#plastiksiz

alternatifler

www.greenpeace.org.tr
 © Argelia Zacatzi / Greenpeace

ÖNSÖZ
Yakın bir geçmişte hayatımıza giren plastikler adeta şu anda hayatımızın vazgeçilmez bir
parçasını oluşturuyor. Plastik şişe, plastik poşet, plastik pipet ve daha onlarcası...
Sorunun en büyük kısmı da plastik tüketiminin ortalama yüzde 40’ını oluşturan bu
‘tek kullanımlık’ plastik ambalajlar! Beş dakika kullanıp attığımız bu plastiklerin doğada
çözünmesi yüzyıllar alıyor. Çoğu plastik, çevre koşulları ne olursa olsun biyolojik olarak
ayrışmıyor. Maalesef bugüne kadar üretilen plastiğin yüzde 90’ı geri dönüştürülmedi. İşte
bu plastiklerin çoğunun yolculuğu da denizlerde son buluyor. Çevreye atılan plastikler
rüzgar veya yağmurlarla drenaj şebekelerine ya da nehirlere taşınıyor, oradan da denizlere
karışıyor. Büyük plastik parçaları balina, kaplumbağa ve deniz kuşları gibi türlerin
boğulmasına neden oluyor; küçük plastik parçaları ise deniz hayvanları tarafından yiyecek
sanılıp yeniyor. Hatta bu şekilde plastikler, deniz mahsulleri aracılığıyla tabaklarımıza kadar
giriyor.

Bu kitapçıkta bireylerin tek kullanımlık plastik tüketimini azaltmaya yönelik alternatif

çözümler yer alıyor. Tüm yanıtlara sahip olmadığımızı unutmayın. Yalnızca başka bir
dünyanın mümkün olduğunu göstermemiz, büyük şirketleri ve hükümetleri yeniliklere
yatırım yapmaya çağırmamız gerekiyor. Çünkü denizlerimiz daha fazla plastiği kaldıracak
durumda değil.

Plastik Projesi Ekibi

Greenpeace Akdeniz

SIK SORULAN SORULAR
VE CEVAPLARI
Günlük hayatınızdaki tek kullanımlık plastikleri
azaltmak için harekete geçin...
Çevremdeki her şey plastikken
plastiksiz nasıl yaşayacağım?
Endişelenme! Hala telefonunu, laptopunu,
arabanı ve benzerlerini kullanabilirsin.
Amacımız bardak, poşet ve pipet gibi
beş dakikadan fazla kullanmadığın tek
kullanımlık plastik atıkları azaltmak.
Ama çöplerimi koymak için
plastik torbaya ihtiyacım var!
Biri bize çöp kutusunu birkaç kat
gazeteye sarma fikrini gösterene kadar biz
de böyle düşünüyorduk. Ancak gazeteye
sardığın çöp kutunu kolayca dışarıdaki çöp
kutusuna boşaltabilirsin. Eğer eski gazeten
yoksa kağıt torba veya kese kağıdı da
kullanabilirsin. Yemek artıklarını biriktirerek
onlardan toprak için besin üretebilirsin.
Tek kullanımlık plastikleri
hayatımdan çıkartamıyorum.
Unutma bu bir yarış değil. Amacımız
senin bir gün içerisinde ne kadar çok
tek kullanımlık plastik atık çıkarttığını fark
etmen. Bunu azaltmak adına ne yaptıysan
iyi bir iş çıkartmışsın demektir.
Plastik paketler olmadan
eti, tavuğu ya da balığı nasıl
alacağım?
Kağıda sarabilirler mi diye sor ya da kendi
kutunu götür ve eti onlara koymalarını
söyle. Getirdiğin kutuyu mutlulukla
dolduracaklar.
Amacımızdan da bahset. Yoksa her
zamanki gibi tek kullanımlık plastik bir
pakete ve poşete sarıp sana vereceklerdir.
“Çevre dostu”, “biyobozunur”,
“gübrelenebilir” etiketine sahip
biyoplastik poşetler nasıl?
Genelde petrol bazlı plastiklere
‘sürdürülebilir alternatifler’ olarak lanse
edilen biyoplastikler çok kısıtlı olan
biyolojik kaynaklardan üretiliyor ve kullanım
ömürlerinin sonunda fosil bazlı muadilleri
kadar zarar verebiliyorlar. Bu yüzden bu gibi
ürünler kullan at plastik kültürüne medyan
okumamıza yardımcı olmuyor.
Çikolata ya da cips paketlerindeki
gibi bir folyo olur mu?
Bu amacımızı ne kadar gerçekleştirmek
istediğinle alakalı.
Bu ambalajların çoğu metal kaplama
plastikten başka bir şey değil ve yine kullan
at kültürüne hizmet ediyor.
Buruşturma testini uygula! Paketi iki elinin
#plastiksiz
alternatifler
arasına al ve büzüştür. Eski haline geliyorsa
alüminyum folyo değil, plastik atıktır.
Teneke kutular olur mu?
Çoğunlukla içinde plastik var
diyorlar.
Görünüşe göre çoğunun içinde BPA olan
plastikler kullanılıyor.
Gerçekten titiz davranmak istersen
tenekeleri emin olmadıklarımız tarafına
koyabiliriz.
Evde bu amaç için uğraşan bir
ben varsam ne yapacağım?
Bunu neden yaptığını anlat. Bu hoş bir
sohbet konusu olabilir.
Yargılama! Hareketler sözlerden çok daha
etkili ve belki yaptıkların evdekileri derinden
etkiler!
Emin olamadıkların tarafına yerleştirdiğin
plastikleri orda tutmaya devam et.
 #plastiksiz
alternatifler

BASİT ALTERNATİFLER
TEK KULLANIMLIK PLASTİK PLASTİKSİZ ALTERNATİF
Gazete kağıtlarından kese kağıdı ve bez torba
Plastik poşet kullanın

Deodorant Kendi deodorantınızı yapın

Kahve bardakları Termos taşıyın

Plastik pipet Pipet istemeyin

Islak mendil Ellerinizi yıkayın

Plastik su şişesi Matara taşıyın

Buzdolabı poşeti ve streç film Alüminyum ve çok kullanımlık kaplar kullanın

Şampuan Temel bakım ürünlerinin tümü evde yapılabilir

Bambudan yapılan diş fırçalarını ve saç

Diş fırçası
fırçalarını kullanın
Diş macunu Diş macunu evde yapılabilir

3 TEMEL PRENSİP
Plastik Yerine Sahip Olduklarını
Kullan
Toplu gıdaları (pirinç, bulgur vs.) ve kalan
yiyecekleri cam kavanozlarda ve şişelerde
saklayabilirsiniz.
Eğer plastik kaplarınız varsa yıpranana
kadar kullanabilirsiniz.
Sebzelerinizi aldığınız plastik poşetleri
tekrar tekrar kullanabilir, nemli ürünleri
el bezlerine sarıp cam kavanozlarda
saklayabilirsiniz.
Sandviç tarzı yiyeceklerinizi kumaşa veya
kağıda sarabilirsiniz.
Peynirlerinizi eski keten bir el bezi
içerisinde saklayabilirsiniz.
Dereotu, maydanoz gibi otlarınızı nemli bir
el bezi veya havlu içerisinde saklayabilirsiniz.
Dondurabileceğiniz yiyecekleri ısıya
dayanıklı cam kaplarda dondurabilirsiniz.
Çöp kutuları için birkaç kat gazete
kullanabilirsiniz.
Dondurulmuş et ve deniz ürünlerini önce
pişirme kağıdına ardından alüminyum
folyoya sarabilirsiniz.
İnternetten alışveriş yapmadan önce yerel dükkanları
kontrol edebilirsiniz. Eğer internetten alışveriş yapmanız
şartsa plastik içermeyen mağazalar listesindeki
dükkanlardan alışverişinizi yapabilirsiniz.
#plastiksiz
alternatifler
Kendin Yap
Kendinize balmumundan kavanoz veya
kase kapatıcısı yapabilirsiniz.
(instagram @sifir.atik)
Sadece tek bir düğme ve küçük
bir kumaş parçasıyla kitap, kolye
vb. eşyalarınızı saklayabileceğiniz-
taşıyabileceğiniz çantalardan yapmayı
öğrenebilirsiniz.
Paket yapmak için geleneksel düğümler
öğrenebilirsiniz.
Hemen hemen tüm kişisel bakım
ve temizlik ürünlerinizi evde kendiniz
üretebilirsiniz. Tarifler için instagramda
@sifir.atik veya www.atiksizev.com gibi pek
çok site mevcut.
Daha İyiyi Seç
Bir şeyler satın almadan önce ailenize,
arkadaşlarınıza, yakın çevrenize bu ürün
onlarda var mı diye sorabilirsiniz. İkinci el
satış yapan dükkanları ve internet sitelerini
kontrol edebilirsiniz.
Cam veya paslanmaz çelikten saklama
kaplarını seçebilirsiniz.
 #plastiksiz
#plastiksiz
alternatifler
alternatifler

ALIŞVERİŞTE
Hazırlık
Şarküteri ve kasaba giderken yanınıza kendi
kaplarınızı alabilirsiniz. Bu konuda cesur olun;
ilk gidişiniz en zoru olabilir ama sonra siz de
satıcı da bu duruma alışacaksınız.
Taze ekmek için bir ekmek poşeti veya bez
çanta alabilirsiniz (Kendi ekmek poşetinizi
nasıl yapacağınızı öğrenebilirsiniz).
Kendiniz için tekrar kullanılabilir alışveriş
çantaları hazırlayabilirsiniz.
Pazar arabası alabilir veya eskimiş
valizinizden yapabilirsiniz.

Alışveriş esnasında
Kasap, şarküteri ve balıkçıya gittiğinizde
yanınızda kap yoksa aldığınız ürünleri
doğrudan kağıda sarmasını isteyebilirsiniz.
Kese kağıdındaki ekmekleri satın
alabilirsiniz.
Taze sebze satın alabilirsiniz (Önceden
ambalajlanmış sebzeleri tercih etmeyin).
Fındık, kuru meyve, un, bakliyat, kahve,
pirinç, yulaf vb ürünlerde kutulu veya kağıda
sarılmış olanları satın alabilirsiniz.
Cam içerisinde paketlenmiş ürünleri tercih
edebilirsiniz.
Şişe mantarı doğal olan şarapları
seçebilirsiniz.
Sakızdan vazgeçebilirsiniz.
Yerel marketlerden alışveriş yapabilirsiniz.
Bu tecrübenizi aileniz, arkadaşlarınız ve
yakın çevrenizle paylaşabilirsiniz.
Alışveriş yaparken
Plastik ambalajsız satılan süngerlerden
alabilirsiniz. plastikten uzak durun
Doğal kıllı ahşap fırçalardan alabilirsiniz. ve plastiksiz alternatifleri
Karton kutulu ürünleri tercih edebilirsiniz. mutlaka değerlendirin.
Yargılama! Hareketler sözlerden çok daha etkileyicidir ve
belki yaptıkların evdeki derinden etkiler!

Hazır ürünler
kullanmak yerine,
evde kendi temizlik
TEMİZLİKTE
malzemelerinizi
yapmayı deneyin.
Kendi Temizlik Ürünlerinizi Yapın
Gerçekten hazır temizlik ürünlerini satın
almanıza gerek yok. Evde, toplu olarak
alabileceğiniz birkaç ürünle kendi temizlik
ürünlerinizi yapmayı deneyebilirsiniz. Hatta
muhtemelen tüm malzemeleriniz evinizdeki
dolapta vardır.
Çok amaçlı temizleyici: Eski bir sprey
şişesini 3 ölçü su ve 1 ölçü sirkeyle
doldurun.
Çok amaçlı dezenfektan: Eski bir sprey
şişesine 3 bardak sıcak su, 3 çay kaşığı
boraks, 10 damla okaliptus, limon veya
lavanta yağı koyun.
Yanmış kızartma tavalarınız için: Tavanızın
içine biraz su koyup kaynatın, ardından
ateşten alıp kabartma tozu ekleyin.
Tavanızın içindeki suyu dökün.
Mikrodalgalarınız için: Bir bardak su ve
çeyrek bardak sirkeyi bir kapta karıştırıp üç
dakika mikrodalgada ısıtın. Mikrodalganızı
on dakika öylece bırakın ve ardından nemli
bir bezle silin.
Aynalar için: Gazete kağıdına biraz
sirke döküp silin ardından kuru bir gazete
kağıdıyla kurulayın.
Klozetler için: Klozetin içine kabartma
tozu serpin üzerine sirke döküp fırçalayın.
Temizlik bezleri: Temizlik bezi satın almak
artık eskide kaldı onun yerine eski havlu/
çarşaf/tişörtlerinizi kesip kullanın.
#plastiksiz
alternatifler
Su ısıtınız için: Su ısıtıcınızı su ile doldurup
içine limon dilimleri ekleyerek kaynatın.
Yumuşatıcınızı yapın: Makinenize
durulama sırasında bir bardak beyaz sirke
ekleyin.
Gözlük camlarınızı parlatmak için:
Gözlüklerinizi sirkeli su ile silip kurulayın.
Teneke ve metallerden pasları sökmek
için: Soyulmuş bir patatesin üzerine tuz
veya kabartma tozu ekleyip paslı bölgeyi
ovun.
Sabun lekeleri için: Lekelerin üzerine biraz
sirke uygulayıp 3-5 dakika bekleyin, hafifçe
ovalayıp temiz bir bezle silin ya da diş
macunu ile temizlemeyi deneyin.
Bezlerinizi beyazlatmak için: Çeyrek
fincan kabartma tozu ile ılık suyu karıştırıp
bezleri bir gece bekletip ardından yıkayın.
Tıkanmış giderleri açmak için: 1/3 fincan
kabartma tozu ve sirkeyi tıkanmış gidere
dökün bir saat sonra üzerine kaynar su
ilave edin.
Bulaşık makinesi için: 1 bardak boraks, 1
bardak kabartma tozu, yarım bardak tuzu
karıştırın ve bulaşık makinenizdeki deterjan
bölmesine karışımdan 1 kaşık ve 1 kaşık da
sirke koyun.
Elde bulaşık için: Deterjan yerine suya 4
çorba kaşığı kabartma tozu ekleyin.
 #plastiksiz
alternatifler

AYAK ÜSTÜ Yemekler ve kalanlar için kendi

ATIŞTIRMALIKLAR, kabınızı yanınızda taşıyın
Dışarı çıkarken kendi kabınızı kullanın.

DIŞARIDA Eğer yemek kalacağını düşünüyorsanız,

restoranlara giderken kabınızı da alın.

YEME İÇME VE Paslanmaz çelik seyahat kabı ve su

matarasını yanınızda bulundurun

SEYAHAT İÇİN Tekrar kullanılabilir kahve bardakları ve su

mataraları her yerde bulunabilir.
Eğer su mataranızı veya kahve kupanızı
TEKRARLAR… unutursanız, çeşmeleri kullanmaya çalışın veya
kahvenizi mümkünse cam bardakta isteyin.

Yolda kahve
Tekrar kullanılabilir kahve kupası kullanın.
Henüz kahve kupanız yoksa, en azından
kahve bardağının plastik kapağını almayın.

Atıştırmalıklar yolda
Külahla satılan dondurmayı tercih edin.
Fırından ekmek alırken yanınızda bez çanta
yoksa kese kağıtta isteyin.
Paketlenmemiş atıştırmalıkları tercih edin.

Seyahat ederken
Tekrar kullanılabilir mataranızı her yere taşıyın.
Kendi atıştırmalıklarınızı yapın.
Kendi kulaklıklarınızı götürün.
Kişisel temizlik ürünlerinizi götürün.
Uçakta kendi battaniyenizi ve yastığınızı
götürün.
Tekrar kullanılabilir kaşık, çatal, bıçak taşıyın.
 #plastiksiz
alternatifler

SEYAHAT İÇİN
Kendinize bir matara veya termos edinin.
Kendi atıştırmalıklarınızı hazırlayın.
Kendi kulaklıklarınızı alın.
Kendi kişisel temizlik ürünlerinizi alın.
Uçakta kendi yastığınızı veya boyunluğunuzu
kullanın.
Plastik kalemler kullanmak yerine bambu
kalemler ya da tablet-diz üstü bilgisayar tercih
edin.
Tekrar kullanılabilir kaşık ve çatal edinin.
Hediyelik veya başka bir şey satın alırken
kullandığınız geri dönüştürülebilir poşet ve
ambalajları saklayın uzaktayken onlara ihtiyacınız
olabilir.
EVCİL
HAYVANLARINIZ
İÇİN
Plastiksiz Evcil Hayvan Mamaları
Kağıt torbalarda satılan evcil hayvan mamalarını
tercih edin.
Kemik, balık ve diğer etler için kasap ve balıkçıya
kendi kaplarınızı götürün.
Kemikleri veya eti ayrı ayrı saklayın ve ısıya
dayanıklı kaplar tercih edin.
Kuşlar için tohum ve tahılları paketli olarak satın
almayın.
Tavşanlar vb hayvanlar için pazarcınızla,
manavınızla ya da marketinizle konuşup dış marul
yapraklarını, lekeli sebzeleri vb ürünleri alın.

Köpeğinizin dışkısını toplamak için

plastik poşetlerden kaçının
Kepçe veya oyuncak kürek alın böylece poşet
kullanmış olmazsınız.
Yolda bulduğunuz yaprakları kullanın.
Gazete kağıdı ile kendi kese kağıdınızı yapın.
#plastiksiz
alternatifler

www.greenpeace.org.tr