You are on page 1of 4

BAB 1 UNGGAH UNGGUH BASA Kanggone :

a. Ngoko Lugu (Wantah) : basa sing 1) Wong tuwa marang wong enom
tembung-tembunge ing sajrone ukara kang duwe kalungguhan
migunakake tembung ngoko kabeh, dhuwur
tanpa kacampur tembung karma lan 2) Sapadha-padha umure utawa
karma inggil pagaweane, kang padha dene
Ciri cirri: ngajeni
 tembung-tembunge ngoko 3) Wong tuwa marang wong
kabeh enom, kang wis suwe ora tau
 ater-ater lan panambang ora ketemu
dikramakake 4) Wong wadon marang kakunge
5) Priyayi marang priyayi kang wis
Kanggone: kulina banget
c. Krama Lugu (Madya): basa sing
1) guneme bocah padha bocah
tembung-tembunge ing sajrone ukara
2) guneme wong tuwa marang
migunakake tembung karma kabeh,
anake/wong enom
tanpa kacampur karma inggil.
3) guneme guru marang siswa
Cirri-ciri :
4) guneme juragan, anak anake
marang rewange  Tembung-tembunge karma ora
5) guneme wong nggrundel kecampur karma inggil
6) bocah cilik sing durung bisa  Ater-ater lan panambange
guneman cetha dikramakake
b. Ngoko Alus (Andhap): basa kang  Tembung “ku” owah dadi “kula”
tetembungane ngoko, nangis kecampur  Tembung “kowe” owah dadi
tembung kama inggil. Dene ater-ater “sampeyan”
lan panambange tetep ngoko.
Kanggone :
Cirri-ciri:
 Tembunge ngoko, nanging 1) Guneme kanca padha kanca
kacampur tembung karma sing durung kulina
inggil 2) Guneme wong tuwa marang
 Sing dikramakake yaiku wong enom sing durung kulina
tembung kang ngandhakake 3) Guneme wong marang
perangane awak, sandhangan tepungan anyar
serta kriyane 4) Guneme tenaga kasar marang
 Ater-ater lan panambange juragane
ngoko 5) Guneme batur marng juragane
 Tetep “aku” ajeg/tetep dadi d. Krama Alus (Inggil): basa sing tembung-
“aku” tembunge ing sajrone ukara
 Tembung “kowe” owah dadi migunakake tembung karma lan
“panjenengan” kaampuran karma inggil.
Cirri-cirine: Unsur instrinsik cerkak:
 Tembung-tembunge krama
1) Underan (tema crita) : pokok masalahe
kecampur krama inggil
crita utawa lelandhesan/dhasar crita
 Ater-ater lan panambang
2) Amanat (ancas) : pesen pngripta
dikramakake
marang pamaca utawa pepeling kang
 Tembung “ku” owah dadi “kula”
kinandut ing crita
 Tembung “kowe” owah dadi
3) Paraga lan watak paraga (lakon)
“panjenengan”
Cara kanggo nggambarake watake
 Kang dikramakake inggil
lakon bisa kanthi cara/lumantar:
perangan awak, sandhangan,
Katrangan langsung sing
lan kriyane wong sing diajak
diandharake pangripta jroning
guneman lan wong sing
crita
digunem
Lumantar caturan/dhialog ing
Kanggone : antarane paraga
Kalakuan, tumindak, lan
1) Guneme anak marang wong kadadean-kadadean sing
tuwane dialami paraga.
2) Guneme abdi/rewange marang 4) Padunungan, wektu, lan swasana crita
juragane 5) Alur crita (plot): rantamane crita sing
3) Guneme ngisoran marang sinambungan mangun crita
dhedhuwurane 6) Pamawas (sudut pandhang) : carane
4) Guneme wong kaprenah enom pangripta netepake dirine ing crita
marang kaprenah tuwa 7) Busananing basa (gaya bahasa): basa
sing digunakake pangripta sajroning
BAB 2 CERKAK
ndhapuk/gawe nyusn crita
Cerkak : gancaran sing ngandharake
Unsur kebahasaan
sarining kadadean utawa lelakon saka wiwitan
nganti pungkasan kanthi cekak wae 1) Tembung Entar/tembung silihan yaiku
tembung tembung kang ateges ora
Cirri-ciri:
baku utawa dudu salugune(dudu
1) Critane mung sakeplasan, mathuk sabenere/satemene)
dienggo ngenggar-enggar ati Contoh :
2) Isine padhet, lumrahe ngemot pitutur, o abang kupinge = nesu banget
kritik, piweling lan pasemon o abang abang lambe = ora temenan,
3) Alure mung siji mung lelamisan
4) Basane mentes, ora dawa ngambra- o bau tengen = wong kang dipercaya
ambra o cilik atine = kuwatir/wedi
o cupet atine = gampang nesu
o Gedhe endhase = sombong
o Lara atine = serik atine
2) Tembung saroja yaiku tembung loro b. Anekdot Teks
kang padha utawa meh padha tegese Karakteristik :
dienggo bebarengan lan lumrahe o panggone lucu ana ing mburi
ngemu surasa banget o narasi utawa dialog
Contoh : o kanggo guyonan
o sopan santun = santun banget
o gagah prakosa=prakosa banget mbedakake teks anekdot klawan liyane
o rila legawa= ikhlas
TEKS KERATA AKRONIM
o babak bundas ANEKDOT BASA
o loh jinawi LISAN
KURAP KUPING AKMIL
(KUrang (kaku (akademi
RAPi) njepiping) militer)
BAB 3 ANEKDOT
ASKES KERIKIL (keri TOGA
(ASal KErja ing sikil) (tanaman
Anekdot mujudake sawijine crita cekak Sesukanya) obat
lucu utawa menarik, kang nggambarake keluarga)
kedadean utawa pawongan sing TIPES(Tipe GARWA Cagub (calon
satemene. Anekdot isine panglipur lan PEnakut (sigarane gubernur)
Sekali) nyawa)
tarkadhang asifat sindiran alami.
PUSING BAPAK (bab Cawapres
(PUlang apa-apa wis (calon wakil
Jinis teks anekdot SINGkat) pepak) presiden)
a. Anekdot Lisan PANU GEDHANG Kades (kepala
Karakteristik : (Panggah (digeget desa)
o Cekakan NUntut) sawise
o Kanggo sindiran madhang)
WATUK KURSI Kades (kepala
Contoh : (waktu untuk (ukurane desa)
kerja) wong siji)
1) KUDIS :KUrang DIsiplin MUNTAH KAJI(tekade Asbun (asal
2) KURAP :KUrang RAPi (menolak mung siji) bunyi)
3) KURUS :KURang Usaha untuk
4) ASMA :ASal Mengisi Absen diperintah)
TUMOR SIRAH (isine Gepeng
5) TBC : Tidak Bisa Computer
(tukang rah) (gelandangan
6) KRAM :Kurang teRAMpil mencela dan
7) GINJAL : Gaji Ingin Naik tapi orang) pengemis)
keja Lambat GAGAP (gak GURU Petrus
8) PUCAT : PUlang CepAT gampang (digugu lan (penembak
9) PANU : Panggah NUntut peraya) ditiru) misterius)
10) PUSING : PUlang SINGkat KUTIL KUPLUK Rapim (rapat
11) TYPUS :TYdak Pulang (kurang teliti (kaku pimpinan)
sekali) nyempluk)
Sementara
12) BISUL :Bapak Ibu SUka Ulah
Cangkriman : unen-unen utawa ukara kang 4. Cangkriman sinawung tembang
kudu dibatang, diwangsuli, utawa digoleki (tembang pucung)
wangsulane. Contoh :
Bapak pucung yen tersinggung adhuh
1. Cangkriman pepindhan : cangkriman
biyung
kang awujud ukara kang memper karo Bisa ngejur omah
kenyataane. Nadyan mobil ra perduli
Contoh : Pucung mendha lamun ta siniram tirta
Pak Demang klambi abang yen (geni)
disuduk manthuk-manthuk 5. Cangkriman liya-liya
ontong/kembang gedhang Contoh :
Bocah cilik nggendong omah
 Bosok malah enak (tempe/tape)
Keong
 Dideleng gampang, dicekel
Dijupuki malah dadi mundhak
angel (srengenge)
gehde
Wong ndhudhuk lemah
Sawah rong kedok galengane
mung sitok
Godhong
2. Cangkriman blenderan : ukara
pranyatan kang bisa gawe bingung
pawongan, yen cara macane ukara
kasebut salah.
Contoh:
Enak endi daging kucing karo
daging pitik?
Yen mangsuli enak daging
ayam ateges nate mangan
daging kuing
Gajah numpak becak ketok
apane?
Ketok gorohe/nggedabrushe
3. Cangkriman wancahan
Contoh :
Burnas kopen : bubur panas
kokopen
Buta buri : tebu ditata mlebu
lori
Lik cik tut u ling ling yu : maling
mancik watu, watune nggoling
malinge mlayu

You might also like