ODELJENJE ZA ETNOLOGIJU I ANTROPOLOGIJU

ŠKOLSKA 2011/12 godina

Opšti podaci o kursu:

Naziv predmeta: NACIONALNA ETNOLOGIJA - EKONOMIJA I KULTURA

Ime predavača: doc. dr Ildiko Erdei
E-mail adresa: ildierdei@gmail.com
Konsultacije: utorkom od 14 do 15 sati (soba 662)

Kurs će se sastojati od tri tematske celine:

Od ekonomske antropologije do kulturalne ekonomije – klasične teme antropoloških

istraživanja ekonomije: istorijski razvoj istraživačkog interesovanja antropologa za ekonomske
fenomene i procese, najvažniji pristupi i debate unutar subdiscipline, analitičke kategorije i
koncepti (roba, dar, tržište, novac, razmena, potrošnja)

Šta je bio socijalizam i šta je došlo posle: ekonomski svetovi socijalizma i postsocijalizma u
centralnoj i istočnoj Evropi - ontologija socijalizma, socijalizam kao univerzum značenja,
socijalizam kao bazično proizvođačka paradigma, šta dolazi „posle socijalizma“ - tranzicija ili
društvena transformacija, „nativni kapitalizmi“ u postsocijalističkoj transformaciji, najnovije
otkriće potrošnje kao simbola zapadnjačke modernosti

Šta je donela globalizacija i ima li nečega posle – ekonomija fleksibilne specijalizacije,

ekonomija slika i znakova, ekonomija, društvo i kultura transnacionalnih tokova, rast globalne
nejednakosti, povlačenje „države blagostanja“, ekonomska i kulturna logika vladavine brendova,
etička i odgovorna potrošnja, ponovno promišljanje društvenih vrednosti slobode, jednakosti,
solidarnosti (bratstva) 220 godina nakon Francuske revolucije.

Način izvođenja nastave: predavanja, vežbe, seminarske diskusije, istraživački rad, mentorski
rad (konsultacije).

Studentske obaveze:
1. Pohađanje nastave (obaveze studenata u vezi sa pohađanjem nastave i sa brojem dozvoljenih
izostanaka regulisane su Pravilnikom o organizaciji nastave);
2. Pripremljenost i aktivno učešće u diskusijama o pročitanim tekstovima;
3. Pisanje kratkih istraživačkih radova u vezi sa temama i problemima koji se prezentuju na
kursu (3 kratka rada) - za studentkinje/studente III godine. Tri rada će činiti portfolio
svakog studenta/studentkinje, koji predstavlja predispitnu obavezu i uslov za izlazak na
završni, pismeni ispit;
4. Istraživanje i problematizovanje relevantne literature, video materijala i izvora, i njihovo
prezentovanje na času, kao predložak za grupnu diskusiju u vezi sa temama koje se
predstavljaju na kursu - za studentkinje/studente IV godine. Prezentacija se, nakon časa,
prilaže u pismenoj formi. Ovaj rad je istovremeno i predispitna obaveza, i predstavlja uslov
za izlazak na završni, pismeni ispit;
5. Završni ispit, koji se polaže pismeno i koji obuhvata celokupno gradivo.

Obaveze predavača: redovno i kvalitetno izvođenje nastave, konsultacije i pružanje dodatnih

obaveštenja studentima, ažuriranje spiska literature i odgovornost da zadati tekstovi budu
dostupni studentima.

Način ocenjivanja: konačna ocena je kumulativna i sastoji se od sledećih elemenata : a)

portfolio sa tri kratka rada za studente III godine/ prezentacija i esej u pisanoj formi za studente
IV godine b) pismeni ispit posle trećeg semestra.

Struktura ocene: a) portfolio sa tri kratka rada za studente III godine/ prezentacija i esej u
pisanoj formi za studente IV godine - 30 poena
b) pismeni ispit - 70 poena

Plan rada i literatura:

1. nedelja

Oblik nastave: razgovor

Tema: Predstavljanje kursa, dinamike rada i obaveza

2. nedelja
Oblik nastave: predavanje i projekcija filma
Tema: Od ekonomske antropologije do kulturalne ekonomije - genealogija jednog
istraživačkog interesovanja
Film: "Trobriand Cricket" (Jerry Leach, 1976)

3. nedelja

Oblik nastave: predavanje i seminarska diskusija

Tema: Koncepti dara i robe

Literatura:

Marsel Mos, Ogled o daru, u: Sociologija i antropologija (2), XX vek, Prosveta, 1982, 7-141.

Arjun Appadurai, Introduction: commodities and the politics of value, u: A. Appadurai (ed.), The
social life if things, Commodities in cultural perspective, Cambridge University Press, 1986
(1990), 3-63.

4. nedelja

Oblik nastave: predavanje i seminarska diskusija

Tema: Tržište i novac

Literatura:

Keith Hart, Money: one anthropologist’s view, u: James G. Carrier (ed.), Handbook of Economic
Anthropology, Edward Elgar, Cheltentham, UK, Northamption, USA, 2005, 160-175.

Kalman Applbaum, The anthropology of markets, u: James G. Carrier (ed.), Handbook of

Economic Anthropology, Edward Elgar, Cheltentham, UK, Northamption, USA, 2005, 275-289.

Frances Pine, Dealing with Money: Zlotys, Dollars and Other Currencies in the Polish
Highlands, u: Ruth Mandel and Caroline Humphrey (eds.), Markets and Moralities,
Ethnographies of Postsocialism, Berg Publishers, 2002, 75-100

5. nedelja

Oblik nastave: predavanje i seminarska diskusija

Tema: Antropološka istraživanja potrošnje

Literatura:

Rudi Colloredo-Mansfeld, Consumption, u: James G. Carrier (ed.), Handbook of Economic

Anthropology, Edward Elgar, Cheltentham, UK, Northamption, USA, 2005, 210-228.

I. Erdei, Antropologija potrošnje, Biblioteka XX vek, Beograd, 2008. 27-65.

Daniel Miller, Consumption Studies as the Transformation of anthropology, u: Acknowledging

Consumption, Routledge, London and New York, 1996, 264-295 (prevedeno)
- Daniel Miller, The Myths of Consumption, Consumption as a Vanguard of History, u:
Acknowledging Consumption, Routledge, London and New York, 1996, 20-30 (prevedeno:
Mitovi o potrošnji, dostupno i u elektronskoj verziji)

- Don Slater, Daniel Miller, Moments and Movements in the Study of Consumer Culture, A
Discussion between Daniel Miller and Don Slater, Journal of Consumer Culture, Vol.7 (1),
2007: 5-23.

6.nedelja

Oblik nastave: predavanje i projekcija filma

Tema: Svet socijalizma – istorija i geografija socijalizma 1917-1991

Literatura:

Ketrin Verderi, Šta je bio socijalizam i šta dolazi posle njega, Fabrika knjiga, Beograd, 2005, 9-
78 (poglavlja: Uvod, Šta je bio socijalizam i zašto je pao)

Kethrin Verdery, The Political Life of Dead Bodies, Reburial and Postsocialist Change,
Columbia University Press, New York, 1999, 1-53

Film: "Good bye, Lenin" (2003)

7. nedelja

Oblik nastave: predavanje i seminarska diskusija

Tema: Socijalizam kao proizvođačka paradigma – proizvodnja robe, kontrole i značenja

Literatura:

Ketrin Verderi, Šta je bio socijalizam i šta dolazi posle njega, Fabrika knjiga, Beograd, 2005, 9-
78 (poglavlja: Uvod, Šta je bio socijalizam i zašto je pao)

8. nedelja

Oblik nastave: predavanje i seminarska diskusija

Tema: Potrošnja i modernost u socijalizmu i postsocijalizmu

Literatura:

David Crowley and Susan E. Reid, Style and Socialism: Modernity and Material Culture in Post-
War Eastern Europe, in: David Crowley and Susan E. Reid (eds.), Style and Socialism:
Modernity and Material Culture in Post-War Eastern Europe, Berg Publishers, 2000,1-24.

Adam Drazin, Chasing Moths: Cleanliness, Intimacy and Progress in Romania, u: Ruth Mandel
and Caroline Humphrey (eds.), Markets and Moralities, Ethnographies of Postsocialism, Berg
Publishers, 2002, 101-126.

Jennifer Patico and Melissa L. Caldwell, Consumers Exiting Socialism: Ethnographic

Perspectives on daily Life in Post-Communist Europe, Ethnos, Vol. 67:3, 2002, 285-294.

Krisztina Fehérváry , American Kitchens, Luxury Bathrooms, and the Search for a ‘Normal’ Life
in Post-socialist Hungary, Ethnos , vol. 67:3, 2002, 369–400.

Jonathan Back, “The Taste Remains”: Consumption (N)ostalgia and the Production of East
Germany, Public Culture 14 (3), 2000, 545-556

9. nedelja

Oblik nastave: predavanje i seminarska diskusija

Tema: Koncept "države blagostanja" i njegova sudbina na kraju 20. veka

Literatura:

Z.Bauman, Am I my brother's Keeper?, European Journal of Social Work, Vol. 3, No. 1, Oxford
University Press, 2000, 5-11.

Z.Bauman, Stalin, Cultural Studies Critical Methodologies, Volume 4, No. 1, Sage, 2004, 3-11.

10. nedelja

Oblik nastave: predavanje i seminarska diskusija

Tema: Šta je (bila) globalizacija i šta dolazi posle

Literatura:

Manfred B. Steger, Globalizacija, Šahinpašić, Sarajevo, 2005, 37-54; 69-90.

Thomas Hylland Eriksen, Globalization, Studies in Anthropology, Pluto Press, 2003, 1-17.
Entoni Gidens, Odbegli svet, Stubovi kulture, Beograd, 2005.

Ardžun Apaduraj, Razobručena modernost, Biblioteka XX vek, Beograd, 2009.

11. nedelja

Oblik nastave: predavanje i projekcija filma

Tema: "Trijumfalni kapitalizam" i rast globalnih nejednakosti

Literatura:

Naomi Klajn, Ne logo, Reč, Beograd, 2003.

Film: "Surplus : Terrorized Into Being Consumers" (Erik Gandini, 2003)

12. nedelja

Oblik nastave: seminarska diskusija

Tema: Krize kapitalizma, alternativne mogućnosti, promena paradigme?