ी महा मी माहा य

<poem> ॥ ी महा मी माहा य ॥

नम ते ऽ तु महामाये ीपीठे सुरपू जते । ंखच गदाह ते महा म नमोऽ तु ते ॥ नम त् ग डा ढे को ासुर भयंक र ।
कुमा र वै णिव ा महा म नमोऽ तु ते ॥

थम वंिदतो ीगजानना ी । जो ना ी िव नरा ी । स ावे या या चरणां ी । कृपा भािकतो । ंथ स यथ ॥१॥ कायारंभी

गणे ाचे पूजन मरण । िव नांचे होई हरण । आिण काय स ी जाण । होत असे िन चये ॥२॥ मा झये अंत री वसावे । सवकाळ
वा त य करावे । मज वाक ू यास वदवावे । कृपाकटा े ॥३॥ आता नमन माझे ी ारदे ी । जी सव िव ांची वािमनी ।
ािदकांची जननी । णव िपणी जग माता ॥४॥ यास वा मक तुकाराम । ाने वर भगवंत ाचे अवतर । यांचे अवतार
काय थोर । यां स निमतो अ यादरे ॥५॥ वामी समथ द ावतार । भ कायाथ झा ा भूवर । यांचे मरण करता वरचेवर ।
भ ो ार होतसे ॥६॥ माझे सा ांग नमन यांचे चरणी । कृपा करोनी चा ावी े खणी । ऐ ी क रतो िवनवणी । मी
माहा य वणावया ॥७॥ आता महा य वणावयास । रण ित या चरणास । वंिदतो फूित दे यास । माहा य गावे हणून ॥८॥
जय जय जग जननी । तू भवभयह रणी । भ ांसी संकट ता रणी । तुज वंिदतो मनोभावे ॥९॥ अनेक अवतार ध न । तू के े स
भ पा न । आिण द ु ांचे संहरण । हणून सुखिनधान आ हासी ॥१०॥ तू सकळ जगाची माता । चराचरावर तुझी स ा ।
भ ांवरी माया सवथा । आ हा ागी स हो ॥११॥ तू अनंत । तुझी नामे अनंत । यातून आठवून काही एक । ाथना तुजसी
करतसे ॥१२॥ मी जे महािव े । े पुि वधे ुवे । महारा ी महामाये । नारायिण नमो तुते ॥१३॥ मेधे सर वती वरे
। भूित बा िव तामसी । िनयते वं सीदे े । नारायिण नमो तुते ॥१४॥ पूव माक डेय मुन नी । ि यांस जी कथन के ी ।
सुत ांनी ौनकास क थ ी । तीच अनुवािद ी कथा येथं ॥१५॥ महा मीचे महा य । पु यफ द दमपुराणात वणन । के े
आहे आवजुन । सारां याचा हा असे ॥१६॥ पूव ापारयगु ा माझारी । पिव सौरा भूिमवरी । जे कथा घड ी अवनीवरी ।
तीच आता वण करी ॥१७॥ या सौरा रा यावरी । राजा भ वा रा य करी । ूर वीर क ितमंत । समु वामी तो होता ॥
१८॥ यासी वेदांचे ान होते । जािहतात होते । संत ा ण संत ोषते । के े याने ॥१९॥ याची प नी सुरतचंि का ।
ाखात सु णी हो का । अ पु ा पित ता वैभवी नांदतसे ॥२०॥ राणीस होते पु सात । वरी क या एक । ामबा ा नामक
। अ यंत भािवक ती ॥२१॥ एकदा काय झा े । महा मी या मनात आ े । ित या रा यात जावे । आठवण आहे का पहावे ।
पूवज मीची ॥२२॥ राजवैभव वाढवावे । जेत ते पोहोचवावे । हणून राजास ावे । कृपादान ॥२३॥ ग रबावर क रतां कृपा ।
तोच खाई एकटा । इतरेजनांस वाटा । कैसा िमळे ॥२४॥ हणोिन मीने काय के े । आप े प पा ट े । हातारीचे
प घेत े । चा े काठी टे िकत ॥२५॥ दीनपणे राज ारी पोच ी । तोच एक दासी आ ी । कोणास भेटा या आ ी । िवचारी
तीस ॥२६॥ काय तुझे नाव आहे । कोण तुझे पती असती । को या गावे क रसी वसती । काम काय आहे ॥२७॥ वृ ा हणे
माझे नाव कम ा । भुवने पित मज ा । ारकेत असते व ती ा । राणीस भेटणे असे ॥२८॥ तु या राणीस ओळखते ।
मीकृपे वैभव भोगते । काय मीस मरते । पहा यास आ े मी ॥२९॥ राणी रम ी महा ात । मैि णी या समवेत ।
आपु या िनरोपे येई ोधात । जाय परतोनी हणे दासी ॥३०॥ वृ ा हणे दासी ा । ऐक ित या पूववृ ा । दा र य जावोनी
ऐ वयम ा । कै ी आ ी ॥३१॥ राणी ा गव झा ा िदसे । ीमंत ीने ािवते िपसे । ग रबा भेट या न िदसे । एकही पळ ॥३२॥
धुंदी चढ ी वैभवाची । उतर ी पािहजे साची । हीच जाक याणाची । वाट िदसे ॥३३॥ पूवज मीचे िवसर ी । मीने कृपा
के ी । दा र यातून वर आ ी । राजवैभव भोिगते ॥३४॥ पूवज मीची वै य प नी । दा र ये गे ी गांजोनी । पितप नी िन य
भांडोनी । संसारसुखा आं चव े ॥३५॥ पती मारहाण करी । िन य संत ापे भा य करी । प नी मनी िवचार करी । धन जवळ
करावे ॥३६॥ घर सोडोिन जाण । गे ी वनात िनघोन । ते थे क द ा दा ण । वणवण िफरता भोिगतसे ॥३७॥ कंटक तती
पायात । अ ू दाटती ने ात । घास नसे पोटात । ांड आठवे ॥३८॥ बस ी एका दगडावर । दन करी अपार । ने ी संत त
धार । अ ूंची होती ॥३९॥ मी देवीस क णा आ ी । ते थ्ं ती गट ी । धीर देऊन वद ी । िचंत ा न करी बाळे ॥४०॥
ित ा मी त सांिगत े । सुखसंप आि वाद िद े । कळव याने वाचिव े । ितज ा ॥४१॥ माग ीष मिह यात । ित
गु वारी अखंिडत । िन ा ठे ऊन मनात । त अन् उ ापन के े ितने ॥४२॥ या ता या भावाने । मी माते या कृपेने ।
वै यगृह िवपु धनाने । गे े भ न ॥४३॥ दै य द:ु खे पळा ी । भांडणे ती संप ी । सुखे उभी रािह ी । पुढे हात जोडोनी ॥
४४॥ मग मीचे ताचरण । अखंड के े धारण । वषानुवष पा न । मनोभावे करीतसे ॥४५॥ आयम ु यादा संपता । ते गे े
मी ोका । जतुके वष आच र े ता । िततक सह वष सुखे । रािह े ते थे ॥४६॥ या पु ये पुढ े ज मी । वै यप नी
झा ी रािण । वैभव िव ास भोगुिन । अहंकार वत ा ॥४७॥ उत ी आिण मात ी । घेत ा वसा िवसर ी । आठवण
दे यास ित ा भ ी । येणे हे जाह े असे ॥४८॥ असो कम गती गहन । ित ा ताचे िव मरण । बो यास ित ा नाही ण ।
मी जाते ॥४९॥ दासी हणे आजीबाई थांबा । म ाही मी त सांगा । मी ही करेन म े सांगा । दा र य द:ु खे िपड े मी ॥
५०॥ उत ी आिण मात ी । घेत ा वसा टाक ी । धनसंपदा येत ा वत ी । अहंकारे ॥५१॥ तसे होणार नाही ।
दा ा जागेन मी । ापूवक नमते मी । माते कथी आता ॥५२॥ मी वृ ा प नारी । वचने स दासीवरी । ताची
महती सारी । कथन करी सं ेपे ॥५३॥ मासा माजी माग ीष । यास असे ई वरी अं । सुयो य मी तास । े सिव
मान ा ॥५४॥ माग ीष थम गु वार । आरंभ करावे त हे थोर । येक गु वारी मिहनाभर । नेमे पूजा करावी ॥५५॥ पहाटे
करावे नान । िनमळ असावे तनमन । जागा गोमये सारवून । पाट वा चौरंग मांडावा ॥५६॥ फर ी असता नको सारवण । यावे
फड याने पुसुन । मग चौरंग ठे ऊन । यावरी धा यरा ी ठे वावी ॥५७॥ गह अथवा तांदळ ू । रास असावे वतुळ । यावर ठे वावा
क । आत ज असावे ॥५८॥ यामाजी पैसा सुपारी । दवू ा तै ा यात घा ी । हळदकुंकू बोटे ओढावी । आठिद ांनी
क ावर ॥५९॥ पंचवृ ाचे डहाळे यावे । सव बाजूंनी क ात रचावे । रंगव ीने करावे । सु ोभन ॥६०॥ चौरंगावरी
देठाची दोन पाने । यावर सुपारी िन नाणे । े जारी मूठभर तांदळ ू दाणे । यावर सुपारी गणपती । थापावा ॥६१॥ देवीचे िच
सा जरे । क ाजवळ ठे वावे । तैसेच मीयं िह असावे । याजवळी ॥६२॥ धातूची मूित अस यावर । िच ाची नाही ज र ।
पूजेस आता स वर । ागावे ।६३॥ समई नीरांजन उदब ी । वि त करावी । वडी माणसे नम कारावी । पूजेपूव ॥६४॥
थम आचमन करावे । िव ावर पाणी सोडावे । ीगणपतीस पूजावे । िनिव नते साठी ॥६५॥ मग फु े तुळ ी घेऊन । याने
ज संचन क न । मीदेवी पूजावी ॥६६॥ मूित अस या पूजेत । नान घा ावे ता हनात । मग पुसोिन व रत । चौरंगावरी
ठे वावी ॥६७॥ हळदकुंकु आिद वाहन । सुगंधी पु पे अपून । धूप नीरांजन ओवाळून । फ नैवे दाखवावा ॥६८॥ सकपूर तांबू
अपावा । मन या इ छा पुरिव यास । देवीस िवनवावे ॥६९॥ बसोिन पाटावर स वर । तकथा वाचावी सु दर । यावर माहा य
पोथी मनोहर । दध ू फळे नैवे अपावा ॥७०॥ मग वाचावे महा य क । सव स ीदायक । पूणपणे वरदायक । भ ांसी ॥
७१॥ मग नीरांजन उजळावे । उदब ी कपूर ावावे । आरतीसी करावे । मनोभावे ॥७२॥ आरती झा यावरी । मनोभावे ाथना
करावी । माते मा य करी । यथा ि पूजा ही ॥७३॥ काही चूक अस यास । माते घेई पदरात । िन ाभाव आहे मनात । हे
जाणिु न ॥७४॥ आमुचे घरी अखंड रहावे । दा र य द:ु ख िनवारावे । संत ितसंप ीने भरावे । घर आमुचे ॥७५॥ सुख ांत ी
असावी । तुझे नामी मती रहावी । िच ी कृत ता रहावी । सदोिदत ॥७६॥ मनोभावे क रता ाथना । आईस येते क णा ।
ठे वावे मनी वचना । आिण ाथावे ॥७७॥ िदवसा उपवास करावा । द ु ध फ ाहार यावा । रा ी िम ा नैवे दाखवावा ।
आरतीचे वेळी ॥७८॥ गो ास नैवे काढावा । तो गाईस घा ावा । आपु या सोईने ॥७९॥ सुवा सनी ा ण । उ ापनी भोजन
। दि णा दन ू । संत ु करावे ॥८०॥ यानंत र आपण । घेऊन सादाचे पान । करावे साद भोजन । नामपूवक ॥८१॥ दस ु रे
िदव ी नानो र । घेऊिन दध ू साखर । नैवे ानंत र । पूजा िवसजन करािव ॥८२॥ क ाती ज सव । तुळ ीत करावे
िवसजन । पाच पणफां ा । घेऊन िनघावे ॥८३॥ या ठे वा या पाच िठकाणी । आिण यावे पूजा थानी । हळदकुंकू अ ता दोनदा
वाहनी । नम कार करावा ॥८४॥ माग ीषाती सव गु वारी । पूजन ऐसे करी । े वट या गु वारी । उ ापन करावे ॥८५॥
उ ापनाचे िदव ी । पूजा आरती करोनी । सात कुमारी अथवा सुवा सनी । ांसी पाचारावे ॥८६॥ यांना आसन ावे ।
हळदकुंकू ावावे । महा मी हणोिन नम कारावे । एकेक फळ िन हे माहा य देऊिन ॥८७॥ वृ ा एवढे बो ून । वेगे िनघा ी
जाण । दासी हणे आई एक ण थांब । िनरोप देते राणीस ॥८८॥ िनरोप िमळता राणी ा । ोध अिनवार झा ा । येऊन हणे
तू कोण थेरडे । आ ी क ास इकडे ॥८९॥ वृ ा हणे माज ीस । उ म पणे वाग ीस । पूव थती आठव ॥९०॥ आज या
ुभिदनी । क न एका ीची हेटाळणी । िवप घेत ीस ओढवूिन । भोगावे ागे ॥९१॥ ापवाणी ऐकून । राणी गे ी
संत ापून । आिण ध काबु क क न । वृ ेस ितने अवमािन े ॥९२॥ महा मी वेगे िनघा ी जाण । ामबा ा तो समो न ।
येत ी झा ी जाण । दैव भ े हणन ू ॥९३॥ ती गे ी होती उ ानात । मैि ण या समवेत । याच वेळी राजमहा ात । घटना ही
घड ी असे ॥९४॥ ामबा े ने वंदन क न । आप ी िद ी ओळख क न । मग वृ ेने घड े वतमान । कथन के े ितजसी
॥९५॥ ामबा ा द:ु खी झा ी । ितने िवनये मा यािच ी । का ये माय हे ाव ी । हणे तुझे क याण होई ॥९६॥
सुखसंप ता यावी । वैभव क ित ाभावी । िवनय ी संत ती हावी । हणून वां त हे करावे ॥९७॥ महा मीने ितजसी ।
सांिगत े ा तासी । आिण हट े सुख ांित । कुटु ंबी नांदे ॥९८॥ संक प सि स जाती । समृ ी भा य येत ी ।
प ावती या कृपेने जाण । संपूण क याण होई ॥९९॥ माग ीष मिह यात ा । तोच होता गु वार पिह ा । ामबा ा क न
उपवासा ा । पूजन करीत या िदनी ॥१००॥ े वटचे गु वारी । ती उ ापन करी । स झा ी महा मी । ितजवरी ॥
१०१॥ इ छा मनात ी सारी । पूण झा ी वकरी । मी भावास नाही सरी । हेच खरे ॥१०२॥ क ितमंत राजा स े वर
। याचा सुपू मा ाधर । ामबा े स अनु प वर । िववाह मंग जाह ा ॥१०३॥ मीचा वरदह त ाभ ा । राजै वयात
ामबा ा । प र न सोड े न ते ा । भा यवान खरीच ती ॥१०४॥ महा मी या अवकृपेने । भ वाचे रा य गे े । ऐ वय
सारे न झा े । दा र ी झा े गोघेही ॥१०५॥ आधी द ा । मग अवद ी । नंत र अ ानद ा । झा ी यांिच ॥१०६॥
सुरतचंि का मग पतीस । हणे जाऊन भेटावे ामबा े स । सांगावे आपु ा ददु े स । समजावूनी ॥१०७॥ जावई आपु ा
धनवान । राखाया आपु ा मान । धनसहा य देई महान । संकट टळ या ॥१०८॥ भ वा जरी वािभमानी । तरी प र थती
जाणॊनी । जावयाचे रा या गोनी । याण क रता जाह ा ॥१०९॥ त याकाठ राजा बस ा । तो होता थक े ा ।
िव ांितसाठी टे क ा । तो दासी आ या काही पाणी ने यास ॥११०॥ राजाकडे ी गे ी । िवनये चौक ी के ी । राजाची
ओळख पट ी । भेट यास वारी आ ी । ामबा े स ॥१११॥ दासी गे ी गबगीने । ामबा े स कथन के े । िपता ीचे
आगमन झा े । आपु या रा यात ॥११२॥ अ यादरे वडी ांस । ामबा े ने राजमहा ास । आणन ू गौरिव े । व ा ं कारे ॥
११३॥ अ पकाळ ते थे राहन । आप ी यथा कथन क न । ितचे वैभव पाहन । राजा हणे िनघतो आता ॥११४॥ राजा
िनघता ते थून । मा ाधरे िद ा भ न । हंडा सुवण मोहरांनी ॥११५॥ संगे िद े नोकर । मग राजा िनघा ा स वर । चंि केस
भे या अ धर । वेगे चा े ॥११६॥ पाहता रािणने राजास । हष झा ा मनास । हंडा पाहता उ हास । मनी दाटे ॥११७॥ राजाने
भेट कथन क न । हंडा दािव ा उघडू न । कौतुके पाहे डोकावून । तो आत काळे कोळसे ॥११८॥ राजा राणी भांबाव ी ।
काय ि िह े आहे कपाळी । भ वा अ ू ढाळी । द:ु ख नावरे दोघांना ॥११९॥ मु ीिवषयी अढी मनात । परंत ु जाणे ित या
रा यात । मदतीचा िमळे हात । आ ा मोठी ॥१२०॥ हणून द:ु ख आव न । राणीने के े गमन । आ ी ित या रा या ागून
। े क स भेटावया ॥१२१॥ आ ी नदीतीरास । पाय उच े ना पुढे जा यास । िमटु नी आप या ने ास बसती झा ी ॥१२२॥
एका दासीने दे ख े । ामबा े स कथन के े । माते ने थकुिन ने िमट े । बैस ीसे नदीतीरी ॥१२३॥ स व र िनघा ी
घेऊनी रथ । वेगे चा े वाटे ांब पथ । स वर उत न ते थ । वंिद े माते स ॥१२४॥ बसवून रथात । आणी ी राजमहा ात ।
नान घा ून व रत । व ा ं कार िदध े ॥१२५॥ तो होता थम गु वार । माग ीष मिहना खरोखर । मनोभावे मनोहर ।
पूजा करी ामबा ा ॥१२६॥ ामबा ा म तक ववी । अित आदरे वंदन कर । पूवज म थती जागी करी । सुरतचंि केस ॥
१२७॥ माथा ववी परोपरी । मी त पु हा आचरी । राहन े क चे घरी । करी उ ापन ॥१२८॥ मी होता पु हा स ।
थती पा टे प रपूण । आनंदे फु े मन । मीकृपेने ॥१२९॥ मा ाधरास बुि झा ी । भ वास बो वावयास भ ी ।
तो येत ाच मस त ि ज ी । जंकणे रा य पुनरिप ॥१३०॥ मग झा े भीषण । ुसंगे रणकंदन । मग भ वास संहासन ।
पुन च ा होय ॥१३१॥ राजधम पाळुिन नेटका । भ वा जपे जािहता । जा गौरवे राजस ा । दवु ा देत ी ॥१३२॥ राजाचे
पु िह सात । परागंदा होते अ ात । ते सव परत रा यात । आ े मीकृपे ॥१३३॥ ामबा ाही भेट या आ ी । राजाराणी
मनी धा ी । आनंदे ॥१३४॥ परी राणी या मनात । िक मष एक स त । िहने संकट का ात । कोळसे िद े ॥१३५॥ हणन ु
राणी नच संभाषी । तरी ामबा ा संत ोषी । रािह ी अ पमु कामे ॥१३६॥ मग िनघता घरी । तोच हंडा िमठाने भरी । घेऊन
गे ी घरी । आपु या समवेत ॥१३७॥ घरी पोहोच यावर । न करी मा ाधर । माहेर-भेट आण ी काय् । दाखवी ॥१३८॥
राजसा थांबा थोदे तरी । मग दाखिवते स वरी । रा याचे सार खरोखरी । आण े आहे ॥१३९॥ मग सांगे आचा यास ।
वयंपाक अळणी कर यास । भोजनी घेत ा घासास । अ बेचव वाट े ॥१४०॥ ामबा े ने तरा क न । सवा मीठ वाढ े
पानातून । चवदार ाग े सगळे अ । हणे रा याचे सार हे ॥१४१॥ मग पतीस हणे ेमे । मीठ सौरा ाचे सोने । रा य
िप याचे सागरासम । िव ा ॥१४२॥ अ ास चव आिण मीठ । सेवक िमठा ी जागती िन य । मीठ खाता इमान । जागते
ाणसंकटी ॥१४३॥ राजा डो वी मान । हणे ही इमानाची खूण् । मनी जतन करी जाण । सुिन चये ॥१४४॥ राजाराणीस
मी पाव ी । द:ु थती दरु ाव ी । वैभवे पु हा सरसाव ी । ते मी या ॥१४५॥ हणू मीदेवीस । सतत मरावे
रा ंिदवस । देई तीच सौ यास । भावबळे पू जता ॥१४६॥ हे माहा य जणू क पत । इ छत ाभे व । उतरे
प पा । त मनोभावे आच रता ॥१४७॥ दे पांडे नामे कुळात । माधवसुत रंगनाथ । मी माहा य वदत । ोकम
हावया ॥१४८॥ के अठरा े अठरात । फा गुन व प ात । मीमाहा य समा ीस । रंगपंचमीस आ े असे ॥१४९॥
नम ते ऽ तु महामाये ीपीठे सुरपू जते । ंखच गदाह ते महा म नमोऽ तु ते ॥१५०॥ इित ी महा मी त माहा य
कथा संपूणम् ॥

<poem>

हे सािह य भारतात तयार झा े े असून ते आता ता धकार मु झा े आहे. भारतीय

ता धकार कायदा १९५७ (http://www.education.nic.in/copyright/CprAct.pdf)
नुसार भारतीय सािह यका या मृ यन
ु ंत र ६० वषानी याचे सािह य ता धकारमु होते .
यानुसार १ जानेवारी १९५६ पूव चे अ ा े खकांचे सव सािह य ता धकारमु होते .

"https://mr.wikisource.org/w/index.php?title= ी_महा मी_माहा य&oldid=39516" पासून हडक े

या पानाती ेवटचा बद २१ जानेवारी २०१९ रोजी १६:१७ वाजता के ा गे ा.

येथी मजकूर हा ि येटी ह कॉम स अटी यु न/ ेअर-अ ाईक ायस स या अंतगत उप ध आहेत;अित र अटी ागू असू कतात. अ धक
मािहतीसाठी हे बघा वापर या या अटी.