Ebook9552 (WWW Takbook Com)

‫‪www.takbook.
com‬‬
‫‪1‬‬ ‫سرزمین جذامی ها‬
‫کرگدنیسم‬
‫غزل پست مدرن‬
‫شاعر‪:‬‬
‫بهمن انصاری‬
‫‪ZarinP.al/@B-Ansari‬‬
‫‪www.takbook.com‬‬
‫کرگدنیسم‬ ‫‪2‬‬
‫انصاری‪ ،‬بهمن‪1368 ،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫سرشناسه‬

‫کرگدنیسم‪ :‬غزل پست مدرن ‪ /‬شاعر بهمن انصاری‬ ‫‪:‬‬ ‫عنوان و نام پديدآور‬
‫تهران‪ ،‬آرون‪.1398 ،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫مشخصات نشر‬
‫‪ 148‬ص‬ ‫‪:‬‬ ‫مشخصات ظاهری‬
‫‪978 - 964 – 231 – 748 – 6‬‬ ‫‪:‬‬ ‫شابك‬
‫فیپا‪.‬‬ ‫وضعیت فهرستنويسی ‪:‬‬
‫شعر فارسی‪ -‬قرن ‪14‬‬ ‫‪:‬‬ ‫موضوع‬
‫‪Poets, Persian – 20 th century‬‬ ‫‪:‬‬ ‫موضوع‬
‫‪PIR 8334‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ردهبندی کنگره‬
‫‪ 8‬فا ‪62 / 3‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ردهبندی ديويی‬
‫‪5917895‬‬ ‫‪:‬‬ ‫شماره کتابخانه ملی‬
‫کرگدنیسم‬
‫نویسنده‪ :‬بهمن انصاری‬
‫طراح جلد‪ :‬الهه عبدالهی‬
‫ناشر‪ :‬انتشارات آروَن‬
‫چاپ اول‪1398 :‬‬
‫تیراژ‪ 1200 :‬نسخه‬
‫‪ 29000‬تومان‬
‫نشانی‪ :‬میدان انقالب‪ ،‬خیابان ‪ 12‬فروردين‪ ،‬خیابان وحید نظری‬

‫نرسیده به خیابان منیری جاويد‪ ،‬پالک ‪ ، 105‬واحد ‪ 3‬تلفن‪66962850 – 51 :‬‬
‫وبسايت‪www.Arvannashr.ir :‬‬ ‫ايمیل‪Arvannashr@yahoo.com :‬‬
‫‪3‬‬ ‫سرزمین جذامیها‬
‫‪.‬‬ ‫تقدیم به‪:‬‬

‫بانوان و شیرزنانِ سرزمینم‪...‬‬
‫‪.‬‬
‫ارتباط با نویسنده‪:‬‬
‫اينستاگرام ‪@Bahman.AnsarY:‬‬
‫‪@Ansari_Bahman :‬‬ ‫تويیتر‬
‫‪@Bahman_Ansari: :‬‬ ‫تلگرام‬
‫ايمیل ‪B.Ansari@kaffeketab.ir‬‬
‫فهرست مطالب‬
‫پیشگفتار ‪07 .................................................................................‬‬
‫غزل پستمدرن چیست؟ ‪09 .............................................................‬‬
‫اشعار ‪26 .......................................................................................‬‬
‫غروب جمعه ‪ 27..................‬من نیستم ديگر ‪ 28............‬نحسیِ سیزده ‪30................‬‬

‫خرس قهوهای ‪ 31................‬سردردِ مرموز ‪ 32.................‬باکِ خالی ‪35.......................‬‬
‫قرنطینه ‪ 36..........................‬سوءظن ‪ 37...........................‬میروم ‪38............................‬‬
‫سايه ‪ 40................................‬مونشن گالدباخ! ‪ 42............‬مردی که نبود ‪44...............‬‬
‫شبیه مرگ صمد ‪ 45..........‬شب جنون ‪ 46.....................‬پايان اسفناک ما ‪48...........‬‬
‫آيینه ‪ 49................................‬چشمومویمشکیات ‪ 50....‬پنج صبح ‪52........................‬‬
‫موتزارت ‪ 54..........................‬ترس ‪ 56................................‬مرد نقاش ‪58.......................‬‬
‫خشخش ‪ 59.......................‬زخم ‪ 60.................................‬پشت بانك صادرات ‪62......‬‬
‫فال حافظ ‪ 65.......................‬حاکمکتی ‪ 66.......................‬قابعکس‪67.........................‬‬
‫وحشتزده ‪ 68......................‬ناله ‪ 69...................................‬ماشین آشغالی ‪70..............‬‬
‫شام آخر ‪ 72.........................‬بايد کنی باور ‪ 73.................‬شوک ‪74...............................‬‬
‫مرگ شعر ‪ 76.......................‬جنگ ‪ 77...............................‬پرواز تا مريخ ‪78..................‬‬
‫وصلة ناجور ‪ 79....................‬تیشة فرهاد ‪ 80....................‬پانزده اسفند ‪81..................‬‬
‫کامیون ‪ 82............................‬استفراغ قلم ‪ 84...................‬خواستم ‪85...........................‬‬
‫بوف کور ‪ 88.........................‬زندهبهگور‪ 89.........................‬وهمِ نوروز ‪90.......................‬‬
‫‪5‬‬ ‫غزل پستمدرن‬
‫فهمت چه از من بود؟ ‪ 92..‬درمرثیة کرمانشاه ‪ 95.........‬درمرثیةترکمنصحرا ‪96....‬‬

‫معاشقه با کرگدن ‪ 98.........‬جنون ‪ 99..............................‬شعله ‪100.............................‬‬
‫هیچِ مطلق ‪ 101..................‬جنازههایخاکستری ‪ 102.‬کهکشان ‪103......................‬‬
‫نسل زرد ‪ 104.....................‬مردی که میمیرد ‪ 106.....‬تیغ ‪107................................‬‬
‫درد کهنه ‪ 108.....................‬صدای زن ‪ 110....................‬بغضِ شعر ‪113....................‬‬
‫من ‪ 114................................‬سکوت ‪ 115..........................‬شهر تو ‪116.........................‬‬
‫روانی ‪ 118............................‬رسوايی ‪ 120.........................‬زخمِ قديمی ‪122................‬‬
‫چیز ‪ 124...............................‬مچاله شد ‪ 126....................‬به ساز تو رقصیدم ‪128......‬‬
‫مازوخیسم ‪ 129...................‬اختالف طبقاتی ‪ 130..........‬حرف مفت ‪132..................‬‬
‫نمیدانی؟ ‪ 133....................‬قرصِ ماه ‪ 134......................‬شلیك ‪135..........................‬‬
‫پوچی ‪ 136...........................‬سگخور ‪ 137......................‬شعرِ من ‪138.......................‬‬
‫رفیق ‪ 139.............................‬سرشاخ ‪ 140.........................‬فرار ‪141...............................‬‬
‫کفتار ‪ 142............................‬نفخِ صور ‪ 143......................‬فحشِ رکیك ‪144...............‬‬
‫حماقت ‪ 145.........................‬انفجار ‪ 146............................‬بهمن ‪147............................‬‬
www.takbook.com
‫کرگدنیسم‬ 6
‫پیشگفتار‬
‫خ‬
‫ن «مسلخ روح» که نخستین رمانِ پستمدرن در تاري ِ‬ ‫پس از رما ِ‬
‫ادبیاتِ فارسی بود‪ ،‬و سپس کتاب «سرزمین جذامیها» که نیمی از‬
‫داستانهای کوتا ِه آن‪ ،‬در قالبِ ادبیات پستمدرن نگارش يافت‪ ،‬اکنون‬
‫سومین کتاب من در فضای پستمدرنیسم با عنوان «کرگدنیسم»‪ ،‬منتشر‬
‫شده است که مجموعهای تخصصی از غزلهای پستمدرن میباشد‪.‬‬
‫اين اشعار را تقريباً در حدفاصل سالهای ‪ 1394‬تا ‪ 1398‬سرودهام‪ .‬در‬
‫سالهای اخیر همواره بیمِ آن را داشتم که اين شعرها ‪ -‬که روزبهروز بر‬
‫تعدادشان نیز افزوده میشد ‪ -‬در خطرِ پراکندگی و فراموشی قرار گیرد‪ .‬لذا‬
‫نهايتا از چندی پیش کوشیدم تا در میان خیلِ گرفتاریهای روزمره‪ ،‬به‬
‫جمعآوری و انتشار آنها مبادرت بورزم‪.‬‬
‫ی اشعارِ اين کتاب‪ ،‬در سبكِ غزل پستمدرن سروده شده و دارای‬ ‫تمام ِ‬
‫ت متنوعی از مفاهی ِم عاشقانه تا مسائل و نابسامانیهای دنیای امروز‬ ‫موضوعا ِ‬
‫میباشد‪ .‬برای احترام به ادبیات و تفکر پستمدرنیستی که هیچ چهارچوب و‬
‫نظمی را برنمیتابد‪ ،‬در چینشِ اشعار در صفحاتِ اين کتاب نیز نظم خاصی را‬
‫اتخاذ نکردم‪ .‬درواقع چینش اشعار در اين کتاب‪ ،‬نه بر اساس حروفالفبا‬
‫مرتب شده است‪ ،‬نه بر اساس تاريخ سُرايش و نه بر اساس موضوع و محتوا‪،‬‬
‫بلکه غزلها تنها بهصورت سلیقهای و حتی اتفاقی‪ ،‬در پشت يكديگر رديف‬
‫شدهاند‪.‬‬
‫در طی سالهای اخیر‪ ،‬غزل پستمدرن در سرزمین ما از دو جهت مورد‬
‫حمله قرار گرفته است‪ .‬نخست از سوی افرادی که اين سبك از شعر را‬
‫بهدلیل رکگويی و صراحتلهجه‪ ،‬نمیپسنديدند‪ .‬اين گروه از افراد‪ ،‬بنا بر‬
‫ن آگاهی از کموکیف و اصولِ پستمدرنیسم‪،‬‬ ‫سلیقة شخصی و بدونِ داشت ِ‬
‫مشغولِ کوبیدنِ غزل پستمدرن هستند‪ .‬دسته دوم اما غريبه نیستند بلکه‬
‫ظاهرا خود‪ ،‬شاعران و غزلسُرايانی پستمدرنیست هستند! اين افراد بدونِ‬
‫ن اراجیف کرده و هر‬ ‫آگاهی از اصولِ پستمدرنیسم‪ ،‬شروع به سرهمکرد ِ‬
‫ن مخرب‬ ‫ب غزل پستمدرن‪ ،‬منتشر میکنند ‪ -‬که میزا ِ‬ ‫مزخرفی را با برچس ِ‬
‫بودن اين افراد‪ ،‬از گروه اول به مراتب بیشتر است! باری در اين اوضاعِ بلبشو‪،‬‬
‫بهعنوان کسی که از آغا ِز حضورم در میدانِ ادبیات‪ ،‬بهعنوان يك نويسنده و‬
‫شاعرِ پستمدرنیست فعالیت کرده و شناخته شدهام‪ ،‬بر خود واجب ديدم تا‬
‫در حد توان‪ ،‬از غزل پستمدرن دربرابرِ هجمههای خودیها و غیرخودیها‬
‫خ‬
‫محافظت کنم‪ .‬از همینروی‪ ،‬در آغازِ اين کتاب‪ ،‬مقالهای پربار در باب تاري ِ‬
‫جنبشِ پستمدرنیسم‪ ،‬ادبیات پستمدرن و اصول و قواعد غزل پستمدرن را‬
‫که چندی پیش به رشته نگارش درآورده بودم‪ ،‬پس از بازنگری و ويرايش‬
‫جديد‪ ،‬برای استفاده مخاطبین قرار دادم‪ .‬اين مقاله که بهصورت کامل‪ ،‬برای‬
‫نخستینبار در اين کتاب منتشر شده است‪ ،‬دربرگیرنده جامعترين توضیحات‬
‫ن غزل پستمدرن میباشد و عزيزانی که مايل به‬ ‫پیرامون اصول و فنو ِ‬
‫شناخت اين سبك از ادبیات هستند‪ ،‬میتوانند با مطالعة آن‪ ،‬پاسخ‬
‫پرسشهای خود را دريافت کنند‪.‬‬
‫سخن را کوتاه میکنم و پیش از به پايان رساندنِ اين مقدمة کوتاه‪ ،‬از‬
‫تمام کسانی که طی سالهای اخیر از طريق شبکههای مجازی از من و‬
‫ک تداو ِم فعالیتهای من بوده و‬ ‫فعالیتهای من حمايت کردهاند و محرّ ِ‬
‫هستند‪ ،‬صمیمانه قدردانی و سپاسگزاری میکنم‪.‬‬
‫بهمن انصاری ‪ /‬پايیز ‪1398‬‬

‫غزل پستمدرن چیست؟‬
‫غزل پستمدرن شاخهای از هنر‪ ،‬فلسفه و انديشة پستمدرن است‪.‬‬

‫پستمدرنیسم‪ ،‬جريانی فکری‪/‬فلسفی است که در پی تحوالت اجتماعی و‬
‫سیاسی در جهان معاصر‪ ،‬به وجود آمد و رفتهرفته بهچنان نفوذی در دنیای‬
‫ن تمدنِ قرنِ بیستويکم بر پاية آن ساخته شد‪.‬‬ ‫جديد دست يافت که بنیا ِ‬
‫پستمدرنیسم در يك کالم‪ ،‬اعتراضی علیه چهارچوبها و نظ ِم خشكِ‬
‫مدرنیته است‪ .‬بنابراين برای درک غزل پستمدرن‪ ،‬در گام نخست بايستی با‬
‫چگونگیِ عبور از سنتگرايی توسطِ مدرنیسم و ناکارآمدیِ مدرنیته و سپس‬
‫پیدايیِ پستمدرنیسم آشنا شويم و الزمة شناخت اين سلسلهجنبشها نیز‪،‬‬
‫ی غرب طیِ چند قرنِ اخیر است‪ .‬لذا در آغازِ اين‬ ‫آگاهی از تحوالتِ اجتماع ِ‬
‫ی مهم‪ ،‬ابتدا به تاريخ اروپا و چگونگیِ تحوالت جريانهای‬ ‫جستا ِر آموزش ِ‬
‫فکری در چند قرنِ اخیر‪ ،‬نیمنگاهی میاندازيم‪.‬‬
‫از عصر رنسانس تا عصر الکترونیک‬

‫ن آغاز تغییر و تحولهای بنیادين‬ ‫قرن چهاردهم میالدی را بايستی زما ِ‬
‫در اروپا دانست‪ .‬اين زمان‪ ،‬آغا ِز جنبشهای بزرگی در انديشه و هنر و فلسفه‬
‫است که تا سیصد سال به صورت پیوسته ادامه داشت و به «دوران رنسانس»‬
‫يا «دوران نوزايی» مشهور گرديد‪ .‬تا پیش از آن‪ ،‬قرنها بود که زندگی در‬
‫اروپا به صورت يکنواخت دنبال میشد‪ .‬کلیسا و کتاب مقدس‪1‬محوريتِ تما ِم‬
‫علوم و فنون و هنرها بودند و هرگونه شك و ترديدی در اصولی که روحانیونِ‬
‫مسیحی تبیین میکردند‪ ،‬موجب شکنجه و حتی مرگ میگرديد‪ .‬اين فساد‬
‫اخالقی و سیاسی کلیسا‪ ،‬به همراه عواملی چون فئودالیسمِ غالب که موجبِ‬
‫مشکالتِ زيادی در زندگیِ اجتماعیِ مردم شده بود و همچنین استمرار‬
‫ی اروپايیانِ واپسگرا و عقبمانده با دنیای‬
‫جنگهای صلیبی که باعث آشناي ِ‬
‫‪ -1‬مسیحیان به مجموع دو کتاب عهد عتیق و عهد جديد‪ ،‬کتاب مقدس میگويند‪.‬‬
‫ب آرامآرام آمادة خیزش و تغیی ِر‬ ‫ن شرق‪ 1‬گرديد‪ ،‬باعث شد تا غر ْ‬ ‫درخشا ِ‬

‫نگرش در زندگیِ خود شود‪ .‬اين انگیزهها و انرژیهای ذخیره شده‪ ،‬سرانجام‬
‫در قرن چهاردهم میالدی فوران کرد و زمینهساز دگرگونیهای عمیقی در‬
‫فکر و انديشة غرب و دگرگونشدن سرنوشتِ دنیا در قرنهای بعدی گرديد‪.‬‬
‫تحوالتِ عصر رنسانس‪ ،‬با ظهور دانشمندان و فیلسوفان و هنرمندانی‬
‫همراه بود که نگاهشان ديگر نه به کلیسا و نطقهای پاپها و کاردينالها و‬
‫ی يونان و رو ِم‬‫ن طالي ِ‬‫اسقفها‪ ،‬بلکه به اروپای پیش از مسیحیت و دورا ِ‬
‫باستان منعکس بود‪ .‬هنرمندانِ اين عصر‪ ،‬با ديدی نوين به يونان و رو ِم‬
‫باستان‪ ،‬آثا ِر هنریِ فوقالعادهای خلق کردند و فالسفه‪ ،‬با احیای فلسفههای‬
‫ن مسلط‪ ،‬زمینهسازِ عصیانهای‬ ‫ن آن در مقابل دي ِ‬‫قديم يونانی و قرار داد ِ‬
‫مردمی در مقابل ظلم و ستمِ دستگاه کلیسا شدند‪ .‬اين جنبشها نهايت ًا به‬
‫ی عصرِ کلیسا منجر گشت‪.‬‬ ‫رشد ملیگرايی و پايانِ تدريج ِ‬
‫نخستین تحوالت‪ ،‬در شمالِ ايتالیا آغاز و طولی نکشید که به سرتاسر‬
‫قارة اروپا کشیده شد‪ .‬بدينترتیب دورانِ خِرَدگرايی و انسانمداری آغاز‬
‫گرديد‪ .‬منطق و رياضیات‪ ،‬جايگزين اندرزهای دينیِ پاپها شد‪ .‬اختراعِ‬
‫ن قدرتها را بههم زد و انقالبی در شیوة جنگها بهوجود آورد‪.‬‬ ‫باروت‪ ،‬تواز ِ‬
‫ت‬ ‫نظريه کُروی بودن زمین توسط کوپرنیك مطرح گرديد و سپس با ساخ ِ‬
‫ن کتاب مقدس به‬ ‫تلسکوپ گالیله به اثبات رسید‪ .‬تا پیش از آن بهدلیلِ اذعا ِ‬
‫مسطحبودن زمین‪ ،‬سخن راندن از اين موضوع‪ ،‬کفرگويی محسوب میشد‪2.‬‬
‫بدين ترتیب با اثباتِ گِردبودنِ زمین‪ ،‬عل ِم فیزيك از الهیات منفك گشت‪ .‬از‬
‫پ گالیله‪،‬‬ ‫سوی دي گر رصد کردنِ ستارگان و ماه و مشتری توسط تلسکو ِ‬
‫موجب شد تا بشريت به حقارتِ خود در کائناتِ اليتناهی پی ببرد و اين در‬
‫تقابلِ با آموزههای کلیسا بود که انسان را محو ِر آفرينش میدانست‪.‬‬
‫‪ -1‬يعنی تمدن ايرانیان و نو مسلمانانی که تحت لوای خالفت عباسیان‪ ،‬وارث ساسانیان و تمدنِ‬
‫کهنسالِ ايرانی بودند‪.‬‬
‫‪ -2‬درکتاب «اساطیر ايرانی» (پاورقی صفحه ‪ 59‬و ديگر صفحات) توضیح دادهام که برخالف‬
‫اروپايیان که در سدههای اخیر به کُرویبودن زمین واقف گشتهاند‪ ،‬ايرانیان بنابر مندرجات کتاب‬
‫اوستا‪ ،‬از هزاران سال پیش به گِردبودن زمین آگاه بودند‪.‬‬
‫(اساطیر ايرانی‪ ،‬بهمن انصاری ‪ ،1397 ،‬تهران‪ :‬انتشارات آرون‪).‬‬
‫با اختراعِ دستگا ِه چاپ در سال ‪ 1450‬میالدی توسطِ گوتنبرگ‪،‬‬

‫پیشرفتهای عصر رنسانس به اوج خود رسید‪ .‬اين اختراع باعث شد تا‬
‫کتابهای ترجمهشده‪ ،‬در تمام اروپا منتشر شود و زمینهسازِ رشدِ سوا ِد‬
‫عمومی و پیشرفتهای علمی در سالهای بعدی گردد‪ .‬درواقع صنعتِ جديدِ‬
‫چاپ‪ ،‬بذ ِر دانش را در اروپا کاشت چرا که منجر به نشرِ سريعِ کتابهای‬
‫ی يونانی و رومی (که موجب پیدايی جنبش اومانیسم و‬ ‫ی قديم ِ‬‫فلسف ِ‬
‫انسانگرايی در برابر الهیات کلیسا شده بود) و همینطور کتب تازهترجمهشده‬
‫ايرانی‪/‬اسالمی از زبان عربی‪ 1‬به التین (که زمینهساز آشنايی اروپايیان با‬
‫علومی چون پزشکی و ستارهشناسی و رياضیات گرديد)‪ ،‬و دستبهدست‬
‫شدنِ گستردة آنها در سراسر اروپا گشت‪ .‬برای نمونه‪ ،‬از مهمترين آثار‬
‫ايرانی‪/‬اسالمی که در اروپا ترجمه و زمینهساز پیشرفتهای فوقالعادة بعدی‬
‫گرديد‪ ،‬کتاب طبالملکی اثر علیبنعباس مجوسی اهوازی و کتابهای‬
‫الحاوی‪ ،‬دائرةالمعارف بزرگ طب‪ ،‬و قانون هر سه اثر ابنسینا بودند که‬
‫به عبری و التین ترجمه و پايه علم پزشکی نوين گرديدند و يا در رياضیات‪،‬‬
‫ب جبر و مقابله از خوارزمی‪ ،‬انقالبی در علوم محاسباتی بهوجود‬
‫ترجمة کتا ِ‬
‫آورد‪.‬‬
‫در کنار اين رشدِ سريعِ علمی و فکری‪ ،‬پیشرفتهای شگفتانگیزِ‬
‫ف قطبنما‪ 2‬نیز منجر به يافتن سرزمینهای جديد شد‪ .‬از‬ ‫دريانوردی و کش ِ‬
‫‪3‬‬
‫آن جمله میتوان از کشف قاره آمريکا در ‪ 1492‬توسط کريستفکلمب و‬
‫ن راه مستقیم دريايی از اروپا به هند در واپسین سالهای قرن‬ ‫پیدا کرد ِ‬
‫ن‬
‫ن زبا ِ‬
‫‪ -1‬اکثر دانشمندان اسالمی در سده های نخستین هجری‪ ،‬ايرانی بودند اما به دلیل عربی بود ِ‬
‫حکومت در دربار خلفای عباسی‪ ،‬تقريبا بیشتر کتابهای نوشته شده توسط ايرانیان تا قرن سه و‬
‫چهار هجری‪ ،‬به زبان عربی است‪.‬‬
‫‪ -2‬قطبنما از قرنها پیش در آسیا استفاده میشد اما اروپايیان در عصر رنسانس با آن آشنا شدند‪.‬‬
‫‪ -3‬کشف آمريکا زمینه ساز حرکت بسیاری از دريانوردان اروپايی به سوی قارة جديد گرديد‪ .‬بعدها‬
‫افرادی نظیر کورتز و پیزارو در قرن شانزده با کشتار سرخپوستان و تصاحب زمینها و‬
‫معادنطبیعیشان در آمريکای التین‪ ،‬به ثروتهای هنگفتی دست يافتند‪ .‬اين ثروتهای افسانهای به‬
‫اروپا رسید و افزون بر تجمالتیکردن زندگی اروپايیان‪ ،‬زمینهساز مهاجرت بسیاری از اروپايیها در‬
‫قرنهای بعدی به آمريکا گرديد که منجر به تغییرِ مسیرِ تاريخ شد‪.‬‬
‫پانزدهم با دور زدنِ آفريقا از راه دماغةامیدنیك توسط واسکودوگامای پرتقالی‬

‫و بهزودی نخستین سف ِر دورِ دنیا در نیمهاول قرن شانزدهم توسط فرديناند‬
‫ی اروپايیان با جزاير جنوبشرقی آسیا و بسیاری سفرهای‬ ‫ماژالن و آشناي ِ‬
‫ت جغرافیايی‪ ،‬سیل طال و ثروت و منابع‬ ‫ل اين کشفیا ِ‬
‫ديگر نام برد که بهدنبا ِ‬
‫معدنی از سرزمینهای جديد‪ ،‬توسط دريانوردان اروپايی به قاره سبز‪ ،‬سرازير‬
‫شد و سبك زندگی اروپايیان را بهکلی دگرگون ساخت‪.‬‬
‫در بحثِ هنر‪ ،‬جريانِ هنر در عصر رنسانس‪ ،‬کامال از مسیرِ معمولِ‬
‫تاريخیِ خود خارج شده و به سمتوسويی ديگر‪ ،‬حرکت کرد‪ .‬نتیجة آن نیز‬
‫پیدايی هنرِ مدرن و پستمدرن بود که در جای خود توضیح داده خواهد شد‪.‬‬
‫هنرمندانی چون دوناتلو با خلق مجسمة داوود‪ ،‬میکل آنژ با ساختِ مجسمة‬
‫سوگ مريم و داوينچی با خلق تابلوهای نقاشیِ شام آخر و مونالیزا‪ ،‬از‬
‫شاخصترين هنرمندان اين عصر بودند‪.‬‬
‫همزمان در فلسفه‪ ،‬رنه دکارت با تکیه بر خِرَدگرايی بهجای مشیتالهی‪،‬‬
‫در جهت شکستِ جزمیت و ترويجِ شکّاکیت گامهای موثری برداشت‪.‬‬
‫همچنین نگارش کتابهايی نظیر کمدی الهی از دانته و شهريار از ماکیاولی‪،‬‬
‫جهت فکری اروپايیان را به کلی تغییر داد‪ .‬در اسپانیا‪ ،‬سروانتس با خلق‬
‫دونکیشوت‪ ،‬قهرمانبازیهای پوچ و بیهدفِ شوالیههای قرون وسطی را به‬
‫ريشخند گرفت و در انگلستان‪ ،‬شکسپیر با نگارش نمايشنامههای خود‪،‬‬
‫سبك و سیاق نويسندگی را دچار تحولی شگفتانگیز نمود‪.‬‬
‫علیهذا عصر رنسانس با تمام دستاوردهای چشمگیر و عظیم خود در‬
‫قرن هفدهم به پايان رسید‪ .‬اين پايان‪ ،‬در اصل آغازی بود برای تحوالت‬
‫بعدی در غرب‪ .‬چرا که بهدنبالِ رنسانس‪« ،‬عصر روشنگری» در انگلستان و‬
‫سپس در فرانسه آغاز و بهزودی در سرتاسر دنیای غرب‪ ،‬گسترده شد‪ .‬عصر‬
‫روشنگری‪ ،‬عصر انقالب های عظیم در هنر و فلسفه بود‪ .‬فالسفة بزرگی چون‬
‫ولتر‪ ،‬روسو‪ ،‬کانت و اسپینوزا در اين دوره پرورش يافتند‪ .‬همچنین هنرمندانی‬
‫چون گوته‪ ،‬دانشمندانی همچون نیوتون و سیاستمدارانی نظیر توماس‬
‫جفرسون از بزرگان اين عصر بودند ‪ 1.‬در يك جمله بايد گفت که عصر‬
‫رنسانس‪ ،‬دوران شکفتن دانش‪ ،‬و عصر روشنگری آغازگر تفکر آزادی و‬
‫آزادانديشی در ذهن مردمان بود‪ .‬بازماندة تفکراتِ قرون وسطايی در اين عصر‬
‫ی خود خو‬ ‫ك مترقی و جدي ِد زندگ ِ‬ ‫بهطورکلی از بین رفت و غرب که با سب ِ‬
‫گرفته بود‪ ،‬اکنون آمادة برداشتنِ گامِ بعدی بود‪ :‬دموکراسیخواهیِ گسترده و‬
‫دستیابی به آزادیهای بیقیدوشرط در همة زمینهها‪ .‬نخستین رويدادها در‬
‫ب فرانسه و جنبشهای‬ ‫ب آمريکا‪ ،‬انقال ِ‬
‫تحققِ نتیجة اين خواسته‪ ،‬انقال ِ‬
‫ی آمريکایالتین بود‪.‬‬ ‫ن اروپاي ِ‬
‫استقاللطلبانة مهاجرنشینا ِ‬
‫ت‬‫در نیمةدوم قرن هجدهم‪ ،‬با بهانجام رسیدنِ اهداف و جاافتادنِ تفکرا ِ‬
‫آزادیخواهی در میان مردم و دولتها‪ ،‬عصر روشنگری به پايان رسید و در‬
‫پی آن‪« ،‬انقالب صنعتی» آغاز شد‪ .‬انقالب صنعتی ابتدا در انگلستان شروع‬
‫شد و بهسرعت در سراسر اروپا و کشور تازهتاسیسِ اياالتمتحده گسترش‬
‫يافت‪ .‬زندگی اجتماعی مردم بهکلی تغییر کرد و ديگر خبری از فئودالیسم و‬
‫زمین داری و کشاورزی و مظاهرِ دنیای قديم نبود‪ .‬انقالب صنعتی در عین‬
‫آنکه روندِ پیشرفتِ غرب را سرعت داد‪ ،‬اما آغازی بود بر بدبختی و‬
‫ک صنعت‪،‬‬ ‫ت وحشتنا ِ‬ ‫ی شرق‪ .‬ايجاد کارخانههای بزرگ و پیشرف ِ‬ ‫عقبماندگ ِ‬
‫نیاز به مواد اولیه را چند برابر کرد و برای تامین اين نیازها‪ ،‬استعمار و‬
‫استثمارِ کشورهای آسیايی و آفريقايی توسط اروپايیان به اوج خود رسید‪.‬‬
‫ن انقالب صنعتی و استفادة گسترده از‬ ‫ع دنیا در جريا ِ‬ ‫تحوالتِ سري ِ‬
‫ت صنعتی به جای نیروی انسانی‪ ،‬کارگران بسیاری را بیکار نمود و‬ ‫ماشین آال ِ‬
‫فقر عمومی را افزايش داد‪ .‬در نتیجه بسیاری از کارگرهای بیکارشدة اروپايی‪،‬‬
‫به امید دستیابی به زمین و شغل‪ ،‬به اياالتمتحده مهاجرت کردند‪ .‬بهزودی‬
‫اين سرزمینِ لبريز از منابع طبیعی‪ ،‬مملو از نیروی انسانی نیز گرديد و با‬
‫درگیر شدن اروپا در دو جنگجهانی‪ ،‬زمینه برای پیشرفتِ سريع و يکهتازیِ‬
‫اياالتمتحده آمريکا مهیا شد و سرانجام «عصر الکترونیك» در قرن بیستم و‬
‫‪ -1‬يکی از دستاوردهای علمی مهم در اين عصر‪ ،‬بنیانگزاری نخستین ژورنال علمی و ادبی در‬
‫پاريس با نام ‪ Journal des sçavans‬در سال ‪ 1665‬میالدی بود که روند پیشرفت دانش بشری‬
‫را بهگونة شگفتانگیزی متحول ساخت‪.‬‬
‫بهدنبال آن نیز «عصر تکنولوژی»‪ ،‬در اين سرزمین آغاز گشت که تا امروز‬
‫ادامه دارد‪.‬‬
‫از سنتگرایی تا مدرنیسم و پستمدرنیسم‬

‫سنتگرايی را اغلب بهصورت کلی و با نماد و تصويری از جامعة‬
‫کشاورزی بهنمايش میگذارند‪ .‬مقوله سنتگرايی در شرق‪ ،‬لزوماً دورة زمانی‬
‫دقیقی را در برنمیگیرد و تا همین امروز نیز بسیاری از کشورهای آسیايی و‬
‫آفريقايی و برخی از ملل آمريکایالتین‪ ،‬در شمار کشورهای توسعهنیافته‪،‬‬
‫سنتگرا و نیمهسنتگرا محسوب میشوند‪ .‬اما در غرب و در معنای مصطلحِ‬
‫ادبی‪ ،‬سنت گرايی به قرون وسطی اطالق شده و دامنه آن تا پايان عصر‬
‫رنسانس (قرن هفدهم) امتداد میيابد‪ .‬در واقع میتوان اينگونه قلمداد کرد‬
‫که آغازِ عصر روشنگری در اواخر قرن هفدهم‪ ،‬پايان دوران سنتگرايی در‬
‫اروپا بود‪.‬‬
‫ت‬
‫ع سنتگرا دارای خصوصیا ِ‬ ‫در تعريف جامعهشناسی نوين‪ ،‬جوام ِ‬
‫مشخصی هستند که مهمترينِ آن‪ ،‬نگاهِ عامة مردم به تعاون و همکاری میان‬
‫اعضای خانواده و خويشاوندان است‪ .‬در اين جوامع‪ ،‬رفاهِ عمومیِ جامعه برای‬
‫ع سنتی‪ ،‬بیشتر قومگرا هستند و‬ ‫افراد‪ ،‬اهمیت چندانی ندارد‪ .‬درواقع جوام ِ‬
‫ت جامعةجهانی در میان آنها‬ ‫ت به پیشرف ِ‬‫ايدة جهانوطنی و نگاهِ بلندمد ْ‬
‫ديده نمیشود‪ .‬از ديگر مشخصههای مهمِ جوامع سنتگرا‪ ،‬يکی آن است که‬
‫بشريت بهعنوان عنصری در دل طبیعت‪ ،‬بخشی از طبیعت و مقهورِ آن‬
‫شمرده میشود و ديگر آنکه عمدهدغدغة فکریِ ساکنانِ جوامعِ سنتگرا‪ ،‬بر‬
‫مبنای خرافات و اوراد و باور به ماوراءالطبیعه شکلگرفته و ايمان بر خِرَد‪،‬‬
‫ارجحیت دارد‪.‬‬
‫در نقطة مقابل‪ ،‬عبارت مدرنیسم را معموال با تصويری از جامعة صنعتی‪،‬‬
‫ن عصرِ مدرن‪ ،‬اختالف‬ ‫معرفی میکنند‪ .‬در غرب‪ ،‬در ارتباط با آغاز و پايا ِ‬
‫نظرهايی وجود دارد‪ .‬با اينحال با توجه به دادههای تاريخی‪ ،‬آغاز مدرنیسم را‬
‫میتوان به صورت تقريبی در اواخر رنسانس‪ ،‬تعالی آن را همزمان با انقالب‬
‫صنعتی در قرن هجده و پايان آن را با پايان جنگجهانی دوم در قرن بیستم‬
‫مرزبندی کرد‪.‬‬
‫اساسِ مدرنیسم بر پاية خِرَ ِد انسانی شکل گرفت‪ .‬درواقع مدرنیسم‪،‬‬

‫سبکی از انديشه است‪ .‬خِرَدباوری و تالش برای تجزيه و تحلیلِ مسائل‪ ،‬باعث‬
‫گرديد تا انسانِ مدرن‪ ،‬جبرگرايی و رضايت به قضا و قدر را رها کرده و برای‬
‫ت دستيابی به‬ ‫عبور از بحرانها‪ ،‬با تکیه بر هوش و عقلِ خويش‪ ،‬در جه ِ‬
‫راهحلهای اساسی‪ ،‬کوشش نمايد‪ .‬لذا مدرنیسم‪ ،‬جريانی فکری در معنای‬
‫ی انسان از دانش‪ ،‬فناوری و توانايیهای تجربیِ خود‪ ،‬برای‬ ‫استفاده و بهرهگیر ِ‬
‫ش مدرنیسم در غرب را‬ ‫ط پیرامون میباشد و پیداي ِ‬ ‫بهبود و دگرگونیِ محی ِ‬
‫بايستی واکنشی بر ضد سنتگرايی و سلطة کلیسا دانست‪ .‬با پیدايش و‬
‫ن مدرن که دکارت‬ ‫ب اومانیسم و سوژة انسا ِ‬ ‫همهگیریِ اين جنبش‪ ،‬مکت ِ‬
‫پیشتر آن را مطرح نمود‪ ،‬جايگزين آندسته از باورهای سنتی گرديد که‬
‫محوريتِ آن حولِ کلیسا خالصه میشد‪ .‬با اينحال به طور معمول‪ ،‬آغا ِز‬
‫ی کانت تعريف میکنند‪ .‬يعنی‬ ‫ت انقالب ِ‬
‫ی عصرِ مدرنیته را با ارائة نظريا ِ‬ ‫رسم ِ‬
‫درست از زمانی که پیشرفتِ فناوری و گستردهشدنِ دانشِ جهانی‪ ،‬بهمرور‬
‫خرافات و باور به افسانههای کهن را از جامعة غربی زدود‪ .‬از اينزمان‪،‬‬
‫ی تما ِم فعالیتها‬
‫انسانمحوری و باور به انديشة قدرتمن ِد انسانی‪ ،‬به وجهة اصل ِ‬
‫و جنبشها تبديل گرديد و خِرَدگرايی‪ ،‬کانون همة دغدغههای جامعة مدرن‬
‫قرار گرفت‪.‬‬
‫ن فرهنگیِ جامعة‬ ‫ن انسان در کانونِ فلسفة مدرنیسم‪ ،‬بنیا ِ‬ ‫با قرارگرفت ِ‬
‫ت ديگر اکتسابی بود نه الهامی و‬ ‫غربی نیز از ريشه دگرگون شد‪ .‬اکنون حقیق ْ‬
‫جامعة نوين دريافت که پیشرفتِ بشر با کار و کوشش و اختراع و آزمايش و‬
‫تفک ِر علمی بدست میآيد نه از راه رياضتکشیدن و زُهدگرايی‪ .‬ناسوت و‬
‫الهوت و ملکوت و جبروت در فلسفة مدرن جايی نداشت و سکوالريسم‪ ،‬پايه‬
‫ل کیمیاگری به شیمی‪،‬‬ ‫س قلمروِ فلسفة جديد‪ ،‬تعیین گرديد‪ .‬تبدي ِ‬ ‫و اسا ِ‬
‫ش کلینیك و بیمارستان بهجای شفاخانه و مراجعه به پزشك بهجای‬ ‫پیداي ِ‬
‫ت دنیای جديد و‬ ‫ساحر و جادوگر و دعانويس‪ ،‬از مهمترين محصوال ِ‬
‫مدرنیزاسیون شده بود‪.‬‬
‫جدای از اين موارد‪ ،‬با مدرنیسم‪ ،‬اقتصاد نیز متحول گرديد‪ .‬فئودالیس ِم‬
‫ش‬ ‫گذشته‪ ،‬جای خود را به اقتصا ِد مدرن داد و زن بهطور جدی‪ ،‬به عنوان بخ ِ‬
‫مهمی از جامعه‪ ،‬وارد عرصة اقتصاد شد‪ .‬حتی در عرصة هنر نیز‪ ،‬مدرنیسم‬
‫شروع به تخطئة هرآنچه از گذشته باقی مانده بود‪ ،‬نمود و میکوشید تمامِ‬
‫ذوق و استعدادهای بشری در عرصة هنر را با ابزار خِرَد‪ ،‬از نو بسازد‪ .‬حاال‬
‫ديگر هنرِ نوين‪ ،‬بهصراحت حتی ايدئولوژیِ رئالیسم را رد میکرد و‬
‫مفهومگرايی را پیشه میگرفت‪ .‬دنیای مدرن‪ ،‬هرآنچه که از جامعه‬
‫سنتگرای سابق برجای مانده بود را با نگاهی توام با استهزا و طنزی‬
‫سخرهآمیز مینگريست و سرانجام همین نگاهِ انعطافناپذير بود که عصر‬
‫ن خود نزديك کرد‪.‬‬ ‫مدرنیته را به پايا ِ‬
‫ل مدرنیته قرار داشت‪ ،‬به‬ ‫مدرنیسم با هرچیزی که در تعارض با اصو ِ‬
‫مبارزه می پرداخت‪ .‬پیروان اين مکتب‪ ،‬از همان آغازِ پیدايش‪ ،‬با تمام‬
‫سنتهای اخالقی‪ ،‬مذهبی و فرهنگی ‪-‬ولو آنکه بسیاری از اين سنتها‬
‫میتوانست مفید باشد‪ -‬گالويز شدند‪ .‬بر همین مبنا‪ ،‬طولی نکشید که‬
‫روشنفکران دريافتند اين جنبشِ فراگیر‪ ،‬به بنبست رسیده است‪ .‬آنها‬
‫گسترش فقرِ جهانی‪ ،‬استعمار و استثمارِ جهانسوم و وقوع دو جنگجهانی را‬
‫ی مدرنیسم میدانستند‪ .‬نیچه در انتقاد از مدرنیسم‬ ‫ی افراط ِ‬
‫از اثرات عقلگراي ِ‬
‫ی کانت‪ ،‬ساير احساسات و غرايزِ‬ ‫نوشت‪« :‬بشر با تکیه بر خِرَدگرايیِ پیشنهاد ِ‬
‫ی انسانی را ناديده گرفت و محصول اين خِرَدگرايیِ صرف و افراطی‪،‬‬ ‫طبیع ِ‬
‫ی‬ ‫جنگ بود و ويرانی و فقر‪ ».‬بدينترتیب‪ ،‬طولی نکشید که انديشمندان‪ ،‬در پ ِ‬
‫عبور از مدرنیسم‪ ،‬آغا ِز عصر پستمدرنیسم را مطرح کردند‪.‬‬
‫در تعريفِ ادبی‪ ،‬پستمدرنیسم را با تصويری از جامعة فراصنعتی‬
‫بهنمايش میگذارند‪ .‬اين مکتب در قرن بیستم آغاز شد و در نیمةدومِ آن‪،‬‬
‫اوج گرفت‪ .‬دراصل‪ ،‬پستمدرنیسم عصیانی است همهگیر در واکنش به‬
‫ت گستردهای است‬ ‫مدرنیتة متعصب و کورکورانه‪ .‬پستمدرنیسم‪ ،‬سی ِر تحوال ِ‬
‫که بهصورتِ نگرشی انتقادی به فلسفه‪ ،‬معماری‪ ،‬هنر‪ ،‬ادبیات و فرهنگِ‬
‫مدرنیسم شکل گرفت‪ .‬در يك کالم‪ ،‬پستمدرنیسم‪ ،‬مدرنیتهای ديگر است‬
‫که به مدرنیتة پیشین‪ ،‬با نگاهینو نظر میافکند‪ .‬پستمدرنیستها نگرشِ‬
‫نفیکننده و انتقادی مدرنیسم به سنتگرايی را اينبار در قبالِ خودِ مدرنیسم‬
‫بهکار بردند‪.‬‬
‫به اعتقاد پستمدرنیستها‪ ،‬نبايد بشريت را آنگونه که مدرنیستها‬
‫معتقد بودند‪ ،‬محدود به افکار و ابزارهای دوران مدرنیسم نمود‪ ،‬بلکه بايستی‬
‫از ويژگیهای ادوارِ گذشته و دوران باستان نیز استفاده کرد‪.‬‬

‫پستمدرنیستها فرهنگ و معنويتِ گذشته را همچون منابعِ خامی‬
‫میدانستند که بايد از آنها برای رش ِد بشرِ مدرن‪ ،‬نهايتِ استفاده را برد‪ .‬با‬
‫ن آرای مدرنیسم‪ ،‬در کنا ِر‬ ‫همین تفکر بود که پستمدرنیسم وارو ِ‬
‫گرامیداشتِ خِرَد‪ ،‬به برخی سنتها و آدابورسومهای غیرخرافیِ بومی نیز‬
‫توجه نمود‪ .‬پستمدرنیستها بر اين باورند که انسانِ مدرن همچون اسالفِ‬
‫سنتیاش‪ ،‬در کنارِ عقل و خِرَد‪ ،‬نیازمندِ توجه به روح و سنتها و معنويات‬
‫است‪.‬‬
‫مهمترين مشخصة اين مکتب‪ ،‬فقدانِ هرگونه سلسلهمراتبِ منظم و‬
‫اصولِ سازمانيافته در نگرش به تمامِ مکاتبِ فرهنگی و فکری و هنری و‬
‫ن‬ ‫فلسفی است‪ .‬بنابراين پستمدرنیسم‪ ،‬جنبشی طوفانی برای درهمپیچید ِ‬
‫هرنوع نظم و انضباطِ ازپیشتعیینشدهای است و به همین دلیل مکتبی‬
‫پیچیده و مملو از ابهامات و تناقضهاست‪.‬‬
‫ن صنعتی‪ ،‬از‬ ‫متولیان مکتب پست مدرنیسم معتقد بودند که جوامعِ مدر ِ‬
‫صنعت در جهتِ بهرهکشی و استثمارِ نوينِ اقشارِ ضعیفتر‪ ،‬در زير چادر‬
‫ل‬ ‫تکنولوژیها و فناوریهای تازه‪ ،‬سواستفاده میکنند و خود مشغو ِ‬
‫مصرفگرايی و فراغت شدهاند‪ :‬بردهداریِ نوين! باری پستمدرنیسم برای‬
‫ايستادن در مقابل مدرنیسم‪ ،‬آنچنان بهسختی نیافتاد‪ .‬عدمِقطعیت‪ ،‬ابهام و‬
‫چندوجهی بودنِ تفکرِ پستمدرنیستی‪ ،‬بهسرعت توانست «مدرنیس ِم در مسیرِ‬
‫افراط قرار گرفته» را به زانو درآورد!‬
‫ن قالبهای‬ ‫از مشخصههای اصلیِ پستمدرنیسم میتوان از شکست ِ‬
‫طبقاتی؛ چه در رويکردهای جامعهشناختی و چه در مباحث ادبی و فلسفی و‬
‫هنری‪ ،‬عدمپايبندی به هر نوع فرم و ساختار و درهمکوبیدنِ هر آنچه که با‬
‫ل قراردادی به صورتِ قوانینِ نانوشته و غیرقابلتغییر درآمده بود‪،‬‬ ‫تکیه بر اصو ِ‬
‫نام برد‪.‬‬
‫ن قوانین و ساختا ِر مشخص‪،‬‬ ‫بهطورکلی مکتب پستمدرن‪ ،‬بهدلیل نداشت ِ‬
‫بعضا بهسختی قابل درک هستند‪ .‬با اينحال نبايد فراموش کرد که‬
‫ن‬ ‫ت پستمدرنیسم‪ ،‬همین انسجا ِم پیچیده و منظم‪ ،‬در عی ِ‬ ‫بزرگترين نقطة قو ِ‬
‫نبودِ نظمِ از پیش تعیینشده است‪.‬‬
‫خ کوتاهِ خود از میانة قرن بیستم تا امروز‪،‬‬‫پستمدرنیسم در طولِ تاري ِ‬

‫خطِ سیرِ پر پیچوخمی را فراتر از مسائل ادبی و فلسفی پیموده است‪ .‬اما در‬
‫ی اين مکتب‪ ،‬تقريبا توانسته است تا با‬
‫ن اندک‪ ،‬سرکشی و جاهطلب ِ‬ ‫همین زما ِ‬
‫گذر از مفاهیمِ بنیادی‪ ،‬کمابیش تما ِم عناص ِر علوماجتماعی و علومانسانی را‬
‫بهزيرِ پرچمِ خود بیاورد‪ .‬بهطورکلی مهمترين محورهای تفکرِ پستمدرنیستی‬
‫عبارتند از‪ :‬نفیِ خِرَدمداریِ مدرنیستی‪ ،‬نفیِ قوانینِ پذيرفتهشدة علمی و‬
‫اخالقی و اجتماعی‪ ،‬آزادی و آزادیخواهیِ بیقیدوشرط در تمام شاخصههای‬
‫زندگی و فکری‪ ،‬اعتقادِ صريح به رعايتِ همهجانبة حقوقبشر‪ ،‬ايستادگی در‬
‫جهانسوم‪ ،‬مبارزة‬
‫ِ‬ ‫ی سنتی يا نوين‪ ،‬توجهِ گسترده به‬ ‫برابر هرگونه بردهدار ِ‬
‫همهجانبه با نژادپرستی‪ ،‬حمايتِ بیقید و شرط از حقوق زنان‪ ،‬حمايت از هنر‬
‫ن غیروابسته و مستقل‪ ،‬توجه عمیق به خردهفرهنگها‪ ،‬حمايت از‬ ‫و هنرمندا ِ‬
‫حقوقِ حیوانات‪ ،‬توجه به محیطزيست‪ ،‬مخالفت با مصرفِ بیروية منابع‬
‫طبیعی و‪...‬‬
‫غزل پستمدرن‬
‫حال که به مفاهیم سنتگرايی‪ ،‬مدرنیسم و پستمدرنیسم اشراف‬
‫يافتیم‪ ،‬وقت آن است تا به موضوع اصلی اين کتاب يعنی غزلپستمدرن‬
‫بپردازيم‪.‬‬
‫غزل پستمدرن شاخهای از ادبیات پستمدرن است و ادبیات‬
‫پستمدرن نیز خود يکی از زيرشاخههای مهم مکتب پستمدرنیسم میباشد‪.‬‬
‫در نامگذاری اين هنر‪ ،‬بايستی توجه داشت که عبارت «غزل پستمدرن»‬
‫ن‬
‫درواقع نامی است که در دهة هفتاد خورشیدی و همزمان با فراگیرشد ِ‬
‫ی اين سبك در ايران‪ ،‬بهجای «شعر پستمدرن» استفاده شد‪ .‬بنابراين‬ ‫تدريج ِ‬
‫ش اول اين عبارت‪ ،‬ارتباطی با مفهومِ سنتیِ غزل در‬‫واژة «غزل» در بخ ِ‬
‫معنای مصطلح بهعنوان يك قالبِ شعری ندارد و غزل پستمدرن میتواند در‬
‫هر يك از قالبهای غزل‪ ،‬مثنوی‪ ،‬رباعی‪ ،‬شعر سپید‪ ،‬شعر نو و‪- ...‬يا حتی‬
‫ترکیبی از دو يا چند قالب شعری‪ -‬مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬در اينجا توضیح‬
‫اين نکته ضرورت دارد که برخی از فعاالن اين عرصه معتقدند که غزل‬
‫پستمدرن بايستی تنها در قالبهای شعریِ سنتی و چهارچوبدار همچون‬
‫قصیده و مثنوی بهکار برده شود‪ .‬اما اين رويکردی اشتباه است و اين وفاداری‬
‫به قالبهای کالسیك‪ ،‬در تضاد با تمام اصول پستمدرنیسم است‪ .‬چرا که‬
‫بديهیترين شاخصة پستمدرنیسم ‪-‬همانگونه که پیشتر نیز گفته شد‪-‬‬
‫عدمقطعیت و عدموفاداری به خطکشیهای از پیشتعیینشده است‪ .‬جدای‬
‫ن ناگفتههای دغدغهمند در دنیای شتابزدة امروز و خط ِر از‬ ‫از آن‪ ،‬فراگیرشد ِ‬
‫ن انديشه و محتوا در هنگامِ توقفکردن در پشتِ تابلوهای وفاداری‬ ‫دسترفت ِ‬
‫ن‬
‫به قالبها و سنتها‪ ،‬خود عاملی پیشگیرانه در مسیرِ پیشرفتِ جريا ِ‬
‫پستمدرنیسم در بازی های زبانی و شعر است‪ .‬بنابراين بايد توجه داشت که‬
‫غزل پستمدرن‪ ،‬در تما ِم قالبهای شعری‪ ،‬قابل استفاده است و به بیان‬
‫سادهتر‪ ،‬میتوان در کنار قالبهای سنتی و کالسیك‪ ،‬از قالبهای شعری‬
‫ی‬‫مدرن (نظیر شعر نو و شعر سپید) نیز در شرايطی که محتوای آنها حاو ِ‬
‫انديشه و درونماية پستمدرنیستی باشد‪ ،‬تحت لوای غزل پستمدرن‬
‫استفاده نمود‪1.‬‬
‫غزل پستمدرن محتوامحور است‪ .‬در اين غزل‪ ،‬شکلوشمايلِ ادبیِ‬

‫ح‬ ‫اشعار‪ ،‬تنها جنبة زيبايیشناختی دارد و مهمترين دغدغة شاعر‪ ،‬بیانِ صري ِ‬
‫انديشة خود‪ ،‬در درستترين قالبهای ادبی است‪ .‬بنابراين غزلسُرای‬
‫پستمدرنیست‪ ،‬برای بیانِ انديشه و افکا ِر خود‪ ،‬میتواند بهترين قالب‬
‫کالسیك يا مدرن‪( 2‬يا تلفیقی از قالبهای ادبی) را برگزيند‪ .‬رعايت وزن در‬
‫غزل پستمدرن ‪-‬در صورتی که شاعر از قالبهای کالسیك استفاده کند‪-‬‬
‫برای جنبة زيبايیِ کالمِ شاعر‪ ،‬امری ضروری است‪ .‬با اينحال بهدلیل همان‬
‫ل‬ ‫مبحثِ عدمقطعیت در جريان پستمدرنیسم‪ ،‬وفاداریِ دقیق به اصو ِ‬
‫وزنهای کالسیك ‪-‬مثال رعايت موشکافانة وزن عروضی شعر‪ -‬میتواند‬
‫ت بیان دقیق تر انديشه و مقصو ِد شاعر‪ ،‬نقض شود و در اين‬‫«گاهی» در جه ِ‬
‫صورت‪ ،‬شاعر می تواند تنها به رعايت وزن هجايی اکتفا کند‪ .‬در برخی موارد‬
‫‪ -1‬مثل غزلهای «صدای زن»‪« ،‬مرد نقاش»‪« ،‬خرس قهوهای» و نمونههای مشابه ديگر در همین‬
‫کتاب‪.‬‬
‫‪ -2‬توجه داشته باشید که در اين نوشتار‪ ،‬هرکجا که صحبت از قالبهای کالسیك میشود منظور‬
‫«غزل» و «قصیده» و «مثنوی» و «رباعی» و ديگر قوالب سنتی شعر فارسی است و هرکجا که‬
‫صحبت از قالبهای مدرن میشود‪ ،‬منظور «شعر نو»‪« ،‬شعر سپید» و «شعر آزاد» است‪.‬‬
‫ل‬ ‫ن کام ِ‬
‫خاص و استثنا نیز میتوان با احتیاط‪ ،‬شکستن هجاها و درهمشکست ِ‬
‫وزن ‪-‬بهشرطِ رعايتِ آهنگینبودنِ غزل‪ -‬قطعاتی سرود‪ 1.‬اما نکتة مهم‬
‫اينجاست که اين درهمريختنِ وزنِ غزل‪ ،‬تنها در صورتِ رعايتِ ديگر‬
‫سازوکارهای شعرنويسی و تجربه و تبحرِ شاعر و تسلط او بر شعر و اصول‬
‫شعرنويسی‪ ،‬بايستی انجام شود‪ .‬يعنی اين عدمرعايت وزن و عروض در مواقع‬
‫ن‬ ‫ل نداشت ِ‬
‫لزوم‪ ،‬بايستی هوشمندانه و خودآگاه باشد نه آنکه شاعر بهدلی ِ‬
‫ن قوالب و اوزان و تخريبِ‬ ‫دانشِ کافی‪ ،‬با برچسبِ پستمدرن به زيروزِبَر کرد ِ‬
‫قواعدِ ادبی‪ ،‬اهتمام ورزد!‬
‫ديگر ويژگی مهم غزل پستمدرن‪ ،‬دگرگونی در نوعِ استفاده از قافیه‬
‫ی فارسی‪ ،‬واژگانی همچون «داغ» و «باغ» يا «لبريز» و‬ ‫است‪ .‬در شعرِ سنت ِ‬
‫«عزيز» همقافیه هستند‪ .‬استفاده از قافیه در غزل پستمدرن‪ ،‬همچون اشعار‬
‫سنتی و کالسیك می باشد اما با يك تغییر مهم‪ :‬در زبان عربی هر حرف‪،‬‬
‫دارای يك صدا و تلفظ خاص است‪ .‬مثال تلفظ حرف «س» با «ث» متفاوت‬
‫است‪ .‬اولی را به رسم مرسوم تلفظ میکنند و دومی را با نوک زبان‪ .‬اين‬
‫تفاوت تلفظ در حروف ديگر مثل «ذ» و «ض» يا «غ» و «ق» يا «هـ» و «ح»‬
‫نیز وجود دارد‪ .‬به همین خاطر‪ ،‬در شعر عرب برای مثال هیچيك از واژههای‬
‫«ناس» و «خالص» و «ثالث» به دلیل تفاوت در آوا‪ ،‬نمیتوانند با ديگری‬
‫همقافیه باشند‪ .‬با پروا بهاينکه قواع ِد شعرِ فارسی‪ ،‬برگرفته از قواعدِ شع ِر‬
‫عربی است‪ ،‬در اشعارِ سنتیِ فارسی نیز اين قاعده بههمانگونه که در شعرِ‬
‫عرب استفاده میشود‪ ،‬همواره رعايت گرديده است‪ .‬باری‪ ،‬غزل پستمدرن‬
‫اين قاعده را درهمشکسته و معتقد است‪ ،‬از آنجايیکه ‪-‬منباب مثال‪-‬‬
‫حروف «س» و «ص» و «ث» در زبان فارسی همه به يكشکل تلفظ‬
‫ن منتهی به‬ ‫میشوند‪ ،‬پس میتوان همه را يك حرف واحد فرض کرده و واژگا ِ‬
‫آنها را همقافیه دانست‪ .‬بنابراين واژههايی مثل «اساس» و «اشخاص» و‬
‫«میراث» میتوانند همقافیه باشند‪ .‬اين کارکرد‪ ،‬در میان ديگر حروف همصدا‬
‫‪ -1‬برای نمونه بنگريد به غزل «حرف مفت» در همین کتاب که با تکنیكِ شکستنِ وزن عروضی و‬
‫هجايی با رعايت آهنگین بودنِ شعر‪ ،‬سروده شده و درواقع تلفیقی از دو قالب «غزل» و «شعر نو»‬
‫است‪.‬‬
‫نیز کاربرد دارد‪ .‬مثال «االغ» با «اجاق»‪« ،‬لذيذ» با «مريض»‪« ،‬کوه» با «روح»‬
‫و «سقوط» با «سکوت» همقافیه هستند‪1.‬‬
‫ويژگی بعدیِ غزل پستمدرن‪ ،‬عدم وابستگی به زبانِ ادبی است‪ .‬يعنی‬
‫ت کوچهبازاری و‬ ‫در اين شعر‪ ،‬می توان بنا بر سلیقه و انديشة شاعر‪ ،‬از ادبیا ِ‬
‫ن فرهنگی ‪-‬يا حتی بهجای آن‪ -‬استفاده کرد‪2.‬‬ ‫ت سنگی ِ‬
‫عامیانه در کنار ادبیا ِ‬
‫ولی در اين جا نیز الزم به توضیح است که استفاده از ادبیات عامیانه بايستی‬
‫بنا بر تجربه و دانشِ شاعر باشد‪ ،‬نه آنکه بهدلیل بیسوادی و ناآشنايیِ شاعر‬
‫با ادبیات‪ ،‬دستاندازی باشد برای توجیهِ کمبودِ دانشِ شاعر!‬
‫جدای از موارد باال‪ ،‬استفاده از انواع صنايع ادبی نظیر تشبیه و تضمین و‬
‫ظ نوعِ کارکردِ ادبی‪ ،‬همانند شعرِ سنتی‬ ‫استعاره و‪ ...‬در غزل پستمدرن‪ ،‬بهلحا ِ‬
‫‪3‬‬
‫است‪.‬‬
‫اما مواردی که تا اينجا توضیح داده شد‪ ،‬خصوصیات ساختاری‪ ،‬ادبی و‬
‫ت ديگر‬ ‫نگارشی غزل پستمدرن بودند که کلیاتِ آن برگرفته از کلیا ِ‬
‫سبكهای شعرِ فارسی است؛ با اين تفاوت که با دگرگونی در برخی قوانینِ‬
‫دستوپاگیرِ سنتی‪ ،‬دستِ شاعر را بهنفعِ ارائة دقیقترِ محتوای انديشهاش باز‬
‫گذاشته است‪ .‬اما همان گونه که در آغازِ اين بخش نیز گفته شد‪ ،‬ادبیات‬
‫ی غزل پستمدرن با شعر کالسیك‬ ‫پستمدرن محتوامحور است و تفاوت اصل ِ‬
‫نیز در متفاوت بودنِ محتوای آن است که اکنون به آن خواهیم پرداخت‪.‬‬
‫يکی از مهمترين تکنیكها و شاخصههای پستمدرنیسم به لحاظ‬
‫درون مايه و محتوا‪ ،‬کشیدنِ پای مخاطب به درونِ بازی است! در ادبیاتِ‬
‫کالسیك‪ ،‬معموال خالق اثر در متنِ بازی قرار دارد و مخاطب در حاشیه‬
‫نشسته و تنها با مطالعة اثر‪ ،‬از هرآنچه که نويسنده برای او مهیا کرده است‬
‫بهرهبرداری می کند‪ .‬يك لقمة آماده که نويسنده‪ ،‬در دهان مخاطب گذاشته و‬
‫‪ -1‬نمونة اين شیوه از قافیهسازی در اين کتاب بسیار بهکار برده شده است‪ .‬برای مثال پاره دوم از‬
‫غزل «بغض شعر» را مشاهده کنید‪.‬‬
‫‪ -2‬نمونة اين تکنیك را در بیت دوم از غزل «موتزارت» در همین کتاب میتوانید مشاهده کنید‪.‬‬
‫ی عملی” با کارکر ِد انوا ِع صنايع ادبی در شعر سنتی با نگاهی بر غزلیات حافظ‪ ،‬به‬‫‪ -3‬برای ”آشناي ِ‬
‫فصل دوم از کتاب ديگر من با نام «چنین گفت حافظ» مراجعه کنید‪.‬‬
‫(چنین گفت حافظ‪ ،‬بهمن انصاری ‪ ،1397 ،‬تهران‪ :‬انتشارات آرون‪).‬‬
‫مخاطب تنها بايستی آن را قورت بدهد! اما در ادبیات پستمدرن‪ ،‬اوضاع‬

‫کامال متفاوت است‪ .‬در اينجا سعی نگارنده بر اين است تا مطالبِ ذهن خود‬
‫را در رشته هايی از ابهام و ايهام و به صورت چندوجهی در هم تنیده و‬
‫ن اسرارآمیز پنهان سازد که‬ ‫بهگونه ای فلسفة فکریِ خود را در البالی واژگا ِ‬
‫مخاطب با توجه به تجربه و کششِ ذهنی خود به برداشتهای گوناگونی از‬
‫متن دست يابد‪ .‬برای رسیدن به اينمنظور‪ ،‬آفرينندة اثر بايستی با از هم‬
‫ن‬
‫گسیختنِ روايتها و ايجادِ تناقضهای پیدرپی و از بین بردنِ مرزِ میا ِ‬
‫ل واژگان‪ ،‬اصل مطلب را در گرد‬ ‫ن موضوع در د ِ‬‫حقیقت و وَهم و شناور ساخت ِ‬
‫و غباری از ظِنّ و شكّ‪ ،‬مخفی سازد‪ 1.‬درواقع در ادبیات پستمدرن‪ ،‬مخاطب‬
‫ش مهمی از بازی‪،‬‬ ‫ديگر تنها يك مصرفکنندة صرف نیست‪ ،‬بلکه بهعنوانِ بخ ِ‬
‫بايستی با توجه به دانش و تجربة خود‪ ،‬بکوشد تا مطلب را در قلمروِ‬
‫ن آن را کشف نمايد‪ .‬پس در‬ ‫هرمنوتیك‪ ،‬تفسیر و تاويل کرده و زوايای پنها ِ‬
‫اينجا برای مخاطب‪ ،‬ديگر خبری از لقمة آماده نیست! بنابراين در غزل‬
‫پستمدرن‪ ،‬شاعر می کوشد تا با کمكِ فنونی چون استعاره و ايهام و بهتصوير‬
‫کشیدنِ روايتِ خود در غباری از ابهامات و پیچیدنِ منظور در هالهای از‬
‫معانیِ رمزآلود‪ ،‬تفک ِر خود را در البالی واژگان و احتماالت و بازیهای زبانی‬
‫پنهان کرده و مخاطب را وادار به تفکر و نتیجهگیری نمايد‪ .‬هرچند که در‬
‫اينجا بايد مواظب بود تا شعر از چندمبنايی‪ ،‬به ابتذال و بیمعنايی سوق پیدا‬
‫نکند‪.‬‬
‫يکی ديگر از تکنیكهای غزل پستمدرن‪ ،‬استفادة درست از اصوات و‬
‫بهرهگیریِ شجاعانه از عبارات است‪ .‬برخالف شعر کالسیك که تکیة اصلیِ آن‬
‫بر پاية زبانِ نوشتار است‪ ،‬غزل پستمدرن تلفیقِ حساس و ظريفی است از‬
‫‪ -1‬نمونة استفاده از اين شگردها در تقريبا تمام غزلهای اين کتاب قابلمشاهده است‪ .‬همچنین‬
‫میتوانید نمونة استفادة دقیق و درست از اين تکنیك در داستاننويسی را نیز در رمان «مسلخ روح»‬
‫ن فارسی میباشد که در نگارش آن تمام اصول پستمدرنیسم‬ ‫مشاهده کنید‪ .‬اين رمان تنها رما ِ‬
‫رعايت شده و نمونة کامل يك اثر تماما پستمدرنیستی است‪.‬‬
‫(مسلخ روح‪ ،‬بهمن انصاری‪ ،‬تهران‪ ،‬چاپ اول‪ ،‬انتشارات منشورسمیر‪ 1394 ،‬و چاپ دوم‪ ،‬انتشارات‬
‫الکترونیك سايهها‪).1397 ،‬‬
‫زبانِ گفتار و نوشتار‪ .‬در اينجا شاعر به هماناندازهای که به واژگان و کلمات‬

‫اهمیت می دهد‪ ،‬به اصوات نیز توجه دارد‪ .‬چنین است که در غزل پستمدرن‬
‫میتوان برخی از صداهای موجود در طبیعت را نیز در قالب حروف و واژگان‬
‫بهکار برد ‪ 1.‬نکتة ديگر در اين بخش استفادة درست از صنعت واجآرايی است‪.‬‬
‫واجآرايی از صنايع ادبی مهم در جهت بازیهای زبانی در ادبیات منظوم و‬
‫منثور است‪ ،‬و از ابزارهای پرکاربرد در غزل پستمدرن میباشد‪ 2.‬همچنین‬
‫شاعر پستمدرنیست بايستی در استفاده از ابزارهای موجود (واژگان) برای‬
‫خلقِ دقیقترين عبارات خود‪ ،‬جسور باشد‪ .‬سانسور در غزل پستمدرن‬
‫معنايی ندارد و استفادة صريحِ شاعر از بهترين واژگانی که بهکاملترين‬
‫شکلممکن بتواند منظور او را برساند –حتی در مواردی استثنا‪ ،‬استفاده از‬‫ِ‬
‫واژگانی خارج از خطکشیهای معمولِ عرف و ادب‪ -‬امری ضروری است‪ .‬اما‬
‫در اينجا نیز باز بايد تاکید کرد که اين نوع گفتار بايستی حسابشده و از‬
‫روی تجربه باشد‪ .‬چرا که ديده شده برخی از ‪-‬بهاصطالح‪ -‬شاعرانِ جديد‪،‬‬
‫ط ابیاتِ بیمايه و بیمحتوا را در زير عنوان «تکنیکی از غزل‬‫فحاشی در وس ِ‬
‫پستمدرن»‪ ،‬توجیه میکنند!‬
‫ك تصويرسازی است‪ .‬اصوال‬ ‫ديگر ويژگی مه ِم غزل پستمدرن‪ ،‬تکنی ِ‬
‫تصويرسازیِ جريانِ روايت در غزل پستمدرن ‪-‬بهمانند رماننويسی و‬
‫داستاننويسی در ادبیات پستمدرن‪ -‬اغلب دارای ظاهری نامانوس است‪.‬‬
‫ت بهنظم کشیده شده در اين غزل‪ ،‬در عین‬ ‫معموال درونمايه و محتوای روايا ِ‬
‫آنکه دارای ماهیتی رئال‪ ،‬واقعی و برآمده از حقايقِ در متنِ جامعه هستند‪،‬‬
‫اما اين حقايق‪ ،‬اغلب بهصورت سورئال و فراواقعی روايت میشوند‪.‬‬
‫تصويرسازیِ فضاها در ادبیات پستمدرن‪ ،‬تاحدودی بهصورت اسکیزوفرنی و‬
‫ع‬
‫روانپريشانه است و نويسنده میکوشد تا با ديدی جنونآمیز و مسخره‪ ،‬وقاي ِ‬
‫اطراف را در قالبِ اثر ِخود‪ ،‬تصويرسازی کند‪ 3.‬همچنین تبديلِ راویِ روايت از‬
‫اولشخص به سومشخص و بالعکس ‪-‬در بزنگاههای روايت‪ -‬امری است که‬
‫‪ -1‬مثال بنگريد به غزل «خشخش» در همین کتاب‪.‬‬

‫‪ -2‬نمونة درستِ استفاده از اين تکنیك را در غزل «سگخور» مشاهده کنید‪.‬‬
‫‪ -3‬به غزل «پايان اسفناک ما‪ »...‬بنگريد‪.‬‬
‫اگر با دقت و بهدرستی انجام شود‪ ،‬در جذابیت اثر بسیار موثر است‪ 1.‬بخشی‬
‫ديگر از تکنیكِ تصويرسازی‪ ،‬ناتمام ماندنِ تعمدی روايت با صالحديدِ خالق‬
‫اثر است‪ .‬اين ناتمام ماندن میتواند به چند صورت باشد‪ .‬مرسومترين آن‬
‫ن موضوع و جلوگیری از جمعبندی پايانی است تا مخاطب‬ ‫ناتمام گذاشت ِ‬
‫ن ماجرا را در ذهن خود و با سلیقة خود رقم بزند‪ .‬از انواعِ ديگری اين‬ ‫پايا ِ‬
‫ناتمامگذاری‪ ،‬يکی استفاده از واژگان نصفه و ديگری حذف فعل ‪-‬يا در برخی‬
‫موارد فاعل‪ -‬و ناقص رها کردنِ بیت يا مصرع است‪2.‬‬
‫از ديگر تکنیكهای غزل پستمدرن‪ ،‬شکستنِ ظرف زمان و مکان است‪.‬‬
‫شاعر میتواند ‪-‬در صورت داشتنِ دانش و تجربة کافی و تسلط بر شعر‪ -‬برای‬
‫پیچیدهکردنِ موضوع و درگیر کردن ذهن مخاطب‪ ،‬ظرف مکان و زمان را‬
‫شکسته و روايت خود را مدام در مکانهای گوناگون و در زمانهای‬
‫«گذشته» و «اکنون» و «آينده»‪ ،‬شناور سازد‪ 3.‬همچنین مورد ديگر‪ ،‬تلفیق‬
‫روايتهای گوناگونی است که در ظاهر هیچارتباطی به يکديگر ندارند اما با‬
‫قرارگرفتن اين خُردهروايت ها در کنار هم‪ ،‬به يك مفهوم واحد رسیده و يك‬
‫روايت کامل را میسازند‪4.‬‬
‫در کل‪ ،‬مجموعِ شاخصهها و تکنیكهای غزل پستمدرن‪ ،‬در جهت‬

‫شکستنِ شالودهها و بنیانهای همیشهرعايتشده در شعرِ سنتی برای‬
‫رساندنِ دقیقترِ انديشة شاعر‪ ،‬ايجاد شدهاند‪ .‬خالصة مهمترين تکنیكهايی‬
‫که در سطور قبلی‪ ،‬مفصال توضیح داده شد از اين قرار است‪ :‬از هم‬
‫ن حقیقت و وهم و شناور‬ ‫گسیختگی در روايات‪ ،‬تناقض‪ ،‬عد ِم وجودِ مرز میا ِ‬
‫ی وزن‬ ‫بودن موضوع‪ ،‬تصويرسازیِ پريشان‪ ،‬تمرکز بر اصوات‪ ،‬شکستگیِ تعمد ِ‬
‫ل راویِ روايت از اولشخص به سومشخص و بالعکس‪،‬‬ ‫و فرم و ساختار‪ ،‬تبدي ِ‬
‫‪ -1‬مثال در بخش پايان از غزل «نحسی سیزده»‪ ،‬راوی در اين مصرع‪« :‬بانو‪ ،‬يگانه حوّای من‪ ،‬آدمت‬
‫کجاست؟» در جايگاه اولشخص ظاهر شده اما بالفاصله در مصرع بعدی‪« :‬اين بار من جای تو اين‬
‫سیب را خورده است» در جايگاه سومشخص قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ -2‬نمونه های اين تکنیك را به وفور در اين کتاب مشاهده خواهید کرد‪ .‬مثال به غزل «بايد کنی‬
‫باور» يا به پارة آخر از شعر «پرواز تا مريخ» نگاه کنید‪.‬‬
‫‪ -3‬يکی از نمونههای اين تکنیك در اين کتاب‪ ،‬غزل «خالهزنگها» میباشد‪.‬‬
‫‪ -4‬بنگريد به غزل «سردرد مرموز»‪.‬‬
‫عدم قطعیت و احتمالیبودنِ معنا‪ ،‬چندوجهی بودن و باز بودن شعر و اختیا ِر‬
‫مخاطب در نتیجه گیری‪ ،‬ناتمام ماندنِ روايت با صالحديدِ شاعر‪ ،‬عدم ثبات و‬
‫پیشبینیناپذيریِ روايات‪ ،‬آشفتگی و بینظمیِ توام با نظم(!)‪ ،‬ايجاد‬
‫تقارنهای عجیب و دور از هم در کنار يکديگر‪ ،‬ساختارِ نامتمرکز و‬
‫ی ادبی‪ ،‬بهرهگیری از اصوات‪ ،‬صراحت‬ ‫نامتجانس‪ ،‬عد ِم رعايتِ قراردادهای سنت ِ‬
‫شاعر و جسارت در کالم‪ ،‬هیچ انگاری‪ ،‬نگاه فکاهی و توام با طنز و ريشخند به‬
‫قوانین‪ ،‬گرايشِ شديد به بازیهای کالمی و بازیهای زبانی‪ ،‬تکرار و تسلسل‪،‬‬
‫دو پهلو و حتی چند پهلو بودن روايت‪ ،‬شکستن ظرف زمان و مکان و‪1...‬‬
‫سخن را کوتاه میکنم چرا که درمورد پستمدرنیسم میتوان تا ابد‬

‫سخن راند‪ .‬اين جنبش از تمام جهات دارای شاخهها و پیچیدگیهای‬
‫بسیاری است که میتواند تا بینهايت امتداد يابد‪ .‬در خاتمه بايد يكبار ديگر‬
‫تاکید شود که غزل پستمدرن‪ ،‬يك قالب شعری نیست‪ .‬بلکه سبکی از‬
‫ادبیات جديد است که با ترکیب و تغییرِ ساختارهای همیشهرعايتشده‪،‬‬
‫کوشیده است تا تیمی متشکل از شاعر و مخاطب تشکیل داده و به بیان‬
‫انديشهها و دغدغههای دنیای مدرن‪ ،‬بپردازد‪ .‬تفاوت اصلی غزل پستمدرن با‬
‫شعر کالسیك‪ ،‬در محتواست نه ساختار‪ .‬ساختار غزل پستمدرن میتواند‬
‫شبیه به قالبهای شعر کالسیك يا مدرن يا ترکیبی از آنها باشد و شاعر‬
‫ی‬ ‫مختار است که به قوانین قبلی احترام بگذارد يا به فراخورِ صالحديدِ حرفها ِ‬
‫خود‪ ،‬از برخی از آنها بگذرد‪ .‬اما اين محتواست که میتواند تعیین کند آيا‬
‫قطعهشع ِر سرودهشده‪ ،‬پستمدرن است يا نیست و درواقع‪ ،‬جنبههای‬
‫پستمدرنیستیِ اشعار در درونماية شعر پنهان شده است‪ .‬مولفههايی که در‬
‫اين مقاله به تفصیل بیان شد‪ ،‬تکنیكهايی محتوايی هستند که شاعر‬
‫پستمدرنیست در صورت تسلط بر آنها‪ ،‬میتواند آثاری خلق نمايد که تاريخ‬
‫آيندة بشريت‪ ،‬بهنشانة احترام در مقابل آن ايستاده و کاله از سر بردارد‪.‬‬
‫‪ -1‬اين تکنیكها فقط مختص به غزل پستمدرن نیست و در شاخههای ديگر ادبیات پستمدرن‬
‫نیز رعايت میشود‪ .‬مثال کارکردِ درست و حرفهایِ تمام اين موارد در حوزة داستاننويسی را در رمان‬
‫من با عنوان «مسلخ روح» که پیشتر نیز معرفی گرديد‪ ،‬و يا داستانهای کوتاهی که در کتاب‬
‫«سرزمین جذامیها» منتشر کردهام‪ ،‬میتوانید مشاهده کنید‪.‬‬
‫(سرزمین جذامیها‪ ،‬بهمن انصاری ‪ ،1398 ،‬تهران‪ :‬انتشارات آرون‪).‬‬
‫س‬ ‫ی‬
‫رگد م‬‫ن‬ ‫ک‬
‫پس‬
‫غ زل ت مدرن‬
‫غروب جمعه‬
‫ِ‬
‫شبانههای تو را‪ ،‬من مُـوقَّـتـی بودم‬ ‫ت شعر از کتابهای فروغ‬

‫شبیه هجر ِ‬
‫شبیه هرشبِ تو ‪ ،‬سرد و لعنتی بودم‬ ‫شبیه هرشبِ من‪ ،‬سرد و لعنتی بودی‬
‫شبیه کابوست‪ ،‬در شبانههای لَـزِج‬ ‫شبیه هرشبِ من‪ ،‬شاعریکهمیترسید‬

‫شبیه خاطرههايت ‪ ،‬مدام و تلخ و سِمِج‬ ‫ب يکـشـنبه‬
‫شبیه لبخندت‪ ،‬در غُرو ِ‬
‫غروبِخاطرههايت چهتلخ و دلگیراست‬ ‫شبیه خاطرههايت‪ ،‬نبودنتقطعیاست‬

‫دوباره خاطرههايت‪ ،‬به من سرازيراست‬ ‫شبانههای تو را ‪ ،‬با غَمت فروخوردم‬
‫چکید خاطرههايت‪ ،‬دوباره تلخ و سِمِج‬ ‫ت شعر از کتابهای فروغ‬

‫شبیه هجر ِ‬
‫غروبِجمعه بخند‪ ...‬برشبانههایلَـزِج‬ ‫غروبِجمعه بخند‪ ...‬برغَمیکهبلعیدت‬
‫من نیستم دیگر‪...‬‬
‫در شهرِ سـرگشته تو را از يـادهـا بردند‪...‬‬

‫نامِ مـرا از خاطرَت‪ ،‬اين بـادهـا بردند‪...‬‬
‫دسـت تو را از دسـتهايم‪[ ...‬آه از دوری]‬
‫میخواهمت‪ ،‬میخواهمت‪ ...‬اما تو مجبوری‪...‬‬
‫اين حادثه از بیخوبُن افسوس‪ ،‬مسموم است‬
‫اين غولِ افسرده در اين فرياد‪ ،‬مـغموم است‬
‫غولی که يك شب در تو و دنیای تو پژمرد‬
‫بـود و نـبـودش را به دست بـادهـا بسپرد‬
‫از شهرِ تو رفت و نديدی عُمقِ دردش را‬
‫شبهای بیپايان و بختِ تلخ و سـردش را‬
‫از شهرِ تو رفتم که رفتن سهمت از من بود‬
‫تقويم من درگیر در دیماه و بهمن بود‪...‬‬
‫از دور میديدم که چشمانت چه غمگین است‬
‫هی دورتر از تو‪[...‬چقدراينشعرسنگیناست]‬
‫ازدورمیديدمتورا‪ ...‬لبهات‪...‬خاموشیست‪...‬‬
‫من نیستم ديگر‪ ...‬ولیعکستدراينگوشیست‪...‬‬
‫من نیستم ديگر‪ ...‬هنوز از غـصـه لبريزی؟‬
‫من نیستم ديگر‪ ...‬برايم اشـك میريزی؟‬
‫من نیستم ديگر‪ ...‬هنوز شبها تو بیداری؟‬
‫آن چشـمهای وحشـی و معصوم را داری؟‬
‫من نیستم ديگر‪ ...‬هنوزم گنگ و بیتابی؟‬
‫شـبهای بیمـن با کتابم باز میخوابی؟‬
‫من نیستم ديگر‪ ...‬هنوز از شعرِمن مَستی؟‬
‫يـادِ من و ديـوانـهبـازیهـای من هستی؟‬
‫يـادِ من و ديـوانـهبـازیهـای بـیمـزّه‪...‬‬

‫يـادِ من و خـامـوشـیِ ناگاه‪ ،‬در لـحـظـه‪...‬‬
‫يـادِ من و انديشههای مـرگِ من با گـاز‪...‬‬
‫دستِ همیشه سـردِ من را يـاد داری بـاز؟‬
‫يـادت هنوزم هست‪ ،‬از تلخیِ آغـوشـم؟‬
‫از غُـرغُـر و بدخلقی و افکارِ مـغـشـوشـم؟‬
‫ی پوچ و مزخرفهام؟‬ ‫از بحثهای عـلـمـ ِ‬
‫از گفتگوی فـلـسـفـی‪ ،‬تاريخِ مصرفهام؟‬
‫من نیستم ديگر‪ ...‬منِ بازنده‪ ،‬بدبخت است‬
‫اين روزهای لعنتی‪ ،‬بدجـور سرسخت است‬
‫اين روزهای مسخره‪ ،‬بدجـور بـیـمار است‬
‫شبها کهتو خوابی‪ ،‬دو چشممباز‪ ،‬بیدار است‬
‫دلخسته از دیماه و بهمن‪ ،‬خسته از شبها‬
‫دلخسته از پايان و از خـامـوشـیِ لـبها‬
‫دلخسته از هر حـادثـه‪ ،‬آرام و مغمومم‪...‬‬
‫يك غولِ بیفردای بیحال و گَس و شومم‬
‫يك غولِ افسرده که در آن روزها گیر است‬
‫دلخستهازهرچیز‪ ...‬حتیاز خودشسیراست‬
‫درگیر با يك بغضِسنگین در گلو‪ ...‬بیتاب‪...‬‬
‫دورم‪ ...‬ولی با خاطراتت تا سحر‪ ...‬بیخواب‪...‬‬
‫از شهرِ تو بدجـور دورم‪ ،‬پوچ و سرگشته‪...‬‬
‫از آن زمانها دسـتِ سردم‪ ،‬سردتر گشته‪...‬‬
‫در حلقِ من فريادها خـامـوش و پژمردند‪...‬‬
‫يـادِ مرا از روزگارت‪ ،‬ديـگـران بُردند‪...‬‬
‫نحسی سیزده‬
‫گذشتم از تنِ تو‪ ،‬تا گُم شوم در خودم‬

‫من سیزدهَم‪ ،‬نحسیِ طالعِ اين رابطهام‬
‫تـاوانِ گـنـاهِ مرا تو میدهی رفیق‪...‬‬
‫من هم میانِ واژة زمستان‪ ،‬حرفِ «ت» اَم‬
‫خط میزنمت از خودم با شعر و واژهها‬
‫ب ناب‪...‬‬
‫از يا ِد تو مینوشم‪ ،‬از اين شرا ِ‬
‫اين است پايانِ بازی‪ ،‬تَهِ قصه‪ ،‬تَهِ خط‪...‬‬
‫ديگر تويی و شبِ تنهايی و قرصِ خواب‬
‫درقبرنیستهنوزاينجسدِعبوسولجوج‬
‫در اين برزخِ بودن و رفتن سردرگم است‬
‫بیگانه درمیان جماعت‪ ،‬خاموش و سُست‬
‫ل مَردم است‬
‫هر روز سوژه و نقلِ محاف ِ‬
‫بانو‪ ،‬يگانه حوّای من‪ ،‬آدمت کجاست؟‬
‫اينبارمنجایتو اينسیب را خوردهاست‬
‫بهمن‪ ...‬اين ماهِ نرسیده به نوروز و بهار‬
‫بیشك در آخرِ اين شعرِ تلخ‪ ،‬مُرده است‬
‫‪31‬‬ ‫غزل پست مدرن‬
‫خرس قهوهای‬
‫يك خرسِ قهوهایِ مخملی خريدهام‪،‬‬

‫برای دختری که ندارم‪...‬‬
‫ل رُ ِز بیرنگ‪،‬‬
‫و میچینم چند شاخهگُ ِ‬
‫برای همسری که ندارم‪...‬‬
‫و میکِشم تصويرِ تما ِم نداشتههايم را‪،‬‬
‫ن عُقدههای عفونتکردهام‪...‬‬
‫برای تسکی ِ‬
‫کاش میدانست‪،‬‬
‫که فروغِ من در خاموشی است‬
‫و سوختنم برای او؛‬
‫تا با برافروختنِ واژههای سمج در مغزم‪،‬‬
‫بسازم جهانی که هست‬
‫در اين جهانی که نیست‪...‬‬
‫سردرد مرموز‬
‫درشب‪ ،‬زنی درقعرِتاريکیفرومیرفت بغضِغلیظ و سِرتِقی سوی گلو میرفت‬

‫از مملکت‪ ،‬جمعیتی بیآبرو میرفت ازکُنجِ اينمخروبهاميكجغدِشومی رفت‬
‫فرياد زد زن‪« :‬مُردهشورِ هرچه هست و نیست‬
‫اينچیستآخر؟زندگی؟پسسهمِمندرچیست؟»‬
‫ن گريه‪ ،‬ساکت شد‬

‫درکُنجِ دفتر‪ ،‬شعر از انديشه ساقط شد يادِ تـو افتاد و میا ِ‬
‫مثل غَمِ چاپلین دوباره‪ ،‬خنده صامت شد حرفِ چَرندِ اين جماعت ‪ ،‬باز ثابت شد‬
‫ن خود قـدم میزد‬
‫بـیحـوصـلـه زن در جـهـا ِ‬
‫بـر سـرنـوشـتِ پـوچِ فـردا ‪ ،‬رنگِ غـم میزد‬
‫زن درمیانِ مُشتی عشقِسینهچاکافتاد! وحشتزده در عُمقِ فیلمِ هیچکاک افتاد‬
‫در خود فرورفت و غريبانه بهخاک افتاد از چاله خارج شد‪ ،‬به چاهِ هولناک افتاد‬
‫ن سیاهش را به روی خويش‬

‫میبسـت چشما ِ‬
‫با بُـغـضِ گیج و سِرتِقی‪ ،‬قـعـرِ گلوی خويش‬
‫يكکلّهخر با خشم‪ ،‬بر جانِ جهان افتاد بر سرنوشتِ خلق‪ ،‬باز آبِدهان افتاد!‬
‫ف جماعت در نهان افتاد از پُشتبامِ خاطره‪ ،‬زن ناگـهـان افتاد‬
‫يكزخم بر کت ِ‬
‫ن آه و اشك و جـیـغ‬
‫بـیـدار شد در شـب‪ ،‬میا ِ‬
‫میسوخت رويـايـش‪ ،‬میانِ سـوزن و تـزريـق‬
‫ل تـابـو بود‬
‫دنیا شبیه مستراحی‪ ،‬گند و بدبو بود بوسیدنِ عُشّاق‪ ،‬چیزی مث ِ‬
‫مثلِ نِیقلیان خـر و زرافـه گامبو بود! عقل و خِرَد هم ظاهرا در مغزِ يابو بود‬
‫از خود گريزان بود زن ‪ ،‬سوی لـجـن میرفت‬
‫با عـشـق ‪ ،‬در انـديـشـة يك کرگدن میرفت‬
‫سربازِ مجبور و تحمُّل‪ ،‬فحشِ سرگُرد و‪ ...‬در زيرِ پای خلق‪ ،‬گُلهايیکه پژمُرد و‪...‬‬
‫درگوشهایبیدغدغهيكسايهایمُرد و‪ ...‬همسايهاش با نعشِ او افطار را خورد و‪...‬‬
‫زن در تـکـاپـو بود و از مردم حــذر میکرد‬
‫هرشـب کنارِ تـیـغهـا فـکـرِ خـطـر میکرد‬
‫درقصّهها نعشِ چخوف‪ ،‬آرام میخنديد کافکا بهدور از خلق‪ ،‬در ابهام میخنديد‬
‫در قعرِ دوزخ‪ ،‬دانته بر فرجام‪ ،‬میخنديد يك شاعری بر چوبة اعـدام‪ ،‬میخنديد‬
‫زن خـاکِ قبرستان بهسـر میريخت هرروز و‪...‬‬
‫در گـیـجـگـاهـش داشت يكسردردِ مرموز و‪...‬‬
‫بیمار‪-‬شهرِخطخطی‪ -‬در تاول و تب بود چشمِجماعت گود و صدها ناله بر لب بود‬

‫جنگِشديدی بین گاو و مار و عقرب بود! هرروزِما شببودودر شببود و در شببود‬
‫رويـای فردا را جـهـان در فـاضـالبـش بُـرد‬
‫در قبرِ خود زن با جنون خوابید و خوابش بُـرد‬
‫باک خالی!‬
‫حبسِابدخورد ايندلمدرچشمِغمگینت يك «باکِخالیماندهام» در پُمپِبنزينت‬
‫در زيرِچشمم رفتنت شد مثلمُشتیگیج بودم دعای خیر‪ ،‬من در اوجِ نفرينت‬
‫بودمکنارت مثل فحشِزشت و ناموسی همچون کالمِ کُفر‪ ،‬الی مذهب و دينت‬
‫در قیل و قالِ خَلق‪ ،‬در بازا ِر آشـفـتـه يك جنسِبُنجُل بودهام در کُنجِويترينت‬
‫ن بُغضِ سنگینت‬
‫ل طنابِ دارِ من میشد يك عربده بودم درو ِ‬
‫دلکندنت شک ِ‬
‫يك عربده پُشتِسرت بودم‪ ،‬نفهمیدی‪ ...‬لِه شد صدای من به زيرِ چرخِماشینت‬
‫قلبت رضاخان بود و من مشروطةمُرده من ترکمانچای توام ‪ ،‬در عهدِ ننگینت‬
‫ن ِفیل ِم چاپلینت‬
‫در خندههايت در جنونم‪ ،‬گريه را کردم من غُصّه بودم در میا ِ‬
‫من غُصّه بودم‪ ،‬رفتنت را تلخ خنديدم من غُصّه بودم بینِ داد و فحش و توهینت‬
‫چشمبدبینت‬
‫ِ‬ ‫من غُصّه بودم قعرِ تو‪ ،‬حبسِابد خوردم يك «باکِخالیماندهام» در‬
‫قرنطینه‬
‫ق اين سیـنـه يك مَر ِد بیفردا‪ ،‬درونِ خود قرنطینه‬

‫يك را ِز مُرده‪ ،‬دفن در اعما ِ‬
‫ب شعر در تبعید‬
‫از ساختن تا باختن‪ ،‬لبريز در ترديد در ناکجايت‪ ،‬از غرو ِ‬
‫ل بیخرطوم‬
‫انکارِ بودن‪ ،‬غَرق در فردای نامعلوم انديشة فرجا ِم تلخِ فی ِ‬
‫تکرارِ غم‪ ...‬انکارِ غم‪ ...‬اصرار بر انکار‪ ...‬يكمُشت فعلِ بیهدف هرروز در تکرار‬
‫هرروز در تکرار‪ ،‬در اين چرخة خائن جوخه در آتش‪ ،‬دشمن و سرجوخة خائن!‬
‫ن پنکه بیحوصله از خانه و کاشانه و هر که‪...‬‬

‫گیتارِ بیسیم‪ ،‬قوری و چرخید ِ‬
‫بیحوصله از هرچه افکا ِر مريض و تلخ بیحوصله از هرچه انکارِ لذيذ و تلخ‬
‫ن چای بیحوصله از هرچهکاسب‪ ،‬جنسِ پاياپای‬

‫بیحوصله از کرگدن در استکا ِ‬
‫بیحوصله‪ ،‬پرواز تا سرگیجههای پوچ بیحوصله از بحثِ نافرجامِ میش و قوچ!‬
‫بیحوصله از ناکجايت‪ ،‬شعر و از تبعید يك مرگِ بیحاصل در آخرها‪ ،‬بالترديد‬
‫ن غم‪ ،‬پايانِ من‪ ،‬پايانِ اين َمردت‬

‫يكمرگِبیحاصلکهپاياناستبردردت پايا ِ‬
‫پايانِ بهمنماه‪ ،‬سرما‪ ،‬صبر‪ ،‬تا سی روز گـرمـای بیپايان در آغوشِ عمونوروز!‬
‫سوءظن‬
‫در اين سکوتِ پريشان‪ ،‬به باد رفته منم که دور از تو و خويشم‪ ،‬غريب در وطنم‬
‫که دور از همه‪ ،‬از خَلق و مردمانِسِمِج که غَرق در غزل و شعر و کاغذ و لجنم‬
‫و غرق در شبِتاری‪ ،‬که بیخِ ريشم بود و مَرگ را که مَکیدم‪ ،‬کنا ِر کرگدنم!‬
‫که از جنون و غَم و از سکوت‪ ،‬لبريزم که مُردهای بیسهم‪ ،‬از قبور و از کفنم‬
‫که غرق در ُشکّم‪ ،‬غرقِ حیرت و تشويش شبیهِ عشقِ تباهی‪ ،‬در استخوانِ زنم‬
‫که در غروبِغزل‪ ،‬عصرِجمعه هرروزاست و فُحشِسنگینی‪ ،‬باز‪ ...‬خُفته در سُخنم‬
‫که میروم به سیاهی‪ ،‬به عُمقِ فاجعهها دچارِ دلهُره‪ ،‬غم‪َ ،‬شكّ‪ ،‬جنون و سوءظنم‬
‫‪1‬‬ ‫«مرا به نورِ پسِ ابـرهــا امـیــد نـده که از سیاهیِ پايانِ قصّه مطمئنم»‬
‫‪1‬‬
‫‪ -1‬بیت آخر از آقای موسوی است‪.‬‬

‫میروم‪. ...‬‬
‫ايندل آندل نیست ديگر‪ ،‬با چه بازی میکنی؟‬

‫با چه لَـجکردی دوباره‪ ،‬صـحنهسازی میکنی؟‬
‫ايندل آندل نیست ديگر‪ ،‬سیر از مَردُم شدهست‬
‫خسته از حَوّا و آدم‪ ،‬خسته از گندم شدهست‬
‫خسته از رويـای پـرواز و سـقـوطِ آرزو‬
‫خسته از هِی نـالـه و هـقهـق به زيرِ هر پـتـو‬
‫ب خراب‬
‫خسته از حَلّاج و دار و مرگ و اعصا ِ‬
‫خسته از يكمُشت پرسش‪ ،‬صد سؤالِ بیجواب‬
‫باز هـم در جـیـغهـا‪ ،‬کـابـوسهـای هر شبت‬
‫باز هـم خـامـوشی و اين سُــنَّـتِ المَـصـّبَـت‬
‫باز هـم يك تـیـغ در حُـلـقـومِ شعر و يا ِد تو‬
‫باز هـم فَـحـاشـیام بر جَـدّ و بر آبـادِ تو!‬
‫باز هـم خود را خـراشـیـدن ولی حَـظ کردنم‬
‫باز هـم اين کـوچـهها را بیهدف گَــز کردنم‬
‫ق و دلـم را روی کـاغـذ ريخـتن‬
‫باز هـم د ّ‬
‫باز هـم با خـود‪ ،‬و با غـیـرخـودم‪ ...‬آويخـتن‬
‫باز هـم بیهوش و بیجان غـرق در دريـای تو‬

‫میروم با عـشـق و نـفـرت از تـو و دنـیـای تو‬
‫میروم تا دور باشم‪ ...‬دور از هر خـاطـره‬
‫میروم در دورِ باطـل‪ ،‬داخـل يك دايـره‬
‫میروم با نـصـفـة خـود‪ ،‬باقـیام ارزانیات‬
‫میروم با دردِ نـامَـرديت‪ ،‬بـیوُجـدانیات‬
‫میروم شايد که بعد از هـجـرتم‪ ،‬عـاشق شدی‬
‫میروم شايد که جُـغـدی يافـتـی‪ ،‬صادق شدی‬
‫بـعـدِ مـن شـايـد دوبـاره شـهـرِ تـو آبـاد شد‬
‫میروم‪ ...‬شايد که اين مـن‪ ،‬از قفس آزاد شد‬
‫بـعـدِ مـن شـايـد زمـسـتـانـت دُچا ِر شَرم شد‬
‫شايد اين تقـويم‪ ،‬از بـهـمـن گذشت و گرم شد‬
‫بـعـدِ من اشك و غـم و فريادها در کـار نیست‬
‫‪.‬‬ ‫ايندل آندل نیست ديگر‪...‬‬
‫نیست‪...‬‬
‫الکردار نیست‪...‬‬
‫***‬
‫پـیـش هـر نـامـرد و مَـردی‪ ،‬آبـروداری مکن‬
‫ايندل آندل نیست ديگر‪ ...‬مَـردُمآزاری مکن‬
‫سایه‬
‫درکنجخودبیحوصله‪،‬يكسايهایلَم داد فحشی خفیف و تلخ بر ناموسِ عالَم داد‬

‫اخبار از برجام گفت و‪ ...‬زير لب پرسید‪« :‬درسُفره نان کو؟» فحشبرحَقِّمُسَلَّمداد‬
‫میرفت مَردی از وطن‪ ،‬با بغض میخنديد‬
‫عشقِوطن در سینهاش‪ ،‬آرام میگنديد‬
‫سايه درونِ خود به آرامی فرو میرفت از شعرِ بهمن سوی شعرِ شاملو میرفت‬
‫از الی مِلَّت‪ ،‬بیصدا‪ ،‬بیگفتگو میرفت با بغضِ سنگینوسمج‪ ،‬سوی گلومیرفت‬
‫ن بـال‪ ،‬در فک ِر پـريدن بود‬
‫مَردی بدو ِ‬
‫دلخسته از مَـردم‪ ،‬مشغولِ دويدن بود‬
‫آن دورها سايه گرفتارِ سیاهی شد درگی ِر يك دنیای پوچ و اشتباهی شد‬
‫مبهوت در رويای يك معشوقِ واهی شد ماتمزده خوابید و لبريز از تباهی شد‬
‫در ناکجا مَردی سراسیمه به خاک افتاد‬
‫با بُغض‪ ،‬الی فیلمهای هیچکاک افتاد‬

‫سايه به بختِ خود‪ ،‬لگدهای دقیقی زد قِیکرد بغضِکُهنه را با حرص جیغی زد‬
‫با عشق و نفرت‪ ،‬باز در گوشِ رفیقی زد لبريز از شَك‪ ،‬خونِ خود بر روی تیغی زد‬
‫میرفت از دنیای مضحك‪ ،‬مَردِ فرسوده‬
‫‪.‬‬ ‫میگفت با خود‪:‬‬

‫«حیف‪ ...‬تا بوده همین بوده‪»...‬‬
‫مونشن گالدباخ!‬
‫با خاطراتت رگ زدم‪ ،‬شب تا سحر مُردم شايد نفهمیدی‪ ،‬ولی بدجووور پژمردم‬
‫با خاطراتت‪ ،‬گريه را با بغض بلعیدم با خاطراتت در جنون‪ ،‬آهسته گنديدم‬
‫با خاطراتت‪ ،‬فحشها پُشتِسَرت دادم از تو بريدم‪ ،‬الی فحش و داد و فريادم‬
‫با خاطراتت‪ُ ،‬مشت بر ديوار کوبیدم‪ ...‬از تو بريدم‪ ،‬پنجه بر گیتار کوبیدم‪...‬‬
‫از تو بريدم در سکوتت‪[ ...‬وای سردردم]‪ ...‬با سَر برفتم توی شیشه‪ ،‬خنده را کردم‬
‫با سَر برفتم توی اين ديوار و آجرها با گوسفندان نَـعـره در اعماقِ آخورها!‬
‫با گوسفندان‪ ،‬اشك بر ساطو ِر سالخم بايرنمونیخ؟!نه!منتَهاشمونشنگالدباخم!‬
‫در قـعـرِ ترديد از نبودن‪ ،‬باز گنديدم‪ ...‬صدبار خالی بستی و‪ ...‬باشد! نفهمیدم!‬
‫باشد نفهمیدم که از فردایمان گفتی! باشد نفهمیدم که شب را در کجا خُفتی!‬

‫باشد نفهمیدم که حرفِ قلبِ تو اين بود! باشدنفهمیدمکهچشمانتچهغمگینبود!‬
‫باشد نفهمیدم چطور از خاطرت رفتم! باشد نفهمیدم که بیمغز و چِت و چَفتم!‬
‫باشد! نفهمیدم! نفهمیدم! نفهمیدم! من گاو بودم‪ ،‬کُن ِ‬
‫ج آخور تلخ خنديدم!‬
‫منگاو بودم! شاخهايم را شکستی‪ ...‬حیف با حیله دربِ آخورم را باز بستی‪ ...‬حیف‬
‫با حیله رفتی‪ ،‬عکسِاو در کیف‪ ،‬من بودم شايد به قولِ تو‪ ،‬بالتکلیفْ‪ ...‬من بودم‬
‫شايد به قولِ تو‪ ،‬شبم غرقِ سیاهی گشت شايد به قولِ تو‪ ،‬که فردا بازخواهی گشت‬
‫شايد به قولِ تو‪ ،‬که من مغبون و افسردم باشد! نفهمیدی‪ ،‬ولی بدجور پژمردم‪...‬‬
‫با خاطراتت رگ زدم‪ ،‬يك عمر اين گوشه باشد نفهمیدم که شب بودی در آغوشِ‪...‬‬
‫با خاطراتت هر شبی با عشق سرشاخم منآن تهِجدول‪ ،‬پساز مونشنگالدباخم!‬
‫با خاطراتت در جنون با حرص خوابیدم بر گـورِ خورشیدم سیاهیها بتابیدم‪...‬‬
‫ق سردردم شايد به قولِ تو‪ ،‬که من بدجور نامردم‪...‬‬

‫ج آخور غر ِ‬
‫با خاطراتت‪ ،‬کُن ِ‬
‫مَردی که نبود‬
‫در الی دو خروار حماقت‪ ،‬خنديد‬ ‫ط اشك‪ ،‬غمش را بلعید‬

‫زن در وس ِ‬
‫از اينهمه بدبختیِ خود حَظ میکرد!‬ ‫آهسته میانِ سايهها گـز میکرد‬
‫ت مضحك‬
‫میرفت‪ ،‬به يادِ خاطرا ِ‬ ‫دلخسته‪ ،‬سقوط‪ ،‬زخمهای مُهلِك‬
‫در جیغ و غَم و فحش‪ ،‬مُ َردَّد میشد‬ ‫مَردی که نبود‪ ،‬از سرش رد میشد‬
‫با رفتنِ او‪ ،‬سايهها بَـد خـرکیف!‬ ‫میرفت ز خود دور شود‪ ،‬اما حیف‪...‬‬
‫آلودة صد سرنگ و تزريـق شدند‬ ‫با رفتنِ او خاطرهها جـیـغ شدند‬
‫بـدبـخـتـیِ امـروز ‪ ،‬به فردا نرسد‬ ‫میرفت که از خود به کجاها نرسد‬
‫میرفت‪ ،‬که بـازنـدة تـقـديـر شود‬ ‫میرفت‪ ،‬که با گريةشب سیر شود‬
‫مَردی که نبود ‪ ،‬در کجا تنها ماند‬ ‫يكمُشت خیالِپوچ‪ ،‬از خود جاماند‬
‫مَردی که نبود دوباره هقهق میکرد‬ ‫مَردی که نبود‪ ،‬در غمش دق میکرد‬
‫میرفت زن و بیخبر از فردا بود‬ ‫مَردی که نبود‪ ،‬مُرده در سرما بود‬
‫در الی دو خروار حماقت‪ ،‬میمُرد‬ ‫میرفت و خیالِپوچ‪ ،‬با خود میبُرد‬
‫شبیه مرگ صمد‪...‬‬
‫شبیهِمرگِصمد‪،‬دراَرَس‪،‬چهمشکوکاست غروبِ من فردا‪ ،‬اشك و جیغ و فريادت‬

‫رها شدن از تن‪ ،‬با سقوط در هیچ و‪ ...‬غروبِ شـیرينم‪ ،‬در نبودِ فـرهـادت‪...‬‬
‫سفر به هیچ و شبم‪ ،‬ترس و درد و تنهايی تو و دو خاطره از تو که در دلم جاماند‬

‫تو و دو خاطره از خندههای شیرينت که رِخنه در تنِ من شد‪ ،‬که داخلم جاماند‬
‫شبیهِ يَـلـدا بود‪ ،‬هر شبِ من و دردم شبیهِ يك نعـره‪ ،‬در فـشـارِ خاطرهها‬
‫شبیهِ يك مـاهـی‪ ،‬اشتیاقِ دريـا و‪ ...‬شبیهِ تَلخندت‪ ،‬در دلِ مُشاجرهها‬
‫ق رهـايی چنان خَطَر کردم‪...‬‬

‫مترسکی بودم‪ ،‬بینِ گَلّهای گاو و‪ ...‬به اشتیا ِ‬
‫ش صمد‪ ،‬در َارَس مرا ديدی که پرکشیدم و رفتم‪ ،‬ز خود گذر کردم‪...‬‬
‫کنا ِر نَع ِ‬
‫شبِ جنون‬
‫شبِ جنون‬
‫شبِ غم‬
‫و دوباره دربدری‪....‬‬
‫نگا ِه من به تو که‪...‬‬
‫حیف‪...‬‬
‫عاز ِم سفری‪...‬‬
‫و باز هم من و بغضم ‪ ،‬تَ ِه مشاجرهها‬ ‫و باز هم شب و غم در هجوم خاطرهها‬
‫که خسته از دی و اسفند و تیر و مردادم‬ ‫و باز هم من و ديوار و مُشت و فريادم‬
‫که خسته از سفرت‪ ،‬از نبودنت سیرم که میشوم متالشی‪ ،‬که باز میمیرم‬
‫که باز میمیرم‪ ،‬در سکوت و اجبار و‪...‬‬ ‫که باز میمیرم‪ ،‬در جنونِ افکار و‪...‬‬
‫که در سکوت و نبودت به يادت افتادم‬ ‫که باز میمیرم‪ ،‬در هـجـومِ فريادم‬
‫و باز عربدههايم به بختِ مسخرهام‬ ‫و باز پای سکوتت‪ ...‬به بیخ خرخرهام‬
‫و باز طعنه ز هر ناکس و کسی خوردن و باز هم نرسیدن‪ ...‬و باز پژمردن‪...‬‬
‫و مغزِتلخ وسیاهیکه درخودشگنديد‬ ‫و باز هم شبِ تاری که شعر را بلعید‪...‬‬

‫کهازتو و شبو غمهایچرت‪،‬دلگیراست‬ ‫ومغز تلخ وسیاهیکهازخودشسیراست‬
‫که در تو و غم و بغض و اشك میمیرم‬ ‫و از تو و شب و غمهای چرت‪ ،‬دلگیرم‬
‫و باز میمیرم‪ ...‬در تَـهِ مـشاجرهها‪...‬‬ ‫و باز میمیرم‪ ...‬الی زهـرِ خاطرهها‪...‬‬
‫و نعره در تَهِ بغضت‪ ...‬و داد و فريادم‬ ‫ن مـردادم‪...‬‬
‫و باز میمیرم‪ ...‬در میا ِ‬
‫که سُرفهسُرفه و دودها‪ ...‬نصیبِريه شدم‬ ‫و خسته در تَهِ بغضت‪ ،‬اسیرِ گريه شدم‬
‫که طعنه از در و ديوارِ آهنی خوردم‬ ‫که سُرفهسُرفه در اين شهرِلعنتی مُردم‬
‫که شعر بودم و مُردم میانِ هر دو لبت‬ ‫کهطعنهازتوبخوردمدراينسکوتِشبت‬
‫که الی دلهرههايت‪ ،‬شبیهصخره شدم‬ ‫که در جنون و تباهی‪ ،‬اسیر نعره شدم‬
‫از عشق و نفرت و شب‪ ،‬منزجر شدم اما‪...‬‬ ‫شبیه صخره شدم‪ ،‬منفجر شدم اما‪...‬‬
‫که خـاطـراتِ نهان را يواش بردارم‬ ‫سـتـون زدم‪ ،‬وسطِ تکـّـههای آوارم‬
‫شبِجنون‪ ،‬شبِتاريك و سرد و دربدری‬

‫من اين حوالی و آنور تو عازم سفری‬
‫من اين حوالی و گیج از جنون و سردردم‬
‫و رفتنت به کـجـا را نظاره میکردم‪...‬‬
‫پایان اسفناک ما‪...‬‬
‫‪« -‬شايد‪...‬‬
‫هنوز‪...‬‬
‫دوباره بشود تا که ما‪» ...‬‬
‫بس کن همین است پايانِ اسفناکِ ما‬
‫می ِمکَد مُرداب‪،‬‬
‫تَقَلّا مکن‪...‬‬
‫مرگ است‪...‬‬
‫جبر! جبر!‬
‫بـنـان بغض میکند بر آهنگِ راکِ ما‬
‫يك مَرد در انتظار ِپگاه و چوبة دار و‪ ...‬ضیافتِ کِرم است‪ ،‬با نعشِ ناپاکِ ما‬
‫هرروزِمافحشِرکیکیاست‪،‬ماگناهکبیرهايم جُرم است‪ ،‬آنچه چرخید در ذهنِشَکّاکِ ما‬
‫‪« -‬نیست برای ما‪» ...‬‬

‫پس بجوشد سرِ سگ در ديگ‪...‬‬
‫‪« -‬آخر‪» ...‬‬
‫فرقی نمیکند‪ ،‬نیستیم فردا که ما‪...‬‬
‫اين نیز میگذرد مثل عمری که شد بر باد بگذر که امیدی نیست بر تَنِ صَد چاکِ ما‬
‫آیینه‬
‫در روبروی آيـنـه‪ ،‬میسوخت زن در خويش‬

‫با نفرت و بغض و خشونت‪ ،‬غرق در تشويش‬
‫خیره به فردايی که بیرنگ است‪ ،‬بیش از پیش‬
‫آيـیـنـه از رنج و تاسفها‪َ ...‬ترَک برداشت‬
‫زن پشت بر آيـیـنـه کرد و چشمها را بست‬
‫از ش ّدتِ حَجمِ گذشته‪ ...‬غـمزده‪ ،‬سرمست‬
‫بیحوصله‪ ،‬بیهیچکاری‪ ،‬دست روی دست‬
‫خود را لَـگَـد کرد و قَدَم سوی َدرَک برداشت‬
‫با يكبـغـل از خاطراتی خسته و بیرنگ‬
‫میرفت زن از اين حوالی گیج و ويج و منگ‬
‫هی دور میشد از خودش‪ ...‬فرسنگها فرسنگ‬
‫آن دورها‪« :‬عَـرعَـر»‪ ...‬صدای مردمی اوباش‬
‫زن در میانِ گـورِ خود‪ ،‬آرام خوابید و‪...‬‬
‫بود و نبودِ هـیـچکـس را برنتابید و‪...‬‬
‫خورشید هم خاموش شد‪ ،‬ديگر نتابید و‪...‬‬
‫قصه به پايان میرسید‪ ...‬اما‪ ...‬ولی‪ ...‬ایکاش‪...‬‬
‫چشم و موی مشکیات‪...‬‬
‫کسیازسرنوشتِنحسمانخبرینداشت شايد اين زندگیِتلخ‪،‬پايانبهترینداشت‬

‫جز تلخندهای چاپلین و لبخندهای ما اينزندگیهیچسکانسِحیرتآورینداشت‬
‫از شرقبهغربرفتن يا از غرببهشرق‪ ...‬اين دور و بر هیچوقت رهگذری نداشت‬
‫غرق در دود و د ِم سنگینِ اتوبوسها اينشهرِدلمُردههرگزشکلديگرینداشت‬
‫يكمُشت حرفِ مزخرف‪ ،‬اراجیف و دروغ حالِ بدِ ما را هیچ بیپدرمادری نداشت‬
‫االغهای بـورژوا و خشمِ بر لُمپَنها‪ ...‬اينشهرهیچجزالتهایکلهخرینداشت‬
‫صلآخرینداشت‬
‫در البالی ورقهای خـاکگـرفـتـهام‪ ...‬اينداستانِنصفههیچف ِ‬
‫از چه بايد گفت در اين روزهای عجیب؟ بختِ بدِ ما را هیچ بنیبشـری نداشت‬
‫در قیل و قالِ عرعرِ احشام‪ ،‬اين جهان حتی يكبار هم تبسُّمِمختصری نداشت‬
‫ی جغدها و بوی بدِ گاز‪ ،‬باز‪ ...‬اينشبهایمزخرفشانهیچسحرینداشت‬
‫خودکش ِ‬
‫زرتشتِ نیچه و فرار از ناکجا تا کجا‪ ...‬شايد حتی او هم خونبر جگرینداشت‬
‫خطرديگرینداشت‬
‫با اين همه‪ ،‬اين خرابآبادِمخروبهشان! جزبُرّندگیِچشمانتهیچ ِ‬
‫***‬
‫در الینُتهایموتزارت‪،‬اشكهایيواش آوازِ سازِ تو راحیف‪ ...‬هیچدلبرینداشت‬

‫آه و غ ِم ونگوک در آن شبهای سیاه نقش و نگارِ تو را هم هیچ دفتری نداشت‬
‫رستم و گريه در غ ِم سهرابِ جوان‪ ...‬برقِ نگاهِ نابِ تو را هیچ خنجری نداشت‬
‫جز حافظ و تو و چشم و موی مشکیات جهان هیچچیزِ بدردبخورِ ديگرینداشت‬
‫پنج صبح‬
‫شد صبح و ساعت حولوحوشِ چار يا پنج است‬

‫بیخوابی و سردردها ‪ ،‬بدجــور بُغرنج است‬
‫سردردهای نیمهشب ‪ ،‬افـکـا ِر فـرسـوده‬
‫مَردی که بعد از تو نه يك شب را نیاسوده‬
‫مَردی که بعد از تو درونِ وَهم‪ ،‬گنديدهاست‬
‫مَردیکه در اشك و غم و فرياد‪ ،‬خنديدهاست‬
‫مَردی که در وَهم و جنون میمُرد تدريجا‬
‫ماسید در حـلـقـوم او الـفـاظِ مستهجن‬
‫مَردی که عکسی پاره را‪ ...‬آغوش میگیرد‬
‫مَردی که در يك خـانـة بیرنگ میمیرد‬
‫مَردی که میمیرد شباهنگام ‪ ،‬در يادت‪...‬‬
‫مَردی که میمیرد به يا ِد بُـغـض و فريادت‬
‫***‬
‫فريادها شايد نشانی تـلـخ از وَهـم است‬

‫شايد نشان از روزگارِ گـَنـد و بیرحم است‬
‫شايد نشان از مرگِ فرداهای مشکوک است‬
‫شايد نمادی از تو در اين شهرِ متروک است‬
‫فريادها شايد نشان از باورت باشد‬
‫شايد نشان از غُصههای آخرت باشد‬
‫شايد نمادی باشد از پايانِ غمگینت‬
‫شايد که مرگی باشدت‪ ،‬در بُغضِ سنگینت‬
‫در بُغضِتو‪ ،‬يك مَرد هرشب را سحر کردهاست‬

‫صدبار با تیغ و جنون‪ ،‬فکرِ خطر کردهاست‬
‫صدبار در اشك و غم و فريادها مُـردهاست‬
‫صدبار در اين خانه با يادِ تو پژمردهاست‬
‫صدبار در ترديد و شَك ‪ ،‬در غُصهها گنديد‬
‫ج جنون‪ ،‬شب تا سحر خنديد‬ ‫با گريه در او ِ‬
‫صدبار در بود و نبودت ‪ ،‬گريه را کرد و‪...‬‬
‫زد رفتنت را هرکسی بر فرقِ اين مَرد و‪...‬‬
‫***‬
‫میکوبد اين خانه تو را در خاطراتش باز‬

‫میکوبد از آخـر تو را تا نقطة آغاز‬
‫میکوبد عکس يك زنی هرشب نگاهش را‬
‫با غُصّه و اندوه و غـم‪ ...‬آهسته آهـش را‬
‫میکوبد از فَرطِ تو‪ ،‬غـم را با جنون‪ ،‬بر سر‬
‫با مُشت میکوبد به ديوارِ اتاق و در‬
‫میکوبد اين ساعت به کَـلّـه‪ ،‬تیكتاکش را‬
‫میبندد امشب مَردِ تو‪ ،‬آهسته ساکش را‪...‬‬
‫***‬
‫میديد مَرد امشب تو را در دورهای دور‬

‫در سَر پُر از انديشه و افـکـارِ جوراجور‬
‫با حسرتی مغرور‪ ...‬بر ديوارها زل زد‪...‬‬
‫خارج شد از در ‪ ،‬غُصّه را سوی تَحمُّل زد‬
‫در نیمهشب ‪-‬ساعت حدود پنج‪ -‬میرفت و‪...‬‬
‫ع بَد و بغرنج‪ ،‬میرفت و‪...‬‬
‫با خشـم از وَض ِ‬
‫میرفت سوی هیچ و در شبها فرومیرفت‬
‫شکلِ غمی در عُمقِ شعرِ شاملو‪ ،‬میرفت‪...‬‬
‫موتزارت ‪.‬‬
‫میخندم و از غمبهغمات کوچ میکنم میمیرم و هر خاطره را پوچ میکنم‬

‫از چاه تو با صد خاطره پرواز میکنم عکس تو را هی ماچ و هی موچ میکنم!‬
‫در ناکجاها با غـم و انـدوه‪ ...‬میروم‪ ...‬با يادگا ِر تکّـهای از کوه‪ ...‬میروم‪...‬‬
‫غمگینچونسگِموتزارتمغموموبیهدف درعقبِنعشِمُردة يك روح‪ ...‬میروم‪...‬‬
‫من میروم به کجا؟‪ ...‬با کفش پارهام من میروم به کجا؟‪ ...‬سوی ستارهام‬
‫من میروم به کجا؟‪ ...‬بیرا ِه چارهام‬ ‫من میروم که نبینم از خاطراتمان‬
‫غم میشوم و سازها را کوک میکنم دل را جدا زينمردمِ مشکوک‪ ،‬میکنم‬

‫دلخسته از اندوهِ مترسك‪ ،‬بدونِ پـا من ترکِ اين واليتِ متروک میکنم‬
‫‪.‬‬
‫در حافظ و غم‪ ،‬میرقصم و اشك میشوم میترسم و سابندة هر کشك میشوم‬
‫همچونگلویموتزارتدرسرفههایخشك از هر نا سگ و سگی‪ ،‬طلبِمَشك میشوم‬
‫میلرزم و رخنه در تنِ تو‪ ،‬زوزهمیکشم بر جایپای روی زمین‪ ،‬پوزه میکشم‬
‫ی موتزارتِ دفنِ در قـعـرِ ناکجا خود را به هر طرفی‪ ...‬هر روزه میکشم‬
‫در پ ِ‬
‫ت در عُمقِ اين گلو با بغضِ موتزارت در غ ِم اشعا ِر شاملو‬

‫با فحشهای زش ِ‬
‫من میروم به کجا؟‪ ...‬با چشمِ نیمهباز در پشتسر يك ساية مغموم‪ ،‬يك لولو‬
‫ل من يك عاشقِ کمرنگ‪ ،‬میبرند با غم و اندوه‪ ،‬حیله و نیرنگ میبرند‬

‫از د ِ‬
‫‪1‬‬
‫ل من سنگ میبرند»‬
‫«از چـشـمهام‪ ،‬آد ِم دلتنگ میبرند با جرثقیل از د ِ‬
‫‪1‬‬
‫‪ -1‬بیت آخر از آقای موسوی است‪.‬‬

‫ترس ‪.‬‬
‫با دلهره از ترسِ مرگت‪ ،‬خودکشی کردم اينزندگی‪،‬هرروز سرد وساکتو گَسبود‬
‫درگیر با سَرگیجههای مُمتدِ هرروز هر در گشودم پشت آن‪ ،‬ديوارِمَحبَس بود‬
‫در نفرت از هر مَرد و نامرد و شغال و ديو با بُغض‪ ،‬چشمت را به هر ديوار حَكکردم‬
‫در يك گذارِ ناگزير از خويش تا خورشید برهرچههستوهرچهشايدنیست‪،‬شكکردم‬
‫اِنکارِمنبود‪،‬آنکهمنراخطخطیمیکرد منجُستجودرهرغزل‪،‬مصلوبدرخويشم‬
‫خورشید را در چاهِخُشکی دفنکردم تا شايد نَمیرد هیچ عقرب‪ ،‬ديگر از نیشم‬
‫جن دارد‬
‫يك ُعمر من بیگانه بودم با وطن‪ ،‬با تو پسکوچههای شهرِ من بوی لَ َ‬
‫هرگوشهرفتم‪ ،‬غوطهور در خونِخود ديدم نَعشِ غريب و نیمهجانِ کرگدن دارد‪...‬‬
‫***‬
‫‪.‬‬
‫با دلهره از ترسِ مرگت‪ ،‬رفتم از هر شهر هرکوچهای را بیهدف صدبار گز کردم‬
‫از ترسِ هر اخبارِ تلخ و پوچ و نامفهوم هرگوشهایمخفیشدم‪،‬خودراعوضکردم‬
‫خودراعوضکردم‪،‬گريزانرفتمازخودتا‪ ...‬اين کرگدنها در زمستان باز تبعیدند‬

‫ق بهمنماه از ريشه‪ ،‬من را کِرمهایپَـست بلعیدند‬
‫در برف و بوران و تگرگِ عُم ِ‬
‫از ريشه بلعیدند‪ ...‬رويای پريدن را از ريشه بلعیدند‪ ...‬داغِ عشق را از بیخ‬
‫با دلهره از ترسِ مرگت‪ ،‬دستهايت باز روی صلیبم میکِشَد نعشِ مرا بر میخ‬
‫میچرخداينچرخهبهدورِهیچ‪،‬هرروزو‪ ...‬خَلقیمُزخرفدورِخوديكعُمرچرخیدند‬
‫با حیرت از جهل و جهالت‪ ،‬مردمانِپوچ يكبار حتّی‪ ...‬اينجماعت هم نفهمیدند‬
‫مرد نقاش‬
‫من‪،‬‬
‫نه شاعر هستم‪،‬‬
‫و نه نويسنده‪....‬‬
‫من تنها بوم سپیدی هستم‪،‬‬
‫پر از رنگهای پاشیده شده؛‬
‫که روايت میکند‬
‫ش بینام و نشان‪،‬‬
‫از آن مر ِد نقا ِ‬
‫که قرنها پیش‬
‫احتماال مُرده است‪...‬‬

‫خشخش‬
‫پايیز له شد زير پای خلق با خشخش يكمنکهمانداينگوشهباخروارهاپرسش‬
‫از هیچها در انتظارِ هیچ و پوچ و هیچ مثل طنابِ دار‪ ،‬مايوس از شب و بخشش‬
‫مثل دو روزی بعدِ برفِسخت‪ ...‬يخبندان با کفشهایصاف‪ ،‬پاره‪ ،‬بیمِ سُر! لغزش!‬
‫ی معشوق‪ ...‬يا ِر سالم و گردش!‬

‫مثل تصادف‪ ،‬قطععضو و نیمِ تن افلیج بدخلق ِ‬
‫خروارها پرسش به سَر‪ ،‬سرگیجههای گیج در پوزخندِ موشها‪ ،‬شیر و قفس‪ ،‬غرِّش!‬
‫حیف از نکرده اشتباه و حرفِ زور و باز صدبار پوزش‪ ،‬باز پوزش‪ ،‬باز هم پوزش‬
‫در فکرِ پايیزی که له شد قبلِ بهمنماه يك نامة جا مانده و خروارها سوزش‪:‬‬
‫«در بهمنوخردادوآبان‪،‬خودخوری کردم من دوستتدارم نمیفهمی چرا [‪].....‬؟!»‬

‫زخم‬
‫يك زخمِ مَرموز و سمج‪ ،‬بر روح میتازد‬

‫فريا ِد مُـرده در گلويم ‪ ،‬رنگ میبازد‬
‫بر تن عرق ماسیده‪ ،‬هر انديشه در تشويش‬
‫در پُشتِسر ويرانهها‪ ،‬بیراههای در پیش‬
‫تسلیم جَبر و خیرهبر عُمری که شد بر باد‬
‫خون لخته بر تن‪ ،‬يادگار‪ :‬شالق و استبداد‬
‫خروارها راهِ نرفته‪ ،‬حیف و صدحیف و‪...‬‬
‫در مَرتَعِشهر‪،‬گوسفندان شاد و خَرکِیف و‪...‬‬
‫***‬
‫من با دلی پُر از جماعت‪ ،‬بیصدا رفتم‬
‫من انتهای قصّه‪ ...‬نـه! ‪ ،‬از ابتدا رفتم‬
‫من بر جماعت چشمبستم‪ ،‬خودکشیکردم‬
‫من در جهنّم با خدا ‪ ،‬آدمکشی کردم‬
‫من بر جماعت‪ ،‬فُحشها در هر شبم دادم‬
‫س ريا‪ ،‬در مکتبم دادم!‬
‫بر کودکان در ِ‬
‫من خُردههايم را مکیدم ‪ ،‬کامال رفتم‪...‬‬
‫معشوقهام را پس زدم‪ ،‬با کرگدن رفتم!‪...‬‬
‫***‬
‫رفتم از اين شهریکه من را در تو حَلکرد و‬
‫آنقدر وِر زد روز و شب‪ ،‬من را کچل کرد و!‬
‫رفتم به سوی هیچها‪ ،‬از خود گذرکردم‬
‫اين واژهها را حیف کردم‪ ،‬دربدر کردم‪...‬‬
‫رفتم به همراهِ تگرگ و رعـد و ابر و بـاد‬
‫رفتم که شايد از تو و يادت شوم آزاد‬
‫رفتم‪ ،‬شبی ِه آهن و سنگ و چُدَن رفتم‪...‬‬
‫رفتم ولی‪ ...‬شايد‪ ...‬ولی‪ ...‬من واقعا رفتم‪...‬‬
‫***‬
‫يك خاطره ماسید در افکارِ نامفهوم‬
‫يك جُغد شد آرام سوی بختِ نامعلوم‬
‫جُغدیکه در مخروبهامهرروزوشب وِل بود‬
‫مثل خَری کور و چُالق‪ ،‬درگیر در گِل بود‬
‫جُغدیکه شد تسلیمِ جَبر و مُرد‪ ...‬آخر مُرد‬
‫از مَرتَعِ اين گوسفندان‪ ،‬نعشِ خود را برد‬
‫بیحوصله از خود بُريد و رفت از ياد و‪...‬‬
‫در يك تضا ِد فلسفی‪ ،‬در چاه افتاد و‪...‬‬
‫پشت بانک صادرات ‪.‬‬
‫گیج میرفتم سرت را در هجومِ خاطرات‬

‫يك ِچكِبرگشتخورده‪ ،‬پشتِبانكِصادرات‬
‫قهر در شبهای ممتد‪ ،‬بغضِ پنهان در گلو‬
‫حسرتِ بوسیدنت‪ ...‬الی کتابِ شاملو‬
‫ن وحـشـت‪ ،‬نیمهشبهای دراز‬
‫حسرتِ پايا ِ‬
‫حسرتِ ديدار‪ ...‬با آن چشمهای نیمهباز‬
‫حسرتِ لمسِ تنت‪ ...‬لبخندهای سردِ تـو‬
‫میکِشم در ِد شديدی باز در سردردِ تـو‬
‫در سَرَم سردردهايت‪ ،‬رخنه در جان میکند‬

‫مانده اينجا از تو يك سايه کهعصیانمیکند‬
‫بیتفاوت ‪ ،‬غـرق در افکا ِر کـشـدار و لَـزِج‬
‫سايهای بیروح‪ ،‬بیرنگ و پريشان و سِمِج‬
‫روبرويت مردهای‪ ،‬تلفیقی از مـن در زنـی‬
‫ق يك اهريمنی‬
‫سايهای بیروح ‪ ،‬در اعما ِ‬
‫پشتِسر يكمشت از من‪ ،‬از تو و از خاطرات‬
‫ت بانكِ صادرات!‬
‫اشكهای يك کالغی پش ِ‬
‫جای يك چَك‪ ،‬سرخ رویگونههای صورتت‬

‫فحشهای آبدار ‪ ،‬سرگیجههای مـفرَطت‬
‫زير چشمت يك کبودی‪ ...‬غیرتِ مردانهام‬
‫واکنشهای برآشفته ‪ ،‬خشن ‪ ،‬خصمانهام‬
‫در تو من بود و زنـی تا قرنها افسرده بود‬
‫در تَهِ قصه کالغی غرق در خون‪ ...‬مرده بود‬
‫روی لبهايت‪ ...‬رد خونِ خشکی جاری و‪...‬‬
‫پشتِبانكِصادرات‪ ،‬يك سايه غرقِ زاری و‪...‬‬
‫پشتِبانكِصادرات يك خاطره از غصه مرد‬

‫يك چِكِبرگشتخورده‪،‬فحشخورد از پولِخرد‬
‫فحشخورد تلخندهايت‪ ،‬مثلِبغضی در گلو‪...‬‬
‫ب شاملو‬
‫فحشخوردم‪ ،‬خوردنت را‪ ...‬درکتا ِ‬
‫گیج میرفتم درونت ‪ ،‬شعر در انديشه بود‬
‫چرتوپرتی رویکاغذ‪ ،‬شاعریبر شیشه بود‬
‫در تو و سرگیجههايت‪،‬حسرتی جانمیگرفت‬
‫فرصتی يك بهمن از عمقِ زمستان میگرفت‬
‫گیج میرفتم سرت را ‪ ،‬باز عمری آزگار‪...‬‬

‫من چِکی برگشتخورده بودمت‪ ،‬از روزگار‬
‫من چَکی در صورتت بودم‪ ...‬غرقِ سوءظن‬
‫مثل گل در فاضالب‪ ،‬تلفیقی از عشق و لجن‬
‫رخنه در رويای فردا ‪ ،‬شاعری آشفتهحال‬
‫طالعِ نحست‪ ...‬کالغی دربدر‪ ...‬در انفعال‬
‫سايهایگیج و مريض و تلخ‪ ،‬همچون زهرمار‬
‫دستهچكهايم به نزدِ هرکسی‪ ،‬بیاعتبار‬
‫رد خونِ خشك‪ ،‬ماسیدهست در کنجِ لبت‬

‫سايهای با اشك خوابیدهست در نیمهشبت‬
‫حسرتِ ديدار را با خود به گورستان کشاند‬
‫زيرِ چشمانِ کبودت‪ ،‬بوسههايش را نشاند‬
‫در سَرَش سردردهايت را به جانش میخريد‬
‫هرشب از بامِ خیالت‪ ،‬چون کالغی میپريد‬
‫گیج میرفت و نمیرفتم بدونِ خاطرات‬
‫دفن شد با حسرتت در پشتِ بانكِ صادرات!‬
‫فال حافظ‬
‫ل حافظ را‬
‫ولی خريدم ازآن بچه‪ ،‬فا ِ‬ ‫نـشـد غـزل بنويسم‪ ،‬به خوبیِ حافظ‬
‫و درکِ هَمّ و َغمِ آن نگاهِ نافذ را‬ ‫ک معصوم‬
‫ن فردای کود ِ‬
‫برای ديد ِ‬
‫و درکِ رَحْ ِم ستمگر‪ ،‬به الل و کور و کر‬ ‫‪-‬‬ ‫و درکِ سه ِم ضعیفان ‪-‬که اغنیا بُردند‬
‫و درکِ وَه ِم تو از سهمِ نابرابرِ هـر‪...‬‬ ‫و درکِ فه ِم خری از تالوتِ ياسین!‬
‫برای نانِ بیاتی‪ ،‬بِـگـو مَـگـو میکرد‬ ‫که نابرابر بود‪ ،‬سهمِ کـودک از دنـیـا‬
‫درونِ تیمِ خدا‪-‬بنده جستجو میکرد‬ ‫دلیلِ بختِ سیاه و گرسنگیها را‬
‫که جستجو میکرد‪ ،‬الی شايد و هرگز‬ ‫که جستجو میکرد‪ ،‬الی فالِ حافظ باز‬
‫از عهدة نه من آمد نه حضرتِ حافظ‬ ‫ک هَ ّم و غَ ِم آن نگاهِ سردرگُم‬
‫که در ِ‬
‫حاکمکُتی‬
‫يك استکان چای تلخ و‬

‫يك کاغذ و قلم‪...‬‬
‫شب و سکوت و هقهق و قار و قو ِر شکم!‬
‫در توهّمِ رفتن‪،‬‬
‫ماندن‪،‬‬
‫يك ُشكّ‪،‬‬
‫سوءظن‪...‬‬
‫لبريز از فلسفه‪،‬‬
‫بوی تن ِد عطرِ يك زن‪...‬‬
‫بلعیدنِ چند غزل از سعدی با ولع‬
‫ن خاطرات‬
‫گیج‪ ،‬بر هوسِ کشت ِ‬
‫در طمع‪...‬‬
‫زُل زدن به هیچ و‬
‫طعمِ گسِ بیتفاوتی‬
‫تکرار يك شکست‬
‫و باز هم حاکمکُتی!‪...‬‬
‫قاب عکس‬
‫تهماندههای خاطراتی تـلـخ و نامفهوم‬

‫با بُغض در عُمقِ زنی بیحوصله‪ ،‬جاماند‬
‫میخُورد مغزش را سکوتِ شب‪ ،‬نمیفهمید‪...‬‬
‫در سرنوشتِ مسخره‪ ،‬در بُهت و شوک واماند‬
‫آهسته‪ ،‬بیحال و پريشان‪ ،‬در نهان میرفت‬
‫تهماندههای خاطراتی کُـنـجِ دل میمُرد‬
‫مخلوقها با قـهـقـهـه پُشتِسَرَش بودند‪...‬‬
‫خود را کنا ِر آبرويش‪ ،‬بیصـدا میبُرد‬
‫آرام خالی کرد‪ ،‬ذهنِ خويش را از خويش‬
‫نامِ غريبی را شنید‪ ...‬آهسته مکثی کرد‬
‫میريخت آوارش به روی خود‪ ،‬به آرامی‪...‬‬
‫زآنپس نگاهی خیره بر يك قابِعکسی کرد‬
‫از هر که بود و هر که بايد بود ‪ ،‬بیزار و‬
‫از هرکه هست و هرکه ديگر نیست‪ ،‬در نفرت‬
‫همچون جسدْ بیروح‪ ،‬سویقبرِ خود حیران‬
‫در ذهنْ خط میزد بهروی نا ِم [‪ ]...‬با حسرت‬
‫وحشتزده‬
‫کابوسهايم گاز میزد بر من و روحم‬ ‫ب تاريکم پريدم باز‬

‫وحشتزده از خوا ِ‬
‫کُلِّ جهان در قايق و من غرق با نوحم‬ ‫بوی لَجَن میداد‪ ،‬دنیای درونِ من‬
‫تکرار کردم مرگِ خود را باز با لذَّت‬ ‫تکرار کردم درد را‪ ،‬در خود فُرورفتم‬
‫رگ را تُهیکردم از اينخون و از اينغلظَت‬ ‫تکرار کردم هیچ را‪ ،‬با حیرت از هیچ و‪...‬‬
‫يكمُشت خَلقِبیشرف‪ ،‬مرگِ مرا ديدند‬ ‫با خندههای تَلخ‪ ،‬بر خود ناسزا دادم‬
‫اينهیچکسها‪ ،‬هیچوقتمنرانفهمیدند‬ ‫شب بود‪ ،‬هرروزِ تو و تاريك در من بود‬
‫میترسم از بودن‪ ،‬نبودن‪ ،‬زندگی‪ ،‬فردا‬ ‫میترسمازخود‪ ،‬ترسدارم از شب و روزم‬

‫برخاستم ‪َ -‬مبهوت‪ -‬در فردای ناپیدا‬ ‫با تَرس از بود و نبودت‪ ،‬تَلخ خوابیدم‬
‫ناله‬
‫ق بیاراده‪ ،‬الت و بازاری‬

‫يكمُشت خَل ِ‬ ‫دلخسته از يكمُشت پوچیهای تکراری‬
‫اين هیچکسهایپريشان‪ ،‬گیج و ناخالص‬ ‫دلخسته از افعالِ بیخود‪ ،‬مسـخره‪ ،‬ناقص‬
‫قبل از بهارم‪ ،‬خسته در سرمای بهمنماه‬ ‫بیراهه‪ ،‬قبرستان و وحشت‪ ،‬زوزة ارواح‬
‫آندورها يكزن که از من رفت‪ ،‬با نفرت‬ ‫يكمُشت شعرِنیمهکاره‪ ،‬خستهاز هجرت‬
‫معشوقهای بر عشقِخود رنگِ تظاهُر زد‬ ‫آندورها يك گاو‪ ،‬بر خَلقی تَلنگُر زد‬
‫يك زن درونِ من بدونِ اشك‪ ،‬خوابید و‪...‬‬ ‫در کُنجِ اينسینه‪ ،‬دوباره آه ماسید و‪...‬‬
‫تُفکرد بر ديروز و با هقهق بهراه افتاد‪...‬‬ ‫در انتهـای خاطراتی‪ ،‬زن به چاه افتاد‬
‫شیریکهبُزدلبود‪،‬راضیشدبهيكشلغم!‬ ‫در انتهای خاطراتی‪ ،‬زار میزد غَم‬
‫نالید در من يك زنی غمگین و افسرده‬ ‫نالید در اعماقِ شعرم واژهای مُـرده‬

‫نالیدن از کابوسها‪ ،‬تکرارِ وَهمش بود‬ ‫نالید از بیهودگیهايی که سهمش بود‬
‫نالید از سوزِ زمستانهای سردی که‪...‬‬ ‫نالید با سرگیجه از رويای مَردی که‪...‬‬
‫نالید از خَلقی مزخرف‪ ،‬الت و بازاری‪...‬‬ ‫نالید از يكمُشت پوچیهای تکراری‬
‫ماشین آشغالی‬
‫بلعید ‪-‬بعد از شام‪ -‬مرگِ شعر را‪ ،‬يادت در حسرتِ آغوشِ شیرين‪ ،‬مُرد فرهادت‬
‫مرگی تُهی از فلسـفه‪ ،‬خالیتر از خالی شد دور‪ ،‬نعشی خسته در ماشینِآشغالی‬
‫نعشیکه قبلازمرگ‪ ،‬شايدمُردهبود‪ ،‬اما‪ ...‬او در تَصادُم با جهان‪ ،‬سرخورده بود اما‪...‬‬
‫در انفجارِ حـادثـه‪ ،‬آشفته بود از هر‪ ...‬بر هر دهان‪ ،‬رازیکه او ناگفته بود از هر‪...‬‬
‫با يك گلو از نعرههايی که بشد خاموش يكروز بود اين بچة افسرده‪ ،‬بازيگوش‬
‫يكروزدلخوشبوداينکودکبهلبخندی شايد که اين بهمن نبیند ديگر اسفندی‬
‫شايد که اين بهمن‪ ،‬رها از برفها باشد‪ ...‬شايد رها از مَردُم و از حرفها باشد‪...‬‬
‫شايد که در هر استکان‪ ،‬لبريز از زهر است شايدکهباهرکرگدن‪،‬درگوشهایقهراست‬
‫امروزآنکودک‪،‬پريشانازحماقتهاست با يك قلم‪ ،‬لبريز از خشم و شرارتهاست‬
‫با کرگدن محشور در شهرِ شلوغی که‪ ...‬با چشمهای خیس از شعرِ فروغی که‪...‬‬
‫با لذّتی غمگین‪ ...‬از دردِ خـودآزاری شب‪،‬روز‪،‬شب‪،‬درچرخشِيكدورِتکراری‬
‫ش دريا‬
‫ت يك قطره آب‪ ،‬از بخش ِ‬
‫گُم در بیابان‪ ،‬بیهدف‪ ،‬بیمقصد و تنها درحسر ِ‬
‫آشفته از هر حادثه‪ ،‬با بُغض از ديروز رازی نگفته در دهان‪ ،‬ديـروز تا امـروز‬
‫سرخورده از جنگ و جهان و آه و غمهايی‪ ...‬نعشیکه قبلاز مرگ‪ ،‬مُرد از دردتنهايی‬
‫***‬
‫شعری تُهی از فلسفه‪ ،‬خالیتر از خالی من با تو و نعشِ تو در ماشینِآشغالی‬

‫تا ناکجا با خاطراتت خودزنی کردم يخ میزدی‪،‬يخ میزدم‪،‬در درد و سردردم‬
‫خاموش شد شعرِ من و آهسته میپژمرد درمرگِ تو میمُردم و با مرگِ تو میمُرد‬
‫خاموش شد در حنجره‪ ،‬هربـار فريادم بیمنّتِ آغـوشِ شیرين‪ ...‬مُرد فرهادم‬
‫شام آخر‬
‫افسوساز شبهایغمگینراسحرکردن گمشد تو دراينزندگی‪ ،‬از درد پیچید و‪...‬‬

‫دردِ داوينچی‪ ...‬غُصههای مَردِ بیفردا مهمانِ شامِآخر و‪ ...‬يكزنکهترسید و‪...‬‬
‫يك زنکه ترسید و گريزان رفت از اينجا يكزنکهدرخودباخشونتخودزنیمیکرد‬
‫دردِ داوينچی‪ ...‬شامِآخر‪ ...‬مَردِ بیفردا‪ ...‬با میخ و با من آشکارا دشمنی میکرد‬
‫با حرص از من‪ ،‬شامِآخر را تناول کرد آن میخ در کُنجِ خیابان‪ ،‬در تَصادُف مُرد‬
‫زآنپسداوينچیباخدايشخودکُشیکردو يك زخمِکهنه باخشونت روحِمنراخورد‬
‫آندورها يكبُغض بر گوسالهای ِقی شد روحِداوينچی بیصدادرخود فرومیرفت‬

‫در شامِآخر زهر بود و زن نمیدانست يك مَرد از رويای او‪ ،‬بیآبـرو میرفت‬
‫باید کنی باور‬
‫يكجفت چشمِ خیره بودم رفتنت را در‪...‬‬

‫زيرم به آوارِ اتـاقـی ‪ ،‬بیدر و پیکر‬
‫پیچیده در يكمُشت پرسشهای پیدرپی‬
‫جاماند يادت البالی سـطر ِ هر دفتر‬
‫چون کهنهزخمی‪ ،‬نیمهشبها باز میسوزم‬
‫صد خاطره هربار میکوبد تو را در سَر‬
‫آرام میمیرم میانِ خلق‪ ،‬مَردی را‪...‬‬
‫زخمیکه در زن میشکافم قلبِ يك خنجر‬
‫در البالی شـعـرهـا ‪ ،‬حالِ بدی دارم‬
‫حالِ پريشان‪ ،‬خسته‪ ،‬مغبون‪ ،‬گیجوشرمآور‬
‫يك رَدِّ تیغم هر شبم در ناکجای شـعـر‬
‫بايد کُنی باور‪ ...‬کُنی باور‪ ...‬کُنی باور‪...‬‬
‫بهمنترين مـاهِ زمستان‪ ،‬الی تقويمم‬
‫میمیرمت قبل از دعـای خیرِ هر مـادر‬
‫من غرق بودم رفتنت را‪ ،‬رفتنت را‪ ،‬رفـ‪...‬‬
‫يكجفت چشمِخیره بودم‪ ،‬رفتنت را در‪...‬‬
‫شوک‬
‫ش بدی‪ ،‬رُک دادم‬

‫باز با يادِ تو امشب به خودم شوک دادم بر سرت داد زدم‪ ،‬فُح ِ‬
‫ل بدبخت زدم‬
‫باز بر خاطرههايت لـگـدی سخت زدم باز هم حرصِ تو را بر د ِ‬
‫ن شب و گرية مهتاب شدم‬
‫باز هم غُـر زدم و َچکُشِ اعصاب شدم باز مهما ِ‬
‫باز با نا ِم تو بر سادگیام لـطـمـه زدم باز از بَرزخِ رفتن ‪ ،‬بشدم سـوی عَـدَم‬
‫مثل يك فیلم که بازيگرِ آن ناکام است يا خدايیکه وجودش همه در ابهام است‬
‫يا چو اَرّه‪ ،‬که درختی بهدهان میسايید يا که آن سايه که شبهایمرا میپايـیـد‬
‫بهسرمزدکهمن امشب به تو پرخاشکنم باز در رابطهات با همه‪ ،‬کنکاش کنم‬
‫باز در خاطرههامان‪ ،‬غَرق در وَهْم شوم باز هم سگ بشوم‪ ،‬قُلدُر و بیرحم شوم‬
‫ل مرا‪ ...‬با فرهاد‪ ،‬مِصداق است‬

‫فکرِ ديروز و پريروز‪ ،‬هنوزم داغ است مَثَلِ حا ِ‬
‫فکرِ ديروز هنوزم به جهان گند زدهاست دشمنمشادشد و برهمه لبخند زدهاست‬
‫هرشَبَح از من و از مثلِمن افسوس بخورد خواب‪ ،‬نامرد شد و مثلِ تو کابوس بخورد‬
‫طعنهزد هرکس و ناکس به تو و افکارت به من و بیخبری از غُـلِ استثمارت‬
‫***‬
‫باز با ياد تو امشب‪ ،‬به جهان شوک دادم باز شعری به شجاعت‪ ،‬به شما رُک دادم‬
‫باز با َچکُشِ اعصاب‪ ،‬به دل لطمه زدم باز از بَرزخِ مهتاب ‪ ،‬شدم سـوی عَـدَم‬
‫ج جنون‪ ،‬از غـ ِم تـو پوسیدم‪...‬‬
‫باز از سادگیام يـادِ تـو را بوسیدم‪ ...‬باز در او ِ‬
‫باز هم خاطرههامان‪ ،‬لگدی سختبخورد باز هم فُحشِ رکیکی منِ بدبخت بخورد‬
‫مرگ شعر‬
‫دارد اين شعر‪ ،‬بوی مرگ امشب‬
‫لرز و سردرد و گیج و داغ از تب‬
‫فحش و دشنام و ناسزا بر لب‬
‫شعر‪ ،‬امشب خسته از هیچ است‬ ‫در گلو خلطِخون و وعظِ کشیش‬
‫غرق در هیچ و پیچدرپیچ است‬
‫مرگ را میمکد‪ ،‬کفنپیچ است‬
‫ذهن‪ ،‬مغشوش و گیج در تشويش‬ ‫سـاکـتـم کن‪ ،‬راحتش بُگـذار‬
‫شعرِ بدحـال و خسته و لتوپار‬
‫ناگـزير است‪ ،‬مرگِ او اينبار‪...‬‬
‫بر سرِ قبرِ شعر‪ ،‬چون واعظ‬ ‫چشمهايش رو به خاموشی است‬
‫يك غزل خواندهام من از حافظ‬
‫سخت از درکِ واقعه‪ ،‬عاجز‪...‬‬
‫شعرِ من مقصدش فراموشی است‬

‫جنگ ‪.‬‬
‫هر نیمهشب ‪ ،‬با هـق هـق و کابوسهای لعنتی‬

‫روحِ پريشان ‪ ،‬نامِ تـو ‪ ،‬انديشههای خط خطی‬
‫يك سوتِ ممتد در شقیقه ‪ ،‬گیجگاه و انفجار‬
‫کـیـهـان و تیترِ اول و اخبارهای نـاگـوار‬
‫ن تلخ و رفتن و‪...‬‬
‫مرگِ امید و ترس از پايا ِ‬
‫تکرارِ کابوسِ شبم در جیغهای يك زن و‪...‬‬
‫در جنگ با يا ِد تـو و تخريبِ مـن ‪ ،‬با بولدوزر‬
‫در حسرتت‪ ...‬يك عُمر بیهوده در اينجا منتظر‬
‫در جنگ با يا ِد تـو و انديشههای موذی و‪...‬‬
‫يك ُمشت خلقِ بیشرف ‪ ،‬مشغول در دلسوزی و‪...‬‬
‫درجنگ با هرکس که بود‪ ،‬اين دور و بَر‪ ،‬مثل شغال‬
‫يك دشنه و يك نارفیق ‪ ،‬از پُشتِسر ‪ ،‬در استخوان‬
‫در جنگ با خود‪ ،‬با خشونت‪ ،‬فحش و دشنام رکیك‬
‫در پُشتِسر‪ ،‬شب‪ ،‬سايهها‪ ،‬زاغِ سیاه‪ ،‬چوب و کشیك‬
‫با مـن جنونی که نهفته ‪ ،‬در تـو و شعر و شبانگاه‬
‫يك زن و کابوسهايم ‪ ...‬نـعـرههـای گاه و بیگاه ‪...‬‬
‫پرواز تا مریخ‬
‫ن تاريخ‬
‫با خاطرات و داغِ دل‪ ،‬پرواز تا مريخ تکرار و هی تکرار‪ ،‬در چرخید ِ‬
‫دردِ تبر‪ ،‬از ريشه کندن‪ ،‬از تو و از بیخ‬ ‫مغزِ من و يكچکّش و پیچ و ِدرِيْل و میخ‬
‫«شايد دوباره باز‪»...‬بسکنلعنتیديراست اينمُردهمدتهاستحتّیازخودشسیراست‬
‫زخمِخودشرامیفشارد‪،‬سختدرگیراست از شعر و درد وخاطراتت سختدلگیراست‬
‫يك يادگاری روی من‪ ،‬در قعرِ تنهايی هرشب بهيادِ بودنت‪ ،‬در شوک و رسوايی‬
‫پژمردنِ انديشهام‪ ،‬پیش از شکوفايی‪ ...‬فردای تو بیمن‪ ،‬عجب دارد تماشايی‬
‫در نیمة سرمای بهمن‪ ،‬سوز و غم يا که‪ ...‬من با تو و يا ِد تو‪ ،‬بودی تو ولی با که؟‪...‬‬
‫«آخرچرا؟» بسکن! صدايتنشنومتا که‪ ...‬جنگاستزينپسبینمنباهرکسیراکه‪...‬‬
‫‪79‬‬ ‫غزل پستمدر ن‬
‫وصلة ناجور‬
‫درجهانیکهنبود‪ ،‬يكمَرد ازخود دور شد در میانِ ملّتی‪ ،‬يك وَصلة ناجور شد‬
‫رفت شايد در نبودنها‪ ،‬خود را گُم کند هرچهنزدشنیست‪،‬پنهانازهمهمَردُمکند‬
‫خاطراتی که‪ ...‬امـانت ماند‪ ...‬در کُنجِ دلی‪...‬‬
‫پشتِسريكنامةننوشتهدرشبجاگذاشت رفتبیرحمانه‪،‬برخودباخشونتپاگذاشت‬
‫در گلو صدحرفِناگفته بهزيرِ بُغض مُرد درسرش‪،‬يكکِرمبانوشابهمغزشرابخورد‬

‫تهنشین شد‪ ...‬حرفهايی که در اين سینه‪ ...‬ولی‪...‬‬
‫میخَراشد حَلق را‪ ،‬اين خاطراتِ يَخزده میتَراشد خاطراتت ‪ ،‬ارتباطِ َيخزده‬
‫میکِشانَد پای هر خَر را به شعرم‪ ،‬يادِ تو مینِشانَد صد رضاخان را‪ ...‬استبدادِ تو!‬
‫حیف‪ ...‬ديگر زندگی شد چِرت و آشوالش‪ ...‬حیف‪...‬‬
‫درجهانیکهنبود‪،‬يكمَردخودراتختهکرد نیمهشب يكسايهرا درناکجاها اَختهکرد‬

‫رفت‪ ،‬از خود دور شد‪ ،‬با سايهها پرواز کرد در جهانیکه نبود‪ ،‬يك مرگ را آغاز کرد‬
‫عاقبت پايان رسید اين قصه اما‪ ...‬کاش‪ ...‬حیف‪...‬‬
‫تیشه فرهاد‬
‫امشب‪،‬‬
‫فرهادت شدم‪...‬‬
‫شیرينم!‬
‫بر من ببخش که توانِ در دست گرفتنِ تیشه را نداشتم‪...‬‬

‫ایوای که من ناتوان بودم و بیستون دور‪...‬‬
‫اما نیاسوده مباش‪،‬‬

‫که تیشهام قلم است‬
‫و بیستونم پارهکاغذهای فرسوده‪...‬‬
‫تو ببخش مرا‬

‫که اينچنین حقیرانه‬
‫برايت مشغول کوهکندنام‪...‬‬
‫پانزده اسفند‬
‫در گورِ کافکا‪ ،‬با خشونت‪ ،‬تلخ میمیرم من کوچهای بنبست وتاريكونفسگیرم‬
‫من خشمِپنهان‪ ،‬مُردهدر اعماقِاينتقويم مثل مريضی در پیِ داروی در تحريم‬
‫من بینِ بهمنماه و نوروز‪ ،‬گیج از سرما در زادروزِ اين درخـتـان‪ ،‬آمدم اما‪...‬‬
‫با هردرختیبغضکردمسخت‪،‬درتاريخ‪ ...‬با درد از زخ ِم تبر‪ ،‬بر ريشهام‪ ...‬از بیخ‬
‫در گورِ کافکا‪ ،‬سخت از فرياد‪ ،‬لبريزم من يك مترسك‪ ،‬خستهدر اعماقِ جالیزم‬
‫با ‪ BBC ، 20:30‬و کیهان‪ ،‬گالويزم من فحشها برخندههایچِرتِشبخیزم‬
‫ل زمستانهای تکراری من نامهای در گوشة دلگیرِ انباری‬

‫من شـاعـرِ فص ِ‬
‫من کهنهسربا ِز مُرَدَّد‪ ...‬مرگ يا تسلیم؟ من پانزدهِ اسفن ِد غمگینم در اين تقويم‬
‫کامیون‬
‫از تو بريدن‪ ،‬رفتن از اين شهرِ آلوده‬

‫با بغض‪ ،‬ناله‪ ،‬اشك‪ ،‬نعره‪ ،‬بحثِ بیهوده‬
‫از تو بريدن‪ ،‬بیصدا رفتن از اطرافت‪...‬‬
‫هُل دادنت در هقهق و در الی اهدافت‬
‫از تو بريدن‪ ،‬خسته بر اين شهر تُف کردن‬
‫بیخوابیِ مفرط؛ و زيرِ چشم‪ ،‬پُف کردن‬
‫از تو بريدن‪ ،‬لِه شدن‪ ،‬با خشم پژمردن‬
‫با حرص از آغوش سردت رفتن و مُردن‬
‫جاماندنِ عطرِ تنت‪ ،‬در کُنجِ اين خانه‬

‫با من شدی در اين اواخر‪ ،‬سخت بیگانه‬
‫ل قلبم‪...‬‬‫جاماندنِ يك مُشت از تو‪ ،‬داخ ِ‬
‫عکسِ تو و شعر و غم و حکمِ سگِ جلبم‬
‫جاماندنِ يكحرف از آن روزهای‪ ...‬حیف‬
‫هی سرفه در دود و دَ ِم اگزوزهای‪ ...‬حیف‬
‫ن برقِ نگاهت در درونم‪ ...‬آه‬ ‫جا ماند ِ‬
‫در کوچة بنبستِ تو‪ ،‬يك کامیونم‪ ...‬آه‬
‫ن کوچة تنگت‬ ‫مـن کامیون بودم درو ِ‬

‫گُنده‪ ،‬ولی گُم الی برقِ بنزِ خوشرنگت‬
‫يك کامیون بودم‪ ،‬زُمخت و پیر و بدترکیب‬
‫يكعُمر با حسرت بکردم‪ ،‬بنز را تعقیب!‬
‫ل پوچ در مغزم‬ ‫يكعُمر با حسرت ‪ ،‬خیا ِ‬
‫در بودنت هم من نبودم‪ ،‬غرقِ در نقضم‬
‫غ بوقهايت بود در قلبم‪...‬‬ ‫يكعُمر جی ِ‬
‫س تو و عطر تنت‪ ،‬حک ِم سگِ جلبم‬‫عک ِ‬
‫در عُمقِ قلبم‪ ،‬حکمِ جلبم بودی و‪ ...‬هستم‬

‫يك دستبند؛ دستت رها شد باز از دستم‬
‫ق ترديدم‬‫يك دستبند‪ ...‬در ناکجاها‪ ،‬غر ِ‬
‫ب تو‪ ،‬يكعُمر تبعیدم‪...‬‬
‫ن قل ِ‬
‫من در میا ِ‬
‫تبعید در شب‪ ،‬زيرِ چشمم‪ ...‬باز پُف کردم‬
‫بر دستهای خونیِ سالخ‪ ،‬تُف کردم‪...‬‬
‫با هقهق و نعره‪ ...‬بخنديدم به سالخم‬
‫من در جنونم‪ ،‬با جنون بدجور سرشاخم‬
‫***‬
‫يكفحشِناموسیبپاشیدهستازچشمت‬
‫با اشك‪ ،‬نعره‪ ،‬لرزشِ دست و تَب و خشمت‬
‫از من بريدی‪ ،‬لِه شدم‪ ،‬با عشق پژمردم‬
‫با نفرت از آغوشِ سردم رفتی و‪ ...‬مُردم‬
‫از من بريدی‪ ،‬بهمن از تقويم تو گُم بود‬
‫ق تالطم بود‬ ‫با نفرت از من‪ ،‬قلبِ تو غر ِ‬
‫از من بريدی‪ ،‬رفتی از اين مَر ِد آلوده‬
‫يكشعر مانده اينحوالی‪ ،‬شعرِ بیهوده‪...‬‬
‫استفراغ قلم‬
‫دنیا خرابهای مزخرف‬

‫و مردم‪ ،‬سايههايی سیاه و سفید‪...‬‬
‫سرخ‬
‫چشمان من‬
‫زرد‬
‫رخسار من‬
‫و بیرنگ‬
‫دودِ سیگارِ من‬
‫من با قلمم نظم هستی را به چالش میکشم‬

‫و بود و نبود خود را در هم میتنم‪...‬‬
‫آری!‬
‫فردای من روشن نیست‬
‫اما مینويسم تا با استفراغ قلم‬
‫روحم را از خودخوری نجات دهم‪...‬‬
‫آيا کسی مرا خواهد خواند؟‬

‫هرگز‬
‫هرگز‬
‫هرگز‬
‫خواستم‪...‬‬
‫خواستم سبز شوم‪ ،‬ساقهام از ريشه گسست‬

‫چَکشِ تَلخِ تو کوبید و دل از بیخ شکست‬
‫خواستمفحششوم‪،‬دلبهدو صدخاطرهخورد‬
‫خواستم نَعره شوم‪ ،‬نَعره به حلقم گِره خورد‬
‫خواستم رود شوم‪ ،‬از تو به دريـا بـرسـم‬
‫خواستم شعر شوم‪ ،‬با تو به رويـا بـرسـم‬
‫خواستم سنگ شوم‪ ،‬شاکی و بیرحم شوم‬
‫بگذرم از تو و فردای تو ‪ ،‬بیسهم شوم‬
‫***‬
‫تَلخم و زندگیام تلختر از زَهـرِ تو بود‬

‫تَرسَم از ماندنِ هر خاطره از شهـرِ تو بود‬
‫تَلخَم و تَرسَم از اين هجرت و از فاصلههاست‬
‫تَرسَم از پاسخِ تَلخَت به همه مسئلههاست‬
‫تَرسَم از مرگِ بهار است‪ ،‬در اين بهمنماه‬
‫تَلخَم از بختِمزخرف‪ ...‬تَرسَم از آخرِ راه‪...‬‬
‫تَرسَم از مرگِخودم نیست‪ ،‬تو را میترسم‪...‬‬
‫از تو و مَقص ِد پوچَت‪ ...‬به خدا میترسم‬
‫باز با مَقص ِد پوچَت ‪ ،‬به گناه افتادم‬

‫باز هم شِعر شدم ‪ ،‬باز به چاه افتادم‬
‫باز از فَرطِ تو ‪ ،‬غَم با تو و الکل خوردم‬
‫باز هم باختم ‪ ،‬از يا ِر خودی گل خوردم‬
‫باز هم خنده شدم‪ ،‬طعنه به هر اشك زدم‬
‫بر تو و بر خود و آيندهمان‪ ...‬کشك زدم‪...‬‬
‫ن تو‪ ،‬لمس شدم‪ ...‬ترسیدم‪....‬‬
‫از تو و رفت ِ‬
‫بیتو در سـوزِ زمستان همهجا لرزيدم‬
‫***‬
‫خسته از سـوزِ زمستان غرق در کینهشدم‬

‫سوختم آخـ ِر بـازی‪ ...‬و َقرَنطینه شدم‬
‫سوختم از تو و از بازیِ تو‪ ،‬وقتی که‪...‬‬
‫ل مَرتیکه‪»...‬‬
‫فحش خوردم‪« :‬لجنِ سادهد ِ‬
‫فحش خوردم که تو را با دل و جان خواستمت‬
‫قیمتت هیچ نبود‪ ،‬باز گران خواستمت‪...‬‬
‫فحش خوردمکه مرا فحشِ بدی‪ ،‬حقم بود‬
‫سرنوشتم بد و بیراهِ تو‪ ...‬بـا مـاتـم بود‬
‫باز هم يا ِد تـو و ننگ به لـجـبـازیِ تـو‬

‫باز هم ضَعفِ مـن و حیله و اخّـاذیِ تـو‬
‫باز کابوسِ شب و وحشتِ هر فـريـادت‬
‫ی فـرهـادت‬
‫کوچِ شیرينِ مـن و خودکش ِ‬
‫خسته از بـازیِ تـو‪ ،‬خسته از اين فاصلهها‬
‫خسته از بود و نبودت‪ ،‬خسته از مسئلهها‬
‫خسته از عط ِر تـو‪ ،‬پیچیده در اين کاشانه‬
‫خسته از خاطرههای تـو در اين ويـرانـه‬
‫***‬
‫خواستم میخ شوم ‪ ،‬بندة چکش باشم‬

‫در جنون‪ ،‬نعرهزنان‪ ،‬بیکَس و ناخوش باشم‬
‫خواستم شعر شوم‪ ،‬از تـو و پايانِ تـو باز‪...‬‬
‫ن تـو باز‪...‬‬
‫سوختم‪ ،‬پوسیدم‪ ،‬در تـو و زندا ِ‬
‫خواستم قهوه شوم ‪ ،‬در تَـهِ فنجانی که‪...‬‬
‫خسته از بهمن و سرمای زمستانی که‪...‬‬
‫خواستم مَرگ شوم ‪ ،‬سمتِ تـو پرواز کنم‬
‫خواستم يادِ تـو را باز پسانداز کنم‬
‫بوف کور‬
‫دردهايی‪...‬‬
‫مثلِ خوره‪...‬‬
‫در زندگی‪...‬‬
‫مرموز‪ ...‬که میخورَد روحِ مرا در اِنـزوا هر روز‪...‬‬

‫که میتَراشد و میبَلعد و نمیدانند میانِ مَردُمِ کـور ‪ ،‬جُـغـدها نمیمانند‬
‫کهمیرودبهکُما‪،‬هرشبیکهبیخواباست کهمیزندبهسرش‪،‬درجنونچهبیتاباست‬
‫ن کابوسش‪ ...‬که میدهد دشنام‪ ،‬بر جهان و ناموسش‪...‬‬

‫که میپَرَد شبها‪ ،‬در میا ِ‬
‫ب رفتن بود‬ ‫که خسته بود و به فکر دوباره خُفتن بود که از زمان و زمین ح ِّ‬
‫س خو ِ‬
‫که از زمان و زمین‪ ،‬خستهبود و عُقمیزد میانِ هر جمله ‪ ،‬دائم ًا تُـپـُق میزد!‬
‫که هی ُتپُق میزد‪ ،‬الی حرفهای لَزِج میانِ نفرت و فحش و سؤالهای سِمِج‬
‫میانِ مَردُ ِم کور و کَـر و خُرافاتی میانِ زاهد و مُفتی‪ ،‬مُـغ و خراباتی‬
‫خراب و سردرگم‪ ،‬در میانِ خود گُم بود که مثلِ جُغدی پیر‪ ،‬غرقِ در تالطُم بود‬
‫که در درونِ خودش‪ ،‬دائم ًا فرو میرفت که بغض و نفرتها‪ ،‬در تَهِ گلو میرفت‬
‫بشد شبی تسلیم‪ ،‬در میانِ الفاظ و‪ ...‬جهان فرومیشد‪ ،‬در شب و غم و گاز و‪...‬‬
‫در اِنزوا جُغدی‪ ،‬پَرشکسته میرفت و‪ ...‬که صادقانه و غمگین و خسته میرفت و‪...‬‬
‫و زنـی تا قر‬
‫زندهبهگور‬
‫يك مسیرِ سرد‪،‬‬

‫تاريك‪،‬‬
‫يخزده‪،‬‬
‫صعبالعبور‪...‬‬
‫يكنفر زنده‪...‬‬
‫چرا خوابیده امشب قعرِ گور؟‬
‫از چهکس خود را بُريده؟‬
‫ريشهاش؟‬
‫يا يا ِد تو؟‬
‫از تو شد بیزار؟‬
‫يا از چنگِ استبدادِ تو؟‬
‫رفت امشب‪...‬‬
‫رفت امشب‪ ،‬از تـو و دنیای تو نعشِخود را غرقکرد با عشق دردريایتو‬
‫مثلتوست‪،‬محکمپاگذاشت‬
‫رفتاماپُشتِسَر‪،‬يكمُشتازخودجاگذاشت بر تو و برهرچه ِ‬
‫نعش را در گور کرد و پوزخندیزد عمیق! يكلگد بر وسطِ افکارِ پوچت زد‪ ،‬دقیق!‬
‫يكلگدبرخلقزد‪،‬يك«[‪]...‬لقش»گفتورفت بغضرابلعید‪،‬در دل‪« :‬بودحقش»گفتورفت‬
‫رفت از شهرِ سیاه و سرد و گند وخطخطی رفت از يادِ تو و‪ ...‬از يا ِد مُشتی پاپتی‬
‫رفت در آن دورها‪ ،‬با عشق خود را دار زد حسرتِ فقدانِ خود‪ ،‬پیوند با اغیار زد‪...‬‬
‫وَهمِ نوروز‬
‫يك سالِ ديگر رفت بر باد و به بادت داد ماسید در حُلقومها‪ ،‬صد نعره و فرياد‬
‫يك سالِ ديگر رفت‪ ،‬بیرحمانه از دستت ناخورده مِی‪ ،‬سرگیجهها‪،‬طعمِ تنِمستت‬
‫در سوزشازآشفتگیهايیکهازهیچاست میچرخداينچرخهبهسختیپیچدرپیچاست‬
‫میچرخد اينچرخه بهدورِ هیچها‪ ،‬مُمتَد سرگیجهها ماسیده در اين پیچها‪ ،‬مُمتَد‬
‫سرگیجهها شايدکه از بدبختیات باشد شايد نشانی تَلخ‪ ،‬از سرسختیات باشد‬
‫سرگیجههاشايدکهقسمت‪،‬ياکهاقبالاست شايد نشانی تَلخ‪ ،‬از سهمت از امسال است‬
‫ش سَرخوردهها باشد‬
‫شايد نشانی تَلخ‪ ،‬از اين مُردهها باشد شايد شروعِ خیز ِ‬
‫شايدکهقسمتباشداين‪،‬شايدکهسهمتبود شايد که در سرگیجهها‪ ،‬تکرارِ وَهمت بود‬
‫وَهم از نبودن‪ ،‬ترسِ از کابوسِ تنهايی وَهم از جُدايی‪ ،‬خسته از صبر و شکیبايی‬
‫وَهم از سکوتِ مُمتَ ِد فردای پـوسـیده وَهم از شغالِ پیر و چرکین و چروکیده‬
‫وَهماز لجنزاریکه بلعیدهاست مرگترا‪ ...‬وَهم از زمستانیکه زد بر شب‪ ،‬تگرگترا‪...‬‬
‫وَهمازخودوشبهایبیخودراسحرکردن وَهم از بُريدن‪ ،‬ريشهات‪ ،‬قصد تبر کردن‬
‫با يك تبر کوبید بر فَرقِ سـرم‪ ،‬يادت در وَهمِ شیرين‪ ،‬در خیابان مُرد فرهادت‬
‫در اين خیابان باز هم شب را سحرکردم در وَهمِ نوروز‪ ،‬از دی و بهمن گذرکردم‬
‫لبريز از فريادها ‪ ،‬با کـرگـدن رفتم با جیبِخالی از لَجَن‪ ،‬سوی لَجَن رفتم‬
‫با جیبِخالی در لَجَن‪ ،‬مغبون و فرسوده گُم درجهانت‪،‬حیف‪...‬تابودههمینبوده‪...‬‬
‫يكسالِ ديگر رفت‪ ،‬باز از غُصّه لبريزی بر خاطراتِ خُشكِ فردا‪ ،‬اشك میريزی‬
‫يكسالِديگررفت‪،‬اينمُردابغمگیناست در وَهمِفرهاد‪ ،‬هرتبر از ريشهشیريناست‬
‫يكسالِديگررفت‪ ،‬باز ايننعشها مُردند در سوزشِغم‪ ،‬حرفها را بُغضهاخوردند‬
‫يكسالِديگررفت‪،‬مرگتسختبیرحماست اينمَردازفردای تو‪ ،‬افسوسبیسهماست‬
‫فهمت چه از من بود؟‬
‫آهی که بعد از رفتنت‪ ،‬مـانـوسِ لبها شد‬
‫يكمُشت پیغام از قديم‪،‬کابوس شبها شد‬
‫کابوسهای خشمگین‪ ،‬ترسِ من و هقهق‬
‫ق يك صادق‬
‫با اشكهای بوفِکور‪ ،‬در عُم ِ‬
‫بگذشتن از تو‪ ،‬ترس و غم‪ ،‬تقدي ِر جبرم‪ ...‬آه‬
‫ج قبرم‪ ...‬آه‬
‫من يك جسد‪ ،‬بیسرنوشت در کُن ِ‬
‫ج قبری سرد و تـاريك و پـالسـیده‬

‫در کُن ِ‬
‫بینورِ خورشیدی که از مشرق‪ ،‬نـتـابـیـده‬
‫بینورِخورشیدیکهمدتهاستخاموشاست‬
‫يك کِرم میبلعد مرا‪ ،‬بدجور مدهوش است‬
‫يك کِرم میبلعد مرا با اشـتـهـا‪ ...‬مُـمـتَـد‬
‫میبلعد او‪ ،‬تا بودنم لـبـريـزِ شك گردد‪...‬‬
‫شايد نبودم هیچوقت‪ ،‬سهمت چه از من بود؟‬
‫در بیشعوری غرق يا‪ ...‬فهمت چه از من بود؟‬

‫فهمت چه از من بود‪ ،‬از شبها و سردردم؟‬
‫فهمت چه از من بود‪ ،‬از پـايـیـز پُردردم؟‬
‫فهمت چه از من بود‪ ،‬از افـکـا ِر مغشوشم؟‬
‫فهمت چه از من بود‪ ،‬از تـلـخـیِ آغوشم؟‬
‫تـلـخـیِ آغـوش و من و غمهای پر پیچ و‪...‬‬
‫از هیچ رفتن سوی هیچ و باز هم هیچ و‪...‬‬
‫ل سکوت و‪ ...‬حیف‬
‫در هیچها‪ ،‬فرياد با قُف ِ‬
‫سازِ تو و رويای پرواز و سقوط و‪ ...‬حیف‬
‫حیف از تو که از درد‪ ،‬شايد مُردهای‪ ...‬شايد‬
‫شايد تو هم از مردمان سرخوردهای‪ ...‬شايد‬
‫شايد تو هم از جنسِمن‪ ،‬سنگ و چُدَن گشتی‬
‫معشوقة وارونهبختِ کـرگـدن گشتی‬
‫شايد تو هم از قـافـلـه‪ ،‬جـا مـانـدهای آخر‬
‫شد نِفله‪ ،‬عُمری اعتقاد و خواهش و باور‬
‫شايد که حُک ِم بازیات‪ ،‬حبسِابد خوردهاست‬
‫درکنجِقبرت‪،‬کِرمهارايكجسد خوردهاست‬
‫من يكجسد‪ ،‬بیسرنوشت‪ ،‬با کِرمها محشور‬
‫مشروط در هر تِرمِ عُمرم‪ ،‬دائمالمهجور‬
‫مشکوک بین مردمان‪ ،‬غَـرقِ تَـفَـحُّـصهـا‬
‫مشروط در کابوسهای اين تَـنَـفُّـسهـا‬
‫کـابـوسهـای خشمگین‪ ،‬در نورِ خورشیدم‬
‫اين منکه مدتهاست در اين غار تبعیدم‬
‫با جُـغـد‪ ،‬در اعماقِ صـادق معتمد گشتم‬
‫من خسته در سرمای بهمن‪ ،‬منجمد گشتم‬

‫کرمانشاه‪1‬‬ ‫در مرثیه‬
‫ناله کن شیرينِ من‪ ،‬فرهاد ديگر مُرده است‬

‫بیستون آوار شد‪ ...‬معشوقهات پژمرده است‬
‫گشته ايران داغدارِ آن دو چشمِ نیمهجان‬
‫ناله کن ای نازنین‪ ،‬مامِ وطن افسرده است‬
‫ناله کن ای هموطن‪ ،‬از داغِ مظلومانِ کُرد‬
‫گشته کرمانشاه ويران‪ ،‬ملّتی سرخورده است‬
‫داغدار است گیل و لُر‪ ،‬تُرک و بلوچ و مازنی‬
‫نیكبختی‪ ،‬شادمانی‪ ،‬از وطن خطخورده است‬
‫ذرّهذرّه آب شد از اشكِ شیرين‪ ،‬بیستون‪...‬‬
‫کولهبر در کوهها ‪ ،‬فرهادها بر گُرده است‬
‫گشته حیران و پريشان‪ ،‬مردِ مسئولِ عزيز!‬
‫مردِ مسئولِ پريشان‪ ،‬پولهايش خُرده است!‬
‫سوزِ سنگینِ خـزان‪ ،‬تا استخوانها میرود‬
‫آرزوها را خزان‪ ،‬انگار با خود بُرده است‪...‬‬
‫بیصدای تیشة فرهاد‪ ،‬خاموش است کـوه‪...‬‬
‫ناله کن شیرينِ من‪ ،‬فرهاد امشب مُرده است‬
‫‪1‬‬
‫‪ -1‬این غزل در سال ‪ 1396‬و در همدردی با هموطنان زلزلهزده در کرمانشاه‪ ،‬سروده شد‪.‬‬
‫ترکمنصحرا‪1‬‬ ‫در مرثیه‬
‫در خواب بوديم‬

‫که سیل آمد و خانه را بُرد‬
‫حاصل يك عمر تالش و دوندگی و بیخوابی‬
‫بر آب رفت‬
‫با آب رفت‪...‬‬
‫و آرزوهای برادر و خواهرِ ترکمنم را بشُست و ببُرد‪...‬‬
‫کردستان به پاخاست‬
‫و دستهايش را از زير آوارهايی که‬
‫از سیلیهای زلزله هنوز زخمی و خونین بود‬
‫بلند کرد‬
‫و بلوچها از جنوب‬
‫و تُرکها ‪ -‬اين فرزندان رشید ستارخان ‪ -‬از غرب‬
‫و گیلكها و بختیاریها و اعراب‬
‫خراسانی و تهرانی و اصفهانی‬
‫شمالی و جنوبی‬
‫از چهارگوشة ايرانزمین بهپاخاستند‬
‫و دستان خواهر ترکمنم را گرفتند‬
‫تا در مقابل ديدگان نامحرمان ‪ -‬الشخورهای اجنبی و تجزيهطلبان متوهم ‪-‬‬
‫به زمین نخورَد‪1‬‬
‫‪ -1‬اینشعر در نوروز ‪ ،1398‬در همدردی با هموطنان سیلزده در استان گلستان‪ ،‬سروده شد‪.‬‬
‫اين گربة خسته و بیمار‬

‫تازيانه میخورَد‬
‫و تازيانه میخورَد‬
‫آری!‬
‫سالهاست که تازيانه میخورد‬
‫اما زمین نخواهد خورد‬
‫ن الشخورها‬ ‫به کوری چشما ِ‬
‫ايرانِ ما‬
‫هرگز نخواهد مُرد‪...‬‬
‫معاشقه با کرگدن‬
‫با کـرگـدن‪ ،‬لبريز غـم‪ ،‬در مُستراح و بعد‪...‬‬

‫ق چـاه و بعد‪...‬‬
‫يك مَر ِد طاغی مُرده در اعما ِ‬
‫معشـوق من با غیرِمن طع ِم همآغوشی‬
‫ت فلسفی‪ ...‬فحش و فراموشی‬ ‫يك درگذش ِ‬
‫طعمِ حقیقت‪ :‬تلخ و گَس‪ ،‬يك چای داغ و باز‪...‬‬

‫يك کُندة بیسـرنوشـت قـعـرِ اُجـاق و باز‪...‬‬
‫در محضر خر فیض بردن‪ ...‬آه و صدافسوس‬
‫از هرچه انسان است و خر‪ ،‬افسرده و مايوس‬
‫در نفرت از دريـوزگـان و اغنیا و هر‪...‬‬

‫«خاموش باش تا کی صدای عر و عر و عر؟»‬
‫يك بولدوزر بر روی آوارِ مـن و شايد‪...‬‬
‫جاماندنِ يك خاطره‪ ،‬از بهمن و شايد‪...‬‬
‫جنون‬
‫رفتاز شهری که در آن وَصلهیناجور بود مَقصدش در ناکجا‪ ،‬يا انتهای گور بود‬
‫رفت‪ ،‬با خود بُرد‪ ،‬ياد و خاطراتِ گند را رفت و بُرد از ياد‪ ،‬طَعمِ گندِ هر لبخند را‬
‫فعلهایبیهدف‪،‬صبروشکیبايی‪،‬جُنون يكبغلحرفِنگفته‪،‬سُرفههایخشك‪،‬خون‬
‫شَكّ و ترديد و تَبَر‪ ،‬با خويشتن بیگانگی از جماعت سخت بیزار و جُنون‪ ،‬ديوانگی‬
‫يك فرارِ لعنتی‪ ،‬يكعُمر از خود تا کجا‪ ...‬پُشتِسَر ويرانه و غم‪ ،‬روبرويش ناکجا‬
‫يك فرارِ گیج‪ ،‬از اوهام و از شبهای سرد يك عبورِ سخت‪ ،‬از هر درد و درد و درد و درد‬
‫ل هُبوط‬
‫يكتصادفباسیاهی‪،‬هیچدرهیچوسقوط از عَدَم تا مُستَراح‪ ،‬بیتاب مشغو ِ‬
‫دردِ بیدرمان و افکا ِر مريضِ ُامَّتی‪ ...‬يك دلِ بیچاره و بیارزش و بیقیمتی‬
‫رفتدرپُشتسَرَشخودراودلراجاگذاشت برهمهناگفتهها با بُغض و نفرت پاگذاشت‬
‫رفت‪ ،‬با قلبیکه ديگر خالیاز هرخندهبود مُرده بود اما لجوج و وحشی و يکدنده بود‬
‫رفت از خود با جُنون‪ ،‬با قرصها پرواز کرد يك جُنونِ مَحض را با تیغها آغاز کرد‬
‫نعشرابانفرتازخود‪،‬پسزدودرخاکشد بیمحابا در سکوت‪ ،‬از خاطراتت پاک شد‬
‫شعله‬
‫ظاهرا شعر دوباره سخت طُغیان کرده‬

‫باز هم واژهبهواژه‪ ،‬ز چه عُصیان کرده؟‬
‫باز اين هیچ‪ ،‬در اين پوچ به يَغما رفته‬
‫باز يك مَرد که خوابید‪ ،‬به اغما رفته‬
‫باز يك سايه‪ ،‬که شبهای مرا پوشانده‬
‫باز يك شُعله‪ ،‬که فردای تو را سوزانده‬
‫باز يك تو که از اين زندگیام ُگم گشته‬
‫باز ديـوانـگـیام‪ ،‬سـوژة مَردُم گشته‬
‫باز يك میخ‪ ،‬که از اَرّه و چَکُّش خورده‬
‫باز هم کرگدنی بـیهُـنـر و افـسـرده‬
‫باز پايان که جهانم خَفه شد از اشـخاص‬
‫باز هم مملکتی چِرت‪ ،‬تُهی‪ ،‬بیاحـساس‬
‫باز افسردگی بر زندگیام آوار است‬
‫باز شبهای لجن‪ ،‬خواب ز من بیزار است‬
‫باز هم شعر که از دوریِ تو دِق کرده‬
‫ظاهرا کرگدنی را به تو عاشق کرده‬
‫‪101‬‬ ‫غزل پستمدر ن‬
‫هیچ مطلق‬
‫از من بنوش‪ ،‬از اين هیچِ مُطلق و نچسب‬

‫در شك میان بود و نبودم سکته کن‪ ،‬بمیر!‬
‫قلیان بکش با غالم و عباس و حسن!‬
‫به جهان بیهودگیات را ديکته کن‪ ،‬بمیر!‬
‫ب جبر يا جبر؟‬
‫يك عُمر مُـرَدّد در انتخا ِ‬
‫اين زندگی فلسفهاش بدردنخور است!‬
‫از شادی و امید و فردای بهتر مگو‬
‫که گوشِمن از اين مُزخرفات‪ ،‬ديگر پُر است‬
‫نگاهکردن و ديدن يکی نیست‪ ...‬بگذريم!‬
‫تو با جواد و منصور جوجه را به سیخ بکش!‬
‫اگر چَ ُّکشِ مَعرفت را به سرت کوفتند‬
‫نترس! فقط چَکُّشِ را به چهارمیخ بکش!‬
‫جز حافظ و يار و چشم و موی مشکیاش!‬
‫جهان هیچچیزِ بدردبخورِ ديگری نداشت‬
‫از من بنوش‪ ،‬تا غرق در فلسفهام باشی‬
‫اين چَرخه‪ ،‬هیچچیزِ حیرتآوری نداشت‬
‫جنازههای خاکستری‬
‫حوصلهای باقی نمانده‪...‬‬

‫اينجا شبیه قبرستانی است‪،‬‬
‫به وسعت وطن؛‬
‫با هشتاد میلیون جنازة متحرک‪...‬‬
‫جنازههای خاکستری‪...‬‬
‫مردمان خاکستری‪...‬‬
‫عشقهای خاکستری‪...‬‬
‫آزادیهای خاکستری‪...‬‬
‫دلمشغولیهای خاکستری‪..‬‬
‫هیچ و پوچ‪...‬‬
‫محکومیم به مرگ‪...‬‬
‫اينجا همة مخلوقات‪،‬‬

‫سالها پیش از مالقات با مرگ‪،‬‬
‫مُردهاند‪...‬‬
‫کهکشان‬
‫يك کهکشان در گردش و من غرقِ سرگیجه‬

‫شايد دوباره کِـرمها‪ ،‬با مـن نمیسازند‪...‬‬
‫در شهرِ بیعـابر‪ ،‬من و يك سـايـه و يك زن‬
‫اين خـاطـراتِ لـعـنـتـی‪ ،‬هرگز نمیبازند‪...‬‬
‫شعر و غزل‪ ،‬چای و سکوت و فحش و يك سیگار‬
‫لبريز از خـیـّام و درد و دود و دَم با تو‬
‫در انـفـجـا ِر حـادثـه‪ ،‬قـصـدِ سـفـر کردم‬
‫اين خـانـه را از ريـشـه من آتـش زدم با تو‬
‫يك زخم‪ ،‬روی کتفِ دُبِّ اکـبـر افتاده است‬
‫جـامِ سِکَندَر در غروبِ جـمـعـه غم را خورد‬
‫آنکس که با شعر و غزل دمخور بشد‪ ،‬آخر‬
‫در هِژدهِ تیرِ فالن سال‪ ،‬تیر خورد و مُرد‬
‫چکّش برای مـغـزِ هر انسان ضروری نیست‬
‫مـغـزِ مرا با شعرهايت لِـه بکن خـیـّام‬
‫در کهکشان با من بچرخ و چرخ کن مـغـزم‬
‫در الی شـعـر و سـايـه و کِـرم و زن و ابهام‬
‫نسل زرد‬
‫خشکید يك فرياد‪ ،‬در اعماق حلقی که‪...‬‬

‫خاموشی يك مَرد‪ ،‬در فريـادِ خلقی که‪...‬‬
‫مَردی که از مَردُم‪ ،‬پُر بـود از نگفتنها‬
‫در مرگِ غنچه‪ ،‬سوگوار قبل از شکفتنها‬
‫ق بیثبات‪ ،‬هرروز او گـُم بود‬
‫در دردِ خل ِ‬
‫در خود فرو با لذت و غمخوا ِر مَردُم بود‬
‫بر جهل ملت‪ ،‬با غم و افسوس و افسوس و‪...‬‬
‫هرشب میانِ سايهها‪ ،‬کابوس و کابوس و‪...‬‬
‫با سايهها در جنگ‪ ،‬در فصلِ خزانی که‪...‬‬
‫با دلهره از پوچیِ نسلِ خزانـی که‪...‬‬
‫ی مَرد و‪...‬‬
‫ناگفتهها خروار‪ ...‬در خاموش ِ‬
‫يك چای تلخ و خواب در شبهای پُردرد و‪...‬‬
‫شبهای پُردردیکه خوابیدند با حرص از‪...‬‬
‫خلقی طلبکار از تو‪ ،‬شايد خوردهای ارث از‪...‬‬
‫در جنگ با افکارِ پوسیده‪ ،‬عَبَث‪ ،‬مردود‬
‫با بُغض‪ ،‬در شهر کثافت‪ ،‬پُر صدا‪ ،‬پُر دود‬
‫شهری که بر آرامشت‪ ،‬خط میکشد با تیغ‬

‫خط میکشد باخشمدرحَلقِ جماعت‪:‬جیغ‬
‫با دلهره میبیند او در مرگِ خاموش و‪...‬‬
‫ن خلقِ پوچ و گیج و مدهوش و‪...‬‬
‫گُم در میا ِ‬
‫ن مَردُمی از جنسِ خار و سنگ‬
‫ن شهرِ غرقِ حیله و نیرنگ‬
‫ن تیرگی‪ ،‬بختِ بد و شوم و‪...‬‬
‫ل پوچ و گیج و مغموم و‪...‬‬
‫گُم در میانِ نس ِ‬
‫ی اين نسل‬
‫ناگفتهها خروار‪ ...‬در خاموش ِ‬
‫هی ريزشِبرگیکهشد سه ِم من از اين فصل‬
‫فصلِ خزانِ زرد ‪ ،‬در تقوي ِم پوسیده‬
‫کابوس و افسوست ‪ ،‬از خلقِ چـروکیده‬
‫نسلِ نگونبختی که گُم شد در غبارِ جبر‬
‫نسلیکه شد محکوم بر هِیصبر و صبر و صبر‬
‫نسلی که شد فرياد‪ ،‬در پايانِ فصلی که‪...‬‬
‫خاموشیِ يك شعـر‪ ،‬در فريادِ نسلی که‪...‬‬
‫مردی که میمیرد‬
‫از قافله جا ماند‪ ،‬مَردی دربدر‪ ،‬امشب با فحش و سیگار و دو بیت از شاملو بر لب‬
‫با فحش بر فردا و فرداهای نامعلوم با بغض بر پايیزِ سرگردان و نامفهوم‬
‫با بُغض برحَوّا که نسلش را میبلعید در ناکجای شعرها‪ ،‬يك مَرد در تبعید‬
‫در ناکجای شعرها‪ ،‬يك مَرد میلرزد يك مَرد از پايیز و رفتن‪ ،‬سخت میترسد‬
‫مَردی که میمیرد‪ ،‬در پايیزِ تلخ و زرد مَردی که میمیرد‪ ،‬در انکا ِر خود با درد‬
‫مَردی که میمیرد‪ ،‬در پايانِ اين اغما مَردیکه میمیرد‪ ،‬در سهراب‪ ،‬در يغما‬
‫در سوز و سرما مَردِ در اِغما‪ ،‬میمیرد در مُشتِ خود يك کِرم را با عشق میگیرد‬
‫با عشق میمیرد‪ ،‬در اين غائله شايد‪ ...‬جا میگذارد هیچ را در قافله شايد‪...‬‬
‫شايد که رفتن باز شايد سهمِ پايیز است شايد که اين پايیز هم از غصه لبريز است‬
‫شايد که اين پايیز‪ ،‬فصلِ غُصّهها باشد فصلِ خُروشِ کِرمها‪ ،‬بر جُـثّـهها باشد‬
‫فصلی که فردا را از يك مُرده میگیرد فصلی که در پايانِ آن يك مَرد میمیرد‬
‫فصلی که باشد منتهی تا سوزِ بهمنماه فصلِ شکستِ کرگدن‪ ،...‬در انتهای راه‬
‫***‬
‫از قافله جاماند‪ ،‬امشب مَرد و شايد مُرد يك تکه از دل را به پايیز و خزان بسپُرد‬
‫يك تکه از دل را در تبعیدها‪ُ ...‬گم کرد حَوّا قُمارِ واپسین را روی گندم کرد‪...‬‬
‫تیغ‬
‫اين تیغ را بر رگ نکش‪ ،‬شايد نباشد دير شايد هنوز از بودنت‪ ،‬اين دل نباشد سیر‬
‫اين تیغ را بر رگ نکش‪ ،‬بیهوده با منباش شايد شدی عاشق‪ ،‬بدونجنگياپرخاش‬
‫اينتیغرا بر رگنکش‪،‬پايانغمانگیزاست بعد از تو هر فصلم در اينتقويم‪،‬پايیزاست‬
‫اين تیغ را بر رگ نکش‪ ،‬حِسِّ بَدی دارم حِسِّ پريشانِ اسیرِ مُرتدی دارم‬
‫اينتیغرا بر رگنکش‪ ،‬بیتوتَنَمسرداست بیتو میانِ کِرمها‪ ،‬غمگین و پُردرد است‬
‫اين تیغ را بر رگ نکش‪ ،‬از تیغها سیرم مثلِ کالغی دربدر‪ ،‬سَرخُورده میمیرم‬
‫***‬
‫مثل اسیر و کِرم و پايیز و کالغِ پـیـر همراهشو با من‪ ،‬در اين مُردابِ دامنگیر‬
‫همراهشو با من در اين بیراهِ نامعلوم با بَرقِ چشمانت بسوزان اين جهانِ شوم‬
‫با بودنت ‪ ،‬با بودنم ‪ ،‬لبريزِ بهمن باش بیجنگوبیپرخاشبامنباش‪،‬بامنباش‬
‫لبريزِ بهمن باش و گرما را نثارم کن‪ ...‬اين تیغ را بر رگ بکش‪ ،‬سویمزارمکن‪...‬‬
‫درد کهنه‬
‫ن سرد و‪...‬‬
‫يك در ِد کُهنه از پريروز و تَ ِ‬
‫با نعرههای مُرده در حلقومِ يك مَرد و‪...‬‬
‫ت تلخ و گنديده‬
‫دردی شديد از خاطرا ِ‬
‫از سايهای غمگین که دردش را نفهمیده‬
‫از سايهایغمگین در اينشبهایمصنوعی‬
‫س تو‪ ،‬رويای ممنوعی‪...‬‬
‫از خاطرات و عک ِ‬
‫سردردهای موذی و شبهای تکراری‬
‫کابوسهای نیمهشـب‪ ،‬شرمِ شبادراری‬
‫شرم از شب و شبهایغمگین را نفهمیدن‬
‫شرم از جنون‪ ،‬درگريههاباحرصخنديدن‬
‫شرم از تظاهر‪ ،‬از حقیقت‪ ،‬از فرار از خويش‬
‫شرم از لَگَد بر شرمگاهِ شعرِ پُر تشويش‬
‫شرم از خروشِ سايهها بر اين تنِ خسته‬
‫شرم از دلی که مانده اينجا گیج و وابسته‬
‫شرم از به زيرِ آسمانها خُفتن و خُفتن‪...‬‬

‫شرم از کجا تا ناکجاها رفتن و مُردن‪...‬‬
‫از ناکجا تا ناکجا‪ ،‬هر شب خطر کردم‪...‬‬
‫بر دردِ حافظ بُغض يا‪ ...‬عَز ِم سفرکردم‪...‬‬
‫عَزمِ سفرکردم‪ ،‬پريدم‪ ،‬کوچ از خود تا‪...‬‬
‫يكمرگِبیدرد‪،‬خوبمُردن‪ ،‬شرم از حتی‪...‬‬
‫يك دردِ کهنه رخنه در اعماقِ اين روحم‪...‬‬
‫افتادنِ چندين تَرَک ‪ ،‬بر پیک ِر کوهم‪...‬‬
‫يك انفجارِ سخت‪ ،‬در پايانِ اين درد و‪...‬‬
‫يك کرگدن ماتمزده در سوگِ اين مرد و‪...‬‬
‫يك کرگدن با درد کهنه مانده اين گوشه‬
‫ت آن روزگاری که در آغوشِ‪...‬‬
‫در حسر ِ‬
‫ت دستی که شبها را نمیگیرد‬
‫شبرخنهکرد درعُمقِ چشمانیکهمیمیرد‬
‫شبرخنهکرد درعُمقِچشمانیکهفردانیست‬
‫فردا که بهمن در زمستانش هويدا نیست‬
‫فردا که غمگین است‪ ،‬رويای من و يادم‬
‫خ روحم‪ ،‬دريـغ‪ ...‬از پايت افتادم‬
‫در مَسل ِ‬
‫صدای زن‬
‫يك کبودی زيرِ چشم و‬

‫خونِ خُشکی کُنجِ لبها‬
‫در گلو بُغضی که مُرد و‬
‫يك تنی خسته‬
‫لَت و پار و‬
‫دوباره هقهقِ خاموش و‬
‫اشکی در نگاه و‬
‫در میانِ فحش و دشنا ِم هیوالی خشونت‬
‫نیمهشـبها‪...‬‬
‫ل ناگوار‬
‫صد سوا ِ‬
‫تکرار و تکرار‪:‬‬
‫«من که هستم؟‬
‫من چه هستم؟‬
‫يك زنی افسرده و قربانیِ وَهم و خشونت‬
‫خسته در اعماقِ چاهِ نفرت و بغض و عفونت‬
‫خسته از افکارِ تو‬
‫رفتارِ تو‬
‫دلخسته از غولِ تعصُّب‬
‫من ندارم هیچ با آن ذهنِ بیمارت تناسب‬
‫خسته هستم‬
‫از تو و از نَهْی و از اَمْر و دخالتهای هرروز‬
‫از تو و شکّاکی و تعقیبهای زير چشمت‪،‬‬
‫گیج و مرموز‬
‫از جهان و از جهانی که سراغم را بگیرد وقت خواب و‬
‫يك عروسك‬
‫تختخواب و‬
‫يك عروسك‬
‫در نقاب و‬
‫در سراب و‬
‫منجالب و‬
‫صد سوالِ ناگوارم‬
‫بیجواب و بیجواب و بی جواب و‪...‬‬
‫خسته هستم‪»...‬‬
‫***‬
‫شهرِ بیخود‪،‬‬
‫شهرِ مضحك‪،‬‬
‫شهرِ نامرد و سیاه و‬
‫شهرِ پُر دود و لجن‪ ،‬بوی خیانت‬
‫شهرِ گند و مسخره‬
‫مضحك‬
‫تباه و‪...‬‬
‫شهرِ مغبون‬
‫غرقِ طاعون‬
‫اشتباه و اشتباه و اشتباه و‪...‬‬
‫باز تکرار‬
‫در میانِ فحش و دشنام‬
‫باز تکرار‬
‫گوشههای شهرِ بیمار‬
‫هر زنی افسرده با بختِ سیاه و‬

‫با کبودی زيرِ چشم و‬
‫خونِ خُشکی کُنجِ لبها‬
‫بغض شعر‬
‫حامله شد همسری‪ ،‬در بغلِ غیر يار‬

‫طفلِ نگونبخت شد‪ ،‬از هوسش يادگار‬
‫همسر بیچارهاش‪ ،‬در پیِ نان بود و کار‬
‫شعرِ من امشب بشد‪ ،‬تلختر از زهرمار‬
‫بیوهزنی دربـدر‪ ،‬مُرد بدونِ غذا‬
‫طفلِ يتیمی گريست‪ ،‬از قَدَر و از قضا‬
‫در طلبِ سرپناه‪ ،‬دخترکی در عزا‬
‫شعرِ من امشب نداد‪ ،‬جز به سیاهی رضا‬
‫عُمرِ يکی پیرمرد‪ ،‬شد به فنا امشبی‬
‫تا که لبِ دخترش‪ ،‬ديد به روی لبی‬
‫آه ز دا ِد جهان‪ ،‬آه ز هر مکتبی‪...‬‬
‫شعرِ من امشب بزد‪ ،‬نیش به يك عقربی‬
‫بود به يك مُستراح‪ ،‬نعشِ جنینی نحیف‬
‫ل نَفْسیضعیف‬
‫حاصلِ يك کَژروی‪ ،‬حاص ِ‬
‫شرم بر آن مادری‪ ،‬يا پدری بس سخیف‬
‫شعرِمن امشب نشد‪ ،‬با دلوبُغضش حريف‬
‫من‬
‫يكهیچکسهايیبهفردايمچهگَندیزد مَردیکهديگرنیست‪ ،‬بر من پوزخندیزد‬

‫غ بلندیزد درگوشِمنيكخر‪،‬سخنهایچرندیزد‬
‫با گريه‪ ،‬يك زن در شبم‪ ،‬جی ِ‬
‫ش بیاراده‪ ،‬در دهان چرخید‪...‬‬

‫يكمُشت فح ِ‬
‫گُمشددراينمنيكتويیغمگینوافسرده درعُمقِمنيكزنکهشدسرکوبوسرخورده‬
‫صد خاطراتِ تَلخ در من‪ ،‬تَلخ پژمُرده شلیكِ جیغت‪ ،‬نعرههايم‪ ،‬در زنی مُرده‬
‫من با سیاهی لشگرش‪ ،‬آهسته میخنديد‪...‬‬
‫پاشید از اعماقِ مَردم‪ ،‬خندههايی گیج در مجلسِخَتمِ صدا‪ ،‬رقصندههايی گیج‬

‫ش بندههايی گیج نانخوردنیبانرخِروز‪،‬چرخندههايیگیج‬
‫در قبر میماسید‪ ،‬نع ِ‬
‫چرخید اينچرخه ولی اين من نمیچرخید‪...‬‬
‫افکار‪ ،‬در من سخت مشغولِ جويدن بود مَردیکهديگرنیست‪ ،‬مشغولِدويدنبود‬

‫در پُشتِبا ِم من‪ ،‬زنی فکرِ پريدن بود خر با وَلَع در شهر‪ ،‬مشغولِ چريدن بود‬
‫میمُرد من با بیخیالی‪ ،‬خلق میخنديد‪...‬‬

‫سکوت‬
‫سکوت تو‬
‫عجب خنجری است‪...‬‬
‫میشکافد سینهام را‪...‬‬
‫آه‪...‬‬
‫امیدم ناامید گرديد‬
‫و بهارم پايیز شد‬
‫و آتشم خاکستر‪...‬‬
‫فردايم در ديروز جاماند‬
‫سرانجام‬
‫مرهمِ زخمهايم‪،‬‬
‫مرا زخمی کاری زد‪...‬‬
‫من نه نیرنگ را از روباه ياد گرفتم‪،‬‬

‫و نه فرار را از شغال‪،‬‬
‫و نه همرنگِجماعتشدن را از گلّهگرگهای متظاهر‪...‬‬
‫من تنها با عقاب به پرواز درآمدم‬

‫تا آنقدر دور باشم‬
‫که در غیابم‬
‫آزادانه نفس بکشی‪...‬‬
‫شهر تو‬
‫در کوچههای شهرِ تو‪ ،‬يك خاطره جا مانده بود‬
‫اين نامهی مجعول را‪ ،‬يك ناشناسی خوانده بود‬
‫در التهابِ مستراح ‪ ،‬يك قايقی پهلو گرفت‬
‫يك چوبة دا ِر مريض‪ ،‬با مرگ شايد خو گرفت‬
‫در ناکُـجـای شهرِ تو‪ ،‬يك رهگذر در غصه مُرد‬
‫يك عکسِ نامفهوم و گیج‪ ،‬عکاس را با حرص خورد‬
‫ك شعرِ خشمگین‪ ،‬بر پیک ِر شـاعـر نشست‬

‫شلی ِ‬
‫در رودههای شهرِ تو‪ ،‬يك نعش از هم میگسست‬
‫ط صدا ديـوانـه شد‬

‫در مغزِ من يك میخ‪ ،‬از فر ِ‬
‫با يك کلنگی پُر غرور‪ ،‬اين خانهام ويـرانـه شد‬
‫در هر تويی هرشب دوبارهشب شکفتن میگرفت‬
‫تقويمِ اين خانه‪ ،‬همیشه رنگ بهمن میگرفت‬
‫فـريـادهـای بیصدا‪ ،‬کـابـوسهـای هرشب و‪...‬‬
‫سَرگیجههای لـعـنـتـی‪ ،‬دردِ منِ المَصَّب و‪...‬‬

‫ت مُمتَد در شـقـیـقـه‪ ،‬ارّه بر دنیای تو‬

‫يك سو ِ‬
‫غَـرقِ امید و آرزو ‪ ،‬هر روز در دريـای تو‬
‫غ سرتق درگلو‪ ،‬يك خار در چشمِ چپ و‪...‬‬

‫يك تی ِ‬
‫ش بد‪ ،‬در انتهای هر گپ و‪...‬‬

‫ی يك فُـحـ ِ‬
‫سنگین ِ‬
‫يك مرگِتلخ و يكگلوله‪،‬يك شقیقه‪،‬يك سراب‬
‫يك درد و يك جَبر و مَن و پايانِ رَه‪ ،‬بیانتخاب‬
‫در رودههای مستراح‪ ،‬يك قايقی در هم شکست‬
‫يكچوبة دارِ مريض‪ ،‬با خشم از هم میگسست‬
‫يك خاطره جرّ خورد و نَعشِ زن دوباره ناز کرد‬
‫يك کـرگـدن‪ ،‬خاموش از اعماق من‪ ،‬پرواز کرد‬
‫يك ناشناسی با تَـبَـر‪ ،‬بر ريشة خورشید زد‬
‫بر صورتِ زن‪ ،‬شوهرش؛ سـیـلی بـالتـرديد زد‬
‫هر نامة مجعولِ میخ‪ ،‬يك رهگذر را رانده است‬
‫درکوچههای شه ِر تو‪ ،‬يك کرگدن جامانده است‬

‫روانی‬
‫ان زيرسیگاری‬ ‫میسوخت‪ ...‬آهـسـته می ِ‬

‫بیحوصله‪ ،‬خسته در اين شبهای تکراری‬
‫میسوخت‪ ...‬الی حرفهای نصفه و ناقص‬
‫وحشتزده از طعنههای هر کس و ناکِس‬
‫میسوخت‪ ...‬الی فعلهای مسخره‪ ،‬بیخود‬
‫سرگیجه از مرغ و االغ و عَرعَر و قُدقُد‬
‫میسوخت‪ ...‬در دود و دمِ شهرِ اساطیری!‬
‫ط شکمسیری‬ ‫يكمُشت خلق و هِرهِر از فَر ِ‬
‫میسوخت در خاکسترش بابغض میخنديد‬
‫در مغزِ بیمارش بدونِ حرف‪ ،‬میگنديد‪...‬‬
‫در مغزِ بیمارش کسی آهسته ُگم میشد‬
‫میالن و لندن هم شبیهِ خاش و قم میشد‬
‫ل لولو میديد!‬
‫در مغزِ بیمارش تو را شک ِ‬
‫چیزی شبی ِه غـصـههای شاملو میديد!‬
‫خود را انیشتین‪ ،‬نیچه و ماریکوری میديد‬
‫با چشمهای تـابهتـا‪ ،‬بـابـاقوری میديد!‬
‫با چشمهای تـابهتـا‪ ،‬در شعر ُگم میشد‬
‫ج کُمُد‪ ،‬يك جِنِّ غمگین‪ ،‬نالهای بیخود‪...‬‬
‫کُن ِ‬
‫بر جِنِّ در کُنجِ ُکمُد‪ ،‬با حرص میخنديد‬
‫با ناامیدی در خودش‪ ،‬آهسته میگنديد‬
‫با ناامیدی کَـلّـه بر ديوار میکوبید‪...‬‬
‫در مغزِ خود –در کرمها‪ -‬صدبار میلولید‬
‫در مغزِ خود از بیپدرها نانبُری میکرد‬
‫درالیيكمُشتازجماعتخودخوریمیکرد‬
‫***‬
‫میسوخت درالیجماعت بیصدا میسوخت‬

‫بر جِنِّ در کُنجِ کُمُد هی چشم را میدوخت‬
‫میسوخت الی حرفهای نصفة بیخود‬
‫در عُمقِ مغزش هی صدای عَرعَر و قُدقُد‬
‫در عُمقِمغزش با انیشتین‪ ،‬قهر و لج میکرد‬
‫در عُمقِ مغزش بیپدرها را فلج میکرد!‬
‫ان زيرسیگاری‬‫میسوخت‪ ...‬آهـسـته می ِ‬
‫وحشتزده‪ ،‬میسوخت در کابوسِ اجباری‬
‫رسوایی‬
‫ط گريهها و فريادت‬
‫دوباره در وس ِ‬ ‫دوباره میخواند‪ ،‬در نبودنم يادت‬
‫دوباره فحشم و بُغضت‪ ،‬تَ ِه مشاجرهها‬ ‫دوباره میخواند‪ ،‬در غروبِ خاطرهها‬
‫دوباره حسِّ سیاهم ‪ ،‬دوباره تنهايی شب و غم و من و اشك و دوباره رسوايی‬
‫دوباره دلهُره از پیچهای پیچاپیچ دوباره میخواند‪ ،‬در هجومِمُشتی هیچ‬
‫که در غروبِ غزل‪ ،‬بیهوا تو گريه شوی که باز هم خفه در دودهای ريه شوی‬
‫که بازهم خفه در من‪ ،‬دوباره جان گیری که بازآخرِ بهمن‪ ،‬دوباره جان گیری‪...‬‬
‫که هقهقات باشم‪ ،‬در غروبِ خاطرهها که مُرده باشی و باشم‪ ...‬تَهِ مشاجرهها‬
‫که باز باشم و باشی‪ ،‬فرو به تنهايی‪ ...‬و دلهُره ‪-‬که منم‪ -‬در غروبِ تنهايی‪...‬‬
‫و دلهُره ‪-‬که منم‪ -‬خسته در تنت باشد و باز نوروزت ‪ ،‬مرگِ بهمنت باشد‬
‫و باز در جسدِ يك زنی تو جان بشوی و باز زخمِ عمیقی در استخوان بشوی‬
‫س سیاهم ‪ ،‬و باز دربدری‪...‬‬
‫و باز پرسهزدن الی شعرهـا گُذری‪ ...‬و باز ح ِّ‬
‫و باز در شب و شبهای بیتو نعره شدن و باز حمله به مغزم‪ ،‬و میخ و اَرّه شدن‬
‫***‬
‫دوباره میخواند‪ ،‬در نبودنت يادت دوباره از تو و چشمت ‪-‬که رفت‪ -‬افتادم‬
‫ط گريههای شب‪ ،‬مُردم دوباره رفتی و رفتم‪ ،‬چه زود پژمُردم‬
‫دوباره در وس ِ‬
‫دوباره نفرت و ترسم از اين عبوری که‪ ...‬دوباره جیغِ تو در شهرِ سوتوکوری که‪...‬‬
‫دوباره فريادم ‪ ،‬در غروبِ تنهايی دوباره آخرِ قصّه‪ ...‬و باز رُسوايی‪...‬‬
‫زخم قدیمی‬
‫درد دارد‪،‬‬
‫درد دارد اين دلم‪،‬‬
‫خروار خروار؛‬
‫جای زخمِ زندگی میسوزد اينبار‪...‬‬
‫شايد اين زخ ِم قديمی‬
‫‪-‬زخمِ کاری‪-‬‬
‫زخمِ چاقوی تو بر قلبِ نحیفم‬
‫ق روحم‪،‬‬ ‫زخمِ بیاحساسیات بر عُم ِ‬
‫استخوانم‪،‬‬
‫ق جانم‬ ‫زخ ِم کاری رخنه در اعما ِ‬
‫بوده باشد‪...‬‬
‫شايد اين زخ ِم قديمی‪...‬‬

‫يادگاری از تو و از خاطراتت‪،‬‬
‫يادگاری از نمكنشناسیات‪،‬‬
‫از مرگِ فردا‪،‬‬
‫از من و آتش که افتادهاست بر جان‪،‬‬
‫از تو و آتش که بر جانم کشیدی‪...‬‬
‫رفتی و جز خود‪ ،‬نه من را‬
‫‪ -‬هیچکس را‪-‬‬
‫هرگز و هرگز نديدی‪...‬‬
‫شايد اين زخم قديمی يادگاری از غروبِ جمعههايم‬

‫ن مهاجر‬
‫ن مرغا ِ‬
‫يادگاری از غمِ سنگی ِ‬
‫يادگاری از نگاهی که عوض شد اين اواخر‬
‫بوده باشد‪...‬‬
‫بُگذر از من‪،‬‬
‫بُگذر از شعر و غمِ بنشسته در آن‬
‫با دو چشمِ مشکیات تخريب کن نظم جهان را‬
‫دور از جبر زمان‪،‬‬
‫جبر مکان‪،‬‬
‫پرواز کن تا بینهايت‬
‫بیعذاب از آنچه کردی با من و جانم پريروز‪،‬‬
‫سهم من غم بود و سهمت‬
‫ن از غم‪،‬‬
‫رفت ِ‬
‫به سوی ناکجا‬
‫صد حیف و افسوس‪...‬‬
‫چیز‬
‫پرواز کرد از دفترِ شعرم‪ ،‬تو و يادت‬

‫يكچیز شد گم بیهوا‪ ،‬در داد و فريادت‬
‫پرواز کرد از من‪ ،‬تويی ناالن و سرگردان‬
‫خَلقی خوش از پاتختی و عقد و حنابندان‬
‫در خاطراتم چیزهايی لِه شد و گُم بود‬
‫خوابید يك زن پیشِ من‪ ،‬غرقِ تَوَهُّم بود‬
‫دلخسته از افکا ِر بیهوده‪ ،‬غَمی خنديد‬
‫يك فُحش‪ ،‬در نازلشدن اينبار در ترديد‬
‫آن دورها تیغی سراسیمه رگش را زد‬
‫‪،‬‬
‫يك پیرمردی با تَبَر‪ ،‬چیزِ سگش را زد!‬

‫يكمُردهبررویجهان‪،‬بابیلخاکیريخت‬
‫يكزنبهرویدستشوهرآبپاکیريخت‬
‫اشعارِ من‪ ،‬من را بهروی هیچ‪ ،‬کوبید و‪...‬‬
‫يك نَرّهخَر‪ ،‬معشوقهام را باز بوسید و‪...‬‬
‫يك طفل در کُنجِ جهانش‪،‬مرگ را تُفکرد‬
‫يك چیز با افکارِ من‪ ،‬امشب تصادفکرد‬
‫پرواز کرد از دفترِ شعرم‪ ،‬جوانی که‪...‬‬

‫بیحوصله از چیزهايی‪ ،‬از زمانی که‪...‬‬
‫پرواز کرد از مَغزِ من يكمُشت حرفِمُفت‬
‫يك شعر امشب باخشونت چیزهايیگفت‪...‬‬
‫مچاله شد‬
‫‪« -‬امشب بیا دوباره با هم‪»...‬‬

‫هیس!‬
‫خسته است!‬
‫سالهاست که اين مَرد بر خودش چشم بسته است‬
‫افکا ِر او پريشان از ناکجا تا کجاست‪...‬‬
‫از اين جماعت بريده و‬
‫از خود گسسته است‪...‬‬
‫خشمگین نیست‪،‬‬
‫شايد فقط کرگدنی بیشرف است‪...‬‬
‫‪« -‬ولی اين حقِّ تو نیست‪»...‬‬
‫بس کن!‬
‫اين حرفها مزخرف است‪...‬‬
‫مقصد من تو نیستی‪...‬‬
‫هیچ نیست‪...‬‬
‫رهايم کنید‪...‬‬
‫فردای من پوچ و عبث و بیمصرف است‪...‬‬
‫باز مچاله شدم؛‬

‫وِز وِز کیست؟‬
‫‪« -‬بهمن‪»...‬‬
‫خفه شو!‬
‫چای تلخ را بنوش و اسیرِ فلسفه شو!‬
‫از تاريخ بُگذر و غرق در شب و سیاهی و جنون‬
‫با يادِ من‬
‫برهنه ولو وسطِ ملحفه شو!‬
‫نه! ديگر اشتباه نمیکنمت!‬

‫‪« -‬گوش کن اين يه راز‪»...‬‬
‫اين من نگشوده بايد تخته شود چون که باز‪...‬‬
‫بگذريم!‬
‫قِی کن مرا و خط بزن از جهان‪ ،‬نام من؛‬
‫باز کن برای خودکشیام باز اين شیرِ گاز را‪...‬‬
‫به ساز تو رقصیدم‬
‫در يك جنونِ سخت‪ ،‬با سازِ تو رقصیدم‬

‫ط تو‪ ،‬کوبیدم اين تن را به هر ديوار‬
‫از فَر ِ‬
‫در خونِ خود میخواندم از مرگِ تو اشعاری‬
‫مَخلوقها در خوابِ غفلت‪ ،‬شعرها بیدار‬
‫در من‪ ،‬تو و سازِ تو بود و شعر و يك حسرت‬
‫ت دَر‪ ...‬با َچ ُّکش و اَرّه‪...‬‬
‫مَخلوقها در پُش ِ‬
‫در يك جنونِسخت‪ ،‬در سازِ تو میمُردم‬
‫ط تو پوسید‪ ،‬من از بیخ‪ ،‬هر ذرّه‪...‬‬
‫از فَر ِ‬
‫ل بیهوده‬
‫مَخلوقها با حیرت از اين فع ِ‬
‫ن فهم‪ ،‬رقصیدند‬
‫هرشـب به سازِ تو بدو ِ‬
‫درشعلههايتيكمنواشعارِتلخشسوخت‬
‫مَخلوقها اين فعل را هرگز نفهمیدند‪...‬‬
‫هرگز نفهمیدند‪ ،‬ساز از درد میپـیـچـد‬
‫هرگز نفهمیدند‪ ،‬خون از شعر لبريز است‬
‫در يكجنونِسخت‪ ،‬تن با کِرمها پژمُرد‬
‫ق پايیز است‪...‬‬
‫تقويمِ من تبعید در اعما ِ‬
‫مازوخیسم‬
‫در فاضالبِ زندگی‪ ،‬يك موش بودمِ حیف‪...‬‬

‫ت يك شعله و آغوش بودم‪ ،‬حیف‪...‬‬
‫مبهوت از هرچه بخواندم بر خران ياسین‬
‫همچون يکی رازِ سمج در گوش بودم‪ ،‬حیف‪...‬‬
‫بلعیدم امشب روحِ خود را با سُسِ قرمز‬

‫با بغض بر يك زخمِ تلخ از حضرت حافظ‬
‫ت بیهوده از در ِد خودآزاری‪...‬‬
‫يك لذّ ِ‬
‫افسـوس؛ خلق از درکِ اين بیهودهها عاجز‬
‫اين زندگی‪ ،‬يك دو ِر باطل‪ ،‬چرخشِ مشکوک‬

‫با زخمه بر گیتا ِر بیسیم و ول و ناکوک‪...‬‬
‫هی خسته از هی ساختن‪ ،‬هی ساختن‪ ،‬تا کی؟‬
‫ایکاش باشد تا ابد‪ ،‬دنیایمان متروک‪...‬‬
‫اختالف طبقاتی‬
‫موتزارت در البالی نُتهايش خفه شد‬
‫و يك شعرِ احساسی‪،‬‬
‫اسـیرِ فلسفه شد‪...‬‬
‫ما ِر بیچاره‪،‬‬
‫اشتباهی موسی را بلعید‬
‫و چاپلین از فَرطِ جنون‪،‬‬
‫بر ديکتاتور خنديد‬
‫شعری که زندگی را ول کرد‪،‬‬
‫ماورايی شد‪...‬‬
‫ی کافکايی شد‪...‬‬
‫و شاعری که اسیرِ زندگ ِ‬
‫خاطراتِ جدايی‪...‬‬
‫دو قشر‪...‬‬
‫دو ابهام‪...‬‬
‫ترمینالِ جنوب و‬
‫فرودگاه امام‪...‬‬
‫و خلقی خسته در خانههای استیجاری‬
‫و خشمی خفته در شعرِ بهمن انصاری‪...‬‬
‫قِی شد عقدهها‬
‫دوباره بر روی اين کاغذ‪:‬‬
‫«دور شو برو لعنتی‪،‬‬
‫متنفرم من از‪»...‬‬
‫حرف مفت‬
‫دو خروار ناگفته در آن نگاهت‬

‫غمی خفته در‪ ...‬حال و روزِ افتضاحت‬
‫دلت پُر‪ ،‬دلتپَرپَر از وعدههایچِرتوپِرتِهر‪...‬‬
‫پُر از زِر زِر و حرفِ مُفت و زِرت و پِرتِ هر‪...‬‬
‫بُريدند و بُردند و خوردند‪ ،‬نانِ تو را‬
‫نکردند رحمی بر آن دو قِرّانِ تو را‬
‫نکردند رحمی برآن بُغضِ احتمـاال شکستنی‬
‫که بايد بمیری از اين درد و بن ِد ناگسستنی‬
‫که بايد بمیری‪ ،‬بمیرند از شَرمِ چَشمِ تو‬
‫بمیرند از بُغض و خَش ِم تو‬
‫بمیرند از حسرتی که ُخفته در نگاهت‬
‫بمیرند بر حال و رو ِز افتضاحت‬
‫ببین از غمت‪ ،‬غَم نشسته بر تنم‬
‫ببین نفرتم از اين خاک و از‪ ...‬میهنم‬
‫ش بُغضِ ويرانگرم‬
‫«ببین روي ِ‬
‫که آرام خونِ تو را میخرم»‬
‫نمیدانی؟‬
‫نمیدانم که میدانی‬
‫که میدانم‪،‬‬
‫نمیدانی؟‬
‫اگر ديوانهات‪،‬‬
‫دلدادهات‪،‬‬
‫‪-‬اين مَرد‪-‬‬
‫اگر عاقل شود‪،‬‬
‫ديگر نمیماند‪...‬‬
‫نمیماند‪...‬‬
‫نمیماند‪...‬‬
‫قرص ماه‬
‫ی چشمانت‬
‫من گیر افتادهام در آن سیاه ِ‬
‫که روشنتر است از خورشید‪،‬‬
‫و قرصتر است از ماه‪...‬‬

‫شلیک‬
‫سینه سنگین و نفس حبس و جهان تاريك است‬
‫قلبِ من خاموش است‪ ،‬مرگ به من نزديك است‬
‫هـمـدمِ من به جز اين شـعـر چهکس بود؟ بگو‪...‬‬
‫من که رفتم‪ ،‬ولی امشب چه لباست شیك است!‬
‫کاشکی بر سر قـبـرم نه تو آيی و نه هـر‪...‬‬
‫مرگِ من پر ايهام است‪ ،‬چه سمپاتیك است!‬
‫گريه بر من مکن ای شـعـر‪ ،‬تو خود میدانی‬
‫آخرِ قـصـه صـدای جَـرَسِ شلیك است‪...‬‬

‫پوچی‬
‫يك گام‪ ،‬تا يك کام‪ ،‬از يك خاطره‪ ،‬يك نام‬
‫يك دلـهـره از پوچـیِ فـردا و از فرجام‬
‫مرگ و نبودن؛ رفتن از يا ِد تو و‪ ...‬شايد‪...‬‬
‫اين مَرد‪ ،‬امشب رفته‪ ،‬تا هرگز نمیآيد‪...‬‬
‫هی با خودش درگیر و لج با مَردمِ لجباز‬
‫ی يكفحش و بغضی که فرو شد باز‬

‫سنگین ِ‬
‫بُگذار و بُگذر از من و شعرم به دلسوزی‬
‫اينبار بعد از اين زمستان نیست نوروزی‪...‬‬

‫سگخور‬
‫ديگر نمینوشی غـزل ای شـاعـرِ مُـرده‬
‫بـازنـدة بـازی ز بـازی بـاز آزُرده‬
‫سگدو زدن تا بوقِ سگ‪ ...‬باشد‪ ...‬ولی سگخور‬
‫از بختِ زخمی‪ ،‬خسته و مخدوش و سرخورده‬
‫ديگر چه باک از صـاعـقـه‪ ،‬شالقِ باد و غـم‬
‫اين بـاغ اندر اين زمـسـتـان‪ ،‬سخت پژمرده‬
‫ن ماندن و رفتن‬
‫مـغـمـوم و سـرگـردان میا ِ‬
‫ش شـعـر‪ ،‬شـاعـر در غـزل مُـرده‬

‫در بیخِ ري ِ‬
‫شعر من‬
‫شعرِ من تلختر از دود و دَ ِم سیگار است‬
‫شعرِ من خستهتر از زخمة هر گیتار است‬
‫اگر از زخمِ شکنجه‪ ،‬نفست حبس شدهاست‬
‫شعرِ من با تب و سردرد و وَرَم‪ ،‬بیمار است‬
‫غمِ غربت اگر از پا به در آورد تو را‬
‫شعرِ من زخـمخـور از فاصله و ديوار است‬
‫پس تو آرام بخواب و به دلت غم مده چون‬
‫شعرِ من خواب ندارد‪ ،‬همهشب بیدار است‬

‫رفیق‬
‫ن من از بین میروی رفیق‪ ،‬اين عادالنه نیست‪...‬‬

‫در برابر چشما ِ‬
‫بر رگهای من سکوتِ توست همچو تیغ‪ ،‬اين عادالنه نیست‪...‬‬
‫ی من‬
‫صدای سازِ تو همچنان در گوشِ من میپیچد‪ ،‬برای دلخوش ِ‬
‫در سراشیبیِ سقوط گوش میدهمت دقیق‪ ،‬اين عادالنه نیست‪...‬‬
‫بیست و چند سالگی‪ ،‬زمانِ شکفتن است‪ ،‬نه رفتنت بانو‬
‫جهانی از سکوتت کَـر شد‪ ،‬دور کن مرگ را از تنت بانو‬
‫ی رخنه کرده در جانت مهار شدنی نیست اما‬

‫که بیمار ِ‬
‫شايد اينبار بهسررسید زمستان‪ ،‬در دیماه و بهمنت بانو‬

‫سرشاخ‬
‫بیهوده با يك مُرده‪ ،‬امشب مَرد شد سرشاخ‬
‫يك زن به بختِ خويش خنديد و بشد گستاخ‬
‫فرجامِ گـاو و دسـتهـای خـونـیِ سَـلـّاخ‬
‫مَـن خیره بر عُـمـقِ حماقتهای يك مـلَّـت‬
‫يك نصفه از مَـردی در اين بیهودهها‪ ،‬پژمُرد‬
‫زن زير لِنگِ سـايـهها‪ ،‬جان کَند و آخر مُرد‬
‫گاوی علف را پس زد و معشوقهاش را خورد‬
‫مَـن خیره بر يكمُشت‪ ،‬بودنهای بیعـلّـت‬

‫فرار‬
‫فرار کردنِ از خود‪ ،‬فرار از زندان‬
‫فرار کردنِ از هر جُدايی و چمدان‬
‫فرار کردنِ از عشق و از همآغوشی‬
‫فرار کردنِ از تَـرسِ از فراموشی‬
‫شبیه يكعقرب‪ ،‬گیج و خیرهبر آتش‬
‫شبیهيكماهی‪ ،‬تور و انتظارِ عَطش‬
‫شبیهيكسرباز‪ ،‬جنگ و مرگِ بیهوده‬
‫شبیهکرگدنی‪ ،‬تَلخ و پیر و فرسوده‬

‫کفتار‬
‫شهرتان بوی تعفّن دارد‬
‫مردمانش همه کفتار و دو رو‬
‫خنده و هلهله ارزانیتان‬
‫مرگ از آنِ من و من از او‬

‫نفخ صور‬
‫امشبی را تلخ بر شعر و کالمم خنده کن‬
‫نفخ بر صوری بزن‪ ،‬هر مُردهای را زنده کن‬
‫خسته و درمانده از کار جهان بودی اگر‬
‫تیغ را با خشم بر رگهای خود لغزنده کن‬

‫فحش رکیک‬
‫صدای مـرگ میآيد در اين روزهای گند‬
‫هی زر نزن‪ ،‬هی نگو که‪« :‬بهمن بخند»!‬
‫يك استکان چای تلخ و شعر و سکوت و درد‬
‫بیحوصله چند فحشرکیك و حرفهایچرند‬

‫حماقت‬
‫فحش بر جهانیان چه نعمتی است! بگذريم‪...‬‬
‫گريه بیصـدا عجب غنیمتی است! بگذريم‪...‬‬
‫راه نیست‪ ...‬خندههای خلق‪ ،‬چندشآور است‪...‬‬
‫دورمان ببین عجب حماقتی است! بگذريم‪...‬‬

‫انفجار‬
‫ت انفجار است‬
‫بغضِ فروخورده به سم ِ‬
‫از فصلسرما رد شوی‪ ،‬فصلبهار است‬

‫بهمن‬
‫آن فحشها سوراخ کرد عمقِ شعورت را‬
‫‪.‬‬ ‫زن نیستی؟‬

‫‪.‬‬ ‫شايد‪...‬‬
‫ولی من تا ابد مَردم!‬
‫دنبال من بودی‪ ،‬نبودم ديگر اين اطراف‬
‫‪.‬‬ ‫از دور میآمد صدا‪:‬‬

‫«بهمن غلط کردم!»‬
ZarinP.al/@B-Ansari

Ebook9552 (WWW Takbook Com)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebook9552 (WWW Takbook Com)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‪www.takbook.

‫‪1‬‬ ‫سرزمین جذامی ها‬

‫انصاری‪ ،‬بهمن‪1368 ،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫سرشناسه‬

‫نشانی‪ :‬میدان انقالب‪ ،‬خیابان ‪ 12‬فروردين‪ ،‬خیابان وحید نظری‬

‫‪3‬‬ ‫سرزمین جذامیها‬

‫‪.‬‬ ‫تقدیم به‪:‬‬

‫غروب جمعه ‪ 27..................‬من نیستم ديگر ‪ 28............‬نحسیِ سیزده ‪30................‬‬

‫‪5‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫فهمت چه از من بود؟ ‪ 92..‬درمرثیة کرمانشاه ‪ 95.........‬درمرثیةترکمنصحرا ‪96....‬‬

‫‪7‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫بهمن انصاری ‪ /‬پايیز ‪1398‬‬

‫‪9‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫غزل پستمدرن چیست؟‬

‫غزل پستمدرن شاخهای از هنر‪ ،‬فلسفه و انديشة پستمدرن است‪.‬‬

‫از عصر رنسانس تا عصر الکترونیک‬

‫ب آرامآرام آمادة خیزش و تغیی ِر‬ ‫ن شرق‪ 1‬گرديد‪ ،‬باعث شد تا غر ْ‬ ‫درخشا ِ‬

‫‪11‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫با اختراعِ دستگا ِه چاپ در سال ‪ 1450‬میالدی توسطِ گوتنبرگ‪،‬‬

‫پانزدهم با دور زدنِ آفريقا از راه دماغةامیدنیك توسط واسکودوگامای پرتقالی‬

‫‪13‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫از سنتگرایی تا مدرنیسم و پستمدرنیسم‬

‫‪15‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫اساسِ مدرنیسم بر پاية خِرَ ِد انسانی شکل گرفت‪ .‬درواقع مدرنیسم‪،‬‬

‫‪17‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫از ويژگیهای ادوارِ گذشته و دوران باستان نیز استفاده کرد‪.‬‬

‫خ کوتاهِ خود از میانة قرن بیستم تا امروز‪،‬‬‫پستمدرنیسم در طولِ تاري ِ‬

‫‪19‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫غزل پستمدرن محتوامحور است‪ .‬در اين غزل‪ ،‬شکلوشمايلِ ادبیِ‬

‫‪21‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫مخاطب تنها بايستی آن را قورت بدهد! اما در ادبیات پستمدرن‪ ،‬اوضاع‬

‫‪23‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫زبانِ گفتار و نوشتار‪ .‬در اينجا شاعر به هماناندازهای که به واژگان و کلمات‬

‫‪ -1‬مثال بنگريد به غزل «خشخش» در همین کتاب‪.‬‬

‫در کل‪ ،‬مجموعِ شاخصهها و تکنیكهای غزل پستمدرن‪ ،‬در جهت‬

‫‪25‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫سخن را کوتاه میکنم چرا که درمورد پستمدرنیسم میتوان تا ابد‬

‫‪27‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫شبانههای تو را‪ ،‬من مُـوقَّـتـی بودم‬ ‫ت شعر از کتابهای فروغ‬

‫شبیه کابوست‪ ،‬در شبانههای لَـزِج‬ ‫شبیه هرشبِ من‪ ،‬شاعریکهمیترسید‬

‫غروبِخاطرههايت چهتلخ و دلگیراست‬ ‫شبیه خاطرههايت‪ ،‬نبودنتقطعیاست‬

‫چکید خاطرههايت‪ ،‬دوباره تلخ و سِمِج‬ ‫ت شعر از کتابهای فروغ‬

‫من نیستم دیگر‪...‬‬

‫در شهرِ سـرگشته تو را از يـادهـا بردند‪...‬‬

‫‪29‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫يـادِ من و ديـوانـهبـازیهـای بـیمـزّه‪...‬‬

‫گذشتم از تنِ تو‪ ،‬تا گُم شوم در خودم‬

‫‪31‬‬ ‫غزل پست مدرن‬

‫يك خرسِ قهوهایِ مخملی خريدهام‪،‬‬

‫و میکِشم تصويرِ تما ِم نداشتههايم را‪،‬‬

‫درشب‪ ،‬زنی درقعرِتاريکیفرومیرفت بغضِغلیظ و سِرتِقی سوی گلو میرفت‬

‫ن گريه‪ ،‬ساکت شد‬

‫زن درمیانِ مُشتی عشقِسینهچاکافتاد! وحشتزده در عُمقِ فیلمِ هیچکاک افتاد‬

‫ن سیاهش را به روی خويش‬

‫‪33‬‬ ‫غزل پستمدرن‬

‫بیمار‪-‬شهرِخطخطی‪ -‬در تاول و تب بود چشمِجماعت گود و صدها ناله بر لب بود‬

‫‪35‬‬ ‫غزل پست مدرن‬

‫حبسِابدخورد ايندلمدرچشمِغمگینت يك «باکِخالیماندهام» در پُمپِبنزينت‬

‫يك عربده پُشتِسرت بودم‪ ،‬نفهمیدی‪ ...‬لِه شد صدای من به زيرِ چرخِماشینت‬

‫قلبت رضاخان بود و من مشروطةمُرده من ترکمانچای توام ‪ ،‬در عهدِ ننگینت‬

‫ق اين سیـنـه يك مَر ِد بیفردا‪ ،‬درونِ خود قرنطینه‬

‫ن پنکه بیحوصله از خانه و کاشانه و هر که‪...‬‬

‫ن چای بیحوصله از هرچهکاسب‪ ،‬جنسِ پاياپای‬

‫بیحوصله‪ ،‬پرواز تا سرگیجههای پوچ بیحوصله از بحثِ نافرجامِ میش و قوچ!‬