Proizvodnja – priprema i upravljanje

Vremenski dijagrami - Gantogrami

Doc. dr. sc. Miro Hegedić

Ak.god. 2019/2020
Povijest

1917. godina
Karte vremenskih
dijagrama kao oblik
planiranja i praćenja
proizvodnih zadataka

Henry Laurence Gantt

(1861.-1919.)
Povijest

Egipćani su prilikom
izrade piramida koristili
vremenske dijagrame

Keopsova piramida 2500 pr.Kr

Izgled Gantograma
CI
JA
Terminske jedinice
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9
A
R
PE

9 8 7 6 5 4 3 2 1 50 9 8 7 6 5 4 3 2 1 40 9 8 7 6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1
O

P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č
1

Aktivnosti su prikazane dužinom

proporcionalnom njihovom trajanju.
Gantogram
JA Terminske jedinice
CI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9
A
R
PE 9 8 7 6 5 4 3 2 1 50 9 8 7 6 5 4 3 2 1 40 9 8 7 6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1
O
P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č
1
Izvršenje

U gantogramima je moguće praćenje izvršenja

aktivnosti.
Ciklus proizvodnje
Ciklus proizvodnje ( T ): Vremenski interval od početka
rada na prvoj operaciji i dijelu (komadu) pa do predaje
gotovog proizvoda u skladište ili eksploataciju.

T
CIKLUS PROIZVODNJE
Operacija 1 Operacija 2 Operacija 3

Štancanje I Zavarivanje I I

Sirovina Gotovi proizvod

Formule
Vrijeme trajanja operacije:
𝑁𝑆 = 𝑡𝑁 = 𝑡𝑝𝑧 + 𝑛 ∙ 𝑡1 , h

𝑁𝑆, ℎ
𝑁𝑆, 𝑑 =
𝑠, ℎ
Primjer:
veličina serije: n = 10 000 Operacija t1 h/kom. ∑ NS, h ∑ NS ,d
br. smjena: s=1 96 12
1 0,0096
2 0,008 80 10
3 0,008 80 10
4 0,012 120 15
5 0,0024 24 3

UKUPNO 400 50
Vrste ciklusa proizvodnje
Terminske jedinice

JA
1. Postupni ciklus

CI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 40 1 2

A
ER
9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8

P
O
1
proizvodnje (serijski) 2

T erminske jedinice

A
2. Paralelni ciklus
IJ
C
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30

A
R
E
9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

P
O
1
proizvodnje 2

Terminske jedinice
3. Kombinirani
JA
CI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30
A
R
PE

9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
O

4
 Postupni ciklus proizvodnje
𝑇𝑝𝑜𝑠 = NS 𝑇𝑝𝑜𝑠 = NS = 12 + 4 + 15 + 9 = 40 TJ

Naziv (br.) Trajanje Terminske jedinice

JA
CI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 40 1 2
operacije operacije u TJ A
R
PE
9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8
O

1 12 1

2 4 2
3 15 3
4 9 4
𝑇𝑝𝑜𝑠 = NS = 40 TJ
TJ – terminska jedinica

Sljedeća operacija ne može započeti sve dok nije završena

prethodna.
Pojedinačna maloserijska proizvodnja
Paralelni ciklus proizvodnje
Sljedeća operacija može početi i prije nego je obrađena cijela serija
na prethodnoj operaciji.
Rad u većim serijama

Pravilo kod paralelnog ciklusa proizvodnje:

1. Kad je sljedeća operacija kraća od prethodne, onda ona završava
1 TJ nakon prethodne operacije.

2. Kad je sljedeća operacija duža od prethodne (ili jednaka

prethodnoj), tada ona počinje 1 TJ nakon početka prethodne
 Paralelni ciklus proizvodnje
Pravilo kod paralelnog ciklusa proizvodnje:
1. Kad je sljedeća operacija kraća od prethodne, onda ona završava
1 TJ nakon prethodne operacije.
2. Kad je sljedeća operacija duža od prethodne (ili jednaka
prethodnoj), tada ona počinje 1 TJ nakon početka prethodne

Naziv (br.) Trajanje Terminske jedinice

A
IJ
C

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30
operacije operacije u TJ
A
R
E

9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
P
O

1 12 1

2 4 2

3 15 3
4 9 4
𝑇𝑝 = 26 𝑇𝐽
TJ – terminska jedinica
Paralelni ciklus proizvodnje
Za neki poluproizvod koji se izrađuje u serijama od po 10.000 komada.
Rad se izvodi u jednoj smjeni sve dane u tjednu (i subote i nedjelje), a
normativi izrade dani su u tablici.

Potrebno je:
1. Nacrtati gantogram proizvodnje ovog proizvoda, smatrajući sve
dane u tjednu radnim, po paralelnom načinu kretanja proizvodnje.
2. Odrediti koliko u ovom slučaju iznose koeficijenti protoka f i K ?

t1
Operacija tpz[h]
[h/kom]
1 5 0,0091
2 4 0,0036
3 3 0,0053
4 6 0,0026
4 3 0,0029
6 4 0,0068
 Kombinirani ciklus proizvodnje
Pravilo:
1. Kratka operacija koja slijedi nakon duge podijeli se na
više manjih serija, isto vrijedi i za zadnju operaciju
Kod određivanja početka rada na podijeljenoj aktivnosti
koristi se pravilo spomenuto kod paralelnog ciklusa.
Naziv (br.) Trajanje Terminske jedinice
JA
CI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30
operacije operacije u TJ
A
R
PE

9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
O

1 12 1

2 4 2

3 15 3
4 9 4 𝑇𝐾1 = 12 𝑇𝐽

TJ – terminska jedinica 𝑇𝐾1 = 17 𝑇𝐽

𝑇𝐾1 = 22 𝑇𝐽
Stvarni ciklus proizvodnje TS
U proizvodnji se javljaju međuoperacijski zastoji TZ

JA Terminske jedinice
CI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 40 1 2 3 4 5 6 7 8 9 50 1 2
A
ER
P 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8
O

1 TZ1
2 TZ2
3 TZ3 TZ4
4
TS

𝑇𝑍 − 𝑣𝑟𝑖𝑗𝑒𝑚𝑒 𝑚𝑒đ𝑢𝑜𝑝𝑒𝑟𝑎𝑐𝑖𝑗𝑠𝑘𝑜𝑔 𝑧𝑎𝑠𝑡𝑜𝑗𝑎

𝑇𝑆 − 𝑠𝑡𝑣𝑎𝑟𝑛𝑖 𝑐𝑖𝑘𝑙𝑢𝑠 𝑝𝑟𝑜𝑖𝑧𝑣𝑜𝑑𝑛𝑗𝑒, 𝒖𝒗𝒊𝒋𝒆𝒌 𝒖 𝒅𝒂𝒏𝒊𝒎𝒂
Stvarni ciklus proizvodnje TS
Međuoperacijski zastoji TZ
• Čekanje na kontrolu i sama kontrola izratka
• Vrijeme manipulacije materijalom ili izratkom
• Čekanje na unutrašnji transport
• Sve vrste transporta između radnih mjesta
• Čekanje dokumentacije
• Čekanje na sljedeće slobodno radno mjesto i sl.
Koeficijent protoka f
Pokazuje koliko je stvarni ciklus proizvodnje dulji od
teoretskog (izvođenog serijski).

𝑇𝑆
𝑓=
𝑁𝑆

TS I ∑NS izraženi su u danima

𝑇𝑆 (𝑑𝑎𝑛𝑖) = 𝑓 ∙ 𝑁𝑆 (𝑑𝑎𝑛𝑖)
Koeficijent protoka K

K1 = f/8 za rad u jednoj smjeni

K2 = f/16 za rad u dvije smjene
K3 = f/24 za rad u tri smjene

𝑇𝑆 (𝑑𝑎𝑛𝑖) = 𝐾 ∙ 𝑁𝑆 (𝑠𝑎𝑡𝑖)
Koeficijent protoka f

-4σ -3σ -2σ -1σ +1σ +2σ +3σ +4σ

𝑓 = 𝑓𝑝𝑟𝑜𝑠 + 𝜎

Prosječni koeficijent protoka (fpros) treba povećati za standardnu

devijaciju σ ako se želi povećati sigurnost izračunatog stvarnog
ciklusa proizvodnje TS
Shema sastavljanja proizvoda
FM

S1 S2

1 2 3 4 5 6 7 8
Gantogram unatrag
Najčešće je poznat datum završetka projekta, aktivnosti ili operacije
IJ
A Terminske jedinice
C

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5
A
R
E

5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
P
O

P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N Č P U S
1

P1

S1

S2

7 Završetak
8

FM
Najraniji početak i završetak, najkasniji
početak i završetak svake faze
Naziv Simbol
Najraniji početak RP
Najraniji završetak RZ
Najkasniji početak KP
Najkasniji završetak KZ
Ukupna vremenska rezerva Rt=KZ-RZ
 Terminske jedinice

JA
CI
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5

A
ER
5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
OP P US ČP S NP US ČP S NP U S ČP S NČP US RP RZ KP KZ Rt
1 0 8 0 8 0*

2 0 6 2 8 2

P1 8 12 8 12 0 *

3 0 10 2 12 2

S1 12 18 12 18 0 *

4 0 6 12 18 12

5 0 8 7 15 7

6 0 10 5 15 5

S2 10 13 15 18 5

7 0 10 8 18 8

8 0 12 6 18 6

FM 18 25 18 25 0 *
Međuovisnosti aktivnosti
Zadatak 1
Proizvod A sastoji se od 6 pozicija od kojih se pozicija 1 i 2 sklapaju u podsklop P, a on se
zajedno s pozicijom 3 sklapa u sklop S1. Pozicije 4 i 5 sklapaju se zajedno u sklop S2,
dok pozicija 6 ulazi direktno u finalnu montažu. Nacrtajte gantogram izrade dijelova i
montaže za seriju od 1000 komada, ako su vremena slijedeća:
Rad se odvija u jednoj smjeni i u montaži i u izradi dijelova.
Međutim, vršene su analize koeficijenata protoka, tako da su dobiveni sljedeći podaci:
•u montaži (vrijedi za sve montaže) K = 0,25
•u izradi dijelova f=4
Izaberite mjerilo 1 TJ = 1 dan. Pozicija i
Tpz , h ∑ t1 , h/kom
montaža
1 4 0,02
2 2 0,01
3 2 0,03
4 8 0,016
5 5 0,059
6 3 0,045
P 7 0,033
S1 4 0,012
S2 6 0,026
Finalna
1 0,015
montaža
Zadatak 1
𝑁𝑆 ℎ
𝑁𝑆 = 𝑡𝑝𝑧 + 𝑛 × 𝑡1 ℎ 𝑁𝑆 𝑑 =
𝑠 × 8 [ℎ]
𝑇𝑆 [𝑑] 𝑇𝑆 [𝑑]
𝑓= 𝐾=
𝑁𝑆[𝑑] 𝑁𝑆 [ℎ]

Shema sklapanja Poz. i T , h ∑ t1 , ∑ NS, h ∑ NS, d F K TS , d

pz
mont. h/kom
1 4 0,02 24 3 4 12
FM
2 2 0,01 12 1,5 4 6
3 2 0,03 32 4 4 16
4 8 0,016 24 3 4 12
S1 S2 5 0,059 64 8 32
5 4
6 3 0,045 48 6 4 24
P 7 0,033 40 5 0,25 10
P
S1 4 0,012 16 2 0,25 4
S2 6 0,026 32 4 0,25 8
FM 1 0,015 16 2 0,25 4
1 2 3 4 5 6
UKUPNO 308 38,5 128
Zadatak 1
A Terminske jedinice
IJ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 40 1 2 3 4
AC
R 9 8 7 6 5 4 3 2 1 40 9 8 7 6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
PE
O RP RZ KP KZ Rt
1 0 12 14 26 14

2 0 6 20 26 20

P 12 22 26 36 14

3 0 16 20 36 20

S1 22 26 36 40 14

4 0 12 20 32 20

5 0 32 0 32 0 *

S2 32 40 32 40 0 *

6 0 24 16 40 16

FM ∑TS 40 44 40 44 0 *

Montaža
Proizvodnja
Zadatak 2
Proizvod A izrađuje se u pet operacija. S obzirom na velike serije od 10.000 komada,
proizvodi se po paralelnom načinu proizvodnje, ali uz sljedeće postavke:
a) Kada duža operacija slijedi poslije kraće, na prethodnoj operaciji najprije se izvede
dvodnevna zaliha, i tek se nakon toga prelazi na sljedeću operaciju. To isto vrijedi kad
su prethodna i sljedeća operacija jednake.
b) Kada je sljedeća operacija kraća od prethodne, potrebno je da nakon završetka
prethodne operacije ostane još trodnevna zaliha neobrađenih dijelova na sljedećoj
operaciji.

S obzirom na to što su pripremo-završna vremena zanemariva

na svim operacijama, data su samo vremena t1.
Operacija t1 h/kom
Rad se vrši u jednoj smjeni. Izrada serije počinje u ponedjeljak.
1 0,0096
2 0,008
Treba izraditi: 3 0,008
a) gantogram proizvodnje te pronaći koliki je ciklus proizvodnje 4 0,012
ako je 1 TJ = 1 d. 5 0,0024
b) pronaći koliki je koeficijent protoka K za ovaj proizvod i za
ovu seriju.
Zadatak 2
Zadano:
s=1
n = 10.000 kom

Stvarni ciklus proizvodnje:

𝑻𝑺 [𝒅] 𝑻𝑺 [𝒅]
Koeficijent protoka: 𝒇 = 𝑲=
𝑵𝑺[𝒅] 𝑵𝑺 [𝒉]

Operacija t1 h/kom ∑ NS ∑ NS [d]

1 0,0096 96 12
2 0,008 80 10
3 0,008 80 10
4 0,012 120 15
5 0,0024 24 3
UKUPNO 400 50
Zadatak 2
Terminske jedinice
A
IJ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9
AC
R

9 8 7 6 5 4 3 2 1 50 9 8 7 6 5 4 3 2 1 40 9 8 7 6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1
PE

P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č P S N P U S Č
O

5
∑TS
Zadatak 2-1
Zadana je shema sklapanja za proizvod A. Normativi vremana po operacijama dani su u
tablici. Proizvod se radi u serijama od po 10 komada, s tim da svih ostalih proizvoda treba
1 kom po proizvodu.
Traži se gantogram proizvodnje uz sljedeće uvjete:

1. Svi dijelovi i predmontaža trebaju biti dovršeni do početka sljedeće predmontaže ili
montaže
2. Poznata je distribucija međuoperacijskih zastoja

3. Do 5 operacija ciklus proizvodnje računa se s veličinama međuzastoja čije trajanje

neće biti prekoračeno uz vjerojatnost 80%
4. Iznad pete operacije uzima se prosječna veličina međuoperacijskih zastoja
5. U predmontaži i montaži su poznate sljedeće vrijednosti

i zahtjeva se 95% vjerojatnost da vrijeme međuoperacijskih zastoja neće biti prekoračeno.

Zadatak 2-1
A

1 2 3

Opera Poz. 1 Poz. 2 Poz. 3 P A

cija Tpz t1 Tpz t1 Tpz t1 Tpz t1 Tpz t1
1 1 0,8 0,5 1,4 1 0,6 1 1,5 0 0,6
2 0 1 0,7 0,9 1 0,2
3 0 1,5 1,3 2,2 0,5 0,7
4 0 1,1 - 0,1
5 - 0,4
6 0,5 0,3
7 1 1,6
 Zadatak 2-1
Rješenje

Za prvih 5 operacija, predmonatžu i montažu : TZ  T Z  u

0 u
Za operacije 1-5 : TZ  T Z  0,85

Za predmontažu i montažu : TZ  T Z  1,65

Za ostale : TZ  T Z

58,5
34 T𝑆2 = + 4 ∙ 3 + 0,85 ∙ 0,5 = 21,0125 d
S1S1 
TT  3  (3  0,85  0,5)  14,525dana 8
8
(0,8+1+1,5)x10+1=34
6
A  2,16  2,91dana
8
43
T𝑆3 = + 5 ∙ 3 + 0,85 ∙ 0,5 + 2 ∙ 3 = 28,5 𝑑 16
8 P
8
 (1,5  1, 65  0, 4)  4,16dana
 Zadatak 2-1

Terminske jedinice
A
CIJ
A
R 9 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
PE
O 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 RP RZ KP KZ Rt
1 0 15 10 25 10

2 0 21 4 25 4

P 21 25 25 29 4

3 1 0 29 0 29 0

A 29 32 29 32 0

32 dana
Zadatak 3
Za neki poluproizvod koji se izrađuje u serijama od po 10.000 komada zadani su sljedeći
normativi izrade:
Operacija Tpz t1
1 5 0,0091
2 6 0,0026
3 4 0,0116
4 4 0,0068
Nacrtajte gantogram proizvodnje ovog proizvoda, smatrajući sve dane u tjednu radnim (i
subote i nedjelje), po kombiniranom načinu kretanja proizvodnje, uz sljedeće uvjete:
1. Radi se u jednoj smjeni.
2. Troškovi strojnog sata iznose 40 kn/h.
3. Treba izvršiti podjelu na manje serije kod kratkih operacija koje prethode dugoj, kao i
na posljednjoj operaciji proizvodnje.
4. Podjela smije biti vršena na toliko manjih serija kod spomenutih operacija da ukupni
troškovi pripreme stroja po operaciji ne premaše 500 kuna.
5. Pošto je donesena odluka na koliko se serija dijeli pojedina operacija, nacrtajte
gantogram tako da podijeljena operacija prelazi za 1 TJ završetak prethodne
operacije.
Koliko su u ovom slučaju koeficijenti protoka f i K? Za istu seriju nacrtati gantogram za
slučaj da tvornica radi 5 dana u tjednu, s time da ovu seriju počinje raditi u ponedjeljak.
Koliko će u tom slučaju biti koeficijenti protoka f i K?
Zadatak 3
Kriterij prema kojemu odlučujemo na koliko serija trebamo razbiti ukupnu količinu su
troškovi pripreme (vrijeme pripreme).

Zadano:
s=1
n = 10.000 kom Operacija Tpz t1 h/kom ∑ NS ∑ NS [d]
CS = 40 kn/h 1 5 0,0091 96 12
C∑OP ≤ 500 kn/operaciji
fizr = 4 2 6 0,0026 32 4
3 4 0,0116 120 15
Izaberite mjerilo 1 TJ = 1 dan.
4 4 0,0068 72 9
UKUPNO 320 40
Zadatak 3
Pravilo kod paralelnog ciklusa proizvodnje:
a) Kad je sljedeća operacija kraća od prethodne, onda ona završava 1 TJ nakon
prethodne operacije.
b) Kad je sljedeća operacija duža od prethodne (ili jednaka prethodnoj) onda onda
počinje 1 TJ nakon početka prethodne

A Terminske jedinice
IJ
AC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30
R 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
PE
O

4
TK1
TK2
TK1 – Vrijeme izrade 1. serije
TKUK TK2 – Vrijeme izrade 2. serije
TKuk – Vrijeme izrade ukupne količine
Zadatak 4
Zadana je shema sklapanja za proizvod A. Potrebno je nacrtati gantogram unatrag izrade
dijelova i montiranja podsklopova i sklopova, prema vremenima zadanim u tablici Također,
potrebno je odrediti kritični put, te za svaku planiranu aktivnost odrediti najraniji početak,
najraniji završetak, te najkasniji početak i najkasniji završetak.

Pozicija i
Ts [TJ]
A
montaža
1 1
2 7
3 4
S1 S2 4 6
5 2
6 12
P1 P2 7 5
8 6
P1 7
1 2 3 4 5 6 7 8
P2 4
S1 9
S2 4
A 5
 Zadatak 4
Terminske jedinice

A
A

IJ
AC
R
6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

PE
O
1
S1 S2
2

P1 P2 P1

3
1 2 3 4 5 6 7 8
S1
Pozicija i
Ts [TJ] 4
montaža
1 1 5
2 7
3 4 6
4 6
P2
5 2
6 12 7
7 5
8 6 S2
P1 7
8
P2 4
S1 9 A
S2 4
A 5
 Zadatak 4
Terminske jedinice

A
A

IJ
AC
R
6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

PE
O
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
S1 S2
2

P1 P2 P1

3
1 2 3 4 5 6 7 8
S1
Pozicija i
Ts [TJ] 4
montaža
1 1 5
2 7
3 4 6
4 6
P2
5 2
6 12 7
7 5
8 6 S2
P1 7
8
P2 4
S1 9 A
S2 4
A 5
Zadatak 4
Terminske jedinice
A
IJ
AC
R

6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
RP RZ KP KZ Rt
PE
O

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 0 1 6 7 6
2 0 7 0 7 0
P1 7 14 7 14 0
3 0 4 10 14 10
S1 14 23 14 23 0
4 0 6 17 23 17
5 0 2 13 15 13
6 0 12 3 15 3
P2 12 16 15 19 3
7 0 5 14 19 14
S2 16 20 19 23 3
8 0 6 17 23 17
A 23 28 23 28 0

T=28TJ
Zadatak 4
Terminske jedinice
A
IJ
AC
R

6 5 4 3 2 1 30 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
RP RZ KP KZ Rt
PE
O

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 0 1 6 7 6
2 0 7 0 7 0
P1 7 14 7 14 0
3 0 4 10 14 10
S1 14 23 14 23 0
4 0 6 17 23 17
5 0 2 13 15 13
6 0 12 3 15 3
P2 12 16 15 19 3
7 0 5 14 19 14
S2 16 20 19 23 3
8 0 6 17 23 17
A 23 28 23 28 0

T=28TJ KRITIČNI PUT

– aktivnosti: 2, P1, S1 i A.
 Zadatak 5
Potrebno je izraditi gantogram lansiranja dijelova i rokova podmontaže i montaže za seriju
od 100 komada proizvoda, koji se sastoji od niza pozicija, čije su norme dane u tablici
Podaci su sljedeći:
• Pozicije 2 i 3 spajaju se u podsklop P1
• Pozicije 5 i 6 spajaju se u sklop P2
• Podsklop P2 spaja se s pozicijom 7 u sklop S1
• Podsklop P1, sklop S1 i pozicije 1 i 4 ulaze direktno u finalnu montažu

Pozicija i Komada po Tpz ∑t1

Koeficijent protoka u montažama f = 1 (rad u montažama po
montaža proizvodu [h] [h/kom] postepenom načinu). Pri izradi dijelova (pozicija) koeficijent
protoka se mijenja po relaciji:
1 3 3 0,15
2 2 2 0,11
3 2 2 0,23
4 5 2 0,156
Gdje je X broj komada u seriji.
5 2 4 0,1
Potrebno je:
6 1 6 0,18 a) Izraditi shemu sastavljanja proizvoda
7 1 1 0,15 b) Izraditi gantogram proizvodnje uzevši u obzir stvarno
P1 1 2 0,14 trajanje operacija
c) Potrebno je izračunati i prikazati u tablici: RP, RZ, KP,
P2 1 1 0,31
KZ i Rt za svaki dio, podmontažu i montažu
S1 1 3 0,21 d) Označiti aktivnosti koje se nalaze u kritičnom lancu
FM 5 0,43 e) Izračunati koeficijente f i K za ukupnu proizvodnju
Rad se vrši u jednoj smjeni. Svi dani u tjednu su
radni. Terminska jedinica (TJ) je jedan dan.
Zadatak 5
Rješenje

Zadano je: FM
s=1
n = 100 kom

Stvarni ciklus proizvodnje:

1
S1
kom

1
1 P2
P1 kom
kom

1 2 3 4 5 6 7

3 2 2 5 2 1 1
kom kom kom kom kom kom kom
Zadatak 5

Pozicija i Komada po ∑t1

Tpz [h] f NS[h] NS[d] Ts
montaža proizvodu [h/kom]

1 3 3 0,15 2 48 6 12
2 2 2 0,11 3 24 3 9
3 2 2 0,23 3 48 6 18
4 5 2 0,156 1,2 80 10 12
5 2 4 0,1 3 24 3 9
6 1 6 0,18 6 24 3 18
7 1 1 0,15 6 16 2 12
P1 1 2 0,14 1 16 2 2
P2 1 1 0,31 1 32 4 4
S1 1 3 0,21 1 24 3 3
FM 5 0,43 1 48 6 6
384 48
Zadatak 5

Pozicija i Komada po ∑t1

Tpz [h] NS[h] NS[d] f Ts
montaža proizvodu [h/kom]

1 3 3 0,15 48 6 2 12
2 2 2 0,11 24 3 3 9
3 2 2 0,23 48 6 3 18
4 5 2 0,156 80 10 1,2 12
5 2 4 0,1 24 3 3 9
6 1 6 0,18 24 3 6 18
7 1 1 0,15 16 2 6 12
P1 1 2 0,14 16 2 1 2
P2 1 1 0,31 32 4 1 4
S1 1 3 0,21 24 3 1 3
FM 5 0,43 48 6 1 6
384 48
 Zadatak 5
FM

A
IJ
32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

AC
R
1 kom 44

PE
S1

O
1 kom 1 kom P2
2 9
P1
3 18
1 2 3 4 5 6 7 P1 2
3 kom 2 kom 2 kom 5 kom 2 kom 1 kom 1 kom
5 9
Pozicija i
Ts
6 18
montaža P2 4
1 12 7 12
2 9
3 18
S1 3
4 12 1 12
5 9 4 12
6 18 FM 6
7 12
P1 2
P2 4
S1 3
FM 6
 Zadatak 5
FM

A
IJ
32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

AC
R
1 kom 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 44

PE
S1

O
1 kom 1 kom P2
2 9
P1
3 18
1 2 3 4 5 6 7 P1 2
3 kom 2 kom 2 kom 5 kom 2 kom 1 kom 1 kom
5 9
Pozicija i
Ts
6 18
montaža P2 4
1 12 7 12
2 9
3 18 S1 3
4 12 1 12
5 9 4 12
6 18 FM 6
7 12
P1 2
P2 4
S1 3 31 dan
FM 6
 Zadatak 5
A
IJ 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
AC
R 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 44
PE
O RP RZ KP KZ Rt
2 9 0 9 14 23 14
3 18 0 18 5 23 5
P1 2 18 20 23 25 5
5 9 0 9 9 18 9
6 18 0 18 0 18 0
P2 4 18 22 18 22 0
7 12 0 12 10 22 10
S1 3 22 25 22 25 0
1 12 0 12 13 25 13
4 12 0 12 13 25 13
FM 6 25 31 25 31 0

KRITIČNI PUT
– aktivnosti:
31 dan
 Zadatak 5
A
IJ 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
AC
R 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 44
PE
O RP RZ KP KZ Rt
2 9 0 9 14 23 14
3 18 0 18 5 23 5
P1 2 18 20 23 25 5
5 9 0 9 9 18 9
6 18 0 18 0 18 0
P2 4 18 22 18 22 0
7 12 0 12 10 22 10
S1 3 22 25 22 25 0
1 12 0 12 13 25 13
4 12 0 12 13 25 13
FM 6 25 31 25 31 0

KRITIČNI PUT
– aktivnosti: 6, P2, S1 i FM.
31 dan
Zadatak 5
Izračunavanje koeficijenata f i K za ukupnu proizvodnju
 Zadatak 6
U tijeku je izrada proizvoda koji se sastoji od niza pozicija, čije su norme dane u tablici. Potrebno je
izraditi gantogram lansiranja dijelova i rokova podmontaže i montaže za 1000 komada proizvoda.
Podaci su sljedeći:
• Pozicije 1 i 2 spajaju se u podsklop P1.
• Podsklop P1 spaja se s pozicijom 3 u sklop S1.
• Pozicije 5 i 6 spajaju se u sklop S2.
• Ostale pozicije ulaze direktno u finalnu montažu (A).
Uvjeti izrade gantograma su sljedeći:
Pozicija i
Tpz [h] ∑t1 [h/kom] • Poz.1 može završiti 2TJ nakon početka P1.
montaža • Poz.2 treba kompletno završiti do početka P1
1 1 0,151 • Poz.3 može završiti 4TJ nakon početka S1
2 1 0,111
• Poz.4 mora završiti do početka A
• Poz.5 mora završiti do početka S2
3 1 0,231
• Poz.6 može završiti 2TJ nakon početka S2
4 2 0,158 • Poz.7 može završiti 4 TJ nakon početka A
5 3 0,101 • Poz.8 može završiti 2TJ nakon početka A
6 2 0,182 • P1 može završiti do polovine S1
• S1 može završiti 2TJ nakon početka A
7 1 0,151
• S2 mora završiti do početka A.
8 3 0,101
Potrebno je:
P1 4 0,140 a) Izraditi shemu sastavljanja proizvoda.
S1 2 0,310 b) Izraditi gantogram proizvodnje uzevši u obzir stvarno trajanje
operacija.
S2 1 0,207
c) U tabeli na kraju gantograma, potrebno je prikazati RP, RZ, KP, KZ i
FM 1 0,151 Rt za svaki dio, podmontažu i montažu.
Rad se vrši u jednoj smjeni. Svi dani su radni. d) Označiti aktivnosti koje se nalaze na kritičnom lancu.
e) Izračunati koeficijente f i K.
Zadatak 6
U tijeku je izrada proizvoda koji se sastoji od niza pozicija, čije su norme dane u tablici. Potrebno je
izraditi gantogram lansiranja dijelova i rokova podmontaže i montaže za 1000 komada proizvoda. Podaci
su sljedeći:
• Pozicije 1 i 2 spajaju se u podsklop P1.
• Podsklop P1 spaja se s pozicijom 3 u sklop S1.
• Pozicije 5 i 6 spajaju se u sklop S2.
• Ostale pozicije ulaze direktno u finalnu montažu (A).

S1 S2

P1

1 2 3 4 5 6 7 8
 Zadatak 6
U tijeku je izrada proizvoda koji se sastoji od niza pozicija, čije su norme dane u tablici. Potrebno je
izraditi gantogram lansiranja dijelova i rokova podmontaže i montaže za 1000 komada proizvoda. Podaci
su sljedeći:
• Pozicije 1 i 2 spajaju se u podsklop P1.
• Podsklop P1 spaja se s pozicijom 3 u sklop S1.
• Pozicije 5 i 6 spajaju se u sklop S2.
• Ostale pozicije ulaze direktno u finalnu montažu (A).

A Pozicija i
Tpz [h] ∑t1 [h/kom] ∑NS [h] T[d]
montaža
1 1 0,151 152 19
2 1 0,111 112 14
S1 S2 3 1 0,231 232 29
4 2 0,158 160 20
P1 5 3 0,101 104 13
6 2 0,182 184 23
1 2 3 4 5 6 7 8 7 1 0,151 152 19
8 3 0,101 104 13
P1 4 0,14 144 18
S1 2 0,31 312 39
S2 1 0,207 208 26
A 1 0,151 152 19
UKUPNO 2016 252
Zadatak 6
U izradi gantograma, prilagođena je veličina terminske jedinice (TJ). U ovom slučaju 1 TJ = 2 dana, a kod opisa zadatka
spominju se iznosi TJ te ih kod izrade gantograma treba poštovati.

Prema opisu zadatka:

Mora (treba) – aktivnost mora završiti u to vrijeme kod izrade gantograma u natrag.
Može – aktivnost može završiti u to vrijeme (u gantogramu unatrag postavlja se skroz desno koliko god pravilo omogućuje)
A
IJ

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 Dani
AC
R

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 Terminske jedinice
PE
O

RP RZ KP KZ Rt Ts

1 0 19 7 26 7 19

2 0 14 8 22 8 14

P1 15 33 22 40 7 18

3 0 29 0 29 0 29

S1 21 60 21 60 0 39

5 0 13 17 30 17 13

6 0 23 11 34 11 23

S2 19 45 30 56 11 26

4 0 20 36 56 36 20

7 0 19 45 64 45 19

8 0 13 47 60 47 13

A 56 75 56 75 0 19

𝑇𝑠 75 𝑓 0,298 Kritični put: 3 – S1 - A

𝑓= = = 0,298 𝐾 = = = 0,037
𝑁𝑆 [𝑑] 252 8 8
Zadatak 7
U tijeku je izrada proizvoda koji se sastoji od niza pozicija, čije su norme dane u tablici. Potrebno je
izraditi gantogram lansiranja dijelova i rokova poredmontaže i montaže. Podaci su sljedeći:
• Pozicije 2 i 3 spajaju se u podsklop P1.
• Podsklop P1 spaja se s pozicijom 4 i 5 u sklop S1.
• Pozicije 8 i 9 spajaju se u sklop S2.
• Pozicije 1, 6 i 7 te sklopovi S1 i S2 ulaze direktno u finalnu montažu (A).

Pozicija i ∑t1 Izrada serije počinje u ponedjeljak. Svi dani su radni. Proizvod
Tpz [h] se proizvodi u serijama po 10 komada, a radionice rade u dvije
montaža [h/kom] smjene. Količina dijelova dana je izvodom iz sastavnice:
1 1 0,767 Izvod iz sastavnice S1 Izvod iz sastavnice S2 Izvod iz sastavnice A
2 1 1,184 Podsklop P1 2 kom Poz. 8 1 kom Poz. 1 3 kom
3 2 1,1 Poz. 4 2 kom Poz. 9 2 kom Sklop S1 1 kom
4 0 1,6 Poz. 5 1 kom Sklop S2 2 kom
Izvod iz sastavnice P1 Poz. 6 2 kom
5 0 2,8 Poz. 2 3 kom Poz. 7 4 kom
6 1 1,55 Poz. 3 1 kom
7 2 2,95 U izradi dijelova poznat je koeficijent protoka f=2, a u montaži K=0,25.
8 0,5 2,375 Potrebno je:
1. Izraditi shemu sastavljanja proizvoda.
9 0 3 2. Izraditi gantogram proizvodnje uzevši u obzir stvarno trajanje
P1 0 2 operacija.
S1 2 3 3. U tabeli na kraju gantograma, potrebno je prikazati RP, RZ, KP, KZ i
Rt za svaki dio, podmontažu i montažu.
S2 2 2,5 4. Označiti aktivnosti koje se nalaze na kritičnom lancu.
A 0 6 5. Izračunati koeficijente f i K (za cijeli proces).
Zadatak 7
U tijeku je izrada proizvoda koji se sastoji od niza pozicija, čije su norme dane u tablici. Potrebno je
izraditi gantogram lansiranja dijelova i rokova podmontaže i montaže. Podaci su sljedeći:
• Pozicije 2 i 3 spajaju se u podsklop P1.
• Podsklop P1 spaja se s pozicijom 4 i 5 u sklop S1.
• Pozicije 8 i 9 spajaju se u sklop S2.
• Pozicije 1, 6 i 7 te sklopovi S1 i S2 ulaze direktno u finalnu montažu (A).

Shema sastavljanja: A

S1 S2

P1

1 2 3 4 5 6 7 8 9
Zadatak 7
Izračun podataka:

Pozicija i ∑t1 Br.

Tpz [h] ∑NS T[d] F K TS [d]
montaža [h/kom] komada
1 1 0,767 24,01 1,50 30 2,00 3,00
2 1 1,184 72,04 4,50 60 2,00 9,00
3 2 1,1 24 1,50 20 2,00 3,00
4 0 1,6 32 2,00 20 2,00 4,00
5 0 2,8 28 1,75 10 2,00 3,50
6 1 1,55 32 2,00 20 2,00 4,00
7 2 2,95 120 7,50 40 2,00 15,00
8 0,5 2,375 48 3,00 20 2,00 6,00
9 0 3 120 7,50 40 2,00 15,00
P1 0 2 40 2,50 20 0,25 10,00
S1 2 3 32 2,00 10 0,25 8,00
S2 2 2,5 52 3,25 20 0,25 13,00
A 0 6 60 3,75 10 0,25 15,00
UKUPNO 684,05 42,75
Zadatak 7
Gantogram:
A
IJ
AC
R 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
PE
O RP RZ KP KZ Rt

2 0 9 1 10 1

3 0 3 7 10 7

P1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 9 19 10 20 1

4 1 1 1 1 0 4 16 20 16

5 1 1 1 1 0 4 13 20 16

S1 1 1 1 1 1 1 1 1 19 27 20 28 1

8 0 6 9 15 9

9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 15 0 15 0

S2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 15 28 15 28 0

1 0 3 25 28 25

6 0 4 24 28 24

7 0 15 13 28 13

A 28 43 28 43 0

𝑇𝑆 [𝑑] 43 𝑇𝑆 [𝑑] 43
Koeficijent protoka: 𝑓 = = = 1,006 𝐾 = = = 0,063
𝑁𝑆[𝑑] 42,75 𝑁𝑆 [ℎ] 684,05
Literatura
1. http://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Gantt, 6.11.12
2. http://www.egypten.varberg.dk/uk-history-pyramids-
sfinx.asp, 6.11.12
3. Nikolić, G., Čala, I., Alić Kostešić, V., „Metode planiranja u
proizvodnji odjeće“, Zagreb 2010
4. Jay Heizer, Barry Render – „Operations Management”
Tenth Edition, Global Edition, Pearson Education Limited,
2011