھبو مھارےوےیلوھچکوںیہنورکووکسںواگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواتفسورھبےوادنازوںیمورسووکوداںیئوابںیئورحتکودی۔ و‬
‫’’زابؿوےسوںیہنوامیتنووتواُےسواہھتوےسوانمئٹ۔ہچبوآگووکووھچےنو‬
‫یکودضورکےووتوامںوابپوروےتکوںیہ۔ہنورےکووتواٹپیئورکےتوںیہ۔ہیواٹپیئو‬
‫اجئٹ…‘‘واشہواسںیئوےنواُےسو‬
‫الھبیئوےکوےیلووہیتوےہوانںوہکوملظو…و و‬
‫اھجمسای۔اُسویکوھجمسوںیموآایگواورووہودؽوںیموہیہتورکےکورھگویکورطػو‬
‫لچوزپا۔راےتسورھبووساتچوراہ۔’’ارگوامرےنوےنٹیپوےسویھبوراضدنموہنووہیئووت‬
‫‘‘… و‬
‫دامغوےنویلستودی۔’’ےسیکوںیہنووہیگ؟وڑگبےووہئٹںواکوالعجوڈڈنےوےسو‬
‫یہوایکواجاتوےہواورووہودنترتسووہاجےتوںیہ۔‘‘ و‬
‫ُاھٹئو‬
‫دؽوےنواہک۔’’متوےنوآجوکتواُسورپواہھتوںیہنواُاھٹای‪،‬وآجوےسیکوا ٹ‬
‫ےگ؟‘‘ و‬
‫‪251‬‬
‫اِیسواُدڑیھونبوںیمورھگواچنہپ۔ابونواُسوےکوےیلواھکانوایترورکریہویھت۔اُسو‬
‫ےکوبقعوںیموچنہپورکودیجنسہوےجہلوںیمووبال۔’’متوےنوایکووساچوابون؟‘‘ و‬
‫وہووچیکن‪،‬ویلھبنسورھپووبیلو‪،‬۔’’ںیموےنوایکووسانچواھت؟‘‘ و‬
‫’’ںیموےنوںیھمتوالتبایواھتوہکواشہواسںیئوامہریودمدورکانواچےتہو‬
‫وہورسواکھجےئوالبلکیئ۔’’وجاؿوڑلیکووکواینپوآوغشوںیمودابورک؟‘‘ و‬
‫’’اُؿوےکوابرےوںیموایسیودنگیوزابؿواامعتسؽوہنورکوابون!ووہوتہبو‬
‫ڑبےوااسنؿوںیہ۔امہریوپچویھبواُؿورپولھکورکوزابؿونبواجیتوےہ۔‘‘و‬
‫ابیلوےنوداتنوسیپورکواہک۔ و‬
‫’’ارگواانتویہواچنہپووہاوزبرگوےہووتواُےسووہک‪،‬وریمےوااکنرووکواےنپو‬
‫ملعوےسوارقاروںیمودبؽوڈاےل۔متوھجمورپوویکںوآںیھکنواکنےتلورےتہووہ؟‘‘و‬
‫وہورگدؿوومڑورکواُےسووھگرےتووہےئووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ابون!وںیمو مھاریورفکہیوابںیتونسونسورکوگنتوآایگووہں۔‘‘ و‬
‫‪252‬‬
‫’’کیھٹوےہ‪،‬وریماوالگودابدو‪،‬وےھجموزنیموںیمودنفورکدوورگمواُسوےنیمکو‬
‫ےکووحاےلوہنورکو۔ںیمووکیئوہلگوںیہنورکوںویگ۔‘‘ و‬
‫’’ایکواہک؟‘‘وابیلوقلحوےکولبواخیچ۔’’متواُےسوہنیمکوہہکوریہووہ؟‘‬
‫‘و‬
‫’’اہںوابیل!وےنیمکووکوہنیمکوہنووہکںووتوالتب‪،‬وایکووہکں؟‘‘ووہورتیکوہبورتیکو‬
‫وبؽوریہویھت۔ و‬
‫بوایگ۔ااعتشؽوںیموےبواقوبووہرکوابونووکووچیٹوےسوچنیھکورکواورپو‬
‫ابیلو ڑ‬
‫ٹ‬
‫اُاھٹےتووہےئورغاای۔’’ابون!وںیمو مھارےواصقنؿوےکوےیلوںیہن‪،‬وافدئےو‬
‫ےکوےیلوروزوتنمووامستجورکاتووہںورگمووتواینتوےبوووقػواورودضیو‬
‫اجئٹوورہن‘‘… و‬
‫ےہوہکوےنھجمسواکوانؾویہوںیہنویتیلووہ۔ابویھبواتہکووہں‪،‬وامؿو و‬
‫اُسوےنوابولںووکواکٹھجودای۔ابونواکورہچہووسےئوآامسؿووہایگ۔وہٹنوفیلکتو‬
‫ےکوامرےوچنھبوےئگ۔رہچہوامتمتواُاھٹ۔ابیلوےنواِسورپویہواافتکوںیہنوایکوہکلبو‬
‫اورپوےلتودوونیتوامطےچنواُسوےکوراسخرورپوڑجودےی۔راسخرورسخووہایگ۔‬
‫وہٹنوداوتنںوےلتوالچکوایگواورووخؿواکواکیورطقہوےلچنووہٹنورپوکمچواُاھٹ۔‬
‫‪253‬‬
‫وہوالچیئوںیہن‪،‬وہنویہوزمامحووہیئوہکلبوبیجعواظاملہنوادنازوںیمورکسماےتو‬
‫وہےئوہبودتّقوامتؾووبیل۔’’ابیل!ومتوےنوےھجموامراوےہ؟ومتوےنووتویھبکوہصغو‬
‫رھبیوآھکنوےسوےھجموداھکیوکتوںیہنواھت…واہں!وآںواہں!واوروامرو…وںیمواِؿو‬
‫اہوھتںوہپورقابؿووجوامطےچنونبورکوریمےوراسخروںوکتوآرےہوںیہ‪،‬وںیمو‬
‫اِؿوآوھکنںورپورقابؿووجوےلعشوالگورکوریمےودبؿووکواخکورتسورکریہو‬
‫ںیہ…وامرو…واانتوامرووہکوریماودؾوٹھگواجےئ۔ریمیواسسنو ُرکواجےئورگمو‬
‫اِسونیقیوےکواسھتوامرووہکوںیمواشہواسںیئویکوٹنیھبوںیہنوڑچوھںویگ۔‬
‫ونمائٹووجوونماےنورپو ُ و‬
‫توےئگووہ۔‘‘ و‬ ‫امرو‪،‬واانتوہکوامرویہوڈاولورگموہیوہنو و‬
‫ابیلوکھتوایگ۔ابونواکوممصموارادہودھکیورکدلہوایگ۔ابؽووھچڑورکاہھتوےتلسمو‬
‫وہےئودنچودقؾوےھچیپوٹہوایگ۔ابکیریگوےسواینپوزایدیتواکوااسحسووہا۔اُےسو‬
‫اانتودرتشوروہیواایتخروںیہنورکانواچےیہواھتورگمواشہواسںیئواکومکحویھبو‬
‫انسگریواھت۔رسواھتؾورکواچراپیئویکواب ْٹ وہہورپوکٹوایگ۔وہواشہواسںیئووکوامےننورپو‬
‫ایتروںیہنویھت‪،‬واشہواسںیئوےکومکحورپورسواکھجےنورپوآامدہوںیہنویھت۔ایکو‬
‫رکے؟وایکوہنورکے؟واےسیوںیموتنموامستجواکوایخؽوآای۔کپلورکواُسو‬
‫‪254‬‬
‫ےکورقبیوآای۔وہواستکوڑھکیویھت‪،‬وویںوہکوےسیجوہنیسواسسنوےسواعریو‬
‫وہایگووہ۔وہواُسوےکودوونںواہھتواھتؾورکوالہسےنواگل۔اینپوآوھکنںوےسو‬
‫اگلےتووہےئوولگریگوےجہلوںیموےنہکواگل۔’’ابون!ومتوےھجمواینپوآوھکنںوےسویھبو‬
‫زایدہوایپریووہ۔متوےھجمواجؿوےسویھبوایپریووہ۔اہھتوااھٹےنویکویطلغورکو‬
‫اھٹیبووہں۔امتؾورمعواےنپواہوھتںووکوااگنروںوںیمووھجاتکنوروہںواگورگمو‬
‫ٹ‬
‫دخاےکوےیلوےھجموطلغوتمووھجمس۔ںیمو مھارےوافدئےوےکوےیلویہوبسو‬
‫ھچکورکراہووہں۔اشہواسںیئوےن‘‘… و‬
‫ابونوےنودلجیوےسواےنپواہھتوچنیھکوےیل۔دوونںواکونںوںیمواایلگنںووھٹےتسنو‬
‫وہےئووبیل۔’’ںیمواُسوثیبخواکوانؾواننسویھبووگاراوںیہنورکیت۔ابوریمےو‬
‫اکؿودنبوںیہ‪،‬ومتوالھکوابرواُسواکوانؾوول‪،‬والھکوابروےھجمواُسویکودنہلوےننبواکو‬
‫وشمرہودو‪،‬وریمیوتحصورپووکیئوارثوںیہنوزپےواگ۔‘‘ و‬
‫رھپواُسوےنوہیواثتبویھبورکدای۔آےنوواےلودنچو ِدونںوںیمویہوابیلووکو‬
‫ربجاواشہواسںیئو‬
‫تسکشومیلستورکانوزپی۔ابواکیویہولحوابیقواھتو…واُےسو و‬
‫ےسوایبہودایواجات…واُسوےنوااتسدودیجمےوےسووشمرہوایک۔وہویھبووپرووپرو‬
‫‪255‬‬
‫اسںیئویجویکودیقعتوںیموڈوابووہاواھت۔دیقعتوںیموڑکجاووہاووشمرہوانعتیو‬
‫رکےتووہےئووبال۔’’متوڑبےووخشوتمسقووہوابیلوہکواشہواسںیئوےھجتواانپو‬
‫رہتشوداروانبورےہوںیہ۔اُؿواکوااسحؿوامونواوروےسیجویھبووہ‪،‬واینپونہبووکواُؿو‬
‫ےکواسھتوایبہودو۔ ُداینویھبوونسرواجےئویگ‪،‬وآرختویھبواہھتوگلواجےئو‬
‫یگ۔ریمیوامون‪،‬واینپوزدنیگواکوبسوےسوامہواوروافدئہوشخبوہلصیفورکےنوںیمو‬
‫دریوتمورکو۔‘‘ و‬
‫اُسوےنورسواکھجوایل۔ااتسدودیجماوکیھٹواتہکواھت۔ و‬
‫ابونوانداؿوںیہنویھت۔ابیلواکولپولپودباتلوروہیودھکیورکوادنازہواگلویتیلویھتو‬
‫ہکووہوایکورکاتورھپاتوےہ۔اُسواشؾووکوبجووہواتریخوےسورھگواچنہپووتوابونوےنو‬
‫اکیورظنودھکیورکویہوادنازہورکایلوہکووہوآاتسےنورپواحرضیودےورکواشہو‬
‫اسںیئوےسواینودہاتیوانہمواحلصورکوآایوےہ۔رسدوےجہلوںیمووبیل۔’’ابیل!و‬
‫آجواُسوےنووکؿواسواینوآنشپودایوےہ؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنوخلتوونایئویک۔ و‬
‫’’ایکوبلطم؟ومتوسکویکوابتورکریہووہ؟‘‘ و‬
‫‪256‬‬
‫’’ںیمواُسواامیدناریکوابتورکریہووہووجوریمیواکیوکلھجودھکیورکو‬
‫ےبواامیؿووہوایگواورواُےسووفراوواےنپوادوھرےونپواکوّدشتوےسوااسحسو‬
‫یھبووہایگ۔‘‘وابونوےکوےجہلوںیمورہگاوزنطواہنپںواھت۔ و‬
‫ابیلوےنورسِدتسووکیئووجابوںیہنودای۔اھکانواھکواکچووتونکپینوےسواہھتو‬
‫وپےتھچنووہےئواپسٹوےجہلوںیمووبال۔’’ےچبویکورہودضورپورسواکھجانونکمموںیہنو‬
‫وہات۔رہوولاہوکچلوداروںیہنووہاتورگمواُےسوویںویہووھچڑاویھبوںیہنواجات۔‬
‫ںیمومتوےسوڑباووہں۔رہووہوہلصیفورکےنویکودقرتوراتھکووہںوسجوںیمو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫مھاراوافدئہورظنوآےئ۔ںیموےنواشہواسںیئوےسو مھاریواشدیواکوہلصیفو‬
‫رکایلوےہ۔متواِےسووبقؽورکو‪،‬وہنورکو‪،‬وہیووہرکورےہواگ۔لکوحبصوایترورانہ‪،‬و‬
‫اشہواسںیئواکنحووخاںواورووگاوہںوےکورمہاہوایگرہوےکوگلوگھبواہیںو‬
‫رشتفیوالورےہوںیہ۔ھجمسوریہووہوانں؟‘‘ و‬
‫ابونویکوآوھکنںوںیموآگولجواُیھٹ۔زتپورکووبیل۔’’ہیومتوایکوہہکورےہو‬
‫وہوابیل؟‘‘ و‬
‫‪257‬‬
‫’’ںیمووجوہہکوراہووہں‪،‬ومتونسوریہووہ‪،‬وھجمسوریہووہ۔یچبوںیہنو‬
‫وہ۔‘‘وابیلوےکوےجہلواکووھٹکرونپوابونووکودالہوایگ۔وہواخیصودریوکتویٹھپویٹھپو‬
‫آوھکنںوےسواُےسودےھکیویئگ۔رھپورسوکٹھجورکواچراپیئورپورگویئگ۔ھجمسویئگو‬
‫یھتوہکواُسورپوآوسنئٹںواکوارثوںیہنوزپےواگ۔ و‬
‫اکیفودریوےکودعبوژپرمدہوےجہلوںیموابیلووکواخمبطوےئکوریغبووبیل۔’’ریماو‬
‫ٹ‬
‫مھارےوریغبو ُداینوںیمووکیئوںیہنواوروہنویہوےھجموآجوکتویسکواکوہنووہانو‬
‫وسحمسووہا۔آجودؽوںیموکسکواجگوزپیوےہوہکواکش!ووکیئواکیووتو ُداینو‬
‫ٹ‬
‫ںیمو مھارےوالعوہویھبوریماووہاتوہکوںیمواِسورھگوےسواھبگورکواُسوےکو‬
‫اپسوانپہوےنیلویلچواجیت۔وکیئووتووہاتوےسجواکپریتوہکوریماواھبیئوےھجمومنہجوںیمو‬
‫اچبئ…واہےئ!وےھجمواچبےنوواالووکیئوںیہن۔وجوآجوکتواچباتو‬
‫وھجکنوراہوےہ‪،‬و ٹ‬
‫آای‪،‬وویہویٹھبوںیمووھجےنکنورپولتوایگ…وول!وںیمواحرضووہں۔اہجںواچوہو‬
‫ٹ‬
‫ےلواجورکوکنیھپودو۔ارگو مھاراو ِدؽوریمےودھکورپوڑکاتھوںیہنووتوےھجمویھبو‬
‫وکیئوفیلکتوںیہن‘‘… و‬
‫‪258‬‬
‫وہوہنواجےنوایکوھچکویتہکوریہ۔ابیلوےنوچیبوںیمویئکورمہبتوڈاٹنورکوپچو‬
‫رکاےنویکووکششویکورگمووہواشدیوھچکویھبونسوںیہنوریہویھت۔ابیلوےنو‬
‫رکوٹودبؽورکواخومیشواایتخرورکویل۔اناگہ‪،‬ویسکواجدناروےحملوںیموابونووکو‬
‫زہشادوایدوآایگ۔ینیعویکووصرتوںیمودمدوداھکیئودی۔وساچ۔’’اُسوےنوارگو‬
‫ےھجمواینپوویبیوںیہنوانبایووتوایکووہا‪،‬دویتسواکواہسراووتوںیہنوانیھچواھت۔وہوےھجمو‬
‫ابیلویکواِسوااقمحہنودیقعتویکوٹنیھبوڑچےنھوےسواچبواتکسوےہ۔‘‘ و‬
‫زہشادوےکووصتروےنوھچکووقتتیویشخب۔وہوآںیھکنودنبورکےکوابیلوےکو‬
‫وساجےنواکوااظتنرورکےنویگل۔بجواُےسونیقیووہایگوہکووہورہگیودنینووساکچو‬
‫ےہووتوآیگتسہوےسواچراپیئوےسواُرتی‪،‬واایتحطوےسوابیلوےکورساھےنوےکو‬
‫ےچینوےسوومابلئووفؿواکنالواورونحصوںیموآیئگ۔نحصوںیموادنریھاواھت۔وہو‬
‫ومعًاموادنریھےوےسوڈریتویھت‪،‬وآجوویںوگلوراہواھتوےسیجورہوڈرواھچیپووھچڑو‬
‫ایگووہ۔رمکےوےسوااہتنیئودوریورپودویاروےسوکیٹواگلورکوڑھکیووہیئگ۔ینیعو‬
‫اکوربمنوالمای۔وہووسوریہویھت۔ابروابرورٹایئورکےنورپواجگویئگ۔ابونووکوویںواگلو‬
‫ےسیجواُسویکوتمسقواجگوزپیووہ۔دلجیوےسووبیل۔’’ولیہوینیع‘‘! و‬
‫‪259‬‬
‫’’اہں!وبؽوریہووہں۔ایکوآجوںیھمتوابیلوےنواترےوےننگورپواگلو‬
‫راھکوےہ؟‘‘وینیعویکوامخروآولدوآوازوانسیئودی۔ و‬
‫ابونووخدووکواھبنسےنلوںیمواناکؾووہےنویگل۔ےجہلوںیمویمنولھگویئگ۔وبیل۔‬
‫’’ینیع!وابیلواپلگووہایگوےہ۔وہوریمیواشدیواکیورفاڈوریپوےکواسھتو‬
‫زربدیتسورکانواچاتہوےہ۔اورووتواور…ووہورفاڈایوابراتوےلورکوےھجموایبےنہو‬
‫ےکوےیلولکواہیںوآراہوےہ۔ابیلوریمیووکیئوابتوےننسورپوایتروںیہنوےہ۔‬
‫اُسورپواشہواسںیئویکودیقعتواوروتبحمواکووھبتووساروےہ۔دخاےکوےیلو‬
‫ینیع!وھچکورکووورہنوںیمورمواجئٹںویگ‘‘… و‬
‫اانتویھبواجےنوسکورطحوہہکواپیئوہکوالگو ُردنھوایگواورووہوکسسوکسسورکو‬
‫روےنویگل۔ینیعوالچوالچورکواُسوےسولیصفتووپھچوریہویھتورگمووہوھچکویھبو‬
‫التبوںیہنواپریہویھت۔ااچکنووفؿوںیموزہشادویکواھبریوآوازواُرھبی۔’’ولیہو‬
‫ٹ‬
‫ابون!وایکوابتوےہ؟وڈرےنویکووکیئورضورتوںیہن‪،‬وںیھمتو مھاریورمیضو‬
‫ےکوریغبووکیئویھبوویںواُاھٹورکوںیہنوےلواجاتکس۔‘‘ و‬
‫‪260‬‬
‫وہورڈیویویکورطحولچوزپی۔اشہواسںیئوےکوابرےوںیمووجوھچکوابیلوےسو‬
‫نُسویکچویھت‪،‬وزہشادوےکووگشوسگارےنویگل۔وہواتنسواجاتاھت‪،‬وایلستںواورو‬
‫دالےسوداتیواجاتاھت۔ابونوےکواخومشووہےنورپووبال۔’’انسئوڈیلی!ومتوےبو‬
‫وساجئ۔وہورفاڈایمتوکتوںیہنوچنہپوےکسواگواورواہں!ومتوابیلووکو‬
‫ٹ‬ ‫رکفووہرکو‬
‫التبئویگ۔اِزواِٹواوےک؟‘‬
‫ریمےوایوینیعوےکوابرےوںیموھچکویھبوںیہنو ٹ‬
‫‘و‬
‫’’ےھجمواچبںیلوزیلپ!‘‘ووہورھپووٹٹووھپٹواکواکشرووہیئگ۔ و‬
‫’’ریمےوےہکورپونیقیورکو‪،‬ومتورپووکیئوآچنوںیہنوآےئویگ۔‘‘ووہو‬
‫وپرےواامتعدوےسووبال۔’’ابوینیعوےسوابتورکو۔‘‘ و‬
‫ڈوےتبووکوےکنتواکواہسراوتہبووہاتوےہ‪،‬وزہشادووتورھپواشہوزادواھت‪،‬واشہوریتواھت۔‬
‫اُسوےنودویتسویکوالجورھکویلویھت۔ابونواکو ِدؽونئمطمووہایگ۔وفؿودنبو‬
‫رکےکواینپواچراپیئورپوآیئگ۔اکیورظنووخادیبہوابیلورپوڈایلواورورسوکٹھجورکو‬
‫درازووہیئگ۔دؽووقیووہایگواھتورگمواانتویھبوںیہنوہکووہونیچویکودنینووسو‬
‫‪261‬‬
‫اجیت۔اجیتگوریہ‪،‬ووسیتچواوروڑکیتھوریہواورواشہواسںیئووکووکیتسوریہ۔‬
‫رُپوکسؿوزدنیگوںیموالتمطواپبورکےنوےکوےیلوہنواجےنواہکںوےسوآایگواھت؟ و‬
‫وہوراتورھبووسوںیہنواپیئ۔حبصوابیلوےکوڈاےنٹنوےکوابووجدواُسوےنوایتریو‬
‫ںیہنویک۔ابیلوےنوزایدہوزوروڈاالووتورُبیورطحوڑھبکورکووبیل۔’’ںیمو ُدنہلو‬
‫نبورکوںیہن‪،‬وتیمونبورکواُسوےنیمکوےکورھگاجریہووہں۔ےھجمووکیئوایتریو‬
‫وایریوںیہنورکین۔ربعوامجرکووبجمرورکےنویکووکششوہنورکو۔ھجمورپو‬
‫ربعوامجےنوواالاکیویہواھبیئواھتوجولکوراتوےھجمواکیووہسوزادےو‬
‫ےکواہھتوچیبورکورَموایگ۔متووکؿووہ‪،‬وںیموںیہنواجیتنواوروہنویہواجاننواچیتہو‬
‫ابیلوےنویھبودضوںیہنویک۔ و‬
‫ابونووکونیقیواھتوہکوزہشادواُسویکودمدوےکوےیلورضوروےچنہپواگورگمورھپویھبو‬
‫ِدؽوادنوشیںویکوزدوںیمواھت۔وہوںیہنواجیتنویھتواشہواسںیئوشیکوآدیموےہ؟و‬
‫ااھچوایورُبا…ورگمونُسوزپھویہیوراھکواھتوہکووٹےنووٹےکٹورکےنواورووھپںیکنو‬
‫‪262‬‬
‫امرےنوواےلواےھچوںیہنووہےت۔وجوااھچوںیہنووہات‪،‬ووہورشکیِورفسوےننبوےکو‬
‫اقلبویھبوںیہنووہات۔ و‬
‫دسوےجبوےکودعبواکیواکیوٹنمواجؿورپورگاںوسگرےنواگل۔ابیلودعتمودو‬
‫ابرودروازےورپواجورکویلگوںیمواھجکنواکچواھت۔اُسویکواحتلِوزارودھکیورکو‬
‫اُسویکوےبواتیبواوروااظتنرویکوتیفیکویکوربخووہیتویھت۔ابونووکواُسواکوروہیو‬
‫تہبوبیجعوگلوراہواھت۔ایکووہواُسورپوااچکنووبھجونبویئگوےہ؟ و‬
‫ایگرہوجبوےئگ۔آےنوواالووتقواکواپدنبوالکن۔یلگوںیموتہبوےسوآدویمںوےکو‬
‫دقومںویکواچپووگیجن۔اُسواکودؽودڑھکواُاھٹ۔امرےنوواالوآؿواچنہپواھت۔‬
‫اچبےنوواےلویکووکیئوربخوںیہنویھت۔ومابلئووفؿوابیلویکوبیجوںیمواھت۔‬
‫اُسویکودرتسسوںیموںیہنوآاتکسواھتوہکووہوزہشادوےسوراہطبورکےکواُےسو‬
‫ایدداہینورکواودیتی۔ و‬
‫رمکہوسجوںیمواؿوتنگوراںیتووکسؿوےسوسگریوںیھتواورورمکےویکورہو‬
‫ےئشوےسوامونتیسواکوااسحسواجاتگوراتہواھت‪،‬وآجوایبنجوےنگلواگلواھت۔وہورمکےو‬
‫ےکوآرخیووگےشوںیمویلچویئگ۔دویارویکواجبنوہنمورکےکوروےنویگل۔‬
‫‪263‬‬
‫روےتوروےتوزہشادووکواکپرےنویگل۔’’آاجئٹوھجموےسوتبحمونیھچورکودویتسواکو‬
‫اہھتوڑباھےنوواےل!وابونوےکواسھتووہووہےنواگلوےہوسجواکویھبکووخابو‬
‫ںیمویھبوںیہنووساچواھت۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئوڑبےوستکووااشتحؾوےسونحصوںیمویھچبواچراپیئورپورباامجؿو‬
‫وہاکچواھت۔اُسوےکواسھتواکنحووخاںواوروھچواستورُمدیوےھت۔ابیلوےنو‬
‫اسمہویئںوےسواچراپایئںوامگنورکونحصوںیمواھچبوریھکوںیھت۔اچےواپینواکو‬
‫دنبوتسبویھبورکراھکواھت۔ااتسدودیجمےوےکودوودعتسمواشرگدوںویکو‬
‫اعموتنوےسواُسوےنوابراویتںووکووبںیلتوشیپوںیک۔ و‬
‫ابراتوےکواسھتواُاتسدودیجماویھبوآایواھت۔ابیلووکوڑکپورکواہنتیئوںیموےلوایگ۔‬
‫ھچکواھجمسےنوےکوےسوادنازوںیموابںیتورکےنواگل۔ابونویسکووکوہنووتودانھکیو‬
‫اچیتہویھتواوروہنویہواُسوےکودؽوںیمووکیئوسسجتواھت۔وہویسکواوروآٹہویکو‬
‫رظتنمویھت۔اےسیوںیموابیلواُسویکوتشپورپوآؿوڑھکاووہا۔دنکےھورپواہھتو‬
‫ٹ‬
‫رھکورکوےٹھگوےٹھگوےجہلوںیمووبال۔’’ابون!وریمیونہب!و مھارےووساوریماو ُداینو‬
‫ٹ‬
‫ںیمووکیئوںیہن۔ںیھمتوطلغویمہفووہیئگوےہوہکوںیمو مھاراواصقنؿورکےنوالچو‬
‫‪264‬‬
‫ٹ‬
‫وہں۔دخاویکومسق!وںیمووجورکراہووہں‪،‬و مھاریوالھبیئوےکوےیلورکراہو‬
‫وہں۔اشہواسںیئوتہبواےھچوااسنؿوںیہ‪،‬ومتواُیہنوےکواسےئوںیموچنہپورکو‬
‫وفحمظورہویتکسووہ۔ںیموچسواتہکووہں‪،‬وآجووجوھچکوںیھمتوااھچوںیہنوگلوراہ‪،‬و‬
‫آےنوواےلووتقوںیمویہیوبسوےسوااھچوےنگلوےگلواگ۔بتوںیھمتوریمیو‬
‫ابوتںواکونیقیوآےئواگ۔‘‘ و‬
‫وہوآہتسہوےسویٹلپ۔اخیلواخیلورظنوںوےسواُےسودےنھکیویگل۔ابیلووکودھکواورو‬
‫اتٔفسوےنوہظحلورھبوےکوےیلوآؿوریھگاویکہکنوہشیمہووبےنلووایلوآںیھکنو‬
‫رسکیواخومشوںیھت‪،‬ورھپودؽووبضمطورکےکونحصوںیموالچوایگ۔ےچبووکووچےھلو‬
‫ےسودورورےنھکو ک کو‬
‫یکو‪،‬ودوایئوالپےنوےکوےیلواورواوکسؽوےنجیھبوےکوےیلوامرانو‬
‫انٹیپویھبوزپاتوےہوویکہکنووہوذیووعشروںیہنووہات۔اُےسواےنپورُبےوےلھبویکو‬
‫آیہگوںیہنووہیت۔ و‬
‫اُسوےکواکونںوںیموفلتخموآوازںیووشرونبورکواُرتوریہوںیھت۔ھجمسوںیمو‬
‫ںیہنوآریہوںیھت۔اینپودنچودووتسںوےکواھبیئوونہبںویکواشدویںمیکںو‬
‫رشتکواکوومعقوالمواھت۔ابراںیتویھبودھکیوریھکوںیھتورگمواُسویکوزدنیگوںیمو‬
‫‪265‬‬
‫اُرتےنووایلوابراتوبسوےسوفلتخمویھت۔وخیش‪،‬وونجںوزیخورںیمس‪،‬واگنہہمو‬
‫رپوروآوازںیواورواجیہؿوزیخااظتنر…واہیںوھچکویھبووتوںیہنواھت۔ و‬
‫اےنپوبقعوںیمودقومںویکواچپونسورکویھبووہویٹلپوںیہن۔ابیلویکوآوازو‬
‫انسیئودی۔’’ابون!وومولیواصبحوآےئوںیہ۔‘‘ و‬
‫وہوزریِوبلوڑبڑبایئ۔ابیلوےنواُےسودنکےھورپواہھتورھکورکواینپواجبنوومڑو‬
‫ایل۔ایپروےسورسورپواہھتوریھپےتووہےئووبال۔’’ریمیواجؿ!وہیواکنحویکو‬
‫ٹ‬
‫ااجزتوےنیلوےکوےیلو مھارےواپسوآےئوںیہ‪،‬واِںیہنوااجزتودےودو۔‘‘ و‬
‫مو‬
‫وہوبیجعو ُدنہلویھت۔انبئٹواھگنسر‪،‬ورعویسووبلماست‪،‬ورشںیگموتنکمتوایو و‬
‫ےسوربلسیوآںیھکن…وھچکویھبووتاُسوےکواپسوںیہنواھت۔اُداسواوروتسکشو‬
‫وخردہوادنازوںیموومولیواصبحووکدےنھکیویگل۔وپاھچوایگ۔’’اٹیب!وایکودیسووظنمرو‬
‫نیسحواشہواصبحوودلودیسولیمجونیسحواشہووقؾودیسوابوعلضوقحورہمو‬
‫اچپسوسہارو ُروےپوںیھمتووبقؽوےہ؟‘‘ و‬
‫‪266‬‬
‫اُسوےنووپریوّدشتوےسویفنوںیمورسالہدای۔ابیلوےنوٹپھجورکواُسواکواہھتو‬
‫اھتام‪،‬ووجنھجڑےتووہےئووبال۔’’ابون!وہیوایکوہہکوریہووہ؟ااکنرورکےکوےھجمواشہو‬
‫اسںیئوےکواسےنموےبوزعتوتمورکو۔‘‘ و‬
‫وہوھچکوںیہنووبیل۔اکنحووخاںوےنواانپووساؽودرہاای۔وہورھپویفنوںیمورسو‬
‫الہےتووہےئووبیل۔’’ںیمواُسوےنیمکورپووھتانکویھبودنسپوںیہنورکیت۔متوےنو‬
‫ےسیپوےلورےھکووہںوےگ‪،‬ووجووہوےہکواگ‪،‬ومتورکووےگ۔ھجموےسوایکووپےتھچو‬
‫ٹ‬
‫وہ۔اہیںو مھاراوھچکواگبڑوںیہنویتکس‪،‬واکیودعاتلوزدنیگوےکودعبوےگلویگو‬
‫ٹ‬
‫اوروںیموواہںو مھاراورگةیؿوڑکپورکووپوھچںویگوہکوبجوںیموےنوااکنرو‬
‫رکدایواھتووتومتوےنوریماواکنحوویکںوزپاھای؟‘‘ و‬
‫ومولیوےنوبیجعویسورظنوںوےسوابیلووکوداھکی۔ابونوےکوےہکووہےئو‬
‫رصػورظنورکےتووہےئواُسوےنورھپواانپووساؽوایک۔وہو‬
‫زرہدنخواافلظوےسو ِو‬
‫ولگریگوےجہلوںیمووبیل۔’’ںیمواُےسووبقؽوںیہنورکیت۔یسکویھبوتمیقورپ‪،‬ویسکو‬
‫یھبواحتلوںیمو…وہیواجےتنووہےئوہکوآپوولوگںووکوریمیورمیضورپوںیہنو‬
‫‪267‬‬
‫انلچوہکلبواُسوےکواہوھتںوےکولیمووکواچانٹوےہ۔اامیؿورفوشوومولی!واج‪،‬و‬
‫وجووہواتہکوےہ‪،‬وویہورکواوروریماودامغوتمواچٹ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواُسورپوہصغورھبیواگنہوڈایلواوروومولیواصبحواکواہھتواھتؾورکوابرہو‬
‫لکنوایگ۔ابونوےنوانس‪،‬وومولیوہبوآوا ِزوودنلبوہہکوراہواھت۔’’ ُدنہلوےنواکنحو‬
‫وبقؽورکایلوےہ۔اشہواسںیئ!وابمرکووہ۔‘‘ و‬
‫رھپوویہووساؽواشہواسںیئوےسوایکواجےنواگل۔وہوریحتوےکوامرےوگنگو‬
‫ڑھکیویھت۔ابیلواجےتووہےئودروازہودنبرکایگواھت۔وہوڑھکیکوےکواسےنمو‬
‫آؿوڑھکیووہیئ۔دنبوڑھکیکویکودرزوںوےسواھجےنکنویگل۔اشہواسںیئوومولیو‬
‫ےکواسےنمورسواکھجےئواھٹیبواھت۔دورسیواچراپیئورپواکنحوررٹسجےکوڑبےو‬
‫ڑبےورپتوڑھپڑھپاورےہوےھتواورواانپوٹیپوایسہورحوفںوےسورھبورےہو‬
‫ےھت۔اُسواکودؽوٹکورکورہوایگ۔وہووہراہواھتووجواُسوےنوزدنیگورھبوںیہنو‬
‫وساچواھت۔ و‬
‫ےنیسورپواہھتورھکورکورفشورپوھٹیبویئگ۔اکیوروزؿورھپوآوھکنںوےکواسےنمو‬
‫یھتوسجوےکواپرونحصواکوایھبکنورظنمواھچبووہاواھت۔اُسوےنودوونںواہھتو‬
‫‪268‬‬
‫دویارورپرھکودےی‪،‬وبلوداوتنںوںیموےسیپواورورکایہ۔’’اہےئواکش!وںیمو‬
‫زجعموںوےکودوروںیمودیپاووہیئووہیت‪،‬ووکیئوزجعمہوروامنووہرکوےھجمواِؿو‬
‫اظوملںوےسواچبواتیل۔انتکویہوااھچووہوہکوابیلوےکو ِدؽوںیموریماوایپرواجگو‬
‫اجےئواوروہواِؿوڑیھبویںووکودےکھودےورکوابرہواکنؽودے۔اہےئواکش!و‬
‫دوعیورےنھکووایلویہوریمیودمدووکوچنہپواجےئ‪،‬واُسواکواھبیئوےھجمو‬
‫دویتسواکو و‬
‫اچبےنوےکوےیلوآاجےئ‘‘… و‬
‫لکشمووتقوںیمووکیئوںیہنوآات۔وکیئوآگووکواہوھتںوےسورَپےواٹہےنویکو‬
‫تمہوںیہنورکاتورگمواُسویکوتمسقوایھچویھت۔وجیہنونحصوںیموابمرکوابدو‬
‫یکودصاںیئواُرھبںی‪،‬ونیعواُیسووتقوےلھکودروازےوم کیںاُےسوزہشادوڑھکاو‬
‫داھکیئودای۔وہوانبوااجزتوسھگوآای۔ابونوےکوآوسنومھتوےئگ۔اُدیمیکورکؿو‬
‫وھپٹوزپی۔ و‬
‫زہشادوےکوےھچیپوینیعوداھکیئودی۔رھپواچرواپچنووپسیلوواےلورظنوآےئگ۔‬
‫زہشادوامتؾودنبوتسبورکےکوآایواھت۔ابونوےکواکونںوںیمواکیودرتشوآوازو‬
‫زپی۔’’اِؿوبسووکورحاتسوںیموےلوولواخؿودمحم‘‘! و‬
‫‪269‬‬
‫اُےسوایقتموےکوےنلٹواکونیقیووہایگ۔دویارورپوےمجواہوھتںوےکودرایمؿوںیمو‬
‫اشیپینوکیٹورکوایکچہںوےنیلویگل۔اُےسوابوابرہوےکوامتےشوےسووکیئورسواکرو‬
‫ںیہنویھت۔ھچکویہودریودعبواُےسواےنپودنکےھورپویسکواہھتواکوسملووسحمسو‬
‫وہا۔وہویٹلپوںیہنوہکلبوزایدہوزوروےسوروےنویگل۔دالےسورھباواہھتورےنھکو‬
‫وایلوےنواُےسووخدےسواٹمچورکوااھٹوایل۔اگولںورپووبہسوتبثورکےتووہےئو‬
‫ٹ‬
‫وبیل۔’’ابون!ومتوویکںورویتووہ؟وںیمووہںوانں…و مھاریورفڈنیوینیع!وریمےو‬
‫ٹ‬
‫وہےتووہےئووکیئوںیھمتو مھاریورمیضوےکوریغبووھچویھبوںیہنواتکس۔آئٹ!و‬
‫ےلھکودروازےوےکوابرہودوھکی‪،‬ورفاڈےیوریپواکوسکورطحووساتگووہراہو‬
‫ےہ؟‘‘ و‬
‫وہوھچکویھبودانھکیوںیہنواچیتہویھت۔ٹسھگورکواچراپیئوکتوآیئواورواودنےھو‬
‫ہنمورگورکواویچنوآوازوںیموروےنویگل۔ینیعوابرہواکورظنمودھکیورکوادنرووایلووکو‬
‫التبوریہویھت۔’’ابون!وارٹکپسنواجودیوایھبواکوتہبوااھچودوتسوےہ۔متوےسوھچکو‬
‫وپےنھچوےکوےیلوآراہوےہ۔کیھٹوکیھٹووجابودانی۔‘‘ و‬
‫‪270‬‬
‫وہووچکنورکودیسیھووہیئ۔وپسیلویکوویافینرؾوںیموارٹکپسنواجودیووکوداھکی۔رسو‬
‫اکھجورکوھٹیبویئگ۔ارٹکپسنوےنواُسوےکورسورپواہھتوراھک۔ایپرورھبےوےجہلوںیمو‬
‫وبال۔’’ےبویب!وزہشادوہنورصػوریماوالکسوولیفوےہوہکلبوتہبوااھچودوتسو‬
‫ٹ‬
‫یھبوےہ۔ںیمواوروزہشادو مھاریودمدوےکوےیلواہیںوآےئوںیہ‪،‬وڈرےنواورو‬
‫التبئٹوہکوڈہبوریپوےنواہیںکیکاو‬
‫ربھگاےنویکورضورتوںیہن‪،‬واصػواصػو و‬
‫امتاشوانبوراھکوےہ؟‘‘ و‬
‫اُسوےکوادنروآگورھبیووہیئویھت۔دےمیھوےجہلوںیموااگنرےوےنکنیھپویگل۔‬
‫التبےنویگلوہکوسکورطحواشہواسںیئوےنوابیلورپواانپوطلستوامجایواوروابونویکو‬
‫رمیضوےکوریغبوایبہوراچےنوےکوےیلواہیںوکتوچنہپوایگ۔ارٹکپسنواہھتوںیمو‬
‫ڑکپےووہےئواپٹکواسزئوپیٹوراکیرڈوںیمواُسواکوایبؿووفحمظورکاتوایگ۔‬
‫ٹ‬
‫اخومشووہےنورپووبال۔’’ےبورکفوروہ‪،‬وہیودبتلصخوااسنؿودوابرہو مھارےو‬
‫اسےنموںیہنوآےئواگ۔‘‘ و‬
‫وہوابرہوالچوایگ۔ینیعواُےسودالہسودےنیویگل۔اھجمسےنویگلوہکواُےسواانپو ِدؽو‬
‫وبضمطورکےنویکورضورتوےہ۔ھچکودریوےکودعبوااچکنونحصوںیمواخومیشو‬
‫‪271‬‬
‫اھچویئگ۔وہووچیکن۔ینیعویکورطػووساہیلواگنوہںوےسوداھکی۔وہووجاًابوھچکو‬
‫ںیہنووبیل۔زہشادودروازےوںیموڑھکاووہرکووبےنلواگل۔’’ابونوڈارگنل!و ُداھلو‬
‫ایمںوتیمسوامتؾوابراتواھتےنواکو ُرخورکیکچوےہ۔ںیمویھبووںیہواجراہو‬
‫ٹ‬
‫وہں۔ مھاراواہیںورانہوکیھٹوںیہنوےہ‪،‬راشکوایویسکیٹوںیموھٹیبورکوینیعوےکو‬
‫اجئ۔اھتےنوےسوافرغووہرکوآئٹںواگواورولیصفتوےسوآاگہو‬
‫اسھتورھگویلچو ٹ‬
‫رکوںواگ۔رسِدتسویہیوہہکواتکسووہںوہکومتواِسوتبیصموےسواکٹھچراواپو‬
‫یکچووہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنورکشتورھبیورظنوںوےسوزہشادووکداھکیواوروینیعوےسوٹپلورکو‬
‫ٹ‬
‫اچراپیئوںیمورگویئگ۔یخیچ۔’’اہےئوینیع!ومتوینتکوایھچووہ۔ مھاراوایھبوانتکوااھچو‬
‫ےہ۔ےھجمونبوومتورمےنوےسواچبرکوھجمورپویھبکوہنوےنٹلپوواالوااسحؿوایکو‬
‫ےہومتوےن!وریمےواپسودےنیوےکوےیلوضحموریماوووجدواھت۔وہوںیموےنو‬
‫دےودایواھتورگمومتوےنوںیہنوایل‪،‬وابووبؽ‪،‬وایکودوںوےھجت؟‘‘ و‬
‫زہشادوالچوایگ۔رمکےوںیمووساےئوینیعواورابونوےکو ِدولںویکودڑھنکوےکو‬
‫وکیئوآوازوانسیئوںیہنودےوریہویھت۔دڑھونکںویکواتؽورپوینیعوآوھکنںویکو‬
‫‪272‬‬
‫زابینواھجمسوریہویھت۔’’رچاغواینپوزمکورویںوےکولبورپورلزہوربوادناؾوراتہو‬
‫ےہ۔بجوادنروےسووھکالھکووہورکوھجبواجاتوےہو‪،‬وبتوتمسقورپوازلاؾو‬
‫درھاتوےہورگموہیوںیہنووساتچوہکووہاویسکویکودنمشوںیہنو‪،‬ووکویئووہاواکو‬
‫دنمشوںیہن۔ـ‘‘ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫اشہواسںیئویکوابراتوابونوےکورھگوںیمواُرتےنویکواجبےئواھتےنوںیموچنہپو‬
‫یئگ۔زہشادوےکودوتسوےنوقحِودویتسواداوایکواورومیعلّقہوااکلہروںواکوہنمودنبو‬
‫رکدای۔ویںواشؾووکوزہشادوبجورھگواچنہپووتوابیلواُسوےکورمہاہواھت۔اُسواکورسو‬
‫اکھجووہاواھت۔زہشادواُےسواھجمسوراہواھت۔’’ابومتواےنپواشہواسںیئویکوچنہپو‬
‫دوھکی۔اُسواکوملعودوھکی۔ولوگںوےکولبقتسموںیمواھجکنوےنیلوواےلووکواانپو‬
‫لبقتسموداھکیئوںیہنودایواورووہوجیسورپوےنھٹیبوےکورکچوںیمووحاالتوےکورفشو‬
‫رپاودنےھوہنمورگوزپاوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوداھکیوہکوابیلواکورسواکھجووہاواھتورگموآوھکنںوںیمویگفخوریچووہیئو‬
‫یھت۔وہوابریوابریوونیتںووکودھکیورکورسواکھجورکوھٹیبویئگ۔ابیلوےنووطلیوآہو‬
‫‪273‬‬
‫رھبیواورویسکووکواخمبطوےئکوریغبووبال۔’’تہبورُباووہا۔آپوولوگںووکواشہو‬
‫اسںیئویکوتیثیحواکوملعوںیہنوےہ۔وہواچےہووت‘‘… و‬
‫’’وہواچےہووتواےنپوےیلویھبوھچکوںیہنورکاتکسوابیل!‘‘وزہشادوےنوذراو‬
‫زیتوےجہلوںیمواہک۔’’متوبجواُےسواجےتنوںیہنوےھت‪،‬وںیمواوروینیعوےنوبتو‬
‫ںیھمتووراشکپوانبورکودےنیواکوہلصیفورکوایلواھت۔ہیواُسویکوتنحموںیہن‪،‬و‬
‫امہریوتبحمویھتوےسجومتوےنواُسویکورکاتموھجمسوایل۔اوراہں!ومتووجواُےسو‬
‫ٹ‬
‫تہبوربسگدیہواورووکیناکروےتھجمسووہانں‪،‬وہیو مھاریومکویملعوےکووساوھچکو‬
‫ںیہن۔اسیجومتواُےسوےتھجمسووہ‪،‬ووہووضیوںیہنوےہ۔وہوتہبوہنیمکوااسنؿوےہ۔‬
‫ٹ‬
‫اُسو ِدؿومتوےنوھجموےسووپاھچواھتوہکوےھجمو مھارےوسپورظنموےسوسکو‬
‫ےنوآاگہوایک؟وبتوںیموےنوںیھمتواٹؽودایواھت۔آجوالتباتووہں‪،‬وےھجمواُیسو‬
‫مکوتخبوےنوالتبایواھت۔ںیموےنواُسویکوابوتںورپونیقیوںیہنوایکواورواکروابریو‬
‫ٹ‬
‫رصموایفتواکواہبہنورکےکو مھارےوامیضوںیموتہبودوروکتوالچوایگ۔متوےنو‬
‫سجویلگوےسواینپوزدنیگوےکورفسوآاغزوایکواھت‪،‬وںیموےنواُیسویلگوےسواینپو‬
‫وھکجویکوادتباویکویھت۔‘‘ و‬
‫‪274‬‬
‫ابیلوےنوےبوینیقیورھبیواگنوہںوےسواُےسووھگرا۔اےسیوںیموابونوےنواکیو‬
‫ذراوکٹھٹورکوزہشادوےکورہچےورپورظنںیوامجںیئ‪،‬وابیلووکوہبورظنِواغرئوداھکیو‬
‫اورورھپورسواکھجوایل۔اُےسوہبووخیبوادنازہواھتوہکواُسوےکورکدیےنوےکو‬
‫ابووجدواُسوےکوےلَپوںیموھچکوںیہنوڈاالواجےئواگ۔دوونںواُےسورکچودےو‬
‫اجںیئوےگ۔ و‬
‫زہشادوہنموریھپورکووبال۔’’ںیموہیوںیہنواجاتنوہکواُےسواُؿوامتؾوابوتںواکوہتپو‬
‫ےسیکوالچواھت‪،‬وہیواجاتنووہںوہکواُسوےنوابلکلوکیھٹواہکواھت۔اُسوےنوےھجموچسو‬
‫التبورکوامتورکدایوہکبجوےھجتووھجٹویکولصفواکےنٹورپوامومرورکدای۔ھجمورپو‬
‫وکیئوآبیسوںیہن‪،‬وریمےوادنرووکیئواطیشؿوںیہنووجومتوولوگںووکواصقنؿو‬
‫ٹ‬
‫اچنہپےئ۔ںیمو مھاریورطحواکاعؾواوروےبورضرواسوااسنؿووہں۔ھجموےسو‬
‫ڈرےنویکورضورتوںیہن‪،‬واُسواطیشؿوےسوڈروواورودوروروہ۔یہیومتودوونںو‬
‫نہبواھبویئںوےکوقحوںیمورتہبوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلودعؾووتیہجوےسواُسویکوابںیتونُسوراہواھت۔دؽویہودؽوںیمووسچوراہواھتو‬
‫ہکواشہواسںیئورپوابونوےکوےصحواکوذعابوآؿواُرتاوےہ۔زہشادوابلکلووضیویہو‬
‫‪275‬‬
‫الکنوےہواسیجواشہواسںیئوےنوالتبایواھت۔زہشادوےنور ِودولمعووکواھبپنورکو‬
‫اخومیشواایتخرورکیل۔ و‬
‫وتقویھبکواکیواسوںیہنوراتہ۔وتقواکواوٹنورکوٹودبؽوایگ۔زہشادویکو‬
‫اکایمایبںوآےنوواےلودنچو ِدونںوںیموانہگںیئگ۔ارٹکپسنواجودی‪،‬واشہواسںیئواورو‬
‫اُسوےکووافداروںووکورگاتفرورکےکوتبیصموںیموسنھپوایگ۔اُےسوادنازہو‬
‫ںیہنواھتوہکودؾووعتذیویکوآدمینورپوےنلپوواالواےنتوارثوروسخواکوامکلویھبو‬
‫وہاتکسوےہ۔اشہواسںیئویکو’’چنہپ‘‘وےنواُےسوینگتواکوانچواچنودای۔وہویھبکو‬
‫اکیوزیموےکواسےنموڑھکاواینپوافصیئوشیپورکراہواھتووتویھبکودورسیوزیموےکو‬
‫بقعوںیموےھٹیبووہےئویسکو’’ڑبے‘‘ویکواوکنارئیوتگھبوراہواھت۔اکیوےتفہو‬
‫ںیمویہواُےسواشہواسںیئواورواُسوےکووحارویںووکوآزادورکانوزپا۔اایتخرو‬
‫رےنھکوےکوابووجدواشہواسںیئواکواچالؿویھبودعاتلوںیموشیپوہنورکاکس۔‬
‫تسکشووکومیلستورکےتووہےئواُسوےنوزہشادووکووفؿوایک۔’’ولیہوزہشاد!وںیمو‬
‫متوےسوتہبورشدنمہووہں۔ںیمواشہواسںیئویکورگدؿودوبےنچوںیمواناکؾووہو‬
‫ایگووہں۔اُسومکوتخبویکوارپوچوتہبواورپوکتویلکن۔‘‘ و‬
‫‪276‬‬
‫زہشادوےنوریحتوےسواہک۔’’وبثتوتیمسوومعقورپورگاتفرورکوےنیلوےکو‬
‫ابووجدویھب؟‘‘ و‬
‫’’اہںودوتس!اقونؿووبثتوداتھکیوےہورگمواقونؿووکواینپورمیضوےسو‬
‫الچےنوواےلواانپوافمدودےتھکیوںیہ۔ارگوںیموہبودضوراتہووتواشدیوےھجمواینپو‬
‫ونرکیوےسواہھتودوھانوزپےت۔ایٹنیورکنشپواکواکیوڈارئرٹکیواُسواکورمدیو‬
‫اھت۔متوہیووتواجےتنویہووہوہکواِسوامحؾوںیموبسوےگننوںیہواوروےبوتھچو‬
‫ےکواِسوامحؾویکودویاروےکواورپوایٹنورکنشپوواےلوےھٹیبورےتہوںیہ۔اکیو‬
‫دروازہوےلھکواگووتویھبسولھکواجںیئوےگ۔اصیویپواصبحوارگوڈارئرٹکیویکو‬
‫ابتوہنوامےتنووتواُؿویکویئکوافںیلئولھکواجںیت۔ریمےوالخػواحمذوڑھکاو‬
‫وہاجات۔‘‘ و‬
‫’’اجودی!وہیوتہبورُباووہاوےہ۔وہوزیمخواسپنویکورطحواکنھپراتووہاو‬
‫اُؿورغوبیںورپوڑچھودوڑےواگ۔ابیلواُسواکودیقعتودنموےہ۔اُےسوویںو‬
‫وحاالتوےکوابرہودھکیورکوزمدیوھچبواجےئواگواورووکیئووتقواضعئوےئکوریغبو‬
‫ابونووکواُسواُولوےکوےھٹپوےکودقومںوںیمواھچبودےواگ۔‘‘وزہشادوربھگاوایگ۔ و‬
‫‪277‬‬
‫’’ںیموںیھمتووکیئویلستوںیہنودانیواچاتہ۔متوےنوابلکلوکیھٹواہکوےہ۔‬
‫ینیعویکویلیہسووفحمظوںیہنوریہ۔متووساےئواُںیھنواپھچےنوےکوھچکویھبو‬
‫ںیہنورکےتکسواوروہیورکےنوےکوےیلویھبوابیلووکواامتعدوںیموانیلوتہبورضوریو‬
‫وہاگ۔اکؾولکشمووتوےہورگمواُےسومتودتریبوےسونکمموانبوےتکسووہ۔ہبورہاحؽ!و‬
‫ںیموےنوںیھمتوالتبودایوےہ۔اشہواسںیئوےکواعمےلموںیموآدنئہواٰیلعواکحؾو‬
‫ٹ‬
‫یکورظنوںوںیموآےئوریغبو مھاریودمدورکوکسںواگ۔ےھجموادیموےہوہکومتو‬
‫ریمیووپزنشیووکوھجمسوےئگووہ۔‘‘ و‬
‫زہشادوھجمسوایگواھت۔ےبو ِدیلوےسووفؿودنبورکےکورہگیووسچوںیمورغاقںو‬
‫وہایگ۔یتیجووہیئوابزیوابونوےکوووجدویکورطحواُسوےکواہوھتںوےسولسھپو‬
‫ِو‬
‫وصرتواحؽوےسوآاگہوایک۔اُےسو‬‫یئگویھت۔ےھجبودؽوےسواُسوےنوینیعووکو‬
‫اھجمسایوہکووہوابونووکووفؿورکےکواتحمطورےنہواکووشمرہودے۔وہووبیل۔’’ایھب!و‬
‫وہواشہواسںیئوےسواتحمطورہویتکسوےہ‪،‬وابیلوےسوےسیکواتحمطورہواپےئویگ؟‘‬
‫‘و‬
‫‪278‬‬
‫وہووسےتچووہےئووبال۔’’وخدووکواچبےنوےکوےیلواُےسوابیلووکویھبوکشو‬
‫رھبیواگنوہںوےسودانھکیووہاگ۔وہوایھبوکتواشہواسںیئویکودیقعتوںیمووپرو‬
‫وپروڈوابووہاوےہواوروھچکویھبورکاتکسوےہ۔‘‘ و‬
‫’’وت؟‘‘ و‬
‫’’اُےسوولم‪،‬واھجمسئٹوہکوےسیجواُسوےنووفؿورکےکوےلہپوعلطموایکواھت‪،‬و‬
‫اےسیویہولکشمووتقوںیمورھپوعلطمورکدے۔‘‘ و‬
‫’’ہیوہلسلسوبکوکتواتلچورےہواگوایھب؟‘‘ و‬
‫’’بجوکتواشہواسںیئواُسویکورطػواتکپلورےہواگ۔‘‘ و‬
‫’’ابونوےکواپسوومابلئووفؿویھبووتوںیہنوےہ۔وہوابیلوےکووفؿوٹیسو‬
‫ےسواکؽورکیتویھت۔وہاتکسوےہواُےسورھپوںیمہوالتبےنواکوومعقوہنولمو‬
‫ےکس۔‘‘ و‬
‫’’متواُےسووفؿوٹیسورخدیورکودےودو۔وہواپھچورکورےھکویگواورو‬
‫رصػورضورتوےکووتقویہواکؽورکےویگ۔‘‘وزہشادوےنودنعہیودای۔ و‬
‫‪279‬‬
‫ینیعوےنویمیہفتوادنازوںیمورسوالہای۔وشتشیوآزیموےجہلوںیمووبیل۔’’ےھجموںیہنو‬
‫اتگلوہکووہورہبوایپواُسواکواھچیپوآاسینوےسووھچڑودےواگ۔‘‘ و‬
‫’’وہں!‘‘وزہشادواکوہجہلورکفتوآزیمواھت۔’’لکوایکووہاتوےہ؟واُسوےبو‬
‫اچریویکوتمسقواُسوےکواسھتوایکولیھکویتلیھکوےہ؟…وداھکیواجےئواگ۔‘‘ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫اُےسوابیلورپورھبوہسوںیہنوراہواھت۔اپھچورکورےھکووہےئوومابلئووفؿورپواامتعدو‬
‫اکو ِدایورونشواھت۔وہویتھجمسویھتوہکوابیلوویہوھچکودوابرہورکےنویکووکششو‬
‫رکےواگوسجوںیمواناکیمواکوہنمودھکیواکچوےہ۔ےبو ِدیلوےسواُسواکواابقتسؽو‬
‫رکیت‪،‬ودڑھےتکو ِدؽوےسواُےسواھکانوالھکیتواورواخومیشوےسورتسبورپوٹیلو‬
‫اجیت۔دوونںویکواچراپویئںوےکوامنیبواحلئوافہلصوویہواھت‪،‬ودوونںوےکو‬
‫اذاہؿوےکوچیبوڑکنیسوںولیمویکواسمتفواحلئووہیکچویھت۔ و‬
‫وہوتھچوےکونیعووطسوںیموبصنوآہتسہورویوےسووھگےتمووہےئوےھکنپووکو‬
‫اکیوکٹودےتھکیووہےئووسچوریہویھت۔’’ایقتموآرکولٹویئگ۔اکیوہتفہو‬
‫سگروایگ۔ایقتمواپبورکےنوواےلوایھبوکتواخومشوںیہواورووکیئوردولمعو‬
‫‪280‬‬
‫یھبوداھکیئوںیہنودای…ودخاوریخورکے۔ہیواخیشمویسکوڑبےووطافؿواکوشیپو‬
‫ہمیخووہیتکسوےہ‪،‬واعتیفویکوشیپوربخوںیہن۔ابیلودریوےسوآاتوےہ۔داکؿو‬
‫ےسودیساھوآاتسےنورپویہواجاتووہاگواورواشہواسںیئواِےسورہویئنواشؾوںیمواینو‬
‫قبسوزپاھاتووہاگ۔‘‘ و‬
‫اےسیوںیموابیلوےنواکنھکرورکورکوٹواُسویکورطػودبیل‪،‬وآںیھکنووھکںیلواورو‬
‫ایپروےسووبال۔’’ابون!وایکومتوایھبوکتوھجموےسوانراضووہ؟‘‘ و‬
‫وہووچیکن۔اُسورپواکیواگنہوڈایل۔ڈنھٹیوآہورھبورکواخومشوریہ۔وہووبال۔‬
‫’’متوےنووکیئووجابوںیہنودای‪،‬وایکوابتوےہ؟‘‘ و‬
‫وہورھپویھبوھچکوںیہنووبیل۔ و‬
‫ابیلواُھٹورکواچراپیئورپورسواکھجورکوھٹیبوایگ۔وھتڑےووتفقوےکودعبوریغبو‬
‫رظنںیوالمےئواخمبطووہا۔’’دھکیوابون!وںیموچسواتہکووہںوہکواسںیئویجواہللو‬
‫ےکوویلوںیہ۔اُؿویکوآھکنوےکواکیوااشرےوےسو ُداینواِدرھویکواُدرھو‬
‫وہاجیتوےہ۔متوےنودھکیوایلوہکوزہشادواُسواکوھچکویھبواگبڑوںیہنواپای۔اُسو‬
‫‪281‬‬
‫اتسگخویکودوتلویھبواشہواسںیئووکودعاتلوںیموچنیھکورکوےلواجےنوںیمو‬
‫اناکؾوریہوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ںیموےنومتوےسوھچکویھبووپاھچوےہوایک؟‘‘وابونوےنوزیباریوےسواہک‬
‫۔’’متووخاہووخماہواُسوصخشویکورعتںیفیوےئکواجرےہووہوسجواکوانؾواننسویھبو‬
‫ےھجمووگاراوںیہنوےہ۔وکیئواوروابتورکو۔‘‘ و‬
‫’’یہیورفؼوےہوابون!‘‘وابیلوےنواکیواکیوظفلورپوزورودےورکواہک۔‬
‫ٹ‬
‫’’اشہواسںیئویکوتمظعودوھکی‪،‬ووہوابویھبوںیھمتواانپانواچاتہوےہ۔ مھاریو‬
‫دمدورکانواچاتہوےہ۔وہواجاتنوےہوہکومتوںیہکویھبووخشوںیہنورہواپئٹویگ۔متو‬
‫ںیہکویھبووہوزعتواحلصوںیہنورکواپئٹویگوسجویکومتودقحارووہ‪،‬واِسوےیلو‬
‫وہ‘‘… و‬
‫ابونووکواُسویکوابںیتوتہبوبیجعوگلوریہوںیھت۔اُسویکوابتواکٹورکو‬
‫وبیل۔’’رگموبجوےھجمواُسویکودمدویکورضورتویہوںیہنووتورھپووہوویکںو‬
‫ریمےوےھچیپوزپاووہاوےہ؟واُےسوہہکودو‪،‬وارگوےھجمووخشورےنھکواکوارادہوراتھکو‬
‫ےہووتوریمیواجؿووھچڑودے۔ھجموےسودورورےہ۔متواُسوےکواپسوتمو‬
‫‪282‬‬
‫اجایورکو۔وہورھپوےھجتوالہبوالسھپورکوریمےوروربووڑھکاورکدےواگ۔اصػو‬
‫یتہکووہںوابیل!وابوارگومتوےنوےھجمواشہواسںیئوےکووحاےلورکےنویکو‬
‫وکششویکووتوںیمواجبےئوزہشادواوروینیعووکوالبےنوےک‪،‬وزرہواھپکنوولںویگو‬
‫اورومتودوونںولیجویکووہاواھکئٹوےگ۔‘‘ و‬
‫اُسواکوہجہلوہنورصػودرتشواھتوہکلبوالٹویھبواھت۔ و‬
‫’’متویتھجمسوویکںوںیہنووہ؟‘‘وابیلوےنوالجنھجورکواہک۔ و‬
‫’’اورومتوطلغوابتووکواھجمسےنورپواےنتودضبوویکںووہ؟‘‘ووہویھبورتیکو‬
‫ہبورتیکووبیل۔ و‬
‫وہوہبولکشموطبضوےئکواھٹیبواھت۔داتنوسیپورکووبال۔’’متو ِنڑیواقمحووہ۔‬
‫اسںیئوےکوبضغووکوآوازودےتیووہےئوںیھمتوذرہورھبوڈروںیہنواتگل۔ںیمو‬
‫ٹ‬
‫ںیہنواچاتہوہکو مھاریوزدنیگوربابدووہاجےئ۔متورپوریبوینووقوتںواکوارثودؿو‬
‫ٹ‬
‫ہبودؿوڑباتھواجراہوےہواورواہں!اسںیئوےنوہیویھبواہکواھتوہکوارگو مھاریو‬
‫ٹ‬
‫دنچویہو ِدونںوںیمواشدیوہنووہیئووتومتواپلگووہاجئٹویگ۔ابووہو مھاریو‬
‫افحتظوےکوےیلورہووتقووتوےلصمورپواھٹیبوںیہنورہواتکسوانں‘‘! و‬
‫‪283‬‬
‫اُسوےکووبلںورپوزرہودنخویسورکسماٹہواُرھبوآیئ۔ازہتساہیئوےجہلوںیمو‬
‫وبیل۔’’ھجمورپوریبوینوںیہن‪،‬وادنروینووقتوہلمحوآوروےہ۔وکیئواوروںیہن‪،‬ومتو‬
‫وہاجئووتوےھجموھچکویھبو‬ ‫ےھجمواپلگورکےنورپو ُ و‬
‫تووہےئووہ۔متوارگوپچو ٹ‬
‫ںیہنووہاگ۔اُےسواجورکوہہکودووہکوریمیواخرطوےلصمورپوتمواھٹیبورکے۔‬
‫ںیمواپلگووہےنووایلوںیہنووہں‪،‬ووخاہووہوےلصمورپوےھٹیبوایورگؾووتےورپ…و‬
‫ےھجمووضفؽوادنوشیںوےسوڈراےنویکووکششوتمورکے۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواُوےسواھجمسےنویکوریتہبیووکششویکورگمووہوسٹوےسوسموہنووہیئ۔‬
‫ٹ‬
‫حبصوبجووہواکجلواجےنویکوایتریورکریہویھتووتوابیلوےنووٹاک۔’’ مھاراواکجلو‬
‫اجانوانمبسوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ویکں؟وایکووہا؟وایکواکجلوےکوراےتسوںیموریبوینووقںیتوڈریہوڈاےلو‬
‫یھٹیبوںیہ؟‘‘واُسوےکوےجہلوںیمورفنتوآزیموزنطواپھچووہاواھت۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’زپاھیئو مھاراودامغورخابورکریہوےہ۔ںیموںیہنواچاتہوہکومتوآےگو‬
‫زپوھواوروزمدیواانپودامغورخابورکووھٹیب۔‘‘ و‬
‫‪284‬‬
‫ٹ‬
‫’’ےھجمو مھارےواچےنہوایوہنواچےنہویکورپواوںیہنوریہ۔رَپےووٹہ!و‬
‫ےھجمواجےنودو‪،‬دریووہریہوےہ۔‘‘ووہواُےسواکیورطػودےتلیکھووہےئو‬
‫دروازےویکورطػوڑبیھ۔ و‬
‫ابیلوےنواُسواکواعتبقوںیہنوایکوہکلبواویچنوآوازوںیمووبال۔’’ابون!ومتوتہبو‬
‫دبؽویئگووہ۔ںیھمتوھجمورپواابتعروںیہنوراہ۔ااھچورہھٹووذرا!وںیمواسلکیئو‬
‫اکناتلووہں۔‘‘ و‬
‫’’متوبجوکتواابتعروےکواقلبورےہ‪،‬وںیموبتوکتوآںیھکنودنبو‬
‫رکےکومتورپورھبوہسورکیتوریہ۔ابومتویھبودبؽوےئگووہ۔‘‘ووہواکیوذراو‬
‫مھتورکووبیلورھپوزیتوزیتودقومںوےسورھگوےسولکنوآیئ۔وہودیپؽوایوراشکورپو‬
‫اکجلواجیتکسویھت۔اینپوانرایضووکواظرہورکےنوےکوےیلواُسوےنوآجواسلکیئو‬
‫رپوےنھٹیبوےسواانتجبوایکواھت۔یلگویکوڑکنورپویچنہپووتوابیلواسلکیئوےلورکوچنہپو‬
‫ایگ۔اہھتوےسوےھچیپوےنھٹیبواکوااشرہورکےتووہےئووبال۔’’ھٹیبواجئٹ۔اانتورفسو‬
‫دیپؽوےطورکوویگووتوزپےنھوےکواقلبویہوںیہنوروہویگ۔‘‘ و‬
‫’’ںیمودیپؽویہویلچواجئٹںویگ‪،‬ومتواینپوداکؿورپواجئٹ۔‘‘ و‬
‫‪285‬‬
‫’’وکباسوتمورکو‪،‬ووھٹیب‪،‬وےھجمویھبودریووہریہوےہ۔‘‘وابیلوےنوڈٹپو‬
‫رکواہک۔ و‬
‫وہوالھچورکوریکریئورپوھٹیبویئگ۔اُںیھنواکجلوےنچنہپوںیمواخیصودریووہیکچو‬
‫یھت۔اسوےیلوٹیگورپواِاکو ُداکوڑلایکںوداھکیئودںی۔ٹیگوےکونیعواسےنمو‬
‫ابیلوےنواسلکیئورویک۔وہواُرتےنویگلویھتوہکورُبیورطحووچکنویئگ۔ربوکیںو‬
‫یکوزیتورچرچاٹہوےکواسھتوایسہوادنےھووشیشںووایلوڈارکوریموؿورلکویکو‬
‫اکرواسلکیئوےکونیعواسےنموآؿو ُریک۔ابونووکوویںواگلوےسیجو ِدؽوےنودڑھانکو‬
‫وموقػورکدایووہ۔آؿویکوآؿوںیمودووونتدنموآدویمںوےنواکروےسولکنو‬
‫رکواُےسودوبچوایل۔رسیتےورفدوےنواگڑیوےسواُرتورکوابیلووکورویاولروےکو‬
‫اشنےنوںیمورھکوایل۔ و‬
‫ابونواےنپواچبئوٹوےکوےیلوےنخیچوالچےنویگل۔وخدووکووبضمطورگتفوےسو‬
‫ڑھچاےنوےکوےیلوزورواگلےنویگل۔ابیلوےنورویاولرویکورپواوہنورکےتووہےئو‬
‫ابونویکوالکیئوڑکپویلواورواینپواجبنوےتچنیھکووہےئوےنخیچواگل۔’’وھچڑودوواِسواکو‬
‫اہھت…ووھچڑودووورہنوںیمووپسیلووکوالبوولںواگ۔‘‘ و‬
‫‪286‬‬
‫وہووپسیلوےکوانؾوےسوڈراھکےنوواےلوںیہنوےھت۔رویاولروواےلوےنواُےٹلو‬
‫اہھتواکواھجڑپنوابیلووکوردیسوایک۔ابونویکوالکیئووھچٹویئگواورووہوڈاگمگورکورمکو‬
‫ےکولبواجرگاورگمواُسوےنواُےنھٹوںیمودریوںیہنواگلیئ۔ابونووکوڑکپےنوواےلو‬
‫اُےسوٹیسھگورکواکرویکواجبنوڑبھورےہوےھت۔وہوابونویکورطػواکپل۔اکیو‬
‫ےنوٹلپورکواُسویکودوونںواٹوگنںوےکوچیبوںیموزورودارووھٹرکواگلیئ۔وہو‬
‫ویتراورکوہنموےکولبوزنیمورپواجرگا۔ و‬
‫اکجلوےکواسےنمواکیوانھگودرتخواورودنچو ُداکںینوواعقوںیھت۔داکدنارواینپو‬
‫اینپو ُداکونںوےسولکنورکووجھچںوےلتوڑھکےوڑسکورپوالیھکواجےنوواالو‬
‫لیھکوےبویسبوےسودھکیورےہوےھت۔ہنوےنھجمسوےکوارادےوےکواسھتوےنھجمسو‬
‫یکووکششورکرےہوےھت۔رویاولروواالواہھتواُںیھنواھجمسوراہواھتوہکورپاےئو‬
‫ڈھپےوںیمواٹگنواڑاےنوواولںویکواٹگنووٹٹواجیتوےہ۔یھبکویھبکوزدنیگو‬
‫یکوڈوریویھبووٹٹواجیتوےہ۔اُؿوںیموےسووکیئویھبودمدواکوارادہوںیہنوراتھکو‬
‫اھتونکیلورویاولروواےلوصخشوےنورھپویھبواکیووہایئوافرئورکودای۔دتشہو‬
‫‪287‬‬
‫لیھپویئگ۔وکیئویھبورقبیوآےنویکورجأتوںیہنورکاکس۔وطافؿونبورکو‬
‫آےنوواےلوابونووکواگڑیوںیموڈاؽورکوآدنیھویکورطحووہاووہےئگ۔ و‬
‫ابیلودوونںواہھتواٹوگنںوےکوچیبورےھکوزنیمورپوزپاوزتپوراہواھت۔اگڑیویکو‬
‫آوازونُسورکوریغوومعمیلوزیتیوےسواُاھٹ۔فیلکتووھبؽویئگ۔وہوادناھو ُددنھو‬
‫اکروےکوےھچیپودوڑا۔اٹوگنںورپودوڑاتووچرواقوبوںیموںیہنوآات۔اچروویہپںورپو‬
‫اُڑاتووہاوڈاوکوےسیکوڑکپایئودےواتکسوےہ‪،‬ووہواُسوےمسوںیہنواجاتنواھت۔اتخیچو‬
‫اجاتواھت۔’’ابون…وریمیوابون…ووپسیل…وڑکپو‪،‬ووہوےبوریغتوریمیونہبووکواُاھٹو‬
‫رکوےلوےئگوںیہ…وابون‘‘… و‬
‫اکیفودوروآےگواجرکواوغاواکروںوےنونیموروڈووھچڑودای۔کنلوروڈورپواگڑیو‬
‫س‬
‫مورکواگنوہںوےسواولھجووہیئگووتووہوےبودؾواسووہرکوزنیمورپورگوزپا۔‬
‫ُڑ‬
‫یٹھپویٹھپواگنوہںوےسوڑسکورپویسکوانددیہوےئشووکووھگرےنواگل۔رویاولرو‬
‫اولھجووہایگووتوداکدنارواھبگورکواُسوےکورقبیوےچنہپ۔وکیئواہسراودےورکو‬
‫اُاھٹےنواگل‪،‬ووکیئواوغااکروںویکوددیہودریلیورپوریحتواکوااہظرورکےنواگلووتو‬
‫یسکوےنواپینواکوالگسورھبورکواُسوےکووہوٹنںسےواگلےنویکووکششویک۔‬
‫‪288‬‬
‫اےسیوںیمویسکوےنووھپےلووھپےلوےجہلوںیمودادنمشنیویکوابتویک۔’’وپسیلو‬
‫وکووفؿورکو۔‘‘ و‬
‫اکیوےنوومابلئووفؿواکنال۔ربمنوچنپوےئک۔وارداتویکو ّاّطعودی۔دورسیو‬
‫رطػوےسوھچکووپاھچوایگ۔وہووبال۔’’ےھجموملعوںیہن‪،‬ودورسوںوےسووپھچورکو‬
‫اتباتووہں۔‘‘ و‬
‫رھپوواہںوڑھکےوولوگںویکورطػووتمہجووہا۔’’وپسیلوواےلواکرواکوربمنو‪،‬و‬
‫التبئ۔‘‘ و‬
‫رگنواوروامڈؽودرایتفورکرےہوںیہ۔یسکووکوملعووہووتو ٹ‬
‫یسکوےنواکرواکوربمنوونٹوںیہنوایکواھت۔وہووبال۔’’رس!وربمنویسکوےنوونٹو‬
‫ںیہنوایک۔رہگےویجیلکورگنویکویئنواکرویھت۔اکروےسونیتوآدیموابرہوےلکنو‬
‫ےھت۔اکیوےکواہھتوںیمووتسپؽواھتوہکبجواکیوآدیموڈراویئگنوٹیسورپواھٹیبو‬
‫راہواھت۔وہوابرہوںیہنوآایواھت۔‘‘ و‬
‫وفؿودنبووہایگ۔ابیلویکوآںیھکنودنبووہےنوںیگل۔ےبودؾواسووہرکوزنیمورپو‬
‫دوزاونوھٹیبوایگ۔وپسیلواپچنودوسوٹنموںیموومعقورپوچنہپویئگ۔ابیلواکےتپنو‬
‫ووجدوےکواسھتواینپواسلکیئوےکواپسوآای۔اسلکیئوولہپوےکو ُرخورگیوزپیو‬
‫‪289‬‬
‫یھت۔ےلھچپووِلیورپوابونویکواتکںیبورھکبیوزپیوںیھت۔دنچودقومںوےکو‬
‫افےلصورپواُسواکوآػوواٹئورلکواکواکیووجاتوزپاواھت۔اکروےکواٹرئوںوےکو‬
‫اشنانتوےکواپسویہووٹیٹووہیئووچڑویںوےکواؿوتنگوڑکٹےورھکبےو‬
‫زپےوےھت۔وہورف ِطووذجابتوےسوےبواقوبووہرکووجاتوااھٹےنواگلواھتوہکواکیو‬
‫ااکلہرویکورکتخوآوازواکونںوںیموزپی۔’’وجاؿ!ویسکوزیچووکواہھتوتمواگلان۔‬
‫ںیمہوومعقوالمہظحورکےنودو۔‘‘ و‬
‫وہو ُرکوایگ۔ویںواگلوےسیجووتقو ُرکوایگووہ…ووسایئںورہھٹویئگووہں…واےسیو‬
‫یہووتقوںیموینیعویکواگڑیواکجلوےکوٹیگورپوآرکو ُریک۔ینیعوےنواگڑیو‬
‫ےسواُرتےتویہووپسیلوےکورنےغوںیموڑھکےوابیلووکودھکیوایل۔وہوٹیگوےکو‬
‫یلغبودروازےوںیمودالخووہےنویکواجبےئوزیتیوےسوابیلویکورطػوڑبھو‬
‫آیئ۔ابونوداھکیئوںیہنودی۔وجورظنموداھکیئودےوراہواھتووہوریخواکورظنموںیہنو‬
‫اھت۔دؽودکھوےسورہوایگ۔ابیلواکوابزوواھتؾورکوالچیئ۔’’ابیل!وایکووہا؟وابونو‬
‫اہکںوےہ؟‘‘ و‬
‫‪290‬‬
‫ابیلوےنویفنوںیمورسوالہای‪،‬ویکسسویسوقلحوےسوربآدمووہیئ۔’’ابونوںیہنوےہ‪،‬و‬
‫اُےسواچروآدویمںوےنواوغاورکایلوےہ۔آہ!واکیواھبیئویکووموجدیگوںیمونہبو‬
‫اوغاووہیئگوےہ‪،‬وفتوےہوریمےوےسیجواھبیئورپ‪،‬تنعلوےہوریمیوریغتو‬
‫رپ‘‘! و‬
‫ینیعواکواہھتوےنیسورپونیعودؽوےکواقمؾورپواجواکٹ۔یھٹیبویھٹیبوآوازوںیمووبیل۔‬
‫’’وکؿوولگوےھتووہ؟‘‘ و‬
‫ابیلواُںیھنواجاتنوںیہنواھتواوروہنویہواُسوےنواؿوںیموےسویسکووکوےلہپودھکیو‬
‫راھکواھت۔قلحوےسوآوازوںیہنویلکن‪،‬وآوھکنںوےسوےبویسبوےکودنچو‬
‫ااعتسرےوکپٹوزپےواورووہورسواکھجورکووپسیلویکواکرروایئووکودےنھکیواگل۔‬
‫واہںواتکوبں‪،‬ووجےتواورووچڑویںوےکووساوھچکویھبوںیہنواھت۔سجوتمسو‬
‫ںیموبسوھچکوےلواجایواجاکچواھت‪،‬واُسورطػووپسیلووتمہجوںیہنویھت۔یسکو‬
‫ےنووتہجودالیئ۔’’اھبیئواصبح!واوغااکروںواکواھچیپویھبووتوایکواجےئ۔‘‘ و‬
‫‪291‬‬
‫وپسیلواپریٹووکواکیوبسوارٹکپسنوڈیلورکراہواھت۔وچکنورکواکیوااکلہروےسو‬
‫اخمبطووہا۔’’وارئسیلورپویھبسووچویکںووکووارداتویکو ّاّطعورکدو۔اکرو‬
‫اکورگنواوروامڈؽویھبورشنورکدو۔رہیواپ‘‘! و‬
‫ینیعوےنویلبویکویسوزیتیوےکواسھتواےنپوڈنیہوگیبوےسوومابلئووفؿواکنال۔‬
‫زہشادوےسوراہطبوایکواوروزیتزیتوےجہلوںیمووبیل۔’’ایھب!واخدلواھبیئووکوےلورکو‬
‫وفراوواکجلوےکوٹیگورپووچنہپ۔ابونووکواوغاورکوایلوایگوےہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنودورسیورطػوےسوھچکوےنُسوریغبوراہطبوعطقنمورکدایواورویٹھپویٹھپو‬
‫اگنوہںوےسواجؿوینکویکوتیفیکوےسوربندوآزاموابیلووکودےنھکیویگل۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫اکروںیمواھٹبےتویہواُسورپورہگےورگنویکواچدرواوڑاھودیویئگویھت۔وہوھچکو‬
‫یھبودھکیوںیہنویتکسویھت۔دانھکیواچیتہویھبوںیہنویھت۔اگڑیوارئوڈنکڈنشیو‬
‫یھت۔اچروںوےشیشوڑچےھووہےئوےھت۔اُسویکوآوازوابرہوںیہنواجیتکسویھتو‬
‫رگمواوغاواکرواشدیووکیئویھبورطخہوومؽوےنیلووکوایتروںیہنوےھت۔اُسواکوانخیچو‬
‫الچانو ُراکوںیہنووتاُسوےکوہنموںیموڑپکےواکووگالووھٹسنودایوایگ۔اکیوےنو‬
‫‪292‬‬
‫درتشوےجہلوںیموداکمھای۔’’اخومیشوےسویھٹیبوروہوورہنوںیھمتووگیلوامرورکو‬
‫اگڑیوےسوابرہوکنیھپودایواجےئواگ۔اعتوؿورکوویگووتوزدنہوالستموروہو‬
‫یگ۔‘‘ و‬
‫وہومہسویئگ۔رُبیورطحووخزفدہووہرکوٹمسویئگ۔اکیواوغاواکروےکواپسواُسو‬
‫ےنورویاولروداھکیواھت۔اُسوےنواُےسواکروںیموڈاےتلووہےئووہایئوافرئویھبو‬
‫ایکواھت۔وجولگو ِدؿوداہیڑےواشرعواعؾورپواوغاویکووارداتواینتوددیہو‬
‫دریلیوےسورکےتکسوےھت‪،‬ووہواُےسووگیلوامرورکوںیہکویھبوکنیھپوےتکسوےھت۔‬
‫وساےئودخاوےکواُےسواچبےنوواالووکیئوںیہنواھت۔اُسوےنورھگوںیموابیلووکو‬
‫زرہواھکےنویکودیکمھودیویھت۔رمےنویکودیکمھودےنیواورورمےنوںیمو‬
‫تہبورفؼووہاتوےہ۔وہوومتوےسوڈریتویھت۔اِیسوڈروےکوابثعودکبورکو‬
‫ھٹیبویئگ۔ و‬
‫مکوووشیبوآداھوہٹنھگوسگروایگ۔اُےسوویںواگلوےسیجورمعوسگرویئگووہ۔اکرو ُریکو‬
‫اورواُےسوابرہوٹیسھگوایلوایگ۔وہواےنپوریپوںورپوڑھکیوںیہنووہیتکسویھت۔‬
‫ڈےھویئگ‪،‬وےنٹیسھگوواےلوےنواُےسواچدروتیمسوابوہنںوںیمورھبورکواُاھٹوایلو‬
‫‪293‬‬
‫اورولچوزپا۔دنچووٹنمںودعبواُےسوڈیبورپوخٹپورکوافسکوےجہلوںیمووبال۔’’وکیئو‬
‫اجئٹویگ۔‘‘ و‬
‫اچالیکوداھکےنویکووکششوہنورکانوورہنووگویلںوےسووھبؿودیو و‬
‫دروازہودنبووہےنویکوزوروداروآوازونُسورکووہوزتپورکواُیھٹ۔ڈیبوںیموڑھکیو‬
‫وہیئووتواچدروریپوںوںیمورگویئگ۔ہنموےسوڑپکےواکووگالواکنؽورکانخیچواچیتہو‬
‫یھتورگموقلحوےسو’اوغ‘ویکویکسسوامنوآوازوربآدمووہیئ۔وچڑویںوےکواکچنو‬
‫ےنوداںیئوالکیئورپوےھننوےھننوزمخورکدےیوےھتونجوںیمونھبچووسحمسو‬
‫وہریہویھت۔اچروںورطػورگدؿوومڑورکوداھکی۔وہواصػورھتسے‪،‬واکرڈٹپو‬
‫اوروآراہتسورمکےوںیمودیقمویھت۔اےنپوریپوںورپواگنہوزپی۔اکیووجاتو‬
‫وموجدواھت‪،‬ودورساواپئٹںواگننواھت۔اہجزیواسزئوےکوڈیبورپوڑھکیوونخٹںوکتو‬
‫وفؾوںیمودیسنھووہیئویھت۔داںیئواہھتودویاروےکواسھتودجدیورطزوےکو‬
‫وسےفودرھےووہےئوےھت۔دتشہورھبیویٹھپویٹھپواگنوہںوےسودنبو‬
‫دروازےووکودےتھکیووہےئووہوونٹھگںوےکولبوڈیبوںیمورگویئگ۔ہنمورپواہھتو‬
‫رھکورکوےنکسسویگل۔وہواہکںویھت‪،‬وہیوھجمسوںیموآےنووایلوابتوںیہنویھت۔‬
‫اُسوےکواسھتوایکووہےنوواالوےہ‪،‬وہیوھجمسوںیموآےنووایلوابتویھتواورووہو‬
‫‪294‬‬
‫وسچووسچورکورلزوریہویھت۔روےتوروےتووچکنویئگ۔یلجبویکویسوزیتیو‬
‫ےکواسھتورگةیؿوںیمواہھتوڈاال۔اہھتوابرہوآایووتواُسوںیمواھننواسوومابلئو‬
‫وفؿودابووہاواھت۔اوغاورکےنوواولںکوٹواُسوےکواپسوومابلئووفؿویکووموجدو‬
‫اکوہبشوںیہنووہاواھتوایووہودحوےسوزایدہورُپواامتعدوےھتوورگہنووہواینتوڑبیو‬
‫یطلغوہنورکےت۔ و‬
‫وفؿوںیمورصػوینیعواوروزہشادوےکوربمنوڈیفوےھت۔اُسوےنوینیعواکوربمنو‬
‫المای۔یلہپولیبورپویہوینیعویکوزیتوآوازواکونںوںیموزپی۔’’ولیہوابون!ومتواہکںو‬
‫وہ؟‘‘ و‬
‫وہورلزیتووہیئوآوازوںیمووبیل۔’’ےھجمواوغا‘‘… و‬
‫التبئٹوہکومتواِسووتقواہکںووہ؟‘‘ینیعوےنودلجیو‬
‫’’اجیتنووہں‪،‬وہیو و‬
‫ےسواُسویکوابتواکٹودی۔ و‬
‫وہوالاچریگوےسووبیل۔’’ہتپوںیہن۔راےتسورھبواُوہنںوےنوھجمورپواچدروڈاےلو‬
‫ریھک۔اہیںواکیورمکےوںیمودنبورکےکوےلچوےئگوںیہ۔‘‘ و‬
‫’’ایکومتواُؿوںیموےسویسکووکواچہپیتنووہ؟‘‘ و‬
‫‪295‬‬
‫’’ںیموکیھٹورطحوےسویسکواکورہچہودھکیویہوںیہنواپیئ۔دخاوےکوےیلو‬
‫ینیع!وےھجمواہیںوےسواکنولوورہنوںیمورمواجئٹںگی۔‘‘ و‬
‫وہوےنکسسویگل۔اےسیوںیمووفؿوےسوزہشادویکوآوازوانسیئودی۔’’ولیہوینیع!ومتو‬
‫کیھٹووتووہوانں؟‘‘ و‬
‫وہوکٹھٹورکووبیل۔’’ےھجمواہیںوےسواکنںیل۔ہنواجےنوہیووکؿوولگوںیہ‪،‬وایکو‬
‫اچےتہوںیہ‪،‬وریماودؾوٹھگوراہوےہ۔زیلپوزہشاد‘‘… و‬
‫’’مہومتوکتوےنچنہپویکووکششورکےتوںیہ‪،‬ومتوداعورکو۔ہیواتبئٹ‪،‬ومتو‬
‫اسوہگجورپوبکویچنہپووہ‪،‬وابوےسوینتکودریوےلہپ؟ومہوادنازہواگلےنویکو‬
‫وکششورکےتوںیہوہکومتواہیںوےسوےنتکوافےلصورپووہ۔‘‘ و‬
‫وہو ُردنیھووہیئورگمواہنتیومکودنلبوآوازوںیمووبیل۔’’اپچنودسوٹنمووہےئو‬
‫ںیہواہیںوےچنہپووہےئ۔‘‘ و‬
‫زہشادودلجیوےسووبال۔’’متووفؿورپ ِرگنووٹؿویکوہگجو’واربئنشی‘واگلوولاورو‬
‫رگةیؿوںیمورھکوول۔ںیمووےفقووےفقوےسوںیھمتواکؽورکاتوروہںو‬
‫اگ۔وجیہنواوغاورکےنوواالورمکےوںیموآےئ‪،‬ومتویلجھکورکےنوےکوےسوادنازو‬
‫‪296‬‬
‫ںیمورگةیؿوںیمواہھتوڈاؽورکواکؽورویسیورکےنوواالونٹبوشپورکدانی۔‬
‫دایھؿورانھکوہکویسکووکوومابلئووفؿویکووموجدیگواکواواسحسوہنووہےنو‬
‫اپےئ۔اوےک؟’‘ و‬
‫اُسوےکو’اوےکو‘وےنہکوےکواسھتویہوراہطبوعطقنمووہایگ۔زہشادویکوتبحمورپو‬
‫نیقیوریتھکویھتویھبتودؽووکوڈاھرسووہیئورھپواکیتپنواویلگنںوےسووفؿوےکو‬
‫آرپگنٹیومٹسسووکووھکؽورکو’واربئنشی‘ورپوٹیسورکےنویگل۔ایھبوافرغو‬
‫وہیئویہویھتوہکوٹیسواکےنپنواگل۔زہشادواکؽورکراہواھت۔اُسوےنودہاتیوےکو‬
‫اطمقبواکؽورویسیورکےنویکواجبےئووفؿووکورگةیؿوںیمواُڑسوایل۔اُسوےنو‬
‫دوونیتورمہبتواکؽورویسیورکےنوواےلونٹبورپوایلگنوریھکواوروٹیسواکنؽورکو‬
‫داھکی۔رہوابرواسویکوایلگنوکیھٹونٹبورپویگلویھت۔ و‬
‫وھتڑےووھتڑےووےفقوےسوےنیسورپودورساو ِدؽودڑھےنکواتگل۔رھپواخومشو‬
‫وہاجات۔اِسودڑھےتکو ُرےتکو ِدؽواکورہتشودوروےھٹیبوزہشادوےسوڑُجاووہاواھت۔وہو‬
‫اکیفودریوکتویھٹیبوریہورھپواُھٹورکوڑھکیکویکورطػوڑبیھ۔ڑھکیکولھکو‬
‫یئگ۔ابرہووبضمطوآینہورگؽواوروابرکیواجیلویگلووہیئویھت۔دنچوٹفوےکو‬
‫‪297‬‬
‫افےلصورپودقآدؾودویاروواعقویھتوسجوےکواورپووساےئودروتخںویکووچایٹںو‬
‫اوورووگلینںوآامسؿوےکوھچکویھبوداھکیئوںیہنودےوراہواھت۔وہوڈیبویکو‬
‫دورسیواجبنوواعقوڑھکیکوںیموآؿوڑھکیووہیئ۔واہںوےسواھجےنکنورپیھبو‬
‫یہیورظنموداھکیئودای۔ و‬
‫اُےسوریغوومعمیلورُپووکستواخومیشورپوااھبنچووہا۔اشدیوارطاػوںیمووکیئو‬
‫رھگ‪،‬ووکیئوڑسکوایووکیئوذیوروحووموجدوٹہ کیںتھا۔رقبیویہوںیہکورٹیپو‬
‫انجنورپوےتلچووہےئوویٹبوولیواکووصخمصووشر‪،‬ورپدنوںویکویلمویلجو‬
‫اکہچرںیواورووصخمصورھگرھگاٹہواموحؽووکواخاصورُپوارساروانبریہویھت۔‬
‫دروازےووکووھکےنلویکووکششویک۔اناکؾووہےنورپووبضمطووچیبواطؼوےکو‬
‫اسھتواکؿواگلورکوابرہویکونُسونُگوےنیلویکووکششویکورگموھچکوانسیئوہنودای۔‬
‫ویںواتگلواھتوہکواُےسواوغاورکےنوواےلواُےسواہیںودیقورکےکوواسپوےلچو‬
‫ےئگوےھت۔ و‬
‫اُسوےنواکیوابرورھپرمکےواکوہبورظنِواایتحطواجزئہوایل۔اخاصوڑباورمکہواھت۔‬
‫اکیووگےشوںیموادھوالھکودروازہواڈچیٹوابھتویکوربخوداتیواھت۔وہوابھتوروؾو‬
‫‪298‬‬
‫ےکودروازےوںیموآؿوڑھکیووہیئ۔اھجےنکنورپوہتپوالچوہکوابھتوروؾوںیمو‬
‫اکیواورودروازہویھبواتلھکواھت۔اُسوےنوابھتوروؾوںیموزپےووہےئورمداہنو‬
‫رپیلسوےنہپواورودقؾوڑباھورکواُسودروازےووکویھبووھکؽودای۔اُسویکواُدیمو‬
‫رپواپینورھپوایگ۔وہودروازہوابرہویکورطػوںیہنواتلھکواھتوہکلبوابسکوامنوڈرگنسیو‬
‫روؾوںیمواتلھکواھتوسجوںیمووارڈوروب‪،‬وڈرگنسیولبیٹواورورویاولگنوچنبوےکو‬
‫وساوھچکویھبوںیہنواھت۔ےبوارادہووارڈوروبووھکیل۔رگنیہوںوںیموےکٹلووہےئو‬
‫نیتواچروڈیلسیووسٹودھکیورکودؾووخبدورہویئگ۔ و‬
‫رمکےوںیموآیئ۔دویاروریگوااملریووکووھکؽورکودےنھکیویگل۔ااملریواھکےنو‬
‫ِو‬
‫وصرتواحؽواخیصورطخانکو‬‫ےنیپویکوفلتخمواایشءوےسورھبیووہیئویھت۔ہیو‬
‫یھت۔اوغاواکروںوےنواُےسوےبملورعےصوےکوےیلواہیںورےنھکواکودنبوتسبو‬
‫رکراھکواھت۔اےسیوںیمواُےسواکیوایخؽوآایواورواُسوےنوااملریودنبورکدی۔‬
‫وفؿویکوریھٹوریھٹورکودگدگاےنووایلورھترھتیوزہشادویکوےبوینیچووکواظرہو‬
‫رکریہویھت۔ڈیبورپواٹںیگنواکٹلورکوھٹیبویئگواورووفؿواکنؽورکواکؽورویسیو‬
‫رکےتووہےئواہنتیودیمیھوآوازوںیمووبیل۔’’زہشادواصبح!واہیںوابلکلو‬
‫‪299‬‬
‫اخومیشوےہ‪،‬واتگلوےہوںیمورہشوںیموںیہن‪،‬واگؤںکیویسکووحیلیوںیمووہں۔‬
‫آپوابروابروفیلکتواُاھٹورےہوںیہ‪،‬ووجیہنویسکوےکوآےنویکوآٹہوانسیئو‬
‫دی‪،‬وآپووکواکؽورکودوںویگ۔‘‘ و‬
‫زہشادویکوتلجعورھبیوآوازوانسیئودی۔’’اےنپووطرورپواہیںوےسوےنلکنویکو‬
‫وکششورکیتوروہ۔‘‘ و‬
‫’’اہیںوےسوےنلکنواکووکیئوراہتسوداھکیئوںیہنوداتی۔ںیموھچکوںیہنو‬
‫رکیتکس‪،‬وآپویہوھچکورکںیوورہنووہوےھجموامرودںیوےگ۔‘‘ووہوتنموآزیموےجہلو‬
‫ںیمووبیل۔ و‬
‫’’وپسیلواپرایٹںوہگجوہگجورپورڈیورکریہوںیہ۔ںیھمتویسکورپوذراو‬
‫رھبہبشویھبوارگوےہووتواتبودو؟‘‘ و‬
‫’’اشہواسںیئوےکوالعوہوےھجمویسکورپوہبشوںیہن۔‘‘ووہووبیل۔ و‬
‫اےسیویہووتقوںیمورمکےوےکوابرہویسکوےکودقومںویکوآٹہواُرھبی۔‬
‫اُسوےنووچکنورکواہنتیوآہتسہوآوازوںیمواہک۔’’وکیئوآراہوےہ۔‘‘ و‬
‫‪300‬‬
‫وفؿووکوآؿووھچڑورکورگةیؿوںیموڈاؽورکواچدرواوڑےنھویگل۔دنچووحملںوےکو‬
‫دعبودروازےواکولفقوےنلھکویکووصخمصوآوازوانسیئودی۔دروازہوالھکواورواکیو‬
‫میسجورَمدورمکےوںیمودالخووہا۔ابونومہسورکواُےسودےنھکیویگل۔وہواُسوےکو‬
‫ےیلورسکیوایبنجواھت۔دروازہودنبورکےکواُسوےکورقبیوڈیبوےکورٹیمسوےکو‬
‫اسھتوکپچورکوڑھکاووہاووتووہوازیویںوےکولَبوےھچیپویکورطػوکسھکویئگ۔وہو‬
‫ًاتبسنورنؾوےجہلوںیمووبال۔’’ڑلیک!وارگومتوےنخیچوالچےنواکووشؼووپراورکانواچوہووتو‬
‫ٹ‬
‫ںیھمتولمکموآزادیواحلصوےہ۔قلحواھپڑورکووخیچ۔اہیںو مھاریوآوازوےننسو‬
‫واالووکیئوںیہنوےہ۔لکنواھبےنگویکووکششورکوویگووتوےتکویکوومتوامریو‬
‫اجئٹویگ۔اہں!ویسکوزیچویکورضورتووہووتوالبکجھجوامگنویتکسووہ۔‘‘ و‬
‫اُسواکو ِدؽوڑبیوزیتیوےسودڑھکوراہواھت۔وہورلزیتووہیئوآوازوںیمووبیل۔‬
‫’’متووکؿووہ؟وےھجمواہیںوویکںواُاھٹورکوالےئووہ؟‘‘ و‬
‫’’ہیواتبانورضوریوںیہنوہکوںیمووکؿووہں۔ںیھمتوویکںوالایوایگوےہ‪،‬و‬
‫ہیوںیھمتوآےنووایلوراتوںیموہتپولچواجےئواگ۔‘‘وایبنجوےکوافسکو‬
‫رہچےورپوزرہیلیورکسماٹہوانےنچویگل۔دویاروریگوااملریویکورطػوایلگنواکو‬
‫‪301‬‬
‫ٹ‬
‫ااشرہورکےتووہےئووبال۔’’ااملریوںیمو مھارےواھکےنوےنیپواورواعؾو‬
‫اامعتسؽویکوزیچںیووموجدوںیہواوروہیوراہواڈچیٹوابھت…ومتوجنیچوےلویتکسووہ۔‬
‫اُدرھووارڈوروبوںیمویئکوابلسووموجدوںیہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوےبوارادہوااملریویکورطػواکیورظنوداھکی‪،‬ووبیل۔’’ہیووکؿویسو‬
‫ہگجوےہ؟‘‘ و‬
‫وہووبال۔’’ہیوایسیوہگجوےہواہجںووکیئواینپورمیضوےسوٹہ کیںآات‪،‬ووہوآاتوےہو‬
‫ےسجومہوالےتوںیہ۔وجواکیورمہبتواہیںوآاجےئ‪،‬ووہواینپورمیضوےسو‬
‫ںیہن‪،‬وامہریورمیضوےسوواسپواجاتوےہ۔وجوامہریورمیضوےکوریغبواہیںو‬
‫آےنوایواہیںوےسواجےنویکووکششورکاتوےہ‪،‬ووہودیساھومنہجوںیموچنہپواجاتو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےکوبلولسوےئگ۔یٹھپویٹھپواگنوہںوےسواُےسودےنھکیویگلووجوڑبےو‬
‫رنؾوےجہلوںیموآگورباسوراہواھت۔وہواُےٹلودقومںوےھچیپواٹہ۔دروازےوےکو‬
‫رقبیوبصنووسچئووبرڈورپوےگلواکیونٹبویکورطػوااشرہورکےتووہےئو‬
‫‪302‬‬
‫وبال۔’’ارگوںیھمتوھچکوامانگنووہ‪،‬ووکیئوفیلکتووہووتواِسونٹبووکدابودانی۔ہیواکؽو‬
‫لیبواکونٹبوےہ۔‘‘ و‬
‫رھپواکیوہگنِوبجعواُسوےکواچدروںیموےٹپلوووجدورپوڈااتلووہاورمکےوےسو‬
‫لکنوایگ۔اجےتووہےئواُسوےنودروازہوابرہوےسودنبورکودایواھت۔اُسوےکو‬
‫دقومںویکوآوازودعموؾووہیئووتووہورستعوےسواُیھٹواوروابھتوروؾوںیمو‬
‫سھگویئگ۔دروازہودنبورکےکووفؿواکنال۔اتحمطوےجہلوںیمووبیل۔’’ولیہوزہشادو‬
‫اصبح!وآپوےنووپریوابتوتیچوینس؟‘‘ و‬
‫زہشادویکوآوازواکونںوںیموزپی۔’’اہں!ونسواکچووہں۔ایکودایکمھںودےنیو‬
‫واےلووکواچہپیتنووہ؟‘‘ و‬
‫’’ںیہن!واُےسوںیموےنویلہپورمہبتوداھکیوےہ۔ابملووچڑا‪،‬ووگراورگن‪،‬و‬
‫ڑبیوڑبیوونیلیکوومںیھچنواورویلھکوولشاروصیمق…وےھجموڑباوڈروگلوراہوےہ۔‘‘و‬
‫وہورھپوےنکسسویگل۔ و‬
‫’’ابونوزیلپ!وےنھجمسویکووکششورکو۔روےنودوھےنوےسواکؾوںیہنوےلچو‬
‫ٹ‬
‫اگ۔ مہ کیںاِسوومعقورپوریغوومعمیلودریلیواکواظمرہہورکانووہاگوورہنوتہبوڑباو‬
‫‪303‬‬
‫اصقنؿووہاجےئواگ۔اِسووتقواکیواکیوہحملوڑباویتمیقوےہ۔روےنوںیمو‬
‫اضعئورکےنویکوہبواجےئوےھجمواکرآدموابںیتوالتبئٹ۔‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’اتگلوےہوہکوہیوولگوےھجموںیہنووھچڑںیوےگ۔ےھجمواِؿوےکو‬
‫ارادے‘‘… و‬
‫’’اوےک…اوےک!‘‘وزہشادوےنودلجیوےسواہک۔’’اشہواسںیئواےنپو‬
‫آاتسےنورپووموجدوےہ۔وقیوہبشوےہوہکوہیواُیسویکوذمومؾورحتکوےہ۔‬
‫ٹ‬
‫وپسیلواسدہوڑپکوںوںیمواُسویکورگناینورکریہوےہ۔وجیہنووہو مھاریو‬
‫رطػوآےنویکووکششورکےواگ‪،‬ووپسیلواُسوےکواعتبقوںیمواِسوہیفخو‬
‫اکھٹےنورپوچنہپورکوںیھمتوہبوریختیوابزایبورکاےلویگ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنووکیئووجابوںیہنودای۔زہشادواُےسووخدورپواقوبورےنھکواکووشمرہودےنیو‬
‫ےکودعبووبال۔’’ںیمووفؿودنبورکےنواگلووہں۔ارگووکیئواخصوابتووہووتواکؽو‬
‫دانی۔یسکواورووکواکؽوہنورکان‪،‬وںیہکوہیوہنووہوہکووضفؽوابوتںوںیمووفؿویکو‬
‫رٹیبیومتخووہاجےئوایوکشووہےنویکوانبورپومتوےسوومابلئونیھچوایلو‬
‫اجےئ۔اضیووہوایگووتوراےطبواوراُدیمویکواولکیتوڈورووٹٹواجےئویگ۔‘‘ و‬
‫‪304‬‬
‫وہوربھگارکووبیل۔’’ابیلووتوکیھٹوےہوانں؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ابیلواوروینیعوریمےواپسوےھٹیبووہےئوںیہ۔واڈئوارکیپسورپو مھاریو‬
‫ابںیتونسورےہوںیہ۔‘‘وزہشادوےنواہکواورووفؿودنبورکدای۔ابونوےنودلجیو‬
‫ےسوڈےلپسوارکسنیورپوداھکی۔رٹیبیویکواچرگنجواظرہورکےنووایلوریکلںیو‬
‫وپریوںیھت۔اانیمطؿورھبیواسسنوےنیسوںیمواُاترورکووہووفؿووکووصخمصو‬
‫ہگجورپواپھچےتووہےئوابھتوروؾوےسولکنوآیئ۔ و‬
‫روےتوروےتوآوسنوکشخووہےئگ۔ایپسویگل‪،‬واپینویپورکووسےنچویگل۔اتواؿو‬
‫ےکوےیلواریموںوےکووچبںووکواوغاوایکواجاتوےہ۔اےنپوافمداتویکوآایبریو‬
‫ےکوےیلودتقمروںویکوڑلویکںواکواُاھٹایواجاتوےہوایو ُدینمشوےکوانتورودرتخو‬
‫یکوڑجںیوریسابورکےنوےکوےیلواانتوڑباودقؾواُاھٹایواجاتوےہ۔اہجںواِؿو‬
‫اابسبوںیموےسووکیئواکیویھبودمرظنوںیہنووہات‪،‬وواہںووجاینویکودیتکہووہیئو‬
‫آگورپورسددبونںویکویبملوپُچووکوآشتووگاییئوےنشخبواکوذہایؿواکررفامووہاتو‬
‫ےہ۔اھجمسےئوریغبویہوھجمسوںیموآراہواھتوہکواُسویکوریخوںیہنویھت۔اُےسو‬
‫ارگواشہواسںیئوےنواوغاورکاایواھت‪،‬وبتویھب‪،‬واوروارگویسکواوروےنواُاھٹایواھت‪،‬و‬
‫‪305‬‬
‫بتویھبواُسویکوتمصعواوروزدنیگودشدیورطخےوںیموںیھت۔وسچوواچبرو‬
‫ےکواک ورِولسلسموےکوببسورسودردوےسوےنٹھپواگل۔ااملریوےسووککویکورٹلو‬
‫کیپووبلتواکنیل۔وھکؽورکووبلںوےسواگلیئ‪،‬وامونسوذاہقئویھبوالیسکواورو‬
‫ایبنجواسواگل۔دنچووھگٹنورھبےنوےکودعبواُسوےنووبلتوواسپوااملریوںیمو‬
‫رھکودی۔ و‬
‫اینپواب ْٹہہووکوالہسےتووہےئوڈیبورپوٹیلویئگ۔ہنواجےنوانتکووتقوسگروایگ؟ووہو‬
‫وجںویکووتںویٹیلوریہواوروآںیھکنواھپڑےوتھچووکووھگریتوریہ۔ینیعوےکو‬
‫رتسبوےسوہیوڈیبوںیہکوزایدہوآراؾو ِدہواھت‪،‬ودےنھکیوںیمووھپولںویکوجیسواھتورگمو‬
‫یلمعووطرورپواکوٹنںوےسورھباووہاواھت۔اکےٹنودبؿوےکووضعووضعوںیمونھبچو‬
‫رھبورےہوےھت۔کلپوےتکپھجوںیموایکوےسوایکووہایگواھت۔آوسنئٹںوےسومنو‬
‫آوازوںیموڑبڑباےنویگل۔’’اہےئوریمےودخا!وہیوایکووہایگ؟وریتےومکحووکو‬
‫امؿورکوںیموےنووخدووکواچبےنوےکوےیلووتقوانوتقواسامؿوابدناھ‪،‬ووچروںو‬
‫یکورطحو ُ و‬
‫بوامرورکواؿوتنگورجہوتںواکوذعابوالیھجواوروےگننواپئٹںو ُداینو‬
‫ےکوےتپتورحصاوںیمورسٹپودوڑی‪،‬وآجویسکوےبوریغتوےکواہوھتںوونیچو‬
‫‪306‬‬
‫وسھکیٹواجےنووایلووہں۔اےواےنپودنبوںویکوالجورےنھکوواےل!وںیمواےنپو‬
‫انگوہںویکواعمیفوامیتگنووہں‪،‬واینپواپراسیئواورواپکوداینمواکوواہطسودیتیو‬
‫وہں‪،‬وےھجمواِسوذعابوےسواکنؽوےل۔ارگوریمےویسکورُجؾورپوزساودانیویہو‬
‫تحلصموےہووتوریمےودڑھےتکووہےئودؽووکویھٹموںیموڑکجورکوہشیمہوےکو‬
‫ےیلواخومشورکودے۔ےھجموومتووبقؽوےہورگمورشؾواکورپدہوےنلھکوےکودعبو‬
‫یکواذتیوانکوزدنیگواکوذعابووبقؽوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫وہوزدنیگویکورہولکشموڑھگیوںیمودیپاورکےنوواےلووکوآوازودیتیوآیئویھت۔‬
‫یھبکویھبواُسوےنوامویسوںیہنوایکواھت۔ایخؽوآےنورپواُیھٹ۔ووضورکےکو‬
‫اقنیلورپوڑھکیووہیئگ۔اکیواورولکشموآؿوزپیویھت۔وتمسںواکوملعوںیہنو‬
‫روبو ُرووےنکھجوےکوےیلورہچےواکو ُرخووسےئوہبعکووہانورضوریو‬
‫اھت۔اُسوےکو و‬
‫یھت۔وبجمریوےکواعملوںیموسجوتمسوںیموڑھکیویھت‪،‬واُیسوتمسوںیموےبعکو‬
‫اکووصتروہتخپورکوایل۔رصعواکووتقووہالچواھت۔امنزوزپیھ۔اےنپوانگوہںویکوروو‬
‫روورکواعمیفوامیگنواورواِسولکشمووتقوںیمویبیغوادمادوبلطویک۔اشؾوکتو‬
‫دوونںواہھتوالیھپےئویھٹیبوریہ‪،‬ورویتویتکسسوریہواوروآےنوواےلورُبےو‬
‫‪307‬‬
‫وتقوےکوابرےوںیمووسیتچوریہورھپودوونںواہھتورہچےورپوریھپےتووہےئو‬
‫اُھٹوڑھکیووہیئ۔ و‬
‫اُسوےنوامتؾو ِدؿوںیموھچکویھبوںیہنواھکایواھت۔ریحتویکوابتوہیویھتوہکو‬
‫اُےسووھبکواکوااسحسویھبوںیہنووہاواھت۔ھچکواھکےنوےنیپواکوارادہورکوریہو‬
‫یھتوہکووفؿورپواکؽوآےنویگل۔اُسوےنووفؿواکنؽورکوداھکی۔زہشادوراہطبو‬
‫رکراہواھت۔وہودلجیوےسوابھتوروؾوںیمویلچویئگ۔وبیل۔’’ایھبوکتووکیئویھبو‬
‫ںیہنوآای۔‘‘ و‬
‫’’اتگلوےہ‪،‬وامہراواشہواسںیئورپوکشوےبواجواھت۔وہواےنپوومعمؽوےکو‬
‫اطمقبوآاتسےنوےسواُھٹورکورھگوےکوادنروالچوایگ۔اکیفودریوسگرویئگ‪،‬وایھبو‬
‫کتوابرہوںیہنوالکن۔‘‘وزہشادواکوہجہلورکفتوآولدواھت۔ و‬
‫وہوربھگاویئگ۔’’رھپوابوایکووہاگ؟وایکووپسیلوےھجموڈوھڈنےنوںیمواناکؾووہیئگو‬
‫ےہ؟‘‘ و‬
‫’’ریمیودروخاتسورپواصیویپواصبحوےنورسیروووفرسووگنماویلو‬
‫ےہ۔رہشوےکواضمافیتوالعوقںوںیموںیمیٹوںیھمتوالتشورکریہوںیہ۔ےھجمو‬
‫‪308‬‬
‫نیقیوےہوہکومہوآجوراتوںیمومتوکتوچنہپواجںیئوےگ۔‘‘وزہشادوےنواُےسو‬
‫یلستودےنیوےکوےسوادنازوںیمواہکواوروراہطبوعطقنمورکدای۔اُسوےکوےجہلوےکو‬
‫وھکےلھکونپووکوابونووسحمسوےئکوانبوہنورہویکس۔آھٹوجبوےئگ‪،‬ورھپودسوےنجبو‬
‫وکوآےئگورگمواُےسوامتؾو ِدؿودیقوےیکورےنھکوواالوایصدوہنوآای۔اقنتہواکو‬
‫ااسحسووہےنورپووہوااملریوےسواھکےنوےنیپویکوزیچںیواکنےنلویگل۔ و‬
‫یٹیلووتودنینوےنواینپورُپوفیکورگتفوںیموڑکجوایل۔وسیئگ‪،‬ودقمرویھبواشدیوسو‬
‫ایگ۔راتوےکویسکورہپوںیموااچکنوآھکنولھکویئگ۔وخدورپویسکووکواکھجووہاو‬
‫دھکیورکودتشہوانکوخیچوامرورکواُھٹویھٹیب۔کھجورکودےنھکیوواالوریغواایتخریو‬
‫وطرورپورستعوےسوےھچیپوٹہوایگ۔ و‬
‫اشہواسںیئووکواچہپےننوںیمواُےسوزایدہودریوںیہنویگلویھت۔اےسیوںیموومابلئو‬
‫وفؿورپواکؽودےنیوےکوےیلویلجھکواکوایخؽوآای۔دلجیوےسورگةیؿوںیمواہھتو‬
‫ڈاال۔دؽودکھوےسورہوایگ۔وفؿواینپوہگجورپووموجدوںیہنواھت۔اُسوےنو‬
‫زتپورکواسراوہنیسوالجھکوڈاالورگمووہوہنوالم۔رمکےوںیمواشہواسںیئواکوزنطہیو‬
‫ہہقہقووگجنواُاھٹ۔ابونوےنووخػواورورفنتورھبیواگنوہںوےسواُےسوداھکی‪،‬و‬
‫‪309‬‬
‫داتنواچکچکےئواوروآگورباسےتوےجہلوںیمووبیل۔’’ںیمواجیتنویھت‪،‬واینتو‬
‫ٹ‬
‫ذلیلواورورگیووہیئورحتکورکےنوواالو مھارےووساووکیئواوروںیہنو‬
‫وہاتکس۔‘‘ و‬
‫اُسویکویسنہومھتویئگ۔اےٹلودقومںوےتلچووہےئووسےفورپواٹںیگنواسپرورکو‬
‫ھٹیبوایگ۔اہھتووارپئویکورطحواُسویکوآوھکنںوےکواسےنمورہلاےتووہےئو‬
‫افاحتہنوادنازوںیمورکسماای۔’’دوھکیو…واےنپوومابلئووفؿووکودوھکی۔دؽوےسواگلو‬
‫رکوریھکووہیئوزیچوںواکودایھؿویھبورانھکواچےیہ۔اسوےنوںیھمتواگجےنو‬
‫ٹ‬
‫یکوریتہبیووکششویکورگمو مھاریوآھکنوںیہنویلھک۔‘‘ و‬
‫ابونویکواُدیمودؾووتڑویئگ۔ومابلئووفؿواکوآرساواہھتوےسولکنواکچواھت۔وہوہہکو‬
‫ٹ‬
‫راہواھت۔’’زہشادیکونہبوابروابرو مھاریوریختیودرایتفورکےنوےکوےیلواکؽو‬
‫رکریہوےہ۔اُسویکوےبوینیچووکومتخوےئکوداتیووہںواتہکوےبواچریووکسؿو‬
‫یکودنینووسواجےئ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنووفؿو’اپورڈوآػ‘ورکےکوبیجوںیموڈاؽوایل۔اُسواکودحوےسوڑباھو‬
‫وہاواامتعدواورورُپونیقیوروہیوابونوےکووخػوںیموااضہفورکراہواھتورگمووہواینپو‬
‫‪310‬‬
‫رفنتورپواقوبوہنواپویکسواوروقلحوےکولَبووپریووقتوےسویخیچ۔’’ںیمو‬
‫ںیھمتوزدنہوںیہنووھچڑوںویگوےنیمکوااسنؿ!زہشادووکوہتپولچواکچوےہوہکومتو‬
‫ےنوےھجمواوغاورکراھکوےہ‪،‬ووہویسکویھبووتقووپسیلووکوےلورکواہیںوےنچنہپو‬
‫واالوےہ۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئویکورکسماٹہورہگیووہیئگ۔وسہفووھچڑورکوابونوےکورقبیوڈیبورپو‬
‫آایگ۔اُسویکوالکیئواھتانمواچاتہواھتورگموہودبکورکوےھچیپوٹہویئگ۔ااسنونںو‬
‫ےکورُپوجہؾورہشوںیمواُسوےکواہوھتںوےسوچبوںیہنویکسویھت‪،‬واُسوےکودیقو‬
‫اخےنوںیمواہکںوکتووخدووکواُسویکورگتفوےسودورورھکویتکسویھت۔ڈیبویکو‬
‫دورسیواسڈیئوےسوےچینواُرتورکودروازےویکورطػواھبیگ۔ینخٹچووھکےنلویکو‬
‫وکششورکریہویھتوہکواسںیئویکورگتفوںیموآیئگ۔زتپورکویلچمواورویلھچمو‬
‫یکورطحواہوھتںوےسولسھپورکوابھتوروؾویکورطػودوڑی۔اُسوےنووساچو‬
‫اھتوہکوابھتوروؾوںیموسھگورکودروازہوادنروےسودنبورکےلویگورگمواُسوےکو‬
‫الےبنوابؽواسںیئویکولعتشموالکیئوےسوٹپلوےئگ۔اسںیئوےنواکیواکٹھجودایو‬
‫اورواُےسوڈیبورپوکنیھپودای۔وہوولہپوےکولبوڈیبورپورگرکورکاےنہویگل۔اشہو‬
‫‪311‬‬
‫اسںیئواُسویکووُخووکواچہپؿواکچواھت۔رغاورکووبال۔’’الوتںوےکووھبتوابوتںو‬
‫ےسوںیہنوامےتن۔متویھبورشاتفویکوزابؿوےنھجمسووایلوںیہنووہ‪،‬وابواےسیو‬
‫اجئٹویگ۔‘‘ و‬
‫رطےقیوےسواھجمسئٹںواگوہکومتوظفلوظفلویتھجمسو و‬
‫اُسوےنوابولںووکوڑکپورکورہچہواورپواُاھٹای‪،‬واےٹلواہھتواکوزوروداروامطہچنوہنمو‬
‫رپامراورھپوادناھو ُددنھوامراتوالچوایگ۔الوتں‪،‬ووکمںواوروڑپھتوںوےنوھچکویہو‬
‫دریوںیموابونووکوےبودُسھورکدای۔ےبواجؿوادنازوںیموآڑیورتیھچوزپیوےبملو‬
‫ےبملواسسنویتیلوریہ‪،‬ورکایتہوریہواوروہوافاحتہنوادنازوںیمووجےتوتیمسو‬
‫اکیواپئٹںوڈیبورپورےھکورفوعؿوانبوڑھکاوراہ۔ و‬
‫ٹ‬
‫ازہتساہیئوادنازوںیمووبال۔’’ مھاراواعقشووپسیلووکواسدہوڑپکوںوںیموریمیو‬
‫رگناینورپوامومرورکےکونیچویکودنینووسایگواھت۔اُسوےنووساچواھتوہکوریماو‬
‫اپہچنئوڑکپورکووپسیلومتوکتوچنہپواجےئویگ۔اُےسوہیوادنازہوںیہنواھتوہکو‬
‫راتووکووچرواجےتگوںیہ‪،‬ووپسیلوواےلویبملواسدھورکووسواجےتوںیہ۔ریمیو‬
‫رگناینورکےنوواےلوآوھکنںورپوریمےوےکنیھپووہےئوڑبےوڑبےوونٹو‬
‫رےھکوریمےورھگوےکوٹیگویکورگناینورکرےہوںیہواورواےنپوآاقئٹںووکو‬
‫‪312‬‬
‫وارئسیلورپوریمےورھگوںیمووموجدووہےنواکونیقیودالےتورںیہوےگواتوہکیتقو‬
‫ںیموواسپواےنپورمکےوںیموںیہنوچنہپواجات۔ےھجتواچبےنوواےلویھبسوےتکو‬
‫ٹ‬
‫اچروںواشےنوتچوےٹیلورخاےٹورھبرےہوںیہوہکبجو مھاراواچسواعقشوںیھمتو‬
‫اگجےنوےکوےیلوآدیھوراتووکودوڑاوالچوآای۔اےنپواعقشووکووجاینویکوتسمو‬
‫ینہٹورپووھجےتمووہےئووھپؽووکووسےنھگنودو‪،‬وایتپںوونچورکوریھکبودےنیورپو‬
‫وبجمروہنورکو۔‘‘ و‬
‫ابونوےکودامغوےنواہروامؿویلورگمودؽوےنویئنوراہواھجسدی۔ ُدےتھکووہےئودبؿو‬
‫رپوےسووتہجواٹہورکواھجمسےنواگل۔’’اےوڑلیک!ومتوےبوایحیئویکوزدنیگورپو‬
‫ومتووکورتحیجودیتیوںیھت‪،‬ورھپوابواضیوایکووہاوےہوہکومتوےنواہروامؿویلو‬
‫ےہ۔متواِسودویووکوامروںیہنویتکسووہ‪،‬وایکووہا‪،‬واینپواجؿووتوےلویتکسووہ۔‬
‫ٹ‬
‫اُوھٹ!وںیمو مھاریودمدورکاتووہں۔‘‘ و‬
‫وہوابکیریگوزتپورکواُیھٹ۔ڈیبوےکورساھےنویکوتمسوواےلوڑبےووچیبو‬
‫ےتختورپووپریووقتوےکواسھتوابزوواخٹپ۔اکیویہوواروںیموامتؾووچڑایںووٹٹو‬
‫رکووھچےٹوڑبےواؿوتنگوڑکٹوںوںیموٹبوںیئگ۔اُسوےنویلجبویکویسو‬
‫‪313‬‬
‫زیتیوےسودنچوڑبےوڑکٹےویھٹموںیمورھبے‪،‬وہلعشوابرواگنوہںوےسو‬
‫اسںیئووکوداھکیواورابںیئواہھتویکوتشپورپوونکوےکو ُرخورپوچڑیوےکو‬
‫ڑکٹےورھکورکووپریووقتوےکواسھتوےچینویکورطػوےچنیھک۔اسںیئووکوےنھجمسو‬
‫ںیموھچکودریویگلویھت۔ےنھجمسواوروےنلھبنسوکتوابونواِسورُپودشتدولمعووکونیتو‬
‫اچرورمہبتودرہاویکچویھت۔اسںیئوےنواُےسواقوبورکےنوںیمودریوںیہنواگلیئو‬
‫رگموبتوکتواہھتویکوتشپورپودوونیتووہگجںوےسووخؿوےکووفارےواُلبو‬
‫زپے۔وچڑیوےکوڑکٹوںوےنووخؿویکووردیوںووکواکٹورکورھکودایواھت۔‬
‫دنچویہووحملںوںیموابونویکووگد‪،‬واپئٹںواوروڈیبووخؿوےسورَتووہےئگ۔ و‬
‫اسںیئوےنواہھتوڑکپےنویکووکششویک۔ابونوےنواکچنورھبیویھٹمواُسورپو‬
‫اتؿویلواوروذہایینوادنازوںیمویخیچ۔’’ےبوریغتوااسنؿ!وےھجمواہھتوتمواگلانو‬
‫ٹ‬
‫ورہنواکٹورکورھکودوںویگ۔ںیمواجؿودےودوںویگورگمو مھاریووھبیکوتینو‬
‫وکورھبےنوںیہنودوںویگ۔‘‘ و‬
‫ِو‬
‫وصرتواحؽویعطقوریغووتمعقویھت۔وہورپاشیؿووہایگ۔‬ ‫اشہواسی کیںکےوےیلوہیو‬
‫ایھجلووہیئواگنوہںوےسووخؿوںیمورتووہےتواہھتووکودھکیوراہواھت۔اھتؾورکو‬
‫‪314‬‬
‫اہبئٹوروانکواچاتہواھتورگمواہھتواھتےنمویکورجأتوںیہنووہیئ۔سجوےنو‬
‫وخؿواکو و‬
‫وخدووکوینلھچورکدایاھت‪،‬ووہواُےسوسگدنواچنہپےتووہےئوویکرکنوےھچیپویتٹہ۔رنؾو‬
‫ےجہلوںیمووبال۔’’اپلگوڑلیک!ودھکیووتوانتکوڈریھواسراووخؿوہہبوایگوےہ۔اہھتو‬
‫ادرھالئٹ‪،‬وںیمووخؿوروےنکویکووکششورکاتووہں۔اوہوریمےودخا!واہیںووتو‬
‫رممہویٹپواکواسامؿویھبووموجدوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ریشوےکووخینوڑبجوںوےسوانمنمٹہونُسورکووہوریشووہیئگ۔وتشحوآزیمو‬
‫ادنازوںیمورغایئ۔’’ےھجمواہھتوتمواگلانوورہنوںیھمتوزدنہوںیہنووھچڑوںو‬
‫یگ۔‘‘ و‬
‫آوھکنںمیکںورُپدگازووجاینویکوبلطویکوہگجووخؿویکورسخودتشہوےنلیھپو‬
‫یگلووتووہوڈیبوےسواُرتورکواکیودقؾوےھچیپوٹہورکوڑھکاووہایگ۔اھجمسےنوےکو‬
‫ٹ‬
‫ےسوادنازوںیمووبال۔’’ںیمو مھارےوزومخںورپواہھتوںیہنوروھکںواگووتومتو‬
‫وہاجئویگ۔‘‘ و‬
‫اہبئویکووہجوےسوھچکویہودریوںیمومتخو ٹ‬
‫وخؿوےکوےبواحتاشو ٹ‬
‫ٹ‬
‫’’متخووہاجئٹںویگووتو مھاریووھبکویھبوٹمواجےئویگ۔‘‘واُسواکوہجہلوتہبو‬
‫نیگنسواھت۔یئکوٹنموسگروےئگ۔اُسواکورُسخورتورہچہوالیپٹہوڑکپےنواگلواھت۔‬
‫‪315‬‬
‫آوھکنںوےسواقنتہورتمحشووہےنویگلویھت۔وہٹنواکےتٹووہےئووبیل۔’’ںیمو‬
‫رمانواچیتہووہں۔ںیموےنوومابلئورپوزہشادواوروینیعووکوالتبودایواھتوہکومتوےنو‬
‫یہوےھجمواوغاوایکوےہ۔ںیمورمواجئٹںویگووتوںیھمتوریمےولتقوےکوازلاؾو‬
‫ںیمورگاتفرورکایلواجےئواگ۔متواھپیسنوےکودنھپےورپکٹلورکواےنپوےسیجو‬
‫اجئوےگ۔‘‘ و‬
‫اطیشونںوےکوےیلوربعتویکودااتسؿونبو ٹ‬
‫وہوتنموآزیموےجہلوںیمووبال۔’’ےھجمواھپیسنواکووکیئووخػوالقحوںیہنوےہورگمو‬
‫ںیموےھجتوامرےنواکووکیئوارادہوںیہنوراتھک۔ےھجمورقبیوآےنودو‪،‬وودعہورکاتو‬
‫وہںوہکوےھجتووکیئواصقنؿوںیہنواچنہپئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫وہووسچوںیموزپویئگ۔رمےنواکوایخؽوڑباوفیلکتودہووہاتوےہ۔اہھتویکوتشپو‬
‫رپوااگنرےوگلسورےہوےھت۔فیلکتودحوےسواجتوزورکےنویگلویھت۔وہلوےکو‬
‫لسلسموارخاجوےنووپرےومسجورپوومتویکواقنتہواطریورکانورشوعورکو‬
‫دیویھت۔داںیئوراؿواوروٹیپوےکودرایمؿواکچنورھبیویھٹمورےتھکووہےئو‬
‫ٹ‬
‫وبیل۔’’ مھارےوےسیجوےبواامیؿوآدیموےکوودعےورپووکیئونیقیوںیہنو‬
‫ریتھک۔وخؿویکورشایؿورپواہھتورھکورکوےھجتورقبیوآےنویکوااجزتودیتیو‬
‫‪316‬‬
‫وہں۔آئٹ‪،‬وےتہبووہےئووخؿورپودنبوابدنھوےتکسووہووتوابدنھوول۔ہیودایھؿو‬
‫رانھکوہکوارگومتووکیئویھبوطلغورحتکورکووےگووتوںیمواینپورشایؿواکٹودوو‬
‫ںویگ۔‘‘ و‬
‫وہوابھتوروؾوےسووتہیلواُاھٹوالایواوروآہتسہودقومںوےسواتلچووہاوابونوےکو‬
‫رقبیوآایگ۔ھچکوافےلصورپھٹیبورکواُسوےکواہھتویکوتشپووکووغروےسودےنھکیو‬
‫اگل۔وتےیلوےسووخؿووپاھچن‪،‬ویٹکووہیئووردیوںواکولحموووقعواھباپنواوروزومخںو‬
‫رپویتخسوےسواہھتورھکودای۔وخؿوےکورےنسویکودقمارواخیصومکووہیئگ۔ھچکو‬
‫دریودعبواُےسودوونںواہوھتںویکودمدوےسوابونوےکواہھتووکودابانوزپا۔بیجعو‬
‫ِو‬
‫وصرتواحؽونبویئگویھت۔امرےنوواال‪،‬وومتوےکوراےتسوںیموویلیھتہںواکو‬
‫دنبوابدنےھورپاشیؿواھٹیبوآدنئہوےکوالہحئولمعوےکوابرےوںیمووغروووخضو‬
‫رکراہواھتواورودؾوہبودؾوابونوےکودؾووکووکسوراہواھت۔اُسویکواایلگنںووخؿو‬
‫ےسورَتووہوںیئگ۔وسچوںیموزپوایگ۔’’ںیموبکوکتووخؿوروےکواھٹیبوروہںو‬
‫اگ؟‘‘ و‬
‫‪317‬‬
‫روگںوںیمودوڑاتووہاووخؿونسحونبورکواُےسواینپواجبنواتچنیھکواھت۔روگںو‬
‫ےسولکنورکواُےسودتشہوںیموالتبمورکراہواھت۔اُسوےنودیکمھودیویھتوہکو‬
‫ارگووہورمویئگووتواُسورپولتقواکوازلاؾواعدئووہاگوویکہکنووہواےنپوےھچیپوےھٹیبو‬
‫ِ‬
‫وصرتوواحؽو‬‫وہئٹںووکواُسوےکوابرےوںیموالتبویکچویھت۔اِسوفیلکتودہو‬
‫ےسوےنٹبنوےکوےیلواُسواکوذنہوڑبیودنتیہوےسواکؾورکراہواھتورگموھچکواھجسیئو‬
‫ںیہنودےوراہواھت۔ و‬
‫وہوفیلکتوےکوامرےوڑبجےوےچنیھبووپھچوریہویھت۔’’ہیووکؿویسوہگجوےہ؟‬
‫‘‘ و‬
‫وہوالجنھجورکووبال۔’’وکباسوتمورکو۔ںیمواِسووتقوھچکویھبواننسوںیہنو‬
‫اچاتہ۔‘‘ و‬
‫وہوزرہودنخوادنازوںیمورکسمایئ۔’’کیھٹوےہورگموںیمواننسواچیتہووہں‪،‬ومتو‬
‫وکباسورکو۔‘‘ و‬
‫بورکوھچکوانہکواچاہ‪،‬ورھپووہٹنوچنیھبورکواخومشووہایگ۔وہووبیل۔‬
‫اُسوےنو ڑ‬
‫اجئوےگ۔اسوےسو‬
‫’’متوبکوکتوریماواہھتوڑکپےوروھکوےگ؟وآرخوکھتو ٹ‬
‫‪318‬‬
‫اجئ۔‬
‫ےلہپومتویسکوڈارٹکووکووفؿورکےکوالبوولوایوےھجمویسکوااتپسؽوںیموےلو ٹ‬
‫ریمیواحتلوزایدہورخابووہریہوےہ۔‘‘ و‬
‫اجئٹومتواور…‘‘ووہوتخسوےصغوںیموٹھپوزپا۔ و‬
‫’’اھبڑوںیمو و‬
‫’’کیھٹوےہ‪،‬وریماواہھتووھچڑودو‪،‬وںیموھچکویہودریوںیمواھبڑوںیمویلچو‬
‫اجئٹںویگ۔متویھبولیجویکووہاواھکےنووگلوےگ۔‘‘ووہورپاشیینوےکواعملوںیمو‬
‫وبیل۔ و‬
‫دوونںورھپواخومشووہےئگ۔اسںیئویکواایلگنںوےنکھتوںیگلووتواُےسوافمتمہواکو‬
‫ٹ‬
‫ایخؽوآای۔اھجمسےنوےکوےسوادنازوںیمووبال۔’’ےھجمو مھاریوزدنیگوزعسیو‬
‫ےہ۔ںیموںیہنواچاتہوہکومتوالبوہجوومتواکواکشرووہاجئٹ۔‘‘ و‬
‫’’متووجوھچکوریمےواسھتورکانواچےتہوےھت‪،‬ووہوومتوےسوزایدہو‬
‫رکہہیواورووخانفکواھت۔‘‘ووہورتیکوہبورتیکووبیل۔ و‬
‫’’ںیمواماتنووہںوہکوںیموےنوااھچوںیہنوایکورگمونیقیوامونوہکوریمیو‬
‫تینورُبیوںیہنویھت۔ںیموںیھمتواینپورشکیِوایحتوانبانواچاتہووہں۔‘‘ و‬
‫‪319‬‬
‫’’ارگواضیواھتووتومتوراتوےکوادنریھےوںیمواےلیکوہنوآےتوہکلبوےلہپو‬
‫یکورطحواکنحووخاںواورووگاوہںوےکوولجسوںیموددنانےتووہےئو ِدؿوےکو‬
‫اُاجےلوںیموآےت۔ںیھمتواماننوزپےواگوہکومتوااسنؿوںیہن‪،‬واطیشؿونبورکو‬
‫ریمیواہنتیئوںیمواُرتےووہواوروےھجموےتیجویجوامرودانیواچےتہووہ۔‘‘وابونواکوہجہلو‬
‫اہنتئورسدواھت۔ و‬
‫’’ںیہن…وریماوںیھمتواہھتواگلےنواکوارادہوںیہنواھت۔ںیمووتورصػومتو‬
‫اورابنٹںویکواطتقواثتبورکانواچاتہواھت۔ںیھمتو‬ ‫رپواینپوتبحمویکوربرتیو ْ‬
‫ٹ‬
‫اتبانواچاتہواھتوہکوںیمو مھاریوتبحموںیمواضیوااہتنیئودقؾویھبواُاھٹواتکسو‬
‫وہں۔‘‘واُسوےنواےنپوےجہلوںیموریغوومعمیلوالحوتووھگؽویلویھت۔ و‬
‫ٹ‬
‫وہویسنہ۔’’ویںویہویہس…وےھجمو مھاریواطتقواکونیقیوآایگ۔متواےنپورگوگںو‬
‫البئواوروےھجموریمےورھگواچنہپودو۔‘‘ و‬
‫وکو ٹ‬
‫’’اِسووتق؟‘‘ووہوربھگاوایگ۔ و‬
‫’’ارگومتوحبصوکتواےسیویہوےھٹیبورہوےتکسووہووتوےھجمووکیئوارتعاضوںیہنو‬
‫ےہ۔‘‘ووہوونصمیعوےبورپوایئوےسووبیل۔ و‬
‫‪320‬‬
‫’’ںیموکھتوایگووہں۔متووچڑایںوکنیھپورکوزومخںورپواہھتوروھک‪،‬و‬
‫ںیموڈیبوٹیشواھپڑورکویٹپوانباتووہںواورواہھتورپوٹیپلوداتیووہں۔‘‘ووہووبال۔ و‬
‫’’ںیمووچڑایںوںیہنووکنیھپںویگووخاہووپرےومسجواکووخؿوہہبواجےئ۔‬
‫‘‘ووہوربھگاورکووبیل۔نھپوالیھپےئواسپنورپواامتعدورکےنووکویجوںیہنوامان۔‬
‫’’متواکیواہھتووھچڑودو۔ریماودوہٹپورگدؿوےسواکنؽوولواورواھپڑےوریغبو‬
‫اہھتورپوسکوےکوابدنھودو۔ااتپسؽواہیںوےسوینتکودوروےہ؟‘‘ و‬
‫’’واہںوےنچنہپوںیمومکوازومکواکیوہٹنھگوےگلواگ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایکواہیںو مھارےواوروریمےووساووکیئویھبوںیہنوےہ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنویفنوںیمورسوالہای۔اکیواہھتوےسوابونویکورگدؿوےسواٹپلووہاودوہٹپو‬
‫اکنال‪،‬واُےسواہھتورپواٹیپلواورووطلیواسسنوےلورکاےنپواہوھتںویکواویلگنںووکو‬
‫وپریووتعسوںیموالیھپورکولہسورکےنواگل۔وچہکنودبؿویکویتسمووخؿودھکیو‬
‫رکووہاووہیکچویھت‪،‬واِسوےیلوذنہوااجنؾوےکوادنوشیںوںیمورھگوایگ۔رُپورکفتو‬
‫ٹ‬
‫ےجہلوںیمووبال۔’’ںیھمتورہشوےلورکواجئٹںگاووتو مھارےواوغاوےکوازلاؾو‬
‫ںیمودرھوایلواجئٹںواگ۔ںیھمتووھچڑورکواجئٹںواگووتومتوخیچوخیچورکوےھجمو‬
‫‪321‬‬
‫رگاتفرورکواودوویگ۔اِسوےسوںیہکورتہبوےہوہکوںیموےھجتولتقورکےکوزگےھو‬
‫ںیمودابودوں۔ہنوابسنورےہواگواوروہنو ُداینوںیموریمیودبوانیمویکوابرسنیوےجبو‬
‫یگ۔‘‘ و‬
‫وہواکپنویئگ۔وسچوںیموزپویئگ۔اہیںوےسوزدنہواورواباعتیفوانلکنورضوریو‬
‫ٹ‬
‫اھت۔افمتمہواکوراہتسوداھکےتووہےئووبیل۔’’متواسپنووہ‪،‬وڈکنوامرانو مھاریو‬
‫رستشوںیمواشلموےہورگمواکؿووھکؽورکونسوول۔ریمیوالشویھبوڈےکنویکو‬
‫وچٹورپوںیھمتواانپواقلتورقارودیتیورےہویگ۔اکیویہووصرتوےہ‪،‬ومتو‬
‫ٹ‬
‫یسکورطحوےھجموااتپسؽوکتواچنہپرکواانپووحنمسورہچہومگورکول‪،‬وںیمو مھاراوانؾو‬
‫ںیہنوولںویگ۔‘‘ و‬
‫’’ےھجمومتورپواابتعروںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ویںووہکوہکواےنپوےئکورپواابتعروںیہنوورہنوںیموےنوآجوکتوںیھمتو‬
‫وکیئودوھاکوںیہنودای۔اناقِلبواابتعرںیموںیہن‪،‬ومتووہ۔اانپوہیلحودوھکی‪،‬واینپو‬
‫رہشتودوھکیواورواُسولمعورپواگنہوڈاولووجومتوےنورسزدوایکوےہ۔‘‘ووہورفنتو‬
‫آزیموےجہلوںیمووبیل۔اےسیوںیموزمخوےنھبچوےگل۔اکسسریوےلورکووبیل۔’’ںیمو‬
‫‪322‬‬
‫رمےنواکوہیہتوےئکویھٹیبووہں‪،‬ومتواینپورکفورکو۔ھجمورپواہھتواُاھٹئٹوےگووتو‬
‫ٹ‬
‫آےنووایلوحبصوںیمو ُداینووجو مھارےوریپووھچیتویھت‪،‬ووہومتورپووھتووھتورکےنو‬
‫ےگلویگ۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئواکایئںوصخشواھت۔اجاتنواھتوہکوابونو ُداینوںیموےلکنویگووتو ُداینواُسورپو‬
‫وھتوےکویگ۔وکیئواِسورپونیقیوںیہنورکےواگوہکووہویسیجویئگویھت‪،‬وویسیویہو‬
‫یٹلپوےہ۔دبانیمواوروےبوزعیتویکویلہپووھٹرکورپویہواُسوےکووبلںوےنو’اشہو‬
‫اچبئویکووکیئو‬
‫اسںیئ‘واکوانؾواُلگودانیواھتورگموہبودصووغروووخض‪،‬واُےسواےنپو ٹ‬
‫راہواھجسیئوںیہنودےوریہویھت۔اُسویکوولختوںیمواؿوتنگوابشبووھپؽو‬
‫نبورکوےکہموےھت۔اُؿوںیموےسوارثکووخدویہویتپودرویتپورھکبےنوےکووخااہںو‬
‫ےھت۔دنچواکیودضیوڑلویکںوےنواُسویکوآشتِووشؼووکوڑھباکایواھتورگمو‬
‫اُسوےکوڈنکھتہوںوےکوآےگوابآلرخواہرورکووھجیلوںیمورگویئگوںیھت۔اُسوےنو‬
‫ابونوےکوابرےوںیمویہیوادنازہواگلایواھتورگمووہوےلگوںیموڈہیونبورکواکٹویئگو‬
‫یھت۔ و‬
‫‪323‬‬
‫ابونوےکواہھتورپودنباھووہاودوہٹپورسخووہالچواھت۔اُسوےکوےکیھپوزپےتو‬
‫رہچےورپواگنہوڈایل‪،‬ورٹسوواچویکورطػوداھکیواورودؽوںیمووبال۔’’حبصو‬
‫وہےنوںیموایھبونیتوےٹنھگوابیقوںیہ۔ارگووخؿواِیسوراتفروےسواتہبوراہووتوحبصو‬
‫وہےنوےسوےلہپویہواِسورحاہفویکوزدنیگویکواشؾووہاجےئویگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنواپینوایپ۔ابونوےکوےنہکورپواُےسویھبوالپای۔اُسوےکواپسوھٹیبوایگ۔وہو‬
‫نتوآاسؿووہرکویھٹیبویھت۔اُےسواےنپوےبودحورقبیواپورکووچسکووہیئگ۔‬
‫وچڑویںورھباواہھتونتوایگ۔کشوآولدوآوھکنںوےسووھگرےتووہےئووھتڑاو‬
‫ےھچیپوکسھکویئگ۔وبیل۔’’ایکومتوڈرورےہووہ؟‘‘ و‬
‫اشہواسںیئوےنواکیوذراوےصغوےسوداھکیواورواہک۔’’وکیئوریماوابؽواکیبوںیہنو‬
‫رکاتکس‪،‬ومتواِسووخشویمہفوںیموہنوروہ۔‘‘ و‬
‫’’وتواےنتورطضمبوادنازوںیموایکووسچورےہووہ؟‘‘ووہودلجوازودلجو‬
‫اہیںوےسوانلکنواچیتہویھتوویکںکہواُسورپواقنتہواطریووہانورشوعووہیئگو‬
‫یھت۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ںیمو مھارےوابرےوںیمووسچوراہواھت۔‘‘ و‬
‫‪324‬‬
‫’’ایک؟‘‘ووہووچیکن۔ و‬
‫’’یہیوہکومتوھجموےسواینتودبامگؿوویکںووہ؟وںیموںیھمتوزعتووو‬
‫ارتحاؾوےسواینپوویبیوانبانواچاتہواھتورگمومتوےنواہنتئوکیحضتوازیگنوادنازںیمو‬
‫ےھجمورکھٹاودای۔ںیمومتوےسوتبحمورکاتووہں۔متوےھجموےھچیپودیتلیکھووہ‪،‬وریمیو‬
‫رمدایگنوےھجموآےگوڑبےنھورپواُاسکیتوےہ۔بجوکتومتوےھجمووبقؽوںیہنورکوو‬
‫یگ‪،‬وںیمواےسیویہواُےٹلودیسےھواکؾورکاتوروہںگا۔‘‘ و‬
‫’’اِسوذترکےووکووھچڑو‪،‬وہیووسوچوہکوابوںیمہوایکورکانوےہ۔‘‘ووہو‬
‫ہنموانبورکووبیل۔ و‬
‫’’متورپوانگہوووثابواکووھبتووساروےہ۔ولچواضیورکو‪،‬وریمےو‬
‫دنکوھںورپووثابویکواچدروڈاؽورکوےنیسوےسواگلوول۔ںیمواکنحوزپوھاےنواکو‬
‫دنبوتسبورکاتکسووہں۔‘‘ و‬
‫’’ںیمومتورپووھتانکویھبووگاراوںیہنورکیت۔‘‘ووہورُپوکیحضتوادنازوںیمو‬
‫رغایئ۔ و‬
‫’’ھجموںیمواوروزہشادوںیموایکورفؼوےہ؟‘‘ووہوٹلپورکواکنھپرا۔ و‬
‫‪325‬‬
‫’’ویہووجواکیوااسنؿواورواطیشؿوںیمووہاتوےہ۔‘‘ و‬
‫’’متوریمیووتنیہورکریہووہ۔‘‘ و‬
‫’’ہیوویکںووھبؽوےئگوہکومتوریمیووتنیہورکےکچووہ۔ںیموویسیوںیہنو‬
‫ریہ‪،‬وآےنوےسوےلہپویسیجویھت۔ںیموزامےنووکونیقیوںیہنودالووکسںویگوہکو‬
‫ےھجمویسکواطیشؿوےنواہھتوںیہنواگلای۔‘‘واُسوےکوےجہلوںیمودنتیودبوتسرو‬
‫وموجدویھت۔ و‬
‫وہووتنیہوےکوابروتوودابودنکےھواُاکچورکواخومشووہایگ۔وہوھچکودریوکتو‬
‫وسیتچوریہ‪،‬ورھپووبیل۔’’متوےھجمواہیںواکوہتپوالتبئٹ‪،‬وںیمواےنپووفؿورپوزہشادو‬
‫ٹ‬
‫ےسوراہطبورکیتووہںواورو مھاراوالتبایووہاوہتپواھجمسودیتیووہں۔اُسوےکو‬
‫آےنوےسوےلہپومتواہیںوےسولکنواجان۔ںیموودعہورکیتووہںوہکواُےسو‬
‫ٹ‬
‫مھارےوابرےوںیموںیہنوالتبئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫وجتسیواشہواسںیئوےکودؽووکوایھچویگل۔وسچوںیموزپوایگ۔اُسوےکواکیو‬
‫وحاریوےنورفیضوانؾوےسوہیوافرؾواہئٹسورکاہیورپوایلواھت۔ےلہپویھبویئکو‬
‫رمہبتواِےسوہتختٔوقشموانبواکچواھت۔راتوےکواسھتویہوابتووہاوںیمولیلحتو‬
‫‪326‬‬
‫وہیتوداھکیئودی۔ارگوابونواُسورپوایلگنواُاھٹےئویگووتووہووکیئووبثتوشیپو‬
‫ںیہنورکواپےئویگ۔وہواےنپورھگوںیمواینپووموجدیگوےکواؿوتنگووگاہوشیپو‬
‫ٹ‬
‫رکاتکسواھت۔اُسوےنویمیہفتوادنازوںیمورسوالہےتووہےئواہک۔’’ مھاریواجؿو‬
‫اچبےنوےکوےیلوںیموہیورطخہوومؽوےلواتکسووہں۔‘‘ و‬
‫ابونوےکووبلںورپوزنطہیورکسماٹہواُرھبی۔ریسولجوریہویھتورگمواُسوےکو‬
‫لَبودبوتسرووموجدوےھت۔اشہواسںیئواُےسوافرؾواہئٹسواکولحمِوووقعواھجمسےنو‬
‫اگل۔دروازےورپوآرکو ُراک‪،‬ودنچےحملواخومشوڑھکاوھچکووساتچوراہورھپوبیجوےسو‬
‫ابونواکوومابلئووفؿواکنؽورکوڈیبورپواُاھچؽورکورمکےوےسولکنوایگ۔اجےتو‬
‫وہےئواُسوےنودروازےووکولفقمورکدایواھت۔ و‬
‫ابونوےنووفؿوآؿوایک۔ہنواجےنوینتکودریودنبوراہواھت۔اِسودوراؿوزہشادو‪،‬وینیعو‬
‫اوروابیلوانیقیوتہبورپاشیؿووہےئووہںوےگ۔زہشادواکوربمنوالمای۔راہطبووہےنو‬
‫رپووموجدہووصرتواحؽوےکوابرےوںیموالتبےنویگل۔واشہواسںیئواکوالتبایووہاو‬
‫ہتپواھجمسےنوےکودعبووبیل۔’’ںیموزیمخووہںواوروریماووخؿولسلسموہہبوراہو‬
‫‪327‬‬
‫ےہ‪،‬وزیلپودلجوآںیئ۔وہوہنیمکواجےتووہےئورمکےواکودروازہوابرہوےسودنبو‬
‫رکایگوےہ۔‘‘ و‬
‫’’اوہ…ومتورکفوہنورکو۔ںیمواوروابیلووپسیلووکوےلورکوایھبولکنورےہو‬
‫ٹ‬
‫ںیہ۔ارگو مھاریواحتلوزایدہورخابوےہووتوالتبئٹ‪،‬وںیموڈارٹکووکواےنپواسھتو‬
‫ےلورکوآاجاتووہں۔‘‘ و‬
‫’’ںیہن…وایسیویھبوابتوںیہنورگمودلجیوےیجیک۔‘‘واُسوےنوہبوتلجعو‬
‫زہشادویکوابتواکےتٹووہےئواہک۔زہشادوےنو’اوےک‘وہہکورکوراہطبوعطقنمو‬
‫رکدای۔ و‬
‫دقرےونئمطمووہرکواُسوےنواےنپواہھتورپودنبےھووہےئودوےٹپووکوہبو‬
‫اایتحطوداھکی۔ضبنوےکواسھتواسھتوزمخودڑھےنکوےگلوےھت۔دنینو ُنوےبو‬
‫وصرتواحؽویکوزناتکو‬
‫ِو‬ ‫وہیشویکوونغدیگوذنہورپوواردووہےنویگل۔اُےسو‬
‫اکوہبووخیبوملعواھت۔ابوےکووسیئووتواشدیویھبکواجگوںیہنواپےئویگ۔زہشادو‬
‫ےکوآےنوکتواُسواکواےنپولمکمووحاسوںیمورانہوےبودحورضوریویھت۔‬
‫ومابلئووفؿویکوڈےلپسوارکسنیورپوڈنکیسوہبوڈنکیسودبےتلووہےئودنہوسںورپو‬
‫‪328‬‬
‫رظنںیوامجےئوےبواتیبوےکواسھتوزہشادواکواواظتنرورکریہویھت۔وپسیلوونیو‬
‫اورواوبمیسنیلوےکووہرٹویکورکہہیواورواشتموبلطوآوازووکیئویھبواننسو‬
‫ںیہنواچاتہورگمووہوزدنیگوےسوومتویکورطػواجےنووایلوڈگپڈنیورپورسو‬
‫ٹتکہوٹڑارکواکؿواگلےئویھٹیبویھت۔رھپبجواُسوےکواکونںوںیمووپسیلواکو‬
‫اسرئؿووگاجن‪،‬واُسویکوآوھکنںوںیموکیوتخلورمکےواکوداھکیواھبالورظنمو‬
‫ُددنھالےنواگلواوروہواکیواعتیفورھبیووطلیواسسنوقلحوںیمواُاترورکوولہپو‬
‫ےکولَبوڈکلھویئگ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ےبووہیشویکووطلیواغروےکوداہےنورپوڑھکےووہرکودنچایھیئووہیئو‬
‫آوھکنںوےسوانانشاسورظنمووکوےنھجمسویکووکششورکریہویھت۔وسچوریہویھت۔‬
‫’’ہیوریماورمکہوںیہنوےہ۔ہیوابیلواکورمکہوںیہنوےہ۔اوروتواورہیواشہواسںیئواکو‬
‫رجنپہویھبوںیہنوےہ…ورھپوہیووکؿویسوہگجوےہ؟‘‘ و‬
‫س‬
‫ت‬ ‫شی‬
‫تھچوےسورظنںیواٹہورکواےنپوداںیئوولہپوںیموداھکی۔ڈ کمیرڑودشہودویارو‬
‫داھکیئودی۔دویارویکوڑجوںیمواکیووچیبوچنبودرھاووہاواھت۔ابںیئواجبنو‬
‫‪329‬‬
‫داھکی۔وچکنویئگ۔ااچکنواھجسیئودےنیواگلوہکووہوااتپسؽوےکویسکورمکےوںیمو‬
‫زپیووہیئوےہ۔ڈرپواڈنیٹسورپواکٹلووہاوڈلبوگیبوسجوےسورسخوانیلولکنورکو‬
‫ِ‬
‫وصرتوواحؽووکو‬‫اُسوےکوابزووںیمووخؿواڈنلیوریہویھت‪،‬ووشتشیوانکو‬
‫آاکشرورکراہواھت۔اڈنیٹسورپواکیوآدیھوڈرپویھبویگنٹووہیئویھت۔اغبلو‬
‫ایخؽویہیواھتوہکواُسوںیموےسوآداھواپینواُسویکوروگںوںیمورساتئورکواکچو‬
‫اھت۔اُسوےنواکیووطلیواسسنوقلحوےسواخرجویک۔اقنتہواکوااسحسووہا۔‬
‫ایپسویگلووتواردورگدورظنودوڑایئ۔اپینوداھکیئوںیہنودایووتورظنںیوےبواایتخرو‬
‫ادھوےلھکودروازےورپومجوںیئگ۔ و‬
‫رمکےوںیمواُسوےکووساووکیئوںیہنواھت۔رسویکویبقعواجبنوڑھکیکویھتوسجو‬
‫ںیموےسوروینشونھچونھچورکیتوادنروآریہویھت۔تملظویکوایسہوبشوڈےنلھو‬
‫یکووندیوانسوریہویھت۔اُسویکواگنوہںوںیموااچکنواشہواسںیئواکورہچہورہلاایگ۔‬
‫وہٹنورفنتوےسوڑکسوےئگ۔ےبودایھینوےسواانپوابایںواہھتودےنھکیویگلووجو‬
‫دیفسوڈنیبجیوںیمورسکیواپھچووہاواھت۔اکیودوووہگجںورپوےلیپودےبھوداھکیئو‬
‫دےورےہوےھتووجواغًابلورچکنٹوےکوےھت۔اُسوےنوآہتسہوےسواہھتووکورحتکو‬
‫‪330‬‬
‫دےنیویکووکششویک۔اہھتوںیمودردوںیہنواجاگ‪،‬وابزووںیموینہکوےکوادنرویکو‬
‫اجبنوسیٹواُیھٹ۔اشدیورگوےکوادنرویسھگووہیئووسیئوےنھبچویگلویھت۔اُسو‬
‫ےنوابزوووکواستکورکایل۔اشہواسںیئویکوتسکشواورواےنپوارادےویکوتیجو‬
‫ےنودؽووکوآوسدہورکدای‪،‬واسھتویہوآوھکنںوےسوےبویسبوےکوآوسنوکلھچو‬
‫زپے۔وہو ُداینوںیمویسکووکوہنموداھکےنوےکوالقئوںیہنوریہویھت۔وہورہو‬
‫وبےنلووایلوزابؿورپواینپوےبوانگیہوےکووبثتواپسچںوںیہنورکیتکسویھت۔ و‬
‫اےسیوںیموینیعوےنورمکےوےکوادنرواھجاکن۔اُےسووہشوںیمواپرکوکپلورکو‬
‫ڈیبوےکواپسوآیئگ۔آدیھوڈیبورپوکٹلویئگ‪،‬وآدیھوٹپلویئگ۔آوسنواشدیو‬
‫وکلپںورپودرھےورھپیتویھت‪،‬ووااہلہنوادنازوںیمواُسواکوہنمووچےتمویہو‬
‫وھپٹووھپٹورکوروےنویگل۔روےتوروےتواخومیشویکوزابؿوںیمواھجمسےنو‬
‫ٹ‬
‫یگل۔’’ابون!وںیمورووریہووہں‪،‬ومتوتموروان۔متویتہکوںیھتوہکو مھاریو‬
‫ٹ‬
‫تمسقومنجو ِدؿوےسوانرہمابؿوےہ‪،‬وںیموامیتنوںیہنویھت۔آجو مھاریواحتلِو‬
‫زارودھکیورکوامؿوریہووہںوہکو ُداینوواےلوالیھٹواہھتوںیموڑکپورکورہوسنیھبو‬
‫وکواینپوڈگپڈنیورپواہےتکنوںیہ۔اُسوےنیمکوےنواینپوےبوزعیتواکودبہلوےتیلو‬
‫‪331‬‬
‫وہےئوہیوںیہنووساچوہکووہواکیووعرتورپواہھتواُاھٹورکواینپواانووکونیکستو‬
‫اچنہپوراہوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنواُےسووخدوےسودحیلعہوایک۔اوکشںوےسوددنھالیئووہیئوآوھکنںوےسو‬
‫داھکی‪،‬واہک۔’’ینیع!وںیموےنواینپواجؿورپوانلیھکووگاراورکایل‪،‬واےنپودبؿورپواےنپو‬
‫یہووخؿوےکوےٹنیھچوڈاؽوےیلورگمواُسواطیشؿوےکووہسوآولدواہوھتںوںیمو‬
‫وساےئودناتموےکوھچکوںیہنوآےنودای۔متوریمیوابتواکونیقیورکول‪،‬و ُداینووکو‬
‫ٹ‬
‫میلستورکےنورپووبجمرورکدووویکہکنومتواضیورکیتکسووہ۔ولگو مھاریوابتو‬
‫امےتنوںیہ۔ںیمورغبیووہں‪،‬ریماو ُداینوںیمووکیئوںیہنوےہ‪،‬ویھبسوھجمورپو‬
‫اایلگنںواُاھٹںیئوےگ۔‘‘ و‬
‫ینیعواُےسودالہسودےوریہویھت۔وپھچوریہویھت۔’’ایکواشہواسںیئوےنویہو‬
‫ںیھمتواوغاوایکواھت؟‘‘ و‬
‫وہووہٹنوچنیھبورکووسچوںیموزپویئگ۔اےسیوںیموابیلواوروزہشادویھبورمکےو‬
‫ںیمودالخووہےئگ۔اُےسوینیعوےکواسھتوابںیتورکےتودھکیورکواکیوذراو‬
‫نئمطمووہرکوچنبورپوھٹیبوےئگ۔ابیلواکورسواکھجووہاواھت۔وہوینیعووکواہھتوےسو‬
‫‪332‬‬
‫اکیورطػواٹہورکوابیلووکودےتھکیووہےئووبیل۔’’ابیل!وویںورسواکھجےنواکووکیئو‬
‫افدئہوںیہنوےہ۔متوےنوریمےوروےنکوےکوابووجدواشہواسںیئوےکوریپوںو‬
‫ںیمورسواکھجای‪،‬وابوہیورسوزدنیگورھبو ُداینوےکواسےنمواکھجورےہواگ۔اکش!ومتو‬
‫ےنوریمیوابتوامؿویلووہیتواوراُسورپوادناھواامتعدوہنوایکووہات۔‘‘ و‬
‫ابیلوےکوبلولسوےئگ۔دمدوبلطواگنوہںوےسوزہشادووکودےتھکیووہےئووبال۔‬
‫’’ےھجموولوگںوےنواکہبودایواھت۔رہووکیئواتہکواھتوہکواشہواسںیئوتہبوکینوآدیمو‬
‫ےہ۔اہللواُسویکواماتنوےہ۔ےھجموایکوملعواھت‘‘… و‬
‫زہشادوچنبوےسواُھٹورکوابونوےکورقبیوڈیبورپوکٹوایگ۔ایپروےسواہھتوالہسےتو‬
‫وہےئووبال۔’’وپسیلوواےلوابرہوےھٹیبوںیہ۔اُںیھنواہیںوالبےنوےسوےلہپوںیمو‬
‫متورپوسگرےووہےئووااعقتویکولیصفتواجاننواچوہںواگ۔ایکومتووخدووکوابلکلو‬
‫ٹفووسحمسورکیتووہ؟’‘ و‬
‫اُسوےنواابثتوںیمورسوالہای۔رظنںیواکھجورکوالتبےنویگل۔ونیتںووپرےو‬
‫اامہنکوےسوےتنسورےہ۔اُسوےکواخومشووہےنورپوینیعوےنوےبوینیقیوےسو‬
‫‪333‬‬
‫الچےتووہےئواہک۔’’اہےئوابون!ومتوےنووخدووکوزیمخورکےکوویشحوریشویکو ُدؾو‬
‫رپواپئٹںورھکودای…وںیھمتوہیواوھچاتوآڈیئایووسھجوےسیکوایگ؟‘‘ و‬
‫وہووکشہوانکںواگنوہںوےسواُےسودےتھکیووہےئووبیل۔’’اوھچاتوآڈیئای؟…وینتکو‬
‫اظملووہومت۔ریمیواجؿورپوینبووہیئویھتواوروںیھمتوذماؼووسھجوراہوےہ۔‬
‫ںیموےنواُےسوروےنکوےکوےیلوںیہن‪،‬ووخدووکوامرےنوےکوےیلووچڑایںو‬
‫وھبچیئوںیھت۔ےھجموایکوہتپواھتوہکووہووخؿودھکیورکووبالھکواجےئواگ۔چسوینیع!و‬
‫اُوسووتقواسویکولکشودےنھکیویکویھتوبجولھبولھبواتہبووہاووخؿوروےنکو‬
‫ےکوےیلوریماواہھتووپریووقتوےکواسھتودابورکواھٹیبووہاواھت۔اوقمحںویکو‬
‫رطحوریمےواہھتوںیمودےبووہےئووچڑویںوےکوڑکٹوںووکودھکیوراہواھت۔‬
‫درالصواُےسوھجموےسوہیووتعقوںیہنوریہویھت۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنواکیوذراورکسماورکورسوالہای۔زہشادقیمعووسوچںوںیمورغتسمؼواھت‪،‬و‬
‫امویاسہنوادنازوںیمواسسنوقلحوےسواخرجورکےتووہےئووبال۔’’ریماوایخؽو‬
‫ےہوہکومہوہیواثتبوںیہنورکںیکسوےگوہکوںیھمتواشہواسںیئوےنویہواوغاو‬
‫رکاایواھت۔دبیتمسقوےسوامہرےواپسووکیئووبثتوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫‪334‬‬
‫’’وہویئکوےٹنھگوریمےواسھت‪،‬وریمےوڈیبورپواھٹیبوراہ۔ںیمواُےسو‬
‫اچہپےننوںیمووکیئویطلغوںیہنورکیتکس۔‘‘وابونوےنوزیتیوےسواہک۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ مھارےوےنہکورپواقونؿوآںیھکنودنبورکےکونیقیوںیہنورکےواگ۔‬
‫وہووبثتوامےگنواگ۔‘‘وزہشادوےنواہک۔ و‬
‫ینیعوخٹچورکووبیل۔’’وتوایکومہواخومیشوےسورھگواجوںیھٹیبوےگ؟‘‘ و‬
‫زہشادواکورہچہورف ِوطوہصغوےسورسخوزپوایگ۔داتنواچکچکورکووبال۔’’وپسیلویکو‬
‫شیتفتوےکوےجیتنوںیموہیوابتواسےنموآیئوےہوہکووہوافرؾواہئٹسویسکووخاہجو‬
‫ریشبوادمحوےکوانؾورپورسیروواھت۔وخاہجوریشبوادمحوےکوابرےوںیموہتپوالچوےہو‬
‫ہکووہوسگہتشودنپرہو ِدونںوےسواےنپوزبسنوےکوےلسلسوںیمودویئبوںیمومیقمو‬
‫ےہ۔اگڑیواکوربمنوولعمؾوںیہنووہا۔اوغاورکےنوواولںوںیموےسووکیئورگاتفرو‬
‫ںیہنووہا۔اسدہوڑپکوںوںیمووبلمسووہواپسیہووجواشہواسںیئویکووکیھٹورپوامومرو‬
‫ےھت‪،‬ووہووکیھٹوںیمواُسویکوبشورھبووموجدیگوےکووگاہوںیہ‪،‬واےسیوںیمو‬
‫اُسورپواوغاواکوازلاؾوےسیکواثتبوایکواجاتکسوےہ؟‘‘ و‬
‫‪335‬‬
‫ینیعواوروابونودوونںواُےسواُدیمورھبیورظنوںوےسودھکیوریہوںیھت۔وہو‬
‫وہوٹنںورپوزابؿوریھپےتووہےئووبال۔’’اشہواسںیئواقونؿویکورگتفوںیمو‬
‫ںیہنوآےئواگ۔اُےسورہٹکےوںیموڑھکاورکےکومہودبانیموےکودنبورجنپےو‬
‫ںیمواجوڑھکےووہںوےگ۔وپرےورہشوںیموامہریوزعتواُاھچیلواجےئویگ۔‬
‫ِ‬
‫وصرتوواحؽو‬‫اابخروںویکورسایخںوامہرےوہنمورپوکنلکولمودںیویگ۔اسو‬
‫ںیموداشنودنماہنوہلصیفویہیووہاگوہکومہواشہواسںیئورپوایلگنواُاھٹےنویکو‬
‫یطلغوہنورکںی۔ابون!وںیمووپسیلوواولںووکوالباتووہں‪،‬ومتواُںیھنوابورورکاودانیو‬
‫ہکومتوےنویسکویھبواوغاورکےنوواےلویکولکشوںیہنودیھکی۔ارگودیھکیویھبو‬
‫ےہووتومتواُےسواچہپےننویکوالہوںیہنووہ۔اِیسوںیمومہوبسویکورتہبیو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫وہوھجمسوریہویھت۔سگہتشوبشوںیمواشہواسںیئوےکواسھتووہےنووایلووگتفگو‬
‫یھبوایدوآریہویھت۔زہشادوےکواہھتورپواانپورسدواہھتورےتھکووہےئوولگریگوےجہلو‬
‫ںیمووبیل۔’’آپورپواکلمورھبوہسورکیتووہں۔آپواسیجوںیہکوےگ‪،‬وںیمو‬
‫وضییہورکوںویگ۔وپسیلوواےلووپںیھچوےگوہکواوغاورکےنوواولںوےنو‬
‫‪336‬‬
‫ریمےواسھتووکیئورُباوولسکوںیہنوایک‪،‬ووکیئواتواؿوںیہنوایلواوروہنویہوھجمو‬
‫ےسوھچکوانیھچوےہ‪،‬ورھپواُؿواکوےھجمواوغاورکےنواکوایکودصقمواھت؟وبتوںیمو‬
‫وجابوںیموایکووہکںویگ؟‘‘ و‬
‫زہشادوےنواتسشئورھبیواگنہواُسورپوڈایل‪،‬ووبال۔’’ںیموےنووپسیلووکوالتبایواھتو‬
‫ٹ‬
‫ہکو مھارےوومابلئووفؿوےکوببسوںیمہوافرؾواہئٹسویکوولنشیکواکوہتپوالچو‬
‫ےہ۔متوہہکودانیوہکووجیہنواُںیھنووپسیلویکوآدمواکوہتپوالچ‪،‬ووہووکیئوہحملو‬
‫اضعئوےئکوریغبوواہںوےسولکنوےئگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنویمیہفتوادنازوںیمورسوالہای۔زہشادوےنوونیتںورپواکیواطرئاہنواگنہو‬
‫ڈایلواورورمکےوےسولکنوایگ۔دسودنپرہوٹنموےکودعبودوووردیووپشو‬
‫ااکلہروںویکوتیعموںیمورمکےوںیمودالخووہا۔اُںیھنوچنبورپوےنھٹیبواکوااشرہو‬
‫رکےتووہےئووبال۔’’ابون!واِیھنورہمابونںویکووہجوےسومتوریغبویسکواصقنؿوےکو‬
‫ٹ‬
‫اُؿواظوملںویکواچھکروےسوےنلکنوںیمواکایمبووہیئووہ۔ہیو مھاراوایبؿوملقودنبو‬
‫رکانواجےتہوںیہ۔ےھجمونیقیوےہوہکومتواِؿوےکواسھتولمکمواعتوؿورکوویگ۔‘‘ و‬
‫‪337‬‬
‫اُسوےنواابثتوںیمورسوالہای۔اکیوااکلہروےنورػوڈیپواوروملقواھبنسؽوایل۔‬
‫دورساورسفتسمووہا۔رکدیورکدیورکووپےنھچواگل۔وہورہھٹورہھٹورک‪،‬ووسچووسچورکو‬
‫التبےنویگل۔نجووساولںواکووجابوںیہنودےواپیئ‪،‬واُؿووساولںواکووجابو‬
‫زہشادویکوبیجوںیمواھت۔وچیبوچنبورپورباامجؿودوونںوشیتفتواکروںووکوہبووخیبو‬
‫ملعواھتوہکواُسواریموزادےویکوبیجوےسوالکنووہاواکیووجابواُؿوےکورہو‬
‫وساؽورپواحویووہاجےئواگ۔ و‬
‫ابونوےکوایبؿوںیمواوغاواکروںکاووکیئوویلکوںیہنواھت۔رساکریواالئٹزسنویکوزیمو‬
‫رپواکذغوںواکوٹیپورھبایگ‪،‬ووردیووپوشںوےکوقلحوںیموونوٹںوےکورُپو‬
‫دحتوذاےقئوکپٹوےئگواوروابونوےکورُپوارسارواوغاویکووارداتورپورگدوزپو‬
‫یئگ۔اُسوےنواعتیفویکواسسنویل۔ڈارٹکزوےکوومعمؽوےکوکیچواپوےکو‬
‫دعبووہواوروابیلورمکےوںیمواےلیکورہوےئگ۔ابیلوےنوآزردہوےجہلوںیمواہک۔‬
‫’’ابون!وایکومتوھجموےسوانراضووہ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنویفنوںیمورسوالہای۔ابتودبےنلوےکوےیلووبیل۔’’ےھجمووخؿوویکںواگلایو‬
‫اجراہوےہ؟‘‘ و‬
‫‪338‬‬
‫’’ڈارٹکواصبحوےنواہکواھتوہکواہمترےومسجوںیمووخؿویکویمکوواعقو‬
‫ٹ‬
‫وہیئگوےہ۔ہیووتورکشووہاوہکو مھاراواوروریماورگوپواکیویہوالکنواورووفراوویہو‬
‫وخؿواکودنبوتسبووہایگ۔ورہنواشدیوھچکواتریخووہاجیت۔‘‘وابیلوےنواہک۔’’مہو‬
‫ٹ‬
‫ےنوبجوںیھمتوافرؾواہئٹسوےکودنبورمکےوےسواکنالواھت‪،‬وبتو مھاراورہچہو‬
‫ابلکلوالیپووہاکچواھت۔ابومتواکیفورتہبواحتلوںیمووہ۔‘‘ و‬
‫وہوبیجعویسورظنوںوےسوابیلووکودےنھکیویگل۔اکیوکٹودےتھکیووہےئودؽوںیمو‬
‫ےنہکویگل۔’’ابیل!وںیمووہواھکیسنوےکوریسپووایلودیلھووہیئووبلتواورووبلتو‬
‫ےکوہنمورپوڑچےھووہےئولپنوےسواتکپٹووہاودودھوالھبوںیہنواپیئووہںووجو‬
‫متورسدویںویکورھٹھٹیتوراوتںوںیمورسڈنکوںویکوآگورپورگؾورکےکوےھجمو‬
‫الپایورکےتوےھت۔ںیمووتوایھبوکتواُؿووناولںواکوذاہقئویھبووھبؽوںیہنواپیئو‬
‫وہںووجو ُدور…وتہبو ُدور‪،‬ونپچبوںیمومتواےنپواہوھتںوےسوریمےوہنموںیمو‬
‫ڈاالورکےتوےھت۔اگئٹںوےکوابغوےسورُچاےئووہےئوارمودواوروامےٹلوایدو‬
‫ںیہ‪،‬ووہواٹپیئویھبوآوھکنںوںیمویتھبچوےہووجووچریوڑکپےواجےنورپو‬
‫ٹ‬
‫مھارےومکونسودبؿورپواےنپورہگےواشنؿووھچڑواجایورکیتویھت…وخدوہنو‬
‫‪339‬‬
‫اھکےنوےکوےیلوااقمحہنواہبےن‪،‬وےھجموالھکےنوےکوےیلونموڑھگتودںیلیل…و‬
‫ںیموھچکووھبیلووتوںیہنویھتوہکومتوےنواےنپودبؿوےسووخؿواکنؽورکوریمیو‬
‫روگںوںیموااعدےوےکووطرورپواڈنانلیورشوعورکدایوےہ…واہےئوابیل!وںیمو‬
‫ھچکوںیہنووھبیلووہں۔ےھجموایدودالایورکوورگمواےسیوںیہن۔‘‘ و‬
‫رہھٹائورپواندؾواسووہایگ۔وبال۔’’اہللویکومسق!ومتو‬
‫ٹ‬ ‫ابیلواُسویکورظنوںوےکو‬
‫ےسوایپراوےھجمو ُداینوںیمووکیئوںیہن۔ںیمواےنپوآپوےسویھبواانتوایپروںیہنو‬
‫رکاتووہں۔زہشادوےنوےھجموالتبایوےہوہکومتوھجموےسودبامگؿووہ۔ابون!وںیمو‬
‫ےبوووقػووہںوانں…واؿوزپھووہں۔اؿوزپھواوروزپےھوےھکلوںیمورفؼووتو‬
‫وہاتوےہ۔ںیمودوھاکواھکوایگاھت‪،‬والمکووہایگاھتورگم‪،‬نیقیورکو‪،‬وںیمورُباوںیہنو‬
‫وہں۔ےھجمواعمػورکدو۔آدنئہومتووجووہکویگ‪،‬وم کیںوٹیہورکوںواگ۔اینپو‬
‫رمیضوںیہنورکوںواگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنووصعمتیمورھبےوادنازوںیمواےنپودوونںواہھتووجڑودےی۔آںیھکنو‬
‫ٹ‬
‫رھبوآںیئ۔ولگریگوےجہلوںیمووبال۔’’ںیمواُسوےکواپسو مھاریوایھچوہگجورپو‬
‫‪340‬‬
‫اشدیویکوآرزووےلورکوایگواھت۔اُسوےنووسرجوداھکورکوریمیوآوھکنںویکو‬
‫انیبیئوولےنٹویکووکششورکوڈایل۔‘‘ و‬
‫ابونوےنواُےسواےنپورقبیوالبای۔اےنپوولہپوںیموڈیبورپواھٹیبورکواُسواکواہھتو‬
‫اھتامواوروےبواسیگتخوےسووچؾوایل۔رھپتخسواورورھکدریودلجوواےلوایسہواہھتو‬
‫وکووااہلہنوادنازوںیمووچیتمویئگ‪،‬ورویتویئگواورواعمػورکےنویکوہبواجےئو‬
‫اجلتجوےکواسھتواعمایفںوامیتگنویئگ۔ و‬
‫آوسنووپانھچنواچیتہویھت۔دوہٹپوےلگوںیموںیہنواھت۔اُھٹورکوھٹیبویئگ۔ابیلوےکو‬
‫اشےنوےسوآںیھکنورزگےتووہےئووپےنھچویگل۔’’ابیل!وںیموبکوکتواہیںو‬
‫ااتپسؽوںیموزپیوروہںویگ؟وریماواہھتوابوابلکلوکیھٹوےہ۔رھگوںیلچ؟‬
‫‘‘ و‬
‫وہوڑبےوراسؿوےسواُےسوڈیبورپواٹلےتووہےئواکچپررکووبال۔’’وخؿویکو‬
‫وبلتووتومتخووہےنودو۔‘‘ و‬
‫’’ہتپوںیہنوہیوبکومتخووہیگ۔تہبوآہتسہوآہتسہولچوریہوےہ۔‘‘ و‬
‫‪341‬‬
‫’’ںیموےنورنسوےسووپاھچواھت‪،‬وہہکوریہویھتوہکواشؾوکتومتخو‬
‫وہاجےئویگواوروںیمہوااتپسؽوےسویٹھچولمواجےئویگ۔‘‘ووہووبال۔ و‬
‫’’ینیعویلچویئگ؟‘‘ و‬
‫’’اہں۔دوونںوےلچوےئگ۔‘‘وابیلوےنواہک۔ و‬
‫’’دوابرہوآںیئوےگ؟‘‘ و‬
‫’’اشدی!‘‘وابیلوےنواہک۔’’زہشادواکووتوہتپوںیہن‪،‬وینیعورضوروآےئویگ۔‘‘ و‬
‫’’اکیوابتووپوھچں؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنوااہفتسہیمواگنوہںوےسوداھکی۔ و‬
‫’’ایکومتوابویھبواشہواسںیئوےکوآاتسےنورپواجانواچوہوےگ؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنودوونںواکونںویکوولئٹںووکووھچا‪،‬ویفنوےکوادنازوںیموزوروزوروےسو‬
‫رسوالہایواوروممصموےجہلوںیمواہک۔’’ریمیوابتواکونیقیورکو‪،‬وںیمووھبؽورکویھبو‬
‫اُسوےکواپسوںیہنواجئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫‪342‬‬
‫ابونوےنواُسوےکورہچےورپوشقنودصاتقورھبیورحتریوزپیھ‪،‬ورکوٹودبیلو‬
‫اوروآںیھکنوومدنورکوٹیلویئگ۔تمسقوےنودوونںوےکوچیبوتبحموےکووٹےٹو‬
‫وہےئووسیتوداھےگووکواگھٹنودےورکووجڑودایواھت۔ و‬
‫وجاؿووعرتویکوروسایئواُسوےکورھگوےنچنہپوےسوےلہپودزیلہورپوچنہپواجیتو‬
‫ےہ۔اُسوےنووکیئورجؾوںیہنوایکواھتورگمواعمرشےویکورظنوںیمورجمؾونبو‬
‫یئگویھت۔دووراںیتورھگوےسوابرہوسگارےنوےکودعبوےلحموںیمویچنہپووتورہورظنو‬
‫ےسورفنتوآزیمووساالتوکلھچورےہوےھت۔دویارںیوالھپیتگنووہیئودبانیمو‬
‫وپرےوےلحموںیمولیھپویئگووتوڈیتلھواشؾوںیموآداھوہلحموابیلوےکودروازےو‬
‫رپوااھٹکووہایگ۔یلگوگنتویھت۔اکیورسےوےسودورسےورسےوکتو‬
‫اایلگنںواُاھٹےنوواولںوےسوابلبلووہیئگ۔ابیلوےنودروازہووھکال۔ااسفتسرورپو‬
‫ےلحمویکووھچیٹویسودجسموےکودقوآورواامؾودجسموےنوآڑےواہوھتںوایل۔‬
‫ٹ‬
‫’’ایمں!وتہبووہیئگ۔متوداکؿورپواجےتووہ۔ مھاریونہبوہنواجےنواہکںو‬
‫ٹ‬
‫اجیتوےہ۔ مھاریورغتبواوروےبورسواسامینووکدےتھکیووہےئوآںیھکنودنبو‬
‫‪343‬‬
‫ٹ‬
‫رںیھکورگموابو مھاریودبینلچویکوآوھکنںودیھکیویھکمووکوانلگنولکشمووہایگو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫وہویٹھپویٹھپواگنوہںوےسواکیواکیورہچےووکودھکیوراہواھت۔ و‬
‫اسےنموواےلورھگواکوامکلودیعسواہللوڑبےوابزاروںیموزبسیواکوہلیھٹواگلاتواھت۔‬
‫اویچنوآوازوںیمووبےنلواکواعدیواھت۔رازویکوابتورکاتوبتویھبوآداھوہلحمو‬
‫اتنسواھت۔ڑککوداروآوازوںیمووبال۔’’وجاؿ!ومہوزعتوداروولگوںیہ۔‬
‫ٹ‬
‫امہرےورھگوںوںیمویھبوایٹیبںوریتہوںیہ۔ مھاریونہبوےکونشیفووکودھکیو‬
‫رکومہووساچورکےتوےھتوہکواکیووراشکےئپوےکواہںواینتودوتلواہکںوےسو‬
‫ٹ‬
‫آیئگ۔ایھبوےلھچپودونںو مھارےورھگوںیموابراتواُرتیویھت‪،‬وابراتوےکو‬
‫اسھتویہووپسیلویھبوآؿوواردووہیئ۔ہلحموہنووہا‪،‬وامتاشواگہووہیئگ۔مہورپو‬
‫رمحورکوواورواانپوایھٹواکھٹہنوںیہکواورورکوول۔‘‘ و‬
‫ابونودروازےوےکورقبیودویاروےکواسھتوکپچورکوڑھکیورھتپوںوےسویھبو‬
‫زایدہواجںونکشوآوازےونسوریہویھتواورودناتموےسوزنیموںیموزگیو‬
‫اجریہویھت۔ابیلوےنواکٹواکٹورکواہک۔’’رگمومہوےنواضیوایکورجؾورکودایوےہو‬
‫‪344‬‬
‫ہکوآپوولگواینتوتخسوابںیتورکےنوےکوےیلواہیںوآؿودےکمھوںیہ؟‘‬
‫’و‬
‫’’اےوولوایمں!وونسومتویھب…‘‘واامؾودجسموےنواہھتواچنورکوزنطہیوےجہلو‬
‫ںیمواہک۔اُسوےنواےنپورمہاویہںووکواخمبطوایکواھت۔’’ابیلوایمںووپےتھچوںیہ‪،‬و‬
‫وا ِوھنںوےنوایکورجؾوایکوےہ؟واِسویکونہبودؿوداہیڑےواوغاورکویلویئگ‪،‬وولاٹو‬
‫دیویئگواوروھچکووہاویہوںیہن۔‘‘ و‬
‫’’وجاؿوڑلیکوےبوببسواوغاوںیہنووہیت۔ڑلایکںوےلہپواوغاووہےنواکو‬
‫راہتسوانبیتوںیہ۔رھپواےنپواعقشویکووحہلصوازفایئورکیتوںیہواوروصہہودیتیو‬
‫ںیہوہکوآئٹ!و ُداینویکواگنوہںوںیمودوھؽووھجکنورکوںیمہواُاھٹورکوےلواجئٹو‬
‫اورواےنپورھگویکوراینوانبودو۔وہوراینوےنب‪،‬وہنوےنب‪،‬ویسکوانہکیئویکوتنطلسویکو‬
‫اہمراینورضورونبواجیتوےہ۔‘‘واکیوونتودنمووجاؿوولہپوےکولبوکسھکورکو‬
‫آےگوالکنواوروزیتوےجہلوںیمووبال۔ و‬
‫’’وپسیلوواولںواوروڈنغےوڈوتیکںوےنوہیورھگودھکیوایلوےہ۔اکیو‬
‫ٹ‬
‫اجراہووہاگووتودورساوآراہووہاگ۔ مھاراوایکوےہ؟ومہوزعتودارولگورہشوںیمو‬
‫‪345‬‬
‫یسکووکوہنموداھکےنوےکوالقئوںیہنورںیہوےگ۔‘‘ووکیئوآوازوبقعوےسو‬
‫اُرھبی۔ و‬
‫ابیلووہوقنںویکورطحواردورگدودےنھکیواگل۔اےسیوںیمورمدوںوےکوبقعوںیمو‬
‫وعروتںویکوآوازںیویھبووگےنجنوںیگل۔ابیلویکوایگھگٹہوولوگںویکودگنبو‬
‫آوازوںوںیموںیہکودبورکورہویئگ۔اُسویکووکیئوںیہنونسوراہواھت‪،‬ورہووکیئو‬
‫یہیوانسوراہواھتوہکووہوانتجودلجواِسوےلحموےسولکنواجےئواگ‪،‬واُسوےکوےیلو‬
‫اچبئٹو‬
‫اانتویہوافدئہودنمووہاگ۔اامؾودجسموےنواعمےلمووکوڑباتھودھکیورکوچیبو و‬
‫رکاےتووہےئوہلصیفواصدروایک۔’’اےوایمں!ووسوابوتںویکواکیوابتوےہ‪،‬و‬
‫اانپولیکواکاٹنواُاھٹئوٹواورواہیںوےسوےتلچوونبوورہنواصقنؿوےکووخدوذہمودارو‬
‫ٹ‬
‫وہےگ۔ےلحموےکووجاؿوتخسولعتشموںیہ۔ںیھمتواورو مھاریوکینورپونیو‬
‫وکواصقنؿواچنہپوےتکسوںیہ۔ںیمواُںیھنواھجمساتووہں‪،‬ودنچو ِدونںویکوتلہمواماتگنو‬
‫وہںواتہکومتویسکواوروےلحموںیمواکمؿورکاہیورپوےلووکس۔نسورےہووہوانںو‬
‫ریمیوابت؟‘‘ و‬
‫‪346‬‬
‫وہونسوراہواھت‪،‬وےنھجمسویکووکششوںیہنورکراہواھتوویکہکنوزدنیگوےنواُےسودقؾو‬
‫ہبودقؾویہیوقبسواھجمسایواھت۔وہورسواکھجورکواےٹلودقومںورھگوںیمودالخو‬
‫وہا‪،‬ودروازہودنبوایکواوروابونورپواکیواگنہوِوبجعوڈاؽورکورسوٹتکہوٹڑاےئورمکےو‬
‫ںیموسھگوایگ۔ابونواھبگورکواُسوےکوےھچیپوآیئ۔امتؾوابںیتواےنپواکونںوےسو‬
‫نسویکچویھت۔ابیلواکواکھجووہاورسودھکیویکچویھت۔وچاھلواھبنسؽورکوروےنوھٹیبو‬
‫یگل۔ و‬
‫راتواخومیشوےسووسےتواجےتگوںیموٹکویئگ۔وہواکجلواجانواچیتہویھت۔‬
‫ایتریورکیہوریہویھتوہکوابیلوےکووفؿورپوینیعویکواکؽوآیئگ۔ابونوےنواڈنیٹو‬
‫یک۔ینیعواُےسوالتبےنویگل۔’’ابون!ومتوآجواکجلوتموآان۔‘‘ و‬
‫وہوریحاینوےسورسفتسمووہیئ۔’’رگموویکں؟‘‘ و‬
‫’’درالصومتوایھبواشکوںیمووہ۔وپریورطحولھبنسوںیہنواپیئووہ۔‬
‫الکسویکوڑلویکںووکوسیفوںیہنورکواپئٹویگ۔‘‘وینیعوےنودقرےوےتکجھجووہےئو‬
‫اہک۔ و‬
‫‪347‬‬
‫’’ںیموھچکویھجمسوںیہنوینیع!ومتوایلیہپںوتمووھجبائٹ‪،‬ولھکورکووہک‪،‬وایکو‬
‫انہکواچیتہووہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’اکجلوںیمو مھارےواوغاوےکوابرےوںیموایھچوراےئواوتساروںیہنو‬
‫وہیئ۔دنچو ِدؿوایٹھچںورکےنوےکودعبواکجلوںیمو و‬
‫آئٹویگووتوابتورپاینووہورکو‬
‫اتیمہووھکویکچووہیگ۔‘‘وینیعوےنواُےسواھجمسای۔ و‬
‫وہورسواکھجورکوھٹیبویئگ۔ینیعواُےسودالےسودیتیوریہورگمووہوینسواؿوینسورکیتو‬
‫ریہ۔سگہتشواشؾوںیموزعتوداروںواکوروہیودھکیوراھکواھت۔آہورھبےنوےکو‬
‫ےسوادنازوںیمویبملواسسنوقلحوںیمواُاترےتووہےئواُسوےنواتکںیبوااملریو‬
‫ںیموواسپورھکودںی۔اچدرواُاترورکواچراپیئورپوکنیھپودی۔وھپٹووھپٹورکو‬
‫روےنویگل۔اشہواسںیئووکووکےنسویگل۔اےسیوںیموابیلوےنواُسووکواشونںوےسو‬
‫ڑکپورکواینپواجبنوومڑورکوےنیسوےسواگلوایل۔دقرےواھبریوآوازوںیمووبال۔‬
‫’’ابون!وریمیواجؿ!ورکفوہنورکو۔ںیمودوواچرو ِدونںوںیمویسکواورورہشوںیمواکؾو‬
‫ڈوھڈنوولںواگ۔مہواہیںوںیہنورںیہوےگ۔‘‘ و‬
‫و‬
‫‪348‬‬
‫اُسوےنواینپوآںیھکنودنبورکںیل۔دنبووکلپںوےسودووریکلںیو ِرسورکو‬
‫راسخروںورپوڈکلھوآںیئ۔’’ابیل!وےھجموینیعوتہبوایدوآایورکےویگ۔‘‘ و‬
‫’’متووفؿورپواُسوےسوابںیتورکوایلورکان۔یھبکوومعقوالمووتوےنلموےکو‬
‫ےیلوآاجانوایواُےسواےنپواپسوولباوانیل۔‘‘وابیلوےنواہکواورواُےسوڑبیوآیگتسہو‬
‫ےسواچرواپیئورپواھٹیبودای۔رھپوتسسورویوےسورمکےوےسوابرہولکنوایگ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫اکیوےتفہویکولسلسمواھبگودوڑوےنوابیلووکواکھتورکورھکودایواھت۔نیتووسوولکو‬
‫رٹیمویکودوریورپوواعقوًاتبسنووھچےٹورہشوےنواُےسووبقؽورکایلواھت۔واہںو‬
‫اکمؿورکاہیورپوےنیل‪،‬واکؾواحلصورکےنواوروابونویکوامرگیئنشیوےکواکذغاتو‬
‫عمجورکاےنوںیمواُےسواخیصودوشارویںواکواسانمورکانوزپاواھت۔اسامؿودنبھوایگو‬
‫وتوینیعواورزہشادواُںیھنواولداعوےنہکوےکوےیلوچنہپوےئگ۔ابونوےنویلہپورمہبتو‬
‫ینیعوےکوڈنلھکرےورہچےورپوزحؿواھچایووہاوداھکیووتوٹکورکورہویئگ۔ٹپلو‬
‫رکودویاہنوواروروےنویگل۔ےتکسسووہےئووکشہورکےنویگل۔’’ینیع!وںیمورُبیو‬
‫یھت‪،‬ودنگیویھتووتمتوےنوےھجمواانپودوتسوویکںوانبایواھت؟وریمےوروےنکو‬
‫‪349‬‬
‫ےکوابووجدوھجمواٹٹووکولمخموںیمواٹےنکنواکوارادہوویکںواظرہوایکواھت؟واہےئو‬
‫ٹ‬
‫ینیع!وںیمویھبکویھبوںیھمتواورو مھارےواھبیئووکووھبؽوںیہنواپئٹںویگ۔متو‬
‫ٹ‬
‫ےنوےھجموایپرودای‪،‬و مھارےواھبیئوےنوریمےوووجدووکوزدنہوراھکورگموریمیو‬
‫روحووکوامرودای۔ںیموایسیودبتمسقووہںوہکوہلگویھبوںیہنورکویتکس۔‘‘ و‬
‫ینیعواکیودؾواستکوآوھکنںوےسواُےسودےھکیواجریہویھت۔اکیواگنہواےنپو‬
‫ٹ‬
‫ولمؽواھبیئورپڈاؽورکووبیل۔’’ابون!ومتوتہبوایپریووہ‪،‬و مھاریوتمسقوایپریو‬
‫ںیہنوےہ۔ےھجمواوسفسوےہوہکوںیموںیھمتویھکسودےنھکیویکووخاشہوںیمو‬
‫ںیھمتودھکودےویھٹیب۔ےھجمواعمػورکدانی۔ںیمووفؿوایکورکوںویگ‪،‬ووجابو‬
‫دےتیورانہ۔یھبکوومعقوالمووتوےنلموےکوےیلویھبوآئٹںویگ۔دھکیوابون!ووتوڑبیو‬
‫ٹ‬
‫دریلوےہ۔ مھاریووچڑویںوےنووہواکؾوایکووجوچیگی کرڑیوولتارویھبوںیہنورکو‬
‫اپیئویھت۔سب!واےنپواہھتویکواِسورمداہنورگتفووکواھبنسؽورکورانھک۔اہللو‬
‫ااھچووتقوالےئواگ۔‘‘ و‬
‫ینمورٹکوےکوڈراویئروےنواسامؿوولڈووہےنویکوربخودیووتوزہشادووچکنواسو‬
‫ایگ۔ابیلوےکواشےنورپواہھتورھکورکووبال۔’’متواؿوزپھویہوںیہن‪،‬وےبوووقػو‬
‫‪350‬‬
‫یھبووہ۔متواےلگورہشوںیمواکیووراشکپورپوونرکیوےنلمویکووخیشوںیموہیو‬
‫ٹ‬
‫وھبؽوےئگوےھتوہکواہیںو مھاریواینپووراشکپووموجدوےہ۔متوےنواُسواکو‬
‫ایکودنبوتسبوایکوےہ؟‘‘ و‬
‫ابیلووکوواًاتعقودایھؿوںیہنوراہواھت۔رسواکھجورکووبال۔’’وہوریمیواہکںویھت؟و‬
‫آپویکویھت۔اُسویکواچایبںورٹکنوںیموںیہ۔رہھٹںی!وںیموایھبورٹکوںیمو‬
‫ےسواکنؽوالاتووہں۔‘‘ و‬
‫زہشادوےنواکیوذراوزنطہیوےجہلوںیمواہک۔’’ںیمووراشکپوالچئٹںواگوایک؟‘‬
‫‘و‬
‫’’آپواُےسوچیبورکواےنپوےسیپووپرےورکوےئجیلواگ۔ںیمورشدنمہووہںو‬
‫رگموآپواجےتنوںیہوہکواِسودبیلووہیئووصرتوںیموریماووکیئووصقروںیہنو‬
‫ےہ۔ریمیوتمسقوےنوریماواسھتوںیہنودای۔‘‘وابیلوےنورشاسمروےجہلوںیمو‬
‫اہک۔ و‬
‫زہشادوےنواہک۔’’متووایعقوےبوووقػوصخشووہ۔ںیموےنووراشکپواکواسامؿو‬
‫ٹ‬
‫رٹکورپدلواودایوےہ۔وہورٹکویھبو مھارےواسھتواجےئواگ۔سجوداکؿو‬
‫‪351‬‬
‫رپومتوےنوالمزتمواایتخرویکوےہ‪،‬واُسوےسواچرو ُداکںینووھچڑورکوامشیلواجبنو‬
‫ٹ‬
‫یکواپوچنںیو ُداکؿو مھارےوےیلورکاہیورپوےلواکچووہں۔رکاہیوےطووہایگو‬
‫ےہ۔اخیلوزپیوےہواورواُسویکواچیبوںیموےنواملسووپششوواےلوےکواپسو‬
‫روھکاودیوےہ۔ونرکیوہنورکانوہکلبواانپواکؾورکان۔‘‘ و‬
‫اُےسودششرواحتلوںیموتبویکورطحوااتسیدہووھچڑورکوابونواوروینیعوےکو‬
‫اپسوآای۔ینیعوےسوآھکنوےکوااشرےوےسوہیلختوبلطوایک۔وہوکسھکورکوابیلو‬
‫ےکواپسویلچویئگ۔زہشادوےنودےمیھوےجہلوںیموابونووکواخمبطوایک۔’’ابون!وےھجمو‬
‫ٹ‬
‫اعمػورکدو۔اوسفس!وںیمو مھاراواسھتوںیہنودےواپای۔‘‘ و‬
‫وہوکسسورکوپچووہیئگ۔یلہپورمہبتودریلیوےسواُسویکوآوھکنںوںیمو‬
‫آںیھکنوڈاےلویئکووحملںوکتوڑھکیودیتھکیوریہورھپواکیوذراوکجھجورکووبیل‬
‫۔’’ںیموآپوےکوااسحانتویھبکوالھبوںیہنواپئٹںویگ۔ےھجمواینپونھٹکوزدنیگو‬
‫ےکوامیضویکو ُرووانشیسواحلصوےہواورولبقتسموےکوابرےوںیمووکیئووخشو‬
‫یمہفویھبوالقحوںیہنوےہ۔ریمےوراےتسوںیمودقؾودقؾورپواشہواسںیئونھپو‬
‫الیھپےئوےھٹیبوںیہ۔اُؿوبسوںیموےھجموآپویکوشیتکہہودحیلعہوےسوداھکیئو‬
‫‪352‬‬
‫دیتیورےہویگواوروزدنیگوسگارےنواکواہبہنوانبویتورےہویگ۔یلہپورمہبتوینیعووکو‬
‫داھکیئودےنیوےسوےلورکوآج‪،‬واِسوےحملواورواِسورظنموکتوںیمورہسگوںیہنو‬
‫دبیل‪،‬وآپویھبواشدیوںیہنودبےلورگموہنواجےنوسکورجؾویکواپداشوںیمو‬
‫تمسقوےنووخویشںویکورطػواجےنوواےلوریمےورٹکیواکواکاٹنودبؽودای۔‬
‫ںیہنواجیتنواورواشدیوزدنیگورھبواجاننویھبوںیہنواچوہںویگوویکہکنوںیمووخدووکو‬
‫ایوآپووکوانربتعمورکانوںیہنواچیتہ۔‘‘ و‬
‫رطضمابہنوادنازوںیمواینپوانزکواایلگنںواخٹچیتووہیئوابونوزہشادوےکودَبؿووکو‬
‫اکٹوریہویھتواورووہوےبویسبوےسواُےسورھکباتووہاودھکیوراہواھت۔ویںوےسیجو‬
‫وہواُسوےسوںیہن‪،‬ویسکواوروےسواخمبطووہ۔ و‬
‫ابیلواوروابونوینمورٹکوےکوڈراویئرونبیکوںیموھٹیبوےئگ۔ینیعوےنواہھتورہلاای۔‬
‫’’ابون!ووفؿورپوراہطبورانھک۔‘‘ و‬
‫زہشادوےنوزریِوبلواہک۔’’آبووووہاووتوویںویھبوریماوہلئسموںیہن‪،‬وھجمووکووتو‬
‫اجؿودؽوذپریواولداع‘‘! و‬
‫اکیودرتخواگلانوےہواوروسب…اولداع!واےو ِو‬
‫‪353‬‬
‫دویاروںورپوےسواھجیتکنووہیئودنچووعروتںویکوآںیھکنواخومیشویکوزابؿو‬
‫ںیمورعنہوزؿوںیھت۔’’رخنےوےسوومروینویکواچؽوےنلچووایلودناتموےکو‬
‫وبھجوےلتودبورکورسواکھجےئوہلحموےسورتصخووہریہوےہ۔مکوتخبووکو‬
‫وسےنہواشہواسںیئویکودب ُداعواچٹویئگ۔سخومکواہجںواپک‘‘… و‬
‫فصنوہٹنھگوےکودعبوآےگوےھچیپودوڑےتووہےئودوونںورٹکورہشویکودحودو‬
‫ےسولکنوےئگ۔زدنیگواکونلچویہویہیوےہ۔اکیواپئٹںواہسراودےنیووایلو‬
‫زنیمووکوےھچیپویکورطػوداتلیکھوےہ‪،‬ودورساودقؾوایبنجویٹمووکوےلگواگلاتو‬
‫ےہ۔رھپووہوریپویھبوزنیمووکوداکھودےنیورپوآامدہووہاجاتوےہ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ےئنورہشوںیموالہپوہتفہوتہبورصموػوسگرا۔ابونودقرےونئمطمویھتوویکہکنو‬
‫سجوےلحموںیمواُںیھنورھگورسیموآایواھت‪،‬ووہوتہبورُپووکسؿواوروًاتبسنوذہمبو‬
‫ولوگںورپولمتشمواھت۔نیتورمکوںوےکواِسواکمؿواکورکاہیوارگہچوزایدہواھتو‬
‫رگمواخاصووہستلو ِدہویھبواھت۔ابونووکواُےسواجسےنوونسارےنوںیموزایدہوتنحمو‬
‫‪354‬‬
‫ںیہنورکانوزپیویھت۔وسےئواافتؼوابیلووکوںینیشمووریغہوٹفورکےنوےکو‬
‫دوراؿویہواکیفواکؾولموایگواھت۔ و‬
‫االئویکودحتوںیمودتبرجیویمکوآیتویئگ۔رھپواکیو‬
‫اہھتوںیموتشپورپورونشو ٹ‬
‫ِدؿواٹےکنواکٹورکوکنیھپودےیوےئگورگمووہواجےتواجےتواےنپواشنانتووھچڑو‬
‫ےئگ۔زومخںوےکودوونیتواشنؿوٹموےئگووتواُےسووحہلصووہاہکوابیقوداغو‬
‫یھبویسکوہنویسکوروزو ُدلھواجںیئوےگ۔وتارتوےسوابؾواگلیت‪،‬وایٹنوابایئکٹو‬
‫وگایلںواھکیتواورویجورھبورکواشہواسںیئووکودب ُداعںیئودیتی۔اسھتوںیمودخاواکو‬
‫رکشاداورکیتوہکوروحویکوٹیلسورپواُسومکوتخبوےکوانؾواکووکیئودہبھوںیہنو‬
‫اگلواھت۔ و‬
‫وپریورطحواڈیٹسجووہےنوےکودعبوابونوےنودؽووھکؽورکووفؿورپوینیعو‬
‫ےسوابتویک۔التبای۔’’ینیع!وںیمواہیںوڑبےوآراؾوےسووہں۔اہیںوالہِو‬
‫ہلحمویھبوتہبواعتوؿورکےنوواےلوںیہ۔اکجلوںیموایھبوکتویئگوںیہن‪،‬و‬
‫اجئٹںویگووتوالکسوےکوابرےوںیمویھبوالتبئٹںویگ۔متوانسئٹ‪،‬ویسیکووہ؟‘‬
‫‘و‬
‫‪355‬‬
‫’’مہوبسوںیھمتوتہبوسمورکےتوںیہوابون!‘‘وینیعوےنوارسفدہوےجہلو‬
‫ںیمواہک۔ و‬
‫’’وکیئویئنودوتسوانبیئو؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایھبوںیہن۔وےسیو مھاریوہگجورپویسکووکوااپٹنئورکےنوںیموزایدہو‬
‫ٹ‬
‫دریوںیہنواگلئٹںویگوویکہکنوںیمو مھارےوریغبوڑبیواداسورےنہویگلووہں۔‘‘ و‬
‫’’وکیئووباےئورفڈنی؟‘‘ و‬
‫’’ںیہن۔متوےنوےھجمواےنپووساوںیہکواکوںیہنووھچڑاوےہ۔‘‘ و‬
‫’’زہشادوےسیکوںیہ؟‘‘وابونوےنواکیوذراوکٹھٹورکووپاھچ۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایھبوابووضیوںیہنوےہ‪،‬واسیجو مھاریووموجدیگوںیمووہاورکاتواھت۔‬
‫رُپاےنووخؽوںیموٹمسوایگوےہ۔ویںواتگلوےہوےسیجووہوےھجمویھبودؽویہودؽو‬
‫ںیمواینپواناکیمورپوومر ِودوازلاؾورہھٹااتوےہ‪،‬یھبتودورودوروراتہوےہ۔زایدہو‬
‫رپواوںیہنورکاتورگمورکفویکووکیئوابتوںیہنوےہ۔وھتڑےورعےصوںیمو‬
‫لھبنسواجےئواگ۔وجاینویکویچکوتبحموایسیویہووہیتوےہ۔ارمودویکویتکچلو‬
‫‪356‬‬
‫ینہٹویکورطح۔زنیمورپورگےنوواےلوارمودوےکوےھچیپوںیہنویتکپل‪،‬واینوقیلختو‬
‫رکےکواُسوےکولَبورپووھجےنمویتگلوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےکودؽوےسووہکویلکن۔ژپرمدہوےجہلوںیمووبیل۔’’اریمواورورغبیویکو‬
‫وجاینوںیمورفؼووہاتوےہ۔ںیمواےنپورپسووکودبےنلواکووسچورکودیھکووہاجیتو‬
‫وہں‪،‬ومتواکرواکوامڈؽودبےتلووہےئووخیشوےسواتایلںواجبیتووہ۔‘‘ و‬
‫’’وھچڑووایر!ودؽوداھکےنووایلوابںیتوہنورکو۔ابیلویکو ُداکؿواکواحؽو‬
‫انسئٹ۔‘‘وینیعوےنواےنپووصخمصوادنازوںیمواُسوےکوزمغدہوےجہلورپوااتکٹہواکو‬
‫ااہظرورکےتووہےئواہک۔ و‬
‫اُسوےنوابیلوےکوےئنواکروابریوٹیسواپوےکوابرےوںیموًالیصفتوالتبای۔ینیعو‬
‫ےنواُسویکواکؽوعطقنمویک۔وخدواکؽویکواوروڈریھواسریوابںیتوںیک۔ابونویکو‬
‫ابںیتومتخووہںیئگ‪،‬وینیعویکوزابؿو ُرےنکواکوانؾوںیہنوےلوریہویھت۔ ِزچووہو‬
‫رکووبیل۔’’ینیع!وےھجمووخدوےسورَپےواٹہورکواُداسووہیئگووہ۔بجومتوےنو‬
‫ےھجمواھتامواھت‪،‬وےھجمونیقیوںیہنوآایواھت۔رھپوبجومتوےنوریماوڑکپاووہاواہھتو‬
‫‪357‬‬
‫ےبو ُریخوےسوکٹھجودای‪،‬وبتویھبوںیمونیقیوںیہنورکواپیئ۔اضیوویکںوےہ؟‬
‫‘‘ و‬
‫’’ہیوتمووپوھچ۔رہوآیہگووخشوآدنئوںیہنووہاورکیت۔‘‘ و‬
‫’’الیملعویھبووتےبورقاریواکوومٔبجووہیتوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ےبورقاریوہنوےہسواجےنوواےلورکبوےسوہبورہووطرورتہبوےہ۔‘‘و‬
‫ینیعوےنواہک۔’’ےھچیپوڑمورکوتمودوھکی۔اینپووتہجواسےنمویکورطػورموکزو‬
‫ٹ‬
‫روھک۔ےھجمونیقیوےہوہکو مھاریورظنوںوںیموآےنوواالواینورظنموےلھچپوےسو‬
‫ںیہکورتہبواوروروگنںورھباووہواگ۔وابیلوےکوےیلووکیئوایھچویسوڑلیکوالتشو‬
‫ٹ‬
‫رکو۔آےنووایلو مھارےوےیلو ُشیھوڑھگیوالےئویگ۔ھجمسوریہووہوانں؟‘‬
‫‘و‬
‫’’ھجمسورکورظنوادنازورکوریہووہں۔‘‘ووہووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫ینیعوسنہوزپی۔’’ہیو مھاریورپاینواعدتوےہ۔ےئنواموحؽوںیمویئنواعدںیتو‬
‫اانپئٹ۔‘‘ و‬
‫‪358‬‬
‫’’وکششورکوںویگ۔‘‘واُسوےنواہک۔رھپودوونںوےنواکیودورسےو‬
‫ےکوےیلوکینووخااشہتواکوااہظروایکواوروراہطبوعطقنمورکدای۔اناچرودورو‬
‫وہاجےنوواولںوےکوچیبواےسیویہوراےطبوڑُجےتورےتہوںیہ‪،‬وعطقنمووہےتو‬
‫رےتہوںیہواورودموقؼوےنیسوںیمواُرتیتویتٹھگواسسنویکورطحوایدویکوڈورویتلہو‬
‫ریتہوےہ۔ و‬
‫اُسوےنواکجلووجانئورکایل۔ہیواُسواکجلوےسوًاتبسنووھچاٹواورودقمیوامعرتورپو‬
‫لمتشمواھت۔اُسواکواہیںودؾوےنٹھگواگل۔آےنوواےلودنچو ِدونںوںیمویہواُسویکو‬
‫تعیبطوےنواکجلوےکواموحؽوےسوافمتمہورکیلواوروالکسویکوڑلویکںوےسو‬
‫یھبوانشاسیئووہیئگ۔اہیںوہقبطوارماویکوڑلایکںوتہبومکودعتادوںیموزریِومیلعتو‬
‫ںیھت۔وہواریمووتوںیھتورگمواُؿوکتوایھبوڑبےورہشوںوےکووطرورطےقیو‬
‫ںیہنوچنہپواپےئوےھت۔ابونواِسواموحؽوںیمووخدووکوًاتبسنوزایدہورُپواامتعدووسحمسو‬
‫رکےنویگل۔ و‬
‫ااصنرواکولین‪،‬واہجںواُںیھنورکاہیورپواکمؿورسیموآایواھت‪،‬واکجلوےسوہبولکشمو‬
‫دسوٹنمویکواسمتفورپوواعقویھتواوروابونویکویلگویکویہودووڑلایکںواکجلو‬
‫‪359‬‬
‫ںیموزپےنھوےکوےیلوآیتوںیھت۔اِسوےیلوابیلواُےسواکجلواچنہپےنواورواکجلو‬
‫ےسورھگوالےنوےکورتددوےسوچبوایگ۔وہواسیھتوڑلویکںوےکورمہاہوآےنو‬
‫اجےنویگل۔ریمساواورودصػووتمطسوہقبطوےکورھگوںویکوڑلایکںوںیھت۔دوو‬
‫اچرو ِدونںوںیمویہووہوابونوےکوتہبورقبیوآںیئگ۔وچہکنووہودحیلعہوالکسو‬
‫ںیموزپیتھوںیھت‪،‬واِسوےیلواکجلواورورھگوےکوامنیبواحلئوافےلصوںیمویہواُؿو‬
‫یکوتبحصواحلصووہیتویھت۔رھپوےبویفلکتوڑبےنھورپووہواگےہواگبےہوابونو‬
‫ےکورھگوںیمویھبوآےنوںیگل۔ابیلویکوآدمینوںیموااضےفوےکواسھتواسھتو‬
‫دتبرجیوابونویکوےلحموںیمودقرووزنمتلوڑبیتھواجریہویھت۔اےسیوںیمواُسو‬
‫ےنورھگویکوآدمؿوڑباھےنواورووخدووکورصموػورکےنوےکورکچوںیموہلحمو‬
‫ےکووھچےٹووچبںووکوویٹنشودانیورشوعورکدای۔دوورھپواچر…واکیوہنیہموںیمو‬
‫یہوملعوےکوایپوسںویکودعتادوڑبھورکودنپرہووہیئگ۔اُسواکووتقوااھچو‬
‫سگرےنواگل۔اکجلواکورخچویھبووپراووہےنواگل۔اُےسوویںووسحمسووہےنواگلو‬
‫ہکووہوزدنیگورھبوےنکٹھبوےکودعبوآرخشوکیھٹواقمؾورپوچنہپویئگوےہ۔اےسیو‬
‫ںیمواُےسوزہشادواوروینیعویکوایدوںوےنویھبومکواتسایواھت۔اُؿویکوایصخشتو‬
‫‪360‬‬
‫وتقویکورگدوںیموددنھالویئگوںیھت۔اہںورگموبجوینیعواوروزہشادویکوایدو‬
‫اہنتیئوںیمویھبکواھبکرواتسےنویتھٹیبووتوویلسپںوےکورجنپوںیموسبحواسورھبو‬
‫اجاتواورواُےسوویںووسحمسووہاتوےسیجواُسویکوزدنیگواکووکیئودصقمویہوہنوراہو‬
‫وہ۔ و‬
‫رھپواکیودورہپوںیموبجووہواکجلوےسوواسپوآریہویھت‪،‬واکذغویکواکیویھننو‬
‫ےسورپیچوںیموٹپلورکوزدنیگواکومہبمواسودصقمواُسویکویلیھتہوںیمودبو‬
‫ایگ۔آجودصػویکوتعیبطورخابویھتواوروریمساواورابونووکواُسوےکوریغبو‬
‫اکجلواجانوزپاواھت۔وایسپورپوبجووہواےنپورھگواکولفقووھکےنلویگلویھت‪،‬وریمساو‬
‫ےنورکسماورکورَپیچواُسویکویلیھتہوںیمورھکودیواورواہک۔’’اچوہووتودؽوےسو‬
‫اگلورکواھبنسؽوانیل‪،‬واچوہووتواھپڑورکوےتکنیھپووہےئواِےسوہشیمہوےکوےیلووھبؽو‬
‫اجان۔اےنپواھبیئواکرماؿویکودضورپوایھتہروڈاےتلووہےئووبجمراوودؽواچللیتو‬
‫وجاؿوریبیورپورھتپوکنیھپوریہووہں۔ و‬
‫ابکیریگوےسواُسواکودؽودڑھکواُاھٹ۔رہچےورپوخنتوجسویئگ۔اکیوہگنِورفنتو‬
‫ریمساورپوڈایلواورووکیئووجابودےیوریغبورھگوںیمودالخووہیئگ۔جنیچوےنیلوےکو‬
‫‪361‬‬
‫دعبورپیچووکووھکؽورکوزپےنھویگل۔ےنھکلوواال‪،‬وریمساواکواھبیئواکرماؿوالضف‪،‬و‬
‫دؽووکورَپیچورپواجسےئو‪،‬اےنپوذجابتویکواچسویئںوےسواقلئورکےنویکو‬
‫رھبوپرووکششورکراہواھت۔اُسوےنووخوصبرتوادنا ِزوورحتریوںیموابورورکاایواھت‬
‫۔’’ریمےولبقتسموںیموادنریھاویہوادنریھاوےہ۔روینشویکورکؿونبورکومتو‬
‫ٹ‬
‫یکمچووہواوروےھجمونیقیوےہوہکوارگوریمےودمرظنو مھارےواسیجووخوصبرتو‬
‫ااعنؾورھکودایواجےئووتوںیمورکٹکویکوزیتوچپوےسوےلورکوزدنیگوےکورُپو‬
‫وجہؾواڈیٹسمیوکتواکرماوینںوےکوڈنھجےواگڑاتواجئٹںواگ۔متواےنپو ُداینو‬
‫ےسوایپرےوووجدووکوریمےولبقتسموےکواسھتوکلسنمورکےکواےنپواچےنہو‬
‫واےلورپومیظعوااسحؿورکدو۔‘‘ و‬
‫اُوسوےکوسفنتواکوادتعاؽوزگڑباوایگ۔وسچوںیموزپویئگ۔اکرماؿووکواُسوےنو‬
‫اکیورمہبتوداھکیواھتوبجواکیوحبصوراےتسوںیمواُسوےنواینپوومرٹاسلکیئو‬
‫روکورکوریمساووکوالبایواھت۔وکیئوابتویکویھت۔رھپواکیواطرئاہنواگنہوابونواورو‬
‫دصػورپوڈاؽورکوالچوایگواھت۔اُیسو ِدؿوریمساوےنواُےسوالتبایواھت۔’’اکیموایھبو‬
‫رپورکٹکواکوونجںووساروےہ۔روزووبشوالھکڑویںویکوابںیتورکاتوراتہوےہ‪،‬و‬
‫‪362‬‬
‫اانپوبیجورخچورکٹکواکواسامؿورخدیےنورپورصػورکاتوےہواوروزپاھیئورپو‬
‫وتہجوںیہنوداتی۔ےلھچپواسؽواسالہنولیھکوہلیموںیمواُےسوہمکحمواوپسرسٹوےکو‬
‫وصابیئودصروےنواپچنوسہاروروےپوہبووطروااعنؾودےیوےھت۔بتوےسوابو‬
‫کتواُسوےکورمکےوںیمورٹاویفںویکودعتادوڑبیھوےہوایواوبویکوڑھجویکںو‬
‫ںیموااضہفووہاوےہ۔اوبواُےسووپسیلوآرسیفوانبانواچےتہوہ کیںجیکہووہووقیمومیٹو‬
‫ںیمواشلمووہورکووپریو ُداینویکورپوازںیورکانواچاتہوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونووکواابخراتوےکورںیگنواحفصتورپویپھچورکٹکوےکوالھکڑویںویکو‬
‫وصتریںیوایھچویتگلوںیھت۔ےبوببسودیتھکیوریتہویھت۔بجواُےسوہتپوالچو‬
‫ہکواکرماؿوڈوشیلنوویلؽورپواےنپوانؾوےکووچےکوےکھچواگلوراہوےہووتواُسوےنو‬
‫وخیشواکوااہظروایک۔ریمساووکواھجمسےنوےکوےسوادنازوںیمواہک۔’’وہوارگو‬
‫رکٹکوںیمواانپوانؾودیپاورکانواچاتہوےہووتواُےسوروانکواُسوےکولبقتسموےکو‬
‫اسھتوےنلیھکوےکورتمادػووہاگ۔متواُسواکودقمہمواےنپوابپویکودعاتلوںیمو‬
‫ٹ‬
‫اکایمبوولیکویکورطحوڑلویتکسووہ۔ارگو مھاراواھبیئووقیمورکٹکومیٹوںیمو‬
‫‪363‬‬
‫ٹ‬
‫ٹکیلسووہایگووتووھجمس‪،‬و مھارےواسےنمویھبوآوٹورگاػوسکبویکوالنئوگلو‬
‫اجےئویگ۔‘‘ و‬
‫ریمساوےنواےنپواھبیئوےکووشؼواکودقمہموابپویکودعاتلوںیموشیپوایکوایو‬
‫ںیہن‪،‬واُسوےکوقشعواکودقمہموابونویکوزیمورپوخٹپودایواھت۔وہویلیھتہوےکودگازو‬
‫ںیمودگدگایںورکیتورَپیچووکویھٹموںیمودابےئواینپواتکوبںویکوااملریوکتو‬
‫یئگ‪،‬ودنچورُپاےنواابخراتواکنؽورکواچراپیئورپیھٹیبواوروالھکڑویںویکو‬
‫وصتریوںووکواامہنکوےسودےنھکیویگل۔ےلھچپو ِدونںوبجووقیمومیٹوآرٹسایلیو‬
‫ںیمواناکؾوریسسیولیھکورکوونطوواسپویچنہپویھتووتوکلموےکوامتؾواابخراتو‬
‫ںیمومیٹویکوانصقواکررکدیگورپوریسواحلصورصبتےواشعئووہےئوےھت۔ویہو‬
‫اابخراتواُسوےکواسےنمواچراپیئورپوےلیھپووہےئوےھت۔اُےسورحتریوےسووکیئو‬
‫رسواکروںیہنواھت‪،‬واُےسووتوضحمورہشتووکواُاجرگورکیت‪،‬ویتسنہورکسمایتواورو‬
‫افاحتہنوادنازوںیمووچنھکایئویئگووصتریوںوےسورغضویھت۔میٹواکواہراووہاو‬
‫اتپکؿورکسماورکووکیئوابتورکراہواھت‪،‬واہھتوےلیھپووہےئوےھتواوروآںیھکنوابونو‬
‫رپویمجووہیئوںیھت۔وہووسچوںیموزپویئگ۔اےسیوںیمووصتریوےکوابراہودےھکیو‬
‫‪364‬‬
‫وہےئواخؽوودخودبےنلوےگل۔اکیویئنووصتریواُرھبوآیئ۔ےھکیتووقنش‪،‬و‬
‫رگنھگایےلوابؽواوروکیسلیئووہٹن…وسسجتموآوھکنںویکورطفیوکمچواورو‬
‫کمچوںیموڈواتبووہااانپوےبودایھؿوووجد…وویںواگلوےسیجووپریو ُداینووویکیؾو‬
‫وہؾونبویئگووہاورووہواسسنوےکواایتحجوےکوریغبوایلیکورکچایتورھپیتووہ۔ و‬
‫اابخروےکووپسرسٹوےکوےحفصورپویپھچووہیئووصتریویکوومںیھچنوںیہنوںیھتو‬
‫رگمواُےسووجووصتریوداھکیئودےوریہویھتواُسوںیمورُپششکوومںیھچنواُیگو‬
‫س‬
‫وہیئوںیھت۔ےبودایھینوںیمو ُنڑڑبایئ۔’’ہنواجےنوامہرےورکرٹکزووکووہشمرو‬
‫وہےتویہووموھچنںوےسوایکو ُدینمشودیپاووہاجیتوےہ۔اکرماؿویھبواچدنو‬
‫کونہپورکواونیلورفتصوںیمواینپوونکوکلپوونسارےنو‬ ‫اترےووایلوزبسو ِ س و‬
‫ےکوےیلورئیہوڈررسیواکوہتختٔوقشمونبواجےئواگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنواچےوانبیئ۔وھچےٹووھچےٹووھگٹنوقلحوںیمواُاترےتووہےئو‬
‫اکرماؿوےکوابرےوںیمووسےنچویگل۔وہووخوصبرتواھت۔اُسوےسورمعوںیمو‬
‫اسؽورھبووھچاٹواھت۔زپاھواھکلواوروریمساوےکوہبووقؽوڈنلھکراووجاؿواھت۔ںیہکو‬
‫اُسویکوتبحمووکویھبولیھکولیھکوںیموربابدوہنورکدے۔الھکڑیوامتؾورمعو‬
‫‪365‬‬
‫اکیویہوچیموںیہنواتلیھک۔اکیوچیمواتتیجوےہووتواہرےنوےکوےیلودورسےو‬
‫دیماؿوںیمواُرتواجاتوےہ۔اہرےنوےکودعبوتیجواُےسواینپواجبنوالبےنویتگلو‬
‫ےہواورووہویچکوڈوروےسودنباھوےنچنھکواتگلوےہ۔وہواُےسوےنتیجوےکودعبویسکواورو‬
‫تبحموےکولیھکواکوہصحونبوایگووت؟…واےسیوںیمو ِدؽوےنواھجمسای۔’’متویسیجو‬
‫وخوصبرتوڑلیکو ُداینوںیموںیہکوںیہن۔ںیھمتوےنتیجویکووخاشہورےنھکوواالواانپو‬
‫ِدؽواہرواتھٹیبوےہواورواہراووہاو ِدؽویھبکوحتفوےکورکچوںیموآےگوںیہنوڑبھو‬
‫اپات۔اکرماؿواکولبقتسمورونشوےہ۔ںیھمتویھبوروینشوےسوہصحوےلمواگ۔‬
‫ولگوازیایںواُاھٹواُاھٹورکوںیھمتوداھکیورکںیوےگ۔ویوآیئویپواِؿوولکژروںیمو‬
‫ٹ‬
‫رھتےتکووہےئو مھارےوووجدورپویٹوویورمیکےورہودنچوٹنمودعبووفسکو‬
‫وہےنوںیگلوےگواورویئکوایلیھتہںوشبطونبورکلیھپویگواورودوطختسںوےکو‬
‫رہمےوبلطورکںیویگواور…واور‘‘… و‬
‫اجیتگوآوھکنںوںیموااچکنورھبےنوواےلووخاوبںواکوہلسلسودرازووہاتوایگ۔‬
‫اُسواشؾوںیمووہواےنپواوٹسڈسٹنووکووپریووتہجوےکواسھتوںیہنوزپاھواپیئ۔‬
‫ِدؽواہنتیئوامگنوراہواھت‪،‬وآھکنوادوھرےوونپسںواکو ُسوانپسوبلطورکریہویھتو‬
‫‪366‬‬
‫اورودبؿواینپودحتورپوانپتواچاتہواھت۔وہویھبکوداہتسن‪،‬ویھبکوانداہتسنودامیغو‬
‫کپلوےسوآںیھکنورُچایتوریہ‪،‬ووسرجوےکواقفوںیمواورواےنپورتسبوںیمو‬
‫اُرتےنواکوااظتنرورکیتوریہ۔بجواھکانواھکورکوابیلوٹیلوایگوتواُسوےنواینپو‬
‫نمواچیہوشبطواجسویل۔دوونںواجبنواےنپواہھت‪،‬واےنپورہُمےواورواینپویہو‬
‫وسچواکررفامویھتورگمویلیھکواجےنووایلوقشعوابزیورپواینپودرتسسورہھٹیتو‬
‫داھکیئوںیہنودیووتودقرےودربلداہتشووہرکووسویئگ۔ و‬
‫اکجلواجےنووکویجوہنوامان۔ریمساویکووصخمصودکتسووکواچہپیتنویھت۔دروازہو‬
‫وھکالووتورشاریتورظنوںوےسوریمساووکووھگرےتواپای۔البوہجوہجہلوتخسورکےکو‬
‫اجئٹ۔‘‘ و‬
‫ےبو ُریخوےسووبیل۔’’ںیموآجواکجلوںیہنواجئٹںویگ۔متوایلیکویہویلچو و‬
‫ریمساوےنورکسماورکووپاھچ۔’’ویکں؟ووکیئواخصووہجوےہوایک؟‘‘ و‬
‫وہوےتٹلپووہےئووبیل۔’’آوجوریمیوتعیبطوزپےنھورپواملئوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫’’دنچورطسوںوےکوقبسورپویہوامتؾو ِدؿوسگاراورکوویگ؟‘‘وریمساواکوہجہلو‬
‫اخاصووشخواھت۔ و‬
‫‪367‬‬
‫اُسوےنووکیئووجابوںیہنودایوہکلبودروازہووھچڑورکورمکےوںیموآیئگ۔ریمساو‬
‫اُسوےکوےھچیپویلچوآیئ۔ابیلووراشکپواجےنویکوایتریورکراہواھت۔ریمساو‬
‫وکدھکیورکوصیمقوےکونٹبودنبورکےتووہےئورمکےوےسولکنوایگ۔ریمساو‬
‫وبیل۔’’ںیموےنوھچکووپاھچوےہومتوےس؟‘‘ و‬
‫وہووچکنورکویٹلپ۔ریمساووکواےنپورمکےوںیمودھکیورکوبیل۔’’ایکومتویسکوڑلےکو‬
‫ےسوتبحمورکیتووہ؟‘‘ و‬
‫ریمساواکیوذراوکٹھٹورکووبیل۔’’ںیہنووت…وںیھمتوسکوےنواہکوےہ؟‘‘ و‬
‫’’ےھجمویسکوےنوھچکوںیہنواہک‪،‬وںیمووتووےسیویہووپھچوریہووہں۔‘‘وابونو‬
‫ےنودقرےوےتھبچووہےئوےجہلوںیمواہک۔’’رہواکایمبوااسنؿوےکوےھچیپویسکو‬
‫وعرتواکواہھتواکررفامووہاتوےہ۔متوےنواینپوویلیھتہںووکویسکوتشپورپویکںو‬
‫ںیہنوراھک؟‘‘ و‬
‫ریمساوھچکوہنوےتھجمسووہےئوریحاینوےسووبیل۔’’وایکوںیموںیھمتوایسیوویسیو‬
‫داھکیئودیتیووہں؟‘‘ و‬
‫‪368‬‬
‫’’ںیموےنوںیھمتووغروےسوداھکیویہوںیہنواھت۔داھکیووتوریحاؿووہیئگ۔‬
‫متواےنپواھبیئوےکوطخواُاھٹےئورھپیتووہ‪،‬واینپودووتسںووکواھبیئوےکوداؾوںیمو‬
‫اھپیتسنورھپیتووہ‪،‬وایکووہومت؟‘‘وابونویکوآوازوںیمویکنخواُرتوآیئ۔’’متوایسیوویسیو‬
‫داھکیئوںیہنودانیواچیتہووہ‪،‬وےھجمواضیووضیوانبانواچیتہووہ۔ہیوانمتقفومتوےنو‬
‫اینپواوروریمیودویتسوےکوچیبوںیموویکںورکاحلئورکوریھکوےہ؟‘‘ و‬
‫ریمساواکورسورشؾوےسوکھجوایگ۔اینپوافصیئودےتیووہےئووبیل۔’’ابون!وونعطںو‬
‫ںیموھچکواایتحطوربوت۔ریماواھبیئواضیوآدیموںیہنوےہوسجوےسوقلعتورےنھکو‬
‫رپوںیھمتویسکورشاسمریواکواسانمورکانوزپے۔‘‘ و‬
‫’’وتورھپواےنپوےیلویھبووکیئواکرماؿوےکواسیجورَمدوالتشورکولواورو‬
‫یسکورشاسمریوےکوریغبواکایمبوقشعورکو۔دخارا!وےھجمواعمػوروھک۔ںیمو‬
‫اےسیووےسیویسکویھبوقلعتویکوروادارںیہنووہں۔‘‘وابونواکوہجہلوےبودحوکشخو‬
‫وہایگ۔ریمساواکواحؽو ِدرگوگںواھت۔اکوٹووتودبؿوںیمووہلوںیہنوےکودصماؼو‬
‫اکیودؾواندؾواورورپاشیؿواستکوڑھکیوابونووکورکٹورکٹودےنھکیویگل۔رھپووکیئو‬
‫راہوہنواپورکودوونںواہھتووجڑےتووہےئواجلورکووبیل۔’’ابونوزیلپ!وےھجمواعمػو‬
‫‪369‬‬
‫رکدو۔ںیمواےنپواھبیئویکواحتلِوزارودھکیورکووخدورپواقوبوںیہنواپویکسواورو‬
‫اغیپؾوراسںونبورکومتوکتوچنہپویئگ۔آیئوامیوورییواسری‘‘! و‬
‫ابونوےنواُسوےکودنبےھووہےئواہھتوآیگتسہوےسووھکےتلووہےئواینپواشیپینو‬
‫ٹ‬
‫رپوزپےووہےئولَبووھکؽودےی۔وہےلوےسووبیل۔’’ریمسا!و مھاراواھبیئو‬
‫تہبوااھچوااسنؿوےہ۔اُسواکولبقتسموربابدوںیہنووہانواچےیہ۔اُےسواھجمسئٹ‪،‬و‬
‫ایھبوہچبوےہ‪،‬وہچبویہورےہووتوااھچوےہوورہنواینپوزنمؽووھکوےھٹیبواگ۔‘‘ و‬
‫ریمساوےنویمیہفتوادنازوںیمورسوالہای‪،‬ودناتموےسوابونوےکواپسواھٹیبوہنوایگووتو‬
‫اکجلوےسواتریخووہےنواکواہبہنورکےکووفراوورھگوےسولکنویئگ۔ و‬
‫اُسوےکواجےنورپوابونوےکو ِدؽووکوالمؽووہا۔اُسواکوروہیوتہبوانزةیواھت۔‬
‫امیشپینووہیئ‪،‬واےسواینتودریتشوےسوشیپوںیہنوآانواچےیہواھت۔ریمساوےنووکیئو‬
‫اینواکؾوںیہنوایکواھت۔اسوےسوےلہپ‪،‬ورجہوتںوےکواؿوکھتورفسوےکواکیو‬
‫ومڑورپوابیلواکواکیوانکیئورعیفواہللواُسویکووجاینویکواؿووھچیئواچدرواوڑےنھو‬
‫ےکوےیلواینپوےبواتایبںوداھکواکچواھت۔اُاتسدواجانںویکوزابؿورپواُسوےکو‬
‫وجاںواسؽوےٹیبویکوآںیھکنوکپچورکورظنوںوےکووارورکویکچوںیھت۔اضیویہو‬
‫‪370‬‬
‫اکیورھتپواُسویکوزدنیگویکوریغواراعتشوذپریولیھجوںیموینیعوےنواکنیھپو‬
‫اھت۔لیصفِواجںووکوددیہودریلویوےسووتڑےنوواےلواُسورھتپورپوزہشادواکوانؾو‬
‫روزؿوواجؿوےسوآجویھبواکپچووہاواھت۔دوکتسںوےکووشروںیمو‬
‫اھکلووہاواھتووجو ِ‬
‫دروازےورپوزپےنووایلواشہواسںیئویکوذہایینووھٹرکوںووکویھبوہبودصو‬
‫وکششوایھبوکتورفاومشوںیہنورکواپیئویھت۔ و‬
‫رُپوالمؽوتیفیکوںیموینیعویکوڑیھچواخینوایدوآیئ۔وہواہکورکیتویھت۔’’ابون!و‬
‫ٹ‬
‫مھاراونسحورہودےنھکیووایلورظنوےسورخاجواماتگنوےہ۔یسکوسہاروںیورظنواکو‬
‫ٹ‬
‫بیصنووھپےٹواگوبتوںیہکواجوےکو مھارےو ِدؽوںیموقشعواکووگشہفو‬
‫وھپےٹواگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےکووبلںوےسوآہویلکن۔’’اہےئوینیع!ومتوےنوچسواہکواھت۔ریمےونموںیمو‬
‫ٹ‬
‫قشعویکووجتویگج‪،‬و مھارےواھبیئوےنووجنھجڑورکواگجودایاھتواوروںیموآجو‬
‫کتورتوجگوٹںوےکوذعابوےنلیھجوےکوےیلورہوبشوزتیتپوریتہووہں۔ابو‬
‫اُسووجتورپواکرماؿویکواایلگنںودگدگاےنویگلوںیہ۔ںیموآےگوڑبوھںویگو‬
‫وتووہوزہشادویکورطحوےھچیپوےنٹہوےگلواگ۔رتہبوےہوںیمواپسپیئوںیموروہںو‬
‫‪371‬‬
‫اوراخومشورہورکواُےسوشیپودقیمورپووبجمرورکیتوروہں۔اےسیویہوھچکووتقو‬
‫ااھچوسگرواجےئواگ۔‘‘ و‬
‫وہو ِدؿورھبوآھکنووچمویلںویکوزدوںیموریہ۔اکرماؿووکووسیتچووتوزہشادویکوایدو‬
‫اتسےنویتگل۔زہشادوےکووصترووکواکرماؿوادوھراورےنھکورپوہبودضووہاجات۔اُسو‬
‫س‬
‫ےنوینیعوےسووفؿورپوراہطبواماگن۔مشدواکؽوےکووجابوںیمو و‬
‫وفراوینیعوےنواکؽو‬
‫یک۔’’ولیہوابون!وایکواکجلوےسووبؽوریہووہ؟‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’ںیہنوہکلبواکیوویٹرٹوےکودےیووہےئوقبسووکوازربورکریہویھت۔‬
‫وہوریمیوتبحمویکوشیبیھکوولغبںوںیمودابورکوزنمؽویکورطػورسٹپودوڑانو‬
‫اچاتہوےہ۔ےبواچرہوہیوںیہنواتھجمسوہکوہنموزورووجاینووکولغبوںیمودابورکو‬
‫اکیودقؾوانلچویھبواحمؽووہاجاتوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ارےوابون!وہیومتوایکوہہکوریہووہ۔رھپویسکوےنووخشو ُنورھتپوےسو‬
‫رسووھپڑےنویکووکششورکڈایلوےہوایک؟‘‘وینیعوےنوخیچورکواہک۔’’ہفسلفو‬
‫اھگبرےنویکوہبواجےئولیصفتوےکواسھتوالتبئٹ۔ںیمواِسووتقوالکسوروؾو‬
‫‪372‬‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ںیمووہںواوروواڈئوارکیپسورپو مھاریورپاینوایلیہسںو مھارےوےئنوروامسنو‬
‫ےسووظحمظووہانواچیتہوںیہ۔‘‘ و‬
‫وہوپنیھجورکووبیل۔’’ینعیومتوریمےوذجابتووکوااہتشروانبانواچیتہووہ۔تہبو‬
‫ینیمکووہومت…وںیمووفؿودنبورکریہووہں۔راتوںیموےھجمواکؽورکان۔ےننسو‬
‫واویلںووکوریماوالسؾودانیواورواتبودانیوہکوںیمواےھچواحؽوںیمووہں۔ااھچودخاو‬
‫احظف‘‘! و‬
‫اُسوےنواکؽوعطقنمورکدیواورورشامےئوےسوادنازوںیمورکسماورکووفؿو’اپورڈو‬
‫آػ‘ورکدای۔اجیتنویھتوہکوینیعوگنتورکےنوےسوابزوںیہنوآےئویگواورواکؽو‬
‫رکیتورےہویگ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ابونوےکواپسوابڈنزویکولکشوںیمواکیفورمقوعمجووہیئگویھت۔وچہکنوابیلویکو‬
‫آدمینویھبووقعمؽووہویلچویھت‪،‬واِسوےیلواُسوےنوعمجودشہورمقوںیموےسو‬
‫رھگواکوھچکواسامؿورخدیواواورواینپودریہنیووخاشہوےکواطمقبووھتڑیوتہبو‬
‫رھگویکوآراشئویھبورکیل۔تہبووخشووہیئوبجورھگوےنودقرےووقعمؽو‬
‫‪373‬‬
‫وصرتواایتخرورکیل۔اُسوےنواوڈلورفرچینووہؾوےسواطمہعلویکوزیماورورکیسو‬
‫تیمسورضوریورفرچینویھبورخدیوایلواھت۔اینپورہورخدییواجےنوواےلوےئشووکو‬
‫رُپووجشوادنازوںیمودعتمدووہگجںورپورھکورکواظنرہورکیت۔ضعبوزیچوںووکووتو‬
‫اُسوےنووپرےورھگویکوریسورکوایئویھت۔ابیلواُسوےکودویاہنونپووکودھکیورکو‬
‫وھجؾواجات۔ و‬
‫اوتارویکویلیکمچواورورفاتغورھبیوحبصوںیموبجووہوےلھکونحصوںیمورکیسورپو‬
‫یھٹیبویسکواصنیبواتکبواکواطمہعلورکریہویھت‪،‬ودروازےورپودکتسووہیئ۔‬
‫اُےسوریمساوایودصػوےکوآےنویکووتعقویھت۔دروازہووھکےنلورپووجیہنواُسو‬
‫یکواگنہویلگوںیموڑھکےواکرماؿورپزپی‪،‬ووہورُبیورطحووچکنویئگ۔دؽوےکو‬
‫دنبودروازےورپوایپرویکودکتسودےنیوواالورھگوےکودروازےوکتوآؿواچنہپو‬
‫اھت۔وہوربھگاویئگ۔وخدورپواقوبواپےنویکوریتہبیووکششویکورگموآوازویکورلزشو‬
‫ےنورھبؾوونگاودای۔’’یجورفامےیئ‘‘! و‬
‫’’مم…وںیموریمساواکواھبیئووہں۔اکرماؿوالضف!‘‘ووہوھچکوزگڑباای‪،‬ورھپو‬
‫لھبنسوایگ۔ووف ِورووشؼوےسوادھوےلھکودروازےوںیموڑھکیوابونووکدےنھکیواگل۔‬
‫‪374‬‬
‫ےلہپودوروےسوداھکیورکاتواھت۔آجو ُروربوویھت۔یجورھبورکودےنھکیویکوآرزوو‬
‫یھت۔وپریووہےنوےسوےلہپویہووہودروازےویکواوٹوںیموپھچویئگ۔‬
‫اتیبنجورھبےوادنازوںیمووبیل۔’’ابیلوداکؿورپوےہ‪،‬واشؾووکوآےئواگ‪،‬ومتو‬
‫یھبواشؾوںیموآاجان۔‘‘ و‬
‫’’رگموںیمومتوےسوانلمواچاتہووہں۔‘‘واکرماؿواکوہجہلوڑباواشہتسئواھت۔ و‬
‫وہووبیل۔’’ھجموےسوویکںوانلمواچےتہووہ؟‘‘ و‬
‫’’متوہبووخیبواجیتنووہ۔اجےننوےکوابووجدووپانھچواچیتہووہوتوںیمواینپو‬
‫ابتو ُدرہااتکسووہں۔‘‘واُسوےکواٹچونںوےسیجووبضمطوےجہلوےنوابونووکورلزاو‬
‫دای۔وہودےمیھوےجہلوںیمواےنپوہتخپوزعؾواکوااعدہورکراہواھت۔’’ںیھمتودےنھکیوےکو‬
‫ٹ‬
‫دعبوںیمووخدورپواقوبوںیہنورھکواپای۔ریمساوےنو مھارےووجابوےسوآاگہو‬
‫ٹ‬
‫رکدایواھتورگموںیمو مھارےوااکنرورپویھبکویھبونیقیوںیہنورکوںواگوہکلبواِےسو‬
‫ارقاروںیمودبےنلویکووکششورکاتوروہںواگ۔آجولکوایوزدنیگوےکویسکوروزو‬
‫متورپواینپوتقیقحواثتبورکدوںواگ۔متوےھجمورصػواانتوالتبودووہکومتویسکووکو‬
‫اچیتہووہوایوںیہن؟‘‘ و‬
‫‪375‬‬
‫وہووکیئووجابودےیوریغبودروازہودنبورکانواچیتہویھتورگمواکرماؿوےنواکیو‬
‫وکاڑواھتؾوایل۔اجلتجورھبےوےجہلوںیمووبال۔’’زیلپوابون!وےھجموطلغوہنووھجمس۔‘‘ و‬
‫وہوزمکورووہریہویھت‪،‬ویھبتوےھچیپوٹہوریہویھتورگموٹہوہنواپیئ۔وبجمراوووبیل‬
‫۔’’متوھجموےسوویکںوہیووپھچورےہووہ؟‘‘ و‬
‫’’اسوےیلوہکوارگومتویسکوذاتوںیمودیپسچلوریتھکووہووتوںیمو‬
‫ٹ‬
‫مھارےوذجابتووکواینپووخاشہورپودقمؾورےتھکووہےئوےھچیپوٹہواجئٹںو‬
‫اگ۔‘‘ووہووبال۔ و‬
‫اُسواکوہجہلوابلکلوافشػواوروانمتقفوےسواعریواھت۔اانتوہکووہووھجٹویھبو‬
‫ہنووبؽواپیئ۔اکیوذراوکجھجورکووبیل۔’’ںیمویسکوںیمودیپسچلویتیلووہںواوروہنو‬
‫یہوانیلواچیتہووہں۔وکیئودھکیوےلواگواوروھجمورپورحػوآےئواگ‪،‬اِسوےیلو‬
‫اجئواوروےھجموڈرٹسبوتمورکو۔‘‘ و‬
‫ےلچو ٹ‬
‫اکرماؿوےنووشؼورھبیواگنہوڈایلواورووکاڑووھچڑودای۔ٹلپورکواجےتووہےئو‬
‫دنچولَپوےکوےیلوامھت‪،‬وےھچیپودےھکیوریغبودیمیھوآوازوںیمووبال۔’’ںیموےنو‬
‫‪376‬‬
‫ٹ‬
‫مھاریورصموایفتووکواجاچنوےہ‪،‬ومتودووےجبوےسواچروےجبوکتورھگوںیموایلیکو‬
‫وہیتووہ‪،‬وااجزتودوووتوںیھمتواِسووتقووفؿورکوایلورکوں۔‘‘ و‬
‫ابونوےنووکیئووجابوںیہنودای۔دروازہودنبورکےکوٹلپورکودنبووکاڑوںوےسو‬
‫کیٹواگلورکوڑھکیووہیئگ۔اجےنوواالوالچوایگواھت۔اےنپوووجدویکورلزدیہو‬
‫رپاھچایئںوآوھکنںوںیمووھچڑوایگواھت۔یبملویبملواسںیسنوےتیلووہےئودؽویکو‬
‫ےبورقارویںووکوےنکپھتویگل۔اکرماؿواُےسورُباوںیہنواگلواھت۔اُسویکووگتفگواکو‬
‫ادنازوڑباودؽوںیشنواھت۔ابتورکےتووہےئودیساھودؽوںیمواُرتاتواجاتواھت۔‬
‫بقعوںیمودممھویسورسوگیشووگیجن۔’’ابون!واےنپواچےنہوواےلورپودروازہو‬
‫دنبورکےکودروازےوےسوگلورکوڑھکیووہےنووایلودؽوںیمووچروریتھکو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔ مھارےودؽوںیمویھبوریمیوتبحمواکووچروسھگوایگوےہ۔ےبوزعتو‬
‫اگھبئویگووتودؽورمعورھبووریاؿورےہواگ۔اھبنسؽورکو‬
‫رکےکودؽوےسواکنؽو ٹ‬
‫روھکویگووتوہشیمہوایپرویکوزابؿوںیمودڑھاتکورےہواگ۔ااھچ!وںیمواتلچووہں۔‘‘ و‬
‫اکرماؿوےنواُسویکووچریوڑکپویلویھت۔ےبواسہتخواُسوےکووبلںوےسو‬
‫الکن۔’’اہےئواہلل!‘‘واورووہوربھگاورکودروازےوےسوٹہویئگ۔اھبےتگووہےئو‬
‫‪377‬‬
‫اےنپورمکےوںیموسھگویئگ۔اینپواڈٹسیولبیٹورپو ْ ک و‬
‫ابنوالیھپںیئواوروابوہنںو‬
‫رپواشیپینواکٹورکووخدورپواقوبواپےنویکووکششورکےنویگل۔اےسیوںیمونسحو‬
‫ےبوببسواتسگخووہایگ۔ریمشیووسوتںورپودنباھووہاووجڑاولھکوایگ۔اڈٹسیو‬
‫لبیٹورپوژودیلہوزںیفلولچموںیئگ۔اُسوےنواکیواہھتوالیھپورکورسرساےتو‬
‫ابولںووکوزیموےکوےشیشورپوزمدیالیھپودای‪،‬وےبودردیوےسوااھجلودای۔دؽو‬
‫دگدگاےتووہےئوڑیھچےنواگل۔’’دنبووکاڑوںوےکوےھچیپوےسودےنھکیویکواطتقو‬
‫رےنھکوواےلواعقشووکوالبئٹ‪،‬وایھجلووہیئووٹلںووکواھجلسےئواورو ِدؿوےکو‬
‫اُاجےلورپوراتواطریورکودےنیووایلوزوفلںووکوٹیمسودے۔وخدووٹیمسیگووتو‬
‫اےنپوابیغونسحویکووتنیہورکوویگ۔‘‘ و‬
‫وجاینوایسیویہووہیتوےہ۔ذجابتویکولیھجوںیمورھتپورگورکوڈوبواجاتوےہو‬
‫رگموجاینواینپورطضمبواویلگنںوےسوحطسوآبورپواراعتشوریھکبیتوریتہو‬
‫ےہ۔اُسوےنورسواُاھٹای۔ےشیشوںیمواانپوددنھالایووہاورسیئموسکعوداھکیئودای۔‬
‫دنچویہووحملںمیکںوسکعودبؽوایگ۔اکرماؿوداھکیئودےنیواگل۔اُسویکویلیکمچو‬
‫‪378‬‬
‫اوروسسجتموآںیھکنواُےسووھگرےنوںیگل۔وہٹنورلزورکو’ابون‘واکوظفلووگاییئو‬
‫ےکووستوےسوےننبوےگل۔ و‬
‫اُسوےنوواریگتفوںیمورہلاورکواےنپویہووہوٹنںورپووہٹنورھکودےی۔چسو‬
‫ےتہکوںیہ‪،‬ورہووھٹرکواؿوتنگووھٹرکوںوےسواچبودیتیوےہورگموقشعویکویلہپو‬
‫وھبؽ‪،‬ووھبؽوویلھبںویکواینتووطلیوالغؾورگدشووکودقومںوےسوٹیپلودیتیو‬
‫ےہوہکوزدنیگووسہتخورگدوشںویکوذنرووہواجیتوےہ۔ےلہپووساچورکیتویھتوہکو‬
‫زہشادوےکودعبواُسویکوزدنیگوںیمووکیئورَمدوںیہنوآےئواگ۔آجوھجمسوںیمو‬
‫آےنواگلواھتوہکواخیلورھگوںیمووکیئویھبوواردووہاتکسوےہ۔زہشادوےکواہوھتںو‬
‫ےنلھکوواالودروازہووبعرورکےکواکرماؿواُسوےکودؽویکوتنطلسوںیمودقؾو‬
‫رھکواکچواھت۔ابووہووخاہودروازہودنبورکیت‪،‬والھکورےنہودیتی‪،‬ودکتسودےیوریغبو‬
‫آےنوواالیھبکوہنواجےنوےکوارادےوےسورباامجؿووہاکچواھت۔ و‬
‫اُسوےنوداہتسنووطرورپودووےسواچروےجبوکتواانپوومابلئووفؿو’اپورڈوآػ‘و‬
‫راھک۔اجیتنویھتوہکوآسوےکووھگڑےورپووسارووہرکواجےنوواالواعقشواینپو‬
‫رطضمبواایلگنںودکتسوےکوےیلوڑباھاتورےہواگ۔وچبںووکوویٹنشودےنیوےکو‬
‫‪379‬‬
‫دعبوافرغووہیئووتوریمساواورودصػوآںیئگ۔وہووھتڑیودریوےکوےیلوںیھٹیبو‬
‫رھپویلچوںیئگ۔ابونووکواےنپواوروابیلوےکوےیلواھکانوایترورکانواھت۔لسکودنمیو‬
‫ےکواسھتواُیھٹواوروابوریچواخےنوںیمو ُرھجویئگ۔ و‬
‫ابیلووراشکپوےسوولاٹووتواخاصوتسسوداھکیئودےوراہواھت۔ابونوےنودرایتفو‬
‫ایکووتوتعیبطویکواناسزیواکواہبہنورکےنواگل۔اھکانویھبورتبغوےسوںیہنواھکایو‬
‫وتوابونواہھتودوھورکواُسوےکوےھچیپوزپویئگ۔اُسوےنوالتبایوہکووہوامتؾو ِدؿواخبرو‬
‫یکودحتوںیمواتپتوراہواھت۔وہو ُداکؿورپووکیئواکؾوںیہنورکواپایواھت۔ابونوےنواُسو‬
‫یکوالکیئواھتیم‪،‬وشپتووسحمسورکےکوےبونیچووہیئگ‪،‬ووبیل۔’’متوےنووکیئو‬
‫دوایئویھبوںیہنواھکیئووہیگ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنویفنوںیمورسوالہای۔ابونوربمہووہیئگ۔’’یسکوڈارٹکوےکواپسویھبوںیہنو‬
‫ےئگووہوےگ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنورھپورسوکوداںیئوابںیئورحتکودی۔وہواُسورپوہصغواوروایپرویکویلمو‬
‫یلجواگنہوڈاؽورکوریپاواٹیسومؽویکووگایلںواورودودھواکوالگسواُاھٹوالیئ۔ہبو‬
‫ارصاروالھکےنوےکودعبورتسبوںیمواٹلرکورسودابےنویگل۔وہوآںیھکنوومدنورکو‬
‫‪380‬‬
‫وسےنویکووکششورکےنواگل۔وہوابںیتورکےنویگل‪،‬والہبےنویگل۔وہولہبورکو‬
‫وسایگ۔ھچکودریوکتواُسوےکوابولںوںیمواایلگنںوریھپیتوریہورھپودقرےو‬
‫نئمطمووہرکواےنپورتسبورپوآیئگ۔ابیلویکوےبوینیچواوروامیبریواُسوےکوےیلو‬
‫وساہؿوروحواثتبووہیتویھت۔راتوںیمودعتمدوابروابیلوےکورتسبوکتوآیئ‪،‬و‬
‫ِو‬
‫اہھتواگلورکورپمٹرچیواکوادنازہوایکواورورھپوٹیلویئگ۔راتورھبواجیتگوریہ‪،‬وابیلو‬
‫ےکوابرےوںیمووسیتچوریہ۔یھبکواُسوےکواخبرواورواجؿوامرواکؾورپورپاشیؿو‬
‫وہاجیتووتویھبکواُسویکورتگنوےسیجوایسہواورودزیبولبقتسمورپوگلسواُیتھٹ۔‬
‫اُےسورہورہورکواینپووہوامتؾووکںیششوایدوآںیئووجواُسوےنواےنپواھبیئواکورھگو‬
‫شبےنوےکوےیلوفلتخمواواقتوںیمویکوںیھت۔ہنواجےنوےنتکورھگوںوےسو‬
‫آسودنبیھویھت‪،‬ورہوہگجوےسوآسوےکوڑھتیچےوواسپوآےئوےھت۔ و‬
‫اُسوےنو ُدھکوےسووساچ۔’’اضیوویکںووہاتوےہ؟ورمدوےکواپسوہسیپووہووتو‬
‫یھبسوےتہکوںیہوہکورمدویکووکیئولکش‪،‬ورتگنواوروہیلحوںیہنووہات‪،‬وبسوھچکو‬
‫اُسویکودوتلوےکورتازووںیمواورپواُھٹواجاتوےہ۔ارگورمدوےکواپسودوتلو‬
‫ہنووہووتورہووکیئواتہکوےہوہکواےسیورمدوےکورھگوںیمواینپویٹیبووکواُاترورکومہو‬
‫‪381‬‬
‫اینپوانزوںویلپویٹیبووکوےتیجویجومنہجوںیمواُاتروںیھٹیبوےگ۔وہو ِدؿورھبو‬
‫ڈنھٹےووچےھلورپوھٹیبورکوآںیہورھبیتورےہویگ۔راتووکودرامدنیگوےکواعملو‬
‫ںیمووھپںیکنوامروامرورکواجؿوںیمووخػورھبےنوواےلوووجدووکواگجیتورےہو‬
‫یگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنویئکوایسیوڑلایکںویھبوابیلوےکوےیلودیھکیواورودنسپویکوںیھتووجو‬
‫لکشوووصرتوںیموارسپاوںیہنوںیھت۔اعؾوےسووقنشووایل‪،‬وونسالیئووہیئو‬
‫رتگنووایلواؿوزپھوڑلایکںویھبواُسواکووفوٹودھکیورکودبکواجیتوںیھت۔اُےسو‬
‫ابیلویھبکویھبودبوصرتوداھکیئوںیہنودایواھت۔زجبواِسوےکوہکواُسویکورتگنو‬
‫رہگیواسونیلویھت‪،‬وایسہویہکواجیتکسویھت‪،‬ووقنشودھبے‪،‬واہھتواپئٹںوڑبےو‬
‫ڑبےواورورھکدرےورھپوزتسمادواُسواکوروایتئووراشکویپںوواالوےبوڈگنھو‬
‫ہیلح…ورگموابیلوےکوووجدوںیمووخوصبرایتںویھبووتوےبودحوںیھت۔وہورنؾووخو‬
‫اھت۔وعرتواکوارتحاؾورکاتواھت۔دضیوںیہنواھتواورودؽواکورفاخواھتورگموہنو‬
‫اجےنوویکںواُسوےکوہیواواصػو ُداینووکوداھکیئوںیہنودےتیوےھت۔یکموٹںوےسو‬
‫وتووہوںیہکورتہبواھت۔ و‬
‫‪382‬‬
‫وہووخدورپواقوبوںیہنواپویکسووتواُھٹورکوابیلوےکورساھےنوھٹیبویئگ۔اُسواکورسو‬
‫اُاھٹورکووھجیلوںیمورھکورکوایپروےسواگولںورپواہھتوریھپےنویگل۔وہواجگورکو‬
‫ریحاینوےسودےنھکیواگل۔اُےسواجےتگواورورہچہوالہسےتودھکیورکورکسماای۔’’اےو‬
‫یلھج!واکلہواسواخبروےہ‪،‬واوروھچکویھبوںیہن‪،‬ومتووخاہووخماہورپاشیؿووہریہووہ۔‬
‫اجئٹ‪،‬ووساجئٹ۔ںیہکوہیوہنووہوہکوحبصوکتوںیھمتویھبواخبرورسوہنموےنٹیپلورپو‬
‫وبجمرورکدے۔اجئٹ‪،‬واشابش‪،‬وںیموکیھٹووہں۔‘‘ و‬
‫وہودبوتسرویھٹیبوریہ۔ابیلوےنواُسوےکودوونںواہھتواھتؾوےیل۔اُسوےکو‬
‫ابںیئواہھتویکوتشپورپواُرھبیووہیئوریکلوںووکوالہسےنواگل۔وبال۔’’ابون!و‬
‫ںیھمتوینیعویکوایدواتسیتوےہ؟‘‘ و‬
‫وہووھجٹوہنووبؽواپیئ‪،‬ورکایہ۔’’اہںواھبیئ‘‘! و‬
‫’’ایکوینیعواکواھبیئویھبوایدوآاتوےہ؟‘‘وابیلوےکوہجہلووصعمتیمورھباو‬
‫اھت۔ و‬
‫اُسوےنواخومیشوےسورسواکھجوایل۔ و‬
‫‪383‬‬
‫وہووبال۔’’اہںوابون!ووہواضیوںیہنوےہوہکواُےسووھتڑےورعےصوںیمویہوالھبو‬
‫دایواجےئ۔وہوتہبوااھچوااسنؿوےہورگمواشدیوامہریوتمسقوںیموایھبوکتو‬
‫رگدشوےہ۔اُاتسدواجےنویکورطحووہویھبوڈروایگ‪،‬وہنواجےنوویکںوےھچیپوٹہو‬
‫ایگوورگہنوںیموےنووتواُسویکووحہلصوینکشوںیہنویکویھت۔‘‘ و‬
‫وہودبوتسرواخومشوریہ۔ و‬
‫’’ںیھمتواُسوےکوااکنرورپوتہبو ُدھکووہاواھتوانں؟‘‘ و‬
‫ہیووپےنھچویکوابتوںیہنویھتورگموابیلوااقمحہنوادنازوںیمودرایتفورکراہواھت۔‬
‫ابونوےنووکشہوانکںواگنوہںوےسواُےسووھگراواورواخومشوزابؿوےسواخومشو‬
‫ٹ‬
‫رےنہویکونیقلتویک۔وہوھجمسورکویھبوپچوہنورہواکس‪،‬ووبال۔’’ںیمو مھاراوااھچو‬
‫ٹ‬
‫اھبیئواثتبوںیہنووہاکس‪،‬و مھارےونمووکوےنلمووایلویچسووخویشںویکوابہگنینو‬
‫ںیہنورکواپایورگموابون!وںیھمتوھجمورپونیقیورانھکواچےیہوہکوریمےونموںیمو‬
‫وکیئووھکٹوںیہنویھت۔ںیمواشہواسںیئوےکواعمےلموںیمووخاہوانتکویہوکٹھبو‬
‫ٹ‬
‫ویکںوںیہنوایگواھت‪،‬و مھارےوےیلواےنپو ِدؽوںیمولمکموولخصوراتھکواھتواورو‬
‫اچاتہواھتوہکووتویسکوڑبیوتنطلسویکواہمراینونبواجےئ۔اشدیواورپوواےلوےکو‬
‫‪384‬‬
‫اہںوایھبوھچکودریوےہ۔ےھجمونیقیوےہوہکودریورپاٹےنلوواےلوےنوامہرےو‬
‫ےیلوادنریھورگنیوںیہنواجسوریھک۔‘‘ و‬
‫اُسویکوآوھکنںوےسودووآوسنوابیلوےکورہچےورپکپٹوےئگ۔وہوےبونیچو‬
‫وہایگ۔اےنپورھکدرےواہوھتںوےسواُسویکوآوھکنںویکووحایضںواصػو‬
‫رکےتووہےئوایپروےسووبال۔’’ںیہنوابون!وروانوںیہن…وںیھمتووھکےنوواےلو‬
‫زدنیگورھبوروےتورںیہوےگ۔ںیھمتویچسووخایشںواکیوہنواکیو ِدؿورضورو‬
‫لی‬ ‫ٹ‬
‫ںیلمویگ۔بتوکتوںیمو مھاریود سیگیوےکوےیلواینپوتبحمویکواھچایوےئکو‬
‫روہںواگ۔ھجمسوریہووہوانں‘‘! و‬
‫وہوابیلویکوادوھریورگموایپرورھبیوابںیتونسواوروھجمسوریہویھت۔اشیپینورپو‬
‫ٹ‬
‫اےنپوبلودرھےتووہےئووبیل۔’’اھبیئ!و مھارےووہےتووہےئوےھجمووکیئو‬
‫ڈر‪،‬ورکفوایوادنہشیوںیہنوےہ۔دخاوںیھمتوریمےورسورپوہشیمہوالستمو‬
‫رےھک۔‘‘ و‬
‫اکیووطلیواخیشمودوونںوےکوچیبوےبوببسواحلئووہیئگ۔نیتواکولمعووہاگو‬
‫ہکوابیلوےکومسجواکودرہجورحارتوزیمہمووہےنواگل۔اُسوےنواچےوانبیئ‪،‬وریپاو‬
‫‪385‬‬
‫اٹیسومؽویکودووگایلںوالھکںیئواوراچراپیئوںیمواٹلودای۔فصنوےٹنھگوںیمورپمٹرچیو‬
‫مکووہایگرگمواُےسودنینوںیہنوآیئ۔وہوابونوےکواسھتوابںیتورکانواچاتہواھتواِسو‬
‫ےیلواُسوےنوےنٹیلواکوارادہووسنمخورکدایواورواپسوھٹیبویئگ۔اموییسوآزیموےجہلو‬
‫ںیمووبیل۔’’ابیل!وںیمویھبووتوایھچونہبواثتبوںیہنووہاپیئ۔ںیموایھبوکتو‬
‫یسکوڑلیکووکواینپواھبیھبوانبےنورپوآامدہوںیہنورکویکسووہں۔‘‘ و‬
‫ابیلوےکووبلںورپورکسماٹہوریتویئگ۔’’ریمیواشدیویکورکفووھچڑو‪،‬واےنپو‬
‫لبقتسموےکوابرےوںیمووساچورکو۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ایکو مھارےولبقتسمورپوےسووتہجواٹہوولں؟‘‘ و‬
‫’’اہں!‘‘واُسوےکوےجہلوںیموایتیسورہسگوںیہنویھت۔’’اینپووخااشہتو‬
‫یکووطلیوسگراگہوںیموایھبوکتوےھجمواینپو ُدنھلوداھکیئوںیہنودی۔ںیموےنو‬
‫ٹ‬
‫بجویھبولبقتسمورپواگنںیہوامجںیئ‪،‬ومتویہومتوداھکیئودیووہواورو مھاراوایپراو‬
‫اسورھگ…ورھگوںیموےھننوےھننورھگودنےواوروےہقہق…وںیموچسواتہکووہںوابون!و‬
‫ریمیووخویشںواکووحمرومتویہووہ۔‘‘ و‬
‫‪386‬‬
‫وہوپنیھجویسویئگ۔ہبودصولکشمووگایووہیئ۔’’رگموبجوکتواِسورھگوںیمو‬
‫وکیئو ُدنھلوںیہنوآےئویگ‪،‬وںیموںیہکوںیہنواجئٹںویگ۔اےنپوابیلووکواالیکو‬
‫رکےنویکوتکسوھجموںیمورہسگوںیہنوےہ۔ںیموےنواہیںواکیورہتشورکاےنو‬
‫وایلویکودخامتواحلصورکویلوںیہ۔اُسوےنوےھجمونیقیودالایوےہوہکودنچویہو‬
‫دونںوںیمووہووکیئوہنووکیئووھکجواکنؽوالےئویگ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنورکوٹودبؽویل۔اکنہراورھبورکووبال۔’’وضفؽووکششورکیتووہومت‘‘! و‬
‫وہوحبصواکواُاجالوےنلیھپوکتوابیلویکووھگروایسہوزدنیگوںیمورَپاوامجےئویھٹیبوریہ۔‬
‫وہووسایگواھت۔اُےسواگجانوانمبسوہنواھجمسواورواخومیشوےسواُسوےکورساھےنو‬
‫یھٹیبوریہ۔ابیلودریوےسواجےنگوےکوببسودریوےسووراشکپودُساھرا۔ابونو‬
‫وبجمراوریمساواورودصػووکواٹؽودایواورواکجلوےسورھپوانہغورکوایل۔ٹیبو‬
‫ےنو و‬
‫اہھتوںیموڑکپورکودنیگورپورظنںیوامجےنوواےلوےنواشدیوابیلویکواسلکیئورپو‬
‫وفراودعبویہودروازےورپوآایگ۔‬
‫رظنںیوامجوریھکوںیھت۔اُسوےکواجےنوےکو و‬
‫دکتسویکوآوازونُسورکوابونواکیوذراوکٹھٹویئگ۔ھجمسوںیموآےنواگلواھتوہکو‬
‫دروازےوےکوابرہواُسواکواتشمؼوڑھکاوےہ۔ششووجنپوںیموزپویئگ۔دروازہو‬
‫‪387‬‬
‫وھکےلوایودکتسویکوآوازووکورظنوادنازورکیتورےہواتوہکیتقووہوامویسووہرکو‬
‫الچوہنواجےئ۔ و‬
‫دورسیورمہبتودکتسونسورکواُسوےکودؽوںیموادنےشیوالبلکےنوےگل۔البو‬
‫وخػوآےنوواالوےنٹلپواکوارادہوںیہنوراتھکواھت۔وہودروازہووھکؽورکواُسوےسو‬
‫ابںیتورکیتووتویسکوےکودھکیوےنیلواکووخػوالقحواھت۔ارگووہووییہنوڑھکاوڈنکیو‬
‫اٹھکٹھکاتوراتہوبتویھبواردورگدوےنسبوواولںوےکووچکنورکووتمہجووہےنواکوڈرو‬
‫اھت۔وہوےبوارادہودروازےوکتوآیئ۔دروازےواکووبٹلواُاترےوریغبو‬
‫وپےنھچویگل۔’’یجورفامںیئ‘‘! و‬
‫وہورفامےنوںیہن‪،‬واُسویکواکیوکلھجودےنھکیوےکوےیلوآایواھت۔وچروںویکویسو‬
‫رسوگیشوںیمووبال۔’’ںیمواکرماؿووہں‪،‬وںیھمتواکیورظنودےنھکیوےئلیکوآایو‬
‫وہووبیل۔’’ںیموےنواہکواھت‪،‬وویںوہنوآایورکو‪،‬وولگودںیھکیوےگووتوھجمورپو‬
‫اایلگنںواُاھٹںیئوےگ۔‘‘ووہودڑھےتکودؽوےسووبیل۔ و‬
‫‪388‬‬
‫’’ےھجموولوگںویکواویلگنںواکووکیئووخػوںیہنوےہ۔دروازہووھکولوزیلپ!‘‘و‬
‫وہوایجتلمہنوےجہلوںیمووبال۔ و‬
‫’’رگموےھجمواینپوزعتوایپریوےہ۔دخاوےکوےیلوےلچواجئٹ۔‘‘واُسوےکو‬
‫ےجہلوےسویگفخوآزیموااجتلورتمحشویھت۔ و‬
‫’’ںیھمتودےھکیوریغبورہسگوںیہنواجئٹںواگ۔‘‘واُسوےنوالٹوےجہلوںیمو‬
‫اہک۔ و‬
‫وہواکپنورکووبیل۔’’ںیمودروازہوںیہنووھکولںویگ۔ںیھمتوریمیوزعتویکو‬
‫ٹ‬
‫رپواوںیہنوےہووتوےھجمویھبو مھاریووکیئورپواوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’وتوکیھٹوےہ۔ںیمو مھاراوانپھچوآزاماتووہں‪،‬ومتوریماورہھٹانوآزامئٹ۔‬
‫ٹ‬
‫ںیمواہروایگووتوزدنیگورھبو مھارےواسےنموںیہنوآئٹںواگ۔متواہروویگووتو‬
‫ریمیوحتفووکومیلستورکےتووہےئواےنپونسحوےکواچدنووکوریمےوآنگنوںیمو‬
‫اُاترودوویگ۔ہیوےطوراہ‘‘… و‬
‫‪389‬‬
‫وہوڈرویئگ۔وسچوںیموزپویئگ۔ایکورکے‪،‬وایکوہنورکے؟واےسیوںیمواجؿو‬
‫ڑھچاےنواکورطہقیوذنہوںیموآایگ۔وبیل۔’’متواِسووتقواہیںوےسوےلچو‬
‫ٹ‬
‫اجئٹ۔ںیموریمساوےکواسھتویسکو ِدؿو مھارےورھگوآئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫وہووبال۔’’متوےھجمورٹاخوریہووہ۔ںیمواجاتنووہںوہکومتویھبکویھبوریمےورھگو‬
‫آئویگ۔‘‘ و‬
‫ںیہنو ٹ‬
‫’’ںیموودعہورکیتووہں‘‘… و‬
‫ٹ‬
‫’’ںیمو مھارےوودعےورپواابتعرورکےکوالچواجاتووہں۔ارگومتوںیہنو‬
‫آئٹویگووتوںیموالچوآئٹںواگواورورھپویسکوودعےورپونیقیوںیہنورکوںواگ۔‘‘و‬
‫وہودیکمھودےورکوالچوایگ۔ و‬
‫ابونودروازےوےکواسھتوگلورکوڑھکیویھت۔ےنیسپوم کیںتہاوویئگ۔ڈناھؽواورو‬
‫ژپرمدہودقومںوےسودروازےوےسوٹہویئگ۔اکیویہووتقوںیمواُےسو‬
‫اچےنہوواےلویکودضورپوایپروآراہواھتواورواُسورپوہصغویھبوآراہواھت۔دےنھکیو‬
‫ےکووشؼوںیمواینپو ُروسایئویکورپواوہنورکےتووہےئوانتکوڑباواورووبضمطو‬
‫دائو‬
‫داھکیئودایواھت۔سبواکیورظندےنھکیوےکووشؼوںیمویہواُسویکوزعتووکو ٹ‬
‫‪390‬‬
‫رپواگلےتووہےئوانتکووھچاٹواورونیمکورظنوآایواھت۔ابونواکواکیواہھتواشیپینورپو‬
‫س‬
‫ھ‬ ‫ٹ‬
‫اجواکٹ‪،‬ودورساوےنیسورپونیعودؽوےکواقمؾورپو ہیکرڑوایگ۔دؽواُسوانرجتہبواکرو‬
‫اعقشواکوولیکونبوایگ۔دامغواےنپودافعویکوگنجوڑلےنواگل۔تبحمورطفًاتو‬
‫ڑبیواظملووہیتوےہ۔ابروابروااسنینوزدنیگوںیمودلخودیتیوےہواوروےبونیچو‬
‫اورورطضمبورکیتوےہ۔یھبکو’اہںواہں‘ورپودویاہنووارواُاسکیتوےہ‪،‬ویھبکو’انںو‬
‫انں‘وےکووردووکوقلعتواکواوٹٹوہصحورقارودیتیوےہ…ویلہپورظنویکوتبحمو‬
‫ایسیویہوہتخپواکرووہیتوےہ۔ و‬
‫وہواجیتنویھتوہکورہوہسورہپوںیمواکرماؿوٹیبواھتےمورکٹکورگائٹڈنوںیمو‬
‫رپسٹکیوےکوےیلواجاتوےہ۔وہواکرماؿوےکورھگواےسیووتقواجانواچیتہویھتو‬
‫بجووہوًانیقیورھگوںیموہنواتلم۔ویٹنشوےنیلوواےلووچبںووکورھگویکوافصیئو‬
‫رھتسایئورپواگلورکووہوریمساوےکورھگوچنہپویئگ۔اُےسونیقیواھتوہکواکرماؿورھگو‬
‫رپوںیہنووہاگورگمواُےسواینپوامںوےکواپسواھٹیبودھکیورکوکٹھٹویئگ۔اُسویکو‬
‫امںووکوالسؾورکےکوریمساوےکورمکےویکورطػوڑبیھ۔ریمساواورواُسویکو‬
‫ڑبیونہبوریمحاواُےسودھکیورکوریحاؿووہںیئ۔وہوالتبےئوریغبوآیئویھت۔ریخو‬
‫‪391‬‬
‫واعتیفوےکوابتدےلوےکودعبوریمساوےنوڑیھچا۔’’آجوےسیکووتقواکنؽوایلومتو‬
‫ےن؟‘‘ و‬
‫وہورکسمایئ۔’’متوےسوےنلموےکوےیلوآیئووہں۔‘‘ و‬
‫ریمحاواچےوانبےنوےکوےیلواُوھٹویئگ۔ریمساوےنورسوگیشویک۔’’رصػوھجمو‬
‫ےسوےنلموےکوےیل؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫وہوریمساویکوابتواکووہفمؾوھجمسورکووبیل۔’’ںیہنوہکلبو مھاریوامامواوروابیجو‬
‫ےسویھبویھبوےنلمواکوارادہوریتھکووہں۔‘‘ و‬
‫ریمساورکسماویئواورووموضعودبؽورکواکجلویکوابںیتورکےنوںیگل۔اےسیوںیمو‬
‫ریمحاواچےوایترورکوالیئ۔ونیتںواچےوےنیپوےکودوراؿواینپواینپووبایلںو‬
‫وبیتلورںیہ۔یلہپورمہبتوابونووکوہتپوالچوہکوریمساویکواسونیلواورواعؾواخؽوودخو‬
‫وایلونہب‪،‬وریمحا‪،‬وہنورصػواؿوزپھوہکلبواےنپونہبواھبویئںوںیموبسوےسو‬
‫ڑبیووہےنوےکوانےتوسیچپوےسوھچکواورپوےکونسوںیمویھت۔اہنتیئوےنلمورپو‬
‫اُسوےنوریمساوےسورازداریوےسودرایتفوایک۔’’ایکوابیجوریمحایکوںیہکوینگنمو‬
‫وہیکچوےہ؟‘‘ و‬
‫‪392‬‬
‫ریمساوےنووہٹنووکنےس۔’’ابیجویکوینگنمونپچبوںیموامہرےواچچوزادورعافتو‬
‫اھبیئوےسووہیئویھت۔دبیتمسقوےسوابیجوزپھوھکلوہنواپیئوہکبجورعافتواھبیئو‬
‫امیویبواےورکےنوےکودعبودویئبوںیموالمزتمواحلصورکےنوںیمواکایمبو‬
‫وہےئگ۔واہںوچنہپورکواُوہنںوےنوینگنمووتڑےنواکواالعؿورکدای۔یہیوںیہنوہکلبو‬
‫رعافتواھبیئوےنوواہںومیقمواکیوایشیلمیئوارئنیجنوڑلیکوےکواسھتواشدیویھبو‬
‫رکیل۔ےلھچپواسؽواِیہنو ِدونںوںیمودوونںوایمںوویبیواےنپووگؽووٹمؽوےٹیبو‬
‫زرکایوےکورمہاہواپاتسکؿوآےئوےھت‪،‬ودنچو ِدؿورےہ‪،‬وےفحتواحتفئواوروےسیپو‬
‫ابٹنورکوواسپوےلچوےئگ۔امتؾورہتشوداروںوےکواہںوایضںیتفواُڑاےنوےکو‬
‫ےیلوےئگورگموامہریووخاشہورھبیودوعتوےکوابووجدوامہرےورھگوںیہنو‬
‫آےئ۔‘‘ و‬
‫اےسو ُدھکووہا۔اتمٔفسوےجہلوںیمووبیل۔’’اوہووہ…آپوولوگںوےنوابیجوےکو‬
‫اسھتوتہبوڑبیوزایدیتویک۔اُےسوزپاھےتواھکلےتووتواشدیواُسواکورتیگنمو‬
‫اُےسوویںورظنوادنازوہنورکات۔‘‘ و‬
‫‪393‬‬
‫’’اُےسواوکسؽوںیمودالخورکاایوایگواھتورگموہوایکواھتوہکوابیجووجیہنو‬
‫ھچکوزپےنھوےنھکلوےکوےیلوآوھکنںورپوزورودیتی‪،‬ورسوںیمودشدیودردورشوعو‬
‫وہاجات۔آوھکنںوےکوالشیپسوڈارٹکزووکوکیچورکواای‪،‬ویئکوربسووتمارتوالعجو‬
‫رکواایورگمووکیئوافدئہوںیہنووہا۔امامواورواپاپوےنوریتہبیووکششویکورگمواشدیو‬
‫اُسویکوتمسقوےنواسھتوںیہنودای۔وہوابویھبوڑکاھیئ‪،‬والسیئوایووکیئویھبو‬
‫اضیواکؾوسجوںیمورظنواورودامغویکوتقشمواشلمووہ‪،‬وںیہنورکاپیت۔رسوےنٹھپو‬
‫وکوآاجاتوےہ۔‘‘وریمساو ُدھکوےسووبیل۔’’امتؾورہتشوداروںووکواُسویکواِسو‬
‫زمکوریواکوملعوےہ۔یئکوہگجورپورہتشویکوابتوالچیئورگموابتوآےگوںیہنو‬
‫ڑبیھ۔ابواماموےنوابیجوریمحاویکواشدیوریغوںوںیمورکےنواکوہلصیفوایکو‬
‫ےہ۔دںیھکی!وایکواتنبوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنو ُدھکواکوااہظروایک۔ ُداینوااکنروےکواہبےنوامیتگنوےہوورگہنوریمحاواکو‬
‫بیعواانتوڑباویھبوںیہنواھتوہکوسجویکواینبدورپواُےسوکٹھجودایواجات۔ریمساو‬
‫اُےسوزمغدہودھکیورکووبیل۔’’متوےنوایسیولکشوویکںوانبویلوےہ؟واہللوامکلو‬
‫ےہ۔آجوںیہنووتولک‪،‬واُسواکوںیہکوہنوںیہکورہتشوگلواجےئواگواورووہواےنپو‬
‫‪394‬‬
‫رھگودساھرواجےئویگ۔متواینپورکفورکو۔اینپورکفورکےنوواےلوےکوابرےو‬
‫ںیمووسوچ۔اجیتنووہ‪،‬ووہوآجواماموےکوےنٹھگوےسوڑُجورکوویکںواھٹیبوےہ؟‘‬
‫’و‬
‫’’وہووکؿ؟‘‘ووہواجےتنووبےتھجوااجنؿونبورکووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’اکرماؿواھبیئ!‘‘وریمساوےنوددیےواچنےئ۔’’وہو مھارےوااظتنروںیمو‬
‫ٹ‬
‫اِسووتقوکتواھٹیبووہاوےہ۔ےھجمودحیلعیگوںیمو مھاریوآدمویکوربخوانُسےتو‬
‫وہےئوالتبےنواگلوہکواُسوےنوںیھمتوےسیکواہیںوآےنورپووبجمروایکواھت۔‘‘ و‬
‫’’ایکومتواُسویکواویھچورحوتکںورپوذجابیتووظفلںواکورپدہوڈاؽوریہو‬
‫وہ؟‘‘وابونواکوہجہلوتہبوالیٹکواھت۔ و‬
‫’’دھکیوابون!واکرماؿوویلگںوولحمںوںیمودؽویلیھتہورپوےیلورھپےنو‬
‫واےلوڑلوکںواسیجوںیہنوےہ۔اُسوےنوآجوکتویسکوڑلیکوےکوابرےوںیمو‬
‫ویںودیجنسیگوےسوںیہنووساچ۔متواُےسودؽوکنیھپویتھجمسووہرگمووہورلفٹو‬
‫رکےنوواالوںیہنوےہ۔تہبودیجنسہوزماجوےہ‪،‬ووجواتہکوےہ‪،‬ورکوداھکاتوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونوبجعتورھبیواگنوہںوےسواُےسواکیوکٹووھگروےواجریہویھت۔ و‬
‫‪395‬‬
‫وہواُسویکوآوھکنںوےکواسےنمواہھتورہلاےتووہےئووبیل۔’’ایکوریمےورسورپو‬
‫گنیسولکنوآےئوںیہووجوویںوددیےواھپڑےودھکیوریہووہ؟‘‘ و‬
‫’’ںیہنوہکلبوںیمودھکیوریہووہںوہکوریمےودرایتفوےئکوریغبومتواےنپو‬
‫اھبیئویکوواکتلوںیموسکودحوکتواجیتووہ۔‘‘وابونوےنورکسماےتووہےئواہک‬
‫ٹ‬
‫۔’’ مھاراواھبیئوتہبوااھچوےہورگمووہوےھجمودبانؾورکانواچاتہوےہ۔ںیمواےنپو‬
‫دروازےورپواُسویکوآدمووکوااھچوایخؽوںیہنورکیتورگمووہویسکورطػودایھؿو‬
‫دےیوریغبوآؿوداتکمھوےہ۔اُےسواھجمسئٹو‪،‬وریمےوےھچیپوےنکپلوےسورووکوورگہنو‬
‫وہوربابدووہاجےئواگواوروںیمودبانؾووہاجئٹںویگ۔بتومتوےبوووقوفںویکو‬
‫رطحواُسویکوےبوراہورویواکوذہموداروےھجمورہھٹائٹویگورگموہیوںیہنووسوچو‬
‫یگوہکوںیموےنویھبکویھبواُسویکووحہلصوازفایئوںیہنویکویھت۔‘‘ و‬
‫ِرٹسوواچورپواگنہوزپی‪،‬ووچکنورکوڑھکیووہیئگ‪،‬واچدروےتٹیمسووہےئو‬
‫وبیل۔’’ںیموابویتلچووہں‪،‬وتہبودریووہیئگوےہواوروےچبویٹھچوےکوےیلوےبو‬
‫نیچووہورےہووہںوےگ۔‘‘ و‬
‫‪396‬‬
‫ریمساواُےسوروانکواچیتہویھتورگمووہوںیہنو ُریک۔ریمساویکوامامووکالسؾورکےتو‬
‫وہےئودروازےویکورطػوڑبیھ۔اکیودویارونیموٹیگواورونحصووکودجاورکو‬
‫دیتیویھت۔اُیسودویاروےکواپرواکرماؿواُسواکورظتنمواھت۔اکیودقؾوڑباھورکو‬
‫ٹ‬
‫ابونواکوراےتسوروےتکووہےئووبال۔’’ابون!و مھاراورکشہیوہکومتوےنواےنپوودعےو‬
‫وکووپراورکےتووہےئوریمیودضووکوونجںوےننبوےسوروکودای۔ایکومہورھپو‬
‫یھبوںیہکوںیلموےگ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنوہگنِوربمہوےسووھگراواورویتخسوےسوااکنرورکدای۔وبیل۔’’ایکوںیھمتو‬
‫میلعتواورواخدناینواجنتبوےنویہیواھکسایوےہوہکومتواینپونہبویکویلیہسوےکو‬
‫ےھچیپواہھتودوھورکوزپو ٹ‬
‫وہورشاسمرواسووہایگ۔لھبنسورکووبال۔’’اہھتو ُدولھورکواصػووہاجےتوںیہ۔‬
‫الغتظورھبےواہوھتںوےسوںیہکورتہبووہےتوںیہ۔متواچوہووتوریمےو‬
‫ڑبےھووہےئواہوھتںووکواھتؾورکوربتعمورکیتکسووہ۔وےسیویھبوہیووکیئوبیجعو‬
‫ابتوںیہن‪،‬والہپوہصقوںیہنوہکونہبویکویلیہسوےھجموایھچوےنگلویگلوےہ۔ ُداینو‬
‫اےسیووااعقتوےسورھبیوزپیوےہ۔ںیموںیھمتونیقیودالاتووہںکہوںیم‘‘… و‬
‫‪397‬‬
‫’’ےھجمویسکونیقیویکورضورتوںیہنوےہ۔ںیھمتوےنھجمسویکورضورتو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔وھجمسوہکوںیمو مھاریوتیصخشوںیمو ِدؽویپسچوںیہنوریتھک۔‘‘واُسوےنو‬
‫وپریووخدواامتعدیوےسووھجٹووبالواورودروازےوےسولکنوآیئ۔وہواُسوےکو‬
‫ےھچیپویلگوںیموآانواچاتہواھتورگموکٹھٹوایگ۔دؽوےنواھجمسودایوہکواُسویکووبحمہبو‬
‫ُنڑدؽوڑلیکوےہ۔ولوگںویکواگنوہںوںیموآےنوےسوڈریتوےہ۔وہوےھچیپوآےئو‬
‫اگووتودبکواجےئویگواورودیعبوںیہنوہکووھبیکویلبویکورطحواُسورپوٹپھجو‬
‫زپے۔‘‘ و‬
‫اکیورسدوآہوےنیسوےسواخرجورکےکوڈویڑیھویکودویارےکواسھتوکیٹواگلورکو‬
‫ڑھکاووہایگ۔آجووٹکوےنواسھتوںیہنودایواھت۔اُسوےکورھبوہسودنموٹیبو‬
‫ےنووطافینوابئٹگنلوےکواقملبواُسویکودؽووجیئوںیہنویکویھتورگمواِسواکو‬
‫بلطموہیوںیہنواھتوہکووہورہوچیموںیمواِیسورطحورفصورپوآئٹٹووہرکو‬
‫وپنیلیواکو ُرخورکاتورےہواگ۔اکایمبوالھکڑیویکورطحواُےسواےلگودیماؿو‬
‫ںیمواکایمیبوےکووصحؽواکووسودصیفونیقیواھت۔ و‬
‫‪398‬‬
‫ابونورھگویچنہپ۔بیجعویسودامیغوتیفیکواُےسوےبودایھؿورکریہویھت۔ےچبو‬
‫وایعقوتہبوےبونیچوےھت۔اُےسودےتھکیویہواےنپوگیبواھبنسےنلوےگل۔اُسو‬
‫ےنوافصیئواکواجزئہوایل۔وچبںویکودعتسمیواورواجاشفنینوےنوںیہکومقسوںیہنو‬
‫وھچڑاواھت۔اُںیھنو’اشابش‘ودےورکووچےھلورپوھٹیبویئگ۔یھبسوےلچوےئگووتواُسو‬
‫س‬
‫ےنواکرسنورپوزپاواانپوومابلئووفؿواُاھٹای۔ینیعووکومشدواکؽودی۔ھچکویہودریو‬
‫ےکودعبوینیعویکواکؽوےکولَبورپواُسوےکووفؿواکوزبروےنجبواگل۔رویسیورکےتو‬
‫وہےئووبیل۔’’ولیہوینیع!ویسیکووہ؟‘‘ و‬
‫’’متوےنوایدوایک‪،‬وبسوںیفیلکتووہاووہںیئگواوروںیمواکیودؾوٹفو‬
‫ٹ‬
‫وہیئگ۔متوانسئٹ‪،‬و مھارےوےئنواعمےقشویکورودادواہکںوکتویچنہپ؟‘‘ینیعوےنو‬
‫ےتسنہووہےئواہک۔ و‬
‫وہووبیل۔’’وہوابئٹال‘‘… و‬
‫ٹ‬
‫’’یئنوابتورکو۔ مھارےویسیجووخوصبرتواورووجاؿوڑلیکوےکوےیلو‬
‫رہووکیئوابئٹالونبواجاتوےہ۔‘‘وینیعوےنوایپروےسوڈااٹن۔ و‬
‫‪399‬‬
‫’’یئنوابتوہیوےہوہکووہوریمساواکواھبیئوےہ۔ریمساوےکوابرےوںیمو‬
‫ںیموےنوںیھمتوالتبوراھکوےہ۔ریمساواُسویکواغیپؾوراسںوےہوےسیجومتوزہشادو‬
‫ےکوےیلورسرگؾوںیھت۔رکٹکواتلیھکوےہ‪،‬ورکٹکوںیموانؾوامکانواچاتہوےہو‬
‫اوروانؾوےکولبورپوےھجموحتفورکانواچاتہوےہ۔‘‘ووہویلھکووتورھپویلھکواتکبونبو‬
‫یئگ۔ینیعوےکواسھتوےبویفلکتواکورہتشودبوتسرواقمئواھت۔اُیسورےتشویکو‬
‫انمتبسوےسوھچکواپھچےئوریغبووبیتلواجریہویھت۔ و‬
‫ینیعوےنواامہنکوےسوانُس۔نسورکووسچوںیموزپویئگ۔رتمددوےجہلوںیمو‬
‫وبیل۔’’ینیعویکواجؿ!ومتوےنوریمساویکوڑبیونہبووکوداھکی۔اُسوےکوابرےو‬
‫ںیموےھجمولیصفتوےکواسھتوالتبئٹ۔‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’آجودورسیورمہبتویلمووہں۔اُسوےکوابرےوںیمووجوھچکواجؿو‬
‫اپیئووہں‪،‬والتبےئودیتیووہں۔‘‘ و‬
‫ینیعونُسورکووخشووہیئگ۔ٹھجوےسووبیل۔’’اکؾواتنبوداھکیئوداتیوےہ۔متواضیو‬
‫رکووہکووخدووکوریمحاوےکواسھتورشموطورکدو۔اےنپودویاےنوےکوڑبےھو‬
‫ٹ‬
‫وہےئواہھتوںیموریمحاوےکوانؾویکورشطوامھتودو۔اُےسواھجمسودووہکو مھارےو‬
‫‪400‬‬
‫اہںووہٹوہٹسواکورواجوےہ۔وہوابیلواکورھگوشبودے‪،‬ومتواُسوےکوآنگنوںیمو‬
‫اچدنونبورکواُرتواجئٹ…واہےئوابون!وزمہوآاجےئواگ۔میککہواورورسساؽواکیویہو‬
‫ہلحموںیمووہںووتوااسنؿویسکویھبودجایئواکواکشروںیہنووہات۔ھجمسوریہووہو‬
‫انں‘‘! و‬
‫وہووچکنویئگ۔اکیواینودرولھکوایگواھت۔وسیتچووہیئواگنوہںوےسووچےھلوےسو‬
‫وھپےتٹووگلینںوولعشںووکووھگرےنویگل۔ینیعوےنوےبواتیبوےسواہک۔’’متو‬
‫پچوویکںووہیئگووہ؟وایکوںیموےنووکیئوطلغوابتوہہکودیوےہ؟‘‘ و‬
‫وہودلجیوےسووبیل۔’’ںیہن‪،‬وایسیووکیئوابتوںیہن۔ںیمووسچوںیموزپویئگو‬
‫یھت۔اضیووہاجےئووتوتہبوااھچوےہواوروارگیسکووہجوےسواضیونکمموہنووہاپایو‬
‫وتواکرماؿوےسوریمیواجؿووھچٹواجےئویگ۔ورییوڈگوآڈیئای‘‘! و‬
‫ینیعوےنوےتسنہووہےئووفؿودنبورکدای۔اُےسودلجیویھت۔ںیہکواجےنواکو‬
‫س‬
‫رپورگاؾوانبےئویھٹیبویھتوبجوابونوےنواُےسو’مشدواکؽ‘ودیویھت۔ و‬
‫ابونویکوآںیھکنوکمچواُںیھٹ۔ینیعوےنواُسویکوامتؾورتوالکشمتووکویکٹچو‬
‫اجبےتوںیمولحورکدایواھت۔وسےنچویگل۔’’اکرماؿورُباوںیہنوےہ۔تہبوااھچو‬
‫‪401‬‬
‫ےہ۔ااھچیئوارگواےنپوولجوںیمواکیواوروااھچیئووکوےٹیمسوداھکیئودےووتواُےسو‬
‫رظنوادنازوںیہنورکانواچےیہ۔ریمحاوتہبوایھچوےہ۔اسونیلوےہووتوایکوہا‪،‬وابیلو‬
‫س‬
‫یھبووتووگراو ِجوںیہنوےہ۔اؿوزپھوےہووتوایکووہاو‪،‬وابیلویھبووتواؿوزپھو‬
‫ےہ۔ریمحاواکوذعرواانتوڑباوںیہنواوروہنویہواُسواکودیپایشئوبیعورجؾوےکو‬
‫رتازوورپوےنلتوواالےہوہکلبواہنتیوومعمیلوونتیعواکوےہ۔ابیلوےکونحصوںیمو‬
‫السیئوڑکاھیئواوروزپاھیئواکووکیئولمعودلخوںیہنوےہ۔ابیلوےکواخؽوودخو‬
‫ںیمووکیئوابریکیوںیہنوےہوےسجوالمہظحورکےتورےنہوےسوریمحاوےکورسوںیمو‬
‫دردواجگواجےئ۔‘‘ و‬
‫وسوچںوےکواتےنوابےنوےتنبووہےئواُےسوینیعواکوہبووخیشووشمرہوانعتیو‬
‫رکانوایدوآایووتواکیودؾوارسفدہووہیئگ۔ابونووکواکرماؿوےکوولہپوںیمودےتلیکھو‬
‫وہےئوویکںواُےسواشدیوایدوںیہنوراہواھتوہکووہواُسوےکواھبیئویکورتیگنمورہو‬
‫یکچویھت۔اُسوےکواھبیئویکویلہپووخاشہ‪،‬واُسویکواینپوآرخیوبلط…و‬
‫وایعق‪،‬وتقواینپورگدوےکوےچینواؿوتنگواناقِلبورفاومشووااعقتووکواپھچو‬
‫‪402‬‬
‫داتیوےہ۔اُےسودھکووہاوہکووہویھبووتقویکوانددیہولِسوےکوےچینودبورکو‬
‫اچےنہوواولںوےکودؽوودامغوےسواُرتویئگویھت۔ و‬
‫ِ‬
‫وصرتوواحؽوےکوابرےوںیمودیجنسیگوےسو‬‫اُسوےنوامتؾوراتواِسویئنو‬
‫وساچ۔ابتویتنبوداھکیئوزپیتویھتووکیئواضمہقئودمرظنوںیہنواھتویھبتووہو‬
‫اکرماؿویکورطػواملئووہیتویئگ۔اکرماؿویکودویایگنوآزیموتبحمورپونیقیواھتو‬
‫ہکووہواےنپوامںوابپووکواِسورےتشورپوآامدہورکوےلواگ۔وہودووونہبںواکواولکاتو‬
‫اھبیئواھت۔ریمحاوےسووھچاٹواھت‪،‬وریمساوےسوڑباواھت‪،‬ووادلنیویکوآوھکنںواکو‬
‫اولکاتواتراواھت۔رھگویکورہوذتمذببوآھکنووکوریخہورکےکواےنپوےھچیپوالچواتکسو‬
‫اھت۔ و‬
‫اُےسوہیویھبوملعواھتوہکوابیلواِسورےتشووکومیلستورکےنوںیمووکیئوزماتمحو‬
‫ںیہنورکےواگ۔وہوتحلصمودنسپواوروحلصووجوصخشواھت۔اشہواسںیئوےکو‬
‫اعمےلموےسوعطقورظن‪،‬ووہوابونوےکوآےگویھبکووپریواتبوےسواڑوںیہنواپایو‬
‫اھت۔ و‬
‫‪403‬‬
‫حبصواکجلواجےتووہےئوراےتسوںیموریمساوےنودصػویکوآھکنواچبورکواکیواھننو‬
‫اسو ُرہعقوابونوےکواہھتوںیموامھتودای۔اُسوےنواکیووکشہوانکںواگنہوڈایلواورو‬
‫اکرماؿویکوتبحموںیموڈویب‪،‬ومنواورویتکہمورَپیچووکواپھچوایل۔امتؾو ِدؿواُسو‬
‫ےکوابرےوںیمووسیتچوریہ‪،‬ورھگوےنچنہپواکوااظتنرورکیتوریہوویکہکنوالکسوںیمو‬
‫وہویسکوےکواہھتوںیمواینپوزمکوریوںیہنودانیواچیتہویھت۔ و‬
‫ےبواتیبوےکووھگڑےورپووسارووہرکورھگویچنہپ‪،‬واتکںیبوکنیھپورکورپیچواکنیلو‬
‫اوروزپےنھویگل۔اُےسواماننوزپاوہکواکرماؿویکوہنورصػوڈنیہوراگنٹئوریغو‬
‫انچئویھبورفنمدواورو‬
‫ومعمیلودحوکتووخوصبرتویھتوہکلبواُسوےکووظفلںواکو ٹ‬
‫اجںوشکواھت۔ںیہک‪،‬ویسکورطسورپ‪،‬ویسکولجورتگنوےکولَبورپوھکلوراہواھت‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫۔’’ابوہکبجو مھارےوارقارورپوریمیوزدنیگورصحنموےہو‪،‬و مھاریواچکچہٹہو‬
‫یھبوھجمورپوبیجعورسورواورورُپفیکورعافؿواُاتریتوریتہوےہ۔یھبکووساتچو‬
‫وہںوہکومتوالبوردوودکوےھجمواانپوآپووسےنپنواکواالعؿورکدو‪،‬ویھبکووخاشہو‬
‫رکاتووہںوہکومتواےسیویہورقبیوآیتوروہ‪،‬وےھچیپویتٹہوروہواوروںیموےبو‬
‫ٹ‬
‫رقاریوںیمو مھاریورطػواتچنھکوروہں۔‘‘ و‬
‫‪404‬‬
‫یھننویسورَپیچورپواُسوےنوتہبوھچکوھکلوراھکواھت۔اُسوےکوےبودایھؿو‬
‫رکدےنیوواےلووظفلںوںیموایھجلوریہواورواُےسوقلطموایدویہوہنوراہوہکودؽو‬
‫ُِواایتحطواِسو‬
‫ےکودروازوںویکورطحوومابلئووفؿوالھکورہوایگوےہ۔وہوہبووطر‬
‫وتقووفؿو’اپورڈوآػ‘وریتھکویھت۔دروازہوےتلمویہودکتسودےنیوواےلوےنو‬
‫رجأتورکوڈایل۔وفؿوےکوزبروےنووچاکنودای۔اینوربمندھکیورکوششووجنپوںیمو‬
‫ص‬
‫زپویئگ۔اےسیوںیمودؽوابکیریگوےسودڑھےنکواگل۔ ُجھایئودےنیواگلوہکووخوبشو‬
‫ںیموےگیھبووہےئواافلظوےنجیھبوواالوومابلئووفؿوےکوذرےعیواےنپوااحتمؿواکو‬
‫ہجیتنواننسواچاتہوےہ۔ہنواچےتہووہےئواُسوےنواکؽورویسیویک۔اخومیشوےسو‬
‫اُسوےکووبےنلواکوااظتنرورکےنویگل۔اُسویکواچکچہیتوآوازوارکیپسوںیمواُرھبو‬
‫ےنویگل۔’’ولیہ!وولیہ!ومتووبیتلوویکںوںیہنووہ؟وولیہ‘‘… و‬
‫وہوداہتسنوایوانداہتسنووطرورپواُسواکوانؾوںیہنوےلوراہواھتورگموھجمسوراہواھتوہکو‬
‫ویہووفؿواڈنیٹورکریہوےہ۔’ولیہوولیہ‘ورکےتوکھتورکواموییسوآزیموےجہلوںیمو‬
‫وبال۔’’ےلھبویگفخواکوااہظرورکو‪،‬وےلھبوڈاٹنودوورگموھچکووتووبولوہکوریمےواکؿو‬
‫ٹ‬
‫مھاریوآوازووکورتسورےہوںیہ۔‘‘ و‬
‫‪405‬‬
‫وہوزمدیواخومشوہنورہواپیئ‪،‬ویبملواسسنوےنیسوںیموچنیھکورکووبیل۔’’وہک!وایکوانہکو‬
‫اچےتہووہ؟‘‘ و‬
‫’’ںیموےنوھچکوظفلوےجیھبوےھت‪،‬وایکولموےئگ؟‘‘واُسوےنوہبوتلجعو‬
‫اایتشؼورھبےوےجہلوںیمووپاھچ۔ و‬
‫’’اہں‘‘! و‬
‫’’ےسیکوےگل؟‘‘ و‬
‫’’ھچکویھبواینوںیہنواھت۔ںیمواِسووھجٹووکودعتمدوابروزپھونسویکچو‬
‫وہں۔اےسیواافلظواتکوبںوںیموالتشورکےنوےسوہبوآاسینولمواجےتوںیہ۔‘‘و‬
‫وہووخدورپواقوبواپےتووہےئوگنسو ِدیلوےسووبیل۔ و‬
‫’’لمواجےتووہںوےگورگموںیموےنوھچکویھبووھجٹوںیہنواھکل۔‘‘ووہو‬
‫ےبواچریگوےسووبال۔ و‬
‫ٹ‬
‫ابونوسنہوزپی۔وہو ِزچووہرکووبال۔’’یجورھبوےکوسنہوول۔ںیمو مھاریو‬
‫رظنوںوںیمووھجاٹووہں‪،‬واشدیورمعورھبووھجاٹوروہںواگورگموونس!واشرعویکو‬
‫امتؾوزدنیگووھجٹووہیتکسوےہورگموزدنیگوےکوامتؾووھجٹووکودیشکورکےتو‬
‫‪406‬‬
‫وہےئووہووجوظفلواکذغورپوریھکباتوےہووہو ُداینواکوبسوےسواکلموچسورقارواپےتو‬
‫ںیہ۔ویںوےسیجوامںوینتجوڑبیووھجیٹوویکںوہنووہ‪،‬ووہواےنپوروؾوروؾوںیمو‬
‫ےتہبووخؿووکوچنیھکورکواکیورطقہوانبیتوےہوےسجواےنپوےٹیبوےکوقلحوںیمواکپٹو‬
‫دیتیوےہ۔اجیتنووہ‪،‬واُسودیفسورطقےویکواچسیئواوروتقیقحورپووپریو ُداینو‬
‫دوعیوابلطو‬
‫اامیؿوالیتوےہ۔اےسیویہوریماوآامسؿوےسواترےووتڑےنواکو و‬
‫ےہورگمواتروںویکورپشتسوےکووشؼوںیمووکیئوابمہغلوںیہنوےہ۔اچوہووتو‬
‫آزاموول‪،‬واچوہووتوریغبوآزامشئوےکواانپوول۔ںیموےھچیپوےنٹہوواولںوںیموےسو‬
‫ںیہنووہں۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’آزامےنورپو مھاراوالصورگنوربآدمووہاجےئواگ۔ںیمواچیتہووہںو‬
‫ہکومتوےھجمودھبےواوروےکیھپوداھکیئودےیوریغبوریمےوراےتسوےسوٹہو‬
‫اجئٹ۔‘‘ووہواتمتنوےسووبیل۔ و‬
‫’’ینعیوریمیواتیلصوںیھمتوداھکیئوںیہنودےوریہ؟‘‘ووہورکااہ۔ و‬
‫’’ںیہن۔ ُداینوںیمورہوصخشودورہیوزدنیگوسگاروراہوےہ۔ںیم‪،‬ومت‪،‬و‬
‫بس!‘‘ووہوزریِوبلورکسماےتووہےئووبیل۔ و‬
‫‪407‬‬
‫’’ارگوہیوابتوےہووتونُسوول!ورہویپھچووہیئوزیچورپووجاوالیھکواجاتوےہ۔‬
‫قشعو ِ و‬
‫ذباتووخدواضیووجاوےہوسجوںیموھچکواپےنویکواجبےئوبسوھچکو‬
‫ونگاےنورپوتیجواکوااصحنرووہاتوےہ۔ںیمویھبومگووہانواچاتہووہں۔‘‘واعقشو‬
‫دصؼودؽوےسواےنپوذجابتووکووہدیاورکاتووہاوتہبووبضمطوگلوراہواھت۔ و‬
‫ِو‬
‫ابونوےکواگنواگنوںیمورسورویکوفیکوآںیگورہلودوڑویئگ۔دؽواکرماؿویکو‬
‫اجبنوچنھکوراہواھت۔دامغوںیموریمحاویکوشیتکہہونبوریہویھت۔وبیل۔’’ںیھمتو‬
‫ٹ‬
‫ںیمورسیموآاجئٹںویگورگم مھاریودضورپورپسوڈاؽورکوےھجموایکوےلمواگ؟‘‘ و‬
‫وہوریغووتمعقووساؽورپوزگڑباوایگ۔’’ایکوبلطم؟‘‘ و‬
‫’’ںیموےنوزایدہولکشمواورومہبمووساؽوںیہنوایک۔‘‘ووہوزمہوےنیلویگل۔ و‬
‫’’قشعوںیموھچکواپےنواکووساؽویہودیپاوںیہنووہات۔‘‘ و‬
‫’’قشعومتورکرےہووہ‪،‬وںیمووتوضحمووسدےوابزیورکریہووہں۔‘‘ووہو‬
‫’قشع‘واورو’وسدےوابزی‘ورپوابوصخلصوزورودےتیووہےئووبیل۔’’ویکہکنوںیمو‬
‫قشعوتبحمووریغہویکواقلئوںیہنووہں۔ہیورپلکیٹکیوالفئوےہ‪،‬اہیںو‬
‫اجدناروادنازوںیمووساچواجاتوےہویھبتواکایمایبںویتلموںیہ۔ییکسوٹں‪،‬وابرسنویںو‬
‫‪408‬‬
‫اوروےچکوڑھگوںواکودہعوتہبورعہصوےلہپوٹیمسوایلوایگواھت۔ےھجمسومت؟‘‬
‫‘و‬
‫وہوھچکویھبوھجمسوںیہنواپای۔اُسوےنواھجمسواھتوہکویلیگوزنیموےسوالگبواکو‬
‫نوزنیموےکوےنیسوںیموےسو‬
‫رنؾووپداووھپٹوےلکنواگ‪،‬وہیوںیہنووساچواھتوہکو و‬
‫رھتپواچٹوایواخرودارووپداویھبورسواکنؽواتکسوےہ۔ژپرمدہوےجہلوںیمووبال‬
‫۔’’ںیموںیھمتواپےنوےکوےیلواینپوزدنیگوجتواتکسووہں‘‘… و‬
‫ٹ‬
‫’’ےھجمو مھارےورُمدہوووجدویکورضورتوںیہن‪،‬وھچکواورووہک۔‘‘ووہو‬
‫رکسماورکووبیل۔’’رمدوںوےکوےسھگوےٹپودوعئٹںوےکوسپِوتشپوڈاؽورکویئنو‬
‫ابتورکو‪،‬واینودہعوابدنوھ‪،‬ویئنوراہواھجسئٹوسجورپووھپؽووہں‪،‬واچدنینووہواورو‬
‫زدنیگووحمِورصقوداھکیئودیتیووہ۔‘‘ و‬
‫وہورگےتورگےتولھبنسوایگ۔رنؾواورواشرعاہنوےجہلوےسوصہہواپورکووبال۔’’متو‬
‫یسکولگورگنوتنطلسویکواشندنیہورکو‪،‬وںیمواینپوامتؾورتووتاانایئںوربوےئو‬
‫ٹ‬
‫اکروالےتووہےئواُےسوحتفورکےکو مھارےودقومںوںیموڈاؽودوںواگ۔وبول…و‬
‫ےھجموایکورکانوےہ؟‘‘ و‬
‫‪409‬‬
‫وہونیعتوےئکویھٹیبویھت‪،‬واشندنیہورکویتکسویھتورگمورسِدتسواُسوےنواٹؽودایو‬
‫اورواُےسوااظتنرویکووسیلورپواکٹلورکوراہطبوعطقنمورکدای۔وہوابروابرورِیواکؽو‬
‫رکاتوراہ‪،‬ووہونٹبودابورکواکؽورویسیورکےنوےسوااکنرورکیتوریہورھپوگنتو‬
‫آیئگ۔اکرماؿوآینہوااصعبورےنھکوواالورکٹکواکوالھکڑیواھت۔اکیویہوابؽو‬
‫ےکواسھتوربوسںوےسوربندوآزامواھتورگمواکھتوںیہنواھت۔ابویھبواہروامےننورپو‬
‫ایتروںیہنواھتورگموابونوےنواانپووفؿودنبورکےکویعسِٔوالاحلصویکوشبطوٹیمسو‬
‫دیواورورُپوکسؿووہورکوٹیلویئگ۔ و‬
‫٭ذ٭ و‬
‫ابیلواکواخبروڑگبوایگ۔رہوبشواُسوےکوایسہودبؿوںیموزیتوروودحںیتورھبےنو‬
‫اگل۔ابونواُےسودعتمدوابروزفنشیوےکواپسوےلورکویئگویھت۔یئکودواںیئودبںیلو‬
‫رگمواافہقوہنووہاووتووہوربھگاویئگ۔ضعبواواقتووتورپمٹرچیواانتوڑبھواجاتوہکو‬
‫اُےسویلیگوایٹپںواشیپینورپورانھکوزپںیت۔ریپوںووکووگھبانوزپات‪،‬وابزوئٹںورپو‬
‫اپینوڈاانلوزپاتوبتوںیہکواجورکودرہجومسجویکوشپتومکووہیت۔رھپوڈارٹکوےنو‬
‫ھچکوٹسیٹووجتسیورکوڈاےل۔ٹسیٹوروپرٹوےنوالتبایوہکواُےسو ک‬
‫اٹئڈیئوےہ۔‬
‫‪410‬‬
‫ڈارٹکوےنووفریووطرورپودواںیئودبؽودںی۔اشؾووکوانشکجنووگلاورک‪،‬ووگایلںو‬
‫اھپکنورکوابیلورتسبورپودرازووہاووتوویںووسحمسووہاتواھتوےسیجوربوسںورُپاےنو‬
‫ِدؼواکورمضیوےہ۔اقنتہواوروالرغونپوےنکلھجواگلواھت۔آوھکنںویکورطفیو‬
‫کمچویھبوامدنوزپیئگویھت۔ و‬
‫ابونورپورھپواکیووطلیوراتوآےنویگلویھت۔اشؾووکودودھورگؾورکےکوالپای۔‬
‫یلھچپوراتوںیمواُےسودریوےئگوریمساوےکورھگوربػوامےنگنوےکوےیلواجانوزپاو‬
‫اھت۔ ِدؽوںیموادنہشیواجاگ‪،‬وںیہکوآجورھپوربػویکورضورتوہنوزپواجےئ۔رسِو‬
‫اشؾویہواچدرواوڑھورکوریمساوےکورھگوچنہپویئگ۔واہںواجورکواُےسوہتپوالچوہکو‬
‫رھگوںیمووساےئواکرماؿوےکووکیئویھبوںیہنواھت۔وہوربھگاورکوانٹلپواچیتہویھتو‬
‫ہکواکرماؿوےنوکپلورکواُسویکوالکیئواھتؾویل۔’’ابون!وزیلپواینتوےبواابتعریو‬
‫اکوااہظروتمورکو۔ںیھمتوارگوتمسقوریمیواہنتیئوںیموےلویہوآیئوےہو‬
‫وتودنچووحملںوےکوےیلو ُرکواجئٹ۔‘‘ و‬
‫ابونویکواسسنوزگڑباےنویگل۔اکیواگن وہِواکشتیوالکیئواھتےنموواےلواہھتورپو‬
‫ڈایلواورورسزشنورکےنویگل۔’’ںیمواہیںورہھٹوںیہنویتکس۔متوےبواابتعرووہ‪،‬و‬
‫‪411‬‬
‫اہھتوڑکپےوڑھکےووہ‪،‬واخومشوروہںویگووتواِسودحوےسوڑبےنھووگلوےگ۔‬
‫وھچڑو‪،‬وےھجمواجےنودو۔‘‘ و‬
‫اُسوےنواہھتووھچڑودای‪،‬وراہتسوروکوایل۔وبال۔’’ویںویہویہس‪،‬وںیموںیھمتو‬
‫اہھتوںیہنواگلئٹںواگ۔ھچکودریوےکوےیلو ُرکواجئٹواورواتبئٹ‪،‬وےسیکوآانووہا؟‬
‫‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’ےھجمودلجیوےہ۔ریمےواھبیئووکواخبروےہ۔اخبرواُاترےنوےکوےیلو‬
‫ربػوامےنگنوآیئویھت۔ارگوےھجموہتپووہاتوہکومتورھگوںیمواےلیکووہووتوںیمویھبکو‬
‫اہیںوہنوآیت۔رفجیووتودصػوےکواہںویھبووموجدوےہ‪،‬واہںویلچواجیت۔‘‘و‬
‫اُسویکوآوازوںیموواحضووطرورپواراعتشووعدورکوآایواھت۔اُےسووخدویھبو‬
‫ااسحسووہایگواھتوہکواُسویکووگتفگوںیمورطبومتخووہایگوےہ۔اسسنورباربو‬
‫رکےتووہےئواےنپورھکبےونپورپواقوبواپےنویکووکششورکےنویگل۔ و‬
‫اکرماؿواُےسووںیہورہھٹاورکوربآدمےوںیموآای۔رفجیووھکؽورکوربػواکنیلو‬
‫اورواکیووھچیٹوابیٹلوںیموڈاؽورکوابونوےکواپسوآایگ۔اُسوےکواہھتوںیمو‬
‫ابیٹلوامھترکونیموٹیگویکورطػواہھتواکوااشرہورکےتووہےئووبال۔’’ےھجمو‬
‫‪412‬‬
‫ٹ‬
‫اوسفسوےہوہکوںیموےنو ومھاراووتقواضعئوایک۔اجئٹ‪،‬واےنپواھبیئویکوامیترو‬
‫داریورکو۔ارگوریمیورضورتووسحمسورکوووتویسکوفلکتوےکوریغبوےھجمووفؿو‬
‫ٹ‬
‫رکدانی۔ربمنو مھارےوٹیسوںیمووفحمظووہاگ۔‘‘ و‬
‫راہتسوروےنکوواالوراہتسوروےنکورپورشاسمروداھکیئودایووتوابونوےنوایپرواورورکشتو‬
‫رھبیواگنہواُسورپوڈایلواورونیموٹیگویکورطػوڑبھویئگ۔ےبواسہتخواُسو‬
‫ےکووبلںوےسووھپاٹ۔’’اکرماؿ!ومتوتہبواےھچووہ۔‘‘ و‬
‫وہورکسماای۔دروازےوکتووھچڑےنوآایواورودےمیھوےجہلوںیمووبال۔’’ریماواِسو‬
‫ےسوےلہپویسکوتبحموےسوواہطسوںیہنوزپا۔تبحموےکوآدابوےسوانوافقو‬
‫وہں‪،‬وسبواانتواجاتنووہںوہکوہیووبھجودنکوھںورپوالدےنوواالوااسنؿوتہبو‬
‫وتاانووہاجاتوےہ۔اےنپوآپووکووھبؽورکووبحمبویکوذاتوںیمومگووہاجاتو‬
‫ٹ‬
‫ےہ۔ںیمویھبواےنپواہچرووُسوںیھمتوداتھکیووہں۔ مھارےورہچےویکواتدنبہو‬
‫رکسماٹہوےھجمووقتتیودیتیوریتہوےہ۔‘‘ و‬
‫وہواُسورپورہگیورظنوامجےئومھتویئگ۔’’ایکومتواشرعیورکےتووہ؟‘‘ و‬
‫’’ںیہنووت‘‘… و‬
‫‪413‬‬
‫’’اشرعیوےتھکلووہ‪،‬ووبےتلووہورگمواشرعںیہنووہ۔‘‘وہودروازےوںیمواجو‬
‫رکوٹلپورکواُےسودےنھکیویگل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ںیمونسحمووقنیواوروضیفوےکووظفلںووکوآجوکتو مھارےوےیلو‬
‫اےنپوےنیسوںیمواپھچاتوراہووہں۔ارگمتواچوہووتوٹیبووھچڑوداتیووہں‪،‬وملقواھتؾو‬
‫اتیلووہں۔اےسیوںیمودورساواہھتوںیھمتواھتانموزپےواگ۔‘‘ووہوتمہوڑکپورکو‬
‫رقبیوآایگ۔ و‬
‫’’ںیہنوںیہن…ادبوااسنؿووکومیظعوانباتوےہورگمولبقتسموںیہنو‬
‫ونسارات۔متووجورکرےہووہ‪،‬وویہوکیھٹوےہ۔‘‘ووہوابیٹلووکودورسےواہھتو‬
‫ںیموےتیلووہےئووبیل۔’’ایکوابوںیمواجئٹں؟‘‘ و‬
‫وہواعؾوےسوےجہلوںیمووپھچویھٹیب۔ےبورضرواسووساؽوایقتمونبوایگ۔‬
‫اکرماؿودنچووحملںوکتواُےسوےبوینیقیوےسوداتھکیوراہورھپواُسوےکورہچےورپو‬
‫اجیہؿوآزیموآاثرووہدیاووہےئواورووہوڑھبکورکواُسوےکوتہبورقبیو‬
‫وہایگ۔اُسوےکودوونںواشونںووکوتخسورگتفوںیموےتیلووہےئووجشوےسو‬
‫وبال۔’’آیئوولوویوابون!ووجوارقارومتوزدنیگورھبوںیمواشدیوںیہنورکواپںیت‪،‬ووہو‬
‫‪414‬‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫مھارےواکیووساؽوےنورکایل۔ مھاراودبؿوھجموےسودورواجانواچاتہوےہ‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫مھارےودؽوودامغوںیمواجےنواوروہنواجےنورپواچکچہٹہودیپاووہیئگ۔اہےئو‬
‫ابون!وںیموانتکووخشوبیصنووہں۔ہیوہحمل‪،‬وہیوڑھگیوینتکوتخبوآوروےہ۔‬
‫ھی‬‫ٹ‬
‫ک‬‫ی‬‫ک‬
‫ورییو س‘‘! و‬
‫اکرماؿورپواُرتےنووایلوتخبوںیگوڑھگیوےنوابونووکوتہبوزمکورورکدایواھت۔‬
‫رہچہورسخووہایگ۔اہھتواپکپکےنوےگل۔ہبودتّقوامتؾوےھچیپویٹہ۔نیموٹیگویکو‬
‫ڈنھٹیوآینہواچدرےکواسھتوکپچورکواخیلواخیلورظنوںوےسواُےسودےنھکیویگلو‬
‫وجوہنورصػوتہبوتمہوریگوہکلبواچالکویھبواھت۔ومعقواپےنوواالوومعقو‬
‫ونگاےنواکواقلئوںیہنواھت۔اکیودقؾوڑباھواورونسحویکوتنطلسوںیمویئکو‬
‫دقؾوآےگوڑبھوایگ۔واریگتفوےکواعملوںیمواُسویکوزوفلںورپواےنپوےتگلسو‬
‫وہےئووہٹنورھکورکورُپودحتواسوسنںوےکو ِردمھورپوہمغنورسیووہایگ‬
‫۔’’اےودؽوآوسی!وریتےورقبورپو ُداینواہجؿویکوروںیقنواثنر…وریتےو‬
‫وموہؾوارتعاػورپوروامؿورھبیوالوھکںواتکںیبورقابؿ…ووتوےہووتواہجںویھبو‬
‫ےہ‪،‬ووجووتوںیہنووتوھچکویھبوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫‪415‬‬
‫وہوزمدیوےھچیپوںیہنوٹہویتکسویھت۔بقعوںیمووفالد‪،‬واقملبوںیمووفالدیو‬
‫ارادہ…وکسھکورکوےچینوھٹیبویئگواوروونٹھگںوںیمورسوڈاؽورکواخومشووہیئگ۔وہو‬
‫یھبواُسوےکواقملبوںیمورسادنگفہووہایگ۔داایںواہھتونیموٹیگوےکودنبو‬
‫یلغبودروازےورپورےتھکووہےئوابونویکوامستعورپورلزےنواگل۔’’ابون!ومتوایکو‬
‫وہ‪،‬ومتوںیہنواجںیتن‪،‬وںیمواجاتنووہں۔ںیموایکووہں‪،‬ومتوںیہنواجںیتن‪،‬وںیمو‬
‫اجاتنووہں۔ریمساواجیتنوےہ۔اِسوےلحمویکورہووہووجاؿوڑلیکواجیتنوےہووجو‬
‫ےھجمواینپواجبنوملیفورکےنوںیمواناکؾووہیئ۔اجئٹ!وںیھمتودریووہریہوےہ۔‬
‫یھبکووتقواکنؽورکوریمےو ِدؽوںیموےتلچمووہےئوذجابتودانھکی۔دھکیوےنیلو‬
‫ےکودعبوےھجمونیقیوےہوہکوںیھمتورہوُسوںیمویہوداھکیئودایورکوںواگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےکووہٹنواکےپن۔ہبودتّقِوامتؾوھچکویھبوہہکوہنواپیئووتودمدوبلطو‬
‫رظنوںوےسواُےسودےنھکیویگل۔اجانواچیتہویھتورگمودبؿواسھتودےنیورپوآامدہو‬
‫ںیہنواھت۔اےسیوںیموابیلواکواخبروایدوآایگ۔زتپورکواُیھٹ‪،‬واہھتوںیموڑکپیو‬
‫ابیٹلوںیمویتکمچووہیئوربػووکوداھکیواورآگوےکووگےلووکوہبووقتوامتؾو‬
‫‪416‬‬
‫رَپےودلیکھورکوڑھکیووہیئگ۔زیتوزیتودقومںوےسوےتلچووہےئواُسوےنو‬
‫س‬
‫مورکودےنھکیواکورطخہوومؽوںیہنوایلواھت۔ و‬
‫ےھچیپو ُ ڑ‬
‫ابیلووکورہگیودنینوںیمواپورکواُسوےنووارٹووکرلوںیموربػوڈایل‪،‬وڈنکھویتخسو‬
‫ےسودنبوایکواوروابیلویکواشیپینووکووھچورکورپمٹرچیواکوادنازہوایکاورورھپواانیمطؿو‬
‫ےسورسوالہیتووہیئواینپواچراپیئورپوآیئگ۔دؽویہودؽوںیمواکرماؿواورواشہو‬
‫اسںیئویکورظنوںواکوومازہنورکےنویگل۔دوونںویکورطفوتںوےکوچیبوزنیمو‬
‫وآامسؿواکورفؼواحلئواھت۔اکیوڈنھٹیواچدنینودبؿوںیمواُاترورکوااگنرہوانبو‬
‫داتیواھت۔دورساواطیشتینورھبیوآگوےسوروحوکتواخرتسکورکےنواکوارادہو‬
‫راتھکواھت۔اےسیوںیموزہشادویھبووسچویکواگنوہںوںیمواینپووپریواقتموےسو‬
‫ااتسیدہووہایگ۔وچکنورکومھتویئگ۔اُےسوھجمسوںیہنواپیئویھت۔حتفورکےنورپوآایو‬
‫س‬
‫مورکودےنھکیواکو‬
‫وتودؽویکو ُداینووکوہتوووابالورکاتوالچوایگ۔اجےتووہےئوےھچیپو ُ ڑ‬
‫روادارویھبوہنووہا۔ایکواھت؟وویکںواھت؟واُےسوھچکویھبوالتبایوںیہنوایگواھتواورو‬
‫ہنویہوااشرےوےسواھجمسایوایگواھت۔سبویہیوھجمسوںیموآایواھتوہکووہواپرسو‬
‫ںیہن‪،‬وآگوےہ‪،‬و ُروسایئویکوکنلکوےہ۔وجویھبووھچےنوےکوےیلورف ِوطو‬
‫‪417‬‬
‫اایتشؼوےسورقبیوآای‪،‬وکیودؾودبکورکوےھچیپوٹہوایگ۔اشیپینورپواؿو‬
‫تنگولبوزپوےئگ۔اُسوےکوووجدوںیمویسیکوابسویھتوےسجووسےتھگنویہو‬
‫ایلتتںواورووھبرنےودورواھبےنگوےتگلوےھت۔عمشوداھکیئودےنیووایلووصرتو‬
‫ےسوہنواجےنویسیکورکںینووھپٹوزپیتوںیھتوہکوسجوووجدورپوزپںیت‪،‬وروحو‬
‫کتونھبچورھبیتواجںیت۔ و‬
‫اناگہوابیلوےکووخادیبہورہچےورپواگنہورہھٹویئگ۔دؽوےنواہک۔’’ابیلواجاتنوےہ‪،‬و‬
‫التباتوںیہن۔اشدیواِےسوادنہشیوےہوہکوھجمورپورازولھکورکودھکویکودزیبواچدرو‬
‫نبواجےئواگووجووپریوزدنیگورپواسہیواشکووہاجےئویگ۔‘‘ و‬
‫اُوےسودنینوںیہنوآریہویھت۔وسانواچیتہویھتورگموذنہوےبووکسؿواھت۔وےفقو‬
‫وےفقوےسوابیلوےکورتسبورپواجیت‪،‬ویھبکوابزوووکووھچورک‪،‬ویھبکواشیپینورپواہھتو‬
‫رھکورکودبؿویکوشپتووکووسحمسورکیت۔اخبرواھتورگموّدشتومکویھت۔راتو‬
‫ےنودےبواپئٹںوےتلچووہےئواینپوآدیھواسمتفوےطورکیل۔بتوااچکنویہو‬
‫ابیلوےکوسفنتویکوآوازودبےنلویگل۔رخاےٹومھتوےئگ۔اسسنوزیتوزیتوےنلچو‬
‫یگل۔وہوربھگاورکواُیھٹواوروابیلویکواشیپینورپواہھتوراھک۔دبؿوآگوڑکپواکچو‬
‫‪418‬‬
‫اھت۔اُسوےنوریغوومعمیلوزیتیوےکواسھتووکرلوےسوڈنھٹاواپینواکنالواوروڑپکاو‬
‫وگھبورکوریپوںواورواہوھتںورپورےنھکویگل۔اشیپینووکوڈنھٹاورکےنویگل۔ابیلوےنو‬
‫ےبواراکتزوآںیھکنووھکؽودںی۔ابونوےنواُےسوریسپوالپای‪،‬ودودھوےکواسھتو‬
‫وگایلںوالھکںیئواورواٹلےتووہےئووبیل۔’’وھتڑیودریوسب…واخبرواُرتواجےئو‬
‫اگ۔‘‘ و‬
‫وہواقنتہوآزیموآوازوںیمووگایووہا۔’’متوایھبوکتووسیئوںیہنووہ؟‘‘ و‬
‫’’ریمیورکفوہنورکو‪،‬وآںیھکنودنبورکےکووسےنویکووکششورکو۔‘‘وابونو‬
‫ےنوایپروےسوڈااٹن۔ و‬
‫’’ریماو ِدؽوربھگاوراہوےہ۔بیجعووبھجواسوےنیسورپوزپاووہاوےہ۔‘‘وابیلو‬
‫ےنوےنیسورپواہھتوریھپےتووہےئوےبویسبوےسواہکووتووہووچکنویئگ۔ٹھجو‬
‫صیمقوےکونٹبووھکؽورکواُسواکوابولںورھباوہنیسوالہسےنویگل۔اہھتوےلیگو‬
‫ےھت۔ابیلوےکودبؿووکواکیواکٹھجواسواگل۔رلزیتووہیئوآوازوںیمووبال‬
‫ٹ‬
‫۔’’ مھارےواہھتوتہبوڈنھٹےوںیہ۔‘‘ و‬
‫‪419‬‬
‫ابونوےنووکیئووجابوںیہنودای۔اُسوےنونسوزپھوراھکواھتوہکوڈنھٹاواپینواخبرو‬
‫یکوّدشتووکومکورکداتیوےہورگموابیلوےکومسجوےنوہنواجےنوشیکواخبروڑکپوایلو‬
‫اھتوہکواُرتےنواکوانؾویہوںیہنوےلوراہواھت۔ہبواجےئومکووہےنوےکودرہجو‬
‫رحارتودتبرجیوڑباتھواجاتواھت۔وہورکفتمووہویئگ۔راتوےکواِسووتقوںیمو‬
‫وہویسکوڈارٹکوےکواپسوںیہنواجیتکسویھت۔یسکووکوالبوںیہنویتکسویھت۔ارگواخبرو‬
‫اِیسوراتفروےسوزوروڑکپاتوایگووتوایکووہاگ؟…واُسواکوذنہواچکبودیتسوےسواکؾو‬
‫رکراہواھتورگمووکیئوراہتسواھجسیئوںیہنودےوراہواھت۔ااچکنوآوھکنںوےکو‬
‫اسےنمواکیوربؼووکدنویئگ۔اکرماؿوےنواہکواھتوہکوارگویھبکورضورتوزپےو‬
‫وتواُےسوالبویتکسوےہ۔وہوابیلوےکورتسبوےسواُیھٹ‪،‬واےنپوےیکتوےلتورےھکو‬
‫ومابلئووفؿوکتویچنہپواکرماؿواکوربمنوالتشورکےنویگل۔ےنلمورپوراہطبورکےنو‬
‫یکووکششورکےنویگل۔ویپمکرٹوڈیفگنوانسیئودیوہکو’وجابووموصؽوںیہنو‬
‫وہراہ‘ووتواُسوےنوالجنھجورکوریواکؽواکونٹبوشپوایک۔دووایونیتورمہبتویکو‬
‫وکششورپواکرماؿوےنواکؽواڈنیٹورکویل۔دنینورھبیوآوازوںیمووبال۔’’ریخووتو‬
‫ٹ‬
‫ےہوابون!و مھارےواھبیئویکوتعیبطوزایدہورخابووتوںیہنووہیئگ؟‘‘ و‬
‫‪420‬‬
‫ٹ‬
‫وہودلجیوےسووبیل۔’’اہںواکرماؿ!وےھجمو مھاریودمدویکورضورتوےہ۔زیلپ!و‬
‫ٹ‬
‫اجئ۔ںیمو مھاریوااسحؿو‬
‫آئوایوابیلووکوڈارٹکوےکواپسوےلو ٹ‬
‫یسکوڈارٹکووکوےلو ٹ‬
‫دنمووہںویگ۔‘‘ و‬
‫وہئٹ۔ںیموایھبوآراہووہں۔‘‘واکرماؿویکوآوازوںیمو‬
‫’’رپاشیؿوتمو و‬
‫وعدودشہووخادیبیگووہاووہیئگ۔راہطبوعطقنمووہایگ۔دنچویہووحملںوےکودعبویلگو‬
‫ںیموومرٹواسلکیئودروازےورپوآؿو ُرےنکویکوآوازواُرھبی۔ابونواھبیتگووہیئو‬
‫دروازےورپویچنہپ۔ینخٹچووھکؽورکویلگوےکوادنریھےوںیمواھجےتکنووہےئو‬
‫وبیل۔’’اکرماؿ!واھبیئویکواحتلوتہبورخابوےہ۔اُےسوڈارٹکوےکواپسوےلو‬
‫رکواجانووہاگ۔‘‘ و‬
‫اکرماؿوےنوومرٹواسلکیئووکوااٹسرٹواحتلوںیمواڈنیٹسورپواگلایواورواُےسو‬
‫اہھتوےسواٹہرکورھگوںیمودالخووہایگ۔ابیلوےکورتسبورپواچنہپ۔ضبنواورورپمٹرچیو‬
‫کیچورکےنوےکودعبووبال۔’’ریماوایخؽوےہوہکواِےسوےلورکواجانوانمبسو‬
‫ںیہنووہاگ۔ڈارٹکوزوارونیسحورفعجیواپاپوےکوتہبواےھچودوتسوںیہ۔‬
‫‪421‬‬
‫امہرےویلمیفوڈارٹکویھبوںیہ۔ںیمواُںیھنویکٹچواجبےتوںیمواُاھٹوالاتووہں۔متو‬
‫ہیوالتبئٹوہکواِےسوریلمایوےہوایو ک‬
‫اٹئڈیئ؟‘‘ و‬
‫اکرماؿوےکوذہموداروروےیوےنوابونووکوڈاھرسودی۔وہےلوےسو‬
‫وبیل۔’’ ک‬
‫اٹئڈیئوےہ‪،‬ودبیتمسقوےسوڑگبوایگوےہ۔‘‘ و‬
‫اکرماؿوےنواُےسوابیلواکودایھؿورےنھکواکووشمرہودایواوروزیتوزیتودقومںوےسو‬
‫اتلچووہاورھگوےسولکنوایگ۔فصنوےٹنھگوےکودعبوڈارٹکوزوارونیسحوےکورمہاہو‬
‫چنہپوایگ۔اُسووتقوکتوابونووکرلوںیموریھکووہیئوربػومتخورکویکچویھت۔‬
‫ڈارٹکوےنواُسوےکورسورپوایپرورھباواہھتوراھک‪،‬وابیلواکورپمٹرچیوونٹوایک‪،‬ووبال‬
‫۔’’یٹیب!ومتوےنوتمہوےسواکؾوےلورکواےنپواھبیئویکوزدنیگووکواچبوایلوےہ۔‬
‫ارگوتمہواہرودںیتیووتوہیوزدنیگویکوابزیواہرواجات۔رپمٹرچیوربػواگلےنوےکو‬
‫ٹ س‬
‫ابووجدواکیووسواچرورپوےہ۔اوہوامیئواگڈ!واےسیوںیمووتووکیئودواوا جیک و‬
‫ٹویھبو‬
‫ںیہنویکواجیتکس۔اجئٹ!ورفجیوںیموےسواوروربػواکنؽوالئوٹ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوربھگاورکواکرماؿویکورطػوداھکی۔وہووکیئووتقواضعئوےئکوریغبو‬
‫ربػوےنیلوےکوےیلواھبگوایگ۔ڈارٹکوےنورسجنوںیمودواورھبورکواپتیئورپورھکو‬
‫‪422‬‬
‫دی۔ربػوآےنورپودوونںووکوابیلوےکومسجورپوربػوےنلمویکوذہموداریو‬
‫وسےتپنووہےئواےنپوڈیملکیوگیبویکورطػووتمہجووہایگ۔اکیووبلتووھکؽو‬
‫رکوابیلوےکوہنموےسواگلدی۔ربػوےنوابیلواکوابلسووگھبودای‪،‬ورتسبورتوہبورتو‬
‫رکدایوبتوںیہکواجوےکورھتامورٹیمواکواپرہووسوےسوےچینوآای۔ڈارٹکوزوارو‬
‫ٹ س‬
‫ٹورکدی۔رھپودنکےھوےکوامسوںیمو‬ ‫رفعجیوےنوابزوویکووردیوںیمودواوا جیک و‬
‫یھبووکیئودواورھبدی۔ و‬
‫اےسیویہووتقوںیموابیلویکوےبووہیشو ُنوونغدیگواکووکستووٹٹوایگ۔وہو‬
‫دممھوآوازوںیمواپینوامےنگنواگل۔ڈارٹکویکوااجزتواپورکوابونوےنوڈنھٹےواپینو‬
‫اکورھباوالگسواُسوےکواکےتپنووبلںوےسواگلودای۔ڈارٹکوےنواانیمطؿورھبیو‬
‫اگنوہںوےسواکرماؿووکوداھکیواورودنکےھورپواہھتوامرورکووبال۔’’گنیونیم!و‬
‫ٹ‬
‫مھاریوالھکڑویںووایلودعتسمیواوروونرمعیویکواؿوکھتودضوےنورمضیو‬
‫ٹ‬
‫وکوپنیلیوےسواکنؽورکوزدنیگوےکورگائٹڈنوںیمورھپواُاترودایوےہ۔ مھارےو‬
‫اپاپوےسووہکںواگوہکواُسواکواٹیبوابووجاؿووہایگوےہواوروارگواچےہووتواُسو‬
‫یکواشدیواکوارامؿووپراورکاتکسوےہ۔‘‘ و‬
‫‪423‬‬
‫وہوایسھکرکووبال۔’’آپووتوابتوڑباھےنوےکورشوعوےسواعدیورےہوںیہو‬
‫الکن!وںیموےنواکیوومعیموونتیعواکواکؾوایکوےہ‪،‬ووکیئودودھویکورہنوںیہنو‬
‫وھکدی۔‘‘ و‬
‫ابونواکیفودحوکتولھبنسویکچویھت۔اکرماؿویکوابتونُسورکوابیلوےکوابولںو‬
‫ںیمواایلگنںوریھپےتووہےئورکشوسگارورظنوںوےسواکرماؿووکودےنھکیویگل‪،‬و‬
‫وبیل۔’’متوےنودودھویکورہنووھکدےنوےسویھبوڑباواکؾوایکوےہ۔دخاوںیھمتو‬
‫اسواکوارجودےواگ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫وہوانہکواچاتہواھتوہکو’ارجوارگو مھاریووصرتوںیمووہاگووتوامونںواگوہکوانونخںو‬
‫ےسواہپڑورھکچورکووجےئوریشواکنےنلوںیمواکایمبووہایگووہں‘ورگموڈارٹکو‬
‫زوارویکووموجدیگوےکوابثعوہہکوہنواپای‪،‬ووبال۔’’ںیموڈارٹکواصبحووکواؿو‬
‫ےکورھگوڈراپورکےنوےکودعبواےنپورھگوالچواجئٹںواگ۔ےھجمونیقیوےہوہکو‬
‫رفضواحمؽ‪،‬و‬
‫ںیھمتوابویسکورپاشیینواکواسانموںیہنورکانوزپےواگ۔ارگ‪،‬وہبو ِو‬
‫اپئووتوالبوکجھجوےھجموالبوانیل۔‘‘ و‬
‫ریمیودمدویکورضورتو ٹ‬
‫‪424‬‬
‫ابونواکورسوکھجوایگ۔ےتکھجوےتکھجوابیلویکواشیپینوکتویچنہپ‪،‬ووچےنموےکودعبواینپو‬
‫منوآںیھکنووپےنھچنویگل۔اکرماؿواوروڈارٹکوزوارورفعجیودنپرہوسیبوٹنموکتو‬
‫ھٹیبورکوآسپوںیموابںیتورکےتورےہ‪،‬واگےہواگبےہوابیلواکواعمہنئورکےتو‬
‫رےہورھپواُےسویلستودےتیووہےئورتصخووہےئگ۔وہودروازہودنبورکےکویٹلپو‬
‫اوروابیلوےکواپسوآرکوھٹیبویئگ۔وہوابووپریورطحواجگوراہواھتواورولھبنسو‬
‫اکچواھت۔اُےسواپسواھٹیبورک‪،‬واہھتوالہسےتووہےئ‪،‬وزمکوروےسوےجہلوںیمووبال‬
‫۔’’ابون!وریمیواجؿ!وںیھمتوریمیووہجوےسوتہبورپاشیینواُاھٹانوزپیورگم‘‘… و‬
‫ابونوےنواہھتوڑھچاورکواُسوےکووبلںورپورھکودای۔دؽوںیموابغرورھباووہاو‬
‫اھت۔ابیلوےکوےنیسورپورسورھکورکووچبںویکورطحووھپٹووھپٹورکوروےنو‬
‫یگل۔ابیلو ِدالہسودےنیواگل۔وہوےنلھبنسویکوہبواجےئورھکبویئگ۔رھبّایئووہیئوآوازو‬
‫ٹ‬
‫ںیمووبیل۔’’ابیل!ںیھمتواوبویکولکشووتوھچکوھچکوایدووہیگ۔وہو مھارےوےسیجو‬
‫ےھت‪،‬وریمےوےسیجوےھت‪،‬ےسیکوےھت؟التبئٹوانں‘‘! و‬
‫وہووچاکن۔اکیوذراواستکووہا‪،‬ورھپویفنوںیمورسوالہےتووہےئووبال۔’’ںیہنو‬
‫ابون!وےھجموایدوںیہن۔‘‘ و‬
‫‪425‬‬
‫’’امںویسیکویھت؟وہووتوایدووہیگوےھجت؟‘‘ و‬
‫وہواموییسوےسووبال۔’’ںیہن۔ولگوےتہکوےھتوہکومتواُسورپویئگووہورگموںیمو‬
‫اُےسویھبووھبؽواکچووہں۔ایدورےنھکواکوھچکوافدئہویھبووتوںیہنواھتوانں۔‘‘ و‬
‫’’امہرےواوبوایکواکؾورکےتوےھت؟‘‘وابونویکوآسورھبیوآںیھکنواُسو‬
‫رپومجوںیئگ۔ و‬
‫’’تنحموزمدوریورکےتوےھت۔‘‘ و‬
‫’’زمدوریویکوتہبویسوںیمسقوںیہ۔‘‘ و‬
‫’’اہں!ووہوزدنیماروںوےکووتیھکںوںیمواکؾورکےتوےھت۔‘‘ و‬
‫’’ہیوابتوںیھمتوسکوےنوالتبیئ؟‘‘ووہورکدیےنویگل۔ و‬
‫ابیلووچاکن۔اُسورپوکیکشتورھبیواگنہوڈاےتلووہےئووبال۔’’ہیوآجومتووکؿواسو‬
‫ہصقوےلویھٹیبووہ؟ووھچڑو‪،‬واینپوابتورکو۔اکجلویکووکیئوابتوالتبئٹ۔ولچویہیو‬
‫التبدووہکوڈارٹکوےکواسھتوآےنوواالوڑلاکووکؿواھت؟‘‘ و‬
‫’’اکرماؿواھت۔ریمسا‪،‬ووجوریمےواسھتواکجلواجایورکیتوےہ‪،‬واُسواکو‬
‫اھبیئوےہ۔رکٹکواتلیھکوےہ۔‘‘ و‬
‫‪426‬‬
‫’’اہںیئ…ورکٹکووتویھبسوڑلےکوےتلیھکوںیہ۔ہیووکیئواکؾووھتڑاویہو‬
‫ےہ۔‘‘وابیلوےکووبلںورپویکیھپویسورکسماٹہوریتویئگ۔ و‬
‫’’اِسوابتووکووھچڑو‪،‬وہیوالتبئٹوہکواوبواورواامںواکووکیئویھبورہتشودارو‬
‫ںیھمتوایدوںیہن؟‘‘ووہوہنموانبورکووبیل۔ و‬
‫’’ںیہن…‘‘وابیلوےنووصعمتیموےسورسوداںیئوابںیئورہلاای۔ و‬
‫’’ابیل!متووھجٹووبےتلووہ۔دوھکی!ومتوھجموےسوہھچواستواسؽوڑبےو‬
‫وہ۔بجوںیمودیپاوہیئ‪،‬وبتواابواورواامںوزدنہوےھت۔متوےنواینپوزدنیگوےکو‬
‫ادتبایئوہھچواستواسؽواُؿوےکواسھتوسگارے‪،‬وہیوےسیکونکمموےہوہکواانتو‬
‫وطلیوایپرورھباورعہصوسگارےنوےکوابووجدوںیھمتواابواورواامںوےکواخؽو‬
‫ودخوایدوہنورےہووہں‪،‬وںیھمتویسکورہتشودارواکوہتپوہنووہ۔متوھجموےسوویکںو‬
‫اپھچےتووہ؟‘‘ و‬
‫وہورظنںیورُچاےنواگل۔ایجتلمہنوادنازوںیموڑبڑباای۔’’ےھجموھچکواپھچےنویکو‬
‫رضورتویہوایکوےہ۔متوالبوہجوکشورکےنویگلووہ۔اابوالتبےتوےھتوہکوامہراو‬
‫وکیئویھبورہتشوداروںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫‪427‬‬
‫’’امںویھبویہیواہکورکیتویھت؟‘‘وابونویکورظنںیواُسوےکورہچےورپو‬
‫تبثووہںیئگ۔ و‬
‫’’اہں!‘‘وابیلوےنواجؿوڑھچاانواچیہ۔ و‬
‫ابونویکوآوھکنںوںیمووشختنووعدورکوآیئ۔اکیوذراوےتھبچووہےئوےجہلو‬
‫م کیںیوٹیل۔’’ںیھمتوابںیتوایدوںیہ‪،‬ورہچےوایدوںیہنورےہ‪،‬وہیوےسیکونکممو‬
‫ےہ؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنوآںیھکنودنبورکںیل۔آںیئوابںیئواشںیئورکےنواگل۔ابونواُسواکواھچیپو‬
‫وھچڑےنووایلوںیہنویھت۔وبیل۔’’اتیئوریشباںوامہریوھچکوںیہنویتگلویھت۔مہو‬
‫ےسوایپروںیہنورکیتویھت۔سبوںیمہوالھکیتوالپیتواوروڈایتٹنویھت۔ںیمواُسواکو‬
‫وبڑاھواوروےبوروقنورہچہوآجوکتوالھبوںیہنواپیئووہںواورومتوےنوامںوابپو‬
‫وکوالھبودای۔ںیمواُسوولاہرویکورفنتووکوایدورکویتھٹیبووہںووجواسقویئںویکو‬
‫ٹ‬
‫رطحو مھاریواٹپیئورکاتواھت‪،‬ومتوےنوامںوابپوےکوایپرووکایدوںیہنوراھک۔چسو‬
‫التبئٹوابیل!ومتودےنھکیوںیموےنتجووصعمؾووہ‪،‬وًاتقیقحومتواےنتووصعمؾوںیہنووہ۔‘‘ و‬
‫‪428‬‬
‫ابیلوےنووکشہوانکںواگنوہںوےسواُےسووھگراواوروآںیھکنودنبورکںیل۔وبال‬
‫وساجئ۔راتوتہبوسگرو‬
‫ٹ‬ ‫۔’’ںیموکھتوایگووہں‪،‬وےھجمودنینوآریہوےہ۔متویھبو‬
‫یئگوےہ۔‘‘ و‬
‫وہورھپوروےنوھٹیبویئگ۔ایکچہںوےتیلووہےئوابیلوےکوےنیسورپوےھننوےھننووھگےسنو‬
‫امرےنویگل۔اُسویکواقنتہویکورپواوےئکوریغبوےتھبچووہےئووظفلںوےسو‬
‫ٹ‬
‫اتلڑےنویگل۔وبیل۔’’ںیموےنو مھارےومکحورپورہورمہبتواخومیشوےسواسامؿو‬
‫ابدنھورکورسورپوراھک‪،‬ولچوزپیورگموھچکووپھچورکوںیھمتورشاسمروںیہنوایک۔‬
‫ںیموےنووتوبتویھبووبلںورپویگلوپچویکورہمووٹےنٹوںیہنودیوبجوںیمہو‬
‫ااتسدواجےنوےنوداکھودےورکوآںیھکنوریھپویلوںیھت۔ںیمووتوبتویھبویسکو‬
‫وکوومر ِودوازلاؾوہنورہھٹاواپیئوبجوینیعواورواُسوےکواھبیئوےنوکٹھجورکودورو‬
‫کنیھپودایواھت۔ںیمواجیتنووہں‪،‬وںیہکوہنوںیہک‪،‬وامہریوزدنیگوےکودانمورپو‬
‫وکیئوایسہودہبھواگلووہاوےہووجوےھجموداھکیئوںیہنوداتی۔متوریمیوآوھکنںورپو‬
‫داھکئوےسجومتوےنوھجموےسواپھچوراھکوےہو‬
‫ےسواہھتواٹہئٹواوروےھجمووہوداغو ٹ‬
‫رگمو ُداینوےسواپھچےنوںیمواناکؾووہاجےتووہ۔‘‘ و‬
‫‪429‬‬
‫’’اضیوھچکویھبوںیہنوےہو…‘‘وابیلواکوہجہلووٹٹووھپٹواکواکشرووہایگ۔ و‬
‫’’اضیوھچکوہنوھچکوےہوابیل!‘‘وابونوےنواکیواکیوظفلورپوہبووط ِورواخصو‬
‫زورودےتیووہےئوتخسوےجہلوںیمواہک۔ و‬
‫’’ںیھمتوزہشادوےنوھچکواہکوےہ؟‘‘وابیلووچاکن۔ و‬
‫ریسواکواکیورساوابونوےکواہھتوگلوایگ۔خٹچورکووبیل۔’’ایکواُسوےنووہوداغو‬
‫دھکیوراھکوےہ؟‘‘ و‬
‫’’نن…ںیہنووت…ومتووتوابلکلویلھجووہیئگووہ۔ہہکوراہووہںوہکوایسیووکیئو‬
‫ابتوںیہنووجومتوےسواپھچیئواجےئ‪،‬ووخاہووخماہوےھجمورپاشیؿوہنورکو۔‘‘وابیلو‬
‫ےنو ِزچووہرکواہک۔ و‬
‫’’متورہواُسوصخشورپووگتفگورکےتووہوسجواکوھچکوہنوھچکولمعودلخو‬
‫امہریوزدنیگوںیموواعقوےہورگموہنواجےنوویکںوامںوابپوےکووساؽورپو‬
‫ںیھمتوپچوگلواجیتوےہ۔اتبئٹوانں…واےھچواھبیئواینپوونہبںوےسوھچکواپھچایو‬
‫ںیہنورکےت۔‘‘ووہوتنموامستجورکےنویگل۔اےسیوںیمواکیوربؼوالبووکدنو‬
‫یئگ۔ادنرویہوادنرواسرےودبؿووکوالجورکوراھکورکویئگ۔ابیلوےکوھچکووبےنلو‬
‫‪430‬‬
‫ےسوےلہپویہورھبایئووہیئوآوازوںیموٹھپوزپی۔’’متوےنوامںوابپووکواےسیو‬
‫الھبودایوےسیجووہوےھتویہوںیہن…اُؿواکووکیئوووجدویہوںیہنواھت۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنیسورپورسواکٹےئویکھجوابونویکورپواوےئکوریغبواکیوےکٹھجوےکواسھتورتسبو‬
‫ںیمواُھٹواھٹیب۔ابونواچراپیئوےسوڑلکھویئگ۔ےتلھبنسوےتلھبنسوزنیمورپورگویئگ۔‬
‫یفواوفلرواُھٹورکواچراپیئویکو و‬
‫اپئویکواجبنوےتھٹیبووہےئواُےسوزیتورظنوںو‬
‫ےسووھگرےنویگل۔وہووبال۔’’ہیوےسیکونکمموےہ؟وامںوابپواکوارگووکیئوووجدو‬
‫ںیہنواھتووتومہودوونںوےسیکودیپاووہےئگ؟ومتویھبکویھبکوےبوووقیفوںیمودحو‬
‫ےسوسگرواجیتووہ۔ںیھمتوہیویھبودایھؿوںیہنوراتہوہکومتوایکوےنہکواجریہو‬
‫وہ‪،‬وںیھمتوہیوانہکواچےیہوایوںیہن۔‘‘ و‬
‫اُےسوابیلویکوڈاٹھیئورپوہصغوآای۔وسچوںیموزپویئگ۔ہیوےطواھتوہکویھگو‬
‫دیسیھواویلگنںوےسوےنلکنوواالوںیہنواھت۔ابووجدوہکواخبروےنوابیلووکوےبودحو‬
‫زمکورورکدایواھتورگمووہواانتویھبوالرغوںیہنووہاواھتوہکواانپوہنیسووھکؽورکورھکو‬
‫داتی۔ابونوےنودورسیوشبطواجسویل۔’’دھکیوابیل!ومتوےنویھبکوھجموےسووھجٹو‬
‫ٹ‬
‫ںیہنووبال۔ مھارےوہنموےسوےنلکنوواےلورہوظفلورپوریماو ِدؽونیقیورکاتیلو‬
‫‪431‬‬
‫ےہورگموہنواجےنوویکںومتوبجوامںوابپویکووکیئوابتورکےتووہووتوریماو‬
‫دؽوےنھٹیبواتگلوےہ۔ارگہچوزہشادوےنوےھجموبسوھچکوالتبودایواھت‪،‬وااکنرویکووہجو‬
‫ٹ‬
‫یھبواھجمسودیویھتورگموںیمو مھارےوہنموےسواننسواچیتہووہں۔اتبورکو‬
‫اتھچپئوےگ۔متواجےتنووہ‪،‬وںیمودضویکوینتکو‬
‫افدئےوںیموروہوےگ‪،‬وہنواتبورکو ٹ‬
‫یکپووہں‪،‬واشہواسںیئوواےلوواےعقووکووھبؽوےئگوایک؟‘‘ و‬
‫ابیلووکووھجٹوےکودنلبرَتواٹوروےسواُاترےنوےکوےیلووہودویکمھںورپواُرتو‬
‫آیئ۔ابیلووکوزمکوروزپےتودھکیورکواچراپیئوےسواُرتیواورکپلورکوربونتںووایلو‬
‫ااملریوکتوآیئ‪،‬ووھچےٹواسزئویکودکمچارورتاکریواکےنٹووایلورھچیواُاھٹیئو‬
‫اپئوےسوگلورکوڑھکیووہیئگ‬
‫اورواینپواکیوآھکنورپورھکورکواچراپیئویکو و‬
‫۔’’دھکیوابیل!وےھجموچسوچسواتبدےوورہنوںیمواینپوآھکنووھپڑوولںویگ۔رھپویھبو‬
‫ہنوامےنووتودورسیوآھکنووھپڑوولںویگ۔رھپوامتؾورمعواکیوادنیھوڑلیکووکو‬
‫اُاھٹےئورھپووےگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےکوےجہلویکوینیگنسوےنوابیلووکوالہورکورھکودای۔خیچورکواُےسواِسوےکو‬
‫رطخانکوارادےوےسوابزورےنھکویکووکششورکےنواگلورگمووہواینپوٹہورپو‬
‫‪432‬‬
‫اقمئوریہ۔دنچویہووحملںوںیموابیلواکووحہلصووچٹپووہایگواورووہوتسکشو‬
‫وخردہوادنازوںیمورسواکھجورکووبال۔’’ابون!وامہراووکیئویھبوںیہنوےہ۔ابپ‪،‬وامںو‬
‫ایووکیئورہتشودارورسےوےسو ُداینوںیمووموجدویہوںیہنوےہ۔ریمیورظنوےنو‬
‫ھچکویھبوںیہنوداھکیوےسجوایدورانھکورضوریووہات۔‘‘ و‬
‫ابیلوےکوقلحوےسواکیویکسسوربآدمووہیئواورووہوونٹھگںورپورسورھکورکو‬
‫ایکچہںوےنیلواگل۔اُسوےکووبلںورپودؽواکوداغوزدنیگوںیمویلہپورمہبتوالچمواھتو‬
‫ورگہنوداغوےنواکونںوےکوراےتسودامغورپواغلیرواکولسلستوانبےئوراھکواھت۔‬
‫ابونوےکواہھتوےسورھچیووھچٹورکورفشورپورگیئگواورووہوزتپورکوابیلوےکو‬
‫دقومںوںیمورگویئگ۔ابیلوویکچہںوےکوچیبواہنتیودممھوآوازوںیموالتبوراہواھت‬
‫۔’’ےھجمواتیئوریشباںوےنوولاہروےکورپھچوےکوداںیئواہھتورپووموجدووکڑاو‬
‫رکٹکوےکوڈریھوےسوبتواُاھٹایواھتوبجوںیموضحمودوونیتو ِدونںواکواھت۔‬
‫اگئٹںوواولںوےکوروےنکوےکوابووجدواُسوےنوریمےوےنیسوںیمواسسنواکو‬
‫وصرووھپکنودای۔اُیسوےنوےھجموابیلواکوانؾودایواھت۔اگئٹںوواولںوےنوےھجمو‬
‫’رحایم‘وانہکورشوعورکدایواھت۔بتوےھجموںیہنوملعواھتوہکورحایموایکووہاتوےہ‪،‬و‬
‫‪433‬‬
‫ابیلوایکووہاتوےہ۔رھپوبجوںیمواستواسؽواکووہاووتوںیموےنووچبںوےکو‬
‫اسھتوےتلیھکووکدےتوزدنیمارویکووحیلیوےکووھچپاڑےوےکووگربوےکوڈریھو‬
‫ےلتوآدیھودیب‪،‬وآدیھویلھکووپیلٹودیھکیووتواُےسوابرہوچنیھکوایل۔وپیلٹوےکو‬
‫ٹ‬
‫ادنرو مھاراوووجدوالبلکوراہواھت۔ںیموےھجتواُاھٹورکواتیئوریشباںوےکواپسوےلو‬
‫آای۔اُسوےنودےتھکیوےہوخیچوامریواوروےھجمواہک۔’’لکوومےہ!وہیورحاؾویکولکو‬
‫اہکںوےسواُاھٹوالایوےہووت؟واھبگواورواِےسوریبواںورہنوںیموکنیھپوآوورہنو‬
‫ٹ‬
‫اگئٹںوواےلو مھاریوڑمچیواُدڑیھودںیوےگ‘و…وںیموڈروایگ۔ںیھمتواُاھٹےئو‬
‫ٹ‬
‫رہنوےکوانکرےواچنہپ۔اُسووتقوںیموےنو مھارےودبؿوےسواٹپلوڑپکاواٹہای‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫مھاراورہچہوداھکی‪،‬ورھپوںیموےھجتورہنوںیموکنیھپوںیہنواپایوہکلبواُیہنودقومںو‬
‫اگئٹںوںیموولٹوآای۔اتیئوریشباںووکوداھکورکوںیموےنہکواگل۔’’دھکیووتویہسو‬
‫اتیئ!وینتکووسینہوڑکیوےہ۔‘‘واتیئوےنوداھکی۔آوھکنںوںیموذجہبورتمحورچو‬
‫ایگ۔ریمےواہوھتںوےسونیھچورکوےھجتودےنھکیویگل۔دےتھکیودےتھکیوروےنویگلو‬
‫اورواگئٹںویکویسکوایٹمرویکووہسوامریووجاینووکووکےنسویگل۔اہےئوابون!وںیمووتو‬
‫ٹ‬
‫اُسورظن‪،‬ورظنوںیموےجسوےلہپورظنمواورو مھاریویلہپوددیووکوںیہنووھبؽ‪،‬ووکیئو‬
‫‪434‬‬
‫اورویھبووہاتووتواُےسوےسیکووھبؽواجاتورگمواِؿوابوتںواکوھچکویھبواحلصوںیہنو‬
‫ےہ۔وھبؽواجےنوںیمواعتیفوےہ‪،‬وںیمووھبؽوایگووہں‪،‬ومتویھبوالھبودو۔‬
‫وساجئٹ‪،‬وےھجمووسےنودو۔‘‘ و‬
‫ویںواگل‪،‬وےسیجوابونوےکودبؿوےسوامتؾووخؿوڑچنوایگووہ۔یٹھپویٹھپواگنوہںو‬
‫ےسوابیلووکودےنھکیویگل۔وھبالواھبالوابیلوانتکوانھگواوروادنروےسووبضمطواھتوہکواِؿو‬
‫دنچوایقتموںیگووظفلںووکوربوسںوےسواھبنسےلواُسوےکواسھتووساتواتھٹیبو‬
‫اھتورگمواےنپواہوھتںودیووہیئورگوہںووکووھکاتلوںیہنواھت۔وکستواکووطلیو‬
‫دوراہینوسگراووتوابونوےنووطلیواورورسدوآہورھبورکواہک۔’’ابویھجمس‪،‬واگئٹںو‬
‫واےلوھجتوےسوویکںورفنتورکےتوےھت۔ویکںورہووکیئوےھجتوامرےنوےکو‬
‫درپوراتہواھتورگموےھجمووکیئوڑھجاتکوںیہنواھت‪،‬وامراتوںیہنواھت۔اشدیواِسوےیلو‬
‫و‬
‫ہکوںیمواتیئوےکواسھتوامتؾووتقویٹمچوریتہویھت۔رگموابیل!واکیوابتویکو‬
‫ھجمسوںیہنوآیئوےھجم۔مہوےنووہواگئٹںووھچڑودای‪،‬ورھپواُسوےعلضوےسولکنو‬
‫آےئواورورجہتورپورجہتورکےتووہےئواہکںوےسواہکںوچنہپوےئگورگمو‬
‫امہریودبیبیصنویھبوامہرےودقومںورپویتلچوآیئ۔ااتسدواجےنووکوےسیکوہتپو‬
‫‪435‬‬
‫الچ‪،‬واشہواسںیئووکوسکوےنوالتبایواوروزہشادوکتوہیوربخوےسیکوچنہپویئگ؟‘‬
‫‘و‬
‫ابیلواکورسواکھجووہااھت۔رہچہوریغتمواھت۔ریپوںوےسویٹپلوابونووکوچنیھکورکوےنیسو‬
‫ےسواگلےتووہےئوںیگمشخورظنوںوےسودےنھکیواگل۔اکیتپنووہیئوآوازوںیمووبال‬
‫۔’’ااتسدواجےنووکواگئٹںوےکوڈبےھواکولوولاہروےکورٹکوڈراویئروےٹیبوےنو‬
‫ریمےوابرےوںیموالتبایواھت۔اُسوثیبخووکوہیوربخوںیہنویھتوہکوزمےویکو‬
‫ربخوانسےتووہےئووہواچروزدنویگںوےکووخاوبںووکوربابدرکےنواگلوےہ۔‘‘ و‬
‫’’اورواشہواسںیئووک؟‘‘ و‬
‫’’اشہواسںیئووکوںیموےنووخدویہوالتبودایواھت۔اُسوےنواکیورشتبواضیو‬
‫الپایواھتوہکوریماودامغواےنپواایتخروںیموںیہنوراہواھت۔وہووپاتھچوایگ‪،‬وںیموےبو‬
‫انچئٹوالتباتوایگ۔وہورشتبوڑباوزمےواکواھت۔یئکو ِدونںوکتو‬
‫اایتخرواوروےبو و‬
‫زمہوداتیوراہ۔وںیمونیقیوےسوںیہنوہہکواتکسوہکوریمیوزابؿواُسورشتبوےکو‬
‫ٹ‬
‫ذاےقئوےنووھکیلویھتوایو مھاریوذاتوےسوےبواحتاشوایپروےن…‘‘وابیلواکوہجہلو‬
‫دتبرجیورکبوواالتبواکوامغزیووہاتواجاتواھت۔ و‬
‫‪436‬‬
‫’’اشہواسںیئوےنوزہشادووکواتبودایواوروزہشادوھجموےسورفنتمووہرکوتہبو‬
‫ُدوروالچوایگ۔ںیمویھبکویھبوواُسوےبوریغتوااسنؿووکواعمػوںیہنورکوںو‬
‫یگ۔اہےئودخا!ووتواےسیواطیشونںویکوریسواینتودرازوویکںورکداتیوےہوہکووہو‬
‫مہوےسیجوڑیکوںووکمڑوںوےکودبونںورپواژداہونبورکورھپواجیتوےہ۔‘‘ووہورھپو‬
‫زتپورکوروےنویگل۔ابیلواُےسواھبنسےنلواگل۔وحہلصودےنیواگل۔ و‬
‫اےسیوںیموابونوےکو ِدؽوںیموتبحمواکواکیودرایو ڑ‬
‫بورکوایغطںودارووہایگ۔‬
‫رسادنگفیگوےکواعملوںیمورظنواُاھٹورکوابیلوےکورہچےواکووطاػوایک۔اُسویکو‬
‫تمظعوےکووضحرودؽودجسہورسیووہایگ۔ایسہوداھکیئودےنیوواےلواکونموانتکو‬
‫اُالجواوروافشػواھت۔اکیووھچیٹویسوابت…واکیووھچاٹواسو ُدھک…ودوورحوفںورپو‬
‫لمتشمواہکینووکوینتکودصاتقواورواامیدناریوےسوابونوےسواپھچاتوآایواھتوہکو‬
‫دابئواکواسانموہنورکانو‬
‫ااسحسوورتمکیوےکو ٹ‬
‫ِ‬ ‫اُےسودھکوہنوےلم۔اُےسویسکو‬
‫زپے۔وہوےسجوآجوکتوےبوووقػویتھجمسوآیئویھت‪،‬ووہوانتکووسھجورَبواورو‬
‫ربتعمواھت‪،‬وہتپوالچووتودؾووخبدورہویئگ۔ریغووسحمسوادنازوںیموابیلوےکوریپوںو‬
‫یکواجبنوکسھکویئگ۔ابیلوھجمسوہنواپایورگمووہوکھجورکوریپوںووکووچےنمویگل‪،‬و‬
‫‪437‬‬
‫اگؽورزگےنویگلواوروربػورزگےنوےکوببسووتمرؾووہےنوواےلوریپوںووکو‬
‫بویگل‬
‫نوورگؾواپینوےسودحتواچنہپےنویگل۔ےبورطبووظفلںوےسواہکینو ُ و‬
‫۔’’اہےئوابیل!وریماو ُداینوںیمووکیئوںیہنورگموریمیوامتؾورتورحامںویبیصنو‬
‫ٹ‬
‫مھاریواانپتیئورپورقابؿ!وےھجمومتوہنوےتلم‪،‬وبسوھچکولمواجاتوتویھبوںیمو‬
‫اشدیورایضوہنووہاپیت۔متولموےئگ‪،‬وےنھجمسویگلووہںوہکو ُداینولمویئگوےہ…ومتو‬
‫اؿوزپھوںیہن‪،‬ومتواجلہواورودبوصرتوںیہنوہکلبو ُداینوںیمومتوےسوڑبھورکو‬
‫ٹ‬
‫وکیئوںیہن۔ مھاریوتبحموےسوڑبھورکوھچکویھبوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواُےسوریپوںوےسواٹپلورےنہودای‪،‬وڑیھچاوںیہنوہکلبواکیوآزردہ‪،‬ویکھتو‬
‫اتئو‬
‫یکھتواوروےبواجؿویسورکسماٹہواُسوےکووبلںورپوڈیتلھواشؾوےکو و‬
‫اقفویکوآرخیوالیگلویکوامدننورہھٹویسویئگ۔دؽورپورمعورھبوےکولےووبھجو‬
‫ےنورفاتغوشخبودیویھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ُِدؿورپو ِدؿواخیلواذلینہویکوتیفیکوںیموسگرےتواجرےہوےھت۔اُسو‬
‫ےنواکجلوےسوتہبویسوایٹھچںورکوںیلووتو ِدؽواچردویاریوےکوادنرو‬
‫‪438‬‬
‫رھبےووہےئوانددیہوسبحوےسورھبےنواگل۔ےبودایھؿویتھٹیبووتو‬
‫دویارںیوہنعطوزؿووہےنوںیتگلو’اےوےبوبسنوہنیسح!واِرتاورکویتلچو‬
‫وہووتومتورپوآامسؿویھبودنخہوزؿووہاجاتوےہ۔رسواکھجورکویتھٹیبووہووتو‬
‫ٹ‬
‫زنیمو مھارےورخنےورپواتشگنودبدناںووہواجیتوےہ۔اانپوآپو‬
‫المہظحورکو‪،‬ودبؿوےکونجواُاجولںووکومتواےنپونسحواکواحلصو‬
‫یتھجمسووہووہواکیوادتبایئوانگہوےکورَپ ُوردہوںیہ۔دابھورونشورَتووہ‪،‬و‬
‫بتویھبورُباواتگلوےہ۔اینپواواقتوںیموراہورکو۔‘‘ و‬
‫و‬
‫وہوےبونیچووہاجیت۔وسیتچ۔’’ ُداینوںیموریمےوےسیجواؿوتنگوووجدواسںیسنو‬
‫ےلورےہوںیہ۔اسوسنںوںیموانتکونفعتورھباوےہ‪،‬ووکیئووساتھگنوںیہن۔ریمےو‬
‫یسیجوانتکوافاتخںیئوےلھکوآامسونںویکوووتعسںوںیمورپوازانکںوںیہ۔وکیئواُؿو‬
‫الچےنویکورجأتوںیہنوراتھک۔روگنںوےسورھبےواہجؿو‬ ‫ےکورَپوںورپویچنیقو س‬
‫ٹ‬
‫ںیموالدعتادوایلتتںوا وھکیکلیکاںورکیتورھپیتوںیہورگمووکیئواُؿوےکورَپوںوںیمو‬
‫تواگڑورکوآزادیوبلسوںیہنورکات۔ےھجمویہوویکںو ُداینووبجمرورکیتوےہوہکو‬
‫ِو‬
‫‪439‬‬
‫ںیمواےنپودبؿوںیمواےنپوڈکنواکوزرہوومسورکوےبودؾووہاجئٹں۔یسکوےکو‬
‫اپسوبسنواکونیقیوںیہنوےہ۔وکیئواکلمواامتعدوےسوںیہنوہہکواتکسوہکواُسو‬
‫یکوقیلختوںیموںیہکوےبواامیینواکوجیبوںیہنووبایوایگ‪،‬ورھپوھجمورپ‪،‬وابیلورپ‪،‬وویکںو‬
‫ُداینوےکواقونؿ‪،‬و ُداینویکوزابںینویتکپلوریتہوںیہ۔‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫اتیئوریشباںواکوسکعوآہنیئٔووتقونبورکواگنوہںمیکںورہھٹواجاتو’’یلگپ!و مھاراو‬
‫اھبیئوںیھمتووکڑےورکٹکوےسواُاھٹورکواِسوےیلوریمےوآنگنوںیموالایواھتو‬
‫ٹ‬
‫ہکو ومھاریویتلچو ُریتکواسوسنںواکورہتشواحبؽورےہ۔ہیوںیہنووساچواھتوہکومتو‬
‫اینتودنلبیورپواُڑےنوےکووخابودےنھکیووگلویگ۔ںیموریتےوقلحوںیمودودھو‬
‫ٹ‬
‫یکووبدنںیواکپٹویتکسویھت‪،‬واکپٹیتوریہ؛و مھارےولبقتسموںیموانؾوووبسنویکو‬
‫نٹوےنشخبوواالورسواہکںوےسوالیتووجوےھجتواہجؿورھبوںیموربتعموراتھک۔ےھجمو‬
‫اعمػورکدانی…وںیھمتوزدنہورےنھکویکووخاشہوابیلوےکوےھننوےسوےنیسوںیمو‬
‫رپواؿوڑچیھویھت‪،‬وریمےوںیہن۔ںیمواِسوذعابووکولبقوازووتقواچہپیتنو‬
‫ٹ‬
‫یھتووجوآجو مھاریوزدنیگوےکوےلھکوآامسؿورپوایقتمونبورکووٹٹوزپاو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫‪440‬‬
‫اکولوولاہروےکواہوھتںوابیلویکورمکورپوےنگلوواالورہو ُودھکوزیخوداغوآجویھبواینپو‬
‫وپریوآبوواتبوےسواُسویکواگنوہںوالملھجاتوراتہواھت۔ےلہپواوروزابؿووباتلو‬
‫اھت‪،‬وآجواُسویکووبیلودبؽویئگویھت۔وہواھجمسوراہواھت۔’’وتویتھجمسوریہوہکوںیمو‬
‫رمکورپواعریضونمیشنوانبےئواھٹیبووہں‪،‬وںیہن…واضیوںیہنوےہ۔ںیمووتووہوداغو‬
‫ٹ‬
‫وہںووجو مھاریوزدنیگوےکوانہتخپودبؿورپوازؽوےسواٹمچووہاووہں۔ربقوکتو‬
‫ٹ‬
‫مھاراواھچیپورکوںواگ۔متوےنوابیلوےکوایسہودبؿووکووکٹرےتووہےئویہیوھجمسو‬
‫ایلواھتوہکوںیمورصػوابیلووکوفیلکتواچنہپاتووہں‪،‬ںیہن…واضیوںیہنوےہ۔ںیمو‬
‫متودوونںویکوزدنیگووکوذعابوانبےنوواالووہں۔‘‘ و‬
‫اُاتسدواجےنواکولَپوںیمودبےنلوواالوروہیوایدوآےنواگل۔وہووساچورکیتویھتوہکو‬
‫س‬
‫ابووخایشںوہشیمہواُسوےکورسورپو ُمالیتورںیہویگ۔ںیہن…واضیوںیہنووہا۔‬
‫رسوےبواسابئؿووہرکو ُدےنھکواگلواھت۔ااتسدواجانںوویںوڑھبکورکوےھچیپواٹہواھتو‬
‫ےسیجووہوارگواےنپوریپوںورپوڑھکاورےہواگووتولجورکواخرتسکووہاجےئواگ۔‬
‫اےسیویہوزہشادودبکورکدورووہایگواھت۔اُسوےکووبلںورپوےبواایتخرووکشہو‬
‫لچموایگ۔’’اہےئوزہشاد!ومتوےنواہکواھتوہکومتوریمےودبؿووکوںیہن‪،‬وریمیو‬
‫‪441‬‬
‫روحووکواچےتہووہ۔دبؿورپوزپیوولسںیٹودھکیورکوانکرہوشکووہےئگ‪،‬وایکویہیو‬
‫رمدواکووقؽواھت؟…ودھکیوول‪،‬وآںیھکنووھکؽورک‪،‬ووغروےسودھکیوولو!وریمےو‬
‫آالشئوزدہودبؿوےکوادنروینتکودقمسوروحوامسیئووہیئوےہ۔متوےنوداھکیو‬
‫یہوںیہنواُےسوہکواُےسووتودخاوےنوقیلختوایکوےہ‪،‬ویسکوےکہبووہےئووجڑےو‬
‫ےنوںیہن؛وںیموےنووتواینپوروحووکواشہواسںیئویکوآوارہواوروانگہوآولدووٹپلںو‬
‫ٹ‬
‫ےسووخؿوےکووخؽوںیموٹیپلورکو مھارےوےیلووفحمظورکوایلواھت؛ورھپومتو‬
‫ویکںودزیلہِواجںورپوآرکوٹلپوےئگ؟‘‘ و‬
‫وہوےبودایھینوںیمواےنپودبؿوےکووضعووضعووکووسیتھگن۔ںیہکوقیلختواکرویکو‬
‫وخوبشرہویئگووہ‪،‬وںیہکووکیئوایبنجوابسویفخمووہ‪،‬وںیہکووکیئودبشودنکہووہ…وھچکو‬
‫یھبوںیہنواھت۔یھبکووکےنسویتگل۔’’اہےئواظومل!وےھجمونَجورک‪،‬و ُداینوےکواسےنمو‬
‫اہوھتںویکووھجیلوںیمورھبورکوالےت‪،‬ورھپوےلھبورمواجےت۔ ُداینوھجمورپو’وھتو‬
‫وھت‘وہنورکیتوہکلبومتودوونںوےکووحاےلوےسووپرتوایخؽورکیت‘‘… و‬
‫ِو‬
‫وصرتواحؽوںیموالوڑھکاورکیتوسجو‬‫یھبکووخدووکواُسوانددیہواوروریغودیمہفہو‬
‫ےنواکیوامںووکواےنتوریغورطفیواورواندنسپدیہواکؾورپووبجمروایکواھت۔اےسیو‬
‫‪442‬‬
‫ںیمووعرتوےکورطفیوزمکوروولہپئٹںورپودؽوڑکےنھواتگل۔وہوکھتویئگ۔‬
‫ولوگںورپواشیکورےتہووہےئوولوگںوںیموےنلھگوےنلمواکووسےنچویگل۔اضیویہو‬
‫وہاتوےہ۔زمخوردیسہورہورہورکوامسجویکورطػواتٹلپوےہ‪،‬ورواتھٹوےہورھپواُیسو‬
‫وگدوںیموےنکمہوےکوےیلوےبونیچووہےنواتگلوےہوےسجوےبووتریقوھجمسورکو‬
‫کٹھجودایواجاتوےہ۔ و‬
‫لسلسموومابلئووفؿوےکودنبوےنلمورپویچکوڈوروےسودنبےھواعقشوےکوربصواکو‬
‫امیپہنوربلسیووہایگ۔وہورسوےکولَبواتلچووہاودروازےورپوچنہپوایگ۔دروازےو‬
‫ےکوبقعوںیموااتسیدہوابونےکوریغورمیئوووجدووکووسحمسورکےکووبال‬
‫۔’’ریمےوربصواکوااحتمؿوےنیلووایل!ودروازےووکواکیوذراووھکؽورکوےھجمواینپو‬
‫ٹ‬
‫کلھجوداھکودو۔چسوامونوہکو مھاریوےبو ُریخوےکوببسوریماودؾوےنٹھگواگلو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫وہورلزیتووہیئوآوازوںیمووبیل۔’’ںیموےنوںیھمتودروازےورپوآےنوےسو‬
‫رواکواھت۔اےسیویہوےھجمودبانؾورکےنوےکوےیلودروازےوکتوےتچنہپورےہووتو‬
‫ےھجموہلحموواےلواہیںوےسواکنؽواگھبںیئوےگ۔‘‘ و‬
‫‪443‬‬
‫بورکووبال۔’’ایسیویکویسیتوہلحموداروںویک!ومتورپواُیلگنواُاھٹےنوواےلواکو‬
‫وہو ڑ‬
‫دؾوزنیموےسواُاھٹودوںواگ۔متوزبدولںویسیجوابںیتورکیتووہیئوڑبیوبیجعو‬
‫یتگلووہ۔‘‘ و‬
‫’’متویھبودویاونںویکورطحوےبواتیبوداھکورکوےھجمورپاشیؿورکےتو‬
‫وہ۔‘‘ و‬
‫’’دویاہن‪،‬ودویایگنورھبیوابںیتوںیہنورکےواگووتواتب‪،‬وایکورکےواگ؟‘‘و‬
‫وہوسنہورکووبال۔’’ےھجموادنروآےنودووزیلپ‘‘! و‬
‫وہوںیہنوامین۔دروازےووکووھتڑاواسووھکال۔آدےھواچدنووکودرھیتورپواُاترےتو‬
‫وہےئورکسمایئواورورھپوپھچویئگ۔وبیل۔’’سب!ومتوابوےلچواجئٹ‪،‬ووکیئودھکیو‬
‫ےلواگووتوابںیتوانبےئواگ۔‘‘ و‬
‫وہو ِدؽویکویہکواورامتؾواؿویہکواُسوجکومہفورپآاکشرورکےنوآایواھت۔اکشرو‬
‫وہرکوےنٹلپواگل۔ےتٹلپووہےئوکٹھٹوایگ۔وہےلوےسووبال۔’’یھبکواانتووتقووتو‬
‫شخبودووہکوںیمومتورپواانپوآپوایعںورکوکسں۔متویتلموٹہ کیںہوٹ‪،‬ووفؿویھبو‬
‫‪444‬‬
‫دنبوریتھکووہ‪،‬وویںواتگلوےہوےسیجوزدنیگواکورہودروازہوھجمورپودنبووہایگوےہ۔‬
‫ھجمسوںیموںیہنوآاتوہکوریمےواسھتوایکووہےنوواالوےہ۔‘‘ و‬
‫اُسواکو ِدؽوےسیجویھٹموںیموآایگ۔ےبودایھینوںیم‪،‬وتلجعوںیم‪،‬واےنپووخؽو‬
‫ےسوکبھبورکونکلیےووہےئوھچکوانہکواچیتہویھتوہکوالجوےنوزابؿویکوونکو‬
‫ڑکپویل۔وہویئکواسوتعںوکتوامھتوراہ‪،‬واُسوےکووبلںوےسووھپےنٹوواےلو‬
‫وگشےفواکوااظتنرورکاتوراہورھپوامویسووہرکواےنپورھگویکواجبنوڑبھوایگ۔ابونو‬
‫ےنودروازےوےسواھجکنورکوداھکی۔اجےنوواےلویکوتشپوداھکیئودےو‬
‫ریہویھت۔رکشوےہوہکویسکواوروےنواکرماؿووکواُسوےکودروازےورپو‬
‫ڑھکےوںیہنوداھکیواھت۔اعتیفورھبیواسسنوڑھپیھپوںوںیمواُاترورکوٹلپو‬
‫آیئ۔ و‬
‫وچبںووکوزپاھرکواتسسےنویھٹیبویھتوہکوینیعواکووفؿوآایگ۔اکؿوےسواگلےتو‬
‫وہےئویکہچ۔’’یسیکووہ؟‘‘ و‬
‫‪445‬‬
‫ٹ‬
‫’’اکیودؾورفٹسوالکس!ومتووہک‪،‬و مھاریویئنوقشعواہکینوںیمووکیئو‬
‫اجدناروومڑوآایوایوایھبوکتوضحمورکداروںواکواعترػولچوراہوےہ؟‘‘وینیعو‬
‫ےنووشخوےجہلوںیمووپاھچ۔ و‬
‫احؽودؽوآاکشرورکےنویکومہمواکوآاغزورکدایوےہ۔‘‘ و‬
‫’’اُسوےنو ِ و‬
‫ٹ‬
‫’’ مھاریوآوھکنںیےووجاًابوزغؽوڑیھچی؟‘‘ و‬
‫’’وکبوتم!‘‘وابونوےنواکیوذراواجلورکواہکو’’وہوتہبوااھچوےہ۔ںیمو‬
‫اچیتہووہںوہکوااھچویہورےہواورواےنپولبقتسمورپواگنہورےھک۔‘‘ و‬
‫’’ےسیکونکمموےہوہکوںیھمتودےنھکیوےکودعبووہو ُداینوںیمویسکواورو‬
‫رطػودےنھکیویکورجأتورکے۔‘‘وینیعوےنوڑیھچا۔ و‬
‫ڑیھچےواجےنورپوےبواسہتخوڑھچویئگ۔دےبودےبووظفلںوںیموہعلقودنبو‬
‫اجؿویکوریخستوےکوےیلواکرماؿویکورُپوجشوویروشںواورولیصفِواجںویکو‬
‫رلزوشںواکواوحاؽوانسےنویگل۔انسےتوانسےتورواہیسنووہرکووبیل۔’’ینیع!ودؽو‬
‫ڈراتوےہ۔ڈرےتوڈرےتواہھتوڑباھاتوےہوابمداہکویلیھتہوااگنروںوےسورھبوہنو‬
‫اجےئ۔ںیموےلہپویکورطحوانداونںویکورطحودقؾوڑباھئٹں‪،‬ووہوریمےواُےلجو‬
‫‪446‬‬
‫ٹ‬
‫اھبٹورکوےھچیپوٹہواجےئ‪،‬وےسیجو مھارےواھبیئوےنو‬
‫تووںیموےپھچولیمووکو ْ و‬
‫آھکنوریھپویلویھت‪،‬ووتوایکووہاگ؟وںیمواکیویہولیھکوینتکورمہبتوےنلیھکواکو‬
‫وحہلصوابدنوھں؟‘‘ و‬
‫ینیعووچیکن۔’’ںیموھچکویھجمسوںیہن…ومتوایکوانہکواچیتہووہ؟‘‘ و‬
‫وہورکایہ۔’’ںیمووجوہہکوریہووہں‪،‬ومتوہبووخیبوھجمسوریہووہ۔ےھجموابیلوےنو‬
‫التبودایوےہ۔‘‘ و‬
‫ینیعورُبیورطحوزگڑباویئگ۔’’ایکواتبایوےہوابیلوےن؟‘‘ و‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫’’ویہوسجوےنو مھارےونَمووکوھجموےسوریھپودایواورو مھارےو‬
‫اھبیئوےنویھٹمووھکؽورکورتیویکورطحوےھجموزنیمورپورساکودای۔ینیع!ودھکیو‬
‫وت…ومتودوونںوےنوےھجمواُسورجؾویکوزساودیووجورسےوےسوںیموےنوایکویہو‬
‫ںیہنواھت۔دخاویھبویسکوےکوانگہویکواپداشواکووبھجواُسویکولسنورپوںیہنو‬
‫ڈااتل۔متویھبووتواُیسودخاوےکوامےننوواےلووہووجواعمیفوےکواہبےنوڈوھڈناتو‬
‫ےہ۔‘‘وابونواکوہجہلورھبّاوایگ۔ و‬
‫‪447‬‬
‫ینیعووکوپچوگلویئگ۔ابونوےنودنچواثےئنواُسوےکووبےنلواکوااظتنروایک‪،‬وامویسو‬
‫وہرکووبیل۔’’ینیع!و ُروسایئواکوداغوریمےوزا ِدوورفسوںیموراہورگموےھجموملعوںیہنو‬
‫اھتوورگہنویھبکواسامؿوابدنھورکورسورپوہنوریتھک۔اکیورہشوےسودورسےورہشو‬
‫اکودصقوہنورکیت۔ہنواجےنو ُداینویسیکوےہ؟وولگولتقورکےتوںیہ‪،‬ووخؿواپھچو‬
‫ےتیلوںیہ‪،‬وابتورکےتوںیہ‪،‬وابتواکوڑگنتبوانبےنووایلوزابونںورپولفقواگلودےیو‬
‫ںیہورگمومہونہبواھبیئواکیوانرکدہورُجؾویکو ُروسایئواکو ُ‬
‫دبنوداغورمعورھبوںیمو‬
‫الٹھجوںیہنواپےئ۔ےھجموڈرواتگلوےہ۔نجووااعقتوےنوںیمہ‪،‬وزہشادواورواسںیئو‬
‫رپوربہنہوایک‪،‬وویہوےھجمواکرماؿویکورظنوںیموانربتعمورکدںیوےگ۔ںیمواکیو‬
‫ٹم‬
‫ابرورھپوےنسبوےسوےلہپواُڑجواجئٹںویگ۔ ھیووہک!وںیموایکورکوں؟‘‘ و‬
‫ینیعوےنوآہورھبی‪،‬وےنلھبنسویکووکششویکورگمواناکؾووہیئگ‪،‬وہبودصودہجو‬
‫وبیل۔’’ ِدؽورُباوتمورکو۔ںیمولکووفؿورکوںویگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنوابونواکووجابوےنُسوریغبوراہطبوعطقنمورکدای۔ابونوےنوےبواجؿوادنازو‬
‫ںیموومابلئووفؿواینپووگدوںیمورھکودای۔وہو ِریواکؽورکےنواکوارادہوںیہنو‬
‫‪448‬‬
‫ریتھکویھتوویکںوہکواُےسوہبووخیبوملعواھتوہکوینیعوےنووسےنچواکووتقوایلو‬
‫ےہ۔وہوابونویکوریغووتمعقوابتونسورکوربھگاورکوالوجابووہیئگویھت۔ و‬
‫ابیلوےکوآےنوکتووییہنویھٹیبوریہ۔لسغواخےنوںیمواسھگووتوبسحِوومعمؽو‬
‫وچاھلواھبنسؽورکوھٹیبویئگ۔ابیلوےنواُسویکووھجیلوںیمودنچوونٹورےھک‪،‬و‬
‫آوھکنںمیکںوآںیھکنوڈاںیلواورورکسماورکواہک۔’’اگڑیواکووبٹنواکچپووہاو‬
‫ی‬
‫ےہ۔ںیہکوا کسیوڈٹنووتوںیہنووہایگ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنووطلیواسسنوقلحوںیمواُاتری‪،‬واکیورظنوابیلووکداھکی۔رہووُسوایپرو‬
‫یہوایپروومزجؿوداھکیئودایووتواُسواکو ِدؽورےنھکووکوےکیھپو ُروورکسماودی۔‬
‫ٹ‬
‫وبیل۔’’ابیل!ومتوےنتکواےھچووہ۔ارگو ُداینوےکوامتؾوابیسو مھارےوےسیجورفاخو‬
‫ِدؽواوروقفشمووہاجںیئووتوہیو ُداینوتنجونبواجےئ۔‘‘ و‬
‫’’لکشموابںیتوہنورکو‪،‬ودیسیھودیسیھوابتورکو۔‘‘وابیلوےنواُسوےکو‬
‫رقبیویہووچیکوٹیسھگویل۔ و‬
‫’’ںیھمتوریمیوابںیتوھجمسوںیموںیہنوآںیتوایک؟‘‘ووہوہنموالھپورکو‬
‫وبیل۔ و‬
‫‪449‬‬
‫وہووکیئووجابودےیوریغبواکیوکٹواُےسودےنھکیواگل۔وہوالڈوےسوربمہووہیئگ‬
‫۔’’اےسیوایکودھکیورےہووہ؟‘‘ و‬
‫’’دھکیوراہووہں‪،‬ولَپولَپودبیتلووہ‪،‬ووھجٹوومٹواکوہنموالھپیتووہواورو‬
‫آوھکنںوےسورکسمایتووہ۔دخاورکےوریمیوایپریویسونہبواےسیویہوامتؾو‬
‫رمعورکسمایتورےہواوروںیموداتھکیوروہں۔‘‘وابیلوےکوےجہلوںیمو ُداینورھبواکوایپرو‬
‫ٹمسوآای۔’’ابون!و ُداعورکو‪،‬وداکؿواےسیویہویتلچورےہووتوانیقیومہواسؽوڈزیھو‬
‫اسؽوںیمواانپورھگورخدیےنوےکواقلبووہاجںیئوےگ۔‘‘ و‬
‫ابونوےکو ِدؽوےسووہکواُیھٹو’رھگو‪،‬واکمؿوایووحیلی…وبسواکیوےسوںیہ۔‬
‫اینبدوںویکواپدیئاریویکواخرطوانتجویھبووخؿواچنیسواجےئ‪،‬واکیوےکٹھجوںیمو‬
‫زںیمووبسووہاجےتوںیہواوروآبوایروںووکولچکودےتیوںیہ۔‘ و‬
‫ابیلویکو ِدؽوآزاریوےکوببسووبلںووکوچنیھبورکومینوارسفدہوےجہلوںیمو‬
‫وبیل۔’’ںیمو ُداعوںیہنورکوںویگووتواورووکؿورکےواگ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوداھکیوہکوایھبوکتواخبرویکونکھتوابیلوےکورہچےوےسوایعںویھت۔‬
‫وہوایھبووپریورطحونتودرتسوںیہنووہاواھت۔اُسوےکواگؽورپوایپروےسو‬
‫‪450‬‬
‫اہھتوریھپا‪،‬ورھپواُسواکوڑباواسووبضمطواہھتوڑکپورکواےنپوےنٹھگورپوراھکواورواُسو‬
‫رپاانپواگؽواکٹودای۔روحوکتوظفحتواکواجدناروااسحسواورامطتینواُرتویئگ۔ےبو‬
‫وخدویسویھٹیبورفشووکووھگریتوریہ‪،‬وآیگتسہوےسو ِدالہسودےنیوےکوےسوادنازو‬
‫ںیمووبیل۔’’ںیمواےنپواھبیئوےکوےیلواکیوایپریویسو ُدنہلوالتشورکریہو‬
‫وہں۔دخاوےسوامیتگنووہں‪،‬ودخاوےکودنبوںوےسوامیتگنووہںواورورسواکھجےئو‬
‫اینپووھجیلوںیمواھجیتکنوریتہووہں۔بجولمواجےئویگ؛وبتوںیمہواےنپورھگو‬
‫یکورضورتوزپےویگ۔ےھجمس؟‘‘ و‬
‫وہوھجمسورکورکسماایورھپاانپورھکدراواہھتولمخموےکوےچینوےسوڑبےوراسؿوےسو‬
‫چنیھکورکواُسویکوکمچودارزوفلںووکوڑیھچےنواگل۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ریمساوےنواُےسودالہورکورھکودای۔اکجلوےسووایسپورپوراےتسوںیموڑبےواچ ٹئو‬
‫ٹ‬
‫ےسوالتبےنویگل۔’’ مھارےواعقشوےنوہشیتواےنپواہوھتںوںیمواھتؾوایلوےہ۔‬
‫ابورھتپوںواکوہنیسورُپواگشػووہاگوایواعقشواکورس‘‘… و‬
‫وہووچیکن۔’’ایکوبلطم؟‘‘ و‬
‫‪451‬‬
‫ریمساواکیواداوےسورہھٹویئگ۔آوھکنںوںیمووشیخورھبورکووبیل۔’’اکرماؿوےنو‬
‫ٹ‬
‫امامواورواپاپویکودعاتلوںیمو مھاراودقمہموتیجوایلوےہ۔اُسوےنوےلھکووظفلںو‬
‫ںیموداکمھایوہکوارگواُےسوابونوںیہنویلمووتووہورھگووھچڑورکوالچواجےئواگ‪،‬ویسکو‬
‫ٹ‬
‫وکوزدنیگورھبوںیہنوےلمواگ۔رھپواماموےنوےھجمورکدیورکدیورکو مھارےوابرےو‬
‫ںیمووپاھچ۔ںیموےنواھبیئویکوامحتیورکےتووہےئوںیھمتو ُداینویکووموجدہو‬
‫ارسپاورقارودای۔ہتپوےہورھپوایکووہا؟‘‘ و‬
‫وہورہااسںورظنوںوےسواُےسودےنھکیویگل۔رسفتسمووہیئ۔’’ایکووہا؟‘‘ و‬
‫وہوونصمیع سواموییسوےسووبیل۔’’وہانوایکواھت؟واپاپواوروامامواھبیئویکواکیویہو‬
‫ُٹ‬
‫دیکمھورپو ھسووہےئگواورو…اور‘‘… و‬
‫اُسوےنواجؿووبھجورکواانپورقفہواکٹواکٹورکوادوھراووھچڑودای۔ابونوےنوہنو‬
‫نیقیورکےنوےکوےسوادنازوںیمواہک۔’’رگموہیوابںیتووتوتہبولبقوازووتقو‬
‫ںیہ۔ہنواجےنومتوولگورایئواکواہپڑوانبےنورپوویکںوےبورطحو ُتوواجےتو‬
‫وہ۔اکرماؿوایھبویسکوزنمؽوکتوںیہنواچنہپواوروہنویہوےھجمواشدیویکووکیئو‬
‫دلجیوےہ۔ںیموایھبوزپانھواچیتہووہں۔‘‘ و‬
‫‪452‬‬
‫ٹ‬
‫ریمساوےنوڈاھرسودنباھیئ۔’’وتووکؿواسوایھبو مھاریواکرماؿوےکواسھتو‬
‫اشدیووہریہوےہ‪،‬وایھبووتورصػووجاینورھبیواِسووبلتورپواکرماؿوےکو‬
‫انؾواکولبیلوےگلواگواوروسب‘‘… و‬
‫وہویفنوںیمورسوالہےتووہےئووبیل۔’’ںیہنوریمسا!واےنپواھبیئووک‪،‬واےنپووادلنیو‬
‫وکوبلواشکیئوےسورووک۔ںیمواےسیوروویںویکولمحتموںیہنووہں۔‘‘ و‬
‫’’ویکں؟‘‘وریمساواڑویئگ۔ و‬
‫’’ریمےواھبیئویکواشدیووہیگ‪،‬واھبیھبوآےئویگواورووہوریمےو‬
‫لبقتسمواکوہلصیفورکےویگ۔‘‘وابونوےنودقرےودرتشوےجہلوںیمواہک۔’’اہں!و‬
‫ارگ‘‘… و‬
‫اُسوےکوقلحوںیموینیعویکوزابؿوےنلھکویگلویھت۔وبےتلووبےتلو ُرکویئگ۔ایھبو‬
‫ریتوامکؿوںیمواھت۔اکیوابروامکؿوےسولکنواجاتووتوزدنیگورھبوےنٹلپوواالوںیہنو‬
‫اھت۔ و‬
‫ریمساوےنواےھبنچوےسوداھکی۔’’ایکوارگ؟‘‘ و‬
‫‪453‬‬
‫اُسوےنودلجیوےسوابتوانبیئ۔’’ںیموےنہکویگلویھتوہکوارگوابیلویکواشدیو‬
‫وہاجےئووتواِسووموضعورپووسانچواتنبوےہوورگہنوںیہن۔‘‘ و‬
‫ریمساوےنواُےسوہبووغروداھکی۔ھجمسوںیموآایگوہکواُسوےنووفراوویسکوادنےشیو‬
‫سس‬
‫یکوانبورپوپڑیودبؽوڈایلوےہ۔اینپورووںیموکہبورکوایکوےنہکویگلویھت؟وہیو‬
‫ھجمسوںیموآےنووایلوابتوںیہنویھت۔رسوکٹھجورکووبیل۔’’ریمےواھبیئووکو‬
‫ٹ‬
‫ویںوردوہنورکو‪،‬وینگنمورکولواوروبجو مھارےواھبیئویکواشدیووہاجےئویگ‪،‬و‬
‫بتوڈویلوںیموھٹیبورکوایپورھگودساھروآان۔‘‘ و‬
‫ہنمْوریھپوایل۔ریمساوھچکوےنہکویگلووتواُسوےنواہھتوےکو‬
‫اُسوےنوےبو ُریخوےسو و‬
‫ااشرےوےسوروےتکووہےئواہک۔’’ریمساوزیلپ!واِسووموضعووکودنبورکودو۔‘‘ و‬
‫وہوبیجعواموییسوآزیمورظنوںوےسووھگرورکواخومشووہیئگ۔ و‬
‫اکرماؿوےکووموضعورپوریمساویکوزُ ابںودنبورکےنووایلواےنپورھگواکودروازہو‬
‫دنبورکانووھبؽویئگ۔یھبتووہو ِدؽویلیھتہورپورےھک‪،‬ودکتسودےیوریغبورفاتغو‬
‫رھبیودورہپوںیمونسحوےکودرابروںیمودقؾورہجنووہایگ۔وہواُےسورمکےوےکو‬
‫دروازےوےکونیعووطسوںیموااتسدہودھکیورکوکیوتخلوربھگاویئگ۔ڑھبکورکو‬
‫‪454‬‬
‫اچراپیئوےسواُرتیواوروربمہوےجہلوںیمووہٹنوچنیھبورکووبیل۔’’ںیھمتوریغبو‬
‫ااجزتوریمےورھگوںیمودالخووہےنویکورجأتوےسیکووہیئ؟‘‘ و‬
‫اُسواکوہجہلواٹچؿویکورطحوتخسواھت۔اُسویکوازدحواجتموزوربیمہووکواخرطوںیمو‬
‫ہنوالےتووہےئووبال۔’’متوھجمورپوزدنیگوےکودروازےودنبورکیتووہ‪،‬ووھکیتلو‬
‫وہواوررھپودنبورکدیتیووہ۔یتلیھکووہ‪،‬وےنلیھکویکوااجزتوںیہنودیتیووہ۔ںیمو‬
‫ےبواایتخرووہورکواہیںوکتوالچوآای۔تبحمواکونیقیوےیلوریغبوواسپوںیہنو‬
‫اجئٹںواگ‪،‬ووخاہوےھجمووکیئویسوتمیقویہوویکںواداوہنورکانوزپواجےئ۔‘‘ و‬
‫وہوربھگاویئگ۔دوونںواطوقںورپواہھتورےھکووہوےبووخػواُسوےکوذنہوںیمو‬
‫ادنوشیںویکورُپوتبیہوایٹنھگںواجبوراہواھت۔اُسوےسودور‪،‬واےنپواطمےعلویکوزیمو‬
‫اجئٹ۔ابیلوآےنوواالو‬
‫یکواجبنورسےتکووہےئورکایہ۔’’متواہیںوےسوےلچو و‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫’’متووھجٹووبیتلووہ۔ابیلویھبکویھبودورہپوںیمورھگوںیہنوآای‪،‬وآجو‬
‫یھبوںیہنوآےئواگ۔ھجموےسوڈرےنویکوںیہن‪،‬وےھجموےنھجمسویکورضورتو‬
‫ےہ۔‘‘واُسوےنورمکےوںیمودقؾورےنھکویکووکششوںیہنویکویھت‪،‬و‬
‫‪455‬‬
‫وبال۔’’ابون!ومتوےنوریمساووکوڑھجکودای۔ےھجمووخػوالقحوےہوہکومتوےھجمو‬
‫ٹ‬
‫یھبوڑھجکودوویگورگموںیمو مھارےوااکنرووکوارقاروںیمودبےنلوےکوےیلو‬
‫اہیںوآایووہں۔‘‘ و‬
‫اُسویکواحتلوریغتمویھت۔’اکوٹووتودبؿوںیمووہلوںیہن‘وےکودصماؼووخػ‪،‬و‬
‫بجعتواوروےصغوےکوےلموےلجواترثاتوآوھکنںوےسورتمحشورکےتووہےئو‬
‫اکرماؿووکووھگروریہویھت۔وہواُسورپواکیوکٹورظنںیوامجےئوڑھکاواھت‪،‬ووبال‬
‫۔’’ھجموںیموایکویمکوےہووجومتوےھجموویںورظنوادنازورکیتووہ۔ںیموےھجتورہو‬
‫وصرتوںیمواحلصورکانواچاتہووہںواورومتوہیویھبونُسوولوہکوارگوںیمو‬
‫روہںواگووتورصػومتوریمیومہورفسوونبویگ۔سب‘‘! و‬
‫وہوھچکوںیہنووبیل۔اکرماؿووھتڑےووتفقوےکودعبواےنپووصخمصوادنازو‬
‫ںیمووہٹنواکےتٹووہےئووگایووہا۔’’ابون!وابیلوریماواھبیئوےہ۔متوریماواہھتو‬
‫اھتؾوول‪،‬وںیمواُسواکواہھتواھتؾواتیلووہں۔اُسوےکوےیلووکیئوایھچویسوڑلیکو‬
‫وہاجئٹ۔ںیمونیقیودالاتو‬
‫التشورکےنویکوذہموداریوھجمورپڈاؽورکونئمطمو و‬
‫وہںوہکوابیلویکواشدیوےکودعبویہوےھجتواےنپورھگوےلواجئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫‪456‬‬
‫اُسوےنواکیوےکٹھجوےسورسواُاھٹای۔اکرماؿوےکورہچےورپواُسوےکوارادےو‬
‫یکویگتخپورمقویھت۔دنچوےحملواتڑیتوریہ‪،‬ورھپواےنپوااصعبووکواجدناروانبےتو‬
‫وہےئووھٹسوےجہلوںیمووبیل۔’’داینوںیمووکیئویھبوےئشوتفمورسیموںیہنو‬
‫آیت۔‘‘ و‬
‫’’اہں!وںیمواجاتنووہں۔‘‘واکرماؿوےنوہنوےتھجمسووہےئوتلجعوںیمو‬
‫اہک۔’’ںیمورہوتمیقواداورکےنوےکوےیلوایترووہں۔‘‘ و‬
‫’’ًالثم؟‘‘وابونوےنورُپواامتعدوادنازوںیمواُسورپورظنںیواگڑودںی۔ و‬
‫’’ہیونیعتومتوےنورکانوےہ۔ریمےواپسوریمیوزدنیگوےہ‪،‬واسںیسنو‬
‫ںیہ‪،‬ودڑھنکوےہواورووافوےکوہظحلوہبوہظحلواراقتیئورمالحواکولسلستوےہ‪،‬و‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫بسو مھارےوانؾ…وریماوبسوھچکو مھارےواُسودقؾورپواثنرووجوریمیو‬
‫اجبنوڑبےھ۔‘‘واکرماؿوےکوےجہلویکوریغوومعمیلورواینواقِلبواتسشئو‬
‫یھت۔’’آجوںیموتہبووخشووہں۔رونشولبقتسمویکویلہپورکؿوداھکیئودیو‬
‫س‬
‫ےہ۔ےھجموڈومیکسیکورکٹکوےکوےیلوبختنمورکوایلوایگوےہ۔ںیمودنچو ِودونںو‬
‫‪457‬‬
‫کتوالوہروںیمودقعنمووہےنوواےلورٹگننیوپمیکووکووجانئورکےنوواالو‬
‫ٹ‬
‫وہں۔یلہپورکؿ‪،‬والہپودقؾ‪،‬ویلہپووخیش…و مھارےوانؾ‘‘! و‬
‫وہورُبیوتینوےسورھگوںیمودالخوںیہنووہاواھت۔ایپرویکوریخاتوامےنگنوآایو‬
‫اھت۔ڈاوکویکوتئیہوےسورہووکیئوڈراتوےہ‪،‬واکھبریوےکووساؽوےسووکیئوںیہنو‬
‫ربھگاات۔ابونواکووخػومکووہایگ۔دنچودقؾواُسویکواجبنوڑبیھ۔اکیودحکتو‬
‫رقبیوآیئ‪،‬ومھتویئگ‪،‬وآوھکنںوںیموآںیھکنوڈاؽورکووبیل۔’’وسچوول‪،‬واوےچنو‬
‫دوعےورکےنوواےلوومعًاموزبدؽووہےتوںیہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنووپریودشتوےسوآںیھکنوچیموںیل۔ےلچنووہٹنووکوداوتنںوںیمو‬
‫لچکورکووبال۔’’ںیمواینپواجؿورپوےنلیھکواکووحہلصوراتھکووہں۔‘‘ و‬
‫وہووبیل۔’’وتورھپونسوول۔ںیمواجؿوےکودبےلواجؿواکووسداورکوںویگ۔متو‬
‫ریمےواھبیئویکووھجیلوںیمووخایشںوڈاؽودو‪،‬وںیمووٹےٹولھپویکورطحو‬
‫ٹ‬
‫مھاریووگدوںیمورگواجئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫اکرماؿواکواماھتواکنھٹ۔اکٹھٹ‪،‬وآںیھکنووچٹپووھکؽورکواُےسودےنھکیواگل‪،‬و‬
‫وبال۔’’ںیمواھجمسوںیہن؟‘‘ و‬
‫‪458‬‬
‫وہوےنیسورپونیعودؽوےکواقمؾورپواہھتورھکورکووبیل۔’’اکرماؿ!ومتوےنووپاھچو‬
‫اھتوہکوںیمویسکووکاچیتہووہں؟…وںیموےنوارقاروںیہنوایکواھت۔آجوارقارو‬
‫رکیتووہںوہکو ُداینوںیموابیلواکوووجدواضیوےہوسجورپوریمےوایپرویکو‬
‫رشواعتووہیتوںیہ‪،‬وسجورپوریمیوزدنیگوامتؾووہیتوےہ…ووہوےھجمواےنپو‬
‫آپوےسویھبوایپراوےہ۔متواُےسووخشورکےتکسووہووتوریمیورطػواہھتو‬
‫ڑباھئٹ‪،‬وارگووحہلصوںیہنورےتھکووتوولٹواجئٹ۔ایھبوھچکوڑگباوںیہن۔‘‘ و‬
‫اُسویکووبیتلودنبووہیئگ۔اکیوذراوکجھجورکووبال۔’’ںیموےنواہکووتوےہوہکو‬
‫ںیمواُسوےکوےیلوتہبویہوایھچوڑلیکوالتشورکوںواگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےکووبلںوےنووھتڑاولیھپورکورکسماٹہویکودعموؾویسوریکلوانبیئ۔دنچو‬
‫دقؾواوروآےگوڑبیھواورواکرماؿوےکودوونںواہھتواھتؾورکووبیل۔’’اکرماؿ!و‬
‫ںیموابیلوےکوےیلوریمحاویکواجؿوبلطورکیتووہں۔اُےسودےودو‪،‬وےھجموےلو‬
‫ول۔ارگووسداووظنمروےہووت‘‘… و‬
‫وپوںیمورسیتسمورساتیو‬
‫ابونوےکورُپدگازواہوھتںوےنواکرماؿوےکورگو و‬
‫رکدیویھت۔اکونںوںیموزپےنوواےلووھکےتلووہےئوےسیسوےنودبؿواکورواںو‬
‫‪459‬‬
‫رواںوااگنرہوانبورکورھکودای۔ابونوےکواہوھتںووکووپریودشتوےسوکٹھجورکو‬
‫اکیودقؾوےھچیپوٹہوایگ۔یٹھپویٹھپواگنوہںوےسواُےسودےنھکیواگل۔’’ہیومتوایکو‬
‫ہہکوریہووہ؟‘‘ و‬
‫وہووجاًابوربیمہوےسووبیل۔’’ویہووجومتوےنوانسوےہ۔‘‘ و‬
‫اکرماؿواکووپراوووجدوگلسواُاھٹ۔آوھکنںسےوےلعشوےنکپلوےگل۔ہبودتّقوامتؾو‬
‫اینپولعتشموتیفیکورپواقوبواپےتووہےئووبال۔’’ہیوںیہنووہاتکس۔متوےنوابتو‬
‫رکےنوےسوےلہپووساچووتووہات‪،‬وریمحاواکواہھتوامےنگنوےسوےلہپواےنپواھبیئورپو‬
‫تقیقحودنسپاہنواگنہووتڈاؽویلووہیت…‘‘واکرماؿوےنودوونںوایھٹمںوچنیھبورکو‬
‫وہاوںیمورہلاںیئ‪،‬اُسورپووشختنورھبیواگنہوڈایلواورومکودنلبوآوازوںیمو‬
‫ٹ‬
‫اّلچای۔’’ہیوںیہنووہاتکس۔ارگوآدنئہو مھاریوزابؿورپوہیواقتاضواُرھباووتوںیمو‬
‫ٹ‬
‫یسکواحلظووکواخرطوںیموالےئوریغبو مھاریوزابؿوچنیھکوولںواگ۔ریمیونہبوےکو‬
‫ےیلووہواکالوظیلغودوی…اوہوامیئواگڈ‘‘! و‬
‫ابونوڑبیووتہجوےسواُےسودھکیوریہویھت۔وہوےسیجواےنپوآپوںیموںیہنوراہو‬
‫اھت۔رُپدشتدوادنازوںیموآںیھکنوچیمورکواکیودقؾوالچ‪،‬ودزیلہورپووپریووقتو‬
‫‪460‬‬
‫ےسواکموامرےتووہےئواکنھپرا۔’’ہیوںیہنووہاتکس۔متوےنوہیووسچوےسیکوایل؟و‬
‫ںیموےھجتوتختورپواھٹبانواچاتہووہںورگمواینپواِسوااقمحہنووخاشہویکولیمکتو‬
‫ںیمونہبویکوزدنیگووکوربابدوںیہنورکاتکس۔‘‘ و‬
‫ابونوےکوےیلواُسواکوروہیوریغووتمعقواھت۔رفنتواورورکاتیہوآزیموےجہلوےنو‬
‫اُسوےکونتودبؿوںیموآگورھبودی۔رغایئ۔’’متوےنوریمےواھبیئووکواانتو‬
‫چینواھجمس؟ودخاویکوامرووہومتورپ!ووہومتوےسوںیہکوااھچوےہ۔ارگواُسوےکو‬
‫ٹ‬
‫آنگنوںیمواُرتےنوےسو مھاریونہبویکوزدنیگورخابووہیتوےہووتوںیمویھبو‬
‫ٹ‬
‫اینپوذاتورپو مھاریوتیصخشواکودہبھوربداتشوںیہنورکیتکس۔ںیھمتواینپو‬
‫وگریورتگنورپوانزوےہ‪،‬وھجمسوولوہکوزرہارگودیفسورگنواکویھبووہ‪،‬ووتویھبو‬
‫اجؿوویلاووہاتوےہواوروالگبووخاہوایسہورگنواکویہوویکںوہنووہ‪،‬ورووحںویکو‬
‫ٹ‬
‫یگنشتووکواینپواولیہوزہموےسوریسابورکوداتیوےہ۔متووھجےٹ‪،‬و مھاراو ُروپو‬
‫اجئٹوورہنوںیمووشرواچمو‬
‫اجئ!وریمےورھگوےسولکنو و‬
‫وھجاٹ‪،‬ابواہیںوےسوےلچو ٹ‬
‫رکوہلحموداروںووکوااھٹکورکولںویگ۔‘‘ و‬
‫‪461‬‬
‫وہوداتنوسیپورکواُسویکواجبنوڑباھ‪،‬وکٹھٹورکو ُراکورھپوٹلپورکوزیتو‬
‫دقومںوےسورھگوےسولکنوایگ۔ویںوہکواُسویکوزدنیگوےسولکنوایگ۔ابونواکو‬
‫سفنتوےبودحوریغوزتمزلؽووہراہواھت۔اچراپیئویکو و‬
‫اپئورپوکٹورکووخدووکو‬
‫اھبنسےنلویگل۔اکرماؿوےکوکیحضتوازیگنوروےیوےنواُےسووتڑورکورھکودایو‬
‫اھت۔آوھکنںوےسوآوسنوکلھچوزپے‪،‬وےبودحورسخواورووتمرؾووہوٹنںورپو‬
‫وکشہولچموایگ۔’’اہےئوراّب!واےنتوایپرورھبےوووجدورپواانتوایسہووچالوویکںو‬
‫اوڑاھودایومتوےن؟واُےسواانتواُاجالووتواشخبووہاتوہکویسکوےھننوےسودیفسودےبھو‬
‫ےکواچدنوےننبویکوآرزووںیمووکیئودنچوےحملووکویہورہھٹواجات‪،‬ووکیئواُسوےکو‬
‫نموںیمواھجکنورکودھکیواتیلواورواُسواکواہھتواھتؾواتیل۔‘‘ و‬
‫ص‬
‫وہووسگویکواجؿونکوتیفیکوںیمواجےنوینتکودریومگو ُ مویھٹیبوریہ۔اُدیمو‬
‫یکوڈورواہھتوںیموآورکووٹٹویئگویھت۔ ُدھکووہاواھت۔وصتروںیمواےنپوابیلواکو‬
‫رہچہواجسورکوڑبڑباےنویگل۔’’اہےئوابیل!ومتوےنواےنپووشؼویکوآایبریورکےتو‬
‫وہےئواےنپواوروریمےوچیبواانتورفؼوویکںواحلئورکدایوےہوہکوںیموسجواہرو‬
‫‪462‬‬
‫ت‬ ‫ٹ‬
‫ںیمورپویئواجیتووہں‪،‬وواہںو مھاریواجنگشئوںیہنویتلکن۔اہجں موٹفووہےتو‬
‫وہ‪،‬وواہںوےھجموسِموٹفورقارودایواجاتوےہ۔اضیوویکںوایکومتوےن؟‘‘ و‬
‫اےسیوںیمووفؿوےکوزبروےنواُسوےکوریغوومعمیلواامہنکووکواپشواپشو‬
‫رکدای۔اُسوےنووچکنورکووفؿواُاھٹای‪،‬وارکسنیورپواگنہوڈایلواوروآہورھبورکو‬
‫اکؽورویسیورکیل۔’’ولیہوزہشادواصبح!وآپوےسیکوںیہ؟‘‘ و‬
‫ریمسوکیلعوکیلسوےکودعبوزہشادوےنواہک۔’’ابون!وںیمواکروابریوےلسلسوںیمو‬
‫ٹ‬
‫مھارےورہشوںیموآایووہاووہں۔اکیودوتسوےکواہںوایقؾوذپریووہں۔متو‬
‫ےسوےنلمووکویجواچاتہوےہ‪،‬وااجزتووہووتںیھمتودےنھکیوےکوےیلوالچوآئٹں۔‘‘ و‬
‫وہوکٹھٹورکووسچوںیموزپویئگ۔ابیلورھگرپوںیہنواھت۔اُسویکوریغووموجدیگو‬
‫ںیموزہشادووکواےنپورھگوںیموالبانوانمبسوںیہنواگل۔وبیل۔’’آپوابیلویکو ُداکؿو‬
‫رپوےلچواجںیئواورواُےسواسھتوےلورکورھگوآاجںیئ۔درالصوےھجمواےنپورھگواکو‬
‫ہتپوہبووخیبوولعمؾوںیہنوےہ۔آپووکوالتبوںیہنواپئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫‪463‬‬
‫زہشادویکوآوازوامستعوںیمولھگویئگ۔’’کیھٹوےہ۔ںیموابیلوےسووفؿورپو‬
‫راہطبورکاتووہں‪،‬وہتپووپاتھچووہںواورواُسوکتوےنچنہپویکووکششورکاتووہں۔‬
‫ایھچویسواچےوایترورکروھک‪،‬وریمےواپسووتقومکوےہ۔‘‘ و‬
‫وفؿواخومشووہایگ۔وہورُستعوےسواُیھٹواورورھگویکواحتلووکوالبوہجو‬
‫دُساھرےنوںیمووغشمؽووہیئگ۔اُےسواےنپواامعتسؽویکواصػورھتسیوزیچوںو‬
‫وکویھبواصػورکانواُسوڑھگیوتہبواھبراہواھت۔فصنوےٹنھگوےکودعبویلگوںیمو‬
‫اکرو ُرےنکویکوآوازوانسیئودی۔اکونںوںیمواُرتےنووایلووخشونکوربخویکودؽو‬
‫وفراویہودصتقیورکدی۔ابیلوےکواسھتوآےنوواالوزہشادویہواھتووجووبلںو‬
‫ےنو و‬
‫رپواینپووصخمصواورورہدؾوزدنہورےنہووایلورکسماٹہواجسےئواُسوےکو‬
‫روربُواھت۔اُسوےکوےنھٹیبورپواھبگودوڑورکواُسویکووتاعضواکودنبوتسبورکےنو‬
‫یگل۔اسھتواسھتوینیع‪،‬اُسوےکواپاپواورواماموےکوابرےوںیمووپیتھچواجیتویھت۔ و‬
‫ابیلوےنواچےوےنیپوکتودوونںواکواسھتودای۔رھپو ُداکؿورپواکؾواکواہبہنورکےکو‬
‫اُھٹوایگ۔زہشادویکواتشمؼواگنوہںوےنواہنتیئواپےتویہواانپونمواھبوانولغشو‬
‫‪464‬‬
‫ڑیھچودای۔وہوپنیھجورکووبیل۔’’آےتووہےئوینیعووکویھبواسھتوےلوآےتووتو‬
‫انتکوااھچووہات۔‘‘ و‬
‫وہورکسماای۔’’وہوآانواچےہویگووتوآدنئہورضورواسھتوالئٹںواگ۔متووہک!ومیلعتو‬
‫اکوہلسلسوےسیکولچوراہوےہ؟‘‘ و‬
‫’’ااھچوےہورگموےلہپواسوںیہن۔‘‘ و‬
‫’’ویکں؟‘‘ووہووچاکن۔ و‬
‫’’اہیںوینیعوںیہنوےہ۔‘‘ و‬
‫’’اہجںوینیعوہنووہ‪،‬وواہںویسکوہنویسکوووجدورپوینیعواکووچالواوڑاھورکو‬
‫اکؾوالچایواجاتکسوےہ۔‘‘وزہشادوےنو ِدالاسودای۔ و‬
‫’’ایکوینیعوےنواےنپوےیلووکیئوابونوالتشورکیلوےہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ںیموےنووپاھچوںیہن۔‘‘زہشادوےنواہک۔’’اُسوےنو مھاریویمکو‬
‫وسحمسورضورویکوےہورگمو ِدؽورپوںیہنویل۔متویھبواضیویہورکو۔‘‘ و‬
‫ابوتںواکوہلسلسودریھےوےسولچوالکن۔ابونویکوکجھجومتخووہیئگ۔لھکورکو‬
‫وبےنلویگلووتورھپودایھؿوہنوراہوہکوایکوانہکواوروایکوںیہنوانہکواچےیہ۔اُسوےنو‬
‫‪465‬‬
‫رسوادنگفہوےھٹیبووہےئواےنپواوروابیلوےکوانربتعموووجدواوروادنریھےوںیمو‬
‫ےٹپلولبقتسمورپویھبووگتفگوںیمووکیئواضمہقئوںیہنواھجمس۔وبےنلووایلوکھتو‬
‫یئگ‪،‬وےننسوواالوہمہونتووگشواھٹیبوراہ‪،‬ووہوںیہنواکھتواھت۔ابونوےکواخومشو‬
‫وہےنورپواہھتوالہسےتووہےئواینپوریشیکںکلیمواکوطلستوامجےنواگل۔ و‬
‫’’دوھکیوانسئوڈیلی!وزدنیگوایسیوںیہنوہکوااسنؿواِےسواپےنوےکودعبو‬
‫اکیودؾوونگاےنواورواتراجورکےنورپواگزمؿووہاجےئ۔دبیتمسقوےسوےھجمو‬
‫ٹ‬
‫مھاریویجنوزدنیگوےکو ُدوھکںوےسوآیہگووہیئگواوروںیمواینپوزدنیگویکویچسو‬
‫وخیشوےسودربتسدارووہےنورپوبجمرووہایگورگمویھبکویھبکوہیوایخؽووپریو‬
‫دشتوےسواتسےنواتگلوےہوہکوںیھمتووخدوےسودجاورکانوریماواجالہہنونپو‬
‫ےکووساوھچکویھبوںیہنواھت۔ہیوایسیوابتویھبوںیہنویھتوسجوےسوابنہوہنوایکو‬
‫ٹ‬
‫اجاتکسووہ۔ھجموےسورتہب‪،‬وھجموےسودریل؛وکیئووتو مھاریوزدنیگوںیموآےئواگو‬
‫ٹ‬
‫اورو مھارےواِسوانرکدہوانگہووکواخرطوںیموںیہنوالےئواگ۔‘‘ و‬
‫وہوژپرمدیگوےسورکایہ۔’’ےھجمواینپوںیہن‪،‬وابیلویکورکفواتسےئوریتھکوےہ۔‬
‫اُسووکودےنھکیوواالواُےسورپےنھکواوروآزامےنواکووحہلصوںیہنوراتھک۔دبکورکو‬
‫‪466‬‬
‫رَپےوٹہواجاتوےہواوروںیموزتپورکورہواجیتووہں۔آپویہواتبںیئ‪،‬وںیمو‬
‫ایکورکوں؟‘‘ و‬
‫زدنیگوںیمواےسیوےحملورہوااسنؿویکوزدنیگوںیمورضوروآؿورہھٹےتوںیہوہکو‬
‫آدیمواےنپو ِدؽویکوابتووکوزابںورپوالےنویکوتکسووھکواتھٹیبوےہ۔زہشادویھبو‬
‫ایسیویہوتیفیکوےسودواچرووہایگ۔دؽویہودؽوںیمواےنپووشمرےووکووتاتلو‬
‫راہ‪،‬ووٹٹاتلوراہورھپواینپووھجیلوںیمواینپورطضمبواگنںیہورمزکتورکےکو‬
‫وبال۔’’اکیوابتواتہکووہں‪،‬ویجوامےنووتولمعورکانیل‪،‬ویجوہنوامےنووتووھپکنو‬
‫امرورکوراھکویکورطحووہاوںیمولیلحتورکدانی۔ابیلواورومت…وکیواجؿ‪،‬و‬
‫دواقبل…و ُداینویکورظنوںیم‪،‬واینپورظنوںیمونہبواھبیئووہورگمورطفتوےنو‬
‫ںیھمتونہبواھبیئودیپاوںیہنوایک۔متودوونںویکوراہوںیمواحلئو ُراکوںیٹواشدیو‬
‫یسکووصخمصوڈرگورپوںیھمتوالچانواچیتہوںیہ۔ںیھمتوابیلوےکو ُدھکووکواُیسو‬
‫رطحواےنپودانموںیموٹیمسوانیلواچےیہوےسیجواُسوےکوےبورپسونپچبوےنو‬
‫ٹ‬
‫مھارےورسورپواھچایورکدیویھت۔‘‘ و‬
‫‪467‬‬
‫ویںواگلوےسیجواُےسوانسیئودانیودنبووہایگووہ۔یٹھپویٹھپواگنوہںوےسوزہشادووکو‬
‫دےنھکیویگل‪،‬ودبؿوےکوونکںیوےسومینورُمدہوااجتحجواےنلگویگل۔’’ہیوآپوایکو‬
‫ہہکورےہوںیہ؟ومہودوونںونہبواھبیئوںیہ‘‘… و‬
‫زہشادوےنورظنںیواُاھٹںیئ‪،‬واہھتووہاوںیمودنلبرکےکوریحتآزیموآوھکنںوےکو‬
‫اسےنمورہلاایواورووبال۔’’معوزادوںوںیمووخؿواکورہتشوذجابیتوڈورےواتچنیھکو‬
‫ےہورگمووجاینوںیمووہوڈورےوےچکووہاجےتوںیہ۔اکیودوےجویکورطػو‬
‫ےنچنیھکوےتگلوںیہ۔امومںوزاد‪،‬ووھپیھپوزاد…ویھبسوےلہپونہبواھبیئووہےتوںیہو‬
‫رگمووجاینوروتشںوےکوریپنہودبؽورکوےئنودنبنھوانبےنویتگلوےہ۔‬
‫ٹ‬
‫مھارےوچیبووتواضیویھبووکیئورہتشووموجدوںیہنوےہ۔رھپوویکںواکیو‬
‫دورسےووکوذعابوںیموالتبموےئکوےھٹیبووہ‪،‬وویکںوہنعطوزؿواگنوہںواکواسانمو‬
‫رکےنورپوابروابروایترووہاجےتووہ؟…وہیومکحوںیہن‪،‬ووشمرہوںیہن…وسبواکیو‬
‫ااشرہوےہ۔اِسورپواہنتیئوںیموھٹیبورکووسانچواورووجو ِدؽوامےن‪،‬وویہورکان۔ںیمو‬
‫اتلچووہں‪،‬ورھپویھبکوینیعووکواسھتوےلورکوآئٹںواگ۔دخاوںیھمتواینپواامؿو‬
‫ںیمورےھک‘‘! و‬
‫‪468‬‬
‫وہواینتووھپزہوںیہنویھتوہکواُےسودروازےوکتواولداعوےنہکوہنوآیتورگمو‬
‫اجےنوواےلوےکووشمرےوےنواُسوےکونتودبؿووکوےبول ُہ ووٹورکےکونُسو‬
‫رکدایواھت۔وہوآوھکنںوںیموااجعتسبوآزیموےبویسبواوروانھجلوومسےئوےبو‬
‫دؾواچراپیئوںیموتشپوےکولَبورگویئگواوروآوھکنںورپواب ْٹہہورھکورکوےتگلسو‬
‫وہےئوذنہوےسوزہشادویکوابوتںووکوےنکٹھجویگل۔وسچویکورہگیولیھجوںیمو‬
‫رھتپوزوروےسورگاواھت۔رہلوںووکواھبنسےنلوںیمواکیفووتقوگلوایگ۔ و‬
‫زدنیگوںیموپوودروپووآؿورکٹاےنوواےلواحداثتوےنواُسوےکوااصعبو‬
‫وکواخاصووبضمطوانبودایواھت۔وہورہوذجابیتورگدابوےسوےنلکنوےکودعبونیعتورکو‬
‫یتیلویھتوہکواِسوےسوڑبھورکووکیئوداکچھوںیہنوےگلواگ۔وہوآدنئہویسکویھبو‬
‫زمکوروےحملویکواتبورپورلزہوربوادناؾوںیہنووہیگ‪،‬ورہوابرواُسواکوارادہواپشو‬
‫اپشووہاجات۔رہوابروتبیصموےئنوابلسوںیموداھکیئودیتیویھت۔اُسوےکوےیلو‬
‫وساہؿووروحواثتبووہیئویھت‪،‬ورھپواکرماؿواکوویںو‬
‫ابیلویکوبلواشکیئویہو ِ‬
‫مضجکاہنوادنازوںیمورکھٹاورکوےلچواجانواوروزتسمادودؽووکوڈاھرسودےنیوواےلو‬
‫زہشادواکواجںولسگووشمرہواکونںوںیمواُرتورکواانپوزرہوالیھپےنواگلواھت۔ و‬
‫‪469‬‬
‫چسوےتہکوںیہ‪،‬ووخیشودحمودووہیتوےہ‪،‬واُسواکواسحبوراھکواجاتوےہوہکبجو ُدھکو‬
‫الانتمیہووہاتوےہ۔اُسوےکوےلچنو‪،‬ودگازورھبےووہٹنوںیموداتنوویپتسو‬
‫وہےئگ‪،‬واگؽوآوسنئٹںوےسورَتووہےئگواوروبیجعواخیلواذلینہویکوتیفیکو‬
‫اطریووہیئگورگمواُےسویسکوےئشویکورپواوںیہنویھت۔ہنواموحؽوےسورسواکر‪،‬وہنو‬
‫اےنپوووجدوےسوواہطس‪،‬وہنواجےنوواےلورپووکیئورجنووالمؽ…واجؿوینکویکو‬
‫رمغوولمسبویکورطحوزتیپ۔’’اہےئوزہشاد!ومتوےنویھبوےھجمواانتو‬
‫احتلوںیمو ِ‬
‫تسپورقارودای…آہ!وںیمووتوےلہپویھبوہنوزدنوںوںیمویھت‪،‬وہنورُمدوںوںیم؛و‬
‫رھپوںیھمتوہیوایکووسیھج؟‘‘ و‬
‫وجاینواکہبوےودیتیوےہ۔کشخوآوھکنںوںیموےنپسورھبورکوتنوےئنورگنو‬
‫دالھکیتوےہ‪،‬ودگدگایتوےہورھپوریغووسحمسوادنازوںیموآوھکنںوںیموآوسنو‬
‫رھبودیتیوےہ۔وہوسجودبؿورپواِرتاایورکیتویھت‪،‬واُیسوےسونھگوآےنویگل۔‬
‫اےنپوووجدوےسورکاتیہواکوااسحسواجےنگواگل۔وہورجشواسہیودارواننبواچیتہو‬
‫یھت‪،‬واکیولسنووکودوھپواورووحادثوےسووفحمظورکانواچیتہویھتورگمو ُداینو‬
‫اُےسووببؽوانبےنورپوہبودضویھت۔وببؽوےکواکےٹنودورسوںووکوےتھبچوںیہ‪،‬ووہو‬
‫‪470‬‬
‫اےنپوآپووکوےنھبچویگلویھت۔زدنیگوںیمویلہپورمہبتواُسوےنواکلمودیجنسیگو‬
‫ےسواےنپوووجدووکومسھبورکےنواکووساچ۔ ُدوھکںکےولسلستوےسواجؿوڑھچاےنو‬
‫ےکوےیلوومتووکوےلگواگلانوانسگریوداھکیئودےنیواگل۔اجیتنویھتوہکووخدو‬
‫وسزیوذمبہوںیمورحاؾوےہ‪،‬ورھپویھبووسچوریہویھت‪،‬و’رحاؾوامؽورحاؾوراہو‬
‫رپوالچواجاتوےہ۔ںیمورہویسکورپرحاؾووہں‪،‬ورحاؾوومتورَموںویگووتو‬
‫رُپوکسؿووہاجئٹںویگ۔‘ و‬
‫ومتوےسورہووکیئوڈراتوےہ۔وہویھبوڈریتویھت۔انددیہوےئشورہودؾواکلہؿو‬
‫ےئکوریتھکوےہ۔اکیورھجرھجیوےلورکووخدووسزیواکوایخؽوذنہوےسو‬
‫ےتکٹھجووہےئودخاوےسووکشہورکےنویگل۔دقتریواسزورپواُےسوتہبوےسوےلگو‬
‫ےھتورگموزپھوراھکواھتوہکودخاواوروتمسقورپووکشہوانکںووہانوااسنؿووکویسکو‬
‫یھبواحتلوںیموزبیوںیہنوداتی۔وہوسجواحؽوںیمورےھک‪،‬واُسویکورمیض‬
‫…و‬
‫اُےسوریمساوےسوھچکوانیلودانیوںیہنواھت‪،‬واُےسواکرماؿوےکووھچڑواجےنویکو‬
‫وکیئورپواوںیہنویھت…ووہودؽووکوااھچواگلواھتورگموویںوںیہنوہکواُسوےکوریغبو‬
‫‪471‬‬
‫دؽویکو ُداینویہووریاؿووہاجیت۔وہوزہشادورپواشیکووہریہویھت۔اکیورمہبتو‬
‫وتڑےنوےکودعبورھپووتڑےنوےکوےیلورمکوہتسبووہاجانورضوریوںیہنووہات۔‬
‫تہبواسراووتقوسگروایگ۔اموییسواوروایتیسواکو ِدؿوامتؾووہایگ۔اجےتواجےتو‬
‫نکھتوآولدواخبرواکوہفحتودےوایگ۔ابیلوےکوآےنوکتووہواخیصوڈناھؽواورو‬
‫ژپرمدہووہیئگ۔وکیئواحؽوتسم‪،‬ووکیئوامؽوتسم۔ابیلویکوصیمقویکوےنیسووایلو‬
‫بیجووھچےٹوڑبےوونوٹںوےسورھبیووہیئویھتواورواُسوےکودبؿوںیمو‬
‫رسمتوآزیمودعتسمیورھبوریہویھت۔ابونوےکودبؿوںیمو ِدؿورھبوںیموےنلمو‬
‫پودروپووامویویسںویکوانھٹنیورھبیووہیئویھت۔ابیلووکودھکیورکووطًاعو‬
‫وایلو و‬
‫ورکًاہوایھٹواورواےنپوومعمؽوےکواکؾوںیمو ُرھجویئگ۔ابیلوےنواُےسولحمضمو‬
‫ٹ‬
‫داھکی‪،‬وکپلورکورقبیوآای‪،‬ووبال۔’’آجو مھاریوتعیبطوکیھٹوںیہنویتگل۔ریخو‬
‫وتوےہ؟‘‘ و‬
‫وہوانہکواچیتہویھتوہکو’ریخوںیہنوےہ۔آجووہوواہعقو ُروامنووہاوےہوسجوےکو‬
‫ابرےوںیمومہودوونںوےنوزدنیگورھبوںیمویھبکوںیہنووساچواھت۔‘ و‬
‫‪472‬‬
‫ہہکوہنواپیئوہکلبواکیوہگنِوبجعوڈاؽورکویلتیکووچےھلورپوریھکواوروآاٹو‬
‫وگدنےنھووایلورَپاتوٹیسھگورکوھٹیبویئگ۔ابیلوےنواُسویکووھٹڑیووکووھچا‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫اینپواجبنووتمہجورکےتووہےئووبال۔’’دھکیووتویہسوابون!و مھارےوےیلوےنتکو‬
‫ےسیپوامکورکوالایووہں۔‘‘ و‬
‫اُسوےنواخیلواخیلورظنوںوےسوداھکی۔ابیلواینپوبیجوےسوےبورتبیتورےھکو‬
‫وہےئوونٹواکنؽورکودیسےھورکےنوںیموےبودحوکمہنمواھت۔ابونوےکوقلحو‬
‫ےسوآہویلکن۔اُےسواپےنلوواالوانتکووصعمؾواھت۔اکیورظنودےنھکیوواولںویکو ُداینو‬
‫الھتولھتپووہاجیتویھتورگمواُسویکورظنوںوےکودقتسورپورقابؿواجےنووکو‬
‫یجواچاتہواھتووجوبشووروز‪،‬واؿوتنگوروگنںوںیمودنگیھ‪،‬ودبیتلویتکچلووجاینو‬
‫وکودھکیورکویھبکویلچموںیہنویھت۔ابونوےنودنچویہووحملںوںیمووہشویکویلہپو‬
‫ہحملٔووموجدوکتواکواحمہبسورکایل۔ابیلویکواسابئینوںیم‪،‬و‬
‫استعوےسوےلورکو و‬
‫ابہگنینوںیمووکیئومقسوںیہنواھت۔وہواوؽووآرخواُسواکواھبیئواھت۔اُسوےکویسکو‬
‫وقؽوولعفوےنوہیوابوروںیہنورکاایواھتوہکووہواگسوںیہن‪،‬ووگسںواسیجویھبوںیہنو‬
‫ہکلبواُسویکوتیعموںیموسگراووہاواکیواکیولپواُسویکوتبحمویکودصاتقو‬
‫‪473‬‬
‫اکووگاہواھت۔ابونوےنوےبودایھینوںیمواانپورسویفنوےکوےسوادنازوںیموالہای۔‬
‫اویلگنںویکوایلگووپروںوےسویلیھتہوےکورسابںیلووکوالسم‪،‬ووہوٹنںووکوےبویسبو‬
‫ےسوالچک‪،‬ویلچم۔’’ںیہن!وہیوںیہنووہاتکس۔‘‘ و‬
‫ابیلووچاکن۔’’ایکوںیہنووہاتکس؟‘‘ و‬
‫وہواینپویکہبووہیئو ُداینوےسوکیوتخلوربھگاورکولکنوآیئ‪،‬والکہو‬
‫رکوبیل۔’’کک…ھچکوںیہن۔ںیمویسکواورودایھؿوںیمویھٹیبویھت۔آجوےنتکو‬
‫ےسیپوامکےئ؟‘‘ و‬
‫وہوونٹواہھتوںیموڑکپےواُےسووغروےسودھکیورکووبال۔’’ایکومتوآجورویتو‬
‫ریہووہ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنووصعمتیموےسواابثتوم کیںسرڑوالہای۔ و‬
‫’’ویکں؟وزہشادوےنوھچکواضیووضیووتوٹہ کیںکہہودای؟‘‘وابیلورپاشیؿو‬
‫وہایگ۔ و‬
‫’’ںیہن۔سبواےنپودقمرورپوروانوآایگواھت۔‘‘ووہواُسوےکواہھتوےسوےسیپو‬
‫ےلورکوےننگویگل۔ و‬
‫‪474‬‬
‫ابیلوےنواُسورپ ُدھکورھبیواگنہوڈایلواوروڑھکےووہرکاینپوصیمقوےکونٹبو‬
‫وھکےنلواگل۔دروازےوےسونکلیےووہےئواکیولَپووکورہھٹورکووبال۔’’نہبویکو‬
‫ڈویلواکواھبرو(وزؿ)واُاھٹےنوواےلووکورھباو(اھبیئ)وےتہکوںیہواورورھباویکو‬
‫وموجدیگوںیمووکیئونہبویسکویکودجایئورپوآوسنوںیہنواہبایورکیت۔وجووہا‪،‬و‬
‫اُےسوالھبودےنیوںیمویہواعتیفوےہ۔اکیودرودنبووہےنورپودقرتودورساو‬
‫درووھکؽودیتیوےہوےسیجواکیورہشوےسوداہنواپینواُاھٹورکودورسےورہشوںیمو‬
‫رھکودیتیوےہ۔وےسیویھبوایھبوےھجتوتہبواسوزپانھوےہ۔زپھوھکلورکوڑبیو‬
‫رکیسورپوانھٹیبوےہواورو ُداینووکواےنپوآےگواکھجانوےہ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنورگدؿوومڑورکودروازےوےکونیعووطسوںیم‪،‬واینپواجبنوتشپوےئکو‬
‫ڑھکےوابیلووکوداھکیواورورمےتورمےتوکیوابریگوےسویجواُیھٹ۔اُےسوابیلو‬
‫ےکووہےتووہےئویسکواکواایتحجوںیہنواھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫دصػوہتفہورھبوےکوےیلوامیبروزپویئگ۔ریمسااےنپواھبیئویکوامحتیوںیمواُسو‬
‫ےسوانراضویھتوسجوےکوببسواُےسواےلیکویہواکجلواجانوزپراہواھتورگمواُسو‬
‫‪475‬‬
‫ےنوھچکوزایدہورپواوںیہنویک۔ےلہپویکورطحواکرماؿوےسویھبویلگوںیمویھبکو‬
‫اھبکروڈمڑیھبووہاجیتواورودوونںواکیودورسےوےسورظنںیورُچاورکوآےگو‬
‫ڑبھواجےت۔ینیعواُسواکووفؿواڈنیٹوںیہنورکیتویھت۔ابونویکواکؽووکو’لسنیک‘و‬
‫رکدیتی۔وہوانراضوںیہنویھت‪،‬ورشاسمرویھتواوروابونویتھجمسویھتوہکواُسویکو‬
‫دناتمواکودوراہینویئکودونںورپوطیحمووہاتواھت۔ابیلویکو ُداکؿووخبولچویلکن۔‬
‫ہسیپواُؿویکورضورتوےسوزایدہوآےنواگل۔ومعمؽویکورصموتیفواجریویھت‪،‬و‬
‫اےسیوںیمواکیوڈیتلھودورہپوںیموینیعویکواکؽواُسوےنواےنپوومابلئورپو‬
‫رویسیویک‪،‬ووبیل۔’’اہےئوینیع!ومتوینتکواظملووہ۔ریمیواکؽولسنیکورکےتو‬
‫وہےئوےھجتوذراورھبورشدنمیگووسحمسوںیہنووہیت۔اجیتنووہوہکومتوےسو ِدؽو‬
‫یکوابتورکےکوھکُسویکواسسنوےنیسوںیمواُاتریتووہں‪،‬ورھپویھبوےھجمواہنتووھچڑو‬
‫اجیتووہ۔‘‘ و‬
‫ینیعوےنواہک۔’’متوڑبےولہسوادنازوںیموابوتںوےکورتشنووھبچودیتیووہ‪،‬وںیمو‬
‫وجاًابواضیوںیہنورکواپیتووتواخومشووہاجیتووہں۔انسئٹ!ویسیکوسگروریہوےہ؟‬
‫‘‘ و‬
‫‪476‬‬
‫ابںیتورکےتووہےئوااچکنوینیعوےنواُسویکوابتواکےتٹووہےئواہک۔’’ےھجمو‬
‫ٹ‬
‫زہشادوےنو مھارےوےئنواعمےقشوےکورُپدردوااجنؾوےکوابرےوںیموالتبایواھت‪،‬و‬
‫چس‪،‬وڑباو ُدھکووہا۔اور‪،‬چس‪،‬وڑبیووخیشووہیئووہووشمرہونُسورکووجواھبیئوےنو‬
‫ںیھمتودایواھت۔ںیموےنواےنپواخدناینواقونینوریشموےسوراہطبوایک‪،‬واُںیھنوامتؾو‬
‫رودادوانسیئ‪،‬ورکداروںوےکوانؾواورواقمامتویعطقورفیضورھکورک‪،‬ووتواجیتنووہو‬
‫اُوہنںوےنوایکواہک؟‘‘ و‬
‫ابدؽوووخناہتسووبیل۔’’ایک؟‘‘ و‬
‫ابونووکواکیواکٹھجواسواگل‪،‬و ِ‬
‫’’اُوھنںوےنواہکوہکواکیودوورپاشیاینںواحلئووہںویگوںیھنجوہبو‬
‫آاسینورعفوایکواجاتکسوےہ۔اُوھنںوےنوےھجمویسکواع وملِودنیوےسوراہطبورکےنو‬
‫اکومکحویھبودایواھت۔‘‘وینیعواُسووکودھکیوںیہنوریہویھت‪،‬ونُسوریہویھتواوروارگو‬
‫دھکیوریہووہیتووتواشدیواکیوظفلویھبوہنموےسوہنواکنؽواپیت‪،‬واینپورتگنوںیمو‬
‫ہہکوریہویھت۔’’رھپوںیموےنواہیںوےکورعموػویتفمواصبحوےسووتقو‬
‫ایل۔وہویھبوولیکواصبحوےکومہوایخؽوےھت۔ےنہکوےگل‪،‬وہیواشدیوانسحو‬
‫‪477‬‬
‫وہیگواوروہبواحل ِوظواحالتوووااعقتوتہبوزایدہودیفمووہیگ۔اہللواکوانؾوےلو‬
‫رکہیوڑیباوحطسِوآبورپورواںورکدایواجےئ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنوااجتحجوایک۔’’رگموینیع!وںیموہیوابںیتواننسوںیہنواچیتہووہں۔متووکیئو‬
‫اوروابتورکو۔‘‘ و‬
‫ینیعوکٹھٹویئگ‪،‬ورہگیواسسنوقلحوںیموواُاترےتووہےئووبیل۔’’ابون!وہیومتوایکو‬
‫ٹ‬
‫ہہکوریہووہ؟ںیموےنو مھارےوےیلواینتوتنحمواِسوےیلووت‘‘… و‬
‫’’ینیعوزیلپ!وپچووہاجئٹوورہنوںیمووفؿودنبورکدوںویگ۔‘‘ووہویخیچ۔ و‬
‫ینیعودؾووخبدورہویئگ۔اھجمسےتووہےئووبیل۔’’ریمیووپریوابتووتونسوولو‬
‫اقمحوڑلیک!ورھپووجودؽووکوالھبوےگل‪،‬وویہورکےتورانہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےبویسبوےسوایگھگیئ۔’’وہوریماواھبیئوےہ‪،‬وںیمواُسویکونہبووہںواورو‬
‫ںیمویھبکوںیہنواچوہںویگوہکواُسوےکواوروریمےودرایمؿوتبحمواکوہیورپدہو‬
‫ٹہواجےئواورومہورھبیو ُداینوںیموےگننووہاجںیئ۔‘‘ و‬
‫‪478‬‬
‫ینیعوےنواکیودؾووموضعودبؽودای۔وبیل۔’’مہودوونں‪،‬وںیمواوروزہشاد‪،‬واِسو‬
‫ٹ‬
‫وکیواڈنیورپو مھارےواہںواکیوبشورہھٹےنوےکوےیلوآانواچےتہوںیہ۔ایکو‬
‫ٹ‬
‫مھارےورھگوںیم‪،‬ودؽوںیمواینتویسواجنگشئووموجدوےہ؟‘‘ و‬
‫وہودؾووخبدورہویئگ۔آؿویکوآؿوںیموےسیجوزابؿویکووجؿویہودبؽویئگووہ‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫وبیل۔’’متوتہبوینیمکووہ‪،‬و مھارےوےیلوریمےودؽوںیموہگجوہنووہ‪،‬وریمےو‬
‫رھگوںیموہگجوہنووہ‪،‬وےسیکونکمموےہ؟چسووہک‪،‬واِیسووکیواڈنیورپوآوریہووہو‬
‫انں؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’اہں…دمتووہیئوےھجتودےھکیووہےئ۔اہیں‪،‬و مھارےواجےنوےکودعبو‬
‫وتواشدیووکیئورہچہواضیوراہویہوںیہنووجورظنوںووکودگدگاےئ‪،‬ووجودؽووکو‬
‫ٹ‬
‫رگامےئواوروچسوابون!وویںواتگلوےہوےسیجو ُداینویکوامتؾورتورانعایئںو مھارےو‬
‫ووجدوےسواقمئوںیھت۔متوںیئگ‪،‬وبسوھچکووھکوایگ…‘‘وینیعویکوآوازوںیمویلہپو‬
‫یسووشیخوٹمسوآیئووجوابونووکواکؿویکوولئٹںوکتورسخورکدیتیویھت۔ و‬
‫’’یتکبووہومت!‘‘وابونوپنیھجویئگ۔ و‬
‫‪479‬‬
‫’’اہں!واشدیواضیویہوےہ۔ ُداینویھبوایسیویہوےہ۔روامینوملفودھکیورکو‬
‫ااسنؿوکہبواجاتوےہ‪،‬ووھجٹواوررفبیوےکووچیبںوچیبوقلعمووہاجاتوےہ‪،‬وہیو‬
‫اجےتنووہےئویھبوہکو’بسووکباسوےہ‘ووہووپرووپرواھجلواجاتےہ۔متویھبو‬
‫ٹ‬
‫ایسیویہووہ۔ مھارےوےھچیپوادناھو ُددنھواھبےنگوواےلوادنےھوںیہ‪،‬وںیمو‬
‫ادنیھووہں‘‘… و‬
‫’’دخاوےکوےیلوسبورکو۔وبیتلووہووتورھپوسبووبےلویلچواجیتووہ۔متو‬
‫ارگوالوہرویلچواجئٹ‪،‬وآڈنشیودوووتوےھجمونیقیوےہوہکوالبرتددویملفوریہونئو‬
‫وہاجئٹویگ۔‘‘ و‬
‫بختنمو و‬
‫’’رگمومتوآڈنشیودےنیوےسوےلہپونُچویلواجئٹویگ۔نیقیوںیہنووتودوونںو‬
‫اےھٹکوےتلچوںیہ۔‘‘وینیعوےکوےجہلوںیمورشارتووعدورکآیئ۔ و‬
‫ابونوےنویھبووجاًابوڑیھچا۔’’وکیئواینواکشر؟‘‘ و‬
‫’’ںیہن…وتہبووہاکچ۔ابو ِدؽووکسؿواماتگنوےہ۔‘‘ و‬
‫’’یسکوےنواہھتواماگن‪،‬واوگنیھٹوانہپےنووکوایلگنوامیگن؟‘‘ و‬
‫’’ںیہن۔یفوااحلؽووتوانموےہ۔‘‘ و‬
‫‪480‬‬
‫’’اےنپواھبیئوےکوےیلووکیئودورسیومہوامجتعوڑلیکواتڑی؟‘‘ و‬
‫’’وکبوتم۔ںیموںیھمتوایسیویتگلووہں؟‘‘ و‬
‫’’رظنووکوںیہن‪،‬ودؽووکویتگلووہ۔رجتےبوےنویہیواثتبوایکوےہ۔‘‘وابونو‬
‫ازدحولھبنسویئگویھت۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ مھارےواسیجواچدنیواکودبؿوارگوالکسووتوایک ُداینوےکویسکوےطخوںیمو‬
‫ٹ‬
‫یھبواُرتاواوروریمیورظنوںوںیموامسایووتودریوںیہنورکوںویگ۔ےسیجو مھارےو‬
‫ےھچیپواہھتودوھورکوزپویئگویھت‪،‬واےسیویہواُسواکودانمورگتفوںیموےلوولںو‬
‫یگ۔‘‘ووہویسنہ۔ و‬
‫’’ہبعشوآرسٹویکوامعنودیجموےکوابرےوںیمویھبکووساچ؟‘‘ و‬
‫’’اہںو!‘‘وینیعوےنوکجھجوےسواعریوےجہلوںیمواہک۔’’اےسودؽوےسو‬
‫وساچ‪،‬وایپروےسوداھکیواوروڑبےواچئٹوےسواھبیئووکوداھکایورگمواھبیئوےنواےنپو‬
‫دوونںودنکےھودھکیوےیل۔’ہن‘ورکدی۔‘‘ و‬
‫’’رگموویکں؟واینتوویکٹویسووتوےہووہ!‘‘وابونوریحاؿووہیئگ۔ و‬
‫’’اھبیئووک’اووراٹکی‘ورکےنووایلوڑلایکںوایھچوںیہنوںیتگل۔‘‘ و‬
‫‪481‬‬
‫ابونےنوےتھبچووہےئوےجہلوںیموزنطوایک۔’’ہیووکیئورُجؾووتوںیہن‘‘… و‬
‫’’اہںورگموہیواخہصویھبوںیہنوےہ۔ےسجودقرتوےنوریسوانبایووہ‪،‬ووہو‬
‫وھکیلھکوابوتںواورووھجےٹوروگنںوےسووساوریسوےننبویکووکششورکےواگووتو‬
‫ّوکاورےہواگوہنوسنہونبواپےئواگ۔‘‘وینیعوےنواہک۔ و‬
‫’’ںیمووفؿودنبورکےنویگلووہں۔ابیقوابںیتوالماقتورپووہںویگ۔ڈگو‬
‫ابیئ‘‘! و‬
‫ص‬
‫ابونواکیفودریوکتومگو ُ مویھٹیبوےبواجؿوومابلئووفؿوےسویتلیھکوریہ۔ینیعو‬
‫یکویہکووہیئوابوتںووکودؽویہودؽوںیمو ُدرہایتوریہ۔اُسویکوتمسقورپو‬
‫رکشورکےنویگل۔اےسووکیئوروےنکووٹےنکوواالوںیہنواھت‪،‬ووکیئوراہوںیموروکو‬
‫رکواہھتواھتےنمویکورجأتوںیہنوراتھکواھتواورویسکوںیمواانتودؾومخوںیہنواھتو‬
‫ہکواُسوےسوانؾووبسنوےکووحاےلوےسووکیئووساؽورکات۔وہواہجںواجیت‪،‬و‬
‫بسنواکواایتمزواُسوےسوےلہپوواہںوچنہپواجات۔ینیعوقحووگویھت۔وھجٹویھبو‬
‫وبیتلووتوچسوےسوزایدہودکمچاروولعمؾووہاتواھت۔ابونویکوذینہورووکٹھبویئگ۔ینیعو‬
‫ص‬
‫اوروزہشادویکو ُجھایئووہیئوراہورپولچویلکن‪،‬ودنچودقؾویلچویھتوہکودنبویلگو‬
‫‪482‬‬
‫ںیموچنہپویئگ۔وجاینوےھچیپوانٹہووتنیہویتھجمسوےہ۔لقعوےھچیپوےنٹہورپوآامدہورکیتو‬
‫ےہ۔وہوششووجنپوںیموزپویئگ۔وسچویکودنبویلگوںیمورظنوےکواسےنمواینپو‬
‫ابنووپریووتعسوںیمووھکےلوابیلواُسویکواجبنوتشپوےئکوڑھکاو‬ ‫دوونںو ْ ک و‬
‫اھت۔بقعوےسودےنھکیورپورمد‪،‬ورمدویہوداھکیئوداتیوےہووجوہنووتواھبیئووہاتو‬
‫ےہواوروہنویہووبحمب۔وہورساہمیسووہرکورگدؿوومڑورکوےھچیپودےنھکیویگل۔یلگو‬
‫ےکوےلھکورسےورپودویاہنووارو ْ ک و‬
‫ابنووھکےلوابیلوڑھکاواھت۔رہچہوداھکیئودےو‬
‫راہواھت۔بلولہورےہوےھت۔اکونںوںیموایپرورھبیورسوگیشواُرتوےنو‬
‫یگل۔’’ابون!واھبیئویکواجؿ!واھبیئوےکواپسوولٹوآئٹ۔‘‘ و‬
‫وہواُیھنودقومںویٹلپ۔اُاسکےنوواولںورپواوسوزپویئگ۔وجاینودےمیھورسوںو‬
‫ںیموتسکشووخردہوراگواالےنپویگل۔وہورسٹپودوڑےتووہےئوابیلویکو‬
‫ْ‬
‫ابنٹںوںیموامسویئگ۔اےسیوںیمواکیویکسسووہوٹنںوےسویلسھپ‪،‬ووہوابکیریگو‬
‫توےسورلزیواورواچراپیئورپولسھپورکوڈےھویئگ۔ہنواچےتہو‬
‫ےسووپرےو و‬
‫وہےئودبنظووہرکوخیچوزپی۔’’ںیہن!واضیوںیہنووہاتکس۔ےسجووپریورمعواھبیئو‬
‫اھجمسووہ‪،‬واُےسووجاینویکودزیلہورپوددنھالیئووہیئورظنںیووبحمبوےسیکوھجمسو‬
‫‪483‬‬
‫یتکسوںیہ۔ںیہن!وینیعووھجیٹوےہ‪،‬وزہشادوانمقفوےہواورودوونںوراہوزؿوےھجمو‬
‫یھبواینپورونشوایخیلویکوراہورپواگؾوزؿورکاناچےتہوںیہ۔‘‘ و‬
‫راتووکواُسوےنوابیلووکوینیعواوروزہشادویکووکیواڈنیورپوآدموےکوابرےوںیمو‬
‫اشایؿواشؿو‬
‫اتبای۔ابیلووخشووہایگ۔وپےنھچواگلوہکواُؿوےکوایقؾوواعطؾوےکو ِو‬
‫دنبوتسبوےکوےیلویسکوزیچویکورضورتووتوںیہن…ووہووسچوںیموزپویئگ۔بجو‬
‫ےسیپواہھتوںیموںیہنوےھت‪،‬وبتورہوےئشوکیھٹویتگلویھت۔ابورہوزیچوںیمو‬
‫صقنوداھکیئودےنیواگلواھت۔وہواخیلورمکےووکوامہمؿواخہنوانبےنوےکوےیلو‬
‫رخدیاریورکانواچیتہویھت۔رہفتسورمبتورکےتووہےئواگےہوہبواگےہوابیلو‬
‫ےسواتدیئواحلصورکیتوریہ۔ابیلواُسوےکووشؼواورووجشووکودھکیورکووسےنچو‬
‫اگل۔’’امہمونںوےکورھگوےنچنہپوکتویلگپواےسیویہواکذغویکورپایچںوانبیتورےہو‬
‫یگ‪،‬واھپڑیتورےہویگواورویسکولپونیچوےسوھٹیبوہنواپےئویگ۔‘‘ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫اکرماؿواوپسرسٹوگیبواوروایچیٹواُاھٹےئواےنپودووتسںوےکورمہاہووخشو‬
‫ایپگںواہےتکنووہےئویلگوںیموابونوےکودروازےورپوےسوسگرےتووہےئوذراو‬
‫‪484‬‬
‫کٹھٹوایگ۔ںیہیوںیہکو ِدؽویکو ُداینوآابدووہیئویھت۔قشعوںیمووسدےوابزیو‬

‫ںیہنویکواجیتورگمودؽووکوآابدورکےنووایلوےنواُاسکورکواُےسوومؽووتؽورپو‬
‫آامدہورکوایلواھت۔وہووجاینوےکووجشوںیموشبطواجسورکودماقملبوھٹیبوایگواورو‬
‫آؿووادحوںیموایپرویکوابزیواہروایگ۔‬
‫زدنیگورھبوہنواہرےنواکوارادہورےنھکوواالو ِو‬
‫دنبودروازےورپوتسکشووخردہواگنہوڈایل۔اےسیویہووتقوںیمودروازہووھتڑاواسو‬
‫الھک۔آدےھواچدنویکواچدنینویلگوںیمولیھپویئگ۔ابونوےنوآجودروازہودنبو‬
‫رکےنویکوہبواجےئووپراووھکؽودای۔وہواھجمسوہکواتشمؼواگنںیہواُےسودھکیوریہو‬
‫ںیہورگمووہواُےسوںیہن‪،‬ویلگوںیمودالخووہےنووایلوزہشادویکواکرووکودھکیوریہو‬
‫یھت۔اہرؿویکوآوازونُسورکواکرماؿواکٹھٹ‪،‬ووھگام‪،‬واکرووکودھکیورکوٹسواٹپوایگ۔‬
‫اےسیویہووتقوںیمواُسوےکواکیونموےلچودوتسوےنوولہپوںیموینہکو‬
‫وھبچیئ۔’’لچوےبوریہو!وآجوےسومتو ُروکورکےھچیپودانھکیووھچڑودو‪،‬و ُداینو‬
‫ںیھمتودھکیورکودقؾوڑباھانووھبؽواجےئویگ۔‘‘ و‬
‫اُسوےنورسواکھجوایل۔ولہپوںیموںیہکوسیٹواجیگویھت۔اانپوروہیووھبؽوایگ۔ابونو‬
‫ےکوردلمعووکودھکیورکومغوابرووہایگ۔دویاروےکواسھتوگلورکواکرووکوراہتسو‬
‫‪485‬‬
‫دےتیووہےئواُسوےنوےبواایتخرورھپوےلھکودروازےوںیموڑھکیواہھتوالہیتو‬
‫ابونووکوداھکیواوروآےگوڑبھوایگ۔ و‬
‫زہشادواوروینیعوےنواُسوےکودؽویکووریاؿو ُداینووکواشدابورکودایواھت۔وہو‬
‫دویاونںویکورطحواھبگواھبگورکواُؿویکووتاعضورکریہویھت۔اُؿوےکو‬
‫آےگویھچبواجیتویھت۔اےسیوںیموابراہوینیعوےنواُسواکواہھتواٹبےنویکووکششو‬
‫یکورگموابونوےنواُےسوڑھجاک‪،‬وامہمؿوانبایواورزہشادوےکواپسواھٹبودای۔‬
‫وھجڑپنیوںیمواچدنواُرتاواھت۔وھجڑپنیووایلوامتؾورتواچدنینووکوآوھکنںوںیمو‬
‫وشؼوذپریایئوںیمونکھتوواردوںیہنووہیئ‪،‬واچدنو‬
‫ٹیمسوانیلواچیتہویھت۔ ِ و‬
‫رشاسمرووہایگ۔ینیعوےنواُسوےکودوونںواہھتوڑکپورکآوھکنںوےسواگلےئ‪،‬و‬
‫رکسمایئواورورکشتموےجہلوںیمووبیل۔’’دخاوےکوےیلوابون!وتہبووہیکچ‪،‬وسبو‬
‫رکدو۔کھتویئگووہ‪،‬وھٹیبورکوابںیتورکوواوروزمدیورشدنمہوہنورکو۔‘‘ و‬
‫وہواِالھٹیئ۔’’متواُسووخیشووکویھبکووسحمسوںیہنورکںیتکسووجواِسووتقو‬
‫ریمےونتونموںیموریچووہیئوےہ۔‘‘ و‬
‫‪486‬‬
‫زہشادوےنواکیوہگنِواتسشئواُسورپوڈایلورھپوابیلووکواخمبطورکےتووہےئووحمِو‬
‫تفگووگووہایگ۔ و‬
‫ابونوےنوابیلواوروزہشادوےکوےیلوامہمؿواخہنواجسوراھکواھت۔فصنوبشوےسو‬
‫ھچکوےلہپودوونںووسےنوےکوےیلوےلچوےئگووتوینیعوےنواچراپیئورپوالھچگنو‬
‫دی۔تِچوٹیلورکورکوٹودبؽویئگ۔اچراپیئویکواب ْٹہہوےسودبؿورزگورکو‬
‫دورسیواب ْٹہہوےسوٹپلویئگ۔وبیل۔’’ںیمووساچورکیتویھتوہکوںیھمتواچراپیئو‬
‫رپودنینوےسیکوآاجیتوےہ‪،‬وآجووسیتچووہںوہکوںیمواِسوتمعنوےسوابوکتو‬
‫س‬
‫رحموؾوویکںوریہووہں۔نپچبواورو ُنڑاھےپوںیمودبؿورنؾوسملواماتگنوےہ‪،‬و‬
‫وجاینوںیموابؿویکویتخسووکٹرورکیتوےہواورواؿووھچیئوانھٹنیووکونُچویتیلو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫ربخوںیہن؛ووہوچسوہہکوریہویھتوایوابونواکو ِدؽورانھکواچیتہویھت…وابونووکوینیعواکو‬
‫آراؾو ِدہواہجزیواسزئوڈیبوایدوآایگ۔اُسوےنوڈیبورپویلہپورمہبتوٹیلورکویہیو‬
‫ااسحسواپایواھتوسجوےکولَبورپوینیعواُسوےکواسےنموامیۂوےبوآبویکوامدننو‬
‫ااسحسوورتمکیوےکووبھجوےلتوپھچورکواےنپووسحماستو‬
‫ِ‬ ‫زتپوریہویھت۔وہو‬
‫‪487‬‬
‫وکواپھچویئگویھتوہکبجوینیعواعدًاتوہنمواھپڑورکودؽوےکووھپھپےلووھپڑوریہو‬
‫یھت۔ و‬
‫مل‬
‫ڑُجیووہیئواچراپویئںورپوزریووواٹوبلبویکو جگیوروینشوںیمودوونںووجااینںو‬
‫ولہپوےکولَبواقملبوںیمویٹیلویھت۔ینیعوےنواُسوےکورہچےورپورہلایتووٹلںو‬
‫وکوڑبےوایپروےسواکونںوےکوےھچیپواٹیمسواورواہک۔’’متوےنوایکووساچ؟‘‘ و‬
‫’’سکوابرےوںیم؟‘‘وابونوےکوےجہلوںیمونکھتواوروامخرووعدورکوآای۔ و‬
‫’’اےنپواوروابیلوےکوابرےوںیم۔‘‘ و‬
‫’’وکیئواوروابتورکو۔‘‘وابونوےنوہبوتلجعواہک۔ و‬
‫ینیعوےنواُسواکورھباورھباواگؽوالہسای‪،‬وےلچنووہوٹنںوےکوےھننوےھننوزجریوںو‬
‫وکوڑیھچاواوروڑبےویہوایپروےسواہک۔’’ابیلوااسنؿوےکو ُروپوںیمورفہتشو‬
‫ےہ۔اُسوےنواعمرشےوےکورہوےلعشویکوشپتواوروکپلواےنپونتورپویلواورو‬
‫متورپووکیئوآچنوںیہنوآےنودی۔ایکوںیموکیھٹوہہکوریہووہں؟‘‘ و‬
‫ابونوےنواُسوےکووہوٹنںورپواہھتورھکودای۔’’تمووہکوھچکواور‘‘! و‬
‫‪488‬‬
‫اُسوےنوراسؿوےسواہھتواٹہای‪،‬ورھپووہوٹنںوےسواگلورکووچامواورواہک۔’’امہمؿو‬
‫ےکوہنمورپواہھتوںیہنوراھکواجات‪،‬و ِدؽورپواہھتورھکورکوآوھکنںورپواھٹیبایواجاتو‬
‫ےہ۔ںیموےنووجووپاھچ‪،‬واُسواکووجابودو۔‘‘ و‬
‫وہورہگیواسسنوقلحوںیمواُاترورکووبیل۔’’ابیلوہنووہاتووتواشدیوںیمووگربوےکو‬
‫ڈریھوںیمودسنھورکورمویکچووہیت۔‘‘ و‬
‫’’سب؟‘‘ و‬
‫’’ںیہنوہکلبوارگواُسوےنویھبکوےھجموےبو ُریخوےسوداھکیووہاتووتوںیمو‬
‫…‘‘ووہووبےتلووبےتلو ُرکویئگ۔ و‬
‫ینیعوےنوذجابتوآولدوآوازوںیمواہک۔’’متواُسویکوتبحمووکویسکویھبورتازوو‬
‫ںیمووتےنلوےکوالقئوںیہنووہ۔ایکووہووخوصبرتوےہ؟‘‘ و‬
‫’’اہں۔اُسواسیجو ُداینوںیمووکیئوںیہن۔‘‘وابونوےنوابووثؼوادنازوںیمو‬
‫اتدیئویک۔ و‬
‫’’ایکوہورہوڑلیکووکووخوصبرتوداھکیئوداتیوےہ؟‘‘ و‬
‫وہوکٹھٹویئگ۔وساؽولکشمواھت۔وجابواُسوےسویھبوںیہکولکشمواھت۔ و‬
‫‪489‬‬
‫ینیعوےنواہک۔’’وجابودووانں‘‘! و‬
‫’’ابیلویکووخوصبریتوولوگںووکوداھکیئوںیہنودیتی۔رہووکیئواُسوےکو‬
‫اظرہورپواجاتوےہ‪،‬واُسوےکوابینطواُاجےلویسکوآھکنووکوریخہوںیہنورکےت۔‘‘و‬
‫وہوےبویسبوےسووبیل۔ و‬
‫اُسوڑھگیوینیعوااچکنواینپورمعوےسوںیہکوڑبیووہیئگ۔دیجنسیگوےسووگایو‬
‫وہیئ۔’’متویہووہوڑلیکووہوسجوےنوابیلوےکوادنرویکوامتؾورتووخوصبریتووکو‬
‫دھکیوراھکوےہ۔متوابیلووکواجیتنووہ‪،‬واُسوےکواظرہیوادنایھرےواوروابینطو‬
‫رونشورَتوووجدووکواھبیتپنووہواورو…اور…ومتویہووہووعرتووہووجواُسویکو‬
‫اہنتویئںوےکوالخووکورُپورکیتکسووہ۔‘‘ و‬
‫ینیعوےکواقملبواُسویکوزماتمحودؾووتڑےنویگلویھتواورووہونجوابوتںووکو‬
‫اننسووگاراوںیہنورکیتویھت‪،‬واُیھنوابوتںوےکواحمذورپواینپودولیلںووکورمکہتسبو‬
‫رکےنویگلویھت۔ و‬
‫ہقحلمورمکےوںیموولےہوےکواپوپئںووایلویئنواچراپویئںورپووخشوویپگںویکو‬
‫ریغومظنموشبطویھچبووہیئویھت۔اےسیوںیموزہشادوےنوانانشسوہمغنوڑیھچودای‬
‫‪490‬‬
‫۔’’ابیل!وریمےواخدناؿویکوڑلایکں؛واچچو‪،‬وامومںواورووھپیھپوزادایںس و‬
‫ٹو‬
‫ےھجمواھبیئویتھجمسوںیہ۔اپاپوریمیواشدیواُؿوںیموےسویسکوےکواسھتورکےنو‬
‫ےکووخااہںوںیہ۔ابوالھبومتویہواتبئٹ‪،‬ونجوڑلویکںووکوںیموآجوکتوںینہبو‬
‫اتھجمسوراہ‪،‬ووہوےھجمواھبیئویتہکورںیہ‪،‬واُؿوےکواسھتوںیموےسیکواشدیورکاتکسو‬
‫ابیلوےنوریحتورھبیورظنوںوےسواُےسوداھکی۔’’آپواُؿوںیموےسویسکو‬
‫ےکواسھتویھبواشدیورکےتکسوںیہواورریماوایخؽوےہوہکوآپووکواےنپواپاپویکو‬
‫ابتوامؿوانیلواچےیہ۔ےنھجمسوےسووکیئوصخشواھبیئوایووکیئوڑلیکونہبوےسیکونبو‬
‫یتکسوےہ؟واھبیئونہبووتورصػوویہووہےتوںیہووجواکیوامںوابپویکواوالدو‬
‫وہں۔دویرواینپواھبیھبووکو’ابیج‘واتہکوےہ‪،‬وامںواتھجمسوےہواورواھبیئونبورکو‬
‫رسورپواچدرواوڑاھاتوےہورگمواھبیئویکواناہگینوومتورپواُےسواکنحویکورُپوظفحتو‬
‫اھچئٹںوںیموالوڑھکاورکاتوےہ۔‘‘ و‬
‫‪491‬‬
‫زہشادویکوآںیھکنولیھپوںیئگ۔وہوابیلووکمکومہف‪،‬وریغومیلعتوایہتفواورومینواجلہو‬
‫اتھجمسواھت۔ےنلھکورپوہتپولچوراہواھتوہکووہواؿوزپھووہےنوےکوابوفصوتہبو‬
‫رہگاواھت۔اتسیشئواگنہوڈاؽورکووبال۔’’وہووتوکیھٹوےہورگم‘‘… و‬
‫’’ایکورگم؟‘‘وابیلورسفتسمووہا۔ و‬
‫’’اکیوڑلیک‪،‬ورفزاہن‪،‬سگہتشونیتواچروربوسںوےسوریمےوآسفوںیمو‬
‫وطبروریمیورپلنسورکیسرٹیواکؾورکیتوےہ۔وہوریمےواخدناؿویکوںیہنوہکلبو‬
‫دورواپرویکورہتشودارویھبوںیہنوےہ۔ضحم‪،‬واُسویکوابشتہوںیموینیعواکواسو‬
‫سکعواپےتووہےئوںیموےنواُےسواینپونہبوانبوایل۔آسفویکواسالہنورقتبیو‬
‫ںیمواےنپواِسوفیطلورےتشووکورہتشمویھبورکدای۔وہوےھجموتہبوایھچویتگلو‬
‫ےہ۔ںیمواچاتہووہںوہکووکیئوایسیووصرتوےلکنوہکوںیمواورووہواکیو‬
‫وہاجںیئ۔اپاپوےتہکوںیہوہکواضیووہانونکمموںیہن۔وہواُےسوریمیونہبورقارو‬
‫دےتیووہےئورُبیورطحوڑھجکودےتیوںیہ۔‘‘وزہشادواکوہجہلودؾوہبودؾوریھبمگو‬
‫وہاتواجراہواھت۔ابیلوےکوریغوومعمیلواامہنکووکودھکیورکواُسوےنوہلسلسوتفگو‬
‫وگووجڑا۔’’اُسواکوریمےووساووکیئوںیہن۔اُےسوںیمویہووخشورھکواتکسو‬
‫‪492‬‬
‫وہں‪،‬وےھجموویہواشدورھکویتکسوےہ۔ڈراتووہں‪،‬و ُداینوایکوےہکویگ‪،‬وڈراتووہںو‬
‫اپاپواوروامامواکوروہیوایکووہاگ؟…ومتواتبئٹ‪،‬وےھجمواِسولکشموڑھگیوںیموایکورکانو‬
‫اچےیہ؟‘‘ و‬
‫بٹںیونتوںیئگ۔‬
‫ابیلوےکورفاخوامےھتورپولَبوزپوےئگ۔ینھگواورورشتنمو ْ‬
‫وبال۔’’ارگواُسواکوآپوےکوالعوہو ُداینوںیمووکیئواانپوںیہنوےہووتواُےسواانپورکو‬
‫آپو ُداینوےکواسھتواسھتواینپوآرختویھبوونساروںیلوےگ۔ارگووہواریمو‬
‫ےہ‪،‬واےنپوریپوںورپوڑھکیوےہووتوآپووکواےنپواپاپویکوابتوامؿورکودضو‬
‫رتکورکودینیواچےیہ۔‘‘ و‬
‫’’ایکووہوریمیونہبوںیہنوےہ؟‘‘وزہشادواکوادنازوتہبووصعمؾواھت۔ و‬
‫’’انیقیوںیہن۔‘‘وابیلوےنورُپنیقیوےجہلوںیمواہک۔ و‬
‫’’متوےنووغروںیہنوایک‪،‬وںیمواُےسونہبواتہکوراہووہں۔‘‘ و‬
‫’’ےنہکوےسوایکورفؼوزپاتوےہ۔‘‘وابیلورکسماای۔ و‬
‫’’ںیمواُےسواینپوامںواجیئونہبواتھجمسویھبووہں۔‘‘ و‬
‫‪493‬‬
‫’’ےنھجمسوےسویھبووکیئورفؼوںیہنوزپات۔وہوآپویکونہبوںیہنوےہ۔‘‘و‬
‫ابیلوےنووھٹسوےجہلوںیمواہک۔ و‬
‫زہشادواکورسوکھجوایگ۔وسچوںیموزپوایگ۔ااچکن‪،‬وڈراامیئوادنازوںیم‪،‬ورسو‬
‫ٹ‬
‫اُاھٹرک‪،‬وآوھکنںوںیموآںیھکنوڈاؽورکووبال۔’’ںیمو مھاریوابتواماتنووہں۔‬
‫ُداینویھبواِیسواقونؿورپورسواکھجیتوےہ۔وجومتووسےتچووہ‪،‬وںیمویھبوویہووساتچو‬
‫ٹ‬
‫وہںوویکہکنورطفیوراہورہواکیوےکوےیلویلھکوریتہوےہ۔ایکوابونو مھاریو‬
‫نہبوےہ؟‘‘ و‬
‫ابیلوےکودبؿووکواکیواکٹھجواسواگل۔یٹھپویٹھپواگنوہںوےسواُےسووھگرےنو‬
‫اگل۔زہشادوےنوہیوایکوہہکودایواھت؟…واھجلورکوہٹنواکےتٹووہےئووبال۔’’اہںو‬
‫وت‘‘! و‬
‫زہشادوےنواےنپودوونںواہھتووجڑورکووہوٹنںورپوریھپےتووہےئورہگیو‬
‫رظنوںوےسوداھکی‪،‬ودقرےوکھجورکووبال۔’’متودوونںوےکوامںوابپودُجاو‬
‫دُجاوںیہ۔اھبیئووتواجک‪،‬واکیواخدناؿوربادریوےکویھبواشدیوںیہنوےھت۔اکیو‬
‫‪494‬‬
‫امںواکودودھویھبومتودوونںوےنوںیہنویپوراھک‪،‬ورھپ؟و…ورھپوےسیکومتودوونںو‬
‫ےکوچیبواھبیئونہبواسیجووخینورہتشواُوتسارووہایگ؟‘‘ و‬
‫ابیلواکوقلحووسھکوایگ۔انددیہویلیسکوےئشووکوےتلگنووہےئواخومشوراہ۔وہورمشیو‬
‫ےکوڑیکےویکورطحواےنپواہچروُسورمشیونُبواکچواھت۔اسسنو ُرےنکویگلووتو‬
‫یطلغواکوااسحسووہاورگموریتوامکؿوےسولکنواکچواھت۔را وہِورفاروہنواپورکو‬
‫رساہمیس‪،‬وتفخورھبیواوروےبویسبوآزیمواگنوہںوےسواُےسودےنھکیواگل۔اُےسو‬
‫نجواافلظوےکوامستعوںیمواُرتےنویکووتعقوکتوںیہنویھت‪،‬ووہواکونںوںیمو‬
‫اُرتورکودامغوںیموالھگپووہاوہسیسوڈاےنلوےگلوےھت۔ و‬
‫راتودریھےودریھےوحبصواپےنویکووجتسجوںیموآےگویکورطػورسکوریہو‬
‫یھتواوروہقحلمودوونںورمکوںوےکوادنروحتفوووتسکشورپوجتنمووہےنووایلو‬
‫تورھتکو‬
‫رطشجنوابزایںواینپورطفیوتسسورویوےسواشرطوںویکواویلگنںو و‬
‫ریہوںیھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫‪495‬‬
‫دورہپواکورُپفلکتواھکانوانتوؽورکےنوےکودعببڑیووہیئورہلونبورکوآےنو‬
‫ٹ‬
‫واےلواسیلحورتیورپو میووھچڑورکورتصخووہےئگ۔ابیلواُںیھنواگڑیوکتو‬
‫ص‬
‫وھچڑوآای۔مگو ُ مویھٹیبوابونوےسواخمبطووہا۔’’ابون!وریمیواجؿ!واٹفوٹفو‬
‫اچےوانبرکوالپئٹواتہکوںیمو ُداکؿورپواجوکسں۔‘‘ و‬
‫وہووچیکن۔وہوےلہپویھبواےنتویہوایپروےسواہکورکاتواھت۔’’ریمیواجؿ‘‘! و‬
‫آجویھبواُیسوادنازوںیم‪،‬واُیھنواافلظووکودرہاوراہواھتورگموابونواکو ِدؽوزیتیوےسو‬
‫دڑھےنکواگل۔رہگیورظنوںوےسواُےسوداھکی۔وہوزگڑباوایگ‪،‬وربھگاورکو‬
‫ٹ‬
‫وبال۔’’ مھاریوتعیبطووتوکیھٹوےہوانں؟ و‬
‫وہووکیئووجابودےیوریغبواُھٹورکووچےھلورپوھٹیبویئگ۔آںیھکنورھبیورھبیو‬
‫ںیھت۔سگہتشوراتواکرتواگجوایھبوکتوآوھکنںوںیموھبچوراہواھت۔ینیعوےنو‬
‫راتورھبواُےسووسےنوںیہنودایواھت۔اُسوےنووہوقبسوزپاھودایواھتوسجوےنو‬
‫اُرتےنووایلویئکوراوتںویکودنینواچٹویلویھت۔یلتیکوںیمواُابؽواھکےتودودھورپو‬
‫رظنںیوامجےئوقیمعووسوچںوےکواتےنوابےنوےتنُبووہےئوابونوےکوذجابتو‬
‫‪496‬‬
‫یھبودبؿویکووکنرویلتیکوںیمووجشواھکےنوےگل۔دؽوینیعواکومہوایخؽووہاواجاتو‬
‫اھت۔ و‬
‫س‬
‫دامغووسھجویکواچراپیئورپواودناھو کلوادوانئوںیموازیایںواسنھپےئواّلچوراہو‬
‫اھت۔’’ںیہن!واضیوںیہنووہاتکس۔اھبیئ‪،‬واھبیئویہووہاتوےہ‪،‬ویھبکوابلسودبؽورکو‬
‫وبحمبوایوشرہوںیہنونبواتکس۔ینیعویکو ُداینوںیموبسواتلچوےہ۔واہںویھبسورکو‬
‫داھکےنوواےلوولگوےتسبوںیہ۔دےنھکیواکووتقویسکوےکواپسوںیہنوےہ۔‬
‫اہیں‪،‬ومہورغوبیںویکویتسبوںیمورکوداھکےنوواالووکیئوںیہن‪،‬ویھبسودےنھکیواورو‬
‫دھکیورکواایلگنںواُاھٹےنوواےلورےتہوںیہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوےنواچےواکووھگٹنورھبےتووہےئواُےسووہٹہکودای۔’’اے!ووتواپولگںو‬
‫یکورطحوایکووسےچواجریہوےہ؟‘‘ و‬
‫وہوےبو ِدیلوےسورکسمایئ۔’’وہشوےکواننخوول۔ےبواچرےواپلگواخکو‬
‫وسےتچوںیہ‪،‬ووہووتوسبوروےت‪،‬وےتخیچوایوےہقہقواگلےتورےتہوںیہوویکہکنواُؿوےکو‬
‫سبوںیمویہیوھچکورکانیہووہاتوےہ۔‘‘ و‬
‫وہوتفخورھبےوادنازوںیمووبال۔’’ابؽویکواھکؽواُاترےنویتگلووہ۔‘‘ و‬
‫‪497‬‬
‫اُسوےنورسدوآہورھبیواورورسوزمدیواکھجوایل۔زدنیگوںیمویلہپورمہبتواُسو‬
‫ےنواچاہواھتوہکوابیلودلجوےسودلجو ُداکؿورپوالچواجےئ‪،‬واُےسواہنتووھچڑودے۔‬
‫اُسوےکواجےنورپو ِدؽوولمؽووہایگ۔اُےسوربخوںیہنویھتوہکوےسیجواُسوےنو‬
‫ینیعوےکواقملبوںیمورسواکھجوایواھت‪،‬واےسیویہوابیلویھبوزہشادویکواھچبیئووہیئو‬
‫شبطورپوٹپوایگواھت۔اہنتیئوںیموٹیلورکوہواےنپوےتیبووہےئوامہوواسؽواکو‬
‫ااستحبورکےنویگل۔اُسوےنواہکںویطلغویکویھت؟وایدوںیہنواھت۔ابیلوےکو‬
‫دقؾوسکوجہنورپوڈاگمگےئوےھت؟وربخوںیہنویھت۔دوونںوےنووکیئوااحتمؿو‬
‫ںیہنودایواھتوسجوںیمولیفووہےئووہںورگموزساواکوہنومتخووہےنوواالوہلسلسو‬
‫اُؿوےکوولجوںیمورساتکوالچوآراہواھت۔ااصعبوایھبواکیودرایوےکوربمہواپینو‬
‫ےسوربندوآزامووہےتوہکورظنواےلگودرایورپوریھٹواجیت۔ و‬
‫ینیعویکویھٹیموابںیت‪،‬واشنؿوہنووھچڑےنوواےلوزنطوےکوریتواورورُپارسارو ُ و‬
‫ُجو‬
‫دؽویہودؽوںیمو ُدرہاےئواجیتویھت۔وسےچواجیتویھتوہکوینیعوایکوانہکواچیتہو‬
‫یھتواحالہکنووہوالبوکجھجوڈےکنویکووچٹورپوہہکویئگویھت۔اُسوےنواھجمسودایو‬
‫اھتوہکوابیلووکووکیئوںیہنودےواگ‪،‬وابونووکووکیئوںیہنوےلواگ۔وہواہوھتںویکو‬
‫‪498‬‬
‫ریکلوںوںیمواُھجلورکورکایہ۔’’اہےئوراب!و ُداینو ِدؽوواولںوےسورھبیوےہورگمو‬

‫ریمےورقبیووجویھبوآاتوےہووہودؽوواالوںیہنوہکلبواکونںوواالووہاتو‬
‫ےہ۔اتنسوےہوہکوریماوووجدوددنھالایووہاوےہورگموریمےودبؿوےکودقتسو‬
‫یکوریخیگورپورظنوںیہنوڈااتلواوروٹلپواجاتوےہ۔ابیلویکووصرتووکودےنھکیو‬
‫واولںویکواگنہواُسوےکورنہواورورشاتفورپوںیہنوزپیت۔‘‘ و‬
‫اےسیوںیمووسجویکوشبطواٹلویئگ۔سگہتشویئکو ِدونںوےسووساچواورواھجمسو‬
‫بسوطلغواورواخؾووسحمسووہےنواگل۔وہویھبوولوگںویکورطحوابیلووکوردو‬
‫رکےنواکورُجؾورسزدورکریہویھت۔رطفتواھجمسےنویگلوہکوابیلواُسواکواھبیئو‬
‫ںیہنوےہ۔اُسواکواحمظفوےہ۔احمظفوےنواُےسوآجوکتوآالؾوواصمبئوےسو‬
‫اچبےنوےکوےیلواانپوآپودوھپوںیموااتسدہوراھکواھت۔اُےسویھبواھچایویکو‬
‫بلطووہیگ۔اھچایودےنیووایلواحمظفووکواھبیئوانبیتویھت‪،‬ووشرہوانبےنوےسو‬
‫اچکچہیتویھت۔اےسیویہو ُداینواُےسودےتھکیویہوذتذببواکواکشرووہاجیتویھت‪،‬وایکو‬
‫رُباورکیتویھت‪،‬وایکودُجاورکیتویھت…وابونویھبووتوویہوھچکویہورکریہویھت۔اےھجلو‬
‫ڈوروںووایلوآھکنواےنپواپئٹںورپورمزکتووہیئ۔ڈورےویھبوراصقںووہےئگ۔‬
‫‪499‬‬
‫وہوایسیوومرینویھتوسجوےکوریپویھبووخوصبرتوےھت۔داںیئواہھتویکوتشپو‬
‫داھکیئودی۔اینپورظنویہوےنلسھپویگلووتونیقیووہایگوہکووہووخوصبرتوےہ۔‬
‫ابںیئواہھتویکوتشپورپوزومخںوےکواشنؿویھبووخوصبرتوداھکیئودےنیوےگل۔‬
‫ڑبڑباےنویگل۔’’اعؾویسولکشوووصرتووایلوریمحاوےکواھبیئوےنوریمےوابیلو‬
‫وکورَپےوکٹھجودای۔وکیئووخشو ُنووصرتوویکںورکوابیلویکوزدنیگوںیموولجہو‬
‫رگووہیتکسوےہ؟وےھجمواُاجےنلوںیموسجوےنواینپوامتؾورمعوجتودی‪،‬وےھجمو‬
‫اھکنرےنوےکوےیلوسجوےنواینپواویلگنںووکوولےہوےکووخؽوںیموچنیھبوڈاال‪،‬و‬
‫ایکوھجمورپواُسواکووکیئوقحوںیہنوےہ؟‘‘ و‬
‫زدنیگوایسیویہووہیتوےہ۔لَپوںیموآوھکنںوںیموروینشورھبودیتیوےہ۔لَپو‬
‫ںیموآوھکنںویکوانیبیئووکوادنایھروںوںیمودلیکھودیتیوےہ۔انیبووہرکوابیلو‬
‫ےسودوروےنٹہویتگل۔انانیبووہرکواُیسویکوابوہنںوںیموامسانواچیتہ…ورسوےنٹھپووکو‬
‫آایگ۔ےنکٹھجوےسورفعیتیووسوچںوےسواکٹھچراوںیہنوالمووتودصػوےکوابرےو‬
‫ںیمووسےنچویگل۔ریمساوےکوانراضووہےنوےکودعبوویہواُسویکواولکیتویلیہسو‬
‫یھت۔اُسوےنواکیورمہبتوالتبایواھتوہکواُسواکووھپاھپورہشواکورعموػواعملو‬
‫‪500‬‬
‫دنیوےہ۔دصػوےکواپسوومابلئووفؿوںیہنواھتوسجوےکوببسواُسوےکو‬
‫اپسواجانوانسگریواھت۔اُسوےنواچدرواوڑیھواورودصػوےکورھگوچنہپویئگ۔‬
‫نسحِواافتؼواھتوہکودصػواکووادلورھگوںیمولموایگوسجوےنواُےسواےنپو‬
‫ونہبیئواکووفؿوربمنودےتیووہےئووپاھچ۔’’اٹیب!وریخووتوےہوانں؟’‘ و‬
‫وہودیجنسیگوےسووبیل۔’’یجوالکن!وںیموےنوزگیمنیوںیمواکیواہکینوزپیھو‬
‫یھت۔بتوےسواکیوانھجلوےنوریھگوراھکوےہ۔اُےسواھجلسےنوےکوےیلواُؿو‬
‫ےسوھچکودرایتفورکانواچیتہووہں۔‘‘ و‬
‫’’ریماووحاہلودانی‪،‬ووہوتہبوایھچورطحواھجمسودںیوےگ۔‘‘ و‬
‫وہواےٹلودقومںورھگویچنہپواورووفؿورپوالعہمواصبحواکووفؿوربمنوچنپورکےنو‬
‫یگل۔راہطبووہےنورپودصػوےکواپاپوےکووحاےلوےسواانپواعترػورکاےنو‬
‫ےکودعبودروخاتسوسگارووہیئ۔’’الکن!وںیمواکیوانھجلوںیمووہں۔ںیمو‬
‫ےنواکیواہکینوزپیھوےہوسجوںیموریہوواوروریہونئ‪،‬وویںوھجمسوںیلوہکو‬
‫تونہبواھبیئونبورکو‬
‫ڑلاکواورڑلیک‪،‬وسیبوسیچپواسؽوکتواکیوتھچو و‬
‫رےتہوںیہورگموتقیقحوںیمووہونہبواھبیئووتواجک‪،‬واکیودورسےوےکورہتشودارو‬
‫‪501‬‬
‫کتوںیہنوےھت۔دوونںواکیودورسےووکواکیویہوڑلیوےکودووومیتوےتھجمسو‬
‫رےہ۔دوونںوےکووادلنیوہبودیقِوایحتوںیہنوےھت۔رھپویسکودوتسوےنو‬
‫اُںیھنوآسپوںیمواشدیورکےنیلواکووشمرہودایواورودوونںوےنواشدیورکویل۔‬
‫اہکینومتخووہیئگورگموںیمواھجلورکورہویئگ۔آپوالتبںیئ‪،‬وایکووہودوونںوازدوایجو‬
‫دنبنھویکوریسووکواےنپوومسجںوےکورگدوٹیپلوےتکسوںیہ؟‘‘ و‬
‫العہمواصبحوےنوھچکووتفقوےکودعبواھبریوآوازوںیمووساؽوایک۔’’وہواکیو‬
‫رھگوںیموےسیکوےلَپ؟‘‘ و‬
‫وہووچہکنوےلہپویہواہکینونُبویکچویھت‪،‬واِسوےیلوریغبویسکورپاشیینوےکو‬
‫وبیل۔’’ڑلیکوےکوامںوابپواکیواحدےثوںیمورمواجےتوںیہ۔اُسووتقوڑلیکو‬
‫یکورمعوہبولکشمواچرواپچنوامہووہیتوےہ۔ڑلیکواکووکیئورہتشوداروہنووہےنوےکو‬
‫ببسواُےسوڑلےکواکووادلواےنپورھگوےلوآاتوےہواورواےنپوےٹیبوےکواسھتو‬
‫اسھتواُسویکورپورشویھبورکاتوےہ۔ڑلےکویکووادلہویھبورمویکچووہیتو‬
‫ےہ۔بجوڑلیکواپچنوہھچواسؽویکووہیتوےہووتوڑلےکواکوابپویھبو ُداینوےسو‬
‫رتصخووہاجاتوےہ۔ویںورھگوںیمورصػودوونںورہواجےتوںیہ۔ڑلاکوڑباو‬
‫‪502‬‬
‫وہےنویکووہجوےسوڑلیکواکوایخؽوراتھکوےہواورواُسویکورپورشورکاتوےہ۔‬
‫نہبواھبیئواکورطفیوایپرواُسووتقودؾووتڑوداتیوےہوبجودوونںووکووجاینو‬
‫ںیموہتپواتلچوےہوہکووہووتواکیودورسےوےکوھچکویھبوںیہنوےتگل۔‘‘ و‬
‫العہمواصبحوےنورکسماورکواہک۔’’یٹیب!ودخاوںیھمتویھکسورےھک۔اہکوینںووکو‬
‫سبورفتحیواوروربعتوےکووصحؽوکتودحمودورانھکواچےیہ‪،‬وزدنیگورپواِںیہنو‬
‫ارثوادنازووہےنویکوتلہموںیہنودانیواچےیہورگمواتگلوےہومتوےنواسووھجیٹو‬
‫یچسواہکینووکواےنپو ِدؽورپوےلوایلوےہ۔اِسواکوبلطموہیوےہوہکومتوےبودحو‬
‫اسحسووہ۔اسحسوولگواےسیویہووہےتوںیہ۔ہبورہواحؽ!وںیمواےنپوملعویکو‬
‫ٹ‬
‫روینشوںیمو مھاریوانھجلودورورکےنویکووکششورکاتووہں‪،‬آاسؿووظفلںو‬
‫ںیموالتباتووہںوہکودوونںویکواشدیوںیموہبواظرہووکیئو ُراکوٹواحلئوںیہنو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫وہواُےسولیصفتوےکواسھتوالتبےنوےگل۔وہونئمطمووہےنوکتویتنسوریہورھپو‬
‫رکشہیواداورکےکواکؽوعطقنمورکےتووہےئوڑبڑبایئ۔’’اِسواکوبلطموےہوہکو‬
‫ینیعوےنوچسواہکواھت۔‘‘ و‬
‫‪503‬‬
‫اکیورپاشیینوےسواجؿووھچیٹووتودورسیوآؿوواردووہیئ۔اِسورطػوہنووتو‬
‫ینیعوےنودایھؿودایواھت‪،‬وہنوزہشادوےنواوروہنویہووخدواُسواکوذنہواِسوےلئسمو‬
‫یکواشندنیہورکواپایواھت۔اُسوےنوینیعواکوربمنوالمای‪،‬واکؽورویسیووہےنورپو‬
‫وبیل۔’’ینیع!وایکومتورفیووہ؟‘‘ و‬
‫’’ریمیورفاتغووکووھچڑو‪،‬واانپوروےنودوھےنواکووشؼووپراورکو۔‘‘و‬
‫ینیعوےنوسنہورکواہک۔ و‬
‫’’متوےنوابیلووکواانپےنواکووشمرہودےتیووہےئوہیوںیہنووساچواھتوہکومہو‬
‫دوونںوےکوانشیتخواکرڈونبوےکچوںیہونجویکو ُرووےسومہودوونںواقونینووطرو‬
‫رپونہبواھبیئوںیہ۔‘‘وابونوےنورکفتوآزیموادنازوںیمواہک۔ و‬
‫’’وتورھپوایکوےہ؟‘‘وینیعویکوااجعتسبورھبیوآوازواُرھبی۔ و‬
‫’’متواشدیوریمیوابتووکوھجمسوںیہنواپیئووہ۔دوھکیوانں!وارگورھپووکیئو‬
‫اطیشؿوچیبوںیموکپٹوزپاواورواُسوےنومہورپودقمہمورکدایووت‘‘… و‬
‫‪504‬‬
‫ینیعوےنسنہویگل۔وفؿوںیمولچنچویسولجورتگنوجبواُیھٹ۔ابونوےنوےصغوےسو‬
‫ڑھجاک۔’’ہیوایکودبزیمتیوےہ؟وریمیواجؿورپوینبووہیئوےہواورومتوےبو‬
‫ووقوفںویکورطحوسنہوریہووہ۔ایکوریمیوےبویسبورپوسنہوریہووہ؟‘‘ و‬
‫ینیعوےنوہبودتّقِوامتؾووخدورپواقوبواپایورگموآوازوےسورتمحشورشارتووکودابو‬
‫ربھگائوریمیواجؿ!واِسووموضعورپوزہشادوھجموےسو‬
‫ٹ‬ ‫ہنواپیئ۔وبیل۔’’تمو‬
‫ثحبورکواکچوےہ۔اُسوےکواکیودوتسواکوڑباواھبیئودوونیتواسؽویکورمعوںیمو‬
‫اہللووکوایپراووہایگواھت۔وہورغبیوولگوںیہ‪،‬واُںیھنواجدیئادوےکووٹبارےواکو‬
‫وکیئووخػوالقحوںیہنوےہ۔اھبیئوےنواُؿوےسوابتویکپورکیلوےہ۔وسداو‬
‫ےطواپاکچوےہ۔ابیلواکوانشیتخواکرڈوکنیھپودایواجےئواگ۔رمےنوواےلوےکو‬
‫ربھتورسٹیکفیٹواوروررٹسجنشیوآسفوےکوراکیرڈوںیمووموجدورھگاےنوےکو‬
‫ارفادویکودعتاداوورولیصفتواکواہسراوےلورکواینواکرڈوونباوایلواجےئواگ۔‬
‫ٹ‬
‫مھارےوابیلواکوانؾواوروودلتیودبؽواجےئویگ۔ےسیپوواےلواےسیویہو ُداینووکو‬
‫دبؽوڈاےتلوںیہ۔ںیمویھبواینپوایپریویسودوتسویکووخیشویکواخرطوبسو‬
‫ھچکواُاٹلورکدوںویگ۔یھجمس؟‘‘ و‬
‫‪505‬‬
‫’’رگمو…‘‘وابونوےکوےنیسورپزپیووہیئواھبریولسوےتٹہوےتٹہواینپواجؿو‬
‫اکہورزگووھچڑویئگ۔ و‬
‫’’متواےنپوےھننوےسوذنہووکوارگورگموےسیجوانھجلوزیخووظفلںوےسودورو‬
‫روھکواورووجوھچکوںیموےنواہکواھت‪،‬واُسورپولمعورکو۔ابیقوامتؾواعمالمتوزہشادو‬
‫ےکوذہمورےہ۔اوےک؟‘‘وینیعوےنوایپروےسواہک۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’وہووتوکیھٹوےہورگمابیلواشدیوہیوبسوھچکوہنورکواپےئ۔ںیمو مھاریو‬
‫ابوتںوںیموآیئگووہں‪،‬ووہوںیہنوآےئواگاوروبڑورکوآامسؿورسورپواُاھٹوےلو‬
‫اگ۔‘‘وابونوےکوےجہلوںیمواؿواجؿوادنےشیوالبلکواُےھٹ۔ و‬
‫’’اُسویکورکفوہنورکو‪،‬واینپورکفورکو۔زہشادوےنواُےسوانموایلوےہ۔‘‘ و‬
‫’’ںیہن!‘‘وابونوےنووپریودشتوےسویفنوںیمورسوالہای۔ و‬
‫’’ںیموچسویتہکووہں۔نیقیوںیہنوآاتووتوزہشادوےسووپھچوول۔‘‘وینیعو‬
‫ےکوےجہلوےسونیقیواوروووثؼورتمحشواھت۔ و‬
‫دھکیوانیل!‘‘ابونواکوڈروایھبووپریورطحورفووںیہنووہاواھت۔ و‬
‫‪506‬‬
‫ٹ‬
‫’’سکووک؟وںیہمت‪،‬و مھاریواجںواگفرووجاینووکوایووجاینووکورساےنہو‬
‫واےلودویاےنوابیلووک؟‘‘وینیعووشخووہیئگ۔ و‬
‫’’متویھبکوںیہنودبولویگ۔‘‘ابونوےنوزیتوےجہلوںیمواہکواوروٹھجوےسو‬
‫ابؿووزیتوروووکورواکوںیہنو‬
‫اکؽوعطقنمورکدی۔ہبووخیبواجیتنویھتوہکوینیعویکوزُ ِ‬
‫اجاتکسواھتواوروہنویہووہواُسوےکوذواعمینوولمجںویکواغلیروےکواسےنموزایدہو‬
‫دریورہھٹویتکسویھت۔ و‬
‫اُرتیتوراتوےکوولہپوںیمودوونںواکیودورسےوےسورظنںیورُچاورکووسےنو‬
‫یکووکششورکرےہوےھت۔اےسیوںیموابونواُیھٹ‪،‬وےکھجووہےئورسوےکواسھتوابیلو‬
‫یکواچراپیئویکواب ْٹہہوےسوگلورکوڑھکیووہیئگ‪،‬ووبیل۔’’ابیل!وایکومتواجگورےہو‬
‫وہ؟‘‘ و‬
‫وہواجگوراہواھت۔وسےنویکوادااکریورکراہواھت۔ابونوےکواکپرےنورپواخومشوہنو‬
‫رہواکس‪،‬وآںیھکنوومدنےودریھےوےسووبال۔’’اہں!وایکوابتوےہ؟وںیھمتو‬
‫دنینوویکںوںیہنوآیئوابوکت؟‘‘ و‬
‫‪507‬‬
‫س‬
‫ابونواچراپیئویکواب ْٹہہورپو ِ و‬
‫ٹویئگ۔ےلہپویکورطحوابیلوےکواگولںووکوالہسانو‬
‫اچیتہویھت۔اہھتوڑباھایورگمویسکوانددیہووقتوےنواہھتوڑکپوایل۔کٹھٹورکو‬
‫وسےنچویگل۔’’ہیوایکووہاو؟وریماوڑباھووہاواہھتومھتوویکںوایگ؟وآجوکتواضیو‬
‫ںیہنووہا‪،‬وآجوویکںووہاوےہ؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنواُےسوداھکی‪،‬وٹکورکورہوایگ‪،‬ووبال۔’’ابون!وچسواتبئٹ‪،‬وایکووسچوریہووہ؟‬
‫‘‘ و‬
‫وہودویارویکواجبنوہنمورکےکووبیل۔’’ںیمواُیسوابتووکووبلںورپوالےنویکو‬
‫وکششورکریہووہںووجوےھجتواجےتگورےنہورپووبجمروےئکویھٹیبوےہ۔ےھجموینیعو‬
‫ےنوتسکشودےودی‪،‬وایکومتویھبوزہشادوےکواقمےلبوںیمواہروےئگووہ؟‘‬
‫‘و‬
‫وہوتسکشووخردہوےجہلوںیمووبال۔’’وہوابوتںوںیموھجموےسوتیجوایگورگموںیمو‬
‫اہرورکویھبواہراووہاوںیہنووہں۔ریمےووخاوبںوےنوےھجتوڑبےواوےچنواقمؾو‬
‫رپوافزئورکوراھکوےہ۔واہں‪،‬واہجںوریماواہھتوںیہنواتچنہپ۔متوریمیونہبوںیہنو‬
‫وہووتوایکووہا‪،‬وںیمومتوےسوایپرووتورکاتووہںوانں!و ِجووااسنؿووکو ُداینوںیمو‬
‫‪508‬‬
‫ٹ‬
‫وکیئودنسپوںیہنورکات‪،‬ووہو مھارےوالقئوویکںورکووہاتکسوےہ۔ںیہنوابونو‬
‫ٹ‬
‫ںیہن!و مھارےوےیلوآامسؿوےسواترےووتڑرکوالےنوواےلواکورظػواانتو‬
‫ٹ‬
‫تسپوںیہنوےہوہکووہو مھارےواُےلجوووجدورپووراشکپویکواککلولمو‬
‫ٹ‬
‫دے۔متواچدنووہ‪،‬ومتوآامسؿووہ‪،‬و مھارےوےیلوکلفوےسویہومہورسواُرتےو‬
‫اگواوروںیمواےنپواہوھتںوںیھمتواُاجولںواگ۔متورکفوہنورکو۔ڈرووںیہن‪،‬وںیمو‬
‫ٹ‬
‫ویہوابیلووہں‪،‬وسجوےنورمعورھبو مھارےوےہکووکودقمؾواجان۔‘‘ و‬
‫’’وتوایکومتوھجموےسواشدیوںیہنورکووےگ؟‘‘وابونووھبیکچنورہویئگ۔ و‬
‫ابیلواکیودؾواُھٹواھٹیب۔اھپڑواھکےنوےسوادنازوںیمواُےسودےتھکیووہےئودریتشو‬
‫ےسووبال۔’’ایکومتواپلگووہیئگووہ؟وںیموےنووکیئوراہوہنواپورکوزہشادوےکو‬
‫اسےنمواخومیشواایتخرورکویلویھتوےسجواُسوےنوریماوارقاروھجمسوایل۔ںیمو‬
‫ٹ‬
‫مھارےواسھتوےسیکواشدیورکاتکسووہں؟وسجورظنوےنوںیھمتوآجوکتو‬
‫ٹ‬
‫رحتموےکورپدےوںیموےٹیپلوراھک‪،‬وسجو ِدؽوےنو مھارےووبلںوےسو‬
‫وھپےنٹوواےلوظفلو’اھبیئ‘ورپودڑھانکورشوعوایکواورو’ابیل‘ورپودڑھانکودنبوایک‪،‬و‬
‫‪509‬‬
‫ٹ‬
‫نجووہوٹنںوےنو مھاریواشیپینووکووچؾورکو ُداعںیئودںی‪،‬وےسیکودبؽوےتکسو‬
‫ںیہ؟‘‘ و‬
‫وہوبیجعویسوتیفیکوےسودواچرووہیئگ۔ےنیسورپواہھتوراھک‪،‬وتشپوےکولَبواٹلایو‬
‫اورواانپورلزاتووہاواہھتواُسوےکوےنھگوابولںوںیموڈاےتلووہےئوےنکسسویگل۔‬
‫اشیپینورپویکھجواورواےنپواسھتواسھتوابیلووکویھبوآوسنئٹںوےسووگھبےنویگل۔‬
‫ابیلوےنوآںیھکنودنبورکںیل۔اھجمسےنواگل۔’’دھکیوابون!ووہواریمواوروتہبو‬
‫زپےھوےھکلوولگوںیہ۔وجووسںیچ‪،‬ورکےتکسوںیہ۔مہورغبیوولگوںیہ۔اکیو‬
‫یہووخابویکوزدنیگورھبوںیمواکایمیبوےسوآایبریورکںیلووتوڑبیوابتو‬
‫ےہ۔درتخواگلےنوواالویھبکواےنپواہوھتںوےسواُسویکواینہٹںوںیہنواکاتٹ۔‬
‫یسکووکوےبودردیوےسواکےنٹوںیہنوداتیورگمومتوایکواجون‪،‬ودرتخواگلانوایکووہاتو‬
‫ےہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫وہویکسس۔’’ںیمواجیتنووہں۔متووھبؽوےئگووہوہکو مھارےواگلےئووہےئو‬
‫ٹ‬
‫رجشووکو مھارےواہوھتںویکوآایبریویکویہوبلطوریتہوےہ۔وکیئواورو‬
‫وھجےلووتورّباواتگلوےہ۔‘‘ و‬
‫‪510‬‬
‫ابیلوےنورنیموےسویفنوںیمورسوالہای۔ و‬
‫’’ابیل!ووجووکیئویھبواھجمسواتکسواھت‪،‬وینیعوےنوےھجمواھجمسودایوےہ۔اکیو‬
‫زامہنواھتوبجوڑلیکواینپوزعتواچبےنوواےلووکواینپوزعتواکوامکلورقارودایو‬
‫رکیتویھتواورورھپوزدنیگوںیمویسکووکواےنپورقبیوےنکٹھپوںیہنودیتیویھت۔‬
‫ھجمسوول‪،‬ومہواُیسوزامےنوےکوںیہ۔متوریمےوامکلووہ۔متوےنوریمیوانددیہو‬
‫روگںوںیمووخؿویکورگدشورساتیویک‪،‬ومتوےنوےھجموزدنہوراھک‪،‬ومتویہو‬
‫ریمےوامکلووہ۔ےھجمووہورہتشویھبووظنمرواھتوسجواکوونعاؿومتوےنوےھجمو‬
‫ازربورکاای۔ےھجموہیوقلعتویھبوایپراوےہوسجواکوادراکوینیعوےنوریمےو‬
‫ٹ‬
‫بلقووذنہوںیمواگجای۔ابیل!وےھجمو مھارےوالعوہو ُداینواکووکیئورمدووخشو‬
‫ںیہنورھکواتکس۔‘‘ و‬
‫ابیلواکیوکٹواُےسودھکیوراہواھت۔وہواخومشووہیئووتوےبواایتخرورھبّایئووہیئو‬
‫آوازوںیمووبال۔’’متوزپیھویھکلووہ‪،‬وابوتںواکورنہواجیتنووہ۔ںیموولےہووکو‬
‫وتڑےنوومڑےنوواالواجلہووہں‪،‬واھجمسوںیہنواتکس۔متووخدویہوےنھجمسویکو‬
‫ٹ‬
‫وکششورکووہکو مھاراواوروریماووکیئووجڑوںیہن۔مہوےچکوداھےگوںیہنوہکو‬
‫‪511‬‬
‫وکیئوےسیجواچےہواگھٹنودے‪،‬واہجںوےسواچےہواکٹودے‪،‬ومہوااسنؿوںیہو‬
‫وخاہودورسےوااسنونںوےسومکورتوںیہ۔ےھجمو ُدھکوہنودو‪،‬ورپاشیؿوہنورکوواورو‬
‫وساجئ۔ےھجمونہبوونگاورکوویبیواحلصورکےنویکوامحتقورپوتمو‬
‫ٹ‬ ‫اجئٹ‪،‬واجورکو‬
‫ااسکئٹ۔‘‘ و‬
‫وہواُھٹوڑھکیووہیئ۔اینپواچراپیئورپواجےنویکوہبواجےئوابیلویکو و‬
‫اپئورپوھٹیبو‬
‫رکواُسوےکوریپوںوےسوٹپلورکوروےنویگل۔ویںواگلوےسیجوروحوکتوںیمو‬
‫اؿواجؿویسوامطتینورساتیورکویئگووہواورووہووھتڑیویہودریوںیموروےتو‬
‫روےتووسویئگ۔رمکےوےکورُپووکستواموحؽوںیمواُسوےکوےھننوےھننورخاےٹو‬
‫وگےنجنوےگل۔ابیلویلھکوآوھکنںوےسوتھچویکوڑکویںووکووھگرےنواگل۔اُسواکو‬
‫ذنہوابلکلوامئٹػووہورکورہوایگواھت۔وہواخیلواذلینہویکویسوتیفیکوںیمووھکو‬
‫رکورہوایگ۔چسوےتہکوںیہ‪،‬وایسیواحتلوںیموااسنؿوہنووتوزدنوںوںیموامشرووہاتو‬
‫ےہواوروہنورمدوںوںیم…وااسحاستووذجابتوےسوًاعطقواعری…ورکفتاتواورو‬
‫ااھجلووںوےسورسکیوامورا… و‬
‫‪512‬‬
‫ہیورکبوانکوتیفیکودوونںورپووطلیودوراےئنوےکوےیلواحویوریہ۔‬
‫تمسقوےنواُںیھنوروتشںوےکوجیبوقلعمورکودای۔وہوہنووتونہبواھبیئوےھتواورو‬
‫ہنویہواکیودورسےویکودنچووحملںویکودوریوربداتشورکےتوےھت۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ُداینویکویلیھتہورپوونیہمںوںیمواجوےکوںیہکورسوسںووھپیتٹوےہ‪،‬وتبحمویکو‬
‫یلیھتہورپووحملںوںیموالگبواُےنگوےتگلوںیہ۔ابونواےنپواسالہنوااحتمانتوےسو‬
‫افرغووہیئووتوینیعوےنواُےسووفؿورپووخشوربخیودیوہکوزہشادوےنوابیلوےکو‬
‫میعلّقہوامتؾورتواومرووکوہبونسحواپہیولیمکتوکتواچنہپودایوےہ۔اُسوےنو’اابقؽو‬
‫نیسح‘ووکو’رفظواابقؽ‘وانبورکوامسجوےکواہھتوںیمواینوولھکانوامھتودایوےہ۔ و‬
‫ابونودقرےوےبونیچووہیئگ۔’’رمےنوواےلونیتواسہلوےچبواکوانؾورفظواابقؽو‬
‫اھت؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫ینیعوےنووجابودای۔’’اہں۔نسحِواافتؼودوھکی‪،‬وےسجو مھاریوزُ ابںوےنوابیلو‬
‫ہہکورکواکپرانواھکیساھت‪،‬اُےسوآدنئہویھبوابیلوہہکورکواکپریتورےہویگ۔ااحتمانتو‬
‫ےسواجؿووھچٹویئگوےہ۔ابوراویونیچویہونیچواتھکلوےہ۔ںیمواورو‬
‫‪513‬‬
‫زہشادودنچ ِدونںوکتوالوہرواجرےہوںیہ‪،‬وریساپسےٹویکورغضوےس۔ارادہو‬
‫ےہوہکومتودوونںووکوایمںوویبیوانبورکوالوہروںیمولقتنمورکںیوےگ۔زہشادو‬
‫ےنومتودوونںوےکوےیلواینواورواوھچاتوالہحئولمعوایترورکراھکوےہ۔‘‘ و‬
‫وہودؾووخبدورہویئگ۔’’وتوایکواکیوابرورھپوےھجمواسامؿوابدنانھووہاگ؟‘‘ و‬
‫ینیعویسنہ۔’’وتوایکومتوواُسواعمرشےوںیمورانہواچوہویگووجومتودوونںووکوازودحو‬
‫اجےننواگلوےہ؟و…ےبوووقػو!ارگومتودوونںویکواشدیواِیسورہشوںیموااجنؾو‬
‫ذپریووہیئووتواکیوواوالیوچمواجےئواگ۔ولگوہنموںیمواایلگنںوڈاؽورکو‬
‫اچکچکےتوداوتنںوےسومتودوونںووکوونچواھکںیئوےگ۔الوہر‪،‬ورہشوںیہن‪،‬و‬
‫ااسنونںواکولگنجوےہ۔وواہںووکیئویسکووکوںیہنواجاتن‪،‬ووکیئویسکوےکوسپِورظنمو‬
‫ںیمودیپسچلوںیہنواتیل۔واہںووھکواجےنوواالوااسنؿووتویھبکواےنپوآپووکولمو‬
‫ںیہنواپات۔‘‘ و‬
‫الوہروےکوذترکےونُسورےھکوےھت‪،‬وداھکیوںیہنواھت۔ریحاینوےسووبیل۔’’ایکو‬
‫ٹ‬
‫وہو مھارےورہشوےسویھبوڑباوےہ؟‘‘ و‬
‫‪514‬‬
‫ینیعوسنہوزپی۔’’رقنعبیووخدویہودھکیوولیگ؛ودےھکیواوروےنُسوںیموتہبورفؼو‬
‫وہاتوےہ۔‘‘ و‬
‫ابونووکوینیعویکورُپوولخصوذاتورپورھبوہسواھتورگمواینپوہشیمہویکورطضمبو‬
‫ص‬
‫تمسقویکواویلیھکٹںوےسوڈریتویھت۔بجوھچکو ُجھایئوہنوداتیووتوینیعویکو‬
‫دتریبواورودخاویکورمیضورپوڈاؽورکواخومشووہاجیت۔ابویھبوپچواسدےھو‬
‫وتقوےکووکوہلوےسونکلیےولیتووکودھکیوریہویھت‪،‬واینپویلیھتہورپوزپےنووایلو‬
‫لیتویکوداھرووکودھکیوریہویھتواورودؽووکواھجمسوریہویھت‪،‬و’ینیعواوروزہشادو‬
‫ریمےوےیلوزگاھوںیہنووھکدںیوےگ۔وجویھبورکںیوےگ‪،‬وریمےواوروابیلو‬
‫ےکوافدئےوےکوےیلویہورکںیوےگ۔‘ و‬
‫ابیلواِسویئنودرشیپوآےنووایلووخدواسہتخووص ِ‬
‫رتوواحؽورپوزماتمحوداھکوراہو‬
‫اھت۔ابونوےنواُےسواےنپورہوڈنکھتہےوےسوانمےنویکووکششورکوڈایلویھتو‬
‫رگمووہوذتذببواکواکشروراہ۔یھبکواخومشووہاجات‪،‬ویھبکواےنپووصخمصوادنازو‬
‫ںیموخیچواُاتھٹ۔ابونواجیتنویھتوہکوابیلواکو ِدؽواُےسونہبوےکووساویسکو ُروپو‬
‫ںیمودےنھکیواکورواداروںیہنوےہ۔وفؿورپوارثکوینیعووکوابیلوےکودشتوآزیمو‬
‫‪515‬‬
‫ااکنروےکوابرےوںیمواتبیتوریتہ۔ینیعواُےسو ِدالاسودیتی‪،‬ووحہلصودنباھیتواورو‬
‫اعمےلمویکوانھٹکویئںووکوزہشادورپوڈاؽورکونئمطمورےنہواکووشمرہودیتی۔ و‬
‫الوہرواکودصقورکےتویہوینیعوےنووفؿورپوابونواوروابیلووکوہبنتمورکدایوہکو‬
‫اُںیھنوآےنوواےلودنچوروزوںیمویہوہلمجواابسبوواسامؿوتیمسوالوہروانچنہپو‬
‫وہواگ۔ابونوےنویسکوردودکوےکوریغبواانپوووجدواورورھگواکواسامؿواھبنسانلورشوعو‬
‫ابدؽووخناہتسواےنپواکروابرویکوشبطووکواکےتپنواہوھتںو‬
‫رکدایواھت۔ابیلوےنویھبو ِ و‬
‫ےسوانٹیپلورشوعورکدایواتہکومکحِورفسوےکوےتلمویہواُےسوداکؿواکواسامؿو‬
‫رٹکوںیموالدےتووہےئویسکورپاشیینواکواسانموہنورکانوزپے۔زدنیگوےنو‬
‫اکیویہیواکؾووتووپریواہمرتوےکواسھتوالھکسایواھت۔ و‬
‫رہوروزواشؾووکینیعووفؿورپوابونوےسوراہطبورکیتواورواُسواکودؽودڑھاکودیتی۔‬
‫اُؿووہگجںوےکوابرےوںیموزمہوےتیلووہےئواتبیتواہجںورپو ِدؿوںیمواےنپو‬
‫اھبیئوےکورمہاہووھگےنمویتلکنویھت۔دنچو ِدونںوںیمویہواُسوےنوابونوےکو ِدؽو‬
‫ںیموالوہرودےنھکیواکواایتشؼورھبودایواھت۔ابونویکوزدنیگوےکویہیووہو ِدؿوےھتو‬
‫بجووہوابیلووکویجورھبورکوداھکیورکیتورگمودوونںوےکوچیبووپراووپراو ِدؿووکیئو‬
‫‪516‬‬
‫ابتوںیہنووہاورکیتویھت۔ابیلواُسوےسودقرےورگسیاںوراہورکاتواھت۔وباتلو‬
‫یھبووتوضحمورضورتوےکووتق…وابونواُسویکوذجابیتوتیفیکووکوہبووخیبو‬
‫یتھجمسویھتوہکووہووساتچوھچکوےہ‪،‬ورکاتوھچکوےہ۔اِسوےیلوزایدہورپاشیؿو‬
‫ںیہنورکیتویھت۔اُسوےکواےنپوووجدوںیم‪،‬وذنہوووااسحاستوںیموہمہووتقو‬
‫اکیوےبوینیچویسورکوںیٹودبیتلوریتہویھتووجواُسویکورشتنمووسوچںووکویسکو‬
‫ےطقنورپورموکزوںیہنووہےنودیتیویھت۔ و‬
‫ریمساواورودصػووکواُسوےکوالوہروٹفشووہےنوےکوارادوںویکوکنھبولمو‬
‫یئگ۔ریمساوےنواینپوانرایضوابالےئواطؼوریھکواورواُسوےکواپسوچنہپورکو‬
‫روےنویگل۔رہشووھچڑےنویکووہجودرایتفورکےنویگل۔وہوویوینریٹسوںیموداہلخو‬
‫ےنیلواورواےنپورہتشوداروںوےکوارصارووکودمرظنورھکورکوالوہرودساھرےنواکو‬
‫اہبہنوانبےتووہےئونئمطمورکےنویگل۔اےسیویہو ُدھکوآولدواضفوںیموریمساویکو‬
‫رھبایئووہیئوآوازووگیجن۔’’ابون!وںیموےنوںیھمتو ِدؽوںیموہگجودیویھت۔اچاہو‬
‫اھتوہکومتوریمےورھگویکوامنکلونبورک‪،‬واھبیئوےکوآنگنواکواچدنونبورکوہشیمہو‬
‫ریمیواگنوہںوےکواسےنموروہورگموتمسقووکواشدیوہیووظنمروہنووہا۔ےھجمو‬
‫‪517‬‬
‫تہبودعبوںیموہتپوالچوہکومتوےنواکرماؿوےسوریمحاوےکورےتشویکوابتویکو‬
‫بوایگ۔اکش!واُےسوےنہکویکوہبواجےئومتوےنوھجموےسوابتو‬ ‫یھتوسجورپووہو ڑ‬
‫ٹ‬
‫یکووہیت۔ںیموامامواورواپاپووکواشدیوانمویتیل۔چسوابون! ومھارےودروےسوامویسو‬
‫ےنٹلپوےکودعبواکرماؿوےلہپواسیجوںیہنوراہ۔وہوتہبودیجنسہواورووھکایووھکایوراتہو‬
‫س‬
‫ےہواحالہکنواُسواکووخابواپہیولیمکتووکوےنچنہپوواالوےہ۔اُےسوڈومیکسیکو‬
‫دوراؿورتتیبویھبوپمیکوڈیلروےنواُسو‬
‫رٹازلئوںیموڑبیوذپریایئویلموےہ۔ ِو‬
‫ےکولیھکووکوتہبورسااہواورونیقیودالایوہکووہو ِدؿوزایدہودوروںیہن‪،‬وبجووہو‬
‫وقیمورکٹکومیٹواکوہصحونبورکورہشتوےکوکلفورپواچدنونبورکوےنکمچوےگلو‬
‫اگ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنواُےسوابمرةکدودی‪،‬واینپووبجمریوےکوااہظرواکااعدہوایکواورواہک۔’’متو‬
‫ٹ‬
‫دوونںوانقحوھجموےسوافخووہےئ۔ںیموسگرےولکوںیمو مھاریورظنوںوںیمو‬
‫آیئویھت‪،‬وآےنوواےلولکوںیمواولھجووہاجئٹںویگ۔ولگوےتہکوںیہ‪،‬وزدنیگو‬
‫تبحمورکےنوےکوےیلومکوےہو‪،‬ومتوولوگںوےنولَپودوولَپوےکواسھتوںیمو‬
‫یھبوانرایضواکووتقواکنؽوایل۔ہبورہواحؽ!واکرماؿواکولبقتسمورونشوےہ۔‬
‫‪518‬‬
‫اُےسوںیہکویھبوکھتورک‪،‬وامویسووہرکوایوزمغدہووہرکو ُرانکوںیہنواچےیہ۔ںیمو‬
‫اشدیواُےسووہووقتتیوہنودےواپیتوسجویکواُےسورضورتوےہ۔‘‘ و‬
‫اےسیوںیمودصػویھبوچنہپویئگ۔ہلحموںیمووجوڑلایکںوانشاسیئوےکورمالحو‬
‫ےطورکویکچویھت‪،‬ووہویھبوےنلموےکوےیلوآںیئواورورفسوہبوریخویکوداعںیئو‬
‫دےتیووہےئوراہطبورےنھکویکوادتساعورکےنوںیگل۔وہووھجٹورپووھجٹووبیتلو‬
‫اجریہویھت‪،‬ووھجےٹوودعےورکیتواجیتویھتوہکبجواجیتنویھتوہکووہوراہطبو‬
‫ںیہنورکواپےئویگ۔اہجںوےسویھبویئگ‪،‬وٹلپورکوہنودھکیواپیئ۔اکیوینیعویھتو‬
‫وجواُسویکودناوتمںورھبےوووجدوےکواسھتوہنواجےنوویکںویٹمچورہویئگویھتو‬
‫ورگہنواُسویکورجہوتںواکواسھتووساےئوابیلوےکووکیئوںیہنودےواپایواھت۔ و‬
‫ہیورجہتوےلہپوےسودُجااگہنویھت۔رتخِوراہوںیمویھبسوھچکووموجدواھتورگمو‬
‫ابوےکوآوسنئٹںویکویمنوںیہنویھت۔ہشیمہواکیورھگوےسونکلیےووہےئو‬
‫دورسےورھگوےکوابرےوںیموںیہنووساچورکیتویھت۔آجووسچووسچورکو‬
‫اذؿورفسوےنواُسوےکودبؿوںیموبیجعواوروانانشسو‬
‫ابئٹیلووہےنویگلویھت۔ ِو‬
‫ےبواتیبورھبودیویھت۔ و‬
‫‪519‬‬
‫زدنیگوںیمویلہپورمہبتوالوہروداھکی۔الوہرودےنھکیویکوزیچوےہ‪،‬ورہووکیئواتہکو‬
‫اھت۔وہویٹھپویٹھپوآوھکنںوےسوااسنونںوےکواژداحؾووکودھکیوریہویھتواورو‬
‫وسچوریہویھت‪،‬و’ینیعوچسویتہکویھت۔اہیںوااسنؿووکواانپووھکایووہاوووجدویھبو‬
‫التشوایسبروےکودعبورسیموںیہنوآات‪،‬ووکیئوےھجموویکںورکووھکجواپےئواگ۔‬
‫وےسیویھبوےھجمووھکےنجوواالوابووکیئوںیہنوراہواورواتگلوےہ‪،‬رُپونتفوزدنیگو‬
‫ےکوفیلکتو ِدہواایؾورتصخووہےنوواےلوںیہ۔منجو ِدؿوےسوانؾوےکواسھتو‬
‫یکپچودناتمواورورشاسمریویکووجکنوڑھجویئگوےہ‪،‬وووجدوےسووھپاتٹونفعتو‬
‫وہاوںیمولیلحتووہایگوےہواوروابووکیئویھبوےھجمووسھگنورکوےنھتنوںیہنو‬
‫ڑیکسےواگ۔‘ و‬
‫ابیلواسامؿوواےلورٹکوےکواسھتوآراہواھتوہکبجووہوسبوےکوذرہعیوالوہرو‬
‫یچنہپویھت۔ومابلئووفؿواکؿوےسواگلےئوسبواڈنیٹسوےسوابرہویلکن‪،‬وینیعویکو‬
‫راہوامنیئوںیمورہشکورپویھٹیبواوروانددیہوزنمؽویکورطػواگزمؿووہیئگ۔اےسیو‬
‫ںیمواُسوےکووپرےوووجدوںیمواجیہؿورھباووہاواھت۔ینیعواوروزہشادوےنواُےسو‬
‫اکیوونوریمعتودشہواہئٹگنسواکولینوںیموالبایواھت۔ےنچنہپورپوڑبےواپتکوےسو‬
‫‪520‬‬
‫ےلم۔اُےسواینپوتیعموںیموےلورکواکیووھچیٹورگموتہبووخوصبرتووکیھٹو‬
‫ےکودروازےورپوےچنہپ۔ینیعوےنواُسویکورمکوںیموابزووامحلئورکےتووہےئو‬
‫وجشوےسواہک۔’’دھکیوابون!وںیموںیہمتواینپواھبیھبوںیہنوانبویکسورگموںیموےنو‬
‫اینپووافواکوقحواداورکدایوےہ۔ابومتواِسووھچےٹوےسواتجولحموںیمواےنپو‬
‫ابیلوےکواسھتووخشوورخؾورہویتکسووہ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنویٹھپویٹھپورظنوںوےسواتجولحمووکوداھکی۔اکہواکبورہویئگ۔آںیھکنو‬
‫وپریووتعسوںیمووھکےتلووہےئوالچیئ۔’’چسوینیع؟‘‘ و‬
‫ینیعوےنواُےسواےنپومہودقؾوالچےتووہےئورھگواکودروازہووھکال‪،‬وادنرودالخو‬
‫ٹ‬
‫وہیئواورواکیواکیورمکہوداھکےتووہےئووخیشوےسوالچیتویئگ۔’’ہیو مھاراو‬
‫ڈیبروؾ‪،‬وہیوراہواوٹسرواورواِدرھودوھکی…وڈراگنئوروؾ…واہیںوبسوھچکوےہو‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫اوروزمےویکوابتوےہوہکورصػو مھاراوےہ‪،‬و مھارا!واِسوںیموابیلوےکووساو‬
‫ٹ‬
‫وکیئورشکیوںیہنواوروابوآےگو مھاریورمیضوہکوےنتکورشکیودیپاورکیتو‬
‫وہ۔‘‘ و‬
‫‪521‬‬
‫ابونواکورہچہورُسخووہایگ۔رف ِوطورکشتوےسوینیعوےسوٹمچویئگ‪،‬واُسوےکواہوھتںو‬
‫وکووچؾورکوآوھکنںوےسواگلےتووہےئووھپٹووھپٹورکوروےنویگل۔اےسیو‬
‫ںیموزہشادوےنو ِدالہسودای‪،‬ودنکوھںوےسوڑکپورکواینپواجبنوومڑاواوروایپرو‬
‫ےسووبال۔’’متوےنوےھجموےبووافواھجمسواھتورگموریمیووبجمرویںوےسوآیہگو‬
‫احلصوںیہنویکویھت۔ںیموےنویلمعووطرورپواینپوتبحمووکومتورپوآاکشرورکدایو‬
‫ےہ۔ےلھب‪،‬ودرتخورپوریمیومینوٹیلپوںیہنویگلورگموےھجمووتوسبواکیو‬
‫ٹ‬
‫درتخواگلانواھت‪،‬واگلودای۔ابومتواجون‪،‬و مھاریوتمسقواجےنواورواہں…وںیمو‬
‫ےنوابیلوےکوےیلواکیو ُداکؿورکاہیورپواحلصورکیلوےہ۔اُےسواانپوورگنکو‬
‫اپررنٹوانبےتووہےئووعیسوامیپےنورپوزبسنویکوداغولیبوڈایلوےہ۔ابووہو‬
‫اکیوڑبیووراشکپواکوامکلووتوالہکےئواگورگمواُسوےکودبؿورپ‪،‬وےسجومتوحبصو‬
‫اشؾووھچئٹویگ‪،‬ووکیئوایسہودہبھوںیہنوزپےواگ۔‘‘ و‬
‫ابونواکوووجدوانسنسواُاھٹ۔ینیعووکووھچڑورکوزہشادوےکورقبیوآیئ۔اےسیوںیمو‬
‫میلعت‪،‬ویصخشوزناتکواورہنطنطوزنیمورپوڈریھووہایگ۔وہواُسوےکواہوھتںووکو‬
‫وچیتمووہیئ‪،‬ویتلسھپووہیئوریپوںوںیموھٹیبویئگ‪،‬و ُردنیھووہیئوآوازوںیمو‬
‫‪522‬‬
‫وبیل۔’’آپوااسنؿوںیہن‪،‬ورفہتشوںیہ۔زپیتھوریہووہںوہکواریموزادوںویکو‬
‫ُداینوںیمورغبیوضحموولھکانونبورکواُرتےتوںیہواورولتےواچےتٹواچےتٹو ُداینو‬
‫ےسوسگرواجےتوںیہ۔دےنھکیوںیموہیوآایوےہوہکواریموںوںیمورفےتشویھبو‬
‫وموجدوںیہووجوھجمویسیجورغبیوزادیووکوآوھکنںورپواھٹبےتوںیہواورودؽو‬
‫ںیموہگجودےتیوںیہ۔ےھجموآپویکوذاتوےسووکیئووکشہوںیہنوراہ۔‘‘ و‬
‫زہشادواکوااشرہواپورکوینیعوےنواُےسوابزووےسوڑکپورکواُاھٹای‪،‬واینپواشؽوےسو‬
‫اُسواکورَتوہبورَتورہچہووپاھچنواورووبیل۔’’اِؿوابوتںووکووھچڑو‪،‬و ٹ‬
‫آئودںیھکیوہکو‬
‫ٹ‬
‫مھارےورھگویکوآراشئوےسیکورکانووہیگ۔ںیہمتواہیںورےنہوےکوےیلوایھبو‬
‫تہبوھچکوانھجمسووہاگ۔اریموںوےکووچےلچنوےنھکیسووہںوےگ۔اےنپوآپوںیمو‬
‫اامتعدودیپاورکانووہاگوورہنوںیہکوہنوںیہکواانپواھبڈنہواےنپواہوھتںووھپڑو‬
‫وھٹیبیگ۔‘‘ و‬
‫ابیلویھبوومابلئووفؿویکوانددیہوریسواھتےموچنہپوایگ۔اُسویکواحتلوابونوےسو‬
‫یھبوزایدہودرگوگںووہیئگ۔نیقیورکےنویکوابتوںیہنویھتورگمودےنیوواالو‬
‫ربتعمواھت۔وخاوبںویکویچسوریبعتورپوااتسدہواتجولحمویکواچایبںواہھتوںیموڑکپو‬
‫‪523‬‬
‫رکویھبوزدنیگووھجٹوےسوابعرتووسحمسووہریہویھت۔زدنیگوزیچویہوایسیو‬
‫ےہ۔دےنیورپوآیتوےہووتوےبودحواسحبودیتیویلچواجیتوےہ‪،‬وےننیھچورپوآیتو‬
‫ےہووتواایلگنںوکتواکٹویتیلوےہ۔ و‬
‫دوونیتوروزوںیموہبولکشموابونوےنورھگوونسارا‪،‬وابیلوےنو ُداکؿواھبنسیل۔ینیعو‬
‫اوروزہشادواگےہوہبواگےہواُؿویکوااعتنوےکوےیلوآاجےت‪،‬واہھتواٹبےتواورو‬
‫رکسماںیٹہوااھچؽورکوےلچواجےت۔ینیعوےنوابونواوروابیلوےکوومابلئووفؿو‬
‫وٹیسںوںیمودڑھےتکووہےئو ِدؽودبؽوڈاےل۔اُسوےنویتخسوےسودوونںووکو‬
‫اتدیکورکدیویھتوہکووہواینپوسگہتشوزدنیگوےکویسکویھبوراےطبووکواحبؽو‬
‫ںیہنورکںیوےگ۔ےئنورفسوںیمورپاےنواسمرفوںویکوتگنسویھبکولگواُاگیتو‬
‫ںیہن‪،‬ولگوالھکیتویہوےہ۔ و‬
‫اکیورات‪،‬وینیعواوروزہشادویکودعؾووموجدیگوںیم‪،‬وابونواوروابیلوےنواینپو‬
‫داتسنووکوربوےئواکروالےتووہےئوزہشادویکوانعایتواکوامشروایک‪،‬وہنیمختواگلایووتو‬
‫دامغوکھبوےسواُڑوایگ۔زہشادواُؿورپوگلوگھبودنپرہوالھکور ُوےپورخچورکو‬
‫اکچواھت۔ہیورمقووایسپوےکوودعےوےسوربماویھت۔ابونوےنوریحتوآزیموےجہلو‬
‫‪524‬‬
‫ںیمواہک۔’’نیقیوںیہنوآات‪،‬ووکیئواینتوڑبیورمقویسکووہجوےکوریغبوادنےھو‬
‫ونکںیوںیموےنکنیھپویکورجأتوراتھکووہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوڑبڑباای۔’’وکیئوالتباتووتواشدیومہویھبونیقیوہنورکےت۔‘‘ و‬
‫ِدؿوہبو ِدؿوینیعویکووایسپواکووتقورقبیوآاتواجاتواھت۔وممسورسامواکوآاغزو‬
‫وہاواچاتہواھت۔اوتکربوےکوےلہپوےتفہوںیم‪،‬وبجوابونواوروابیلواےنپوےئنوریپنہو‬
‫ںیموجسوےئگ‪،‬وبتوزہشادوےنواُؿوےکوےیلوزدنیگویکوبشوزیخوراتووکو‬
‫رسخووورہنسیوڑلویںوےسواجسودای۔ودوونںواکواکنحووکرٹوںیمووہاواھت‪،‬و‬
‫داتسوسییواکرروایئولمکمووہےنورپوزہشادوےنودوونںووکوےئنواسامؿوےسو‬
‫آراہتسوووریپاہتسوڈیبوروؾوےکووطسوںیموےھچبواہنتیوآراؾو ِدہوڈیبورپوالاھٹبےتو‬
‫وہےئواہک۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ابون!وریمیوتبحمواکوااسحسوہشیمہو مھارےواسھتواسھتوےلچواگ۔ںیمو‬
‫ےنووکیئوریخاتوںیہنودی‪،‬وادمادوںیہنویکوہکلبواینپواکایمبوتبحمووکوےفحتو‬
‫یکوآوسدیگویشخبوےہ۔ںیمواشدیوںیہمتویھبکویھبووھبؽوںیہنواپئٹںواگ۔‘‘ و‬
‫‪525‬‬
‫ابونوےکواپسورکشہیویکوادایگیئوےکوےیلواافلظوںیہنوےھت۔گنگویھٹیب‪،‬و‬
‫رظنںیوامجےئوبیجعوےسوایخالتوےکوزریِوابرووہٹنواکیتٹوریہ۔اہھتوںیمو‬
‫دیبووہیئوافلئوابونوےکورسخوریھگوواےلوڑبےواھگرھگوےکورحسورطازو‬
‫ریھگےورپورےتھکووہےئووہووبالووتواُسویکوآوازذجابتوےسووبلھجو‬
‫وہیئگ۔’’ابون!واِسوافلئوںیمواِسورھگوےکواکذغات‪،‬واکروابریوداتسوسیاتو‬
‫اورووکرٹوےکورپیپزوںیہونجوںیموابیل‪،‬وہیووھچاٹاسورھگواورورھگوےکواظنؾو‬
‫ٹ‬
‫وکالچےنوواالواکروابرو ومھارےوانؾوھکلودایوایگوےہ۔وبقؽورکول‪،‬وےئنورفسوےکو‬
‫ےیلوزا ِودوراہورقارودےورکوایواشدیواکوہفحتوھجمسورک۔اکیوموویھبووساتپنو‬
‫وہںوہکومتووبانل‪،‬ورَبانسواورووتڑانوھکیسوول۔وجوہنیکووتزومتورپوازلاؾوےسوڑھتلیو‬
‫ٹ‬
‫ایلگنواُاھٹےئ‪،‬ومتواُسویکوایلگنووتڑودو۔وجومشخوآولدوزنطویکواچدرو مھاورےو‬
‫ووجدورپواوڑاھےنوےلچ‪،‬ومتواُسورپورہقونبورکوربسوزپو۔یہیوزدنیگوےہ‪،‬و‬
‫یہیواکایمیبواکونلچوےہ۔متوےنووکیئورُجؾوںیہنوایک۔متوےنوھچکویھبوطلغو‬
‫ںیہنوایک۔ےسیجوابیلوےنوںیہمتوزپاھای‪،‬وتفگووگوےکواقلبوانبای‪،‬واےسیویہومتو‬
‫‪526‬‬
‫ابیلورپوتنحمورکےتووہےئواِےسواکایمبواورورُپواامتعدوانب ٹئ۔ہیوایدورانھک‪،‬وابیلو‬
‫ےکورقضواکوابرومتوزدنیگورھبودختمورکےکویھبواُاتروںیہنواپئوٹویگ۔‘‘ و‬
‫ابونوےنونکواویھکںوےسوابیلووکداھکی۔وہورسواکھجےئوہنواجےنونکوایخولںو‬
‫ںیمووھکایووہاواھت۔اُسوےنوینہکووھبچیئ۔’’اےوابیل!ونسورےہووہوانںوہکو‬
‫زہشادواصبحوایکوہہکورےہوںیہ؟‘‘ و‬
‫اُسوےنوےبودایھینوںیمواانپورسواابثتوم کیںہلودای۔ و‬
‫ینیعواکورہچہورف ِوطورسمتوےسوالھکواجراہواھت۔ڈیبورپوڑچھورکوابونووکوڑیھچےنو‬
‫یگل۔وخدوالؽویھت‪،‬واُےسوالؽووگںورکےنویگل۔ابونوےنواُےسودلیکھورکووخدو‬
‫ےسودحیلعہوایک‪،‬ورشامورکورشؾورکےنواکومکحواصدروایکواورورَپےودےلیکھو‬
‫وہےئوووجدوےسودویاہنوواروٹمچویئگ۔ینیعوالچیئ۔’’ہیوایکودبزیمتیوےہ‪،‬و‬
‫یھبکوداکھودیتیووہ‪،‬ویھبکوےلگوےسواگلیتووہ‪،‬وبیجعووہومتویھب…ووھچڑوےھجم‪،‬و‬
‫ٹ‬
‫اجےنودو۔ںیمواوروزہشادواےلگواسؽو مھارےوامہمؿوںینبوےگواوروایدو‬
‫رانھک‪،‬واےلگواسؽواہیںووہویھبووموجدووہ۔وکؿوالھب؟‘‘ و‬
‫ابونوےنووساہیلواگنوہںوےسواوُےسوداھکی۔ و‬
‫‪527‬‬
‫ینیعوےنودوونںواہوھتںووکووصخمصوادنازوںیموالھجای‪،‬والچنووہٹنوداوتنںو‬
‫ںیمواسنھپورکوداںیئوابںیئواٹیسھگواوروالھکلھکورکوےتسنہووہےئوڈیبوےسواُرتویئگ۔‬
‫زہشادوےکوولہپوںیموڑھکیووہیئگ‪،‬ووبیل۔’’ابوںیمہوانلچواچےیہ۔ہیوہنووہوہکو‬
‫مہواِؿویکوددیواکوزمہوےتیلورںیہواوروةکبوںیموڈہایںوڈاؽورکواؿواکوزمہو‬
‫ٹ‬
‫ابررکسمائ…وریمیورظنںیو مھاریورکسماٹہو‬
‫ٹ‬ ‫رکرکاورکےتورںیہ۔ابون!واکیو‬
‫وکووفحمظورکںیلواورورھپوںیمواہیںوےسویلچواجئٹں۔‘‘ و‬
‫وہواجلورک‪،‬ورشامورکورکسمایئواورورسواکھجورکواینپووکلپںورپورھترھتاےتووہےئو‬
‫آوسنئٹںووکورکسماٹہوابےنٹنوواولںوےسواپھچےنویکووکششورکےنویگل۔ و‬
‫زہشادوےنوینیعواکواہھتوڑکپا‪،‬ودروازےویکورطػوایگ‪،‬ودنچووحملںوےکوےیلو‬
‫ُراکواوروبیجعواتٔرّثوزیخواگنوہںوےسوابونووکودےتھکیووہےئووبال۔’’انسئوڈیلی!و‬
‫انئٹواڈنیوافرواویر‘‘… و‬
‫آیئورئیکواابئٹٹووی… و‬
‫ابونوےنورسواُاھٹرکوداھکیورگموآیگتسہوےسووچٹھکویکورطػورسےتکووہےئو‬
‫اطؼوےکووساوھچکوداھکیئوںیہنودای۔اجےنوواالواُسویکو ُداینوبورکواُسویکو ُداینو‬
‫ےسودوروالچوایگواھت۔یھبتووہوےبوینیچوےسوولہپودبےتلووہےئ‪،‬و ُبڑےوےسو‬
‫‪528‬‬
‫دناتمواکپٹےتووہےئوابیلویکواجبنویکھجواوروےبواایتخرواُسوےکورسدواہھتو‬
‫وکوڑکپورکووہوٹنںورپوواریگتفوےسورزگےنویگل۔ولاہو‪،‬ولےہووکواکاتٹوےہ۔ابیلو‬
‫ےکواہھتوولےہوےسوےنلیھکوےکواعدیوےھت۔رگؾووہےنوںیمودریواگلےتو‬
‫ےھت۔اُسوےکووہٹنودکہورکوااگنروںویکورطحورسخووہےئگواوروولےہویکو‬
‫ِو‬
‫وقتواذجنابوےکوےیلوااحتمؿونبوےئگ۔ و‬
‫چسوےتہکوںیہوےنہکوواےلوہکووفالدیوالسخووکورسخورکوےکوومڑےنوےکوےیلو‬
‫آگووکواینپوامتؾورتودشتوںیمودریوےئگوکتوانلجوزپاتوےہ۔ و‬
‫٭٭٭ و‬
‫ینیعویکوشیپوینیبودرتسویھت۔ابونویکوزدنیگوےلہپوےسوںیہکوزایدہو‬
‫وخوصبرتووہیئگویھت۔ازدوایجورسموتںوےنواِینتوہشنوںیگومھوآوھکنںو‬
‫ںیمورھبودیویھتوہکوزدنیگوںیمویلہپورمہبتوداھکیئودےنیوواالورہشویھبو‬
‫ایبنجوںیہنواتگلواھت۔اکؾویھبووخبولچوالکنواھت۔زہشادواکوفصنوہصحواُسو‬
‫ےکوااکئٹٹنوںیموعمجورکاےنوےکودعبویھبواینتورمقوچبواجیتویھتووجواُؿویکو‬
‫رضوروتںوےسوںیہکوزایدہووہیتویھت۔وھچےٹوےسورھگوںیمومسجووکووسرجو‬
‫‪529‬‬
‫تورہو ِدؿو‬
‫یکوامتزتووسےنپنوےکوےیلواکیووگہشووصخمصواھت۔وہووسرجو و‬
‫ںیمواکیفووتقواُسووگےشوںیموھٹیبورکوراسلئویکوورؼورگداینورکیتویھت۔‬
‫اےسیویہواکیورہنسیودوھپوےکولسغوںیمووغشمؽویھتوہکوااچکنو‬
‫آوھکنںوےکواسےنموظفلوانےنچوےگل۔ددنھالرکواغبئووہےئگ۔زورواکورکچوآایو‬
‫اھت۔دؽووبلھجووہایگ۔یجوالتمےنواگلووتویلجبویکویسوزیتیوےسواُیھٹواورو‬
‫دوڑےتووہےئوواشونسیبوکتویچنہپ۔اُاکبویئںوےکولسلستوےسودؽوربھگاےنو‬
‫اگل۔واشونسیبورپویکھجووسچوںیموزپویئگ۔’’ایھبووتوکیھٹویھت‪،‬وہیوااچکنو‬
‫ےھجموایکووہایگوےھجم؟‘‘ و‬
‫انداؿوںیہنویھت۔اکونںوےنوھچکوانُسوںیہنواھتورگموآوھکنںوےنوتہبوھچکو‬
‫زپھوراھکواھت۔اُاکبایئںویمھتووتووبلںورپوےبواایتخرووصعمؾویسورکسماٹہو‬
‫ریتےنویگل۔یسکووخشوآدنئوایخؽووکودوونںواہوھتںوںیمورھکورکواہھتو‬
‫الھجےنویگل۔ینیعویکولقنورکےنویگل۔امتؾو ِدؿوںیم‪،‬وابیلوےکوفلکوےگلو‬
‫انبئٹواھگنسرورکےت‪،‬وآوھکنںوںیمو‬
‫دیفسوڑپکوںووکوارتسیورکےت‪،‬واانپو و‬
‫ددنھالےئووہےئووقنشوواالوہچبولگواکرایںورکاتوراہ۔ابیلویکوومرٹواسلکیئو‬
‫‪530‬‬
‫یکوآوازواکونںوںیموزپیووتووچبںویکورطحواکیواکیوتسجوںیمودوودوو‬
‫ڑیسایھںوالھپیتگنووہیئونیموٹیگورپوآیئ‪،‬وٹیگووھکےتلوںیہوالچیئ۔’’اہےئو‬
‫ابیل!وآجوڑبیوزمےویکووخشوربخیوںیھمتوانسےنوےکوےیلووموجدوےہو‬
‫ریمےواپس‘‘! و‬
‫’’ادنرووتوآےنودو!‘‘وابیلورکسماای۔ و‬
‫ادنرواچنہپ‪،‬واکونںوےکوےنُسویکوھجمسوآیئووتورکسماٹہورصقوںیمودبؽویئگ۔‬
‫ابونووکوابوہنںوںیمورھبورکوامھگےتووہےئوےہقہقواگلےنواگل۔وخیشواُسوےکو‬
‫اگنواگنوےسووھپٹوریہویھت۔ابونوےنوہبودتّقِوامتؾووخدووکواُسویکوآینہو‬
‫رگتفوےسواکنالواورووھپیلووہیئواسسنورباربورکےتووہےئووبیل۔’’ایکوامرےنو‬
‫اکوارادہورےتھکووہ؟‘‘ و‬
‫وجاینواےسیویہوادنازوںیموایدودالیتوےہ۔وھبالووہاوقبسو ُدرہایتوےہ۔ابیلو‬
‫ےنوٹپھجورکواتکبوڑکپویل۔ڈیبورپوکنیھپورکوورؼوورؼوزپےنھواگل۔قبسو‬
‫وھبالوںیہنواھتورگموبجوقبسویہوالُبےنورپوآامدہووہووتوزپےنھوواےلویکوکپلو‬
‫ریغوومعمیلورُستعوڑکپویتیلوےہ۔ےھننوےسواتجولحمویکودویاروںوںیمووکیئو‬
‫‪531‬‬
‫انُچوںیہنوایگواھت‪،‬ویھبتووکستوےنودؾووتڑودایواورولچنچووہقہقںویکورتلجگنو‬
‫وھپٹورکورہشویکورُپواگنہؾواضفوںیمولیلحتووہےنویگل۔ایلگوحبصوبجووہواینپو‬
‫اہئٹگنسواکولینوںیموواعقواگینئووہؾوےسویٹلپووتواُسوےنوریغبووکیئووتقو‬
‫اضعئوےئکوینیعوکتواینپووخیشوےکووسےتواچنہپودےی۔ینیعوےنواینپوامامووکو‬
‫التبای۔اماموےنواُےسوابمرکوابدودےتیووہےئودیفمووشمروںوےسوونازا۔اانپو‬
‫وفؿوربمنوونٹورکاایواورومکحواصدروایک۔’’اینپورہورپاملبوھجموےسورئیشورکےتو‬
‫رانہ۔دانھکی‪،‬ووکیئویطلغوہنورکانوورہنوتہبوڑبےواصقنؿواکواامتحؽوےہ۔‘‘ و‬
‫ادنروںیہکواماتمیئوااسحسواجےنگواگلواھت۔دؽورپواہھتورھکورکووبیل۔’’اہےئو‬
‫آیٹن!وڈراںیئووتوںیہن۔ےھجموویںووسحمسووہاتوےہوےسیجوںیموایھبو ُداینو‬
‫م کیںاُرتیووہں۔ریمےوادنروبیجعویسولہولچویچمووہیئوےہ۔اینتویھبو‬
‫انداؿوںیہنووہںوہکوےبورپوایئوربوتں۔‘‘ و‬
‫اماموےنووخشووہرکو ُداعںیئودںیواورووفؿوینیعووکوامھتودای۔وہویلچم۔’’ایکویمیلعتو‬
‫ےلسلسووکوریخابدوہہکویکچووہ؟‘‘ و‬
‫وہویسنہ۔’’ابوزپوھںویگوںیہن‪،‬وزپاھئٹںویگ۔‘‘ و‬
‫‪532‬‬
‫’’سکووک؟‘‘وینیعوےنوزمہوایل۔ و‬
‫’’اجیتنووتووہ!‘‘ووہوپنیھجورکووبیل۔الؽووگںورہچہوزمدیورسخووہایگ۔‬
‫بسوھچکواینواھت۔رہوایننپ‪،‬ورہواینوذجہب‪،‬ورہویئنواامتنورشامےنورپووبجمرو‬
‫رکدیتیوےہ۔وہووفؿودنبورکےکورشاموریہویھت‪،‬ورکسماوریہویھتواورودؽویہو‬
‫ِدؽوںیموینیعواوروزہشادووکو ُداعںیئودےوریہویھت۔ ُمٹےئواہبرودےتھکیویہو‬
‫اہبروالےنوواےلوےکوےیلونموںیمورکشتوےکوذجابتورھبواجےتوںیہ۔ و‬
‫ایپرویکویلہپواامتنویلہپورمہبتوٹیپوںیمودڑھیکووتووہواجیہؿوآزیمووخیشوےکو‬
‫اسھتواسھتوفیلکتوےسو ُدرہیووہیئگ۔اھبیتگووہیئواگینئووہؾویچنہپ۔کیچو‬
‫اپورکواای۔بسوھچکو’اوےک‘واھت۔ڈارٹکوےنوھچکواایتحںیطوالتبںیئ‪،‬ودنچو‬
‫دواایئںوھکلودںیواورواباقدعیگوےسواھکےتورےنہواکووشمرہودای۔وہوتلجعوںیمو‬
‫وپھچورکواینپوےبواتیبورپوتہبودریوکتویتسنہوریہویھت۔’’ڈارٹکواصہبح!واٹیبو‬
‫ےہوایویٹیب؟‘‘ و‬
‫’’ایھبوھچکوںیہنواہکواجاتکس۔ےٹھچوایواسوتںیوےنیہموںیموارٹلاواسئٹڈنو‬
‫روپرٹودھکیورکوادنازہواگلایواجاتکسوےہ۔‘‘وڈارٹکورکسمایئ۔ و‬
‫‪533‬‬
‫وہوتہبویسوابںیتوابیلوےسواپھچویتیلویھت۔یھبکویھبکوفطلوےتیلووہےئوالتبو‬
‫یھبودیتیویھت۔ابیلوےنواُسوےکوےیلواکیوونرکاینواکودنبوتسبورکدای۔وہو‬
‫اگےہوہبواگےہواُےسووکیئوتخسواکؾوہنورکےنواورواینپورئیکورکےنوےکومکحو‬
‫اکوااعدہورکاتوراتہواھت۔رھپوبجووہواینپوےبواتیبووکوفیلکتوےکواہبےنوںیمو‬
‫ٹیپلورکوڈارٹکزویکوارٹلاواسئٹڈنولبیٹورپویٹیلووتواُسواکودؽوزیتیوےسو‬
‫دڑھکوراہواھت۔ڈارٹکواکورہچہورکفتمورظنوآایووتوڈرویسویئگ۔رسفتسمووہیئ۔’’ایکو‬
‫وہاوڈارٹکواصہبح؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫’’ھچکوںیہن…وسبوھچکوانھجلودرشیپوےہ۔اتگلوےہو مھاراوزیسرینئو‬
‫وہاگ۔‘‘وڈارٹکوےنووسچوںیمورغتسمؼووہرکواہک۔اُسویکورظنںیووتمارتویھننو‬
‫یسوکیلبواڈنیوواٹئورکسنیورپویمجووہیئوںیھت۔ و‬
‫’’ہیوزیسرینئوایکووہاتوےہ؟‘‘ووہوریحتوےسووبیل۔ و‬
‫ٹ‬
‫’’ینعیوےچبویکووالدتوےکوےیلو مھاراوآرپنشیوایکواجےئواگ۔‘‘وڈارٹکو‬
‫ےنوالتبایووتووہوربھگاویئگ۔ و‬
‫‪534‬‬
‫’’ربھگاےنویکووکیئوابتوںیہن۔زامہنودبؽواکچوےہ۔ڈیملکیواسسنئو‬
‫ےنواینتورتیقورکویلوےہوہکواِسوآرپنشیووکورطخانکورقاروںیہنودایواجات۔‬
‫متوابلکلوتحصودنموےچبویکوامںوونبویگواورویتنبوروہویگ۔‘‘ و‬
‫اُےسویٹیبواوروےٹیبواکووساؽورسےوےسووھبؽوایگ۔یئنواُاتفدوآؿوزپی۔دؽو‬
‫رپواہھتورےھکورھگوولٹوآیئ۔ابیلووکوالتبایووتووہویھبورپاشیؿووہایگ۔ینیعووکو‬
‫التبایووتواُسوےنوڈاھرسودنباھیئ۔’’ڈارٹکوکیھٹویتہکوےہ۔آجولکوزیگچوےکو‬
‫ِو‬
‫وصرتواحؽوتہبورتہبواورووحہلصوشخبوےہ۔رکفوہنورکو‪،‬واہللو‬‫آرپنشیویکو‬
‫الھبورکےواگ۔دؽووکواگلئٹویگووتواینپوتحصورخابورکووھٹیبویگ۔‘‘ و‬
‫گ‬
‫’’ینیع!وےھجموڈروگلوراہوےہ۔‘‘ووہورلزیتووہیئوآوازوںیمو ھگھیکایئ۔ و‬
‫’’ںیمووہںوانں!‘‘وینیعوےنواہک۔’’ںیمواوروزہشادوآرپنشیوےکووتقو‬
‫ٹ‬
‫مھارےواپسووموجدووہںوےگ۔ڈرووتم‪،‬وںیھمتومہورمےنوںیہنودںیو‬
‫ٹ‬
‫ےگ۔ایھبووتومہوےنو مھاراووچبںوےسورھباووہاوآنگنودانھکیوےہ۔ایھبویٹھچو‬
‫ںیہنوےلمویگوریمیواجؿ‘‘! و‬
‫‪535‬‬
‫’’ےھجمواینپوزدنیگواکوڈروںیہن‪،‬واُسووکووسیتچووہںووتودؽوےنھٹیبواتگلو‬
‫ےہ۔‘‘ووہورووزپی۔ و‬
‫’’اُسویکوزدنیگواہللوےسواموگن‪،‬واایتحطورکوواورووًاتقووفًاتقوڈارٹکوےکو‬
‫اپسواجیتوراہورکو۔اُےسوھچکویھبوںیہنووہاگ۔‘‘وینیعوےنواہک۔’’اورواہں!و‬
‫زہشادواتبوراہواھتوہکواشہواسںیئوےنواُسویکورپلنسورکیسرٹیووکوالہبوالسھپورکو‬
‫ٹ‬
‫مھاراووموجدہوہتپواحلصورکوایلوےہ۔نکمموےہوہکووہواینپووشختنووکو‬
‫نیکستواچنہپےنوےکوےیلووکیئورشارتورکے۔اےسیوںیمومتوڈرےوریغب‪،‬و‬
‫وپرےواامتعدوےسواُسواکواسانمورکوویگواورواےنپوںیئتواتحمطویھبوروہویگ۔‘‘ و‬
‫اُےسوداکچھواسواگل۔’’وہوایکورکاتکسوےہ؟‘‘ و‬
‫ٹ‬
‫ینیعووبیل۔’’یہیوےنھجمسویکوابتوےہوہکووہو مھاراوھچکویھبواگبڑوںیہنواتکس۔‬
‫ٹ‬
‫اُسوےنوابوکتوضحمو مھاریو ُنڑدیلویکووہجوےسوشیپودقیمویکوےہ۔متو‬
‫رہھٹورکواُسواکواقمہلبورکوویگووتووہوےلھچپوریپوںواھبگواجےئواگ۔یھجمس؟‘‬
‫‘و‬
‫وہوےٹھگوےٹھگوےجہلوںیمووبیل۔’’ھجمسویئگورگموںیھمتوریماواسھتودانیووہاگ۔‘‘ و‬
‫‪536‬‬
‫ٹ‬
‫’’یلگپووہومت!وںیمو مھاراواسھتوںیہنودوںویگووتووکؿودےواگ؟‘‘وینیعو‬
‫رکسمایئ۔’’اسیجواہکوےہ‪،‬ووضیورکوواورواہللوایمںوےسواینپواوراےنپوےچبویکو‬
‫السیتمواموگن۔دخاواحظف‘‘! و‬
‫ینیعویکوتحیصنورپولمعوریپاووہرکودخاوےکووضحروکھجویئگ۔وجیہنو ِدؽوںیمو‬
‫وکیئوادنہشیورسرساےنواتگل‪،‬وووضورکےکواجےئوامنزورپوھٹیبواجیتواورورہو‬
‫وخػوےسوےبواینزووہاجیت۔ و‬
‫وجںووجںووخیشویکواستعورقبیوآیتویئگ‪،‬وفیلکتوںیموااضہفووہاتوایگ۔‬
‫ابیلواُےسوےلورکورہشوےکوڑبےورٹیمیٹنوااتپسولںوںیموایگ۔اُسواکورعموػو‬
‫ڈارٹکزوےسوکیچواپورکواای۔رہویسکوےنوآرپنشیووجتسیورکےتووہےئو‬
‫اترخیورقمرورکدی۔وچہکنوانرلموڈویلریویکووکیئواجنگشئوںیہنویھت‪،‬واِسو‬
‫ےیلوااظتنرووکووضفؽورقارودایوایگ۔ و‬
‫وفراوےنچنہپویکودروخاتسویک۔ینیعواورو‬
‫ابونوےنوینیعووکو ّاّطعورکدیواورو و‬
‫زہشادورھگوےسورواہنووہےنوےگلووتواُوہنںوےنووفؿورپوابونووکویلستودےتیو‬
‫وہےئواینپوروایگنوےسوعلطمورکدای۔ و‬
‫‪537‬‬
‫ہسورہپ‪،‬واسڑےھونیتوےجبو‪،‬وابیلواوروابونادڑیھورمعوونرکاینوتیمسورھگوےسو‬
‫ےلکن۔یلگوںیمویسکیٹووموجدویھت۔اپچنوےجبوآرپنشیوایکواجانورقمرواھت۔ابیلو‬
‫ےنواکرواکودروازہووھکال‪،‬واُےسوےنھٹیبواکوااشرہورکےتووہےئواالگودروازہووھکالو‬
‫اوروانھٹیبویہواچاتہواھتوہکووچکنورکومھتوایگ۔یلگوںیمودیفسورگنویکویئنو‬
‫امچمچیتواکرودالخووہیئ۔دنچووحملںوےکودعبواُسوےکوبقعوںیموآیتووہیئو‬
‫وپسیلویکوومابلئوونیوداھکیئودی۔ربوکیںویکوزورودارورچرچاٹہوےکو‬
‫اسھتودوونںواگڑایںواُؿویکویسکیٹوےکواقملبوآؿورںیک۔وپسیلوونیوےکو‬
‫یبقعوےصحوےسونیتواچرواپسیہووکدےواوروںینگواھبنسےتلووہےئوابیلوکتو‬
‫ےچنہپ۔وہووہقنوانبوددیےواھپڑےوڑھکاواھت۔اےسیوںیمودیفسواکرواکوالھچپو‬
‫دروازہووھکؽورکوےنلکنوواےلواشہواسںیئورپورظنوزپیووتوابکیریگوےسودؽو‬
‫دڑھکواُاھٹ۔اکوٹووتودبؿوںیمووہلوےکودصماؼووہوزنیموںیموزگواسوایگ۔ابونو‬
‫یسکیٹوےکوادنرویھٹیبواشہواسںیئووکورساہمیسواگنوہںوےسووھگروریہویھت۔‬
‫اُسوےکواسؿووامگؿوںیمویھبوںیہنواھتوہکوویں‪،‬وااچکن‪،‬وریغبو ّاّطعوےکو‬
‫اشہواسںیئویسکو ِدؿواُوسوےکوراےتسوںیمواحلئووہاجےئواگ۔ و‬
‫‪538‬‬
‫وپسیلوونیوےکواےلگونبیکوےسواکیودرتشورہچےوواالااکلہرواُرتاواوروزیتو‬
‫زیتودقؾواُاھٹاتووہاواشہواسںیئوےکواپسواچنہپ۔ابیلویکورطػوایلگنواکوااشرہو‬
‫رکےتووہےئووبال۔’’یہیووہورمدودوےہواشہواسںیئ؟‘‘ و‬
‫چسواہکواجاتوےہوہکواقونؿوےکواہھتوںیموڈڈناوںیہنووہات‪،‬وڈڈنےوواالواقونؿو‬
‫وکواےنپواہھتوںیموےیلواتلچوےہ۔اشہواسںیئویکورفوعتینویکوآایبریوےکو‬
‫ےیلواقونؿوھٹکویلتپویکورطحواُسوےکوآےگواہھتوابدنےھوڑھکاواھت۔اسوےنو‬
‫ازہتساہیئواگنہوابیلورپوڈایل‪،‬وکھجورکویسکیٹوےکوادنرواھجےنکنویکووکششویکو‬
‫اورواینپواپٹوداروآوازوںیمووبال۔’’اہںواھتدینارواصبح!ویہیووہونیعلوےہو‬
‫سجوےنواینپویگسونہبوےکواسھتواشدیوراچوریھکوےہ۔اہہواہ!وہنواجےنو‬
‫زنیمواِسوملظورپوقشوویکںوںیہنووہیئ‪،‬وآامسؿوےسوذعابوویکںوانزؽو‬
‫ںیہنووہا…واِےسورگاتفرورکںیل۔‘‘ و‬
‫ابیلویکواسسنوےنیسوںیمویہوںیہکواکٹویئگ۔ابونوےنواشہواسںیئویکوابتو ُ و‬
‫سو‬
‫وتوریغبووکیئووتقواضعئوےئکودروازہووھکال‪،‬وونرکاینوےکواہسرےورپوابرہویلکنو‬
‫اورویخیچ۔’’ہیونیعلوںیہنوہکلبووتوہنیمکواوروثیبخوصخشوےہ۔وکیئوصخشواینپو‬
‫‪539‬‬
‫ٹ‬
‫نہبوےسواشدیوںیہنورکاتکس‪،‬و مھاراوذنہوایسیوابخںیتثووسچواتکسوےہ۔‬
‫راےتسوےسوٹہواجئٹ‪،‬وںیموااتپسؽواجریہووہںواہجںوریماوارمییسنجوآرپنشیو‬
‫ےہ۔‘‘ و‬
‫ابونواکوہجہلوریغوومعمیلووطرورپورکتخواھت۔اھتدینارواکیوذراواکٹھٹ‪،‬وزتمزلؽو‬
‫ٹ‬
‫یسواگنہواشہواسںیئورپوڈایلواوروابیلوےکورقبیوآرکووبال۔’’ایکو مھارےواپسو‬
‫انشیتخواکرڈوےہ؟‘‘ و‬
‫ابیلوےنووھتکولگنورکاابثتوںیمورسوالہای۔ابونوےنورپسووھکال‪،‬وابیلواکو‬
‫انشیتخواکرڈواکنالواورواھتدینارویکوآوھکنںوےکواسےنمووہاوںیمورہلاےتووہےئو‬
‫وبیل۔’’دھکیوےئجیل!وہیوریمےووشرہ‪،‬ورفظواابقؽواکوانشیتخواکرڈوےہ۔ہیو‬
‫رساکریوانشتخوےہ۔اِےسوآپووتوایک‪،‬وکلمویکووکیئودعاتلویھبوالٹھجںیہنو‬
‫یتکسواورواہں!وہیوراہوریماواکرڈ‪،‬وہیویھبوےگلواہوھتںودھکیوےئجیل۔دوونںویکو‬
‫ودلتیورپواکیورظنوڈاؽورکواِسوثیبخوےکوہنمورپوھتںیکووجواچدنورپو‬
‫وھتےنکوےکوےیلوہنمواھپڑےوڑھکاوےہ۔‘‘ و‬
‫‪540‬‬
‫اُسوےنوہبوکیوہگنِورفنتواشہواسںیئووکوداھکیواورواھپڑواھکےنوواےلوےجہلو‬
‫ںیمووبیل۔’’ںیموہہکوریہووہںوہکواینپورحاؾویکوامکیئوےسورخدییووہیئواکرو‬
‫وکواٹہئٹ‪،‬وےھجموراہتسودووورہنوںیموںیہمتواِیسووپسیلوونیوںیمواھٹیبورکورہشو‬
‫رھبوںیموںیھمتوامتاشوانبدوںویگ۔‘‘ و‬
‫اشہواسںیئوےکواسھتواسھتواھتدینارویکورتگنویھبوریغتمووہیئگ۔اُسوےنو‬
‫اشہواسںیئورپواکیویلیصغواگنہوڈایلواورورغاای۔’’آپووتوےتہکوےھتوہکوہیو‬
‫دوونںونہبواھبیئوںیہ۔ہیووتووااتعقوایمںوویبیوےلکن۔دوونںوےکوانشیتخواکرڈو‬
‫وجےتویکورطحوریمےوہنمورپوےگلوںیہ۔ابوآپویھبواینپولکشومگورکںیو‬
‫ورہنویسکووکولکشوداھکےنوےکوالقئوںیہنورںیہوےگ۔‘‘ و‬
‫شبطوٹلپویئگویھت۔اشہواسںیئوزمخووخردہوڑیھبےیویکورطحوربؼوراتفریو‬
‫ےسواٹلپواورواکٹواھکےنووایلواگنہوابونورپوڈاؽورکواینپواگڑیویکورطػوڑبھو‬
‫ن‬
‫ایگ۔وپسیلوواولںویکوینتووہیئورا فلیکںورہشعوزدہواہھتویکورطحوونٹھگںورپو‬
‫رگوںیئگواورودنچویہووحملںوںیموراہتسواصػووہایگ۔ و‬
‫‪541‬‬
‫ابونوےنوتبویکورطحوااتسدہوابیلویکوصیمقووکوبقعوےسوڑکپورکواچنیھکواورو‬
‫ہصغوےسووبیل۔’’متووتورنےووھبےسوےکوےنبووہےئورمدووہ۔ابودلجیو‬
‫ےسوھٹیبواجئٹ‪،‬وےلہپویہواکیفودریووہیئگوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلوتفخورھبےوادنازوںیموٹیسورپوھٹیبوایگواورواےنپورسووکودوونںواہوھتںو‬
‫ںیمووپریووقتوےسوچنیھبوایل۔ابونوادھوراےتسوکتواشہواسںیئووکووکیتسوریہو‬
‫رھپودقرےورُپوکسؿووہرکواخومشووہیئگ۔ینیعوےنوچسواہکواھت‪،‬وہسیپوااسنؿو‬
‫وکوتہبوزایدہوادنروینووقتویھبورفامہورکاتوےہ۔لکوکتویسکوےسورظنںیو‬
‫المورکوابتوہنورکاپےنووایلوابونووھبیکوریشینویکورطحوراہتسوروےنکوواےلورپو‬
‫ٹپھجوزپیویھتواورولَپورھبوںیمواُےسواُدڑیھورکورھکودایواھت۔دوونںوانشیتخو‬
‫اکرڈوایھبوکتواُسوےکواہھتوںیمودےبووہےئوےھت۔اُؿورپودایھؿوایگووتو‬
‫وطلیواسسنوقلحوےسواخرجورکےتووہےئواُںیھنوواسپورپسوںیمورھکو‬
‫دای۔ و‬
‫راےتسوںیموابونوےنوینیعوےسووفؿورپوراہطبوایک‪،‬وینیعویکوآوازوانسیئودی۔’’مہو‬
‫ےنچنہپوواےلوںیہ۔متورھگوںیمووہوایوااتپسؽوںیم؟‘‘ و‬
‫‪542‬‬
‫وہووبیل۔’’رھگوےسوااتپسؽوےکوےیلولکنویکچووہں۔متواضیورکووہکورھگوںیمو‬
‫اجئ۔‘‘ورھپواُسوےنوااتپسؽواکوانؾواورواُسواکو‬
‫آےنویکوہبواجےئوااتپسؽوچنہپو ٹ‬
‫ہتپواھجمسایواورووفؿودنبورکدای۔اشہواسںیئویکوواردیگوےکوببسواضعئووہےنو‬
‫واےلووتقووکویسکیٹوڈراویئروےنوزیتوراتفریوےسواکیفودحوکتووپراورکایلو‬
‫اھت۔وچہکنواُسوےکوٹسیٹوےلہپویہوےیلواجےکچوےھت‪،‬وسیکویھبووپریورطحو‬
‫اڈٹسیوایکواجاکچواھتواِسوےیلوااتپسؽوےتچنہپویہواُےسویفواوفلروآرپنشیوڑیھتو‬
‫س س‬
‫مورکودیتھکیو‬
‫مو ُ ڑ‬
‫ںیمولقتنمورکدایوایگ۔وہورٹیھتوںیمودالخووہےنوکتوےھچیپو ُ ڑ‬
‫یئگ۔رظنںیوینیعواوروزہشادووکووھکیتجورںیہورگمواُؿویکوآدمودقرےواتریخو‬
‫ےسووہیئ۔ینیعوےنوےتچنہپویہ‪،‬واکھتوٹوےکوابوفص‪،‬وامتؾورتومیعول ّقہواومرووکو‬
‫دنتیہوےسواینپووحتلیوںیموےلوایل۔ و‬
‫ااظتنرواکووطلیورمہلحواحلئواھت۔ہھچوےجبوےکورقبیوآرپنشیواکوآاغزو‬
‫وہا۔ینیعواگےہوہبواگےہواجیلوواےلودروازےوےسواھجکنورکورلیگیوےکو‬
‫آرخیورِسےورپوواعقورٹیھتوےکودنبودروازےووکودیتھکیواورو ُداعوےکوےیلو‬
‫اہھتودنلبورکویتیل۔وپےنواستوےجبوےکورقبیورٹیھتواکودروازہوالھکواورودیفسو‬
‫‪543‬‬
‫ابلسوںیمووبلمسورنسواہوھتںوم کیںتجےووکواُاھٹےئوزیتیوےسویتلچووہیئو‬
‫دورسےورمکےوںیموسھگویئگ۔ینیعوےکواکونںوںیموےچبوےکوروےنویکو‬
‫آوازوزپیویھت۔اُسوےکوقلحوےسواانیمطؿویکواسسنواخرجووہیئ۔ابیلوےنو‬
‫ےبواتبوادنازوںیمووپاھچ۔’’آرپنشیووہایگ؟‘‘ و‬
‫ینیعوےنواہک۔’’اہں!واہللوےکورکؾوےسوہچبوابلکلوکیھٹوےہ۔‘‘ و‬
‫ابیلواکورہچہورف ِوطورسمتوےسودےنکہواگل۔اےسیوںیموآرپنشیولبیٹورپوزدنیگو‬
‫اوروومتوےکوچیبوقلعمویٹیلووہیئوابونویکورطػودایھؿوالچوایگ۔آںیھکنو‬
‫وسےئوآامسؿواُھٹوںیئگ۔اےسیوںیموااچکنوےسیجوآرپنشیورٹیھتوںیمووھباچنؽو‬
‫اسوآایگ۔ادنرووکیئوارمییسنجوالقحووہیئگویھتوسجوےکوارثاتورٹیھتوےکو‬
‫ےلمعوےکورہچوںورپوتبثووہےئگ۔ابیل‪،‬وزہشادواوروینیعوےکورہچےواؿواجےنو‬
‫وخػوےسوقفووہےئگ۔دنپرہوسیبوٹنمواکوااصعبونکشووتقوسگرےتو‬
‫وہےئودصویںویکواقنتہواطریورکوایگ۔رھپووطافؿوےسیجوآایواھت‪،‬ووےسیویہو‬
‫یفواوفلرومھتوایگ۔دوورنںیسوامسؽواسزئوےکولبمکوںیموےٹپل‪،‬وےتکلبوونزادیئہو‬
‫ےچبووکوےلورکوابرہوآںیئ۔ونیتںوٹپھجورکواُؿوےکورقبیوآےئ۔رف ِوطو‬
‫‪544‬‬
‫اایتشؼوےسوینیعوےنوےچبووکوےننیھچوےکوےسوادنازوںیمواُؿوےکواہھتوےسوایلو‬
‫اورودویارویکوڑجوےکواسھتورفشورپوھٹیبویئگ۔دویاہنووارووچےنمویگل۔اُےسو‬
‫ےچبورپوےکھجووہےئوابیلویکواشدیووکیئورپواوںیہنویھت۔وخیشوےسوالچیئ۔’’ہیو‬
‫ابلکلوابونورپوایگوےہ‪،‬وہیودوھکی‪،‬وانتکواصػورگنوےہواورو‬
‫…اور…دد…دوھکی…تت‪،‬ووت‘‘… و‬
‫وبےتلووبےتلوزابؿوںیموتنکلووعدورکوآیئ۔ینیعووکوویںواگلوےسیجوااچکنووکیئو‬
‫ےبوینیچویسودبؿوںیمورھپویئگووہ‪،‬رسواُاھٹورکورنوسںووکوابریوابریودےتھکیو‬
‫وہےئووبیل۔’’ریمیوابونویسیکوےہ؟‘‘ و‬
‫اکیورنسوےنوہنموریھپوایل‪،‬ودورسیواکورہچہوھجبوایگ۔وبیلووتواموییسوظفلوظفلو‬
‫ےسوےنکپٹویگل۔’’اِسوےچبویکوامں…وےبواچریواےنپوےٹیبووکویھبودھکیوہنواپیئ۔‬
‫وکیئودیچیپیگوںیہنویھتورگموااچکن‪،‬ویسکوببسوےکوریغب‪،‬وڈلبورپرشیواِسودحو‬
‫کتوڈائٹؿووہایگوہکوامہرےواہھتواپئٹںووھپؽوےئگ۔امہرےودےتھکیودےتھکیو‬
‫امتؾورتووکوششںوےکوابووجدورفصووہایگواورومہواُےسواچبوہنواپےئ‘…‬
‫‘و‬
‫‪545‬‬
‫ااتپسؽوےکودرودویاروابیلویکواگنہوںیمووھگؾوےئگ۔اُسوےنووتمشحواگنوہںو‬
‫ےسوابریوابریوینیعواوروزہشادووکوداھکی‪،‬ورنوسںووکوداھکیواورووکیئوظفلوےہکو‬
‫ریغبوونٹھگںوےکولَبورفشورپورگوایگ۔یئکواسںیتعواےسیویہوومتویکویسو‬
‫اخیشمویکوذنرووہںیئگ۔زہشادوےنوابیلوےکودنکےھورپواہھتوراھک‪،‬واینپورَتو‬
‫آوھکنںووکووپاھچنواوروولگریگوآوازوںیمووبال۔’’ابیل!ووحہلصورک‘‘… و‬
‫ابیلوہبودتّقِوامتؾورفشورپوایلیھتہںورھکورکواُاھٹ‪،‬وڑلڑھکاای‪،‬وےچبووکوینیعوےکو‬
‫اہھتوےسوےتیلووہےئوولگریگوےجہلوںیمووبال۔’’اہےئوابون!ومتوےنوہیویسیکووخیشو‬
‫ریمیووھجیلوںیموڈایلوہکووھجیلویہووخؿوےسورھبویئگ‘‘… و‬
‫اُسویکوآںیھکنورھتپاوںیئگ۔بلولِسوےئگ۔رھپواُسوےکومسجوےنواکیو‬
‫اکٹھجوایلواورووہوارطاػوےسواغلفووہایگ۔اہچروُسورباپووشروووغاغوےسوےبو‬
‫ربخووہرکودویاونںویکورطحوےچبووکووچےنمواگل۔ و‬
‫زدنیگواکورفسواضیویہودؽورفبیووہاتوےہ۔اکیووپیلٹووھکواجیتوےہووتو‬
‫دورسیواہھتوگلواجیتوےہ۔اکیوآسوےکودعبودورسیوآسواجگوزپیتو‬
‫‪546‬‬
‫ےہواوروآوھکنںوںیمویھبچووہیئورکایچںونُچویتیلوےہ۔ےئنووخابورھبےنو‬
‫یتگلوےہ۔ و‬
‫وپوںیمو ُدھکوانسنسےنواگل۔ینیعوہنمورپویتخسوےسو‬
‫ینیعواوروزہشادوےکورگو و‬
‫اہھتوامجےئوکلبوکلبورکوروےنویگل۔ و‬
‫و‬
‫‪547‬‬
‫‪548‬‬

Zad E Safar - Single

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zad E Safar - Single

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫زمدیبتکزپےنھےکےئلآجیہوزٹرکںی۔‬

‫رکےتووہےئوہشیمہواینپو ُداینوںیمونگموراتہواھتوسجوم کیںا ٓجوزہشادوابروابرو‬

‫اجےئ۔ابومتویہوالتبئٹ‪،‬و ُداینوم کیںایسیووکیئودواووہیگوایک؟‘‘وینیعوکیوتخلو‬

‫وہودالہسوداتیوراہ‪،‬والہباتوراہواورو ِدؽویہو ِدؽوںیمواشہواسںیئواکورکشواداورکاتو‬

‫کٹھٹوایگ۔ںیہیوںیہکو ِدؽویکو ُداینوآابدووہیئویھت۔قشعوںیمووسدےوابزیو‬

‫ریکلوںوںیمواُھجلورکورکایہ۔’’اہےئوراب!و ُداینو ِدؽوواولںوےسورھبیوےہورگمو‬

You might also like