A
A - simbol elementa argona (hem.)
A - skraćenica za Angstrem (IO" 8
cm) (fiz.)
A-battery - baterija za grejanje (el.)
A-bomb - atomska bomba
A-eliminator - ispravljač za napajanje
grejanja (el.)
A-neutrons - neutroni prosečne ener-
gije od 4 MeV koje apsorbuje
srebro (fiz.)
A-plane - avion na nuklearni pogon
(nukl.)
A-position - radno mesto A, položaj
A, A telefonistkinja (tel.)
A-power - nuklearna (atomska) ener-
gija (nukl.)
A-power supply - napajanje greja-
nja (el.)
A/R scope - indikator tipa A/R (el.)
A-stage resin - prvi stepen konden-
zacije fenolskoformaldehidskih smola
(reso) (thnl.)
A-sub - podmornica na nuklearni
pogon (nukl.)
A switchboard - A komutator (među-
mesno radno mesto) (tel., el.)
A-waste - v. atomic waste (nukl.)
A-wind — A namotaj (deo magneto-
fonske trake) (eh.)
A-wire - A žila, A provodnik (el.)
abaca - pizang, manilska palma, ma-
nilska konoplja (tek.)
aback - (u)natrag, (u)nazad, natraške,
pozadi
abampere - apsolutni amper (= 10
ampera)
abandoned call - neostvareni razgo-
vor, neostvarena veza (tel.)
abask - na suncu; sunčan
abate - smanjiti, oslabiti; napustiti
(na primer Čelik)
abatis - zaseka, prepreka od oborenog
drveća
abattoir - klanica
abb - potka, poučica
Abbe number - Abeov broj (reci-
pročna vrednost disperzione moći
materiie) (fiz.)
abbreviate - potkratiti, skratiti
abcoulomb - apsolutni kulon ( = 1 0
kulona) (fiz.)
abeam - pod pravim uglom, popreko,
poprečke, sa strane
abecedarian - po azbučnom redu,
azbučni
Abel closed cup - Abelov zatvoreni
sud za određivanje tačke paljenja
sud za određivanje tačke paljenja kod
lako zapaljivih tečnosti; ~ flash
point - tačka paljenja po Abelu,
temperatura pri kojoj zagrejani uzo-
rak (derivat nafte) počinje da se
pali inicijalnim plamenom (prine-
tim malim plamenom ili varnicom);
~ flash point apparatus - Abe-
lov aparat za određivanje tačke pa-
ljenja naftinih derivata
abel-mosk - mošusovo drvo (hot.)
abele, abele-tree - bela topola (bot.)
aberration - aberacija; skretanje (od
normalnog, uobičajenog); ~, an-
nual - godišnja aberacija; ~, chro-
aberration
aberration
matic - hromatska aberacija (opt.);
~, convection - konvekcijska abe-
racija; ~, diurnal - dnevna abera-
cija (za 24 časa); ~, even-symmet-
ric - parno-simetrična aberacija;
~, mirror - aberacija ogledala;
~, odd-symmetric - neparno-si-
metrična aberacija; ~, velocity -
brzinska aberacija
abeyance - skriveno (latentno) stanje
abfarad - apsolutni farad (•= IO9
farada) (fiz.)
abhenry - apsolutni henri ( — 10 hen-
ria) (fiz.)
abichite - v. clinoclase
ability - karakteristika (av.); spo-
sobnost, moć; ~, climbing - ka-
rakteristika brzine penjanja (av.);
~, error-correcting - sposobnost
ispravljanja greške; ~, reducing -
moć redukovanja; ~, running -
eksploataciona svojstva; ~ to bri-
dge the gap between work pie-
ces - sposobnost premošćavanja
(zav.); ~, wetting - moć kvaše-
nja, kvašljivost
ablation - odnošenje, odstranjenje,
odsecanje
ablaze - u plamenu, plamteći, gorući
ablution - pranje, ispiranje (thnl.)
abnormal - nenormalan, nepravilan,
neobičan, neprirodan; ~ indica-
tion - nenormalno pokazivanje (ure-
đaja, instrumenata) (el.) ;~ pola-
rization - nenormalna polarizacija
(el); ~ propagation - nenormalno
rasprostiranje (el.); ~ reflection
- nenormalno odbijanje (talasa, im-
pulsa) (el.) ~ refraction - ne-
normalno prelamanje (fiz.)
aboard - na (ili u) brodu 9(pom.)
abohm - apsolutni om (IO" oma)
(fiz.)
abounding - izdašan
above-critical - natkritičan, iznad
kritične tačke
abradant - abraziv, abrazivni mate-
rijal (za brušenje)
abrade - brusiti, glačati (npr. peskom
Ui prahom)
abrasion - abrazija (uklanjanje povr-
šinskog sloja struganjem); <~, test
- ispitivanje na struganje, ispiti-
absolute
vanje na skidanje, ispitivanje na ri-
banje (zamor, habanje) (thnl.)
abrasive - abraziv (sredstvo za stru-
ganje, brušenje); abrazivan; ~
hardness - otpornost površine
prema abraziji; ~ heel - brusilica,
točilo
abriachantite - abrijahantit (gvož-
dem bogati glaukofan) (min.)
abridge — skratiti, sažeti, smanjiti
Abros - Abros, legura otporna na
vatru sastava 88% Ni, 10% Cr i
2% Mn
abruption of wire - prekid žice (el.)
abscissa - apscisa (jedna od osa koor-
dinatnog sistema) (mat.)
absence - izostanak
absind - odseći, odrezati, otkinuti,
otcepiti
absolute - apsolutan; čist; tačan; sa-
vršen; nepomešan; nerazblažen; ~
acceleration - apsolutno ubrzanje;
~ accuracy - apsolutna greška;
~ activity - apsolutna (radio) ak-
tivnost (fiz.); — age - apsolutna
starost; ~ altimeter - apsolutni
visinomer (instrument koji na prin-
cipu odbijanja elektromagnetskih
talasa meri visinu u odnosu na
površinu Zemlje) (av.); ~ con-
stant - apsolutna konstanta; —
counter - apsolutni brojač (uređaj
za merenje apsolutne aktivnosti)
(nukl.); <~ cross section - apso-
lutni efikasni presek (fi?,.); ~
delay - apsolutno kaiSnjenje (eh);
~ density - apsolutna gustina
(fiz.); <—< desintegration rate -
apsolutna doza raspada; '~ devia-
tion - apsolutni otklon, apsolutna
devijacija; ~ error - apsolutna
greška (merenja ili računa); —
humidity - apsolutna vlažnost
(fiz.); ~ humidity of the air
- apsolutna vlažnosti vazduha
(meteor.); ~ index of! refraction
- apsolutni indeks prel^imanja (me-
ren u odnosu na vakuum) (fiz.);7
~ joule - apsolutni džul (= IO
erga = 1 Ws) (fiz.); ~ magni-
tude - apsolutna veličina (mat.);
~ method of measurement -
apsolutna metoda merenja (fiz.);
~ number - apsolutni broj (mat.)
 ali solute
-—• pressure - apsolutni pritisak
(fiz.); ~ potential - apsolutni
potencijal (fiz.); ~ sensitivity -
apsolutna osetljivost (mtr.); ~
I system of units - apsolutni sistem
jedinica (u fizici: CGS sistem) (fiz.);
~ temperature - apsolutna tem-
peratura (merena od apsolutne nule)
(fiz.); ~ value - apsolutna vred-
nost (pozitivna vrednost ma kog
realnog broja) (mat.); ~ value
of a complex number - apsolutna
vrednost kompleksnog broja koja
predstavlja dužinu vektora u kom-
pleksnoj ravni (mat.); ~ visco-
sity - koeficijent viskoznosti (fiz.);8
— volt - apsolutni volt (= 10~
volta) (fiz.); ~ zero - apsolutna
nula (temperatura na kojoj prestaju
molekularna kretanja, = —273,16°
Q (fiz.)
absolutely convergent series -
apsolutno konvergirajući red (mat.);
~ fixed zero - apsolutna nulta
tačka (el.); ~ rigid body -
kruto telo (fiz.)
absorb - apsorbovati, upiti, usisati,
uvući
absorbability - moć apsorbovanja
(hem., fiz.); amortizovati, prigu-
šiti (maš.)
absorbable - apsorptivan (hem.)
absorbed dose - apsorbovana doza
radioaktivnog zračenja (med.,fiz.);
~ power - apsorbovana snaga (el.)
absorbent - apsorbent (telo koje
apsorbuje)
absorber -. apsorber (uređaj koji
apsorbuje); ~ acoustic - akus-
tički apsorber; ~ microwave -
mikrotalasni apsorber; ~, shock -
amortizer udara (mot., av.); ~,
vibration - amortizer vibracija
(av.); ~, viscously damped -
amortizer s viskoznom tečnošću
(av.)
absorbing capacity - moć apsorbo-
vanja, apsorpciona moć; ~ cir-
cuit - prigušno kolo, apsorbujuće
kolo, apsorpciono kolo (el.); ~
power - apsorpciona moć, količina
gasa koji apsorbuje jedinica zapre-
mine apsorbensa; ~ resistor -
absorption
prigušni otpornik (el.); — rod -
apsorbujuća šipka (deo nuklearnog
reaktora koji služi za apsorbovanje
suvišnog neutronskog zračenja)
(nukl.); ~ septum - apsorbujuća
pregrada (el.)
absorbite - aktivni ugalj za apsorpciju
absorptiometer - merač stepena
apsorpcije
absorption - apsorpcija, upijanje,
proces rastvaranja gasova i para u
nekoj tečnosti; ~ anisotropic -
anizotropska apsorpcija; — auro-
ral - apsorpcija (radio-talasa) po-
larnom svetlošću; ~, background
- osnovna apsorpcija; ~, bandgap
- sopstvena apsorpcija; ~ bands
- apsorpcione trake (tamne trake u
optičkom spektru nastale usled ap-
sorpcije) (fiz.); <~ cell - apsorbu-
jući element, apsorbujuća ćelija
(el); — circuit - apsorpciono
kolo (el.); ~ coefficient - apsorp-
cioni koeficijent (iznos apsorpcije
zračenja u supstancama) (fiz.); ~
cross section - apsorpcioni efi-
kasni presek (fiz.); ~ cross-sec-
tion of an antenna) - apsorp-
cioni presek (antene) (rad.); ~
current - apsorpciona struja (u
nesavršenom dielektriku) (el); ~
curve - apsorpciona kriva (fiz.,
hem.); ~ edge - apsorpciona ivica
(mesto na kome se apsorpcioni koe-
( ficijent naglo menja, npr. kod X-
-zraka) (fiz.); ~, epithermal -
epitermalna apsorpcija (neutrona);
~j equivalent - ekvivalentna aps-
orpcija; ~ factor - apsorpcioni
faktor, apsorpcioni koeficijent (fiz.);
~, free carrier - apsorpcija slo-
bodnim nosačima; ~, fundamen-
tal v. bandgap absorption; ~,
»gray" - siva apsorpcija (nezavisna
od talasne dužine); ~-, heat -
apsorpcija toplote ~, hypersonic
- ultrazvučna apsorpcija; ~, im-
purity - apsorpcija nečistoćama;
~, interband - međuzonska apsor-
pcija; ~, lattice - apsorpcija kris-
talnom rešetkom, rešetkina apsorp-
cija; —, light - svetlosna apsorp-
cija, optička apsorpcija, apsorpcija
svetlosti; — loss - apsorpcioni gu-
absorption
absorption
bici, - usled apsorpcije (el.); ~, mi-
nority carrier - apsorpcija manjin-
skim nosačima; ~, negative -
negativna apsorpcija; ~ of acety-
lene - apsorpcija acetilena (zav.);
~ of light - apsorpcija svetlosti
(prouzrokuje pojavu boja kada se u
nekoj supstanci svetlost svih talas-
nih dužina, osim jedne, apsorbuje)
(fiz.); ~ of radiation - apsorp-
cija zračenja (elektromagnetnog ili
korpuskularnog) (fiz-); ~, para-
magnetic resonance - paramag-
netna rezonantna apsorpcija; ~,
polar-car - apsorpcija u oblasti
pola; ~, Q-switch - apsorpcija
Q-prekidača, apsorpcija modulatora
dobrote; ~ ratio - koeficijent
apsorpcije (fiz.); ~, resonance -
rezonantna apsorpcija; ~, rest-
strahl - apsorpcija zaostalog zra-
čenja; ~ spectrum - apsorpcioni
spektar (spektar zračenja posle pro-
laska kroz neku supstancu) (aiz.);
~, spin-phonon - spin-fononska
apsorpcija; —, surface state -
apsorpcija površinskim stanjem; ~
test - ispitivanje na apsorpciju (el.);
~ trap - apsorpcioni filter (el.);
~, water vapor - apsorpcija vode-
nom parom; ~ wavemeter -
apsorpcioni talasomer (el.); •~,
wing - apsorpcija na krajevima
(spektralne linije)
absorptivity - moć apsorbovanja
(upijanja), apsorpfivnost (fiz., hem.),
koeficijent apsorpcije; ~, acou-
stical - koeficijent akustičke apsorp-
cije
abstergent - ispiran, koji ispira (ili
čisti, pere); ispirno sredstvo (thnl.)
abstract - apstraktan, izdvojen, za-
mišljen; ~ mathematics - ap-
straktna matematika (najopštiji deo
matematike) (mat.)
abundance — obilnost, rasprostranje-
nost (hem., geol.); ~, isotopic -
izolopski procenat (obilnost izo-
topa u hem. elementu izražena u
procentima) (fiz.) ~ ratio - izo-
topski količnik, količnik obilnosti
(obično se odnosi na izotope ele-
menata) (fiz.)
accelerated!
abut - graničiti se sa, završavati se;
čime, dodirivati se, sastaviti se; nas-
loniti se
abutment - potporanj, podupirač;
—•' wall - potporni zid (grad.)
abutting ends - podudarni krajevi
(el.); — joint - podudarni spoj
(el.)
abvolt - abvolt, epsolutni volt (fiz.)
abwatt - apsolutni vat (fiz.)
abyssal rocks - abisalne stene (geol.)
Abyssinian well - abisinski bunar,
Nortonov bunar
Ac - simbol elementa aktinijuma
(hem.)
AcA, AcB, AcD, AcU, AcX - sim-
boli za aktinijum A, B, C, D,
aktinijum-uranijum i iktinijum X,
koji nastaju prilikom Radioaktivnog
raspada aktinijumovog niza (hem.)
a-c balancer - balanser za naizme-
ničnu struju (el.)
a-c/d-c receiver - univerzalni pri-
jemnik . (el.)
a-c erasing - brisanje naizmeničnom
strujom (el.)
A-c generator - generator naizme-
nične struje (el.)
a-c half-cycle transmission - pre-
daja poluprovodnicima nuzmenicne
struje (el.)
a-c magnetic biasing - predmagne-
titiranje naizmeničnom strujom (el.)
a-c plate resistance - unutrašnji
otpor cevi (el.)
a-c receiver - mrežni prijemnik (pri-
jemnik sa napajanjem naizmeničnom
strujom) (rad.)
a-c resistance - otpor za naizme-
ničnu struju (el.)
acacia (locust) - bagrem (hot.)
acanthite - akantit (mineral iz grupe
epidota) (min.)
acanthus - akantus, ornamentaln'
motiv, stilizovan motiv biljke akan-
tus (grad.)
accelerant - sredstvo za ubrzavanje
(reakcije), katalizator
accelerate - ubrzati, ujbrzavati; kre-
nuti, pokrenuti
accelerated - ubrzan; -~ method -
brza provera; ~ motion — ubr-
zano kretanje (fiz.)
accelerating
accelerating anode - ubrzavajuća
anoda, elektroda za ubrzavanje (el.);
~ cavity - šupljina za ubrzavanje,
rezonator za ubrzanje (el.); ~
coil - namotaj za ubrzanje, kalem
za ubrzanje (el.); ~ electrode -
elektroda za ubrzavanje (el.); ~
field - polje za ubrzavanje (el.)
~ grid - ubrzavajuća rešetka (el.);
~ potential - napon za ubrzava-
nje (el.); ~ relay - relej za ubr-
zavanje, relej za puštanje (el.);
~ screen - rešetka (zastor) za
ubrzavanje (el.)
acceleration - ubrzanje (fiz.); ~>
angular - uglovno ubrzanje; ~>
downward - ubrzanje nadole (av.);
~, drag - usporavanje, negativno
ubrzanje; ~, due to gravity -
ubrzanje sile teže (fiz., av.); ~,
free fall - ubrzanje slobodnog pa-
danja (av., fi$.); ~ ionic - jon-
sko ubrzanje; f~, lateral - poprečno
ubrzanje (av.j, fiz.); ~, longitu-
dinal - pocjlužno ubrzanje (av.,
fiz.); ~, magnetic plasma - mag-
netsko ubrzanje plazme; ~ of
gravity - gravitaciono ubrzanje
(fiz.) ~, plasma - ubrzanje pla-
zme, plazmatsko ubrzanje; ~, ra-
dial - radijalno ubrzanje (fiz.,
av.); ~, rotari v. angular ac-
celeration; ~, side - bočno ubr-
zanje (av.) •—', supersonic - ubr-
zanje pri nadzvučnim brzinama
(av.); ~, tangential - tangenci-
jalno ubrzanje (fiz., av.); ~,
through sonic speed - ubrzanje
s prolazom kroz zvučnu barijeru
(av.); ~ voltage - napon za
ubrzavanje (el.)
accelerator - ubrzivač, ubrzač; elek-
troda za ubrzavanje; katalizator
(primesa koja ubrzava hem. reak-
ciju); akcelerator (uređaj za ubrza-
vanje naelektrisanih čestica); ~,
electron - akcelerator . elektrona;
~, electrostatic - e'ektrostatički
akcelerator; ~, induction - beta-
tron; ~, linear - linearni akcele-
rator; ~, patticle - akcelerator
(naelektrisanih) čestica
acceptor
accelerograph - akcelerograf, pisač
ubrzanja (av.); ~, lateral - pisač
bočnih ubrzanja (av.)
accelerometer - akcelerometar, me-
rač ubrzanja (av.); ~, angular -
ugaoni akcelerometar (av.); ~,
counting - akcelerometar s bro-
jačem (av.); ~, doubly-integra-
ting - akcelerometar sa dvostrukim
integriranjem ubrzanja (av.); ~
tube - cev za merenje ubrzanja (el.)
a
ccentuation - frekventna korekcija
(pojačavača) (el.)
accentuator - sistem za frekventnu
korekciju (el.)
acceptance - prijem, preuzimanje!
~, final - završni prijem; ~'
lot-by-lot - prijem proverom svake
partije; ~, number - brojčani
prijem, broj primljenih (proizvoda);
~ of bitch - preuzimanje (prijem")
partije proizvoda; ~ of finished
job, final - superkolaudacija; ~
of finished job, provisional -
kolaudacija; ~ of finished job
(qualitative) - tehnički prijem ra-
dova; ~ of materials - prijem
materijala; ~ of single lot - pri-
jem pojedinačnih partija; ~, parts
- prijem detalja; ~, prove-out -
prijem posle provere i ispitivanja;
~ sampling - prijemna kontrola
putem „štihproba"; ~ stamp -
prijemni žig (sbr.); ~ test -
prijemno ispitivanje, prijemni test,
ispitivanje pri preuzimanju (el.)
acceptor - akceptor (kod polupro-
vodnika), primalac (atom ili mole-
kul koji prima elektrone pri stva-
ranju veze u molekulu) (hem., fiz.);
rezonantno kolo; ~ circuit - pro-
pusni filter, rezonantno kolo; —,
„deep" - „duboki'N akceptor; ~,
electron - akceptor elektrona;
~ element - akceptorski element
(el.); ~ 5 excess - ekscesni akcep-
tor; ~ impurity (in a semicon-
ductor) - akceptorrka primesa (u
poluprovodniku) (el.); ~ impu-
rity concentration - koncentra-
cija akceptorske primese (el.); ~,
ion - jonski akceptor, akceptor jona
~ level - nivo akceptora (el.);
 ^ r ^ r ^ ^ ^ " • ^^f^^^Jtfj^^H^ag^B^li^^KSSP^yT^j^^^^^^P^ligBS^SW^^^^^^H^^^™*^ '•1-^' *?
acceptor
acceptor
~, shallow - „meki" akceptor;
~ type-akceptorskog tipa, p-tipa;
accept the call - primiti poziv (tel.)
access - prilaz, pristup; ~ road -
prilazni put; ~ switch - birač za
mešanje (el.); ~ way - prilazni
put
accessible - pristupačan; ~ ter-
minal - pristupačni priključak (el.)
accessories - pribor, pomoćni ure-
đaji (mot.), ~, for electric wiring
- oprema za električne instalacije
(el.); ~, welding - pomoćni ure-
đaji za zavarivanje (zav.)
accident - udes pri radu (ih.); ~
of work - povreda na radu; ~
prevention - sprečavanje udesa;
~ risks - opasnost od udesa
accidental burning of the flame
at the injector - slučajno paljenje
u injektoru (zav.); ~ exposure
- slučajno izlaganje radioaktivnom
zračenju (med.); ~ ignition at
parts of regular - slučajno paljenje
redukcionog ventila (zav.)
acclivity - nagib, uspon, stremen;
strma uzvišica, uzbrdica; navozište
Accobond resins - akobond smola,
melamin-formaldehidna smola
accommodation - smeštaj (tur.);
~ facilities - mogućnosti smeštaja
(pi); ~ possibilities - moguć-
nosti smeštaja (pl.)
accordance - podešavanje, saglaša-
vanje, zvučno podešavanje, usa-
glašavarje, podudarnost (o)
accordant connection - zvučno usa-
glašena veza, podešena veza (el.)
accordion door - vrata na sklapanje,
vrata kao harmonika
account - račun, proračun, izveštaj;
razmatranje cena (o); ~, clearing
- vremensko očitavanje*Y<>/$J
accountancy - računovodstvo, knji-
govodstvo
accounting - odbrojavanje, očita-
vanje; knjigovodstvo (o): ~ area
- zona odbrojavanja, zona očita-
vanja (el.) ~ code - kod odbroja-
vanja (el.)
accumbent - naslonjen, položen, le-
žeći, nalegnut, pripijen
acetylene acetylene
accumulated dose - akumulisana ~ content - punjenje acetilena
doza, nagomilana količina radioak- (zav.); ~ content permissible
tivnog 7račenja (med.) - dopušteno punjenje acetilena
accumulation - akumulacija, gomi- (zav.); ~, decomposition of the
lanje, skupljanje, povećanje (o); - razlaganje acetilena (hem., zav.);
~, carrier - akumulacija nosača; ~, dissolved - rastvoreni acetilen
~, charge - akumulacija naelek- (zav.); ~, dry - suvi acetilen
trisanja; ~, electron -akumulacija (zav.); ~, excess - suvišak aceti-
elektrona; ~, hole - akumulacija lena (zav.); ~ generator - razvi-
rupa, n-akumulacija; — of heat - jač acetilena (zav.); ~, gene-
nagomilavanje toplote (te.); rator, component parts of -
accumulative dosimetry - akumu- •sastavni delovi i pribor razvijača
lativna dozimetrija (radioaktivnog acetilena (zav.); ~, limit of solu-
zračenja) (med.) bility of the - granica rastvaranja
acetilena (hem., zav.); ~, poly-
accumulator - akumulator (sredstvo merisation of the - polimerizacija
ili uređaj za sakupljanje); <~, alka-
line - alkalni akumulator acetilena (hem.); ~ production -
proizvodnja acetilena (zav.)-, ~
accuracy - preciznost, tačnost (o); purifying and drying devices -
~ dynamic - dinamička točnost
(av., mat.); ~ in calibration - uređaji za prečišćavanje i sušenje
acetilena (zav.); ~ valve - slavina
tačnost kalibracije (mtr.); ~ of za acetilen (zav.); ~, wet - vlažni
an instrument - tačnost (mernog) acetilen (zav.)
instrumenta (el.); ~, relative -
relativna tačnost (mat.) achromat - ahromatično sočivo (opt.)
accurate position finder - radar za achromatic - ahromatičan (optički
otkrivanje tačnog položaja (el.) sistem koji svetlost ne razlaže u boje)
accutron - akutron, tranzistorski sat (opt.); ~ lens - ahromatično so-
acerate - oštar, igličast, četinast Čivo (sočivo čija žižna daljina ne
acetaldehyde - acetaldehid (proizvod zavisi od boje svetlosti) (opt.);
oksidacije alkohola) (hem.) ~ locus - ahromatična kriva (Plan-
acetate - acetat, so sirćetne kiseline kova kriva) (fiz.)
(hem.); ~ film - acetatna traka acicular - oštar, oblika igle, igličast
(o.) acid - kiselina; kiseo; ~, abietic -
acetic acid - sirćetna kiselina (hem.); abijetinska kiselina; ~, acetic -
~ anhydride - anhidrid sirćetne sirćetna kiselina; ~, acetoacetic -
kiseline (hem.); ~, ether - etil- acetilsirćetna kiselina; ~ acety-
-acetat (hem.) lacetic v. acetoacetic acid; ~,
acetyformic - pirogrožđana kise-
acetimeter - kiselinomer (hem.) lina (acetilmravlja kiselina); ~,
acetone - aceton, dimetilketon (ras-
acrylic - akrilna kiselina; ~, adi-
tvarač) (hem.); ~ benzol process pic - adipinska kiselina, sirovina za
- deparafinacija ulja smešom aceton- proizvodnju poliamidnih vlakana
-benzol; ~ expansion by absorp- (najlona); ~, alcohol(ic) - oksi-
tion - širenje acetona usled apsor- kiselina; ~, aliphatic -p alifatska
bovanja (zav.); ~, saturation of kiselina; ~, allomaleic fumarna
the - zasićenost acetona (zav.) kiselina; ~, amino - aminokise-
acetron - acetron, živin ispravljač lina, sadrži pored karbokiseline i
acetylene - acetilen, zapaljivi gas aminogrupu; <~, aminoacetic -
(hem.); ~ booster - kompresor - aminosirćetna kiselina, glikokol,
acetilena niskog pritiska (do 1,5 atm.) ~, amygdal(in)ic - bademova ki-
(zav.); ~ compressor - kom- selina; •—, anhydrous - bezvodna
presor acetilena visokog pritiska kiselina, anhidrid kiselina; ~', anti-
(preko 1,5 atm.) (zav.); ~ con- monic - antimonova kiselina; ~,
nection - dovod acetilena (zav.); antimon(i)ous - antimonasta kise-
acid
lina; ~, aromatic - aromatska ki-
selina; ~, arsenic - arsenova kise-
lina; ~, arsenious - arsenasta ki-
selina; ~, arsinic - arsinska kise-
lina; <~, arsonic - arsonska kiselina;
~, ascorbic - askorbinska kiselina
(vitamin C); ~, aspartic - aspa-
raginska kiselina, alfa-aminoćilibarna
kiselina; ~, auribromohydric -
auribromovodonična kiselina; <~,
auric - aurokiselina (kiselina zlata);
~, azotic - azotna kiselina; ~
battery - akumulatorska kiselina;
~; benzaminic - aminobenzoeva
kiselina; —, benzilic - benzilna
kiselina; ~, benzoic - benzoeva
kiselina; ~, benzole v. benzoic
acid; ~, boric - borna kiselina;
-~, bromhydric - bromovodonična
kiselina; <~, bromic - bromna ki-
selina; •~, bromous - bromasta
kiselina; ~, butenoic - butenska
kisehna; ~, butylacetic - butil-
sirćetna kiselina, kapronska kiselina;
~, butyric - buterna kiselina;
~, cacodylic - kakodilna kiselina,
dimetilarsinska kiselina; '-', cam-
phoric - kamforna kiselina; -~,
capric - kaprinska kiselina; ~,
capro(n)ic - kapronska kiselina;
~, caprylic - kaprilna kiselina;
~, carbamic - karbaminska kise-
lina; ~, carbolic - fenol, karbolna
kiselina; ~, carbonic - ugljena
kiselina; —, carbothioic - tiokar-
bonska kiselina; ~, carboxylic -
karbonska kiselina: ~, carboy -
stakleni balon za kiseline; ~, Caro's
- monopersumporna kiselina, Ka-
roova kiselina; ~, chamber -
komorna kiselina, sumporna kiselina
dobijena komornim procesom; ~,
chlorazotic - carska voda (smeša
azotne i sone kiseline); ~, chlor-
hydric - hlorovodonična kiselina;
~, chloric - hlorna kiselina; ~,
chloroacetic - hlorsirćetna kiselina;
~, chlorobenzoic - hlorbenzoeva
kiselina; ~, chlorocarbonic -
hlorugljena kiselina, hlormravlja ki-
selina; ~, chloroformic v. chlo-
rocarbonic acid; ~, chlorous -
hlorasta kiselina; ~, chromic -
hromna kiselina; ~, chromous -
add
acid
hromasta kiselina; ~, chlorophe-
nasic - pentahlorofenol; ~, chlo-
rophenesic - dihlorfenol; ~, chlo-
rophenic - monohlorofenol; <~,
chlorophenisic - thrihlorfenol; ~,
chlorophenosic - tetrahlorfenol;
~, concentrated - koncentrovana
kiselina; ~, conjugate - konjugo-
vana kiselina (sa bazom); ~, con-
tact - kontaktna kiselina, sumporna
kiselina dobijena kontaktnim pro-
cesom; — converter - Besemerova
kruška; ~ conveter process
Besemerov postupak; ~, crotonic
- krotonska kiselina; ~, crude
carbolic - sirovi (neočišćeni) fenol;
~, cumaric - kumarinska kiselina;
~, cyanic - cijanska kiselina;
<~, cysteic - cistein, 2-amino-3-
-3- merkaptopropanova kiselina; ~,
desoxyribose nucleic - dezoksiri-
bonukleinska kiselina (DNK); ~,
dibasic - dvobazna kiselina; ~,
dicarboxylic - dikarbonska kise-
lina, dvobazna kiselina; ~, dichlo-
roacetic - dihlorsirćetna kiselina;
~, dienoic - dienska kiselina; ~,
digallic - digalna kiselina, galoil-
galna kiselina; ~, dihydric - dvo-
bazna kiselina, diprotonska kiselina;
~, dihydroxy - dihidroksikiselina;
~, diphosphoric - pirofosforna
kiselina; ~, disilicic - disiliciju-
mova kiselina; ~, disulphuric -
pirosumporna kiselina; ~, etched -
nagrizanjem matirati; ~, ethanoic
- sirćetna kiselina; ~, ethulacetic -
etilsirćetna kiselina; ~, ethylcin-
namic - etilcimetna kiselina; ~,
fatty-masna kiselina; —, ferric -
feri-kiselina, kiselina trovalentnog
gvozda; ~, ferricyanic - fericija-
nidna kiselina; ~, ferrous - fero-
-kiselina, kiselina dvovalentnog gvo-
žđa; ~, fluoroacetic - fluorosir-
ćetna kiselina; ~, fluoroboric -
fluoroborna kiselina; ~, formic -
mravlja kiselina; — for storage
cells - akumulatorska kiselina; —,
fumarole -bornakiselina; ~, fu-
ming - pušljiva kiselina; ~, gallic
-.galna kiselina; ~, gallotannic -
galotaninska kiselina; ~, glacial
acid
phosphoric - glacijalna fosforna
kiselina, metafosforna kiselina; ~
glycolic - glikolna kiselina; ~
heptonic - hep tonska kiselina; ~
heptynoic - heptinska kiselina; ~
hexahydric - šestobazna kiselina
~, hexatomic - šestobazna kise-
lina; ~, hyaluronic - hialuronska
kiselina; ~, hydrazoic - azotvodo-
nična kiselina; —', hydrobromic -
bromovodonična kiselina; ~, hyd-
rochloric - sona kiselina, hlorovo-
donična kiselina; ~, hydrocyanic
- cijanovodonična kiselina; ~, hy-
droferricyanic - hidrofericijanidna
kiselina; ~, hydrosulphuric -
sumporvodonična kiselina; ~, hy-
pochloric v. hypochlorous acid;
~, hypochlorous - hipohlorasta
kiselina; ~, hyponitrous - hipo-
azotasta kiselina; •~, hypophos-
phoric - hipofosforasta kiselina;
~, iodic - jodna kiselina; <~, iso-
butyric - izobuterna kiselina; ~,
ketonic - ketokiselina; <~, lactic
- mlečna kiselina, hidroksipropion-
ska kiselina; ~, lemon - limunska
kiselina; ~, lysergic - liserginska
kiselina; ~, maleic - maleinska
kiselina; ~, mandelic - bademova
kiselina, fenilhidroksisirćetna kise-
lina; ~, manganic - manganova
kiselina; ~, manganous - manga-
nasta kiselina; ~, margaric -
margarinska kiselina; —, mercap-
tan - merkaptokarbonska kiselina;
~, metabismuthic - metabizmut-
na kiselina; ~, metaboric - meta-
borna kiselina; ~, metasillicic -
metasilicijumova kiselina; ~, m e -
thacrylic - metakrilna kiselina; ~,
methanoic - mravlja kiselina, meta-
nova kiselina; ~, molybdic - mo-
libdenska kiselina; ~, monoato-
mic - monobazna kiselina; ~,
monobasic - monobazna kiselina;
~, monohydric - monobazna ki-
selina; ~, mucic - sluzna kiselina;
~, muriatic - sona kiselina, hloro-
vodonična kiselina; ~-, naphthenic
- naftenska kiselina; ~, nicotinic
- nikotinska kiselina; -^j nitric -
azotna kiselina; —, nitrohydro-
chloric - carska voda, smeša azotne
acid
i sone kiseline; —•> nitrous - azo-
tasta kiselina; ~, normal - normal-
na karbonska kiselina (ravnog niza),
neorganska ortokiselina; ~, nucleic
- nukleinska kiselina; ~, oxalic -
oksalna kiselina; ~, perchloric -
perhlorna kiselina; ~, perchromic
- perhromna kiselina; -~, per-
columbic - perniobijumova kise-
lina; —, performic - permravlja
kiselina, formilhidroperoksid; -~,
permanganic - permanganova ki-
selina; ~, phenolsulphonic - fe-
nolsulfonska kiselina; ~, pheny-
lacetic - fenilsirćetna kiselina; ~,
phosphoric - fosforna kiselina; ~,
phosphorous - fosforasta kiselina;
~, picric - pikrinska kiselina; ~,
plumbic - olovna kiselina, plumbo-
-kiselina; ~} plumbous - olovasta
kiselina, plumbo-kiselina; —, poly-
atomic - polibazna kiselina; ~,
polybasic - polibazna kiselina; ~,
•~, polyhydric - polibazna kiselina;
^, propanoic - propanova kise-
lina, propionska kiselina; ~, pro-
pargylic - propargilna kiselina; ~,
propenoic - propenova (akrilna)
kiselina; ~, prussic - cijanovodo-
nična kiselina; ~, pyroligneous -
sirćetna kiselina dobijena destila-
cijom drveta; ~, pyrophosphoric
- pirofosforna kiselina; ~, pyro-
racemic - pirogroždana kiselina;
~, pyrosulphuric - pirosumporna
kiselina ~, racemic - racemska
(vinska) kiselina, groždana kiselina;
~ s rapic - oleinska kiselina; '~
reaction - kisela reakcija; ~,
reclaimed sulphuric - regeneri-
sana sumporna kiselina; ~, reco-
vered - regenerisana kiselina;
~ resisting paint - premaz ot-
otporan na kiseline; ~, resorcylic
- rezorcilna kiselina; ~, rhodanic
- tiocijanska kiselina; ~, ribonu-
cleic - ribonukleinska kiselina; ~,
saccharic - šećerna kiselina; ~,
salicylic - salicilna kiselina; ~,
saturated - zasićena kiselina; ~,
selenic - selenova kiselina; ~, se-
lenious - selenasta kiselina; ~, sili-
cic - silicijumova kiselina; ~-,
sludge - kiselinski mulj; ~, sol-
acldimeter
dering - kiselina za lemljenje; -~a
sorbic - sorbinska kiselina; <—-,
stannic - kalajna kiselina; —, stea-
ric - stearinska kiselina; ~, sulpha-
minic - sulfaminska kiselina; ~,
sulphantimonic - tioantimonova
kiselina; ~-, sulpharsenic - tio-
arsenova kiselina; —, sulphoanti-
morious - sulfoantimonasta kise-
lina; ~, sulphoarsenic - su)fo-
arsenova kiselina; —, sulphoarse-
nious - sulfoarsenasta kiselina; ~,
sulphonated - sulfonovana kiselina;
~, sulphonic - sulfonska kiselina;
~, sulphurous - sumporasta kise-
lina; —, tannic - taninska kiselina;
-~, tartaric - vinska kiselina; ~,
telluric - telurna kiselina; ~, tel-
lurous - telurasta kiselina; ~, ter-
penic - terpenska kiselina; ~,
tester -kiselinomer; ~^, tetrabasic
- tetrabazna kiselina; ~, tetra-
hydric - tetrabazna kiselina; -~,
tetrathionic - tetrationska kiselina;
—, tetratomic - tetrabazna kise-
lina; ~j thioacetic - tiosirćetna
kiselina /~, thioarscnic - tioarse-
nova kiselina; —', thioarsenious -
tioarsenasta kiselina; —, thiocar-
bonic - tiougljena kiselina; ~-, thio-
cyanic - tiocijanska kiselina; ~,
thioic - tiokiselina; '~, thiosul-
phuric - tiosumporna kiselina; ~,
tower - sumporna kiselina dobijena
procesom tornjeva; ~, triatomic
- trobazna kiselina; ~, tribasic -
trobazna kiselina; ~, trihydric -
trobazna kiselina; ~, trisulphonic
- trisulfonska kiselina; ~, trithio-
nic - tritionska kiselina; ~, tung-
stic - volframova kiselina; ~, ura-
nic - uranova kiselina; ~, uric -
mokraćna kiselina; —, valeric -
valerijanska kiselina; ~, violet -
nitrosumporna kiselina; ~, waste
- otpadna kiselina, iskorišćena kise-
lina; -~, zincic - cinkova kiselina
acidifiant, acidific - kiselinotvoran,
koji gradi, stvara kiseline (hem.)
acidify - zakiseliti
acidifying - zakiseljavanje (hem.)
acidimeter - kiselinomer (hem.)
acidlmetry 10 acoustical acoustical 11 action

acidimetry - acidimetrija (određiva-
nje sadržaja kiseline neutralizaci-
jom) (hem.)
acidity - kiselost (hem.)
acidproof apparatus - aparat otpo-
ran na kiseline
acknowledgement of receipt - pot-
vrda prijema; ~ signal - signal
potvrđivanja (tel.)
acknowledger - ručica opreznosti,
preklopnik opreznosti (el.)
aclinic line - nulta izoklinala (el.)
acnode - izolovana tačka (o.)
acoustic - akustičan, zvučan (ak.);
~, aeronautical - aeronautička
akustika (av.); ~ anemometer -
akustični anemometar (ak.); ~
baffle - akustični zaklon (ak.); ~
capacitance - akustička kapacitiv-
nost (ak.); ~ clarifier - prečišća-
vač zvuka (kod zvučnika) (ak., el.);
~ compliance - akustički kapa-
citet (ak., el.); ~ device - akus-
tički uređaj za kašnjenje (zadržava-
nje) (ak.); ~ discontinuity -
akustički diskontinuitet, akustički
prekid (ak.); ~ dispersion - akus-
tička disperzija (ak.); ~ feedback
- akustička povratna sprega (ak.,
el.); ~ fidelity - akustička ver-
nost (ak., el.); ~ filter - akustički
filter (ak.); ~ generator - akus-
tički generator, izvor zvuka (ak., acoustical - akustičan, zvučan (ak.);
el.); ~ grating - akustička rešetka
(za postizanje specijalnih zvučnih
efekata) (ak.); ~ gyrator - akus-
tički žirator (ak.); ~ horn - aku-
stički levak, akustička truba (cev za
govor) (ak.); ~ impedance -
akustička impedanca, akustički ot-
por (ak.); ~ inertance - akustička
inercija, akustička masa (ak.); ~
interferometer - akustički inter-
ferometar (ak.); ~ intrusion de-
tector - akustički detektor pukotina
(loma) (ak.); ~ labyrinth - aku-
stički lavirint (zvučnika) (ak.); ~
line - akustička linija (ak.); ~
marine speedometer - akustički
brodski brzinomer (ak.); ~ mass
- akustička masa (ak.); ~ mat-
ching - akustičko podešavanje, akus-
tičko prilagođenje (ak.); ~ ohm
- akustički om (jedinica akustičkog
otpora) (ak.); ~ pick-up - akus-
tički reproduktor, pikap, glava za
reprodukciju zvuka (el., ak.); ~
radiating element - akustički ele-
ment za emitovanje zvuka (ak., el.);
~ radiator - akustički radijator,
membrana, izvor zvuka (ak., el.);
~ radiometer - akustički radio-
metar (ak.); ~ reactance - akus-
tička reaktanca (imaginarni deo akus-
tičke impedance, manifestuje se ap-
sorpcijom zvuka) (ak.); ~ refrac-
tion - akustička refrakcija, prela-
manje zvuka (ak.); ~ resistance
- akustički otpor (manifestuje se
refleksijom zvuka), realni deo akus-
tičke impedance (ak.); ~ reso-
nance - akustička rezonanca (ak.);
~ resonance device - akustički
rezonator (ak.); ~ scattering -
akustičko rasejanje (ak.); ~ sha-
dow - akustička senka (nastaje iza
predmeta) (ak.); ~ shock - akus-
tički udar (ak.); ~ shock absor-
ber - ublaživač akustičkog udara
(Ak.); ~ stiffness - akustička čvrs-
toća, akustička krutost (ak.); ~
streaming - akustičko strujanje,
strujanje u akustičkom polju (ak.);
~ treatment - akustička obrada
(sile ili studija) (ak.); ~ velocity
- zvučna brzina (fiz.)
~ absorption coefficient -koe-
ficijent apsorpcije zvuka (ak.); —,
absorption factor - koeficijent
apsorpcije zvuka (ak.); ~ absor-
ptivity - zvučna apsorptivnost, koe-
ficijent zvučne apsorpcije (ak.);
~ altimeter - zvučni visinomer
(ak.); ~ attenuation - akustička
konstanta slabljenja (ak.); <-* fre-
quency - zvučna frekvencija (ak.);
~ image - prividni izvor zvuka
(ak.); ~, ohm - akustički om (ak.);
~ phase constant - akustički
fazna konstanta (ak.); ~ propa-
gation constant - akustička kon-
stanta rasprostiranja (ak.); ~ re-
ciprocity theorem - akustička teo-
rema recipročnosti (ak.); ~ re-
duction factor - koeficijent izo-
lacije zvuka (ak.); ~ reflectivity
- koeficijent odbijanja zvuka (ak.);
~ transmission factor - koefi-
cijent propuštanja zvuka (ak.); ~
units - akustičke jedinice (ak.);
~ wave - zvučni talas (ak.)
acoustically matched - akustički
podešen
Acousticon - mikrotelefonska kom-
binacija za gluve
acoustics - akustika, nauka o zvuku
(fiz.); ~, microwave - mikro-
talasna akustika
acoustimeter - merač jačine zvuka
(ak., el.)
acousto-electric index - akustičko-
-električni koeficijent (kod mikro-
fona) (el.)
acquisition - sakupljanje, akvizicija,
dobijanje podataka; prepoznavanje;
—; information - sakupljanje in-
formacija; ~, target - prepozna-
vanje mete
acquittance - potvrda (prijema tele-
grama) (tel.)
acrasil - akrazil, precizni žičani ot-
pornik
acree's reaction - reakcija za doka-
zivanje proteina pomoću formalde-
hida i ferihlorida (hem.)
acridine - akridin (organska baza koja
se dobija iz katrana kamenog uglja,
osnova organskih boja) (hem.)
„ Acrilan" - sintetičko tekstilno vlakno
na bazi akrilonitrila
acrolein - akrolein, akrilaldehid (bo-
jni otrov, suzavac) (hem.)
aerometer - akrometar, aerometar za
ulja
acron - hrastov žir (bot.); ~ tube
- žir-cev, elektronska cev veoma
malih dimenzija (els.)
across - krstasto, skršteno, unakrst,
unakrsno, popreko, paralelno ve-
zan
acroterium - akroterija, ukras od
kamena ili terakote (grad.)
acrowax - akrovaks (materijal za im-
pregnaciju) (thnl.)
acrylic acid - akrilna kiselina; siro-
vina za industriju sintetičkih plas-
tičnih materija) (hem.); ~ resins
- akrilne smole (dobijaju se poli-
merizacijom estara ili amida akrilne
ili metakrilne kiseline ) (hem.); ~
plastic - akrilna plastična masa
Acrylon - bela sintetička guma na bazi
akrilonitrila i akrilne kiseline (thnl.)
acrylonitrilie - akrilonitril, derivat
acetilena, srovina za industriju sin-
tetičke gume i plastičnih materija
(thnl.)
acting force - sila akcije (jednog tela
na drugo), dejstvujuća sila (fiz.)
actinic radiation - aktinično zrače-
nje (zračenje koje je fotohemijski
aktivno) (fiz., hem.)
actinldes - aktinidi, elementi rednih
brojeva 88—103 (svi radioaktivni)
actinism - aktinizam (sposobnost zra-
čenja da ostavi traga na fotograf-
skom materijalu) {(fiz.)
actinium - aktinijum (radioaktivni
hem. elemenat, red. br. 89, simbol
Ac)
actinium A (AcA) - aktinijum A
(prirodni radioizotop polonijum-215)
actinium B (AcB) - aktinijum B
(prirodni radioizotop olovo-211)
actinium C (AcC) - aktinijum C
(prirodni radioizotop bizmut-211)
actinium C (AcC) — aktinijum C
(prirodni radioizotop polonijum-211)
actinium C" (AcC") - aktinijum C"
(prirodni radioizotop talijum-207)
actinium D (AcD) - aktinijum D
(prirodni izotop olova-207)
actinium K (AcK) - aktinijum K
(prirodni radioizotop francijum-223)
actinium X (AcX) - aktinijum X
(prirodni radioizotop radijum-223)
actinolite - aktinolit (silikat magne-
zijuma i gvozda) (min.)
actinometer - aktinometar (instru-
ment za merenje jačine Sunčeve svet-
losti)
actinometry - aktinometrija (istraži-
vanje i merenje svetlosnog zračenja,
posebno Sunčevog) (fiz.)
actinon (An) - aktinon (prirodni ra-
dioizotop radon-219)
action - delovanje (proizvod rada i
vremena); ~ current - akciona
struja (u nervu) (el, biol.); ~,
delayed - usporeno dejstvo (av.);
~, lasing - lasersko dejstvo, gene-
racija svetlosti u optičkom dijapa-
zonu; ~, maser - maserski efekat,
maserski mehanizam; ~, optical
 wmmmmmmmmm
action 12
action
maser - optički maserski efekat;
~, parametric - parametarski efe-
kat, fizički efekat parametarskog po-
jačanja; —, phase-focusing - efe-
kat faznog fokusiranja; -—, smasing
- efekat kvantnomehaničkog poja-
čanja u submilimetarskoj oblasti,
efekat kvantnomehaničke generacije
u submilimetarskoj oblasti; ~,
transistor - mehanizam rada tran-
zistora; ~ turbine - akciona tur-
bina, slobodnomlazna turbina
(maš.) ; ~ wheel - akciona turbina
activate - aktivirati
activated carbon - aktivni ugalj
(služi za apsorpciju gasova i para)
(hem.); ~ material - aktivirani
materijal (thil.); ~ sintering -
aktivno sinterovanje (mtl.); ~ activity - aktivnost (termodinamička
sludge - aktivni mulj, živi (infek-
tivni) mulj
activating reagent - aktivator (he-
mijsko sredstvo koje ubrzava neku
hemijsku reakciju) (hem.)
activation - aktivacija, aktiviranje,
uključenje; ~ analysis - aktiva-
ciona analiza (izvanredno osetljiva
metoda za određivanje tragova ele-
menata pomoću ozračivanja uzorka
neutronima u nuklearnom reaktoru)
(hem.); ~ cross section - akti-
vacioni efikasni presek (fiz.); ~
" energy - energija aktivacije (fiz.);
~, indirect thermal - indirektna
termička aktivacija; ~ of filament
- aktivacija vlakana za grejanje,
aktivacija katode (el.); ~, thermal
- termička aktivacija
activator - aktivator, supstanca koja
vrši aktivaciju (el., hem.)
active balance - aktivni balans (stru-
ja) (el.); ~ carbon - aktivni
ugalj (hem.) ; ~ deposit - (radio)
aktivni talog (obično stvoren raspa-
dom radioaktivnog gasa radona)
(hem.); ~ emanation - radio-
aktivna emanacija (obično se odnosi
na izotope radona) (hem.); ~
emitting material - aktivni emi-
tujući materijal (el.); — energy
meter - brojilo aktivne energije,
vatsametar (el.); — homing gui-
dance - aktivno dovođenje, aktivno
actuate
navođenje (el.); ~ hydrogen -
aktivni vodonik (hem.); .—• line -
aktivna linija (linija koja nosi video-
-informaciju) (el.); ~ marker -
aktivni obeležavač (marker); ~
mass - aktivna masa (molekularna
koncentracija izražena u gram-mo-
lekulima po 1 litru ili u parcijalnim
pritiscima kod gasova) (hem.); ~
material - aktivni materijal, ak-
tivna masa (thnl.); ~ network -
aktivna mreža, aktivni četvoropol
(el.); — power - aktivna snaga
(cl.) ; ~ power relay - relej ak-
tivne snage (el.); ~ return loss
- prigušenje odjeka (eho) (ak.);
~ surface - aktivna površina (po-
vršina koja zrači) (fiz.); ~ trans-
ducer - aktivni prenosnik (el.);
koncentracija neke supstance)
(hem.); aktivitet; ~ coefficient -
faktor aktivnosti (odnos između ak-
tivnosti i stvarne koncentracije sup-
stance) (hem.); ~ decay - opa-
danje radioaktivnosti (fiz.); ~
density - gustina aktivnosti, (ra-
dio) aktivnost na jedinicu površine
(nukl.); ~ distribution - raspo-
dela (radio) aktivnosti (obično u
procesima ekstrakcije kojima se raz-
dvajaju radioizotopi) (nukl.); ~
level - nivo radioaktivnosti (nukl.) ;
~ series of metals - niz aktiv-
nosti metala (tabela u kojoj su metali
svrstani po svojoj aktivacionoj spo-
sobnosti) (hem.); ~, sintering -
naklonost ka sinterovanju (mtl.);
~ unit - jedinica (radioaktivnosti)
(fiz.)
actual capacitance - stvarna kapa-
citivnost (el.) ; ~ count - obeleža-
vanje parica na omotaču (el.); ~
flux density - stvarna gustina fluk-
sa, stvarna indukcija Ve/J ; — horse
power - konjska snaga na kočnici
(mot.) ; ~ mechanical advantage
- koeficijent iskorišćer'i mašine
(maš.) ; ~ output - stvarna izlazna
snaga (el.); ~ power - stvarna
snaga (cl.); — time - stvarno
vreme; — value - stvarna vrednost
actuate - pokrenuti, pustiti (ili sta-
viti) u rad, pobuditi (relej, magnet)
actuated
actuated by hand - rukom pokre-
nut (maš.); ~ by power - ma-
šinski pokrenut (maš.)
actuating cam - pobudni, podsti-
cajni češalj (el); ~ lever - po-
budna, podsticajna poluga (poluga
za pokretanje) (el.); — motor -
servomotor, motor za pokretanje
(el.); ~ quantity - pobudna, pod-
sticajna veličina (el.); ~ signal -
pobudni, podsticajni signal, uprav-
ljajući signal (cl.)
actuator - motor, servomotor, poja-
čavač, pobuđivao, pokretač (krana,
ventila), aktuator, izvršni meha-
nizam; pobuda; ~, rotary - rota-
cioni kontaktor
acute angle - oštar ugao )mat.);
~ angled - oštrougli (mat.); ~
angled triangle - oštrougli trou-
gao (mat.)
acyclic - aperiodičan, neperiodični,
aciklični (koji ne sadrži krug); ~
machine — unipolarna mašina, acik-
lična mašina (el.)
acyl group - acil-grupa (opšti naziv
za radikal organskih kiselina) (hem.)
ad - skraćenica u receptima koja
označava: dopuniti do date količine
adaline - adalin, linijski neutron
adamant - tvrd kamen; dijamant;
tvrda supstanca; tvrdoća (min.)
adamantine clinker - prepečena
opeka, klinker
adamantine lustre - dijamantni sjaj
(min.)
adamellite - vrsta granita koji ima
približno jednake količine feldspata
i plagioklasa (geol.)
adaptability - prilagodljivost
adapter - adapter, pomoćni uređaj,
prelazni uređaj; držač kaseta; adap-
ter kod snimanja zvuka, uređaj za
prilagođavanje; ~coupling-spoj-
nica za adaptaciju; — junction box
- adaptaciona spojna kutija; ~,
stereo - stereofonski adapter, ste-
reoadapter; ~, waveguide-to-co-
axial - adapter talasovoda na koa-
ksijalni kabel
Adcock antenna - Adkokova antena
(rad.); ~ directional finder -
Adkokov rad:ogoniometar sa rastav-
ljenim antenama (rad.)
13 additive
added metal - dodatni rastopljeni
metal (zav.)
addendum circle - temeni krug
(zupca) (maš.)
adder - uređaj za sabiranje; uređaj za
slaganje boja (u televiziji) (TV);
sumator; ~, optoelectronic -
optičko-elektronski sumator
adding machine - mašina,/a sabi-
ranje
addition - sabiranje, dodavanje, do-
datak (mat.); ~ agent - dodatno
reaktivno sredstvo (hem.); ~ com-
pound - adiciono jedinjenje (dobi-
jeno dodavanjem jednog atoma ili
atomske grupe molekulu) (hem.);
•~, heat - dovod toplote (av.);
~, vectorial - vektorsko sabiranje
(mat.)
additional building - aneks, dodatna,
pomoćna zgrada (grad.); ~ cell
- dodatni elemenat, dodatna ćelija
(el.) ; ~ heating during welding
- prigrevanje, dopunsko grejanje za
vreme zavarivanja (zav.); -—• load
- dodatno opterećenje (el.); ~,
number - vanredni broj; ~, pro-
gramme - fakultativni program;
~ resistance - dodatni otpor
(omski) (el.)
additive - primesa, dodatak; ~, anti-
-icing - aditiv protiv zaleđivanja
benzina; ~, antiknock -antidetona-
cioni aditiv; ~, antisludge - aditiv
protiv stvaranja taloga, dispergentni
aditiv; ~, antiwear - aditiv pro-
tiv habanja; ~, carbonate ester
- aditiv mazivnim uljima na bazi
estara ugljene kiseline; ~, cetane
- aditiv za povećanje cetonskog
broja; ~ compounds - jedinjenja
dobijena adicijom na dvostruku vezu
(hem.); ~, dispersing - disper-
gujući aditiv mazivnim uljima; ~,
error - dodatna greška, aditivna
greška; ~ filter - dodatni filter
(el.); ~ mixing of primaries -
dodatno sleganje osnovnih boja
(thnl.); ~, pour-pint - depresant,
aditiv koji sprečava tačku stinjava-
nja ulja; ~ property - aditivno
svojstvo, svojstvo sabiranja (hem.,
mat.)
ađditron
additron - aditron, elektronsko-svet-
losni komutator
address - adresa, naslov; ~, im-
mediate - trenutna adresa; ~ list
- spisak adresa, adresar; ~ plate
- adresna matrica; ~ revision -
kontrolni pregled, rezivija adresa
addressee - primalac, adresat
adenine - adenin, 6-aminopurin
(hem.)
adeps lanae - lanolin (prečišćena
mast iz vune) (hem.)
ader-wax - sirovi ozokerit (za im-
pregnaciju) (thnl.)
adherent slag - teško odstranjiva
troska (zav.); ~ wire - spojeni
provodnik, pripojeni provodnik (el.)
adhesion - adhezija (prianjanje dveju
površina dejstvom medumolekulskih
sila); ~ agent - adheziono sred-
stvo; ~ pump - adheziona crpka
adhesive - sredstvo za lepljenje, le-
pak (thnl.); ~ force - sila pria-
njanja, lepljivost; ~ power - ad-
heziona sila, osobina adhezije, pri-
onljivost (fiz.); ~ substance -
adhezivni materijal; ~ tape -
lepljiva izolaciona traka
adhibition - puštanje unutra; pri-
vođenje, uvođenje
adiabatic - adijabatski, termički izo-
lovan (proces u kome se ne prima
niti gubi toplota) (fiz.); ~ calori-
meter - adijabatski kalorimetar
(fiz.); ~ change - adijabatska
promena (koja teče bez izmene top-
lote sa okolinom) (fiz.); ~ con-
traction - adijabatsko smanjivanje
zapremine (bez izmene toplote )
(fiz.); ~ curve - adijabatska
kriva (fiz.); ~ process - adija-
batski proces (bez izmene toplote
supstance u kojoj se proces odigrava
sa okolinom) (fiz.)
adiathermal - adijatermalni (fiz.)
Adipol - grupa omekšivača za in-
dustriju plastičnih masa na bazi
estara adipinske kiseline (hem.)
adjacency - graničenje, susedstvo,
blizina
adjacent - susedan, graničan, na-
legli; ~ angle - susedni ugao
(mat.); ~ channel attenuation
- slabljenje signala iz susednog ka-
14 adjustable
nala (el.); ~ channel interfe-
rence - smetnje od uticaja susednog
kanala (el.); ~ channel protec-
tion ratio - koeficijent zaštite od
susednog kanala (el.); ~ channel
selectivity - sposobnost kola da
spreči uticaj susednih kanala (el.)
adjective dyes - boje koje se fiksi-
raju na vlakna uz pomoć neke treće
supstance (hem.)
adjoin - sastaviti, pridružiti, spojiti,
. dodati
adjourn - odložiti, zaključiti, obus-
taviti
adjudication - licitacija
adjust - podešavati, regulisati; po-
dešavanje na nulu; provera; ~
for a current - podesiti na odre-
đenu struju; ~ resistance to
value - podesiti otpornost; ~ to
zero - podesiti na nulu
adjustability of the axles - podeš-
ljivost osovina (mat.)
adjustable - podešljiv, merljiv; <--',
attenuator - oslabljivač sa moguć-
nošću podešavanja (regulacije); ~
bed press - presa sa podešljivim
stolom; ~ blade - pomerljiva lop-a
tica (turbine); ~ blade reamer -
razvrtač sa podešljivim noževima;
~ breaker point - glava (nako-
vanj) prekidača (el.); ~ condenser
- trimer, podesijivi kondenzator; ~
coupled axle - Lindnerova osa;
~ disk condenser - obrtni kon-
denzator; ~ fence - lenjir sa po-
dešljivom vodicom (drvo); ~ head
- klizač (na kljunastom merilu);
~ head horizontal milling ma-
chine - horizontalna glodalica sa
podešljivom vretenastom glavom;
~ height - sa visinkim podešava-
njem; ~ inductor - prigušnica sa
varijabilnom induktivnošću, podeš-
ljiva prigušnica; ~ inside micro-
meter - podešljivo merilo otvora;
~ limitgap gauge - podešljivo
granično merilo; ~ nut wrench
- podešljivi kljunasti ključ; ~ pipe
tongs - podešljiva cevna klešta; ~
point - podešljiva zapeta (računar);
~ point gauge - unutrašnji taster;
~ rail milling machine - gloda-
adjustable
lica sa podešljivom traverzom; ~
reamer - podešljivi razvrtač; ~
resistance - otpor regulacije (el);
~ resistor - regulacioni otpornik;
~ set square - ugao podešavanja;
~ spanner - univerzalni ključ za
navrtke i vijke; ~ speed - podeš-
ljiv na željeni broj obrtaja; ~ speed
motor - motor sa podešavanjem
broja obrtaja; ~ spindle drilling
machine - zglobna bušilica sa po-
dešljivim vretenima; ~ stop -
podešljivi zaslon; graničnik; ~,
swivel vice - horizontalno i ver-
tikalno podešljive paralelne mengele;
~ tension - sa podešljivom zatez-
nom snagom (opruga); ~ trans-
former - obrtni transformator, re-
gulacioni transformator; —' tube
scraper - podešljivi uređaj za čiš-
ćenje cevi; ~ voltage divider -
promenljivi delitelj napona; ~ stress - podešavanje napona; ~,
wrench - podešljivi ključ (za vijke)
adjuster - podešavač, regulator, ure-
đaj za podešavanje
adjustible speed motor - motor sa
regulacijom brzine (el.)
adjusting device - uređaj za pode-
šavanje (el.); ~ gear - zupčanik
za podešavanje, uređaj za podeša-
vanje (maš.); ~ nut - položajna
navrtka (maš.); ~ resistor - ot-
pornik sa podešavanjem (el.); ~
ring with collar - ogrličasti prsten
ustavljač (maš.); ~ screw - regu-
lacioni zavrtani, zavrtanj sa podeša-
vanjem (maš.) ; ~ screw handle
- ručica podešajnog zavrtnja (zav.)
adjustment - podešavanje, nameš-
tanje, regulisanje, popravka, pro-
vera; ~ of engine mixture -
podešavanje smeše (motori sa unut-
rašnjim sagorevanjem); ~ of er-
rors - podešavanje radi ispravke
greške; ~ for wear - podešavanje
za kompenzaciju haban ja; ~, angu-
lar — podešavanje pod uglom, uga-
ono podešavanje; ~, automatic -
automatsko podešavanje; ~, bea-
ring - podešavanje ležišta; ~ bolt
- zavrtanj za podešavanje; ~ by
hand wheel - podešavanje točka
(ručnog); ~ centering - centrira-
nje; ~, clearance - podešavanje
15 admittance
zazora; ~, cross - poprečno pode-
šavanje; ~, delicate - precizno po-
dešavanje; ~, eccentric - podeša-
vanje ekscentra; ~, fine - precizno
podešavanje; ~, gap - podešavanje
zazora; ~, hand - ručno podeša-
vanje; ~, manual - ručno podeša-
vanje; ~ mark - oznaka na koju
se podešava; ~, mechanical -
mehaničko podešavanje; ~, micro-
meter - mikrometarski uređaj; ~,
preparatory - prethodno podeša-
vanje; ~, quick spindle - brzo
podešavanje vretena; ~, range -
podešavanje odstojanja; ~, rough -
grubo podešavanje; ~ screw - za-
vrtanj za podešavanje; ~, sensitive
- precizno podešavanje; ~, spark -
podešavanje paljenja; <~, speed -
podešavanje brzine; ~, spring -
podešavanje pomoću opruge; ~,
superfine - veoma precizno pode-
šavanje; ~, table - podešavanje
stola (mašine); ~, vernier - po-
dešavanje po nonijusu; ~, vertical
- vertikalno podešavanje; ~, zero
- podešavanje na nulu; podešavanje
nule
admeasure - odmeriti, izmeriti
administration - administracija; ~
building - pristanišna zgrada; ~
chart - šema upravljanja
Admiralty brazing metal - legura
sastava 90% Cu i 10% Zn; ~
gun metal - legura sastava 86—90 %
Cu, 6—13% Sn i 0—6% Zn; ~
nickel - legura sastava 70% Cu,
29% Ni i 1% Sn
admission - upust, upuštanje, usi-
savanje (av.); ~, air - usisavanje
vazduha (av.); ~ port - upusni,
ulazni prorez (maš.)
admittance - admitanca, kompleksna
provodnost (el.); ~ analyzer -
analizator kompleksne provodnosti
(el.); ~, collector - provodnost
kolektora; ~ collector-junction
leakage - provodnost kolektora —
prelaz; ~, common-base - pro-
vodnost spoja sa uzemljenom bazom;
~, common-gate - provodnost
spoja sa uzemljenim gejtom; ~,
common-source - pro inost spo-
admittance
admittance
ja sa uzemljenim izvorom; ~, dif-
fusion - difuziona kompleksna pro-
vodnost (tranzistora); ~ emitter -
kompleksna provodnost (emitera);
~ emitter-junction leakage -
provodnost umicanja, gubljenja emi-
ter-prelaza; ~, feedback - pov-
ratna provodnost emisije, prolazna
provodnost; ~, forward transfer
- provodnost direktne emisije; ~,
intrinsic v. diffusion admittance;
~, leakage - kompleksna provod-
nost umicanja, gubljenja, nestajanja;
~ matrix - matrica kompleksne
provodnosti (el.); ~ of junction
- provodnost spoja; ~ open-
-circuit output - kompleksna iz-
lazna provodnost pri praznom hodu;
~, output - izlazna provodnost;
~, reverse transfer - povratna
provodnost emisije, prolazna pro-
vodnost; ~, short-circuit for-
ward transfer - kompleksna direk-
tna provodnost pri kratkom spoju;
~, short-circuit input - komplek-
sna ulazna provodnost pri kratkom
spoju; ~, short-circuit reverse
transfer - prolazna provodnost
kratkog spoja
admittor - kompleksni provodnik
(el.J
admix — (s)mešati, pomešati, pri-
mešati
admixtures - smeša, mešavina, pri-
mesa
Adnic v. Admiralty nickel
adobe - ćerpič; kuća (ili zid) od
ćerpiča (gr.)
adrenaline - adrenalin, jedinjenje
koje se dobija iz nadbubrežne žlezde
(biol.)
adsorbate - adsorbat, supstanca koja
se adsorbuje (hem.')
adsorbent - adsorbent, adsorbujuća
materija (hem.), sredstvo koje upija
gasove (npr. aktivni ugalj, silikagel)
adsorber - adsorber, v. adsorbent
adsorption - adsorpcija, vezivanje
jedne supstance na površini druge
(fiz.,hem.); ~ isotherm - adsorp-
ciona izoterma (hem.)
adulterant - punilac
16 adz(e)
adulteration - unošenje drugih ma-
terija
adulticide - insekticid protiv odras-
lih insekata
adumbrate - (o)senčiti, skicirati,
načiniti siluetu
adust - sažežen, spaljen, spržen, iz-
goreo, osušen
adurol - adurol, vrsta fotografskog
razvijača (fot.)
advance - akontacija, napredovanje,
prethođenje, pomerenost po fazi,
prethođenje po fazi; prethoditi, ići
napred; ~ angle - ugao pomere-
nosti (unapred) (el.); ~ assign-
ment - prethodno zauzimanje (li-
nije) (tel.); ~ booking - pretpro-
daja; ~ calling - prethodni poziv
(tel.); ~ direction notice - pred-
signal; ~ direction sign - pred-
raskrsni signal; ~ heading - pris-
tupni tunel; ~ information -
predinformacija; ~ message cen-
ter -prethodni centar za vezu (voj.);
— phase - prethođenje po fazi;
~ sign - predznak; ~ signal -
predsignal
advanced ignition - ranije paljenje
(mot.)
advancing the call - prosledenje
veze (tel.)
advection - prenos toplote horizon-
talnim kretanjem vazduha (meteor.)
advent - dolazak, prispeće
advertisement - oglas, oglašavanje;
~ illumination - reklamno osvet-
ljenje
advertiser - reklamni uređaj (za oba-
veštavanje)
advertising - oglašavanje; ~ agency
- oglasna agencija; ~ article -
predmet oglašavanja; ~ artist -
crtač oglasnog materijala; -~ co-
lumn - plakatni stub; ~ effi-
ciency — efikasnost oglašavanja;
~ facilities — oglasna povlastica
(pi); ~ label - oglasna etiketa;
~ letter - oglasno pismo; —•
page - oglasna strana; ~ panel
-oglasna tabla; ~ poster - oglasni
plakat; ~ printing - štampana
stvar; ~ service - oglasna služba
adz(e) - keser, teslo
aelotropic
aelotropic - nefeotropan
aeolight - tinjalica za zapisivanje J
zvuka (el.) I danca antene; ~, ferry - mosna
aeolion rocks - eolske stene (nastale
nanosom vetra) (min.)
aerate - snabdeti vazduhom, pro-
vetriti
aerated concrete - gasni beton,
ponobeton, penušavi beton (grad.)
aeratio - produvavanje vazduhom,
provetravanje, ventilacija
aeration - ventilacija, provođenje
vazduha ili nekog gasa kroz neki
materijal (obično tečnost)
aeratron - samopodešavajući elek-
tronski potenciometar za naizme-
ničnu struju
aerial - antena, vazdušna mreža,
vazdušni provodnik; vazdušni, nad-
zemni; ~, airborne - avionska
antena; ~, aperiodic - neusme-
rena antena; ~, array - usmerena
antena, mreža usmerenih antena;
~ attenuator - antenski priguš-
nik; <—, balanced - simetrična
antena; ~, biconical (horn) -
dvokonična antena, rog-antena; —
booster - antensko pojačalo; ~,
buried - podzemna antena; ~
cable - antenski kabl, kabl slo-
bodne linije, vazdušni viseći kabl;
~ cable line - vazdušni kablovski
vod; /~ cableway - kablovska
,dizalica; ~ car - gondola (korpa)
viseće železnice (žičare); — ehair-
-lift - uspinjača sa individualnim
sedištima; ~ changeover switch
- antenski preklopnik; ~, cheese
- paraboloidna antena; ~ choke
- antenska prigušnica; ~ circuit
- antensko kolo, vazdušno kolo,
vazdušna linija; —, coil - okvirna
antena, ram-antena; ~ conductor
- vazdušni vod; ~, cone - konusna
antena; ~ corridor - vazdušni
koridor; ~, delta - trougla antena;
~, dipole - dipol, dipolna antena;
<—> directional - usmerena antena;
~ directivity pattern - dijagram
usmerenosti antene; ~, double-fed
- antena sa dve tačke za napajanje;
~, earth - podzemna antena; ~
extension - strela, progib, produ-
17 aerify
[ žetak vazdušnog voda (antene); ~
feed impedance - ulazna impe-
skela, most-skela, lebdeća skela
(grad.); ~j frame - ram-antena;
~, ground-based - antena sa ho-
rizontalnom polarizacijom; ~ gui-
dance — vazdušna navigacija, vaz-
dušno vođenje; ~, isotropic - ne-
usmerena antena; ~ jack - anten-
ski utikač; ~, lead-in - uvod
antene, dovod antene; —, lens -
sočivasta antena; ~ line - vaz-
dušna linija; ~ loading - anten-
sko opterećenje; ~ loading coil
— produžni kalem antene; •—• loss
- antenski gubitak; ~ loss dam-
ping - prigušenje antenskog gubitka;
~ mast - antenski stub; ~, moni-
toring - kontrolna antena; ~
multiple - složena antena; ~
network - vazdušna mreža; ~
noise — antenski šum; ~ omni-
directional — neusmerena antena;
~ panel - signalno platno (za
posadu); —, pick-up - prijemna
antena; ~ photograph - snimak
iz vazduha; ~ photography -
tehnika snimanja iz vazduha; —
power - antenski kapacitet; <~
ropeway - viseća železnica; ~
ropeway tensioning station -
naponska stanica; ~ sailing -
jedriličarenje; ~ socket - antenski
utikač; ~ strand - antenska ple-
tenica; ~ support - antensko
oslonište; ~ survey - nadgledanje
(kontrola) iz aviona; ~ survey -
camera - kamera za snimanje iz
vazduha; ~ surveying - fotogra-
metrija, aerofotogrametrija; ~ tele-
communication cable - telekomu-
nikacioni vazdušni kabl; ~ ter-
minal - antenski priključak, kraj
vazdušnog kabla; ~ torpedo -
vazdušni torpedo; ~ tower - an-
tenski stub, emisioni toranj; ~
tramway v. aerial ropeway; ~
traingulation - aerotiangulacija;
*~~ view - snimak iz vazduha, avio-
na; ~ wire change-over switch
- antenski prekidač
aerify - mešati sa vazduhom, karbu-
rirati
aeriotron
aeriotron - naziv serije prijemno-
-pojačavačkih cevi
aerobia - aerobne bakterije (pl.)
aerobic bacteria - aerobne bakterije
(Pl.)
aerodinatnic - aerodinamičan (av.);
~ drag - aerodinamički otpor (av.)
aerocar - avion-automobil (av.)
aerocartograph - aerokartograf
(geod.)
aerochronometer - avijacioni hro-
nometar (av.)
aerodynamical - aerodinamički (av.)
aerodynamics - aerodinamika (av.);
~ at very high altitudes - aero-
dinamika velikih visina (av.); ~,
conventional - aerodinamika malih
brzina (av.); ~, experimental -
eksperimentalna aerodinamika (av.)
~, helicopter - aerodinamika heli-
koptera (av.); ~, high speed -
aerodinamika velikih brzina (av.);
~, non-Iinear - nelinearna aero-
dinamika (av.); ~ of airplane -
aerodinamika aviona (av.); ~ of
bodies in combination - aero-
dinamika kombinacije tek (av.);
~ of rocket - raketna aerodina-
mika (av.); ~ of supersonic
flight - aerodinamika nadzvučnog
leta (av.); ~ of wing - aerodina-
nika krila (av.); ~, perfect gas
- aerodinamika idealnih gasova
(av.); '--', propeller - aerodina-
mika propelera (av.); "-, super-
sonic - nadzvučna aerodinamika
(av.); —> theoretical - teorijska
aerodinamika (av.)
aeroengine - avionski motor (av.)
Aerofloat - grupa selektivnih sred-
stava za flotaciju u rudarstvu, izra-
đenih na bazi ditiofosforne kiseline
(thnl.)
aerology - aerologija, grana meteo-
rologije koja se bavi izučavanjem
atmosfere (meteor.)
Aerolube - grupa sredstava za po-
boljšanje kvaliteta motornih i in-
dustrijskih ulja (thnl.)
aeromechanics - aeromehanika (av.)
aerometer - aerometar (instrument
za merenje specifične težine i gus-
tine vazduha i gasova) (fiz.)
18 after antenna
aeronautical - aeronautički, vazdu-
hoplovni (av.); ~ broadcasting
service - vazduhoplovna naviga-
ciona radio-služba (av., el.); ~
communication - aeronavigaciona
veza (av., el.); ~ ground radio
station - aeronavigaciona terenska
radio-stanica (av., el.); ~ light-
aeronavigaciono svetio (av.); ~
mobile radio service - aeronavi-
gaciona pokretna radio-služba (av.,
el.); ~ radio service - aeronavi-
gaciona stacionarna radio-služba
(av., el.)
aeronautics - aeronautika (av.); ~,
space - kosmička aeronautika (av.)
aeropause - aeropauza (av.)
aerophone - radio-telefon (el.)
aerophysics - aerofizika (fiz.)
aeroplane-avion (av.); ~, company
- vazduhoplovna kompanija
aerosite v. pyrargirite
aerosol - aerosol, koloidna suspenzija
čvrstih ili tečnih čestica u gasu
aerospace - vazdušni prostor (av.)
Aerotex - naziv za grupu katalizatora
u procesu proizvodnje plastičnih
materija kao i za razne vrste sin-
tetičkih smola i drugih hemijskih
proizvoda (thnl.)
aeroturbine - avijaciona turbina (av.)
affiliated circuits - sjedinjena kola,
spojena kola (el.)
affinity - afinitet, tendencija smeše
da hemijski reaguje, kvantitativno
određen smanjenjem slobodne ener-
gije (hem.); ~, zero electron -
nulti elektronski afinitet
affix - pričvrstiti
affluence - priliv, priticanje, pritoka,
slivanje, sticanje, nagomilavanje, sas-
tavljanje (en.)
afforest - pošumiti, pošumljavati
afforestation - pošumljavanje
affusion - polivanje, prskanje, škrop-
ljenje
after antenna - zadnja antena (rep-
na); ~ decaying plasma - nak-
nadno svetljenje raspadajuće plazme;
~ generation - naknadno razvi-
janje gasa (zav.); ~ image -
slika koja ostaje na ekranu (el.);
~ of discharge - naknadno svet-
ljenje pražnjenja; ~ sale(s) - ser-
after antenna
visna služba; ~ screen - ekran;
~ treatment - naknadna obrada
(ma!.)
afterburner - komora dogorevanja
(av.)
aftercooler - izlazni hladnjak (av.)
afterglow - luminiscencija koja se
emituje posle prestanka prolaženja
elektrona kroz gas; svetljenje zapad-
nog neba posle zalaska Sunca
afterpulse - preostali impuls, sekun-
darni impuls
Ag - simbol elementa srebra (hem.)
again - opet, po drugi put, još jed-
nom, još jedanput, nanovo, iznova
agains 7 zaštitne mere
agar-agar - agar-agar, supstanca koja
se dobija iz morskih biljaka, po
ponašanju i primeni slična žela-
tinu (hem.)
agate - ahat, varijetet kvarca (min.);
~ mortar - ahatni avan
agatine - ahatni, ahatan
agave fibre - vlakno sisala
age - starost, formacija, geološka sta-
rost; ~ determination - određi-
vanje starosti
aged - odležan, koji je sazreo (leža-
njem), zreo
ageing - starenje, veštačko starenje
(npr. el. cevi); ~, component -
starenje komponenata; ~, load -
starenje pod opterećenjem; ~,
magnetic - magnetno starenje; ~,
power - starenje pod uticajem
snage; ~, step-stress - starenje
pod stepenastom promenom re-
žima; ~, system - starenje sistema;
~, thermal - toplotno starenje;
agent - sredstvo, agens, delujuća
sila, supstanca; zastupnik; ~, ace—
tylating - acetilirajuće sredstvo
(hem.); ~, catalytic - katalizator;
~» chemical - hemijsko sredstvo,
reaktiv, reagens; ~, completing
- kompleksirajuće sredstvo; ~,
doping - nečistoća; dodatak, pri-
mesa; ~, oxidizing - oksidirajuće
sredstvo, oksidans; ~, precipita-
ting - sredstvo koje taloži; ~,
reducing - redukujuće sredstvo,
sredstvo koje redukuje
agglomerate - aglomerat, skup; go-
milati, sabirati, (uglasti fragmenti
19 agriculture
stena prirodno cementirani nekim
vezivnim sredstvom) (geol.)
agglomeration - aglomeracija, vezi-
vanje (hem.)
agglutinate - prilepiti, pretvoriti u
lepak, slepiti se (thnl.)
agglutination - aglutinacija, skup-
ljanje suspendovanih čestica u veće
čestice koie se talože; slepljivanje
(thnl.)
agglutinin - aglutinin, supstanca koja
prouzrokuje aglutinaciju krvi (hem.)
aggrandize - povećati, (pro)širiti,
(uveličati)
aggregate - zbrati, nakupiti, sastaviti,
sjediniti u jednu celinu (ili masu);
skup (npr. čestica) (o.); ~ capa-
citance - zbirni kapacitet (el.);
~, recoil - uzmak molekula ili
grupe atoma posle izbacivanja nuk-
learne čestice (fiz., hem.); ~
value - ukupna vrednost
aggregation - skupljanje, sastavljanje
(atoma ili molekula koji sačinjavaju
neku supstancu) (hem.)
Agilide, Agilux - plastične materije
na bazi normalnog odn. modifiko-
vanog polivinilhlorida (thnl.)
aging - starenje, v. ageing; ~ rask
- stalak za starenje materijala (thnl.);
~ step - stadijum starenja (thnl.);
~ test - ispitivanje na starenje
agitated molten pool - nemirna
rastopina (zav.)
agitator - mešalica, tenk u kome se
fino sprašena ruda mesa sa luži-
nom (mtl.)
agreement - ugovor, saglasnost
agregate - agregat, mineralni agre-
gat, mineralna mešavina
agressive waters - agresivne vode
agricultural - poljoprivredni; ~
engineering industry - indust-
rija poljoprivrednih mašina; ~
Exhibition - poljoprivredna iz-
ložba; ~ Fair - poljoprivredni
sajam; ~ machinery - poljo-
privredne mašine; ~ Machinery
Exhibition - izložba poljopriv-
rednih mašina; ~ Machinery Fair
- sajam poljoprivrednih mašina; ~
pavilion - poljoprivredni paviljon
agriculture - poljoprivreda
Agripol
Agripol - sintetičke gume na bazi
polimerizovanih prirodnih ulja i
alkohola (thnl.)
Agrox - preparat za dezinfekciju se-
mena na bazi žive (agr.)
aid - pomoć, pomoćno sredstvo, sred-
stvo, naprava, pribor, aparatura, ure-
đaj; ~, deaf - aparat za gluve,
slušni aparat; ~, direct transla-
tion reading — aparat za direktno
čitanje (koji vrši direktno pretva-
ranje) za slepe; ~, hearing v.
deaf aid; ~, optoelectronic rea-
ding - optičko-elektronski aparat za
čitanje (za slepe); ~, sensory -
pomoćno sredstvo za oštećeni organ
sluha
aided laying - poluautomatsko navo-
đenje, poluautomatsko gađanje (el.,
voj.); ~ range gearing - polu-
automatski mehanizam za predaju
daljinskih podataka (voj.); ~ range
tracking - poluautomatsko daljin-
sko praćenje (voj.); ~ tracking
- poluautomatsko praćenje cilja
(voj.); ~ tracking ratio - brzina
poluautomatskog praćenja (voj.)
aikinite - aikinit, patrinit, iglasta
ruda (sulfid olova, bakra i arsena)
(min.)
air - vazduh, atmosfera; provetriti,
ventilisati; vazdušni, pneumatski;
~ absorption - absorpcija vaz-
duha; ~ access - ulaz vazduha;
~ accumulator - pneumatski aku-
mulator; ~ acetylene flame -
plamen (baklja) acetilena i vazduha;
~ actuated-koji radi pneumatski;
~ admission - upuštanje (ulaz)
vazduha; — bag - grejna vijužnica;
~ balls - mrlja na foto-materijalu
usled adhezije vazdušnih mehura;
~ bearing - vazdušno ležište (le-
žaj); ~ bell - vazdušni mehur
(greška u staklu); ~ blanket -
vazdušni omotač; ~ blast - struja
pneumatskog vazduha, vazdušna st-
ruja duvaljke; ~ blast circuit
breaker - ekspanzioni preklopnik;
~ blast transformer - suvi trans-
formator sa vazdušnim hlađenjem;
~ blast velocity - brzina vetra,
brzina strujanja vazduha; ~ blas-
ting - duvanje (vazduhom), čiš-
20 air
ćenje odlivaka komprinovanim vaz-
duhom; —• bleed — ventilacioni
otvor, odvod vazduha; .— bleed
duct — kanal za provetravanje; ~
bleed opening - upust, upuštanje,
ulaz sporednog vazduha; ~ bleed
valve - ventil za povratno vođenje
vazduha; ~ bottle - boca kom-
primiranog vazduha; ~ box -
komora sa potpritiskom; — brake
- vazdušna kočnica; ~ brick -
opeka sa otvorima, ventilaciona
opeka, opeka sušena na vazduhu;
~ bubble - vazdušni mehur, vaz-
dušni uključak, mehur na libeli;
~ burst - eksplozija u atmosferi;
~ caisson - pneumatska komora;
~ capacitor - vazdušni konden-
zator; ~ casing - omotač rashlad-
nog vazduha; ~ cell - akumulator
vazduha; ~ chamber — rezervoar
vazduha, vazdušni omotač; ~
change - kruženje vazduha, izmena
vazduha; ~ channel - ventilacioni
kanal; ~ chuck - pneumatska
stezna glava; ~ chucking - pneu-
matsko stezanje; ~ chute - venti-
lacioni kanal; ~ circulating fur-
nace - peć sa kružnim tokom vaz-
duha; ~ circulation - cirkulacija
vazduha; ~ circulation furnace
- peć sa kružnim tokom vazduha;
- cleaner - prečišćivač vazduha,
vazdušni filter; ~ cleaning -
prečišćavanje vazduha; ~ column
- vazdušni stub; ~ conditioner -
klima-uređaj, klima-postrojenje; ~
coolant - rashladni vazduh; ~
cooled transformer - transforma-
tor sa vazdušnim hlađenjem; ~
cooler - vazdušni hladnjak; ~
cooling fan - duvaljka hladnog
vazduha; — core choke - priguš-
nica bez fero-jezgra (el.); — cored
coil - kalem bez jezgra (el.); ~
cored solenoid - prigušnica bez
fero-jezgra; ~ course - strujanje
vazdviha, vazdušna struja, kanal za
provetravanje; — curing — otvrd-
njavanje na vazduhu (beton); ~
curtain - vazdušna zavesa; ~
curtain door - vrata sa vazduš-
nom zavesom; ~ cushion - vaz-
dušni jastuk; ~ cushion vehicle
air
- vozilo sa vazdušnim jastukom;
- data computer - avionski
računar; ~ defence - vazdušna
odbrana; ~ dope - avionski lak;
~ drag - vazdušni otpor; ~
drain - ventilacioni kanal; ~
dried - sušen na vazduhu; ~
dried hide - koža sušena na vaz-
duhu; ~ dried timber - drvo su-
šeno na vazduhu; ~ drill - pneu-
matska burgija; ~ drilling - is-
pirno bušenje sa dodatkom vazduha;
~ drive - prenos ulja posredstvom
vazduha; ~ drying - vazdušno
sušenje; ~ duet - vazdušni vod,
kanal za dovod vazduha, ventila-
ciono okno, rashladni žleb; ~
entrained concrete - beton sa
vazdušnim porama; ~ entraining
- koji obrazuje vazdušne pore, vaz-
dušne mehuriće; ~ flooding -
transport ulja posredstvom vazduha;
~ flue - kanal za odvod istroše-
nom vazduhu; ~ fog - vazdušna
zavesa; ~ friction - vazdušno
trenje; ~ fuel mixture - meša-
vina goriva i vazduha; •— furnace
- plamena peć; ~ gap - vazdušni
procep, vazdušni međuprostor; ~
gaie - vazdušna vrata, odvod vaz-
duha; ~ gun - vazdušna puška,
pištolj za prskanje (boje); ~ ham-
mer - pneumatski čekić; ~
hardening - zakaljiv, samo-
kaljiv na vazduhu (čelik); ~
hardening steel - čelik kaljiv na
vazduhu; ~ heater - generator
toplog vazduha; ~ hoist - pneu-
matska dizalica; ~ hole - gasni
mehur; ~ mumidifying - ovla-
živanje (vlaženje) vazduha (rashladna
tehnika); ~ inculslon - inkulzija
vazduha; ~ injection - ubrizga-
vanje vazduha; ~ injection en-
gine - mašina za ubrizgavanje vaz-
duha; ~ inlet - upust, ulaz vaz-
duha; ~ inlet cock. - slavina za
upust, ulaz vazduha; ~ intake -
uvlačenje vazduha, usisna cev za
vazduh; ~ intake duct - kanal
za ulaz vazduha; ~ intake hose
- crevo za uvlačenje vazduha; ~
intake jet - vazdušna mlaznica;
~ intake pipe - cev za uvlačenje
21 air
vazduha; ~ intake silencer -
prigušivač šumova; ~ ionization
- jonizacija vazduha; ~ jack -
pneumatska presa; ~ jet - vaz-
dušni mlaz; ~ leg - oslonac buši-
lice (u rudniku); ~ level - libela;
~ lift - transport tečnosti pomoću
komprimiranog vazduha, pneumat-
ska dizalica, pneumatska pumpa,
pneumatski transporter, mamut-
-pumpa; ~ lift pump - mamut-
-pumpa (rudarstvo); ~ line -
vazdušna linija (el.) i vazdušna li-
nija (av.); ~ Hner - putnički
avion; ~ liquefaction - utečnja-
vanje vazduha, prevod vazduha u
tečno stanje; ~ liquefying plant
- postrojenje za dobijanje tečnog
vazduha; ~ lock - vazdušni prik-
ljučak (na instalaciju); ~ lubrica-
tion - vazdušno podmazivanje; ~
moistening - vlaženje (ovlaživanje)
vazduha (rashl. teh.); •— moisture
- vlažnost vazduha; ~ monitor
- uređaj za kontrolu vazduha (nuk.
teh.); ~ motor - pneumatski
motor, pneumo-motor; ~ nozzle
- vazdušna mlaznica; ~ operated
- pneumatski, koji radi na principu
sabijenog vazduha; ~ operated
cable brake - vazdušna kočnica (sa
uzetom) (auto); ~ operated lin-
kage brake - vazdušna kočnica
(sa polugom) auto; ~ operated
pump - pumpa na pneumatski po-
gon; ~ passage — propust vazduha,
ventilacioni kanal; ~ penetration
- upad vazduha; ~ pipe - venti-
laciona cev, cev za provetravanje;
~ pit - mali vazdušni mehur (u
odlivcima); ~ placed concrete
- torkret beton; ~ pocket - vaz-
dušni mehur, vazdušni uključak; ~
pollution - zagađenje vazduha; ~
powered - pneumatski, na pneu-
matski pogon; ~ preheater -
predgrejač vazduha; ~ pressure
- vazdušni pritisak; ~ pressure-
-assisted steering - pneumatski
servo-upravljač (auto); ~ pres-
sure brake - pneumatska kočnica;
~, pressure gauge - manometar,
kontrolnik, pneumatika, merač pri-
tiska u pneumatici; ~ pressure
air
air
switch - pneumatski preklopnik
(el.); ~ p u m p - vazdušna pumpa,
preČišćivač vazduha; ~ quenched
steel - samozakaljivi čelik; ~ raid
shelter - sklonište od napada iz
vazduha; ~ rammer - pneumat-
ski bat, malj, nabijač; ~ release
- izlaz vazduha; ~ return system
- sistem kružnog toka vazduha (teh.
prov.); ~ riveter - pneumatski
čekić za zakivke; ~ route - linija
leta; ~ sampler - filterski uređaj
za kontrolu vazduha (n. t.); ~
seasoned timber - drvo sušeno
na vazduhu; ~ seasoning - vaz-
dušno (prirodno) sušenje; ~ sepa-
rator-separator vazduha; ~ shaft
- ventilacioni šaht; ~ sifter -
separator vazduha; ~ silencer -
umirivač vazduha, prigušivač šu-
mova pri usisavanju vazduha; ~
slaking - gašenje kreča na vazduhu;
~ space cable - visokofrekventni
kabl, kabl sa vazdušnom izolacijom;
~ speed inducator - indikator
brzine letenja; ~ split - odvajač
vazduha; ~ spring - vazdušna
opruga; ~ stagnant - ustajali
vazduh, mrtva zona vazduha; ~
strainer - vazdušni filter; ~
suction device - kanal za evakua-
ciju vazduha; ~ supply line -
dovod goriva, dovodni vod; ~
survey - kontrola vazdušnog pros-
tora ~ surveying - fotogramet-
rija; ~ sweetening - „slađenje"
benzina vazduhom; ~ tank -
rezervoar vazduha; ~ tempera-
ture - temperatura vazduha; ~
tempering - napuštanje u (na)
vazduhu (met.); ~ tight cabin
- hermetički zatvorena kabina; ~
timetable - red letenja; ~ -to-
-air rocket - raketa vazduh-vazduh;
~ -to ground data transmitter
- odašiljač mernih vrednosti; ~
-to-ground missile - raketa vaz-
duh-zemlja; ~ -to surface guided
missile - avionska raketa za zemalj-
ske ciljeve, vazduh-zemlja; ~ -to-
-vessel radar - radar za otkrivanje
brodova; ~ traffic control -
kontrola vazdušnog saobraćaja; ~
22 aircraft
transformer - transformator sa
vazdušnim hlađenjem; ~ up-take
- vazdušni kanal; ~ -vent cock
- ventil za ispuštanje vazduha; ~
-vessel end - pod kazana, kotla;
~ vice - mengele na komprimo-
vani vazduh; ~ view - slika iz
ptičje perspektive; — void - vaz-
dušni mehur, vazdušni uključak; ~
washer - vazdušna komora, klima
komora
airborne - koji se nalazi u vazduhu,
prenošen vazduhom; ~ altimeter
- avionski visinomer (av.); ~ veza aviona sa aerodromom (av., el.)
audible mountain warning de-
vice - avionski zvučni uređaj za
sprečavanje sudara s preprekom (pla-
ninom) (av.); ~ beacon - avion-
ski radio-far (av.); ~ contami-
nation - radioaktivno zagađenje
vazduha (nukl.); ~ direction
finder - avionski radiogoniometar
(av., el.); ~ gun-laying radar -
avionski radar za navođenje oružja
(av., el); ~ identification equip-
ment - avionska oprema za raspoz-
navanje (av.); ~ interception
equipment - avionska oprema za
presretanje neprijateljskih aviona
(av.); ~ radiation detector -
uređaj za merenje radioaktivnosti iz
aviona (nukl.); ~ radioactivity
- radioaktivnost vazduha (nukl.);
<~ range only - avionski daljino-
mer (av.); — search radar -
avionski radar za traženje (av.,
el.)
airbrake - vazdušna kočnica, pneu-
matična kočnica (av., mol.)
aircraft - letilica, avion (v. i airplane
i plane); ~, all-rocket-armed -
avion sa raketnim naoružanjem; ~,
all-wing - „leteće; krilo"; ~,
amphibian - avion-amfibija; ~,
anti-shipping - avion za dejstvo
protiv objekata na vodi; ~ bon-
ding - metalizacija aviona, zaštita
od smetnji povezivanjem svih delova;
~, carrier - desantni avion, avion
nosač; nosač aviona; ~, carrier-
-based - avion baziran na nosaču
aviona; ~, civil - civilni, građanski
avion; ~, close-support - avion
lovac; ~, combat - vojni avion;
aircraft
~ compass - avionski kompas;
—, constant-mass - letilica stalne
mase; ~, controlling - avion sa
slepim navođenjem (bez pilota);
~, delta-winged - avion sa delta
krilima; ~ director v. controlling
aircraft; ~, expendable - avion
jednokratne primene, jednog koriš-
ćenja; ~, fast - brzi avion; ~
flutter - TV-smetnje od aviona;
~, jet - reaktivni avion, avion na
mlazni pogon; ~, land-based -
avion baziran na zemlji; ~, laun-
ching - avion-nosač; ~, long-
-range - avion velikog radijusa;
~, manned - avion sa posadom;
~, manoeuvering - manevarski
avion; ~, marine v. naval air-
craft; ~, maritime v. naval
aircraft; —, medium-range -
avion srednjeg radijusa; ~, mili-
tary-transport - vojno-transportni
avion; ~ missile - avionska raketa;
~, naval - avion iz sastava pomor-
ske avijacije; ~, parent v. laun-
ching aircraft; ~, picket - pat-
rolni avion; -—, pilotless - avion
bez pilota; ~, piston-engined -
avion sa klipnim motorom; ~
pre-production - opitni (eksperi-
mentalni) avion; ~ radar - avion-
ski radar; ~ radio transmitter
- avionska radio-stanica; ~, radar-
-calibration - avion za nadletanje
radarskih stanica; ~, red-cross -
sanitetski avion, avion Crvenog
krsta; ~, research - eksperimen-
talni avion; ~ rocket - avionska
raketa; ~ rotation wing - leti-
lica sa rotirajućim krilom; ~ to
surface vessel radar - avionski
radar za otkrivanje nadvodnih obje-
kata; ~, wingless - letilica bez krila
aircrash - avionska nesreća
air-driven - pneumatski
air-drum - rezervoar vazduha
air dry - sušiti vazduhom
air-extractor - izbacivač vazduha
airflow - vazdušna struja
airfoil - profil (krila), krilo
air-free - bezvazdušni
air-ground - „zemlja-vazduh"
23 airgpa
a i r i n g - 1 . ventilacija, provetravanje;
2. sušenje na vazduhu, vazdušno su-
šenje
airless - bezvazdušn(i)o
airline - avionska linija
airliner - linijski putnički avion
airman - pilot, letač
air-operated - pneumatski
airdrome control - upravljanje kre-
tanjem na aerodromu (el., av).
airfield control communication -
aerodynamic-aerodinamicki profil
(av.); ~, double-wedge - rombo-
idni profil (av.); ~, harmonically
osillating - harmonski oscilujuće
krilo (av.); ~, high speed - viso-
kobrzinski profil (av.); ~, lift -
noseće krilo (av.); ~, non-lifting
- nenoseće krilo (av.); ~, oblique
- strelasto krilo (av.); ~ of
Joukowski type - profil 2ukov-
skoga (av.); ~s oscillating super-
sonic - nadzvučno oscilujuće krilo
(av.); ~, rectangular - pravouga-
ono krilo (av.); ~, ring - prstenasto
krilo (av.); ~, shock-free - bez-
udarni profil (av.); ~, symmet-
rical - simetrični profil (av.); ~
thick - debelo krilo, debeli profil
(av.); ~, wide delta - delta-krilo
(av.); ~ with thickness - krilo
konačne debljine (av.)
airforce - aerodinamička sila (av.)
airgap - vazdušni zazor, među-
-gvožde (el.); ~ flux - magnetski
fluks u zazoru (el.); ~ gas - vaz-
dušni gas (gasovito gorivo dobiveno
produvavanjem vazduha kroz usi-
jani ugalj) (hem.); ~ ground com-
munication - veza aviona sa zem-
ljom (dvostrana) (av., el.); ~
ground control radio station -
terenska radi-ostanica za upravljanje
vazdušnim saobraćajem (av., el.);
~ ground r.f. - radi-ofrekvencija
za vezu aviona sa zemljom (dvo-
strana) (el.); ~ inductance -
kalem sa vazdušnim zazorom (el.);
~ of a magnet - vazdušni proces
magneta (fiz.)

airglow
airglow - zračenje (svetljenje) neba;
~, day - zračenje dnevnog neba;
~, night - zračenje noćnog neba;
~, twilight - sumračno zračenje
airgun laying - navođenje avionskog
oružja (av.); ~ sight - nišan
avionskog oružja (av.)
airing - ventilacija, produvavanje
vazduha
airline distance - najkraći razmak,
vazdušno rastojanje (av.)
airliner - putnički linijski avion
(av.) i ~, jet - mlazni putnički
avion (av.)
airplane - avion (v. i aircraft;
plane); ~, aerial - avionska an-
tena; ~, all-metal - avion metalne
konstrukcije; ~, all-wing - avion-
-krilo; ~, ambulance - sanitetski;
~ 3 base - avion-baza; ~ com-
mand - avion komande; ~ dial
- avionska skala; ~ engine -
avionski motor; ~, general-pur-
pose - avion za opštu upotrebu;
~ flutter - pulsacija signala usled
odbijanja od aviona (u televiziji);
~, high-performance - avion vi-
sokih kvaliteta, brzinski avion; ~
insulator - avionski izolator; ~,
light - laki avion; ~, long-
-distance - avion sa velikim radiju-
som; ~, model - avion-model, mo-
del aviona; ~, observation v.
reconnaissance airplane; ~
photograph - snimak iz aviona,
avionski snimak; ~, production -
serijski avion, avion iz serijske pro-
izvodnje; ~, prospecting - avion-
ski snimak; ~ tailless - avion-kri-
lo; ~, telecontrolled - avion sa
daljinskim upravljanjem; ~ tyre
- avionske gume; ~, training -
avion za obuku, školski avion
airport - aerodrom; ~ beacon -
aerodromski radio-far; ~ control
- aerodromsko upravljanje; ~ alarm - uzbuna; signal za uzbunu;
lighting - aerodromska rasveta,
osvetljenje aerodroma; ~ radar -
aerodromski radar; ~ rotating
beacon - aerodromski obrtni far;
~ runway beacon - aerodromski
far na pisti; ~ surface detection
radar - radar za kontrolu poletno
sletne staze (površine); — sur-
24 alarm
veillance radar - aerodromski
radar za nadgledanje vazdušnog sao-
braćaja; ~ traffic control tower
- aerodromska kula za upravljanje
saobraćajem, dispečerska kula
airscrew - vazdušni vrtlog (av.)
airship - dirižabl, cepelin (av.)
airspace - vazdušni prostor (av.)
airspeed - brzina vazduha, vazdušna
brzina (av.); ~, indicated - indi-
cirana vazdušna brzina
airstream - vazdušna struja (av.)
airtight - hermetičan, nepropustljiv
za vazduh (av., mot.)
airtron - električni dezodorans, elek-
trični aparat za uništavanje neprijat-
nih mirisa
airway beacon - putni aeronaviga-
cioni far (av.)
airways control - upravljanje kre-
tanjem aviona po trasi (av.)
airy - izložen vazduhu; vetrovit; vaz-
dušni; atmosferski; vazdušast; lak
ajar - poluotvoren, pritvoren
ajutage - isticajni nasedak ili nagla-
vak (maš.)
akimbo - podbočen(o)
Akroflex - antioksidant za poboljša-
vanje trajnosti prirodne i sintetske
gume (t/ml.)
Akron - akron, legura sastava 63%
Cu, 36% Zn i 1% Sn
Aktivin - tehničko dezinfekciono i
oksidaciono sredstvo na bazi hlora-
mina T (t/ml.)
Al - simbol elementa aluminijuma
(hem.)
alabandite - alabandit (sulfid man-
gana) (min.)
alabaster - alabaster (vrsta gipsa)
alabastrine process - beljenje foto-
grafskog pozitiva
alanine - alanin, aminopropionska
kiselina (esencijalna aminokiselina)
alapurin - bezvodni lanolin (hem.)
pribor za uzbunu; signalno zvono;
signalizacija za uzbunu; ~ bell -
zvono za uzbunu, signalno zvono
(el.); ~ device - alarmni uređaj;
~, false - signal lažne uzbune;
~j fuse - topljivi osigurač sa sig-
nalnim uređajem (el.); ~ lamp -
signalna lampa za uzbunu (el.) i
alarm
—, railure - signal neispravnosti ili
u slučaju otkaza (sistema); •—• relay
- signalni relej (el.); ~, visual -
vizualno sredstvo signalizacije
albedo - albedo (odnos reflektova-
nog zračenja svetlosti neutrona i
upadnog zračenja na neku povr-
šinu); refleksna moć; refleksni fak-
tor (fiz.); ~ neutron - albedo
neutrona
albert - standardna veličina hartije
6" X 37/8" (trg.)
albertite - vrsta bitumena (min.)
albertol - albertol (trgovački naziv
za estarske smole, sirovine za lakove)
albite - albit (mineral iz grupe felds-
pata) (min.)
albumen - albumen (vrsta belanče-
vina iz jajeta) (hem.)
albumin - albumin (belančevina); ~
colors - albuminske boje, vrsta
tekstilnih boja (tek.); ~ process
- foto-proces kod koga albumin iz
jajeta služi kao nosač srebra
albuminolysis - albuminoliza, raz-
gradnja belančevina
albuminous - albuminski, belanče-
vinast
albumins - albumini (naziv za grupu
belančevina rastvorljivih u vodi)
alcatron - alkatron
Alclad - dvostruka folija (jedna od
durala radi mehaničke čvrstoće, a
druga od čistog aluminijuma radi
otpornosti na koroziju) (teh.)
alcogas - smeša benzina i alkohola
alcohol - alkohol, etil-alkohol; alko-
hol, organsko jedinjenje sa jednom
ili više hidroksilnih grupa (OH);
~, absolute - apsolutni (bezvodni)
alkohol; ~, acetylene - alkohol
acetilenskog reda; ~ aldehyde -
oksialdehid; —, allyl - alilalkohol;
~, amyl - amilalkohol; ~, anhy-
drous v. absolute alcohol; ~ 3
butyl - butil-alkohol, butanol; ~
castic - alkoholni rastvor lužine;
~, crystal - kristalni alkohol (koji
je sastojak kristala); ~, cyan - ci jan-
hidrin; ~, denatured - denatu-
risani alkohol, špiritus; ~~, ethyl
- etil-alkohol, etanol, vinski alkohol;
~, fermentation amyl ~ amil
alkohol vrenja; ~ fuel - alkoholno
25 aldol
gorivo; ~, grain v. ethyl alcohol;
~, methyl-metil-alkohol, metanol,
drvni alkohol; ~, propyl ~ pro-
pilal-kohol, propanol; ~, rectified
- rektifikovani alkohol (prečišćen
destilacijom u rektifikacionim kolo-
nama); ~, sulphur - tio-alkohol;
~ wood v. methyl alcohol
alcoho'ate - alkoholat (hem.)
alcoholic - alkoholni; ~ fermen-
tation - alkoholno vrenje (proces
pretvaranja šećera u alkohol pod
uticajem fermenata); ~ solution
- alkoholni rastvor (hem.)
alcohometry - alkohometrija (kvan-
titativno određivanje sadržaja alko-
hola)
alcone - alkon, ugljovodonik sa po
jednom dvostrukom i trostrukom
vezom
alcosol - koloidni sistem u alkoholu
(hem.)
alcove - udubljenje u sobi (ili zidu),
niša; mala soba koja vodi u veću;
susedna prostorija (grad.)
Alcumite - alkumit, nerdajuća le-
gura sastava 87,5% Cu; 7,5% Al;
3,5% Fe; 1,4% Ni
Aldal - bakarno-aluminijumska le-
guta tipa duraluminijum
aldehyde - aldehid (oksidacioni pro-
izvod primarnih alkohola) (hem.);
acetaldehid (hem.); ~, acetic -
acetaldehid; ~ acids - kiseline koje
sadrže i aldehidnu grupu; ~
acrylic - akrolein; ~, alcohol -
oksialdehid; ~, butyl v. bityric
aldehyde; ~, butyric - butiral-
dehid; ~, crotonic - krotonalde-
hid; ~, oxalic - glioksal
aldehydes - aldehidi (organska jedi-
njenja) ((hem.)
alder - jova (hot.)
aldemines - aldimin (kondenzacion1
produkti fenola i cijanovodonične
kiseline) (hem.)
aldoform - trgovački naziv za formal-
dehid
aldohexoses - aldoheksoze (naziv za
ugljene hidrate koji sadrže alde-
hidnu grupu) (hem.)
aldol - aldol (kondenzacioni produkt
acetaldehida) (hem.)
alđose 26 alzarnil alcalescent 27 allegheni

alđose - aldoza (vrsta šećera, mono-
saharid) (hem.)
alđoses - aldoze (monosaharoze sa
aldehidnom grupom)
Aldox - preparat za dezoksidaciju
aluminijuma prilikom lemljenja i
zavarivanj'a (zav.)
atdoximes - aldoksimi (jedinjenja
koj'a sadrže oksinsku grupu) (hem.)
Aldrex - aldreks, insekticid
alđrln - otrovni insekticid na bazi
derivata naftalina (hcm.)
ale - (lako) pivo
alebaster v. alabaster
alee - u zavetrini, na (ili prema)
zaklonjenoj strani broda (poni.)
alembic - destilacioni aparat, desti-
lacioni balon
alexandrite - aleksandrit (vrsta hri-
soberila) (min.)
alfalfa - (detelina) lucerka (bot.)
Alfane - tehničko vezivno sredstvo
na bazi epoksidne plastične mase ot-
porne prema rastvaračima i kise-
linama (thnl.)
Alferium - aluminijumska legura sa
2,5% Cu, 0,62% Mg, 0,5% Mn i
0,5% Si
Alfrax - vatrostalni materijal na bazi
topljenog aluminijum - oksida (thnl.)
algebra - algebra (grana matematike
u kojoj se umesto brojeva operiše
simbolima koji mogu biti ma koji
broj) (mat.)
algebraic - algebarski (mat.); ~ line (hem.); ~ alochols - ali-
adder - algebarski uređaj za sabi-
ranje (mat.); ~ curve - algebar-
ska kriva (mat.); ~ equivalent -
algebarski ekvivalent (algebarski iz-
raz koji je jednak nekom redu)
(mat.); ~ expression - algebar-
ski izraz (mat.); ~ sum algebarski
zbir (mat.)
alginates - alginati (proizvodi iz ne-
kih vrsta algi, široko primenljivi kao
emulgatori, stabilizatori, zgušnji-
vači i si.) (thnl.)
algodonite - arsenid bakra
algol - grupa vrlo postojanih organskih
redukcionih boja, uglavnom za bo-
jenje celuloznih vlakana (thnl.)
algorithm - algoritam; ~, Routh's
- Rauseov algoritam
alicyclic - alicikličan (prstenast para-
fin, npr. ciklobutan) (hem.); ~
hydrogenation - aliciklično hidri-
ranje (hem.)
alidade - instrument za merenje ver-
tikalne razdaljine i elevacije (voj.)
alifatic v. aliphatic
align - dovesti u pravu liniju; ispra-
viti; poredati u jednom pravcu; po-
ravnati; postrojiti
aligning key - ključ za vođenje,
ključ za davanje smera (mal.); ~
plug - vodica, čep za vođenje
(maS.); ~ tools - alat za pode-
šavanje (maš.)
alignment - redanje u liniju; postro-
jenje; ravnanje, dovođenje u osu;
orijentacija; ~ chart - nomo-
gram (mat.); ~, magnetostrictive
- magnetnostrikciono podešavanje
(kvantno-mehaničkih uređaja); ~,
mirror-podešavanje ogledala (npr.
antene); ~ of optical system -
podešavanje optičkog sistema; ~
of tuned circuits - podešavanje
podešenih kola (prijemnika) (eh);
~, poor-of plate edges - pome-
renost ivica (zav.)
Alipal - naziv za niz tečnih površin-
skih aktivnih proizvoda na bazi
polioksietilena (thnl.)
aliphatic - alifatičan (koji pripada
organskim jedinjenjima u kojima su
C atomi vezani u otvorenom nizu)
(hem.); ~- acids - alifatične kise-
fatični alkoholi (hem.); ~ com-
pounds - alifatična jedinjenja (or-
ganska jedinjenja kod kojih su uglji-
kovi atomi raspoređeni u otvorenom
nizu) (hem.)
aliphats - naziv za niz proizvoda na
bazi srednjih i viših masnih kise-
lina (thnl.)
aliquot - alikvot (deo uzorka uzet na
analizu) (hem.); alikvotan (koji se
sadrži u većem broju bez ostatka)
(mat.)
alive - pod naponom, pod strujom
alizarin - alizarin, dioksiantrahinon
(jedna od važnih prirodnih i sinte-t
skih boja (hem.); ~ dyes - aliza-
rinske boje (grupa veštačkih boja
koje zahtevaju prethodno močenje
tekstila u naročito močilo) (tek.)
alkalescent - alkalan, bazan, bazi-
čan (hem.)
alkali - alkalija, baza; alkalan; ~
blue - alkalno plavilo, naziv za
niz organskih pigmentnih boja iz
grupe rozanilina (hem.); ~ caustic
- kaustična soda; ~ cellulose -
produkt dobiven obradom drvne
pulpe balzama (hem.); ~ metals
- alkalni metali (litijum, natrijum,
kalijum, rubidijum i cezijum)
(hem.); — proof - otporan na al-
kalije; ~ soap - alkalni sapun
(hem.); ~ volatile - amonijak
alkalify - učiniti alkalnim
alkalimeter - areometar za rastvore
alkalimetry - alkalimetrija (metoda
analitičke hernije) (hem.)
alkaline - alkalan, bazan, bazićan
(hem.); ~ battery - alkalna ba-
terija, alkalni akumulator (el.); ~
earth metals - zemnoalkalni metali
(elementi druge grupe periodnog
sistema: kalcijuma, stroncij, barijum
i radijum) (hem.); ~ earths -
alkalne zemlje (oksidi zemnoalkal-
nih metala) (hem.); ~ solutions
- alkalni rastvori (rastvori koji sa-
drže više hidroksilnih nego vodo-
ničnih jona)
alkalinity - alkalitet (stepen alkal-
nosti rastvora), bazičnost (hem.)
alkalization - prevođenje u alkalije,
alkalizacija (hem.)
alkalize - zaalkalisati, učiniti alkalnim
alkaloids - alkaloidi (biljne baze koje
sadrže azota, najčešće otrovne, ko-
riste se i za lečenje) (hem.)
alkarsine - reakcioni produkt kali-
jum-acetata i arsen-oksida (hem.)
alkazene - naziv jedne grupe indu-
strijskih rastvarača, derivata ben-
zola (thnl.)
alkoxide - alkoksid, alkoholat (hem.)
alkyd resins - alkidne smole (grupa
veštačkih smola na bazi ftalne kise-
line) (thnl.)
alkyl - alkil (opšti naziv za jedno-
valentni alifatični radikal) (hem.)
alkylation - alkilacija (uvođenje alkil-
-grupe u neko jedinjenje ) (hem.);
~ acid - alkilacija u kiseloj sredini;
~ basic - alkilacija u alkalnoj sre-
dini
alkylene - alkilen (opšti naziv za
dvovalentni radikal) (hem.)
all-band antenna - široko-pojasna
antena (rad.)
all-concentric triode - trioda sa kon-
centričnim triodama (eh).
all-directional hydrophone - hi-
drofon sa kružnom karakteristi-
kom (el.)
all-electric - potpuno elektrificiran
(el.)
all-electric set - mrežni prijemnik
(el.)
all-electronic television - elek-
tronska televizija (TV)
all-metal tube - metalna elektronska
cev (eh.)
all-or-nothing relay - relej nenor-
mirane pobude (el.)
all-pass filter - fazni filter (za kaš-
njenje ili pomeranje faze) (el.)
all-pass phase-shift - filter za po-
meranje faze (el.)
all-relay exchange - relejna tele-
fonska centrala (el.)
all-round - svuda, unaokolo, na sve
strane, u svim pravcima, u krugu
od 360°, univerzalan, kombinovan
all-senders-busy lamp - signalna
lampa zauzeća svih registara
all-subsonic - čisto podzvučan (av.)
all-supersonic - čisto nadzvučan
(av.)
all-transistor - potpuno tranzisto-
riziran
all-trunks busy - zauzetost svih
spojnih puteva (tel.)
all-trunks busy register - registra-
tor zauzeća svih izlaza (tel.)
all-wave receiver - široko-pojasni
prijemnik (el.)
all-weather - predviđen za upotrebu
u svim vremenskim uslovima
all-weld metal test specimen -
epruveta od istopljenog materijala
(zav.)
allanite (or orthite) - alanit (mine-
ral koji sadrži cerijuma) (hem.)
allantoin - alantoin (diureid glioksilne
kiseline) (Item.)
allegheni alloy - antikoroziona le-
gura gvozda i hroma; ~ me'«.al
- antikoroziona legura gvozda sa
17—20% Cr i 7—10% Ni
allemontite
allemontite - alemontit (mineral
metalnog arsena i antimona) (min.)
Allen screw - Alenov zavrtanj (maš.);
~ wrench - Alenov od vrtač (maš.)
allene - alen, organsko jedinjenje
(hem.)
alligation - legura; smeša
alligator clip - krokodil - štipaljka,
krokodil-spojka (el.)
alloa - aloa (debelo vuneno predivo
za ručni rad, potiče iz Alloa,
Škotska) (tek.)
allocation - raspodela, dodeljenje, do-
datak, raspoređenje, određivanje
mesta; ~ of a circuit - namena
kola, korišćenje kola (el.); ~ of
storage - distribucija memorije;
~ channel - raspodela kanala;
~ frequency - raspodela (propi-
sanih) frekvencija
allochromatic - alohromatičan (kri-
stal) obojen primesama
allomeric - alumeran (koji ima istu
kristalnu strukturu, a različit he-
mijski sastav) (hem.)
allomerism - alomerizam (identič-
nost kristalnih oblika raznih jedi-
njenja) (hem.)
allotners - alomeri, alomerične sup-
stance (hem.)
allomorphism - alomorfizam (slič-
nost ili identičnost hemijske struk-
ture dveju supstanci sa različitim
kristalnim oblicima) (hem.)
allomorphous - alomorfan (koji ima
isti hemijski sastav a različitu kris-
talnu strukturu) (hem.)
allomorphs - alomorfne supstance
(hem.)
allophane - alofan, alofanit (kolo-
idni aluminijum-silikat) (min.)
alloprene - alopren (hlorirani kaučuk)
allotment of storage - raspodela
memorije
allotriomorphic crystal - kristal
čiji je spoljni oblik identičan s
oblikom posude u kojoj raste (hem.)
allotropc - alotrop (jedan od izo-
mernih oblika nekog hemijskog ele-
menta) (hem.)
allotropic — alotropski (elemenat koji
može postojati u više oblika)
allotropism v. allotropy
28 alloy
allotropy - alotropija (pojava kada
se elementi javljaju u više raznih
modifikacija) (hem.)
allotter - raspoređivač, delitelj (el.);
~, switch - predbirač (el.)
allowance - dozvola, dopust, razre-
šenje; prigušenje, dopušteno odstu-
panje
alloxan - aloksan (nestabilno jedi-
njenje koje igra važnu ulogu u res-
piraciji ćelije) (hem.)
alloy - 1. legura, slitina; 2. primesa;
3. legurni element; 4. legirati; ~,
abrasion resisting - legura ot-
porna na habanje; ~, acid-resis-
ting - legura otporna na kiseline;
~, aluminium piston - alumini-
jumska legura za klipove; ~, anti-
friction - babit, antifrikciona le-
gura, pogodna za ležaj e; *~, bearing
- ležajna legura; ~, cast - legura za
livenje; ~, compensator - mag-
netna legura na fero-nikl osnovi;
~, cutting - tvrda legura za ob-
radu rezanjem; ~, d'Arget's -
lakotopiva legura (93 C) sastava
25% Pb, 25% Sn, 50% Bi; ~
die-casting - legura za livenje pod
pritiskom; ~, fancy - dekorativna
legura; ~, foundry v. master
alloy; ~, heavy - legura na os-
novi volframa sastava 79—90% W,
1—16% Ni, 3—20% Cu; ~, high
- visokolegurna legura; ~, high-
-temperature - termički otporna
legura; ~, Hoyle's - vrsta ležajne
legure sastava 42% Pb, 12% Sb,
ostalo Sn; ~, Jacob's - vrsta legure
veoma dobrih mehaničkih svojstava,
antikoroziona legura; ~, jet -
termički otporna legura; ~, Karma
- vatrootporna hrom-nikl-legura sa
visokim električnim otporom; ~
Karmash - ležajna legura na ka-
lajno-bakarnoj osnovi; ~ Lechesne
- nikl-bakarna legura (do 0,2% Al);
~, Leddel - ležajna legura na os-
novi cinka, 5—6,5% Cu, ostatak
Al i Zn; ~, light - laka legura ;
~ magnetic - feromagnetna le-
gura; ~, Mahlc - legura za kli-
pove motora sa unutrašnjim sago-
revanjem; ~, matrix-lako topljiva
legura koja se pri hlađenju širi (Pb,
alloy 29 almond
Sn, Bi, Sb); ~, Newton's - lako- all-steel - koji je sav od čelika,
topljiva legura (tačka topljenja) 94,5 celočelični
C, sastava 50% Bi, 31,2% Pb, 18,7% all-welded - koji je sav, ceo zavaren
Sn; ~, nickel-copper - bela almandite - almandit, abrazivni ma-
bronza, legura od komponenata terijal
nikla i bakra; ~, nonmagnetic - alni - alni, legura sastava 59% Fe,
nemagnetična legura; '~, onions - 24% Ni, 13% Al i 4% Cu
lako topljiva legura; ~, pack - alu- alnico - alniko, legura sastava 20% Al,
minijumska legura za livenje pod 20% Ni, 35% Co, sa manjim pri-
pritiskom sa komponentama Ni, Cu, mesama Ti. Koristi se za izradu
i Si; ~, promethium - legura tipa trajnih, permanentnih magneta
70:30; - hrom-nikl čelik (ima aloxite - aloksit, sintetički abrazivni
više vrsta); ~, quaternary - čet-
materijal
vorna legura; ~, quaternary eu- alsifer - alsifer, legurna komponenta
tectic - lako topljiva legura (70 C);
sa 20% Al, 20% Fe i 40% Si
~, Reith's - olovna legura za le- alsom - lim
žaje, bronza sastava 11% Sn, 5% altimeter - altimetar
Sb, 9% Pb, ostatak Cu; ~, resis- altincar - boraks
tance - legura visokog omskog ot- alumal - aluminijumska legura sas-
pora; ~, Rex - legura „Reks",
tava 76% Al, 22% Cu, 2% Zn
osnova kobalt-hrom-volfram, služi „Alumbro" - alumbro, legura sas-
za izradu specijalnih alata; ~,
tava 76% Al, 22% Cu, 2% Zn
Richard's bearing - ,,babit-Ri- alumetizing - alumetizacija, na-
čard", (10% Sb, 8% Cu, ostatak
nošenje aluminijuma raspršava-
Sn); ~, Rose's - legura „rože," njem
lako topljiva legura sa komponentama
Pb, Sn i Bi; ~, Ross' - legura alloying - legiranje (dodavanje jed-
„rosa", (kalajna) bronza približno nom metalu jednog ili više drugih
ovog sastava 68% Cu, 32% Sn; metala u cilju dobijanja određenih
~, sen - legura sastava 40% Cu, osobina) (mil.); ~ Io33 of eleme-
40% Fe, 20% Ni; ~, sintered nts during deposition - gubitak
hard - tvrda legura, dobivena sin- legirajućih sastojaka (zav.)
terovanjem; ~, stay - aluminijum- alloys - legure (hem.)
ska legura za livenje pod pritiskom Allstrom relay - Alstremov relej
približno ovog sastava 89% Al, 11 % (el.)
Cu i oko 0,1 % T i ; ~, superhard alluvial - aluvijalan, nastao u aluvi-
- veoma tvrda legura; ~, super- jumu, nanosan
high-speed - brzorezna legura; ~, allyl alcohol - alil-alkohol (nezasićeni
tam - tem, fero-titanova legura primarni alkohol) (hem.); ~ group
15—21% T, 3,5—8% C, sa manjim - alil-grupa (nezasićena monovalen-
količinama Si i Al; ~, telectal - tna alifatična grupa sa tri atoma
telektal, legura Al, i oko 13% Si; ugljenika) (hem.); ~ resins -
~, ultralow-melting - legura sa alilne smole; grupa poliestarskih
veoma niskom tačkom topljenja; smola na bazi alilalkohola (hem.)
~, welding - legura za zavarivanje; Almag - almag, aluminijumska legura
~, Wood's - Vudova legura; ~ sastava 2,5% Cu, 0,62 Mg, 0,5%
wrought - mekana, kovljiva legur a Si
almandine - almandin, obični gra-
alloyage - legiranje nat (min.)
Almen-Nylander test - dokazivanje
alloyed - legiran šećera na osnovu redukcije bizmu-
all-purpose - univerzalan(o) tovih soli (hem.)
all-round - univerzalan; koji radi u almond - badem (plod i drvo), uk-
bilo kojoj ravni, položaju ras oblika badema (bot.); ~ oil
all-rounder - specijalista, radnik - bademovo ulje (hem.)
alnico
alnico - alniko (magnetska legura)
(mtl., el.)
along - uzduž, duž, pored; svom
dužinom; napred, pravo
aloof - daleko na (ili u) daljini, na
razdaljini, odvojeno, udaljeno, izd-
vojeno, izdaleka
aloud - glasno, bučno, čujno
aloxite - aloksit (zaštićeno ime speci-
jalnog aluminijum-oksida) (hem.)
Alpacca - alpaka, aluminijumska le-
gura sa 64% Cu, 19% Zn, 14,5%
Ni, 2% Ag, 0,4% Fe i 0,12% Sn
Alpakka v. Alpacca
alpco wax - vrsta montana voska iz
mladih lignita (thnl.)
alpha (a) - koeficijen(a)t strujnog
pojačanja u šemi sa uzemljenom
bazom; ~ beta brass - mesing
sa oko 40% cinka (mtl.);
bombardment - bombardovanje
alfa - česticama (fiz.); ~ brass -
alfa - mesing (mtl.); — bronze -
alfa - linije (u spektru X zraka)
(fiz.); ~ decay - alfa-raspad
(radioaktivni raspad nekog elementa
s emisijom alfa-čestice )( fiz.); ~
emitter - alfa-emiter (element koji
emituje alfa-čestice) (fiz.); ~ iron
- alfa - gvožde (polimorfni oblik
gvozda, stabilan ispod 906°C) (thnl.)
(mtl.); alfa-gvožde (alotropska mo-
difikacija gvozda) (hem.) ; ~ moni-
toring - kontrola alfa - zračenja
(fiz.); ~ particle - alfa-čestice
(jezgro helijuma, proizvod radio-
aktivnog raspada, sastoji se od dva
protona i dva neutrona) (aiz.);
~ radiator - alfa-radijator (ele-
ment koji emituje alfa-čestice) (fiz.);
~ radioactivity - alfa-radioaktiv-
nost (fiz.); ~ ray - alfa-zrak
(fiz.); ~ uranijum - alfa-urani-
jum, (alotropska modifikacija me-
talnog uranijuma stabilna na temp,
ispod 662°C) (nukl.)
alphabet - alfabet, azbuka; ~,
binary signaling - binarna sig-
nalna azbuka; —, code - kodna
azbuka
alphatron - jonizacioni manometar
alphine particle - naziv za jezgro
He* (fiz.)
30 alternative route
alsimag - alsimag (visokofrekventni
izolacioni materijal) (el.)
altaite - altait (telursko olovo)
(min.)
alter - menjati, izmeniti, preinačiti,
prekrojiti
alternate - promeniti se; izmenljiv,
naizmeničan; zamenik; varijanta; ~
angles - naizmenični uglovi
(mat.); ~ exterior angles - na-
izmenični spoljni uglovi (mat.); ~
interior angles - naizmenični
unutrašnji uglovi (mat.); ~ line
scanning - ocrtavanje s proredom
(TV); ~ path - alternativni put
alternating current - naizmenična
struja (el.); ~ current commuta-
tor motor - izmenični kolektorski
motor (el.); ~ current detector
~ - detektor naizmenične struje (el.);
~ current generator - izmenični
generator (el.); ~ current hum
- brujanje naizmenične struje (el.);
~ current long-distance selec-
tion - biranje na daljinu naizmenič-
nom strujom (el.); ~ current
motor - naizmenični motor (el.);
motor naizmenične struje (el.); ~
discharge - naizmenično pražnje-
nje, periodično pražnjenje (el.); ~
flux - naizmenični fluks (el.)
Alternating Gradient Synchro-
tron (A.G.S.) - sinhrotron s pro-
menljivim gradijentom (akcelator
visokoenergetskih nuklearnih čes-
tica, prvenstveno protona; najveći,
50 BeV u Dubnu, SSSR, završeni
u Bruokhaven-u, USA i Zenevi,
CERN po 25 BeV; ove grandiozne
mašine prečnika 200 m i više pred-
stavljaju najveći domet nuklearne
tehnike i savremene civilizacije
uopšte) (fiz.)
alternating load - naizmenično op-
terećenje, promenljivo opterećenje
(el.); ~ series - alternativni red
(red u kome naizmenično dolaze
| pozitivni i negativni članovi) (mat.);
~, stress amplitude - naponska
amplituda (ispitivanje zamorom)
(el.)
alternation - alternacija, promena
| alternative route - alternativni (obi-
i lažni) put; ~ trunking - obilazak,
alternative route
cbilazni smer, utvrđivanje obilaska,
alternativno usmeravanje (el.)
alternator - sinhroni generator, ge-
nerator naizmeničnog napona (el.);
~ arc welding - generator za
zavarivanje (zav.); — transmitter
- mašinski predajnik, rotacioni pre-
dajnik (el.)
altichamber - visinska komora, baro-
komora (av.)
altigraph - barograf (av.)
altimeter - visinomer (av.); ~,
absolute - apsolutni visinomer
(av.); ~, acoustic - akustični vi-
sinomer (av.) ; ~, aneroid - ane-
roidni visinomer (av.); ~, baro-
metric - barometarski visinomer
(av.); ~, radar - radarski visi-
nomer (av.)
altitude - visina; madmorska visina;
ugao nadvišenja (svetla); ~, atsro-
nomical - astronomska visina (av.);
visina nebeskog tela (pom.); ~,
ceiling - maksimalna visina leta
(av.); ~ chamber - barokomora
(av.); ~, correct - tačna visina
leta (av.); ~ data unit - stepen
za određivanje visine (av., ex); ~
error - greška u visini, visinska
greška (o.); ~ indicator channel
calibration - kalibracija (bažda-
renje) kanala indikatora visine (el.);
~ of a cone - visina konusa,
kupe (mat.); ~ of a cylinder -
visina valjka (mat.); ~ of a prism
- visina prizme (mat.); ~ of a
pyramide - visina piramide (mat.);
~ of a star - visina zvezde
(astr.); ~ of maximum ionisa-
tion - visina maksimalne joniazcije;
~, of minimum ionisation -
visina minimalne jonizacije; ~,
reentry - visina ulaska u gust sloj
atmosfere (npr. kosmičkog broda);
~, response - visinska karakteris-
tika (av., el); ~, sea-level - nad-
morska visina (met.); ~ selector
- visinski birač, birač visine (av.,
el.); ~ transmitting selsyn -
seisin za davanje podataka o visini
(av., el.)
altrose - altroza (stereoizomer glu-
koze) (hem.)
31 aluminoferous
aldels - aludeli (kruškasti sudovi koji
se koriste u proizvodnji žive za kon-
denzovanje živinih para) (hem.)
Aludur - aludur, aluminijumska le-
gura
alum - stipsa (hidratisani dvojni sul-
fat aluminijuma i nekog jednova-
lentnog elementa); ~ ammonia
v. ammonium alum; ~, am-
monium - amonijumska stipsa; ~,
ammonium iron - gvožđe-amo-
nijumska stipsa, Morova so; ~,
dried - bezvodna stipsa; ~, exic-
cated v. dried alum; ~, leather
- laka koža stavljena stipsom
(thnl.); ~ pearl - aluminijum
sulfat, specijalno preparisan za in-
dustriju hartije (thnl.); —; potash
- kalijumska stipsa; ~, soda -
natrijumska stipsa; ~, stone -
aluminijumov mineral, alunit (min.)
Alumel - alumel, legura za izradu
termopara, sastava 94% Ni, 1% Si,
2% Al, 2,5% Mn
alumen - stipse
Alumin - alumin, aluminat natri-
juma Na2AkO4
alumina - aluminijum-oksid, glinica
aluminate - aluminat (so alumini"
jumove kiseline) (hem.)
aluming - natapanje u rastvor stipse
aluminium - aluminijum (hem.);
~ (B) or aluminium (A) alloys
- legura aluminijuma (legure u ko-
jima je aluminijum osnovni sas-
tojak) (mtl.); ~, anodied - elektro-
litički oksidovani aluminijum (mtl.);
~ brass - aluminijumski mesing
(legura bakra, cinka i aluminijuma)
(mtl.); ~ bronze - aluminijum-
ska bronza (legura bakra i alumini-
juma 4—11% Al) (mtl.); ~ can,
aluminium can - aluminijumska
košuljica gorivnog elementa reak-
tora (nukl.);
aluminized screen - ekran prevučen
aluminijumom (mtl.)
aluminizing - aluminiziranje, pre"
krivanje aluminijumom
aluminoferous - koji sadrži alumini-
juma, koji sadrži stipse

aluminothermic process
aluminothermic process - alumino-
termijski proces (kojim se oksidi
metala redukuju metalnim alumi-
nijumom) (mtl.)
aluminous - koji sadrži aluminijum-
-oksida, glinice; ~ cement -
brzovezujući cement (koji sadrži
30—50% aluminijum-oksida, otpo-
ran na niske temperature i morsku
vodu) (thnl.)
aluminum - aluminijum (hem.); ~
arrester - aluminijumski uređaj za
pražnjenje (punjen gasom), odvod-
nik (e/J; ~ cell - element alu-
minijumskog uređaja za pražnjenje
(el.); ~ conductor - aluminijum-
ski provodnik (el.); ~ rectifier -
aluminijumski ispravljač (el.); ~
steel cable - aluminijumsko-čelični
kabel (el.)
alums - stipse (grupni naziv za
dvojne sulfate jednovalentnih me-
tala) (hem.)
alunđum - alundum (abrazivni i vi-
soko vatrostalni materijal na bazi
aluminijum-trioksida) (thnl.)
alunit (alum stone) - alunit (sulfat
kalcijuma i aluminijuma) (min.)
alunite - alunit (kalijum-aluminijum-
-sulfat) (min.)
Am - simbol elementa americijuma
(hem.)
Am wave - amplitudski modulisani
talas (el.)
amalgam - amalgam (legura metala
i žive); smeša; ~ retort - retorta,
sud za odstranjivanje žive iz amal-
gama destilacijom (mtl.)
amalgamate - amalgamirati, smešati
sa živom
amalgamating table - sto za amal-
gamiranje srebra i zlata (mtl.)
amalgamation - amalgamiranje; me-
šanje; ~ processes - proces amal-
gamiranja srebra i zlata u cilju nji-
hove ekstrakcije iz ruda (mtl.)
amass - (na)gomilati
amateur band - amaterski opseg
(rad.); ~ license - amaterska doz-
vola (rad.)
amateurs mobile station - amater-
ska pokretna radionica (rad.); ~
radio communication - amater-
32 American cloth
ska radio-veza (rad.); ~ station
call letters - pozivni znaci ama-
terske stanice (rad.)
amatol - amatol, smeša amonijum-
-nitrata i trinitrotoluola (eksplo-
ziv)
amazonke - amazonit (kalijum-alu-
minijum-silikat) (min.)
amber - čilibar, jantar (fosilna smola
bora, ukras); ~ lamp - žuta
lampa (el.)
Amberlac - sirovina za proizvodnju
lakova na bazi sintetičkih smola
alkidne grupe (thnl.)
Amberlite - naziv jedne grupe sin-
tetičkih smola kondenzacionog tipa
(za lakove, lepkove i jonoizmenji-
vače) (thnl.)
Amberol - sintetičke smole ugl.
fenol-formaldehidskog tipa (thnl.)
ambient - sredina, ambijent; ~
temperature - temperatura oko-
line (fiz.)
ambiguity - nejednoznačnost, dvo-
značnost, neodređenost, neoprede-
ljenost (mat.); ~, sign - neodređe-
nost (neopredeljenost) znaka
ambipolar - ambipolaran (koji po-
kazuje različite polarnosti) (fiz.)
Ambralloy - legura bakra, cinka, alu-
minijuma i arsena, otporna prema
slanoj vodi (mtl.)
ambroid - sintetski ćilibar (dobijen
presovanjem prirodnog) (min.)
Amcosite - amkosit, vrsta ebonita
amend - ispraviti, poboljšati (iz)vršiti
ispravku (teksta)
amendment - popravljanje, isprav-
ljanje, poboljša(va)nje
American cloth - voštano platno;
~ locknut thread - američka loza
zaobezbeđenjeprotivnavrtke (ma!.);
~ malleable cast iron - crni
temper-liv, odlivak crnog temper-
-liva; ~ National Coarse - ameri-
čki grubi navoj; ~ National Fine
- američki fini navoj; >~ represen-
tation - američki način (prikazi-
vanja projekcija tehn. crteža); ~
standard taper pipe thread -
američka kupasta standardna cevna
loza (ma!.); ~ standard thread
- američki normalni navoj, Selerov
American dotk
navoj; ~ system of spinning -
američki metod (način) predenja
(tekstil); ~ type of boiler - ame-
rički kazan, kotao
americium - americijum (veštački
radioaktivni hem. elemenat, red. br.
95, simbol Am)
Ameripol - naziv za grupu sintetič-
kih guma butadien-stirolskog tipa
(thnl.)
amethyst - ametist (ljubičasta vrsta
kvarca, dragi kamen) (min.)
ametron - električni brojač
amiant(h)us - amijant (vlaknasti az-
best) (min.)
amicron - amikron (čestica prečnika
manjeg od 5 X 10~7 cm) (hem.)
amides - amidi (organska jedinjenja
koja sadrže grupu —CONH2 (hem.)
amido group - ami do grupa, N H 2
grupa kada zamenjuje hidroksilnu
grupu (hem.)
amidol - amidol (fotografski-razvijač)
(hem.)
amid(st) - u sredini, usredinu, u,
sred, usred, posred
amidships - u sredini broda, sredi-
nom broda, po sredi broda (pom.)
amlnation - aminacija (proces sprav-
ljanja amina) (hem.)
amines - amini (organska jedinjenja
dobivena zamenom jednog ili više
vodonikovih atoma amonijaka or-
ganskim radikalima) (hem.)
amino-benzene-sulphonic acid -
sulfanilna kiselina (hem.)
aminoacetic acid - aminosirćetna
kiselina, glikokol, glicin
aminoacids - aminokiseline (organ-
ske kiseline sa amino-grupom, sas-
tojci proteina)
aminoethane - etil-amin
aminoplasts - aminoplasti (plastične
materije koje se izvode 6d amina)
{thnl.)
ammeter - ampermetar (instrument
za merenje električne struje) (el.,
fiz.)
ammine - amonijakat (kompleks amo-
nijaka i metala) (hem.)
ammonal - amonal (eksploziv)
ammonia - amonijak, NH3, gas u
prirodi nastaje razlaganjem belan-
33 Ampco
čevina, industrijski se na veliko pro-
izvodi iz azota i vodonika (hem.);
~, anhydrous - bezvodni amoni-
jak; ~, caustic - vodeni rastvor
amonijaka; ~ clock - amonijačni
sat, atomski sat (fiz.); ~ liquor
- amonijačna voda, proizvod suve
destilacije uglja (hem.); ~ water
- amonijum hidroksid, rastvor amo-
nijaka u vodi (hem.)
ammoniacal - amonijačni
ammonlation - zasićavanje amoni-
jakom
ammonium - amonijum (radikal
NH3) (hem.); ~ chloride - amo-
nijum-hlorid, nišador (hem.); ~
hydroxide - amonijum-hidroksid
(rastvor amonijaka u vodi) (hem.);
- nitrate - amonijum-nitrat, nor-
veška salitra (đubriva i eksplozivi)
(hem.)
ammonolysls - amonoliza (razlaga-
nje rastvorom amonijaka) (hem.)
ammophos - veStačko đubrivo koje
sadrži amonijum-fosfata
ammophoska - veštačko đubrivo sa
amonijumom, fosfatom i kaliju-
mom
ammunition - municija (voj.)
amorphous - amorfan, bezobličan,
nekristalan (hem.); ~ sulphur -
amorfni sumpor (stvara se pri nag-
lom hlađenju sumpornih para)
(hem.)
amortisseur - amortizer, umirivač,
prigušivač (ma!.)
amount - količina, iznos, veličina,
visina, vrednost, mera, dužina, za-
premina; ~ of axial freedom -
aksijalni zazor; — of correction -
korekciona veličina; ~ of deflec-
tion - iznos skretanja; ~ of ec-
centricity - stepen ekscentriciteta;
~ of energy - energetski prinos;
~ of expansion possible - veli-
čina pomerljivosti noževa na razvr-
taču; ~ of feed - veličina posmaka;
~° of looseness - zazor (ma!.);
~ of mudulation - stepen modu-
lacije; ~ of variation permitted
- dopušteno odstupanje od mere
Ampco - aluminijumska bronza sas-
tava 86—92% Cu, 7—11% Al i
1—3% Fe
Ampcollte
Atnpcolite - sintetička plastična ma-
terija na bazi polistirola (za cevovode
za korbzivne tečnosti) (thnl.)
amperage - amperaža, struja u ampe-
rima (el.)
ampere - amper (jedinica električne
struje) (fiz.); ~ density - gustina
struje (u amperima po jedinici povr-
šine preseka) (el.); ~ hour meter
- ampersatmetar (brojilo količine
elektriciteta) (el.); ~ turn - am-
per-zavojak (el.)
Ampere's law - Amperov zakon
(fiz.) i ~ rule - A mperovo pravilo
amphenol connector - empfenolska
kablovska spojnica (el.)
amphiboles - amfiboli (tamno obo-
jeni silikati) (min.)
ampholyte - amfolit, amfoterni elek-
trolit (hem.)
amphoteric - amfoteran (koji poka-
zuje osobine i kiseline i baze) (hem.)
ample - obiman, velik; prostran, ši-
rok, opširan, (pot)pun
amplidyne - amplidin (elektromašin-
ski pojačavač) (el.); ~ control
unit - amplidinska jedinica za up-
ravljanje (el.); ~ drive - ampli-
dinski pogon (el.)
amplification - pojačanje (el.); <~,
acoustic wave - pojačanje akustič-
kih talasa, akustičko pojačanje; ~,
acoustoelectric - akustoelektrično
pojačanje; ~ bridge - pojačavački
most (el.); ~, coherent - kohe-
rentno pojačanje; ~, heterodyne
- pojačanje uz prethodno heterodi-
niranje; ~ lattice-wave v. acous-
tic amplification; ~, maser -
kvantno pojačanje u opsegu vrlo
visokih frekvencija; ~, octave-
-band - oktavno pojačanje (u op-
segu oktave); ~, parametric -
parametarsko pojačanje; ~ 3 peizo-
electric - piezoelektrično pojačanje;
~, posttreshold - pojačanje pri
naponima višim od napona praga;
~, reactance v. parametric am-
plification; ~, single-pass op-
tical - optičko pojačanje kod jedno-
strukog prolaza (aktivne sredine);
~, subtreshold - pojačanje pri
naponima nižim od napona praga;
~, two-stream - dvomlazno poja-
34 amplifier
čanje, dvostrujno pojačanje; ~,
ultrasonic trawelling wave - po-
jačanje ultrazvučnog progresivnog
talasa; ~, ultrasonic trawelling
wave parametric - parametarsko
pojačanje ultrazvučnog progresivnog
talasa; ~, wave - pojačanje talasa
(npr. u plazmi); ~, „whispering"
mode - pojačanje „šaputajućih"
oscilacija
amplified master antenna system
- skupna antena sa pojačavačem
(el.)
amplifier - pojačavač (el.); ~, aco-
ustic wave - pojačavač akustičkih
talasa, akustički pojačavač; ~ (interaction) - elektrolučni plaz-
band-width - širina opsega poja-
čavača (el.); ~, beam-type para-
metric - elektrolučni parametarski
pojačavač; ~, bipolar - pojačavač
na bipolarnom tranzistoru; ~, bulk
effect - pojačavač na bazi zapre-
minskog efekta, prostorni pojačavač;
~, castode - kastodni pojačavač;
~, charge - elektrometarski poja-
čavač; ~, chopper-stabilized -
pojačavač stabilisan čoperom; ~
circulator (-type) - pojačavač s
cirkulatorom; ~, coherent dege-
nerate - sinhroni degenerativni po-
jačavač; ~, coherent light v.
laser amplifier; ~, common-
-drain - pojačavač sa uzemljenim
odvodom; ~, common-gate -
pojačavač sa uzemljenim gejtom; ~,
common-source - pojačavač sa
uzemljenim izvorom; ~, cooled
parametric - hlađen i parametarski
pojačavač; ~, crassed-field - po-
jačavač sa ukrštenim poljima; ~
cryogenic parametric - kriogeni
parametarski pojačavač; ~, cryo-
tron - kriotronski pojačavač; ~
cyclotron-wave - pojačavač ciklo-
tronskog talasa; ~, Darlington -
Darlingtonov pojačavač; ~, deep-
-sea - pojačavač na prekookeanskim
vezama; ~, degenerate paramet-
ric - degenerativni parametarski
pojačavač; ~, delay - pojačavač sa
kašnjenjem; ~, dielectric - dielek-
trični pojačavač; ~, difference
frequency parametric - para-
amplifier 35
metarski pojačavač-pretvarač sa iz-
lazom na različitim frekvencijama;
—, diode - diodni parametarski po-
jačavač; ~, directional paramet-
ric - jednosmerni parametarski po-
jačavaČ; ~, double-pumped - po-
jačavač sa pumpanjem na "đvema
frekvencijama; ~, double—side-
band parametric - dvopolni para-
metarski pojačavač; ~, double-
-stream - dvomlazni pojačavač;
~, dual-channel - dvokanalni po-
jačavač; ~j elastic-wave - poja-
Čavač elastičnih talasa; ~, electro-
chemical - elektrohemijski poja-
čavač; ~, electron-beam plasma
meni pojačavač (na bazi interakcije
elektronskog snopa sa plazmom);
~, electron-phonon - elektron-
sko-fononski pojačavač; ~, emit-
ter-follower - emiter-folover poja-
čavač; ~, etched v. printed-cir-
cuit amplifier; —-, Fabry-Perot
- pojačavač sa interferometrom
Febri-Pero; ~, Fabry-Perot laser
- laser sa interferometrom Febri-
-Pero; ~, Fabry-Perot maser -
maser sa interferometrom Febri-
-Pero; •~, Fabry-Perot optical
maser - Febri-Perov optički maser;
~, fast cyclotron-wave para-
metric - parametarski pojačavač na
brzom ciklotronskom talasu; —',
ferrite-parametric - feritni para-
metarski pojačavač; ~, ferroelec-
tric parametric - feroelektrični
parametarski pojačavač; ~, ferro-
magnetic - feromagnetni pojača-
vač; ~, ferromagnetic paramet-
ric - feromagnetni parametarski po-
jačavač; ~, FET v. field-effect
transistor amplifier; ~, field-
-effect transistor - FTE-pojača-
vač; • ~ four-frequence reactance
- trofrekventni parametarski poja-
čavač; ^w, grounded anode -
katodni repetitor (ponavljač), poja-
čavač sa uzemljenom anodom; ~,
grounded drain - pojačavač sa
uzemljenim odvodom; ~, groun- i
ded gate - pojačavač as uzemljenim j
gejtom; ~, grounded source - j
3*
amplifier
pojačavač sa uzemljenim izvorom;
~, hearing-aid - pojačavač sluš-
nog aparata; ~, helix parametric
- helikoidalni parametarski pojača-
vač; ~, heterodyne - heterodinski
pojačavač; ~, hybrid - hibridni
pojačavač; ~, hydrid-coupled
tunnel diode - hibridno spregnut
pojačavač sa tunel - diodom; ~,
hybrid-type - hibridni pojačavač;
~, IC v. integrated (circuit)
amplifier; ~, IF v. intermediate
frequency amplifier; ~, image
- podešeni (na ulazu i izlazu) poja-
čavač; pojačavač slike, video-poja-
čavač; ~ intergrated (circuit) -
integralni pojačavač, pojačavač na
integralnim šemama; ~, inter-
mediate frequency - pojačavač
medufrekvencije; ~, inverter -
pojačavač invertor, katodni poja-
čavač (el.); ~ inverter-stage -
stepen pojačavača invertora; ~,
isolation - razdvojeni pojačavač;
~, iterative - iterativni pojačavač;
—, laser - kvantni pojačavač op-
tičkog dijapazona, laser; —, light
- svetlosni pojačavač; ~, lock-in
- sinhroni pojačavač; ~, log v.
logarithmic amplifier; —, loga-
rithmic - logaritamski pojačavač;
~, longitudinal beam paramet-
ric - elektrolučni parametarski po-
jačavač sa longitudinalnim talasom;
~, lower sideband parametric
- parametarski pojačavač-pretvarač;
- parametarski pojačavač-pretvarač
s izlazom na donjem bočnom pojasu;
~ magnetic-film parametric -
parametarski pojačavač na magnet-
nim folijama; ~, magnetron -
magnetronski pojačavač; ~, majo-
rity carrier - pojačavač osnovnih
nosećih učestanosti; ~, maser -
kvantni pojačavač, maserski poja-
čavač, maser; ~, M-D v. modu-
lation-demodulation amplifier;
~, minority carrier - pojačavač
manjinskih nosača; ~, modula-
tion-demodulation - pojačavač
tipa modulator-demodulator; ~,
molecular - molekularni pojačavač,
maser; <~, monolithic - monolitni
pojačavač; ~, nanosecond pulse
amplifier
amplifier
- pojačavač nanosekundnih impulsa;
~, negative-conductance - poja-
čavač s negativnom provodnošću;
~j negative-resistance paramet-
ric - regenerativni parametarski po-
jačavač, parametarski pojačavač s
negativnom otpornošću, regenera-
tivni pojačavač-pretvarač; ~, non-
coherent degenerate - nesinhroni
degenerativni pojačavač; ~, non-
degenerate parametric - nedege-
nerativni parametarski pojačavač; ~,
nonlinear-susceptance - para-
metarski pojačavač, pojačavač na
nelinearnoj reaktanci; ~, non-
reciprocal parametric - jedno-
smerni parametarski pojačavač; ~3
one-port - jednoulazni pojačavač;
~, one-way - jednosmerni poja-
čavač; '--•, optical v. optical maser,
laser amplifier; ~, optoelec-
tronic - optikoelektronski pojača-
vač; ~, paramagnetic - kvantni
pojačavač, kvantni paramagnetni po-
jačavač; ~, parametric - parame-
tarski pojačavač; ~, periodically
distributed parametric - para-
metarski pojačavač s periodično ras-
podeljenim parametrima; ~, phase—
-coherent degenerate - sinhroni
parametarski pojačavač; ~, phase
preserving - pojačavač bez izobli-
čenja faze; >~, phonon - fononski
pojačavač; ~, phonon parametric
- fonski parametarski pojačavač;
~3 photodiode parametric - foto-
parametarski pojačavač (s fotodio-
dom); ~, photoparametric v.
photodiode parametric ampli-
fier; ~, piezoelectric semicon-
ductor ultrasonic - ultrazvučni
pojačavač na piezoelektričnom polu-
provodniku; ~, plasma - plazmeni
pojačavač; ~, printed-circuit -
pojačavač na štampanim kolima;
~, pulse-pumped parametric -
parametarski pojačavač sa impuls-
nim pumpanjem; ~, quantum
mechanical - kvantni pojačavač;
~, quasidegenerate parametric
- kvasidegenerativni parametarski
pojačavač; ~, reactance v. para-
metric amplifier; ~, reflection
36 amplifier
(-type) parametric - refleksioni
parametarski pojačavač, parametar-
ski pojačavač „na refleksiju"; ~,
refrigerated parametric v. co-
oled parametric amplifier; ~,
ring - kružni pojačavač; —, seis-
mic - pojačavač seizmičkih signala,
seizmički pojačavač; ~, semicon-
ductor diode parametric - polu-
provodnički diodni parametarski po-
jačavač; ~, single-port - refleksio-
ni pojačavač; pojačavač s jednim
mlazom; ~, singlepumped para-
metric - parametarski pojačavač s
pumpanjem na jednoj frekvenciji;
~j single sideband parametric -
parametarski pojačavač jednog (boč-
nog) opsega, SSB pojačivač; ~, slot
- pojačavač, montiran na anteni s
prorezom; ,~ solid circuit v.
solid-state amplifier; ~, solid-
-state - poluprovodnički pojačavač;
~, solid-state parametric - para-
metarski pojačavač na poluprovod-
ničkoj diodi; ~, sqare—wave -
pojačavač pravougaonih signala; ~,
standing-wave parametric - pa-
rametarski pojačavač sa stojećim
talasom; ~, step-up - pojačavač
sa stepenastim prebacivanjem koefi-
cijenta pojačanja; ~, stereo - ste-
reofonski pojačavač, pojačavač ste-
reofonskog sistema; ~, straight -
pojačavač bez transformacije frek-
vencija; ~, superconducting pa-
rametric - superprovodni para-
metarski pojačavač; ~, TFT v.
thin-film-transistor amplifier;
~j thin-film - pojačivački element
sa tankim filmovima; pojačavač od
elemenata s tankim folijama; ~,
thin-film-transistor - pojačavač
sa slojnim tranzistorom; ~, three-
-frequency parametric - dvo-
frekventni parametarski pojačavač;
~, transmisision(-type) - poja-
čavač transmisionog tipa; ~, tran-
sverse(-type) electron beam pa-
rametric - elektrolučni parame-
tarski pojačavač s transverzalnim
talasom; ~ transverse-wave elec-
tron beam - elektrolučni pojača-
vač s transverzalnim talasom; ~
amplifier
travelling-wave ferromagnetic-
pojačavač progresivnog talasa na bazi fading - amplitudski feding (el.);
feromagneta; ~, travelling-wave
parametric - parametarski poja-
čavač progresivnog talasa; ~, tra-
velling-wave tube - pojačavačka
cev progresivnog talasa; ~, tuned
transistor - tranzistorski rezonan-
tni pojačavač; ~, tunnel diode -
pojačavač tunelske diode; ~, twin-
-diode - parametarski pojačavač sa
dvema diodama (twin); ~, twin-
-pair - prebacivač sa tunelskim
diodama; ~, two-port - prolazni
pojačavač; ~, two-pump para-
metric - parametarski pojačavač s
pumpanjem na dvema frekvenci-
jama; ~, two-way - dvokanalni
pojačavač (stereo - sistema); reci-
pročni (uzajamni) pojačavač (dvo-
smerni); ~, TWT v. travelling-
-wave tube amplifier; ~, ultra-
sonic travelling-wave-ultrazvučni
pojačavač progresivnog talasa; ~,
unibi v. unipolar-bipolar ampli-
fier; ~, undirectional - nereci-
pročni pojačavač (jednosmerni); ~,
uniformly distributed paramet-
ric - parametarski pojačavač s rav-
nomernom raspodelom parametara;
~, unilateral v. undirectional
amplifier; ~, unipolar-bipolar
- pojačavač sa jednopolnim i dvo-
polnim tranzistorima (unipolarnim
i bipolarnim); ~, upper-sideband
parametric - parametarski poja-
čavač-pretvarač s izlazom na gor-
njem bočnom pojasu; ~, varactor
parametric - diodni parametarski
pojačavač; ~, variable-paramet-
ric v. parametric amplifier; ~,
variable-reactance v. paramet-
ric amplifier
amplify - pojačati
amplifying vibrograph - vibrograf
sa pojačavačem (el.); ~, winding amylum - sinonim za krob (hem. 1
f namot za pojačavanje (el.)
amplitron - amplitron
aplitude - amplituda (najveća vred-
?
nost pomeranja u periodičnom ili
talasnom kretanju) (fiz.)i ~ ba-
lance - amplitudski balanser (el.);
~ bistable circuit - amplitudsko anabolism - anabolizam (metaboli*
dvostabilno kolo (el.); —', displa-
37 anabollsm
cement - amplituda pomeranja; ~
~, laser - amplituda laserskog sig-
nala; ~, modulation - amplituda
(dubina) modulacije; — modula-
tion noise level - nivo šuma ampli-
tudske modulacije (el.); ~ of a
complex number - amplituda
kompleksnog broja (mat.); ~ of
current - amplituda struje (el.);
— of oscillation - amplituda osci-
lovanja (fiz., el.); ~ of pressure
- amplituda pritiska; ~, peak-to-
-peak - dvostruka amplituda, to-
talna amplituda
ampoule - ampula, cevčica, bočica
amputate - odseći, odrezati (med.)
amygdalin - amigdalin (glukozid koji
se nalazi u košticama voća) (hem.)
amyl acetate - amil-acetat, bezbojna
tečnost mirisa kruške, rastvarač za
lakove (hem.); ~ alcohol - amil-
alkohol (hem.); ~ group - amil-
grupa, monovalentni alifatični radikal
(hem.); ~ nitrite - amil - nitrit
(hem.)
amylaceous - skrobovit, štirkovit
(hem.)
amylases - amilaze (enzimi koji mogu
da razlazu škrob i slične materije)
(hem.)
amylene - pentan (hem.); ~, hyd-
rate - tercijarni amil-alkohol (hem.)
amylo fermentation process -
upotreba izvesnih gljiva za proiz-
vodnju alkohola iz škrobnog mate-
rijala (hem.)
amyloid - amiloid, dobija se dej-
stvom koncentrovane H2SO4 na
celulozu (hem.) '
amylopsin - amilopsin (enzim koj-
izaziva hidrolizu škrobnog materijal/
u intestinalnom traktu) (hem., biol.
amyloses - amiloze (produkti depoi'
merizacije škroba) (hem.)
AN - hemijskiznakzasaktinon (hem.);
~^ connector - standardni AN
priključivač (el.); ~ radio range
-zonski AN radio-toranj, radio-toranj
za određivanje kursa letenja (av., el.)
zam sa apsorpcijom energije) (biol.)
anaerobic 38 Anđok anechoic 39 angle

anaerobic - bezvazdušan cross-corelation - kros-korelacioni •tiechoic - bez ehoa (odjeka), ugu- gvožđe (maš.); ~, jet flow - ugao
analogic(al) - analogan, analogijski, analizator; ~, harmonic - analiza- šeni (ak.) mlaza (av.); ~, landing - ugao
sličan tor harmonika; ~, intergrated anelastic strain - neelastično isteza- ateriranja (av.); ~, local Mach
analogue computer - analogna ra- circuit - analizator integralnih kola; nje (koje se ne ponaša po Huk- - lokalni Mahov ugao (av.); ~
čunska mašina (at.) ~, microwave pulse spectrum -ovom zakonu) (fiz.) mark - ugaona oznaka; ~ modu-
analogy - analogija, sličnost, slaganje, - spektroanalizator mikrotalasnih anelasticity of quartz - neelastič- lation - ugaona modulacija (fazna
saglasnost impulsa; ~, pulse-height - ampli- nost kvarca, unutrašnji gubici u ili frekventna) (el.); ~, no-lift -
analyse - analizirati i ispitati, istra- tudni analizator impulsa; ~, sto- kvarcu (kr.) ugao nultog uzgona (av.); ~,
žiti; razložiti rage-type spectrum - analizator anemometer - anemometar, vetro- obtuse - tupi ugao (mat.); ~ of
spektra sa pamćenjem; ~, surface mer, merač brzine vetra (meteor.) advance - ugao prednjačenja
analyser - analizator (opt.); ~> (.not.) ; ~ of approach - prilazni
flight - analizator leta (av.) - analizator čistoće površine; ~, aneroid - suv, bez žive; koji ne sa-
vocoder - analizator vokodera drži tečnosti; aneroid, metalni baro- ugao (mot.); ~^ of arrival - do-
analyses v. analysis analyzing - analiza, ispitivanje, raz- metar bez žive ili alkohola (meteor.); lazni ugao (eha talasa); ~ of a sine
analysis - analiza, rastavljanje; ispi- matranje, posmatranje ~ barometer - aneroidni baro- wave - ugao sinusnog talasa, ugao
tivanje; <~, activation - aktiva- anaphoresis - anaforeza (kretanje u metar (meteor.) sinusoide (cl.); ~ of aspect -
ciona analiza; ~, aerodinamical tečnosti suspendovanih čestica ka ugao pregleda, ugao posmatranja;
aneroidograph - aneroidograf (ane-
- aerodinamička analiza (av.); ~, anodi) (fiz., hem.) roidni barometar s automatskim - of attack of maximum lift
biochemical - biohemijska analiza; anastigmat - anastigmatično sočivo pisačem) (meteor.) - napadni ugao najvećeg uzgona
—•, chemical - hemijska analiza; (opt.) (av.); ~ of beam - ugao snopa
~, combustion - analiza sagore- anastigmatic - anastigmatski (koji anesthetic - anestetik, supstanca za (el.); ~ of contact - ugao spoja
vanjem; analiza dima; ~, elemen- koriguje astigmatizam) (opt.); ~ anesteziju (med.) (el.); ~ of convergence - ugao
tary - elementarna analiza; ~, lens - anastigmatično sočivo (opt.); angel - parazitni radio-lokacioni sig- konvergencije (između smerova pod
fractional - frakciona analiza (u ~ yoke - anastigmatični jaram (el.) nal; veštački reflektor za stvaranje kojim dva oka vide predmet) (mat.);
destilaciji); ~, grade - granulo- anastigmatism - anastigmatizam lažnih signala; — echoes - eho ~ of cut-off - ugao prekida (fiz.)
metrijska analiza (sitima); ~, grain- (opt.) od rojeva insekata (ak.) ~ of deflection - ugao skretanja,
-size v. grade analysis; ~, gravi- anatase - anatas (jedan od tri pri- angle - ugao (mat.); ~, aerodyna- ugao otklona (mtr.); ~ of depar-
metric - gravimetrijska analiza; rodna kristalna oblika titamdiok- mic-of attack - aerodinamički na- ture - izlazni ugao (av.); ~ of
—, polarographic - polarografska sida) (min.) padni ugao (av.); ~, banking - depression - ugao depresije (iz-
analiza; ~, qualitative - kvalita- anchor - kotva, sidro; zidna zatega ugao viraža (av.); ~, bar - ugao- među horizontale i smera koji ide
tivna analiza; ~, quantitative - anchorage - ukotvljavanje nik; vezica, spojnica, prosta ugaona od horizontale naniže) (mat.); ~
kvantitativna analiza; —•, screen v. anchoring - ukotvljenje (maS. ; ~ vezica; ~, bearer - ugaoni usme- of descent - ugao silaska (av.);
grade analysis; ~, sedimentation buoy - ankerski plovak (el.); ~ rivač (el.); ~ bistatic - dvopozi- ~ of deviation - ugao devijacije
- analiza sedimentacijom; ~, spec- core - jezgro ankera, jezgro kotve cioni ugao (između predajnik-cilj između putanja upadajućeg i pre-
tral - spektralna analiza; —, spec- (el.); •—- gap - razmak na jezgru, i cilj); ~ characteristic - karak- lomljenog zraka svetlosti) (fiz.);
trum v. spectral analysis; ~, procep kotve (el.); ~ log - an- teristični ugao (av.); ~, cleat - •—• of diffraction - ugao difrak-
variance - disperziona, varijaciona kerski ležaj, ankersko postolje (el.); ugaonik za priključak; -~, climbing cije (između upadajućeg zraka svet-
analiza; ~, wet - analiza mokrim ~ pole - zatezač, ankerski stub, - ugao penjanja (av.); ~ cock - losti i difrakcionog snopa) (fiz.);
putem (hem.); ~, X-ray - rend- ankerski oslonac (el.); ~ radio s
ugaona slavina (ma .); ~ con- ~ of dip - ugao nagiba (npr. mag-
genografska analiza; ~, X-ray sonobuoy - zvučna radio-plutača; nections - ugaone veze; ~ cor- netne igle) (fiz.), zakosni ugao
crystal - rendgenostrukturna ana- ~ ring - ankerski prsten (el.); relation - uglovna korelacija (fiz.); (maš.); ~ of displacement -
liza ~ tower - ankerska kula (el.); ~ data transmitter - davač ugao- ugao pomeranja; ~ of divergence
~ wire - ankerski provodnik, za- nog položaja (el.); ~, delay - ugao - ugao razlaza, ugao divergencije
analyst - analitičar, hemičar-laborant tezna žica (el.) zakašnjavanja (av.); ~, diffraction (mat.); ~ of elevation - ugao
analytical) - analitički; ~ che~ elevacije (između horizonta i smera
ancillary - potčinjen, podređen po- - ugao difrakcije; ~, diving -
mistry - analitička hernija (hem.) moćni; ~ circuit - službeno kolo, ugac obrušavanja (av.); ~, exte- posmatranja) (voj., astr.); ~ of
analytic geometry - analitička geo~ pomoćno kolo (tel.) rior - spoljni ugao (mat.); — fall - ugao padanja (av.); ~ of
metrija (mat.); ~ trigonometry andalusite - andaluzit (aluminijum- fillet - ugaona letvica; ~ flange friction - ugao trenja (maš.); ~
-silikat) (min.) \ - ugaoni obod (maš.); ~, flight of groove - ugao žleba, ugao
- analitička trigonometrija (mat.) brazde (zav.); ~ of incidence -
Anderson bridge - Andersonov most path - nagibni ugao putanje leta
analyzer - analizator (druga Nikolova (za merenje samoindukcije) (elA (av.); ~, glide - ugao planiranja upadni ugao (fiz.); ~ of inclina-
prizma kod polarizacije svetlosti ili andesine - andezin (mineral iz grupe (av.); ~, groove - ugao otvora tion - nagibni ugao; ~ of lag -
druga meta kod polarizacije nukle- plagioklasa) (min.) \ žleba (zav.); ~, half-cone - ugao zaostajanja,' ugao zakašnjava-
arnih čestica) (fiz.), ispitivač, ispitni Andok - vrsta visokokvalitetnih ma- polovina ugla konusa; ~ hignes nja (av., el.); ~ of lead - ugao
uređaj; ~, autocorrelation - ziva (thnl.) \ - ugaone šarke; ~ iron - ugaono prethođenja (av., el.); ~ of phase
autokorelacioni analizator; ~,
angle
angle
lag - ugao faznog zaostajanja (el.);
~ of phase lead - ugao faznog
prednjačenja (el.); ~ of polari-
zation - polarizacioni ugao (fiz.);
~ of radiation - ugao zračenja,
ugao ozračavanja (fiz.); ~ of
reflection - ugao odbijanja (fiz.);
~ of refraction - ugao prelama-
nja (fiz.); ~ of retard - ugao
kašnjenja, ugao odbijanja (fiz.);
~ of rotation - ugao rotacije
(mat.), ugao okretanja spoja (zav.);
~ of scattering - ugao rasejanja
(fiz.); ~ of sight - vidni ugao,
ugao gađanja (voj.); ~ of slope
- ugao nagiba (spoja) (zav.); ~
of Vee - ugao otvora žleba (zav.);
~ plug - ugaoni čep, savijeni čep
(maš.); ~ ratio - trigonometriski
odnos između strana trougla (mat.);
~ reflector - ugaoni reflektor
(voj.); ~, rotor blade - ugao kri-
laca elise (av.); ~ slip, - ugao
klizanja (av.); ~ sum theorem
- teorema o zbiru uglova u trouglu
(mat.); ~ tracking - ugaono pra-
ćenje (voj.); ~, wedge - ugao
klina (av.)
anglesite - anglezit, olovni vitriol
(olovo-sulfat) (min.)
angstrom - angstrem (mera za 8 du-
žinu u spektroskopiji) 1 = 108 cm
angular - ugaoni, uglast, uglovni,
ćoškast, rogljast, šiljat, angularni;
~ acceleration - ugaono ubrza-
nje (fiz.); ~, ball bearing - radio-
aksijalni kuglični ležaj (maš.); ~
correlation - ugaona korelacija
(uzajamni odnos) (fiz.); ~ def-
lection - ugaoni otklon (fiz.); ~
deviations loss - gubitak usled
ugaonog odstojanja (el.); ~ dis-
placement - ugaono pomeranje
(vektor promene ugaonog položaja)
(mat.); ~ distance - ugaona da-
ljina, ugaono rastojanje (mat.); ~
error - ugaona greška; ~ feed
- koso postavljenje (maš.); ~ field
- ugaono polje (el.); ~ jitter -
ugaona nestabilnost (el.); ~ lag
- ugaono zaostajanje (el.); ~ aniline - anilin, fenil-amin, po"
length - ugaona dužina (mat.); ~
magnitude - veličina ugla (mat.);
40 aniline
~ misching - kosi zahvat (ozub-
ljenje) ; ~ milling cutter - kupasto
glodalo (maš.); ~ mirror - uga-
ono ogledalo; ~ momentum -
momenat količine kretanja, angu-
larni momenat (fiz.); ~ motion
- ugaono kretanje (oko čvrste ose,
s konstantnim radijusom) (fiz.);
~ position encoder - ugaoni ure-
đaj za kodiranje (el.); ~ rate -
ugaona brzina; ~ ratio - trigono-
metrijski odnos između strana tro-
ugla (mat.); ~ resolution - uga-
ona rezolucija, analize ugaonog izd-
vajanja; ~, scale - podeoni krug; ~
scanning rate - ugaona brzina bri-
sanja (el.); ~ speed - ugaona
brzina (promena ugla u jedinici vre-
mena) (fiz.); ~ thread screw -
zavrtanj trougaone oštre loze (maš.);
~ velocity - ugaona brzina (kod
periodičnog kretanja, frekvencija
puta 2 JC) (fiz.); ~ width - uga-
ona širina (mat.)
anharmonic - neharmoničan, anhar-
moničan; nesinusoidni
anhydride - anhidrid (oksid nastao
od kiselina ili baza oduzimanjem
vode) (hem.); ~, acid - anhidrid
kiseline; ~, basic - anhidrid baze;
~, benzoic - anhidrid benzoeve
kiseline; ~, carbonic - ugljen-
-dioksid; ~, chromic - anhidrid
hromne kiseline, hrom-trioksid; ~,
phosphoric - anhidrid fosforne
kiseline, fosfor-pentoksid; ~, phos-
phorous - anhidrid fosforaste ki-
seline, fosfor-trioksid; ~, sulphuric
- sumpor-trioksid; ~, sulphurous
- sumpor-dioksid
anhydrides - anhidridi (jedinjenja
koja sa vodom daju kiseline) (hem.)
•nhydrite - anhidrit, vrsta gipsa (bez-
vodni kalcijum-sulfata) (hem.)
anhydrous - anhidrovan (koji ne sa-
drži kristalnu vodu), bezvodan, bez
soka (hem.)
anilides - anilidi (jedinjenja izvedena
iz anilina zamenom vodonika amino-
grupe organskim radikalom) (hem.)
lažna materija za proizvodnju le-
kova, boja itd. (hem.); ~ black -
aniline 41 anodization
anilinsko crno (nastaje oksidacijom zračenje) (fiz.); ~ radiation -
anilina na samom valknu) (tek.); anihilaciono zračenje (fiz.); ~
~ inks - analinska mastila (rast- spectrum - anihilacioni spektar
vori organskih boja u raznim rastva- (energetska raspodela anihilacionog
račima) (hem.); ~ oil - anilinsko zračenja) (fiz.)
ulje (frakcija katrana kamenog uglja annihilator - gasitelj (av.)
koja sadrži pretežno anilin) (hem.); announce a call - najaviti razgovor
~ point - anilinska tačka (služi (tel.)
za karakterisanje ulja. Odnosi se na annular - prstenast, kružni; ~ am-
najnižu temperaturu pri kojoj se plifier - kružni pojačavač (ring-po-
jednake zapremine ulja i anilina jačavač) (el.); ~ circuit - kružno
mešaju) (hem.) kolo (el.); ~ counter - prste-
animal black - samleveni koštani nasti brojač (radioaktivnog zračenja)
ugalj, životinjsko crnilo (hem.); (nukl.); ~ cross section - prste-
~ charcoal - životinjski ugalj nisti presek (maš.); ~ pivot -
(dobiven karbonizacijom organskih prstenasto ležište (maš.); ~ slot
materija) (hem.); ~ oil - živo- excitation - pobuda kroz kružni
tinjsko ulje (thnl.)i ~ wax - otvor (el.); ~ window - kuržni
životinjski vosak (thnl.) prozor (el.)
animating electrode - jonizaciona annunciator - numerator (el.); ~,
elektroda (el.) clock - kontaktni električni sat )el.)
anion - anjon, negativno naelektrisan anođal - anodni (fiz.)
jon u rastvoru (fiz., hem.)
anode - anoda, pozitivni električn"
aniseikon - fotoelektrični detektor pu- pol (fiz., eh); ~ arm - anodna
kotina (el., thnl.) ruka (el.); ~ breakdown voltage
anisentropic - neizotropan (mat.) - anodni prekidni napon, anodni
anisidine - anizidini, aminoanzoli, napon paljenja (el.); ~ circuit -
metoksianilini anodno kolo (eh.); ~ connector
anlsol - anizol, metil-fenil-etar (hem.) - anodni priključak (el.); ~, fuel
anisomeric - anizomeran, koji nije - anoda gorivnog elementa; ~,
izomeran (hem.) hole-and-slot - anoda multirezo-
anisotropic - anizotropan, neravno- natornog magnetrona tipa repa-
meran (hem.); ~ cristal - anizo- otvor; ~ load - anodno optereće-
tropni kristal (s nejednakim osama) nje (eh.); ~ mud - anodni mulj
(kr.) (nastaje pri elektrorafinaciji bakra)
anisotropy - anizotropija (pojava kad (mil.); ~ ray - anodni zrak (fiz.);
fizičke osobine zavise od pravca, ~ reactor - anodna prigušnica
npr. kod nekih kristala) (els.); ~, rising-sun - anoda
ankerite - ankerit (vrsta dolomita) multirezonatornog magnetrona tipa
(min.) sunca; ~ screen - anodna rešetka
annabergite - anabergit, nikleni cvet za ekranizaciju, anodni zastor (el.);
(nikal-arsenat) (min.) ~ shield - anodni štitnik (les.);
annaline - taloženi kalcijum-sulfat ~ slim, anode *nud - anodni mulj
anneling - žarenje; ~ arch - meta- (talog na anodi koji se stvara pri
lurška peć; ~ bath - kupka za elektrolitičkoj rafinaciji metala)
žarenje; ~ colour - boja žarenja; (mtl.); ~ strap (of a magnetron)
~ cycle - vreme žarenja; ~
furnace - peć za žarenje; ~ oil - anodna petlja (magnetrona) (eh.)
kalioničko ulje; ~ process - pos- anodic - anodni; ~ oxidation -
tupak žarenja anodna oksidacija (proces stvaranja
annex - (pri)dodati, priključiti, pri- oksidnog filma na aluminijumu i
ložiti, prisajediniti lakim legurama) (hem.)
annihilation - anhilacija (potpuno anodization - anodna oksidacija, ano-
pretvaranje nuklearnih čestica u dizacija; ~, electrolytic - elek-
anođlzation 42
anodizadon
trolitička anodizacija; ~, gaseous
plasma - anodizacija u plazmi gas-
nog pražnjenja; ~, plasma -
anodizacija plazme
anodizc - anodizovati, eloksirati, pre-
kriti (elektrolitički) oksidnim filmom
ar.odizing - anodizacija, anodna ok-
sidacija metala (aluminijuma) (mtl.);
~ to value - doterivanje do odre-
đene vrednosti (npr. otpornika)
anolyte - anolit, elektrolit anodnog
prostora
anomalous dispersion - anomalno
raspršenje (fiz.); ~ propagation
- anomalno rasprostiranje (el.);
— pulse group - anomalna grupa
impulsa (el.)
anomaly - anomalija; ~, nuclear
phase - fazna anomalija (radio-
-signala) izazvana nuklearnom eks-
plozijom; ~, phase - fazna ano-
malija (radio-signala); ~, prompt
VLF phase - trenutna fazna ano-
malija na vrlo niskim frekvencijama;
~, sudden phase - brza (izne-
nadna) fazna anomalija (radio-sig-
nala)
anorganic - neorganski
anorthite - min. anortit (natrijum-
-kalrijum-alumosilikat)
anorthoclase - anortoklas (minera^
iz grupe feldspata) (min.)
answering - odgovor, odziv (tele-
fonistkinje, pretplatnika) (tel.); ~
jack - odzivno gnezdo, odzivni džek
(tel.); ~ key - odzivni ključ (tel.);
~ plug - odzivni čep (tel.) i ~
time - vreme odziva (tel.); ~
unit - odzivni komutator (tel.);
antacid - koji neutralise kiselinu
antagonistic spring - odbojna op-
ruga, kontradelujuća opruga (maS.)
ante-room - predsoblje
antechamber - pretkomora, pred-
soblje, predvorje
antenna - antena (rad.); ~, achro-
matic - ahromatična antena (sa
konstantnim karakteristikama u gra-
nicama određenih opsega frekven-
cija); — area - antenska površina,
aktivna površina antene (rd.); ~
antenna
array - antenska rešetka, anten-
ska zavesa (rad.); ~ assembly -
antenski uređaj, antenski komplet
(rad.); ~, backfire - antena sa
inverznim zračenjem; ~ beaming
- usmerenost antene (rad.); ~,
broadside log-periodic - logari-
tamska antena sa bočnim zračenjem;
~, cage - cilindrična antena; ~,
Cassegrain (ian) - Kasegrenova
antena; ~, circular loop - kružna
ram-antena; ~, corrugated - ta-
lasasta antena; ~, corrugated-
-surface - mikrotalasasta antena sa
talasastim zidom; ~ crosstalk -
antensko preslušavanje (rad.); ~,
curtain - antenska zavesa (platno),
ravna-plosnata antena (rad.); ~
cylindrical parabola - parabolič-
no-cilindrična antena (sa ogledalom
u obliku paraboličnog cilindra); ~,
defocused - defokusirana antena;
~, DF v. direction-finder an-
tenna; ~, direction-finder -
antena radio-goniometra; ~, dish
- tip antene sa paraboličnim reflek-
rom; •~, displaced phase center
- antena sa pomerenim faznim cen-
trom; ~, endfire - longitudinalno
usmerena antena; ~ equation -
jednačina antene (rad.) (mat.); ~,
ferrite-rod - feritna štap-antena;
~, ferromagnetic loop - fero-
magnetna ram-antena; ~ field
gain - antensko pojačalo polja
(rad.); ~, Gregorian - Gregori-
jeva antena; ~, ground-based -
antena zemaljske stanice; ~ lobing
mechanism - mehanizam za pre-
bacivanje antene (rad.); ~, log-
-periodic - log-periodična antena;
~, LP v. log-periodic antenna
marketable; ~, m'onopulse - an-
tena jednoimpulsnog radio-lokatora;
~^, monopulse telemetry - antena
jednoimpulsnog telemetrijskog sis-
tema; ~ mounting - antenski
izolator, antenska osnovaf rad.);
—, multiple-beam - višesnopna
antena; ~, nonreciprocal ferrite
- nerecipročna feritna antena; —
pattern recorder - registrator dija-
grama usmerenosti antene (rad.);
~, phasing unit - jedinica za fazno
antenna
podešavanje antene (rad.); ~,
plasma - plazma antena; ~ antena od žice
position control - upravljanje po-
ložajem antene (rad.); ~ position
indicator - pokazivač položaja an-
tene (rad.); ~ power - snaga u
anteni, predajna snaga antene (rad.);
~, radioastronomy - radio-astro-
nomska antena; ~, radome - an-
tena ugrađena u diclektrični omotač;
—, reflectory - reflektor-antena;
~, reflex - reflektor-antena; ~,
resonant endf ire - rezonantna po-
dužno usmerena antena; ~ rod
- antenski štap; ~ rotation switch
- prekidač za okretanje antene
(rad.); ~ rotator - mehanizam
za okretanje antene (rad.); ~ dioaktivnog zračenja sa antracenom
scattering - antensko rasejanje
(rad.); ~, short-backfire - za-
rubljena (skraćena) antena sa in-
verznim zračenjem; ~, spacecraft
- antena kosmičkog broda; —•, space
data acquisition - antena za do-
bijanje informacija o kosmičkim ci-
ljevima; ~, space tracking - an-
tena za praćenje kosmičkih ciljeva;
~ spinner - mehanizam za okre-
tanje antene (rad.); ~, standard
- standardna antena; ~, steerable
- antena sa dirigovanim dijagramom
usmerenosti; ~ structure - kon-
strukcija antene, struktura antene
(rad.); ~, subsurface - podzemna
antena, podvodna antena; ~, sur-
face-wave - antena površinskih
talasa; ~ switch - antenski pre-
kidač, antenski komutator (rad.);
~ switching unit - sklop anten-
skog prekidača (rad.); ~ tilt
switch - prekidač nagiba antene
(rad.); ~ trailer - prikolica za
antenu (rad.); ~ travelling wave
- progresivni antenski talas (putu-
jući talas u anteni) (rad.); . ~
tuning capacitor - kondenzator
za podešavanje antene (rad.); ~
tuning inductor - kalem za pode-
šavanje antene (rad.); ~ tuning
unit - jedinica (stepen) za pode-
šavanje antene (rad.); ~ turning
motor - motor za okretanje antene
(rad.); ~, waveguide slot - ta-
lasovodna antena sa otvorom; ~,
43 anti-aging
wire-grid lens - sočivasta mrežasta
antennafier - kombinacija antene i
pojačivača
antennaverter - kombinacija antene
i pretvarača
anthocyanins - antocijani (bojene ma-
terije biljaka i cveća, rastvorene u
vodi, struktura glukozida) (hem.)
anthopyllite - antofilit, rombični
amfibol (amfibol sivosmede boje,
metasilikat magnezijuma i gvozda)
(min.)
anthracene - hem. antracen (ciklični
ugljovodonik); ~ phosphor -
- antracenski fosfor (hem.); ~,
counter - scintilacioni brojač ra-
(nukl.); ~ oil - antracensko ulje
(frakcija katrana kamenog uglja koja
ključa iznad 270°C; sadrži antra-
cin) (hem.)
anthracite - antracit, sjajan (kameni)
ugalj (rud.); ~ coals - vrlo kalo-
ričan antracitni ugalj (rud.)
antrhraflavine - antraflavin (jedna
antraflavinska boja) (hem.)
Anthragen - vrsta vrlo postojanih
boja za lakove (thnl.)
anthranil - antranil (anhidrid antra-
nilne kiseline; meduproizvod u pro-
izvodnji indiga) (hem.)
anthranilic acid - antranilna kise-
lina (o-amino benzoeva kiselina)
(hem.)
anthranol - gama-oksi antracen
(hem.)
anthraquinone - (hem.) antrahinon
anthraquinone dyes - antrahinon-
ske boje (grupa vrlo postojanih or-
ganskih boja) (thnl.)
anthrasol - proizvod dobijen hemij-
skom obradom katrana (thnl.)
anti-aging dopes - dodaci (aditivi)
protiv starenja, za povećanje stabil-
nosti proizvoda; ~ dazzle light
- osvetljenje koje ne zasenjuje
(mot.); — dazzling screen -
zastor protiv zasenjivanja (mot.):
~ false release - uređaj za spre-
čavanje nepravilnog izbacivanja
bombi (av.); •—• foam additive
anti-aging
anti-aging
- aditivi protiv stvaranja pene; ~
freeze - sredstvo za zaštitu od
mraza; ~ freeze mixture - me-
šavina protiv smrzavanja (mot.); ~
icing - razdeljivač, razmrzivač
(thnl.); ~ induction network -
telegrafski filter (tel.)
anti-knock - nedetonirajući (met.);
<—' compounds - antidetonatori
(dobijaju se motornim gorivima)
(mot.); ~ gasoline - benzin vi-
sokog oktanskog broja (otporan pre-
ma detonacijama) (hem., mot.); ~
substances - supstance koje se do-
daju u benzin da spreče detonacije
motora (npr. olovo tetraetil) (mot.);
~ value - otpornost prema deto-
naciji %mot.)
antl parallel coupling - protivpara-
lelni spoj (el.); ~ pick-up factor
- faktor sigurnosti za nedelovanje
(el.); ~ thrust - usmeren protiv
pritiska (mot.); ~ vibration mo-
unting - elastičan antivibracioni
oslonac (mot.)
antiaircraft director - uređaj za
upravljanje protivavionskom vatrom
(voj.); ~ fire control radar -
radar za upravljanje protivavion-
skom vatrom (el., voj.); ~ range
finder - protivavionski daljinomer
(av.)
antialbumoses - antialbumoza (pro-
dukt razlaganja belančevina pod dej-
stvom enzima pepsina) (hem.)
antianode - antianoda
antibacklash-spring - opruga za
kompenzaciju mrtvog hoda (maš.)
antibarrelling - korekcija izobličenja
polja antene (el.)
anticapacitance switch - prekidač
male kapacitivnosti (el.)
anticatalyst - antikatalizator, kata-
litički otrov
anticatode - antikatoda
antichlor - natrijum-tiosulfat, fik-
sirna so ili drugo jedinjenje koje
uklanja hipohlorit
anticoagulant - sredtsvo za spre-
čavanje koagulacije, zgrušavanja
anticoincidence - antikoincidencija
(eh., fiz.); ~ counter - antikoin-
cidentni brojač (dva ili više brojača
44 antijamming
radioaktivnosti povezani tako da ne
registruju jednovremene impulse)
(fiz.)
anticollision radar - radar za izbe-
gavanje sudara (av., el., pom.)
anticontamination clothing - odeća
za zaštitu od zagađenja radioaktiv-
nim materijalom (nukl.)
Anticorodal - aluminijumska legura
sastava 1% Sn, 0,06% Mg, 0,06%
Mn
anticorosive - antikorozivan
anticorrosive paint - protivkoro-
ziona boja (thnl.)
anticyclotron - anticiklotron, inver-
zni ciklotron
antidirection finding - zaštita od
radiogoniometrije (eh.)
antidrag - protivvuča (av.)
antielectron - antielektron, pozitron,
pozitivni elektron (fiz.)
antienzime - antienzim, antiferment
antienzimes - antienzimi (antitela
enzima koji neutrališu njihovo dej-
stvo) (hem.)
antifading broadcast antenna -
antifeding predajna antena (rad.)
antifebrine - antifebrin (acetanilid
koji se upotrebljava kao antiseptik)
(hem.)
antiferroelectric - antiferoelektrik;
antiferoelektrični; ~ crystal -
antiferoelektrični kristal (el.) (kr.)
antiferromagnetic - antiferomag-
netni, antiferomagnetični
Antifoam A - sredstvo na bazi sili-
kona za sprečavanje penušanja
(thnl.)
antiformin - rastvor natrijum-hipo-
hlorita za bakteriološke svrhe (hem.)
antifreezing agent - sredstvo protiv
smrzavanja (mot.); ~ solution -
antifriz, rastvor za zaštitu od mraza
(mot.)
antifriction metal - protivtarni me-
tal (mai.)
antihalo - antirefleksni sloj kod foto-
materijala (fot.)
antihum - prigušivač šuma (brujanja)
(eh.)
antijamming - zaštita od smetnji;
neosetljiv (stabilan) na smetnje; ~
device unit - uređaj protiv smetnj.
antlmagneti c
antimagnetic shield - magnetska
zaštita, magnetski ekran (el.)
antimater - antimaterija
antimeson - antimezon (elementarna
čestica) (fiz.)
antimonial lead - prirodno olovo
koje sadrži male količine antimona
(min.)
antimonate v. antimoniate
antimonial - koji sadrži antimon
antimoniate - antimoni jat, so anti-
monove kiseline
antimoniated - sjedinjen sa antimo-
nom
antimoniates - antimonijati (soli
antimonske kiseline) (hem.)
antimonic - jedinjenje petovalentnog
antimona
antimonide - antimonid, jedinjenje
antimona s metalom; ~ gallium
- antimonid galijuma, galijum-anti-
monid
antimonite - antimonit, stibnit (anti-
mon-sulfid) (min.)
antimonous - jedinjenje trovalentnog
antimona
antimony - antimon (hem. elemenat
red. br. 51, simbol Sb); ~ alloys
- legure antimona (u kojima anti-
mon nije osnovni, ali je esencijalni
sastojak, 20% Sb) (mil.); ~ ber-
ryllium source - antimon-berili-
jumski izvor (neutronskog zračenja)
(fiz.); ~ black - antimonsko cr-
nilo, fino sprašeni antimon (hem.);
~ gray - antimonit, ruda antimona
(min.); ~ halides - halogenidi
antimona (trifluorid, trihlorid itd.)
(hem.); ~ hydrides - hidridi an-
timona (hem.); ~ needle - sirovi
antimon; ~ orange - antimon
trisulfid (pentasulfid) (hem.); ~
star - rafinirani antimon; ~ white
- valentinit, antimonski cvet (min.)
antimonyl - monovalentni radikal
SbO (hem.)
antineutrino - antineutrino (elemen-
tarna čestica) (fiz.)
antineutron - antineutron (elemen-
tarna čestica) (fiz.)
antinoise microphone - selektivni
mikrofon, mikrofon zaštićen od
smetnji (eh.)
antinucleon - antinukleon (fiz.)
45 anvil
antiparasitic resistor - protivpara-
zitni otpornik (el.)
antiparticle - antičestica (fiz.)
antiphase - protivfaza, suprotna faza
(el.)
andproton - antiproton, negativni
proton (elementarna čestica) (fiz.)
antipyr - trgovački naziv za rastvor
formalina koji se upotrebljava za
otvrdnjavanje želatina (fot.)
Antipyrine - antipirin (fenil-dimetil-
pirazolin; upotrebljava se kao anti-
piretik) (hem.)
antiquarian - standardna veličina
hartije za crtanje 53" x 31"
antiradar device - protivradarski
uređaj (el., voj.)
antirattle clip - nevibrirajući spoj,
nevibrirajući zavrtanj (maš.)
antiresonance - antirezonancija, re-
zonancija struja paralelnih rezonan-
cija
antirot - koji sprečava buđenje, tru-
ljenje
antirust - koji sprečava rđanje
antisensitizer - desenzibilizator
antiseptic material - antiseptični
materijal (med.)
antisidetone - protivmesni, protiv
bočnog tona (el.)
antiskid - koji sprečava klizanje,
klizno pomeranje
antistatik - sredstvo koje sprečava
elektrostatički naboj
antisubmarine - protivpodmornička
sredstva (pom.)
antisurface vessel radar - radar za
otkrivanje nadvodnih ciljeva (pom.)
antitrypsin - antitripsin (antienzim
koji se nalazi u krvi) (hem., biol.)
antler - rog sa parošcima; jelenski
rog; parožak
antraquinone - antrakinon (polazna
materija za dobijanje boja) (thnl.)
anvil - nakovanj, donji radni kontakt
ključa (maš.); ~ beak - rog na-
kovnja; ~ block - podloga na-
kovnja (maš.); ~ chisel - nako-
vanjski sekač (maš.); ~ cutter -
nakovanjsko sečivo (maš.); ~
plate - nakovanjska ravan (maš.);
~ stake - limarski nakovanj (maš.) ;
~ stand - podloga nakovnja (maš.);
apart 46 application applied chemistry 47 arc

apart - sa odstojanjem od . . . , ras- apparatus - uređaj, pribor, aparat applied chemistry - primenjena he- Aquaresin - guste, nesušive, u vodi
tavljeno mašina; ~, atomic beam - pribor mija; ~ shock - dodatni udar rastvorne tečnosti na bazi estara
apartment - etažni stan; ~ block za dobijanje atomskog snopa; ~ (el.) borne kiseline (hem.)
- stambeni blok, kuća za iznajmljiva- for protection against surges and
over cur rents - oprema za zaštitu approach - približiti se, prići; dola- aquarium reactor - bazen-reaktor
nje; ~ house aerial - zajednička zak (aviona u zonu aerodroma), pri- (nukl.)
antena od prenapona i preopterećenja (el.);
~ for starting and control - laz, približavanje, metoda, prilaže- aquaseal - izolacioni materijal (el.)
apatite - apatit (fosfat kalcijuma ) nje; —; integrated circuit - me- aquatic - vodeni
(min.) uređaji za pokretanje i upravljanje
(el.); —, microhologram recor- toda integralnih kola; ~ light - aquation - hidratacija
Apco - niz rastvarača za industriju, dolazno (prilazno) granično svetio, aquatron - elektrolitički prečistač
proizvedenih iz nafte (thnl.) ding - aparatura za zapisivanje mi- vode
kroholograma; *~ room - sala za granični svetlosni toranj (av.); ~
aperiodic antenna - aperiodična an- modal - razlaganje po karakteris- aqueduct - akvadukt
tena (rad.); ~ circuit - aperio- uređaje, aparatna sala (el.); ~,
schlieren - aparatura za fotogra- tičnim tipovima oscilacija; ~ path aqueous - voden; ~, homogeneous
dično kolo (el.); ~ component - prilazni put (za pistu) (av.); <~, reactor - homogeni reaktor kod
of a short-circuit current - fisanje metodom zasenčenja (Teple-
rova metoda); ~, three to single system - sistemski prilaz; —, team koga je gorivo u vodenom rastvoru
aperiodična komponenta struje krat- (nukl.)
kog spoja (el.); ~ dicharge - phase rotary welding - tromono- - timska metoda (projektovanja)
fazni obrtni zavarivački pretvarač Ar - hemijski znak za argon (hem.)
aperiodično pražnjenje; ~ e l e m e n t appropriate composition - pogodan arabic gum - gumarabika, arapska
- aperiodični organ (el.); ~ (zav.); ~ to measure or record sastav
the time of arcing of a welding guma (thnl.)
instrument - aperiodični aparat approximation - aproksimacija, pri- arabinose - arabinoza (monosaha-
(el.); ~ phenomena - aperio- arc - uređaj za kontrolu vremena bližavanje; ~, far-field - aproksi-
električnog luka (zav.); ~, trim- roza iz grupe pentoza) (hem.)
dična pojava (el.); ~ wave - macija dalekog polja; ~, Hankel arabitol - alkohol sa pet hidroksilnih
prigušeni talas -anodize - aparatura za podeša- - Hankelova aproksimacija; ~, HF -
vanje otpora anodizacije grupa (hem.)
aperture - otvor, okno, prozor, visokofrekventna aproksimacija (kod arachis oil - ulje iz kikirikija (hem.)
blenda (fot.); ~ antenna - antena apparent acceleration - prividno rasejanja elektromagnetnih talasa); aragonite - aragonit (ortorombični
sa otvorom (rad.); ~, beam - ubrzanje; ~ attenuation - pri- —, LF - niskofrekventna aproksi- oblik kalcijum-karbonata) (min.)
apertura snopa; ~, collecting - vidno prigušenje; ~ density - macija (kod rasejanja elektromagnet- Arasan - sredstvo za dezinfekciju se-
prijemna apertura (antene); ~ prividna gustina (thnl.); ~ energy nih talasa); ~, QL - kvazilongitu- mena (agr.)
compensation - aperturna korek- meter - brojilo prividne energije, dinalna aproksimacija; ~, QT - arbitrary - proizvoljan; ~ phase-
cija viših frekvencija (el.); ~, voltampersatmetar (el.); ~ half- kvazitransverzalna aproksimacija;
~, quasi-longitudinal - kvazi- -angle power relay - relej snage
coupled T-junction - T-veza sa -life - prividno poluvreme raspada; s određenim uglom (el.)
spojem preko otvora (el.); ~ ~ inductance - prividna induk- longitudinalna aproksimacija (kod
coupling - sprežnjak sa otvorom tivnost (el); ~ magnetism - prostiranja radio-talasa); ~, quasi- arbitron - elektronska metoda ocene
(el.); —, laser - apertura lasera; prividni magnetizam (el.); ~ -transverse - kvazi-transverzalna kvaliteta TV programa
~, modulator - apertura modula- output - prividna izlazna snaga aproksimacija (kod prostiranja radio- arboriculture - gajenje drveća i šib-
tora (svetla); ~, physical - fizička (el.); ~ (powder) density - -talasa); ~, Stirling - Stirlingova lja, nauka o gajenju drveća, šumar-
apertura (antene) gustina punjenja (el.) aproksimacija; <~, tangent - tan- stvo (bot.)
gentna aproksimacija; ~, WKB - arbutin - arbutin (vrsta glukozida
apertured-disk structure - kon- appearance potential - potencijal kvazi-klasična aproksimacija, metoda
strukcija diska sa otvorima (el.) pojavljivanja (fiz.); ~ test - (hem.)
WKB (Vencel-Kramers-Briluenova)
apes; angle - ugao pri vrhu spoljni pregled (mot.) arc - luk, električni luk, duga; ~
A.P.I, gravity - specifična težina Appleton layer - F.sloj jonosfere, apron - kecelja (zav.); ~, welding arrester - prigušivač luka, gasitelj
API (mot.) Apltonov sloj (el.) - zavarivačka kecelja (zav.) luka (el.); ~ blow - skretanje
apoatropine - apoatropin (alkaloid appliance - primena, upotreba, sred- APS-I0M4 - trgovački naziv za leguru električnog luka (zav.); ~ blow
koji se dobija iz atropina dehidraci- stvo, sprava, alat, oruđe, uređaj, sastava 2,1% Cr; 0,35% Mo; 0,35% magnetic - magnetno skretanje
jom) (hem.) raspored, aparat Al; 0,08% W električnog luka fzai>J; ~ cathode
apochromatic - apohromatičan appliances - elektrouredaji za do- aqua fortis - koncentrisana azotna - lučna katoda (el.); ~, crackling
apochromatic lens - apohromatično maćinstvo kiselina (hem.) - pucketavi električni luk (zav.);
sočivo (opt.) applicability - primenljivost, mo- aqua regia - carska voda (smeša sone ~ drop - pad napona u luku (el.);
gućnost primene i azotne kiseline) ~ drop loss - gubici luka (el.);
apomorphine - apomorfin (alkaloid ~, electrical characteristics of
koji se dobija iz morfina dehidraci- applicable - primenljiv, primenljivo aquadag - akvadag (koloidna disper- an - karakteristike električnog luka
jom) (hem.) application for a patent - prijava zija grafita u vodi; služi za podma- (zav.); ~, erratic - nepravilan
apophyllite - min. apofilit (silikat patenta; ~ of a force - primena zivanje) električni luk (zav.); ~ extin-
Ca i K sa određenim sadržajem sile; ~ to become a subscriber aquamarine - akvamarin (varijetet guishing medium - materijal za
fluora) - pretplatnička prijava (tel.) berila plave boje) (min.) gašenje luka (zav.); ~ furnace -
 48
arc
elektrolučna peć (el.); ~ gap -
lučni procep, lučni razmak (el.);
~, hard - tvrdi električni luk
(zav.); ~, hoissing - zviždeći
električni luk (zav.); ~, inter-
mittent - isprekidani električni luk
(zav.); ~ leakage power - iz-
gubljena snaga luka (zav.); ~
length - dužina električnog luka
(el., zav.); ~ length normal -
normalna dužina električnog luka
(el., zav.); ~ long - dugi elek-
trični luk (zav.); ~, loss - gubitak
u luku (el.); ~, metal-vapor -
duga u metalnim parama; ~ of
the brake - kočna površina (mot.);
~ -over - pražnjenje preko luka
(el.); ~, physical characteristics
of an - fizičke osobine električnog
luka (zav.); ~ plasma - jonska
plazma (luka) (el.); ~ process -
(proces vezivanja vazdušnog azota
prolaskom vazduha kroz električni
luk) (hem.); ~ rectifier - lučni
ispravljač, lučni ventil (el.); ~
resistance - otpor luka (el.); ~
resistant - otporan na luk (el.);
~ rotating - uzvitlani električni
luk (zav.); ~ shield - zaštita od
luka, prigušivač luka (el.); ~, short
- kratki električni luk (zav.); <—,'
soft - meki električni luk (zav.);
~, stable - stabilni luk (zav.);
~ striking the - paljenje elek-
tričnog luka (zav.); ~ suppres-
sion - blokiranje luka rešetkama
(el.); ~, tranquil - miran elek-
trični luk (zav.); ~, transmitter
- varničar (predajnik) ~, (el.);~,
unstable - nepostojani električni
luk (zav.); ~ voltage - napon
električnog luka (zav.); ~ voltage
true - prvi napon električnog luka
(zav.); ~ welding - elektrolučno
zavarivanje (zav.); ~ welding
alternator - alternator za elektro-
lučno zavarivanje (zav.); ~ wel-
ding bare wire - elektrolučno zava-
rivanje golom elektrodom (zav.);
~ welding carbon - elektrolučno
zavarivanje ugljenom elektrodom
(zav.); ~ welding controlled -
automatsko elektrolučno zavarivanje
(zav.); ~ welding controlled
rate - automatsko zavarivanje sa
regulisanjem napredovanja žice
(zav.); ~ welding covered -
prekriveno elektrolučno zavarivanje
(zav.); ~ welding electrode -
elektroda za elektrolučno zavarivanje
(zav.); ~ welding equipment
for - oprema za elektrolučno zava-
rivanje (zav.); <~ welding gas
shielded - elektrolučno zavarivanje
u zaštitnoj atmosferi (zav.); ~
welding gas shielded magnetic
flux - elektrolučno zavarivanje elek-
trodom obloženom elektromagnet-
skim prahom (zav.); ~ welding
generator - generator jednosmerne
struje za zavarivanje (zav.); ~,
welding generator constant vol-
tage - generator za elektrolučno za-
varivanje s konstantnim naponom
(zav.); ~ welding generator
with dropping characteristics -
generator za zavarivanje sa strmom
karakteristikom (zav.); ~ welding
inert-gas - elektrolučno zavariva-
nje u zaštitnom (inertnom) gasu
(zav.); ~ welding inert-gas
metal - elektrolučno zavarivanje u
zaštitnoj atmosferi inertnog gasa
topljivom elektrodom (zav.); ~
welding inert-gas tungsten -
elektrolučno zavarivanje u zaštitnoj
atmosferi volframskom elektrodom
(zav.); ~ welding manual -
ručno elektrolučno zavarivanje
(zav.); ~ welding metal - elek-
trolučno zavarivanje topljivom elek-
•t.
trodom (zav.); ~ welding MIG
- MIG zavarivanje (zav.); ~
welding open - elektrolučno zava-
rivanje u slobodnoj atmosferi (zav.);
~ welding process - način elekt-
rolučnog zavarivanja (zav.); ~
welding self-adjusting - elektro-
lučno zavarivanje samopodešavanjem
(zav.); ~ welding semi-auto-
matic - poluautomatsko elektro-
lučno zavarivanje (zav.); ~ wel-
ding set - uređaj za elektrolučno
zavarivanje (zav.); ~ welding
submerged - zavarivanje pod zaš-
titnim slojem (zav.); ~ welding
TIG - TIG zavarivanje (volframo-
49 argentite
arc
vom elektrodom) (zav.); ~ wel- arditron - fotografska lampa, blic-
ding transformer - zavarivački -lampa
transformator (zav.); ~ welding area - površina, oblast, teritorija;
under water - podvodno elektrolu- mesto; ~, blind v. shadow area;
čno zavarivanje (zav.); ~ welding ~, carrying - noseća površina
using a separate gas shield - (av.); ~, coherence - površina
elektrolučno zavarivanje u zaštitnoj koherencije; ~, collecting - pri-
atmosferi (zav.); ~ welding using jemna površina (prijemnika zrače-
non-consumable electrodes - el- čenja); ~, collector - površina
ektrolučno zavarivanje netopljivim kolektora; ~, contact - kontaktna
elektrodama (zav.); ~ welding oblast; površina kontakta; ~, efec-
with coated electrodes - elektro- tive aperture - efektivna površina
lučno zavarivanje obloženim elektro- otvora; ~ efficiency - površinska
dama (zav.); ~ welding with efikasnost (antene) (rad.); ~, emi-
covered electrodes - elektrolučno tter - površina odašiljača; ~, flow
zavarivanje obloženim elektrodama - presek protoka (av.); ~, junction
(zav.); ~ welding with deep - površina prelaza; ~, mesa - meza
penetration electrodes - elektro- površina; ~ monitor - uređaj za
lučno zavarivanje elektroda sa du- kontrolu radioaktivnosti uže oblasti
bokim prodiranjem (zav.); ~ (nukl.); ~ monitoring - ispiti-
with control - regulisanje širine vanje (frekvencija) u određenom
luka (zav.) reonu (el.); ~ of beam - presek
arcade - arkada, hodnik na svodove, snopa, presek mlaza (el.); — of
otvor u obliku luka (arh.) engagement - zahvatna površina
arcatron - cev sa hladnom katodom (mai.); ~ of explosion - oblast
(za kontrolu snage), arkatron (sfera) eksplozije; ~ of valve
arcback - povratni luk, povratno pa- passage - presek otvora ventila
ljenje (el.); ~ indicator - indi- (maš.); ~ radar cross-section
kator povratnog luka (el.) (al) - radio-lokacioni poprečni pre-
arch brick - svodni kamen (grad.) sek; ~, shadow - zona zatamnje-
Archimedean brace - burgija s nja, mrtva zona; ~, skip v. shadow
Arhimedovim zavrtnjem (mai.) area; ~, subsonic - podzvučna
oblast protoka (av.); ~, super-
architectural acoustics - arhitek-
tonska akustika (arh.) sonic - nadzvučna oblast protoka
(av.); ~, target echoing - pop-
archway - hodnik na svodove (arh.) rečni presek povratnog rasejanja;
arcing - iskrenje, varničenje; proboj,
~, wing - površina krila (av.)
dejstvo luka (zav.); ~ back -
povraćaj luka (el.); ~ time - vre- areal coordinates - površinske koor-
me elektrolučnog zavarivanja (zav.); dinate (mat.)
~ time factor - faktor vremena arecaine - arecain, alkaloid koji se
zavarivanja električnim lukom dobija iz jedne vrste palme (hem.)
(zav.); ~ tips - kontakti iz kojih areometer - areometar, sprava za me-
renje gustine ili specifične težine
izbija luk (el.)
Arcolloy - arkoloj, nemagnetična Fe tečnosti (fiz.)
legura, sastava 12-16% Cr, 0,12% areopyknometer - areopiknometar,
C, 0,5% Mn, 0,025% F, 0,025% sprava za merenje gustine tečnosti
S i 035% Si (hem.)
arcotron - elektrovakuumski uređaj argentic - srebrn; ~ oxyde - oksid
sa unutrašnjom kontrolnom elek- srebra
trodom
argentiferous - koji sadrži srebro,
Ardil - sintetičko tekstilno vlakno iz-
srebronosni
rađeno na bazi belančevine kikiri- argentite - argentit, srebrni blistavac,
kija (tek.) srebro-sulfid
4 Recnlk
argentous
argentous oryde - oksid srebra
argilla - bela glina, kaolin (min.)
argillaceous marl - glineni laporac
(min.)
arginine - arginin (esencijalna amino-
kiselina)
argol - vinski kamen, kiseli kalijum-
-tartarat (hem.)
argon - hemijski elemenat argon,
redni broj 18, simbol Ar; —;
rectifier - argonski ispravljač (el.)
argostron - argostron, stroboskop-
ska cev
argument - argument (mat.)
argus - operacija „argus"
arid - suv, bez vlage, neplodan
(agr.)
aristogen - koncentrisani razvijač na
bazi hidrohinona (hem.)
arithmetic unit - aritmetički organ
(računske mašine) (el.)
ark - sanduk, kovčeg, škrinja
arm - ruka, ručica, ručka; konzola;
grana, deo, krilo (semafora); krak;
~ chair - stolica sa naslonima za
ruke, stolica sa ručkama (ili pri-
ručjem), naslonjača, fotelja (maš.);
~ extension bracket - dodatak,
dodatna ručica, produžna ručica
(maš.); — north-south - krak
krsta sever-jug (radio-teleskopa); ~
of a network - grana mreže, grana
četvoropola (el.); ~ of lever -
krak poluge (maš.); —, pickup -
zvučna glava, ručica snimača zvuka;
~, stereotone - stereotonska glava;
~, tone v. pickup arm
armature - armatura, jaram, kotva,
oklop, obloga; ~ coil - kalem
kotve (el.); ~, copper - bakarna
obloga kotve (el.); ~ core - jez-
gro kotve (el.); ~ field - polje
kotve (el.); ~ flux - fluks kotve
(el.); ~ gap - međugvožđe kotve
(el.); ~ reaction - reakcija arma-
ture, reakcija kotve (el.); ~ win-
ding - namot jarma, namot arma-
ture (el.)
Armids - proizvodi na bazi visoko
molekularnih kiselinskih amida (za
industriju tekstila, plastičnih masa
i dr.)
50 array
armored cable - armirani kabl,
oklopljeni kabl
armoring - oklop, armiranje, oklop-
ljivanje (el.); ~ tape - traka za
oklopljavanje, traka za armiranje
(el.); ~ wire - žica za oklopljava-
nje, žica za armiranje (el.)
armour plate - specijalan čelik za
oklope ratnih brodova (mil.)
armoured concrete - armirani beton
(pad.); ~ flexible hose - oklop-
ljeno crevo (zav.)
armouring of a cable - kablovska
armatura (el.)
Armstrong circuit - Armstrongovo
kolo (kolo povratne sprege) (el.)
Arneels - plastifikator (omekšivači)
za industriju plastičnih materija
(thnl.) r
Arnel - sintetičko tekstilno vlakno na
bazi triacetata celuloze (tek.)
Arnold's test - dokazivanje disirćetne
kiseline u urinu (hem.)
aromatic - mirisan, aromatičan
(hem.); ~ acids - aromatske kise-
line (kod kojih je karboksilna grupa
vezana za aril-radikal) (hem.); ~
alcohols - aromatični alkoholi
(hem.); ~ compounds - aroma-
tična jedinjenja (derivati benzola)
(hem.); ~ nucleus - benzolovo
jezgro (karakteristično za sva aro-
matična organska jedinjenja) (hem.);
around - okolo, unaokolo, kružno, u
svim (raznim) pravcima; ~ -the-
-clock service - danonoćna služba
(tel.)
arrange - urediti, namestiti, grupisati,
razvrstati, postrojiti, rasporediti, u-
desiti, spremiti, prirediti, preude-
siti, prilagoditi, podesiti, preurediti
arrangement - priprema zavari-
vanja; uređaj, razmeštaj, poredak;
plan; ~ of rivets - raspored za-
kivaka (maš.); <~ of wires - raz-
meštaj provodnika (žice) (el.)
array - rešetka, (antenska) multivib-
raciona usmerena antena; red, po-
redak; matrica; —, adaptive -
adaptaciona antenska rešetka; ~,
amplitude tapered antenna -
antenska rešetka sa opadanjem ras-
podele amplituda; ~, beđspring v.
array 51 artic
billboard array; ~, billboard - arsenica - arsen (hem. elemenat, red.
sinfazna višedipolna antena; ~, br. 33, simbol As) (hem.); ~ acid
electronically scanned - antena - arsenska kiselina (hem.); ~, black
sa elektronskim skaniranjem; ~ - crni arsen, beta-arsen; ~, butter
factor - koeficijent rešetke (el.)i of - arsen-trihlorid; ~, ruby -
arsen-disulfid; ~, vitreous white
—, feed point - tačka napajanja
rešetke (el.); —, log-periodic - - staklasti anhidrid arsenaste kise-
log-periodična antenska rešetka; ~, line; ~, white - beli arsen; ~,
log-periodic helical dipole - yellow - auripigment, arsen-sulfid
antenska rešetka od log-periodičnih arsenical - materijal koji sadrži ar-
spiralnih elemenata; ~ 3 LP v. sen (hem.); ~ anhydride - arsen
log-periodic array ; ~ , mattress pentoksid, anhidrid arsenove kise-
v. billboard array; ~, nomtni- line (hem.); ~ copper - bakar sa
formly spaced v. unequally spa- 0,6% arsena (mtl.); ~ halides -
ced (element) array ; ~ , phased halogenidi arsena (npr. arsen-tri-
planar - fazna planarna antenska hlorid, pentahlorid, tibromid); ~
rešetka; ~, Routh's - Rausova tab- impurity atom - arsenikov atom
lica; ~, self-phasing - samofazi- nečistoće (u poluprovodniku) (fiz.);
rajuća antenska rešetka; ~, solar ~ red (ruby) - arsen-disulfid,
- sunčana baterija, solarna baterija; mineral realgar (min.); ~ yellow
~ solid-state detector - kom- - arsen-trisulfid, mineral auripig-
plet detektora na bazi čvrstog stanja; ment (min.)
~, synthetic aperture - rešetka sa arsenide - arsenid (jedinjenje arsena
sintetskim otvorima; <~, transdu- sa metalom) (hem.); ~ gallium
cer - rešetka pretvarača, antena - arsenid galijuma, galijum-arsenid
hidrolokatora; ~, trapezoidal arsenious - arsenast, jedinjenje tro-
looth log-periodic - logo-perio- valentnog arsena; ~ acid - arse-
dična antena sa trapezoidnim zu- nasta kiselina (hem.)
bima; ~, unequally spaced (ele- arsenites - arseniti, soli arsenaste
ment) - antenska rešetka sa ne- kiseline (hem.)
ekvidistantnim elementima; ~, uni- arsenium v. arsenic
form (ly) spaced - antenska re- arsenobenzene - arsenobenzol
šetka sa ekvidistantnim elemen- arsenolite - arsen-trioksid, ruda ar-
tima sena (min.)
arrest - zaustaviti, sprečiti, zadržati; arsenopyrite - arsenopirit (mineral
usporiti, ukočiti; zatvoriti; zapor arsena i gvozda) (min.)
arrester - od vodnik; odvodnik gro- arsenous v. arsenious
mobrana; osigurač od prenapona, arsinate - arsinat, so arsinove kiseline
prenaponska zaštita (el.); ~, catch (hem.)
- zaustavljač, vadičep, veza skaka- arsine - arsin (otrovan gas) (hem.)
vica, kvaka (maš.) arsonium - arsonijum (radikal)
arresting lever - poluga za zaustav- art - umetnost;^tehnika; veština;
ljanje (maš.) struka; ~ (card) board - karton
arrestment - zaustavljanje, kočenje za reprodukciju umetničkih dela;
arrestor - osigurač (zav.); —•, ~ foundry - livnica umetničkih
flash-back - osigurač protiv eks- predmeta; ~ of building - zgra-
plozije (zav.); darstvo; ~ of navigation - nau-
arrival curve - kriva porasta struje tika; ~ paper - kunstdruk-papir;
na kraju kabla (el.); ~ time - - skates-cipele (pl.) zaumetničko
vreme dolaska (sbr.) klizanje; ~ skating - umetničko
arrow-headed - strelast (av.) klizanje na ledu
arsenate - arsenat, so arsenske kise- artic - metil-hlorid (rashladno sred-
line stvo za frižidere) (thnl.)
articulated coupling
articulated coupling - zglobni spoj
(maS.); ~, shaft - člankasto vra-
tilo (mal.)
articulation testing - ispitivanje na
artikulaciju
artificial antenna - veštačka antena,
ekvivalentna antena (rad.); ~ tivka; ~ layer - azbestni među-
delay line - veštačka linija za kaš-
njenje (eh.); ~ dielectric - veš-
tački dielektrik (el.2; ~ error
signal - veštački signal razdešavanja
(el.); ~ fuel - veštačko gorivo
(thnl.); <—- ground - veštačko
uzemljenje (el.); ~ horizon -
veštački horizont (navig.); ~ iso-
tope - veštački izotop (obično radio-
aktivni) (fiz.); ~ light - veštačka
svetlost (el.) ; ~ lighting - veš-
tačko osvetljenje (el.); ~ load -
veštačko opterećenje (el.); <~ mag-
net - veštački magnet (el.); <~
manure - veštačko dubrivo (agr.);
~ mouth - veštačka usta (el.);
~ parchment - biljni pergament
(thnl.) ; ~ radioactivity - veštač-
ka radioaktivnost (fiz.); ~ silk
- veštačka svila (teks.); ~ trans-
mutation - veštačka transmutacija
(veštačko pretvaranje elemenata u
element) (fiz.); ~ ventilation -
veštačko provetravanje (mat.); ~
voice - veštački glas (el.)
aryl - aril (monovalentni aromatični
radikal); ~ arsinic acid - arilar-
sinska kiselina (hem.)
As - hemijski znak za arsen (hem.)
as cast - sirovo izliven (mtl.), u si-
rovom stanju; ~ welded - šav
bez obrade, sirov šav (zav.)
asbestos - azbest (grupa vlaknastih
minerala, poglavito magnezijum-
-silikati) (min.); ~ apron - az-
bestna kecelja; ~ board - azbestna
(lepenka), karton; ~ canvas •)- az-
bestno platno; —carpet - azbestni
zastirač; ~ cement - azbestni
cement; ~ cement board - az-
bestno-cementna lepenka; ~ ce-
ment sheting - azbestno-cementna
ploča; ~ clothing - azbestno
odelo; ~ cord - azbestni gajtan;
~ electrical insulation paper -
azbestno-izolacioni papir; ~ felt
- azbestni karton; ~ fibre - az-
52 askew
bestno vlakno; ~ fire proof suit
- vatrostalno odelo; ~ gasket -
azbestna zaptivka; ~ gloves - az-
bestne rukavice (pl.); ~ graphet
gasket - azbestno-grafitni zaptivni
prsten; ~ joint - azbestna zap-
sloj (zaptivni); ~ lumber - az-
bestno-cementna lepenka; ~ mil-
lbroad - azbestna lepenka, karton;
~ packing - azbestna zaptivka;
~ screem - azbestni zastor, az-
bestni ekran; ~ sheet - azbestna
ploča; ~ shingle - azbestno-ce-
mentni škriljac; ~ slate - azbestni
škriljac; ~ textile - azbestno
vlakno; ~ wallboard - azbestna
(građevinska) ploča; ~ washer -
azbestna zaptivka; ~ wire gauze
- azbestna žičana mreža; ~, wool
- azbestna vuna; ~ yarn - az-
bestno vlakno
asbolane (asbolite) - jedan oblik
mangan-dioksida (koji sadrži do
32% kobalt oksida) (min.)
Ascarite - smesa azbesta i natrijum-
-hidroksida za apsorpciju ugljen-dio-
ksida (thnl.)
ascension - penjanje, uzlaženje, uz-
lazak, uspinjanje (av.)
ascent - uzgon (av.); ~, angle of
- ugao uzgona (av.)
ash - pepeo; jasen; ~, ammonia -
amonijačna soda; ~, bone - koš-
tani pepeo; ~, caustic - kalcini-
rana soda sa dodatim hidroksidom;
~ light soda - soda dobivena
amonijačnim procesom; — soda -
kalcinirana soda; ~ volcanic -
vulkanski pepeo; ~ white soda
- kalcinirana soda koja ne sadrži
oksida gvozda; ~ yellow soda -
kalcinirana soda sa primesom oksida
gvozda; ~, zine - cink-soda
ash-free - bez pepela
ashlar - tesanik (kamen), kamena
kocka (grad.)
askarel - sintetički elektroizolacioni
materijali koji pod uticajem varnica
daju samo neeksplozivne gasove
(el.)
askew - (na)krivo, nahereno; sa strane,
u stranu
aslope
aslope - nagnuto, strmo, nizbrdito,
koso, poprečno
asparagine - asparagin (jedna amino
kiselina) (hem.)
aspatron - prenosni atomski elemenat-
aspect - aspekt, vid; položaj (signala);
pokazivanje (uređaja); ugao; —,
approach v. target aspect; ~,
ratio - veličina kadra (u televiziji),
format slike (TV); ~, target -
ugao osmatranja cilja
aspen - jasika (hot.)
asperity - oštrina, reskost, grubost
(zvuka)
asphalt - asfalt (prirodnog porekla
ili produkt destilacije kamenog uglja
ili nafte); asfaltirati; ~ paint -
asfaltna boja (rastvor asfalta sa do-
dacima ili bez dodataka) (thnl.)
asphaltene - asfalten (thnl.)
asphaltum v. asphalt
aspidospermine - aspidospermin (je-
dan alkaloid) (hem.)
aspiration - usisavanje
aspirator - usisivač, aspirator (el.)
assay - analiza, ispitivanje, proba;
analizirati, ispitivati; uzorak za ana-
lizu, ogled; ~ balance - precizna
analitička vaga (hem.); ~, blank
- šlepa proba; ~, crucible - proba
u tiglu; ~, dry - suva proba; ~
isotopic - izotopska proba (prime-
nom radioaktivnih indikatora)
assayer - analitičar
assaying - analiza
assemble - skupljati
assembler - asembler
assembling - sklapanje
assembly - uređaj, skup, skupina;
skupština, zbor; grupa, komplet;
montaža; blok; šema; celina; ~
board - komplet štampanih ploča;
~ drawing - skupni crtež (mon-
tažni) (maš.); ~, printed circuit
- komplet štampanih kola; ~,
printed-component - štampano
kolo sa dodatnim diskretnim ele-
mentima; ~, printed-wiring v.
printed component assembly;
~» welded - zavarena konstrukcija
(zav.)
assign - dodeliti, odrediti, dati, pri-
pisati ; ~3 a trunk - naznačiti spojnu
liniju, odrediti spojnu liniju (el.)
53 ASTM-CFR
assigned frequency - određena, pro-
pisana učestanost (frekvencija) (el.)
assignment - raspodela, prenos, do-
deljivanje, zadatak; ~, frequency
- raspodela frekvencija; -—•, key -
pozivni ključ (tel.); ~, switch -
delitelj poziva (redosled) (tel.)
assistor - elemenat sa dipolarnim
negativnim otporom, asistor
associated corpuscular emission -
prateća emisija čestice (fiz.)
association - društvo, udruženje, aso-
cijacija
assort - sortirati, odabirati, prebirati,
rasporediti, rasporediti u grupe (ili
vrste), razvrstati, svrstati, klasifi-
kovati
assumption - pretpostavka
assurance - osiguranje, garancija; ~,
product - garancija kvaliteta proiz-
voda
assymetric double Vee groove -
nesimetrični X-šav (zav.)
assymetrical heterostatic circuit -
nesimetrična heterostatička sprega
(el.)
astable circuit - nestabilno kolo
(el.); ~ multivibrator - nesta-
bilni multivibrator (el.)
astatic coil - astatički kalem (el.);
~ couple - astatička parica (el.);
~ element - astatički organ (el.);
~ instrument - astatički aparat
(el.)
astatine - astat (radioaktivni veštački
hem. elemenat, red. br. 85, simbol
At)
asteria - asteria, (dragi kamen koji
na preseku pokazuje šestokraku ili
dvanaestokraku zvezdu) (min.)
asterism - asterizam (pojava kod ne
kih minerala da na presecima poka-
zuju zvezde)
astigmatic - astigmatičan (opt.);
~ ler.s - astigmatično sočivo (opt.)
astigmatism - astigmatizam (nedo-
statak sočiva koji u žiži daje crte
umesto tačaka) (opt.); ~, control
- kompenzacija astigmatizma (kod
radara) (el.)
ASTM-CFR engine - ASTM-CFR
standardni motori za merenje ok-
tanskog broja benzina ASTM (Ame-
ASTM-CFR
ASTM-CFR
rican Society for Testing and Mate-
rials); ~ gum test - određivanje atmolysis - odvajanje gasova na os-
postojećih smola u benzinu po pro-
pisima ASTM; ~ melting point
- tačka topljenja po ASTM
Astracel - postojane boje za acetatnu
svilu (tek.)
astringent - koji steže (ili skuplja),
• stežljiv, stiskav (tek.)
astrionics - kosmička elektronika
astroballistic - astrobalistički (av.)
astrodynamics - astrodinamika (av.)
astronomy - astronomija; ~, rocket
- raketna astronomija (av.)
ASV radar (air-to-surface radar)
- avionski radar za ispitivanje mor-
ske površine (av., el.)
asymmetric fission - nesimetrična
fisija (fiz.)i ~ sideband trans-
mission - emisija sa nesimetričnim
bočnim opsezima (nesimetrična SB
predaja) (el.); ~ synthesis - sin-
teza optički aktivnih jedinjenja iz
racemskih smesa (hem.)
asymmetrical - nesimetričan, asi-
metričan; ~ network - nesimet-
rična mreža (el.); ~ obstacle -
nesimetrična prepreka (el.)
asymmetry - asimetrija, nesimetrija
~, configurational - asimetrija
oblika (mat.)
asynchronous - asinhroni (el.); ~ atmospheric - atmosferni, atmos-
condenser - asinhroni kondenzator
(el.); ~ impedance - asinhrona
impedanca (el.); ~ motor - asin-
hroni motor (el.); ~ multiplexing
- asinhrono kombinovanje signala
(el.); ~ spark gap - asinhroni
varničar (el.)
AT-cut crystal - AT rezan kristal
(piezo kristal kvarca rezan pod 35°
prema osi Z) (el., thnl.)
atacamite - atakamit (oksihlorid atmospherics - atmosferska praž-
bakra) (min.)
Aterite - aterit, legura sastava 47—
—68% Cu, 17— 38% Zn, 10—14%
Ni, 1,5—19% Fe, 0,16—2,2% Mn atom - atom (najsitniji delić ele-
athermanous - neproziran za infra-
crveno zračenje
atlas - standardna veličina hartije za
crtanje 26" x 34"
Atlastavon - plastična masa vinilskog
tipa za zaštitno oblaganje čeličnih
54 •tom
tenkova (otporna prema oksiduju-
ćim kiselinama) (thnl.)
novu razlike u brzini difuzije kroz
poroznu sredinu (hem.)
atmometer - atmometar, merač pri-
tiska (av.)
atmosphere - atmosfera; gasna sre-
dina; atmosfera (atm.) (jedinica
pritiska = 101 325 Pa); ~, con-
trolled - kontrolisana atmosfera
(meteor.); ~, earth - Zemljina
atmosfera (meteor.); ~, electron
- elektronski oblak; ~, higher -
gornja atmosfera (meteor.); —,
hydrogen - atmosfera vodonika
(hem.); ~, international stan-
dard - međunarodna standardna
atmosfera (meteor.); ~, low den-
sity - razrađena atmosfera (meteor.);
~, lower - donja atmosfera (meteor,
av.); ~, NACA standard - stan-
dardna atmosfera NACA (av.);
~, protective - zaštitna atmosfera,
atmosfera zaštitnog gasa; ~, rare-
fied - razrađena atmosfera; ~,
reducting - redukujuća atmosfera
(hem., mil.); ~, solar - atmosfera
Sunca; ~, standard - normalna
(fizička) atmosfera; ~, tenous -
razređena atmosfera; ~, upper -
gornja atmosfera
ferski; ~ disturbances - atmos-
ferske smetnje, poremećaji (el.);
~ duet - atmosferski talasopro-
vodni sloj, atmosferski talasovod
(el.); ~ fall-out - atmosferski
talog (meteor.); ~ inhomogenity
- atmosferska nehomogenost (el.);
~ noise - atmosferski šum, atmos-
ferska smetnja (el.); ~ radio
wave-atmo-sferski radiotalas (rad.)
njenja, atmosferske smetnje, atmos-
ferici; ~, click-type - atmosferske
smetnje prekidnog tipa
menta); ~ acceptor - atom-ak-
ceptor; ~, bound - vezani atom;
~, daughter - atom-potomak (kod
radioaktivnog raspada); ~, decayed
- atom koji se raspao (radioaktivno);
~ donor - atom-donor (donator);
atom
~, excited - pobuđeni (ekscitirani)
atom; ~, fissionable - fisibilni
atom (podložan fisiji); ~, fissioned
atom pretrpeo fisiju; ~,
gramme)-gram-atom; ~, heavy
- teški atom; ~, impurity - atom
nečistoće; ~, ionized - jonizovani
atom; ~, labelled - markirani
(obeleženi), označeni atom; ~,
laser - atom aktivne materije lasera;
~, light - laki atom; ~, mesonic
- mezonski atom, mezoatom; ~,
neutral - neutralni atom; ~
parent - atom-roditelj (kod radio-
aktivnog raspada); ~, radioactive
- radioaktivni atom; —, recil -
atom uzmaka; ~, selected - oda-
brani atom; ~ site - mesto atoma
(u kristalnoj rešeci) (fiz.); ~,
smashing v. nuclear transfor-
mator (fiz.); — stability -
stabilnost, postojanost atoma (fiz.);
~, tagged v. labelled atom; ~,
target - atom mete (kod ozračivanj);
~, tracer - atom obeleživač
atomic absorption - atomska apsorp-
cija (fiz.); ~ beam - atomski
snop (fiz.); ~ blast - atomska
(nuklearna) eksplozija (nukl.); ~
bond - kovalentna (homeopolarna)
veza (u molekulu) (hem.); ~ burst
- atomska (nuklearna) eksplozija
(nukl.); ~ charge - naelektrisanje
atoma (fiz.); ~ collision - atom-
ski sudar (fiz.); ~ configuration
- atomska konfiguracija (prostorni
raspored atoma) (fiz., hem); —
constant - atomska konstanta
(fiz.); ~ cross section - atom-
ski presek (fiz.); ~ diameter -
prečnik atoma (fiz.); ~ displa-
cement - pomeranje atoma (u kris-
talnoj rešetki) (fiz.); ~ energy -
atomska (nuklearna) energija
(nukl.); ~ excitation - atomska
ekscitacija (pobuđivanje atoma)
(fiz.); ~ field - atomsko polje
(delovanje atomskih sila) (fiz.);
~ fireball - ognjena lopta nastala
posle atomske eksplozije (nukl.);
~ furnace - atomska peć, nukle-
arni reaktor (nukl); ~ fusion -
atomska fuzija; ~ heat - atomska
toplota (toplotni kapacitet jednog
55 atomic absorption
gram-atoma) (fiz., hem.); ~ hy-
drogen - atomski vodonik (hem.);
~ -hydrogen welding - zavari-
vanje atomskim vodonikom (zav.);
~ interspace - atomski međupros-
tor (fiz.); ~ lattice - atomska
(prostorna) rešetka (u kristalu)
(fiz.); — level - atomski nivo
(energetski nivo atoma) (fiz.); ~
link - atomska veza (kovalentna
veza u molekulu) (hem.); ~ mass
- masa jednog atoma (jedinica mase
je 1/16 mase atoma kiseonikovog
izotopa Oie); ~ model - atomski
model (predstava o strukturi atoma)
(fiz.); —' moment - atomski mo-
menat (magnetski momenat atoma)
(fiz.); ~ motion - kretanje atoma
(fiz.); ~ nucleus - atomsko jez-
gro (fiz.); ~ number - redni
broj atoma (broj elektrona u jednom
atomu) (hem.); ~ orbital - orbi-
talna funkcija elektrona u atomu
(fiz.); ~ physics - atomska fizika;
~ pile - nuklearni reaktor (nukl.);
~ plane — ravan u kojoj leže atomi
u kristalnoj rešetki; avion na nukle-
arni pogon (fiz., nukl.); ~ plant
- nuklearna elektrana za primenu i
proizvodnju nuklearnih energija
(nukl.); ~ power - atomska ener-
gija (nukl.); ~ propulsion -
atomska propulazija; v. nuclear
propulsion (nukl.); ~ radiation
- atomsko zračenje (fiz.); ~ ra-
dius - poluprečnik atoma (fiz.);
~ ratio - odnos količina atoma
(fiz., hem.); ~ ray - atomski zrak
(fiz.); ~ reactor - atomski reak-
tor (nukl.); ~ shell - atomska
ljuska (elektronski omotač atoma)
(fiz.); ~ shift - ato.nski pomak
(fiz.); ~ space lattice - atomska
prostorna rešetka (kristala) (fiz.);
~ spacing - međuatomsko rasto-
janje (fiz.); ~ spectrum - atom-
ski spektar (karakteristično zračenje
pobuđenih atoma) (fiz.); ~ state
- energetsko stanje atoma (fiz.);
~ union - sjedinjavanje atoma (u
molekule) (hem.); ~ unit - atom-
ska jedinica (fiz.); ~ volume -
atomska zapremina (fiz.); ~ waste
- atomski otpaci (obično neupotreb-
atomic absorption
atomic absorption
ljivi radioizotopi nastali fisijom); ~
wave function - talasna funkcija
atoma (fiz.); ~ weapon - atomsko
(nuklearno) oružje (nukl.);
weight - atomska težina (relativna
težina jednog atoma prema atomu
kiseonika koji ima atomsku težinu
16) (hem.)
Atomichron - atomihron
atomicity - valentnost; atomnost;
baznost (hem.)
atomics - atomska (nuklearna) teh-
nika
atomism - atomizam, atomistika,
atomistička teorija
atomistics - atomistika, nauka o ato-
mima (fiz.)
atomization - raspršavanje; ~,
pressure - pneumatičko rasprši-
vanje (tečnosti)
atomize - raspršiti; fino samleti
atomized powder - atomizirani prah
atomizer - raspršivač (tečnosti),
brizgalica
atomotron - tip generatora visokog
napona
Atoxyl - trgovački naziv za natrij u-
movu so p-amino-fenil arsinske ki-
seline (hem.)
ATR box - antenski prebacivač, prek-
lopnik kod radara (rad.)
ATR tube - odvodnik blokiranja pre-
dajnika (kod radara) (rad.)
atropamine - atropamin (jedan al-
kaloid) (hem.)
atropine - atropin (alkaloid dobiven
iz biljaka vrste Atropa)
attachment - dopunski uređaj, pri-
bor, ugradbena jedinica; ispust, nas-
lon; prelazno zaobljenje; dopunski
pribor; pričvršćivanje, ugradnja; ~,
bali - sferični dodatak; ~, bavel
gear hobbing - pribor za narezi-
vanje konusnih zupčanika pužnim
glodalom; ~, bevel grinding -
pribor za brušenje pod uglom, ure-
đaj za ugaono brušenje; ~, buffing
- pribor za poliranje; ~, circular
milling - pribor za okruglo gloda-
nje; ~ collar - podvezica (lamela)
za pričvršćivanje; ~--, copying -
56 attachment
pribor (uređaj) za kopiranje; ~,
copy-milling - pribor za kopirno
glodanje; ~, counting - pribor za
brojanje; ~, cylindrical - pribor
~ za obradu cilindričnih površina; ~,
differential - diferencijal; ~,
drilling - pribor za bušenje; ~,
duplicating - pribor za kopiranje;
~, dust removing - uređaj za
usisavanje prašine; ~, extra -
dopunski pribor; ~, face mili
grinding - pribor za oštrenje čeonih
glodala; ~, for fale grinding -
uređaj za ravno brušenje; ~, grin-
ding - pribor za brušenje; ~,
grinding-and-butting - pribor za
brušenje i poliranje; ~, gripping
- pribor za učvršćivanje; ~, heavy
vertical milling - vertikalno glo-
dalo za težak rad; ~, high-speed
drilling - pribor (uređaj) za bu-
šenje velikom brzinom; ~, hydra-
ulic copying - hidraulični pribor
za kopiranje; ~, indexing - pode-
oni uređaj; ~, internal - pribor za
unutrašnju obradu; ~, internal
grinding - pribor za unutrašnje
brušenje; ~, lathe copying - pri-
bor za profitnu obradu na strugu;
~, levelling - uređaj za održavanje
horizontalnog položaja; ~ link -
članak za pričvršćivanje; ~, oil
groove - pribor za prosecanje ka-
nala za podmazivanje; ~, planer
- uređaj na mašini za rendisanje;
~ 3 polygonal hole drilling - pri-
bor za bušenje višeuglih otvora;
~, press scrap cutting - pribor
za sečenje velikih otpadaka kod pre-
sovanja; ~, profiling - pribor za
kopirno glodanje; <~, quartering -
pribor za struganje kolenastih vra-
tila; ~, radius grinding - pri-
bor za brušenje po radijusu; ~,
radius turning - pribor za stru-
ganje po radijusu; — rail - šina
za pričvršćivanje; ~, soldering -
pribor za lemljenje; ~ 3 spherical
grinding - pribor za brušenje sfer-
nih površina; ~, spherical tur-
ning - pribor za sferno struganje;
~ surface - oslona površina; ~,
surface grinding - pribor za po-
vršinsko brušenje; ~, taper - uređaj
attachment
za koničnu obradu; ~, thread-
-cutting - pribor za narezivanje
zavojnice; ~, thread-milling -
pribor za glodanje zavojnice; ~
universal milling - univerzalna
glava za obradu glodanjem; ~,
verifying - kontrolni uređaj; ~,
wet grinding - pribor za mokro
brušenje
attack - napad, napad korozije; na-
padni ugao (av.); ~ aircraft -
taktički avion-lovac; ~ by vermin
- napad štetočina; ~ course finder
- određivač smera napada (av., el.) ; attitude - položaj, položaj u prostoru
~ fighter - taktički avion-lovac;
~ vektor - borbeni pravac
attar - ružino ulje
attendance - dežurstvo, posluživanje,
prisustvovanje, prisustvo
attendant - dežurni; telefonistkinja
(tel.)
attention signal - signal opreznosti,
signal pažnje (tel.)
attenuating - prigušeni (tel.)
attenuation - slabljenje, oslabljenje, audibility - čujnost (ak.)
prigušenje (tel.); stenuacija, apsorp-audible - čujan (ak.); ~ call -
cija, upijanje; ~, band - opseg
prigušenja (filtra) (el.); •~, bound
electron - slabljenje (akustičkih
talasa) na vezanim elektronima; ~
box - prigušivačka kutija (el.); ~
constant - konstanta slabljenja,
koeficijent slabljenja (el.); ~ equa-audio - zvučni, čujni (ak.);
lizer - izjednačivač slabljenja (el.); amplifier - ton-frekventni pojača-
~ equivalent - ekvivalent slab-
ljenja (el.); ~, free carriers -
slabljenje (akustičkog talasa) na slo-
bodnim nosačima; ~, impurity -
apsorpcija nečistoće; ~ in shock
tube - prigušivanje u udarnoj cevi
(av.); ~ in suppressed band -
slabljenje u nepropusnom opsegu
frekvencije (el.); ~, lattice - ap-
sorpcija na rešetki; ~ measure-
ment - merenje slabljenja (el.);
~ network - oslabljivač. veštačka
linija (el.); ~ of acoustic wave
- slabljenje akustičkog talasa; ~
pad - oslabljivač bez regulacije, ne-
regulisani oslabljivač (el.) ; ~ per
unit length - slabljenje po jedinici
dužine, koeficijent slabljenja; ~,
phonon - fononska apsorpcija; —•,
plasma sheath - slabljenje signala
57 audio
u plazmenom sloju; ~ ratio -
dekrement slabljenja (nelogaritam-
ski); ~, relaxation - relaksaciono
slabljenje; ~, ultrasonic - apsorp-
cija ultrazvučnih talasa; •—<, wave -
slabljenje oscilacija
attenuar - atenuator, oslabljivač, ku-
tija za slabljenje; regulator pojača-
nja; delitelj, razdelnik; — fin -
apsorbujuća pločica oslabljivača
(el.); ~, optical - optički atenua-
tor; ~, rotary vane - obrtni pola-
rizacioni atenuator
(av.); ugao koji karakteriše položaj
(u prostoru); ~, flight - režim
leta, položaj aviona u letu (av.);
~, target - položaj cilja (mete)
atto ato- (prefiks koji znači 10~18
deo) (a)
attraction - privlačenje (fiz.); ~,
gravitational - gravitaciono priv-
lačenje (fiz.)
Au - hemijski znak za zlato (hem.)
zvučni poziv (ak., el.); ~ ringing
signal - čujni signal zvonjenjem
(el.); ~ test - proba zauzetosti
(zvučnim signalom) (tel.)
auđibleness - čujnost (ak.)
~
vač, niskofrekventni pojačavač (el.);
~ channel take-off connection
~ grananje (veza) tonskog stepena
(kod televizije) (TV); ~ disk -
gramofonska ploča; ~ fidelity
control - regulator vernosti repro-
dukcije (eh.); ~ frequency peak
limiter - amplitudski limiter ton-
-frekvencije (els.) ~ head - mag-
netofonska glava (eh.); ~ head
aligning tape - traka za proveru
magnetofonskih glava (eh.); ~
head demagnetizer - razmagne-
tivač magnetofonske glave (els.);
~ —noise meter — merač intenzi-
teta šuma (eh.); ~ operator -
ton-operator, mikser (eh.) ; •—• peak
limiter - tonfrekventni ograničavao
(els.) ; ~ signal - ton-signal (eh.);
~ tape - magnetofonska traka
•odio
audio
(els.) visual recorder - dija-
fon (els.)
audiometer - audiometar (els.)
audiomonitor - kontrolor zvuka
(els.)
audion - detektorska elektronska cev
(els.)
audiotron - auditron, vrsta triod e
audit - uzajamna sličnost (npr. ure-
đaja)
audition - audicija, proba; opseg
čujnih frekvencija (od 12—20.000
Hz)
a authorisation - autorizacija, raspo-
uditory - čujni; slušni; auditorijum,
slušaonica; sensation - čujni ose-
ćaj (ak.); ~ sensation area -
oblast čujnog osećaja (ak.); ~ test
- ispitivanje čujnog osećaja (ak.)
auger - drvodeljsko svrdlo (grad.)
Auger effect - Augerov (Ožeov) efe-
kat (fiz.); ~ shower - Augerov
(Ožeov) pljusak (kosmičkih zraka)
(fiz.)
augite - augit- (mineral, jedan od
glavnih sastojaka bazalta i gabroa)
(min.)
augites - augiti, (grupa piroksena sa
aluminijumom i gvožđem)
augmentor - povećalo
aural - čujni, slušni, usni (ak.);
~ detection - detekcija na sluh
(ak.); ~ masking - zvučno mas-
kiranje čistog tona drugim zvukom
(ak.); <~ nuli - prag čujnosti (ak.);
~ perception - čujnost, čujni ose-
ćaj (ak.); ~ radio range - radio-
-far sa zvučnom indikacijom, radio-
-far sa prijemom signala na sluh
(els.); ~ responder - uređaj za
zvučni odgovor (els.); ~ type
beacon - radio-far sa zvučnom indi-
kacijom (els.); ~ waring - zvučna
opomena, zvučni alarm (predupre-
denje)
auramine - auramin (žuta boja iz
grupe azoboja) (hem.)
auribromide - auribromid, bromau-
rat (hem.)
auric - zlatonosan; koji sadrži tro-
valentno zlato
58 autodyne
aurichalcite - aurihalcit (bazični
karbonat cinka i bakra)
auriferous - pirit koji sadrži zlata
(min.)
aurine - aurin (pararozolna kiselina,
predstavnik grupe boja) (hem.)
aurora - polarna svetlost; '~ lumi-
nous - svetla polarna svetlost
auryl - auril (radikal)
austenite - austenit (čvrsti rastop u
gvozdu) (mtl.)i ~ steels - auste-
nitski čelici (kod kojih je gvožđe
zadržano i na običnoj temperaturi)
(mtl.)
dela, pridodeljivanje; ~, radio-
-frequency - raspodela frekvent-
nog spektra
auto plant - automatsko postrojenje
auto-capacity coupling - autokapa-
citivna veza (el.)
auto-compensated antenna - auto-
kompenzovana antena, sa automat-
skom kompenzacijom (rad.)
auto-manual telephone exchange
- poluautomatska telefonsak centrala
(tel.)
auto-relay - translacioni relej (el.)
auto-tracking - automatsko praćenje
(cm.)
auto-transformer - autotransforma-
tor (el.)
autocar - automobil
autocatalysis - autokataliza (kataliza
neke reakcije produktima same reak-
cije)
autochemogram - autohemogram
(autoradiogram nastao kao posledica
hemijske reakcije) (hem.)
autoclave - autoklav (sud u kome se
hemijske reakcije izvode pod poveća-
nim pritiskom i temperaturom); ob-
rađivati u autoklavu
autocoalescence - autokoalescencija,
samoslepljivanje
autoconducdon - autokondukcija,
samoprovodljivost (el.)
autocorrelation - autokorelacija
autođecomposition - spontano ras-
padanje
autodin - (globalni) automatski ci-
frski sistem veza
autodyne - autodin (eh.); — circuit
- autodinsko kolo (eh.)
autoexcltation
autoexcltation - samopobuda, samo-
pobudivanje (el.)
autofermentation - spontana fer-
mentacija
autofocus radar projector - samo-
fokusirajući radarski projektor (eh.)
autoignition - samopaljenje (mot.)
autoioaization - autojonizacija, sa-
mojonizacija
automatic - automatski; ~ advance
- automatska komanda paljenja
(mot.); ~ air traffic control
device - automatski uređaj za nad-
gledanje (upravljanje); nadzor sao-
braćaja (vazdušnog) (av.);
alarm - automatski alarmni uređaj
(el.); ~ antenna pattern recor-
der - automatski registrator dija-
grama usmerenosti antene (rad.);
antenna position - automatsko
upravljanje položajem antene (rad.);
<~ arc welding - automatsko elek-
trolučno zavarivanje (zav.); ~ are
welding machine - mašina za auto-
matsko elektrolučno zavarivanje
(zav.); ~ background control
- automatska kontrola brujanja (el.);
~ balancing - automatsko balan-
siranje (uravnoteženje) (el.);
bass compensation - automatska
kompenzacija niskih tonova (el.);
-~ bias - automatski prednapon
(el.); ~ break - automatski pre-
kidač, uključenje (el.); ~ bridge
- automatski (merni) most (el.);
~ brightness control - automat-
sko regulisanje svetlosne jačine (el.);
~ call distribution - automatska
raspodela poziva (tel.); ~ check
valve - osigurač visokog pritiska
(zav.); ~ check valve (submer-
ged)-vodeni osigurač visokog pri-
tiska (zav.); ~ circuit breaker
- automatski prekidač (el.); ~
control - automatska kontrola, au-
tomatsko upravljanje (mot.);
cutout - automatski prekidač (el.);
~ device to prevent the ace-
tylene pressure dropping below
atmospheric pressure - automat-
ski sigurnosni uređaj za zatvaranje
acetilena (zav.); ~ direction
finder - automatski radio-goniome-
tar (el.); ~ drop - automatski
59 automatic
ventil, automatska klapna (el.); ~
exchange - automatska telefonska
centrala (tel.); ~ fault signalling
- automatska signalizacija oštećenja
(kabla) (el.); ~ flight control -
automatsko upravljanje letom (eh.,
av.); ~ following - automatsko
praćenje (av., eh.); ~- frequency
control - automatska regulacija
frekvencije (el.); — frequency
correction - automatska korekcija
(popravka) frekvencije (el.); ~
grain control - automatska regu-
lacija pojačanja (el.); ~ gain
~ stabilization - automatska stabili-
zacija pojačanja (el.); ~ gas ge-
neration - automatski pogon, auto-
matska proizvodnja gasa (zav.); ~
generating plant - automatska ge-
nera torska centrala (el.); ~ grid
bias - automatski rešetkin predna-
pon (eh.); ~ grinder - automat
za brušenje; ~ halksawing ma-
chine - automat sa ramastom tes-
terom; ~ handling equipment
- uređaj za automatsko dodavanje
obradaka; ~ nobbing machine
- automat za odvalno glodanje; ~
~ holding device - uređaj za auto-
matsko blokiranje (el.); ~ ho-
ming device - uređaj za auto-
matsko traženje cilja; ~ homing
head - glava za samonavodenje (ra-
kete); ~ insertion - automatsko
uključenje (pojačavača) (el.); ~
interrupter - automatski prekidač
(el.); — landing - automatsko sle-
tanje, automatsko prizemljenje (av.,
eh.); ~ load control - automatska
kontrola opterećenja (maš., eh.); ~
machine equipment - automatska
oprema mašine (struga) (ma!.);
~ message counting - automat-
sko izračunavanje dužine razgovora
(tel.); ~ noise limiter - auto-
matski ograničavač smetnji (el.);
~
~ paper winder - automatski
mehanizam za namotavanju trake
(eh.); ~ phase control system
- automatski sistem za regulaciju faze
(eh.); ~ range tracking - auto-
matsko praćenje po daljini (eh.);
~ range unit - uređaj (stepen) za
automatsko praćenje po daljini (eh.);
automatic
automatic
~ reclosing - automatsko ponovno
uključenje (el.); ~ record chan-
ger - automatski menjač ploča (eh.);
~ reporting - automatsko davanje
podataka (eh.); ~ reset timer -
vremenski relej sa automatskim vra-
ćanjem (eh.); ~ ringing - auto-
matsko slanje poziva (pretplatnika)
(tel.); ~ scan - automatski pregled
(ispitivanje) (eh.); ~ scan ar.d
follow - automatski pregled i pra-
ćenje (eh.) ; ~ search jammer
- automatski prigušivač tražećeg
radara (eh.); ~ sensitivity con-
trol - automatska regulacija oset-
ljivosti (el.); ~ sequence - auto-
matski redosled operacija (el.) ; ~
shutoff circuit - automatsko pre-
kidno kolo (e/J; ~ signal trunk
- spojna linija sa automatskim da-
vanjem signala (pri uvlačenju čepa)
(el.); ~ starter - automatski
starter (el.); ~ switching - auto-
matsko prebacivanje (el.); ~ tan-
dem working - automatski tranzit
(el.); ~ targer selection system
- sutomatski izbor cilja (eh.); ~
time switch - automatski vremenski
prekidač (el.); ~ timer - uređaj
za automatsku komandu paljenja
(mot.); ~ toll ticketing - auto-
matsko stavljanje žiga (sbr.); ~
tone correction - automatska re-
gulacija tona (rad.); ~ tracking
- automatsko praćenje (eh.); ~
transfer equipment - automatski
prednji uređaj (rad.); ~ trans-
former equipment - oprema auto-
matskog transformatora (el); ~ head lamp - dopunski reflektor;
tuning - automatsko podešavanje
(rad.); ~ volume control - anti-
feding regulacija (el); ~ welding
- automatsko zavarivanje (zav.J;
~ welding machines - mašine
za automatsko zavarivanje (zav.)
automation - automat
autooxidation - samooksidacija, au-
tooksidacija
autopressuregram - autoradiogram
nastao kao posledica pritiska (nukl.)
autoradiograph - autoradiograf, au-
torendgenski snimak (med.)
60 auxiliary
autoradiography - autoradiografija
(med.)
autorotation - samoobrtanje, auto-
rotacija (av.)
autostabilizer - autostabilizator, ure-
đaj za automatsku stabilizaciju
autosyn - seisin (el.)
autosynchronized oscillator - auto-
sinhronizujući oscilator (el.)
autotron - sistem upravljanja pomoću
fotoelemenata
autotune - samopodešavanje (el.)
autovon - (globalni) automatski sis-
tem telefonske veze
autunite - autunit, otunit (uransk1
liskun) (min.)
auxiliary - pomoćn(i)o, dodatn(i)o,
dopunsk(i)o; *~ activator - po-
moćni aktivator (el); ~ aerial -
pomoćna antena, rezervna antena;
~ air - dodatni vazduh; ~ at-
tachment - pomoćni (dodatni) ure-
đaj; ~ boiler - pomoćni kazan;
~ calling relay - rele poziva,
pozivni relej; ~ carrier cable -
noseće (pomoćno) uže linije; ~
curcuit - pomoćna šema, pomoćno
strujno kolo; ~ compass - kom-
pas-dvojnik; <•-- condition - do-
punski uslov; — device - pomoćni
uređaj; ~ drive - sporedni pogon;
~ electrode - pomoćna elektroda;
~ engine - pomoćni motor; ~
equipment - dopunska (posebna)
oprema; ~ fan - pomoćni venti-
lator; ~ fighting ships - lake
(male) pomorske snage (pl.); ~
finder - pomoćni birač (el.); ~
~ memory - spoljna (pomoćna)
memorija; ~ motor - pomoćni
motor; ~ part - rezervni deo;
~ pump - pomoćna pumpa; ~
scale - nonijus, pomoćna mera;
~ scale of graduation - pomoćna
podela; ~ steam engine - po-
moćna parna mašina; ~ switch
- pomoćni (dopunski) prekidač; ~
take-off rocket unit - ubrzač
starta rakete; ~ transformer re-
gulation - regulacija dopunskim
transformatorom; ~ tube - do-
punska cev, dopunski cevovod; ~
auxillari
valve - pomoćni ventil; ~ voltage
- prednapon; ~- winding - po-
moćni namot
auxin - auksin (naziv za supstance
koje ubrzavaju rast biljaka, biljni
hormoni) (bot.)
auxochromes - auksohromni (fun-
kcionalne grupe jedne boje koje
pojačavaju intenzitet) (hem.)
availability - koeficijent spremnosti
za rad; dostupnost, prilaznost
available capacity - raspoloživi ka-
pacitet (cl.); ~ line - slobodna
linija (el.); ~ power - maksi-
malno moguća snaga, raspoloživa
snaga (el.); ~ power efficiency
- mogući stepen korisnog dejstva
(snage) (el.)
avalanche - lavina, proces lavine;
~ of electrons - lavina elektrona
(obično kod kosmičkih zračenja)
(fiz.); ~, optical - optička lavina;
~ type - lavinski tip, usovni tip
(el.)
avalanchin.g - proces stvaranja la-
vine
aventurine quartz - aventurin kvare
(sadrži inkluzije oksida gvozda)
(min.)
Aveonal - aveonal, aluminijumska
legura sastava 3,9% Cu, 0,5% Ni,
0,5% Mg, 0,55% Si i 0,3% Fe
average - prošek, srednja vrednost;
usrednjenje; avarija (brod), pro-
sečan(o), srednj(i)e; ~ absolute
pulse amplitude - srednja apso-
lutna amplituda impulsa (eh.) ; ~
arc voltage - srednji napon luka
(zav.); ~ car.dlepower - srednja
sveca (opt.); ~ capacity - pro-
sečni (srednji) kapacitet; ~ con-
sumption - prosečna potrošnja; ~
cross section - prosečni (srednji)
efikasni presek (fiz.); ~ density
- srednja gustina (fiz.) ;~ensemble
- skupno usrednjenje; ~ freight
rate assessment-saopštenje o pro-
sečnim cenama prevoza tankerima
(skr. AFRA); ~ haul distance -
srednja udaljenost otpreme; ~ sova pri istoj temperaturi i pritisku
hourly earning - prosečna satnina;
~ life - srednje trajanje, prosečni
život, srednji vek trajanja (fiz.);
61 avoidable noise
~ long-time-dugovremeno usred-
njenje; ~ noise-factor - srednji
faktor šuma (eh.)-, ~ pulse am-
plitude - srednja amplituda im-
pulsa (eh.); ~ reading detector
- detektor sa srednjim očitavanjem
(eh.) ; ~ room conditions - pro-
sečni sobni uslovi; ~ sample -
reprezentativna proba; ~ speed -
prosečnB brzina; ~ time - usred-
njenje vremena; ~ value - proseč-
na vrednost (mat.); ~ value
indicator - pokazatelj srednje vred-
nosti (el.); ~ voltage - srednji
napon (el.)
averager - izravnjivač, usrednjivač
(el)
averaging network - simetrirajuća
5ema, usrednjivačka šema (el.); ~,
rectifier - usrednjivački ispravljač
(el)
avert - odvratiti, skrenuti, sprečiti,
otkloniti
Avertin - trgovački naziv za tri-
brometil-alkohol (služi za anesteziju)
(hem.)
Avery test - optim na duboko izvla-
čenje, Eriksenova proba (na duboko
izvlačenja lima)
avgas - avionski benzin (av.)
Avialite - avialit, legura bakra sa
9% Al i 1% Fe
aviation - vazduhoplovstvo, avijacija
~, channel - kanal za aviovezu
(av.)
Avional D - aluminijumska legura sa
39% Cu, 0,5% Ni, 0,5% Mg,
0,55% Si, 0,3% Fe
avionics - avijaciona elektronika (av.)
>,avis d'appel" call -zakazivanje me-
đunarodnog razgovora sa pozivom
na mesto razgovora (tel.)
Avogardo's constant - Avogadrov
broj (broj molekula u jednom gram-
-molekulu (hem.); ~ hypo-
thesis - Avogadrova hipoteza (u
jednakim zapreminama raznih ga-
sadrži se isti broj molekula) (hem.)
avoidable noise - smetnje koje se
mogu izbeći (el.)
avometer 62 azimuth 63 azurite
azimuth

avometer - univerzalni instrument, <~, wing - osa krila (av.) ; ~, yaw mutno-planetarni zupčanici (voj., azo dyes - azoboje (jedna od najvećih
avometar fel.) - vertikalna osa aviona (av.), osa maš.); ~ range - azimutni opseg grupa sintetičkih organskih boja)
awl - šilo skretanja s pravca (voj.); '—' rate - brzina promene (hem.)
awning - šatorski krov axisymmetrical - osnosimetričan azimuta (voj.); ~ resolution - azobenzene - azobenzol (hem.)
awry - (na)krivo, koso, popreko, is- (mat.) moć azimutovog razdvajanja (voj.); azodine - reagens za brzo dokazivanje
preka, sa strane, naopako, naopačke, axle load - osovinsko opterećenje ~ rotating joint - azimutni ro- penicilina (med.)
nastrano, pogrešno (maš.); ~ shaft (right, left) - tirajući spoj (voj.); ~ selsyn - azogroup - azogrupa ( — N = N — ,
axe - sekira, bradva poluosovina (desna, leva) (mot.); azimutni seisin (eh., voj.); ~ karakteristična za grupu azo-boja)
axes of aircraft - osovine aviona ~ with double spigot bearing sweep - azimutni brisač (eh.); ~ (hem.)
(av.) - osovina obostranih ležišta (maš.); synchro drive gears - pogonski azoic dyes - azoinske boje (grupa
axial armature relay - relej sa aksi- - wrench - ključ za osovinske zupčanici azimutnog selsina (eh.); organskih boja koje se stvaraju na
jalnom armaturom (el.); ~ com- navrtke (maš.) ~ transmitting synchro - azi- vlaknu) (hem.)
pressor - aksijalni kompresor Ayrton shunt - Eirtonov sent (el.) mutni predajni seisin (els.) azotate - nitrat; ~ of soda - natri-
(maš.); ~ dipole - aksijalni dipol azine dyes - azinske boje (grupa sin- jum-nitrat
(cl.) ; ~ field - aksijalno polje (el.); azaline - smeša boja za senzitiranje, tetičkih organskih boja) (hem.) azote - azot
~ flow - aksijalni protok (av.); orto-emulzija za crveno i žuto
svetio (fot.) azines - azini (heterocikliČna šesto- azotometer - azotometar (aparat za
~ flow resonator - rezonator sa merenje zapremine azota koji se
aksijalnim protokom (el.); ~ load azeotrope - azeotropa (smeša za kon- člana jedinjenja sa dva azotna atoma
stantnom tačkom ključanja) (hem.) u para položaju) (hem.) razvija prilikom sagorevanja nekog
- osno opterećenje (maš.); ~ azion - grupni naziv za sintetička organskog jedinjenja), nitrometar
response - aksijalna osetljivost (od- azeotropic mixtures - azeotropske tekstilna vlakna na bazi belanče- azurite - azurit (bazni karbonat
govor) (el.) ; ~ sensitivity - aksi- smeše (smeše dve ili više tečnosti vina (tek.) bakra) (min.)
jalna osetljivost (el.); ~ slif - koje ključaju pri stalnoj tački klju-
aksijalni prorez (procep) (maš.) • ~ čanja i destilišu ne menjajući sas-
wire bead - aksijalno provučen iz- tav) (hem.)
vod (veza) (el.) azeotropy - azeotropija (pojava kada
axinite - aksinit (borosilikat kalci- smeše pokazuju konstantnu tačku
juma i aluminijuma) (min.) ključanja i ne mogu se razdvojiti
axis - osovina, osa (mat.); ~, con- destilacijom) (Item.)
traction - osa kontrakcije (fiz.);
~, crystal optic - optička osa azide - azid, azotvodonične kiseline
kristala; ~, earth - osa Zemlje (hem.)
(fiz.); ~, easy (magnetic) - osa azides - azidi (jedinjenja koja mogu
lakog magnetisanja, laka osa, laka biti eksplozivna) (hem.)
usmerenost; —, electric - elek- azimuth - azimut, smer (pom.); ~
trična osa (X-osa piezoelektričnog and elevation output - davanje
kristala); ~, Fabry-Perot - osa podataka po azimutu i mesnom
rezonatora Fabri-Pero; ~, fixed - uglu (elevaciji) (voj.); ~ and
čvrsta osa (mat.); ~, flight path elevation tracking unit - stepen
- osa putanje leta (av.); ~, FP v. za praćenje po azimutu i elevaciji
Fabry-Perot axis; ~, hard (voj.); ~ angle - azimutni ugao
(magnetic) - osa teškog magneti- (voj.); ~ antihunt - azimutni
sanja, teška osa, teška usmerenost; prigušivač (el.);. ~ beam - azi-
~, horizontal - horizontalna osa mutni zrak, azimutni snop (eh.);
(mat.); ~, inertia - osa inercije ~ computer - azimutna računska
(fiz.); ~, laser - osa lasera; ~, mašina (at., els.) ; ~ coverage -
lateral - bočna osa (mat.); ~, azimutni sektor (voj.); ~ deflec-
lift - osa uzgonske sile (av.); ~, tion yoke - azimutni otklonski sis-
maser - osa masera; ~, neutral tem (eh.); ~ drive - azimutno
- neutralna osa (av.); ~, optical navođenje (voj.); ~ lock - azi-
system - osa optičkog sistema; ~, mutni ustavljač, azimutna kočnica
propeller - osa propelera (av.); (eh.); ~ mirror - azimutni go-
~, rotation - osa obrtanja (fiz.); niometar (eh.); ~ pedestal -
—, traget - osa cilja (mete); ~, azimutno postolje (mehaničko)
vertical - vertikalna osa (mat.); (voj.); ~ planetary gear - azi-

A — 1. absent - odsutni; 2. absolute - absolutni; 3. acceleration - ubr-
zanje; 4. active - aktivni; 5. activity - aktivnost; 6. air - vazduh; 7.
alcohol - alkohol; 8. ammeter - ampermetar; 9. ampere 1 0- amper;
10. amplitude - amplituda; 11. Angstrym - Angstrem ( 1 0 m); 12.
anhydrous - bezvodan, suv; 13. annual - godišnji; 14. anode - anoda;
15. aqueous-vodeni; 16. area-površina; 17. argon - argon; 18. aromatic
- aromatski; 19. asbestos - azbest; 20. assembly - skup, čvor; 21. atomic
- atomski; 22. atomic weight - atomska težina
AA — acrylamide - akrilamid
AAA — 1. acetoacetanilide - acetoacetanilid; 2. amalgam - amalgam;
3. aminoacetic acid - aminosirćetna kiselina; 4. Automobile Associa-
tion of America - Automobilsko udruženje Amerike
AAC — American Agricultural Chamical Corporation - Američka agri-
kulturna hemijska korporacija
AAE — American Association of Engineers - Američko udruženje inže-
njera
AASW — American Association of Scientific Workers - Američko udru-
ženje naučnih radnika
AB — air blast - sa vazdušnim duvanjem
Ab — alabamium - astat AT
ABC — air-blast cooled - sa vazdušnim hlađenjem
ABCM — Association of British Chemical Manufacturers - Udruženje
britanskih hemijskih proizvođača
abnml — abnormal - nenormalan
abr — 1. abridged - skraćeni; 2. abridgement - skraćenje
abs — 1. absent - odsutan; 2. absolute - absolutan; 3. alkylbenzene sulfo-
nate - alkilbenzol-sulfonat
abv — above - gornji, viši
AC — 1. Advisory Committee - konsultativni komitet; 2. air-cooled -
vazduhom hlađeni; 3. alternating current - naizmenična struja; 4.
analytical chemist - hemičar-analitičar
AcOH — acetic acid - sirćetna kiselina
ACS — American Chemical Society - Američko hemijsko društvo
a.d. — air-dry - vazdušno suv
add. — 1. addendum - dodatak, dopuna; 2. address - adresa
addn. — addition - dopuna, sabiranje, prisajedinjcnje (hernija)
ADI — 1. American Documentation Institute - Američki institut za do-
kumentaciju; 2. antidetonant injection - ubrizgavanje antidetonatora
ADP — adenosine-5 diphosphate - adenozin-5-difostat
adv. — 1. advance - pomeranje, kretanje napred; 2. advertisement - oglas,
reklama
advt. — advertisement - oglas, reklama
AEC — 1. American Engineering Council - Američki inženjerski savet;
2. anion excange capacity - kapacitet izmene anjona; 3. Atomic Energu
Commission - Komisija za atomsku energiju; 4. Atomic Energy Cor-
poration - Korporaciia za korišćenje atomske energije
AEL — Aeronautical Engine Laboratory - Laboratorija avijacionih mohu'j
AES — American Electrochemical Society - Američko elcktrohcmii'-ko
društvo
AESC — American Engineering Standards Committee - Američki ko-
mitet za tehničke standarde
AESU — absolute electrostatic unit - apsolutna elektrostatička jedinica
AF — 1. accuracy factor - faktor tačnosti; 2. Air Force - Vojne vazduho-
plovne snage
AFD — Aviation Fuel Division - Odeljenje za avijaciona goriva
AGA — American Gas Association - Američko udruženje za gas
AH,ah — ampere-hour - amper-čas
AIC — American Institute of Chemists - Američki institut hemičara
AICjh.E — American Institute of Chemical Engineers - Američki institut
hemijskih inženjera
A.I.M.M.E. — American Institute of Mining and Metallurgical Engi-
neers - Američki institut rudarskih i metalurških inženjera
AIOC — Anglo-Iranian Oil Company - Anglo-iranska naftna kompanija
AIRE — American Institute of Radio Engineers - Američki institut radio-
-inženjera
AIS — Association of Industrial Scientists - Udruženje industrijskih nauč-
nih radnika
AIWM — American Institute of Weights and Measures - Američki ins-
titut za tegove i mere
ALCOA — Aluminium Company of America - Aluminijumska kompanija
Amerike
AM — 1. americium - americijum; 2. ammonium - amonijum; 3. amyl
- amil
AMGA — American Gas Association - Američko udruženje za gas
AMP — 1. adenosine - 5 - monophosphate -adenozin-monofosfat; 2. avarage
melting point - srednja temperatura topljenja
amt — amount - količina
AMU, amu — atomic mass unit - atomska jedinica mase
ANF — Army-Navy Fuel - gorivo za armiju i mornaricu
anh. — 1. anhydride - anhidrid; 2. anhydrous - bezvodan, anhidrovan
AP — 1. American patent - američki patent; 2. aniline point - anilinska
tačka; 3. arithmetic progression - aritmetička progresija
ap. — appendix - dodatak, prilog
a.p. — aniline point - anilinska tačka
APh.A — American Pharmaceutical Association - Američko farma-
ceutsko udruženje
APHA — American Public Health Association - Američko udruženje za
zdravstvo
API — America Petroleum Institute - Američki institut za naftu
appd — approved - odobren, utvrđen
appl. — applied - pri men j en
appro — 1. approbation - utvrđivanje, odobrenje; 2. approval - utvr-
đivanje, odobrenje
appx — appendix - dodatak, prilog
a.p.s.i. — amperes per square inch - amper po kvadratnom inču
aq.reg. — aqua regia - carska voda
aq. soln. — aqueos solution — vodeni rastvor
ASA — American Standards Association - Američko udruženje za standarde
ASLE — American Society of Lubrication Engineers - Američko društvo
inženjera za maziva
ASME — American Society of Mechanical Engineers - Američko dru-
štvo mašinskih inženjera
5 Rečnik
 66
ass. — 1. assay-proba, uzorak, analiza; 2. assembly - skup; 3. asslstation
- asistent, pomoćnik; 4. association - udruženje
ASTM — 1. American Society for Testing Materials - Američko društvo
za ispitivanje materijala; 2. American standard test method - Američka
standardna metoda ispitivanja
atm. press. — atmospheric pressure - atmosferski pritisak
at. no. — atomic number - atomski broj
ATP — adenosine - 5 - triphaosphate - adenozintrifosfat
at. vol. — atomic volume - atomska zapremina
av. — I. average - srednji, prosečni; 2. avoirdupois - engl. jedinica mase
i težine
AVGAS — aviation gasoline - avionski benzin
a.w. — atomic weight - atomska težina
B - znak za elemen(a)t bor (hem.)
Ba - znakzaelemen(a)tbarijum (hđm.)
B-battery - anodna baterija
B-H curve - B-H kriva, kriva mag-
nećenja (el.)
B-H rectifier - gasni ispravljač sa
hladnom katodom (el.)
B-operator - B telefonistkinja (tel.)
B-position - komutator B-telefonist-
kinje, medumesni komutator (tel.)
B—power - snaga napajanja anode;
~ supply - izvor napajanja anode
B-selector - birač druge cifre (u
direktnom sistemu) (el.)
B-stage resin - drugi stepen kon-
denzacije fenolskoformaldehidskih
smola (rezitol) (thnl.)
B-supply - napajanje anode (el.)
B-switchboard - B komutator, me-
đumesno radno mesto (el.)
B-wire - B-žila, B-provodnik (el.)
B-wind - B-namotaj (el.)
Babbitt's metal - Bebitov metal, le-
gura za osovinska ležišta sastava
40% kalaja, 1,5% bakra, 10% an-
timona i 48,5% olova (mtl.)
babingtonite - babingtonit, mineral,
silikat gvozda, kalcijuma i mangana
baby Bessemer converter - mali
konvertor; ~ bulldozer - mali
buldožer; ~ screwdriver - džepni
od vrtač
back - leđa; poleđina, pozadina, na-
slon (stolice); leđa zuba, zupca (glo-
dala), leda sečiva; stezna čivija;
rikna, hrbat (knjige); krov; donja
strana; ~, ampere turns - obr-
nuto motani amperzavojci, amper-
zavojci suprotnog dejstva (el.);
- and front pitch of a winding
- deoni korak namota (el.); ~
angle - leđni ugao (kod ozubljenja);
~ axle ratio - prenosni odnos na
zadnjoj osovini; ~ basket - ve-
lika korpa; ~ bias - obratni pred-
napon, suprotni prednapon (el.);
~ bombarbment - povratno bom-
bardovanje katode (el.); ~ cen-
tre - leteći šiljak konjice (maX.)\
~ coat - osnovni premaz, pod-
žbuka; ~ connected instrument
- instrument sa priključcima na
zadnjoj strani (metr.); ~ con-
tact spring - povratna kontaktna
opruga (releja) (el.); ~ cord -
zadnji gajtan (bliži gnezdu —
džeku) (el.); ~ coupling - po-
vratna sprega (el.); ~ current -
povratna struja (el.); ~ dead
centre - zadnja mrtva tačka (mot.);
~ discharge — pražnjenje (kon-
denzatora), povratno pražnjenje (el.)
~ door - zadnja vrata (o.); ~
electromotive force - protiv-
elektromotorna sila, kontra EMS;
~ effect - povratno dejstvo; ~
end centre - šiljak konjica (maš.);
•~ face — površina rikne, hrbata
(knjige), leđna površina; ~ feed -
efekat povratne snage; ~ fire -
povratno paljenje, paljenje u iz-
duvniku (mot.), pucketanje (zav.) ;
back
back
~ firing - povratak plamena
(zav.); ~ flow condenser -
cirkulacioni hladnjak; ~ flow of
gas - povraćaj gasa (zav.); ~
gear ratio - odnos prenosa; <—<
ground noise — nivo šuma; —
iron (nož za čistu (obradu) za-
vršnu obradu; ~ lighting -
povratno paljenje (el.); ~ lobe
interference - smetnje od zadnje
omče zračenja antene (el.); ~
moving spring - povratna opruga
(el.); ~ of blade - poleđina lop-
atice; ~ off - leđno rezati (maš.);
~ off angle - slobodni ugao (no-
ža) ; ~ oscillation - povratna
oscilacija (el.); ~ plate - zadnja
ploča, zadnji zid (el.) ; ~ porch -
zadnja terasa (impulsa za sinhro-
nizaciju) (TV); ~ pressure -
protivpritisak (o.); ~ pressure
valve - odbojni ventil (maš.),
osigurač povratnog udara (zav.);
- pressure valve (dry) - suvi
osigurač povratnog udara (zav.);
~ pressure valve hydraulic -
vodeni osigurač povratnog udara
(zav.); ~ putty - prozorski kit;
~ resistance - povratni otpor
(el.); <--- resistance meter -
merač povratnog otpora; ~ rest
- lineta, aksijalni ležaj; suprotni
oslonac, granični držač; ~ ring
- odziv (tllf.); ~ router - glo-
dalica za hrapavljenje leđa knjiž-
nog bloka; ~ shift - noćna smena
(rud.); ~ shunt keying - mani-
pulacija sa uključivanjem veštačke
linije pri otvorenom tasteru (el.);
~ squaring attachment - ure-
đaj za obradu poleđine; ~ step
welding - zavarivanje (navariva-
nje) povratnim korakom (zav.);
- stroke - povratni (obrnut,
suprotan) hod (maš.); ~ swing
- povratni hod (maš., el.); ~ filma ili fotografske ploče slojem
taper - stanjenje prečnika, smanje-
nje promera; ~ to-back beacon
display - signali radio-fara okre-
nuti u suprotnom smeru (el.);
~ to-back method - metoda
povratnog rada (el.); ~ to-back
sawtooth - trougaoni signal; —
68 backing
up lamp - reflektor za vožnju
unazad; ~ up light - zadnji far
(mot.); ~ up protection - vreće; ~ binder - mašina za
rezervna zaštita (el.); ~ up safety
device - pomoćni sigurnosni ure-
đaj; ~ voltage - povratni (su-
protni) napon (el.); ~ water -
otpadna voda, povratna voda; ~
wave - raflektovani talas, povratni
talas (el.); ~ winding - po-
vratno namotavanje; ~ yarn -
osnova (tekstil)
backaster - bager jaružar, bager sa
dubokom kašikom
backed cloth - vunene tkanine koje
nemaju isto lice i naličje po tkanju
i boji (tek.); ~ stamper -
dupleksna matrica (el.)
backfilling - zatrpavanje (jame, ro-
va) (o.)
backflow - protivstruja (av.)
backflush - ispiranje povratnim to-
kom
background - pozadina; fon, šum
(veličina koja se pri merenjima
javlja a ne može se otkloniti i pred-
stavlja donju granicu merljivosti
date veličine, npr. pozadinsko za-
crnjenje foto-materijala u spektro-
skopiji); ~ corrected - korigo-
vano na fon; ~ counts - broj
impulsa fona; izbrojani impulsi
fona (el.); ~ film ptojector -
projektor pozadine trake (filma);
~ noise - smetnje od brujanja
(el.); ~ noise level - nivo bru-
janja; ~ monitoring - kontrola
fona, pozadina radioaktivnog zra-
čenja (nukl.); ~ sound - ton
brujanja (el.)
backhand welding - zavarivanje
udesno (zav.)
backing - osnova, podmetač, po-
stava, podupirač, kretanje unazad,
povlačenje; prevlačenje pozadine
koji smanjuje refleksiju (antihalo-
sloj) (o.); ~ bar - šav sa pomoć-
nom podlogom, podložna šipka
(zav.); ~ off lathe - strug za
leđno rezanje, lednorezni strug
(maš.); ~ run - prethodni ko-
reni var (zav.); ~ strip - šav
backing
sa pomoćnom podlogom, podložna
traka (zav.); ~ up - blok ispuna
backlash - bočni zazor; mrtvi hod,
zatezanje, usporavanje (mot.)
backlog - neizvršen rad
backscattering - povratno (od-
bojno) rasejavanje atomskih čestica
ili fonotona (fiz.); —' error -
greška u merenju koja nastaje zbog
povratnog rasejavanja (fiz.); ~ machine - mašina za zatvaranje
cross-section of an antenna -
presek povratnog rasejanja antene
(el.); ~ of sound - povratno
rasejanje zvuka (el.); ~ wide-
band - povratno rasejanje u ši-
rokom opsegu frekvencija
backset - zastoj, prepreka, smetnja
backswing voltage pulser - šema
za impulsno vraćanje mlaza (el.)
backward gain - pojačanje u sup-
rotnom smeru (el.); ~ recall
signal - signal za ponovljeni po-
ziv (el.) ; ~ transfer admittance
- povratna, prenosna (transfer)
admitanca (el.); — wave tra-
velling-wave tube - cev sa po-
vratnim progresivnim talasom (el.);
~ welding - zavarivanje udesno
backwashing - ispiranje povratnim
tokom
backwoods - nedovoljno raskrčen
šumski predeo (o.)
bacon - slanina (a.)
bad earth - loše uzemljenje (el.);
~ order - naređenje, nalog
za otklanjanje kvara (el.)
baddeleyite - mineral koji sadrži
do 90m cirkonijivm-dioksida (min.)
badge - značka, /oznaka, znak (o.)
baffle - ekran, utišavač (av.); pre-
grada, štit (mot.); ekran, zaštita
(el.); ~ boarđ-skretna pregrada,
skretnica (maš.); ~ plate -
ploča koja sprečava kretanje nekog
fluida ili menja pravac kretanja
(thnl.); ~ pinte converter -
pretvarač sa dijafragmom (u ta-
lasovodu) (el.); , ~ spiral flow -
spiralna pregradni
baffled piston i ekranirani klip,
širmovani klip (el.)
baffler - prigušivač (el.)
bafts _ g m b a pamvična tkanina (tek.)
balance
bag - vreća, džak; džep; vrećica;
~ barrow - kolica za džakove,
vezivanje vreća; ~ elevator -
elevator za vreće; ~ filling scale
- dozirna vaga; ~ hoist - dizalica
za vreće; ~ leather - koža za ko-
fere i tašne; ~ lifting device -
dizalica za vreće; ~ maker -
proizvođač vrećica; ~ sealing
vrećica
bagasse - isitnjena pulpa šećerne
trske koja ostaje posle ceđenja
soka; isitnjena šećerna trska iz
koje je šećer ekstrahovan (služi za
gorivo) (thnl.)
baggage-hold - brodski prostor za
smeštaj robe; ~ ticket - prizna-
nica za predati prtljag
bagged cargo - tovar u vrećama
(brod.)
bagging aggregate - uređaj za pu-
njenje vreća; ~- device - uređaj za
punjenje vraća; ~ needle -
igla za vreće
bahochrome - radikal koji pomera
apsorpcioni spektar jedinjenja ka
crvenom delu spektra (hem.)
bake - peći (se) (o.)
baked clay - pečena glina (thnl)
bakelite - bakelit (el.)
Bakelite - bakelit (fenolsko-form-
aldehidska plastična masa) (thnl.)
bakelized paper - bakelitska har-
tija (el.)
baker's oven - peć za hleb, pekara
baking - pečenje (oblikovanje gline)
(thnl.); ~ enamel -» emajl za
pečenje; ~ finish - boja za pe-
čenje; ~ oven - sušnica, peć za
pečenje; ~ powder - prašak za
pecivo; ~ varnish - lak za pe-
čenje (SAD)
bal - ditioglicerin (protivotrov od
. gasa luizita) (hem.)
balance - ravnoteža; vaga (o.);
skladnost masa i kontrasta u kom-
poziciji fotografske slike; (jot.);
bilans; položaj ravnoteže, uravno-
težiti, balansirati; balansa, klatno
(kod časovnika); kompenzator; pro-
tivteg; simetrija; simetrirati; ~,
balance 70
balance
aerodynamic - aerodinamična rav-
noteža (av.); ~ attenuation -
uravnoteženo prigušenje, simetrič-
no prigušenje (el.); ~ bridge -
uravnoteženi most (el.); ~ buoy-
ancy - hidrostatička vaga; ~
capacitor - uravnoteženi konden-
zator, simetrični kondenzator (el.);
~ circuit - uravnoteženo kolo,
simetrično kolo (el.); ~ crystal
mixer - uravnoteženi kristalni
mikser (mešač) (el.); ~, detailed
- potpuna ravnoteža elementarnog
procesa; ~, dynamic - dinamička
ravnoteža (av.); ~ energy -
balans energija (av.); ~, entropy
- ravnoteža entropije (av.); ~,
heat - toplotna ravnoteža (av.);
~, lift — aerodinamički tegovi za
merenje sile uzgona (av.); ~ of
forces - ravnotežna sila (av.);
~, plasma - ravnotežno stanje
plazme; ~, quartz beam - kvarc-
na vaga, sorpciona vaga; ~, sin-
gle-pan - vaga sa jednim tasom;
~, static - statička ravnoteža (av.);
~, thermogravimetric - termo-
gravimetrijska vaga; ~ transfor-
mer - transformator izjednačenja;
<~, torsion - torziona vaga; ~,
wheel - zamajac; ~, Westphal
- hidrostatička vaga po West-
phalu
balanced - uravnotežen, izbalansiran
(mot.); ~ beam relay - ba-
lansni relej (el.); ~ detector
noise limiter - ograničavač smet-
nji balansnog detektora (el.); ~
duplexer - simetrični dupleksni
prebacivač (el.); ~ frequency-
modulation detector - balansni
FM detektor (el.); ~ lattice
network - simetrični ukršteni če-
tvoropol (el.); ~ Une - uravno-
težena linija, uravnoteženi fider,
simetrični vod (el.); ~ line sy-
stem - uređaj sa uravnoteženim
fiderom (generator, fider i opte-
rećenje) (el.); ~ load - simetrično
opterećenje (el); ~ method
nulta metoda, balansna metoda (el.);
~ modulator - balansni modu-
lator (dvotaktni) (el.); ~ multi-
balancing
vibrator - simetrični multivibra-
tor (el.); ~ network - simetrični
četvoropol (mreža) (el.); ~ pair
- simetrična parica, simetrični dvo-
žilni vod (el.); ~ phase detec-
tor - balansni, fazni detektor (el.);
~ phase-discriminator - ba-
lansni fazni diskriminator (el.);
~ pressure regulator - izjedna-
čavač pritiska (zav.); ~ (push-
pull) amplifier - simetrični (puš-
pul) pojačivač (el.); ~ quadra-
ture modulation - balansna fazna
modulacija (el.); ~ relay - ba-
lansni relej, diferencijalni relej (el.);
~ state - ravnoteža, balansno
stanje (el.) ;^--system - simetrični
(balansni, uravnoteženi) sistem (el.);
~ termination - simetrično opte-
rećenje, simetrično zatvorena šema
(el.); ~ three-wire system -
uravnoteženi troprovodni sistem
(el.); ~ to-unbalanced trans-
former - transformator za sime-
triranje (el.) ;~to-unbalanced unit
- uređaj za prelaz sa simetričnog
na nesimetrični sistem (el.); ~
transformer - simetrični trans-
formator (el.) ;~transmission line
- simetrični fider, uravnoteženi
fider (el.); ~ valve - uravnote-
žen ventil (mah); ~ voltage -
simetrični naponi (el.); •—' wa-
veguide hybrid junction - sime-
trični hibridni spoj talasovoda (el.)
balancer - balanser za simetriranje
uređaja, detalj napona (el.)
balancing - uravnoteženje, balansi-
ranje, podešavanje, simetriranje (o.);
~ a brake — rasterećenje kočnice
(ma!.); ~ apparatus - uravno-
težujuća mašina, uravnotežilica
(ma!.); ~ capacitor - kompenza-
cioni kondenzator, balansni kon-
denzator (el.); ~ cell - balansna
ćelija, dodatna ćelija (akum. bate-
rije) (el.); — coil - balansni ka-
lem, balansni autotransformator,
delitelj napona (el.); — network
- balansni četvoropol, četvoropol
za simetriranje (el.); ~ of a
circuit - balansiranje kola, iz-
ravnavanje karakteristike linije, si-
balancing
metriranje linije (kola) (el.); <~
of operators loads - izravnanje
(izjednačenje) opterećenja telefonist-
kinja (el.); ~ out - neutralizacija
(o.); ~ repeating coil - balansni
transformator (translator) (el.); ~
unit - uređaj za simetriranje, ba-
lansni kondenzator (el.); ~ weight
- protivteg (o.)
balans ruby - ružičasti varijetet
minerala spinela (min.)
balata - balata, prirodni (gumi
sličan) polimer (koagulisani lateks
jedne vrste drveta) (hem.)
balcony - balkon, galerija, platfor-
ma (o.)
baldaufite - baldaufit (kiseli fosfat
Fe, Mn i Ca) (min.)
bale - denjak, bala, omot, poštan-
ski paket (o.); ~ breaker -
mašina-otvarač bala pamuka (tek.)
baler - mašina za presovanje i pa-
kovanje rastresitog materijala (pa-
muk, seno) (thnl.)
Balfours-Stewart currents -Bal-
fur-Stjuartove struje (električne stru-
je u atmosferi iznad Zemlie) (fiz.,
astr., meteor.)
balitron - elektronska cev sa sta-
bilnom karakteristikom negativnog
otpora; ~ tube - cev za pojačanje
snage, balitron (el.)
balk - greda, balvan; ~ back -
vunena tkanina sa vlaknastim na-
ličjem a glatkim licem (tek.)
bali - kugla, lopta (o„), plovak;
~ and-socket joint — spojka od
kuglice i podnožja (u prebaciva-
čima, mehanizmima), lopteni zglob
(ma!.); ~ bearing - kuglični
ležaj; ~ cage - separator kug-
ličnog ležaja (mot.); ~ clay -
visoko plastična glina (thnl.); ~
collar thrust bearing - loptasto
osno ležište (ma;.); ~~ end -
kuglasta glava (mot.); ~ (governor
- centrifugalni regulator- (ma!.);
~ hinge - kugličasta šarka (ma!.);
~ jointed rocker bearing - tač-
kasto ležište na prekret, ležište na
prekretu sa kuglastim (loptastim)
zglavkom (ma!.); ~ mili _ mlin
71 Baltic pine
sa kuglama od keramike ili čelika
(thnl.); ~ race - prsten kugličnog
ležaja (mot.); — valve - ventil
na plovak (zav.);
ballast lamp - balastna lampa, lampa
za opterećenje (el.); <~ resistor
— balastni otpor, otpor opterećenja
(el.); ~ tube - balastna cev (el.)
ballastron - strujni stabilizator, bar-
ter; kondenzator koji se koristi
luminiscentnom cevi radi pobolj-
šanja faktora snage
balling - proces koji se odigrava u
cementinu (čeliku) prilikom dužeg
otpuštanja (mtl.)
Balling scale - Balingova skala za
merenje gustine tečnosti (hem.)
ballistic - balistički (av.); ~ data
- balistički podaci (el.); ~ factor
of a measuring instrument -
prebačaj, balistički faktor mernog
instrumenta (el.); ~ flight - ba-
listički let (av.); ~ function -
balistička funkcija (el.); ~ gal-
vanometer - balistički galvanome-
tar (el.); ~ method - balistička
metoda (el.); ~ range conver-
tor - balistički pretvarač udaljeno-
sti (el.)
ballistics - balistika (fiz., teh.);
~ droplet - balistička kapljica
(av.);
balloon - balon (av.); ~ cell -
Majdingerov element fcelija) (el.);
~ stratosphere - stratosferski ba-
lon (av.); ~ registering - balo-
sonda (av.);
ballstone - vrsta krečnjaka (geod.)
Balmer series - Balmerova serija
(serija linija u spektru vodonika,
koja je data Balmerovom jednači-
nom) (fiz.)
balsam - balzam (aromatična tečna
smola koju izlučuju neke vrste
drveta); ~ of fir - v. Caiada
Balsam (hem.); ~. of Peiu -
peruanski balzam (vrsta smole koja
sadrži benzoeve i cimetne kiseline)
(hem.); ~ of tolu - Tolu-balzam
(vrsta smole iz jednog južnoameričkog
drveta) (hem.)
Baltic pine - beli bor
balustrade
balustrade - gelender, ograda
Bamberg's naphtalene formula -
Bambergerova formula naftalina (sa
vakncama usmerenim ka centru
jezgra) (hem.)
banalsite - banalsit (barijum-na-
trijum-alumosilikat) (ruin.)
banana carrier - brod za prevoz
banana; ~ jack - banana-gnezdo,
banana-čaura (el.); ~, pin —
banana - čep, banana-utikač (el.);
~, plug — banana-čep (el.)
band - opseg (frekvencija); dijapazon;
zona; pojas; ~ allocated - pri-
svojni opseg frekvencija, određeni
opseg frekvencija; ~ and gud-
geon hinges - dugačke šarke; ~,
annular - kružni opseg; ~ audio
- opseg audio-frekvencija (od 15—
20.000 Hz); ~ brake - frakciona
kočnica; ~ C - novi opseg frek-
vencija od 5,85—8,20 GHz; stari
opseg frekvencija od 3,95—5,85
GHz; ~j carrier - zona provod-
nosti; ~, citizen's radio - opseg
frekvencija za privatnu radio-vezu
(od 26,965 do 27,255 MHz); ~,
compensation - kompenzacija po
op'segu (el.); ~ conveyer -
konvejer u obliku trake (el.); ~
dead - mrtva zona (av.); ~, E -
opseg frekvencija od 60 do 90 GHz;
~, effective facsimile - efektivni
opseg fototelegrafskog signala ^ e l i -
minator, filter - filter za elimina-
ciju opsega (el.); ~ exclusion
filter - filter za eliminaciju opsega
(el.); ~ 3 extremely high-frequ-
ency - opseg milimetarskih talasa
(od 30 do 300 GHz); ~, F - opseg
frekvencija od 90 do 140 GHz; ~,
facsimile - opseg frekvencija fo-
totelegrafskog signala; ~, flat - ne-
iskrivljena zona, ravna zona; ~,
free - zona slobodnih nivoa; —,
frequency-modulation broad-
cast - FM radio-difuzioni opseg,
opseg 88,1—107,9 MHz za FM;
~, G - opseg frekvencija od 140—
220 GHz; ~, guard - zaštitna
polja; ~, H - opseg frekvencija
od 3,95—5,85 GHz; ~, high-
frequency - opseg frekvencija
od 3—30 MHz; ~, high-fre-
72 band
quency broadcast - v. frequency-
modulation broadcast band; ~
horizontal dipole - širokopojasni
horizontalni dipol (el.); ~, im-
purity - zona nečistoće, primesna
zona; ~, iron - metalna (gvozdena)
traka (el); ~, ISM - opseg
frekvencija dodeljenih za indu-
strijske, naučne i medicinske svr-
he; ~, J - opseg frekvencija od
0,35—0,53 GHz; ~, jammer -
opseg frekvencija prednjaka za za-
glušavanje; ~ , K - opseg frekvencija
od 11—33 GHz; opseg frekvencija;
od 18—26,5 GHz; ~, Ka - v.
V-band; ~, Ku-opseg frekvencija
od 12,4—18 GHz; ~, L - opseg
frekvencija od 390—1550 MHz;
opseg frekvencija od 1,12 do 1,70
GHz; ~, low-frequency - op-
seg kilometarskih talasa (od 30—
300 KHz); ~, LS - opseg frek-
vencija od 1,70—2,60 GHz; ~, M
- opseg frekvencija od 50—75 GHz;
~ 3 main conduction - osnovna
zona provodnosti; ~, medium-
frequency - opseg hektometarskih
talasa (od 300—3000 KHz); ~
microphone - trakasti mikrofon
(el.); ~, multivalley conduction
- višedolinska provodna zona; —
of frequencies - oblast frekven-
cija (između dve granične vred-
nosti) (eh.); ~, overplapping-s
- zone poklapanja; ~, P - opseg
frekvencija od 225—390 MHz;
~, parabolic energy - parabo-
lično energetska zona; ~, parti-
ally full - frekventno zauzeta zona;
~ pass amplifier - pojačavač
propusnog opsega (eh.); ~ pass
response - frekventna karakteris-
tika propusnog opsega (eh.); ~
pass TR tube - propusna primo-
predajna cev (eh.); ~, pressure
level - nivo pritiska u opsegu
(frekvencija) (ak.); <~, Q - opseg
frekvencija od 33—50 GHz; ~, R
- opseg frekvencija od 1,70—2,60
GHz; ~, reject - nepropusni
opseg, neprovidni opseg; ~, re-
jection filter - filter za odsecanje
opsega (el.); ~, S - opseg frek-
vencija od 1550—5200 MHz; op-
band
seg frekvencija od 2,60—3,95 GHz;
~ saw - trakasta testera (tnaš.);
~ spectrum - trakasti spektar
(obično molekularni, pojavljuje se
u vidu trake ) (fiz.); ~, standard
broadcast — standardni radio-di-
fuzni opseg frekvencija (od 535
do 1605 KHz); ~, superhigh
frequency - opseg santimetarskih
talasa (od 1—30 GHz); ~, surface
- površinska zona; ~ switch -
preklopnik opsega (eh.); ~, tele-
vision broadcast - televizijski
opseg frekvencija (od 54—890 MHz)
~ tension - zategnutost trake,
napon trake (maš.); ~, ultra-
high frequency - opseg decime-
tarskih talasa (od 300—3000 MHz);
~, V - opseg frekvencija od 46— 56
GHz; opseg frekvencija od 26,5
do 40,0 GHz; ~, valence - va-
lentna zona; ~, very-high fre-
quency — opseg metarskih talasa
(od 30—300 MHz); ~, very-low
frequency - opseg frekvencija
od 3—30 KHz; ~, W - opseg
frekvencija od 7,05—10 GHz, W-
-opseg; ~, water-vapor absorp-
tion - opseg apsorpcije vodene
pare; ~, X - opseg frekvencija
od 5,2—11 GHz; opseg frekven-
cija od 8,2 do 12,4 GHz; ~, XB -
v. W band; ~, XN - opseg frek-
vencija od 5,40—8,20 GHz; ~, Y
v. Ku band,
bandage - zavoj obloga (el.)
banded filter - trakasti filter (kod
kolor-fotografije) (fot.); ~, pre-
cipitate - v. Leisegang pheno
menon (hem.); ~ structure -
trakasta struktura (kod kristalnih
stena) (geol.)
bandspread - širenje opsega (eh.);
~ receiver - prijemnik sa raz-
vučenim opsezima (eh.)
bandspreader - kondenzator za
tačno podešavanje, proširivač op-
sega (eh.)
bandwidth - širina opsega ^frek-
vencija) (eh.); —• control -
regulacija širine opsega 'f/o.i; ~,
correlation - širina opsega ko-
relacije; ~~ correlator - korela-
tor širine opsega (el.); ~-, frac-
73 bar
tional - relativna širina opsega;
•—•, half—power — širina opsega
za polovinu snage; ~, informa-
tion - širina opsega zauzetog
predavanom informacijom; <~, in-
stantaneous - trenutna širina op-
sega; ~, laser - širina opsega
lasera; ~, maser - širina opsega
masera; ~, molecular - širina
molekularne linije; ~, noise -
širina opsega šumova; ~ of an
antenna - širina opsega antene
(el.); ~ switch - preklopnik za
promenu širine opsega (el.)
banjo-union - bandžo-veza, prste-
nasta spojnica cevi (mot.)
bank - bedem, nasip; naslaga, nanos;
sprud, obala (pom.); praviti viraž
(av.); grupa, baterija, nekoliko
jednakih uređaja koji rade zajedno,
kontaktno polje (el.); grupisanje
~ and-bond paper - visoko-
kvalitetan papir za novčanice (pap.);
~ cable - višežilni kabl (el.);
~ of contacts - kontaktno polje
(birača) (el.); ~ of lamps -
polje sijalica, sijalično polje, tablo
(el.); ~ of resistors - grupa
otpornika (el.); ~, wires - grupa
provodnika (el.)
Banka tin - Banka - kalaj (visoke
čistoće, preko 99,75% kalaja, pro-
izvodi se u Banku — Indonezija)
(mtl.)
banked - sjedinjeni, grupisani (el.);
~ battery - baterija sa paralelnim
elementima (el.); ~ winding -
malokapacitetni namotaj, grupisani
namotaj (el.)
banket - zlatonosni konglomerat
(rud.)
bantam tube - minijaturna cev (el.)
BaO-coated cathode - katoda po-
krivena barijum-oksidom (el.)
bar - ploča, šina, pregrada, šipka (o.) ;
bar (jedinica pritiska) = 0,987 atm
-— 10 Pa; materijal uniformnog
preseka koji se može valjati; pre-
sovati. izvlačiti (Omi.); ~, insu-
lator - štap izolatora (cl.); -~
magnet - šipkasti magnet i'el.);~-
test pattern - probna slika s pru-
gama (TV); ~ winding - štapni
namotaj (el.)

barbecue 74
barbecue - drvena naprava za su-
šenje mesa; veliki roštilj; sušnica
za kafu (o.)
Barberit - barberit, antikoroziona
legura sastava 88,5% Cu, 5% Ni,
5% Su i 1,5% Si
barblerlte - vrsta feldspata, po
sastavu sličan albitu (min.)
barbitone - dietil-mal-onilkarbamid,
sredstvo protiv nesanice (hem.)
barbituric acid - barbiturna kise-
lina (malonil-karbamid; od nje se
izvode mnogi derivati sa terapeut-
skim dejstvom) (hem.)
barbotage - barbotaža, barbotiranje
(provođenje gasa ili pare kroz
sloj tečnosti)
barbotine - jedna vrsta dekorativne
keramike (ker.)
bare centre section of an elec-
trode - ogoljene elektrode u cen-
tru (zav.); ~ pile - v. bare
reactor; ~ reactor - goli reak-
tor (nuklearni reaktor koji oko
sebe nema neutronskog reflektora)
(nukl.); ~ rod - gola šipka (za
zavarivanje) (zav.); ~ terminal
end of an electrode—ogoljeni kraj
elektrode (zav.); ~ wire - gola
žica (za zavarivanje) (zav.); ~
wire arc welding - elektrolučno
zavarivanje golom elektrodom (zav.)
~ wire electrode - gola elek-
toda (zav.); ~ wiring - veza
golim provodnikom (el.)
barely perceptible (signal) - jedva
primetan signal, slab signal (el.);
~ readable (signal) - jedva
čitljiv signal (el.)
barffing - bruniranje
Barfoed's test - Barfedova proba
(na monosaharoze-koja se zasniva
na redukciji bakar-acetata u crveni
oksid) (hem.)
barge - teglenica, dereglija, šlep
Bari-sol process-Bari-sol (depa-
rafinacija ulja, smešan dihloretan
benzol)
bariated tungsten cathode - ka-
toda od barijum-folframa (el.)
Pario metal - bario-metal, legura
sastava 90% Ni, 1,2% W, O,29%
Si, 4,25% CT
barometer
barium - barijum (hemijski element),
znak Ba, at. težina 137,7, redni
broj 56; pripada grupi zemnoal-
kalnih metala ((hem.); ~ carbo-
nate - barijum - karbonat (hem.);
~ concrete - baritni beton (teški
beton mešan sa baritom da bi se
postigla što veća gustina) (nukl.);
— hydroxide - barijum-hidroksid
(hem.); ~ oxide - barijum-oksid
(hem.); ~ strontium-oxide emi-
tter - barijum-stroncijum-oksidi
emiter (el.); — sulphate - ba-
rijum-sulfat (služi kao beli pigment
u industriji lakova i boja) (hem.);
— type arc gap - barijumski
varnični odvodnik (el.)
bark - kora (o.)
Barkhausen effect - Barkhauzenov
efek(a)t (fiz.)
Barkhausen-Kurtz oscilator-Kurc-
-Barkhauzenov oscilator (sa koče-
ćim poljem) (el.)
barkometer - barkometar, sprava
za merenje gustine rastvora za
štavljenje kože (kož.)
barley - ječam
barn - žitnica, ambar, staja (o.);
jedinica za merenje preseka u nu-
klearnim reakcijama = 10~24 cm 2
(fiz.)
Barnes colorimeter - Bernsov ko-
lorimetar (el.)
Barnett effect - Barnetov efek(a)t
(namagnetisanje pri okretanju tela)
(el.)
Baroco - vrsta gline, preparirana za
izradu bušačkog mulja (pri bušenju
nafte) (thnl.)
barogram - barogram (meteor.)
barograph - barograf (grafikon pro-
mene pritiska s vremenom); aparat
koji registruje promene atmosfer-
skog pritiska (fiz., meteor.)
barometer - barometar (instrument
za merenje atmosferskog pritiska);
~, aneroid - aneroid (barometar
sa kutijom od tankog, elastičnog
lima) (meteor.); cistern v. cup
barometer; ~, cup - baro-
metar sa čašom (meteor.); ~,
dial - aneroid; ~, mercury -
barometar sa živom; ~, recording
— barograf; ~, spring - barometar
barometer
sa oprugom; ~, station - statični
(meteorološki) barometar
barometric(al) - barometarski
barometric condenser - barometar-
ski kondenzator, uređaj u kome se
dobija sniženi pritisak kondenza-
cijom pare direktnim mešanjem sa
vodom
Baron - sredstvo za uništavanje
korova (hebricid) na bazi trihlor-
fenoksietil-dihlor-propionata (thn .)
baroresistor - barorezistor, baro-
tropnik
Baros - Baros, vatrostalna legura
sastava 90% Ni i 10% Cr
baroscope - baroskop, barometar
barostat - barostat (uređaj koji odr-
žava stalni zadani pritisak)
baroswitch - barometrički prekidač
(e.)
barothermograph - barotermograf
(instrumenat koji beleži promene
pritiska i temperature) (meteor.)
barque - bark, vrsta jedrenjaka sa
tri ili četiri jarbola (pom.)
barrage - vodojaža, brana, jaz
barrel - bure, bačva; barel (mera za
zapreminu) engl. b. = 0,16366 m 3 ;
am.b. = 0,11563 nv» (suvi), 0,11924
m3 (za tečnosti), 0,15899 m3 (za
naftu); 170,5 kg (za cement),
89 kg (za brašno)
barren land - golet
barrier - ekran, barijera, pregrada,
zid, prepreka (o.); ~ capacitan-
ce - kapacitivnost zaprečnog sloja
(e .); ~, collector - kolektorska
barijera; ~, compound - slo-
žena barijera, kompaund-barijera;
~, energy - energetska barijera; ~,
gate-channel - barijera gejt-ka-
nal; ~ grid storage tube - cev
za pamćenje sa zaprečnom rešet-
kom (el.); ~ layer - zaprečni
sloj, barijerni sloj (el.); ~ layer
cell - fotoćelija sa zaprečnim
slojem, fotoćelija kao ventil (el.);
~ layer photoeffect - fotoefek(a)t
zaprečnog sloja (el.); ~ layer
rectifier - ispravljač sa zaprečnim
slojem (el.); ~, magnetic - mag-
netska sonda (osigurač); ~, Mott-
type - v. compound barrier; ~,
recombination - rekombinaciona
75 base
barijera; rectifying - ispravljačka
barijera; ~, Schottky - Šotkijeva
barijera; ~, sonic - zvučna bari-
jera, zvučni zid (av.); ~, sound
- zvučna barijera (av.); ~, ther-
mal - termička barijera (av.); ~,
transonic - zvučna barijera (av.);
~, tunnelling - tunelska barijera
Bartlano picture transmission -
predaja slike perforiranom trakom
(el.)
barye - jedinica pritiska = 1 din/cm2
= 10-i N/ m 2 = 0 ) i p a
baryta - barijum-oksid (hem.); ~
water - baritna voda (suspenzija
barijum-hidroksida u vodi) (hem.)
barytes (barite) - barit, barijum-
-sulfat (min.); ~ concrete - ba-
ritni beton (n., teh.)
barytocalcit - dvojni karbonat kal-
cijuma i barijuma (min.)
basalt - bazalt; vrsta crnog porce-
lana; bazalt (magnetska stena, tam-
ne boje) (min.); ~, cast - liveni
bazalt; ~, fused - topljeni bazalt;
~ glass - bazaltno staklo (geol.)
basalte - crna neglazirana keramika
(ker.)
basaltic - bazaltni
basanite - bazanit (kalcij um-sulfat)
(min.)
basarite - bazalna stena koja sadrži
plagioklas, augit, olivin (geol.)
base - osnova, baza, fundament,
podloga (o.); osnova (u matema-
tici broj koji se stepenuje) (mat.);
postolje (el.); baza, lužina (hem.);
osnovna masa, glavni sastojak (thnl.);
osnova, materijal na koji je naneta
fotografska emulzija, npr. staklo,
papir (fot.); ~ bullion - nepre-
čišćeno, ispoljeno olovo (mt.);
~ connection - veza na pod-
nožju (cevi) (el.); ~ course -
podloga, medusloj; ~, cylinder -
dno boce (zav.); ~ diffused -
difuzna baza; ~, diving-point
resistance - otpor u donjoj na-
pojnoj tački (el.); ~ exchange -
katjonska izmena (pojava da izvesni
minerali, uglavnom zeoliti, mogu
da izmenjuju katjone; v. permutite
(geol.); ~, flight test - baza za
probne letove (av.); ~, graded
bese 76 basil
base faze interferometra; baza, bazna
- faza sa ravnomernom raspodelom linija, vremenska linija (el.); ~,
primesa, bazj sa gradijentom pri- (marker) circuit - šema (kolo)
mesa; ~, graded resistivity - vremenske linije (el.)
baza sa gradijentom otpora; ~, basement - suteren, nisko prizemlje,
homogeneous v. uniforms base; prizemlje (grad.)
~, insulating - izolaciona baza bashertron - uređaj za signalizaciju
(štampanog kola); ~, interfero- basic - osnovni; u hemijskom smi-
meter - baza interferometra, du- slu bazično (o., hem.) ; ~ cove-
žina baze interferometra; ~ lea-1 ring - krečno-bazična obloga (zav.)
kage - gubici kroz podnožje (el.) ; ~ dyes - bazne boje (katjon
~, loaded antenna - antena bojom obojen) (hem.); ~ elec-
opterećena pri dnu (el.); ~ line trode - bazična elektroda, elek-
- osnovna linija (obično od koje se troda sa krečno-bazičnom oblo-
meri) (mat., e .); ~ metals - gom (zav.); ~ frequency - os-
osnovni metali (koji se lako oksi- novna frekvencija (el.); ~ in-
dišu — za razliku od plemenitih dustry - bazna industrija; ~
metala) (hem.); osnovni materijal lavas - bazična lava (koja sadrži
(zav.); ~, metals - prosti me- malo silicijum-dioksida) (geol.);
tali (nasuprot plemenitimj (hem.); ~ lead carbonate - bazni kar-
~, nonhomogeneous - nehomo- bonat olova (hem.); ~ lead
gena baza; ~ number - indeks
chromate - bazni hromat olova
bazičnosti (hem.); ~ of a cone
(poznat kao pigment; hromnocr-
- baza kupe (konusa) (mat.); ~ veno) (hem.); ~ lead sulphate
of a cylinder - osnova cilindra
- bazni sulfat olova (hem.); ~
(mat.); ~ of a logarithm - lining - bazna obloga (metalurških
osnova logaritma (mat.); ~ of
peći) (mtl.); ~ machine - ma-
a number system - osnova broj- šina za izradu podnožja cevi (maš.);
nog sistema (mat.); ~ of a plane
~ network — osnovno kolo (če-
figure - osnova trougla ili mno- tvoropol) (el.); ~ oxydes - bazni
gougla (ma koja njegova strana)
oksidi (koji sa vodom daju baze,
(mat.) ; ~ o f a prism - osnova lužine) (hem.); ~ process -
prizme (mat.); ~ 3 pin - pod-
bazni proces (pri proizvodnji če-
nožni priključak (cevi), nožica cei- lika kod koga su peći obložene
vi (el); ~ potential - osnovni
baznim materijalom) (mtl.); ~ baterijski osigurač (el.); ~, emer-
potencijal (u odnosu na standardni pulse recurrence rate - osnovna
potencijal vodonika) (fiz.); ~
frekvencija ponavljanja impulsa (el.)
pulse generator - generator vre-
menskog impulsa (el.); ~ rate ~ refractory - vatrostalni ma-
terijal za oblaganje metalurških
area - zona osnovne tarife (el.);
~ region - osnovna oblast (u peći sa visokim sadržajem metal-
nih oksida (magnezit, dolomit)
poluprovodniku) (el.); ~, re-
mote - udaljena faza; ~ shield (mtl.); ~ size - standardni
format; ~ slag - bazna (Toma-
- zaštita podnožja, ekraniranje pod- sova) šljaka (thnl.); ~ water
nožja (el.); ~, transistor - baza and sediments B.W. & S. - sa-
tranzistora; ~, uniform - uni- držaj vode i sedimenata u nafti
forma baza basicity - bazičnost (broj atoma
baseband - opseg modulacionih vodonika kiseline koji mogu biti
frekvencija; ~, facsimile - op- zamenjeni metalom) (hem.)
seg modulacionih frekvencija za basify - prevesti u bazu; učiniti
fototelegrafski signal
baseless tube - cev bez podnožja bazičnim, alkalnim (hem.)
baseline - nulta linija; linija razla- basil - stavljena ovčija koža za knji-
ganja; baza interferometra, dužina govezačke svrhe (kož.)
basin
basin - bazen, rezervoar (o.); ~, bathythermogram - bati termo gram
settling - taložnik, bazen za ta- bathythermograph - batitermograf
loženje ili raslojavanje
basis network - osnovno balansno
kolo (el.)
basket - korpa, kotarica, koš; rud- batten - fosna, talpa; žioka, letva;
nička vedrica; ~, coil - kalem-kor-
pa, kalem u obliku korpe (el.);
~, carbide - korpa za karbid
(zav.); ~, generator with ro- batter - nagib; ~ pile - kosi šip
tating - razvijač acetilena sa okret-
nom korpom (zav.); ~ winding battery - kombinacija galvanskih
- namotaj u obliku korpe (el.)
basobismutite - bazobizmutit (biz-
mut-karbonat) (min.)
bass - basovi, niski tonovi (o.);
~ boosting circuit - šema za
isticanje niskih tonova (el.); ~
compensation - kompenzacija ni-
skih tonova (el.); ~ control -
regulacija niskih tonova (el.); ~
response - karakteristika propuš-
tanja niskih tonova (el.)
bassanite v. basanite
basswood - američka lipa
bast - lika
bastite - bastit (magnezijum-gvožđe-
silikat) (min.)
bastnasite - bastnezit, hamartit (kar-
bonat retkih zemalja) (min.)
bat-handle switch - prekidač sa
ručicom, „kip" prekidač (el.)
batch - šarža, porcija, jednokratna
površina, partija, serija
batching - doziranje, tretiranje vlak-
ana uljima u cilju olakšanja pre-
denja (tek.)
batchwise - periodično, diskonti-
nualno
bate - rastvor za tretiranje kože
koji sadrži enzime (koS.)
batea - plitak koničan sud koji se
u Južnoj Americi koristi za ručno
koncentrisanje zlata (rud.)
bath - korito, kada, kupatilo; ~, oil
- uljano kupatilo; ~, sand -
peščano kupatilo; ~, tub cavity
- rezonator u obliku kade (el.);
~, water - vodeno kupatilo
bathotonic — koji smanjuje površin-
ski napon (hem.)
bathtub capacitor - kondenzator
oJ hard je u metalnoj oblozi (el.)
77 battery
bating - tretiranje kože fermentnim
rastvorima u cilju omekšavanja
(koi.)
~ door - daščana vrata, drvodelj-
ska vrata; ~ plate - poprečna
veza, dijafragma
(grad.)
ćelija, elemen(a)t (fiz., teh.); gal-
vanska ili akumulatorska (bate-
rija) (el.); ~ acid - akumulator-
ska kiselina (razblažena sumporna
kiselina) (thnl.); ~ alarm - alar-
mni signal baterija (el.); ~ and
ground pulsing repeater - po-
navljač impulsa baterija-masa (el.);
~ box - akumulatorska posuda,
sud za elemente (el.); ~ call -
baterijski poziv (el.); ~ capacity
kapacitet baterije (el.); ~
cell - element baterija, ćelija
baterije (el.); ~ charger - agre-
gat za punjenje (baterije) (el.);
~ charging booster - mašina
za punjenje ak. baterija (el.);
~ clip - baterijski priključak (el.);
~ coil ignition - baterijsko pa-
ljenje (mas.); <~ Container -
akumulatorska posuda, baterijska
posuda (el.); ~ cut-out - ba-
terijski automat (suprotne struje),
gency - akumulatorska baterija
sigurnosnog napajanja; ~, fuel-
cell - baterija gorivih elemenata;
~ 3 fuel-gas - baterija gasnih go-
rivnih elemenata; ~ gage -
baterijski merač (el.); ~, ion-
exchange - baterija gorivih ele-
menata sa jonoizmenjivačkom mem-
branom; ~ jar — posuda za ele-
ment (el.); ~ lead - baterijski
provodnik (el.); ~, long wet-
stand life - akumulatorska bate-
rija koja dugo zadržava svoj kapa-
citet; ~ meter - merač amper-
časova (baterije) (el.); ~ mud -
talog u elementima (ćelijama) (el.);
~ observation post - položaj
za artiljerijsko osmatranje (voj.);
battery
battery
~ of boilers - skupina kotlova
(ma!.); ~ operated receiver -
baterijski prijemnik (el.); ~ pair
- baterijski provodnici, provodnici
za napajanje iz baterije (el.); ~
plant - akumulatorsko postrojenje
(el.); ~ plotting room - artilje-
rijska stanica za izračunavanje (voj.);
~ rack - postolje baterije, stalak
baterije (voj.); ~ receiver -
baterijski prijemnik (el.); ~ rin-
ging - baterijski poziv (el.); ~,
semiconductor atomic - polu-
provodnički atomski (elektro) ele-
menat; ~ solution - elektrolit,
baterijski rastvor (el.); ~ stand
- baterijska stalaža, akumulatorski
stalak (el.); ~ supply brigde -
baterijski napojni most (el.); ~
supply circuit - baterijsko napoj-
no kolo (el.); ~ supply coil -
baterijski napojni kalem (el.); ~
supply relay - napojni relej
(baterijski) (el.); ~ switch -
baterijski prekidač (el.); ~ prečišćavanje boksita; prva faza
switchboard - baterijska razvod-
na tabla (el.); ~ syringe - pi-
peta (štrcaljka) za elektrolit (el.);
~ terminal - pol baterije, ba-
terijski pol (el.); ~ tube - bate-
rijska cev (el.); ~, zinc-air -
cink-vazdušni akumulator (za elek-
trične automobile)
battleship - bojni brod
batwing antenna - antena „slepi
miš" (el.); ~ dipole - dipol
„slepi miš" (el.)
baud - bod, broj kodnih elemenata
u sekundi (el.)
Baudot (printing) telegraph -
Bodov telegraf (tel.)
baudonin reaction - reakcija na
biljna ulja koja daju sa furfurolom
crvenu boju (hem.)
Baumć scale - Bomeova skala
(za merenje gustine tečnosti) (fiz.);
~ hydrometer scale Bomeova
skala za merenje koncentracije ra-
stvora (0° ove skale odgovara či-
stoj vodi, a 10° odgovara 10%
rastvoru natrijum-hlorida u vodi
pri 12,5°C) (hem.)
beacon?
bauxite - boksit (ruda aluminijuma)
(min.)
Bavarite - bavarit, vrsta eksplo-
ziva
bay - stativ; prečka; proletanje,
otvorena ćelija (el.); zaliv, erker,
prozorski otvor; ploča, polje, po-
vršina; odeljenje (u tvornici); za-
liv (u telegrafiji i telefoniji); ~,
beacon - radio-far; svetionik;
signalna vatra; signalni toranj; ~,
HH - neusmereni radio-far za
navođenje (privođenje) s visokom
izlaznom snagom (2000 W ili
više); ~, magnetic - magnetski
zaliv; ~, MH - neusmereni radio-
-far za navođenje (privođenje) s
niskom izlaznom snagom (do 50
W); ~ of racks - grupa stalaka,
raspored uređaja (el.); ~ of
trunks - stalak međumesnih vo-
dova (el.); ~ salt - morska so
(hem.); ~ tree oil - lorberovo
ulje
Bayer process - Bajerov proces (za
proizvodnje aluminijuma) (mil.)
bayerite - prirodni aluminijum-hid-
roksid (hem.)
bayonet base - bajonet-podnožje
(el.); ~ contact - bajonet-kon-
takt (el.); ~ holder - bajonet-
grlo (el.); ~ socket - bajonetni
spoj (el., ma!.)
bazooka - transformator za simetri-
ranje; reaktivni minobacač (el.,
voj.)
beach - obala, morska obala; ~
sand - obalski pesak; ~ saine -
obalska vada
Beach's developer - fotografski
razvijač na bazi prigalola (fot.)
beacon approach - približavanje
radio-faru (el.); ~ beating osci-
llator - oscilator za izbijanje na
radio-faru (el.); ~ course - pra-
vac po radio-faru, kurs po radio-
-faru (el.); ~, decoder - uređaj
za dekoriranje na radio-faru (el.);
—, duplexer - dupleksni uređaj
na radio-faru (el.); ~ equation
- jednačina radio-fara (el.); ~,
inquisitor-upitnik radio-fara (el.);
beacon 79
~ interrogator - upitnik radio-
-fara (el.)
bead - perla, izolaciona kuglica,
đinđuva, zrnce, podmetač (zav.,
mot.); ~ supported line - li-
nija sa izolacijom od perli (el.);
~ thermistor - perla-termistor
(el.); ~ transistor - perla-tran-
zistor (el.)
beaded cable - kabl sa izolacijom
od perli (el.); ~ coaxial line -
koaksijalni kabl sa izolacijom od
perli (el.); ~ insulation - izo-
lacija od perli (el.); ~ support
- podnožje od perli (el.); <— tube
- porubljena cev (ma!.)
beading - zatapanie u staklu (thnl.)
beakhorn - nakovanjski rog (maš.)
beam - greda, balvan, deblo; snop,
luk; mlaz; šipka; izlučivati; usme-
ravati (o.); svetlosni snop (mot.);
~, acoustic - akustički snop;
~ analyzer - mlazni analizator
(el.); ~ and crank mechanism
- krivajni mehanizam (pogon)
(ma!.); ~ angle - ugao snopa,
ugao mlaza (el.); ~ antenna -
usmerena antena (el.); ~, atomic
- atomski snop; ~ blanking
circuit - kolo za gašenje mlaza
(TV); ~ boundary - granica
mlaza (el.); — bunched - gru-
pisani snop, usmereni snop; ~
bridge - gredni most; ~ cathode
- mlazna katoda (el.); ~ charge-
particle - snop naelektrisanih če-
stica; ~ compasses - prutast
šestar (ma!.); — confining elec-
trode - elektroda za ograničenje
mlaza (el.); ~ construction -
gredna konstrukcija; ~ cophasal
distribution - sinfazna raspodela
mlaza (snopa) (el.); ~ coupling
- elektronska sprega, veza preko
mlaza (el.); ~ coupling factor
- koeficijent elektronske sprege
(el.); ~ crossover - presek
mlaza (el.); ~ current - struja
mlaza, struja elektronskog snopa
(el); ~ current multiplier
system - umnožavač struje mlaza
(el.); ~ deflection - otklon
mlaza (el); ~ deflection am-
plifier tube - pojačavačka cev
beam
sa poprečnim skretanjem (smerom)
mlaza (eh); ~ deflection mixer
tube - mešalica sa poprečnim
(smerom) skretanjem mlaza (el.);
~, density modulated - gustinski
modulisani snop; ~ deviation
factor - koeficijent otklona (de-
vijacije) mlaza (el.); ~ diffracted
- difrakcioni snop; ~ energy
control - upravljanje energijom
mlaza (el.); ~ exhaust - izduvni
mlaz (rakete); ~ first-order di-
ffracted - difrakcioni snop prvog
reda; ~ forming arrangement
- sistem za formiranje mlaza (el.);
~ forming cathode - katoda
za obrazovanje mlaza (el.); ~,
gamma-ray - snop gama-zra-
čenja; ~, Hewlett-Packard ce-
sium - Hjulit-Pakardov cezijum-
ski standard frekvencije; ~ hole
- kanal za izvođenje (n., teh.);
~, hollow (-ring) - cilindrični
(tabularni) snop; ~, H-P cesium
v. Hewlett-Packard cesium be-
am; ~ impedance - impedanca
mlaza (el.); ~ jitter - treperenje
(drhtanje) mlaza (el.); —, laser
zrak lasera; ~, lift - uređaj za
merenje sile uzgona (av.); ~,
light - svetlosni zrak; ~ loading
- opterećenje elektronskim mlazom
(el.); ~, long-range laser - la-
serski snop koji se rasprostire na
velikom rastojaniu; ~, maser -
zrak masera; ~, Maxwellian -
snop, čestica s Maksvelovom ras-
podelom brzine; ~ modulation
- modulacija mlaza (eh); •~ mo-
dulator - mlazni modulator (el.);
~, molecular - molekularni snop;
~, nonobject-bearing - refe-
rentni snop; ~, nonthermal elec-
tron - snop netermalnih elektrona;
~, object-bearing - svetlosni
snop koji sadrži informaciju o
objektu; ~ o f a portal frame -
prečka, prečaga, poprečna greda
(grad.); ~, off-axis reference -
vanosni referentni snop; ~ on
elastic foundation - greda na
elastičnoj podlozi (grad.); ~, op-
tical maser v. laser beam; ~,
pattern - karakteristika usmereno-
beam
beam
sti mlaza (el.); ~, plasma - snop
plazme; ~ positioning magnets
- magneti za pozicioniranje mlaza,
magneti za skretanje mlaza (el);
~ power amplifier tube - po-
jačavačka cev sa mlazom (el.);
~ power tube - mlazna cev za
pojačanje snage (el.); ~, recon-
struction - rekonstrukcioni snop;
~, reference - referentni snop;
~ separator - pregrada; ~,
sheet - pljosnati (trakasti) snop; •
~, single-velocity - snop čestica
konstantne brzine; ~, sound -
zvučni snop (av.); ~, space-
charge focused electron - snop
s jonskim fokusiranjem; ~ sup-
ported at both ends - prosta
grada (grad.) ; ~ swinging - povi-
janje mlaza, pomeranje mlaza (el.);
'- tetrode - mlazna tetroda (el.);
~ tube - v. beam hole (n., uh.);
~ type magnetic tape head -
mlazna magnetofonska glava (el.);
~, wave - talasni snop
beaming - usmerena predaja, usme-
reni prijem (el.)
beamwidth - širina snopa; ~, an-
tenna - širina snopa antene
beat - (av.), udar, puls; (fiz.) uda-
Bearcat - vrsta vazdušno-kalećeg
alatnog legiranog čelika (nttl.);
bearer cable - noseći kabl, podrža-
vajući kabl (el.)
bearers for battery - nosač za
akumulatore, podnožje za akumu-
latore (el.)
bearing - ležište, ležište klipnjače
(mot.); goniometar, podnožje, os-
nova, nosač (el.); smer, azimut;
~ accuracy - tačnost gonio-
metra (el.); ~ bar - azimut (el.);
~ cap - pokrivač ležišta (mot.);
~ capacity - nosivost (grad.);
~ capacity of pile - nosivost
sipa (grad.); ~ capacity of soil beating - (el.) izbijanje, pojava
- moć nošenja tla, nosivost tla
(grad.); ~ deviation indicator
- indikator devijacije goniometra
(el.); ~ discrimination - dis-
kriminacija goniometra po pravcu
(el.); ~ friction - ležišno trenje
(ma!.); ~, indideviation indi-
beating
cator - indikator devijacije gonio-
metra (el.); ~ joint - ležišna
spojnica (grad.); ~ load - op-
terećenje ležišta (mot.); ~ mark
- oznaka usmerenosti (el.); ~ beackamine - sintetički lakovi na
pile - noseći šip (grad.); ~ plate
- podložna pločica (maš.); ~ smola (thnl.)
power - nosivost, nosivost tla,
moć nošenja tla (grad.); ~ po-
wer of pile - nosivost sipa (grad.);
~ pressure - oslonački pritisak,
pritisak na ležište (maš.); ~ Beckmann apparatus - Bekmanov Beer's law - Berov zakon (apsorp-
roller - koturić za ležište (maš.);
~ sector - azimutni sektor, sek-
tor goniometra (el.); ~ shell -
omotač ležišta (mot.); ~ stress
- kontaktni napon (fiz.); ~, sup-
port-ležišni nosač (maš.); ~ surfa-
ce - nosiva površina ležišta (maš.);
~, thinwall - nosač ležišta tankih
zidova (met.); ~, thrust - le-
žište visokog pritiska (mot.); ~
value - nosivost, nosivost tla,
moć nošenja tla (grad.); ~ value
of pile - nosivost sipa (grad.);
~ wall - noseći zid (grad.); —
with cover - ležište s poklopcem
(maš.); ~ with imaginary joint
- zglobasto ležište (grad.)
ranje, pulsiranje, periodična pro-
mena amplitude kod periodičnih
kretanja (o., el.); izbijanje; ~ postejja, osnovna ploča, podnožje,
frequency - frekvencija izbijanja
(el.); ~ frequency oscillator
- generator za izbijanje, telegrafski
heterodin (el.); ~ frequency
receiver - superheterodinski pri-
jemnik (el.); ~ indicator - in-
dikator izbijanja; ~, interference
- interferentne smetnje (el.); ~
note - ton izbijanja (el.); ~ note
frequency - frekvencija tona iz-
bijanja (el.); ~ reception - he-
terodinski prijem (el.)
(fiz.); pulsiranje (merenje ampli-
tude koja rezultuje usled slaganja
više periodičnih kretanja raznih
frekvencija); —, modes - izbijanje
tipova oscilovanja; ~, in - pode-
šavanje prema nultom izbijanju
(el.)
beackacite 81 behold
beackacite - sirovine za industriju beech - bukva, bukovina; ~ char-»
lakova na bazi plastičnih masa iz coal - bukov ugalj; — tar - ter
grupe fenolskih i maleinskih smola od bukovine; ~ timber - bukova
grada; ~ veneered - bukovinom
bazi karbamidskih i melaminskih furniran
beef tallow - goveđi loj
beavertail antenna - antena u ob- beekite - hemijski taloženi silicijum,
liku dabrovog repa (el.) ; ~ beam dioksid (min.)
- mlaz (snop) u obliku dabrovog beer-barrel cavity - rezonator u
repa (el.) obliku pivskog bureta (el.)
aparat (za merenje sniženja tačke cije svetlosti) (fiz.)
topljenja i povišenja tačke ključanja i beeswax - pčelinji vosak (hem.)
rastvora) (hem.); ~ molecular I beet - šećerna repa; ~ elevator -
transformation - Bekmanovo pre- ! kosi elevator za repu; ~ grubber
meštanje (transformacija ketoksina -vadilica repe; ~ lifter - vadilica
repe; ~ root - šećerna repa; ~,
u amide kiselina ili anilide) (hem.);
~ thermometer - Bekmanov root chips - rezanci šećerne repe;
~ root sliccr - mašina za izradu
termometar. (Meri male promene
temperature sa velikom tačnošću. rezanaca šećerne repe; — root
slices - rezanci šećerne repe; ~,
Opseg merenja mali) (hem.);
Beckosol - naziv za niz proizvoda root washer - mašina za pranje
šećerne repe; ~ root washing
na bazi čvrstih ili tekućih alkidnih
smola (thnl.) drum - doboš za pranje šećerne
repe; ~ sugar - šećer iz repe;
Becquerel effect — Bekerelov efekt
(proizvodnja elektromotorne sile Beetle - termoplastična masa na bazi
kada se dve identične elektrode u karbamida i formaldehida (thnl.);
elektrolitu osvetljavaju raznim ko- ~ resins - grupa sintetičkih kar-
ličinama svetlosti) (fiz.); ~ rays bamidsko-formaldehidskih smola u
- Bekerelovi zraci (fiz.) tečnom obliku (thnl.)
bed - platforma, postrojenje; osnova, before-and-after-test - postupak
postolje mašine; ležište, posteljica, pri kome se porede svojstva ma-
terijala pre i posle ozračivanja u
sto (prese), slojevita žica rudače, nuklearnom reaktoru (rt., teh.)
podloga, donji stroj; ~, boilng - bega - milijarda, IO9
kipući sloj; ~, catalyst - sloj ka- begacycle - IO9 Hz (el.)
talizatora; ~, down-flow fixed begohm - 1000 M-oma (el.)
- nepokretni sloj katalizatora sa behavior - postupak, ponašanje,
silaznim tokom sirovine; ~, fluid- režim; ~, collective - kolektivno,
ized - fluidizovani sloj; ~ of ponašanje; ~, structural - jačina
(čvrstoća) konstrukcije
a river - korito reke; ~ static-of
catalyst - nepokretni (stacionarni) behaviour - ponašanje, karakteris-
sloj katalizatora tika (av.); ~, aerodynamic -
aerodinamička karakteristika (av.);
Bedafin - vezivno sredstvo za pig-
~, dynamic - dinamička karakte-
mentne boje (pri štampanju na
tekstilu) (thnl.); ristika; ~, ionospheric - pona-
šanje u jonosferi (av.); ~, lateral
bedding - prostirač, prostirka
(o.); ~, flying - leteća plat- - poprečna karakteristika (av.);
~ of boundary layer - karakte-
forma (av.); ~, flying test -
- leteća laboratorija (av.); ~ ristika graničnog sloja (av.); ~,
stalling - karakteristika propada-
plate - podnožna ploča ((maš.);
~ test - eksperimentalna platfor- nja aviona (av.);
ma (av.); ~, rocket test - plat- behold - posmatrati, gledati, mo-
forma za ispitivanje raketa (av.); triti
6 Rečnik
 Benchwood 83 benzoqulnone
beilby 82 Benching

Benchwood - stolarska drvena grada savijena romb-antena (el.); —

beilby layer - rnikrokristalini ili serklaž, podvezivanje (grad.); — bend - cevni luk, koleno; saviti, sa- shank needle - igla u obliku slova
amorfni sloj koji se obrazuje na drier - tračna sušnica; ~ driving vijati, uviti; krivina, okuka, koleno, z (el.); ~ wood - savijeno drvo
površini metala pri poliranju (hem.) - kaišni pogon; ~ drying - su- lakat; odvod; kesonska bolest bentonite - bentonit (vrsta gline,
beilstein test - proba za prisustvo šenje na traci; ~, endless - bes- (SAD); ~, channel - koleno osnovni sastojak montmorinolit),
halogena u organskim jedinjenjima krajna traka; ~, equatorial - ek- cevi (av.); ~ bending moment vrsta gline koja u vodi jako bubri
(hem.) vatorijalni pojas; ~, feed - šan- - momen(a)t savijanja (ma!.); ~, (min.)
bel - bel (jedinica za poređenje ve- žirna traka, traka za napajanje; expansion - ekspanziono koleno benzal chloride -benzal-hlorid (pro-
ličina, npr. zvučnog pritiska, brzine ~, feeder - zasipač trake konve- (na cevovodima), lira; ~, pipe - izvod hlorovanja toluola) (hem.)
zvuka, napona, struje i dr. u loga- jera, uređaj za zasipanje trake; ~ cevno koleno; ~, return - po- benZaldehyde - benzaldehid (hem.)
ritamskoj skali) fork - kaišna rakija; ~ grinding vratno koleno; ~, right-angled - benzaldoxime - benzaldoksim (do-
belay - omotati uže oko bitve; u- machine - trakasta brusilica; ~ pravougaono koleno; — test - bija se iz benzaldehida i hidroko-
čvrstiti; osigurati (pom.) loader - utovarni konvejer; ~, proba savijanja (zav.); ~ test lamina) (hem.)
beliminator - ispravljač anodnog orbiting dipole - orbitalni pojas (180° flat) - proba savijanja do benzamide - benzamid (hem.)
napona (el.) od dipola; ~, polar - polarni 180° (zav.); ~ test(free) - benzamine - benzamin, poznat i
belite - belit, veStački mineral ce- pojas (od dipola); ~, radiation - prosta proba savijanja (zav.); ~ kao betakain ili enkain (lokalni
mentnog klinkera (grad.) radijacioni pojas (zona); ~ saw test(guided) - proba savijanja anestetik) (hem.)
belitlel's reducer - rastvor na bazi trakasta testera; — shifter - oko propisanog pritiskivanja (zav.);
kaišno kvačilo; ~ stretch - iz- benzanillde - benzanilid, anilid ben-
ferioksalata koji smanjuje kontrast ~, test(normal) — normalna zoeve kiseline (hem.)
• (Sot.) duženje kaiša; ~ width - Širina proba savijanja (zav.); ~ test
trake (konvejera), širina (kaišnika); benzathron - benzatron; polazna
bell - zvono, zvonce, signal; ~ call (notched) - proba savijanja sa- supstanca za proizvodnju niza boja
- poziv zvonom; ~ clapper - ~, West Ford v. orbiting dipole zarezom (zav.) ; ~ test (reverse)
belt (hem.)
jezičak zvona, čekić zvona; ~ - obrnuta proba savijanja (sa ko- benzene - benzol (hem., mot.); ~
counter - zvonasti brojač (brojač Bemul - amulgator na bazi glice- renom šva u zategnutoj zoni) carboxylic acids - aromatske
radioaktivnosti zvonastog oblika) rina monostearata (prehrambena i (zav.); ~ test(root) - obrnuta kiseline koje sadrže benzolovo jez-
(n. teh., fiz.); ~ crank lever - kozmetička industrija) (thnl.) proba savijanja (zav.); ~ test- gro; ~ formula - formula ben-
kolenasta ručica (mot.); ~ in- Bence-Jones protein - štetan pro- (side) - proba savijanja sa šavom zola (koja pokazuje strukturu mo-
sulator - zvonasti izolator (el.); tein koji se povremeno nade u sa strane (zav.); ~ test(T) - lekula) (hem.); ~, hexachloride
~ metal - legura za zvona (bron- urinu (hem.) T-proba savijanja (zav.); ~ test - heksahlorbenzol (v. gammexane)
za sa velikim sadržajem kalaja) bench - radni sto, klupa, tezga, (tongue) - proba savijanja zava- (hem.); ~ nucleus - benzolovo
(mil.) sastav 78—80% Cu i 20— radionički sto, pult, komandni sto, rene cevi (zav.); ~, tube - ko- jezgro (hem.) ; ~ ring - benzolov
22% Sn; ~ metal ore v. stan- postolje sa nogarima; ~ adjust- leno cevi (av.) prsten (hem); ~ sulphonic
nite (min.); ~ push - taster ment - podešavanje na radionič- acids - benzol-sulfonske kiseline
(dugme) zvona (el); ~ shaped kom stolu; ~ axe - ručna sekira; bending - krivljenje, distorzija, sa-
pulse - impuls u obliku zvona vijanje, izgib; obrada savijanjem, • (karakteristična grupa im je SO H.
~, board - sto sa nagibom, ko- Važni međuproizvodi za sintezu
(el.); ~ signal - signal zvona, mandni sto (el.); ~ drill - stona previjanjem; ~, band - iskrivlje-
zvonjenje (el.); ~ telephone - nje opsega; ~ beta (P) - beta (S), boja) (hem.)
bušilica; — filing machine - benzidine - benzidin (hem.);
Belov telefon (el.); ~ tower - stona mašinska turpija; ~ grin- koeficijenat strujnog pojačanja (tran-
zvonik, zvonara; ~ transformer zistora) u šemi sa opštim (uzemlje- transformation - premeštanje ben-
der - stona brusilica; ~, insulator zol-hidrazo jedinjenja u benzidin-
- transformator za zvonce (el.); nim) emitorom; ~ couple - mo-
- izolujuća podloga (podupirač) men(a)t savijanja, previjanja; ~ de- ske derivate (hem.)
~ type generator - kontaktni (el.); ~ lathe - mehaničarski benzil - benzil (hem.)
razvijač acetilena sa pokretnim zvo- vice - uređaj za savijanje; ~ drum
strug, stona mašina za struganje, benzilidene chloride - benzil-hlo-
nom (zav.); ~ wire - provodnik strug; ~ mark -s-fabrička oznaka - doboš za savijanje; ~ neutron-
decay - beta-čestica koja nastaje rid (hem.)
za zvono (el.) (za orijentaciju pri podešavanju benzine - benzin (mot.); ligroin,
belladonna v. atropine (hem.) aparata) (trg.); ~ plate - ploča pri neutronskom raspadu
petroletar (hem.)
Bellini-Tosi direction finder - za tuširanje, ploča za obeležavanje Benito - fazni sistem za merenje da- benzoic acid - benzoeva kiselina
goniometar Belini-Tozi (el.) (ma!.); ~ saw - testera; ~ stone ljine i azimuta (el.) (sredstvo za konzervisanje) (hem.)
bellows - meh(ovi), harmonika - belegija, brusni kamen; ~, test Benitoite - benitoit (silikat barijuma benzoin — benzoin (hem.)
belt - pojas, zona; kajiš, veza, zavoj, - eksperimentalna klupa (av.); i titana, lako dihroičan mineral) benzole - sirovi benzol (hem.);
traka, remen, lenta brusna traka; ~ test - ispitivanje na radionič- (min.) ~ scrubber - uređaj za pranje
~, artificial radiation - veš- kom stolu (eh); ~ vice - stone bent - jaram, snop (svežanj) greda; i apsorpciju benzola (hem.)
tački radijacioni pojas; ~ brake - mengele, rendisaljka; ~, welding ~ dipole - savijeni dipol (el.); benzonitril - benzonitril (hem.)
kaišna kočnica; ~, confidence - - zavarivačka klupa (zav.) ~ piston rod - izvijena klipnjača benzophenone - benzofenon (hem.)
po veri j iva zona; ~ conveyor - Benching - betoniranje kanala za (ma!.); ~ rhombic antenna - benzoquinone - benzohinon (hem.)
kaišni prenosnik; ~ course - cevovod
bezoyl 84 beta beta 85 bias

bezoyl chloride - benzoil-hlorid beryl - mineral beril (silikat berili- likom beta - radioaktivnog raspada T joint - ugaoni šav sa priprem-
(hem.) juma i aluminijuma) (min.) izleće iz radioaktivnog jezgra) ljenim žlebom (zav.); ~ wheel
3,4 benzpyrene - benzpiren, poli- beryllia - oksid berilijuma (BeO, (fiz.); ~ ray - beta-zrak (fiz.); konusni točak $mot.)
ciklično jedinjenje sa 5 benzolovih teško topljivi materijal, dobar mo- ~ ray counter - brojač beta- bevelled rectangular wooden slee-
jezgara; poznat kao kancerogena derator neutrona) (hem., n. teh.) -zraka (fiz.); ~ ray spectrome- per - tupobridni prag (saobr.);
supstanca (hem.) beryllium - berilijum (metal) (hem.); ter - spektrometar za beta-čestice ~ rectangular wooden tie -
benzyl alcohol-benzil-alkohol (hem.) ~ moderated reactor - reaktor sa (fiz.); ~ ray thickness gage - tupobridni prag (saobr.)
bep.zylamine - benzil-amin (hem.) moderatorom od berilijuma ili be- merač debljine pomoću beta-zraka bevelling - koso sasecanje, zakošenje,
ber.zylchloride - benzil-hlorid rilijum-oksida (n. teh.); ~ oxide (n. teh.); ~ spectrometer - beta skošavanje, obaranje ivica; <—• chear
Beraloy - legura bakra i berilijuma v. beryllia (hem); ~ reactor v. spektrometar (uređaj za merenje - makaze za obaranje ivica; ~
sa odličnim tehnološkim osobinama beryllium moderated reactor energetske raspodele beta-zračenja) plane - rende za skošavanje ivica
(thnl.) (n. teh.) (fiz.); — spectrum - beta-spek- beverage vending machine - au-
berberine - berberin (alkaloid) (hem.) beryllonite - berilonit (redak mine- tar (fiz.); <~ -stable - beta-sta- tomat za napitke
bergamot oil - bergamot - ulje, ral, fosfat berilijuma i natrijuma) bilan (jezgro koje nije podložno beyond - na drugoj strani, s druge
eterično ulje iz biljke Rutaceae bespot - obeležiti tačkicama, po- raspadu beta-emisijom) (fiz.); ~ strane, iza, preko; ~ -cutoff
prskati -uranium - beta-uranijum (alo- attenuator - oslabljivač talasa
(hem.) tropska modifikacija metalnog ura-
Bergius process - Bergiusov proces bespread - pokriti, prekriti, raši- dužih od kritičnog (el.); ~, -line—
nijuma, stabilna između 622 i of-sight path - put (talasa) iza
hidrogenacije ulja (thnl.) riti 772°C) (n. tehn.)
berillium glucinium - hemijski besprinkle - poprskati, poškropiti, horizonta (el.)
elemenat, berilijum (znak Be, atom. posuti betafite - hidratisani radioaktivan bezel — okce, okno za posmatranje;
tež. 9,0, redni broj 4; druga grupa Bessemer converter - Besemerov miobat i titanat urana (min.) kosina na sečivu, kose plosni bru-
periodnog sistema) (hem.); ~, konvertor (specijalna peć za proiz- betaine - betain, trimetil-glikokol šenog dragog kamena (o., voj.)
bronze - berilijum bronze (sa vodnju čelika) (mtl.); ~ pig - (hem.); ~ formula - betainska BF]-counter - bor-trifluoridni bro-
2 25% Be; odlikuje se velikom sirovo gvožđe pogodno za obradu struktura (hem.) jač (najčešće upotrebljavani brojač
tvrdoćom) po Besemerovom postupku (mtl.); betatron - betatron (akcelerator u neutrona) (fiz., n. teh.)
berkelium - berkelijum (veštački ~ process - Besemerov proces kome se ubrzavaju elektroni koji bi - bi (prefiks koji označava „dva"
transuranski radioaktivni element, za proizvodnju čelika (mtl.); ~ zatim udaraju u metu i proizvode ili „dvostruko")
redni broj 97) (hem., fiz.) steel - Besemerov čelik (thnl.) gama - zrake) (fiz.) bi-frequency system function -
Berlin blue - berlinsko plavo (hem.) best and best best - „najbolje" Bethe cycle - Beteov ciklus (niz dvofrekventna funkcija sistema (el.)
Berne Bureau - Bernski biro (za i „najbolje-najbolje" (oznaka kva- nuklearnih reakcija kojima se bi-resonant loop - dvorezonantna
raspodelu talasnih dužina radio- liteta metalurških proizvoda — objašnjava termonuklearno poreklo petlja (el.)
- stanica) skraćeno B i BB) (mtl.) Sunčeve energije) (fiz.)
bi-telephone receiver - naglavna
Berr.e List - Bernski spisak radio- best selected copper - bakar čis- betts process - elektrolitički proces kombinacija, telefon za oba uha
- stanica (el.) toće iznad 99,75% (mtl.) prečišćavanja olova iz silikofluorid- (el.)
Bernouilli's Iemniscate - Bernuli- bestir - pokrenuti; požuriti nih rastvora (mtl.)
jeva lemniskata (mat.); <~ prin- beta absorption ga(u)ge - merač Bi - hemijski znak za bizmut (hem.)
between-the-lens shutter - medu-
ciple - Bernuliiev princip (jedan debljine materijala koji iskoriš- bias - pomeraj, premošćenje; pred-
\ sočivni zatvarač (el.) napon; predmagnećenje, polariza-
od osnovnih principa hidrodina- ćava beta - zračenje (n.teh.); —
mike o održanju energije kod ne- brass - beta-mesing (sa 46—49% bevatron - bevatron (akcelerator cija; neravnoteža; pomereni na-
stišljivih tečnosti) (fiz.) Zn) (mtl.); ~ circuit - beta-kolo, visokoenergetskih protona) (fiz., pon (el.); ~, back - obratni pred-
berth — sidrište; kabina, postelja na beta - šema (el.); ~ counter - teh.) napon, suprotni prednapon, ne-
brodu brojač beta-zračenja (fiz., n. teh.); bevel ap.gle - ugao zakošenja (zav.); gativni prednapon; ~, base -
Berthelot principle-Berteloov prin- ~ decay - beta-raspad (radioak- ~ friction gear wheel - kupasti prednapon baze; — bleeder -
cip (da se u zatvorenom hemijskom tivni raspad s emisijom beta-čes- tarenik (maš.); ~ gear - kupasti potenciometar za prednapon (el.);
sistemu odigrava onaj hemijski tica) (fiz.); ~ emitter - beta- zupčanik; konusni zupčanik (mot.); ~ cell - element za prednapon
proces koji daje maksimalnu koli- -emiter (radiokativni element koji ~_ gear with involute tooth (el.); ~, drain - prednapon od-
činu toplote) (hem.); ~ calori- zrači (emituje) beta čestice ) (fiz.); spiral - kupasti zupčanik evol- voda; ~, emitter - prednapon
meter - Berteloov kalorimetar (za — function - beta-funkcija %mat.); ventnih zubaca (maš.); ~ groove emitera; ~ -erase frequency -
merenje latentne toplote isparava- ~ iron - beta-gvožde (alotropska (single) - 1/2 V-šav (zav.); ~,- frekvencija predmagnećenja i bri-
nja tečnosti) (hem.) modifikacija gvozda) (hem.); ~ groove (double) - K-šav (zav.); sanje (el.); ~, forward - pozi-
Berthier's pewter - legura sastava monitoring - kontrola beta-zra- ~ -pointed screw - zavrtanj s tivni prednapon; ~ gate - pred-
72% Cu, 20% Zn, 2% Pb, 1% Sn I čenja (n. teh.); ~ particle - krajem oblika zarubljene kupe napon gejta; ~, rectifier - isprav-
bertrandite - mineral bertrandit I beta-čestica (negativna-elektron- ili (maš.); ~ protractor - podeš- ljač za prednapon (el.); ~' re-
(hidratisani silikat berilijuma) (min.) i pozitivna-pozitron-čestica koja pri- ljiv ugaonik (maš.); ~ weld in sistor - otpornik za prednapon
bias blmolecular
bimorph 87 biochemistry

bias blfilar - bifilarni, dvonitni (el.);

(el.); —, reverse - obratni (su- ~ coil - bifilarni kalem (el.); biomorph cell - bimorfna ćelija binder - vezivo, spojno sredstvo,
protni) prednapon; ~ telegraph ~ helix - bif ilarna helikoida (el); (element) (el.); ~ crystal - bi- spojni materijal (grad.); ~ bolt
distortion - distorzija, nejednakost ~ suspension - bifilarno vešanje morfni kristal (el.) - poklopni zavrtanj (ma!.); ~
dužine znakova i belina (razmaka) (el.); ~ winding - bifilarni na- bin - bunker, silos; rezervoar; šan- distributor - prskalica, mašina
u telegrafiji (el.); ~ tube - cev motaj (el.) žirani bunker; ~ batcher - apa- za prskanje, uređaj za raspoređi-
za prednapon (el.); ~, zero - bifurcation - bifurkacija, razdvaja- rat za doziranje bunkera; ~, feed vanje vezivnog sredstva, špric-ma-
nulti pomeraj, nulti prednapon nje, grananje, račvanje, račvanje - bunker za šaržiranje (napajanje šina (grad.); ~ twine - veza,
biased flip-flop - nesimetrični flip- vodenih tokova sirovinom); ~ level indicator - uzica
flop, flip-flop sa prednaponom (el.) ; blg-sreen receiver - prijemnik s indikator napunjenosti bunkera; ~, binding - umotavanje, premotavanje,
~ relay - polarizovani relej, relej velikim ekranom (TV) storage - skladišni bunker; ~ vezivanje (el.); ~ band - zavoj
sa zapornim organom (el.); ~ bilateral antenna - dvosmerna an- vibrator - vibrator u silosu (el.); ~ chain - teretni lanac na
reversals - impulsi sa preovlađi- tena (el.); ~ area track - dvo- omču (ma!.); ~ clip - vezivna
binary - dvokomponentni, binarni; stega, prsten za stezanje (el.);
vanjem (kod kojih su signali i in- strani zapis na traci ffonogram) ~ adder - binarni sabirač (el.);
tervali različite dužine) (el.); ~ (el.); ~ circuit - simetrično kolo, ~ energy - vezivna energija
~ alloy - binarna legura koja (energija veze između čestica u a-
ringer - jednosmerno zvono (el.) bilateralno kolo (el.); ~ matching sadrži dva elementa (thnl.); ~
biasing - pomeranje; magnetisanje - dvostrano podešavanje (el.); ~ tomu ili u atomskom jezgru) (fiz.) ;
cell - binarna ćelija (elemenat) ~ post - spojno mesto (el.);
biaxial - biaksijalni, dvoosni (fiz.); transducer - dvostrani prenosnik (el.); ~ code - binarni kod (el.);
— crystal - biaksijalni kristal (sa (moguć jednovremeni obostrani rad) ~ rivets - zakivci za spajanje,
~ coded decimal system - bi- konstruktivni zakivci (grad.); ~
dve optičke ose) (kr.); ~ elec- bilaterally matched attenuator - narno kodirani decimalni sistem
trostatic deflection - dvoosni screw - spojni zavrtanj, vezivni
dvostrano podešeni oslabljivač (el.) (el.); ~ coded output - binarno- zavrtanj (ma!.); ~ thread -
elektrostatički otklon (el.) ; ~ hy- bile acids - žučne kiseline (hem.) kodirani izlaz (el.); ~ coder -
brid junction - dvoosni hibridni bilicyanin - bilicijanin (sastojak žuči veza, vezica (el.); ~ wire - žica
binarni kodirajući uređaj, binarni za vezivanje, crna žica, paljena
spoj (talasovoda) (el.) plave boje) (hem.) koder (el.); ~ coding - binarno žica (grad)
bib-cock - slavina (ma!.) bilingual - dvojezičn(i)o kodiranje (eh); ~ compound -
bicarbonates - bikarbonati (kisele bilirubin - bilirubin (pigment žuči jedinjenje koje sadrži dva elementa bineutron - bineutron (hipotetička
soli ugljene kiseline) (hem.) crvene boje) (hem.) (hem.); ~ conversion - binarna neutralna čestica sa masom 2)
bichromate cell - galvanska ćelija biliverdin - biliverdin (zeleni pig- konverzija (el.); ~ counter - (fiz.)
sa bihromatom kao depolarizato- ment žuči) (hem.) binarni brojač (impulsa) (el.); ~ binistor - binistor
rom bill of quantities - troškovnik, pred- decoding network - kolo za bi- binnacle - kutija za kompas, kom-
bichromated gelatine - želatin, račun, predmer narno dekodiranje (el.); ~ digit pasni orman
tretiran bihromatom (fot.) billboard array - poprečno usme- - binarna cifra (el.); ~ feedback binocular - binokular (optički si-
biconcav lens - dvogubo izdubljeno rena antena (el.) coder - binarni koder sa povrat- stem dvogleda) (fiz.); ~ camera
sočivo (opt.) billet - međuproizvod pri valjanju nom spregom (el.); ~ number - binokularna kamera (za stereo-
biconical antenna - bikonična an- čelika (mil.) system - binarni sistem brojeva skopske snimke) (fot.); •— coil -
tena, dvokonusna antena (el.); billion-volt linear accelerator - (el.); ~ operation - binarna ope- binokularni kalem (el.); ~ paral-
horn — bikonični levak (rog) linearni akcelerator od 10' V (el.) racija (el.); ~ point - binarna lax - binokularna paralaksa (el.);
/) tačka (el.); ~ sealer - binarni bro- ~ vision - binokulamo gledanje
bimatron - bi matron binomial - binom (svaki matematički
biconjugate network - bikonjugo- bimetal - bimcial (dva razna metala jač; uređaj koji registruje i sabira
impulse brojača i daje ih u binarnoj izraz koji sadrži dva člana); bi-
vana šema (el.) raznih specifičnih osobina spojeni nomni (mat.); ~ array - dvo-
zajedno) (fiz., teh.)'; ~ time-delay skali brojeva (el.); ~ stars -
biconvex lens - bikonveksno sočivo dvostruke zvezde (astr.); ~ sy- člana antena (el.); ~ bioaera-
(el.) relay - bimetalni usporeni (vre- tion - tretiranje otpadnih voda
menski) relej (el.) stem - binarni sistem (koji sadrži
9
bicrofarad - IO- farada (el.) dve komponente) (el.); ~ system vazduhom u cilju oksidacije; ~
bidding procedure - licitacija bimetallic conductor - bimetalni and diagram - binarni sistem i expression - dvočlani izraz, bi-
bidirectional clutch - dvosmerna provodnik (el.) ; ~ instrument - dijagram (met.); ~ system of nom (el.); ~ theorem - binomna
spojnica (el.), račvasta spojnica bimetalni aparat; — strip - dvo- numbers - binarni brojni sistem teorema (mat.)
(el.); ~ -coupler - dvosmerna metalna ili bimetalna traka (thnl.); (sistem brojeva čija je baza 2) (mat.) bio-assay - biološka proba (farm.)
spojnica (kvačilo), dvosmerni sprež- ~ strip relay - bimetalni relej bio-electric integrator - bioelek-
njak (el.); — -current - dvosmer- (el.) binaural broadcasting - stereofon-
ska radio-difuzija (el.); ~ effect trični integrator (el.)
na struja, naizmenična struja (el.); bimolecular - bimolekularan (koji bi'oacoustics - bioakustika
~ -pulse train - niz dvosmernih sadrži dva molekula) (fiz., hem.); - stereofoničnost (el.); ~ sound
— reaction - bimolekularna reak- - stereofonski zvuk (el); ~ tape bioastronautics - bioastronautika
impulsa (el.)
cija (hem.) recorder - stereofonski magne- biochemistry - biohemija (hernija
biennial - dvogodišnji tofon (el.) žive materije)

biocomputer
biocomputer - računska mašina
(kompjuter) za biološka istraživanja
biodegradable - biodegradabilan,
koji se razlaže dejstvom bakterija
biodinamics - biodinamika (dina-
mika žive materije)
bioelectronics - bioelektronika
bioengineering - biotehnika
biofuel - biogorivo
bioinstrumentation - kontrolna
merna aparatura za biološka ispi-
tivanja
biological half-life - biološko po-
luvreme radioelemenata (vreme
koje je potrebno da se iz organizma
izluči polovina unete radioaktiv-
nosti) (Hol.); ~ hole - biološki
kanal (prostor u kome se u nukle-
arnom reaktoru ozračuje biološki
materijal) (n. teh.); ~' shied -
biološka zaštita (omotač reaktora
koji svodi zračenje na nivo neškod-
ljiv za ljude) (n. teh.)
biology - biologija; ~, space -
kosmička biologija
bioluminescence - bioluminescen-
cija (proizvodnja svetla od strane
živih organizama) (hem.)
biomedicine - biomedicina; ~,
radiological - radiološka biome-
dicina
biometer - biološki indikator
biometry - biometrija
bionics - bionika, bioelektronika (na-
uka o primeni bioloških metoda u
projektovanju elektronskih uređaja
i sistema)
bionomics v. bionomy
bionomy - bionomija (izučavanje na-
čina života)
biophysics - biofizika (fizika žive
materije)
bioplasm - bioplazma (živa proto-
plazma)
biopotential - biopotencijal
bios - supstance koje ubrzavaju rast
kvasca (hem.)
biosphere - biosfera (deo Zemlje i
atmosfere u kojoj je razvijen život)
biosteritron - uređaj za dobijanje
ultraljubičastog zračenja
biosystem - biosistem, biološki si-
stem
88 bird
Biot-Savart law - Bio-Savarov za-
kon (u elektromagnetizmu) (fiz.,
el.)
biotechnology - biotehnika, bioteh-
nologija
bio telemetry - biotelemetrija
biotic potential - životni potencijal
_ (biol.)
biotite - biotit (vrsta crnog liskuna,
nalazi se u granitu) (min.)
biotron - biotron, dvojna cev sa
povećanom strminom (el.)
bipack - dvostruki film sa dve
emulzije, osetljive za razne boje
Jfot.)
bipartite - podeljen na dva dela;
dvostran
biphase current - dvofazna struja
(el.); ~ rectifier - dvofazni is-
pravljač (el.)
biphone - teleton za oba uha, na-
glavna kombinacija (tel.)
biplanar coupler - biplanarni sprež-
njak (talasovoda) (el.)
biplane - biplan, dvokrilac (av.)
bipolar chart - bipolarni dijagram
(el.); ~ electrode - bipolarna
(dvopolna) elektroda (el.); ~ lo-
garithmic amplifier - dvopolni
logaritamski pojačavač (el.); ~ bisection - polovljenje, bisekcija,
machine - dvopolna mašina (el.);
~ magnetic driving unit -
dvopolni elektromagnet (zvučnika)
(el.); ~ receiver - telefon sa
dvopolnim magnetom, bipolarni pri-
jemnik (el.); ~ transistor - dvo-
polni tranzistor (el.)
bipyramide - bipiramida (kristalni
oblik sa dve piramide zajedničke
osnove)
biquadratic - bikvadratni (kvadrat
kvadrata, dakle, četvrtog stepena)
(mat.); —' • equation - bikvadratna
jednačina (u kojoj se nepoznata
veličina pojavljuje na četvrtom
stepenu) (mat.)
biquinary code - dvopetinski kod
(el.)
birch - breza; brezovina; ~ oil -
katran od brezovog drveta (hem.)
bird - ptica; ~ cage antenna -
kavez - antena, cilindrična antena
(el.); ~ sonar - ptičji ultra-
zvučni organ za orijentaciju
bird's eye
bird's eye - projekciona cev „ptičje
oko" ( TV); ~ -eye view - ptičja
perspektiva, perspektiva odozgo
(grad.); ~ msple - šećerni javor
birectangular triangle - sferni tro- bismuthinite - sulfid bizmuta (min.)
ugao koji sadrži dva prava ugla bisulphites - bisulfiti (kisele soli
(mat.)
birefringence - dvojno prelamanje biswitch - dvosmerni diodni tiri-
zraka, dvojna refrakcija; ~, electro-
optic - elektrooptička dvostruka bit - komadić, delić, čestica, parče,
refrakcija; ~, laser-induced -
dvojno prelamanje izazvano laserom; bitartrate - bitartrat, kisela so vin-
~, magneto-optic - magnetno-
- optičko dvojno prelamanje
Birkeland and Eyde furnace -
električna lučna peć za oksidaciju
vazdušnog azota (thnl.)
Birmabright - birmabrait, antiko-
roziona legura sastava 96% Al, bits (drilling b.) - bušaće dleto
3,5% Mg, 0,5% Mn
bis - prefiks koji znači „dvaput"
Bischof process - Bišofov postupak
(za proizvodnju olovnog belog)
(hem.)
bisect - prepoloviti, preseći na dva bittern - rastvor raznih soli (posle
jednaka dela
bisected capacitive window - đvo-
sekcioni kapacitivni otvor (kod ta-
lasovoda) (el.)
presecanje, rasecanje (četvoropola
na dva dela) (mat.); ~ impe-
dances - impedanca rasečenog
četvoropola (el.)
bisector - bisektor (prava linija
koja deli na dva dela) (mat.)
bisectrix - polutnica, bisektrisa (mat.)
bismap.ol - legura bizmuta i mangana
(mtl.)
Bismarck brown - Bizmark braon
(anilinska boja) (hem.)
bismite v. bismuth ochre (min.)
bismuth - hemijski element bizmut
(znak Bi, atomska težina 209,0,
redni broj 83, peta grupa periodnog
sistema) (hem.); ~ glance, bis-
muthinite - bizmutit, bizmutov
sulfid (ruda bizmuta) (hem.); ~
hydride - bizmut-hidrid (hem.);
~ ochre — bizmut-trioksid (min.) ;
~ spiral - bizmutna spirala (el.);
~ spiral method - metoda biz-
mutne spirale (el.); ~ trichlori-
bituminous
de - bizmut-trihlorid (hem.); ~
trioxide - bizmut-trioksid (hem.)
bismuthine v. bismuth hydride
_ (hem.)
sumporaste kiseline) (hem.)
stor
mali deo; bit, jedinica informacija
ske kiseline
bitch - pravougaona veza, pravou-
gaona spojka (el.)
bite - količina vazduha odbačena
pri jednom obrtu propelera (av.)
bitter - gorak; ~ almondoil -
benzaldehid (nalazi se i u bade-
movom ulju) (hem.); ~ spar -
dolomit (karbonat kalcijuma i mag-
nezijuma) (min.)
izdvajanja kuhinjske soli iz mor-
ske vode) (thnl.)
bitumen - bitumen, asfaltni bitu-
men, grupni naziv za asfaltu slične
ugljovodonike (hem.); ~ emul-
sion - bitumenska emulzija (grad.);
~ macadam - bitumenski ma-
kadam, asfaltni makadam (grad.);
~ mixing plant station - staja-
lište za asfaltni kolovoz, asfaltna
baza (saobr.)
bituminous — bituminozni; — coal
- bituminozni ugalj, kameni ugalj
sa mnogo isparljivih sastojaka; ~
felt - bituminizirani file (grad.);
~ grouting - bituminiziranje
zemljišta, bituminiziranje (grad.);
•—• paint — bituminozni lak (thnl.) ;
—• paper — bituminizirana krovna
hartija, krovna hartija, krovna le-
penka; ~ pavement - bitumenski
kolovoz, ugljovodonični kolovoz,
crni kolovoz; ~ plastics - plas-
tične mase na bazi prirodnih bitu-
mena (plast.); ~ shale - bitu-
minozni škriljci (min.) ; ~ slurry
— bitumenski put (saobr.); ~
varnish - bitumenski lak
biuret
biuret - biure (nastaje zagrevanjem
karbamida) (hem.); ~ reaction -
biuretska reakcija (hem.)
Bk - simbol veslačkog radioaktivnog
elementa berkelijuma (hem.)
black - crnilo, čađ, crn(o) (hem.);
~, active - aktivna čađ; ~ and
whitte photograph - crno-beli
fotos; ~ and white picture -
crno-bela slika (TV); ~ and
withe print - crno-bela štampa;
~ basting powder - crni barut,
barut koji se primenjuje u kamenolo-
mima i rudarstvu (grad.); ~ body
- crno telo (telo koje totalno ap-
sorbuje toplotno zračenje) (fiz.);
~ body photocell - fotoele-menat
sa potpunim apsorbovanjem svet-
losti (el); ~ body radiation -
zračenje crnog tela (fiz.); ~ body
temperature - temperatura crnog
tela (fiz.); — bolt - crni zavrtanj,
grubi zavrtanj, sirovi zavrtanj, neo-
brađeni zavrtanj (maš.); ~, bone
- koštana čađ; ~, carbon - čađ
dobijena iz gasa ili nafte; ~,
channel - kanalna čađ; ~ com-
pression - potiskivanje crne boje
(TV); ~ concentrate ~ smeša
amalgama, gvozda i magnetita (ruđ.)
~ copper - nerafinisani bakar
(mil.); ~ damp - ugljen-diok-
sid koji nastaje u rudnicima usled
sagorevanja ili eksplozije (ruđ.);
~ diamond - crni dijamant
(varijetet kristalnog ugljenika; vi-
sokokvalitetno abrazivno sredstvo)
(min.); ~, furnace ~ pećna čađ;
~ glass - crno staklo (thnh);
~ iron-pipe - crna cev (maš.);
~ iron-plate - crni lim ((ma?.);
~ jack - popularni naziv za mi-
neral sfalerit (min.); ~ japan -
crni lak (thnl.); ~ lava glass -
crno prirodno staklo vulkanskog
porekla (min.); ~ lead - komer-
cijalni oblik grafita (thnl.); ~ level
nivo crnog signala (TV); ~ light
- tamna svetlost (popularni naziv
za sva nevidljiva zračenja) (fiz.);
~ liquor - tečnost koja ostaje
posle kuvanja drvene pulpe pri
dobijanju natronske ili sulfatne
celuloze (thnl.); ~ malt - crni
90 Blagden's
slad za proizvodnju piva (thnl.);
~, mica - crni liskun (hem.); ~
negative - crni negativ (fot.); ~
nickel - oksid nikla (NiO j; ~
peak ~ vrh crnog TV signala
(TV); ~ pitch - crna smola,
crni katran (hem.); ~ plate -
crni gvozdeni lim (mtl.); —, pla-
tinum - platinsko crno; ~ pow-
der ~ crni barut (hem.); ~ re-
gion - oblast crnog TV signala
(TV); ~ saturation - zasićenost
crnim (el.); ~ sheet - crni lim
(mtl.); ~ spot - šlepa mrlja,
tamna mrlja (el.); ~ tellurium
- mineral sulfotelurid zlata i olova
sivometalne boje (min.); ~, ve-
getable) - biljna čađ; ~ wire -
paljena žica
black-out - zatamnjenje, gašenje,
prekid radio-veze; ~, effect -
gašenje prijemnika, blokiranje pri-
jemnika (el., TV); ~, radio -
zastoj radio-veze, smetnja (pore-
mećaj) radio-veze; ~, reentry
communications v. reentry ra-
dio blackout; ~, reentry radio
- poremećaj radio-veze kod ulaska
kosmičkpg broda u atmosferu; ~
unit - stepen za blokiranje, jedi-
nica za blokiranje (el.); — voltage
- napon blokiranja (el.)
Black's test - proba na beta-hidrok-
sibuternu kiselinu u urinu (hem.)
blacker-thain-black level - nivo
„crnji od crnog" (TV)
blacking - prevlačenje unutrašnjosti
foto-aparata mat crnom bojom (fot.);
tretiranje unutrašnjih livačkih ka-
lupa grafitnim prahom (thnl.)
blacksmith's shop - kovačnica, bra-
varska radionica (maš.)
blacksmith's tools - kovački alat,
bravarski alat (maš.)
blackstrap - emulgovano crno ulje
blade - lopatica, krilce; rebro; nož;
oštrica; kontaktna poluga (preba-
civač) (av., o., el.); ~, chopper -
lopatica čopera; ~, snow plough
- ralica, plug za čišćenje snega (maš.)
Blagden's law - sniženje tačke za-
mrzavanja je proporcionalno kon-
centraciji soli u rastvoru (hem.)
blanc fixe 91 blind
blanc fixe - veštački barijum-sulfat eksplozivnog talasa (thnl.); ~
(thnl.) wave - eksplozivni talas (thnl.)
Blancophor - grupa preparata za blaster - fogin, miner koji puni i
optičko izbeljivanie hartije (thnl.) pali mine
blank - ploča, površina; ~ form - blasting - brujanje, tutnjanje, zve-
obrazac; ~ groove - nemi kanal čenje (el.); ~ fuse - fitilj; šta- .
(žleb) gram. ploče, kanal bez pro- pin; ~ gelatin - praskavi žela-
mena na ploči (el.); ~ panel - tin (eksploziv) (hem.); ~ powders
prazna ploča (el.); ~, resin- - sporogoreći (nedetonirajući) eks-
coated metal - metalna ploča plozivi (hem.)
prekrivena sintetičkom smolom blattnerphone - magnetofon (el.)
blanket - pokrivač; površinski sloj; bleaching - beljenje (pomoću hlora
vuneno ćebe; file za otiskivan je ili hlornog kreča) (thnl.); ~ pow-
(tipo), zastirna kecelja; prekrivanje; der - prašak za beljenje ((tekstila
~ of plasma - plazmena navlaka, i si.); prah za beljenje; hlorni
plazmeni omotač; ~ ratio ta-
kreč (thnl., hem.)
riff - tarifa u zavisnosti od rasto- bleed - produvati (av.)
janja, zonska tarifa (tel.); ~ sepa- bleeder - delitelj napona, otpor za
ration plant - postrojenje za raz- stabilizaciju (el.); ~ current -
dvajanje proizvoda nastalih u oblozi
struja delitelja napona (el.); ~
oplodnog reaktora (v. breeder resistor - otpornik delitelja na-
reactor) (n. teh.); ~, thermal
pona (el.); ~ screw - zavrtanj
insulation - termoizolacioni sloj za odvod vazduha (mot.)
(av.)
bleeding - opterećenje (delitelja)-
blanketing - gušenje prijema ( TV); malom strujom, izdvajanje kapljica;
~ gas - protektivni gas, zaštitni (kreozota na stubu) (el.); difuzija
gas, sprečava pristup vazduha za- jedne boje u drugu (tek.); ispus -
paljivih tečnosti
ti ti, istakati tečnost iz nekog ure-
blanking - zatamnjenje, gašenje, đaja; ~, liquid-phase - ispara-
isključenje, blankiranje, skidanje izo- vanje (odnošenje) tečne faze
lacije (el.); ~ circuit - kolo za blemish - defekt tona
gašenje, kolo za blankiranje (el.); blend - pomešati; spojiti; mešanje
~ -level - nivo zatamnjenja (ga- dva pigmenta da se dobije željena
šenja), nivo blankiranja (el.); ~
nijansa boje (thnl.); smeša vlakana
-marker - marker za blankiranje razne vrste i kvaliteta (tek.);
(el.); ~ -pulse - zatamnjujući
smeša, mešavina; ~ together -
impuls (kratak i snažan impuls) slivati, spojiti, sjediniti (o.)
(el.); ~ -signal - kratak i sna-
žan signal (el.); ~ -voltage - blender - uređaj za smešavanje, me-
napon za zatamnjenje (el.) šalica
blast - veštački vetar, udar vetra, blending - mešanje (thnl.); smeša
žestok vetar; promaja (struja) u (mot.), smešavanje više sastojaka;
~ machine - mašina mešalica;
visokoj peći; udarni talas (o., av.);
~, air - udarni vazdušni talas (av.); ~ value - oktanski broj smeša
— furnace - peć za topljenje me- benzina
tala (thnl.); visoka peć (grad.); blind - oslepeti; zatamniti ekran;
~ furnace gas - gas visokih peći blenda, abažur (o., el.); — alley
(mtl.); ~ furnace slag - zgura, - šlepa ulica (saobr.); ~ approach
Šljaka visokih peći, troska (grad.);
- sletanje na slepo (av., el.); ~
~ main - vazdušni cevovod (o.); approach beacon - radio-far za
~, propeller - vazdušna struja iza
sletanje naslepo (av., el.); ~
propelera (av.); ~, rocket - ra- approach beacon system - radio-
ketni udarni talas (av.); ~ sca-
-uređaj za sletanje naslepo (av., el.);
ling laws - zakoni prostiranja ~ arch - viseći svod, rabits-svod,
 92 blowout blowpipe 93 board
blind

blind arc - magnetno skretanje električ- blowpipe - gorionik (zav.); ~, gain control - regulator pojača-
nog luka (zav.); ~ -out preven- balanced pressure - gorionik nja plave boje (TV); ~ glow -
lažni svod (grad.); ~ bombing ujednačenog pritiska (zav.); ~,
system - uređaj za bombardovanje ter - „preventer", sigurnosni ure- plava svetlost, plavi odsjaj (el.);
đaj bušotine nafte — isključuje combined cutting and welding ~ ground - vrsta plavičaste gline
naslepo (voj.,el.); ~ intercep- |
tion - presretanje naslepo (voj., mogućnost eruptivnog izbijanja za - kombinovani gorionik za rezanje u kojoj se javljaju dijamanti (rud.);
el.); ~ landing - slepo sletanje vreme eksploatacije bušotine; ~ i zavarivanje (zav.); ~, cutting - ~ heat test - provera krtosti na
(av.); ~ reading - slepo čitanje through valve - produvni ventil gorionik za rezanje (zav..); ~, plavom usijanju (mtl.); ~ john
(el.); ~ sample - slepi uzorak, (maš.) descaling - gorionik za skidanje - varijetet minerala fluorita (min.);
šlepa roba (analizira se pod istimblow-by - prodiranje gasova u kar- rde (zav.); ~, deseaming - gori- ~ layer - plavi sloj (el.); ~
uslovima kao i radna proba, ali ter (mot.); vazdušni propust (av.) onik za blanjanje (zav.); ~, fixed lead - metalno olovo (hem.); ~
bez aktivnog sastojka) (hem.); ~ blow-down tank - tank za ispust head - gorionik stalnog protoka metal - čestice metalnog cinka
speed - brzina dijafragme, šlepa koji prihvata sadržaj rafinerijskih (zav.); ~, flame cleaning - presvučene oksidom (stvaraju se
brzina; ~ spot - šlepa mrlja, postrojenja u slučaju opasnosti od gorionik za skidanje rđe (zav.); prilikom destilacije cinka) (mtl.);
mrtva zona (el.); ~ zone - mrtva ~, flame hardening - gorionik ~ restorer - sloj koji daje plavu
požara i eksplozije za kaljenje (zav.); ~, gas-air - boju, regenerator plave boje (TV);
zona (el.) blow-off cock - izduvna slavina vazdušno-gasni gorionik (zav.); ~, ~ video voltage - video-napon
blinding - zagušenje (sita, filtra) (maš.); ~ -off valve - izduvni hand - ručni gorionik (zav.); ~ „plave" boje (predajne ili primajne
blister - gasni mehuri ventil (maš.) head - plamenik gorionika (zav.); cevi) (TV); ~ vitriol - plava
blistering - stvaranje gasnih mehura blowback ~ proskok plamena ~, heating - gorionik za zagre- galica (hem.); hidratjsani sulfat
blizzard head - beloglav, plav; blower - duvalica, ventilator (mot.); vanje (zav.); ~, high pressure bakra (proizvod razlaganja halko-
plavuša (o.) kompresor (av.); ~, air - venti- pirita) (min.); plavi kamen, sul-
Bloch function - Blohova funkcija lator (av.); ~, alarm - signaliza- - gorionik visokog pritiska (zav.);
~, low pressure - gorionik niskog fat bakra; ~ water gas - vodeni
(mat.) cija vazd. sirenom (alarm) (el.); gas (smeša približno jednakih de-
block - blok, čvor, kliše; građevin- ] <~, axial flow — aksijalni kompre- pritiska (zav.); ~, manual -
ručni gorionik (zav.); ~, mecha- lova vodonika i ugljen-monoksida)
ski blok; ~ board - panel-ploča sor (av.) ; ~j flue gas - ventilator (thnl.)
(grad.); ~ building - unifici- nical - mašinski gorionik )zav.);
za dimne gasove; ~ hammer - ~s multijet - gorionik sa više pla-
rani blok (radio-elektronske apa- | hidraulični udar; ~, rotary - blueing - beljenje žutih olovnih gla-
rature); ~, functional electronic i menova (zav.); ~, multiple head zura dodatkom kobalta (her.)
centrifugalni kompresor (av.); ~,
~ funkcionalni elektronski blok; | tank car - ventilator za produva- - gorionik promenljivog protoka blunge - mesiti glinu
~ jointing - kockasto lučenje, (zav.); ~ nozzle connection - blur - mrlja, zamrljanost, zamaglje-
vanje cisterni; ~, three stage - navoj brizgalice gorionika (zav.);
paralelopipedno lučenje; ~, mo- trostepeni kompresor (av.) nost, nejasnost
lecular electronic - molekularni ~, oxy-acetylene - acetilenski blurred picture - zamrljana slika
blowgun - raspršivač gorionik (zav.); ~, rivet cutting
elektronski blok; ~, mop.olitic blowing agents - sredstva za izradu (TV); ~ target - razmazana
functional - monolitni funkcional- - gorionik za odsecanje glave za- meta, zamrljana meta (TV)
sunderaste gume ili šupljikavih kivaka (zav.); ~ size - učinak
ni blok; ~ of dwelling buil- plastičnih materija (thnl.); ~ blush - zamućenje laka
dings - stambeni blok (grad.); gorionika, veličina gorionika (zav.); board - komutacioni sto; radno
current - struja topljenja (osigu- ~ test - provera lemnom duvalj-
~ of flats - građenje u bloku, rača) (el.); ~ process - proces mesto (pult); šema; daska; karton;
palata (grad.); ~ of houses - kom (maš.); ~, tube cutting - ~, component - štampana ploča
duvanja (oksidacije) bitumena u gorionik za rezanje cevi (zav.);
građevinski blok (grad.); ~, op- sa elementima šeme; ~, copper-
cilju poboljšanja kvaliteta ~, twin flame - gorionik sa dva clad - ploča prekrivena bakrom;
tically coupled functional elec- blown - produvan vazduhom oksidisan
tronic - optički spregnut funkcio- plamena (zav.); ~, underwater ~, cordless - bezgajtansko radno
nalni elektronski blok; ~ pave- vazduhom (bitumen ulja); ~ fuse cutting - gorionik za gasno re- mesto (komutator, bezgajtanski me-
ment - kaldrma (grad.); ~, single indicator - indikator pregorelog zanje pod vodom (zav.); ~, wel- dumesni sto); ~, double-sided
- monoblok; ~, solid-state func- osigurača (el.); ~ glass - duvano ding - zavarivački gorionik (zav.) ; circuit - dvostrano metalizirana
tional - funkcionalni blok čvrstog staklo (thnl.); — holes — šupljine ~ with interchange heads - ploča za štampano kolo; ~, et-
stanja u očvrslom metalu (mtl.); ~ gorionik s promenljivom brizga- ched circuit - štampano kolo
blocked-grid keying - manipulacija joint - topljeni spoj, lemljenje licom (injektorom) (zav.); ~ dobijeno metodom nagrizanja; ~,
(olovnog omotača kabla) pomoću with needle valve injector - go- integrating - integrisana ploča;
blokiranjem rešetke (el.) let-lampe (el.); ~ oil - duvana rionik s iglom ~, LD - komutator medumesnih
blotter - upijaća hartija (oksidisana) ulja (laneno, repi- vodova, medumesni sto; ~, mul-
blow — duvanje, produvavanje; pre- blubber oil - riblje ulje
čino i si.) blue asbestos - plavi azbest (min.); tilayer printed wiring - više-
goreti (osigurač); topiti; udar; slojno štampano kolo; —•, one-
duvati; ~ bitemen - duvani blowout — produvavanje; gašenje ~ billy - ostatak posle sagore-
plamena; ~ coil — kalem za ga- vanja sumpora u sulfidnim rudama sided - jednostrano štampano kolo;
(oksidisani) bitumen; ~ hole - ~, planar printed wiring - rav-
livni mehur, mehur u livu; gasni šenje varnice (el.); ~ magnet - (mtl.); ~ dichroic mirror -
magnet za gašenje varnice (el.); plavo dihroično ogledalo (el.); ~ na ploča štampanog kola; ~, prin-
mehur (mtl., zav.) ; ~, magnetic
board
board
ted circuit - ploča štampanog
kolaj ~, printed component -
ploča štampanog kola; •--', printed
wiring - štampana ploča; ~, right-
angle printed circuit - štampano
kolo sa pravougaonim vezama; ~,
solderless terminal - panel za
montažu bez letovanja; ~, solid-
state design - panel za projekto-
vanje i brzu montažu tranzistora;
~, two-sided - dvostrana ploča;
~, wiring - montažna ploča
boarding - daščana oplata
Boas'test - proba na slobodnu hloro-
vodoničnu kiselinu u stomačnim
sokovima (hem.)
boat - čamac, čun; lađa, brod; ~,
flying - hidroavion (av.); ~,
hydrofoil - brod sa podvodnim
krilcima (pom.)
boat-grown - izrastanje metoda
zonske rafinacije
bobbin - kalem (za konac); bobina,
ugalj sa depolarizatorom (galv. ele-
menta) (el.); doboš; ~ -type
resistor - otpornik kalemskog
tipa (el.)
bobbing - interferenciono kretanje
oznake na ekranu (TV)
bodkin - tupa igla, ukosnica, šilo
body - telo; gondola; karoserija,
oplata; sanduk; ~ apron - ke-
celja od gume i olova (služi za
zaštitu od zračenja) (n. teh.); ~
belt - monterski pojas (el.); ~,
blunt - telo s tupim prednjim
krajem (av.); ~ capacitance -
kapacitivnost tela (operator) (el.);
~ contact terminal - priključ-
nica za masu (el.); ~, ducted -
telo s protokom (av.); ~, fine
streamline - tanko, malootporno
telo (av.); ~ fittings - karoserij-
ski okovi (pl.); ~, flat - ravno
telo (av.); <~, framework - ko-
stur karoserije; ~, high drag -
telo velikog otpora (av.); ~, inner
- unutrašnje telo (av.); ~ lea-
kage - odvod preko tela (el.); ~,
least resistance - telo minimalnog
otpora (av.); ~, motor - telo
motora (av.); ~, non-pressu-
rized - nehermetično telo (av.);
boiler
~ of car - kolski sanduk; — of
laws - zbirka zakona; ~ of least
drag - telo minimalnog otpora
(av.); ~ of the gear - telo
zupčanika; ~ of uniform
strength - telo jednakog otpora;
~ paper - sirovi papir; ~,
plasma coated - telo u plazme-
nom omotaču; telo okruženo plaz-
menim omotačem; ~, pointed -
oštro telo (av.); ~, pressure-
tight - hermetično telo (av.);
~, reentry - telo koje se vraća
u atmosferu; ~, scattering -
rasejavajuće telo, rasejavač, di-
fuzor; — sheet - lim za duboko
izvlačenje; ~, slender - tanko
telo
bodywork - karoserija
Boettger's test - proba na saharoze
pomoću bizmut-subnitrata (hem.)
boggy - močvaran
boghead coal - vrsta bituminoznog
uglja sa visokim procentom ispar-
ljivih materija (thnl.)
bogie - obrtno postolje, pokretna
platforma, kola; ~ suspension
- vešanje obrtnog postolja
bogland - rit
Bohr model - Borov model (model
atoma kako ga je postavio Niels
Bohr); ~, orbit - Borova orbita
(putanja elektrona u atomu prema
teoriji N. Bohra) (fiz.); ~ radius
- Borov radijus, poluprečnik pu-
tanje elektrona u atomu (prema
teoriji N. Bohra) (fiz.); ~ tra-
jectory v. Bohr orbit (fiz.)
boiled oil - firnis lanenog ulja;
laneno ulje, termički tretirano i
sa dodatim sikativima (thnl.)
boiler - bojler, kazan, kotao; —
accessories - kotlovski pribor;
~ anti-incrustant composition
- sredstvo za zaštitu od kotlovca;
~ -antiscaling composition -
sredstvo za zaštitu od kotlovca;
~ attendance - opsluživanje kotla;
~ -attendants - opslužno osoblje;
~, auxiliary - pomoćnik kotao;
~ brush - četka za uklanjanje
kotlovca; ~ capacity - kapacitet
kotla; ~ casing - obloga kotla;
boiler 95 bolster

~ -cleansing compound - sred- ~ with ribbed flue - kotao sa

stvo za rastvaranje kotlovca; ~ orebrenim cevima; ~ with single
-coaling plant - postrojenje za steam space - kotao sa jednom
snabdevanje kotla ugljem; ~ -code komorom za paru; ~ with small
- propisi pl. o gradnji kotlova; water space - kotao sa malom
~, concurrent - kotao jednosmer- parnom komorom
ne cirkulacije; ~ control - regu- boilling - ključanje; ~ molten
lacija rada kotla; ~, donkey v. pool - nemirna rastopina (zav.);
auxillfry boiler; ~ drain cock ~ point - tačka ključanja (fiz.);
- ispušna slavina kotla; — end - ~ point final - krajnja tačka
pod (dno) kotla; ~ envelope - ključanja (mot.); '— point initial
obloga kotla; ~ -feed water - - početna tačka ključanja (mot.);
voda za napajanje kotla; ~ -feed- ~ range - raspon ključanja, raz-
water meter - vodomer napajanja lika između temperatura početka
kotla; ~ feeder - pumpa za napaja- i kraja destilacije; ~ reactor -
nje kotla; ~ firing - loženje kotla; ključajući reaktor (kod koga se
- fittings - kotlovske armature, voda za hlađenje dovodi do klju-
oprema; ~ flue gas - kotlovski čanja) (rt. teh.); ~, surface -
gas; ~ fluid - sredstvo za zaštitu površinsko ključanje (av.); —
od kotlovca; —- grate - rešetka water - ključala voda; ~ water
kotla; ~, high-pressure - kotao reactor v. boilling reactor (n.
visokog pritiska; ~ horsepower teh.)
- kapacitet, snaga kotla; ~, hot- bold - polumastan tekst (Stamp.)
water - bojler; ~ house - kot-
larnica; ~ jacket - obloga kotla; boldface - polumastan tekst (štamp.)
~, land-type - stacionarni kotao; bole - deblo, stablo; žuta, crvena
~ load - opterećenje kotla; ~, ili mrka glina
low-pressure - kotao niskog pri- bolide - bolid (meteor koji uleće u
tiska; ~ maker's name plate -
pločica naziva proizvođača kotla; Zemljinu atmosferu) (astr.)
~ maker's number - fabrički holograph - bolometarski dijagram
broj kotla; ~ mountings - ko- bolometer - bolometar (osetljivi
tlovske armature (pl.); <~, multi- termometar za merenje toplotnog
ple-stage - višeetažni kotao; ~ zračenja) (fiz.); ~ bridge -
output - kapacitet kotla; — bolometarski most; ~, carbon -
plant - kotlovsko postrojenje; ~, ugljeni bolometar; ~, cooled -
portable - pokretni kotao; ~ ohlađeni bolometar, bolometar sa
-scale deposit - naslaga kotlovca; hlađenjem; ~, doped germanium
~ -scale formation - obrazova- - bolometar na legiranom germa-
nje kotlovca; ~ -scaling hammer nijumu; ~, electron - elektronski
bolometar; ~, semiconductor -
- čekić za obijanje kotlovca; ~ poluprovodnički bolometar; ~, sin-
seating - temelj kotla; ~ setting gle-crystal - monokristalni bolo-
- ležištenje kotla; ~ shell - zid metar; <-•<, superconducting -
kotla; ~ shop - radionica za superprovodni bolometar; —•>, tu-
izradu kotlova; ~, steam - parni ned - rezonantni bolometar; —,
kotao; ~ -supervising appara- waveguide wall - talasovodni
tus - aparatura za nadzor kotla; zidni bolometar
~ test pump - pumpa za ispiti-
vanje kotla; ~ tube - grejna bolometry of plasma - bolometrija
kotlovska cev; ~ wall - obloga plazme
kotla; ~ -water feed pump - bolster - stezna ploča, Ijuljaška,
pumpa za napajanje kotla; ~ klackalica (maš.), pufer; matrica;
with large water space - kotao sedlo, jastuk, komad grede na
sa velikim prostorom za vodu; jarmenjači
bolt
bolt - zavrtani, zakivak; reza, šip;
zareziti; snažno pražnjenje, udar
munje ((meteor.); ~ head - za-
vrtanjska glava (mal.); ~ hole -
zavrtanjska rupa (mal.); ~ uzemljenje omotača ili armature)
with cut at both ends - zavrtanj
s navrtkom na oba kraja (mal.)
bolting - zaŠipljenje (mal.); ~ armature) (el.); ~, ultrasonic
of edges - održavanje položaja
ivica pomoću zavrtnjeva (zav.)
Boltzmanr.'s principle - Bolcma-
nov princip (u statici) (fiz.); ~
constant - Bolcmanova konstanta
(kod zračenja crnog tela) (fiz.)
bomb - bomba; bombardovati (voj.);
~ release - izbacivanje bombi
(voj.)
bombardment - bombardovanje
(voj.); bombardovanje (često si-
nonim za sudaranje nuklearnih če-
stica) (fiz.)
bombing-through-overcast equip-
ment - oprema za bombardovanje
kroz oblake (voj., el.)
Bonadur - grupa kiselih sintetičkih
azoboja za bojenje hartije, gume,
plastike i lakova (thnl.)
bond - veza, spona, spoj; obaveza;
spoj kod lemljenja metala; elek-
trično spojiti, „metalizirati", ve-
zati; pregrada, zagat; snop, sve-
žanj; ~, acoustic - akustička
sprega, akustička veza; ~, gold
- zlatni spoj, zlatna veza; ~
grease - masnoća korišćena za ve-
zivanje pretvarača; ~, indium -
indijumska veza; ~, intermetallic
- intermetalna veza; ~, silver -
srebrni spoj, srebrna veza; ~ bonnet - plašt motora (mot.); di-
strength - jačina hemijske veze
(hem.); <~ test - ispitivanje ja-
čine spoja (veze) (el.); ~, ther-
mal-compression - termo-kom-
presioni spoj; ~, unsaturated -
nezasićena veza; ~ weld - šav
za električnu provodljivost (kod
šina) (zav.)
bonding - kratka veza, uzemljenje
omotača kabla, metalizacija (el.);
~ electrons - elektroni veze,
vezivni elektroni (fiz.); valentni
elektroni (hem.); ~ energy v.
binding energy, - vezivna ener-
gija (fiz.); ~, glass - veza kroz
96 booking
staklo; ~, high-compression -
spajanje kompresijom; ~ jumper
- vezivna skakavica (el.); ~ rib-
bon - vezivna traka (traka za
(el.); ~ strip - vezivna traka
(traka za uzemljenje omotača ili
- ultrazvučno zavarivanje; ~ wire
premošćenje, spojna žica (el.)
Bondur - bondur, antikoroziona
aluminijumska legura sastava 4,2%
Cu, 0,3—0,6% Mn, 0,5—0,9% Mg
bone - kost, riblja kost; slonovača;
~ ash - koštani pepeo (thnl.);
~ black - sprašeni koštani ugalj
(thnl.); ~ conduction - provod-
nost kostiju (na zvuk) (el.); ~
-conduction headphone - osteo-
fon (el.); ~ -conduction re-
ceiver - osi vibrator, osteofon (el.);
~ glue - koštani lepak, tutkalo
(thnl.); ~ meal - koštano brašno
(thnl.); ~ oil - koštano ulje,
dobijeno suvom destilacijom kos-
tiju (thnl.); ~ porcelan - kera-
mika na bazi kaolina i koštanog
pepela (her.); ~ seeker - sup-
stancija (jedinjenje, elemenat, jon)
koja teži da se taloži u kostima
(važna osobina po kojoj se proce-
njuje štetnost radio-elemenata) (med.,
n.teh.); ~, turquoise - fosilna
kost obojena plavo fosfatom gvoz-
da (min.)
bonings rods - krstovi, vizirni kr-
stovi za dobijanje vizirne ravni
(geođ.)
movod (thnl.)
book - knjiga; ~ capacitor - kon-
denzator u obliku knjige (sa po-
dešavanjem) (el.); ~, code - kod-
na knjiga; ~ Fair - sajam knjiga;
~ of reference - priručnik;
~, talking - „govoreća" knjiga,
knjiga koja govori (magnetofonski
snimak teksta za slepe); ~ time
- određeno vreme za razgovor,
vreme prijema poziva za razgovor
booking - ubeležavanje u knjigu,
zapisivanje, upisivanje, knjiženje;
~ of calls - prijem poziva za
razgovor (tel.)
boson
boom 97
boom - strela, kosi podupirač; zvuč- Bordeaux B - jedna azo-boja izve-
ni udar (av.), širok ravan profil; dena iz a-naftilamina (hem.)
~, supersonic - nadzvučni udar border - ivica, rub; granica, meda
boominess - koji dobro odjekuje, bore - unutrašnji prečnik, provrt
rezonancija kutije (sanduka) (ak.) (met.); ~, cylinder - unutrašnji
boost - povećavati pritisak, forsi- prečnik cilindra (mot.); ~ -hole
rati (av.); podupreti, pobuđivati, logging - karotaža (sondiranje
bušotina u zemlji) (geol., n. teh.);
pojačavati; dodatni napon, poja-
čanje, povećanje, podizanje, isti- ~ of the bearing - unutrašnji
prečnik ležišta (mal.); — sighting
canje (el.); ~, bass - isticanje
niskih frekvencija; ~, charge - test - provera linije za gađanje
dopunjavanje baterije (el.) pomoću radija (voj., el.)
booster - pobuđivač, dodatni gene- boreal pole - severni pol
rator, dodatni transformator (agre- bored well - cevni bunar
gat) (el.); pojačavač pritiska, bu- boresight - viziranje, provera li-
ster, pomoćna dinamo-mašina (av.); nija; ~, antenna - viziranje antene
~, acetylene - kompresor aceti- boric acid - borna kiselina (hem.)
lena (do 1,5 atm). (zav.); ~ am- boring machine - širinska bušilica
plifier v. f. ulazni pojačavač (el.); (mal.); ~ test - provera bušenjam
~ battery - dodatna baterija (el.); (mal.)
~ circuit - kolo sa dodatnim na- borings - bušotinske struške (mal.)
ponom (el.); ~ pump - hidrofor, bornite - bakarna ruda, sulfid bakra
uređaj za snabdevanje vodom (hi- i gvozda (min.)
droteh.); ~ station - pomoćna bornyl chloride - bornil-hlorid, do-
kompresorska stanica (el.); ~ bija se iz borneola (hem.)
transformer - dopunski transfor- borofluorides v. fluoboric acid
mator (el.); ~ transmitter - boron - hemijski element bor (hem.
pomoćni predajnik (el.)
znak B, atomska težina 10,82,
boot - priključna kapica, uvodnica redni broj 5, treća grupa period-
booth - daščara, kabina; ~, welding nog sistema) (hem.); ~ carbide
- zavarivačka kabina (zav.) - bor-karbid (koristi se kao abra-
bootstrap amplifier - pojačavač sa ziv) (hem.); ~ carbon resistor
- bor-ugljeni otpornik (el.); ~
katodnim opterećenjem (el); ~
circuit - kolo pojačavača sa katod- chamber - jonizaciona komora sa
nim opterećenjem (ulaz između borom (detektor neutrona) (n. teh.);
rešetke i katode) (el.); ~~ driver ~ counter tube - borni brojač
- pobuđivač s katodnim optereće- (obično napunjen bor-trifluoridom,
njem (el.); ~ integrator - inte- detektor neutrona) (n. teh.); ~,
grator s katodnim opterećenjem hydrides v. hydroboron (hem.);
boracic acid - borna kiselina (hem.) ~ nitride - bor nitrid (hem.);
boracite - boracit, magnezijum-bo- ~ rod - regulaciona šipka nukle-
rat (min.) arnog reaktora (obično od bor-kar-
boral - smeša karbida i aluminijuma, bida) (n. teh.)
apsorbent za termalne neutrone boron-10 - bor-10, izotop bora, upo-
(thnl.) trebljava se za detekciju neutrona
borane - opšti naziv za hidride bora (hem.); ~ trihalides - trihalo-
ganidi bora (hem.)
borates - borati (hem.) borrow ditch - materijalni rov
borax - boraks (natrijum-tetraborat bort - kristalni oblik ugljenika, tvr-
(hem.); — bead - kuglica top- doće dijamanta, koristi se za bu-
ljenog boraksa (koristi se u hemij- šenje stena (min.)
skoj analizi) (hem.) boson - bozon, čestica (nuklearna)
Borda's theorem - Bordina teorema, koja se pokorava Bose-Einsteinovoj
teorema gubitka pritiska statistici (fiz.)
7 BeCnlk
 boss 98 boundary boundary 99 braided cable

boss - slavina, čep; osovina (točka); bough - grana

odebljanje, isturenost; plima, na- boulder - veliki oblutak, veliki valu-
vala; domaćin, gazda, načelnik;
~ in two parts - dvodelna glav-
čina (maš.); ~ of the flywheel boule
- zamajačna glavčina (tnai.)
bosun's chair - korpa (ljuljaška) bounce - odskočiti, bacakati se,
za rad sa vazdušnim kablom (el.)
both-way trunk - dvosmerna me-
dumesna linija (vod) (el.)
bottle - boca, buteljka; ~ blowing
machine - mašina za izradu boca
(duvanjem); ~ -cleaning ma-
chine - mašina za pranje (čišćenje)
boca; ~ -cleaning plant - po-
strojenje za čišćenje boca;
-filling machine - mašina za
punjenje boca; ~ -glass - staklo
za buteljke; ~ jack - koturača;
~ neck - vrat boce, usko grlo
(npr. u proizvodnji); ~ opener
- otvarač boca; ~ rinsing ma-
chine - mašina za ispiranje boca boundedness of solution - ogra-
„bottled" television - video-(tele-
vizijski) zapis (na ploči, traci) boundary - granica, zid, graničn1
bottleneck - usko grlo; ~, phonon
- fononsko „usko grlo" (otežana
relaksacija fonona)
bottom - dno, temelj, podnožje,
dance, korito; ~ clearance -
podnožni zazor (mal.); ~ dead
centre - donja mrtva tačka (mot.);
~ -headed wood screw -
drvni zavrtanj plitkooble glave
(maš.); ~ of chassis - donji
deo šasije (el.); ~ of conduction
band - dno zone provodnosti; ~
of groove - dno žleba (zav.);
~ of valley - minimum zavisnosti
energije od kvazi-impulsa, dolina,
dno doline; ~ rib of the piston
- rebro klipnog dna (ili danceta)
(maš.); ~ sili - podloga; ~ (fiz.); ~ layer rectifier - ven-
spacer shield - ekran donjeg
dela elektrodnog sistema (el.);
~ view - žablja perspektiva
bottoms - taloži (najteže frakcije koje
izlaze iz destilacione kolone ili
f kaskade za razdvajanje izotopa)
(hem., n. teh.)
boucherize - impregnacija (kvaše-
nje) bakarnim sulfatom (thnl.)
boucherizing - impregnacija (stu-
bova) bakarnim sulfatom (thnl.)
tak (geol.)
- veštački safir ili rubin kruš-
kastog oblika {(min.)
odskakivati, skakutati; odskok, nji-
hanje, vibracija (kontakt)
bound atom - vezani atom (fiz.,
hem.); — atom cross section -
efikasni presek vezanih atoma, v.
cross section (fiz.); ~ atom
scattering - rasejavanje čestica
na vezanim atomima (fiz.); ~
— charge - vezano opterećenje, ve-
zani naboj (el.); ~ electron -
vezani elektron (fiz.); ~ energy
- vezana energija (fiz.); ~ state
- stacionarno, vezano stanje atoma
(fiz.); ~ water - vezana ili
kristalna voda (hem., min.)
ničenost rešenja (mat.)
kraj, ivica, predeo; ~, channel
- zid protočnog kanala (av.); ~
conditions - granični uslovi (mat.);
~ constant-pressure - granična
linija stalnog pritiska (av.); ~ prijem"; ~, atr v. antitransmit-
divergence - granica aperiodič-
ne nestabilnosti (av.); ~ effect
- granični efekt; ~, fluid - granica
tečnosti (av.); *~, free stream -
granica slobodnog protoka (av.);
~ friction - granično trenje;
~, jet - granica mlaza (av.); ~,
lateral stability - granica bočne
stabilnosti (av.); ~ layer - gra-
nični sloj (npr. fluida u odnosu
na površinu pored koje proriče)
tilski ispravljač, ispravljač sa gra-
ničnim slojem (el.); ~ light -
granično svetio (av., el.); ~ lu-
brication - granično podmazi-
vanje (mot.); ~ marker - ivična
oznaka, oznaka na kraju sletne
piste (av.); ~, plasma - granica
plazme; ~ potential - granični
potencijal (el.); ~, rigid tunnel
- zid aerodinamičkog tunela (av.);
~, shadow - granica senke; ~,
solid - čvrsta granica, granica
čvrstog tela (av.); ~, stability -
granica stabilnosti (av.); ~, wake
- granica vrtložne struje (av.) ;
bow file - kriva turpija (maš.)
bow-wave - čeoni talas (av.); ~,
window - polukružno izbočen
prozor
Bow's notation - Bovova notacija
(obeležavanje), standardni metod
predstavljanja sila i pritiska slo-
vima alfabeta u grafičkoj analizi
(mat.)
bowenite - varijetet minerala ser-
pentina (min.)
bower-barff process - bruniranje,
veštačko oksidisanje gvozda
bowing - bočno uvijanje
bows - arnjevi (mot.)
Bowstring arch - Langerova greda,
vitak luk u kombinaciji sa gredom
za ukrućenje (grad.)
Bowstring girder v. Bowstring
arch
box - razvodna kutija, kutija, sanduk,
stražara, pregrada; ~ antenna -
antena u obliku korpe (el.); ~,
antitransmit-receive - antenski
prebacivač, prebacivač „predaja-
receive box; ~, bounce - kolek-
torski blok; ~, bridge - otpornička
lutija, mosna kutija (el.); ~
caisson - ploveći keson, keson
ponton; ~, calf - teleći boks,
hromno stavljen (kož.); ~, com-
pound - kablovska masa, kom-
paund, sastav za zalivanje nasta-
vaka (el.); ~ coupling - na-
stavak (muf) (el.); ~, horn - le-
vak-antena (el.); ~, loop - ram-
-antena (el.); ~ metal - ležišni
metal (maš.) ~ nut - klobučna
navrtka (maš.); ~ of a valve -
kućica ventila (maš.); ~, Pound
- granični (sprezni) generator; ~,
pressure - barokomora (av.);
~, sounding relay - zvučna ku-
tija, klopfer (ah., dl.); ~, storage
- blok memorije, kolektorski blok;
~ switch - žlebni prekidač,
prekidač u kutiji (el.)
boxcars - serija trajnih impulsa
s kratkim intervalima
boxing - žleb, kanal, kutija, razdelna
kutija; ~ shutter - roletna
Boyle-Charles law - Boil-Čarlsov
zakon (za idealne zakone) (fiz.);
~ -Mariott law - Boil-Mariotov
zakon (za idealne gasove) (fiz.)
Br - hemijski znak za brom (hem.)
brace - zatega, spoj, spojnica, spona,
veza, uže, podupirač, oslonac; za-
tezati, opasati, podupreti, ojačati
braced girder - rešetkasti nosač,
rešetka
brachistochrone - brahistohrona
(kriva linija oblika invertovane ci-
kloide) (mat.)
brachistichronic path - brahisto-
hrona putanja (po kojoj se najmanje
vremena utroši da se iz jedne tačke
stigne u drugu (mat.)
bracing - utvrđivanje, držanje, po-
državanje, vezivanje; ~ piece -
podupirač, kosi podupirač, zate-
zač (el.); ~ wire - zatezna žica,
anker
bracket - podmetač, konsola, spona,
podupirač, zatega, rakija, držač
(mot.,grad.); ~ arm - traverza,
greda, poprečna greda (grad.);
~ bearing - ležište podmetača,
ležište konsole (mot.); ~ insula-
tor - izolator na stubu, potporni
izolator (el.); ~, pin - nosač
(potpora, osovinaj izolatora (el.);
~ pole - stub sa naoružanjem,
stub sa prečnicima (el.); ~ stan-
dard - univerzalnost (prijemnika)
bracketing - pojačanje, podupira-
nje, zatezanje (grad.)
brackets - zagrade, npr. u mate-
matici
Bradfield insulator - Bradfildov
izolator, uvodni izolator (el.)
Bragg angle - Bregov ugao (fiz.);
~ law - Bregov zakon (odbijanja
X-zraka) (fiz.); ~ reflection -
Bregovo odbijanje, Bregova re-
fleksija; ~ rule - Bregovo pravilo
(definiše moć zaustavljanja alfa-
-čestica) (fiz.)
braid - plesti, oplesti, opšiti; oplet
braided cable - opleteni kabl, šir-
movani kabl (el.); ~ electrode
- opletena elektroda (zav.); ~
rope - pleteno uže; ~ shield -
braided cable
braided cable
pletena zaštita, širm (el.); ~ račvasti nastavak, rukavica (el.);
wire - opletena žica, upredena
žica (el.)
braider - razboj za pletenje, razboj
za otpletanje (el.)
braiding - opletanje provodnika (el.)
brain - mozak; računska mašina,
računar, kompjuter; ~, artificial
- „veštački mozak" (računska ma-
šina); ~, electronic - elektronski
mozak (elektronska računska ma-
šina); <~, robot - automatska ra-
čunska mašina, automatski uprav-
ljana računska mašina
brake - kočnica (mat.); ~, air -
vazdušna kočnica (mot.); ~ ad-
justment - podešavanje kočnice
(mot.); ~ compensator - izrav-
nač kočnica (mot.); ~ cone -
kočna kupa (maš.); ~ dinamo-
meter - kočnični dinamometar
(maš.); ~, externally acting -
spoljašnja kočnica (maš.); ~ gear
- uređaj za kočenje, mehanizam
za kočenje; ~ horse power -
efektivna snaga kočenja (mot.);
~, hydraulic - hidraulična koč-
nica (mot.) ; ~ lever - kočnička
poluga (maš.); ~ mean effec-
tive pressure - srednji efektivni
pritisak kočenja (mot.); ~ sack
- dijafragma (el.); ~ shaft -
kočničko vratilo (maš.); ~ shoe
- kočnička papuča (maš.); ~ brandy - rakija, destilat prevrelog
strap - kočnička traka (maš.);
~ yoke - jaram za kočenje (el.)
braking - kočenje; ~ distance -
put kočenja; ~ force - sila ko-
čenja; ~ surface - kočna povr-
šina (maš.); ~ torque - spreg
kočenja (el.); ~ torque (of a
motor' - koČni moment (motora)
branch - grana, grananje, ogranak,
derivacija, odvod, faza (višefaznog
kola); ~, acoustical phonon -
akustička grana; ~ box - žleb
za grananje, kutija za grananje,
razdelna kutija; ~, capacitance
tree - kapacitivna grana; ~ dial
office - potcentrala; ~ drain -
ogranak; ~, inductance tree -
induktivna grana; ~ jack - pa-
ralelno gnezdo (džek) bez prekid-
100 brass
nih kontakta (el.); ~ joint -
~ of a curve - grana krive (mat.);
~ o f a network - grana električ-
nog kola, grana četvoropola (el.);
— office - potcentrala, filijala;
~, optical (phonon) - optička
grana; ~ out - razgranavanje (el.);
~, piece - ogranak (el.); ~, pipe
- cevni ogranak; ~ point -
čvorna tačka, čvor (el.); ~ resi-
stance - otpor grananja, šentni
otpor, šent (el.); ~ sleeve -
pravi nastavak, rukavice (el.); ~
switch - prekidač na mestu gra-
nanja (el.); ~ tree - grana drveta
branced-guide coupler - sprežni
ogranak talasovoda (el.)
branching - grananje (pri radioak-
tivnom raspadu), odvajanje, gra-
nanje; ~ filter - filter za grana-
nje, filter za razgranavanje (el.);
~ jack - paralelno gnezdo, para-
lelni džek, razvodni džek (el.); ~
loss - gubici pri grananju (el.);
~ point - tačka grananja, čvorna
tačka, čvor (el.); ~ ratio - odnos
grananja (relativna verovatnoca ras-
pada jezgra na dva različita načina)
(fiz.)
brand - žig, (fabrički) znak, marka,
vrsta, oruđe za žigosanje; ~ of
iron - vrsta gvozda (mil.)
voćnog soka (thnl.)
brass - mesing; ~, admiraly ( m i x -
ture) - admiralski mesing, sa-
stava 70% Cu, 29% Zn i 1% Sn;
~ band - duvački orkestar; ~,
basis quality - mesing sastava
62—70% Cu, ostatak Zn; najčešće
u vidu lima i sipki za preradu pre-
so vanj em; — die-casting - me-
singani liv dobijen livenjem pod
pritiskom; ~, clock - časovničar-
ski mesing sastava 35% Zn, 1% Pb,
a ostatak Cu; ~, composition -
liveni mesing sa visokim procen-
tom Cu; ~, delta - delta-mesing
(2,2% Ni); ~, engravers' - me-
sing sa visokim procentom olova;
~, forging - kovljivi mesing;
~ foundry - livnica mesinga;
brass
~, free-cutting - automatni me-
sing, mesing pogodan za obradu
na automatima; ~ furnace - peć
za topljenje mesinga; ~, hard -
bronza; ~ holder - mesingano
grlo; ~ insert - mesingan uložak;
~ journal - olovna bronza za
vagonske ležaje; ~, Lancashire -
„lankaširski mesing" sastava 73%
Ću, 27% Zn; ~, low - mesing
sastava 20% Zn i 80% Cu; ~,
market - mesing sa visokim pro-
centom bakra; ~, munz - mune
metal; ~, naval - mesing otporan
na morsku vodu; ~, parson's -
ležaj na bronza; ~ peg - mesin-
gani zapušač; ~, Perking - vrsta
bronze sastava 76—80% Cu i
20—24% Sn; ~ plating - galvan-
sko nanošenje mesinga; ~, red -
crveni mesing, tombak; ~, re-
versed - legura na osnovi cinka
sastava 7—8% Cu i 3% Pb Fe,
ostatak Zn. Pogodna za livenje,
obično u kalupima i pod pritiskom;
~, rich low - mesing sastava
82—87% Cu, ostatak Zn; ~, screw
- mesing sastava 58% Cu, 40% Zn
i 2m Pb, pogodan za obradu re-
zanjem; ~, semired - polucrveni
mesing (8—17% Zn); ~ sheet -
mesingani lim; ~ sheet high -
hladnovaljani mesingani lim (za
široku primenu); ~, shim - tan-
kolisnati mesing; ~ slug - me-
singani odrezak (od profila za
dalju obradu kovanjem ili preso-
vanjem); ~ solder - mesingani
lem; ~, spring - mesing sa vi-
sokim procentom bakra (obično u
obliku lima) sadrži 70—72% Cu;
~, standard - standardni mesing
sastava 70% Cu i 30% Zn; ~,
sterling - mesing sastava 66% Cu,
33% Zn i 1% P b ; ^, Thurston's
- Terstonov mesing sastava 55%
Cu i 44,5% Zn i 0,5% Sn; ~
tube - mesingana cev; ~, tungs-
ten - volframov tvrdi mesing 60%
Cu • i 2—4% W, 22% Zn; ~
welding rod - mesingana žica
za zavarivanje; ~, wheel - mesing
tipa 70;30 (do 2% Cu); ~ wire
101 break
- mesingana žica; ~, yellow -
žuti mesing (više od 17% Zn);
braze - kaliti (mil.); ~ welding -
zavarivačko lemljenje (zav.)
brazed flange - prilemljen obod
(zav.); ~ pipe - lemljena cev
Brazil wax - karnauba vosak (hem.)
Brazilian aquamarine - mineral
akvamarin (min.); ~ emerald -
brazilski smaragd (zeleni varijetet
turmalina) (min.); ~ pebble -
varijetet brazilskog kvarca (min.);
~ topaz - brazilski topaz (min.)
brazing - tvrdo lemljenje; ~, fur-
nace - lemljenje u peći; ~, hard
- tvrdo lemljenje; ~, metal -
tvrdi lem; ~, salt-bath - lem-
ljenje u sonom kupatilu; ~, va-
cum - lemljenje u vakuumu
Braun tube - Braunova cev, elek-
tronska mlazna cev (el.)
braunite - braunit (ruda mangana)
(min.)
Brayton cycle - Brajtonov ciklus
(kod postrojenja gasnih turbina)
(tehn.)
breach of contract - raskidanje
(otkazivanje) ugovora
breadboard - daska za laboratorij-
ske eksperimente, daska (sto) za
laboratorijske šeme (el.); ~ con-
struction - maketa, maketna kon-
strukcija (el.); ~ setup - radna
šema (na radnom stolu i si.) (el.)
breadboarding - modeliranje
breadth - širina; ~ of tooth -
dužina zupca (maš.)
break - probiti, lomiti, pokvariti,
prekinuti, isprekidati, isključiti, pre-
kid, prelom; ~ a circuit - pre-
kidati kolo (el.).i ~ are - luk
pri prekidanju kola (el.); ~ be-
fore-make contact - postupni
radni i mirni kontakt (el.); ~
contact - mirni kontakt, kontakt sa
razmicanjem (el.); ~ down -
probiti (izolaciju), lomiti, srušiti,
oboriti (el.); ~ impulse - impuls
otvaranja, impuls prekidanja (el.);
~ in - upadanje, stavljanje u
eksploataciju, uvođenje, puštanje u
pogon (centrale); ~ jack - gnezdo
(džek) sa kontaktima na otvaranje,
razdvojno (prekidno) gnezdo (el.);
break
break
~ point - tačka proboja, tačka
prekida, tačka preloma (el.); ~
pulse - impuls prekidanja, impuls
otvaranja, prekidni impuls (el.);
~ shock - udar (napon) pri
prekidu (el.); ~ spark - iskra
(varnica) pri prekidu (el.); ~ tačka, probojni napon (el.); ~
spring - opruga prekidnog meha-
nizma (el.); ~ test - ispitivanje
na proboj, probojno ispitivanje (el.);
~ -in keying - manipulacija sa
isključivanjem pri otvorenom klju-
ču (tasteru) (el.); ~ operation
- rad sa dozvoljenim prekidima (el.)
breakage of the axle, breaking of
the axle - prelom osovine (maš.)
breakword - proboj (izolacije), pro-
bijanje, pregorevanje, paljenje ti-
ratrona, lomljenje, lom, havarija,
slom, padanje, smanjenje, poreme-
ćaj u radu; ~, alpha-equal-one
v. alpha multiplication break-
down; ~, alpha multiplication
- alfa multiplikacioni proboj; ~,
avalanche - lavinski proboj; ~,
base-collector - proboj između
baze i kolektora; ~, base-emitter
- proboj između baze i emitera;
~, channel - proboj kanala; ~,
collective - kolektivni proboj; ~,
gate-insulator - proboj između
gejta i izolatora; ~, laser-induced
- proboj izazvan laserom; ~. lift
- opadanje uzgonske sile (av.);
~ load - granično opterećenje,
granični teret, teret pri slomu;
~ of emulsion - raspadanje
emulzije; ~, p-n junction ther-
mal - termički proboj p-n spoja;
~, second - sekundarni proboj;
~, self-healing - autoproboj; ~
signal - signal oštećenja, signal
povrede (el.); ~, soft - „meki"
proboj; ~, spot - tačkasti proboj;
~, streamer-type - strimerni
proboj; ~, thermal - toplotni
proboj; ~, tunnel - tunelski pro-
boj j ~> Zener - Zenerov proboj
breaker - prekidač, isključivač (el.);
~ arm - čekić prekidača (mot.);
~, contacts - kontaktni prekidač
breaking - drobljenje, sitnjenje; pre-
kidni, raskidni; prekidanje (maš.,
102 breeding
thnl.); ~ capacity - snaga (ka-
pacitete) prekidanja, kapacitet is-
ključenja (el.); ~ of Cooper
pairs - prekid Kuperovih parova;
~ of pairs - prekid parova; ~
of the rim - prelom venca (mal.);
~ point - tačka proboja, probojna
radiation - zakočno zračenje (fiz.)
breakseal ampoule - staklena ara-
pula koja se otvara odlamanjem iz-
dužnog vrška (hem.)
broaktrough - proboj, prekid, tačka
proboja, karakteristična tačka
breakup - prekid, raspad, raspadanje
(el.); ~, beam - iščezavanje snopa;
~ of laser beam - raspad laser-
skog snopa; ~ of plasma co-
lumn - raskidanje plazmenog stu-
ba; ~ picture - isprekidana, iz-
lomljena slika (TV)
breakwater - lukobran, zaštitnik lu-
ke od talasa (grad.)
breast - parapet, čelo potkopa; ~
plate microphone - grudna
garnitura, grudni mikrofon (el.);
~ wall - potporni zid (grad.)
breastplate - grudna kombinacija
(tel.)
breastwork - parapet, prozorski pa-
rapet, zid ispod otvora prozora
(grad.)
breather - respiraciono sredstvo
(mot.)
breathing of microphone - pro-
mena otpora mikrofonskog praha
(el.)
breccia - breča, kršnik, sedimentna
stena (geol.)
breeches pipe - račva
breeder pile, breeder plant v. bre-
eding reactor (n. teh.); ~ re-
actor - oplodni reaktor, nuklearni
reaktor u kome se proizvede više
fisionog materijala nego što se
potroši (teh., fiz., n. teh.)
breeding - oplodnja (proizvodnja
viška fisionog materijala u nuklear-
nom reaktoru); ~ blanket - ob-
loga oplodnog reaktora (n. teh.);
~ cycle - oplodni ciklus (n. teh.) ;
~ gain - oplodni dobitak (višak
nuklearnog goriva koji se ostvaruje
 breeding 103
u oplodnom reaktoru) (n. teh.);
~ material - materijal koji učes-
tvuje u oplodnom ciklusu (obično
torijum ili uranijum-238) (n. teh.)
breeze - ugljena prašina, otpaci od
kamenog uglja i koksa (pomešani
sa cementom za ploče), sitan ugalj,
šljaka; ~ blocks - šljako-blokovi
(grad.)
' breezing - mutno projiciranje kine-
matografske slike (kinemat.)
bremsspectrum - spektar zakočnog
zračenja (fiz.)
bremsstrahlung - zakočno zračenje
(koje se proizvodi pri usporavanju
naelektrisanih elementarnih čestica
materije) (fiz.)
brevium - brevijum fzastareli naziv
za uranijum-X2) (fiz.)
brew - variti, praviti pivo, kuvati,
spremati
brewing - proizvodnja piva (thnl.)
Brewster angle - Brusterov ugao
(ugao upadnog zraka koji dovodi
do polarizacije reflektovane svet-
losti) (fiz.); ~ law - Brusterov
zakon (po kome je tangens pola-
rizacionog ugla neke supstance
jednak indeksu prelamanja) (fiz.)
brick - cigla, opeka; ~ clamp -
poljska peć; ~ clay - ciglarska
glina (grad.); ~ earth - opečna
zemlja (grad.); ~ floor - pod
od opeka; ~ klin - ciglarska peć; |
~ work - zidarski radovi (grad.)
bricked in - uzidan (grad.)
bricklaying - zidanje (grad.)
brickyard - ciglana (grad.)
brigade - most; premostiti; šent,
šentirati; spojnica; spojiti, pre-
spojiti; ~ a gap between work
pieces - premošćavati (zav.); ~
arm - grana mosta (el.); ~ ba-
lanced amplifier - pojačavač u
obliku mosta, mosni pojačavač,
pojačavač u mosnoj sprezi (el.);
~ circuit - šema mosta (el.);
~ connection - most šema,
mosna sprega, mosna veza (el.);
~, contact - kontakt-most (el);
— diagram - šema mosta (el.);
~, double - dvojni most, dvostruki
most; ~ duplex system - du-J
bright annealing
pleksni sistem u mosnoj sprezi,
mosni dupleks (el.); — fuse -
osigurač nožastog oblika, nožasti
osigurač (el.); ~ joint - mosna
šema, šema (spoj, sprega) u vidu
mosta (el.); ~, Kelvin v. double
bridge; ~ key - ključ (taster)
u šemi mosta (el.); ~ rectifier
- mosni ispravljač, Grecov is-
pravljač, Grecova sprega (el.); ~
stabilized oscilator - oscilator
sa mostnom stabilizacijom (el.);
~ test - merenje u mosnoj
sprezi, merenje mostom (el.); ~,
Thomson v. double bridge; ~,
type modulator - modulator u
mosnoj sprezi, mosni modulator
(el.); ~ wire - etalon žica u
mostu (el.)
bridge end line - linija šentirana
na kraju (el.)
bridgehead - mostobran (voj'.J
bridging - šentiranje, priključenje,
delitelja napona, premošćenje, za-
tvaranje kontakta (el.); ~ ampli-
fier - premosni pojačavač (el.);
~ capacitor - kondenzator za
šentiranje, šentirajući kondenzator
(el.); ~ coil - kalem (namotaj)
za šentiranje, paralelno vezan ka-
lem (el.); ~ connector - konek-
tor za premošćenje (el.); ~ gain
- dobit pri šentiranju (el.); ~
line - linija zajedničkog koriš-
ćenja, paralelna linija, linija za
premošćenje (el.); ~ loss -
slabljenje pri šentiranju, gubici
pri premošćenju (el.); ~ set -
aparat za paralelno vezivanje s
drugim aparatom (el.); ~ tele-
phone - paralelni telefon (tel.);
~ wiper - paralelni klizač (el.)
bridle - spojnica, kratki deo provod-
nika ili užeta (el.); ~ ring -
prsten na stubu (el.); ~, wire -
izolovani provodnik za spoje ^(mo-
stove) (el.); -~ brief news item
- kratka vest; ~ briefing dis-
cussion - informativni razgovor
Briggs logarithms - Brigsovi lo-
garitmi (koji imaju za bazu 10)
(mat.)
bright annealing - blago otpuštanje
termički tretiranih metala u inert-
bright annealing
bright annealing
noj atmosferi tako da metal zadrži
sjajnu površinu (mtl.); ~ emitter
- cev sa intenzivnom emisijom (el.);
~ level - nivo belog (TV) sig-
nala (TV); ~ plating - nanoše-
nje sjajnih metalnih prevlaka gal-
vanizacijom (thnl.); ~, red heat
- svetlocrveno usijanje (fiz.); ~
stock - „brajštok", odomaćen en-
gleski naziv za teško viskozno ulje
dobijeno propan destilacijom teš-
kih ostataka destilacije nafte; ~
up pulse - impuls za povećanje
svetlosnog intenziteta (TV); ~ brittle - krt, loman, lomljiv, trošan;
step - stepen osvetljenja (TV)
brightener - sredstvo koje se dodaje
u kupatila za galvanizaciju u cilju
dobijanja sjajnih prevlaka (thnl.)
brightening - povećanje svetlosnog
intenziteta (TV); ~ pulse -
impuls za povećanje svetlosnog
intenziteta (el.)
brightness - sjajnost, sinonim za
luminiscentnost (fiz.), osvetljaj
(fot.), jačina radio-polja; ~ con-
trast - svetlosni kontrast, kontrast
(TV); ~ contrast border -
granica svetlosnog kontrasta (TV);
'—'; ratio - svetlosni odnos, odnos
jačine osvetljenja ( TV); ~ signal
- svetlosni signal, signal osvetljenja
(TV); ~, sky - jarkost neba;
~, sky radio - radio-jarkost neba
brilliance - mera sjajnosti, sjaj,
blesak, svetlucanje (fiz.)
brilliant green - briljant zeleno,
trifenilmetanska boja (hem.)
brine - slana voda (thnl.)
Brinell's hardness - tvrdoća po
Brinelu (meri se na osnovu udub-
ljenja koga na materijalu proizvede
čelična kuglica pod određenim u-
slovima) (mat.)
bring into step - sinhronizovati (el.)
bringing a tool into position -
nameštanje alata (maš.); ~, back
- suprotna struja, povratni meha-
nizam (el.); ~ into service -
uvođenje u eksploataciju, stavljanje
u pogon (centrale itd.)
bringing out - izvod napolje (el.)
brink - ivica, rub
104 broadcasting broadcasting
Brin's process - proces dobijanja space - kosmička radio-difuzija;
kiseonika iz barijum-dioksida (thnl.) ~, sterophonic - stereofonska
bristol diamond - kristal kvarca radio-difuzija;
(min.) broadening - širenje, proširenje;
Britannia joint - britanski spoj ~, buffer gas - širenje (spek-
(maš.); ~ splice - britanski spoj tralne linije) usled sudara sa pu-
(mol.) ferom; —, collisional - udarno
British conical thread - engleska širenje (spektralne linije), širenje
kupasta loza (maš.) ~ thermal spektralne linije usled sudara; ~,
unit (B.t.u.) - Britanska termička Doppler - širenje spektralne linije
jedinica (količina toplote potrebna usled Doplerovog efekta, Dople-
da se 1 funta vode zagreje za 1° F rovo širenje; ~, Doppler LorenU
(Farenhajtov), kada je voda na Dopler-Lorencovo širenje (spek-
39,2°F tralne linije); ~, foreign gas -
širenje spektralne linije zbog uti-
~ failure of fracture - krt caja stranog gasa; ~, homoge-
lom (maš.); ~ micas - krti lis- neous - homogeno širenje (spek-
kuni (min.) tralne linije); ~, inhomogeneous
brittleness - krtost (thnl.); ~ of - nehomogeno širenje (spektralne
iron - krtost gvozda (mtl.) linije); ~, laser Une - širenje
Briz - Briksova skala za merenje linije laserskog zračenja; —, lon-
gustine rastvora šećera (hem.); gitudinal - longitudinalno grupi-
~ degree - Briksov stepen, mera sanje (čestica snopa); ~, Lorentz
za koncentrovanost šećernog si- - Lorencovo širenje (spektralne
rupa; ~ metal - briks-metal, linije); ~, maser line - širenje
legura sastava 60—70% Ni; 15— linije zračenja masera; ~ of
20% Cr; 5% Cn; 1—4% W, 4% energy spectrum - proširenje
Si; 3% T i ; 2% Al; 1% Bi energetskog spektra; -, pressure
broach - razvitlalo (maš.) - širenje pritiskom (spektralne li-
broad band - široki opseg, široki nije); ~, spectral - širenje spek-
dijapazon (frekvencija) (el.); ~ tralne linije; ~, Stark - Starkovo
tuning - grubo podešavanje (el.) širenje (spektralne linije); ~, sta
broadband amplification - široko- tic - statičko širenje (spektralne
pojasno pojačanje (el.); ~ lens linije); ~, thermal - termalno
antenna - širokopojasna antena širenje (spektralne linije); ~, un-
sa sočivom (usmerena) (el.); ~ certainty principle - širenje (spek-
normal firing array - širokopo- tralne linije) usled principa neiz-
jasna antena sa frontalnim zrače- vesnosti; ~, Van Vleck - Van
njem (el.); ~ stub support - Vlekovo širenje (spektralne linije)
širokopojasni izolator (el.); ~ broadside array - antena sa po-
tuner - širokopojasni podešavač prečno podešenim zračenjem (rad.)
(el.) Brodie's reaction - metod za iden-
tifikaciju grafita (hem.)
broadcast - radio-difuzija (rad.);
~ band - opseg radio-difuzije broken circuit - otvoreno kolo, pre-
(rad.); ~ day - dan radio-emi- kid u kolu (el.); ~ line - preki-
sije, program (od izlaska Sunca nuta linija (el.); ~ stone - tu-
do 24 časa) (rad.); ~ station - canik, lomljen kamen; ~ wire -
radio-stanica prekid provodnika (žice), prekinuta
broadcaster - radio-izveštač (čovek žica (el.)
ili organizacija) (rad.) bromelin - bromelin, proteolitični
enzim, nalazi se u ananasu (hem.)
broadcasting - radio-izveš tavan je, ra-
dio-difuzija (rad.), radio-program; bromides - bromidi, soli bromovodo-
~ listener - radio-slušalac; ~, nične kiseline (hem.)
105 brucite
bromination - bromovanje (sup-
stitucija ili adicija broma kod or-
ganskih jedinjenja) (hem.)
bromine - hemijski element brom
(hem. znak Br, at. težina 79,916;
redni broj 35, sedma grupa perio-
dičnog sistema, tamnocrvena teč-
nost) (hem.); ~ counter - bromni
brojač (brojačka cev punjena pa-
rama broma) (fiz.); ~ number -
broj broma, indeks broma (met.);
<•— solidificatum - kiselgur na-
topljen bromom (hem.) ; ~ value
- bromni broj, mera za sadržaj
nezasićenih ugljovodonika u ben-
zinima i drugim proizvodima. Iz-
ražava se brojem grama koji se pod
standardnim uslovima troše na
100 g. uzorka
bromo thymol blue - brom-timol
plavo, indikator pri asidimetrij-
skim titracijama. Menja boju pri
pH 6—7,6 iz žutog u plavo (hem.)
bromoform - bromoform (hem.)
bromoil process - štamparski po-
stupak pomoću fotografije (thnl.)
Bronner's acid - 2,6-naftilamin-
monosulfonska kiselina (međuproiz-
vod za sintezu boja) (hem.)
Bronson resistance - jonska cev
(otpornik), Bronsonov otpor (el.)
bronze - bronza (legura bakra i ka-
laja i drugih metala - mangana-
-bronza, aluminijum-bronza itd.)
(mtl.)
bronzing liquid - tečnost za bron-
ziranje, bronzani lak (thnl.)
bronzite - bronzit (mineral metalnog
izgleda) (min.)
brookite - oblik kristalnog titan-
-dioksid (min.)
brown - mrk, smeđ, žut; crn; ~
coal or lignite - mrki ugalj; ~
haematite - limonit, hidratisani
oksid gvožđa (min.); ~ iron ore
- limonit (ruda gvozda) (ruđ.)
Brownian movement - Braunovo
kretanje (kretanje sitnih čestica u
tečnostima ili gasovima) (fiz.)
brucine - brucin (alkaloid sličan
strihninu) (hem.)
brucite - brucit (hidroksid magne-
zijuma) (min.); ~ -marble -
 bruclte
brucite
kristalna metamorfna stena nastala
termičkom degradacijom dolomita
(min.)
Brunswick black - neprovidan lak
na bazi asfalta (thnl.); ~ green
- jedinjenje karbonata bakra i
kreča ili krede (thnl.)
brush - četka, četkica; ~ angle -
ugao nagiba četkice (el.); ~ assem-
bly - komplet četkice (el.); ~,
carbon - ugljena četkica (mot.);
~ carriage - držač četkice (el.);
~ clamp - obujmica četkice (el.);
~ contact resistance - prelazni
otpor četkice (el.); ~ discharge
- pražnjenje na četkicama (el.);
~ displacement - pomak četkice
(el.); ~ film - film (opnica) na
kolektoru (četkice) (el.); ~ holder
- držač četkice (el.); ~ loss -
gubici na četkicama (el.); ~ rock-
er - nosač četkica (el.); ~ shift
- pomicanje četkica (el.); ~ wire
- provodnici za četkice (el.); ~,
third - treća četkica (mnt.)
B.T.A. alloy - vatrostalna legura
sastava 60% Ni, 12% Cr, 1—4%
W + Fe
BTU, British Thermal Unit -
BTU, britanska termička jedinica
1 BTU = 0,253 kcal.
bubble - mehur, klobuk; ~, air -
vazdušni mehur; ~ cap - zvono
pada destilacione kolone (sa pro-
rezima za prolaz mehura pare);
~ chamber - mehurava komora
(detektor zračenja u kome putanje
čestica postaju vidljive po mehu-
rima koje joni izazivaju u pregre-
janoj tećnosti) (fiz.); ~, gas -
gasni mehur; ~ point - tačka
ključanja smeše; ~, thermal -
termički mehur; — tower - ko-
lona (destilaciona) sa zvonom ; ~
tray - zvonasti pod destilacione
kolone; ~, vapour - parni mehur
buckarm - uzdužna traverza (grad.)
buck-boost amplifier - pojačavač
sa regulacijom (el.)
bucket - vedro, kofa
bucking - odsecanje na meru, di-
menzionalno sečenje, sečenje te-
106 building
sterom; ~ circuit - kompenza-
ciono kolo (el.); ~ saw - testera
za dimenziono sečenje; ~ voltage
- kompenzacioni napon
Buckley gage - Baklejev jonizacioni
vakuummetar (el.)
buckling - izvijanje, ispupčenje
(maš.); ~ coil - kalem sa suprot-
nim dejstvom (el.); ~ combined
with bending - izvijanje sa sa-
vijanjem (fiz.); ~ due to shear
- izbočavanje usled smicanja (grad.)
~ effect - suprotno dejstvo, sma-
njenje (opadanje) napona (el.)
buckram - kruto platno (za postavu
i koričenje knjiga)
Budan's theorem - Budanova teo-
rema (za nalaženje realnih kore-
nova polinomijalne jednačine) (mat.)
buddle - korito (sprava) za ispiranje
rudače
buff - bivolja ili volujska koža, bleda
mrkožuta boja
buffer - odbojnik (na vagonu),
branik, element za ublažavanje
udara (eh, maš.); ~ action -
pufersko dejstvo (održavanje kon-
stantne koncentracije vodonikovih
jona) (hem.); ~ solution - pu-
ferski rastvori (koji neznatno me-
njaju pH pri razblaženju dodatkom
kiselina i baza) (hem.); ~ stage
- stepen odbifanja
bug - uređaj za određivanje mesta
dislokacije radarske stanice; ~ men; ~ trade - građevinarstvo;
key - Morzeov ključ, Morzeov
taster (tel.); ~ trap - vremensko
spajanje (gajtanima, spojnicama),
spajanje za izvestan period vre-
mena (el.)
build - (sa)zidati, (sa)graditi, podići,
napraviti; up factor - faktor
prirasta (obično se odnosi na radio-
elemente ili proizvode fisije) (n.
teh.); ~ -up time - vreme po-
rasta (struje), vreme ispitivanja
(istraživanja) vojne radio-stanice
(el.)
building - građevina, zgrada, kuća;
~ basin - brodogradilišni dok;
~ brick - građevinska opeka,
mašinska jedinica; ~ -block ma-
chine - agregatna mašina; ~ block
principle - sistem sastavljanja
building
mašine od agregatnih jedinica; ~
blocks - zidne ploče; ~ board
- građevinska ploča; ~ code -
građevinski propisi; ~ concrete
~ beton za visokogradnju;
construction - građevinska kon-
strukcija, visokogradnja; ~ con-
tractor - građevinski preduzetnik;
~ crane - građevinska dizalica;
~ crade - viseća skela; ~ distance
- građevinsko odstojanje; — dock
- brodogradilišni dok; ~ drain
network - horizontalna odvodna
mreža (grad.); ~ Equipment
and Public Works Fair - izložba
građevinarstva; ~ foundation -
građevinski temelj; ~ frontage -
čeona strana kuće; ~ journal -
građevinski dnevnik; ~ legisla-
tion - građevinska dozvola;
lime - kreč; ~ line - regulaciona
linija; ~ operative - građevinski
zanatlija; ~ owner - investitor;
~ paper - ter-papir; ~ permit
- građevinska dozvola; ~ pit -
građevinska jama; ~ plumber -
građevinski limar; — project - gra-
đevinski projekt; ~ regulations
- građevinski propisi; ~ sand -
građevinski pesak; ~ service -
građevinske instalacije; ~-• site
norms - građevinske norme; ~
specifications - građevinski pro-
pisi; ~ stone - građevinski ka-
~ works area - građevinsko
zemljište, gradilište (veliko);
-out cable - kratki komad više-
žilnog (visokokapacitetnog) kabla
(el.)
built-in antenna - ugrađena an-
tena (el.); ~ cavity - ugrađeni
(u cevi) rezonator (el.); ~ motor
- ugrađeni motor (eh); ~ reac-
tivity - višak reaktivnosti nuklear-
nog reaktora (n. teh.); — -up
circuit - tranzitno kolo (el.);
~ -up connection - tranzitna
veza, tranzitni spoj (el.); ~ mica
- veštački liskun, mikanit (el.);
~ ofa self-excited generator -
samouzbuđivanje generatora (el.);
~ time - vreme formiranja (dosti-
zanja ravnotežnih količina) (hem., n.
107 bullet
bulb - lopta, balon (el., cevi), cev
za grejanje; ~ blackening -
ocrnjenje (potamnjenje) balona el.
cevi (el.); ~ blowing machine
~ - uređaj za izradu balona el. cevi
(el.); ~ face - dno balona cevi;
~ heating - grejanje balona,
zagrevanje balona (el.); ~ neck
- grlić balona; ~ neck splicing
machine - mašina za spajanje
grla cevi (el.); — ' < puncture -
proboj balona (el.); ~, storage -
kolektorska lopta (kugla)
bulge - ispupčenje, izbočenje, na-
breklina, izbočina
bulged - izbočen
bulk - masa, blok, veliki komad ili
zapremina, pošiljka bez ambalaže
~ ili posebnog pakovanja; ~ den-
sity - zapreminska težina (fiz.),
nasipne težine zrnastog ili rastre-
sitog materijala u kg.; ~ density
of soil - zapreminska težina zemlje
(grad.); ~ -eraser - elektromag-
netski brisač za razmagnećivanje
(brisanje) ćele (nerazmotane) trake
(el.); ~ factor - koeficijent pre-
sovanja (thnl.); ~ grown - iz-
rastao iz rastopa; ~ mail - po-
šiljka (paket) velike zapremine;
~ modulus - zapreminski modul
elastičnosti (fiz., teh., thnl.); ~
or mass polymerization - blok-
-polimerizacija monomera bez do-
datka rastvarača ili razredi vača;
~ strain - prostorno istezanje,
~
prostorno izduženje, prostorna di-
latacija (fiz.)
bulkhead adapter - zvučnici sa ma-
sivnom glavom (ak.)
bull-headed rail - dvoglava šina
(maš.)
bull header - radijalna opeka (grad.)
bullet - zrno, metak, kuršum, olovo
na udici; ~ connection - veza
ostvarena čepovima, čepni spoj
(el.); ~ connector - čep-spajač,
čep-konektor (el.); ~ locator -
detektor metka (u telu) (med.);
~ transformer - uređaj za usa-
glašavanje ultravisokih frekven-
cija (el.)
bullion
bullion - srebro i zlato u bloku,
nekovtno zlato ili srebro, poluga,
šipka zlata ili srebra (mtl.)
bulwark - grudobran, bastion, og-
rada na palubi
bumper - amortizer, prigušivač,
branik
buna - buna (sintetička guma), do-
bija se polimerizacijom butadiena
(thnl.)
bunched beam - usmereni mlaz,
grupisani mlaz (el.); ~ cables -
snop kablova, grupa kablova (el.);
~ current - usnopljena struja,
promenljiva struja (el.); ~ pairs
- snop parica, grupa parica (el.)
buncher - usnopljivač, uređaj za
grupisanje, varijator (el.); ~ coup-
ling factor - koeficijent sprege
usnopljivača (el.); ~ frequency
- frekvencija usnopljivača (el.); <—•
gap - zazor usnopljivača (el.);
~ grid - rešetka usnopljivača (el.);
bunching - grupisanje, usnopljivanje,
obrazovanje grupa (elektrona) (el.);
~ characteristic - karakteristika
grupisanja (el.); ~ 3 electron -
grupisanje elektrona; ~ of car-
riers - grupisanje nosilaca; ~ pa-
rameter - parametar grupisanja
(el.); ~ theory - teorija grupi-
sanja (el.)
bundle - svežanj, rukovet, svitak,
smotuljak, zavežljaj, denjak, na-
ramak, deme, snop, bala, paket;
~ of electrons - snop elektrona
(el.); ~ of rods - svežanj sipki
za zavarivanje (zav.)
bung - vranj, čep, veliki zapušač
bunker - spremište (skladište) za
ugalj; ~ fuel - teška ulja koja
služe kao gorivo za brodove i u
industriji (thnl.)
Bunsen burner - Bunzenov plame-
nik (hem.); ~ cell - Bunzenov
galvanski element (sa elektrodama
od cinka i grafita) (hem.); — flame
- Bunzenov plamen (nastaje pri
sagorevanju smeše gasa i vazduha)
(hem.); ~ ice calorimeter -
Bunzenov kalorimetar s ledom
(hem.); ~ photometer - Bunze-
nov fotometar (el.); ~ type
108 burning
(blowpipe) - gorionik Bunzeno-
vog tipa (zav.)
buoy - plutača, bova, plovni signal
buovance - plovnost, sposobnost
plovljenja, vertikalna sila kojom
tečnost deluje na telo potopljeno
u njoj; potisak, prividni gubitak
težine pri potapanju u vodu, plu-
tanje (fiz.)
burden - teret, tovar, breme, mate-
rijal koji se stavlja u peć s duvalj-
kama (koks, ruda, fluks)
burden - sekundarno opterećenje
(mernog transformatora) (el.)
bureau - biro, kancelarija, nadleštvo
Bureau of Standards - Biro za
standarde (SAD)
burette - bireta, graduisana staklena
cev, za merenje malih zapremina
tečnosti (fiz., hem.)
burglar alarm - signalizacija pro-
tiv krade (provala) (el.)
burgee - plamenac, trouglasta za-
stavica (pom.)
burial ground - mesto, rejon za
zakopavanje radioaktivnih otpadaka
(rt. teh.)
buried antenna - podzemna antena
(el.); ~ cable - podzemni kabl,
zakopani kabl (armirani) (el.)
burin - rezaljka, malo dleto, dubač
burlap - sargija
burmite - burmit, mineral sličan
ambri, nalazi se u Burmi (trun.)
burn on - napajati, lemiti, zalemiti
(el.)
burn in - izgaranje radi opita, ispi-
tivanje na izgaranje
burn off rate - brzina topljenja
(elektrode) (zav.)
burn up - stepen izgaranja (iskoriš-
ćenje nuklearnog goriva) (n. teh.)
burner - plamenik, vazdušno-gasni
gorionik (zav.); ~, plasma -
plazmeni gorionik
burned up - preeksponirani film
(Sot.)
Burnett's fluid - rastvor cink-hlorida
za konzerviranje drveta (thnl.)
burning - gorenje (hem.); ~, hole
- izgaranje rupaj ~ off of the
electrode covering - izgorevanje
obloge elektrode (zav.); ~ of
the flame at the injector - pa-
burning
ljenje u injektoru (zav.); ~ of
microphone - izgaranje (pregore-
vanje) mikrofona (el.); ~, spatial
hole - prostorno izgaranje rupa;
~ time - trajanje topljenja (zav.);
~ voltage - ispitni napon, napon
paljenja (el.)
burnishing rolls - valjci za glačanje
(mai.); ~ surface - izglačana
površina (dleta, rezača) (maš.)
burnout indicator - indikator pre-
gorevanja elektronskih cevi (el.)
burnt lime - pečeni kreč (hem.);
~ metal - metal oksidisan usled
pregorevanja (mtl.); ~ ochre -
pečeni oker, crveni pigment (thnl.) ;
— umber - pečena umbra, mrka
mineralna boja ((hem.); ~ weld -
pregoreli šav (zav.)
burr - obruč, podmetač
burring sound - signal slanja po-
ziva (el.)
burst - eksplozija, raskid, svetlucanje,
sevanje, scintilacija, erupcija, ras-
prskavanje (npr. atomskog jezgra
usled udara visokoenergetskog kos-
mičkog zraka) (fiz.), kratak sig-
nal (el.); ~, atomic air - atom-
ska eksplozija (na visini većoj od
maksimalnog Zemljinog radijusa);
~, atomic surface - površinska
atomska eksplozija; ~, atomic
underground - podzemna atom-
ska eksplozija; ~, atomic under-
water - podvodna atomska eksplo-
zija; ~, daytime - dnevna (nu-
klearna) eksplozija; ~, distant -
udaljena (nuklearna) eksplozija; ~,
gradual-rise-anđ-fall - postepe-
no narastanje i opadanje (radiozra-
čenja Sunca); ~, ground - (nukle-
arna) eksplozija na zemlji; ~,
high-altitude - visinska (nukle-
arna) eksplozija; ~, low-altitude
- (nuklearna) eksplozija na maloj
visini; ~, low-fission-yield -
eksplozija sa malim prinosom fi-
sionih produkata, eksplozija male
snage; ~, low-level - (nuklearna)
eksplozija na maloj visini; ~, low-
yield v. low-fission-yield burst;
~, meteor - meteorsko svetlu-
canje (erupcija); ~, pedestal -
109 busy
osnova (nosač) sinhronizujućeg sig-
nala (TV); ~ pulse - kratki
impuls (el.); ~, radio - radio-
frekventno Sunčevo zračenje; ~
test, - jastučna proba; ~, time-
limited - vremenski ograničena
eksplozija; ~, X-ray - erupcija
X-zračenja
bursting of water pipe - prskanje
vodovodne cevi; ~, open the
switch - presecanje skretnice (sa-
obr.)
Burton process - Bartonov proces,
proces tehničkog krekovanja pod
pritiskom
bus - šina, autobus; spojiti šinama;
sabirna šina (skanistor), kolektor-
ska šina; ~, bars - sabirnica,
sabirni vod (el.)
busbara - šina; ~ wire - provod-
nik kvadratnog preseka, kvadratni
provodnik (el.)
bush - žbun, cevčica, slavina, čep,
zatvarač, čaura
bushing - izvod, uvodni izolator,
izolaciona cevčica, jednodelna le-
žišna posteljica
business - zanimanje, zanat, zvanje,
trgovina, radnja, posao, dužnost;
zadatak, preduzeće; ~ circles -
poslovni krugovi (pl.); ~ confi-
dence - poslovno poverenje; ~
contacts - trgovinski kontakti (pl.);
~ discussion - poslovni razgo-
vor; ~ friend - poslovni prijatelj;
~ name - naziv firme; ~ part-
ner - poslovni partner; ~ pre-
mises - lokal (grad.); ~ quarter
- poslovna četvrt; ~ reply card
- dopisnica sa odgovorom (koji
plaća primalac); ~ telephone -
službeni telefon, telefon preduzeća
busk - (rožnata) šipka (u stezniku)
busy - zauzeto, zauzimati (tel.);
~ back jack - gnezdo (za slanje
signala) zauzeća (tel.); — back
signal - signal zauzetosti (tel.);
~ hour - sat najvećeg optereće-
nja (tel.); — lamp - lampica
zauzetosti (tel.); ~ line - zauzeta
linija (tel.); ~ picture - pretr-
pana slika ( TV) ; ~ relay - prob-
ni relej, relej zauzetosti (el.); ~
testing - ispitivanje (provera) na
busy 110 buzzer buzzerphone 111 bytownite

busy tirasta kriva (el.); ~, magnetron buzzerphone - signal zujalice (el.) ge path - prenosni vodljivi put
zauzeće (tel.); ~ tone - znak oscillator - magnetronski leptir- by-pass - zaobilazni put, odvođenje; (el.); — rectifier - prenosni
zauzeća, signal zauzeća (tel.) -oscilator (el.); ~ nut - leptirasti zaobilaziti, obilaziti; sent, šenti- ventil (el.); ~ switch - paralelni
butadiene - butadien (diolefin sa navrtak (maš.); ~ resonator - rati (el.); ~ anode - prenosna prekidač (el.); ~ to ground -
konjugovanim vezama; polimeri- leptir-rezonator (el.); ~ -tuned anoda (el.); ~ battery - bate- odvod u zemlju (el.); ~- valve -
zacijom daje veštačku gumu) (hem.) magnetron - magnetron sa po- rija u puferu, paralelna baterija ograničavač pritiska povratnog toka
Butagas - komprimovani butan (trg. dešavanjem leptirastim krilom (el.); (el.); ~ coil - kalem za šentira- (zav.)
naziv) (hem.) ~ tuner - leptir-rezonator (sa nje, odvodni kalem (el.); ~ by-passing effect - obilazak, pro-
butane - butan, parafinski ugljovo- podešavanjem1) (el.); ~ valve - cathode resistor - katodni od- puštanje pored (el.)
donik leptirasti ventil (mot.); leptir (maš.) vodni otpornik (el.); ~ capacitor by-product - nusprodukt (proizvod
butanol - butil-alkohol (hem.) Butterworth characteristic - Ba- - blok - kondenzator, kondenzator koji se uz put dobija)
Butaprene - vrsta sintetičke gume tervortova karakteristika (el.) za premošćenje (el.); ~ dischar- bytownite - varijetet plagioklasa
na bazi butadiena (thnl.) button - dugme, taster; zakopčati;
bute - slog, bajt (u digitalnoj račun- ~ hook - santimetarski talasovod
skoj tehnici) (u TV studiju) (TV); ~ capacitor
butil group - butil-grupa (hem.) - dugme kondenzatora, mali kon-
butron - gorivi element denzator (el.); ~ control tele-
butt - deblji kraj, držak, drška; phone - telefonski aparat sa dug-
meta; sudariti; ~ between plates metom (tel.); ~ microphone -
with raised edges - rubni šav mikrofon u kapisli (el.); ~ stem b.b. b.-b. — butane-butene - butan-buten (frakcij)
(zav.); ~ hignes - grifovane - podnožje (nožica) u obliku dug- bbl — barrel - barel
šarke (grad.); ~, hignes plain - meta (el.); ~ switch - prekidač bbls;day — barries per day - barel na dan
normalne šarke (grad.); ~ joint u obliku dugmeta (el.); ~ -prop b.c. — between centres - između centara (odstojanje)
- sučeoni spoj (zav.); ~, joint - hvatač, držač (za dizanje stubova) B.C.E. — Bachelor of Chemical Engineering - diplomirani hemijski
riveted - vezično zakivčenje, ve- (el.) inženjer
zični zakon (maš.); ~, making buttress - potporni stub, stub po- B.C.S. — Bachelor of Chemical Science - diplomirani hemičar
a - in horizontal position - dupirač, potporni luk, kontrafor, B;D, b;d — barrels per day - barel na dan
zavarivanje sučeonog šava odozgo masivni stub; ~ thread - trapezna Be — Baume degree - stepen Bomea
(zav.); ~, making a - in the loza (maš.) BESA — Britisch Engineering Standard Association - Britansko udru-
downhand position - zavarivanje butyl rubber - butilenska guma, ženje za tehničke standarde
sučeonog šava odozdo (zav.); ~, sintetička guma na bazi poliizo- BF — feedback - povratna sprega
making a - in flat position - butilena (thnl.) BFW — boiler feed water - kotlovska voda
zavarivanje suočenog šava odozgo butyalcohol - butil-alkohol (hem.) B.H.N. — Brinnel hardness number - tvrdoća po Brinelu
(zav.); ~ making a - in horizon- butylenes - olefini sa 4 ugljenikova BICERA — Britisch Internal Combustion Engine Research Associa-
tal-vertical position - horizon- atoma (hem.) tion - Britansko naučno-istraživačko udruženje za motore sa unutrašnjim
talno zavarivanje suočenog šava u sagorevanjem
vertikalnoj ravni (zav.); ~, ma- butyric acid - buterna kiselina (hem.) B.I.O.S. — Britisch Intelligence Objectives Subcommittee - Britanski
king a - in gravity position - butyryl - kiselinski radikal buterne tehnički obaveštajni potkomitet
zavarivanje suočenog šava odozgo kiseline (hem.) Bk — berkelium - berkelijum
(zav.); ~ plate splice - krstati buyer - kupac B.O.D. — bilogical oxyden demand - biološka potreba za kiseonikom
spoj; ~, reinforced - suočeni šav buzzer - zumer, zujalica, laki per- botts — ostatak destilacije
sa nadvišenjem (zav.); ~ strap forator sa čekićem (el.); ~ exci- BP — 1. back pressure - povratni pritisak, protivpritisak; 2. barometric
- podvezica, obraz, podvezica za ter - pobudivač sa zujalicom (el.); pressure - barometarski pritisak; 3. boling point - tačka ključanja
pokrivanje (grad.); ~, weld - ~ excitation - pobuda zujalicom BPH, bph — barrels, per hour - barela na dan
suočeni šav, šav suočenog spoja; (eh); ~ interrupter - prekidač B.Ph. — British Pharmacopoeia - britanska farmakopeja
~, weld square - I šav (zav.); zujalice (el.); ~ modulation - BPSD — barrels per stream day - barela po radnom danu
~, welding resistance - suočeno tonska modulacija (el.); ~ rin- b.r. — boiling range - raspon ključanja
zavarivanje zbijanjem (zav.) ging - tonski poziv (el.); ~ BTU — British Thermal Unit - britanska toplotna jedinica (1054,8 J)
butter color - boja za bojenje ma- signal - signal zujalicom (el.); Btu, B.t.u. — British thermal unit - britanska toplotna jedinica
slaca (thnl.) ~ test - provera za zauzeće (el.); BTX — benzene-toluene-xylene - benzol-toluol-ksiiolska (frakcija)
butterfield - mrežasti reflektor (za ~ -type test oscillator - probni Bu — butyl - butil (grupa)
pravljenje radio-smetnji) oscilator sa zujalicom (el.); ~ bu s., bush. — buschel - bušel, mera za zapreminu (35,2393$3 m3)
butterfly circuit - leptirasto kolo, wavement - talasomer sa zujali- b.v. — by volume - po zapremini
leptir-kolo (el.); ~ curve - lep- com (el.) BVE — butyl vinyl ether - butil-vinil-etar
C - simbol elementa ugljenika
c - simbol za brzinu svetlosti
(= 2.99796 X IO 10 cm/sec) (fiz.)
C-banđ - C-opseg (oko 5,7 cm)
(eh.)
C-battery - baterija za pređnapon
rešetke (eh.)
C-bias - rešetkin pređnapon (eh.)
C-detector - anodni detektor (eh.)
C-digit selector - birač treće cifre
(u direktorskom sistemu) (tel.)
C-network - četvoropol tipa C (el.)
Ostage resin - završna termosta-
bilna faza stvaranja fenoplasta
(thnl.)
Ca - hemijski znak za kalcij um
cab on engine - isturena kabina
(mot.)
cabin - koliba, kućica, brvnara
cabinet - standardna veličina foto-
grafske hartije 15 x 10 cm (fot.);
~ representation - kabinetsko
predstavljanje, u slikama; <~ reso-
nance - rezonancija kutije (el.)
cable - kabl, vrpca; provodnik; tele-
graf isati; telegram; ~ bender -
savijač kabla (el.); ~ bond -
kablovska spojnica (el.) ; ~ box -
kablovski orman, kablovska kutija,
kablovski nastavak (muf) (el.); ~
bracket - kablovski nosač, kablov-
ska konzola, kablovska polica (el.) ;
~ breakdown - proboj kabla (el.) ;
~ buoy - kablovski plovak (el.) ;
~, BX - BX-kabl (sastoji se od
izolovanih provodnika u elastičnoj
SReCnlk
metalnoj cevi); ~ car - viseće se-
dište, viseća korpa, viseća ljuljaška
(za rad na vazdušnom kablu) (el.) ;
~ chamber - kablovsko okno,
kablovski šaht (el.); ~ channel
- kablovski kanal (el.) ; ~ chute
- kablovsko okno (el.); ~ clip -
kablovska kućica za vešanje, kab-
lovski prsten (el.); ~ code -
kablovski kod, uslovno označavanje
(odgovorno), označavanje bojom ka-
blovskih žila (el.); ~ conductor
- kablovska žila, kablovski provod-
nik (el.); ~ core - jezgro kabla,
kablovska žila (jake struje), snop
žila (el.); ~, D- - dvožilni kabel
(sastoji se od unutarnjih provodnika
u obliku slova D, izolovanih među-
sobno i od zaštitnog omotača); ~
distribution head - kablovski raz-
delnik, kablovska glava (el.); ~
distributor - kablovski razdelnik,
kablovski razdelni orman (el.) ; ~
dresser - šablon (kalup za pletenje
češlja za formiranje krajeva olovnih
kablova) (el.) ; ~ dropper - kab-
lovska kukica za vešanje, kablovski
prsten (el.) ; ~ drum - kablovski
kalem (doboš) (el.); ~ drum
carriage - nosač kablovskog ka-
lema (el.); ~ drum trailer -
kablovsko vozilo za prevoz kabl.
kalemova, kablovska prikolica (el.) ;
~ duet - kanalizaciona cev u kab-
lovskom bloku (el.) ; ~ end eon-
neetor - kablovski završni nastavak
cable
(el.); ~ extension arm - nosač
za kabl, kablovska konzola (el.) j
~ fan - kablovska forma, kablov-
ski šablon, paranje kabla (el.) ~
filament - višežilno vlakno za gre-
janje (el.); ~ filler - ispuna (po-
puna) kabla (el.); ~ form -
kablovska forma, kablovski šablon
(el.) ; ~ gear - kablovski mehani-
zam, mašina za vučenje kablova
(el.); ~ grip - kablovska čarapa
(služi za provlačenje kablova), hva-
tač (el.); ~ hanger - kablovski
nosač (kukica, vešalica, polica) (el.) ;
- head - kablovski završni nasta-
vak, kablovska glava (el.); ~,
helical membrane - kabel s poli-
etilenskom spiralom (za fiksiranje
unutrašnjeg provodnika); ~ input
plug - kablovski ulazni čep (el.) ;
~ joint - kablovski spoj, kablovski
nastavak (el.); ~ lay-up - kon-
strukcija kabla, upredenost kabla
(el.); ~ laying - polaganje kabla
(el.); ~ layout - kablovski plan,
šema položaja kabla (el.); ~ leg
- razdelni kabl, kablovski ogranak
(el.); ~ line - kablovska linija
(el.) ; ~ lubricant - mast za ma-
zanje kablova (pri provlačenju kabla
kroz kanalizaciju) (el.) ; ~ makeup
- konstrukcija kabla, oznaka kabla,
tip kabla (el.); ~ manhole -
kablovsko okno (el.); ~ pliers -
klešta za olovni omotač, kablovska
klešta (el.); ~ pole - kablovski
stub, kablovski oslonac, kablovski
podupirač, kablovski nosač (el.)
- pole line - vazdušna kablovska
linija (el.) ; ~ printed - štampani
kabel; — puncture - proboj kabla
(el.); — rack - kablovski stalak
(stelaža, nosač) (el.); ~ railway
- uspinjača (mai.) ; ~ run - kab-
lovska trasa (el.) ; ~ saturant -
kablovska ispuna (kompaund) (el.) ;
~, self-supporting - samonoseći
kabel (vazdušne linije); ~ sheath
- zaštitni omotač kabla (el.); <~
sheath constrictor - stezač kabla
(el.) ; ~ shoe - kablovska papučica,
završni kablovski nastavak (el.);
~ sleeve - kablovski nastavak (el.) ;
~ sling - kablovska kućica, kablov-
114 cadmium
ski prsten (za vešanje kabla o noseće
uže) (el.); — spacer - trakasti
kabel; ~ specification - tehnički
uslovi kabla, kablovska specifika-
cija (el.); ~ splice - kablovski
spoj (el.); ~ stub - slepi kabl
(el.) ; ~ support rack - gvozdena
kablovska konstrukcija (el.); ~,
terminal - kraj kabla, kablovski
završni nastavak (el.), krajnja kutija
kabla; ~ termination - kablovsko
okno, razdelni orman (el.); ~,
welding - zavarivački kabl (zao.) ;
~ work - kablovski radovi, pola-
ganje kablova, kabliranje (el.)
cabling - kabliranje, polaganje kab-
lova, montaža kablovskih provod-
nika (el.); ~ diagram - šema
kablovskih spojeva (el.)
cabotage - plovidba duž obale, obal-
ska plovidba (pom.)
cacodyl - kakodil, arsensko organsko
jedinjenje (hem.)
Cadalyte - naziv niza preparata za
elektrolitičko prevlačenje metala kad-
mijumom (thnl.)
cadaverine - kadaverin, pentam-
etilenediamin (hem.)
cadence - taktni signal, kadenca; ~
magnet - taktni magnet (el.)
cadmia - cinkova pena (mtl.)
cadmium - hemijski elemen(a)t kad-
mijum (red. broj 48, simbol Cd)
(hem.); — cell v. Weston cell
(hem.) ; — control rod - kadmi-
jumova kontrolna šipka kod nukle-
arnog reaktora (nukl.) ; ~ copper
- bakar sa 0,7—1% kadmijuma;
upotrebljava se za tramvajske pro-
vodne žice (mtl.); ~ plated -
kadminiziran, prevučen kadmiju-
mom (mtl.) ; ~ red Une - crvena
linija kadmijuma: spektralna linija
koja se koristi kao etalon za dužinu
(opt.) ; ~ reds - kadmijumske\ cr-
vene pigmentne boje, smeše kadr
mijum-sulfata i selenida (thnl.);
~ regulator - kadmijumova regu-
laciona šipka nuklearnog reaktora
(nukl.) ; ~ sulfide X -ray detec-
tor - kadmijum-sulfidni detektor
X-zraka (el.); ~ yellows - kad-
mijumove žute pigmentne boje na
bazi kadmijum-sulfida (thnl.)
cesiiitn
caesium, rrrinir* - hemijski ele-
menat cezijum, hemijski znak Cs,
atomska težina 132,8, redni broj 55,
prva grupa prirodnog sistema
(hem.); ~ phototube - cezijum-
ski fotoelement (eh.)
caffeine - kafein, tein, trimetil-di-
hidroksipurin, dobija se ekstrakci-
jom iz čaja ili sintezom (hem.)
cage antenna - cilindrična antena,
kavez-antena (el.)/
caisson - keson; zvono za ronjenje
cal - volframit (volframat mangana
i gvozda) (min.)
calamine - kalamin, hemimorfit,
golmej (cink-silikat) (min.)
calash - karuce, laka polupokrivena
kola; krov od kola
calaverite - kalaverit (zlato-telurid)
(min.)
calcareous - krečni, krečnjav
calcedony - kalcedon, vrsta kre-
mena (min.)
Calcene - specijalno prepariran kal-
cijum-karbonat za industriju gume
(thnl.)
calcic - koji sadrži kalcijuma
calciferol - kalciferol, vitamin D2
calciferous - koji sadrži kalcijuma;
krečnjački
calcification - kalcifikacija, zakreča-
vanje, stvrdnjavanje, okamenjavanje
calcimine - rastvor kreča, krečna
voda (za beljenje)
calcinate - žariti, kalcinisati; oksidi-
sati
calcination - žarenje, kalcinisanje;
oksidisanje
calcinator - peć za žarenje, kalcinator
calcinatory - tegla za žarenje
calcine - materijal koji je bio izložen
kalcinaciji (mtl.)
calcined - žaren
calciner v. calcinator
calcining furnace - peć za kalcina-
ciju (mtl.)
caldnol - kalcijum-jodat (hem.)
calcite - kakit, krečnjak (kalcijum-
-karbonat) (min.)
calcite (calcspar) - kalcijum-karbo-
nat (min.)
calcitrant - otporan na toplotu, teško
topljiv
115 calibration
calcium - kalcij um (hem. elemen(a)t,
red. br. 20, simbol Ca); ~ carbide
- kalcijum-karbid; ~ carbonate
- kalcijum-karbonat (krečnjak); »—
hydrate - gašent kreč; •^ oxide
- kalcijum-oksid (pečeni kreč)
Calyo-Dyes - (calcohrome, calyo-
fast, calcutone i dr.) - grupni naziv
za raznovrsne sintetičke boje, ugl.
za tekstil (thnl.)
calcspar - kalcijum-karbonat, kalcit
(hem.)
calculagraph - kalkulograf, registra-
tor trajanja razgovora (tel.)
calculate - (iz)računati (mat.)
calculation - račun, proračun (mat.) ;
~, BCS - proračun Bardin-Kuper-
-Šrifera; ~, kinetic - kinetički
proračun (av.) ; ~, pressure dist-
ribution - proračun raspodele pri-
tiska (av.) ; ~ 3 velocity - proračun
brzine (av.)
calculator - kalkulator, uređaj za
računanje, nomogram, računar
(mat.); ~, punched card - kal-
kulator sa perforiranim karticama
calculus - račun (mat.); ~, dif-
ferential and integral - diferen-
cijalni i integralni račun (mat.);
~ of variation - varijacioni račun
(mat.)
calender - kalander, mašina glača-
lica, mašina sa valjcima između kojih
se propušta materijal i izlaže pri-
tisku da bi se postigla određena
debljina ili određena površina
(thnl.); ~ paper - hartija koja,
je obrađivana na kalanderima (thnl.)
calgon - trgovački naziv za natrijum-
-heksametafosfat (hem. )
calibrate - kalibrisati, baždariti; gra-
duisati; tarirati
calibrated attenuator - kalibrisani
oslabljivač (el.); ~ directional
coupler - kalibrisani usmereni spre-
žnjak (eh.); ~ pickup probe -
kalibrisana detektorska sonda (eh.) ;
~ shunt - kalibrisani šent (el.)
calibration - kalibracija, graduisanje,
baždarenje (mer.); ~, balance -
tariranje aerodinamičkih sila (av.) ;
~ capacitor - kalibracioni konden-
zator; ~ curve - kalibraciona kriva
(mer.); ~ instrument - etalon,
calibration 116 calorie calorie 117 canaster

calibration (prioritet) (tel.); ~ on waiting srednja, prosečna kalorija; ~, nor- ~ form - profil ekscentriciteta
kalibracioni instrument (metr.); ~ list - poziv sa čekanjem (tel.); mal (metric) - obična (metrička) (mot.); ~ lift - najveći zahvat
marker - kalibracioni marker, kati- ~ relay - pozivni relej (tel.); kalorija, količina toplote potrebna ekscentriciteta (mot.); ~ roll -
braciona oznaka; ~ Mach n u m b e r ~ signal - pozivni signal, signal za zagrevanje 1 grama vode od ekscentrični valjak (mot.) ; ~ roller
- kalibracija prema Mahovom broju pozivajuće centrale (tel.) ; ~ switch 14,5°C do 15,5°C (fiz.); ~, small - bregoviti valjak (mot.) ; ~ shaft
(av.) ; ~ office - zavod za mere - prebacivač poziva, raspoređivač - mala kalorija, gram-kalorija, kalo- - bregovito vratilo, zupčasta poluga,
(metr.); ~ pulse - kalibracioni poziva (tel.) rija; ~, standard - standardna ka- ekscentrična poluga (mot.); ~
impuls (metr.); ~ test - provera callainite - fosfat aluminijuma ze- lorija, količina toplote potrebna za spindle - pritežno vratilo (maš.)
kalibracije, provera graduisanja, pro- lene boje (min.) zagrevanje 1 grama vode od 3,5°C camel hair - kamelhar, tkanina od
vera baždarenja (metr.) callaite - rede upotrebljavan naziv za do 4,5°C (fiz.) kamilje dlake (tek.)
calibrator - kalibrator (metr.); ~, mineral tirkiz (min.) calorific - toplotni; koji razvija top- cameo - kameja, slika u jednoj boji,
crystal - kvarcni kalibrator called and calling's release - obo- lotu; ~ intensity - kalorični inten- slika u kamenu
caliche - kaliče, sirova čileanska sa- strano prekidanje veze (pozivajući zitet, maksimalna temperatura koja camera - komora, fotokamera, tele-
litra i pozvani pretplatnik) (tel.); ~ se može dostići sagorevanjem odre- vizijska kamera (fot.); ~, all~sky
calico - pamučno platno (tek.) party - pozvana strana (pretplat- đene vrste goriva (thnl.); ~ power - panoramna kamera, kamera kruž-
Caliđo-elalco - vatrootporna legura nika ili telefonistkinja) (tel.); ~ - kalorična moć (tt.) ; ~ value - nog vidnog polja; ~ attachment
sastava 60% Ni, 24% Fe, 16% Cr subscriber held supervisory kalorična vrednost, toplotna vred- - pribor kamere (fot.) ; ~, control
alarm - pozvani pretplatnik je nost (npr. nekog goriva) (hem.) unit - blok ploča za upravljanje
Californian jade - kalifornit, mineral dobio tehnički signal (tel.) calorimeter - kalorimetar (instru- kamerom (TV); ~ lines - linije
zelene boje (min.) men(a)t za merenje količine toplote); koje ograničavaju prostor u kome
calling - poziv, pozivanje (tel.);
californium - kalif orni) um (veštačk* ~ battery - pozivna baterija (tel.) ; ~, adiabatic-shell - kalorimetar su objekti oštri (fot.) ; ~ obsura
radioaktivni hem. elemenat, red. br. ~ device - brojčanik, pozivna sp- sa adijabatskom oblogom; ~ bomb - kamera opskura (najprostiji foto-
98, simbol Cf) rava (tel.) ; ~ drop - pozivna pada- - kalorimetrijska bomba; ~, diffe- aparat) (fot.); ~, spectral cha-
call - poziv; pozivati, zvoniti, telefo- lica (pri otpuštanju-padanju uklju- rential - diferencijalni kalorimetar; racteristic - spektralna karakte-
nirati; pregovor, razgovor, spoj, čuje zvono) (tel.); ~ equipment ~, flow - protočni kalorimetar; ristika ( TV) ; ~ tube - kamerina
zakazivanje razgovora (tel.); ~ - pozivni uređaj u centrali (tel.); ~, laser - laserski kalorimetar; TV cev (TV)
announcer - najavljivač, pokazivač ~ frequency - frekvencija pozi- ~ method - kalorimetarska metoda Campbell-Colpitrs bridge - Kamp-
poziva, indikator poziva (tel.); ~, vanja (tel.) ; ~ jack - mesno gnez- (fiz.); ~, substitution - kalori- bel-Kolpicov most (el.)
back telephone set - telefon s do, gnezdo mesnog polja, poziva- metar koji radi na principu izmene; camphane - kamfan, zasićeni terpen
dugmetom za povratni upit (tel.) ; juće gnezdo (tel.) ; ~ key - pozivni ~, twin - diferencijalni kalorimetar (hem.)
~ bell - signalno zvono, pozivno ključ, pozivni taster, signalno dugme calorimetry - kalorimetrija (proces camphene - kamfen, nezasićeni ter-
zvono (tel.) ; ~ box - telefonska (tel.) ; ~ lamp - pozivna lampica merenja količine toplote) (fiz., hem.J pen (hem.)
kabina (tel.) ; ~ button - pozivno (tel.); ~ line - pozivna linija calorizivg - postupak termičkog pre- camphor - kamfor (hem.) ; ~, anise
dugme, pozivni taster (tel.) ~ (vod) (tel.) ; ~ magneto - pozivni vlačenja čelika aluminijumom (thnl.) - anetol (hem.) ; ~, baras - bor-
circuit - službeno kolo, pozivno induktor (tel.) ; ~ party release - calortron - termostat neol (hem.); ~, mint - mentol
kolo (tel.) ; ~ display - indikator jednostrano prekidanje veze od calory v. calorie (hem.)
poziva (tel.) ; ~ display position strane pozivajućeg pretplatnika calurea - veštačko đubrivo sa kalci-
(tel.); ~ relay - pozivni relej camsellite - kamselit (mangan-borat)
- komutator s mesnim poljem, ko- jum-nitratom i karbamidom (min.)
mutator za preuzimanje poziva (tel.); ~ signal - pozivni signal
calutron - uređaj koji radi na prin- camshaft - bregasta osovina (mot.) ;
(tel.); ~ distributor - raspore- callipers - šestar pr^nosnik (ma!.) cipima spektrografa mase i koristi
đivao poziva, redosled (tel.); ~ calomel - kalomel, merkuro-hlorid ~ gear - zupčanik bregaste oso-
indicator - indikator poziva (op- se za razdvajanje izotopa (npr. ura- vine (mot.)
(hem.) ; ~ electrode - kalomelova novih)
tički) (tel.); ~ indicator disk - elektroda (hem.) can - košuljica, hermetička obloga
disk indikatora poziva (kružić sa Calomic - kalomik, legura na bazi calvertron - naziv serije elektronskih gorivog elementa (nukl.) ; ~, crys-
brojem pozivne padalice-klapne) Fe, Cr i Ni služi za izradu grejnih cevi tal - obloga kvarenog kristala
(tel.) ; ~ key - pozivni ključ, po- elemenata cam - zub, palac; ekscentar, ekscen- Canada balsam - Kanada balzam,
zivno dugme, ključ za poziv (tel.) ; calorescence - kalorescencija, apsor- trični točak, ekscentritet, palac vra- smola koja se upotrebljava u optici
~ letters - pozivna slova, pozivni bovanje i emitovanje toplotnog zra- tila (maš.); ~ contactor - zup-
znaci (tel.); ~ meter - brojač časti kontaktor, kontaktor sa šablo- Canadian asbestos v. chrysotile
čenja (fiz.) (min.)
razgovora (tel.); ~ minute - caloric - toplotni, termički nom (el.); ~ distributor - eks-
minut zauzeća (tel.); ~ number calorie - kalorija (jedinica za količinu centrični točak razdelnika napona canal - kanal; ~ rays - kanalski
- pozivni broj (tel.); ~ office - toplote) 1 cal = 4,184 J; ~, large (mot.); ~ dwell - najveći otpor zraci, pri električnom pražnjenju u
mesto za razgovor, govornica (tel.) ; - velika kalorija, kilokalorija, ekscentriciteta (mot.) ; ~ follower gasovima (fiz.)
~ on hand - poziv sa čekanjem 1 kcal =4,184 kj; ~, mean - - pokretač ekscentriciteta (mot.); canaster - vrsta duvana
cancellation
cancellation - skraćivanje, potiranje,
gašenje; ~, lift - prestanak dejstva
uzgonske sile (av.); ~ of a call
- otkazivanje poziva, otkazivanje raz-
govora (tel.)
cancrinite - kankrinit (mineral iz
grupe nefelina koji sadrži natriium-
-karbonata) (min.)
canđ - fluorit (min.)
canđela - kandela (osnovna jedinica
intenziteta svetlosti) (cd)
candelilla wax - kandelila vosak,
prirodni vosak žute ili smeđe boje
(hem.)
candle - sveca; sveca (jedinica inten-
ziteta svetlosti); <~, Hefner -
Hefnerova sveca = 0,903 cd; ~,
international - međunarodna sveca
= 1,019 cd; —, new - nova sveca =
= 1 cd
candlepower - jačina osvetljenja,
svetlosna jačina (u svećama) (opt.)
candohm - kandom, naziv serije
stabilnih otpornika
candy - kristalizovani šećer; ušećeriti,
kuvati u šećeru
cane - trska; plesti od trske; šećerna
trska; ~, Indian - bambusova
trska; ~, sugar - šećerna trska;
~ -sugar - trščani šećer, saharoza
canned - hermetičan, zaptiven, ne-
propustljiv; zatvoren u kapsuli;
registrovan radi reprodukcije (go-
vor, muzika): — music - zapisana
(snimljena) muzika (traka, ploča)
(el.)
cannel coal - kanel-ugalj, vrsta lako
gorećeg uglja (kamenog) (thnl.)
cannon plug - cilindrični čep (maš.)
cannula - mala cev, čevčica, kanila
canonical lattice network - pra-
vilno ukršteni četvoropoli (el.)
cant file - pljosnata trouglasta tur-
pija (maš.); ~ hook - dizalica za
stubove, kuka za stubove (arh.)
cantharidin - kantaridin, dobija se
ekstrakcijom iz španske mušice (hem.)
cantilever - konzola, greda, nosač,
strela, podupirač (arh.) ; ~, bra-
cket - ručica, nosač stuba, podu-
pirač (arh.) ; ~, network - četvo-
ropol (el.)
canvas - platno, jedrarsko platno;
jedra; platno za pakovanje, šargija,
118 capacitance
šatorsko platno; juta, grubo, de-
belo platno za vezenje]
caoutchouc - kaučuk, guma; ~,
hardened - ebonit; tvrda guma
cap - glava, kalpak, kapa, naglavak;
podnožje, sokla; poklopac; ~ end -
kalpak (npr. kondenzatora); ~ ex-
tractor - alat za vađenje kapice
(maš.); ~ fuel element - glava
gorivnog elementa; ~ i o n emitting
plasma - plazmeni emiter jona;
~, pole - polni nastavak
capability - sposobnost, moć, mo-
gućnost, kapacitet; ~ di/đt -
otpornost na proboj usled brzine
porasta struje, di/dt otpornost (po-
stojanost); ~, dv/dt - otpornost
na proboj usled brzine porasta na-
pona, dv/dt otpornost (postojanost);
~, logic - sposobnost opterećenja
logične šeme; mogućnost logične
šeme; ~, power handling - spo-
sobnost održanja određenog nivoa
snage; dozvoljena snaga
capacitance - kapacitivnost (el.);
~ altimeter - kapacitivni visino-
mer (eh.); ~ antenna - kapaci-
tivna antena](el.) ; ~ balancing -
kapacitivno simetriranje, izjedna-
čenje kapaciteta (el.); ~, bridge
- most za merenje kapacitivnosti
(el.); ~. case - kapacitivnost
bloka (kutije, kućišta); ~, channel
- kapacitivnost kanala; ~, charge
v. barrier (-layer) capacitance;
~, circuit - kapacitivnost kola;
~, collector - kolektorska kapa-
citivnost, kapacitivnost kolektor-
skog prelaza; ~, collector junction
- kapacitivnost kolektorskog prelaza;
~, collector-to-base - kapacitiv-
nost kolektor-baza; ~, collector
-to-substrate - kapacitivnost ko-
lektor-podloga; ~, coupling - ka-
pacitivna sprega (el.) ; —, cutoff -
kapacitivnost u prekidnom režimu;
~, dark - kapacitivnost fotooset-
ljivog kondenzatora u tami, tamna
kapacitivnost; ~, depletion (-re-
gion) v. barrier ( lyaer) capa-
citance; ~, differential - dife-
rencijalna kapacitivnost; ~, dif-
fusion - difuziona kapacitivnost;
capacitance
capacitance
~, drain-source - kapacitivnost
odvod-izvor; ~, effective - efek-
tivna kapacitivnost; ~, emitter -
kapacitivnost emitera; ~, emitter -
-base - kapacitivnost emiter-baza;
~, emitter-junction - kapacitiv-
nost emiter-prelaz; —, feedback -
kapacitivna povratna sprega (el.);
~, gate - kapacitivnost gejta, ka-
pacitivnost vrata; ~, gate-drain -
kapacitivnost gejt-odvod; ~, gate-
-source - kapacitivnost gejt-izvor;
~, gate-to-channel - kapacitiv-
nost gejt-kanal; ~, initial diffe-
rential - početna diferencijalna ka-
pacitivnost (kod nultog napona);
~, initial reversibile - početna
reverzibilna kapacitivnost; ~ input
filter - filter sa kapacitivnim ula-
zom (eh.); ~ iris - kapacitivna
pregrada (u talasovodu) (el.); ~,
isolation - kapacitivnost izolacionog
sloja, kapacitivnost izolacije; ~ joint
- kapacitivni sloj (eh.); ~, junc-
tion v. p-n junction capacitance;
~, light - kapacitivnost fotooset-
ljivog kondenzatora pri osvetljenju;
~ load - kapacitivno opterećenje
(el.) ; ~, metal-oxide-semicon-
ductor - kapacitivnost strukture
metal-oksid-poluprovodnik; ~ me-
ter - farad, etar, merilo kapaciteta
(el.) ; ~ micrometer - kapacitivni
mikrometar (eh.); ~, MOS v.
metal-oxide-semiconductor ca-
pacitance; ~, nonlinear - neli-
nearna kapacitivnost; ~ obstacle
- kapacitivna prepreka (zapreka)
(eh.); ~ operated intrusion
detector - kapacitivni detektor
pukotina (lomova) (thnl., el.); ~,
pm junction - kapacitivnost p-n
prelaza; ~, parasitic - parazitna
kapacitivnost; /^^ plug — kapacitivni
čep (eh.); ~ post - kapacitivni
stub (u talasovodu) (eh.) ; ~ probe
- kapacitivna sonda (eh.); ~,
resistance coupling - R-C veza,
otporno-kapacitivna sprega (eh.);
~ resistance oscillator - R-C
oscilator (eh.); ~, reversible -
reverzibilna kapacitivnost; ~ rota-
ted scanning system - ispitivač
119 capacitor
(analizator) sa obrtnim kondenza-
torom (eh.) ; ~, self - samoraspo-
deljena kapacitivnost; ~, space-
-charge - kapacitivnost prostornog
naelektrisanja; ~, storage - difu-
ziona kapacitivnost; ~, stray -
parazitna kapacitivnost, rasuta kapa-
citivnost; ~, stub - kapacitivna
petlja (eh.) ; ~ susceptance - ka-
pacitivna provodnost (el.); ~, tran-
sition (-layer) v. barrier (-layer)
capacitance; ~ tuning ring -
kapacitivni prsten za podešavanje
(els.); ~ tuning slug - kapaci-
tivni umetak za podešavanje (eh.);
~ value - veličina kapaciteta, vred-
nost kapaciteta (el.); ~, voltage-
-depended - naponski zavisna ka-
pacitivnost; ~, voltage-variable
v. voltage-depended capacitance;
<~ window - kapacitivni otvor (u
talasovodu) (eh.)
capacitometer - merać kapaciteta
(eh.)
capacitor - kondenzator (mot.) ; ka-
pacitivnost; r~ analyzer - uređaj
za ispitivanje kondenzatora, ispi-
tivač kondenzatora; <—' antenna -
kapacitivna antena (eh.) ; ~ arma-
ture - obloga kondenzatora (eh.) ;
~ box - kutija s kondenzatorima
(eh.); ~ input filter - filter sa
kapacitivnim ulazom (eh.); ~
constant - konstanta kondenzatora
(eh.); ~ coupling - kapacitivna
sprega (el.); ~, diffused (junc-
tion) - difuzioni kondenzator; <~,
diode memory - kapacitivno-dio-
dna memorija (eh.) ; ~, discharge
recorder - registrator pražnjenja
kondenzatora (eh.); ~, duodi-
electric - kondenzator sa dvosloj-
nim dielektrikom; '~, encapsula-
ted - hermetički kondenzator; ~,
evaporated - napareni konden-
zator; ~, ferroelectric - feroelek-
trični kondenzator; i^, film -
tankoslojni kondenzator; ~-, ideal
- idealni kondenzator; ~, integra-
ted circuit - integrisani konden-
zator; ~, junction v. p-n junction
capacitor; ~, lacquer-film -
kondenzator sa slojem laka; ~,
light-sensitive - kondenzator oset-
capacitor 120 capstan
capsulation 121 carbamic a d d

capacitor jem; ~, transmitter amplifier -

ljiv na svetlost; ~ loudspeaker - pojačavač kondenzatorskog mikro- capsulation - hermetizacija; ~, plas- ~, gravel - balastni vagon; ~
kondenzatorski zvučnik (els.); ~, fona (els.) ; ~ tuning - podešavanje tic - hermetizacija plastičnim mate- heater - automobilski grejač; -~
metal-nitride-silicon - konden- kondenzatorom, kondenzatorsko po- rijalom jack - kolska, automobilska dizalica;
zator sa strukturom metal-nitrid- dešavanje (els.); ~, vacuum- capsule - kapsula (av.) ; ~, pressure ~. launching - start letilice kol-
-silicijum; ~, metal-oxide-semi- -deposited - kondenzator naparen skom vučom; ~ lift - dizalica za
- hermetička kapsula (av.) kola; ~, light railway - vagon
conductor - kondenzator sa struk- u vakuumu; ~, voltage-controlled
turom metal-oksid-poluprovodnik; v. voltage-variable capacitor; captax - kaptaks, merkaptobenztiazol uskog koloseka; ~, mail - poštan-
—, metal-silicon-nitride-silicon ~, voltage-dependent v. vollage- (ubrzivač vulkanizacije) ski vagon; ~, motor - vagon sa
- kondenzator tipa metal-silicijum- -variable capacitor; ~, voltage- capture - zahvat, apsorpcija, npr. .motorom, motorna dresina, auto-
-nitrid-silicijum; ~, metfilm - -variable - varikond, naponski pro- neke čestice od strane atomskog jez- mobil; ~ oil tank - vagon - cisterna,
kondenzator sa metaliziranom tra- menljivi kondenzator, varaktor gra, kaptiranje (fiz.); ~, cross teretna cisterna; ~, open -polu-
kom; ~, micromodule - konden- capacitron - živin ispravljač sa unut- section - efikasni presek zahvata, vagon, gondola, platforma, otvoreni
zator mikromodula; ~, MNS v. v. cross section (fiz.); ~, elec- automobil; ~ owner - vlasnik mo-
rašnjom pobudom luka tornog vozila; <—-, passenger -
meval-silicon-nitride-silicon ca- capacity - zapremina, prostranost, tron - zahvat elektrona; ~, mean
pacitor; ~, MOS v. metal- path - srednji slobodni put zah- putnički vagon, putnički automobil;
obimnost; kapacitet, proizvodnost, ~, petroleum - auto-cisterna za
-oxide-semiconductor capaci- učinak; propusna sposobnost; ras- vata (fiz.) ; ~ probability - vero-
tor; ~ motor - kondenzatorski vatnoća zahvata (fiz.) prevoz goriva; ~ platform - v.
hod; moć; svojstvo, dužnost, polo- flat car; ~, pleasure - automobil
motor, motor sa kondenzatorskim žaj (čoveka); sposobnost (v. takođe car - automobil, kola, vozilo, vagon,
puštanjem (el.) ; ~ microphone - vagonet, elektrokolica, transportna za prevoz turista; ~, postal v.
ability, capability, power); ~, mail car; ~, power - vagon-
kapacitivni mikrofon, kondenzator- absorbing v. absorption capa- (kolica) korpa, platforma, transport-
ski mikrofon (els.) ; ~, nonlinear no sredstvo; ~, aerial - automo- -elektrocentrala; ~, railway -
city; ~, absorption - moć (kapa- železnički vagon; <—-, reamer -
ideal - nelinearni idealni konden- citet) apsorbovanja; ~, acid - kapa- bilska antena; ~, ambulance -
zator; ~, oxide - kondenzator sa ambulantna kola, kola stanice za razvrtač otvora za zakivke; ~,
citet baze za neutralizaciju kiseline; repair - vagon radionica; ~,
oksidnim slojem; ~, p-n Junction ~, adhesive - adheziona moć; hitnu pomoć; ~, autonomous -
autodresina, autonomni vagon; ~ restaurant - vagon restoran; ~
- kondenzator sa p-n slojem; ~ ~, basic - kapacitet kiseline za retarder system - sistem za uspo-
paper - kondenzatorski papir (el.); neutralizaciju baze -axle - kolska osovina, osovina; ~,
baby - malolitražni automobil; ~ ravanje vozila, sistem za kočenje vo-
~ pickup - kondenzatorska zvuč- capillarity - kapilarnost (fiz.) zila (mot.) ; ~, scaffold - vagon
nica, kondenzatorska glava, konden- capillary action - kapilarno dejstvo body - karoserija; ~, bottom-
dumping) - vagonet koji se prazni sa dizaličnom korpom (za opravku
zatorski pikap (els.); ~, plastic - (fiz.) ; ~ detector - kapilarni de- elektro mreže); ~, self-clearing -
kondenzator sa plastičnim dielek- tektor (mer.) ; ~ electrometer - kroz dno; ~, box-furgon - pokri-
ven teretni vagon; ~, cab-over- samoistovarni vagon; ~, shop -
trikom; ~ plates - obloga konden- kapilarni elektrometar, detektuje vagonet za unutrašnju upotrebu (u
zatora, ploče kondenzatora (els.); male struje na osnovu kretanja ži- -engine - automobil sa kabinom
iznad motora; ~ carrier - brod krugu fabrike); ~, side dump -
~, polycarbonate - polikarbo- vinog meniskosa (hem.) ; ~ pyrite vagon sa bočnim istovarom; ~,
natni kondenzator; ~, printed - v. millerite (min.); ~ type ion za prevoz automobila; ~, catte -
vagon za prevoz stoke; ~, cistern sledge - autosanke; ~, sleeping -
štampani kondenzator; ~ reac- source - kapilarni izvor jona (el.) spavaća kola; ~, stock - standardni
tance - reaktivna otpornost kon- capillator - aparat za kolorimetrijsko -vagon cisterna; ~ crane - vagon-
-kran; ~ deck - paluba za vozila automobil; ~, stop - mehanizam
denzatora; ~ receiver - konden- merenje pH vrednosti (hem.) za zaustavljanje (korpe uspinjače"';
zatorski telefon, kondenzatorski pri- capoc - kapok (vlakno) (kola); ~ derrick - vagon-kran;
~ -door electrick contact - elek- ~, street watering - auto-cisterna
jemnik (els.) ; ~ resistance - ak- capped end - zatvoreni kraj (kabla), za (polivanje) pranje ulica; ~, tank
tivni otpor kondenzatora, otpor gu- trični kontakt na vratima automo-
zaštitna kapa (el.); ~ rope - uže bila; ~, drep-end - vagon sa pred- - vagon-cisterna, automobil-cis-
bitaka kondenzatora (els.) ; ~, roll- sa zalivenom glavom (ma!.) terna; ~, testing - vagon labora-
-off - balansni kondenzator, kon- capracyl - grupa sintetičkih boja za njim otvaranjem; ~, drop-bottom
torija; ~, trouble- havarisaniauto-
denzator za izjednačenje; ~, semi- najlon (thnl.) - vagonet sa pokretnim dnom; ~, mobil; ~, watering - auto-cisterna
conductor diode - varikap kon- ferry - trajekt, brod za prevoz vo- za pranje ulica
denzator; ~ shaft - osovina (pro- caprate - so kaprinske kiseline, estar zila; ~, flap-bottom - vagonet sa
menljivog) kondenzatora (els.) ; ~, kaprinske kiseline, kaprat (hem.)
pokretnim dnom; ~, flap - 1.
solid-electrolyte tartalum - kon- capristor - otporno kapacitivni modul vagon-platforma (bez bočnih ogra-
caramel - karamel, produkat koji
denzator od tantala; ~, standard caproate - so kapronske kiseline, da); 2. teretni kamion-platforma;
nastaje zagrevanjem šećera iznad
estar kapronske kiseline, kaproat tačke topljenja (hem.)
- kondenzator etalon; ~, standoff (hem.) ~, freight - 1. teretni vagon; 2.
teretni automobil, privredno vozilo; carat - karat (metrički) = 200 mg
- kondenzator montiran izolovano caprylate - so (estar) kaprilne kise- (za drago kamenje); karat (mera čis-
od šasije; ~, thick-film - konden- line, kaprilat (hem.) ~, gable—bottom - vagonet sa
dvobočnim istovarom; ~ galf- toće zlata, 100% = 24 karata)
zator sa debelim slojem; ~, tbin- capstan - tonska osa (magnetofona)
-film - kondenzator sa tankim slo- (els.) ; motovilo (pom.) "track - poluguseničar; ~, gear carbamic acid - karbaminska kise-
- automobilski prenosnik, reduktor; lina (hem.)
carbamide 122
carbamide - karbamid, ureja, mok-
raćevina (hem.)
carbam(in)ate - karbamat, so (estar)
karbaminske kiseline
carbamyl chloride - karbamil-hlorid
(hem.)
carbazole - karbazol (hem.)
carbide - karbid (hem.); ~, calcium
- kalcijum-karbid, „karbit"; ~,
ferric - gvožđe-karbid, cementi t;
~, iron v. ferric carbide
carbides - karbidi, jedinjenja uglje-
nika sa metalima (hem.)
carbinol - karbinol, metil-alkohol
Carbocell - vrsta poroznog amorfnog
uglja (thnl.)
carbocyclic compounds - ciklična
jedinjenja kod kojih su svi članovi
prstena atomi ugljenika (hem.)
Carbofrax - vatrostalni materijal na
bazi silicijum-karbida (thnl.)
carbograph - postupak za štampanje
na bazi srebro-bromidne i bihro-
matne želatinske emulzije (fot.)
carbohydrases - karbohidraze, en-
zimi, koji hidrolizuju ugljene hidrate
(hem.)
carbohydrates - ugljeni hidrati
(hem.)
carbolate - fenolat (hem.)
carbolic - karbolni (hem.) ; ~ acid
- karbolna kiselina, fenol (hem.)
carbolineum - karbolineum (smesa
za natapanje drvene grade)
Carboloy - karboloi, karbid W i Co
(veoma tvrda legura)
Carbomang - karbomang, vrsta če-
lika sastava 1,25% Mn, 0,45% Cr,
0,5% W, 1% C
carbon - ugljenik, hemijski znak C,
atomska težina: 12,01, redni broj 6,
IV grupa periodnog sistema, os-
novni elemen(a)t organske hernije
(hem.); ugalj, ugljena elektroda
(el.) ; karbonado, karbon (crni dija-
mant); ~, absorbent v. active
carbon; ~, acetylenic - ugljeni-
kov atom vezan sa drugim trostru-
kom vezom (hem.); ~, active -
aktivni (aktivirani) ugalj; ~, agra-
phitic - vezani ugljenik; ~ are
- ugljenični luk, koji se formira pri
protoku električne struje između
dveju ugljeničnih elektroda (fiz.);
carbon
~ arc light - lučna lampa, lampa
sa ugljenim elektrodama (el.); ~
arc welding - elektrolučno zava-
rivanje ugljenom elektrodom (zav.) ;
~ back - ugljena kutija (mikro-
fona) (els.); ~ bisulphide - ug-
ljen-disulfid (hem.); ~ black -
trgovački naziv za fino podeljeni
ugljenik (Čad) dobijen nepotpunim
sagorevanjem mineralnih ulja ili
gasova (hem.) ; ~ brush - ugljena
četkica (el.) ; ~ button - ugljeni
uložak, ugljeno dugme (el.); ~,-
chlorinated - ugljen-tetrahlorid;
~ composition resistor - otpornik
od ugljene mase (els.); ~ com-
pounds - ugljenikova jedinjenja
(hem.); ~ contact pick-up -
ugljena zvučnica, ugljeni pikap
(els.) ; ~ cycle - ugljenikov ciklus,
pretpostavljeni ciklus termonukle-
arnih reakcija koje se verovatno odig-
ravaju u zvezdama (fiz., astr.);
~, decolourizing - ugalj za obez-
bojavanje; ~ dioxide - ugljen-
-dioksid (hem.); ~ disulphide -
ugljen-disulfid, CS2 (hem.); ~
dust - ugljena prašina (thnl.);
~ electrode - ugljena elektroda
(zav.); ~ filament - ugljeno
vlakno (thnl.) ; ~ film resistor -
otpornik sa ugljenom presvlakom
(els.); ~, fixed - vezani ugljenik;
ostatak ugljenika (pri pirolizi nafte);
~, gas - retorni ugalj; ~ grain -
ugljeno zrnce (thnl.); ~ granule
microphone - ugljeni mikrofon (sa
ugljenim prahom) (els.); ~, gra-
phitic - grafitirani ugljenik; ~
holder - držač uglja (thnl.); ~
microphone - ugljeni mikrofon
(els.); ~ mix - ugljenična smeša
(ugljenična masa za pravljenje otpor-
nog filma) (thnl.); ~ monoxide
- ugljen-monoksid, CO, nastaje ne-
potpunim sagorevanjem ugljenika
(hem.); ~ monoxide-haemo-
globin - jedinjenje ugljen-mono-
ksida i hemoglobina iz krvi (hem.) ;
~ nitrate ratio - odnos ugljenika
i azota u biljci (hem., biol.) ; ~
noise - smetnje od ugljenog sloja
(els.); ~ oxychloride - fosgen
(hem.); ~ paper - indigo-papir
carbon 123 carcass
carbon carboniđe - karbid (hem.)
(thnl.) ; ~ pile regulator - regu- carboniferous - koji sadrži uglja,
lator sa ugljenim stubom (els.); ugljeni, ugljenični
~ powder microphone - ugljeni carbonification - ugljenisanje, kar-
mikrofon (sa prahom) (els.); ~ bonizacija
printing - štampanje na bazi bi- carbonisation - karbonizacija, dest-
hromatno-želatinskih emulzija (fot.); ruktivna destilacija organskih mate-
~ protector - ugljeni osigurač rija bez prisustva vazduha (hem.)
(ti.) S ~ reactor - reaktor sa gra- carbonise - ugljenisati (hem.)
fitnim moderatorom (nukl.); ~ carbonite - koks, karbonit (eksploziv)
regulator - ugljeni reostat, ugljeni carbonization - ugljenisanje, karbo-
regulator (el.) ; ~ residue - osta- nizacija; koksovanje; suva destila-
tak ugljena, nagoretina (mot.); ~ cija; ~, coal - koksovanje kame-
resistor - ugljeni otpornik (el.); nog uglja; ~, low temperature -
~ rheostat - ugljeni reostat (el.) ; niskotemperaturska suva destilacija,
~ steel - čelik koji sadrži ugljenika švelovanje
(mil.); ~ suboxide - anhidrid carbonyl - karbonil (jedinjenje ugljen-
malonske kiseline (hem.); ~ ter- -monoksida) (hem.); ~, chloride
minal - priključak ugljene elektrode - fozgen (hem.) ; ~, iron - gvožđe-
(el.); ~ tetrachloridej- ugljen- -karbonil (hem.); ~, platinous
-tetrahlorid, CCh, rastvarač za masti chloride - jedinjenje platin-hlo-
i ulja (hem.); ~ tetraehloride rida sa ugljen-monoksidom (hem.)
fuse - električni osigurač uronjen
carbonylation - karbonilacija, uvo-
u ugljen-tetrahlorid (thnl.); ~, đenje karbonilne grupe (hem.)
total - ukupni sadržaj ugljenika;
carborundum - karborund, silici-
~ transmitter - ugljeni mikrofon jum-karbid; ^^ detector - detektor
(els.); ~, unsymmetrical - asi-
od karborunduma (els.)
metrični atom ugljenika (hem.)
carbostyril - karbostiril, a-oksihi-
carbonaceous - ugljeni; ugljenični, nolin (hem.)
karbonatni; ~ rocks - sedimentni Carbowax - sintetički u vodi rast-
depoziti koji sadrže ostatke biljaka vorni voskovi na bazi polietilen-
(geol.) glikola (thnl.)
carbonado - karbonado (crni teh- carboxide - karbonil metala; karbo-
nički dijamant) nilna grupa (hem.)
carbonate - so (estar) ugljene kise- carboxyl - karboksil, karboksilan
line, karbonat; karbonatni; karboni- grupa (hem.); ~ group - karbo-
zovati; ~, acid - kiseli karbonat, ksilna grupa, funkcionalna grupa
bikarbonat; ~, crystal - kristalna organskih kiselina (hem.)
soda; ~ of lime - kalcijum-kar- carboxylase - karboksilaza (fer-
bonat; ~ of soda - natrijum-kar- ment)
bonat carboy - boca, balon (za kiseline)
carbonated - zasićen ugljen-dioksi- carbuncle - almandin, silikat gvozda
dom, „gaziran" i aluminijuma crvene boje (min.)
carbonation - sićenje ugljen-dioksi- carburant - gorivo
dom, „gaziranje"
carburation (V. Br.) carburetion
carbonatite - kalcit, nastao kristali- (SAD) - karburacija (mot.)
zacijom karbonatske magme (min.)
carbonator - sud u kome se vrši carburator down draft, carbu-
zasićivanje ugljendioksidom (hem.) retter down draught - inverzni
carbonic - ugljeni, ugljenični; ~ karburator sa opadajućim proto-
acid - ugljena kiselina (hem.); kom (mot.) ; ~ engine - karbura-
~ acid gas - ugljeni dioksid torski motor (mot.)
(hem.); ~ anhydride - ugljn- carcass - telo, kostur, šasija, jaram,
dioksid (hem.) karkasa

carcinotron 124
carcinotron - karcinotron (cev sa
povratnim talasom) (eh.)
card - karta, karta za perforiranje, kar-
tica; ~, air speed calibration -
tablica aerodinamičkc kalibracije br-
zine (av.); ~, double-ended -
karta sa dvostranim izvodom; ~,
edge-punched - karta sa perfora-
cijom na ivici; ~, logic - karta sa
logičkom šemom; ~, printed cir-
cuit - karta sa štampanim kolom;
~, single-ended - karta sa jedno-
stranim izvodom; ~, standard
size circuit - standardna karta za
kolo; ~, test - kontrolna karta
cardatron - elektronski uređaj za
obradu informacija
cardice - trgovački naziv za čvrsti
ugljen-dioksid (suvi led) (hem.)
cardinal - glavni, osnovni; ~ num-
bers - osnovni brojevi 1, 2, 3 . . .
za razliku od rednih brojeva, I, II,
III . . . (mat.)
carding - grebenanje, češljanje vune,
gargašenje (tek.) ; ~ brush - pro-
vlačna četka (za čišćenje kablovskog
omotača) (el.)
cardioid - kardioida, kriva oblika
srca (mat.); ~ microphone -
mikrofon sa kardioidnim dijagra-
mom osetljivosti (eh.) ; ~ pattern
- kardioida, kardioidni dijagram
(eh.)
cardioscope - kardioskop (pribor za
posmatranje elektrokardiograma)
(eh.)
cardiotron - elektrokardiograf
carmine - karmin (boja)
carnallite - karnalit (kalijum-magne-
zijum-hlorid) (min.)
carnauba wax - karnauba vosak, pri-
rodni, dobija se iz jedne vrste bra-
zilske palme (hem.)
carnelian - karneol (žuto-crveni i
crveni kalcedon, kremen) (min.)
Carnot cycle - Karnoov ciklus, cik-
lus idealne toplotne mašine (fiz.)
carnotite - karnotit (kalijum-uranil-
-vanadat) (min.)
Carnube Wax - vrsta sintetičkog
voska sličnog karnauba-vosku (thnl.)
carotene - karotin, provitamin A
carotenes - kerotin, grupni naziv za
nezasićena jedinjenja, oranž boje,
carrier
nalaze se u biljnom (mrkva) i živo-
tinjskom (maslac, buter) materijalu
(hem.)
carotin v. carotene
carpenter - drvodelja, tesar
carpentry - drvodeljstvo
carpet - čilim, tepih, zastirka, pros-
tirka
Carrara marble - kararski mermer
(geol.)
carriage call indicator - optički
indikator poziva (tel.)
carriageway jointing manhole -
kablovsko okno na prometnom delu
ulice (kolovoz) (el.)
carried forward call - prethodno
zakazivanje razgovora (tel.)
carrier - noseća frekvencija, nosač,
prenosnik (energije i si.); noseći sis-
tem, noseće uže; nosač aviona; tran-
sportno preduzeće; višak neaktiv-
nog elementa koji se dodaje da bi se
olakšao rad sa malim količinama
radioaktivnog; noseća struja; ~
amplitude regulation - regulacija
amplitude noseće frekvencije (eh.) ;
~, charge - nosač naelektrisanja,
nosač struje; <~3 chip - nosač kar-
tice, nosač elementa; —, cold -
„hladni" nosač; ~, controlled
approach - dirigovano sletanje na
nosač aviona (av.) ; ~, controlled
switch - prekidač sa vf komandova-
njem (eh.) ; ~ current - noseća
struja (el\) ; ~ currert channel -
visokofrekventni kanal (sa nosećom
strujom) (el.); ~ current com-
munication - vf veza (sa nosećom
strujom) (el.) ; ~ current relaying
- relejna zaštita sa vf blokiranjem
(el.); ~ current telegraphy -
vf telegrafija; — derived channel
- kanal na nosećoj (frekvenciji)
(eh.); ~ deviation - devijacija
(otklon) noseće frekvencije (eh.);
~ equillibrium - ravnotežni nosač;
~» excess - neravnotežni (preko-
merni, suvišni) nosač; ~, extra
minority - manjinski nosač; ~,
extrinsic v. injected carrier; ~,
flutter - pulsacija noseće struje
(eh.) ; ~ free - bez nosača, čist
radioizotop (nukl.); ~ frequency
- noseća frekvencija (eh.); ~
12S
carrier
carrier , ,
frequency peak pulse power -
maksimalna snaga impulsa noseće
frekvencije (eh.); ~ frequency
range - opseg noseće frekvencije
(predajnika) (eh.); ~, frequency
wire broadcasting - radio-difuzija
po provodnicima na nosećoj frek-
venciji (eh.); ~, hot - „vrući"
nosač; ~, injected - spoljni nosač;
, s intrinsic v. equilibrium car-
rier; ~ leak - gubici snage noseće
frekvencije (eh.) ; ~ level - nivo
noseće frekvencije (eh.) ; ~, light-
-generated - fotopobudeni nosač;
— line - linija sa nosećom frekven-
cijom, visokofrekventna linija (eh.) ;
~ loading - pupinizacija linije,
pupinizacija kabla noseće frekven-
cije (eh.) ; ~, majority - osnovni
nosač; ~, minority - neosnovni
nosač, manjinski nosač; ~, mobile
- mobilni nosač, pokretni nosač;
~, noise - nosač šumova; ~,
nonequilibrium - neravnotežni no-
sač; ~, optical frequency - no-
seća frekvencija optičkog dijapa-
zona; ~, photogenerated - foto-
pobudeni nosač; ~, photo-gene-
rated - nosač, pobuđen fotonom;
~, power output rating - nomi-
nalna izlazna snaga noseće frekven-
cije) (eh.) ; ~ synchronization -
sinhronizacija noseće frekvencije
(eh.) ; ~, thermally generated -
termički pobuđeni nosač; ~, to-no-
ise ratio - odnos noseća frekven-
cija - šum (eh.); ~, tran-
sfer filter - transfer-filter za noseću
frekvenciju (eh.); ~, trapped -
zahvaćeni nosač; ~, warm - „to-
pli" nosač; ~ wave - noseći talas
(eh.)
carrier-free - bez nosača
carrot shaped covering - obloga u
vidu repe (zav.)
carrying axle - nosiva osovina (maš.)
cart-load - kola, puna kola, kolski
tovar; ~ wheel - kolski točak
Cartesian coordinate system -
Kartezijusov (Dekartov) koordinatni
sistem, pravougli koordinatni sis-
tem (mat.)
casement
cartographatron - elektronski ure-
đaj za obradu transportnih podataka
u kartografskom obliku
cartography - kartografija
carton - karton; kutija od kartona
cartridge - patron, kapsula; ~ brass
- legura bakra i cinka sa oko 30%
cinka, pogodna za čaure za municiju
(mil.); ~, ceramic - keramički
patron; ~, fuse - patron-osigurač
(el.) ; ~, fuselink - uložak osigu-
rača (el.); ~, phone - patron
zvučne glave; ~, pickup - patron
snimača zvuka; ~ type crystal -
kristal u patroni (el.)
cartwright - kolar
carvacrol - karvakrol, izomer timola
(hem.)
carvene - d-limonen (hem.)
carvone - karvon, nezasićeni keton
terpenske strukture (hem.)
cascade - kaskada, način povezivanja
jedinica u uređajima za razdvajanje
izotopa (el.); ~ connected atte-
nuators - kaskadno vezani oslab-
ljivači (el.) ; ~ connection - kas-
kadna veza, veza u stepenima (el.) ;
~ converter - kaskadni usmerivac
(el.) ; ~ decay - kaskadni (sukce-
sivni) raspad radio-elementa (fiz.) ;
~ rectifiter circuit - kaskadno
ispravljačko kolo (el.); ~ set -
kaskada (el.)
cascode - kaskodna šema
case - kutija, kućište; slučaj; ~,
axlally symmetric - osno-sime-
trični slučaj; ~, coaxial pill -
koaksijalno kućište; ~, harden -
pougljenisati (mot.) ; ~, hardening
- otvrdnjavanje površine čelika,
zagrevanjem u materijalu; koji sa-
drži ugljenik (hem.); ~, harde-
ning compound - prah za cemen-
tovanje (thnl.); ~, metal-to-
-ceramic - metalkeramičko kući-
šte; ~, pili - kućište tipa tablete
casein - kazein, glavni belančevinasti
sastojak mleka. U industriji se ko-
risti za plastične mase i lepkove
(hem.) ; ~ paints - kazeinske boje,
surogat za uljane boje (thnl.); ~
plastic - plastična materija na bazi
kazeina (galalit) (thnl.)
casement - prozorski okvir (arh.)
cash-price 126 catabolism cathodic
catadioptrics 127

cash-price - cena za gotovo; ~ sale
- prodaja za gotovo
cashmere - kašmir, imitacija kašmira,
kašmirski šal (tek.)
casing - omot; korice, kani ja, futrola,
navlaka; čaura, ljuska, ljuštura; stan- liv; ~, mould - kalup, forma, san-
dardna veličina braon papira 36" x
x 46"
casinghead gasoline - laki benzin
od prirodnog gasa (mot.)
cask - bure, bačva, kaca
casket - kutija sanduče, kovčežić
Cassel's yellow - trgovački naziv za
olovo oksihlorid (hem.)
cassia oil - kasija-ulje, ekstrahuje se
iz istoimene biljke (hem.)
cassiopeium - kasiopeum, stari na-
ziv za elemen(a)t lutecijum (hem.)
cassiterite - kasiterit (kalaj-dioksid)
(min.), najvažnija ruda kalaja
cast iron (gray, white) - liveno
gvožde (sivo, belo) (mtl.); ~ on
flange - priliven obod (maš.) ; ~
waveguide - liveni talasovod (eh.)
castability - livkast, livljivost (thnl.) - „šrot"; ~, shaped - fazonski liv;
casting - 1. liv; 2. odlivak, fazonski
odlivak; 3. livenje; 4. betoniranje;
~ alloy - legura; ~ bay - liv-
nica; ~ bay crane - livnička diza-
lica, kran; ~ bed - livnička pos-
teljica, matrica; ~, blown - odlivak
sa šupljinama; ~, bottom - sifon-
sko livenje, odlivanje; ~ brush -
četka za čišćenje odlivaka; ~,
close-grained - kompaktan od-
livak, odlivak sa sitnozrnom struk-
turom; ~, composite - bimetal;
~, defective - odlivak sa greškama;
~, die - livenje u kokilama; ~,
electric steel - odlivak od elektro- Castner's process - Kastnerov pro-
čelika; ~, fettled - očišćen odlivak;
~, gravity die - kokilni liv, li-
venje u kokilama; ~, gray iron
- odlivak od sivog gvozda; ~, gut- castor oil - ricinusovo ulje
ter - livački žleb; ~, hard - od-
livak od belog gvozda; ~, hollow Castorwax - sintetički vosak dobijen
- šuplji odlivak; ~, investment
- livenje na tačne mere; ~, iron
- gvozdeni odlivak; ~ ladle - casual clearing station - pomoćna
livačka kašika, livačka posuda (iz
koje se lije); ~, light - sitni liv;
~> loam - livenje u glini; ~, catabolism - katabolizam, metabo-
machine - mašinski liv, livačka
mašina; ~, machined - obrađen
odlivak; ~, malleable - odlivak
od temper-liva; ~, medium-size
- srednji liv; ~, miniature - mini-
jaturni odlivak; ~, misrun - de-
fektni odlivak; ~, mold - fazonski
duk; matrica; ~, multiple - li-
venje u nekoliko kalupa; -—', mul-
tiple-core - odlivak sa više jezgra;
~, nonferrous - liv od obojenih
metala; ~, open sand - livenje u
otvorene peščane kalupe; ~, per-
manent-mold - livenje u trajne
kalupe; ~ pit - livački jarak, mesto
livenja; ~, plaster mould - li-
venje u gipsanim modelima; ~,
porous - porozan odlivak; ~, pre-
cision - precizno (tačno) livenje;
~, pressure - livenje pod pritis-
kom; ~ resin - smola za zatapanje;
~, ribbed - odlivak sa rebrima;
~, rigid - krut odlivak; ~, rotary
- centrifugalni liv; ~, sand - li-
venje u peščane kalupe; ~, scrap
~ skin - pokožica liva; ~, small
- sitni liv; ~, sound - kvalitetan
odlivak; ~, spoiled - škartirani
odlivak; ~, spun - centrifugalni
liv; ~, steel - čelični liv; ~ stress
- napon u livu; ~, structural -
građevinski liv; ~, thin section -
tankozidni liv; ~, thin-walled -
tankozidni liv; ~, uphill v. bottom
casting; ~, upright - vertikalno
livenje; ~, waste - defektni od-
livak; ~ yard - mesto na kojem
se vrši betoniranje, pripremište be-
tona
ces za dobijanje hlora i natrijum-
-hlorida elektrolizom kuhinjske soli
(hem.)
hidrogenizacijom ridnusovog ulja
(thnl.)
stanica, rezervna stanica, stanica u
slučaju udesa (el.)
lički proces raspadanja složenih sup-
stanci uz dobitak energije (hem.)
catadioptrics - katadioptrija (nuaka
o odbijanju i prelamanju svetlosti)
catalase - katalaza (ferment)
catalysis - kataliza, ubrzavanje ili
usporavanje neke hem. reakcije;
~, base - kataliza bazama; ~,
contact - kataliza kontaktom; ~,
heterogeneous - heterogena kata-
liza; ~, homogeneous - homogena
kataliza
catalyst - katalizator; ~, acid -
kiseli katalizator; ~, biochemical -
biohemijski katalizator; ~, dead -
odrađeni (zatrovani) katalizator
catalytic poison - supstanca koja
smanjuje aktivnost katalizatora
(hem.)
catalyze - katalizirati
catalyzer - katalizator
cataphoresis - kataforeza, kretanje
koloidnih čestica u električnom polju
prema katodi (hem.)
cataphoretic coating - kataforezno
prevlačenje (thnl.)
catcher coupling factor - koefici-
jent sprege hvatača (klistrona) (eh.)
catechol - pirokatehin (hem.)
catechu - katehu, ekstrakt indijskog
drveta bogat u taninu, služi za tono-
vanje slika (fot.)
catenary - lančani, verižni
caterpillar tractor - gusenični teg-
ljač (mot.)
cathetometcr - katetometar (uređaj
za precizno merenje rastojanja sa
daljine) (opt.)
cathetron - katetron (živina cev)
(eh.)
cathode - katoda, negativna elek-
troda (fiz.); ~ beam - katodni
mlaz (katodni snop), elektronski
mlaz (snop) (eh.) ; ~ bias - katodni
prednapon (eh.); ~ chamber -
katodna komora (eh.); ~ copper
- bakar elektrolitički rafiniran
(mtl.); ~, coupled oscillator -
oscilator sa katodnom spregom
(eh.); ~, coupler amplifier -
pojačavač sa katodnom spregom
(eh.); ~ dark space - katodni
taman prostor, pri električnom praž-
njenju u gasovima (fiz.) ; ~ dege-
nerated stage - stepen sa nega-
tivnom katodnom spregom (eh.);
~ deposit - supstanca, obično metal
koji se taloži na katodi (hem.);
~ drop - pad napona katode u
vakuumu, katodni pad napona (fiz.~);
~,' field emission - katoda sa
hladnom emisijom; ~ follower -
katodni pojačavač (eh.); ~ glow
- katodna svetlost, katodni sjaj,
luminiscencija koja se pojavljuje na
katodi pri električnom pražnjenju u
gasovraa; ~ grid - katodna re-
šetka (eh.) ; ~ heater insulation
resistance - otpor izolacije između
katode i grejača (eh.); ~ heater
tube - cev za grejanje katode (eh.) ;
~ input - katodni ulaz (eh.);
~ insulator — katodni izolator
(eh.); ~ lead - izvod katode
(eh.); ~ leg - nožica katode
(eh.); ~ loaded amplifier -
pojačavač sa katodnim optereće-
njem (eh.); ~ luminous sensi-
tivity - fotoosetliivost katode, svet-
losna osetljivost katode (fotomulti-
plikatora) (eh.); ~, matrix -
matrična katoda; ~, p-n junction
- katoda p-n spoja; ~ phase in-
verter - katodni obrtač faze (eh.) ;
~, phormat v. matrix cathode;
~, plasma - plazmena katoda;
~ protective timer - vremenski
relej za zaštitu katode (eh.); ~
pulse modulation - impulsna mo-
dulacija na katodi (eh.); ~ ray
- katodni zrak, u stvari snop elek-
trona emitovanih sa katode (fiz.) ;
~ ray tube - katodna cev (eh.) ;
~ return circuit - kolo sa povrat-
nom katodnom vezom (eh.); ~
return oscillator - oscilator sa
uzemlienom katodom, oscilator sa
povratnom spregom na katodu
(eh.); ~ sleeve - cev katode, ru-
kavac katode (eh.) ; ~ spot - ka-
todna mrlja (kod živinog ispravljača)
(eh.) ; ~ sputtering - katodno ras-
pršavanje, način nanošenja tankih
filmova metala na podlogu (fiz.);
~, surface barrier - katoda sa
površinskim slojem; ~, transistor
- katoda tranzistora; ~, tunnel -
tunelska katoda
cathodic - katodni (fiz.)
cathodoluminiscence
cathodoluminiscence - katodolumi-
niscencija, luminiscencija proizve-
dena katodnim zracima (fiz.)
cathodophosphorescerce - katodo-
fosforoscencija, fosforoscencija pro-
izvedena katodnim zracima (fiz.)
catholyte - katolit (elektrolit katod-
nog prostora)
cation - katjon (pozitivno naelektri-
sani jon); ~ exchanger - katjonski
jonoizmenjivač
catkin tube - metalna cev sa balo-
nom kao anodom (eh.)
catlinite - katlinit, vrsta crvene gline
catoptrics - katoptrika (učenje o od-
bijanju svetlosti u optičkim siste-
mima)
catwhisker - kontaktna opruga
Cauchy-Riemann differential equ-
ations - Koši-Rimanove diferen-
cijalne jednačine (mat.)
Cauchy's mean value formula -
Košijeva formula za srednju vred-
nost (mat.)
Cauchy's theorem on analytic
functions - Košijeva teorema za
analitičke funkcije (mat.)
caulking - umetanje čepa (u kanaliza-
cionu cev)
causal - uzročni, kauzalan
cause - uzrok, razlog, pobuda; ~,
defect - uzrok neispravnosti
causeway - nasip, uzdignuta staza,
uzdignut put; izgraditi uzdignut
put, praviti nasip
caustic - kaustična soda; kaustičan,
bazičan; korozivan; ~ curve - kriva
koja povezuje tačke preseka reflek-
tovanih i prelomljenih zraka svet-
losti (fiz.) ; ~, eliptic - eliptična
kaustika; ~ lime - kalcijum-oksid,
negašeni kreč (hem.) ; ~, parabolic
- parabolična kaustika; ~ potash
- kalijum-hidroksid (hem.) ; ~ soda
- natrijum-hidroksid (hem.); ~
soda cell - Lalandov element (eh.)
caustobiolith - kaustobiolit (proiz-
vod raspadanja organskih supstan-
cija u geol. formacijama)
caution board - tablica opomene,
tablica upozorenja; ~ notice -
oznaka opomene, oznaka upozorenja
Cavalieri's theorem - Kavalierijeva
teorema (mat.)
126 Će
cave - pećina, jama, duplja
cavitation - kavitacija, razredenje;
~, sonically induced - akustična
kavitacija
cavitron - mobilni aparat za ultra-
zvučno zavarivanje i lemljnje; ~
machine tool - kavitronska alatna
mašina (koristi ultrazvuk) (maS.)
cavity - šupljina; šuplji rezonator;
~ aircraft antenna - rezonator-
ska avionska antena (els.) ; ~ coup-
led filter - filter sa rezonatorskom
spregom (eh.); ~, cylindrical -
cilindrični rezonator; ~, dielectric
- dielektrični rezonator; ~, Earth-
ionosphere - rezonator Zemlja-
-jonosfera; ~, eliptical - eliptični
rezonator; ~, extended interac-
tion - rezonator sa produženom
interakcijom; ~, Fabry-Perot -
rezonator Fabri-Pero; ~, gap ad-
mittance - admitanca zazora rezo-
natora (eh.); ~ grid - rešetka
rezonatora (kod klistrona) (eh.) ; ~
hemisphere - hemisferni rezonator
~, laser - rezonator lasera; ~,
maser - rezonator masera;
optical - optički rezonator; ~.
powder - praškasti rezonator; ~
pump - rezonator pumpanja; ~
reference - referentni rezonator
~, ring - kružni rezonator; ~
ruby filled - rubinski rezonator
~, ruby filled waveguide - ru-
binski talasovodni rezonator; ~,
shrinkage - šupljina usled skup-
ljanja (zav.) ; ~, signal - signalni
rezonator; ~, temperature com-
pensated - temperaturno kompen-
zirani rezonator; ~, transmission-
type - rezonator prolaznog tipa;
~, vacuum tight - hermetički re-
zonator
Cb - hemijski znak za niobijum (ra-
nije kolumbijum) (hem.)
CB resistor - otpornik za rešetkin
prednapon (eh.)
Cd - hemijski znak za kadmijum
(hem.)
CD drawing (circuit-description
drawing) - crtež sa opisom delo-
vanja kola (teh.)
Ce - hemijski znak za cerijum (hem).
cedar 129
cedar - kedar, kedrovina (not.)
ceiling - vrh, plafon (av.) ; ~ block
- plafonska rozeta (el.); ~ duet
- plafonski kanal (el.); ~ fitting
- plafonska armatura (el.) ; ~ lamp
- plafonska lampa (el.); ~ light
- plafonsko svetio, vršno svetio,
svetio na vrhu (el.); ~ rose -
plafonska rozeta (el.); ~ voltage
- gornja granica napona, gornja ob-
last napona (el.)
Ceilinite - celinit, vrsta azbesta
Cekas - cekas, legura otporna na
vatru sastava 59,7% Ni, 11,2% Cr,
28% Fe, 2% Mn
celastoid - plastična masa iz acetata
celuloze (thnl.)
Celcon - plastična masa na bazi etil-
-celuloze (thnl.)
celestial equator - nebeski ekvator
(astr.); ~ mechanics - nebeska
mehanika (astr.) ; ~ meridians -
nebeski meridijani (astr.) ; ~ navi-
gation - astronomska navigacija,
navigacija po zvezdama (pom.)
celestine - celestin (stroncijum-sul-
fat) (min.)
celestite v. celestine
Celite - proizvod na bazi preparirane
infuzorijske zemlje (thnl.)
cell - ćelija (biljna i životinjska); ko-
mora, ćelija, odeljak; elemen(a)t,
spreg el.; flotaciona mašina; elek-
trolizer; ~, accumulator - ćelija
(elemenat) akumulatora; ~, aqu-
eous electrolyte fuel - elemenat
punjen rastvorom elektrolita; ~,
atomic resonance - atomska rezo-
nantna ćelija; ~, Bacon HYDROX
- Bekonov hidroksidni elemenat; ~,
barrier-film - ventilni fotoelemenat
sa zaprečnim slojem; ~, barrier-
-layer - fotoelemenat-sa zapreč-
nim slojem; ~, bichromate - ele-
menat sa sumpornom kiselinom i
kalijum-bihromatom; ~, bioche-
mical fuel - biohemijski gorivni
elemenat; ~, blood - krvna ćelija;
~, box - batedj ska posuda, bate-
rijski sanduk, baterijski ormar
(eh.); ~, Brillouin - Briluinova
ćelija; ~, bucket - posuda (bate-
rijska) (eh.); ~, Bunsen - Bun-
9 Rečnlk
cell
zenov elemenat (ćelija); ~, cad-
mium normal - normalni kadmi-
jumov elemenat (ćelija); ~, canal
fuel - kanalni gorivni elemenat; ~,
cationic membrane - gorivni ele-
menat sa kat jonskom membranom;
~, cesium plasma - cezijumov
plazmeni elemenat; ~, Clark -
Klarkov normalni elemenat (ćelija);
~, coated wall storage - kolek-
torska ćelija sa pokrivenim zidovima;
~, concentric fuel - istoosni (kon-
centrični) gorivni elemenat; ~,
cryogenic continuous film me-
mory - kriogenska memorijska je-
dinica sa tankim filmom; ~, cryo-
genic memory - kriogenska me-
morijska jedinica; ~, dc-biased
Kerr - Kerova ćelija; ~, direet-
-oxidation - direktni gorivni ma-
terijal; ~, dissolved fuel - gorivni
elemenat sa rastvorenim gorivom;
~, Edison storage - Edisonov
akumulator; ~, EL v. electrolu-
minescent cell; ~, electroche-
mical - elekrrohemijska ćelija; ~,
electroluminescent - elektrolumi-
niscentni elemenat; ~, ferroelec-
tric - feroelektrični elemenat; ~,
fuel - gorivni spreg (el. baterija
koja daje struju na račun hemijske
reakcije koja se u njoj odvija); ~,
fuel gas - gasno-gorivni elemenat;
~, gas v. fuel gas cell; ~, gas-
-buffered (storage) - kolektorska
ćelija sa gasnim puferom; ~, gas-
-filled (storage) - gasom punjena
kolektorska ćelija; ~, high-tem-
perature fuel - visokotemperaturni
gorivni elemenat; ~,vliydrogen-air
- gorivi elemenat vodonik-vazduh;
~, hydrogen-oxygen - gorivi ele-
menat vodonik-kiseonik; ~,
HYDROX v. Bacon HYDROX
cell; ~, ion-exchange (mem-
brane) - gorivni elemenat sa jono-
izmenjivačkom membranom; —; IR
- prijemnik infracrvenog zračenja;
~, Kerr - Kerova ćelija; ~,
liquid diffraction - tečna difrak-
ciona komora; ~, liquid-gas -
tečno-gasni gorivni elemenat; ~,
liquid-liquid - tečno-tečni gorivni
elemenat; ~, living - živa ćelija;
cell
cell
<—<, low-temperature fuel - nisko-
temperaturni gorivni elemenat; ~,
memory - elemenat (ćelija) me-
morije, ćelija memorijskog uređaja;
memorijska jedinica, memorijski ele-
menat; ~, molten carbonate fuel
- gorivni elemenat sa rastopljenim
karbonatom; ~, molten electro-
lyte fuel - gorivni elemenat sa
rastopljenim elektrolitom; ~, mo-
nolithic memory - monolitni me-
morijski uređaj; ~, mounting -
montaža u ćelijama, montaža u sek-
cijama (eh.); ~, n on p silicon
solar - n na p sunčana baterija;
~, nerve - nervna ćelija; ~, non-
regenerative fuel - neregenera-
tivni gorivni elemenat; ~, Penning
- Peningova ćelija; ~, phase
space - ćelija faznog prostora; ~,
photoconducting - fotoprovodna
ćelija; ~, photoelectric v. photo-
emissive cell; —, photoelectro-
lytic - elektrolitički fotoelemenat;
~, photoemissive - emisioni foto-
elemenat (fotoelemenat sa unutar-
njim fotoefektom); ~, photoresis-
tance v. photoconducting cell;
~, photovoltaic - fotogalvanski
elemenat; ~, Pockel - Pokelov
elemenat; —, primary - normalni
elemen(a)t, primarni elemen(a)t; ~,
regenerative fuel - regenerativni
gorivni elemenat; ~, resonance -
(rezonantna) ćelija; ~, rubidium
gas - rubidijumska gasna ćelija;
~, semiconductor - poluprovod-
nički fotoelemenat; ~, silikon
solar - silikonski sunčani elemenat;
~, single fluid - ćelija sa jednom
tečnošću; ~, solid electrolyte fuel
- gorivni elemenat sa tvrdim elek-
trolitom; ~, standard - normalni
(standardni, etalonski) elemenat (ele-
ktrolitički); ~, storage - ćelija
memorije, elemenat memorije; ~,
switch - baterijski prekidač, bate-
rijski komutator (eh.); ~, thin
film solar - veoma tanki sunčani
elemenat; ~, three-electrode -
fotoelemenat sa upravljačkom elek-
trodom; ~, tube fuel - cilindrični
gorivni elemenat; ~, two-fluid -
130 cellulose
ćelija sa dve tečnosti; ~, ultra-
sonic storage - ultrazvučna linija
kašnjenja; ~, visual - vidna ćelija;
~, volatic - galvanski elemenat;
~, voltaic v. primary cell; ~,
Weston standard - Vestonov nor-
malni elemenat; <~, zinc-iron -
elektrolitička ćelija sa cinkom i gvož-
đem
cellase - calaza, enzim nađen u koš-
tici kajsije (hem.)
cellobiase - celobijaza (fermen(a)t)
cellobiose - celobioza (disaharoza)
(hem.)
cellocotton - celulozna vata
Cellogen - preparat za izradu sunđe-
raste gume i plastičnih materija
(thnl.)
celloidin - celoidin, vrsta nitrocelu-
loze (thnl.)
celloline v. cellophane
cellomold - prah celuloze acetata
(thnl.)
cellophane - celofan, celulozna folija
Cellosize - proizvod na bazi hidroksi-
etil-celuloze; sa vodom daje guste
rastvore (thnl.)
Cellosolve - monoalkil-estri etilen-
-glikola, rastvarači za smole, lakove,
nitrocelulozu i dr.
cellular - ćelijski, celularni
celluloid - celuloid (plastična masa
dobijena od nitroceluloze, alkohola
i kamfora)
cellulose-celuloza, glavni sastojak bilj-
nog materijala drveta, pamuka i si.;
hemijski tretirana daje škrob, nitro-
-celulozu, acetat-celulozu i si.
(hem.); ~ acetate - acetat celu-
loze, služi za proizvodnju plastičnih
masa, nezapaljivih filmskih traka,
veštačke svile itd. (hem.); ~,
alpha - alfa-celuloza (hem.); ~,
carboxymethyl - karboksimetilce-
luloza (hem.); ~, cotton - celu-
loza pamuka; ~ coverting - ob-
loga od celuloze (zav.) ; ~, hydra-
ted - hidratisana celuloza; ~ lac-
quers - celulozni lakovi, dobijaju
se rastvaranjem nitro ili acetatne
celuloze u smesi rastvarača uz do-
datak plastoformatora, smola, pig-
menata (hem.) ; ~ transparent -
celofanski film; ~, wood - celuloza
cellulose
drveta; ~, xanthate - viskoza,
dobija se dejstvom natrijum-hidrok-
sida na celulozu uz naknadno rastva-
ranje u ugljen-disulfidu (hem.)
Celotex - seloteks (materija! koji ap-
sorbuje zvuk) (ah.)
celsian - celzijan (barijum-alumo-
silikat) (min.)
Celsius scale of temperature -
Celzijeva temperaturska skala (0" —
tačka topljenja leda, 100° — tačka
ključanja vode) (fiz.)
celtium - zastareli naziv za hafnijum
(hem.)
cement concrete - cementni beton
(grad.) ; ~ copper - nečisti bakar
dobijen taloženjem iz rastvora po-
moću gvozda (tntl.); ~ duet -
betonska cev, betonski kanal, be-
tonski blok (thnl.) ; ~ rock - lapo-
rac, glinovit krečnjak za proizvod-
nju cementa (thnl.)
cementation - cementacija, postupak
termičkog prevlačenja gvozda nekim
drugim metalom (mtl.)
cemented (sintered) carbides -
sprašeni karbidi volframa, tantala ili
titana cementirani u čvrstu masu:
upotrebljava se za specijalne alate
(mtl.); ~ belt - lepljeni kaiš
(mašj
cementite - cementit, karbid gvozda
(mtl.)
census - popis(ivanje) stanovništva
cent - stotina, sto; stotina polutona
(muz.)
center - centar; središte; ~, accep-
tor - akceptorski centar; ~, color
- centar za boju; ~, deathnium
v. recombination center; ~,
defect - centar defekta, centar
mane, centar nedostatka, centar
kvara; ~ distance - osno odsto-
janje; ~, donnor - donorni centar;
~ fed antenna - antena sa napa-
janjem u srednjoj tački (centru)
(eh.); ~, generation-recombi-
nation - generaciono-rekombina-
cioni centar; ~ hole - centralni
otvor, centralna šupljina (podeša-
vanje) (eh.) ; ~, impurity - cen-
tar primese; ~, LD switching -
- međumesni komutacioni centar;
<~, multiple energy level impu
131 centimeter
rity - centar primese sa više ener-
getskih nivoa; ~ of a curve -
centar krive, tačka oko koje je kriva
simetrična (mat.) ; ~ of curvature
~ centar krivine (mat.); ~ of
figure - centar mase homogenog
tela (fiz., mat.); ~ of gravity -
centar gravitacije (fiz.); ~ of
inertia - centar inercije (fiz.);
~ of mass - centar mase (fiz.) ;
~ of symmetry - centar simet-
rije (mat.); ~ pin - osovina,
cintralna igla, centralni štap; ~,
poisoning v. quenching center;
~, quenching - gasitelj zračenja
(emisije); ~, radiation-induced F
- radijacioni F-centar; ~, Sho-
ckley-Read-Hall - Šokli-Rid-Ho-
lov centar; ~, single energy level
impurity - centar primese sa jed-
nim energetskim nivoom; ~, split
- sa izvedenom tačkom, rascepljen
(eh.); ~, SRH v. Shockley-
-Read Hall center; ~ tap - iz-
vod iz srednje tačke (eh.); ~,
trap(ping) - centar zahvata, cen-
tar prijanjanja, adhezioni centar
centered lens system - centralni
sistem sočiva, čije se ose poklapaju
(fiz.)
centering - centriranje, postavljanje
slike na sredinu ekrana (TV);
~ error - ekscentritet, odstupanje
od centra (TV); ~ winding -
centrirajući namotaj (TV)
centesimal - stotni, stotiniti, sto-
tinski, na sto, podeljen na sto delova,
centezimalan (metr.); ~ gradua-
tion - podela na stote delove
(metr.); ~ system - sistem čija
je skala podeljena na 100 delova
cent - prefiks koji označava „stoti"
(deo)
centibel - centibel, santibel, stoti deo
bela (ak.)
centigrade - stepen (temperature) po
Celzijusovoj skali; ~ scale - ter-
mometarska skala'sa 100°, nula skale
je tačka smrzavanja, a 100° je tačka
ključanja vode (hem., fiz.)
centigram - centigram, stoti deo
grama (fiz.)
centimeter - santimetar, osnovna je-
dinica dužine u CGS-sistemu jedi-
centimeter
centimeter
nica (fiz.) ; ~ gram-second sys-
tem - santimetar-gram-sekunda sis-
tem (CGS sistem) (fiz.) ; ~ height
finder - santimetarski visinomer
(koji radi na santimetarskim tala-
sima) (eh.); ~ of capacitance -
santimetar kapaciteta ( = 1.13 x 10~12
farada) (fiz.) ; ~ of inductance -
santimetar induktiviteta (= 1
abhenry) (fiz.); —• of mercury -
santimetar žive, jedinica pritiska
(= 13.332 bara) (fiz.)
centimetre - centimetar, santimetar
(cm) = 10~2 m
centipoise - centipoaz (cP) (jedinica
za merenje viskoziteta) = 10~3 Pa s
centistokes - centistoks (cSt) (jedi-
nica za merenje kinematičkog vis-
koziteta) = IO" 8 m 2 s - 1
centrad - stoti deo radijana, jedinice
za merenje uglova (mat.)
central angle - centralni ugao (mat.)
~ current supply - napajanje iz
centralne baterije, CB napajanje
(eh.); <~ flux - protok zračenja
u centru reaktora (nukl.) ; ~ force
- centralna sila, koja deluje na telo
u smeru nekog centra (fiz.); ~
limit theorem - teorema srednje
granice (mat.) ; ~ position - sre-
dišnji položaj; ~ projection -
središnja projekcija
centralized lubrication - centralno
podmazivanje (mot.)
centre - centar, središte, središna
tačka, stožer (ili osovina); obrtanje,
tačka usredsredenja ili rasturanja;
jezgro; izvor; sredina; ~, accele-
ration - centar ubrzanja (fiz.);
~, aerodynamic - aerodinamički
fokus (av.) ; ~ bearing - centralno
ležište, ležište osovine (mat.); ~
of curvature - središte krivine
(mat.); ~ of gravity - centar
gravitacije (fiz.) ; ~ of lift - centar
uzgona (av.) ; ~ of mass - centar
mase (fiz.); ~ of oscillation -
treptajno središte; — of pressure
- centar pritiska (fiz.) ; — pivot -
središni rukavac (mot.); ~, test
- opitni centar (av.) ; —, volume
- centar zapremine (mat.); ~,
132 ceramic bit
wind tunnel - osa aerodinamičkog
tunela (av.) ; ~ zero relay - tro-
položajni relej (el.)
centreless grinder - brusilica bez
šiljaka (mat)
centreline - geometrijska osa (mat.)
centres of action - centri dejstva
(fiz.)
centrical wire - centralni provodnik,
osni provodnik (el.)
centrifuga! - centrifugalni (fiz.);
~ clutch - centrifugalno kvačilo
(mot.); ~ force - centrifugalna
sila (fiz.); ~ governor - centri-
fugalni regulator (mot.) ; — lubri-
cator - centrifugalna mazalica
(mot.) ; -—> pendulum - centrifu-
galni regulator, centrifugalno klatno
(maš.)
centrifuge - centrifugalni; centri-
fuga, instrumen(a)t za razdvajanje
tečnosti raznih gustina (fiz.)
cen'ring - centriranje (maš.)
centripetal - centripetalni (fiz.);
~ force - centripetalna sila, sila
koja deluje ka centru kretanja (fiz.)
centron - naziv serije elektronskih
cevi
cemrosymmetry - centralna simet-
rija, simetrija u odnosu na neku
tačku (mat.)
cephaeline - vrsta alkaloida (hem.)
cephaline - cefalin, fosfatid koji se
nalazi u mozgu (hem.)
ceracircuit - mikrošema na kera-
mičkoj podlozi
cerafer - otpornik spojnog tipa na
metalkeramici
ceramet v. cermet
ceramic bit - keramičko sečivo noža
(met.); ~ capacitor - keramički
kondenzator; ~ coating - keramički
zaštitni sloj; ~ coil - keramički
kalem; ~ fuel - keramičko gorivo,
nuklearno gorivo ria bazi sintero-
vanih uranijumovih oksida (nukl.) ;
~ insulator - porcelanski izolator;
~ products - keramički proizvodi,
građevinska keramika; ~ reactor
- reaktor sa keramičkim gorivom
(nukl.); ~ tip - keramička rezna
pločica; ~ tipped - sa sečivima iz
keramike
ceramics 133 chain
ceramics - keramika; ~, ferro- cervantite - cervantit (antimon-ok-
electric - feroelektrična keramika; sid) (min.)
~, moldable - livena keramika; cesium - cezijum (hem elemenat,
~, piezoelectric - piezoelektrična red. br. 58, simbol Cs)
keramika cessation - prestanak, prestajanje,
ceramoplastic - keramoplastik (izo- prekid, obustava, zastoj
lacioni materijal) cetane number - cetonski broj (mot.)
cerargyrite - kerargirit, hlorargirit cetone - keton (hem.)
(srebro-hlorid) (min.) ' cetyl alcohol - cetil-alkohol, viši
cerate - voštana mast alkohol sa 16-C atoma
cerebrosides - cerebrosidi, grupa je- cevadine - alkaloid nepoznatog sas-
dinjenja koja se nalazi u nervnom tava (hem.)
sistemu (hem.) Cf - simbol veštački proizvedenog,
Orencov counter - Čerenkovljev transuranskog radioaktivnog elemen-
brojač (fiz.); — effect - Čeren- ta kalifornijuma, rednog broja 98
kovljev efekat, v. Cerencov radia- (hem.)
tion (fiz.) ; ~ radiation - Čeren- CGS system of units - CGS-sis-
kovljevo zračenje, nastaje kada se tem jedinica, apsolutni sistem za
elementarne čestice kreću brzinom merenje fizičkih veličina u kome su
većom od brzine svetlosti u nekoj osnovne jedinice santimetar-gram i
sredini (fiz.) sekunda, dok su ostale merne jedi-
certous - voštan, voskast, kao vosak nice izvedene iz njih (fiz.)
Ceresan - preparat za zaprašivanje chabasite - habazit (kalcijum-alumo-
semena na bazi žive (thnl.) silikat) (min.)
ceresine wax - cerezin, prečišćeni chaff - dezorijentišući reflektor (sta-
ozokerit (zemni vosak) (thnl.) niolska kiša, dipolni staniolski tra-
ceria - cerijum-oksid (hem.) kasti reflektor)
cerite - cerit (silikat Ce, Ca i Fe) chain - lanac (u raznim značenjima);
(min.) planinski lanac, venac, greben
cerium - cer, cerijum (hem. eleme- (geoi.) ; mera za dužinu, 66 stopa =
nat, red. br. 58, simbol Ce); ~ = 20,117 m; niz atoma jednog ele-
glass - cerijumsko staklo, ne menja menta, najčešće ugljenika, koji čine
boju pri ozračivanju radioaktivnim jedan veliki molekul; verige; ~
zracima (nukl.) adjusting screw - zatezni lančani
cermet - specijalna kombinacija me- zavrtanj (maš.); ~ attachment
tala i keramike otporna prema viso- link - članak za fiksiranje lanca;
kim temperaturama, namenjena zaš- ~, bitts - beskrajni lanac; <~,
titi (toplotnoj) raketa pri povratku branched - razgranat lanac (hem.) ;
u Zemljinu atmosferu (thnl.) ; ker- ~ breaking - prekid lanca (hem.) ;
met, metalokeramika ~ bridge - lančani most (rud.);
Cerox - preparat cerijum-oksida za ~ broadcasting - jednokanalna
poliranje optičkih stakala (thnl.) radior-difuzija (els.); ~ bucket
Cerrocast - lako topljiva legura elevator - elevator sa posudama;
bizmuta i kalaja (mil.) ~ bushing - čaura lanca; ~,
cable - lanac sidra, sidreni lanac;
Cerrolows - izvanredno lako top- —, carrier - elevatorski lanac;
ljiva legura bizmuta i indijuma
(mil.) — conveyor - lančani konvejer;
— couple link - članak za spajanje
certificate - svedočanstvo, svedodžba,
lanca; — coupling - spojnica sa
isprava, uverenje, potvrda ozubljenim lancem; ~ creeper -
ceruse - olovo belilo, bazni olovni rudnička pruga na lanac; ~ cutter
karbonat (thnl.) moulding machine - glodalo sa
cerussite - cerusit (olovo-karbonat) lancem; ~ decay (disintegration)
(min.) — lančani raspad (nuklearna ten.);
chain 134
chain
~ dotted line - linija crta-tačka;
- drill - lančana bušilica; ~
drive - lančani pogon; ~ driven
- na lančani pogon; ~ elevator -
elevator sa koficama; ~ end link
- krajnji (poslednji) članak lanca;
~ fission - lančana fisija (fiz.) ;
~ fission yield - ukupni učinak
lančane reakcije; ~ follower - lan-
čani tegljač; ~ gearing - prebaci-
vanje lanca; ~ grate - pokretno
(lančano) ležište; ~ greasing de-
vice - uređaj za podmazivanje lanca;
~ gripper - lančani zahvatač;
~ guard - zaštita lancem, lančana
ograda; ~ guide pulley - valjak-
-vodica lanca; ~, home, extra
low - lanac stanica za otkrivanje
niskoletećih aviona (voj.) ; ~ inter-
mittend weld - ravnomerno ispre-
kidan šav (sa obe strane) (zav.);
~ jockey - lančani povodnik, zah-
vatač; ~ length - dužina lanca;
~ lever - poluga spojnice; ~ link
- koleno lanca; ~ locker - komora
za lance (brod); ~ nose cutting
plier - lančana klešta; ~ pin -
čivija lanca; ~ pipe tong - cevna
klešta sa lancem; ~ pipe vice -
lančani stezač cevi; ~ pipe wrench
- lančana cevna klešta, ključ na
lanac; ~ pitch - podela lanca;
~ pulley - kotur lanca; ~ reca-
ting amount - kritična masa (nuk-
learna teh.); ~ reacting pile -
kritični reaktor; ~ reacting unit,
chain-reaction pile, chain reac-
tor v. nuclear reactor ; ~ reac-
tion - lančana reakcija; ~ relaying
- radio-relejni sistem, višestruka
retranslacija (eh.) i ~ rim - lan-
čani venae; ~ riveted joint -
verižno zakivčenje (ma!.) ; ~ roller
- kotrljajući lanac (mot.) ; ~ saw
- lančana testera, lanac testere;
~ snip - lančana testera; ~ solid-
-state - tranzistorski generator;
~ spaced rows of rivets - zaki-
vanje lančanika; ~ stopping -
raskid lanca (hem.); ~ stud -
osovinica lanca; ~, tape - merni
lanac; ~ tightener - lančani stez-
nikj uređaj za zatezanje lanca; ~
chamber
tube cleaner - lančani uređaj za
čišćenje cevi; ~ type float gauge
- merač nivoa; ~ type manure
distriburor (spreader) - lančani
rastrešivač dubriva; ~ type table
planing machine - mašina za ren-
disanje drveta; ~ velocity - br-
zina kretanja lanca; ~ wheel -
manji točak prenosnika; lančani
valjak; ~ wheel gear - lančani
prenosnik, lančana prenosnica; ~
width - širina lanca; ~ winch -
vitlo za lanac
chair - stolica, sedište, naslonjača
ehaleanthite - halkantit, plava galica,
plavi kamen (hidratisani kupri-sul-
fat) (min.)
chalcedony - kalcedon (vrsta kre-
mena) (min.)
ehaleocite - sulfidna ruda bakra
(min.)
chalcomenite - halkomcnit (kupri-
-selenit) (min.)
chalcopyrite - halkopirit (sulfid bakra
i gvožđa) (min.)
ehaleosiderite - halkosiderit (fos-
fat bakra i gvožđa) (min.)
ehaleostibite (wolfsbergite) - sul-
fid bakra i antimona (min.)
chaldron - mera za ugalj (= 36
bušela)
chalk - kreda, vrsta kalcijum-karbo-
nata (hem.) ; ~ , stone - kreda (praš-
kasti, beli kalcijum-karbonat) (min.)
chalkopyrite - halkopirit, sulfidna
ruda bakra i gvozda (hem.)
chalybite v. siderite
chamber - soba, komora; rezervoar;
balon; ~ acid - komorna kiselina,
sumporna kiselina dobijena proce-
som olovnih komora (hem.); <~,
air cell - komora rezervnog vaz-
duha (mot.); ~, air mixing -
komora za spravljanje vazdušne
smeše (mot.) ; ~, air swirl - ko-
mora za mešanje vazduha (mot.);
~, airight - hermetička komora
(av.) ; ~, altitude - barokomora
(av.) ; ~, anechoic - komora bez
odjeka, gluva soba; ~, atomic
storage - atomska taložna komora;
~, capacitor ionisation - inte-
graciona jonizaciona komora; ~,
chamber
condenser ionisation v. capa-
citor ionisation chamber; ~
crystals - kristali nitrozo-sumporne
kiseline, koji se hvataju na zidove
olovnih soba (hem.) ; ~, environ-
mental test - komora za klimatska
ispitivanja; ~ process - proces pro-
izvodnje sumporne kiseline u olov-
nim komorama (hem.); ~, space
- termobaro-komora (imitira uslove
leta u kosmosu); ~, temperature
- komora za temperaturna ispitivanja
chamfering the edge - zakošavanje
ivice (zav.)
chamo(i)site - šamozit, bertierin,
bavalit (alumosilikat gvozda, alu-
minijuma i magnezijuma) (min.)
chanalyst - uređaj za otkrivanje gre-
šaka radio-aparata pod naponom
(eh.)
change - promena; ~ of form -
promena oblika; ~ of pressure -
promena pritiska; ~ of chape -
promena oblika; ~ of signs -
promena znakova koja u matematici
nastaje kada se neki izraz pomnoži
sa minus jedan (—1) (mat.); ~
of speed - promena brzine; ~
of state - promena stanja, proces
u komu supstanca iz jednog stanja
prelazi u drugo, npr. topljenjem,
isparavanjem, sublimacijom i si.
(fiz.); ~, over - promena pros-
torne rešetke u nuklearnom reak-
toru; ~, stability - promena obima
stabilnosti (av.)
changeover contact - kontakt za pre-
bacivanje; ~ lever - ručica za
prebacivanje (el.)
changer - pretvarač; ~, mode -
pretvarač tipa (oscilovanja)
channel - kanal, trakt; informacioni
kanal; staza, putanja; cev, jaz, oluk;
~j active - aktivni kanal; ~,
allocated - određeni kanal, odre-
đen za bilo kakvu službu; ~,
asynchronously multiplexed -
kanal sa asinhronim multipleksom;
~, band-limited - kanal ograniče-
nog opsega; ~, binary - binarni
kanal; ~, BL v. band-limited
channel; ~, black - gasna čađ,
dibivena hlađenjem plamena pri-
135 channel
rodnog gasa (thnl.); ~, bulk -
masivni kanal, kanal masivnog tipa;
~> carrier and pilot supply bay
- stalak kanalskih nosećih i pilot-
skih frekvencija (12-kanalni sistem)
(eh.); ~, conducting - provodni
kanal; ~, continuous - kontinualni
telekomunikacioni kanal; ~, con-
traceđ - suženi kanal; ~, control
- kontrolni kanal, upravljački kanal;
~, curved - zakrivljeni kanal; ~,
dipole - dipolni kanal; ~, discrete
input memoryless - kanal bez me-
morije sa diskretnim ulazom; —',
engineering - službeni (pomoćni)
kanal; ~, epitaxial - epitaksijalni
kanal; ~, fading - kanal s fedin-
gom; ~, FET v. field-effect tran-
sistor channel; ~, field-effect
transistor - kanal FET tranzistora;
~, frequency modulation broad-
cast - frekventno modulisani radio-
-difuzioni kanal (200 KHz); ~,
guard - rezervni kanal veze; —,
induced - indukovani kanal; ~,
iron - U-gvožđe; ~, memoryless
- kanal bez memorije; ~, multi-
plex - multipleksni kanal; ~,
noisy - kanal s šumom; ~, p
kanal p-tipa, p-kanal; ~, pilot v.
signaling channel; ~, propaga-
ting - kanal rasprostiranja; ~,
random - slučajni kanal; ~,
random-by-time varying - tele-
komunikacioni kanal s parametrima
koji su vremenski promenljivi; ~,
real - realni kanal; ~, self-main-
taining waveguide - samopodrža-
vajući talasovodni kanal; ~, signal
- signalni kanal; ~, signaling -
kanal za teleupravljanje i telesigna-
lizaciju; ~, surface - površinski
kanal; ~, telephone group -
grupni telefonski kanal (48 kHz);
~, terminal bay - 12-to kanalna
vf krajnja stanica (eh.) ; ~, time-
-varying communication - tele-
komunikacioni kanal s vremenski
promenljivim parametrima; ~, two-
-dimensional - dvodimenzioni ka-
nal, pljosnati kanal; ~, uniform -
uniformni kanal; ~, unknown v.
random channel; ~, water -
hidrokanal; ~, white Gaussian -

channel 136
channel
kanal s belim Gausovim šumom;
~, wind - aerodinamički kanal
channelling - obrazovanje kanala;
raspodela kanala; —, surface -
obrazovanje površinskih kanala; ~,
time dividing - vremenska podela
kanala
char - pretvoriti u ugalj, ugljenisati;
~, wood - drveni ugalj, ćumur
character - karakter, simbol; ~,
illegal - zabranjeni simbol
characteristic - karakteristika, kod
logaritma ceo broj ispred zareza;
~ admittance - karakteristična
kompleksna provodnost (admitanca)
(el.); ~j alternating charge -
karakteristika promenljivog optere-
ćenja; ~, amplitude-frequency
response - amplitudno-frekventna
karakteristika, frekventna karakte-
ristika; ~, base - osnovna karakte-
ristika; ~, collector - kolektorska
karakteristika, karakteristika kolek-
tora; ~, common-base - karak-
teristika šeme sa uzemljenom bazom;
~, common-collector - karakte-
ristika šeme sa uzemljenim kolek-
torom; ~, common-emitter -
karakteristika šeme sa uzemljenim
emiterom; ~, common-source
drain - karakteristika šeme sa
uzemljenim izvorom; ~ conduc-
tivity - karakteristična provodnost
(el.) ; ~, current voltage - volt-
amperna karakteristika, strujno-na-
ponska karakteristika; ~ curves -
karakteristike (karakteristične krive)
(mat.); ~, dark current-volt -
tamna strujno-naponska karakteris-
tika; ~, direct current - statička
karakteristika; — discharge -
karakteristična pražnjenja (av.) ; '
double probe - karakteristika
plazme dobijene sa dve sonde;
drag-rise - porast otpora oko br-
zine zvuka (av.) ; ~, drain - karak-
teristika odvoda; ~, emitter - ka-
rakteristika emitera; ~ equation -
karakteristična jednačina koja opi-
suje gasno stanje (fiz.) ; ~, fatigue
- karakteristika zamora; ~, for-
ward current-voltage - direktna
charcoal
strujno-naponska karakteristika; ~,
inverse transfer - karakteristika
inverzne veze; —, IV v. current-
-voltage characteristic; —,
mean-charge - karakteristika sred-
njeg naelektrisanja; ~, motion -
kinematička karakteristika (av.) ; ~,
operating - radna karakteristika;
operativna karakteristika; ~, peak-
-charge - karakteristika maksimal-
nog naelektrisanja; ~, plasma's
- plazmena karakteristika; ~ radi-
ation - karakteristično zračenje,
koje atom emituje kada izgubi jedan
elektron (fiz.); ~, rectifying -
naponsko-strujna karakteristika di-
ode; ~, reverse current-voltage
- obrtna strujno-naponska karakte-
ristika; ~, reversible capaci-
tance - karakteristika obrtne kapa-
citivnosti; ~ roentgen rays -
karakteristični rentgen-zraci (fiz.);
~, switching - karakteristika pre-
kidanja; ~, system thermal -
termalna karakteristika sistema (za-
visnost maksimalne temperature);
~ temperature - karakteristična
temperatura, v. Dulog-Petit-ov za-
kon specifičnih toplota (fiz.); ~,
transistor - karakteristika tranzis-
tora, tranzistorska karakteristika;
~, transistor computer-aided -
određivanje tranzistorske karakte-
ristike pomoću računara; ~ wave
impedance - karakteristična impe-
danca (eh.) ; ~ X-rays - karakte-
ristični X-zraci, monohromatski X-
-zraci
characteristics of an arc - osobine
električnog luka (zav.); ~ of
electrode consumption - karak-
teristike trošenja elektrode (zav.) ;
~ running of an electrode -
karakteristike elektode u upotrebi
(zav.); ~ to be considered in
weld calculation - karakteristike
važne pri proračunu zavarenih spo-
jeva (zav.)
charactron - karaktron, cev za ispi-
sivanje slova na ekranu (štampanje)
(eh.)
charcoal - ugalj, ugljen (dobijen uglje-
nisanjem); ~, activated - aktivi-
rani (aktivni) ugalj; ~, animal -
charcoal
životinjski ugalj; ~, bone - koštani
ugalj; ~, vegetable - biljni, drveni
ugalj, ćumur
charge - naboj, naelektrisanje; tovar;
puniti (akumulator); —•, base -
naelektrisanje baze; ~, bulk -
prostorno naelektrisanje; ~, bun-
ched - grupisano naelektrisanje;
~ density - gustina naelektrisanja,
gustina naboja (el.) ; ~, đepeletion
- naelektrisanje osiromašenog sloja;
~, double-layer - dvoslojno na-
elektrisanje; ~, electric linear -
linearno električno punjenje, line-
arno naelektrisanje; ~, electric
surface - površinsko električno pu-
njenje, površinsko naelektrisanje; ~,
electric volume - prostorni tovar,
prostorno naelektrisanje; ~, ele-
mentary - elementarno optereće-
nje, elementarno naelektrisanje, to-
var elektrona; ~, free - slobodno
naelektrisanje; — mass ratio -
odnos naelektrisanja prema masi,
npr. elektrona i dr. naelektrisanih
čestica (fiz.) ; ~, mean - srednje
naelektrisanje; ~, minority-car-
rier - naelektrisanje manjinskih
nosača; ~ of carbide - karbidno
punjenje, punjenje karbidom (zav.) ;
~, plasma - naelektrisanje plazme;
~, residual - zaostalo naelektrisa-
nje; ~, sheet - površinsko naelek-
trisanje sloja; ~, space - pros-
torno-, prostorni tovar; ~, spatial
v. space charge; ~, stored -
nagomilano (sakupljeno) naelektri-
sanje; ~, surface - površinsko
naelektrisanje, površinski tovar; ~,
transferred - preneto naelektrisa-
nje; ~ unit - tarifna jedinica
chargeable cell - akumulator, ele-
ment za punjenje (el.);
charged call - plativi razgovor (tel.)
charger - agregat za punjenje, isprav-
ljač za punjenje, uređaj za punjenje
elektron-punjenja
charging - punjenje, sakupljanje,
nakupljanje; ~ by distance - pla-
ćanje prema udaljenosti, zonsko pla-
ćanje (tel.); ~ choke - prigušnica
za punjenje (el.); ~ current -
struja punjenja (el.); ~, ion -
137 checkout
opterećenje, jonsko punjenje, jon-
sko sakupljanje
chargistor - čardžistor
Charles's law - Čarlsov zakon, da je
koeficijent širenja za sve gasove isti
i da iznosi 1/273 deo zapremine gasa
na 0° C (ponekad se navodi kao
Gej I.isakov zakon) (fiz.)
charred - ugljenisan
charring - ugljenisanje
chart - karta, šema; grafikon; tablica,
tabela; crtež, dijagram; ~, align-
ment - nomogram (mat.); ~,
conversion - konverziona tablica;
~, flow - grafik protoka (av.);
~, immittance - karta otpornosti i
provodnosti; ~ mode - šema vrste
oscilovanja, šema tipa oscilacija
charting - nanošenje trase na kartu,
određivanje trase na karti
chassis - šasija
chatoyancy - optički efekat („mačje
oko") kod nekih minerala (min.)
chatter - vibracija, treperenje, drh-
tanje; ~, contact - treperenje kon-
takta, vibracija kontakta
Chafterton's compound - lepak na
bazi gutaperke (hem.)
check - proveravanje, npr. računa ili
merenja; provera, kontrola; ~,
crystal - provera kristala, provera
piezoelektričnih svojstava kristala;
~, functional - funkcionalna pro-
vera, provera rada; ~, leak - pro-
vera hermetizacije; ~ nut - protiv-
navrtka (maš.); ~ point - kont-
rolna tačka, reperna tačka, reper;
~ problem - ispitni problem, pro-
bni zadatak (el.); ~ receiver -
kontrolni prijemnik (eh.); ~, se-
lection - selekciona provera, iz-
borna provera; ~ valve - odbojni
ventil (maš.) ;~ valve submerged
automatic - vodeni osigurač viso-
kog pritiska (zav.)
checker - ispitivač; ~, ground
quality - ispitivač kvaliteta uzem-
ljenja
cheking - ispitivanje, provera; —,
marginal - granično ispitivanje;
~, parity - provera na parnost
checkout - provera, ispitivanje, kom-
pletno ispitivanje; ~, acceptance
- prijemno ispitivanje
cheese head screw
cheese head screw - navrtanj okrugle
glave (maš.); ~ screw head -
okrugla glava zavrtanja (maš.)
chelate - helat, adiciono metal-or-
gansko jedinjenie (hem.)
chemical - hemijski; hemikalija;
— affinity - hemijski afinitet, sila
koja drži atome u molekulu (hem.) ;
~ balance - analitička vaga za pre-
cizna merenja malih težina (hem.) ;
— charge - hemijska promena
(hem.) ; ~ compound - hemijsko
jedinjenje (hem.); ~ costant -
hemijska konstanta (hem.) ; ~ dose-
meter - hemijski dozimetar, merač
zračenja na osnovu posledica zra-
čenja (hem.) ; ~ element - hemij-
ski element (hem.) ; ~ equation -
hemijska jednačina, simbolično pred-
stavljanje hemijske reakcije (hem.) ;
— equilibrium - hemijska ravno-
teža (hem.) ; ~ kinetics - hemijska
kinetika, grana fizičke hernije koja
proučava brzinu reakcije i njena
medustanja (hem.); ~ reaction -
hemijska reakcija, transformacija jed-
ne vrste u molekul druge vrste usled
pregrupisavanja atoma (hem.); ~
solution - hemijski rastvor (hem.) ;
~ stone ware - kamena keramika
otporna prema hemikalijama (thnl.) ;
~ wood pulp - drvna celuloza
(thnl.)
chemically pure - hemijski čist
(hem.)
Chemigum - sintetička guma na bazi
polimera butadiena i akrilonitrila
chemiluminescence - hemilumines-
cencija (emisija svetlosti izazvana he-
mijskoni reakcijom)
chemisorption - hemisorpcija (sorp-
cija gasova ili para na površinu he-
mijskim vezama)
chemistry - hernija; ~, agricultural
— agrohemija; ~, analytical -
analitička hernija; ~, applied -
primenjena hernija; hemijska tehno-
logija; ~, colloidal - koloidna he-
rnija; ~, crystal - kristalohemija;
~, nuclear - nuklearna hernija;
~, quantum - kvantna hernija;
~ 3 radiation - radijaciona hernija;
~, tracer - hernija (radioaktivnih)
obeleživača
138 chirp
chemetoni - sredstvo za konzervi-
sanje drveta, amonijačni rastvor
bakra arsenita (thnl.)
chemoshpere - hemosfera (sloj at-
mosfere sa visokom fotohemijskom
aktivnošću)
chempure - hemijski čist, komerci-
jalna skraćenica
chenevixite - šeneviksit (bakar-gvož-
de-arsenijat) (min.)
cherry - trešnja (bot.); ~ coal
^fr vrsta lakogorećeg bituminoznog
uglja
chert - kremen
cherty - kremeni
chessilite v. azurite
chest - sanduk, kovčeg, fijoka; ~
of a valve - kućica ventila (mot.)
chi-square - hi-kvadrat, veličina koja
pokazuje koliko teorijska vrednost
odstupa od izmerene (mat.); ~
probability function - hi-kvad-
ratna funkcija verovatnoća u statis-
tici
Chile nutre - čilska salitra, kalijum-
-nitrat (hem.)
chimney - dimnjak
china clay - kaolin; ~ marking -
oznaka na ekranu cevi (TV)
chip - ostružak, čip, deo poluprovod-
ničke ploče s integrisanim kolima,
karta, kristal, kristalčić; ~, diode
- diodni kristal; ~, flip - prevr-
nuti kristal, kristal vezan za metalnu
podlogu; ~, IC v. integrated
circuit chip; ~, integrated cir-
cuit - karta sa integrisanim kolima;
~, monolithic-memory - karta
sa monolitnom memorijom od inte-
grisanih kola; ~ of silicon - kris-
tal silicij uma; ~, passive circuit
- karta sa pasivnim integrisanim
kolima; ~, semiconductor - polu-
provodnička karta; —, transistor
- tranzistorska karta
chippin-j chisel - bravarsko dleto
(maš.) ; ~ groove made by back
- žljeb na korene šava (zav.);
~ hammer - zavarivački čekić
(zav.)
chippings - struške (ma!.)
chirp - impulsni signal sa linearnom
FM
chisel
chisel - dleto, dubač, rezaljka
chitin - hitin (ugljeni hidrat koji sa-
drži azota, sličan celulozi, glavni
sastojak ljuštura insekata i rakova)
chitinous - hitinski
chloanthite - arsenid nikla (min.)
chloracetate - hloracetat, so (estar)
hlor-sirćetne kiseline (hem.)
chloral - hloral, trihlor-acetaldehid,
jak hipnotik (hem.) ; ~ hydrate -
hloral hidrat (hem.)
chloramines - hloramini (organska
jedinjenja sa aktivnim hlorom, de-
zinfekciona sredstva) (hem.)
chloranil - hloranil, tetrahlorhinon
(hem.)
chlorate - hlorat, so hlorne kiseline
(hem.) ; proizvod hlorisanja (hem.) ;
hlorisati (hem.)
chlorbutadiene - hlorbutadien, hlor-
opren (hem.)
chlorbutol - hlorbutanok, tercijerni
hlorbutil-alkohol, (hem.)
chlordan - hlordan, efikasan insek-
ticid (hem.)
Chlorex - rastvarač za industriju
nafte (dihloretiletar) (thnl.)
chloric acid - hlorna kiselina (hem.)
chloride - hlorid, so hlorovodonične
kiseline (hem.) ; ~, acetyl - acetil-
-hlorid; ~, ammonium - amo-
nijum-hlorid, nišador; ~, carbonyl
- karbonil-hlorid, fozgen; ~, hyd-
rogen - vodonik-hlorid, hlorovodo-
nik; ~ lime - hlorni kreč; ~, mer-
curic - merkuri-hlorid, sublimat;
~, mercurous - merkuro-hlorid,
kalomel; ~ of lime - hlorni kreč
chloridising roasting - prženje sul-
fidnih ruda u prisustvu Na-hlorida
Chlorimets - grupa legura nikla,
ugl. sa molibdenom, otporne prema
većini kiselina (mtl.)
chlorinate - proizvod hlorisanja,
hlorisanje
chlorinated lime - hlorni kreč (thnl.)
chlorination - hlorisanje (hem.) ; ~,
water - hlorisanje vode
chlorinator - uređaj za hlorisanje
chlorine - hlor (hemijski elemen'a)t,
red. broj 17, simbol CD; ~, avai-
lable - aktivni hlor; ~ water -
hlorna voda
139 chopper
chlorite - hlorit, so hloraste kiseline
(Item.)
chloro-acetic acid - hlorosirćetna
kiselina, hlorisanjem sirćetne kise-
line dobijaju se mono-, di-trihlor
sirćetne kiseline (hem.)
chlorobenzene - hlorobenzol (hem.)
chloroform - hloroform, trihlor-
-metan (hem.)
chlorohydrins - hlorohidrini, estri
glikola i so(I)ne kiseline (hem.)
chlorometry - hlorometrija, analitika
hlora (hem.)
chlorophyl(l) - hlorofil (sastojak bi-
ljaka koji igra važnu ulogu u foto-
sintezi)
chloropicrin - hloropikrin, trihlor-
-nitrometan (suzavac)
chloropren - hloropren, hlorbuta-
dien (hem.)
choke - vazdušni regulator, priguši-
vač (mot.) ; ~, capacitance coup-
led amplifier - pojačavač sa spre-
gom prigušnica-kondenzator (eh.) ;
~, coil - zaštitna prigušnica (el.) ;
— flange joint - spoj preko pri-
gušne flanšne (spojne ravni); ~
groove - prigušni kanal, prigušni
žleb; ~ joint - prigušni spoj;
~ welding - induktivni regulator
(zav.)
choking of basket - zamuljivanje
karbidne korpe (sav.)
cholesterin v. cholesterol
cholesterol - holesterol, holesterin
(najčešći sterol u organizmu viših
životinja; nalazi se u masnom tkivu,
krvi i dr.)
cholic acid - holna kiselina, produkt
hidrolize žučnih kiselina (hem.)
choline - holin, organska baza koja se
nalazi u žuči, mozgu i ima fiziološke
funkcije (hem.)
chondrin(e) - hondrin, hrskavični
lepak
chondrodite - hondrodit (mineral iz
grupe humita) (min.)
chord of a circle - tetiva kruga
(mat.); ~ of a sphere - tetiva
lopte (mat.)
chopper - mehanički selektor, mono-
hromator neutrona (fiz.), čoper,
prekidač, vibroprekidač; ~, input
- ulazni čoper, modulator; ~,
chopper 140 chronistor
chronocomparator 141 circuit

chopper impuls noseće frekvencije odboj-

output - izlazni čoper, demodulator; nosti (TV) ; ~ channel band- chronocomparator - hronokompa- dehid cimetne kiseline, ulje aroma-
~, transisvor - tranzistorski coper, width - širina opsega kanala odboj- rator; ~, quartz crystal-control- tičnog mirisa (hem.)
tranzistorski prekidač nosti ( TV) ; ~ delay line - linija led - hronokomparator stabilisan cinnamon - cimet (začin)
Christmas-tree pattern - metoda za kašnjenje boje ( TV) ; ~ direct kristalom kvarca cipher - sinonim za „nula" (pisano
odbijenog svetlosnog snopa (el.) current restorer - uspostavljač chronograph - hronograf, instru- 0); ~ key - ključ za šifru, ključ
chroma - intenzitet boje, odstupanje konstantne komponente signala od- ment za precizno merenje vremena koda (tel.)
od belog ili crnog (fiz.) bojnosti; ~ subcarrier — pomoćna (fiz.) circle - krug, presek konusa sa ravni
Chromargan VA - vrsta čelika sa noseća frekvencija signala boje chronometer - hronometar, precizni paralelnom bazi konusa, orbita
18—25% Cr za proizvodnju cevnih (TV) ; ~ subcarrier oscillator časovnik (fiz.) (mat.); — cutter - kružni rezač,
armatura - oscilator pomoćne noseće frek- chronopher - davač signala tačnog cirkular (mal.); ~ of a sphere
chromace - hromat, so hromne kise- vencije signala boje ( TV) ; ~ video vremena (eh.) - krug lopte, presek lopte sa ravni
line (hem.) amplifier - video-pojačavač signala chroi\oscope - hronoskop, instru- (mat.) ; ~ of convergence - ob-
chromatic - hromatičan, koji ima za boje (TV) men(a)t za merenje kratkih intervala last konvergencije, gde je neki red
boju (fiz.) ; ~ aberration - hro- chroming - hromovanje, hromujući vremena apsolutno konvergentan (mat.); ~
matska aberacija, pojava u optici chromite - hromit, ferohromit (hro- chronotron - hronotron, aparat za sector - sektor kruga (mat.) ; —
kada sočivo fokusira razne boje duž mit gvozda) (min.) merenje kratkih vremenskih inter- segment - segment kruga (mat.)
linije umesto u tački (fiz.); ~ chromium - hrom (hemijski ele- vala
color - nijansirana boja (fiz.); circlip - sigurnosni prsten (mot.)
men(a)t, redni broj 24, simbol Cr); chrysoberyl - hrizoberil, aleksandrit,
~ sensitivity - hromatska oset- ~, hard - tvrdo hromiranje; ~ cimofan (berilijum-aluminij um-ok- circlocron - cirklotron
ljivost, osobina oka da razlikuje ni- leather - koža stavljena hromnim sid) (min.) circuit - kolo, obim, opseg; kružna
janse boja (fiz., Hol.) solima (thnl.); ~ nickel steel - chrysocolla - hrizokola (hidratisani linija; strujno kolo; šema; let po
chromaticity - hromatičnost, obo- hrom-nikal čelik, nerdajući čelik silikat bakra) (min.) zatvorenom krugu (av.) ; ~, accep-
jenost, nijansiranost (fiz.) (mtl.) ~ plating - hromovanie, chrysoidine - hrizoidin, azo-boja za tor - prijemno kolo, rezonantno
chromatics - nauka o bojama hromiranje; — red - hromna cr- direktno bojenje vune i svile (hem.) kolo; ~ admittance - kompleksna
chromatism - hromatizam, sinonim vena, neorganska pigmentna boja chrysolite - hrizolit (zeleni providni provodnost kola, admitanca kola
za hromatičnu aberaciju (fiz.) (bazni olovo-hromati); — yellow olivin), dragi kamen (min.) (el.); ~, analog - ekvivalentna
chromatogram - hromatogram (re- - hromno žuto, prigmentna neor- chrysotile - hrizotil, serpentinski az- šema, analogno kolo; ~, AND -
zultat hromatografske analize) ganska boja na bazi olovo-hromata best, vlaknasti varijetet serpentina, I-kolo; ~, AND-to-AND - I-I-
(hem.) chromogen - hromogen, svaka he- zove se i kanadski azbest (min.) -kolo; ~, AND-to-OR - I-ILI
chromatographic analysis - hro- mijska grupa koju karakteriše spe- churning - vrtlog kolo; ~ angle - fazni ugao kola
matografska analiza, vrsta analize u cifična obojenost (hem.) chute - rečni brzak, veliki nagib, ve- (el.) ; ~, antenna-antensko kolo;
herniji na bazi obojenosti supstanci chromoisomerism - hromoizome- lika nizbrdica, kanal kojim voda ~ available signal - signal za oslo-
(hem.) rija, hemotropiia, postojanje iste pada u nižu ravan, točilo bođenje kola, signal za raskidanje
chromatography - hromatografija supstance u različitim bojama (hem.) cider - jabukovača veze (el.) ; ~ breaker - automat-
(metod analize komponenata tečnih chromometer - kolorimetar cigar shaped - oblik cigare ski prekidač (el.); ~, ceramic
i gasovitih smeša) (hem.) chromones - hromni, jedinjenja sa cinabar - cinabarit, crvena ruda žive hybrid integrated - hibridno in-
chromatometer - hromatometar, kondenzovanim benzolovim i piro- (hem.) tegrisano kolo na keramici; ~,
aparat za merenje stepena obojenosti novim prstenom (hem.) cinehonine - cinhonin, alkaloidhino- ceramic printed - štampano kolo
(fiz.) linske grupe (hem.) na keramici; ~, charge-controlled
chromophore - hromofor (funkcio-
chrome v. chromium, nalna grupa nekog jedinjenja koja je cinder - ugljen, ugljevlje, šljaka, dro- - kolo upravljano naelektrisanjem;
Chromel - grupa legura nikla i hroma nosilac njegovog obojenja) (hem.) zga (od izgorelog drveta ili uglja), ~, chemical short - hemijski
(za električne zagrevne elemente i chromosphere - hromosfera (sloj usi- zgura kratak spoj; ~, chemically depo-
termoelemente) (mtl.) janih, razredenih gasova koji okru- Cindy antenna - nesimetrično zase- sited printed - hemijski naneto
chromic - hromni, jedinjenje tro- žuju Sunce) čeni paraboloid, Sindijeva antena štampano kolo, štampano kolo do-
valentnog hroma (hem.) ~ acid - chromous salts - soli dvovalentnog (eh.) bijeno hemijskim taloženjem; ~,
hromna kiselina, vodeni rastvor hroma (hem.) cinerite - cinerit, vulkanski tuf (min.) chemically reduced printed -
hromtrioksida (hem.) ; ~ oxide - Chromovan - hromovan, alatni čelik cinerous - pepeljav, pepeljast hemijski redukovano štampano kolo;
hromni oksid, zeleni hromtrioksid koji pri brušenju ne daje iskre, sas- ~ closer - zatvarač, uključivač
cinnabar - cinober, cinabarit (sulfid (el.); ~ -closing connection -
(hem.) tav 12,5% Cr; 0,8% Mo; 1,6% C. žive) (min.); crvena boja sprega sa radnom strujom (el.);
chromiferous - koji sadrži hroma Chromoxane - grupa organskih boja
chrominance burst period - pe- za vunu (tek.) cinnamene - stirol (hem.) ~, common-drain - kolo sa za-
riod sinhronizuiućeg impulsa odboj- chronistor - hronistor, indikator pro- cinnamic acid - cimetna kiselina, jedničkim odvodom; ~, common-
nosti (TV); — carrier burst - teklog vremena nezasićena monobazna aromatična -emitter equivalent - ekvivalentno
kiselina (hem.) ; ~ aldehyde - al- kolo sa zajedničkim emiterom; ~,
circuit
circuit
common-gate - kolo sa zajednič-
kim gejtom; ~, common-source
- kolo sa zajedničkim izvorom; ~,
common-substrate solid - čvr-
sto kolo na zajedničkoj podlozi; ~
component - element kola, ele-
ment šeme (el.); ~ control -
upravljanje kolom, upravljanje (kon-
trola) međumesnim vezama (eh.) ;
~ crossed guide - sistem ukršte-
nih talasovoda, talasovodni krst; ~,
cryotron - kriotronsko kolo; ~,
cryotron switching - prekidačko
kriotronsko kolo; ~, decision -
integrisano kolo formirano nanoše-
njem; ~, deposited integrated -
integrisano kolo formirano hemij-
skim taloženjem; ~ diagram -
šema kola, sema strujnih krugova,
dijagram strujnih krugova; <~, dif-
fuseđ-isolation integrated - difu-
fuzijom taloženo integrisano kolo;
~, diode - diodno kolo, ekvivalent-
no kolo diode; ~, diode-coupled
- kolo sa diodnom spregom; —•,
direct-coupled - DC-kolo, kolo
sa neposrednom vezom; ~ distur-
bance test - ispitivanje poremećaja
u kolu (el.) ; ~, duplicated - re-
zervno kolo, duplo kolo; ~, emit-
ter-coupled - kolo sa zajedničkim
emiterom; ~, engineering - služ-
beni kanal, službeno kolo; ~, epi-
xial solid - epitaksijalno čvrsto
kolo; ~, equivalent - ekvivalentno
kolo; ~, etched printed - štam-
pano kolo izrađeno nagrizanjem; <~,
evaporated - napareno kolo; ~,
exclusive OR - isključivo ILI-kolo;
~, flexible printed - fleksibilno
štampano kolo; ~, filly integrated
- potpuno integrisano kolo, mono-
litno kolo; ~, functional - funk-
cionalno kolo, funkcionalna šema;
~, GOTO pair - GOTO-kolo,
parno GOTO-kolo; ~, grounded-
-base - kolo sa uzemljenom bazom;
~, grounded-collector - kolo sa
uzemljenim kolektorom; ~, gro-
unded emitter - kolo sa uzemlje-
nim emiterom; ~, grouping - kolo
grupisanja, kolo za grupisanje; ~,
h equivalent - ekvivalentno kolo sa
142 circuit
h parametara; ~, hybrid - hib-
ridno kolo, diferencijalno kolo; ~,
hybrid equivalent - hibridno P
ekvivalentno kolo; ~, hybrid inte-
grated - hibridno integrisano kolo;
~, hydraulic - hidraulički sistem
(mat.); ~, identification - kolo
za identifikaciju, kolo za prepozna-
vanje; ~, idler - prazno kolo; ~,
IF - ILI-kolo; ~, image v. idler
circuit; ~, inclusive OR - uklju-
čivo ILI-kolo; ~, integrated -
integrisano kolo; ~, integrated
logic - integrisano logičko kolo;
~, interaction - interakcijsko kolo,
kolo kašnjenja; ~, isolated sub-
strate solid - tvrdo kolo na izolo-
vanoj podlozi; ~ layout card,
circuit layout record - dokumen-
tacija kola (el.) ; ~, linear - line-
arno kolo, linearna šema; ~,
locked pair - kolo sa sparenim
elementima; ~, metal-oxide- se-
miconductor - metal-oksidno polu-
provodničko kolo, MOS polupro-
vodničko kolo; ~, metal-oxide-
-semiconductor field effect-
-transistor integrated - metal-
-oksid poluprovodničko integrisano
kolo sa tranzistorom sa efektom po-
lja, MOSFET integrisano kolo;
~ , metal-oxide-semiconductor
integrated - MOS integrisano
kolo; ~, metal-oxide-silicon in-
tegrated - metal-oksid silicijum
integrisano kolo; ~, microelec-
tronic - mikroelektronsko kolo;
~, microfunction - mikrofunk-
cionalno kolo, funkcionalno mikron-
sko kolo; —, micrologic - mikro-
logičko kolo; ~, microminiature
- mikrominijaturno kolo; ~, mi-
cropower v. microwatt circuit;
~, microprinted - mikrominija-
turno štampano kolo; ~, mikro-
watt - mikrovatno kolo; ~, micro-
wave - mikrotalasno kolo; ~,
modular(ized) - modul, modu-
larno kolo; ~, molecular - mole-
kularno kolo; ~, monolithic -
monolitno kolo; ~, monolithic
integrated - monolitno integrisano
kolo; ~, morphological inte-
grated - morfološko integrisano
circuit 143
kolo; ~, MOS v. metal-oxide-
-semiconductor circuit; ~, m o -
saic - mozaik-kolo, mozaička šema;
~, MOST FET integrated v.
metal-oxide-semiconductor fi-
eld-effect transistor integrated
circuit; ~, multichip - kolo sa
više kartica, kolo sa više podloga;
~, multifunction - multifunkcio-
nalno kolo; ~, multilayer - više-
slojno kolo; ~, multiplanar v.
multilayer circuit; ~, multiple
substrate solid v. multichip
circuit; ~, NAND - NE I kolo;
~, NAND-NOR - NE I kolo,
NE ILI kolo; ~, nanowatt -
nanovatno kolo; ~, negative OR
- negativno I kolo; ~, network -
četvoropol uključen u liniju (kolo)
(el.); ~ noise - šum u kolu, li-
nijski šum (šum linije )(el.); ~
noise metar - psofometar, merač
šuma kola (el.) ; <~, nonlinear -
nelinearno kolo; •—, NOR - NE
ILI kolo; ~, NOT - NE kolo;
~, NOT AND - NE I kolo; ~,
NOT OR - NE_ ILI kolo; ~
-opening connection - sprega sa
mirnom strujom (el.); ~, opto-
electronic - optičkoelektronsko
kolo; ~, OR - ILI kolo; ~,
OR-AND-OR - ILI-I-ILI kolo;
~, OR-lo-AND - ILI kolo, I kolo;
~, OR-to-OR - ILI kolo ILI
kolo; ~j owneruse - primopredaj-
nik za ličnu vezu; ~, packaging
integrated - hermetizovano inte-
grisano kolo; ~, partially inte-
grated - delimično integrisano kolo;
~ s peak holding - kolo pamćenja
vršnih vrednosti; ~, pellet - kolo
sa unificiranim elementima tipa tab-
lete; ~, photorransistor - foto-
tranzistorsko kolo; ~, pi (equi-
valent) - P ekvivalentno kolo; ~,
planar - planarno kolo, planarna
šema; —, planex integrated -
planarno epitaksijalno integrisano
kolo; ~, plastic-embedded -
kolo upresovano u plastiku; ~,
plated - štampano kolo izrađeno
elektrohemijskim putem; ~, plug-
-in(type) - zamenljivo kolo, modul;
~a pneumatic - pneumatski sis-
circuit
tem (maš.); ~, positive OR -
pozitivno ILI kolo; ~, potted -
hermetizovano kolo; ~, printed -
štampano kolo; ~, printed-wiring
- kolo sa štampanim vezama; ~,
probabilistic - kolo verovatnoće,
šema verovatnoće; ~, pulse-leng-
thening - kolo za produženje im-
pulsa; ~, pump(ing) - pumpno
kolo; ~, read-and-write - kolo
očitavanja i registrovanja; ~, re-
dundant - rezervno kolo, redun-
dantno kolo; ~, ring-and-bar -
kolo kašnjenja tipa prsten-šipka;
~ 3 sampling - impulsno kolo;
~, scale-of-ten - dekadno kolo,
dekadni brojač; ~, screened - kolo
dobijeno maskiranjem; ~, self-
-repairing - kolo sa samopoprav-
Ijanjem; ~' 3 signal - signalno kolo,
kolo signala; ~, single-chip -
šema na jednoj karti; ~, slow-wave
- kolo za usporavanje, kolo za kaš-
njenje; ~, small-signal equi-
valent - malosignalno ekvivalentno
kolo; ~, solid - kolo na čvrstom
tlu, čvrsto kolo; ~, solid-evapo-
rated - kombinovano čvrsto kolo,
napareno kolo; ~, solid integrated
- čvrsto integrisano kolo; ~, solid
silicon - čvrsto silicijum-kolo; ~,
solid-state v. solid circuit; ~,
stacked - paketirano kolo, pako-
vano kolo; ~-, stenode - super-
heteroidno kolo sa piezogenerato-
rom; ~, T equivalent - T.ekvi-
valentno kolo; ~ 3 tester - ispitivač
kola, uređaj za ispitivanje kola
(el.) ; ~, TF v. thin-film circuit;
~, thick-film - debeloslojno kolo;
~ 3 thin-film - tankoslojno kolo;
-~, thin-film integrated - tanko-
slojno integrisano kolo; ~, three-
-dimensional - trodimenzionalno
kolo; ~-, transistor(ized) - tran-
zistorsko kolo; ~, transistor-mag-
netic - magnetno-tranzistorsko kolo;
~, tree - kolo u vidu drveta,
prekidačko kolo; ~, triggering -
okidno kolo, start - kolo, kolo za
okidanje; ~, tuning integrated -
rezonantno integrisano kolo; ~,
tunnel - unutarnji kanal aerodina-
mičkog tunela (av.); ~, tunnel-
circuit
circuit
• -diode - kolo sa tunel-diodom; ~,
twin - dvojno kolo, kolo sa spa-
rečnim tunel-diodama; ~, two-
-dimensional - dvodimenzionalno
kolo; ~, unbalanced - nesimet-
rično kolo; ~ 3 vacuum-deposited
- kolo dobijeno taloženjem u va-
kuumu; ~, welded electronic -
elektronsko kolo sa zavarenim ele-
mentima; ~, „wired OR" -
montažno ILI-kolo; ~, Y-con-
nected - Y vezano kolo, zvezdasto
kolo; ~, Y equivalent - zvezda
ekvivalentno kolo; ~, 2-D v. two-
-dimensional circuit; ~, 3-D v.
three-dimensional circuit
circuital vector field - vrtložno
vektorsko polje (el.)
circuitry - šeme, kola, kompozicija
kola (el.) ; ~, molecular v. mor-
phological circuitry; ~, mor-
phological - molekularna kola; ~,
printed - štampana kola, tehnika
štampanih kola; ~, solid-state -
tehnika čvrstih kola
circular area heated to red heat
to remove local distortion -
kružna površina zagrejana do crve-
nog usijanja radi uklanjanja lokalne
deformacije, toplotni krug (zav.);
~ array - kružna antena (eh.);
~ cone - kružni konus, čija je baza
krug (amt.) ; ~ cylinder - kružni
cilindar, čija je baza krug (mat.) ;
~ diffraction antenna - kružna
difrakciona antena (els.) ; ~ func-
tion - cirkularna funkcija, sinonim
za „trigonometrijska funkcija"; ~
grating - kružna rešetka (u tala-
sovodu) (eh.); ~ guide - obli
talasovod, kružni talasovod, talaso-
vod sa kružnim presekom; ~ inch
- kružni inč, engleska mera povr-
šine, jednaka površini koju zatvara
krug dijametra 1 inča; ~ measure
- kružna mera (sekunda, minuta,
stepen, kvadrant, krug) (mat.); ~
mil - engleska mera za površinus
jednaka površini koju zatvara krug
dijametra 1 hiljaditog dela inča;
~, mil foot - jedinični provodnik
144 citisine
(preseka 5,067. 10~4 mm 2 , dužine
1 stopa); ~ pitch - lučni korak
(maš.); ~ polarisation - cirku-
larna (kružna) polarizacija (svetlosti)
(fiz.); ~ polarisation duplexer
- duplekser sa kružnom polarizaci-
jom (el.); ~ polishing brush -
kružna četka glačara (maš.); ~
scale - kružna skala (metr.); ~
scanning - kružno razlaganje,
kružno ocrtavanje (metr.); ~ sys-
tem of angular measure - kružni
sistem uglovnih mera, čija je jedi-
nica 1 radijan (mat.); ~ trans-
mission-line chart - kružni dija-
gram prenosnog voda (el.); ~
woven belt - cevasto tkan kaiš
_ (maš.)
circularly polarized wave - cirku-
larno polarisani talas, kod koga vrh
vektora polja opisuje krug (fiz.)
circulating fuel reactor, circula-
ting reactor - nuklearni reaktor
sa cirkulišućim gorivom (nukl.)
circulation - cirkulacija; ~ about
airfoil - cirkulacija oko profila
(av.) ; ~ of loaded lien - cirkula-
cija noseće linije (av.) ; ~ of water
- kruženje vode
circulator - cirkulator; ~, active -
aktivni cirkulator; ~, ferrite -
feritni cirkulator; ~, multiple-
-section - višesekcijski cirkulator;
~, optical - optički cirkulator;
~, strip-line Y - trakasti Y cirku-
lator; ~, Y-junction - Y spojni
cirkulator
circumference - granična linija kruga
ili neke zatvorene krivolinijske slike
(mat.) ; ~ of circle - obim kruga
(mat.)
circumscribed circle - opisani krug
(mat.) ; ~ sphere - opisana lopta
(oko nekog tela) (mat.)
cis - prefiks, koji označava da je u
pitanju geometrijski izomer kod
koga se oba radikala nalaze sa iste
strane dvostruke veze (hem.); ~
-trans isomerism - cis-trans izo-
merizam, vrsta stereoizomerizma
(hem.)
cistern - cisterna, rezervoar
citisine - citizin, vrsta alkaloida iz
istoimene biljke (hem.)
citral
citral - citral (sastojak limuna i na-
randže) (hem.)
citrate - citrat, so limunske kiseline
(hem.)
citric - limunski; ~ acid - limunska
kiselina. Nalazi se u limunovom ulju
(6—7%) (hem.)
citron - limun; limunova boja
Cl - hemijski znak za hlor (hem.)
clad metal - proizvod spajanja dva
metala valjanjem (mtl.)
Claisen condensation - kondenzacija
estara i ketona u prisustvu natrijum-
-etoksida (hem.); ~ flask - sud
za vakuum-destilaciju sa dva grla
po Clasen-u (hem.)
clamp - spona, zglob (maš.); ~
-drive pulse - impuls fiksatora,
fiksirajući impuls ( TV) ; ~, earth
- priključnica za masu (el.); ~,
ground - priključnica za masu
(el.); ~ sleeve - pravi nastavak
(muf), spojni rukavac (maš.)
clamper - fiksator, fiksirajuća šema,
šema za fiksiranje ( TV) ; ~ direct-
-current restorer - obnavljač
komponente fiksatora (TV)
damping of edges - održavanje polo-
žaja ivica pomoću stege (zav.);
~ ring - priključni prsten, stezni
prsten (maš.)
Clapeyron equation - Klapejronova
jednačina zavisnosti tačke ključanja
od pritiska (fiz.)
clarification - (iz)bistrenje, čišćenje,
procedivanje, razbistrenje, rasvet-
ljenje
clarifier - uređaj za zaštitu od smet-
nji, prečišćavač (TV)
clarity - jasnost, jasnoća; prozračnost;
~, atmospheric window - proz-
račnost atmosferskih prozora
Clark cell - Klarkova galvanska će-
lija (elektrode: cink i živa) (hem.) ;
~ process - Klarkov proces za
omekšavanje vode pomoću kreča
(hem.)
clasp nail - kukasti klinac (maš.)
class A amplifier - pojačavač klase
A (el.) ; ~ AB amplifier - poja-
čavač AB klase (el.) ; ~ A modu-
lator - modulator klase A (eh.);
~ A push-pull sound track -
zvučna traka klase A (u pušpulu),
10 Recnlk
145 clear channel
zvučni fonogram (eh., ak.); ~
B amplifier - pojačavač klase B
(el.) ; ~ B modulator - modula-
tor klase B (eh.) ; ~ B push-pull
sound track - zvučna traka klase
B (u pušpulu), zvučni fonogram
(eh., ak.) ; ~ C amplifier - po-
jačavač klase C (eh.); ~ five
electrode - elektroda sa oksidira-
jućom oblogom (zav.); ~ four
elektrode - elektroda sa kiselom
oblogom (zav.); ~ of accuracy
- klasa tačnosti (el.); ~ of iron
- vrsta gvozda (mtl.) ; ~ six elec-
trode - bazična elektroda (zav.)
classification - klasifikacija; ~- yard
- stanica za sortiranje, stanica za
klasiranje
classifier - klasifikator, razdelnik
clathrate - klatrat, inkluziono jedi-
njenje (hem.)
Claude process - Klodov proces za
dobijanje tečnog vazduha (hem.)
Claus blue - plavi rastvor rodijum-
-trioksida u alkalijama (hem.)
Clausious-Clapeyron equation -
- Klauzijus-Klajperonova jednačina
zavisnosti ^apona pare od toplote
isparavanja (fiz.)
claw coupling - zupčasta spojnica
(maš.)
clay - glina, ilovača, uma; ~ con-
duit - keramička cev, glinena cev
cleading - obloga
clean - čist; sa dobrom aerodinamič-
kom formom; — bomb - „čista"
nuklearna bomba, posle eksplozije
daje malo radioaktivnih proizvoda
(nukl.)
cleaner - čistač
cleaning - čišćenje, odmašćivanje;
izjednačavanje, izravnanje; ~, glow
discharge - čišćenje tinjavim praž-
njenjem; ~, ionic bombardment
- čišćenje jonskim bombardovanjem;
~ oil - ulje za čišćenje; ~ shop
- čistionica liva; ~ stick - štap za
pročišćavanje (akumulatora) (el.);
~, ultrasonic - ultrazvučno čiš-
ćenje
clear channel - čisti kanal, govorni
kanal (eh.) ; ~ cut image - oštar
lik (opt.) ; — display - jasna slika
(TV)
clearance
clearance - zazor (mot.); ~ gage
- sonda, merač razmaka (el.); ~
limit - granica zone upravljanja
avionima sa zemlje (els., av.);
~ loss - gubici u zazoru (maš.) ;
~ of a pole line - najmanja visina
provodnika nad zemljom (el.); ~,
value - zavor ventila (mot.); ~
volume - mrtvi prostor (mot.)
clearback signal - povratni signal
pozvanog pretplatnika (tel.)
clearing indicator - indikator slo-
bodne linije (tel.) ; ~ key - ključ
za oslobođenje (tel.); ~ signal
buzzer - signal završetka razgovora
(tel.)
cleavable rock - cepljiv kamen
cleavage - cepanje (kristala po odre-
đenim pljosnima) (min.) ; ~ plane
- ravan cepanja kristala (fiz., hem.)
cleaving - sila deljenja, smicanje, ras-
pad, udar
clench - pričvrstiti, zategnuti, stis-
nuti, stegnuti
clichć - kliše, otisak
cliff - greben, stena, litica, s.trma
stenovita morska obala
climatology - klimatalotija, nauka
o klimi (meteor.)
climb - penjanje, uzgon (av.); ~,
check - probno penjanje aviona
(av.); ~ -path - putanja penja-
nja (av.)
climbers, climbing irons - raon-
terske penjalice (el.)
clinoclase - klinoklas, abihit, zrakasta
ruda (hidroksiarsenijat bakra)
clip - štipaljka; ~, hose - stega za
crevo (zav.)
clipper-limiter - dvostrani ograni-
čavač, amplitudni selektor (el.)
clipping circuit - kolo za ograniča-
vanje (els.)
clock - sat, satni mehanizam, genera-
tor satnih impulsa, sinhronizaciona
šema, sinhronizacija, sinhronizacioni
impulsi; ~, ammonia (maser) -
amonijačni molekularni sat; ~,
atomic - atomski sat; ~, cesium
- cezijumski sat; ~, crystal -
kristalni sat, kvarcni sat; ~ dial
- brojčanik; ~, flying - „leteći"
sat; — -hour figure of the vector
group - satni broj; ~, master -
146 closed-antenna
glavni sat, generator sinhronizujućih
impulsa, primarni sat; ~, mole-
cular - molekularni sat; ~, pro-
gram(m)ing - programski sat, sat
za programiranje; ~, quartz cry-
stal v. crystal clock tuning fork
time; ~ -type dial - okrugla
skala, kružni brojčanik
clocking - vremenski interval (els.)
clockphase diagram - vektorski di-
jagram u pravouglim koordinatama
(els.)
clockwise - u smeru obrtanja ska-
zaljke na satu; ~, elliptically
polarized wave - eliptično polari-
sani talas u smeru obrtanja skazaljke
na časovniku (fiz.)
clockwork - satni mehanizam (ami.) ;
~ feed - pogon satnim mehaniz-
mom (mai.)
clogging of basket - zamuljivanje
karbidne korpe (zav.)
Clogston method - Klogstonova me-
toda, metoda proračuna frekvencije
za beskonačno dugačak magnetron
(els.)
Clorafin - grupa proizvoda na bazi
hlorisanih parafina (thnl.)
close armoring - zatvoreno armi-
ranje, neposredno oklopljivanje
(el.); ~ -control bombing -
bombardovanje s upravljanjem iz
blizine (voj.)
closed-antenna - zatvorena antena,
ram-antena (els.); ~ circuit -
zatvoreno kolo (el.); zatvorena
kriva (topološki pojam) (mat.); ~
-circuit cooling - cirkulaciono
hlađenje; ~ -circuit television -
televizija u zatvorenoj (ograničenoj)
mreži ( TV) ; circuit voltage
- napon pri zatvorenom kolu (el.) ;
~ cycle - zatvoreni ciklus, u ter-
modinamici proces naizmeničnog
prelaska toplotne energije u meha-
ničku i obrnuto (fiz.); cycle
control - upravljanje u zatvorenom
ciklusu (els.); ~ -cycle servo
system - servo-sistem sa zatvore-
nim ciklusom (els.) ; ~ -end reso-
nator - rezonator sa zatvorenim
krajem (els.); ~ etching - dote-
rivanje pločica kvarca nagrizanjem,
tačno doterivanje frekvencija kvarc-
closed-anteana 147 coagulability
nih pločica (thnl., els.); ~ -in clutch - spojnica, kvačilo (mot.)
fallout - primarni radioaktivni ta- clutter - smetnje na ekranu, lokalne
log (nukl.); ~ joint - spoj bez smetnje, odbijanje od mesnih pred-
razmaka ivica (zav.); ~ piston - meta ( TV) ; ~ filter - filter protiv
zatvoreni klip (mai.); ~ push- lokalnih smetnji (TV) ; ~ fluctua-
button - taster za zatvaranje, taster tion - promene lokalnih smetnji
za uključivanje (el.); talking ( TV) ; ~, ground - lokalne smet-
microphone - mikrofon za govor nje, smetnje nastale od refleksija o
izbliza (els.) ; ~-talking response Zemlju; ~, radar - radarske smet-
- prenosni faktor, parafonična oset- nje; ~, rain - smetnje od kiše;
ljivost (el.) ; ~-talking sensitivity ~, rejection - otklanjanje lokalnih
- parafonična osetljivost (el.) smetnji (TV); ~, sea - smetnje
closeup - veliki plan, krupni plan od refleksija o morsku površinu;
(TV) ~, wave v. sea clutter
closing of the valve - zatvaranje clyster - klistir, pranje, ispiranje
ventila (mot.) Cm - simbol veštački proizvedenog
cloth - vunena tkanina, štof, čoja, transuranskog, radioaktivnog ele-
sukno, platno (tek.) menta kirijuma, rednog broja 96
clothing - odeća, odelo (teh.) (hem.)
cloud - oblak (meteor.) ; ~ chaff v. Co - hemijski znak za kobalt (hem.)
dipole cloud; ~ chamber - co-enzyme - koenzim, supstanca koja
Wilsonova komora za detekciju prati i utiče na dejstvo enzima
nuklearnih i uopšte elementarnih (hem.)
čestica; koristi efekat kondenzacije co-factor of a determinant - ko-
pare na jonima koji se proizvode duž -faktor determinante (mat.)
putanje ovih čestica (maglena ko- co-function - kofunkcija, funkcija
mora) (fiz.); ~, debris - oblak ugla koja je jednaka nekoj drugoj
produkata (fisije); ~ -detection funkciji za komplementaran ugao
radar - radar za otkrivanje oblaka (mat.)
(els.) ; ~, dipole - oblak dipolnih co-latitude - komplementarni ugao
reflektora; ~ of vortices - vrtložni u geografskoj širini (mat., geogr.)
oblak (meteor.); ~ point - tem- co-logarithm - kologaritam, loga-
peratura zamagljenja (mot.); ~, ritam recipročne vrednosti broja
space-charge - oblak prostornog (mat.)
naelektrisanja, oblak prostornog to- co-ordinate - koordinata (mat.)
vara; ~ track - tragovi čestica u co-ordination number - koordina-
Wilsonovoj komori (fiz.)
cioni broj, broj atoma ili grupa oko
clover-leaf antenna - antena sa tri centralnog atoma kompleksne soli
elementa (lista) (els.) (hem.)
club shaped covering - obloga u co-planar - koplanaran, koji je u
vidu buzdovana (zav.) istoj ravni (mat.)
clubfoot electromagnet - potkovi- co-valent bond - kovalentna veza
časti magnet (el.) (hem.)
co-valume - zapremina koju stvarno
clumping - obrazovanje rupa, zguš- zauzimaju molekuli gasa (b, u Van
njavanje, grupisanje
der Waalovoj jednačini) (hem.)
cluster - grupa, paket, oblak (čestica); coacervate - koacervat (spontana
~ of atoms - grupa atoma koja
aglomeracija molekula u kapi izdvo-
nije hemijski već električno grupi- jene od ostalog rastvora)
sana; ~, plasma - grupisanje coacervation - skupljanje čestica
plazme, plazmeni oblak; ~ switch
emulzije u veće kapi (hem.)
- grupni prekidač (el.); coach - autobus (mot.)
clustering - zgušnjavanje, grupi- coagulability - sposobnost za koa-
sanje, obrazovanje paketa gulaciju (zgušnjavanje)
10«
coagulant
coagulant - koagulant; koji se koagu-
lira
coagulation - koagulacija, zgruša-
vanje
coagulater - koagulator; koagulant
coagulum v. coagulant
coal - ugalj; ~ -field - ugljeni bazen'
ugljena oblast; ~ gas - gradski gas>
plin, gas dobijen destilacijom uglja
(služi za osvetljenje) (zav.) ; ~ pit
ugljeni majdan, ugljeni rudnik, ug-
ljenokop; — -4ar - katran, ter do-
bijen destilacijom uglja; sadrži ben-
zol i homologe, fenole, heterocilke
i baze (hem.); ~ -tar dyes -
katranske boje, sintetičke boje do-
bivene iz katrana kamenog uglja
(thnl.) ; ~ -tar pitch - katranska
smola (thnl.)
coalescence - udruživanje ili rastenje
kristala usled molekularnog privla-
čenja (hem.)
coarse - grub, grubo obrađen, sirov
(neobrađen); ~ chrominance pir-
mary - grubi predaj ni signal boje,
signal Q (TV); ~ control rod
- šipka za grubu regulaciju reaktora
(nukl.); ~ crushed - krupnozr-
nast, komadast (zav.) ; ~ crushing
- grubo drobljenje, lomljenje; —
cut - grubi (krupni) nasek (turpije);
~ cut file - gruba turpija; ~
delay - grubo uspoređenje, grubo
zadržavanje (u grubim stepenima)
(els.); ~ feed series - područje
grubog posmaka; ~ grade carbide
- krupnozrnasti karbid, karbid u
komadima (zav.) ; ~ grained steel
- krupnozrnasti čelik (mtl.); ~
gravel - grubi koks; ~ linearity
control - gruba regulacija linear-
nosti (eh.); ~ mech - krupnih
okaca (sito); ~ pitch blade - list
testere grubog ozubljenja; ~ pitch
thread - krupnohodi navoj, grubi
navoj; ~ porosity - gnezdo me-
hura (zav.); —• -range scope -
grubi indikator udaljenosti (els.);
~ regulation - grubo podešavanje
(els.) ; — salt for cattle - marvena
so, so za stoku, stočna so; ~ san
- šljunak; ~ scanning - grubo
ocrtavanje, gruba analiza, grubo
148 coating
razlaganje (slika); ~ screen - grubi
raster (tip.); ~ screw thread
series - porodica krupnih navoja;
~ selsyn - seisin za grubu indika-
ciju (els.) ; ~ setting - grubo po-
dešavanje; ~ tooth - sa grubom
podelom (ozubljenja); — tuning -
grubo podešavanje (els.); ~ wire
rope - metalno uže debelih niti
(mai.)
coast - let po inerciji, planiranje
(av.); ~ defense radar - radar
obalske odbrane (els., voj.); ~
effect - obalni efekt (els.)
coastal interception radar - obal-
ska radarska stanica za presretanje;
~ warning radar - radar oblaske
zaštite, oblaski radar za upozorenje
(els., voj.)
coasting down - planirati nadole
(av.); ~, free - slobodno plani-
ranje (av.)
coat of metal - metalna prevlaka
(mati.) ; ~ of oil paint - osnovni
premaz (thnl.)
coated electrodes - obložene elek-
trode (zav.) ; ~ lens - sočivo pre-
kriveno membranom, premazano so-
čivo (opt.) ; ~ rod - obložena šipka
za zavarivanje (zav.); — wire -
obložena žica za zavarivanje (zav.)
coating - prevlaka, pokrivač, prekri-
vač; planiranje; ~ anodic oxide
anodna oksidacija, anodiranje; —,
antiradar v. antireflection coa-
ting; —, antireflection - anti-
refleksiona prevlaka, antiradarska
prevlaka; ~, dielectric - dielek-
trična prevlaka; ~, dipped - pre-
vlačenje utapanjem; ~, disorien-
ting wall - dezorijentišuća zidna
prevlaka; ~, etch-resistance -
prevlaka otporna na nagrizanje; ~,
mirror - prevlačenje ogledala;
<~, nondisorienting wall - orijen-
tišuća zidna prevlaka; ~ of an
electrode - obloga elektrode
(zav.) ; ~, reflection - refleksiona
prevlaka, odbojna prevlaka; ~,
remeltable alloy - prevlaka od po-
novo topive legure; ~, solid buffer
- čvrsta odbojna prevlaka; ~,
sprayed - rasprašena prevlaka
149 code
coaxial
coaxial - koaksijalan; ~ bifurcation cochannel interference - smetnja od
_ koaksijalna račva, koaksijalno rač- stanica u istom kanalu (TV, els.)
vanje; ~ bolometer mount - cochineal - košinel, sušeni insekti
koaksijalni držač bolometra (els.); coccus cacti; sadrže karminsku kise-
~ butterfly circuit - koaksijalno linu (hem.)
leptir-kolo (els.); ~ cartridge - cock - oroz, obod; vetrokaz; kran;
koaksijalni patron (el.) ; ~ circles ~, drain - sušionik (mot.); ~,
- koaksijalni krugovi, koji su opisani three way - trostruki oroz (mot.)
oko iste ose (mat.); ~ directional i coco - kokosova palma, kokosovo drvo,
coupler - usmereni koaksijalni spre- kokosov orah (hot.)
žnj«k (el.) ; ~ dry load - koak- cocoa - kakao
sijalni apsorber snage (els.); ~
horn - koaksijalni rog, koaksijalna coconut - kokosov orah (hot.); ~
truba (el.) ; ~ line crystal mount oil - kokosovo ulje; kokosova mast
(hem.)
- držač kristala u koaksijalnom vodu
(els.) ; ~ pad - koaksijalni oslab- cod-liver oil - riblje ulje (hem.)
ljivač (els.) ; stub filter - filter codan receiver - prijemnik sa zaš-
sa koaksijalnom petljom (els.); ~
titnim uređajem za smetnje koje
terminal - koaksijalni kraj prik- potiču od noseće frekvencije (els.)
ljučka (el.); ~ termination -
koaksijalno završno opterećenje code - kod; kodirati; kodiranje progra-
(el.); ~ thermistor mount - ma na mašinskom jeziku; karak-
koaksijalni držač termistora (els.); teristični broj centrale; ~, air-to-
~ variable attenuator - koaksi- -ground liaison - kod za vezu
jalni promenljivi oslabljivač (els.) ; vazduh-zemlja; —, alphabetic -
~ waveguide - koaksijalni talaso- slovni kod; ~, alpha(nu)meric -
vod (el.) alfanumerički kod, slovnocifarski
coaxitron - koaksitron, trioda sa re- kod; ~, Barker - Barkerov kod;
zonatorom ~, binary - binarni kod; ~,
cobalt - kobalt (hem. elemenat, red. binary orthogonal - binarni orto-
br. 27, simbol Co); ~ blue - gonalni kod; <~, biorthogonal v.
kobaltovo plavo, Tenarovo plavo, binary orthogonal code; ~, block
kobaltni ultramarin; <^> bomb - - blok kod; ~, convolutional -
nuklearna bomba sa oblogom od konvolucioni kod; ~, error cor-
kobalta (n. thn.); teleterapeutski recting - kod ispravki grešaka; ~,
uređaj sa izvorom 4 4 Co (med.); error detecting - kod sa detekci-
~ oxide - kobalt-oksid, CoO; jom grešaka; ~, identification -
upotrebljava se kao boja za staklo i identifikacioni kod, kod prepozna-
u keramičkim glazurama vanja; ~, interrogation - upitni
cobaltite - kobaltit, kobaltin (kobalt- kod; ~, minimum redundance
-arsen-sulfid) (min.) - kod sa minimalnom redunancijom;
cobaltous - kobalto-, koji sadrži dvo- ~, orthogonal - ortogonalni kod;
valentni kobalt (hem.) ~, permutation modulation -
cobaltron - kobaltron, kobalt-bomba, kod permutacione modulacije; <—',
aparat za zračenje kobaltom pseudorandom - pseudoslučajni
kod; ~, resistor color - kod bo-
cobble - šljunak, belutak, kamen za
kaldrm'isanje (građev.) jama za otpornike; ~ ringing -
kodno slanje poziva (na linijama za
Cobenium - legura kobalta vrlo ot- višestruko iskorišćenje); ~ rules -
porna prema koroziji (mtl.) pravila kodiranja; ~, run-length
cocaine - kokain, alkaloid služi za - kod sa promenljivom dužinom;
lokalnu anesteziju (hem.) ~, simplex - simpleksni kod; ~,
coccin - crvena boja za pokrivanje tape - kod pri upisivanju na traku;
~ translater - pretvarač koda;
transparentnih delova negativa (fot.)
code 150
code
~, weather - meteorološki kod;
~, word - šifra
coded-light identification - kodi-
rana svetlosna identifikacija
codeine - kodein, alkaloid iz grupe
morfina (hem.)
coder - kodni uređaj, aparat za kodi-
ranje, registar (eh.) ; koder, šifrant-
ski uređaj; ~, R-L v. run-length
coder; ~, run-length - koder sa
promenljivom dužinom
codeword - kodna reč
coding - kodiranje; ~, absolute -
apsolutno kodiranje; ~, angle -
ugaono kodiranje; ~, cam - zub
za kodiranje, poluga za kodiranje
(tel.); ~ delay - kašnjenje kodi-
ranja (tel.); ~, parametric -
parametarsko kodiranje; ~, pic-
ture - kodiranje slike; ~, psycho-
physical - psihofizičko kodiranje;
~, pulse-width v. width coding;
~, sequential - sekvencionalno
kodiranje, redno kodiranje; <—•,
serial v. sequential coding; ~,
specific v. absolute coding; ~,
width - dužinsko kodiranje, kodi-
ranje po dužini impulsa
coefficient - koeficijen(a)t, broj ili
simbol čija se vrednost ne menja;
~, acoustic absorption - koefici-
jen(a)t apsorpcije zvuka; ~, atomic
absorption - atomski koeficijen(a)t
apsorpcije; ~, backscattering -
- koeficijen(a)t povratnog rasejanja;
~j confidence - koeficijen(a)t po-
uzdanosti; ~, dielectric satura-
tion - koeficijen(a)t dielektričnog
zasićenja; ~, elastic stiffness -
koeficdjen(a)t elastičnosti; ~, elas-
tooptic - elastooptički koefici-
jen(a)t; ~, electrocaloric - elek-
trokalorički koeficijen(a)t; ~, ex-
tinction - koeficijent prigušen)a,
koeficijen(a)t slabljenja, koeficijent
gašenja; ~, extinguishing v. ex-
tinction coefficient; ~, F -
Furijeov koeficijen(a)t; ~, input
current damage - koeficijen(a)t
oštećenja za ulaznu struju; ~,
linear absorption - linearni ap-
sorpcioni koeficijen(a)t; ~, linear
electrooptic - linearni elektroop-
coefficient
tički koeficijen(a)t; ~, logic swing
damage - koeficijen(a)t oštećenja za
logičku amplitudu; ~, longitudi-
nal coupling - longitudinalni koe-
ficijen(a)t sprege; ~, mass absor-
ption - maseni apsorpcioni koefici-
jen(a)t; ~, minority carrier life-
timedamage - oštećenje za vreme
života manjinskih nosača; ~, nega-
tive absorption - koeficijen(a)t
negativne apsorpcije; ~ of absorp-
tion - koeficijen(a}t apsorpcije
(fiz.) ; ~ of alienation - koefici-
jen(a)t isključivosti (mat.); ~ of
contraction - koeficijen(a)t suža-
vanja, stezanja (fiz.); ~ of cor-
relation - koeficijen(a)t korelacije
(mat.); ~ of determination -
koeficijen(a)t određenosti (mat.);
~ of dispersion - koeficijen(a)t
rasturanja (mat.) ; ~ of elasticity -
koeficijen(a)t elastičnosti, modul ela-
stičnosti (fiz.) ; ~ of expansion -
koeficijen(a)t širenja (fiz.); ~ of
friction - koeficijent trenja (fiz.) ;
~ of heat transfer - koeficijen(a)t
prenošenja toplote (fiz.); ~ of
irregularity - koeficijen(a)t ne-
ravnomernosti, koeficijen(a)t nejed-
noličnosti (zav.); ~ of irregula-
rity of pressure rise on shutting
off - koeficijen(a)t porasta pritiska
pri zatvaranju (zav.) ; ~ of linear
expansion - koeficijen(a)t linear-
nog širenja (fiz.) ; ~ of magnetic
induction - koeficijen(a)t magnetne
indukcije, magnetna permeabilnost
(fiz.); ~ of magnetisation -
koeficijen(a)t namagnetisanja, mag-
netna susceptibilnost (fiz.); '~ of
nondetermination - koeficijen(a)t
neodređenosti (mat.) ; ~ of pres-
sure rise on shutting off - koe-
ficijent)! porasta pritiska pri zatva-
ranju (zav.); ~ of pressure rising
- koeficijen(a)t porasta pritiska
(zav.); ~ of restitution - koefi-
cijen(a)t restitucije (fiz.); ~ of
spreading - koeficijen(a)t raspro-
stiranja; ~ of surface tension -
koeficijen(a)t površinskog napona
(fiz.); /-- of viscosity - koefici-
jen(a)t viskoznosti (fiz.); ~- of
variation - koeficijen(a)t varijacije
coefficient 151
(mat.); ~ of velocity - koef ici-
jen(a)t brzine u hidrodinamici
(fiz.); ~ of volume expansion
- koeficijen(a)t zapreminskog širenja
(fiz.); ~, optical transmission cohesion - kohezija (fiz.)
- koeficijen(a)t optičke transmisije; cohobation - sukcesivna redestilacija
j quadratic electrooptic - kvad-
ratni elektrooptički koeficijen(a)t; coil - namotaj, kalem; namotati, na-
~, recombination - koeficijen(a)t
rekombinacije; ~, reliability -
- koeficijen(a)t pouzdanosti; ~,
resistance temperature - tem-
peraturni koeficijen(a)t otpornosti;
~, scattering - koeficijen(a)t rase-
janja; ~, segregation - koeifije-
n(a)t razdvajanja, koeficijen(a)t od-
vajanja; ~, shear (wave) coup-
ling - koeficijen(a)t sprege pome-
renih talasa; ~, sound absorption
v. acoustic absorption coeffi-
cient; ~, spin-phonon absorp-
tion - koeficijen(a)t spinofonske
apsorpcije; ~, transistor damage
- koeficijen(a)t oštećenja tranzistora;
•~, transport - transportni koef ici-
jen(a)t, koeficijen(a)t prenosa; ~,
voltage - of capacitance ~ napon-
ski koef icijen(a)t kapacitivnosti; ~,
wave polarization - koefidjen(a)t
polarizacije talasa; ~, weighting
- težinski koeficijen(a)t
coercimeter - koercimetar, merač
koercitivnosti (fiz.)
coercive force - koercitivna sila,
koja anulira indukciju (fiz.)
coercivity - koercitivnost (fiz.)
coevaporation - koevaporacija, jed-
no vremeno isparavanje
coffer - ploča za apsorpciju zvuka,
apsorpciona ploča; kofer, sanduk, coiling - zavijanje, namotavanje;
kovčeg (ak.)
cogged wheel - zupčanik drvenih coin collecting - kasiranje metalnog
zubaca
cognition - obučavanje; ~, machine
aided - obučavanje pomoću račun- coincidence - koincidencija, jedno-
skih mašina
cogwheel - zupčanik, zupčasti točak
coherence - koherencija, koherent-
nost, logička jasnoća, jasnoća, ra-
zumljivost, povezanost, spoj; ~,
intrapulse - unutarimpulsna kohe-
rencija; ~, phase - fazna koheren-
coincidence
cija, koherencija faza; ~, spatial -
prostorna koherencija; ~, temporal
- vremenska koherencija; ~, time
vremenska koherencija
(hem.)
motavati, koturati; zmijoliki svi-
tak; ~, antenna loading v.
baseloađed coil; ~ assembly -
skup kalemova, komplet namotaja
(el.) ; ~, base-loaded - antenski
bazni kalem; — capacitance -
sopstvena kapacitivnost kalema
(el.); ~, GA - kalem sa vazduš-
nim zazorom između namotaja i
slojeva; ~ group of a distribu-
ted winding without commuta-
tor - grupa svitaka raspoređenog
namota bez kolektora (el.); ~
ignition - paljenje kalemom (mot.) ;
~ loading - pupinizacija (el.);
<~ loss - gubici u kalemu (el.);
~ of a distributed winding
without commutator - pojedi-
bačni svitak namota bez kolektora
(el.) ; ~ of a winding connected
to a commutator - svitak namota
sa kolektorom; ~ of the spring -
zavoj ak opruge (maš.) ; ~ of wire
— žica za zavarivanje u koturima
(zav.); ~ pitch - širina svitka
(el.) ; ~ side - strana svitka (el.);
~, superconducting - superpro-
vodni kalem; ~, supercooled v.
superconducting coil; ~, work
- radni kalem, kalem opterećenja
coild electrode - žicom obavijena
s
elektroda (zav.)
spiralno uvijanje (vlakna)
novca, skupljanje metalnog novca,
(kod automata, tj. javnih govornica
itd.) (tel.)
vremenost; ~, accidental - akci-
dentalna koincidencija, slučajna ko-
incidencija; ~, chance v. acci-
dental coincidence; ~ counter
- koincidentni brojač, dve ili više
brojačkih cevi povezane tako da
registruju samo jednovremene im-
coincidence
coincidence
pulse (fiz.) ; — multiplex system
- koincidentni multipleksni sistem,
višestruki sistem jednovremene pre-
daje (els.); — random v. acci-
dental coincidence
coincident lines - koincidentne linije,
linije koje se poklapaju (mat.)
~ plane figures - koincidentne
slike u ravni, slike koje se poklapaju
~ surfaces - koincidentne povr-
šine, površine koje se poklapaju
(mat.)
coke - koks; ~ oven gas - gas koks-
nih peći (tknl.) ; ~ value - pokaza-
telj koksovanja (thnl.)
coking coal - koksni ugalj, ugalj
pogodan za proizvodnju koksa
(thnl.)
colchicine - kolhicin, vrsta alkaloida
(hem.)
cold area - prostor u kome se ne
dozvoljava rad sa radioaktivnim ma-
terijalom (nukl.); ~ -cathode
rectifier - ispravljač sa hladnom
katodom (eh.); ~ crack - prsko-
tina u hladnom stanju, hladna prs-
kotina (zov.); ~ drawn wire -
hladno vučeni provodnik (mil.),*~
-front echoes - eho od hladnog
fronta (eh.) ; ~ junction - hladni
spoj, kod termopara (fiz.); —
neutron - „hladni" neutron, sub-
termalni neutron (fiz.) ; ~ reactor
- reaktor koji još nije stavljen u
pogon, hladni reaktor (nukl.); ~
rolled plate - hladno valjani lim
(mtl.) ; ~ rubber - sintetička guma
dobijena bez sagorevanja (thnl.) ; ~
running - topljenje u hladnom re-
žimu (zao.); ~ running of an
electrode - topljenje elektrode u
hladnom režimu (zao.); ~ short
- krt na normalnim temperaturama
(mtl.); ~ shortness of iron -
hladnokrtost gvozda (mtl.) ; — test
- proba na niskoj temperaturi, hlad-
na proba (thnl.) ; ~ trap - hlađena
klopka, cev u kojoj se hlađenjem
razdvajaju gasne smeše u protoku
(fiz., hem.); ~ waste - neradio-
aktivni otpaci (nukl.); ~ welding
- hladno zavarivanje (zov.); —
work - deformisanje na hladno
152 collision
(ma!.) ; ~ working - obrada me-
tala na hladno (ma!.)
colemanite - kolemanit (kalcijum-
-borat) (min.)
collagen - kolagen, sastojak vezivnog
tkiva, kostiju i kože; kuvanjem pre-
lazi u želatin (hem.)
collapse - kolaps; propast; udarno
zagrevanje plazme
collar - kragna, ovratnik; ~ cylinder
- vratni prsten boce (zao.)
collateral - pobočan, paralelan, spo-
redan; posredan, indirektan
collect message - telegram pouze-
ćem koji plati primalac (tel.)
collecting main - kolektor, sabirna
šina (el.); — pipe - sabirna cev
collection receptacle - novčana ku-
tija za kasiranje, automat (tel.)
collective lens - sabirno sočivo (fiz.)
collector - kolektor, sabirna elek-
troda; ~, common - zajednički
kolektor, opšti kolektor ;~, dep-
ressed - kolektor sa sniženim pri-
tiskom; ~, floating - plivajući
kolektor, slobodni kolektor; ~,
heterojunction - kolektor sa he-
terospojem; ~, hook - kolektor sa
hvatačem
colligative properties - koligativne
osobine, fizičke ili hemijske oso-
bine između kojih se može uspos-
taviti matematička veza, koje su
funkcije jedna od druge (mat., fiz.)
collimate - kolimisati, propuštati
samo paralelne zrake npr. svetlosti
ili nuklearnog zračenja (fiz.)
collimator - kolimator (fiz.) ; sistem
za dobijanje paralelnih zraka svetla
(opt.)
colllnear array - kolinearna antena
(eh.) ; ~ planes - kolinearne ravni,
ravni sa jedno.m zajedničkom lini-
jom (mat.) ; ~ points - kolinearne
tačke, koje leže na istoj liniji
(mat.)
collision - sudar, udar, kolizija (fiz.) ;
<~, adiabatic - adijabatski sudar;
~, atomic - atomski sudar, sudar
atoma; ~, charge exchange - su-
dar sa izmenom naelektrisanja; ~,
Compton - Komptonovski sudar;
~, disorienting - dezorijentišući
sudar; ~, e-i v. electron-ion
collision
collision; ~, e-m v. electron
molecule collision; ~, e-n v.
electron-neutral collision; ~,
electron-ion - elektron-jonski su-
dar; ~, electron-molecule -
sudar elektrona sa molekulom; ~,
electron-neutral - sudar elektrona
sa neutralnom česticom; ~, mo-
mentum-randomizing - sudar
koji dovodi do slučajne raspodele
momenata; ~, neutral - sudar
neutralnih čestica; ~, nonadiaba-
tic - neadijabatski sudar; ~, non-
disorienting - orijentišući sudar;
~, phonon's - fononski sudar;
~, spin-exchange - sudar sa iz-
menom spina; ~ warning equip-
ment - uređaj za sprečavanje su-
dara (els., pom.)
collodion - kolodijum, nitroceluloza
rastvorena u smeši alkohola i etra
colloid - koloid (hem.)
colloidal particles - koloidne čestice,
naelektrisane čestice veće od mole-
kula, ali dovoljno male da podležu
Braunovom kretanju (fiz., hem.);
~ solution - koloidni rastvor,
rastvor koji sadrži koloidne čestice
Colloresine - tehničko i vezivno sred-
stvo na bazi karboksimetilceluloze
colombier - standardna veličina
papira (23" X 34", SAD; 24,5" X
X 34,5" V. Brit.)
colony - kolonija, naselje, naseobina
colophony - kolofonijum (vrsta
smole)
color breakup - prekid boje, trepe-
renje (svetlucanje) boje (TV); ~
burst - sinhronizujući impuls pre-
daje signala boje ( TV) ; ~ chain -
niz boja, lanac boja (TV); ~
converter - kolor-pretvarač (TV) ;
~ decoder - dekoder boja ( TV) ;
~ edging - ivičenje boja (defekt
TV slika u boji) (TV); ~ fading
- obezbojenje; ~ fringing - obo-
jena resa (ivica, porub-defekt TV
slika u boji) (TV); ~ killer -
prigušivač signala boja (TV); ~
matcher - oprema za odabiranje
(podešavanje) boja (TV); ~ pho-
tography - fotografija u boji (fot.) ;
~ sampling rate - broj obojenih
153 coloui
tačaka u sekundi ( TV) ; ~ scanner
- analizator boja, razlagač boja
(TV) ; ~ temperature - tempera-
tura crnog tela na kojoj ono dobija
određenu boju (fiz.)
coloradoite - koloradoit, mineral
telurid žive (min.)
colorame tuning indicator - indi-
kator podešavanja sa kolor-lampama
(TV)
colored thread for identification
- identifikaciona obojena nit, obo-
jena mrlja (eh.)
colorimeter - kolorimetar, instru-
ment za kolorimetrijsku analizu
(hem.)
colorimetric analysis - kolorimet-
rijska analiza kojom se na osnovu
karakteristične boje svetlosti odre-
đuje prisustvo nekog elementa u
rastvoru (hem.)
~ purity - kolorimetrijska čistoća,
u kolorimetrijskoj analizi (hem.)
colorimetrics - kolorimetrija (hem.,
fiz.)
colortron - kolortron, prijemna cev
za TV u boji, elektrooprema za
kolor-fotografiju
colothar - vrsta crvene oksidne boje
(glavni sastojak feroksid) (thnl.)
colotron - kolotron, naziv TV ure-
đaja
colour - 1. boja, ton; 2. sredstvo
za bojenje; 3. bojiti; ~, achromatic
- ahromatska boja; ~, alizarin(e)
- alizarinska boja; ~, aniline -
anilinska boja; ~, base - osnovna
boja, ton; ~, chromatic ~ hro-
matska boja; ~, complementary
- komplementarna boja; ~, dead
- mrtva boja; ~, dry - pigment;
~, earth - mineralna (zemljana)
boja; ~, enamel - emajl-boja; ~,
fast - boja otporna na svetio, top-
lotu, vlagu (stabilna boja); ~, fat
- masna boja; ~, fundamental -
osnovna boja; ~, glazing - gla-
zurna boja; ~, heat - boja otporna
na toplotu; ~, indanthrene -
indantrenska boja; ~, interference
- interferentna boja; ~, light-fast
- boja otporna na svetlo; ~-, lime
water - krečno mleko, kreč; ~,
non-physical - nerealna boja; ~,
colour 154
colour
overglaze - nadglazurna boja; ~,
painter's - slikarska boja; ~,
pastel - pastel; ~, physical -
realna boja; ~, pigment - pig-
mentna boja; ~, primary - os-
novna boja (spektralna); ~, prime
- prvi premaz, prevlaka; ~, pri-
mitive - osnovna boja; ~, prin-
ting - štamparska boja; ~, solan-
threne v. vat colour; ~, spectral
- spektralna boja; ~, to match -
izabrati boju; ~, underglaze -
podglazurna boja; ~, varnish -
lak; ~, vat - redukciono-oksida-
cione boje koje direktno na vlaknu
prelaze u obojeni oblik; ~, vitri-
fiable - lako topive emajl-boje; ~,
water - akvarel; ~, water-glass -
boje sa vodenim staklom kao osno-
vom
Colpitts oscillator - Kolpicov osci-
lator (el.)
Columbia - vrsta aktivnog uglja
columbite - kolumbit, niobit (nio-
bat-tantalat gvozda i mangana)
(min.)
columbium - nekadašnji naziv za
elemen(a)t niobijum
column - kolona, stub, stubac; ~,
acoustic - akustički stub; ~,
mercury - stub žive; ~, pinch(ed)
- akustički stub; ~, plasma -
plazma-luk, plazma-kanona; ~, po-
sitive - (of discharge) - pozitivna
kolona (gasnog pražnjenja); ~, so-
und-zvučni stub, akustički stub; ~,
tubular plasma - tubularni plaz-
ma-luk; ~, water-vapor - stub
vode i vodene pare
colza - uljevka, uljana repica (bot.)
coma - koma, sferna aberacija svet-
losnih zraka posle prolaza kroz so-
čivo
comb - češalj, greben (za lan, vunu);
~ lightning arrestor - odvodnik
sa zupcima, češljasti odvodnik (el.)
combed yarns - češljano vlakno,
mehanički ispravljeno i oslobođeno
kratkih vlakana i čvorova (tek.)
comber - češljar(ica), grebenar(ka),
mašina za vunu (tek.)
combination - kombinacija, sistem;
~ principle - kombinacioni prin-
commercial
cip (Ritzov) u spektroskopiji (fiz.) ;
~, set - telefonska kombinacija
(tel.)
combined line and recording ope-
ration - kombinovani sistem eksplo-
atacije (prijavno odlazni saobraćaj);
~ listening and speaking key -
ključ za razgovor i prisluškivanje
(tel.)
combiner - kombinator, uskladivač;
~ beam - uređaj za usklađivanje
svetlosnih zraka; ~, hybrid - hi-
bridni sumator
combining number - kombinacioni
broj, broj atoma vodonika koji mogu
zameniti neki elemen(a)t u nekom
jedinjenju (hem.)
combustible - gorljiv
combustion - sagorevanje, gorenje
(mot.) ;
~ chamber - komora za sagore-
vanje (hem.); ~ chamber of a
furnace - ložišni prostor (thnl.)
combustron - kombustron, uređaj z a
ispitivanje goriva
Commercial - trgovački, trgovačko,
poslovni(o), privredni(o); ~ air-
plane - putnički avion; ~ art -
primenjena grafika; ~ broadcast
- komercijalna (privredna) radio-
-difuzija; ~ buildings - kancela-
rijske i poslovne građevine (pl.);
~ company - trgovinsko predu-
zeće, firma; ~ copper - bakar
trgovačkog kvaliteta; <~ forest -
privredna šuma; ~ grade - trgo-
vački (uobičajeni) kvalitet; ~ gra-
des of coal - uobičajene vrste
uglja; ~, intercourse - trgovački
promet; ~ length - trgovinska du-
žina; ~ material - materijal trgo-
vinskog kvaliteta; ~ moisture re-
gain - uobičajeno utvrđena vlaž-
nost (proizvoda); ~ port - trgo-
vinska luka; ~ radiotelegraphy
- privredna telegrafija; ~ register
- trgovinski registar; ~ -scale
plant - pogonsko postrojenje, po-
gon; ~ sewage - otpadne indust-
rijske vode (pl.) ; <~ speed - služ-
bena brzina (broda); ~ tank -
produkciona kupka (galv.); ~ field's - vojna, poljska veza: ~, j communications-electronics - ra-
television - privredna televizija;
commercial
~ transmitting station -"priv-
redni odašiljač, radio-stanica; ~
voltage - napon u javnoj mreži;
Commercial Code - trgovinski za-
konik
comet - kometa (astr.)
coming into step - uskakanje u sin-
hronizam (el.)
comma - koma, aberacija; ~ com-
binance - kombinans, deo ekvi-
valentne šeme procesa rekombinacije
command - komanda, komandni sig-
nal; ~, ground - komanda sa
zemaljskog centra upravljanja; ~,
logic's - logička komanda; ~,
radio - radio-komanda; ~, un-
wanted - neželjena komanda, lažna
komanda
commensurable quantities - veli-
čine koje se mere u istim jedini-
cama (istom merom)
comminute - razdrobiti, stući, stu-
cati u parčiće; istisnuti
commixture - mešanje, smeša, me-
šavina
common - opšti, univerzalni, zajed-
nički; ~ difference - opšta razlika
u aritmetičkoj progresiji; razlika
između dva susedna člana (mat.);
~ factor - zajednički činilac
(mat.); ~ logarithms - Briksovi
logaritmi, sa bazom 10 (mat.);
~ mode signal - signal opšteg
tipa (els.) ; ~ ratio - opšti odnos, ~, point-to-point radio - magis-
u geometrijskoj progresiji odnos iz- tralna radio-veza, veza između dve
među nekog člana progresije i pret-
hodnog člana (mat.); ~ salt -
obična so (NaCl) (hem.) ; ~ scale
of notation - decimalna skala; ~
system - uobičajeni sistem; ~
talking line - linija (vod) zajed-
ničkog korišćenja (tel.)
common-drain - sa uzemljenim od-
vodom
common-gate - sa uzemljenim ula-
zom
common-source - sa uzemljenim
izvodom
communication - veza, komunika-
cija, komunikaciona linija; ~, adap- ~, world-wide telephone - glo-
tive - adaptivna veza; ~, army
beam - veza pomoću snopa, veza
155 communications-electronics
pomoću usmerenih antena; ~,
command - upravljačka veza; ~,
deep space - veza sa kosmičkim
brodom; ~, digital - digitalna veza;
~, dipole belt v. orbiting dipole
radio communication; ~, duplex
v. two-way communication; ~,
enciphered facsimile - šifrovana
predaja faksimila; ~ facilities -
sredstva veze (telefon, telegraf, sig-
nalizacija itd.); ~, global - glo-
balna veza; ~, intermittent -
prekidna veza; ~, interplanetary
- interplanetarna veza; ~, iono-
spheric - jonosferska radio-veza;
~, laser - laserska veza, veza po-
moću lasera; ~, light - svetlosna
veza, veza pomoću svetlosti; ~,
man-computer - veza čovek-ra-
čunska mašina; ~, man-mehine
v. man-computer communica-
tion; ~, meteor burst - meteorska
veza; ~, microwave - mikrotalasna
veza; ~, military satellite - vojna
satelitska veza; ~, multichannel
- višekanalna veza; ~, multiple
satellite - veza sa više satelita;
~, one-way - simpleksna veza,
jednosmerna veza; ~, optical v.
light communication; ~, orbital
scatter v. orbiting dipole radio
communication; ~, personal -
lična veza, personalna radio-veza;
tačke; ~, repeater satellite v.
satellite communication; ~,
satellite - satelitska veza; ~,
sensory - senzorska predaja infor-
macija; ~, simplex - simpleksna
veza, jednosmerna veza; ~, space
- kosmička veza; <~, spaceeraft-
-to-Earth - veza kosmički brod-
-Zemlja; ~, tropospheric scat-
ter -s - veza preko troposferskog
rasejanja; ~, two-way - dupleksna
veza, dvostruka veza, mobilna veza,
veza sa vozilom; ~, visual - vizu-
elna veza; ~, world-wide - glo-
balna veza, globalni sistem veza;
balni sistem telefonske veze
dio-elektronika
commutate
commutate - komutirati, prebacivati
(el.) ; zameniti, izmeniti, međusobno
se zameniti
commutating group - komutaciona
grupa (el.) ; ~ number - komuta-
cioni broj (el.) ; ~ pole - pomoćni
pol (el.) ; ~ reactance - komuta-
ciona reaktancija (el.)
commutation - komutacija (el.) ; ~,
failure - pogrešna komutacija (el.)
commutative law of addition -
komutativni zakon sabiranja, po
kome je svejedno kojim redom se
sabira (mat.); ~ law of multi-
plication - komutativni zakon mno-
ženja, po kome je svejedno kojim
se redom množi (mat.)
commutator - kolektor; ~ pitch -
kolektorski korak (el.); ~ riser
(lug) - zastavica (el.) ; ~ segment
- lamela kolektora (el.)
compact - telo dobijeno kompresijom
raznih legura ili uopšte nekog mate-
rijala; ~ battery - kompaktna ba-
terija, baterija malih dimenzija (el.) ;
~ slag - jedra (gusta) troska (zav.)
compactron - kompaktron, vrsta
višeelektrodne cevi
compandor (compressor-expan-
dor) - kompandor (sistem za po-
boljšanje odnosa signal-šum) (eh.)
compar - plastična materija na bazi
polivinil-alkohola (thnl.)
comparator - komparator, instru-
men(a)t za merenje malih dužina
(fiz.)
comparation - elektronski sistem za
ispitivanje
comparison spectrum - uporedni
spektar, za spektralnu analizu (hem.)
compartment - odd jak, pregrada
compass - obim, opseg, okvir; ob-
last, prostor; doseg, domet, domašaj;
kompas, busola; ~ plane - ispup-
čeno rende (ma!.)
compatibility - kompatibilnost, sag-
lasnost, tolerancija između dve rast-
vorene supstance (hem.) ; <~, elec-
tromagnetic - elektrogagnetska
kompatibilnost; ~, processing -
tehnološka kompatibilnost
compensated induction motor -
kompenzirani asinhroni motor (el.) ;
~ loop - kompenzirana ram-antena,
156 complexlng agent
kompenzovana petlja (els.); ~
motor - kompenzirani motor (el.)
compensating jet - pomoćni sisak
(mot.); ~ magnet - kvadranti,
kompenzirajući magnet (el.); —
spring - opruga za zatvaranje (zak-
lopna) (zav.) ; ~ unit - kompen-
zaciona jedinica (blok) (el.)
compensation - kompenzacija, urav-
noteženje, korekcija, popravka; ~,
cavity - kompenzacija rezonatorom;
~, doping - kompenzacija delo-
vanjem
compensator - kompenzator, auto-
transformator; ~, lead (resis-
tance) - kompenzator otpornosti
dovoda; —, level - kompenzator
nivoa (signala)
competition - takmičenje, kompeti-
cija, konkurencija; ~, mode - kon-
kurencija tipova oscilovanja; ~,
spatial - prostorna konkurencija
(tipova oscilovanja)
compiler - kompilator, kompajler;
~, single pass - jednofazni kom-
pilator
complementary angle - komple-
mentarni ugao, čiji je zbir s nekim
uglom jednak 90° (mat.); ~
colo(u)rs - komplementarne boje;
par boja čija mešavina daje belu ili
sivu svetlost, npr. crvena i plavo-
-zelena, žuta i indigo-plava itd.
(fiz.); ~ hue - dopunska boja
(opt.)
complete diffusion - potpuna difu-
zija, proces u kome neka sredina pot-
puno rasejava svetlost, tako da se ona
niti odbija niti prolazi kroz tu sre-
dinu (fiz.)
complex - kompleksan, sastavljen iz
više delova; — decay - složeni
radioaktivni raspored jezgra (fiz.);
~ ion - kompleksni jon, jon u kome
ima više atoma (hem.) ; ~ number
- kompleksan broj, oblika a + ib,
gde je » =F "^—U dok su a i i
realni brojevi (mat.); ~ plane -
kompleksna ravan kod koje je aps-
cisa deo kompleksnog broja, a ordi-
nata imaginarni deo (mat.)
completing agent - kompleksirajuće
sredstvo (hem.)
compliance 157
compliance - mekoća, elastična defor-
macija, u fizici obrnuto od čvrstoće;
~, torsional - torzioni modul;
~, weighted average - srednja composite aids to fixing - kombi-
mekoća, usrednjena mekoća
component - komponenta, deo ne-
čega, elemen(a)t, funkcionalni blok;
~, anti-Stokes - anti-Stoksova
linija; ~, circuit - komponenta
kola, elemen(a)t kola; ~, diffused
- difuzna komponenta; ~, discrete
- diskretna komponenta; ~, elec-
tronic - komponenta elektronskog
kola; ~, Gaussian - of noise -
Gausova komponenta šuma; <--,
HFS - komponenta vrlo fine struk-
ture; ~, hi-rel - visoko pouzdana
komponenta; ~, hyperfine - vrlo
fina komponenta; ~, individual
v. discrete component; ~, inser-
ted v. discrete component; ~, composition - kompozicija, sabiranje
integrated - integrisana kompo-
nenta; ~, isolated - diskretna
komponenta, izolovana kompo-
nenta; ~, marginal - koja radi u
graničnom režimu; ~, method of
adding vectors - metod sabiranja
vektora preko sabiranja njihovih
komponenata (mat.); <~, micro-
wave - mikrotalasna komponenta;
~ of aerodynamic moment -
komponenta aerodinamičkog mo-
menta (av.); ~ parts - kompo-
nentni delovi, u matematici delovi
koji sačinjavaju neku veličinu
(mat.); ~ parts of acetylene
generators - sastavni delovi i pri-
bor razvijača acetilena (zav.); ~,
passive - pasivna komponenta,
pasivni elemen(a)t; ~, penetra-
ting - prodorna komponenta, tvrda
komponenta (zračena); ~, prin-
ted - štampani element; —, resin-
-cast - komponenta hermetizovana
smolom; ~, soft - meka kompo-
nenta (zračenja); ~, solid-state
circuit - čvrsta komponenta kola;
~, special - specijalna komponenta,
specijalni elemen(a)t; ~, standard
- standardna komponenta, stan-
dardni elemen(a)t; ~, Stark - compounded - smešan, pomešan;
Štarkova komponenta; ~, Stokes
- Štoksova linija; ~, system - kom-
ponenta sistema, elemen(a)t sis- compounding - mešanje (mot.)
compounding
tema; ~, thin-film - film-kompo-
nenta; ~, uniform - standardna
komponenta, unificirani ekmen(a)t
novana radionavigadona sredstva
(eh.) ; ~ communication link -
kombinovana veza (els.); ~ loud-
speaker - multikanalni zvučnik
(el.); — number - složeni broj,
broj koji je proizvod dva ili više
brojeva (mat.); ~ reaction -
složena reakcija, hemijska ili nukle-
arna transformacija koja ide preko
više reakcija (hem., fiz.) ; ~ resis-
tor - praškasti otpornik (el.); ~
strength - složena jačina (el.);
~ test gear - garnitura opreme za
ispitivanje, komplet opreme za ispi-
tivanje (el.)
vektora (mat.); ~ of forces -
slaganje sila (fiz.)
compound - jedinjenje, smeša, sas-
tav; sjedinjavati, mešati, kompaun-
dirati; kompaund (mašina); ~,
alphatic - alifatično (alifatsko) je-
dinjenje (hem.); -~, amphoteric
- amfoterno jedinjenje (hem.); ~,
antifouling - smeša za zaštitu od
truljenja; ~, antifreezing - anti-
friz; ~, aromatic - aromatično
(aromatsko) jedinjenje (hem.); ~,
asymmetric - asimetrično jedi-
njenje (hem.) ; —; binary - binarno
(binerno) jedinjenje (hem.); <~,
chain - lančasto jedinjenje (hem.) ;
~, chelate - helatno jedinjenje,
helat (hem.) ; —, chemical - he-
mijsko jedinjenje; ~, clolsed-chain
- ciklii'k:) jedinjenje (hem.); ~,
impregnating - smeša (sastav) za
impregnaciju; <—', insulating -
smeša (sastav) za izolaciju; ~,
nitrogen - jedinjenje azota (hem.) ;
~, polymeric - polimerno jedi-
njenje (hem.); ~, saturated -
zasićeno jedinjenje (hem.); ~,
sealing - masa za zaptivanje
~ oil - mineralno ulje sa dodatkom
životinjskog ili biljnog ulja (thnl.)
compreg
compreg - drvo impregnisano veštač-
kom fenol-formaldehidskom smo-
lom (thnl.)
comprehensive test - potpuno ispi-
tivanje, kompletno ispitivanje
compressed acetylene - komprimi-
rani acetilen (thnl.); ~ air -
vazduh pod pritiskom, komprimirani
vazduh; ~ hydrogen - vodonik
pod pritiskom, komprimirani vodo-
nik; ~ iron-core coil - kalem sa
jezgrom od presovanog gvozdenog
praha (el.) ; ~ nitrogen - kompri-
mirani azot; ~ oxygen - kompri-
mirani kiseonik
compressibility - stišljivost, kom-
presibilnost
compression - sabijanje, izobličenje,
kompresija (fiz.); ~ -ignition
engine - dizel-motor (mot.); ~
-ignition process - dizel-proces
(mot.) ; ~ ratio - stepen kompre-
sije, stepen sabiranja (mot.); ~
ring - kompresioni prsten (mot.) ;
~ test - kompresiona proba, proba
izdržljivosti materijala pod kompre-
sijom (thnl.)
compressor - kompresor, sabijač
Compton effect - Komptonov efe-
k(a)t, neelastično rasejanja X ili
gama-zraka na elektronima (fiz.);
~ electron - Komptonov elektron,
dobijen preko Komptonovog efekta
(fiz.)
comptonite - komptonit, tomsonit
(natrij um-kalci j um-alumosilikat)
(min.)
computation - izračunavanje
compute - računati
computer - računska mašina, kom-
pjuter; ~, active - aktivna računska
mašina; ~, aerospace - aerokos-
mička računska mašina; ~, airo-
borne - avionska računska mašina;
~, analog - analogna računska ma-
šina; ~, differentiator - diferen-
cijalna računska mašina; ~, digital
- digitalna računska mašina; —,
f lightpath - aeronavigaciona račun-
ska mašina; ~, guidance - računska
mašina za navođenje; ~, hybrid
- hibridna računska mašina; ~,
inactive - pasivna računska mašina;
~, instrumentation - računska
158 concentration
mašina za obradu podataka iz merno-
-kontrolnog sistema; ~, memory
test - računska mašina za proveru
memorije; ~ microminiature
aerospace - mikrominijaturna ra-
čunska mašina za aerokosmička is-
pitivanja; ~, mobile digital -
mobilna digitalna računska mašina;
~, noncoherent optical - neko-
herentna optička računska mašina;
~, optical - optička računska ma-
šina; ~, optical analog - optička
analogna računska mašina; ~, pat-
tern recognition - računska mašina
za prepoznavanje oblika; ~, spa-
ceborne - računska mašina kos-
mičkog broda; ~, standby - re-
zervna računska mašina; ~, tran-
sistor-digital - tranzistorizirana
digitalna računska mašina; ~, vec-
tor component - računska mašina
za izračunavanje vektorskih kompo-
nenti
computing gunslght - nišanski ra-
čunski uređaj (el., voj.)
computron - komputron, elektron-
ska cev sa više elemenata (za ra-
čunske mašine) (eh.)
concave - konkavan, ozbočen; ~
fillet weld - laki ugaoni šav, iz-
dubljeni ugaoni šav (zao.) ; ~ lens
- konkavno sočivo, izbočeno sočivo
(fiz.) ; ~ polygon - konkavni mno-
gougaonik, kod koga je jedan od
unutradnjih uglova veći od 180°
(mat.)
concealed wiring - skriveni provod-
nik (eh.)
concentrate - koncentrirati, skupljati
nešto što je rasuto
concentrated - koncentrisan; ~ concyclic points - tačke koje leže
nuclear fuel - obogaćeno nukle-
arno gorivo, uranijum sa povišenom
sadržinom ^3U (nukl.); ~ win-
ding - koncentrisani namot (el.)
concentration - koncentracija, usred-
sredenje; obogaćivanje (ruda);1 upa-
ravanje, zgušnjavanje; ~, dry -
suvo obogaćivanje; ~, equilibrium
- ravnotežna koncentracija; ~,
gravity - gravitaciono onogaćivanje
(po specifičnoj težini) (rud.); ~,
impurity - koncentracija primesa
(nečistoća); ~, ion - koncentracija
c oncentration
jona; ~, magnetic - magnetsko
obogaćivanje (rud.); ~, mass -
koncentracija na jedinicu mase; ~,
molal - molarna koncentracija,
molarnost (hem.); ~, molar -
molarna koncentracija, molarnost
(hem.); ~, mol(e)-fraction -
koncentracija u molskim frakcijama
(razlomcima) (hem.); ~, pneu-
matic - gravitaciono obogaćivanje u
vazdušnoj sredini (rud.) ; ~, water
- obogaćivanje mokrim putem
(rud.) ; ~, weight - težinska kon-
centracija; ~, wet - v. water con-
centration
concentric circles - koncentrični
krugovi, krugovi koji imaju isti
centar; ~ covering - koncentrična
obloga (zav.); ~ spheres - kon-
centrične lopte, lopte koje imaju isti
centar (mat.) ; <~ winding - kon-
centrični namot (el.)
concept - pojam, koncept, princip; j
~, area rule - pravilo površina
(av.) ; —, fail-safe - princip obez-
beđenja pouzdanosti
conception - koncepcija, teorija
concise - sažet, zbijen, jezgrovit,
kratak
concrete - beton; ~ shield - beton-
ski zaštitni zid za apsorpciju zra-
čenja (nukl.)
concurrence - sticanje, npr. dveju ili
više linija u istu tačku (mat.)
concurrent - koji se stiče; ~ forces
- sile čije se linije seku u nekoj tački |
(fiz.); ~ reaction - bilo koja iz ;
niza međusobno zavisnih reakcija
(fiz., hem.)
na krugu (mat.)
condensability - kondenzabilnost
condensable - koji se može konden- ;
zovati, kondenzabilan
condensate - kondenzat; konden-
zovati, zgusnuti
condensation - kondenzacija (prevo-
đenje iz stanja pare u tečno ili čvr-
sto); ~, fractional - frakciona
kondenzacija; ~ level - nivo kon-
denzacije; u meteorologiji nivo na
kome dolazi do kondenzacije; ~, j
moisture - kondenzacija vlage
159 condition
(hem.); ~ pressure - pritisak
kondenzacije (fiz.)
condensator v. condenser
condensed - kondenzovan, konden-
ziran; ~ nucleus - kondenzovano
jezgro, npr. dva benzolova u nafta-
linovo (hem.)
condenser - kondenzor (opt.); kon-
denzator, hladnjak; v. i capacitor;
~ electroscope - elektroskop s
kondenzatorom (el.); ~ loud-
speaker - kondenzatorski zvučnik
(el.); ~ microphone - konden-
zatorski mikrofon (el.)
condensing lens - sabirno sočivo,
kondenzatorsko sočivo (opt.) ; kon-
denzujuće soćivo, koje skuplja svet-
lost (fiz.)
condition - uslov, stanje, režim; ~,
ageing's - režim starenja; ~,
ambient - spoljni uslovi (av.);
\ ~ 3 amplifying's -pojačivački režim;
~, atmospheric - atmosferski us-
lovi (av., meteor.) ; ~, autogyroing
- režim stvaranja autorotacije (av.) ;
~, ballistic - balistički uslovi (av.,
voj.); ~, BLIP v. background
limited infrared photoconductor
condition; —, boundary - gra-
nični uslovi (mat.); <~, Bragg -
Bragov uslov; ~, clamped v. con-
stant-S condition; —, constant-
-D - uslovi postojanja električne
indukcije; ~, constant-S - uslovi
postojanja mehaničke deformacije;
~, continuity - uslov neprekid-
nosti (mat.) ; ~, continuity boun-
dary -s - neprekidnosti na granici;
~, edge - granični uslov (av.);
~, entrance — of beam - ulazni
uslovi za snop; ~, environmetal -s
i - ambijentni uslovi; ~, equilib-
rium - uslovi ravnoteže (av.) ;
~, fitting - uslovi usaglašavanja,
I uslovi fitovanja; ~, flow - para-
metri protoka (av.) ; —, free sur-
face - uslovi na slobodnoj površini
(av.); ~, full-load's - režim pu-
nog opterećenja; ~, full scale -
prirodni uslovi; ~, gain's - režim
pojačanja; —, good - dobar uslov,
ispravnost, dobro stanje; ~, initial
ispravnost, dobro stanje; ~, ini-
tial -s - početni uslovi; ~, laser

condition 160
condition
oscillation - uslovi oscilacija la-
sera ; ~, marginal -s - granični
uslovi; ~, matched - uslov pode-
šavanja; ~, maximum permis-
sible operation -s - maksimalni
dozvoljeni radni uslovi; ~, natural
- prirodni uslovi; ~, necessary
neophodni uslovi (mat.) ; ~, non-
-linear - nelinearni uslovi (mat.) ;
~, physical - fizički uslovi (fig.) ;
~, Schawlov-Townes instability
v. Schawlov-Townes start oscil-
lation condition; ~, Schawlov-
-Townes start oscillation - Sav-
lov-Taunsov uslov nestabilnosti (za
pobudu kvantnog generatora); ~,
space-charge-limited emission -
uslov nastanka emisije ograničene
prostornim naelektrisanjem; ~, sta-
gnation - parametri protoka u kri-
tičnoj tački (av.); ~, tempera-
ture-limited emission - uslov
nastanka emisije ograničene tempe-
raturom; ~, training -s - tre-
nažni režim
conditional equation - uslovna jed-
načina (mat.)
conditionally convergent series -
uslovno konvergentni red (mat.)
conditioner - formirač (signala), kon-
dicioner; ~, signal - formirač
signala
conditioning torch flame - gorio-
nik za skidanje rđe (zav.)
conductance - provodnost (fiz.);
-—', channel - provodnost kanala;
~, common-source - provodnost
šeme sa zajedničkim izvorom; <~,
conversion - konverziona provod-
nost; ~, diffusion - difuzna pro-
vodnost; ~, junction - provodnost
spoja, provodnost prelaza; ~, nega-
tive - negativna provodnost; ~
relay - konduktantni relej (el.);
~, reverse - reverzna provodnost,
obrtna provodnost; ~, reverse
transfer - reverzna transfer-pro-
vodnost; ~, surface - površinska
provodnost; ~, transient - pre-
lazna provodnost; ~, volume -
zapreminska provodnost; ~ water
- voda u kojoj se rastvaraju kiseline
conductivity
čija se provodljivost meri (fiz.,
hem.)
conductrimetric analysis - kon-
duktometrijska titracija; završna tač-
ka se određuje merenjem pro vod-
ljivosti rastvora (hem.)
conducting direction - smer vođenja
(el.); ~ flux - provodljiv prašak
za zavarivanje, provodljiv prah
(zav.) ; ~ period - vreme vođenja
(el.); ~ wire - provodnik (el.)
conduction - provođenje, provodnost 5
~, back - povratna provo dnostJ
~ by electrons - provodnost
elektronima; ~ by holes - provo-
đenje šupljinama (kod poluprovod-
nika) (el.) ; ~, capacitive - kapa-
citivna provodnost; ~, channel -
kanalska provodnost; ~, current -
električna struja koja se provodi us-
led kretanja elektrona; ~, elect-
ronic) - provodnost n-tipa, elek-
tronska provodnost; ~, excess -
ekscesna provodnost; ~, extrinsic
v. impurity conduction; ~, for-
ward - direktna provodnost, prava
provodnost, provodnost u direktnom
smeru; ~, hole - provodnost p-
-tipa, provodnost rupa; ~, impu-
rity - provodnost nečistoćama;
~, incremental - diferencijalna
provodnost; ~, intrinsic - sop-
stvena provodnost; ~, ionic -
jonska provodnost; ~, n(-type) v.
electron(ic) conduction; ~,
p(-type) v. hole conduction; ~,
solid - provodnost čvrstog tela;
~, storage - provodnost uslov-
ljena sakupljanjem nosača; ~, stre-
amer - strujna provodnost; —,
surface - površinska provodnost;
conduction-cooled - kondukciono
hlađen
conductive coating - provodno po-
krivanje, provdni premaz (el.)
~ discharge - pražnjenje preko
provodnika (el.)
conductivity - provodljivost, specifič-
na provodnost (Jiz.); ~ anisotropic
- anizotropska provodljivost; ~,
base - provodljivost baze; ~,
bombardment-induced - provod-
ljivost izazvana elektronskim bom-
conductivity 161 conic
bardovanjem; ~, bound-ion - pro- (thnl.); ~, half-angle - poluko-
vodljivost preko vezanih jona; ~, nus; ~ loudspeaker - konusni
ark - tamna provodljivost; ~, zvučnik (ak., els.); ~, nose -
differential negative - diferenci- nosni konus, čeoni deo (rakete);
jalna negativna provodljivost; '—-, ~ of nulls - mrtvi konus, konus
field-controlled negative v. vol- ćutanja (eh.); ~, right - desni
tage-controlled negative con- konus; ~, semi-infinite - polu-
ductivity; ~, free-carrier - pro- beskonačni konus; ~, spherically
vodljivost preko slobodnih nosača; beunted - tupni konus sa sfernim
~, hopping - skokovita provod- vrhom; ~, truncated - usečeni
ljivost, stepenasta provodljivost; ~, konus, zasečeni konus
impurity electric - provodljivost cone-sphere - konus sa sfernom os-
preko primese; ~, Lorentz - novom
Lorencova provodljivost; ~, low- cone—spheriod - konusno sferoidalno
-temperature - niskotemperaturna
telo
provodljivost; — of plasma - pro- configuration - oblik, spoljni izgled,
vodljivost plazme; —, sheet - pro-
kontura, konfiguracija; raspored ato-
vodljivost sloja; ~, specific - spe- ma u molekulu; šema, tip; ~,
cifična provodljivost; ~, surface
beam - konfiguracija snopa; ~,
- površinska provodljivost; -~, vol- circuit - konfiguracija šeme, kon-
tage-controlleđ negative - nega-
figuracija kola; ~, „cusp" ~ of
tivna naponski kontrolisana provod- magnetic fields - konfiguracija
ljivost; ~, volume electrical -
hiperboličkih magnetskih polja; ~,
zapreminska električna provodlji- Darlington - Darlingtonova šema;
vost; ~, water - vrlo čista voda za
~, multistable - multistabilna
konduktometrijske svrhe; specifična šema; ~, transistor - konfigura-
provodljivost
cija tranzistora; šema uključenja
conductor - provodnik (fiz.); ~, tranzistora
element - dioni vodič (el.); ~, confinement - zadržavanje (u mag-
joint - spojnica (el.) netnom polju); ograničenje; her-
conductron - konduktron, tip vidi- metizacija; ~, magnetic - zadr-
kona žavanje plazme magnetnim poljem;
conduit - zaštitna cev (el.); ~ ~, mode - zadržavanje tipa; ~
-coupling - cevna spojnica, ruka- of ions - zadržavanje jona; ~ of
vac (el.) ; — -elbow - koleno, plasma - zadržavanje plazme
kolenasta cevna spojnica (el.); ~ confocal - konfokalan, koji ima isti
run - trasa kablovske kanalizacije fokus (mat.) ; ~ spheroidal cavity
(el.); ~ -tee - cevna T spojnica - konfokalni sferoidni rezonator
(el.) (eh.)
Condy's fluid - dezinfekciono sred- conger - morska jegulja
stvo koje sadrži kalcijum i natrijum conglutinate - stutkaliti, zakitovati,
permanganata i ponekad natrijum- spojiti, slepiti
-nitrat (hem.) Congo red - kongocrveno, sintetička
cone - konus, konusni snop; ~-, organska boja (thnl.)
circular - kružni konus; ~, dif- congruence - identičnost, slaganje,
fuser - konus difuzora (av.); ~, kongurencija; ~, ray - konguren-
double-backed - dvojni konus; ~, cija zrakova
elliptic - konus sa eliptičnom os- congruent angles - identični, isti
novom; ~, exhaust - regulaciona uglovi (mat.); ~ figures - iden-
igla (av.); ~, finite - konačni tične slike (mat.) ; ~ solids - iden-
konus; ~, flat-backed - konus sa tična čvrsta tela (fiz., hem.)
pljosnatom osnovom; -~ for distri- conic - sinonim za konični presek
buting carbide over the gene- tela (mat.); ~ section - konusni
rating grid - rasporedivački konus presek (mat.)
11 Bečnik
conical scanning
conical scanning - konični pregled,
konično traganje, konično pretraži-
vanje (ispitivanje) (el.) ; ~ surface
- konusna površina (mat.); ~
valve - kupasti ventil (mot.); ~
waveguide - konični talasovod
(el.) ^
conicoiđ - konikoid, opšti naziv za
elipsoid, hiperboloid ili paraboloid
(mat.)
conifer - četinar (hot.)
conjugate - konjugovan, u obrnutom
odnosu (mat.) ; ~ algebraic num-
bers - konjugovani algebarski bro-
jevi koji su rešenje iste algebarske
jednačine (mat.) ; ~ angles - ko-
njugovani uglovi, dva ugla čiji je
zbir 360° (mat.); ~ complex
numbers - konjugovani kompleksni
brojevi koji se razlikuju po raznim
predznacima pred imaginarnim de-
lom (mat.); ~ diameters of a
conic - konjugovani prečnici konus-
nog preseka (mat.) ; ~ hyperbolas
- konjugovane hiperbole, hiperbole
koje imaju iste simptome; ~
imaginaries, conjugate imagi-
nary numbers - konjugovani ima-
ginarni brojevi koji se razlikuju
samo po predznaku (mat.); ~
point - konjugovana tačka, aknoda
(mat.) ; ~ solution - konjugovani
rastvori (hem.); ~ triangles -
konjugovani trouglovi (mat.)
conjugated system - konjugovani
sistem, hemijski sistem kod koga
se reaktivnost prenosi od jednog na
drugi atom (hem.)
connect - (po)vezati, spojiti, skopčati,
sastaviti; dati vezu; dovesti u vezu;
veza, provodnik; ~, f lexibile prin-
ted wiring - štampani provodnik
na elastičnoj osnovi
connecting duct - spojni blok kab-
lovske kanalizacije (el.) ; ~ rod -
spojna šipka (mot.); <~ tag -
ušica za spajanje, šiljak za spajanje
(el.)
connection - povezanost, spoj, veza,
jedinjenje, sprega; šema veze; ~,
accordant - prilagođeno uključenje
(veza); ~, direct - direktno uklju-
čenje (npr. tranzistora); ~, inlet
162 console local
- ulazni priključak (zav.); ~,
inverse - inverzno vezivanje (tran-
zistora); ~, mixed - mešana veza
(redno, paralelno); ~, opposing -
vezivanje u opoziciji (namotaja); ~,
oxigen - dovod kiseonika (zav.) ;
~ 5 parallel - paralelno vezivanje
(spajanje); ~, series - serijsko ve-
zivanje, vezivanje u sreiji; ~, se-
ries-parallel v. mixed connec-
tion; ~, star - spoj u zvezdu;
~, tandem - kaskadni spoj, tan-
dem-spoj; ~, wired OR - ILI
veza; ~, wye - veza zvezdom
connector - priključni sklop napaja-
nja (el.) ; spajač; konektorska veza;
veza čepom; ~, coaxial - koak-
sijalni konektor; ~, edge - gre-
benasti konektor; ~, pin - špi-
ljasti konektor; ~, tricam - ko-
nektor sa tri šiljka; ~, welding -
spajač kabla za zavarivanje (zav.)
connectron - lampa za gasno praž-
njenje
connoisseur - znalac, poznavalac,
veštak, stručnjak
consecutive reactions - složene reak-
cije, koje jedna iz druge slede
(hem.); ~ anodes - uzastopne
anode (el.); ~ discharge paths
- uzastopni vodljivi putevi (el.);
~ phases - uzastopne faze (el.)
consequent - sledeći; konsekventan,
dosledan
conservable - održljiv, sačuvljiv, koji
se može konzervisati
conservation - održanje, konzerva-
cija; ~ of angular momentum
- održanje ugaonog momenta (fiz.) ;
~ of areas - održanje površine,
Keplerov drugi zakon (fiz., astr.) ;
~ of circulation - održanje cir-
kulacije (av.); ~ of energy -
održanje energije (fiz.) ; ~ of mass
- održanje mase (zakon u fizici)
(fiz.); ~- of momentum - odr-
žanje impulsa (zakon u fizici);
održanje momenta (fiz.); ~ of
parity - održanje parnosti (fiz.)
consistency - zbijenost; čvrstoća
(fi*.)
console local - lokalni pult (nalazi
se uz računsku mašinu)
constant 163
constant - konstanta, veličina koja
se ne menja (mat.); ~ accelera-
tion - konstantno ubrzanje, uni-
formno ubrzanje (fiz.) ; ~ ,acous-
tical phase - faza konstanta
slabljenja akustičnog talasa; ~,
acoustical propagation - kon-
stanta prostiranja; ~, additive -
konstanta integracije (mat.); ~
amplitude recording - snimanje
pri stalnoj amplitudi (el.); ~,
anisotropy - konstanta anizotro-
pije, koeficijen(a)t anizotropije; ~,
atomic - atomska konstanta; ~,
attenuation - konstanta slabjenja;
~, Bernoulli - Bernulijeva kon-
stanta (fiz.); ~, Boltzmann -
Bolcmanova konstanta (fiz.); <~,
charge storage time - vremenska
konstanta rasejanja naelektrisanja;
~, collector-base time - vre-
menska konstanta kola kolektor-
-baza; ~, coupling - koeficijen(a)t
veze, konstanta veze; ~ -current
transformer - transformator kon-
stantne struje (el.); ~, damping
- koeficijen(a)t gušenja, konstanta
slabljenja, konstanta amortizacije;
---, decay - konstanta prigušenja,
konstanta raspada; ~, deviation -
konstanta devijacije; ~, dielectric
- dielektrična provodnost; ~, diffu-
sion - difuzioni koeficijen(a)t, koe-
ficijen(a)t difuzije; ~, dissociation
- koeficijen(a)t disocijacije; <~, dya-
dic acoustic - afinorna akustična
konstanta; ~, elastic - koeficijen(a)t
elasticiteta; —•, electric - električna
konstanta, dielektrična provodnost
vakuuma (8,8541 • IO" 12 f/m); ~, J
electromechanical coupling -
koeficijen(a)t elektromehaničke spre-
ge; ~, electrooptic - elektro-
optička konstanta, elektrooptički ko-
eficijenti; ~ , electrostrictive's
- koeficijen(a)t elektrostirkcije; ~, j
free-space propagation - kon- j
stanta rasprostiranja u slobodnom
prostoru; ~, grating - konstanta
rešetke; ~, growth - konstanta
rasta; ~, Gruneisen - Grinajze-
nova konstanta; ~, Hali - Halova
konstanta; ~, hyperfine - super-
fina konstanta; ~, instructional -
li«
constant
pseudokomanda; ~, interaction -
konstanta interakcije;~, intervalley
coupling - konstanta međulinijske
sprege; ~, ionization - konstanta
jonizacije; ~, Kerr - Kerova kon-
stanta; ~, lattice - konstanta re-
šetke; ~, load - trajno opterećenje;
~, longitudinal dielectric - die-
lektrična provodnost u longitudi-
nalnom smeru; ~, Lorentz di-
electric - Lorencova dielektrična
provodnost; ~ losses - stalni gu-
bici (el.) ; —, magnetic - magnetna
konstanta, magnetna provodnost va-
kuuma; ~, negative dielectric -
negativna dielektrična provodnost;
~, normalization - konstanta
normalizacije (normiranja); ~ of a
measing instrument - konstanta
mernog instrumenta (el.) ; ~ of a
meter - konstanta brojila (el.);
~ of gravitation - gravitaciona
konstanta (6,673 x IO" 8 CGS jedi-
nica) (fiz.) ; ~ of motion - kon-
stantno kretanje (fiz.) ; ~, photo-
elastic - fotoelastična konstanta;
~, piezoelectric - piezoelektrična
konstanta; ~, piezoelectric strain
- piezoelektrični modul, koefici-
jent piezoelektrične deformacije; ~,
piezoelectric stress - piezoelek-
trična konstanta, koef icijen(a)t piezo-
električnog napona; ~, piezooptic
- piezooptička konstanta; ~, Plan-
ck's - Plankova konstanta 34
h{h =
= (6,6256±0,0005) • lO^ dž • sek);
~, polarization - polarizaciona
konstanta; ~, primary pyro-
electric - primarna piroelektrična
konstanta; ~, propagation - kon-
stanta prostiranja; ~, rotational -
rotaciona konstanta; ~, screening
- koeficijen(a)t ekraniziranja; ~,
secondary pyroelectric - sekun-
darna piroelektrična konstanta; ~,
shielding v. screening constant;
~, spin-lattice coupling - kon-
stanta sprege sprin-rešetka; ~, total
pyroelectric - potpuna piroelek-
trična konstanta; ~, transverse
dielectric - dielektrična provod-
nost u transverzalnom smeru; ~
voltage arc welding generators
- generatori za električno zavari-
constant
costant
vanje sa konstantnim naponom
(zav.); -—' -voltage regulator -
stabilizator napona (el.) ; ~ volume
gasholder - skupljač gasa stalne
zapremine (zav.)
constituent - sastojak
constitutional formula - strukturna
formula, pokazuje raspored atoma u
molekulu (hem.)
constitutive property - osobina, fi-
zička ili hemijska, koja zavisi od
strukture supstance (fiz., hem.)
constrain - stezati, stiskati
constrained motion - prisilno kre-
tanje
constraint - ograničenje
constrict - skupiti, stegnuti, stisnuti,
zbiti, suziti, ograničiti
constringence - stišljivost (fiz.)
construct - sastaviti, sklopiti; posta-
viti, namestiti; graditi, izraditi,
(sa)zidati, podići; oblikovati; izu-
meti, planirati, konstruisati
construction - konstrukcija; struk-
tura; konstruisanje; ~, allepitaxial
- epitaksijalna struktura; ~, bre-
adboard - maketa; —, en-block
- blokovska konstrukcija; ~, mo-
dular - modulna konstrukcija; ~,
planar - planarna struktura; ravna
konstrukcija; ~, pressurized -
hermetička konstrukcija; ~, rescap
- otporno-kapacitivni modul; ~,
sandwich - slojna konstrukcija,
„sendvič" konstrukcija; —, 2D -
2D konstrukcija, dvodimenzionalna
konstrukcija
constructive interference - kon-
struktivna interferencija, superpo-
niranje (sabiranje) dva talasa iste
periode i iste faze (fiz.)
consumable electrode - topljiva
elektroda za zavarivanje (zav.);
~ electrode used only for hea-
ting - topljiva elektroda samo za
grejanje
consumption - potrošnja (mot.)
contact - kontakt (el.); ~ acid -
kontaktna kiselina, sumporna kise-
lina dobijena kontaktnim postup-
kom (hem.) ; —, annular - kružni
kontakt; ~, antibarrier - protiv-
164 contact
barijerni kontakt; ~, area - povr-
šinski (ravni) kontakt; ~, base -
bazni kontakt; ~, blocking - zap-
rečni (blokirajući) kontakt; ~, bon-
ded - zavareni kontakt; ~ breaker
- prekidač paljenja (mot.) ; ~ brea-
ker points gap - zazor dugmadi
prekidača (el., mot.); — cam -
breg prekidača paljenja (mot.) ; ~,
collector - kolektorska elektroda,
kolektorski kontakt; ~ electrode
- kontaktna elektroda (zav.); ~,
evaporated - napareni kontakt;
~ fault - povreda kontakta, neis-
pravnost kontakta, greška (oštećenje)
kontakta (el.) ; ~ force - kontaktni
pritisak (el.) ; dodirna (kontaktna)
sila koja deluje samo pri direktnom
dodiru, npr. dva nukleona (fiz.) ;
~, formed (whisker) - formirani
kontakt; ~ gap - kontaktni zazor
(el.); ~, gold-plated - pozlaćeni
kontakt; ~, high recombination
rate - kontakt s velikom brzinom
rekombinacije; ~, linear - linearni
(omski) kontakt; ~, low-impe-
dance - niskoomski kontakt; ~,
low-resistance - omski kontakt;
~, majority-carrier - elektroda
za manjinske nosače; ~ member
- kontaktni element (el.); ~,
metal-semiconductor - kontakt
metal-poluprovodnik; ~, neutral
- neutralni kontakt; — noise -
šum od loših kontakata (eh.) ; ~,
noninjecting - neinjektkajući kon-
takt; ~, nonohmic - neomski (is-
pravljački) kontakt; ~, nonoptical
- neoptički kontakt; ~, nonrec-
tifying v. ohmic contact; ~,
ohmic - omski (neispravljački) kon-
takt; ~, plated - elektrolitički nanet
kontakt; ~, point - tačkasti kon-
takt; ~, pressure - kontakt pri-
tiskom; ~, printed - štampani kon-
takt; ~ process - kontaktni (kata-
litički) proces dobijanja sumporne
kiseline; ~, rear - zadnji kontakt,
zaštićeni kontakt; ~, recombina-
tion - rekombinacioni kontakt; ~
rectlfier-kontaktni ispravljač (el.) ;
~, rectifying v. nonohmic con-
tact; ~, snap-in - opružni kontakt;
~, substrate - kontakt sa podlo-
contact
gom; ~ tube - vodica žice (sa elek-
tričnim spojem, kontaktom) (zav.) ;
~ type generator - kontaktni raz-
vijač acetilena (thnl.); ~, welded
(whisker) - zavareni kontakt
container - kontejner; oklopljeni sud
za držanje i transport radioaktivnih
materijala (nukl.)
containment - sigurnosna kupola
reaktora (nukl.)
contaminant - kontaminant, pri-
mesa zaprljanja
contaminate - kontaminirati, zaga-
diti
contamination - kontaminacija, za-
gađenje; hibridizacija (magme); ~
detector - merač kontaminacije
(zagađenosti) radioaktivnim materi-
jalom (nukl.); — factor - stepen
zagađenosti, kontaminacije (nukl.) ;
~ of the surface of a resistance
weld by the electrodes - uklju-
čak metala sa elektrode (zavarivanje
otporom) (zav.)
content - sadržaj, kapacitet, zapre-
mina; ~ energy - rezervna ener-
gija; ~ harmonic - sadržaj har-
monika; ~ heat - entalpija; ~
impurity - sadržaj primesa, sadr-
žaj nečistoća
contents list - sadržaj
contiguity - dodir(ivanje), graniče-
nje, blizina, susedstvo
continuous current - neprekidna
struja, jednosmerna struja (fiz.);
~ desludging - neprekidno od-
muljivanje, pražnjenje mulja (zav.) ;
- duty - trajni pogon, stalno (kon-
stantno) opterećenje, dugotrajan rad;
~ extraction - kontinualna ekstrak-
cija (hem.); ~ function - nepre-
kidna funkcija (mat.) ; ~ furnace
- kontinualna peć (mil.) ; -~ phase
- tečna faza koloidnog rastvora u
kojoj su suspendovane čestice čvrs-
tog tela (han.) ; ~ production -
trajan rad, trajan pogon (zav.);
neprekidna proizvodnja; — remat-
ching - stalno saglašavanje, nepre-
kidno prilagođavanje (el.) ; ~ spec-
trum - neprekidni spektar, koji
sadrži sve talasne dužine (fiz.);
~ test current - trajna radna struja
165 control
zavarivanja (zav.); ~* weld -
neprekidni šav (zav.)
continuously adjustable inductor
- variometar (el.); ~ -running
duty - pogon s promenljivim optere-
ćenjem (el.); ~ -running duty
with intermittent loading - trajni
pogon s intermitiranim optereće-
njem (el.)
continuum - kontinuum (neprekidna
sredina, neprekidni medijum, ne-
prekidni spektar); ~, Balmer -
Blamerov kontinuum; ~ brems-
strahlung - neprekidno zakočno
zračenje; ~, green - zeleni konti-
nuum; ~, tree-like - „drveni"
kontinuum
contour - kontura, ocrt, obris, skica,
oblik, kolo, petlja; naziv telefon-
skog aparata; ~ airfoil - profil
krila (ceo.) ; ~ equiloss v. contour
of constant loss; ~ of constant
loss - kriva konstantnih gubitaka
contra-flow - protiv-struja, struja
suprotnog smera
Contracid - kontracid, antikoroziona
legura sastava 50—60% Ni, 15—
—20% Cr, 0—20% Fe, a Mo ili
W do 10%
contracting band - traka stezalice
contraction - skraćivanje, steza-
nje, skupljanje, kontrakcija; ~,
muscular - skupljanje mišića,
kontrakcija mišića; ~, relativistic
-of time - relativističko skraćivanje
vremena
contrast - kontrast; ~, voltage -
kontrast voltaže
contravariant - kontravarijantan,
matematički pojam vezan za trans-
formaciju (mat.)
contrivance - pronalaženje, izmiš-
ljanje, planiranje; izum, plan, pro-
jekt, naprava* pronalazak
control - kontrola, kontrolisati; up-
ravljanje, upravljati; organi uprav-
ljanja; ručica upravljanja; mreža
otpornih tačaka; ~, absorption -
modulacija apsorpcijom, modulacija
pomoću apsorpcije; ~, acceptance
- prijemna kontrola; ~ adjust-
ment - delovi uređaja; ~, advance
- regulisanje paljenja; ~, a erody
namic - upravljanje rake tom, aero
control 166
control
dinamičko upravljanje; ~, air -
pneumatično regulisanje, regulisa-
nje dovoda vazduha; ~, air mix-
ture - regulacija vazdušne smeše;
~, altitude - merač visine, stato-
skop, predajnik promene visine; ~,
approach - dostignuta kontrola;
~ area - oblast upravljanja, zona
regulisanja (el.); ~, assisted -
upravljanje pomoću hidro-pojačiva-
ča; ~, automatic-automatsko up-
ravljanje, automatska kontrola; ~,
automatic amplitude - automat-
ska regulacija veličine signala; ~,
automatic brightness - automat-
sko regulisanje jačine osvetljenja;
~, automatic chrominance - au-
tomatska regulacija boja; ~, auto-
matic frequency - automatska
kontrola frekvence; ~, automatic
gain - automatska regulacija poja-
čanja; ~, automatic range -
automatsko daljinsko upravljanje,
automatska kontrola u određenoj
oblasti; ~, automatic remote -
automatsko daljinsko upravljanje,
automatska daljinska kontrola; ~,
automatic selectivity - auto-
matsko regulisanje selektivnosti; ~,
automatic sensitivity - automat-
sko regulisanje osetljivosti; ~ auto-
matic train - automatsko reguli-
sanje polaska vozova; ~ 3 automatic
tuning - automatski uređaji, auto-
matski kontrolni uređaji; ~, auto-
matic volume - automatska regu-
lacija kapaciteta, automatska regu-
lacija jačine; ~, bandwidth - regu-
lacija opsega propuštanja; ~, bass
- ton-kontrola niskih frekvenci; ~,
beam - kontrola pomoću zraka,
kontrola pomoću snopa, kontrola
struje snopa; ~, biia level - regu-
lisanje nivoa bunkera., kontrola nivoa
bunkera; ~, bomb-release - kon-
trola izbacivanja bombi; ~,cascade
- stepenasto upravljanje, postupna
kontrola; ~, centralized - centra-
lizovana kontrola, centralizovano up-
ravljanje, centralizovano usmerava-
nje; -—', centralized traffic - auto-
-regulacija, dispečerska centraliza-
cija, dispečersko usmeravanje; ~
control
chart - kontrolna karta; ~ choke
- anodna modulacija, kontrolisana
anodna modulacija; ~ circuit -
regulaciono kolo; —, close - zatvo-
rena kontrola; ~, closed-cycle v.
closed-loop control; ~, closed-
-loop - regulacija u zatvorenom
ciklusu, kontrola u zatvorenom cik-
lusu; ~, clutch - kontrola sjedinja-
vanja; ~, coarse - gruba regulacija,
gruba kontrola; ~, coded carrier
- usmeravanje kodiranim strujama
nosećih frekvenci; >~, coded track
- kontrola posredstvom kodiranih
kola; ~, collective pitch - kontrola
pomoću nosećeg gvinta; ~, column
- upravljanje pomoću krme, usme-
ravanje pomoću krme, kontrola po-
moću krme; ~, combustion - regu-
lacija procesa paljenja; ~ common
- jedinstvena mreža geodezijskih
tačaka; ~ console - komandni pult,
komandni most; ~, contactor-
-type - kontaktorno upravljanje,
kontaktna kontrola; ~, continuous
- neprekidno regulisanje, kontinu-
alno regulisanje, neprekidna kon-
trola, kontinualna kontrola; ~, con-
touring - automatsko kontrolisanje
kopiranjem; ~, counter - kontrola
pomoću brojača, kontrola pomoću
detektora; ~, criterion - kriterijum
kakvoće; ~ crystal - regulacioni
kristal; <—•, current - struja regu-
lacije; ~, cut-out - preklopnik
struje regulacije; ~, cycle - kon-
trola režima, kontrola ciklusa (pro-
izvodnje); ~, day-to-day - tekuća
kontrola, dnevna kontrola; ~, de-
layed automatic volume - za-
kasnela automatska regulacija ja-
čine, usporena automatska regulacija
jačine; ~, depth - regulacija dubine
prodiranja primese; ~, derivate -
regulacija preko brzine promene re-
gulacionog parametra; ~, derivate-
-proportional-integral - regula-
cija preko koordinate, regulacija
preko promenljive, integralna kon-
trola; ~ desk - komandni, uprav-
ljački pult; ~, differential gain
- diferencijalna regulacija pojačanja;
~ 3 digital - digitalna (brojčana)
kontrola, digitalno upravljanje; ~,
control
dimension - kontrola dimenzija,
kontrola razmera; ~, dimmer -
regulacija jačine; ~, direct - di-
rektna kontrola, direktna regulacija,
direktno upravljanje; ~, direc-
tion(al) - usmerena kontrola, us-
meravanje aviona, kontrola kretanja
aviona, reverziranje; <-- disconti-
nuous - prekidna regulacija, ne-
kontinualna regulacija, nekontinu-
alna kontrola, regulisanje sa perio-
dičnim uključenjem; ~, dispatcher
- dispečerska kontrola, dispečersko
usmeravanje, dispečersko regulisa-
nje; ~, distance - distanciona kon-
trola, distanciono usmeravanje, dis-
tanciono upravljanje, tele-upravlja-
nje; ~ draught - regulisanje te-
žine; ~, dual - dvojno upravljanje,
dvojna kontrola, dvojno usmerava-
nje; ~, dual-ratio - dvostepeno
upravljanje, dvostepena kontrola,
dvostepeno usmeravanje; ~, ec-
centric - ekscentrično usmeravanje;
~, electron-coupling - stabili-
zacija pomoću elektronske veze, sta-
bilizacija pomoću elektronskog kup-
lovanja; ~, electronic - elektron-
sko upravljanje, elektronsko usme-
ravanje, elektronska kontrola; ~,
electropneumatic - elektropneu-
matska kontrola, usmeravanje po-
moću elektropneumatskog kontak-
tora; ~, enđ-point - regulacija
pomoću izlaznog parametra; ~ s
engine ring - tehnika regulacije,
regulaciona tehnika; ~, erosion -
konrtola erozije zemljišta; ~, ex-
haust deflection - kontrola po-
moću orijentisanog vektora reflek-
sije; ~, external - teleupravijanje;
~, fast automatic gain - mo-
mentana automatska regulacija poja-
čanja; ~, feed - regulisanje predaje,
regulisanje napajanja, kontrola pre-
daje; ~, feedback - regulisanje po-
moću povratne veze, kontrola pov-
ratnom vezom; ~, feed-water -
regulisanje napajanja pranih kotlova;
~, finger-tip - usmeravanje po-
moću kotve, jednostepena regulacija;
~, flight - upravljanje letilicom
(sa zemlje), sistem usmeravanja le-
tilice; ~, float(ing) - usmeravanje
167 control
kretanja tečnosti, kontrola kretanja
tečnosti; ~, flood - kontrola po-
nora, regulacija ponora; ~, flow -
regulacija protoka, regulacija toka,
kontrola toka, kontrola tehnološkog
procesa; ~, flow-ratio - regulacija
odnosa tehnoloških procesa, kon-
trola priliva dva sliva; ~, flying v.
flight control; ~, formation -
litologijska kontrola; ~, frequency
- regulacije frekvence, kontrola frek-
vence, stabilizacija frekvence; ~--,
fuel-flow - regulacija predaje top-
lote, regulacija odašiljanja toplote, re-
gulacija odvođenja; ~, fuel-mete-
ring v. fuel-flow control; ~,
full-dual - potpuno duplo uprav-
ljanje; ~, gain - regulacija poja-
čanja, kontrola pojačanja, regulator
pojačanja; ~ gear - mehanizam
prebacivanja zupčanika, preklopni
mehanizam, regulacioni uređaji; ~
grid - upravljačka rešetka; ~,
ground - nadzemno upravljanje,
nadzemno usmeravanje, kontrola sa
Zemlje, mreža fiksnih tačaka na te-
renu; ~, ground of approach -
upravljanje letom aviona sa Zemlje;
~, ground of interception - pri-
hvatanje aviona sa zemlje, kontrola
sletanja aviona (sa zemlje); ~,
guidance - usmeravanje aviona pri
navođenju na cilj, navođenje; ~,
gyrorudder - upravljanje pomoću
auto-pilota (automatskog pilota);
~, hand - ručna regulacija, meha-
nička regulacija, mehaničko uprav-
ljanje; ~, height - statoskop, pre-
dajnik promene visine; ~, heli-
copter pitch - upravljanje nosećeg
helikoptera; ~, hoist - mehanizam
upravljanja podizača; ~, holding
- regulacija sinhronizacije, kontrola
sinhronizacije; ~, homing - samo-
navođenje; ~, humidity - regu-
lacija vlažnosti, kontrola vlažnosti;
~ s hydraulic - hidraulično uprav-
ljanje; ~, idle - regulacija mrtvog
hoda; ~, independent - neza-
visna regulacija, nepovezana regu-
lacija, autonomna regulacija; ~,
indirect - indirektna regulacija;
~, input - zadana referentna vrcd-
nost; ~, input-output - uprav-
control
control
ljanje ulazom i izlazom, usmeravanje
ulaza i izlaza; ~, instantaneous
automatic volume - trenutna au-
tomatska regulacija jačine, trenutna
automatska kontrola jačine; ~ in-
struments - kontrolni instrumenti
(pl.); ~, integral - integralno
upravljanje, regulacija preko inte-
grala; astatička regulacija; ~, inte-
ferometric - interferometrijska
kontrola; ~, interlocking - cen-
tralizacija, centralizovano upravlja-
nje; ~, intermittent - regulacija
sa periodičnim uključenjem, preki-
dna regulacija; ~, irreversible v.
non-reversible control; ~ knob
- upravljanje polugama, upravljačko
dugme, dugme aparata; ~ lamp
- kontrolna, signalna lampa; ~,
level - regulacija nivoa, kontrola
nivoa; ~ lever - polužno uprav-
ljanje, upravljačka poluga; ~ limit
- granica kontrole, nadzora; ~,
load - regulacija preko optereće-
nja; ~, long-range radio - radio-
-upravljanje na velikom rastojanju;
~, loop - regulaciono kolo, šema
regulacije, šema upravljanja; ~
magnet - upravljački magnet; ~,
magnetic tape - upravljanje po-
moću magnetne trake; ~, manual
- ručno upravljanje, manuelno up-
ravljanje; ~, manual volume -
ručna regulacija jačine; ~ member
- organ opsluživanja, upravljanja
(ma!.); ~, missile - upravljanje
raketom, sistem upravljanja rake-
tom; ~, mixture - regulacija sas-
tava smeše, kontrola sastava smeše;
~ mode - pravilo regulacije, tip
regulacije, upravljanja; ~ monitor
- monitor kontrole, kontrola pos-
matranjem; ~ motor - regulacioni
motor, motor regulacije; — multi-
circuit - višekontrolna lema uprav-
ljanja, mnogokontrolna šema uprav-
ljanja; ~, multiple-unit - uprav-
ljanje preko sistema više jedinica;
~, multivariable - regulacija više
povezanih veličina; ~, narrow -
uski upravljački sloj; ~, non-cor-
responding - astatička regulacija;
~, non-lnteracting - autonomna
168 control
regulacija, nezavisna regulacija, au-
tonomna kontrola, nezavisna kon-
trola; ~, non-linear - nelinearni
sistem regulacija, nelinearni sistem
kontrole; ~, non-reversible - ne-
povratni sistem upravljanja, never-
sibilan sistem upravljanja; ~, not-
cbing-back - regulacija brzine, po-
kretač sa povremenim uključenjem
i isključenjem otpora; ~ of solar
activity - kontrola aktivnosti zra-
čenja Sunca; ~, on-line - uprav-
ljanje u realnoj razmeri vremena,
onlajn upravljanje; ~, on-off -
relejno regulisanje; ~, open-loop
- regulacija preko otvorenog kola,
sistem upravljanja bez povratne
veze; ~, overheat - zaštićen od
pregrevanja; ~-, overtemperature
- ograničenje pregrevanja; ~ panel
- kontrolna tabla; ~, phase - regu-
lacija faze, stabilizacija faze; ~,
pitch - kontinualno upravljanje,
kontinualna kontrola; ~, piggy-
b a c k - kaskadno (stepenasto) up-
ravljanje; ~, plate - anodna modu-
lacija, anodna regulacija; ~, plug-
ged - komutaciono upravljanje; ~,
pneumatic - pneumatičko uprav-
ljanje, pneumatička kontrola; ~
point adjustment - podešavanje
na zadanu (referentnu) vrednost;
~ point setting - određivanje kon-
trolne tačke, podešavanje na zadanu
(referentnu) vrednost, tačku; ~,
power - anodna modulacija, anodna
regulacija, jačinsko upravljanje, re-
gulacija snage; ~, power-opera-
ted - indirektna regulacija, regula-
cija sa pomoćnim izvorom ener-
gije; ~, predictor - regulacija sa
korekcijom, regulacija pomoću ko-
rektora; ~, press-button v. push-
-button control; ~, pressure -
regulacija pritiska, kontrola pritiska;
~, process - upravljanje tehnološ-
kim procesom, kontrola tehnološkog
procesa, regulacija neprekidnih pro-
cesa; —, production - upravljanje
proizvodnim procesom, kontrola
proizvodnog procesa, kontrola pro-
izvodnje; ~, programmed - pro-
gramsko upravljanje, programirana
kontrola, upravljanja preko unap-
control 169
red datog programa; ~, propor-
tional - proporcionalna regulacija;
~, pulse - impulsna kontrola, im-
pulsna regulacija, impulsno uprav-
ljanje; ~, push-button - uprav-
ljanje pomoću kotve; ~, quality
- kontrola kvaliteta; ~, quartz-
-crystal - kvarcna stabilizacija; ~,
radio - upravljanje preko radija,
radio-kontrola, radio-regulacija; ~,
railway traffic - regulacija želez-
ničkog kretanja, kontrola kretanja
vozova; ~, rate - regulacija preko
brzine; ~, ratio - regulacija od-
nosa; ~, reaction - regulacija
preko povratne veze; ~, regene-
rative - regenerativno upravljanje,
regenerativna kontrola; ~, re-
mote v. distance control; ~,
remote position - distanciono-
-poziciono upravljanje, distanciono-
-pozidona kontrola, upravljanje po-
ložaja na rastojanju; ~, resistance
- otporna regulacija; ~, revertive
\- slanje obrnutih impulsa, pošiljka
obrnutih impulsa; ~, rheostatic
v. resistance control; ~, rod -
polužni mehanizam upravljanja, ruč-
ni mehanizam upravljanja; ~, route
- maršrutno upravljanje; ~, safety
- aparati zaštite, sigurnosni aparati;
~, sand - kontrola svojstva obliko-
vanih materijala; ~, selectivity -
regulacija selektivnosti, regulator
selektivnosti; ~, self-acting - di-
rektna regulacija, direktna kontrola,
neposredna regulacija; ~, self-
-operated v. self-asting control;
~, sensitivity - regulacija osetlji-
vosti, kontrola osetljivosti; ~, sen-
sitivity-time - vremenska regu-
lacija osetljivosti; ~, seriesparallel
- serijsko-paralelno upravljanje, se-
rijska paralelna kontrola; ~, shrin-
kage - kontrola kontrakcije, regu-
lacija procesa smanjenja, kontrola
ispuštanja rude iz komore; ~, sight
- vizuelna kontrola, kontrola po-
moću posmatranja; ~, single -
pojedinačna kontrola; ~, single-
-instrument - regulacija jednim
instrumentom, kontrola jednim
instrumentom; ~, slide - stalna
regulacija, stalna kontrola, normalna
controlled arc welding
regulacija, normalna kontrola; —',
snow-drift - kontrola snežnih na-
nosa, borba sa snežnim nanosima;
~, solid state - upravljanje tvr-
dim elementima; ~, spark - regu-
lacija paljenja; ~, speed - regu-
lacija brzine, ograničenje brzine,
kontrola brzine; ~, step-by-step
- stepenasta regulacija, stepenasto
upravljanje; ~, stepless - nepre-
kidno upravljanje, stalna regulacija,
stalna kontrola; ~, stick - uprav-
ljanje polugom, upravljanje ručicom;
~, stoke-hole - regulacija ložišnog
režima, kontrola ložišnog režima;
~, street-traffic - regulacija ulič-
nog kretanja, regulacija saobraćaja,
kontrola gradskog saobraćaja; ~,
supervisory - dispečersko uprav-
ljanje, dispečerska kontrola, dispe-
čersko relej-upravljanje; ~, tail -
krme na repu aviona; ~, tempera-
ture - regulacija temperature, kon-
trola temperature; ~, throttling
- upravljanje prigušivačem, priguš-
na regulacija, stalna regulacija; ~,
time flow - programirano reguli-
sanje toka; ~, time-schedule -
programirana regulacija, programi-
rana kontrola; ~, timing - vre-
mensko zadržavanje, vremensko kaš-
njenje, vremenska kontrola; '—,
tone - tonska regulacija, tonska
kontrola; ~, tone-compensated
volume - regulacija jačine preko
kompenzacije tona; -—', traffic -
regulacija kretanja, kontrola kreta-
nja; ~, trim tab - upravljanje tri-
merom; ~, two-position - dvo-
poziciona regulacija, dvostruka regu-
lacija; ~, undamped - nestabilna
regulacija, nestabilna kontrola; ~,
video gain - regulacija pojačanja
video-signala; ~, viscosity - regu-
lacija viskoziteta; ~, voice - zvučna
modulacija, telefonska modulacija;
~, volume - regulacija pojačanja,
regulator pojačanja; ~, winding -
upravljački namot; ~, wireless -
upravljanje preko radija, radio-up-
ravljanje, radio-kontrola
controlled arc welding - automatsko
elektrolučno zavarivanje sa reguli-
sanjem napredovanja žice naponom
 controlled arc welding
controlled arc welding
luka (zav.) ; ~ coveringjhydrogen converse of a theorem - konverzija
- obloga sa niskim sadržajem vodo-
nika (zav.); ~ rate arc welding
- automatsko zavarivanje sa regu-
lisanjem napredovanja žice (zav.) conversion - pretvaranje, transfor-
controller - upravljač, kontrolor
controlling torque - upravljačk
spreg (el.)
controls - organi upravljanja (mot.)
convection - konvenkcija, prenos ma-
terije i si., strujanje; ~, current
- konvekcija struja, električna struja
koja nastaje prenošenjem naelek-
trisanja masama većim od masa ele-
mentarnih čestica, specijalno elek-
trona (fiz.)
convectivelly unstable - konvektivno
nestabilan
conventional load voltage - propi-
sani radni napon luka (zav.);
~ operating welding conditions
~ konvencionalni radni uslovi pri
zavarivanju (zav.); ~ welding
current - radna struja zavarivanja
(zav.); ~ welding duty - kon-
vencionalno vreme zavarivanja (60%
efektivnog rada u vremenu od 5
minuta) (zav.);
convergence - konvergencija, susti-
zanje (mat.); ~ angle - ugao
konvergencije (mat.) ; ~ circuit -
kolo za konvergenciju mlaza (el.);
— of beam - konvergencija snopa;
~ of wavefront - konvergencija
talasnog fonda (snopa); ~, stoeha-
tic - konvergencija verovatnoća
convergent - konvergentan, koji teži
nekoj konačnoj vrednosti (mat.);
~ beam - konvergentni snop (mlaz)
(el.) ; ~ chain reaction - konver-
gentna lančana reakcija (nukl.);
~ lens - konvergentno sočivo, sa-
birno sočivo (fiz.); ~ series -
konvergentni red, čija je suma ko-
načna (mat.) ; ~ tube of mixer
- konvergentni deo injektora (zav.)
converging lens - konvergentno so-
čivo (fiz.) ; ~ mouthpiece -lev- converter - konvertor, pretvarač
kast grlić
conversation man-computer gra-
phical - grafička komunikacija čo-
vek-računska mašina
teoreme, teorema koja se dobija kada
se početnoj postavci i zaključku iz-
mene mesta (mat.)
macija, prelaz, konverzija, rekon-
strukcija; <~, anodic - anodna
oksidacija, anodizacija; ~, data -
pretvaranje podataka; ~, down -
konverzija sa smanjenjem funkcije;
~ efficiency - koeficijent koris-
nog dejstva pretvaranja (konverzije)
(fiz.); ~ electron - konverzioni
elektron, elektron izbačen iz atom-
skog omotača gama-zrakom iz jezgra
(fiz.); ~ factor - konverzioni fak-
tor, faktor pomoću koga se iz jednog
sistema jedinica prelazi u drugi
(mat.); ~ fraction - konverzioni
koeficijent, odnos broja emitovanih
konverzionih elektrona prema broju
emitovanih gama-kvanta (fiz.) ; ~,
fuel-cell energy - pretvarač ener-
gije sa gorivnom ćelijom; —,
maguetohydrodynamical energy
- magnetohidrodinamičko pretvara-
nje energije; ~, magnon-phonon
- magnon-fononski konvertor; ~,
MHD energy v. magnetohydro-
dynamical energy conversion;
~, mode - transformacija tipova
oscilacija, transformacija moda; ~,
nuclear-fuel energy - konverzija
energije nuklearnim gorivim elemen-
tima; ~, parametric energy -
parametarska transformacija ener-
gije; ~, photovoltaic energy -
fotoelektrično pretvaranje energije;
~, power v. conversion of
energy; ~, supermode - nadtip-
ska konverzija; ~ table - prera-
čunska tablica; ~, thermionic -
termoelektronska transformacija; ~,
termophotovoltaic energy - ter-
mofotoelektrična transformacija en-
ergije; ~ transconductance -
strmina konverzije
(el.), cevni (elektronski) pretvarač
frekvencije; ~, A-B v. analog-to-
-binary converter; ~, analog-
-to-binary - pretvaranje podataka
iz analogne u binarnu (digitalnu)
c onverter 171
formu; ~, analog-to-digital -
pretvaranje podataka iz analogne u
digitalnu formu, analogno-digitalni
pretvarač; ~, A-to-D v. analog-
-to-digital converter; ~, B-A v.
binary-to-analog converter; ~,
bilateral - bilateralni konvertor;
~, binary-to-analog - pretvarač
iz binarne u analognu formu;
~ , " ferroeletric - feroelektrični
pretvarač; ~ for welding - pret-
varač struje za zavarivanje (zav.) ;
~, four-frequency parametric -
četvorofrekventni parametarski pret-
varač; ~, frequency-to-number
- frekventno digitalni pretvarač; ~,
gyro - žiroskopski pretvarač; ~,
homodyne - homodinski pretvarač;
~, ignitron - ignitronski pretvarač;
~, image - elektrooptički pretva-
rač; ~, inverting(-type) para-
metric - invertni parametarski pret-
varač; ~, mercury-arc power -
živin pretvarač snage; ~, negative
imitance - pretvarač negativne imi-
tance; ~, negative impedance -
petvarač negativne impedance; ~,
no ni verting down - neinvertujući
pretvarač sa smanjenjem frekven-
cije; ~, noninverting(-type) pa-
rametric - neinvertujući parame-
tarski pretvarač; ~, number -
pretvarač brojeva (npr. iz jednog
sistema računanja u drugi); ~,
number-to-frequency - pretvarač
koda u frekvenciju, cifarsko-ana-
logni pretvarač frekvencije; ~,
number-to-time - pretvarač koda
u vremenski interval, cifarsko-ana-
logni pretvarač vremena; ~, num-
ber-to-time-to-voltage - digital- convenor - pretvarač (el.)
no-vremensko-naponski konvertor; convertron - stabilizator napona sa
~, number-to-voltage - digital-
no-naponski konvertor; <~, paral- convex - zakrivljen, ispupčen; —
lel-to-serial- - petvarač paralel-
nog u serijski kod; ~ 3 parallel-
-to-Voltage - pretvarač paralelnog
koda u napon; —--, parametric -
parametarski pretvarač; ~, para-
metric down - parametarski pret-
varač sa smanjenjem frekvencije; ~,
parametric frequency - parame-
tarski pretvarač frekvencije; ~,
photovoltaic solar energy - foto-
convex
električni pretvarač sunčane ener-
gije; ~, plant, converter reactor
- reaktor-konvertor, služi za proiz-
vodnju plutonijuma (nukl.); ~,
plasma - plazmeni pretvarač; ~,
plasmathermionic - plazmeni ter-
moelektronski pretvarač; ~, posi-
tio-to-number - pretvarač položaja
u kod, analogno-cifarski pretvarač
položaja; ~, positive-impedance
- pretvarač sa pozitivnom impedan-
com; ~, RC parametric - apra-
metarski RC pretvarač; -~, reac-
tance v. parametric converter;
~, serial-to-voltage - pretvarač
serijskog koda u napon; ~, tele-
vision standards - pretvarač tele-
vizijskih standarda; ~, thermal v.
thermoelectric converter; —,
thermoelectric - termoelektrični
konverter; <~, thermoionic (ener-
gy) - termoelektronski pretvarač,
termoelektronski generator; ~,
three-frequency parametric -
trofrekventni parametarski pojača-
vač; ~, time-to-number - pret-
varač vremenskih intervala u kod,
analogno-cifarski pretvarač vreme-
na; ~, time-to-pulse-height -
pretvarač dužine impulsa u ampli-
tudu; ~, TPV v. thermophoto-
voltaic converter; ~, transistor
- tranzistorski pretvarač; ~, tunnel
diode - pretvarač sa tunelskom dio-
dom; —, tunnel-diode down -
smanjujući konvertor sa tunelskom
diodom; ~, undireetional - jedne-
smerni konvertor; -~, unilateral v.
undireetional converter
silicijum-diodama
fillet weld - ispupčeni ugaoni šav
(zav.) ; ~ lens - ispupčeno sočivo,
sabirno sočivo (fiz.); ~ polygon
- ispupčeni poligon, čiji nijedan
unutrašnji gao nije veći od 180°
(mat.) ; ~ polyhedron - ispupčeni
poliedar čiji je proizvoljni presek
ispupčen poligon (mat.) ; ~ quad-
rilateral - ispupčeni četvorougao
čiji su svi uglovi manji od 180°
(mat.)

cookeite
cookeite - kukeit (litijumski hlorit)
(min.)
cool - hladiti
coolant - tečnost za hlađenje (mot.)
cooled-down activity - radioaktiv-
nost posle dužeg vremena stajanja
po ozračivanju (nukl.)
cooler - hladnjak
Cooliđge tube - Kulidžova cev,
rendgenska cev sa termokatodom
(el)
cooling - hlađenje, sistem hlađenja
(mot.); — ambient v. natural
cooling:; ~ ducts - rashladni kanali
(el.) ; ~ due to expansion - hla-
đenje usled širenja (mot.); ~ fin
- rashladno rebro (mot.); ~ lag
- kašnjenje hlađenja usled toga što
se hlađenje ne vrši trenutno; ~,
natural - prirodno hlađenje; ~
power - moć hlađenja, toplota koja
se hlađenjem može apsorbovati (tu);
~, reentry - veštačko hlađenje pri
povratku u Zemljinu atmosferu; ~
ribs - rashladna rebra; ~ surface
- površina hlađenja (mot.); ~
system - sistem hlađenja (mot.);
~, vaporization - hlađenje ispa-
ravanjem
coolometer - instrumen(a)t za me-
renje moći hlađenja (tu)
coomb, coombe - strma dolina,
tesnac, klanac
Cooper-Hewitt lamp - živina lampa
(el.)
cooperite - kuperit (sulfid platine)
(min.)
coordinate canonical - generaliza-
cija koordinata
copals - kopali, prirodne smole, si-
rovine za lakove i linoleum (thnl.)
Copel - legura bakra i nikla za elektro-
-otporne žice (mil.)
copolymer - kopolimer, supstanca
nastala istovremenom polimeriza-
cijom više polaznih sirovina (thnl.)
copolymerization - kopolimerizacija
(istovremena polimerizacija dvaju ili
više monomera)
copper - hemijski elemen(a)t bakar,
hemijski znak Cu, atomska težina
63,6, redni broj 29 (hem.); ~,
beryllium - berilijumova bronza;i
~ glance - halkocit (ruda bakra)L
172 core
(min.); ~ indigo - kovelin (ruda
bakra) (min.); — jointing sleeve
- bakrom spojena čaura, (rukavac)
(el.); —, lead - olovna bronza
(hem.); ~ number - broj mili-
grama bankra dobivenih redukcijom
1 grama ugljenih hidrata pomoću
Felingovog rastvora (hem.); —
oxide, black - oksid bakra, crni
(hem.); ~ -oxide photovoltaic
cell - bakar-oksidna fotoćelija (el.) ;
~ plating - elektrolitičko pobakri-
vanje (hem.) ; ~ pyrite - halkopirit
(sulfidna ruda bakra i gvozda)
(min.); ~ scale - oksidna kišica
koja nastaje na bakru pri zagreva-
nju (mtl.); ~ sulphate (cupric
sulfate) - bakar-sulfat, plavi ka-
men (hem.); — tube - bakarna
čaura za usporavanje (kod releja)
(el.); ~ wire - bakarna žica
(hem.)
copper-bearing - bakronosan
copperas - zelena galica, gvožđe-
-sulfat; ~, blue - plavi kamen,
bakar-sulfat
coppering - bakrenje, bakarisanje
coprecipitation - koprecipitacija (is-
tovremeno taloženje) (hem.)
copunctal - koji ima zajedničku tačku
(mat.)
copy - standardna veličina hartije
(ma!.)
copying lathe - kopirni strug (mai.)
coquimbite - kokimbit, kokvimbit
(hidratisani fer-sulfat) (min.)
Cor-Ten - vrsta nerđajućeg čelika
(mtl.)
corad - radar s indikacijom u boji,
corbel - (kameni) podupirač, konzola
niša, slepi prozor
cord - priključni gajtan (el.); mera
za drvo ( 8 x 4 x 4 ' stope)
cord-test jack - gnezdo (džek) za
ispitivanje gajtana (el.)
cordierite - kordijerit, dihroit (mag-
nezijum-alumosilikat) (mon.)
cordite - eksploziv sastavljen iz nitro-
celuloze i nitroglicerina i nekog mi-
neralnog gela u odnosu 100 : 60 : 10
(thnl.)
core - srž, jezgro, livačko jezgro,
aktivna zona reaktora, magnetno
jezgro, jezgro transformatora, sre-
core 173 corresponding angles
dište, operativna memorija; ~, corner - ugao, kut, okuka, zavijutak;
beađ-like ferrite - perlasto fe- ~ joint, corner weld - spoj pod
ritno jezgro; ~, biased - jezgro s uglom (zav.)
magnetisanjem; ~, bobbin - tra- Corning - naziv raznih vrsta stakla i
kasto jezgro; ~, central - centralni staklenih izrađevina (thnl.)
provodnik (žicanog kriotrona); ~ Cornu prism - kornu-prizma, kvar-
diameter - prečnik elektrode, preč- cna prizma od 60° sastavljena iz dve
nik metalnog jezgra elektrode (zov.); prizme po 30°; služi za eliminisanje
~, distributed gap - jezgro sa efekta dvojne refrakcije (opt.)
raspodeljenim zazorom; ~, E - corollary - izvod, zaključak koji sledi
E jezgro; ~, electrode with cast iz nekog tvrđenja, ali koji nije pot-
- elektroda sa livenim jezgrom puno dokazan (mat.)
(zav.) ; ~, ferrite - feritno jezgro; corona - korona, luminiscentno praž-
~, flow - jezgro protoka (av.); njenje usled jonizacije vazduha oko
~, head - jezgro megnetne glave; nekog naelektrisanog provodnika pri
~ bitch - alatka za zaštitu kraja postojanju kritičnog gradijenta na-
kabla pri provlačenju (čarapa) (el.) ; pona (fiz.), pojava obojenih kru-
~, insert - podešavajuće jezgro; gova oko Sunca ili Meseca (astr.) ;
~, load - opterećeno jezgro; ~ ~ static - smetnje od korone (el.)
loss - gubici u željezu, gubitak coronagraph - instrumen(a)t za pos-
jezgra, energija magnetizovanja jez- matranje korone (astr.)
gra elektromagneta pomoću naiz- corovavisor - instrumen(a)t za stu-
menične struje; ~, material v. diranje i fotografisanje korone Sunca
fissionable material; ~, metal- na principu televizije (astr.)
lic-tape - trakasto jezgro; ~, corpuscular - korpuskularan, sas-
multiaperture - jezgro sa više ot- tavljen od čestica; ~ radiation -
vora; ~, multipath v. multiaper- korpuskularno zračenje, emisija ato-
ture core; ~ of a casting - jezgro mskih čestica (fiz.) ; ~ theory of
odliva (mtl.) ; ~ of the electrode light - korpuskularna teorija svet-
- metalno jezgro elektrode (zav.); losti prema kojoj je svetlost sastav-
~, oxide - feritno jezgro; ~, pot ljena od čestica; Njutnova teorija
- lončasto jezgro; ~, pressed svetlosti
powder - jezgro od presovanog corrected lens - korigovano sočivo
praha; ~, saturable - jezgro sa kod koga je aberacija svedena na
zasićenjem, zasićeno jezgro; —, najmanju meru (fiz.)
three-hole - magnetsko jezgro sa correction - ispravka, korekcija; ~
tri rupe; ~ type transformer - factor - faktor korekcije; ~ for
stupni transformator; ~, vortex absorption - korekcija na apsorp-
- jezgro vrtloga (av.); ~, wire - ciju; ~ for background - korekcija
metalno jezgro elektrode (zav.) na fon; ~, dead-time - korekcija
cored electrode - srcasta elektroda, na mrtvo vreme; ~, proximity -
elektroda sa jezgrom (zav.) popravka na bliskost;
correlation - korelacija, recipročni
Coriolis effect - Koriolisov efek(a)t, odnos između dve promenljive, po-
skretanje pokretnih tela usled rota- vezanost (mat.) ; —, mode - kore-
cije Zemlje, u severnoj hemisferi lacija između vrsta oscilacija
udesno, u južnoj ulevo (fiz.)
correlator - korelator; ~, multi-
cork - pluta, plutovina, čep, zapušač channel frequency plane - više-
kanalni frekventni korelator (u op-
corkboard - ploča od izmlevene plute tičkoj analognoj računskoj mašini);
i papirne pulpe (thnl.) ~, optical optički korelator (u ot-
corn oil - ulje kukuruznih klica tičkoj analognoj računskoj mašini)
(thnl.); ~ starch - kukuruzni corresponding angles - naizmenični
škrob (thnl.) uglovi kod preseka dve prave Unije
corresponding angles
corresponding angles
trećom pravom linijom (mat.);
~ parts - odgovarajući delovi,
npr. geometrijskih slika (mat.)
corridor switchboard - razdeljena
komandna ploča (el.)
corrode - korodirati (thnl.)
Corronil - koronil, antikoroziona le-
gura sastava 70% Ni, 26% Cu,
4% Mn
corrosion - korozija (thnl.) ; ~ due
to welding - korozija usled zava-
rivanja (zav.) ; ~ inhibitor - ko-
rozioni inhibitor, sredstvo za spre-
čavanje ili usporavanje korozije
(thnl.); ~ proof - otporan na
koroziju (thnl.); ~ test - proba
korozije (zav.)
corrosive - korozivan; ~ sublimate
sublimat žive (živin hlorid) (hem.)
corrugated coaxial-line array -
talasasta koaksijalna antena (els.)
corundum - korund, kristalni alu-
minijum-oksid (min.)
corydaline - alkaloid izohinolinske
grupe (hem.)
cosecant - kosekans, trigonometrijska
funkcija (mat.); ~ antenna -
kosekansna antena (els.); ~ curve
- kosekansna kriva, jedna od trigo-
nometrijskih krivih (.y = cosecx);
~ -squared dish - kosekansno-
-kvadratni reflektor (eh.)
cosine - kosinus, trigonometrijska
funkcija (mat.); <-~ curve - kosi-
nusna kriva, jedna od trigonometrij-
skih krivih (y = cos x); ~ law -
kosinusni zakon, po kome je u tro-
uglu kvadrat bilo koje strane jednak
zbiru kvadrata dveju drugih strana
minus njihov dvostruki proizvod po-
množen kosinusom ugla između njih
(mat.); ~ law for angles in
spherical trigonometry - kosi-
nusni zakon za uglove u sfernoj
trigonometriji (mat.)
cosmic - kosmički, vasionski; ~
noise - kosmički šum (fiz., els.);
~ ray shower - kosmički pljusak,
izbacivanje velikog broja lakih čes-
tica usled sudara visokoenergetskog
kosmičkog zraka s materijom (fiz.) ;
~ repulsion - kosmičko odbijanje,
174 Coulomb's law
hipotetično odbijanje materije u va-
sioni usled koga dolazi do širenja
vasione (astr.)
cosmology - kosmologija, nauka o
vasioni (astr.)
cosmos - kosmos, vasiona (astr.)
cosmotron - kosmotron, protonski
sinhrotron (akcelerator protona vi-
soke energije) (fiz.)
cost - troškovi (pl.), cena; ~ ac-
countant - kalkulator, računač
troškova; ~ accounting - aklku-
lacija, predračun, troškovnik; ~
and method analysis - privredno-
- tehnička analiza; ~ comparison
- uporedenje troškova; ~ cutting
programm - program smanjenja
troškova; ~ department - pred-
računsko odeljenje; ~ of atten-
dance - troškovi pl. održavanja;
~ of construction - proizvodni
troškovi pl., troškovi gradnje; ~
of erection - troškovi pl. montaže;
- of installation - troškovi pl.
instalacija; ~ of labour - troškovi
pl. plata i primanja; ~ of manite-
nance - troškovi pl. održavanja;
~ of management - troškovi pl.
upravljanja, upravni troškovi pl.;
~ of marketing - troškovi pl. pro-
daje; ~ of production - troškovi
pl. proizvodnje; — reduction -
smanjenje troškova, ušteda
cost-competitive - konkurentan po
ceni
cotangent - kotangens, trigonomet-
rijska funkcija (mat.) ; ~ curve -
kotangensna kriva, jedna od trigo-
nomentrijskih krivih (y = cot x)
cotter - klin, klin zatezač (maš.);
~ pin - igla klina, šplint (maš.)
cotton - pamuk, pamučna tkanina,
pamučni konac (tek.); <~ oils -
ulja za mašćenje pamuka pri prede-
nju (tek.)
cottonseed oil - pamukovo ulje (iz
pamukovog semena) (thnl.)
columb - kulon, (C), jedinica količine
naelektrisanja (naboja) = A • s
Coulmb friction - Kulonovo trenje
(el.)
Coulomb's law - Kulonov zakon
fi
175
coulometer
coulometer - kulometar, instru-
men(a)t (elektrolitička ćelija) za me-
renje količine naelektrisanja (fiz.)
coumarin - kumarin, služi za aroma-
tiziranje duvana (hem.)
coumarone - kumaron, kondenzaci-
oni produkt benzolovog i furanovog
prstena; ~ resins - kumaronske
smole dobijene polimerizacijom ku-
marona (hem.)
count - prebrojavati, brojati; otkucaj,
pri merenju radioaktivnog zračenja;
otkucaj brojnog sistema
counter - brojač (fiz.), računar, bro-
jilo, merač; suprotan, protivan; ~
demultiplikator - skaler; ~,
blood cell - brojač krivnih ćelija;
~ efficiency - efikasnost brojača,
procenat registrovanih impulsa od
ukupnog broja čestica koje prođu
kroz brojač (fiz.); ~ electromo-
tive force - kontrola-elektromo-
torna sila (el.) ; ~ gas - gas kojim
se pune brojači zračenja (fiz.);
~, infrared quantum - brojač
infracrvenog zračenja; ~ -poison
- protivotrov; ~, preset interval
- brojač sa predodređenim inter-
valom; ~, semiconductor parti-
cles - poluprovodnički brojač ele-
mentarnih čestica; ~ -range - po-
četni period puštanja reaktora u rad
kad se neutronsko zračenje još može
meriti brojačem (nukl.); ~ tank
- računski rezervoar (skupljač-aku-
mulator u računskim uređajima);
~ tube - brojačka cev, za detekciju
i brojanje jonizacionog radioaktiv-
nog zračenja (fiz.)
counterclockwise - u smeru sup-
rotnom od kretanja kazaljke na satu;
~ elliptically polarized wave -
levo eliptično polarisani talas (fiz.)
counterfort - potporni zid (ili stub),
podupirač
counterpoise - protivteg
counterdoped - legiran kompenza-
cionom primesom
counterelectrode - gornja elektroda
countermeasure(s) - (radio) ome-
tanje; ~, active electronic - ak-
tivno radio-ometanje; —; commu-
nication - radio-ometanje (protiv
sistema veza); ~, controlled-de—
coupling
vices - mere borbe protiv dirigo-
vanih projektila; ~, electromag-
netic v. radio countermeasure(s);
~, electronic v. radio counter—
measure(s); ~, high-confidence
- dugotrajno radio-ometanje; ~,
infrared - infracrvene radio-smet-
nje; ~, passive electronic - pa-
sivne radio-ometanje; ~, radar -
radarsko ometanje, ometanje rada-
rom; ~, radio - radio-ometanje
counterweight - protivtežina (mai.)
counting geometry - geometrija bro-
jača, prostorni ugao pod kojim zra-
čenje pada na brojač sa izvora (fiz.) ;
~ rate - brzina brojanja brojača,
broj impulsa u jedinici vremena
(fiz.)
country beam - veliko svetio (mot.)
couplant - vezivna sredina
couple - par, spreg (sila) (fiz.)
coupled circuits - električna kola
kod kojih se el. snaga može prenositi
iz jednih u druge
coupler - spojnica (zav.), organ veze,
uređaj veze, kalem veze, nastavak
veze (kablovski) (el.), element veze,
odgranjivač, saglasivač, sprežni ele-
menta)!; ~, Cerenkov - Čeren'-
kovljev element veze; ~, Cucia -
Kučov sprežni element; ~, direc-
tional - usmereni sprežni element;
~ reducting hose - redukciona
nazuvica (zav.)
coupling - spajanje, kupelovanje, pro-
ces pri dobijanju organskih boja
(hem.), vezanje, kuplung (mot.),
sprega, veza, interakcija, međusobno
dejstvo, spoj, koeficijen(a)t veze;
~, acoustic - akustična veza; ~,
aperture-to-medium - podeša-
vanje antene sa spoljnom sredinom;
~, beam - veza sa radio-farom;
~ between oscillations - veza
između oscilacija; ~, capacitative
- kapacitivna veza; ~, cavity -
rezonatorska veza; ~, co-valence
- kovalentnost, vrsta valentne veze
(hem.); ~, coflow - uglašena
sprega (veza); ~, coflow hermi-
tian - uglašena hermitska sprega;
~, coflow skew hermitian -
uglašena hermitska kosa veza; ~,
coflow skew hermitian direct -
cloupling
coupling
uglašena hermitska direktna kosa
veza; ~, coflow skew hermitian
parametric - uglašena hermitska
parametarska kosa veza; ~, con-
traflow - neuglašena veza, protiv-
veza; ~, contraflow hermitian -
neuglašena hermitska veza; ~, con-
traflow skew hermitian - neug-
lašena hermitska kosa veza; ~, con-
traflow skew hermitian direct
- neuglašena hermitska direktna kosa
veza; ~, contraflow skew her-
mitian parametric - neuglašena
hermitska parametarska kosa veza;
~, deformation potential - sp-
rega potencijala deformacije; ~,
diffraction output - sprega sa
difrakcionim izlazom; ~, DP v.
deformation potential coupling;
~, elastic - elastično uzajamno
dejstvo; ~, exchange - veza iz-
mene; ~, flexible - elastična veza;
~J hyperfine - superfina veza;
~, loop - induktivna veza; ~,
lossy - veza s gubicima; ~, mag-
netoelastic - magnetoelastična ve-
za; ~, modes - sprega tipova osci-
lovanja; ~, optical - optička veza;
~, output - izvor (selekcija) snage;
~, parametric - parametarska
veza; ~, parasitic - parazitna
veza; ~, piezoelectric - piezo-
električna interakcija; ~, photon -
fotonska veza; ~, polar - uza-
jamno dejstvo s polarnim tipovima
oscilacija; ~, radiation - radija-
ciona veza (npr. lasera); ~, secon-
dary emission - veza preko se-
kundarne emisije; ~, spin-phonon
- spin-fononska interakcija; ~,
spin-spin - spin-spin interakcija;
~» spuriosus - parazitna veza;
~, superexchange - superizmen-
ska veza
covariance - kovarijacija, kovarija-
cioni
covariant - kovarijantan (mat.)
covellite - kovelit, sulfidna ruda bakra
(hem.)
cover - poklopac
cover glass - spoljno staklo, pokri-
veno staklo (zav.)
176 dank
covered arc welding - elektrolučno
zavarivanje pod oblogom, pokriveno
elektrolučno zavarivanje (zav.); ~
electrode - obložena elektroda
(zav.)
covering - obloga; ~, basic - kreč-
no-bazična obloga; ~, carrot sha-
ped - obloga u vidu repe (zav.) ;
~ chamfered at the end of an
electrode to facilitate striking
- oboljenje elektrode uz uspostav-
ljanje luka (zav.) ; ~, club shaped
- obloga u vidu buzdovana (zav.) ;
~, concentric - koncentrična ob-
loga (zav.) ; ~, eccentric - ekscen-
trična obloga (zav.); ~, hydro-
gen controlled - obloga sa niskim
sadržajem vodonika (zav.); ~ of
an electrode - obloga elektrode
(zav.) ; ~ of different composi-
tions - obloga za dva ili više razno-
rodnih slojeva ; ~ , semi thick -
poludebela obloga (zav.) ; ~, semi
voltile - poluisparljiva obloga (zav.)
coversed sine, coversine - trigono-
metrijska funkcija (covers x = 1 —
- sin)
Cr - hemijski znak za hrom (hem.)
crack - prskotina (zav.); — de-
tection using fluorescent fluids
- ispitivanje proskotina fluorescent-
nim tečnostima (zav.) ; ~ hot test
- ispitivanje sklonosti prskanja u
toplom stanju (zav.); ~ sensiti-
vity - osetljivost prema prskanju
(zav.); ~ test - ispitivanje sklo-
nosti prskanja (zav.)
cracking - kreking, hemijska dekom-
pozicija hidrokarbona, krekovanje
ulja, proces termičkog ili katalitičkog
dobijanja lakih ulja iz težih
crackling - puckaranje, cepanje,
prskanje; — are - pucketavi elek-
trični luk (zav.)
craft - avion, letilica (av.)
cramp-iron - stega, spoj, gvozdena
kuka, osovina, klip (maš.)
crane - dizalica (maS.) ; ~ rope«,-
dizalično uže (ma!.)
crank - krivaja; ~, guide bearing
- vodeće ležište radilice (mot.) ;
~, handle - ručni pokretač (mot.) ;
~, main bearing - ležište radilice
(mot.) ; ~, pin - rukavac klipnjače
dank 177
(mot.); ~> »haft lathe - strug
za radilice (maš.) ; ~, web - rame
radilice (mot.)
crankcase - karter, kućište radilice
(mot.) ; ~ breather - prolaz vaz-
duha za karter (mot.) ; ~ compres-
sion - pritisak u karteru (mot.);
~ scavenging - duvaljka kartera
(mot.); ~ ventilation - ventila-
cija kartera (mot.)
crankshaft - radilica, kolenasto vra-
tilo, kolenasta ručica (mot.)
crasser - krazer, pojačavač infracr-
venog ili milimetarskog opsega
crater crack - prskotina u karteru
(zav.); ~, electrode - krater
elektrode (zav.)
crawling of an asynchronous ma-
chine - gmizanje asinhronog mo-
tora (el.)
crayfish - rečni rak, jastog, morski rak
crayon - pisaljka, kreda, olovka;
crtež, slika izrađena olovkom
cream of tartar - trgovački naziv za
kiseli kalijumov tartarat (hem.)
creasing hammer - čekić za presa-
vijanje lima (maš.)
creatine - kreatin, metil-guandino-
-sirćetna kiselina, nalazi se u miši-
ćima
creatinine - kreatinin, nastaje iz
kreatina eliminacijom molekula
vode; nalazi se u urinu (hem.)
creation pair - obrazovanje parova;
~ creatron - naziv serije optičkih
i fotografskih pribora
creep - uvijanje, deformacija metala,
puženje, stvaranje kristala na zi-
dovima suda u kojima se nalazi rast-
vor neke soli; ~ rate - brzina
puženja
Creg - razni hemijski proizvodi za
poljoprivredu (insekticidi, herbicidi
i si.) (hem.)
creosote oil - kreozotno ulje, frak-
cija tera između 240" i 270° C;
služi za impregniranje pragova i kao
dezinfektant uopšte (hem.)
cresceleration - promena brzine po
eksponencijalnom zakonu (av.)
cresol resins - krezolne smole, do-
bijene iz krezola i aldehida (hem.)
cresols - krezoli, naziv za oksito-
luole (hem.)
12 Rečnik
critical
cresset - svetiljka
crest clearance of thread - vršni
zazor loze (mai.)
Cresta-resins - sirovina za indust-
riju boja i lakova na bazi raznih
sintetičkih smola (thnl.)
crevice - pukotina, napuklina, prs-
kotina, naprslina
crew-type trainer - komandni nas-
tavni uređaj, uređaj za treniranje
posade (školski) (voj.)
crimson - zatvorenocrvena boja, kar-
min
crlstobalite - kristobalit (silicijum-
-dioksid) (min.)
criterion - kriterijum; ~, circle -
kružni kriterijum; ~, control-
lability - kriterijum upravljivosti;
~, degeneracy - kriterijum dege-
neracije; ~, fidelity - kriterijum
vrednosti reprodukcije; ~, Nyqui-
st's - Nikvistov kriterijum; ~,
performance - kriterijum kvaliteta
rada (sistema); ~, root-mean-
-square - kriterijum za srednje
kvadratne greške; ~, Routh-Hur-
witz - kriterijum Rausa-Harvica;
~, Routh's - Rausov kriterijum;
~, specified - zadati (tehnički)
uslovi; <~, 'stability - kriterijum
stabilnosti (postojanosti); ~, un-
conditional stability - kriterijum
apsolutne stabilnosti
crith - težina 1 litre vodonika
(= 0,089873 grama) (fiz., hem.)
critical - kritični (av.) ; ~ a m o u n '
v. critical mass; ~ angle - kri-
tični ugao, ugao totalne refleksije
(fiz.); ~ build-up resistance -
kritični otpor samouzbuđivanja
(el.); ~ facility - reaktor male
snage, obično služi za ispitivanje
kritičnih parametara (nukl.); ~
grid voltage - kritični napon re-
šetke (el.) ; ~ mass - kritična masa
fisionog materijala potrebna za lan-
čanu reakciju; ~ point - kritična
tačka (fiz-) ; ~ potential - kritični
potencijal, energija oslobađanja elek-
trona iz metala (fiz.) ; ~ pressure
- kritični pritisak, koji je potreban
za kondenzaciju gasa na kritično
temperaturi (fiz.); ~ reactor v.
critical 178
critical
critical facility; ~ resistance -
kritični otpor (el.) ; ~ size - kri-
tična dimenzija reaktora, kritična
veličina (nukl.); ~ speeds - kri-
tične brzine (el.); ~ state - kri-
tično stanje; ~ temperature -
kritična temperatura, iznad koje se
gas ne može prevesti u tečno stanje;
kritična temperatura na kojoj se de-
šava neka promena u metalu ili
leguri pri zagrevanju ili hlađenju
(fiz.) ; ~ volume - kritična zapre-
mina, zapremina koju 1 mol za-
prema na kritičnoj temperaturi i pod
kritičnim pritiskom (fiz.)
Cro-tung - Krotang, legura hroma i
volframa
crocoite, crocoisite - hromat olova
(min.)
crocus - šafran
crolite - krolit, keramički izolacioni
materijal (el.)
Cromal - aluminijumska legura sas-
tava 2—4% Cr i manjim količi-
nama Ni i Mn
Cromaloy - Kromaldi, legura nikla
i hroma
Cromnitz white - olovno belilo
(bazni olovo-karbonat) (hem.)
Cronar - vrsta sigurnosnog filma na
bazi polietilenterftalata (thnl.)
Crookes dark space - Kruksov
taman prostor pri električnom praž-
njenju u gasovima (fiz.); ~ tube
- Kruksova cev za ispitivanje praž-
njenja u gasovima (fiz.)
crookesite - selenid bakra i talij uma
sa 1—5% srebra (min.)
Crosby exciter - Krozbijev pobudi-
vač, Krozbijev eksiter (visokosta-
bilni)
cross arm brace - ojačanje traverze
(maš.); ~ bar - poprečna greda
(građev.); ~ country vehicle -
terenski automobil (mot.); ~ cut
chisel - usko dleto (ma!.); ~
draught carburetor - horizon-
talni karburator (mot., SAD); ~
fire - unakrsno navođenje, tele-
grafska indukcija, unakrsne vatra
(tel.) ; ~ flow - poprečni protok,
poprečna struja (av.); ~ grain
timber - popreko sečeno drvo
crown
(građev.); ~ -Unking - umreže-
nost, broj hemijskih veza koje među
sobom vezuju makromolekule u plas-
tičnim materijama (hem.); ~ crucible - sud od vatrostalnog mate-
member - poprečni nosač (mot.) ;
~, Mills - radio-teleskop u obliku
krsta, Milsov krst; ~, Northern -
radio-teleskop „Severni krst"; ~
over point - tačka preseka; ~
rail - poprečni nosač (mot.); ~
section - efikasni presek, prividna
površina atomskog jezgra kada se
bombarduje nuklearnim česticama,
jedinica je 1 barn = IO" 2 4 cm
(fiz.); ~ section of a nuclear
reaction - presek nuklearne reak-
cije, veličina koja je srazmerni vero-
vatnoći da se neka nuklearna reakcija
odigra (fiz.) ; ~ section of spring
- presek opruge (mai.) ; talk
- preslušavanje, smetnja preslušava-
nja, dijafonija (tel.)
crossed-f ields electron-beam mul-
tiplier - umnožač elektronsko-
-mlazni sa ukrštenim poljima (mul-
tiplikator) (eh.)
crossguide - talasovodni spoj u ob-
liku krsta, talasovodni krst
crosshead - krstasta glava (mot.);
~ pin brasses - ležište rukavca
ukrsne glave (mai.) ; ~ slipper -
saonik ukrsne glave (mai.)
crossing - ukrštanje (kola), ukrštanje
(linije), prelaz (linije) preko puta
(železničke linije) (el.); ~, zero
- presek nultog nivoa (nule izlaznog
napona)
crosslinking - otvrdnjavanje, poli-
merizacija, formiranje strukture
crossover ultrasonic - oblast pre-
laza od slabljenja na pojačanje ultra-
zvuka
crosstalk - preslušavanje, smetnja,
dijafonija
crotch - račva, račvište, kuka
crotonaldehyde - kroton-aldehid, ne-
zasićeni aldehid (hem.)
crotonic acid - krotonska kiselina
(hem.)
crown - standardna veličina hartije
15" X 20" (V. Br.); ~ filler -
vrsta mineralnog punila za industriju
hartije (ugl. smese kalcijum-karbo-
179
crown
nata i sulfata) (thnl.); ~ glass - cryostat - kriostat
kron-staklo, vrsta optičkog stakla cryosurgery - kriohirurgija
(thnl.)
rijala za topljenje materijala (mtl.) ;
~ d a y - glina za izradu vatrostal-
nih lonaca (thnl.); ~ process -
proces proizvodnje čelika u zatvo-
renim sudovima za topljenje; ~
steci - čelik proizvođen gornjim
procesom (mtl.)
cruciform joint - krstasti spoj
(zav.) ; ~ test piece - uzorak krs-
tastog spoja (zav.); ~ test spe-
cimen - proba krstastog oblika
(zav.)
crude rubber - sirovi kaučuk (thnl.)
crunode - tačka u kojoj kriva linija
seče samu sebe i račva se (mat.)
crusher - drobilica
crushing - sitnjenje
crust of flux on the joint - neočiš-
ćen ostatak topitelja (zav.)
cryodyne - kriostat
cryochemistry - kriohemija (hernija
na niskim temperaturama)
cryogenic - kriogeni, niskotempera-
turski
cryogenics - kriogenika (fizika niskih cryotronic - kriotronski
temperatura)
cryohalite - kriohalit (dihidrat nat-
rijum-hlorida na niskim tempera- crystal - kristal, kristalni detektor,
turama)
cryohydrate - kriohidrat (hidrat koji
se iz rastvora izdvaja na niskim
temperaturama)
cryolite - kriolit (natrijum-alumini-
jum-fluorid) (min.)
cryophysic - kriofizika (fizika niskih
temperatura)
cryosar - kriosar; ~, compensated-
kompenzovani kriosar; ~, com-
pound - sastavni kriosar; <--', un-
compensated - nekompenzovani
kriosar
cryoscopic method - krioskopsko od-
ređivanje molekulske težine neke
supstance (na osnovu sniženja tačke
mržnjenja)
cryoscopy - krioskopija, određivanje
osobina supstance pomoću mržnje-
nja
cryosistor - kriozistor
crystal
cryotron - kriotron; ~, close field
- kriotron sa zatvorenim poljem;
~, crossed-film - kriotron sa
uništenim filmom (filmovima); ~,
cross-strip v. crossed film cryo-
tron; ~, enable - razdvojeni krio-
tron ;^>^, film - kritron sa filmom;
~, high-gain - kriotron sa velikim
koeficijentom pojačanja; ~, in-line
- kriotron sa filmovima jedan nad
drugim; ~, lead-tin - kriotron
olovno-kalajni; ~, low-gain - krio-
tron sa malim koeficijentom poja-
čanja; ~, multiple-control -
kriotron sa više upravljačkih fil-
mova; ~, open field - kriotron sa
otvorenim poljem; ~, planar thin-
-film - planarni kriotron sa filmom;
~, read-in - ulazni kriotron; —',
read-out - izlazni kriotron; ~,
single—control - kriotron sa jed-
nim upravljačkim filmom; ~, tun-
nelling - tunelski kriotron; ~,
two-control - kriotron sa dvostru-
kom kontrolom; ~, wire-wound
- žičani kriotron
crytronics - kriotronika, kriotronska
tehnika
kvare; ~, AC-cut - kristal AC
preseka; ~, amplifyng - pojači-
vački kristal; ~, amplifyng semi-
conductor - pojačivački polupro-
vodnički kristal; ~, AT-cut - kris-
tal AT preseka; ~, BC-cut -
kristal BC preseka; ~, birefrin-
gent - kristal s dvostrukim prela-
manjem; ~, BT-cut - kristal BT
preseka; ~ cartridge - patron sa
kristalom (el.) ; ~ clock - kvarcni
(kristalni) časovnik (el.) ; ~ coun-
ter - kristalni brojač, u radio-
aktivnim merenjima (fiz.); ~,
covalent - kovalentni kristal; ~,
Czochralski grown - kristal izras-
tao metodom Čohralskog; ~, D C -
-cut - kristal DC preseka, kristal
vezan po 'DC osi; ~, doped -
legirani kristal; ~, DT-cut - kris-
tal DT preseka; ~ dynamics -
dinamika kristala, nauka o kretanju
crystal
crystal
atoma i elektrona u kristalima
(fie.) ; ~, electrooptic - elektro-
optički kristal; ~, ferroelectric -
feroelektrični kristal; ~, grown -
kristal izrastao iz rastvora; ~,
growth - porast kristala (thnl.);
~, beteropolar - heteropolarni
kristal; ~, homogenous - homo-
geni kristal; ~, homopolar - uni-
polarni (homopolarni) kristal; ~,
ideal v. perfect crystal; ~,
imperfect - neidealni kristal; ~,
ionic - jonski kristal; ~, KDP -
KDP kristal; ~, laser - kristal
lasera; <— lattice - kristalna rešetka
(fiz., hem.); ~, man-made -
kristal izrastao iz rastvora; ~,
maser - kristal masera; <~, melt-
grown - kristal izrastao iz rastopa;
~ microphone - kristalni mikro-
fon (el.) ; ~, molecular - mole-
kularni kristal; ~, nonsingle -
nemono kristal; ~ nucleus - jezgro
kristala, kristalna čestica oko koje
se vrši rastenje kristala (fiz., hem.) ;
~ optics - optika kristala (fiz.);
~, perfect - idealni kristal; ~,
piezoelectric - piezoelektrični kris-
tal; ~, piezoelectric laser -
piezoelektrični kristal lasera; ~,
piezoelectric maser - piezoelek-
trični kristal; ~, pulled v. grown
crystal; ~, pyroelectric - piro-
električni kristal; ~ ratio - koe-
ficijent ispravljanja kristala (thnl.) ;
~ rectifier - kristalni ispravljač,
kristalni detektor (el.); ~, semi-
codcuting - poluprovodnik ristal;
~, semiconductor - poluprovod-
nički kristal; ~, semi-insulting -
poluizolacioni kristal; ~, single -
monokristal; ~, single-grown -
kristal izrastao iz rastvora; ~,
spectrometer - kristalni spektro-
metar (fiz.) ; ~ system - kristalni
sistem, jedan od sedam raznih sis-
tema strukture i simetrije kristala
(fiz., hem.); — violet - kristalni
violet, boja heksametil pararozanilin
(hem.); ~ water - kristalna voda
(hem.) ; ~, X-cut - kristal X pre-
seka; ~, Y-cut - kristal Y preseka;
~ 3 Z-cut - kristal Z preseka
180 culvert
crystalline - kristalni; ~ region -
kristalna oblast (kr.)
crystallites - kristaliti, mali nepra-
vilno formirani kristali (hem.)
crystallogram - foto-snimak difrak-
cije X-zraka na kristalima (hem.)
crystallographic - osa kristala (fiz.,
hem.); ~ planes - ravni kristala
(fiz., hem.) ; ~ system - kristalni
sistem (fiz., hem.)
crystallography - kristalografija, gra-
na fizike koja se bavi proučavanjem
kristala (fiz., hem.)
crystalloids - kristaloidi, supstance
koje se iz rastvora mogu izdvojiti
u kristalnom obliku (hem.)
crystalloluminescence - luminis-
cencija kristala (fiz., hem.)
Cs - hemijski znak za cezijum (hem.)
CTLA Polymer - vrsta sintetičkog
sušivog ulja za boje i lakove (thnl.)
Cu - hemijski znak za bakar (hem.)
cube - kocka; ~ centered - kubno-
-centrirani, kristalni sistem (fiz.,
hem.) ; ~ root - kubni koren, treći
koren (mat.)
cubic - kubičan, kockast; trodimen-
zionalan; kubičan, teseralan (krist.) ;
~ capacity - radna zapremina
(mot.) ; ~ crystal - kubični kristal
(fiz., hem.); ~ curve - kubna
kriva (y — x3) (mat.) ; ~ equation
- kubna jednačina, jednačina trećeg
reda (mat.) ; ~ system - kubični
sistem, u kristalografiji (fiz., hem.)
cubical antenna - kubna antena
cubicle - razvodni ormar (el.); ~
switchboard - oklopljena komand-
na ploča (el.)
cubit - lakatnjača, lakatna kost; la-
kat (= 45,72 cm)
cuboid - čvrsto telo oblika kocke
(mat.)
cudbear - violet boja, estrakt jednog
lišaja (hem.)
cue cheet - tablica uslovnih signala
(tel.)
cullender, colander - rešetka, sito,
devđir
culvert - zasvođen odvodni kanal,
kanal za električni kabl; kablovska
kanalizacija (el.)
cumar resins
cumar resins - kumaronske smole,
sintetičke smole dobijene iz katrana
kamenog uglja (thnl.)
cumene - izopropilbenzol (hem.)
cumulative compound excitation -
kumulativna mešavina uzbuda (el.) ;
~ dose - nagomilana doza zračenja
(nukl.) ; ~ symbols - kumulativni
simboli, simboli množenja (x) i de-
Ijenja (:) (mat.)
cumulus - kumulus (vrsta oblaka)
(meteor.)
cuaeate - klinast, oblika klina
cup - čašica, šolja; čaša, pehar, kupa;
čaša izolatora
cupel - sud za hemijske oglede, sud
za čišćenje dragocenih metala (hem.)
cupellation - kupelacija (čišćenje
zlata ili srebra od olova oksidacio-
nim topljenjem) (hem.)
cupholder - držač, osnovni klip
(izolatora) (el.)
cupola furnace - kupolna peć (mil.)
cuprammonia - Švajcerov reagens,
rastvarač celuloze, spravlja se iz
bakarnih soli, amonijum - hlorida,
natrijum - hidroksida i amonijaka
(hem.)
cuprommonium rayon - bakarna
svila, veštačka svila dobij ena rastva-
ranjem celuloze u Švajcerovom rea-
gensu (tek.)
cupric - kupri- (koji sadrži dvova-
lentni bakar) (hem.)
cuprite - kuprit, oksid bakra (min.)
cupron - kupron, komercijalni naziv
za leguru bakra i cinka za električne
otpore (thnl., el.)
cuprous - kupro- (koji sadri jedno-
valentni bakar) (hem.)
curie - kiri (Ci) (jedinica radioaktiv-
nosti = 3,7 • IO 1 0 raspada/s)
Curie point - Kirijeva tačka, tempe-
ratura na kojoj feromagnetna sup-
stanca postaje paramagnetna (fiz.)
curing - termin se upotrebljava za
proces fermentacije ili starenje pri-
rodnih proizvoda (npr. duvana); ta-
kode za proces očvršćavanja plas-
tičnih masa (thnl.)
curium - kirijum (veštački radioak-
tivni hem. elemen(a)t, red. br. 96
simbol Cm)
181 current
curi - vrtlog; prsten, svitak, spirala;
uvojak, zavojak; vihor; rotor (vek-
tora)
currector - diodni ograničavač struje
current - (električna) struja, protok;
~ absorption - apsorpcija struje;
~, acoustoelectric - akusto-elek-
trična struja; ~, action v. nerve-
-action current; ^~, avalanche -
struja lavine; ~, back - povratna
struja; ~, base - struja baze; ~,
breakdown - struja proboja; —,
bulk - prostorna struja; ~ car-
rying capacity - strujni kapacitet
kontakta (el.) ; ~, channel - struja
kanala; ~ circuit - strujno kolo
(el.); ~, circulating - kružna
struja, lutajuća struja; ~, collector
- kolektorska struja, struja kolek-
tora; ~, collector cutoff - nulta
(početna) struja kolektora; ~, col-
lector junction - struja kolektor-
skog prelaza; ~, collector leakage
- kolektorska struja odvoda; ~,
collector saturation - struja zasi-
ćenja kolektora; ~, conduction -
struja provodnosti; ~ consump-
tion - utrošak električne energije
(el.); ~, contact-controlled -
kontaktno - kontrolisana struja; >~,
control - upravljačka struja; regu-
lisanje struje trećom četkicom (el.) ;
~, convection - konvekciona struja,
struja konvekcije; ~, critical -
kritična struja; ~, cutoff - nulta
(početna) struja kolektora; ~, de
Josephson - Džozefsonova jedno-
smerna struja; ^~, density - gustina
struje (el., fiz.); ~, diffusion -
struja difuzije, difuziona struja; '~,
direct-tunnelling - struja direkt-
nog tunelskog prelaza; ~, dis-
placement - struja pomeraja; <~
divider - anodni razdelak (el.);
~, double-injection -(struja dvoj-
ne injekcije; ~, drain - struja od-
voda; ~, drift - sttuja drifta;
-~, drive - struja pobjude; struja
izbora u memoriji; ~, e^ge - ivična
struja; ~ efficiency -i efikasnost
struje, pri elektrohemijsfim proce-
sima (fiz., hem.) ; ~, el^ctron(ic)
- elektronska struja; —i, elemen-
current 182
current
tary - elementarna (električna) st-
ruja; ~, emitter - struja emitera;
~, energy - struja energije (fiz.) ;
—, excess - ekscesna struja; ~,
exchange - struja izmene; ~,
field-driven - struja pobuđena
poljem; ~, filament - linijska st-
ruja (antene) (els.); ~, firing -
startna (okidna) struja; ~, for-
ward - direktna struja; ~, gate
- struja gejta, struja upravljačke
elektrode; ~, gate cutoff - pre-
kidna struja gejta; ~, gravitational
convection - gravitaciono-konvek-
ciona struja; ~, Hali - Holova
struja; ~, holding - struja držanja;
~, hole - struja rupa; <~, hotelec-
tron - struja vrućih elektrona; ~,
inflection-point - struja u tački
maksimalne strmine; ~, injection
- injekciona struja; ~, input -
ulazna struja, struja ulaza; ~,
intrinsic - struja zasićenja (polu-
provodničke diode); ~, Josephson
tunnel - Džozefsonova struja; ~,
lateral - lateralna struja; ~,
leakage - struja umicanja, nulta
struja kolektora; ~, light - foto-
struja; — -limiting reactor -
prekostrujna prigušnica (el.); ~,
majority(-carrier) - struja os-
novnih nosača; ~, minority(-car-
rier) - struja neosnovnih nosača;
~, nerve-action - biostruja; ~
node - strujni čvor (el.); ~,
noise - struja šuma; <~, off-lea-
kage - nulta struja uključenog tran-
zistora; ~, offset - struja pomeraja;
—, one-carrier - injekciona struja
nosača jednog tipa; ~, one-carrier
SCL v. one-carrier space-char-
ge-limited current; ~, one-
-carrier space-charge-limited -
injekciona struja nosača jednog tipa,
ograničena prostornim naelektrisa-
njem; ~, output - izlazna struja,
struja izlaza; ~, peak - maksi-
malna struja (tunelske diode); ~,
peak-point v. peak current; ~,
pedestal - noseća (referentna)
struja; ~, persistent - zaostala
struja; K*, pinch - struja plazme;
—j plasma - struja plazme; ~,
current
polarization - (električna) struja
polarizacije; ~, pressure displa-
cement - barostruja pomeraja; ~,
pull-in - struja aktiviranja (releja);
~, pyroelectric - piroelektrična
struja; ~, random - fluktuaciona
struja; ~ ranges, zone of welding
- oblast regulisanja struje zavari-
vanja (zav.) ; ~, rated, maximum
- maksimalna jačina struje zavari-
vanja (zav.); ~, rated, short
circuit - nominalna struja kratkog
t poj a (zav.); ~, rated, welding
- nominalna struja zavarivanja
(zav.) ; ~, recombination - struja
rekombinacije; ~, recombination-
-generation - rekombinaciono-ge-
geraciona struja; ~ relay - strujni
relej (el.) ; ~, residual (stored) -
zaostala struja; ~, reverse - pov-
ratna struja, reverzna struja; ~,
reverse saturation - povratna
struja zasićenja; ~, sample -
struja uzorka; ~, saturation -
struja zasićenja; ~, SCL v. space-
-charge-limited current; ~,
short circuit - struja kratkog spoja;
~, single injection v. one-carrier
current; ~, single injection
SCL v. one-carrier space-char-
ge-limited current; ~, source
- struja izvora; ~, space—charge-
-limited - struja ograničena pros-
tornim naelektrisanjem; ~, sput-
tering - struja raspada (dezinte-
gracije); ~, steady SCL v. steady
space-charge-limited current;
~, steady space-charge-limited
- uspostavljena struja ograničena
prostornim naelektrisanjem; ~,
steady-state - uspostavljena struja;
~, stray -s - struja gubitaka, para-
zitne struje; lutajuće struje (u
zemlji; ~, surface - površinska
struja; ~, surface-recombination
- struja površinske rekombinacije;
~, sustaining - struja samopodr-
žavanja; ~, thermal - termalna
struja; ~, transient aperiodic -
slobodno-aperiodična struja; ~,
transient oscillating - slobodna-
-oscilaciona struja; —, transistor
leakage - nulta (početna) struja
tranzistora; '—', tree-branch -
current
struja grane drveta; ~, tunnelling
- tunelska struja; ~, turn-on base
- struja baze otvorenog tranzistora;
~, turnover - struja prebacivanja;
<-<, two-carrier v. double-injec-
tion current; ~, undireet-tun-
nelling - struja indikatskog tunel-
skog prelaza; —, valley(-point) -
struja u minimumu (voltamperna
karakteristika tunelske diode); ~,
volume-controlled - prostorno
upravljana struja; ~ -wavelength
characteristic - zavisnost struje
od dužine (u fotoelementu) (eh.);
~, Zener - Zenerova struja
current-controlled - strujno uprav-
ljan
curriculum - nastavni program, pro-
gram kursa (ili tečaja, učenja, obuke)
currier - kožar
currying - proces mašćenja koje u
cilju povećanja savitljivosti (thnl.)
curtain effect - efekt „zavese" (koji
izaziva netačna pokazivanja mesnog
ugla) (els.)
cursor bearing - indikator položaja
curvature - krivina, iskrivljenost,
krivljenje, iskrivljavanje; ~ of a
circle - krivina kruga, jednaka
recipročnoj vrednosti radijusa kruga
(mat.) ; ~ of field - zakrivljenost
polja (mat., fiz.) ; ~ of ionosphere
- krivina jonosfere; ~ of wavefront
- krivina talasnog fronta;
curve - kriva, karakteristika; viraž
(av.) ; ~, ageing - kriva starenja;
~, caracteristic time - karakte-
ristika vremenskog habanja (releja);
~, current-voltage - volt-am-
perna karakteristika; ~ fitting -
nalaženje jednačine za datu krivu
(mat.); ~ in space - prostorna
kriva (mat.); ~, Knudsen -
Knudsenova kriva; ~, load - kriva
opterećenja; ~, noncharacteristic
- nekarakteristična kriva (mat.);
~, normal magnetization - os-
novna kriva magnetisanja; ~, of
intersection - kriva preseka dveju
površina (mat.) ; ~, power spec-
trum density - kriva spektralne
gustine snage; ~, PSD v. power
spectrum density curve; ~ tra-
183 cutover
cking - trasiranje krive, crtanje po
pojedinim tačkama krive (mat.)
curved surface - kriva površina
(mat.)
curvilinear - krivolinijski (mat.);
~ motion - krivolinijsko kretanje
(fiz.)
cushioned socket - ^podnožje elek-
tronske cevi sa amortizerom (els.)
cusp - vrh, šiljak
cut - presek, rez; skokoviti prelaz;
~, piezoelectric crystal - presek
piezokristala; ~ out - isključiti,
prekidati (eh); prekidač (automat-
ski), odvod parice po dužini kabla,
ključ za ispitivanje u normalnom
položaju; otvor, prorez; topljivi
osigurač; isključivač; ~, rotated Y
- kosi Y-presek
cutaneous - kožni
cutoff - prekid, odsečak, granica pro-
puštanja; presek (frekvencija); ~,
alpha (a) - granična (kritična) frek-
vencija; ~, beta (P) - granična
(kritična) frekvencija; ~, channel
- prekid (slabljenje) kanala; ~,F
extraordinary wave - prekid spe-
cijalnog talasa; ~, L v. left-hand
polarized wave cutoff; ~, left-
hand circularly polarized wave
- prekid talasa sa levom kružnom
polarizacijom; ~, left-hand pola-
rized wave - prekid talasa sa levom
polarizacijom; ~, O v. ordinary
wave cutoff; -, ordinary wave
- prekid običnog talasa; ~, plasma
- granična (kritična) plazmena frek-
vencija; ~, R v. right-hand pola-
rized wave cutoff; ~, right-
-hand circularly polarized wave
- prekid talasa sa desnom kružnom
polarizacijom; ~, right-hand po-
larized wave - prekid talasa sa
desnom polarizacijom; ~, wave-
length - kritična dužina talasa
(talasovod) (els.) ; ~, X v. extra-
ordinary wave cutoff; ~, XL -
prekid specijalnog talasa sa levom
polarizacijom; ~, XR - prekid
specijalnog talasa sa desnom polari-
zacijom
cutover - uključivanje (talasovoda),
prebacivanje (pretplatnika na drugu

cutover
cutover
centralu), preskakanje (igle na sused-
ni kanal) (el.)
cutest fundamental - osnovna zve-
zda; ~, inductance - induktivna
zvezda
cutter - magnetofonska glava (eh.) ;
rezač, glava za mehaničko snimanje
(el)
cutting - rezanje, sečenje, skidanje
strugotine; rez; odnošenje materija
obradom; ~ ability - kapacitet
rezanja; ~, across - poprečno se-
čenje; ~ and welding torch -
kombinovani gorionik za rezanje i
zavarivanje (zav.); ~ angle -
ugao sečenja; ~, are - elektrolučno
sečenje; ~, autogenous v. ga.s
cutting; ~ bench - sto za mon-
tažu filma; ~ blow pipe - gori-
onik za sečenje; — burner - gori-
onik za sečenje; ~, carbon arc
- elektrolučno sečenje ugljenom elek-
trodom; <—' compound - rashladno
sredstvo; ~, curved - obrada kri-
vih površina; ~ depth - rezna
dubina; ~, drill - strugotina od
bušenja; ~ edge - oštrica sečiva;
~, efficient - efikasni proces se-
čenja, brzo oštrenje; ~ electrode
- elektroda za sečenje (zao.); ~ elec-
trode oxyarc - elektroda za elek-
trolučno sečenje kiseonikom (zav.) ;
~ electrode with a central oxy-
gen hole - šuplja elektroda za
elektrolučno rezanje kiseonikom
(zav.); ~, gas - gasno (kiseo-
ničko) sečenje; ~, gear - narezi-
vanje zubaca; ~, guided manual
- gasno ručno sečenje po šablonu;
~, hand-guided - sečenje sa ruč-
nim upravljanjem gorionikom; ~,
length - uzdužno sečenje; ~,
longitudinal - uzdužno sečenje;
~, machine - mašinsko automat-
sko) sečenje; ~, miter - sečenje
pod uglom; ~ nippers - oštra
klešta; ~, oxygen - kiseoničko se-
čenje; — plane - ravan preseka,
npr. konusa; ~ plunge - obrada
urezivanjem (pomeranjem malog
suporta na strugu); ~, rack -
ozubljivanje letve; ~, screw thre-
ads - rezanje loze (mai.) ; ~ speed
184 cyclic
- brzina rezanja (mai.) ; ~, thread
- rezanje navoja; ~ tool - rezni
alat (maš.); ~ torch - gorionik
za rezanje (zav.); ~, transverse
- poprečno sečenje; ~, under-
water - kiseoničko sečenje pod vo-
dom; ~ without oxygen - elek-
trolučno rezanje bez kiseonika (zav.)
cuttlefish - sipa
Cyacor-resins - sintetičke karba-
midske smole za izradu livačkih
kalupa
cyanamide - cijanamid (hem.); ~
process - cijanamidni proces, pro-
ces vezivanja vazdušnog azota za-
grevanjem kalcijum-karbida (thnl.)
cyanate - cijanat, so cijanatne kise-
line (hem.)
Cyanegg - natrijum-cijanid u obliku
kuglica (za dezinfekciju i deratiza-
ciju) (thnl.)
cyanhydrins - cijanhidrini, jedinjenja
koja nastaju adicijom HCN na al-
dehide i kretone (hem.)
cyanidation vat - veliki [tank sa
filterom na dnu u kome se pesak
tretira sa natrijum-cijanidom u cilju
rastvaranja zlata (mtl.)
cyanide - cijanid, so cijanovodonične
kiseline (hem.)
cyaniding - cijanizacija, ekstrakcija
zlata i srebra iz ruda dejstvom nat-
rijum-cijanida koji ih rastvara (mtl.)
cyanin - cijanini, biljne bojene mate-
rije (hem.)
cyanite - cijanit, kijanit, disten (alu-
minijum-silikat) (min.)
cyanogen - cijanogen, dicijan, dini-
tril iksalne kiseline (hem.)
cybernetic - kibernetski
cybernetics - kibernetika, nauka o
automatskoj kontroli; ~, enginee-
ring - tehnička kibernetika
cybertron - samoobučavajuća mašina
cycatron - aparat za zavarivanje
cycle - ciklus, krug, kolo; period;
niz, red; ciklični ponavljati, rad u
ciklusima; ~, conditioning - kon-
dicioni ciklus; ~ counter - ciklo-
mer, brojač punih obrtaja (el.)
cyclic - ciklički (mat.); ~ com-
pound - ciklično jedinjenje, u or-
ganskoj herniji; ~ polygon - kružni
cyclic 185 cytoslne
poligon, čiji svi vrhovi leže na jed- cket - stremen za pričvršćavanje
nom krugu (mat.) ; — ' > quadrilate- boce (thnl.); ~ cap - poklopac
ral - kružni četvorougaonik, čiji boce (thnl.); ~ collar - vratni
svi vrhovi leže na jednom krugu prsten boce, obujmica boce (thnl.) ;
(mat.); ~ variation - ciklične ~ head - glava cilindra (mot.) ;
promene (mat.) ~ head cover - pokrivač glave
cycling - sprovodenje ciklusa, perio- cilindra (mot.) ; ~ liner - košuljica
dički ili ciklički rad; ~, tempe- cilindra (mot.); ~ manifold -
rature - sprovodenje temperatur- baterija boca (thnl., zav.) ; ~ neck
nog ciklusa - vrat boce (zav.); ~ of revolution
cyclograph - elektronski instru- - cilindar obrtaja, npr. paralelo-
men(a)t za ispitivanje i sortiranje grama jedne od njegovih strana
metala (mat.); — oil - cilindarsko ulje,
cyclohexane - cikloheksan (hem.) vrsta teškog mazivnog ulja (thnl.)
cyclohexanone - cikloheksanon, keto- ~ shoulder - rame boce (thnl.) ;
heksametilen, rastvarač za lakove ~ skirt - plašt cilindra (mot.);
(hem.) ~ stand - stopa boce (thnl.);
cycloid - cikloida (mat.) ~ stock - ulje cilindra, podmaz
cycloidal teeth - cikloidni zupci cilindra (mot.) ~ top - vrh ci-
(maš.) ; ~ trajectory - cikloidna lindra, glava boce (thnl.) ; ~ truck
putanja (mat.) - kolica za prenos boca (zav.);
cyclone - ciklon, vihor, oluja, orkan ~ valve - slavina boce (zav.) ;
(meteor.) ~ wall - zid cilindra (mot.)
cyclotron - ciklotron, akcelerator cylindrical - valjčani, cilindrični;
naelektrisanih nuklearnih čestica ~ form electrode - elektroda u
(fiz.) obliku valjka (zav.) ; ~ surface -
Cycopol resins - sintetičke stirolske cilindrična površina (mat.)
cystine - cistin (esencijalna amino-
smole za izradu lakova i premaza
kiselina)
cylinder - cilindar, valjak; ~, cytase - citaza (fermen(a)t)
acetylene - acetilenska boca (thnl.);
~ base - dno boce (thnl.); ~ cytochemistry - citohemija (hernija
biljnih i životinjskih ćelija)
block - blok cilindra (mot.); ~
body - telo boce (thnl.) ; ~ bore cytosine - citozin, produk(a)t hidro-
- prečnik cilindra (mot.) ; ~ bra- lize nekih nukleinskih kiselina (hem.)
CALTECH — California Institute of Technology - Kalifornijski institut
za tehnologiju
c. & i. — cost and insurance - cena uključivo osiguranje
C & R — construction and repair - izgradnja i remont
C.B. — control board - kontrolni sto, komandni sto
Cb — columbium - niobijum
cckw. — countercckwiselo - suprotno kazaljki na satu
CD — 1. calendar day - kalendarski dan; 2. current density - gustina
struje
CDU — crotonylidenediurea - krotonilidendikarbamid
CE — combustion engine - motor unutrašnjeg sagorevanja
Cf — californium - kalif orni j um
CFRC — Cooperative
7
Fuel Research Committee - Ujedinjenji komitet
za ispit vanje motornih goriva
cfs — cubic feet per second - kubna stopa po sekundi
eft. — cubic foot - kubna stopa
CH — cyclohexane - cikloheksan
CHP — cumene hydroperoxide - kumolhidroperoksid
CI — I. color index - indeks boje; 2. compression-ignition - kompro-
misiono paljenje; 3. correlation inex - korelacioni indeks, pokazatelj zavis-
nosti gustine i tačke ključanja naftnih frakcija
CIOS — Combined Intelligence Objectives Subcommittee - Kombino-
vani tehnički obaveštajni potkomitet
ckw — clockwise - po kazaljki na satu
CMC — carboxymethyl cellulose - karboksimetilceluloza
Cn — centurium - fermijum (Fm)
C.N.G.A. — California Natural Gasoline Association - Kalifornijsko ud- D
ruženje za prirodni gas i benzin
compd — compound - hemijsko jedinjenje, smeša
cone. — 1. concetrate - koncentrisati; 2. concentrated - koncentrisan; 3.
concetration -• koncentracija
conf — compare - sravni
D - simbol za deuterijum, teški vo-
donik (hem.)
J
nih proporcija; ~ law of partial
pressures - Daltonov zakon parci-
C P . — chemically pure - hemijski čist D layer - D-sloj (jonosfere) jalnih pritisaka (hem.) ; ~ atomic
Cp — cassiopeum - lutecijum (Lu) d - simbol za deuteron, jezgro teškog theory - Daltonova atomska teo-
ep — centipoise - sentipoaz vodonika (fiz.); simbol za dextro rija, tvrdi da je materija sastavljena
cpd — 1. compound - jedinjenje; 2. compounded - smešani (desno) od atoma i da se atomi jedine u
CPI — Chemical process industry - hemijska industrija d-glucose - d-glikoza (dekstroza, grož- prostim odnosima (hem.)
eps — cycles per second - broj ciklusa u sekundi dani šećer) (hem.) damage - šteta, povreda, oštećenje,
CR — compression ration - stepen kompresije d-glucosamine - d-glikozamin (ami- kvar, defekt; povrediti, oštetiti, sru-
Cs — caesium - cezijum nošećer, predstavlja vezu između še- šiti; ~, electrical - električni
cs — centistoke - centi stok ćera i belančevina) (hem.) kvar; ~, laser-induced - povreda
cs — cycles per second - broj ciklusa u sekundi d-gluconic acid - glukonska kiselina izazvana laserom; <•—, mechanical
C.S.A. — Canadian Standards Association - Kanadsko udruženje za (oksidacioni proizvod d-glukoze) - mehanički kvar; ~, radiation -
standarde dabble - ukvasiti, pokvasiti, nakvasiti, radijacioni defekt; ~, surface -
poškropiti, ovlažiti površinski defekt; ~, tree - gra-
CST — critical solution temperature - kritična temperatura rastvaranja nasto oštećenje
CSTR — continuous stirred tank reactor - kontinualni reaktor sa mešanjem dabster - majstor, veštak, stručnjak
dachiardite - dakijardit, akijardit damaging stress - pritisak oštećenja,
(alumosilikat Na, K i Ca) (min.) kritični pritisak prelaskom kojeg do-
Dacron - sintetičko tekstilno vlakno lazi do oštećenja materijala (thnl.)
poliestarskog tipa (polietilenglikol- dammar - damar-smola, dobijena iz
metil-tereftalat) (thnl.) istoimenih drveta, služi za lekove
dag - v. aquadag, oildag (thnl.) (thnl.)
Dag-dispersions - suspenzije kolo- damourite - damurit (vrsta musko-
idnog sintetičkog grafita (thnl.) vita) (min.)
daguerreotype - dagerotipija, foto- damp - vlaga, para; ~ down -
proces pri kome se razvijanje vrši prigušiti (amortizovati), ublažiti; ~
živinim parama. Nosač srebrno- -proof - otporan na vlagu, nepro-
halogenidne emulzije je bakarni lim pustljiv za vlagu, zaštićen od vlage
(hem.) damped alternating current - pri-
Dakin's solution - razblaženi rastvor gušena naizmenična struja (el.) ; ~
hipohlorita i borne kiseline, anti- oscillation - prigušena oscilacija,
septik (hem.) amortizovana oscilacija (ma!.) ; ~
Dalton law of absorption of gases vibration - prigušena vibracija
- Daltonov zakon apsorpcije gasova damper - prigušivač, amortizer, na-
(hem.) ; ~ law of definite pro- motaj za smirenje, prigušnica tre-
portions - Daltonov zakon odrede- perenja (mot.)
damping
damping - prigušivanje, amortizova-
nje kretanja zbog otpora; smanjenje
amplitude, slabljenje (oscilacije); us-
poravanje, kočenje; ~, collisional
~ slabljenje u plazmi uzrokovano
sudarom čestica; ~, constant -
konstanta prigušivanja; ~, Landau
- Landauovo slabljenje; ~, spring
- amortizaciona (prigušna) opruga,
amortizer
danburite - denberit, danberit (kal-
cij um-borosilikat) (min.)
danger - opasnost; ~ arrow - znak
munje (ugovorena oznaka struje vi-
sokog napona) (el.) ; ~ of fire -
opasnost od požara
Daniell cell - Danijelov galvanski ele-
ment, elektrode cink i bakar u sul-
fatu bakra (hem., el.)
Dapon - sintetička smola na bazi
dialilftalata (thnl.)
daraf - recipročna vrednost farada
(el.)
dark - mračan, taman, zagasit, mrk;
~ conductive - tamno provodan;
~ current - struje mraka (kod
fotoelektričnih ćelija i fotomultipli-
katora) (el.) ; ~ -line spectrum
- spektar tamnih linija, apsorpcioni
spektar (fiz., hem.) ; ~ red heat
- tamnocrveno zagrevanje (tt.) ; ~
room - mračna komora za obradu
fotoosetljivog materijala (fot.); ~
space - taman prostor, npr. u cevi
za električno pražnjenje u gasovima
(el.); ~ -spot signal - signal
tamne mrlje (TV); ~ -trace
screen - ekran sa tamnim zapisom
(specijalna cev koja se koristi za
optičku projekciju) (TV)
Darvyl - preparat za prehrambenu
industriju na bazi aminokiseline li-
zina (thnl.)
dash-board - pregrada (mot.)
dashpot - vazdušni ili uljni odbojni
jastuk (maš.) ; ~ action - prigu-
šivanje (maš.)
data - podaci, podatak, informacija,
karakteristika; redukcija; ~, analog
- analogni (neprekidni) podaci; —,
binary - podaci u binarnom sis-
temu (zbrajanja), binarni podatak;
~, decimal - podaci u dekadnom
sistemu(zbrajanja), dekadni podatak;
188 đ-c dialling
~, digital - cifarski (digitalni) po-
daci; ~, digitalized - informacija
u cifarskom obliku, digitalna infor-
macija; ~, long-range - podaci
koji se predaju od udaljene radarske
stanice komandnom centru; ~,
mass - veliki broj informacija;
~ panel - ploča za predaju poda-
taka, pult za davanje podataka
(eh.); ~, radiosonde - podaci
radiosondiranja; ~, seismic - seiz-
mička informacija; ~, smoothing
- izravnavanje podataka (eh.); ~,
state-of-health - informacija o sta-
nju ili ispravnosti (uređaja); ~,
transmission package - paket,
blok predaje podataka (na tranzisto-
rima); ~, unit- stepen za davanje
podataka (eh.); ~, weather -
meteorološki podaci
dating - određivanje starosti (geol.,
fiz.)
dative bond - dativna veza, vrsta
kovalentne veze u herniji (hem.)
datolite - datolit (kalcijum-borosili-
kat) (min.)
datum - (plural: data), podatak
(množina: podaci); ~ face-bazna
površina; ~ Une - bazna linija;
~ point - osnovna, polazna ili za-
data tačka
daub - mazati, zamazati, premazati
(bojom)
daubreeite - dobreit (bizmut-oksi-
hlorid) (min.)
daughter activity - radioaktivnost
koja nastaje posle raspada drugog
radioelementa (fiz., hem.); ~ De-Nora cell - tip živine ćelije za
element - element koji se dobije
radioaktivnim raspadom nekog dru-
gog elementa (fiz., hem.)
Davisson coordinates - Devisonove
(krivolinijske) koordinate (mat.)
davit - dizalica (rud.)
davy - rudarska lampa (rud.)
dayglow - zračenje (svetljenje) dnev-
nog neba
daylight - dnevna svetlost
db-loss - gušenje (slabljenje) u deci-
belima (db) (ak.)
DBPC - antioksidant za masti, ulja
i si. na bazi dibutilparakrezola (thnl.)
d-c dialling - biranje broja jedno-
smernom strujom (tel.)
d-c erasing head
d-c erasing head - glava za brisanje
jednosmernom strujom (eh.)
d-c inserter stage - stepen za uno-
šenje jednosmerne komponente
(TV)
d-c reinsertion - ponovno unošenje
jednosmerne komponente (TV)
d-c ringing - slanje signala od pret-
varača struje, slanje signala od sig-
nalne mašine (TV)
d-c tube set - baterijski prijem-
nik (eh.)
D-coil - D-kalem (polukružnog pre-
seka) (el.)
D & C dyes - boje za namirnice,
čija je neškodljivost zvanično utvr-
đena (npr. alizarin, eozin, indigo i
dr.) (thnl.)
dc magnetic biasing - predmagne-
tisanje jednosmernom strujom (eh.)
de-aeration - ispumpavanje vazduha,
degazacija (hem.)
De Broglie equation - De Broljijeva
jednačina (koja određuje talasnu du-
žinu u zavisnosti od impulsa čestice)
(fiz.); — wave - De Broljijev
talas (u talasnoj mehanici) (fiz.)
de-emphasis - uspostavljanje signala,
prigušenje (nekih frekvencija), sup-
rotna korekcija (eh.)
de-energize - isključiti, izbaciti, ski-
nuti pobudu (el.)
de—inkable inks - mastila koja se
lako uklanjaju sa hartije (thnl.)
De Moivre theorem - De Moavrova
teorema, za kompleksne brojeve
(mat.)
elektrolizu kuhinjske soli (hem.)
deacetylate - deacetilirati (hem.)
deactivate - deaktivirati, razaktivi-
rati
deactivation - deaktivacija
dead belt - mrtva zona, zona ću tan ja;
~ -burned - mrtvo pečen (pre-
grejan tako da je izgubio aktivnost
ili duge korisne osobine); ~ center,
centre - nulta tačka (maš.); ~
contact - mrtvi kontakt (el.) ; ~
end - mrtvi kraj (provodnika),
prazni kraj (kalema) (el.) ; ~ head
- nalivak, odrubak; ~ knots -
mrtvi uzlovi; ~ level - neiskoriš-
189 Debye-Hiickel
ćeni stepen, neiskorišćena dekada
(eh.) ; ~ load - trajno opterećenje,
mrtvi teret; ~ man valve - ven-
til za zatvaranje; ~ oil - katran-
sko ulje teže od vode (thnl.);
~ point - mrtva tačka (maš.);
~ reckoning - izračunavanje koor-
dinata položaja, određivanje koordi-
nata pozicije (voj.) ; ~ reckoning
tracer - pribor za izračunavanje
položaja (voj.) ; ~ short - direktna
kratka veza, puna kratka veza (voj.) ;
~ time - mrtvo vreme (kod bro-
jača radioaktivnosti period posle
registrovanja jednog impulsa dok
brojač još nije sposoban za registro-
vanje drugog) (fiz.); ~ time
correction - korekcija na mrtvo
vreme, v. dead time (fiz.); <—•
turns - prazni (mrtvi) namotaji
(el.)
deadbeat discharge - aperiodično,
pražnjenje, neperiodično pražnjenje N
(el)
deaf aid - aparat za gluve, slušni
aparat (eh., ak.)
deafener - prigušivač (ak.)
deafening - sredstvo za prigušivanje
zvuka, priguši(va)lo (ak.)
deal - jelova daska, borova daska;
jelovina, borovina, čamovina
Dean and Stark apparatus - apa-
rat za određivanje vode u uljima
(hem.)
deaquation - sušenje, odstranjivanje
vlage (vode)
death ray - zrak smrti (voj.)
deblooming agent - sredstva koja
maskiraju ljubičastu fluorescenciju
mineralnih ulja (thnl.)
debris - ruševine, otpaci, odlomci,
krš je, ostaci, fragmenti; ~, nuclear
- produkti nuklearnih reakcija, nuk-
learni ostaci
debugging - popravka aparata, ot-
klanjanje smetnji (pri stavljanju u
pogon) (TV)
debunching - razgrupisanje, radnja
suprotna fokusiranju; ~, spatial -
prostorno razgrupisavanje (čestica
snopa)
Debye-Hiickel theory of electro-
lites - Debaj-Hakelova teorija elek-
trolita (po kojoj su dobri elektroliti
 Debye-Huckel 190 decimeter
decimetre waves 191 defective
Debye-Hiichel
fosforescencije; ~ product - pro-
skoro potpuno jonizovani u vode- izvod radioaktivnog raspada (fiz.) ;
nom rastvoru) (hem.) decimetre waves - decimetarski ta- decrease - smanjenje, opadanje; sma-
~, radiative - radijacioni raspad; lasi, elektromagnetni talasi čija je njiti (se), opasti, opadati; ~ of
Debye-Scherrer-Hull method - ~-, radioactive - radioaktivni ras-
Debaj-Šerer-Hulov metod u tehnici dužina između 0,1 i 1 metar (eh.) volume - smanjenje zapremine; ~
pad; ~ rate v. desintegration decinormal solution - decinormalni to zero - smanjiti, opadati do nule
difrakcije X-zraka (hem.) rate (fiz.); ~ series v. decay
deca deka- (prefiks koji znači 10 rastvor (koji sadrži deseti deo mola decrepitation - prskanje, npr. kris-
chain (fiz.); ~ time - vreme na litar) (hem.)
puta) (da) radioaktivnog raspada (fiz.) tala pri zagrevanju (thnl.)
decade sealer - dekadni skaler, elek- decayed - raspadnut, istruleo, ero- decipher - dešifrovati, resiti, odgo- deduce - izvesti, zaključiti iz nečega
tronski uređaj koji sabira impulsi diran netnuti, protumačiti deduct - oduzeti, odbiti
po dekadnom sistemu (fiz.) decipherer - dešifrator deduction - dedukcija, izvođenje;
Decca - fazna sonda Deka (diferen- decision - odluka; ~, go-no/go - zaključivanje na bazi nečega; odu-
decagon - dekagon, poligon sa desei cijalnohiperbolični sistem radio-na-
strana (mat.) odluka ,,ide-ne ide" zimanje
vigacije u kome prijemnik meri rela- declination - deklinacija, nagib; uga- deductive reasoning - deduktivno
decahydro-naphtalene - dekahidro tivne fazne razlike između signala
naftalin, dekalin (hem.) ona razdaljina nebeskog tela od ne- rezonovanje, razmišljanje koje polazi
primljenih od 2 ili više sinhronizo- beskog ekvatora (astr.); ~ axis od neke pretpostavke ili činjenice
decalin - dekalin, rastvarac za hemij- vanih prijemnih radio-stanica (eh.)
sku industriju (hidrirani naftalin) - deklinaciona osa i logičkim putem vodi nekom zak-
decelerate - usporavati, smanjivati declivity - nagib, padina, strmina, ljučku
decameter - dekametar, 10 metara brzinu
(metr.); ~ waves - kratki talasi kosa, pad dee - duant, v. cyclotron (fiz.)
deceleration - usporavanje, negativno declutch - iskvačiti, otkočiti (mot.) deep penetration electrode - elek-
dekametarski talasi (eh.) ubrzanje, kočenje; ~ valve - us-
decantation - dekantacija, odvajanje decode - dešifrovati troda sa dubokim prodiranjem
poravajući ventil (mai.) decoder - dekoder, dekodirajući ure- (zav.) ; ~ penetration gas wel-
bistre tečnosti od nekog taloga, pre- decennial - desetogodišnji
livanje; metod odvajanja tečnosti od đaj, dešifrator; ~, CF v. coarse- ding - gasno zavarivanje sa dubokim
druge tečnosti veće gustine decentering - necentričan položaj, -fine decoder; ~, coarse-fine - prodiranjem; ~ space - duboki
položaj van cexitra, rascentriranje dekoder sistema sa grubom i tačnom prostor, popularan naziv za prostor
decarbonisation - dekarbonizacija, skalom; ~, TBCF v. time-buffe-
uklanjanje ugljenika iz gvozda ili deehenite - vanadat olova (min.) izvan Sunčevog sistema
red coarse-fine' decoder; ~,
čelika (hem.) deci prefiks koji znači deseti deo time-buffered coarse-fine - de- deexcitation - deeksitacija; skidanje
decascaler v. decade sealer (fiz.) koder sa grubom i finom skalom i pobude, smanjenje pobude; ~,
(desetina) collisional - smanjenje pobude pri
decatron - dekatron, brojačka cev sa decibel - decibel, deseti deo bela, elastičnim držanjem
udaru čestica; ~ of metastable -
hladnom katodom jedinica za jačinu šuma (zvučnog); decoding - dekodiranje brojeva (u smanjenje pobude metastabilnog
~, adjusted - nivo šuma u predaj- registarskim sistemima) (eh.), de- stanja
decay - raspadanje, opadanje, raspad, niku izražen u decibelima
gašenje; raspadati se; truljenje; tru- šifrovanje; ~, sequential - sukce-
sivno dešifrovanje defecation - prečišćavanje (specijalno:
liti; razlaganje, erodiranje; razlagati decigramme - decigram (desetina šećernih rastvora) (thnl.)
se; ~, abnormal - abnormalno pri- grama) decolour - skinuti boju, lišiti boje,
gušenje; ~, advanced - duboka decilitre - decilitar (desetina litra) (iz)beliti (thnl.) defect - mana, nedostatak, greška;
trulež; ~, chain - lančani raspad; decimal - decimal, desetni; ~ decolo(u)rize - obezbojiti defekt, kvar; neispravnost; neis-
— constant - konstanta raspada, computer - decimalni računar, decomposable - razložljiv (hem.) pravnost kristalne rešetke; ~,
recipročna vrednost srednjeg života decimalni računski uređaj (eh., decompose - razložiti (se), raspasti se crystal-lattice - defekt (kristalne
radioaktivne supstance (fiz.); ~, mat.); ~ fraction - decimalni decomposition - razlaganje, raspa- rešetke); ~, Frenkel - Frenkelov
diffusional - difuzni raspad (plaz- deo (mat.); ~ logarithms - deci- danje; ~, acid - razlaganje kiseli- defekt; ~, Fresnel - Fresnelov
me); ~, exponential - eksponen- nom; ~, chemical - hemijsko raz- defekt; ~, impurity crystal-
malni logaritmi, Brigsovi logaritmi -lattice - centar primesa (nečisto-
cijalni raspad (opadanje, gašenje); (mat.); ~ place - decimalno laganje; ~, hydrolityc - hidro-
~ factor v. decay constant (fiz.); litičko razlaganje (razlaganje pod uti- će); ~ in manufacture - (po)
mesto (mat.); ~ point - deci- greška pri izradi; —, lattice -
~ family v. decay chain; ~, malna tačka, tačka koja razdvaja cajem vode); ~ of the acetylene
metastable - raspad metastabilnog - razlaganje acetilena; ~, pyrolytic defekt kristalne rešetke; ~, radia-
decimale od celih brojeva (kod nas tion - radijacioni defekt; ~,
stanja; ~ modulus - modul opa- se češće koristi zarez) (mat.); ~ - pirolitičko (toplotno) razlaganje;
danja, kod prigušenih oscilacija ~, thermal - termičko razlaganje Shottky - Šotkijev defekt; ~, spot
system - decimalni sistem, koji - lokalni defekt, lokalizovani de-
vreme za koje se amplituda oscilacije ima za osnovu 10 (mat.) ; — sys- (raspada); krekovanje .
smanji za l/e (e = baza prirodnih decontamination - dekontaminacija, fekt; ~, stochiometric lattice -
tem of angular measure - deci- stohiometrijski defekt rešetke; ~,
logaritama) (mat.); modul raspa- malni sistem za merenje uglova otklanjanje zagađenja
danja, kod radioaktivnosti sinonim decoppering - uklanjanje bakarnog substitutional - supstitucionalni
(mat.) defekt; ~, vacancy - vakancija
za srednji život (fiz.); ~, phos- sloja; čišćenje od bakra
phorescent - opadanje (gašenje) j decimeter - decimetar (desetina decoupling - razvezivanje, rastav- defektne praznine
metra) ljanje; rastavljači uređaj (mai.); defective - defektan, neispravan; ~
smanjenje sprege equation - nepotpuna jednačina,

defective 192
defective
jednačina izvedena iz druge jedna-
čine, koja nema manji broj rešenja
od početne jednačine (mat.)
defectoscope - defektoskop (instru-
ment za traženje defekta)
deferred call - odloženi razgovor,
odložena veza, odloženi poziv (tel.)
deferrization - uklanjanje gvozda iz
vode
deffecting coil - otklonski kalem,
kalem za otklanjanje (els.); ~
yoke - jaram za otklanjanje (elek-
tronskog snopa) (eh.)
definite integral - određeni integral,
kod koga su granice integracije naz-
načene (mat.) ; ~ proportions -
određene proporcije (zakon određe-
nih proporcija) (hem.)
definition - definicija, objašnjenje
reci ili rečenica; tumačenje; odre-
dba; sposobnost optičkog sočiva da
reprodukuje fine detalje slike
deflagrate - trenutno sagoreti
deflagration - naglo sagorevanje uz
prasak (thnl.)
deflect - skrenuti; saviti; prelamati
(zrake)
deflection - skretanje, ugibanje; ot-
klon, izvod; defleksija; ~, acoustic
- akustička defleksija; ~ beam -
defleksija snopa, izvod snopa; ~,
light - svetlosna defleksija; ~
sensitivity - osetljivost otklona
deflector - deflektor, otklonski sis-
tem; ~, A-field - deflektor A
polja; ~, B-field - deflektor B
polja; ~, digital beam - digi-
talni deflektor snopa; ~, electro-
optic - elektrooptički deflektor; ~,
electrooptic light beam - elektro-
optički deflektor svetlosnog snopa;
~, electrostatic - elektrostatički
deflektor; ~, perovskite electro-
optic - elektrooptički perovskit def-
lektor; ~, TIR v. total Internal
reflection deflector; ~, total in-
ternal reflection - deflektor na
bazi pune unutrašnje refleksije; ~,
Wollaston-prism - deflektor na
bazi prizme Volastona; ~, Wollas-
ton-prism digital light - digitalni
svetlosni deflektor na bazi Volasto-
nove prizme
decreasing:
deflectron - deflektron, katodna cev
sa elektrostatičkim otklonom
def locculated graphite - pahuljičasti
grafit (hem.)
deflocculation - deflokulacija (išče-
zavanje ili uklanjanje pahuljica iz
rastvora ili smeše)
defoaming - uklanjanje pene; ~
agent - sredstva koja sprečavaju
stvaranje pene (thnl.)
defocus - defokusiranje; defokusirati
deformation - deformacija, promena
oblika, izobličenje; ~ curve -
kriva deformacije, obično u zavis-
nosti od vremena
defrosting - uklanjanje (otapanje)
leda, odmrzavanje
degas - degazirati
degassing - degaziranje; ispumpa-
vanje gasa, evakuisanje
degauss - razmagnetisati
degaussing - razmagnetisavanje
degelatinize - prevođenje gela u tečno
stanje
degeneracy - degenerisanost, stepen
degeneracije (fiz.); ~, mode -
degeneracija tipa (oscilovanja); ~,
orbital - orbitalna degeneracija; ~,
spin - spinska degeneracija
degenerate conies - degenerisani
konusni preseci, nastaju kada se
ravan preseka kreće (mat.); ~
quadric surfaces - degenerisane
kvadrične površine, zajedničko ime
za konus, eliptički cilindar, hiper-
bolički cilindar itd. (mat.)
degenerative feedback - negativna
povratna sprega (els.); ~ trigger
circuit - kolo okidača sa negativ-
nom povratnom spregom (eh.)
deglutinate - odlepiti
degradation of energy - opadanje
energije; <~ of radiation - opa-
danje zračenja; ~ of tunnel diode
- degradacija runel-diode, starenje
tunel-diode
degras - mast vune (thnl.); ~
(moellen) - degras-ulje, dobija se
iz ovčje kože (thnl.)
degreasant - odmašćivač
degrease - odmastiti
degreasing - odmašćivanje površine
metala pre galvanizacije, lakiranja i
slično (mtl.)
193
degree
degree - stepen, jedinica za ugao
(mat.) ; jedinica za merenje tempe-
rature (fiz.) ; ~ of a polinomial
- stepen polinoma (najveći stepen
na kome se promenljiva pojavljuje u
polinomu) (mat.) ; ~ of a term -
stepen člana, zbir stepena promenlji-
vih u članu (mat.) ; ~ of accuracy
- stepen tačnosti (mat.) ; ~ of an
equation - stepen jednačine, naj-
veći stepen koji se pojavljuje u jed-
načini (mat.) ; ~ of an expression
- stepen nekog izraza, najveći ste-
pen koji se u izrazu pojavljuje
(mat.) ; ~ of angle - stepen ugla,
1/360-ti deo kruga (mat.); ~ of
arc - stepen luka, 1/360-ti deo
kruga (mat.) ; ~ of correlation -
stepen korelacije; ~ of dissocia-
tion - stepen disocijacije, deo
ukupnog broja molekula koji su diso-
cirali (hem.); ~ of freedom -
stepen slobode, broj nezavisno pro-
menljivih sistema u kretanju (fiz.) ;
~ of hardness - stepen tvrdoće
(hem.) ; ~ of inversion - stepen
inverzije; ~ of maser saturation
- stepen saturacije maser a; ~ of
neutrality - stepen neutralnosti;
~ of precision - stepen tačnosti;
~ of redundancy - stepen redu-
ndancije, stepen rezerve; ~ of
safety - stepen sigurnosti; ~ of
saturation - stepen saturacije
dehumidification - sušenje
dehumidifier - aparat za umanjenje
vlage u vazduhu (kod tf centrala
itd.) (thnl.)
dehydrate - dehidrirati (hem.)
dehydration - dehidratacija, sušenje
dehydrator - uređaj za sušenje; sred-
stvo za sušenje
Dehydrite - sredstvo za sušenje na
bazi bezvodnog magnezijum-perhlo-
rata
dehydrogenase - dehidrogenaza, fer
ment
dehydrogenate - dehidrogenirati
(hem.)
dehydrogenation - dehidrogenacija.
oduzimanje (uklanjanje) vodonika
(hem.)
deionization - dejonizacija (uklanja
nje jona)
13 Rečnik
delivery
deionize - dejonizovati
deka - deka, prefiks koji obeležava 10
dekatron - dekatron, dekadna cev
Delanium - vrsta vrlo tvrdog veš-
tačkog uglja (thnl.)
delay - kašnjenje, zadrška, usporenje;
~, carrier-storage - kašnjenje
izazvano sakupljanjem nosača; ~,
code - kodno kašnjenje, proizvoljno
kašnjenje; —, coding v. code
delay; ~, group(-path) - grupno
kašnjenje, grupna zadrška; ~, pro-
pagation - kašnjenje rasprostiranja,
propagaciona zadrška; ~, propa-
gation-pair - srednje kašnjenje pri
uključenju i isključenju; ~, round-
-trip - dvostrano kašnjenje, dvo-
strana zadrška; ~, stage - kašnje-
nje po stepenu; ~, start-oscilla-
tion time - vreme „ćutanja" kvant-
nog generatora; ~, suppressed
time v. code delay; ~, turn-off
- zadrška pri isključenju, vreme is-
ključenja; ~, turn-on - vreme
uključenja, zadrška pri uključenju
delayed automatic gain control -
automatska regulacija pojačanja s
vremenskim kašnjenjem (eh.); ~
coincidence - koincidencija za kaš-
njenjem, brojački uređaj kojim se
registruju impulsi koji se javljaju u
određenom razmaku jedan iza dru-
gog (fiz.); ~ neutron - zakas-
neli neutron, javlja se po prestanku
lančane reakcije fisije u reaktoru
(fiz.)
delhi hard - legura ugl. gvozda i
hroma, otporna prema rdanju (mtl.)
deliming - odstranjivanje kreča sa
kože pre štavljenja (thnl.)
deliquesce - preći u tečno stanje (pri
apsorbovanju vlage iz vazduha)
deliquescent - delikvescentan, spo-
soban da pređe u tečno stanje (ras-
tvor) pri stajanju na vazduhu
deliver - dobaviti, isporučiti, snab-
deti
delivery - dobava, isporuka; protok,
napajanje; ~ air chamber - do-
bavna vazdušna komora (av.); ~
arrangement - uređaj za raspodelu,
uređaj za isporuku, raspodeljivač
(eh.); ~ connection - napojni
 delivery 194 density
density 195 deoxidiser
delivery
demultiplier - delitelj, demultipli-
spoj, vod (els.) ; ~ head - visina kator; ~, frequency - delitelj doping - koncentracija legirajućih
pumpanja; ~ line - potisni vod, gustina naelektrisanja na jedinicu
frekvencije primesa; ~, effective - efektivna-; površine ili zapremine (el.); ~
vod (linija); dobava, isporuka, snab- demy - standardna veličina pisaće ~, electon- - elektrona, koncen-
devanje (mot.); ~ loss - gubici of electrons - gustina (koncentra-
hartije 15 1 ' 2 " X 20" (trg.) tracija elektrona; ~, energy-flux- cija) elektrona; ~ of luminous
dobave; ~ main - vod (linija) denary system - desetni sistem, sis-
dobave, isporuke; ~ outlet - izlaz - energetskog fluksa; ~, equili- flux - gustina svetlosnog fluksa
tem koji ima za bazu deset brium - ravnotežna koncentracija; (toka); ~ of nuclei - gustina jez-
dobave; ~ pipes - pritisni cevni denaturant - denaturator, sredstvo
vod; ~ rate - količina isporuke; ~, excess - ekscesna koncentracija; gara; ~ of packaging - gustina
koje se dodaje nekoj supstanci da —, failure - gustina otkaza, -gre- pakovanja; ~ of state mass -
~ time - vreme isporuke; ~ ona postane neupotrebljiva za čovečji
valve - ventil za dobavu; ~, valve šaka, lambda karakteristika; ~, efektivna masa, određujuća — sta-
organizam (npr. metil-alkohol je de- Fourier v. spectral density; ~, nja; ~ of states - gustina stanja;
spring - opruga ventila za dobavu naturator etil-alkohola) (hem.)
delphinine - alkaloid iz istoimene denaturated alcohol - denaturisani free-carrier - koncentracija slo- ~, optical - optička gustina, apsor-
bodnih nosača; ~, grain - gustina bancija; ~, orbital belt orbi-
biljke (thnl.) alkohol, špiritus zrna (fotoemulzije); ~, gravi- talnog pojasa (dipolnog); ~, pa-
Delsterol - preparat na bazi kristali- dendrite - dendrit, kristali u obliku metric - gravimetrijska gustina cking- - montaže, — pakovanja;
sanog vitamina D 3 (thnl.) (hem.) ; ~, heat - termički napon; ~, pinch - plazma mlaza; ~,
delta - simbol za malu količinu u drveća (krist.)
gustina toplotne energije; ~, hole plasma- - plazme; ~, plasma
matematici (mat.) ; ~ electron - denickelification - uklanjanje nikle- - koncentracija rupa; ~, impurity current- - gustina struje plazme;
delta-elektron (fiz.); ~ function nog sloja; selektivna korozija koja
napada nikal - koncentracija nečistoće; ~, in- ~, population- - naseljenosti;
- delta-funkcija, specijalna funkcija ~, population inversion- - in-
u kvantnoj mehanici (mat.); ~ denier system - denije, mera za tek- formation- - informacija; ~,
stilna prediva, označava težinu 9000 instrumentation- - instrumenta- verzne naseljenosti; ~, power- -
iron - delta-gvožde, alotropska mo- snage, — energije; ~, power-con-
difikacija gvozda, stabilno između m dugog prediva u gramima cije; ~, intrinsic-carrier - kon-
centracija sopstvenih nosača; ~, version- - konvertovane snage;
1403°C i tačke topljenja (hem.) ; ~ denitration - denitracija (hem.) ~, power spectral - spektralna —
matching transformer - trans- denominator - imenilac (mat.) inversion— inverzije, inverziona-;
~, inverted population- - in- snage; ~, printing— štampe; ~,
formator za podešavanje vezan u dense - gust, zbijen; neprobojan; ne- ratio - odnos, gustina; relativna
trougao (el.); ~ rays - delta- prozračan; ~ slag - jedra (gusta) vertne populacije; ~, ion - gustina
troska (zao.) jona; koncentracija jona; —, ioni- gustina u odnosu na neku supstancu;
-zraci, sekundarno zračenje elek- ~, space-charge— - prostornog
trona koji izazivaju jonizaciju sre- densimeter v. densitometer zation v. ion density; ~, Joseph-
son current - struje Džozefsona; naelektrisanja, — prostornog tovara;
dine, a koji nastaju usled prolaska densitometer - denzitometar (instru- ~, spatial - prostorna gustina;
nuklearnih čestica kroz materiju ment za određivanje gustine); ~, ~, level nivoa; ~, majority-
-carrier - koncentracija osnovnih ~, specific - specifična težina, gus-
(fiz-) photoelectric - fotoelektrični me- tina; ~, spectral - spektralna —
rač (optičke) gustine; —; recor- nosača; ~, minority-carrier -
delustrants - sredstva za uklanjanje koncentracija manjinskih nosača; ~, steady-state - ravnotežna —
sjaja kod tekstilnih vlakana (thnl.) ding - denzitometar sa automat- ~, subsurface - potpovfšinska —,
skim zapisom (pisačem) ~, mode- - tipova (oscilovanja);
demagnetise - demagnetisati, raz- ~, mode per unit frequency— ~, surface - površinska—, povr-
magnetisati densitometry - denzitometrija, me- šinska koncentracija; >~, surface-
todika određivanja gustina tipova (oscilovanja) po jedinici frek-
demagnetization - razmagnetisanje; vencije; ~, momentum- - im- -state— - površinskog stanja; ~,
~ curve - kriva razmagnetisanja density - gustina, koncentracija, na- pulsa, - momenta; ~, momentum surface-trap- - površinskih hva-
demagnetize - razmagnetisati, de- pon; masa jedinice zapremine, speci- tača; '—<, trail electron - elektron-
fična težina; ~, acceptor - kon- flow- - toka impulsa; ~, neutral
magnetisati (particle) - koncentracija neutral- ska koncentracija meteorskog traga;
demagnetizing - koji razmagnetisava centracija akceptora; ~, actual -
nih čestica; ~, nonequilibrium -
dematerialization - anihilacija (fiz.) stvarna gustina; ~, base carrier - neravnotežna koncentracija; ~, ~ , trap hvatača, koncentracija
demitase - telefonski aparat sa zajed- koncentracija nosača u bazi; ~, nuclear level - gustina nuklearnih hvatača; ~, vapo(u)r - gustina
ničkim biračkim i mikrotelefonskim (energetskih) nivoa; ~ of conduc- pare; ~, volume - zapreminska
delom beam snopa, -mlaza; ~, bulk gustina; ~, water vapor- -
- zapreminska gustina (prosečna tion current - gustina provodne
demodulation - demodulacija struje; ~ of convection current vodene pare
demodulator - detektor, demodula- gustina praškastih ili rastresitih ma- dent - ugnuće, ulubljenje, udubina;
terijala uključivši praznine među - gustina konvekcione struje; ~,
tor; ~, product - detektor proiz- of displacement current - gustina ugnuti ulubiti
voda zrncima); ~, carrier - koncentra- deodorants - dezodoransi, sredstva
cija nosača; ~, circuit— montaže; struje pomeraja; — of electric
demount - rasklopiti, demontirati linear charge - gustina linijskog za odstranjivanje ili maskiranje ne-
demountable tube - cev koja se ~, component(-part)— kompo- naelektrisanja; ~ of electric sur- prijatnih mirisa (hem.)
može demontirati (rasklopiti) (TV) nenti, -smeštaja; ~, defect - kon- face charge - gustina površinskog deoxidant - deoksidant; redukciono
demulsifiers - sredstva koja spre- centracija defekta; ~, diffusion naelektrisanja; ~ of electric vo- sredstvo (hem.)
čavaju emulgiranje nekog ulja (thnl.) current- - difuzione struje; ~, lume charge - gustina prostornog deoxidiser - dezoksidator, sredstvo
donor - koncentracija donora; ~, naelektrisanja; ~ of electricity - koje uklanja kiseonik iz nekog jedi-
njenja ili istopljenog metala (mil.)

13«
 deoxydation
deoxydation - deoksidacija, redukcija
(odstranjivanje) kiseonika iz istop-
ljenog metala (mil.)
deoxygenation - uklanjanje (apsorp-
cija) kiseonika
departure - polazak, odlazak; skre-
tanje, odvajanje; udaljavanje; odstu-
panje; razdvajanje, udaljenost obje-
kta od neke fiksne tačke
dependence - zavisnost; —, linear
- linearna zavisnost
dependent variable - zavisno pro-
menljiva (mat.)
đephlegmation - deflegmadja, deli-
mična kondenzacija (pare) koja obo-
gaćuje destilat komponentom sa
višom tačkom ključanja (hem.)
dephlegmator - deflegmator, kolona
2a frakcionisanje pri destilaciji
(hem.)
dephosphorization - uklanjanje fos-
fora, defosforacija
depilatories - depilatori, hemijska
sredstva za odstranjivanje dlaka
(hem.)
depilatory - koji skida, uklanja, čupa
dlaku; sredstvo za skidanje dlake
deplane - iskrcati, istovariti (iz aviona)
deplete - isprazniti, smanjiti; ispus-
titi, iscrpsti
depleted - osiromašen, istrošen, is-
crpen; — uranium - osiromašeni
uranijum, sadrži manje izotopa 235
U nego početni (n. teh.)
depleting section v. stripping sec-
tion (n. teh.)
depletion - osiromašenje, iscrplji-
vanje
deplistor - deplistor (prekidački polu-
provodnički pribor)
depolarization - depolarizacija (fiz.)
depolarize - depolarizovati (fiz.)
depolarizer - depolarizator (fiz.)
depolymerization - depolimeriza-
cija (hem.)
depopulate - osiromašiti, smanjiti
(naseljenost nivoa)
depopulation - osiromašenje, sma-
njenje (naseljenosti nivoa); ~ of
metastable - smanjenje naselje-
nosti metastabilnog nivoa; ~, se-
lective - selektivno smanjenje
deposit - nalazište; talog; taložiti;
nanos; ~, abyssal - nataložen, sta-
196 depth
ložen; nanesen; ~, metal - ras-
topljeni metal za dodavanje (zav.)
deposition - depozicija, taloženje,
nanošenje, prekrivanje; —, che-
mical - hemijsko taloženje; ~,
direction - usmereno taloženje;
~, electrolytic - elektrolitičko ta-
loženje, galvansko taloženje; ~,
electron-beam - nanošenje po-
moću elektronskog snopa; ~, epi-
taxial (layer) - epitakijalno ras-
tenje; ~, selective - selektivno
taloženje, selektivna depozicija; ~,
thin film - taloženje tankog filma;
~, vapor - taloženje iz gasne faze
depress - pritisnuti, ugnuti; spustiti,
sniziti; prigušiti
depression - ugnuće, utučenost; pri-
tisak, prigušenost; smanjenje; ~,
collector - sniženje potencijala
kolektora; <~, depressurization -
smanjenje pritiska
depressor - prigušivač; pufer; nega-
tivni katalizator (hem.)
depth - dubina, visina; ~, charac-
teristic penetration - karakteris-
tika dubine prodiranja; ~ cutting
type of broach - razvrtač sa dubo-
kim rezanjem (ma!.) ; ~, diffusion
- difuziona dubina; ~, escape - -
umicanja, izlazna —; ~, Josephson
penetration - Džozefsonova —
prodiranja; ~, junction - - na-
leganja p—n prelaza; ~, micro-
meter - mikrometar za merenje
dubine (ma!.) ; <~ of cut - dubina
rezanja (maS.) ; ~ of cut per
tooth - dubina rezanja po jednom
zubu (mai.); ~ of focus - du-
bina fokusa, dozvoljeno kretanje
sočiva koje ne narušava oštrinu i
definisanost fokusa (opt.); ~ of
gap - dubina zazora (mai.); ~
of the side fusion zone - dubina
bočnog uvara (zav.) ; ~, of tooth
(broach) - visina zuba (mal.);
~, optical - optička dubina, op-
tička debljina; ~, penetration -
dubina prodiranja, dubina pene-
tracije; ~ scale - skala dubine;
~ scanning sonar - pel za pretra-
živanje dubina (morn.) ; ~ super-
conducting penetration - du-
bina prodiranja superprovodnika
depump
depump - slabljenje pumpanja
derating - izlaz iz opsega, izlaz iz
norme pogoršanja parametara
derivate v. derivative
derivative - derivat, proizvod (hem.) ;
izvod (mat.); *~, cellulose -s -
celulozni proizvodi; ~, dihydoxyl
- dvohidroksilni proizvod (hem.)
derive from - izvesti iz
derived audio equipment - uređaj
za izdvajanje zvučnih frekvencija
(eh.) ; ~ unit - izvedena jedinica,
svaka jedinica koja se zasniva na
osnovnim jedinicama
derrick - pokretna dizalica, derik,
brušačka kula, kran, pokriven stub
derris - ekstrakt istoimene biljke,
glavni sastojak rotenon, jak insekti-
cid (hem.)
desalination - desalinacija, osloba-
đanje od soli
desalting v. desalination
desaturation - desaturacija, smanji-
vanje (sprečavanje) zasićenja; razbla-
živanje boje
descaling blowpipe - gorionik za
skidanje rde (zav.)
Descartes rule signs - Dekanovo
pravilo znaka, po kome broj pozi-
tivnih korena ne može biti veći od
broja promena zraka kod f(x) = 0
(mat.)
descendant - proizvod reakcije (hem.)
descloisite - dekloazit (vanadat Pb,
Zn i Cu) (min.)
describe - opisati, ocrtati, nacrtati
descriptive astronomy - opisna ast-
ronomija, koja se bavi opisivanjem
nebeskih tela, ali ne i fizički i ma-
tematički zasnovanim teorijama; ~
climatology - opisna klimatologija;
~ geometry - opisna (nacrtna)
geometrija
deseaming blowpipe - gorionik za
blanjanje (zav.)
desensitization - desenzibilizacija,
smanjivanje osetljivosti (fot.)
desensitise — desenzibilizirati, sma-
njiti osetljivost (fot.)
dftniccant - sredstvo za sušenje
(hem.)
desiccate - osušiti, osloboditi od
vlage, obezvoditi; uvenuti
197 design
desiccation - desikacija, sušenje
desiccative v. desiccant
desiccator - komora za sušenje, suš-
nica; desikator (hem.)
Desicote - preparat na bazi silana
koji njime premazanu površinu čini
odbojnom za vodu (thnl.)
design - planirati, smerati, zamisliti
u opštim potezima, koncipirati;
konstrukcija, projekat, crtež, plan:
projektovanje, konstruisanje; pro-
račun; ~ and development insti-
tute - projektantsko-razvojni insti-
tut; ~, automated component
- automatsko projektovanje kompo-
nenti; ~, automated system -
automatsko projektovanje sistema;
~, bureau - projektantski biro;
~, circuit - projektovanje kola;
<~, computer-aided - projekto-
vanje pomoću računskih mašina, ma-
šinsko projektovanje; —, c o m -
p u t e r - aided of inegra-
ted circuit - mašinsko pro-
jektovanje integrisanih kola; ~,
computer-aided system - mašin-
sko projektovanje sistema; ~, com-
puter-aided transistor - mašinsko
projektovanje tranzistora; ~ -dra-
ughtsman - konstruktor-crtač; —
engineer - inženjer projektant; ~,
engineering - tehničko projekto-
vanje, inženjersko projektovanje; ~,
exterior system - spoljašnje pro-
jektovanje sistema; ~, fail-safe -
pouzdana konstrukcija, sigurna kon-
strukcija; ~, feature - oblik kon-
strukcije, projekta; ~, fully auto-
mated network - potpuno auto-
matsko projektovanje mreža; ~,
functional - funkcionalno projek-
tovanje, postavljanje funkcionalne
šeme, funkcionalna sinteza; ~,
integrated circuit layout - pro-
jektovanje razmeštaja integrisanih
kola; ~, interior system - unut-
rašnje projektovanje sistema; —',
logical - logičko projektovanje, lo-
gička sinteza; ~, man-machine
- projektovanje na osnovu interak-
cije čovek-računar; ~, mesa -
mezastruktura; ~, modular - mo-
dularno projektovanje, modularna
instrukcija; ~ office - projektant-
design
design
ska prostorija; ~ on-line circuit
- projektovanje kola u realnom vre-
menu, „on-line" projektovanje kola,
projektovanje kola po sistemu direkt-
ne interakcije čovek-računar; ~,
on-line system - projektovanje sis-
tema u realnom vremenu „on line"
projektovanje sistema, projektovanje
sistema na principu direktne inte-
rakcije čovek-računar; ~, signal
- proračun signala, sinteza signala;
-~, system - projektovanje sistema;
~, worst-case - projektovanje uz
uzimanje najgoreg slučaja
designating symbol - skraćena oz-
naka
designed value - konstrukciona, pro-
jektna vrednost
designer - konstruktor, projektant,
kreator (modni), dizajner
designing task - projektni zadatak
desk - pult, sto, panel; ~ calculator
- kancelarijska računska mašina
desk-top - stoni, za na sto
Desmodurs - sirovina za proizvod-
nju plastičnih materija izocijantskog
tipa (thnl.)
desmotropism - dezmotropija, pro-
mena položaja dvostruke veze u
jednom molekulu, npr. ketoenol
(hem.)
desorption - desorpcija, odstranjiva-
nje apsorbovane supstance (hem.)
despiker - sistem za prigušenje vr-
hova (el.)
destarch - osloboditi od škroba
destitute - oskudan, siromašan
destruction - razaranje, destrukcija,
rušenje; ~, beam - razaranje mlaza
destructive distillation - destilacija
čvrstih supstanci praćena njihovim
razlaganjem, suva destilacija (hem.) ;
~ examination - proba razara-
njem (zav.); ~ interference -
destruktivna interferencija, sabira-
nje dva talasa koji imaju istu periodu,
ali su fazno pomaknuti za 180°
(fiz.) ; ~ test - proba razaranjem
(zav.)
destructor firing - potpaljivanje
eksploziva, paljenje eksploziva
desugar - osloboditi od šećera, izvla-
čiti šećer
198
detector
desulphurize - desulfurizirati, oslo-
boditi od sumpora
detach - razdvojiti, rastaviti, odeliti,
otkačiti, odrešiti, skinuti
detachable - zamenljivo, što se od-
vaja
detached coefficient - odvojeni koe-
ficijent, npr. 12 u izrazu 12 x
(mat.)
detachment of plasma - odvajanje
plazme, odbijanje plazme
detail of design - konstrukcijski de-
talj, konstrukcijska pojedinost
detect - otkriti, opaziti, detektovati
detecting-and-ranging - lokacija,
otkrivanje, radiolokacija; ~ cohe-
rent light - lokacija koherentnim
svetlom
detection - otkriće, opažanje, detek-
cija, otkrivanje; ~, baseband -
video-detekcija, direktna detekcija,
direktno otkrivanje; ~, coherent-
-light - detekcija koherentnog svet-
la; ~, envelope - detekcija omo-
tača, direktna detekcija, direktno
otkrivanje; ~, error - detekcija
grešaka, otkrivanje grešaka; ~,
failure - detekcija neispravnosti,
otkrivanje neispravnosti; —; he-
terodyne - heterodinska detekcija,
prijem na izbijanje; ~, infrared -
infracrveno otkrivanje; ~ of ra-
diation - otkrivanje prisustva zra-
čenja (fiz.); ~, optical super-
heterodyne - superheterodini pri-
jem u optičkom opsegu; ~, par-
ticle - detekcija čestica, otkrivanje
čestica; ~, passive - pasivna detek-
cija, pasivno otkrivanje; —, video v.
baseband detection
detectivity - sposobnost detektova-
nja, moć detektovanja
detector - detektor, instrument za ot-
krivanje prisustva zračenja; (n. thn.)
davač, prijemnik, prijemnik sig-
nala, senzor (opite); ~, atomic
beam - detektor atomskog mlaza;
~, background limited inferred
photoconductor - prijemnik infra-
crvenog zračenja sa fotoprovodni-
cima; ~, baseband - video-detek-
tor; ~, beam - detektor snopa,
detektor mlaza; ~, boxcar - ure-
đaj za odbir i čuvanje trenutnih
detector 199
vrednosti promenljivog napona; ~,
broadband - širokopojasni detek-
tor; —, bulk photoconductive -
detektor sa zapreminski fotoprovod-
nim materijalom; ~, depletion
layer - detektor sa osiromašenim
slojem, ventilski fotoelement; ~,
ground-based - detektor na zemalj-
skoj stanici; ~, heterodyne optical
- optički heterodini detektor; ~,
hot-carrier - detektor vrućih no-
sača; ~, hot-electron - detektor
vrućih elektrona; ~, impovity-
-activated - detektor aktiviran pri-
mesama; ~, impurity-activated
germanium - germanijum-detek-
tor aktiviran primesama; ~, infra-
red - infracrveni detektor; ~,
I product v. phase sensitive
detector; ~, klystron - klistron-
ski detektor; ~, LBH fluorescent
- fluorescentni detektor, LBH de-
tektor; ~, light - svetlosni detek-
tor, detektor svetlosti; ~, M -
detektor signala sa ugaonom modu-
lacijom; ~, magnetically tunable
- detektor sa magnetskim podešava-
njem; —, narrow-band - usko-
pojasni detektor; ~, optical v.
light detector; ~, Patley - Pat-
lijev detektor, Patlijev prijemnik;
~, PEM v. photoelectromagnetic
detector; ~, phase-lock - detek-
tor fazne sinhronizacije; ~, phase-
-sensitive - faznoosvetljivi detek-
tor; —, photoconductive - foto-
provodni detektor, fotoprijemnik;
~, photoelectromagnetic - foto-
elektromagnetski prijemnik; ~,
photoparametric - fotoparame-
tarski detektor; ~, pitch - detek-
tor visine tona; ~, plasma -
plazma-detektor; ~, plasma mic-
rowave - plazma-UKT-detektor;
~, product - detektor proizvoda;
~> pyroelectric effect - piro-
električni detektor; ~, Q (product)
- fazni detektor, Q detektor; ~,
quantum - kvantni detektor, kvan-
tni prijemnik; ~, radiometric -
radiometrički prijemnik; ~, ratio
- detektor odnosa, frekventni dis-
kriminator; —, remote - daljinski
detektor, detektor na daljinu; ~,
detonation
scintillation X-ray - scintilacioni
X-detektor; ~, semiconductor -
poluprovodnički detektor;~, semi-
conductor diode - poluprovodnič-
ki diodni detektor; —, semicon-
ductor radiation - poluprovod-
nički detektor zračenja; ~, sign v.
phase-sensitive detector; ~, slo-
pe - frekventnoamplitudski detektor
~, solid-state - detektor sa čvrstim
telom; ~, split field - uskougaoni
detektor; ~, surface-ionization -
detektor sa površinskom jonizari-
jom; ~, thermal - termički de-
tektor, infracrveni detektor, bolo-
metar; ~, thermistor-bolometer
infrared - termistorski bolometar-
ski infracrveni detektor; ~, tu-
nable infrared - infracrveni detek-
tor sa podešavanjem; ~, tuned -
rezonantni detektor; ~, tunnel-
-diode - detektor sa tunel-diodom;
~, vibration - detektor vibracija;
~, voiced-unvoiced - detektor za
razdvajanje zvučnih od bezvučnih
glasova; ~, voltage limit - detek-
tor naponske granice; ~, X-ray -
detektor X-zračenja; ~, zenith-
-oriented - zenitni detektor
detectron - detektron, vakuumska cev
detent - opruga, zapor
detergency - moć pranja
detergent - detergent, sredstvo za
pranje; dezinfekciono sredstvo
deterioration - starenje, habanje;
~ system - starenje sistema, ha-
banje sistema
determinant - determinanta (mat.)
determinate - određen, definisan;
~ problem - definisani problem,
problem koji ima ograničen broj
rešenja (mat.); ~ quantity -
određena konačna veličina
determination - odluka, rešenje
determine - odrediti, ograničiti
detonate - izazvati eksploziju
detonation - eksplozija, detonacija,
pucanj; ~, above-ground - nad-
zemna eksplozija; ~, above-the-
-surface v. above-ground deto-
nation; ~, high-temperature
nuclear - visokotemperaturna nuk-
learna eksplozija; ~, low-level -
eksplozija na maloj visini
detonator 200
detonator - detonator, supstanca koja
započinje eksploziju (fulminat žive,
azid olova i si.)
đetour - skretanje, obilaženje
detract - oduzeti
detrain - iskrcati iz voza
detrition - ribanje, trošenje
detruncate - odseći, srezati, srubiti,
potkratiti
Dettol - trgovački naziv za germidd deviate - skrenuti, odstupiti
na bazi hloroksilola (thnl.)
deuteriđe - deuterid, hidrid koji sa-
drži samo teški vodonik (hem.)
deuterium - deuterijum, teški vodo-
nik, izotop vodonika atomske mase
2 (hem.); ~ -moderated pile -
reaktor sa deuterijumskim modera-
torom, teškovodni reaktor (rt. thnl.) ;
~ oxide - deuterijum-oksid, teška
voda (hem.)
deuteron - deuteron, jon deuteri- device - naprava, aparat, uređaj, pri-
juma (fiz.); ~, high-energy -
deuteron visoke energije (fiz.)
deuteroxide - deuteroksid (hidro-
ksid sa deuterijumom)
Devarda's alloy - vrsta legura sas-
tava 45% Al, 50% Cu, 5% Zn
Devcon - plastični čelik, čelični prah
pomešan s plastičnom masom (thnl.)
develop - razviti
developed dyes - tekstilne boje koje
se stvaraju reakcijom u samom
vlaknu (thnl.)
developer - izazivač, razvijač (u foto-
grafiji); ~, alkaline - alkalni iza-
zivač (fot.); <~, buffered - izazivač
sa puferom (fot.); '-', colo(u)r-
-forming - izazivač za bojeni film-
ski materijal (fot.); ~, compen-
sating - izravnavajući izazivač
(fot.)
development - razvitak, evolucija;
izgradnja; razrada, konstrukcija;
usavršavanje, poboljšavanje; izazi-
vanje, razvijanje (fotografije); melio-
racija; izvođenje (formule); razvi-
janje (u red) (mat.) ; ~, advanced
- perspektivni razvoj, razvoj una-
pređenih tipova; — and research
department - razvojno i istraživačko
odeljenje; ~, chemical - hemijsko
izazivanje (razvijanje); ~, colo(u)r
- izazivanje boje (kod fotomaterijala
u boji); ~, engineering - tehno-
device
loški razvoj, inženjerski razvoj; —,
exploratory - eksperimentalni raz-
voj ; ~, high-speed - brzo izaziva-
nje (fot.) ; ~ of a solid - uobliča-
vanje čvrstog tela tako da su mu
površine geometrijske slike; ~~ of
photoresist - razvijanje fotorezis-
tora; ~, operational - operacioni
razvoj, eksploatacioni razvoj
deviation - odstupanje, pogreška,
skretanje, devijacija; odstupanje
svetlosnog ili drugog zračenja od
njegove prvobitne putanje; u mate-
matici odstupanje neke veličine od
njene srednje vrednosti; ~ card -
tablica skretanja, tablica devijacije
(els.); ~ sensitivity (in FM
receivers) - osetljivost frekventnog
otklona (kod prijemnika FM) (eh.)
bor; mehanizam; projekt, šema,
plan; element; ~, alloy driff -
legirani drift-element; ~, alloyed-
-junction p-n-p - legirani spojni
p-n-p element; ~, ammonia beam
- uređaj sa snopom amonijaka; ~,
atomic beam - atomsko-lučni ure-
đaj ; ~, atomic resonance - atom-
sko-rezonantni uređaj; ~, audible
signal - zvučno-signalni uređaj;
~, backup - rezervni uređaj; —,
bidirectional — dvosmerni ure-
đaj, bidirekcioni uređaj; ~, Bragg
- Bregov uređaj; ~, bulk effect -
uređaj sa zapreminskim efektom;
~, bulk gallium arsenide - gali-
jum arsenidni uređaj sa zapremin-
skim efektom; ~, bulk negative
resistance - uređaj sa negativnom
otpornošću; ~, bunching - grupi-
sač, uređaj za grupisanje; ~, cesium
atomic beam - cezijumski atom-
sko-lučni uređaj; ~, charge-con-
trol - uređaj sa kontrolom naelek-
trisanja; ~, colo(u)r checking -
uređaj za kontrolu boje (TV); ~,
crossed-field v. M-type device;
~, cross-magnetized ferrite -
feritni uređaj sa poprečnim poljem;
~, Crowe - Kruov element, krio-
geni Kruov uređaj; ~, cryogenic
- kriogeni uređaj; ~, current-
-controlled - strujno kontrolisani
device 201
uređaj, strujni uređaj; ~, current-
-operated v. current-controlled
device; ~, current-stable nega-
tive resistance - strujno-stabilni
negativno-otporni uređaj; ~, deci-
sion-making - uređaj za donošenje
odluke; ~, depletion-region -
spejsistor, uređaj sa osiromašenim
regionom; *~, discrete semicon-
ductor - diskretni poluprovodnički
uređaj; ~, distributed interaction
- uređaj sa raspodeljenom interak-
cijom; —, double-negative-resis-
tance - dvostruki negativnootporni
uređaj; ~, elastooptic - elastično-
-optički uređaj; ~, electrochemi-
cal - elektrohemijski uređaj; ~,
electrooptic - elektrooptički; ~,
epitaxial - epitaksijalni element;
~, evaporated film tunnelling
- tunelski element sa naparenim
filmom; ~, fail-safe - pouzdan
uređaj, siguran uređaj; ~, ferro-
electric field-effect - feroelek-
trični element sa efektom polja; ~,
field-effect - element sa efektom
polja; ~, field-emission micro-
wave - mikrotalasni uređaj sa auto-
elektronskom emisijom; ~, fission-
-yield - uređaj sa fisionim dopri-
nosom, nuklearni uređaj; ~, follow-
-up - reprodukcioni uređaj; ~
for paying out wire - doboš
(bubanj) za odmotavanje žice; ~,
functional - funkcionalni uređaj;
—, galvanomagnedc semicon-
ductor - galvanomagnetsk ipolupro-
vodnički uređaj; ~, gate turn-off
- upravljački tiristor; ~, GTO v.
gate turn-off device; ~, Gunn-
-effect - uređaj na principu efekta
Gana; ~, Hall(-effect) - Holov
davač, uređaj na principu Holovog
efekta; ~, homogeneous - homo-
geni uređaj; ~, hot-carrier -
uređaj sa vrućim nosačima; ~,
hot-electron tunnel emissi-
on - uređaj sa tunelskom emi-
sijom vrućih elektrona; ~, IL v.
injection luminescent device; ~,
injection luminescent - lumines-
centni injekcioni uređaj; ~, input-
-output - ulazno-izlazni uređaj; ~,
insulated-gate tunnelling - tunel-
device
ski uređaj sa izolovanim ulazom
(gejtom); ~, integrated semi-
conductor - integrisani polupro-
vodnički uređaj; ~, integrated
tunnel-diode - integrisano kolo sa
tunel-diodom; ~, I/O v. input-
-output device; ~-, launching -
starter, uređaj za puštanje; ~,
light-emitting junction - uređaj
sa svetlosnoemitujućim spojem; ~,
linear beam v. O-type device;
^--, linear pinch - uređaj sa line-
arnim pinč-efektom; ~, magneto-
hydrodynamic - magnetohidro-
dinamički uređaj, MHD-generator;
~, majority carrier - uređaj sa
osnovnim nosačima; ~, metal-
-film - uređaj sa metalnim filmom;
~, metal-insulator-piezoelectric
- uređaj sa strukturom metal-izola-
tor-piezoelektrični polupro vodnik;
~, metal-insulator-semicon-
ductor - uređaj sa strukturom
metal-izolator-polupro vodnik; ~,
metal-oxide-metal tunnelling -
metal-oksid-metal tunelski uređaj;
~, metal-oxide-semiconductor
- uređaj sa strukturom metal-oskid-
-poluprovodnik; ~, metal-semi-
conductor - uređaj sa strukturom
metal-poluprovodnik; ~, MHD v.
magnetohydrodynamic device;
~, MIPS v. metal-insulator-
-piezoelectric-semiconductor
device; ~, monolithic functio-
nal - monolitni funkcionalni blok;
~, MOS v. metal-oxide-semi-
conductor device; ~, MOS field-
-effect - MOS uređaj sa efektom
polja; ~, M-type - uređaj M-tipa,
uređaj sa ukrštenim poljima; ~-,
multilevel storage - višenivoska
memorija; ~, multiport - više-
kanalni uređaj, uređaj sa više više-
polnih ulaza; ~, multistable -
multistabilan uređaj, višestabilni ure-
đaj; ~, negative-resistance - ure-
đaj sa negativnom otpornošću; ~,
n-n heterojunction - uređaj sa
n-n heterospojem; ~, nonreci-
procal - nerecipročni uređaj; ~,
nonreciprocal electrooptic - ne-
recipročni elektrooptički uređaj; ~,
one-port - jednokanalni uređaj,
device diacetate 203 diamagnetic
202 diac

device diacetate - dijacetat (hem.) bon - dijagram ugljenik-čelik (u

i efektom polja; ~, timing - satni čeliku); ~, key - šema (tumačenja)
dvopolni uređaj; ~, optical analog uređaj, sinhronizani uređaj; ~, diacetic acid - acetilsirćetna kiselina
- optičko-analogni uređaj; ~, op- (hem.) objašnjenja; —, load - strain -
toroidal pinch - toroidni pinč- dijagram zavisnosti deformacije od
tically pumped gas cell - uređaj -uređaj; ~, tunnelling(-effect) - diacetone alcohol - diacetonalkohol,
sa gasnom ćelijom i optičkim pum- rastvarač za lakove (hem.) opterećenja; ~ loop - dijagramska
tunelski element, uređaj sa tunel- petlja; ~, maintenance - plan
panjem; ~, optoelectron - opto- -efektom; ~, two-port - četvoro- diacetyl - dijacetil, alfa-diketo butan
elektronski uređaj; ~, O-type - remonta; ~, mnemonic - grafička
pol; ~, unidirectional v. non- (hem.) šema; — panel - optička signaliza-
uređaj O tipa; ~, overlay - više- reciprocal device; ~, variable- dlacetinic - dijaktiničan (osetljiv na
emiterski tranzistor; ~, oxide- ciona tabla; ~, percentage - pro-
-breakdown - uređaj sa promen- dve boje) centni dijagram (statistika); ~,
-controlled v. surface-controlled ljivim probojem; ~, variable in- diad - dijada
device; ~, passive - pasivni ure- petrofabrik - petrotektonski dija-
ductance cryogenic - kriogeni in- Diagen - grupa nerastvornih postoja- gram; ~, skeleton - blok-šema;
đaj, pasivni element; ~, PEM v. duktivni uređaj, sa promenljivom nih azoboja (thnl.)
photoelectromagnetic device; ~, ~, stress-strain - dijagram zavis-
induktivnošću; ~, voltage-con- diagnosis - dijagnoza, detekcija, nosti deformacije od naprezanja;
photoelectromagnetic - fotoelek- trolled - uređaj sa naponskim up- greške; ~, malfunction - dijagnoza
tromagnetski uređaj; ~, photo- ~, velocity - dijagram brzine;
ravljanjem; ~, voltage-operated grešaka ~, wiring - šema montaže
sensitive - fotoosetljivi uređaj; ~, v. voltage-controlled device; ~, diagnostics - dijagnostika; ~, auto-
plastaa - plazma-uređaj; ~, plot- dial - brojčanik, okrugla skala; birački
voltage-stable negative-resis- matic - automatska dijagnostika; uređaj sa slanjem impulsa (tel.);
ting - uređaj za crtanje krivih, gra- tance - naponski stabilni negativno- ~, microwave - mikrotalasna dija-
fički uređaj; ~, p-n-junction-type ~, central office - automatska
-otporni uređaj; ~, volume-con- gnostika; ~ of beam - dijagnos- telefonska centrala (tel.) ; ~ indi-
- p-n spojni tranzistor; ~, p-n-p-n trolled - zapreminski upravljani tika mlaza; ~ of thermonuclear cating the length of stroke -
- p-n-p-n spojni tranzistor; ~, uređaj fusion reaction - dijagnostika ter- skala za pokazivanje dužine hoda
quenched domain mode - uređaj devitrification - devitrifikacija, od- monuklearne fuzije; ~, plasma - (maš.); ~ indicator - skala na
koji radi u režimu potopljenih do- stakljivanje dijagnostika plazme; ~, radar - instrumentu (el.); ~ -operated
meta; ~, rubidium gas cell - devoid - lišen, koji oskudeva, koji radiolokaciona dijagnostika; ~,
uređaj sa rubidijumskom gasnom thermonuclear - termonuklearna - podešeno preko skale pisača (el.) ;
nema, bez. . . ~ plate - ploča na časovniku sa
ćelijom; ~, semiconductor pho- dew-point - tačka rose, temperatura dijagnostika; ~, visual - vizuelna
tosensitive - poluprovodnički foto- dijagnostika, optička dijagnostika brojkama, brojčanik; ~ space
na kojoj dolazi do zasićenja vodene sever - malogabaritni telefonski
osetljivi uređaj; ~, short-circuit- pare . diagonal - dijagonala; ~ scale -
-stable - uređaj stabilan na kratak Dewar flask - Djuarov sud, služi za dijagonalna skala; ~ triangle - uređaj ~ toll circuit - među-
spoj; ~, solid-state - uređaj na dijagonalni trougao mesno kolo za biranje na daljinu
držanje gasova u tečnom stanju (tel.); —, -type machine -mašina
bazi čvrstog tela; ~, solion - solion, (hem.) diagram - dijagram, šema, grafik(on),
elektrohemijski uređaj; —, squa- dewatering - uklanjanje (odvođenje) plan; ~, base - šema spajanja sa brojčanikom; ~ up connection
ring - kvadrirač, kvadrirajući ure- (veza) podnožja lampe; ~, circle - - uspostavljanje veze biranjem (tel.)
vode kružni dijagram; ~, circuit - šema dialdehydes - dijalđehidi, jedinjenja
đaj; ~, stimulated-emission - dewaxing - uklanjanje voska (para-
uređaj sa stimulisanom emisijom (la- spajanja, komutaciona šema; ~, sa dve aldehidne grupe, najpoznatiji
fina) clock - kružni dijagram; ~, je glioksal (hem.)
ser, maser); ~, storage - uređaj dextran - dekstran, u vodi rastvoren
za pamćenje, memorija, element za column - histogram; ~, connec- dialling - biranje cifara (brojčanikom
polimer glikoze (hem.) tion v. circuit diagram; ~, con- ili tastaturom) (tel.); ~, area -
pamćenje; ~, storage-charge - dextrin(e) - dekstrin (proizvod hidro-
uređaj sa sakupljanjem naelektri- tour - dijagram sa izolinijama rejon neposrednog poziva biranjem
lize škroba) (hem.) (geol.) ; ~, correlation - korelacio- cifara (tel.); ~, out - biranje na
sanja; ~, superconducting thin-
-film - superprovodni uređaj sa dextro - dekstro, prefiks koji označava ni dijagram; ~, cording - šema daljinu, daljinsko biranje (tel.)
tankim filmom; ~, surface-con- „desno"; ~ -compound - dek- spajanja, komutaciona šema; ~, dialogite - karbonat mangana (min.)
trolled - površinski kontrolisani stro-rotatorno jedinjenje (hem.) course - dijagram (pređenog) puta; dialysate - kristaloidna supstanca
uređaj; ~, tensoelectric semi- dextrorotatory - koji okreće (ravan ~, comulative - dijagram nago- koja prolazi kroz dijalizator (hem.)
conductor - tenzoelektrični polu- polarizacije) udesno milavanja; ~ curve - dijagramska dialyser - dijalizator, polupropustljiva
provodnički uređaj; ~, thallium dextrose - dekstroza, glukoza, grož- kriva, linija dijagrama; ~, dot v. membrana kroz koju se vrši dija-
atomic beam - talijumski atom- đani šećer (hem.) correlation diagram; ~, flow - liza (hem.)
sko-lučni uređaj; ~, thermoelec- Di - hemijski znak za didim, smešu šema tehnološkog procesa, šema dialysis - dijaliza (razdvajanje koloida
tric semiconductor - termoelek- neodima i prazeodima (hem.) uzastopnosti operacija; ~, functio- od pravih rastvora propuštanjem
trični poluprovodnički uređaj; ~, di prefiks koji obeležava „dva" ili nal - funkcionalna šema, logička kroz polupropustljivu membranu)
thermonuclear - termonuklearni „dvostruko" šema; ~, gear train - kinematička (hem.)
reaktor; ~, thin-film - uređaj sa diabase - dijabaz, vrsta eruptivne 5ema prenosa; ~, gearing - kine- diamagnetic - dijamagnetičan (fiz.) ;
tankim filmom; ~, thin-film field- stene (geol.) matička šema; ~, increment - ~ substance - dijamagnetna sup-
effect - uređaj sa tankim filmom diabasic - dvobazan dijagram priraštaja; ~, iron-car- stanca (fiz.)
diac - dijak, dvosmerni diodni tiristor
dlamagnetism
diamagnetism - dijamagnetizam
diameter - prečnik; ~ -of bore -
prečnik otvora (bušenog); ~ of
grinding wheel - prečnik točila;
~ of pilot head - prečnik vodeće
čivije; — of the pitch circle -
prečnik kružnog otvora; ~ of the
root circle - prečnik podnožnog
kruga; ~ of tooth - prečnik zupca;
~ of wheel - prečnik točila;
~ of wire - prečnik žice; ~, core
v. minor diameter; ~, effective
v. pitch diametral; ~, external
- spoljni prečnik; ~, internal -
unutrašnji prečnik; —, major -
spoljni prečnik; ~, minor - unut-
rašnji prečnik; ~, outside - spoljni
prečnik; ~, over-wings - raspon
krila (av.) ; ~ , rot v. minor dia-
meter; ~ tolerance - tolerancija
prečnika
diametral - prečnički (što se odnosi
na prečnik, promer); ~ clearance -
zazor ležaja; slobodna površina na
obimu (spiralna burgija); ~ pitch
- pič (broj zubaca po colu, prečnik
podeonog kruga); ~ plane - čeona
ravan
diametrical tolerance - tolerancija
prečnika
diametrically opposed - dijamet-
ralno suprotna
diamide - diamid (hem.)
diamines - diamini, jedinjenja sa dve
amino-grupe (hem.)
diamond - dijamant, dijamant 4 1 ' 2
britanske tačke (tip.); ~, aerial
- ramantena; ~ bit - dijamantska
krunica; ~, black - crni dijamant,
karbonat; ~ boring - precizno
bušenje dijamantskom burgijom; ~
crossing - oštrouglo ukrštanje šina
koloseka; ~ dresser - dijamantni
alat za ravnanje (oštrenje) točila;
~ dressing device - uređaj za
(oštrenje) ravnanje (osvežavanje) to-
čila; ~ drill - dijamantna burgija
(samo je vrh od dijamanta); ~
drill-bit - dijamantna krunica (na
burgiji); ~ dust - dijamantna pra-
šina; ~> glass - dijamantni sekač
stakla; ~ penetrator hardness -
Vikersova tvrdoća; ~ point - dija-
mantni šiljak, vrh; ~ powder -
204 diazotype
dijamantna prašina; — pyramid
hardness - Vikersova tvrdoća; -
tool - dijamantni alat; ~, uncut
- nebrušeni dijamant; ~ wheel
- dijamantno točilo; ~ wheel
dresser ~ dijamantni alat za rav-
nanje, osvežavanje točila
diamond-shaped - rombičan; osmo-
ugaoni
diapason - dijapazon
diaphanous - prozračan
diaphragm - dijafragma, membrana;
~ cell - ćelija sa dijafragmama (za
elektrolizu kuhinjske soli); ~ plate
- ploča membrane (zav.); ~ rastvarač (thnl.)
washer - podložna pločica mem-
brane (zav.)
diaspore - dijaspor (hidratisani alu-
minij um-oksid) (min.)
diastase - dijastaza, amilaza (ferment)
diastrophism - dijastrofizam, defor-
miranje Zemljine kore
diathermacy - dijatermalnost, spo-
sobnost sprovodenja toplote
diathermic - dijatermičan, propust-
ljiv za toplotu
diathermometer - dijatermometar,
instrument za merenje toplotne pro-
vodljivosti tela
Diavol - rastvarač za lakove na bazi
dietil-karbonata (thnl.)
diatomaceous earth - dijatomejska
i infuzorijska zemlja (diatomite)
(thnl.)
diatomic - dvoatoman, dvoatomski;
~ molecule - dvoatomski molekul
diatomite (diatom earth) - pri-
rodni silikatni materijal u obliku
praha, otporan na hemikalije i tem-
peraturu, površinski aktivan, naziva
se i „kizelgur" (thnl.)
Diazo - grupa direktnih boja za pa-
muk i veštačku svilu (rajon); ~
compounds - dijazo-jedinjenje, va-
žni meduproizvodi za proizvodnju
boja (hem.)
diazomethane - dijazometan, otrovan
gas (hem.)
diazotisation - dijazotovanje, prevo-
đenje amina u dijazo-jedinjenja
(hem.)
diazotype - dijazotipija, dobijanje
obojenih slika na papiru ili tekstilu
upotrebom primulina (fot.)
205
dibasic - dvobazan (hem.) ; ~ acids
- dvobazna kiselina, jedinjenja sa
dve karboksilne grupe (hem.)
dibenzyl group - stilben-grupa
(hem.)
dicatron - dikatron-UKT-generator
sa spiralnim rezonatorom
dice - pločica, čip, mikroelement
dicentrine - alkaloid izohinolinske
grupe, nalazi se u korenu Dicentra
biljke (hem.)
dichloriđe - dihlorid (hem.)
dichloro-difluoro-methane - freon,
služi kao tečnost za frižidere i kao
dichloro-methane - metilenhlorid,
CH2CI2, služi kao rastvarač (uhnl.)
dichroic - dihroičan, pleohroičan
(min.)
dichroloscope - instrument za pro-
izvođenje dveju komplementarnih
boja polarisane svetlosti
dichroism - dihroizam, pleohroizam
(osobina kristala da različito prelama
svetlost) (min.)
dichroite - dihroit, kordijerit (mag-
nezijum-aluminosilikat) (min.)
dichromate - dihromat, bihromat, so
dihromne kiseline (hem.)
dichromatic - dvobojni; ~ cord -
dvobojni gajtan
dicing - rezanje kristala
dicyandiamide - dicijandiamid, si-
rovina za industriju boja, eksplo-
ziva, plast, masa i dr. (thnl.)
didymium - didim (smeša neodima
i prazeodima) (hem.)
die - rezni alat, alat za prosecanje,
isecanje, donji alat, rezna ploča, ka-
lup, model, matrica, probojac, prsten
za izvlačenje; ~ and mould copy
milling machine - glodalo za ob-
radu kalupa; ~ and tap holder
- držač nareznice i ureznika; ~,
block - kalup, matrica; ~, body -
kućište rezne glave; ~, burnishing
- polirano presovanje; ~ cast -
odlivak pod pritiskom; ~ casting
- kokilni liv; ~ casting alloy -
legura za livenje pod pritiskom; ~
casting - kalup za livenje pod pri-
tiskom; ~ casting machine -
mašina za livenje pod pritiskom; ~
casting practice - tehnika livenja
diene
pod pritiskom; ~ cavity - gravura
kalupa; — clearance - zazor pro-
boj ca; ~ feeding - pomak rezne
glave; ~ filing machine - mašinska
turpija za obradu matrica; ~
forging - matricirano kovanje, ko-
vanje u matricama; ~, forging -
kalup, matrica; ~ forging ham-
mer - čekić za matricirano kovanje;
~ formed part - otpresak, otki-
vak; ~ grinding fixture - uređaj
sa čeljustima za brušenje; ~ head
- glava za izradu navoja; ~ holder
- nosač (držač) nareznice; ~ hole
- kalibar za izvlačenje (žice); ~
set - rez; ~ shop - radionica za
izradu kalupa, kokila; ~ sinking
machine - kopirna glodalica, ko-
pirna glodalica za kalupe matrice;
~ stamp - suvi žig (štamparstvo);
~ stamping - otpresak, otkivak;
~ steel - čelik za matrice; -~ stock
- držač nareznice; ~ work - matri-
cirano kovanje
dieldrin (HEOD) - otrovni insekti-
cid, po sastavu složeni derivat nafta-
lina
dielectric - dielektrik, neprovodnik
elektriciteta; ~ absorption - ap-
sorpcija naelektrisanja u dielek-
triku; ~, artificial - veštački di-
elektrik; ~ constant - dielek-
trična konstanta; ~, dipolar v.
polar dielectric; ~, fatigue -
dielektrični zamor; ~, ferrimag-
netic - ferimagnetski dielektrik; ~,
ideal v. perfect dielectric; ~,
imperfect - neidealni dielektrik;
~ loss - gubitak u dielektrikumu
kod promenljivog električnog polja;
~, loss-free - dielektrik bez gubi-
taka; ~, lossy - dielektrik sa gubi-
cima; ~, nonpolar - nepolarni
dielektrik; ~, perfect - idealni
dielektrik, perfektni dielektrik; —•,
polar - polarni dielektrik; ~, sheet
~ listasti dielektrik; ~, strength
~ dielektrična čvrstoća; ~, tran-
sparent - prozračni dielektrik; ~
waveguide - dielektrični talasovod
(els.)
dielectrical - dielektrični
diene - dien, opšti naziv za organska
jedinjenja koja imaju dve dvostruke
diene 206
diene
veze (hem.) ; ~ synthesis - dien-
ska sinteza, reakcija između alde-
hida ili kiselina sa dienima (hem.)
diergol - diergol, dvokomponentno
raketno gorivo
Diesel compressor - dizel-kompre-
sorsko postrojenje
Diesel-driven - na dizel pogon
Diesel-driven generating set - di-
zel-agregat
Diesel-electric - dizel-električni
Diesel-electric drive - dizel-elek-
trični pogon
Diesel-electric generating set -
dizel-agregat
Diesel-electric ship - brod na dizel-
-električni pogon
Diesel engine - dizel-motor
Diesel engine vehicle - dizel-vozilo
Diesel engine with pre-combus-
tion chamber - motor sa pret-
komorom
Diesel engine with solid injection
- dizel-motor bez kompresora
Diesel-engined road vehicle - grad-
sko vozilo sa dizel-motorom
Diesel fuel - dizel-gorivo
Diesel locomotion - dizel-vuča (že-
leznica)
Diesel-powered v. Diesel-driven
diethyl-dithiocarbamic acid - di-
etil-ditiokarbaminska kiselina, ana-
litički reagens; cinkova so, služi
kao akcelerator pri vulkanizaciji
gume; ~ ether - dietil-etar (hem.)
diethylene glycol - dietil-glikol
difference - razlika, diferencija; ~
between the weight of electrode
used and weight of deposited
metal - gubitak pri topljenju; raz-
lika u težini elektrode i nanetog
materijala; ~ in pressure, diffe-
rence of pressure - razlika pri-
tiska; ~, optical path - razlika
optičkih dužina putanje; ~, popu-
lation - populaciona razlika
differential - 1. diferencijal (mat.) ;
2. diferencijal (auto); 3. strana
uporedenja (rač.); 4. područje ne-
osetljivosti, mrtva zona; ~ ampli-
fier - diferencijalno pojačalo; ~
analyzer - diferencijalni analiza-
differential
tor; ~ bridge - diferencijalni
merni most; ~ calculus - diferen-
cijalni račun; <—- case (casing) -
kućište diferencijala; ~ chain block
- diferencijalna koturača; ~ decay
method — određivanje izotopa po
metodi različitih poluvremena; ~
equation - diferencijalna jednaČina;
~ excitation - sopstvena pobuda;
~ gap - mrtva zona (engl.);
histereza (SAD); ~ gear - kom-
penzator (turbine), diferencijal
(auto) ; ~ gear with bevel wheels
- diferencijal sa koničnim točko-
vima; ~ gearbox - kućište kom-
penzacionog mehanizma; ~ in-
dexing - diferencijalna podela; ~
indexing head - podeona glava za
diferencijalnu podelu; ~ indicator
- indikator diferencije; ~ lock -
diferencijalna ustavljača; ~ mano-
meter - diferencijalni manometar;
~ master gear - veliki diferen-
cijalni pogonski točak; ~ measu-
rement - merenje razlike, diferen-
cije; ~ measuring instrument -
merač diferencije; ~ mechanism
- diferencijal, diferencijalni meha-
nizam; ~ modulation meter -
mosni merač modulacije; ~, partial
- parcijalni diferencijal; ~ pawl -
diferencijalna ustavljača; ~ pinion
- planetni zupčanik, mali diferen-
cijalni pogonski točak; ~ pinion
shaft - diferencijalna osovina; ~
piston gauge - diferencijalni klipni
manometar; ~ pressure - dife-
rencijalni pritisak; ~ pressure
gauge - diferencijalni manometar;
~ pulley - diferencijalna koturača;
~ quantity - diferencijalna veli-
čina, diferencija veličine, beskrajno
mala veličina; ~ relay - diferen-
cijalni relej; ~ repeating coil -
diferencijalni prenosnik; ~ resis-
tance - unutrašnji otpor cevi; ~
satellite pinion - satelitski točak
(zupčanik satelit); ~ settlement -
neravnomerno sleganje (grad.); ~
shunt motor - šentirani redni mo-
tor; ~ spider - diferencijalna
zvezda (auto.); ~ spider pinion
- međuzupčanik, planetni zupčanik;
~ spur - cilindrični diferencijal;
differential 207
«~ total - potpuni (kompletni) di- |
fejeneijal
differentiation - diferenciranje, tra-
ženje izvoda (mat.)
diffraction difrakcija, prelamanje,
rasipanje, savijanje; ~, acoustic -
akusticka difrakcija; ~, anisotropic
- aoizotropna difrakcija; ~, Bragg
- Bragova difrakcija; ~ by slit -
difrakcija na oryoro, difrakcija na
prprejfu; ~ by »trip - difrakcija
na traci; ~ by wedge - difrakcija
na ivici, difrakcija na klinu; ~,
edge - difrakcija na ivici, ivična
difrakcija; r*t electron - difrakcija
elektrona; ~, Fraunhofer - Fraun-
hoferoy« difrakcija; ~, Fresnel -
Frenelova difrakcija; ~, isotropic
- izotropska difrakcija; <~, knife
edge * difrakcija na oštrom kraju;
~ Qf }ight r difrakcija svetlosti;
~,.. optical-acoustic - difrakcija
syc^awrti oa zvučnim talasima; ~,
HUupsa^fath - Raman-Natova di-
frakcija; ~, sear wave - difrakcija
*yetlosti
diffusan - difuzant
diffiisaace - difuzans, element ekvi-
valentne šeme koji prikazuje difuziju
difftnHKta) - difundovati
diffuse - difuzan, neoštar, rasut, ras-
pršen; ~ reflection - difuzna ref-
leksija, odbijanje svetlosti od difuz-
riih površina; ~ series - difuzna
. serija, prva sporedna (susedna) se-
rija; ~ sound - difuzni zvuk; ~
. junction - difuzna vela, difuzni
prelaz (u poluprovodniku); ~ light
- difuzno svetio; ~ lighting -
difiizna rasveta; ~ transistor -
difuzioni tranzistor
diffiner - difuzer; ~ angle - raširni
Ugao; ~* jet - rasprfina mlaznica;
~VIMM>- lopatica difuzora
diffirsibility - sposobnost za difuziju
diffusing glass - difuzno staklo, ka-
tedralsko staklo; ~ source - di-
fuzni izvor
diffusion - difuzija, rasejanje, poste-
peno prodiranje gasova, tečnosti ili
čvrstih supstanci, jednog u drugi,
usled^kretanja atomskih čestica; ~,
ambipolar - ambipolarna difuzija;
diffusion
---, back - povratna difuzija; —,
base - bazna difuzija; ~, bulk -
zapreminska difuzija; ~, carrier —
difuzija nosača (naelektrisanja); —,
closed-tube - difuzija po metodi
zatvorene cevi; ~, coefficient -
difuzioni koeficijent, broj grama
neke supstance koja u 1 sekundi
krnz I cm2 prodire kroz jedinični
gradijent koncentracije; ~, cohe-
rent - koherentno rasejanje; -~,
collisiiin(al) - difuzija izazvana
sudarima; ~, complementary -
dopunska difuzija; ~-, controlled
- kontrolisana difuzija; ~-, deep -
duboka difuzija; ~, differential -
diferencijalna difuzija; ~, double
- dvostruka difuzija; ~, emitter -
emiterska difuzija; ^^, impurity —
difuzija nečistoće; -~, in - unutraš-
nja difuzija; -~, inward v. in
diffusion; ~, isolation - izolaciona
difuzija, separaciona difuzija; ~,
lateral - horizontalna difuzija, la-
teralna difuzija; •— length —difuzna
dužina (u poluprovodniku); -—•,
localized - lokalna difuzija; —',
maksing v. localized diffusion;
-•, multiple - višekratna difuzija;
~, n-type - difuzija n-tipa; —•.
of charged particles - difuzija
naelektrisanih čestica; ~ of estd-
tation - difuzija pobude; ~ of
light - difuzija (rasejanje) svetlosti;
~ of minority carriers - difu-
zija manjinskih nosača; ~>, o m n i -
directional - multidirekciona difu-
zija; ~, open-tube - difuzija u
otvoreno! cevi; ~, p-type - difuzija
p-tipa; ~, plant - difuziona fab-
rika, proizvodi obogaćeni U 2 3 5 pro-
cesom difuzije UFe kroz porozne
pregrade (n. thn.); ~, potential
- difuzioni napon, potiče usled ne-
jednake koncentracije jona u elektro-
litu do koje dolazi usled difuzije
iona; ~, quadruple - četvorost-
ruka difuzija; ~, selective - selek-
tivna difuzija; ~-, separation v.
isolation diffusion; ~, sequen-
tial - sekvencijalna difuzija; ~,
shallow - plitka difuzija; ~,
simultaneous - jednovremena di-
fuzija, simultana difuzija; ~-3 single
diffusion
diffusion
— jednostruka difuzija; ~, solid—
-state - difuzija u čvrstom telu;
~, thermal - termička difuzija;
~, through v. separation dif-
fusion; ~j triple - trostruka di-
fuzija; ~, two-stage gaseous -
dvostepena gasna difuzija; ~, two-
-step - dvostepena difuzija; ~,
vapor - parna difuzija, difuzija iz
parne faze
diffusivity - difuzivnost, koeficije-
nat difuzije; koeficijenat raseja-
vanja; ~, eddy - vrtložna difuziv-
nost; ~, magnetic - koeficijent
magnetske difuzije
digit - ma koji od brojeva 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7, 8, 9, 0 koji se javljaju u
nekom broju; cifra, jednoznačni
broj, broj, simbol, znak; ~, binary
~ binarna cifra, binarni znak; ~,
decimal - decimalna cifra, decimalni
broj; ~, key strip - tastatura (tlf.)
digital computer - digitalna račun-
ska mašina; ~ -to-analog con-
verter - digitalno-analogni pretva-
rač (eh.)
digitalin - digitalin, jedan glukozid
(hem.)
dih - telefon sa biračem u mikro-
telefonskoj kombinaciji
dihedral angle - ugao preseka dveju
ravni
dihydrate - dihidrat (hem.)
diisocyanates - diizocijanati, siro-
vine za proizvodnju plastičnih masa
i sintetičke gume
diketones - diketoni, jedinjenja sa dve
keto-grupe (hem.)
dilatable - sposoban da se proširi
dilatation - širenje; istezanje; ~,
cubic - zapreminsko širenje; ~,
linear - linearno širenje; ~,
thermal - toplotno širenje
dilatometer - dilatometar (instru-
ment za merenje širenja)
dilatometry - dilatometrija, određi-
vanje prelaznih tačaka na osnovu
promene zapremine (hem.)
Dilecto - raznovrsni proizvodi na
bazi laminiranih plastičnih masa
(thnl.)
diluent - razblaživač; rastvarač
dilute - razblažiti; razblažen
208 dinistor
dilution - razblaživanje; ~ law -
zakon razblaživanja, v. Ostwald's
law
dilutions - razblaženja, odstupanja;
~, geometric-of precision - od-
nos predviđenog i merenog položaja
projektila
dim filament - ekonomična katoda
(eh.)
dimedon - dimedon, dimetil-dihidro-
rezorcin, reagens na alkohol i alde-
hide (hem.)
dimefox - dimefoks, jak insekticid
(hem.)
dimension - dimenzija, razmer, raz-
mera
dimension of a term - stepen ne-
kog člana; ~ of mode - razmera
tipova (oscilovanja)
dimensional formula - dimenzio-
nalna formula, svaka formula koja
sadrži osnovne fizičke jedinice; ~
stability - dimenzionalna stabilnost
dimensions of an electrode - di-
menzije elektrode (zav.)
dimer - dimer, kombinacija dva iden-
tična molekula (hem.)
dimeric - dimeran (sastavljen od dva
monomera) (hem.)
dimethyl phthalate - dimetilftalat,
plastifikator za industriju plastič-
nih masa, gume, lakova i dr. (thnl.)
dimetric projection - dvomerna pro-
jekcij'a (hem.)
dimming switch - prebacivač svetla
(mot.)
dimolecular - dvo-molekularan
(hem.); ~ reaction - dvo-mole-
kularna reakcija, reakcija u kojoj
učestvuju dva molekula (hem.)
dimorphic - dimorfan, koji se pojav-
ljuje u dva vida
dimorphism - dimorfizam, osobina
pojavljivanja neke supstance u dva
(npr. kristalna) vida
dimorphous - dimorfan (koji se
javlja u dva kristalna oblika) (min.)
din - buka, graja, galama
Dinas bricks - dinas-opeke, vatro-
stalne i otporne na hemikalije (thnl.)
dineutron - dineutron (fiz.)
dinistor - dinistor, dvoelektrodni čet-
voroslojni poluprovodnik
209
din osam
dinosam - trgovački naziv za insek-
ticid na bazi derivata dinitrifenola
dinoseb - trgovački naziv za insek-
ticid i fungicid na bazi derivata
dinitrifenola (hem.)
dioctron - UKT-pojačavač sa ukrš-
tenim poljima, dioktron
diode - dioda, dvoelektronska cev;
~, AIM v. avalanche injection
microwave diode; ~, alloyed -
legirana dioda; ~, avalanche (bre-
akdown) ~ lavinska dioda, cener-
-dioda, otporna dioda, stabilitron;
~, avalanche injection - dioda
sa lavinskim injektiranjem; ~j
avalanche injection microwave
- U K T dioda sa lavinskim injek-
tiranjem; ~, avalanche transit
time - lavinska tranzitna dioda; ~,
avalanche transit time oscillator
- lavinska tranzitna oscilatorna di-
oda;-^, back-to-back -s - sup-
rotno priključene diode; ~, back-
ward - obrnuta dioda; ~, blued
silicon - oksidna silicijum-dioda;
~, Boff v. charge-storage diode
bonded germanium; ~, boot-
strop - ograničavajuća dioda, but-
strap-dioda; <•—, breakdown v.
avalanche (breakdown) diode;
—, charge-storage - dioda sa saku-
pljanjem naelektrisanja; —, circular
laser - kružna laserska dioda,
kružni injekcioni laser; ~, conduc-
tivity modulated - dioda sa modu-
lisanom provodnošću; ~, constant-
-current - diodni ograničavač
struje; ~, controlled avalanche -
upravljana lavinska dioda; ~, di-
electric - dielektrična dioda; '
diffused - difuziona dioda; '
discrete - diskretna dioda; ~,
double - dvojna dioda; ~, double-
-base (junction) - dvobazna dioda;
~, double-diffused - dvojno di-
fundovana dioda; ~, double-glass
seal - dvostruko staklom zatopljena
dioda; ~, double-injection - dioda
sa dvojnom injekcijom; ~, double-
-saturation - dioda sa dvostru-
kom saturacijom; ~, dual - dvojna
dioda; ~, electrochemical - elek-
trohemijska dioda; ~, electro-
luminescent - elektroluminescen-
14 Recnlk
diode
tna dioda; ~, epitaxial - epitaksi-
jalna dioda; ~, epitaxial tunnel
- epitaksijalna tunel-dioda; ~,
Esaki v. tunnel diode; ~, fast
- brza dioda; ~, fast recovery -
dioda sa brzim uspostavljenjem; ~,
field-effect - dioda sa efektom
polja; ~, five-layer - petoslojna
dioda; ~, formed point-contact
varactor - varaktorska dioda sa
tačkastim kontaktom; ~, forward-
-blased - direktno premošćena
dioda; ~, four-layer - četvoro-
slojna dioda; ~, four layer diode
with gate - četvoroslojna upravljana
dioda; ~, Ga As v. gallium arse-
nide diode; ~, gallium arsenide
- galijum-arsenid-dioda; ~,
GaP/metal surface barrier -
dioda sa površinskom barijerom,
GaP/metal; ~, germanium - ger-
manijum-dioda; ~, glass - stak-
lena dioda, dioda u staklenom telu;
~, gold-bonded - dioda zavarena
zlatom; ~, Gunn(-effect) - Ga-
nova dioda; ~, heterojunction -
heterospojna dioda; ~, honeycomb
- dioda u obliku saća; ~, hot-
-carrier - dioda sa vrućim nosa-
čima; ~, hot-electron - dioda sa
vrućim elektronima; ~, hot-hole
- dioda sa vrućim rupama; ~,
inductance - reaktivna dioda, in-
duktivna dioda; ~, injection lu-
minescent - injekciona lumines-
centna dioda; ~, integrated - inte-
grisana dioda; ~, in versed - in-
verzna dioda; ~, isolation - izo-
laciona dioda, parazitna dioda; ~,
junction - spojna dioda, pljosnata
dioda; ~, laminar - laminarna
dioda; ~, laser - laserska dioda;
~, laser-alloyed tunnel - laserom
legirana tunel-dioda; ~, laser-
-formed - laserom formirana dioda;
~, level shift - dioda sa pomera-
njem nivoa; ~, LID v. lithium-
-drifteđ diode; ~, light-emitting
- dioda koja emituje svetlost, injek-
cioni laser; ~, lithium-drifted -
litijum-drifted-dioda; ~, long -
duga dioda, dugačka dioda; ~,
majority carrier - dioda sa os-
novnim nosačima; ~, mesa - meza-
diode 210
diode
-dioda, dioda sa meza-struklurom;
~, metal-insulator-nietal di-
oda sa strukturom metal-izolator-
-metal; —, metal-oxide-metal -
dioda sa strukturom metal-oksid-
-metal; ~, metal-oxide-semi-
conductor — dioda sa strukturom
metal-oksid-poluprovodnik: ~. me-
tal-semiconductor (barrier) -
dioda sa strukturom metal-polu-
provodnik; ~, microglašs - stak-
lena mikrodioda; <~, micropla-
sma-free - dioda bez mikroplazmej
~, Miller-Ebers - Miler-Ebersova
dioda; ~, minority carrier -
dioda sa manjinskim nosačima; ~,
Moli - Molova dioda; ~, MOS v.
metal-oxide-semiconductor di-
ode; ~, narrow base - diada sa
tankom bazom, dioda sa uskom
bazom: ~, negative-resistance -
dioda sa negativnim otporom; ~,
n-Ge-n-Si - n-Ge-n Si heterodi-
oda; ~, n-i - dioda sa n-i prela-
zom; ~, n-l-p - n-i-p dioda; ~,
nonlinear capacitance - dioda sa
nelinearnim kapacitetom; ~, n on
p - n na p dioda; ~, n-p-n-p -
n-p-n-p dioda, četvoroslojna dioda;
~, packaged - hermetizovana di-
oda; —, parametric (amplifier)
- parametarska dioda; ~, PEP v.
planar epitaxial passivated di-
ode; ~, photomixer - fotomikser-
ska dioda; ~, photoparametric
- fotoparametarska dioda; ~, pho-
tosensitive - fotoosetljiva dioda;
<—,' p-i - p-i dioda; <~, pili - dioda
tipa tablete, tabletna dioda; r~,
p-i-n - p-i-n dioda; ~, pinhead
- minijaturna dioda, dioda veličine
glave čiode; ~, planar - planarna
dioda; ~, planar epitaxial pas-
sivated - planarna epitaksitalna pa-
sivizirana dioda; ~, planar epi-
taxial p + -n-n + - planarna epitak-
sijalna p + -n-p + dioda; ~>, plasma
- plazma-dioda; ~^, plasma nega-
tive-resistance - plazma-dioda sa
negativnom otpornošću; ~, p~n -
p-n dioda; ~, p-n junction - di-
oda sa p-n prelazom, dioda sa p-n
spojem; -~, p-n junction light
diode
modulating - p-n dioda, svetlosni
modulator, ~ p-n—p-n — p-n-p-n
dioda^ četvor ;slo:na dinja; ~>,
point(-contact) - dioda sa tač-
kastun konf-.ikiom; ~, point-jun-
ctiott -- tačkasto spojena dioda *—•,
p <>fi a - p na n dioda; <•-, p-si-n
- j>-si-n dioda; —, p f - v - n + -
p*-v-n f dioda; ~, reactance -
reakfansiia dioda, parametarska di-
oda; ~, Read - Ridova dioda,
UK.T -dioda sa dinamičkim nega-
tivnim otporom; ~, rectangular
laser - laserska dioda sa pravo-
iigaonim kristalom: ~, reference
- referenti..! dioda; '•-', refrigera-
ted epitexial silicon varactor -
hlađena epiteksiiaina silicijumska va-
laktox-oioda; ••^, retarded field —
dioda sa zakoćnim poljem; ~,
reverse—biased - suprotno premoš-
ćena dioda; -~, Riesz-type - Risova
dioda; —J, sealed - hermetizovana
dioda; ~^, Shockley - Šoklijeva
dioda; <«-, Shottky-barrier - di-
oda sa šotkijevom barijerom; ~-,
silicon - silicijumska dioda; ~,
silver bonded - srebrom spojena
dioda: ~, single injection - dioda
sa injektiranjem jednog tipa nosača;
•~-, snap v. charge-storage diode;
~, snap—off v. charge-storage
diode; ~, step-recovery v. char-
ge-storage diode; --~, storage v.
charge-storage diode; >-~, super-
conducting - superprovodna di-
oda; ~, superconducting tunnel
- superprovodna tunel-dioda; -~,
thermionic - termojonska dioda;
'•-, thin-film - tankofilmska di-
oda; ~, titaniumoxide - titanok-
sidna dioda; ~, tunnel - tunel-
-dioda; ~, two-base - dvobazna
dioda; ~, ultrafast recovery -
dioda sa ultrabrzim uspostavljanjem;
~, uniplanar - uniplanarna dioda;
--~s unitunnel v. backward diode;
'~- vacuum-desposited - dioda
dobijena taloženjem u vakuumu;
~, varactor - varaktor, parame-
tarska dioda; ~>, variable capa-
citance v. voltage-variable ca-
pacitance diode; ~, voltage-
-variable capacitance - varikap-
diode
-dioda, parametarska dioda, varak-
tor; ~, waveguide - talasovodna
dioda; ~, welded-junction gal-
lium arsenide - galijum-arsenidna
dioda sa zavarenim spojem; ~,
wide-base - dioda sa širokom
bazom; ~, Zener (breakdown) v.
avalanche (breakdown) diode
diopside - diopsid (kalcij um-magne-
zijum-silikat) (min.)
dioptase - dioptas (bakar-silikat)
(min.)
diopter - diopter, dioptrija (jedinica
u optici sočiva)
dioptre - dioptrija, jedinica u optici,
sočivo čija je žižna daljina 1 metar
ima 1 dioptriju; ~ of a lens -
dioptrija sočiva, recpročna vrednost
žižne daljine, merena i metrima
diorite - diorit, vrsta eruptivne stene
(geol.)
diotron - diotron, merni uređaj sa direct - upravljati, voditi, rukovoditi;
diodom šuma
dioxan - dioksan, 1,4 dietilen-oksid,
rastvarač za voskove, smole, vis-
kozu i si. (thnl.)
dioxide - dioksid
dip - strela, proves, ulegnuće, uto-
nuće, uvala, jama; ~ circle -
magnetna busola, magnetni kompas;
~ -coated - prekrivanje utapa-
njem; ~ gage - letva za određi-
vanje strele (ugiba) (maš.); ~,
Lamb - Lembova jama; ~ of
the horizont - ugao nagiba hori-
zonta prema nekoj tački
dipentene - dipenten, proizvod desti- !
lacije terpentina, rastvarač u hemij- !
skoj industriji (thnl.)
diphenyl - difenil, bifenil (hem.);
~ ether - difeniloksid (hem.)
diphenylguanidine - difenilgvani-
din, akcelerator pri vulkanizaciji
gume
diphenylmethane dyes - difenil-
-metanske boje (hem.)
diplex - dipleks (jednovremena pre-
daja dva telegrama u jednom prav-
cu); ~ circuit - dipleksno kolo,
dipleksna šema (el.)
dipole - dipol, sistem koji ima dva
pola, npr. električna, magnetna;
skraćenica za dipolnu antenu; mo-
14«
211 direct
lekul kod kojeg su efektivni centri
pozitivnih i negativnih naboja od-
vojeni (hem., el.); —, chaff -
refleksioni dipol, dezorijentišući di-
pol; ~, lossless - dipol bez gubi-
taka; ~ moment - dipolni mo-
ment (fiz.); •--, needle - igličasti
dipol; ~ 3 orbiting - orbitalni di-
pol; ~, thin - tanki dipol; ~,
thin metallic - tanki metalni dipol,
igličasti dipol
dipping counter - brojač radioaktiv-
nosti koji se potapa u tečnosti čija
se aktivnost meri (n. thn.); <-—
refractometer - refraktometar koji
se uranja u tečnost koja se ispituje
(hem.)
Dipterex - insekticid na bazi jednog
organskog fosfornog jedinjenja
~ -acting load - neposredno op-
terećenje (el.) ; ~ -coupled - di-
rektno spregnuti; ~ -coupled am-
plifier - pojačavač sa direktnom
spregom (eh.); ~ coupled ma-
chine - neposredno spregnuta ma-
šina (maš.) ; ~ current and voice
pass filter - propusni filter za
jednosmernu struju i zvučne frek-
vencije (eh.); ~ -cycle boiling
reactor v. boiling water reactor
(n. thn.) ; ~ drive - direktan pre-
nos (mot.); ~ dyes - direktne
boje, organske boje za neposredno
bojenje celuloznih vlakana (thnl.) ;
~ indexing - direktna podela;
~ -indexing head - glava sa di-
rektnom podelom (maš.); ~ in-
dexing plate - ploča sa direktnom
podelom (maš.); ~ pickup ico-
noscope - ikonoskop za snimke sa
terena (TV); ~ proportion -
direktna proporcija; <—- variation -
direktna varijacija (npr. kada je
proizvod dve promenljive jednak
konstanti, variranje jedne promen-
ljive vodi direktnom variranju dru-
ge); ~ -viewing television rece-
iver - televizor sa direktnim gleda-
njem (TV) ; ~ vision spectro-
scope - spektroskop za direktno
posmatranje (hem.)
directed numer
directed number - broj ispred koga
stoji znak plus ili minus (mat.);
~ angle - usmereni ugao, za koga
se kaže da je pozitivan ili negativan;
~• Une - usmerena linija, čiji je
jedini smer spedfikovan kao pozi-
tivan, a obrnuti smer kao negati-
van; ~ Une segment - odsečak
usmerene linije
directing curve - direktrisa (maš.)
direction - smer, pravac; uputstvo>
instrukcija; ~ angles - direkcioni
uglovi, između neke linije i pozi-
tivnih smerova koordinatnih osa
(mat.) ; ~ angular - ugaoni smer;
~, aspect - smer posmatranja;
~, blocking v. reversed direc-
tion; ~, Brag's - Bregov smer,
smer koji zadovoljava uslov Breg-
-Vulfa; —, conducting - direktni
(provodni) smer; ~ cosines -
kosinusi direkcionih uglova (mat.) ;
~, crystal - kristalografski smer;
~, easy (magnetic) - smer osa
lakog magnetisanja, laka osa; ~,
forward - direktni (provodni)
smer; ~, hard (magnetic) - osa
teškog magnetisanja, teška osa; ~
indicator - pokazivač pravca
(mot.); ~ numbers - direkcioni
brojevi, bilo koja dva broja koji su
proporcionalni direkcionim kosi-
nusima linije (mat.); — of an
electric field - smer električnih
polja, smer sile električnog polja na
pozitivno naelektrisanje (el.); ~
of chip flow - pravac kretanja
strugotine (maš.); ~ of cutting
- pravac rezanja (maš.); ~ of
discharge - pravac pražnjenja (el.);
— of flow - smer toka; ~ of
growth - smer rasta; ~ of
movement - pravac kretanja; ~
of rotation - smer rotacije; ~
of travel - pravac kretanja; ~ of
welding - smer zavarivanja (zav.) ;
~, principal-s - osnovni smerovi;
~j propagation - smer prostira-
nja (talasa); ~, pure-mode - smer
čistog tipa oscilovanja; ~, radar -
radarsko navođenje, navođenje ra-
darom; ~, receiver - smer pri-
jema; —, reversed - suprotni (blo-
212 discharge
kirajući) smer; ~, transmitter -
smer predaje
directional broadcasting - usme-
rena radiodifuzija (eh.) ; — control
lever - poluga za kontrolu pravca
(maš.) ; ~ controls - elementi za
kontrolu pravca (maš.) ; ~ control
valve, directional valve - nepo-
vratni ventil; ~ counter - usme-
reni brojač radioaktivnosti (n. ihn.) ;
~ gain - antensko pojačanje usled
usmerenosti (eh.); — response
pattern - karakteristika usmere-
nosti, dijagram usmerenosti; ~
valve, controlling the piston
movement - klipni povratni ventil
(maš.)
directive sending - usmereno slanje
(impulsa) (eh.)
directly proportional - direktno
proporcionalan
directory - telefonski imenik, adresna
knjiga
directrix of a cone - direktrisa
konusa, zatvorena linija koja odre-
đuje kretanje generatrise (mat.);
~ of a conies - direktrisa konus-
nog preseka (mat.); ~ of a cy-
linder - direktrisa cilindra (mat.) ;
~ of a surface - direktrisa povr-
šine (mat.)
dirty bomb - „nečista" nuklearna
bomba, koja daje mnogo radioaktiv-
nog taloga (n. thn.)
disacryl - polimer akroleina (hem.)
disadvantage - nedostatak
disassemble - rastaviti, razmontirati
disbranching - podsecanje, potkre-
sivanje, kresanje (grana drveća)
disc v. disk
discap - disk-kondenzator
discharge - isprazniti; pražnjenje,
ispražnjavati; istovar, iskrcavanje;
~, arrester - odvodnik (el.);
~, beam-plasma - sistem, plaz-
ma-snop; ~, capacity - kapacitet
pražnjenja (el.) ; ~, cock - ispušna
slavina; ~, dc-ercited - pražnjenje
pobuđeno jednosmernom strujom;
~, electron oscillation v. Pen-
ning gas discharge; ~, hot-
-cathode Penning-type - Pe-
ningovo pražnjenje sa zagrevanom
katodom; ~, laser - pražnjenje u
discharge
laseru; ~ -Une pressure - pritisak
linije pražnjenja; ~, oscillatory v.
Penning gas discharge; ~, path
- put pražnjenja, put odvođenja
(el.); ~, Penning - Peningovo
pražnjenje; ~, Penning gas -
Peningovo gasno pražnjenje; ~,
PIG-type v. Penning gas di-
scharge; ~, pinch - pinč-praž-
njenje; —, plasma - plazmeno
pražnjenje; ~, plasma current -
plazmeno pražnjenje sa strujom;
~, pocket - izlazna komora (maš.) ;
•~, port - izlazni otvor (maš.) ;
~, pressure - pritisak pražnjenja;
~, rate - brzina pražnjenja; ~,
ring - zatvoreno (kružno) pražnje-
nje; ~, self-maintained - samo-
podržavajuće pražnjenje; ~, side
- izlazna strana; ~, theta-pinch
- teta-pinč, pražnjenje; ~, toroidal
- toroidalno pražnjenje; ~, tube
- cev za električno pražnjenje u ga-
sovima; ~, valve - izlazni ventil;
~, wriggling - savijajuće pražnje
nje
discharging agents - sredstva za
razaranje boja pri bojenju tekstila
discolo(u)ration - obezbojavanje;
promena boje
disconnect - prekinuti, raskinuti
(vezu), isključiti, razdvojiti
disconnectable coupling - nerastav-
ljiv spoj (maš.)
discontinuity - raskid, prekid; ne-
homogenost; ~ absorption - pre-
kid krive apsorpcije
discontinuous load - promenljivo
opterećenje, diskontinualno optere-
ćenje; ~ passband - prekidni pro-
pusni opseg, propusni opseg s pre-
kidima, diskontinualni propusni op-
seg (eh.); — phase - prekidna,
dispergovana faza (hem.)
discrepancy - neslaganje
discrete - diskretan; odvojen, izolo-
van, prekidan; — energy state -
diskretno energetsko stanje (fiz.);
~ sentence intelligibility - ra-
zumljivost pojedinih fraza; ~ spec-
trum - diskretni spektar, diskon-
tinualni spektar (fiz.)
discriminant - diskriminanta (mat.)
213 dUmountable equlpmend
discrimination mode - selekcija
tipova oscilacija, selekcija moda;
~ on several levels - biranje u
nekoliko nivoa, biranje u nekoliko
dekada (eh.)
discriminator - diskriminator, merni
uređaj koji ne dozvoljava registro-
vanje određenih pojava (fiz.); ~,
birefrlngent - dvostrukoprelomni
diskriminator; ~, pulse - diskrimi-
nator impulsa (npr. dužine ili ampli-
tude); —, pulse-length - diskrimi-
nator impulsa po dužini; ~, time
- diskriminator impulsa po vre-
menu
disengaged - nezauzet, slobodan (li-
nija, uređaj)
disequilibrium - neuravnoteženost,
neujednačenost, nepostojanost
disforest - raskrčiti šumu, poseći
drveće
dish - sferna antena (eh.); antena s
paraboličnim reflektorom, parabo-
lična antena
disinfectant - dezinfekciono sred-
stvo
disintegrate - drobiti, mleti; ras-
padati se
disintegration - drobljenje, mleve-
nje; dezintegracija, raspad; emito-
vanje alfa ili beta čestica iz radio-
aktivnog elementa (fiz.) ; ~, alpha
- alfa-raspad; ~, atomic - raspad
atoma; ~, beta - beta-raspad; ~,
chain, disintegration family v.
decay chain; ~ constant - kon-
stanta raspada (fiz.) ; ~ of cathode
- dezintegracija katode; ~, radio-
active — radioaktivni raspad; <->»
rate - brzina radioaktivnog raspada
(fiz.); — series v. decay chain;
~, spontaneous - spontani raspad
disk - sprežni disk
dislocation - dislokacija, poremećaj'
pomeraj; ~, edge - ivična disloka-
cija; ~, heterojunction - disloka-
cija heteroprelaza; ~, screw - spi-
ralna dislokacija
dislodging - izbijanje
dismantling - rasklapanje
demountable equipment - uređaj
na rasklapanje; ~ plant - postro-
jenje na rasklapanje
dismutation
dismutation - dismutacija, pregrupi-
savanje
disomatic - egzogeni
disparate - nejednak^ neuporedljiv,
različit
dispatch - poslati, otpraviti, otpre-
miti; saopštenje, telegram; pismo;
dostava
dispenser dipole - izbacivač dipola
(radi stvaranja orbitalnog pojasa iz
dipola)
dispensing - rasejavač (reflektora za
dezorijentaciju)
dispersant - rasprašivo sredstvo
disperse - dispergirati, rasipati, ra-
suti, rasejavati
dispersed phase - dispergovana faza,
u koloidnom rastvoru faza koja se
sastoji iz suspendovanih čestica
(hem.)
dispersing agents - emulzifikatori
(thnl.)
dispersion - disperzija; dispergiranje,
rasejavanje; rasipanje; rasturanje;
~, acoustic - disperzija zvuka;
~, anomalous - anomalna disper-
zija; —, atomic - atomska disper-
zija; ~ in the readings - rastura-
nje očitavanja (npr. instrumenata);
'~, linear - linearna disperzija;
~ loss - gubici od rasejanja, dis-
perzioni gubici (eh.) ; <—' medium
- disperziona sredina, itontinualna
faza u koloidnom rastvoru; -~,
rotary - rotaciona disperzija; ~,
spatial - prostorna disperzija; ~,
stored charge - oticanje akumuli-
sanog naelektrisanja; ~, thermal
- disperzija toplote
dispersionless - bez gubitaka (rastu-
ranja); ~ lag line - linija za kaš-
njenje bez gubitaka (eh.)
dispersity - disperznost
dispersive - disperzni; dispergirajući;
~ power - moć razdvajanja, npr.
dve talasne dužine prelamanjem
(opt.) ; ~ region - oblast rasejanja,
oblast disperzije
dispersoid - koloid (hem.)
displace - premestiti, pomaći, pome-
riti
displacement - pomak, pomeraj, raz-
dešavanje, pomeranje;, neusaglaše-
nost; vektor koji pokazuje promenu
214 disruptive pressure
položaja, uklanjanje nekog elementa
iz hemijskog jedinjenja; —•, beam
- pomeranje snopa; ~, control -
regulacija pomeranja; *~, Doppler
- Doplerovo pomeranje; ~, lattice
- pomeraj, pomeranje (atoma) u
kristalnoj rešetki; ~, law - zakon
pomeranja pri radioaktivnom ras-
padu; v. Soddy Fajans displace-
ment law; v. VVien's displace-
ment law (hem.); ~, Raman -
kombinacioni pomeraj, Ramanov po-
meraj; ~, series - sinonim za elek-
trohemijski niz (hem.); ~ trans-
ducer - transduktor pomeraja (eh.);
display - uređaj za reprodukciju, in-
dikator; reprodukcija; indikacija;
~, air traffic conrtol plotting
- indikatorski uređaj sistema upravi
ljanja vazdušnim kretanjem; ~,
alpha(nu)meric - alfanumeričk-
indikator, indikator slova i brojeva;
~, digital - digitalni indikator;
digitalna indukcija; ~ digital in-
formation - indikator digitalne in-
formacije; indikacija digitalne infor-
macije; ~, electrooptic - elektro-
optički uređaj za reprodukciju, elek-
trooptički indikator; ~^, equipment
- indikatorski uređaj; ~, expan-
ded-center - indikator sa ekspan-
zijom centara; ~, horizontal -
indikator sa horizontalnim ekra-
nom; ~, nonstorage - indikacija
bez memorije; ~, radarscope -
slika (cilja) na ekranu radarskog in-
dikatora; ~, sensitivity - osetlji-
vost indikacije (eh.); ~, 3-D -
trodimenziona (prostorna) indika-
cija; trodimenzioni indikator; ~,
unit - indikator, jedinica indika-
tora (eh.)
disposal - raspolaganje, red, raspo-
dela; ~ plant - uređaj ?a odstranji-
vanje (radioaktivnih) otpadaka (n.
thn.)
dispose - raspoređivati, srediti, raspo-
lagati
disposition - raspored
disruption - proboj, razaranje (die-
lektrika, izolacija) (el.)
disruptive pressure - probojni na-
pon (el.); ~ spark - varnica (is-
disruptive pressure
kra) kod proi.ua i d. 1; ~ strength
- jačina piuboia U:.)
dissect - istci, isi-dkati, podeliti
dissector - dis>.-ktor (predaj na TV
ccv): ~, photo .multiplier image
- disektor sa fotomuitiphkatorom
dissipation - disipacija, rasejanje,
oticanje, rasturanje; ~, collector
- bnaga rascjanja- na kolektoru
dissipative line - disipaciona linija,
linija s gubicima (el.)
dissipator - radijator, disipator, gu-
bitak toplote
dissociate - razdvojiti, razdružiti,
raslavili, razložiti
dissociation ~ disocijacija, razlaganje,
raspauanie; kreking-proces (thnl.) ;
~, constant - konstantna disocija-
cija, odnos proizvoda aktivnih masa
disociranih jona prema aktivnoj masi
nedisociranih molekula pri ravno-
teži; —, electrolytic - elektrolitička
disocijacija (hem.); ~, point -
tačka disocijacije, temperatura na
kojoj se neka supstanca raspada na
dve ili više jednostavnih (hem.)
dissolution - rastvaranje, rastavlja-
nje (na sastavne delove); otapanje;
rasejavanje
dissolvable - rastvorljiv, (ras)topljiv,
rastavljiv
dissolve - rastvoriti; razlagati
dissolved - rastvoren; tečan; ~
acetylene - rastvoreni acetilen
(zav.)
dissolvent v. solvent
dissonance - disonanca, nesklad, ne-
slaganje, oprečnost
distance - udaljenje, daljina, rasto-
janje, odstojanje, razlika; dužina;
~ between the toes of a weld -
širina šava (zav.); ~ control v.
remote control; ~ correlation
- radijus korelacije, dužina korela-
cije; ~ Debye shielding - Deba-
jeva dužina ekraniranja; ~ dialling
- biranje na daljinu, daljinsko bi-
ranje (tel.) : ~ diffusion - difuzi-
ona dužina; ~ formula - formula
koja definiše dužinu neke prave li-
nije u koordinatnom sistemu (mat.) ;
~j great-circle - rastojanje po luku
velikog kruga; ~, interaction -
prostor interakcije (npr. elektron-
215 distribution
skog snopa i plazme); ~ lattice -
korak kristalne rešetke; ~ relaxa-
tion - dužina relaksacije; ~ skin
- mrtva zona; ~ thermometer -
daljinski termometar
distil(l) - destilirati
distillate - destilat; destilirati
distillation - destilacija; rektifikacija;
~ cascade - destilaciona kaskada,
više destilacionih kolona povezanih
medu sobom (thnl.); ~ column,
distillation tower - destilaciona
kolona, rektifikacioni stub
distilling - destiliranje; destilirajući
distinct - odvojen, poseban; jasan,
vidljiv; čitak, razgovetan; očigledan
distort - iskriviti, zgrčiti, izviti; izo-
pačiti, izokrenuti
distortion - di.storzija, iskrivljenost;
bilo kakva aberacija sočiva; izobli-
čenje; krivljenje, deformacija; <~,
IM-s - unakrsna izobličenja; ~ of
a rolled or fabricated section -
deformacija (iskrivljenje valjanog
profila ili sastavljenog preseka)
(zav.) ; ~ of a sheet or plate -
vitoperenje (deformacija) lima
(zav.); ~ phase (-frequency) -
frekventno fazno izobličenje; ~,
ratio - izobličenje izlaznog signala
(u poredenju sa ulaznim); ~,
total -s - totalno izobličenje; ~,
transient - prela2:no izobličenje
distributing frame - razdelnik; ~
tube - raspodeljivački konus (zav.) ;
~ valve - ventil za raspodelu
distribution - raspodela, rasprosti-
ranje, distribucija; ~, angular -
ugaona raspodela; ~, arbitrary -
. proizvoljna raspodela; ~, beam -
raspodela snopa; ~, Bol'tzmann -
Bolcmanova raspodela; "-, Cauchy
- Košijeva raspodela; -~coefficient
- distribucioni koeficijent (mat.);
~, counting - diskretna raspodela;
~, density - raspodela gustine;
~j dipole density - raspodela gus-
tine (orbitalnih dipofca); /»', energy
- energetska raspodela, energetski
spektar; ~, Gaussian - Gausova
raspodela; ~, Gauss-Laplace -
normalna raspodela, Gausova raspo-
dela; ~ graph - grafikon distri-
bucije, koji pokazuje odnos delova
distribution 216
distribution
prema celini; —, Hermit-Gaussian
field - Gaus-Ermitova raspodela
polja; ~, impurity - raspodela
primesa (nečistoća); ~, Laguerre-
-Gaussian field - Lager-Gausova
raspodela polja; ~, law - zakon
distribucije (hem.) ; ~, level - ras-
podela nivoa; ~, marginal - deli-
mična raspodela; ~, Maxwellian
- Maksvelova raspodela; ~, multi-
nomial - polinomna raspodela; ~,
multivariable - višedimenziona
raspodela; ~, normal pressure -
profil pritiska; ~, normal tempe-
rature - profil temperature; <~,
phonon - fononska raspodela; ~,
pinch - oblik pinč-pražnjenja; ~,
plant - pretplatnička mreža (tel.) ;
~, Poisson - Puasonova raspodela;
~, population - raspodela naselje-
nosti (nivoa); ~, power-density
- raspodela gustine snage; ~,
probability - raspodela verovat-
noće; -~, sampling - raspodela
uzoraka; —, space - prostorna
raspodela; ~, spatial v. space
distribution; ~, spectral - spek-
tralna raspodela; ~, Student's -
Studentova raspodela; ~, time -
raspodela po vremenu; ~, varian-
ce-ratio - raspodela odnosa dis-
perzije
distributive law of multiplication
- distributivni zakon množenja,
množenje složenog izraza nekim bro-
jem jednako je množenju zbira pro-
dukata svakog člana složenog izraza
sa istim brojem (mat.)
distributor mains - distribuciona
mreža (za jaku struju) (el.)
district call box - kutija, sanduk,
ormar s pozivnim ključevima (u dis-
pečerskoj vezi) (el.)
disturbance - poremećaj, rušenje;
uzbuđenje; povreda; radio-smetnje;
atmosferske smetnje; lokalno izobli-
čenje (u ćevi za pamćenje); ~,
atmospheric - atmosferski pore-
mećaj; atmosferske smetnje; atmos-
feri«; ~, elastic - elastični pore-
mećaj; <-~, hydromagnetlc -s -
hidromagnetske nestabilnosti (u
plazmi); -v, ionospheric - jono-
dividing apparatus
sferski poremećaj; ~, large-scale
- poremećaj velikih razmera; ~,
lattice - poremećaj strukture re-
šetke; ~, sudden ionospheric -s -
brzi poremećaji jonosfere
đisulphide - disulfid (hem.); ~ of
carbon - ugljendisulfid (hem.)
disulphonate - disulfonat (hem.)
ditch - jarak; šanac, rov
dithionate - ditionat, so ditionske
kiseline (hem.)
đithizone, ditizon - difeniltiokarba-
zon reagens na niz metala (hem.)
dithylen glycol - ditilenglikol, rast-
varač za nitrat-celuloze (thril.)
diurnal behavior - ponašanje (u
jonosferi) u toku 24 časa; — field
strength - jačina polja u toku 24
sata
divalent - dvovalentan (hem.)
divergence - divergencija, razlaz,
rasturanje; rasejavanje; —, angular
- ugaona divergencija, ugaona širina
(snopa zračenja); ~, beam - di-
vergencija snopa
divergent - divergentan, koji pro-
gresivno raste, razlazan (mat.); ~
chain reaction - divergentna, ras-
tuća lančana reakcija (n. tehn.); ~
lens - rasipno sočivo; ~ series -
red u matematici, čiji zbir nije ko-
načan; ~ tube of mixer - diver-
gentni deo injektora (zav.)
diversity - raznolikost, raznovrsnost,
različnost; ~, space - prostorni
diverzitni prijem
divert - menjati pravac saopštenja,
davati obilaznim putem
divertor - invertor sa dva tranzistora
divide - deliti
divided by - podeljen s a . . . ; ~
shielding - zaštita (od zračenja)
zidovima koji su poredani jedan za
drugim (n. thn.)
divider - razređivač, reduktor, deli-
telj, razdelnik; ~, volt/ratio - deli-
telj napona
dividing apparatus - aparatura za
deljenje; ~ attachment - naprava
za deljenje; ~ head - podeona glava
(mai.); ~ -head plate - ploča
podeone glave (mai.); ~ -head
sector - kazaljka podeone glave
dividing apparatus
(mai.) ; head spindle - vreteno
podeone glave (mai.)
divinyl - divinil, butadien (hem.)
division - podela, deljenje
divisor - delitelj, divizor; delitelj na-
pona, autotransformator
docket - rezime, izvod, siže; etiketa,
cedulja sa adresom; zabeleŠka, nat-
pis na predmetu; pretplata
dockyard - brodogradilište
doctor-test - doktor-ogled, dokazi-
vanje sumpora u nafti rastvorom
natrijum-plumbita (hem.)
dodecagon - dodekagon, poligon sa
dvanaest strana (mat.)
dodecahedron - dodekaedar, polie-
dar sa dvanaest strana (površina)
(mat.)
dog - zakačaljka, zapirač (mai.); ~
leg - startna petlja (gramofonske
ploče) (eh.)
dolly - vozilo operatora; kretati vo-
zilo; glava (TV)
dollying - kretanje operatorskog vo-
zila (kolica) (TV)
dolomite - dolomit, dvojni karbonat
kalcijuma i magnezijuma (min.)
domain - domen, oblast; ~, f v.
frequency domain; ~, frequency
- frekventna oblast; ~, high-field
- domen jakog polja; ~ of conti-
nuity - domen neprekidnosti (funk-
cije) (mat.); ~, optically active
- optički aktivni domen; ~, strip
- domen polja; ~, time - vremenski
domen; ~, travelling - domen
pokretljivosti
dome - kupola, omotač; astrokupola;
kube; ~, antena - omotač antene;
~, radar - omotač radara
domestic wiring - unutrašnja insta-
lacija, kućna instalacija (el.)
dominant-mode waveguide - tala-
sovod za dominantni tip talasa (el.) ;
~ wavelength - dominantna du-
žina talasa (el.)
donatron - donatron (vrsta magnet-
rona) (eh.)
donor - donor; —, deep - duboki
donorni nivo; ~, excess - ekscesni
donor; ~, shallow - plitak donorni
nivo; ~, surface - površinski do-
norni nivo
217 dose
donor-type - donorskog tipa, n-tipa
donut - toroidalna komora (betatrona)
(fiz.); ~ coil - toroidalni kalem
(fiz.)
door - vrata, ulaz; ~ handle - kvaka
za vrata (mot.)
doorknob tube - minijaturna cev
(eh.)
dopant - primesa, dodavanje, do-
puna, aditiv
dope - primesa, dodavanje, dopuna;
legirati; mazivo, lak za avione
doped junction (in a semiconduc-
tor) - prelaz dobijen dodavanjem
primesa otopini za vreme porasta
kristala (poluprovodnici) (eh.)
dopes - tekstilna impregnaciona sred-
stva na bazi derivata celuloze (thnl.)
doping - dodavanje primesa (polu-
provodniku) (eh.); legiranje; ~,
background - fonsko legiranje; ~,
gold - legiranje zlatom; ~, heavy
- visoko legiranje; ~, light - nisko
legiranje; ~, post-oxidation - le-
giranje po oksidaciji; ~, rare-earth
- legiranje elementima iz grupe ret-
kih zemalja; ~, RE v. rare-earth
doping
Doppler beat note - ton Doplerovog
izbijanja (ak.) ; ~ effect-Doplerov
efekt, promena frekvencije talasa koji
potiču iz izvora koji se kreće u od-
nosu na posmatrača (fiz.); ~
Fizeau principle - Dopler-Fizoov
princip, koji objašnjava pomeranje
spektralnih linija usled Doplerovog
efekta (fiz.); ~ FM - Doplerova
radio-lokaciona stanica sa F M ; ~
shift - Doplerov pomak, promena
frekvencije usled Doplerovog efekta;
~ velocity - Doplerova brzina
(fiz.)
Doppler-invariant - invarijantru u
odnosu na Doplerov efekt
Doppler-tolerant - dozvoljeni u od-
nosu na Doplerov efekt
dopplometer - merač relativne Dop-
lerove frekvencije
dosage - doziranje, doza; ~ rate v.
dose rate
dose - doza, količina jonizujućeg zra-
čenja apsorbovana ozračenim pred-
metom (fiz.) ; ~ absorbed - doza
apsorbovanog zračenja, apsorbovana
dose 218
dose
doza; ~ rate - intenzitet doze,
brzina doze, doza zračenja primljena
u jedinici vremena (n. thn.); ~ rate
meter - merač brzine doze (zra-
čenja) (n. thn.)
dosimeter - dozimetar, instrument za
određivanje doze; ~, clinical -
klinički dozimetar (zračenja); ~,
colorimetric - dozimetar sa bojom;
-~, film - dozimetar (zračenja) sa
filmom; ~, integrating - integri-
šući dozimetar (zračenja); ~, neu-
tron - dozimetar neutrona; ~,
pocket - džepni dozimetar (zrače-
nja); ~, radiation - dozimetar
zračenja
dosimetry - dozimetrija
dot - (metalna) kuglica, disk (koristi
se u proizvodnji topljenih tranzis-
tora); ~ interlace - redanje tačaka
(elemenata slike), preplitanje tačaka
( TV) ; <~ product - skalarni pro-
izvod (vektora); ~ sequential
system - sistem redosleda predaje
elemenata (tačaka) boje
dotting wheel - točkić za pisanje
(registratora) (eh.)
double - dvostruk, dvogub, dvojak,
udvojen, predvojen, udvostručen;
— -acting - dvoaktivan; ~ angle
cosine theorem 2- teorema po kojoj
je cos 2 x = cos x — sin 2 ; ~ angle
cutter - dvougaoni rezač; ~ angle
formulas - formule sinus, cosinus
itd. za dvostruke uglove (mat.) ;
<~ angle sine formula - formula
sin 2 x = 2 sin * cos x; ~ angle
tangent formula - formula
tg 2 x = 2 tg * (1 — tg 2 x) (mat.) ;
~ bevel groove - K-šav (zav.);
~ bond - dvostruka veza (hem.)
~ -bladed fly cutter - leteće glo-
dalo sa dva noža (ma!.) ; ~ braid
covering - dvoslojno prekrivanje,
dvoslojno opletanje (el.) ; ~ -break
jack - gnezdo sa dva prekidanja
(razdvajanja) (el.); ~ -cavity
klystron - klistron sa dve šupljine,
dvorezonantni klistron; — column
planer - rendisaljka sa dva stuba
(med.) ; ~ column plano-milling
machine - portalna glodalica
(ma!.); ~ cordon gas welding
double
with one operator - obostrano
zavarivanje sa jednim zavarivačem
(zav.) ; ~ - c u p ceramicon - dvo-
strani keramički kondenzator (el.) ;
~ cusp - dvostruki vrh; ~ cut
broach - dvorezni razvrstač (ma!.) ;
~ cutter - glodalo sa dva noža
(ma!.); ~ -cutting planer - ren-
disalika sa dva radna hoda (mas.) ;
~ -cutting toolholder - dvorezni
držač alatke (maš.) _; ~ -dial - sa
dve skale; ~ dog - dvostruka hva-
taljka; ~ elephant - standardna
veličina hartije 26 3/4" x 40"
(thnl.) ; ~ end milling machine
- glodalica sa dve glave (ma!.);
~ ended - sa dva završetka; ~-
-ended bolt - zavrtani bezglavac
(ma!.); ~ equal angle cutter —
prizmatični glodač (ma!.) ; ~ fila-
ment - biluks sijalica (mot.) ; ~
flip-flop circuit - dvostruko pre-
kidno kolo, dvostruko flip-flop kolo;
~ foolscap - standardna veličina
hartije za štampanje 17" X 27"
(thnl.) ; ~ halfround file - ovalna
turpija (ma!.) ; ~ -head machine
- mašina sa dve glave (ma!.) ; ~
helical gear - dvostruko zavojni
zupčanik (ma!.) ; -~ helical gear
boost pump - pumpa sa dvostruko
zavojnim zupčanikom (ma!.); ~
-helical heater - bifilarni grejač
(el.); -~ helical spur wheel -
zupčanik strelastih zubaca (ma!.);
~ J groove - dupli J šav (zav.) ;
~ law of the mean v. extended
law of the mean; ~ lever - dvo-
struka poluga (ma!.); ~ moding
- dvostruki način (oscilo van ja mag-
netrona) (els.) ; ~ peak response
- dvogrba rezonantna kriva (els.);
petticoat insulator - izolator
sa dvostrukom čašicom (el.); ~
point - dvostruka tačka; ~ point
of a curve - dvostruka tačka krive,
tačka u kojoj kriva seče samu sebe
ili se dodiruje (mat.); ~ -pole
double-throw - dvopolni prebaci-
vač (el.) ; ~ pole-piece magnetic
head - dvopolna magnetna glava
(el.); ~ preselection - duplo
predbiranje, dvostruko predbiranje
(el.) ; ~ pump - dvostruka pumpa
double
(za odvojene cirkulacije sa zajednič-
kom osovinom) (maš.); ~ ray -
dvostruki zrak (mat.); ~ refrac-
tion - dvostruko prelamanje (oso-
bina nekih kristala); ~ replace-
ment - dvostruka izmena (atoma u
hemijskim jedinjenjima); ~ royal
- standardna veličina hartije za štam-
panje 25" x 40" (thnl.); ~ salt
- dvostruka so (kristalna struktura
sastavljena iz dve- razne soli); ~
-screw pump - dvovijačna pumpa
(ma!.); ~ -screw waveguide
tuner - podešavanje talasovoda dvo-
strukim zavrtnjem; ~ seat valve -
ventil sa dva sedišta (ma!.); ~
-shed insulator - izolator sa dve
čašice (el.) ; sided rack - dvo-
strani stalak; ~ spiral arrange-
ment - dvostruko spiralna naprava
(ma!.) ; ~ spiral gear - dvostruko
spiralni zupčanik (ma!.) ; ~ vision
- dvostruko gledanje (npr. kod dvo-
gleda)
doubler varactor frequency - mul-
tiplikator frekvencije u parametar-
skoj diodi
doublet - dublet; par spektralnih li-
nija dva elektrona koja se kreću u
zajedničkom polju dva atoma (fiz.) ;
dipol, polutalasna antena napajana
u centru; objektiv sa dva sočiva;
~, Brillouin - Briluenov dublet;
~, Kramers - Kramersov dublet;
~ -tape armor - oklop sa dve
trake, oklopi javan je sa dve trake
(el.); ~ thread - dvostruka loza
(ma!.); ~ -throw switch - dvo-
smerni prekidač (el.) ; ~ U groove
with sloping sides - dvostruki
U-šav sa kosim stranicama (zav.);
~ Vee groove - šav bez zatuplje-
nja (zav.); ~ Vee groove with
root face - šav sa zatupljenjem
(zav.); ~ wedge - dvopolni čep
(el.)
doubly - dvostruko, dvogubo, udvo-
jeno, udvoje
dovetail - sastaviti zglobovima (ma!.)
dovetailed - na lastin rep; ~ groove
- žleb na lastin rep (ma!.) ; zglobni
rukavac, matica (ma!.); ~ guide
- zglobni vodič (ma!.); ~ slide
219 Dramamine
bearing - kliznozglobno ležište
(ma!.)
Dow Corning — sintetička ulja, masti
i smole na bazi raznih silikona
(thnl.)
dowel - klin; osovina; čioda; skelet;
telo (vf kalema); zaklinčiti
Dowex - naziv za grupu sintetičkih
jonoizmenjivačkih smola (thnl.)
Dowfume - grupa preparata za dezin-
sekciju semena, namirnica, mlinova
i si.
dowlas - grubo platno
Dowmetal - vrlo laka legura sa mag-
nezij umom kao glavnim sastojkom
down-feed screw handle - ručni
zavrtanj za pomeranje nadole (ma!.)
down-feed slide (snaper) - klizač
za pomeranje nadole (maš.); ~
milling - jednosmerno glodanje
(ma!.); ~ movement - kretanje
nadole
downcoming wave - prostorni talas
downhand welding - zavarivanje
odozgo (zav.) ; ~ welding in the
vertical position - zavarivanje
odozgo naniže (zav.)
downstroke - hod nadole (maš.)
Downtherm - zaštićeno ime za smesu
organskih tečnosti visoke tačke klju-
čanja koje služe za prenos toplote
(hem.)
dozen - tuce, dvanaest
drab - žućkastomrk, žućkastosmeđ
draft - skica, nacrt, plan
drafting machine - crtaća mašina
draftsman - crtač
drag - otpor profila; ~ link - uprav-
ljačka spona (mot.)
dragon's blood - smole koje se do-
bijaju iz nekih vrsta palmi (hem.)
drain - isušivati, odvoditi vodu (sa
zemlje); otvor za ispuštanje, ispust;
drenaža; ~ cock - ispušni ventil
(ma!.); ~ coil - odvodni kalem
(el.); ~ connection - spoj za
ispušni vod (el.); odvod; ~ plug
- drenažni čep
draining valve - ispušna slavina,
ispušni pipac (zav.)
Dramamine - dramamin, naziv za
lek protiv morske bolesti (hem.)
draping 220
draping - zvučna izolacija (ak.)
draw head (broaching) - glava za
vučenje (maš.); ~ rod - poluga
za vuču (maš.); ~ tongs - ža-
bica, hvataljka, klešta za zatezanje
žice (el.)
drawing - crtež, izvlačenje (met.);
i napuštanje (egalizacija) (met.) ; ~
and stretching press - presa
(alat) za ravnanje; ~ board - tabla
za crtanje; ~ cage - korpa zraspor-
tera; ~ cardboard - karton za
crtanje; ~ curve - krivuljar; ~
device - uređaj za izvlačenje; ~
die - matrica (uređaj) za izvlačenje;
~ down - izvlačenje, iskivanje;
~ frame - korpa transportera, pos-
tolje transportera; <-> furnace - peć
za napuštanje, egalizaciona peć; ~
grade - kvalitet (kakvoća) dubokog
izvlačenja; ~ ink - tuš za crteže;
~ instruments - crtaći pribor;
~ knife - nož za ljuštenje (furnira);
~ limit - granica izvlačenja; ~
machine - mašina za crtanje; ~
off of the flue gases - evakuacija
dimnih gasova; <~ off of the water
- odvod vode; ~ office - konstruk-
cioni biro; ~ paper - crtaći papir;
~ pen - pero za izvlačenje (linija
na crtežu); ~ pencil - olovka za
crtanje; ~ pin - čavlići za pričvrš-
ćivanje crteža; ~ plant - radionica
za izvlačenje crteža; ~ plant -
radionica za izvlačenje (met.); ~
plate - čaura, kalibar za izvlačenje
(žice); ~ press - presa za izvla-
čenje; ~ pump - pumpa, crpka na
vlak; ~ set - pribor za crtanje;
shown partly in section - de-
taljni presek; ~ table - sto za cr-
tanje; ~ tool - alat za izvlačenje
drawn wire - vučena žica (el.)
dray - teretna kola
dredger - bager, jaružar
dressing of wires - zatvaranje (kabla)
zbog provlačenja (el.)
Drierite - sredstvo za sušenje na bazi
bezvodnog kalcijum-sulfata (thnl.)
driers - sredstvo za ubrzanje očvrš-
ćivanja sušivih ulja, sikativi (thrd.)
drift - teranje, gonjenje; pravac, tok,
struja; brzina struje; usmerenost,
smer; nanos,smet; zanošenje (pom.);
driving beam
pomeranje, pomak, pomeraj, odstu-
panje; ~, azimuthal - azimutni
drift; ~, carrier - drift nosača
(naelektrisanja); ~, daily - dnevno
odstupanje (frekvencije); <~, Dop-
pler - zanošenje aviona, određeno
Doplerovim radio-lokatorom; ~,
electronic - drift elektrona; ~,
hole - drift-rupa; ~, level - drift
nivoa; ~, longitudinal - longitu-
dinalni drift; ~, long-term - du-
gotrajni drift; starenje (kvarcnog
rezonatora); ~, marker - marker
skretanja, marker odstupanja, marker
pomeranja; ~, mobility - pokret-
nost pomeranja jona drifta (u polu-
provodniku) (el.); ~, plasma -
drift plazme; ~, power-supply -
drift usled promene režima napa-
janja; ~, short-term - kratko-
trajni drift; ~, speed-brzina pome-
ranja, srednja brzina pri kojoj joni
prolaze kroz sredinu (el.); ~,
thermal - drift' usled promene
temperature, termalni drift; ~,
zero - drift nule
drill flute - matica sa svrdlom (maš.)
drilled rivet hole - probušena za-
kivačka rupa (maš.)
drilling - bušenje (maš.); ~ mud
- mulj koji se koristi prilikom buše-
nja izvora nafte (thnl.)
drip feed lubrication - kapljično
podmazivanje (maš.); ~ pan -
(uljana) ukapnica (maš.)
driptight - neprobojan za kapi (teč-
nosti)
drive - gurati, goniti; gonjenje, vož-
nja, pogon, start, pobuda
driven pulley - terani kaišnik (el.) ;
~ sweep - vremenska baza sa
okidanjem (eh.)
driver - pobuđivač, pretposlednji ste-
pen, podmodulator; vodeći točak;
šofer, vozač; kočijaš; mašinovođa;
pokretački kotur, kaišnik; pokre-
tački zupčanik
driver's cab - kabina (mot.)
drivershaft-countershaft - vratilo
razvoda (mat.)
driving beam - veliko svetio (mot.) ;
~ belt - pogonski kaiš (maš.);
~ gear - pogonski zupčanik (maš.) ;
~ key - pogonski klin (maš.);
driving beam 221
~ mirror - vozačko ogledalo
(mot.); ~ pin - pogonski trn
(maš.); — rope - pogonsko uže
(maš.) ; ~ screw - pogonski zavr-
tanj (maš.); ~ side (of belt) -
pogonska strana (kaiša) (maš.);
~ thread - pogonska loza (maš.) ;
~ torque - pogonski moment
(maš.) ; ~ wheel - pokretni točak,
vodeći točak, pogonski točak
drop - kaplja, kapljica, pad; ~ arm
- upravljačka ručica (mot.) ; ~, BR
- pad napona; ~ out - ispasti (iz
sinhronizma, iz rada); ~ out of
gear - ispasti iz zahvata (zupčanika);
~ out of mesh - ispasti iz mreže
(el.) ; ~ to zero - pasti na nulu;
~ wire clamp - priključak za gra-
nanje pretplatnika (tel.)
droplet transfer - kapljevito prela-
ženje (dodatnog) materijala; kap-
ljasti prelaz (zav.)
dropping point (melting point of
grease) - padana tačka (tačka top-
ljenja podmaza) (mot.)
dross - šljaka sastavljena iz oksida
metala koji plivaju po istopljenom
metalu (mtl.)
drum - bubanj, (magnetni) kalem,
cilindar, doboš, disk; ~, barrow
- doboš na točkovima (za provlače-
nje kablova) (el.); ~, scanner -
metoda za razlaganje uz pomoć ok-
, retnog bubnja snabdevenog ogleda-
lima na periferiji ( TV) ; ~ switch
- bubnfasti prekidač, doboš preki-
dač (el.)
druse - druza (skupina kristala nastala
na osnovi starijoj od njih) (min.)
dry - 1. suv, suvo; 2. neaktivno;
~ ash-free - bez vode (vlage) i
pepela (npr. ugalj); ~ barometer
- suvi barometar; ~ batch - suvo
mešanje (tehnologija betona); ~
battery - Suva baterija; ~ bone
ore - šmitsonit (mineral); ~ cargo
vessel - brod za suvi teret; ~ cell
- suva baterija, suvi element; ~
-cell battery - suva baterija; ~
-chemical fire extinguisher -
aparat za suvo gašenje požara; ~
chips - suvi rezanci pl. (industrija
Šećera); ~ -cleanable - koji je
moguće suvo čistiti; ~ cleaning -
dry
hemijsko čišćenje, suvo sortiranje,
suva separacija; — cleaning sol-
vent - hemijsko sredstvo za čišće-
nje, suvo sredstvo za čišćenje; ~
-cleaning table - suvi kondenzator;
~ condenser - suvi kondenzator;
<-— core cable - kabl sa vazdušnom
izolacijom; ~ decating - suva de-
karura (tekstil); ~ deposition -
neaktivni talog; ~ -development
- suvo razvijanje; ~ diode - suvi
ispravljač, poluprovodnička dioda;
~ -disk clutch - suva spojnica;
~ -disk joint - suvi zglob; ~
-disk rectifier - pločasti ispravljač;
~ distillation - suva destilacija;
'>-' dock - suvi dok; ~ dressing -
suvo bajeovanje; ~ drilling -
bušenje na suvo; ~ drum - sabir-
nik pare (etažni kotao); ~ finishing
- suva apretura; ~ friction - suva
frikcija, frikcija na suvo; ~ goods
- tekstili (SAD); ~ grinding -
suvo brušenje, brušenje na suvo,
suvo mlevenje; ~ ice - suvi led;
~ iron - sirovo železo sa malim
uključcima silicijuma; ~ kiln -
sušnica, komora za sušenje; ~
masonry - suvi ozid; ~ matter -
suva supstanca; ~ milk - mleko
u prahu, suvo mleko; ~ mineral-
-matter-free - bez minerala i vode
(nafta); ~ offset - suvi ofset (pos-
tupak) (tipo); ~ parting - suva
separacija, odvajanje na suvo; ~
pipe - cev-sabirnik pare; ~ -plate
clutch-suva spojnica (auto); ~
-plate rectifier - suvi ispravljač; ~
-point engraving - graviranje ig-
lom (hladno); — process of ore
dressing - suvo pripremanje (ru-
dače) rude; ~ quencher - aparat
za suvo gašenje požara; ~ rectifier
- suvi ispravljač; ~ rot - suvi
trulež, trulež drveta; ~ rubble wall
- suvi ozid; ~ -sand mould -
suvi peščani kalup; "-< -saturated
steam - zasićena para, suvo zasi-
ćena para; ~ season hide - koža
sušne godine (kozarstvo); ~ slag
- netopiva šljaka; ~ sludge - suvi
mulj; ~ spinning - suvo predenje;
~ steam - suvo zasićena para;
~ -stores carrier - brod za suvi
dry
dry
(rasuti) teret; ~ strength - čvrs-
toća na suvo; ~ tack - lepljivost
na suvo; ~ treatment - pripre-
manje na suvo; ~ twisting - suvo
upredanje (tekst.) ; ~ wall(ing) -
suvi ozid; ~ well - jalova (suva)
bušotina, bušotina koja nije dala
naftu
drying chamber - sušnica; ~ oils
- sušiva ulja
dsc wire(double-silk covered wire)
- provodnik sa dvostrukom svile-
nom izolacijom (el.)
dual - dvostruk, dvogub, dvojak,
dvojni; ~ cycle reactor - reaktor
koji radi na dva pritiska (n. teh.) ;
~ decay - dvojni radioaktivni ras-
pad (fiz.) ; ~ intercepting - dvo-
struko usmeravanje poziva: ka tele-
fonistkinji ili ka automatu za dava-
nje informacija (tel.) ; ~ pressure
hydraulic system - hidraulički sis-
tem sa dva pritiska (mai.) ; ~ ram
broaching machine - mašina za
provlačenje sa dva okvira (mai.);
~ stage regulator - dvostepeni
redukcioni ventil (zav.); ~ tem-
perature process - dvotempera-
turski proces razdvajanja izotopa
duality - dualnost, dvostrukost
duant - duant, v. cyclotron
dubbing - zakošenje (rezača)
duck-bill pliers - ravna klešta
duet - kanal, cev, prolaz, kanal za
provlačenje kabla, trakt, (atmosfer-
ski) talasovod, vod; ~, atmos-
pheric - atmosferski kanal; ~,
gravity-wave - atomsferski kanal
prostiranja gravitacionih talasa; ~,
rod - motka za provlačenje kabla;
~, surface-bounded - kanal pri
površini
ductile - istegljiv, elastičan, kovan
ductility - istegljivost, elastičnost,
kovnost
ducting - akustički prolaz
duet - tranzistor sa dva emitera
dulcin - dulcin, paraetoksifenil kar-
bamid, zamena šećera (hem.)
dullray - dalrei, legura otporna na
vatru sastava 60% Fe, 34% Ni,
5% Cr
dumet - platinit (legura) (hem.)
222 duplication
dummy - lažan, veštački; rekvizitor,
maketa; ~ heat coil - zamena
termičkog kalema (tt.) ; ~ source
- ekvivalentni izvor (tt.)
dump - pražnjenje (operativne me-
morije); ~ post mortem - prenos
sadržaja operativne memorije u in-
ternu memoriju; ~ tank - rezer-
voar za sabiranje radioaktivnih rast-
vora (n. teh.) ; ~ truck - samoisto-
varivač (mot.)
dumping ground v. burial ground
(n. teh.)
duo-directional output - dvosmerni
izlaz (eh.)
duo-mode exciter - pobuđivač na
dva načina (el.)
duodecagon - dvanaestostrani poligon
s jednakim stranama (mat.)
duodecimal system - tucetni sistem
koji koristi broj 12 kao bazu sis-
tema
duodiode - dvostruka dioda
duolaterally wound coil - bilate-
ralno (dvostrano) namotani kalem
(el.)
duoplasmatron - dvoplazmatron
duplex - dvostruk, dvogub, dvostrani,
dupleks(ni); ~ machine - dupleks-
-mašina (mai.) ; ~ milling - glo-
danje sa dve glave (mai.) ; ~ planer
- dvostruka rendisaljka (mai.); ~
repeater - dupleksna translacija
(eh.); ~ travelling-wave klyst-
ron - dupleksni (dvojni) klistron
s progresivnim talasom (eh.)
duplexer - antenski prebacivač, dup-
lekser (eh.)
duplicate - udvojen, dvostruk, udvo-
stručen, dvogub; sasvim sličan; dup-
likat, kopija, prepis; udvostručiti;
~ production - serijska proizvod-
nja; ~ ratio - kvadrat količnika
(mat.)
duplicated control - dvostruka kon-
trola; ~ machining - naknadna
dvostruka obrada (mai.)
duplicating attachment - duplira-
jući uređaj; ~ device - duplira-
juća naprava; ~ machine - dupli-
rajuća mašina
duplication - kopiranje, dupliranje
Daponol
Duponol - grupa visokokvalitetnih
deterdženata na bazi sulfata viših
alkohola (thnl.)
durable - trajan
duralon - termostabilna plastična ma-
terija iz grupe furanskih smola
(thnl.)
duralumin - duraluminijum (dural),
legura aluminijuma (hem.)
Duramold - vrste niskblegiranih če-
lika (mtl.)
Đuranol dyes - duranol-boje za ace-
tatnu celulozu (thnl.)
Duraplex - sirovina za izradu la-
kova na bazi plastičnih masa alkid-
nog tipa
Durcon - plastična materija na bazi
epoksidnih smola (thnl.)
Durex - legura sastava 83% Cu,
10% Sn, 4—5% C
Durez - plastične materije na bazi
fenoplasta (mase za livenje i preso-
vanje) (thnl.)
Durlchlor - legura otporna na lužine,
sastava 81% Fe; 14,5% Si; 3,5%
Mo; 1% Ni
Durimet alloy - vrsta ferolegure sa
Ni, Cr, Si i Mn
during - za vreme, u toku
Duriron - kiselinski otporna legura
sastava 15,5% Si; 82% Fe; 0,66%
Mn; 0,83% C; 0,57% P
dust carbide - karbidni prah, kar-
bid u prahu; ~ core - presovano
jezgro (el.); ~ core coil - kalem
sa presovanim jezgrom (el.); ~
exhaust - izduv prašine; ~ proof
- zaštićen od prašine; ~ tight -
nepropustljiv za prašinu, zaštićen od
prašine; ~ trap - zaštita od prašine,
filter za prašinu
Dutch metal - holandski metal, le-
gura sastava 80% Cu i 20% Zn
duty - dužnost, režim (rada); vre-
mensko opterećenje (el.); ~ at
rated maximum current - do-
pušteno trajanje rada pri maksimal-
noj jačini struje zavarivanja; ~
chart - raspored dežurstva; ~ dynamics magneto-fluid - magnet-
di/dt - di/dt izdržljivost; ~ dv/dt
- dv/dt izdržljivost
dwell - žastanak, zastoj, pauza, od-
sustvo pogona; ~ period - vreme
trajanja zastanka (zastoja); ~ teeth
223 dynamo
- vodeći zubi (mai.) ; ~ valve -
ventil za zaustavljanje kretanja stola
(mai.)
dwelling - zastajanje
Dy - hemijski znak za element dispo-
zijum (hem.)
dye - boja; ~, saturable - zasićeni
filtar
dyestuffs - grupa aromatičnih sasto-
jaka za bojenje (thnl.)
dying-out time - trajanje gašenja
treperenja (el.)
Dylan - plastični materijal na bazi
mekog polietilena (thnl.)
đvnactometer - instrument za me-
renje intenziteta svetlejsnih zraka
(opt.)
dynaform - koaksijalni menjač (pre-
bacivač)
dynamic accuracy - dinamička tač-
nost; — balance - dinamički ba-
lans, dinamička ravnoteža tela koje
se kreće; ~ characteristic - di-
namička karakteristika; ~ equili-
brium - dinamička ravnoteža unu-
tar nekog sistema u kome deluju
suprotne sile; ~ geology - dina-
mička geologija, nauka o uzrocima
geoloških promena; ~ load - dina-
mičko opterećenje, koje se menja s
vremenom, npr. kod rakete; ~
noise suppressor - dinamički pri-
gušivač šumova (eh.); ~ plate
resistance - dinamički anodni
otpor (eh.); ~ pressure - dina-
mički pritisak; <~ range - dinamički
opseg (od najtišeg do najjačeg zvuka)
(ak.); ~ regulation curve of
output pressure - dinamička kri-
vulja promene pritiska (zav.); ~
reproducer - dinamička zvučnica,
reproduktor (els.) ; ~ resistance -
dinamički otpor (el.); ~ sensiti-
vity - dinamička osetljivost; ~
strength - dinamička jačina, otpor-
nost prema pritisku; ~ stress -
dinamički pritisak, pritisak koji se
brzo menja s vremenom
ska hidrodinamika
dynamite - dinamit, smeša nitro-
glicerina i kiselgura (thnl.)
dynamo - dinamo, dinamo-mašina,
koja dinamički rad pretvara u elek-
dynamo 224 distectic mixsture

dynamo dynistron - dinistron (poluprovod-

tričnu energiju; generator jedno-
smerne struje (mot., el.)
dynamoelectric - dinamo-električni
(el.); ~ amplifier - amplidin,
elektromašinski pojačavač (el.)
dynamometer-type instrument -
instrument dinamometarskog tipa
(el.)
dynamotor - dinamo-motor, motor-
-generator; signalno-pozivna ma-
šina (el.)
dynatron - dinatron (els.) ; ~ oscil-
lator - dinatronski oscilator (els.)
dyne - din, jedinica sile u CGS
sistemu = IO" 5 N (fiz.)
dynectron - živin prekidač, živin
relej
Dynel - sintetičko tekstilno vlakno
na bazi kopolimera vinilhlorida i
akrilomitila (thnl.)
nički pribor) DMP dimethylphthalate - dimetilftalat
dynode - dinoda; ~, reflection(- DMSO dimethyl sulfohide - dimetilsulfoksid
-type) - refleksiona dinoda; ~,
dimethyl terephthalate - dimetiltereftalat
transmission(-type) - transmi- I- desoxyribonucleic acid - de oksiribonukleinska kiselina
siona dinoda
1. Diesel oil - dizel ulje; 2. direct oxidation - direktna oksidacija;
dyotron - diotron, specijalna gene-
ratorska vf cev, merač vremena 3. drying oil - sušivo ulje
DOP dioctyl phthalate - dioktilftalat
dyscrasite - diskrasit (srebro-anti-
DOS dioctyl sebacate - dioktilsebacat
monid) (min.)
DOTG 1,3-orthotolyl guanidine - 1,3 ortotolilguandin (ubrzivač vulka-
dyscrystalline - slabo kristalizovan; nizacije)
koji se teško kristalizuje Ds — dysprosium - disprosijum
dysodile - disodil (smola slična ćili-
DSM — Dutch State Mines - Holandska uprava za rudarstvo
baru) (min.) DTA differential thermal analysis - diferencijalna termijska analiza
dysprosium - disprozijum (hem. ele-
DW — distilled water - destilisana voda
menat, red. br. 66, simbol Dy)
dystectic mixture - smeša koja ima
najvišu tačku topljenja (hem.)

D — 1. deci - deri; 2. degree - stepen; 3. density - gustina; 4. deuterium

- deuterijum; 5. dextrorotatory - desno skrećući (optička aktivnost);
6. diameter - prečnik; 7. diffusivity - difuznost; 8. dispersion - dis-
perzija; 9. displacement - istiskivanje; 10. distance - odstojanje; 11.
dose - doza
D — coefficient of diffusion - koeficijenat difuzije
2,4-D — 2,4-dichlorophenoxyacetic acid - 2-4-dihlorfenoksisirćetna kise-
lina (herbicid)
2,4-DB, 4-(2,4-DB) — 4-(2,4-dischlorophenoxy) butyric acid - 2,4 di-
hlorfenoksi-buterna kiselina
DBP — dibutyl phthalate - dibutilftalat
DBPC-dbpc 2,&-di-tert-butyl paracresol - di-terc-butilparakrezol (anti-
oksidana)
DDT — dichlor diphenyl trichlormethylmethane, - dihlordifeniltrihlor-
metan, D D T
DEG — diethylene glycol - dietilenglikol
Deg, deg — degree - stepen
2,4-DEP-tris — (2,4-dischlorophenoxyethy l)-phosphate-tris.2,4 - di-
hlorfenoksietil(-fosfat(herbicid)
DHP — dihexyl phthalate - diheksilfosfat
DIOP — diisooctylphthalate - diizooktilftalat
dissocn — dissociation - disocijacija
dist. — 1. distill - destilovati; 2. distillate - destilat; 3. distillation - des-
tilacija
D.M.E. — dropping mercury electrode - kapljuća živina elektroda
DMF — dimethylformamide - đimetilformamid

IS Recnik
F — 1. Fahrenheit - stepen Farenhajt; 2. fluid - fluid; 3. fluorine - fluor;
4. foot - stopa; 5. formula - formula; 6. frequency - frekvencija; 7.
fuel - gorivo; 8. fugaclty - fugasitet
FBP, f.b.p. — final boiling point - krajnja tačka ključanja
FCC 1. face-centered cubic - centralno usmereni kubni; 2. fluid catc-
lytic - katalitičko klekovanje u fluidizovanom sloju
FDA — Food and Drug Administration - Uprava za kontrolu prehram-
benih i farmaceutskih proizvoda
FIAT — Technical Field Information Agency - Vojno-tehnička agencija
za informacije
fl.oz — fluid ounce - unca za tečnost
FO — fule oil - ložnivo ulje
FOA — fuel oil additive - aditiv za loživa ulja
FP, f.p. — 1. flameproof - siguran za eksplozije (paljenje); 2. flash point
- tačka paljenja; 3. freezing point - tačka smrzavanja; 4. fusible plug
- topivi osigurač
Fr — franclum - francijum
FRC — flow recording controller - registrujući i regulišući merač protoka
FRTP — fiberglass reinforced thermoplastic - termoplastika armirana E, znak za razliku potencijala, elek-
staklenim vlaknima tromotornu silu; sa indeksom E
FS — federal specification - federalne specifikacije (tehnički uslovi) označava normalni elektrodni po-
f;s — 1. factor of safety - faktor sigurnosti; 2. feet per second - stopa po tencijal (hem.); simbol veštački
sekundi proizvedenog, transuranskog ele-
ft — 1. feet - broj stopa; 2. foot - stopa (0,3048 m) menta radioaktivnog ajnštajnijuma,
fur. — furlong - farlong (201,168 m) rednog broja 99 (fiz.)
f.v. — folio verso - na suprotnoj stranici E-layer - E sloj (jonosfere) (at.)
FW — fresh water - sveza voda E-region - E-oblast jonosfere (eh.)
E-scan - ispitivač tipa E (daljina -
visina) (at.)
eagre - nagla visoka plima (na ušću
reke)
ear sensitivity - osetljivost uha (ak.)
ear-shot - domet glasa (ak.)
earliness - ranost; preranost
early - rani; preran, prethodni,
početni, prvi; ~ warning radar
- radar za daljinsko otkrivanje
cilja ((voj.)
earphone - slušalica (el.); ~ coup-
ler - sprezač za slušalicu (el.)
earth - zemlja, uzemljenje (el.);
~ d a m p - priključenje za masu
(el.); ~ conductivity - provod-
ljivost zemlje (el.); ~ connec-
tion - spoj sa zemljom (el.); ~
inductor compass - indukcioni
kompas (el.)
earth lead - provodnik za masu (el.);
~, magnetism - Zemljin magne-
tizam (fiz.); ~ oil - zemno ulje,
nafta; ~ pitch - zemna smola,
asfalt (geol.); ~ resistance me-
ter — merilo otpora uzemljenja
U*
(el.); ~ wax - zemni vosak, ozo-
kerit (geol.)
earthing terminal - stezaljka za
uzemljenje (el.)
easy machining - laka obrada (ma!.)
eau de Javelle - Žavelova voda,
rastvor natrij um hipohlorita (hem.)
ebonite - ebonit, crna, tvrdo vulka-
nizovana guma (hem.)
ebonu - abonos
ebullience - burno ključanje
ebullient - kipeći, uzavreo
ebulliometer - ebuliometar
ebullioscope - ebulioskop, aparat
za nalaženje tačaka ključanja teč-
nosti (fiz., hem.)
ebullition - ključanje (fiz.)
eccentric - ekscentrično
eccentric covering - ekscentrična
obloga; ~ dead centre - mrtvi
položaj ekscentra (ma!.); ~ drive
- ekscentarni pogon (ma!.); '-•'
friction - ekscentarsko trenje
(ma!.)
eccentrically mounted - ekscen-
trično montiranje (ma!.)
eccentric keying - učvršćenje eks-
centra (ma!.); ~ line scanner
- ekscentrični ispitivač, ekscen-
trični razlagač (at.); ~ load -
vansredišno opterećenje (ma!.); ~,
mid-position - ekscentarski sred-
nji položaj (ma!.); ~ pin - eks-
centrični trn (ma!.); — press -
ekscentrična presa (ma!.); ~ pre-
ssure - ekscentrični pritisak (ma!.) i
eccentric keying 228 effect effect 229 effect

eccentric keying
~ shaft - ekscentarsko vratilo,
ekscentrična osovina (maš.); ~,
sheave - ekscentarski kolut (maš.);
~ strap - prsten ekscentra (maš.);
eccentricity - ekscentričnost
ecgonine - ekgonin, tropin-karbok-
silna kiselina, vrsta alkohola (hem.)
echelette - ešeleta (vrsta optičke re-
šetke) (fiz.)
echelle - tip ravne difrakcione re-
šetke
echelon grating - rešetka odeljka
(ak.)
echo - eho, odraz, eho-signal, odjek
(ak.); ~ altimeter - odrazni
(odbojni) visinomer, refleksioni vi-
sinomer (ak., eh.); ~ amplifier
- pojačavač odraznih, reflektovanih
signala (els.); ~ chamber - eho-
komora, reverberaciona soba (ak.);
~ s đepth-sound-ing - sonar;
~, distortion - izobličenje eha
(eh.); ~ from aurorae - eho
od polarne svetlosti (eh.); ~
image - udvojena slika, dvojna
slika (TV); ~ terrain-es - lo-
kalne smetnje nastale zbog odbi-
janja od zemlje ili predmeta na
zemlji
echoing - pojava ehoa, odbijanje
talasa (fiz.); ~ ranging - me-
renje daljine i smera podvodnih
objekata pomoću eha (pom.); ~
-strength indicator - indikator
odbijenih signala (eh.); ~ tech-
nique - tehnika odbijenih signala
(eh.); ~ troubles - smetnje od
ehoa (eh.)
elipse - pomračenje jednog nebeskog
tela usled zaklanjanja drugim te-
lom (astr.); ~ of the moon -
pomračenje Meseca (astr.); ~
of the sun - pomračenje Sunca
(astr.)
ecliptic - ekliptika, prividna putanja
Sunca u odnosu na zvezde u toku
godine (astr.)
econometrics - ekonometrika
economic coefficient - koeficijent
korisnog dejstva; ~, geology -
ekonomska geologija, primena geo-
logije u privredi
economical - ekonomičan
economiser (gas) - gasni ekonomi-
zer, naprava za štednju gasa
economy - ekonomija
ecosphere - ekosfera) sloj zemlje
pogodan za postojanje živih bića
ectron - električni uređaj za ispiti-
vanje na vibracionu otpornost
eddy - vrtlog; vrtložiti, uskovitla(va)-
ti (teh.); ~j conductivity - pro-
vodljivost vrtloga (aed.); ~ cur-
rent loss - gubici zbog vrtloženj-
nih strujanja (aed.); ~ currents
- vihorne struje, vrtložene struje
(aed.); ~ formation - formira-
nje vrtloga (aed.); ~ plasma -
plazmeni vihor
Edeleanu process - proces odstra-
njivanja nezasićenih jedinjenja iz
naftinih derivata ekstrakcijom sa
SO2 (hem.)
edge - oštrica, ivica, rub; ~ ab-
sorption - kraj domena apsorp-
cije; — band - kraj zone; ~
chipping - skidanje ruba (maš.);
~ diffuse - difuzna ivica; ~
-machine - obrada rubova, ug-
lova (maš.); ~ mili - osno glo-
dalo (maš.); ~ plane - granična
površina (maš.); ~ planer -
- rendisaljka za obradu rubova
(maš.); ~ preparation - pri-
prema ivice (zav.); ~ side -
čelo, prednja strana, lice (mašine);
- strength - ivična otpornost
(maš.); ~ trailing - kraj impulsa;
~ transmission - kraj propusnog
opsega; ~ wave - (prednji) front
talasa; ~ wear - trošenje ivice
(maš.); ~ weld - rubni šav (zav.)
edging - oivičavanje, (po)rub, opto-
čivanje, opšivanje (maš.)
edible oils - jestiva ulja (hem.)
Edicol - grupa boja za bojenje
prehrambenih proizvoda (thnl.)
Edison effect - Edisonov efekt,
termoelektronska emisija (fiz.); ~,
screw cap - edisonovsko grlo (maš.)
effect - 1. efekat, uticaj, rezultat. 2.
dejstvo, upliv; učiniti, proizvesti,
izvršiti, delovati; ~, acousteolec-
tric - akusto-električni efekat;
~, anomalous Schotky - Škoti-
jev anomalni efekat; ~, aureole -
oreoni efekat; ~, back-porch -
efekat „zadnjeg dela"; ~, Bark-
hausen - Barkhausenov efekat;
~, barrier - barijerni efekat,
tunelski efekat; ~, blackout -
1. privremeni gubitak osetljivosti
(elektronskih cevi), 2. poremećaj
radio-veze; ~, bunching - efekat
grupisanja; ~, Cerenkov - Če-
renkovljev efekat; ~, channel -
kanalni efekat; ~, charge volume
- efekat prostornog naelektrisanja;
~, collective - kolektivna inter-
akcija; ~, collimating - kolima-
cioni efekat; ~, converse piezo-
electric - konverzioni piezoelek-
trični efekat; ~, converse pyro-
electric - konverzioni piroelek-
trični efekt; ~, coupling - efekat
veze, efekat kuplovanja; ~, cu-
mulative - kumulativni efekat;
~, direct pyroelectric - direk-
tni piroelektrični efekat; ~, double-
injection - efekat dvojne injek-
cije; ~, edge - ivični efekat; ~,
elastooptic - elastično-optički efe-
kat; ~, electrocaloric - v. con-
verse pyroeletric effect; ~,
electrolyte field - efekat polja u
elektrolitu; —, electrooptic -
elektro-optički efekat; ~, electro-
-opto-acousto - elektro-optoakus-
tički efekat; ~, electrostriction
- elektrostrikcioni efekat; ~, emi-
tter dip - efekat ulubljenja emi-
tera; ~, end v. edge effect; ~,
Esaki v. tunnell(ing) effect; ~,
Ettingshau8en - Etinghauzenov
efekat; ~, Faraday magneto-
optic - Faradejev magnetooptički
efekat; ~, field - efekat polja
(kod tranzistora); ~, geometrical
magnetoresistance - geometrijski
efekat magnetnog otpora; ~, gra-
nular - efekat granulacije, efekat
zrnatosti; —, hole burning -
efekat izgaranja rupa; ~, hole-
storage - obrazovanje rupa (na-
gomilavanje); ~, hot-electron -
efekat „vrućih" elektrona; ~, in-
strumental - instrumentalni efekat,
aparaturni efekat; ~, iris - efekat
dijafragme; ~, Josephson - Džo-
sefsonov efekat; ~, Kerr mag-
neto-optic - Kerov magnetoop-
tički efekat; ~, large-scale fo-
cusing - s efekat fokusiranja u
velikim razmerama; ~, linear
elastooptic - linearno ealstoop-
tički efekat; ~, longitudinal elec-
trooptic - longitudinalni elektro-
optički efekat; ~, longitudinal
galvanothermomagnetic - lon-
gitudialni galvanotermomagnetni e-
fekatj ~, long-range - efekat
koji deluje na daljinu, daljinski
efekat; ~, long-term - efekat koji
deluje na daljinu; ~, magneto-
acoustic - magnetnoakustični e-
fekat; <-', magnetoeleetric - mag-
netnoelektrični efekat ; ~, mag-
netoionic - magnetnojonski efe-
kat; ~, magnetoresistance -
galvanomagnetni efekat; ~, mag-
netostrictive - ,agnetnostrikcioni
efekat; ~, Majorana - Majoranov
efekat; ~, Mossbauer - Mesbau-
reov efekat; ~, multipactor -
multipaktorski efekat; ~, multi-
path - višeputno rasprostiranje
signala; višestruko rasprostiranje
signala; ~, negative mass -
efekat negativne mase; ~, nega-
tive resistance - efekat negativ-
nog otpora; ~, Nernst v. longi-
tudinal galvanothermomagne-
tic effect; ~, optical Stark -
Štarkov optički efekat; ~, pairing
- efekat zavarivanja (elektrona);
~, parallel pumping -efekat para-
lelnog pumpanja; ~, paramag-
netic Faraday - Faradejev para-
magnetni efekat; ~, Peltier -
Peltirov elektrotermički efekat; ~,
PEM v. photoelectromagnetic
effect; ~, photocapacitor - fo-
tokapacitivni efekat; ~, photo-
conduetive - unutarnji fotoefekat;
~, photoelastic - fotoelastični e-
fekt; ~, photomagnetic v . photo-
electromagnetic effect; '~, pho-
ton multiplying - efekt multi-
plikacije broja fotona; ~, photo-
voltaic -7! fotogalvanski efekat; ~,
physical magnetoresistance -
fizički efekat magnetskog otpora;
~, piezooptic - piezooptički efe-
effect
eftect
kat; ~, pinch - efekat sabijanja,
pinč-efekat; ~, plasma pinch -
pinč-efekat plazme; ~, quadra-
tic elastooptic - kvadratni elasto- effective acoustic centre - efektivni
optički efekat; -, quadratic elec-
trocaloric - kvadratni elektro-
kalorični efekat; ~ 5 quadratic
electrooptic - kvadratni elektro-
optički efekat; ~, radiation -
uticaj radijacije; ~, radiative -
s radijacioni efekti; ~, Raman -
nekoherentno rasejanje; ~, sa-
turation - efekat zasićenja; ~,
scale - efekat razmera; ~, scre-
ening - 1. efekat ekranizacije,
efekat senčenja, 2. zaštitno dejstvo;
—, Seebeck - v. thermoeletric
effect; ~, self-limiting - efekat
samoograničavanja; ~, sheat dis-
tortion - efekat distorzije granice
plazme; ~, short-range - 1.
kratkovremeni efekat, kratkovre-
meno dejstvo. 2. efekat kratkog
dometa; ~, small-scale diffrac-
tion - s difrakcioni efekat malih
razmera; ~, space-charge - 1.
dejstvo prostornog naelektrisanja.
2. efekat prostornog naelektrisanja;
~, stimulated Raman - stimu-
lisani Ramanov efekat; ~, storage
- efekat akumuliranja (nosača);
—, surface - površinski efekat;
~, tensoresistive - tenzootporni
efekat; ~, thermal feedback -
efekat toplotne povratne sprege;
~, thermoelectric - termoelek-
trični efekat, Zebekov efekat; ~,
thermogalvanomagctetic - ter-
mogalvanomagnetni efekat; ~,ther-
momagnetic - termo magnetni e-
fekat; ~, Thomson - elektro-
termički Tomsonov efekat; ~,
transient - prelazni efekat; ~,
transittime - pojava prenosa no-
sača naelektrisanja; ~, transverse effects of welding and heat treat-
electrooptic - transverzalni elek-
trooptički efekat; ~, transverse
galvanothermomagnetic - trans- effervescence - 1. burno osloba-
verzalni galvanotermomagnetni efe-
kat; ~, transverze magneto resi- effervescent - 1. koji burno ključa
stance - efekat transverzalnog mag-
netnog otpora; ~, trapping - efficiency - koeficijent korisnog dej-
s efekat zahvata; ~, tunnell(ing)
230 effect
- tunel-efekat; ~, wiggle - efekat
anomalne zavisnosti struje od na-
pona (tranzistora); ~, Zener -
Zenerov efekat
akustični centar (ak.); ~ antenna
length - efektivna dužina antene
(rad.); ~ area - efektivna po-
vršina, aktivna površina; — area
of the piston - efektivna površina
klipa (mat.); ~ atmosphere -
deo atmosfere koji utiče na neki
proces; ~ attenuation - radno
slabljenje (el.); ~ call meter -
brojač broja obavljenih razgovora
(tel.); ~ capacity - efektivni ka-
pacitet (el.); ~ cross section -
efektivni presek (fiz.); ~ current
range of a meter - strujni opseg
brojila (el.); ~ cutting time -
efektivno vreme rezanja (maš.);
~ diameter - efektivni prečnik;
— dose - efektivna doza (zrače-
nja) (fiz.); ~ gap length - efek-
tivna širina procepa (el.); ~,
half-life - efektivno vreme polu-
raspada, efektivni poluživot (fiz.);
~ height - efektivna visina; ~,
horse-power - efektivna konjska
snaga; ~ percentage movdula-
tion - efektivna dubina modula-
cije (els.); ~ power - efektivna
snaga; ~ pressure - efektivni
pritisak, radni pritisak; ~ ra-
diated power - efektivna snaga zra-
čenja antene (rad.); ~ range -
merni opseg, opseg merenja, radni
deo skale (najtačniji) (el.); ~ efflorescence - 1. rase veta vanje;
throat thickness - efektivna deb-
ljina šava (zav.); ~ value -
efektivna vrednost; ~ wave-
length - efektivna talasna dužina
(rad.)
effector - efektor
ment - uticaj zavarivanja i top-
lotne obrade (zav.)
đanje gasa; 2. burno ključanje
(kipi); 2. gaziran (o piću)
stva; sposobnost, moć; produk-
tivnost; korisno dejstvo
efficiency 231
efficiency - 1. efikasnost, efektiv-
nost; 2. radna sposobnost; 3. koe-
ficijent; ~, aperture - koeficijent
iskorišćenja površine (otvora); ~,
beam-splitter - efikasnost raz-
dvajača spona; ~, capture - efi-
kasnost zahvata, verovatnoća zah-
vata; ~, collection - efikasnost
sabiranja (npr. fotoelektrične pre-
tvarače); <—', collector - efikasnost
kolektora; ~, conversion - koe-
ficijent korisnog dejstva trans-
formacije; ~, emitter (injection)
v. injection efficiency; ~, fluo-
rescent - fluorescentni prinos;
~j information - propusna moć
(kanala); ~, injection - efikas-
nost emitera; <~, ionization -
efikasnost jonizacije; ~, lasing -
koeficijent korisnog dejstva optič-
kog kvantnog generatora, koefici-
jent korisnog dejstva masera; ~
of conversion - stepen korisnog
dejstva pretvaranja; <~ of rectifi-
cation - stepen korisnog dejstva
ispravljanja (el.); ~, photoelec-
tric - fotoelektrična osetljivost;
~, preventive maintenance -
preventivno održavanje, efikasnost
preventive; ~, structural - čvr-
stoća konstrukcije, jačina konstruk-
cije; ~, transfer - koeficijent
prenosa; ~, transport v. transfer
efficiency; ~, volumetric - vo-
lumetrijska efikasnost
effloresce - 1. procvetati; 2. erodi-
rati
2. eflorescencija, presvlačenje po-
vršine prahom. 3. erozija (kristala)
(min.)
efflorescent - eflorescentan (hem.)
effort - 1. program rada, obim rada;
2. sila, pokušaj, proba, opit.; ~,
D v. development effrot de-
velopment; ~, R v. research
effort reseat ch; ~, space -
program kosmičkih istraživanja
effuse - isticati, izlivati se
effusiometer - efuziometer, aparat
za uporedivanje molekulskih te-
žina gasova (fiz., hem.)
effusion - efuzija, isticanje; izliva-
nje (vulkana)
ejection
effusion molecular - efuzija mole-
kula
egg albumin - albumin iz jajeta
(hem.)
egg insulator - jajasti izolator (el.)
egg-plant - modri patlidžan (agr.);
—, yolk - žumance jajeta (Hol.)
Eggertz's method - metod za brzo
određivanje ugljenika u čeliku na
osnovu komparacije boja rastvora
u azotnoj kiselini (mil.)
eglantine - šipak, divlja ruža (agr.)
eigenfunetion - sopstvena funkcija
eigenmode - sopstveni tip oscilacije,
sopstveni mod
eigenoscillations - sopstvene osci-
lacije
eigenpolarization - sopstvena pola-
rizacija
eigenvalue - sopstvena vrednost
(zračenja); ~, modal - sopstvena
talasna vrednost
eigenvector - sopstveni vektor
eikonal - ejkonal; ~ angle - ugaoni
ejkonal; ~ angle-angle - dvojni
ugaoni ejkonal; — mixed - v.
point-angle eikonal; ~ point -
tačkasti ejkonal; ~ point-angle
- tačkasto ugaoni ejkonal
Einstein shift - Ajnštajnov pomak,
povećanje talasne dužine svetlosti
pri prolazu pored velikih masa,
npr. zvezda (at.)
einsteinium - ajnštajnijum, veštački
radioaktivni element rednog broja
99, simbol Es.
Einstein's law of the equivalence
of mass and energy - Ajnštajnov
zakon ekvivalentnosti mase i ener-
gije (E = me«) (fiz.); ~, law of
the photochemical equivalent
- Ajnštajnov, zakon, po kome je
energija fotohemijskog efekta kvan-
tirana (fiz.)
eitron - element osetljiv na radija-
ciju
eject - izbaciti, isterati
ejected electron - izbačeni 'emi-
tovani) elektron (eh.); ~, force
- sila izbijanja (fiz.)
ejection - 1. iz:vod (snop); 2. emisija,
ispuštanje; :3. znak, oznaka na
ekranu; 4. ežekcija; 5. erupcija,
odavanje

ejector 232
ejector - ejektor (els.), izbijač
elaeolite - eleolit, nefelin (natrijum-
aluminijum-silikat) (min.)
elastance - elastanca, recipročno od
kapacitance (el.), električna čvr-
stoća
Elastex - grupni naziv za razne plas-
tif jkatore (omekšivače) za plastične
materije (thnl.)
elastic - elastičan; ~ after-effect
- elastični povraćaj (meh.); ~,
collision - elastični sudar, kod
koga nema gubitka energije (fiz.);
~ coupling - elastična ili gipka
spojnica (maš.); ~ defection -
elastični ugib (maš.); ~ deforma-
tion - elastična deformacija, koja
iščezava kada sila prestane da de-
luje (fiz.); ~ diaphragm - elas-
tična opna (trud.); ~ failure -
narušavanje elastičnosti (fiz.); ~,
fatigue - elastičan zamor, privre-
meni zamor materijala (mil.); ~,
force of a gas - napon gasa (fiz.);
~ lag - kašnjenje elastičnosti
(mal.); ~ limit - granica elastič-
nosti (fiz.); •—' modulus - modul
elastičnosti (fiz.); ~ range -
domen elastičnosti, u kome je de-
formacija proporcionalna sili (fiz.);
~ scattering - elastično raseja-
vanje čestica bez gubitka energije
(fiz.); ~ stiffness - neelastičnost,
otpornost prema deformacijama
(maš.); ~ washer - opružni pr-
sten (maš.)
elasticity - elastičnost, osobina tela
da se deformiše po4 dejstvom sile,
a da se posle prestanka dejstva
sile vrati u normalan oblik (fiz.);
~ of bulk - zapfeminska elastič-
nost (mal.); ~ of compression
- pritisna elastičnost (maš.); ~
of elongation - elastičnost pri
zatezanju (maš.); <~ of flexure -
elastičnost pri savijanju (maš.);
~ of volume - zapreminska elas-
tičnost (maš.)
elastivity - specifična električna
čvrstoća (veličina obratna dielek-
tričnoj popustljivosti)
elastomer - elastomer, sintetička
materija slična gumi (thnl.)
electrically
elastooptics - elasto-optički efekat
elaterite - elaterit (elastična zemna
smola) (min.)
elbow - zglob, pregib; koleno (maš.);
~j waveguide - koleno talasovoda
electric - električni
electric arc - električni luk; ~
breakdown - električni proboj;
~ -cell - galvanska ćelija (el.);
~ -charge - naelektrisanje (fiz.);
električno punjenje, količina elek-
triciteta, električni naboj; — coup-
ling - električna sprega; ~ den-
sity - gustina električnog punjenja,
gustina el. naboja; ~ drive - elek-
tični pogon; ~ eye - električno
oko, popularni naziv za fotoćeliju;
~ field - električno polje; ~,
field vector - vektor električnog
polja; <~ fuse - topljivi osigurač
(el.); ~ inertia - električna iner-
cija, induktivnost; ~ motor -elek-
trični motor; ~ power storage
- akumulatorska prostorija, akumu-
lator (el.); ~ power supply -
napajač elektroenergijom, snabde-
vač električnom energijom; ~ struje)
steel - elektročelik, čelik dobij en
u pećima koje se zagrevaju elek-
tričnim lukom (mil.); ~ strength
- električna jačina, probojni napon;
<~ terminals - stezaljke električne
mašine; ~ thermometer - elek-
trični termometar; ~ valve -
ispravljač, električni ventil; ~ među elektrodama;
vision - televizija
electrical - električni; ~ analogy -
električna analogija (at.); ~ angle
- električni ugao (el.); — cha-
racteristics of an arc - električne
osobine luka (zav.^; ~ connec-
tion - električni spoj (el.); ~,
equipment - električni uređaj;
~ interconnection - električno
spajanje; ~ measuring instru-
ment - električni merni aparat;
~ precipitation - elektrostatičko
taloženje tečnih ili čvrstih čestica
iz gasova u jednosernom električnom
polju (thnl.); ~ predictor -
električni prediktor, električna o-
prema za otkrivanje vatre
electrically heated thertnocuple -
termopretvarač (el.)
electrify
electrify - elektrizovati; elektrifici-
rati
electroacoustic index - elektroakus-
tički koeficijent (mikrobar po voltu)
electroacoustical reciprocity theo-
rem - elektroakustička teorema
uzajamnosti (reciprociteta)
electroacoustics - elektroakustika
electroanalysis - elektroanaliza,
kvantitativno određivanje metala
elektrolizom (hem.)
electrobiology - elektrobiologija
electrobioscopy - elektrobioskopija
electrocapillarity - elektrokapilar-
nost
electrocardiography - elektrokardio-
grafija
electrochemical - elektrohemijski;
~ cell - galvanska ćelija; ~ equi-
valent - elektrohemijski ekviva-
lent, masa nataložena supstance na
elektrodama pri elektrolizi sa na-
elektrisanjem od 1 kulona (hem.);
~ series - elektrohemijski niz
(elemenata) (hem.)
electrochemistry - elektrohemija
(nauka o hemijskom delovanju el.
electroconductibility - električna
provodnost zemlje
electrode - elektroda, provodnik
preko koga se električna struja
uvodi u neki rastvor (elektrolitička
ćelija) ili gas (hem.); ~ adjuster
- sistem za podešavanje razmaka
~ base -
donja elektroda, elektroda baze;
- cable detector - detektor mesta
oštećenja kabla (el.); ~, capaci-
tance - kapacitet elektroda, elek-
trodni kapacitet; ~, chronically
implanted v. permanently im-
lanted electrode; ~, collecting
- kolektorska elektroda, kolektor;
~ collector - kolektorska elek-
troda; 2. sabirajuća elektroda, ko-
lektor; ~ consumption - troše-
nje elektrode (zav.); ~, control
- 1. upravljačka elektroda, zasun;
2. upravljačka elektroda modula-
tor; ~ covering - obloga elek-
trode (zav.); ~ crater - krater
elektrode (zav.); — dark current
(of a phototube) - tamna struja
233 electro-endos mosis
elektrode (fotoćelije) (el.); ~, drain
- elektroda odvoda; ~, emitter
- elektroda emitera; ~, emitting
- emitujuća elektroda, katoda; ~
end - kraj elektrode (zav.); ~,
evaporated - naparena elektroda;
~, exploring - aktivna elektroda;
~, extraction - ekstrakciona elek-
troda; ~ for building up - elek-
troda za navarivanje (zav.); <—•
for cutting without oxygen -
elektroda za sečenje topljenjem
(bez kiseonika) (zav.); ~ formed
from strip fo'ded around flux
and shaped; ~, to cylindrical
form - svijena elektroda (zav.);
~, fuel - gorivna elektroda; ~,
gas diffusion - gasno-difuzna
elektroda (gasnog gorivnog ele-
menta); ~, gas-free - degazirana
elektroda; ~, gas-loaded - elek-
troda zasićena gasom; ~, gate -
elektroda gejta; ~ holder - držač
elektrode (zav.); ~, hydrogen
- v fuel electrode; ~ impe-
dance - impedanca elektrode; ~,
intracellular - elektroda u ćeliji;
~, micro glass - staklena mikro-
elektroda; ~, multiple - blok-
elektroda; ~, negative - nega-
tivno polovanje, normalno polova-
nje (el.); ~, (non-consumable)
- netopljiva elektroda (zav.); '~,
oxidant - oksidaciona elektroda
(gorivnog elementa); ~, oxygen
v. oxidant electode; ~, perma-
nently implanted - permanentno
implantirana elektroda; ~, pickup
- 1. odvodna elektroda; 2. sig-
nalna (prateća) elektroda; 3. uklju-
čak metala elektrode (zav.); ~,
porous - porozna elektroda (go-
rivnog elementa)
electro-deposition - elektrodepozi-
cija, nanošenje sloja metala iz ras-
tvora električnom strujom (mtl.)
electro-dispersion - elektrodisper-
zija (proizvodnja metala u koloid-
nom stanju pomoću električne stru-
je) (tehnl.)
electro-endosmosis - proricanje teč-
nosti kroz pore membrane na os-
novu razlike u potencijalima s obe
strane membrane (hem.)
electrodeposit 234 electromagnetic electromagnetic 235 electron

electrodeposit - elektrolitički (gal-
vanski) sloj
electrodepositing - galvanostegija,
elektrolitičko nanošenje metala
electrodes and flux for welding
and bulding up - elektrode i pra-
šak za zavarivanje i navarivanje
(zav.)
electrode - used only for beating
- elektroda samo za zagrevanje
(zav.); ~, valve - elektroda is-
pušnog tipa (gorivnog elementa);
~ where the flux is container
in indentations in the core wire
- elektroda sa rebrastim jezgrom
(zav.); ~ wire melted in unit
tinte - žica elektrode istopljena u
jedinici vremena (zav.); ~ with
a central oxygen hole - šuplja
elektroda za električno sečenje ki-
seonikom (zav.); ~ with a co-
vering of the iron oxide type,
giving inflated slag - kisela
elektroda, elektroda sa kiselom ob-
logom (zav.); ~, with a very
thin covering - elektroda s vrlo
tankom oblogom (zav.); ~ with
one or m o r e wires flyspun
around a core wire, the spaces
being filled with flux - elek-
troda sa metalnom armaturom u
oblozi (zav.); ~ with two or
more layers of covering of
different composition - više-
slojno obložena elektroda; ~ with
volatile covering - elektroda s
isparljivom oblogom
electrodiavnosis - elektrodijagnos-
tika
electrodialysis - elektrodijaliza (di-
jaliza potpomognuta električnim na-
ponom
electrodinamyc balance - elektro-
đinamička vaga (metr.); ~ in-
strument - elektrodinamički merni
instrument, elektromagnetni apa-
rat (metr.); ~ loud-speaker -
elektrodinamički zvučnik (els.); ~
microphone - elektrodinamički
mikrofon (els.)
electrodynamometer - elektrodi-
namometar (el.)
electroencephalogram - elektro-
encefalogram
electroencephalograph - elektro-
encefalograf (oprema za registro-
vanje el. oscilacija mozga) (els.)
electroencephalography - elektro-
encefalografija
electroforming - proizvodnja metal-
nih predmeta elektrodepozicijom
(hem.)
electroforming - 1. električni talog,
galvanostegija, galvansko nanoše-
nje metala; 2. električno formi-
ranje
electrogilding - pozlaćivanje elek-
trodepozicijom (hem.)
electroluminescence - elektrolumi-
nescencija (svetljenje pri el. praž-
njenju); ~, junction - elektro-
luminescencija p-n prelaza
electrolysis - elektroliza, hemijsko
razlaganje električnom strujom
(hem); ~ of cable - elektroliza
kablovskog omotača, razaranje kab-
lovskog omotača lutajućim stru-
jama (el.)
electrolyte - elektrolit (medijum koji
proizvodi struju svojim jonima);
~, amphoteric - amfoterni elek-
trolit; ~, binary - binarni elek-
trolit; ~, foul - izrađeni, istroženi
elektrolit; zaprljani elektrolit; ~,
fused - rastop soli; ~, solid -
čvrsti elektrolit
electrolytic - elektrolitički; ~ ana-
lysis - elektrolitska analiza; ~
bath - elektrolitska kupka; ~
capacitor - elektrolitski kondenza-
tor; ~ cleaning - elektrolitsko
čišćenje; ~ copper - elektrolit-
ski bakar; ~ detector - elek-
trolitski detektor; ~ interrupter
- elektrolitski prekidač; ~ iron
- elektrolitsko gvožde; ~ lead -
elektrolitsko olovo
electrolyze - elektrolizirati, podvrg-
nuti elektrolizi
electrolyzer - elektrolizer (uređaj za
elektrolizu)
electromagnet - elektromagnet; ~,
superconducting - superprovod-
ljivi elektromagnet; -, winding -
namotaj elektromagneta (el.)
electromagnetic - elektromagnet-
ski; ~ alternating current relay
- elektromagnetski relej za naizme-
ničku struju (el); ~ focusing -
elektromagnetsko fokusiranje (u ka-
todnom oscilografu) (el.); ~ lens
- elektromagnetsko sočivo (el);
~ loudspeaker - elektromagnet-
ski zvučnik (els.); ~ microphone
- elektromagnetski mikrofon (el.);
~ mirror - elektromagnetsko
ogledalo (el); ~ radiation -
elektromagnetsko zračenje, zrače-
nje elektromagnetske energije (fiz.);
~ relay - elektromagnetski relej
(el); — screen - elektromagnet-
ski zaklon (els.); ~ separator -
elektromagnetski separator izotopa
(nukl.); ~, strain gage - elektro-
magnetski merač deformacija (el);
~ vibration exciter - elektro-
magnetski pobudivač vibracija (el.)
electromehanical filter - elektro-
mehanički filter (el)
electrometallisation - nanošenje
metalnih prevlaka elektrodepozici-
jom na metalne predmete u cilju
dekoracije ili zaštite (thnl.)
electrometallurgy - elektrometalur-
gija
electrometer - elektrometar (fiz.)
electrometric titration - elektro-
metrička titracija (kod koje se
završna tačka određuje promenom
potencijala elektroda) (hem.)
electromotive - elektromotorni
electromotive force - elektromotor-
na sila (fiz.); ~ series - napon-
ski niz, hemijski elementi poredani
prema njihovim normalnim poten-
cijalima (hem.)
electromotor - elektromotor (el.)
electromyograph - elektromiograf
(registrator struje mišića) (el.,biol.)
electromyography - elektromiogra-
fija
electron - elektron; elektronski;
elektron (legura magnezij uma); ~
accelerator - elektronski akcele-
rator, ubrzavač elektrona (el.,fiz.);
~, Auger - Ožeov elektron; ~,
background - elektron fona (šuma,
pozadine); ~, backward scatte-
red - elektron povratnog raseja-
nja; ~ beam - elektronski mlaz,
elektronski zrak (eh.); ~ beta-
decay - beta-čestica; ~ bom-
bardment - bombardovanje elek-
tronima (fiz.); ~ bonding -
vezujući elektron; ~ bunching
- grupisanje elektrona (el.); ~
camera - elektrpnska kamera (el.);
~ conductance - elektron pro-
vodnosti, kondukcioni elektron; ~
conduction - elektron pro vodlji-
vosti, provodeći elektron; ~, Co-
oper pair -s - elektroni Kupero-
vog para; ~, degenerate - de-
generisani elektron; ~, ejected -
izbačeni elektron; ~, emission -
elektronska emisija (el); ~, ener-
getic v. fast electron; ~, excess
- elektron viška; ~, fast - brzi
elektron; ~, fission-spectrum -
elektron nuklearne fisije; ~ flow
- kretanje elektrona u vakuumu
(els.); ~, forward scattered -
elektron rasej an unapred; ~, free
- slobodni elektron; ~, geomag-
netically trapped - elektron zah-
vaćen geomagnetnim poljem; ~
gun - elektronski top; ~, hard v.
high-energy electron; ~, high-
energy - elektron visoke energije;
~ image - elektronska slika ( TV);
~, inertia - inercija elektrona
(fiz.); ~ injection - ubacivanje
elektrona (u poluprovodnik) (els);
~ microscope - elektronski mi-
kroskop (els.); ~, mobile - po-
kretni elektron, mobilni elektron;
~, neutron-decay - elektron ras-
pada neutrona; ~, normal - nor-
malni elektron; ~ optical image
intensifier - elektronsko-optički
pojačavač slika (TV); ~, orbital
- orbitalni elektron; ~, outer
(-shell) - elektron van ljuske,
valentni elektron; <—,' overlap -s
- elektroni sa prekrivajućim talas-
nim funkcijama; ~, paired -s -
spareni elektroni; ~ path - pu-
tanja elektrona, prelet elektrona
(fiz.); ~ photoconduction -
elektron fotoprovodnosti; ~ plas-
ma - elektron plazme; ~ posi-
tive - pozitron; ~, primary -
primarni elektron; ~, relativistic
- relativistički elektron; ~-, runa-
way - umičući elektron; ~, se-
electron 236
electron
condary - sekundarni elektron;
~, shadowgraph - elektronski
projekcioni uređaj (TV); ~, slow
- spori elektron; ~, spent - isko-
rišćeni elektron; ~, Starfish -s
- elektroni oslobođeni nuklearnom
eksplozijom „Morska zvezda"; ~,
stray - rasejani elektron; ~ te-
lescope - elektronski teleskop (eh.);
~ theory - teorija elektrona,
elektronska teorija (fiz.); ~, ther-
mal - termalni elektron; ~ -tran-
sit time - vreme preletanja elek-
trona (els.); ~ trap - hvatač
elektrona, elektronska klopka (eh.);
~, trapped - zahvaćeni elektron;
~, tunnelling - tunelski elektron;
~j unpaired -s - nespareni elek-
troni; ~, valence - valentni elek-
tron (koji je sposoban da gradi
hem. veze)
electronarcosis - elektronarkoza (eh,
med.)
electronegative - elektronegativan,
koji ima negativan naboj ili koji
teži da obrazuje negativne jone
(hem.)
electronic admittance - elektron-
ska admitanca (els.); ~ automa-
tic search - elektronsko automat-
sko ispitivanje, elektronsko auto-
matsko traženje (at.); ~ circuit
- elektronsko kolo - elektronska
šema, radio-šema (eh.); ~ cloud
- elektronski oblak (fiz.); — ~, biomedical - biomedicinska
color corrector - elektronski ko-
rektor boja (TV); ~ computer
- elektronski računski uređaj (at.);
~ computing equipment - elek-
tronski računski uređaj (at.(; ~
computing gunsight - nišanska
sprava sa elektronskom računskom
mašinom (at.); ~ control - elek-
tronsko upravljanje (at.); ~ coun-
ter - elektronski brojač (eh.); ~
device - elektronski uređaj (eh.);
~, efficiency - elektronski koe-
ficijent korisnog dejstva (magne-
trona) (eh.); ~ engraver - elek-
tronska oprema za graviranje (eh.);
~ frequency meter - cevni
frekvencometar (eh.); ~ heating
- elektronsko grejanje (eh.); ~,
electronics
instrument - elektronski aparat
(eh.); ~ inverter - elektronski
pretvarač, elektronski invertor (jed-
nosmerne u naizmeničnu struju)
(el.); ~ machine tool control
- kontrola alata elektronskom ma-
šinom (at.); ~ measuring unit
- elektronska merna jedinica (eh.);
~ microphone - elektronski mi-
krofon (cev sa pokretnom elektro-
dom) (eh.); ~ piano - elektron-
ski klavir (at.); <—' rectifier -
cevni zavarivački ispravljač (zav.);
~, regulation - elektronska regu-
lacija (at.); ~ regulator - elek-
tronski regulator (at.); ~ sewing
machine - agregat za zavarivanje
(šivenje) izolacionih materijala, elek-
tronska šivaća mašina (el.); ~
switch - elektronski relej , elek-
tronski prekidač (el.); ~ tele-
vision - elektronska televizija
(TV); ~ tuning coefficient -
koeficijent elektronskog podešava-
nja (TV); ~ valve - elektronska
cev; ~- valve action - ispravljačko
dejstvo, ispravljačka osobina (el.)
electronically-rotated scanning sy-
stem - sistem za analizu (ocrtavanje)
sa elektronskim obrtanjem (at.)
electronics - elektronika
electronics - 1. (radio) elektronika;
2. elektronski uređaji; ~, aero-
space - aerokosmička elektronika
elektronika; ~, cryogenic - elek-
tronika niskih temperatura, krio-
genska elektronika; ~, film v.
thin-film electronics; ~, geo-
science - geofizička elektronika;
~, industrial - industrijska elek-
tronika; ~, integrated - inte-
gralna elektronika; ~, man -
elektroničar, specijalista za elek-
troniku; ~, medical - medicinska
elektronika; ~, microminiature
- mikroelektronika; ~, micro-
module - mikromodulna elektro-
nika; ~, micropower - mikro-
vatna elektronika; ~, microsy-
stem - mikroelektronika; ~, mi-
crowave - mikrotalasna elektro-
nika; ~, molecular - molekularna
eleletronics 237
elektronika, molektronika; ~, na-
vigation - navigaciona elektronika;
~, nuclear - nuklearna elektro-
nika; ~, parametric - parame-
tarska elektronika; ~, quantum
- kvantna elektronika; ~, semi-
conductor - poluprovodniČka elek-
tronika; ~, solid-state - elek-
tronika čvrstog stanja; ~, space
- 1. kosmička elektronika; 2. elek-
tronska aparatura namenjena za
korišćenje u kosmičkom prostoru;
<—,' thin-film - elektronika tankih
slojeva; ~, transistor - tranzis-
torska elektronika; ~, two-dimen-
sional - ravna elektronika; ~,
ultra-high-speed - vrlo brzi elek-
tronski uređaji
electronogen - fotoosetljivi molekul
(ispušta elektrone pod dejstvom
svetla)
electrooptical effect in dielec-
trics - Kerov efekt, elektrooptički
efekt u dielektriku (fiz.)
electrooptics - elektronska optika,
elektrooptika
electroosmosis - elektroosmoza (os-
moza u električnom polju)
electrophoresis - elektroforeza (kre-
tanje koloidnih čestica u električ-
nom polju)
electroplate - galvanizirati, nano-
siti metalni sloj elektrolizom
electroplated transistor - tranzis-
tor sa elektrolitičkim nanetim slo-
jem (efaj
electroplating - galvanostegija, gal-
vansko pokrivanje metala
electropolar - elektropolarni (el.)
electropolishing - elektrolitičko po-
liranje
electropositive - elektropozitivan,
koji ima pozitivan električni naboj
(hem.)
electroefining - galvanizacija, elek-
trogalvanizacija, elektroplatiranje
electroscope - elektroskop (fiz.)
electrosol - sol dobiven lučnim
pražnjenjem u tečnosti, elektrosol
electrostatic accelerator - elektro-
statički ubrzavač (el.); ~ actua-
tor - elektrostatički pobuđivač (el.);
~ capacitance - elektrostatička
kapacitivnost (el.); ~ field -
element
elektrostatičko polje (el.); ~, field
intensity - intenzitet elektrosta-
tičkog polja (el.); ~- focusing -
elektrostatičko fokusiranje (eh.);
~ generator - elektrostatički
generator (el.); ~ instrument -
elektrostatički aparat (el.); »~
loudspeaker - elektrostatički zvuč-
nik (eh.); ~ microphone - elek-
trostatički zvučnik (eh.); ~ scre-
en - elektrostatički zaklon, Fara-
dejev kavez (el.); ~ shield -
elektrostatički ekran, elektrostatič-
ka zaštita (el.)
electrostenolysis - elektrostenoliza
(razelektrisanje jona na zidovima
kapilara pri elektrolizi)
electrostriction - elektrostrikcija (de-
formacija dielektrika u električnom
polju)
electrotechnics - elektrotehnika
electrotherapy - elektroterapija (el.,
med.)
electrothermic instrument - elek-
trotermički instrument (el:)
electrotyping - 1. galvanoplastika.
2. elektrotipija (izrada klišea me-
todom galvanoplastike)
electrowinning - dobijanje metala
elektrolizom
electrum - elektrum, legura zlata
i srebra sa 55—88% zlata, takođe
i neke legure nikla i srebra (mil.)
element - 1. element; 2. deo; detalj;
karika; ~, active - aktivni ele-
men(a)t; ~, array - elemen(a)t
antenske rešetke; ~, bilateral -
uzajamni (bilateralni) elemen(a)t;
~, bistable - bistabilni elemen(a)t;
~, chaff - refleksioni dipol; ~,
chemical - hemijski elemen(a)t;
~, circuit - detalj šeme, šemni
elemen(a); ~, control - kontrolni
elemen(a)t, elemen(a)t kontrolnog
sistema; ~, coupling - elemen(a)t
veze; ~, current-controlled -
elemen(a)t kontrolisanja strujom
(elemen(a)t S- tipa); ~, current-
stable - elemen(a)t strujno sta-
bilan (elemen(a)t S-tipa); ~, de-
cision - elemen(a)t odlučivanja;
~, delay - elemen(a)t kašnjenja;
~, destructive read - elemen(a)t
za očitavanje uz uništenje infor-

element
element
macije; ~, diagonal - dijagonalni
elemen(a)t; ~, discretic - dis-
kretni elemen(a)t; —, dispersion-
type fuel - disperzioni gorivni
elemen(a)t; /—<, doping - elemen(a)t
primese (nečistoće); ~, electro-
deposited - elektrolitički eleme-
n(a)t (dobijen elektrolitičkim pu-
tem); ~, electroluminescence -
elektroluminescentni elemen(a)t; ~,
fast v. high-speed element; ~,
foreign - strani elemen(a)t, ele-
men(a)t nečistoće; ~, fuel - go-
rivni elemen(a)t; ~, Goto pair
memory - Gotov memorijski ele-
men(a)t; ~, group IV - elemen(a)t
IV-te grupe; ~, high-speed -
vrlo brzi elemen(a)t, visokofrek-
ventni elemen(a)t; ~, immitance
- imitansni elemen(a)t; ~, impu-
rity - elemen(a)t primese, eleme-
n(a)t nečistoće; ~, integrated
circuit - elemen(a)t integralne
šeme (npr. tranzistor, dioda itd.);
~, link - elemen(a)t rebra; ~,
logical - logički elemen(a)t; ~,
microelectronic - mikroelektron-
ski elemen(a)t, elektronski mikro-
elemen(a)t; ~, micrologic - mi-
krološki (modulni) elemen(a)t, lo-
gički mikroelemen(a)t; ~, multi-
layer - višeslojni elemen(a)t; ~,
N-type - elemen(a)t N-tipa, na-
ponski elemen(a)t s negativnim
otporom; ~, negative resis-
tance - elemen(a)t s negativnim
otporom; ~, NIPO - NIPO-ele-
men(a)t (sa tranzistorom i tunel/
diodom); ~, nondestructive read
- elemen(a)t za očitavanje bez uniš-
tenja informacije; ~ of a deter-
minant - elemen(a)t determinante
(mat.); ~, of a surface - eleme-
n(a)t površine (mat.); ~ of an
algebraic expression - elemen(a)t
(član) algebarskog izraza (mat.);
~, off-diagonal - nedijagonalni
elemen(a)t (matrica); ~, open cir-
cuit stable - stabilan elemen(a)t
u otpornom kolu (elemen(a)t S-tipa);
~, optoelectronic storage - op-
tikoelektronski memorijski ele-
men(a)t; ~, parametric - para-
238 element
metarski elemen(a)t; ~, photo-
emissive - fotoelemen(a)t; ~,
picture - elemen(a)t slike; ~,
PEMO - PINO-elemen(a)t (na tran-
zistoru i tunel-diodi); ~, polari-
zation determining - elemen(a)t
za određivanje stanja polarizacije;
~, potted - hermetični elemen(a)t;
~, pressure-sensitive - merač
pritiska; ~, redundant - 1. pre-
komerni elemen(a)t; 2. rezervni
elemenat; ~, reference - noseći
elemen(a)t, potporni elemen(a)t, re-
perni elemen(a)t; ~, regeneration
- regenerativni elemen(a)t; ~, re-
sistive - otporni elemen(a)t; ~,
resistor - otporni elemen(a)t re-
zistora; ~, S-Type - strujno
stabilan elemen(a)t sa negativnim
otporom (elemen(a)t S-tipa); ~,
chort-circuit stable - stabilan
elemen(a)t u kratko spojenom kolu
(elemen(a)t N-tipa); ~, single-
crystal - monokristalni elemen(a)t;
~, solid-circuit - elemen(a)t šeme
na bazi čvrstog tela; ~, solid-
state - elemen(a)t na bazi čvrstog
tela; ~, special - specijalni ele-
men(a)t; ~, standard - 1. tipski
elemen(a)t; 2. standardni eleme-
n(a)t; 3. unificirani elemen(a)t;
~, starting - startno rele; ~,
system - elemen(a)t sistema; ~,
thermal - termoelemenat; ~,
thin-film - elemen(a)t na bazi
tankog filma; ~, time-varying
- elemen(a)t sa vremenski promen-
ljivim parametrima; ~, timing
- usporeni relej, relej sa uspore-
nim dejstvom; ~, trace - ele-
men(a)t u tragovima, mikroele-
men(a)t (hem.); ~, tracer - obe-
leženi elemen(a)t, izotopski obe-
leživač; ~, tree-branch - ele-
men(a)t grane; ~, tunnel (effect)
- tunelski elemen(a)t; ~, two-
dimensional - ravni elemen(a)t,
dvodimenzionalni elemen(a)t; ~,
unidirectional - monodirekcioni
elemen(a)t; ~, uranium-alumi-
nium fuel - uran-aluminijev goriv-
ni elemen(a)t; ~, voltage-con-
trolled - elemen(a)t kontrolisanja
napona (elemen(a)t N-tipa); ~,
239
element
voltage-stable - elemen(a)t, na-
ponsko stabilan (elemen(a)t N-
tipa)
elementary analysis - elementarna
analiza, kvantitativno određivanje
pojedinih elemenata u organskim
jedinjenjima (hem.); ~ charge -
elementarno naelektrisanje, ele-
mentarni naboj (fiz.); ~ mathe-
matics - elementarna matematika,
koja sadrži aritmetiku, algebru,
običnu geometriju i trigonometriju;
~ particles - elementarne čes-
tice, osnovne čestice materije (fiz.)
elements of a fix - elementi pozi-
cije (pom.); ~ of a triangle -
elementi trougla, tri strane i tri
ugla (mat.)
elevate - uzdići, podići, dizati
elevated tank - izdignuti rezervoar;
~, temperature - povišena tem-
peratura (tt)
elevating screw - zavrtanj za di-
zanje (maš.); ~ slide (broa-
ching) - klizač za dizanje (maš.)
elevation - uspravna projekcija;
elevacija (voj.); ~ angle - mesni
ugao, elevacioni ugao (voj.); ~,
coverage - ispitivanje po elevacio-
nom uglu (voj.); ~ head - vi-
sina dizanja (maš.); ~ limits -
granice promene elevacionog ugla
(maš.); ~ profile - vertikalni
profil (maš.); ~ transmitting
selsyn - predajni seisin elevacio-
nog ugla (at.); ~ view - projek-
cija u odnosu na horizont (voj.)
elevator - elevator, - dizalica (maš.)
Elianite 1 - elianit 1, kiselinski ot-
porna legura sastava 82% Fe,
15% Si, 0,6% Mn
eliminant - eliminanta, jednačina
dobijena eliminacijom nepoznatih
veličina (mat.)
Elinvar - elinvar, legura nikla,
sastava 63% Ni, 46% Fe, 12% Cr,
W, 1—2% Mn
ellipse - elipsa, jedan od konusnih
preseka (mat.); ~, polarization
- polarizaciona elipsa
ellipsograph - elipsni šestar (maš.)
ellipsoid - elipsoid, telo čiji su pre-
seci elipse ili krugovi (mat.)
emanation
electrically deformed index - elek-
trično deformisan elipsoid indika-
tor prelamanja; ~, index - elip-
soid indikatora prelamanja; ~ of
revolution - elipsoid revolucije,
elipsoid koji se dobije obrtanjem
elipse (mat.)
elliptic conical surface - eliptična
konusna površina (čija je direktrisa
elipsa) (mat.); ~ cylinder -
eliptični valjak (čije su baze elipse)
(mat.); ~ involution - eliptično
uvrtanje (mat.)
elliptic paraboloid - eliptički para-
boloid (čiji su neki preseci elipse)
(mat.); ~ polarization - elip-
tična polarizacija (svetlosti) (fiz.)
elliptical antenne - eliptična an-
tena (rad.); ~ field - eliptično
polje
elliptical waverguide - eliptični
talasovod (el.)
ellipticaly polarized wave - eliptič-
no-polarizovani talas (fiz.)
ellipticity - eliptičnost (odnos raz-
like poluosa elipse prema velikoj
poluosi) {(mat.)
ellipticity of polarization - stepen
eliptičnosti polarizacije
elongate - produžiti
elongated slot - produžiti žleb (maš.)
Elprene - vrsta sintetičke gume
(thnl.)
elsicon - elsikon
elution - elucija, izdvajanje neke
čvrste supstance iz čvrste smeše
pomoću tečnosti (thnl.)
elutriation - razdvajanje suspendo-
vanih delića po težini, isplakanje,
isplakivanje (thnl.)
elutriator - elutriator - uređaj za
pranje praha u struji vode (thnl.)
Elvacet - sintetičko vezivno sred-
stvo na bazi polivinilacetata (thnl.)
Elvanol - impregnaciono sredstvo
na bazi polivinilalkohola (thnl.)
emanation - 1. isparenje; izliv,
isticanje; 2. emanacija, radon (hem.
elemenat); ~_, active v. radioac-
tive emanation; ~, radioactive
-, radioaktivna emanacija (izotopi
radona nastali u nizovima raspada
urana i torijuma)

emanations
emanations - emanacija, radioaktivni
hemijski inertni gasovi koji nestaju
raspadanjem radijuma, torijuma, ak-
tinijuma (hem.)
emanium - zastareo naziv elementa
aktinijuma (hem.)
embedded temperature detector -
termosonda (it.)
ember - tinjavo ugljevlje; tinjavi žar;
tinjava žeravica; užareni pepeo
emblem - znamenje; znak, simbol;
značka
embolite - embolit, ruda srebra,
hlorid i bromid srebra (min.)
embranchment - račvanje, grana-
nje; razgranavanje
embrasure - podlučje vrata ili pro-
zora; udubljenje u zidu
embrittlement - postaj an je metala
krutim, gubljenje žilavosti (mil.)
embryo - embrio, zametak, začetak
(Mol.)
Emcol - naziv za niz emulzifikatora,
deterdženata i germidda (thnl.)
emerald - smaragd (beril zelen
boje) (min.)
emergency cable - rezervni kabl,
kabl za zamenu (pri otklanjanju
smetnji) (el.); ~ engine - re-
zervna mašina, rezervni uređaj (el.);
~ lighting - pomoćno osvetljenje
za nužnost, potrebu (el.); ~ line
- rezervni vod (el.); ~ receiver
- prijemnik za udes (havarija),
rezervni prijemnik (el.); ~ rod
- sigurnosna šipka (ttukl., th.);
~ route - rezervni obilazni put
u slučaju udesa (el.); ~ shut-off
rod - šipka za zaustavljanje reak-
tora u slučaju havarije, sigurnosna
šipka (nukl, th); ~ stop - si-
gurnosno kritično zaustavljanje (el.)
emery - „šmirgla", brusni prah,
nečisti korund, sitnozrni korund
(thnl.); ~ base—paper - sirovi
brusni papir; ~ cake - brusna
emulzija (ulje + korund); ~ dust
- brusni prašak; ~ paper - brus-
ni papir; ~ paste - brusna emul-
zija (ulja i korund); /—• wheel-
- točilo, brusni disk; ~ wheel
dresser - alat za poravnanje
točila
240 emission
emetine - emetin, alkaloid koji se
dobija iz korena jedne brazilijanske
biljke (hem.)
e. m. f. series - ems-niz, elektro-
hemijski niz elemenata poredanih
po veličini njihove elektromotorne
sile u normalnim rastvorima (hem.)
emission - 1. odašiljanje, zračenje,
ispuštanje (svetlosti, toplote i si.),
emisija; 2. emisija, puštanje u op-
ticaj ; ~ characteristic - emisiona
karakteristika (els.); ~, coating
- aktivni sloj, emisioni sloj (eh.);
~, continuous - kontinualno zra-
čenje; ~ efficiency - emisiona
efikasnost (eh.); ~, anisotropic
- anizotropno zračenje; ~, a t m o s -
pheric - atm osferska emisija; ~
corpuscular - korpuskularno zra,
čenje; ~, field-electron - hladn-
emisija, hladna emisija elektronaa
~, hot-electron - emisija ,,vru;
ćih" elektrona; ~, induced v-
stimulated emission; ~ , in-
ternal field - emisija pod dejstvom
polja;~, laser - lasersko zračenje;
~, maser - masersko zračenje;
~j phonon - fonsko zračenje; ~,
polarized synchrotron - polari-
zovano sinhrotronsko zračenje; ~,
primary - primarno zračenje;
~, radio - radio-emisija; ~, R a -
man-Stokes - kombinaciono Stok-
sovo zračenje; ~, regular - regu-
larno zračenje (lasera); ~ regu-
lator - stabilizator emisije, regu-
lator emisije (eh.); ~, secondary
- sekundarno zračenje; —•, self-
stimulated - samoindukciono zra-
čenje; ~, sensitized - senzibili-
rano zračenje; ~, Shottky - Šot-
kijev efekt, Šotkijeva emisija; ~,
space-charge limited - 1. emi-
sija ograničena prostornim naelek-
trisanjem; 2. emisija, ograničena
zapreminskim zračenjem; ~ spec-
t r u m - emisioni spektar (fiz.);
~, spontaneous - spontano zra-
čenje; ~, stimulated - prisilno
(indukovano) zračenje; ~ 3 stimu-
lated Raman - prisilno (induko-
vano) kombinaciono zračenje; ~,
stray-light - rasuto zračenje; ~,
tunnel - tunelska emisija
emlzsive
emissive power — snaga emisije
(fiz.)
emissivity - odnos emisije nekog
tela prema emisiji crnog tela (fiz.);
koeficijen(a)t zračenja; emisiona moć
sposobnost zračenja
emit - emitirati, izračivati; ispuštati
emitron - ikonoskop
emlttance - sposobnost emitiranja,
emitancija
emitter - emiter, izračivač; ~,
alloyed - legirani emiter; —, elec-
troluminescent - elektfoluminis-
centni emiter; ~, floating-
„plivajući" (slobodni) emiter; ~,
grounded - uzemljeni emiter;
-~, guard ring - emiter sa zaš-
titnim prstenom; ~, hot electron
- emiter „vrućih" elektrona; ~,
ion - emiter jona; ~, lasing -
emiter koherentnog zračenja; ~,
majority - elektroda tranzistora
koja emituje osnovni nosač; ~,
minority - elektroda tranzistora
koja emituje manjinske nosače;
—, neutralizing - neutralizacioni
emiter; ~, „patchy" - nehomogeni
emiter; ~, plasma - plazmeni
emiter; ~, ring-type - kružni
emiter; ~, secondary-electron -
emiter sekundarnih elektrona; •~,
Shottky - Šotkijev emiter; ~,
space-charge limited - emiter
ograničen prostornim naelektrisa-
njem; —, star-type - emiter u
obliku zvezde; ~, termionic -
termoelektronski emiter; ~, tunnel
- tunelski emiter; ~, wide-gap
- emiter sa materijalom široke
zaprečne zone
emitter-coupled - sa zajedničkim
emiterom
emollient - razmekšivač; razmekša-
vajući
empirical curve - empirijska (is-
kustvena) kriva (koja je dobijena iz
merenja); ~ equation - empi-
rijska jednačina, jednačina empi-
rijske krive; ~ formula - empi-
rijska formula, iskustveni obrazac
emporium - emporijum; trg, trži-
šte, trgovačko središte; velika rad-
nja, dućan
empretron - živin ispravljač
16 Hečnik
241 enantlotropy
empty - isprazniti, prazniti (el.)
empyreumatic - empireumatski (na-
stao suvom destilacijom organskih
materija, karakterističnog mirisa)
(hem.)
emulgator - emulgator (supstan-
cija koja omogućuje emulgiranje)
Emulphor - naziv grupe nejonskih
emulzifikatora (thnl.)
emulsifiable - emulgirajući; koji
se može prevesti u emulziju
emulsification - emulgiranje, sprav-
ljanje emulzije
emulsifier - 1. v. emulgator;
2. emulzifikator (uređaj za sprav-
ljanje emulzija)
emulsify - emulgirati, prevoditi u
emulziju
emulsifying agent - emulzivni agent,
sredstvo za pravljenje emulzije,
emulzivno sredstvo (thnl.)
emulsion - emulzin (ferment)
emulsion - 1. emulzija (koloidni
rastvor jedne tečnosti u drugoj);
2. emulzija (fotografski sloj srebro-
halogenida i želatina); ~ paint
- emulziona boja, pigmentna boja
čiji je nosač neka emulzija (thnl.);
~ technique - tehnika detekcije
jonizujućih čestica pomoću foto-
grafskih emulzija (fiz.)
emulsoid - koloidna suspenzija jedne
u drugoj tečnosti (hem.)
enable - osposobiti; ~, to be read
- osposobiti za čitanje (at.)
enamel - gleđ; zubna gleđ; emajl,
staklasti sloj koji se nanosi na po-
vršinu metala, keramike i stakla u
cilju dekoracije ili zaštite (thnl.);
~ covered wire - emajlirana žica
(el.); ~ oxides - metalni oksidi
za bojenje glazura na metalima
(thnl.)
enantiomorph - enantiomorf, op-
tički antipod (hem., fiz.)
enantiotropic - enantiotropan, koji
postoji u dva kristalna oblika od
kojih je jedan iznad, a drugi ispod
jedne određene temperature (hem.);
~ form - enantriotropski oblik
(hem.)
enantiotropy - enatiotropija (oso-
bina supstancija da se javljaju u
više kristalnih oblika)

enargite
enargite - enargit, sulfoarsenat ba-
kra (min.)
encapsulant - hermetizirajuća ma-
terija; ~, active - aktivna herme-
tizirajuća materija, aktivni herme-
tik; <~, passive - pasivna hermeti-
zirajuća materija, pasivni hermetik
encapsulated source - radioaktivni
izvor zatvoren u kapsuli (nukl.)
encapsulation - hermetizacija; ~,
active - hermetizacija aktivnom
materijom; ~, passive - hermeti-
zacija pasivnom materijom
encipher - šifro vati (voj., at.)
enclose - okružiti, opkoliti, ograditi,
opasati; zagraditi, zatvoriti
enclosed fuse - zatvoreni osigurač,
patron (el.)
enclosure - telo, omotač, omot;
~, transistor - telo tranzistora
encoder - koder, uređaj za kodiranje,
kodni uređaj (at.); ~, CF v.
coarse-fine encoder; ~, co-
arse-fine - koder-sistem sa grubom
i finom skalom; ~, telemetry -
telemetrički uređaj za šifriranje
encoding - kodiranje, šifriranje
encrust - pokriti korom; načičkati,
obložiti; obrazovati koru
encumber - zakrčiti; (pre)prečiti,
smetati, sputati; pritisnuti, opte-
retiti; ometati
end - kraj; ~, bell - završetak nas-
tavka (kabla) (el.); ~, brazed -
carbide tool - alat sa tvrdo lem-
ljenim krajem karbida (maš.); ~
capacity - krajnji kapacitet tele-
fonske centrale (tel.); ~ cell -
krajnja ćelija, krajnji element, do-
datna ćelija (el.); ~ clearance
- aksijalna tolerancija (maš.); ~
coll - krajnji zavojak (el.); ~
-cut single point tool - čeoni
alat (maš., SAD); ~ cutting
(in the drilling sense) - čeono
rezanje (u smislu bušenja) (maš.);
~ cutting edge angle - ivični
ugao čeonog rezanja (maš., SAD);
~ face mili - čeono glodalo
(freza) (maš.); ~ -facing - su-
čeljavanje (maš.); ~ -frame -
krajnji stalak, krajnji ram (maš.);
~ grain timber - popreko sečeno
endocompound
242
drvo; ~, journal - spoljašnji ru-
kavac (maš.); ~ link - krajnji beo-
čug (maš.); ~ mili - čeono glo-
dalo (maš.); ~ -mill adapter -
držač čeonog glodala (maš.); —•
-mill cutter - sekač Čeonog glo-
dala (maš.); ~ mill shank -
osovina čeonog glodanja (maš.);
~ mill shank size - veličina
osovine čeonog glodanja (maš.);
~ milling - čeono glodanje (maš.);
~ movement - aksijalno kretanje
(maš.); ~ of-impulsing signal
- signal završetka biranja (tel.);
~ -of-selection signal - signal
uspostavljanja veze, kontrola po-
ziva (tel.); ~ pier - krajnji
stub, krajnji oslonac (maš.); ~
plate - bočna ploča, ležajni štit
(maš.); ~ point - stepen titra-
cije u kojem je reakcija potpuna
(hem.); ~ position (of the pis-
ton) - krajnji položaj (klipa) (mot.);
~ product - krajnji proizvod
(pri radioaktivnom raspadu krajnji
elemen(a)t koji nije radioaktivan)
(fiz.); ~~' sleeve - završni nasta-
vak, krajnji nastavak (maš.); ~
station - krajnja stanica, krajnja
centrala (maš.); ~ stub - ostatak
elektrode, otpadak elektrode (zav.);
~ teeth - čeoni zub (maš.); ~
thrust - aksijalni pritisak (maš.);
~ -to-end communication -
veza između dva mesta, veza između
dve tačke (tel.); ~ view - bočni
pogled, izgled pozadi; ~ winding
- glava svitka (el.)
enduct(ting) tool - alat za čeono
rezanje (maš.)
endless - beskrajan, beskonačan;
(pre)dug, bezbrojan, besprekidan,
neprekidan; ~ belt - beskrajni
kaiš (maš.); ~ chain - beskrajni
lanac (maš.); ~ conveyor - bes-
krajni konvejer (maš.); ~ rope
- beskrajno uže (maš.); ~ saw -
trakasta testera (maš.); ~ screw
beskrajni zavrtanj (maš.)
endmost - najdalji, najudaljeniji,
krajnji
endocompound - jedinjenje koje
ima most u prstenu (hem.)
endoenzyme
endoenzyme - endoenzim, enzim
koji ne napušta ćeliju niti difun-
duje kroz zidove ćelije (hem.)
endosmosis v. eleetroosmosis
endothermal v. endothermic
endothermic - endoterman (koji
u reakciji apsorbuje toplotu) (hem.,
fiz.); ~ compound - endotermno
jedinjenje (hem.); ~ reaction -
endotermna reakcija, kod koje se
apsorbuje toplota (hem.);
endwise - aksijalno
energize - pobuđivati (relej, elektro-
magnet); uključivati; propuštati
struju; staviti pod napon (el.)
energy - energija; ~, activation
- aktivaciona energija, energija ak-
tivacije; ~, amplification - po-
jačavanje snage (el.); ~, aniso-
trope - energija (polja) anizotro-
pije, anizotropna energija; ~, ava-
ilable - dostupna energija, raspo-
loživa energija; ~, band-edge -
1. energija kraja zone provodljivo-
sti; 2. energija kraja valentne zone;
~, beam - energija snopa; ~,
binding - energija veze, vezivna
energija; ~, collision - energija
sudara; ~, component - aktivna
komponenta struje (el.); ~, do-
main wall - energija domenskog
zida; ~, donor activation -
energija aktivacije donora; ~, ex-
cess - višak energije; ~, eehange
- energija izmene, energija inter-
akcije; —, excitation - energija
ekscitacije, ekscitaciona energija;
~, factor - faktor dobrote (el.);
~, fusion - energija koja se iz-
dvaja prilikom sinteze jezgra; ~,
hole binding - vezivna energija
šupljina; ~, impurity activation
- energija aktivacije primese; ~,
ionization - jonizaciona energija;
~, laser radiant - energija laser-
skog zračenja; ~, level - ener-
getski nivo, atoma ili atomskog
jezgra i si. (fiz.); ~, light - svet-
losna energija; ~, magnetoelas-
tic - magnetno-elastična energija;
~, pump(ing) - energija pum-
panja; ~, storage device - uređaj
za akumulaciju energije; ~, thre-
shold - energija praga
16«
243
enfeeble - oslabiti
enfleurage - proces ekstrakcije esen-
cijalnih ulja pomoću masti (thnl.)
engaged - uključen, povezan, spojen;
~, line - zauzeta linija, zauzeti
vod, zauzeti izlaz (tel.)
engaging lever - poluga za spajanje,
ručica za uključivanje (tel.)
engine - energetska mašina, toplotna
mašina, mašina (opšt.); motor, po-
gonski mehanizam; lokomotiva;
parna mašina; ~ attendant -
održavač mašina; ~ base - pod-
nožje mašine, motora; ~ bearer
- nosač motora; ~ bed - temelj
mašine, temelj motora; ~ bed-
plate - temeljna ploča motora,
mašine, okvir mašine; ~ bonnet
- hauba motora; ~ bracket -
konzola motora; ~ clutch - mo-
torna spojnica; ~ compartment
- mašinarnica; ~ cover - hauba
motora; ~ cowling - obloga mo-
tora (am.); ~ currently in
production - serijski motor, mo-
tor iz serijske proizvodnje; ~
data - parametri (pl.) mašine,
motora; ~ -driven pump - mo-
torna pumpa; ~ fitter - mašin-
bravar; ~ foundation - temelj
mašine; ~ gauge - indikator;
~, governor - regulator broja
obrtaja; ~ guard plate - zaštitna
ploča motora; ~ hood - hauba
motora; ~ -hour indicator -
brojač radnih časova; ~ hours -
radni časovi (pl.) motora; ~
humming - brujanje motora; ~
Une - proizvodna linija mo-
tora; ~ mounting - ugradnja
motora, montaža motora; ^— oil
- motorno ulje; ~ operator -
mašinista; ~ output per 1000 cc.
cylinder capacity - litarska za-
premina motora; ~ revolutions
- broj obrtaja motora; ~ room -
mašinarnica (brod.) dizel (prosto-
rija) komora (podmirnice); ~ r o o m
complement - osoblje za opslu-
živanje mašina; ~ room crane
- pokretna dizalica (kran) mašinar-
nice; ~ seating - temelj mašine,
ležištenje mašine; ~ shed - šupa
za lokomotive; ~ speed - broj
engine 244
engine
obrtaja motora; ~ -speed indi-
cator - tahometar, brojač broja
obrtaja; — starter - startni mo-
tor, starter; ~ -test log - proto-
kol o prijemu i ispravnosti motora;
~ transmission - prenosnik, re-
duktor; ~ trouble - kvar motora,
kvar na motoru
engineer - metalac, konstruktor ma-
šina; tehničar; inženjer; pionir; vo-
zovoda
engineering - tehnika, tehničk(i)o;
~ alloys - konstrukcione legure
(pl.); ~ and design department
- konstrukcioni biro; ~ aspects
- konstrukcione smernice (pl.)
uputstva (pl.); ~ brick - klinker-
opeka; ~, clinker - klinker-opeka;
~ construction - mašinogradnja;
~ cybernetics - tehnička kiber-
netika; ~ department - kon-
strukcioni biro; ~ desing - teh-
nički crtež; ~ drawing - tehničko
crtanje; ~ education - tehničko
obrazovanje, tehničko znanje; ~
fair - sajam tehnike; ~ industry
- industrija mašinogradnje; ~ - materijal obogaćen u jednom
material - tehnički materijal; ~
measurement - tehničko merenje;
~ process - tehnički postupak,
proces; ~ service - tehnička
služba; ~ subject - tehnička
struka, oblast; ~ thermodynamics
- tehnička termodinamika
engineman - mašinista, vozovoda
Engler visco(si)meter - Englerov
viskozimetar
English - 14 britanskih tačaka (ve-
ličina slova) (Stamp.); ~ finish
- polusjajni (papir); ~ graduation
- colovna podela; ~ pitch - co-
lovna podela (ozubljenje); ~ red
engleska crvena (pigmentna boja
na bazi oksida gvozda) (thnl.);
~ thread - colovni navoj
englishite - englišit (fosfat i hidrok-
sid Ca, K i Al) (min.)
engraft - nakalemiti
engrave - gravirati, urezati, izre-
zati
engraver - aparat za graviranje,
graver-aparat za urezivanje
enthalpy
engraving - urezivanje, graviranje;
gravura; ~ cutter - rezač za
urezivanje, graviranje (ma!.); ~ Enthonite - plastična materija za
machine - mašina za graviranje
(maš.)
enhance - pojačati, povećati, povi-
siti, podići; ~, line - intenzivna
linija u spektru (hem.)
enhancement of atmospherics -
pojačanje atmosferika
enkindle - potpaliti, zapaliti (hem.)
enlace - obviti, obuhvatiti
enlarged scale - povećana razmera
enlagrement of a pipe - proširenje
cevi (thnl.)
enlarging - povećanje, proširivanje,
širenje; ~, apparatus - aparat
za povećavanje
enlarging old plants - proširenje
postojećih postrojenja
enol form - enol-oblik (kod ketoneol
tautomerije) (hem.)
enriched fuel - obogaćeno (nuklear-
no) gorivo, sadrži uranijum sa
povišenim sadržajem 235-U (nukl.);
~ fuel reactor v. enriched
reactor (nukl.); ~ material
izotopu (nukl.); ~ reactor -
obogaćen reaktor, koji radi sa
obogaćenim gorivom (nukl.); ~
uranium - obogaćeni uranijum,
sadrži više od 0,7% (prirodni
sadržaj 235-U) (nukl.); ~ section
- obogaćujući deo kaskade za
razdvajanje izotopa (nukl.);
enrichment factor—faktor oboga-
ćenja, separacioni faktor pri raz-
dvajanju izotopa (nukl.);
ensilage - čuvanje stočne hrane
u silosu (agr.)
ensure - osigurati
entablature - pervaz na vrhu stuba,
sims pod krovom, potkrovna op-
šivnica (arh.)
enter a hole - ući u rupu (ma!.)
entering angle - ulazni ugao (maš.);
~, end - ulazni kraj (maš.); ~,
pilot - ulazni vodič (maš.)
enthalpy - entalpija, termodinamički
potencijal, toplotni sadržaj (zbir
unutrašnje energije i izvršenog rada
na konstantnom pritisku); ~ of
enthalpy
evaporation - entalpija ispara-
vanja
prevlačenje materijala (thnl.)
entire - potpun, ceo, čitav; neošte-
ćen; savršen; nerazblažen, čist
entomology - entomologija, nauka
o insektima
entrainment - magla kapljica koje
nose sa sobom pare ključajućih
tečnosti (u.)
entrance bushing - uvodni izola-
t o r (el.) .. , ~ .
entropy - entropija (verovatnoca
stanja supstancije) (fiz.)
entry - ulazak; ulaz, pristup; pri-
laz; vrata, kapija; ušće reke
envelope - 1. obvojnica; 2. balon,
lopta (lampe ili cevi); 3. obloga,
telo; poklopac; 4. omotač, omot ;
~ beam - omotač snopa; ~,
electron - elektronska ljuska; ~
mode - spektralni omotač; ~,
noise - omotač šuma; ~ of cone
- omotač kupe (gm.); ~, tube -
balon lampe ili cevi
envetron - 1. hidraulična pumpa;
2. sigurnosni ventil
environment - 1. uslovi okolne
sredine; 2. okolna sredina; ~,
ground - 1. uslov eksploatacije
na zemlji; 2. nadzemna sredstva;
~, reentry - uslovi okolne sre-
dine pri ulasku u guste slojeve
atmosfere; ~, rugged - v. severe
environment; ~ severe - oštri,
nepogodni uslovi sredine; ~, si-
mulated - simulirani uslovi okolne
sredine; ~, space - kosmički
uslovi sredine
enzyme - encim, ferment (biohe-
mijski katalizator)
eolation - erozija (tm'n.,geol.)
eolian - eolski, nanesen vetrom
(geol.)
ephedrine - efedrin (alkaloid lzolo-
van iz biljke Ephedra) (hem.)
epicycloid - epicikloid (mat.)
epidiascope - epidijaskop (projek-
tor daje lik u reflektovanoj i pro-
puštenoj svetlosti)
epinephrine - adrenalin (hem.)
epitaxial - epitaksijalni
245 equalizing
epitaxially grown - epitaksijalno
izrastao
epitaxy - epi taksi ja; ^, liquid-
phase - epitaksijalni rast iz tečne
faze; ~, vapor-phase - epitak-
sijalni rast iz parne faze
epithermal neutrons - epitermalni
neutroni (neutroni energije 0,025
eV do 10 eV (fiz.); ~ reactor
- reaktor koji radi sa epitermalnim
neutronima (nukl.)
Epolene - voskasti polietilen (thnl.)
epoxy - epoksi-smola, epoksi; ~,
conductive - provodna epoksi-
smola; ~, encapsulated - herme-
tizovan epoksi-smolomr ~, glass
impregnated - epoksi-smola sa
primesom stakla; ~, protected
transparent - zaštitna providna
epoksi-smola; ~ resins - epok-
sidne smole, sintetičke termo-
stabilne plastične materije na bazi
fenola, acetona i epihlorhidrina
(thnl.)
Epsom salt - gorka so (hem.)
epsomite - epsomit, gorka so (mag-
nezijum-sulfat) (min.)
epurate - očistiti, prečistiti
epurć - rafinisani prirodni asfalt
(thnl.)
equability - ravnomernost, podjed-
nakost, ujednačenost
equal - jednak; ~, -alternation
waves - signal s jednakim opte-
rećenjem poluperioda (els.); ~,
angle - ravnokrako ugaono gvožđe
(maš.); ~ figures - jednake
geometrijske slike (gm.); ~ gea-
ring - jednako ozubljenje (rnaš.)i
~, heterodyne - nulto izbijanje
(els.); ~, solids - jednaka čvrsta
tela
equalized telephone pair - sime-
trirana telefonska parica, ujednačena
telefonska parica (tel.)
equalizer - izjednačavač, ujednača-
vač, kompenzator (el.); ~ con-
nections - spojke izjednačenja
(el.);
equalizing - ujednačavanje, egaliza-
cija, korekcija, izjednačavanje, kom-
penzacija, popravka; — pulse -
impuls za izjednačenje, izravnavaju-
equalizing
equalizing
ći impuls, kompenzacioni im-
puls (TV)
equation - jednačina, jednakost;
adjoing - pridodata jednačina;
~, Appleton-Hartree - Eplton-
Hartrijeva jednačina; ~, approxi-
mate - aproksimativna jednakost,
približna jednakost; ~, Boltz-
mann transport - Bolcmanova
transportna jednačina; ~, charac-
teristic - karakteristična jednačina;
~, continuity - jednačina konti-
nuiteta; ~j detailed - detaljna jed-
načina, jednačina detaljne ravno-
teže; ~, diffusion - difuziona
jednačina; ~, diode - jednačina
diode, diodna jednačina; ~, dis-
persion - disperziona jednačina;
~, Ebers-Mol's - Ebers-Molova
jednačina; ~, error - jednačina
greške; ~, Euler-Lagrange -
Ajler-Lagranžova jednačina; ~,
flow - jednačina protoka, jednačina
toka; ~, Fokker-Planck - Foker-
Plankova jednačina; ~, Hamilton-
Jacobi - Hamilton-Jakobijeva jed-
načina; ~, kinetic - kinetička jed-
načina; ~, likelihood - jednačina
verovatnoće; ~, matric - matrič-
na jednačina; ~, Maxwell-Joseph-
son's - Maksvel-Džozefsonova jed-
načina; ~ of state - jednačina
stanja; povezuje volumen, tempe-
raturu i pritisak jednog sistema
(hem.); ~ of the first degree -
jednačina prvog stepena, linearna
jednačina (mat.); ~ of the se-
cond degree - jednačina drugog
stepena, kvadratna jednačina (mat.);
~ of the third degree - jedna-
čina trećeg stepena, kubna jedna-
čina (mat.); ~, solver - uređaj
za rešavanje jednačina (at.); ~,
phonon transport - jednačina pre-
nosa fonona, fononska transportna
jednačina; ~, Poisson's - Puaso-
nova jednačina; ~, radar range
- jednačina radarskog dometa, os-
novna radarska jednačina; ~, rate
for atmospheric ionization -
jednačina ravnoteže ionizacije u
atmosferi; ~, state - stalna jed-
načina stanja; ~, thermal diffu-
246 equip
sion - jednačina termalne difuzije;
~, transport - transportna jedna-
čina, jednačina prenosa
equator - ekvator, polutar
equatorially - u ekvatorijalnoj ravni
equi - ekvi-, prefiks koji označava
jednak
equiangular - jednakoga ugla (mat.);
~, spiral - logaritamska spirala
(mat.)
equidirectionnal - ekvidirekciona-
lan, ravnosmerni
equidistant - ekvidistantan, jednako
udaljen (mat.)
equifrequent - iste frekvencije, ek-
vifrekventan (el.)
equilateral - istostran, jednakostran,
ravnostran (gm.); ~, hyperbola
v. rectangular hyperbola; ~,
triangle - istostrani trougao (gm.)
equilibrant - sila koja održava rav-
notežu sistema (fiz.)
equilibration - uravnotežavanje
(fiz.)
equilibrium - ravnoteža; ~ of
forces - ravnoteža sila; ~ che-
mical - hemijska ravnoteža; ~,
heat - toplotna ravnoteža; ~, he-
terogeneous - heterogena ravno-
teža; ~, homogeneous - homo-
gena ravnoteža; ~, labile - labilna
(nepostojana) ravnoteža; ~, mo-
bile - pokretna (dinamička) rav-
noteža; ~, monophase v. homo-
geneous equilibrium; ~, mo-
vable v. mobile equilibrium;
~, stable - stabilna ravnoteža;
~, thermal - toplotna ravnoteža;
~, thermodynamic - termodina-
mička ravnoteža; ~, unstable -
nestabilna ravnoteža
equilimolecular - ekvimolekulski,
ekvimolekularni
equimolecular mixture - ekvi-
molekularna mešavina, u kojoj su
supstance u proporciji s njihovim
molekularnim težinama (hem.)
equimultiple - jedan od proizvoda
koji u sebi sadrže isti množilac
(mat.)
equinoxes - tačke u kojima ekliptika
seče ekvator (astr.)
equip - opremiti, snabdeti
equipartition of energy 247
equipartition of energy - ekviparti-
cija energija, Boltzmannov princip
po kome je kinetička energija pod-
jednako raspodeljena na sve stepene
slobode (fiz.)
equipment - oprema, aparatura,
pribor, uređaj; ~, automatic
control - aparatura za automatsko
upravljanje; ~, data communi-
cation - aparatura za prenos po-
dataka; ~, data-processing ter-
minal - krajnji uređaj za obradu
podataka; ~, digital data con-
version - uređaj za konverziju
digitalnih podataka; ~, ECM v.
electronic counter-measures e-
quipment; ~, electronic coun-
ter-measures - aparatura za elek-
tronske protivmere, aparatura za
radio-protivdejstvo; ~, error-con-
trol - uređaj za zaštitu od grešaka;
~, face - aparatura sa prednje
strane (razvodne ploče ispitnog
štanda); ~ s field - poljska oprema,
poljski uređaj; ~ for arc wel-
ding and its characteristics -
oprema za elektrolučno zavarivanje
i njene karakteristike (zav.); ~,
ground data - nadzemni uređaj za
podatke; ~, high-performance -
visokokvalitetni uređaj; ~, in-line
- aparatura u liniji, direktno delu-
jući uređaj; ~, ionospheric soun-
ding - uređaj za sondiranje jonos-
fere; ~ off-line - „of line" ure-
đaj, uređaj van linije, indirektno
delujući uređaj; ~, on-line -
„on line" uređaj, uređaj koji radi
u realnom vremenu, uređaj na
liniji; ~, processing - aparatura
za obradu podataka; ~, produc-
tion run - serijski uređaj; ~,
radar-processing - uređaj za
obradu radiolokacionih informacija;
~, signal-conversion - uređaj za
pretvaranje signala; ~, terminal
- krajnji uređaj, terminal; ~, ultra-
sonic testing - aparatura za ultra-
zvučno ispitivanje
eqidpotential - ekvipotencijal, ekvi-
potencijalni
equipotential connections - ekvi-
potencijalna spojka (el.); ~ line
- ekvipotencijalna linija, linija jed-
erection
nakih potencijala (fiz.); ~ space
- ekvipotencijalna zona, ekvipoten-
cijalna oblast, ekvipotencijalni pro-
stor (fiz.); ~ surface - ekvi-
potencijalna površina, na kojoj je
svuda isti potencijal
equisignal zone - zona jednakih
signala (els.J
equitangential curve - ekvitan-
gencijalna kriva, kriva čija je tan-
genta paralelna s jednom od ko-
ordinatnih linija (mat.)
equivalent - istovredan (hem.);
ekvivalentan; ~ absorption -
ekvivalentna apsorpcija (hem.); ~
electron density - ekvivalentna
gustina elektrona (el.); ~ equa-
tions - ekvivalentne jednačine,
jednačine koje imaju ista rešenja
(mat.); ~ focus - fokusno ras-
tojanje (opt.); ~ fractions -
ekvivalentni razlomci, npr. x/y i
nx/ny (mat.); ~ length - ekvi-
valentna (po slabljenju) dužina
kabla (el.); ~ plate circuit -
ekvivalentno anodno kolo (el.);
~ polygons - poligoni koji imaju
istu površinu (gm.); ~ solids -
čvrsta tela iste zapremine (gm.);
- weight - ekvivalentna težina,
težina nekog elementa koja zame-
njuje 8 grama kiseonika ili jedan
gram-atom vodonika u nekom je-
dinjenju (hem.)
equivocation - stepen tajnosti (ši-
frovanog saopštenja) (voj.)
Er - hemijski znak za erbijum (hem.)
erase amplifier - pojačavač za bri-
sanje (at.,el.); ~, head - glava
za brisanje (el.)
eraser - brisač, uređaj za brisanje
erasing - brisanje; <•»•,' AC - brisanje
naizmeničnom strujom; —', se-
lective - selektivno brisanje
erasure - brisanje (zapisa, snimka)
(el.)
eratron - eratron, radio ili TV-pri-
jemnik
erbium - erbijum (hem. elemen(a)t),
red br. 68, simbol Er)
erct - uspravljen, uspravan; prav;
uzdignut; podignut, nadignut
erection - podizanje, uređivanje,
montaža, (čelična konstrukcija), sa-
 erection
erection
t
. stavljanje; ~, building - mon-
tažna hala; ~, crew - brigada mon-
tera; ox drawing - montažni cr-
c
tež, plan montaže; ~ pit - mesto
montaže; ~ schedule - plan
c
montaže; ~ site - gradilište
(gde se vrši montaža čeličnih kon-
strukcija)
erector - monter, stručnjak za mon-
tažu
erector's tools - montažni alat, mon-
terski alat (građev.)
erepsin - erepsin (fermen(a)t)
erg - erg (jedinica rada (energija)
u CGS-sistemu) = 10~7
Erganil - grupa kiselih sintetičkih
boja za kožu {thnl.)
ergosterol - ergosterin, nalazi se
u kvascu, gljivama; ozračivanjem
ultra-violetnom svetlošću daje vita-
min D (hem.)
ergotoxine - ergotoksin, vrsta alka-
loida (hem.)
Erinoid - trgovački naziv za plastičnu
masu na bazi kazeina (thnl.)
eriometer - eriometar, merač deb-
ljine vune •_
Erlenmeyer flask - Erlenmajerova
boca, stakleni konični laboratorijski
sud sa ravnim dnom (hem.)
erosion - erozija, habanje, trošenje
materijala usled dejstva tečnosti
ili gasova
errata - štamparske greške (pl.)
erratic arc - kolebljivi električni
, luk (el.) # ,
error - greška; ~ of calculation
t
- greška u proračunu; ~ of di-
rection - greška u određivanju
pravca; ~ of estimate - greška
t uočeni, proceni; ~ of graduation
- greška u graduiranju (skale);
~ of height - greška u određi-
, vanju visine; ~ of reading T
greška u očitavanju; ~ of sighting.
- greška u viziranju, navođenju;-
~ of solution - greška (pogreš-
nost) rešenja; ~ of absolute -.
apsolutna greška; ~ . , accidewtal;
- slučajno dopuštena greška, slu-
čajna greška; —, accumulated -,
sumarna greška; ~, accuracy - ;
sistematska greška; ~, admissible
248
error
error
- dopustiva greška; ~, aggregate
- sumarna greška; ~, allowable
v. admissible error; ~, alpha
- greška prvog reda; ~, appre-
ciable - gruba greška; ~, arithme-
tic - aritmetička greška; ~, as-
sembly - greška pri montaži;
~, average - srednja greška; ~,
aroidable - lako uklonjiva greška;
~, bearing - greška u pelengo-
vanju; --', beta - greška drugog
reda; ~, check-out - greška do-
puštena pri (kontroli) proveri; -~,
common - obična greška; ~,
computational - greška u raču-
nanju; ~, constant - sistematska
greška; ~, conscious - sa sazna-
njem dopuštena greška; ~, craft
- greška usled nedovoljne kvalifi-
kacije; ~, crude - gruba greška;
•~, cumulative - sumarna greška;
~ curve - kriva greške; ~ de-
tection - detekcija greške, izna-
laženje greške; ~, dinamic -
dinamička greška; ~, end - ko-
načna greška; ~, estimation -
greška procene, procena greške;
~, experimental - greška pokusa,
eksperimentalna greška; ~, ex-
ternal - greška ušlo vijena spoljnim
faktorom; ~, fabrication - pro-
izvodna greška; ~, fixed v. syste-
matic error; ~, forecasting -
greška dopuštena pri prognoziranju;
~ -free - bez greške; ~, gross
- gruba greška; —, handling -
greška usled pogrešnog rukovanja;
~, human - subjektivna (indivi-
dualna) greška, greška opsluži-
telja (uređaja, postrojenja); —,
~ indication - greška u očita-
vanju, greška pribora; ~, indi-
vidual v. human error; —, in-
herent - neotklonjiva greška; ~,
inherited - donesena greška, gre-
ška koja se provlačila od prethodnih
radnji; ~, initial - početna gre-
ška; ~ in-process - v. manifac-
turing error; ~, inspection -
greška pri proveri, posmatranju;
~, instrumental - greška pri-
bora, uređaja, instrumenta; ~,
integrated absolute - nagomilana
apsolutna greška; ~, intermit-
tent - nesistematska greška; ~,
introduced - unesena (uvedena)
greška; ~, isolated - pojedinačna
greška, sporadična greška; ~, le- •
veiling - greška niveliranja; ~,
limiting - granična, kritična gre-
ška; ~, maintenance - greška
dopuštena u toku opsluživanja si-
stema; ~, ~, manufacturing -
greška dopuštena u toku proiz-
vodnje; ~, maximum permis-
sible - maksimalna dopuštena gre-
ška; ~, m a x i m u m (possible)
constant - maksimalna (moguća)
stalna greška; ~, mean - srednja
greška; ~, mean probable -
srednja verovatna greška; ~, mea-
surement (measuring) - greška
pri merenju, greška mercnja; —,
multiple - česta greška; ~, no-
minal - nominalna pogrešnost;
~, nonindependent - zavisna
greška; ~, observation(al) - o-
smatračka greška, greška pri osma-
tranju; ~, occasional - slučajna
greška; ~, operating - greška
dopuštena u toku procesa rada;
~, output - greška ulazne veli'
čine; —, percentage - greška u
procentima; ~ 3 periodic - po-
vremena greška; ~, permissible
- dopuštena (dopustiva) greška;
~, personal v. human error;
ox, pool(ed) - sumarna greška;
~, precision - slučajna greška;
~, primary - prva greška, po-
četna greška; ~, processing -
greška obrade podataka; ~, pure
- čista greška; ~, reasonable -
dopuštena greška; ~, relative -
relativna greška; ~, repetitive -
povratna (sistematska) greška; ~,
residual - zaostala greška, preo-
stala greška; ~, scale - greška u
graduiranju skale; ~, single -
pojedinačna greška; ~, skill -
greška kao posledica nedovoljne
stručnosti; ~, source - izvor
greške; ~, testing - greška dopu-
štena pri ispitivanju; ~, tolerance
greška uslovljena tolerancijama me-
ni; ~, tolerated v. admissible
error; ~, total - sumarna greška;
~, unbias(s)ed - nesistematska
JJ.
ester
(slučajna) greška; ~, workman-
ship - greška kao posledica nedo-
voljne stručnosti; ~, zero - nulta
greška
erysipelas - crveni vetar (med.)
erythrene - eritren, butadien, di-
vinil (hem.)
erythrite - mineral eritrit, kobalt
arsenat (min.) >
erythritol - eritritol, eritrit (hem.) >
erythrosine - eritrozin (boja za -
hranu)
Esbach method - metoda za kvan- >
titativno određivanje albumina u )
urinu (hem.) >'
escade - curenje, oticanje, isticanje; -
—, iung - aparat za disanje; ~, -
velocity - brzina isticanja (gasa), t
druga kosmička brzina >
escalator - pokretne stepenice
escape (oil) - curiti (o ulju); pobeći; -
— of impurity - iščezavanje ne- >
čistoće, udaljavanje nečistoće; ~ .
velocity - brzina koju mora imati »
neko telo da se oslobodi dejstva *
gravitacije (fiz.)
Eschka's reagent - eška smeša, •
sadrži magnezijum-oksid i natri- -
jum-karbohat, služi za određivanje '•
sumpora u gorivima (thnl.)
escutcheon - grb; limeni natpis
imena
esparto - esparto-hartija, pravi se -
od jedne vrste trave (thnl.) -
essence - sirce; ~ of mirbane -
nitrobenzol
essential - osnovan, bitan; ~ oils
- osnovna eterična ulja (nalaze se '
u mnogim biljkama i cveću, pri- '
jatnog mirisa) (hem.)
esstron - uređaj za punjenje akumu-
latora
establish standards - ustanovlja-
vati norme
ester - estar (organsko jedinjenje
koje nastaje u reakciji alkohola i
'. kiselina) (hem.)-, ~, acetic -
estar sirćetne kiseline; ~, ace-
toacetic - etil-acetoacetat; ~, al-
cohol - estar oksikiseline; ~,
aliphatic - estar alifatskog reda;
~, amyl - amil-estar; ~, amyl
acetic - amil-estar sirćetne kiše-
ester 250 Euler's Bureka 261 examination

ester ! ćava graviranje korozijom (thnl.); Eureka - eureka-legura (za žičane evaporation - isparavanje; ispare-
line; ~, butyric - estar buterne ~, selective - selektivno nagriza- otpornike) nje; prevođenje u paru; ~, flash
kiseline; ~, cyclic - ciklični estar; nje europium - europijum (hem. ele- - varnično isparavanje; ~, loss -
~, ketone - estar ketokiseline tehane - etan (hem.) menat, red. br. 63, simbol Eu) gubitak isparavanjem; ~, preci-
esterase - esteraza (ferment) tehanite - etanit (tiokaučuk) eutectic - eutektik (smeša dve sup- sion - precizno naparavanje; ~,
esterification - esterifikacija, esteri- ethanol - etilalkohol, etanol (hem.) stancije u odnosu pri kome se thermal-in vacuum - v. vacuum
fikovanje (građenje estra) (hem.) etanomalines - etanolamini, amino- dobija najniža tačka topljenja) (hem.) evaporation; ~, vacuum - va-
estriatron - cev sa progresivnim derivati etil-alkohola, upotrebljavaju ~ alloy - eutektična legura (hem.); kuumsko naparavanje
talasom sa elektrostatičkim foku- se pri proizvodnji deterdženata i ~ change - jednovremena krista- evaporative centrifuge - centrifuga
siranjem kozmetičkih preparata (thnl.) lizacija svih sastojaka eutektične sa isparavanjem, primenjuje se za
estimate - ocena, procena, oceniti, ether - 1. etar; 2. dietil-etar; ~, smeše (hem.); ~ mixture - eu- razdvajanje izotopa (nukl.)
proceniti; ~ conditional maxi- absolute - apsolutni (bezvodni) tektička smeša (hem.); ~ reaction evaporator - isparavač (zav.)
mum likelihood - uslovna ocena etar; ~, amyl - diamil-etar; ~, - eutektička reakcija, kod koje evaporization - isparavanje, ispraž-
maksimalne verovatnoće; ~ re- ! compound - složeni etar; .—, tečan rastvor očvršćuje na kon- njavanje
liability - ocena pouzdanosti; ~, mineral v. petroleum ether; ~, stantnoj temperaturi, a čvrsto telo evatron - evatron, elektronski reo-
visual - vizuelna ocena petroleum - petrol-etar (frakcija je mešavina dva kristala (hem.); stat
estimator - estimator, formula oce- nafte niske tačke ključanja) ~ structure - eutektička struk- even - jednak; ravan; ~ fracture
ne, ocena, procena, statistička etherification - eterifikacija (gra- tura (hem.); ~ system - eutek- - ravan prelom; ~ load - ujedna-
ocena; ~ consistent - bitna ocena, đenje etara) tički sistem, koji kristališe na tem- čeno opterećenje, ravnomerno op-
suštinska ocena; ~, efficient - ethers - etri, jedinjenja koja nastaju peraturi manjoj od temperature terećenje (el.)
efektivna ocena; ~, unbiassed - iz dva molekula alkohola elimina- kristalizacije sastojaka (hem.); ~ evenly-spaced - jednako udaljen
nepomerena ocena, nepromenjena cijom jednog molekula vode (hem.) temperature - eutektička tem- event - događaj, slučaj; ~, com-
ocena Ethocel - sintetička termoplastična peratura, tačka topljenja eutektičke plementary-s - komplementarni
estuary -rukavac, zaliv; široko rečno masa na bazi eticeluloze (thnl.) smeše (hem.) događaji; ~, dependent-s - za-
ušće; ~, cable - rečni kabl (el.) ethoxide - etoksid, etilat eutectoid - eutektoid (tačka u dija- visni događaji; ~, independent-s
etalon - etalon, osnovna mera ethoxyl group - etoksil-grupa (hem.) gramu faza koja odgovara najnižoj - nezavisni događaji; ~, PC A v.
Etard's reaction - reakcija dobijanja ethyl - etil (radikal C2H5) (hem.) tački topljenja); eutektoidni (hem.) polar cap absorption event;
aldehida dejstvom hromil-hlorida ethyl acrylate - etilakrilat, služi za" eutropy - eutropija, pravilna varija- ~, polar cap absorption '- slu-
na homologe benzola (hem.) proizvodnju plastičnih masa (thnl.); cija kristalnog oblika u zavisnosti čaj polarne apsorpcije; ~, solar
etch - nagrizač, kiselina za nagri- ~, alcohol - etil-alkohol, obični od rednog broja elementa (hem.) proton - ispuštanje solarnih pro-
zanje; ~. fluoride - fluorovodo- alkohol (hem.) euxenite - niobat i titanat retkih tona; ~, Starfish - nuklearna
nični nagrizač ethylation - etiliranje (hem.) zemalja i uranijuma (min.) eksplozija „Morska zvezda"
etchant - bajc, sredstvo za nagri- ethylcellulose - etil-celuloza evacuate - evakuirati, ispumpati gas Everdur - legura bakra i silicijuma,
zanje ethylene - etilen (nezasićeni, gaso- evacuated bulb - evakusani balon otporna prema koroziji (thnl.)
etching - nagrizanje površine metala viti ugljovodonik) (hem.) (hem.) Evipan - zaštićeno ime za natrijum-
nekim hemijskim sredstvima koje ethylene group - etil-grupa (hem.) evacuating equipment - oprema heksabarbiton (hem.)
selektivno dejstvuju na različite ethyliodoacetate - etiljodoacetat (su- za evakuaciju (fig.)
kristale i sastojke tako da se jasnije zavac) (hem.) evocon - evokon, TV predaj na cev
evacuation - evakuacija, vakuumi- evolute of a curve - evolventa
vidi struktura (mil.); graviranje ethylize - etilirati (hem.) ranje, ispumpavanje
(thnl.); ~, chemical - hemijsko Eu - hemijski znak za elemen(a)t krive (mat.); ~ of a surface -
evaluate - proceniti, izračunati evolventa površine (mat.)
nagrizanje; ~, deep - duboko europijum (hem.)
nagrizanje; ~, electrochemical evaluation - izvođenje, izračuna-
eucaliptys - eukaliptus vanje, evaluacija; ~, numerical evoscope - evoskop, raznobojna ka-
- elektrohemijsko nagrizanje; ~, euchlorine - smeša hlora i hlor- - numerička evaluacija, numerička todna cev
electrojet - nagrizanje elektro- peroksida (hem.) ocena; ~, reliability - ocena ewer - krčag, vrč
mlazom; ~, electrolytic - elek- eudiometer - eudiometar, gradi- pouzdanosti
trolitičko nagrizanje; ~, electron ex stock - sa (iz) skladišta
rana staklena cev za merenje za- Evanohm - legura nikla i hroma za
beam - nagrizanje elektronskim premine gasova (hem.) ex work - iz fabrike
snopom; ~, jet - nagrizanje mla- izradu žica za električne otpore
eugenol - eugenol, eterično ulje, (thnl.) exact - tačan
zom; ~, laser-induced thermal služi za proizvodnju vanilina (hem.) exaggerate - preuveliča(va)ti, pre-
evaporable - isparljiv
- nagrizanje termičkim dejstvom Eulan - sredstva za impregnaciju evaporant - isparivač, evaporant terati, pooštriti, pogoršati, poja-
lasera; ~, photochemical - foto- tekstila (zaštita od moljaca) (thnl.) evaporate - isparivač, isparavati, ča(va)ti, veoma poveća(va)ti
hemijsko nagrizanje; ~, photo- Euler's formula (theorem) of izvetriti, hlapeti
resist - fotootporno nagrizanje; examination - ispitivanje, istraživa-
polyhedrons - Ojlerova formula evaporated milk - mleko u prahu, nje, proveravanje, osmatranje, pre-
~, reagent - reagens koji omogu- za poliedre (gm.)
mleko u konzervama ispitivanje

excavator
excavator - bager, suvi bager, ko-
pačka kanala; — track - bagerski
kolosek
exceed - prestići, prevazići
Excello - ekscelo, visokoomska le-
gura sastava 80% Ni, 14% Cr,
0,5% Fe, 0,5% Mn
excelsior - drvena vuna (SAD)
excenter - ekscentar
excentral triangle - trougao čiji su
vrhovi ekscentri toga trougla (mat.)
excess - višak; ~ acetylene - su-
višak acetilena (zav.); ~ and
total meter - prekogranično i u-
kupno brojilo (e/J; ~ electron -
suvišni elektron (fiz.); ~ gas ge-
neration - preveliko razvijanje
gasa (zav.); ~ meter - preko-
granično brojilo (el.); ~ oxygen
- suvišak kiseonika (zav.); ~ vol-
tage - prenapon (el.)
excessive indentation - duboko utis-
kivanje, tačkasto i šavno zavari-
vanje otporom (zav.); ~ local
penetration - prokapljina (zav.);
~ pore formation by oversin-
tering - narastanje stvaranjem
pora (zav.)
exchange - 1. izmena, razmena; iz-
menjivati, razmenjivati; 2. tele-
fonska stanica komutator; 3. pret-
platni telefonski izvod; ~ area
- tarifna zona, područje telefonske
centrale; ~, charge - izmena na-
elektrisanja; ~, chemical - he-
mijska izmena; izmena toplote,
jonska izmena; ~ column v.
ion echange (hem.); ~ conver-
sation - službeni razgovor (tel.);
~, electron - izmena elektrona;
~, heat - izmena toplote, toplotna
izmena; ~, ion - jonska izmena;
~, isotopic - izotopska izmena,
izmena izotopa; —- line - pret-
platnički vod, pretplatnička linija
(tel.); ~, radian heat - izmena
toplote zračenjem; ~ reaction -
reakcija izmene (hem.); ~, spin
- spinska izmena; ~ testing
forces - mrežni monteri (pretplat-
nički) (tel.)
excange - izmena, komutator, cen-
tralna telefonska stanica; ~, ca-
talytic - katalizička izmena (hem.)
252 exciting corrent
exchangeable - izmenljiv
exchanger - izmenjivač, menjač;
~, anion - anjonski izmenjivač
(hem.); ~, heat - toploizmenji-
vač; ~, ion - izmenjivač jona,
jonoizmenjivač
excision - isecanje
excitation - ekscitacija, pobuđivanje
(u fizici); prevođenje sistema, npr.
jezgra iz osnovnog kvantnog stanja
u neko od pobuđenih, eks citira-
nih stanja
excitation - pobuda, ekscitacija,
magnjećenje, pobudna sila, sila
magnjećenja; ~ anode - uzbudna
anoda (eh.); ~, collision - ko-
liziona pobuda, usled sudara; ~,
electron-beam - pobuda elek-
tronskim mlazom; ~, impurity -
pobuda nečistoćom; ~, intrinsic
sopstvena pobuda, unutrašnja po-
buda; ~, ion-wave - pobuda
jonskim talasom; ~, laser - la-
serska pobuda; ~, optica - op-
tička pobuda; ~, parametric -
parametarska pobuda; ~, poten-
tial - pobudni potencijal, poten-
cijal pobude, potencijal pobuđivanja
(el.); ~, step-by-step - poste-
pena pobuda, pobuda korak . po
korak; ~, thermal - termička
pobuda; ~, valence-to-conduc-
tion band - pobuda nosača na-
elektrisanja iz valentne u prvodnu
zonu, generacija parova elektron-
rupa; ~, voice - glasovna pobuda
(kod vokodera); ~, winding -
uzbudni namot (el.)
excited atom - ekscitirani atom,
atom u nekom od viših, pobuđe-
nih, kvantnih stanja (fiz.); ~
state - ekscitiranp stanje, energet-
ski više kvantno stanje od osnov-
nog (fiz.)
exciter - uzbudnik, ekscitator, ge-
nerator za pobuđivanje električne
mašine (el.); ~ selsyn - pobudni
seisin (davač) (el.); ~ set - uz-
budni agregat (grupa) (e/J
exciting current - pobudna ;struja,
struja magnećenja (el.); — win-
ding - pobudni namotaj (el.)
exciton
exciton - eksciton (pobuđeno stanje
kristalnog atoma sa određenom po-
kretljivošću) (fiz.)
excluded region - isključena oblast
u kojoj nema realnih vrednosti
funkcije (mat.); ~ value - isklju-
čena vrednost, nezavisno promen-
ljive za koju funkciju nema realnu
vrednost (mat.)
exclusion principle - princip isklju-
čivosti, ekskluzioni princip, v. Pauli
principle (fiz.)
exequatur - službena overa;
exhaust - istisnuti, izbaciti, izduvati
exhaust - istisnuti, izbaciti, izduvati;
~ air - istrošeni vazduh; ~ duet
- odvod istrošenih gasova; ~ fan
- ventilator, usisni ventilator; ~
fumes - izduvni gasovi (pl.);
~ manifold - sabirni vod izduv-
nih gasova; ~ silencer - priguš-
nik izduvnih gasova
exauster - ventilator, usisni venti-
lator
exhibit - izložak (predmet koji se
izlaže na sajmu, izložbi), dokazni
predmet
exhibition - izložba
exit - izlaz, izlazni otvor; ~ losses
- izlazni gubici (pl.)
exiton - eksiton; ~, bound - ve-
zani eksiton
exograph - rendgenski snimak
Exon - ekson, materijal na bazi poli-
vinilalorida
exosmosis - osmoza izvan sudova
(hem.)
exosphere - ekzosfera, sloj atmosfere
iznad jonosfere, najviši sloj at-
mosfere
exothermic - egzoterman, proces
koji teče iz oslobođenja toplote
(tt.); ~ reaction - ekzotermna
reakcija, tokom koje se oslobađa
toplota (hem.)
exotic hide - koža divljači
expander - ekspander (raširivač)
(hem.)
expanding - izpupčavanje; ~ pipe
- ekspanziona cev, lira; ~ reamer
- podešljivi razvrtač; — washer
- zaptivni prsten; ~ work arbor
- trn za razmicanje
253 exsplosion
expansion - ekspanzija, širenje, raz-
micanje, dinamičko širenje; ~ ar-
bor - trn za razmicanje; — bend
- diletaciona lira; '—- chamber -
ekspanziona komora, ekspanzioni
prostor (zatvoreni), Wilsonova ko-
mora, maglena komora
expectancy - očekivanje; ~ life -
očekivani život, očekivani rok službe
expectation - očekivanje; ~, con-
ditional mathematical - uslovno
matematičko očekivanje; ~, ma-
thematical - matematičko očeki-
vanje
expected level - apsolutni nivo na-
pona (el.)
expedance - negativna kompleksna
otpornost
expel - izbaciti
experience in technical instruc-
tions - iskustvo u tehničkom in-
strukcijama
experiment - eksperimen(a)t, opit;
~, needles - Vest-Fordov ekspe-
rimen(a)t; ~, West Ford - Vest-
Fordov eksperimen(a)t
experimental - eksperimentalan; ~
hole - eksperimentalni kanal nu-
klearnog reaktora (nukl.); ~ loop
- eksperimentalna petlja nukl. re-
aktora (nukl.); ~ reactor - is-
traživački nukl. reaktor (nukl.)
exper - stručnjak, poznavalac
expiration of a patent - istek pa-
tenta
explement - bilo koji od dva konju-
govana ugla (gm.)
explicit - eksplicitan, jasan
exploit - upotrebiti, iskoristiti
explorator - ispitivač, istraživač
exploring coil - ispitni kalem (el.)
explosion - eksplozija, pucanj; ~,
extraatmosphere - vanatmosfer-
ska eksplozija; ~, extraterrestrial
- vanzemaljska eksplozija; ~, high-
altitude - eksplozija na velikoj
visini; ~, low-level - eksplozija
na maloj visini; ~, low-yield - eks-
plozija malog učinka, eksplozija
male snage; ~, nucelar - nukle-
arna eksplozija; ~, shielded -
ekranirana eksplozija; ~, Star-
fish - nuklearna eksplozija „Mor-
ska zvezda"; ~, underground
 explosion 254
exslosion
nuclear - podzemna nuklearna
eksplozija; ~, zenith - zenitna
eksplozija
explosive - eksploziv; eksplozivan;
~ oil - eksplozivno ulje, nitro-
glicerin (hem.)
exponent - eksponent, broj koji
pokazuje na kome je stepenu neki
drugi broj (mat.)
exponential curve - eksponencijalna
kriva (mat.); ~ equation - eks-
ponencijalna jednačina, u kojoj se
nepoznata pojavljuje u eksponen-
tu (mat.); ~ function - ekspo-
nencijalna funkcija (mat.); ~ in-
crease - eksponencijalni porast;
~ law - eksponencijalni zakon;
~ pile - exponential reactor -
eksponencijalni reaktor, vrsta pot-
kritičnog reaktora (nukl.); ~ se-
ries - eksponencijalni red (mat.);
~ sweep - eksponencijalno pre-
brisavanje, eksponencijalno raz-la
ganje (at.); ~ transmission line
- eksponencijalna napojna linija
(el.)
export - izvesti, izvoziti
expose - izložiti, ozračiti, izložiti
zračenju
exposure - ekspozicija, izlaganje,
eksponaža (fot.); ozračavanje, iza-
dijacija (fiz.); ~, meter - merilo
• osvetljenja (fot.)
expression - izraz; skup brojeva,
algebarskih simbola i znakova; ce-
denje pod pritiskom
expression - izraz; ~, closed form
- izraz zatvorenog oblika
expulsion - isterivanje; isključenje;
rasprskavanje kod tačkastog i šav-
nog zavarivanja otporom; ~ -fuse
- osigurač u cevi (el.); ~ type
arrester - cevni odvodnik (eh.)
extension - istezanje; pružanje, o-
pružanje; produženje; (sporedni)
telefon, komutator kućne centrale,
tf. aparat kućne centrale, lokal ;
~ bell - dodatno zvono (el.);
~ of a belt - izduženj e remena
(maš.); ~ piece - komad za pro-
duženje; ~ speaker - dodatni
zvučnik, pomoćni zvučnik (el.)
extensometer - ekstenzometar
exstraaxial
extent of beam - hirenje snopa,
stepen širenja snopa
exterior angle - spoljni ugao (m.);
~ angle theorem - teorema
spoljnjeg ugla, spoljni ugao jednak
je zbiru suprotnih unutarnjih ug-
lova (gm.)
external broach - spoljni provlakač
(maš.); ~ broaching machine
- mašina za spoljne provlačenje
(ma!.); ~ characteristic - spolj-
na karakteristika (el.); ~ chaser
- češljasti nož za spoljašnju lozu
(maš.); ~ diameter ~ spoljašnji
prečnik (gm.); ~ discharge -
spoljna dobava (maš.); ~ exten-
sion - dodatni (sporedni) telefonski
aparat (nalazi se u drugoj zgradi),
tel. aparat kućne centrale (tel);
~ gear - spoljni zupčanik (maš.);
~ impedance - spoljna impedan-
ca (el.); ~ plate impedance -
otpor u anodnom kolu (el.); ~
profile - spoljni profil (aed.);
~ screw - spoljašnja loza (maš.);
~ short thread - spoljni narez
(maš.); ~ speaker - spoljni zvuč-
nik (els.); ~ surface - spoljna
površina (maš.); ~ thread -
spoljni narez (ma!.); ~ voltage
- spoljni napon, ubrzavajući na-
pon (el.); ~ work - spoljni rad
(fiz.)
externally pulsed system - sistem
sa spoljnom sinhronizacijom (el.)
extinction - prigušenje, gašenje
extinction coefficient - koeficijent
ekstinkcije, mera za apsorpciju svet-
losti od strane neke rastvorene
supstance (hem.); ~ potential -
potencijal gašenja, potencijal dejo-
nizacije (hem.)
extinguishing the arc - prekid
električnog luka (zav.)
extra - zaseban, poseban, vanredan
sporedan
extra duty - preopterećenje (eL);
~ flow - dodatni, ekstra-tok (aed.);
~ light loaded circuit - veoma
slabo pupinovana linija (kolo) (el.)
extraatmospheric - vanatmosferski
extraaxial - vanosovinski, vanosni
exstract 255 eyelet
extract - ekstrakt; ekstrahirati; ~, extrapolation - ekstrapolacija; ~
add - kiseli ekstrakt; ~, alcoholic ionization chamber - ekstrapola-
- alkoholni ekstrakt dona jonizaciona komora (nukl.)
extraction - ekstrakcija; ekstrahi- extremely high frequency - veoma
ranje; ~ o f a root - vađenje ko- visoka frekvencija (30.000—300.000
rena, korenovanje, matematička o- Mhz) (el.)
peracija (mat.); <— of a carriers - extremes - ekstremum (mat.)
ekstrakcija nosača (naelektrisanja); extrinsic photoeffect - spoljni foto-
~ of a coal-vadenje uglja; ~ of efekat (fiz.); ~ semiconductor
intelligence - obezbedivanje ra- - poluprovodnik s primesom (thnl.)
zumljivosti reci (tel.); ~ of a extruded electrode - elektroda sa
signal - odvajanje signala, izdva- presovanom oblogom (zav.)
janje signala (tel.); ~, solvent - extruding - istiskivanje
ekstrakcija rastvaračima (selektivna extrusion - izvlačenje, kontinualno
ekstrakcija komponente iz jednog preso vanje
rastvora rastvaračem koji se sa exuberance - bujnost, preobilje
njime ne mesa) (hem.) exudation - izlučivanje, iznojenje
extractor - ekstraktor eye - oko; ~, (fish) - riblje oko
extraneous root - rešenje koje ne (termin u zavarivanju) (zav.); ~
zadovoljava neku jednačinu (mat.); lens - sočivo kod teleskopa na
~ waves - strani signali, bočni koje se gleda okom (astr.); ~,
signali (el.) magic - magično oko, oko za po-
dešavanje; ~ of spring plate -
extranuclear - koji je van jezgra okce opruge (maš.); ~ response
(atoma)
- osetljivost oka; ~, tuning -
extranuclear electron - atomski magično oko, indikator podešenosti
elektron, orbitalni elektron (fiz.)
eyepiece - okular; ~, achromatic
extraordinary ray - pri dvostrukom - ahromatski okular; ~, com-
prelamanju zrak sa manjim indek- pound - složeni okular
som prelamanja (fiz.) eyelet - ušica (mot.)
E — 1. earth - zemlja, uzemljenje; 2. eccentricity - ekscentričnost; 3. edge
- ivica; 4. efficiency - efikasnost; 5. electron - elektron; 6. elongation
- izdužcnja; 7. empty - prazan; 8. energy - energija; 9. engine - motor;
10. engineer - inženjer, tehničar; 11. erg - erg
E.D. — Doctor of Engineering - doktor tehničkih nauka
EDTA EdTa - ethylenediaminetetracetic acid - etilendiamintetrasirćetna
kiselina
EF, e.f. - extra fine - vrlo sitan, vrlo tanak
«*J — *• effect - efekt; 2. efficiency - efikasnost
IJ li ~ e f f i c i e n c . y - efikasnost, proizvodnost
E.F.V. — equilibrium flash vaporiztion - ravnotežno isparavanje
EG — ethyl glycol - etiglikol
•* — exempli gratia - na primer
* ™ — 2-ethylhexanol - 2-etilheksanol
EMF, e.m.f. — electromotive force - elektromotorna sila
enl 1. enlarged - uveličan; 2. enlargement - uvećanje
EO — ethylene oxide - etilenoksid
EOD, co.d. — every other day - svaki drugi dan
 256
EP, e.p. — 1. end point - završna tačka; 2. epoxide - epoksid; 3. extreme
pressure - ekstremno visok pritisak
eq. — 1. equal - jednak; 2. equation - jeđnačina; 3. equipment - oprema;
4. equivalent - ekvivalent
eqpt — equipment - oprema
equimol. — equimolecular - ekvimolske
equiv. — equivalent - ekvivalenat
Er — erbium - erbi'um
Es — einsteinium - amštainiium
est. — 1. estimate - ocena, izračunavanje; 2. estimated - ocenien, izračunat
Eu — europium - europiium
ev — electron volt - elektron-volt
ex — 1. examined - ispitan; 2. example - primer; 3. except - izuzeo;
4. exception - izuzetak; 5. extract - ekstrakt
er
*A _ extracted - ekstrahovan
F - hemijski znak za fluor
F-head engine - naspramni ventil
sa F-glavom (mot.)
F-ratio - f-odnos, količnik žižne
daljine prema prečniku sočiva (opt.)
F-region - oblast F jonosfere (rad.)
fabric - građevina, zgrada; predivo,
vrsta prediva; ~ reinforced type
of hose - crevo sa uloškom od
prediva (thnl.)
fabricate - proizvoditi, praviti
fabrication - proizvodnja; ~, batch
— grupna fabrikacija, grupna pro-
izvodnja
Fabrilite - surogat za kožu na bazi
laminiranog polivinila (thnl.)
Fabrolite - fabrolit, fenolplast
facade - prednja strana, lice zgrade,
fasada (grad.)
face - lice; površina; prednja strana;
ekran, ravan, ploča; ~ bend test
- normalna proba savijanja (zav.);
~, cam - zakrivljena površina
(ma!.); ~ centered - površinski
centriran (ma!., SAD); ~ cen-
tered cubic lattice - površinski
centrirana kubna rešetka (kr.);
~ contact - radni kontakt (eh);
~ crystal - ravan kristal, fa-
seta; ~ cutting edges - rubovi,
ivice rezne površine (ma!.); ~,
end - čeona ravan, krajnja ravan;
~, Fabry-Perot - Fabri-Peroova
ravan; ~, fusion groove - stra-
nica žleba (zav.); ~, ground
URecnik
formed milling cutter - profili-
sano glodalo (maš.); ~, land
(side milling cutter) - ivica
čeonog glodala (pločasto glodalo)
(ma!.); ~ mili - cilindrično glo-
dalo, čeono glodalo (ma!.); ~
milling - čeono glodanje (ma!.);
~ milling and centring machine
- mašina za centriranje i poravna-
nje (ma!., V. Br.); ~ milling cut-
ter - čeono glodalo (ma!.); ~
milling cutter blade - nož čeonog
glodala (ma!.); ~ of a cathode
ray tube - ekran katodne cevi
(eh.); ~ of a dihedral angle -
jedna od ravni koje formiraju ugao
(gm.); ~ of a polyhedron - jedan
od poligona koji ograničavaju poli-
edar (gm.); ~ of a tooth - vrh
zupca (ma!.); ~ of crystal - ka-
rakteristična ravan kristala (kr.);
~ of the tooth - površina strugo-
tine (jednog zuba glodala) (ma!.);
~ parallel cut - rez Y (rezanje
kristala upravo na osu Y) (kr.); ~
perpendicular cut - rez X (reza-
nje kristala upravo na osu X) (kr.);
~ plate - ravan stezač za strug
(ma!.); ~ plate coupling - obod-
na spojnica (maš.); ~ root - za-
tupljenje (zav.); ~ shield - za-
štitna maska (zav.); ~, tube -
ekran, čeono staklo cevi; ~ value
- nominalna vrednost; '— valve
pump - zupčasta pumpa, rotira-
juća pumpa (ma!.); ~, weld -
 face
face
lice šava (zav.); ~, width of
root - visina zastupljenja (zav.)
face-centered - sa centriranom
prednjom stranom
facet - mala pljosan, pljoStica, po-
vršinica; brušena strana; jedna
strana mnogostranog tela; ravna
kristalna površina
facing - ravno glodanje, ravno stru-
ganje (ma!.); ~ brick - obložna
opeka (grad.); ~ cutter - čeono
glodanje (ma!.); ~ electrode,
hard - elektroda za tvrdo nava-
rivanje (zav.); ~ hard - tvrdo
navarivanje (zav.); ~ operation
- obrada ravne ploče (ma!.); ~
sand - livački pesak, koji sadrži
ugljenu prašinu i daje odlivku
glatku površinu (mtl.)
facilitate - olakšati; opremiti
facilities - uređaji, postrojenja, in-
stalacije, sredstva, mogućnosti, iz-
gradnja, objekti (SAD)
facility - uređaj, aparat, sredstvo,
sistem, oprema; ~, bun-
ching - uređaj za grupisanje čes-
tica; ~, communication — sred-
stvo veze; ~, experimental -
eksperimentalni uređaj; ~, field-
test - ies-ispitni uređaji za poljska
ispitivanja; ~, maintenance -
ise-uređaji za održavanje; ~, stand-
by - rezervni uređaj, priručni ure-
đaj; ~, survival - ies-uređaji za
obezbeđenje života; ~, test -
ies-ispitni uređaji; ~, waring -
ies-alarmni uređaji
facsimile - fototelegram, faksimil;
— broadcast station - radio-foto-
telegrafska stanica (tel.); ~ recei-
ver - fototelegrafski prijemnik
(tel.); ~ reception - fototelegraf-
ski prijem (tel.); ~ service - foto-
veza, fototelegrafska radio-veza
(tel); ~ telegraphy - fototele-
grafija, predaja nepokretnih slika
(tel.)
facdce - faktis, dobija se iz biljnih
ulja i sumpor-hlorida, služi za
proizvodnju gumenih artikala kao
dodatak (thnl.); ~ rubber -
faktis-guma (veštački proizvod sli-
čan gumi) (thnl.)
258 factor
factor - fator, jedan od brojeva u
množenju; rastaviti na faktore,
množioce (mat.); ~, amplifica-
tion - koeficijen(a)t pojačanja;
~, avalanche multiplication -
koeficijen(a)t lavinskog povećanja;
~, average noise - srednji koefi-
cijen(a)t šuma; ~, bandwidth -
koeficijen(a)t širenja opsega; ~,
base transport - osnovni koefi-
cijen(a)t prenosa; ~, beam shape
- koeficijen(a)t snopa, koefici-
jen(a)t formranja snopa; ~, bun-
ching - koefidjen(a)t grupisanja;
~, collector multiplication -
koeficijen(a)t kolektorske multipli-
kacije; ~, collector-to-base
short-circuit current amplifi-
cation - koefidjen(a)t strujnog
pojačanja kolektor-baza pri krat-
kom spoju; ~, component load
- koefidjenCa)t opterećenja ele-
menta; ~, correlation - koefici-
jen(a)t korelacije; ~, coupling -
koefidjen(a)t sprege, koeficijen(a)t
veze; ~, crest v. form factor;
~, current amplification - koe-
fidjen(a)t strujnog pojačanja; ~,
current multiplication - koefi-
cijen(a)t strujne multiplikacije; -»-,
degeneracy - koefidjen(a)t dege-
neracije; ~, demagnetizing -
koefidjen(a)t razmagnećivanja; ~,
diffusion - difuzioni koefidjen(a)t;
~, dimensionless - bezdimenzioni
koeiicijen(a)t; ~, dispersion -
koeficijen(a)t disperzije; ~, duty
- koefidjen(a)t ispunjenja, radni
koefidjen(a)t; ~, electric filling
- koeficijen(a)t električnog ispu-
njenja; ~, electromechanical
coupling - koefidjen(a)t elektro-
mehaničke sprege; ~, element
load v. component load factor;
~, engineering - tehnički us-
lovi; ~, filling - koeficijen(a)t
ispunjenja; ~, form - faktor
oblika, faktor forme; ~, g - g-fak-
tor, faktor Landea; ~, gain -
faktor pojačanja; —, Gaunt -
koefidjen(a)t Gaunta, faktor Ga-
unta; ~, importance -vrednosni
faktor, važnosni koefidjen(a)t; ~,
Lande's splitting - Landeov fak-
258
. ^, los* - koefirijen(a)t gu-
m
bitaka; ~> magnetic filling -
koefidjen(a)t magnetskog ispunje-
nja; /—, magnetic quality - koe-
fidjen(a)t magnetske dobrote; ~,
mismatching - koefidjen(a), ne-
suglašenosti; ~, multiplication
- koefidjen(a) multiplikacije; ~,
multiplicative phase - multipli-
kativni fazni koefidjen(a)t; ~,
noise - koefidjen(a)t šuma; ~,
occupation - koeficijen(a)t ispu-
njenja, koefidjen(a)t zauzeća; ~
of quality - stepen kvaliteta; ~,
operational - operation! koefici-
jenti; ~, paramagnetic filling
- paramagnetski koefidjen(a)t is-
punjenja; ~, power - koefidjen(a)t
snage, faktor snage; ~, propaga-
tion - koefidjen(a)t rasprostiranja;
^ Q— Q-faktor, faktor dobrote;
-, quality - faktor kvaliteta, fak-
tor dobrote; ~, readiness - koe-
firijen(a)t gotovosti, faktor koriš-
ćenja, faktor ispravnog rada; ~,
reduced quality - koeficijen(a)t
redukovanog kvaliteta; ~, rela-
tive severity - koefidjen(a)t op-
terećenja, koefidjen(a)t punjenja;
~, repeatability - koeficijen(a)t
ponovljivosti; ~, ripple - koefi-
cijen(a)t pulsadje, koefidjen(a)t rip-
la, faktor talasnosti; ~, safety -
koeficijen(a)t sigurnosti, sigurnosni
faktor; ~, safety-for dropout -
koeficijen(a)t sigurnosti pri otpuš-
tanju; ~, safety-for pickup -
koefirijen(a)t sigurnosti pri pri-
vlačenju; ~j scale - faktor raz-
mere, razmera; ~, scattering -
koefidjen(a)t rasejanja; ~, shape
- koefidjen(a)t forme, faktor ob-
lika; ~, shield - koeficijen(a)t
zaštite, koefidjen(a)t ekraniranja;
~, slowing - koefidjen(a)t uspo-
ravanja; ~, slowness v. slowing
factor; ~, spectroscopic split-
ting v. g-factor, factor Landea;
~, splitting v. g-factor, factor
Landea; —, spot noise - koefi-
cijen(a)t šuma na fiksnoj frekven-
dji; ~, stability - koefidjen(a)t
stabilnosti;-~, theorem - teorema
po kojoj je koren polinoma f(X),
fading
ako je faktor ovoga polinoma ()
(mat.); ~, thermal stability -
koefidjen(a)t termičke stabilnosti;
~, time - vremenski koefidjen(a)t,
faktor vremena; —', time-scale -
vremensko-razmerni koefidjen(a)t;
~, transport - transportni koefi-
cijen(a)t, faktor prenosa; ~, tun-
nelling - tunelski koeficijen(a)t,
faktor prolaza barijere; ~, un-
loaded dissipation - koeficijen(a)t
disipadje neopterećenog sitanja; sop-
stveni faktor prigušenja; ~, visi-
bility - koeficijen(a)t vidljivosti,
vidnost; ~, y- - Y-koeficijen(a)t
factorial n - faktorijel n, proizvod
svih celih brojeva od 1 do n,
1 x2 x 3 x 4... xn (mat.); ~ no-
tation - obeleženje faktorijelom
proizvoda brojeva od 1 do n (mat.)
factoring - određivanje koeficijenata
factorize - rastaviti na faktore (mat.)
factory - fabrika, tvornica, preduzeće;
~ accident - povreda na radu;
~ building - fabrička zgrada, tvor-
nički objek(a)t; ~ canteen -
menza,, kantina; ~ chimney -
fabrički dimnjak; ~ cost - proiz-
vodni troškovi (pl.); ~ equipment
- pogonska oprema; ~ hali -
fabrička hala; ~ hand - fabrički
radnik; ~ length - fabrička (pro-
izvodna) dužina (npr. kabla); —
medical centre - fabrička ambu-
lanta; ~, new - fabrički nov;
~ plant - fabričko postrojenje;
- regulations - propisi (pl.)
zaštite na radu; ~ serial number
- fabrički broj; ~ ship - brod-fa-
brika (za lov i preradu ribe); ~
standard - fabrička norma, stan-
dard; ~ trawler - brod-fabrika
(za lov i preradu ribe); ~ worker
- fabrički radnik
fade - iščezavati, povremeno ne-
stajati, povremeno menjati veličinu
signala, zamirati, povremeno išče-
zavati
fadeout - povremeni prekid radio-
veze (zbog izmene atmosferskih
uslova na liniji)
fading - feding (rad.), prigušenje,
zamiranje; ~ amplitude - am-
plitudski feding
fadometer
fadometer - aparat za ispitivanje
stabilnosti boje (thnl.)
fahlerz — tetraedrit, bakarni sinjavac
(ruda bakra) (min.)
Fahrenheit scale - Farenhajtova
temperaturna skala, kod koje je
tačka topljenja leda obeležena sa
32°, a tačka ključanja vode sa
212° (fiz.)
fail - pogrešiti; otkaz(iv)ati; biti
u defektu, pokvariti se
fail-safe - siguran, pouzdan, bez
kvara
failsafety - pouzdanost, sigurnost'
nepokvarljivost
failure - otkazivanje; rušenje; otkaz,
defekt, kvar, neispravnost, prekid,
neuspeh; ~, airborne equipment
- kvar avio-opreme; ~, cata-
strophic - katastrofalni kvar, grubi
kvar; ~, chance v. catastrophic
failure; ~, creeping v. degra-
dation failure; ~ current -
struja kvara, struja greške (el.);
~, degradation - postepeni kvar;
~, dependent - zavisni kvar; ~.
design error - kvar usled kon-
strukcione greške; ~, deteriora-
tion - postepeni kvar; ~, di/dt -
di/dt kvar (tiristora); ~, drift v.
degradation failure; ~, dv/dt
- dv/dt kvar (tiristora); ~, elec-
tric(al) - električni kvar; ~, elec-
tronic - elektronski kvar; <~,
endurance - kvar usled zamora;
~, equipment - kvar aparature,
kvar opreme; ~, fatigue - kvar
usled zamora; ~, flutter - kvar
usled flater-efekta; ~, gate-trig-
gered di/dt - di/dt kvar ulazno-
okidnog kola tiristora; ~, gate-
triggered dv/dt - dv/dt kvar
ulazno-okidnog kola tiristora; —;
gradual - postepeni kvar; ~,
ground equipment - kvar ze-
maljske aparature; ~, human -
kvar krivicom čoveka; ~, inde-
pendent - nezavisni kvar; ~,
infant - kvar u početnoj fazi;
~, insulation - kvar izolacije,
proboj izolacije; ~, intercrystal-
line - interkristalni defekt; ~,
intermittent - prekidni kvar, vi-
260 Fair
šestruki kvar; ~, in-warranty -
kvar u toku garantnog roka; —•,
marginal checking - kvar pri
graničnim ispitivanjima; ~, ma-
terial - kvar materijala; ~>, mean-
time between-s - srednje vreme
između kvarova; ~, mean-time-
to-first - srednje vreme do prvog
kvara; ~, mechanical - mehanički
kvar; ~, multiple - višestruki
kvar; ~ of fuel - defekt goriva,
neispravnost u sistemu goriva; ~
of oscillations - prekid oscilacija,
prigušenje oscilacija; ~, operatio-
nal - eksploatacioni kvar; ~,
part - delimični kvar, kvar jednog
dela; ~, partial - delimični kvar;
~, power - kvar u sistemu napa-
janja; ~, premature - rani kvar,
prevremeni kvar; ~, primary v.
independent failure; ~, pro-
gressive v. degradation failure;
~, radio guidance - kvar radio-
fara, kvar uređaja za navođenje;
~, random v. catastrophic fai-
lure; ~, secondary v. dependent
failure; ~, short duration -
kratkotrajni kvar; ~, single v.
part failure; ~, stable - fiksni
kvar, stabilni kvar, stalni kvar;
~, structure - kvar strukture,
poremećaj strukture; ~, sudden
v. catastrophic failure; ~, tem-
porary - privremeni kvar; ~,
transgranular - transkristalni po-
remećaj; ~, transverse - trans-
verzalni lom; ~, wear-out - kvar
usled habanja
faint signal - jedva primetan signal,
slabi signal (eh.)
Fair - sajam, izložba; ~ activities
— sajamske aktivnosti (pl.); ~
Administration - uprava sajma;
~< attendance - sajamska poseta;
— bulding - zgrada sajma; ~
buildings - sajamske zgrade (pl.);
— building administrator -
upravnik sajamske zgrade; ~ buil-
ding structures - sajamske zgrade
(pl.); ~ bulletin - sajamski bilten;
~ business - sajamski posao;
~ card - sajamska legitimacija;
~ catalogue - sajamski katalog; ~
city - sajamski grad; ~ costs -
Fair 261
sajamski troškovi (pl.); ~ cus-
tomers - sajamske mušterije (pl.) ;
~ customs document - carinski
dokumen(a)t o sajamskoj robi; ~
entrance - sajamski ulaz; ~
expectations - sajamska očekiva-
nja (pl.)i ~ facilities - sajamske
olakšice (pl.); ~ fashion parade
- sajamska revija mode; ~ fashion
show - sajamska revija mode;
~ forwarding agent - sajamski
špediter; ~ guest - sajamski gost;
~ hali - sajamska hala; ~ in-
formation - sajamske informacije;
~ information service - sajam-
ska služba informacija; ~ insu-
rance - sajamsko osiguranje; ~
kiosk - sajamski kiosk; ~ ma-
nagement - direkcija sajma; ~
organizers - organizatori sajma
(pl.); ~ participation progra-
mme - sajamski plan; — pavilion
- sajamski paviljon; ~ planning-
- planiranje sajma; ---' plaquette
- sajamska plaketa; ~ poster -
sajamski plakat; ~ programme -
program sajma; ~ prospectus -
sajamski prospek(a)t; ~ railway
station - železnička sajamska sta-
nica; ~ restaurant - sajamski re-
storan; ~ results - sajamski re-
zultati (pl.); ~ sales contract -
sajamski ugovor o kupovini;~
sample - sajamski uzorak; —
season - sajamska sezona; ~ Ser-
vice - sajamska služba, sajamski
.servis; ~ space - sajamska povr-
šina; ~ specialist - sajamski
stručnjak; ~ staff - sajamski per-
sonal; ~ stamp - sajamski žig;
~ stand - sajamski štand; ~ suc-
cess - sajamski uspeh; ~ talk -
sajamski razgovor; ~ visitors -
sajamska publika (pl.)
fall back - otpadanje kotve (releja,
elektromagneta) (el.) ; ~ in - ući
(u sinhronizam), saglasiti se, upasti
(el.); ~, beam - smanjenje in-
tenzivnosti mlaza; ~ , fallout -
ispadanje, opadanje, blokiranje tran-
zistora; — of potential - pad
napona (eh); ~ of - potential
method - metoda merenja otpora
padom napona (el.); ~ off - ot-
Faraday constant
padati, ispadati, oslabiti, opasti, sma-
njiti se; ~ out of step - izići iz
sinhronizma, ispasti iz sinhronizma
(el.); ~, radiation - opadanje
intenziteta zračenja
false - pogrešan; ~ echo return -
lažni eho (eh.); ~ jaws - mengele
za ulaganje (mai.); ~ signal -
lažni signal (els.); ~ zero -
lažna nula (instrumenta), pome-
rena nula, pomerena nulta tačka
famatinite - sulfid bakra i anti-
mona (min.)
family - familija, porodica, skup;
~, collector - familija (skup)
kolektorskih karakteristika; ~ of
elements - familija elemenata sa
sličnim osobinama, npr. halogeni
(hem.); ~ of characteristics -
familija (skup) karakteristika; ~ of
lines - familija krivih, krive u
ravni dobijene translacijom jedne
u druge itd. (mat.)
fan - ventilator; rešeto za žito;
lopata za vejanje, vejalica; lepeza;
meh za vatru; propeler; krilo;
veslo; ~, air bearing - ventila-
tor sa vazdušnim ležištem; ~
blade - krilo ventilatora; ~ dri-
ven generator - generator na
vetar (el.); ~ out - deliti, parati,
rašivati; ~ pulley - remenica
ventilatora (mot.)
fancy yarns - tkanina sa dekorativ-
nim efektima (tek.)
far - daleko, nadaleko, izdaleka;
do velikog stepena, vrlo mnogo,
znatno; ~ end - dalji kraj finije),
prijemni kraj (sistema) (el.); ~
crosstalk - preslušavanje na da-
ljem kraju (tel.); ~ crosstalk
attenuation - slabljenje preslu-
šavanja na daljem kraju (tel.); ~
field - daleka zona; ~ sighted
- dalekovid
farad - farad (jedinica el. kapaciteta)
IF = AsV-
1
faraday - faradej (jedinica za koli-
činu elektriciteta = 96 500 ku-
lona)
Faraday constant - Faradej eva kon-
stanta (el.;, hem.); ~ dark space
- Faradejev taman prostor, u
Faraday constant
Faraday constant
cevi za električno pražnjenje u ga-
sovima (fiz.); — effect - Farade-
jev efekat magnetne rotacije (el.);
<~ electrolytic constant - Fara-
dejeva elektrolitička konstanta (el.,
hem.); ~ *s law of electromag-
netic induction - Faradejev za-
kon elektromagnetne indukcije (el.);
~ 's laws of electrolysis - Fa-
radejevi zakoni elektrolize; odnose
se na vezu koja postoji između
količine elektriciteta i njome pro-
izvedene količine hemijske pro-
mene (el., hem.)
faradmeter - instrumen(a)t za me-
renje kapaciteta (el.)
faratron - uređaj za kontrolu nivoa
tečnosti
farina - brašno, brašnava materija;
prah; skrobno brašno; raniji naziv
za škrob iz krompira koji se upo-
trebljava u tekstilnoj industriji
farmer communication - seoska
veza, seoska komunikacija (tel.)
Farmer's reducer - Farmerov ras-
tvor, tiosulfat koji sadrži kalijum-
fericijanida, za redukovanje gu-
stine fotografskog negativa (fot.)
farvitron - indikator parcijalnog pri-
tiska
fascia - veza, traka, zavoj, povoj
fast (-ating) - brzi, brzodelujući;
— breeder - brzi brides, rege-
nerativni reaktor sa brzim neutro-
nima (nukl.); ~ coupling - kruta
spojnica (ma!.); ~ fission - brza
fisija, cepanje jezgara teških ele-
menata brzim neutronima (fiz.);
— fission reactor v. fast reac-
tor; ~ flux - brzi fluks, fluks
(protok) brzih neutrona (nukl.);
~ neutron - brzi neutron sa
energijom preko 100 keV (nukl.);
~ neutron reactor - reaktor s br-
zim neutronima, v. fast reactor
(nukl.); ~ neutron shield -
zaštitni zid protiv brzih neutrona
(nukl.); — pulley - radni kaišnik
(ma!.); ~ -rate variable-pulse
generator - generator impulsa
promenljive frekvencije, dužine i
amplitude (eh.); ~ reactor -
brzi reaktor, lančana reakcija u
262 fatty a d d s
njemu se održava brzim neutro-
nima (nukl.); ~ run up - brzo
dovođenje (početak glodanja) (ma!.)
~ scan - brzo ocrtavanje, brzo
istraživanje, brzo razlaganje (TV);
~ source - izvor brzih neutrona
(nukl.)
fasten - pričvrstiti, utvrditi, ugla-
viti, osigurati, vezati, pripojiti
fastnener - povezivač, pričvršćivač
(ma!.)
fastening - pričvršćivanje (ma!.);
~ device - uređaj za povezivanje
(ma!.)
fat - masti, mazivo, lepljiva glina;
~, animal - životinjska mast;
~, artificial - sintetičko mazivo;
~, beef - goveđi loj; ~, bone -
koštana mast; ~, coal - masni
ugalj, bituminozni ugalj; ~, con-
sistent - konzistentno mazivo;
~ dyes - posne boje (pl.); ~
extraction apparatus - aparat
za odmašćivanje (vune); ~, faced
- masno (u štamparstvu); -~,
graphltized - grafitno mazivo,
suspenzija grafita i masti; <~, hard
- tvrda mast; ~, inedible - teh-
nička mast; ~ lute - kit na uljnoj
osnovi; ~, meat-basting - pot-
kožna mas-noća; ~, milk - mlečna
masnoća; ~ -tailed sheep - ovca
sa masnim repom
fathom - hvat, 6 stopa = 1,892 me-
tra (mera za dužinu ili dubinu)
fathometer eholot - ultrazvučni
merač dubine
fatigue - zamor, npr. metala; u op-
tici gubljenje svojstava usled spolj-
nih efekata; ~ crack - zamorna
prslina, prslina od zamora (mil.);
~ failure - trajni prelom (pre-
kid), prelom usled zamora (mtl.);
~ strength - trajna čvrstoća;
granica zamaranja (mtl.); ~ test
- proba na zamor materijala, broj
ciklusa naprezanja koje može ma-
terijal da izdrži bez trajnog ošte-
ćenja (mtl.); ~, vibration - za-
mor od vibracija
fats - masti, gliceridi viših masnih
kiselina (hem.)
fatty acids - masne kiseline, mono-
bazne alifatične kiseline; niži čla-
263
novi su tečni, a viši čvrsti (hem.);
,w alcohols - visokomolekularni
, alkoholi iz masti (hem.)
faucet - čep, vranj, slavina
faujasite - fožasit (vrsta zeolita)
fault - greška, neispravnost, po-
greška; ~ detector - detektor za
traženje smetnji, detektor za tra-
ženje oštećenja, detektor greške
(el); ~ finder - detektor ošte-
ćenja (grešaka) (el.); ~ in a cas-
ting - livni nedostatak (mtl.)
faulty - oštećen; ~ design - po-
grešna konstrukcija, konstrukciona
greška
fawshmotron - UKT pojačavač
FD & C dyes - organske boje zva-
nično odobrene za upotrebu u
prehrambenoj i kozmetičkoj in-
dustriji (thnl.)
Fe - hemijski znak za gvožđe (hem.)
feasibility - izvodljivost, mogućnost
realizacije; ~, engineering - teh-
nička izvodljivost
feather - oreol plamena , (zav.);
~ key - pokretni klin (ma!.)
feathered - produžen, nastavljen
feature - oblik; osobina, odlika,
karakteristika; ~ of construction
- oblik konstrukcije (ma!.); ~,
safety - sigurnosna osobina; ~,
unique - jedinstvena osobina
Fecraloy - fekralni, vetrootporna
ferolegura sastava 15% Cr i 5% Al
feed - dobavljati, podavati; pome-
riti; napajanje gorivom; pomi-
canje unapred, pomeranje; ~ ad-
justment - doterivanje, pomicanje
napred; regulacija fidera, podeša-
vanje fidera (ma!.); ~ arm - ta-
lasovod (el.); ~, automatic -
automatsko napajanje; ~ back -
povratna sprega (el.); ~, Casse-
grainian - Kasegrenov sistem na-
pajanja; ~ change gear - za-
menljiv zupčanik za pomicanje
napred (ma!.); ~ change lever
- poluga za promenu pomicanja
(ma!.); ~ circuit - napojno kolo,
pobudno kolo (el.); ~ cock -
napojna slavina (thnl.); ~ con-
tinuously variable polarization
feedback
- izvor zračenja sa kontinualno
promenljivom polarizacijom; ~
control - kontrola pomeranja
(ma!.); ~ current - struja napa-
janja (el.); ~ -cut-off device -
uređaj za prekid pomeranja (ma!.);
~ dial - prsten za podešavanje
pomeranja (ma!.); — engaging
lever - poluga za pomeranje
unazad (ma!.); ~ force - sila
bočnog pomeranja (ma!.); —•' gear
box - kutija zupčanika za pome-
ranje (ma!.); ~ hand wheel -
ručni točak za pomeranje (ma!.);
~ hopper - uređaj za pomeranje
u vidu levka (ma!.); ~ indicator
dial - skala pomeranja (ma!.);
~ mark - oznaka pomeranja
(ma!.); ~ mechanism, carbide
- uređaj za punjenje karbidom
(zav.); ~ mechanism, water
- uređaj za napajanje vodom (zav.);
- motion - kretanje usled po-
meranja (ma!.); ~ motor - mo-
tor za pomeranje (ma!.); — nut
- matica za pomeranje (ma!.);
~ oil - puniti ulje (ma!.); ~ of
a tool - pomer alata (ma!.); ~
per tooth - pomeranje po jednom
zubu, korak (ma!.); ~ point -
tačkasti izvor zračenja; ~ pump
- napojna pumpa, pumpa za go-
rivo (ma!.); ~ rate - veličina
pomeranja (ma!.); ~ rod - po-
luga za pomeranje (ma!.); ~
screw - zavrtanj za pomeranje
(ma!.); ~ screw sprocket wheel
(shaper) - točak sa skakavcem
za pomeranje (ma!.); ~ selector
- menjač za pomeranje (ma!.);
~ selector knob - dugme birača
pomeranja (ma!.); ~ setting -
podešavanje pomeranja (ma!.); ~
shaft - osovina za pomeranje
(ma!.); ~ supply - napajanje
gorivom (mot.); -~ switch - pre-
kidač za pomeranje (ma!.); ~
through - navođenje svojim predaj-
nikom (u sistemu FM) (eh.);
~ trip - isključivanje pomeranja
(ma!.); ~ valve - ventil za pome-
ranje (ma!.)
feedback - povratna sprega, reak-
cija; ~, active - aktivna povratna
feedback
feedback
sprega; ~ amplifier - pojačavač
s povratnom spregom (els.); —',
bridge-type - mosna povratna
sprega; ~, frequency - frekventna
povratna sprega; ~, intrinsic -
unutrašnja povratna sprega; ~ s
passive - pasivna povratna sprega;
—•, thermal - termička povratna
sprega; ~, time-varying - vre-
menski promenljiva povratna sprega
feeder - fider, napojna linija, pro-
vodnik za napajanje linija (el.); ~,
twister - simetrični fider (el.)
feeding box - kutija za punjenje
(maš.); ~, device - uređaj za
snabdevanje; uređaj za pomeranje
(maš.); ~, mechanism - meha-
nizam za pomeranje (maš.); ~,
movement - pokret pomeranja
(maš.); —, point - tačka napajanja,
napojna tačka (el.); ~, trans-
former - transformator za napa-
janje
feederforward - predaja signala
napred
feeler - svrdlo, burgija; sonda, tra-
gač; poluga; dugme za davanje
elek. signala (maš.); ~ gauge -
merač punjenja (maš.); ~ pin -
dugme za davanje elek. signala (el.)
Fehling's solution - Felingov ras-
tvor, sadrži bakar-sulfat i kalijum-
natrijum-tartarat; služi za doka-
zivanje šećera (hem.)
feldspar - feldspat, felspat, glinenac
(grupa silikatnih minerala veoma
rasprostranjena u prirodi) (min.)
felspar v. feldspar
felt - file (tek.); ~ filter - plat-
neni filter (thnl.); ~ washer-
podloška od filca (thnl.)
female contact - ženski kontakt
(gnezdo-džek, cevčica, utikača ku-
tija) (el.); ~ piece - ženka, ma-
trica (maš.); ~ type of piston
rod - šuplja klišnjača (maš.);
~ thread - ženski narez, unu-
trašnji narez (maš.)
femitron - UKT uređaj sa autoelek-
tronskom emisijom
femto femto- (prefiks koji znači
IO" 1 5 deo) (f)
264 ferrite
fen - močvara, podvodno zemljište'
rit
fence - ograda, plot, živica, meda,
jarak, granična linija
fenehone - fenhon, diciklični keton,
nalazi se u ulju lavandule (hem.)
fender - rešetka za žar, branik,
odbojnik, ograda, pregrada; bla-
tobran
Ferbam - trgovački naziv za feri-
dimetil-ditio-karbonat, insekticid
(hem.)
ferberite - ferberit (fero-volframat)
(min.)
fergusonite - mineral, niobat i tan-
talat itrijuma (min.)
Fermat's principle - Fermatov
princip, da svetlosni zrak putuje
najkraćom putanjom (fiz.)
ferment - ferment, materija koja
izaziva vrenje (fermentaciju), or-
ganski katalizator koji proizvodi
fermentaciju (hem.)
fermentation - fermentacija, vrenje,
lagano razlaganje organskih ma-
terija pod dejstvom mikroorgani-
zama, npr. alkoholno vrenje (hem.)
fermium - fermijum (veštački ra-
dioaktivni hem. elemen(a)t, red.
br. 100, sim. Fm)
Ferraris instrument - indukcioni
merni instrumen(a)t (el.)
ferrate - ferat, so ferikiseline (hem.)
ferric - gvozdeni, železni, koji sadrži
gvozda, feričan, koji sadrži trova-
lentno gvožde (hem.) ; ~ oxide -
oksid gvozda, ferioksid (hem.); ~
sulphate - ferisulfat (hem.)
ferricyanide - fericijanid, so ferici-
janovodonične kiseline (hem.)
ferrimagnetic - ferimagnetni
ferristor - feristor
ferrite - ferit, čvrsti rastvor sa
a-gvoždem kao osnovom (mil.,
els.); ~ cored coil - kalem s
feritnim jezgrom (els.); —; epi-
laxially grown - epitaksijalni
ferit; —•, ferromagnetic - fero-
magnetski ferit; ~, high-frequ-
ency - visokofrekventni ferit; ~
isolator - feritni izolator; ~,
lithium - litijumski ferit; ~,
magnetostrictive - magnetostrik-
tivni ferit; ~, polycrystalline -
ferrite 265
polikristalni ferit; ~, squareloop
- ferit sa pravougaonom petljom
ferritin - feritin, belančevina koja
se nalazi u jetri i koja sadrži gvož-
de (hem.)
ferro- - fero-, prefiks koji znači
gvožde (hem.); ~ alloy - legura
gvozda (mil.); ~ chrome - fero-
hrom, legura hroma i gvozda sa
60—72% hroma (mtl); ~ glass
- armirano staklo (thnl.); ~ man-
ganese - feromangan, legura gvoz-
da sa 80% mangana (mtl.); ~
molybdenum - feromolibden, le-
gura gvozda sa 55—65% molib-
dena (mtl.); ~ nickel - feroni-
k(a)l, legura gvozda sa preko 30%
nikla (mtl.); ~ silicon - fero-
silicijum, legura gvozda sa 15%
silicijuma (mtl.); ~ titar.ium -
ferotitan, legura gvozda i titana
(mtl.); ~ tungsten - ferovolfram,
legura gvozda i volframa (mtl.)
ferroaluminium - feroaiuminijum
ferroboron - ferobor, gvožde-borid
(hem.)
ferrocene - ferosen, organski polu-
provodnik
terrocyanide - ferocijanid, so fero-
cijanovodonične kiseline (hem.);
~, potassium - kalijum-ferocija-
nid (hem.)
ferrođ - feritna štap-antena
ferrodynamic instrument - fero-
dinamički aparat (el.); ~ ralay -
ferodinamički relej (el.)
ferroelectric - feroelektrik, senjeto-
elektrik, feroelektričan, senjeto-
električan (fiz.); ~ perovskite -
feroelektrik perovskit; ~, single
domain - jednodomenski fero-
elektrik; ~, squat e loop - fero-
elektrik sa kvadratnom petljom
ferroelectricity - senjetoelektrici-
tet (fiz.)
ferroferric - feroferi-, koji sadrži
dvovalentno i trovalentno gvožde
ferromagnesian mineral - mineral
u kome preovladuje gvožde i mag-
nezijum (min.)
ferromagnet - feromagnet (el., mtl.)
ferromagnetic - feromagnetičan, ko-
ji ima veliku permeabilnost (el.)
FET
ferromagnetism - feromagnetizam
(osobina nekih čvrstih tela koja
imaju permeabilitet znatno veći
od jedinice, npr. gvožde) (fiz.)
ferromanganese - feromangan (le-
gura gvozda i mangana) (mtl.)
ferroresonance - ferorezonancija
ferrous - fero, so dvovalentnog
gvozda (hem); ~ oxide - oksid
gvozda, ferooksid (hem.); —
scrap - gvozdeni otpaci (maš.)
ferrule - prsten
fertile material - materijal pogodan
za primenu u regenerativnim reak-
torima radi dobijanja sekundarnog
nuklearnog goriva (nukl.)
fertiliser - veštačka đubriva (thnl.)
fertilization - oplodnja (thnl.)
FET - tranzistor sa efektom polja,
FET tranzistor; ~, anodized me-
tal-oxide-semiconductor - ano-
dirani tranzistor sa efektom polja,
anodirani MOS-FET; ~, deple-
tion mode - tranzistor sa efektom
polja koji radi u režimu osiroma-
šenja; ~, electron-conducting -
tranzistor sa efektom polja sa ka-
nalom n-tipa; ~, enhancement
mode - tranzistor sa efektom polja
koji rade u obogaćenom režimu,
unipolarni tranzistor sa efektom
polja; ~, grounded-drain - tran-
zistor sa efektom polja sa uzem-
ljenim odvodom; ~, ground(ed)
gate - tranzistor sa efektom polja
sa uzemljenim gejtom; ~, haf-
nium anodized metal oxide
semiconductor - tranzistor sa
efektom polja anodiranim hafni-
jumom; ~, hetero junction -
tranzistor sa efektom polja sa
heterospojem; ~ 3 HfAMOS -
tranzistor sa efektom polja ano-
diziran hafnijumom; ~, hole-
conducting - tranzistor sa efek-
tom polja sa kanalom p-tipa; —•-
IG v. insulated gate FET; ~,
insulated-gate - tranzistor sa
efektom polja sa izolovanim gejtom;
~, JG v. junction (-gate) FET;
~, junction-gate - tranzistor sa
efektom polja; ~, metal-oxide-
semiconductor - tranzistor sa
FET
266
FET
efektom polja sa strukturom
metal-oksid-poluprovodnik, MOS-
FET tranzistor; ~, MOS v.
metal-oxide-semiconductor
FET; ~, MUCH v. multichannel
FET; ~, multichannel - višeka-
nalni tranzistor sa efektom polja;
~, n-channel - tranzistor sa efek-
tom polja sa kanalom n-tipa; ~,
p-channel - tranzistor sa efektom
polja sa kanalom p-tipa; ~, pho-
toconductive - fotoprovodni tran-
zistor sa efektom polja; ~, planar
MUCH - planarni tranzistor sa
efektom polja, višekanalni tranzis-
tor; ~, p-n junction - p-n spojni
tranzistor sa efektom polja; ~,
single-channel - jednokanalni tran-
zistor sa efektom polja; ~, two-
gate - dvoulazni tranzistor sa
efektom polja, tranzistor sa efek-
tom polja sa dva gejta; ~, uni-
polar-channel - unipolarni tran-
zistor sa efektom polja
fiber - fiber, vlakno, nit, vlaknasta
veštačka materija (thnl.); ~, dad
optical - optičko vlakno sa pre-
vlakom; ~, copper - bakarna nit,
bakarni dipol; ~, glass - staklena
nit, optička nit; ~, optical - op-
tička nit, staklena nit; ~, quartz
- kvarcna nit, kvarcno vlakno
Fiberfrox - sintetičko vatrostalno
mineralno vlakno za termoizola-
ciju (thnl.)
fiberglass - fiberglas, trgovački na-
ziv za staklena vlakna impregnirana
nekim plastičnim materijalom (thnl)
Fiberlac - fiberlak, nitrocelulozni
lak
fibre v. fiber
fibrinogen - fibrinogen, protein
koji se nalazi u krvi i plazmi (hem.)
fibrous - vlaknast; ~ and metallic
packing - vlaknasto-metalni zap-
tivač (maš.); ~ fracture - vlak-
nasti prelom (ma$.)
fictitious color - fiktivna boja
(TV); ~ power - fiktivna snaga
(el.)
fidelity - vernost, tačnost reproduk-
cije; ~, electric - električna ver-
nost
field
fielđ - polje; pobuda, polukadar;
indikator; oblast; ~, A- v. A-de-
flection field; ~, accelerating
- akceleraciono polje; ~, acousto-
electric - akustoelektrično polje;
~, A-deflection - skretno A-
polje; ~ adjustment - regulacija
pobude (el.); ~, angular - ugao-
no polje; ~, angular-of view -
ugaono vidno polje; ~, aniso-
tropy - anizatropno polje; ~,
apparent coercive - prividno
koercitivno polje; ~, axial - aksi-
jalno polje; ~, B- v. B-deflec-
tion field; ~, backscattered -
polje pri rasipanju u obratnom
smeru; ~, B-def lection - skretno
B-polje; ~, breakdown - pro-
bojno polje, polje proboja; ~,
built-in - unutrašnje polje, di-
fuziono polje; —, C-v. interaction
C-field; ~, coercive - koerci-
tivno polje; ~ coil - kalem koji
proizvodi magnetno polje kada kroz
njega protiče struja (el.); ~, con-
fining - polje držanja; ~, con-
fining magnetic - magnetsko
polje držanja; ~, coupled -s -
spregnuta polja; ~, critical -
kritično polje; ~, crystal (elec-
tric) - kristalno polje, polje kri-
stala; ~, crystalline v. crystal
(electric) field; ~, crystalline
anistropy - polje kristalne anizo-
tropije; ~, cubic - polje sa kub-
nom simetrijom; ~, declerating
- usporavajuće polje, polje uspo-
ravanja; ~, deflecting - skretno
polje; ~, deformation - polje
deformacije, deformaciono polje;
~, demagnetizing - polje demag-
netizacije; ~, density - magnetna
indukcija (el.); ~, diffracted -
difraktovano polje; ~, drift -
akceleraciono polje, drift-polje; ~,
earth-current - polje zemljine
struje; ~, edge - polje na ivici,
ivično polje; ~, electric curl -
polje vihorne struje; ~, EM -
elektromagnetsko polje; ~, equa-
tion - jednačina polja (fiz.); ~,
far - polje u dalekoj zoni; ~,
far-radiated - polje zračenja u
dalekoj zoni; ~, far-scattered -
field
polje rasejanja u dalekoj zoni; ~,
far-zone v. far field; ~, force
- polje sile (fiz.); ~, free emi-
ssion current (of a cathode) -
struja elektronske emisije katode
(els.); ~ frequency - frekvencija
polukadrova (ocrta) (TV); ~,
fringing - polje na ivici, ivično
polje; ~, frozen - smrznuto
polje; ~, gate-to-drain - polje
između gejta i odvoda; ~, guide
- polje vođenja, usmeravajuće polje;
~, helical - helikoidalno polje;
~, homogeneous - homogeno
polje; ~, intensity - jačina polja,
intenzitet polja (fiz.); ~, inter-
action C interakciono C-polje,
C-polje; ~, intrinsic - unutrašnje
polje; -~, irrotational electric -
irotaciono električno polje; ~,
junction - polje spoja, polje pre-
laza; ~, Kerr - polje u Kerovoj
ćeliji; ~, laser - lasersko polje;
~3 laser far - lasersko polje u
dalekoj zoni; ~, leakage - polje
umicanja, polje rasejanja; ~ lens
- veće od dva sočiva u okularu
teleskopa (opt.); ~, long-range
- polje dalekodelujućih sila; <~,
lowsymmetry crystal - kristalno
polje slabe simetrije; ~ magnet
- pobudni magnet; elektromag-
net (el.); ~, magnetic mirror
- polje magnetskog ogledala, re-
flektovano polje; ~, mirror v.
magnetic mirror field; ~ mi-
rror-point - napon magnetskog
polja u tački reflektovanja; ~,
near - polje u bliskoj zoni; ~,
near zone v. near field; ~, nor-
mal-mode - polje normalnog tipa
oscilovanja; —, nucleation - nu-
kleaciono polje; ~ of application
- polje primene; ~ of events -
polje događaja; ~ of scope -
polje dometa; ~ of search - zona
ispitivanja; ~ of selection - kon-
taktno polje birača (tel.); ~ of
view - vidno polje (TV); ~ of
vision - vidno polje (TV); ~ of
work - polje rada; ~, operating
- radno polje; ~, optical - optičko
polje; ~, perturbed - perturbo-
vano polje; ~, polarization -
267 figure
polarizaciono polje; ~, pole -
magnetski pol, okvir svitka (el.);
~, power supply - izvor pobude
(el.); ~, protruded - istaknuto
polje; ~, pumping - polje pum-
panja; ~, pump magnetic - mag-
netsko polje pumpanja; ~, qua-
drupolar - kvadrupolarno polje;
~, quadrupole - polje kvadru-
pola; >~, radiation - polje zrače-
nja, polje radijacije; —, reference
- referentno polje; ~, reference
induction - referentno indukcio-
no polje; ~, reradiated - polje
sekundarnog zračenja; ~, reso-
nance - rezonantno polje zračenja;
~, retarding - zakočno polje;
~, rheostat - pobudni otpornik,
regulator polja (el.); ~, rotating
- rotaciono polje, obrtno polje;
~, scattered far - polje rase-
janja u dalekoj zoni; ~, signal -
polje signala; ~, source-to-drain
- polje između izvora i odvoda;
~, space-charge - polje prostor-
nog naelektrisanja; ~, Stark -
Štarkovo polje; ~, strength me-
ter - merač jačine polja (el.); ^,
thermal radiation - polje ter-
mičkog zračenja, infracrveno polje;
~, threshod - prazno polje; ~,
transition-region v. junction fi-
eld; ~, trapped magnetic -
smrznuto magnetno polje; ~, true
coercive - stvarno koercitivno
polje; ~, ultrasonic - ultrazvučno
polje; ~, uniform - homogeno,
uniformno polje; ~, wave - ta-
lasno polje; ^^, waveguide -
talasovodno polje; <~, weld - mon-
tažno zavarivanje (zav.)
field-free - bez polja
fielđistor - tranzistor sa efektom
polja
fifteen degree calorie (15° cal) -
sinonim za normalnu kaloriju (U.)
fifth root - peti koren (mat.)
fighter direction station - radar-
ska stanica za navođenje lovaca
(voj.); ~, only display - indika-
tor za lovačke aparate (voj.)
figure - oblik; slika; broj; ~, beam
tube-of merit - koeficijen(a)t
figure 268
figure
kvaliteta mlazne cevi; ~, double-
channel noise v. double-sideband
noise figure; ~, double-sideband
noise - dvopolni koeficijen(a)t šuma,
dvobočni koeficijen(a)t šuma; —,
logic -of merit - logični koefici-
jen(a)t kvaliteta; ~, of merit -
Q-faktor, faktor dobrote; ~ of
noise - koeficijen(a)t šumova, fak-
tor šumova (eh.); ~, single
channel noise v. single side-
band noise figure; ~, single
sideband noise - jednobočni ko-
eficijenta)! šuma; ~, spol noise
koeficijen(a)t šuma na fiksiranoj
frekvenciji
figuring - računanje
filament - vlakno za grejanje (el.);
nit, katoda; ~ battery - baterija
za grejanje (el.); ~ bombard-
ment - bombardovanje katode (el.);
~, control - podešavanje grejanja
(eh.); ~, discharge - nit praž-
njenja; — emission - emisija ka-
tode, emisija grejnog vlakna (eh.);
~j plasma - nit plazme; ~ rheo-
stat - reostat grejanja (eh.); ~
saturation - struja zasićenja gre-
janja (eh.); ~, semiconductor
- poluprovodnička nit; ~, silicon
- kvarcna nit, kvarcno vlakno; ~,
thorium tungsten - vlakno od
toriranog volframa; ~, voltage
- napon grejanja (eh.)
file - unutrašnja memorija, arhiv;
kartoteka, poliČni registrator, omot
za dokumenta; turpijati (maš.);
turpija; ~ cleaning card - četka
za turpijanje (maš.); ~ blade -
list turpije; ~ blank - sirovi
obradak turpije; ~ card - arhivska
kartica, kartica, ceduljica; četka za
čišćenje turpije; ~ cleaner - četka
za turpije; ~ cutting mashine -
mašina za nasecanje turpija; ~
handle - drška turpije; ~ hard-
ness testing - opit na tvrdoću
povlačenjem turpije; ~ -punch -
perforator; ~ reference - broj
dosijea; <-J scratch test - opit na
tvrdoću povlačenjem turpije; ~
-searching machine - mašina za
brijanje (traženje) dosijea, mapa sa
fillet
dokumentima, mašina za biranje
kartoteških kartica
filed patent - prijavljeni patent
filiform - končast, vlaknast, oblika
vlakna
filing - turpijanje, rad turpijom,
opiljci pl. od turpije; registrator;
odlaganje (dokumenata); ~ cabinet
- kartoteško sanduče; ~ card -
kartoteška kartica; — method -
postupak registrovanja, zavođenja
u evidenciju; ~ time - vreme
prijave (razgovora) (TT)
filing and sawing machine - ma-
šina za turpijanje i testerisanje
(maš.)
filings - strugotine od turpijanja
(maš.)
fill - punjenje; količina punjenja;
puniti; ~ factor- gustina punjenja,
koeficijen(a)t ispune (el.)
filled groove - ispunjen šav (zav.)
filler - punilo, materijal koji se do-
daje plastičnim masama u cilju
poboljšanja mehaničkih osobina, po-
jeftinjenja, dekoracije i si. (thnl.) ;
punjač, kablovska masa, ispuna
(el.); ~ cap - levak za punjenje
(maš.); ~ hole - otvor za punjenje
(maš.); ~ metal - dodatni ma-
terijal (metal) (zav.); ~ rod -
šipka za zavarivanje (zav.);, ~
wire - dodatna žica za zavari-
vanje (zav.)
fillet - izolučiti; ižlebljenje, izolu-
čenje (zav., maš.); ~, weld -
ugaoni šav (zav.); ~ weld, con-
cave - izdubljeni ugaoni šav (zav.);
~ weld, convex - ispupčeni
ugaoni šav (zav.); ~ weld, flat
faced - ugaoni šav sa ravnim licem
(zav.); ~ weld in a corner
Joint - šav na uglu (zav.); ~ weld
in a lap joint - ugaoni šav pre-
klopnog spoja (zav.); ~ weld,
inside - unutarnji ugaoni šav
(zav.); — weld inspection test
- proba ugaonog šava (zav.); ~
weld, in the downhand - za-
varivanje u koritu (zav.) ; •— weld
with vertical leg shorter than
horizontal - srozani ugaoni šav
(zav.)
filling
filling - punjenje; ~ compound -
izolaciona masa, kompaund (el.);
~ height - visina punjenja (el.);
~ paste - aktivna masa (akumula-
torskih ploča) (el.); ~ pressure -
pritisak punjenja (thnl.); ~ tem-
perature - temperatura punjenja
(thnl.)
film - tanak sloj, folija; fotografski
film, kino-film; snimati film; ~,
acetate - celulozno-acetatni film;
—, aerial - aerofotografski film;
~, alloy - tanki sloj od legure;
~, badge - film za merenje ko-
ličine primljenog zračenja koji se
nosi na grudima; ~, cellophane
- celofanski film (folija); ~, che-
mically deposited - hemijski na-
net tanki sloj; ~, cine - kinofilm;
~, colo(u)r - film u boji; ~,
conducting - provodni tanki sloj;
—, control - upravljački tanki sloj;
~, couplant - sprezni tanki sloj;
~, deposited - naneti tanki sloj,
nataloženi tanki sloj; ~, dielec-
tric - dielektrični tanki sloj; ~,
direct positive - direktno pozi-
tivni film (koji razvijanjem daje di-
japozitiv); ~, dosimeter - film
dozimetar (zračenja) (nukl.); ~,
epitaxial - epitaksijalni tanki sloj;
~j epitaxially grown - epitaksi-
jalno izrastao tanki sloj; ~, eva-
porated - napareni tanki sloj; ~,
ferrite - feritni tanki sloj; ~,
ferroelectric - feroelektrični tanki
sloj; ~, ferromagnetic - fero-
magnetski tanki sloj; ~, flexible
- savitljivi tanki sloj, fleksibilni
film; ~, gate - upravljački tanki
sloj; ~, germanium - germani-
jumski tanki sloj; ~, glass - sta-
kleni film; stakleni tanki sloj; ~,
infrared-sensitive - film osetljiv
(senzibiliziran) na infracrveno zra-
čenje; ~, insulating - izolacioni
tanki sloj; ~, iridescent - iri-
descentan film (koji se preliva u
bojama, npr. tanak sloj nafte na
vodi); ~, magnetic - magnetski
tanki sloj; ~, magnetostrictive
- magnetostrikcioni tanki sloj; ~,
metal - metalni film, metalni tanki
sloj; ~j motion picture - kino-
269 film
film; ~, multilayer - višeslojni
film; ~, Mylar - Milarov film,
Milarov tanki sloj; ~, negative -
negativni film (koji razvijanjem
daje negativ); ~, oxide - oksidni
tanki sloj, oksidni film; ~, photo-
graphic - fotografski film;~,
photoresist - fotootporni tanki
sloj, fotootporni film; ~, plastic
- plastični tanki sloj; ~, polycry-
stalline - polikristalni tanki sloj,
polikristalni film; ~, polyester
foli - tanki sloj od poliester-folije;
~, polythene - polietilenska fo-
lija; ~, projector - kino-projek-
tor; ~, protecting - zaštitni sloj;
~, resistive - otporni film, otporni
tanki sloj; ~ resistor - slojni
otpornik (eh.); ~, reversal -
pozitiv-film (koji razvijanjem daje
pozitiv); ~, reversible v. reversal
film; -~, roll - rol-film (namotan
na kalem); ~, safety - sigurnosni
film (kinofilm na nezapaljivoj pod-
lozi); ~, segnetoelectric - fero-
električni tanki sloj, feroelektrični
film; <—-, semiconductor - polu-
provodni tanki sloj; ~, sensitive
- (fot6)osetljivi tanki sloj; ~,
sheet - plan-film (ravan film ise-
čen na određeni format); ~, sili-
con - silicijumski tanki sloj; ~,
single-crystal - jednokristalni tan-
ki sloj; ~, slide - dijapozitivski
film; ~, sound - zvučni film (sa
zapisom tona); ~, sputtered -
tanki sloj dobijen raspršivanjem;
~ strength - jačina filma (thnl.) ;
~, superconducting - superpro-
vodni tanki sloj; ~, tantalum -
tantalski film, tantalski tanki sloj;
~, thermally grown - termički
izrastao tanki sloj; ~, tin oxide
- film od oksida olova, tanki sloj
od oksida olova; ~, transparent
- providni tanki sloj; ~, uniaxial
- jednoosni tanki sloj, film sa
jednoosnom anizotropijom; ~, va-
cuum-deposited - film nanet u
vakuumu, tanki sloj nanet u va-
kuumu; ~, vapor-reaction -
film dobijen reakcijom u parnoj
fazi; ~, X-ray - rendgenski film

filmistor
filmistor - filmistor, otpornik sa
metalnim tankim slojem, otpornik
sa slojem ugljenika
filter - filter, cedilo, prečistač;
filtrirati, sejati, prosejati; porozni
materijal koji zadržava čvrste ma-
terije, a propušta tečnosti; ~,
acoustic - akustički filter; ~,
attenuator band - opseg slab-
ljenja filtra, nepropusni opseg filtra
(el.); ~, band-elimination v.
band-stop filter; ~, band-pass
- propusni filter, filter propusnog
opsega; ~, band-rejection v.
band-stop filter; ~, band-stop
- filter nepropusnog opsega; —',
branching - razdeoni filter; ~,
ceramic - keramički filter; ~,
Chebyshev - Čebiševljev filter;
~ choke - prigušnica filtera, pri-
gušnica (el.); ~, color - kolor-fil-
ter za boje; ~, comb - grebenasti
filter; ~, compensating - kom-
penzacioni filter; —, composite -
složeni filter, filter sa više sekcija;
~, crystal - kristalni filter; ~,
dielectric slab - filter sa dielek-
tričnim stubom; ~, digital(data)
- digitalni filter; ~, directional
- usmereni filter; ~, discrete
(frequency) - diskretni filter;
- element - uložak filtra (el.);
~, equal-element - periodični
filter; ~, Fabry-Perot (inter-
ference) - interferentni Fabri-
Peroov filter; ~, factor - faktor
za koji treba povećati ekspoziciju,
ako je prisutan neki filter (jot.);
~, four-port - filter sa četiri
ulaza, četvorokraki talasovodni fil-
ter; ~ glass - obojeno zaštitno
staklo (thnl.); ~, high-pass -
filter propusnik visokih frekvencija;
~, impedance compensator -
korekcioni filter (el.); ~, infinite
memory - filter sa beskonačnom
memorijom; ~, interference -
interferentni filter; ~, interfe-
rential polarizational - interfe-
rencijalno polarizacioni filter; ~,
inverse-feedback - filter sa ne-
gativnom povratnom spregom; ~,
iterated dielectric-slab - filter
sa ponovljenim dielektričnim stu-
270 fUter
bom; ~, Kolmogorov-Smirnov
- Kolmogorov-Smirnovljev filter;
~, K-S v. Kolmogorov-Smir-
nov filter; ~, ladder-type -
filter sa više članaka; ~, lead-zir-
conate-titanate - filter na bazi
olovo-cirkonat-titnanat; ~, light
- svetlosni filter; ~, lossless -
filter bez gubitaka; ~, low-pass
- filter propusnik niskih frekven-
cija; ~, L-section - L-filter,
filter sa L-sekcijama; ~, L-type
- L-filter, filter sa L-sekcijama;
~, magnetostrictive - magneto-
strikcioni filter; ~, mechanical
(wave) - mehanički filter; ~,
microwave - UKT filter, mikro-
talasni filter; ~, mode - filter
tipova oscilovanja; ~-, multiple-
resonant-circuit - višerezonantni
filter; ~, ND v. neutral density
filter; ~, neutral v. neutral
density filter; ~, neutral den-
sity - neutralni filter, sivi filter;
~, notch v. rejection filter; ~,
optical - optički filter; ~ out -
filtrirati (eh); ~ paper - procedna
hartija (hem.); ~, parametric -
parametarski filter; ~, periodic
v. equal-element filter; ~, pi-
section - P-filter\ filter sa P sekci-
jama; ~, polariod - polaroidni
filter; <—,' press/- filter-presa; sa-
stavljena iz ramova za filtrima:
suspenzija se pod pritiskom ubacuje
u aparat; ~, PZT v. lead-zir-
conate-titanate filter; ~, quasi-
optical - kvazioptički filter; ~,
rejection - filter nepropusnog
opsega; ~, RFI - filter zaštite od
radio-smetnji; ~, separation -
razdelni filter; ~, sharp coutoff
- filter sa oštrim rezanjem; ~,
solid-circuit - filter na bazi
čvrstog tela; ~, suppression v.
rejection filter; ~, time-inva-
riant linear - vremenski nepromen-
ljiv linearni filter; —, T-section -
filter sa T-sekcijama, T-filter; ~,
tuneable - filter sa podešavanjem;
~, two-*port - dvokraki talasovodni
filter; ~, uniwafer -s - filtri na
jednom sloju; ~, voltage-con-
trolled variable-band width cry-
271
filter
stal - kvarcni filter sa naponskom
kontrolom širine opsega; ~, wedge
- klinasti filter; ~, Wratten -
finding - nalaz, otkriće, detekcija;
Ratenov fotofilter
filtering - filtracija, filtriranje, ce-
denje; ~, adaptive - adaptivno
filtriranje; ~, directional - us-
mereno filtriranje; ~, frequency
- frekventno filtriranje; ~, hyper-
fine - superfina filtracija; ~,
multidimensional v. spatial fil-
tering; ~, optical - optička fil-
tracija; ~, optical signal - fil-
tracija optičkog signala; ~, spa- fine adjustment - fino podešavanje;
tial - prostorna filtracija; ~, spa-
tial frequency - prostorno-frek-
ventna filtracija
filtrate - filtrat; filtrirati, cediti
filtration - filtriranje, filtracija, ce-
denje
Filtross - filtros, kiselinski otporan
mineral, služi kao punilac za fil-
tere
fin - šav, rub; rebro
final - krajnji, poslednji, završni,
zaključni, konačni; ~ approach
- izlaz na aerodrom, izlaz na pistu
(av); ~ creep - završno puženje
(mat.); ~ density - gustina goto-
vog dela (thnl.); ~ position -
krajnji položaj (maš.); ~ pressure
- krajnji pritisak; ~ product -
krajnji proizvod; ~ run - završni
var (zav.); ~ selection - linijski
birač (tel.); ~ sintering - završno
sinterovanje (mtl.); ~ sizing -
konačna veličina (maš.); ~ state
- krajnje stanje; ~ surface - ko-
načna površina (maš.); ~ termi-
nal - krajnja centrala, terminalna
centrala (tel.); value - krajnja finegroove - sitna brazda, mikro-
vrednost
finder - detektor (ciljeva); vizir; finger - krilo; ~ stop - zaustavljač
lokator; daljinomer, tražilac, birač,
pokazivač; ~, acoustic depth finish - obrada, završna obrada,
v. depth finder; ~, bearing -
lokator, goniometar; ~, depth -
merač dubine; —, direction -
lokator, goniometar; ~, echo depth
v. depth finder; ~, radio direc-
tion - radio-goniometar; ~, range
- daljinomer, telemetar; —, sonic
depth v. depth finder; ~, switch
finish
- tražilac poziva, birač za mešanje
(tel.); ~, ultrasonic depth -
ultrazvučni merač dubina
određivanje lokacije, orijentacija;
dobijanje podataka; ~, direction
- usmeravanje, radiolokacija; ~,
experimental -s - eksperimentalni
podaci; ~, fault - lokacija smetnje;
~, radio-acoustic range - radio-
akustično određivanje daljine; ~,
radio direction - radio-goniome-
trija
~ -azimuth transmitting sel-
syn - predaj ni seisin tačnog azimuta
(voj.); ~ control rod - šipka
za finu regulaciju reaktora (nukl.);
~ elevation transmitting sel-
syn - predaj ni seisin tačnog eleva-
cionog ugla (mesnog ugla) (voj.);
— feed - fino pomicanje (maš.);
~ feed hand wheel - ručni točak
za fino pomicanje (maš.) ; ~ -feed
series - serija finog pomicanja
(maš.); ~ grade - sitnozrnat
(thnl.); ~ -grained - fino granu-
liran (thnl.); ~ measuring de-
vice - precizni merni aparat;
~ mesh gauge - instrumen(a)t
za fina merenja (V. Br.); ~ pitch
thread - sitna loza (maš.); ~
porosity - porozno mesto (zav.);
~ -range transmitting selsyn
— predajni seisin tačne udaljenosti
(voj.); ~ -strand wire rope -
tankonito metalno uže (maš.); ~
setting - fino podešavanje; ~
-tooth cutter - glodalo sa finim
ozubljenjem (maš.); ~ tuning -
fino podešavanje (rezonancije) (rad.)
brazda (zav.)
prsta na brojčaniku tf aparata (tel.)
poliranje, fina (završna) obrada;
~, bright - poliranje do staklas-
tog izgleda površine; ~ broaching
— završno provlačenje (maš.); ~
calander - kalandriranje; ~, con-
tour - planing - dopunsko glača-
nje; ~, crystallizing v. frosting
finish; ~, dry - suva apretura;
finish
finish
~j dull - zatamnjena (mutna)
obrada; ~, frosted v. frosting
finish; ~, frosting - površina
„inje"; ~, glazed - glaziranje; ~,
grinding - brušena površina; kva-
litet površine posle brušenja; ~,
ground v. grinding finish; ~,
hand - ručna obrada; ~, gard oil
- obrada u ulju; —, lapped - le-
povanje, obrada lepovanjem; ka-
kvoća površine nakon lepovanja;
~, machine - mašinska obrada;
mašinska čistoća površine; ~ mil-
ling spiwole - burgija za završnu
obradu; ~, mirror - ogledalasta
površina obrade; ~ of good
quality - visoki kvalitet obrade
površine; ~ pigment - pokrivna
boja; ~ planing - završno rendi-
sanje; ~ plate - satiniranje; ~,
protective - zaštitna obrada; ~,
rubbed - obrada glačanjem; ~,
sack - obrada glačanjem, glačanje
Cbetona); ~, sand blast - obrada
površina mlazom peska, peskarenje;
~, satin - satiniranje; ~ size -
završna mera; ~, smooth - glat-
koća; ~ spray - završna obrada
prskanjem; ~, super - super obrada
~, surface - površinska obrada;
~ tolerance - konačna tolerancija;
~ to size - završna obrada na
meru; ~, trick - površina sa uzor-
cima, ornamentna površina
finished part - završni komad (maš.);
~ product - krajnji, završni pro- fireball - bolid; plamena lopta (na-
dukt (maš.); ~ size - konačna veli-
čina (maš.)
finishing - glačanje, fina obrada
(maš.); ~ allowance - dodatak
za završnu obradu (maš.); ~ and firecracker welding - električno za-
sizing teeth (broach) ~ zub za
glačanje i kolibrisanje (provlače-
nje) (maš.); ~ broach - završni
provlakač (maš.); ~ cut - rez
za glačanje, strugotina pri gla-
čanju (maš.); ~ cutter - glodalo
za glačanje (maš.); ~ depth - j firing - paljenje, paljba; paljenje (ti-
dubina strugotine kod glačanja j
(maš.); ~ dimensions - konačna, |
završna mera (maš.); ~ gear
milling cutter - glodalo za gla-
čanje kod glodanja zupčanika (maš.);
272 firm
~ insert (broach) - uložak za
glačanje (provlačenje) (maš.); ~
rate - krajnja struja punjenja ba-
terije (el.); ~ section - rezni
uložak kod glačanja (maš.); ~
tool - alat za glačanje (maš.); ~
tooth - zub za glačanje (maš.)
finite - konačan; ~ graph - konačan
grafik, topološki pojam; — series
- konačan red, red čija je suma
konačna (mat.); ~ straight line
- konačna prava linija, linija odre-
đene dužine
finless - bez bregova, ivica, rubova
(maš.)
finned - orebreno (maš.)
fir - jela, smreka, omorika; jelovina,
smrekovina (bot.)
fire - ispaliti; isključiti; iskopčati;
prekinuti; -alarm system -
požarna signalizacija (tb.); ~ -clay
- vatrostalna glina, vrsta gline za
izradu vatrostalnih opeka (thnl.);
~ control radar - radar za
upravljanje paljbom (voj.); ~
damp-proof machine - rudnička
mašina zaštićena od vatre (el.); ~
hazard - opasnost od požara (tb.);
~ point - tačka paljenja, tempera-
tura pri kojoj se neko ulje pali
(thnl.); ~ proof - zaštićeno od
vatre (tb.); ~ resistance - otpor-
nost prema vatri (tb.)
Fire-armour - legura sastava 60 —
61% Ni, 18-20% Cu, 10-20%
Fe, 0-1,8% Mn, 0,5% C
stala posle nuklearne eksplozije)
firebox - ložište (gradev.)
firebrick - cigla otporna na toplotu,
vatrostalna cigla (gradev.)
varivanje položenom elektrodom
(zov.)
fireproofed - vatrostalan, otporan
na vatru, napravljen sa vatrostalnom
izolacijom (tb.)
ratrona); loženje; ~ control -
upravljanje paljbom (voj.); ~ of
laser - ekscitacija lasera; ~ order
- red paljenja (mot.)
firm - čvrst
first accelerator 273
first accelerator - prvi akcelerator, |
prva anoda za ubrzanje (eh.);
~ condition of equilibrium -
prvi uslov ravnoteže, fizički prin-
cip po kome je telo u ravnoteži
ako je vektorski zbir sila jednak
nuli; — ' > aid — prva pomoć; ~
aid box - sanduče (kutija) prve
pomoći; ~ aid dressing - paketić
zavoja; ~ anode - prva (apsorp-
ciona) anoda; ~ bit - prva burgija,
prvo svrdlo; ~ circuit noise -
šumovi prvog kola (oscilatornog
kola); ~ class - prvoklasan(o),
prve (najviše) klase; prvi razred,
prva klasa (u železnici); ~ class
conductor - kondukter u prvoj
klasi (o železnici); ~ class ore -
metalurški kvalitetna ruda, rudača;
~ class radio telegraph licence
- radio-amaterska svedodžba prve
klase; ~ class workmanship -
majstorski (kvalitetni) rad; ~ coat
- podžbuka; ~ coat of paint •/
temeljni premaz, osnova (nanp-
šenja boje); ~ collision - prvi
sudar; ~ collision correction -
korekcija prvog sudara; ~ cost
- nabavni troškovi pl., troškovi pl.
proizvodnje; ~ cut - zarez (na
početku izrade navoja); ~ degre
(skin) burn - sagorevanje prvog
reda; ~ detector - visokofrek-
ventni ispravljač; ~ draw - pred-
izvlačenje; ~ drawing frame -
gruba linija (tekstil); ~ etching
- prethodno nagrizanje (u galvani-
zaciji); ~ focusing lens - prvo
sabirno sočivo; ~ gear - prva
brzina (na vozilu); — ' • grade -
najvišeg kvaliteta, stepena, visoko-
sortni; ~ harmonic - osnovni
harmonik, osnovna frekvencija; ~
image - (prva) meduslika; ~ law
of thermodynamics - prvi zakon
termodinamike; ~ line finder -
prvi tražilac poziva (tel.); ~ mar-
king signal - predsignal (u im-
pulsnoj tehnici); ~ moment (of
area) - statički moment; ~ mo-
tion lever - poluga za pokretanje
(mot.); ~ -order value - veli-
čina prvog reda; ~ paint - osnovni
(temeljni) premaz; ~ proof -
18 Recnik
fission
- pretkorektura, kućna korektura
(korektura koju obavlja osoblje
štamparije); ~ propellant valve
- predventil goriva (raketna^ teh-
nika); ~ rate - prvoklasan(o),
kvalitetno; ~ run slag - reduk-
ciona zgura (pri dobijanju kalaja);
~ runnings - prvi tok destila-
cije; prvenac destilacije; ~ smel-
ting pig iron - prvotočno železo;
~ stage - prvi (stupanj) stepen
rakete; ~ stage engine - pogon-
ski uređaj prvog stepena (stupnja)
rakete; ~ tap - predsekač, pređ-
rezač (o izradi navoja); ~ time
operation - prvo puštanje u
(pogon) eksploataciju; ~ Town-
send discharge - primarno Tov-
sendovo pražnjenje; ~ voltage
range - donje naponsko područje,
naponsko područje ispod 30 V
Fischer-Tropsch process - Fišer-
Tropšov proces za dobi janje teč-
nih goriva iz uglja hidrogenova-
njem (thnl.)
fish eye - riblje oko (zav.); ~fin-
der - detektor riba, ultrazvučni
aparat za traženje riba (els.); ~
glue - riblji lepak (thnl.)
fissile - fisibilan (podložan fisiji)
(fiz.) I deljiv; ~ material - fi-
sioni materijal, svaki elemenat ili
izotop koji se fisiono raspada (fiz.)
fission — deoba, deljenje; fisija,
cepanje (atomskog jezgra); ~ bomb
- fisiona bomba, atomska bomba
(nukl.); ~ chain reaction -
fisiona lančana reakcija (nukl.);
~ counter - fisioni brojač neu-
trona (fiz.); ~ cross section -
- efikasni presek na fisiji (fiz.);
~ fast (-neutron) - fisija brzim
neutronima; ~ fragment - fisi-
oni odlomak, novo jezgro nastalo
fisijom (fiz.); ~ gas - gasoviti
proizvod fisije (nukl.); ~, high-
energy - fisija čestica visoke ener-
gije; ~ neutrons - fisioni neu-
troni, neutroni nastali fisijom (fiz.);
~ 3 (nuclear) - nuklearna fisija;
cepanje jezgra na dva dela pri-
bližno iste mase, prilikom koga
se oslobađa relativno velika koli-
 fission
fission
čina energije i proizvodi se prosečno
tri neutrona koji mogu izazvati
dalje fisije; ~ poison - fisioni
otrov, primesa u nuklearnom go-
rivu koja sprečava lančanu reak-
ciju (nukl.)i ~ product - fisioni
produkt, jedno od jezgara dobijeno
fisijom teškog jezgra (nukl.); ~
rate - brzina (intenzitet) procesa
fisije (nukl.) i ~ reactor - fisioni
reaktor, koristi lančanu reakciju
fisije teških elemenata (nukl.); —
recoil - fisioni uzmak, odbaci-
vanje jezgara fisionih proizvoda
posle fisije (fiz.); ~ spectrum -
fisioni spektar, energetska raspo-
dela neutrona nastalih fisijom (fiz.);
~ threshold - fisioni prag, mini-
malna energija neutrona potrebna
za izazivanje fisije (fiz.); ~ yield
- prinos fisionih proizvoda (nukl.)
fissionable v. fissile
fit - podešavanje; podešavati; ~
data - analogija podataka, pokla-
panje podataka; ~ in - upasovati,
ugraditi
fitted capacity - kapacitet tf cen-
trale (montirani) (tel.)
fitter - monter, instalater
Fittig's synthesis - Fitigova sin-
teza, dobijanje benzolovih homo-
loga dejstvom metalnog natrijuma
na brombenzole i alkal-bromide
(hem.)
fitting - sastavljanje, montaža; iz-
jednačavanje, poravnavanje; arma-
tura; priključak, spoj, nastavak;
~ instruction - uputstvo za
montažu (maš.); ~, least (-mean)
square - izjednačavanje metodom
najmanjih kvadrata; ~ pin - ulo-
žak za podešavanje (maš.)
fittings - armatura (maš.); oprema
Fit2gerald-Lorentz contraction -
Ficdžerald-Lorencova kontrakcija
(skraćivanje) dužine tela koje se
kreće brzinom uporedljivom s br-
zinom svetlosti (fiz.)
five-unit code - petoznačni kod
(tel.)
fixation - fiksiranje (fotografije);
pričvršćivanje; vezivanje; zgušnja-
vanje; stvrdnjavanje; ~ of nitro-
274
fixture
gen - vezivanje atoma, proizvodnja
azotnih jedinjenja iz vazdušnog
azota lučnim, Haberovim ili cija-
namidnim procesom (thnl.)
fixative - fiksativ (sredstvo koje
utvrđuje, npr. otisak, snimak, boju)
fixatron - far za obeležavanje, far
za markiranje
fixed - pričvršćeno; ~ abutment
pump - pumpa sa čvrstim leža-
jem (maš.); ~ air - raniji naziv
za ugljen-dioksid (hem.); ~ -bed
type miller - ravna glodalica
(maš.); ~ block - nepomični
kotur (maš.); ~ brush - nepo-
kretna četkica (el.); ~ circle -
nepomičan krug, osnovni krug;
~ coil - stator (el.); ~ contact
- nepokretni kontakt (el.); ~
-course detector - indikator od-
ređenog kursa (av.); ~ echoes -
odbijanje od nepokretnih predmeta
(rad.); ~ elektrons - vezani elek-
troni (fiz.); frequency trans-
mitter - predajnik određene frek-
vencije (rad.); ~ generator - ne-
pokretni razvijač (zav.); ~ oil -
ulje koje nije tečno (thnl.); ~
pivot - čvrsto obrtište (maš.); ~
public press service - radio-veza
novinskih agencija; ~ pulley -
čvrsta podloška (maš.); ~ res-
triction valve - ventil sa nepro-
menljivim prigušivanjem (maš.);
~ seal - čvrsta zaptivka (maš.);
~ service - veza preko fiksnih
radio-stanica; ~ stop - čvrsto za-
ustavljanje (maš.); ~ time call -
poziv u određeno vreme (rad.);
~ transmitter - stacionarni pre-
dajnik (rad.); — yoke (axial
pump) - nepokretljivi okvir pum-
pe (aksijalna pumpa) (maš.)
fixer - fiksir (rastvor koji stabilizuje
fotografsku emulziju, tj. rastvara
višak srebro-halogenida)
fixing - fiksiranje, fiksacija, utvrđi-
vanje; fiksirajući; ~ clip - ne-
pokretna karika (maš.); — nut
- nepokretna matica (maš.)
fixture - stega, uređaj za pritezanje,
sprava za zatezanje (maš.); ~
chain - lanac za ućvrščenje (maš.)
flaky 275
flaky - ljuskav, lisnat
flame - plamen; ~ adjustment -
podešavanje plamena (zav.); ~
burning away from nozzle -
raskidanje plamena (zav.); ~,
carburising - redukujući plamen
(zav.); ~ envelope - omotač
plamena (zav.); ~ hardening
blowpipe - gorionik za kaljenje
(zav.); ~, harsh - tvrdi plamen
(zav.); ~, heating - plamen za
zagrevanje (zav.); ~, incorrect
- nepodešen plamen (zav.); ~,
neutral - neutralan plamen (zav.);
~ normalising - normalizovanje
gorionikom (zav.); ~, oxidising
- oksidirajući plamen (zav.); ~,
oxy-acetylene - kiseonično-ace-
tilenski plamen (zav.); ~, oxy-
coal-gas - plamen kiseonika i
svetlećeg gasa (zav.); ~, oxy-
hydrogen - kiseoniČno-vodonični
plamen (zav.); ~, preheating -
plamen za predgrevanje (zav.);
~ -proof machine - mašina
zaštićena od vatre (zav.); ~,
smoky - čađavi plamen (zav.);
~, soft - meki plamen (zav.);
~ stability - postojanost plamena
(zav.); — test - dokazivanje pri-
sustva nekog elementa na osnovu
boje plamena (hem.); ~, welding
- plamen za zavarivanje (zav.)
flameproof wire - provodnik sa
vatrostalnom izolacijom (el.)
flange - 1. prirubnica, obod, venac,
naglavak, naglavka, čaura; 2. spojka,
segment; • ' -• bolt - čivija prirub-
nice; ~ bushing - prirubnica
sa obodom; ~ -connected - spo-
jeno prirubnicom, opremljeno pri-
rubnicom; ~ coupling - prirub-
nički spoj, spojnica sa obodima;
~ edge - presavijena ivica, posu-
vraćena ivica; ~ -face coupling
- obodna spojnica; ~ joint - spoj
prirubnicom; ~ -mounting mo-
tor - motor sa prirubnicom; ~
nut - navrtka sa vencem; ~ tool
prirubnički alat; ~ -type motor
- motor sa prirubnicom; ~ with
packing grooves - prirubnica sa
zaptivnim kanalom; ~ with plain
face - ravna cevna prirubnica; ~
U*
flasher
with spherical seat - kolenasta
spojnica
flanged - snabdeven prirubnicom
(maš.); ~ connection - spoj sa
prirubnicom (maš.); ~ joint -
obodni spoj (maš.); ~, leather
- kožna manžeta (maš.); ~-moun-
ted - montirano sa prirubnicom
(maš.); ~ mounted motor, flan-
ge type motor - motor sa prirub-/
nicom (mot.); ~ pipe - cev s pri-
rubnicom (maš.); ~ pipe con-
nection - spoj cevi sa prirubni-
com (maš.); ~ pipe joint - obodni
cevni spoj (maš.)
flank - slobodna površina; ~ abra-
sion - površinsko habanje (maš.);
~ of spline - bok klina (maš.);
~ of thread - lozni bok (maš.);
'— of tooth - bok, strana zuba;
podnožni bok (maš.); ~ wear -
površinsko habanje (maš.)
flap - zaklopka, poklopac (maš.)
flapper box - nosač poklopca (maš.,
V. Br.)
flare - blesak, svetlucanje, scinti-
lacija; ~, class (1) - blesak (sun-
čane) kugle; ~, H-alpha - blesak
H-alfa linije; ~, importance (1)
- blesak (sunčane) kugle; ~, limb
- blesak na limbu; ~ spot - svetla
mrlja (pega, tačka) na slici (TV)
flash - sevnuti, sevati, vrcati; Iposlati
telegram; brzo saopštiti hovost;
blesak, oganj; greben, rub; impuls;
~ exponential pump - \ekspo-
nencijalni impuls pumpanja; ~
lightning - blesak munje; ~ point
- tačka paljenja (mot.); temperatura
tečnog goriva na kojoj ono daje
sagorljive pare (mot.); ~ spec-
trum - Sunčev spektar neposredno
pre pomračenja Sunca; ~ test -
impulsno ispitivanje (izolacije) (el.);
~ welding - čeono zavarivanje
varničenjem (zav.)
flash-barrier - zaslon protiv luka
(zav.)
flashback - povraćaj plamena (zav.);
~ arrestor - osigurač protiv
eksplozije (zav.)
flasher - migavac (mot.); ~ light
- impulsna cev
 flashing
fla shing light signal - migajući
optički signal (mot.); ~ relay -
relej za uključenje migajuće lampe
(el.)
flashlight battery - džepna bate-
rija (el.)
flashover voltage - napon praž-
njenja, napon preskakanja (el.)
flashtron - gasni relej
flashtube - impulsna cev; ~, high-
energy - snažna impulsna cev;
~j flat-mirror-finished - poli-
ran do bleska ogledala (npr. kristal)
flask - boca, flaša, sud; kalupnica,
kalupni (livnični) okvir (ram) (met.);
balon, rezervoar sa komprimova-
nim gasom; ~, Dewar - Đuarov
sud, termos-flaša; ~, Erlenmeyer
- Erlenmajerova boca, erlenmajer
(koničan stakleni sud) (hem.); ~,
filter(ing) - boca za ceđenje;
~, measuring - merni sud (hem.);
~, round-bottom - boca (ba-
lon) sa okruglim dnom; ~, va-
cuum v. Dewar flack
flat - boksermotor (mot.); ravan
(površina); ~ -base rim - ravni
naplatak (mot.); ~ bearing -
ravno ležište (mot., SAD)
flat - 1. ravan, ravna površina, pljos-
nat; 2. nepovijen, nesavijen (stamp,
tabak); 3. slabog kontrasta; 4.
mat. (boja); 5. izlizano (gume,
navoj); 6. istrošen (baterija); ~
antitank mine - tanjirasta (pro-
ti vtenkovska) mina; ~ anvil -
ravan nakovanj; ~ -bar - pljos-
nato železo, čelik; -bar iron v.
flat-bar; ~ -bar knitting ma-
chine - mašina za ravno pletivo;
~ -bar_' steel v. flat-bar; ~
bearing cap - poklopac ležaja;
~ -bed knitting machine - ma-
šina za ravno pletilovo; ~ -bed
letterpress - ravna knjigoštampa;
~ -bed machine - mašina za
ravnu štampu; ~ -bed printing
- ravna štampa; -—• -bed rotary
press - rotacija za ravnu štampu;
~ belt - ravan kaiš; ~ belt drive
- pogon ravnim kaišem; ~ bench
rule - stoni (metar) meolo; ~
billet - grubo pljosnato železo;
276 flat
~ bloom - sirovi bluming (SAD);
<~ -bottom rail - tračnica sa
širokom oslonom površinom; ~
-bottom self-discharging wagon
- samoistovarivač-kiper sa ravnim
sandukom; ~ bottomed vessel -
brod sa ravnim podom; <~ chisel
- ravno dleto; ~ coat - osnovni,
temeljni premaz; ~ coil instru-
ment - merni instrumen(a)t sa
ravnim kalemom; ~ cold shisel
- dleto za hladan rad; ~ colour
- osnovna boja, temeljna boja; ~
construction - gradnja (masovna)
stanova; ~ contact - ravan kon-
takt; ~ die - ravna čeljust, kulisni
kamen (valjanje navoja); ~ -die
forging - slobodno kovanje (bez
kalupa); ~ -die thread rolling
machine - mašina za valjanje na-
voja; — engine - motor sa polo-
ženim cilindrom; ~ fabric - ravno
pletivo; face pulley - pljos-
nati kotur; ~ faced die - kulisni
kamen; ~ finish - mat-lak; ~
gauge - šablon, ravna merka;
~ glass - ravno staklo, prozorsko
staklo; ~ grate - ravan (roštilj)
rešetka; ~ grinding -: ravno bru-
šenje; ~ handle - ravna drška;
~ head rivet - zakivak sa pljos-
natom glavom; ~ -headed bolt
- vijak, zavrtan; sa cilindričnom
glavom; ~ - h e a d e d counter sunk
bolt - ukopani zavrtanj, vijak;
~ internal limit gauge - gra-
nično (ravno) merilo; ~ iron -
ravno železo, pljosnato železo; ~
jaw - ravna čeljust;- ~ key -
pljosnati klin; ~ knitting machine
- mašina za ravno pletivo; ~ lap
- segment za lepovanje; ~ lap-
ping machine - mašina za ravno
lepovanje; ~ lapping (operation)
- ravno lepovanje; ~ limit plug
gauge - granično (ravno) merilo;
~ material - pljosnati materijal;
~ mirror - ravno ogledalo; ~
nose plier - pljosnata klešta (za
savijanje žice); ~ packing -
ravno zaptivanje; ~ paint coat
- osnovni premaz; ~ picture -
slika (snimak) sa malim kontras-
tima; ~ plain taper key - pljos-
flat
nati klin; ~ pliers - pljosnata
klešta; ~ rate - paušalna taksa; ~
roll - glatki valjak; ~ roof -
ravan krov; ~ rope - pljosnato
uže; ~ saddle key - pljosnati klin;
~ sawn - u tangencijalnom rezu
(drvo); ~ scraper - pljosnati
(šaber) strugač; ~ screen - ravno
(dugačko) sito, horizontalni odva-
jač; ~ -section jet burner - go-
rionik za pljosnati plamen; ~
slide valve - pljosnati zasun,
pljosnati razvodnik; ~ slideway
- ravna vodica; ravno vođenje;
~ spring - lisnata opruga, pero;
~ steel - pljosnati čelik (širine
12 do 150 mm, debljine 5 mm),
široko pljosnati čelik (širine 150
mm, debljine 3 mm); ~ steel
sleeper - pljosnati železni prag
(žel.); ~ superheater coil -
pljosnata grejna cev; ~ surface -
ravna površina; ~ tail - biber-
crep; ~ thread - pljosnati navoj;
ravan navoj; ~ three wire cabl
- trožilni pljosnati kabl; ~ tong
- pljosnata klešta; ~ -topped
piston - klip sa ravnom gornjom
površinom; <~ track - ravna vo-
dica; ~ trowel - lopatica (špahtla);
~ tuned - grubo (neoštro) po-
dešen; ~ tuning - grubo, neselek-
tivno podešavanje; ~ turret lathe
- strug sa horizontalnom revolver-
skom glavom; ~ -type relay -
pljosnati relej; ~ varnish - mat-
lak; ~ waveguide - ravan (pljos-
nat) talasovod; ~ weld - pljos-
nata žica, profilna žica; ~ wood
bench rule - drveni (stoni) metar,
merilo
flatness - ravnost, glatkost, ravno-
mernost (karakteristike); izravnje-
nost; ~, gain - konstantnost (koe-
ficijenta) pojačanja; ~, optical
- optička glatkost (ravnost)
flattener - izravnjač; ~, spectrum
- izravnjač spektra (šema)
flattening - izravnavanje; ~, spec-
trum - izravnavanje spektra; ~
test - proba gnječenja šupljih
tela (zav.)
flatwise wound - pljosnato namo-
tan (elj.)
277 flexure
flavo-proteins - flavoproteini, sa-
drže riboflavin, služe kao nosači
vodonika (hem.)
flavone - flavon, žuti biljni pigment
(hem.)
flaw - greška; ~ in the material
- nedostatak u materijalu (maš.)
F, Fi, F2 layer - F, Fi, F2 sloj jo-
nosfere
fleches d'amour - vlaknasti kristali
rutila, oksida titana (min.)
Fleming's rule - Flemingovo pra-
vilo, pravilo tri prsta (el.); ~
valve - dioda-detektor (els.)
flex - uvijati, savijati, previti
flexibility - vitkost, ugibljivost, po-
dešljivost, univerzalnost
flexible - savitljiv, vitak, ugibljiv;
priključna vrpca; ~ cable - sa-
vitljivi kabl, elastični kabl, gipki
kabl (el.); ~ connection - gipka
veza (maš.); ~ cord - savitljivi
gajtan, elastični gajtan, gipki gaj-
tan (el.); ~ coupling - elastičan
spoj (maš.); ~ diaphragm -
elastična dijafragma (maš.); ~
fixing - zglobno učvršćenje (maš.);
~ hose - elastično crevo; ~ hose
line - vod elastičnog creva; ~
hose, reinforced - crevo sa plat-
nenim ulošcima; ~ lead con-
nector - elastična olovna spojnica;
~ metal hose - elastično metalno
crevo; ~ metallic tube - elas-
tična metalna cev; ~ resistor -
otporni gajtan (el.); ~ shaft -
savitljiva osovina, savitljivo vra-
tilo, gipko vratilo (maš.); ~ tube
- savitljiva cev (maš.)
fleximeter - instrumen(a)t za me-
renje pritiska pri savijanju materi-
jala (mtl.)
flexode - fleksoda; ~, junction -
spojna fleksoda, fleksoda sa ravnim
spojem; ~, point-contact - flek-
soda sa tačkastim spojem
Flexol - grupa omekšivača za plas-
tične mase, lakove i dr. (thnl.)
f lexural strength - otpornost prema
savijanju (mtl.); — stress - pri-
tisak kojim se proizvodi savijanje
(mtl.)
flexure - savitljivost, ugib (mtl.)
flicker
flicker - miganje, svetlucanje; drh-
tanje (kazaljke), njihanje, ljuljanje,
treptanje; svetlucati, migati; ~
angle-of-arrival - fliker efek(a)t
dolaznog ugla; ~ effect - pojava
svetlucanja, pojava miganja, Šum
svetlucanja
flickering lamp - migavac, migajuća
lampa, blinker
flight path - staza letenja, trajekto-
rija letenja, trajektorija leta (av.);
~ -path computer - računska
mašina za trajektoriju leta (av.);
~ -path deviation - devijacija
trajektorije letenja (av.); ~ -path
deviation indicator - indikator
devijacije trajektorije letenja (av.);
~ test station - stanica za ispiti-
vanje leta (av.); ~ track - trasa
letenja, staza letenja (av.)
flint - kremen, kremen kresivac,
kriptokristalasta vrsta kvarca (min.);
~ borate - boro-silikatno optičko
staklo; ~, dense - teško optičko
staklo; ~ glass - flint-staklo,
vrsta olovnog stakla (thnl.); ~,
light - lako optičko staklo
Flint alloy - vatrostalna i kiselinski
otporna legura sastava 83% Fe,
12,5% Cr, 3% C, 0,5% Si
flip - prebacivati (iz jednog u drugo
stanje)
flip-flop - triger, okidač, okidno
kolo; multivibrator; ~ circuit -
flip-flop kolo, balansno kolo (eh.);
—, D v. dynamic flip-flop; ~,
dynamic - dinamički triger, D-tri-
ger; <~, JK - JK-triger; ~, read
- triger očitavanja; ~, reset-set
- memorijski triger, RS-triger; ~,
reset-set-trigger - RST-triger;
~, RS v. reset-set flip-flop;
~, RST v. reset-set-trigger flip-
flop; ~3 T v. trigger flip-flop;
—, transistor - triger sa tranzis-
torima; ~, trigger - brojački tri-
ger, triger-brojač, T-triger
Flit-char - koštani ugalj, služi kao
punilac za filtere
float - plovak (mot.); ~ bowl,
float chamber - komora plovka
278 flow
(mot.); ~, switch - prekidač na
plovak (el.); ~ valve - igla
plovka (mot.)
floating - nošen, ploveći, slobodan,
neučvršćen; slobodno obešen; ne-
opterećen; samoregulisan; paralel-
ni rad (režim); ~ armature -
slobodno obešena kotva (el.); ~
battery - paralelna baterija, do-
punska baterija (el.); ~ body -
plivaj uče telo (mot.); — -carrier
modulation - modulacija sa auto-
regulacijom noseće frekvencije, si-
stem sa konstantnom dubinom mo-
dulacije (el.); ~ grid - slobodna
rešetka (els.); ~ -needle - igla
plovka (mot.); ~ potential. -
slobodni potencijal (el.); ~ regu-
lating valve - ventil na plovak
(mot.); ~ ring - slobodni vodeći
prsten (mal.)
flocculation - flokulacija, skuplja-
nje sitnih čestica u veće (hem.)
flock - otpadna vlakna dobijena
prilikom dorade vunenih tkanina
(tek.)
flood - poplaviti, bombardovati (ozra-
čiti) širokim snopom; ~ with oil
- poplaviti uljem (mot.)
floodlighting, floodlight scanning
- ispitivanje prostora
floor - pod; temelj (građev.); ~
level - nivo poda (građev.); —
of manhole - dno kablovskog
okna (el.); ~ plate - temeljna,
osnovna ploča (građev.); ~ rest
- pomoćni stub (građev.); —
space - površina tla (građev.);
~ switch - nožni prekidač (mot.)
flotation - flotacija, izdvajanje ne-
kog materijala iz smeše na mehuro-
vima koji se u smešu uduvava;
proces koncentrisanja rude (hem.)
flow - tok, struja, fluks; teći, stru-
jati; ~ blood - krvotok; ~ con-
trol - automatski sigurnosni uređaj
za zatvaranje gasa (zav.); ~ con-
trol valve - ograničavaš količine
protoka, ventil za kontrolu pro-
toka (zav.); ~ controller - kon-
trolor protoka (zav.); ~, elec-
tron - elektronska struja, tok elek-
trona; ~, information - tok in-
formacija; ~ Une - tekuća traka;
279
flow
~ -line assembly - montaža na
tekućoj traci; ~ loss - gubitak
protoka; ~< meter - merač pro-
toka; ~ of the chops - protok
strugotine (mal.); ~ of the slag
- tečenje troske (zav.); ~ of
traffic - obavljanje saobraćaja,
protok saobraćaja, frekvencija sao-
braćaja; ~ production - izrada
na tekućoj traci; ~ rate - količina
protoka, vreme isticanja; ~ regu-
lating valve - ventil za regulaciju
protoka (ma!.); ~ regulation -
regulacija protoka; ~ separation
- odvajanje tokova; ~ split - de-
ljenje struje; ~ velocity - brzina
protoka
flowed wax - topljeni vosak (snimač
zvuka s metalnom osnovom) (thnl.)
flowing metal - meki metal (mil.);
- of flux - kvašenje topitelja (zav.)
fluctuating load - prekidno opte-
rećenje (el.)
fluctuation - fluktuacija, kolebanje,
oscilacija; ~, angle-of-arrival -s
- fluktuacija dolaznog ugla; ~,
laser - fluktuacija laserskog zra-
čenja; ~, long-term - dugotrajna
fluktuacija; ~ noise - fluktuacioni
šum (els.); —, short-term -
kratkotrajna fluktuacija; ~, signal
strength - fluktuacija intenziteta
signala
fluctuations in speed - brzinska
kolebanja
flue gases - dimni gasovi (thnl.)
fluid - tečnost, tečan, tekući, fluid,
fluidan; gas; ~, compressible -
kompresibilni fluid; ~ condensed
- kondenzat; ~, conducting -
provodna tečnost; — coupling -
spajanje struja tokova; ~ dashpot
action - prigušivanje tečnošću
(mot.); ~ deicing - antifriz;
~ displacement - volumen teč-
nosti; ~ -driven - gonjen teč-
nošću; ~ dynamics - dinamika
fluida; ~ -feed milling machine
- glodalica sa hidrauličnim pome-
ranjem (maš.); ~ flow - protok
fluida; ~ flow velocity - brzina
fluida; ~ friction - trenje fluida;
~ frictional loss - gubici zbog
trenja fluida; ~, gaseous - gasna
fluor
sredina; ~, incompressible -
fluid koji se ne može sabiti; ~,
interpenetrating electron - in-
terpenetracione elektronske teč-
nosti; ~ level - visina tečnosti;
~ loss - gubitak tečnosti; ~ me-
chanics - mehanika fluida; ~
medium - tečni medium; ~ mol-
ten pool - lako tekuća kupka (ras-
topina) (zav.); ~ motion - kre-
tanje fluida; ~, neutral conduc-
ting - neutralna provodna tečnost;
~, normal - normalna tečnost;
~penetrant test -ispitivanje poroz-
nosti (zav.); ~, perfect - idealni
fluid; ~, polarizable - polarizu-
juća tečnost; ~ power - hidrau-
lična snaga; ~ power line - hi-
draulični prenos; ~ power motor
- hidraulični motor; ~ power
system - hidraulični sistem, me-
njač; ~ pressure - pritisak u
fluidu; ~- seal - fluidni zaptivač;
<~, sealing - tečnost za zaptiva-
nje; ~ slag - tečna troska (zav.);
~, soldering - tečnost za lemlje-
nje; ~, thin - lako pokretljiva teč-
nost; <--, viscous - viskozna teč-
nost
f luidal - tečan
fluidic v. fluidal
fluidify - prevesti u tečno (gasovito)
stanje
fluidimeter - viskozimetar
fluidity - fluidnost, fluiditet (reci-
pročni viskozitet)
fluidization - fluidizacija, prevođe-
nje u tečno (gasovito) stanje;
mlevenje tako da prah postaje po-
kretan
fluidize - fluidizirati, prevesti u
fluidno (pokretljivo) stanje
fliddized bed reactor - reaktor sa
turbulentnim kretanjem goriva koje
je u suspenziji (nukl.); ~ -fuel
reactor - reaktor sa gorivom u
obliku suspenzije (nukl.)
fluoboric acid - fluoroborna kise-
lina (hem.)
fluon - fluon, zaštićeno ime za poli-
tetrafluoroetilen plastične mase
(thnl.)
fluor v. fluorine
fluorate
fluorate - fluorat (so fluorne kise-
line); fluorirati (hem.)
fluoration - fluoracija, fluoriranje
(uvođenje f luora u jedinjenja) (hem.);
dodavanje fluorovih jedinjenja (vo-
dovodnoj) vodi
fluorene - fluoren, difenilen-metan
(hem.)
fluorescein - fluorescein, crvena boja
sa zelenom fluorescencijom (hem.)
fluorescence - fluorescencija (svet-
ljenje predmeta na nižoj frekven-
ciji od svetlosti koja ga obasjava);
~, air - fluorescencija vazduha;
~, bomb - fluorescencija od nu-
klearne eksplozije; ~, laser—in-
duced - fluorescencija od laserskog
zračenja; ~, superradiant - super-
zračeća fluorescencija
fluorescent - fluorescentan; fluores-
cirajući; ~ characteristic - fluo-
rescentna karakteristika (opt.); ~
lamp - fluorescentna lampa, gasna
lampa (el.); ~ material - fluo-
rescentni materijal (fiz.); ~ screen
- fluorescentni zastor, fluorescentni
ekran (thnl.)
fluorescope - fluoroskop, uređaj koji
se sastoji iz fluorescentnog zastora
i cevi za X-zrake, tako da se na
zastoru vidi senka predmeta koji
se nalaze između X-cevi i zastora
(ekrana)
fluorhydric - fluorovodonični (hem.)
fluoric - fluorni
fluoridation - fluoridacija, obrada
fluorom (fluoridima)
fluoride - fluorid (so fluorovodo-
nične kiseline) (hem.)
fluorimeter - fluorimetar
fluorination v. fluoration
fluorine - fluor, hemijski znak F,
atomska težina 19,00, red. br. 9,
žutozeleni gas (hem.); ~, plastic
- teflon
fluorite - fluorit (kalcijum-fluorid)
(min.)
fluorocarbon - fluorougljenik (or-
gansko jedinjenje koje umesto H
sadrži F)
fluorochemical - fluorohemijski;
hemikalija koja sadrži fluor
fluorolube - sredstvo za podmazi-
vanje na bazi fluorougljenika
280 flux
fluorophore - atomi ili radikali koji
daju fluorescentne osobine (hem.)
fluoroscopy - rentgenoskopija, fluo-
rescentne osobine (hem.); fluoro-
skopija (med.)
fluorspar - fluorit, prirodni kalci-
jum-fluorid (min.)
flush - potopljen, utopljen, na istom
nivou; ispirati; — mounted -
spojeno, pričvršćeno za površinu;
~ -type instrument - zatopljeni
instrumen(a)t, instrumen(a)t zatop-
ljenog tipa (el.); — weld - obra-
đeni šav (zav.)
flutc - žleb (maš.); ~ miller -
mašina za glodanje žlebova (maš.);
~ milling - glodanje žlebova
(maš.)
fluted - izbrazdan (maš.); ~ cutter
- glodalo sa žlebovima (maš.);
- tooth - glodani zub (maš.)
fluting - ožlebljenje (maš.); — cut-
ter - glodalo za žlebove (maš.)
flutter - drhtanje, podrhtavanje, ta-
lasanje, pulsacija, vibracija, tre-
perenje (zvuka); drhtati, talasati,
pulsirati, vibrirati; ~ compen-
sation - kompenzacija višestrukog
ehoa, kompenzacija zvučnog tre-
perenja; ~ echo - višestruki eho;
~ generator - pulsirajući gene-
rator; —, ground - lokalne smetnje
nastale od refleksije sa zemlje ili
prizemnih objekata
fluttering - oscilacija, vibracija, po-
drhtavanje
flux - supstanca koja olakšava top-
ljenje metala i odstranjivanje ne-
čistoća iz njih, prašak za zavarivanje
(mtl.); fluks, količina energije,
snage, linija sile, čestica itd. koje
u 1 sekundi prođu kroz površinu
od 1 cm 2 (fiz.); tok, struja, fluks
(magnetni), protok, kretanje; ~,
acoustic noise - fluks akustičnog
šuma; ~, arc welding - elektro-
lučno zavariyanje (zav.); ~, con-
ducting - provodni topitelj (zav.);
~ cored filler rod - praškom pu-
njena šipka za zavarivanje (zav.);
~ cored filler wire - praškom
punjena žica za zavarivanje (zav.);
~ -cutter - udarni zub, glodalo
(maš.); ~ -cutter arbor - udarni
flux
trn (mat); ~ -cutter holder -
držač udarnog zuba (maš.); ~
-cutter method of cutting -
udarno glodanje (maš.); ~ -cutter
operation - operacija udarnog
glodanja (mai.); ~> density -
magnetska indukcija (el.); ~ di-
stribution - raspodela neutronske
gustine (fluksa) u reaktoru (nukl.);
~ flattening - izravnavanje ("ujed-
načavanje) neutronskog fluksa u
aktivnoj zoni reaktora (nukl.); ~
flyback - suprotan hod; ~ for
welding and building up - pra-
šak za zavarivanje i navarivanje
(zav.); ~ gate - magnetski otvor,
magnetska vrata (el.); ~ -gate
detector - detektor nehomogeno-
sti magnetskog polja Zemlje (el.);
~ line - sinonim za magnetske
linije sile (fiz.); ~, luminous -
svetlosni fluks; ~, Lyman -a -
fluks linije L a ; ~ meter - fluks-
metar, vebermetar, instrumen(a)t
za merenje intenziteta magnetskog
polja (el.); ~ of light energy -
fluks svetlosne energije; ~ time
- integralni fluks neutrona, inte-
gral fluksa po vremenu (nukl.);
-~, trapped - smrznuti magnetni
fluks, zahvaćeni magnetni fluks;
~ welding - topitelj (zav.)
fluxgraph - fluksograf, registrator
(pišući) jačine magnetskog polja
(el.)
fly nut - leteća navrtka (maš.); ~
tool - leteći alat (maš.)
flyback - povratni hod (npr. zraka)
flying - polet, uzlet, uzletanje; let;
letenje; ~, blind v. instrument
flying; ~, control - upravljanje
poletanjem (sa zemlje) (av.); ~,
instrument - let pomoću instru-
menta, letenje pomoću instrumenta;
~ spot - leteći zrak, leteća mrlja,
pokretna mrlja (els.); ~ -spot
color signal generator - gene-
rator signala boje na principu po-
kretne mrlje (TV); ~, -spot
microscope - mikroskop sa po-
kretnom mrljom (els.); ~ -spot
phototube pickup - fotoelek-
trična kamera sa pokretnom mrljom
(TV., eh.); ~ -spot scanning
281 focus
- analiza pokretnom mrljom ( TV);
~ -spot system - sistem analize
pokretnom mrljom (TV)
flywheel - zamajac (mot.); ~ effect
- zamajni efekat, inercioni efekat
(mot.)
F-M jamming - frekventno moduli-
sane smetnje (eh.); ~ oscillator
- frekventno modulisani oscilator
(eh.); ~ receiver - prijemnik
frekventno modulisanih signala
(rad.); ~ signal generator -
frekventno modulisani signal-gene-
rator (eh.)
Fm - simbol elementa fermijuma
(fiz.)
FM discriminator - diskriminator
frekventno modulisanih signala,
frekventni detektor (eh.)
FM distortion - izobličenje (distor-
zija) frekventno modulisanih si-
gnala (eh.)
FM-FM telemetering system - te-
lemetrija FM-FM (eh.)
foam - pena; peniti
foamed polyethylene dielectric -
penušavi polietilenski dielektrik (el.)
focal - fokusni, fokalni, žižni; ~
chord - tetiva koja prolazi kroz
fokus (žižu) konusnog preseka (gm.);
~ distance - fokusno rastojanje,
žižno rastojanje (opt.); ~ length
- fokusno rastojanje (opt.); ~
length of a lens - žižna daljina
sočiva (opt.); line fed antenna;
- antena napajanja u fokusu (rad.),
~ ratio (f/ratio) - fokalni odnos,
odnos između žižne daljine i preč-
nika sočiva (opt.); ~ spot - fokusna
tačka (opt.)
focalize - fokusirati
focallzer - uređaj za fokusiranje,
fokusirajući uređaj (eh.)
foci - množina od fokus, žiže
focus - fokus, žiža; fokusirati, do-
voditi u žižu; ~, apparent -
prividni fokus; ~, back - zadnji
fokus; ~, control - regulacija
fokusa, podešavanje fokusa, regu-
lator fokusa (eh.) ~, electron -
fokus elektrona; ~, front - prednji
fokus; ~, principal - glavni fokus;
~, rear v. back focus; ~ screen
- zastor fokusa, ekran fokusa, re-
focus
focus
šetka fokusa (eh.); ~, virtual -
stvarni fokus
focused - fokusiran, doveden u žižu
focuser - uređaj (mehanizam) za
fokusiranje (eh.)
focusing - fokusiranje, postavljanje
u središte (opt.); ~ control -
regulator fokusiranja (eh.); ~
electrode - fokusirajuća elektroda
(eh.); ~ factor - koeficijen(a)t
fokusiranja, faktor fokusiranja (eh.);
~, M-type - fokusiranje M-tipa;
~, O-type - fokusiranje O-tipa;
~, periodic magnetic - fokusi-
ranje periodičnim magnetnim po-
ljem; ~, space-charge - jonsko
fokusiranje
fog - magla; ~ chamber - Vilsonova
komora (fiz.); ~ lamp - svetio
za maglu (mot.)
foil - folija, tanak sloj metala i si.
folded-fan antenna - lepezasta an-
tena (rad.); ~ line - linija u ob-
liku petlje, petljasta linija, petlja
folding line - presek dveju, među-
sobno perpendikularnih ravni
foldover - skretanje, savijanje (slike)
(TV)
folic acid - vitamin B2-kompleks
(hem.)
folium of Descartes - Dekartov
list, algebarska kriva trećeg stepena
follow -current - ostatna struja
(eh.); ~ scanner - ispitivač za
praćenje, radar za praćenje (voj.);
~ -up motor - motor za praćenje
(voj.); ~ -up system - sistem
za praćenje (voj.)
follower - repetitor, ponavljač; pra-
tilac, sleditelj; ~, charge - pra-
tilac naelektrisanja, folover nae-
lektrisanja; <~, complementary
symmetry emitter - emiterski
folover sa dopunskom simetrijom;
~, emitter - emiterni ponavljač,
emiterni folover; ~ rest - krećuće
postolje (ma!.); ~ roll - točak
koji uključuje (maš.); ~ roller
- valjak sa dopunskim oblikova-
njem (ma!.); ~, source - izvorni
ponavljač, sors folover
following pulley - terani kaišnik
(ma!.)
282 force
food preservative - supstanca koja
sprečava kvarenje hrane (hem.)
fool-proof - potpuno sigurno, za-
štićen od neželjenog uticaja per-
sonala, zaštićen od neopreznog ru-
kovanja personala, pogodan za neo-
bučeni personal
foot - stopa, jedinica dužine u FPS
(stopa-funta-sekunda) sistemu jedi-
nica (= 30.480 cm); ~ brake -
nožna kočnica (mot.); ~ -candle
- stopa-sveća, 2jedinica osvetljenja
(lft-c = lumen/ft ) (opt.); Lam-
bert - jedinica sjajnosti (= l/n
sveca na kvadratnu stopu) (opt.);
- lever - nožna poluga (ma!.);
~ -mounted - u formi stopala
(ma!.); ~ -mounted motor -
nožni motor (ma!.); ~ of a line
- oslonac linije, tačka u kojoj linija
prolazi kroz neku površinu (ma!.);
~ -pound - stopa-funta, jedinica
u britanskom sistemu jedinica
(= 1.356 Joule); ~ -pound-se-
cond system - sistem jedinica
stopa-funta-sekunda, britanski si-
stem jedinica; ~ switch - nožni
preklopnik (ma!.); ~ valve -
nožni ventil (ma!.)
footage counter - računar dužinetra-
ke (eh.)
footboard - stepenica (mot.)
footway jointing chamber (man-
hole) - kablovsko okno pod tro-
toarom (tel.)
forbidden lines - zabranjene linije
u spektru koje potiču od zabranje-
nih prelaza (fiz.)
force - sila, siliti, pritiskati; ~ c o m -
ponent - komponenta sile; ~
down - pritiskivati dole, gurati
nadole; ~, driving - pogonska
snaga; ~ expanding - snaga (ja-
čina) širenja (snopa); ~ factor
- koeaicijen(a)t sprege (između
električnih i mehaničkih sistema
elektroakustičkog uređaja); ~ field
- polje sile; ~ function - poten-
cijalna funkcija; funkcija sile; ~,
long range - sile dalekog dejstva,
sile dugog dometa; ~ of inertia
- sila inercije; ~ of the cut -
sila rezanja (ma!.); ~ of the
283
force
flame - snaga plamena (zav.);
~, photoelectromotive - foto-
elektromotorna sila; ~, specific
thermoelectromotive - specifična
termoelektromotorna sila; ~, sto-
chastic - stohastička sila; ~,
thermoelectromotive - termo-
elektromotorna sila
forced - pod pritiskom, sa napreza-
njem; ~ draught - veštačka pro-
maja; ~ flow - prisilno strujanje;
~ oscillations - prinudne oscila-
cije; ~ lubrication - prinudno
podmazivanje; ~ vibration -
prinudno vibriranje
forecasting - predviđanje, prognoza
(meteor.)
forehand welding - zavarivanje
ulevo (zav.)
foreign currents - parazitne struje,
prelazne struje (el.); ~ matter -
strani komad (ma!.); ~ traffic
- međunarodni saobraćaj, međuna-
rodna veza
forest - Suma, gora; lovište, zabran
foreward welding - zavarivanje
ulevo (zav.)
forge - kovati; ~ welding - kovačko
zavarivanje (zav.)
forgeability - kovnost
forged tool - alat za kovanje (ma!.)
forging - kovanje; otkovak; ~
brass - kovni (kovački) mesing;
~ coal - kovački ugalj, ćumur;
'—- crack - naprslina od kovanja;
<~ die cavity - zapremina otvora
kalupa; ~ furnace - kovačka peć;
~ -grade steel - nezakaljivi
čelik; ~ hammer - kovački čekić;
~ machine - kovačka mašina; ~
practice - tehnika kovanja; ~
scale - kovarina; ~ strain - na-
poni od kovanja; — temperature
- temperatura kovanja
fork /to - račvati (se)
fork - viljuška; vile, rogulje; račva;
klizač-raklja, račvanje (puta, reke);
~ axle - osovina viljuške; ~ con-
nection - viljuškasti spoj; ~ con-
trol - stabilizacija zvučnom vi-
ljuškom; ~ generator - generator
sa zvučnom viljuškom; — -lift
truck - viljuškar; ~ mount -
montiranje viljuške; ~ pipe -
formation
račvasta cev; ~ stacking truck
- viljuškar; ~ tedder - viljuškasti
prevrtač otkosa; ~ truck - vi-
ljuškar
forked - viljuškast, račvast, razgra-
nat; — circuit - razgranate kolo
form - oblik, ofrma, obrazac, for-
mular, obličje, izgled, oplata (za
betoniranje), model, klupa (bez
naslona), školski razred (klasa);
formirati, obrazovati; ~, analog
analogna forma; ~ and punch
shaping mashine - mašina za
profilno rendisanje pečata i ma-
trice; ~ broach - provlakač za
oblikovanje; ~, copying planer
- kopirna rendisaljka; ~ cutter
- profilno glodalo; ~ cutter for
gear teeth - glodalo za ozublja-
vanje; ~ drag (fluid flow) -
otpor forme (kod protoka fluida)
(aed.); ~ feeding device - ure-
đaj za pomeranje formulara; ~
gauge - šablon za kalupovanje;
~ grinder - profilno točilo, brus;
~ grinding - profilno brušenje;
~ milling machine - mašina
za profilno glodanje (ma!.); ~
plate - šablon, šablonska (profilna)
letva; ~ profile cutter - profilno
glodalo; ~ reamer - profilni
razvrtač; ~ strength - postoja-
nost oblika; ~ stripping - skidanje
(uklanjanje) oplate; ~ tool - pro-
filni nož; <~ turning - fazonsko
struganje
formaldehyde - formaldehid (hem.)
formaline - formalin (vodeni ras-
tvor formaldehida)
formalism - formalizam; ~ H a -
miltonian - Hamiltonov forma-
lizam; ~ Lagrangian - Lagran-
žov formalizam
formant - formant
formate - formijat, so (estar) mravlje
kiseline (hem.)
formation - oblikovanje, formiranje,
uobličenje, ukalupljenje, sastav,
sklop; ~, analog - analogno mo-
deliranje; ~, avalanche - obrazo-
vanje lavina; ~, cluster - formi-
ranje oblaka; ~ dipole belt -
formiranje pojasa od orbitalnih
 formation 284 four-beam 285 frame
four-beam

formation forth - prednji countershaft - vreteno sa četiri (mat.); ~ expression - razlo-

dipola; ~, pattern - obrazovanje Forticel - termoplastična materija brzine (mot.); ~ stroke engine mački izraz, izraz u kome se pojav-
oblika (slike); ~ of burrs - for- na bazi propionata celuloze (thnl.) - četvorotaktni motor (mot.); ~ ljuju razlomci (mat.); ~ -horse-
miranje grebenova (maš.); ~ of fortuitous telegraph distortion - -terminal network - četvoro- power motor - motorčić, motor
rust - rdanje (mtl.) slučajno telegrafsko izobličenje polna mreža (el.); ~ -terminal snage ispod KS (mot.); ~ load
formatron - formatron (lampa sa (tel.) oscillator - četvoropolni oscilator - delimično opterećenje, nepotpuno
ma kakvom zadanom karakteristi- forward circuit - kolo direktnog (eh.); ~ -terminal transistor opterećenje (el.); — modulation
kom) (els.) dejstva (el.); ~ conductance - - četvoropolni tranzistor (eh.); - delimično modulacija, frakciona
formed cutter - oblikovano glo- direktna provodnost (el.); ~ end ~ -unit code - četvoroznačni modulacija (els.); ~ pitch win-
dalo (maš.); ~ milling cutter - of selection signal - otpremljeni kod (tel.); ~ -way valve - ventil ding - tetivni namot (el.); ~
profilisano glodalo (maš.); — pin signal završetka biranja (broja); za četiri položaja (mot.); ~ wheel scanning - delimično ocrtavanje,
- vodeći čep (maš.); ~ -tooth ~ -looking scanner - pretraživač drive - pogon na četiri točka (mot.); delimično pretraživanje, delimično
cutter - glodalo sa oblikovanim prednjeg sektora (TV); ~ stroke ~ -wire circuit - četvorožično razlaganje (TV); ~ -slot win-
zubima (maš.) - hod unapred (mot.) kolo (el); ~ wire terminating ding - razlomljeni namot (el.)
former - uobličavač, kolo za formi- fossil fuel - fosilno ulje, npr. petrolej set - uređaj za prelaz sa četvoro- fractionate - frakcionisati, rektifiko-
ranje oblika; ~, axial lead - uobli- fotoceram - fotoosetljivi materijal žičnog na dvožični sistem (el.); vati, deliti na frakcije
čavač aksijalnih izvoda; ~, plate sa svojstvom sličnim staklu i ke- ~ vector - četvorovektorski; ~ fractionating column - rektifika-
- vodeća površina (maš.); ~, ramici (4n), (4n + l), (4n+2), (4n + 3) ciona kolona (thnl.)
pulse - uobličavač impulsa Foucault current - Fukolova struja, series - radioaktivni nizovi ele- fractionation - rektifikacija, frakci-
formiate v. formate vrtložna struja, vihorna struja (el.) menata i izotopa koji se raspadaju onacija, frakciona destilacija; ~
formic - mravlji; ~ acid - mravlja foulard - laka tkanina od svile ili jedan u drugog (hem.) factor v. separation factor
kiselina (hem.) kvalitetnog pamuka (tek.) Fourier theorem - Furijeova teore- fracture - lom, prelom, prelomiti;
Formica - formika, fenolkarbamid- fouled valve - zaprljan ventil (mot.) ma (el., mot.) ~, brittle - krti lom (zav.);
na smola fouling - zbrka, zalet, zabuna, nered, fourth root - četvrti koren (mat.) ~ of chain - prelom lanca (maš.)
forming - formiranje, oblikovanje, neispravnost, netačno prikazivanje FPS system of units - stopa-funta- fragile - slomljiv
obrazovanje; ~ acid - kiselina (instrumenata), prekršaj pravila (re- sekunda sistem jedinica fragility - slomljivost, lomljivost
za formiranje (thnl.); ~, beam da) Fr - simbol elementa francijauma fragment - fragmen(a)t, odlomak,
- formiranje snopa; ~ board - foundation - osnova, fundamen(a)t (hem.) komad; ~ fast - brzi fragmen(a)t
šablon za pravljenje formi (thnl.)', foundry coke - livnički koks (mtl.); fraction - frakcija; frakcionirati, raz- (nukl.fiz.); ~, fission - fisioni
~, the edges - priprema ivica ~ sand - livački pesak (mtl) lomak (mat.), odlomak, delić, par- fragment (nukl. fiz.)
(zav.); ~ tool - alat za obliko- four-beam tube - četvoromlazna če, lomljenje, prelamanje; ~, con- fragmentation - lomljenje, drob-
vanje (maš.) cev, cev sa 4 mlaza (TV); ~ tinued - verižni razlomak; ~, ljenje; ~ of nucleus - deoba
formonitrile - cijanovodonična ki- bladed face mili - glava sa četiri mol - molska frakcija, molski raz- (cepanje, razbijanje) atomskog jez-
selina (hem.) sečiva (maš.); ~ -course radio lomak; ~ packing - udeo sla- gra
formula - formula, obrazac; ~, range - radio-far sa istim signa- ganja (u fizici jezgra) fragmented - trnast, iverast
Bayes* - Bejsova formula; ~, lima u četiri pravca; ~ cycle fractional - razlomljen, razlomački frame - okvir, ram, skelet, građa;
closed - zatvorena formula; ~, engine ~ četvorotaktni motor (mat.), frakcioni (kod destilacije), zanatska tezga; format (fototele-
design - proračunska formula, (mot.); ~ degree calorie (4° cal) parcijalan, neznatan; ~ combus- grama) kadar (TV), sastaviti, iz-
konstrukciona formula; ~, weight - standardna kalorija (tt.); <~ tion - delimično sagorevanje, frak- graditi, uokviriti, oblikovati, (na)-
- molekularna težina supstance -electrode tube - tetroda (eh.); ciono sagorevanje, postupak odva- praviti, stvoriti, sklopiti, kućište;
izražena u gramima (hem.) frequency key sending - če- janja gasova sagorevanjem jednoga ~ amplifier - pojačavač signala
formulation - formulacija, koncep- tvorofrekventni taster za otpremu, od njih ako je drugi nesagorljiv; kadra (TV); ~ antenna - ram-
cija; ~, E-H - E-H formulacija; taster za otpremu 4 frekvencije ~ condensation - frakciona kon- antena ( TV); ~ arbitrary - pro-
~> matrix - matrična koncep- (tel.); ~ -jaw chuck - stega sa denzacija, postupak odvajanja ga- izvoljni referentni sistem, proiz-
cija; —, Minkowski - formulacija četiri čeljusti (maš.); <~ -leafed sova kondenzacijom jednoga od voljni koordinatni sistem; ~ code
Minkovskog (Maksvelova jednačina) rose - četvorolisna roseta (mat.); njih (hem.); ~ crystallisation - - kod koji karakteriše radio-emi-
~, tensor - tenzorska formulacija ~ -pi counter - 4-rc brojač, frakciona kristalizacija, odvajanje siju (rad.); ~, ferrite - feritno
Formvar - proizvodi na bazi plas- hvata zračenje po ćelom prostor- supstanci u rastvoru kristalizaci- jezgro; ~ frequency - frekvencija
tičnih materija iz grupe polivinil- nom uglu (nukl.); ~ -pole - če- jom (hem.); ~ distillation - kadrova (ocrta) ( TV) ; ~, inertial
acetala (thnl.) tvoropol (el.); ~ -pole admit- frakciona destilacija, postupak od- - inercijalni referentni sistem, iner-
formyl - formil, organski radikal tance - (kompleksna) provodnost vajanja tečnosti koje imaju razne cijalni koordinatni sistem; ~, la-
OCH- (hem.) četvoropola, admitanca četvoropo- tačke ključanja (hem.); ~ equation boratory - laboratorijski refe-
forsterite - forsterit (magnezijum- la (el.); ~ -position lever - poluga - razlomačka jednačina, jednačina rentni sistem, laboratorijski ko-
silikat) (min.) za četiri pozicije (maš.); ~ -speed u kojoj se pojavljuju razlomci ordinatni sistem; ~, launching
frame
frame
- sistem za lansiranje, postrojenje
za lansiranje; ~ -leakage pro-
tection - zaštita od spoja s masom
(el.); ~ mounting - montaža
na ramu (el.); ~, main - cen-
tralni uređaj (osnovni deo ili osnov-
ni stalci računske mašine); ~,
moving - pokretni referentni si-
stem, pokretni koordinatni sistem;
~ of reference - sistem referen-
cije, koordinatni sistem čije je
ishodište vezano za neku materi-
jalnu tačku (mat.); ~ period -
period kadrova, (ocrta, poluslika)
(TV); ~, power - okvir za na-
pajanje; ~, primed - šrafirani
referentni sistem, šrafirani koordi-
natni sistem; ~, reference - re-
ferentni sistem, koordinatni sistem;
~ repetition rate - frekvencija
kadrova (ocrta), broj kadrova (o-
crta) u sekundi (TV); ~, rest -
mirni koordinatni sistem; ~, saw
- stolarska testera; ~, „virtual"
- „virtuelni" (stvarni) referentni
sistem, „virtuelni" (stvarni) ko-
ordinatni sistem
framework - kostur (građevine,
mašine i si.)
framing - formiranje kadra, postav-
ljanje slike u okvir ( TV); ~ mask
- uređaj za svetlosnu zaštitu (TV)
francium - francijum (veštački ra-
dioaktivni elemen(a)t, redni broj
87, simbol Fr)
frangible - lomljiv, krt, razlupljiv
Fraunhofer diffraction - Fraun-
hoferova difrakcija (opt.); ~ gain
- Fraunhoferovo pojačanje (eh.);
~ lines - Fraunhoferove linije,
apsorpcione linije u spektru (fiz.)
freak - nenormalna pojava, nestaja-
nje ili neočekivana pojava signala
(frekvencija) (TV); ~ signal -
slučajno primljeni udaljeni signal
(TV)
free - slobodan, nemešan, čist; ~
charge - slobodno opterećenje,
slobodni naboj (el.); ~ condi-
tion - nezauzetost (izlazna linija),
slobodan (izlaz linija) (tel.); ~
cutting - slobodno rezanje, au-
286 free
tomatsko rezanje (maš.); ~ cut-
ting steel - čelik sa povećanom
krtošću usled većeg sadržaja fos-
fora i sumpora, lako se mehanički
obraduje (ma!., mil.); ~ electri-
city - slobodni elektricitet (naboj)
(el.); ~ electron - slobodni
elektron, koji nije vezan u atomu
(fiz.); ~ energy - slobodna ener-
gija (tt.); ~ fali - slobodni pad
(meh.); ~ frequency - sopstvena
frekvencija (els.); ~ field cur-
rent sensitivity - strujna osetlji-
vost u slobodnom polju (el.);
~ field voltage response - na-
ponska osetljivost u slobodnom
polju, naponska karakteristika u
slobodnom polju (el.); ~ field
voltage sensitivity - naponska
osetljivost u slobodnom polju (el.);
~ Une signal - signal (lampa)
slobodne linije (voda) (tel.); ~
oscillation - slobodna oscilacija
(el.); ~ path - srednja dužina
slobodnog puta (fiz.); ~ progre-
ssive wave - slobodni progresivni
talas (el.); ~ radicals - slobodni
radikal, grupa atoma koji su nor-
malno vezani sa drugim atomima
i samo pod specijalnim uslovima
mogu da postoje nevezani (hem.);
~ -running - nesinhronizovan
(el.); ~ -running frequency -
frekvencija slobodnih oscilacija, ne-
sinhronizovana frekvencija (el.);
~ -running operation - režim
slobodnih oscilacija (el.); ~ side
(of belt) - slobodna strana (kaiša);
~ space - slobodni prostor (bez
uticaja Zemlje); ~ space field -
polje u slobodnom prostoru (el.);
~ -space radar equation - ra-
darska jednačina za slobodan pro-
stor (rad.); ~ -space radiation
pattern - dijagram zračenja u slo-
bodnom prostoru (rad); space
wavelength - dužina u slobodnom
prostoru (rad.); ~ to move -
pokretno; ~ transmission range
- propusni opseg (filtra) (el.);
~ vibration - slobodna oscilacija
(meh.); ~ wave - slobodni talas,
ravan talas (fiz.); ~ wheeling -
slobodni hod (mot.)
287
freebend test
freebend test - prosta proba savi-
janja (zav.)
freedom of movement - sloboda
kretanja (meh.)
freeze-drying - sušenje zamrzava-
njem (thnl.)
freezeout carrier - zamrznuti nosač
(naelektrisanja)
freezing - zamrzavanje, smrzavanje,
otvrdnjavanje, solidifikacija; ~,
normal - normalno otvrdnjavanje,
normalna solidifikacija; ~ of the
regulator - zamrzavanje redukcio-
nog ventila (thnl.); ~ point -
tačka mržnjenja (hem.)
freirnite - freirnit (arsenijat Cu,
Ca i Na) (min.)
Freiny's salt - kalijum-bifluorid
(hem.)
French curve - krivuljar
frenotron - tip dioda-trioda
freon - freon (gas ili tečnost iz klase
metanovih i etanovih derivata flu-
ora i hlora)
frequency - učestanost, frekvencija;
~, acoustic(al) - zvučna frekven-
cija; ~, actual - stvarna (realna)
frekvencija; ~ adjustment - re-
gulacija frekvencije, podešavanje
frekvencije (rad.); ~ alpha cu-
toff - alfa-prekidna frekvencija;
~ analysis - frekventna analiza,
analiza harmonika (eh.); ~, autho-
rized - prisvojena (pripisana) frek-
vencija; ~ band - opseg učesta-
nosti, frekvencije (rad.); ~ beam
tube - frekvencija mlazne cevi;
~, beta cutoff - beta prekidna
frekvencija; ~ center - srednja
frekvencija; — changer - pretva-
rač frekvencija; cev za mešanje,
mešalica (eh.); ~ characteristic
- frekventna karakteristika (el.);
~ 3 chopping - frekvencija preki-
danja, učestalost modulacija; ~,
clock - taktna frekvencija, frekven-
cija sinhronizacije; ~, collisional
- frekvencija sudara; ~, commer-
cial - industrijska frekvencija, ko-
mercijalna frekvencija; ~, complex
- kompleksna frekvencija; ~ com-
ponent - frekventna komponenta
(els.); ~ conversion - prtetvaranje
frekvencije (eh.); ~ convertor
frequency
(commutator type) - pretvarač
frekvencije s kolektorom (el.);
~ corner - gornja frekvencija
zone gornjeg šuma; ~ correction
- frekventna korekcija (el.); ~
critical - kritična frekvencija,
frekvencija prodiranja (za jonos-
feru), kritičnu frekvencija (tala-
sovoda); ~, current-amplifica-
tion cutoff - prekidna frekvencija
strujnog pojačanja; ~, current-
gain cutoff - prekidna frekvencija
strujnog pojačanja; ~, cutoff -
prekidna frekvencija, granična frek-
vencija; ~, cyclotron - ciklotron-
ska frekvencija; ~ demodulation
- frekventna demodulacija (el.);
- departure - odstupanje frekven-
cije (od nominalne), klizanje frek-
vencije, pomeranje frekvencije, pro-
mena frekvencije (el.); ~ devi-
ation - frekventna devijacija, od-
stupanje frekvencije (el.); ~ dial
- skala za frekvencije (el.); ~,
dielectric reahcation - frekven-
cija dielektrične relaksacije; ~,
diffusion - difuziona frekvencija;
~ discriminator - frekventni
diskriminator (el.); ~ distortion
- frekventno izobličenje (el.); ~
distribution - raspodela (distri-
bucija) frekvencija, statistički po-
jam; ~ -division multiplex m o -
dulation - multipleksna modula-
cija sa frekventnom podelom Cka-
nala) (el.); ~, driving - pobudna
frekvencija, komandna frekvencija;
~, electron cyclotron - elektron-
ska ciklotronska frekvencija; ~,
electron plasma (oscillation) -
frekvencija plazme; ~, electron
plasma resonant v. electron
plasma (oscillation) frequen-
cy; ~, extremely-high - veoma
visoka frekvencija (od 30 - 300 GHz),
milimetarski talasi; -~ fixing -
stabilizacija frekvencije (el.); ~,
formant - formantna frekvencija;
~, free-running - frekvencija
sopstvenih oscilacija, nesinhroni-
zovana frekvencija; <~, Gunn -
Ganova frekvencija;~, gyromagne-
tic precession - frekvencija žiro-
magnetske precesije; ~, helicon

frequency
frequency
- frekvencija spiralnih talasa; ~,
high - visoka frekvencija (od
3 - 3 0 MHz); ~ -identification
unit - talasomer (el.); ~, idler
- jalova frekvencija; ~ indicator
- frekvencmetar (el.); ~ intre-
lace system - sistem sa preple-
tenim frekvencijama (jednosmerna
predaja boja) ( TV); ~ inversion
- obrtanje frekvencija, frekventna
inverzija (el.); ~, ion cyclotron
- jonska ciklotronska frekvencija;
~, ion plasma - jon-plazmena
frekvencija; ~ ionisation - br-
zina jonizacije; ~, Josephson
cutoff - Džosefsonova prekidna
frekvencija; ~, Larmor - Lar-
morova frekvencija; ~, laser -
- frekvencija zračenja lasera; <~
level - frekventni nivo (eh); ~,
lociking - frekvencija sinhronizi-
rajućeg signala; ~, lox - niska
frekvencija (od 30-300 KHz),
kilometarski talasi; ~, magneto-
hydrodynamic - magnetohidro-
dinamička frekvencija; ~, mag-
netoplasma - magnetoplazmena
frekvencija; ~, maser - frekven-
cija zračenja masera; ~, master
- glavna frekvencija, pobudna frek-
vencija, upravljačka frekvencija; ~,
maximum usable - maksimalna
primenjena frekvencija; ~, me-
dium - srednja frekvencija (od
300-3000 KHz), hektometarski ta-
lasi; ~, microwave - veoma vi-
soka frekvencija; ~ -modulated
- frekventno-modulisan (eh.); ~
modulation - frekventna modula-
cija (FM) (eh.); ~, molecular
rotational - rotaciona frekvencija
molekula; ~ multiplier - umno-
žavaj frekvencija, multiplikator frek-
vencija (eh.); ~, natural - sop-
stvena frekvencija; ~, natural
line - frekvencija prirodne linije;
~, natural oscillation - sop-
stvena frekvencija oscilovanja; ~,
negative spatial - negativna pro-
storna frekvencija; ~, notch -
- frekvencija odbacivanja; ~ of
polarization - frekvencija pola-
rizacije; ~ of pumping - frek-
288 frequency
vencija pumpanja; — of vibra-
tion - frekvencija vibracija (meh.);
-, operating - radna frekvencija;
~, optical - frekvencija optičkog
dijapazona, optička frekvencija; —,
optimum traffic - optimalna
frekvencija jonosferskog prostiranja
radio-talasa medu dvema konkret-
nim tačkama (za određeni interval
vremena); ~, optimum working
v. optimum traffic frequency;
~ overlap - preklapanje (prekri-
vanje) frekvencija (između kolor
i jednobojnih signala) (TV); ~,
penetrating - frekvencija prodi-
ranja; ~, phonon - frekvencija
fonona; ~, photoelectric thre-
shhold - granična frekvencija fo-
toefekta; ~, picture - frekvencija
kadrova, frekvencija signala slika,
videofrekvencija; ~, plasma -
plazmena frekvencija, frekvencija
plazme; ~, polygon - frekventni
mnogougaonik, statistički pojam
(meh.); ~, positive spatial -
pozitivna prostorna frekvencija; ~,
precession - frekvencija prece-
sije; ~, pump(ing) - frekvencija
pumpanja; ~, Raman(-shifted)
- frekvencija linije kombinacionog
(Ramanovog) rasejanja; ~ range
- frekventni opseg, frekventni di-
japazon (el.); ~, real - stvarna
frekvencija; ~ regulator - regu-
lator frekvencija, stabilizator frek-
vencija; ~, relative - relativna
frekvencija, frekvencija događaja;
~, relative of failures - relativna
frekvencija greške; ~ relay -
frekventni relej (el.); ~, resistive
cutoff - otporna prekidna frekven-
cija; ~, resonance - reoznantna
frekvencija; ~, resonator - frek-
vencija rezonatora; ~ response
- frekventno zavisna veličina (ili
karakteristika), frekventni odziv (el.);
~ -response curve - frekventna
karakteristika (el.); ~, • reststrah-
lung - frekvencija preostalog zra-
čenja; ~, satellite - frekvencija
signala satelita; ~, scattering -
frekvencija rasejanja; ~, self-re-
sonant - sopstvena rezonantna
frekvencija; ~ -sensitive load -
frequency 289 fringing
opterećenje zavisno od frekven- fresh water - slatka voda
cije (el.); ~ separator - delitelj fresnel - frenel (jedinica frekven-
frekvencija, separator frekvencija cije IO12 Hz) (el.)
(el.); ~> SH v. subharmonic Fresnel diffraction - Frenelova
frequency; ~, signal - frekven- / difrakcija (opt.); ~ diffraction
cija signala, signal na frekvenciji; field - Frenelovo difrakciono polje
~, spatial - prostorna frekven- (opt.); <-~ region - Frenelova
cija; ~ spectrum - frekventni zona (oblast polja između antene
spektar (el); ~, spot - fiksna i Fraunhoferove zone) (rad.)
frekvencija; ~ stability - frek- fret-saw - testerica (maš.)
ventna stabilnost (el.); ~ -stabi- fretting corrosion - nagrizajuća
lizer crystal - kristal za frekventnu korozija (thnl.)
stabilizaciju (el.); ~ standard - friable slag - lako lomljiva troska
etalon frekvencije, standard frek- (zav.)
vencije; <~, Stokes - frekvencija friction - trenje; ~ clutch - kvačilo
Stoksove komponente; ~, sub- sa trenjem (mot.); — coefficient
harmonic - frekvencija subhar- - koeficijen(a)t trenja (meh.); ~
monike; ~, superhigh - vrlo disc clutch - lamelasto kvačilo
visoka frekvencija (od 3-30 GHz), (mot.); ~ drive - pogon trenjem
santimetarski talasi; ~ sync - (mot.); ~ -driven loudspeaker
frekventna sinhronizacija (el.); — - frikcioni zvučnik (eh.); ~ drum
synthedzer - frekventni sinteti- - tami doboš, doboš trenja (mot.);
zator (oprema za sintezu frekven- ~ force - sila trenja (meh.); ~
cije); ~, tactical - taktička frek- head - visina trenja (maš.); ~ head
vencija; ~ telegraphy - frekvent- loss - visina gubitka trenja (maš.);
na telegrafija (FT) (tel); ~ to- ~ loss - gubici trenja (maš.);
lerance - frekventna tolerancija, ~ pressure drop - pad pritiska
dozvoljeno odstupanje frekvencije usled trenja (maš.); ~ saw - te-
(od nominalne) (el.); ~ trans- stera (maš.); ~ shaper - rendi-
former - transformator frekven- saljka sa frikcionim prenosom (maš.);
cije (el.); ~, true - stvarna frek- ~ tape - lepljiva izolaciona traka
vencija; ~, turnover v. corner
(thnl.)
frequency; ~, ultra-audible v.
ultrasonic frequency; ~, ultra- frictional - frikcioni, sa trenjem;
high - ultravisoka frekvencija (od ~ electricity - elektricitet trenja,
300^3000 MHz), desimetarski ta- triboelektricitet (fiz.); ~ heat -
lasi; ~, ulttasonic - ultrazvučna toplota trenja (tt.); ~ resistance
frekvencija; <~, varactor cutoff - otpor trenja (meh.); ~ surface
- granična frekvencija parametar- - površina trenja (meh.)
ske diode, granična frekvencija Friedel and Craft's synthesis -
varaktora; ~, very-high - vrlo sinteza benzolovih homologa dej-
visoka frekvencija (od 30—300 stvom alkil-halogenida na aromatska
MHz), metarski talasi; ~, very- jedinjenja u prisustvu aluminijum-
low - vrlo niska frekvencija (od hlorida
3—30 KHz); ~, voltage gain fringe - traka; <~ antenna - antena
cutoff - granična frekvencija na- za daljinski prijem (rad.); ~ area
ponskog pojačanja; ~, waveguide - granična zona, zona slabog pri-
cutoff - kritična frekvencija tala- jema (rad.); ~, difraction -
sovoda; ~, Zeeman - Zemanova difrakciona traka; ~ effect - kraj-
frekvencija nji efekt, granični efekt (rad.);
~, Fabry-Perot - (interferenciona)
frequenta - frekventa (izolacioni traka interferometra Febri-Pero;
materijal) (thnl.) ~, Fraunhofer difraction - Fra-
frequentite - frekventit (izolacioni unhoferova difrakciona traka
materijal) (tknl.) fringing - ivični, krajnji
19 Rečnlk
 frog and switch planer
frog and switch planer - rendi-
saljka sa skretnicom (maš.)
front - front, čelo, čeona strana;
~ angle -ugao podešavanja (maš.);
~ axle - prednja osovina (mot.);
~ axle drive - prednja vuča; ~
axle suspension - prednje veša-
nje (točkova); ~ brace - makaze
(maš.); ~ brake - prednja koč-
nica; ~ clearance - prednji slo-
bodni ugao (noža); slobodni ugao
meren paralelno sa bočnom povr-
šinom (maš.); ~ contact - radni
kontakt (el.); ~ -contact spring
- opruga radnog kontakta (el.);
~ cord - prednji gajtan (bliži
telefonistkinji) (tel.); ~ drive -
prednja vuča (mot.); ~ edge
- čeona ivica (maš.); ~ end -
čeoni kraj (maš.); ~ face - čeona
strana (maš.); prednja strana; ~
flap - prednji . prevoj (omota
knjige); ~ lighting - iluminacija
fasade; ~ milling tool - čeono
glodalo; ~ pilot (broach) - vo-
deći deo (provlačenja) (maš.); ~
rake angle - ugao strugotine
(maš.); ~ rest - prednji suport;
~ seat - prednje sedište; ~ sur-
face - čeona površina; ~ surface
mirror - ogledalo kod koga je
na prednju površinu nanet sloj
srebra (oft.); ~ suspension -
- prednje vešanje (točkova); ~
table support - stolni podupirač
(maš.); ~ top rake angle - ugao
vrha strugotine (maš.); ~ -to-
rear ratio - koeficijen(a)t usmere-
nosti, faktor usmerenosti (maš.);
~ upright - čeono postolje (maš.);
~ view - izgled spreda (teh. crta-
nje); ~ wheel - prednji točak;
~ wheel drive - prednji pogon
(mot.); ~ wing - prednji blato-
bran
froth - pena, peniti se; ~, flota-
tion - odvajanje fino sprašenih
minerala od drugih time što neki
plivaju u obliku pene, a drugi
tonu (thnl.)
frother - penušavac, hemijsko sred-
stvo koje stvara penu pri flotaciji
frothing - penušanje
290 fuel
fuel
frothy surface - penušava površi-
na (zav.)
Froude number - Frudov broj
(maš.)
fructose- fruktoza, levuloza, voćni
šećer
fuchsine - fuksin, crvena trifenil-
metanska boja (hem.)
fuchsite - varijetet belog liskuna
koji sadrži hroma (min.)
fuel - gorivo; <—, aircraft - avion-
ski benzin; ~ -air mixture -
mešavina vazduh-gorivo; ~ -air
ratio - odnos vazduha u gorivu;
~, antiknock - visokooktanski
benzin sa antidetonatorom; —;
antipinking v. antiknock fuel;
~, assembly -kaseta sa gorivom,
položaj goriva (u reaktoru); —
-atomizer - raspršivač goriva;
*~3 atomic - nuklearno gorivo;
~, atomized - gorivo u prahu;
—, automobile - automobilsko
gorivo; ~, automotive - gorivo za
motore sa unutrašnjim sagoreva-
njem; ~, aviation - avionski
benzin; ~ bed - sloj goriva; ~,
binari - gorivo od dve kompo-
nente; ~, bipropellant - dvo-
komponentno gorivo; ~, blended
- gorivo sa antidetonatorom; ~,
-burning engine - mašina sa
unutrašnjim sagorevanjem; ~ ca-
pacity - kapacitet rezervoara za
gorivo; ~ consumption - po-
trošnja goriva; ~ -consumption
gauge (indicator) - merač po-
trošnje goriva; ~ cutoff valve -
zasun za dovod goriva; ~ delivery
- dovod goriva; ~ diffusion pump
- difuziona pumpa (u vakum teh-
nici); ~ dope - antidetonaciono
sredstvo (u gorivu); ~ dump -
skladište (depo) goriva; ~ dust -
goriva prašina; ~ economizer -
uređaj za štednju goriva; *~ eco-
nomy - 1. ekonomisanje gorivom,
ušteda goriva; 2. energetska pri-
vreda; ~ element - gorivi ele-
ment, osnovni konstrukcioni oblik
nuklearnog goriva; ~, engine -
motorno gorivo; ~ engineering
- tehnika goriva; ~ feed - dovod
goriva; ~ feed pump - pumpa za
19*
291
napajanje gorivom; ~ feeder -
uređaj za napajanje gorivom; ~
filter - filter za gorivo; prečistač
goriva; ~, fissionable - nuklear-
no gorivo; flow gauge - me- j
rač potrošnje goriva; ~ gas - '
gorivi gas, pogonski, grejni gas;
gauge - indikator količine goriva,
merač potrošnje goriva; ~ heating
- loženje uljem; ~, heavy -
teško gorivo; ~, heavy-duty -
gorivo za rad u otežanim uslovima;
<~, high grade - visokokalorično
gorivo; ~, high-octane - visoko-
oktansko gorivo; ~, hog - gorivo
iz drvnih otpadaka; ~, hybride -
gorivo na bazi jedinjenja s vodo-
nikom; ~, hypergolic - samoza-
paljivo raketno gorivo; ~ inhibi-
tor - antidetonaciono sredstvo;
~ injection pump - pumpa za
ubacivanje goriva; ~ injection
system - mehanizam ubrizgavanja
goriva; ~ injection valve - ven-
til sistema za ubrizgavanje goriva;
~, jet aircraft - gorivo za reak-
tivne motore; ~, knock-free v.
antiknock ruel; ~, light diesel
- lako dizel-gorivo; ~, light vo- fuel-cooled - hlađen gorivom
latile - lakoisparljivo gorivo; ~,
liquid - tečno gorivo; ~ loading
- preuzimanje (uzimanje) goriva
(brod); ~, low-grade - nisko-
kalorično gorivo; ~ mixture - full automatic - automatski, potpu-
smeša (mot.); ~, mono - jedno-
komponentno gorivo; ~, motor
~ motorno gorivo, gorivo za mo-
tore sa unutrašnjim sagorevanjem,
dizel-gorivo; ~, nuclear - nu-
klearno gorivo; ~, oil - tečno
gorivo, mazut; ~, petroleum -
lako gorivo (benzin, kerosin); ~
pipe - linija goriva; ~ piping v.
fuel pipe; ~, poisoning - za-
trovanje (nuklearnog) goriva ele-
mentima sa visokim efikasnim pre-
secima na neutrone (nukl.); ~,
powdered v. atomized fuel; ~
pressure - kreking mazut; ~,
propellant - gorivo za motore
sa unutrašnjim sagorevanjem, ra-
ketno gorivo; ~, pulverized v.
atomized fuel; ~, rate - po-
trošnja goriva; ~, ratio - koefi-
full automatic
cijen(a)t korišćenja goriva; ~, re-
active - visokoreaktivno gorivo;
•~ reactor v. atomic fuel; ~ re-
processing - prerada nuklearnog
goriva, sastoji se od izdvajanja
fisionih proizvoda i transuranskih
elemenata (nukl.); ~, residual -
neiskorišćeno gorivo; ~, rocket
- raketno gorivo; ~ rod - šipka
gorivog elementa reaktora (nukl.);
~, secondary nuclear - sekun-
darno nuklearno gorivo; ~, smo-
keless - bezdimno gorivo; ~,
sollid - tvrdo gorivo; ~, sprayer
- rasprašivač goriva; ~, straight
liquid - čisto tečno gorivo; '—',
starting - startno gorivo; ~
strainer - prečistač goriva (mot.);
~ supply - dovod goriva; ~,
synthetic - sintetičko gorivo; ~
system - postrojenje za gorivo,
energetsko postrojenje; ~ tank
- rezervoar goriva, rezervoar ben-
zina; ~, tractor - traktorsko go-
rivo, ligrdin; ~ utilization - is-
korišćenje goriva; ~, waste - go-
rivo iz otpadaka; ~ wood - drvo
za loženje, ogrevno drvo
fugacity - nepostojanost
fulcrum - obrtna tačka (maš.);
~ pin - vrh obrtne tačke (maš.)
no automatski; ~ color televi-
sion - televizija u boji (TV);
~ -duplex operation - potpuno
dupleksna operacija, dupleks koji
istovremeno radi (el.) : ~ hydra-
ulic drive - potpuni hidraulični
pogon (mot.); ~ -ionized - pot-
puno jonizovan; ~ load - puno
opterećenje; ~ -load characte-
ristic - dinamička karakteristika,
karakteristika punog opterećenja;
~ -load meter adjustment de-
vice - naprava za regulisanje bro-
jila pri punom opterećenju (el.);
~ -parabolic reflector - para-
bolični reflektor (el.); ~ period
service - danonoćna služba; >~
-pitch winding - dijametralni
namot (el.); ~ rotation (of a
selector) - puno okretanje (bi-
full automatic
full automatic
raca), pun krug obrtanja; ~ -scale
- puna skala, u prirodnim razme-
rama; ~ speed - puna brzina
fulling mill - valjaonica
fully automatic - potpuno automa-
tizovano; ~ energized - dovoljno
pobuđen (el); ~ -integrated
- potpuno integrisan, integralni,
monolitni; ~ transistorized -
potpuno tranzistoriziran
fulminate - fulminat (so fulminske
kiseline) (hem.); ~, mercury -
merkuri-fulminat (eksploziv za ini-
cijalno paljenje)
fumaric acid - fumarna kiselina
(hem.)
fume - dim, para, isparavanje; ~
cupboard - digestor, zatvoren
prostor (obično sa ventilacijom)
za odvođenje štetnih gasova i para
(hem.)
fumigants - supstance čije pare
uništavaju insekte, bakterije i gljive
fuming sulphuric acid - pušljiva
sumporna kiselina, oleum, rastvor
sumpor-trioksida u koncentrisanoj
sumpornoj kiselini (hem.)
function - funkcija (mat.); ~, Airy
- Eirijeva funkcija; ~, ambi-
guity - funkcija neodređenosti;
~a analog - neprekidna funkcija,
kontinualna funkcija; ~ anode
work - izlazni anodni rad; ~,
autocorrelation - autorelaciona
funkcija; ~, Boltzmann - Bolc-
manova funkcija; ~ cathode work
- izlazni katodni rad; ~, corre-
lation - korelaciona funkcija; ~,
crosscorrelation - funkcija uza-
jamne korelacije, kroskorelaciona
funkcija; ~, decision - rešavajuća
funkcija; ~, delta-Đirac - Di-
rakova delta-funkcija; ~, density-
-of-states - funkcija gustine sta-
nja; <~, distribution - (integralna)
funkcija raspodele; ~, dyadic
Green - Grinova diodska funkcija;
~, eikonal - ejkonal-funkcija;
~, ergodic - ergodička funkcija;
~, excitation - funkcija ekscita-
cije, funkcija pobude; ~, failure
density - funkcija gustine kvarova;
~, feedback transfer - transfer
292 fundamental
funkcija kola povratne sprege;
~, Fcrmi - Fermijeva funkcija;
~, forward transfer - prelazna
funkcija za direktni smer; ~, fre-
quency - gustina verovatnoće,
distribuciona funkcija, funkcija frek-
vencije, frekventna funkcija; ~
generator - generator funkcija
(at.); ~, Heaviside step - stepe-
nasta Hevisajdova funkcija; ~,
implicit - implicitna funkcija;
~, Legendre - Ležandrova funk-
cija; ~, line-shape - funkcija
oblika spektralne linije; ~ lop
transfer - transfer funkcije petlje;
~, modified Bessel - modifi-
cirana Beselova funkcija; ~, op —
tical transfer - optička prelazna
funkcija; ~, overlapped - funk-
cije koje se preklapaju; ~, power
spectral density - funkcija spek-
tralne gustine snage; ~, pulse
transfer - impulsna prelazna funk-
cija; ~, ramp - brzo prmenljiva
linijska funkcija; ~, reverse trans-
fer - prelazna funkcija u induk-
tivnom smeru; ~, risk - funkcija
rizika; ~, scattering - funkcija
rasejanja (za datu sredinu); ~,
shape v. line-shape function;
~, spin-wave - funkcija spin-
talasa; ~, state - funkcija stanja;
~, through transfer - tranzitna
transfer-funkcija; ~, transfer -
prelazna funkcija, transfer-funkcija;
~ unit step - jednačina stepenasta
funkcija; ~, wave - talasna funk-
cija; ~ work - izlazni rad
fundament - osnov, temelj (građev.)
fundamental - osnovni; ~ com-
ponent - osnovna komponenta,
osnovni harmonik (el.); ~ fre-
quency - osnovna frekvencija,
frekvencija osnovnog talasa (el.);
—• oscillation - osnovna oscila-
cija (el.); ~ particles - osnovne,
fundamentalne čestice, elementarne
čestice (/iz.); ~ research - os-
novno istraživanje; ~ theorem
of algebra - osnovna teorema
algebre (o korenima polinoma)
(mat.); ~ tone - osnovni ton
(ak.); ~ units - osnovne jedinice
(dužine, mase i vremena) (fiz.);
fundamental 293
~ wave - osnovni talas, osnovni
signal (el.)
funnel - levak, dimnjak (lokomotive,
broda), odvodna cev; svetlarnik,
kanal za provetravanje
fur - krzno, koža, skrama, navlaka;
kotlovski kamenac
furan - furan, furfuran, tetrol (he-
terociklično jedinjenje) (hem.); ~
group - heterociklična jedinjenja
izvedena iz furana koja se sastoje
iz četiri ugljemkova atoma i jednog
atoma kiseonika (hem.)
furane resins - furanske smole,
dobijaju se polimerizacijom fur-
furil-alkohola (thnl.)
furcation - račvanje, račva
furfural - furfurol (hem.)
furfurane v. furan
furlong - osmina milje (201,1662 m)
furnace - peć, industrijska^ peć;
zagrevni prostor; ~ addition -
dodatak šarži; ~ arch - svod lo-
žišta; ~ atmosphere - zaštitna
atmosfera peći; ~ attendant -
čuvar peći; ~, batch - nekonti-
nualna peć; ~ bear - bat za otva-
ranje peći; ~, bell - zvonasta
peć; ~ belt - peć sa prolaznom
trakom; ~ black - čađ dobivena
nepotpunim sagorevanjem gasovi-
tih ili tečnih ugljovodonika (thnl.);
~ bleeder - baklja giht-gasa; ~
body - postolje peći; ~ bottom
- noga (podnožje) peći; ~, box -
komorna peć; ~ brazint - pećno
lemljenje; ~ brick lining - obzida-
vanje peći; ~, cake-fired - ter-
mička koksna peć; ~, Canley -
tigl-peć; ~ capacity - kapacitet
peći; ~, carbide - peć za proiz-
vodnju karbida; ~, carburizing
- peć za karburaciju (thnl.); ~,
case-hardening - peć za cemen-
tiranje (thnl.); ~ charge - pu-
njenje peći; ~ charging machine
- mašine za punjenje peći; -^cin-
der - pećna šljaka; ~ coke - koks
za visoku peć; ~, compartment
- kamerna peć; ~ construction
- konstrukcija (gradnja) peći; ~,
continuous - kontinualna peć,
protočna peć; ~ control - regula-
furnace
cija peći, kontrola peći; ~ control
station - kontrolni punkt peći;
~ conveyor - prolazna peć sa
trakom; ~ cooling - hlađenje
peći; ~, core—type induction -
• indukciona peć sa jezgrom; ~
crown - svod peći; ~, crucible
- jamska peć, tigl-peć; ~ desig-
ner - konstruktor peći; ~, dryer
- peć za sušenje; ~ flue - kanalni
odvod iz peći; ~ flue superheater
- predgrejač plamena peći; ~ for
bright tempering - peć za blanko
žarenje; ~ for coal - peć na ugalj;
~ for tank bark and saw dust
- peć na zagrevanje piljevinom;
~, forge - kovačka peć; ~ front
- pećni ormar; ~ front with
double door - peć sa dvojnim
vratima; ~ front with single
door - peć sa jednim vratima; —•
gas - dimni gas; ~ gas circula-
tion drier - cirkulaciona sušnica;
~ grate - rešetka peći; ~, high-
frequency - visokofrekventna peć;
~ in front of the boiler - pred-
grejavanje; ~ lid - pećni poklopac;
~ l i f e - vek trajanja peći; — lines
- profil peći; ~ lining - unutraš-
nje obloge peći otporne na hemijsko
dejstvo i toplotu; ~ operator -
obsluživač peći; ~ pig - malj
(bat) za otvaranje peći; ~, pit -
šahtna peć; ~, pusher - potisna
peć; ~, reduction - peć za reduk-
ciju; ~ refractories - materijal
za oblaganje peći; ~, reverbera-
tory - plamena peć; ~ roof -
svod peći; ~ scale - pećni cunder;
~ seat - pod peći; ~, semiauto-
matic - poluautomatska peć; ~
shaft - šaht peći; ~, sherardizing
- peć za nanošenje naslage cinka;
- soldering - lemljenje u peći;
~, solid fuel - peć na čvrsto go-
rivo; ~ sow - bat za otvaranje peći;
~ temperature - temperatura
peći; ~, tempering - kalionička
peć; ~ transformer - pećni trans-
formator; .~, travelling hearth
- peć sa pokretnim podom; ~
trouble - smetnje u radu peći; ~,
tube - cevna peć; ~ under the
boiler - donje grejanje peći; ~,
furnace
furnace
vacuum - vakuumska peć; ~,
walking beam - prolazna peć sa
povremenim pomeranjem (thnl.);
~, wire annealing - peć za ža-
renje žice; ~ with basket grate
- peć sa torbastom rešetkom;
~ with combustion chamber -
komorno zagrevanje; ~ with cylin-
der grate - peć sa valjkastom
rešetkom; ~ with direct heating
surface - zagrevanje indirektnom
zagrevnom površinom; ~ with
external incilined grate - peć
sa strmom pred-rešetkom; ~ with
forced draught - zagrevanje kom-
primiranim vazduhom; ~ with
horizontal grate - peć sa ravnom
rešetkom; ~ with inclined grate
- peć sa strmom rešetkom; —
with knee-shaped grate bars -
peć sa povijenom rešetkom-lo-
žištem; ~ with movable grate-
bars - peć sa drmusavom rešet-
kom; ~ with multi-stage grate
- peć sa etažnim ložištima; ~ with
over-grate blower - zagrevanje
gornjim dovodom vazduha; ~
with travelling grate - peć sa
pokretnim ložištem; ~ zone -
zona peći
furnatron - tip elektronskog ko-
mandnog uređaja za peći
fuse - topljivi osigurač, topiti se,
istopiti se, spojiti se, zatopiti;
~ alarm - signalizacija prego-
revanjem termičkog osigurača (el.);
~ - b a s e - podnožje osigurača (el.);
~ -carrier - nosač osiguranja
(el.); ~ -element - topljivo telo
(el.); link - uložak osigurača
(el.); ~ -resistor - žičani otporni
osigurač; ~ switch - prekidač
s osiguračem (el.); ~ tongs -
klešta za osigurače (el.); ~ wire
- topljiva žica (el.); ~ with en-
closed fuse-element - zatvoreni
topljivi osigurač (el.)
fuselage - trup aviona (av.)
294 futtock
fusel oil - patoka, patočno ulje, F — 1. Fahrenheit - stepen Farenhajt; 2. fluid - fluid; 3. fluorine - fluor;
uglavnom sadrži amil-alkohol, spo- 4. foot - stopa; 5. formula - formula; 6. frequency - frekvencija; 7.
redni proizvod pri destilaciji al- fuel - gorivo; 8. fugacity - fugasitet
kohola (hem.) FBP, f.b.p. — final boiling point - krajnja tačka ključanja
fusible - topljiv; ~ alarm wire - FCC — 1. face-centered cubic - centralno usmereni kubni; 2. fluid catc-
topljiva signalna (protivpožarna) ži- lytic - katalitičko klekovanje u fluidizovanom sloju
ca (el.); — alloys - lako topljive FDA — Food and Drug Administration - Uprava za kontrolu prehram-
legure, sadrže bizmut, olovo, ka- benih i farmaceutskih proizvoda
laj (ponekad kadmijum i živu) FIAT — Technical Field Information Agency - Vojno-tehnička agencija
(tntl.)i ~ covering - topljiva za informacije
obloga (zav.) fl.oz — fluid ounce - unca za tečnost
fusing - utapanje (npr. za obrazo- FO — fule oil - ložnivo ulje
vanje prelaza) FOA — fuel oil additive - aditiv za loživa ulja
fusion - topljenje, stapanje, fuzija FP, f.p. — 1. flameproof - siguran za eksplozije (paljenje); 2. flash point
(nukl., fiz.); ~, controlled - kon- - tačka paljenja; 3. freezing point - tačka smrzavanja; 4. fusible plug
trolisana fuzija (nukl., fiz.); ~, - topivi osigurač
controlled thermonuclear - kon- Fr — francium - francijum
trolisana termonuklearna sinteza; FRC — flow recording controller - registrujući i regulišući merač protoka
~ face - stranica žleba (zav.); FRTP — fiberglass reinforced thermoplastic - termoplastika armirana
~, lack of - between parent staklenim vlaknima
metal and deposited metal - FS — federal specification - federalne specifikacije (tehnički uslovi)
nedostatak uvara između osnovnog f;s — 1. factor of safety - faktor sigurnosti; 2. feet per second - stopa po
i dodatnog materijala (zav.); ~, sekundi
lack of - between runs - ne- ft — I. feet - broj stopa; 2. foot - stopa (0,3048 m)
dostatak uvara između varova vi- fur. — furlong - farlong (201,168 m)
šeslojnog šava (zav.); ~, lack f.v. — folio verso - na suprotnoj stranici
of side - nedostatak uvara između FW — fresh water - sveza voda
vara i površine zavarivanja; ~,
lack of root - rđav var (zav);
~, (nuclear) - nuklearna fuzija,
sjedinjavanje lakih jezgara prilikom
koga se formiraju teža jezgra i
oslobađa relativno velika količina
energije (fiz.); ~ penetration -
uvar (zav.); ~ point - tačka top-
ljenja (hem.); ~ process - fu-
zioni, termonuklearni proces (nukl.);
~ reactor v. thermonuclear re-
actor; ~ thermonuclear - ter-
monuklearna fuzija; ~ tempera-
ture - fuziona temperatura, tem-
peratura na kojoj je moguća fu-
zija (fiz.); ~, vitreous - staklasto
topljenje; ~ welding - zavariva-
nje topljenjem (zav.); ~ zone -
rastopljeni osnovni materijal (zav.) ;
fusionable material - materijal
podložan fuziji (nukl.)
futtock - rebro broda (pom.)
g - g, skraćenica za gravitaciono
ubrzanje; skraćenica za gram
Ga - Ga (hemijski znak za element
galijum) (hem.)
G-acid - G-kiselina (2-naftol-6,8-
disulfonska kiselina, međuprodukt
pri dobijanju boja) (hem.)
G-band - dijapazon G (194—212
MHz) (rod.)
G-value - G-radijaciono-hemijski pri-
nos za apsorbovanje 100 eV zra-
čenja (hem., n.teh.)
gabardine - kaftan, bunda, ga-
bardin
gabbro - gabro, magmatska stena,
vrsta eruptivne stene (geol.)
gadolinite - gadolinit (silikat beri-
lijuma, gvozda i itrijuma) (min.)
gadolinium - gadolinijum, hemijski
elemen(a)t; znak Gd, at. težina
157,31, redni broj 64, pripada
grupi retkih zemalja (hem.)
gaff - monterske penjalice, mamuze,
ostruge
Gaflte - termoplastična masa na
bazi polietil-hlorokrilata (thnl.)
gage - mera, merilo, merač; kali-
bar; debljina provodnika; mano-
metar; meriti, odmeriti; kalibrisati,
grubo meriti (metr.); ~ board
- šablon, sto s opremom, sto s pri-
borom (metr.)
gagetron - indikator nivoa tečnosti
gain - pojačanje; koeficijen(a)t po-
jačanja, dobit; ~, antenna - koe-
ficijenat antenskog pojačanja; koe-
ficijenat antenskog pojačanja usled
usmerenosti; ~, atomic - kvantno
pojačanje; ~, available - nomi-
nalni koeficijen(a)t pojačanja; ~,
available power - moguće poja-
čanje snage; ~, collector - efek-
tivnost kolektora; faktor multipli-
kacije kolektora; ~, collector-
to-base current - strujno poja-
čanje kolektor-baza; ~, common-
base - pojačanje u šemi sa uzem-
ljenom bazom; ~, common-base
forward current - pojačanje u
šemi sa uzemljenom bazom i di-
rektnim smerom struje; ~, com-
mon-base reverse current -
pojačanje u šemi sa uzemljenom
bazom i indirektnim smerom stru-
je; common-base short circuit
current - pojačanje u šemi sa
uzemljenom bazom pri kratkom
spoju; ~, common-drain - po-
jačanje u šemi sa uzemljenim od-
vodom; ~, common-gate - po-
jačanje u šemi sa uzemljenim gej-
tom; ~, common-source - po-
jačanje u šemi sa uzemljenim iz-
vorom; ~, conversion - koefici-
jen(a)t prenosa pretvarača; ~, con-
version voltage - koeficijen(a)t
prenosa napona (frekventnog pre-
tvarača); ~, current - pojačanje
struje; koeficijen(a)t strujnog po-
jačanja; ~, differential - diferen-
cijalno pojačanje; ~, directive -

gain
gain
koeficijen(a)t usmerenog dejstva (an-
tene); ~, double-channel - dvo-
kanalni koeficijen(a)t pojačanja; ~,
electronic - totalni koeficijen(a)t
pojačanja; elektronski koeficijen(a)t
pojačanja; ~, forward - pojačanje
u direktnom smeru; ~, grounded
base current - koeficijen(a)t struj-
nog pojačanja u šemi sa uzemlje-
nom bazom; ~, insertion - une-
seno (ubačeno) pojačanje; ~, in-
verse - pojačanje u indirektnom
smeru; ~, laser - koeficijen(a)t
pojačanja lasera; —<, laser excess
- ekscesni koeficijen(a)t pojačanja
lasera; ~, loop - koeficijen(a)t
pojačanja petlje (proizvod koefi-
cijenata pojačanja direktnog kola
i kola povratne veze); ~, low-
level current - pojačanje pri nis-
kom nivou signala; ~, low-signal
current v. low-level current
gain; ~, maser - koeficijen(a)t
pojačanja masera; ~, net - ukupni
koeficijen(a)t pojačanja; čisti koe-
ficijen(a)t pojačanja; ~ of junc-
tion laser - pojačanje spojnog
lasera; ~, one-way - pojačanje
pri jednom prelazu; ~, open-
circuit voltage - koeficijen(a)t
pojačanja pri praznom hodu; ~,
open-loop - pojačanje bez po-
vratne sprege; ~, optical - po-
jačanje u optičkom dijapazonu frek-
vencija; —, parametric - para-
metarsko pojačanje; ~, per tran-
sit - pojačanje po prelazu; ~, per
unit length - koeficijen(a)t poja-
čanja za jedinicu dužine; ~, po-
wer - pojačanje snage; koefici-
jen(a)t pojačanja snage; ~, reverse
v. inverse gain; ~, round trip
- pojačanje pri punom prolazu; ~,
single-channel - jednokanalni koe-
ficijen(a)t pojačanja; ~, single
pass - pojačanje pri jednom pro-
lazu; ~, treshold - koeficijen(a)t
pojačanja praga; ~, transducer
- pojačanje senzora; ~, transmis-
sion - pojačanje; koeficijen(a)t po-
jačanja; ~, unilateral - jedno-
smerni koeficijen(a)t pojačanja; ~,
unsaturateđ - nezasićeno poja-
298 galvanometer
čanje; ~ 3 voltage - pojačanje
napona; koeficijen(a)t naponskog po-
jačanja
gahnite - ganit, automolit (cinčani
spinel) (min.)
gal - gal (jedinica ubrzanja) = 1 cm
s-2 = lO-'-ms" 2
galactose - galaktoza (monosaharid,
sastojak mlečnog šećera) (hem.)
galena v. galenite
galenite - galenit (olovo-sulfid) (naj-
važnija ruda olova) (min.)
gallium - galijum (hem. elemen(a)t,
red. br. 31, simbol Ga)
galvanic - galvanski (koji je u vezi
sa strujom el. baterije); ~ battery
- galvanska, primarna baterija; ~
cell - galvanski elemen(a)t; ~ cor-
rosion - elektrohemijska korozija;
~ current - galvanska struja;
~ metal colouring - galvansko
bojenje metala; ~ pile - Vol tin
stub
galvanizing - galvanizacija (prevla-
čenje slojem metala električnom
strujom ili potapanjem u rastvor
ili rastop)
galvanism - galvanizam (stari naziv
za elektricitet hemijskog ili živo-
tinjskog porekla)
galvanize - galvanizirati (prevlačiti
tankim slojem metala pomoću elek-
trične struje ili potapanjem)
galvanized iron - pocinkovano gvož-
de, galvanizovano gvožđe (mtl.)
galvanizing - galvanizacija; pocin-
kovanje; pocinkovanje plamenom;
~ bath - galvanizaciona kupka;
~ by dipping - pocinkovanje ura-
njanjem, potapanjem; ~ plant -
galvanizaciono odeljenje; ~ gal-
vanocautery - galvanokaustika
galvanoluminescence - galvanolu-
miniscencija, svetljenje pod utica-
jem elektriciteta (fiz.)
galvanomagnetic effect - galvano-
magnetski efek(a)t (zavisnost otpora
od magnetskog polja) (el.)
galvanometer - galvanometar (in-
strumen(a)t za merenje slabih stru-
ja) (els.); ~, arm - merna dija-
gonala (merni most); ~, ballisti-
cal - balistički galvanometar; ~
galvanometer 299
constant - konstanta galvanometra
(eh., metr.); ~, differential -
diferencijalni galvanometar; ~ mir-
ror - ogledalo galvanometra; ~,
reflecting - galvanometar sa ogle-
dalom; ~, torsion - torzioni gal-
vanometar; ~, vibrating - vi-
bracioni galvanometar
galvanoplastics - galvanostegija, gal-
vanoplastika
galvanoseope - galvanoskop (instru-
men(a)t za otkrivanje, ali ne i
merenje malih struja) (eh.)
gamboge - gumigut (smola)
gambrel - uređaj za izvešavanje
gamma - gama, jedinica magnetnog
polja, 10~5 ersteda (jedinica mase
IO" 6 ); ~ grama (metr.); gama,
(odnos između bleska i video-
napona) (TV) ; ~ brass - gama
mesing (sa 60—80% cinka) (mtl.);
~ corrected color television -
televizija u boji sa gama-korekcijom
(TV); ~ correction - gama-ko-
rekcija (TV); ~, delayed - za-
kasnelo gama-zračenje; ~ field
gama-polje (zemljište na kojem se
biljke izlažu gama zračenju) (Hol.);
~ fission decay - gama-zračenje
pri radioaktivnom raspadu fisionih
produkata; ~, hard - visoko-
energetsko gama-zračenje; ~ iron
- gama-gvožđe (nemagnetični oblik
koji je stabilan između 906 i 1403"C);
alotropska modifikacija gvozda
(mtl.); ~, prompt - trenutno
gama-zračenje; ~ prospecting -
gama prospekcija (istraživanje ra-
dioaktivnih ruda merenjem gama-
radioaktivnosti terena) (geol.); ~
ray - gama zrak (elektromagnetno
zračenje nuklearnog porekla) (fiz.) ;
~ ray culture - gama zračena
kultura (Hol.); ~ ray examina-
tion - ispitivanje pomoću gama-
zraka, izotopa (zav.); ~, soft -
meko gama-zračenje; ~ uranium
- gama-uranijum (alotropska mo-
difikacija metalnog uranijuma, sta-
bilna na temperaturi preko 772°C)
(mtl.)
gammagraphy - gamagrafija (ra-
diografija gama-zracima) (mtl.)
gap
gammatron - naziv serije cevi
gamut - lestvica, skala (ak.)
gang/to - složiti (slog glodala)
gang - radna grupa, ekipa, brigada;
smena, slog, serija (alata), agregat;
~ boss v. ~ foreman (am.);
~ capacitor - višestruki obrtni
kondenzator; ~ car - kola ekipe
za rad na terenu; ~, cutter - glo-
dalo sa uloženim zubima; ~ fo-
reman - brigadir; voda smene;
~, mandrel - stezni trn (na
strugu); ~ punch - brzi perfora-
tor; ~ saw - složena gater-te-
stera; ~ stack - uređaj za grupno
punjenje peći; ~ switch - paketna
(grupna) sklopka; ~ -tool - slog
noževa, alata; -~ -tool operation
- rad slogom noževa; ~ "type
multiple - spinđle drilling ma-
chine - viševretena bušilica sa
rasporedom vretena u jednom nizu,
redu; ~ -type tool holder - no-
sač (držač) sloga noževa
ganged capacitor - višestruki obrtni
kondenzator
ganging - nameštanje, postavljanje
sloga alata (maL), poravnanje, iz-
ravnanje, podešavanje, izjednačenje,
usklađenje (el.)
gangue - jalovina, deo rude bez
metala
ganister - ganister, engleski kvar-
cit; ~ brick - dinas-opeka
ganja - indijska konoplja (hašiš, ma-
rihuana)
ganjah v. ganja
gannister v. ganister
gap - interval, korak, međuprostor,
raskid; otvor, prorez, zazor; za-
branjena zona; odsustvo impulsa
ili signala; fuga; istovar, vazdušni
procep, procepiti, razdvojiti; ~,
air - vazdušni zazor; ~, are -
varničar, sistem za pražnjenje; ~,
arrester - prenaponski odvodnik;
~, band v. forbidden gap; ~,
BSC energy - energetska ljuska
Bardin-Kuper-Šrifera; -~, clea-
rance - širina vazdušnog proreza,
procepa; ~ coeficient - koefici-
jen(a)t elektronske sprege, koefi-
cijen(a)t zazor*; ~, density -
magnetska indukcija u međugvož-
gag 300
gap
du; ~, direct - direktna zona;
~, distributed - raspodeljena
zona; ~, energy v. forbidden
gap; ~ filler - pomoćna antena;
—, forbidden - zabranjena zona;
~, gauge - račvasti kalibar; ~,
indirect - indirektna zona; —•,
self-ionizing spark - zona samo-
jonizujuće varnice; <~, source-
drain - razmak izvor-odvod; <--,
spark - varničar; lučni interval;
~ ripe filter - filter za razdva-
janje; ~ triggered vacuum -
kontrolisani vakuumski varničar;
~, undirect v. indirect gap;
~, untriggered vacuum - ne-
kontrolisani vakuumski varničar
garage - garaža
garbage - kuhinjski otpaci pl. (biljni
i životinjski); ~ can - posuda za
otpatke; ~ car - kola za odvoženje
smeća; ~ desintegrator - drobi-
lica otpadaka; —, disposal - u-
klanjanje otpadaka; ~, dressing
- korišćenje (za preradu) otpadaka;
~ incineration - spaljivanje sme-
ća; ~, pit - deponija smeća
garbled telephony - tajna telefo-
nija
garden - bašta, vrt, gradina; ~
fence - baštenska ograda; ~ fur-
niture - baštenski nameštaj; ~
hose - crevo za polivanje; ~
mould - baštenska zemlja; ~ pot
- kanta za zalivanje; ~ roller -
valjak za poravnanje zemlje; ~
spray - prskalica, rosilica; ~
syringe - prskalica
gardener - baštovan
gardener's shears - baštovanske ma-
kaze
garment industry - industrija ode-
će, konfekcija
garnet - granat (alumo-silikatska
grupa minerala koji mogu sadr-
žati Ca, Mg, Mn, Fe, Cr, Ti,
i dr.) (min.); ~, Europium iron
- mineral europijuma i ferita; ~,
gadolinium iron - mineral ga-
dolinijuma i ferita; ~, rare-earth
iron - mineral retkih zemalja i
ferita; ~, terbium iron - mineral
gas
terbijuma i ferita; ~, yttrium-
gallium - itrijum-galijumski gra-
nat; ~, yttrium-iron - itrijum-
gvožde granat
garnierite - garnijerit, numejit (si-
likat nikla i magnezijuma) (min.)
gas - gas; ~, buffer - puferski gas;
~', carrier - noseći gas; ~, de-
generate electron - degenerisani
elektronski gas; ~, disorienting
buffer - dezorijentišući puferni
gas; ~, electronegative - elek-
tronegativni gas; ~ exhaust -
ispumpani gas; iskorišćeni gas;
~, field - nalazište prirodnog
gasa; ~ filled capacitor - kon-
denzator napunjen gasom (el.);
~ filled lamp - gasna lampa (za
osvetljenje) (el.); ~ fielled thy-
ratron - gasni tiratron (eh.); ~
filled triode - gasna trioda, tira-
tron (els.); ~ furnace - gasna
peć; ~ generation - proizvodnja
gasa (zav.); ~ generator -
gasni generator (postrojenje za do-
bijanje gasa iz uglja) (thnl.); ~
law equation - jednačina gasnog
stanja (fiz., hem.); ~ laws -
gasni zakoni (koji daju pritisak i
zapreminu gasa u funkciji tempe-
rature) (fiz., hem.); ~ light paper
- bromidni slabo osetljivi papir
(fot.); ~, liquified - tečni gas,
gas doveden u tečno stanje; ~
liquor - vodeni rastvor amonijaka
(kondenzovanog pri destilaciji ug-
lja) (thnl.); ~, noble - plemeniti
gas, interni gas; ~, nondisorien-
ting buffer - nedezorijentišući pu-
ferni gas; ~ phototube - gasna
fotoćelija, fotoćelija ispunjena ga-
som (els.); ~ pipeline - gaso-
vod (za razvod gasa) (zav.); ~
pocket - gasni mehur (zav.);
~ pore - gasni mehurić (zav.);
~ producer - proizvođač gasa
(zav.); ~, pumped - pobuđeni
gas; ~ (radiation) counter -
gasni brojač (zračenja) (n. teh.);
~, rare(fied) - razređeni gas;
~ ratio - gasni koeficijen(a)t
(fiz.); ~, residual - rezidualni
gas; ~, scrubber - uređaj za
proizvodnju gasnih mehurova (zav.)
gas
~ tetrode - tiratron, gasna te-
troda (eh.); ~, tropospheric -
troposferski gas; ~ tube - gasna
cev (cev za proučavanje električnog
pražnjenja u gasovima) (fiz.); ~
welder - gasni zavarivač (zav.);
<-~ welding - gasno zavarivanje
(zav.); ~ yield - prinos gasa,
izdašnost (karbida) (zav.)
gas-cooled - s gasnim hlađenjem
gas-K-ray tube - gasna tentgen-cev
(sa hladnom katodom) (el.)
gaseous - gasovit, u gasnom stanju;
~ diffusion - gasna difuzija (me-
tod razdvajanja izotopa difuzijom
kroz; porozne membrane) (n. teh.);
~ discharge - gasno pražnjenje;
~ discharge counter tube -
brojač gasnog pražnjenja; ~ di-
scharge lamp - lampa sa gasnim
pražnjenjem; ~ flux - isparljivi
topitel (zav.); ~ fuel - gasno
gorivo, gasovito gorivo; ~ me-
dium - gasna atmosfera; ~ mix-
ture - gasna mešavina, mešavina
gasova; ~ oxigen - kiseonik u
gasnom stanju; ~ pressure -
pritisak gasa; ~ solution - gasni
rastvor, mešavina dva ili više ga-
sova; ~ state - gasovito stanje
gasetron - živin ispravljač
gash - otvor, procep, prorez, šup-
ljina, brazgotina; duboko zarezati,
razrezati
gasholder - rezervoar za gas
gashouse - plinara (am.)
gasification - proizvodnja gasa; ~,
rate - brzina razvijanja gasa; ~
speed - brzina razvijanja gasa
gasiform - gasovit, u gasovitom
stanju
gasket - zaptivka, zaptivač, brtva,
zaptivni prsten, podloška; ~ ring
- zaptivni prsten; ~ surface -
zaptivna površina
gasoil - dizel-gorivo (mot.)
gasolene - gazolin (američki naziv
za lake derivate nafte) (thnl.)
gasoline - benzin, gazolin (mot.);
~j aircraft motor - avionski
benzin; —, all-purpose - univer-
zalni benzin; ~, antiknock - vi-
sokooktanski benzin sa antideto-
natorom; ~, blank - benzin bez
301 gate
uključaka; ~, casing-head - pri-
rodni benzin; ~, climatic - se-
zonski benzin; ~, coalite - ben-
zin dobijen švelovanjem uglja; <~,
cracked - kreking-benzin; ~,
crude - sirovi benzin; ~, flash
- prirodni benzin; <~ gas — ben-
zinski gas (goriva smeša vazduha
i benzinske pare) (mot.); ~, low-
test - niža (treća) vrsta benzina;
•~, pressure - neprečišćeni kre-
king-benzin; ~, summer-grade
- letnji benzin; kolomast; ~, wild
- nestabilizovani benzin; ~, win-
ter-grade - zimski benzin
gasomagnetron - gasni magnetron
(eh.)
gasometer - gasometar (skupljač
gasa promenljive zapremine) (zav.)
gasproof - hermetičan, zaštićen od
gasa, nepropustljiv za gas (thnl.)
gassing - oslobađanje gasa (u cevi-
ma); separacija gasa
gastight - nepropustljiv za gas, her-
metičan
gastric juice - stomačni sok (sadrži
pored vode i 0,2% HC1 i razne
soli) (hem.)
gate - prolaz, propust, vrata, otvor;
koincidentni prolaz; strob-impuls,
selektronski impuls, birački im-
puls, ulaz, ulazni sistem, ulazno
kolo (eh.); gejt; upravljačka elek-
troda, ventil, ventilski sistem; ~,
amplitude - dvostrani ograniča-
vač, amplitudni gejt; ~, capaci-
tor-resistor-diode - kapacitivno
otporni diodni gejt; ~, CML v.
current mode logic gate; ~,
common n - diodni gejt sa opštim
„minusom"; ~, common p -
diodni gejt sa opštim „plusom";
~, compatible - kompatibilni
gejt; ~, control - upravljačka
elektroda; upravljački gejt; ~,
CRD v. capacitor-resistor-diode
gate; ~, cryotron - ventil krio-
trona; ~, current mode - gejt
sa strujnim prebaci vačima; ~,
current mode logic - logički gejt
na strujnim prebaci vačima; ~,
diode - diodno-ventilna šema;
~, diode-transistor logic - di-
odno-tranzistorski logički ventil;
gate
gate
~, DTL v. diode-transistor lo-
gic gate; ~, emitter-coupled
- gejt sa zajedničkim emiterom;
~j emitter-coupled logic - emi-
terski spregnuti logički gejt; ~, in
- ulazni gejt; ~, insulated -
izolovani gejt; ~, integrated cir-
cuit - ventil integralne šeme; in-
tegrisani gejt; ~, inverted logic
- inverzno-logički gejt; ~, junction
- spojni gejt; ~, logic(al) - lo-
gički gejt; ~, multiemitter - gejt
sa tranzistorom sa više emitera;
~, optical - optički gejt; ~, p-n
junction - gejt sa p-n spojem;
~, read-out - izlazni gejt; ~,
remote - daljinska upravljačka
elektroda; ~, resistor-transistor
logic - otporno-tranzistorski lo-
gički gejt; ~, RTL v. resistor-
transistor logic gate; ~, Schotky
barrier - gejt tipa barijere Šot-
kija; ~, time - vremenski selek-
tor, vremenski gejt; ~, T-L v.
transistor-transistor logic gate;
~, transistor-transistor logic
- gejt sa tranzistorsko-tranzistor-
skom logikom; ~, two-input -
gejt sa dva ulaza; ~, valve - za-
sun, propusni ventil (mal.)
gated - ventilski, upravljan impulsima
gatewidth - širina impulsa otva-
ranja; ~, electrooptical - elektro-
optičko upravljačko dejstvo ~,
gathering - skup, kolekcija, sa-
biranje, sakupljanje (podataka); ~,
gating - ventilsko dejstvo, uprav-
ljačko dejstvo
gauge - merač, manometar; vaku-
umski manometar, vakuum-me-
tar; ~, block - poslednja mera,
merne pločice (maš.); ~ block
measuring - merenje mernim
pločicama (maš.) i ~, crossed-
field - jonizacioni manometar sa
unutrašnjim poljima (električnim
i magnetnim); ~, differential
pressure - diferencijalni mano-
metar; ~, leveling - indikator
nivoa, nivometar; ~, Penning-
type cold-cathode - Peningov
merač sa hladnom katodom; ~,
Penning-type ionization - Pe-
302
gear
ningov jonizacioni merač; ~, pres-
sure - manometar; ~, radio-
meter - radiometrijski manome-
car; ~, resonance - rezonantni
defektoskop; ~, semiconductor
strain - poluprovodnički tenzome-
tar; ~, strain - tenzometar
gausitron - živin ispravljač
gauss - gaus (G) (jedinica magnetne
indukcije) = 1 Mx cm-2 = IO-4 T
gaussage - magnetska indukcija iz-
ražena u gausima (el.)
Gaussian curve - Gausovska kriva
(mat.); ~ distribution - Gausov-
ska raspodela (mat.); ~ noise -
Gausovski šum (els.)
gaussistor - gausistor
gaussmeter - merač (magnetne) in-
dukcije; ~, Hall effect - merač
(magnetne) indukcije koji radi na
bazi Halovog efekta
gauze - gaza, mrežasta tkanina (tek.);
~ filter - filter od gaze (thnl.)
Gay-Lussac law - Gej-Lisakov za-
kon (gasovi se jedine međusobno
u prostim odnosima) (fiz., hem.);
~ low of gas volumes - Gej-Li-
sakov zakon za zapreminu gasa
(drugi naziv za Čarlsov zakon)
(fiz., hem.); <~ tower - Gej-Li-
sakov toranj (služi u proizvodnji
sumporne kiseline za regeneraciju
nitroznih gasova) (thnl.)
Gd - hemijski znak za gadolinijum
(hem.)
Ge - hemijski znak za germanijum
(hem.)
gear - zupčanik, uređaj, oprema,
prenosnik, korak, utovarno po-
suđe; ~, adjusting - mehanizam
za podešavanje, regulaciju; ~, a n -
gular - zupčanik sa kosim zupcima;
~~, arresting - uređaj za areti-
ranje; ~, balance - kompenzator;
~ being machined - radni
točak; ~, bell - zvonasti zupčanik;
~, belt - kaišni prenos; ~, blank
- neobrađeni zupčanik; ~ body
- telo zupčanika; ~ box - kućište
prenosnika, prenosna kutija (zup-
čanika); ~ box case cap - po-
klopac kućišta prenosnika; ~ box
casing - kućište prenosnika; ~
303
gear
box flange - prirubnica prenos-
nika; ~ box sjaft - vratilo pre-
nosnika; ~ brake - kočioni meha-
nizam, kočnica; ~ broaching
machine - mašina za provlačenje
zupčanika; ~, cargo - uređaj za
utovar i istovar; ~ case - kućište
prenosnika, kutija prenosnika; ~
cased worm - zatvoren pužni pre-
nosnik; ~, cast - zupčanik sa
livenim (neobrađenim) zupcima;
~, chafing - obloga užeta za
zaštitu od trenja; ~, chain - lan-
čani prenosnik, lančanik; ~ cham-
fering cutter - glodalo za obaranje
ivica zupčanika; ~ change - uklju-
čivanje stepena prenosa; ~ -chan-
ge box - prenosnik sa izmenljivim
zupčanicima; ~ -change diagram
- dijagram stepena prenosa; ~
changing - promena stepena pre-
nosa; ~, charging - uređaj za
utovarivanje; ~, compensating
~ diferencijalni prenosnik, dife-
rencijal; ~, cone—friction - ko-
nusni frikcioni prenosnik; ~, coni-
cal - konusni zupčanik; ~, co-
nical involute - konusni zupčanik
sa evolventnim profilom; ~, con-
necting — prenosni mehanizam;
spojni mehanizam; ~, crane tra-
velling - pokretni mehanizam
krana; ~, crank - krivajni meha-
nizam; ~, crypto - planetarni
prenosnik; ~, cut - zupčanik sa
narezanim zupcima; ~ cutter -
glodalo za zupčanike; ~ cutting
- ozubljavanje, izrada zupčanika;
~ cutting machine - mašine za
ozubljavanje; ~ cutting tool -
alat za ozubljavanje; ~, cycloidal
- zupčanik sa cikloidalnim profilom
zupca; ~, cylindical - cilindrični
zupčanik; ~, differential - dife-
rencijalni prenosnik; ~, diffe-
rential side - zupčanik poluosovi-
ne; ~, discharging - uređaj za
istovar; ~, disconnecting - me-
hanizam za isključivanje; ~, dis-
criminating - mehanizam selek-
tivnog dejstva; ~, dividing - po-
deoni zupčanik; ~, double-reduc-
tion - dvostepeni reduktor; ~,
drag - mehanizam za vučenje;
gear
~, drive - pogonski zupčanik;
pogonski mehanizam; ~, driven
- pogonjen zupčanik; pogonjen
mehanizam; ~ -driven fan - ven-
tilator sa zupčanim pogonom; ~,
driving - pogonski zupčanik; po-
gonski mehanizam; ~, dumping
- mehanizam za prevrtanje; ~,
eccentric - ekscentrični zupčanik;
mehanizam ekscentra; ~, educ-
tion - ispitni aparat (pribor); ~,
electric-control - mehanizam e-
lektrične kontrole; ~, electrode
adjusting - regulator za podeša-
vanje elektroda; ~, electromag-
netic - elektromagnetski prenosnik;
~, elevating - mehanizam za po-
dizanje; ~, elliptical - eliptični
zupčanik; ~, elongated - ovalni
zupčanik, eliptični zupčanik; ~,
epicyclic reduction - snižavajući
planetarni prenosnik; ~, equali-
zing - kompenzacioni uređaj; ~
error - greška u ozubljanju; ~,
external - zupčanik sa spoljnim
zupčanjem; ~, face - čeoni zup-
čanik, tanjirasti zupčanik; ~ fa-
tigue-testing machine - mašina
za ispitivanje zupčanika na zamor;
~, final drive - mehanizam za-
vršnog pogona; ~, finishing -
fina (završna) obrada zupčanika,
fina obrada bočne površine zupca;
~, flywheel ring - nazubljeni
venae zamajca; ~, follower - vo-
deni (pogonski) zupčanik; ~, fric-
tion - frikcioni prenosnik; ~,
friction bevel - konusni frikcioni
prenosnik; -, full depth - zup-
čanik sa zupcima normalne visine;
~ gauge - mikrqmetar za merenje
zubaca; ~ generating machine
- glodalica za izradu zupčanika;
~ generating shaper cutter -
rezni točak (alat) za izradu zupča-
nika; — generating tool - alat
za ozubljavanje; ~, governor -
1. pogon regulatora; 2. mehanizam
regulatora; ~, governor balance
- izravnjavajući mehanizam, kom-
penzator; ~ grinding machine
- mašina za brušenje bočne povr-
šine zupca, brusilica zupčanika;
~, ground - zupčanik sa bruse-
gear
gear
nim zupcima; ~, hauling - pri-
bor za podizanje; ~, heat-treated
- termički obrađen zupčanik; ~,
helical - helikoidalni upčanik;
~, high(er) - ubrzavajući prenos-
nik; ~ hob - valjkasto glodalo za
zupčanike; ~ hobber - glodalica
za izradu zupčanika; ~, hoisting
- uređaj za dizanje; ~ honing -
honovanje zupčanika; ~ honing
machine - mašina za honovanje
zupčanika; ~, hook-tooth sproc-
ket - nereverzivni lančanik; ~ hub
- glavčina zupčanika; ~, hydrau-
lic - hidraulični mehanizam; ~,
hypoid - hipoidni zupčanik; ~,
idle(r) - meduzupčanik; ~, in-
crease - ubrzavajući prenosnik;
~, intermittent - nepotpun zup-
čanik; ~, internal - zupčanik sa
unutrašnjim zupčanjem; ~, in-
volute - zupčanik sa evolventnim
profilom zupca; ~, irreversible
- nereverzibilni prenosnik; '—-lap-
ping - lepovanje zupčanika; ~
lapping machine - mašina za
lepovanje zupčanika; ~, layshaft
drive - vodeći zupčanik među-
vratila; ~ lever - uključna poluga;
~, lever disengaging - polužni
pribor za isključenje; ~, lift
grip - kočnica koja štiti lift od
pada; ~, lifting - podizni me-
hanizam, elevator; ~, lubricating
- uređaj za podmazivanje; ~, ma-
chine cut - zupčanik sa nareza-
nim zupcima; ~, master - kon-
trolni zupčanik; <-~, master di-
viding - etalonski podeoni zup-
čanik; ~ mechanism - prenos-
nik; ~, metric - zupčanik sa
modulnim korakom; ~, mid -
srednji (neutralni) položaj meha-
nizma; ~ milling - glodanje
zupčanika; ~ milling cutter -
glodalo (profilno) za zupčanike;
~ milling machine - glodalica
za zupčanike; ~, module - zup-
čanik sa modulnim korakom; ~,
molded - liveni zupčanik; ~,
molded composition - zupčanik
odliven od plastične mase; ~,
304 gear
gear
mutilated - nepotpuni zupčanik;
~, noiseless - bešumni pogon;
bešumni prenos; ~, nylon molded
- najlonski liven zupčanik; ~, oil
- hidraulični pogon; ~, oil-drow-
ned - mehanizam koji radi u ulju;
~, operating - upravljački meha-
nizam; ~, oval - ovalni zupčanik;
~, overdrive - ubrzavajući pre-
nosnik; ~, overspeed safety -
brzodejstvujuća kočnica; ~, pi-
nion - satelit (u planetarnom pre-
nosniku); —, piston valve - klipni
razvodnik; ~, planet(ary) - pla-
netarni prenosnik; ~, plastic mol-
ded - zupčanik odliven od plastične
mase; ~, power - pogonski zup-
čanik; ~, pulley - prenosnik po-
moću koturača; ~ pump - pumpa
sa zupčanicima; <—< quadrant -
makaze na točkice; ~, quick re-
lease - mehanizam sa trenutnim
razdvajanjem; ~, quiet - bešumni
zupčanik; <~ rack - ozubljena
poluga, zupčasta poluga; ~, radial
- ekscentrični pogon; ~ ratio -
prenosni odnos; ~ a readjusting
- mehanizam za vraćanje u prvo-
bitni položaj; ~, reducing -
reduktor; ~ reduction - uklju-
čenje stepena u sporiji hod; ~
reduction set - zupčani prenos-
nik (za prenos u sporiji hod); ~,
releasing - mehanizam za raz-
dvajanje; ~, remote control -
mehanizam daljinskog upravljanja;
~ rim - venac zupčanika; ~ ring
- venac zupčanika startera; ~,
rod - polužni prenosnik; ~, run-
ning - pogonski mehanizam; ~
run testing machine - mašina
za ispitivanje radatponašanja) zup-
čanika; ~, saddle - mehanizam
suporta; ~, satellite - satelit,
satelitski zupčanik; ~, screw -
helikoidalni zupčanik; ~ scroll
chuck - univerzalna stezna glava;
~ segment - zupčasti segment;
~, selector - selektorski mehani-
zam; ~ selector mechanism -
poluga stepena prenosa, poluga
menjača; ~, self-sustaining -
samokočeći mehanizam; ~ shaft
~ vratilo prenosnika, vratilo zup-
20 Rečnlk
305
čanika, transmisiono vratilo; ~
shaper - glodalica za odavno glo-
danje zupčanika; shaper cutter
- rezni točak (kod odvalnog glo-
danja); ~ shaping - od valno glo-
danje; ~ shaping cutter - rezni
točak za izradu zupčanika; ~
-shaping machine - odvalna glo-
dalica; — -chaping process -
odvalno glodanje; ~ shaving -
šabovanje zupčanika; ~ -shaving
machine - mašina za šabovanje
zupčanika; ~ -shift bar - poluga
menjača; ~ -shift control me-
chanism - uključivanje stepena
prenosa; ~ -shift cover - po-
klopac menjača; ~ -shift lever
- poluga (ručna) za izbor prenosa;
~ -shift mechanism - prenos-
nik; ~ -shift pattern - podeša-
vanje prenosa; ~ -shift rail -
šina prenosnika; ~ -shifter fork
- viljuška za uključivanje; ~, sim-
ple single-rim - jednostavan zup-
čanik sa jednim vencem; ~, single-
reduction - jednostepeni reduktor;
~, single-reduction bevel - jed-
nostepeni reduktor; -—', single-
reduction spur - jednostepeni
cilindrični reduktor; ~ size -
dimenzije (pl) zupčanika; ~ sleeve
- čaura zupčanika; ~, sliding i-
pomoćni zupčanik; ~, speed -
ubrzavajući prenosnik; ~, speed-
adjusting - mehanizam za pode-
šavanje brzine; ~, speed-change
- menjačka kutija; ~, spindle
driving - mehanizam za preno-
šenje kretanja na vreteno; ~, spool
- dugački zupčanik; ~, spring
- opružni pogon; ~, sprocket -
lančanik; ~, spur - cilindrični
zupčanik sa pravim zupcima; ~,
steam hydraulic power - parno-
hidraulični pogon; ~, stem -
zupčanik izrađen zajedno sa vra-
tilom; ~, step-up - ubrzavajući
prenosnik, multiplikator; ~ stoc-
king cutter - profilno glodalo
za grubu obradu; ~, straight-cut
- zupčanik sa pravim zupcima; ~,
straight-spur - cilindrični zup-
čanik sa pravim zupcima; ~,
straight tooth - zupčanik sa
gear
pravim zupcima; ~, stub (tooth)
- zupčanik sa skraćenim zupcima;
~, sun - centralni zupčanik; ~,
sun-and-planet - planetarni me-
hanizam; ~, supporting - noseća
konstrukcija; ~, swinging - obrtni
mehanizam; ~, tension-adjus-
ting - pribor za regulisanje zate-
zanja; ~ -testing device - uređaj
za ispitivanje zupčanika; ~ -tes-
ting machine - mašina za ispiti-
vanje zupčanika; ~ 5 three-speed
- trostepeni prenosnik; ~, thrust
- potisni mehanizam; ~, timing
- razvodni zupčanik; ~, tooth(ed)
- zupčasti prenosnik; zupčanik;
~ tooth - zubac zupčanika; —
tooth caliper - merilo (kalibar)
zupca; ~ tooth flank - bočna po-
vršina zupca; ~ tooth gauge' -
merilo (kalibar) zupca; ~ tooth
milling machine - glodalica za
izradu zubaca; ~ tooth number
- broj zubaca zupčanika; ~ tooth
outline - profil zupca; ~ tooth
pressure - pritisak zupca; ~
tooth profile - profil zupca; ~
tooth rounding and deburring
machine - mašina za zaobljavanje
(skošavanje) i skidanje „grata" sa
zupčanika; ~ tooth type clutch
- spojnica zupčanika; ~ tooth
vernier (caliper) - merilo (ka-
libar) za zupce; ~ train - zup-
časti prenosnik, put prenosa sna-
ge; ~, transfer - predaj ni meha-
nizam, menjačka kutija; ~ trans-
mission ratio - prenosni odnos;
~, triple reduction - trostepeni
reduktor; ~, turning - povratni
mehanizam; ~, twist - zupčanik
sa spiralnim zupcima; ~ -type
coupling - spojnica zupčanika;
~ -type pump - pumpa sa zupča-
nicima, zupčasta pumpa; ~, un-
corrected - nekorigovan zupčanik;
~ unit - agregat prenosnika, agre-
gat jedinica; ~, wheel - zupčanik;
- wheel engagement - spresa,
zahvat točkova; ~, wheel rever-
sing - zupčasti reverzivni meha-
nizam; ~, worm - puž; pužni
prenosnik
gearing ratio
gearing ratio - odnos zupčanika
(mat.)
gedrite - žedrit (alumosilikat mag-
nezijuma i gvozda) (min.)
Geiger-Muller counter - Gajger-
Milerov brojač (n. teh.); ~ coun-
ter tube - Gajger-Milerova bro-
jačka cev (n. teh.); ~ threshold
- prag Gajger-Milerovog brojača
(n. teh.)
Geissler discharge - Gajslerovo
pražnjenje (fiz., hem.); ~ pump
- Gajslerova vakuum pumpa (fiz.,
hem.); -~ tube - Gajslerova cev,
specijalni oblik cevi za pražnjenje
u gasovima
gel - gel (polučvrsti piktijasti kolo-
idni rastvor; prevoditi u gel) (hem.);
~ paint - želatinozna pigmentna
boja (na bazi veštačkih smola)
(thnl.)
gelatination v. gelatinization
gelatine - želatin (belančevina bez
boje i ukusa, dobijena iz kolagena)
(hem.); ~ s blasting - razorni
želatin (smeša nitroglicerina i ko-
lodijuma); ~, hardened - otvrd-
nuti želatin (postupak u fotogra-
fiji da bi se sprečilo rastvaranje
želatina na toploti)
gelatinization - želatiniranje, pre-
vođenje u stanje gela
gelatinous - želatinozni; koji daje
želatin
gelation v. gelatinization
Gelva - sintetičke smole na bazi
polivinilacetata (sirovina za izradu
lepkova, lakova i dr.) (thnl.)
gem - dragi kamen j brušen poludragi
kamen (thnl.)
general education - opšte obrazo-
vanje; ~ knowledge - opšte po-
znavanje; ~ gas law - opšti
gasni zakon (sinonim za zakon ide-
alnih gasova) (fiz., hem.); ~ post
office - glavna pošta; ~ utility
tool - alat za opštu upotrebu (maš.)
generalized quantity - uopštena
veličina, generalisana veličina (mat.)
generate - proizvodi; izvoditi, iz-
vesti; stvarati (rađati) parove
generating - valjkasto glodanje
(maš.); ~, function - genera-
tivna funkcija (mat.); -—•, method
306
generator
- valjkasti metod (maš.); ~ mo-
tion - valjkasto kretanje (maš.);
- plant - generatorsko postroje-
nje, električna centrala (el.)
generation - generisanje, generisa-
nje (rađanje) parova, funkcionalno
pretvaranje, stvaranje, proizvodnja,
izrada, obrada, obrazovanje; ~
chamber - komora za razvijanje
gasa (zav.); ~, electrical of
thrust - stvaranje potiska pomoću
električnih motora; «-, electron-
hole-pair - generisanje parova
elektron-rupa; ~, giant-pulse -
generisanje gigantskih impulsa mo-
noimpulsa (laserskog zračenja);
~, harmonic - generisanje (stva-
ranje) harmonika; —; light-har-
monic - generisanje harmonika
frekvencija optičkog dijapazona; ~,
magnetohydrodynamic power -
magnetohidrodinamičko generisa-
nje energije; -—', MHD power v.
magnetohydrodynamic power
generation; ~, minority-carrier
- generisanje manjinskih nosača;
~, monopulse v. giant-pulse
generation; ~ of hole electron
pairs - generisanje parova elek-
tričnih rupa (šupljina); ~, optical
- eksitacija optičkih oscilacija; ~,
optical second harmonic - ge-
nerisanje drugog optičkog harmo-
nika; ~ 3 pattern - generisanje
slike; ~, phonon - generisanje
fonona; ~, piezoelectric - piezo-
električna pobuda oscilacija; ~,
rate - brzina generacije (kod polu-
provodnika) (els.); ~, Stokes -
generisanje Stoksovih linija; ~,
subharmonic - generisanje sub-
harmonika; ~, thermal - termo-
generisanje (nosača); ~, thermal
plasma - termička pobuda plazme;
~, travelling-wave harmonic
- generisanje harmonika progresiv-
nih talasa
generator - generator, davač, pre-
tvarač, pojačavač, proizvođač, di-
namo (el.); odvalna glodalica, ge-
nerator koda, indikator; ~, ana-
lytical-function - generator funk-
cije; ~, arbitrary function -
generator funkcija proizvoljnog ob-
generator 307
lika, generator oscilacija proizvolj-
nog oblika; ~, command - ge-
nerator komandnog signala, ge-
nerator komandi; ~, component
- generator komponente, analizator;
~, crossed-field noise - gene-
rator šuma sa ukrštenim poljima;
~, delay - generator kašnjenja;
~, diode function - diodni
funkcionalni pretvarač; ~, drive-
pulse - generator ili uobličavač
pobudnih impulsa; ~, driving
- glavni oscilator, master-oscila-
tor; ~ for battery charging -
generator za punjenje baterija; ~,
Froome harmonic - lučni ge-
nerator Frumovih harmonika; ~,
fuel-cell - gorivni generator; <~,
function - funkcionalni pretva-
rač, generator funkcija; ~ gas -
generatorski gas; ~, Gaussian
noise - generator Gausovog zuma;
~, Hali - Holov element; ~ hum
- šum mašine; —, hydrogen-co-
oled - generator s vodoničnim
hlađenjem; ~, hypersonic plasma
thermoionic - hiperzvučni ter-
mojonski plazma generator; ~,
laser - kvantni generator optičkog
dijapazona, laser; ~, light - ge-
nerator svetlosti; ~ machine -
parna mašina; ~, magnetohydro-
dynamic - magnetohidrodinamički
generator; ~, maser - maser;
~, MHD v. magnetohydrody-
namic generator; ~, molecular
- molekularni generator; ~, na-
tural-gas fueled - toplotni ge-
nerator na prirodnom gasu; ~ of
sound - generator zvuka; ~, pa-
rametric harmonic - parame-
tarski generator harmonika; ~,
pattern - generator slike, gene-
rator oblika; ~ plasma - plazma
generatora; ~, PR sequence -
generator pseudoslučajne sekven-
cije; ~, pulse train - generator
serije (sukcesivnih) impulsa; '--',
ramp - generator linearno pro-
menljivog rastućeg signala rege-
native, regenerativni generator; ~,
room - elektrana; ~, SH v. sub-
harmonic generator; ~, signal
- signal-generator; ~ 3 signal-
20«
geochemistry
ling - induktorsko biranje (tel.);
'—', simulative - simulativni ge-
nerator; ~, square-law function
- generator kvadratnih funkcija;
~, square-wave - generator pra-
vougaonih impulsa; ~, standard-
voltage v. signal generator;
~j step - generator stepenastog
signala; ~, subharmonic - ge-
nerator subharmonika; -~ surface
- grejana površina; ~, sweep -
generator njihajuće frekvencije, ge-
nerator frekvencije skaniranja; ~,
thermoionic - termoelektronski
pretvarač; ~, thermoelectronic
power - termoelektrični generator;
-~, thin-film scan - tankofilmski
generator skaniranja; ~, time
code - generator vremenskog koda;
~, transistorized - tranzistorizi-
rani generator; '--', trigger - ge-
nerator okidnih impulsa, okidni
generator; ~, tunnel-diode -
generator sa tunel-diodom; ~ u-
sing carbide in definite sized
packages - razvijač acetilena sa
patronskim punjenjem (zav.); ~,
varactor - varaktorski generator;
~, variable pulse - generator
impulsa promenljive dužine, ge-
nerator promenljivih impulsa; '—-
with rotating basket - razvijač
acetilena sa suvim ostatkom i po-
kretnom korpom (zav.); ~, white
noise - generator (izvor) belog
šuma
generatrix - generatrisa, linija koja
pri kretanju opisuje neku povr-
šinu (mot.)
genetron - organsko-hemijski spoj
Geneva drive - pogon malteškim
krstom; ~, stop - malteški krst;
~ wheel - disk sa malteškim kr-
stom
genotron - visokonaponski genotron
(visokovakuumski ispravljač)
gentle flow - lako strujanje
genuine - stvaran, čist, nepatvoren;
~ part - originalani rezervni deo;
~ signal - pravi (istiniti) signal;
~ silk - prirodna svila
geochemical - geohemijski
geochemistry - geohemija (nauka
o herniji geoloških procesa)
 geocronite
geocronite - geohronit (min.)
geode - geoda (šupljina u steni oblo-
žena kristalima) (min.)
geodesic - geodetski
geodesy - geodezija (nauka o me-
tenju Zemlje)
geodetic line - geodezijska linija;
~ station - zavod za premera-
vanje
geodetical v. geodetic
geodynamics - geodinamika
geoelectric - geoelektrični
geoelectricity - elektricitet tla, ze-
mlje
geognosy - geognozija
geographer - geograf
geographic - geografski
geographical - geografski; ~ la-
titude - geografska širina; ~ lon-
gitude - geografska dužina
geography - geografija
geohydrology - hidrologija
geoid - geoid (Zemlja kao geome-
trijsko telo)
geologic v. geological
geological - geološki; ~ age de-
termination - određivanje geo-
loške starosti; ~ clock - geološki
časovnik; ~ history - istorija
Zemlje; ~ map - geološka karta;
~ surveying by radio - geološko
istraživanje radiom
geologist - geolog
geologist's hammer - geološki če-
kić
geology - geologija
geomagnetic - geomagnetski, u vezi
sa Zemljinim magnetizmom; ~
anomaly - geometrijska anomalija;
— field - geomagnetsko polje; ~
field intensity - jačina geomag-
netskog polja
geomagnetical axis - geomag-
netska osa
geomagnetism - geomagnetizam,
Zemljin magnetizam
geomechanics - geomehanika
geometer - geometar
geometric diagram - geometrijski
dijagram, vektorski dijagram (mat.);
~ figure - geometrijska slika
(mat.); A> mean - geometrijska
sredina (mat.); ~ optical -
geometrijska optika (fiz.); ~ po-
308 germanium
wer diagram - vektorski dijagram
snage (el.); ~ progression - geo-
metrijska progresija (mat.); ~ provodnošću; ~, n-type - germani-
series - geometrijski red (čiji čla-
novi obrazuju geometrijsku progre-
siju) (mat.); ~ surface - geome-
trijska pvršina (mat.)
geometrical v. geometric
geometrician - geometar
geometry - geometrija, kontura,
profil, obris, konfiguracija, raspo-
red; ~, beam - geometrija snopa;
~, filamentary - končasta geo-
metrija; ~ folded-path laser -
laser sa izlomljenom putanjom;
~, four-space - geometrija če-
tvorodimenzionalnog prostora; ~,
one-dimensional - jednodimen-
zionalna geometrija; ~, planar -
planarna geometrija, ravna geome-
trija; ~, point-contact - tačkasta
geometrija; ~, pumping - kon-
figuracija pumpanja, konfiguracija
pobude; ~, transistor - geome-
trija tranzistorske strukture
Geon - razni proizvodi na bazi plas-
tičnih masa polivinilske grupe
(thnl.)
geophysical constant - geofizička
konstanta (npr. konstanta gravita-
cije) j ~ prospecting - geofizičko
istraživanje
geophysics - geofizika
Georgi units - Džordžijev sistem,
MKS sistem, Džordžijeve jedinice
(el.)
geotectonic geology - strukturalna
geologija (geol.)
geothermal energy - termička ener-
gija Zemlje (geol.)
Gerhardt s test - Gerhardov ogled
(na disirćetnu kiselinu u urinu)
(hem.)
germ - klica
German silver - argentan, novo
srebro, alpaka (leg.)
germanium - germanijum, simbol
Ge, redni broj 32, at. težina 72,5
(hem.); ~, compensated - kom-
penzovani germanijum; ~ diode
- germanijumska dioda (eh.); ~,
doped - legirani germanijum; ~,
epitaxial - epitaksijalni germani-
jum; ~, heavily doped - visoko-
germaniuna
legirani germanijum; ~, intrin-
sic - germanijum sa sopstvenom
jum n-tipa; ~ photocell - germa-
nijumska fotoćelija (eh.); ~, p-
type - germanijum p-tipa; ~
rectifier - germanijumski isprav-
ljač; ~ triode - germanijumska
trioda (eh.); ~, uncompensated
- nekompenzovani germanijum
germicide - supstanca koja uništava
klice
germitron - ultraviolentna lampa
gersdorffite - sulfid i arsen nikla
(min.)
gesso - pasta načinjena od tutkala
i belog pigmenta (thnl.); ~ gips
geyser - gejzir grejalica (vode
u kupatilu) (tt)
getter - geter (alkalni metal u teh-
nici visokog vakuuma), gasni ap-
sorber; ~ alloys - geter-legure
(za postizanje vakuuma u radio-
cevima i si.) (thnl.)
gettering - gasno apsorbovanje
ghost - parazitni eho, signal na
radarskom ekranu, parazitna pro-
jekcija (slika), dvostruka slika, boč-
na slika, lutajuće svede pege ( TV);
~ effect - bočni efekat, udvajanje
slika (TV); ~ pulse - bočni
impuls (TV)
geyser - protočni bojler
giant aerail - velika antena
gib - letva, šipka; ~ strip - letva
Gibb's phase rule - Gibsovo fazno
pravilo (hem.)
Gies biuret reagent - reagens za
dokazivanje proteina (thnl.)
gig - lake visoke dvokolice; lak
čamac
giga- - giga- (prefiks koji znači
,,10» puta") (G)
gilbert - gilbert (jedinica magneto-
motorne sile u CGS sistemu)
gild/to - pozlatiti
gilding - pozlaćivanje (thnl.); ~
metal - zlatni tombak; lisnato
zlato niže vrednosti; ~ press -
presa za pozlaćivanje (Stamp.)
gill - rebro; zasun za vazduh; rebro
grejnog tela
309 glare
gilled pipe - lamelna cev, rebrasta
cev (grejanje); ~ radiator - la-
melni hladnjak; ~ tube - ore-
brena cev
gillyflower - žuti šeboj, jesenji še-
boj (agr.)
gilt - pozlaćen(o); ~ copper - po-
zlaćeni bakar; ~ edge - zlatni
presek
gimbal - kardanski prsten; ~ moun-
ting v. gimbal suspension; ~
suspension - kardansko vešanje;
~ -type mounting v. gimbal
suspension
gimlet - burgija za drvo, ručna
burgija za drvo; ~ point - šiljak
burgije, konusno telo burgije, ši-
ljak vijka (koji sam urezuje navoj)
gin - dizalica; uređaj za podizanje
tereta; doboš, disk
girasol - jedan varijetet opala svetlo-
crvene boje (min.)
girder - greda, nosač
girl - devojka (ovde: operator);
~, card-punch - operator per-
foratora kartica; ~, Gibson -
prenosni predajnik koji koriste pi-
loti kod prinudnog spuštanja na
more; ~, tape-punch - operator
trakastog perforatora
girt v. girder
girth - pojas, remeni nosač
gist - jezgro, glavna tačka
git - ulivni levak; ~ cutter - sekač
nalivka; ~ mould - ulivna kokila
gith - kukolj (agr-)
Gl - raniji hemijski znak za berilijum
(glucinijum) (hem.)
glacial acetic acid - glacijalna (Či-
sta koncentrovana) sirćetna kiselina
(hem.)
glaciation - zaleđavanje (thnl.)
glacier - glečer
glaciology - nauka o glečerima
glair - belance (biol.)
glance - sjaj; <~coal - sjajni ugalj;
~ pitch - vrsta asfaltita (thnl.)
glancing angle - ugao upada (npr.
svetlosti)
glare - zaslepljujuće svetio, zasenju-
juće svetio, zaslepljivanje; zasenji-
vanje refleksija od vlažnog kolo-
voza; ~ -reducing glass - za-
štitno staklo od zaslepljivanja
glass 310
glass - staklo; zastakljivati; kontrlno
staklo (npr. za osmatranje nivoa
tečnosti u kotlu), staklena posuda,
barometar, teleskop, mikroskop,
peščana čaša, ogledalo; ~, armou-
red - armirano staklo; ~, barium
- baritno staklo; ~ bath - staklena
kupka; ~ bead - staklena perla;
~ block - staklena opeka; ~
blower - stakloduvač; ~ brick
- staklena opeka; ~, bubbler -
ispirna boca; ~ -bulb rectifier
- stakleni ispravljač (sa živinom
parom); ~, cast - liveno staklo;
~ -clear - jasan (bistar) kao
staklo; ~ cock - staklena slavina;
~ cover - zaštitno staklo; ~,
crack - greška u staklu, naprslina;
~, cutter - alat sa sečenje stakla,
staklarski dijamant; staklorezač (za-
nimanje); ~ -cutting shop -
staklorezačka radionica; ~ -cut-
ting tool - staklorezački alat,
staklorezački dijamant; ~ -cut-
ting wheel - brusni (točak) kolut
za staklo; ~ -cutting (work)
shop - staklorezačka radionica;
~ defect - greška u staklu; ~
depth - staklena masa (u peći);
~ dick memory - staklena disk
memorija (računar); ~ drill -
burgija za staklo; ~ electrode
staklena polućelija; <—< -enclosed
- zastakljen(o); ~ etching - gra-
viranje (ecovanjem) stakla; ~, eye
- okular (mikroskopa), kontrolno
staklo; ~ fabric - stakleno vlakno;
~ factory - fabrika stakla, sta-
klara; ~ fibre - stakleno vlakno;
~ -fibre cloth - tkanje od sta-
klenih vlakana; ~ -fibre rein-
forced - armirano staklenim vlak-
nima; ~ -fibre reinforced plas-
tics - plastika ojačana staklenim
vlaknima; ~ film - staklena folija;
~ former - staklar; ~ forming
- obrada (prerada) stakla; ~, fro-
sted - matirano staklo; ~ funnel
- stakleni levak; ~ gilding - po-
zlaćenje stakla; ~ -grinding ma-
shine - mašina za brušenje stakla;
~ guard - zaštita; — hard - sta-
klene tvrdoće; ~ -house - staklara;
staklena baš ta; ~ j a r - staklena
glass
posuda, stakleni sud; ~, jena -
jensko staklo; ~, laminated -
laminirano, višeslojno staklo; ~,
leaded - prozorsko staklo u olov-
nom zaptivaču; ~ level - staklena
masa (u peći); ~ machinery -
stakloprerađivaČke mašine pl.; ~,
magnifying - uveličavajuće sta-
klo; ~ maker - staklar; ~ ma-
king - proizvodnja stakla; ~ mea-
suring - menzura; ~ melting
furnace - peć za topljenje stakla;
~, milk - mlečno staklo; ~ mud-
diness - zamućenje stakla; ~
object - objektiv; ~, obscured
- zadimljeno (zamračeno) staklo;
~, optical - optičko staklo; ~
painter - slikar stakla; ~, panel
- prozorsko staklo, staklena ploča,
~ paper - brusni papir; ~ pin-
ting - staklo-slikarstvo; ~, plate
- ravno staklo; plate capaci-
tor - visokonaponski kondenzator
sa staklenim pločama; ~ pliers -
klešta za odlamanje stakla; ~,
quarz - kvarcno staklo; ~, rain
barometar; ~ roof - sa staklenim
krovom; ~ roofed - sa staklenim
krovom; ~, rolled - valjano sta-
klo, presovano staklo; ~, safety
- sigurnosno staklo; ~, screen -
vetrobran (staklo)* ~ screen -
stakleni pregradni zid, raster na
staklu; ~, shett - ravno staklo;
~, silvered - posebno staklo;
~, silvering - posrebravanje sta-
kla; ~, soda - natrijumovo staklo;
~, soluble - tečno staklo; ~,
splinter-proof - sigurnosno sta-
klo; ~ stain - bajc za staklo; bo-
jilo za staklo; ~ stereoscopic -
stereobinokl; ~ tank - peć za
staklo; ~ tank crown - kazan
za topljenje stakla; ~ thread -
stakleno vlakno; ~ tile - staklena
opeka; ~ -to-metal seal - zata-
panje staklo-metal; ~ tube -
staklena cev, cevna libela; ~, tube
protector - zaštitno staklo; ~
tube fuse - osigurač sa staklenom
cevčicom; ~, unsplintered v.
safety glass; ~, volcanic - vul-
kansko staklo; ~ ware - staklena
roba; ~, water - vodeno (tečno)
glass
staklo, v. water gauge glass;
~, water gauge - vodomerno
staklo; ~, window - prozorsko
staklo; ~, wired - armirano sta-
klo; ~ wool - staklena vuna; ~
worker - staklar; ~ working -
prerada stakla; ~ works - fa-
brika stakla
glass/to - emajliranje
glassed dial - skala (instrumenta)
pod staklom (tnetr.)
glassine - vrsta transparentnog pa-
pira za ambalažu, pojačanog karba-
midskom plastičnom materijom
(thnl.)
glassing machine - mašina za gla-
siranje (koS.)
glassy - staklast, staklen
Glauber salt - Glauberova so (na-
trijum-sulfat) (hem.)
glauberite - glauberit (natrijum-
kalcijum-sulfat) (min.)
glaucodote - glaukodot (sulfid i ar-
senik kobalta) (min.)
glauconite - glaukonit, mineral iz
grupe vermikulita (alumo-silikat
Fe, Al i Mg) (min.)
glaucophane - glaukofan, mineral
iz grupe amfibola (silikat Na,
Mg i Al) (min.)
glaze - zasenjivanje; staklaste povr-
šine; glazura; ~, stains - boje za
glazure (razni metalni oksidi)
(thnl.)
glaze/to - zastakljivati; glazirati;
satinirati, kalandirati
glazed brick - glazurni kamen; ~
door - zastakljena vrata, francuski
prozor; — horse - ševro-koža;
~ paper - satinirani papir; ~
tracing paper - transparentni
papir; ~ wire - emajlirana žica
glazes - glazure (za keramičke pro-
izvode) (thnl.)
glazier - staklar, staklorezač
glazier's diamond - staklorezački
dijamant; ~ hammer - staklarski
čekić; ~ putty - staklarski (pro-
zorski) kit; ~ shop - staklorezačka
radionica
glazing - glaziranje; zastakljivanje,
staklarski radovi (pl.), zastakljenje;
~ calender - kalendar za satini-
ranje; — compound - staklarski
311 glucophore
(prozorski) kit; ~ machine -
mašina za satiniranje; ~ mili -
mašina za kružno zatapanje
Glico metal - gliko metal, lako
topljiva legura sastava 70—74%
Pb, 14—16% Sb i 8—12%Sn
glide-path localizer - predajnik
sletne staze, sletni predajnik (av.);
~ slope facility - sletni (naviga-
cioni) uređaj (av.)
glider homing - navođenje jedri-
lica (av.)
glidometer - pokazivač ugla sletanja,
indikator planiranja (av.)
glimmer - liskun; svetlucati (hem.)
glint effect - treperenje, svetluca-
nje (TV); ~, target - fluktuacija
cilja
glissette - kliznica (mal.)
glisten - svetlucati, treptati
glitter - blistati, sijati
Globar - elektrootporni zagrevni
elementi na bazi silicijum-karbida
(thml.)
globe valve - loptasti ventil (mai.)
globoid worm - globoidna zavojnica,
globoidni puž (mai.)
globulin - globulin (jedinjenje iz
grupe belančevina)
glonoin - glonoin ( 1 % rastvor tri-
nitri-glicerina u alkoholu)
glossmeter - merač bljeska, merač
sjaja (opt.)
glove box v. dry box (n. teh.)
glow - svetljenje, pražnjenje; ~,
and starter switch - prekidač
grejača i elektropokretača (mot.);
~ discharge - luminiscentno
pražnjenje u gasovima (fiz.); ~
discharge microphone - mikro-
fon s tinjavim pražnjenjem (dl.) i
~ Head engine - motor sa usi-
janom glavom (mot.); ~ plug -
grejač (mot.); ~ switch - preki-
dač grejača (mot.)
glower - užareno telo, vlakno za
grejanje. užareni provodnik (dl.)
glucinum - raniji naziv za berilijum
(hem.) '
glucometer - saharimetar (instru-
men(a)t za određivanje sadržaja
šećera) (hem.)
glucophore - glukoforna grupa (koja
prouzrokuje sladak ukus) (hem.)
glucosana
glucosans - glukozani (anhidridi
glukoze - dekstrin, škrob, celu-
loza, i dr.)
glucose - glukoza, dekstroza, grožđani
šećer, glikoza; ~ liquid - rastvor
glukoze
glucosiđe - glukozid (jedinjenje še-
ćera i drugih molekula, npr. alko-
hola) (hem.)
glue - tutkalo, lepak (thnl.)
gluing - tutkalisanje, lepljenje (thnl.)
glutamic aciđ - glutaminska kise-
lina (alfa-aminiglutaona kiselina)
(hem.)
gluten - gluten (lepak pšeničnog
brašna, hlebni protein) (hem.)
glutin v. gluten
glutinous - lepljiv, viskozan
glyceride - glicerid (estar glicerina
i masne kiseline) (hem.)
glycerine, glycerin v. glycerol
glycerol - glicerin, propan-triol
(hem.); ~ litharge cement -
gleđ - glicerinski lepak (smesa
glicerina i gleđi koja očvršćava u
čvrstu masu (thnl.); ~ phthalic
resins v. glyptal resins
glycine - glicin, glikokol, amino-
sirćetna kiselina (hem.)
glycocoll v. glycine
glycogen - glikogen (životinjski
skrob, polisaharid glikoze) (hem.)
glycol - glikol (dvohidroksihii alko-
hol), etilen-glikol (hem.)
glycolysis - glikoliza, razgradnja
šećera (hem.)
glyoxal - glioksal dijadelhid (hem.)
glyoxalic acid - glioksalna kiselina
(hem.)
glyptal - grupa plastičnih materija
(iz grupe alhidnih smola) (thnl.);
~ lacquer - gliptani lak (thnl.);
<~ resins - gliptal-smole (veštačke
smole koje se dobijaju iz glicerina
i anhidrida ftahie kiseUne) (thnl.)
GM (counter, tube v. Geiger-
Muller counter (fiz.)
Gmelin test - dokazivanje prisustva
žučnih pigmenata (hem.)
gneiss - gnajs, vrsta metamorfne
stene slojevite strukture (geol.)
go-and-return resistance - otpor
petlje, otpor zatvorene linije (el.)
312 gothite
goethite - getit, iglasta gvozdena
ruda (hidroksid gvozda) (min.)
goggles - zaštitne naočari (zav.)
gold - zlato (hemijski elemenat, hem.
znak Au, at. težina 197,2; redni
broj 79, spec, težina 19,3; prva
grupa periodnog sistema) (hem.);
~, alloyed - legirano zlato; ~,
alluvial v. stream gold; ~ amal-
gam - amalgam zlata (prirodni
sa 60% žive) (min.); ~, beaten
- zlato kovano u listiće; ~, black
- nafta; maldonit (bizmutid zlata)
(min.); ~, blue - legura sa 75%
zlata i 25% gvozda; ~, chro-
mium resistor - otpornik (od
zlata i hroma) (el.); ~ dust -
zlatni prah; ~ family - familija
zlata (elementi: osmijum, iridi-
jum, platina, zlato); ~, free -
samorodno zlato; ~, gray - legura
zlata, gvozda i srebra; ~, jewelry
- zlato za nakit (sa 16 do 24%
bakra); ~ leaf - zlatna folija (za
pozlatu) (thnl.); ~ leaf electro-
scope - elektroskop sa zlatnim
listićem, vrsta elektroskopa (fiz.);
~ -plating - pozlaćivanje; ~,
standard - monetno zlato (sa 8%
bakra, brit.); ~, stream - nane-
seno ili aluvijalno zlato; ~, white
- belo zlato, legura zlata, nikla i
cinka; legura zlata i paladijuma
Goldschmidt process - Goldšmi-
tov proces, aluminotermija (thnl.)
goldstone - avanturin (kvare sa sve-
tlucavim inkluzijama) (min.)
goniometar - goniometar, instrume-
n(a)t za merenje uglova (metr.)
Gooch crucible, Gooch filter -
guč-filter (laboratorijski sud sa
poroznim dnom za filtriranje i
merenje osušenog taloga) (hem.)
good ground - dobro uzemljenje,
kvalitetno uzemljenje (el.)
goodness of a receiver - „dobrota"
prijemnika, odnos signal-šum (els);
~ of fit - kriterijum usaglašenosti
goods lift - teretna dizalica (maS.)
goslarite - goslarit, cinkova galica
(cink-sulfat) (min.)
gothite v. goethite
gouging blow pipe 313
gouging blow pipe - gorionik za
žlebljenje (zav.); <-- torch - gorio-
nik za žlebljenje (zav.)
goute d'eau - naziv za vrstu topaza,
dragog kamena (min.)
governing valve - regulacioni ventil
(mol.)
government call - državni razgovor
(tel.); ~ telephone - državni
telefon, službeni telefon (tel.)
governor - regulator, upravljač, re-
gulator dinama (mot.); ~, (vo-
lume) - regulator (dobave) (el.)
GPL - laser gigantskih impulsa;
~, mode-controlled - laser gi-
gantskih impulsa sa kontrolom tipa
oscilovanja; ~, nonmode-selec-
ted - laser gigantskih impulsa
bez kontrole tipa oscilovanja; ~,
uncontrolled v. nonmode-selec-
teđ GPL
grade - gradus, jedinica za merenje
uglova (metr.), skala, stepen, ste-
penovati, deliti (mat.); ~ of ser-
vice - vrsta službe, vrsta posluži-
vanja, usluživanja
graded in size - stepenovano po
veličini (maš.); ~ mica - kali-
brisani liskun, sortirani liskun
(thnl.); ~ time-lag relay -
relej sa regulisanim usporenjem,
kašnjenjem (el.)
grader - grejder, mašina za sortiranje
po veličini, sonda za uzimanje uzo-
raka ulja; ~, blade - grejder sa
profilnim nožem; ~, crawler-
type motor - auto-grejder sa
gusenicama; ~, elevating - grej-
der-elevator; ~j grain - mašina
za sortiranje žita; ~, patrol -
grejder za remontne radove
gradient - gradijent, uspon, nagib,
stepen pagiba, strmina, bok (mat.);
~, concentration - gradijent
koncentracije; ~, density - gra-
dijent gustine; gradijent koncen-
tracije; ~, diffusion - gradijent
difuzije, gradijent raspodele pri-
mesa; ~, field - gradijent polja;
~, impurity - gradijent koncen-
tracije primesa; gradijent primesa;
~ of a curve - gradijent krive
(mat.); ~ of a straight line -
gradijent prave Unije (mat.); ~,
grant of a patent
temperature - temperaturni gra-
dijent
grading - stepenasto uključivanje,
mešanje saobraćaja; gradacija, me-
šanje, raspodela, određivanje; ~,
exponential - eksponencijalna ras-
podela primesa
gradual speed variation - postepena
promena brzine
graduate - deliti na stepen, graduirati,
kalibrisati, baždariti
graduated disk - podeona skala
(metr.); ~ tariff - tarifna podela,
određena tarifa
graduating - graduiranje
graduation - stepenovanje (mat.);
~ in degrees - graduiranje u
stepenima (hem.); ~ in inches
- graduiranje u colima (hem.)
Graham's law - Grahamov zakon
(o brzini difuzije gasova) (hem.)
grain - zrno, žito, zrnce (agr.);
zrnast (thnl.); kristalit, granulom;
~, crystal - kristalno zrno; '-',
fine - fino (sitno) zrno; <~ growth
- rekristalizacija koja dovodi do
povećanja zrna (mil.)
gram - gram (jedinica mase) (amer.
pravopis)
gramme - gram (jedinica mase)
(engl. pravopis); atom - gram-
atom (količina jednog elementa
u gramima jednaka atomskoj te-
žini elementa) (hem.); ~ atomic
weight - težina gram-atoma (hem.);
~ calorie - gram-kalorije, mala
kalorija, 1/1000 kalorije = 4,184 J;
— equivalent - gram ekvivalent
(hem.); ~ formula weight - ma-
sa u gramima numerički jednaka
težini po hemijskoj formuli (hem.);
~ -ion - gram-jon (hem.)
gramme-molecule - gram-molekul,
mol; tolika masa nekog jedinjenja
kolika je njegova molekulska te-
žina (hem.); ~ -molecular vo-
lume - zapremina jednog gram-
mola; ~ -molecular weight -
težina jednog gram-mola (hem.)
grange - žitnica, salaš, majur (agr.)
granite - granit, vrsta eruptivne
stene (geol.)
grant of a patent - odobrenje pa-
tenta
granular 314
granular - zrnast; ~ carbon -
ugljena zrnca, ugljeni prašak (thnl.);
~ microphone - ugljeni mikro-
fon (eh.)
granulated carbide - granulirani
karbid (zav.)
granulation - granulacija, zrna-
tost karbida (zav.); sitnjenje na
zrnca (thnl.)
granule - granula; ~, photocon-
ducting - fotoprovodna granula
graph - grafikon, grafik-nacrt (amt.);
grafik, dijagram, nomogram;
alternating - naizmenični dija-
gram; ~, bar - histogram;
bunch - si tašti nomogram;
connected - vezani dijagram;
cyclic - ciklični dijagram; ~, fi-
nite - konačni dijagram; ~, flat
- ravni dijagram; ~, multidimen-
sional - višedimenzionalni dija-
gram; ~, reduced-flow - reduko-
vani dijagram toka; ~, sectional
- sekcijski dijagram; ~, signal-
flow - dijagram toka signala; ~,
singular - singularni dijagram;
~, state - dijagram stanja
graphalloy - grafit impregniran ne-
kim pogodnim metalom (legurom)
(za osovinska ležišta koja se samo-
podmazuju) (thnl.)
graphatron - grafotron
grapher - samopišući uređaj
graphic illustration - grafički pri-
kaz (mat.); ~ instrument -
rekorder, registrujući uređaj, pi-
šući uređaj
graphical geometry - nacrtna geo-
metrija (mat.); ~ representation
- predstavljanje crtežom (mat.)
graphing - crtanje grafika
graphite - grafit (alotropska modifi-
kacija ugljenika) (hem.); ~ column
v. thermal column (n. teh.);
~, flaky - ljuspičasti (pahuljasti)
grafit; ~ grease - grafitno mazi-
vo (thnl.); ~ lubricant - grafitno
mazivo (thnl.); ~, lubricating -
grafit za podmazivanje; ~ mode-
rated reactor - reaktor sa mode-
ratorom od grafita (n. teh.); ~,
primary - prvobitni grafit
graphite-moderated - moderiran
grafitom (nuklearni reaktor) (nukl.)
grating
graphite-reflected - sa grafitnim
reflektorom (nuklearni reaktor)
(nukl.)
graphitic acid - grafit tretiran sa
azotnom kiselinom i kalijum-hlo-
ratom (hem.); ~ lubricants - ma-
ziva koja sadrže grafit (thnl.)
graphitization - grafitizacija, pre-
tvaranje u grafit
grapnel - četvorokraka kotvica, čak-
ija (maš.)
grating - (difrakciona) rešetka; ~,
absorption - apsorpciona (di-
frakciona) rešetka (s prostorno pri-
menljivim pokazivačima apsorpcije);
~, amplitude (diffraction) -
amplitudna (difrakciona) rešetka;
~, amplitude hologram - am-
plitudna hologramska rešetka; ~,
attenuator - oslabljivačka (di-
frakciona) rešetka; ~, „blazed"
v. echelette grating; ~, bleached
holographic - beljena hologram-
ska rešetka; ~, coarse (diffrac-
tion) - gruba difrakciona rešetka;
~, concave (diffraction) - kon-
kavna (difrakciona) rešetka; ~,
dielectric - dielektrična (difrak-
ciona) rešetka (s prostorno pomer-
ljivom dielektričnom prodornoš-
ću); ~, diffraction - difrakciona
rešetka; ~, echelette - ešelet-re-
šetka; ~, elastooptic - elastično-
optička (difrakciona) rešetka; ~,
electrooptic - elektrooptička (di-
frakciona) rešetka; ~, holographic
- holografska rešetka; ~, isome-
tric bar - difrakciona rešetka sa
izometrijskim crticama; ~, low-
dispersion - difrakciona rešetka
sa malom disperzijom; ~, master
- glavna rešetka; ~, metallic bar
- difrakciona rešetka od metalnih
poluga (traka); ~, moving diffrac-
tion - pokretna difrakciona rešetka;
~, optical diffraction - optička
difrakciona rešetka; ~, phased
(diffraction) - fazna difrakciona
rešetka; ~, phased hologram -
fazna hologramska rešetka; ~,
plane (diffraction) - ravna di-
frakciona rešetka; ~, random -
nepravilna difrakciona rešetka; ~,
random phased - nepravilna faz-
grating
na difrakciona rešetka; ~, random
spatially varying - nepravilna
prostorna difrakciona rešetka; ~,
reflecting absorption (hologram)
~ refleksiona apsorpciona holo-
gramska rešetka; ~, reflecting
dielectric (hologram) - reflek-
siona dielektrična hologramska re-
šetka; ~, reflection - refleksiona
difrakciona rešetka; ~, reflection
echelette - refleksiona ešelet-re-
šetka; ~, reflection hologram -
refleksiona hologramska rešetka;
~, replica - replika-rešetka; ~,
Ronchi - Ronkijeva rešetka; —,
spatially varying - prostorna di-
frakciona rešetka; ~, spectroscope
- spektroskop sa optičkom mrežom;
~, thick hologram v. three-di-
mensional hologram grating;
~, thick reflection hologram -
debela refleksiona hologramska re-
šetka; ~, thick transmission
hologram - debela transmisiona
hologramska rešetka; ~, thin
hologram v. two-dimensional
hologram grating; ~, three-
dimensional hologram - tridi-
menziona hologramska rešetka; ~,
transmission hologram - trans-
misiona hologramska rešetka; ~,
transmitting absorption (holo-
gram) - transmisiono-apsorpciona
rešetka; ~, transmitting dielec-
tric (hologram) - transmisiona
dielektrična hologramska rešetka;
~, two-dimensional hologram
- dvodimenzionalna hologramska
rešetka; ~, ultrasonic (diffrac-
tion) - ultrazvučna difrakciona
rešetka; ~, unbleached hologra-
phic - nebeljena holografska re-
šetka; ~, wire - žičana rešetka
gravel - šljunak, pesak
graver - rezač, pečatorezac, bakro-
rezac
gravimetric analysis - gravimetrij-
ska (težinska) analiza (hem.)
gravimetry - gravimetrija (anali-
tička metoda koja koristi merenje
težine) (hem.)
gravisphere - sfera gravitacije (fiz.)
315 green
gravitate - težiti, ispoljavati silu
teže; obogaćivati (rudu) gravita-
cionim metodom
gravitation - gravitacija, sila teže
gravitational astronomy - gravi-
taciona astronomija (astr.); ~
force - sila gravitacija (fiz.)
gravitron - cev za gasno pražnjenje
gravity - teža, težina, gravitaciona
sila; ~ cell - gustinski element,
gustinska ćelija (hem.); ~, earth
- zemljina teža; —, nuli - beste-
žinsko stanje; ~ position welding
- zavarivanje odozgo (zav.); ~,
specific - specifična težina; ~
surface - ubrzanje teže na povr-
šini nebeskog tela; ~, terrestrial
v. earth gravity; ~, zero v.
null gravity
gray body - sivo telo (u termodina-
mici) (tt.)
grazing angle - ugao dodira (tan-
gentni ugao) (mat.); ~ distance
- tangentno rastojanje, tangentno
udaljenje (mat.)
Graetz connection - Grecov spoj,
Grecova sprega (ispravljača); ~
rectifier - Grecov ispravljač (mos-
na šema) (el.)
grease - mazivo, mast; podmazati
(thnl.); ~ cup - mazalica za mast;
čašica za mast (mot.); ~ gun -
pištolj za podmazivanje pod pri-
tiskom (mot.); ~ lubricator -
aparat za podmazivanje mašću
(mot.); ~ nipple - mazalica za
mast (mot.); ~, vacuum - vaku-
um-mazivo
greasy - masno (mot.)
great calorie - velika kalorija, kilo-
kalorija (fiz.); ~ circle of a
sphere - veliki krug lopte, svaki
krug čiji je centar u centru lopte
(mat.); ~ lines - glavne crte (mat.)
Greek alphabet - grčka azbuka
green - zelen (po boji); pozeleneo;
biljni; zelen, sirov, nezreo; neo-
brađen, neizbeljen (u proizvodnji
papira); neodležan (pri obradi dr-
veta); koji nije uhvatio (beton,
gips i dr.); suv (ugalj); nedopečen
(u ciglarstvu); biljka; zelena boja
(farba); zelen, zeleniš, povrće, trave;
nesinterovan; mokar; ~ belt -
green
green
zeleni pojas (naselja); ~ ceramics
- nepečena grnčarija; ~, chrome
- hromno zeleno (boja); ~ cinna-
bar - zeleni cinober, hrom-oksid
(hem.); ~ coal - sirovi ugalj;
~ concrete - svezi beton; ~
dichroic mirror - zeleno dihro-
ično ogledalo (TV); flesh/to
- uklanjati meso sa kože (koš.);
~ fodder - zeleno krmivo; ~
-fodder cutter - sekačica zelenog
krmiva; ~ gain control - regu-
lator pojačanja zelenog (TV); ~
goose - mlada guska; ~ hide -
nesoljena sirova koža; ~ ore -
sirova ruda; ~ salt - zelena so
(uran tetrafluorid) (n. teh.); ~
sand - svezi pesak (livarstvo);
~ soap - meki (kalijev) sapun
(thnl.); ~ ultramarine - zeleni
ultramarin, oksid hroma (pigment);
~ vitriol - ferosulfat, zelena ga-
lica; ~ wood - sirovo drvo (agr.)
greenalith - grinalit, mineral iz
grupe serpentina (hidroksid i sili-
kat gvozda) (min.)
greenhouse - rasadnik, staklena ba-
šta
greening lacquers - boje (pl.) za
platiniranje
greenland spar - kriolit (min.)
greenockite - grinokit (kadmijum-
sulfid) (min.)
greenstone v. nephrite
Greenwich mean time - srednje
vreme po Griniču
greige eloth - sirovo tkanje; ~
goods - sirova roba
grenade - ručna granata, granata za
ispaljivanje puškom
grey - siv(o); ~ antimony - anti-
monit (min.); ~ cast iron -
sivi liv; ~ cost iron casting -
odlivak sivog liva; ~, filter - sivi
filter; ~ iron scrap - „šrot"
sivi liv; ~ pig iron - sivo sirovo
gvožde
greyhound - brzi jedrenjak
grid - rešetka; energetska mreža;
koordinatna mreža; raster; vijuž-
nica; rashladna spirala, rashladna
baterija; upravljački provodnik (u
316 grid
kriotronu); mreža (npr. za osma-
tračke stanice); ~ -anode cha-
racteristic - karakteristika rešetka-
anoda (eh.); ~ -anode conduc-
tance - provodnost rešetka-anoda
(els.); ~ battery - rešetkina ba-
terija (eh.); ~ bias - rešetkin
prednapon (els.); ~ -bias cell
- rešetkina baterija (els.); ~ bias
detector - rešetkin detektor (eh.);
~ -bias modulation - modulacija
prednapona (els.); ~ -bias vol-
tage - prednapon rešetke (eh.);
~ (blocking) capacitor - rešet-
kin (blok) kondenzator (eh.); ~
brower - rashladi vač vazduha;
-—• capacitance - rešetkina kapaci-
tivnost (eh.); cathode capa-
citance - kapacitivnost rešetka-
katoda {(eh.); ~ characteristic
- karakteristika rešetke (eh.); ~
chilled-water - vijužnica sa ras-
hladnom vodom; <~ circular fin-
ned - vijužnica sa rebrima; ~,
collimadng - kolimaciona re-
šetka; — condensing - vijužnica
kondenzatora; ~ conductance -
provodnost rešetke (eh.); ~ -con-
trolled mercury-arc rectifier -
živin ispravljač sa upravljačkom
rešetkom (eh.); ~ -controlled
rectifier - titratron (eh.); ~,
cooling - rashladna vijužnica; ~,
course - sistem mrežne naviga-
cije; ~ current - rešetkina struja
(eh.); <--', dehumidifying - ba-
terijska vijužnica za sušenje (vaz-
duha; ~ detection -rešetkina
detekcija (eh.); ~, drier - sušna
vijužnica; ~ -drive characte-
ristic - karakteristika izlaza i za-
visnost od napona rešetke (eh.);
~, embedded - ugrađena mreža;
~ emission - emisija rešetke,
rešetkina emisija (eh.); ~ exten-
ded surface refrigerating - ras-
hladna spirala sa orebrenim cevima;
~ -filament capacitance - ka-
pacitivnost rešetka-vlakno (eh.);
~, filling - aktivna masa ploča
(thnl.); ~, flooded - zatopljena
vijužnica; ~, internal - unutrašnja
vijužnica; leak capacitor de-
tector - rešetkin detektor (eh.);
317
grid
'~, outdoor - spoljna vijužnica;
~, Ronchi - Ronkijeva rešetka;
~, surveillance - mreža osmatrač-
kih stanica (za otkrivanje i raspoz-
navanje nuklearnih eksplozija); ~,
water-cooling - vijužnica za ras-
hladivanje vode
gridistor - gridistor
gridless klystron - klistron bez re-
šetke (eh.); ~ limiter - rešetkin
ograničavač (eh.); ~ limiting -
ograničenje rešetkine struje (eh.);
~ modulation - rešetkina modu-
lacija (eh.); ~ -plate capaci-
tance - kapacitivnost rešetka-anoda
(eh.); ~ plug - aktivna masa će-
lije, ploče (eh.); ~ pulse modu-
lation - impulsna modulacija na
rešetku (eh.); ~ resistance - re-
šetkina otpornost (eh.); ~ return
- rešetkino kolo (eh.); swing
- amplituda promenljivog napona
na rešetki (eh.); ~ system of
navigation - sistem mrežne navi-
gacije, navigacija po koordinatnoj
mreži; ~ -type indicator - op-
tički indikator pozvanog broja (tel.);
- voltage - rešetkin napon (eh.)
Grignard's reagent - Grinjarov
reagens (organsko magnezijumovo
jedinjenje koje deluje disperziono)
(hem.)
grill - roštilj, rešetka; prženje, pe-
čenje na roštilju
grille cloth - tkanina za prekrivanje
zvučnika (thnl.)
grind - glačati, brusiti, polirati;
brušenje (maš.)
grinders - letnje atmosferske smet-
nje (eh.)
grinding allowance - dodatak na
bušenje (maš.); ~ attachment -
sprava za brušenje (mai.); ~ head
- glava za brušenje (mai.)
grindstone - brus (maš.)
grip - zategnuti, pritegnuti; priklju-
čak, hvatač, držač; dočepati, šče-
pati, zahvatiti, uhvatiti (maš.)
gripper - hvatač, hvatalica (maš.)
gripping jaw - čeljusti za priteza-
nje (maš.)
grit - krupan pesak, šljunak; tvrdi
krupnozrni peščar (min.)
gritty - krt, lomljiv
ground
grog - protivplastični dodatak kera-
mičkim masama (thnl.)
grommet - izolaciona cev, izolacioni
podmetač (thnl.)
groove - brazda, žleb, oluk, kanal,
zarez, prošek, jaz; izdubiti, ižle-
biti; ~ angle - ugao otvora žleba
(zav.); ~, grating -s - raster
difrakcione rešetke
grooved ball bearing - izdubljeni
loptasti ležaj (maš.); ~ face -
stranica žleba (zav.); ~, made
by back chipping - žleb za ko-
rene šava (zav.); ~, made by
single J - 1 /2 U šav (zav.); ~ of
helical curvature - izdubljena
spiralna krivina (maš.); ~ pulley
- izdubljena pločica (maš.); ~
-ring collar - izdubljena manžeta
(maš.)
grooving cutter - glodalo za žle-
bove (maš.)
gross weight - ukupna težina
Grothus-Draper law - Grotus-
Draperov zakon (da samo apsorbo-
vano zračenje proizvodi hemijske
promene) (fiz., hem.)
ground - osnova, baza; uglačano;
uzemljenje, „zemlja"; uzemljiti;
zemlja, tlo, podloga (el.); — a Une
- uzemljiti kolo, uzemljiti liniju
(el.); ~ -air radio frequency -
frekvencija veze aviona sa zemljom
(av.); ~ antenna - antena na
zemlji (na tlu), prizemna antena,
zemaljska antena (eh.); ~ (-ba-
sed) beacon - (radio) far na kopnu
(pom.); ~ cable - podzemni
kabl (eh.); -~ capacitance - ka-
pacitivnost u odnosu na zemlju
(el.); ~ capacitor - kondenzator
u kolu uzemljenja (el.); ~ circuit
- uzemljeno kolo (el.); ~ clamp
- priključnica za masu (zav.); ~
clearance - najmanja visina iznad
tla (mot.); — connection - spoj sa
zemljom, uzemljenje, zemljovodni
provodnik (el.); ~ control - u-
pravljanje sa zemlje (av.); ~ con-
trol of landing - kontrola sleta-
nja sa zemlje (el.); controlled
approach - dirigovano sletanje sa
zemlje (av.); controlled in-
terception - hvatanje sa zemlje,
 ground
ground
prihvatanje sa zemlje, presretanje
upravljeno sa zemlje (av.); ~
detector - detektor uzemljenja
(el.); ~ dielectric constant -
đielektrična konstanta zemlje (el.);
~ -echo pattern - karakteristika
odbijanja od zemlje (eh.); ~ lead
- provodnik za uzemljenje, zemljo-
vodni provodnik (el.); provodnik
za masu (zav., SAD); ~ leakage
- oticanje u zemlju (gubici) (el.);
~ line - osnovna linija; nadzemna
linija, nivo zemljišta (el., voj.);
~ location - otkrivanje objekata
na zemlji (voj.); ~ objects -
predmeti na zemlji, objekti na
zemlji (voj.); ~ objects identi-
fication - identifikacija objekata
na zemlji (voj.); ~ outlet - uvod
za uzemljenje omotača kabla (el.);
~ -position indicator - indikator
položaja u odnosu na zemlju (el.);
~ potential - zemljin potencijal
(el.); ~ radar - radarska stanica
na zemlji (el.); <—' ranging equip-
ment - uređaj na zemlji za me-
renje udaljenosti (metr.); ~ ray
- površinski zrak; ~ reflection -
eho-signal od kopna, odbijanje od
kopna (eh.); ~ resistance - ot-
pornost zemlje, otpornost uzemlje-
nja (eh.); ~ state - osnovno
stanje, stanje najniže energije atoma
ili nukleusa (fiz.); ~ surveillance
radar - osmatračka radarska sta-
nica na zemlji (voj.); ~ system
- sistem uzemljenja (el.); ~ ter-
minal - stezaljka za masu (got.);
- -to-air communication -
radio-emisija zemlja-vazduh; ~ pravljanje po kursu; ~, launching
warning system - zemaljski si-
stem za upozorenje (voj.); ~
wave - površinski talas, zemaljski
talas, direktni talas; ~ wire -
uzemljeni provodnik (el.)
ground-guided - upravljan sa zemlje
ground-launched - lansiran sa zem-
lje
grounded-base configuration - še-
ma sa uzemljenom bazom (tran-
zistora) (eh.); cathode am-
plifier - pojačavač sa uzemljenom
katodom (eh.); ~ circuit - uzem-
318 Gruneisens law
ljeno kolo (el.); — grid - uzem-
ljena rešetka (eh.); ~ -grid am-
plifier - pojačavač sa uzemljenom
rešetkom (eh.); ~ -grid triode -
trioda sa uzemljenom rešetkom
(els.); ~-fault - spoj sa zemljom,
veza (dodir) sa zemljom; uzem-
ljenje (el.); ~ glass - brušno
staklo, šlifovano staklo (thnl.)
grounding - uzemljenje; ~ mesh
- mreža uzemljenja
group - grupa, klasa; grupirati,
klasifikovati; radikal (hem.); ~,
basic - bazična (alkalna) grupa
(hem.); — busy signal - signal
zauzeća snopa (izlaza i si.); ~
carrier supply bay - stalak grup-
nih nosećih frekvencija (12-kanalni
vf sistem); ~ frequency - grupna
frekvencija (rad.); ~, methyl -
metil-grupa, metil (hem.); ~, pla-
ge - grupa zamenjivih delova,
grupa plagova; —', point - tačkasta
grupa; ~ selector - grupni birač
(el.)
grove - šumarak, lug, gaj (agr.)
growing - rast, narastanje, izrastanje,
porast; ~, crystal - rast kristala;
~, dendritic - dendritni rast;
~, epitaxial - epitaksijalni rast;
~ from doped melt - rast iz
dopovane legure; ~ from melt
- rast iz legure; ~ from solution
- rast iz rastvora; — from vapor
phase - rast iz parne faze; ~ of
single crystal - rast monokristala;
~ of wave - porast talasa; ~,
oxide - oksidni rast; ~, rate -
narastanje kristala pri promeni br-
zine rastenja; <~, rheotaxial -
reotaksijalni rast; ~, selective -
selektivni rast; ~, selective epi-
taxial - selektivni epitaksijalni
rast; ~, single-crystal - rast
monokristala; ~, vapor—phase -
rast iz parne faze
grummet - prsten od užeta, prsten,
halka, zaptivka
Gruneisens law - Grinajzenov za-
kon (na stalnom pritisku količnik
između koeficijenta širenja i speci-
fične toplote metala je konstantan
i ne zavisi od temperature) (fiz.)
GT-cut crystal 319
GT-cut crystal - GT-rez kristala
(thnl.) . , .
guaiac test - dokazivanje krvi u
stomačnim sokovima pomoću gva-
jakola (hem.)
gualacol - gvajakol (metil-etar ko-
telina) (hem.)
guanidine - gvanidin (hem.)
guard circuit - zaštitno kolo (el.);
~ relay - zaštitni relej, relej za
blokiranje (el.)
guidance - vođenje, upravljanje;
određivanje pravca; vođenje aviona;
navođenje; rukovodstvo; ~, ac-
tive homing - aktivno samonavo-
đenje; ~, aerial - vazdušna navi-
gacija; ~, auxiliary inertial -
pomoćno inercijalno navođenje; ~,
azimuth - azimutna navigacija;
~, beam-rider - navođenje po
vodećem snopu; ~, cable - uprav-
ljanje po kablovima, električno na-
vođenje; ~, celestial - astronavi-
gacija; —, celestial-inertial -
astroinercijalna navigacija; ~, com-
mand - komandno upravljanje;
~, drone-type - radioupravljanje;
~, electronic v. radio guidance;
~j external - teleupravljanje, u-
pravljanje na daljinu; ~, final -
navođenje letilicom na kraju puta;
~j heat-seeking - infracrveno
upravljanje; ~, homing - samo-
navođanje; ~, hyperbolic - hi-
perbolično upravljanje; ~, iner-
tial - inercijalno upravljanje; ~,
internal - autonomno upravljanje;
~> jet - reaktivno upravljanje; ~,
lateral - bočno upravljanje, u-
(phase) - upravljanje na startu;
~ 5 lock-on - samonavođenje; ~,
long-range missile - upravljanje
raketom dalekog dometa; ~, mag-
netic - navođenje po magnetskom
polju cilja; ~, midcourse - u-
pravljanje na srednjem delu pu-
tanje; ~, missile - upravljanje
raketom, upravljanje projektilom;
— on launching - navođenje pri
lansiranju; ~, optical - uprav-
ljanje pri optičkom praćenju; ~,
passive homing - pasivno samo-
navođenje; ~, photoelectric -
guided missile
fotoelektrično navođenje; ~, pre-
set - prethodno izvršeno navođenje;
~, radar - radiolokaciono navo-
đenje; ~, radar repeat-back -
navođenje po radarskoj refleksiji;
~, radio - radio navođenje; ~,
radio navigation - radionaviga-
cija; ~, radioinertial - radio-
inercijalno navođenje; ~, reentry
- navođenje pri ulasku u atmosferu,
upravljanje pri ulasku u atmosferu;
~, semiactive homing - polu-
aktivno samonavođenje; ~, star-
tracking v. celestial guidance;
~, stellar v. celestial guidance;
~, television repeat-back - na-
vođenje po TV refleksiji; ~, ter-
minal - krajnje navođenje; ~,
terrestrial - navođenje po orijen-
tirima na zemlji; ~, terrestrial-
reference v. terrestrial guidance;
'--', wire - navođenje po žicanim
vezama
guide - voditi, rukovati, rukovoditi;
upravljati, upućivati; talasovod, sve-
tlovod; vod; ~, acoustic lens -
talasovod sa akustičnim sočivima;
~, air-filled - vazduhom punjeni
talasovod; ~ bar - vodeća šipka
(maš.); ~, beam mode v. light
guide; '~ block - vodeće telo
(mai.); ~ bush - vodeći icilindar
(maš.); ~, crossed's - talasovodni
krst; ~, dielectric - dielektrični
talasovod; ~, gaseous lens - ta-
lasovod sa gasnim sočivima; ~,
H- - H-talasovod, talasovod H-
tipa; ~, lens - talasovod sa so-
čivima; ~, light - 'svetlovod;
>—- pin - vodeći trn (mai.); ~ plate
- vodeća ploča (maš.); ~ ring -
vodeći prsten (maš.); ~ roller -
vodeći točak (maš.); ~, semi-
conductor filled - punjen polu-
provodnim materijalom; ~ screw
- vodeći zavrtanj (maš.); ~ wa-
velength - dužina talasa u talaso-
vodu (rad.); ~ way - vodeći
put (maš.)
guided missile - dirigovani pro-
jektil, vođeni projektil (voj.); ~
missile coutermeasure - mera
protiv dirigovanih projektila (voj.);
—- projectile - dirigovani projek-
guided missile 320
guided missile
til, vođeni projektil (voj.); ~
propagation - usmereno raspro-
stiranje (talasa) (rad.); ~ rocket
- dirigovana raketa (voj.); ~
wave - vodeni talas, usmereni
talas '(rad.)
guiding pulley - vodeći kotur
(mal.); ~ system - sistem za
navođenje, sistem za vođenje (rad.)
Guldberg-Waage law - Guldberg-
Vageov zakon (dejstva masa) (hem.)
gum - biljna smola, guma, lepak;
lepiti, nalepiti (thnl.)
gummed with old oil - lepljeno
starim uljem (thnl.)
gumming-up - zalepljivanje (thnl.)
gummy - lepljiv
gun - puška, top i sportska puška;
elektronski top, projektor; ~ ai-
ming - navođenje oružja, nišanjenje
oružjem (voj.); ~ control -
upravljanje paljbom, upravljanje va-
trom (voj.); ~ director - sistem
za upravljanje paljbom, sistem za
upravljanje vatrom (voj.); ~ for
inert gas or other gas metal
welding - pištolj za zavarivanje
u zaštitnom gasu topljivom elek-
trodom (zav.); ~ for semi-auto-
matic submerged arc welding
- pištolj za poluautomatsko zava-
rivanje pod zaštitnim prahom (zav.);
~ for stud welding - pištolj za
zavarivanje čepova (zav.); ~ lay-
ing radar - radar za navođenje
oružja (voj.); ~, low-noise -
niskošumni projektor; ~, magne-
tron injection - magnetronski pro-
jektor; ~, molecular - moleku-
larni projektor; ~, Penning ion
- Peningov jonski izvor; ~, plasma
- plazma-projektor; ~, plasma-
cathode - elektronski projektor
sa plazma-katodom
gunfire control system - upravlja-
nje paljbom, upravljanje vatrom
(voj.)
gunmetal - legura 88% bakra, 10%
kalaja i 2% cinka (mtl.)
gyrotron
m e r n i 9
G — 1. gauge ~ instrument; 2. Gauss - Gaus; 3. giga - giga (IO );
gunpowder - crni barut (hem.) 4. gold - zlato; 5. grain - gren (0,0648 g)
gunsight - nišan (voj.)
gusetron - živin ispravljač g.p. — gauge pressure - pritisak koji pokazuje manometar
gutta-percha - gutaperka (koagu- gpd — 1. gallons per day - galona po danu; 2. gram(me)s per denier -
lisani lateks nekih malajskih drveta,
pogodna za električnu izolaciju) grama po denije-u
(thnl.) gr.yrt gross weight - bruto težina
gutter - oluk, brazda, žleb, rasponac
Gutzeit test - Gutcajtova proba gt. — gutta - kap
(za dokazivanje arsena) (hem.)
guy anchor - zatezna kotva (el.);
~ rod - osovina kotve (el.)
gyps v. gypsum
gypseous - koji sadrži gipsa; gipsani
gypsum - gips (kalcijum-sulfat sa
kristalnom vodom); ~, cement -
gips (pečeni) (thnl.)
gyration - obrtanje, okretanje
gyrator - žirator; ~, capacitor-
transformer - kapacitivno trans-
formatorski žirator; ~, cryotron
- kriotronski žiratron; ~, de-
coupled - DC žirator, -direktno
spregnuti žirator; ~, Hall-effect
- žirator na principu Holovog
efekta; ~, microwave - mikro-
talasni žirator; ~, transistor -
tranzistorski žirator;
gyro compass - žirokompas (meh.);
~, electron - žirofrekvencija elek-
trona, elektronska žirofrekvencija;
~ frequency - brzina okretanja
jona (u Zemljinom magnetskom
polju) (fiz.); ~ gunsight -žiroskop
sko nišanjenje, nišanjenje pomoću
žiroskopa (voj.); ~, ion - žiro-
frekvencija jona, jonska žiro-frek-
vencija; ~ -servo motor - žiro-
servo motor (el.); «- -stabilized
antenna - žiro-stabilizovana an-
tena (rad.)
gyrodynamics - žiro-dinamika, di-
namika rotirajućih tela (meh.)
gyromagnetic - žiro-magnetski (fiz.)
gyroperiod - žiro-period
gyroscope - žiroskop, čigra (fiz.);
~, magnetohydrodynamic - ma-
gnetohidrodinamički žiroskop
gyrotron - žirotron
JI Rečnlk

H - simbol elementa vodonika
h - simbol za Plankovu konstantu
(Hz.)
H-acid - H-kiselina: 1,8 aminonaftol-
-3,6-disulfonska kiselina; međupro-
izvod u industriji boja (thnl.)
H-amphlier - horizontalni pojačavač
(katodna cev)
H and D curve - kriva zatamnjenja,
kriva gradacije
H-bomb - vodonična bomba
H-network - H-četvoropol (eh.)
H-paper - Hohstedtov papir (kablov-
ska izolacija)
H-plane - H-ravan (talasovod)
H-section steel - dupli T-čelik (pro-
fil)
H-steel - dupli (dvojni) T-profil če-
lika
H-weapon - H-oružje; H-bomba
(voj., nukl.)
Haber process - Haberov proces za
sintezu amonijaka iz vazdušnog azota
i vodonika. Sinteza se izvodi u pri-
sustvu katalizatora na povišenim
temperaturama i pritiscima (thnl.)
habiliment - odelo, odeća
habit - običaj, osobina, način raste-
nja kristala, struktura; ~, crystal
- kristalna struktura
hack-saw machine - mašina sa luč-
nom testerom (ma!.)
hackmanite - hakmanit (sodalit sa
nešto S i Mo) (min.)
H
haemarin - hematin, jedinjenje proto-
porfirina i trovalentnog gvozda
(hem.)
haematite - hematit, crvena gvozdena
ruda (oksid gvozda) (min.)
haemin - hemin, hidrohlorid hema-
tina (hem.)
haemocyanin - hemocijanin, plavi
respiratorni pigment koji sadrži
bakra i nalazi se u krvi (hem., biol.)
haemoglobin - hemoglobin, respira-
torni pigment, koji se nalazi u eri-
trocitima (hem.)
hafnium - hemijski elemen(a)t haf-
nijum, simbol Hf, at. broj 72, at.
težina 178,6
haidingerite - hajdingerit (kalcijum-
-arsenijat) (min.)
hair - dlaka; ~ bleaches - sredstva
za izbeljavanje (dlake), kose; ~
colourings - sredstva za bojenje
kose; ~ crack - mikro-naprslina
(u staklu ili metalu); ~ drier -
tuš toplog vazduha; ~ hygro-
meter - higrometar sa dlakom; ~
side of leather - lice kože (kož.) ;
~ space - mali prored (tipo.);
~ straighteners - sredstva za uk-
lanjanje dlaka; ~ tonic - vodica
za kosu
hairline - fina linija, podeona linija
(na skali)
hairpin bend - krivina oblika ukos-
nice (saobraćaj)
hairspring - spirala (u mernim in-
strumentima i časovnicima)
halation
halation - zamagljivanje emulzije
usled refleksije i disperzije svetlosti
unutar emulzije (fot.)
halazone - preparat za dezinfekciju
pijace vode (dihloraminosulfon ben-
zoeve kiseline)
Haldane apparatus - aparat za
analizu vazduha (thnl.)
half - pola, polu i — angle cosine
formula - kosinus-formula za po-
lovični ugao (mat.); ~ axle -
poluosovina; ~ back lighting -
bočno osvetljenje, bočno svetio; ~
bearing - polutka ležaja (maš.);
~ breadth plane - linija gaza;
~ calf - polukoža (povez knjige);
~ cell - polućelija, poluelemen(a)t
(eh.); ~ circle - polukrug; ~
cloth - poluplatno (povez knjige);
~ countersunk head - sočivasta
upusna glava; ~ coupling - polut-
ka spojnice, spojnična polutka; ~
cycle - poluperioda (el.) ; ~ dipole
- poludipol (eh.); ~ duplex -
poludupleks (el.) ; *** duplex ope-
ration - poludupleksna veza (el.) ;
~ duplex repeater - poluduplek-
sni pojačavač (translator) (el.); ~
enclosed - poluzatvoren, polu-
otvoren; ~ finished product -
poluproizvod, poluprodukt; ~hard
- polutvrd(o), srednje tvrd(o); —
landing - medupodest; ~ life -
poluvreme (raspada) (nukl., fiz.);
~ life period - v. half life;
~ linen - poluplatno (povez knjiga);
~ period - poluperiod, sinonim
za poluživot; ~ period average
current - poluperiodična srednja
vrednost struje, srednja vrednost
struje u poluperiodi (el.) ; <~ round
bar - polukruglo gvožđe (građevin-
sko), segmentao; ~ round file -
poluokrugla turpija; ~ section -
polupresek (teh. crt.); ~ shade -
polusenka (fiz.) ; ~ shaft - zadnja
poluosovina; ~ sinusoid - polu-
sinusoida (mat.); ~ step - polu-
ton, polukorak; ~ thickness -
poludebljina; <~ time exchange -
vreme potrebno da se izvrši polo-
vina moguće izmene u nekoj hemij-
skoj reakciji (hem.); ~ tone -
poluton (ak.); ~ tone block -
324 haloid
autotipija; ~ tone dots - tačkice
rastera; ^— tone picture - polu-
tonska slika ( TV) ; — tone screen
- raster (autotipije) slike; ~ value
thickness - poludebljina; ~ wave
- polutalas; — wave antenna -
polutalasna antena (rad.) ; — wave
dipole - polutalasni dipol (rad.);
- wave line - polutalasna linija
(rad.); ~ wave plate - tanka
ploča od kvarca ili mike koja obrće
fazu talasa za 180° (fiz.) ; ~ wave
recifier - polutalasni ispravljač
(els.); ~ wave slot - polutalasni
prorez (eh.)
half-width - poluširina; ~, Doppler
- Doplerova poluširina; ~, Lorentz
- Lorencova poluširina
halide - halid, halogenid, jedinjenje
halogena (hem.); ~, aliphatic -
alifatično jedinjenje sa halogenom;
~, alkyl - alkil-halogenid
halite - nalit, kamena so (natrijum-
-hlorid) (min.)
hali - pedsoblje, ulaz, prethala; ~ set
- garderoba u predsoblju; ~ space
- natkriveni (izložbeni) prostor
Hall effect - Halov efek(a)t
Hall process - proces elektrolize alu-
minijuma iz rastopa glinice u krio-
litu (thnl.)
halloysite - haloazit, mineral iz grupe
monmorijonita (silikat i hidroksid alu-
minijuma) (min.)
halltron - holotron, ureda; koji radi
na Holovom principu
hallway - trem, hodnik
halo - svetao krug (oko Meseca,
Sunca) (astr.)
halochromism - halohromija, stva-
ranje obojenih soli iz bezbojnih or-
ganskih baza i kiselina (hem.)
halogen - halogen (jedan od grupe
elemenata hlor, brom, jod...) (hem.)
halogenation - halogenacija, haloge-
novanje, uvođenje halogena u jedi-
njenje (hem.)
halogens - halogeni elementi (fluor,
hlor, brom i jod) (hem.) ; ~ halo-
hydrocarbon' - ugljovodonik koji
sadrži halogena (hem.)
haloid - halogenid (hem.); ~ acids
- halogenovodonične kiseline (hem.)
halotrichlte
halotrlchite - halotrihit, gvozdena
stipsa (gyozde-aluminijum-sulfat)
(min.)
halter - ular, povodac, ličina, konopac
halve - poloviti, podeliti popola, pre-
poloviti
halyard - dizalično uže
ham - but(ina), šunka (preh.) ; (ra-
dio) amater
Hamiltonian - hamiltonijan, opera-
tor Harni Itona; ~, interaction -
interakcioni hamiltonijan; ~, peri-
odical - periodični hamiltonijan;
~, spin - spinski hamiltonijan; ~,
spin-phonon - spinfononski ha-
miltonijan; ~, state mixing - ha-
miltonijan me Jani h stanja
hamlet - zaselak, seoce
hammer - čekić (alat), čekić (mašina),
malj, bat; ~, break - Vagnerov
čekić (el.) ; ~ forging - slobodno
kovanje; ~ gear - udarni mehani-
zam
hammering - kovanje, iskivanje, ot-
kivanje
hammock - viseća mreža
hand - ruka, kazaljka (časovnika);
pravac, smer (obrtanja); ~ hend -
dužinska mera = 101,6 mm; posada
broda, karakteristika noža (levi, des-
ni); ~ actuation - ručno uprav-
ljanje; ~ adjustment - ručno po-
dešavanje; and-foot counter -
brojač za ruke i noge (n. f.) ; ~
barrow - ručna kolica na jedan
točak (tačke); blocked - ručno
štampan(o) (tekstil) ; ~ -blocking
- ručno slepo „pregovanje" (tipo-
grafija); ~ boring - bušenje iz
slobodne ruke; ~ brake - ručna
kočnica; ~ brake handle - ručica
(drška) ručne kočnice; ~ brake
lever - poluga ručne kočnice; ~
car - dresina; ~ cart - ručna ko-
lica; ~ charge - šanžirnik; ~
charging - ručno šaržiranje; ~
chasher - ručni nareznik (za navoj);
~ composition - ručni slog (tipo-
grafija); ~ control - ručno uprav-
ljanje, regulisanje, ručno uključi-
vanje; '—' drill - ručna bušilica;
~ -fed push-bench - stona tes-
tera sa ručnim posmakom; ~ feed
325 hand
- ručni posmak; ~ feed punch -
ručni perforator; ~ file - ručna
turpija; ~ filling - ručno punjenje;
~ firing - ručno loženje; —
forged - ručno kovanje; — for-
ging - ručno (slobodno) kovanje;
~ gear - ručno upravljanje; ~
grinder - ručna bušilica; ~ -grip
- drška; held drill - ručna
bušilica; ~ hour - mala kazaljka
časovnika (za sate); ~ jack - ručna
dizalica (za kola); ~ lapping -
ručno lepovanje; ~ lever - obslužna
poluga, ručna poluga; ~ -lever rod
bender - ručni savijač betonskog
gvozda; ~ -lever shears - po-
lužne (ručne) makaze za lim; ~
loading v. charge hand; ~ log
- ručni log (brod); ~ -made
paper - hartija ručne izrade; ~
magnifier - ručna lupa; ~ mi-
nute - velika kazaljka časovnika
(minutna); ~ metal punch - klešta
za plombiranje; ~ nut - nareckana
matica; <~ of clock - kazaljka ča-
sovnika; ~ of coils - smer namo-
tavanja (opruge); ~ of cut - smer
reza(nja); ~ oiler - mazalica; ~
-operated chuck - ručna stezna
glava; ~ plane - ručno rende; ~
planer - rendisaljka (mašina); ~
power winch - dizalica sa ozublje-
nom polugom; ~ pull - ručni oti-
sak (Stamp.); ~ radar - portabl
radar; ~ rail - drška; ~ reamer
- ručni razvrtač; ~ saw - ručna
testera; ~ saw file - turpija za
oštrenje testere; ~ seed drill -
ručna sejačica; ~ set - mikrotele-
fon; ručni aparat, ručno složen(o);
<~ -set type-matter - ručni slog;
~ setting - X. ručno podešavanje;
2. ručni slog; ~ sketch - skica,
crtež rukom; ~ sprayer - ručna
prskalica (za uništavanje insekata);
~ switch - ručni prekidač; ~
tally(register) — ručni brojač ko-
mada; ~- tap - ručni ureznik; ~
taper reamer - ručni konični raz-
vrtač; ~ tool - ručni alat; ~ vice
- ručne mengele; ~ welding -
ručno zavarivanje; <~ winch - ručna
dizalica; ~ winding - ručno namo-
tavanje; ~ woven - ručno tkanje
 handbook
handbook - priručnik
handhole - kutija (vazdušne pošte),
kutija, prolazno sanduče (sbr.)
handiness - manevarska sposobnost
broda
handle - ručica, ručka, drška; poma-
gati; ~ (adjusting screw) - ru-
čica za podešavanje zavrtnja (zav.)
handling - rukovanje, pomaganje;
obrada (podataka), upravljanje, ma-
nipulacija; ~ device - uređaj za
rukovanje; ~ equipment - op-
rema za rukovanje; ~ of calls -
raspodela poziva (tel.); ~ of
traffic - savlađivanje saobraćaja,
opsluživanje saobraćaja, savlađiva-
nje prometa (sbr.); ~ one-piece
dial-in - telefon sa zajedno smeš-
tenim numeratorom i mikrotele-
fonskom kombinacijom; ~, power
- regulacija snage
handy - spretan, vest; ~ talkie -
portabl radio-stanica
hangar - hangar, avionsko sklonište
(av.)
hanging - vešanje, izvešavanje, viseći
krov
hangings - tapete pl., sirovi (neod-
štampani) papir za tapete
hanksite - hanksit (sulfat i karbonat
natrijuma) (min.)
harbor radar - lučki radar, obalni
radar (els.)
harbour - pristanište; ~ authority
- lučke vlasti pl.; ~, commercial
- trgovačka luka; ~ dues - lučke
dažbine; ~ facilities - lučka pos-
trojenja; ~, free - slobodna luka;
~ icebreaker - lučki ledolomac;
~, invasion - trgovačka luka; ~
master - lučki inspektor; ~, naval
- vojna luka; ~ of refuge - pri-
nudna luka; ~ railway - lučka
železnica; ~ tug - lučki šleper,
tegljač
hard - tvrd, tvrdo; ~ all through
- prokaljen(o); ~ alloy - tvrdi
metal; ~ aluminium - tvrdi alu-
minijum, legura sastava 77% Al,
11% Zn, 11% Mg; ~ and-fast
rule - iskustveno pravilo; ~
anodic coating - tvrdo eloksiranje;
~ are - tvrdi električni luk (zav.) ;
~ brass - tvrdi mesing; ~ brown
326 hardening
coal - mrki ugalj; ~ carbide -
sinter-metal; ~ chrome plating
- tvrdo hromiranje; ~ coal - ka-
meni ugalj, antracit; ~ copy -
teško čitljiva kopija; ~ drawn -
tvrdo vučen; — drawn brass -
tvrdi mesing; ~ drawn copper
wire - tvrdo-izvučeni bakarni pro-
vodnik (mtl.) ; ~ faced valve -
ventil oplemenjene površine; ~
facing - zavarivanje navarivanjem;
<~ facing alloy - navarna legura;
~ facing electrode - elektroda za
tvrdo navarivanje; ~ glass -
tvrdo staklo; ~ image - kontrastna
slika ( TV) ; ~ lead - tvrdo olovo,
obično sadrži antimona (mil.); ~
magnetic material - tvrdi magnet-
ski materijal (mil.); ~ metal -
tvrdi metal, sinterovani volfram-
-karbid; služi za izradu brzorez-
nog alata (mtl.) ; ~ nickel plating
- tvrdo niklovanje; ~ plating -
tvrdo hromiranje; ~ rays - pro-
dorni (tvrdi) zraci; ~ rubber -
ebonit, tvrda guma; ~ solder -
tvrdi lem; tvrdo lemiti; sredstvo za
lemljenje koje sadrži bakar, srebro
i cink (zav.) ; — soldering - lem-
ljenje; ~ surfacing - tvrdo nava-
rivanje (zav.) ; ~ to melt - teško
topivo; ~ water - tvrda voda, voda
sa krečom
hardenability - sposobnost za ka-
ljenje, kaljivost (mtl.)
hardenable - zakaljiv, okaljiv
hardened - zakaljen, okaljen
hardener - sredstvo za otvrdnjava-
nje, kaljenje
hardening - otvrđivanje; kaljenje
(mtl.); otvrdnjavanje foto-emul-
zije pomoću formalina (Jot.); ~
acceleration - ubrzavanje kaljenja,
otvrdnjavanje; ~ and heat-trea-
ting plant - postrojenje za kaljenje
i oplemenjavanje; **> and tempe-
ring - oplemenjavanje (čelika); —
bath - kupka za kaljenje; ~
blowpipe - gorionik za kaljenje
(mtl.); ~ burner - gorionik za
kaljenje (mil.) ; ~ by high- fre-
quency current - visokofrekventno
kaljenje; '-' by immersion - ka-
ljenje uranjanjem (zaronjavanjem);
hardening
~ by precipitation v. H.by
dispersion; ~ compound - pra-
šak za kaljenje; — crack - naprs-
lina od kaljenja, zakalna pr skot ina;
~ crucible - kalionički tigl;
~ distortion - izvitopereni e na-
kon kaljenja; ~ flame - plamen
za kaljenje (mil.) ; ~ flan - prsko-
tina nakon kaljenja; ~ furnace -
kalionička peć; ~ of oils - proces
hidrogenovanja ulja u prisustvu nikl-
katalizatora usled čega nezasićene
kiseline prelaze u zasićenje i time
njihovi gliceridi očvršćavaju, npr.
dobijaju margarina (thnl.) ; ~ plant
- kalionica, kalioničko postrojenje;
~ process - proces kaljenja (mtl.) ;
~ salt - kalionička so; ~ shop -
kalionica; ~ shrinkage - kalio-
ničko skupljanje; ~ strain - napon
(naprezanje) zakaljenja; — torch -
gorionik za kaljenje (mtl.); ~
under cold work - hladno kaljenje
hardenite - raniji naziv za martenzit
(mtl.)
hardite - hardit, vatrostalna legura
sastava 55-65% Ni, 15-18% Cr,
1-4% Si, 1-2% Mn
hardness - tvrdoća (metala); ~ of
radiation - prodornost zračenja
(rt. teh.), tvrdoća zračenja; ~ of
water - tvrdoća vode, v. hnrd
water (hem.); ~ of X-rays -
prodornost (tvrdoća) rendgen-zra-
kova (fiz.); ~ test - ispitivanje
tvrdoće; ~ test in the heat
affected zone - određivanje tvr-
doće u toplotno uticajnoj zoni (zav.)
hardware - elementi elektronskih sis-
tema, konstrukcija, hardver; ~,
modular - modularna konstrukcija
Harflex - omekšavač (u industriji
plastičnih materijala)
harm - povrda, ozleda, šteta, kvar
harmful ingredients - štetni uk-
ljučci pl.
harmless - bezopasan(no), neškod-
ljiv^)
harmodotron - harmodotron
harmonic - harmonski (mat.) ; har-
monik, zvučni ton specijalnog karak-
tera (ak.) ; ~ analysis - harmo-
nijska analiza (mat.) ; — analyzer
327 harpoon
- harmonijski analizator (mat.) ; ~
antenna - harmonijska antena
(rad.) ; ~ choke - harmonička pri-
gušnica (e/.);~ component - harmo-
nijska komponenta (el.); ~ cuntent
- sadržaj-harmonika (e/.); -~ cur-
rent - harmonijska struja, sinusna
struja (el.) ; ~ curve - harmonijska
kriva, sinusoida (el.) ; ~ detector
- detektor harmonika (el.); ~
distortion - harmonijsko izobliče-
nje, nelinearno izobličenje sa poja-
vom harmonika (el.) ; ~, filter -
filter-harmonika (el.); ~, fre-
quency - frekvencija-harmonika
(el.) ; ~, generator - generator-
-harmonika (el.) ; ~ mean - har-
monijska sredina (mat.) ; ~, oscil-
lator - oscilator-harmonika (el.) ;
~ progression - harmonijska pro-
gresija (mat.) ; —; range - red-
-harmonika (mat.); ~ resonator
circuit - rezonatorsko kolo za har-
monike (el.) ; ~, row - red-harmo-
nika (mat.) ; ~ separation - in-
terval među harmonicima (el.) ; ~>
series - harmonijski red, red čiji
članovi čine harmonijsku progresiju
(mat.) ; ~, shutter - prigušivač-
-harmonika (els.); ~, synthesis -
sinteza harmonika (els.); ~ tri-
angle - harmonijski trougao, dija-
gonalni trougao (mat.) ; ~ vibra-
tion - harmonske vibracije (meh.) ;
~ wave analyzer - analizator har-
monijskih talasa (els.); ~ wave-
guide - talasovod koji radi na har-
moniku (els.); ~ wire projector
- harmonična usmerena antena
(rad.)
harmonics - harmonici (mat.); ~
selective signalling - tonski poziv
za biranje, tonski birački poziv, ton-
ski selektivni signal (els.)
harmotome - harmotom (kalijum-
-barijum-alumosilikat) (min.)
harness - sistem montažnih provod-
nika (el.) ; ~ wire - višeprovodni
kabel
harp antenna - lepezasta antena
(rad.)
harpoon - harpun; ~ gun - har-
punski top; ~ line - harpunsko
uže
harpsichord
harpsichord - čembalo
Harris process - proces omekšava-
nja olova oksidacijom arsena i anti-
mona (mil.)
harrow - drljača
harsh flame - tvrdi plamen (zov.)
Hartley band - Hartlejev apsorpcioni
spektar (između 2000 i 3000 A)
(fiz.); ~ oscillator - Hartlejev
oscilator u tri tačke (eh.)
hartshorn oil - koštano ulje (thnl.)
harvest - žetva
harweyising - proces otvrđavanja le-
giranih čelika površinskom cemen-
tacijom i zagrevanjem (mil.)
hash - parazitni signali na ekranu, ne-
poželjne smetnje na ekranu (TV) ;
elektrošumovi, električni šumovi;
smetnje; fluktuacija, pomeranje
Hastelloy - grupa legura nikla vrlo
otpornih protiv korozije (mil.)
hatch - sanduk, naćve, alov za pranje
rude; kolica za prenos uglja; polu-
vrata, poluvratnice; otvor, ulaz
hatchway - grotlo, četvrtast otvor
(na palubi) (pom.)
haunch - bedro, kuk, but
haiiyne - haijin (alumosilikat i sulfat
Na i Ca) (min.)
haven - pristanište (za manje plovne
objekte)
haversine - trigonometrijska funkcija:
hav x = 1 /2 (1 — cos x) (mat.) ;
~ law in spherical trigonometry
- u sfernom trouglu pravilo:
hav a =hav (b — c) + sin (6) sin (c)
hav (a) itd. (mat.)
hawser - otvor za prolaz sidarnog
lanca (pom.)
hawthorn - beli glog (agr.)
haywire - privremena veza; besmi-
slica, zbrka, zamršenost (tel.)
hazard - opasnost, intenzitet kvarova;
~ beacon - far za upozorenje na
opasnost, alarmni far (sbr.)
He - simbol elementa helij uma
head - glava; držač svrdla; ~ ampli-
fier - pojačavač zvučne glave (els.) ;
~ centre - vrh držača svrdla
(ma!.); ~ circuit (of a tele-
phonist) - kolo naglavnog telefona
(telefonistkinje); ~ (hydraulic) -
visina (hidraulična) (en.) ; — lamp
328 heat
heat
- far (mot.) ; ~ (planer) - suport
(rendisaljka) (mai.); ~ room -
visina postrojenja; ~ screen - zaš-
titna kaciga; ~ (shaper) - suport
(vert, rendisaljka) (mai.) ; ~ swivel
(shaper) - obrtni prsten (mai.) ; ~
tube nipple - navoj brizgaljke
gorionika (zav.) ; ~ water-cooled
laser - vodom hlađena laserska
glava; ~ wind - čeoni vetar (mtr.)
headband receiver - naglavni tele-
fon (tel.)
header - sabirna cev (tt.), držač,
podloga, osnova; pečat za nabijanje
(ma!.); ulagač zakivka, vezni ka-
men; ~ auger - pužni transporter;
~ plate - zid cevi
headgear - naušnice, naglavni tele-
fon, naglavna garnitura, naglavna
kombinacija (tel.)
heading - naslov, nadnaslov, sabija-
nje (glave vijka), kurs, pravac, po-
četak i kraj (nekog tkanja), otkop
headlight - prednji fenjer, Čeona sve-
tiljka, far; prednja antena, čeona
antena; ~, loss - visina gubitka
(en.) ; ~, lost in friction - visina
gubitaka na trenju; ~ of delivery
- dobavna visina (mai.); ~ of
screw - glava zavrtnja (mai.) ; ~
of suction - visina na usisu (mot.) ;
~ of the ram - glava vertikalne
rendisaljke (mai.)
headphone - naglavni telefon
headpiece - naglavni telefon
health physics - radiološka zaštita,
služba zaštite ljudstva od radioaktiv-
nog zračenja (nukl.)
heap - gomila, hrpa
hearing aid - aparat za nagluve, slušni
aparat; ~ effect - promena nivoa
šumova kod rada dva prijemnika
na jednom talasu (rad.)
hearth - ognjište; srce
heat - toplota, toplotna energija; gre-
jati; ~ alarm - signal pregrevanja,
indikator povećanja temperature
(el.) ; ~ capacity - toplotni kapa-
citet (tt.) ; ~ coil - termički kalem
(tt.) ; ~ conductance - toplotna
provodnost (tt.); ~ conducting,
heat conduction - provođenje top-
lote (tt.) ; ~ conductivity - top-
lotna provodljivost (tt.); ~ con-
329
ductor - provodnik toplote (tt.);
/~ current - struja grejanja (tt.) ;
~, dark - tamna toplota; ~ dis-
sipation - rasipanje toplote (tt.) ;
~ effects of welding and heat
treatment - efekti zavarivanja i
toplotne obrade (zav.) ; ~ energy
- toplotna energija; ~ engine -
toplotna mašina koja transformiše
toplotnu energiju u mehanički rad
(tt.) ; ~ exchange - izmena top-
lote (tu); ~ exchanger with
automatic temperature control
- izmenjivač toplote sa automatskom
kontrolom temperature (tt.); —
insulation - toplotna izolacija (tt.) ;
~ loss - toplotni gubitak (tt.);
~ of absorption - toplota apsorp-
cije (hem.) ; ~ of adsorption -
toplota adsorpcije (hem.); ~ of
aggregation - toplota agregacije,
zajednički naziv za toplote konden-
zacije, kristalizacije topljenja, ispa-
ravanja (fiz., hem.); ~ of com-
bustion - toplota sagorevanja
(hem.); ~ of condensation -
toplota kondenzacije (hem.); ~ of
dilution - toplota razblaživanja
(hem.) 5 ~ of dissolution - top-
lota rastvaranja (hem.) ; ~ of emis-
sion - toplota emisije (el.) ; ~ of
formation - toplota sjedinjavanja
(elemenata u jedinjenje ) (hem.) ;
~ of hydration - toplota hidracije
(hem.) ; ~ of ionization - toplota
jonizacije (fiz.) ; ~ of linkage -
toplota veze (hem.) ; ~ of melting
- toplota topljenja (hem.); ~ of
mixture - toplota mešanja (hem.) ;
~ of neutralization - toplota ne-
utralizacije (hem.) ; ~ of reaction
- toplota reakcije (hem.); ~ of
solution - toplota rastvaranja
(hem.) ; ~ of sublimation - top-
lota sublimacije (hem.) ; ~ of tran-
sition - toplota transformacije (jed-
ne alotropske modifikacije u drugu)
(hem.) ; ~ of vaporization - top-
lota isparavanja (hem.) ; ~ ray -
toplotni zrak (fiz.) ; ~ regenera-
tors - toplotni regeneratori, peći
koje se alternativno greju otpadnim
toplim vodama i zatim zagrevaju
ulazne gasove (thnl.) ; ~ resistant,
heavy
heat resisting - otporan na top-
lotu (tt.)
heath - pustopoljina, pustara
heater - grejač, grejna katoda, za-
grevno vlakno; ~ cathode - za-
grevna katoda (els.) ; ~ circuit -
kolo grejanja (els.); ~ current -
struja grejanja (els.) ; ~ element -
zagrevni elemen(a)t (el.) ; ~ oxy-
gen regulator - uređaj za zagre-
vanje regulatora pritiska kiseonika
(zav.) ; ~ power input - ulazna
snaga grejača (tt.) ; ~ resistance
- otpor grejača (tt.) ; ~ switch -
prekidač grejanja (mot.); ~ test
lamp - kontrolno svetio grejača
(mot.); ~ transformer - trans-
formator grejanja (tt.) ; ~ voltage
- napon grejanja (tt.)
heating - grejanje, zagrevanje; ~ and
ventilation sistem - uređaj za gre-
janje i provetravanje; ~ area -
zagrevna površina, površina greja-
nja; ~ by circulating air - gre-
janje strujanjem vazduha; ~ by
waste gases - predgrevanje istroše-
nim gasom; ~ chamber - grejna
komora; ~ duet - grejni kanal;
~ effect - kalorični efek(a)t; ~
gas - tehnički gas (za grejanje);
~ of bearing - pregrevanje ležaja;
~ of superheater - grejanje pre-
grejačem pare; ~ pad - grejni
(električni) jastuk; ~ panel - grejna
ploča; ~ pit - duboka (grejna)
peć; ~ surface - grejna površina;
~ transformer - grejni transfor-
mator; ~ tube - kotlovska cev;
~ wire - grejna nit
heatronic moulding - postupak vi-
sokofrekventnog predgrevanja plas-
tike
heaver - dizali čni stub
heavily-doped - visoko legiran
heavy - težak; masivan; krupan; ~
anode - masivna (puna) anoda; ~
boom - teretna dizalica; — cargo
ship - brod za teški teret; ~
ceramics - gruba keramika; ~
clay industry - industrija grube
keramike; ~ concrete - teški beton
(služi za oblaganje reaktora i apsor-
pciju zračenja); ~ current - jaka
heavy 330
heavy
struja, struja visokog napona; ~
derrick - dizalica za velike terete;
~ -duty lathe - strug velikog
učinka, teški strug; ~-duty trailer
- prikolica za teške terete; ~ fly-
wheel - zamajac; ~ fuel - mazut,
lož-ulje; ~ -gauge wire - debela
žica; ~ hours - vreme pojačanog
saobraćaja; ~ hydrogen - teški
vodonik, deuterijum; ~ industry
- teška industrija; ~ lift ship -
brod za teški teret; ~ loaded cable
- masivno pupinizirani kab(e)l; ~
machinery - teške mašine pl.; ~
meson - teški meson; ~ oil -
teško ulje; ~ plate - gruba ploča;
~ rocker plough - plug za kr-
čenje; ~ traffic - veliki saobraćaj,
veliko opterećenje; ~ type - masna
(punija) slova; ~ water - teška
voda, voda u kojoj je obični vodonik
zamenjen deuterijumom (hem.) ; ~
-water moderated reactor - re-
aktor moderisan teškom vodom
(nukl.) ; ~ water plant - postro-
jenje za dobijanje teške vode; ~
wire - debela žica; ~ -working
ship - teško opslužljiv brod
hecto - hekto-prefiks koji znači sto
(100)
hectrograph - hektograf
hedenbergite - hedenbergit (silikat
gvozda i kalcijuma) (min.);
hedge - živica, (živa) ograda; zagrada,
pregrada, prepreka
hedge-bill - baštovanski nož
heenatron - motor sa elektronskim
upravljanjem
heel - ostatak (na dnu suda pri des-
tilaciji) (hem.)
heeling error - greška usled nagiba,
greška usled naginjanja
Hefner candle - Hefnerova sveca,
jedinica za merenje intenziteta os-
vetljenja (opt.)
heft - geološki izraz za relativnu gus-
tinu minerala u poredenju s gusti-
nom vode
Hehner's test - Henerova proba, do-
kazivanje formaldehida u mleku
(hem.)
height - visina; ~ above sea level
- visina iznad nivoa mora; ~ ad-
helical
justment - vertikalno podešavanje;
~ analyzer - amplitudski anali-
zator; — determination - odre-
đivanje visine; ~ equivalent to
a theoretical plate - (HETP),
visina (destilacione kolone) koja od-
govara jednom teorijskom platou
(podu) (thnl.) ; ~, filling - visina
punjenja; ~ finder - visinometar;
~ finding antenna - visinska an-
tena, antena za određivanje visine;
~ finding instrument - visino-
metar, altimetar; ~ gauge - merač
visine, mera po visini; obeležavač
po visini; ~ indicator - visino-
metar, altimetar; ~, loading-
gabaritna visina; ~ measuring -
merenje (određivanje) visine; ~
modulated - visinski modulisan,
modulisan po visini; ~ of a plane
figure - visina slike u ravni; ~
of a transfer unit (HTU) - vi-
sina jedinice prenosa mase u desti-
lacionoj koloni; ~ of centres -
visina šiljaka; ~ of delivery -
visina dobave (maš.) ; ~ of high
water - nivo visokih voda; —,
operating - radna visina; —;
pulse - amplituda impulsa; ~
servo - mehanizam za određivanje
visine, visinski servo; ~, total -
sumarna, zbirna visina; —', unsup-
ported - slobodna visina; ~,
useful - efektivna visina (npr. an-
tene); ~, water - nivo vode
helical - kosi zupčanik
helical - zavojan(o), spiralan(o), he-
ličan, pužnog oblika, vijčan(i); ~
aerial - spiralna antena; ~ blower
- pužni ventilator; ~ element -
spiralni grejni elemen(a)t; ~ ex-
tension spring - vučna opruga,
opruga za istezanje; ~ fan v.
helical blower; ~ flute - zavojni
žleb; ~ gear - čeoni zupčanik sa
kosim zubima, kosozubi čeoni zup-
čanik; ~ gear train - prenosnik
sa kosozubim čeonim zupčanikom;
~ gearing - koso ozubljenje, sprega
sa kosim zupcima; >~ groowe -
zavojni žleb; ~ motion - vijčano
pokretanje, vijčani pomak; ~ po-
tentiometer - višehodi (spiralni)
potenciometar; ~ rack - kosoozub-
helical
ljena letva; ~ reinforcement -
spiralno armiranje; ~ spring -
spiralna opruga; ~ spur gear -
cilindrični zupčanik sa kosim zup-
cima, kosozubi cilindrični zupčanik;
~ tape - spiralna traka; ~ taper
pin reamer - konični razvrtač sa
spiralnim ozubljenjem (za otvore za
čivije); ~ teeth - kosi zupci pl;
koso ozubljenje, kosa sprega; ~
-toothed spur gear - cilindrični
zupčanik sa kosim zupcima
helicon - spiralni talas, antena kružne
polarizacije
heliodor - heliodor, jedna vrsta žutog
berila, dragi kamen (min.)
Heliogen - grupa ftalocijaninskih iz-
vanredno postojanih organskih boja
(thnl.)
heliography - heliografija, prouča-
vanje Sunca i njegovih osobina i
karakteristika (ost.)
heliotrope - heliotrop (geodezijski
instrumen(a)t); heliotrop, crveni
kvare (min.)
heliotropine - heliotropin, pipero-
nal, piperonil-aldehid (hem.)
helipot - helikoidalni potenciometar;
~, linear - linearni potenciometar
helium - hemijski elemen(a)t heli-
jum, at. težine 4,002, redni broj 20,
O grupa periodnog sistema, ple-
menit gas (hem.) ; ~ age - geološka
starost minerala određena prema
sadržini radiogenog helijuma (geal.,
Hz.)
helix - helikoda, loza, zavojnica, zavoj,
spiralna linija, lozasta opruga, spi-
rala; ~ angle (of threads) - ugao
zavojnice (maš.); ~, demodula-
tion - demodulaciona helikoda; ~,
modulation - modulaciona heli-
koda; ~ tooth cutter - glodalo
sa zavojnim zubima (ma!.); ~,
travelling-wave - helikoda sa pro-
gresivnim talasom
helmet - zaštitna kaciga, šlem (zav.)
Helmholtz resonator - Helmholcov
rezonator, akustički rezonator
helve - držalje, drška
hematite v. haematite
hemi- - hemi-, prefiks koji znači polu-
hemicrystalline - polukristaličan
331 hertz
hemihedral crystal - poluedarski
kristal (min.)
hemimorphi8m - polarna simetrija
kod minerala (min.)
hemisphere - hemisfera, polulopta
hemodynamics - hemodinamika
hemp - konoplja, kudelja, ličina, vren-
gija
Hempel pipette - Hempelova pipeta
(za merenje zapremine gasa) (hem.)
henry - henri (H) (jedinica induk-
tivnosti) = V s A" 1
Henry's law - Henrijev zakon, za-
premina gasa koji se apsorbuje u
tečnosti direktno je proporcionalna
pritisku (hem.)
heparin - heparin, kompleksna organ-
ska kiselina koja sadrži glukozamin
hepatite - hepatit (barit sa nešto bitu-
mena koji mu daje mrku boju)
(min.)
hepta— koji sadrži 7 atoma, grupa
ili slično (hem.)
heptachlor - trgovački naziv za in-
sekticid, derivat indena (hem.)
heptane - heptan (zasićeni ugljovodo-
nik sa 7 ugljenikovih atoma) (hem.)
heptavalent - sedmovalentan (hem.)
herb - trava (biljka zeljasta stabla,
lekovita biljka)
hercynite - hercinit (gvožđe-alumi-
nijum-oksid) (min.)
heroin - heroin, dijacetilmorfin (al-
kaloid)
heron - čaplja
Hćroult furnace - električna lučna
peć za topljenje čelika (mtl.)
herring - sled, haringa; bone
gear - strelasti zupčanik (maš.);
~ bone gear cutter - glodalo za
strelaste zupčanike (maš.) ; ~ bone
gear pump - pumpa sa strelastim
zupčanicima (maš.) ; ~ bone rack
- ozubljena letva sa strelastim zubi-
ma (maš.) ; ~ bone tooth - stre-
lasti zubac (maš.)
Herschel effect - Heršelov efek(a)t,
dobijanje direktno pozitiva ako se
slika pre eksponiranja osvetli difuz-
nom svetlošću (fot.)
herse - rešetka, okvir
hertz - herc1 (Hz) (jedinica frekven"
čije) = s-
Hertz antenna
Hertz antenna - Hercova antena
(neuzemljena) (rad.)
Hertzian wave - Hercov talas, ra-
dio-talas
hessian - vrsta jutane tkanine (tek.)
hessite - hesit, telursko srebro (sre-
bro-telurid) (min.)
Hess law - Hesov zakon konstantno-
sti toplotnog efekta, koji tvrdi da
je toplotni efek(a)t niza hemijskih
reakcija uvek isti, ma kojim redom
se one odigravale, ako su početni
elementi i krajnji produkti isti (hem.)
hetaerolite - dvojni oksid cinka i
mangana (min.)
heteroauxin - supstanca koja sti-
mulira rast biljaka (hem.)
heterocyclic - heterocikličan (koji
ima prsten izgrađen ne samo od
ugljenikovih atoma (hem.) ; ~ com-
pound - heterociklično jedinjenje
(hem.)
heterodiode - heterodioda
heterodyne - heterodin; ~ elimi-
nator - zamena heterodina, veš-
tački heterodin (els.) ; ~ frequency
meter - heterodinski talasomer
(eh.) ; ~ oscillator - heterodinski
generator, heterodinski oscilator; ~
reception - heterodinski prijem
(eh.)
heterodyning - heterodiniranje; ~,
optical - optičko heterodiniranje
heterogeneity - heterogenost, ne-
jednorodnost
heterogeneous - heterogen, koji se
sastoji od više od jedne faze (hem.) ;
~ catalysis - heterogena kataliza
(hem.) ; 7^ line - nehomogena linija
(mat.); ~ reactor - heterogeni
reaktor, sastavljen npr. od metalnog
uranijuma i teške vode (nukl.)
heterojunction - heterospoj, hetero-
prelaz; ~, abrupt p-n - oštar p-n
prelaz, oštar p-n heteroprelaz; <--,
forward biased - direktno pre-
mošćen heteroprelaz; ~, n-n - n-n
heteroprelaz; ~, reverse biased -
reverzno premošćen heteroprelaz
heterometry - heterometrija, titra-
cije merenjem promene optičke gus-
tine usled taloženja (hem.)
332 hexose
heteronuclear - heteronuklearni (mo-
lekul sastavljen iz dva ili više raz-
ličitih jezgara) (hem.)
heteropolar field magnet - hetero-
polarni zbudni deo stroja (eh)
heterostatic circuit - heterostatička
sprega (struja) (elj.); ~ method
- heterostatička sprega (metoda)
(elj.)
hetron - hetron, poliesterska smola
heu;andite - hojlandit (mineral iz
grupe zeolita, kalcijum-alumosilikat)
hewettite - hevetit, hjuetit (hidrati-
sani kalcijum-vanadat) (min.)
heuristic - heuristički
hex - uranijum-heksafluorid, U F 0
(nukl.)
hexa- - heksa-, prefiks koji znači
šest
hexabasic - šestobazan (kiselina koja
ima šest vodonikovih jona koji se
mogu neutralisati bazama) (hem.)
hexabromide - heksabromid, jedi-
njenje sa šest bromovih atoma u
molekulu
Hexadow - insekticid na bazi heksa-
hlorcikoheksana (hem.)
hexagon - šestougaonik; ~ broach
- šestougaoni provlakač (maš.)
hexagonal - šestougaon, heksagonalan
(kristalni sistem); ~ crystal - šesto-
ugaoni kristal, heksagonalan kristal
(min.) ; ~ sistem - heksagonalni
sistem, tri jednake koplanarne ose se
seku pod uglom od 60°, a četvrta,
vertikalna, različite je dužine (kr.)
hexahydrophenol - cikloheksanol
(hem.)
Hexalin - heksalin, cikloheksanol (ras-
tvarač za hemijsku industriju)
hexametaphosphate - heksameta-
fosfat (hem.)
hexamethylene - cikloheksan (hem.) ;
~ -tetramine - urotropin, kon-
denzacioni proizvod formaldehida i
amonijaka (hem.)
hexane - heksan, zasićeni ugljovodo-
nik sa 6 atoma ugljenika (hem.)
hexode - heksoda, elektronska cev sa
6 elektroda (eh.)
hexogen - heksogen, eksploziv (thnl.)
hexone - metil-izobutil-keton, hekson,
sredstvo za ekstrakciju (hem.)
hexose - heksoza, vrsta šećera (hem.)
Hf 333
Hf- simbol elementa hafnijuma (hem.)
H. F. ioniser - visokofrekventni ge-
nerator za uspostavljanje i održava.-
nje električnog lulta (zav.)
Hg - simbol elementa žive (hem.)
hiding power - pokrivna moć boje
high alloy steel - visoko legirani čelik
(mtl.); — -amplitude detector
- snažni detektor (eh.) ; ~ brass -
mesing sa 34% cinka, pogodan za
opruge (mtl.); ~ conductivity
copper - bakar visoke električne
provodljivosti (mtl.) ; ~ definition
- velika čitkost (TV); defi-
nition television - televizija sa
visokom vernošcu reprodukcije; ~
discharge rate battery - akumu-
lator za brzo pražnjenje, akumulator
sa velikom brzinom pražnjenja (elj.);
~ duty machine - mašina za
visoko opterećenje (maš.) ; ~ effi-
ciency - visoki stepen korisnog
dejstva, veliki stepen iskorišćenja,
visoka produktivnost; ~ energy
particle - čestica visoke energije;
~ feed milling - glodanje sa br-
zim pomeranjem (mai.) ; ~ fidelity
- visoka vernost reprodukcije ( TV,
rad.); ~ fidelity receiver - pri-
jemnik sa velikom vernošcu repro-
dukcije (rad.) ; ~> fidelity recor-
ding - visokokvalitetno zapisivanje,
zapis visokog kvaliteta, visokokvali-
tetni snimak (eh.); ~ fin tubing
- cevi sa visokim orebrenjem (maš.) ;
~ frequency - visoka frekvencija
( 3 - 3 0 MHz) (eh.); ~ frequency
buzzer - zujalica visokog tona
(eh.) ; ~ frequency cable - vi-
sokofrekventni kab(e)l (eh.); ~
frequency channel - visokofrek-
ventni kanal (eh.); ~ frequency
circuit - visokofrekventno kolo,
visokofrekventna šema (eh.); —
frequency compensation - kom-
penzacija visokih frekvencija, korek-
cija visokih frekvencija (eh.); ~
frequency current - visokofrek-
ventna struja (eh.) ; ~ frequency
ioniser - visokofrekventni genera-
tor za uspostavljenje i održavanje
električnog luka (zav.); ~ fre-
quency oscillator - visokofrek-
high
ventni oscilator, visokofrekventni
heterodin (eh.); ~ frequency
treatment - lečenje visokom frek-
vencijom, visokofrekventna terapija
(eh, med.) ; ~ frequency welding
- visokofrekventno zavarivanje, vi-
sokofrekventno spajanje (zav.) ; ~
hat - niski sastav za kameru, niski
tronožae za kameru, žabica ( TV) ;
~ impedance relay - relej-pri-
gušnica, relej s visokom impedan-
com (eh.) ; ~ level input jack -
ulazno gnezdo (džek) za visoki nivo
(eh.); ~ level modulation -
modulacija na nivou snage (eh.);
~ molecular - visokomolekularni
(sa molekulom velike molekulske
težine ); ~ nitrogen - sa visokim
sadržajem azota; ~ pass filter -
propusni filter za visoke frekvencije
(eh.); ~ pitched - visokotonski
(ak.) ; ~ polymeric - visokopoli-
merni (polimerizovan u visokom
stepenu); ~ pressure - visokog
pritiska; ~ pressure blowpipe -
gorionik visokog pritiska (zav.) ; ~
pressure chamber - komora vi-
sokog pritiska (zav.) ; pressure
filter - cedilo visokog pritiska (zav.);
~ pressure gauge - manometar
visokog pritiska (zav.) ; pressure
generator - razvijač visokog pri-
tiska (zav.); ~ pressure pump
- pumpa visokog pritiska (maš.);
~ pressure reactor - reaktor koji
radi podvisokim pritiskom(nukL) ;
~ pressure vacuum pump -
predvakuumska pumpa (ma!.); ~
Q - visoki faktor dobrote, visoki
Q faktor (el.); ~ rake cutter -
glodalo sa velikim uglom rezanja
(maš.) ; ~ resistance power sup-
ply - izvor napajanja s velikim
unutrašnjim otporom (eh) ; ~ sol-
vency - sa visokom rastvorljivošću;
~ speed - brzi, brzodelujući; ~
speed attachment - brzohodni
držač (maš.); ~ speed camera -
brza kamera, kamera s velikom br-
zinom (fot.) ; ~ speed emulsion
- emulzija predviđena za kratke
ekspozicije i slaba osvetljenja (fot.) ;
~ speed milling attachment -
uređaj za brzo glodanje (maš.); ~
high 334 holding

high hipperic acid - hipurna kiselina,

speed screw slotter - mašina za benzoilamino-sirćetna kiselina
brzo rezanje navoja (maš.); ~ (hem.)
speed service - brza veza, brza hissing arc - zviždeći električni luk
usluga, brza služba (tel.) ; ~ speed (zav.)
steel - brzorezni čelik, sadrži vol- histamine - histamin, imidazol, etil-
frama, hroma (mtl.); ~ speed amin, povećava krvni pritisak (hem.)
steel tool - alat od brzoreznog če- histidine - histidin, amino-imidazol
lika (maš.); ~ speed stock re- propionska kiselina (jedna od esen-
moval - brzo odvođenje strugotine cijalnih aminokiselina)
(maš.); — speed turning - brzo histochemistry - histohemija (hernija
obrtanje (maš.); ~ temperature procesa u živim tkivima) (biol.)
reactor - reaktor koji radi sa vi- historical geology - istorijska geo-
sokom temperaturom (nukl.); ~ logija
tension - visoki napon (el.); ~ j Hlumin - halumin, antikoroziona le-
transconductance - velika str- gura aluminijuma sastava 1,4% Cu,
mina (el.) ; ~ velocity turning - 2% Ni, 2,3% Mn, 0.47% Fe,
brzo obrtanje (maš.) ; — viscosity 0,09% Si
- sa visokim viskozitetom; — vola- Ho - simbol elementa holmijuma
tile - sa visokim sadržajem ispar- (hem.)
ljivih frakcija; ~ voltage hazard hob - pužasti glodač, glodati pužas-
- opasnost od visokog napona (el.) ; tim glodalom (maš.)
~ voltage regulation control, hobber - glodalica sa pužastim glo-
high-voltage regulator - regula- dalom (maš.)
tor visokog napona (el.) ; ~ voltage hobbing cutter - pužasto glodalo
winding - namot visokog napona (maš.) ; <~ method, hobbing pro-
(el) cess - postupak glodanja pužastim
higher mathematics - viša mate- glodalom (maš.)
matika hodoscope - hodoskop (oprema za
highest common factor - najveći ispitivanje kosmičkih zrakova) (fiz.)
zajednički činilac (mat.); ~ pri- Hofmann's reaction - metoda za
mary pressure - najveći pritisak dobijanje primarnih amina iz ami-
u boci (zav.) ; ~ secondary pres- nokiselina dejstvom broma i nat-
sure - najveći radni pritisak (zav.) rijum-hidroksida (hem.)
hog (hogget) - naziv za vunu jedno-
highlight - svetla površina na slikama godišnje ovce (tek.)
(TV) hold - držati; ~ a tolerance -
highly directional antenna - oštro držati se tolerancije (maš.); ~,
usmerena antena; ~ inflammable controls - regulator sinhronizacije
- lakozapaljiv (hem.) (TV); ~ limits - držati granice;
highway radio - radio sa autostrade — -up - materijalni sadržaj (koli-
hill - brežuljak, breg; barijera, prep- čina materijala koja je stalno prisutna
reka; -~ and-dale recording - u nekom kontinuiranom procesu,
zapis po dubini (na ploči) (eh.); npr. u destilacionoj koloni); ~ -up
~, potential - potencijalna barijera alarm - signalizacija protiv krade
(provale)
hinge - šarka, žabica, zglob, članak;
~ (auto) antena - zglobna auto- holder (broach) - držač (provlakač),
patron (maš.); ~, fuse - patron
mobilska antena (rad.) topljivog osigurača; ~, laser head
hinged knee - zglobno koleno (maš.) ; - držač laserske glave
~ pin - zglobni trn (maš.); ~ holding - držanje, fiksiranje, bloki-
plate valve - leptir-ventil (maš.) ranje; ~ circuit - kolo za držanje,
hipersil core - hipersil, feromagnetno kolo za blokiranje, kontrolno kolo
jezgro (el.) (els.) ; ~ device - naprava za dr-
holding
žanje (maš.); ~ fixture - uređaj
za stezanje (maš.); ~ period -
vreme držanja, vreme zauzimanja,
vreme zauzetosti (linije); ~ portion
of broach - deo provlakača za
držanje (mai.) ; ~ time - vreme
razgovora (tel.); ~ tool - stezni
alat (ma!.) ; ~ winding - pridržni
namotaj (elj.)
hole - otvor, rupa, perforacija, mrtva
zona (područje), (radar); ~ centre
distance - središni razmak otvora;
~ circle - krug rupe; ~, contact
- kontaktna rupa; ~, cutter - bur-
gija za lim, alat za izradu otvora na
limu; ~, cutting shear - makaze
za lim; ~ depth - dubina otvora;
~ digger - bušilica tla (za zasad
drveća); ~ drum - perforirani do-
boš; ~, excess - ekscesna rupa;
<•— for pin - otvor za čiviju; ~,
free - slobodna rupa; ~ gauge -
merilo unutrašnjih otvora; ~, heavy
- teška rupa; ~, hot - vruća rupa;
~, injected - injektirana rupa; ~,
landed - rupa sa kontaktnom povr-
šinom; ~, landless - rupa bez
kontaktne površine; ~, lead v.
mounting hole; ~, light - laka
rupa; ~ migration - migracija
rupa (kod poluprovodnika) (fiz.);
~, mobile - pokretna rupa; ~
mobility - pokretljivost rupa (kod
poluprovodnika) (fiz.) ; ~, moun-
ting - montažni otvor; ~ opera-
tion - izrada rupe (mai.); ~,
plated - metalizirana rupa; ~,
plated through - iznutra metali-
zirana rupa; ~ punching - bušiti,
praviti otvore, perforirati; ~ -sto-
rage phenomenon - pojava gomi-
lanja rupe (TV); ~, through -
provrt (maS.) ; ~, trapped - zah-
vaćena rupa; ~, tunnelling -
tunelska rupa; ~ type cutter -
glodalo za rupe (maš.)
hollow - šupalj; ~ axle - šuplja
osovina (maš.); ~ grinding -
šuplje brušenje (maš.) ; ~ milling
cutter - šuplje glodalo (maš.); ~
-plunger control valve - kontrolni
ventil sa šupljim klipom (maš.) ;
~ spindle - šuplje svrdlo (maš.)
335 hologram
holmium - hemijski elemen(a)t hol-
mijum, hem. znak Ho, at. težina
163,5; redni broj 67, pripada grupi
retkih zemalja (hem.)
holo- - prefiks koji znači sav, celo-
kupan
hologram - hologram; ~, acoustic
- akustički hologram; ~, ampli-
tude contrast - amplitudno kon-
trastni hologram; ~, black and
white - crno-beli hologram; —-,
black and white reflection -
crno-beli refleksni hologram; —,
black and white three dimensio-
nal - crno-beli trodimenzionalni
hologram; ~, black and white
volume v. black and white three
dimensional hologram; ~, com-
plex - kompleksni hologram; —,
computer generated v. computer
synthesized hologram; ~, com-
puter synthesized - hologram ge-
nerisan na računskoj mašini; ~,
copied - kopirani hologram; ~,
diffused (illumination) - difuzni
hologram; ~, far-field v. Fraun-
hofer (diffraction) hologram; ~,
focused image - hologram foku-
sirane slike; -~, Fourier-trans-
form - hologram Furijeove trans-
formacije; ~, Fraunhofer (dif-
fraction) - Fraunhoferov holo-
gram; —, Fresnel (diffraction) -
Frenelov hologram; ~, gas laser
- hologram gasnog lasera; ~,
giant-pulse - hologram monoim-
pulsnog lasera; -~, image - holo-
gram slike; ~, incoherent - ne-
koherentni hologram; ~, inter-
ferometric - interferometrijski ho-
logram; ~', laser - laserski holo-
gram; ~, microwave - UKT ho-
logram, mikrotajasni hologram; '~,
moving - pokretni hologram; ~,
moving-target - hologram pok-
retne mete; ~, multicolor - više-
bojni hologram; ~, multiple ex-
posed single - višestruko ekspo-
niran hologram; ~, nondiffused
(illumination) - nedifuzni holo-
gram; —, nonoptical - neoptički
hologram; ~, optical - optički
hologram; ~, phase - fazni holo-
gram; ~, phase-contrast - fazno-
hologram
hologram
kontrastni hologram; ~, product
- multiplicirani hologram; ~, pul-
sed laser - impulsnolaserski holo-
gram; ~, recorded - zabeleženi
hologram; ~, reflecting (-type)
-reflektovani hologram; —•, reflec-
tion v. reflecting (-type) holo-
gram; ~, single beam -mono-
mlazni hologram; ~, single ex-
posed - monoekspozicioni holo-
gram; ~, spatial carrier - holo-
gram prostornog nosača; —, still
- nepokretni hologram; ~, synthe-
tic - sintetizovani hologram; ~,
television - televizijski hologram;
~, thermoplastic xerographic -
termoplastični kserografski holo-
gram; ~, thick emulsion - holo-
gram zapisan na debelom emulzio-
nom sloju; ~, thin emulsion -
hologram zapisan na tankom emul-
zionom sloju; ~, three-dimensio-
nal - trodimenzionalni hologram;
~, transmission v. transmitting
(-type) hologram; ~, transmit-
ting (-type) - transmisioni holo-
gram; ~, two-beam - dvomlazni
hologram; ~, two-dimensional -
dvodimenzionalni hologram; ~, un-
bleached - nebeljeni hologram; ~,
volume v. three-dimensional ho-
logram; ~, wide angle - široko-
ugaoni hologram; ~, xerographic
- kserografski hologram
holography - holografija; metod re-
produkovanja lika u prostoru koriš-
ćenjem koherentne laserske svet-
losti) (fiz.); ~, black and white
- crno-bela holografija; ~, color
- hologratija u boji; —, focused
image-holografija fokusirane slike;
~, Fraunhofer - Fraunhoferova
holografija; ~, Fresnel - Frene-
lova holografija; ~, gas laser -
gaslaserska holografija; ~, giant
pulse - hologratija monoimpulsnog
lasera; ~, inverted reference
beam - holografija sa inverzno-
-referentnim mlazom; ~, laser -
laserska holografija; ~, micro-
wave - UKT holografija, mikro-
talasna holografija; ~, moving-
-target - holografija pokretne mete;
homing
~, multicolor - višebojna holo-
grafija; ~, multiple-exposed -
višestruko eksponirana holografija;
~, nonoptical - neoptička ho.o-
grafija; ~, optical - optička holo-
grafija; ~, pulsed laser - impul-
snolaserska holografija; ~, radio-
-frequency - radiofrekventna ho-
lografija; ~, rf v. radio-frequency
holography; ~, synthetic - sin-
tetska holografija; ~, thermoplas-
tic xerographic - termoplastična
kserografska holografija; ~, thick
recording medium - holografija
na debelom registrujućem sloju; ~,
thin recording medium - holo-
grafija na tankom registrujućem
sloju; ~, three-dimensional -
trodimenzionalna holografija; ~,
TWO-beam - dvomlazna holografija
two-dimensional - dvodimenzio-
nalna holografija; ~, volume v.
three-dimensional holography;
<~, white-light reflection - crno-
-bela refleksiona holografija; ~,
white-light single-color - crno-
-bela jednobojna holografija; >~,
wide-angle - širokougaona holo-
grafija; ~, X-banđ - X-holografija
holohedral - holoedarski (koji ima
ceo broj pljosni dovoljnih za punu
simetriju) (min.) ; ~ forms - holo-
edarski kristalni oblik koji ima naj-
veću moguću simetriju u datom
sistemu (kr.)
holystone - plavac, plovućac (mek
peščar)
home beacon - far za navođenje,
far za privođenje (at.) ; ~ broad-
casting - unutrašnja radio-difuzija;
~ position - mirni položaj, po-
četni položaj
homer - far za navođenje, far za
privođenje (at.)
homing - navođenje, samonavođenje,
let po komandi radio-farom; ~
action - vraćanje (birača) u po-
četni položaj (tel.); ~, active -
aktivno navođenje, aktivno samo-
navođenje; ~ antenna - antena
za privođenje (at.); ~ device -
privodni uređaj (at.) ; ~, guidance
- samonavođenje (at.); <~, heat
homing
- infracrveno navođenje; ~, mis-
sile - samonavodeni projektil, sa-
modirigovani projektil (at.); ~,
odoriferous - navođenje po mirisu;
~ on a surface target - navođe-
nje na nadvodni cilj; ~, passive
- pasivno navođenje; ~ pigeon -
poštanski golub, golub pismonoša
(sbr.) ; ~ position - početni polo-
žaj (birača) (tel.) ; ~, semi active
- poluaktivno navođenje; ~ type
switch - birač sa početnim polo-
žajem, birač sa nultim položajem
homochromatic - homohromni, raz-
nobojni
homocyclic compound - homo-
ciklično jedinjenje (hem.)
homodyne reception - prijem na
nultim izbijanjima (rad.)
homogeneity - homogenost, unifor-
mnost sastava
homogeneous - homogen, jedno-
rodan; ~ catalysis - homogena
kataliza (hem.) ; ~ compound ex-
pression - homogeni složeni izraz
(mat.); ~ equation - homogena
jednaČina (mat.) ; ~ light - mono-
hromatsko svetio, jednoliko svetio,
homogeno svetio (opt.) ; ~ reactor
- homogeni reaktor (sa gorivom u
.rastvorenom stanju) (nukl.); ~
series - homogeni niz, serija organ-
skih jedinjenja koja se međusobno
- razlikuju za jednu ĆH2 grupu (hem.)
homogenization - homogenizacija
(mešanje da bi se dobio što jedno-
rodniji sastav)
homogenizer - homogenizator, ure-
đaj za mešanje
homojunction - homospoj, homo-
prelaz
homologous - odgovarajući; »homo-
logan (hem.); ~ series - homo-
logni niz, skup jedinjenja koja se
mogu opisati istom formulom (hem.)
homologue - homolog
homomorphous - homomorfna (sup-
stanca) koja kristališe na isti način,
ali je hemijski različita od druge
supstance (hem.)
homopolar - homopolaran, jedno-
polaran; ~ crystals - homopolarni
kristali (čiji susedni atomi imaju
zajedničke elektrone) (kr.) ; ~ field
22 Rečnlk
337 horizontal
magnet - homopolarni uzbudni deo
stroja (elj.) ; ~ machine - jedno-
polarna mašina (elj.)
homothetic - homotetičan, među-
sobno slišan nekom drugom obliku
hone - brus, belegija
honeycomb - saće; ~ coil - kalem
u obliku saća (el.) ; ~ structure -
struktura u vidu saća (el.)
hood - poklopac (motora)
hook - kuka, udica, kopča; ~ angle
(broach) - ugao rezanja (provlakač)
(mai.) ; ~ stick - izolaciona motka
(el.) ; ~ switch - viljuška (kontakt
tf aparata koji se otvara i zatvara
spuštanjem i dizanjem mikrotele-
fonske kombinacije) (tel.) ; ~ tool
- kukasti nož (ma!.)
Hooke's law - Hukov zakon (elas-
tičnosti) (fiz.)
Hooker cell - Hukerova ćelija, vrsta
elektrolitičke ćelije sa dijafragmom
za elektrolizu kuhinjske soli (hem.)
hoop antenna - cilindrična antena
(rad.); ~ sticks - arnjevi (mot.)
Hoopes process - proces elektroli-
tičke refinacije aluminijuma (mtl.)
hooting trouble - hvatanje neisprav-
nosti, detekcija greške
hop - jednostruka refleksija (talasa od
jonosfere) (rad.)
hopcalite - hopkalit (smeša oksida
Cu, Co, Mn i Ag upotrebljena u
gas-maskama za oksidovanje ugljen-
-monoksida)
hopeite - hopeit (hidratisani cink-
-fosfat) (min.)
Hopkinson's linkage coefficient -
Hopkinsonov koeficijen(a)t (zav.)
hopper - žleb, levak, kontejner reflek-
snih dipola
hops - hmelj
horizon - horizont; ~, artificial -
veštački horizont, aviohorizont;
~, gyro v. artificial horizont;
~, true - stvarni horizont
horizontal - horizontala, linija para-
lelna tangenti na površini Zemlje,
horizontalno; ~ angle of devia-
tion - horizontalni ugao devijacije
(el.); — beam width - horizon-
talna širina zraka (el.); ~ blan-
king - horizontalno gašenje, hori-
horizontal
horizontal
zontalno blankiranje (el.) ; — broa-
ching machine - mašina za hori-
zontalno povlačenje (mal.); ~
damping - horizontalno fiksiranje
(el.); ~ deflecting electrode -
elektroda za horizontalno skretanje
(el.) ; ~ deflection - horizontalno
skretanje, horizontalno savijanje, ho-
rizontalna defleksija (e/.);~ flyback
- horizontalno vraćanje mlaza (el.) ; hot - vruć; visoko radioaktivan, pod
~ head - horizontalna glava
(maš.) ; ~ hold control - regula-
tor sinhronizacije linija (TV); ~
Une - horizontalna linija; ~ miller
- horizontalno glodalo (maš.); ~
plane - horizontalna ravan; ~
projection - horizontalna projek-
cija; ~ rail (planer) - horizon-
talna šina (maš.); ~ scanning -
horizontalno razlaganje (ocrtavanje)
(eh.); ~ -scanning generator -
generator impulsa za horizontalno
razlaganje (ocrtavanje) (eh.); ~
separation - horizontalna analiza
(u sistemu vazdušne navigacije ,,Te-
leran", koji kombinuje primenu ra-
dara i televizije); ~ -type shaper
- horizontalna rendisaljka (maš.);
~ vibration - horizontalna vibra-
cija
hormone - hormon
horn - rog; levak, truba; —, hyper-
bolic - hiperbolični rog; ~ loud-
speaker - zvučnik s levkom (ak.)
hornblende - hornblenda, crni amfi-
bol, rogovača (alumosilikat Ca, Na,
Mg, Fe) (min.)
Horner's method - Homerov metod
(aproksimiranja iracionalnih korena
polinoma) (mat.)
Horse Head - naziv čitavog niza raz-
nih produkata, naročito legura cinka
(mtl.)
horse-power - konjska snaga, jedinica [ elektrode u toplom režimu (el.);
za snagu; ~ consumption - pot- , ~ spot - pregrejano mesto, pre-
rošnja u konjskim snagama; ~
delivered by the pump - snaga
pumpe (maš.) ; ~ -hour - konjska
snaga-sat (jedinica za rad; rad koji
se vrši 1 konjskom snagom za 1 sat)
hose - crevo; kućište (zav.); ~
connection - priključak creva; ~
338 hot
connection (threaded) - nazuvica,
vlaknasti spoj creva (zav.); ~
coupler - spojnica za crevo (zav.) ;
~ coupler (reducing) - redukci-
ona spojnica za crevo, redukciona
nazuvica (zav.) ; ~ coupling nip-
ple - nazuvica nastavka creva
(zav.); ~ -proof machine -
mašina zaštićena od mlaza vode
(zav.)
naponom, pod strujom (nukl.); ~
area - zona visoke radioaktivnosti
(nukl.); <~ atom - visokoeksci-
tirani („vrući") atom, atom čije je
jezgro radioaktivno (hem.); ~
atom chemistry - hernija radio-
aktivnih supstancija (nukl.); ~
bending - vruće savijanje (maš.);
~ bulb engine - motor sa usija-
nom glavom (mot.) ; ~ cathode -
žarna katoda, termokatoda, užarena
katoda (eh.) ; ~ -cathode X-ray
diode - rendgenska dioda s užare-
nom katodom (el.); ~ cell -
„vruća" komora, komora zaštićena
za rad sa radioaktivnim materija-
lom (nukl.); ~ chemistry - he-
rnija visokoradioaktivnih, ekscitira-
nih atoma (nukl.) ; ~ compacting
- toplo presovanje (maš.) ; ~ crack
- topla prskotina (zav.) ; ~ crack
test - ispitivanje sklonosti prskanja
usled tbplote (zav.); ~ electrode
- katoda, vlakno za grejanje (eh.) ;
~ junction - topli spoj, kod termo-
elemenata (eh.); ~ laboratory -
„vruća" laboratorija, laboratorija za
visoku radioaktivnost (nukl.); ~
material - visokoradioaktivni ma-
terijal (nukl.) ; ~ pressing - toplo
presovanje (maš.); ~ -reactor
loading - punjenje reaktora gori-
vom dok je u pogonu (nukl.); ~
I running of an electrode - pogon
grejana tačka (U.); ~ waste -
radioaktivni otpaci (nukl.) ; ~-wire
instrument - aparat sa zagrevnom
žicom (el.) ; ~ -wire microphone
- mikrofon sa zagrevnom žicom
(eh.); working - rad na toplo
(maš.)
hour
hour - sat, čas, radni sat, radni čas;
~ circle - satni krug, svaki veliki
krug nebeske sfere koji prolazi kroz
nebeski pol (astr.); meter -
satno brojilo, vremensko brojilo
(el.); ~ plate - cifarnik, brojča-
nik (satni) (el.); ~, working of
failure shooting and repair -
radni sat traženja i otklanjanja neis-
pravnosti ; ~, working of preven-
tive maintenance - radni sat pre-
ventivnog održavanja; ~, working
of repair - radni sat otklanjanja
neispravnosti
house cable - kab(e)l za unutrašnje
instalacije, pretplatnički kab(e)l
(el.); ~ exchange system -sis-
tem kućnih telefonskih centrala,
kućna telefonska centrala (tel.) ; ~
telephone circuit - sobni telefon-
ski provodnik (tel.)
housed in a common body - smeš-
teno u zajedničko kućište (maš.)
housing - kućište (maš.); <~, her-
metic - hermetičko kućište; ~,
watertight - vodonepropustljivo
kućište
howitzer - haubica (voj.)
howler - sirena (el.)
howlith - haulit, mineral iz grupe
aksinita (kalcijum-borosilikat) (min.)
HSS cutter - brzorezno glodalo
(mat.)
H.S.S. square push broach - brzo-
rezni četvrtasti provlakač (maš.)
HSS tool - brzorezni nož (maš.)
HTO - voda u kojoj je znatni deo vodo-
nika zamenjen tricijumom (hem.)
hub - glavčina (mot.)
huckaback - ubrusno platno, pa-
mučna ili lanena sunderasta tkanina
(tek.)
hue — obojenost; ~ control — regu-
lacija naizmenične nijanse ( TV)
hulk - brod-kasarna, hulk (morn.)
hum - fon struje (napajanja); zujati,
brujati (el.) ; ~ level - nivo tona,
nivo brujanja (el.) ; ~ modulation
- fonska modulacija (eh.)
human counter - uređaj za merenje
radioaktivnosti u ljudskom orga-
nizmu (nukl.)
humic acid - huminska kiselina (or-
ganska materija u zemljištu, nastala
22«
339 hydrated
raspadanjem biljnih otpadaka)
(hem.)
humidify - povećati gustinu vodene
pare, povećati vlažnost
humidity - vlažnost; ~, ratio -
specifična vlažnost
humlte - humit (magnezijum-silikat
sa nešto fluora) (min.)
hummer - zujalo, zumer
humming - zujanje, brujanje, fiju-
kanje (el.)
hundred call seconds - sto-sekun-
darno zauzeće (tel.)
hunting - traženje, biranje, traženje
smetnji (kvarca), pumpanje, nji-
hanje (eh.) ; ~ action - slobodno
biranje (tel.); — speed - brzina
slobodnog biranja (birača), frek-
vencija promene (tel.) ~ switch -
birač za mešanje (tel.); ~ time
- vreme slobodnog biranja (tel.)
hurdle - lesa, pleter, rešetka, rešeto,
plot, tor, pletena ograda
Hurter and Driffield curve - ka-
rakteristika fotoemulzije (jot.)
hut - koliba, daščara, baraka
Huygens principle - Hajgensov prin-
cip (da se svaka tačka talasnog fonta
može smatrati izvorom talasa) (fiz.)
hyalite - bezbojan prirodan opal
(min.)
Hycar - naziv za grupu sintetičkih
guma (nitrilinskih, akrilnih, butil-
nih i dr.) (thnl.)
hybrid - melez, hibrid, hibridni spoj,
trojnik; ~ coil - diferencijalni
transformator (el.) ; <~, 180-degree
- dupli trojnik; ~ -coupled -
hibridno spregnut
hydradd - vodonična kiselina (kise-
lina koja ne sadrži kiseonik) (hem.)
hydrargyrum - živa
hydrate - hidrat, hidroksid; hidrati-
sati; ~, ammonia - amonijak (vo-
deni rastvor) (hem.); ~, barium
- barijum-hidroksid; ~, calcium
- kalcijum-hidroksid; ~, chloral
- hloral-hidrat; ~, lime - gašeni
kreč, kalcijum-hidroksid; ~, po-
tassium - kalijum-hidroksid; ~,
sodium - natrijum-hidroksid, kaus-
tična soda
hydrated - hidratisan, hidrantni; ~
lime - gašeni kreč (zav.)
hydrates
hydrates - hidati, soli koje sadrže kris-
talnu vodu (hem.)
hydration - hidratacija (građenje hid-
rata, spajanje sa vodom)
hydrator - hidrator, uređaj za gašenje
kreča
hydraulic - hidraulični (mal.); ~
back pressure valve - vodeni osi-
gurač (zav.); ~ brake - hidra-
ulična kočnica (mot.); ~ cement
- hidraulični cement (stvrdnjava se
pod vodom) (thnl.); ~ cylinder
- hidraulični cilindar (maš.); <~
drive - hidraulični pogon (mal.) ;
~ efficiency - hidraulični stepen
delovanja (maš.); ~ engineer -
inženjer hidraulike; — fluid - hid-
raulični flud (maš.); ~ force
pump - klipna pumpa (mal.) ; ~
governor - hidraulični upravljač
(mot.); ~ horse-power - hidra-
ulična snaga (en.) ; — jack - hid-
raulični čekrk (maš.); ~ leather
- hidraulični kožni zaptivač (mal.) ;
- line - hidraulični vod (mal.) ;
~ locking valve - hidraulični ven-
til (mal.); ~ main - hidraulični
vod (mal.) ; ~ motor - hidraulični
motor (mal.); ~ oil - ulje za
hidraulike (mal.); ~ pipe coup-
ling - spoj hidrauličnog cevovoda
(mal.) ; ~ planer - rendisaljka sa
hidrauličnim pogonom (mal.); ~
press - hidraulična presa (mal.);
~ pump - hidraulična pumpa
(mal.); ~ radius (cross-sectio-
nal area wetted perimeter) -
hidraulični radijus (površina pre-
seka, okvašeni obim) (mal.); ~
shaper - horizontalna rendisaljka
sa hidrauličnim pogonom (mal.);
~ slide valve - hidraulični klizni
ventil (mal.); ~ soltter - mašina
za izradu žlebova sa hidrauličnim
pogonom (maš.) ; ~ tank - hidra-
ulični tank; ~ testing unit - hid-
raulični ispitni aparat (mal.); ~
tool relief - hidraulični držač noža
(mal.); ~ torque converter -
hidraulični torzioni menjač (mal.) ;
~ transmission - hidraulični pre-
nos (mal.) ; ~ valve body - telo
hidrauličnog ventila (maš.); ~
340 hydrogel
variable speed gear - hidraulični
menjač (mot.)
hydraulically driven - na hidra-
ulični pogon (mal.)
hydraulics - hidraulika, nauka o kre-
tanju tečnosti i korišćenju energije
kretanja tečnosti (meh.)
hydrazides - hidrazidi (hem.)
hydrazine hydrate - hidrazin-hid-
rat (hem.)
hydrazo compounds - hidrozo-je-
dinjenje (simetrički derivati hidra-
zina)
hydrazoate - so azotvodonične kise-
line, azid (hem.)
hydride - hidrid (jedinjenje vodonika)
(hem.) ; ~, arsenic - arsen-hidrid,
arseno-vodonik, arsin (hem.); ~,
bromine - bromovodonik; ~,
calcium - kalcijum-hidrid; ~,
chlorine - hlorovodonik, hlorovo-
donična (sona) kiselina
hydriodic acid - jodovodonična ki-
selina (hem.)
hydrion - jon vodonika, proton
hydroacoustic - hidroakustika
hydrobromic acid - bromovodo-
nična kiselina (hem.)
hydrocarbon - ugljovodonik, jedi-
njenje koje sadrži samo ugljenik i
vodonik (hem.)
hydrocarbonaceous - koji sadrži
ugljovodonika
hydrocarbonate - hidrokarbonat, ki-
seli karbonat (hem.)
hydro-celluloses - hidroceluloza, na-
staje dejstvom kiselina na celulozu
na hladno (thnl.)
hydro-electric generating set -
hidrogeneratorski agregat (grupa)
(elj.)
hydrochloric acid - hlorovodonična
sona kiselina (hem.)
hydrocyanic acid - cijanovodonična
kiselina (hem.)
hydrodynamics - hidrodinamika,
grana mehanike koja proučava kre-
tanje tečnosti
hydrofluoric acid - fluorovodonična
kiselina (hem.)
hydrofluorosilicic acid - siliko-
fluorovodonična kiselina (hem.)
hydrogel - hidrogel (gel sa vodom kao
rastvaračem)
hydrogen 341
hydrogen - vodonik, hem. elemen(a)t,
redni broj 1, simbol H; ~ bomb
- vodonična bomba (nukl.); ~,
bromide - bromovodonik, gas koji
sa vodom daje bromovodoničnu ki-
selinu; ~ calcination - zagreva-
nje u atmosferi vodonika (hem.);
~ chloride - hlorovodonik, HC1,
bezbojan gas, sa vodom daje hloro-
vodoničnu kiselinu (hem.); ~,
content - sadržaj vodonika (hem,
zav.) ; ~ controlled covering -
obloga sa niskim sadržajem vodo-
nika (zav.) ; ~ cooling - hlađenje
vodonikom (u.); ~, cyanide -
cijanovodonik, otrovan gas (hem.) ;
~ equivalent - vodonični ekviva-
lent (hem.) ; ~ electrode - vodo-
nična elektroda, platinirana elek-
troda u ravnoteži sa gasovitim vodo-
nikom; služi za merenje pH. (hem.) ;
~ firing - paljenje u vodoniku
(hem.) ; ~, heavy - teški vodonik,
deuterijum (simbol 2 H ili D); ~,
intergalactic - međugalaktički vo-
donik; ~ ion - vodonikov jon,
proton (hem.); ~ ion concetra-
tion - koncentracija vodonikovih
jona, mera za kiselost rastvora, iz-
ražava se u pH jedinicama (hem.) ;
~, light - laki (obični) vodonik,
protijum; ~ oxide - voda; ~ per-
oxide - vodonik peroksid, „hidro-
gen" (hem.) ; ~ scale - vodonikova
skala (hem.) ; ~ sulphide - vodo-
nik-sulfid (hem.); ~ superheavy
- tritijum, radioaktivni izotop vo-
donika mase 3 ( 3 H ili T)
hydrogenated oils - hidrogenisana
ulja, biljna ulja pretvorena u masti
procesom hidrogenizacije (thnl.)
hydrogenation - hidrogenizacija, sje-
dinjavanje neke supstance sa vodo-
nikom (thnl.) ; ~ of coal - hidro-
^enovanje uglja u cilju dobijanja
tečnih ugljovodonika
Hydrogenite - trgovački naziv za
aluminijum-amalgam (hem.)
hydrokinetics - hidrokinetika, grana
fizike koja proučava kretanje teč-
nosti usled dejstva sila
hydrol - tetrametil-diaminobenzhid-
rol (hem.)
hydrolith - kalcijum-hidrid (hem.)
hydroxide
hydrology - hidrologija
hydrolysis - hidroliza (razlaganje ne-
kog jedinjenja pod uticajem vode);
~, acid - kisela hidroliza, hidroliza
u kiseloj sredini; —, basic - bazna
hidroliza, hidroliza u alkalnoj sre-
dini
hydrolytic - hidrolitički
hydrometallurgy - hidrometalurgija,
izdvajanje metala pomoću ispiranja
ruda (mil.)
hydrometer - hidrometar, aerometar
(instrumen(a)t za merenje gustine
tečnosti) (fiz.)
hydrometrograph - merač količine
protekle vode (mtr.)
hydromica - hidromuskovit, meko-
nit (min.)
Hydronalium - hidronalijum, alu-
minijumska legura sa 7 — 7% Mg
i neznatnim količinama Si i Mn
Hydrone - hidron, legura sa 35%
Na i 65% Pb
hydroperoxide - hidroperoksid
(hem.)
hydrophobic - hidrofoban (koji ne
apsorbuje vodu) (hem.)
hydrophone - hidroion
hydrophosphate - hidrogen-fosfat,
kiseli fosfat (hem.)
hydrophylic - hidrofilan (koji ima
afinitet prema vodi)
hydropneumatic accumulator -
hidropneumatički akumulator
hydroquinone - hidrohinon (foto-
grafski razvijač)
hydrosilicate - hidrosilikat (hem.)
hydrosol - hidrosol, sol (koloidni
rastvor) u vodi
hydrosphere - hidrosfera, vodom pre-
kriven deo Zemljine površine
hydrostatic compacting - hidro-
statičko presovanje (tna£.) ; ~ head
- hidrostatska visina (fiz.); ~
pressure - hidrostatički pritisak
(fin-)
hydrostatics - hidrostatika
hydrosulphate - hidrogen-sulfat, ki-
seli sulfat (hem.)
hydrosulphite - bisulfit (hem.)
hydrous - vodeni
hydroxide - hidroksid (jedinjenje koje
sadrži hidroksilnu grupu) (hem.);
~, ammonium - amonijum-hid-
hydroxide 342
hydroxide
roksid; ~, calcium - kalcijum-
-hidroksid, gašeni kreč; ~, sodium
- natrijum-hidroksid, kaustična soda
hydroxonium ion - hidroksonijum
jon, hidratisani proton, H3O"1" (hem.)
hydroxyl - hidroksil, hidroksilna
(OH) grupa (hem.)
hydroxylamin - hidroksilamin
(hem.)
hydroxylation - hidroksilacija (uvo-
đenje grupe OH u jedinjenje
(hem.)
hydroxyproline - hidroksiprolin (je-
dna od esencijalnih aminokiselina)
hydrozonas - hidrozoni, kondenza-
cioni proizvodi aldehida i ketona sa
hidrazinom (hem.)
hygrograph - higrograf (uređaj koji
beleži vlažnost)
hygrometer - higrometar, psihro-
metar (instrumen(a)t za merenje
vlažnosti, npr. vazduha); ~, absor-
ption - v. chemical hygrometer;
~, balance - higrometar sa vagom;
~, chemical - apsorpcioni higro-
metar; ~, condensation - kon-
denzacioni higrometar, merač tačkei
rose; ~, dew-point - v. condensa-J
tion hygrometer; ~, hair -j
higrometar sa dlakama, vlasima; ~,
recording - higrograf; ~, thermal
- termohigrometar; ~, thermistor
- termistorski higrometar; ~, wet-
-and dry-bulb - psihrometar
hygroscope - higroskop (instrume-
n(a)t za merenje vlažnosti)
hygroscopic - higroskopski, higro-
skopan, koji upija vlagu (hem.) ; ~
covering - higroskopska obloga
(zav.)
hygroscopicity - higroskopičnost
(sposobnost da vezuje vlagu)
hygrostat - higrostat, aparat za odre-
đivanje kristalne vlage (thnl.)
hyoscine - alkaloid skopolamin (hem.)
hyoscyamine - hiosciamin (jedan al-
dehid) (hem.)
hyper- - prefiks koji znači nad, iznad
hyperacoustic - nadzvučni, ultra-
zvučni (ak.)
hyperbola - hiperbola (mat.)
hyperbolic cylinder - hiperbolični
cilindar, valjak (mat.) ; ~ elliptical
hypochromlc
co-ordinate mathod - metoda
hiperbolično-eliptičkih koordinata
(mat.) ; ~ functions - hiperbolne
funkcije, vrsta matematičkih funk-
cija; ~ logarithms - hiperbolni
logaritmi, prirodni logaritmi; ~
navigation - hiperbolični sistem
navigacije (pom.); ~ transmis-
sion line - hiperbolična transmi-
siona linija (el.); ~ underwater
navigation - hiperbolični sistem
podvodne navigacije (pom.)
hyperbolold - hiperboloid, telo čiji
su neki preseci hiperbole (mat.) ;
~ of revolution - obrtni hiper-
boloid (mat.)
hypercon - hiperkon
hypergolic fuels - hipergolna goriva
(raketna goriva koja se sama pale)
(hem.)
Hypernik - hipernik (legura gvožđe-
-nik(a)l) (mtl.)
hyperons - hiperoni, elementarne
čestice mase veće od mase neutrona,
a manje od mase deutrona (fiz.)
hyperoxide - peroksid (hem.)
hypersensitization - hipersenzibili-
zacija (jot.)
Hypersil - hipersil (materijal za vi-
sokofrekventna jezgra) (el.)
hypersonic - nadzvučni, ultrazvučni
(ak.); ~ analyzer - ultrazvučni
defektoskop (el.)
hypersonics - hiperzvuk
hypersorption - hipersorpcija, ap-
sorpcija teže isparljivih kompone-
nata iz neke gasovite smeše (hem.)
hyperspace - hiperprostor, prostor sa
više od tri dimenzije (mat.)
hypersthene - hipersten (metasilikat
magnezijuma i gvozda) (min.)
hypertonic solution - hipertoni rast-
vor s velikim osmotskim pritiskom
(fiz.)
hyphen - crtica, vezica (—)
hypo - natrijum-tiosulfat (fiksir u
fotografiji); ~, acid - kiseli fiksir
hypobromite - hipobromit (hem.)
hypochlorite - hipohlorit (hem.);
~ lime - hlorni kreč; ~, sodium
natrijum-hipohlorit
hypochlorous acid - hipohlorasta ki-
selina (hem.)
hypochromic - hipohromi (hem.)
hypocrystalline 343 hyzone
hypocrystalline - polukristaličan hypotonic solution - hipotoničan
hypocycloid - hipocikloida, matema- rastvor, koji ima mali osmotrski pri-
tička kriva tisak (hem.)
Hypolon - vrsta sintetičke gume na hypotrochoid - hipotrohoida, mate-
bazi hlorsulfonisanog polietilena matička kriva
(thnl.)
hypoxanthine - hipoksantin, 6-oksi-
hypophosphoric acid - hipofosforna -purin (hem.)
kiselina (hem.)
hyposulphite - hiposulfit (so hipo- hyrotron - hirotron, živin ispravljač
sa magnetskim upravljanjem
sumporaste kiseline )(hem.)
hyposulphuric acid - ditionska ki- hysteresis - histerezis, zaostajanje na-
selina (hem.) magnetisanja iza magnetne sile
hypotenuse - hipotenuza, strana pra- (fiz.) ; ~ coefficient - histerezisni
vouglog trougla (mat.) faktor, histerezisni koeficijen(a)t
hypothesis - hipo eza, pre pos avka; (fiz.) ; ~ curve - histerezisna kriva
~, admissible - dozvoljena hipo- (fiz.); ~ graph - histerezigraf
eza; ~, alternative - al ernativna (fiz.) ; ~ loop - histerezisni krug
hipoteza; ~, composite - složena (fiz.) ; ~ loss - histerezisni gubici
hipoteza; ~, simple - prosta hi- (elj.) ; ~^ meter - histerezimetar
(fiz.)
poteza; ~, statistical - statistička
hipoteza
hystoroscope - aparat za snimanje
hypothetical office - hipotetična histerezisnih krivih
centrala (bez pretplatnika, prime-
njuje se za projektovanje) (tel.) hyzone - tritijum
H. — 1. hardness - tvrdoća; 2. henry - Henri; 3. humidity - vlažnost;
4. hydrant - hidrant; 5. hydrogen - vodonik; 6. hydrolysis - hidroliza
Hf — hafnium - hafnijum
Hp, hp — 1. high pressure - visok pritisak; 2. horsepower - konjska snaga;
3. hotpressed - toplo presovan; 4. hydrocarbon processing - prerada
ugljovodonika
HTU — hight of a transfer unit - visina ektifikacione kolone koja odgo-
vara jedinici prenosa mase
hyg. — hygroscopic - higroskopan
I - hemijski znak za jod (hem.)
i - i, imaginarna jedinica (mat.)
1-head engine - motor sa visećim
ventilima u I-glavi (mat.)
t-type - bezprimesni, vlastiti, s po-
sebnom provodnošću
iatrochemistry - jatro-hemija, pro-
učavanje hemijskih fenomena u me-
dicinske svrhe, praktikovana u 16.
veku (hem.)
ice - led, zaleđivanje; ~ aeromycin
- led sa primesama aeromicina; —
age - ledeno doba; ~ -ap-
ron - ledobran (na mostu); ~ bed-
ding - sloj leda na koji se
sldadišti tovar; ~ boat - jedrilica
na sankama (sport na ledu); ~
body - led za posipanje tereta; ~
breacker - ledolomac (brod); le-
dobran (na mostu); ~ carbon
dioxide - suvi led; ~ coating -
ledena naslaga; ~, compressed
dry - suvi preso vani led; ~,
cracked - drobljeni led; ~ -cutter
- sekač leda (služi za zaštitu kormila
pri vožnji unazad); ~, damp -
vlažni led; ~, dry - suvi led; ~
fin - odbijač leda (od elise); ~,
food service - prehrambeni led; !
~, germicidal — baktericidni led; {
~, hard - tvrdi led; ~ house -
ledara; ~ making - proizvodnja
jestivog leda; ~, mikly - mutni
ledj —, opaque - mutni led; ~,
package - ambalažni led; ~, pure
- čisti led; ~, salt - slani led;
~, sea-water - led iz morske vode;
~, slush - mokri snežni led; ~,
snow - snežni led; ~, split - sitno
drobljeni led
iceberg - ledeno brdo, santa
icebreaker - ledobran, zaštitnik jar-
mova
Iceland moss - islandska mahovina
Iceland spar - islandski dvolomac,
kalcit koji ima osobinu dvostrukog
prelamanja svetlosti, vrlo čist pri-
rodan kalcijum-karbonat (min.)
ichtyocolla - lepak dobijen prera-
dom ribljih organa (thnl.)
ichthyology - nauka o ribama
iconoscope - ikonoskop, televizijska
cev (TV)
icosahedron - poliedar sa dvadeset
strana (mat.)
Icyl - grupa organskih boja za bojenje
svile (tek.)
ideal cascade - idealna kaskada, op-
timalni način povezivanja jedinica
u kaskadi (nukl.) ; ~ gas - idealni
(savršeni) gas, za koga važi jednačina
gasnog stanja pv—RT, gde je p —
pritisak, v — zapremina, R — kon-
stanta, T — apsolutna temperatura
(fiz., hem.); — gas constant -
konstanta idealnog gasa, R-kon-
stanta (fiz., hem.); ~ no-load
D.C. voltage - idealni jednosmerni
napon u praznom hodu (el.); ~
solution - idealan rastvor, u kome
su sve molekularne sile identične
(hem.)
identical
identical - identičan, istovetan; <~
equation - identična jednačina
(mat.)
identification - identifikacija, pre-
poznavanje, raspoznavanje, označa-
vanje; — friend or foe - otkriva-
nje pripadnosti, identifikacija „svoj-
-tudi" (voj.); ~, information -
identifikacija informacija; ~, lead
- označavanje vodova; ~, wi-
res - ispitivanje žila (provod-
nika) zujalicom (tel.); ~, pattern
- raspoznavanje oblika, prepozna-
vanje oblika; ~ pulse - impuls za
prepoznavanje, identifikacioni im-
puls (tel.); ~, target - identifi-
kacija mete, prepoznavanje cilja; ~,
sign - znak za raspoznavanje, iden-
tifikacioni znak (tel.)
identifier - identifikator
identity - identitet
idiochromatic crystal - idiohro-
matski kristal (kr.)
idioelectric - izolator, neprovodnik
(el.)
idiomorphic crystal - idiomorfan
kristal (kr.)
idiostatic circuit - idiostatička sprega
(struja) (el.); ~, method - idio-
statička (Žuberova) metoda (el.)
idle - mrtav hod, prazan hod; ~
adjusting screw - graničnik (vijak)
mrtvog (praznog) hoda; ~ capa-
city - rezervna snaga, rezervni ka-
pacitet, slobodni kapacitet, (tf cen-
trale) (tel.) ; ~ coil - mrtvi svitak,
prazan kalem, neuključen kalem
(el.) ; ~ capacity cost - troškovi
neiskorišćenog dela kapaciteta; ~
current - bezvatna struja, reaktivna
komponenta struje; ~ gear - mrtvi
(prazan) hod; ~ line - slobodni
hod; ~ indicating signal - signal
slobodne linije (tel.) ; ~ mashine
time - sporedno vreme, mrtvo vre-
me; ~ microphone - nemi mik-
rofon, neuključen mikrofon (eh.) ;
~ period - zdporno vreme (el.) ;
~ position - stanje mirovanja (ma-
šine); ~ power - prividna, reak-
tivna snaga; ~ ship - brod bez
tereta; ~ time - sporedno vreme,
346 ignition
mrtvo vreme; ~ wheel - među-
zupčanik, gonjeni zupčanik; ~ run-
ning - prazan hod (el.) (maš.);
~ spindle - vreteno praznog hoda
(maš.) ; ~ (return) stroke - prazni
(povratni) hod (maš.); ~ stroke
- prazan hod (mašine) (maš.)
idler (gear) - meduzupčanik (maš.) ;
- impeller (screw pump) - po-
gonjeno vreteno (zavojna pumpa)
(maš.); ~ (pulley) - natezna re-
menica (maš.)
idling - prazan hod (maš.) ; ~ loss
- gubici praznog hoda (el.)
idometer - kontrolnik jednoobrazne
proizvodnje, oprema za kontrolu
jednoobrazne produkcije (maš-)
idotron - aparat za proveru fotoele-
menata
Igamid - sintetičke plastične materije
iz grupe aminoplasta (thnl.)
Igepal - naziv za niz deterdženata,
emulzifikatora i si. na bazi polial-
kohola (Jhnl.)
Igepon - serija deterdženata i emul-
gatora na bazi derivata viših masnih
kiselina (thnl.)
Igmerald - trgovački naziv za veš-
tački smaragd (thnl.)
igneous rocks - eruptivne stene
(geol.)
ignitable - zapaljiv, upaljiv
ignite - zapaliti, paliti, zažariti, žariti,
usijati
igniter - uređaj za paljenje (mot.)
ignitible v. ignitable
ignition - paljenje (mot.) ; ~ angle
- ugao paljenja (mot.); ~ cable
- kabl za svećicu (mot.); ~ coil
- bobina, indukcioni kalem (mot.) ;
~ distributor - razvodnik palje-
nja (mot.); ~ interference -
smetnje od paljenja (svećice i si.)
(mot.) ; ~ lag - zaostajanje palje-
nja, paljenje sa zakašnjenjem (mot.) ;
~ noise - smetnje od paljenja, šum
paljenja (mot.); ~ point - tačka
paljenja (najniža temperatura na
kojoj se neko gorivo može zapaliti)
(hem.) ; ~ switch - ručni prekidač
paljenja (mot.) ; ~ system - Ure-
đaj za paljenje (mot.); ~ timing
- promena tačke paljenja (mot.);
~ voltage - napon paljenja (mot.)
ignitor 347
ignitor - ignitor (elj.) ; ~ control -
ignitorsko upravljanje (elj.)
illicit - nedopušten, zabranjen
illimitable - neograničiv
iiH^ium - ilinijum (nekadašnji naziv
elementa prometijuma)
illium - ilijum, kiselinski otporna le-
gura sastava 6 0 - 6 5 % Ni; 21,07%
Cr; 6,42% Cu; 4,67% Mo; 2,13%
W; 1,04% Si; 1,09% Ali 0,98%
Mn; 0,76% Fe; 1,19% C + B
illuminance - osvetljenost
illuminant - sredstvo za osvetljava-
nje; osvetljavajući
illuminate - 1. osvetiliti, obasjati;
2. iluminirati, svečano osvetliti; 3.
rasvetliti, objasniti
illumination - osvetljenje (el., opt.),
osvetljavanje, osvetljenost, ozrače-
nost, pobuda; ~, hologram - os-
vetljenost holograma; ~, laser -
osvetljenost laserom, osvetljavanje
laserom; ~, radar - osvetljavanje
radarom
illuminator - 1. svetiljka; 2. kon-
denzator, osvetljivač (kod optičkih
instrumenata); 3. ukrašavalac bojama
i zlatom (npr. rukopisa)
illuminometer - luksmetar, merač
jačine osvetljenja
ilmenite - ilmenit, oksid gvozda i
titana (min.)
ilmenorutile - ilmenorutil, crni va-
rietet titan-dioksida, sadrži gvozda,
tantala i niobijuma (min.)
image - slika, crtež, model
image-amplifier tube - video-po-
jačavačka cev (TV); ~ attenua-
tion - slabljenje video-kanala, slab-
ljenje simetričnog kanala; ~ at-
tenuation constant - konstanta
slabljenja slike (TV); ~, auditory
- zvučna slika; ~, cathode - ka-
todna slika; ~, diffraction - di-
frakciona slika; ~ distortion -
izobličenje slike (TV); ~ effect -
efek(a)t ogleda (TV); ~ fault -
izobličenje slike, greška slike (TV);
~ frequency - frekvencija ogledala,
druga kombinadona frekvencija (he-
terodinskog pretvarača); frekvencija
kadrova, video-frekvencija (TV);
~J »,ghosf s - fantomne slike;
~, hologram - hologram; ~,
imitation of leather
holographic v. hologram image;
~ impedance - karakteristična im-
pedanca, simetrična impedanca
(TV); ~ interference - smetnje
simetričnog kanala ( TV) ; ~ inter-
ference ratio - koeficiien(a)r si-
metričnog kanala ( TV) ; ~ isocon
- izokon (cev) sa prenosom slika
( TV) ; ~ multicolor hologram -
višebojni hologram; ~ orthicon -
ortikon (cev) sa prenosom slika,
superortikon ( TV) ; ~ persistence
- inercija slike (TV); ~, real -
stvarna slika; ~, real reconstruc-
ted - stvarna rekonstruisana slika;
~, reconstructed - rekonstruisana
slika; -—-, reconstructed three-
-dimensional - rekonstruisana tro-
dimenzionalna slika; ~, spatially
varying - prostorno promenljiva
slika; ~, synthesized - sintetizo-
vana slika; ~, tactile - taktilna
slika; ~, virtual - virtuelna slika;
~, virtual reconstructed - vir-
tuelna rekonstruisana slika; ~,
visual - vizuelna slikaj <~, 2-D -
ravna slika, dvodimenzionalna slika;
~, 3-D - prostorna, trodimenzio-
nalna slika
imaginary axfs - i mag-nar na osa, u
kompleksnoj ravni (mat.) ; ~ com-
ponent - imaginarna komponenta,
reaktivna komponenta (mat., el.);
~ curves and surfaces - imagi-
narne krive i površine, krive u kom-
pleksnoj ravni (mat.) ; ~ loading -
imaginarno opterećenje, reaktivno
opterećenje (el.); ~ number -
imaginarni broj, broj čiji je kvadrat
negativan (mat.); ~ unit - ima-
ginarna jedinica (mat.)
imbibition pressure - pritisak na-
tapanja, kod koloida (hem.)
imbue - natopiti, nakvasiti, namočiti
(thnl.)
imide - imid (dijacetil-derivat amo-
nijaka ili primarnih amina) (hem.)
iminazoles - iminazoli, hetero-
ciklična jedinjenja sa 5 članova u
prisustvu 2 nesusedna atoma azota
(hem.)
imino group - imino-grupa (hem.)
imitation of leather - veštačka koža
(thnl.)
lmmedial 348 imponderable importance 34« Inching button

Immeđial - naziv za grupu organskih nost ulaznog otpora od frekvencije importance - važnost, značaj —, majority - osnovna primesa;
sumpornih boja za celulozna vlakna (el.); ~ coil - reaktivni kalem, •mpoverished uranium - istrošeni ~ migration - seoba nečistoće,
(thnl.) prigušnica (el.); ~ compensator uran (nukl.) migracija nečistoće (fiz., mil.) ; —,
immediate-action alarm - brza - korekcioni filter (el.) ; ~ -coup- impregnating compound - izola- minority - manjinska primesa; ~,
signalizacija, trenutna signalizacija led amplifier - pojačavač sa impe- ciona masa, kompaund (thnl.) noncompensateđ - nekompenzi-
(el) dansnom spregom (el.); ~, gate- impregnation - natapanje, prožima- rana primesa; ~, n-type - primesa
immerse - uroniti, potopiti u tečnost -to-drain - impedanca gejt-odvod; nje, impregnacija; apsorpcija jedne n-tipa; ~, p-type - primesa p-tipa;
immersion - uronjavanje; imerzija ~, gate-to-surce - impedanca gejt- supstance od strane druge (thnl.) ~, shallow-lying - primesa koja
(opt.) -izvor impressed voltage - dovedeni na- obrazuje plitki (niski) nivo; ~,
immersion cell - podvodna kamera impedance relay - impedansni relej pon, privedeni napon (el.) stoichiometric - stehiometrijska
(TV); ~ counter v. dipping (el.) ; ~, skin - površinska impe- impression - utisak primesa; <~, substitutional - sub-
counter (fiz.); ~ objective - danca; ~, source - impedanca iz- improper fraction - nepravi razlo- stitucionalna primesa; ~, surface
imersioni objektiv, objektiv potop- vora; ~, voltage of transformer - mak, čiji je brojilac veći od imenitelja — površinska primesa; ~, trap -
ljen u tečnosti (opt.) napon kratkog spoja (elj.) (mat.) ; ~ integral - integral čije primesa koja obrazuje centre zah-
immiscibility - nemešljivost impedanceless generator - gene- granice integracije nisu konačne vata; ~, volatile - leteća primesa
immiscible - nemešljiv, koji se ne rator bez unutrašnjeg otpora, ide- (mat.) imref - Fermijev kvazi-nivo
mesa alni generator (elj.) improve - popraviti, poboljšati inaccessibility - nepristupačnost
immittance - imitanca; ~, input impede - kočiti, zaustaviti improvement - unapređenje; ~ inaccuracy - netačnost
- ulazna imitanca; ~, load - imi- impedometer - merač impedanci, threshold - prag poboljšanja inapplicability - neprimenljivost,
tanca opterećenja; ~, output - iz- instrumen(a)t za merenje impedanci (signala) (eh.) neupotrebljivost
lazna imitanca (el.) impulse - impuls, udar, udarac; ~ inarch - ukalemiti (agr.)
immunity - imunitet, otpornost; ~, impedor - dvopol (el.) action - prinudno vraćanje (birača) in bridge - paralelno, šantirano (el.)
noise - otpornost na smetnje impeller - pogonski zupčanik, pro- (tel.) ; ~ contact - klizni kontakt incandesce - usijati (se), užariti (se)
immutabillity - nepromenljivost, ne- peler; rotirajući deo crpke, ventila- (el.); ~ coupling - okidna spoj- incandescence - usijanost, usija-
izmenljivost (biol.) tora i slično koji pokreće fluide nica (mot.); ~ -driven clock - nje; svetljenje
impact - impakt, udarac; sudar dvaju (thnl.); ~ gear - pogonski zup- impulsni električni časovnik, sekun- incadcescent - usijan, užaren; ~
tela, s promenom brzine jednog od čanik (maš.) darni časovnik (el.); ~ meter - light - svetio sa usijanim vlaknom;
njih (fiz.); ~ bending test - imperfection - defekt, poremećaj; brojilo impulsa (eh, at.) ; •~, nerve sijalica
proba savijanja udarom (mtl.); ~ ~, crystal (line) - defekt kristalne - nervni impuls; ~ -noise suscep- incarnadine - boje mesa, bledo-
buckling test - proba krivljenja rešetke; ~, lattice - defekt rešetke; tibility - podložnost na impulsne rumen, rumen (kao ruža, kao krv)
udarom- (mtl.); ~ excitation - ~, point - tačkasti defekt smetnje, osetljivost na impulsne incavation - dubenje, izdubenje, udu-
udarna pobuda, udarno pobuđivanje imperial standard pound - stan- smetnje (el.) ; ~ recorder - pisač bina, udubljenje
(elj.) ; ~ load - udarno opterećenje dardna imperijalna funta, 1 lb = impulsa (el.); ~, reset - impuls Inceloid - trahsparentna plastična
(el.) ; ~ radiation - udarno zra- = 453.592 grama (mtr.) uspostavljanja; ~ sealer - brojač masa za folije, lakove i lepkove
čenje (fiz.); ~ strength - jačina impermeabillity - nepropustljivost, impulsa, skaler (nukl.) ; ~, specific (thnl.)
impakta (sudara), udarna jačina, magnetska nepropustljivost (fiz.) - specifični impuls; ~ timer - incendiary bomb - zapaljiva bomba,
udarno naprezanje (meh.); mere- impermeable - nepropustljiv, kom- vremenski impulsni relej (eh.) može biti fosforna, magnezijumska,
nje jačine impaktom (udarom) (mil.) paktan impulsing - slanje impulsa (eh.) uljna i si. (thnl.) ; ~ gels - žela-
impair - oslabiti, oštetiti, rasp6riti impervious machine - nepropusna impulsive discharge - impuslno tinirane zapaljive mase (npr. ,,na-
impairment - pogoršanje, kvarenje, mašina (el.) pražnjenje (el.) palm") (thnl.)
oštećenje impingement - sudar, udar, bom- impurity - nečistoća, primesa (mtl.) ; incenter of triangle - centar upisa-
impalpable powder - sitno mleven bardovanje ~, acceptor - akceptorska primesa; nog kruga u trouglu (mat.) ; ~ in
prah (mtl.) implantable - pogodan za sađenje, ~ atom - atom primese (fiz., mtl.) ; a polygon - centar upisanog kruga
impart pressure - staviti pod priti- pogodan za usađivanje ~, compensated - kompenzirana u mnogougaoniku (mat.)
sak (mtl.) implantation - implantacija, postav- primesa; ~, compensating - kom- inception - započinjanje, početak
impedance - impedanca, zbir reak- ljanje, unošenje penzujuća primesa; ~ concentra- inceptive impulse - početni impuls,
tance i rezistance (el.) ; ~, acoustic implicate - uviti, zaviti; uplesti, za- tion - koncentracija primese, kon- zauzimanja (eh.)
- akustička impedanca; ~, antenna plesti; obuhvatiti centracija nečistoće (mtl.) ; ~ con- incessant - neprestan, neprekidan
- antenska impedanca; ~, ava- implosion - implozija,. obrnuta eks- centration gradient - gradijent inch - palac (2.54 cm) (mtr.)
lanche v. break down impedance; plozija (npr. evakuisanog suda) koncentracije nečistoće (fiz., mtl.) ; inching button - dugme za fino do-
~, breakdown - probojna impe- imponderability - nemerljivost (po ~, diffusing - difundovana pri- terivanje (maš.); ~ -milimeter
danca; ~ bridge - most za merenje težini) mesa; ~, donor - donorska pri- conversion chart - dijagram za
impedance (el.) ; ~ characteristic j imponderable - nemerljiv (po težini), mesa; ~, ionic - jonska primesa; pretvaranje cola u milimetre (maš.,
- impedansna karakteristika, zavis- bez težine ~, ionized - jonizovana primesa; mtr.); ~ -pound - inč-funta, je-
inching button 350
inching; button
dinica energije u engleskom sistemu
(mtr.) ; rule - palačno merilo,
palačni razmernik (mtr.); ~ -ton
- inč-ton, jedinica energije u en-
gleskom sistemu mera (mtr.)
incidence - upad, padanje (zraka,
talasa) (fiz.), incidencija, upadni
ugao; ~ angle - ugao padanja,
ugao upadanja, upadni ugao (fiz.);
Bragg - Bragov upadni ugao; ~
broadside - normalna incidencija;
~ end-on - longitudinalna inciden-
cija; ~ grazing - tangentna inciden-
cija; ~normal - vertikalna inciden-
cija; ~ oblique - kosa incidencija
incident radiation - upadno zračenje
(fiz.) ; ~ ray - upadni zrak (fiz.)
incidental dissipation - slučajno
rasejanje, slučajna disipacija (el.)
incinerate - 1. spaljivati; 2. žariti
incineration - 1. spaljivanje, pretva-
ranje u pepeo; 2. žarenje
incipient fracture - naprslina (zav.);
•~ impulse - početni impuls (eh.)
incise - šaseći, useći, urezivati, ukle-
sati, izrezati (maš.)
incision - kanal, žleb, brazda (ma!.)
inclination - naginjanje, saginjanje,
nagib, inklinacija, zakošenje; ~ of
line - nagib krive (ma!.); ~
of a straight line to a plane -
nagib prave u odnosu na ravan
(mat.) ; ~, magnetic - magnetska
inklinacija
inclined plane - strma ravan (maš.) ;
~ angle - zahvaćeni ugao iz-
među dve prave (gm.); ~ angle
of the tooth - zahvaćeni ugao glo-
danja (ma!.); ~ plan angle -
zahvaćeni ugao vrha (maš.); ~
view - nagibna projekcija (gm.)
inclusion - inkluzija (strano telo u
kristalu) (min.) ; ~, foreign - egzo-
gena (strana) inkluzija (min.); ~,
secondary - inkluzija stvorena po-
novljenim zagrevanjem
incoagulable - koji se ne može koa-
gulirati (zgrušati)
incoherent scattering - nekoherent-
no rasejanje (fiz.); ~ source -
nekoherentni izvor (eh.)
incombustible - nesagoriv
indanthrene
incoming position, incoming
(trunk) position - radno mesto za
dolazni saobraćaj, posrednik za do-
lazni saobraćaj (sbr.)
incommensurable - nesamerljivi,
koji nemaju zajednički činilac (mat.)
incomparable - neuporedljiv, ne-
sravnjiv (mat.)
incomplete circuit - otvoreno kolo,
nezavršena veza, nepotpuno kolo,
nedovršeno kolo (el.) ; ~ diffusion
- nepotpuna difuzija (thnl.)
incompressibility - nestišljivost
(fiz.); ~ modulus - sinonim za
modul elastičnosti (fiz.)
incompressible - nestišljiv
incondesable - nekondenzabilan, koji
se ne može kondenzovati
Inconel - inkonel, vatrostalna i kise-
linski otporna hromniklova legura
sa 12-14% Cr, 6 - 7 % Fe i 80%
Ni
incongealable - koji se ne smrzava
inconsequence - nedoslednost, nes-
ledstvenost
inconsiderable - neznatan, bezna-
čajan, bezvredan
inconstancy - nestalnost, nepostoja-
nost, kolebljivost, promenljivost
inconsumable - neuništiv, nerazor-
ljiv, nepotrošljiv
incorporate - uključiti
incorrect - netačan, neispravan
incrassate - zgusnuti, zadebljati
increase - rast, porast; porasti, rasti;
~ in temperature - porast tem-
perature; ~ of pressure - porast
pritiska; ~ of speed - povećanje
brzine
increment - dodatak, povećanje, uve-
ćanje; priraštaj; prirasti; doprinos;
~ cut - nejednako deljenje (ma!.) ;
~, quantization - kvantizacioni
inkrement; ~, rise per tooth -
uzvišenje od zuba do zuba (ma!.)
incrystallizable - koji se ne krista-
lizuje
Indalone - vrsta repelenta za insekte
na bazi oksilata butil-mezitil-oksida
(hem.)
indanthrene - indantren, vrlo sta-
bilna plava boja (thnl.) ; ~ dye -
indantrenske boje, grupa vrlo pos-
indanthrene
tojanih organskih redukcionih boja
(thnl.) . .
indefinite integral - neodređeni in-
tegral (mat.)
indemnity fee - plaćanje za vred-
nosno pismo (sbr.)
indent - ozubiti (ma!.)
indentation - ozubljenje (ma!.)
independent - nezavisan
independent time control - ne-
zavisna sinhronizacija (el.); ~ ti-
melag relay - vremenski nezavisni
relej (el.) ; ~ variable - nezavisno
promenljiva (mat.); <~ wheels -
nezavisni točkovi (mot.)
independently motorized - neza-
visno pogonjen (mot.)
indeterminate - neodređen
index - indeks, pokazivač, kazaljka,
oznaka; standardna veličina kartona;
označivati; ~ base - podeoni sto
(mat.); ~ centres - uređaj za
deljenje (ma!.); ~ circle - krug
rupa (ma!.); ~, complexity -
koeficijen(a)t kompleksnosti;
crank - podeona ručica (ma!.) ; ~
-crank lever, disk - podeona ru-
čica (ma!.); ~ head - podeona
glava (ma!.); ~ head operation
- rad podeone glave (ma!.); ~
-head spindle - podeono vreteno
(ma!.) ; ~, interruptibility - koe-
ficijenti prekidnosti, prekidni koe-
ficijent^; ~, Miller-es - Mile-
rovi indeksi, Milerovi koeficijenti;
~, plasma-refraction - koefici-
jen(a)t refrakcija plazme; —, relia-
bility - koeficijen(a)t pouzdanosti;
~, reverberation - koeficijen(a)t
reverberacije
indexing - indikacija, indeksiranje,
deljenje, označavanje; ~ accuracy
- tačnost deljenja; ~ attachment
- uređaj za deljenje (at.) ; ~ error
- greška deljenja (at.) ; ~ fixture
- držač za deljenje (at.) ; ~ handle
- podeona ručica (ma!.) ; ~ holes
- podeone rupe (ma!.) ; ~ move-
ment - podeono kretanje (maš.);
~ ratio - podeoni odnos (ma!.);
~ rotary table - okrugli sto sa
podeonim uređajem (ma!.); ~
spindle - vreteno podeone glave
(ma!.) ; ~ table - podeona ploča
351 indicator
(ma!.); ~ worm - podeoni puž
(ma!.) ; ~ lever - podeona letva
(ma?.) ; ~ of a logarithm - indeks
logaritma, sinonim za karakteristiku
logaritma (mat.) ; ~ of a radical
- indeks korena, koji pokazuje koji
se koren traži (mat.); ~ of ref-
raction - indeks prelamanja (fiz.) ;
- pin - podeoni trn (ma!.); ~
plate - podeona ploča (ma!.); ~
point - tačka indeksa, referentna
tačka u spektografskoj analizi
(hem.); ~ precision - podeona
tačnost (at.) ; ~ table - podeona
ploča, podeoni sto (ma!.) ; ~, tar-
get - indikacija mete
india rubber cable - kab(e)l s gu-
menom izolacijom (el.)
Indian red - crvena neorganska pig-
mentna boja na bazi gvozdenog ok-
sida (hem.)
indicate - označiti
indicated horse-power - indicirana
snaga (KS) (mot.)
~ indicated mean effective pressure
(I.M.E.P.) - indicirani srednji efek-
tivni pritisak (mot.)
indicating fuse - osigurač sa ozna-
kom prekida (elj.) ; ~ instrument
- pokazni aparat (el., ma!.)
indication - pokazivanje, znak, na-
goveštaj, indikacija; ~ range -
opseg pokazivanja, opseg indikacije
indicator - indikator, merilo, merač;
supstanca za indikaciju pH vred-
nosti; pokazivač, indikator;-pozivna
padalica, numerator (el., tel.); <~,
A - indikator A-tipa; ~, B - indika-
tor B-tipa; ~, drop - padalica
(tel.); ~, elapsed-time - indi-
kator proteklog vremena; ~, flight
- indikator leta, aviohorizont; »~,
green - zeleni indikator, zelena
lampa; ~, height-range - indi-
kator visina-daljina; '—', omnibea-
ring - indikator smera; ~, prio-
rity - indikator prioriteta; ~,
radar - indikator radara; ~, range
- indikatorska oblast, interval pH-
-vrednosti pri kojima indikator me-
nja boju (hem.) ; ~, senser - indi-
kator smera; ~, short-range gro-
und position - indikator sistema;
indicator
indicator
~, solid - indikator čvrstih čestica;
•~, to-from - indikator od-do, in-
dikator pravca
indicatrix - indikatrisa
indigo - indigo (thnl.), modro, zatvo-
renoljubičasto
indigoid dyes - indigoidne boje, de-
rivati indiga (thnl.)
indirect measurement of effici-
ency - metoda indirektnog merenja
korisnosti (el.) ; ~ method of di-
viding - indirektni metod podele
(maš.)
indissoluble - nerastvorljiv
indistor - indistor
indium - indijum, elemen(a)t red-
nog broja 49 (hem.)
indium-soldered - spojen indiju-
mom, lemljen indijumom
individual drive - pojedinačni pogon
(mas.) ; ~ line - pretplatnička li-
nija, pretplatnički vod (tel.); ~
particle - pojedinačna čestica, ele-
mentarna čestica, primarno zrno;
~ production - pojedinačna pro-
izvodnja (mai.)
Indocarbon - grupa organskih sum-
pornih boja za pamuk (thnl.)
inđole - indol, 2,3-benzpirol (hem.)
indoor antenna - sobna antena
(TV); ~ lighting - unutrašnje
osvetljenje (el.)
indophenols - indofenoli, derivati fe-
nil-p-hinona (hem.)
indoxyl - indoksil, derivati indola,
oksidacijom prelazi u indol (hem.)
induced emf - indukovana elektro-
motorna sila (fiz.) ; ~ radioacti-
vity - indukovana radioaktivnost,
veštačka radioaktivnost (fiz.); ~
reaction - indukovana reakcija, spo-
ljnjim sredstvima ubrzana hemijska
reakcija (hem.)
inductance - induktanca, induktiv-
nost, koeficijen(a)t indukcije (el.);
~ bor - kutija induktivnosti (el.) ;
~ box with plugs - kutija induk-
tivnosti s čepovima (el.) ; ~ bridge
- most za merenje indukcije (el.) ;
~, control - upravljačka induk-
tivnost; ~, distributed - razdeljena
induktivnost; ~, excess series -
ekscesna induktivnost; ~, lead -
352 inductometer
induktivnost voda, induktivnost vo-
dova; ~, lumped - koncentrisana
induktivnost; ~ meter - henri-
metar (el.) ; '—neutralized triode
- induktivno neutralisana trioda
(eh.) ; ~, series - redna induktiv-
nost; ~, time, varying - induk-
tivnost promenljiva u vremenu; ~,
variable - variometar (el.); ~'
voltage - napon indukcije, ems
samoindukcije (el.)
induction - uvod, uvođenje, navođe-
nje, indukcija; ~ coil - indukcioni
kalem, Ruhmkorff-ov induktor (el.);
~ field - indukciono polje (el.);
~ generator - asinhroni generator
(elj.) ; ~ hardening - indukciono
otvrdnjavanje (mtl.); ~ instru-
ment - indukcioni aparat (el.);
~ loudspeaker - indukcioni zvuč-
nik (rad.) ; ~ meter - indukciono
brojilo (elj.); ~ motor - induk-
cioni motor, asinhroni motor (elj.) ;
~, nuclear free - slobodna nukle-
arna indukcija; — period - induk-
cioni period, period neposredno pre
hemijske reakcije (hem.); ~ relay
- indukcioni relej (el.) ; ~ sheath
- magnetska zaštita, magnetski ek-
ran (el.) ; ~ voltage regulator -
indukcioni regulacioni transformator
(elj.); ~ capacity - dielektrična
probojnost (el.); ~ D.C. voltage
- induktivni pad jednosmernog na-
pona (el.) ; ~ dialing - induktivno
biranje, induktivna predaja (tel.);
~ disturbances - induktivne sme-
tnje, smetnje od indukcije (tel);
~ feedback - induktivna povratna
sprega (eh.) ; ~ iris - induktivna
pregrada (u talasovodu) (el.); ~
long-distance selection - induk-
tivno biranje na daljinu, daljinsko
induktivno biranje (tel.) ; ~ -out-
put tube - cev sa induktivnim iz-
lazom (eh.) ; ~ selection - induk-
tivno biranje (tel.); ~ surge -
induktivni prenaponski impuls (na-
pon, struja) (eh.)
inductivity - induktivna probojnost,
dielektrična probojnost (el.)
inductometer - induktometar, in-
strumen(a)t za merenje električne
indukcije (el.)
inductor
inductor - induktivni kalem, induk-
tor (el.); supstanca koja ubrzava
hemijsku reakciju (hem.) ; ~ gene-
rator - induktorski generator (elj.) ;
~ transistor - minijaturni kalem;
~, tuning - kalem za podešavanje;
~ with adjustibls airgap - pri-
gušnica sa promenljivim međugvož-
đem (el.)
industrial - industrijski; ~ art -
umetničko zanatstvo; ~ building
- industrijska zgrada, industrijski
objek(a)t; ~ disease -_ profesio-
nalno oboljenje; ~ design - in-
dustrijsko oblikovanje; ~< diamond
- industrijski dijamant; ~ electric
tractor - električna izložba; ~
fluoroscopy - defektoskopija; ~
frequency - mrežna frekvencija,
tehnička (normalna) frekvencija; ~
furnace - industrijska peć; —..
haulage - fabrički (tvornički) tran-
sport, pogonski prevoz; ~ heating
engineer - termičar; ~ loader -
fabrički utovarivač; ~ measure-
ment - tehničko merenje; — noise
- industrijska buka, smetnje od in-
dustrijskih uređaja (els.); ^ nuc-
lear power - nuklearna energija za
potrebe industrije; <~ plant - in-
dustrijsko postrojenje; ~ pollution
- industrijsko zagađenje (okoline);
~ product - industrijski proizvod;
~ resing - tehnička smola; ~
scale manufacture - velikoserijska
(masovna) proizvodnja; ~ sewage
- industrijske otpadne vode (pl.);
~ spectroscope - industrijski
spektroskop; ~ television - in-
dustrijska (pogonska) televizija; ~
tractor - traktor; type nuclear
reactor - nuklearni reaktor za in-
dustrijske potrebe; ~ waste - in-
dustrijski otpaci (pl.); ~ waste
water - industrijske otpadne (istro-
šene) vode (pl.) ; ~ wood - indu-
strijsko drvo
ineffective call meter - brojač neo-
stvarenih razgovora (tel.); <~ re-
gister - brojač neostvarenih razgo-
vora (tel.)
inelastic scattering - neelastično ra-
sejanje (fiz.)
Recnik
353 influence
inequality - nejednakost, odstupanje
inert - inertan, trom, neaktivan u
hemijskom smislu
inert gas - inertan gas, sinonim za
retki gas (hem.)
inertance - inercija, inertnost
inertia - inercija, tromost (fiz.);
~, carrier - inercija nosača; ~
damper - inercioni prigušivač
(mai.)
inertia moment - momen(a)t iner-
cije (fiz.); ~ starter - inercioni
pokretač (mat.)
inertial force - inercijama sila, sila
inercije (fiz.) ; ~ guidance - iner-
ciono navođenje, inerciono vođenje
(at.)
inertness - inertnost
inert oxide - inertni oksid, oksid
koji nije sastavni deo ni kiseline
ni baze (hem.)
inexact - netačan
inexpert - nevešt, nestručan
inexplosive - neeksplozivan
inextinguishable - neugasiv
inference - zaključak
infiltration - natapanje; ubacivanje
infinite - beskonačan; ~ Une -
beskonačna linija
infinite reactor - beskonačni reaktor,
u računima reaktorskih barometara,
reaktor sa beskonačnim dimenzi-
jama (nukl.); — series - besko-
načni red (mat.)
infinitely variable feeds - besko-
načno promenljivo pomicanje
(mai.); ~ variable delivery
pump - pumpa sa beskonačno pro-
menljivom dobavom (mai.)
infinitesimal - infinitezimalan, manji
od bilo koga broja, ali veći od nule
(mat.); ~ calculus - infinitezi-
malni račun (mat.)
infinity - beskonačnost (mat.); ~
point - tačka beskonačnosti (na
skali om-metra) (el.)
inflammable - zapaljiv
inflammation - zapaljenje; raspalji-
vanje
inflection - savijanje, izvijanje, otkla-
njanje; savijutak, okuka
inflow - utok
influence - uticaj, upliv; indukcija
information 354 injector Inka tron 355 inserted blade

information - obaveštenje, izveštaj, ingredient - sastavni deo, sastojak, inkatron - komplet aparature za štam- input - ulaz, ulazni priključci; dove-
informacija; ~, alphanumeric - primesa (hem.) panje dena struja (napon, snaga), apsor-
slovnocifarska informacija; ~, digi- inhibition - inhibicija, zadržavanje inlet - ulaz, pristup; umetnuti; ~ bovana snaga, ulazni tunel; ~ ca-
tal - cifarska informacija, digitalna inhibitor - inhibitor, usporivač, he- chamber - ulazna komora (maš.) ; pacitance - ulazna kapacitivnost
informacija; ~, function - infor- mijski stabilizator; ~, corrosion ~ bell - uvodni izolator, uvoz (eh); ~ circuit - ulazno kolo
macija funkcije, funkcija saopštenja - korozioni ihibitor; ~, oxidation (el.); ~ manifold - usisna cev, (el.); ~ conductance - ulazna
(at.) ; —•, nuli - nulta informacija, - inhibitor oksidacije, sredstvo za spoj za ulazni cevovod (maš.); ~ provodnost (el.); ~, data - ulaz
odsustvo informacija; ~, nume- zaštitu od oksidacije plug and socket - priključni sklop podataka, uvođenje podataka; ~
rical v. digital information; ~, inhomogeneity - nehomogenost, raz- napajanje (elj.); ~ port - ulazni floating - simetrični ulaz, lebdeći
phase - informacija u fazi; ~, novrsnost otvor (maš.) ; ~ pressure - ulazni ulaz, plivajući ulaz; ~ information
processed - obrađena informacija; inhomogeneous - nehomogen pritisak (maš.); ~ side (of a - ulazna informacija (at.) ; ~, long-
~, real-time - informacija u real- inhomogeneousness - nehomoge- pump) - ulazna strana (pumpe) -range radar - ulaz iz dalekomet-
nom vremenu; ~, redundant - nost; ~, optical - optička nehomo- (maš.) ; ~ valve - upusni ventil, nog radara; ~ power - ulazna snaga
redundantna informacija; ~ ser- genost usisni ventil (mot.) ; ~ valve port (elj.) ; ~ probe - ulazna osovina,
vice - informaciona služba, infor- initial - početni; ~ inverse voltage - otvor ulaznog ventila (mot.) ; ~ ulazni klip, ulazna sonda (maš.);
macioni biro (sbr.); ~ storage - - početni zaporni napon (el.); <—' velocity - ulazna brzina (mot.); ~, ramp - linearno rastući ulaz;
akumuliranje (sakupljanje) signala line - početna linija (u trigonomet- ~ in-line engine - linijski motor ~, sampled - diskretni ulaz; ~
obaveštenja, akumuliranje informa- riji) (mat.) ; ~ symetrical three— (mot.) shaft - pogonsko vratilo (maš.);
cija (at.) ; ~, zero - nulta infor- -phase short-circuit - simetrična ~ speed - pogonski broj obrtaja
ink - mastilo, tinta; ~ recorder - (maš.) ; ~ stage - ulazni stupanj
macija, nulti kod komponenta udarne struje trofaz- rekorder s mastilom, uređaj za pi-
infra-acoustic telegraphy - pod- nog kratkog spoja (elj.) ; ~ voltage (maš.) ; ~', step - stepenasti ulaz,
sanje s mastilom (eh.) ; ~ -vapor step ulaz; ~ transformer - ulazni
zvučna telegrafija (tel.) response of an exciter - početna (facsimile) recorder - fototele-
brzina odziva uzbudnika (elj.) transformator, mrežni transforma-
infrared (infra-red) - infracrven; grafski prijemni aparat sa perom od tor (elj.) ; — tube's output - izlaz
infracrvena oblast (spektra), infra- initiate - početni, započeti mastila (tel.) ulazne cevi (eh.); ~, velocity -
crveno zračenje; ~, far - daleka initiation control device - uređaj in-line - na red, redni, koji radi jed- brzinski ulaz
fnfracrvena oblast; ~, middle - za regulaciju početne faze signala novremeno
srednja infracrvena oblast; ~, near (el.) innavigable - neplovan (pom.) inquiry plug - čep za ispitivanje
- bliska infracrvena oblast inner - unutarnji, unutrašnji; ~ dia- (elj
infrared radiation - infracrveno zra- inject - ubrizgati, uštrcati (mot.) meter - unutrašnji prečnik (maš.) ; inradius - radijus upisanog kruga
čenje (fiz.); ~ telescope - tele- injection - ubrizgavanje, injekcija, ~ grid - upravljačka rešetka (eh.) ; (mat.)
skop za noćno osmatranje, teleskop uvođenje (mot.) ; ~, avalanche - ~ product - skalarni proizvod (dva inscribed - upisan; ~ angle - peri-
sa infracrvenim zracima (voj.) lavinska injekcija; ~, carrier v. vektora) (mot.); ~ surface of a ferijski ugao (mat.); ~ circle -
infrasonic - infrazvučni (sa zvukom charge carrier injection; ~, pipe - unutrašnja površina cevi upisani krug (mat.) ; ~ sphere -
ispod 16 Hz) (ak.) ; ~ frequency charge carrier - injekcija nosača (maš.) ; ~ tube - unutrašnja guma upisana lopta (mat.)
- podz vučna frekvencija, infrazvučna naelektrisanja; ~, double - dvojna (mot.); ~ tube valve - ventil za insecticide - insekticid, dezinsekci-
frekvencija (ak.) injekcija; ~, electron - injekcija unutrašnju gumu (mot.) ono sredstvo, supstanca koja uniš-
infringement of patent - nepovred- elektrona; ~ engine - motor sa tava insekte (thnl.)
ubrizgavanjem goriva (mot.); ~, inoculation - inokulacija, započinja-
ljivost patenta nje kristalizacije presićenog rastvora in series - useriji, serijski vezani
infusible - netopljiv forward - injekcija u direktonom (električni instrumenti)
smeru; ~, high-level - injekcija ubacivanjem malog kristala (hem.)
infusorial earth - infuzorijska zemlja, na visokom nivou; ~, hole - injek- inorganic - neorganski; ~ chemi- insert - umetak, uložak; umetnuti,
dijatomit stry - neorganska hernija uložiti; ~ die - košuljica matrice,
cija rupa; ~ inductance - unesena umetak (thnl.); ~ earphone -
in gear - u zahvatu, u brzini (mot.) induktivnost (el.); ~, low-level - inositol - inozit, heksa-hidroksicilo-
heksan (hem.) usna slušalica, mali telefon sa sluša-
ingot - ingot, odlivak metala oblika injekcija na niskom nivou; ~, mi- licom za stavljanje u uši (tel.)
pogodnog za dalju obradu kova- nority carrier - injekcija manjin- in-out - uvod-izvod
skih nosača; ~ moulding - injek- inoridable - koji ne oksidira insert the pin - umetnuti trn (maš.) ;
njem, valjanjem i si. (mil.); ~, ~ -type broach - provlakač sa
ciono livenje, presovanje (thnl.); in parallel - u paraleli, paralelno ve-
Czochralski grown - ingot Čohlar- zani (električni instrumenti) uloženim noževima (maš.) ; ~ type
skog; ~, monocrystalline - mono- ~, nozzle - brizgaljka (mot.) ; ~,
single - injekcija nosača jednog tipa; in phase - u fazi, talasi čiji se maksi- finishing broach - provlakač sa
kristalni ingot; ~ planer - rendi- mumi i minimumi poklapaju uloženim noževima za fino provla-
saljka za ingote (maš.); ~, poly- ~ timing device - regulator ubriz-
gavanja (mot.) inphase feedback - povratna sprega čenje (maš.)
crystalline - polikristalni ingot sa faznim slaganjem (eh.) ; ~ grid inserted blade - uloženi nož (maš.) ;
ingrain dyes - nerastvorene organske injector - injektor, „ubrizgavajuća" voltage - napon rešetke sa faznim ~ teeth broach - provlakač sa
boje koje se stvaraju hemijskom elektroda; ~, electron - injektor slaganjem (eh.); ~ operation - uloženim zubima (maš.) ; ~ -tooth
reakcijom u samom vlaknu (thnl.) elektrona; ~, hole - injektor rupa rad sa faznim slaganjem (eh.) cutter - glodalo sa uloženim zu-
inserted blade
inserted blade
bima (maš.) ~ valve seat - umet-
nuto sedište ventila (mot.)
insertion - umetanje; ~ gain - une-
seno pojačanje, uneseni dobitak
(el.); ~ loss - uneseni gubici,
uneseno prigušenje (slabljenje) (el.)
inside calipers - unutrašnji taster
(maš.) ; ~ diameter - unutrašnji
prečnik
insolation - osunčavanje
insolubility - nerastvorljivost (hem.)
insoluble - nerastvorljiv, nerastvoran
insonation - ozvučavanje, insonacija
(eh., ak.)
inspect - pregledati, nadgledati, nad-
zirati
inspection - provera, inspekcija, kon-
trola; ~, acceptance - prijemna
kontrola; ~ department - kon-
trola, kontrolno odeljenje (maš.);
~, installation - tehnička kon-
trola; ~ lamp - lučna lampa
(mot.) ; ~ station - kontrolna sta-
nka (maš.)
inspissate - zgusnuti (hem.)
inspissation - zgušnjavanje rastvora
uparavanjem (hem.)
instability - nestabilnost; ~, con-
vective - konvekciona nestabilnost
(plazme); ~, corkscrew v. helical
instability; ~, elastic - elastična
nestabilnost; ~, elastically pum-
ped - nestabilnost usled elastičnog
pumpanja; ~, growing - rastuća
nestabilnost; ~, helical - heliko-
idalna nestabilnost; ~, hydro-
magnetic - hidromagnetska nesta-
bilnost; ~, magnetic - magnetska
nestabilnost; ~, magnetoacustic
- magnetoakustična nestabilnost; —,
magnetoelastic - magnetoelastična
nestabilnost; ~, mode - nestabil-
nost tipa oscilovanja; ~ of trans-
verse wave - nestabilnost transver-
zalnog talasa; ~, parallel pumped
- nestabilnost pri paralelnom pum-
panju; ~, pinch - nestabilnost
samostežućeg pražnjenje; ~, plas-
ma - nestabilnost plazme; ~,
Ridley - Ridlijeva nestabilnost; ~,
screw v. helical instability; ~,
solid-state - nestabilnost čvrstog
te la; ~, stream - nestabilnost
356 instrument
mlaza (plazme); —, streaming -
nestabilnost snopa (plazme); ~,
transversely pumped - nestabil-
nost pri transverzalnom pumpanju;
—, two-stream - dvomlazna ne-
stabilnost; ~, wriggle - nestabil-
nost tipa ugiba, nestabilnost tipa
savijanja
installation - postrojenje, instalacija;
~ charge - taksa za instalaciju
(telefona), taksa za uvođenje
install into - ugraditi
instantaneous automatic volume
control - trenutna automatska re-
gulacija jačine (at.) ; ~ frequency
- trenutna frekvencija (el.) ; — re-
lay - trenutni relej, brzi relej, im-
pulsni relej (el.) ; ~ sound pres-
sure - trenutni zvučni pritisak
(ak.); ~ value - trenutna vred-
nost, trenutno značenje
instron - mašina za proveru na ki-
danje
instruct - podučavati
instruction - instrukcija, komanda,
program, uputstvo; ~, dummy -
nepredviđena instrukcija; ~, illegal
- zabranjena instrukcija; ~, pro-
gramed - programirana instrukcija
instructions to operator - instruk-
cije za operatora (mtr.)
instrument - instrumen(a)t, pribor,
uređaj, aparat; ~, all-purpose -
univerzalni uređaj; ~ approach
procedure - slepo sletanje, sle-
tanje (i prizemljenje) na slepo; ~,
assembly - armaturna ploča; ~
autotransformer - merni pretva-
rač u štednom kolu, autotransfor-
mator; ~ bay - instrumentni pros-
tor; — board - razvodna ploča,
oplata; ~ -carrying rocket - ra-
keta sa instrumentima; ~ com-
partment - instrumentni prostor;
~ cord - priključni gajtan; ~
department - odeljenje pogonske
kontrole; ~, direction - teodolit;
~, echo-sounding - eholot; ~
engineer -r konstruktor, projektant
uređaja; — error - instrumentalna
greška, greška uređaja; ~, first —
order - merni uređaj prve klase
tačnosti; ~ flight - let sa slepim
instrument 357
navođenjem; ~ flight training -
obuka za slepo letenje; ~ flying -
let sa slepim navođenjem; ~ for
measuring - merni uređaj; ~,
height-finding - visinomer; ~
hole - merni kanal; ~ industries
- industrija instrumenata, uređaja
i pribora; ~ lamp - lampica za
osvetljavanje komandne table; ~
landing - slepo sletanje; ~ lan-
ding system - sletanje (i prizem-
ljenje) na slepo, sletanje navođenjem;
~ lay-out - raspored instrumenata;
~ lead(s) - merni gajtan, merni
vod, dovod; ~ levelling - nivelir;
~ lighting - rasveta instrumenata;
~ micrometer - optički teodolit;
~ panel - armatura, (instrumen-
talna) tabla, ploča; ~ panel equip-
ment - oprema instrumentalne
table, ploče, panoa; ~ panel lamp
- svetiljka na razvodnoj tabli; ~
parameter - karakteristika instru-
menta; -— pointer - kazaljka instru-
menta; ~ range - merač opsega
periode; ~ runway - staza (puta-
nja) za slepo sletanje, navođenje;
~ shunt - otpor šunta, otpor otoke,
otočni (šuntni) otpor; ~ switch -
preklopnik opsega; ~ table - in-
strumentni pult, sto; ~ transfor-
mer - merni transformator; ~,
wind - anemometar; ~ with lo-
cking device - instrumen(a)t sa
padnim stremenom; ~ with opti-
cal pointer - instrumen(a)t sa op-
tičkom tačkom
insufficient - nedovoljan
insulance - otpor izolacije (el.)
insulant - izolacioni materijal (el.,
thnl.)
insulate - izolirati (el.)
insulated pliers - izolovana klešta,
pljosnata klešta sa izolovanom ruči-
com (el.)
insulating compound - izolaciona
masa, izolacioni sastav (thnl.); "-•
gloves - izolacione rukavice, ruka-
vice od izolacionog materijala (el.) ;
~ joint - izolovani spoj, izolovani
nastavak (el.); ~ lacquer - lak
za izolovanje, izolacioni lak (thnl.) ;
~ mat - izolatorski zastirač (el.) ;
~ oils - izolaciona ulja (za električne
intake
uređaje, transformatore i si.) (thnl.) ;
~ rod - izolacioni štap, izolaciona
šipka (el.); ~ stool - izolovana
stolica, izolovana klupa (el.); ~
tape - izolaciona traka (el.); ~
transformer - izolacioni transfor-
mator, linijski transformator, trans-
lator (el.) ; ~ varnish - lak za izo-
lovanje, izolacioni lak (thnl.)
insulation - izolacija, izdvajanje; ~
fault - oštećenje izolacije (el.) ; ~
indicator - indikator izolovanosti
(el.) ; ~ leakage - gubici kroz izo-
laciju (el.); ~ measurement -
merenje otpora izolacija (el.); ~
resistance - otpor izolacije (el.) ;
~ strength - trajnost izolacije,
čvrstoća izolacije, otpornost izola-
cije (thnl.); ~ test - ispitivanje
izolacije, merenje otpora izolacije
(el.)
insulator - izolator, neprovodnik, izo-
lacioni materijal (el.); ~ cap -
glava izolatora (el.); ~, feed-
through - provodni izolator; ~,
ferroelectric gate - feroelektrični
ulazni izolator (FET tranzistora);
~, gate - ulazni izolator (FET
tranzistora); — groove - žleb izo-
latora (el.); ~ support - nosač
izolatora, prečnica za izolatore (el.) ;
— trap-free - dielektrik bez trapa;
~ wide-band gap - dielektrik sa
širokopojasnim zaprečnim slojem
insullac - lak za izolovanje, izola-
cioni lak (thnl.)
insurance of a ship - kasko-osigura-
nje (broda); ~ on hull and equip-
ment - kasko-osiguranje (broda)
intaglio - urezan rad, urezan lik,
dragi kamen sa urezanim radom (ili
likom); duboka štampa (graf.)
intake - ulaz, ulazria strana, usisa-
vanje, priraštaj, priliv, dovodna cev,
usisni otvor, spoj, priključak ~
chamber - usisna komora, ulazno
okno, kablovsko okno; ~ connec-
tion - priključni otvor (mot.); ~
duet - usisni otvor (mot.); ~
manifold - priključni otvor (mot.) ;
~ opposite exhaust (I.O.E.) -
naspramni ventil sa F-glavom
(mot.) ; ~ pipe - usisna cev (mot.) ;
~ port - usisni otvor (mot.); ~
Intake 358 interaction interaction Inter-electrode capacitance

intake
stroke - usisni hod (mot.); ~
valve - usisni ventil (mot.); ~
volume - usisni volumen (mot.)
integer - ceo broj (mat.); ~ -solt
winding - celobrojni namot (el.)
integral - integral; integralni, ukupni
(mat.) ; ~, Airly - Eirijev integral;
~ calculus - integralni račun
(mat.); ~ equation - integralna
jednačina (ma;.); ~, Fresnal
(diffraction) - Frenelov integral;
~, overlap - integral preklapanja;
~, rainbow v. Airly integral;
~ with - pričvršćeno sa (mal.)
integrated - integralni, integrisan
integrated motor - ugrađen motor
(mot.)
integrating amplifier - integracioni
pojačavač (els.); ~ device - ra-
čunski uređaj, računar, integracioni
uređaj, integrator (at.) ; ~ instru-
ment - integratorski aparat, brojilo
(el.) ; ~ ionization chamber -
integraciona jonizaciona komora
(fiz.); ~ meter - naziv za sve
instrumente koji integriraju neku
merenu veličinu (po vremenu, npr.
amper-sat merilo, wat-sat merilo
itd.) (mtr.)
integration - integracija, izračuna-
vanje integrala (mat.), gradnja mo-
nolitne šeme, gradnja funkcionalnih
blokova; ~ of circuit - gradnja in-
tegralnih kola; — of devices -
gradnja integralnih uređaja; ~ of
system - gradnja integralnih sis-
tema; ~, complete - puna inte-
gracija; ~, full v. complete inte-
gration; r~., large scale - visoka
integracija (više od 100 elemenata u
grupi); ~, medium scale - sred-
nja integracija (10—100 elemenata u
grupi); ~, signal - integrisanje sig-
nala, sabiranje signala
integrator - integrator; ~, light -
integrator svetlosnog fluksa; ~,
metal-oxide-semiconductor fi-
eld-effect transistor - MOS-FET
integrator; ~, MOS-FET v. me-
tal-oxid<s-semiconductor field-
-effect transistor integrator; ~,
solion - solionski integrator, elek-
trohemijs.ki integrator
intelligence - inteligencija, intelekt,
informacija, saopštenje
intelligibility - razumljivost, jasnost,
razgovetnost (teksta) (tel.)
intelligible crosstalk - razumljivost,
jasnost, razgovetnost (teksta) (tel.)
intensifier - pojačavač (el.); ~,
potential - napon za naknadno po-
jačanje (ubrzanje) (el.)
intesimeter - dozimetar (za X-zrake)
(nukl.)
intensity - intenzitet, jačina; ~,
beam - intenzitet mlaza, intenzitet
snopa; ~ control - regulacija ja-
čine, regulacija intenziteta (el.) ; ~,
free-running - intenzitet zračenja
lasera u režimu slobodne genracije;
~ grid - modulatorska rešetka
(els.) ; ~ level - nivo snage (zvuka)
nivo jačine (els.) ; ~, line - inten-
zitet spektralne linije; ~ modula-
tion - modulacija intenziteta (mlaza)
(eh.); ~ of an electric field -
jačine električnog polja (fiz.); ~
of illumination - jačina osvetlja-
vanja (opt.) ; ~ of magnetic field
- jačina magnetnog polja, intenzitet
magnetnog polja (fiz.) ; ~ of mag-
netization - jačina namagne ti sa-
nja (fiz.) ; ~ of radiation - jačina
zračenja, intenzitet zračenja (fiz.) ;
~ of traffic - jačina saobraćaja,
intenzitet saobraćaja (sbr.); ~ of
X rays - jačina X-zrakova, inten-
zitet X-zrakova (nukl.) ; ~. omni-
directional - globalni intenzitet;
~, pumping - intenzitet optičkog
pumpanja; ~, sound-wave -inten-
zitet zvučnog talasa; ~, threshold
- intenzitet praga, jačina praga; ~,
zeroth-order (light) - intenzitet
(svetlosti) nultog reda
inter - inter, prefiks koji znači iz-
među
interaction - međusobno dejstvo,
uzajamno dejstvo, interakcija (fiz.) ;
~, acoustic-electric - akustičko-
-električna interakcija; ~, back-
ward wae - interakcija povratnog
talasa (u plazmi); ~, beam-sur-
face-wave - interakcija mlaza sa
površinskim talasom; ~, carrier-
-carrier - interakcija nosač-nosač;
~, collective-s - kolektivne in-
terakcije; ~, direct spin-spin -
direktna spin-spin interakcija; ~,
distributed - raspodeljena inet-
rakcija; ~, electric quadrupole
- električna kvadrupolna interakcija;
~, electron beam-plasma - in-
terakcija elektronskog mlaza i plaz-
me; —, electron - phonon - inte-
rakcija elektron-fonon; ~, elec-
tron-sound wave - interakcija
elektrona i zvučnog talasa; ~, ex-
change - interakcija izmene, iz-
menska interakcija; ~, fast-wave
- interakcija brzog talasa (u plazmi);
~, field-molecule - interakcija
polje-molekul; ~, hyperfine - su-
perfina interakcija; ~, lattice-
-electron - interakcija elektrona sa
rešetkom; ~, magnetoelastic -
magnetno-elastična interakcija; ~,
magnetohydrodynamic - mag-
netno-hidrodinamična interakcija;
~, magnon-phonon - interakcija
magneton-fonon; ~, man-com-
puter — interakcija čovek-mašina
(računar); ~, microwave-plasma
- interakcija UKT oscilacija i
plazme; ~, nondirect spin-spin
- nedirektna spin-spin interakcija;
~, nonlinear - nelinearna inter-
akcija; ~^, nonlinear magneto-
elastic — nelinearna magnetno-elas-
tična interakcija; ~, nonlinear op-
tical - nelinearna optička interak-
cija; ~, optical - optička interak-
cija; ~, parametric - parametar-
ska interakcija; ~, phonon - fo-
nonska interakcija; ~, phonon -
electron - interakcija ionon-fonon;
~, phonon-phonon - interakcija
fonon-fonon; '~, phonon—spin
wave - interakcija fonon-spinski
talas; ~, proton-antiproton -
interakcija proton-antiproton; ~,
Raman-type - interakcija Ramano-
vog tipa, Ramanova interakcija; ~,
slow-wave - interakcija sporog ta-
lasa (u plazmi); ~, spin - spinska
interakcija, interakcija spina; ~,
spin-lattice - interakcija spin- re-
šetka; ~, spin-phonon - interak-
cija spin-fonon; ~, spin-spin -
interakcija spin-spin; ~, travel-
ling-wave - interakcija progresiv-
nog talasa (u plazmi)
interbase bias - interbazni pred-
napon (kod tranzistora) (eh.)
intercarrier - frekvencija izbijanja
među nosećim učestanostima ( TV) ;
~ television - televizija sa izbija-
njem među nosećim frekvencijama
(TV)
intercept - prekinuti, zaustaviti; tačka
preseka, tačka presretanja; pres-
retati
intercepting - intervencija (mešanje)
telefonistkinje, usmeravanje poziva
telefonistkinji (tel.); presretanje
interception - hvatanje, prisluškiva-
nje, presretanje; ~, circuit - kolo
koje blokira pozvanog pretplatnika
u cilju određivanja njegovog broja,
linija za prisluškivanje (tel.)
interceptor - presretač (lovac), ra-
darska stanica za presretanje, avion-
ska stanica za presretanje
interchangeability - zamenljivost,
smenljivost
interchangeable - zamenljiv; ~
gear - zamenljivi zupčanik (mot.) ;
~ part - zamenljivi deo
inter-city coaxial cable - među-
mesni koaksijalni kab(e)l (tel.); ~
communication - međumesna ve-
za, međumesna komunikacija (tel.)
interconnection - spajanje, veziva-
nje, međusobna veza, uzajamna veza
(tel.) ; ~, evaporated - naparena
veza; ~, integrated circuit - veza
u integralnom kolu; ~, optical -
optička veza; ~, thin-film - veza
tankim slojem
inter-crystalline - međukristalni,
interkristalni (kr.)
interdigit hunting time - dužina
slobodnog biranja, trajanje slobod-
nog biranja (tel.)
interdigitated - zupčasti, prs tast,
testerast
interdot space - praznina među tač-
kama, razmak među tačkama (tel.)
inter-electrode capacitance - me-
đuelektrodna kapacitivnost (el.) ; ~
conductance - meduelektrodna
provodnost (el.)
interface
interface - granica, aparatura, inter-
fejs, aparatura za spajanje, granič-
na površina između dve sredine
(faze) (fiz., hem.) ; ~ resistance -
međusobna otpornost (els.)
interference - smetnja, interferen-
cija (od drugih sistema) (tel.);
stezanje (mot.) ; ~, atomospheric
- atmosferske smetnje; ~, back-
ground - smetnje od fona, fonske
smetnje; ~ elimination - zaštita
od smetnji, otklanjanje smetnji
(eh.); ~ filter - filter protiv
smetnje među simbolima; ~ level
- nivo smetnji (els.) ; ~, multipath
- višeputne smetnje; ~, noise -
smetnje šuma; ~, optical - optička
interferencija; ~ spectrum - spek-
tar smetnji (els.)
interferogram - interferogram; ~,
Mach-Zehnder - Mah-Cenderov
interferogram; ~, multiple-beam
- višemlazni interferogram
interferometer - interferometar, in-
strumen(a)t za merenje talasnih du-
žina svetlosti (fiz.); ~, acoustic
Fabry-Perot - akustički Fabri-
-Peroov interferometar; ~, active -
aktivni interferometar; ~, auto-
matic fringe-counting - auto-
matski interferometar sa odbroja-
vanjem broja polja; ~, beam -
mlazni interferometar; ~, curved-
-mirror - interferometar sa iskriv-
ljenim ogledalom; ~, flat-plate -
interferometar sa ravnim pločama;
~, gaseous - gasni interferometar;
~, grating - difrakcioni interfero-
metar; ~, laser - laserski interfero-
metar; ~, long baseline - inter-
ferometar sa velikom linijom baze;
~, magnetostrictively scanned
Fabry-Perot - interferometar Fa-
bri-Pero sa magnetostrikcionim ska-
niranjem; ~, maser - maserski
interferometar; ~, Michelson -
Majkelsonov interferometar; ~,
multiple-beam - višemlazni in-
terferometar; ~, multiple-wave v.
multiple-beam interferometer;
~, multiwave radio - višetalasni
interferometar; ~, optical - op-
tički interferometar; ~, passive -
pasivni interferometar; ~, phase-
360 interlocking control
-sweeping - interferometar sa fi-
nom promenom faze; ~, phase-
-switching - Railov interferometar,
interferometar sa promenom faze;
~, phase-tracking - interfero-
metar sa faznim praćenjem; ~,
plane-parallel - plan-paralelni in-
terferometar; ~, radio - radio-
-interferometar; ~, scanning -
skanirajući interferometar, inter-
ferometar sa skaniranjem; ~, scan-
ning active - aktivni skanirajući
interferometar; ~, spherical mir-
rors - interferometar sa sferičnim
ogledalom; ~, switching - modu-
lacioni interferometar; ~, triple-
-mirror - interferometar sa tri
ogleda; ~, tunable - interfero-
metar sa podešavanjem; ~, twin
wave - interferometar sa dva snopa;
~, two-antenna radio - radio-
interferometar sa dve antene; ~,
variable base-line - radio-inter-
ferometar s promenljivom bazom;
~, vertical - interferometar s ver-
tikalnim antenama
interferometrically flat - interfero-
metrijski ravan
interferometry - interferometrija;
~, holographic - holografska in-
terferometrija; ~, intensity - am-
plitudna interferometrija; ~, mul-
tiple-beam - višestruka interferen-
cija; ~, two-beam - dvozračna
interferometrija
interior angles - unutrašnji uglovi
(mat.) ; ~ diameter - unutrašnji
prečnik (mat.)
interlace - preplitati, povezivati; po-
vezivanje, preplitanje
interlaced field - prepleteno polje,
ocrt s proredom, poluslika s pro-
redom ( TV) ; ~ scanning - pre-
pleteno ispitivanje (razlaganje, ocr-
tavanje) (TV)
interlard - prošarati
interlock - blokiranje, preplitanje
(signala); blokirati, zatvoriti, zak-
ljučati; ~ device - uređaj za blo-
kiranje
interlocking control - kontrola blo-
kiranja (tb.); ~ mili - blokirano
glodalo za žlebove (ma!.); ~ side
interlocking control
milling cutter - blokirano glodalo
za žlebove (ma!., SAD); ~ solt-
ting cutters - blokirano glodalo
za žlebove (ma!.)
intermediate - polufabrikat iz koga
se dobijaju dalji završni proizvodi
(thnl.) ; ~ arbor support - među-
nosač (ma!.); ~ distributing
frame - međurazdelnik (el.); ~
fault - povremena greška (elj.);
~ feed - isprekidano pomicanje,
pomeranje (ma!.) ; ~ feed milling
- glodanje sa isprekidanim pome-
ranjem (ma!.) ; ~ frame - među-
sistem (el.); ~ -frequency re-
ceiver - superheterodinski prijem-
nik (rad.) ; ~ gear - međuzupča-
nik (ma!.) ; ~ load - prekidno op-
terećenje (el.); ~ neutrons -
neutroni energija između 100 eV
i 100 keV (fiz.); ~ nucleus v.
compound nucleus (fiz.) ; ~ reac-
tor - reaktor koji radi sa neutro-
nima prelaznih energija (nukl.);
~ resistance - prelazni otpor
(el.) ; ~ shaft - pomoćno vratilo
(ma!.) ; — siže - srednja veličina;
~ stage - međustanje; ~ test -
međuproba; ~ transformer - pre-
lazni transformator (el.) ; ~ -vol-
tage winding - namot srednjeg
napona (el.) ; ~ table feed (mil-
ling) - isprekidano pomeranje stola
(glodanje) (ma!.)
intermodulation - uzajamna modu-
lacija, modulacija među komponen-
tama složenog talasa (rad.); ~
interference - smetnje od uzajamne
modulacije (rad.); ~ testing -
ispitivanje na uzajamnu modulaciju
(rad.); ~, environment gene-
rated - ambijentno generisana in-
termodulacija
intermolecular - međumolekulski
internal broach - unutrašnji prov-
lakač (ma!.); ~ broaching ma-
chine - mašina za unutrašnje pro-
vlačenje (ma!.); ~ broaching
operation - operacija unutrašnjeg
provlačenja (ma!.); ~ cable -
unutrašnji kab(e)l, pretplatnički ka-
b(e)l (tel.) ; ~ capacitance - unu-
trašnja kapacitivnost (els.); ~
361 international account
chaser - češljasti nož za unutrašnju
lozu (ma!.); ~ combustion en-
gine - motor sa unutrašnjim sagore-
vanjem (mot.); >~ copying atta-
chment - uređaj za unutrašnje ko-
piranje (ma!.) ; ~ correction vol-
tage - unutrašnji napon za korek-
ciju, unutrašnji korekcion' napon
(el.) ; ~ counter - unutrašnj' bro-
jač, brojač sa izvorom u svojoj unu-
trašnjosti, obično gasni brojač (fiz.) ;
~ dimension - unutarnja mera
(mtr.); ~ drop - unutarnji pad
napona (el.) ; ~ friction - unut-
rašnje trenje (ma!.); ~ gear -
unutrašnji zupčanik (ma!.); ~
-gear broach - provlakač za unut-
rašnje zupčanike (ma!.); ~~> gear
milling - glodanje unutrašnjih zup-
čanika (ma!.); ~ gear pump -
pumpa sa unutrašnjim zupčanicima
(ma!.) ; ~ loss - unutrašnji gubitak
(ma!.); ~ milling - unutrašnje
glodanje (ma!.) ; ~ plant - unut-
rašnji uređaj, kućna centrala (tel.) ;
~ profile - unutrašnji profil
(ma!.) ; ~ pull down broaching
- provlačenje sa unutrašnjom vučom
(ma!.); ~ pull-type broach -
provlakač za unutrašnje vučenje
(ma!.) ; ~ push down broaching
- provlačenje sa unutrašnjim gura-
njem (ma!.) ; ~ short slipping -
unutrašnje klizanje (ma!.) ; ~ short
thread - unutrašnji kratki navoj
(ma!.); ~ spark ignition pro-
cess - Oto-proces (mot.) ; ~ spur-
-gear-pump - zupčasta pumpa sa
unutrašnjim ozubljenjem (ma!.);
~ stress - unutrašnji napon, unut-
rašnje naprezanje (ma!.); ~ sur-
face - unutrašnja površina (mat.) ;
~ thread - unutrašnji navoj
(ma!.); ~ toothing - unutrašnje
ozubljenje (ma!.); ~ voltage -
elektromotorna sila (el.) ; ~ work
- obrada unutrašnje površine (ma!.)
internally ribbed - sa unutrašnjim
orebrenjem (ma!.)
international account - međuna-
rodni račun, međunarodni obračun
(tel.); ~ ampere - internacio-
nalni amper, jedinica za električnu
struju (fiz.); ~ Angstrom - me-
international account 362 interstellar space interstitial 363 inversion

international account interpolate - interpolisati (mat.) interstitial - ugrađeni (u rešetku) invert - pronaći
đunarodni Angstrom (fiz.); ~ interpolation - interpolacija (odre- atom invention - pronalazak
broadcast - međunarodna radio- đivanje vrednosti neke funkcije iz- interval - 1. razmak, interval, rasto- inventor - pronalazač
-difuzija (rad.); — call - među- među dve poznate tačke) (mat.) janje; 2. pauza, prekid rada; ~, inverse - inverzan, obrnut, recipročan
narodni razgovor (tel.) ; ~ candle interpole - pomoćni pol (el.) confidence - tajni interval; ~, (mat.); ~ circular functions -
- međunarodna sveca, jedinica za interpolymer - kopolimer spectral sampling - interval pri inverzne trigonometrijske funkcije
jačinu svetlosti (opt.) ; ~ commu- interpreter - interpretator, interpre- spektralnom odbiru; (mat.); ~ direction - zaporni
nication service - međunarodna tirajući program in the free state - u slobodnom sta- smer (elj.); ~ electrode current
veza, međunarodna telekomunika- interrogated radar - upitni radar, nju (at.) - elektrodna inversna struja (el.);
ciona služba (tel.) ; ~ coulomb - radar za traženje obaveštenja (els., intra - prefiks, koji znači unutar ~ feedback - negativna povratna
međunarodni kulon, internacionalni voj.) intraatomic - intraatomski (koji se sprega (el.) ; — function - inverzna
kulon, jedinica za jačinu naelektri- interrogater - prepoznavač, upitni nalazi (zbiva) u atomu) funkcija (mat.); ~ logarithm -
sanja (fiz.); ~ Electrotechnical uređaji ~, iff- uređaj za prepozna- intracavity - intrarezonatorski antilogaritam (mat.); ~ notation
Commission - Međunarodna elek- vanje tipa ,,svoj-tuđ" intraconnection - unutrašnji spoj, - obrnuto označavanje (mat.); ~
trotehnička komisija; ~ farad - interrogation code - upitni kod intrakonekcija of number - recipročna vrednost
međunarodni farad, jedinica za ka- (voj., els.); ~ pulses - upitni im- intracrystalline - intrakristalan (koji broja (mat.) ; ~ peak voltage -
pacitet (fiz.); — General Radio pulsi (els., voj.) se nalazi u kristalu) maksimalni inversni napon (el.);
Regulations - Međunarodna opšta interrogator-responder - uređaj za intramolecular - intramolekulski ~ piezoelectric effect - inverzni
radio-pravila (rad.); ~ henry - upit i odgovor (koji se nalazi (zbiva) u molekulu) piezoelektrični efek(a)t, elektrostrik-
međunarodni henri, jedinica induk- interrupt cord - specijalni gajtan intranuclear - intranuklearni (koji se cija (fiz.); ~ point - inversna
tiviteta (fiz.) ; ~ joule - međuna- B-telefonistkinje (tel.); ~ cut - nalazi (zbiva) u jezgru) tačka (mat.); — proportion -
rodni džaul, jedinica energije (fiz.) ; isprekidani rez (maš.) intrapulse - u granicama impulsa obrnuta proporcija (mat.) ; ~ ratio
~ list of stations - međunarodni interrupter - prekidač, kontaktni intricate - kompliciran - obrnuti količnik (mat.); ~
registar (spisak) radio-stanica (rad.); prekidač, čoper; ~, vacuum - intrinsic(al) - 1. unutrašnji; 2. vlas- square law of illumination -
~ message - međunarodni om, vakuumski prekidač titi, bez primesa; 3. suštinski bitni zakon po kome osvetljenje opada sa
jedinica otpora (fiz.); ~ radium intrinsic coercive force - unutraš- kvadratom udaljenosti od izvora
standard - međunarodni standard interruption - prekidanje
nja koercitivna sila (fiz.); ~ effi- svetlosti (opt.) ; ~ time-lag relay
radijuma (21,99 mg čistog radijum- interruption calbe - kab(e)l za za- ciency - električni stepen korisnog - vremenski inversno-zavisni relej
-hlorida) (hem.); ~ standard menu (pri otklanjanju smetnji na
kablu) (tel.) ; ~, clock - povremeno dejstva, unutrašnji stepen korisnog (el.); ~ time-lag relay with
atmosphere - međunarodna stan- dejstva (elj.); ~ energy - unut- definite minimum - vremenski
dardna atmosfera, jedinica pritiska prekidanje (prekid voda uređaja u
regularnim intervalima vremena, ne- rašnja energija (hem.); ~ impe- inversno-ograničeno-zavisni relej
(meteor); ~ temperature scale dance - unutrašnja talasna impe- (el.) ; ~ trigonometric equation
zavisno od stanja računske mašine);
- međunarodna skala temperature ~, external - spoljni prekid (pre- danca (els.); ~ radiance - unut- - jednačina u kojoj se pojavljuju
(koja za referentne tačke uzima tačku kid rada centralnog procesora pos- rašnje zračenje (fiz.); ~ semi- inversne trigonometrijske funkcije
ključanja kiseonika, tačku topljenja sredstvom signala od spoljnih ure- conductor - čisti poluprovodnik (mat.); ~ trigonometric func-
leda, tačku ključanja sumpora i tačku đaja); ~, input/output v. external (bez primesa) (fiz.); ~ tempera- tion - inversna trigonometrijska
topljenja zlata) (fiz.) ; ~ terminal interruption; ~, internal - unu- ture range (in a semiconductor) funkcija, ugao kome odgovara trigo-
office - krajnja međunarodna cen- tarnji prekid (prekid rada uređaja - unutrašnja temperatura izdržlji- nometrijska funkcija (mat.)
trala (tel.) ; ~ tete-de-ligne cen- posredstvom signala od centralnog vosti (poluprovodnika) (fiz.) inversely proportional - obrnuto
ter - Glavna međunarodna telefon- procesora); —', peripheral v. ex- intrusion-detection system - sig- proporcionalan (mat.)
ska centrala (u Evropi) (tel.); ~ ternal interruption; ~, time v. nalizacija protiv provale, protiv- inversion - inverzija, prelaz izomer-
volt - međunarodni volt, jedinica clock interruption provalna signalizacija (el., tb.) nog jedinjenja iz jednog izomernog
električnog napona (fiz.); ~ watt interrupter - prekidač paljenja (mot.) imilin - inulin (polisaharid sličan stanja u drugo, promena smisla op-
- međunarodni vat (fiz.) intersection - presek; ~ angle - škrobu) (hem.) tičke aktivnosti jezgra usled hidro-
internuclear - međujezgreni, inter- ugao presecanja, ugao ukrštanja in vacuo - u vakuumu lize npr. kod šećera (hem.); simet-
nuklearni interspace - međuprostor, vremen- Invar - invar, legura nikl-čelik (mil.) rično preslikavanje tačke kroz koor-
interoffice trunk - međumesna li- ski razmak, interval dinatni početak (mat.); obrtanje,
invariable - nepromenljiv (mat.) suprotno pretvaranje stanovništva
nija, međumesni vod (tel.) interstage - međustepen, međuste-
penski; ~ reservoir - predva- invariance - nepromenljivost, inva- (inverzija naseljenosti); -~, critical
interphase transformer - među- rijantnost; ~, Doppler - nepro-
fazna pr'gušnica (tel.) kuumski rezervoar (maš.) - kritična inverzija naseljenosti; ~.
menljivost u odnosu na Doplerov F v. Fourier inversion; —
interphone - interfon, odzivni ure- interstation interference - uza- efekt
đaj (npr. u avionu) jamne smetnje radio-stanica (rad.) Fourier - Fourijeova inverzija; ~ :
interplanetary - međuplanetarni interstellar space - međuzvezdani Invariant - Invariant, legura sa 47% input - inverzija ulaznih signala
prostor (at.) prostor (at.) Ni i 53% Fe (met.) ~, phase - fazna inverzija; ~
inversion
inversion
population - inverzija naselje-
nosti; ~j residual - zaostala in-
verzija; ~, surface - površinska
inverzija
invert sugar - invertni šećer, veš-
tački med (hem.)
invertase - invertaza, saharoza, in-
vertin (ferment iz kvasca)
inverted converter - invertor, inver-
tirani konvertor (el.) ; ~ crosstalk
- nerazumljivo (obrnuto) presluša-
vanje (tel.) ; ~ cup seal - obrnuti
zaptivač (mai.); ~ »ought iron
- podložno gvožđe (mai.)
inverter - izmenjivački uređaj (el.) ;
invertor, pretvarač; ~, depletion-
-type metal-oxide-semiconduc-
tor transistor - invertos sa MOS
tranzistorom u režimu osiromašenja;
~ depletion-type MOS tran-
sistor v. depletion-type metal-
-oxide-semiconductor transistor
inverter; ~, negative-impedance
- invertor sa negativnom impedan-
com; —, positive-impedance -
invertor sa pozitivnom impedancom;
~, tunnel diode - invertor sa tu-
nel-diodom
investigator - istraživač
in vitro - izvan živoga organizma, u
epruveti (Hol.)
in vivo - u živom organizmu (biol.)
invoice - faktura, robni račun, to-
varni list (sbr.)
involute form broach - provlakač
evolventnog oblika (mai.) ; ~ gear
- evolventni zupčanik (mai.); ~
gear milling cutter - glodalo za
evolventne zupčanike (mai.); ~
gear tooth - evolventni zub (mai.) ;
~ of a circle - involuta kruga
(mai.) ; ~ profile - evolventni pro-
fil (mai.); ~ profile checking
machine - mašina za proveravanje
evolventnog profila (mai.) ; ~ teeth
- evolventno ozupčenje (mai.)
inward operator - dolazna telefoni st-
kinja, B-telefonistkinja (tel.)
Io - simbol za jonijum (hem.)
iodate - jodat, so jodne kiseline (hem.)
iodeosin - jodeozin, crvena organ-
ska boja (hem.)
364 ion
iodic acid - jodna kiselina (hem.);
~ anhydride - jod pentoksid; sa
vodom daje jodnu kiselinu (hem.)
iodide - jodid, so jodovodonične ki-
seline (hem.)
iodine - jod, elemen(a)t rednog broja
53 (hem.); simbol J (engl. I); ~
number - jodni broj, veličina za
karakterizaciju masti i ulja (hem.) ;
~ tincture - jod-tinktura (hem.) ;
~ trichloride - jod-trihlorid, jak
dezinfektans (hem.); ~ value -
jodni broj, broj grama joda apsor-
bovanog od 100 grama masti ili ulja,
služi za indikaciju sadržaja nezasiće-
nih kiselina (thnl.)
iodize - jodirati, zasititi (natopiti)
jodom
iodoform - jodoform (hem.)
iodogorgic acid - jod-gorgonska kise-
lina, dijod-tirozin, sastojak hormona
tiroide (hem.)
iodometry - jododmetrija (metod
hem. analize)
iolite v. dichroite
ion - jon; naelektrisani atom, molekul
ili radikal (hem.); ~ activity -
jonska aktivnost (hem.); ~ anta-
gonism - suprotno dejstvo raznih
jona (hem.) ; ~ beam - snop jona,
jonski snop (fiz.) ; ~, complex -
kompleksni jon; ~ concentration
- jonska koncentracija (hem.); ~
counter - brojač jona, jonski brojač
(fiz.); ~, cold - hladni joni; ~
exchange - jonska izmena (hem.) ;
~ exhanger - jonoizmenjivaČ
(hem.); ~ exchange resin - jo-
noizmenjivačka smola, sintetička sm-
ola sa karboksilnim, sulfonskim i
dr. grupama koje mogu vezivati
jone iz rastvora (hem.); ~, Kra-
mers doublet - jon sa Kramerso-
vim dubletom; ~, laser - jon ak-
tivne materije lasera; ~, maser -
jon aktivne materije maser a; ~
migration - pomeranje jona (fiz.) ;
~, monovalent - jednovalentni
jon; ~ orbit - jonska orbita (u
ciklotronu) (fiz.); ~, parent -
prvobitni (roditeljski) jon, jon celog
molekula; ~, plasma - jon plazme,
plazmeni jon; <—' trap - hvatač
jona (fiz.)
ionrexhander
ion-exhander - jonoizmenjivaČ
ionic - jonski (hem.); ~ core -
jonsko jezgro (eh, kr.) ; ~ crystal
- jonski kristal (kr., el.); ~ dis-
placement - premeštanje jona
(hem., kr.); ~ loudspeaker -
jonski zvučnik (el.); ~ micro-
phone - jonski mikrofon (el.) ; ~
mobility - jonska pokretljivost, po-
kretljivost jona, brzina jona u el.
polju (el., fiz.); ~ product -
jonski proizvod, proizvod aktivnosti
jona (hem.) ; ~ reaction - jonska
reakcija (hem.); ~ strength -
jonska jačina, polovina zbira poje-
dinačnih umnožaka koncentracije
jona sa kvadratom naelektrisanja
jona (hem.)
ionisation v. ionization
ionite v. ion exchanger (hem.)
ionium - jonijum radioaktivni izotop
torijuma (hem.); ~ age - starost
minerala, određena količinom jo-
nijuma (geol.)
ionization - jonizacija (pretvaranje
električno neutralnih atoma ili mo-
lekula u jone); ~, ambient - fon-
ska jonizacija, jonizacija sredine; ~,
atomic - atomska jonizacija; ~,
avalanche - jonizacija lavina; ~
chamber - jonizaciona komora, apa-
rat za merenje radioaktivnosti (fiz.) ;
~ coefficient - koeficijen(a)t jo-
nizacije, broj jona proizvedenih na
1 cm putanje neke radioaktivne čes-
tice (fiz.) ; ~, collision - sudarna
jonizacija, jonizacija sudarom; ~,
constant - konstantna jonizacija
(fiz.); —, delayed-gamma - jo-
nizacija pod dejstvom usporenog
gama-zračenja; ~, dense - inten-
zivna jonizacija; ~ density - gus-
tina ionizacije (fiz.); >~ dose-
meter - merilo doze jonizacije
(nukl.) ; ~, electrolytic - elektro-
litička jonizacija; '--, electronic -
elektronska jonizacija, jonizacija el-
ektronima; ~ energy - energija
jonizacije (fiz.); ~, explosion-
-induced v. explosion-produced
ionization; ~, explosion-pro-
duced - jonizacija kao posledica ce-
panja atomskog jezgra; ~ gage -
jonizacioni merač (fiz.); ~, gam-
365 ionospheric
ma-induced - jonizacija izazvana
gama-zracima; ~, impact v. colli-
sion ionization; ~, impurity -
jonizacija primese; jonizacija ne-
čistoće; ~, multiple - višestruka
jonizacija; ~ path - putanfa joni-
zacije (fiz.); ~, photoelectori -
fotoelektrična jonizacija; ~, ptecn-
tial - potencijal jonizacije, joniza-
cioni potencijal (fiz.); ~, radia-
tion - jonizacija izazvana zrače-
njem; ~, specific - specifična jo-
nizacija; —, spontaneous - spon-
tana jonizacija; —, surface - po-
vršinska jonizacija; ~ time - vreme
jonizacije (fiz.); ~, thermal -
termalna jonizacija; ~ X-ray de-
posited - jonizacija izazvana rend-
genskim zracima
ionize - jonizovati (fiz.)
ionized - jonizovan
ionized layer - jonizovani sloj (fiz.)
ionizer - jonizator; ~, electron
bombardment - jonizator sa elek-
tronskim bombardovanjem
ionizing - jonizovanje; jonizujući
ionizing radiation - jonizujuće zra-
čenje (fiz.)
ionogen - elektrolit, rastvorak u elek-
trolitu (el.)
Ionol - antioksidant za tečna pogonska
goriva, masti, ulja i si. (thnl.)
tonometer - jonometar, vrsta joniza-
cione komore (fiz.)
ionones - jononi, izomeri karakteris-
tični po svome mirisu ljubičice
(hem.)
ionoscatter - jonosfersko rasejanje
ionosonde - jonosonda, jonosferska
stanica
ionosphere - jonosfera (meteor.) ; ~,
incompressible - nestišljiva jono-
sfera; ~, lower - niži sloj jonosfere;
~, plane-stratified - ravno-slojna
jonosfera; ~, spherically strati-
fied - sferično-slojna jonosfera; ~,
steady-state - stacionarna jono-
sfera; ~, stratified - slojevita jo-
nosfera; ~, uppermost - gornji
sloj jonosfere
ionospheric propagation - prosti-
ranje talasa u jonosferi (rad.); ~
strom - jonosferska oluja (rad.)
I.P.T.-thermometers 366 irreversibility irreversible 367 isomer

I.P.T.-thermometers - termometri gvožde, dobijeno redukcijom rude na irreversible - ireverzibilan, nepo- isodimorphous - izodimorfan, koji
koji odgovaraju standardima „In- niskoj temperaturi (mtl.); ~ sto- vratan postoji u dva izomorfan kristalna
stitute of Petroleum Technology- rage battery - čelični akumulator irreversible process - ireverzibilan oblika (min.)
sts" (el, hem.); ~ tetracarbonyl - proces, koji se ne može ponoviti isodose - izodoza, linija koja spaja
iosortron - 1. uređaj za odvajanje tetrakarbonil gvozda (min.) ~ tube (fiz.); ~ reaction - ireverzibilna mesta sa istim intenzitetom doze
izotopa urana; 2. detektor raka - gvozdena cev (maš.); -vane reakcija (koja teče u jednom pravcu) zračenja (nukl.)
mozga; 3. grupa sekundarnih ras- instrument - elektromagnetni in- . (hem.) isoelectric point - izoelektrična tačka,
hlađivača strumen(a)t, elektromagnetni pri- irricon - irikon (firm, naziv) tačka nultog potencijala (el.)
Ir - simbol elementa iridijuma (hem.) bor (el.) irrotational field - nevihorno polje, isogonal - istostrani (gm.)
iraser - laser koji emituje u infracrve- Ironac - kiselinski otporna ferosili- nevrtložno polje, nerotaciono polje isohydric - izohidričan, koji ima istu
noj oblasti jumska legura sastava 15% Si, 84% (el.) koncentraciju vodonikovih jona
iridescence - iridescencija (prelivanje Fe, 0,77% Mn, 1,8% Ci 0,78% P. isatin - izatin, laktan o-aminobenzoil (hem.)
u duginim bojama) (fiz.) irradiance - zračnost, jarkost, blis- mravlje kiseline, meduproizvod pri isolantite - izolantit, keramički vi-
iridescent - iridiescentan (koji se ta vost, ozračenost (opt.) sintezi indiga (hem.) sokofrekventni izolacioni materijal
preliza u duginim bojama) (fiz.) irradiate - ozračiti, ozračivati, zračiti isatron - 1. hronokomparator s kvar- (el.)
iridium - iridijum (hem. elemenat, irradiation - 1. ozračivanje; zra- cnom stabilizacijom; 2. maseni isolated load - pojedinačni teret, i z o
red. br. 77; simbol Ir) čenje, ispuštanje zraka; 2. iradija- spektrometar; lovano opterećenje; ~ -point -
iridosmine - osmiridijum, prirodna cija (prividno uveličavanje svetlog isentropic - bez promene entropipije izolovana tačka
legura osmijuma i iridijuma (hem.) predmeta gledanog prema tamnoj (tt.) isolation - izolacija; izdvajanje, odva-
iris - dijafragma, pregrada (u talaso- pozadini) (fiz., med.) ; ~, accumu- isinglass - riblji lepak, riblji želatin, janje; ~ failure - slabljenje izola-
vodu) (fot., opt, el.) 1. dijafragma; lated - akumulirano zračenje; ~, dobija se preradom ribljih mehura cije; —', input-output - izolacija
2. duga; 3. dužica; ~, mode acute - snažno ozračenje u kratkom (thnl.); ~ stone - liskun (hem.) ulaza od izlaza; ~ insulated -
control - dijafragma za izbor tipa vremenu; ~, atomic - radioaktivno island effect - ostrvski efek(a)t (el.) izolaciona podela; ~, junction -
oscilacije; ~ soldering - lemilo, ozračivanje; ~, external - spoljašne iso - izo - (prefiks koji znači „jednak") izolacija p-n prelazom; ~, optical
lemilica; ~ temperature-control- ozračivanje; ~, gamma - ozra- isoalkene - izoalken, izoolefin (hem.) - optičko razdvajanje; ~, oxide -
led soldering - lemilo sa raznim čivanje gama-zracima; —; internal isobar - izobar (kriva koja povezuje izolacija oksidom, oksidna izolacija;
temperaturama zagrevanja, lemilo - unutrašnje ozračivanje; ~, pro- tačke sa istim pritiskom) (meteor.) ; ~, pinhole - izolacija sa; ~,
temperaturskih kontrolisano; ~ tracted - dugotrajno ozračivanje kriva koja povezuje vrednosti merene pinhole free - izolacija bez; ~
ultrasonic soldering - ultrazvučno (malim dozama); —', radioactive pri istom pritisku (fiz., hem.) reverse - rastavljanje
lemilo - radioaktivno ozračivanje; ~, re- isobaric - izobaran (koji održava isti isolator - 1. izolator, izolacioni mate-
I2R loss - jednosmerni gubitak (el.) sonance - rezonatno ozračivanje; pritisak) rijal; 2. dielektrik; 3. otvor, ventil;
iron - gvožde, železo (hem. elemen(a)t, ~, saturation - ozračivanje do isobars - izobari (atomi raznih ele- ~, electrooptic - elektrooptički
red. br. 26; simbol Fe); ~, armo- zasićenja; ~, X(-ray) - ozračivanje menata sa jednakom atomskom ma- ventil; ~, ferrite - feritni ventil;
ring - gvozdena traka za armiranje rendgenskim zracima som, npr. izotopi Ar, K i Ca mase ~, lumped circuit resonance-
(el.) ; —' blues - anorganske plave irrational number - iracionalan broj 40) (fiz.) -type - rezonatni izolator sa konc-n
boje (feri-ferocijanidi) u raznim to- (mat.) isobarenol - izobarenol, terpenski trisanim parametrima; ~, optical
novima (thnl.) ; ~ circuit - mag- Irrathene - termostabilni polietilen alkohol koji oksidacijom daje kam- - optički ventil, optički rotator (po-
netsko kolo (el.) ; ~ -clad - oklop- (dobijen ozračivanjem) (thnl.) for (hem.) larizacione ravni); ~, photon-
ljen, armiran (el.); ~ -dust core irregular - nepravilan, neredovan; isobutane - izobutan, nalazi se u -coupled - fotonski spregnut izola-
- presovano gvozdeno jezgro (el.) ; ~ curve - nepravilna krivulja prirodnom gasu, dobije se i kreko- tor; ~, resonance-type v. lumped
~ liquor - gvozdena bojica, močilo (mat.) vanjem nafte (thnl.) circuit resonance-type isolator;
pri bojenju tekstila (rastvor acetata irregular polygon - nepravilan mno- isobutyl alcohol - izobutil-alkohol ~, shock - amortizer; ~, travel-
gvozda (tek.); ~ loss - gubici u gougaonik (gm.); ~ polyhedron (hem.) ling-wave optical - optički ventil
gvozdu (el.) ~ nickel accumula- - nepravilan poliedar (gm.); ~ isochore - izohora, kriva koja pove- sa progresivnim talasom; ~, vig-
tor - Edisonov alkalni akumulator spacing - nepravilno postavljanje zuje vrednosti merene pri istoj za- ration v. shock isolator;
(el., hem.) ; ~ oxide reds - crvene (maš.) premini sistema, grafikon zavisnosti isoleucine - izoleucin (jedna od esen-
neorganske boje na bazi oksida irregularity - 1. nepravilnost, neho- pritiska od temperature na konstant- cijalnih aminokiselina)
gvozda (thnl.) ; ~ pentacarbonyl mogenost; 2. nesličnost; 3. neregu- noj zapremini (hem.) isologues - izologe, jedinjenja koja
- gvožde pentakarbonil (min.); ~ larnost; ~, ionosphere-ies - jono- Isochoric - izohoran (koji održava imaju sličnu molekularnu strukturu,
pipe - gvozdena cev (maš.); ~ sferske nepravilnosti; '--', large- istu zapreminu) ali sadrže razne atome istih valent-
plate - gvozdena ploča (maš.); -scale - ies - krupna nehomogenost isocline - izoklina nih stanja (hem.)
r~• pyrite - pirit, sulfid gvozda irresoluble - nerazložljiv, nerazlučiv, isocyanides - izocijanidi, izonitrili, isomer - izomer (jedinjenje iste bruto-
(min.) ; ~ scrap - gvozdeni opiljci nerastvorljiv organska jedinjenja opšte formule -formule ali različite strukture)
(maš.); ~ sponge - sunđerasto irreversibility - nepovratnost (fiz.) R.N = C (hem.) (hem.) ; (atomi jednog elementa iste
Isomer 368
isomer
težine ali različitih radioaktivnih
osobina) (fiz.) ; ~, cis-trans - cis-
-trans-izomer (hem.) ; •—-, gamma
- gama-izomer (hem.) ; ~, mirror
- ogledni izomer (fiz.) ; —, nuclear
- nuklearni izomer (fiz.); ~, op-
tical - optički izomer (hem.); ~,
isomeride v. isomer
isomerism - izomerija, postojanje
dva ili više jedinjenja iste mole-
kulske težine i molekulskog sastava
(hem.)
isomerization - izomerizovanje, pre-
uređenje molekula bez promene mo-
lekulske mase, npr. izomerizovanje
normalnih parafina u račvaste
isometric - izomeran, iste veličine
(hem.); ~ crystal - izomerni
kristal, kubni kristal; ~ system -
kubni sistem (kr.)
isomorph - jedan od kristala sličnog
oblika (kr.)
isomorphism - izomorfizam, krista-
lizacija više jedinjenja na isti način
(kr.)
isomorphous - izomorfan (kristali
različitih supstancija koji imaju istu
kristalnu strukturu) (min.)
isoniaziđ - izoniazid, hidrazid izo-
nikotinske kiseline, lek protiv tu-
berkuloze (hem.)
isooctane - izooktan (ugljovodonik)
(hem.)
isophot - izofota (kriva jednake osvet-
ljenosti) (fiz.)
isoprene - izopren, jedan diolefin;
meduproizvod pri proizvodnji veš-
tačke gume, sirovina za sintetički
kaučuk (thnl.)
isopropyl group - izopropil-grupa
(hem.)
isoquinoline - izohinolin, kondenzo-
vano jezgro piridina i benzola
(hem.)
isosceles - jednokrak, ravnokrak
(gm-)
isoscope - izoskop (uređaj sa radioizo-
topima za prosvetljavanje metala)
izostatic - izostatičan, izložen istom
pritisku sa svih strana (gm.)
isoteniscope - instrumen(a)t za me-
renje pritiska pare na osnovu pro-
mene nivoa tečnosti u U-cevi (hem.)
isotopic abundance
isothermal - izoterman (na istoj
temperaturi) (hem.); ~ process
- izotermalni proces, koji se odi-
grava na stalnoj temperaturi (hem.)
isotonic - izoton(ičan) (rastvori ko i
imaju jednak osmotski pritisaki)
(hem.) ; ~ solutions - izotini(čn i)
rastvori (s istim osmotskim pritis-
kom) (hem.)
isotope - izotop (atomi istog elementa
različitih masa); ~ daughter -
izotop-potomak (pri radioaktivnom
raspadu); ~ dilution - izotopsko
razblaživanje, metod kvalitativnog
određivanja sastojaka dodavanjem
poznatih količina stabilnih ili radio-
aktivnih izotopa (hem.); ~ effect
- izotopski efek(a)t, promene koje
u hemijskim i fizičkim reakcijama
izazivaju razni izotopi istog elementa
(hem., fiz.) ; ~, even -parni izotop;
~ exchange v. isotopic exchange
(hem.); ~ fractionation v. i s o -
topic separation (nukl.); ~, fis-
sile - fisibilan izotop; ~, fission
- fisioni proizvod (fragment); ~,
long-lived - dugovečni izotop; ~,
man-made - veštački izotop; ~,
naturally occurring - prirodni
izotop; ~, odd - neparan izotop
(neparnog masenog broja); ~ pa-
rent - izotop-roditelj (pri radio-
aktivnom raspadu); ~, radioac-
tive - radioaktivni izotop; — sepa-
ration - razdvajanje (odvajanje) izo-
topa (nukl.) ; ~ separation factor
- izotopski separacioni faktor, odnos
izotopskih količnika pre i posle pro-
cesa razdvajanja (nukl.) ; ~, stable
- stabilan (neradioaktivan) izotop;
~, unstable - nestabilan (radio-
aktivan) izotop
isotopic abundance - obilnost (nala-
ženja) izotopa (fiz.) ; ~ carrier -
izotopski nosač, obično neaktivni
elemen(a)t koji omogućuje rukovanje
veoma malim količinama radioizo-
topa (nukl.); ~ exchange - izo-
topska izmena, proces u kome se
izotopi jednog elementa nejednako
raspodeljuju među jedinjenjima, fa-
zama i si. (hem.) ; ~ tracer - izo-
topski obeleživač, izotop koji olak-
isotoplc abundance 369 ivory
šava praćenje nekog procesa (hem., Italit - italit, azbestni cement za
Mol.) ; ~ rado - izotopski količnik, krovove (thnl.)
odnos količina izotopa (fiz.) item - 1. izdvojeni predmeti; položaj;
isotropic antenna - izotropna an- članak; elemen(a)t; jedinica (infor-
tena (eh.); — body - izotropno macije) 2. . . . proizvod
telo (kr.); ~ condudvity - izo- iterate - ponavljati, iterisati, iterirati
tropna provodnost (el.) ; ~ dielec- iteration - iteracija, ponavljanje; ~,
tric - izotopni dielektrik matrix - iteracija matrice
iterative - ponovan, iterativan (mat.);
isotropy - izotropija (kada fizičke i
hemijske osobine predmeta (npr. ~ impedance - karakteristična
kristala) ne zavise od pravca (fiz., impedanca, iterativna impedanca,
hem.) prelazna impedanca (el.)
ivory - slonovača, slonova kost;
issue - izdanje
boja slonovače; ~, black - slono-
itabirite - itabirit (škriljac var. he- kosna crna pigmentna boja (dobi-
matita) (min.) jena ugljenisanjem slonovače), crni
itaconic acid - itakonska kiselina, pigment na bazi koštanog uglja iz
dobija se vrenjem šećera, služi za koga je ekstrahovan kalcijum-fosfat
proizvodnju plastičnih masa (hem.) (thnl.)
I. — 1. initial - početni; 2. inner - unutrašnji; 3. iodine - jod
IBP — initial boiling point - početna tačka kljucanja
ICE — internal-combustion engine - motor sa unutrašnjim sagorevanjem
ICI — Imperial Chemical Industries - Imperijalna hemijska industrija
(britanski hemijski koncern)
ID, i.d. — inside diameter, internal diameter - unutrašnji prečnik
IFP — French Petroleum Institute - Francuski institut za naftu
inim. — immiscible - nemešljiv
in 1. inch - inč (0,0254 m); 2. inlet - ulaz
infl — inflammable - zapaljiv
in. Hg. — inches of mercury - broj inča živinog stuba
int. al — 1. inter, among other things - između ostalog
JP — Institute of Petroleum - Institut za naftu
••P- —.!• ignition point - tačka paljenja; 2. intermediate pressure - srednji
pritisak; 3. internal pressure - unutrašnji pritisak
IPA — isopropyl alcohol - izopropilalkohol
ISTM — International Society for Testing Materials - Internacionalno
društvo za ispitivanje materijala
24 Rečnik
 J
J-aciđ - 2,5 amino-naftol — 7 sul-
fonska kiselina, međuproizvod u
sintezi boja (hem.)
Jacinth - crveni varijetet cirkona, dragi
kamen (min.)
jack - dizalica, čekrk, vitlo; gnezdo,
džek; opružni prebacivač; kopča
(el.) ; klip (mot., V. Br.) ; ~ area
- površina klipa (mot. V. Br.);
~ base - panel s gnezdima, panel
s dželovima, polje s džekovima
(el,); ~ cord - prenosni gajtan
(el.) ; ~ field - panel s džekovima,
polje s džekovima, ploča s džeko-
vima (na radnom mestu, komuta-
toru) (el.) ; ~ in - nožasti kontakt
(el.); ~ knife section - obrnuti
presek (ma!.); ~ pin - igličasti
džek, banana-džek; ~ screw (knee)
- vreteno za nameštanje ("konzola)
(maš.) ; ~ spring - kontaktna op-
ruga na džeku (elj.); ~, test-
point - ispitni džek
jacket - 1. navlaka, omotač, oklop;
2. futrola, obloga (suvog elementa);
~, blue - žičani otpornik za pove-
ćanu snagu; ~, cooling - omotač
sa hlađenjem; ~, water - vodeni
omotač
jacketting - pokrivanje zaštitne ob-
loge; instalacija u oklopu
J-scan - I-ispitivanje, J-ocrtavanje,
indikacija J-tipa, (kružna indikacija
s radijalnim brisanjem) (at.)
jade - žad, dragi kamen zelene boje,
žadeit, neftrit (min.)
24«
jaff - ometanje radio-stanice pomoću
elektronskih uređaja i refleksnih di-
pola
jam - pritegnuti, zaribati (mol.);
~ nut - protivmatica (mai., SAD) ;
~ proof - neosetljiv na smetnje;
~ to-signal - odnos signala ome-
tanja i signala stanice
jammer - zaglušivač, prigušivač, pre-
dajnik za zaglušivanje (voj., rad.);
~ hunter - tražilac (detektor) ra-
dio-stanica za zaglušivanje (voj.,
rad.)
jamming - zaglušivanje, ugušivanje,
prigušivanje (stanice) (voj., rad.);
zaribavanje, pritezanje (mal.,
SAD); ~, accidental - slučajno
ometanje (npr. sopstvenom stani-
com); ~ beacon - far za zagluši-
vanje (voj., rad.); ~, radio -
ometanje radio-uređaja (neprijatelja)
Jansky noise - kosmičke smetnje
(eh.)
japan - crni lak, firnajs (thnl.);
~ wax - japanski vosak, prirodan
(thnl.)
jar - posuda, sud; lajdenska boca;
džar, engleska jedinica za kapacitet;
drhtanje, treperenje, vibracija; drh-
tati, treperiti, vibrirati
jarosite - jarosit (hidroksid i silikat
K i Fe) (min.)
jasper - jaspis (crveni ili žuti beta-
-kvarc) (min.)
Javel water - Žavelova voda3 rastvor
hipohlorita u vodi (hem.)
Jaw 372
jaw - čeljusti, klešta, vilica (mat.);
~ chuck - obloga mengelsMh vilica
(mai.); ~ coupling - zupčasta
spojnica (maš.) ; ~ opening - ot-
vor čeljusti (mai.); ~ opening
attachment - uređaj otvora če-
ljusti (maš.)
jell - gel; želatinizirati
jellification - želatinizacija
jelly - žele, piktija; ~ broth - pik-
tije, želatini rana supa; ~ impreg-
nation - tvrda impregnacija (thnl.) ;
~, mineral - vazelin, petrolatum;
~ 3 petroleum v. mineral jelly
Jenkins'system - Dženkinsov tele-
vizijski sistem (TV)
jerkin - kratak (kožni) kaput, kožuh
koporan (tek.)
jersey - vuneni džemper sa rukavima
(tek.)
jet - mlaz, gagat, crni ćilibar (retka
vrsta kamenog uglja); sisak; ~,
plasma - plazmeni reaktivni mo-
tor; ~, plasma arc - plazmeni
elektrolučni motor; ~ pump -
mlazna pumpa (mot.) ; ~, thermal
arc - termički-lučni reaktivni motor
jetsam - tovar bačen sa broda u
more radi olakšanja (pom.)
jettron - pneumatski prekidač
jewel bearing - kamen, kameno le-
žište, ležište od dragog kamena
(ahata) (mai.)
jig - montažni uređaj, popravka; im-
puls prigušenih talasa; šablon, kali-
bar; zidna dizalica; uređaj za bu-
šenje; ~ and fixture design -
konstrukcija uređaja za pričvršći-
vanje i bušenje (mai.); ~ bore
- šablonski bušiti (mai.) ; ~ boring
and milling machine - mašina
za šablonsko bušenje i glodanje
(mai.)
jigger - transformator s promenlji-
vom spregom (el.); ~ coupling
- induktivna sprega (el.) ; ~ mili
- mašina za šablonsko glodanje
(mai.)
jitter - 1. drhtanje, treperenje, vibra-
cija, pulsacija; 2. odstupanje od no-
minalne brzine; ~, phase - pome-
ran je faze; ~, pulse - treperanje
impulsa; ~, pulse-time - oscila-
cija dužine impulsa; ~, short-
Joint
-term frequency - kratkotrajno
pomeranje frekvencije; ~, short-
-term phase - kratkotrajno pome-
ranje faze
jitters - drhtanje, treperenje (slika)
(TV)
job - posao, rad
jockey - membrana (tel.)
jog - udarati, gurati; ~ transformer
- impulsni transformator (el.)
Johnson noise - toplotni šumovi,
Džonsonovi šumovi (el.)
join - spojiti
joiner - sastavljač, spajač, stolar
(građev.)
joining - jedinjenje, spoj, veza; mon-
taža; ~, electron-beam - veza
ostvarena elektronskim mlazom; ~
pipe - spojena cev (fiz.)
joint - spo), sastav, spojište, sastavak,
spona, spajanje; zglob, zglavak, ko-
leno; šarka; nastavak; šav, muf;
združen, pripojen, spojen; ~ box
- kablovski orman, kablovsko okno,
kablovska kutija, kablovski razdel-
nik; —, butt - 1. spoj dva provod-
nika zavarivanjem (varenjem); 2.
spoj dva talasovoda koji obezbeduje
fizički kontakt i električnu kontinu-
alnost; ~, cone-sphere - linija
spoja konusa i sfere; ~, coupling
- pravi nastavak, pravi muf (el.) ;
~ grease - zaptivna mast (mai.) ;
~ marker - indikator mesta kab-
lovskog nastavka (el.); ~ ring -
zaptivni prsten za prirubnicu
(mai.); ~ testing - ispitivanje
spoja provodnika (na izolaciju, pro-
vodnost, jačinu, izdržljivost) (el.);
~, through-hole printed wiring
- spoj vezom kroz pločicu štampa-
nog kola; ~, wrapped - spoj na-
vijanjem, spoj omotavanj em
jointed - spojen
jointer plane - dugačko rende (mai.)
jointing - spajanje, spoj, nastavljanje
provodnika (el.); ~ material -
zaptivni materijal (maš.) ; ~, sleeve
- kablovski nastavak, kablovski muf.
cevčica za nastavljanje provodnika
(el.)
joist - poprečna greda, patosna (ili
tavanična) greda (građev.)
Jolly's apparatus
Jolly's apparatus - aparat za analizu
vazduha (hem.)
Joria - vrsta kvalitetne vune iz Indije
(tek.)
jordanite - jordanit (sulfid olova i
arsena) (min.)
Joubert circuit - Žuberovo kolo
(el); ~ method - Žuberov me-
tod (el.)
joule - džaul, džul (jedinica za koli-
a
činu energije = 1 kg m s~ )
3
Joule effect - Džaulov efek(a)t, za-
grevanje otpornika usled prolaska
struje (fiz.)
Joule-Thomson effect - Džaul-
-Tomsonov efek(a)t, opadanje tem-
perature gasa kada se gas širi ne
vršeći spoljni rad (fiz.)
journal - rukavac (mai.) ; ~ bearing
- noseći ležaj, ležaj rukavca (mai.)
joystick transformer - autotrans-
formator (el.)
jug - bokal, krčag, testija
juice - sok
jump — in potential - skok, diskon-
tinuitet, kaskada; skok potencijala,
razlika potencijala na granici faze;
~, voltage - skok napona
jumper - umetak za spajanje, parče
provodnika ili kabla za spajanje
(tel.)
jumpering - mešanje (na međuraz-
delniku), ranžiranje (tel.)
jumper ring - izolovani prsten za
držanje ranžir-žica (tel.); ~ wire
- ranžir-žica, provodnik za ranžira-
nje, ranžiranje (tel.)
jumping:
~, mode - preskok od jednog na
drugi tip oscilacija
junction - sastavljanje, spajanje; spoj,
sastav; vezivanje, veza, spojnica;
čvor, tačka grananja, tačka odgra-
navanja; čvorna centrala; raskrsnica;
~, abrupt - grub spoj; ~, al-
loy(ed) - stopljeni spoj; ~, ava-
lanching p-n - lavinski p-n spoj;
~a back-biased - suprotno pola-
risan spoj; ~, backward-rectifier
- inverzni spoj; ~ box - razvodna
kutija; ~ circuit - spojna linija
(el.); ~, circular - kružni spoj;
~, collector - kolektorski spoj;
•~, composite - sastavni spoj; ~,
373 junction
degenerate - degenerisani spoj;
~, diffused - difuzni spoj; ~,
diode - diodni spoj;-~, doped -
legirani spoj; ~, electrical - elek-
trični spoj, fizički spoj; ~, emitter
- emiterski spoj; ~, emitter-base
- spoj emiter-baza; ~, epitaxially
(grown) - epitaksijalni spoj; ~,
Esaki - tunelski prelaz; ~, expo-
nentially (graded) - eksponenci-
jalni spoj; ~, flat - ravni prelaz,
ravni spoj; ~, floating - plivajući
spoj; ~, forward-biased - direkt-
no polarisan spoj; ~, fused - v.
alloy(ed) junction; ~, gate - spoj
gejta, ~, gate-channel - spoj
(gejt-kanal); ~, gate-to-drain -
spoj gejt-odvod; ~, gate-to-source
- spoj gejt -izvor; ~, germanium
- spoj u germanijumu, germanijum-
ski spoj; ~, glass ambient -
stakleni spoj; ~, graded - gradi-
jentni spoj; ~, grown-diffused -
spoj dobijen rastom i difuzijom;
~, hetero-collector - heterokolek-
torski spoj; ~, heterogenous -
heterospoj; ~, hole-emitting -
spoj koji emituje rupe; ~-, homo-
genous - homogeni spoj; ~,
hybrid - hibridni spoj, dvojni
trojnik; ~, hyperabrupt - oštar
prelaz, oštar spoj; ~, ion-bom-
bardment - spoj dobijen jonskim
bombardovanjem; ~, ion-implan-
ted - spoj dobijen jonskom implan-
tacijom; ~, isolation - izolacioni
spoj; ~, Josephson-type super-
conducting tunnel - Džozefsonov
superprovodni spoj; ~, laser -
laserski spoj; ~, linearly graded
- linearni spoj; ~, low-high -
1-h spoj, spoj tipa p-p + ; ~, mat-
ched - prilagođeni spoj, podešeni
spoj; ~, metallurgical - metalur-
ški spoj; ~, metal-semiconductor
- spoj metal-poluprovodnik; -~,
micro-alloy - mikrolegirani spoj;
~, narrow - uski spoj; ~, non-
rectifying - neispravljački spoj;
~ / , nonsymmetrical p-n - nesi-
metričan p-n spoj; ~, nonuniform
- nehomogeni spoj; ~> nuclear-
-bombardment - spoj dobijen nu-
klearnim bombardovanjem; ~,
junction 374
junction
ohmic - omsfci spoj; ~, oxide
passlvated - oksidno pasiviziran
spoj; ~-j planar - ravni spoj, pla-
narni spoj; ~, plane-cylindrical
- plancilindrični spoj; ~, plasma
metal - plazma - metal spoj; ~
point - tačka spajanja, mesto spa-
janja (el.) ; ~, pressure welded -
spoj ostvaren varenjem pod pritis-
kom; ~, pulled - vučeni spoj;
~, pulse alloyed - spoj ostvaren
impulsnim legiranjem; ~, rate-
-grown - spoj ostvaren promenom
brzine rasta; ~, recrystallized
rectifying - rekristalizacioni spoj,
ispravljački spoj; ~, refactory - v.
R-junction; ~, remelt v. recry-
stallized junction; ~, reverse
biased - suprotno polarisan spoj;
~, segregation - segregacioni spoj;
~, semiconductor - poluprovod-
nički spoj; ~, series T— E troj-
nik T tipa; ~, service - veza na
kratko rastojanje, bliska veza (rad.) ;
~, shallow - plitak spoj; ~,
junction
shunt T— v. H-plane T junction;
~, silicon - silicijumski p-n spoj;
~, silicon planar - silicijum pla-
narni spoj; ~, silicon-tungsten -
silicijum-volfram-spoj; ~, step-
(ping) v. abrupt junction; ~,
superconducting - superprovod-
ni spoj; ~, superconducting
tunnel - superprovodni tunelski
spoj; ~, surface - površinski spoj;
~, surface barrier - površinsko-
-barijerski spoj; ~, symmetrical
- simetričan spoj; ~, tee - T-spoj,
jednostruki trojnik; ~, thermal -
termopar, termospoj, termoele-
men(a)t; ~, thermoelectric v.
thermal junction; ~, thin - uski
spoj; ~ transistor - slojni tran-
zistor (el.); ~, trigger - okidni
spoj; ~, tunnelling - tunelski
spoj; ~, waveguide - talasovodni
spoj; ~, waveguide hybrid -
hibridni talasovodni spoj; ~, wel-
ded - zavarni spoj; ~, wide -
Široki spoj; ~, wye v. Y-junction;
~, Y- - Y spoj, trojnik
K
K - simbol elementa kalijuma; znak
za konstantu hemijske ravnoteže
(hem.)
K-acid - K-kiselina; 1,8 naftol, 4,6
disulfonska kiselina (hem.)
K-band - opseg K, dijapazon K,
santimetarski opseg (0,91—2,73 cm)
(rad.)
K-capture - K-zahvat, zahvat elek-
trona sa K-ljuske za paljenje (od-
vodnika)
K-factor - K-faktor, konstanta fazne
ravnoteže para-tečnosti
k-factor - multiplikacioni faktor (el.)
K-plota - Fermi-Kirijevi dijagrami
(fiz.)
K-X ray - X zraci koji rezultiraju
usled K-zahvata (fiz.)
kainite - kainit, kalijum-hlorid i mag-
nezijum-sulfat (min.)
Kalcosol - emulgator na bazi natri-
jum-alginata (thnl.)
kalinite - kalinit
kalistron - plastični materijal
kalium - kalijum (hem.)
kallitype - foto-proces na bazi re-
dukcije feri u fero-soli (fot.)
kandnhar - indijska vuna dobrog
kvaliteta za izradu čilima (tek.)
kaolin - kaolin, porcelanska glina
kaplinite - kaolinit, silikat alumini-
juma (min.)
Kaplan water turbine - Kaplanova
turbina, reakciona brzovodna tur-
bina (Ud.)
kapton - poliamidni film
Karme* - naziv za grupu herbicida
(thnl.)
karat - karst, kras, krš (geol.); ~
erosion - karsna erozija (geol.);
~ hole - vrtača (geol.); ~ pit -
bezdan, jama (geol.); ~ spring -
karsni izvori (geol.)
karton - uređaj za otkrivanje kratko
spojenih namotaj a
Kassel yellow - kaselsko žuto (boja)
Kata thermometer - Kata-termo-
metar, daljinski termometar (fiz.)
Katanol - razne pomoćne hemikalije
pri bojenju tekstila (tek.)
katharometer - instrument za ana-
lizu gasova merenjem termičke pro-
vodnosti
kathetron - lampa s tinjavim pražnje-
njem, tinjalica
Katigen - grupa organskih sumpornih
boja za pamuk i rajon (tek.)
Katol - lakovi na bazi plastičnih ma-
terija (thnl.)
kauri-butanol value - kauri-buta-
nol broj; —' copal - kauri-lepak
(thnl.) ; ~ gum - kauri-guma, do-
bija se iz jedne vrste novozelandskog
bora, služi za lakove i linoleum
(thnl.)
kayak - kajak
keen - oštar, oštrobrid; ~ edged -
oštrobrid, sa oštrim sečivima
keenness - oštrina
keep-to - održavati, zadržavati; skla-
dištiti, konzervirati, zaštititi; — a
relay - održavati relej pod napo-
 376
keep-to
nom; ~ aligned-voditi; ~ dry
- suvo skladištiti, štititi od vlage;
~ in fork - držati pod kontrolom;
~ in order - održavati u ispravnom
stanju; ~ in shape - održavati u
istravnom (pogonskom) stanju; ~
in step - održavati u sinhronizaciji;
~ station - održavati (držati) po-
ziciju (brod); — steam - zadržavati
paru; ~ die course - održavati
pravac, kurs (o brodu); ~ the land
aboard - držati se obale (pri plo-
vidbi); ~ the log - voditi brod-
ski dnevnik; ~ the offing - ploviti
van područja od 3 milje od obale;
~ the sea - ploviti van područja
od 3 milje od obale; ~ to the
shore - držati se obale (pri plo-
vidbi); ~ under water - skladištiti
pod vodom; ~ upright - ne tum-
bati, pažljivo rukovati; ~ within
hail - ploviti u području čujnosti
(o brodu)
keeper - držač, uređaj za pridržavanje,
anker, kotva (magnet), rešetka, čuvar
geter, apsorber preostalog gasa
kefir - kefir, fermentacioni proizvod
mleka u kome laktoza podleže alko-
holnom i mlečnom vrenju (tknl.)
keg - burence, balonče
Keith line switch - Keitov predbirač
(tel.)
Kel-F - razni produkti na bazi f luoro-
karnona (tknl.)
kelat - vuna iz Beludžistana za izradu
ćilimova (tek.)
Kelling's test - dokazivanje mlečne
kiseline u stomačnim sokovima (hem.)
kelly - poluga podvodnika
kelp - krupna morska trava, alga;
pepeo od morske trave (bot.)
Kelvin - Kelvin (osnovna jedinica
termodinamičke temperature, skr.:
K ) ; ~ double bridge - Kelvinov
dvojni most (el.)
Kenflez - plastični materijal na bazi
polimerizovanih aromatičnih ugljo-
vodonika (tknl.)
Kennametal - grupa tvrdih, vatro-
stalnih metala na bazi titan i volf-
ram karbida (mil.)
Kennedy \atg - tangentni klin
kettle
Kennelly-Heavislde layer - jono-
sfera (rad.)
kenopliotron - dioda-trioda
kenotron - kenotron, visokovakuum-
ski ispravljač (el.)
Kepler's laws - Keplerovi zakoni,
tri zakona planetarnog kretanja
(astr.)
keramic v. ceramic
keramics v. ceramics
kerb - kamena ivica uglačanog ploč-
nika trotoara, ivičnjak trotoara
(sbr.)
kerf - rez testerom, zasek, prorez,
odsečena strana
kermesite - mineral oksisulfid anti-
mona (min.)
kerned letter - podsečena slova (tip.)
kernel - jezgro, srž; seme, koštica;
klip; suština
kernite - kernit, razorit (natrijum-
-tetraborat, boraks) (min.)
kerogen - kerogen (smeša organskih
jedinjenja iz uljanih škriljaca)
kerosene - kerosin, rasvetno ulje;
parafinsko ulje; ~ blow torch -
lemilica na petrolej; ~ engine -
motor na petrolej; ~ oil - petrolej;
~ shale - uljni škriljac; ~ tank
- petrolejski rezervoar
Kesscoflez - plastifikatori za indust-
riju plastičnih masa (tknl.)
ketch - keč, jedrenjak sa dva jarbola
(pom.)
ketenes - keteni, nezasićena organska
jedinjenja (hem.)
keto-enolic tautomerism - ketoenol
tautomerija, premeštanje dvostruke
veze usled premeštanja H-atoma i
s tim u vezi prelaz keto-oblika u
enol-oblik (kem.)
ketogenesis - ketogeneza, obrazovanje
acetonskih tela (kem.)
ketohexoses - ketoheksoze, šećeri koji
imaju kero-grupu (hem.)
ketol - ketol, ketoalkohol (hem.)
ketones - ketoni, jedinjenja koja sa-
drže karboksilnu grupu CO- (hem.)
ketoximes - ketoksimi, jedinjenja
koja nastaju dejstvom hidroksila-
mina na ketone (hem.)
kettle - kazan, iskuvnik, sud za pro-
viranje vode, lonac, kotlić; kazanska
bojili ca
key 377
key - ključ; kopča; zavrtanj; dirka;
regulator; drveni moždanik, tesarski
moždanik; tastovati, raditi ključem,
manipulisati, pričvrstiti (klinom ih
zavrtnjem); — and slot - pero i
žleb; ~ bar - čelična šipka za
klinove; ~ bit brada ključa; —
blank - neodređeni ključ; ~ bolt
- klinasta čivija, klinasti čep; ~
brick - završni (temeni) kamen; ~
button - taster, dirka, dugme; ~
clicks - šumovi od rada dirke, tas-
tera; ~ drive - povođenje klinom;
~ file - turpija za obradu ključeva;
~ industry - ključna, osnovna in-
dustrija; ~ joint - spoj klinom;
- letter - kodni ključ; ~ lever -
tastatura; ~ light - glavno svetio;
~ motion - klavijatura, tastatura
(tel.); ~ note - osnovni ton; ~
of - isključivati (tel.); ~ on -
isključivati (elektronski), davati im-
puls (tel.); ~ plan - pregledni
plan; ~ pulse - tastatura, klavija-
tura (tel.) ; ~ punch - rečni per-
forator; ~ punch machine - per-
forator; ~ punching - perforacija
bušenje; <~ sending - slanje tas-
taturom, tastovanje (tel.) ; ~ speed
- brzina telegrafisanja (ključem),
brzina kucanja (tel.) ; ~ substance
- osnovni, početni materijal
keyboard - klavijatura, tastatura, ko-
mutator sa ključevima, ploča s klju-
čevima (tel.) ; ~ perforator - per-
forator sa klavijaturom (tel); ~
typewriter - klavijatura pisaće ma-
šine
keyed end (broach) - uklješteni kraj
(provlakač) {maš.)
keyframe - tastatura, klavijatura
(tel.)
keying - (telegrafska) manipulacija,
rad tasterom, telegrafski prenos, au-
tomatski prenos (predaja); ~ fre-
quency-shift - frekventna mani-
pulacija; -~ on - uključivanje
keyseator - mašina za izradu žlebova
za klinove (maš.)
keyseating cutter - glodalo za žle-
bove za klinove (maš.)
keystone - ključ, završac luka (grad.) ;
~ distortion - trapezoidno izobli-
čenje
kilometre
key-way - žleb za klin (ma!.); ~
broach - provlakač za žlebove za
klin (maš.); ~ cutter - glodalo
za žlebove za klin (maš.) ; ~ cutting
- obrada žlebova za klin glodanjem
(maš.); ~ milling - obrada žle-
bova za klin glodanjem (maš.) ; ~
tool - nož za žlebove za klinove
(maš.)
khaki - zemljane boje, žutomrk
khorasan - kvalitetna persijska vuna
(tek.)
kick - udar, udaranje; ~ back -
vraćanje (upravljača); ~ back pulse
- povratni impuls; ~ sorter - ana-
lizator visine impulsa; ~ stamp
kovački čekić; ~ supply - visoko-
naponski usmerač za impulsno na-
pajanje (pri vraćanju mlaza) (els.)
kickback voltage - impuls povratnog
napona (el.)
kicking coil - prigušnica, prigušni
kalem
kickout - isključenje (mašine), ure-
đaj za isključenje
kidney ore - oblik minerala hematita
gvozda (min.)
kieselguhr - infuzorij ska zemlja
kili - isključiti (struju), oslabiti, uga-
siti (el.) ; ~ line - isključena linija
(el.) ; ~ steel - dezoksidovani čelik
(mtl.)
killer - apsorber, prigušivač (el.)
killing - isključivanje struje, vraćanje
u početni položaj (el.)
kiln - sušnica, peć za sušenje, šahtna
peć
kilning - veštačko sušenje drveta
kilo - kilo, prefiks koji znači 1000
puta
kilo-eleetron-volt - kiloelek tron volt
kilocalorie - kilokalorija, velika kalo-
rija = 4,184 kj
kilocycle - kiloherc (mera učestanosti,
frekvencije)
kilogram(me)-calorie v. kilocalo-
rie
kilogram(me)-metre - kilogram-
-metar, metar-kilogram (jedinica ko-
ličine energije = 9,80665 J)
kilometre - kilometar; ~ post
- kilometarski kamen (sbr.); ~
stone v. kilometre post
kilotron 378
kilotron - ispravljačka3 cev
kilovolt - kilovolt IO V
kilowatt - kilovat IO3 W; ~ hour
- kilovat-čas = 3,6 • IO6 J
kind - vrsta, sorta, kvalitet, rod; ~
of current - vrsta struje; ~ of
drive - vrsta pogona; ~ of surface
- kvalitet (stanje) površine
kinematic - kinematički; ~ chain
- kinematski lanac; ~ element -
kinematski element; ~ pair - ki-
nematski par (tneh.); ~ visco-
sity - kinematska viskoznost
kinematics - kinematika; ~ of
machinery - kinematika mehani-
zama
kinemograph - kinemograf (ma!.)
kinemometer - kinemometar
kineophone - kineofon
kinetic - kinetički
kinetics - kinetika (nauka o kretanju);
~, chemical - hemijska kinetika;
~, fluid - kinetika fluida, hidro-
dinamika; ~, gas - gasna kinetika,
gasna dinamika
kinetron - tip elektronske cevi, kine-
tron
kiosk booth - javna telefonska govor-
nica
Klrchhoffs laws - Kirhofovi za-
koni (ti.)
kirner - ručna burgija
kipp oscillator - kip oscilatora (el.)
Kipp's apparatus - laboratorijski
aparat za razvijanje vodonik-sulfida
i drugih gasova (hem.)
kipper-losos - suva usoljena haringa
(biol.)
kish - čvrsti grafit koji pliva po istop-
ljenoj masi metala (mil.)
kit - alatni sanduk
kitchen - kuhinja
Kjeldahl flask - laboratorijski sud
okruglog oblika sa dugim grlićem
(služi za određivanje azota po Kjel-
dalu) (hem.)
Kjeldahl's method - metoda za od-
ređivanje azota (hem.)
klaxon - električna tuba, sirena (aut.)
klinker v. clinker
klinometre - kinometar
klockmannite - klokmanit (rm'n.)
klop - skr. za hlorpikrin, trihlor-nitro-
metan (hem. boj. otrov)
knife
klydonograph - klidonograf (el.)
klystron - klistron; ~ amplifier -
klistronski pojačavač (el.) ; ~ con-
trol grid - upravljačka rešetka klis-
trona; ~ generator - klistronski
generator; ~ oscillator - klistron-
ski oscilator; ~ synchrodyne mix-
er - klistronska sinhrodin mešalica
(el.)
knag - čvor (od grane)
knaggy - čvornovat, čvornovato, kvr-
gast, rogljast
knap-to - polutati, rasecati (kamen)
knapped - rasečen
knapsack - ranac, torbak; ~ mist-
blower - leđna prskalica; ~ trans-
mitter - radio-stanica (nosi se na
leđima)
knar - čvor
kneadable - gnetljiv, plastičan
kneader - mesilica
kneading machine - mašina za me-
šanje
knee - koleno (cevi), konzola, ugaoni
sto; ~ and column-type milling
machine - konzolna glodalica; ~
clamp lever - poluga za brzo pri-
tezanje konzole (grad., mol.); ~
damping - konzolno pritezanje
(ma!., grad.) ; ~ elevating screw
- vreteno za podizanje konzolnog
stila; ~ joint - spojnica sa kole-
nastim plugama; ~ less type mil-
ling machine - glodalica bez kon-
zole (ma!.); ~ mili - konzolna
glodalica (ma!.); ~ of frame -
glava oslonca; ~ saddle way -
vodica konzole; ~ slides - kon-
zolne vodice (ma!.); ~ table -
konzolni sto; ~ to-column way
- vodica stola konzolne glodalice;
~ type automatic - automatska
konzolna glodalica (ma!.) ; ~ type
milling machine - konzolna glo-
dalica (ma!.); ~ type semi-
-automatic - poluautomatska kon-
zolna mašina (ma!.) ; ~ type ver-
tical spiejndle milling machine
- konzolna glodalica sa vertikalnim
vretenom (ma!.)
knib - čvor (svila)
knife - sečivo, nož, oštrica; ~
barking machine - mašina sa no-
ževima za ljuštenje kore drveta; ~
knife
blade - sečivo, nožić; ~ coating
- opremiti noževima, namestiti no-
ževe; ~ cut - rezan (furnir); ~
edge - nožasta merka; ~ edge bea-
ring - stožerno ležište (SAD); ~
edge file - nožasta turpija; ~ edge
suspension - ležiš ten je na sečivima;
~ grinder - brusilica noževa
(drvo); ~ holder - nosač noževa;
~ lifting distance - korak noža
kosačice; ~ pruning saw ~ nožasta
testera (baštovanstvo); ~ setting
attachment - uređaj za mon-
tažu (nameštanje) noža; <— suppo-
rts - oslonac noža; ~ switch -
polužni (nožasti) prekidač; ~ ven-
ner - rezni furnir; ~ venner
cutting machine - mašina za
rezanje furnira
knit/to - plesti; ~ goods - pletena
roba
knob - dugme; kvrga; čvor; glavica;
dirka, držač; čep; ~ lock - snaper-
-brava
knock - udarac, detonacija; ~ off
- prekidati, raskinuti, raskidati, raz-
jediniti (el); ~ rating - detona-
ciona karakteristika (mot.)
knockout - izbacivanje, izbijanje (el.)
knot - čvor, kvrga
known quantity - poznata veličina
knurl - ivica, čvorasto ispupčenje,
izbočenje, kvrga (ma!.)
knurled nut - izreckana navrtka
(ma!.)
knurling - oivičenje (ma!.)
Koch resistance - Kohov otpor (u
fotoelementu, fotoćeliji) (el.)
kogasin - kogazin, sintetski tečni
ugljovodonici
koolohm - snažni otpornik od žice
na keramičkom telu
Koresin - vezivno sredstvo za in-
dustriju gume, sirovina za lakove
(thnl.)
379 kynurenic acid
Koroseal - koroseal, trgovački naziv
za jednu vrstu sintetičkog kaučuka
kotron - selenski ispravljač
kovar - kovar (legura za zatapanje
staklom) (mil.)
Kr - hemijski znak za kripton, pleme-
niti gas (hem.)
Kraemer-Sarnow test - određivanje
tačke topljenja bitumena (thnl.)
kraft - kraft-celuloza; ~ waxed -
parafinisana kraft-celuloza
Kralac - plastična materija na bazi
kopolimera, stilora i butediena
(thnl.)
Kramer control - regulacija broja
obrtaja zadnjim motorom
krarup cable - krarupovani kabl
(el.); ~ loading - krarupovanje
(el.)
kriptol - kriptol, smesa grafita, kar-
borunduma i gline (koristi se u pe-
ćima) (mtl.)
Kromisol - omekšivač za plastične
mase (dibutokseitilftalat) (thnl.)
Kronitex - omekšivač za industriju
elastičnih materija na bazi trikrezil-
fosfata (thnl.)
KRS-5 - kristalisani TIBr i T1J (191),
primena kod optičkog materijala u
infracrvenoj spektroskopiji
kryosol - kriozol
krypton - kripton, Kr
krytron - gasna lampa sa lučnim praž-
njenjem
K.S.-softening point - tačka omek-
šavanja bitumena i smola po metodi
Kremer-Sarnova
kukersite - kukerzit, vrsta estonskog
škriljca bogatog bituminima
kumograf - kimograf
kyanite - kianit, disten, Al2OsSiO2
kyanizing - kijaniziranje, metod kon-
zervisanja drveta (grad.)
kymograph - kimograf
kynurenic acid - kinurenska kiselina
L - simbol za lambert mička laboratorija; ~, standard -
La - hemijski znak za lantan (hem.) metrološka laboratorija
Labarraque's solution - Žavelova labradorescence - promena boje
voda, rastvor hipohlorita (fit.) kod nekih minerala npr. labradorita
L-acid - L-naftilamin, 5-sulfonska (min.)
kiselina, međuproduk(a)t pri dobi- labradorite - labradorit, labrador
janju boja (hem.) (natrijum-kalcijum-alumosilikat)
L-band - opseg L, dijapazon L (min.)
(19,35—77,19 cm) (eh.) labyrinth packing, labyrinth seal
L-capture - L-zahvat, radioaktivni - labirintni zaptivač (ma!.)
raspad koji nastaje zahvatom L-elek- lace - vrpca, uzica, kanap
trona od strane jezgra (nukl.) laced belt - šiven kaiš (tek.)
L-head engine - stojeći ventil sa lachrymators - gasovi suzavci, su-
L-glavom (mot.) zavci (grupa bojnih otrova) (voj.)
L-leucine - leucin, alfa-amino-izo- lacing - vezivanje vrpcom, uveziva-
kapronska kiselina (hem.) nje, stezanje; ~ board - šablon
label - nalepnica, natpis (ili žig) na (za izradu kablovskih formi) (el.,
robi, naznačnica, etiketa (sbr.) mtl.)
labeled compound - obloženo jedi- lack - nedostatak, nestašica; nedosta-
njenje (sadrži neki radioaktivni izo- jati
top) (hem.) lacmus - lakmus, indikator u anali-
labeling - obeležavanje, npr. meša- tičkoj herniji (hem.)
nje radioaktivnih atoma u neko jedi- lacquer - lak (rastvor smole u nekom
njenje (hem.) isparljivom rastvaraču) (thnl.)
labile - labilan, nestabilan lacrourite - lakroaksit (fluorid, fos-
labile oscillator - generator sa da- fat i hidroksid CJa, Na i Al) (min.)
ljinskom pobudom, labilni oscilator lactam formation - stvaranje lak-
(eh.) tama cikličnih amida kiselina iz
labor saving - ušteda rada (SAD) gamaaminokiselina (hem.)
laboratory - laboratorija; zagrevna lactase - laktaza, ferment želudačnog
komora; prostor za sagorevanje; ~, soka
calibration - kalibraciona labora- lactate - laktat, so mlečne kiseline
torija; ~, manned space - ručno (hen.)
upravljana kosmička laboratorija; ~ lactic - mlečni
sand bath - laboratorijsko peščano lactic acid - mlečna kiselina, oksipro-
kupatilo (hem.); ~, space - kos- pionska kiselina (hem.)
lactocrite
lactocrite - aparat za određivanje
masti u mleku
lactoflavin - laktoflavin, riboflavin,
vitamin B2
lactoiđ - termoplastična masa na bazi
kazeina (hem.)
lactometer - laktometar, merač gus-
tine mleka
lactones - laktoni, unutrašnji anhid-
ridi gama-oksi-karbonskih kiselina
(hem.)
lactose - laktoza, mlečni Šećer
ladder - lančana (lančasta) šema; ~
sequencing - lančana sekvenciona
šema
laddertron - ladertron (tip klistrona)
ladle - kutlača, velika kašika
laevo-rotatory - levogir, koji skreće
ravan polarizacije ulevo (opt.)
laevulose - fruktoza, voćni šećer
(hem.)
lag - zaostajati, zakašnjavati, zadrža-
vati, zaustavljati, usporavati; zaos-
tajanje (napona), zadržavanje, uspo-
ravanje, inertnost (ekrana); ~,
group - grupno kašnjenje, grupno
zaostajanje
lagging load - induktivno optere-
ćenje (el.)
Lainer's reducer - rastvor jodida za
smanjenje kontrasta u fotografiji
(fot.)
lake - lak-boja (anilinske boje nata-
ložene na neki neorganski nosač
(thnl.)
Lalande cell - galvanski elemen(a)t
sa cinkom i gvožđem kao elektro-
dama; sa Na-hidroksidom kao elek-
trolitom (eh, hem.)
lambert - lambert, jedinica sjajnosti
(opt.)
Lambert's law of absorption -
Lambertov zakon apsorpcije (opt.);
~ law of illumination - Lamber-
tov zakon jačine osvetljenja (opt.)
lameli - lamela, pločica (el.)
lamellar structure - ljuskasta struk-
tura (el.); ~ field - lamelarno
polje, nevihorno polje (el.)
lamina - ljuska, list (hot.)
Laminae - plastična materija poli-
estarskog tipa za laminirane proiz-
vode (thnl.)
382 lamp
laminal - svežanj gvozda (za jezgro)
(el.)
laminar flow - laminaran protok,
npr. kroz cev u kojoj se pojedini
slojevi kreću istom brzinom (tt.)
laminated - laminiran, slojevit; ~
brush - slojevita četkica; ~ core
- slojevito jezgro; ~ insulation -
slojevita izolacija, izolacija u sloje-
vima (el.) ; ~ record - laminirana
ploča, slojevita ploča (gramofonska)
(el.) ; ~ spring valve - ventil sa
lisnatom oprugom (mdš.)
laminates - laminirani proizvodi
(maš.)
lamination - sloj, naslaga, pločica1
paket listova, slojevitost; ~ factor
- faktor slojevitosti (el.)
lamp ~ lampa, cev; ~, arc xenon
discharge - ksenonska cev za praž-
njenje; ~, ballast - balastna lampa,
lampa za opterećenje; ~ call -
optički poziv (opt.); ~ cap -
sočivo (lampice na radnom mestu),
sočivo-poklopac tf. lampice, pod-
nožje lampe (za osvetljenje) (el.);
~ cap pliers - klešta za vađenje tf
lampica (el.) ; ~ check potentio-
meter - kontrolni potenciometar
za signalne lampice (el.); ~,
comparison - lampa-etalon, re-
ferentna lampa; ~-, discharge -
cev za pražnjenje; ~, flash - im-
pulsna lampa; ~, helical flash -
spiralna impulsna cev; —, high-
-pressure mercury - živina lampa
sa visokim pritiskom; ~ holder -
sijalično mesto (el.); ~ jack -
džek za lampice, držač lampica (el.) ;
~, linear flash - linearna impulsna
cev; ~, mercury discharge -
živina — lučna laimpa; ~ oil -
ulje za svetiljke (petroleum) (hem.) ;
—' register - svetlosni registar,
svetlosno polje (el.) ; ~, rubidium
- rubidijumska lampa; ~, semi-
conductor - poluprovodnički izvor
zračenja; ~ signal - optički signal
(lampicom) (el.); ~ socket an-
tenna - mreža upotrebijena kao an-
tena (el.); ~ socket mounting
- regleta s lampicama (el.); ~,
lamp
water cooled flash - impulsna
cev sa vodenim hlađenjem
lampblack - čađ koja se dobija sago-
revanjem materija koje sadrže uglje-
nik pri nedovoljnoj količini kiseo-
nika; služi kao pigment za plastične
mase i boje (thnl.)
land - zemlja; kopno; zarubljena,
kosa ivica; 1. kontaktna površina
(platforma); 2. kontaktna zona, kon-
takt; ~ line - nadzemna terenska
linija, nadzemni vod (el.) ; ~, non-
Buperconducting - nesuperprovod-
ljivi kontakt; ~, receiver - terenski
prijemnik (rad.) ; ~ return - odbi-
janje od zemlje, refleksija od zemlje
(rad.); ~, superconducting -
superprovodljivi kontakt; ~ sur-
face (valve) - površina omotača
(ventila) (maš.) ; ~ transmitter
- terenski predajnik (rad.)
landing - sletanje, pristajanje, spuš-
tanje na zemlju; -~, all-weather
v. blind landing; ~ beacon - far
za sletanje, far za upravljanje sle-
tanjem (av.); ~, blind - slepo
sletanje
Langevin ion - Lanževenov jon (fiz.)
Langmuir's adsorption isotherm
- Langmuirova izoterma adsorpcije
(fiz., hem.)
language - kodni jezik, maSinski je-
zik, sistem simbola (mašine)
lanolin - lanolin, mast ekstrahovana
iz vune (thnl.)
Lantal - lantal, aluminijumska legura
sa 4% Cu i 2% Si
lanthanides - lantanidi, lantanoidi,
grupa hem. elemenata rednih bro-
jeva od 57 do 71 sa sličnim hemij-
skim osobinama
lanthanum - lantan, elemen(a)t red-
noga broja 57
lanyard - kratko (tanko) uže (pom.)
lap - glačati (ma!.); ~, angle -
kosi šlif, koso brušenje; ~ winding
- petljasti namot (el.)
lapel microphone - grudni mikro-
fon, mikrofon koji se pričvršćuje na
rever (kaputa i si.) (tel.)
lapia lazuli - safir (min.)
Uppet - okrajak, kraj; krilo, režanj
383 laser
lapping - brušenje (kristala) (kr.);
~ compound - sredstvo za glača-
nje (maš.)
lapse of a patent - gašenje patenta
larch turpentine - ariševa smola
(thnl.)
lard - svinjska mast, salo
large - veliki; krupan; širok, debeo;
prostran; obiman, opsežan; obilat,
znatan, opširan; ~ calorie - velika
kalorija, zastareo naziv za kilo-
-kaloriju (fiz.); ~ delivery low-
p r e s s u r e pump - pumpa niskog
pritiska sa velikom dobavom; ~
scale - 1. velikih razmera, veliki;
2. širokih mogućnosti (npr. računske
mašine); ~ scale-drawing - cr-
tanje u uvećanom merilu
larmatron - kvaziparametarski elek-
trični pojačavač
lase - proizvoditi, stvarati, izvoditi,
izvesti
laser - laser, lejzer, izvor usmerene,
monohromatske i koherentne svet-
losti, koristi pojavu stimulisane emi-
sije (fiz.) ; ~, amplitude stabili-
zed - amplitudno stabilisani laser;
—, argon - argonski (gasni) laser;
—, atmospheric pressure - laser
koji radi na atmosferskom pritisku;
~, atomic beam - laser sa atom-
skim mlazom; ~, avalanche injec-
tion - lavinski, injekcioni laser;
~, cavity - rezonatorski laser;
~, chelate - helatski laser; ~,
chemical - hemijski laser, koristi
pobuđene proizvode hem. reakcije;
~, chemically pumped - laser
sa hemijskim pumpanjem; ~, cir-
cular ring - kružni laser; ~, com-
posite rod - laser sa šipkom; ~,
continuous wave - laser nepre-
kidne emisije; ~, cyrogenic - laser
koji radi na niskim temperaturama,
kriogeni laser; ~, crystalline -
kristalni laser; —, CW v. conti-
nous wave laser; ~, dc-excited
- laser pobuđen jednosmernom stru-
jom; ~, dielectric solid-state -
laser sa tvrdim dielektrikom; ~,
diffused - poluprovodnički laser
sa kristalom dobijenim difuzijom;
~, diode v. injection laser; ~,
double-injection - dvoinjekcioni
laser 384
laser
laser; ~, double-mode - laser sa
dva tipa oscilacija; ~, dye - bojeni
laser (sa rastvorom organske boje);
~, electron beam pumped - la-
ser sa pumpanjem elektronskim ]
mlazom; ~, electronic - elektron- |
ski laser; ~, electron injection I
- laser sa injekcijom elektrona; ~, |
epitaxial (-grown) - epitaksijalni i
laser; <~, equilateral triangular
- laser u obliku ravnostranog tro-
ugla; ~, explosion - laser eks-
plozivni; ~, external mirror -
laser sa spoljnim ogledalima; ~,
far-infrared - laser koji radi u
dalekoj infracrvenoj oblasti; ~,
four-level - laser koji radi (operiše)
sa četiri (energetska) nivoa; ~,
free-running - laser koji radi u
režimu slobodnih oscilacija; ~,
GaAs (injection) v. gallium ar-
senide (injection) laser; ~, gal-
lium arsenide (injection) - ga-
lijum-arsenidni laser; ~, gas -
gasni laser; ~, gas discharge -
laser s gasnim pražnjenjem; ~,
gaseous v. gas laser; ~, gaseous
molecular - molekularni gasni la-
ser; ~, giant-pulse - laser sa
pulsevima veoma velike energije; —,
glass - laser na staklenoj matrici,
stakleni laser; ~, heavy doped -
visokolegirani poluprovodnički la-
ser; ~, helim-neon(gas) - (gasni)
laser sa helijum-neonskom smešom;
~, He-Ne v. helium-neon(gas)
laser; ~, high-current ion - vi-
sokostrujni jonski laser; ~ high-
-power - snažni laser; ~,
high-repetition rate - laser
s visokom frekvencijom ponav-
ljanja impulsa; ~, hollow cathode
- laser sa šupljom katodom; ~,
infrared semiconductor - infra-
crveni poluprovodnički laser; ~,
initiating - pobudni laser; ~,
injection - injekcioni laser; ~,
internal mirror - laser sa unutar-
njim ogledalima; ~, ion - jonski
laser; ~, ion ring - jonski kružni
laser; ~, IR - infracrveni laser;
~, junction v. injection laser;
~> Kerr cell switched - laser
laser
sa modulacijom pomoću Kerove
ćelije; ~, liquid - tečni laser; ~,
liquid(re)grown - (poluprovod-
nički) laser sa kristalom koji je izra-
stao iz tečnosti; ~, long wave-
length - submilimetarski laser; ~,
low-power - laser male snage; ~,
magnetically confined ion gas
- gasni laser sa magnetskim drža-
njem jona; ~, many element -
višeelementski laser; ~, mercury
ion - živin jonski laser; ~, mer-
cury rare gas - laser sa smešom
živine pare i plemenitim gasom; ~,
mode-controlled giant pulse -
monoimpulsni laser sa gigantskim
impulsom i kontrolom tipa oscilo-
vanja; ~, mode-coupled - laser
sa spregnutim tipovima oscilovanja;
~,, mode-limited - laser sa ogra-
ničenim brojem tipova oscilovanja;
<-S mode-locked v. mode-coup-
led laser; ~, mode-selected -
laser sa odabranim tipom oscilova-
nja; ~, molecular - molekularni
laser; ~, molecular gas v. gas-
eous molecular laser; ~, mul-
timodal v. multimode laser; ~,
multimode - laser sa više tipova
oscilacija, laser sa više moda; ~,
multiple wavelength v. multi-
mode laser; <—-, narrow-band -
uskopojasni laser; ~, near IR -
laser koji radi u oblasti bliskoj infra-
crvenom spektru; ~, neodymium
glass - laser sa staklom i neodimi-
jumom; ~-, neutral-gas - laser sa
neutralnim gasom; ~, nonmode-
-selected giant pulse - monoim-
pulsni laser sa gigantskim impul-
som bez kontrole tipa oscilovanja;
~, optical avalanche - laser sa
optičkom lavinom; ~, organic -
organski laser; ~, optically pum-
ped - laser sa optičkim pumpa-
njem; ~j organic - organski la-
ser; ~, oxygen - kiseonički laser;
~j photodissociation - fotodiso-
cijacioni laser; ~, pink ruby -
kristalni rubin (sa crvenim rubinom);
~, pulsed - impulsni laser;
~, p-n(junction) v. injection
laser; ~, pulsed - impulsni laser;
~, Q-spoiled v. Q-switching-
laser
-laser; ~, Q-sw v. Q-switching
laser; ~, Q-switched v. Q-swit-
ching laser; ~, Q-switching -
laser koji radi u režimu modulacije
dobrote; ~, Raman - kombinaci-
oni laser; ~, rare-gas ion - laser
sa jonima retkog gasa; ~, regularly
pulsating - laser sa regularnim pul-
sacijama; ~, resonant - rezonantni
laser; ~, RF excited - laser sa
RF pobudom; ~, ring - kružni
laser; ~, roof top ruby - rubin-
ski laser sa klinastim vrhom; ~,
rotation - rotacioni laser; ~, ruby
- rubinski laser; ~, self-locked -
samosinhronizujući laser; ~, self-
-locked pulsating - samosinhro-
nizujući pulsacioni laser; ~, self-
-terminanting - laser sa samoogra-
ničavajućim prelazima; ~, semi-
conductor - poluprovodnički la-
ser; ~, servo-controlled - servo-
-kontrolisani laser; ~, single-
-frequency v. unimodal laser;
~, solid(-state) - laser na osnovi
čvrstog tela; ~, submillimeter gas
- gasni laser submilimetarskog op-
sega; ~, supermode - laser sa
„supertipskim" režimom; ~, su-
perradiant - superzračeći laser;
~, temperature controlled -
temperaturno kontrolisani laser; ~,
three level - laser koji radi (operiše)
sa tri (energetska) nivoa; ~, toro-
idal - toroidalni laser; ~, travel-
ling-wave ring - kružni laser sa
progresivnim talasom; ~, trian-
gular GaAs - trougaoni laser sa
GaAs diodom; ~, tunable Raman
- Ramanov laser sa podešavanjem;
~, tuneable - laser čija se talasna
dužina može menjati; ~, tunnel
(-injection) - laser sa tunelskom
injekciom; ~, two-photon - dvo-
fotonski laser; ~, uncontrolled v.
free-running laser; ~, uncon-
trolled giant-pulse v. nonmode-
-selected giant-pulse laser; ~,
unimodal - laser sa jednim tipom
oscilovanja; ~, UV exciton - ultra-
violetni eksitonski laser; ~, va-
por(re) grown - laser sa kristalom
izraslini iz gasne faze; ~, vibra-
tion-rotation - vibraciono-rota-
385 lateral
cioni laser; ~, Yag - laser sa itri-
jumsko-aluminijumskim granatom;
—, Zeeman(-tuned) - Zemanov
laser; ~, Zeeman-tuned infra-
red - Zemanov infracrveni laser
laser-amplifier - kvantni pojačavač
optičkog dijapazona^ laser, laserski
pojačavač
laser-oscillator - kvantni generator
optičkog dijapazona, laserski osci-
lator
lasering v. lasing
lashing - kukica za vešanje kabla o
noseće uže (el.); ~ wire - žica
za vezivanje kabla o noseće uže (el.)
lasing - 1. proizvođenje, generisanje;
2. pojačanje
Lassaigne's test - Lasenjova proba,
dokazivanje azota u organskim ma-
terijama zagrevanjem sa metalnim
natrijumom (hem.)
last subscriber release - obostrano
raskidanje veze (el.)
latch - zaporka, kvaka, skakavica;
~ against - zakvačiti
latch-and-fire mechanism - zat-
varački mehanizam sa oprugom (tb.,
mal.)
latched relay - relej sa skakavicom
(el.)
latching - blokiranje, zaprezanje; ~
relay - relej za blokiranje; >~,
thermal - termičko fiksiranje
latency - skrivenost
latent - latentan, skriven; ~ energy
- latentna energija, potencijalna
energija (fiz.) ; ~ force - latentna
sila, sinonim za potencijalnu ener-
giju (fiz.); ~ heat - latentna
toplota, npr. topljenja, isparavanja
(fiz.); ~ image - latentna slika,
skrivena slika, nastaje ekspozicijom
i postaje vidljivom tek razvijanjem
(fot.); ~ neutron v. delayed
neutron (fiz.)
lateral - bočni, pobočni; ~ area -
bočna površina; ~ cable - razgra-
nat kab(e)l (el.); ~ chromatic
aberration - bočna hromatska abe-
racija, defekt sočiva (opt.); ~
deviation - bočno skretanje (opt.) ;
~ edges - bočne ivice, npr. nekog
geometrijskog tela; ~ face - bočna
strana; ~ feed - poprečno pomera-
 386
lateral
leteral
nje (ma!.) ; ~ fitting - bočni nas-
tavak (ma!.) ; ~ guidance - fazni
sistem za slepo sletanje (sa dva sig-
nala) (av.); ~ recording - late-
ralno urezivanje (el.)
laterite - laterit, vrsta boksita (min.,
geol.)
latex - lateksj kaučukovo mleko, po-
lazna sirovina za proizvodnju pri-
rodne gume
lathe - strug; letva; ~ arbor -
obrtni trn; ~, backe-knife wood-
working - strug sa zadnjim nožem,
za obradu drveta; <-~, ball turning
- strug za obradu loptastih povr-
šina; ~ bed - postolje struga; ~,
bench - stoni strug; ~, cam tur-
ning - strug za konturno kopiranje;
~ carriage - suport struga; ~
carrier - obrtno srce; ~ carrier
lathe dog - obrtaj srce za stru-
ganje (ma!.); ~, center - strug
sa šiljcima; ~, coil windig - strug
za izradu opruga; ~, copying -
kopir-strug; ~ dog - obrtno sere;
~, fine turning - strug za pre-
ciznu obradu; ~, forming - ko-
pir-strug; ~, forming turret -
kopir-strug sa revolver-glavom; ~,
fox - kopir-strug za izradu navoja
(bez vretena); ~, full-automatic
- automatni strug; ~, geometric -
gravirni poluautomatni strug; ~,
grinding - strug-brusilica; ~,
grinding-and-buffing - strug za
brušenje i poliranje; ~, hand tool
- ručni, časovničarski strug; < .
hidraulically- operated copying
- hidraulični kopirni strug; •
magazine - strug sa magacinom
za obratke; ~, model maker's -
modelarski strug; ~, monitor -
revolver-strug; ~, multiple-spin-
dle automatic current - viševre-
teni automatski revolver-strug; ~,
multiple-spindle chucking - više-
vreteni karusel-strug za obradu u
patronama; ~, multiple-spindle
vertikal turret - viševreteni karu-
sel-strug; ~, multiple-tool - strug
-poluautomat; ~, nut - strug za
izradu navoja; ~ operator - stru-
gar, metalostrugar; <—-, pattern
lattice
maker's - strug za obradu modela;
~, portable - prenosni portabl
strug; ~, profile turning - ko-
pir-strug; ~, program-controlled
automatic - strug sa programira-
nim upravljanjem i kontrolom; "»',
program-controlled copying -
kopir-strug sa programskom kon-
trolom; ~, repetition - kopir-
-strug; mali strug za velikoserijsku
proizvodnju; ~, screw-cutting/
engine - strug za izradu navoja;
~, screw-poliching - specijalni
strug za poliranje navoja; ~, semi-
automatic - poluautomat, polu-
automatski strug; ~, semiauto-
matic turret - poluautomatski re-
volver-strug; ~, shaft turning -
strug za obradu vratila; ~, single-
-spindle automatic - jednovreteni
automat-strug; ~, slicing - strug
za odsecanje; ~, sliden - strug
za izradu navoja sa ručnim uprav-
ljanjem; ~, speed - strug sa eks-
tremnim brzinama; ~, spok co-
pying - kopir-strug za izradu drve-
nih paoka; ~, taper turning -
specijalni strug za obradu konusnih
površina; ~, tap making - strug
za obradu ureznika; ~, throw -
strug sa ručnim upravljanjem; ~,
tool - strugarski nož; ~, toolroom
- univerzalni alatni strug; ~, tra-
cer - kopir-strug; <~, trimning -
strug za odsecanje; ~, watch-
maker's - časovničarski strug; ~,
wood - strug za obradu drveta;
Laticrete - masa za oblaganje na
bazi lateksa (thnl.)
latitude - širina, geografska širina;
obim, opseg
lattice - rešetka, rešetkasta konstruk-
cija; radarska mreža; letve; ~,
atomic(al) - atomska rešetka; ~,
body-centered - zapreminski cent-
rirana rešetka (kristala); ~, com-
plete - kompletna rešetka; ~,
constants - konstantne rešetke
(kr.); ~, core - rešetka jezgra
(nukl. reaktora); ~, crystal -
kristalna rešetka; ~, diamond -
dijamantska rešetka; ~, dlffrac-
tional - difrakciona rešetka; ~
lattice
~ energy - energija rešetke (kris-
talne) (kr.); ~, face-centered -
površinski centrirana rešetka (kris-
tala); ~, host - kristalna rešetka
osnovnog materijala, kristalna re-
Setka osnovnog materijala (bez pri-
mese); ~, ionic - jonska rešetka;
~, metal - kristalna rešetka metala;
~, molecular - molekularna re-
šetka; ~, nonpiezoelectric - ne-
piezoelektrik; ~ parameter - pa-
rametar rešetke, udaljenost između
atoma koji čine rešetku (kr.); ~,
piezoelectric - peizoelektrik; ~
reactor - reaktor kod koga su go-
rivi elementi postavljeni u prostor-
noj rešetki (nukl.) ; ~, reciprocal
- recipročna rešetka (kristala); ~,
space - prostorna rešetka; ~,
three-dimensional - trodimenzio-
nalna rešetka; ~ type crystal filter
- rešetkasti kristalni filter (kr.)
lattice-ordered - strukturno u redu
Latyl - grupa sintetičkih boja za veš-
tačka vlakna poliestarskog tipa (tk.)
Laue diffraction pattern - Laueova
difrakciona slika (kr.) ; ~ method
- Laueov metod analize kristala po-
moću X-zraka (kr.); ~ photo-
graph - Laueova fotografija, dobi-
jena Laueovim metodom (kr.); ~
spot - Laueova tačka na Laueovoj
fotografiji kristala (kr.)
laughing gas - rajski gas, azot sub-
oksid, NaO, služi za narkozu (hem.)
launch - 1. start, stanovati, puštati
u rad; 2. lansirati
launcher - 1. lansirna rampa; 2.
katapult
launching - bacanje, izbacivanje, lan-
siranje; pobuđivanje (talasovoda);
porinuće (broda); ~ unit - kata-
pult (av.)
laundry blue - plavilo za rublje
(tek.)
Laurent aid v. L-acid
lauric acid - laurinska kiselina
(hem.)
laurite - laurit, sulfid rutenijuma i
osmijuma (min.)
Lauritsen elextroscope - Loritsenov
elektroskop, vrsta elektroskopa s lis-
tićem zlata (fig.)
387
law
lauryl alcohol - lauril-alkohol, do-
decil-alkohol, upotrebljava se za
deterdžente (hem.) ; ~ thiocianate
- lauritiocianat, služi kao dezin-
fektans (hem.)
lautal - tvrda legura aluminijuma,
ugl. sa bakrom i silicijumom (mtl.)
lautarite - mineral, jodat kalcij uma
(min.)
Lauxite - vezivna i impregnaciona
sredstva na bazi raznih plastičnih
masa (thnl.)
lava - lava (geol.)
lavish - izdašan, štedar; rasipan
Lavracide - preparat na bazi hloro-
pikrina za uništavanje štetočina u
zemljištu (agr.)
law - zakon; prirodni zakon, teo-
rema, poučak, pravilo; pravila (pl.),
princip; ~ of absorption - zakon
absorpcije; ~ of accidental-errors
- zakon slučajnih grešaka; ~ of
action and reaction - zakon ak-
cije i reakcije; ~ of attraction -
zakon privlačenja; ~ of averages
- pravilo srednjih (prosečnih) vred-
nosti; ~ of causality - zakon
uzročnosti; ~ of conservation of
energy - zakon o održanju energije;
~ of conservation of angular
momentum - zakon o održanju
ugaonog momenta; ~ of conser-
vation of matter - zakon o održa-
vanju impulsa; ~ of constant
angles - zakon konstantnih uglova;
~ of constant proportions - za-
kon konstantnih proporcija (hem.) ;
~ of continuity - zakon kontinui-
teta; ~ of cooling - zakon hlađe-
nja; ~ of corresponding states
- teorema korespondentnih stanja;
~ of cosines - kosinusna teorema;
~ of degradation of energy -
zakon porasta entropije; ~ of
definite proportions v. constant
proportions; ~ of diffusion -
zakon difuzije; ~ of dilution -
zakon razblaženja; ~ of distribu-
tion - zakon raspodele; ~ of dist-
ribution of velocities - zakon ras-
podele brzina; ~ of Dulong and
Petit - Dulon-Ptitov zakon speci-
fičnih toplota elementa; ~ of
elasticity - zakon elastičnosti; ~
law
law
of electric networks - Kirhofovo
pravilo račvanja; ~ of electro-
magnetic induction - Faradejev
zakon elektromagnetske indukcije;
~ of electrostatic attraction -
Kulonov zakon, zakon elektrostatič-
kog privlačenja; ~ of elongation
- zakon izduženja; ~ of equiva-
lent proportions - zakon jednakih
proporcija; ~ of errors - zakon
greške; ~ of exponents - pravilo
eksponenata; — of falling bodies
- zakon padajućih tela; ~ of
gearing - pravilo ozubljenja; ~
of gravitation - zakon gravitacije,
gravitacioni zakon; ~ of Guldberg
aod Waage v. of mass action;
~ of illumination - zakon jačine
osvetljenja; ~ of induction -
zakon indukcije; ~ of inertia -
zakon inercije; ~ of inverse cubes
- zakon obrtnih (recipročnih) ku-
bova; ~ of inverse squares -
zakon obrnutih (recipročnih) kvad-
rata; ~ of isothermal radiation
- zakon izotermijskog zračenja; ~
of large numbers - zakon velikih
brojeva; ~ of mass action - za-
kon dejstva masa (hem.); ~ of
mines - zakon o rudarstvu, rudarski
zakon; ~ of mixtures - pravilo
smela; ~ of motion - zakon kre-
tanja; ~ of multiple proportions
- zakon umnoženih proporcija
(hem.); ~ of nature - prirodni
zakon; ~ of networks - pravilo
račvanja; ~ of octaves - zakon
oktava, zakon koji je prethodio Men-
đeljejevom periodnom sistemu; ~
of optical absorption - zakon
apsorpcije svetlosti; ~ of parallel
forces - pravilo paralelnih sila;
~ of partial pressure - zakon
parcijalnih pritisaka; ~ of partition
- zakon particije, raspodele (fiz.) ;
~ of pendulum motion - zakon
kretanja klatna; ~ of perdura-
billity of matter - zakon traj-
nosti materije; <—• of photoche-
mical equivalence - zakon foto-
hemijskog ekvivalenta; ~ of pho-
tographic reciprocity - zakon
međusobne zamenljivosti; ~ of
388 law
probability - zakon (teorija) vero-
vatnoće; ~ of proportionality -
zakon proporcionalnosti; ~ of
radioactive decay v. of radio-
active disintegration; ~ of ra-
dioactive disintegration - zakon
radioaktivnog raspada; ~ of reci-
procal proportions - zakon obr-
nutih proporcija (hem.); ~ of
reflection - zakon odbijanja, upadni
ugao jednak je uglu odbijanja; ~
of refraction - zakon prelamanja
(svetlosti); ~ of relativity - za-
kon relativiteta; ~ of sequence -
pravilo serije; ~ of signs - zakon
za znakove, zakon množenja zna-
kova plus i minus; •~ of similarity
- pravilo sličnosti; ~ of sines -
sinusna teorema; ~ of small
numbers - zakon malih brojeva;
~ of the conservation of mass
- zakon o održanju mase; ~ of
the level - zakon poluge; ~ of
mean - pravilo srednje vrednosti;
- of the photochemical equi-
valent - zakon fotohemijskog ekvi-
valenta, Ajnštajnov fotohemijski za-
kon; ~ of the propagation of
errors - zakon o uvećanju greške;
~ of the refraction of light -
zakon prelamanja svetlosti; ~ of
thermodynamics - zakon termo-
dinamike; ~ of universal gravi-
tation - zakon opšte gravitacije;
~ of volumes - pravilo zapremina;
~, addition v. additivity law;
~, additivity - pravilo aditivnosti;
~, Archimedes' - Arhimedov za-
kon; ~, Biot-Savart's - zakon
Bio-Savara; ~, Bouguer's - za-
kon Bugera-Bera; —; Boyle's -
zakon Bojl-Mariota; <~, Bragg -
pravilo Brega-Vulfa; ~, Brew-
ster's - Brjusterov zakon; ~,
Charles' - Čarlijev zakon; ~,
Coulomb's - Kulonov zakon; ~,
Dal ton's - Dal tono v zakon; ~,
Darcy's - Darsijev zakon; ~ decay
- zakon raspada; ~, deterioration
- zakon starenja; ~, displacement
- zakon istiskivanja; ~, distri-
bution - zakon raspodele; ~,
equipartition - zakon ravnomerne
raspodele; ~, exponential - eks-
law
ponencijalni zakon; ~, exponen- laws of thermodynamics - zakoni
tial absorption - zakon eksponen-
cijalne apsorpcije; ~, Faraday's
- Faradejevi zakoni; ~, Fick's
diffusion - Fikov zakon difuzije;
~, first-of thermodynamics -
prvi zakon termodinamike; ~,
Gay-Lussac's - Gej-Lisakov za-
kon v ~, Hooke's - Hukov zakon;
~, inverse-square - zakon obr-
nutih (recipročnih) kvadrata; ~,
Kepler's — of areas - Keplerov
zakon jednakih površina koje opi-
suju radijus vektori; ~, Kepler's
planetary - Keplerov planetarni
zakon; ~, Kirchhoffs - Kirhov-
ljevo pravilo račvanja (el.); ~,
Lambert's - Lambertov zakon; ~,
Laplace's - Laplasov zakon; ~,
Lenz's - Lencov zakon; ~, Max-
well's distribution - Maksvelov
zakon raspodele; ~, Mendeleyev's
- Mendeljejev zakon periodnog sis-
tema elemenata; ~, Moseley's -
Mozlijev zakon; ~, normal-of
errors - normalni zakon raspodele
grešaka; ~, Ohm's - Omov zakon
el. otpora; ~, Pascal's - Paskalov
zakon; ~, periodic - zakon peri-
oda; ~, Planck radiation - Plan-
kov zakon zračenja; ~, power -
eksponencijalni zakon; ~, quan-
tum - kvantni zakon; ~, radiation
- zakon zračenja; ~, radioactive
decay - zakon radioaktivnog ras-
pada; ~, radioactive displace-
ment - zakon radioaktivnog istis-
kivanja; ~, reciprocity - zakon
reciprociteta; ~, second-of ther-
modynamics - drugi zakon termo-
dinamike; ~, Stefan-Boltzmann's
- zakon Stefana-Bolcmana; ~»
three-halves power - zakon tri
polovine stepena; ~, time - vre-
menska zavisnost; ~, velocity-
-distribution - zakon raspodele
brzina; ~, Weber-Fechner's -
zakon Webera-Fehnera; ~, Wien's
displacement - Vinov zakon istis-
kivanja (pomeranja)
laws of electrolysis - v. Faraday's
laws of electrolysis
389 layer
termodinamike (tri osnovna zakona
termodinamike) (u.)
layer - sloj; ~, accumulation -
sloj nagomilavanja; ~, Appleton
v. F-layer; ~, base - sloj baze;
~, boundary - granični sloj; ~,
blocking v. depletion layer; ~,
Chapman v. D-layer; ~, collec-
tor - kolektorski sloj; ~, crystalli-
sing - sloj koji se kristališe; ~,
D D-sloj jonosfere; ~, dark -
tamni sloj (u gasnom pražnjenju);
~, daytime - dnevni sloj (jono-
sfere); ~, Deep scattering - du-
boki rasejavajući sloj; <--', deple-
tion - osiromašeni (iscrpljeni) sloj;
~, deposited - nataloženi sloj; ~,
dielectric - dielektrični sloj, sloj
dielektrika; ~, diffused - difuzni
sloj; ~, dipole - dipolni sloj; ~,
doped - legirani sloj; ~, double
of charge - dvojni sloj naelek-
trisiranja; ~, E— sloj E jonosfere;
~, emitter - sloj emitera; ~,
enriched - obogaćeni sloj; ~,
epitaxial - epitaksijalni sloj; ~,
epitaxially grown - epitaksi-
jalno izrastao sloj; ~, evaporation
- napareni sloj; ~, F- - sloj F
jonosfere; ~, film - opna, prev-
laka, sloj, film; ~, fused - topljeni
sloj, stopljeni sloj; ~, gettering -
geter, apsorpciono sredstvo; ~,
grown - izrasli sloj, izrasato sloj;
~, i v. intrinsic layer; ~, insu-
lating - izolujući sloj; —; intrinsic
- sloj sa sopstvenom provodnošću;
~, inversion - inverzni sloj; ~,
monomolecule - monomoleku-
larni sloj, jednomolekulski sloj; ~,
n+ - sloj n+ tipa; ~, near-
-intrinsic - sloj s provodnošću blis-
koj sopstvenoj; ~, n-inversion -
inverzni sloj n-tipa; ~, of distri-
buted winding - sloj raspoređe-
nog namota (elj.); ~, opaque -
neprozirni sloj (u elektrolumines-
centnim ćelijama); ~, oxide -
oksidni sloj; ~, passivating -
pasivizirajući sloj; —, plasma -
sloj plazme; ~, polycristalline -
polikristalni sloj; ~, protective -
zaštitni sloj i ~, quater-wave -

layer
layer
četvrt-talasni sloj; ~, resistive -
otporni sloj; ~, rheotaxial - reo-
taksijalni sloj; ~, scattering -
rasejavajući sloj; ~, semiconduc-
tor - poluprovodnički sloj; ~,
silicon carbide - sloj silicijum-kar-
bida; ~, silicon nitride - sloj
silicijum nitrida; ~, space-charge
- sloj prostornog naelektrisanja; ~,
stratified - slojevita struktura; ~,
surface - površinski sloj; ~,
vacuum-deposited - sloj natalo-
žen u vakuumu; ~ 3 vacuum-
-evaporated - sloj naparen u va-
kuumu; ~, vapor-grown - sloj
izrastao iz gasne faze; ~, winding
radni namotaj, slojni namotaj (el.)
laying out - projektovanje, planiranje,
trasiranje, obeležavanje (SAD); ~
out plate - ploča za obeležavanje
(SAD)
lay out - obeležiti; crtež, obeležava-
nje; ~ drawing - crtež horizon-
talne projekcije; ~ line - linija
obeležavanja (SAD); ~ fluid -
obeleženi fluid (SAD); ~ man -
obeleživač (SAD); ~ tool - alat
za obeležavanje (SAD)
layout - šema (opšta, glavna), plan,
raspored uređaja; horizontalna pro-
jekcija; ~, circuit - crtež šeme,
izgled šeme; ~, component - 1.
raspored komponente; 2. crtež kom-
ponente; ~, connection - mon-
tažni plan; raspored provodnika; ~,
mask - izgled maske, crtež maske;
~, optical - raspored optičkih ele-
menata; ~, topological - topo-
loški izgled, topološki raspored; ~,
two-dimensional - dvodimenzio-
nalni raspored; ~, wiring - mon-
tažna šema
lazulite - lazulit (bazni aluminij um-
-fosfat) (min.)
lazurite - lazurit, lapis lazuli, lazurni
kamen (natrijum-aluminijum-sulfo-
silikat) (min.)
LC tank circuit - oscilatorno kolo
LC (eh.)
LD loop - međumesna pretplatnička
linija (vod) (tel.)
Le Chatelier's law - Lešateljeov
zakon (ravnoteže) (hem.)
390 lead
leach - (na)močiti, raskvasiti; raskise-
liti; natopiti
leaching - ceđenje, izluživanje, lu-
ženje, ekstrakcija rastvorljivog me-
talnog jedinjenja iz rude (mtl.)
lead - 1. provodnik; vod; 2. dovod;
izvod; 3. prednjačenje, preticanje,
vođenje, uspon; olovo, elemen(a)t
rednog broja 82, simbol Pb (hem.) ;
~ acid accumulator - olovni aku-
mulator (el., hem.) ; ~ age - starost
minerala određena po izotopskom
sastavu olova koga sadrži (geol.);
~ angle - ugao uspona (maš.);
~ arsenate - olovo-arsenat (in-
sekticid) (hem.); ~ azide - azid
olova, eksplozivan, služi kao deto-
nator (hem.); ~, base - izvod
baze, bazni izvod; ~ bar - letva
za vođenje (maš.); ~ battery -
olovni akumulator, baterija sa olov-
nim pločama (el., hem.) ; ~ bronze
- olovna bronza (mtl.) ; ~ carbo-
nate - karbonat olova (hem.);
~ chromate - hromat olova, služi
kao žuti pigment za boje i plastične
mase (hem.); ~ coating - olovni
omotač; ~, component - izvod
komponente; ~ disilicate - silikat
olova, služi kao topitelj za keramičke
glazure (thnl.); ~, evaporated -
napareni izvod; ~ flake - olovno
belilo (bazni karbonat olova) (mtl.) ;
~ frit - silikat olova (mtl.); ~
glance - mineral galenit (min.);
~ glass - olovno staklo; sadrži vi-
soki procenat oksida olova i služi
za prozore kroz koje se posmatra
radioaktivni proces (nukl.); ~
hydroxide - olovo hiđroksid
(hem.) ; ~ in insulator - uvodni
izolator (el.); ~ joint - olovni
spoj, uvodni spoj (el.) ; ~ mono-
oxide - oksid olova (hem.) ; ~ of
feed screw - dizanje vretena za
pomeranje stola (maš.); ~ of
helix - korak zavojnice (maš.);
~ oxide (red, Yellow) - oksid
olova (crveni, žuti) (hem.) ; — oxy-
chloride - olovo-oksihlorid (hem.) ;
~ screw - sprovodno vreteno
(maš.); ~ screw wear - habanje
sprovodnog vretena (maš.); ~ krak ugla (mat.); ~ of bend -
shea ting - olovni omotač (el.);
lead 391
~ shot metal - metal za sačmu
(legura olova i arsena) (mtl.); ~
sleeve - olovni nastavak, olovni
muf, olovna rukavica (el.); ~
storage battery - olovni akumu-
lator (mot.) ; ~ sulphide - sulfid
olova, u prirodi kao mineral gale-
nit (hem.); ~ susceptibility -
osetljivost na tetraetil-olovo (hem.) ;
~ tetraethyl - olovo-tetraetil;
upotrebljava se kao dodatak ben-
zinu da smanji lupanje motora
(hem.); ~, thermocompression
bonded - izvod dobijen termokom-
presijom; ~ time - vreme presti-
zanja, vreme prednjačenja, vreme
forsiranja (el.); ~ tube - olovna
cev (maš.)
leading current - struja koja fazno
prednjači (el.) ; ~ cut - rez, zarez
(maš.) ; ~ cutting edge - glavna
rezna ivica (maš.); ~ in cable -
uvodni kabl (el); ~, pole horn
- prednji vršak pola (el.) ; ~ tool
edge - nagnuta rezna ivica (maš.)
leaf electroscope - elektroskop sa
listićima (fiz.); ~ spring - lis-
nati gibanj (mot.)
leakage - nezaptivenost, mesto cu-
renja, mesto gubitka, curenje, umi-
canje, neželjeni izlaz (medijuma),
oticanje, količina gubitaka, gubitak
neutrona, izliv ulja, odvođenje, izo-
laciona greška, nedostatak, izolacioni
gubitak, odvodni gubitak, rasipanje;
~ conductor - linijski odvodnik
(atmosferskog pražnjenja); ~ dif-
fractrd energy - umicanje difrak-
tovane energije; ~ field - polje
rasejanja; ~ loss - gubitak, cu-
renje; ~, plasma - umicanje
plazme
leak - curiti, propuštati;
leakance - provodnost izolacije (el.)
leakiness - nezaptivenost (maš.)
leaky capacitor - kondenzator lošeg
kvaliteta, nekvalitetni kondenzator
(el.)
len coal - postan ugalj
learning - obuka, učenje, izučavanje
least - najmanji; najneznatniji;
~ commom denominator - naj-
manji zajednički činilac (mat.); ~
common multiple - najmanji za-
leg
jednički množilac (mat.); ~ time
principle - princip najmanjeg vre-
mena
leather belt - kožni kaiš (maš.);
~ cup, leather packing - kožni
zaptivač, kožna prstenasta zaptivka
(maš.)
leatron - snimač zvuka
leaved - olistao, lisnast; listašt; sa
krilima, krilni
leaven - kiselo testo, kvasac
Leblanc connection - Leblanov spoj
(el.) ; ~ exciter - Leblanov stroj
(el.) ; ~ process - Leblanov proces
za dobijanje natrijum-karbonata iz
kuhinjske soli (thnl.)
leclthine - leci tin, jedinjenje iz grupe
fosfatida (hem.)
Leclanchć cell - Leklanšeov ele-
men(a)t, Leklanšeova ćelija (el.,
hem.)
lectron - 1. spoj, var, lem, 2. cev
(za pamćenje), memorija
ledge - venae, letva (maš.); obod,
ivica, rub, greben
left-cut toll - levi nož (SAD); ~
hand cut - levo sečivo (SAD);
~ hand cutting - levo sečenje
(SAD); ~ hand helix cutter -
glodanje sa levim obrtanjem (maš.) ;
~ hand involute tooth - levi
evolventni zubac (maš.); ~ hand
nut - matrica, navrtka sa levim na-
vojem (maš.); ~ hand parting
tool - levi profilisani nož (maš.);
~ hand rotation - levo obrtanje
(maš.); ~ hand rule - pravilo
leve ruke, u elektromagnetizmu
(el); ~ hand spiral, left helix
- leva spirala (mat., maš.) ; ~ hand
thread - levi navoj, leva loza
(maš.); ~ hand tool - levi alat
(maš.); ~ handed crystal - levi
kristal, levo orijentlšani kristal (kr.) ;
~ handed elliptically polarized
wave - levo eliptično polarisani
talas (opt.); ~ handed polari-
zation - leva polarizacija (opt.);
~ handed quartz - levi kvarc,
kvare koji polarise nalevo (kr.)
leg - izvod (cevi), magnetski odvod,
vod grananja; ~ of an angle -
cevni kutak (maš.)
legal ohm
legal ohm - međunarodni om, za-
konski om (el.) ; ~ volt - među-
narodni volt (el.)
legend - legenda, opis, objašnjenje;
tabela znakova
leghorn - fino toskansko slamno ple-
tivo za šešire; italijanski slamni šešir
(tek.)
legibility - čitkost, čitljivost
lehr (leer, lear) - peći u kojima se
staklo lagano hladi (thnl.)
Leisegang phenomena - Lajzegan-
gove pojave (hem.)
lemniscate - lemniskata
length - dužina, duljina; ~, active
- of maser - radna dužina masera;
~, collision - dužina slobodne pu-
tanje, dužina slobodnog dometa;
~, Debye - Debajeva dužina; ~,
Debye shielding - dužina Debaje-
vog ekraniranja; ~, diffusion -
difuziona dužina; ~, drift - dužina
drifta; ~, electron diffusion -
difuziona elektronska dužina; ~,
gate - dužina gejta; —; guide -
dužina talasovoda; ~, hole dif-
fusion - difuziona dužina rupa; ~,
interaction - interakciona dužina;
~, memory - vreme memoriranja,
vreme držanja u memoriji; ~ of
amplifying medium - dužina
aktivnog materijala; ~ of bunch
- dužina oblaka čestica; ~ of cut
- dužina reza (maš.) ; '-' of over-
hang - slobodna dužina (mat.);
~ of stroke -dužina hoda (mah);
~ of thread - lozna dužina (maš.) ;
~ of the run - dužina primene
(maš.) ; ~, path - 1. dužina trase;
2. dužina putanje, dužina trajekto-
rije; ~, phase-path - fazna dužina
puta; ~, pulse - dužina impulsa,
širina impulsa; ~, radiation -
radijaciona dužina; ~ s self-focu-
sing - dužina samofokusiranja; ~,
sweep - dužina skaniranja; ~ to
diameter ratio - odnos dužine
prema prečniku (maš.)
lengthener - produživač; ~, boxcar
- produžavač impulsa (bez pri-
mene njihovih amplituda); ~, pulse
- produžavač impulsa
lengthwise - podužno (maš.) ; ~ of
the grain - u pravcu vlakana (maš.)
392 letter box
lens - sočivo, leća, optičko staklo,
lupa, objektiv; ~, achromatic -
ahromatsko sočivo; ~, anastig-
matic - anastigmatsko sočivo; ~,
apochromatic - apohromatsko so-
čivo; ~, aspherical - asferično
sočivo; ~, biconcave - bikon-
kavno sočivo; ~, biconvex - bi-
konveksno sočivo; ~, bifocal -
bifokalno sočivo; ~, camera -
objektiv; >~, collecting - sabirno
sočivo; ~, collimating - kolimi-
šuće (kolimatorsko) sočivo; ~, com-
posite - složeno sočivo 'objektiv);
~, compound v. composite lens;
~, concave - konkavno sočivo;
•~, condenser - kondenzatorsko
(kondenzorsko) sočivo; '—', conden-
sing v. condenser lens; ~, con-
vex - konveksno sočivo; ~, correc-
ted - korigovano sočivo; ~, cry-
stalline - sočivo oka; ~, cylin-
drical - cilindrično sočivo; ~,
diverging - rasipajuće (.rasejava-
juće) sočivo; ~, electromagnetic
- elektromagnetsko sočivo; ~,
electronic - elektronsko sočivo; ~,
electrostatic - elektrostatičko soči-
vo; ~, eye - okular; ~, focusing -
fokusirajuće sočivo; ~, immersion
- imerziono sočivo; ~, magnifying
- povećavajuće staklo, lupa; ~,
objective - objektiv; ~, ocular v.
eye lens; ~, photographic - ob-
jektiv fotoaparata; ~, positive -
sabirno sočivo; ~, spread - raseja-
vajuće sočivo; ~, telephoto - tele-
objektiv; ~, varifocal v. zoom
lens; ~, zoom - objektiv koji
kontinuirano menja žižnu daljinu
Lentz's law - Lencov zakon, induk-
cija u elektromagnetizmu (el.)
lepidolite - lepidolit, litijumski lis-
kun (min.) • *'
lepidomelane - lepidomelan, gvož-
đem bogati biotit (min. )
lepton - lepton, laka elementarna
čestica; zajednički naziv za elektron,
pozitron, neutrino, antineutrino i
foton (fiz.)
lessen - umanjiti, smanjiti
letter box - poštanski sanduk, poš-
tansko sanduče (sbr.); ~ case -
sanduk za sortiranje pisama (sbr.)
leucine
leucine - leucin, jedna od esencijalnih
aminokiselina
leucite - leucit, silikat kalijuma i
aluminijuma (min.)
leuco-bases - leuko-baze, bezbojna
jedinjenja nastala redukcijom boje
(hem.)
Ieucopterin - leukopterin, beli pig-
ment kod nekih insekata (hem.)
levan - polimerizovana fruktoza
(hem.)
level - nivo; nivelisati; ravan, u ravni,
ravnomeran, u horizontali; ~, ac-
ceptor - akceptorski nivo; ~,
compound excitation - kompaun-
dna uzbuda (elj.); ~, concen-
tration - koncentracija legirajuće
primese, stepen legiranja; <~, con-
fidence - pouzdanost, sigurnost;
granica sigurnosti; stepen pouzda-
nosti; ~, crossover - nivo preseka;
~, cyclotron resonance - nivo
ciklotronske rezonancije; ~, deep
acceptor - duboki akceptorski nivo;
~, deep donor - duboki donorni
nivo; ~, deep impurity - duboki
nivo primese; ~ diagram - dija-
gram nivoa (el.) ; ~, donor - do-
norni nivo; ~, doping v. con-
centration level; ~, empty -
prazni (nepopunjeni) nivo; ~, ex-
citation v. pumping level; ~,
exciton - nivo ekscitona; ~,
Fermi - Fermijev nivo; ~, Fermi
characteristic energy - Fermi-
jev nivo; ~, filled - popunjeni
nivo; ~, HFS v. hyper fine-
-structure level; ~ hunting -
biranje u nekoliko dekada, traženje
u nekoliko dekada (el.) ; ~, hyper-
fine-structure - nivo superfinog
cepanja; ~, impurity - nivo pri-
mese; ~,^ injection - nivo injek-
cije; ~, input - nivo ulaznog sig-
nala; ~, inverted - invertovani
nivo; ~, ion excited - ekscitacioni
jonski nivo; ~, ionized - jonizo-
vani nivo; ~, Landau - Landauov
nivo; ~, laser energy - nivo la-
sera; ~, low field - (energetski)
nivo u slabom polju; ~, low laser
- donji nivo lasera; ~, maser -
nivo masera; ~ measurement -
merenje nivoa (predaje); ~, meta-
393 levorotatory
stable laser - metastabilni nivo
lasera; ~, neutral - neutralni
nivo; ~, occupied - popunjeni
nivo; ~ of significance - nivo
važnosti; ~ of the oil - nivo ulja;
~, power spectrum - spektralna
gustina snage; ~, pumping - nivo
eksitacije; ~, quasi Fermi - Fer-
mijev kvazinivo; ~, rotational -
rotacioni (energetski) nivo; ~, sa-
turation - nivo zasićenja, satura-
cioni nivo (cevi za pamćenje); ~,
shallow acceptor - plitki akcep-
torski nivo; ~, shallow donor -
plitki donorski nivo; ~, shallow
impurity - plitki nivo primese;
~, significance - nivo zračenja;
<~, staircase - nivo stepenaste
funkcije; ~, strong-field - (ener-
getski) nivo u jakom polju; ~,
surface - površinski nivo; ~,
surface acceptor - površinski ak-
ceptorski nivo; ~, threshold -
nivo praga; ~, tolerance - 1. veli-
čina tolerancije; 2. dopšuteni nivo
(radijacije); dopuštena doza (ozra-
čen ja); ~, trapping - adhezioni
nivo, nivo zahvata; ~, unoccupied
- nepopunjeni nivo; ~, upper
laser - gornji nivo lasera; ~,
vacant - nepopunjeni (slobodni)
nivo; ~, vibrational-rotational's
- vibraciono-rotacioni nivo
levelling - podešavanje na nivo, nive-
liranje, izjednačavanje; ~, zone -
izjednačavanje zona
levelling adjustment - podešavanje
nivoa, regulacija nivoa, nivelisanje
leverage - prenos polugom (maš.)
lever arm - polužni krak (maš.);
~, controlled - preko poluge
uključeno (maš.); ~, operated -
polugom upravljan (maš.) ; ~ set-
ting - nameštanje, podešavanje po-
luge (maš.)
levigation - sitnjenje u fini prah
mlevenjem u vodi i naknadnom frak-
cionom sedimentacijom (hem.)
levitation - lebdenje
levogyrate v. levorotatory
levorotatory - levogir, koji ravan
polarizovane svetlosti okreće nalevo
(hem., fiz.)

levulose 394
levulose - levuloza, fruktoza, voćni
šećer (hem.)
Lewis metal - Luisov metal, legura
sastava 50% Sn i 50% Bi
lewisite - luizit, arsenorgansko jedi-
njenje, suzavac (hem.)
Li - hemijski znak za litijum (hem.)
liaison officer - oficir za vezu (voj.)
liberation of electrons - oslobađa-
nje elektrona (fiz.)
librate - držati se u ravnoteži, uravno-
težavati se
Lichtenberg's metal - Lihtenbergov
metal, legura sastava 50% Bi, 30%
Pb, i 20% Sn
Ličite - grupa providnih plastičnih
materija na bazi akrilnih smola
(thnl.)
lid - kapak, zaklopac
Liebermann-Burchard test - doka-
zivanje holesterina pomoću anhid-
rida sirćetne kiseline (hem.)
Liebig condenser - Libigov konden-
zator za hlađenje pri laboratorijskim
destilacijama (hem.)
life - život, trajanje, vek 1. dugoveč-
nost; 2. dugo trajanje života; 3.
dužina života, život; ~, acoustical
fatigue - život pri akustičkom za-
moru; ~, average - srednja dužina
života (nosača); ~ curve - kriva
radnog vremena, kriva veka traja-
nja (mai.); ~ design - računska
dužina života; ~, fatigue - izdrž-
ljivost, život pri opterećenju (za-
moru); ~, „in use" v. operation
life; ~ of tool - život, trajanje
alata (mai.) ; ~, operation - eks-
ploataciona dužina života, vek eks-
ploatacije; —, overhaul - dužina
života do generalne opravke; ~,
service - dužina života, rok, tra-
trajanje; ~, specified - garanto-
vana dužina života; ~, thermal -
termalna dužina života (pri izmeni
temperature okolne sredine); ~
test - ispitivanje radnog vremena;
ispitivanje na habanje, ispitivanje
veka trajanja (mai.) ; ~ test rack
- stalak za ispitivanje veka trajanja
(mai.) ; ~, useful - v. operation
life
lifeboat receiver - prijemnik čamca
za spašavanje (pom.)
light
lifetime - 1. vreme života; 2. dugo-
večnost; 3. dužina života; ~, di-
pole-belt - vreme postojanja orbi-
talnog pojasa; ~, effective - efek-
tivno vreme života; ~, elastic-
-wave - dužina života elastičnog
talasa; ~, electron - dužina života
elektrona; '—, excess-carrier -
vreme života suvišnih nosilaca; ~,
excited-state - život ekscitovanog
stanja; ~, hole - dužina života
rupa; ~, minority carrier - život
neosnovnih nosača; -—-, radiative
- radijacioni život; ~, spin-wave
- vreme života spintalasa; ~, spon-
taneous (emission) v. sponta-
neous radiative lifetime; ~, sp-
ontaneous radiative - vreme ži-
vota spontane radijacije; ~, sur-
face - površinsko vreme života
lift - dizanje, usisna visina (mai.);
osobna dizalica; dizati, podizati
lifter - kotva elektromagneta (el.)
lifting rod - držač tiskača; ~ tackle
- koturača (mai.); koloturnik
lift of the piston - hod klipa (mot.) ;
~ valve - podizni ventil (mai.)
ligament - veza, okov
ligand - ligand (grupa vezana u
kompleks) (hem.)
light - 1. svetlost, osvetljenje; 2.
svetljenje; 3. lampa, indikator; 4.
signalizacija; ~ alloys - lake legure
(aluminijuma) (mil.); ~ beacon
- svetionik (pom.); ~ beam -
svetlosni zrak, svetlosni mlaz (pom.);
~ beam pickup - svetlosni snimač
zvuka (s filmske trake ploče) (eh.) ;
~ bodied - retko tečan (thnl.);
~, Brillouin-scattered - rasejana
svetlost kao posledica Briluenovog
rasejavanja; ~ cell - fotoelemen(a)t,
fotoćelija' (els.) ; ~ characteristic
- svetlosna karakteristika (eh.) ; ~,
circularly polarized - svetlost s
kružnom polarizacijom; ~, cohe-
rent - koherentna svetlost; ~ cut
- tanki nož (mai.); ~, dial -
osvetljenje skale; ~, diffused -
difuzna svetlost; ~, diffused co-
herent - difuzno koherentno svetio;
~, elliptically polarized - elip-
tično polarizovano svetio
light hydrogen
light hydrogen - laki ('obični) vo-
donik, protijum, izotop JH (fiz.);
~, indicating - indikatorska lampa,
signalna lampica; —, laser (-emit-
ted) - lasersko zračenje; ~, indi-
cating - indikatorska lampa, sig-
nalna lampica; ~, laser (-emitted)
- lasersko zračenje; —, linearly
polarized - linearna polarizovana
svetlost; ~ lorry - kamionet
(mot.); ~ mesons - laki mezoni
(fiz.); ~ metal - laki metal
(mtl.) ; ~ microwave modulated
- modulisani svetlosni signal; ~
modulator - svetlosni modulator
(el.); ~ negative - svetlo-nega-
tivan, sa negativnim fotoefektom;
~ pipe - svetlovod; ~j positive
- svetlo-pozitivan, sa pozitivnim
fotoefektom; ~, quantum - kvant
svetlosti, foton (fiz.); ~ ray -
fotoelektrični relej (el.); ~, run-
ninf - prazan hod, jalov hod (mai.) ;
- sensitive - osetljiv na svetlost;
~ signal - optički signal, svetlosni
signal; ~ slit methode - postupak
lakog reza (mai.); ~ source - izvor
svetlosti (fiz.); ~ spectrum -
svetlosni spektar (fiz.) ; ~ up dial
telephone - telefon sa osvetljenim
brojčanikom (tel.); ~ vector -
svetlosni vektor, u teoriji svetlosti
(opt.); ~ water - laka (obična)
voda, voda iz koje je odstranjen
deuterijum i tritijum (fiz.); ~
water reactor - koji je moderisan
običnom vodom (nukl.); ~ wave
- svetlosni talas (opt.); ~ weight
concrete - laki beton (thnl); ~
year - svetlosna godina
Ughtguide - svetlovod
lighthouse - svetionik (pom.); ~
cavity - šupljina cevi svetionika,
rezonator cevi-svetionika (el.); ~
triode - trioda-svetionik (el.); ~
tube - cev-svetionika (el.) ; ~ tube
oscillator - oscilator sa cev-svetio-
nikom (el.)
lighting switch - prekidač osvetlje-
nja (mot.)
lightning - munja; svitanje, svanuće,
osvit; zasvetljenje, usplamćenje; ~
arrester - gromobran (el.) ; prena-
ponski odvodnik (el.); ~ con-
395 limiting deflection
ductor - gromobranski provodnik
(el.) ; ~ static - atmosferska smet-
nja (el.); ~ stroke - udar groma
(el.) ; ~ surge - prenapon od groma
(el.)
lignln - lignin, necelulozna materija
u drvetu (hem.)
lignite - lignit, mrki ugalj
ligroin - ligroin, frakcija nafte iz-
među 90 i 120°C, petroletar (thnl.)
lilac - jorgovan, ljiljak; boja jorgovana,
lila boja (bot.)
lily - ljiljan, krin (bot.)
limb - ivica, rub, halo; ~ radio -
radio-ivica, radio-rub ("Sunca)
Ume - kreč (hem.); ~ glass -
krečno (kalcijumovo) staklo (hem.) ;
~ hydrated - gašeni kreč (u prahu)
(hem.); ~ lean - posni (mršavi)
kreč (hem.); ~ mortar - krečni
malter (hem.) ; ~ water - krečna
voda (hem.)
limestone - krečnjak (min.) (kalci-
jum-karbonat); -~ bituminous -
bituminozni krečnjak; ~ dolomite
- dolomitni krečnjak; -~ laminated
- tankoslojni (slojeviti) krečnjak; ~,
magnesia - dolomit; ~, straight
- čist krečnjak (bez primesa) ~
limit - granica; ~, confidence's
- granica koincidencije; ~, de-
structive di/dt - granica razaranja
di/dt, destruktivna di/dt granica;
~, di/dt- - di/dt granica; ~,
dv/dt- - dv/dt granica; ~, non-
destructive di/dt- - nedestruktivna
di/dt granica; ~ of error - granica
greške (mat.); ~ of proportio-
nality - granica proporcional-
nosti (mat.); ~ of saturation -
granica zasićenosti (hem.) ; ~ stop
- graničnik (mai.); ~ switch -
granični prekidač (mai.)
limitation - ograničenje, granica
limited-quantity production - ma-
loserijska proizvodnja
limiter - ograničavač (eh.); ~,
garnet - granitni ograničavač; ~,
oscillating - generator ograničivač;
~, parametric - parametarski
ograničivač
limiting deflection - krajnje okre-
tanje (eh.); ~ frequency - gra-
bična frekvencija, kritična frekven-
limiting deflection 396
limiting deflection
cija (el.); ~ quantity - granična
veličina (mat.)
limitren - limitron
limits of a power range for accu-
racy of a meter - granica opsega
za tačnost brojila (el); ~ of
effective current range - granica
strujnog opsega za tačnost brojila
(el.) ; ~ of integration - granica
integracije (mat.)
limonene - limonen, eterično ulje
iz kore limuna i narandži (hem.)
limonite - limonit, oksidna ruda
gvozda (min.)
linac - linearni akcelerator (nukl. fiz.)
Lincrusta - plastični materijal sličan
l'noleumu (thnl.)
lindane - lindan, heksahlor-ciklo-
heksan (insekticid) (hem.)
linden - lipa (bol.)
Linde process - Lindeov proces za
dobijanje čistih gasova iz tečnog vaz-
duha (thnl.)
Lindol - omekšivač za plastične mase,
lakove i si. na bazi trirezil-fosfata
(thnl.)
line - predivo iz lanenih vlakana
(teks.) ; linija, vrsta, struka, prava,
redak, red, crta, gajtan, kanap, zi-
darski kanap, vod, cevovod; pruga,
vod, šina; ~, acoustic delay -
linija akustičkog kašnjenja; ~, ac-
oustic quartz delay - kvarcna
linija akustičkog kašnjenja; ~, aco-
ustic transmission - akustička
linija predaje; ~ amplifier - li-
nijski pojačavač, pojačavač linije
(el.) ; ~, anti-Stokes - anti-Stok-
sova linija; ~ assembly work -
montaža na tekućoj traci; ~, ato-
mic resonance - linija atomske
rezonancije; ~ balance - simetrič-
nost linije, uravnoteženost linije
(el.); ~, bank - kontaktno polje
birača (tel.) ; ~ battery - baterija
za napajanje linije (tel.); ~, bit
- linija pražnjenja, vod pražnjenja;
~, bypass - linija obilaska, linija
premošćenja; ~ choking coil -
zaštitna prigušnica (el.)} ~ cir-
cuit - linijsko kolo, linijski sistem
(el.); ~ crawl - smicanje linije,
vučenje linije (el.) ; ~, cryogenic
line
Une
delay - kriogena linija kaSnjenja;
~ delay - linija kašnjenja, linija
zadrške; ~, DEW v. distant early
warning Hne; ~J dielectric -
dielektrična linija; ~, diffraction
delay - difrakciona linija kašnjenja;
~, diffraction dispersive delay
- difrakciono-disperiona linija kaš-
njenja; ~, digital delay - digitalna
linija kašnjenja; ~, digital glass
delay - digitalna staklena linija
kašnjenja; ~, direct torsional
delay - direktna torziona linija
kašnjenja; ~, dispersive strip
delay - disperziona trakasta linija
kašnjenja (ultrazvučna); ~, dis-
tant early warning - sistem da-
ljinskog ranog alarma; ~, Doppler-
-broadened - spektralna linija sa
Dopler širenjem; ~, drive - linija
upravljanja, upravljačka linija; ~
drop - pad napona u liniji, pad
napona na liniji (el.); ~, echo
delay - linija kašnjenja sa eho-
-refleksijama; ~, electric delay -
električna linija kašnjenja; ~, elec-
tric field - linija napona električnog
polja; '—', electrtic flux - linija
električnog fluksa; ~, electro-
acoustic delay - elektroakustična
linija kašnjenja; ~, electromagne-
tic delay - elektromagnetska linija
kašnjenja; ~, Esaki diode trans-
mission - linija transmisije tunel-
-diode; —', exciting - pobudna li-
nija; ~ feed - napajanje linije (el.) ;
~, ferrite delay - feritna linija
kašnjenja; ~, fluorescent - fluo-
rescentna linija; ~, folded optical
delay - optička linija kašnjenža sa
višestrukom refleksijom svetlosti;
~, Gaussian - Gausova linija;
~, grating delay - linija kašnjenja
sa difrakcionom rešetkom; ~, gui-
ded wave delay - talasovodna linija
kašnjenja; ~ , H — H-linija, vodo-
nikova linija (u spektru); ~, helical
delay - spiralna linija kašnjenja;
~, hyperfine - linija vrlo fine
strukture; ~, hyperfine reso-
nance - rezonantna linija vrlo fine
strukture; ~ impedance - ulazna
impedanca, impedanca linije (tel.) ;
~, inhibit(ing) - zaprečna linija
397
šina; ~, interdigital - inter digi-
talna linija; ~ jack - linijsko
gnezdo (tel.); ~, laser - linija
laserskog zračenja; ~, LD v. long
distance line; ~, level - nivo
signala na liniji (tel.); ~, liquid
delay - tečna linija kašnjenja; ~
loss - gubici u liniji, prigušenje
linije (tel.); ~, loss-free - linija
bez gubitaka; ~, lossless - v. loss-
-free Une; <•-', lossy - linija sa
gubicima; ~, lumped constant
delay - linija kašnjenja sa koncen-
trisanim parametrima; ~, lunar -
lunama linija, talasovodna lunama
linija; ~, Lyman alpha - Lima-
nova alfa-linija; ~, MAD v.
microwave acoustic delay line;
~, magnetic core delay - linija
kašnjenja sa magnetskim jezgrom;
~, magnetic delay - magnetska
linija kašnjenja; ~, magnetic flux
- linija magnetsiog fluksa; ~, mag-
netostrictive delay - magneto-
strikciona linija kašnjenja; ~, maser
- linija zračenja masera; ~, mean-
der - meanderska linija, linija u
cbliku menadera; ~, microwave
acoustic delay - mikrotalasna akus-
tična linija kašnjenja; ~, multi-
layer polygonal delay - višeslojna
poligonalna linija kašnjenja; ~,
natural - prirodna linija; ~ noise
- linijski šum, šum linija (tel.);
~, nondispersive strip delay -
nedisperziona (ultrazvučna) linija
kašnjenja; ~, nuclear spin- pho-
non absorption - nuklearna
spin-fononska apsorpciona linija;
~ of centers - linija koja spaja dva
centra (tel.); ~ of force - linija
sile, silnica (fiz.); ~ of inter-
section - linija preseka (mat.);
~ of magnetic flux - linrja mag-
netskog fluksa (el.); ~ of mag-
netic force - linij? magnetne sile
(el.); ~ of magnetic induction
- linija magnetske indukcije (el.);
~ of propagation - linija raspro-
stiranja (el.) ; ~ of sighi - Unija
posmatranja; <~ operator - tele-
fonistkinja; >—<, optical delay -
optička linija kašnjenja; ~, optical
transmission - optička transmi-
line
siona linija; ~, optical ultrasonic
delay - optička ultrazvučna linija
kašnjenja; ~, pair - dvostruka linija
u spektrima (fiz.) ; ~, paramag-
netic resonance - linija para-
magnetske rezonancije; ~, per-
pendicular diffraction delay -
difrakciona linija kašnjenja sa ver-
tikalnim rešetkama; ~, perpen-
dicular diffraction dispersive
delay - difrakciono-disperziona li-
nija kašnjenja sa vertikalnim rešet-
kama; ~, planar - ravna linija,
planarna linija; ~ pole - linijski
stub, nosač linije (tel.) ; ~, poly-
gonal ultrasonic delay - poligo-
nalna ultrazvučna linija kašnjenja;
~, power - linija napajanja, šina
napajanja; ~ pressure - pritisak
u vodu; ~, pressure-broadened
- spektralna linija proširena zbog
pritiska; ~, pump(ing) - spekt-
ralna linija pumpanja; vakuumska
linija; ~, quartz delay - kvarcna
linija kašnjenja; ~, quasi-digital
ultrasonic delay - kvazidigitalna
ultrazvučna linija kašnjenja; ~,
radar -of sight - radarska vidna
linija; <~, Raman - Ramanova li-
nija; ~, ringing delay - linija kaš-
njenja sa prigušenim oscilacijama;
~ rules - pravila korišćenja linije
(tel.); ~ scale - linearna skala
(el.) ; ~ scanning - razlaganje na
linije, linijsko ispitivanje (TV);
~ segment - otsečak linije (mat.) ;
~, select(ion) - selekciona linija;
~ selector - tražilac poziva (tel.) ;
~, signal - signalna linija, sig-
nalna šina; ~, slotted - prorezana
linija, merna linija; ~, solid delay
v. solid-state (delay) line; ~,
solid-state (delay) - linija kašnje-
nja sa čvrstim telom; ~, solid
ultrasonic delay - čvrsta ultra-
zvučna linija kašnjenja; ~ spec-
trum - linijski spektar, spektar
sastavljen od linija (fiz.) ~, spin-
-wave delay - linija kašnjenja sa
spinskim talasom; ~ 3 Stark-broa-
dened - spektralna linija sa Štar-
kovim proširenjem; ~, Stockes -
Stoksova linija; ~, strip - simet-
rična pljosnata linija; ~ 3 strip
 Une
line
delay - pljosnata linija za kašnjenje;
~, strip transmission - pljosnata
transmisiona linija; ~, strong -
jaka linija, jaka spektralna linija;
~, supply - linija napajanja; ~,
surface wave dispersive - dis-
perzivna linija kašnjenja sa površin-
skim talasom; ~ synhronizing
impulse - linijski sinhronizujući
impuls (el.); ~, tapped ultra-
sonic delay - ultrazvučna linija
kašnjenja sa odvodima; ~, tempe-
rature broadened - spektralna
linija proširena zbog uticaja tempe-
rature; ~, time-delay - linija vre-
menskog kašnjenja; ~ to-ground
- uzemljenje na liniji (smetnja), od-
vod na liniji (el.); ~ to-line -
uplitanje provodnika, dodirivanje
vodova (el.); — transformer -
linijski transformator (el.) ; ~, tri-
-plate - linija predaje sa tri ploče;
~j trunk - glavna linija, magist-
ralna linija; ~, tuned laser - po-
dešena laserska linija; ~ tuning
- podešavanje linije, linijsko podeša-
vanje (el.); ~, ultrasonic delay
- ultrazvučna linija kašnjenja; ~,
ultrasonic wire delay - ultra-
zvučna žičana linija zakašnjenja; ~
up - ispraviti, podesiti; ~, vari-
able delay - linija sa promenljivim
kašnjenjem; ~, variable ultra-
sonic delay - ultrazvučna linija sa
promenljivim kašnjenjem; ~, vib-
ration-rotation - vibraciono-rota-
ciona linija; ~ voltage - napon
linije, linijski napon (el.); ~,
wedge dispersive delay - klinasta
disperziona linija kašnjenja; -~,
wire delay - žičana linija kašnjenja
linear acceleration - linearno ubr-
zanje (fiz.); ~ accelerator -
linearni akcelerator, mašina za ubr-
zavanje nuklearnih čestica (fiz.);
~ amplification - linearno poja-
čanje (el.) ; ~ constant - linearna
konstanta (el.) ; ~ distortion -
linearno izobličenje, linearna dis-
torzija (el.); ~ equation - line-
arna jednačina (mat.); ~ expan-
sion - linearno širenje (fiz.); ~
expression - linearni izraz (mat.) ;
398
link
~ fluid motor, linear hydraulic
motor - hidraulični motor (mot.) ;
~ function - linearna funkcija
(mat.); ~ indexing - podužna
podela (mat.) ; ~ interpolation -
linearna interpolacija (mat.); ~
machining - podužna obrada
(mol.) ; ~ modulation - linearna
modulacija (eh.); ~ polarization
- linearna polarizacija (opt.); ~
scale - linearna podela (mat.);
~ servomechanism - linearni
servomehanizam (el.); ~ sweep
- linearni razlagač, linearna vre-
menska baza (el.) ; ~ wave-guide
accelerator - linearni talasovodni
akcelerator (fiz.); ~ velocity -
linearna brzina
linearity control - regulator linear-
nosti (el.)
lineman - monter linije, linijaš (el.) ;
~ body belt - monterski pojas
(el.); ~ climbers - monterske
penjalice (el.); ~ pliers - mon-
terska klešta, ravna klešta (el.);
~ test set - monterska ispitna
garnitura (tel.); ~ tool case -
torba sa monterskim alatom (tel.)
linen - lanen, končan; platno (tek.)
liner - podloška, podložni prsten,
podložna traka, čaura, poklopni omo-
tač, izlivak, odlivak; oblaganje; pa-
pir za kasiranje, pokrivni papir,
filter-papir, linijski brod; podeša-
vač, temeljna linija; ~, cylinder
- podešavač cilindra (ma!.); ~,
out - obeleživač
linguascope - lingvaskop, pribor za
izučavanje reci
liniment - trljanje, utrljavanje, ma-
zanje
lining - postavljanje; oblaganje; ~,
out - obeležavanje
link - karika, veza; zglob, spoj; čla-
nak; štap, zglavak, spojni zglavak,
spojna poluga, uzengija, spona, ka-
nal (tel.); američka dužinska mera
1 li = 20,117 cm; ~, automatic
data - automatska veza za predaju
informacija; ~ bank - kontaktno
polje birača (tel.) ; ~, capacitance
- kapacitivna veza, kapacitivna gra-
na; ~, chain - karika lanca (ma!.) ;
399
link
~ drive - kulisni pogon (ma!.) ;
~ frame field - cilindrično kon-
taktno polje (el.); ~, frequency
division data - radio-veza sa frek-
ventnom podelom kanala; ~, in-
ductance - induktivna veza, induk-
tivna grana; ~, meteor-burst -
linija veze preko meteora; ~ mo-
tion - kulisno kretanje (mai.) ; ~,
optical over-the-horizont - op-
tička zahorizontna veza; ~, resis-
tance - otporna veza, otporna grana;
~ rod - kulisna poluga (maš.);
~, time-division data - radio-
veza sa vremenskom podelom ka-
nala; ~ tooth saw - lančana tes-
tera; ~, troposcatter - veza preko
troposferskog rasejanja
linkage coefficient - Hopkinsov
koeficijen(a)t
linolenic acid - linolinska kiselina,
nezasićena kiselina koja se nalazi
u lanenom ulju (hem.)
linoxyn - linoksin, dobij a se oksida-
cijom lanenog ulja, upotrebljava se
za izradu linoleuma (thnl.)
linseed - laneno seme (beo.); ~
oil - laneno ulje
linsey - tkanina na bazi vune i lana
(tek.)
lintel - gornja greda, gornji deo ra-
gastova (građev.)
linters - linters, kratka otpadna pa-
mučna vlakna, upotrebljavaju se za
proizvodnju veštačke svile i eksplo-
ziva (thnl.)
Uophilic colloidal system - liofilni
koloidni sistem, kod koga postoji
jako privlačenje, između kontinu-
alne i dispergovane faze (hem.)
liophobic colloidal solution - liofo-
bni koloidni rastvor, kod koga je
slabo privlačenje između kontinu-
alne i dispergovane faze (hem.)
Up - ivica (ma!.) ; ~ angle - ugao
Uma (ma!.); ~ microphone -
usni mikrofon (tel.); ~ synchro-
nous operation - sinhronizacija
slike tonom, sinhronizacija govora na
filmu (eh.)
Upase - lipaza (ferment koji katalizuje
varenje masti)
liquor
lip(o)id - lipid (naziv za grupu masti
i njima sličnih sastojaka živog orga-
nizma)
lipolysis - lipoliza (razgradnja masti)
liposoluble - rastvorljiv u mastima
lipovitamines - lipovitamini, vita-
mini rastvorljivi u mastima
liquation - likvacija (razdvajanje
komponenata čvrste smeše zagre-
vanjem tako da se samo jedna kom-
ponenta istopi)
liquefaction - prevođenje gasa (pare)
u tečno stanje; topljenje
liquefiable - koji se može prevesti
u tečno stanje
liquefied petroleum gas - gas,
tečni „gas"; topitelj, stapač; ~,
associated - asocirana tečnost; ~,
cavitating - kavitaciona tečnost;
~, helium - helijumski topitelj;
~, hydrogen bonded - tečnost sa
vodoničnim vezama; ~, Kerr -
tečnost Kerove ćelije; ~, nonas-
sodated - neasocirana tečnost
liquefy - prevesti u tečno stanje
liquescency - sposobnost za prela-
ženje u tečno stanje
liquid - tečnost; tečan; ~, immis-
cible - nemešljive tečnosti; ~,
incompressible - nekompresibilna
tečnost; ~, low-boiling - tečnost
niske tačke ključanja; ~, low-
-freezing - tečnost niske tačke
mržnjenja; ~, lubricating - teč-
nost za podmazivanje; ~, n o n -
-wetting - tečnost koja ne kvasi;
~, sealing - tečnost za zaptivanje;
~, wetting - tečnost koja kvasi
liquidometer - merač nivoa tečnosti
liquidus - likvidus (linija topljenja
na dijagramu stanja rastopa)
liquor - tečnost; rastvor, lug; napi-
tak; alkoholno pića; ~, alkali -
alkalni rastvor; ~, alum - rastvor
glinice (stipse); ~, ammoniacal -
amonijačna voda; <-~; anode - ano-
lit, rastvor anodnog prostora; ~,
black - crni lug; ~, bleach -
rastvor za beljenje; •--, cane - sok
šećerne trske; ~, cathode - katolit,
rastvor katodnog prostora; ~, filter
- filtrat; ~, limed - lug obrađen
krečom; ~, mother - matični lug;
matični sirup; ~, red - obrađeni
 liquor
liquor
sulfitni lug; ~, spent - obrađeni
lug; —, supernatant - rastvor
(tečnost) iznad taloga; ~, tan -
rastvor za štavljenje; ~, waste v.
spent liquor
list - lista, spisak; ~ of calls -
spisak (zakazanih) razgovora (tel.)
listening jack - prislušno gnezdo,
ispitno gnezdo, ispitni džek (tel.);
~ key - prislušni ključ, ispitni
ključ (tel.) ; ~ position - prislušni
položaj, kontrolni sto, nadzorni sto
(tel.) ; ~ room - auditorijum, sala
za slušanje (TV)
listing - unošenje pretplatnika (u
imenik) (tel.)
liter, litre - litar, jedinica zapremine
literacy - (naučno) obrazovanje
literal coefficient - koeficijen(a)t
obeležen slovom
lithanode - dioksid olova (hem.)
litharge - olovna gled, (žuti) oksid
olova (hem.)
lithe - savitljiv, gibak
lithia - litijum-oksid (hem.) ; ~ mica
- liskun koji sadrži litijuma (min.)
lithification - okamenjavanje
lithiophylite - fosfat litijuma (hem.)
lithium - hemijski elemen(a)t liti-
jum, red br. 32, simbol Li; ~
bomb - litijumska bomba, termo-
nuklearna bomba sastavljena od li-
tijum-deuterida (nukl.); ~ hyd-
ride - litijum-hidrid (hem.); ~
hydroxide - litijum-hidroksid
(hem.)
lithol reds - vrsta organskih crvenih
pigmentnih boja (thnl.)
lithopone — litopon (beli pigment),
smeša cink-sulfida i barijum-sulfida
(thnl.)
litosphere - litosfera, čvrsti deo
Zemlje (geol.)
litmus - lakmus (indikato u analitičkoj
herniji)
3 ~, capacity of the tyre cover -
litre - litar = 1 dm
litter - nosiljka; nosila; prostirka;
slamna asura
little fuse - minijaturni osigurač (el.)
littoral - obalski, primorski, pribrežni
litzendraht (wire), lite wire - VF
gajtan, upletena tanka žica (el.)
400 load
live axle - obrtljiva osovina (maš.) ;
~ centre - vrh obeleživača koji
se okreće (maš.) ; ~ circuit - kolo
pod naponom (el.); ~ conductor
- provodnik pod naponom (el.);
~ load - dinamičko opterećenje
(el.) ; ~ parts - delovi pod napo-
nom (el.) ; ~ room - neprigušena
soba, soba sa visokom reverberaci-
jom (ak.)
livid - modar, modrikast
lixiviation - cedenje (thnl.); izluži-
vanje, luženje
load - 1. teret, opterećenje, utovar;
2. naelektrisanje, naelektrisan; 3.
skakavica; zatvarati; 4. šarža, šihta,
šaržiranje, doziranje; 5. puniti sas-
tavom; 6. Pupinov kalem, pupinizi-
rati; 7. natovareni vagoneti; ~,
actual - stvarno opterećenje, dej-
stvujući teret; ~, additional -
dodatno opterećenje; ~, alternate
- promenljivo opterećenje, alterna-
tivno naelektrisanje; ~ and fire
mechanism - opružni mehanizam
za (isključenje) natezanje; ~ and
unload mechanism - dovodno-
-odvodni mehanizam (na alatnim
mašinama); ~, axial - aksijalno
opterećenje; ~, axle - opterećenje
na osu; ~, balanced - simetrično
opterećenje; ~, balancing - urav-
noteženo opterećenje; ~, basic -
osnovno opterećenje, statičko optere-
ćenje; ~, bed - zakočno; ~, best
v. most efficient load; ~, brake
- zakočno naelektrisanje; optereće-
nje kočnice; ~, breaking - rušeće
opterećenje; ~, buckling - kri-
tično opterećenje; ~, bulk - tova-
riti nasipanjem; ~, capacitive -
kapacitativno naelektrisanje, kapa-
citativno opterećenje; ~, capacity
- nosivost, kapacitet, opteretljivost;
nosivost površine pneumatika; ~,
carrying - noseći; ~, carrying
ability - nosivost; ~, carrying
capacity of a bearing - opteret-
ljivost ležaja; ~, cavity - optere-
ćenje rezonatora; ~, cell - mano-
metar; ~, centrifugal - centri-
fugalno opterećenje; ~, charac-
load
terlstic - kriva (dijagram) optere-
ćenja; ~, changing - promenljivo
opterećenje, promenljivo naelektri-
sanje; ~ circuit - kolo (šema) opte-
rećenja; ~, coil spacing - korak
pupinizacije; ~, cold - hladno opte-
rećenje; ~, collapse - rušeće opte-
rećenje; ~, combined - kombino-
vano opterećenje; ~, concentrated
- skoncentrisano opterećenje; ~
condition - uslovi opterećenja, re-
žim opterećenja; ~, connected -
prisajedinjeno opterećenje, vezano
opterećenje; ~, continuous - 1.
kontinualno opterećenje; 2. ravno-
merno raspoređeno naelektrisanje;
~, crock(ing) - rušeće optereće-
nje; ~, crane - opterećenje krana;
~, crippling - rušeće opterećenje;
~, critical - kritično opterećenje,
kritično naelektrisanje; ~, crushing
- rasterećeno naelektrisanje; ~,
dead - 1. „mrtvi" teret, „mrtvo"
opterećenje, sopstvena težina; 2.
stalno opterećenje, statičko optere-
ćenje; ~, design - naznačeno op-
terećenje, proračunato opterećenje;
~ diagram - kriva (diagram) opte-
rećenja; ~, direct-acting - nepo-
sredno opterećenje, dejstvujuće op-
terećenje; ~, disposable - efikasan
teret, korisno opterećenje; ~, dis-
tributed - raspoređeno opterećenje;
~, domestic - postojeće optereće-
nje; ~, draught - gaz, dubina gaza;
~, drawbar - vučno pojačanje na
kuku (za tegljenje); ~, dummy -
veštačko opterećenje, balastno opte-
rećenje; —, dynamic(al) - dina-
mičko opterećenje; ~, eccentric
- ekscentrično opterećenje; ~, even
- ravnomerno opterećenje, ravno-
merno raspoređeno opterećenje; ~
extension diagram - diagram ki-
danja; ~ factor - faktor optere-
ćenja; ~, fictitious - fiktivno op-
terećenje; ~, fixed - fiksno optere-
ćenje, konstantno opterećenje, stalno
opterećenje; ~, fluctuating - fluk-
tirajuće opterećenje, promenljivo op-
terećenje; ~, full - totalno optere-
ćenje, puno opterećenje; -—', g r a -
dually applied - postepeno naelek-
trisavanje, postepeno opterećivanje;
401 load
-~, gross - 1. bruto-težina, opšta
težina; 2. potpuno opterećenje; ~,
gust - opterećenje od udara vetra
(na avionu); ~ hook - teretna kuka;
~, hot - vruće opterećenje, optere-
ćenje na vruće; ~, impact - dina-
mičko opterećenje, udarno optere-
ćenje; ~ impedance - impedanca
opterećenja; ~, imossed - prilo-
ženo opterećenje; ~, increment -
dodatno opterećenje, priraštaj op-
terećenja; ~, indivisible - nede-
ljivi teret; ~, inductive - induk-
tivno naelektrisanje; ~, industrial
- industrijsko opterećenje (struje,
mreže); ~, instantaneous - tre-
nutno opterećenje, trenutno naelek-
trisanje, kratkotrajno opterećenje;
—, irregularly distributed - ne-
ravnomerno raspoređeno optereće-
nje; ~, lateral - poprečno optere-
ćenje; ~, light - 1 . svetlosno naelek-
trisanje; 2. lako opterećenje, nepot-
puno opterećenje; 3. smanjeni naboj,
umanjeno naelektrisanje; ~, limit
- granično opterećenje; ~, linearly
varying - linearno promenljivo op-
terećenje; <~, live - 1. vremensko
opterećenje; 2. podizno opterećenje,
pokretno opterećenje; 3. živi teret;
~, matched - usaglašeno optere-
ćenje, podešeno opterećenje; ~,
military - bojevi projektil, bojevo
punjenje; ~, miscellaneous - me-
lano opterećenje; ~, mobile -
podizno opterećenje, pokretno opte-
rećenje; ~, momentary - kratko-
vremensko opterećenje; pokretno
opterećenje; ~, most efficient -
najefikasnije opterećenje; ~, m o -
vable - pokretno opterećenje; ~,
net - korisni teret, korisno optere-
ćenje; ~, non-sentral - necen-
tralno opterećenje; ~, non-reac-
tive - nereaktivno opterećenje; ~,
normal - projektovano optereće-
nje, normalno opterećenje; ~ on
an axle - osovinsko opterećenje;
~ on the valve - opterećenje
ventila; —, operating - radno opte-
rećenje; ~, oscillating - osiclujuće
opterećenje; ~, partial - parcijalno
opterećenje, delimično opterećenje;
~> P«y(ing) - korisni teret, ko-

load 402
load
risno opterećenje; ~, peak - mak-
simalno opterećenje, vršno optereće-
nje; ~, peak-peak - najveće op-
terećenje od mogućih; ~, perma-
nent - permanentno opterećenje,
stalno opterećenje, statičko optere-
ćenje; ~, permissible - dopušteno
opterećenje; ~, phantom - ves-
lačko opterećenje; ~, pressure -
opterećenje pritiskom; ~, produc-
tion - proizvodno punjenje, pro-
izvodno opterećenje; ~, proof -
maksimalno dozvoljeno opterećenje;
~, pulsating - tačkasto optereće-
nje, pulsirajuće opterećenje; ~,
quiescent - v. permanent load;
~, radial - radijalno opterećenje;
~, rated - nominalno opterećenje;
~, resistive - aktivno opterećenje,
omsko opterećenje; ~, reversal -
reversibilno opterećenje, promen-
ljivo opterećenje; ~, rush-hours
- opterećenje u trenutku maksi-
muma; —, safe - dopušteno optere-
ćenje; ~, service - radno (eksploa-
taciono) opterećenje, korisno opte-
rećenje, korisni teret; ~, severe -
teško opterećenje; ~, shear - po-
jačanje do kidanja; ~, shock -
udarno opterećenje; ~, snow -
snežni teret, snežno opterećenje; ~,
specified - proračunato optereće-
nje, specifično opterećenje; ~,
static - statičko opterećenje; ~,
steady - stalno opterećenje, kon-
stantno opterećenje; ~, suspen-
ded (silt) - suspendovani nanosi;
~, sustained - stalno dodatno op-
terećenje; ~, tail - opterećenje na
kraju (repu), opterećenje na stabili-
zatoru ; ~ tensile - produženo poja-
čanje, rastegnuto pojačanje; ~ test
machine - mašina za ispitivanje
opterećenjem; ~, torque - opte-
rećenje momentom torzije, torziono
opterećenje; ~, total - totalno op-
terećenje, potpuno opterećenje; ~,
traction - delimično opterećenje,
vučno opterećenje; ~, traffic -
pokretno opterećenje; ~, trial -
probno opterećenje; ~, tuned
plate - postavljeno opterećenje u
anodnom kolu; ~, torsional -
loading
torziono opterećenje; ~, ultimate
- delimično opterećenje; —, un-
balanced - neuravnoteženo optere-
ćenje, neravnomerno opterećenje;
~, uniform - ravnomerno optere-
ćenje; ~, unit - jedinično optere-
ćenje, specifično opterećenje, opte-
rećenje na jedinicu površine; ~,
up - vertikalno opterećenje, gornje
opterećenje, opterećenje koje dej-
stvuje nagore; ~, useful - korisno
opterećenje; ~, variable - pro-
menljivo opterećenje; ~, varying
v. variable load; ~, war - boj'evo
punjenje; ~, water - 1. hidrodina-
mičko opterećenje; 2. hidrostatičko
opterećenje; 3. vodeni balast; <~,
wind - vetrovo opterećenje, opte-
rećenje, usled vetra; ~, working
- radno opterećenje
loadable - pogodan za teret; pogo-
dan za utovar
loaded - 1. utovaren, opterećen; 2.
pupiniziran; 3. uzdužan; ~ an-
tenna - opterećena antena, produ-
žena antena
loader - 1. transporter, konvejer; 2.
uto vari vač, utovarna mašina; 3.
transportni radnik; 4. kaseta; 5.
programer, davač programa; <~,
belt - trakasti konvejer; ~ cra-
wler - utovarivač sa guse-
ničnim kretanjem; ~, cutter -
šumska mašina za seču i utovar;
~, dirt - mašina za utovar stena;
~, flight - lebdeći transporter;
~, front-end - utovarivač sa lopa-
ticama koji se nazad prevrće pri
istovaru; ~, gathering-arm -
viljuškar; ~, hay - utovarivač za
seno; ~, magazine - magacinski
utovarivač; ~, mechanical - me-
hanički utovarivač; ~, mobile -
samohodni utovarivač; ~, pit-car
- utovarivač automobila ili vago-
neta; ~, power - mehanički uto-
varivač; ~, shovel - mehanička
lopata; ~, snow - transporter za
sneg; —, truck - transporter auto-
mobila
loading - opterećenje, napor, teret;
2. naelektrisanje, naboj; 3. usisa-
vanje (goriva); 4. punjenje; 5. iz-
loading
ravnavanje linija, pupinizacija; 6.
otežavanje tkanine; ~ and unloa-
ding device - utovarno-istovarni
uređaj; ~ berth - utovarno mesto
(brod); ~ bridge - utovarni most;
~ cable - pupinizovani kabl; ~
capacity - nosivost, utovarni kapa-
citet; ~, cathode - katodno opte-
rećenje; ~ coil - Pupinov kalem;
~ coil case - sanduk sa Pupino-
vim kalemima; — components -
nameštanje, dovod obradaka; ~,
current - strujno opterećenje; ~,
design wing - proračunato opte-
rećenje na krilo; ~ device - uređaj
za dovod obradaka; ~ diagram -
dijagram opterećenja; ~, dust -
opterećenje (filtra) prašinom; ~,
dynamic - dinamičko opterećenje;
~, eccentric - ekscentrično opte-
rećenj'e; ~, elastic - elastično opte-
rećenje ;~ equipment - uređaj
(mehanizam) za dovod obratka; ~
gauge - jedinica (mere) punjenja,
utovara; ~ gear - utovarni sud;
~ grab - utovarna hvataljka; ~,
gravity - sopstveno opterećenje,
gravitaciono opterećenje; ~, har-
vester - utovarivač otkosa; ~
hatch - utovarni otvor; ~ hopper
- utovarni levak; ~ implement -
utovarni uređaj; ~, incremental
repetitional - ponovno optereće-
nje; ~, inertia - inerciono optere-
ćenje; ~, machine - mehanizo-
vano opterećenje; ~, negative
beam - negativno opterećenje mla-
zom; ~, pigment - pigmentni
punilac; ~ platform - utovarni
most, utovarna platforma; ~ point
- utovarno mesto; mesto postavlja-
nja Pupinovih kalema; ~, power
- mehaničko opterećenje; ~ ramp
- utovarni most, utovarna rampa;
~, repeated - ponovno opterećenje;
~, scraper - skreperno optereće-
nje; ~ shovel - utovarivač; ~,
superelastic - opterećenje iznad
oblasti elastičnosti; ~ time - vreme
punjenja, opterećenja
loadstone - magnetit (min.)
loaf (machine) - ići na prazno (ma-
šina) (SAD)
loam - ilovača, uma; glina
26*
403 locator
lobby - trem, predvorje, predsoblje
lobe - latica dijagrama zračenja
antene, krilo antenskog dijagrama,
sporedni listić (rad.); ~ diffrac-
tion - difrakcioni maksimum
lobing antenna - antena sa promc-
nom dijagrama zračenja (rad.) ; ~
radar - radar sa promenom dija-
grama zračenja (rad.); ~ rate -
brzina promene dijagrama zračenja
(rad.)
lobster - jastog, morski rak (biol.)
local battery - lokalna baterija,
mesna baterija (tel.); ~ battery
area - telefonska mreža napajana
lokalnom baterijom (tel.) ; ~ bat-
tery subset - telefonski aparat lo-
kalne baterije (tel.); ~ call -
mesni razgovor, lokalni razgovor,
prigradski razgovor (tel.) ; ~ cen-
tral office - gradska telefonska
centrala (tel.) ; ~ channel - mesni
kanal (lokalne radio-stanice) (raa.) ;
~ control - lokalno upravljanje
(at.) ; ~ exchange - gradska cen-
trala, lokalna centrala (tel.); ~
service area - gradska zona, lo-
kalna zona (el.)
localisation of faults - nalaženje
mesta oštećenja (el.)
localizer - lokalizator; ~, equi-
signal y. tone localizer; ~, tone
- tonski lokalizator J
locate - postaviti, pronaći, odrediti
mesto, namestiti; ~ the cutter
centrally - centrirati glodalo (maš.)
location - 1. određivanje položaja;
2. razmeštanje, raspoređivanje; 3.
trasiranje; 4. prirodni snimak; 5.
adresa; ~, control - komandni
pult, kontrolni punkt; ~, double
signal - određivanje položaja duplog
signala, dupli signalni uređaj; ~,
fault - određivanje mesta povrede;
mesto povrede; ~, radio - radio-
-lokacija; ~, signal - signalni ure-
đaj (na pruzi); ~, switch - grupa
za prebacivanje (skretnica); ~,
wayside signal - signalni uređaj za
razdvajanje
locator - lokator, tragač; ~, fault -
instrumen(a)t za određivanj'e kvara
(u mreži); ~, metal - ispitivač
metala, detektor metala; ~, mine
locator
locator
- detektor mina, uređaj za nalaže-
nje mina; ~, pipe - detektor cevi,
ce^pvoda; ~, radio - radio-lokator;
~, sound - hvatač zvuka, lokator
zvuka
loch - jezero, uski morski zaliv
lock - 1. brava, ključaonica, osigurač,
zatvaranje; pritegnuti; 2. zapor, koč-
nica, zapreka; 3. fiksirajući eleme-
nta)!; 4. blokirati; 5. vezivati, učvrš-
ćivati; 6. brana, ustava, gat; ~
with side ponds - brana sa boč-
nim bazenima; ~ air - 1. vazdušna
ustava; 2. vazdušna pregrada; ~
arm - ručica za blokiranje; ~,
azimuth - azimutni ustavljač, azi-
mutna kočnica; ~, bali - kuglasti
zatvor; ~, basin - brana na ba-
zenu (ustavi); ~, bayonet - šiljati
zatvarač; <~, blind - skrivena brava;
~, block - blok-brava, blokirajuće
zatvaranje, blokiranje; ~, bolt -
kontrolni zatvarač, zapornik; ~,
canal - brana-kanala; ~, catch -
1. brava sa oprugom; 2. prebacivač;
~, chest - žlebni zatvarač; ~,
control - kontrolni zatvarač; ~,
control column - kontrolni pult
sistema upravljanja; ~, crimped -
zapreka; ~, cross - poprečni zat-
varač (na pruzi); ~, derailer -
zatvarač putnog opterećenja; ~,
dial - prebacivač skale; ~, door
- 1. zatvarač vrata, brava; 2. blo-
kiranje vrata; ~, double - dvo-
struka brava, dvojno zatvaranje; ~,
double-lane - dvostepena brana;
~, double-lift - dvostruka (dvo-
stepena) ustava; ~, dowel - si-
gurnosna čivija; ~, electric - elek-
trično blokiranje (zatvaranje); —,
electric block plunger - električni
blok-prebacivač; ~, electric bolt
- električni zatvarač (na rampi);
~, electric switch - električni
priključivah; ~, entrance - ulazna
brana; ~, fish - brana u ribnjaku;
—, flight - višestepena brana; ~,
friction - frikciono zatvaranje; ~,
gas - 1. gasna proba; 2. gasna pre-
grada; ~, German - polupovratni
osigurač, poluokretni osigurač; polu-
404 lock
okretna brava; ~, head - gornja
brana; ~, high-head - visokona-
ponska brana; —, hook - kukasti
zatvarač; ~, isolating - izolacioni
kran; ~, latch (-operated) - osi-
gurač sa skakavicom, zatvarač sa
skakavicom; ~, lever - zatvarač
sa ručicom, zaporna poluga, ručica;
~, lever-operated - zatvarač koji
radi mehanički; ~, magnetic -
magnetni zatvarač (osigurač); ~,
mechanical - mehanički zatvarač
(brava); ~, mechanical-type
switch - mehanički pokretni zatva-
rač; ~, mortise - zatvarač oblika
reze; —, navigation - navigaciona
brana (pregrada); ~, nut - nut-
-zatvarač; ~, one-pull - povratni
zatvarač, jednostepeni pokretni zat-
varač; —, oscillating - oscilujući
zatvarač (osigurač); ~, pendulum
v. oscillating lock; ~, piston-
-ring - kružni zatvarač; ~, plate
- sigurnosni lim; ~, plunger -
mehanički spiralni zatvarač, zapor-
nik; ~, point-tongue - tačkasti
pokretni zatvarač; ~, pressure -
pneumatski zatvarač; ~, puzzle v.
trick lock; ~, rim - žlebni zat-
varač, kutijasti zatvor; ~, ring -
kružni zaptivač, sigurnosni prsten;
~, roller v. ring lock; ~, ship
- brana (pregrada) na suvom; ~,
signal - signalni zatvarač; ~,
single -lane - jednostepena brana,
jednonitna pregrada; ~, single-
-Hft - jednostepena brana; ~,
sound - zvučni kanal (na televi-
zoru); ~, spring - spiralni zatva-
rač; ~, steering - ograničavač
ugla; ~, tail - donja brana (preg-
rada); ~, tandem - dvokomorna
brana (pregrada), dvostepena pre-
grada; ~, tappet - bregasti osigu-
rač (zatvarač); ~, time - vremen-
ski prekidač, vremenski zatvarač;
~, track - rampa; ~, traffic -
pokretna pregrada; ~, trigger -
triger-zatvarač; ~, twin - parna
pregrada, pregrada za paru; ~,
vacuum - vakuumski zatvor (pre-
grada); •~, vapour - pregrada za
paru; ~, wet-dock entrance -
ulazna brana prilivnog bazena
lockage
lockage - i. podizanje brana; 2.
ustave (brane) u gradnji; 3. taksa
za prolaz kroz kanal sa ustavom
locker - 1. lični orman (ostava); 2.
ostava za instrumente; 3. mali ma-
gacin hladnjak za čuvanje sveže-
- zamrznutih namirnica; ~, cable
- magacin za kablove; ~, luggage
- prtljažnik, garderoba
locking - 1. zatvaranje, zaključavanje,
zatvaranje rezom; 2. blokiranje; za-
ustavljanje; 3. sinhronizacija; 4. me-
hanizam za sastavljanje; 5. pregra-
đivanje; ~, castor - blokiranje
orijentacionog kola; ~, NLT -
sigurnosni prsten; ~, positive -
prinudno blokiranje; ~, shaft -
1. spajanje talasa; 2. osno spajanje;
—, spring - zaustavni, sigurnosni
prsten; ~, time - vremensko zat-
varanje; ~, yoke - viljuška za blo-
kiranje
locksmith's work - bravarski rad
(mal.) ' izolirana žila; ~, contact - kon-
locomotion - menjanje mesta, pro-
mena mesta
locomotive - lokomotiva, elektrovoz,
dizel-lokomotiva, motorna lokomo-
tiva, parna lokomotiva, elektroloko-
motiva; ~, accumulator v. bat-
tery locomotive; ~, articulated
- sastavna lokomotiva; ~, assis-
tant v. pilot locomotive; ~, bank
- gurač-lokomotiva, gurač; ~,
battery - akumulatorska elektro-
lokomotiva; ~, booster - pomoćna
lokomotiva; ~, composite - kom-
binovana lokomotiva, sastavna loko-
motiva; ~, continuous-current -
elektrolokomotiva stalne struje; ~,
converter - elektrolokomotiva kon-
verter; ~, diesel - klizel-lokomo-
tiva; ~, diesel-electric - dizel-
lokomotiva sa električnom preda-
jom; ~, mining - rudnička loko-
motiva; ~, oil-burning - parna
lokomotiva sa pogonom na naftu;
~, oil-electric - dizel-električna
lokomotiva; ~, out-of-service v.
stored locomotive; ~, over-
head-wire - pantograf-elektrovoz;
~, passenger - putnička lokomo-
tiva, lokomotiva za putnički voz;
~, petroleum - benzinski moto voz;
405 logarithmic curve
~, pilot - pomoćna lokomotiva,
manevarska lokomotiva; ~, pus-
hing - v. bank locomotive; ~,
road - magistralna lokomotiva; ~,
road switching - manevarska lo-
komotiva; ~, shunting v. swit-
ching locomotive; ~, split-phase
- elekjrovoz sa razdvojenom fazom;
~, steam - parna lokomotiva;
~, steam-turbine-electric - tur-
boelektrolokomotiva; ~, switching
- manevarska lokomotiva; ~, tank
- lokomotiva; ~, turbine - turbo-
lokomotiva, turbovoz; ~, under-
cylindered - parna lokomotiva sa
malom snagom u cilindrima; ~,
yard - manevarska lokomotiva
locus - položaj, geometrijsko mesto
tačka, trajektorija, hodograf, kriva;
~ of a point - položaj tačke (mat.)
lode - Žila, izolirana žila, kabl, nas-
laga, ležište, depozit, zagat; —,
blind - blindirana žica, blindirana
taktna žica, kontaktna žila; ~,
counter - kabl brojačkog sistema;
~, dead - slepi vod, mrtav vod;
~, mother - osnovni vod, osnovna
žica; ~, true - glavni vod, osnovni
vod; ~, unkindly - v. lode dead
lodestone, loadstone - jedan vari-
jetet magnetita (min.)
lodge - 1. manja rudnička zgrada; 2.
stražara; 3. valjati
Lodge-Cottrell precipitator -
elektrostatički uređaj za čišćenje
gasova od mehaničkih čestica (tknl.)
lodg(e)ment - 1. jama sa šahtom;
2. zator, skupljač; 3. postavljanje
desanta, zahvat terena
lodging - postavljanje kablova
loft - 1. čardak; 2. senara; 3. gornji
sprat, potkrovlje; 4. prizemni pros-
tor; 5. uređaj za doziranje; ~
drying - sušionica, sušenje u suš-
nici
log - brodski dnevnik; log; balvan,
trupac, klada (građev.); ~, pe-
riodic - log periodični
logafier - logaritamski pojačavač
logarithm - logaritam (mat.)
logarithmic curve - logaritamska
kriva (mat.); ~ decrement -
logaritamski dekrement (mat.); ^
logarithmic curve
logarithmic curve
equation - logaritamska jednačina
(mat.); ~ photometer - logari-
tamski fotometar (el.) ; ~ receiver
- logaritamski prijemnik (el); ~
scale noise meter - merač šuma
sa logaritamskom skalom (el.); —
spiral - logaritamska spirala (mat.)
logatom - logatom (besmisleni slog)
logger - loger, sistem za sakupljanje
i registrovanje podataka (informa-
cija)
logging - registrovanje informacija
logic - logika, logični, logički deo,
logička šema; ~, complementary
transistor - dopunska tranzistorksa
logika; ~, computer - kompjuter-
ska logika, logika računske mašine;
~, diode-transistor - diodno-
-tranzistorska logika; ~, direct-
-coupled transistor - direktno
spregnuta tranzistorska logika; ~,
direct-coupled unipolar tran-
sistor - direktno spregnuta logika
sa unipolarnim tranzistorima; ~,
emitter-coupled - emiterski spreg-
nuta logika, logička šema sa zajed-
ničkim erruterima; ~, emitter-
-coupled transistor - emiterski
spregnuta tranzistorska logika; ~,
functional - funkcionalna logika;
~, integrated - integrisana logika;
~, LCDT v. load-compensated
diode transistor logic; ~, lead-
-reduction - logička šema sa redu-
ciranim brojem; ~, level - poten-
cijalna logička šema; ~, load-
-compensated diode transistor
- diodna tranzistorska logika sa
kompenziranim opterećenjem; ~,
low-power diode transistor -
diodno-tranzistorska logika male
snage; ~, magneto-optical - mag-
netooptička lopika; ~, micro-
power - mikrovatna logika; ~,
microwave - mikrotalasna logika;
~, multiemitter (transistor) -
višeemiterska logika; ~, opto-
electronic - optoelektronska logika;
~, pattern classification - lo-
gika klasifikacije oblika; ~, resis-
tor-capacitor transistor - otpor-
no-pakacitivna tranzistorska logika;
~, resistor-transistor - otporno-
406 long-chip material
tranzistorska logika; ~, system -
sistemska logika; ~, threshold -
prazna logika, logika praga; ~,
transistor-coupled - tranzistor-
skih spregnuta logika; ~, transis-
tor-current-steering - tranzistor-
ska strujnoprekidačka logika; ~,
transistor-diode - tranzistorsko-
diodna logika; ~, transistor-resis-
tor - tranzistorsko-otporna logika;
~, transistor-transistor - tran-
zistorsko-tranzistorska logika; ~,
tunnel-diode - tunel-diodna logika;
~, tunnel-diode charge-trans-
former - logika sa tunel-diodama
i diodama sa sakupljanjem naelek-
trisanja; ~, tunnel-diode coupled
- logika spregnuta tunel-diodama;
~, tunnel-diode transistor -
tunel-diodna tranzistorska logika;
~, two-line - dvolinijska logika;
~, wired - žična logika
logicor - logičko jezgro, jezgro za
logiku
logistic spiral - logaritamska spirala
(mat.)
logistics computer - logistička ra-
čunska mašina (met.)
logocore - logičko jezgro, jezgro za
logiku
logometer - logometar, skala za mere-
nje hemijskih ekvivalenata (hem.)
long-chip material - materijal sa
dugom strugotinom (maš.); —
delay - dugo kašnjenje, duga za-
drška (eh.); ~ distance cable -
međumesni (daljinski) kabl (tel.);
~ distance circuit - kolo za da-
ljinsku vezu (tel.); ~ distance
dialing - biranje za daljinu (tel.) ;
~ distance line - međumesna li-
nija (tel.) ; ~ distance navigation
- daljinska navigacija (pom.); —
distance navigation aids - sred-
stva za daljinsku navigaciju (pom.) ;
~ distance network - daleko-
vodna mreža (el.); ~ distance
selection - daljinsko biranje, bi-
ranje na daljinu (tel.) ; ~ distance
service - daljinska veza (tel.);
~ distance telephone - među-
mesni telefon (tel.); — distance
traffic - međumesni saobraćaj,
long-chip material 407
daljinski saobraćaj (tel.); ~ dis-
tance transmission - prenos na
daljinu (tel.) ; ~ life tube - dugo-
večna cev, cev dugog života (eh.) ;
~ nosepliers - monter^ka duga
klešta (maš.); — pitch winding
- produženi namot (el.) ; ~ playing
magnetic tape - (dugotrajna) mag-
netofonska traka (za dugotrajno svi-
ranje (el.); ~ playing record -
(dugotrajna) ploča, ploča za dugo-
trajno sviranje (el.); ~ range
detection - daljinska detekcija
(otkrivanje ciljeva) (voj.) ; ~ range
navigation - daljinska navigacija
(pom.); ~ range radar - radar
dalekog dometa (eh. voj.) ; ~ range
rocket - dalekometna raketa (voj.) ;
~ sighted - dalekovid (med.);
~ stroke broaching machine -
mašina za provlačenje sa dugim ho-
dom (maš.); — thread - dugi
navoj (maš.); ~ thread milling
machine - glodalica sa dugim na-
vojem (maš.); ~ tooth - visok
(dug) zubac (maš.); ~ wave -
dugački talas (rad.); ~ wave
diatherm - dugotalasna dijater-
mija (el.)
longevity - dugovečnost; rok službe;
život; ~, guarantee - garantovani
rok službe; ~, individual - indi-
vidualni rok službe; ~, mean -
srednji rok službe
longitude - dužina (geografska); ~
effect - longitudinalni efekt, po-
dužni efekt'
longitudinal - podužan, longitudi-
nalan; ~ chromatic abberation
- longitudinalna (dužinska) hromat-
ska aberacija (sočivo) (opt.); ~
deviation - longitudinalna devija-
cija (otklon); ~ differential pro-
tection - podužna diferencijalna
zaštita (maš.); ~ feet - podužno
pomeranje (maš.); ~ force (tur-
ning) - sila pomeranja (obrtna)
(maš.); ~ ground clearance -
prohodnost zemljišta (mot.); —
magnetization - longitudinalno
magnetisanje (el.); ~ planing -
podužno rendisanje (maš.); ~
wave - longitudinalni talas (fiz.)
loop
look - pogled, pregled, osmatranje;
~ through - prosvetljavanje (pa-
pira)
loom - 1. razboj; 2. gipka izolaciona
cev; 3. oplet, šizan (provodnika);
4. valjak (vesla); ~, circular -
cirkularni razboj, kružni razboj; ~,
cloth - razboj za tkanje sukna; ~,
linen - razboj za tkanje od lana;
~, self-shuttling - automatski raz-
boj; ~, shuttleless - besčeoni
razboj; ~, silk - razboj za tkanje
od svile
loomery - tkanina
looming - 1. postavljanje osnove; 2.
potka, osnova
loop - 1. petlja, naglavak sipa, glava
sipa, otvor; 2. petlja, mrtva petlja;
3. kontura, ram-antena; 4. zračnost;
5. okolni put, kružna železnica; 6.
odvodni cevovod; ~ armature -
armatura kotve; ~, boiling - zaš-
titna obloga; ~, box - ram-antena;
~, cable - kab(e)l-petlja; ~, cir-
cular - kružna petlja, kružna ram-
-antena; ~, circulation - cirkula-
cioni proces (vode u reaktoru); ~,
closed - zatvorena petlja; ~,'_cold
- hladni (neradioaktivni) ciklus; ~,
collecting - kolekciona petlja, ko-
lekcioni ciklus; ~, cooling - ohla-
đeni ciklus; ~, dead-stick - ciklus
na završetku; ~, demand - ciklus
predajnika (snage); ~, expansion
- kompenzator; ~, feedback -
kontura obrnute veze; ~, forced-
-circulation - ciklus sa prinud-
nom cirkulacijom; ~, fuel-repro-
cessing - ciklus regeneracije top-
lo te; ~, half - polupetlja, polu-
ciklus; ~, heat-exchanger - ciklus
toplotne razmene; ~, heat-trans-
fer - ciklus toplotne predaje, top-
lotno-predajni ciklus; <~, high-
-velocity - brzi ciklus (raspada);
~, hot - vrući (radioaktivni) ciklus;
~, hysteresis - petlja histerezisa,
ciklus histerezisa; ~ / , in-pile -
unutarreaktorski ciklus; ~, inver-
ted - invertni (obretni) ciklus; ~,
nuclear - nuklearni ciklus, ciklus
sistema regulacije (reaktora); ~,
open - otvoreni ciklus; ~, oscilla-
tion - oscilacioni ciklus, oscilujući
loop
loop
ciklus; ~, out-of-pile - vanreak-
torska petlja (ciklus); ~, outside
v. inverted loop; ~, outward v.
inverted loop; ~, potential - po
tencijalni ciklus, potencijalna petlja;
~, receiving - prijemna ram-an-
tena; ~, regenerative - kolo orb-
nute veze, regenerativni ciklus; ~,
regulating-rod control - kolo up-
ravljanja regulacionim šipkama
(reakt.) ; ~, river - protok reke,
izlivanje reke; ~, rotable - rotaci-
oni ram (antena); ~, servo - cik-
lus sistema regulacije (reaktora); ~,
sodium - natrijumova petlja (cik-
lus), natrijumov ciklus (predaje top-
lote); ~, steam-pipe expansion
- kompenzator provoda pare; ~,
temperature-control - sistem re-
gulacije temperature; ~, test -
test-ciklus, opitni ciklus; ~, ther-
mal - termalni ciklus (reaktora);
~, thermal-convection - ciklus
sa termičkom konvekcijom; ~,
upside-down - prevrnuta petlja,
obrnuti ciklus
looping-in— montaža u obliku petlje,
sjedinjavanje iznad kontakta (el.)
loose coupling - labava veza, elas-
tična veza (maš.) ; ~ gear - pre-
nosni točak, točak za menjanje
(maL)
loosening - otpuštanje, popuštanje
(thnl.)
Loran (Long-Range Navigatiun) -
sistem daljinske radio-navigacije (el.)
lorandite - lorandit (sulfid talijuma
i arsena) (min.)
lore - pouka, nauk; ponavanje, nauka,
znanje
Lorentz's law - Lorencov zakon, od-
nos termičke i električne provodlji-
vosti (fiz.)
loricate - oklopiti;~obložiti (ilovačom
retortu itd.) (thnl.)
lorry - otvorena teretna kola; kolica,
vagonet (sbr.)
Loschmidt number - Lošmitov broj,
broj molekula u 1 m3 idealnog gasa
(fiz.)
loss - 1. gubitak, prenosni gubitak;
2. smanjenje; 3. otpadak; 4. pri-
gušenje; ~, acoustic - akustički
408 loss
gubitak; —, attenuation - gubitak
atenuacijom; ~, baking - gubitak
težine testa pri pečenju; ~, baking-
-es - rashod (uglja) pri transportu;
~, brush - gubitak u rezonatoru;
~, cavitu - gubitak u rezonatoru;
~, charge—es - gubici usled nesa-
vršenog punjenja; —, coincidence
- gubitak usled koincidencije; koin-
cidentni gubitak; ~, collision -
gubici pri sudaru (koliziji); ~,
combustion-es - gubici pri sago-
revanju; ~, commutator-es -
gubici na kolektoru; ~, contact -
gubitak na kontaktu; ~, conver-
sion - konverzioni gubitak; ~,
core-es - gubici u jezgru (transfor-
matora); ~, corona-es - gubici
usled korone; ~, counting - gu-
bici na brojaču; ~, crosstalk -
gubitak prisluškivanja; ~, dead-
-time - gubici usled „mrtvog vre-
mena" (u brojaču); ~, dielectric
- dijalektrični gubici, gubici u dija-
lektriku; ~, diplay - koeficijen(a)t
vidljivosti; ~, dispersion - gubici
usled disperzije, gubici usled rase-
janja; ~ distributed - raspoređi-
vanje gubitaka, distribucija gubitaka;
~ due to slippage - gubitak usled
klizanja (maš.) ; ~, dust - gubitak
prašine; ~, energy - gubitak ener-
gije; ~, entrance - gubitak na
ulazu; ~, evaporation-es - gubi-
tak usled isparavanja, gubitak usled
obrazovanja pare; ~, excitation -
gubici usled ekscitacije, gubitak us-
led pobuđivanja; ~, exit - gubitak
na izlazu; ~, external heat -
gubici toplote na okolnu sredinu;
~ factor - koeficijen(a)t gubitaka
(el.); ~, first-flight neutrones
- gubici neutrona pri prvom prolazu
(kroz materijal); —, flue - gubici u
dimnjacima; ~, fractional - frak-
cioni gubici, relativni gubici; ~,
friction - gubici usled trenja, frik-
cioni gubici; ~, head - gubitak
snage; ~, heat - toplotni gubici;
~, heavy isotope-es - gubici
(neutrona) na teškim izotopima; ~,
hunting - gubici usled kidan ja;
~, insertion - 1. umanjenje koe-
ficijenta predaje; uneti gubitak; 2.
loss 409
noseći gubici (ni.); ~, intercep-
tion - gubici usled isparavanja de-
lova biljke sa površine; ~, ioni-
zation - jonizacioni gubici, gubici
usled jonizacije; ~, iron - 1. gubici
u čeliku; 2. oksidacija gvožđa; ~,
leakage - 1. gubici usled curenja;
2. gubici usled filtracije; ~, line
- gubici u liniji, gubici u mreži;
~, logarithmic energy - loga-
ritamski dekrement energije, loga-
ritamski gubici energije; ~, long-
-term reactivity-es - trajni gubici
reaktivnosti; ~, mean logarithmic
energy - srednji logaritamski gubi-
tak energije; ~, mirror - gubitak
usled efekta ogledala; ~ of fklw
- smanjenje gubitaka; ~ of head
- gubitak snage; ~ of height -
gubitak visine; ~ of vacuum -
pogoršanje vakuuma; ~, ohmic-es
- omski gubici; ~, output hunting
- gubitak usled kidan ja na izlazu;
~, per unit length - gubitak po
jedinačnoj dužini; ~, power -
gubitak snage; ~, preparation-es
- gubici obogaćenja, gubici usled
preparacije; ~, pressure - gubitak
pritiska; ~, propagation - gubitak
signala usled rasprostiranja, gubitak
signala u atmosferi; ~, radiation
- gubici usled zračenja, radijacioni
gubici; ~, reprocessing-es - gu-
bici usled regeneracije (toplote); ~,
reservoir-es - gubici vode iz ba-
zena, gubici vode iz akumulacionog
bazena; ~, resistance-es v. ohmic
losses; ~, scattering - gubici
usled rasejanja; ~, seepage -es -
gubici usled filtracije; ~, specific
- specifični gubici; ~, starting -
gubici usled starta, gubici u startu;
~, summation method - metoda
sabiranja gubitaka; ~, tempera-
ture - pad temperature, gubici tem-
perature; ~, tip-es - gubici na
krajevima; ~, total - gubici na
krajevima; ~, total - totalni gubici,
sumarni gubici, opšti gubici, pot-
puni gubici; ~, transduler - gu-
bitak četvoropola; ~, transpira-
tions-es - gubici vode usled trans-
piracije rastinja; ~, transition *•
prelazni gubitak; ~, wall-es - gu-
low
bici na zidovima, gubici usled uti-
caja zidova; ~, walk-off- gubitak
na zračenje u rezonatoru; ~, waste-
-hea;-es - gubici usled odvodnih
gasova; ~, windage-es v. eddy
losses
losses of a machine - gubici mašina
(el.)
lossiness - gubici umicanje
lossless line - idealna linija, linija
bez gubitaka (el.)
lost motion - mrtav hod, prazan hod;
~, contact - gubljenje kontakta;
~ motion time - vreme mrtvog
hoda (biračkog diska) (tel.) ;
time - plaćeno (izgubljeno) vre-
me (na poslu)
lot - serija (SAD), parcela, okućnica
loud - glasan, šuman, snažan, jak
(ah.)
loudness - zvučnost, buka (ak.);
~ contour - dijagram jačine zvuka
(ak.) ; ~ level - nivo jačine zvuka
(ak.)
loudspeaker - zvučnik, glasnogovor-
nik (ak., el.); ~ efficiency -
stepen korisnog dejstva zvučnika
(el., ak.); ~ system - zvučnički
sistem, sistem zvučnika (el., ak.)
low - niski, nisko, dubok, duboko;
slab, slabo, dovoljan, dovoljno; ~
alloy - niskolegiran (čelik); ~ ash
- sa malom količinom pepela; ~
binding - slabe, labave veze, laba-
vog spoja; ~ boiling naphta -
laki benzin; ~ built chassis -
vozilo sa niskom šasijom; ~ built
ship - brod sa niskom palubom;
~ capacity - malog kapaciteta;
~ carbon - niskougljenični (čelik);
~ carbon steel - čelik sa malim
sadržajem ugljika (mtl.) ; ~ cove-
rage - malo pokrivanje, mala da-
ljina, mali domet (rad.) ; ~ defi-
nition television - malolinijska
televizija (TV); ~ enriched -
niskoobogaćen; ~ forest - niska
šuma; ~ frame chassis - vozilo
sa niskom šasijom; ~ frequency
- niskofrekventni, niska frekvencija
(eh.); ~ frequency amplifier -
niskofrekventni pojačavač (eh.) ; ~
frequency compensation - nis-
kofrekventna kompenzacija (eh.) ;
low 410
low
frequency cotoff - donja gra-
nica frekvencija; ~ frequency dia-
ling - niskofrekventno biranje
(els.); ~ frequency omnidirec-
tional radio range - niskofrek-
ventni kružni radio-far (rad.); ~
frequency resistance - niskofrek-
ventni otpor (el.); ~ frequency
ringer - generator pozivne struje,
mašinski induktor (tel.) ; ~ fre-
quency telegraph - niskofrekven-
tni telegraf (tel.); ~ gar - niži
stepen prenosa, polazni stepen br-
zina; ~ grad - siromašan, sa nis-
kim, malim sadržajem (ruda); ~
grade fuel - malovrednosno go-
rivo; nisko-oktansko gorivo (mot.) ;
~ height - male visine; ~ in
ore - siromašan rudom, postan;
<-- insulation - niska izolacija,
slaba izolacija (el.) ; ~ level ampli-
fier - ulazno pojačalo, pretpojačalo;
~ level modulation - modulacija
pri nižem nivou; ~ light adjust-
ment - regulacija slabo osvetljenih
mesta slika ( TV) ; ~ load adjust-
ment - naprava za regulisanje pri
malom opterećenju (el.); ~ loss
- malih gubitaka; ~ loss cable -
kabl sa malim gubicima (el.); ~
loss ferrite - ferit sa malim gubi-
cima (el.) ; <~~> melting-point alloy
- legura sa niskom tačkom topljenja
(mil.) ; ~ pass filter - filter-pro-
pusnik za niske frekvencije (el.);
~ pitch - duboki ton; ~ power
electrolytic capacitor - nisko-
naponski elektronski kondenzator;
~ power microphone - mikrofon
male izlazne snage; ~ power mo-
dulation - predmodulacija, modu-
lacija pri nižem nivou; ~ power
reactor - reaktor male snage; ~
priced - povoljan, povoljne cene,
niske cene; ~ range - niska, donja
oblast; ~ range of gears - niži
prenos, rad motora u nižem pre-
nosu; ~ resistive - niskoomski;
~ shaft furnace - niska (plitka)
šahtna peć; ~ speed - niskotu-
ražni, niskog broja obrtaja; ~ tem-
perature carbonizer - peć (ge-
nerator) za švelovanje; ~ tension
lubrication
- nizak napon (el.); ~ tension
battery - grejna baterija; ~ ten-
sion cable - niskonaponski kabl;
~ tension circuit - niskonaponsko
strujno kolo; ~ tension oil -
niskonaponski kalem; ~ tension
current - struja niskog napona;
~ tension dynamo - niskonapon-
ski generator; ~ tension line -
linija niskog napona; ~ tension
supply - mreže niskog napona; ~
velocity electrons - spori elek-
troni (fiz.) ; ~ ve ocity scanning
- sporo ocrtavanje, sporo razlaganje
(el .); ~ volatile coal - gasom
siromašan ugalj; ~ voltage plant
- niskonaponsko postrojenje; ~
voltage winding - namot niskog
napona (el.); ~ water - najniži
vodostaj; ~ water alarm - indika-
tor niskog vodostaja u rezervoaru
lowering - spuštanje, sniženje (av.)
lower limit of integration - donja
granica integracije (mot.); ~ part
- donji deo (av.); ~ sideband -
donji bočni opseg, niži bočni opseg
(rad.)
lowest common denominator -
najmanji zajednički činilac (mat.);
~ common multiple - najmanji
zajednički množilac (mat.); ~
usable high frequency - najniža
upotrebljiva visoka frekvencija (eh.)
lozenge - romb (mat.)
Lu - simbol elementa lutecijuma
(hem.)
lubricant - mazivo (thnl.) ; ~ pump
- pumpa za mazivo (mal., mot.);
~ return - povratni vod za
mazivo (mot.)
lubricate - podmazivati, mazati
(mot.)
lubricating grease - mast za pod-
mazivanje (mot.) ; ~ oil - podmaz-
no ulje, ulje za podmazivanje (mot.) ;
~ point - mesto podmazivanja
(mot.); — pump - pumpa za
podmazivanje (mot.); ~ quality
kvalitet podmazivanja (mot.); ~
valve - ventil za podmazivanje
(mot.)
lubrication - podmazivanje, maza-
nje; ~, atomized - podmazivanje
lubrication
raspršenim uljem; ~, black-lead
v. graphite lubrication; ~, bo-
undary - granično mazivo, mazivo
tankog filma; ~, centralized -
centralizovano podmazivanje; ~,
centrifugal - centrifugalno mazivo;
~, circulating - cirkulaciono ma-
zivo (podmazivanje); ~, conti-
nous - kontinualno podmazivanje;
~, drip v. drop lubrication;
~, drop - podmazivanje kapa-
njem; ~ engineering - tehnika
podmazivanja; ~, film - hidrodi-
namičko podmazivanje; —, flood
- podmazivanje potapanjem; ~,
forced - prinudno podmazivanje,
forsirano podmazivanje; podmazi-
vanje pod pritiskom, podmazivanje
pumpom; ~, graphite - grafitno
podmazivanje; ~, grease - podma-
zivanje konsistentnim mazivom; <~,
intermittent - periodično podma-
zivanje; ~, lard - podmazivanje
lardovim mazivom; ~, liquid -
tečno podmazivanje; —, mecha-
nical v. forced lubrication; ~,
oil - podmazivanje uljem; ~, ring
- kružno podmazivanje, prstenasto
podmazivanje; —, roller - podma-
zivanje kotrljanjem; ~, separate
- separatno podmazivanje, odvojeno
podmazivanje, delimično podmazi-
vanje; ~, shot - podmazivanje
brizgaljkom, mazalicom; ~, splash
- podmazivanje ubrizgavanjem (raz-
brizgavanjem); ~, steam - parno
podmazivanje; ~, stream - pod-
mazivanje strujanjem, protočno pod-
mazivanje; ~, suds - podmazivanje
vodom za pranje; ~, unstable -
nestabilno podmazivanje
lubricator - lubrikator, uređaj za
podmazivanje, mazalica, sredstvo za
podmazivanje; ~, drop - uređaj
za podmazivanje pomoću kapanja;
~, grease - uređaj za podmazivanje
konsistentnim načinom; ~, journal
box - kutijasti mazivni pribor; ~,
needle - iglasta mazalica; ~,
self-acting - automatska mazalica;
~ s separate - odvojena mazalica;
~, sight-feed - mazalica preko
kapanja; ~, single v. separate
lubricator
411 lumber
lubricity - sposobnost podmazivanja
lucerne - lucerna
lucid - jasan, prozračan, lucidan
Ludlum alloy - Ludlumov metal,
vatrostalna ferolegura sastava 1,3%
— 7 % Cr, 1% Si, 1% Mo, 0,4% C
luff- I. menjati ugao nagiba; 2. pre-
bacivati teret u horizontalu; 3. ići
po vetru, ići uz vetar
lug - 1. istup, priliv, udubljenje; 2.
zub, zubac; 3. šip, čep; 4. rukavac;
5. udarac, podizač; 6. uska, ušica,
spojna ušica; 7. oko, omča; 9. je-
zičak; 9. ručica; 10. nastavak, nag-
lavak, dodatak; 11. završetak, kraj,
kraj kalema, krajnji spoj; 12. stezač,
pritešač, štok, klema, stezaljka; 13.
papučica, muf, spojna ušica; 14.
bojni komplet; 15. amortizacioni
točak; 16. lag (mera dužine koja
iznosi 5,02 m); ~, anode - na-
motaj anode, mrežica anode (u elek-
tronskoj cevi); ~, bolting - priliv
pod bolt; ~ connector - konektor;
~, damping - 1. spajajući nagla-
vak; 7.. spojnica; ~, coupling - 1 .
kuplung, spojnica; 2. spajajući na-
glavak, ^zupčanica; -~, fastening -
priliv za učvršćivanje; ~, foot -
1. priliv; 2. jezičak; ~<, guide -
traka (gusenice); ~, lifting - korpa
za zahvat zemlje; ~, mechanical
- mehanička ručica; <~, plate -
ispust za akumulatorske ploče; '~,
point - ručica skretnice (na pruzi);
~, projecting - projektovano udu-
bljenje (nastavak); ~, separating -
odvojena ručica; ~, switch v.
point lug; ~, track - trak, kolut
luggage - prtljag; ~ rail - ograda
za prtljag
lugged - sa rebrima
lugger - luger, mali parni brod
lug-latch - zaptivka, dihtung
lukewarm - umereno topao, mlak
luli - zatišje, vremensko slabljenje
vetra
lum - lebdeći svod
lumber - polimaterijali, građevinski
materijali; pripremati šumsku gradu,
rezati gradu; ~, cull - drveni
otpaci; ~, dimension - dimenzio-
nisana građa (drvena), standardna
lomber
lumber
grada; ~, green - piljevina; ~,
miscut - geometrijski nepravilno
rezana grada
lumen - lumen, jedinica svetlosnog
fluksa (opt.) ; ~ hour - lumen-sat,
jedinica količine svetlosti (opt.);
~ secund - lumen-sekunda, jedi-
nica količine svetlosti (opt.)
lumlnaire - svetiljka, osvetljivač (el.)
luminance - jačina osvetljenja jedi-
nice površine (opt.); ~ function
- funkcija osvetljenja (opt. TV);
~ meter - merač osvetljenja (opt.
TV); ~ primary - signal osvet-
ljenja pri predaji ( TV) ; ~ transfer
distortion - izbočenje pri prenosu
osvetljenje (TV)
luminescence - luminescencija (emi-
sija svetlosti iz tela na temperatu-
rama ispod usijanosti (fiz.); ~,
biological - bioluminescencija; ~,
chemical - hemiluminescendja;
~, X-ray - rendgenoluminescen-
cija
luminosity - sjajnost; ~, factor -
svetlosni faktor (TV)
luminous - svetao, sjajan; svetlosni;
~ cone - svetlosna kupa (opt.);
~ density - gustina svetlosti, svet-
losna energija u jedinici zapremine
(opt.); ~ efficiency - svetlosni
stepen korisnog dejstva (opt.); ~
energy - svetlosna energija (opt.) ;
~ flinr - svetlosni fluks (opt.);
~ intensity - jačina svetlosti
(opt.); ~ paint - luminescentne
boje, sadrže sulfide kalcijuma, bari-
juma sa tragovima metala aktiva-
tora; svetle i posle prestanka osvet-
ljavanja (thnl.); ~ reflectance -
koeficijen(a)t refleksije svetlosti
(opt.)
LCO — lineal combination of atomic orbitals - linearna kombinacija
atomskih orbitala
LCV — lower calorific value - donja kalorična vrednost
LHSV — liquid hourly space velocity - časovna zapreminska brzina tečnosti
LP — 1. liquid propellent - tečno raketno gorivo; 2. low pressure - ni-
zak pritisak
LPG — llquefide petroleum gas - kondenzovani naftni gasovi
412 lysol
lumped loading - pupinizacija (tel.)
lunar radar - radar za ispitivanje
meseca (at.)
lune - polulopta; Mesec
Lunge nitrometer - aparat za odre-
đivanje azota (hem.)
lustre - površinski sjaj; ~ metallic
- metalni blesak, metalni sjaj
lustring - stanirana svilena tkanina
(tek.)
lustron - lustron (vrsta plastike)
lutecium - lutecijum, elemen(a)t red-
nog broja 71 (hem.)
lutetium v. lutecium
lutidines - lutidini, dimetil-piridini,
nalaze se u koštanom ulju (hem.)
luting agent - sredstvo za kitovanje
(građev.)
lux - luks (lx) (jedinica svetlosnog
fluksa) = cd sr m~2
luxmeter - luksmetar (instrumen(a)t
za merenje jačine svetlosti)
linrtron - lukstron
Lydian stone - lidit (zlatarski kamen)
(min.)
lye - rastvor hidroksida natrijuma ili
kalijuma (hem.)
Lyman-alpha - linija Lajman-alfa
lyophile v. lyophylic
lyophylic - liofilan (koloid koji ima
afiniteta prema rastvaraču i lako
prelazi u suspenziju, npr. želatin u
vodi)
lyophobe v. lyophoblc
lyophobic - liofoban (koloid bez afi-
niteta prema rastvaraču, npr. kolo-
idno zlato)
lyse - rastvoriti, razložiti
lysine - lizin (jedna od esencijalnih
aminokiselina)
lysol - lizol fdezinfekciono sredstvo
koje sadrži krezolff)
M
M - simbol za monovalentni metal;
znak za molarnu koncentraciju;
znak za molekulsku težinu, skraće-
nica za mega (milion)
m-curie - milikiri, jedinica radio-
aktivnosti (nukl.)
m-derived filter - izvedeni filter
(el.)
M-region - oblast obrazovanja mete-
ora, M-sloj na Suncu (at.)
macerate - nakvasiti
Macgill metal - Makhilov metal,
antikoroziona legura sastava 88%
Cu, 7% Ni, 4,5% Fe
mach - mah, jedinica brzine, brzina
zvuka (aed.)
Mach angle - Mahov ugao (aed.);
*— number - Mahov broj (aed.) ;
~ wave - Mahov talas, talas koji
proizvodi telo koje se kreće brže od
zvuka (aed.)
machinability - sposobnost obrađi-
vanja, obradljivost (ma!.) ; ~ cha-
racteristic - karakteristika obrad-
ljivost i (ma!.); ~ data - podaci
obradljivosti (ma!.); ~ index -
indeks obradljivosti (ma!.); ~ staightening - presa za ispravljanje
rating - podaci obradljivosti
(ma!.); ~ test, machinability
testing - proba obradljivosti (ma!.)
machinable - obradljiv (ma!.)
machine - mašina; stroj; uređaj;
agregat; ~, abrasion testing -
mašina za ispitivanje na habanje;
~, abrasive belt-grinding - bru-
silica sa trakom; trakasta brusilica;
~, abrasive cutting-off - mašina
za rezanje abrazivom; mašina za
abrazivno rezanje; ~, abrasive
metal-cutting - mašina za rezanje
abrazivom; mašina za abrazivno
sečenje metala; ~, abrasive wear
testing - mašina za ispitivanje na
habanje; —, abrasive wheel cut-
ting-off - mašina za rezanje abra-
zivom; ~, acyclic - unipolarna
mašina (el.) ; ~, adding - mašina
za sabiranje; ~, adjustable multi-
ple-spindle drilling - mašina sa
podesivim vretenima; ~, adjus-
table riveting - podesiva mašina
za zakivanje; ~, aerated water -
saturator; ~, air drying - vazdušna
sušnica; ~, all-hydraulic - pot-
puno hidraulična mašina; ~,
alternating impact - mašina za
ispitivanje na naizmenične udare;
~, angle bending - mašina za sa-
vijanje armatura; ~, angle-iron
bending - mašina za savijanje
profilnog železa; ~, angle-iron
shearing - mehaničke makaze za
sečenje profilnog železa; ~, angle
ugaonih profila; ~, attrition tes-
ting - mašina za ispitivanje na ha-
banje; ~, autochucking v. auto-
matic chucking (and-turning)
machine; ~, autogenous cut-
ting - mašina za autogeno sečenje;
~, automatic - automat; ~, auto-
matic arc-welding - mašina za
machine
machine
automatsko elektro-lučno zavari-
vanje; ~, automatic assembly -
mašina za automatsko sklapanje;
~, automatic chucking (and-
-turning) - automatski revolverski
strug za rad sa stezačem; ~,
automatic continuous milling -
automatska glodalica neprekidnog
dejstva; ~, automatic drill shar-
pening - automatska mašina za ošt-
renje burgija; ~, automatic hob-
-sharpening - automatska mašina
za oštrenje pužnih glodala; ~,
automatic milling - poluauto-
matska glodalica; ~, automatic
printing - aparat za automatsko
kopiranje (slika); ~, automatic
punching - automatska presa za
prosecanje rupa; ~, automatic
screw - automat za izradu navoja;
~, automatic strip-strainhte—
ning - automatska mašina za is-
pravljanje trakastog metala; ~,
automatic turret - automatski
revolverski strug; ~, axle cutting-
-off and centering - mašina za
odsecanje i centriranje osovina; ~,
bag - mašina za punjenje džakova;
~, bag-closing - mašina za (zaši-
vanje), zatvaranje džakova; ~,
balancing - mašina za balansiranje;
~, ball bearing testing - uređaj
za kontrolu kugličnih ležišta; ~,
ball-forming - mašina za kovanje
kuglica (iz sipki); ~, bali brin-
ding - mašina za brušenje kuglica;
~, ball-hardness testing - ure-
đaj za određivanje tvrdoće po Bri-
nelu; ~, ballistic testing - balis-
tički dinamometar; —, ball race
grinding - brusilica za površine
kotrljanja kugličnih ležišta; ~,
band-filing - tračna turpija; ~,
band-grinding - brusilica sa tra-
kom; ~, band-polisbing - mašina
za poliranje sa trakom; ~, band-
-saw brazing - uređaj za lemljenje
trakaste testere; ~, band-saw
sharpening - mašina za oštrenje
trakastih testera; ~, band-saw
welding - aparat za zavarivanje
trakaste testere; ~, bar - automat
za šipke; ~, barbed wire - ma-
414 machine
machine
šina za izradu bodljikave žice; ~,
bat—bending - mašina za savijanje
sipki; ~, bar chamfering - ma-
šina za zaobljavanje krajeva sipki;
~, bar-cutting - mašina za se-
čenje sipki; ~, barking - mašina
za skidanje kore (drvo); ~, bark-
-stripping v. barking machine;
~, bar-pointing - mašina za sa-
bijanje krajeva sipki; ~, bar-
-polishing - mašina za poliranje
sipki; ~, bar-shearing - mašina
za sečenje sipki; ~, bar-skimming
- strug bez vrha (šiljaka) za obradu
sipki; ~, basic - bazni model;
~, beading - mašina za savijanje
lima sa jednim parom valjaka; ~,
bearing-roller coiling - mašina
za spiralno namotavanje valjaka
kotrljajnih ležišta; ~, bearing
roller lapping - mašina za lepo-
vanje valjaka (ležaja); —, bed -
posteljica mašine; ~, belt driven
- mašina sa kaišnim pogonom; ~j
belt-grinding - brusilica sa tra-
kom; ~, belt-polishing v. band-
-polishing machine; ~, belt
stitching - uređaj za zašivanje
kaiševa; ~, belt testing - mašina
za ispitivanje kaiševa; ~, belt wire
stitching - uređaj za prošivanje
kaiševa žicom; ~, bench - stona
mašina; ~, bench-drilling - stona
bušilica; ~, bench grinding -
štono točilo; ~, bench-milling -
stona glodalica; '-', bending -
mašina za savijanje; ~, beveling
- alat za skošavanje (obaranje) ivica;
~, blade - grejder, mašina za stru-
ganje kolovoza; ~, blanking - presa
za isecanje; <~, blast - 1. mašina
za peskiranje; 2. ventilator; ~,
blending - mašina mešalica; ~,
blowing - mašina za duvanje stakla,
stakloduvačka mašina; ~, blue-
-print(ing) - mašina za kopiranje;
~, board - mašina za karton,
kružna mašina za prosejavanje; ~,
boiler-drilling - bušilica za kot-
love; ~, boiler riveting - mašina
za zakivanje kotlova; ~, boiler
shell drilling - bušilica za kotlov-
ske doboše; ~, boring - horizon-
talna bušilica; ~, bottle-cleaning
415
- mašina za pranje boca; ~,
bottle-filling - mašina za punjenje
boca; ~, bracket-drUUng - kon-
trolna bušilica; ~, braiding -
pletilica; ~, brassing - mašina za
lemljenje, mašina za tvrdo lemljenje;
~, breaking - mašina za ispitivanje
kidanjem; ~, brick-moulding -
presa za opeku; ~, Brinell's -
uređaj za određivanje tvrdoće po
Brinelu; ~, broach grinding -
brusilica za alat za provlačenje; ~,
broaching - mašina za provlačenje;
~, broach sharpening - mašina
za oštrenje alata za provlačenje; ~,
buffing - mašina za poliranje, bru-
silica; ~, builder - proizvođač-
-mašina; ~, building-block - ag-
regatna mašina; ~, building in-
dustry - industrija mašina; ~,
bull block wire drawing - mašina
za vučenje žice sa dobošem; ~5
burnishing - mašina za poliranje;
~, burring - mašina za obaranje
ivica, skidanje „grata"; ~, busi-
ness - kancelarijska računska ma-
šina; ~, butt-welding - mašina
za šavno zavarivanje; ~, cable
stranding - mašina za uplitanje
kablovskih žila; ~, can body ma-
king - mašina za izradu limenih
kutija; ~, can-closing - mašina
za zatvaranje limenki (konzervi);
~j can filling-and-weighing -
- mašina za punjenje i merenje (te-
žine) konzervi; ~, can making -
mašina za izradu limenki; ~, can-
-opening - uređaj (sprava) za otva-
ranje konzervi; ~, can-packing -
mašina zt pakovanje konzervi; ~,
can-soldering - mašina za zatapa-
nje konzervi; ~, capsuling - ma-
šina za zatvanfcje boca; ~, car
axle grinding - brusilica za va-
gonske osovine; ~, carbide tool
grinding - mašina za oštrenje stru-
garskih noževa sa pločicama od
tvrdog metala; ~, carton sealing
- mašina za zatvaranje kartonskih
kutija; ~, car wheel grinding -
brusilica za vagonske točkove; ~,
casting cleaning - mašina za čiš-
ćenje odlivafca; ~, casting washing
- mašina za pranje odlivaka; ~,
machine
ceiling - viseća mašina; ~, cello-
phane-bag - mašina za celofansku
ambalažu; ~, centerless grinding
- brusilica bez vrhova (šiljaka); ~,
centerless lapping - mašina za
lepovanje bez šiljaka; ~, centerless
polishing - mašina za poliranje
bez vrhova (šiljaka); ~, centerless
thread rolling - mašina za valjanje
zavojnica; ~, centrifugal - centri-
fuga; ~, centrifugal babbiting
- mašina za centrifugalno livenje
babita za ležišta; ~, centrifugal
lacquering - centrifugalna mašina
za lakiranje; ~, centrifugal sand-
-throwing - peskomet; ~, chain
testing - mašina za ispitivanje la-
naca; ~, chamfering - mašina za
zaobljavanje ivica; ~, chanel(l)ing
v. cambering mashine; ~, Char-
py-impact - udarno klatno za
ispitivanje žilavosti po Šarpiju; ~,
checking - kontrolno-merna ma-
šina; ~, chilling - uređaj za hla-
đenje delova; ~, chucking - ma-
šina sa steznom glavom, automat
sa futerom; revolver-strug sa pat-
ronama; ~, cigarette-making -
mašina za izradu cigareta; ~, ciga-
rette-packaging - mašina za am-
balažiranje cigareta; ~, circular
continuous milling - poluauto-
matska glodalica neprekidnog dej-
stva sa obrtnim stolom; ~, cir-
cular dividing - mašina za nanoše-
nje podele po obimu; ~, circular
graduating v. circular dividing
machine; ~, circular grinding
- brusilica za okruglo brušenje; ~,
circular saw-sharpenii^ - ma-
šina za oštrenje kružnih testera;
~, cleaning - mašina za čišćenje
metalnih delova; ~, clerical - ma-
šina za računanje; ~, closing -
mašina za savijanje ivica; ~, coil-
-and-f lat spring testing - mašina
za ispitivanje spiralnih i pljosnatih
opruga; ~, coil(ing) - mašina za
namotavanje; mašina za izradu (op-
ruga) spirala; ~, coil spiring end
grinding - brusilica krajeva opruga
~, cold-air - rashladni kompresor;
~, cold heading - mašina za
machine
machine
hladno (usađivanje) utiskivanje; —,
~, cold saw-cutting-off - tes-
tira za sečenje (metala) u hladnom
stanju; ~, cold sawing - meha-
nička testera; ~, cold stripping -
univerzalna mašina za savijanje; ~,
cold thread rolling - mašina za
hladno utiskivanje zavojnice; ~,
column - stub mašine; ~, column
drilling - stubna bušilica; ~, com-
bination balancing-and-drilling
- mašina za balansiranje sa uređajem
za uklanjanje suvišnog materijala;
~, combined punching-and-she-
aring - mašina za kombinovano pro-
bijanje i urezivanje; ~, combined
static-and-dynamic balancing -
mašina za statičko i dinamičko ba-
lansiranje; ~, commercial - ma-
šina standardnog tipa; ~, compo-
sing - slagaća mašina (Stamp.);
~, compressed-air - pneumatska
mašina; kompresor; ~, compres-
sion testing - mašina za ispitivanje
sabijanjem, opitna presa; ~, com-
puter controlled - mašina sa
neposrednim upravljanjem od strane
računske mašine; —, connecting
rod boring - bušilica za klipnjače;
~, continuous (drum) milling -
automatska glodalica; ~, conti-
nous surface broaching - mašina
za provlačenje neprekidnog dejstva;
~, contour-milling - kopirna
glodalica za dvokoordinantno kopi-
ranje; ~, cooky - rotaciona mašina,
rotacija (stamp.) (USA); ~, coor-
dinate-boring - koordinantna bu-
šilica; ~j coordinate drilling -
koordinantna bušilica; ~, coor-
dinate grinding - koordinantna
brusilica; —, coping - mašina za
sečenje i savijanje cevi; ~, copying
- mašina za kopiranje (Stamp.);
~, copy(ing) milling - kopirna
glodalica; ~, core blowing - ma-
šina za izradu livačkih jezgri; ~,
corrugating - mašina za izradu
talasastog lima; ~, cotter pin -
mašina za izradu rascepki; ~,
counting-and-sorting - računsko-
-sortirna mašina; ~, crabbing -
kalander; ~, cramp folding -
416 machine
machine
mašina za savijanje zaokrugljenih
ivica; ~, crankshaft balancing -
mašina za balansiranje kolenastih
vratila; ~, crankshaft-grinding -
mašina za brušenje kolenastih vra-
tila; <~, crankshaft regrinding -
mašina za prebrušavanje kolenastih
vratila; ~, creasing v. cramp
folding machine; ~, creep gear-
-hobbing - mašina za izradu zup-
čanika sa mehanizmom za osno
pomeranje glodala; ~, creep tes-
ting - mašina za ispitivanje metala
na puzanje; —, crimping - mašina
za savijanje ivica; ~, crocodile
shearing - polužne makaze, aliga-
tor-makaze; ~, cropping - presa
za opsecanje; ~, cupping - presa
za izvlačenje; mašina za opit na
istezanje; ~, curve-milling v.
contour-milling machine; ~,
curving - mašina za savijanje, savi-
jačica; ~, cutter-grinding - ma-
šina za oštrenje; ~, cutting -
mašina za isecanje; mašina za reza-
nje metala; m. za sečenje armatur-
nog železa; sekačica; m. za opsecanje
hartije; ~, cutting-off - mašina
za odsecanje; ~, cycle - ciklus
mašine; ~, cylinder-boring - buši-
lica za cilindre; ~, cylinder-
-honing - mašina za honovanje
cilindera; ~, cylinder riveting -
mašina za zakivanje cilindričnih re-
zervoara; ~, cylindrical grin-
ding - brusilica za cilindre; ~,
deburring - mašina za uklanjanje
prelivnog viška materijala; ~, deep-
-hole boring - bušilica (struga-
njem) za duboke (rupe) otvore; —,
deep-hole drilling - bušilica za
duboke (rupe) otvore; ~, đeep-
-hole grinding - brusilica za du-
boke (rupe) otvore; ~, defribing
- defibrator; ~, descaling - mašina
za uklanjanje kotlovskog kamenca
ili kovarine; ~, detwisting - ma-
šina za ispravljanje trakastog metala
istezanjem; ~, diamond-and-car-
bide tool boring - dijamantska
bušilica; ~, diamond boring -
dijamantska bušilica; ~, die-and-
-mold grinding - mašina za bru-
šenje kalupa; ~, die-casting -
417
mašina za livenje pod pritiskom;
~, die-filling - mašinska turpija
za*kalupe i matrice; ~, die-for-
eing - mašina za kovanje u kalu-
pima; ~, die-making - mašinska
turpija; ~, die-sinking - presa za
izradu matrica (šablona) pritiskom;
~, digital - digitalna računska
mašina; ~, digging - eskavator;
~, direct chill billet casting -
mašina za odlivanje blokova u ko-
kile; ~, direct-drive - mašina sa
ugrađenim pogonom; ~, direct
stress - mašina za ispitivanje na
istezanje-sabijanje; ~, dividing-
- mašina za nanošenje podele; ~,
double-ended centering and end-
-facing - mašina za obostrano odse-
canje i centriranje; ~, double-
-ended grinding - dvostrana bru-
silica; ~, dough-making - meša-
lica testa; <--', dredging - bager;
~, dressing - mašina za ispravlja-
nje; m. za skidanje „grata"; ~,
drill-grinding (and pointing) -
mašina za oštrenje burgija; •~,
drilling - bušilica; ~, drill-lay-
out - koordinantna bušilica; ~,
drop-testing - mašina za ispiti-
vanje udarne žilavosti; ~, drum
sanding - doboš za brušenje; ~,
drying - sušnica; ~, dual-pur-
pose grinding - mašina za spolj no
i unutrašnje brušenje; ~, ductility
- uređaj za ispitivanje lima na izvla-
čenje; ~, duplex - dvovretena alat-
na mašina; —, duplex milling -
dvovretena glodalica; ~, duplica-
ting - kopirna mašina; aparat za
umnožavanje; ~, duplicating mil-
ling - kopirna glodalica; ~, dyeing
- mašina za bojenje; ~, dynamic
balancing - mašina za dinamičko
balansiranje; ~, edge chamfering
- mašina za zakošenje ivica; ~,
edge-milling - glodalica za obradu
ivica; ~, edging - mašina za savi-
janje ivica; ~, efficiency testing
- mašina za ispitivanje koeficijenta
korisnog dejstva; ~, electronic
digital - elektronska digitalna ra-
čunska mašina; ~, electronic
inspection - elektronska kontrol-
no-merna mašina; ~, electronic
17 Rečnlk
machine
measuring - elektronska merna
mašina; ~, electroplating - ure-
đaj za galvanoplastiku; ~, element
- mašinski element; ~, elevator -
elevator; ~, embossing - presa
za utiskivanje reljefnih figura; ~,
emulsion - mašina za spremanje
emulzije; ~, endurance testing -
mašina za dinamička ispitivanja;
~, engraving - mašina za gravi-
ranje; ~, enrobing - mašina za
glaziranje; ~, Erichsen cupping
v. Erichsen ductility machine;
~, Erichsen ductility - uređaj
Eriksena za ispitivanje lima na iz-
vlačenje; ~, exhausting - uređaj
za evakuisanje vazduha; ~, exter-
nal grinding - brusilica za obradu
spoljnih površina; "-', external
honing - mašina za spoljno hono-
vanje; ~, face-grinding - mašina
za ravno brušenje; ~, fascimile -
fototelegrafski aparat; ~, fatigue
for alternating tension and com-
pression stresses - mašina za is-
pitivanje dinamičke čvrstoće kod
naizmeničnog istezanja i sabijanja;
~, file-cutting - mašina za na-
rezivanje turpija; ~, file-testing
- mašina za ispitivanje turpija; ~,
filing - mašinska turpija; ~,
filling - utovarna mašina; m. za
punjenje; ~, filter-press cloth
washing - uređaj za regeneraciju
tkanine za filtriranje; ~, fine-
-boring - precizna bušilica; ~,
finishing - mašina za završnu ob-
radu; ~ fired - mašinski punjen;
~, firing - mehaničko ložište; ~,
fish-cleaning - mašina za (čiš-
ćenje) (ljuštenje) ribe; ~, fish-
-skinning - mašina za skidanje kože
sa ribe; ~, flanging - mašina za
ispitivanje na višestruko savijanje;
~, flexing - mašina za ispitivanje
na višestruko savijanje; ~, floor
(stand) - mašina postavljena na
podu; ~, forcing - presa za pos-
tavljanje točkova (na osovine)j^m.
za ubrizgavanje; ~, forge-milling
- teška glodalica za grubu obradu;
—, forging - mašina za kovanje;
~, forming - mašina za fazonsko
savijanje; ~, form milling - ko-
machine
machine
pirna glodalica; /-.<, foundry shell
molding - mašina za livenje u
školjkaste kalupe; ~, foundation
- temelj' mašine; ~, fracture
testing - mašina za ispitivanje, ki-
danj'em; ~, frame - okvir mašine;
~, friction disk sawing - frik-
ciona mašina za sečenje; ~, fruit-
-mincing - mašina za sečenje plo-
dova; ~, fruit-setmming - ma-
šina za odvajanje peteljki; ~, full-
-automatic turret screw - auto-
matski revolverski strug; ~, fur-
nace charging - mašina za utovar
termičkih peći; ~, fusion cutting-
-off - uređaj za sečenje metala top-
ljenjem; ~, gang drilling - više-
vretena bušilica; —•, gas-cutting -
mašina za izradu zupčanika; >-->,
gear-grinding - brusilica zupča-
nika; ~j gear-lapping - mašina
za lepovanje zupčanika; ~a gang-
-spindle /drilling - više vretena bu-
šilica; ~, gap riveting - mašina za
zakivanje sa velikim zahvatom; ~,
~, gas-cutting - mašina za gasno
sečenje metala; m .za izradu zup-
čanika; ~, gas-hardening - ure-
đaj za gasno kaljenje; ~, gauging -
mašina za merenje i sortiranje po
veličini; ~, gear-burnishing -
mašina za poliranje zupčanika; ~,
gear-chamfeing - mašina za za-
obljavanje zubaca; ~, gear-cut-
ting - mašina za narezivanje zu-
baca; ~, gear-finishing - mašina
za završnu obradu zubaca; ~, gear-
-grinding - mašina za brušenje
zubaca; ~, gear-hobbing - ma-
šina za odvalno glodanje zupčanika;
~, gear lapping - mašina za le-
povanje zupčanika; ~, gear-mea-
suring - mašina za kontrolu zup-
čanika; ~j gear-milling - gloda-
lica za izradu zupčanika; ~, gear-
-shaping - mašina za odvalno
glodanje (zupčanika); ~, gear-
-shaving - mašina za izbrijavanje
zupčanika; ~, gear-teeth-bur-
nishing- v. gear-burnishing ma-
chine; ~, gear tooth-chamfe-
ring - mašina za zaobljavanje zu-
baca; ~, gear tooth-radiusing -
418 machine
mašina za zaobljavanje zubaca; ~,
gear tooth-rounding - mašina za
zaobljavanje zubaca; ~, general
purpose - univerzalna mašina; ~,
~, gilding - uređaj za pozlaćivanje:
~, glass polishing - mašina za
poliranje stakla; ~, glueing - ma-
šina za nanošenje lepka; ~, gold
rolling - valjački stan za staklo;
~, gooseneck - mašina za livenje
pod pritiskom; ~, grading - ma-
šina za sortiranje; m. za profiliranje;
~i grain cleaning - mašina za
prečišćavanje žita; ~, granulating
- drobilica; ~, grinding - brusi-
lica, mašinski izbrusak; ~, groove-
-cutting - mašina za prosecanje
žlebova; ~, gumming - mašina za
gumiranje; ~, gun barrel drilling
- brusilica za puščane cevi; ~,
gun-boring - bušilica za topovske
cevi; ~, hammering - mašina za
kovanje; —; hammer riveting -
mašina za zakivanje; ~, hand -
osoba koja opslužuje mašinu (Am);
~, handling time - sporedno
vreme mašine; ~, hardening -
mašina za kalenje; ~, hardness
testing - mašina za određivanje
tvrdoće; ~, heavy-duty - mašina
za teške radove; ~, hemming -
mašina za savijanje ivica; ~, high-
-temperature fatigue testing -
mašina za dinamička ispitivanja na
visokim temperaturama; ~, hig-
wall-drilling - horizontalna buši-
lica; ~, hobbing v. gear-hobbing
machine; ~', hob checking -
pribor za kontrolu pužnih glodala;
~, hob sharpening - mašina za
oštrenje pužnih glodala; ~, hob
testing - pribor za kontrolu puž-
nih glodala; ~, hob thread mil-
ling v. gear-hobbing machine;
~, hogging - drobilica; ~, hois-
ting - dizalica; ~3 hole grinding
- brusilica za unutrašnje brušenje;
~, honing - mašina za unutrašnje
glačanje (honovanje); ~, horizon-
tal boring v. boring machine;
~, horizontal continuous broa-
ching - horizontalna kontinuirana
mašina za provlačenje; ~, hori-
zontal continuous drilling - ho-
machine
rizontalna kontinuirana bušilica; ~,
horizont«! lorging - horizontalna
kovačka mašina; <--, horizontal
milling - horizontalna glodalica;
~, horizontal'multiple - spindle
drilling - horizontalni viševreteni
strug; ~, horizontal multispinđle
boring - horizontalna viševretena
bušilica; ~, horizontal punching
- horizontalna presa za probijanje
rupa; ~> horizontal slotting -
horizontalna kratkohodna rendi-
saljka; ~, horizontal spindle
surface grinding - brusilica za
ravno brušenje sa horizontalnim vre-
tenom; ~, hot melt plastics
coating - uređaj za nanošenje pre-
vlake rastopljenom plastičnom ma-
som; ~, hot metal sawing -
testera za sečenje metala u toplom
stanju; ~, hot stamping - mašina
za toplo kovanje u kalupu; ~,
hydraulic bloom shearing -
hidraulične makaze za sečenje blu-
mova; —, hydraulic core kno-
ckout - mašina za udaljavanje jezgri
iz odlivaka mlazom vode pod veli-
kim pritiskom; ~, hydraulic pipe
testing - hidraulična mašina za
ispitivanje cevi; ~, hydraulic
punching - hidraulična presa za
probijanje rupa; ~, hydraulic
riveting - hidraulična mašina za
zakivanje; ~, hydromatic mil-
ling - glodalica sa hidrauličkim
pokretanjem stola; ~, hydropierce
- hidraulična mašina za prosecanje
rupa; ~, ice-making - generator
leda; ~, icing - mašina za glazi-
ranje; ~, I-iron shearing - ma-
kaze za sečenje I-profila; ~ 3 imi-
tation - kopirna mašina, kopirka;
~, impact testing — mašina za
ispitivanje na udar; ~, impulsive
- elektroimpulsna mašina; ~, in-
coming - priključna mašina; —•,
indentation - uređaj za određiva-
nje tvrdoće utiskivanjem; ~, in-
dexing - mašina za nanošenje po-
dele; ~, ingot charging - uređaj
za utovar ingota; ~, ingot pla-
ning - strug za blokove; ~, ingot
shearing - makaze za sečenje blo-
kova; ~, ingot slicing - mašina
419 machine
za sečenje blokova; ~, injection
molding - mašina za livenje pod
pritiskom; ~, internal grinding
- brusilica za obradu unutrašnjih
površina; ~, internal honing -
mašina za unutrašnje honovanje;
~, internal planetary v. type
grinding; ~, internal thread
grinding - brusilica za unutrašnje
zavojnice; ~, involute gear tes-
ting - uređaj za kontrolu evolvent-
nog profila zubaca; ~, Izod (im-
pact) - udarno klatno Izoda; ~,
jar molding v. jarring machine;
~, jarring - vibraciona-mašina za
kalupovanje; ~, jig-boring - ko-
ordinantna bušilica; ~, jig-drilling
- koordinantna bušilica; ~, jig-
-grinding - koordinantna brusilica;
~> joggling - vibraciona. mašina za
kalupovanje; ~ 3 joggling mol-
ding - vibraciona mašina za kalu-
povanje; —, jolting - vbiraciona
mašina za kalupovanje; ~, jolt
molding - vibraciona mašina za
kalupovanje; ~, jolt pattern draw
molding - vibraciona mašina za
kalupovanje sa izvlačenjem modela;
~, jolt ramming - vibraciona
mašina za kalupovanje; ~ 5 jolt
squeeze molding - vibraciona
mašina za kalupovanje sa naknadnim
presovanjem; -~, journal-turning
- strug za obradu oslonih rukavaca
kolenastih vratila; ~ 5 keyway-
-grinding - brusilica za obradu
žlebova za klinove; ~, kneading
- mašina za mešenje; ~, knapping
- drobilica kamena; ~, knee (type)
milling - konzolna glodalica; ~,
labelling - mašina za nanošenje
etiketa; ~, laminating - valjao-
nički stan; ~ 3 lapping - mašinsko
lepovanje; —, lens grinding -
mašina za brušenje sočiva; ~,
levelling - mašina za ispravljanje;
m. za ravnanje - planiranje zemljišta;
~, lever punching - polužna presa
za prosecanje rupa; ~, lever tes-
ting - polužna ispitna mašina
sa pomičnim tegom; ~ 3 life-tes-
ting - mašina za ispitivanje na
habanje; —, lifting - dizalica;
 machine
machine
~, light-duty - mašina sa lakim
režimom rada; ~, linear diving
- mašina za nanošenje linearne
podele; ~, linear graduating v.
linear diving machine; ~, line-
-cating - linotip; ~, liquid-filling
- mašina za (dozirno) razlivanje na
meru; ~, loose wool dyeing -
mašina za bojenje vune; ~ 3 lub-
ricant testing - mašina za ispiti-
vanje maziva; ~, machine knife
grinding - mašina za oštrenje
noževa makaza; ~•, magnetic cob-
bing - magnetni separator; ~,
manufacturing - mašina za ma-
sovnu proizvodnju; ~, marking
- mašina za žigosanje; ~, medium-
-duty - mašina sa srednjim reži-
mom rada; ~, merry-go-round
- karusel-strug; ~, metallurgical
polishing - uređaj za poliranje
metalografskih uzoraka; ~, metal
(parts) washing - mašina za
pranje metalnih delova; ~ 3 metal-
-sawing - testera za metal; ~,
milk-powder - postrojenje za pro-
izvodnju mleka u prahu; ~> milling
- glodalica; •~, mitering - mašina
za sečenje pod uglom; ~, mixing
- mešalica; ~, model makers'
milling - glodalica; ~ 3 moiste-
ning - mašina za vlaženje, ovlaži-
vanje; ~ 3 molding - mašina za
kalupovanje; ~, monotype - mo-
notip; —j motor - pogonski meha-
nizam mašine; ~, motor driven
welding - pretvarač struje zava-
rivanja sa elektromotorom; ~, mo-
wing - kosačica; ~, mulling -
kolergang; ~, multidie drawing -
mašina za vučenje sa više matrica;
~, multidrilling - viševretena bu-
šilica; ~, multdhead - agregatna
alatna mašina; ~, multiple dril-
ling - viševretena bušilica; ~,
multiple spindle - viševretena
alatna mašina; ~, multiple spindle
drilling - viševretena bušilica; —,
multiunit drilling - viševretena
bušilica; -~, nail-making - mašina
za izradu eksera; ~, nibbling -
mašina na isecanje komada nepra-
vilnog oblika iz lima; ~ 3 non-
420
machine
stock - specijalna alatna mašina;
~, numbering - mašina za žigo-
sanje; —, numerically controlled
milling - glodalica sa numeričkim
programskim upravljanjem; ~, off-
set - ofset-mašina; ~, one-head
automatic arc welding - auto-
mat za zavarivanje sa jednim lukom;
~ 3 open side planing - jedno-
stubna rendisaljka; ~, operator -
mašinista; ~, optical jig boring
- koordinatna bušilica sa optičkim
uređajem; ~, optical profile grin-
ding - optička kopirna brusilica;
~, overhead travelling drilling-
- pokretna viseća bušilica; ~,
oxyacetylene cutting - mašina
za gasno sečenje; ~, oxygen pro-
file cutting - mašina za kiseoničko
profilno sečenje metala; ~, packa-
ging - mašina za ambalažiranje,
pakovanje; ~ 3 pantograph en-
graving v. engraving machine;
~j part - mašinski deo, mašinski
elemenat; ~, pattern draw mol-
ding - mašina za kalupovanje sa
izvlačenjem modela; ~, pattern
milling - univerzalna glodalica za
modele; ~ ? pedestal drilling -
stubna bušilica; ~, peening - ure-
đaj za površinsko otvrdnjavanje
sačmom; ~, pendulum impact
testing - klatno za ispitivanje na
udar; ~, percussion riveting -
udarna mašina za zakivanje; ~ 3
photo-composing - mašina za iz-
radu foto-sloga; ~, photo-setting
v. photo-composing machine;
~, picling - uređaj za nagrizanje;
~, piercing - presa za probijanje
(rupa) otvora, mašina za perforaciju;
~> P'g - mašina za liven je sirovog
gvozda; ~, pillar drilling - ver-
tikalna stubna bušilica; ~, pilot -
opitni tip mašine; ~, pin making
- mašina za izradu zakivaka; /~5
pipe-bending - mašina za savijanje
cevi; ~, pipe chamfering - ma-
šina za ivično skošavanje (krajeva
cevi); ~, pipe-crushing - mašina
za spljoštavanje cevi; ~, piper-
-cutting - mašina za sečenje cevi;
~, piston-ring grinding - brusi-
lica za klipne prstenove; ~, plain
machine 421
milling - horizontalna glodalica;
~, plainer-type milling v. pla-
nomilling machine; ~, planing
- rendisaljka; ~, planomilling -
- portalna glodalica; ~, plasma
mirror - mašina za održanje plazme
magnetskim ogledalom; ~, plas-
tics extrusion - mašina za livačko
presovanje delova od plastične mase;
<-~, plastics powder mixing -
mešalica za plastičnu masu u prahu;
~, plastics (scrap) granulating
- mlin za otpatke od plastične mase;
~j plastics spraying - uređaj za
raspršivanje plastične mase; ~,
plate-bending - mašina za savi-
janje lima; ~, plate-cutting v.
plate-shearing machine; ~, pla-
te-flattening - mašina za isprav-
ljanje lima.; ~, plate-levelling -
mašina za ispravljanje lima; ~,
platen - zaJdopna mašina, tigl; ~,
plate shearing - makaze za lim;
~, plate-straightening v. plate-
—levelling machine; ~, plating
' ; - uređaj za nanošenje galvanskih
prevlaka; satiner; ~, plotting -
stereofotogrametrijski uređaj; _~,
pneumatic squeeze-type riveting
- pneumatska mašina na zakivanje;
—, pointing - brusilica za obradu
konusnih delova; ~, polishing -
mašina za poliranje; ~, portable
valve-grinding - prenosni uređaj
za brušenje ventila; ~, potting
- mašina za livenje; ~, power -
mašina sa mehaničkim pogonom; ~,
performing - mašina za briketira-
nje; mašina za tabletiranje; <~,
printing - Štamparska mašina; ~,
profile-grinding - profilna brusi-
lica; "-j ptofile-iron bending -
mašina za savijanje profilnog železa;
~, profile-milling - profilna glo-
dalica; kopir-glodalica; '^•j pro-
filing - kopirna alatna mašina;
protracted test - mašina za ispiti-
vanje na /trajnu deformaciju; ~,
pull-test I- mašina za ispitivanje
istezanjemi ~, punching-and-
-shearing - kombinovana mašina
za prosecanje rupa i sečenje; ~,
radial drilling - radijalna bušilica;
~, radial wood boring - radijalna
machine
bušilica za drvo; ~, radiusing -
mašina za zaobljavanje zubaca; ~,
radius measuring - uređaj za me-
tenje radijusa; ~,rail bending -
mašina za savijanje šina; ~, rail-
-drilling - bušilica za šine; ~,
rail end milling - glodalica za
obradu krajeva šina; ~, rail-
-straightening - presa za isprav-
ljanje šina; -—', railway axly grin-
ding - brusilica za vagonske osovine;
~, rapid blows riveting - brzo-
hodna pneumatsko-polužna mašina
za zakivanje; ~, rasping - mašina
za skidanje kore sa drveta; ~,
rebuilt - obnovljena mašina; ~,
reconditioned - popravljena ma-
šina; ~, reducing - drobilica; ~,
reeling - mašina za namotavanje;
~, refrigerating - mašina za hla-
đenje; ~, reproducing - kopir-
-mašina; -~, reproducing pattern
milling - kopirna glodalica za
modele; ~, revolving shearing -
obrtne makaze; ~, ring bending
x
- 1. mašina na isecanje prstenova;
2. malina za izradu prstenova od
žice; ~, ring forming - 1. ma-
šina za isecanje prstenova; 2. mašina
za izradu prstenova; ~, ring grin-
ding - brusilica za prstenove; ~,
ring rolling - mašina za valjanje
prstenova; ~, rivet - mašina za
izradu zakivaka; ~, riveting - ma-
šina za zakivanje; ~, rod coiling
- mašina za namotavanje sipki u
spiralu; ~, rod drawing - mašina
za vučenje sipki; ~, roll-bending
- valjci za savijanje; <--', roller
straightening - mašina za isprav-
ljanje sa valjcima; ~, roll fluting
- mašina za izradu žlebova na valj-
cima; ~, roll-forming - valjci za
savijanje; ~, roll grinding - bru-
silica za valjke; ~, rolling - valjao-
nički stan; ~, rolling dividing -
maSina za nanošenje podele valjkom;
-~, rolling quench - mašina za is-
tovremeno kaljenje i ispravljenje;
<~, roll-straightening - valjci za
ispravljanje; ~, roll-threading -
mašina za valjanje zavojnice; ~,
roll-turning - strug za obradu
valjaka; —, rope-spinning - ma-
machine
machine
šina za upredanje užadi i ~, rota-
-lift molding: - kaluparska mašina
sa obrtanjem kalupnika; ~, rotary
- viševaljkasta mašina za profilisanje i
~, rotary (surface) grinding -
brusilica za ravno brušenje sa
obrtnim stolom; ~, rotary-swa-
ging - rotaciona mašina za sabijanje
~j rotary welding - mašina za
obrtno zavarivanje (pozicioner); ~,
rounding - mašina za zaokrugljiva-
nje krajeva; ~, roundness mea-
suring - uređaj za kontrolu pravil-
nosti kružnog oblika; ~, round
plate shearing - makaze za iseca-
nje diskova od lima; ~, routing -
ručna fazonska glodalica; ~, rubber
roll grinding - brusilica za gumene
valjke; ~, running balance in-
ducating - mašina za dinamičko
balansiranje; ~ 5 sandblast - ure-
đaj za peskiranje; ~j sandblast
cleaning - uređaj za čišćenje odli-
vaka peskiranjem; ~, sand-pre-
paring - mašina za pripremu kalu-
parske mešavine; ~ 3 sausage -
mašina sa pužem za izradu livačkih
jezgri; ~, saw - testera, mašinska
testera; ~-; saw-cutting - mašina
za isecanje zubaca testere ; ~ , saw-
-grinding - mašina za oštrenje
testera; ~, sawing - mehanička
testera; —, saw-sharpening - ma-
šina za oštrenje testere; ~, saw-
-toothing - mašina za isecanje zu-
baca testere; ~, scaling - uređaj
za čišćenje kotlova od kamenca;
~, scrap-shearing - mašina za
sečenje krupnih komada starog če-
lika; ~, screw (cutting) - mašina
za izradu vijaka; ~, screw-driving
- mehanički od vrtač; ~ 3 screwing
v. screw (cutting) machine; ~,
screw thread milling - glodalica
za izradu zavojnica; ~, screw
thread pitch measuring - uređaj
za merenje hoda zavojnice; ~ 3 screw
thread polishing - mašina za po-
liranje zavojnice; ~, screw thread
rolling - mašina za utiskivanje (uva-
lja vanje) zavojnice; ~, seaming -
mašina za savijanje ivica; ~, seam
welding - mašina za šavno zava-
422 machine
rivanje; ~, second-hand - upo-
trebljavana mašina; ~, second-
-operation v. second-process
machine; ~, second-process -
mašina za sekundarne operacije; ~,
section iron bending - mašina za
savijanje profilnog železa; ~, sec-
tion - straightening - mašina za
ispravljanje profilnog materijala; ~,
section-working - alatna mašina za
obradu fazonskog valjanog čelika;
~, semi-automatic arc welding
- poluautomat za elektrolučno za-
varivanje; ~, serairadial drilling
- poluuniverzalna radijalna bušilica;
—, sensitive drilling - 1. brzo-
hodna bušilica; 2. precizna bušilica;
~j shaking - vibraciona mašina;
~j shear blade grinding - mašina
za oštrenje noževa mehaničkih rna-
kaza; ~, shearing - mehaničke
makaze; ~, shearing crocodile
- polužne makaze; ~, sheet-ben-
ding - mašina za savijanje lima;
~, sheet levelling - mašina za
ispravljanje lima; ~, sheet metal
ductility testing - mašina za ispi-
tivanje žilavosti lima; ~, sheet
metal laquering - mašina za la-
kiranje tankog lima; ~, sheet
metal oiling - mašina za naulja-
vanje lima; ~, sheet metal pla-
nishing - mašina za ispravljanje
lima; ~, sheet metal punching -
presa za prosecanje rupa u limu;
~, sheet molding - mašina za
izradu školjkastih kalupa; ~ shop
- mašinarnica, mašinska hala; /~3
shot blast - uređaj za obradu mla-
zom sačme; ~ 5 shot making -
uređaj za izradu sačme; ~> side-
-planing - rendisaljka za obradu
vertikalnih površina; ~, single—
-purpose - specijalna mašina; ~,
single-spindle - jednovretena alat-
na mašina; -~, single-spindle mil-
ling - jednovretena glodalica; ~ a
single-upright - jednostubna alat-
na mašina; ~, slab-milling - glo-
dalica za obradu velikih površina;
~, slideway grinding - brusilica
za obradu kliznih staza; —, smooth-
planing - mašina za završno stru-
ganje; ~ 3 sagging grinding -
 423
brusilica za čišćenje odlivaka; ~,
soldering - mašina za lemljenje,
lemilica (mašina); ~, sound -
ispravna mašina; ~, sowing - se-
jačica; ~, spark (erosion) - ma-
lina za elektroimpulsnu obradu; ~,
special (design) - specijalna ma-
lina; ~, spherical grinding -
brusilica za sferične površine; ~
spindle - mašinsko vreteno; ~,
•pooling - mašina za namota van je
(npr. žice); ~, spot-and-stitch
welding - mašina za tačkasto i
laVnozavarivanje; ~, spot-welding
- mašina za tačkasto zavarivanje;
~, spring-coiling - mašina za
namotavanje opruga; ~, spring
end grinding - brusilica za krajeve
spiralnih opruga; ~, spring for-
ging - kovačka mašina za lisnate
opruge; ~, spring-forming - ma-
šina za izradu opruga; ~, spring
grinding - brusilica za krajeve
(spiralnih) opruga; ~, spring scra-
gging - mašina za savijanje (lisnatih)
opruga; ~, spring testing - ma-
lina za ispitivanje opruga; ~,
spring winding - mašina za na-
motavanje opruga; ~ spur gear
testing - mašina za ispitivanje ci-
lindričnih zupčanika sa pravim zup-
cima; ~, stalking - mašina za
uklanjanje (odvajanje) peteljki sa
plodova; ~, stirring - mešalica;
~, straightening - presa za isprav-
ljanje; ~, stretcher-straightening
- mašina za ispravljanje (šipke ili
trake) istezanjem; ~, strip-ben-
ding - mašina za savijanje traka;
~, strip-cutting - makaze za se-
čenje (metala, hartije) na trake; ~,
strip grinding - brusilica za trake;
~> strip slitting - mašina za po-
dužno sečenje traka; ~, super-
finishing - superfiniš-mašina; '—',
~, surface-grinding - brusilica
za ravno brušenje; —'> surface-
-milling - glodalica za obradu
površina; ~, suspended riveting
- viseća mašina za zakivanje; ~,
swaging - mašina za toplo kovanje
u kalupu; ~, swaging - kovačka
mašina; ~, swarf briquetting -
presa za briketiranje strugotine; ~,
machine
swarf sifting - mehaničko rešeto
za prosejavanje strugotine; ~ table
- sto mašine, mašinski sto; ~,
tabulating - tabulator; ~, tape
- magnetofon; ~, tampering -
mešalica rastvora; ~, tape-con-
trolled drilling - bušilica sa pro-
gramskim upravljanjem; ~, tensile
(strength testing) - mašina za
ispitivanje zatezanjem; ~, testing
- mašina za ispitivanje materijala;
~, thermonuclear - termonukle-
arno postrojenje; ~, thread-cut-
ting - mašina za izradu zavojnice;
—, thread-generating v. thread-
-cutting machine; ~, thread-
-grinding - brusilica za izradu za-
vojnice; ~;, thread-milling - glo-
dalica za izradu zavojnice; ~,
thread-producting - mašina za
izradu zavojnice; ~, thread-rol-
ling - mašina za valjanje zavojnice;
~, three-dimensional panto-
graph engraving - kopirna gloda-
lica sa panotgrafom za obradu fazon-
skih površinaj ~, three-dimen-
sional profiling - kopirna mašina
za obradu fazonskih površina; ~,
tinning - uređaj za pocinkovanje;
~, tire bemding - mašina za savi-
janje bandaža; •~, tool - mašina
alatka, alatna mašina; ~, tool-
-grinding - brusilica za oštrenje
alata; ~ tool - builder - proizvo-
đač alatnih mašina; ~ tool catalog
- katalog alatnih mašina; ~ tool
circuit - hidraulični pogon alatne
mašine; ~ tool component -
mašinski deo, deo alatne mašine; ~
tool control - kontrola (pregled)
alatne mašine; ~, tool cooling
system - rashladni sistem alatne
mašine; ~ tool design - konstruk-
cija alatne maiSine (crtež); tool
designer - konstruktor alatne ma-
šine; —; tool drive - pogon alatne
mašine; ~ tool exhibition - iz-
ložba alatnih mašina; ~ tool ex-
pert - stručnjak za alatne mašine;
~ tool export - izvoz alatnih ma-
šina; ~ ltool factory - fabrika
alatnih mašina; ~, tool-grinding
- brusilica za oštrenje alata; ~
 machine
machine
tool industry - industrija alatnih
mašina, mašinogradnja; ~ tool
plant - fabrika alatnih mašina; ~
tool sales department - odeljenje
prodaje alatnih mašina; ~, tooth-
-cutting - mašina za izradu zubaca;
~, tooth-rounding - mašina za
zaokrugljivanje zubaca; ~, torsion
testing - mašina za ispitivanje na
uvijanje; ~, total enclosed - pot-
puno zatvorena mašina; —', tracer
controlled - automatska kopirna
mašina; ~, tracing - kopirna ma-
šina; ~, tube-bending - mašina
za savijanje cevi; ~, tube cutting
-off - mašina za sečenje cevi; ~,
tube filling-and-closing - mašina
za punjenje i zatvaranje tuba; ~,
tube grilling - mašina za utiski-
vanje rebara na cevima; ~, tube
grinding-and-polishing - mašina
za brušenje i poliranje cevi; ~,
tube straightening - mašina za
ispravljanje cevi; ~, tube stret-
ching - mašina za istezanje cevi;
~, tube testing - mašina za ispi-
tivanje cevi; ~, turning - strug;
~, turn-over-type molding -
kaluparska mašina sa (Obrtnom plo-
čom; ~, turret - alatna mašina sa
revolverskom glavom, revolverski
strug; ~, turret head drilling -
brusilica sa revolverskom glavom;
~, turret punching - revolverska
mašina za prosecanje rupa; ~,
turret-type drilling - brusilica sa
revolverskom glavom; ~, twin-
-sindle - dvovretena mašina; ~,
twist drill flute grinding - bru-
sihca za žlebove spiralnih burgija;
~, twist drill testing - mašina
za ispitivanje spiralnih burgija; ~,
type-casting - mašina za livenje
(stamp.); ~, ultrasonic drilling
- ultrazvučna bušilica; ~, ultra-
sonic washing - ultrazvučna ma-
šina za pranje; <~, universal bo-
ring - univerzalna bušilica; ~, uni-
versal cutter-and-tool grinding
- univerzalna mašina za oštrenje za
rezni alat; ~, universal grinding
- univerzalna glodalici; ~, uni-
versal radial drilling - univer-
424
zalna radijalna bušilica; ~, un-
winding - mašina za odmotavanje;
~, upright boring - vertikalna
bušilica; ~, upright-drilling -
vertikalna stubna bušilica; ~, used
- upotrebljavana mašina; ~, va-
cuum filling - aparat za vakuum-
sko punjenje; ~, vacuum forming
- vakuumski uređaj za deformaciju
lima; ~, vertical boring - verti-
kalna bušilica; ~, vertical broa-
ching - vertikalna mašina za pro-
vlačenje; ~, vertical-milling -
vertikalna glpdalica; ~, vertical
multiple-spindle drilling - ver-
tikalna više vretena bušilica; ~,
vertical planing - vertikalni strug;
~, vertical wood-boring - ver-
tikalna bušilica za drvo; ~, vibra-
tory finishing - vibracioni uređaj
za završenu obradu malih delova;
~, vice - mašinske mengele; ~,
Vickers hardness - uređaj za is-
pitivanje tvrdoće po Vikersu; ~ 3
wall - zidna mašina; ~, wall
drilling - zidna bušilica; ~, wall
gear-wheel molding - zidna ma-
šina za kalupovanje zupčanika; ~,
waching - mašina za pranje; ~,
watch casemaking - mašina za
izradu tela časovnika; ~, wheel
rim making - mašina za proiz-
vodnju oboda točkova; ~ welding
- automatsko zavarivanje; ~, win-
ding - mašina za namotavanje; -~,
wire annealing - uređaj za žarenje
žice; ~, wire barbed making -
mašina za savijanje žice; ~, wire
cleaning - mašina za čišćenje žice;
~, wire coiling - mašina za namo-
tavanje žice; ~, wire cutting-off
- mašina za sečenje žice; ~, wire
descaling - mašina za uklanjanje
kovarine sa žice; ~, wire drawing
- mašina za vučenje žice; ~,
wire-fence - mašina za izradu ži-
čane rešetke; ~, wire flattening -
mašina za fazonsko savijanje žice;
~, wire insulation covering -
mašina za nanošenje izolacije na
žicu; ~, wire-netting making -
mašina za oštrenje krajeva žice; ~,
wire-polishing - mašina za bru-
šenje žice; ~, wire ring - mašina
machine 425
za savijanje žicanih prstenova; ~,
wire-ring coiling - mašina za
namotavanje žicanih prstenova; ~,
wire-rope making - mašina za
izradu žicanih užadi; ~, wire-
-rope testing - mašina za ispitiva-
nje žicanih užadi; ~, wire-spoo-
ling - mašina za namotavanje opruga
od žice; ~, wire-straightening -
mašina za ispravljanje žice; ~,
wire-stripping - mašina za ukla-
njanje izolacije žice; ~, wire tes-
ting - mašina za ispitivanje žice;
~, wire weaving - mašina za ple-
tenje (proizvoda) od žice; ~, wood
boring - bušilica za drvo; ~, wood-
working - mašina za obradu drveta;
~, working - radna mašina; ~,
worm gear grinding - brusilica
za pužaste zupčanike; ~, worm
gear milling - glodalica za pu-
žaste zupčanike; ~, worm gear
testing - uređaj za ispitivanje pu-
žastih zupčanika; ~, worm wheel
generating - glodalica za pužaste
zupčanike
machined - obrađen mašinom
(mal.); ~ drawing - mašinsko
crtanje (maš.) ; ~ from the solid
- izrađeno od punog komada (maš.) ;
~ surface - obrađena površina
(mal.) ; ~ weld flush - obrađeni
šav (zav.)
machinery - mašinski park, maši-
nerija (mal.); ~ oil - mašinsko
ulje (mal.)
machining - mašinsko obrađivanje
(mal.); ~ accuracy - tačnost
mašinske obrade (mal.); ~ allo-
wance - dodatak za mašinsku ob-
radu (mal.) ; ~ at high speeds -
mašinska obrada sa visokim brojem
obrtaja (mal.); ~ conditions -
uslovi mašinske obrade (mal.) ; ~
data - podaci mašinske obrade
(mal.) ; ~ efficiency - efikasnost
mašinske obrade (mal.); ~ of
metal - mašinska obrada metala
(mal.); ~ operation - postupak
mašinske obrade (mal.); ~ pro-
cess - proces mašinske ( = M) ob-
rade (maš.) ; ~ properties - svoj-
stva M obrade (maš.); ~ quali-
ties - kvalitet M obrade (mal.);
magma
~ rate - količina M obrade (mal.) ;
~ sequence - postupak M obrade
(mal.); ~ technique - tehnika
M obrade (maš.) ; ~ time - vreme
M obrade (mal.)
mackintosh - nepromočiv mantil,
kišnjak
macro makro- (prefiks koji znači
„velik", „dug" ili „širok")
macrocircuit - makro-kolo, makro-
-šema
macrocrystalline - makrokristalan,
krupnokristalan
macrograph - makrograf, grafička
reprodukcija nekog tela povećanog
10 puta
macrographic examination - ma-
krografsko ispitivanje (zav.)
macrolens - makro-sočivo (foto-
grafski objektiv sa kojim se predmetu
može prići bliže no što je normalno)
macromolecule - makro-molekul
(veliki molekul molekulske težine
10 000 i više)
macrophotography - makro-foto-
grafija
macroscopic - makroskopski (ono
što se golim okom vidi); ~ exa-
mination - makroskopsko ispiti-
vanje
macrostructure - makro-struktura,
gruba struktura
maculation - pegavost, pega, mrlja,
belega
madder - broć, boja broća, crvena
boja alizarin; ~ lake - alizarinska
lak-boja (thnl.)
madistor - madistor
magazine - magazin, skladište; ~
-fed - snabdeven iz magazina
magneta - fuksin, purpurna boja
(crvena organska boja) (thnl.)
magic nucleus - magično jezgro,
sadrži magičan broj neutrona i pro-
tona; ~ numbers - magični bro-
jevi, određeni brojevi neutrona i
protona u atomskim jezgrima koji
daju veoma stabilne nuklide (fiz.)
magicore — prašak za visokofrek-
ventna jezgra (mtl.)
magma - magma (u unutrašnjosti
Zemlje) (geol.)
magnalium
magnalium - legura aluminijuma sa
1,75% magnezijuma i 1,75% bakra
(mtl.)
magnesia - magnezijum-oksid
(hem.) ; ~ alba - bazni magnezi-
jum-karbonat (hem.); ~ cement
v. Sorel cement (thnl.) ; -—' glass
- staklo koje sadrži 3—4% magne-
zijuma, upotrebljava se za izradu
sijalica (thnl.); ~ mixture -
rastvor magnezijum-hlorida, amo-
nijum-hlorida i amonijaka; upotreb-
ljava se pri analizi fosfata (hem.);
~ usta - naziv za kalcinirani mag-
nezijum-karbonat (hem.)
magnesian - magnezijski
magnesioferrite - magnezioferit,
magnoferit (oksid magnezijuma i
gvozda)
magnesite - magnezit, karbonat mag-
nezijuma, upotrebljava se za vatro-
stalne obloge peći (thnl.)
magnesium - magnezijum, element
rednog broja 12, simbol Mg; ~,
dust - magnezijum u prahu (hem.) ;
~ hydrate - magnezijum-hidro-
ksid (hem.); ~ nitride - magne-
zijum-nitrid (hem.); ~ oxide -
magnezijum-oksid, nastaje sagore-
vanjem magnezijuma na vazduhu
magneson - magneson, para-nitro-
-benzol-azo-resorpcin, reagens na
magnezijum (hem.)
magnesyn - seisin
magnet - magnet; ~ aging - stabili-
zacija magneta, starenje magneta
(el.); ~ airborne detection -
magnetsko otkrivanje aviona (av.) ;
~ alloys - magnetičke legure
(mtl.) ; ~ amplifier - magnetski
pojačavač (el.); ~ amplitude -
amplituda krive magnećenja (el.);
~ anisotropy - magnetska anizo-
tropija (el.) ; ~ arc blow - mag-
netsko skretanje električnog luka
(zav.) ; ~ armature loudspeaker
- elektromagnetski zvučnik (el.);
~ attenuator - magnetski oslab-
ljivač; ~ balance - magnetna vaga
(mtr.); ~ bearing - magnetski
goniometar (el.) ; ~ belt - besko-
načna magnetska traka (thnl.); ~
biasing - magnetski prednapon,
magnećenje (el.) ; ~ cell - magnet-
426 magnet
ska ćelija (el.); ~ ceramic - ke-
račmički magnet, feritni magnet;
~ circuit - magnetsko kolo (el.);
~ clutch - magnetske stezne men-
gele (el.); ~ coil - pobudni na-
motaj, kalem elektromagneta (el.) ;
~ compass - magnetni kompas;
~ component - magnetska kom-
ponenta (el.) ; ~core - magnetsko
jezgro (el.); ~ coupling - mag-
netska sprega, induktivna sprega
(el.); ~ course - magnetski kurs
(el.); ~ crack detection - mag-
netoskopsko ispitivanje (zav.); ~
cryogenic v. superconducting
magnet; ~ cutter - magnetska
glava za zapisivanje zvuka (el.);
~ deviation - magnetska devija-
cija; ~ dip - nagib magnetne igle;
~ dipole - magnetski dipol; ~
dipole field - polje magnetskog
dipola; ~ displacement - mag-
netski pomeraj; ~ elongation -
magnetska elongacija; ~ equator
— magnetski ekvator; ~- ferrite -
magnetski ferit (el.); ~ ferrite
memory - feritna memorija (el.) ;
~ field - magnetno polje (fiz.);
— filter - magnetski filter (el.);
— flux - magnetni fluks; — flux
arc welding - elektrolučno zava-
rivanje elektrodom sa oblogom od
elektromagnetskog praha (zav.) ; ~
flux density - gustina magnetnog
fluksa; <~ force - magnetna sila; ~
friction - magnetska frikcija (el); ~
head - magnetna glava (el.); ~ he-
ading - magnetsko upravljanje kre-
tanjem (broda) (pom.); ~hum - bru-
janje naizmenične struje, magnetski
fon (el.) ; ~ hysteresis loop - krug
magnetnog histerezisa; ~ incli-
nation - magnetska inklinacija,
otklon magnetskih linija; ~- indi-
cator for lightning currents -
magnetni indikator struje groma
(el.); ~ induction - magnetska
indukcija (el.); ~ inductivity -
magnetska induktivnost (el.); ~
inspection - magnetska defekto-
skopija (el.) ~ insulation - mag-
netski ekran, magnetska izolacija
(el.) ; ~ intensity - jačina magnet-
nog polja (proizvedenog proricanjem
magnet
električne struje) (el.); ~ keeper
- kotva magneta (el.); ~ key -
magnetni relej (el.); ~ line of
force - magnetna linija sile; ~
link - magnetni indikator struje
groma (el.); ~ loudspeaker -
elektromagnetski zvučnik (eh.) ; ~
material - magnetni materijal; ~
memory - magnetska memorija
(eh.); ~* meridian - magnetski
meridijan; — mine - magnetska
mina (morn.) ; ~ moment - mag-
netni moment (fiz.); ~ path -
put magnetnih linija; ~ permea-
bility - magnetna permeabilnost
(fiz.) ; ~ pickup - elektromagnetna
zvučnica, elektromagnetski pipak
(eh.); ~ polarizability - moć
magnetske polarizacije; ~ polari-
zation - magnetska polarizacija,
magnetski momenat u jedinici za-
premine; ~ pole - magnetski pol;
<~ potential difference - razlika
magnetnog potencijala; ~ pow-
dered flux - magnetičan prah ob-
loge (zav.) ; ~ probe - magnetska
sonda (el.); ~ recorder - mag-
netofon, magnetni snimač (eh.) ; ~
recording head - magnetska glava
za zapisivanje (eh.) ; ~ retentivity
- zaostala induktivnost (el.); ~
rotation (of polarized light) -
magnetno obrtanje (polarisane svet-
losti) (fiz.); ~ spool - kalem
elektromagneta (el.); ~ steel -
magnetski čelik (mil.); ~ super-
conducting - superprovodni mag-
net; ~ winding - namotaj induk-
tora, namotaj elektromagneta (el.) ;
~ yoke - magnetski jaram, jezgro
elektromagneta, magnetski otklonski
sistem (el.)
magnetic saturation - magnetna
zasićenost (saturacija); ~ screen -
magnetni zaklon, magnetni zastor,
magnetni ekran; ~ servo ampli-
fier - magnetni servopojačivač
(eh.); ~ shield - magnetni štit;
~ shunt - magnetni šent; ~
sound recorder - magnetofon
(els.); ~ steel - magnetski čelik
(mtl.) ; ~ storm - magnetska bura;
- susceptibility - magnetna sus-
ceptibilnost (fiz.); ~ switch -
427 magneto
elektromagnetski uključivač (mot.) ;
~ tape - magnetska traka (eh.) ;
~ tape storage - upisivanje na
magnetsku traku (eh.); ~ tester
- uređaj za magnetsko ispitivanje;
~ transition temperature - Ki-
rijeva tačka (fiz.); ~ vector -
magnetski vektor; ~ viscosity -
magnetna viskoznost, zaostajanje na-
magnetisanja za magnetnim poljem;
—< wire - magnetna žica (zav.) ;
~ yoke - magnetski jaram, mag-
netski otklonski sistem
magnetics - magnetika, nauka o
magnetizmu
magaetism - magnetizam, magnet-
ske osobine; ~, blue - južni mag-
netizam; ~, earth - zemaljski
magnetizam, magnetizam Zemlje;
""j induced - indukovani magneti-
zam; ~, red - severni magnetizam;
~, remanent v. residual mag-
netism; ~, residual - rezidualni
(preostali) magnetizam; ~, solar
- Sunčev magnetizam, magnetizam
Sunca; ~, stellar - zvezdani mag-
netizam; ~, terrestrial v. earth
magnetism
magnetite - magnetit, feroferit (ok-
sid gvozda) (min.)
magaetizability - moć magnećenja,
sposobnost magnećenja
magnetization - namagnetisavanje,
namagnetisanost; ~ characteristic
- karakteristika magnećenja; ~
curve - kriva magnećenja; ~ cycle
- cilus magnećenja; ~, domain -
namagnetisanost domena (feromag-
netnih oblasti); ~, flash - trenutno
namagnetisavanje; ~, intrinsic -
stvarna (sopstvena, trajna) namag-
netisanost; ~, residual - rezidu-
alna (preostala) namagnetisanost;
<-—, spontaneous - spontana namag-
netisanost
magnetize - namagnetisavati, mag-
netisati
magnetizing field - polje namagne-
tisanja; ~-, force - sila namagneti-
sanja
magneto - magnetoelektrična mašina,
induktor (el.), magneto za palje-
nje; ~ bell - polarizovano zvonce,
zvonce sa naizmeničnom strujom
magneto
magneto
(el.) ; ~ electric generator - in-
duktor, magnetoelektrični generator
(el.) ; ~ electric relay - magneto-
-električni relej (el.) ; ~ ignition -
magnetsko paljenje (mot.) ; ~ ohm-
meter - induktorski ommetar (el.) ;
~ optics - magnetooptika, nauka o
uticaju magnetizma na emisiju i
apsorpciju svetlosti (fiz.); ~ rin-
ging - induktorski poziv (el.); ~
telephone set - induktorski tele-
fonski aparat (tel.)
magnetocaloric effect - magneto-
-toplotni efekt
magnetochemistry - magnetohe-
mija, nauka o magnetskim osobi-
nama hemijskih supstanci
magnetoconductivity - magnetopro-
vodljivost
magnetodiode - magnetodioda
magnetoelasticity - magnetoelastič-
nost
magnetoelectric - magnetoelektrični
magnetogasdynamic - magnetogas-
dinamički
magnetograph - magnetograf (ure-
daj koji registruje zemljsko mag-
netno polje)
magnetohydrodynamics - magneto-
hidrodinamika
magnetometer - magnetometar (ure-
đaj za merenje jačine magnetnog
polja); ~, absolute - apsolutni
magnetometar; ~, airborne - avio-
nski magnetometar; ~, astatic -
astatični magnetometar; ~, balance
- magnetometar sa vagom; ~, bi-
filar - bifilarni magnetometar; ~,
coil - indukcioni magnetometar;
~j compensation - kompenzacioni
magnetometar; ~, deflection -
magnetometar sa deflekcijom (ot-
klonom); ~, induction - induk-
cioni magnetometar; ~, nuclear
precession - nuklearni precesioni
magnetometar; ~, pendulum -
magnetometar sa klatnom; ~, re-
lative - relativni magnetometar;
~, resonance - rezonantni mag-
netometar; ~, torque - obrtni
(torzioni) magnetometar; ~, tor-
sional v. torque magnetometer
428
magnetron
magnetomotive force - magneto-
motorna sila (el.)
magneton - magneton ("jedinica atom-
skog magnetnog momenta)
magnetopause - magnetopauza
magnetophone - magnetofon
magnetoplasmadynamics - magne-
toplazmodinamika
magnetoresistance - magnetska ot-
pornost; ~, geometrical - geo-
metrijska magnetska otpornost; ~,
physical - fizička magnetska otpor-
nost
magnetoresistor - magnetorezistor
magnetoscope - magnetoskop
magnetosphere - magnetosfera
magnetostatics - magnetostatika
(nauka o uticaju nepokretnih magne-
tičnih tela) (fiz.)
magnetostriction - magnetostrikcija
(promena oblika feromagnetriih tela
pri namagnetisavanju) (fiz.); ~,
direct - direktna magnetostrikcija;
—, indirect - indirektna magneto-
strikcija, obrtna magnetostrikcija;
— loudspeaker - magnetostrik-
cioni zvučnik (el.) ; ~ microphone
- magnetostrikcioni mikrofon (el.) ;
~, saturation - saturaciona mag-
netostrikcija
magnetostrictive - koji menja svoje
dimenzije u magnetnom polju; ~
compass - magnetostrikcioni kom-
pas; ~ oscillator - magnetostrik-
cioni generator (oscilator) (el.); ~
transceiver - magnetostrikcioni
primopredajnik (el.)
magnetothermal - magneto ter-
mički
magnetron - magnetron (el.); ~
biperiodic - biperiodički magne-
tron; ~ cavity - rezonator magne-
trona (el.); ~, coaxial - koaksi-
jalni magnetron; ~ coupling -
sprega magnetrona, sprega sa mag-
netronom (el.); ~, inverted -
invertni magnetron; ~ jammer -
magnetronski prigušivač, magne-
tronski zaglušivač (el.) ; ~ opera-
ting point - radna tačka magne-
trona (el.) ; ~ oscillation - mag-
netronske oscilacije (el.)
magnification
magnification - uveličanje, poveća-
nje, pojačanje; ~ constant - faktor
povećanja, koeficijent pojačanja (el.)
magnifier - uređaj koji uveličava,
uveličavajuće staklo, lupa, pojači-
vač; ~, hand - lupa
magnify - uveličavati, pojačavati
magnifying glass - uveličavajuće
staklo
magnitude - vrednost, veličina; ~
of angles - veličina uglova (mat.) ;
/— of stars - veličina zvezda (astr.)
magnolia metal - legura olova,
antimona i kalaja (mtl.)
magnon - magnon
Magnorite - vatrostalni materijal na
bazi topljenog magnezijum-oksida
magnuminium - legura magnezi-
juma slična elektron-leguri (mtl.)
Magnus* green salt - zelena so koja
nastaje iz platin-hlorida i amonijaka
mahagony - mahagonij
mail - pošta, prepiska (sbr.) ; ~ bag
- poštanski džak, vreća sa poštom
(sbr.); — car - poštanski želez-
nički vagon (sbr.)
mailman - poštar, pismonoša
main - cevovod, glavni vod; ~
anode - glavna anoda (el.); ~
battery - glavna baterija (el.) ; —
cable - glavni kabl (el.) ; ~ con-
tact - glavni prekidač, glavni kon-
takt (el.); ~ contact spring -
glavna kontaktna opruga (el.); ~
control board - glavna kontrolna
tabla (el.); ~ cutting edge -
glavna rezna ivica (maš.); ~ di-
mensions - osnovne dimenzije
(fiz.); ~ distributing frame -
glavni razdelnik, razdelnik (el.) ; ~
drive - glavni pogon (maš.); ~
drive motor - glavni pogonski
motor (ma!.) ; ~ driving gear -
glavni pogonski zupčanik (maš.);
~ electrode - glavna elektroda
(el.); ~ frame - glavni stub
(maš.) ; ~ jet - glavni sisak (mot.) ;
~ office - glavna centrala (tel.) ;
~ protection - glavna zaštita; ~
pulse - osnovni impuls, sondirajući
impuls (el.) ; ~ reservoir - glavni
rezervoar (thnl.) ; ~ route - ma-
gistrala, osnovna linija, glavni smer
veze (sbr.); ~ signal - glavni
429 makeshift design
signal (tel.) ; ~ spindle - glavno
vreteno (maš.) ; ~ studio - glavni
studio (TV); ~ transmitter -
glavni predajnik (rad.) ; — valve -
glavni ventil (maš.); ~ valve of
regulator - zaklopka za regulaciju
(maš.) ; ~ voltage - napon mreže
(el.)
maintain - održavati, opsluživati; ~
a tolerance to - održavati tole-
ranciju (maš.)
maintainability - održljivost, spo-
sobnost remonta
maintenance - održavanje, opslu-
živanje, servis; ~ area - oblast
tehničkog održavanja; ~ cost(s) -
cena održavanja; ~ decision -
donošenje odluke; ~ free - bez
održavanja; ~ making - pravlje-
nje, donošenje; ~, operating -
operaciono održavanje; ~, pre-
ventive - preventivno održavanje;
~, routine - rutinsko održavanje;
~ shop - radionica za održavanje
maize - kukuruz (nit.); ~ oil -
kukuruzno ulje (thnl.)
major are - veliki luk koji je veći od
polukruga (gm.) ; ~ axis of ellipse
- velika osa elipse (gm.) ; — calorie
- velika kalorija (tt.); ~ lobe -
osnovni deo dijagrama, glavni listić
dijagrama (antene) (rad.) ; ~ seg-
ment of a circle - veliki odsečak
kruga čija je površina veća od povr-
šine polukruga (gm.)
majority emitter - emiter osnovnih
nosača, majoritetni emiter (u tran-
zistoru) (els.)
make - proizvod, izraditi; ~ contact
- kontakt za zatvaranje, radni kon-
takt (el.) ; ~ dead - isključiti (el.) ;
~ oversize - napraviti preko mere
(maš.) ; ~ position - radni položaj
(maš.) ; ~ pulse - impuls za zatva-
ranje (kola) (el.) ; ~ to run true
- podesiti tačno broj obrtaja (mot.) ;
~ up (losses) - izjednačiti, dopu-
niti, kompenzirati (gubitke); ~ up
valve - ventil za izjednačenje
maker - proizvođač
makeshift design - privremena kon-
strukcija (maš.)
making a butt weld 430
making a butt weld in the down-
hand position - zavarivanje suče-
onog šava odozgo (zav.) ; ~ a butt
weld in the flat position - zava-
rivanje sučeonog šava odozgo; ~
a butt weld in the gravity posi-
tion - zavarivanje sučeonog šava
odozgo; <~ a butt weld in the
horizontal position - zavarivanje
sučeonog šava odozgo; ~ a butt
weld in the horizontal-vertical
position - horizontalno zavarivanje
sučeonog šava u vertikalnoj ravni
(zav.); ~ capacity - kapacitet
uključenja, proizvodnje; ~ con-
tact - radni kontakt; ~ overlap-
ping runs - zavarivanje varovima
koji se prekrivaju (zav.)
malachite - malahit, mineral bakra,
bazni karbonat bakra (min.); ~
green - malahitna zelena (organska
sintetička boja) (thnl.)
male receptacle - čep, štift, utikač
(muški) (el.); — type of piston
rod - puna klipnjača (mal.); ~
thread - mašinski navoj, spoljni
navoj (mai.)
maleic acid - maleinska kiselina
(hem.)
malfunction - neispravnost, otkaz,
greška
malic acid - jabučna kiselina (hem.)
malleability - kovnost, rastegljivost,
pogodnost za mehaničke deforma-
cije kovanja, valjanja i si. (mil.)
mallet - bat, drveni čekić, maljica
malonic acid - malonska kiselina
(hem.); ~ ester - dietil-malonat;
upotrebljava se za sintezu viših dvo-
baznih kiselina (hem.)
Malotte's alloy - Malotova legura
sastava 46% Bi, 20% Pb, 34% Sn,
topi se na 95°C
malt - slad (proizvod iz isklijalog
ječma upotrebljen u pivarstvu)
maltase - maltaza (ferment koji hid-
rolizuje maltozu u glukozu)
maltose - maltoza (sladni šećer)
maltster - sladar, spravljač slada
mammal - sisar (biol.)
man-made static - industrijske
smetnje (el.)
mannitol
man who operates automatic wel-
ding machine - zavarivač na auto-
matskoj mašini (zav.)
manageadility of the flame - po-
dešljivost plamena (zav.)
mandelic acid - bademova kiselina,
fenil-glikolna kiselina (hem.)
mandrel - vreteno, osovina, dom,
pokretni kern
manganate - manganat, so mangan-
ske kiseline (hem.)
manganese - mangan, hem. elemenat,
red. broj 25, simbol Mn; ~ alloys
- manganove legure (mil.); ~
bronze - manganska bronza (le-
gura bakra, cinka i mangana); ~
carbide - mangan-karbid (hem.);
~ nitride - mangan-nitrid (hem.) ;
~ steel - čelik koji sadrži 11—14%
mangana (mtl.)
manganin - manganin, otporna le-
gura bakra, mangana i nikla (mtl.)
manganite - hidratisani oksid man-
gana (min.)
manganophyllite - biotet, koji sa-
drži mangana (min.)
manhole - kablovsko okno (el.) ; ~
cover - poklopac kablovskog okna
(el.) ; ~ guard - ograda oko kab-
lovskog okna (el.)
manifold - centralni uređaj za snab-
devanje gasom (zav.)
manilla paper - manila-papir, sadrži
vlakna konoplje ili manile kao poja-
čanje (thnl.)
manipulate - manipulisati, raditi
ključem
manipulating key - Morzeov ključ,
manipulativni ključ (tel.) ; ~ valve
- ventil za upravljanje, manipula-
ciju (maš.)
manipulation - manipulacija, rad
ključem (tel.) ; ~ noise - manipu-
lativne smetnje (tel.); ~ 3 zero -
nulta manipulacija
manipulator - manipulator, ključ,
položajnik, okretaljka (tel.)
Mannesmann process - proces pro-
izvodnje bešavnih cevi (mtl.)
mannitol - manitol, manit (šećer
iz mane, alkohol sa 6 hidroksilnih
grupa) (hem.)
mannose
mannose - manoza (ugljeni hidrat
koji nastaje oksidacijom manita)
(hem.)
manometar - manometar, merač
pritiska; ~, alpha-ionization -
jonizacioni manometar sa alfa-zra-
cima; ~, bellows - manometar sa
mehovima (elastičnim nabornim me-
talnim cevima); ~, depth - mano-
metar za merenje dubina; ~, dif-
ferential - diferencijalni mano-
metar (merač razlike u pritiscima);
/—, double-column - manometar
sa dvostrukom cevi; ~, ionization
- jonizacioni manometar (vrsta va-
kuum-metra); ~, liquid column
- hidraulički manometar; ~, mer-
cury - živin manometar; *—-,
pendulum - manometar sa klat-
nom; ~, piezoelectric - piezo-
električni manometar; ~, spring -
mđnometar sa oprugom; ~, va-
cuum - vakuumski manometar,
vakuum-metar
manostat - manostat (uređaj za odr-
žavanje — stabilizovanje — pri-
tiska)
Mansfeld method - metoda za ocenu
vrednosti bakrene rude (hem.)
mantissa - mantisa, kazaljka, brojna
vrednost iza decimalnog zareza kod
logaritma
mantle - Zemlji na kora
manual - ručno; ~ adjustment -
ručno doterivanje, podešavanje; ~
advance - ručna komanda paljenja
(mot.); ~ arc welding - ručno
elektrolučno zavarivanje (zav.); ~
area - mreža ručne centrale; ~
automatic - poluautomatski, kom-
binovan (tel.) ; ~ automatic relay
- relej za prebacivanje sa ručnog na
automatski rad; ~ blowpipe -
ručni gorionik (zav.); ~ control
- ručna kontrola; ~ gain control -
ručna kontrola pojačanja (el.); ~
inert-gas metal-arc welding -
ručno elektrolučno zavarivanje top-
ljivom elektrodom u inertnom gasu;
~ office - ručna telefonska cen-
trala (tel.) ; ~ programing - pro-
gramski priručnik; ~ ringing -
ručni poziv (tel.) ; ~ switch room
- komutator ručne centrale (tel.) ;
431 marker
~ system - ručni sistem, ručno
posluživanje (tel.); ~ telephone
set - telefonski aparat ručnog sis-
tema (tel.) ; ~ torch - ručni gori-
onik (zav.); — tuning - ručno
podešavanje (el.)
manually - ručno; ~ operated call
meter - brojač na radnom mestu
telefonistkinje (tel.); ~ operated
pump - ručna pumpa; — started
machine ringing - poluautomatski
poziv (tel.)
manufactory - fabrika
manufacture - proizvodnja, pro-
dukcija
manufacturing method - proiz-
vodni metod; ~ process - proiz-
vodni proces; ~ programme -
proizvodni program; ~ schedule
- proizvodni redosled; ~ techni-
que - tehnika proizvodnje
map - mapa, geografska karta; ~,
yield - karta prinosa
maple - javor (bot.)
Maprotex - deterdžent za tekstilnu
industriju (thnl.)
marble - mramor, mermer
marcasite - markazit (sulfid gvozda)
(min.)
marfanil - trgovački naziv za anti-
septik na bazi sulfonamida (hem.)
margin - ivica, rub, margina; ~
amplifier - pojačavač bočnog op-
sega (eh.) ; ~ capacity - nedopu-
njenost, neiskorišćeni kapacitet, re-
zerva kapaciteta (els.); ~ noise -
granica šuma, granica buke; ~ of
commutation - sigurnosni ugao
(el.) ; ~ strength - granica
marine radar - brodska radarska
stanica (pom.)
maritime mobile service - pomor-
ska mobilna služba veze (pom.)
mark - međa, granica, krajina, be-
lega, oznaka; obeležiti
marker - marker, far za označavanje,
kalibrator, indikator mesta (el.) ; ~
antenna - antena za označavanje
(el.) ; — beacon - far za označa-
vanje (el.); ~ current - radna
struja, struja za označavanje (el.);
~ frequency - kontrolna frekven-
cija (el.); ~ lamp - svetio za
označavanje (el.); ~ out - obele-
 marker
marker
žavač; •> spacing - interval između
oznaka
market - sajam, sajmište, pazar, tr-
žište
marking - beleženje, obeležavanje,
označavanje, oznaka, znak; ~ cur-
rent - radna struja, kontrolna struja
(el.) ; ~ out table - ploča za obe-
ležavanje; ~j post - pokazatelj
mesta kablovskog spoja (el.); ~
pulse - impuls za označavanje (eh.)
mari - lapor, laporac (prirodna smeša
gline i karbonata kalcijuma ili mag-
nezij uma, koristi se za dobijanje
cementa); ~, clay - glineni lapo-
rac; ~, lime - laporac sa krečnja-
kom; ~, sandy - peskoviti laporac
marl-stone v. marl
marlaceous - laporast, koji sadrži
lapora
marly v. marlaceous
marquee - veliki šator
marsh - močvara, močvarna zemlja;
~ gas - metan, barski, gas, barski
plin (hem.) ; ~ mallow - beli slez;
slatkiš od korena belog sleza (thnl.)
Marsh's test - Maršova proba za
određivanje arsena (hem.)
martensite - martenzit, sastojak če-
lika koji se dobija naglim hlađenjem
zagrejanog metala, daje čeliku tvr-
doću (mtl.)
martite - seskvi-oksid gvožđa (min.)
Martius yellow - dinitro-alfa naftol,
žute boje (thnl.)
Martonite - gas suzavac, smeša mo-
nobrom i monohlor acetona (thnl.)
Marvinol - plastična materija na bazi
polivinil-hlorida (thnl.)
Marzine - trgovački naziv za N-metil,
N-benzhidril piperazin; upotreb-
ljava se protiv morske bolesti
(hem.)
maser - maser, mejzer (uređaj za
dobijanje (i pojačanje) ' mikrotalas-
nog zračenja); ~, acoustic - akus-
tički maser; ~, active rubidium
v. rubidium maser; ~, ammonia
(molecular beam-type) - amo-
nijačni maser, maser sa snopom
molekula amonijaka; ~, atomic
beam (type) - atomski maser,
mlaznog tipa; ~, atomic hydrogen
432
maser
- atomski vodonični maser; ~,
beam (type) - maser mlaznog, tipa,
mlazni maser, maser sa snopom;
~, cavity - rezonantni maser; ~,
centimeter (wave) - maser santi-
metarskog dijapazona; ~, CH2O
beam (type) - formaldehidni ma-
ser; ~, composite rod optical -
optički maser sa složenom cevi; ~,
cyclotron resonance - maser sa
ciklonskom rezonancijom; ~, die-
lectric cavity - maser sa dielek-
tričnom šupljinom; ~, electron
cyclotron v. cyclotron resonance
maser; <~, four-level - maser
koji radi sa četiri (energetska) ni-
voa; <~, gamma-ray - gama-ma-
ser; —, gas v. gaseous (optical)
maser; ~, gas discharge v. gase-
ous (optical) maser; ~, gaseous
- gasni maser; ~, gaseous (opti-
cal) - gasni optički maser; ~,
helium-coled milimeter - he-
lijumom hlađeni milimetarski maser;
~, hydrogen v. atomic hydrogen
maser; ~, hydrogen cyanide
molecular beam (type) - mlazni
maser sa vodonik-cijanidom; ~,
infrared (optical) - infracrveni
(optički) maser; ~, iron sapphire
- maser sa safirom legiranim gvož-
dem; ~, laser-pumped ruby -
rubinski maser sa laserskim pumpa-
njem; —•, light - optički maser,
laser; ~, magnetic-field-tuned
optical - optički maser sa podeša-
vanjem pomoću magnetskog polja;
~, microwave - mikrotalasni ma-
ser; ~, millimeter (wave) -
maser milimetarskog opsega; ~,
molecular beam (type) - mole-
kularni mlazni maser; ~, multi-
mode - maser sa više tipova oscilo-
vanja; ~, optical v. light maser;
~, optically pumped - optički
pumpani maser; ~, optically
pumped rubidium - optički pum-
pani rubidijumski maser; ~, osci-
llating - kvantni oscilator; ~,
phonon - fononski maser; ~,
power - praškasti maser, maser sa
praškastom aktivnom materijom; ~,
pulsed - impulsni maser; ~»
push-pull solid-state - protiv-
maser
taktni maser na bazi čvrstog tela;
~, radiation pumped v. optically
pumped maser; ~, Rb v. rubi-
dium maser; ~, reflection ca-
vity - maser sa refleksnom šuplji-
nom; ~, rubidium - rubidijumski
maser; ~, rubidium gas cell -
maser sa rubidijumskom gasnom će-
lijom; ~, ruby - rubinski maser;
~, semiconductor - poluprovod-
nički maser; ~, shielded - ekrani-
zirani maser; ~, solid-state - maser
(laser) sa čvrstim telom; ~, Solid-
- state cyclotron resonance - ma-
ser na bazi čvrstog tela sa ciklo-
tronskom rezonancijom; ~, sub-
millimeter (wave) - submilime-
tarski maser; ~, three-level -
maser koji radi sa tri (energetska)
nivoa; ~, three-level solid state
- tronivoski maser na bazi čvrstog
tela; -~, three—level travellmg-
-wave - tronivoski maser sa pro-
gresivnim talasom; ~, transmis-
sion cavity - maser sa transmisio-
nom šupljinom; ~, travelling-
-wave - maser sa progresivnim ta-
lasom; ~, two-level - dvonivoski
maser; ~, two-level solid - dvo-
nivoski maser na bazi čvrstog tela;
<~, vacuum-tight cavity - maser
sa zaptivenom vakuum-šupljinom;
~, zero-field v. zero-magnetic-
-fleld maser; ~, zero-field milli-
meter (wave) - maser milimetar-
skog opsega sa nultim poljem; ~,
zero-magnetic-field - maser sa
nultim magnetskim poljem; ~,
y ray v. gama-ray maser
maser-amplifier - maserski poja-
čivačj kvantni pojačivač
maser-oscillator - maserski oscila-
tor, kvantni oscilator; ~, solid-
-state - kvantni oscilator na bazi
čvrstog tela
mash - slatka pivarska komina, meša-
vina od prekrupljena slada i vrele
vode; mešavina od mekinja ili žita
razmekšana vrelom vodom
mashing - proces ekstrakcije slada
toplom vodom (thnl.)
masing - generisanje, masersko poja-
čanje
MRečnUt
433
mask - maska, ekran, zastor, dija-
fragma; ~, coplanar's - kopla-
narna maska; ~, diffusion - di-
fuziona maska; ~, evaporation -
maska za naparavanje; ~, glass -
staklena maska; ~, isolation - izo-
laciona maska; -~, mechanical -
mehanička maska; ~, metal - me-
talna maska; ~, microphone -
mikrofon za masku; ~, moveable
- pokretna maska; ~, oxide -
dksidna maska; ~, permanent -
stalna maska; ~, photographic -
foto-maska; ~, precision - pre-
cizna maska; ~, random - slu-
čajna maska; ~, rejection - maska
za odbacivanje; ~, vacuum depo-
sition - maska nataložena u vaku-
umu
masking - maskiranje, zaštita mas-
kom; ~, composite - složena zaš-
tita maskom, složeno maskiranje;
~, coplanar - koplanarno maski-
ranje; ~ isolation - izolacija mas-
kom; ~, oxide - oksidno maski-
ranje; ~, photolithographic - fo-
tolitografsko maskiranje; ~, pho-
toresist - fotootporno maskiranje;
~, precision - precizno maskiranje;
~, selective - selektivno maskiranje
masonry - ozid (građev.)
mass - masa; ~ absorption coeffi-
cient - koeficijent apsorpcije u je-
dinici mase, npr. nekog zračenja
(fiz.); ~, acoustic - akustična
masa; ~ action - dejstvo masa
(hem.) ; ~ active - aktivna (delu-
juća) masa; ~, atomic - atomska
masa; ~, balanre - uravnotežujuća
masa; ~, critical - kritična masa;
~ defect - maseni defekt, onaj
deo mase atoma ili atomskog jezgra
koji se transformisao u energiju
veze (fiz.); ~' deficit - deficit
mase, sinonim za maseni defekt
(fiz.); ~, effective - efektivna
masa; ~, electron - masa elekt-
rona; ~, energy equivalence pri-
nciple - princip ekvivalentnosti
mase i energije (Ajnštajnov zakon
a
E = mc ) (fiz.) ; ~, equivalent -
ekvivalentna masa; ~, gravita-
tional - gravitaciona masa; —,
 mass
mass
gyrating - rotirajuća masa; <
inert - inertna masa; ~, iner-
tia - inerciona masa; ~, ini-
tial - inicijalna (početna) masa;
~, isotopic - izotopska masa; ~,
molecular - molekulska masa; ~,
nuclear - masa jezgra (atoma);
~, nucliđic - masa izotopa; ~
number - maseni broj (nekog izo-
topa) (fiz.) ; ~ of plasma - masa
plazme; ~ product parts - ele-
menti (delovi) masovne proizvodnje;
~ production - masovna proiz-
vodnja; ~, reduced - redukovana
masa; ~, relativistic - relativis-
tička masa; ~, rest - masa miro-
vanja; ~ scattering coefficient
- koeficijent rasejanja X-zraka u
jedinici mase nekog elementa (fiz.) ;
~, sound-wave - masa zvučnog
talasa; ~ spectrograph - maseni
spektograf, aparat za određivanje
atomske težine izotopa u odnosu na
atomsku težinu kiseonika (hem.);
~ spectrometer - maseni spektro-
metar (hem.) ; ~ spectrum - spek-
tar masa, dobijen masenim spektro-
grafom (hem.); ~, subcritical -
potkritična masa; ~, supercritical
- natkritična masa; ~, susceptibi-
lity - magnetna susceptibilnost mase
(fiz.) ; ~, transverse - transverzna
masa; —, unbalanced - neuravno-
težena masa
mass-balance - ravnoteža masa
mass-separator - maseni separator
(elektromagnetski separator izotopa)
mass-spectrogram - spektrogram
masa
mass-spectrograph - spektrograf
masa
mass-spectrografy - spektrografija
masa
mass-spectrometer - spektrometar
masa
massicot - masikot, olovo-monoksid
massless - bez mase, bez inercije
mast - kula, stub, oslonac, jarbol,
postaviti jarbol (pom.); ~ base -
osnova stuba, peta jarbola
master - uzorak, model, šablon, ori-
ginal; glavni; zapovednik broda;
— antenna system - grupa antena,
434 material
zajednička antena (rad.) ; ~ brigh-
tness control - glavni regulator
osvetljaja ( TV) ; ~ clock - glavni
elektrostat (el.); ~ cylinder -
glavni cilindar (mot.); ~ form -
oblik prema kome se radi (ma!.);
~ office - glavna centrala (tel.) ;
~ panel - glavna kontrolna tabla
(tel.) ; ~ plate - šablon, ploča
za podešavanje; ~ -slave mani-
pulator - mehanički uređaj (mani-
pulator) kojim se precizno može
rukovati radioaktivnim materijalom
stojeći iza zaštitnog zida; ~ sta-
tion service - veza preko sekretar-
ske garniture (tel.); ~ switch -
glavni preklopnik (el.); ~, tem-
plate - kopirni šablon
mastic - mastiks (prirodna smola);
~ gum (mastix) - mastiks (vrsta
biljne smole) (thnl.)
mastix v. mastic
match - podesiti, prilagoditi
matched waveguide - podešeni tala-
sovod (el.)
matcher - podešavač; ~, color -
podešavač boje
matching - saglašavanje, podešavanje
prilagođavanje; ~, conjugate -
konjugovano podešavanje; -*> de-
vice - sistem za podešavanje (prila-
gođavanje); ~, index - indeksno
podešavanje; ~, iterative - itera-
tivno podešavanje
material - materijal; sirovina; sup-
stanca; tkanje; ~, acceptor -
akceptorski materijal; ~, active -
aktivni materijal; ~, active Q-
-switch - aktivni materijal modula-
tora dobrote; —, allowance - do-
davanje materijala; ~, auxiliary
- pomoćni materijal; ~, available
- raspoloživi (dostupni) materijal;
~, base - osnovni maternal; ~,
basic - osnovni materijal, osnovna
sirovina; ~, bulk - komadni mate-
rijal; gromadni materijal; ~, com-
pensated - kompenzirani materijal;
~, conforming - materijal koji
zadovoljava tehničke uslove; ~ con-
sumption - potrošnja materijala;
~, copper-plated base - osnovni
materijal prevučen bakrom; ~,
28*
material 435
corrosion-resistant - materijal
otporan na koroziju; ~ costs -
materijalni troškovi; ~, critical -
deficitarni materijal, deficitarna si-
rovina; ~ damage - materijalna
šteta; ~, defective - defektni
materijal, materijal sa greškama; <~,
diazo diazo-materijal; ~, die-
lectric - dielektrik, dielektrični ma-
terijal; ~, direct - osnovni mate-
rijal, osnovna sirovina; ~, discre-
pant v. nonconforming mate-
rial; ~, donor - donorski mate-
rijal; ~, doping - primesa, materijal
za dopovanje; ~, downgrade -
materijal nižeg kvaliteta; ~, dry
insulating - suvi izolacioni materi-
jal; ~, elastooptic - elastooptički
materijal; ~, encapsulting - amba-
lažni materijal; ~, erosion-resis-
tant - materijal otporan na eroziju;
<~, fast - bazni materijal, magnetski
materijal sa malim vremenom uklju-
čenja; ~, ferrimagnetic - feri-
magnetski materijal; ~, ferroelec-
tric - feroelektrični materijal, seg-
netoelektrični materijal; -~, ferro-
magnetic - feromagnetski materi-
jal; ~, fibrous insulating - vlak-
nati izolacioni materijal; ~, fire-
proof insulating - vatrostalni izo-
lacioni materijal; ~ for investi-
gation - opitni materijal; ~, half-
-finished - poluproizvod; ~ hand-
ling device - uređaj za dodavanje
materijala; ~, hardware - kon-
strukcioni materijal; <~, heavily
doped - snažno dopovan materijal;
•""*, high-performance - materijal
dobrnih osobina; ~, high-purity -
materijal visoke čistoće; ~, high-
"•quality - visokokvalitetni materi-
jal; ~ host - osnova kristalne
rešetke; ~ independent - siro-
vinskf neovisan; ~, indirect -
pomoćni materijal, pomoćna siro-
vina; —, insulating - izolacioni
materijal; ~, laser - laserski mate-
rijal, aktivni materijal lasera; ~,
long-wearing - materijal otporan
na habanje; ~ lost by volatili-
sation - gubitak materijala ispara-
vanjem; —, low-grade - materijal
(sirovina) nižeg kvaliteta; ~, mag-
material
neto-optic - magnetnooptički ma-
terijal; ~, maser - maserski ma-
terijal, aktivni materijal; ~, metal
clad base - osnovni materijal pre-
vučen metalom; ~, narrow band-
-gap - materijal sa uskom zapreč-
nom zonom; ~, narrow-gap v.
narrow band-gap material; ~,
nonconforming - materijal nedo-
voljnog kvaliteta; ~, OK v. con-
forming material; ~, oxidation-
-resistant - materijal otporan
na vazduh; ~, oxide-coated
- materijal prekriven oksidnim
slojem; ~, passive Q-swi-
-teh - materijal pasivnog Q-
prekidača; '~, photoresist - fotoot-
porni materijal, fotorezist; ~, pie-
zoresistive - piezootporni materi-
jal; '-', poor-quality - materijal
nižeg kvaliteta; ~, powdered in-
sulating - praškasti izolacioni ma-
terijal; ~, properties - svojstva
materijala; ~, radar absorbing -
antiradarski materijal; '~, Raman
active - Ramanov aktivni materijal;
~, rock insulating - mineralni
izolacioni materijal; ~, rust inhi-
bitor - antikorozioni materijal;
saving - ušteda materijala; ~-,
semifinished (semimanufactu-
red) - poluproizvod; ~, shock-
-resistant - materijal otporan na
udar; /^ shortage - oskudica mate-
rijala; ~j slow - spori materijal,
magnetski materijal sa velikim vre-
menom uključenja; ~ stock - skla-
dište materijala; ~, strongly n-
-type - materijal pretežno n-tipa;
~, strongly p-type - materijal
pretežno p-tipa; ~, substitute
- materijal-zamena; ~, -substrate
- materijal za podlogu; ~, super-
hard - veoma tvrdi materijal; ~,
superhigh-pure - materijal veoma
visoke čistoće; ~, test specifica-
tion - propis o ispitivanju materi-
jala; ~ testing - proba materijala;
~, thermal insulating - termo-
izolacioni materijal; ~, ultrapure
- materijal veoma visoke čistoće;
~, uncompensated - nekompen-
zirani materijal; ~, under inves-
tigation - opitni materijal, materijal
material
material
koji se još ispituje; ~, n^iavigi
- jednoosni materijal, uniaksijalni
materijal; ~ wastage - gubitak
materijala; ~ waste - otpadi; ~,
wear-resistant - materijal otpo-
ran na habanje; ~, wide-gap -
materijal sa širokom zaprečnom zo-
nom
materialization - materijalizacija
(nukl, fiz.)
materials testing reactor - reaktor
sa visokim fluksom neutrona koji
služi za ispitivanje otpornosti ma-
terijala za zračenje; reaktor MTR
u mestu Arco, Idaho, SAD (nukl.)
mathematical signs - matematički
znaci koji obeležavaju razne mate-
matičke operacije; ~ astronomy
- matematička astronomija
mathematics - matematika
matrass - retorta (hem.)
matrix - matrica, kalup; <~ algebra
- matrična algebra (mat.) ; <•— cat-
hode - matrična katoda (eh.) ; ~,
command - komandna matrica;
~ commutated telemetering sy-
stem - telemetrijski sistem sa mat-
ričnom komutacijom (eh.); ~,
correlation - korelaciona matrica;
~, emitter - emiterska matrica;
~, field density - matrica gustine
polja; ~, immittance - matrica
imitacije; ~, impedance - impe-
dansna matrica; ~, linear restric-
ted scattering - linearna ograni-
čena matrica rasejanja; — mecha-
nics - matrična mehanika, Hajzen-
bergova kvantna mehanika (fiz.);
•—•, monostatic scattering - mat-
rica monostatičkog rasejanja; ~ of
wires - matrica provodnika; ~,
polarization scattering - matrica
polarizacionog rasejanja; ~, power
scattering - matrica energetskog
rasejanja; ~, radar cross-section
- matrica radarskog preseka; ~,
radar scattering v. scattering
matrix; ~, RCS v. radar cross—
-section matrix; ~, reciprocal
- recipročna matrica; ~, scattering
- matrica rasejanja; ~, skew her-
mitain - kosa hermitska matrica;
~, target scattering - matrica
436 maximum
rasejanja cilja; — telemetering
system - matrični telemetrični sis-
tem; -~, time development - vre-
menski zavisna matrica; ~, trans-
fer v. transformation matrix;
~, transformation - prelazna,
transfer matrica, transformaciona
matrica; ~, transition - matrica
prelaza; ~ unit - matrična jedinica;
~, unitary - jednačina matrica
Matrix alloy - legura sastava 48%
Bi; 28,5% Pb; 14,5% Sn; 9% Sb
matter - materija (fiz.)
matting - rogozina, asura
mattock - trnokop, budak, pijuk
mattress - dušek, madrac
Matura diamonds - bezbojni cir-
konij sa Cejlona (min.)
matutinal - jutarnji, rani
maximal detectable range - maksi-
malna daljina otkrivanja (rad.)
maximum - maksimum, najveća
vrednost (mat.); ~ asymmetric
three-phase short-circuit cur-
rent - udarna struja trofaznog krat-
kog spoja (elj.); ~ continuous
output - najveći trajni učinak
(elj.); ~ current - maksimalna
struja; ~ current rated - maksi-
malna jačina struje zavarivanja (elj.,
zav.) ; ~ deflection - maksimalno
skretanje; ~ deviation sensitivity
- osetljivost FM prijemnika pri
maksimalnom otklonu frekvencije
(rad.); ~ keying frequency -
maksimalna frekvencija modulacije
(rad.); ~ limit - maksimalna
(gornja) granica; ~ load - maksi-
malno opterećenje; ~- milling dia-
meter - maksimalni prečnik glo-
danja (mai.) ; <~ output - maksi-
malna izlazna snaga, maksimalna
proizvodnost, najveći učinak (pro-
tok); ~ peak-to valley height -
maksimalna visina vrh-dno; -~
permeability - maksimalni mag-
netski permeabilitet; ~ pressure
range - maksimalna oblast pritiska
(maš.); ~ rake - maksimalni
ugao rezanja (ma!.); ~ range -
maksimalni opseg, maksimama da-
ljina (rad.) ; ~ recording attach-
ment - upisivač maksimuma (el.) ;
maximum
~ sensitivity - maksimalna oset-
ljivost; ~ signal method - metoda
maksimalnog signala (el.) ; ~speed
- najveća brzina; ~ stress - maksi-
malni pritisak; ~ usable frequ-
ency - maksimalna primenljiva
frekvencija (eh.); ~ working
pressure - najveći radni pritisak
(zov.)
maxitron - maksitron, rentgen-cev
maxwell - maksvel (Mx) 8 (jedinica
magnetnog fluksa = IO" Wb)
maxwelHanization - svođenje na
Maksvelovu raspodelu
Me Farland's alloy - Mak Farlan-
dova vatrostalna legura sastava
46—59% Ni, 30—43% Cr, 11% Sn
Me Leod gauge - Mak Leodovo
merilo, uređaj za merenje niskih
pritisaka
Me Nally tube - klistron (eh.)
meager coal - postan ugalj
mean - sredina, srednja vrednost;
~, arithmetical - aritmetička
srednja vrednost; ~ calorie -
srednja kalorija, stoti deo toplote
koja je potrebna da se 1 gram vode
zagrejes od 0°C do 100° C (fiz.);
~ deviation - srednji otklon, sred-
nje odstupanje; ~ effective value
- srednja efektivna vrednost; ~ free
path - srednja slobodna dužina
puta (molekula između dva sudara); mechanical advantage - mehanička
~ flfe - srednja dužina života; ~
of distribution - srednja vrednost
raspodćle; ~ pressure - srednji
pritisak (tu); ~ pulse time
srednje1 vreme impulsa (eh.); ~
reference line - osnovna referentna
linija (hem.) ; ~ square value «f
current - efektivna vrednost struje
(el.) ; ~ square velocity - srednji
kvadrat brzine (fiz., aed.) ; ~ stress
- srednji pritisak (u.) ; ~ univer^-
sal - opšta srednja vrednost, sredf-
nja vrednost; ~ value theorem
teorema srednje vrednosti (mat.);[
~ velocity - srednja brzina (aed.) \
measurable - merljiv
measurand - mereni, onaj koji se
/meri
.easure - merilo, meta, meriti; ~
of length - dužinska mera; ~,
437 mechanical advantage
system performance - kriterijum
kvaliteta rada sistema
measurement - merenje; ~, do-
uble-probe - merenje pomoću dve
sonde; ~, Hali - merenje Holovog
efekta; ~ of angles - merenje
uglova; ~ of satellite - satelitske
merenja; ~, photogrammetric -
fotogrametrijsko merenje; ~, pro-
be's - merenje pomoću sonde; ~,
radiometric's - rediometrijsko me-
renje; ~ range - merni opseg;
~, reliability - merenje pouzda-
nosti; ~, remote - merenje na
daljinu, telemerenje; ~, routine's
- rutinsko merenje; ~, time-
-shared's - merenje sa podelom
vremena; ~, transcutaneous blo-
od flow velocity - merenje trans-
kutane brzine toka krvi
measurer - merač
measuring apparatus - merni pri-
bor; ~ bridge - merni most; ~
device - merni uređaj; ~ error -
greška pri merenju, merna greška;
~ gage - merni pribor (grubi);
~ gear - merni uređaj; — relay
- merni relej; ~ spark-gap -
merni varničar (el.); "- system
free from wear - merni sistem
koji se ne haba; ~ waveguide -
merni talasovod
efikasnost, iskorišćenje; ~ axis -
mehanička osa (piezokristala) (kr.) ;
~ blowpipe - mašinski gorionik
- (zav.) ; ~ damping - mehaničko
prigušenje (ak.); ~ detent -
mehaničko odnošenje (mai.); ~
efficiency - mehanički stepen de-
lovanja; ~ engineer - mašinski
inženjer; ~ engineering - mašinska
tehnika; ^-^ equivalent of heat -
mehanički ekvivalent toplote (fiz.);
<~ equivalent of light - mehanički
ekvivalent svetlosti; <~ impedance
- mehanički otpor, mehanička impe-
danca; ^~ joint - mehanički spoj,
mehanička veza; — loss - mehanički
' gubitak (mai.); ~ mixture -
mehanička smela (hem.) ; ~ noise
- mehanički šum (kod cevi) (els.) ;
~ ohm - mehanički om, jedinica
mehaničkog otpora; ~ press -
mechanical advantage
mechanical advantage
mehanička presa (ma!.); ~ pro-
perties - mehaničke osobine
(ma!.) ; ~ reactance - mehanička
reaktanca; ~ recorder - mehanički
pisač (el.); — recording head -
glava za mehaničko snimanje, rezač
(ti.) ; ~ rectifier - mehanički is-
pravljač (ti.) ; ~ relay - mehanički
relej; ~ resistance - mehanički
otpor; ~ scanner - mehanički
ispitivač, mehanički razlagač; ~
television system - mehanički
TV sistem (TV) ; ~ test - meha-
nička proba (zav.); ~ torch -
maSinski gorionik (zav.) ; ~ trans-
mission system - mehanička pre-
daja (zvuka) (TV); ~ tuning -
mehaničko podešavanje (eh.); ~
zero - mehanička nula
mechanics - mehanika; ~ of fluids
- mehanika fluida; ~ of solid bo-
dies - mehanika čvrstog tela
mechanism - mehanizam, uređaj,
aparat, sistem; ~, bunching -
merenje faznog grupisanja; ~,
conduction - mehanizam provo-
đenja; ~, drive - pogonski meha-
nizam; —, growth - mehanizam
rasta; —, laser gain - mehanizam
laserskog pojačanja; ~, phase-
-focusing v. bunching mecha-
nism; ~, pumping - mehanizam
pumpanja; ~, self-focusing - me-
hanizam samofokusiranja; ~, tape
(-drive) - trakasti pogonski meha-
nizam; ~> timing - sinhronizacioni
sistem
meconic acid - mekonska kiselina,
dobija se iz opijuma
median - medijan, srednja Unija, vred-
nost srednjeg člana nekog izraza
medical ionization - medicinska jo-
nizacija (med.)
medicine - medicina; ~, space -
kosmička medicina
medium - medijum, sredina, stan-
dardna veličina hartijc 18 X 23; ~,
active - aktivna sredina; —, am-
plifying (atomic) v. active me-
dium; ~ coercitivity - srednja
koerritivnost; ~, conducting -
provodna sredina; ~, condnous -
438 medium
kontinualna sredina; ~, elastic -
elastična sredina; ~, electrooptic
- elektrooptička sredina; ~, focu-
sing - fokusirajuća sredina; ~
frequency - srednja frekvencija
(300 kHz do 3 MHz); ~ grade -
srednjozrnast, srednje granulacije;
~> gyroelectric - žiroelektrična
sredina; ~, gyroelectric-magne-
tic - žiroelektrična magnetska sre-
dina; ~, gyromagnetic - žiro-
magnetska sredina; ~, gyrotropic
- žiroskopska sredina; ~ n e a v 7
loaded circuit - srednje pupinizi-
rano kolo; ~ heavy loading -
srednji stepen puninizacije; ~,
ionized - jonizirajuća sredina; ~,
laser - radni deo (materija) lasera;
~, layered - slojevita sredina, slo-
jna sredina; ~, lenslike - sredina u
obliku sočiva; ~, loss-free - sre-
dina bez gubitaka; ~, lossy -
sredina sa gubicima; ~, magnetic
- magnetska sredina; ~, magneto-
active - magnetnoaktivna sredina;
~, magnetoionic - magnetnojon-
ska sredina; ~, magneto-optic - megaroentgen - megarendgen =
magnetnooptička sredina; ~ , m a ~
ser - maserski aktivni materijal;
~, maser gaseous - maserska gas-
na sredina; ~, nonvolatile - stalna
sredina pamćenja; ~, periodic
lenslike - periodična sredina u ob-
liku sočiva; ~, planar stratified
- planarnoslojna sredina; "~, plas-
ma - plazma sredina; ~, pressure
- srednji pritisak; ~, propagation
- propagaciona sredina, sredina ras-
prostiranja; ~, Raman - Rama-
nova sredina, sredina kombinacio-
nog rasejanja; ~, scattering -
rasejavajuća sredina; ~, single
crystal propagation - monokris-
talna sredina rasprostiranja; ~ size
- srednja veličina; —, space-
-dispersive - sredina sa prostor-
nom disperzijom; <--', spatially
dispersive v. space-dispersive
medium; ~, stratified - slojna
sredina; ~, temporally disper-
sive - sredina sa frekventnom dis-
perzijom; ~, time dispersive -
sredina sa vremenskom disperzi-
jom; ~. transmission - transmi-
medium
siona sredina; ~, turbulent -
turbulentna sredina; ~, volatile -
nestalna sredina pamćenja; ~ wave
- srednji talas
meerschaum - morska pena, sepio-
lit (min.)
mega- - mega- (prefiks koji znači
„vrlo veliki" ili ,,106 puta");
mega-electron volt - mega elektron-
-volt, MeV, milion elektron-volti,
mera energije ubrzanih čestica (fiz.)
megabar - megabar, IO6 bara = IO11
Pa
megacoulomb - megakulon, = IO6 C
megacycle - megaherc = IO6 Hz
megadyne - megadin = 101 N
megaerg - megaerg = IO" J
megafarad - megafarad = IO6 F
megagauss - megagaus = IO2 T
megajoule - megadžul, megadžaul =
- 10« J
megaline - milion maksvela, jedinica
magnetnog fluksa («l.)
megampere - megaamper = IO6 A
megaphone - megafon, truba (ak.)
megarad - megarad = IO4 J kg" 1
- 2,58 x IO2 C kg~l
megascopic - vidljiv golim okom
megaton - megatona — IO9 kg
megatron - megatron, lampa na
tornju, aparat za ispitivanje visoko-
naponskih izolatora
megavolt - megavolt = 10« V
megawatt - megavat = 10« W; ~,
early warning - jaka stanica za
otkrivanje na daljinu (el.)
megger - megometar (el.)6
megohm - megom = IO ft
Meidlnger cell - Majdingerov ele-
ment (ti., hem.)
Meissner oscillator - Majsnerov
oscilator (els.)
mel - jedinica visine tona (ak.)
melaconite - melakonit, trimer cija-
namida, sa formaldehidom daje plas-
tične mase (thnl.)
melamine resins - melaminske
smole (vrsta termostabilnih plastič-
nih masa ) (thnl.)
melanin - melanin, crni pigment koji
se nalazi u koži i kosi (hem.)
melanite - silikat kalcijuma gvozda
crne boje (min.)
439 memory
melinite - melinit (stopljena pikrinska
kiselina, eksploziv)
melisslc acid - masna kiselina koja
se nalazi u pčelinjem vosku (hem.)
mellitic acid - melitna kiselina, cik-
lična kiselina sa 6 karboksilnih grupa
(hem.)
melmac - melmak, plastična masa
(thnl.)
melt - topljenje; topiti (se); rastop;
~ run - trag topljenja (zav.)
meltability - topljivost
meltable - topljiv
melted - istopljen, rastopljen
melting - topljenje, rastapanje; koji
se topi; ~, characteristic of an
electrode - režim topljenja elek-
trode (zav.); ~, congruent -
kongruentno topljenje; ~, floating
zone - zonsko topljenje, zonska
kristalizacija; ~, horizontal zone
- horizontalno zonsko topljenje;
~, point - tačka topljenja,
temperatura pri kojoj se supstanca
topi (hem.); ~, temperature-
-gradient zone - zonsko topljenje
sa temperaturnim gradijentom; ~,
vertical zone - zonsko topljenje
sa vertikalnom zonom; ~ / z o n e v.
floating zone melting
Meltopax - preparat za industriju
stakla i poredana na bazi natrijum-
-cirkonijum-silikata (thnl.)
Melurac - industrijska vezivna sred-
stva na bazi karbamidsko-melamin-
skih smola (thnl.)
member - član; pogonski deo
membrane - membrana, dijafragma;
obloga; opna; ~, adiabatic - adija-
batska obloga; ~, cationic - kat-
jonska dijafragma; ~, diathermic
- obloga koja sprovodi toplotu;
"^, ion-exchange - jonoizmenji-
vačka membrana; ~, porous ~
porozna membrana; ~, rigid -
kruta membrana; ~, water-proof
- membrana nepropustljiva za vodu
memistor - memistor
memory - memorija, registracija;
~, acoustic - akustična memorija;
~, associative - asocijativna me-
morija; ~, continuous film - me-
morija na kontinualnoj traci, me-
morija na spoljnoj traci; ~, con-

memory
memory
tlnuous sheet - memorija na kon-
tinualnom listu; ~, cryoelectric -
krioelektrična memorija; ~, cryo-
electric continuous film - krio-
električna memorija na kontinual-
noj traci; ~, cryogenic - krio-
gena memorija; ~, cryosar - krio-
sarska memorija; ~, cryotron -
kriotronska memorija; ~, delay
(-line) - memorija na liniji kašnje-
nja; ~ effect - efekat pamćenja,
pojava kod nekih mernih instrume-
nata (npr. spektrometara mase) da
se pri merenju jednog uzorka oseća
uticaj prethodno merenog (fiz.);
~, ferroelectric - feroelektrična
memorija; ~, holographic - holo-
grafska memorija; ~, long-time
-dugovremena memorija; ~, low-
-temperature - kriogena memo-
rija; ~, magneto-optic - mag-
netnooptička memorija; ~ mass -
uređaj za pamćenje (memorija) ve-
likog kapaciteta; ~, modular -
modularna memorija; ~, mono-
lithic - memorija kod integralnih
šema; ~, spacecraft - memorija
kosmičkog broda; —, stack - me-
morija magazinskog tipa; ~ tube
- cev za pamćenje (els.) ; <~, woven
- „tkana" memorija
mendelevium - mendeljevijum, veš-
tački radioaktivni hem. element
(red. br. 101, simbol Mv) (hem.)
Mendeleyeff's law - Mendeljejev
zakon, periodni zakon hemijskih
elemenata na osnovu koga su ele-
menti svrstani u periodnu tablicu
po svojoj atomskoj težini (hem.)
meniscus - menisk (zaobljena povr-
šina tečnosti u cevima); ~, con-
cave - konkavni menisk; ~, con-
verging - pozitivni menisk; ~,
convex - konveksni menisk; ~,
diverging - negativni menisk
menstruum - rastvarao
mensuration - merenje; određivanje
dužine, površine i zapremine geo-
metrijskih tela
menthol - mentol (heksahidrotimol)
(hem.)
440 merino wool
mepacrine - atebrin, derivat akridina,
zamena kinina pri lečenju mala-
rije (hem.)
meprobamate - 2.metil-2-n propil-
-1:3 propandiol karbonat, sedativno
sredstvo (hem.)
mercaptan - etil-merkaptan (hem.)
mercaptans - merkaptani, tioalko-
holi (hem.)
mercaptides - merkaptidi, soli mer-
kaptana (hem.)
mercaptobenzothiazole - merkapto-
benzotiazol, akcelerator pri vulka-
nizaciji gume (thnl.)
Mercator map - Merkatorova mapa;
~ projection - Merkatorova pro-
jekcija, projekcija po Merkatoru
mercerizatlon - mercerizacija (ob-
rada konca (vlakana) da bi se skupili
i lakše primali boju)
mercerize - mercerizovati
merchant iron - trgovinsko gvožde
mercurial - živin; ~ barometer
- živin barometar
mercuric - merkuri-, koji sadrži dvo-
valventnu živu (hem.) ; ~ chloride
- živin hlorid (hem.)
mercurous - merkuro-, koji sadrži
jednovalentnu živu (hem.) ; ~ chlo-
ride - živin hlorid (htm.)
mercury - živa (hem. elemenat, red.
br. 80, simbol Hg); ~ -arc con-
verter - živin usmerivački uređaj
(el.) ; ~- arc inverter - živin
izmenjivački uređaj (el.); — -are
lamp - živina cev (el.); ~ -are
rectifier - živin lučni ispravljač
(el.); ~ break - živin prekidač
(el.) ; — cathode - živina katoda
(el.) ; ~ comparator - živin kom-
parator (el.) ; ~ fulminate - ful-
minat žive, inicijalni eksploziv
(hem.) ; ~ gage - živin manometar
(merač) (hem.) ; ~ rectifier - ži-
vin ispravljač (eh); — relay -
živin relej (el.) ; <~ seal - zaptivanje
živom (thnl.); ~ switch - živin
prekidač (el.) ; ~ vapor detector
- detektor sa živinom parom (el.) ;
~ vapor lamp - svetiljka sa živi-
nom parom (el.)
merge - stopiti, sliti ujedno, spojiti
merino wool - merino vuna (tek.)
merit factor (of an amplifier) 441
merit factor (of an amplifier) -
faktor dobrote (pojačavača) (el.)
m e r o — prefiks koji znači deo, deli-
mičan
Mersize - mersaiz, vrsta lepka za
hartiju
Mersolite - fungicidno i baktericidno
sredstvo na bazi fenil-merkuriace-
tata (thnl.)
mesa - meza-struktura, meza-oblast;
~, diffused - difiiziona meza-
-struktura; ~, etched - meza-
-struktura dobijena nagrizanjem; ~,
p-type - meza-struktura p-tipa
mesh - mreža; zahvat; plesti, zah-
vatiti; ~ number - broj sita (thnl.);
~ size - veličina okceta (thnl.);
~ voltage of a polyphase system
- najmanji linijski napon (elj.)
meshed - u zahvatu
meshing point - mesto zahvata (mat)
mesic - mezonski (fiz.)
mesityl oxide - mezitil-oksid (hem.)
mesitylene - mezitilen, trimetil ben-
zol (hem.)
Mesny circuit - Mesnijevo kolo (els.)
meso- - prefiks koji znači srednje ili
između
meson - mezon (nestabilna elemen-
tarna čestica) (fiz.) ; ~, American
v. mu meson; ~, British v. pi
meson; ~, heavy - teški mezon;
-~, K - K-mezon, kaon; ~, light
- laki mezon; ~, mu - mi-mezon;
~> pi ~ pi-mezon, pion; ~, rho
-ro-mezon; <~, sigma - sigma-
-mezon; ~, Yukawa v. pi meson
mesonium - mezonijum (fiz.)
mesoplasma - meza-plazma
mesosphere - sloj atmosfere, mezo-
sfera (meteor.)
mesothorium - mezotorijum (jedan
od izotopa radijuma)
mesothorium 1 - mezotorijum 1,
radioaktivni izotop radijuma 888 Ac
(hem.)
mesothorium 2 - mezotorijum 2,
radioaktivni izotop aktinijuma 898 Ac
(hem.)
mesotron - mi-meson
mesoxalic acid - mezoksalna kiselina
(hem.)
message center - punkt za vezu
(vof.); ~ for delivery - depeša
metal
za uručenje (tel.) ; ~ for retran-
smission - depeša za ponovno ot-
pravljanje (tel.); ~, minute -
minutno zauzeće (tel.) ; ~ register
- pretplatnički brojač (tel.); ~,
repeater - magnetofon sa besko-
načnom trakom (els.); ~ unit -
razgovorna jedinica, govorna vre-
menska jedinica (tel.)
messenger - poštar, raznosač; pre-
poručen; noseći kabl
metabolism - metabolizam, skup svih
hemijskih procesa u živom organiz-
mu (Mol.)
metaborate - metaborat, so meta-
borne kiseline (hem.)
metacenter - metacentar (brodogr.)
metacid - otrovni insekticid na bazi
organskih fosfornih jedinjenja (thnl.)
metadyne - metadin (eh.)
metal - metal, metalni; pokrivati
metalom; ~, added - dodatni
metal (zav.); ~, admiralty -
admiralska bronza (otporna na mor-
sku vodu); ~, alkali-earth - zem-
noalkalni metal; ~, alloying - le-
girani metal; ~, allweld test spe-
cimen - epruveta iz istopljenog me-
tala (zav.) ; ~, antifriction - anti-
frikcioni metal, legura; ~ are -
metalni svetlosni luk; ~, -arc cut-
ting - električno sečenje metala me-
talnom elektrodom; ~, -arc hand
welding - ručno elektrolučno zava-
rivanje topljivom elektrodom (zav.);
~ -arc welding - elektrolučno za-
varivanje topljivom elektrodom;
~ -arc welding, inert-gas -
elektrolučno zavarivanje topljivom
elektrodom u inertnom gasu (zav.) ;
~ armoring - metalno armiranje
(thnl.) ; ~, babbit(t) - babit (bela
antifrikciona legura); ~, base -
osnovni metal (legure), metalno
podnožje lampe; ~, bearing -
legura za ležišta (antifrikciona); ~,
bell - bronza za zvona; ~ borings
- metalne struške (pl.j ; ~ box v.
bearing metal; ~ brush — me-
talna četka (el); ~ cabinet -
metalno kućište; ~, cast - liveni
metal; ~ ceramic - metalokera-
mika; ~ -ceramic brazel seal -
zatapanje metala u keramiku, me-
metal 442
metal
talno-keramički spoj (thnl.); ~
ceramics - sintetička smeša spra-
šenog metala i keramike (mil.)
(kermet.); ~ chip - metalna stru-
gotina (maš.); ~ coat - metalna
prevlaka (mil.) ; ~ coating - me-
talna prevlaka, metaliziranje (pos-
tupkom uronjavanja); ~, compo-
site - bimetal; ~ cutting - obrada
skidanjem strugotine; obrada metala
(maš.); ~ cutting law - zakon
obrade (maš.) ,-~ cutting machine
- mašina za obradu metala (ma!.) ;
- -cutting machine tool - alat
za mašine za obradu metala (maš.) ;
~ -cutting science - nauka o
obradi metala (maš.); ~ cutting
tool - alat za obradu metala (maš.) ;
~ degreasing - metalno podma-
zivanje (maš.); ~, delta - delta-
-metal, antifrikciona legura; ~, de-
posited - navareni (natopljeni) me-
tal; ~ deposited in unit time -
učinak navarivanja (zav.) ; ~ de-
posited in unit time at maximum
current - optimalni učinak navari-
vanja (zav.) ; ~ deposited in unit
time per unit of current - speci-
fična brzina navarivanja (zav.) ; ~
detector - aparat za detekciju me-
tala; ~ dropping - kapi rastop-
ljenog metala; ~, duplex v. com-
posite metal; ~ dyes - boje za
metale (thnl.); ~, electrode -
metalna elektroda (zav.); ~ elec-
trode consumable - topljiva me-
talna elektroda (zav.); ~ elec-
trode non-consumable - netop-
ljiva metalna elektroda (zav.); ~,
epoxy coated - metal pokriven
epoksidnom smolom; ~ ; etching
- nagrizanje (elovanje) metala; ~,
ferrous - crni metal; ~ filament -
metalno vlakno; ~ fillings - metal-
ni opiljcij struške (pl.) ; ~, filler -
dodatni metal (zav.); ~, fine -
rafinirani (čist) metal; ~ fittings
- metalni okovi (pl.) ; ~ forming
- oblikovanje metala (maš.); ~
forming machine tool - alat za
mašine za oblikovanje metala (maš.);
forming machinery - mašine
za oblikovanje metala (maš.); ~
metal
-forming technique - tehnika ob-
likovanja metala (maš.) ; ~ -foun-
der - livac; ~ foundry - livnica;
~, fusible - lakotopljivi metal; ~,
gas-free - degazirani metal; ~,
glass - staklena masa, rastopljeno
staklo; ~, glu(e)ing - lepljenje
metala; ~ grid - metalna rešetka;
~j gun - puščana bronza; ~,
hammered - kovani metal; ~,
hard - tvrda legura; ~, high-test
- visokokvalitetni čelik; ~ hose
- metalno crevo (zav.); ~ in
grains - metal u granulama; ~,
Japanned sheet - lakirani lim; —,
laminated - bimetal; ~ leaf -
metalni listić, tanak listić metala
(mtl.); ~ lens - metalno sočivo,
sočivna antena (rad.); ~, light -
laki metal; ~, light gauge sheet
- tanki lim; ~ locator - aparat
za detekciju metala; ~ lost by
volatilisation - gubitak metala
isparavanjem (zav.); ~ lost du-
ring deposition - gubitak metala
tokom navarivanja (zav.); ~ ma-
chining - obrada metala (•maš.);
~, matrix - osnovni (bazni) metal
(legure), cementacioni metal; ~
melted per ampere per minute
- brzina topljenja metala (zav.);
~, molten - tečni metal; ~,
Monel - Monelov metal, legura
nikla i bakra; ~, mould - kokila;
~, non-ferrous - obojeni metal;
~, parent - osnovni (bazni) metal
(legure); ~ parent test specimen
- epruveta iz osnovnog metala
(zav.); ~, pattern - metalni ka-
lupi (mtl.); ~ physics - fizika
metala; ~ pig - metal u bloku,
metalni blok; ~ piped - metalni
blok sa usahlinama; ~ planer -
rendisaljka za metal; <—• planing
machine - mašina za rendisanje
metala (maš.) ; ~, plated - metal
sa galvanskom prevlakom; ~, ply
- bimetal; ~ powder - metal u
prahu, metalni prah (zav.); ~
powder, reduced - redukcioni
prah (zav.) ; ~, printer's - tipo-
grafska legura; ~ processing -
prerada (obrada) metala; ~ reac-
tive - hemijski aktivni metal; ~
metal
rectifier - suvi (metalni) isprav-
ljač (el.) ; — rectifier welding set
- suvi zavarivački ispravljač (zav.) ;
~, red - crveni mesing; plastična
bronza; ~ refractory - teškotop-
ljivi metal; ~, regulus - tvrda
legura olova i antimona; ~, rein-
forcement - betonsko gvožde; ~
removal - skidanje strugotine; ~
saw - testera za metal; ~ sheel
- metalna obloga (maš.) ; ~ sheet
- lim, tanki lim; ~ sheeting -
armiranje; ~ -slitting cutter -
glodalo za žlebove (maš.); ~
-slitting saw - testera za žlebove u
metalu (maš.); ~, slush - lako-
topljiva legura; ~, spray - metal
koji se nanosi raspršivanjem; ~
spraying - naprašivanje metala,
metalno prskanje (maš); ~ prečišćavanjem, legiranjem i obra-
spring - metalna opruga; ~ dom metala (mtl.)
stub - metalni čep, metalni izolator;
~, tenacious - žilav metal; ~,
thermostat(ic) - bimetal za ter-
moelektrične uređaje; ~ -to-cera-
mic seal - zatapanje metala i kera-
mike (mtl.); ~ -to-metal seal -
zaptivač metal na metal (zav.) ; ~,
tough - tvrdi metal; ~ transfer
- prelaz metala u luk (zav.); ~,
type v. printer's metal; ~,
unstainable - nerđajući metal; ~
varnish - lak za metale; ~,
washer - metalna podloška (maš.) ;
~, weld - metal šava, materijal
šava (zav.) ; ~ weld zone - oblast
rastapanja (zav.); ~, white -
beli metal; ~ wind - instrument,
metalni duvački instrument; ~
wool - metalna vuna; ~, yellow
- mesing
metallic - metalni; ~ channel -
metalni kanal, provodni kanal (el.) ;
~ circuit - metalno kolo, dvopro-
vodničko kolo (el.) ; ~ conduction
- provodljivost metala (el.); ~
insulator - metalni izolator (el.) ;
~ lustre - metalni sjaj (mtl.);
~ microwave lens - metalno
mikrotalasno sočivo (els.) ; ~ rec-
tifier - metalni ispravljač (el.);
~ resistor - metalni otpornik (el.)
metallization - metalizacija; ~,
batch - grupna metalizacija; ~,
443 meteoric ionization
interconnection - metalizacija
spoja
metallized glass - metalizirano staklo
(thnl.); ~ -glass attenuator -
oslabljivač sa metaliziranim staklom
(el.) ; ~ mica capacitor - meta-
lizirani liskunski kondenzator (el.) ;
~ screen - metalizirani ekran
metallographic examination - me-
talografsko ispitivanje (zav.)
metallography - metalografija, na-
uka o metalima, proučavanje struk-
ture sastava metala i legure (mtl.)
metalloid - nemetal, metaloid; ~
elements - metaloidni elementi,
nemetali koji imaju neke osobine
metala (hem.)
metallurgy - metalurgija, nauka i
tehnologija u vezi sa ekstrakcijom,
metalworking - prerađivanje me-
tala (mtl.); ~ field - oblast pre-
rađivanja metala (mtl.); —' ma-
chine - mašina za preradu metala
(mtl.); ~ process - proces pre-
rade metala (mtl.)
metanilic acid - metanilna kiselina,
meta-aminobenzol-sulfonska kiselina
(hem.)
metanthracite - grafit
metaphosphate - metafosfat, so
metafosforne kiseline (hem.)
metaphysics - metafizika
metasilicate - metasilikat, so meta-
silicijumove kiseline (hem.)
metastability - metastabilnost
metastable - metastabilan (prividno
stabilan sistem koji delovanjem spolj-
nih činilaca može preći u stabilno
stanje); ~ atom - metastabilan
atom (fiz.)
metatorbernite - metatorbernit (pri-
rodni fosfat i uranat bakra) (min.)
meteor - meteor (telo iz međuplane-
tarnog prostora koje izgara ulaskom
u zemaljsku atmosferu); ~ echo -
odjek od meteora; ~ shower -
meteorska kiša; ~ sporadic - spo-
radični meteor; ~ trail - meteor-
ski trag
meteoric ionization - meteorska jo-
nizacija (vazduha) (el.); ~ iron
- meteorsko gvožde (mtl.)
meteorite
meteorite - meteorit (deo meteora
koji dospe na površinu Zemlje)
meteorograph - meteorograf, in-
strument za automatsko beleženje
meteoroloških veličina (meteor.)
meteoroid - meteoroid, meteor sa
jonizovanim tragom
meteorological signal - meteorolo-
ški signal (eh.)
meteorology - meteorologija
meter - metar, merilo, merni instru-
ment, brojilo; meriti, deli ti; ~
adjusting devices - naprave za re-
gulisanje brojila (el.); ~ base -
osnovna ploča brojila (el.); ~,
botton bearing - donje ležište
brojila (el.); ~ braking element
- kočnica brojila (el.) ; candle
- metar-sveća, jedinica osvetljenja
(opt.); — case - kutija brojila
(el.) ; ~ change-over clock - ta-
rifni časovnik za brojilo (el.); ~
cover - poklopac brojila (el.);
~ dial - skala brojača (el.); ~
distortion - merač nelinearnih izo-
bličenja; ~, feed-through power
- merač prolazeće snage; ~ frame
- okvir brojila (el.) ; —, frequency
difference - diferencijalni merač
frekvencija; ~, Hall effect power
- merač snage na bazi Holovog
efekta; ~ key - ključ brojača, ključ
radnog mesta (tel.) ; kilogram -
jedinica rada, metar-kilogram (fiz.) ;
~ -kilogram-second system -
metar-kilogram-sekunda sistem
(MKS) (fiz.); ~, meantime-to-
-failure - merač srednjeg života
do kvara; ~ panel - panel s mer-
nim i brojačkim uređajima (el.);
~, percent modulation - merač
koeficijenta modulacije; ~, pH -
pH metar; ~, quality factor -
merač faktora dobrote, Q-metar; ~,
reading - pokazivanje brojača, oči-
tavanje merača (el.); ~, relay -
relejno brojilo (el.) ; ~ sensitivity
- osetljivost brojača, osetljivost mer-
nog pribora (el.); ~, solu v.
solution conductivity meter; —,
solution conductivity - merač
elektroprovodljivosti rastvora; ~,
standard power - standardni me-
rač snage; ~ support - nosač bro-
method
jila (el.); ~ terminal cover -
poklopac krajeva brojila (el.); ~,
terminating power - merač snage
apsorpcionog tipa; ~, volume-unit
- merač izlazu, merač nivoa zvuč-
nosti (buke); ~, VSWR - merač
koeficijenta stojećih talasa po na-
ponu; ~, VU v. volume unit
meter; — with maximum de-
mand recorder - brojilo sa upisi-
vačem maksimuma (el.); ~, wow
flutter - merač detonacije
metering - merenje, registracija, od-
brojavanje (el.) ; ~ circuit - memo
kolo (el.); ~ of calls - registro-
vanje broja razgovora (tel.); ~
pump - merna pumpa (mol.) ; ~
relay - relej brojača, brojački re-
lej (el.); ~ remote - telemetrija;
~ signal - signal odbrojavanja,
brojački signal (el.); ~ valve -
merni ventil (mal.)
metfilm - kondenzator na bazi me-
talnog filma
Methacrol - emulgirane mase za
tekstilnu industriju (thnl.)
methacrylic acid - metakrilna kise-
lina (sirovina za plastične mase)
(thnl.)
methane - metan, barski gas (naj-
prostoji ugljovodonik alifatskog reda)
(hem.)
methanide8 - metanidi, karbidi koji
sa vodom daju metan (npr. karbid,
kalcijum, aluminijum itd.) (hem.)
methanol - metanol, metil-alkohol,
drveni alkohol (hem.)
methanometer - metanometar (in-
dikator prisustva metana u vazduhu)
metbanophone - metanofon (sig-
nalizator prisustva metana u vaz-
duhu)
methine - trovalentni radikal HC
(hem.)
methionine - metionin (jedan od
esencijalnih amino-kiselina)
Methocel - proizvod na bazi metil-
-celuloze (thnl.)
method - metod, način; sistem, red;
~, aluminium-resist - metoda
zaštite aluminijumom; ~', anodic-
-conversion-with-aluminium-
-resist - anodiranje sa aluminijum-
skom zaštitom; ~, anodic-conver-
method
sion-^with-photoresist - anodira-
nje pomoću fotorezista; —; anodic
etch v. anodic conversion-with-
-photoresist method; ~, asym-
ptotic high-frequency - asimp-
totska visokofrekventna metoda; —,
batch - grupna metoda (npr. iz-
rade); ~, Cw>chralsld - Čohralov-
ska metoda; ~, differential Dop-
pler - diferencijalna Doplerova me-
toda; ~, differential phase-rate -
diferencijalna metoda brzina pro-
mene faze; ~, direct photoetch
- metoda direktnog fotonagrizanja;
~, dot alloying - metoda tačkastog
legiranja; ~, double-doping - me-
toda dvostrukog legiranja; ~, et-
ching - metoda nagrizan ja; r—,
floating double-probe - metoda
dvostruke plivajuće plazme; ~,
four-point probe - metoda četiri
sonde; ~, Fraunhofer diffraction
- metoda Fraunhoferove difrakcije;
~, Fresnel diffraction - metoda
Frenelove difrakcije; ~, fused-
-junction - metoda dobijanja pre-
laza stapanjem; ~, grown-junc-
tion - metoda dobijanja prelaza iz
rastopine (rastom); ~, horn-and-
-lens - metoda roga i sočiva; ~,
ion implantation - metoda jon-
ske inplantacije; ~, m a a m u m -
-likelihood - metoda najveće slič-
nosti; ~, mechanical mask -
metoda obratnog stapanja; ~ of
averages - metoda srednjih vred-
nosti (mat.); ~ of covering -
metoda oblaganja (mtl.); ~ of
least squares - metoda najmanjih
kvadrata (mat.); ~ of measure-
ment - metoda tnerenja; ~ of
partial reflection - metoda parci-
jalne refleksije; ~ of separated
oscillating fields - metoda razdvo-
jenih oscilujućih polja; ~ of wel-
ding - način zavarivanja (zav.);
~ of working - radni postupak;
~ out-and-try - metoda proba i
grešaka; ~ oxide resist - metoda
zaštite oksidnim slojem, metoda ok-
sidne zaštite; ~ oxide underlay
- metoda oksidne podloge; ~, per-
turbation - perturbaciona metoda;
~, preferential epitaxial - pre-
445 methylin
ferentna epitaksijalna metoda; ~,
Rabi - Rabijeva metoda (metoda
jednog oscilujućeg polja); ~, Rabi
(single field) excitation - Rabi-
jeva metoda pobude; ~, Ramsey
- Remzijeva metoda razdvojenih
oscilujućih polja; ~, Ramsey ex-
citation - Remzijeva metoda po-
bude; -~, ray-optics - metoda
zračne optike; ~, rejection mask
- metoda režekcione maske; ~,
saddle point - metoda prevoja,
metođ sedla; ~, separated oscilla-
ting field - metoda odvojenih osci-
lujućih polja; ~, state transition
- metoda prelaznog stanja; ~, tran-
sverse resonance - metoda trans-
verzalne rezonancije; ~, Vemeuil
- Verneilova metoda
methoxide - metoksid (koji sadrži
grupu OCH3) (hem.)
methoxychlor - baktericid, struk-
ture DDT-a (thnl.)
methoxyl group - metoksilna grupa
—OCH3 (hem.)
methyl - metil (grupa CH3) (hem.) ;
~ alcohol - metil-alkohol, metanol
(hem.); ~ ethyl ketone - metil-
-etil keton, važan rastvarač (hem.) ;
~ group - metil grupa (—CH3)
(hem.); ~ methacrylate resins
- metil-metakrilatne plastične mase,
npr. pleksiglas (thnl.); ~' orange
- metil-oranž, boja koja služi kao
indikator pri titracijama (hem.) ; ~
-pyridines - metil-piridini, piko-
lini (hem.); ~ -rubber - metil-
-guma, polimerizacioni proizvod di-
metil-butadiena (thnl.); ~* sul-
phate - dimetil-sulfat (hem.); ~
violet - metilviolet, ljubičasta tri-
fenil-metanska boja (hem.)
methylate - metilat; metilirati
(hem.); denaturisati metil-alkoho-
lom
methylation - metiliranje; denatu-
risanje metil-alkoholom
methylene blue - metilenska glava
(sintetička organska boja) (thnl.);
~ ditannin - metilen ditanin, kon-
denzacioni proizvod iz tanina i for-
malina, antiseptik (hem.)
methylin - metil-estar višeatomskog
alkohola; metil-estar glicerina
Metillure
Metillure - metilur, kiselinski otporna
legura sastava 17% Si, 81% Fe,
0,9% Mn, 0,25% Al, 0,6% C,
0,77% P
metol - metol, para-aminofenol-sul-
fat, fotografski razvijač (hem.)
metre (meter) - metar (osnovna je-
dinica dužine); ~, cubic - kubni
metar; <~, square - kvadratni me-
tar
metric - metrika; metrički, metarski;
~ calorie - metrička kalorija,
gram-kalorija, mala kalorija (fiz.);
~ carat - metrički karat; ~ hor-
sepower - metrička konjska snaga;
~ system - metrički sistem mera;
- thread - metrički navoj (maš.) ;
~ ton - metrička tona, 1000 kg;
~ waves - metarski talasi, talasi
dužine između 1 i 10 metara (rad.)
metrical - metrički
metrology - metrologija (nauka o
merama)
metron - metron (jedinica metričke
informacije)
Mg - Mg, simbol elementa magnezi-
juma (hem.)
mica - mika, liskun, supstanca od
mineralnih silikata (min.) ; ~, am-
ber - flogopit, magnezijumski lis-
kun (min.) ; ~, black - crni liskun,
biotit (min.); ~, black amber -
tamni flogopit (min.) ; ~, built-up
- veštački liskun; ~, calcined -
žareni liskun; ~ capacitor - lis-
kunski kondenzator (el.) ; ~ cloth
- liskunsko platno (el.) ; ~, fiber
- listasti liskun (thnl.); ~ mus-
covite - beli liskun, muskovit
(min.) ; ~, plate - listasti mikanit
(thnl.) ; ~, ruby - ružičasti musko-
vit (min.) ; ~ window - liskunsko
okno, liskunski prozor (nukl.)
micafolium - izolirajući materijal od
papira, liskuna i lakova (thnl.)
micanite - mikanit (thnl.)
Micarta - grupa laminiranih proiz-
voda na bazi plastičnih masa fenol-
skog ili melaminskog tipa (thnl.)
micelle - micela (primarna čestica
dispersne faze u koloidnim siste-
mima)
Michell bearing - Mehelovo ležište
446 microcircult
Michelson interferometer - Maj-
kelsonov interferometar (fiz.)
micro- - mikro (prefiks koji znači
„veoma mali" ili „milioniti deo");
~ analysis - mikro-analiza, analiza
vrlo malih količina materijala
(hem.); ~ crack - mikroprsko-
tina (mtl.); ~ -displacement
meter - merač mikropomeraja
(el.); ~ -domain - mikrooblast
(fiz.); ~ -farad - mikrofarad,
milioniti deo farada (el.) ; — i n c h
- mikroinač, milioniti deo inča
microalloyed - mikrolegirani
microalloying - mikrostapanje, mi-
krofuzija, mikrosinferovanje
microammeter - mikroampermetar6
microampere - mikroamper = 10~
A microcurie - mikrokiri = 3,7 • IO4
microampermeter - mikroamper-
metar (el.)
microanalitical reagent - mikro-
analitički reagens (hem.)
microassembly - mikroblok, mikro-
čvor
microautoradiograph - mikroauto-
radiograf (autoradiograf mikroskop-
ski malih preparata)
microbalance - mikrovaga
microbar - mikrobar = 10" 1 Pa
microburette - mikrobireta (hem.)
microcalorie - mikrokalorija (fiz.)
microcalorimeter - mikrokalori-
metar, instrument za merenje malih
količina toplote (fiz.)
microcapacitor - mikrominijaturni
kondenzator, mikrokondenzator
microcellcounter - broj krvnih ćelija
microchemistry - mikrohemija (he-
rnija malih količina supstancija)
microchopper - mikroprekidač
microchronograph - mikrohrono-
graf, uređaj za merenje malih inter-
vala vremena (metr.)
microcircuit - mikrošema; ~, cas-
cade - kaskadna mikrošema; ~,
ceramic-based - mikrošema na
keramici; ~, digital - digitalna
šema; ~, hybrid - hibridna mikro-
šema; ~, integrated - integralna
mikrošema; ~, printed thin-film
- štampana mikrošema na tankoj
foliji; ~, silicon-base - silicijum-
ska mikrošema; ~, silicon epi-
mlcroctrcnlt 447
tazial - silicijum-epitaksijalna mi-
krošema; ~, thJn-film - mikro-
kolo na tankom filmu
microcircuitry - konstrukcija i teh-
nologija mikrošema
microcline - mikroklin, silikat kali-
juma i aluminijuma (min.)
microcomponent - mikrokompo-
nenta, mikroelement; ~, discrete
- diskretna mikrokomponenta; —,
integrated - integralna mikrokom-
ponenta
microcon - minijaturni niskovoltni
kondenzator
microcorrosion - mikrokorozija 6
microcoulomb - mikrokulon = 10" C
microcrystalline - mikrokristalan
(raspada)/s
microdial - mikroskala (el.)
microdiode - mikrodioda; ~, pla-
nar - planarna mikrodioda
microdurometer - sprava za mere-
nje tvrdoće vrlo tankih listova metala
(mtl.)
microelectronics - mikroelektro-
nika; ~, solid-state - poluprovod-
nička mikroelektronika; ~, tbin-
-film - tankofilmska mikroelektro-
nika
microelement - mikrokomponenta,
mikroelement; ~ resistor - mikro-
rezistor, mikrootpornik; -~-, tran-
sistor - mikrotranzistor
microfarad - mikrofarad = IO" 6 F
microfaradmeter - mikrofaradme-
tar
microfilm - mikrofilm
microflash - trenutni izvor svetlosti
velike jačine (el.)
microglass - dioda sa dvojnim stakle-
nim zatapanjem
microgram(me) - mikrogram =
= 10-« kg
micrograph - mikrograf, grafička
slika tela povećanog najmanje 10
puta (mtl.); ~, electron - elek-
tronska mikrofologija
micrography - mikrografija, prouča-
vanje mikrostrukture (mtl.)
microgroove - mikrobrazda (zav.)
microhenry - mikrohenri = 10" 6 H
micromodule
6
microhm - mikro-om = 10~ fl
microhologram - mikrohologram
microholography - mikroholografija
microinhomogeneities - mikrone-
homogenost
microlitre - mikrolitar = 10"B m3
micrologic - mikrologika
micromachining - mehanička mi-
kroobrada; ~, electron-beam -
mehanička mikroobrada elektron-
skim zrakom
micromanometer - vrlo osetljiv
manometar, mikromanometar
(hem.)
micromaster - mikrometar za me-
renje između 0,001 i 25 milimetara
(maS.)
Micromet - vrsta speci, alnog fosfat-
nog stakla (thnl.)
micrometer - mikrometar = 10~ 6 m;
precizni merač dužine, mikrometar
(fiz.); ~ attenuator - mikrome-
tarski oslabljivač (eh.); ~, cross-
-wire - mikrometar s ukrštenom
niti; ~ dial - skala (podela) mikro-
metra (fiz.) ; ~', eye-piece - oku-
larni mikrometar; ~, microscope
- mikroskop-mikrometar; -~, op-
tical - optički mikrometar; ~
scale - mikrometarska skala (fiz.) ;
~ screw of correcting the adjus-
tment of a regulator - mikro-
metarski zavrtanj za korekciju re-
gulatora (maš.); ~ setting - po-
dešavanje mikrometra (maš.); ~,
transit - samoregistrujući mikro-
metar
micromicro- - mikromikro-, pre-
fiks za milioniti deo milionitog dela
micromicron - mikromikron, milio-
niti deo mikrona, 10~ia milimetra
micromillimeter - mikromilimetar,
milioniti deo milimetra
micromin v. microminiaturization
microminiature - mikrominijatur-
ni
microminiaturization - mikromini-
jaturizacija
micromodular - mikromodularni
micromodule - mikromodul; -~,
assembled - sakupljeni mikromo-
dul; ~, double ended - mikro-
modul sa dvostrukim izvodima; ~,
micromodule
micromodule
single ended - mikromodul sa
jednostranim izvodima; ~, ther-
moionic integrated - termoelek-
tronski integralni mikromodul
micron - mikron = 1 jxm = 10~6 m
micronet - tanko filmsko integrisano
kolo
micronics - vrlo precizna radio-me-
hanika (rad.)
microohm - recipročni mikro-om =
= 10" fl-1
microoscillograph - mikrooscilograf
(el.)
microphone - mikrofon (el.); ~
amplifier - mikrofonski pojačavač
(tel.); ~ battery - baterija za
napajanje mikrofonskog kola (tel.) ;
~ cable - mikrofonski kabl (tel.) ;
~ current feed, microphone cur-
rent supply - napajanje mikrofona
(tel.) ; <—• diaphragm - mikrofon-
ska membrana (tel.); ~ distur-
bances - mikrofonske smetnje
(tel.); /~ effect - mikrofonski
efekt (tel.) ; ~ hiss - mikrofonsko
zviždanje, mikrofonska smetnja
(tel.); ~, metal-insulator-pie-
zoelectric semiconductor trans-
ducer - mikrofon sa električnim
pretvaračem tipa metal-dielektrik-
-piezoelektrični poluprovodnik; ~,
MOPS transducer v. metal-in-
sulator-piezoelectric semicon-
ductor transducer microphone;
~ noise - mikrofonski šum (tel.) ;
~ preamplifier - mikrofonski
pretpojačavač (tel.); ~ response
- karakteristika mikrofona (tel.);
~ transformer - mikrofonski
transformator (tel.)
microphonism - mikrofonija, mikro-
fonski efekt (el.)
microphotography - fotografisanje
s naknadnim smanjivanjem, mikro-
fotografija
microphotolithography - mikro-
fotolitografija
microphotometer - mikrofotometar
(el., hem.)
microphysic - mikrofizika, fizika
mikrosveta
micropla8tna - mikroplazma
microporous - mikroporozan
448 microscope
microprocessing - mikroobrada; ~,
laser-beam - mikroobrada laser-
skim zrakom
micropup - minijaturna cev (el.)
microradiography - mikroradio-
microradiography - mikroradiogra-
fija
microratiometer - mikroradiome-
tar (fiz.)
microreaction - mikroreakcija, he-
mijska reakcija između malih koli-
čina (hem.)
microrecording - mikrozapisivanje
(na ploču, traku) (el.)
microregime - mikrorežim
microrelay - mikrorelej
microresistor - mikrootpornik
microscope - mikroskop (fiz.); ~,
binocular - binokularni mikroskop;
-~, compound - složeni mikroskop;
~, contact X-ray - kontaktni rend-
genski mikroskop; ~, dark-field
- mikroskop s tamnim poljem; ~,
double-objective - mikroskop s
dva objektiva; ~, electron -
elektronski mikroskop; ~-, field
emission - autoeiektronski mikro-
skop; ~, fluorescence - fluores-
centni mikroskop; ~, fly(ing) spot
- mikroskop s pokretnom mrljom;
~, fly(ing) spot television - tele-
vizijski mikroskop sa pokretnom
mrljom; ~ 3 holographic - holo-
grafski mikroskop; -~, hyper -
ultramikroskop; ~, immersion -
- imerzioni mikroskop; ~, inter-
rence - interferentni mikroskop; ~,
laser - laserski mikroskop; ~,
metallographical - metalografski
mikroskop; ~, mineralogical -
mineraloški mikroskop;'~, monob-
jective - mikroskop s jednim objek-
tivom; ~, monocular - monoku-
larni mikroskop; •~, normal illu-
mination - mikroskop sa normal-
nim osvetljavanjem; ~, parallac-
tic - paralaktički mikroskop; ,<**,
phase contrast - faznokontrastni
mikroskop; ~, polarizing - pola-
rizujući mikroskop; •-—, projecting
- projektujući mikroskop; <~, scan-
ning electron - mikroskop sa
elektronskim skaniranjem; ~", scan-
ning X-ray - mikroskop sa rend-
microscope
genskim skaniranjem; ~, stereo-
scopic - stereoskopski mikroskop;
^ television - televizijski mikro-
skop; ~, ultraviolet - ultraljubi-
časti mikroskop; ~, X-ray - rend-
genski mikroskop
microscopic(al) - mikroskopski
microscopy - mikroskopija; ~, bio-
logical - biološka mikroskopija; ~
by reconstructed wave fronts v.
holographic microscopy; ~, ho-
lographic - holografska mikro-
skopija; ~, remote - mikroskopija
na daljinu
microsecond - mikrosekunda =
= IO" 6 s
microsoldering - mikrozavarivanje,
mikroletovanje
microspectrophotometry - mikro-
spektrofotometri j a
microspectroscopy - mikrospektro-
skopija, spektroskopija malih koli-
čina supstanci (hem.)
microstability of plasma - mikro-
stabilitet plazme
microstrip - nesimetrična otvorena
linija (el.)
microstructural change - promena
mikrostrukture (hem.)
microstructure - mikrostruktura,
mikroskopska struktura
microswitch - mikroprekidač, sub-
minijaturni prekidač (el.)
microsystem - mikrosistem
microtelephone - mikrotelefonska
kombinacija (tel.) -
microtome - instrument za sečenje
vrlo tankih listića (thnl.)
microtransistor - mikrotranzistor;
~> ceramic - mikrotranzistor na
keramičkoj podlozi
micro tron - mikrotron; tip elektron-
skih cevi; magnetron male snage
microvac pump - visokovakuumska
pumpa (mal.)
microvolt - mikrovolt = 10~6 V
microvoltmeter - mikrovoltmetar
(el.)
microwatt - mikrovat = IO" 6 W
microwave - mikrotalas (eh.) ; mik-
rotalasni; ~ attenuator - mikrota-
lasni atenuator, santimetarski ate-
nuator (eh.); ~ channel - kanal
na santimetarskim talasima (eh.,
29 Rečnik
449 migration
rad.); ~ diffraction - difrakcija
santimetarskih talasa (els.) ; ~ di-
pole - mikrotalasni dipol, dipol za
santimetarske talase (eh.) ; ~ early
warning radar - radar za daljin-
sko otkrivanje na santimetarskim
talasima (eh.) ; ~ frequency stan-
dard - etalon mikrotalasnih frek-
vencija (eh.) ; ~ lens - sočivo za
mikrotalase, sočivo za santimetarske
talase (eh.); — link - veza na
santimetarskim talasima, mikrota-
lasni kabl (eh.) ; ~ oscillator -
oscilator santimetarskih talasa (eh.) ;
~ radar - radar koji radi na opse-
zima S, X i K (eh.) ; reflector
reflektor santimetarskih talasa (eh.) ;
~ region - oblast santimetarskih
talasa (eh., rad.) ; ~ spectrograph
- mikrotalasni spektrograf (eh.)
microwaves - mikrotalasi, santi-
metarski radio-talasi; desimetarski
radio-talasi
mid-point - srednja tačka (mai.);
~ -position - srednji položaj
(maš.); ~ -position contact -
kontakt nultog položaja (el.); ~
-range - u sredini opsega, na sre-
dini opsega (el.)
midband - srednji opseg, sredina
opsega (eh.)
middle slide (milling machine) -
srednji klizač (glodalica) (maš.)
midfrequency gain - srednjofrek-
ventno pojačanje (els.)
midget tube - minijaturna cev (eh.) ;
~ submarine - džepna podmornica
Midvale alloy - vatrostalna legura
gvozda, nikla, hroma i mangana
Midvaloy H. R. - antikoroziona le-
gura Ni, W i Cr
MlG-arc welding - elektrolučno za-
varivanje topljivom elektrodom u
inertnom gasu (zav.)
migrating impurities - migracione
nečistoće, nečistoće koje se sele
(Jiz.)
migration - migracija, pomeranje,
seoba, premeštanje, prenos, komi-
tacija; ~, acceptor - migracija
akceptora; ~, charge - migracija
(prenos) naelektrisanja; ~, donor
- migracija donora; ~, electron -
migracija elektrona; ~, hole - mi-
migration
migration
gracija rupa; ~, interstitial - mi-
gracija međučvorova; ~, ratio -
odnos prenosa jona, migracioni od-
nos jona (fiz.) ; ~, surface - po-
vršinska migracija
migratory orientation - orijenta-
cija prenosa, migraciona orijenta-
cija (fiz.)
mike - mikrofon (tel.)
mild steel - meki čelik (mtl.)
mildew - medljika, gara, garež, snet,
plesan
mile - milja; ~, Admiralty nautical
- admiralska morska milja (1853,184
m); ~, aeronautical v. nautical
mile; ~, air v. nautical mile;
~, geographical v. nautical mile;
~, international nautical - me-
đunarodna morska milja (1852 m);
~, nautical - morska (geografska)
milja (1851,99 m); ~, standard -
standardna milja; ~, statute - sta-
tutna milja (1609,3 m)
mileage - rastojanje u miljama
milk glass - mlečno staklo (thnl.);
~ of lime - krečno mleko (thnl.) ;
~ sugar - mlečni šećer (thnl.)
mili - mlin; pilana, strugara; žele-
zara; valjaonica; cesta; pogon, fab-
rika; predionica, tkaonica; postro-
jenje za pripremu (rude); levak;
glodalo, glodalica, ~ auxiliaries
- pomoćne valjaoničke mašine (pl.) ;
~ bar - sirova (neobrađena) šina,
tračnica, zavarivačko gvožđe; ~
broach - mašina za provlačenje sa
čvrsto stojećim alatom (mah); ~
chips - valjaoničko iverje; ~ cinder
- valjaonička zgura; ~- -dam -
vodenična brana, ustava, mlinski
nasip, vodenički ribnjak; ~ dia-
meter - prečnik glodača (maš.);
<~ edge - ivica, rub valjka; ~
extruder - mašina za kontinuirano
mešanje i tlačenje granulata (ob-
rada plastike), ekstruder; ~, fini-
shed - stojno glatko (hartija); ~
grinder - mlin; — -hole - levak;
~ housing - stalak, postolj'e valjka;
~ limit - proizvodna (valjaonička)
tolerancija; ~ mixer - mešalica,
mikser; ~ mixing - mlevenje u
mlinu na kuglice; ~ run - nesor-
450 milling
tirane ploče (drvo); ~ scale - va-
ljaonička zgura; ~ stone - mlinski
kamen; ~ table - sto glodalice
(maš.); ~ term - fabrički izraz,
termin; ~ train arrangement -
postavljanje valjaoničkog stana
millboard - karton, debeli karton (za
povez knjige)
milled nut - izreckana navrtka
(maš.) ; <—- surface - glodana povr-
šina, površina obrađena glodanjem
(maš.)
miller - glodalica (maš.)
Miller bridge - Milerov most (el.) ;
~ effect - Milerov efekat (el.)
millet - proso, sirak (bot.)
milli- - mili- (hiljaditi deo)
milliammetee - miliampermetar
(el.)
milliampere - miliamper = 10~3 A
millibar - milibar = IO2 Pa
millibarn - milibarn = ]0~ 3 1 7m 8
millicurie - milikiri = 3,7 • IO (ras-
pada)
millifarad - milifarad = IO" 3 F 6
miligram(me) - miligram = 10~ kg
milligrammequivalent - miligram-
-ekvivalent
millihenry - milihenri = 10~3 H
millilambert - mililambert = IO"3
(1/TT) cd cm" 2
millimeter - milimetar
millimetre - milimetar = 10~3 m
millimicron - nanometar = 10~9 m
milling - glodanje (maš.) ; mlevenje,
sitnjenje (thnl.) ; ~ and centring
machine - mašina za dimenziono
odsecanje i centriranje; ~ attach-
ment - uređaj za glodanje; ~ capa-
ccity - učinak glodanja (maš.); —
chip - iverje „špon" od glodanja;
~ cutter - glodalo, alat za glodanje;
~ cutter adapter - glodač sa pre-
laznom čaurom (maš.); — cutter
for fluting taps - glodalo žlebova
na ureznicima; ~ cutter for wood
- glodalo za drvo; ~ cutter with
inserted blades - glodalo sa umet-
nutim sečivom; — feed - pomeranje
pri glodanju (maš.); r*-> fixture -
uređaj za glodanje; ~ head - glava
za glodanje (sa izmenljivim sečivom);
~ job - glodanje, posao na glodalici
(maš.); ~ length - duzina (put)
milling
glodanja; "-' liquid - tečnost za
mlevenje (thnl.); ~ machine -
glodalica; — machine arbot - trn
za glodalo; ~ machine arbor col-
ter - prsten trna za glodala; ~
-machine attachment - specijalni
dodatak glodalice (ma!.); ~ ma-
chine spindle - vreteno glodalice
(mai.); ~ machine template -
kopirni šablon za glodanje; ~ ma-
chine vice - paralelne mašinske
mengele; ~ operation - rad glo-
danja; ~ out - izglodavanje; ~
pattern - kopirni šablon, kopirna
vodica; ~ planer - kombinovana
glodalica i rendisaljka (ma!.); <~
programme - program glodanja
(ma!.) ; ~ quill - pinola za gloda-
licu; ~ saw - urezno glodalo
(ma!.) ; ~, short threads - glo-
danje kratkih navoja (ma!.); <~
speed - brzina glodanja (ma!.) ; ~
spindle - vreteno glodača (ma!.) ;
~ table - sto glodalice (ma!.);
~ thrust - pritisak glodanja
(ma!.) ; ~ tool - alat za glodanje,
glodaČ (ma!.)
million - milion
milliphot - milifot = IO" 3 cd sr cm" 2
millirađ - milirad = IO"5 J kg" 1
milliroentgen - milirendgen =
7
= 2,58 • IO" C kg-i
millisecond - milisekunda 3= IO" 3 s
millivolt - mili volt = 10~ V
milliwatt - mili vat = 10~a W
Million's reaction - reakcija na pro-
teine sa živinim nitratom (hem.)
mine - rudnik, majdan; lagum, mina;
~ detector, mine locator - de-
tektor mina (voj.) ; ~ -sweeper -
minolovac (mom.)
mineral - mineral, mineralni, ruda;
~ dyt - zemljana boja (thnl.);
~ jelly - vazelin (thnl.) ; ~ lubri-
cating oil - mineralno ulje za pod-
mazivanje (thnl.); ~ oils - mine-
ralna ulja, nafta i drugi ugljovodo-
nici dobijeni iz mineralnih izvora
(hem.); ~ wax - zemni vosak
(thnl.) ; ~ wool - mineralna vuna,
vuna od šljake (thnl.)
mineralization - mineralizacija (pret-
varanje u mineral, dodavanje mine-
ralnih sastojaka u vodu)
29*
451 minor
mineralized - mineralizovan
mineralogical - mineraloški
mineralogist - mineralog
mineralography - mineralografija
mineralogy - mineralogija (nauka o
mineralima)
minever - hermelin, lasičina velina,
samur(ovina)
miniatron - cev sa elektronskim
pražnjenjem
miniature tube - minijaturna cev
(eh.)
miniaturization - minijaturizacija
(eh.)
minidiode - minijaturna dioda
minimodule - minimodul (mikromo-
dul s običnim tranzistorom)
minimum - minimum, najmanja
vrednost; ~ conduction band -
minimum zone provodnosti, dolina
zone provodnosti; ~ detectable
signal - najmanji signal koji se
može detektovati (eh.); ~ field
intensity - minimalna jačina polja
(el.); ~ limit - donja granica;
~ phase shift - minimalni fazni
pomeraj (eh.) ; ~ scattering an-
tenna - antena sa minimalnim rase-
janjem (eh.); ~ signal method
- metoda minimalnog signala (eh.) ;
~ speed - najmanja brzina; ~
time path - putanja najmanjeg
vremena (fiz.) ; ~ wavelength -
minimalna talasna dužina (eh.)
mining - rudarstvo, vađenje ruda
ministac - ministak
minium - minijum, menige, oksid
olova (crvena boja)
mink - lasica, tvor, kanadska kuna;
krzno kanadske kune (Hol.)
Minkowski world - svet Minkov-
skog, četvorodimenzionalni prostor
(fiz.)
minor - manji, mali, niži, neznatan;
~ are - mali luk, svaki luk manji
od polovine kruga (gm.); ~ axis
of an ellipse - manja osa elipse
(gm.) ; ~ lobe - bočna latica (an-
tenskog dijagrama zračenja), bočni
listić (rad.); ~ segment of a
circle - mali odsečak kruga, svaki
odsečak manji od polovine kruga
(gm.); ~ switch - mali birač,
predbirač (eh.)
 mint camphor
mint camphor - mentol (hem.)
minus - minus, manje, matematički
znak; — plate — negativna ploča
(mot.)
minute - minut, jedinica vremena;
mali
mipafox - fluoro-bis-izopropil-ami-
nofosfin oksid, insekticid (hem.)
mipolam - mipolam, plastična masa
na bazi polivinil-hlorida (thnl.)
Mira metal - mira-metal, kiselinski
otporna legura sastava 75% Cu,
16% Pb, 8% Sn i 1% Ni
Miraculoy - vrsta čelika sa 1,25%
Ni, 0,65% Cr, 0,4% Mo i 1,55%
Mn
mirage - fatamorgana
mirror - ogledalo, reflektor; ogledati
se; ~ aspheric(al) - asferično
ogledalo; ~, cavity -, reflektor
rezonatora; ~, composite - slo-
ženo (višeslojno) ogledalo; —, con-
cave - konkavno (izdubljeno) ogle-
dalo; ~, convex - konveksno (is-
pupčeno) ogledalo; ~ -coppying
- kopiranje u ogledalu; ~, dichroic
- dihroično ogledalo; ~, dielectric
- dielektrično ogledalo; ~, dielec-
tric-coated - ogledalo s dielektrič-
nim premazom (prevlakom); ~,
dielectric (film) laser - dielek-
trično lasersko ogledalo; ~ effect
- efekt ogledala (kod supera) (eh.) ;
~, electromagnetic - elektromag-
netno ogledalo; ~, electron -
elektronsko ogledalo; ~, ellyptic
- eliptično ogledalo; ~ finish -
glačanje visokog kvaliteta (maš.);
•~, flat - ravno ogledalo; ~,
flat-roof - dvograno ogledalo; ~,
folding - savijeno ogledalo; ~,
frequency sensitive - ogledalo čija
svojstva zavise od frekvencije; ~
galvanometer - glavanometar sa
ogledalom (eh.); ~, heliostat -
ogledalo heliostata; ~ instrument
- aparat s ogledalom (eh.) ; ~ ion
- jonsko ogledalo; ~, laser -
lasersko ogledalo; ~, liquid sele-
nium - ogledalo od tečnog selena;
~, liquid semiconductor - ogle-
dalo od tečnog poluprovodnika; ~,
lowless - ogledalo s malim gubicima;
~, magnetic - magnetno ogledalo;
452
missile
~, multilayer - višeslojno ogle-
dalo; ~, multistack v. multilayer
mirror; ~, neutron-reflecting -
neutronski reflektor; —', parabolic
- parabolično ogledalo; parabolični
reflektor; ~, partially reflecting
- delimično prozračno ogledalo; ~,
pivoting - ogledalo koje se može
okretati; ~, plane - ravno ogle-
dalo; ~ retrospection - retrovizor;
~, rotating - rotirajuće ogledalo;
~, specular - refleksiono ogledalo;
~, spherical - sferično ogledalo;
~, variable reflectivity - ogledalo
s promenljivim koeficijentom reflek-
sije
mirroring - refleksija
misalignment - pogrešno nameš-
tanje; kosina, ukošenje, razdešava-
nje, nesimetrija; ~ voltage - napon
razdešavanja (el.)
miscellaneous - izmešan, sastavljen
od raznih delova, razni
Misch metal - miš-metal, piroforna
legura sastava 35% Fe i 65% me-
tala iz grupe retkih zemalja
miscibility - rastvorljivost, mešlji-
vost (hem.)
Misco-alloys - grupa raznih legura
gvozda sa niklom, hromom i dr.
(mtl.)
misconnection - pogrešni spoj, po-
grešna veza (el.)
misconvergence of beam - diver-
gencija snopa
Miscrome - miskrom, kiselinski ot-
porna legura železa sa 28% Cr
misfire - propustiti signal, ne upaliti
se, slagati (el., voj.)
misfiring - laganje (uređaja, oružja)
(voj.)
mismatch - razdešenost, neuglaše-
nost (el.)
misregistration* - pomerenost boje
u odnosu na konturu (TV)
misroute - pogrešan pravac
missend - slati poštu pogrešnim sme-
rom
missile - raketa, projektil (voj.) ~,
anti - antiraketa; ~, ballistic -
balistička raketa; ~, bumper -
dvostepena raketa; ~, controlled
- dirigovana raketa; ~, develop-
ment - eksperimentalna raketa; — ' •,
missile 453
expendable - raketa jednokratne
primene; ~, free-flight - nediri-
govana raketa; ~, guided - diri-
govana raketa; ~, intercontinen-
tal ballistic - interkontinentalna
balistička antena; ~, interconti-
nental guided - interkontinentalna
raketa; ~, mother - prvi ste-
pen rakete; ~, multi-step -
višestepena raketa; >*•>, non-
-expendable - raketa više-
kratne primene; ~, non-recove-
rable v. expendable missile; ~,
one—stage - jednostepena raketa;
~, recoverable v. non-expenda-
ble missile; ~, test v. experi-
mental missile; ~, training -
školska raketa; ~, two-stage -
dvostepena raketa; ~, uncontrol-
led - nedirigovana raketa; ~, win-
ged - raketa sa krilcima; ~, win-
gless v. ballistic missile
missiles - raketno oružje pl.
mist - magla, sitna kiša; uljna izmag-
lica; ~ coolant - rashladivač u
formi magle (av.); ~ cooling -
hlađenje maglom (av.); ~ -lub-
ricated - podmazano masnom mag-
lom (preko mlaznice visokog pri-
tiska) (av.); ~ tube - mlaznica
za hlađenje masnom maglom (av.)
mistune - razdesiti (el.)
miter gears - par zupčanika sa pre-
nosnim odnosom 1 / 1 (ma!.)
mitlaufeffect - efekat termičke pov-
ratne sprege
mitre fillet weld - ugaoni šav sa
ravnim licem (zav.); ~ joint -
ugaoni sastavak (mai.); ~ wheel
- kupasti točak (mal.)
mix - mešati
mixed acid - kiselina za nitrovanje,
smeša sumpora i azotne kiseline
(hem.); ~ coupling - kombino-
vana sprega (mot.) ; ~ crystals -
pomešani kristali (kr.); ~ grade
- mešano zrnati (karbid) (zav.);
~ number - mešoviti broj (mat.) ;
~ quantity - mešovita količina
(mat.)
mixer - mešač, mikser; stepen za
mešanje (eh.) ; mešalica (thnl.) ; ~,
fundamental - mikser na prvom
harmoniku (heterodina); ~, har-
mobility
monic - mikser na harmonicima
(heterodina); ~, hotnodyne - sin-
hroni mikser; ~, lock-in - sinhroni
mikser; ~, optical - optički mikser;
~, resistive - mikser na nelinear
nom otporu; ~ -settler - vrsta
uređaja za kontinualnu ekstrakciju
vodenih rastvora organskim rastva-
račima (hem.); ~, single-ended
- nesimetrični mikser; ~ stage -
stepen za mešanje (eh.) ; ~ tube
- mešalica, cev za mešanje (eh.);
~, tunnel diode - mikser sa tu-
nel-diodom
mixing - mešanje (npr. signala); ~
chamber - komora za mešanje
(mot.) ; ~, fundamental - osnov-
no mešanje; ~, harmonic - slo-
ženo mešanje; ~, light v. optical
(frequency) mixing; ~ of light
beams - mešanje svetlosnih sno-
pova; ~, optical (frequency) -
mešanje optičkih signala; ~, pho-
toelectric - fotoelektrično mešanje,
mešanje pomoću fotoelektričnog pri-
bora; ~, single-ended - jedno-
strano mešanje; ~ tube - cev za
mešanje (eh.)
mixture - mešavina; ~, helium-
-neon - mešavina helijuma i neona;
~ limit of inflammability - gra-
nica upaljivosti (zav.); ~ ratio
- odnos mešavine (hem.)
MKSA-system of units - MKSA
sistem jedinica, sa osnovnim jedini-
cama: metar, kilogram, sekunda i
amper
Mn - simbol elementa mangana (hem.)
mnemotron - mnemotron
Mo - simbol elementa molibdena
(hem.)
mobaltrcn - pribor za stvaranje
gama-zračenja
mobilance - mobilans
mobile generator - pokretni razvijač
(gasa) (sav.) ; ~ reactor - pokretni
reaktor, reaktor manje snage koji se
može brzo transportovati u delo-
vima (nukl.); ~ transmitter -
pokretni predajnik (eh.)
mobility - pokretljivost, mobilnost;
~, ambipolar - ambipolarna mo-
bilnost; ~, carrier v. charge
carrier mobility; ~, charge car-
 mobility
mobility
rier - mobilnost nosioca naelek-
trisanja; ~, diffusion - difuziona
mobilnosti ~, drift - mobilnost
drifta; —, effective - efektivna mo-
bilnost; ~, electron - mobilnost
elektrona; ~, electron lattice -
mobilnost elektrona u oblasti rase-
janja rešetke; ~, free carrier -
mobilnost slobodnih nosilaca (nae-
lektrisanja); ~, Hali - Holova
mobilnost; ~, hole - mobilnost
rupa; ~, hole lattice - mobilnost
rupa u oblasti rasejanja rešetke; ~,
impurity - mobilnost u oblasti
rasejanja primese; ~, impurity
scattering limited - mobilnost
ograničena rasejanjem na nečistoći;
~, intrinsic - mobilnost elektrona u
sopstvenom poluprovodniku; ~,
lattice scattering limited - mo-
bilnost ograničena rasejanjem re-
šetke; ~, negative differential -
negativna diferencijalna mobilnost;
~, recombination - rekombina-
ciona mobilnost
mock-up - maketa, model; ekvivalent;
~, integrated circuit - maketa
integralne šeme
mode - oblik, način; tip talasa; tip
oscilovanja; metoda, princip; re-
žim rada; mod; oscilacije; ~,
accel-decel v. accelerator-de-
celerator mode; ~, accelerator-
-decelerator - režim rada jon-
skog motora sa ubrzavanjem i uspo-
ravanjem; ~, acoustic - akustički
tip oscilovanja; ~, active-s - ak-
tivne vrste oscilovanja, aktivni modi;
~, adjacent -s - susedne vrste
oscilacija, susedni modi; ~, am-
plified spontaneous emission -
režim pojačanja spontanog zračenja;
~, angular (dependent) -s -
ugaoni tipovi oscilovanja; ~, anti-
-Stokes - anti-Stoksov tip oscilo-
vanja; ~, antisymmetric -s -
antisimetrične oscilacije; ~, ava-
lanche - lavinski tip, režim obra-
zovanja lavine; ~, axial's - aksi-
jalni tip oscilovanja; ~, batch -
grupni način (obrade podataka);
~, „bouncing-ball" -s - v. total-
-internal-refraction modes; ~,
454
mode
cavity -s - tipovi oscilacija rezo-
natora; ~, CF v. constant-fre-
quency mode; ~, characteristic
-s - karakteristični tipovi oscilacija,
karakteristični modi; ~, circularly
symmetric -s - akcijalno-simet-
rični tipovi oscilovanja; ~, collec-
tive -s - kolektivne oscilacije; ~,
common - opšti tip oscilovanja;
~, comparison - rad u upored-
nom režimu; —, competing -s -
kompetitivni tipovi oscilovanja; ~,
confocal resonator -s - tipovi
oscilovanja konfokalnog rezonatora;
~, consecutive's v. adjacent mo-
des; ~, constant-frequency -
režim rada s konstantnom frekven-
cijom; ~, contour's - konturni tip
oscilovanja; ~, convection cur-
rent -s - talasi konvekcione struje;
~, conversion - konverzija tipa
oscilovanja; ~, coupled -s - spreg-
nuti tipovi oscilovanja; ~, cutoff-s
- „kritični" tipovi oscilovanja; ~,
CW - režim neprigušenih oscila-
cija; ~, degenerative - degenera-
tivni tip oscilovanja; ~, depletion
- deplecioni režim, režim osiroma-
šenja; ~, desired -s - željeni tipovi
oscilacija; —, difference - režim
rada na frekvenciji razlike; ~, dis-
symmetric -s - asimetrični tipovi
oscilacija; —', dominant -s - do-
minantni tipovi oscilacija; ~-, duc-
ted - talas koji se prostire po atmos-
ferskom kanalu; ~, eigen -s v.
natural mode; ~, electromagne-
tics - elektromagnetne oscilacije;
~, electromechanical -s - elek-
tromehaničke oscilacije; ~, elec-
tron plasma -s - elektronske os-
cilacije plazme; ~, enhancement
- režim obogaćenja; ~, enrich-
ment v. enhancement mode; ~,
equiamplitude -s - tipovi osci-
lacija s istom amplitudom; ~,
evanescent -s - prigušene oscila-
cije; ~, even -s - parni tipovi os-
cilacija; ~, exchange dominated
- pretežno izmenski režim rada; ~,
exciting -s - pobudni tipovi osci-
lacija; ~, extensional -s - longi-
tudinalni tipovi oscilacija; ~,
Fabry-Perot's -s - tipovi oscil-
mođe 455
lacija rezonatora Febri-Pero; ~,
face shear -s - konturni tipovi
oscilovanja; ~, failure - oblik
otkazivanja, vrsta kvara; ~, fast
shear -s - brza pomeranja pomaka;
~, first -s - sa talasom prvog reda;
~, F-P v. Fabry-Perot's modes;
~, free-running - režim slobod-
nih oscilacija, režim slobodnog gene-
risanja, režim nesinhronizovanih os-
cilacija; ~, free-running laser -
režim slobodnih oscilacija lasera,
režim slobodnog generisanja lasera,
režim nesinhronizovanih oscilacija
lasera; ~, fundamental -s - os-
novni tipovi oscilacija; ~, Guassian
- Gausov tip oscilacije; ~, Gaus-
sian-Laguerre - Gaus-Lagerov tip
oscilovanja; ~, gravity -s - gra-
vitacioni talasi; —, Gunn - režim
Ganovih oscilacija; ~, helicon -
spiralni talas, helikon; ~, high-
-frequency - visokofrekventni na-
čin oscilovanja; ~, higher (order)
-s - viši tipovi oscilacija; ~, hy-
brid —s — hibridni tipovi oscilacija,
hibridne oscilacije; ~, incident -
oscilacija upadnog talasa; <~, ion
(plasma) -s - jonske oscilacije
plazme; ~, ion-sound -s - jon-
sko-zvučne oscilacije (plazme); ~,
Kittel -s - Kitelove oscilacije; ~,
lasing -s - generacioni tipovi os-
cilovanja; ~, lattice -s - oscilacije
kristalne rešetke; ~, left-hand(ed)
-s v. left-hand(eđ) circularly
polarized modes; ~, left-han-
d e d ) circularly polarized -s -
tipovi oscilovanja sa levom kritič-
nom polarizacijom; ~, LH -s v.
left-hand(ed) circularly pola-
rized modes; ~, light-pipe -s -
tipovi oscilovanja svetlovoda; ~,
limited space-charge accumu-
lation - režim ograničene akumu-
lacije prostornog naelektrisanja; ~,
longitudinal length -s - produžne
oscilacije po dužini; ~, longitu-
dinal thickness - produžne oscila-
cije po širini; ~, low-frequency -
niskofrekventni tipovi oscilovanja;
~, lowest -s - niži tipovi oscila-
cija; ~, LSA v. limited space-
-charge accumulation mode; ~,
mode
magnetoionic -s - magnetojonske
oscilacije; ~, magnetostatics -s
- magnetostatičke oscilacije; ~,
main -s v. fundamental modes;
~, masing -s - tipovi oscilovanja
pri generaciji; ~, meteor scatter
- meteorsko rasprostiranje (propa-
gacija) (radio) talasa; ~, mode-
—locked — režim sinhornizovanih
oscilacija; ~, MS -s - magnetno-
statičke oscilacije; ~, natural - s
- sopstveni tipovi oscilacija; ~,
noise enhancing - režim rada s
povećanim nivoom šuma (npr. ma-
sera); ~, noise quieting - režim
rada sa smanjenim nivoom šuma
(npr. masera); ~, nondegenera-
tive -s - nedegenerativni tipovi
oscilacija; ~, nonresonant -s -
nerezonantni tipovi oscilacija; ~,
normal -s - normalni tipovi osci-
lacija; ~, number - broj tipa osci-
lovanja; ~, „oblique" - kosi ti-
povi oscilovanja; ~, OBPT v.
optically biased pulsed trans-
mission mode; ~, odd -s - ne-
parni tipovi oscilacija; ~ of ope-
ration - režim rada; ~ of propa-
gation - tip rasprostiranja; ~,
off-axial's v. angular (depen-
dent) modes; ~, on-line time-
-sharing - režim rada sa podelom
vremena pri obradi podataka; ~,
optical - optički tip oscilovanja;
~, optically biased pulsed trans-
mission - režim impulsne izmene
dobrote optičkim sredstvima; ~,
original -s v. fundamental mo-
des; ~, parametric - parametrički
režim rada; ~, parasitic -s - para-
zitni tipovi oscilacija; ~, persi-
stent current - režim samo-
podržavajuće struje; ~, perturbed
-s - perturbirani tipovi oscilacija;
~, phonon -s - tipovi fonona;
~, p i — s - pi-oscilacije u magnet-
ronu; '-', polar -s - polarni tipovi
oscilovanja; ~, polarization cur-
rent -s - talasi polarizacione struje;
~, principal -s - v. fundamental
mode; ~, pulsed - impulsni re-
žim rada; ~, Q-spoiled - režim
impulsne dobrote; ~, Q-switched
v. Q-spoiled mode; ~, quasi-
mode
456
mode
-degenerated -s - kvazidegene-
rativni tipovi oscilovanja; ~, quen-
ched domain - režim potopljenih
domena; ~, radial -s - radijacioni
tipovi oscilovanja; ~ 3 radiating -s
- radijacioni tipovi oscilacija i —,
Raman -laser -s - Ramanovi laser-
ski tipovi oscilacija; ~, residue -s
- normalni (sopstveni) talasi; ~,
resonant -s - rezonantni tipovi os-
cilacija; ~j RH -s v. right-hand
(ed) circularly polarized modes;
~, right-hand(ed) -s v. right-
-hand(ed) circularly polarized
modes; ~, right-hand(ed) cir-
cularly polarized -s - talasi sa
desnom kružnom polarizacijom; ~,
saturated — of operation - režim
zasićenja sa odreskom; ~ -selec-
ting - selekcija tipova oscilacije;
~, self-locked -s - samosinhroni-
zovani tipovi oscilacija; ~, shear
v. oscilovanje pomeranja; ~ shift
- pomeraj tipa oscilovanja; ~,
side -s - v. adjacent modes; ~,
single - jedinični tip oscilovanja;
~, skipping - preskakanje tipa
oscilovanja (kod magnetrona); ~,
space-charge -s - talasi prostor-
nog naelektrisanja; ~ spin-wave
- mod-spin talasa; ~, spurious -s
- parazitni tipovi oscilacija; ~,
stable-s - stabilni tipovi oscilacija;
•~, stationary -s v. stable modes;
~, Stokes - Stoksov mod; ~,
sum - režim rada na zbirnoj frek-
venciji; ~, TE - TE-talas; ~,
thickness -s - oscilovanja po deb-
ljini; ~, thickness flexure -s -
oscilovanja ugiba po debljini; ~,
thickness shear -s - oscilovanja
pomaka po debljini; ~, through -
polarni režim rada; ~, TM -
TM-talas; ~, total-internal-ref-
lection -s - tipovi oscilovanja sa
totalnom internom refleksijom; ~,
transmission -s - transmisioni
tipovi oscilacija; ~, tiapped -s -
prigušeni tipovi oscilacija; ~, trig-
gering -s - tipovi okidanja; ~,
„twisted" -s - „spiralni" tipovi
oscilacija; ~, uncoupled -s - ne-
spregnuti tipovi oscilovanja; ~,
model
undamped -s - neprigušeni tipovi
oscilacija; ~, undesired -s - ne-
željeni tipovi oscilacija; ~, un-
perturbed -s - neperturbovani ti-
povi oscilovanja; '—-, unwanted -s
v. undesired modes; ~, variable-
-frequency - režim rada s pro-
menljivom frekvencijom; ~, VF v.
variable-frequency mode; ~,
wave - tip oscilacije, mod; tip
talasa; ~, waveguide - režim rada
talasovoda; tip talasa talasovoda; ~,
width flexure -s - oscilovanje
ugiba po širini; ~, width shear -s -
oscilovanje ugiba po širini; ~, JT
-s v. pi-modes
model - maketa, model, uzorak;
~, analogue-of neuron - ana-
logni model neurona; ~, analyti-
cal-of diffusion process - anali-
tički model difuzionog procesa; ~,
atmospheric - atmosferski model,
model atmosfere; ~, atmospheric
density - model visinske raspodele
atmosferske gustine; '—<, bread-
board - eksperimentalni model;
~, carrier-storage - model s
nagomilavanjem nosilaca (naelek-
trisanja); ~, charge-control -
model u upravljanju naelektrisa-
njem; ~, charge-storage - model
s nagomilavanjem naelektrisanja;
~, density-height - model visin-
ske raspodele elektronske koncen-
tracije; ~, distributed transistor
- model tranzistora s podeljenim
parametrima; ~, electrochemical
nerve - elektrohemij ski model ner-
va; ~, exponential ionosphere -
model eksponencijalne jonosfere;
~, FET computer v. field-effect
transistor computer model; ~,
field-effect transistor computer
- model FET tranzistora; ~, flat
Earth - model razne zemlje (u
rasprostiranju radio-talasa); ~, full-
-scale - model u prirodnoj veličini;
~, ionospheric - model jonosfere;
~, lumped transistor - model
tranzistora s koncentrisanim para-
metrima; ~j neuron - model
neurona; —, nullator-norator -
nulator, norator-model; ~, pro-
duction-loss-diffusion - model
model
atmosfere na bazi jonizacionih, re-
kombinacionih i difuznih procesa;
~, prototype - eksperimentalni
model, eksperimentalni uzorak, ma-
keta; ~, scale - model u razmeri;
~, sharply bunded ionosphere
- model jonosfere sa oštrim grani-
cama; ~, Shockley-Read-Hall -
Šoklijev-Ridov-Holov model; ~,
SRH v. Shockley-Read-Hall m o -
del; —j test - eksperimentalni
model, ispitni model; —, time-
-varying - model vremenski pro-
menljive atmosfere, model nestacio-
narne atmosfere; ~, two-step
diffusion - model dvostepenog di-
fuzionog procesa
mođer - impulsni uređaj za kodi-
ranje (eh.)
moderate - usporavati (nukl.)
moderated - umeren, srednji; mode-
riran; ~ reactor - nuklearni reak-
tor sa usporivačem (moderatorom)
(nukl.)
moderation - umerenost, umerava-
nje; moderiranje (nukl.); ~ of
neutrons - usporavanje neutrona
(nukl.)
moderator - regulator; moderator,
usporivač (neutrona u reaktoru)
(nukl.); — graphite - grafitni
moderator (nukl.); ~, heavy-
-water - teškovodni moderator
(nukl.); —, light-water - mode-
rator sa lakom (običnom) vodom
(nukl.)
moderator-coolant - moderator-
-rashladivač (nukl.)
modernization - modernizacija; ~,
facility - modernizacija bitnih sred-
stava
modify - izmeniti, doterati
moding - izobličenje oscilacija mag-
netrona
modulability - modulativnost, moć
modulacije (eh.)
modular - modularni, unificirani
modulated wave - uobličeni talas,
modulisani talas (eh.)
modulating current - modulaciona
struja, struja modulacije (eh.)
modulation - uobličenje, modulacija;
~, absorption - modulacija ap-
sorpcijom; ~, adaptive delta -
457 modulation
adaptivna delta-modulacija; ~, am-
plitude - amplitudna modulacija,
AM; ~, analog - analogna modu-
lacija; ~, angle - ugaona modu-
lacija; ~, asymmetric amplitude
- asimetrična amplitudna modula-
cija; ~, base thickness - modula-
cija debljine baze; ~, base width
v. base thickness modulation;
~, CD v. conventional delta
modulation; ~, channel length
- modulacija dužine kanala; ~,
chopper - modulacija čoperom; ~,
companded delta - delta-modula-
cija s kompandovanjem; <~, com-
pound v. multiple modulation;
~, conductivity - modulacija
provodnosti; ~, conjugate v. asy-
mmetric amplitude modulation;
~, continuous adaptive delat -
kontinualna adaptivna delta-modu-
lacija; ~, controlled-carrier -
modulacija sa samopodešavanjem
noseće frekvencije; ~<, conven-
tional delta - obična delta-modu-
lacija (za razliku od statističke
delta-modulacije); ~, coupling -
spojna modulacija; ~, cross -
ukrštena modulacija, kros-modula-
cija; ~, delta - delta-modulacija;
~, differential pulse code -
diferencijalna kodna-impulsna mo-
dulacija; —', direct - direktna mo-
dulacija (npr. zračenja lasera); ~,
discrete adaptive delta - dis-
kretna adaptivna delta-modulacija;
---, elastooptic - elastičnooptička
modulacija; ~, electrooptic -
elektrooptička modulacija; ~, en-
vironmental - modulacija izaz-
vana okolnom sredinom; ~> ex-
ternal - spoljna modulacija (npr.
zračenje lasera); ~, extraneous -
parazitna modulacija; ~ factor -
koeficijent modulacije, stepen mo-
dulacije, procent modulacije; ~,
fast - vrlo brza modulacija; ~,
field (-effect) - modulacija poljem
(gustine nosioca naelektrisanja); ~,
floating-carrier v. controlled-
-carrier modulation; ~', fre-
quency - frekventna modulacija;
~ 3 frequency modulation-fre-
quency - FM - FM modulacija;
modulation
modulation
~~, frequency modulation-phase
- FM-fazna modulacija; ~, group
- modulacija grupnog signala; ~,
helix - helikoidalna modulacija;
~, high information delta -
visoko-informativna delta-modula-
cija; ~, hum - modulacija fonom,
fonska modulacija; ~, hybrid -
modulacija (hibridna modulacija);
~, in-cavity - unutarrezonatorska
modulacija; ~ index - indeks
modulacije, modulacioni indeks
(eh.); ~, intensity - modulacija
zraka elektrolučne cevi; modulacija
intenziteta snopa (npr. lasera); ~,
internal - unutarnja modulacija;
~, inversion density - modulacija
inverzne gustine; ~, Kerr cell -
modulacija svetlosti Kerovom ćeli-
jom; ~ laser - modulacioni laser;
<•—, life time - modulacija dužine
života; ~, line-type - linearna
modulacija; ~, linear delta - li-
nearna delta-modulacija; ~, lon-
gitudinal (-wave light) - longi-
tudinalna modulacija; ~, loss v.
absorption modulation; ~ meter
- merač modulacije (els.) ; -~, mul-
tiple - višestruka modulacija; ~,
narrow-band frequency - usko-
frekventna modulacija; ~, noise
- modulacija šumova; ~ of beam
- modulacija snopa; ~ of light
- modulacija svetlosti; —; on-off
- manipulacija; ~ percentage -
procent modulacije, dubina modu-
lacije (eh.); ~, permutation -
permutaciona modulacija; ~, phase
- fazna modulacija FM; ~, pro-
duct - produktna modulacija; ~,
pulse-amplitude - amplitudno-
-impulsna modulacija; ~, pulse-
-code - kodno-impulsna mo-
dulacija; ~, pulse-duration
- širinsko-impulsna modula-
cija; ~, pulse-inlerval - v.
pulse-spacing modulation; ~,
pulse-length v. pulse-duration
modulation; ~, pulse-numbers
- modulacija po broju impulsa za
jedinicu vremena; ~, pulse-phase
v. pulse-position modulation;
~, pulse-position - fazno-im-
458 modulator
pulsna modulacija; ~, pulse-spa-
cing - fazno-impulsna modulacija
sa izmenom intervala medu impul-
sima; ~, pulse-time v. pulse-
-position modulation; ~, pulse-
-width v. pulse-duration mo-
dulation; —, Q - modulacija
dobrote; ~, quadrature - kvadra-
turna modulacija; -~ reactor -
modulaciona prigušnica (eh.); ~,
reflection - refleksna modulacija;
~, single-sindeband - modulacija
jednim bočnim pojasom, jednopo-
jasna modulacija; ~, single-sided
angle - ugaona jednopojasna modu-
lacija; —; single-tone - modulacija
jednim tonom; ~, spurious - pa-
razitna modulacija; ~ , , Stark -
Štarkova modulacija; ~, statistical
delta - statistička delta-modulacija;
~, suppressed carrier - modula-
cija s prigušenom nosećom frekven-
cijom; ~, telemetering - teleme-
trijska modulacija; ~, time - vre-
menska modulacija; ~, trans-
mission - transmisiona modu-
lacija; ~, transverse (wa-
ve light) - poprečna modula-
cija; ~, ultrasonic light - modu-
lacija svetlosti putem difrakcije
svetlosti na ultrazvučnim talasima,
utlrazvučna modulacija svetlosti; ~,
variable-carrier v. controlled-
-carrier modulation; ~, velo-
city - modulacija brzine; ~,
vibration - vibraciona modulacija;
~, Z-axis - modulacija zraka ele-
ktrične cevi
modulator - modulator, uobliča-
vač (eh.); ~, amplitude light
- amplitudni modulator svetlosti;
~, c6herent light phase - fazni
modulator koherentnog zračenja; ~,
current - pretvarač jednosmerne u
naizmeničnu struju; ~, diffrac-
tion v. ultrasonic diffraction
modulator; ~, double-balanced
- dvotaktni balansni modulator;
~, electrooptic - elektrooptički
modulator; ~, electrooptic light
- elektrooptički modulator svetlo-
sti; ~, electrooptic pulse code
LiTaOs - elektrooptički kodno-
-impulsni LiTaO3 — modulator;
modulator 459
~, Fabry-Perot light - modula-
tor svetlosti Febri-Pero; ~, ferro-
electric - feroelektrični modulator;
~, frequency light - frekventni
modulator svetlosti; ~, frustrated
internal reflection - modulator sa
promenljivom unutrašnjom reflek-
sijom; ~, fused silica ultrasonic
- ultrazvučni modulator sa toplje-
nim kvarcom; ~, group - grupni
modulator; ~, Kerr cell (light)
- modulator svetlosti na Kerovoj
ćeliji; ~, light - modulator svet-
losti; ~, longitudinal (wave light)
- longitudinalni modulator; ~,
magnetostrictive light - magnet-
nostrikcioni modulator svetlosti; ~,
optical phase - optički fazni modu-
lator; ~, p-n junction light -
p-n svetlosni modulator; ~ stage
- modulacioni stepen (eh.); ~,
standing-wave light - modulator
svetlosti na stojećim talasima; ~,
transverse KDP - poprečni KDP
modulator; ~, transverse-wave
light - svetlosni modulator sa pop-
rečnim talasom; —, travelling-
-wave light - svetlosni modulator
sa progresivnim talasom; ~ tube
- modulatorska cev (els.); ~,
ultrasonic diffraction - ultra-
zvučni difrakcioni modulator; ~,
ultrasonic light v. ultrasonic
diffraction modulator; ~ vol-
tage - modulacioni napon, napon
modulatora (els.)
module - modul, šema; blok; ~,
capacitor-resistor-diode - diod-
ni-rezistorni kondenzatorni modul;
~, ceramic-base - modul s kera-
mičkom bazom; ~, cordwood -
modul zatvorenog tipa; ~, digital
- digitalni modul; <—,' double-
-ended - modul sa dva izvoda na
krajevima, dvostrani modul; ~,
encapsulated - hermetizovani mo-
dul; ~, honeycomb - modul u
obliku saća; ~, IC v. integrated
circuit module; ~, integrated
circuit - integralni modul; ~,
logic - logički modul; ~, memory
- modul uređaja za pamećnje, modul
memorijskog uređaja, modul me-
morije; ~, MERA - molekularni
modulus
elektronski modul; ~, micromi-
niature - mikrominijaturni modul;
~, miniature - minijaturni mo-
dul; ~, pellet - tabletni modul;
~, plug-in - rezervni modul; ~,
potted electronic - hermetizovani
električni modul; ~, power - blok
za napajanje; ~ prinied-circuit
- modularno štampano kolo; ~,
railroad - modul sa planparalel-
nim razmeštanjem elemenata; ~,
rugged - robustan modul, visoko-
energetski modul, otporni modul;
~, single-ended - modul sa izvo-
dom na jednom kraju; ~, stacked-s
- paketni moduli; ~, stacked
wafer - moduli napakovani pritis-
kom; —, thermoelectric - termo-
električna baterija; ~, thin-film
(circuit) - modul sa tankofilm-
skim elementom; ~, three-dimen-
sional - zapreminski modul, tro-
dimenzionalni modul; ~, two-di-
mensional - pljosnati modul, ravni
modul; ~, welded - zavareni mo-
dul; ~, 2-D - v. two-dimensional
module; ~, 3-D v. three-di-
mensional module
modulus - moduo, modul, mera;
apsolutna vrednost (mat.) ; ~, bulk
- zapreminska modul-elastičnost,
modul pritiska; ~, fineness -
modul krupnosti; ~ of a complex
number - apsolutna vrednost kom-
pleksnog broja (mat.) ; ~ of bulk
elasticity - zapreminski modul
elasticiteta (fiz.); ~ of common
logarithms - modul opštih loga-
ritama, 0.43429. . . (mat.) ; ~ of
compliance - modul gipkosti; ~
of compression - modul kompre-
sije, modul elastičnosti pri pritisku;
~ of cubic compressibility -
zapreminski modul elastičnosti
(fiz.) ; ~ of decay - modul pri-
gušenja (vibracionog sistema); mo-
dul raspada (nuklearna fizika); ~
of design - modul konstrukcije;
- of dilatation - modul dilatacije;
- of elasticity - modul elastič-
nosti (fiz.); ~ of elasticity in
compression - model elastičnosti
pri kompresiji; ~ of elasticity in
shear v. modulus of trasverse
 modulus
modulus
elasticity; ~ of elongation v.
Young's modulus; <—• of flexi-
bility - modul plastičnosti, modul
fleksibilnosti; ~ of resistance -
modul otpora; ~ of regidity v.
modulus of transverse elasticity;
~ of rupture - modul loma, mo-
dul rušenja (grad.), modul pucanja;
~ of shear(ing) v. modulus of
transverse elasticity; ~ of sli-
ding - modul klizanja; ~ of tor-
sion - modul torzije, modul uvrta-
nja; ~ of transverse elasticity
modul elastičnosti drugog reda,
modul poprečne elastičnosti; ~,
piezoelectric - piezoelektrični mo-
dul; piezoelektriČni koeficijent de-
formacije; ~, pressure - modul
pritiska, modul elastičnosti pri pri-
tisku; ~, resilience v. modulus
of elasticity; ~, rigidity - modul
čvrstoće; ~, shear(ing) v. modu-
lus of transverse elasticity; ~,
stretch v. Young's modulus; ~,
tension v. modulus of elasticity;
~i Young's - Jangov modul elas-
tičnosti prvog reda, modul elastič-
nosti
moduplex - višekanalni AM predaj-
nik specijalne namene
Moebius process - proces za elek-
trolitičko rafinisanje srebra i odva-
janje od zlata (mtl.)
moellen - degras, mast koja se upo-
trebljava u kozarstvu (thnl.)
mohair - moher, kostret angorske
koze, tkanina od kostreti (tek.)
Mohorovicic discontinuity - Moho-
rovičićev diskontinuitet, granica iz-
među čvrstog i tečnog dela unutraš-
njosti Zemlje (geol.)
Mohr's salt - Morova so, feroamo-
nijum-sulfat (hem.)
Mohs'scale of hardness - Mosova
skala tvrdoće; dijamant ima tvr-
doću 10
moist - vlažan, mokar; sirov; ~
curing - čuvanje na vlazi (thnl.)
~ room conditions - vlažni uslovi
(temperatura 25° C, vlažnost 75%)
(mtr. thnl.)
moisten - ovlažiti, pokvasiti
i
460 molecular
moistening - vlaženje, kvašenje
moistness v. moisture
moisture - vlaga, vlažnost (mtr.);
~ absorption - apsorpcija vlaž-
nosti (mtr.) ; ~ detector - detek-
tor vlažnosti, indikator vlažnosti; ~,
hydroscopic - hidroskopska vlaga;
~ proof - zaštićen ov vlage, otpo-
ran na vlagu (thnl.)
moisture-free - suv, koji ne sadrži
vlage
moisture-Iaden - zasićen vlagom
moisture-repellant - koji odbija
vlagu, hidrofoban
moisture-retentive - koji zadržava
vlagu, hidroskopan
moisture-tight v. moisture-proof
moits (motes) - naziv za biljne
materije u vuni (seme, slama) (tek.)
mol(e) - mol (jedinica količine sup-
stancije
molal - molalni; ~ solution - mo-
lalni rastvor, koji sadrži 1 g-mol
rastvora u 1000 g rastvarača (hem.)
molality - molalnost (broj molova na
1 kg rastvarača)
molar - molarni, gram-molekulski
(hem.) ; ~ gas constant - molarna
gasna konstanta (hem.) ; •—• heat -
molarna toplota (hem.)
molarity - molarnost (broj molova u
litru rastvora); ~ refraction -
molarno prelamanje (refrakcija)
(hem.); ~ solution - molarni
rastvor (hem.) ; ~ surface - mo-
larna površina (hem.); ~ weight
- molarna težina, težina 1 gram-
-molekula (hem.)
molasses - melasa, sirup koji ostaje
iza kristalizacije šećera (thnl.)
moldability - livkast (mtl.)
molded capacitor - presovani kon-
denzator (el.) ; ~ core - presovano
jezgro (el.); ~ insulator - pre-
sovani izolator (el.)
mole volume - zapremina 1 mola
(hem.)
molectronics - molekularna elek-
tronika, m61ektonika
molecular - molekulski, molekularni
(hem.) ; ~ adsorption - moleku-
larna adsorpcija (hem.); ~ clock
- molekularni sat, etalon vremena
(metr.) ; ~ compound - moleku-
molecular 461
larno jedinjenje (hem.); ~ con-
centration - koncentracija rastvora
u gram-molima (hem.); ~ con-
ductivity — molekularna provodlji-
vost, električna provodijivost kroz
koncentraciju (hem.); ~ distilla-
tion - destilacija pod smanjenim
pritiskom od oko 10~3 Hg; upotreb-
ljava se za destilaciju termolabilnih
supstanci (hem.); ~ formula -
molekularna formula (hem.); ~
formula weight - težina moleku-
larne formule (hem.); ~ heat -
molekularna toplota (hem.) ; ~ per-
cent - molekularni procenat (hem.) ;
~ pump - molekularna vakuumska
pumpa (maš.) ; ~ reaction - mo-
lekularna reakcija, svaka reakcija
koja se odigrava između molekula
(hem.) ; ~ reflectivity - proizvod
moći odbijanja i molekularne težine
(hem.) ; ~ refractivity - proizvod
moći prelamanj a i molekularne te-
žine (hem.) ; -—' spectrum - mole-
kularni spektar (hem.); ~ struc-
ture - molekularna struktura
(hem.) ; ~ volume - molekularna
zapremina (hem.); ~ weight -
molekularna težina (hem.)
molecularity - molekularnost
molecule - molekul (najmanji delić
jedinjenja) (hem.); ~ acceptor -
molekul-akceptor; <~, complex -
kompleksni molekul; ~ donor -
molekul-donor (donator); ~,
gram(me) - gram-molekul; ~,
label(l)ed - obeleženi molekul;
~, tagged v. label(l)ed molecule
Molisch test - dokazivanje proteina
alfa-naftolom i koncentrovanom su-
mpornom kiselinom (hem.)
molten pool - rastopina (zav.) ; ~
agitated - nemirna rastopina
(zav.); ~, boiling - ključajuća
rastopina (zav.); ~, fluid - lako
tekuća rastopina (zav.); ~, quiet
- mirna rastopina (zav.) ; ~, slag
flowing ahead - težnja troske da
prethodi rastopini (zav.) ; ~, vis-
cous - viskozna rastopina (zav.);
~ with a frothy surface - penu-
šava rastopina (zav.); ~ slag -
tečna troska (zav.)
moment
molybdates - molibdati, soli molib-
denske kiseline (hem.)
molybdenite - molibdenit, disulfid
molibdena (min.)
molybdenum - molibden, hem. ele-
ment rednog broja 42, simbol Mo
(hem.) ; ~ high-speed steel, moly
high-speed steel - molibdenski
brzorezni čelik (mtl.) ; ~ trioxide
- molibden trioksid (hem.)
molybdic acid - molibdenska kise-
lina (hem.)
molybdite - molibdit, molibdat p-o-
žda (min.)
Molykote, Moly-sulfide - maziva
sa dodatkom molibden-sulfida
(thnl.)
moment - momen(a)t, trenutak; ~<
of couple - moment para (sila);
~ of deflection - moment deflek-
sije, moment uvijanje; ~- of flexure
- moment defleksije, moment savi-
janja; ~ of force - moment sile;
~ of friction - moment frikcije,
moment trenja; ~ of gyration -
moment zamajca; ~ of inertia -
moment inercije; ~ of magnet -
magnetni moment; '~ of momen-
tum - moment količine kretanja,
kinetički moment; ~ of resistance
- moment unutrašnjih sila (pri defor-
maciji); ~ of rotation - moment
rotacije; ~ of rupture - moment
kidanja, moment rušenja, moment
loma; ~ of stability - moment
stabilizacije; —; aerodynamic -
aerodinamični moment; ~, ben-
ding - moment savijanja; ~, bra-
king - kočni moment; moment ko-
čenja; ~, breaking - moment ki-
danja, moment loma; ~, central -
centralni moment, moment u cen-
tru; ~, centrifugal - centrifugalni
moment, moment centrifugalne sile;
~, critical - kritični moment (pri
kidanju, rušenju); ~, dead-lod -
moment od sopstvene težine; ~,
dipole - dipolni moment, moment
dipola; ~, disturbing - moment
koji narušava ravnotežu; ~, dri-
ving - moment rotacije, moment
obrtanja; ~, electric - električni
moment, moment dipola; dipolni
moment; ~, equivalent-bending
moment
moment
- izvedeni moment savijanja; ~,
even - postojani moment (bez pul-
sacije); ~, factorial - faktorijalni
moment; ~, first - moment prvog
reda, primarni moment, glavni mo-
ment; ~, flywheel - zamajni mo-
ment; ~, grouped - grupni mo-
ment; ~, hinge - moment zgloba,
moment šarke, moment šarnira; ~,
inertia - moment inercije; ~,
magnetic - magnetni moment; ~,
maximum - maksimalni moment,
najveći moment; ~, negative -
negativni moment; ~, negative
rolling - negativni moment nagiba;
~, nuclear - nuklearni moment;
~, orbital - orbitalni moment;
~, overturning - moment pretu-
ranja; ~, polar - polarni moment;
~, positive - pozitivni moment;
~, positive pitching - pozitivni
moment uvijanja; ~, quadrupole
- kvadropolni moment; ~, resis-
ting v. moment of resistance;
~, restoring - povratni moment;
~, resulting - rezultujući moment;
~, retarding - moment usporenja;
~, rolling - moment kotrljanja;
~, rotative - moment rotacije;
~, second - 1. drugi moment, mo-
ment drugog reda; 2. moment iner-
cije; ~, secondary - dopunski
moment, sekundarni moment; ~,
spin - spinski moment, meoment
spina; ~, stability - moment sta-
bilizacije, moment stabilnosti; ~,
static(al) - statički moment; ~,
stiffness - moment krutosti, mo-
ment tvrdoće; ~, support - oslo-
načni moment, moment oslonca;
~, tilding v. overturning mo-
ment; ~, torsion(al) - moment
torzije, torzioni moment, moment
uvijanja; ~, turning - moment
rotacije; ~, twisting - moment
uvijanja, moment torzije; ~, ulti-
mate bending - kritični moment
savijanja; ~, virtual - virtualni
moment; ~, yaw(ing) - moment
u odnosu na vertikalnu osu
momentum - količina kretanja, im-
puls, momen(a)t; impuls sile; ~,
angular - uglovni moment; ~,
462 monitoring
canonical - kanonski impuls; ~,
linear v. momentum; ~, orbital
angular - orbitalni moment koli-
čine kretanja
monad - jednoćelični organizam
(biol.); jednovalentni elemenat
(atom, radikal)
monatomic - monoatomski, jedno-
atomski (fiz.)
monaural - jednouhi, za jedno uho
(tel.)^
monazite - monacit, mineral koji
sadrži torijum, cer i lantan (min.)
Mond gas - gas dobijen prevođenjem
vazduha i pare preko uglja na 650°C
(thnl.); ~ process - proces za
dobijanje nikla iz ruda preko nikl-
-karbonila (thnl.)
Monel metal - Monelov metal, le-
gura nikla, bakra, gvozda i man-
gana (tntl.)
monetary telephone - telefon sa
automatom za metalni novac, apa-
rat za javnu govornicu (tel.)
Monex - ubrzavač za vulkanizaciju
gume na bazi tetrametiltiuram-sul-
fida (thnl.)
monitor - monitor, kontrolni uređaj;
uređaj za kontrolu intenziteta zrače-
nja; ~, video - kontrolni uređaj;
davač; kontrolni program, program-
-supervizor; ~ background ra-
diation - registrator fonskog zra-
čenja; ~, head - kontrolna glava;
~, laser - laserski monitor; ~,
long-range input - indikator ra-
darske stanice za otkrivanje vazduš-
nih ciljeva; ~, picture - video-
-kontrolni uređaj; ~, solids mois-
ture - pribor za kontrolu vlažnosti
tvrdog tela
monitoring - prisluškivanje, kontrola,
upravljanje (tel.); ~ antenna -
kontrolna antena (el.) ; ~ crystal
- kontrolni kristal, kontrolni detek-
tor (nukl.) ; ~ ionization cham-
ber - kontrolna jonizaciona komora
(nukl.); ~ operator - kontrolni
operator; — physiological - fizio-
loška kontrola; ~ receiver - kon-
trolni prijemnik (els.) ; ~ reception
- kontrolni prijem (els.) ; ~ system
- kontrolna signalizacija, kontrolni
463
monitoring
sistem; " to value - kontrola
veličina; • unit - kontrolni ste-
pen (els.)
monitron - pribor za otkrivanje štet-
nih zračenja _ monolayer - monosloj, monomole-
mono, prefiks, znaci jedan,
m o n 0
jedno- . . . , • ,.
monoacid - jednobazna kiselina
(hem.) .
monoatomic - jednoatomski, mono-
' atomski
monobasic - jednobazan, monoba-
zan (hem.)
monocarcase welding set - pretva-
račka grupa sa zajedničkom osovi-
nom u jednom oklopu (zav.)
monochloride - monohlorid (hem.)
monochromatic - monohromatski,
jednobojan (opt.) ; ~ filter - mo-
nohromatski flter koji propušta svet-
lost određene talasne dužine, od-
nosno boje (fot.) ; ~ light - mono-
hromatska svetlost (opt.) ; ~ radia-
tion - monohromatsko zračenje
(opt.)
monochromatization - monohroma-
tizacija
monochromator - monohromator
(spektralni uređaj za izdvajanje mo-
nohromatske svetlosti) (fiz.); ~
Bausch-Lomb grating - difrak-
cioni monohromator Boš-Lombov;
~ Ebert - Ebertov monohromator;
~ grating - difrakcioni monohro-
mator; ~ Wadsworth - Vodsortov
monohromator
monoclinic - monokliničan, (koji
pripada m. kristalnom sistemu); ~
crystal - monoklinički kristal (kr.) ;
~ system - monoklinički sistem
(kr.)
monocrystal - monokristal (poseban
(pravilan) kristal)
monocyclic - monocikličan (jedi-
njenje sa jednim prstenom) (hem.)
monoenergetic - monoenergetski,
jednoenergetski; ~ radiation -
monoenergetsko, monohromatsko
zračenje (fiz.)
monofilm - monomolekulski film
(sloj)
monofrequent radiation - jedno-
frekventno zračenje (els.)
monohydrate - monohidrat (hem.)
montan wax
monohydric alcohols - alkoholi
koji sadrže samo jednu hidroksilnu
grupu (hem.)
monoisotopic - monoizotopski (ele-
menat sa samo jednim izotopom)
kulski sloj; jednoslojan
monolithic conduit - monolitna
kanalizacija, monolitni kablovski bl-
ok (els.)
monomer - monomer, jednomoleku-
laran (hem.)
monomial - jednočlani izraz (mat.)
monomolecular - monomolekul-
ski, jednomolekulski; ~ layer -
jednomolekularni sloj (hem.); ~
reaction - monomolekularna reak-
cija čija brzina zavisi samo od kon-
centracije jednog reaktanta (hem.)
monomorphous - monomorfan, koji
postoji samo u jednom kristalnom
obliku (kr.)
monophase - jednofazni, monofazni
(el.)
monophone - mikrotelefonska kom-
binacija (tel.)
monopole - monopol, objekat sa jed-
nim polom
monopulse radar - jednoimpulsni
radar (els.)
Monosol - grupa rastvornih organ-
skih boja koje lako prelaze u nerast-
voran oblik
monostable multivibrator - mono-
stabilni multivibrator (els.)
monosubstituted - monosupstituisan
(hem.)
monosulphide - monosulfid (hem.)
monotelephone - slušalica sa jed-
nim namotanim polom magneta,
telefon sa zvučnim pozivom (tel.)
monotron - monotron, klistron
bez reflektora (els.)
monotropic - monotropski (kada je
prelaz jedne modifikacije u drugu
mogućan samo u jednom smeru)
(hem., min.)
monovalent - jedno valentan, mono-
valentan (hem.)
monoxide - monoksid; ~, silicon -
silicijum-monoksid
montan wax - montan-vosak, dobija
se ekstrakcijom iz lignita (thnl.)
montmorillonite
montmorillonite - montmorilonit,
monmorionit (hidratisani silikat alu-
minij uma)
Moon radar - radar za ispitivanje
Meseca, Mesečeva radiolokacija
(eh.) ; ~ -relay communication
- veza reflektovanjem od Meseca
(eh.)
Moore lamp - Murova lampa
mordant - močilo (thnl.) ; ~ dyes
- močilske boje (alizarinske boje)
(thnl.)
mordants - močila (bajce), supstance
koje fiksiraju boje na vlaknu, npr.
hidroksidi aluminijum-hroma (thnl.)
Morflex - razni plastifikatori za plas-
tične mase (thnl.)
morning-glory horn - eksponenci-
jalna truba (aed.)
morocco - maroken, stavljena kozja
koži; (thnl.)
morphine - morfin (alkaloid iz opi-
juma)
morpholine - morfolin, tečnost cik-
lične strukture i baznih osobina
(hem.)
Morse apparatus - Morzeov aparat
(tel.); ~ code - Morzeov kod
(tel.); ~ key - Morzeov ključ,
telegrafski ključ (tel.); — lamp -
Morzeova signalna lampa (tel.) ; ~
receiver - Morzeov prijemnik,
prijemnik Morzeova aparata (tel.) ;
~ recorder - Morzeov telegrafski
prijemnik (tel.) ; ~ sounder - klop-
fer (zvučna kutija) Morzeova aparata
(tel.); ~ telegraph - Morezov
telegraf (tel.); ~ telegraphy -
Morzeova telegrafija (tel.)
mortality - ispadanje iz pogona,
akcident; ~ infant - rani kvar,
rani otkaz
mortar-location radar - protiv-
minobacački radar (voj.)
mortise chisel - probojno stolarsko
dleto (maš.)
mortron - sistem kondiciranja vaz-
duha
mosaic - mozaik, mozaična katoda
(TV); ~ gold - pigment koji se
dobije zagrevanjem amalgama kalaja,
amonijum-hlorida i sumpora (thnl.)
464
motor
Moseley number - Mozlijev broj,
sinonim za redni broj, atomski broj
(fiz-)
Moseley's law - Mozlijev zakon, kod
X zračenja (fiz.)
mote - trun(ka), čestica, zrno prašine
mother crystal - sirovi kristal (kr.) ;
~ liquor - matična lužina, rastvor
koji je ostao iza kristalizacije soli
(hem.)
motion - kretanje; ~ collective -
kolektivno kretanje (u sistemu veli-
kog broja čestica); ~ coupled -
spregnuto kretanje; ~ domain wall-
- kretanje granice domena (u fero-
magnetiku); ~ impedance - kine-
tička impendanca; ~ of rotation -
obrtno kretanje; ~ oscillatory -
oscilatorno kretanje; ~ translatory
- translaciono kretanje; ~ trans-
mission - prenos kretanja
motive power - pogonska snaga
motor - motor, pogonska mašina,
elektromotor; ~, actuaring - ser-
vomotor; ~, adjustable—speed -
motor sa regulacijom brzine; ~
benzol - motorni benzol, rafinisani
laki destilat katrana za pogon mo-
tora; ~ -boat - motorni čamac;
~, boost - startni motor; ~, brake
- kočioni motor; ~, canned -
kondenzatorski motor; ~ car -
putnički automobil, vozilo; car
engine - motor vozila (automobila);
~ -car jack - dizalica za kola;
~, cascade - kaskadni agregat (za
kaskadno uključivanje); ~ casing
- kućište motora; ~, charcoal-
-burning - gasogeneratorski motor
(radi na drveni ugalj); ~ coach
- putnički autobus; ~ coach jack
- automobilska dizalica; ~-coaster
- obalski brod; ~ commutator
- kolektorski motor; ~, constant-
-speed - motor sa konstantnim
brojem obrtaja; ~ converter -
kaskadni pretvarač; ~ criser -
motorna jahta; ~ drive - motorni
pogon; ~ drive punch - motorni
perforator; ~ -driven - na motorni
pogon, sa motornim pogonom; ~
-driven barrow - motorna kolica; ~
-driven pump - pumpa sa elekt-
ričnim motorom; ~ driven wel-
4S5
motor
ding machine - pretvarač struje za
zavarivanje sa elektromotorom; ~,
electric - elektromotor; ~ element
- motorni, pokretački element (mot.,
ak.); ~> enclosed-type - motor
zatvorene izvedbe; ~, explosion-
-proof - motor obezbeden od eks-
plozije; ~ for build-in installa-
tion - ugradbeni motor, motor za
ugradnju; ~, fractional-horse-
power - elektromotor snage manje
od 1 K S ; ~ frame - kućište mo-
tora; ~, geared-down - motor sa
reduktorom (na zupčanike); ~ ge-
nerator - motor-generator, dina-
mo-motor; ~ genei-ator set -
motor-generatorska grupa; ~, in-
duction - asinhroni motor; —,
integral-Horsepower - elektro-
motor snage veće od 1 KS; ~,
jet-propulsion - reaktivni motor;
~, liquid-fuel rocked - raketni
motor na tečni pogon; ~ lorry -
teretno vozilo, privredno vozilo; ~
man - vozovođa; ~, master -
glavni motor; ~, midget - mini-
jaturni motor; ~ mine sweeper -
minolovac; ~, multispeed - motor
sa više brzina; ~, open - motor
otvorenog tipa; ~ -operated - na
motorni pogon; ~ output - snaga
motora; ~, pen - motor za pome-
ranje pera (samopisača); ~, poly-
phase-commutator - višefazni
kumutatorski motor; ~, poni -
pomoćni (mali) motor, servomotor;
~ pulley - kaišnik motora; ~
regulation - regulacija motora; ~,
rocket booster - startni raketni
motor; ~ sailer - motorna jedri-
lica, jedrilica sa pomoćnim motorom;
~ scythe - motorna kosačica; ~
selector - motorni birač; ~, short
- period — motor kratkog veka
(rada); ~ speed - broj obrtaja
motora; ~ spirit - gorivo za mo-
tore; ~, starting - startni motor;
~ starting switch - prekidač (uk-
lopnik) motora; ~, submersible
- motor zaštićen od upada vode;
~j subminiature - subminijaturni
motor, motor veoma male snage; ~
sweeper - mašina za čišćenje ulica;
~, thrust - raketni motor; ~,
SOBecnik
movotron
time - vremenski mehanizam; ~
torque - obrtni moment motora;
~ torque generator - predajni
seisin; ~, traction - vučni motor,
traktorski motor; ~ tractor -
traktor, motorni tegljač; ~, tram-
-car - tramvajski elektromotor; ~
tree-cprayer - motorna prskalica
(za drveće); ~ truck - privredno
vozilo, teretno vozilo motorna ko-
lica; ~ uniselector - motorni
birač; ~, uncooled - nehlađeni
motor; ~, varying-speed - motor
promenljive brzine; ~ vehicle -
motorno vozilo; vehicle engine
- automobilski motor; ~ -vehicle
fleet - vozni park; ~ vessel -
motorni brod; ~, water - hidrau-
lični motor, hidroturbina; ~ winch
- motorna dizalica; ~ with com-
bined ventilation - elektromotor
sa vlastitim i posrednim hlađenjem;
~ with compound characteristic
- motor sa složenom karakteristi-
kom (elj.) ; ~ with reciprocating
movement - motor sa izmeničnim
kretanjem (elj.); ~ with series
characteristic - motor s mekom
karakteristikom (elj.); ~ with
shunt characteristic - motor s
tvrdom karakteristikom; ~ yacht
- motorna jahta
motorboating - šum motora, lu-
panje motora, neželjene oscilacije
u kolu, vrlo niske frekvencije (eh.)
motron - servomehanizam
mount - držač; nožica cevi; ~,
crystal - držač kristala, diodna
glava; <--', diode - diodna glava;
~ 5 tunnel diode - glava tunel-
-diode; —•, varactor - glava va-
raktora, glava parametarske diode;
~, waveguide - talasovodna (dio-
dna) glava
mounting panel - montaža na pa-
nelu; ~ rack - montaža u stalku
(ramu); montaža stalaka
movies hologram - hologramski
film; ~, three-dimensional - ste-
reoskopski film; ~, 3-D v. three-
-dimensional movies
movotron - indikatorski pribor
 mu
mu (n) - koeficijent pojačanja (cevi);
permeabilnost, magnetska provod-
nost; skraćenica za mikron; ~ fac-
tor - koeficijent pojačanja cevi
(els.); ~ -meson - mi-mezon,
mion (elementarna čestica) (fiz.)
mucilage - biljna sluz; gumirabika
mud - mulj; ~ guard - blatobran
(mot.)
muff (joining tube) - muf (spajanje
cevi) (maš.) ; ~ joint - cevni spoj
(ma!.)
muffler - izduvni lonac (mot.)
Muller tube - Milerova cev (nukl.)
Mullfrax - vatrostalni materijal na
bazi mulita (aluminijum-silikata)
(thnl.)
multi- - prefiks koji znači mnogo
ili više; ~ -anode magnetron -
višeanodni magnetron (els.); ~
-anode rectifier - višeanodni ven-
til (ispravljač) (el.); ~ -bladed
carbide-tipped milling cutter -
glodač sa više sečiva sa karbidnim
vrhom (ma!.) ; ~ -class sender -
univerzalni registar (el.); ~ -disk
clutch - kvačilo sa više lamela,
diskova (maš.) ; ~ -flute - sa više
žlebova (maš.) ; ~ -operator con-
stant potential welding gene-
rator - matični generator za zava-
rivanje s konstantnim naponom
(zav.); ~ -operator transfor-
mer welding set - matični zava-
rivački transformator (zav.); ~
-operator welding generator -
matični zavarivački generator
(zav.) ; ~ -pass welding - više-
slojno zavarivanje (zav.) ; ~ -rate
meter - višetarifno brojilo (el.);
~ -ribbed thread cutter - glodač
navoja sa više rebara (ma!.); ~
-run welding - višeslojno zavariva-
nje (zav.) ; ~ -spindle arrange-
ment - uređaj sa više vretena
(ma!.); ~ -start (worm) - sa
više početaka (pul.) ; ~ - w a y valve
- višesmerni ventil (maš.)
multicavity magnetron - više-
rezonantni magnetron (els.)
multicellular luudspeaker - multi-
pleksni zvučnik (els.)
multichannel detector - višekanalni
detektor, brojački uređaj koji daje
466 multiphase
energetsku raspodelu zračenja
(nukl.) ; ~ loudspeaker - multi-
kanalni zvučnik (el.)
multicontact timer - višekontaktni
vremenski relej (el.)
multicore cable - višežilni kabl (el.)
multidimensional - višedimen-
zionalan
multidirectional - višesmerni; ~
hydraulic control valve - hidra-
ulični kontrolni ventil sa više polo-
žaja (maš.)
multidomain - sa više domena
multidopant - višeprimesni
multifrequency dialing - više-
frekventno biranje (el.)
multigang switch - kombinovani
prekidač (el.)
multigrid detection - više mrežno
detektovanje, višemrežna detekcija
(el.)
multiharmonigraph - multiharmo-
nigraf
multihole - sa mnogo rupa
multijet blowpipe, multijet torch
- gorionik sa više plamenova (zav.)
multilateral - mnogostran
multilayer - višeslojni; ~ coil -
višeslojni kalem (el.)
multilineal - mnogolinijski
multilobe - višekrilni (antenski dija-
gram), antenski dijagram sa više
listića
multiloop - višekonturni; ~ feed-
back - povratna sprega sa više
petlji (els.)
multimeter - avometar, univerzalni
instrument (el.) ; ~, digital - di-
gitalni multimetar
multimode - sa više tipova oscilo-
vanja
multimoding - režim rada sa više
tipova oscilacija
multinominal - mnogočlan (izraz u
matematici)
multioscillation - multioscilovanje
multipactor - multipaktor, mulit-
paktorski efekat
multipath - višeputni, višehodni
multiphase - višefazni; — alloys -
mnogofazne legure, heterogene le-
gure (mtl.)
467
nultiple
multiple - višestruk; množilac, um-
nožak; višekratno kolo; umnožen,
paralelni; ~ cable - višežilni kabl
(el.) ; ~ capacitor - blok konden-
zatora (el.) ; ~ converter - više-
struki usmerivač (el.); ~ cord -
višežilni gajtan (el.); ~ -core
cable - kabl sa više jezgara, mnogo-
žilni kabl (el.) ; current gene-
rator - višestruki generator (elj.) ;
~ -cutter method (of thread
milling) - način glodanja kratkih
navoja (ma!.)
multipled - višekratni, mnogokratni
paralelni; ~ (decay) disintegra-
tion - višestruki raspad, grananje u
seriji raspada radioaktivnih eleme-
nata (fiz.); ~ electrometer -
višećelijski elektrometar (els.); ~
excitation - višestruka uzbuda
(elj.); ~ feed - napajanje u više
tačaka (el.) ; ~ flat cable - mno-
gožilni pljosnati kabl, band-kabl
(el.); ~ frequency - harmonik,
umnožak frekvencije (el.) ; ~ head
blowpipe - gorionik promenljivog
protoka (zav.); ~ ionization -
mnogostruka jonizacija (fiz.); ~
parallel winding - višeslojni pet-
ljasti namot (elj.) ; <~ plate elutch
- kvačilo sa više lamela, diskova
(mot.); ~ -plunger pump -
pumpa sa više klipova (ma!.); ~
production - višestruka proizvod-
nja (ma!.) ; ~ -purpose machine
- mašina za višestruku upotrebu
(ma!.); ~ reflection - mnogo-
struko odbijanje (opt.); ~ sound
track - višestruki trag (ak.); ~
-speed motor - višebrzinski motor
(elj.); ~ -spindle milling -
glodanje sa više vretena (ma!.);
~ step cutting - višestepeno glo-
danje (ma!.) ; — switch - višekon-
taktni prekidač, telefonski ključ
(tel.); ~ system of indexing -
višestruki sistem obeležavanja
(ma!.); ~ tool - višestruki alat
(ma!.); ~ tooling - ukleštenje
više alata (ma!.); ~ type fixture
- višestruki pričvršćivač (ma!.);
~ -unit steerable antenna -
višeelementna antena sa podeša-
vanjem (TV)
30*
multiplicity of paths
multipleness redundancy - redun-
dancija, odnos broja rezervnih de-
lova prema osnovnim delovima
multiplet - multiplet; ~, quadru-
pole - kvadrupolni multiplet; ~,
spin-orbit - spin-orbitalni multi-
plet
multiplex - multipleks; sabijanje (ka-
nala veze); formiranje signala TV
u boji; korišćenje više istovremenih
komandi; ~, asynchronous -
asinhrono sabijanje; ~ code trans-
mission - višekratna kodirana pre-
daja (TV., els.); ~ demodulator
- multipleksni demodulator (els.,
TV); ~ frequency division -
frekventno sabijanje kanala; ~
modulation - multipleksna modu-
lacija (TV); ~ modulator -
multipleksni modulator (TV) ; ~
radio transmission - multi-
pleksna radio-predaja (rad.); ~
system - multipleksni sistem
(els.); ~ telegraphy - multi-
pleksna telegrafija (tel.) ; ~ time-
-division - vremensko sabijanje
kanala
multiplexer - stepen za sastavljanje
TV signala boje (TV)
multiplicand - množenik, broj koji
se množi (mat.)
multiplication - multiplikacija, poja-
čanje, povećanje; množenje; <~,
avalanche - lavinsko povećanje,
lavinsko pojačanje; ~, carrier -
pojačanje nosača; ~, collector -
kolektorsko pojačanje; ~ factor -
koeficijent umnožavanja, faktor po-
jačanja; multiplikacioni faktor; ko-
ličnik broja neutrona proizvedenih
nuklearnom fisijom i broja pret-
hodno prisutnih neutrona u reak-
toru (nukl.); ~, frequency -
frekventno pojačanje; ~, non-
linear-reactance - pojačanje na
nelinearnoj reaktanci; ~, reac-
tance - parametarsko pojačanje,
reaktansno pojačanje; ~, resis-
tance - pojačanje na nelinearnoj
otpornosti; <— sign - znak mno-
ženja ( x )
multiplicity of paths - mnoštvo
puteva, višeputno rasprostiranje
multiplied by 468
multiplied by - pomnožen sa. . .
multiplier - množač, umnožavao,
množitelj, umnožavački mehanizam
množilac, broj kojim se množi;
~, crossed field - množitelj sa
ukrstenim poljima; —, dynamic
crossed field electron - dinamički
množitelj sa ukrštenim poljima; ~,
electric - električni množitelj,
množački perforator; —•, electron-
-beam - elektron-lučni množitelj;
~, electron(ic) - elektronski mno-
žitelj, fotoelektronski množitelj; ~
electrons - sekundarni elektroni;
~, frequency - frekventni mno-
žitelj; ~j function - množač funk-
cije, funkcionalni množač; ~, Hali
- Holov množač; <~, logarithmic
- logaritamski množač; ~, mag-
netoresistor - magnetootporni
množač; ~, mark-space v. time
division multiplier; ~, non-
linear-reactance - množač frek-
vencije na nelinearnoj reaktanci; ~,
phototube - fotomultiplikator; ~,
reactance - parametarski množač;
~, resistance - otporni množač;
~j time-division - vremensko-
-impulsni množač; —, tube -
elektronski umnožavač, cev-multi-
plikator; ~, varactor (diode) -
varaktorski množač
multipling - višekratno uključivanje
(tel.)
multiply - množiti
multiplying coil - dopunski otpor
voltmetra (el.); ~ power - moć
umnoženja (eh.)
multipoint cutter - glodalo sa više
sečiva (maš.); <~ tool - alat sa
više sečiva, glodalo (maš.)
multipolar - multipolarni, višepo-
larni
multipole - multipol; multipol(ar)ni;
višepol; ~, incoming - ulazni
višepol; ~, outgoing - izlazni
višepol
multiport - višepol, višepolni
multiprocessor - multiprocesor
multiprograming - multiprogrami-
ranje
multipurpose - univerzalni; ~ mil-
ling machine - glodalica za više-
struku upotrebu (maš.); ~ reac-
muscovite
tor - reaktor sa više namena, naro-
čito reaktor za proizvodnju elek-
trične energije i plutonijuma (/tuki.)
m u l d r a n g e - sa više opsega, sa više
skala (el.)
multiscaler - multiskaler, višestruki
brojački uređaj (nukl.)
multisection filter - višesekcioni
filter (els.)
multistable - multistabilan
multistage - višekratni, višestepeni;
~ separation - višestepeno raz-
dvajanje npr. u rektifikacionim ko-
lonama i drugim procesima za raz-
dvajanje izotopa (nukl.)
multistaadard tv set - višestan-
dardni televizor
multisystem - multisistem
multitoothed - sa više zuba (maš.) ;
— cutter - rezni alat sa više zuba
(maš.)
multiturn - višezavojni, višenavojni
(eli.)
multiunit antenna - višeelementna
antena (el., TV) ; —• tube - kom-
binovana cev (els.)
multivalent - viševalentan (hem.)
multivibrator - multivibrator (els.)
multivoltmeter - voltmetar sa više
opsega (el.)
multiwave - višetalasni (els.)
multiway - višeputni
multizone - višezonski
mumetal - mi-metal, legura nikla i
gvozda sa hromom i barkom, legura
permaloj tipa koja ima visoku mag-
netnu permeabilnost (mtl.)
Muntz metal - mesing sa 60% bakra
i 40% cinka (mtl.)
muon v. mu-meson
murexide test - mureksidna proba za
dokazivanje mokraćne kiseline
(hem.)
muriate - so hlorovodonične kise-
line, hlorid; hidrohlorid
muriatic - murijatičan, koji sadrži
hlorovodonične kiseline; ~ acid
- raniji naziv za hlorovodoničnu
kiselinu (hem.)
muscle stimulator - stimulator mi-
šića
muscovite - muskovit, kalijumski
(beli) liskun (min.)
 oiush 469 myricyl alcohol

'mush - subharmonici, smetnje od tor — faktor uzajamne sprege, koe-

' luka (el.)
"mushroom valve - pečurkasti ventil
4 (maš.)
music loaded cirucit - pupinizovana
"^ linija za prenos muzičkog programa
(eh.)
LUsical echo — muzički eho (ak.)
ittsk - mošus
lUstard gas - slačični gas, dililoro-
dietil-sulfid (vrlo otrovan gas1
(hem.) ; iperi* (bojni otrov;
Inutarotation >— mutarotacija i han.)
inutilated call - izobličeno biranje,
I pogrešan spoj (tcl.) ; ~~ selection -
' i/obličeno biranje (tcl.)
Tnuting control - bešumno podeša-
' vanje (rad.); ~ sensitivity - gruba
osetljivost (rad.)
I mutual capacitance - uzajamna ka-
) pacitivnost (el.); ~ coupling fac-
ficijent uzajamne sprege (di ) ; ~
detection coefficient - uzajamni
koeficijent detekcije (cl.); ~ i m -
pedance - uzajamna impedanca
(cl.) ; — inductance — uzajamna
induktivnost, koeficijent uzajamne
indukcije (cl.) ; ~~ induction -
uzajamna indukcija (cl.) ;
Mv — simbol elementa mendeljcA i-
juma (hem.)
Mycalex - mikaleks •• ihj'i.j
Mylar - tanke vrlo otporne toliie
policlilcn-tcreftalata ' llinl.)
myoglobin - niioglotin i.liclančevina
slična hemoglobinu i
myriatron - clckti\>nsko-opl:čki pret-
varač
myricyl alcohol - 'ii'.icil alkohol,
viši alkohol koji •_.,• nalazi u pčeli-
njem vosku (hem, i

r-/

MAAe — melhylamyl acatate - mitilamilacetat

MBP — molal average boliag point - srednja molarna tačka ključanja
MAC — maximum allowable concetration - maksimalna dozvoljena
koncentracija
MC — 1. manual control - ručno upravljanje; 2. marked capacity - nomi-
nalni kapacitet
MCPA — 2-methyl-4-chlorophenoxy-acetic acid - 2-metil-4-hlorolenoksi-
sirćetna kiselina
MCPP — 2-(2-methyl-4-chlorophenoxy) propionic acid - 2-(2-metil-4-
-hlorofenoksi) propionska kiselina
MEA— 1. -monoethanolamine - monoetanolamin; 2. mercaptoethyl-amine
- merkaptoetilamin
MEK — methyl ethyl ketone - meti leti lketon
M.I.T. — 1. Massachusetts Institute of Technology - Masačusctski insti-
tut za tehnologiju; 2. milling in transit - i zdrobljen pri transportu
MO — 1. manually operated - ručno upravljanje; 2. mineral oil - mineralno
(naftno) ulje; 3. molecular orbit jal. - molekularna orbit(al)a
 N
N - hemijski znak za azot
Na - hemijski znak za natxijum (hem.)
Nabam - zaštićeno ime za dinatrijum-
etilen-bis-ditiokarbamat, sredstvo za
zaštitu bilja (fungicid) (hem.)
Nacconate - proizvodi na bazi di-
izocijanata, za izradu raznih plas-
tičnih masa (hem.)
Nacconol - razni deterdženti na bazi
sulfonata (hem.)
nacelle - avionski trup; korpa vaz-
duSnog balona (broda)
nacre - sedef
nadir - nadir, zenit
naegite - rtaegit (vrsta cirkona sa
primesama U, Th, Nb, Ta i Y(min.)
nail - ekser
nail wrench - alat za otvaranje
sanduka
NaK - legura kalij uma i natrijuma;
upotrebljava se kao sredstvo za
hlađenje u nuklearnim reaktorima
(hem.)
naked reactor - reaktor bez neutron-
skog reflektora (nukl.)
Nambutal - zaštićeno ime za na-
trijum-etil-metil-butil-barbiturat, u-
potrebljava se kao hipnotik (hem.)
name of firm - naziv firme
nankeen, nankin - nanking, žuto
pamučno platno (tek.)
nano - nano (prefiks koji znači 10~9
deo/(n)
nanocircuit - nanokolo (supermini-
jaturno)
nantokite - natokit (prirodni kupro-
hlorid) (min.)
napalm - sredstvo za želatiniranje
benzina na bazi aluminij umskih
soli nekih viših masnih kiselina
(hem.)
napery - laneni stolnjak, sto(l)ni
čaršav (tek.)
napbta - teški benzin, nafta (hem.)
naphtha - benzin primarne desti-
lacije nafte
naphtalene - naftalin, sastoji se
iz dva kondenzovana benzolova
jezgra (hem.)
naphthaquinones - naftokinoni (tri
izomera) (hem.)
naphthenes - nafteni, polimetilen-
ski ugljovodonici, nalaze se u
nafti (hem.)
naphthionic acid - naftionska ki-
selina; naftil-amin-sulfonska kise-
lina (hem.)
naphthoic acids - naftalin-karbok-
silne kiseline (dva izomera) (hem.)
naphthol - naftol, hidroksinaftalin,
naziv za grupu azoboja, međupro-
duk(a)t za proizvodnju boja (thl.)
naphthylamines - naftil-amini, ami-
no-naftalini (hem.)
napier v. neper
napoleonite - gabro sa sferoidalnom
strukturom (hem.)
narcotic
narcotic - narkotičan, opojan (hem.)
narcotlne - narkotin, alkaloid izo-
hinolinskog tipa, nalazi se u opi-
jumu (hem.)
narrow - uzak; ~ angle diffusion
- difuzija u karakterističnom uglu
(fiz.); ~ band - uzan opseg,
sa uskim opsegom (eh.); ~ beam
- uzan snop, oštar snop (eh.);
~ gate amplifier - pojačivač
uskih impulsa (eh.); ~ gate
multivibrator - multivibrator us-
kih impulsa (eh.); ~ gauge -
uzani kolosek; ~ pulse - uzani
impuls, kratkotrajni impuls (eh.)
nascent - nascentan, tek nastao u
nekoj hemijskoj reakciji te stoga
vrlo reaktivan (hem.)
native - čist (hem.)
natrium - natrijum, elemen(a)t red-
nog"Broja 11 (hem.) v. sodium
natrolite - natrolit, mezotip, igli-
časti zeolit (natrijum-alumosili-
kat (min.)
natron - 1. staklena pena (na povr-
šini istopljene staklene mase); 2.
natrijum-karbonat
natural - prirodni, prirodno; ~
abundance - obilnost pojavljiva-
nja u prirodi (elemenata ili izotopa),
~ admittance - prirodna pro-
vodnost, prirodna admitanca (el.);
~ aging - prirodno starenje; ~
asphalt - prirodni asfalt; ~ atten-
uation unit - neper (ak.); ~
building stone - prirodni građe-
vinski kamen; ~ capacity - vlas-
titi, sopstveni kapacitet (antene);
~ cement - hidraulični kreč,
roman-cement; ~ circulation -
prirodni optok, prirodno kruženje;
~ circulation water coolin -
termosifonsko hlađenje; ~ colour
- vlastita (prirodna boja); — color
reception - prijem u prirodnim
bojama, visokokvalitetni prijem
(TV); ~ cooling - samohladenje;
~ coordinates - prirodne ko-
ordinate (pl.); ~ deslntegration
- prirodni raspad (fiz.); ~ draught
- prirodna promaja (aed.); ~
draught kiln - sušnica sa prirod-
nim protokom (strujanjem) vazdu-
ha; ~ drying - sušenje na vaz-
472 nautical
duhu; ~ dry - prirodna boja;
- excitation - prirodna pobuda;
~ force - prirodna sila; ~ fre-
quency - vlastita frekvencija, pri-
rodna frekvencija; — gas - pri-
rodni gas, zemni gas; ~ glass -
mineralno staklo; ~ harbour -
prirodna luka, pristanište; ~ law
- prirodni zakon; ~ leak - sop-
stveni gubitak; ~ light - dnevno
svetio; ~ lighting - prirodna
(dnevna) rasveta; ~ logarithms
- prirodni logaritmi koji imaju
za bazu e = 2.7182 (mat.); ~
moisture content - prirodna vlaž-
nost; ~ number - prirodni broj,
svaki ceo pozitivan broj; ~ occu-
rence - prirodna pojava; ~ osci-
llation - sopstvena oscilacija, pri-
rodna (svojstvena) oscilacija (eh.,
fiz.); ~ period - period učesta-
nosti prirodne, svojstvene oscila-
cije (fiz.); ~ phenomenon - pri-
rodna pojava; ~ philosophy -
nauka o prirodi, fizika; — radio-
active - prirodno radioaktivan(o);
~ radioactivity - prirodna ra-
dioaktivnost; ~ rectifier - kristal-
ni detektor; ~ resin - prirodna
smola; — resonance - sopstvena
rezonanca; ~ rock asphalt -
asfaltne stene; ~ science - pri-
rodne nauke (pl.); ~ silk - pri-
rodna svila; ~ stability limit of
a transmission system - granica
prirodne stabilnosti prenosnog si-
stema (el.); ~ slode - prirodan
nagib; ~ steel - samozakaljivi
čelik; ~ transient stability li-
mit of a transmission system -
granica prirodne dinamičke stabil-
nosti prenosnog sistema (el.); ~
trigonometric function - prirod-
ne trigonometrijske funkcije
(mat.); ~ uranium - prirodni
urani j um, sadrži aprirodnu kon-
centraciju izotopa 3 5 U (nukl.);
~ wave - prirodni talas (fiz.);
~ wax - prirodni vosak
nature - priroda; svojstvo; vrsta;
kakvoća; vrednost
nautical - nautički, pomorski; ~
chart - pomorska karta; <—• mile-
 473
nautička milja - 1. Imperial
nautical mile = 1853, 181 m;
2. US nautical mile = 1852 m =
1 N.M.; ~ serveying - nautičko
premeravanje; ~ term - pomorski,
nautički izraz, termin
naval - pomorski, pomorsko, ono
Sto se odnosi na mornaricu; <-*
architect - brodograđevni inže-
njer; ~ architecture - brodo-
gradnja; ~ bras - mesing otporan
na morsku vodu; ~ commu-
nication - pomorska komunika-
cija; ~ construction - brodo-
gradnja; ~ constructor - mor-
narički inženjer, brodograđevni in-
ženjer; ~ forces - pomorske
(vojne) snage (p}-)} ~ ordnance
- brodska artiljerija; ~ port -
vojna luka, ratna luka; ~ pro-
pulsion engine - brodska pogon-
ska mašina; ~ radio station -
pomorska radio-stanica
navarho - ugaono-daljinomerni na-
vigacioni sistem
nave - brod, lađa
navigable - plovan (pom.); ~ level
- plovni vodostaj
navigation - navigacija; ~, aerial
- aeronavigacija; ~, aerospace -
kosmička navigacija; ~, animal
- navigacione sposobnosti životi-
nja; ~, astronomical - astronavi-
gacija; ~, automatic celestial -
automatska astronavigacija; ~, ce-
lestial v. astronomical naviga-
tion; ~, Decca - DEKA radio-
navigacioni sistem; ~, inertial -
inercijama navigacija; ~ light -
navigaciono svetio; ~, radar -
radarska navigacija; ~ route -
plovni put; ~ signal - plovni
signal; ~, space - kosmička na-
vigacija
navy radar - mornarički radar
(mom.)
nayagite - najagit, sulfotelurid olova
i zlata (min.)
Nb - hemijski znak za niobijum (hem.)
n-conductor cable - n-žilni kab(e)l
(el.)
Nd - hemijski znak za neodimijum
(hem.)
Ne - hemijski znak za neon (hem.)
negative
near-field - bliska zona
near infrared region - bliska in-
fracrvena' oblast (2,5 do 25 mi-
krona) (fiz.)
neat work - nemalterisano zidanje
neat's-foot - ulje goveđih papaka
(za industriju kože) (thnl.); ~
leather - goveđa koža (thnl.)
nebulizer - raspršivač (tečnosti, ras-
tvora)
needle - igla, kazaljka, poprečna
greda, gredica, kanila, injekciona
igla, iglasti dipol, strela (el.) ; ~,
antimony - kermezit, pirosti-
bit, antimon-oksisulfid (minerala);
~ bearing - ležaj sa iglicama;
~ coal - igličast ugalj; ~ deflec-
tion - devijacija za kazaljke (mer-
nog instrumenta); ~ file - igličasta
(okrugla) turpija; ~ indicator -
indikator sa kazaljkom; ~ lace -
vrh igle; ~ lead - igličasto olovo;
~ lubricator - igličasta mazalica,
mazalica sa iglom, — ore - ajkinit
(mineral); ~, plug - igla ventila;
~ point - oštrica (vrh) igle; ~
point gap - igličasta putanja
varničenja; ~ point lace - vrh
igle; ~ point valve - igličasti
ventil; ~ protector-stop - ure-
đaj pri lomu igle; ~ roller - iglica
(ležaja sa iglicama); ~ roller
bearing - ležaj sa iglicama; ~
scratch - šum igle gramofonske
ploče; ~ shaped - igličasti oblik
iglice; ~ tachometer - tahometar
sa kazaljkom; ~ throw - otklon
kazaljke; ~ tip - vrh igle; ~ valve
- igličasti ventil; ~ vibrator -
uronjivi vibrator; ~ wire - žica
za igle
negatron - 1. negation (vrsta te-
trode); 2. eletron (zastareli na-
ziv)
negative - negativan (mat.); ~
acceleration - negativno ubrza-
nje, usporenje (fiz.); ~ angle -
negativni ugao, koji raste u smislu
kazaljke na satu (mat.); ~ bias
- negativni prednapon (rešetke)
(eh.); ~ booster - negativni
buster (el.); ~ carrier - nega-
tivni nosač, negativni jon (eh.);
~ catalyst - negativni kataliza-
 negative
negative
tor, koji usporava hemijsku reak-
ciju (hem.); ~ charge - negativno
naelektrisanje (fiz.); ~ corpuscle
- negativna čestica (fiz.); ~ elec- Nemagon - sredstvo za uništavanje
tricity - negativni elektricitet (fiz.);
— eyepiece - specijalni sistem dva
unikonveksna sočiva (opt.); —
feed-back - negativna povratna
sprega (eh.); ~ feedback ampli- neodymium - neodim (hem. ele-
fier - pojačavač sa negativnom
povratnom spregom (eh.); ~ glow
- negativno svetlucanje u cevi za
pražnjenje u gasovima (fiz.); ka-
todno svetio, katodno trajanje (eh.);
~ impedance - negativna impe-
danca (el.); ~ ion - negativni
jon (ion); ~ lens - negativno
sočivo, rasipno sočivo (opt.); ~
light modulation - negativna
modulacija svetlosti (opt.); ~ mo-
dulation factor - koeficijen(a)t
negativne modulacije (eh.); ~
plate - negativna ploča, negativna
elektroda (eh.); ~ proton -
negativni proton, antiproton (fiz.);
~ pulse - negativni impuls (eh.);
—~—quantity - negativna veličina
(mat.); ~ -rake cutter - glodač
sa negativnim uglom rezanja (maS.);
~ reactance - negativna reaktanca,
kapacitivna otpornost (el.);
-sequence field impedance - neostron - neostron, stroboskopski
inverzna impedanca (el.); ~ spe-
cific heat - negativna specifična
toplota (u.); <*i temperature
coefficient - negativni tempera-
turni koeficijen(a)t (u.); ~ ter-
minal - negativna stezaljka, nega-
tivni kraj (el.); ~ trigonometric
angles - uglovi za koje je neka
trigonometrijska funkcija negativna
(mat.); ~ valence - negativna
valentnost (hem.)
negaton v. negatron 1
negatron - 1. negatron, elektron (fiz.),
2. negatron, cev sa dve rešetke;
— spectrum - spektar elektron-
skog zračenja (fiz.)
neglect - zanemariti
negligible error - zanemarljiva gre-
ška (mat.)
neighbourhood equivalence - pri-
bližna ravnoteža (tntr.)
474 neptunium
Nekal - grupa sredstava za kvašenje
na bazi derivata naftalin-sulfata
(t/ml.)
štetočina u zemljištu (agr.)
nemalite - nemalit (vlaknasti mag-
nezijum-hidroksid) (min.)
rnen(a)t, red. br. 60, simbol Nd)
Neo-Fat - naziv za niz proizvoda
iz grupe viših masnih kiselina (thnl.)
neohexane - sintetičko visokook-
tansko gorivo na bazi dimetil-
butana (thnl.)
neon - neon, elemen(a)t rednog broja
10, plemeniti gas (hem.); ~ filled
tube - neonska cev (el.); ~ glow
lamp - neonska tinjalica (eh.);
~ lamp - neonska lampa (el.);
~ oscillator - oscilator sa neon-
skom cevi (el.); ~ tube - neon-
ska cev; tinjalica
neoprene - neopren, vrsta sinte-
tičke gume na bazi polimera hlo-
roprena (thnl.); ~ buffer - ne-
oprenski amortizer (thnl.)
neosalvarzan - neosalvarzan, arseno-
organsko jedinjenje sa terapeutskim
~ dejstvom protiv sifilisa (hem.)
uređaj
neper - neper, jedinica zvuka
nepheline, nephelite - nefelin, hek-
sagonalni silikat kalijuma i alumi-
nijuma (min.)
nephelometer - nefelometar (me-
rač zamućenosti) (hem.)
nephelometric analysis - nefelo-
metrijska analiza: određivanje kon-
centracije suspehdovane supstance
u tecnosti optičkim metodama (hem.)
nephrite - nefrit ("kalcijum-magne-
zijum-silikat) (min.)
neptron - neptron, serija elektron-
skih cevi
neptunium - neptunijum, veštački
proizveden transuranski radioak-
tivni elemen(a)t rednog broja 93
(hem.); ~ series - neptunijumov
niz, niz radioaktivnih elemenata
475
koti *c raspadaju jedan u drugi,
a počinju od plutonijuma 241 (hem.)
ttemnandin - nergandin, legura sa-
j * m 7 0 % Cu, 28% Zn, 2% Pb,
koristi se za izradu kondenzator-
skih cevi
Nernst bridge - kapacitivni Nern-
stov most (fiz., hem.)
Nerast effect - Nernstov efek(a)t
(fiz., hem.); ~ law, Nernst
theorem - Nernstov zakon, Nern-
stova teorema (fiz., hem.); ~ the-
ory _ Nernstova teorija elektrod-
nih potencijala (fiz., hem.)
Neuter's solution - Neslerov ras-
tvor (za određivanje amonijaka u
vodi) (hem.)
nest - gnezdo; ~ of tubes - cevni
snop, snop cevi &ls.); ~ of silos
- ćelijasti silos
Nestorite - trgovački naziv za plas-
tičnu masu koja se dobija iz krezola
i formalina (thnl.)
net amount - neto-iznos; ~ head
- neto-pad (grad.); — section
of flange - osnovni presek (grad.)
net efficiency - korisni stepen de-
lovanja (tt.); ~ production -
neto-proizvodnja, učinak
netting - povezivanje, uspostavljanje
radio-veze; pletenje mreže; mreža
net tonnage - neto-tonaža (pom.);
~ weight - neto-težina (mtr.)
network - mreža, splet, šema, če-
tvoropol, višepolna mreža; ~ o f
chains - mreža kanala, splet ka-
nala; ~ of coordinates - mreža
koordinata, splet koordinata, u-
krštanje koordinata; ~, active -
aktivna mreža; ~, adjustment -
mreža uređaja; ~, aerial - vaz-
dušna mreža; ~ analizer - mrežni
analizator; ~, astro-geodetic -
mreža astronomskih punktova koji
su određeni astro-geodetskim pu-
tem; ~, asymmetrical - nesi-
metrični četvorokratnik; ~, atte-
nuation - veštačka linija; ~,
balanced - balansna mreža, si-
metrično uravnotežena šema; ~,
balancing - uravnoteženo kolo,
simetrično kolo, uravnotežena mreža,
simetrična mreža; ~, base - bazna
network
mreža; ~, basic - bazični četvo-
rokratnik, i bazični četvoropolusnik;
~, basis-triangulation - mreža
trijangulacije prvog reda (klase);
~ communication - sistem veze,
mreža veze, šema veze; ~, com-
pensating - kompenzaciona mre-
ža, kompenzaciona šema; ~, com-
puting - računska mreža, računska
šema; ~, condenser - kapacitivna
mreža; ~, corrective - korekcioni
filter, korekciono kolo, korekciona
šema, korekciona mreža; ~, coup-
ling - kolo veze, mreža veze; ~,
data-smoothing - filter za ujed-
načavanje rezultata (radio-loka-
tora); ~, decoupling - filter za
odvajanje, mreža za odvajanje; ~,
delay - kolo za kašnjenje, linija
za kašnjenje; ~, distribution -
distribuciona mreža, distribuciono
kolo, distribuciona šema; ~, elec-
trical - 1. električna mreža, elek-
trično kolo, energetski sistem; 2.
električni višepolnik; 3. električna
šema; ~, equivalent - 1. ekvi-
valentna šema, ekvivalentna mreža;
2. ekvivalentni četvoropolusnik; ~,
geodetic - geodetska mreža, geo-
detska šema, mreža geodetskih
punktova; ~, geometrical - geo-
metrijska mreža, geometrijska šema;
~, gravimetric - mreža gravi-
metrijskih punktova, gravimetrij-
ska mreža; ~, ground station -
mreža zemaljskih stanica; ~, high-
way - mreža puteva; ~, homo-
geneous - homogena mreža, ho-
mogena geodezijska mreža; ~,
horizontal control (survey) -
punkt horizontalne kontrole, kon-
trola horizontalna mreža; ~, in-
tercity - gradska mreža; •—,' in-
terstage - kolo međustepena; ~,
iterated - mrežni filter, filter
u kolu, višečlano kolo; '—, ladder
- linija u kolu, šema kola, lestvi-
často kolo; ~, lag - elemen(a)t
koji izaziva kašnjenje u fazi; *—',
lattice - četvorokratnik ukrštenog
tipa, četvoropolusnik ukrštenog ti-
pa; ~, main ' - glavna mreža
geodetskih punktova, osnovna mre-
ža geodetskih punktova; ~, ma-

network
network
tching - usaglašeno kolo, usagla-
šena šema; ~, multiterminal -
višepolusnik, višekratnik; ~, non-
reciprocal - nepovratno kolo;
~, notch - filter za odbacivanje;
~, passive - 1. pasivno kolo;
2. pasivni četvoropolusnik, pasivni
mnogopolusnik; ~, polar - mreža
koordinata u polarnoj projekciji;
~, polygon(al) - poligonometrij-
ska mreža, mreža poligonometrij-
skih punktova; ~, pulse - impulsni
elemen(a)t; ~, pulse-forming -
šema formiranja impulsa; ~ radar
surveillance - mreža stanica ra-
dio-lokacionog posmatranja; ~, ra-
dio - radio-mreža; ~, railway -
železnička mreža; ~, recurrent
- šema kola, linija u kolu; ~, relay-
contact - relejno-kontaktna šema,
relejno-kontaktno kolo; ~, resi-
stance - 1. mreža otpora, šema
otpora, šema impedance; 2. ate-
nuator; 3. oslabljivač; 4. četvoro-
polusnik koji se sastoji od aktivnih
otpora; ~, restricted lag - zvono
za pomeranje faze; ~, rigid - jaka
geodezijska mreža, naglašena geo-
dezijska mreža,! čvrsta geodezijska
mreža; ~, selective - selektivni
četvoropolusnik; ~, shaping -
uređaj za davanje oblika (određene
karakteristike); ~, signal-shaping
- šema formiranja signala; ~
simulative - ujednačavač gašenja;
~, stabilizing - stabilizaciono
kolo, kolo korekcije, korekciono
kolo, stabilizacioni četvoropolusnik;
~, survey - mrežasto kolo; ~,
switching - prekidačko kolo; ~,
traverse v. polygon(al) network;
~, topology - konfiguracija mre-
že; •—-, triangulation - mreža
triangulacije; ~, trunk - među-
gradska mreža; ~, two-terminal
- dvopolusnik; ~, unjamtnable
communication - stabilna linija
veze; ~, vertical control (sur-
vey) - mreža visinskih kontrolnih
tačaka; ~, waveguide - filter
rezonantnog kola; ~, worldwide
communication - svetski komu-
nikacioni sistem
476 neutralization
neurine - neurin, trimetil-vinilamo-
nijum-hidroksid, nalazi se u mozgu
(hem.)
neuristor - neuristor; ~, super-
conducting strip - superprovodni
trakasti neuristor
neuroelelctricity - neuroelektrici-
tet (biol.)
neuromuscular - neuromuskularni
neuromyal v. neuromuscular
neuron(e) - neuron, nervha ćelija;
~, adaptive linear - linearni
adaptivni neuron; ~, adjuster -
upravljački neuron, regulacioni ne-
uron; ~, artificial - veštački neu-
ron; ~, cerebral - moždani ne-
uron; —, cortical - neuron kore
(moždane); ~, internuncial -
adustro-neuron; ~, unipolar -
unipolarni neuron
neutral - neutral (ni kiseo, ni ba-
zični, ni pozitivan, ni negativan);
neutralni položaj (mat.); ~ ar-
mature - neutralni oklop, neu-
tralna armatura (el.); ~ atmos-
phere - neutralna atmosfera, u
kojoj nema hemijskih reakcija (hem.)
~ atom - neutralni atom (fiz.);
~ axis - neutralna osa, neutralna
linija, nulta linija, nulta osa (meh.);
~ equilibrium - indiferentna
ravnoteža (meh.); ~ fibre - neu-
tralno vlakno (grad.); ~ flame
- neutralni plamen (hem.); ~
gray filter - neutralni sivi filter;
podjednako apsorbuje sve vidljive
znake (jot.); ~ layer - neutralna
površina, neutralni sloj (grad.);
~ line - neutralna osa, neutralna
linija, nulta linija, nulta osa (meh.) ;
~ plane - neutralni sloj (grad.)
neutrality - neutralnost; —, beam
neutralnost snopa, neutralnost mla-
za; ~, charge - neutralnost na-
elektrisanja; ~, electrical - elek-
trična neutralnost
neutralization - neutralizacija, sje-
dinjavanje baze i kiseline (hem.);
~, charge - neutralizacija naelek-
rrisanja; ~, current - neutralnost
struje; ~, ion beam - neutralnost
jonskog snopa; ~, space-charge
- neutralnost prostornog naelek-
trisanja
eutralization value 477
neutralization value - neutraliza-
cioni broj, broj mg KOH koji se
troši za neutralizaciju 1 g uzorka
neutralize - neutralizovati
neutralized - neutralizovan
neutralizing capacitor - konden-
zator za neutralizaciju (el.); ~
coil - kalem za neutralizaciju (el.)
neutral plane - neutralna zona (el.);
i ~ plane on a direct current
machine - neutralna zona jedno-
smerne mašine; —< plane on a
polyphase commutator ma-
chine - neutralna zona višefazne
kolektorske mašine (elj.); ~ point
- neutralna tačka (elj.); ~ posi-
tion valve - ventil sa neutralnim
položajem (maš.); ~ relay - neu-
tralni relej, nepolarizovani relej,
polarizovani relej sa neutralnim
položajem (el.); ~ solution -
neutralni rastvor, sadrži jednake
koncentracije vodoničnih i hidrok-
silnih jona (hem.); ~ terminal
of a polyphase machine - ste-
zaljka zvezdišta višefazne mašine;
- zone - neutralna zona (el.)
neutrino - neutrino (elementarna
čestica) (fiz.)
neutron - neutron (elementarna čes-
tica) (fiz.); ~, above-thermal
- nadtermalni neutron; ~ capture
- zahvat neutrona, apsorpcija neu-
trona atomskim jezgrom (fiz.);
~ chain reaction - neutronska
lančana reakcija, npr. lančana re-
akcija fisije uranijuma (fiz.); ~
chopper - mehanički selektor br-
zine neutrona (fiz.); ~, cold -
„hladni" neutron, hipotermalni ne-
utron; ~ corss-section - neu-
tronski presek, mera verovatnoće
da neutron interaguje s jezgrom
(fiz.); ~, degraded - degradi-
rani neutron (koji je izgubio deo
energije); ~, delayed - zakasneli
neutron (fisije); ~ density - neu-
tronska gustina, broj neutrona u
jedinici zapremine (n. teh.); ~,
epithermal - epitermalni neu-
tron; ~, escaping - neutron koji
napušta (sistem, aktivnu zonu i si.);
~ excess - višak neutrona; ~,
neutron
fast - brzi neutron, neutron veće
energije od termalnih; ~, fission
- neutron fisije; ~ flux - neu-
tronski fluks, broj neutrona koji
prolaze kroz jedinicu površine u
jedinici vremena (nukl.); ~, free
- slobodni neutron; ~, given-off
- ispušteni neutron; ~, high-
energy - visokoenergetski neutron;
~ hygrometer - neutronski me-
rač vlažnosti, sadrži neutronski iz-
vor i detektor spornih neutrona;
prisustvo vlage povećava broj spor-
nih neutrona (nukl.); ~, impac-
ting v. incident-neutron; ~,
incident - bombardujući neutron;
~, incoming - dolazeći neutron
(koji se vezuje); ~, ingoing v.
incoming neutron; ~, instan-
taneous - trenutni neutron; ~,
intermediate - neutron srednjih
energija; ~, latent - zakasneli
neutron; ~, low-energy - nisko-
energetski neutron; ~ mirror -
neutronsko kobaltno ogledalo (fiz.) ;
~, moderated - moderirani (us-
poreni) neutron; ~, monoener-
getic - monoenergetski neutron;
~, nascent - nascentni neutron
(u trenutku emitovanja); ~, non-
virgin - neutron koji je pretrpeo
sudar; ~, oncoming - neleteli
(upadni) neutron; ~, outgoing -
izlazeći neutron; ~, parent -
materinski neutron; — poison v.
reactor poison (nukl.); ~, po-
larized - polarizovani neutron;
~, prompt - trenutni neutron;
~, reactor - neutronski reaktor;
~, reflected - reflektovani neu-
tron; ~, released - ispušteni (emi-
tovani) neutron; ~, scattered -
rasejani neutron; —, secondary
- sekundarni neutron; ~, slow
- sparni neutron; ~, source -
neutronski izvor; ~, stray - ra-
sejani, lutajući neutron; ~ tem-
perature - neutronska tempera-
tura, kinetička energija neutrona
(fiz.); ~ therapy - terapija neu-
tronima, neutronska terapija (med.);
~, thermal - termalni neutron;
~, thermalized - termalizovani
neutron; ~, threshold - neutron
neutron
neutron
sa energijom praga; ~, timed -
neutron koji je selektovan po vre-
menu preleta; ~, undelayed v.
prompt neutron; ~, virgin -
primarni neutron (koji nije pre-
trpeo sudar); ~, wasted - izgub-
ljeni (nestali) neutron, apsorbovani
neutron
neutron-activated - aktiviran neu-
tronima
neutron-bombarded - bombardo-
van neutronima
neutron-deficient - s nedostatkom
(manjkom) neutrona
neutron-fissionable - fisibilan neu-
tronima
neutronics - neutronska fizika
neutron-irradiated - ozračen neu-
tronima
neutron-tight - nepropustljiv za
neutrone
Neutronyx - grupa emulgatora i de-
terdženata na bazi derivata poli-
etilena (thnl.)
Nevastain - nevastin, antikoroziona
legura sastava 86% Fe, 9,5% Cr,
4% Si, 0,43% C
Nevastain R.A. - vrsta nerdajućeg
čelika sastava 16% Cr, 1% Cu,
1% Si, 0,4% Mn, 0,03% P, 0,1% C
Nevile and Winther's acid - 1-naf-
tol-4 sulfonska kiselina; među-
produkt za dobijanje boja (hem.)
Nevindene - grupa teško topljivih
kumarovsko-indenskih sintetičkih
smola (thnl.)
nevitron - nevitron, ispravljač, od-
vodnik
newberyite - njuberijit (magnezijum-
hidrogenfosfat) (min.)
new candle - nova sveca, jedinica
svetlosti (opt.)
new edition - novo (prvo) izdanje;
~ impression - novo izdanje
newspaper - novine; ~ article -
novinski članak; — cutting - isečak
iz novina; ~ report - novinski
izveštaj
newton - njutn, jedinica sile u MKS
sistemu jedinica (jiz.)
Newtonian mechanics - Njutnova
mehanika, klasična mehanika (fiz.)
478 nicking of teeth
newton-meter - njutn-metar, je-
dinica rada u MKS sistemu jedi-
nica (fiz.)
Newton's disc - Njutnov disk, sa-
drži sektore primarnih boja, pri
obrtanju izgleda beo (opt.); ~ law
of cooling - Njutnov zakon hla-
đenja (putem zračenja toplote)
(fiz.); ~ law of gravitation -
Njutnov zakon gravitacije (fiz.);
~ laws of motion - Njutnovi
zakoni kretanja (fiz.); ~ rings
- Njutnovi prstenovi, interferen-
cioni prstenovi (fiz.)
Ni - hemijski znak za nik(a)l (hem.)
niccolite - nikolit, arsenid nikla
(ruda nikla) (min.)
Newton's alloy - lakotopljiva legura
sastava 50% Bi, 31,2% Pb, 18,7%
Sn topi se 94,5°C (mil.)
Nichrome - nihrom, hrom-nikl le-
gura, sastava 2,25% Ni, 1% Cr,
0,45%^ Mo, 0,4% C
Nichrosi - nihrosi, legura nikla-hroma
i sicilijuma, sastava 25 — 30% Cr,
16-18% Si
nick - urezati, zarezati, zarez
nicked teeth - zubi sa žlebom za
lomljenje strugotine (mat.)
nickel - nik(a)l, elemen(a)t rednog
broja 28 (hem.); ~ black - crni
oksid nikla (hem.); ~ chromium
steels - nik(a)l-hrom čelici (mtl.);
~ glance - gersdorfit (ruda nikla)
(min.)
nickeliferous - nikleni, koji sadrži
nikla
nickeline - nikelin, visokootporna
legura (mtl.)
nickeling v. nickel-plating
Nickeloid - nikeloid -(bimetal, poni-
klovani cink)
Nickeloy - nikeloj, legura sastava
1,5% Ni, 4% Cu, 34% Al
nickel-iron battery - alkalni aku-
mulator (el.); ~ plating - niklo-
vanje (elektrolitičko) (mtl.); ~
silver - novo srebro (legura nikla,
bakra i cinka) (mtl.); ~ steel -
nik(a)l-čelik (mtl.)
nickel-plating - niklovanje
nicking of teeth - brušenje žlebova
na zubima (mal.)
479
Mktad
Nicteđ - niklad (dupleks-metal, ni-
Uovani čelik)
-Jcol - nikol, Nikolova prizma (opt.);
^»S crossed - ukršteni nikoli
(prizme); ~, polarizing - polari-
zujući nikol
nicotine - nikotin, alkaloid piridin-
•ke strukture, nalazi se u duvanu
(hem.)
iiieodaic acid - nikotinska, pindin-
karbonska kiselina (hem.)
fOcral alloy - nikral, legura Al,
Ni, Cr i Cu
Nicrobraz - legura sastava 65 — 77%
Ni, 13—20% Cu, koristi se za
tvrdo lemljenje
nlcrosilal - čelik austenitske struk-
ture, sadrži 18% nikla i 5% šili-
cijuma, otporan na visoku tempe-
raturu (mtl.)
nictation signal - migajući signal
night - noć; ~ duty - noćna služ-
ba; ~ effect - noćni efek(a)t,
noćna greška (el.); ~ error -
noćna greška, noćna pogreška (el.);
~ service - noćna služba; ~
shift - noćna smena; — watchman
- noćni čuvar; ~ work - noćni
rad
Nigrate - nigreit, izolacioni mate-
rijal iz ostataka destilacije para-
fina
Nigrite - nigrit, smeša kaučuka i
destilacionog ostatka ozokerita, slu-
ži kao zamena za gutaperku
nigrosines - nigrosin, difenilaminske
boje, upotrebljavaju se kao crni
pigmenti (thnl.)
Nigroth metal - nigro-metal, toplo-
otporni hrom-nikl liv (mtl.)
Nl-hard - vrlo tvrd čelik sa 1,5%
kobalta i 4,5% nikla (mtl.)
Nikethamide - koramin, N-dietil-
nikotinamid, lek protiv srčanih
bolesti (hem.)
Nimol - nimol, nemagnetna i toplo-
otporna legura, sa 20% mon ele-
metala i 2—4% Cr
niobium - niobijum, elemen(a)t red-
nog broja 41 (hem.) simbol Nb
niton - stari naziv za elemen(a)t
radon
nitrile
Ni-O-nel - nidnel, antikoroziona
legura sastava 42% Ni, 21,5 % Cr,
30% Fe sa tragovima Mo i Cu
Ni-Resist (iron) - Nirezist, toplo-
otporna legura sastava 12—15%
Ni, 5—7% Cu, 1,5—4% Cr
Nirosta - nirosta, antikoroziona le-
gura hrom-nikla sastava 7—10%
Ni i 17—20% Cr
nippers - klešta (mal.)
nipple - zavrtanj za povezivanje,
nipl (maš.)
Ni-resist - čelik sa 3% ugljenika,
14% nikla, 6% bakra, i 2%
hroma, otporan na koroziju (mtl.)
niter v. nitre
niton - niton, zastareo naziv za
radon (hem.)
Nitralloy - čelik pogodan na nitri-
ranje; sadrži 0,2—0,3% alumini-
juma, 0,9—1,5% hroma i 0,15—0,25
% molibdena (mtl.)
nitramines - nitroamini, amini kod
kojih se H-atom amino-grupe za-
menjuje nitro-grupom (hem.)
Nitramon - vrsta sigurnosnog eks-
ploziva na bazi amonijum-nitrata
(hem.)
nitrate - nitrat, so azotne kiseline;
nitrirati; ~ cellulose - nitro-
celuloza; ~ hydrogen - azotna
kiselina; ~, lime - kalcijum-nitrat,
kalcijumova salitra; —, potassium
- kalijum-nitrat, kalijumova sali-
tra; —, sodium - natrijum-nitrat,
čilska salitra
nitrated - nitrovan (hem.)
nitrates - nitrati, soli azotne kise-
line (hem.)
nitration - nitrovanje, nitracija (hem.)
nitre - čilska salitra, nitrat kalij uma
ili natrijuma (hem.)
nitric acid - azotna kiselina, dobija
se katalitičkom oksidacijom amoni-
jaka (hem.); ~ anhydride - an-
hidrid azotne kiseline N2O5 (hem.)
nitride - nitrid (jedinjenje metala
sa azotom) (hem.)
nitriding - nitrovanje (čelika) (mtl.)
nitriding steel (nitralloy) - čelik
pogodan za postupak nitrovanja
(mtl.)
nitrile - nitril (organsko jedinjenje
sa grupom CN) (hem.)
nitrites
nitrites - nitrilij alkilcijanidi (hem.)
nitrite - nitrit, so azotne (nitritne)
kiseline
nitrites - nitriti, soli azotaste kise-
line (hem.)
nitroanilines - nitroanilini, nitro-
aminobenzoli, polazni proizvod za
dobijanje anilinskih boja (hem.)
nitrobenzene - nitrobenzol, mir-
banovo ulje (hem.)
nitrocellulose - prskavi pamuk,
nitroceluloza, dobija se dejstvom
smeše sumporne i azotne kiseline
na celulozu. Služi za dobijanje
veštačke svile i eksploziva (hem.)
nitro-compound - nitrojedinjenje
nitroderivatives - nitroderivati, or-
ganska jedinjenja koja sadrže -
NO2 grupu (hem.)
nitrogen - azot (hem. elemen(a)tj
red. br. 7, simbol N ) ; ~, assimi-
lable - azot koji se može asimilo-
vati; ~ arc - azotni luk (zav.)',
~ bases - amini (hem.); ~,
case-hardinenig v. nitriding
(mil.); ~ chlorides - eksplozivni
azotni hloridi: NH2 Cl, NH CI2
i N CU (hem.); ~, combined
- vezani azot; ~ mustard -
azotni iperit (bojni otrov) (voj.,
hem.); ~ trifluoride - azot-tri-
fluorid, NF3, dobija se iz fluora
i amonijaka, nerastvorljiv u vodi
(hem.)
nitrogenous - azotni
nitroglycerine - nitroglicerin, do-
bija se dejstvom smeše azotne i
sumporne kiseline na glicerin, upo-
trebljava se kao eksploziv (thnl.)
Nitrolime - trgovački naziv za vel-
tačko dubrivo na bazi kalcijum-
cijanamida (thnl.)
nitromethane - nitrometan, dobija
se iz hlorosirćetne kiseline i na-
trijum-nitrata (hem.)
nitrometer - nitrometar (aparat za
analizu sadržine azota) (hem.)
nitron - nitron (reagens za dokaziva-
nje prisustva nitrata) (hem.)
nitrophoska - nitrofoska (1) (veš-
tačko đubrivo koje sadrži azota,
fosfora i kalijuma)
480 no-load stroke
nitroprussides - nitroprusidi, stva-
raju se dejstvom azotne kiseline
na fero i feri-cijanide (hem.)
nitroso-compounds - nitrozo-jedi-
njenja, sadrže NO grupu (hem.)
nitrososulphuric acid - nitrozo-
sumporna kiselina, nastaje pri dobi-
janju sumporne kiseline procesom
olovnih soba (thnl.)
nitrous acid - azotasta kiselina
(hem.); ~ oxide - azot-suboksid
anestetik (rajski gas), veseli gas
(hem.)
Nitrox - insekticid na bazi para-
tiona (thnl.)
n-leafed rose - n-lisna ruža. mate-
matička kriva (mat.)
n-n junction (in a semiconductor)
- n-n spoj, spoj n-n tipa u polu-
provodniku (fiz.)
No-606 - trgovačka oznaka za sal-
varzan (hem.)
nobelium - nobelijum, veštački pro-
izveden transuranski radioaktivni
elemen(a)t rednoga broja 102
(hem.)
noble gases - plemeniti gasovi: neon,
argon, ksenon itd. (hem.); ~
metals - plemeniti metali, npr
zlato itd. imaju pozitivan elektrodni
potencijal i ne reaguju lako sa me-
talima (hem.)
no charge call - besplatni razgovor
(tel.)
no-admittance - ulaz nije dopušten
no-clearance - b«z zazora
no-entry - ulaz nije dopušten
no-go - „ne ide" (oznaka na kalibru)
no-load - prazan hod; neopterećeno
stanje
no-load adjustment - podešavanje
(nameštanje) praznog hoda
no-load loss - gubitak pri praznom
hodu, gubitak praznog hoda
no-load operation - prazan hod
no-load power - snaga praznog
hoda
no-load resistance - otpor praznog
hoda (četvoropol)
no-load speed - broj obrtaja praz-
nog hoda
no-load stroke - prazan hod (mo-
tor)
BO~load voltage 481
no-load voltage - napon praznog
hoda
no-load work - rad praznog hoda
go-loss - bez gubitka
0O-4oss capacitor - kondenzator
bez gubitaka
no-loss dielectric - idealni izola-
tor
M»-loss insulant - idealno izolaciono
sredstvo (izolator bez gubitaka)
no roll - bez valjanja
no-rub wax - frikcioni vosak
no-rust vapour wrapper - impreg-
nirani papir (kao zaštita od ko-
rozije)
no-signal bias - prednapon rešetke
no-signal current - statička struja,
struja mirovanja
no-transmission interval - pauza
(prekid) u emisiji
no-volt coil - podnaponski kalem
no-volt release - isklopnik struje
mirovanja
no-voltage - nulti napon
no-voltage relay - relej nultog na-
pona
noctovision - televizija s infracrve-
nim zracima (TV)
nodalizer - indikator čvorova (TV)
node - čvor, tačka grananja;
~, standing-wave - čvor stoje-
ćeg talasa
nodistron - nodistron, cev za praž-
njenje, šum, smetnje
node of oscillation - treptaj ni čvor
Nodon valve - Nodonov ventil
' Noheet - legura sastava 98,4% Pb,
1,4% Na, 0,11% Sb, 0,08% Sn
noil - kratka vlakna vune, dobij ena
pri češljanju (tek.)
noise - šum, buka (ak., els.); ~,
acoustic - akustički šum; ~,
acoustic thermal - akustički ter-
mički šum; ~, additive - aditivni
Sum; ~, additive white - aditivni
beli šum; ~, ambient - ambijentni
Sum; ~, amplitude - amplitudni
šum, amplitudska promena reflek-
tovanog signala radara; f^, angle
- promena ugla reflektovanog si-
gnala, radara, ugaoni šum; ~,
angle modulation - Sum ugaone
modulacije; ~, atmospheric - at-
ReCnlk
noise
mosferski šum, atmosferske smetnje,
atmosferici; •—•, avalanche — la-
vinski šum; ~, background -
osnovni šum, fon; ~, band-limi-
ted white - beli šum ograničenog
opsega; ~, base - šum baze;
~, beam - šum snopa, šum mlaza;
~, burst - impulsni šum; ~,
collector - šum kolektora; <~,
colored Gaussian - obojeni Gau-
sov šum; ~, contact - kontaktni
šum; ~, cosmic radio - kosmičke
radio-smetnje; ~, crackling -
kontaktni šum, praskanje, pucke-
tanje; ~, current - strujni šum;
~, cyclotron - ciklotronske smet-
nje; ~, dark - šum tamne struje
(fotoelementa); ~, delta - delta
šum; ~, diffusion - difuzioni
šum; ~, electric(al) thermal v.
thermal electric(al) noise; ~,
excess - ekscesni šum, fliker
efek(a)t; '—, extraneous - spoljni
šum; "-', flat v. white noise;
~, flicker - fliker-šum, Šum
fliker-efekta; ~, galactic - galak-
tički šum; ~, galaxy v. galactic
noise; ~, gas - gasni šum, šum
izazvan kretanjem gasa u gasnim
cevima; '-', gate - šum gejta (FET
tranzistora); ~, gated - strobirani
šum; ~, generation-recombi-
nation - generaciono-rekombina-
cioni šum; ~, gr v. generation-
recombination noise; ~, gra-
nular - granularni šum; ~, hum
v. background noise; ~, hydro-
dynamic - hidrodinamički šum;
'~, impulse - impulsni šum; ~,
instrument(ation) - instrumen-
tacioni šum; '~, internal - interni
šum, sopstveni šum; ~, intrin-
sic - sopstveni šum, interni šum;
~, Johnson v. thermal (agita-
tion) noise; ~, junction - šum
spoja, šum prelaza; '—-, laser -
laserski šum; ~, leakage - šum
umicanja; ~, lightning storm -
šum usled olujnih pražnjenja; ~s
Une - šum predajne linije; ~,
man-made - industrijski šum;
~, maser (amplifier) - maserski
šum; ~, microwave - mikro-
talasni šum, UKT šum; ~, mo-
 noise
482
noise
dulation - modulacioni šum; ~,
multiplicative - multiplikativni
šum; ~, nonstationary - nesta-
cionarni šum; ~, overload - šum
preopterećenja; ~, partition -
particioni šum, šum podele; •—•,
phase - fazni šum; ~, photon -
fotonski šum; ~, plasma - šum
plazme; ~, pump - šum pumpe,
šum pumpnog generatora; ~,
quantization - kvantizacioni šum;
~, quantum - kvantni šum; ~,
random - statistički šum, haotični
šum; ~, random white - statis-
tički beli šum; ~, reference -
referentni šum, kontrolni nivo šu-
ma; ~•, resistance - šum otpor-
nika; ~j room - sobni šum,
šum sale; ~, sea - sopstveni šum
mora; ~, seismic - seizmički
šum; ~, set - sopstveni šum pri-
jemnika; ~, shot - sačma šum,
efek(a)t sačme; ~, shrot v. shot
noise; ~, sky - nebeski šum,
šum neba; ~, solar (radio) -
solarni šum, šum Sunca; ~, spa-
tially correlated - prostorno ko-
relirani šum; ~, spontaneous
emission - šum spontane emisije;
~, subaudio - infrazvučni šum;
~, surface - površinski šum; —',
synchrotron - sinhrotronski šum;
~, synchrotron radio - sinhro-
tronski radio-šum; ~, thermal
(agitation) - termički šum; ~,
thermal electric(al) - termo-
električni šum; ~, transistor -
šum tranzistora; ~, white - beli
šum; —, white Gaussian - beli
Gausovski šum; ~, l/F - šum l/F
noiseless - bešuman (ak.)
noise level - nivp šuma, nivo smet-
nji (eh.); ~ limiter - ograniča-
vač smetnji, ograničavač šuma
(eh.); ~ meter - merač šuma
(eh.); ~ reduction - sniženje
Šuma, smanjenje šuma (eh.) i —
source - izvor šuma (eh.); ~
suppression - prigušenje šuma
(eh.); ~ temperature - tempera-
tura šuma (eh.); •--< unit - jedinica
šuma (eh.); ~ voltage - napon
šuma (eh.)
non-combustible
noisiness - šumnost
noisy running - bučan rad (ma!.)
no-load - prazni hod (elj.); ~
characteristic - karakteristika
praznog hoda (elj.); ~ current
- struja praznog hoda (elj.); ~
curve - kriva (karakteristika) praz-
nog hoda (elj.); — losses - gubici
praznog hoda (elj.); — running
- prazan hod (elj.); ~ voltage -
napon praznog hoda (elj.)
Nomag - nemagnetna legura sastava
77% Fe, 12% Ni, 6% Mn, 3% C,
2% Si (visoke elektrootpornosti)
nomenclature - nomenklatura, ter-
minologija; ~, AN v. JAN no-
menclature; ~, JAN - vojna
nomenklatura, skraćenica u radio-
elektronici
nominal atomic bomb - nominalna
atomska bomba; jačina eksplozije
odgovara jačini 20.000 tona tri-
nitritoluola (nukl., voj.); ~ bore
(pipe) - nominalni prečnik (cevi)
(ma!.); ~ capacity - nominalni
kapacitet (el.); ~ diameter -
nominalni nazivni prečnik (ma!.);
- diameter of thread - nomi-
nalni prečnik navoja (ma!.); ~
frequency - nominalna frekven-
cija (eh.); ~ output - nominalna
proizvodnja (ma!.); ~ pipe size
- nominalna mera cevi (ma!.);
~ range of use - nominalna
oblast upotrebe (el.); ~ rating
- normiranje (ma!.)
nomogram - nomogram (gm.)
non-absorbent - koji ne apsorbuje
non-absorbent to water - nepro-
pustljiv za vodu (thni.)
non-acceptance - odbijanje prijema,
preuzimanja; ~ adjustable - ne-
podnošljiv, koji se ne podešava
(ma!.)
non-appearance - izostanak
non-actinic - neaktiničan (zračenje
koje je fotohemijski neaktivno)
(hem.)
non-cohesive material - nevezani
materijal (grad.)
non-cohesive soil - nekoherentni
materijal, osipasta tla (grad.)
non-combustible - nezapaljiv, koji
se ne pali (thnl.)
483
-condensing
aoo-condensing _ koji se ne kon-
denzuje
aim-conducting - neprovodan
oon-corroding - koji ne izaziva ko-
" roziju, otporan na koroziju, ne-
rđajući
non-corrosive - nekorozivan, koji
ne korodira (thnl); ~ coupled
axle - nespregnuta osovina (ma!.);
~ critical reactor - nekritični
reaktor (nukl.); ~ cutting - koji
ne seče; ~ cutting stroke - hod
pri kome se ne obraduje, slobodan
hod (ma!.); ~ cutting time -
slobodno vreme, povratno vreme
(ma!.); ~ destructive testing
- ispitivanje bez oštećenja (mtl.)
non-ferrous - obojen (metal)
non-ferrous metals - obojeni me-
tali (pl.)
non-fissionable - nefisibilan, koji
ne podleže fisiji
non-flammable - nezapaljiv
non-freezing - koji se ne smrzava
non-fusible - netopljiv
non-Gaussian noise - negausovske
smetnje (el.)
non-homogeneous v. inhomogene-
ous
non-inflammable - nezapaljiv
non-irradiated - neozračen
non-magnetic - nemagnetičan
non-metal - nemetal, metaloid, ne-
metalan elemen(a)t
non-nuclear - nenuklearni
non-payment - neplaćanje
non-perfect - neidealan
non-poisonous - neotrovan
non-polar - nepolaran
non-polarizable - nepolarizabilan,
koji se ne polarizuje
non-pressurized - koji radi pri
normalnom pritisku
non productive time - neproduk-
tivno vreme
non-productive work - neproduk-
tivan rad
non-reactive - nereaktivan
non-reversible - ireverzibilan, ne-
obratan
non-rusting v. non corroding
non-return valve - nepovratni ven-
til
31«
nonoscillating
non-saponifying - koji se ne sa-
ponifikuje
non-saturated - nezasićen
non-settling - koji se ne taloži
non-skid chain - lanac protiv kli-
zanja
non-soluble v. insoluble
non-wearing - koji se ne haba
non-solute - nerastvor(e)ni deo
non-toxic - neotrovan
nontronite - nontronit (hidratisani
silikat gvožđa) (min.)
non-valent - bez valencije, nula-
valentan, bez hemijskog afiniteta
non-volatile - neisparljiv
nonagon - nonagon, devetostrani
poligon (gm.)
nonane - nonan, parafinski ugljo-
vodonilc sa 9 C-atoma (hem.)
nonarcing - koji ne iskri (zav.)
noncapacitive - bez kapaciteta, ne-
kapacitivni (el.)
nonconductor - neprovodnik, izo-
lator, dielektrik (el.)
noncontact - beskontaktni (el.)
nondestructive - nedestruktivan, bez
razaranja
nondissipative - bez rasejanja, bez
gubitaka (el.)
noneffect - bez uticaja, odsustvo uti-
caja (el.)
nonelectrolyte - neelektrolit (el.)
nonequilibrium - neravnoteža (fiz.)
nonex - noneks (vrsta stakla) (thnl.)
nonferrous - koji ne sadrži gvožđe
(mtl.); '~ metal - svi metali osim
gvozda i sve legure koje ne sadrže
gvožde (hem.)
nonfissionable - materijal koji nije
podložan fisiji (fiz.)
nonhygroscopic - nehigroskopan,
koji ne upija vlagu (hem.)
nonlinearity - nelinearnost; ~,
avalanche breakdown - neline-
arnost lavinskog proboja; ~, mag-
netoelastic - magnete elastična ne-
linearnost
nonloaded - prazan, neopterećen
(el.)
nonmachining time - sporedno
vreme (ma!.)
nonoscillating - neoscilatorni, ape-
riodični (el.)

nonoses
nonoses - nonoze, monosaharoze sa
9 atoma kiseonika u molekulu
(hem.)
nonresonant feeder - nepodešeni
fider, nerezonantni fider (el.)
nonrusting - nerđajući, koji ne rda
(mtl.)
nonscanning antenna - nepokretna
antena, fiksna antena (TV)
nonselective fading - neselektivni
feding (rad.)
nonsine-wave - nesinusoidni talas
(eh.)
nonstorage camera tube - cev
kamere bez (svetlosne) inercije
(TV)
nonwarping steel - nevitoperan
čelik (mtl.)
nordenskioldine - nordenšelđin
(metaborat Ca i Sn) (min.)
Norge niter - norveška salitra (kal-
cijum-nitrat) (hem.)
Norite - vrsta aktivnog uglja bilj-
nog porekla (thril.)
normal - normalan, perpendikularan,
koji stoji pod pravim uglom; mera
koncentracije rastvora; ugljovodo-
nik koji nema račvast niz C-atoma;
~ acceleration - normalno ubr-
zanje (mot.); ~ calomel elec-
trode - kalomelska elektroda, sa
normalnim rastvorom kalijum-hlo-
rida kao elektrolitom (hem.); ~
calorie - normalna kalorija, 15°-
kalorija (tt.); ~ circuit voltage
- najviši radni napon kola (eh);
— cross section - upravan presek
(nukl.); ~ cut - X-rez, normalni
rez piezokristala (kr.); ~ elec-
trode - normalna elektroda (el.,
hem.); ~ element v. standard
cell; ~ emission - normalna
emisija (rad.); ~ gravity - gra-
vitacija na morskoj površini (fiz.);
~ induction - normalna indukcija
(el.)
normality - normalitet, koncentra-
cija nekog rastvora izražena u
broju gram-ekvivalenta po jednom
litru rastvora (hem.)
normalized frequency - normali-
zovana frekvencija (rad.)
normalizing the steel - normalizo-
vanje čelika (mtl.)
484 note frequency
normal operating pressure - nor-
malni radni pritisak (tt.); ~ po-
sition - normalan položaj (maš.);
~ power - normalna snaga (en.);
~ pressure - normalni pritisak
od 760 mm Hg (fiz.); ~ rake -
ugao rezanja (maš.); ~ salt -
normalna so (hem.); ~ salts —
neutralne soli, svi raspoloživi H-
-atomi kiseline su zamenjeni me-
talom (hem.); ~ solution - nor-
malni rastvor, koji sadrži rastvoren
1 gram-ekvivalent u 1 litru (hem.);
~ temperature and pressure -
normalna temperatura (0° C) i
pritisak (760 mm Hg) (fiz., hem.) ;
'-' threshold of audibility - nor-
malan prag čujnosti (rad.); ~
voltage - normalan napon (el.);
~ working speed - normalna
radna brzina (maš.)
north-seeking pole - pol magneta
koji se okreće prema severnom
magnetnom polu Zemlje (fiz.)
nose - nos alata, vrh alata (maš.);
~ angle - ugao vrha (maš.);
~ radius - radijus vrha (maš.);
— radius tool - alat za radijus
vrha (maš.)
no-stroke position (pump) - do-
terivanje nultog položaja (pumpe)
(maš.)
NOT - NE (logička funkcija)
NOT AND - NE-I (logička funkcija)
NOT OR - NE-ILI (logička funkcija)
notation - notacija, obeležavanje;
~, matrix - matrični sistem ozna-
čavanja; ~ s Paschen - sistem ozna-
čavanja jednačine Pašena; ~, R a -
cah - sistem označavanja jednačine
Raka; ~, Voigt's - sistem ozna-
čavanja Fojhta
notch - žleb, izrez, ogrebotina (maš.);
~ angle - zareini ugao, ugao
zareza (maš.)
notched wheel - točak za uključi-
vanje (maš.)
notch root radius - zaobljenost za-
reza (maš.)
notebook - džepni kalendar
note frequency - zvučna frekven-
cija, tonfrekvencija (rad.); ~ os-
cillator - tongenerator, zvučni
oscilator (rad.)
485
notice
notice - otkazivanje; ~ board -
opomenica, znak pažnje na putu
(saobr.)
nought - nula (0) (mat.)
noval base - novalno podnožje sa
devet nožica (eh.)
Novelties Fair - izložba noviteta
novelty - novitet
Novocaine - novokain, hidrohlorid
dietilamino etilpara-aminobenzoata;
lokalni anestezik (hem.)
Novolack - trgovački naziv za fenol-
formaldehidne smole (thnl.)
nosale - rasprskač, mlaznik, mlazni-
ca (mot.), brizgalica
Np - simbol elementa neptunijuma
(hem.)
n-p-n transistor - n-p-n tranzistor
(eh.)
N pole - severni pol (fiz.)
n-region - n-oblast (kod polupro-
vodnika) (fiz.)
n-termlnal network - mreža sa
n-polova (el.)
n-th power - n-ti stepen (mat.);
~ root - n-ti koren (rnat.)
n-type conductivity - provodnost
n-tipa, negativna provodnost (fiz.);
~ semiconductor - poluprovod-
nik n-tipa (fiz.)
nuclear - nuklearni, koji je u vezi
s atomskim jezgrom (nukl.); ~
bombardment - nuklearno bom-
bardovanje, sudaranje atomskog jez-
gra sa nekom česticom (nukl.);
~ charge - naelektrisanje atom-
skog jezgra (nukl.); ~ chemistry
- nuklearna hernija, proučavanje
reakcije preko kojih se transformišu
izotopi jedan u drugi (nukl.);
~ cross section - nuklearni pre-
sek, efektivna površina jezgra iz-
loženog bombardovanju nuklear-
nim česticama (nukl.); ~ disin-
tegration - nuklearni raspad (fiz.);
~ emulsion - nuklearna emulzija,
specijalna vrsta fotografskih ploča
sa debelim slojem emulzije; služi
za detekciju jonizujućeg zračenja
(fiz.); ~ energy - nuklearna
energija, energija fisije (fiz.); ~
energy plant - postrojenje za
korišćenje nukl. energije (nukl.);
nuclear
~ engineering - nuklearno in-
ženjerstvo, nuklearna tehnologija
(nukl.); ~ explosive — nuklearni
(„atomski") eksploziv; zasniva se
na reakcijama fisije ili fuzije atom-
skih jezgara (nukl.); ~ field theory
- nuklearna teorija polja (nukl.);
~ fission - nuklearna fisija, ce-
panje teških jezgara na dva dela
uz oslobađanje relativno velike e-
nergije (nukl.); ~ forces - nukle-
arne sile, sile koje deluju između
čestica jezgra (fiz.); ~ fuel - nu-
klearno gorivo; do danas je prak-
tično ostvareno iskorišćavanje pri-
rodnog uranijuma, uranijuma obo-
gaćenog u izotopu 235
U , sinte-
tički dobijenog 233
U i plutoni-
juma (nukl.); ~ fuel regenera-
tion - regeneracija nuklearnog
goriva, vođenje lančane reakcije
tako da se dobije više čistog nukl.
goriva no što je utrošeno, v. bree-
der reactor (nukl.); ~ furnace
- nuklearna peć, v. nuclear reac-
tor (nukl.); — fusion - nuklearna
fuzija, nuklearna reakcija prilikom
koje se spajaju laka jezgra u teša,
a stvara se relativno velika energija
(fiz.); ~ fusion bomb - termo-
nuklearna bomba u kojoj se ener-
gija oslobađa reakcijom fuzije a-
tomskih jezgara (nukl.); ~ geo-
logy - nuklearna geologija, pri-
mena nuklearnih fenomena u izu-
čavanju geoloških pojava (geol.,
nukl.); ~ isobars - nuklearni
izobari, podjednako teški izotopi
raznih elemenata (fiz.); ~ iso-
mers - nuklearni izomeri, razna
energetska stanja istog izotopa (fiz.);
~ isotones - nuklearni izotoni,
jezgra sa istim brojem neutrona
(fiz.); ~ isotopes - nuklearni
izotopi, različito teški atomi istog
elementa (fiz.); ~ mass - masa
atomskog jezgra (fiz.); ~ m o -
ments - nuklearni momenti, obu-
hvataju mehanički momen(a)t jez-
gra-spin, magnetski dipolni mo-
men(a)t i električni kvadripolni
momen(a)t (fiz.); ~ particles -
- nuklearne čestice (fiz.); ~
physics - nuklearna fizika; ~ pho-
nuclear
nuclear
todisintegration - fotodezintegra-
cija jezgra, dezintegracija izazvana
gama-kvantima (fiz.); ~ photo-
effect - nuklearni foto-efek(a)t
(fiz.); ~ pile v. nuclear reactor
(nukl.); ~ plate v. nuclear emul-
sion (fiz.); ~ potential - nukle-
arni potencijal (fiz.); ~ power -
nuklearna energija, dobijena reak-
cijom atomskih jezgara (nukl.);
~ radiation counter - brojač
nuklearnih čestica (nukl.); ~ re-
action - nuklearna reakcija (fiz.);
~ reactor - nuklearni reaktor,
uređaj u kome je omogućeno kon-
trolisano oslobađanje nuklearne e-
nergije na principu lančane reak-
cije fisije; glavna namena im je
proizvodnja toplote i sintetičkog
elementa plutonijuma (nukl.); ~
recoil - izmak jezgra kao posle-
dica emisije nuklearne čestice (fiz.);
~ resonance - nuklearna rezo-
nanca (fiz.); ~ resonance spec-
trometer - nuklearni rezonantni
spektrometar (fiz.); ~ structure
- nuklearna struktura, broj, vrsta
i poredak nukleona u atomskom
jezgru (fiz.); ~ technology -
nuklearna tehnologija, nuklearno
inženjerstvo (nukl.); ~ theory -
nuklearna teorija (fiz.)
nuclease - nukleaze, enzimi, koji
hidrolišu nukleinske kiseline
nuclei - mn. od nucleus
nucleon - nukleon (zajednički na-
ziv za proton i neutron) (fiz.)
nucleonics - nukleonika (tehnika
atomskog jezgra) (fiz.)
nucleoproteins - nukleoproteini
Cproteini koji se nalaze u jezgrima
živih ćelija i okolnoj citoplazmi)
nucleotiđes - nukleotidi (osnovne
jedinice nukleinskih kiselina)
nucleus - jezgro, centar, prsten;
~, active-1. radioaktivno jezgro;
2. aktivni centar; ~, alpha-par-
ticle - alfa-čestično jezgro; ~,
alpha-rađioactive - alfa-radio-
aktivno jezgro; ~, anthracene -
antracensko jezgro; ~, atomic -
atomsko jezgro; ~, benzene -
benzolov prsten; ~, beta-radio-
486 number
active - beta-radioaktivno jezgro;
~, capturing - zahvatajuće jez-
gro; ~, complex - složeno jezgro;
~, compound - sastavljeno jez-
gro, intermedijezno jezgro; ~,
disintegrating - jezgro u raspadu;
~, energetic recoil - jezgro velike
energije; ~, even-charge - jezgro
sa parnim nabojem; ~ even-even
- parno-parno jezgro; ~ , even-
mass - jezgro parnog masenog
broja; ~ even-odd - parno-ne-
parno jezgro; ~ fissionable -
jezgro sposobno da se čepa (deli);
~, intermediate - jezgro sred-
njeg masenog broja; ~, magic-
number - jezgro sa magičnim
brojem protona ili neutrona; ~,
neutron-deficient - jezgro sa
nedostatkom neutrona; ~, neutron-
rich - jezgro sa viškom neutrona;
~, non-magic - nemagično jez-
gro; ~, odd - neparno jezgro;
~j odd-charge - jezgro sa ne-
parnim nabojem; ~, odd-even -
neparno-parno jezgro; ~, odd-
odd - neparno-neparno jezgro; ~,
original - polazno jezgro; ~,
parent - polazno jezgro, roditelj;
~, product - nastalo jezgro, po-
tomak; ~, sensitizing - senzibili-
zirajuće jezgro (fot.); ~, shielded
- zaklonjeno, ekranovano jezgro;
~, stripped - jezgro lišeno spolj-
nih elektrona; ~, struck - bom-
bardovano jezgro; ~, target -
jezgro-meta
nuclide - nuklid (bilo koje atomsko
jezgro) (fiz.)
Nujol - rafinirano parafinsko ulje,
upotreba u medicini i infracrvenoj
spektroskopiji
number - 1. broj, količina; brojati,
prebrojavati, numerisati, markirati;
2. cifra; ~ expressed by several
figures - mnogoznačni broj, više-
:značni broj; ~, Abbe - koefici-
jen(a)t disperzije, Abeov broj; ~,
absolute - aritmetički broj; ~,
abstract - apstraktan broj; ~,
acid - kiseonički broj; ~, alge-
braic - algebarski broj; ~, ap-
proximate - aproksimativan (pri-
number 487
bližan) broj; ~, atomic - atomski
broj, redni broj (hemijskog ele-
menta); ~, average - srednji
broj, usrednjen; ~, Avogadro
- Avogadrov broj (broj molekula
u gram-molekulu neke materije -
iznosi 6,06 . IO 23 ); ~, binary -
binarni broj; ~, Brinell hardness
- broj tvrdoće po Brinelu; ~,
broken v. fractional number;
~, bromine - bromni broj; ~,
charge - 1. naelektrisanje (u elek-
tro jedinicama); 2. atomski broj;
~, chlorine - hlorni broj; ~,
circuit - kružni broj; ~, coded
- kodarni broj; ~, complex -
kompleksirani broj; ~, concrete -
naznačeni broj, imenovani broj;
~, coordination - kordinacioni
broj; ~, decimal - decimalni broj;
- difference - 1. brojna razlika;
2. manjak neutrona nad protonima,
izotopski broj; —', disk - nume-
rator brojčanik; ~, distribution
- koeficien(a)t distribucije, koefi-
cien(a)t raspodele; ~, even - paran
broj; ~, first quantum - glavni
kvantni broji; ~, floating - broj
koji uzima vi obzir red; ~, formo-
lite - formolitov broj; ~ s four-
digit - četvoroznačni broj; ~,
fractional - frakcioni broj, deobni
broj; deoba; ~, gold - zlatni
broj; ~ grid - brojno značenje
kvadrata mreže kordinata; —, hard-
ness - broj tvrdoće; ~, intendi-
fication - broj mašine, broj agre-
gata; ~, imaginary - imagina-
ran broj; ~j inverse - inverzni
broj; ~-j iodine - jodni broj; ~,
irrational - iracionalan broj; ~,
isotopic - izotopski broj; ~,
light - svetio iznad registarske
tablice (saob.) ; ~ logical - logički
broj, kod, šifra; ~, Mach - broj
M, Mahov broj; ~, magic - ma-
gičan broj; ~, magnon wave -
talasni broj magnon talasa; ~,
mass - maseni broj; ~, maxi-
mum - maksimalan broj; ~,
mean - srednji broj; ~, mini-
mum - minimalni broj; ~, mixed
- mešani broj, mešani deo; ~,
natural - naturalan broj, priro-
nut
dan broj; —, negative - negativan
broj; ~, neutralization - broj
neutralizacije; —', neutron - ne-
utronski broj, broj neutrona (u
jezgru); ~, nucleon - broj nu-
kleona; ~, octane - oktanski broj;
~, odd - neparan broj; ~, ordi-
nal - redni broj; ~, positive -
pozitivan broj; ~, prime - prost
broj; ~, quality - koeficien(a)t
kvaliteta; ~, quantum - kvantni
broj; ~, random - neodređeni
broj, slučajni broj; ~, rational
- racionalan broj; ~, real - realan
broj; ~, reciprocal - recipročan
broj, obrnut broj; ~, registration
- registracioni broj, inventarski
broj; ~, Reynold's - Rejnoldsov
broj, Rejnoldsov kriterijum (neime-
novana karakteristika protoka teč-
nosti); ~, road - maksimalni broj
očitavanja; ~,Rockwell hardness
- broj tvrdoće po Rokvelu; ~,
round-off - zaokružen broj; ~,
screening - broj ekranisanja, koe-
ficijen(a)t ekranisanja; ~-, second
quantum - orbitalni (azimutalni)
kvantni broj, magnetni kvantni
broj; ~, serial - serijski broj,
redni broj; ~, shell - 1. broj
čestica u ljusci; 2. broj ljuske; ~,
simple - jednoznačni broj, prost
broj; ~, spin-quantum - spinski
kvantni broj; ~, suns spots -
broj sunčanih pega; —, surd v.
irrational number; ~, switch
- numerator, brojčanik; ~, ta-
per - broj konusa; ~, three-
digit - troznačni broj; ~, two-
digit - dvoznačni broj; ~, Vickers
hardness - broj tvrdoće po Vi-
kersu; <~, wave - talasni broj;
~, whole - ceo broj; ~, works -
fabrički broj (mašine)
nut - orah (plod); matica navrtka,
navojni prsten; ~ bevelling ma-
chine - mašina za skošavanje
bočnih površina matice, navrtke;
~, coal - ugalj-orah; ~ coke -
perlkoks, orah-koks; ~ for re-
moving - odbojna navrtka, ma-
tica; ~ guard - osiguranje na-
vrtke; ~ lock(ing) - osiguranje
matice, navrtke; ~ milling ma-
nut
nut
chine - glodalica za izradu na-
vrtki, matica; ~ runner - mašina
za uyrtanje (pritezanje) vijaka; ~
tapping - urezivanje navoja ma-
tice; ~ tapping attachment -
uređaj za izradu navoja matice;
~ tapping machine - bušilica
za izradu navoja matice, navrtke;
~ tap - ureznik navrtke, matice
Nutation - nutacija (fiz.)
NASA — National Aeronautic and Space Administration - Nacionalna
uprava za aeronautiku i kosmos (SAD)
NES — National Bureau of Standards - Nacionalni biro za standarde (SAD)
NGAA — Natural Gasoline Association of American - Američko udruženje
za prirodni gas i benzin
NPA — Nagional Petroleum Association - Nacionalno udruženje za naftu
488 nylon
nutrient - hranljiva tečnost, hran-
ljiva materija, tvar
nutritional - hranljiva vrednost
nutrious substances - hranljive ma-
terije (pl.)
nuts - ugalj „orah", ugalj veličine
oraha
nylon - najlon, sintetičko vlakno;
~ corder tyre - automobilski
pneumatici sa vlaknima najlona;
~ reinforced - ojačan najlonskim
vlaknima
o
o - znak za orto-položaj, kod benzolo-
vih derivata (hem.)
O - hemijski znak za kiseonik (hem.)
O-band - o-opseg, o-područje
„O" ring - zaptivni prsten kružnog
preseka
oak - hrast, hrastovina
oaktron - tip prekidača
oakum - kučine (tek.)
oar - veslo (pom.)
oast - sladara, sušnica hmelja (thnl.)
oat - ovas, zob (agr.)
oatmeal - ovseno brašno, ovsena
prekupa, ovsena kaša (prehr.)
object - predmet, objekat, stvar;
cilj; '-', flawed - defektni pred-
met; ~ holder - nosač objekta;
~, incoherent - nekoherentni
objekt; ~, perfectly conducting
- idealno provodni objekat; ~,
return - oznaka cilja, eho-signal;
~, test - opitni objekat
objectionable interference - ne-
dozvoljena (uočljiva) smetnja (TV)
objective - objektiv (opt.), cilj;
~, achromatic - ahromatički
objektiv, ahromat; ~, anastig-
matic - anstigmatički objektiv,
anastigmat; ~, aplanatic - apla-
natički objektiv, aplanat; ~, apo-
chromatic - apohromatički objek-
tiv, apohromat; ~ lens - sočivo
objektiva; ~, long-focus - objek-
tiv velike žižne daljine; ~, short-
focus - objektiv male žižne da-
ljine; ~, wide-angle - široko-
ugaoni objektiv
oblate spheroid - na polovima za-
ravnjena lopta, spljošteni sferoid
(gm.)
oblique - kriv, oštar, kos, izokrenut;
~ angle - oštar ugao (gm.);
~ coordinates - kosougle ko-
ordinate (gm.); ~ cutting - re-
zanje sa nagnutim uglom (maS.);
~ incidence - koso padanje,
koso upadanje (TV); — prism
- oštrougla prizma (gm.); ~
setting of rollers - ukošenje
koturova (maš.); ~ spherical
aberration - sferna aberacija,
koma (opt.); ~ triangle - oštro-
ugli trougao (gm.)
obliquity - nagnutost, kosina (or-
bite); koso
Oblivon - oblivon, trgovački naziv
za metil-pentinol koji se upotreb-
ljava protiv nesanice (hem.)
oblong hole - ovalna rupa (ma!.)
obscuration - zamračenje, zamra-
čivanje
obscured glass - mutno, mlečno
staklo
observation - opservacija, posma-
tranje, osmatranje, nadgledanje, mo-
trenje; ~, casul - slučajno osma-
tranje; ~ car - osmatračko vo-
zilo; ~ circuit - uređaj za pri-
sluškivanje; ~, continuous - te-
kuće, redovno motrenje, osmatra-
nje; ~ deck - paluba za osmatra-

observation 490
observation
nje; ~, errorless - nadgledanje,
osmatranje bez greške; ~ hole -
gvira; ~, sampling - osmatranje
metodom uzoraka, osmatranje od-
birom; ~, statistical's - statis-
tičko osmatranje; ~, target -
osmatranje cilja, osmatranje mete;
~, timeless - osmatranje neza-
visno od vremena; ~, visual -
vizuelno kontrolisanje
observatory - opservatorija, osma-
tračnica; —, orbiting - orbitalna
opservatorija; ~, orbiting astro-
nomical - orbitalna astronomska
opservatorija; ~, orbiting geo-
physical - orbitalna geofizička
opservatorija; ~, orbiting solar
- orbitalna solarna opservatorija
observer - posmatrač
obsolvete - zastareo, neupotrebljiv,
neprimenljiv
obstacle - prepreka, smetnja, cilj
(na radaru); — indicator - indi-
kator prepreka, indikator smetnji
(voj., at.); ~ marking - označa-
vanje prepreka (voj.)
obstruction - prepreka, smetnja;
zapušenje, zagušenje; ~ clering
- uklanjanje prepreke, smetnje;
~ lamp - zaprečno svetio (vij.)
obtain - dobiti, steći; ~ a patent
- dobiti patent; ~ the greatest
- postići visoku ekonomičnost
obtaining-samples - uzimanje (va-
đenje) uzorka, probe
obturator - zatvarač (voj.)
obtuse angle - tupi ugao (gtn.);
~ triangle - trougao sa jednim
tupim uglom (gm.)
obverse - prednja strana (novca)
obvious - uočljiv, upadljiv, očit,
očevidan, očigledan
occluded gas - okluzovani gas (hem.)
occlusion - okluzija, zadržavanje
gasa ili tečnosti na površini čvr-
stih čestica, adhezija gasa ili teč-
nosti u čvrstom telu (hem.)
occupation - zamračenje, zatam-
njenje, privremeno iščezavanje
occupational disease - profesional-
na bolest (med.)
occupy - zauzeti, uposliti
odd-even nucleus
occurrence - rasprostranjenost u
prirodi (geol., hem.)
ocean - okean; more; ~ cable -
podvodni kabl; ~, chart - po-
morska karta; ~ current - mor-
sko strujanje; ~ floor - morsko
dno; —•< going schip - preko-
okeanski brod; — greyhound -
brzi prekookeanski brod; ~ chip-
ping - linijska plovidba; ~ trans-
port- pomorski promet, saobraćaj
ocher - oker; ~ iron - crveni
oker (zemljasti hematit) (min.)
octa - prefiks koji označava da u
jedinjenjima ima osam atoma, gru-
pa i si.
octades - oktade, Arhimedove skale
od po osam brojeva (mat.)
octagon - oktagon, osmostrani po-
ligon (gm.)
octahedrite - jedan oblik anatasa,
titan dioksida (min.)
octahedron - oktaedar (gm.)
octal - oktalni, sa osam nožića (eh.)
octane - oktan (parafinski ugljovo-
donik sa 8 ugljenikovih atoma)
(hem.); ~ number - oktanski
broj, vrednosni broj za goriva,
označava % izooktana; ~ rating
- oktanski broj (odnos) (thnl.)
octave - oktava; ~ pressure level
- oktavni nivo pritiska (thnl.)
octaves - oktave (ak.)
octet - oktet, stabilna konfiguracija
od 8 elektrona (hem.)
octode - oktoda, osmoelektrodna
cev (eh.)
octoses - oktoze, monosaharoze sa
8 atoma kiseonika u molekulu
(hem.)
octuple - osmostruki
octuplex telegraphy - osmostruka
telegrafija (tel.)
octyl - oktil (radikal oktana) (hem.)
ocular - okular (opt. instrument),
okularni, očni
oculentum - mast za oči
odd-even nucleus - neparno-parno
jezgro, sadrži neparni broj protona
iparni broj neutrona (fiz.); ~
leg - neparna noga (eh.); '—odd
nucleus - neparno-neparno jezgro,
sadrži neparne brojeve protona
i neutrona (fiz.)
«dogr*ph
ođograph - hodograf, elektronski
uređaj za nanošenje predenog puta
na kartu (eh.)
odometer - odometar, merač pre-
denog puta (dužine trake), puto-
mer, brojač kilometara (mot.)
odorant - deodorans, odstranjivač
neugodnih mirisa
odorimetry - odorimetrija, merenje
intenziteta i postojanosti mirisa
(hem.)
odoriphore - odonfor, grupa mo-
lekula koja je odgovorna za miris
jedinjenja
oelotropic - anizotropan
oenanthl - normalni aldehid sa
7 C-atoma (hem.)
oersted - ersted, jedinica za jačinu
10 A
magnetskog polja 1 Oe = —
47T cm
oestriol - ženski seksualni hormon
(hem.)
off - isključeno (el.) ; ~ center
position - položaj izvan centra
(ma!.); ~ centre - izvan centra
(mai.); ~ duty - rezervni, neuk-
ljučeni, nije na dežurstvu (el.);
~ furniture - kancelarijski na-
mes'taj; ~ gauge - nestandardan;
~ line - van linije, oflajn, auto- ohmice - omski
noman; ~ of goods - ponuda
robe; ~ of indemnity - oštetna
ponuda; ~ office building -
upravna zgrada; ~ on switch - oikocryst(al) - ojkokristal, eko-
prekidač (el.); ~ position - is-
ključeni položaj, položaj mirovanja oil - ulje; podmazivati, mazati;
(el.); ~ print - posebni otisak;
~ time - vreme praznog hoda (elj.)
offal - otpadak (thnl.)
offer - ponuda
office - uprava, kancelarija, biro;
~ cable - unutrašnji kabl; ~,
contracts - odeljenje ugovora;
~, engineering - tehnička uprava;
~, machine - kancelarijska upra-
va; ~, patent - patentni biro,
uprava za patente; ~ chor -
uprava zavoda, fabrike, upravna
zgrada; ~, technology utiliza-
tion - odeljenje za primenu (uvo-
đenje) nove tehnologije
office - oficir, časnik; <~, air elec-
troncs - oficir vazduhoplovne
491 oil
elektronike; ~, communications-
electronics - oficir radio-elektri-
čar; ~, electronic countermea-
sures - oficir radio-protivslužbe;
~, ground electronics - oficir
zemaljske elektronike
official call - službeni razgovor
(tel.); ~ telephone - službeni
telefon (tel.)
offing - pučina (pom.)
offset - pomak, neusaglašenost, od-
vod, kompenzacija, pomeraj; ~,
carrier - pomak nosača; ~, col-
lision - sudarni pomak (frekven-
cije); ~, frequency - pomak frek-
vencije; ~, magnetic - magnetski
pomeraj; ~, zero - nulti pomak,
pomeraj nule
ogive - vretenasto telo; ~, elliptic
- eliptično vretenasto telo; —,
parabodoidal - parabolično vre-
tenasto telo
ohm - om, jedinica električnog
otpora, in = V A" 1
ohm /square - om/kvadrat
ohmage - otpor u omima
ohmic contact - omski kontakt (el.);
~ drop - omski pad napona (el.);
~ loss - omski gubici (el.); ~
resistance - omski otpor (el.)
ohmmeter - ommetar (instrument
za merenje el. otpora)
kristal, kristal „domaćin"
~ bath - posuda za ulje, uljno
kupatilo (thnl.); ~ bath lubri-
cation - podmazivanje iz posude
za ulje (mot.); ~ burner - pla-
menik, brizgalica za ulje (thnl.);
~ cakes - uljane pogače (otpaci
posle ceđenja ulja) (thnl.); ~
circuit - cevovod ulja (thnl.);
~ circulation - opticaj ulja (mot.);
~ cleaner - prečistač ulja (mot.) ;
~ cup - mazalica, čaura za ulje,
šolja za ulje (mot.); ~ delivery
gpm - dobiva ulja u galonima
po milji (mot.); ~ dipstick -
pokazivanje ulja (mot.); ~ drain
plug - zapušač za ispuštanje ulja
(mot.); ~ feed - dovođenje ulja.
 omnibearing open
oil 492

oilgas - gas visoke kalorične vred- way flow - jednosmerni tok

oil omnidirectional antenna - kružna (aed.); ~ way translator - jed-
mazalica (mot.); ~ film - uljčani nosti dobij en tehničkim razlaga- antena, antena sa kružnim dija-
njem mineralnih ulja (thnl.) nostrani translator (eh.)
sloj (thnl); ~ filter - prečistač gramom zračenja (rad.); ~ mi- onemeter — kombinovani milivolt-
ulja (mot.); ~ filter inlet - ulaz oiling - mašćenje vune uljem ili crophone - kružni mikrofon, mi
uljnim emulzijama u toku procesa krofon sa kružnim dijagramom ampermetar (eh.)
filtera za ulje (mot.); ~ firing - onrush - nadiranje (voj.)
predenja u cilju smanjenja otpa- osetljivosti
loženje uljem (en.); ~ fuel - daka (tek.); ~ point - mesto onyx - oniks (ahat sa crnim i belim
uljano gorivo (en,); — groov - omnigraph - mehanizam za slanje
podmazivanja (mot.); ~ system slojevima) (min.)
uljni žleb (mot.); ~ gun - uljni Morzeovih znakova (tel.) ooze - mulj, glib
- uljni sistem (mot.) omnirange - za sve pravce; ~ one- oozing - znojenje
prskač (mot.); ~ hardened - oils - ulja, opšti naziv za mineralna
u ulju kaljeno (mil.); ~ harde- for-one - jedan-jednom sistem opacimeter - denzitometar (jot.)
ulja (nafte i derivati); biljna i komunikacije; ~ one-to-one -
ning - čelik kaljen u ulju (mtl.); životinjska ulja i esencijalna ulja opacity - neprozračnost; opacitet
~ heating - grejanje uljem (en.); jedan-jednom sistem komunika- (odnos količina upadne i propuš-
(thnl.) cije; ~ on—line — u liniji, onlajn,
~ hole - rupa za ulje (mot.); oilstone - uljni kamen za poliranje tene svetlosti); ~, atmospheric
~ hydraulic drive - hidraulični u realnom vremenu — atmosferska neprozračnost
pogon uljem (mot.); ~ in water (thnl.) omphacite - omfacit (alumosilikat opal - opal (hidratisani silicijum-
emulsion - emulzija ulja u vodi oily - podmazan, premazan uljnim Ca, Mg i Fe) (min.)
filmom (thnl.) dioksid) (min.)
(thnl.); ~ joint - zaptivanje u- on - uključeno (el.)
okonite - elektroizolacioni materi- „on and. off" switch - prekidač opal glass - opal staklo, neprovidno
ljem (thnl.); ~ level - nivo ulja, jal na bazi gume (el.) ili belo usled dodatka fluorida
uljostaj (mot.); ~ level gage - oleaginous - zejtinjav, mastan (el.) pri topljenju (thnl.)
merač nivoa ulja (mot.); ~ line oleate - oleate, so oleinske kise- on position - radni položaj (el.) opalescence - opalescencija (karak-
- uljovod (mot.); ~ of mirbane line (hem.) ondograph - ondograf, visokofrek- teristično prelivanje rasute svet-
- naziv za nitrobenzol (hem.); olefin v. olephin ventni oscilograf (eh.) losti na suspendovanim česticama
~ of vitriol - raniji naziv za olefines - olefini, nezasićeni ugljo- ondometer - talasomer (eh.) u tečnostima ili mutnim kristalima)
sumpornu kiselinu (hem.); ~ out- ondoscope - tinjajući indikator osci- Opalon - trg. naziv za vinil-hlorid
vodonici (hem.) lacija (eh.)
let - izlaz ulja (mot.); ~ passage oleic - uljani, oleinski (po kiselini); (thnl.)
- kanal za ulje (mot.); ~ pressure one-cycle reactor - reaktor koji opaque - neproziran, neprozračan
~ acid - oleinska kiselina, neza- radi samo na jednom ciklusu (nukl.);
- pritisak ulja (mot.); ~ pressure sićena kiselina koja se nalazi u (op.); ~ Colour - neprovidna
gage - manometar za ulje (mot.); ~ dimensional configuration boja (thnl.)
uljima kao glicerinski estar (hem.) - jednodimenzionalna konfigura- open - otvoriti; otvoren; ~ are
~ pump - pumpa za ulje (mot.); olein - olein, gliceril-trioleat; olein,
~ reservoir - uljni rezervoar cija (mat.); — entry resonator - welding - električno zavarivanje
tehnička oleinska kiselina rezonator sa jednim otvorom (eh.) ;
(mot.); ~ retainer - radijalni oleine v. olein u normalnoj atmosferi (zav.); ~
zadržač ulja (mot.); ~ return ~ frequency selection - jedno- -belt driving ,open belt drive
oleoresins - tečne biljne smole, frekventno biranje (eh.); ~ fre-
pipe - povratna cev za ulje (mot.); balzami (thnl.) - pogon sa otvorenim kaišem (ami.);
~ ring - prsten strugač (mot.); olephin - olefin, nezasićeni ugljo- quency translator - jednofrek- ~ centre type slide valve -
~ seal - radijalni zadržač ulja ventni translator (eh.); ~ hole klizni zasun sa unutrašnjim opte-
vodonik (hem.) coupler - sprežnjak sa jednom ot-
(mot.); ~ separation - izdvajanje oleum - oleum, pušljiva sumporna rećenjem (maš.) ; ~ circuit - otvo-
ulja (thnl.); ~ shale - bitume- vorom, račva sa jednim otvorom; reno kolo (el.); ~ -circuit admit-
kiselina (hem.) ~ hour duty - jednosatni pogon tance - admitanca praznog hoda,
nozni škriljac (thnl.); ~ strainer olfactometry v. odorimetry (hem.)
- uljni filter (mot.); ~ supply (elj.); ~ off modulation - pre- admitanca otvorenog hoda (el.);
oligoclase - oligoklas, vrsta feld- kidna modulacija, modulacija pre- ~ -circuit characteristic - ka-
tank - rezervoar, sud za ulje (mot.); spata (alumosilikat Ca i Na) (min.) kidanjem (els.); ~ off (work) -
~ tight - zaptiveno za ulje (mot.); rakteristika praznog, hoda; cir-
olive - masline, maslinovina; ma- pojedinačni (rad) (maS.); ~ off cuit current -' struja praznog
~ tray - uljna ukapnica, plitica production - izraz pojedinačnih
za skupljanje ulja (mot.); ~ va- slinova boja (agr.); ~ oil - ma- hoda (el.); — -circuit delay
slinovo ulje (thnl.) komada (maš.); ~ pass milling line - otvorena linija za kašnjenje
cuum pump - uljna vakuumska - glodanje u jednom hodu (maS.);
pumpa (thnl.); ~ varnish - olivenite - olivenit (bazični arse- ~ piece - jedan komad, ceo ko-
(eh.); <• circuit impedance -
masna (uljana) boja, firnis lanenog nijat bakra) (min.) impedanca praznog hoda (el.); ~
mad (mai.); — sided surface - -circuit line - otvoreno kolo,
ulja (thnl.); ~ well - izvor ulja olivine - olivin, peridot (silikat mag- jednostrana površina, Mobijusova
(nafte) nezijuma i gvozda) (min.) otvorena linija (el.); ~ -circuit
kriška (mat.); ~ stage amplifier potential - potencijal otvorenog
oildag - koloidna disperzija grafita omega - globalni radio-navigacioni - jednostepeni pojačavač (el.); kola (el.); ~ -circuit voltage -
u mineralnom ulju (thnl.) sistem ~ to-one transformer - transfor- napon otvorenog kola (praznog
omnibearing - UF-antena, antena mator sa prenosnim odnosom 1 hoda) (el.); ~ -hearth process
oiled - podmazan (uljem) (mot.) za sve pravce; ~ indicator - (translator); ~ way communi- - Simens-Martinov proces proiz-
oiler - mazalica za ulje (mot.) radio-kompas (eh.) cation - jednostrana veza (eh.);
 open
open
vodnje čelika (mil.); ~ -hearth
steel, basic - bazni Simens-
Martinov čelik (tntl.); ~ joint -
spoj sa razmakom ivica (zav.);
~ piston - otvoreni klip (mot.);
~ pores - otvorene pore (thnl.);
~ T- junction - otvoreni T-spoj
(zav.); ~ type machine - otvo-
rena mašina; ~ wire - vazdušni
provodnik, gola žica (eh); ~
-wire circuit - vazduŠno kolo,
vazdušni vod, vazdušna linija (el.);
~ wire fuse - otvoreni osigurač
(el.); ~ -wire line - vazdušna
linija, vazdušni vod (el.); ~ wire
loop - petlja vazdušne linije (eh)
opening - otvor, otvaranje; ~ capa-
city (vice) - otvor čeljiusti (maš.);
~ ceremony - svečano otvaranje
(sajam); ~ of the Fair - otvaranje
sajma; ~ of hook - otvor kuke
(mal.)
openside milling machine - glo-
dalica sa jednim stubom (mai.)
opensiđed type of machine - ma-
šina sa jednim stubom (mai.)
operand - operand, komponenta
operacije
operate - raditi, upravljati, poslu-
živati
operating angle - radni ugao, ugao
protoka anodne struje (el.); —
characteristics - radna karakte-
ristika; ~ coil - radna kalem (el.);
~ conditions - pogonske prilike,
ušlo vi rada; ~ contact - radni
kontakt (el.); ~ cylinder - radni
cilindar (mel.); ~ device - radni
uređaj; ~ efficency - efikasnost
pogona; — element - radni ele-
ment; ~ fluid - radni fluid; ~
frequency - radna frekvencija
(rad., TV, el.); ~ handle - ru-
čica za upravljanje (maš.); ~ head
- radna visina (maš.); ~ instruc-
tion - radna instrukcija, instruk-
cija za posluživanje, pravila eks-
ploatacije (maš.); ~ key - tele-
grafski ključ, telegrafski taster (tel.);
~ lever - poluga za upravljanje
(mat.), poluga za uključivanje (el.);
~ pole - izolaciona motka (elj.);
~ position - radni položaj; ~
494 operation
operation
power - radna snaga (el.); ~
pressure - radni pritisak (maš.,
tt.); ~ room - komutatorska
sala, sala sa radnim mestom (el.);
~ school - škola za telefonistkinje
(tel.); ~ side - strana sa koje se
radi (maš.); ~ staff - eksploa-
tacioni personal, tehničko osoblje;
~ temperature - radna tempera-
tura (tt.); ~ time (machine) -
radno vreme (mašine); —-< value -
radna vrednost (el.); ~ voltage
- radni napon (el.); ~ wave -
radni talas (rad., TV); ~ win-
ding - radni namotaj (elj.)
operation - operacija, rad, režim,
režim rada; <~, Argus - režim
rada „Argus"; ~, batch - rad
u režimu grupne obrade kodi-
ranih podataka, autonomna ope-
racija; ~, bilevel - dvonivoski
režim rada; ~, bistable - bista-
bilni režim rada; ~, continuous -
neprekidni režim rada; ~, cryoge-
nic - kriogeni režim rada; ~,
depressed collector - rad u
režimu smanjenog napona na ko-
lektoru; ~, experimental - eks-
perimentalni režim rada; ~, fail-
safe - pouzdani režim rada; ~,
high-current-level - režim rada
pri visokom strujnom nivou; ~,
high-level-signal - režim rada
pri visokom nivou signala ; ~,
high-speed - rad pri velikim
brzinama; ~ hold-in - sinhroni
režim rada; ~, houskeeping-s -
pomoćne operacije; ~, identity v.
unit operation; ~, in-sync -
sinhroni režim rada; ~, large-
signal v. high-level signal ope-
ration; ~, laser - kvantnomeha-
nička generacija optičke frekvencije,
rad lasera; ~, logical - logička
operacija; ~, low-current-level
- režim rada pri niskom strujnom
nivou; ~ , low-level-signal * -
režim rada pri malom nivou signala;
~, marginal - rad u graničnoj
oblasti; ~, maser - masrski rad,
kvantnomehanička generacija na
U K T ; ~, medium - radni me-
dij, radna sredstva; <--, multi-
mode - režim rada na više tipova
495
oscilovanja; ~, multiplex - mul-
tipleksni rad; ~, no-failure -
režim rada bez otkaza; ~, not-
in-«yne - nesinhroni režim rada;
/w, off-line v. batch operation;
~, on-line - onlajn rad, rad u
realnom vremenu; ~, parallel -
paralelni rad; ~, Q-switched -
režim modulacije dobrote; ~, qua-
drature - rad pri faznom pomaku
od 90°; ~, quasi-continuous -
• kvazikontinualan režim rada; ~,
real-time - rad u realnom vre-
menu; . ~, semiduplex - semi-
dupleksni rad; ~, single-axial-
mode - režim rada na jednom
aksijalnom tipu oscilovanja; ~,
•ingle-mode - režim rada na
jednom tipu oscilovanja; ~, small-
signal v. low-level signal ope-
ration; <-~, space-charge-limited
- režim rada u uslovima ograni-
čenja prostornim naelektrisanjem;
~, suppressed-carrier - režim
rada sa potisnutim nosačem; ~,
true-time v. real-time opera-
tion; ~, under control - rad
pod kontrolom; ~, unit - jedna-
čina operacija; ~, unnecessary
- nepravilni rad (releja)
operational calculus - operatorski
račun (mat.); ~ fluid - radni
medij, fluid (aed.)
operative weldabelity - operativna
zavarljivost (zav.)
operator - operator, telefonistkinja;
dežurni telegraf ista; ~, annihila-
tion - anihilacioni operator; ~
attention - upozorenje operatoru
(el.); ~, creation - kreacioni
operator; ~ indicator - indikator
operatora, indikator dežurnoga (el.);
"S linear - linearni operator;
~, logical - logički operator; ~
on duty - telefonistkinja na duž-
nosti, dežurna (tel.); ~, polari-
zation - polarizacioni operator;
~> quantum - kvantni operator
operator's load - opterećenje te-
lefonistkinje (pri maksimalnom sao-
braćaju) (tel.); ~ position - rad-
no mesto, radni sto, komutator
(tel., el.); ~ set - garnitura tele-
fonistkinje (tel); ~ stand - (kod kristala) (hem.); ~ window
optical
radno mesto (tel.); ~ tour -
- smena telefonistkinje (tel.)
oppanol - sintetička guma na bazi
izobutilena (thnl.)
opposed thrust cylinder - cilindar
sa dvostrukim klipom (mot.)
opposing coils - suprotno dejstvu-
jući kalem (el.)
opposite - suprotan, preko puta;
~ phase - protivfaza, suprotna
faza (el.); ~ -stroke pistons -
suprotno-hodni klipovi (mot.)
optical - optički, vidni; <~ activity
- optička aktivnost, osobina nekih
jedinjenja da skreću ravan polari-
zovane svetlosti (fiz., hem.); ~
automatic rangin - optički au-
tomatski daljinomer (at.); ~ axis
- optička osa kristala, Z-osa; ~
bench - optička klupa (opt.);
~ constant - optička konstanta
(opt.); ~ density - optička gu-
stina (opt.); ~ dispersion - op-
tička disperzija, variranje indeksa
prelamanja s bojom (opt.); ~
dividing head - optička deobena
glava (maš.); ~ filter - optički
filter, svetlosni filter (opt.); ~
glass - optičko staklo, po osobi-
nama odgovara za izradu optičkih
sistema i uređaja (thnl.); ~ hori-
zon - optički horizont (opt., voj.);
~ illusion - optička varka (opt.);
~ isomerism - optički izomeri-
zam, pojava iste supstance u više
oblika koji različito polarizuju svet-
lost; ~ lens - optičko sočivo (opt.);
~ measuring equimpent - op-
tička mema oprema (opt.); ~
path - optička putanja, dužina
puta svetlosti pomnožena indeksom
prelamanja (opt.); ~ pyrometer
- optički pirometar (tntr.); ~ ro-
tation - optička rotacija (svetlosti
pri polarizaciji) (fiz., hem.); ~
sound reproducer - optička re-
produktor zvuka (eh.); ~ surface
- optička površina (opt.); ~ sy-
stem - optički sistem, sistem so-
čiva (opt.); ~ tracking - optičko
praćenje, optičko sleđenje (voj.);
~ twinning - optičko bliženje
optical
optical
- „optički prozor", nehomogenost
u atmosferi u kojoj nema apsorpcije
svetlosti (opt.)
optically active - optički aktivan,
koji može da proizvede polariza-
ciju svetlosti (hem.); ~ dense -
optički gust; ~ flat - optičk
ravan; <-— thin - optički tanak
optics - optika, nauka o svetlosti
(opt.); ~, applied - primenjena
optika; ~, atmospheric - atmos-
ferska optika; ~, beam - optika
mlaza; ~, Cassegrainian - Kase-
grenova optika; ~, crystal - krista-
looptika; ~, electron - elektron-
ska optika, optika elektrona; ~,
fiber - talasna optika; ~, Fourer
- Furijeva optika; ~, geometrical
- geometrijska optika; ~, holo-
gram - hologramska optika; ~,
magnetic - magnetska optika; ~,
metal - metalooptika; ~, micro-
wave - mikrotalasna optika; ~,
neutron - neutronska optika; ~,
nonlinear - nelinearna optika; ~,
parametric - parametarska optika;
~j physical - fizička (talasna)
optika; ~, plasma - plazma op-
tika; optika plazme; ~, quantum
- kvantna optika; ~, ray - geome-
trijska optika; ~, scalar - skalama
optika; ~, wave - talasna (fizička)
optika
optimization - optimizacija; ~,
computer-aided network - op-
timizacija kola pomoću računara;
<~, computer-aided transistor
- optimizacija tranzistora pomoću
računara; ~, network - optimiza-
cija mreže; ~ theory - terija
optimizacije (mat.)
optimized attenuation - optimalno
prigušenje (el.)
optional - proizvoljan
optoelectronics - optička elektro-
nika; ~, solid-state - optička
elektronika čvrstog stanja
optotransistor - optičkoelektronski
tranzistor
optron - optron
OR-ILI (logička funkcija); ~, ex-
clusive - isključujuće I L I ; ~,
inclusive - uključujući ILI
496
orangle lead - oksid olova, PD3O4,
dobija se zagrevanjem olovokar-
bonata u vazduhu na 450°C (thnl.)
orb - krug, prsten, točak, kolo
orbit - orbita; ~, dipole - dipolna
orbita, orbita dipola
orbital electron - orbitalni elek-
tron (fiz.)
orbitally degenerate - orbitalno
degenerisan
orchard - voćnjak
orcinol - orcin, meta-dioksi-toluol
(hem.)
order - red, stepen, nalog; ~, cen-
tral - centralni red, nulti red;
~, convergence - konvergentni
poredak; ~, diffraction - difrak-
cioni poredak; ~, interference -
interferentni poredak; ~, long-
range - daljinski poredak; ~,
magnitude - poredak veličine;
~ of a reaction - stepen reakcije
(hem.); ~ of magnitude - red
veličine (mat.); ~, pole - poredak
polja; ~, shorte-range - blizin-
ski poredak
ordinal number - redni broj (mat.)
ordinary call - običan razgovor
(tel.); ~ galvanizing - obično
galvanisanje (mtl.); ~ ray -
obični zrak, pri polarizaciji svet-
losti (opt.)
ordinate - ordinata (mat.)
ore - ruda; ~, direct-smelting -
ruda koja se neposredno može
topiti; ~, drag - razdrobljena
ruda; ~, dredgy - rudne žice;
~, dressing - odvajanje određe-
nog sastojka rude od jalovine fi-
zičkim metodama (mtl.); ~, dust -
ruda u obliku prašine; ~, fluxing
- lako topljiva ruda; ~, freed -
oslobođena ruda; ~, hurdled -
klasirana ruda; ~, incompletely
roasted - nedopuštena ruda; ~,
indicated - izračunate rezerve
rude; ~, inferred - izračunate
rezerve rude; ~, lode - ruda u
obliku žila; ~, lump - ruda u
krupnim komadima; ~, measu-
red - merene rudne rezerve j ~,
merchantable - komercijalna ru-
da; ~, milling - fabrička ruda;
~, positive - pozitivno utvrđene
ore
rezerve rude; ~, possible - mo-
guće rezerve rude; ~, probable
- verovatne rudne rezerve; •—•,
prospected - istražene rudne re-
zerve; ~, proved - ustanovljene
rezerve rude; ~, raw - sirova
(nepripremljena) ruda; ~, self-
fluxing - samotopljiva ruda; ~,
slabby - ljuspasta ruda, pločasta
ruda; — solid — rudni masiv
ore-bearing - rudonosan
organ - organ, element, blok, čulo;
~ of hearing - organ sluha; ~
of sence - organ osećanja; ~ of
sight - organ vida; ~ of smell
- organ mirisa; ~ of taste - organ
ukusa; ~ of touch - organ pi-
panja
organdie - organdin, laka pamučna
tkanina (tek.)
organic - organski (hem.); ~ acid
- organska kiselina (hem.); '-'
chemistry - organska hernija; ~
moderated reactor - reaktor sa
moderatorom od organskog mate-
rijala, npr. bifenil, difenil-oksid,
trifenil i dr. (nukl.); ~ scintilla-
tor - organski scintilator, smeša
organskih supstancija koja pokazuje
fluorescenciju pod uticajem jonizi-
rajućeg zračenja; koristi se kao
detektor zračenja (nukl.)
organism - organizam, živo telo
organizational techniques - orga-
nizaciona tehnika
organoleptics - ispitivanje neke
supstance čulima (uglavnom na
osnovu mirisa i ukusa) (hem.)
organosol - organozol, koloidni ras-
tvor u organskom rastvaraču (hem.)
orgatron - elektronske orgulje
oiientation - orijentacija; ~ 5 cry-
stal - orijentacija kristala; ~,
dipole - orijentacija dipola; ~,
domen - orijentacija domena; ~,
spin - orijentacija spina; ~, tar-
get - orijentacija cilja
orifice - prigušnica (maš.); ~ loss
- pad pritiska na prigušnicu (maš.)
origin - početak, ishodište (mat.);
~ of coordinates - korodinatni
početak (mat.)
Orizon - plastična masa na bazi
polietilena (thnl.)
32 Rečnik
497 orthorhombic crystal
Orlon - sintetičko vlakno na bazi
poliakrilonitrila (thnl.)
ormolu - zlatna bronza, slikarsko
zlato (tehnl.)
ornamet - nakit
ornithine - ornitin, diamino-valeri-
janska kiselina (hem.)
orpiment — auripigment (prirodni
arsen-trisulfid) (min.)
Orsat apparatus - Orsatov aparat,
služi za tehničku analizu gasova
(hem.)
orthicon - ortikon (eh.)
orthite - ortit, alanit (alumosilikat
Ca, Ce, La, Na, Fe, Mg i dr.)
(min.)
ortho - oznaka za susedni položaj
supstinenata u benzoevom jezgru
(hem.); orto-prefiks koji znači;
pod pravim uglom (mat.)
ortho-para conversion - konverzija
orto-para, prevođenje orto-vodo-
nika u para-vodonik, obično po-
moću katalizatora (fiz.)
orthocaine - ortokain, metil-meta-
amino-p-benzoat, služi kao aneste-
tik (hem.)
orthocenter of a triangle - orto-
centar trougla, presek visine tro-
ugla (gm.)
orthochromatic - ortohromatski
(fot.)
orthoclase - ortoklas, kalijumski
feldspat (min.)
orthogon - pravougaonik (gm.)
orthogonal - pravougli (mat.); ~
circles - ortogonalni krugovi, čije
tangente stoje pod pravim uglom
(gm.); ~ projections - ortogo-
nalne projekcije (gm.); ~ tran-
formation - ortogonalna trans-
formacija (gm.)
Ortholeum - grupa aditiva za ma-
ziva (thnl.)
orthomorphic projection - kon-
formno preslikavanje (mat.)
orthophonic - ortofonski (ak.)
ortophosphoric acid - fosforna ki-
selina H3PO4 (hem.)
orthorhombic crystal - ortorom-
bički kristal (kr.); ~ system -
ortorombični kristalni sistem; tri
kristalne ose pod pravim uglom
i međusobno nejednake (min.)
 Orthosil
Orthosil - sredstvo za industrijsko
čišćenje metala na bazi natrijum-
silikata (thrtl.)
orthotelephonic gain - ortotele-
fonsko pojačalo (tel.)
orthotron - ortotron, talasovodni
akcelerator
oryzenin - orizenin, protein koji
se nalazi u pirinču (hem.)
Os - hemijski znak za element os-
mijum (hem.)
osaZones - osazoni, difenilhidra-
zoni monosaharoza, služe za iden-
tifikaciju pojedinih monosaharoza
(hem.)
oscillate - oscilovati (eh.)
oscillating arm direction indi-
cator - klateći pokazivač pravca
(mot.); ~ axle - gipka osovina
(mot.); klatna osovina, osovina
koja osciluje (ntaš.); ~ circuit -
oscilatorno kolo (eh.); ~ com-
ponent - oscilatorna komponenta
(eh.); ~ crank drive - klatni kri-
vajni pogon (maš.); ~ crystal -
generatorski kristal, kristal oscila-
tora (eh.); ~ current - oscilatorna
struja (eh.); ~ joint - vibrira-
jući spoj (talasovoda) (eh.); ~
magnetron - oscilatorski magne-
tron (els.); ~ relay - vibracioni
relej (eh.); ~ tube - generatorska
cev, oscilatorska cev (eh.); ~ vol-
tage - oscilatorni napon (eh.)
oscillation - oscilovanje, oscilacija,
treptaj; ~, acoustic-s - akustičke
oscilacije; ~, coherent -s - ko-
herentne oscilacije; ~, coherent
optical - koherentna optička osci-
lacija; ~, collective-s - kolektivna
oscilacije; ~, competing-s - kon-
kurentne oscilacije; ~, current-s
- strujne oscilacije; ~, de Haas-
van Alphen's - Haz-van Alfenove
oscilacije; ~, doublefrequency -
oscilovanje na dve frekvencije; —,
electron plasma - elektron-plaz-
ma-oscilacije; ~', electrostatic
plasma - elektrostatična plazma-
oscilacije; ~, free-running laser
-s - oscilacije lasera u slobodnom
režimu; ~ frequency - frekven-
cija oscilovanja (el.); -—•j giant-s
- režim gigantskih oscilacija; ~,
493
oscillator
Gunn(effect)-s - Ganovske osci-
lacije; ~, hydromagaetic-s-of
plasma - hidromagnetske oscila-
cije plazme; ~, ion-s - jonske
oscilacije; ~, ion plasma-s -
jonske plazma-oscilacije; —, laser
~ laserska oscilacija; ~, low-
frequency plasma-s - nisko-
frekventne plazma-oscilacije; ~,
magnetohydrodynamic-s - mag-
netohidrodinamičke oscilacije <~,
maser - maserska oscilacija; ~,
mode - tip oscilacije, vrsta osci-
lacije (el.); ~, multimodc -
oscilovanje na više tipova oscilo-
vanja; ~, multiple—s - višestruke
oscilacije; ~, parametric - para-
metarsko oscilovanje; ~, photo-
conductivitiy-s - fotokonduktivne
oscilacije; ~, pi-mode - oscilo-
vanje pi-tipa; ~, plasma-s -
oscilacija plazmi; —- point - tačka
zviždanja, tačka generisanja (eh.);
~, quantium-s - kvantne osci-
lacije; ~, quasi-fundamental m o -
de - oscilovanje kvaziosnovnog
tipa; ~, Raman-laser - Ramanove
laserske oscilacije; ~, regular -
regularno oscilovanje; <~ relay -
vibracioni relej (el.); '-', reso-
nance—s - rezonantne oscilacije;
~, Shubnikov-de Haas's - Šub-
nikov-de Hazove oscilacije; ~,
single-frequency - jednofrekvent-
no oscilovanje; —, single-mode
- oscilovanje na jednom tipu osci-
lovanja; ~, spontaneous - spon-
tane oscilacije; —, steady-state
- ustaljene oscilacije; ~, sub-
harmonic - subharmoiiično osci-
lovanje; ~, surface - površinske
oscilacije; ~, transformer - vi-
sokofrekventni transformator (el.);
~, transient - prelazne oscilacije;
~, ultrasonic de Haas-van Al-
phen - ultrazvučne oscilacije Haz-
van Alfenove; ~, variable fre-
quency - oscilacije sa promenlji-
vom frekvencijom
oscillator - generator oscilacija, osci-
lator (el.); ~, active - aktivni
oscilator; —, active maser - ak-
tivni maserski oscilator; ~, active
rubidium maser - aktivni rubi'
499
oscillator
dijumski maserski oscilator; ~,
atomic - atomski oscilator; ~,
avalanche transit-time (diode)
v. impact avalanche-and-tran-
sit-time (diode) oscilator; ~,
backward-wave - generator sa
povratnim laserom; ~, beat(ing)
- heteroidni oscilator; ~, bulk
GaAs v. Gunn(-effect) oscilla-
tor; ~, bulk negative resistance
- generatorsa ne gativnim prostor-
nim otporom; ~, cesium atomic
(beam controlled) - kvantni ge-
nerator sa ulazom sezijumskih a-
toma; ~, CF Gunn(effect) v.
constant-frequency (Gunn-ef-
fect) oscillator; ~, coherent -
koherentni oscilator; ~ coil -
oscilatorni kalem, kalem oscilatora
(el.); ~, common-base - gene-
rator sa tranzistorom sa zajednič-
kom bazom; ~, common-emitter
- generator sa tranzistorom sa
zajedničkim emiterom; ~, con-
stant - frequency Gunn(-effect)
- Ganov oscilator konstantne frek-
vencije; ~, continuous-wave -
generator neprigušenih oscilaci-
ja; ~, crystal (controlled)- -
kristalni oscilator, generator sa
kvarcnom kristalnom (stabilizaci-
jom); ~, degenerate-tipe para-
metric - parametarski generator
degenerativnog tipa; ~, double-
base diode - oscilator sa dvobaz-
nom diodom; ~, epitaxial gunn
(-effect) - epitaksijalni Ganov osci-
lator; <--, extended interaction
- generator sa produženom inter-
akcijom; ~, Fabry-Perot maser
- Fabri-Peroov maser-oscilator; ~,
field-effect transistor - generator
sa FET-tranzistorom; ~, field-
independent maser - maser-osci-
lator nezavisan od polja; ~, G -
G-generator, G-oscilator; ~, gas
maser - gasni maser-oscilator;
~, Gunn (-effect) - Ganov gene-
rator, Ganov oscilator; ~, H -
H generator, G oscilator; ~, har-
monic - harmonični oscilator,
generator harmonika; ~, impact
avalanche-and-transit-tlme (di-
ode) - oscilator sa lavinskom i
oscillator
vremenski prelaznom diodom; ~,
1MPATT v. impact avalanche-
and-transit-time (diode) oscil-
lator; ~', inductance-capacitance
- LC oscilator, generator sa LC
kolom; ~, integrated (-circuit)
- integrisani oscilator, integrisani
generator; ~, junction transistor
blocking - oscilator za blokiranje
sa spojnim tranzistorom; ~, laser
- laserski oscilator; ~, light pum-
ping parametric - parametarski
oscilator sa optičkim pumpanjem;
~, local - lokalni oscilator, hete-
rodinski oscilator; ~, magnetron
- magnetronski oscilator; ~, mar-
ginal - marginalni oscilator, prazni
generator; ~, maser - maserski
generator; ~, Meacham - Miče-
mov generator; ~, microwave -
mikrotalasni oscilator; ~, mo-
lecular - molekularni oscilator,
molekularni generator; ~, mono-
tron - monotron - monotron osci-
lator, monotron generator; ~, noi-
se-perturbed - generator pobu-
đen šumom; ~, nonsinusoidal
- nesinusoidalni generator; ~-,
optical local - optički he-
terodinski oscilator; ~, opti-
cally pumped rubidium ma-
ser - rubidijumski maser genera-
tor sa optičkim punjenjem; ~,
optical maser v. laser oscillator;
~, optical parametric - optički
parametarski oscilator; ~, para-
metric - parametarski oscilator,
parametarski generator; ~, para-
metric subharmonic - parame-
tarski generator subharmonika; ~,
phase-locked - generator sa faz-
nim podešavanjem; ~, phase-
shift - generator sa kolima za po-
meranje faze; ~, pilot - pilot osci-
lator; ~, plasma - plazma-gene-
rator; ~, p-n junction - oscilator
p-n sa spojem; ~, Pound-Wat-
kins marginal v. marginal oscil-
lator; ~, pump - generator pum-
panja; ~, quartz crystal con-
trolled - generator sa kristalnom
kvarcnom stabilizacijom; ~ ra-
diation - zračenje oscilatora (eh.);
~, regenerative - regenerativni
oscillator
oscillator
generator, regenerativni oscilator;
~, r-f - radiofrekventni oscilator;
~, rubidium atomic - atomski
rubidijumski oscilator; ~, rubi-
dium gas cell - rubidijumski gasni
oscilator; ~, rubidium maser -
rubidijumski maser-oscilator; ~,
series-tuned - oscilator sa red-
nom rezonancijom; ~, shunt-
tuned - oscilator sa paralelnom
rezonancijom; ~, silicon diode -
oscilator sa silicijum-diodom; —,
solid-state - oscilator sa čvrstim
telom; ~, space-charge focused
- generator fokusiran prostornim
naelektrisanjem; ~, spin - spinski
generator, spinski oscilator; ~,
square wave (form) - generator
pravougaonih impulsa; ~, stabi-
lized local - stabilisani heterodin-
ski oscilator; ~, sweep - svip
generator, generator sa ljuljajućom
frekvencijom; ~, temperature
compensated crystal controlled
- kvarcni generator sa temperatur-
nom stabilizacijom; ~, thallium
atomic (beam controlled) - ta-
lijumski atomski oscilator; ~, tran-
sistor - tranzistorski oscilator;
- tube - generatorska cev, oscila-
torna cev (els.); <--', tuned-base
- tranzistorski oscilator sa oscila-
tornim kolom u kolu baze; ~,
tuned-collector - tranzistorski os-
cilator sa oscilatornim kolom u
kolu kolektora; ~, tunnel diode
- oscilator sa tunel-diodom; ~,
two-circuit parametric - para-
metarski oscilator sa dva kola; ~,
variable capacitance - oscilator
sa promenljivim kapacitetom; ~,
variable frequency Gunn (-ef-
fect) - Ganov generator sa pro-
menljivom frekvencijom; ~, VF
Gunn v. variable-frequencfy
Gunn(-effect) oscillator; ~, vol-
tage-controlled crystal - napon-
ski upravljani kvarcni oscilator;
~,voltage-tunable Gunn(-ef-
fect) - Ganov generator sa napon-
skim podešavanjem; ~, atal v.
crystal oscillator; ~, Z - Z-osci-
lator
500 Ostwald's law
oscillatory current - oscilatorna
struja (els.); ~ discharge - osci-
latorno pražnjenje (elf.)
oscillion - generatorska cev (els.)
oscillistor - oscilistor
oscillogram - oscilogram (els.);
~ record - oscilogram (els.)
oscillograph - oscilograf (els.): ~
tube - katodna cev, cev oscilogra-
fa (els.); ~ with bifilar suspen-
sion - bifilarni oscilograf (els.)
oscillography - oscilografija (els.)
oscilloscope - osciloskop, oscilo-
graf; ~, dual trace sampling -
dvomlazni impulsni (sempling) os-
cilograf; ~, sampling - impulsni
(sempling) oscilograf; —, storage
- oscilograf sa memorijom; ~,
stroboscopic - stroboskopski os-
cilograf; ~, viewing - osciloskop
oscillosynchroscope - oscilosinhros-
kop (els.)
osglim lamp - neonska cev (el.)
osier - iva, vrba (agr.)
osmic acid - osmijum-tetroksid,
O s O (isparljiv i otrovan) (hem.)
osmiridium - osmiridijum, vrlo
tvrda prirodna legura osmijuma
(17—48%) i iridijuma (49%) (hem.)
osmium - osmijum (hem. elemenat,
red. br. 76, simbol Os)
osmometer - osmometar (aparat za
merenje osmotskog pritiska) (hem.)
osmometry - osmometrija (meto-
dika merenja osmotskog pritiska)
(hem.)
osmoscope - osmoskop (aparat za
merenje mirisa)
osmose - osmoza (difuzija rastvarača
kroz polupropustljivu pregradu)
(hem.)
osmosis - osmoza, difuzija rastvarača
kroz polupropustljivu membranu
u koncentrovani rastvor u cilju
izjednačavanja koncentracije (hem.,
fiz.)
osmotic - osmotski; ~ pressure-
osmotski pritisak (hem., fiz.)
osone - ozoni, oksidacioni proizvodi
osazona (hem.)
osseine - osein, kolagen kostiju
(hem.)
Ostwald's law - Ostvaldov zakon
razblaženja; veza između razbla-
law
Jenja i stepena disocijacije slabih
elektrolita (hem.); ~ theory of
indicators - Osvaldova teorija
indikatora; indikatori su slabe baze
ili kiseline kod kojih se boja joni-
zovanog oblika razlikuje od nejo-
nizovanog (hem.)
other gases - drugi gasovi (zav.)
Otto engine - Oto-motor (mot.)
Oudin current - Udenova struja
(eh.); ~ resonator - Udenov re-
zonator (els.)
out current - tekuća produkcija;
~ cut method - postupak glo- outlet - izlaz; ispust; ~ flow velocity
danja u.suprotnom smeru (maš.);
~ desired - željna produkcija;
<-»' full - maksimalna produktiv-
nost; ~ hourly - produkcija na
čas (količina urađenog za jedan
čas); ~ large - velikoserijska pro-
dukcija; ~ milling - glodanje u
suprotnom smeru (maš.); ~ office
- potcentrala (tel.); ~ of gear -
zupčanici van zahvata (mot., maš.);
~ of mesh - izvan zahvata (maš.);
~ of-operation - van pogona,
koji ne radi, pokvaren, van rada,
neuredan; ~ of phase - van faze,
nisu u fazi (el.); ~ of round -
koji nije okrugao (maš.); ~ of
-town call - prigradski razgovor
međumesni razgovor (tel.)
outboard brace, outboard sup-
port - klešta za opiranje (maš.)
outburst - radio-protuberancija
(Sunca)
outđiffusion - obrtna difuzija
outdoor display - izložba na otvo-
renom; ~ exhibition - izložba
na otvorenom; ~ lighting -
spoljašnje osvetljenje (el.); ~ pick-
up - vanstudijska predaja, snima-
nje van studija (TV)
outer arbor support - opirač, spoljni
nosed ležaj (maš.); ~ diameter
- spoljni prečnik (gm.); ~ mar-
ker - spoljašnji marker, toranj
5 km od početka sletne staze (za outside broadcasting car - repor-
spuštanje aviona) (av.); ~ space
- prostor izvan Sunčevog sistema
(astr.); ~ wall - spoljni zid
outfit - oprema
outflow - isticanje, odliv (aed.); <—• outtrunk switch - izlazni birač,
time - vreme isticanja (aed.)
501 outtrunk switch
outgassing - degazacija, odstranji-
vanje gasova (hem.)
outage - izlazni ventil
outgoing call - odlazni poziv, odlazni
razgovor (rad.); ~ circuit - iz-
lazno kolo, odlazno kolo (rad.);
~ operator - telefonistkinja za
polazne veze (tel.); ~ position -
A-kumulator, komutator za po-
lazne veze (tel.); ~ selector -
izlazni birač (tel.); ~ translator
- izlazni translator (tel.); ~ trunk
- odlazna međumesna linija (tel.)
- brzina isticanja (aed.); ~ gas
speed - izlazna brzina gasa (aed.);
~ piping connection - izlazni
spoj cevi (maš.); ~ valve - iz-
duvni ventil (mot.); ~ velocity
- izlazna, brzina (aed.); ~ pressure
- radni izlazni pritisak (aed.)
outline-of-signal - odvojnici video-
signala
output - izlaz, izvod, izlazni signal,
izlazna snaga, snaga; proizvodnja;
~, available - nominalna snaga;
*—•, digital - digitalni izlazni sig-
nal; ~, floating - simetrični iz-
laz; ~, isolated-s - izolovani iz-
laz; ~, laser - izlazni signal la-
sera; ~, lasing v. laser output;
~, light - izlazno svetlosno zra-
čenje; ~, maser - izlazni signal
maser a; ~, multimode signal -
višestepeni izlaz, izlazni signal sa
više tipova (oscilovanja); ~, Ra-
man laser - Ramanov izlazni
signal lasera; •~, single-frequency
- jednofrekventni izlazni signal;
~j single—mode - jednotipni iz-
laz, izlazni signal sa jednim tipom
(oscilovanja); ~, steedy-state -
stacionarni izlazni signal; ~, su-
perradiant - izlazni signal super-
lasera; ~, thermal - termički
izlaz, odvajanje toplote
outrigging - isturenost (mot.)
tažna kola; ~ diameter - spoljni
prečnik; ~ paint - spoljašnji bo-
jeni premaz (thnl.)
međumesni birač (el.)
 outweigh
outweigh - uravnotežiti, podići (maš.)
oval countersunk head - sočivasta
glava (med.); ~ turning lathe -
strug za jajastu obradu (mah)
ovalbumin - albumin jajeta (hem.,
biol.)
oven - peć, pećnica; termostat; ~
basement raft - temeljna ploča
(peći); ~ case - kućište termo-
stata; ~ coke - pećni koks; ~,
crystal - termostat kristala kvar-
ca; ~ drying - sušenje u peći;
<~ end - glava peći; ~, propor-
tionally controlled - proporcio-
nalno upravljani termostat; ~, to-
table ware - vatrostalno posude
over relay - maksimalni relej" (el);
~ and under relay - maksimalni-
minimalni relej (el.); — com-
pound excitation - natkompa-
undna uzbuda (el.); ~ current
factor - koeficijent preoptereće-
nja (el.); ~ recording - suviše
duboko zapisivanje (els.); ~ road
stay - prepreka koja preseca put
(sbr.)
overall amplification - ukupno po-
jačanje (slabljenje) (el.); ~ dia-
meter - ukupni prečnik; ~ effi-
ciency - ukupni stepen delovanja
(en.); ~ height - ukupna sklopna
visina; ~ length - ukupna dužina;
- lighting - opšta (zajednička) ra-
sveta; ~ range - ukupna oblast
(maš.); — selectivity - opšta se-
lektivnost (eh.); ~ weldability
- opšta zavarljivost (zav.)
overamplification - prekomerno po-
jačanje (sa izobličenjem)
overbunehing - prekomerno grupi-
sanje, pretrpavanje (el.)
overcharge - preopterećenje, preko-
merno opterećenje (el.)
overcompensation - suvišna kom-
penzacija, prekompenzacija
overcorrection - preregulacija
overcoupling - natkritična sprega
overcutting - prekomerna modula-
cija (el.); preduboko rezanje (kod
ploča)
overdamping - prekomerno prigu-
šenje (el.)
overdoping - prekomerno legiranje
overdrive - štedni hod (mot.)
502
overload
overdriven - prekomerno optereće-
nje, prekomerna pobuda (el.)
overdriving - prekomerna pobuda
overexcitation - prekomerna po-
buda (el.)
overexposure - preosetljivost (fot.)
overfall - preliv (aed.)
overflow - preliv; prekomerni, su-
višni (saobraćaj); ~ dam - prelivna
brana (en.)
overfocusing - prefokusiranje
overground cable - vazdušni kabl
(elj.)
overhang - visiti
overhanging - viseći
overhaul - obnova (mot.)
overhauling - opravka, remont
overhead - vazdušni, okrenut nao-
pako (mot.); ~ circuit - vazdušna
linija, vazdušno kolo (el.); ~ line
- vazdušna linija, vazdušni vod
(el.); ~ position - položaj iznad
glave (zav.); ~ position welding
with the weld inclined - zava-
rivanje iznad glave u kosom polo-
žaju (zav.); — underground sy-
stem -..vazdušno-podzemna mreža
(el.); ~ vsHv*» (.O;_H; V;) - viseći
ventili u I-glavi ~(mt&.)
overhearing - preslušavanje (rad.)
overheat - pregrej"att, pregreja-
vanje, zagrejavanjeMit., el.)
overheated - pregrejan; ~ weld -
pregrejani šav (z$i)
overheating the iron - pregrevanje
gvozda (mtl.) J i oversize - prevelika mera; ~ par-
overlap - preklapati; preklapanje,
prekrivanje, poj&ivanje, presavija-
nje; ugao preklapanja; natkriti
overlapping - 'preklapanje, prekri-
vanje; ~ runs - varovi koji se
prekrivaju (zav.)
overlay - višeemiterski tranzistor;
>~, microwave - mikrotalasni
višeemiterski tranzistor
overload - preopterećen) e, maksi-
malni relej, maksimalni automat
(el.); preopteretiti; ~ capacity of
a current - kapacitet preoptere-
ćenja električnog kola (el.); ~
clutch - klizna spojnica, klizno kva-
čilo (mot.); ~ protection - za-
štita od preopterećenja; ~ valve
- ventil za preopterećenje (mot.)
overloading 503
overloading - preopterećenje
overmaul - generalni remont, po-
pravka, opravka, reparatura, pre-
ispitivanje, prepravljanje; ~ depot
- radnički remont; ~, field - ka-
pitalni remont u uslovima rada;
I ~, maintance - tekući remont,-
redovni remont; ~ of equipment
- kapitalni remont opreme, rekon-
strukcija; ~ 3 routine - svako-
dnevne opravke, rutinska repara-
tura; ~, scheduled major -
planski kapitalni remont (predvi-
đen planom); ~, semimajor -
preventivne opravke; ~, top -
generalni remont
overmodulation - prekomerna mo-
dulacija
overpopulation - prenaseljenost
overproduction - preveliko razvi-
janje gasa (zav.)
overating voltage - prenapon, na-
pon veći od proračunatog (el.)
overruning - razletovanje, pregre-
vanje, preterivanje, prelaženje (zav.)
overseas buyer — kupac iz preko-
morskih zemalja; ~ customer -
ihušterija iz prekomorskih zemalja;
j~ market research - istraživanje
/spoljnog tržišta; <—< visitor - pose-
| tilac iz prekomorskih zemalja
overshoot(ing) - prelaz na krajnji
\ položaj; prelaz, prelet; preoptere-
\ ćenje, veliki otklon, preskok
j oversintered - presinterovan (mtl.)
ticle - veliko zrno
overspeed device - ograničavač
brzine (mot.)
overstress - prenaprezanje (mtl.)
overstressing - preopterećenje (el.)
overstroke - prekomerni hod, iz-
letanje (maš.)
i overswing - prekomerna pobuda
(el.); prekomerno ljubljenje (pom.)
overtaking meter - indikator br-
zine prestizanja (sbr.)
overtension - prenapon (el.)
overthrow distortion - izobličenje
(fototelegram) od prekovremenog
prebačaja na čeonoj ivici signala
(ta.)
overtighten - prekomerno zapti-
vanje (maš.)
oxide
overtime - prekovremeni časovi
overtone - viši harmonik (eh.)
overtravel - preterivanje, prelaz
(sbr.)
overvoltage - nadnapon, prenapon,
prekomerni napon; razlika između
potencijala pri kome se neki gas
izdvaja na elektrodama iz rastvora
i potencijala reverzivne elektrode
istoga gasa u istom rastvoru (el.,
hem.); ~ suppressor - odvodnik
prenapona (el.)
overweight - suvišni teret
overwriting - prekomerni zapis
oxalate - oksalat, so oksalne kise-
line (hem.)
oxalates - oksalati, soli oksalne ki-
seline (hem.)
oxalic acid - oksalna kiselina (hem.)
oxamic acid - oksamska kiselina
(hem.)
oxamide - oksamid (hem.)
oxazoles - oksazoli, derivati oksa-
zola (hem.)
oxidase - oksidaza (ferment)
oxidate v. oxidize
oxidation - oksidacija (proces adi-
cije kiseonika na neko jedinjenje
ili u opštem slučaju reakciju u kojoj
neki atom gubi elektrone ) (hem.);
~, anodtic - anodna oksidacija,
anodizacija; ~, electrolytic -
elektrolitička oksidacija; ~ ratio
- stepen oksidacije (hem.); ~ re-
duction indicators - predoks-
indikatori, supstance čiji oksidovani
i redukovani oblik imaju različite
bojej slluže za približavanje od-
ređivanju redoks-potencijala (hem.);
~ stability - stabilnost protiv ok-
sidacije (hem.)
oxidative - oksidacioni
oxide - oksid, jedinjenje kiseonika;
<~^, ace tic - anhidrid sirćetne ki-
seline; —, basic - bazični oksid;
~ butyl-iiibutil - etar; ~, car-
bonic — ugljen-monoksid; ~ coa-
ted cathode - oksidna katoda
(zav., el.); ~ coated filament
- oksidno> grejno vlakno (zav., el.);
~ coating - oksidni sloj, oksidni
pokrivač (zav.) i ~, deuterium -
deuterijum-oksid, tešl.^a voda; ~
oxide
oxide
filament - oksidno vlakno za
grejanje (els.); ~ film arrester
- odvodnik sa oksidnim slojem
(els.); ~j hydrated - hidroksid,
hidratisani oksid; ~ inclusion -
oksidna uključina (zav.); ~, ni-
tric - azot-monoksid, N O ; ~,
nitrous - azot-suboksid, N2O
oxides - oksidi, jedinjenja kiseonika
sa drugim elementima (hem.)
oxidic - oksidni
oxidising flame - oksidirajući pla-
men (zav.)
oxidizability - oksidabilnost, spo-
sobnost da se oksidira
oxidization v. oxidation
oxidize - oksidirati (se)
oxidizer - oksidator
oxidizing - oksidiranje; oksidirajući
oximes - oksimi (jedinjenja koja na-
staju reakcijom aldehida i ketona
sa hidroksil-aminom) (hem.)
oxindole - oksindol, laktamo-amino-
fenil sirćetne kiseline (hem.)
oxine - oksin, 8-oksi hinolin, rea-
gens na niz metala (htm.)
oxonium salts - oksinijum soli, de-
rivati hipotetičnog oksfmijuma hi-
droksida j tarni kiseonik; ~ evaporator -
oxy - oksi-1, radikal-O; radikal-OH
(rede); ~ acetylene blowpipe -
acetilenski gorionik (zav.); ace-
tylene flame - kiseoničko-aceti-
lenski plamen (zav.); ~ acety-
lene torch - acetilenski gorionik
(zav.); ~ acetylene welding -
acetilensko zavarivanje (zav.); ~
coal gas flame - plamen kiseo-
nika i svetlećeg gasa (zav.); ~
hydrogen flame - plamen kiseo-
nika i vodonika (zav.); ~ hydro-
gen welding - varenje pri kome
se toplota dobija sagorevanjem
smeše kiseonika i vodonika (zav.)
oxyammonia - hidroksil-amin (hem.)
oxyarc cutting electrode - elek-
troda za električno sečenje kiseo-
nikom; ~ cutting electrode with
a central oxygen hole - šuplja
504 oxytetracycline
elektroda za elektrolučno sečenje
kiseonika (zav.)
oxybromide — oksibromid (jedinje-
nje sa grupom OBr) (hem.); ~,
bismuth - bizmut-oksibromid, biz-
mut-oksibromid, bizmutil-bromid;
~, phosphorus - fosfor-oksibro-
mid, fosforil-bromid
oxycellulose - oksiceluloza (složeni
proizvod oksidacije celuloze) (hem.)
oxycelluloses - oksiceluloze, proiz-
vodi oksidacije celuloze (hem.)
oxychloride - oksihlorid (jedinjenje
sa grupom OC1) (hem.); ~, bis-
muth - bizmut-oksihlorid, bizmutil-
hlorid; ~, calcium - kalcijum-
hipohlorit; ~, phosphorus - fos-
for-oksihlorid, fosfornil-hlorid; ~,
uranium - uranil-hlorid
oxycompound - oksi-jedinjenje (ko-
je sadrži radikal -0-)
oxydate - oksidirati
oxyfluoride - oksifluorid (jedinjenje
sa grupom OF) (hem.); ~, ura-
nium - uranil-fluorid
oxygen - kiseonik (hem. elemenat,
red. br. 8, simbol 0); ~ con-
nection - dovod kiseonika (zav.);
~ cylinder - kiseonična boca
(zav.); ~, elemental - elemen-
isparivač kiseonika (zav.); <~ free
- bez kiseonika; ~, heavy - teški
kiseonik, izotop kiseonika mase 18;
~ s liquid - tečni kiseonik; ~
mask - maska za kiseonik (zav.);
~ regulator heater - uređaj za
zagrevanje regulatora pritiska kise-
onika; ~ valve - slavina za kiseo-
nik (zav.)
oxygenase - oksigenaza (ferment)
oxygenate - zasititi kiseonikom, ok-
sidirati
oxygenize v. oxidize
oxygenous - kiseonični
oxyhaemoglobin - oksihemoglobin
(jedinjenje hemoglobina i kiseonika)
oxymuriatic acid - stari naziv za
gasoviti hlor (hem.)
oxytetracycline - teramicin (hem.)

_ oksitron (elektronska cev)
t r o n
oZ>
_ skrać. od ounces, unce
ozocerite - ozokerit, zemni (fosilni)
° vosak, prirodni parafin
ozokerite v. ozocerite
^ c - ozon (modifikacija kiseonika
sa molekulima Os) (hem.)
ozone - ozon, sastoji se te tri atoma
kiseonika (hem.)
ozoniđes - eksplozivna organska je-
dinjenja koja nastaju adicijom ozona
na dvostruku vezu (hem.)
ozonization - ozonizacija, obrađi-
vanje ozonom
ozonize - ozonirati, obrađivati ozo-
nom
ozonizer - ozonizator (uređaj za
proizvodnju ozona)
ozonsphere - ozonosfera (sloj visoke
atmosfere u kome se stvara ozon)
P - simbol elementa fosfora
P-band - P-opseg (oko 1,5 do 2
metra)
p-m erasing head - glava za brisa-
nje sa permanentnim magnetom
p-n junction silicon diode - silici-
jumska dioda sa p-n spojem
p-n p-n transistor - p-n p-n tran-
zistor
p-type germanium - germanijum
p-tipa
p-type semiconductor - polupro-
vodnik p-tipa
pacer - kondenzator
pack - podmetnuti; zaptivati; zamo-
tati; čvor; blok, modul; ~ unit
- radio-stanica za ranac, prenosna
leđna radio-stanica; <—', X - modul
sa elementima duž X-ose; ~, XY
- pljosnati modul sa elementima
duž ose XY; ~, Z - modul sa
elementima duž ose Z
package - telo, korpus, (standardni)
blok, modul; ~, chaff - kontejner
s dipolnim reflektorima; ~, con-
trol - kontrolni pribor; ~, FEB
v. functional electronic block
package; ~, functional electro-
nic block - korpus funkcionalnog
elektronskog bloka; ~, integrated
circuit - integrisani modul, telo
integrisane šeme, integrisano kolo
(telo); ~ microcircuit - mikro-
kolo u modularnom obliku (telo);
~ mlcropoxy - epoksimikrokolo;
"" modular - modul, korpus mo-
dula; ~, multilayer - višeslojno
pakovanje, višeslojna ambalaža; ~,
pancake - guseničasto telo; ~,
plug-in - zamenljivi blok, blok za
ubacivanje; ~ power - stepen za
napajanje; ~ reactor - nuklearni
reaktor malih dimenzija koji se
može lako rastaviti, transportovati
i ponovo sastaviti (nukl.) ; ~, sen-
sory - blok osetljivih elemenata
blok davača; ~, single-ended -
blok s jednostranim izvodima; ~,
standard - standardni blok, stan-
dardni korpus; ~, telemetering
- telemetrijski blok; -—', transistor
- telo tranzistora
packaged magnetron - paketni mag-
netron, kombinovani magnetron
packaging - pakovanje; razmeštanje
detalja, kompozicija, montaža; ~
density - gustina pakovanja; ~,
functional - funkcionalno pako-
vanje; ~, high-density - pakovanje
visoke gustine; ~, integral - inte-
gralno pakovanje; ~, integrated
circuit - pakovanje integrisanog
kola; ~, planar - planarno pako-
vanje; ~, volumetric - volumet-
rijsko pakovanje
packed column - punjena kolona,
rektifikaciona kolona sa destilacio-
nim punjenjem (thnl.)
packet - paket; ~, wave - talasni
paket
packing - zaptivač, podmetač (maš.) ;
paket; stapanje (mikrofona), spa-
packing
packing
janje (zrnaca u mikrofonu), pako-
vanje (mikrofona); ~ block - te-
meljni blok; ~ fraction - frakcija
pakovanja; ~ loss - gubitak pako-
vanja, sinonim za defekt mase atom-
skog jezgra (fiz.) ; ~ material -
materijal za zaptivanje, zaptivni ma-
terijal; ~ of natural rubber -
gumeni zaptivač; ~ piece - komad
za podmetanje, podmetač; ~ ring
- zaptivni prsten, prsten zaptivač;
~ surface - zaptivna površina
pad - jastuk; podmetač; prigušivač;
pufer; blok; papirni blok; blok za
crtanje; prigušni članak; zaštitnik
cevanice (kod igrača hokeja); ~,
absorbing — apsorbujući podme-
tač; ~, bonding - kontaktna povr-
šina; ~ saw - ručna šiljata testera;
~, termination v. bonding pad
padding - spajanje, vezivanje, izrav-
navanje
paddle - loptica, peraja (mešalice)
grebač, kormilo; ~ mixer - meša-
lica sa lopaticom; ~ trough drying
- sušenje u mešalici; ~ trough
type dryer - sušnica sa mehaniz-
mom za mešanje; ~ worm con-
veyer - puž mešalice
page printer - mašina za štampanje
sa rolom (tel.)
paid call - plaćeni razgovor (tel.)
paint - 1. boja; 2. premaz, prevlaka,
šminka; ~, acid-proof - boja ot-
porna na kiseline; ~, anticorro-
sive - protivkoroziona boja; ~,
antifouling - premaz koji sprečava
taloženje biljaka i životinja (na bro-
dovima); ~, anti-noise - boja
(prevlaka) koja apsorbuje zvuk; ~,
antirusting - protivkoroziona boja;
~, asphalt - asfaltni premaz (pre-
vlaka); ~, bactericidal - bakteri-
cidna boja; ~, base - podloga,
temeljna boja; ~, brick-and-con-
crete - fasadna boja, boja za fasade;
~, brush - četka za bojenje; ~,
camouflage - kamuflažna boja; ~,
coat - premaz, premaz bojom, laki-
ranje, bojenje; ~, dazzle v. ca-
mouflage paint; ~, distemper -
vodorastvorna škrobna boja za unut-
508 pair
rašnje zidove; ~, enamel - emajl;
~, finishing - završni premaz
(prevlaka); ~, flat wall - zidna
mat-boja; ~, germicidal - bakteri-
cidna boja; ~, glazing - glazurna
boja; ~, gloss - sjajna boja; ~,
graphite - grafitna boja; ~ grin-
der mill - mlin za drobljenje, isti-
ranje boje; ~, ground-coat - prvi
premaz, podloga, „grund"; ~,
heat-indicating - termoindikator-
ska boja; ~, heat-resistant - boja
otporna na toplotu; ~, hiding -
pokrivna prevlaka (premazi; ~,
leau - olovna boja; ~, luminous
- svetleća boja; ~, moldew-resis-
tant - fungicidna boja; ~, mineral
- mineralna boja; ~, mould - boja
za kalupe, kokile; ~, oil - uljna
boja; ~, practicle - tehnika boje-
nja; ~, priming - prvi premaz,
prevlaka, podloga; ~ 3 reflectorized
- reflektujuća boja (premaz); ~
remover - sredstvo za (skidanje)
uklanjanje boje; ~, roofing -
krovna boja; ~, sound-absorbing
- boja koja apsorbuje zvuk; ~
spray gun - pištolj za nanošenje
boje; ~, temperature-indicating
- boja-indikator temperature; ~,
temperature-sensitive - boja (pr-
emaz) osetljiv na toplotu; ~, tex-
tured - premaz određene teksture
(fakture); ~, thermoindicator -
termoindikatorska boja (premaz); ~,
tube - boja u tubama; ~, varnish
- lak; ~j water - vodena boja;
~, water-glass - silikatna boja;
~, water-resistant - vodootporna
boja; ~, weather-proof - boja
otporna na atmosferilije
pair - par; parica (tel.) ; ~, coaxial
- koaksijalna parica; ~, Cooper
- Kuperov par (elektrona); ~,
electron-hole - par elektron-rupa;
~, Frenkel v. interstitial-vaca-
ncy pair; ~, Goto - Gotoova
šema, tvin; ~, interstitial-va-
cancy - Frenkelov defekt; ~, mat-
ched - par elemenata sa identičnim
karakteristikama; ~ of compasses
- šestar; ~ of wheeles and axle
- osovina sa dva točka; ~ produc-j
tion - stvaranje parova pozitrona i
pair 509
elektrona interakcijom gamakvanata
visoke energije sa materijom (fiz.) ;
~ -to-pair capacity - kapacitet
između parica, kapacitet između pro-
vodnika fantomnog kola; ~, su-
perconducting electron - Kupe-
rov par elektrona; ~, thermally
generated hole electron - s ter-
mički pobuđeni parovi rupaelek-
tron; —, tunnel diode balanced
— balansna šema na tunel-diodama;
—, twisted - dva upredena izolo-
vana provodnika
paired cable - kabl sa paricama
pairing - sparivanje (TV) ; veziva-
nje paricama (tel.)
paring of electrons - sparivanje
elektrona
Palau - 1. palau, legura sastava 80%
Au, 20% Pd; 2. palau, legura sastava
60% Ni, 20% Pt, 10 Pd, 10 V,
služi kao zamena za platinu
palladium - paladijum, simbol Pd,
at. broj 46, at. težina 106,7, ele-
ment osme grupe periodičnog sis-
tema (hem.)
palletron - elektronski rezonator za
stvaranje visokih napona
palm oil - palmino ulje, dobij a se iz
biljke Elaeis guineensis (hem.)
Palorium - palorijum, legura Au i
Pt, služi kao zamena za platinu
palmitin - palmitin, gliceril-tripal-
mitat (hem.)
pan - čaša, posuda
pananalyzer - kombinovani pribor
za ispitivanje FM predajnika (rad.)
pancake coil - pljosnati kalem (el.)
panchromatic - panhromatski (jot.)
pan up - dizanje kamere, obrtanje
kamere naviše (TV)
panel - ploča, tabla, panel; <— call
indicator operation - manuelni
sistem eksploatacije sa optičkim in-
dikacijama poziva (tel.); ~, con-
trol - kontrolni panel; ~ saw -
testera za pero i žleb; ~, solar -
solarna baterija; ~ type central
office - centrala panelnog tipa
(tel.)
Panilax - trgovački naziv za ploče
ili šipke od plastične materije
(hem.)
paper
panoramic adapter - panoramni
adapter; ~ amplifier - panoramni
pojačavač (rad.) ; ~ radar - pa-
noramni radar;: ~ receiver - pano-
ramni prijemr k (rad.)
pantatron - sistem gama-radiografa
pantelegrapb - pantelegraf (foto-
telegraf)
pantelephone - telefon sa visoko
osetljivim mikrofonom
panthograph - pantograf, aparat za
precrtavanje
pantothenic acid - vitamin B2 kom-
pleks (hem.)
papaverine - alkaloid, nalazi se u
opijumu (hem.)
paper - papir, hartija, novine, doku-
menat, isprava, naučni prilog (pi-
san); —, abrasive - brusni papir;
~, antiseptic - baktericidna har-
tija; ~, art - slikarska hartija;
~, asbestos - azbestna hartija;
~> asphalt - ter-papir; ~, atlas -
hartija za štampanje geografskih
karata; — bag - kesica, fišek; ~
band - papirna traka; ~, bank-
-note - papir za novčanice, emi-
siona hartija; ~, bibulous v.
blotting paper; ~, blotting -
upijaća hartija; ~, blueprint -
ozalid-hartija (svetio osetljiva har-
tija za kopiranje planova); ~,
board - karton, lepenka; ~ board
combination - papir kasirani kar-
ton; ~, bond - dokument-papir,
korespondentni papir; ~ -bound
book - brošura; —, Braile - har-
tija za izradu knjiga Brajevom azbu-
kom (za slepe); ~, bromide -
foto-papir sa brom-srebrom; ~,
burlap-lined - armirana hartija;
~ cable - kabl sa papirnom izola-
cijom; ~, calandered - kalandi-
rana hartija; ~, calf - imitacija
kože; ~ capacitor - papirni kon-
denzator, kondenzatorska hartija;
~, carbon - indigo-papir; ~,
carborundum v. abrasive paper;
~, cigarette - hartija za cigarete;
~, cloth-lined - armirana hartija
sa ivicama od tekstila; ~ coating
- oblaganje (oslojavanje) papirom;
~ conduit - izolaciona cevka (od
presovanog papira); ~ -converting
paper 510
paper
mashine - mašina za preradu pa-
pira; ~, coordinate v. graph pa-
per; ~ -core cable - kabl sa
papirnom izolacijc*n; ~, corres—
podence - pisaći pipir povišenog
kvaliteta; ~ cover - koričara; ~,
crčpe - krep papir; ~, crinkled v.
crepe paper; ~, cross-section v.
graph papei; ~ cup - čaša od,
papira, papirna čaša; ~, currency
v. bank-note paper; <~, deben-
ture - dokument-papir, pisaća har-
tija povišenog kvaliteta; ~, design
- hartija za crtanje, crtaći papir;
~, desinfecant - baktericidna
hartija; ~, developing-out - foto-
-papir; ~, dielectric - elektro-
izolaciona hartija, papirni konden-
zator; ~, drafting - crtaća hartija;
~j drawing - hartija za crtanje,
slikarski papir; ~ drum - doboš
za hartiju (na samopisaču); —,
drying - v. blotting paper; ~,
embossed - hartija sa vodo tiskom;
~j enamel - glazirana hartija; —,
extra strong - veoma čvrsta hartija;
~, filter - filter-papir, papirni fil-
ter; ~, fine - kvalitetna hartija;
~, flat - hartija u tabacima; ~
flong - papirna matrica za ofset-
-štampu; ~, fly - hartija za uništa-
vanje muva; ~, fly-leaf - hartija
za potkoricu u knjizi; ~, folded -
presavijena hartija; ~ folder - sa-
vijač (od slonovače), uređaj za savi-
janje hartije; <~, garnet v. glass
paper; ~ gauge - standardna mera
hartije; ~, glass - brusni papir;
~, glazed - glazirana hartija; ~,
glossy - strojno glačana hartija;
~ goods manufacturer - proiz-
vođač papirne galanterije; ~, graph
- milimetarski papir; ~, half-tone
- hartija za raster-štampu (polu-
tonska); ~, impregnaded - im-
pregnirana hartija; ~, impression
- roto-papir; ~, indicator - indi-
katorski papir; ~, in the flat -
papir u tabacima; ~ interleaf -
papirna folija, medusloj od hartije;
~, ivory - bristol-karton; ~, letter
- korespondentna hartija; ~ li-
ning - obloga (oblaganje) harti-
paper
jom; <~, litmus - lakmus-papir; ~,
log - logaritamska hartija; ~, log-
-log - logaritamska hartija sa dve
mreže; ~, map - kartografska
hartija; ~, marble - mramorasta
hartija; ~, mat - tamnija hartija;
~, metal -folija; ~ mili - mlin za
hartiju, fabrika papira; ~ moun-
ting mashine - mašina za kasira-
nje; ~, music - notna hartija;
~, name - hartija sa vodenim ži-
gom; ~, napkin - papirna salveta;
~, noiseless - bešumna hartija;
~, noncombustible - nesagoriva
hartija; ~ number - težina hartije
(po kvadratnom metru); ~, offset
- ofset-hartija; ~, old - makula-
tura, stara hartija; ~, packing -
ambalažna hartija, pak-papir; ~,
parchment - pergamentna hartija,
pergament; ~, pitch - ter-papir;
~ pulp - pulpa, papirna masa;
~ pulp pulley - kaišnik (presovan)
od vlakana (SAD), kaišnik od pre-
sovanog drveta; ~, rice - kineski
(kvalitetni) papir, papir od pirinčane
slame; ~ 3 roll - koturna hartija;
~, roofing - krovni ter-papir; ~,
~, rotogravure - hartija za du-
boku štampu; ~, sand - brusni
papir; ~, satin - satinirana hartija;
~, scale v. graph paper; ~, sen-
sitive - svetloosetljiva hartija; ~,
sheating - krovna lepenka, ter-
-papir; ~-, sheet v. flat paper; ~
shred - papirna vuna; ~- shredder
- drobilica hartije; ~, silver -
staniol, folija; ~, single-long -
logaritamska hartija sa jednom mre-
žom, jednomrežna logaritamska har-
tija; ~ size - lepak za hartiju;
~ sizing - lepljenje hartije; ~
skin - veštačko crevo (za salamu,
kobasice itd.); ~ 5 steel-plate -
satinirana hartija; ~ stock - pa-
pirni materijal, otpaci od hartije;
~ tar - građevinska lepenka, ter-
-papir; -«test v. indicator paper;
~, tissue - mekana upi jača hartija
(za maramice, salvete itd.); ~ 3
transfer - kopirna hartija; ~ tube
- papirna čaura; ~ without cellu-
lose - bezdrvna hartija; ~ wit-
hout wood-pulp - bezdrvna har-
 511
tija; ~ without wood-pulp -
bezdrvna hartija; ~ work - kance-
larijski rad
para - para, prefiks koji znači obrnut
parabola - parabola (mat.)
parabolic antenna - parabolična
antena; ~, cylinder - parabolični
valjak; ~, mirror - parabolično
ogledalo (opt.); ~, reflector -
parabolični reflektor; ~, velocity
- parabolična brzina, brzina kreta-
nja tela po paraboli (astr.)
paraboloid - paraboloid, telo dobijeno
rotacijom parabole (fiz.); para-
bolična antena (rad.); ~ of re-
volution - obrtni paraboloid, nas-
taje obrtanjem parabole oko svoje
osi (fiz.)
paraboloidal reflector - parabolični
reflektor (rad.)
parachor - parahor, količnik povr-
Sinskog napona i gustine
parachrosis - obezbojavanje (mine-
rala)
parachute - padobran, padobranski
desant; ~, automatic - padobran
na automatsko otvaranje; ~, bra-
king - kočioni padobran; ~,
chest-typ - grudni padobran; ~
fabric - padobranska svila; ~,
flare - skok padobranom; ~ jump
- skok padobranom; ~ raft-pa-
dobranski gumeni čamac; ~ silk
- padobranska svila
paradox - paradoks; —, hydrostatic
- hidrostatički paradoks
paraffinaceous - parafinski
paraffin(e) - 1. parafin, alkan; para-
finski; 2. kerozin
paraffine-rich - bogat parafinom
paraffinium - tvrdi parafin, medi-
cinski parafin
paraffins - parafini, serija alifatskih
hidrougljenika opšte formule
CnHan+2 (hem.)
Paragon - obrazac, model, paragon
(20 tipografskih tačaka)
paragonite - paragonit, pregratit (na-
trijumski liskun) (min.)
parahydrogen - paravodoiiik (hem.)
paraldehyde - paraldehid, produkt
kondenzacije acetaldehida, hipno-
tik (hem.)
parameter
parallactic angle - ugao paralaksa
(astr.)
parallax - paralaksa; ~ error -
paralaksna greška
parallel - paralelan; —- beam of
light - paralelni snop svetlosti; ~
circuit - paralelno kolo (el.) ; ~
cut - rez Y, rezanje piezokristala
upravno na osu Y; ~ feed - para-
. lelno napajanje (el.); ~ lines -
paralelne linije, paralelna kola (el.) ;
— of latitude - paralela geografske
širine; ~ oscillator - oscilator
UK.T — s paralelnim anodama
(rad.); ~ rectifier circuit -
paralelna ispravljačka šema, para-
lelno ispravljačko kolo; ~ reso-
nance - struja rezonanca (el.);
~ rod oscillator - generator UK.T
sa paralelnim osovinama (šipkama)
(rad.) ; ~ strip - paralelna traka
(thnl.) ; ~ stroke milling - glo-
danje sa paralelnim hodom (mat);
~ tap - završna rezaljka unutrašnje
loze; ~ T network - paralelni T
četvoropol; <~ tube amplifier -
pojačavač sa paralelno uključenim
cevima (rad.); ~ wire grid -
mreža paralelnih provodnika (re-
šetka) (rad.)
parallelepiped - paralelepiped (gm.)
parallelogram - paralelogram; geo-
materijska slika; ~ law - zakon
sabiranja vektora, zakon paralelo-
grama (mat.) ; ~ of forces - para-
lelogram sila (mat.)
paramagnetic - paramagnetski
(fiz.) ; ~ material - paramagnetni
materijal; ~ substance - para-
magnetna supstanca
paramagnetism - paramagnetizam
(osobina tela sa pozitivnim relativ-
nim permeabilitetom) (fiz.)
parameter - parametar; ~, admit-
tance-s - parametri provodnosti;
~, common-base-s - parametri
(tranzistora) u šemi s zajedničkom
bazom; ~, common-collector-8 -
parametri (tranzistora) u šemi
sa zajedničkim kolektorima; ~,
common-emitter-s - parame-
tri tranzistora u šemi sa za-
jedničkim emit erom; ~, dynamic
parameter
parameter
target - dinamički parametar mete;
•—•, equivalent-circuit - parametar
ekvivalentne šeme; ~, extrinsic -
sekundarni parametar; ~, h-s -
parametri - hibridni parametri; ~,
hybrid's v. h- parameters; ~,
hybrid pi-s - hibridni parametri
pi oblika; ~, impact - parametar
sudara; -~, inherent - osnovni pa-
rametar, sopstveni parametar; ~,
invariant traget - invarijantni pa-
rametar mete; ~, large-signal-s -
parametri na velikom signalu; ~,
lumped—s — koncentrisani para-
metri; ~, Me II wain shell - para-
metar ljuske Mak livena; ~, mo-
tional - piezoelektrička konstanta;
~ of a conic - parametar konusa;
~, open-circuit-s - parametri
otvorenog kola; ~ 3 performance -
radni parametar, radna perfomansa;
~, short-circuit-s - parametri
kratko spojenog kola; ~, small-
-signal-s - parametri na malom
signalu; ~, spacing - parametar
koji određuje rastojanje među ele-
mentima; ~, stray-s - parazitni
parametri; ~, T-equivalent cir-
cuit-3 - parametri T-ekvivalentnog
kola; ~, transistor internal-s -
unutarnji parametri tranzistora; ~,
two-part - parametar četvoropola;
~, wave - talasni parametar
parametric - parametarski; ~ elec-
tronic computer - parametarski
elektronski računski uređaj; ~
equation of a curve - parametar-
ska jednačina krive (mat.)
parametrics - parametrika
parametron - parametron; ~, Goto
- Gotoov parametron; ~, magne-
tic-film - parametron na feromag-
netnoj foliji; ~, multiapertured -
višeaperturni parametron; ~, se-
miconductor - poluprovodnički
parametron; ~, thin-film - para-
metron od tankog filma; ~, vari-
able-capacitance - parametron sa
promenljivom kapacitivnošću; ~,
wire - žičani parametron
paramistor - paramistor (digitalni
logički modul s nekoliko parame-
tara)
512 part
paramp - parametarski pojačavač
paraphase amplifier - pojaćavač sa
jednotaktnim ulazom i dvotaktnim
izlazom (parafazni pojačivač) (el.)
parasite - parazit; parazitni, štetan;
parazitni reflektor (rad.)
parasitic array - pasivna antenska
rešetka (rad.) ; — current - para-
zitna struja; ~ electron beam -
parazitni elektronski zrak; —< ele-
ment - pasivni element, pasivni
dipol (rad.); ~ impedance -
parazitna impedanca, štetna impe-
danca; ~ oscillation - parazitna
oscilacija; — resistance - parazitni
otpor, štetni otpor; ~ signal -
sporedni signal, parazitski signal
(rad.)
paraxial - paraksijalan, blizak nekoj
osi; ~ rays - paraksijalni zraci
parcel post - poštanska pošiljka,
pošiljka
parchment-insulated wire - pro-
vodnik sa papirnom izolacijom (el.)
parent - element-roditelj, izotop-ro-
ditelj (fiz.); ~ atom - ishodni,
polazni atom od koga drugi nastaje
radioaktivnim raspadom (fiz.); ~
element - ishodni element; ~
metal - osnovni materijal (zav.)
— metal test specimen - epru-
veta izvađena iz osnovnog materi-
jala (zav.); ~, natural - prvi
član prirodnog radioaktivnog niza;
~, radioactive - radioaktivni izo-
top-roditelj
parentheses - zagrade (alg.)
parity - parnost, paritet (osobina ta-
lasne funkcije; karakteristika atom-
skog jezgra) (fiz.)
parsec - parsek (mera za daljinu u
13
astronomiji) = 3,084 • IO km
part - deo, element; ~, component
- element (mikrošeme); ~, dense-
-of-plasma - oblast plazme s ve-
likom gustinom; ~, disciplined
geometry-s - elementi (mikro)
šeme s jednakim oblikom; —,
pellet - element (mikro) Šeme u
vidu tablete; ~, printed compo-
nent - element štampanog kola;
~, random-shaped-s - elementi
proizvoljne forme
partial
partial - delimičan; ~ diffusion -
^parcijalna difuzija (fiz.) ; ~ frac-
tions - parcijalni razlomci (mat.);
<~ product - parcijalni proizvod
particle - čestica, zrnce; ~, accele-
rating - čestica koja se ubrzava;
~, alpha - alfa-čestica (jezgro heli-
juma); ~, atomic - atomska čes-
tica; —j attracting - privlačeća
cestica; ~, beta - beta-čestica
(elektron koji potiče iz atomskog
jezgra); ~, bombarded - čestica
koja se bombarduje, čestica mete;
~, bombarding - bombardujuća
čestica; ~> Bose - Bozeova čestica,
bozon; ~, cascade - kaskadna
čestica (iz kosmičkih zraka); ~,
cathode - katodna čestica, emito-
vani elektron; ~, charged - na-
elektrisana (šaržirana, nabijena) čes-
tica; ~, colliding - čestica koja
se sudara; ~, conducting - provo-
deća čestica, prenosilac naelektrisa-
nja; ~, cosmic-(ray) - čestica
kosmičkog zračenja; ~, crystalline
- kristalna čestica, kristalić; ~,
decay - čestica proizvod raspada;
~3 decaying - čestica koja se ras-
pada, nestabilna čestica; ~, disin-
tegration v. decay particle; ~,
'ejected - izbačena (emitovana) čes-
tica; ~, elementary - elementarna
čestica; ~, emerging - čestica koja
izleće; ~, energetic - čestica visoke
energije; ~, fast - brza čestica;
~, fission - fisiona čestica, fisioni
fragment; ~, foreign - strana
čestica, čestica primese; ~, fun-
damental - fundamentalna, os-
novna čestica; ~, heavy - teška
cestica; ~, high-energy - čestica
energije; ~ high-speed v. high-
energy particle; ~, impinging
v. bombarding particle; ~, in-
cident v. bombarding particle;
~ 5 incoming - čestica koja doleće;
~ 3 ionizing - jonizujuća čestica;
~, knock-on v. ejected particle;
~> long-range - čestica velikog
dometa; ~, low-energy - čestica
niske energije, niskoenergetska čes-
tica; ~, neutral - neutralna (ne-
naelektrisana) čestica; ~, nonio-
aizing - čestica koja ne jonizuje;
33 Rečnik
513 passage
~, nuclear - nuklearna čestica,
čestica jezgra, nukleon; —, pene-
trating — prodorna čestica; ~,
product - čestica-proizvod, poto-
mak (radioaktivnog raspada ili nuk-
learne reakcije); ~, reaction -
proizvod reakcije; ~, recoil - čes-
tica uzmaka; ~, relativistic - rela-
tivistička čestica (sa brzinom bliskoj
brzini svetlosti); ~, resonance -
rezonantna čestica; ~, scattered
— rasejana čestica; •—•, scattering —
čestica koja rasejava (druge); ~,
short-range - čestica malog do-
meta; ~, shower - čestica pljuska
(kosmičkih zraka); ~, spinor -
spinorska čestica; ~, subnuclear
v. nuclear particle; ~, target -
čestica mete; ~, ultimate - naj-
sitnija čestica; ~, unwettable -
nekvaljivo zrnce; ~, virtual -
virtualna (stvarna) čestica; ~, wet-
table - kvaljiva čestica (zrno)
particular resonance - delimična
rezonancija
parting - odvajanje, rastavljanje, de-
montaža; ~ tool - alat za odvaja-
nje, uspravno dleto
partition coefficient - faktor pre-
grade, koeficijent pregrade; ~ insu-
lator - pregradni izolator; — law
- zakon particije, zakon distribu-
cije; ~ of numbers - rastavljanje
brojeva
partly inflated slag - nipičava troska
(zav.)
party line - kolektivno korišćenje
linija, linija grupnog korišćenja (ti.)
pascal - paskal (pa) jedinica pritiska
u sistemu SI = N m~2
Pascal's law - Paskalov zakon pri-
tiska u tečnostima (fiz.)
Paschen's law - Pašenov zakon
pass - proći, propustiti; uneti; var
(zav.); 1. prolaz, kanal ;2. tunel;
~, high - gornji deo satelitske
orbite; ~, low - donji deo satelitske
orbite; ~, single - jednostruki
prolaz
passage - prolaz; kanal (ventil)
(maš.); ~, adiabatic fast v.
adiabatic rapid passage; ~,
adiabatic rapid - adijabatski brzi
passage
passage
prolaz (magnetnog polja); ~, of
the tool - prolaz alata; ~, over-
head - prolaz (satelita) neposredno
iznad osmatrača; ~, signal -
prolaz signala
passband - propusni opseg (el.)
passing key - opšti ključ
passivating - pasiviranje, proces
smanjivanja hemijske aktivnosti u
sups tanci
passivation - pasiviziranje, veštačko
formiranje oksidne prevlake na me-
talu; ~, surface - pasiviziranje
površine
passivator - pasivator, supstanca koja
reducira potencijal metala
passive electrical network - pasivni
četvoropol; ~ homing guidance
- pasivno navođenje; ~ load -
pasivno opterećenje (el.)
passivity - pasivnost
past - prošao, završen
paste - pasta; ~, abrasive - abra-
zivna pasta; ~ electrolyte - elek-
trolit u obliku pasta
pasted plate - prevučena ploča, pre-
mazana ploča (el.)
patent - patent, patentni spis; ~
action - tužba po predmetu patenta;
~ agent - advokat koji se bavi
patentnim pravom (B); ~ allo-
wance - dodela patenta; ~ appeal
- patentni zahtev; ~ application
- prijava patenta; ~ attorney -
advokat za patentno pravo (SAD);
~ blanket - obimni (složeni) pa-
tent; ~ claim - patentni zahtev;
~ code - zakon o patentima; ~
expired - patent kojem je istekao
rok zaštite; ~ fee - patentna taksa;
~ fight - spornost patentnog prava;
~ fuel - briket (posebno iz kame-
nog uglja); ~ glass - patentno
palubno staklo; ~ grant - dodela
patenta; ~ granting - odobrenje
patentnog spisa; ~ infringement
- povreda patentnog prava; ~
language - patentni jezik, termino-
logija; ~ law - patentno pravo,
zakon o patentima; ~ leather -
lakirana koža, lakirana goveda koža
(boks); ~ letter - patentni spis,
patentna diploma; ~ licence -
514 pathlength
patentna licenca; ~ limitation -
patentni spor, spor oko patenta;
~ list - lista patenata; ~ log -
patentni log, uređaj sa elisom za
merenje brzine broda; ~ of im-
provement - dopunski patent, pa-
tent poboljšanja; ~ of utilization
- zaštita robnog uzorka; ~ office
- uprava za patente; ~ -office
action - uprava za patente; ~
office decision - odluka uprave za
patente; ~ office drawing - pa-
tentni crtež; ~, pending - patent
prijavljen; ~ renewal fee - go-
dišnja taksa za produženje patenta;
~ Rolls - registar patenata; ~
specification - opis patenta, pa-
tentni spis; ~ statutes - zakon o
patentima; ~ suit - tužba zbog
patenta; ~ survey - ispitivanje
(ocena) patenta; ~ tax - patentna
taksa; ~ tught - patentno pravo;
~ valid - važeći patent
patented - patentiran
patentee - vlasnik patenta
path - 1. trajektorija, put, hod; 2.
linija, kontura; 3. domet, dužina
dometa; —, beyond-line-of-sight
- put rasprostiranja (radio-talasa)
iza granica horizonta; ~, feedback
- kolo povratne sprege; —, feed-
-forward - put diaktnog prolaza
(signala); ~, gamma mean free
- srednja dužina slobodnog dometa
gama-kvanta; ~, geometrical ray
- put geometrijskog zraka; ~,
great-circle - put po luku velikog
kruga; ~, heat-conducting - top-
lotni odvod, gubitak toplote, top-
lotna disipanja, odvod hladnoće; ~,
optical feedback - kolo optičke
povratne sprege; ~, phonon mean
free - srednja dužina slobodnog
dometa fonona; ~, propagation
- trasa rasprostiranja, put propaga-
cije; ~, ray - trajektorija zraka;
~, signal - signalni trakt; ~,
through - tranzitni put, prolaz;
~, transmission - transmisiona
linija
pathfinder - vodeći avion, čeoni
avion (vazd.)
pathlength - dužina puta; ~, op-
tical - optička dužina puta
 patrol
S patrol:
~, flare - osmatranje sunčanog
blještanja; ~, solar - solarna služba
pattern - 1- obrazac, model, Sab-
Ion; 2. forma, oblik; 3. struktura,
građa; 4. dijagram, šema; 5. ka-
\ rakteristika; 6. uzor, crtež; 7. kris-
talna rešetka; ~, amplitude -
amplitudni dijagram; ~, antenna
I- dijagram antenske usmerenosti,
dijagram antenskog zračenja; ~,
beam - oblik snopa zračenja; ~,
beat - oblik signala izbijanja, slika
izbijanja; ~, cardiodl - kardioida,
kardicidni dijagram; ~, charac-
teristic mode - dijagram usmere-
nosti karakterističnih tipova oscila-
cija; ~, charge - oblik potenci-
jalne barijere; ~, christmas-tree
v. optical pattern; ~, circuit
interconnect - slika veza na šemi;
>-', coincidence - dijagram koin-
cidencije; ~, conductor - crtež
rasporeda provodnika; ~, Debye-
-Sears - Debaj-Sirsova slika; ~,
diffraction - difrakcioni dijagram,
difrakciona kriva; ~, directional
- dijagram zračenja, dijagram usme-
renosti; ~, electron diffraction -
elektronogram; ~, faiv-field - ras-
podela (energije signala) u udaljenoj
(talasno) zoni; ~, far-zone field
- dijagram polja daljinske zone;
~, feed - dijagram usmerenosti
ozračivača; ~, field - 1. raspodela
polja, konfiguracija polja; 2. dija-
gram antenske usmerenosti; 3. dija-
gram antenskog zračenja; ~, field-
-strength - dijagram napona polja;
~, flat-back - model sa ravnom
površinom; ~, Fraunhofer diff-
raction - dijagram Fraunhoferove
difrakcije; ~, Fresnel diffraction
- dijagram Frenelove difrakcije; ~,
fringe - interferenciona slika; <~,
gradual-rise-and-fall - oblik pos-
tepenog porasta i opadanja (radio-
zračenja Sunca); ~, grain - zr-
nasta struktura; ~, gripping v.
tread pattern; ~, hexagonal -
heksagonalna rešetka; ~, inter-
connection - dijagram međusob-
nih spojeva; ~, interdigitated -
zupčasta slika, zupčasti oblik; ~,
JJ.
515 pavement
interference - interferenciona slika;
~, Laue - Laueov rendgenogram,
lauegram; ~, loose - model-eta-
lon, prvi radni model; ~, Mach-
-Zehnder ring - interferencioni
krug dobijen pomoću Mah-Cen-
derovog interferometra; -~, master
- model-etalon, prvi radni model,
master-model; ~, microwave sp-
ace - mikrotalasni hologram; ~,
motion - kompleks kretanja; ~,
near-field - raspodela (energije
signala) u bližoj (zračnoj) zoni; ~,
noise - dijagram šumova; ~, non-
conductive - neprovodni dijagram;
•~ of flow - mrežica filatracije,
hidrodinamička mreža protoka; <•>-
of radioactive decay - tip radio-
aktivnog raspada; ~, optical -
optički crtež; ~, oscilloscope -
oscilogram; ~, polar radiation -
polarni dijagram zračenja; ~, prin-
ted-circuit - crtež štampanog kola;
~, radioation - dijagram usmere-
nosti zračenja; ~, random - hao-
tična slika; '~, resistor - oblik
otpornika; ~, scan(ning) - raster,
rešetka; ~, scattering - dijagram
rasejanja; <^a schlieren - dijagram
dobijen šliren-metodom, dijagram
dobijen Teplerovom metodom; <-',
sector-shaped radiation - dija-
gram zračenja po sektorima; ~,
skeleton - skeletni model; ~, soil
- uzorak zemlje; ~, space - 1.
prostorni dijagram; 2. trodimenzi-
oni dijagram; 3. prostorna struk-
tura; ~, sputtering - dijagram
(katodne) dezintegracije; ~, tem-
poral - 1. vremenski dijagram; 2.
vremenska slika; 3. vremenska struk-
tura; ~, X-ray ^ rendgenogram,
rendgenski snimak; ~, X-ray diff-
raction - rendgenogram, snimak
difrakcije X-zraka; ~, 2ero - nulti
dijagram
patulin - klavecin, vrsta antibiotika,
dobija se iz penicilina (hem.)
Pauli exclusion principe - Paulijev
princip isključivosti po kome dve
jednake elementarne čestice ne mogu
biti u istom stanju u sistemu (fiz.)
pavement - pločnik; gornji sloj
(cesta)
paxitron
paxitron - pakistron
Paxolin - trgovački naziv za vrstu
plastične materije (hem.)
pay out - razmotati, polagati kabl,
spuštati liniju na dno; ~ station -
javna govornica sa automatom za
metalni novac
Pb - simbol elementa olova
Pd - simbol elementa paladijuma
peacock ore - bornit (min.)
peak - 1. maksimum, viša tačka,
pik; 2. vrh (greben) talasa; ~
amplitude - maksimalna amplituda
(el.); ~, diffraction - difrakcioni
maksimum; ~ efficiency - maksi-
malni učinak, učinak na vrhu; ~
energy - maksimalna energija,
energija maksimuma; ~ factor -
amplitudski koeficijent; ~ frequ-
ency deviation - maksimalna frek-
vencija devijacije; ~ inverse anode
voltage - maksimalni inverzni anod-
ni napon (el.) ; ~ inverse voltage
- maksimalni inverzni napon; ~
load - maksimalno opterećenje, op-
terećenje na vrhu; ~ output -
impulsna izlazna snaga; najveći uči-
nak (zv.); ~ power - impulsna
snaga, maksimalna snaga, telegraf-
ska snaga; ~ response - maksi-
malna osetljivost; ~ signal level
- nivo maksimalnog signala
peak transformer - impulsni trans-
formator; ~ value - najveća vred-
nost; ~ voltage - maksimalni na-
pon, amplituda napona (el.); ~
voltmeter - amplitudski voltmetar
(el.)
peak-to-peak value - dvostruka
amplituda, razmak od vrha do
vrha
peaking - 1. uspon frekventne karak-
teristike na određenoj frekvenciji ili
u opsegu frekvencija; 2. zaoštra-
vanje impulsa; 3. diferencijacija,
diferenciranje; ~ coil - kalem za
zaoštravanje, korekcioni kalem ( TV)
peanut capacitor - minijaturni kon-
denzator (el.)
peat - treset (vrsta uglja); ~ coal
- tresetni ugalj
pedal engagement - nožno uklju-
čivanje; ~ generator - generator
na pogon pedalama (el.) ; ~ ope-
516 penetrometer
rated - upravljano nožnom peda-
lom (ma!.)
pedestal - postolje, pijedestal, baza
( TV) ; ~, noise - šumni pijedestal;
~ pulse - osnovni impuls; ~
voltage - napon osnovnog impulsa
(el.)
peel test - proba raskopčavanja (zav.)
peeled timber - oguljeno drvo
Peerless alloy - vrarostalna legura
sastava 78,5% Ni, 16,5% Cr, 3%
Fe i 2% Mn
pellet - element tipa tablete; ~,
single-crystal - tableta monokris-
tala
Peltier cross - Peltieov krst, Peltieov
spoj; ~ effect - Peltieov efekt
(el.); ~ electromotive force -
Peltieova elektromotorna sila
pen - pero; ~, beam - zračno pero;
~, light - svetlosno pero
pencil - sistem linija koje se presecaju
u jednoj tački; ~ beam - uzan
snop; ~ of light - uzan svetlosni
snop, snop svetlosti koja polazi iz
jedne tačke; ~ type triode -
trioda u vidu olovke (rad.)
pendant - viseći, lebdeći; ~ actuated
- stavljen u dejstvo ručnim visećim
prekidačem; ~ control - kontrola
ručnim visećim prekidačem; ~
switch - viseći prekidač
pendular oscillations - oscilovanje
klatna, oscilacija klatna
pendulum - klatno; ~ hammer -
šarpijevsko klatno; ~, mathema-
tical - matematičko klatno
penetrability - prodornost, piene-
tracioni faktor, permeabilnost, pro-
pustljivost
penetrance - probojnost, prodornost
penetrand fluid test - ispitivanje
j poroznosti (zav.)
j penetrate - probiti
; penetrating radiation - prodorno,
I „tvrdo" zračenje (fiz., nukl.)
penetration - uvar, provar (zav.);
prodiranje, penetracija, prodornost;
~, bead - var za pro vari van je
(zav.); ~, ionospheric - pene-
tracija u jonosferu; ~, wave -
i penetracija talasa
penetrometer - merač probojnosti,
: merač prodornosti, merač jačine
pcoetron
penetron - instrument koji merenjem
intenziteta gama-zraka meri stepen
korozije materijala (thnl.); pene-
tron, teSki elektron, v. meson
(mu-meson) (fiz-)
penicillin - penicilin (antibiotik do-
bijen iz gljiva vrste Penicillium)
penlotron - visokofrekventni poja-
&č
& perchloroethylene - tetrahloroetilen
penta - prefiks koji znači peto-
pentachloride - pentahlorid (jedi-
njenje sa 5 atoma hlora ) (hem.)
pentagon - petostrani poligon (gm.)
pentagrld - heptoda, cev sa pet re-
šetki (rad.) ; ~ converter - hep-
todni konverter; ~ mixer - hep-
toda za mešanje, heptodna mešalica;
~ phantastron - heptodni fantast-
ron (rad.)
pentahedron - poliedar sa pet strana
(gm-i
pentahydric alcohols - alkoholi sa
pet hidroksilnih grupa (hem.)
pentane - pentan (parafinski ugljo-
vodonik sa 5 atoma ugljenika) (hem.)
pentatomic - petoatomsik (molekul)
pentatron - pentatron, pušpulna
pentoda (rod.)
pentode - pentoda, petoelektrodna
cev; ~, bridge - pentodni most
(rad.); ~, framegrid - pentoda
sa ram-rešetkom
pentoses - pentoze, grupa monosaha-
roza sa pet atoma kiseonika u mole-
kulu (formula HO • CH 2 (CHOH) 2 •
• CHO i CH 2 (CHON) 2 • HO)
(hem.)
Pentothal - trgovački naziv za tio-
penton (hem.)
pentoxide - pentoksid (jedinjenje sa
5 atoma kiseonika) (hem.)
pentriode amplifier - pentodno-
-triodni pojačivač (rad.)
pentron - sistem za magnetsko ubele-
žavanje na žicu
per- - prefiks, označava spojeve vodo-
njkova peroksida (npr. persulfati,
perkarbonati itd.) (hem.)
percent ripple - talasnost, pulsiranje,
procenat talasnosti
percentage - procenat; ~ by vo-
lume - zapreminski postotak; —
by weight - težinski procenat; ~
composition - procentni sastav
517 period
perception - percepcija, zapažanje,
osećaj; ~, selectivity - selektivnost
opažanja; —, tactile - dodirni ose-
čaj
perceptron - perceptron; —, four-
-layer - četvoroslojni perceptron
perchlorate - perhlorat, so perhlorne
kiseline (hem.)
(rastvarač)
perchloromethane - ugljen-tetra-
hlorid (hem.)
perhydrol - perhidrol, vodonik-pero-
ksid (hem.)
percrystallisation - kristalizacija
supstance iz rastvora (hem.)
percussion - udarac, pritisak; ~
fuse - udarni upaljač (voj.); —
piston - udarni klip
Perenol liquid - tečni parenol
(smeša od 70% parafina, 5% pčeli-
njeg voska i 25% vode)
perfect crystal - idealni kristal; ~>
diffusion - idealna, uniformna di-
fuzija; — fluid - idealna tečnost,
idealni fluid; ~ gas - idealni gas
perforated slag - rupičava troska
(zav.) ; ~ tape - perforirana traka
perforator ~ perforator, mašina za
perforaciju (tel.)
performance - performansa,oso-
bina, radni režim, učinak; ~,
common-mode - prigušenje sin-
faznog signala; ~, human - čovečje
ponašanje, psihofiziološke čovečje
karakteristike; ~, noise - karakte-
ristike šuma; ~, overall system
- rezoluciona moć po daljini; ~,
transient - karakteristika prolaznog
procesa
Perhydrol - perhidrol, 30% rastvor
vodonikova peroksida (hem.)
peridynamic loudspeaker - peri-
dinamički zvučnik
peridyne reception - peridinski pri-
jem (rad.)
perigon - ugao od 360°
perilla oil - zamena za laneno ulje
(hem.)
perimeter - obim, obim poligona
period - period, vremenski razmak;
~, bounce - period odskakanja,
 period
period
period odbijanja, period odvajanja;
~, building-up - vreme porasta,
vreme rasta; ~, clock - takt; ~,
dipole orbital - period obrta or-
bitnog dipola; ~, error-free run-
ning - vreme rada bez grešaka,
vreme sigurnog rada; ~ of grating
- period difrakcione rešetke; ~ of
spring - treptajno vreme opruge
(mai.)
periodic current - naizmenična stru-
ja, periodična struja; ~ duty -
periodični radni režim; ~ fre-
quency modulation - periodična
frekventna modulacija (rad.); ~
function - periodična funkcija,
funkcija koja se ponavlja tokom vre-
mena; ~ inspection - periodično
ispitivanje, periodično posmat-
ranje, periodična inspekcija; ~
law - Mendeljejev zakon; ~ mo-
tion - periodično kretanje, kretanje
koje se ponavlja; ~ oscillation -
periodične oscilacije; ~ spiral -
periodična spirala (mat.); grafičko
redanje elemenata po njihovim red-
nim brojevima u spirali koja poka-
zuje sličnost njihovih osobina (fiz.)
~ table - Mendeljejeva tablica;
~ wave - periodični talas
periodicity - frekvencija, periodič-
nost, broj perioda
periods per second - period u se-
kundi, herca
peripheral electron - periferni elek-
tron (fiz.) ; — milling - periferno
glodanje; ~ speed - periferna
brzina
peripherals - eksterna oprema, peri-
ferni uređaji
periphery - periferija; ~ of circle
- obim kruga (mat.)
peritectic reaction - peritektička
reakcija, reakcija između čvrste i
tečne faze legure sastavljene od dva
elementa tokom koje se formira le-
gura istog sastava ali različitih oso-
bina (met.); ~ transformation
- peritektička transformacija
peritron - eksperimentalna stereo-
skopska elektrolučna cev s pokret-
nim ekranom
518
perpendicular
perlocation - proređivanje
Perlon - perlon, trgovački naziv za
sintetičko vlakno polikaprolaktam
permactron - dvomlazna katodna
cev
Permalloy - permaloj, magnetska
legura
permanent - stalan; ~ coupling -
kvačilo koje se ne uključuje; ~
emulsion - trajna emulzija; ~ gas
- permanentni gas; <~ joint - trajni
spoj; ~ magnet - stalni magnet,
permanentni magnet; ~ magne-
tism - permanentni magnetizam;
~ set - trajna deformacija
permatron - permatron (cev sa mag-
netskom kontrolom anodne struje)
permeability - propustljivost, mag-
netski permeabilitet; ~, bulk -
(magnetni) permaabilitet materijala;
~ curve - kriva magnetskog perme-
abiliteta; -~, dielectric - dielek-
trični permeabilitet; ~, free space
- magnetni permeabilitet slobod-
nog prostora; ~, magnetic - mag-
netni permeabilitet; ~, relative -
relativni permeabilitet (magnetni)
permeable - propusti) iv
permeance - magnetna provoduost
Perminvar - perminvar, magnetska
legura
permissible - dopustiv; ~ acetylene
content - dopušteno punjenje ace-
tilena (zav.) ; ~ call - dozvoljeni
razgovor, dozvoljeni poziv (tel.);
~ working stress - dopušteno
naprezanje
permittance - kapacitet (el.)
permittivity - sinonim za dielek-
tričnu konstantu (el.) ; ~, clamped
- dielektrična konstanta; ~, free
- „slobodna" dielektrična konstanta
(merena pri konstantnom ili nultom
mehaničkom naponu dielektrika ili
piezoelektrika); ~, relative - rela-
tivna dielektrična konstanta
permutation - permutacija
permutator - prebacivač, preključi-
vač
perozidase - peroksidaza (ferment iz
biljnih ćelija)
perpendicular - upravan, normalan,
perpendikularan; — cut - X-rez,
rez normalan na osu X-kristala; ~
perpendicular
planes - ravni koje međusobno
zatvaraju pravi ugao (mat.)
persistatron - perzistatron
peristence - otpornost, inercija, nak-
nadno svetljenje ekrana (TV)
persistent spectrum - trajan spek-
tar (fiz.)
perslsior - perzistor (knogeni) (me-
morijski element)
persistron - elektroluminescentni in-
dikatorski panel
person to person call - poziv odre-
đenog lica (tel.)
perspective - perspektiva, izgled
Perspex - persoeks, izolacioni mate-
rijal (thnl.)
persulfate v. persulphate
persulphate - Dersulfat, so persum-
porne kiseline {hem.)
Pertinaz - pertinaks, bakelitni papir
perturbation - smetnja (el., meteor.) ;
~, long-term - dugotrajni pore-
mećaj; ~, short-term - kratko-
trajni poremećaj; ~, systematic -
sistematski poremećaj; ~, time-
-varying-s - perturbacije vremen-
ski promepljive
pervaporation - isparavanje teč-
nosti (fiz.)
perveance - provodnost pri struji
zasićenja, pervenacija
petalite - silikat litijuma (min.)
petrography - petrografija, nauka
koja opisuje stene
petrol - benzin; — geology - obeljak
geologije koji se bavi proučavanjem
postanka petroleja; ~ lamp -
benzinska lampa
petroleum - 1. nafta; 2. kerozin
petrology - petrologija, nauka o ste-
nama
petticoat insulator - čašični izola-
tor, čašica (el.)
petzite - telurit srebra ili zlata (min.)
pevotron - pevotron (foto-multipli-
kator)
phacolite - mineral zeolitske grupe
phanotron - fanotroti, gasna dioda
sa termokatodom (rad.)
phantastron - fantastron, cev za
kašnjenje (rad.)
phantom - veštačko kolo, fantomno
kolo (el.); ~ circuit - veštačka
linija, fantomno kolo; ~ coil -
phenacaine
519
kalem fantomnog kola (tel.); ~
loading - pupinizacija fantomnog
kola; ~ target - lažni cilj
phantoming - obrazovanje fantom-
nog kola
pharmacolite - arsenat kalcij uma
(min.)
phase - faza; ~ adjusting circuit
- kolo za faznu regulaciju (el.);
~ angle - fazni ugao; ~ angle
meter - merač faze, merač faznog
ugla; ~, clock - faza sinhroniza-
cije; ~ constant - fazna kon-
stanta; ~ control - fazni regula-
tor, regulator faze; ~ delay - fazno
kašnjenje, zaostajanje faze; ~ de-
modulation - faza demodulacija;
~ difference - fazna razlika; ~
error - fazna greška; ~, fast ini-
tial - brza početna faza; <—• field
- fazno polje; — front - fazni front;
~ inversion - fazna inverzija,
obrtanje faze; ~ inverter - fazni
invertor, obrtač faze; ~, loc-
king - faza zahvata, faza sin-
hronizacije; ~ modulation - fazna
modulacija; ~ modulation detec-
tor - detektor fazne modulacije;
- modulation transmitter -
fazno modulisani predajnik (rad.);
~ of wave motion - faza talasnog
kretanja; ~, opposition - protiv-
faza, suprotnost faza; ~ resonance
fazna rezonancija; ~ response -
fazna karakteristika; ~ rule -
fazno pravilo (hem.); ~ shift -
fazni pomeraj, pomeraj faze; ~
space - fazni prostor, mnogodimen-
zionalni prostor; ~ sync - fazna
sinhronizacija (el.); ~ velocity -
fazna brzina; ~ wave - fazni talas,
de Broljijev talas (fiz.)
phasing control - regulacija fazne
karakteristike (el.)
phasitron - fazitron, modulaciona cev
za FM (el.)
phasor - fazor
phellandral - fenandral, terpenski
aldehid (hem.)
phellandrene - terpen (C1OH16)
(hem.)
phenacaine - holokain, vrsta aneste-
tika (hem.)
 phenacetin
phenacetin - aceto-p-feneditin, bez- !
bojni kristal (hem.)
phenates - fenati, fenolne soli (npr.
natrijum-fenat) (hem.)
phenazone - antipirin, bezbojni kris-
tal (hem.)
phcnetole - fenetol, fenil-etil-eter, phlogopite - flogopit, silikat kali-
bezbojna tečnost prijatna mirisa
(hem.)
phenobarbltone - luminal, beli kris- phloridzin - floridzin, glukocid, na-
talni prašak (hem.)
phenocryst(al) - fenokristal (min.)
phenol - fenol, karbolna kiselina
CeH5OH (hem.); ~ red - fenol
' sulfoftalein (hem.)
phenolic material - fenolni materi-
jal ; ~ resins - grupa plastičnih ma-
terijala izrađenih na bazi fenola
(hem.)
Phenolite - fenolit, plastična masa
phenolphthalein - fenol-ftalein, de-
rivat trifenil-metana, upotrebljava se
kao indikator pri volumetrijskim
analizama (hem.)
phenomenon - fenomen, pojava (fiz.,
hem.); ~, cooperative - kolek-
tivna interakcija (čestica); <—•, elas- phono adapter - gramofonski izvod
tooptic - elastično-optički efekt;
~, long-range - pojava na udalje-
nom rastojanju; ~, plasma - po- phonocardiogram - fonokardiogram
java u plazmi; ~, short-range -
pojava bliske interakcije; ~, solid- phonochemistry - fonohemija, stu-
-state - pojava u tvrdom telu
(solid-state); *~, transient - pre-
lazni proces, prelazna pojava, pre-
lazni režim; ~, transport - pojava
prenosa; —•, trapping - zahvat,
hvatanje; ~, Zener - Zenerov
efekt
phenylalanine - fenilalanin (jedna
od esencijalnih aminokiselina)
phenylamine - anilin (hem.)
phenylbenzine - difenil (hem.)
phenyl cyanide - benzonitril (hem.) ;
*~~ ethyl alcohol - aromatski alko-
hol (hem.) ; ~ ethyl ether - fene-
tol (hem.); ~ group - fenilna
grupa, grupa CsHs (hem.); ~
methyl ether - anisol (hem.)
philcotron - električni ispravljač
philipsite - filipsit, fibrozni zeolit
(min.)
philosophy - 1. filozofija; 2. teorija;
3. osnovni zakon; ~, circuit - phoresis - foreza
520 phoresis
teorija kola; <~, design - kon-
struktivne osobenosti, principi kon-
struisanja; ~, engineering - teh-
nički prijem; <~ of measurement
- metodika merenja; ~ training -
metoda obučavanja, metoda obuke
juma, magnezijuma, aluminijuma i
vodonika
lazi se u korenima voćnih stabala
(hem.)
phloroglucinol - f loroglucinol, 1,3 -5
trihidroksibenzen (hem.)
phon - fon, jedinica jačine zvuka
phonation - zvučanje, upućivanje
zvučnog signala
phone - telefonski aparat; pozvati
telefonom, telefonirati; ~ test jack
- gnezdo kontrolnog telefona, ispitni
džek
phonetron - tip dinamičkog zvučnika
phonic - akustički, fonski; ~
ringer - zujalica, tonski pozivni
uređaj (rad.)
phonics - akustika (nauka o zvuku)
(prijemnika) (rad.)
(med.)
dij učinka zvučnih i ultrazvučnih
talasa na hemijske reakcije (hem.)
phonogram - fonogram, zvučni zapis
phonometer - fonometar, aparat
za merenje jačine zvuka
phonon - fonon (kvant zvuka); ~,
acoustic - akustički fonon; ~,
coherent-s - koherentni fononi; ~,
coherent microwave-s - kohe-
rentni mikrotalasni fononi; ~, ener-
getic - fonon visoke energije, ener-
getski fonon; ~, high-frequency
- visokofrekventni fonon; ~, hy-
personic - hiperzvučni fonon; ~ 3
infrared - infracrveni fonon; ~,
optical - optički fonon; ~, ther-
mal - toplotni fonon; ~ X-band -
X-fonon
phonoplex telegraphy - višekanalna
tonska telegrafija
phonotron - naziv serije prijemno-
pojačivačkih cevi
521
phorone
phorone - foron, produkt kondenza-
cije acetona (hem.)
phosgene - fozgen, karbonil-hlorid
(bojni otrov) (hem.)
phosgenite - fozgenit, hlorokarbonat
olova (min.)
phosphate - 1. fosfat, so (orto) fos- photoamplif ier - fotomultiplikator
forne kiseline; 2. fosfatni
phosphide - fosfid (jedinjenje fosfora
sa metalom) (hem.)
phosphine - fosfin, fosfor-vodonik, photobar v. photobuss
vodonik-fosfid (hem.)
phosphite - fosfit, so fosforaste kise- photobuss - fotoosetljiva šina (ska-
line (hem.)
phospho-creatine - fosfagen, nalazi
se u mišićima (hem.)
phosphor - fosfor, luminofor (telo photocell - fotoelement, fotoćelija;
koje fosforescira)
phosphor-bronze - fosforna bronza,
sadrži 1014% kalaja i 0,1—0,3%
fosfora bez dodatka ili sa dodatkom
olova i nikla; upotrebljava se za
zupčanike, ležišta i si.
phosphoresce - fosforescirati
phosphorescence - fosforescencija
(emisija svetlosti iz nekih stupstan-
cija koja traje izvesno vreme po
prestanku delovanja spoljašnjeg iz-
vora ozračivanja (fiz.)
phosphorescent - fosforescentan <"koji
pokazuje fosforescenciju); ~ decay
- fosforescentni raspad; ~ glow -
fosforescentno svetio, fosforescentno
tinjanje, fosforescentno svetlucanje
phosphoretted hydrogen - fosfin
(hem.); fosfor-vodonik
phosphoric - 1. fosforescirajući; 2.
fosforni
phosphorite - fosforit, varijetet apa- photochemical - fotohemijski; ~
tita (min.)
phosphoroscope - fosforoskop, in-
strument za merenje trajanja fos-
forescencije
phosphorous - fosforast (o jedinje-
nju trovalentnog fosfora) (hem.)
phosphorus - fosfor, simbol P, at.
broj 15, at. težina 31,02, element
pete grupe periodičnog sistema
(hem.)
phosphotron blok - elektroluminis-
centne svetlosti
phot - fot (jedinica osvetljenosti)
1 ph = 1 lm/cm 2 = IO4 1 x
photactor - fotaktor
photoconductivity
photic - svetlosni
photicon - fotikon, vrlo osetljiv iko-
noskop
photoactivate - aktivirati (učiniti
osetljivom) fotoosetljivu supstanciju
photoactivity - fotoosetljivost
photoattachment - fotoadhezija
photoaugetron - fotoelektronski mul-
tiplikator
photobeat - fotoizbijanje
nistora)
photocarriers - fotonosioci
photocathode - fotokatoda
~, alloy junction - fotoćelija;
~, barrier-laver - fotoelement sa
zaprečnim slojem, zaprečni foto-
element; ~, black-body - foto-
element s postupkom apsorpcijom
svetlosti; ~, crystal bar - foto-
element sa poluprovodničkom šip-
kom; ~, cuprous oxide - oksidni
fotoelement; ~, grown junction
- fotoelement sa izraslim spojem;
~j hook junction - fotoelement sa
hvatačom; ~, point-contact - tač-
kasti fotoelement; ~, polycrystal-
line-film - fotoelement sa poli-
kristalnim filmom; ~, semicon-
ductor - poluprovodnički fotoele-
ment; ~, silver bromide -srebro-
-bromidni fotoelement; ~, surface-
-barrier - površinsko-zaprečni fo-
toelement; ~, thin-film - foto-
element sa tankim filmom
equivalent - fotohemijski ekvi-
valent
photochemistry - fotohemija (deo
hernije koji izučava hemijsko delo-
vanje svetlosti)
photoconductive effect - efekt foto-
provodljivost, porast provodljivosti
prilikom osvetljavanja
photoconductivity - fotoprovodlji-
vost (el. provodljivost izazvana osvet-
ljavanjem); ~, hot electron - foto-
provodnost vrućim elektronima, fo-
toprovodnost u-tipa; ~, negative
- negativna fotoprovodnost
 photoconductor
photoconductor - fotoprovodnik; ~,
bulk - zapreminski fotoprovodnik;
~, inorganic - neorganski foto-
pro vodnik; ~, organic - organski
fotoprovodnik; ~, wide-band -
fotoprovodnik od materijala sa ši-
rokom zaprečnom zonom; ~, wide—
-gap v. wide-band photoconduc-
tor
photocurrent - fotostruja
photodetection - fotodefekcija
photodetector - fotoelement, foto-
detektor; ~, AM v. amplitude
modulation photodetector; ~,
amplitude modulation - foto-
detektor amplitudno modulisanih
signala; ~, depletion layer -
fotoelement sa zaprečnim slojem;
~, FM v. frequency modulation
photodetector; ~, frequency
modulation - fotodetektor frek-
ventno modulisanih signala; ~,
heterojunctlon - fotoelement sa
heterospojem; ~, travelling-wave
tube - fotoelement sa progresivnim
talasom; ~, TWT v. travelling-
-wave tube photodetector
photodevice - fotopribor, fotoele-
ment
photodiode - fotodioda; —, ava-
lanche - lavinska fotodioda; ~,
cartridge-type point -contact -
tačkasta fotodioda u patronu; ~.
cavity-type - fotoklistron; ~, dep-
letion-layer - fotodioda sa zapreč-
nim slojem; ~, diffused - difuziona
fotodioda; ~, drift - driftna foto-
dioda; ~, edge-illuminated -
fotodioda s bočnim osvetljenjem;
~, germanium - germanijumska
fotodioda; ~, grown (-junction)
- izrasla fotodioda; ~, guard-ring
avalanche - lavinska fotodioda sa
zaštitnim prstenom; ~, hetero-
junction - fotodioda sa hetero-
spojem; ~, junction - spojna dioda;
~, laser-formed - fotodioda for-
mirana laserskim zračenjem; ~,
narrow base - fotodioda sa uskom
bazom; ~, planar - planarna foto-
dioda; ~, point-contact - tačkasta
fotodioda; ~, Schottky v. surface-
-barrier photodiode; ~, semi-
conductor v. solid (-state) photo-
522
photoemissive cell
diode; ~, sillicon - silicijumska
fotodioda; ~, surface-barrier -
površinsko-zaprečna fotodioda
photodisintegration - fotodezinte-
gracija (raspadanje atomskog jezgra
izazvano fotonima) (fiz.)
photodissociation - fotodisocijacija
photoeffect - fotoefek(a)t, fotoelek-
trični efek(a)t; ~, barrier-layer -
fotoefekat zaprečnog sloja; —•, dep-
letion-layer v. barrier-layer
photoeffect; ~, extrinsic - eks-
terni fotoefekat, Halvahsov efekat;
~, intrinsic - interni fotoefekat;
~, lateral - lateralni fotoefekat;
~, negative - negativni fotoefekat;
~, positive - pozitivni fotoefekat
photoelastic dynamometer - foto-
elastični dinamometar, instrument sa
merenje brzo promenljivih sila
photoelasticity - tehnika merenja
elastičnosti i sila
photoelectric - fotoelektričan; ~•
absorption - fotoelektrična absorp-
cija; ~ action - fotoelektrično dej-
stvo; ~ cell - fotoelektrična ćelija;
~ cell pyrometer - pirometar sa
fotoelektričnom ćelijom; ~ con-
stant - fotoelektrična konstanta;
~ counter - fotoelektrični brojač,
fotobrojač; ~ effect - fotoefekt,
fotoelektrični efekt; ~ emission -
fotoelektrična emisija; ~ equation
- jednačina fotoelektričnog efekta,
Ajnštajnova jednačina (fiz.); —
threshold - fotoelektrični prag; ~
timer - vremenski fotorelej, foto-
električni vremenski relej; -—' tube
- fotocev, fotoelement; ~ yield -
fotoelektrični prinos elektrona
photo-electricity - fotoelektricitet,
elektricitet koji nastaje delovanjem
svetlosti
photoelectron - fotoelektron, elek-
tron izbačen iz supstance fotoelek-
tričnim efektom; ~ emission -
fotoelektronska emisija; ~, noise
- šumni fotoelektron
photoemission - fotoelektrična emi-
sija (fiz., el.)
photoemissive cell - emisioni foto-
element; ~. tube - fotoemisiona
cev, emisioni fotoelement
ivity 523 photoneutron
hotoemisslvity - sposobnost za photoluminescence - fotolumines-
cencija (luminescencija pod dejstvom
fotoelektričnu emisiju, fotoemisiv-
svetlosti) (fiz.)
nost photolysis - fotoliza, fotodisocijacija
•kotoeraitter - fotoemiter
(fotohemijski izazvano razlaganje)
photoemulsion - fotoemulzija (sus- photolytic cell - elektrolitički foto-
penzija srebro-halogenida u žela-
element
tinu, osetljiva na svetlost) (jot.)photomacrograph - fotografija ob-
photoengraving - fotograviranje,
jekta u prirodnoj veličini
fotolitografija, fotoobrada
photomask - fotomaska
photoetch(ing) - fotodekapiranje, fo-photomasking - fotografija, foto-
tonagrizanje; ~, direct - direktno
-obrada, foto-graviranje
fotonagrizanje photomaster - foto-original
photoexcitation - fotopobudivanje,
photometer - fotometar (instrument
fotoeksitacija za merenje jačine svetlosti)
photofission - fotofisija (fisija izaz-
photometric density - sposobnost
vana fotonima) (fiz.)
supstance da odbija ili propušta svet-
photogenic - fotogeničan (fot.) lost; ~ unit - svetlosna jedinica
photograph - fotografski snimak, fo- photometry - fotometrija (tehnika
tografija; fotograf isati određivanja jačine svetlosti); ~,
photographer - fotograf flame - plamena fotometrija; ~,
photographic - fotografski; ~ pyro- photographic - fotografska foto-
meter - pirometar sa fotografijom metrija; ~, visual - vizulena foto-
photography - 1. fotografija; 2. foto- metrija
graf isanje; 3. foto-Snimak; ~,
photomicrograph - mikrofotografija
black-and-white - crno-bela foto- photomicrography - fotografisanje
grafija; ~ by laser - fotograf isanje
mikro-objekata, mikro-fotografija
pomoću laserskog zračenja; ~, photomixer - fotomikser; ~• image
colo(u)r - fotografija u boji; ~,
dissector - fotomešač sa disekto-
engineering - tehnička fotografija; rom
~, fast-shutter v. high-speed
photomixing - fotomešanje
photography; ~, high-speed - photomultiplier - fotoelektronski
brzo fotograf isanje; ~, infrared -
multiplikator, fotomultiplikator; ~,
fotograf isanje infracrvenim zracima; dynamic crossed-field - dina-
~, lensless - fotografija bez sočiva;
mički fotomultiplikator sa ukrštenim
~j schlieren - fotograf isanje sli— poljima; ~, electrostatic - elektro-
ren-metodom, fotograf isanje Teple-
statički fotomultiplikator; ~, static
rovom metodom; ~, shadow - crosseđ-field ~ statički fotomulti-
fotograf isanje metodom senke; ~,
plikator sa ukrštenim poljima
stereoscopic - stereoskopska foto-
grafija; ~, three-dimensional - photon - foton, kvant svetlosti; ~,
annihilation - anihilacioni foton;
stereofotografija; <~, time—lapse -
usporeni snimak; ~, wavefront ~, absorbed - apsorbovani foton;
reconstruction - holografija; '~ ~, decay - foton (radioaktivnog)
X-ray - rendgenografija raspada; ~, emitted - emitovani
foton; ~, gamma-ray - gama-
photogravure - fotogravira (fot.)
photoimpact - fotoimpuls -kvant; ~-, noise - šumni foton;
~, pump - foton pumpanja; ~,
photoionization - fotojonizacija (jo-
thermal - termalni foton; ~,
X-ray - foton rendgenskog zračenja
nizacija izazvana fotonima)
photoklystron - fotoklistron photonegative - s negativnim foto-
photolayer - fotoosvetljiv sloj efektom
photo-lithography - fotolitografija photoneutron - fotoneutron (neutron
izbačen iz jezgra fotonima) (fiz.)
(tip.)
 photonuclear
photonuclear - fotonuklearni
photoparamp - fotoparametarski po-
jačavač
photophoresis - fotoreza, migracija
čestica pod uticajem svetlosti (hem.)
photopositive - s pozitivnim foto-
efektom
photoprocessing - fotoobrada, foto-
litografija, fotograviranje
photoreaction - fotohemijska reak-
cija
photoreceptor - fotoreceptor
photorecording - fotozapis
photorelay - fotorelej
photoresist - fotorezist; ~, exposed
- osvetljeni fotorezist; ~, hardened
- polimerizovani fotorezist; ~,
Kodak - Kodak-fotorezist; ~,
liquid - tečni fotorezist; <~, plastic
- plastični fotorezist
photoresistance - fotoprovodni sloj,
fotootpor
photoresistor - fotorezistor
photosensitive - osetljiv na svetlost,
fotoosvetljiv
photosensitivity - osetljivost na svet-
lost
photosurface - fotoosetljiva povr-
šina
photoswitch - fotorelej, fotoprekidač
photosynthesis - fotosinteza (sinteza
šećera u biljkama od CO2 i vode
pod dejstvom svetlosti uz hlorofil
kao katalizator)
phototelegraph - fototelegraf
photothreshold - prag fotoprovod-
nosti
phototimer - vremenski relej
phototransistor - fototranzistor; ~
field-effect - fototranzistor sa
efektom polja
phototube - fotocev, fotoelement; ~,
electron-multipler - fotoelektron-
ski multiplikator, fotomultiplikator;
~, frequency modulated - foto-
element s frekventnom modulaci-
jom; ~j multiplier v. electron-
-multiplier phototube; ~, mul-
tiplier travelling-wave - foto-
element sa progresivnim talasom i
fotoumnožavanjem; ~, reflection
dynode multiplier travelling-
-wave - fotoelement sa progresiv-
524
physics
nim talasom i fotoumnožavanjem sa
dinodama; ~, transmission se-
condary electron multiplier-
-type multiplier travelling-
wave - fotoelement sa progresivnim
talasom sa fotoumnožavanjem i di-
nodama ftransmisionog tipa); ~
travelling-wave - fotoelement sa
progresivnim talasom
phototropy - fototropija, svojstvo
nekih supstanca da menjaju boju u
] zavisnosti od talasne dužine upadne
svetlosti (fiz.)
photovaristor - fotovaristor
photovoltage - fotoelektrični napon,
fotonapon
photovoltaic etil - električna ćelija
i koja proizvodi el. struju usled osvet-
ljavanja
photran - fotran
phthaleins - ftaleini, derivati trifenil-
-metana (hem.)
I pH-value - pH-vrednost, Brigsov
logaritam recipročne vrednosti kon-
centracije vodonikovih jona u nor-
malnom rastvoru
phycology - fikologija, mauka o al-
gama
physical - fizikalni, fizički; ~
change - fizička promena, promena
fizičkih osobina; ~ characteristics
of an arc - fizikalne karakteristike
električnog luka (zav.); ~ che-
mistry - fizikalna hernija; ~ cir-
cuit - osnovno kolo, dvoprovodna
linija (el.); ~ climatology - fi-
zička klimatologija; ~ constants
- fizičke konstante; ~ metallurgy
- fizička metalurgija, fizika metala;
~ meteorology - fizička meteoro-
logija; ~ pendulum - fizičko
klatno; ~ properties - fizičke oso-
bine; ~ solution - fizički rastvor,
mešavina bez hemijske reakcije
physicist - fizičar
physics - fizika; ~, applied - pri-
menjena fizika; ~, atomic - atom-
ska fizika, atomistika; —, biolo-
gical - biofizika, biološka fizika;
~, chemical - hemijska fizika;
~, cosmic ray - fizika kosmičkog
zračenja; ~, crystal - kristalofizika,
fizika kristala; ~, electron -
elektronska fizika; ~, elementary-
525 piezoeffect
phytics
-particle - fizika elementarnih čes- kup; ~, piezoresistive - piezo-
tica; ~> engineering - tehnička rezistivni davač; ~ probe — pri-
fizika; ~, experimental - eksperi- jemna sonda; ~, seismic - seizmo-
mentalna fizika; ~, high-energy - graf; ~ transmitter - koncertni
fizika (čestica) visoke energije; ~, mikrofon; ~ truck — kamionet
12
ionospheric - fizika jonosfere; ~, pico - piko, prefiks koji znači IO"
low-temperature - fizika niskih deo, mikro-mikro; ~ transistor -
temperatura; ~, mathematical - pikotranzistor (minijaturni tranzis-
matematička fizika; ~, microwave tor)
12
- fizika vrlo visokih frekvencija; picofarad - pikofarad, 10~ farada
~j molecular - molekularna fizika; picolines - metil-piridini (hem.)
~, neutron - neutronska fizika; picric - pikrinski (koji potiče od pik-
~, nuclear - nuklearna fizika; rinske kiseline) (hem.) ; ~ acid -
~ of atmosphere - fizika atmos- trinitrofenolne žute ploče ili prizme,
fere; ~ of cavitation - fizika u upotrebi za izradu eksploziva
kavitacija; ~ of failure - fizički (hem.)
mehanizam greške; ~, particle v. pictorial display - panoramna indi-
elementaJry-particle physics; ~, kacija (rad.}-; ~ flying computer
plasma - fizika plazme; ~, quan- - panoramni indikator položaja i
tum - kvantna fizika, fizika kvanta; kursa (av.)
picture:
~, radio - radiofizika; ~, solar
- fizika Sunca; ~, solid-state - ~, energy-band - zonska struk-
fizika čvrstog tela; ~, space - tura; ~ generator - videogenera-
tor; —, input - ulazna slika;
kosmička fizika; ~, statistical -
~ oscilloscope - osciloskop; ~,
statistička fizika; ~, theoretical -
ray - dijagram zračenja; ~, sam-
teorijska fizika; ~, terrestrial -
geofizika, fizika Zemlje; <~, upper pled - kvantna slika; ~, tele-
graphy - fototelegraf i ja; ~ tube
atmosphere - fizika gornje atmos-
fere — prijemna cev televizora
picturephone - videotelefon
physiography - fiziografija
picturetron - tip elektrolučne cevi,
physiology - fiziologija
physostigmine - esterin, alkaloid ne- tip katodne cevi
piece:
poznate strukture (hem.)
phytic acid - inositol, heksafosforna ~ of tube - komad cevi; ~, pole
kiselina, nalazi se u žitaricama, naro- - polni nastavak, polazni priključak,
čito u ljuskama žita (hem.) , polna papučica; ~ work - rad na
phytosterol - fitosterol, terpenski , komad
alkohol sličan kolesterolu (hem.) piedmontite - mangan-epidot, silikat
kalcijuma, aluminijuma, mangana i
pickup - prihvatanje, navođenje; di-
rati, dodirivati; davač, mikrofon, j vodonika (min.)
zvučnica, adapter, telekamera, de- Pierce oscillator - Pirsov oscilator
tektor; dizanje kabla; ~, absolute (kvarcni)
pressure - davač apsolutnog pri- i pierced - izbušen, probušen
tiska; ~, crystal - kristalni davač, piezocell - piezoćelija
piezodavač; ~ head - glava zvuč- piezoceramic pickup - piezokera-
nice (TV) ; ~, magnetostrictive mička zvučnica
- magnetostrikcioni davač; ~noise J piezochemistry - piezohemija, pro-
- smetnje od šumova; ~ of an ] učava uticaj veoma velikhi pritisaka
element - slučajno primanje legi- 1 na hemijske reakcije
rajućih sastojaka (zav.) ; ~, photo- piezocrystal - piezoelektrični kristal
cell - fotoćelijski davač; ~, pho- : piezodiode - piezodioda; ~, three-
toelectric - fotoelektrični davač;
-layer - troslojna piezodioda
~, piezoelectric v. crystal pic-
', piezoeffect - piezoefekt
 piezoelectric
piezoelectric - piezoelektričan; ~
axis - piezoelektrična osa; ~ delay
line - piezoelektrična linija za kaš-
njenje; ~ effect - piezoelektrični
efekt; ~ nonlinear - nelinearni
piezoelektrik; ~ open-circuit -
piezoelektrik u režimu praznog hoda;
~ oscillator - kvarcni osilator;
~ resonator - piezoelektrični rezo-
nator; ~ sources - izvori piezo-
električnosti
piezoelectricity - piezoelektricitet
(nastajanje električnog napona medu
graničnim površinama nekih kristala
izazvano pritiskom, istezanjem ili
torzijom) (fiz.); ~, converse -
inverzni piezoelektrični efekat; ~,
direct - direktni piezoelektrični
efekat
piezojunction - piezoprelaz
piezomagnetism - piezomagnetni
efekt, piezomagnetizam
piezometer - piezometar, instrument
za merenje stišljivosti supstance
piezoresistive - piezootporni
pig - poluga sirovog gvozda; ~ iron
- sirovo gvožđe; <-~ skin - svinjska
koža
pigment - pigment, obojena materija,
boja; ~, visual - vizuelni pigment
pigtail - gipki provodnik, izvodni
provodnik, izvod
Pilot process - metod odvajanja
frakcija asfaltnih ulja bez destilacije
(hem.)
pile - stub, kolac; gomila, hrpa;
paket; vlas, dlaka; baterija; nukle-
arni reaktor; ~ driver - malj
nabiljač; ~ driving - pobijanje
šipova; ~ oscillator v. reactor
oscillator (nukl.); ~ period v.
reactor period (nukl.); — tech-
nology v. reactor technology
(nukl.)
pillar - stub (arh.); ~ drilling
machine - stub bušilica
pillow block bearing - klizno ležište;
~ test - jastučna proba (zav.)
pilocarpine - pilokarpin, alkaloid
glioksalinske grupe (hem.)
pilot - pilot, vođa aviona; pilot
(brod), brodska knjiga; jezičak-vo-
dica (alat), preklopnik snage, merna
žila (kabl), pneumatski pojačavač
526
pipe
snage; ~ alarm - kontrolno zvono;
~ bell - kontrolno zvono; ~ boat
- čamac za prevoz pilota; ~ bridge
- komandni most (brod); ~ bulb
- indikatorska lampa; ~ buner -
potpalni gorionik; ~ bush - čaura-
-vođica, vodeća čaura; <—' bush for
boring bar - vodica vretena buši-
lice; ~ cable - vodeći kabl; ~
channel - komandni kanal; ~
flame - injekcioni (potpalni) pla-
men; ~ frequency - komandna
frekvencija; ~ handle - komandna
ručica, drška; ~ jack - pilotska
zastavica; ~ jet - predmlaznica;
~ lamp - kontrolna lampa, signalna
lampa; ~ light - kontrolna lampa;
~ lighting - pomoćno (u slučaju
nužde) osvetljenje; ~ loudspeaker
- prislušni zvučnik; ~ model -
opitni model; ~ monitor - auto-
pilot, automat za navođenje; ~
motor - servomotor; ~ oscillator
- kontrolni predajnik, glavni oscila-
tor (transmiter); ~ pin - čivija
zahvatača, provodnika, kalibraciona
čivija, vodica (upuštača); — plant
- opitno postrojenje, opitni uređaj;
~ pulse - komandni (isključni),
startni impuls; ~ radio service
- pilotska radio-veza; ~ reactor
- opitni (eksperimentalni) reaktor;
~ signal - kontrolni signal; ~
valve governing - posredno regu-
lisanje; ~ voltmeter - kontrolni
voltmetar, kontrolni voltmetar mrež-
nog napona; ~ wire - pomoćni
vod (el.)
pipe - cev, vodovodna cev; ploča za
uzemljenje (el.); ~ assembly -
cevovodno postrojenje; ~ bell -
cevna spojka; ~ bend - koleno
(cevno); ~ bender - mašina za
savijanje cevi; ~ bracket - nosač
(držač) cevi; ~ branching - rač-
vanje (grananje) cevi; ~ breakage
- lom (prskanje) cevi; ~ bridge -
cevni most; ~ burring reamer -
glodalo za obradu cevi; ~ casting
- cevni liv (postupak); ~ chase -
cevni prorez; ~ choking - začep-
ljenje cevi; ~ clamp fitting -
spojna obujnica; — clip - cevna
obujmnica; — clogging - začep-
527
ljenje cevi; ~, coU - vi južna cev;
,— column - cevni toranj, cevna
kolona; ~ compartment - cevni
toranj; ~ connection - spajanje
(spoj) cevi; ~ connection flange -
cevna prirubnica, spojna prirubnica;
~ coupling - cevni spoj; ~
covering - oblaganje cevi; ~
cramp - cevna kuka; ~ crown -
teme (čelo) cevi; ~ culvert -
propust cevi; ~ cutter - alat za
odsecanje (presecanje) cevi; ~ die
- nareznica za cevi; ~ dog - detek-
tor cevi, uređaj za detekciju cevi;
~ dredge - ispirni bager; ~
elbow - koleno, cevno koleno,
cevna krivina; ~ fitter - polagač
cevi, iristalater; ~ fitting - fiting-
-spojni deo; ~ flange - cevna pri-
rubnica; ~ foundry - livnica cevi;
~ fracture - lom cevi; ~ fric-
tion loss - frikcioni gubitak; ~
hanger - oslonačno sedlo; ~ hois-
ting gear - posuđe usisnog (crp-
nog) bagera; ~ housing - cevo-
vodna podstanica; ~ joint - cevni
spoj; ~ lagging - oblaganje cevi;
'-' laying - polaganje cevi; ~
layout - instalacioni plan; ~ leads
- cevovodni, plan istalacija; ~
Une - cevovod, dalekovod; ~ line
milkers - cevni sistem postrojenja
za mužu; ~ line mixer - protočna
mešalica; ~ Une vessel - brod
za polaganje cevovoda; ~ mani-
fold - razvodnik cevi; ~ nipple
- cevna čaura (sa navojem); ~
packing - cevna zaptivka; ~ plug
- zapušač; ~ reducer - redukcioni
umetak (segment); ~ saddle -
cevno sedlo, cevna obujmnica, cevna
razvodna obujmnica; ~ seal -
cevni spoj; ~ section - presek
cevi, cevna sekcija; ~ socket -
prirubnica; ~ spanner - ključ za
pritezanje cevi, cevna klešta; ~
spinning machine - mašina za
centrifugalno livenje cevi; ~ stock
and die - nareznica za cevi; ~
strap - cevna obujmnica; ~ tap
- ureznik za cevni navoj; <~ thread
- cevni navoj; ~ tongs - cevna
klešta; ~ trench - kanal za pola-
ganje cevi; ~ tunnel - rashladni
pipeline
tunel (brod); ~ under pressure -
cevovod pod pritiskom; — vice -
mengele za cevi; cevne mengele,
škripac, stega; ~ welding rolling
mill - valjaonica za zavarivanje cevi;
~ with fixed flange - cev sa
krutom prirubnicom; ~ with flan-
ge brazed on - cev sa zalemljenom
(nalemljenom) prirubnicom; — with
flange screwed on - cev sa navoj-
nom prirubnicom; ~ wrench -
cevna klešta
pilotage - pilotaža, vođenje, poletanje
piloting - vođenje; ~ portion -
vodeći deo, provlakač
pilotless aircraft - avion bez pilota
pi-meson - pi-mezon (elementarna
čestica)
pi network - P-mreža, P-četvoropol
(el)
pin - pričvrstiti; pribadača, čivija;
skazaljka; ~ connections - veza
nožicama (kod cevi) (el.) ; ~ drill
- čenpa burgija; ~ wheel - zup-
čanik valjčastih zubaca (ma!.)
pinacone - tetrametil-etilen-glikol
(hem.)
pincers - klešta
pinch - skidanje, o gol ja van je, odšni-
ravanje, zbijanje, pinč-efekat; >~,
linear - linearni pinč-efekat; ~,
plasma - pinč-pražnjenje u plazmi;
~, theta - teta-pinč; ~, toroidal
stabilized - toroidno stabilisan
pinč; ~ Z— pinč-efekat u smeru
Z-ose, Z-pinč
pinching - samogašenje, pinč
pinene - pinen, vrsta terpena (hem.)
pinhole - 1. rupa, mikrokanal, tač-
kasti otpor; 2. gnezdo, džek
pinion - pogonski točak, manji zup-
čanik (od dva zupčanika koji se
zahvataju)
Pioloform - trgovački naziv za vrstu
polivinil plastike (hem.)
pion - pion, pi-mezon
pip - znak, oznaka na ekranu (rad.) ;
~ matching - izravnavanje oznaka
(rad.); ~ squeak - automatski
sat za uključivanje predajnika (av.)
piped program - program koji se
predaje po telefonskoj liniji (rad.)
pipeline - cevovod; koaksijalna linija
(el.)
piperazine
piperazine - piperazin, dietilen-dija-
min, upotrebljava se u medicini
piperin — piperin, optički neaktivan
alkaloid, nalazi se u biberu (hem.)
pipette - pipeta, kalibrisana labora-
torijska cevčica (hem.)
piping - cevovod; ~ connection -
spoj cevovoda
pisolite - pizolit, grašenjak (zrnasti,
oolitski oblik krečnjaka) (min.)
piston - klip; ~ aera - površina
klipa; ~, back - zadnji klip; ~
compressor - klipni kompresor;
~ face - čelo klipa, čeoni zid klipa;
— nut - klipna navrtka; ~ packing
- klipni zaptivač; ~ ring - prsten
klipa; ~ rod - klipnjača; ~,
short-circuiting - klip za kratko
spajanje; ~ skirt - klipna košuljica;
~ slide valve - klipni zasun; ~
type motor - klipni motor; —
type reserve valve - klipni ventil
(tnaš., mot.)
pit - jamsko okno; <~ water - rud-
nička voda
pitch - korak (mal.); visina tona
(ek.); rešetka; smola; katran; ~
attitude - ugao nagiba (av.); ~
circle - deobeni krug; ~, error -
greška deljenja; hodna greška, po-
grešan korak (tnaš.) ; ~ of thread -
korak zavrtnja
pitchblende - pehblenda, uraninit
(oksid urana) (min.)
pitching - vibriranje (el.)
pith - srž drveta
pitman - rudar, oknar
pitometer - Pitoova cev (sonda za
merenje protoka)
pitot v. pitotron
pitotron - Pitoova cev, cev Pito
pivot - zglob, obrtna tačka; zglobno
obrtni
pix - slika, karta, fotografija (TV)
place - 1. mesto; 2. pražnjenje
placed - postavljen, namešten
plagioclase - plagioklas (natrijumsko-
-kalcijumski feldspat) (min.)
plague:
~, black - crni medusloj kontakta
poluprovodnika; ~, purple - cr-
veni medusloj kontakta poluprovod-
nika
528 plane
plain - ravnina; ~ antenna - obična
antena, direktno vezana antena
(rad.) ; ~ bearing - klizno ležište;
~ carbon steel - nelegirani uglje-
ni čni čelik; ~ conductor - običan
provodnik (el.); ~ cutter - ravni
glodač (maš.) ; ~ dividing head -
jednostavna deobena glava (mal.);
~ glass - spoljno staklo (zav.);
~ indexing - ravna podela; ~
milling - ravno glodanje; ~ mil-
ling cutter - ravno glodalo, valj-
kasto glodalo; ~ milling machine
- glodalica za ravno glodanje; ~
slide valve - ravni zasun; ~ tube
- glatka cev; ~ washer - prstenasti
podmetač
plan - plan; ravnati; <~ layout -
instalacijski plan; ~ of site - polo-
žajni plan; ~ position indicator
- indikator kružnog osmatranja; ~
view - horizontalna projekcija
planar - planarni, ravni, pljosnati;
~ control grid - pljosnata uprav-
ljačka rešetka (el.); ~ diode -
pljosnata dioda, ravna dioda
Planckian locus - Plankova kriva
Planck's constant - Plankova kon-
stanta; ~ law - Plankov zakon
(fiz.); ~ radiation formula -
Plankova formula zračenja
plane - ravan; blanja, rende; platan;
rendisati; ~, amplifier output -
izlazna ravan (akustičkog pojačava-
ča); ~ angle - pravi ugao; ~
antenna - ravna antena, pljosnata
antena; ~, circuit realizability -
ravan moguće realizacije kola; ~
control - upravljačka ravan; ~
curve - kriva u ravni (gm.); —
earth attenuation - slabljenje nad
ravnom površinom Zemlje (rad.);
~, focal - fokalna ravan; ~, gate
- ulazna ravan, ravan gejta; ~
geometry - geometrija u ravni;
~, hologram - ravan holograma;
~, junction - ravan prelaza, ravan
spoja; ~, lattice - ravan (kristalne)
rešetke; ~ mirror - ravno ogle-
dalo; <~ of polarization - ravan
polarizacije; ~, refraction - pre-
lomna ravan; ~ of shear - ravan
smicanja; <~ polarization - ravna
polarizacija; ~ polarized light -
 529
ravno polarizovana svetlost; ~
polarized wave - ravno polarizan
talas; ~> perferred of magneti-
zation - ravan lakog magnetisanja;
r~i, pupil - ravan ženice; ~, real
image - ravan stvarne slike; ~,
refraction - prelomna ravan; ~
surface - ravna površina, ravan;
r~>, thin-film memory - ravan
tankofilmske memorije; ~ to-plane
communication - veza između
aviona u vazduhu; ~ trigonometry
- trigonometrija u ravni; ~, vir-
tual image - ravan imaginarne
slike; ~ wave - ravni talas
planer - rendisaljka; blanja; ~
attachment - specijalni uređaj za
rendisaljku; ~ centres - podeona
sprava za rendisaljku; ~ chuck -
mengele za rendisaljku; ~ cutting
tool - alat, nož za rendisanje; ~
family - mašina za vertikalno i
horizontalno rendisanje; ~, head
suport rendisaljke; ~ table - sto
rendisaljke; ~ tool - nož za rendi-
sanje; ~ tool angles - uglovi noža
za rendisanje; ~ type machine
tool - mašina za horizontalno i ver-
tikalno rendisanje; ~ vice with
plain base - čvrste mengele za
rendisaljku (maš.)
planet - planeta; ~, airless - planeta
bez atmosfere; ~, atmosphere -
planeta sa atmosferom; ~, cloud-
-covered - planeta obavijena obla-
cima; ~, giant - džinovska planeta;
~j inferior - niža (unutrašnja)
planeta; ~, inner - planeta Zem-
ljine grupe; ~, minor - mala pla-
neta; ~, outer - spoljna (gornja)
planeta; ~, secondary - planeta
satelit; ~, terrestrial - planeta iz
zemljine grupe
planetary electron - elektron iz
omotača, orbitni elektron; ~ gea-
ring - kutija sa planetarnim zupča-
nicima; ~ method of thread
milling - planetarni metod izrade
loze; ~ milling machine - gloda-
lica sa planetarnim kretanjem; —
movement - planetarno kretanje
(maS.)
plane* - planarni, epitaksijalni
34 Becnik
plant
planing - rendisanje, uravnavanje;
~ height - visina rendisanja; ~
length - dužina rendisanja; ~
lengthwise - uzdužno rendisanje;
~ machine - rendisaljka; ~ setup
- doterivanje rendisaljke, podešava-
nje rendisaljke; ~ tool - nož za
rendisanje; ~ width - širina ren-
disanja
planishing hammer - čekić ravnač
plano-concave - ravno-konkavno
(sočivo) (opt.)
plano-conve* - ravno-konveksno (so-
čivo) (opt.)
plant - fabrika; pogonsko postroje-
nje; pogon; agregat; oprema; gaz-
dinstvo; biljka; ~, accumulator -
akumulatorska baterija; postrojenje
za punjenje aku-baterija; ~, aggre-
gate processing - pogon za pu-
njenje (baterija); pogon za drobljenje
i sortiranje; ~, annual - jedno-
godišnja biljka; ~ asphalt - meša-
lica asfalta (betona); ~, atomic
energy v. nuclear power plant;
~, atomic power v. nuclear
power plant; ~, batch(er) v.
batching plant; ~, batching -
vozator, uređaj za doziranje i pu-
njenje; ~ boiler - kotlarnica;
~ chemist - pogonski hemičar
(SAD); ~ coal-crushing - dro-
bilište uglja; ~, compressed-air
- kompresorska stanica; ~, con-
crete - fabrika betona; ~, cooling
- rashladno postrojenje; ~, copper-
-smelting - topionica bakra; ~,
drying - sušara, sušnica; ~j
effluent treatment - postrojenje
za prečišćavanje otpadnih voda; ~ 5
equipment - pogonsko, fabričko
postrojenje; ~f iber - biljno vlakno;
~, freezing - rashladno postro-
jenje; ~, frut and vegetable
processing - fabrika za preradu
voća i povrća; ~, fuel — repro-
cessing - pogon za regeneraciju
goriva; ~, generating - genera-
torska stanica; ~, hardening -
kalionica; ~, heat power - termo-
elektrana; ~, hydroelectric - hi-
droelektrana; ~, ice - ledara, pogon
za proizvodnju leda; ~, nuclear
power - nuklearna elektrana; ~,
plant
plant
nursery - rasadnik, rasadna bašta;
gajenje bilja; ~, oil - uljarica;
~, oil-refining - uljara, rafinerija
ulja; ~, oil recovery - postrojenje
za regeneraciju mazivnih ulja; ~,
perennial - višegodišnja biljka;
- pigment - biljna boja; ~,
pilot - opitno-eksperimentalni za-
vod; ~, protective - sredstvo za
zaštitu bilja; ~, pulp - fabrika
celuloze; ~3 pumping - pumpna
stanica; ~, refrigerating - hlad-
njača, rashladno postrojenje; ~,
rubber-bearing - kaučokovac; ~
security - pogonska zaštita (SAD);
~, smelting - livnica; ~, steam
power - termoelektrana; ~, stone
- drobilište kamena; <~', storage -
hidroelektrana sa akumulacionim
bazenom i daljinskom regulacijom;
~ units - pogonski agregat; jedi-
nični delovi pl. postrojenja; ~
vermin - biljne štetočine pl.; ~,
water power v. hidroelectric
plant
plantation - plantaža, gajenje bilja,
sađenje
plasma - plazma, jonizovani gas;
~, activated - pobuđena plazma;
~ afterglow - liminescentna plaz-
ma; ~, anode - anodna plazma;
~, arc (discharge) - plazma elek-
trolučnog pražnjenja; ~, artificial
- veštačka plazma; ~, bipolar -
bipolarna plazma; ~, bounded -
- ograničena plazma; ~, cold -
hladna plazma; ~, collisionless -
plazma bez sudara; ~, completely
quescent - kompletno laminarna
plazma; ~, compressible - sabi-
jena plazma; ~, confined - reten-
ciona plazma; ~, cyclotron reso-
nant - plazma u uslovima ciklo-
tronske rezonancije; ~, decaying
- dezintegrisana plazma; '—-, dense
- gusta plazma; ~, dielectrically
clad - plazma u dielektriku; ~,
diffuse - difuzna plazma; -~,
dilute v. rarefied plasma; ~,
disturbed - perturbovana plazma;
~, drifted - plazma pomeranja;
~, drifting - pokretna plazma,
drift-plazma; ~, eeletron - elek-
530 plasma
tronska plazma; ~, electron-hole
- elektron-rupa plazma; —, elec-
tron-ion - elektronsko-jonska plaz-
ma; ~, emitting - emisiona plaz-
ma; ~, equilibrium - ravnotežna
plazma; ~, equipotential - ekvi-
potencijalna plazma; ~, finite -
ograničena plazma; ~, free carrier
- plazma slobodnih nosilaca; —,
fully ionized - potpuno jonizovana
plazma; ~, gas (discharge) -
plazma gasnog pražnjenja; ~, gase-
ous - gasna plazma; ~, generally
inhomogeneous - plazma sa ne-
homogenošću opšteg tipa; ~, germ
- embrionska plazma; ~, ground
- osnovna materija citoplazme; ~,
gyroelectric - žiroelektrična plaz-
ma '•> ~> gyromagnetic - žiromag-
netska plazma; ~, gyrotropic -
žirotropna plazma; •~, heated -
zagrejana plazma; ~, high-energy
- visokoenergetska plazma, vruća
plazma; ~, high-temperature -
visokotemperaturna plazma; ~, ho-
mogeneous - homogena plazma;
~, hot - vruća plazma; ~, hot-
-electron - plazma vrućih elek-
trona; ~, hot gyrotropic - vruća
žirotropna plazma; ~, ideal -
idealna plazma; ~, incompressible
- nestišljiva plazma; ~< in steading-
-state - stacionarna plazma, sta-
bilna plazma; ~, intervening -
prelazna plazma; ~, intrinsic
electron-hole - sopstvena elek-
tron-rupa plazma; ~, intrinsic
semiconductor - plazma sopstve-
nog poluprovodnika; ™, ion-do-
minated - plazma u kojoj preovla-
duju joni; ~, ionic - jonska plazma;
<~, isothermal - izotermična plaz-
ma; ~, isotropic - izotropska
plazma; ~ jet - mlaz plazme; ~,
laboraty - veštačka plazma, sin-
terizovana plazma; -~, laminar -
laminarna plazma; ~, laser-heated
- plazma zagrevana laserskim zra-
čenjem; <~, laser-irradiated -
plazma zračena laserom; ~, limi-
ted - ograničena plazma; -—',
linear - linearna plazma; ~, lon-
gitudinally magnetized - longi-
tudinalno namagnetisana plazma;
 531
^ Lorentz - Lorencova plazma;
,—, loss-free - plazma bez gubitaka;
r~, lossless v. loss-free plasma;
zw, lossy - plazma s gubicima;
r~, low-loss - plazma s malim
gubicima; ~, low-pressure -
plazma niskog pritiska; ~, low-
-temperature - niskotemperaturna
plazma; —, luminescent - lumi-
nescentna plazma; ~, luminous v.
luminescent plasma; —, mag-
netically confined - plazma držana
magnetskim poljem; ~, magneti-
ted - namagnetisana plazma; ~,
magnetoactive - magnetnoaktivna
plazma; ~, microwave - mikro-
talasna plazma; ~, moving - pok-
retna plazma; ~, multipacting -
plazma obrazovana pri rezonantnom
visokofrekventnom pražnjenju; ~,
neutral - neutralna plazma; <~,
nondrifting - nedriftujuća plazma;
'<-', nonequilibrium - neuravno-
težena plazma, nestabilna plazma;
~, nonhomogeneous - nehomo-
gena plazma; ~, nonisothermal -
neizotermička plazma; ~, noniso-
thermal magnetoactive - neizo-
termička magnetno-aktivna plazma;
*—, nonluminous - neluminescent-
na plazma; ~, nonmagnetized -
nenamagnetisana plazma; ~, non-
propagating - plazma koja ne
dozvoljava propagaciju; ~, non-
thermal - netermalna plazma; ~,
one-dimensional - jednodimen-
ziona plazma; ~ oscillation -
oscilovanje plazme; ~, overdense
- supergusta plazma; ~, partially
Ionized - frekventno-jonizovana
plazma; ~ potential - potencijal
plazme; ~, quasi-neutral - kvazi-
neutralna plazma; ~, quescent -
laminarna plazma; ~, radiation-
~produced - plazma obrazovana
jonizujućim zračenjem; ~, rarefied
- razređena plazma; ~, real-life
- prirodna plazma; ~, reentry -
plazma koja nastaje pri ulasku u
atmosferu (npr. kosmičkog broda);
~, rf (discharge) - plazma visoko-
frekventnog pražnjenja; ~, self-
-generated - samoobrazujuča plaz-
ma; —, semiconductor - polu-'^
34*
plastic
provodnička plazma; ~, shocked -
plazma sa udarnim talasom; ^~,
shock-produced - plazma dobij ena
metodom udarnog talasa; ~, solid-
-state - plazma čvrstog tela; ~,
source - plazma izvora; ~-, sphe-
rical - sferna plazma; ~, stable -
stabilna plazma; -~, stationary v.
stable plasma; ~, steady-state
v. stable plasma; ~, stratified -
slojevita plazma; ~, streamer -
strimerna plazma; ~, stripped -
potpuno jonizovana plazma; r~,
synthetic - sintetička plazma; ~,
temperate - umereno zagrejana
plazma; ~ 5 thermal - zagrejana
plazma, termalna plazma; r*>, ther-
monuclear - termonuklearna plaz-
ma; ~, toroidal - toroidalna
plazma; •~, transient - nestacio-
narna plazma; <~, trapped - zah-
vaćena plazma; ~, turbulent -
turbulentna plazma; ~, two-com-
ponent - dvokomponentna plazma;
~, unbounded - neograničena
plazma; ~, undisturbed - neper-
turbovana plazma; -~, uniform -
uniformna plazma, homogena pla-
zma; ~, unshocked - plazma bez
udarnog talasa; ~, unstable -
nestabilna plazma, nestacionarna
plazma; ~, velocity-gradient -
plazma s gradijentom brzine; ~,
warm - topla plazma; ~ wave-
-number - tip (broj) plazmatskog
talasa; ~, weak(ly) inhomoge-
nous v. weak(ly) nonhomoge-
nous plasma; ~, weak(ly) non-
homogenous - slabonehomogena
plazma; ~, zero-temperature -
plazma s nultom temperaturom
plasmaguide - talasovod ispunjen
plazmom (fiz.)
plasmatron - plazmatron
plasmoid - plazmoid (lokalno zguš-
njenje plazme) (fiz.)
plasmon - plazmon (kvant plazmenih
oscilacija); skup naslednih faktora
u čeličnoj plazmi; ~, thermally
excited - termički pobuđen plaz-
mom
plastic - plastičan, plastična materija;
~ body - plastično telo; ~ de-
plastic 532
plastic
formation - plastična deformacija;
~ effect - plastični efekt, reljefno
izobličenje slike (TV)
plasticity - plastičnost
plasticizer - plasticizer, supstanca
koja plastificira druge supstance
plasticon - plastikon, polistirolska
opna, polistirolska traka
plastics - organske, uglavnom sinte-
tične ili polusintetične supstance
(hem.); ~, molded - plastična
masa
plastometer - plastometar, instru-
ment za merenje plastičnosti
plate - ploča, tabla, list, lim, grubi
lim, srednji lim; disk, tanjir; štit,
pod (destilacione kolone); anoda;
obloga; rezano drvo, prag; tipo-
grafska ploča; ~ battery - anodna
baterija; ~ bending machine -
mašina za savijanje limova; ~ cam
- bregasti kolut; ~ capacitor -
pločasti kondenzator; ~ cap -
anodni izvod, anodni priključak;
~ capacitance - kapacitivnost
anode; <~ choke coil - anodna
prigušnica; ~ circuit - anodno
kolo; ~ clutch - obodna spojnica;
~ coil - kalem anodnog kola; ~
conductance - anodna provodlji-
vost; ~ control - anodna modula-
cija, anodno upravljanje; ~ con-
veyor - konvejer sa zahvatnim plo-
čama; ~ current - anodna struja;
~ cutters - makaze za lim; —
cutting machine - mašinske ma-
kaze za lim; ~ detection - anodna
detekcija; ~ detector - anodni
ispravljač; ~ die - čeljust za navoj,
nareznica; ~ distillation - frak-
cionisanje, postepena destilacija; ~
drier - tanjirasta sušnica; ~ drop
- anodno opterećenje; ~ edge
profiling - obrada ivica limova;
~ efficiency - stepen korisnog
dejstva anode; ~ electrode - plo-
časta elektroda; ~ folding press
- presa za povijanje; — girder -
limeni nosač; ~ glass - ravno stak-
lo; ~ -graining - elovanje ploče
(tipo.); ~ gravure printing -
duboka štampa; — heating fur-
nace - peć za žarenje lima; ~
plateau
holder - držač ploče ili kazete
(film); ~ inductor - anodna pri-
gušnica, anodni kalem; — keying
- anodna manipulacija; ~ levelling
machine - mašina za ravnanje lima;
~ lightning arrester - pločasti
odvcfdnik groma; ~ -like - plo-
čast; ~ load impedance - anodno
opterećenje; ~ load resistance -
anodni otpor; ~ locking pin -
trn podeone ploče; ~ mark - žig
finoće (na plemenitim metalima);
~ mili - linija grubih limova (va-
ljaonica); ~ modulation - anodna
modulacija; ~ noise - anodni šu-
movi; ~ of a spring - lisnata
opruga, gibanj; ~ orifice - merna
blenda; ~ planer - rendisaljka za
obradu ivica limova; ~ power
input - snaga napajanja anode,
ulazna snaga anode; ~ power sup-
ply - anodno napajanje; — prin-
ting - ravna štampa; — protection
- anodna zaštita; ~ puls modula-
tion - modulacija impulsa na anodi;
~ rectifier - anodni detektor,
ispravljač za napajanje anode; ~
resistance - anodni (unutrašnji)
otpor; ~ roll - valjak za lim;
~ rolling mill - valjaonica grubih
limova; ~ saturation - zasićenje
cevi; ~ scale - mosna vaga; ~
scrap - limeni otpaci; ~ shaped
- tanjirast; ~ -shaped cutter -
tanjirasto glodalo; ~, shear -
makaze za grube limove; ~ shea-
ring machine v. shear plate; ~
slab - slab (met.); ~ spring -
lisnata opruga, gibanj; ~ stock -
nareznica za navoj; ~ straightener
- mašina za ravnanje lima; —
straightening press - presa za
ravnanje lima; ~ supply - anodno
napajanje, napajanje anode; ~ tu-
ning rod - šipka za anodno pode-
šavanje; ~ valve - tanjirasti ventil;
~ vibrator - vibraciona ploča;
~ voltage - anodni napon; ~
voltage characteristic - anodna
karakteristika; ~ welding - zavari-
vanje lima
plateau - plato3 zaravnjeni (horizon-
talni) deo krive; zaravnjeni vrh
gorja
plated
plateđ - galvanizovan, prekriven me-
talnim slojem
plating - galvaniziranje, prekrivanje
metalnom prevlakom; ~, chro-
mium - hromiranje; ~, copper -
bakrenje, bakarisanje; ~, dip v.
immersion plating; ~, gold -
pozlaćivanje; ~, immersion - gal-
vaniziranje potapanjem u rastvor;
r*it jet - nanošenje prevlake struj-
nom metodom, strujno taloženje;
/—•, nickel - niklovanje; ~, silver
- srebrenje, posrebrivanje; ~, tin
- kalaisanje; ~, vacuum - metali-
zacija (naparavanjem) u vakuumu;
r~, vapor - prevlaka metodom ispa-
renja; ~, zine - cinkovanje, prev-
lačenje cinkom
platinite - platinit, niklov čelik sas-
tava 46% Ni i 0,16% C
platinize - platinizirati, prekrivati
platinom
Platinoid - plitnoid, legura sa 60%
Cu, 24% Zn, 2% W i 14% Mo
platinum - platina, simbol Pt, at.
broj 78, at. težina 195,23, metalni
element osme grupe periodičnog
sistema (hem.) ; ~ contact - pla-
tinski kontakt; ~ crucible - pla-
tinski lončić; ~ family - familija
platine, elementi: osmijum, iridi-
jum, zlato i živa; ~ metals -
retki metali iz osme grupe perio-
dičnog sistema
platter - gramofonska ploča od 16"
playback loss - gubici pri emitovanju
ploče; ~ reproducer - reproduk-
cioni aparat
player - reprodukcioni uređaj; ~,
tape - magnetofon
pleonaste - cejlonit, oksid magnezi-
juma, gvozda i aluminijuma (hem.)
plethysmogram - pletizmogram
plethysmograph - pletizmograf
plexiglass - pleksiglas, organsko
staklo (polimetil-metakrilot)
pliability - savitljivost
pliable - savitljiv
pliers - klešta
pliotron - 1. trioda; 2. vazdušni filter
plomatron - plomatron, živina lampa
Sa upravljanjem
plot - ucrtati; planirati; ~ log-log
- log-log razmena
533 plutonium
plotter - pribor za crtanje krivih
ili grafika, samopisaći uređaj
plotting - nanošenje krivih, crtanje
plug - sonda, utikač; čep, trn, klin;
parton; viljuška; ~ box - priključ-
nica, utikača, zidna kutija za razvo-
đenje el. energije; ~ cock - dvo-
struka slavina; ~ tip - glava čepa,
vrh čepa; ~ weld - šav u rupi
(zav.)
plug-and-socket - utikač i podnožje
plug-in - zamenljiv, blokovski
plugboard - komutacioni sto, komu-
tacioni panel
plugging-up - blokiranje, uzimanje
na proveru, sondiranje (tel.)
plumb line - visak
plumbago - vrsta grafita (hem.);
~ crucible - grafitni lonac
plumbate - plumbat, so olovne kise-
line (hem.)
plumbeous - olovni
plumber's solder - meki lem
plumbiferous - koji sadrži olova
plumbing - talasovod
plumbite - plumbit, so olovaste kise-
line (hem.)
plunge - gnjurati, zagnjuriti, zaroniti;
~ cutting, plunge milling - čeono
glodanje (pri čemu se prvo glodač
kreće vertikalno do određene dubine,
a onda dolazi do automatskog hori-
zontalnog pomeranja) (maS.)
plunger - gnjurac; čep za uvlačenje;
klip; ~ displacement - volumen
istisnut klipom; ~ electromagnet
- elektromagnet za uvlačenje; ~
operated shut -off valve - zatvor-
ni ventil (ma!.) ; ~ pin - upušteni
štift; ~ piston - plunžer-klip; ~
pump - klipna pumpa; ~ short-
-circuit - kratkospajajući ventil;
'-' type of valve - klipni ventil;
~a waveguide - talasovodni ven-
til
plush copper ore - kalkotrihit
(min.)
plutonium - plutonijum, simbol Pu,
at. broj 94, element osme grupe
periodičnog sistema, nastaje radio-
aktivnim raspadanjem neptunijuma;
~ bomb - plutonijumska bomba,
nuklearna bomba od izotopa 2 3 3 Pu
plywood
plywood - „šperploča"
Pm - simbol elementa prometeuma
pneumatically operated - pneumat-
ski upravljan
pneumatic chucking - pneumatsko
pritezanje; ~ conveying - pneu-
matska dobava; ~ gauging - pneu-
matsko ispitivanje; ~ infrared de-
tector - pneumatski detektor infra-
crvenih zrakova; ~ loudspeaker -
pneumatski zvučnik; ~ mail -
pneumatska pošta; ~ perforator
- pneumatski perforator
pneumatics - pneumatika, deo fizike
gasova
Po - simbol radioaktivnog elementa
polonijuma
pocketing (valve seat) - izdublji-
vanje (sedišta ventila)
point - tačka; vrh; skretnica; ~,
abbreviation - tačka abrevijature;
~, adjusting - tačka usmeravanja;
~, aiming - tačka usmeravanja,
tačka navođenja; ~, angular -
angularna tačka, vrh ugla; ~, ap-
plication - tačka aplikacije, tačka
primene; ~;, approach - tačka zbli-
ži vanja; ~, astronomic(al) - ast-
ronomski punkt, astronomska tačka;
~, bend - tačka ekstremuma (na
grafiku); ~, binary - binarna tačka;
~, boiling - tačka (temperatura)
ključanja; ~, boom - kraj strele;
~, break - 1. tačka prekida konti-
nuiteta; 2. tačka raslojavanja emul-
zije, tačka osvetljenja mutne teč-
nosti; ~, breakaway - tačka loma,
tačka kidanja; ~, break-down -
probojni napon; ~, bubble -
temperatura početka ključanja; ~,
burning - tačka paljenja; ~,
cardinal - kradinalna tačka; ~,
catch - mesto oslonca, tačka oslon-
ca; ~, centre - centar, centralna
tačka; ~, common - tačka čvora;
~, compression - tačka kompre-
sije, početak kompresije; ~, com-
pressive yield - predeo tečne faze
pri pritisku; ~, condensation -
tačka kondenzacije, temperatura kon-
denzacije (pare); ~ 3 contact - tačka
kontakta, tačka dodira; ~, crank
- tačka preloma; ~, critical -
kritična tačka; ~, crossover -
534 point
tačka preseka; ~, Curie - tačka
Kiri; ~, curve - početak krive;
~, cut-off - tačka preseka, tačka
reza; ~, datum v. reference
point; ~, dead - mrtva tačka;
~-, diamond - višegrana oštrica,
višegrani šiljak (vrh, špic); ~,
discharge - izlazni otvor; ~, dis-
perison - tačka disperzije; ~, dog
- cilindrični čep, cilindrični bolcen;
~, drop - tačka rose; rosište;
~, dry - igla za graviranje, gravi-
ranje pomoću suve igle; ~, exter-
nal - spoljna tačka, eksterna tačka,
vanjska tačka; ~, feeding - dodirna
tačka; <—', firing - potencijal joni-
zacije, tačka ionizacije, trenutak pa-
ljenja; ~j fixed - fiksna tačka,
stalna tačka, fiksirana tačka; ~,
flash(ing) - temperatura iskre; ~,
floating - nefiksirana zapeta, zapeta
koja odvaja ceo broj od ostatka;
~, flow - tačka (temperatura) teč-
nosti; ~, focal - fokalna tačka,
zadnji (drugi) glavni fokus; ~,
freezing - tačka (temperatura) za-
mrzavanja; ~, fusion - 1. tačka
fuzije; 2. temperatura sinteze (jez-
gara); ~, ground zero - epi-
centar (atomske eksplozije); ~, ig-
nition - tačka paljenja, temperatura
paljenja; ~, inflection - tačka
infleksije, tačka pregiba; ~, initial
- inicijalna tačka, početna tačka,
početni položaj; ~, initial-boiling
- početna tačka ključanja; ~, inter-
change - punkt razmene, tačka
razmene; ~, internal - unutrašnja
tačka, interna tačka; ~, liquefac-
tion - tačka (temperatura) prelaska
u tečnu fazu; ~, location - stajna
tačka, tačka lokacije; ~, lower
yield - tačka nižeg prinosa, tačka
nižeg fluksa; ~, mathematical -
geometrijska tačka; ~, measuring
- tačka merenja, merna tačka; —,
melting - tačka topljenja, tempe-
ratura topljenja, tačka fuzije, tačka
sinterovanja; ~, needle - vrh igle,
oštri delovi pribora; ~, neutral -
neutralna tačka, nulta tačka; —;
nodal - čvorna tačka; ~, nodal
of vibration - čvor vibracije, tačka
vibracije; ~ of contact - tačka
 535
dodira; ~ of discontinuity -
tačka prekida, tačka diskontinuiteta;
*~> of distance - tačka udaljenosti,
tačka odstojanja; ~ of divergence
_ tačka divergencije, tačka razilaska;
/» of engagement - tačka veze,
tačka spoja, tačka zahvata, tačka
uzubljenja; ~ of impression -
zona kontakta pečata; ~ of inflec-
tion - tačka pregiba, tačka inflek-
sije; ~ of intersection - tačka
preseka; ~ of irradiation - tačka
ozračivanja; ~ of mixing - tačka
mešanja; ~ of nip - zona pritiska;
~ of sight - tačka viziranja, tačka
posmatranja, stajna tačka, glavna
tačka perspektive; ~ of support
- tačka oslonca; ~ of tangency -
tačka dodira, tangencionalna tačka;
~, outstanding - orijentir; ~,
picture - element projekcije, slika
projekcije, projekcija; ~, reference
- reper, fiksna tačka, unapred odre-
đena tačka, poznata tačka; ~, rest
- tačka mirovanja; ~, saturation -
tačka saturacije, tačka zasićenja; ~,
set - zadana vrednost (koja reguliše
određenu veličinu), izabrana tačka,
zadana tačka; ~, setting - mesto
postrojenja, mesto instalacije; ~,
softening - tačka omekšavanja, tem-
peratura omekšavanja; ~, solidify-
ing - tačka (temperatura) očvršća-
vanja; ~, stagnation - tačka zas-
toja, zastojna zona; ~, star -
čvorna tačka zvezde, nulta tačka
zvezde; ~,starting - početna tačka,
startna tačka; ~, steam - tačka
(temperatura) obrazovanja pare; ~,
sub-stellar - podzvezdana tačka;
~, supporting - tačka oslonca; ~,
transition - tačka prelaza; ~,
triangulation - trijangulacioni pu-
nkt, trijangulaciona tačka; ~, tur-
ning - tačka povratka, povratna
tačka; ~, working - 1. radna tačka
(karakteristika); 2. tačka dejstva sile;
~, yield - tačka prinosa; ~,
zenith - tačka zenita; ~, zero -
1. nulta tačka; 2. apsolutna nula
(temperaturne skale)
point-focused electron gun - elek-
tronski top, elektronski izvor sa
tačkastim fokusiranjem
polarlmeter
pointed-top screw - zavrtanj sa
vrhom
pointer - strelica, indikator, ka-
zaljka, pokazivač; ~ deflection -
otklon pokazivača, otklon kazaljke
pointing of array - podešavanje
antene
pointsman lever - upravljačka ru-
čica
pose - poaz (P) (jedinica dinamičkog
viskoziteta) = IO" 1 Pa s
PoiseuiUe flow - Poazejev protok
poison - otrov, dobar apsorber neu-
trona, otrovna primesa; ~, black
- 100% apsorber (neutrona) ; ~ ,
burnable - sagorivi otrov (dodatak
moderatoru koji nestaje u nuklear-
noj reakciji s neutronom); ~,
catalytic - katalizatorski otrov; ~
fission (-product) - otrovni
produkti fisije; ~, fluid - tečni
apsorber (neutrona); ~, isotope -
izotopski apsorber (neutrona); ~ :
neutron - apsorber neutrona; »*
radioactive - radioaktivni otrov
~, reactor - reaktorski otpaci;
otpadni produkti deljenja
poisoning - trovanje, zatrovanje;
catalyst - trovanje katalizatora;
food - prašinsko trovanje;
radiation - trovanje radijacijom
~, radioactive - radioaktivno tro-
vanje; ~, reactor - zatrovanje
reaktora; ~, uranium - trovanje
uranom
Poisson's equation - Puasonova jed-
načina
polar - polarni; ~ chart - polarna
karta; ~• coordinates - polarne
koordinate; ~ direct-current te-
legraph system - telegrafski sis-
tem sa dvostranom strujom; ~
form of complex number - po-
larni oblik (pisanja) kompleksnog
broja; ~ moment of inertia -
polarni moment inercije; ~ phase
diagram - vektorski dijagram u
polarnim koordinatama; ~ relay
polarizovani relej
polarimeter - polarimetar, instru-
ment za merenje obrtanja ravni pola-
rizacije svedosti u supstancama; ~,
spectral - spektropolarimetarj ~,
 polarimeter
polarimeter
stroboscope - stroboskopski pola-
rimetar
polarimetry - polarimetrija, mere-
n)e optičke aktivnosti tečnosti (hem.)
polarine - polarin (motorno mazivno
ulje)
polariscope - polariskop, instrument
za proučavanje polarizacije; ~,
tourmaline - turmalinski polari-
skop
polarity - polarnost; <--, deflection -
polarnost defleksije; <•—• inversion -
promena polarizacije; ~ mark -
znak polariteta; ~, normal - nor-
malna polarnost, prava polarnost;
~, reversed - reversna polarnost,
obrnuta polarnost, kontra-polarnost
polarizability - polarizovanost, moć
polarizacije; —, nonlinear electr-
ric - nelinearna električna polari-
zaciona moć
polarization - polarizacija, odvajanje
pozitivnih i negativnih naboja mo-
lekula; ~ changer - regulator
polarizacije (rod talasovoda); ~,
circular - kružna polarizacija, cir-
kularna polarizacija; ~, collision-
-induced - polarizacija uzorkovana
sudarima (čestica); ~, dual -
dvojna polarizacija; —, electronic
- elektronska polarizacija; ~, ellip-
tical - eliptična polarizacija; ~
error - greška usled polarizacije;
~, false pyroelectric v. secon-
dary pyroelectric polarization;
~, induced - indukovana polari-
zacija; ~, ionic - jonska polariza-
cija; ~, laser - polarizacija laser-
skog zračenja; ~, left-hand(ed)
- leva polarizacija; ~, linear -
linearna polarizacija; ~, optical
- linearno-optička polarizacija; ~,
magnetic - magnetna polarizacija;
~, maser - polarizacija maserskog
zračenja; ~, negative saturation
- saturaciona negativna polarizacija
(pri dielektričnom histerezisu); ~,
nonlinear optical - nelinearna
optička polarizacija; ~, nuclear
- nuklearna polarizacija, polarizacija
jezgra; ~, nuli - nulta polarizacija;
~ of dielectric - polarizacija di-
elektrika; — of medium - pola-
536
pole
pol"
rizacija sredine; ~ of radiant
energy - polarizacija zračene ener-
gije; ~ of radio waves - polari-
zacija radio-talasa; ~, orthogonal
- ortogonalna polarizacija; —; par-
tial - čestična polarizacija; ~ plane
- ravna polarizacija; ~ plasma -
polarizaciona plazma; ~, positive
saturation - saturaciona pozitivna
polarizacija (pri dielektričnom histe-
rezisu); ~, primary pyroelectric
- primarna piroelektrična polari-
zacija; ~, right-hand(ed) - desna
polarizacija; ~, rotary - kružna
polarizacija; ~, saturation - satu-
raciona polarizacija (pri dielektrič-
nom histerezisu); ~, secondary
pyroelectric - sekundarna piro-
električna polarizacija; ~, spon-
taneous - spontana polarizacija; ~,
true pyroelectric v. primary
pyroelectric polarization
polarize - polarizovati, polarizirati,
polarisati
polarized - polarizovani; ~ arma-
ture - kotva polarizovanog releja;
~ electromagnet - polarizovani
elektromagnet; ~ light - polarizo-
vana svetlost; ~ magnet - polari-
zovani magnet; ~ radiation -
polarizovano zračenje; ~ reley -
polarizovani relej
polarizer - polarizator (npr. Nikolova
prizma); ~, linear - linearni pola-
rizator
polarizing angle - ugao polarizacije
polarograph - polarograf; ~,
cathode-ray - polarizator elek-
tronskih zraka
polarography - polarografija (elek-
trohemijski metod analiza) (hem.)
polaron - polaron (kvazičestica)
polatron - televizijska slika s neu-
tralnim filmom
polaris - polarna osa
pole - 1. pol, polus; 2. stub, motka;
3. kolac, piket, obeleživač, merna
letvica, šipka; 4. pol (mera dužine
koja iznosi 5,029 m); ~, analo-
gous - jednoznačni polusi, analogni
polovi; ~, anchroning - ankerni
oslonac; ~, antarctic - Južni pol;
~, apparent - plavi pol; ~, arctic
537
_ Severni pol; ~, arm - traverza,
nosač; ~, boreal - Severni pol;
r*, brace - potpora stuba, oslonac
stuba; ~> cable - oslonac kabla;
r~>, celestial - pol sveta; ~ chan-
ging motor - motor sa promenom
polova; ~> commutating - po-
moćni pol, dopunski pol; ~, con-
crete - železo-betonski oslonac; ~,
corner - ugaoni oslonac; ~, eclip-
tical - pol ekliptike; ~, field -
magnetni polovi, polovi pobuđi-
vanja; ~j fittings - armatura os-
lonca, armatura ojačanja; ~, geo-
magnetic - geomagnetni pol; ~
hole - jama za stub, jama za oslo-
nac; ~ 5 laminated - laminirani
pol, slojasti pol; ~, lattice - re-
šetkasta letva; ~, line - linijski
oslonac; ~, magnet - pol magneta;
~, magnetic - magnetni pol; ~,
negative - negativni pol; ~, ori-
fice - uvodni oslonac; ~, positive
- pozitivni pol; ~, reciprocal -
recipročni pol, pol suprotnog znaka;
~, stayed - čvrst oslonac, stabilan
oslonac; ~, strutted - stub sa
potporom (kao oslonac); ~, test
- kontrolni stub (telefonske linije);
~ tester - svrdlo za ispitivanje
stubova (na truljenje); ~, trans-
position - oslonac za ukrštanje vo-
dova; ~, trolley - oslonac kon-
taktne mreže; ~, true - pravi pol,
realni pol, istinski pol; ~, trussed -
rešetkasta letva; ~, unit magnetic
- jedinični magnetni pol
polianite - polijanit, dioksid man-
gana (min.)
poling - postavljanje stuba, linija na
stubovima
polish - poliranje, šlifovanje; poli-
rati, šlifovati; politura; ~, bril-
liant - fino poliranje, poliranje do
sjaja; ~, first - prvo poliranje;
~a French - politura
polished - uglačan, poliran
polisher - uređaj za poliranje, daska
za poliranje
polishing - poliranje, šlifovanje, glan-
canje (kože); ispoliran; ~, relief
- reljefno poliranje
pollinate - oprašiti cvetnim prahom
polygonal
polonium - polonijum, simbol Po,
at. broj 84, at. težina 210, radio-
aktivni element šeste grupe perio-
dičnog sistema
poly - prefiks koji znači više
polyatomic - višeatomni
polybasic - višebazni
polybasite - polubazit, siva srebrna
ruda
polycaprolactam - polikaprolaktam
polychromate - višebojni, polihro-
matni
polychromatic - polihromatski, više-
bojni
polychrome receiver - prijemnik za
TV u boji, višebojni prijemnik ( TV)
polycore cable - mnogožilni kabl
polycrystalline - polikristal; ~ ger-
manium - polikristalni germanijum
polycylic - višefazni, policiklički
polydirectional - višesmerni
polyelectrolyte - polielektrolit, elek-
trolit velike molekulske težine, ne-
rastvoren u vodi
poyester - poliester (jedinjenje velike
molekularne težine, dobijeno esteri-
fikacijom dvobaznih kiselina, npr.
daktron, terilen)
polyform - penasta polastika, pe-
nasta guma
polyforming - kreking nafte sa poli-
merizacijom gasa, poliforming
polygenetic - poligeni
polyglycerol - poliglicerin
polygon - mnogougaonik, poligon
(GM), ispitno polje; ~, are -
kružni mnogougaonik; ~, circum-
scribed - opisani mnogougaonik;
~, concave - ugnuti mnogougao-
nik, konkavni mnogougaonik; ~,
force - mnogougaonik sila; ~,
inscribed - upisani mnogougaonik;
~, load - mnogougaonik sila; ~,
method of adding vectors -
grafički metod sabiranja vektora;
~, re-entering - mnogougaonik
koji ima jedan ili nekoliko unutraš-
njih uglova; ~, regular - pravilni
mnogougaonik; ~, space - pros-
torni mnogougaonik, visegrani mno-
gougaonik; ~, vector - vektorski
mnogougaonik
polygonal - mnogougaoni, poliuga-
oni, višeugaoni
 polygonometry
polygonometry - poligonometrija
polygonous v. polygonal
polygram - višestrana figura
polygraph - 1. kombinovani meteoro-
graf; 2. aparat za kopiranje (umno-
žavanje)
polyhedral - višegrani, poliedarski
polygedron - višegranik, mnogo-
granik
polyhedrous v. polyhedral
polyhydric - supstanca koja sadrži
više pomešanih vodonikovih atoma,
polihidrik
poly-iron - gvožđe u prahu
polycondensarfon - polikondenza-
cioni
polymer - polimer, produkt polimeri-
zacija; ~, high-molecular - viši
polimer; ~, linear - linearni po-
limer; ~, long-chain - polimer sa
dužim prstenovima
polymeric - polimerni
polymeride - polimer
polymerization - polimerizacija; ~,
catalytic - katalitička polimeriza-
cija; ~, chain - prstenasta polimeri-
zacija; ~, cold - niskotemperatur-
ska (hladna) polimerizacija; ~,
conjuct - pomešana (smešana) po-
limerizacija, proces smešane poli-
merizacije; ~, controlled - kon-
trolisana polimerizacija, regulisana
polimerizacija; ~, emulsion - po-
limerizacija emulzije; ~, Friedl-
-Craft's - reakcija polimerizacija
u prisustvu katalizatora alkilovanja,
reakcija Fridl-Krafta; ~, heat -
plamena polimerizacija, termopoli-
merizacija; —, linear - linearna
polimerizacija; ~, mixed - smešana
polimerizacija; ~ product - pro-
izvod polimerizacije (zav.); ~,
selective - odabrana polimeri-
zacija, polimerizacija gasova isto-
rodnog hemijskog sastava; ~, step-
wise - polimerizacija u nekoliko
stupnjeva, stupnjasta polimerizacija
polymodal - polimodalni, sa više ti-
pova oscilacija
polymorph - materija koja se krista-
liše u različitim oblicima
polymorphic - polimorfan, koji kris-
tališe u više oblika
538 pond
polymorphism - polimorfizam, svoj-
stva nekih hemijskih spojeva da kris-
tališu u nekoliko genetički različi-
tih oblika (hem.)
polymorphous - polimorfan
polynomial - polinom (mat.); ~
equation - polinomska jednačina;
~ expression - polinom
polynuclear - višenuklearni, poli-
nuklearni; koji ima više jezgara
polyoses - polisaharoze (hem.)
polypeptides - polipeptidi, derivati
proteina, dobijaju se kondenzacijom
amino-kiselina (hem.)
polyphase current - obrtna struja;
— motor - polifazni motor, motor
trofazne naizmenične struje (el.);
~ transmission line - višefazni
fider (rad.)
polyphyllous - mnogolisni, višelisni,
sa više listova
polyplexer - antenski komutator,
antenski priključivao
polyprene - polipren
polypropylene - neopren (hem.)
polysaccharide - polisaharid (ugljeni
hidrat koji se može razložiti na više
monosaharida) (hem.)
polysaccharoses - polioze, grupa
složenih karbohidrata (hem.)
polysleeve - višekanalni
polyspast - polispast, složeni blok
polystage amplifier - višestepeni
pojačavač (rad.)
polystyrene - polistirol, polistiren
(plastična masa dobijena polimeri-
zacijom ugljovodonika stirola)
(hem.)
polythene - politen, termoplastički
polimer etilena (hem.)
polytrope - politropa (jedna od jed-
načina stanja gasa) (u.)
polytropic - politropni
polyvalent - viševalentan, polivalen-
tan (hem.)
polyvynil resins v. vynil resins
(hem.)
pomegranate - granat, razgranat
pomology - pomologija
pond - vodeni bazen, bazen, jezero
koje je oformljeno pomoću brane;
~, cooling - hlađeni bazen, hla-
dan bazen; ~, headwater - vi-
sinski bazen; ~, oxidation - oksi-
pond
dacioni bazen; ~, retention -
odležavajući bazen; ~, storage -
bazen za otpadne vode, odstojni
rezervoar; ~, water-cooling -
bazen za hlađenje povratnih voda
pool of oil - rezervoar za ulje, po-
suda za ulje; <~ type reactor v.
•wimmlng-pool reactor (nukl.)
poor alignment of plate edges -
pomerenost ivica (zav.) ; ~ finish
- slabi kvalitet površine
poping - pljesak, šum
popping - pucanje
population - 1. naseljenost, naselje-
nost nivoa; 2. celokupnost; ~,
excess - prekomerna naseljenost;
~, fractional excess - frakciona
prekomerna naseljenost; ~, inver-
ted - inverzna naseljenost; ~, level
- naseljenost nivoa; ~, per unit
length - naseljenost po jedinici
dužine; ~, spin - spinska naselje-
nost; ~, thermal - termodinamički
ravnotežna naseljenost
porcelain - porcelan
porosity - poroznost, šupljikavost;
~ in a weld due to carbon mono-
xide - rohavost, udubljenje u šavu
zbog ugljenmonoksida (zav.)
porous - porozan, šupljikav; ~ car-
bide - porozani karbid (zav.);
~ mass - porozna masa; ~ slag
- porozna troska (zav.)
porpezite - porpezit, varijetet zlata,
sadrži do 10% paladijuma (min.)
port - luka, pristanište; kanal, otvor,
prorez; glava (SM-peći); ~ char-
ges - lučke takse (pl.), carinske
dažbine (pl.) u luci; ~ clearing -
isploviti (iz luke); ~ dues - lučka
taksa, lučke dažbine (pl.) ; ~ faci-
lities - lučka postrojenja; ~ instal-
lations - lučka postrojenja; ~,
naval - vojna luka; ~ of arrival -
luka odredišta; ~ of clearance -
luka iz koje se plovi (SAD); ~
of discharge - luka istovara; ~
of distress - mrtva (zatvorena)
luka; ~ of entry - ulazna luka,
luka ulaska; ~ of registry - ma-
tična, zavičajna luka; ~ of transit
- luka prolaska, tranzitna luka; ~
of transshipment - luka preto-
vara, pretovarna luka; ~, one -
539 positive
šema s parom polova, dvopol; ~,
output - izlavni par polova; ~,
two - šema sa dva para polova,
četvoropol; ~ valve - ventil sa
unakrsnim otvorima
portability - nosivost
portable - prenosan; ~ generator -
prenosni razvijač (zav.) ; ~ instru-
ment - prenosni instrument, pre-
nosni uređaj; ~ milling equip-
ment - ručni uređaj za glodanje
(maš.); ~ reactor - nuklearni
reaktor koji se može transportovati
(nukl.)
portal crane - portalna dizalica
portico - stubište, trem sa stubo-
vima
posistor - pozistor, termistor s pozi-
tivnim temperaturnim koeficijen-
tom
position - položaj, nameštanje; ~
control - upravljanje položajem;
~ data - koordinate položaja; ~
error - greška u određivanju polo-
žaja; ~ error detector - indikator
greške u određivanju pozicije (nav.);
~ finder - pribor za određivanje
položaja; ~ meter - brojač na
radnom mestu (tel.) ; ~ of eccen-
tric - položaj ekscentra; ~ of
equilibrium - položaj ravnoteže;
~ of the ram stroke - podešavanje
hoda, dužina hoda (maš.); ~
pilot lamp - kontrolna lampa
radnog mesta (tel.) ; ~ report -
izveštaj o položaju (aviona, broda i
si.) (voj.); ~ type telemeter -
pozicioni telemetrijski sistem
positional servomechanism - pozi-
cioni servomehanizam
positioner - okretaljka, položaj nik
(zav.)
positioning - nameštanje, postavljanje
u pravi položaj; ~ accuracy -
tačnost nameštanja; ~ motor -
motor za pozicioniranje antene
(rad.) ; ~ of antenna - upravljanje
položajem antene, pozicioniranje
antene; ~, servo - servomotor za
pozicioniranje razgovora
positive - pozitivan; određen; ~
angle - pozitivni ugao; ~ bias -
pozitivni prednapon (el.) ; ~ char-
ge - pozitivno naelektrisanje; ~

positive
positive
drive - prinudni pogon; ~ elec-
tricity - pozitivni elektricitet; ~
electron - pozitron, pozitivni elek-
tron; ~ eyepiece - pozitivni oku-
lar, sistem dva plankonveksna so-
čiva; ~ freedback - pozitivna pov-
ratna sprega; ~ image - pozitivna
slika, pozitiv; ~ ion - pozitivni
jon; ~ lens - sabirno sočivo; ~
light modulation - pozitivna svet-
losna modulacija; ~ nucleus -
pozitivno jezgro; ~ picture phase
- pozitivna faza (slike) (TV); ~
quantity - pozitivna veličina; ~
rays - pozitivni zraci, kanalski
zraci (fiz.) ; ~ stop - čvrsti zadr-
žač (maš.) ; ~ valence - pozitivna
valenca
positron - pozitron, pozitivni elek-
tron, antičestica elektrona (fiz.) ; ~
emitters - radioaktivni elementi
koji emituju pozitrone
postage-permit-printer - aparat za
frankiranje pisama
postdetection bandwidth - širina
opsega posle detekcije (rad.)
postgassification - naknadno razvi-
janje gasa (zav.)
postmark - poštanski pečat (mesto i
datum)
postulate - postulat (mat.)
postlasing - posleimpulsna generacija
pot - lonac, tigl, posuda; ~,
ultrasonic solder - ultrazvučni
lonac za topljenje
potash - potaša, kalijum-karbonat;
~ feldspar - silikat aluminijuma i
kalijuma (min.)
pottasium - kalijum, simbol K, at.
broj 19, at. težina 39,096, alkalni
metalni element; ~ alum - sulfat
aluminijuma i kalija; ~ amalgams
- spojevi kalijuma sa živom; ~
bicarbonate - bikarbonat kalijuma;
~ bromide - kalijum-bromid
(med., jot.) ; ~ chlorate - kalijum-
-hlorat, upotrebljava se u proizvod-
nji šibica i eksploziva, a u labora-
torijumima kao izvor kiseonika; ~
chloride - kalijum-hlorid; ~ - energetski kabl, kabl za napajanje
cyanide - kalijum-cijanid, upo-
trebljava se u metalurgiji i prilikom
hemijskih analiza; ~ dichromate
54a pound
-. kalijum-dihromat (hem.);
hydride - kalijum-hidrid, nastaje
zagrevanjem kalijuma u vodoniku
(hem.); ~ permanganate - ka-
lijum-permanganat, dezinfektant
(hem.)
potential - potencijal; ~, action -
potencijal dejstva; ~ barrier -
potencijalna barijera; ~, built-in
- difuzioni potencijal; ~ capacity
- teoretsko opterećenje; ~, con-
trol - upravljački potencijal; ~,
deformation - potencijal deforma-
cije; ~ difference - razlika poten-
cijala; ~, diffusion v. built-in
potential; ~ energy - potencijalna
energija; ~, extraction - potencijal
izdvajanja (nosača); ~, fast trans-
membrane action - brzi trans-
membranski akcioni potencijal; ~,
floating - plivajući potencijal; ~
galvanometer - galvanometar ve-
zan kao voltmetar (el.) ; ~, mem-
brane - potencijal membrane; ~,
plasma - potencijal plazme; ~,
resting - mirni potencijal; ~
series - potencijalni niz; ~,
space charge - potencijal prostor-
nog naelektrisanja; ~ temperature
- potencijalna temperatura (meteor.);
~, transmembrane - transmem-
branski potencijal
potentiometer - potenciometar; ~,
cermet - kermet potenciometar;
~, current selection - potencio-
metar za selekciju struje; ~ data
system - potenciometarski sistem
za predaju podataka (rad.); ~,
multiturn - višeobrtni potencio-
metar; ~, single-turn - jedno-
obrtni potenciometar; ~, trim-
ming - trimer; ~ type calculator
- potenciometarska računska mašina
potted - hermetičan, zaliven
potting - hermetizacija, zalivanje ma-
som; ~ resin - masa za zalivanje,
smola za zalivanje
pound - funta, engleska mera za te-
žinu (453,592 grama); ~ calorie
- funta kalorija, centigradna jedinica
toplote (tu) ; ~ foot - funta-stopa
(jedinica rada (energije)) = 1,356 J;
~ inch - funta-palac (jedinica rada
(energije)) = 0,1130 J
poundal
poundal - paundal (engleska jedinica j
~ za rad)
poured asphalt - liveni asfalt
Povimal - trgovački naziv za vrstu |
polivinil-plastike (hem.)
powder - prašak; brašno, sinter- j
-prašak; barut; ~, cementing - '
prah za cementaciju (met.); ~,
cotton — piroksilin; ~, diamond —
diamantski prah; ~ duster - ure-
đaj za rasprašivanje; ~, iron -
gvozdena prašina; ~ iron coil -
kalem sa presovanim jezgrom; ~
iron core - jezgro od presovanog
gvozda; ~ man - ovlašćeni miner;
/—' metal - sintermetal, metal u
prahu; ~ metallurgy - metalur-
gija praha; <~, nitro - bezdimni
barut; ~ particle - čestica praha;
~, peat - tresetni prah; ~ rocket
v. powdered-fuel rocket; ~, po-
lishing - prah za poliranje, polir-
-prašak; ~, rock - kamena prašina;
~ -type fire extinguisher - apa-
rat za gašenje na suvo; ~, welding
- zavarivački prah, topitelj u prahu
powdered - praškast; ~ blast-fur-
nace slag - mlevena šljaka iz visoke
peći; ~ brick - brašno od opeke;
~ brown-coal - prašina mrkog
uglja; ~ charcoal - prah drvenog
uglja; ~ coal - ugljena prašina;
~ coke - koksno brašno; ~ flux
- zavarivački prah, topitelj u prahu;
fuel rocket - raketa na pogon
čvrstim gorivom; ~ glue - lepak
u prahu; ~ method - metod praška
(u analizi kristala pomoću y-zraka);
~ milk - mleko u prahu
power - snaga, rad u jedinici vremena,
energija; stepen (mat.) ; ~ absorp-
tion - apsorbovanje snage, potrošnja
snage; ~ amplification - pojača-
nje snage; ~ attenuation - zadrža-
vanje snage; ~, available - no-
minalna snaga; ~, backscattered
- snaga povratnog rasejanja; ~
breeder - regenerativni reaktor
koji se koristi i za proizvodnju elek-
trične energije; ~, burnout -
snaga (energija) izgaranja; ~ cable
el. energijom; ~ consumption -
potrošnja energije, potrošak snage;
541 praseodymium
~ control — anodna modulacija,
I upravljanje snagom; ~, dissipated
| - disipirana snaga; ~, excitation -
snaga eksitacije, ekscitaciona snaga;
j ~ factor - koeficijent gubitaka (u
dielektriku); ~, forwardscattered
- snaga rasejanja unapred; ~ gain
- dobit u snazi; ~ induction -
indukcija od energetske linije; ~,
input - apsorbovana snaga; ~
level - nivo snage; ~ line - ener-
getska linija, dalekovod, linija napa-
janja; — line-carrier - VF po
dalekovodu (kao noseća frekvencija);
~ line hum - šum od energetske
linije; ~, lost - snaga gubitaka
(energije); ~, modal - modalna
snaga; ~, noise equivalent - ekvi-
valentna snaga šuma; ~, output
- izlazna snaga, proizvedena snaga;
~ output tube - izlazna cev, snažna
izlazna cev; ~ pack - hidraulički
agregat; ~ pile v. power reactor
(nukl.); ~, pump(ing) - snaga
pumpanja; ~, pump-lamp - snaga
lampe pumpanja; ~, rating -
nominalna snaga; ~ ratio - odnos
snaga (na ulazu i izlazu) (el.) ; ~
reactor - energetski reaktor, nuk-
learni reaktor kod koga se iskoriš-
ćava oslobođena energija (nukl.);
~, reference noise - kontrolni
(referentni) nivo šuma; ~, requi-
red - potrebna snaga; ~, resol-
ving - moć razdvajanja, rezoluciona
moć, rezolucija; ~ series - poten-
cijalni red (mat.) ; ~ servomecha-
nism - servomehanizam snage; ~,
standard test-tone - snaga stan-
dardnog ispitnog tona; ~, state -
regulacioni transformator (el.); ~
supply - napajanje, napajanje elek-
tričnom energijom; ~, thermal
equivalent - ekvivalentna snaga
termalnog šuma; ~, threshold ex-
citing - pobudna snaga praga; ~
tron - elektronska cev zagrevanja
Pr - simbol za element praseodimijum
practical unit - praktična jedinica
practices - pravila tehničke eksploa-
tacije (tel.)
praseodymium - praseodimijum, si-
mbol Pr, at. broj 59, at. težina 104,9,

praseodymium 542
praseodymium
metalni element iz grupe retkih ze-
malja
preageing - veštačko starenje, ispiti-
vanje na izdržljivost
preamplification - pretpojačanje,
prethodno pojačanje (el.)
preamplifier - pretpojačavač; ~,
antenna-mounted - antenski pret-
pojačavač; ~j read - pretpojačavač
očitavanja
precaution - upozorenje, mera pre-
dostrožnosti
preceptron - slušni aparat, aparat
za nagluve
precession - precesija, kretanje ose
obrtnog tela (fiz.) ; ~ axis - osa
precesije
prechlorage - prethodno hlorisanje
precipitable — koji se može taložiti
precipitant - sredstvo za taloženje
(koje taloži)
precipitate - talog; taložiti; ~ car-
rier - talog-nosač
precipitation - 1. taloženje; 2. pada-
vine (meteor.); 3. padanje faza
(mtl.); ~, adsorptive - adsorp-
ciono taloženje; ~, annual - go-
dišnja količina padavina (meteor.) ;
~, banded - ritmičko taloženje,
Liesegangov efekat (hem.) ; ~, car-
rier - taloženje sa nosačem (hem.) ;
~, electric v. electrostatic pre-
cipitation; ~, electrostatic -
elektrostatičko taloženje, taloženje u
električnom polju; ~, fractional -
frakciono taloženje (hem.); ~,
statics - smetnje od grada, smetnje
od nepogode (rad.)
precircuit - maketna šema
precise - tačan, određen
precision - preciznost, tačnost; ~
altimeter - precizni visinomer;
~ approach radar - precizni ra-
dar za navođenje (nav.); ~ auto-
syn - precizni seisin; ~, balance -
precizna vaga; ~ boring - pre-
cizno (tačno) bušenje; ~ capacitor
- precizni kondenzator, kondenza-
tor povišene tačnosti; ~ finishing
process - postupak najfinije obrade;
~ forging - matricirano kovanje,
matricirani otkivak; ~ gauge -
precizni kalibar; ~ gauge block
preheating
- paralelna konačna merka; ~
grinding machine - brusilica za
preciznu obradu; ~ job - precizan
rad; ~ lathe - precizni strug, meha-
ničarski strug povišene preciznosti;
~ master gear - zupčanik merilo;
~ measuring scale - precizna
skala; ~ mechanics - precizna
mehanika; ~ oscillograph - merri
oscilograf; ~ ranging - tačno mere-
nje daljine (rad.) ; ~ sweep - pre-
cizno ocrtavanje, precizno razlaga-
nje, precizna vremenska baza (rad.) ;
~ toolmaker - precizni mehaničar
(za alate); ~ tracking - precizno
praćenje (rad.)
precleaning - pretčišćenje
precoat - osnovni (temeljni) premaz,
lak-boja
precognition - predznanje, prethodno
znanje
preconditioning - prethodno tretira-
nje
precure - prerano otvrdnjavanje, st-
vrdnjavanje
precuring - podvulkanizacija
precursor - prethodnik (pražnjenja),
pretpražnjenje
predetection bandwidth - širina
opsega pre detekcije
predetonation - prerana eksplozija
prediction - prognoziranje, prognoza,
predviđanje; ~, failure - prognoza
kvarova; ~, maintainability —
prognoza mogućnosti održavanja;
~, reliability - prognoza pouzda-
nosti; ~, statistical - statistička
prognoza
predictor - predskazivač
prediffusion - prethodna difuzija
predrill - prethodno bušiti
pre-emphasis - prethodna korekcija
(frekvencije)
preFEBS - integralne komponente na
jednoj silicijumskoj podlozi
prefire - pretpaljenje
prefix (of a telegram) - oznaka
vrste (telegrama)
preflight action - priprema za po-
le tan je (av.)
preheater - predgrejač
preheating - predgrevanje (zao.);
~ flame - plamen za predgrevanje
(zao.)
543
eliminary test
preliminary test - prethodni ogled;
r~> treatment — pripremna obrada
pre-loaded - prednapregnut
prepared edge - pripremljena stra-
nica žleba (zav.)
prepayment coin telephone - auto-
matski telefon za javnu govornicu
prepocessing - prethodna obrada
preselect - prethodno birati
preselecting switch - predbirač
preselector - predbirač, predselek-
tor; — stage - predbirački stepen
(rad.)
presentation - 1. predstava; 2. indi-
kacija; 3. reprodukcija; ~, tactile
- taktilna predstava
present-position data - tekuće koor-
dinate (rad.)
preservation of timber - očuvanje
drveta
preservative skin - zaštitni sloj
preserved pole - konvervirani stub,
impregnirani stub
press - tisak, presa; pritiskati, preso-
vati; ~ button - dugme na pritis-
kanje, taster; ~ spahn - prešpan
(tekstil impregniran bakelitom)
pressed flange - porubljen obod
(ma!.)
pressure - pritisak, sila na jedinicu
površine (fiz.); ~ amplitude -
amplituda (zvučnog) pritiska; ~
balanced - uravnotežen pritiskom;
~, blood - krvni pritisak; ~
build-up - porast pritiska; ~
chamber - barokomora; ~ com-
pensating valve - ventil za kom-
penzaciju pritiska (maš.); ~ con-
nection - spoj cevovoda; ~, con-
tact - kontaktni pritisak; ~, con-
trol - kontrolni pritisak; ~ con-
trolled valve - ventil za kontrolu
pritiska; — differential - razlika
pritiska; ~ drop - pad pritiska;
~ filtration - filtracija pod pri-
tiskom; ~ fluctuation - promena
pritiska, fluktuacija pritiska; ~
ga(u)ge - manometar, merač pri-
tiska; ~ head - visina pritiska;
~ hidraulics - hidraulika tečnosti
pod pritiskom; ~ level - nivo
zvučnog pritiska; ~ limiting valve
- ventil za ograničenje pritiska; ~
line - cevovod pod pritiskom; ~
preventer
liquid - tečnost pod pritiskom; ~
load — opterećenje pritiskom; ~
loos - pad pritiska, gubitak pritiska;
— loss in orifice - pad pritiska
na prigušnici; — lubricated - pod-
mazivan pod pritiskom; ~ of traf-
fic - jačina saobraćaja; ~ oil -
ulje pod pritiskom; ~, plasma -
pritisak plazme; ~ pump - pumpa
za ulje pod pritiskom; — recorder
- registrator pritiska; ~ reducing
valve - ventil za prigušivanje; ~
regulating valve - ventil za regu-
laciju pritiska; ~, residual - rezi-
dualni pritisak; ~ rise - porast
pritiska; ~ screw - pritisni zavr-
tan j ; ~ seal - zaptivač (maš.);
~ solar radiation v. sunlight
pressure; ~ spring - opruga za
pritiskivanje; ~ stage - stepen
pritiska; ~ storage device - uređaj
za održavanje pritiska; ~, sunlight
- pritisak sunčevog zračenja; —
switch - menjač pritiska; ~ test
- pritisna provera; ~ testing flange
- zatvarač za merenje pritiska gasa
(tel.); ~ testing regulator -
regulator za merenje pritiska gasa
(tel.) ; ~ testing rule - oprema za
očitavanje pritiska gasa (tel.); ~
tightness - zaptivanje tečnosti pod
pritiskom; — transmission - pre-
nošenje pritiska; ~ variation -
varijacija pritiska; ~ welding -
zavarivanje pritiskom (u čvrstom
stanju)
pressuregraph - (elektronski) mano-
metar
pressurization - hermetizacija (av.)
pressurized water reactor - reaktor
(nuklearni) koji se hladi vodom pod
pritiskom (nukl.)
prestressed concrete - prednapreg-
nut beton, prethodno napregnuti
beton
pretrigger - predjonizator, elektroda
za pretpaljenje (el.)
pretuning - prethodno (fabričko) po-
dešavanje
prevent - zaštiti, sprečiti; ~ device
- zaštitni uređaj, profilaktički ure-
đaj (oprema)
preventer - osigurački uređaj, pri-
gušivač
prevention of accidents
prevention of accidents - spreča-
vanje udesa
primaries - primarne čestice (npr.
elektroni u gasnom pražnjenju)
primary - primarni; primar, raz-
vodna mreža; ~ battery - gal-
vanski element; ~ cell — galvanski
element; ~ color - osnovna boja,
primarna boja; ~ combustion -
osnovno (primarno) sagorevanje
(zav.) ; ~ cosmic rays - primarni
kosmički zraci; ~ dark space -
taman prostor u cevi za električno
pražnjenje u gasovima, Astonov
prostor; ~ electron - primarni
elektron; ~ emission - primarna
emisija; — fission product - pri-
marni (prvobitni) proizvod fisije
(fiz.) ; ~ motion - glavno kreta-
nje; ~ natural radionuclide -
primarni prirodni radioizotop (ima.
poluvreme raspada veće od IO8 go-
dina) (fiz.); ~ nuclear fuel -
primarno nuklearno gorivo (npr.
prirodni uranijum ili torijum)
(nukl.); ~ radar system - pri-
marni radarski sistem; ~ radia-
tion - primarno zračenje; ~ skip
zone - prva zona ćutanja (rad.) ;
~ wave - osnovni felas; ~ win-
ding - primarni namotaj, primar;
~ wire - primarno kolo (el.)
prime - prvio deo, priprema; ~-
meridian - osnovni meridijan, prvi
meridijan; ~ mover - pogonski
element, pogonska mašina; ~ num-
bers - osnovni brojevi (mat.)
priming coat - osnovni premaz
primitive circle - deobni krug
principal axis of a lens - osnovna osa
sočiva; ~ cutting edge - glavna
rezna ivica; ~ focus - glavni fokus,
glavna žiža; ~ H plane - glavna
H-ravan (rad.); ~ part - glavni
deo
principle - princip; teorema; zakon,
pravilo; postupak; ~, averaging
- princip usrednjenja; ~, Babinet's
- Babineov princip; ~, Cassegrai-
nian - Kasegrenov princip; ~,
correspondence - princip kores-
pondencije, princip konformnosti;
~, Fermet's - Fermijev princip;
544 prism
~, Frank-Condon - Frank-Kon-
donov princip; ~, minima* -
minimaksni princip; ~ of duality
- princip dualiteta; ~ of least time
- princip najmanjeg vremena, Fer-
matov princip; ~ of proportional
parts - princip srazmernih delova
(mat.) ; ~ of stationary time -
princip stacionarnog vremena, Fer-
matov princip
print - otisak, štampa, kopija, gra-
vura; štampati; ~, advanced -
probni otisak; ~, aerial - snimak
iz vazduha; ~, black - crni otisak;
~, carbon - pigmentna kopija,
izrada pigmentne kopije; ~, plane
- ravna štampa; ~ through effect
- efekat kopiranja (magnetne trake)
printed - štampan(o); ~ capacitor
- štampani kondenzator; ~ cir-
cuit - štampano kolo (el.); ~
circuit connectors - spojni pri-
ključci za štampana kola (pl.)
printer - uređaj za pisanje slova, apa-
rat za kopiranje; ~, digital - di-
gitalni štampač; ~, off-line - auto-
nomni štampač; ~, on-line - ne-
autonomni štampač; ~ telegraph-
-code - kod za teleprinter (lel.)
printer's ink - štamparska boja; ~
metal - tipografska legura; ~
proof ->kućna korektura; ~ reader
- kućni korektor, korektor u štam-
pariji
printing - štampanje; umnožavanje;
kopiranje; tiraž; štampana stvar;
~, aniline - anilinska štampa; ~
apparatus - kopir-aparat; ~ cal-
culator - računska mašina sa tra-
kom; ~, flat (-bed) - ravna štampa;
~ ink - štamparska boja; ~ key-
board perforator - perforator sa
uređajem za zapisivanje; ~ ma-
chine - štamparska (poligrafska)
mašina; <~, plane - ravna štampa;
~, relief - visoka štampa; ~,
rotary - roto-štampa; ~, screen
- štampanje preko zastora; ~,
slik-screen(ing) - štampa kroz
svileni zastor
prinotron - tip cevi s modulacijom
brzine (elektrona)
prism - prizrha (providno telo sa dve
ravne površine koje se međusobno
prism 545
seku) (opt.); ~, birefringent -
dvojno prelamajuća prizma; ~
deviative - otklonska prizma; ~
dispersion - disperziona prizma
/—, liquid - tečna prizma; ~
polarizing - polarizovana prizma
r^, roof - prizma sa korenom; ~
sprinning - obrtna prizma; ~
Wollaston - Volastonova prizma
prismatic - prizmatičan; ~ bearing
surfaces - prizmatična vodica
(mal.) ; ~ refraction - prelamanje
zraka kroz prizmu; ~ surface -
prizmatična površina
prismatoid - prizmatoid
privacy - privatnost, tajnost, uređaj
za šifrovanje; ~ of calls - tajnost
razgovora; ~ system - sistem za
održavanje tajnosti razgovora (tel.)
private automatic branch excha-
nge - kućna centrala; ~ exchange
- privatna centrala, kućna centrala
probability - verovatnoća; ~ am-
plitude - amplituda verovatnoće;
~, conditional - uslovna verovat-
noća; ~ density - gustina verovat-
noće; ~, detection - verovatnoća
detekcije; ~, false-alarm - vero-
vatnoća lažnog alarma; ~, ioni-
zation - verovatnoća ionizacije; ~,
occupation - verovatnoća popunja-
vanja (elektronskog nivoa); ~ of
non-failure v. probability of
survival; ~ of survival - verovat-
noća rada bez kvara; ~, produc-
tive - proizvodna verovatnoća; ~,
spontaneous transition - verovat-
noća spontanog prelaza (spoja); ~,
tunnelling - verovatnoća tunel-
skog prelaza
probable error - verovatna greška
probe - sonda; čep, klin; ~, capa-
citor - kapacitivna sonda, kapaci-
tivna merna glava; ~, coaxial -
merna glava s koaksijalnim kablom;
~j deep-space - kosmička sonda;
~, double - dupla sonda; ~ fed
slot - otvor napajan sondom; ~,
Hali - Halov davač; ~, Lang-
muir - Langmirov davač; ~,
microphone - akustička sonda,
mikrofonski čep; ~, solid-state -
davač od tvrdog tela; ~, trans-
ducer - 1. ultrazvučna sonda; 2.
35 Rečnik.
process
sonda s pretvaračem; ~, travelling
- pokretna sonda
problem - zadatak, problem; ~,
check - problem kontrole; ~,
sheath - problem plazmenog oblaka
koji se obrazuje oko kosmičkog bro-
da; ~, walk-off - problem gubi-
taka na zračenje u rezonatoru
procaine - prokain, di-etilamino etil-
-p-aminobenzoat, anestetik (hem.)
procedure - postupak, tok rada; ~,
checking - ispitivanje, kontrola,
provera, profilaktika; ~, design -
metodika projektovanja; ~, fail-
-safe - metodika određivanja us-
lova sigurnosti sistema prilikom oš-
tećenja pojedinih elemenata; ~,
flip-spin - promena orijentacije
spina
proceedings - saopštenja, naučni
radovi
process - 1. proces; 2. tehnološki
proces; 3. fotomehanički proces; 4.
obrađivati; ~, accumulative -
akumulativni proces; ~, acid -
kiselinski proces, kiseli proces; ~,
acid Bessemer - Besemerov pro-
ces; ~, adiabetic - adiabetski
proces; ~, alloy - proces stapanja,
proces legiranja, proces utapanja;
~, annular - anularni proces; ~,
anode - anodiranje, prevlačenje
taloženjem na anodu; ~, bag -
čišćenje vazduha ili gasa u filtra-
cionim uređajima; >~, basic - ba-
zični proces topljenja čelika; ~,
batch - prerada materijala u fiks-
nim veličinama; ~, collective -
kolektivni proces (npr. u plazmi);
~, collective phonon - kolektivni
fononski proces; ~, continuous -
neprekidni proces,, kontinualni pro-
ces, stalni proces) ~, controlled
- regulisani proces, kontrolisani pro-
ces; ~, converter - Besemerov
proces, konvertni proces, konverti-
ranje; ~, cracking - kreking-pro-
ces, krekovanje; ~, crystal-gro-
ving - proces izrastanja kristala;
~, developing - proces razvijanja
fotoemulzije, razvijanje; -—', diffu-
sed-meltback - proces difuznog
povratnog topljenja; ~, diffusion

process
process
- difuzioni proces; ~, direct -
proces neposrednog (direktnog) do-
bijanja, razvijanje; ~, direct half-
-tone - proces izrade negativa ne-
posredno iz originala; ~, disper-
sion reclaiming - regeneracija
metodom disperzije; ~, duplex -
dupleks-proces; ~, electron cap-
ture - proces zahvata elektrona;
~, endoergic - endoenergetski
proces, endotermski proces, proces
pri kome se apsorbuje energija; ~,
endothermic v. endoergic pro-
cess; ~, epitaxial (-growth) -
proces epitaksijalnog izrastanja, epi-
taksijalni proces; ~, equilibrium
- ravnotežni proces; ~, exoergic
- egzoenergetski proces, egzotermni
proces, proces pri kome se oslobađa
energija; ~, exothermic v. exo-
ergic process; '—-, fission - proces
fisije (jezgra), proces deljenja (jez-
gra); ~, fixing - fiksiranje, učvrš-
ćivanje, proces fiksiranja; ~, float-
-and-sink - obogaćivanje ruda u
otežanim uslovima; ~, flow - pro-
izvodni proces; ~, fluid - proces
fluidizacije; ~, forming - proces
formiranja (tačkaste) diode; ~, fu-
sion - 1. fuzioni proces (jezgra);
2. proces stapanja; 3. proces utapa-
nja; ~, growing - proces izrasta-
nja, proces narastanja; ~, grown-
-diffusion - proces rasta difuzije;
~, half-tone - proces proizvodnje
polutonskog klišea, autotipija; ~,
hopping - proces preskoka (elek-
trona); ~, hot-gas soldering -
proces letovanja vrućim gasom; ~,
inverse - obratni proces, inverzni
proces; ~, isobaric therm odyna-
mic - izobarni termodinamički pro-
ces; ~, isothermal - izotermički
proces; ~, iterative - metoda pos-
tupnih aproksimacija, iteracioni pro-
ces ; ~, meltback - proces povrat-
nog topljenja; ~, multicapacity -
višekapacitativni proces, multikapa-
citativni proces, regulisani proces;
~, multiphonon - multifononski
proces; ~, multiple Markoff s -
višestruki Markofljev proces; ~,
multistage - multistupni proces,
546 process
višestupni proces; ~, multivari-
able control - multivarijabilni pro-
ces upravljanja; ~, nonradiative
transfer - proces bezradijacionog
prenosa energije; -—<, normal -
normalni proces; ~, nucleair -
nuklearni proces; ~, packaging
- proces zaptivanja, proces herrneti-
zacije, proces kapsuliranja; ~, Pen-
ning (type) - Peningovo pražnjenje;
~, photoetching - fotonagrizanje,
fotograviranje; ~, photomechani-
cal - fotomehanički proces; ~, pig
-and-ore - rudni proces; ~, pig-
-and-scrap - skrap-proces; ~,
planar - planarni proces; ~, pla-
nex - planarno-epitaksijalni pro-
ces; ~, pneumatic - Besiemerov
proces; ~, pressure - proces sabi-
janja; ~, primary - elementarni
proces, primarni proces; ~, pulse-
-forming - proces formiranja im-
pulsa; ~, Ratnan(-type) - pro-
ces kombinovanog rasejanja, pro-
ces Ramanovog rasejanja; ~, rever-
sible - reverzibilni proces, obratni
proces; ~, rotor - rotorni proces
(proizvodnje čelika); ~, scattering
- proces rasejanja; ~, semi-stiff
mud - poluplastični način formi-
ranja; ~, spreading - proces ras-
prostiranja (naelektrisanja), proces
prostiranja; ~, stiff-plastic -
po'iuplastični način formiranja; ~,
subsurface printing - dubinsko
štampanje; ~, thermodynamic -
termodinamički proces; ~, three-
-phonon - trofononsk: proces; ~,
time-invariant control - vre-
menski invarijantni proces upravlja-
nja; ~, time-varying control -
vremenski promenljiv* proces uprav-
ljanja; ~, triplex - tripleks-pro-
ces; ~, two-step imaging - dvo-
; za širinu spektra; ~, end - konačni
stepeni proces dobijanja slika objekta;
I produkt, finalni produkt, kranji
~ two-step radiative - dvostepeni
radijacioni proces; ~, unit - jedi-
nični proces, elementarni proces;
~, vitriol-chamber v. lead-cha-
mber process
processing
processing - obrađivanje, tehnolo-
gija obrade; ~ of a telegram -
obrada telegrama
processor - (računski) uređaj za
obradu informacija, procesor; ~,
cryogenic associative - kriogeni
asocijativni procesor; ~, data -
(računski) uređaj za obradu infor-
macija, procesor; ~, hybrid grap-
hical - analogni digitalni računski
uređaj za obradu grafičkih ifnor-
macija; ~, off-line - autonomni
uređaj za obradu informacija, au-
tonomni procesor; ~, om-line -
uređaj za obradu informacija u real-
nom vremenskom opsegu; ~, op-
tical - optički procesor; ~, real-
-time v. on-line processor
prochlorite - prohlorit, silikat mag-
nezijuma i aluminijuma sa vodom
(min.)
produce - 1. produkcija, stvaranje;
2. produkt, proizvod; 3. proizvoditi,
izrađivati, stvarati
producer - 1. proizvođač, stvaralac;
2. generator; 3. rudnik; 4. eksploa-
taciona bušotina; ~, gas - gasni
generator, generator gasa; ~, neu-
tron - neutronski generator; ~,
power - energetski reaktor; ~,
sound - izvor zvuka
producing - 1. proizvedeni; 2. izazi-
vajući (npr. deljenje, cepanje); 3.
onaj koji stvara (cesticu)
product - 1. produkt, stvaranje; 2.
rezultat; 3. proizvod (matematički);
4. produkt reakcije (hemijski); ~,
active - radioaktivni produkt; ~,
commercial - komercijalni pro-
dukt; ~, decay - produkt raspada,
produkt razlaganja; ~, doping-
-length - proizvodnja koncentra-
cije za dužinu kristala; ~, dot -
skalarni proizvod; ~, double-dot
- biskalarni prodlukt; ~, duration
-bandwidth - proizvodnja dužine
produkt; ~, energy - produkt
energije, energetski produkt, pro-
izvod veličine indukcije pri maksi-
malnom naponu polja; ~, final
v. end product; ~, fission - pro-
35*
547 production
dukt fisije, produkt cepanja (jezgra);
~, gain-bandwidth - proizvodnja
koeficijenta pojačanja za širinu pro-
pusnog polja; ~, GBW v. gain-
-bandwidth product; ~, gross
fission - neodvojeni produkti ce-
panja; ~, half-finished - polu-
produkt, polufabrikat, nedovršeni
proizvod; ~, inner - skalarni pro-
izvod; ~, intermediate - među-
produkt, intermedijalni produkt; ~,
mixed - smešani proizvod, pome-
šarii proizvod; ~, modulation -
modulaciona komponenta; ~ of
combustion - sagorak (mot.) ; -—-
of distillation - produkt destila-
cije; ~ of numbers - proizvod
brojeva; ~, outer - vektorski
proizvod; <—', overhead - destilat;
~, radiation - produkt zračenja,
proizvod zračenja, proizvod ozrači-
vanja; ~, radioactive - radioaktiv-
ni produkt, produkt radioaktivnog
raspada; ~, radioactive decay -
produkt radioaktivnog raspada, pro-
izvod radioaktivnog raspada; ~,
radioactive fission - radioaktivni
produkt cepanja (fisija); ~, reactor
- produkt (proizvod) reakcije u
reaktoru; ~, recoil - produkt odbi-
janja; ~, scalar -skalarni proizvod;
~, spoliation - produkt spalacija;
~, split - produkt razdvajanja;
~, time-bandwidth v. duration-
-bandwidth product; ~, trans-
mutation - veštački (radioaktivni)
izotop; ~, vector - vektorski pro-
izvod; ~, waste - bočni produkt,
strani produkt, sporedan produkt
production - 1. proizvodnja izrada;
2. produkcija, stvaranje; 3. proiz-
vodnost, izrada; 4. generisanje, ge-
neracija; ~, batch - serijska pro-
izvodnja; ~, beam - dobijanje
snopa, produkcija snopa; ~, com-
mercial power - proizvodnja ener-
gije za primenu; ~, economical
nuclear-power - ekonomska pro-
izvodnja nuklearne enerigje; ~,
electron-hole - obrazovanje pa-
rova elektron-rupa; ~ engineer
- proizvodni inženjer; ~ enginee-
ring - tehnika proizvodnje; ~,
high-volume - visoka produkcija,
production
production
proizvodnja velikih razmera; ~
increase - porast proizvodnje; ~,
in-line - linijska proizvodnja, se-
rijska proizvodnja; ~, job-lot -
jedinična proizvodnja, proizvodnja
na malo, proizvodnja na komad; ~,
large-scale - viŠeserijska proiz-
vodnja, krupnoserijska proizvodnja;
~, nuclear-power - proizvodnja
nuklearne energije, dobijanje nuk-
learne energije; ~ of heat -
toplotno formiranje; ~ of neutrons
- generacija neutrona, dobijanje ne-
utrona, stvaranje neutrona; —, out-
put - proizvodnja; ~, pair v.
electron-hole production; ~
plan - proizvodni plan; ~ plan-
ning - planiranje proizvodnje; ~,
power - proizvodnja električne
energije; ~ process - proizvodni
proces; ~, rate per hour - proiz-
vodnja po času; ~ reactor - pro-
izvodni reaktor, proizvodi sekun-
darno nuklearno gorivo (regenera-
tivni reaktor) ili veštačke radioizo-
tope; ~, small-scale - malose-
rijska proizvodnja, proizvodnja u
malim serijama; ~, speech - obra-
zovanje reci i ~, steam - proiz-
vodnja u parovima; ~ technique
- metod proizvodnje; ~, welded
electronic - montaža elektronskih
šema varenjem
productive - izdašan, produktivan;
~ capacity - proizvodni učinak
productivity - produktivnost; ~,
labour - stvaranje rada, produk-
cija rada, proizvodni rad
profile - 1. profil; profilisati; 2. ocr-
tavanje, kontura; 3. vertikalni raz-
rez, presek; 4. šablonska obrada;
~, cross - poprečni profil, pop-
rečni presek; ~ cutter - profilno
glodalo, ~, double—wedge - pro-
fil rombičnog oblika; ~, fluid
velocity - profil brzine protoka
tečnosti; ~, impurity - profil ras-
podele primesa; ~, line of thread
- profilnica loze; ~ milling -
profilno glodanje; ~ milling cut-
ter - obično glodalo; ~ milling
machine - mašina za profilisano
548 program
glodanje; ~ of tooth - profil zupca;
~, power nappe - kontura donjeg
nivoa opadajuće struje; ~, tem-
perature - temperaturni profil; ~,
transversal v. cross profile
profiled - profilisan
profiling - profilisanje
profiling machine - mašina za pro-
filisano glodanje
profiligraph - profilograf
profilometer - merač rapavosti
profiloscope - profiloskop, jedno-
stavni profilometar
profit - profit, napredak; ~, gross
- talasni ulaz; <~, neat - čisti
dohodak, čist prinos
proflavine - proflavin, 2 : 8-amino-
akridin-sulfat (hem.)
progenitor - jezgro-predak, radio-
izotop čiji raspad prethodi u nizu
radioaktivnih raspada (fiz., hem.)
prognosis - prognoza
prognostic chart - karta prognoze
vremena, prognostička karta
program - 1. program, sastavljati
program, programirati, programi-
ran; 2. plan; ~ amplifier - kon-
certni pojačavač (rad.); ~, batch
circuit design - program projek-
tovanja kola na osnovu grupne
obrade podataka; ~, broadcasting
- radio-program; ~ circuit -
koncertno kolo, programsko kolo;
~ coded - kodirani program; ~
computer - program kompjutera,
program računske mašine; ~ con-
trol - programsko upravljanje; ~
executive - kontrolni program, pro-
gram-supervizor, monitor, izvršni
program; ~ explicit - eksplicitan
program, program koji je razvijen
na elementarne operacije; ~, fa-
cility -s - programi namenjeni za
proveru logičke strukture drugih
programa; ~ field performance -
potkontrolna eksploatacija; ~, l o -
gical - logički program; ~ meter
- merač jačine programa; *~ net-
work analysis - program mašinske
analize kola; ~, network opti-
mization - program mašinske op-
timizacije kola; ~, OLCA v. on-
-line circuit analysis program;
~, OLCD v. on-line circuit de-
progra,m 549
•ign program; ~, on-Hne cir-
cuit analysis - program analize
Jcola u realnom vremenskom opsegu
baziran na uzajamnom dejstvu čo-
vek-računska mašina; ~, on-line
circuit design - program projekto-
vanja kola u realnom vremenskom
opsegu, baziran na uzajamnom dej-
stvu čovek-računska mašina; ~,
SAGE computer - program kom-
pjutera u sistemu SAGE; ~ signal
- signal programa; ~ tape - kon-
certna traka; ~, test - ispitni pro-
gram, kontrolni program, test- pro-
gram
programer - 1. programiranje, sas-
tavljanje programa; 2. programer;
~ chromatographic - programi-
ranje za hromatografsku analizu
programme-controlled - programi-
ran, kontrolisan program
programmed - programiran, progra-
miranje
programming - programiranje, sas-
tavljanje programa (rad.) ; —, auto-
matic - automatsko programiranje;
4-, biomedical - biomedicinsko
programiranje; ~ computer -
kompjuter, programirana računska
mašina; ~, current - strujno pro-
gramiranje; ~ digital-computer
- digitalni kompjuter, digitalna ra-
čunska mašina, programiranje ra-
čunske mašine; ~, linear - linear-
no programiranje; ~, voltage -
naponsko programiranje
progression - progresija; ~, ari-
thmetic - aritmetička progresija;
~, geometrical - geometrijska pro-
gresija; ~, harmonic - harmo-
nijska progresija; ~, infinite geo-
metrical - beskonačna geometrij-
ska progresija, naodređena geo-
metrijska progresija
progressive-phase antenna - pro-
gresivno-fazna antena; ~ scan-
ning - progresivno ispitivanje (ana-
liziranje, ocrtavanje); ~ wave -
progresivni talas
prohibited - zabranjen
prohibitive - zabranjeni
project - projekt, plan, šema, tema
naučno-istraživačkog rada, rad. na
rešavanju određenih naučnih prob-
prontosell
lema, projektovanje, sastavljati pro-
jekat, razraditi plan;
projectile - 1. projektil; 2. upadna
atomska čestica, bombardujuća čes-
tica; —, atomic - 1. atomski pro-
jektil; 2. upadna atomska čestica;
—', cosmic - čestica kosmičkog
porekla; ~, nuclear - upadna
nuklearna čestica, bombardujuća
čestica
projection - 1. projekcija; 2. projekt,
plan; 3. projektovanje; ~ cat-
hode-ray tube - projekciona ka-
todna cev; ~ lamp - projekciona
lampa; ~ plane - ravan projekcije;
~ receiver - projekcioni prijem-
nik (TV) ; ~ screen - projekciono
platno; ~ television receiver -
projekcioni televizor; ~ tube -
projekciona cev (TV) ; ~ welding
- bradavičasto zavarivanje (zav.)
projector - projektor, reflektor; ~
apparatus - projektor; ~ effici-
ency - stepen korisnog dejstva pro-
jektora; ~ head - glava projektora,
projekciona glava; ~ lamp - pro-
I jektorska lampa
projectors - projektori, linije projek-
i čije u nacrtnoj geometriji
proline - prolin (jedan od esencijalnih
laminokiselina)
prolong - produžiti, izdužiti
pr ometheum - prometeum, element
iz grupe retkih zemalja
promethium - prometijum (veštački
iradioaktivni hem. elemenat, red.
for. 61, simbol Pm)
promoter - promotor, aktivator,
ubrzavač katalize
prompt-critical reactor - trenutno-
-kritični reaktor, nuklearni rekator
koji kritičnu tačku doseže sa tre-
nutnim elektronima; ~ gamma-
-rays - trenutni gama-zraci emi-
tovani u nemerljivo kratkom vre-
menu posle nuklearnog procesa; ~
(fission) neutrons - trenutni neu-
troni, deo neutrona koji nastaje ne-
posredno posle13 procesa fisije u vre-
menu od 10~ sek.
proni motor - servomotor, pomoćni
motor
pro.ntoseil - prontosil, vrsta bakteri-
cida iz grupe sulfonamida (hem.)
proof 550 proportional 551 psophometric emf
»oportional

proof - otisak; ispitivanje; opitno
područje; neprobojnost; postojan;
sabijen; ~ burnout - stabilnost
na izgorevanje; ~ gold - fino zlato;
~ test - probno ispitivanje
proofed tape - gumirana traka
prop - podupirač, trupac
propagation - rasprostiranje, prosti-
ranje; ~, abnormal v. anomalous
propagation; ~ a anomalous -
nenormalno rasprostiranje; ~, be-
yond-the-horizon - rasprostira-
nje iza horizonta; ~ condition -
uslovi za rasprostiranje; ~, con-
stant - konstanta rasprostiranja;
~ distance - daljina rasprostiranja;
~ distortion - izobličenje talasa
pri rasprostiranju ~, exiono-
spheric - eksjonosfersko rasprosti-
ranje; ~ factor - faktor prostira-
nja; ~, great-circle - rasprosti-
ranje po luku velikog kruga; ~,
guided (wave) v. waveguide pro-
pagation; ~, ionospheric - jono-
sfersko rasprostiranje; <~, light -
rasprostiranje svetlosnih talasa; -—-,
long-distance tropospheric - tro-
posfersko rasprostiranje; ~, lon-
gitudinal - longitudinalno raspros-
tiranje; ~, meteor (burst) -ras -
prostiranje (radio-talasa) pomoću
meteorskih tragova, meteorsko ras-
prostiranje (radio-talasa); ~, mul-
tipath - višestruko rasprostiranje;
~, multiple - višestruko rasprosti-
ranje; ~, n-hop - rasprostiranje
(radio-talasa) pri n-kratkom ref-
lektovanju; ~, oblique - koso ras-
prostiranje; ~, pulse - prolaz
impulsnih signala; ~, quasi-lon-
gitudinal - kvazilongitudinalno ras-
prostiranje; ~, quasi-transverse
rasprostiranje rasejanjem; ~, un-
derground - rasprostiranje talasa
ispod Zemljine površine; ~, velo-
city - brzina rasprostiranja; ~,
'1/
wave - rasprostiranje (prostiranje)
talasa; ~, waveguide - usmereno
rasprostiranje, prostiranje u talaso-
vodu; ~, whistler - rasprostiranje
atmosferika
propane - propan (alifatični ugljovo-
donik sa 3 ugljenikova atoma) (hem.)
propanol - propanol, n-propil alko-
hol (hem.)
propeller - propeler (pom.), elisa
(av.) ; ~ blade - krak propelera;
~ effect - propelerna modulacija,
efekt elise (el.)
propene v. propylene
propenol - propenol, alilni alkohol
(hem.)
proper fraction - pravi razlomak
(mat.)
property - osobina, svojstvo; ~,
bulk-ies - zapreminska svojstva;
~, equilibrium -ies - ravnotežna
svojstva; ~, extrinsic -ies - pri-
mesna svojstva; ~, Hermitian -
Hermitsko svojstvo; ~, hydro-
dinamic -ies - hidrodinamička
svojstva (plazme); ~, intrinsic its
- sopstvena svojstva; ~, none-
quilibrium -ies - neravnotežna
svojstva; ~, surface-state - svoj-
stvo površinskog stanja
propham - profam, izopropil N-fenil-
karbamat, insekticid (hem.)
propine - alilen (hem.)
propionyl group - propionilni, mono-
valentni radikal CH2CH2CO (hem.)
proportion - srazmera, proporcija
brojača u kome on radi kao propor- protocatechnic acid - 3 : 3-dihidro-
cionalni brojač (fiz.)
proposition - predlog, teorema, pret-
postavka
ksibenzoična kiselina, nalazi se u
crnom luku (hem.)
proton - proton (elementarna čestica
mase la sa pozitivnim nabojem;
propping - ukrućenje jezgro atoma vodonika); ~ accep-
propulsion - pogon, propulzija; ~,
tor - proton akceptor, supstanca
electrostatic - elektrostatički mo- koja apsorbuje vodonikove jone; ~,
tor; —, ion - jonski raketni motor;
cosmic-ray - proton kosmičkih
~, magnetohydrodynamic - ma- zraka; ~, donor - supstanca koja
gnetno-hidrodinamički motor; ~,
daje vodonikove jone; ~ micro-
neutral plasma - motor s neutral- scope - protonski mikroskop; ~,
nom plazmom; ~, nuclear-elec-
negative - antiproton, negativni
tric - nuklearni motor; ~, plasma proton; ~, neutron-decay - pro-
- plazmeni motor; ~, plasma jet -
ton neutronskog raspada; ~, nuc-
plazmeni reaktivni motor lear - proton (atomskog) jezgra;
propylene - propilen, propan (ole-
~, recoil - proton uzmaka (koji
finski ugljovodonik sa 3 atoma uglje- nastaje uzmakom); ~, solar -
nika) (hem.)
solarni proton;, ~ synchroton -
protactinium - protaktinijum (radio- protonski akcelerator
aktivni hem. elemenat, red. br. 91, prototype - prototip, obrazac, uzor
simbol Pa) protracted irradiation - dugotrajno
protamin - protamin (najjednostavniji ozračivanje radioaktivnim ili rend-
amin) (hem.) genskim zračenjem (nukl.)
protease - proteaza (ferment koji protractor - uglomer
hidrolizira proteine) prove - dokazati, potvrditi
protect - štititi, zaštititi provide - s.nabdeti, dobaviti
protection - zaštita; ~ against proving ground - ispitni poligon
freezing - sigurnost (zaštita) protiv proxan - piroksan, vrsta insekticida
zamrzavanja (zav.); ~, overvol-
tage - zaštita od prenapona, pre- (hem.)
naponska zaštita; ~, oxide - zaš- proximity effect - blizinski efekt,
tita oksidnim slojem; ~, surface efekt blizine; ~ fuse - blizinski
-' površinska zaštita upaljač (voj.)
protective choke - zaštitna priguš- proxititron - indikator približavanja
^lica; ~ device - zaštitni uređaj Prussian blue - ferocijanid gvožđa,
(ti.); ~ gap - zaštitni odvodnik,
plavi pigment (hem.)
feaštitni procep; ~ grid - zaštitna
rešetka; ~ ground - zaštitno uzem- prussiate - cijanid, so cijanovodo-
ljenje (el.) ; ~ net - zaštitna mreža; nične kiseline (hem.)
~ relay - zaštitni relej; ~ shield prussic acid — rastvor vodonikova
- zaštitni zid protiv radioaktivnog cijanida u vodi (hem.)
zračenja; ~ sleeve - zaštitni ruka- pseudocrystalline - pseudokristaln
1

- kvazi-transverzalno rasprostiranje;
~ ratio - količnik prostiranja, de-
krement rasprostiranja; ~, scatter
- rasprostiranje rasejanjem; ~,
single-hop - jednorefleksiono ras-
prostiranje; ~, time - vreme ras-
prostiranja; ~, transverse - trans-
verzalno rasprostiranje; ~, tropo-
scatter v. tropospheric scatter
propagation; ~, tropospheric -
troposfersko rasprostiranje; ~, tro-
pospheric scatter - troposfersko
proportional - srazmeran, propor-
cionalan; ~ counter - proporcio-
nalni brojač, brojački uređaj koji
daje impulse proporcionalne energije
registrovanih čestica zračenja (fiz.) ;
~ equation - razlomačka jedna-
čina; ~ limit - granica proporcio-
nalnosti; ~ parts - srazmerni de-
lovi; ~ radiation counter - pro-
porcionalni brojač čestica; ~ region
- proporcionalna oblast, interval
električnog napona na elektrodama
vac; ~ spats for welding - doko- pseudomorph - pseudomorfni (kris-
lenica (za zavarivača) (zav.)
protein - protein, belančevina
prothrombin - protrombin, proteinu
slična supstanca, nalazi se u krvnoj
plazmi (hem.)
protium - protijum, izotop vodonika
mase 1
protoactinium - protaktinijum, sim-
bol Pa, at. broj 91, radioaktivni ele-
ment pete grupe periodnog sis-
tema (hem.)
tal) 7
psilomelane - psilomelan, oksid man-
gana, sadrži različite količine bari-
jum, kaliium i natrijum oksida i
vode (min.)
psittacinite - psitacinit, vanadat '
hidroksicf olova i bakra (min.)
psophometric emf - psofometrijska
elektromotorna sila.; ~ voltage -
psofomejtrijski napon

psyhogalvanic phenomenon
psyhogalvanic phenomenon - psi-
hogalvanski fenomen, psihogalvan-
ska pojava
psyhogalvanometer - psihogalvano-
metar
psychrometer - psihrometar (merač
vlažnosti) (meteor.)
Pt - simbol za element platinu
ptomaines — ptomaini, otrovni amino-
-sastojci, produkti raspadanja belan-
čevina (hem.)
Pu - simbol za veštački radioaktivni
element plutonijum
public call office - javna telefonska
govornica; ~ telephone booth -
javna telefonska kabina
pucherite - puherjt, vanadat bizmuta
(min.)
puff - pikofard
Pulfrich refractometer - Pulfrihov
refraktometar, instrument za mere-
nje refraktivnog irideksa ulja i masti
(hem.)
pull - vuča; vući, izvlačiti; ~ broach
- provlakač; ~ broaching machi-
ne - vučna snaga (ma5ina za provla-
čenje); ~ down - svući, razdvojiti,
prekinuti vezu, razoriti; ~ head
(broaching) - glava za vuču (pro-
vlačenje); ~ in step - ući u sin-
hronizam3 ući u korak sa; ~ in
time - vreme uvlačenja; ~ off
pole - zatezač, ankjerski oslonac,
ugaoni oslonac; ~ up position -
privučeni položaj; ^ up time -
vreme privlačenja i - razvojni impuls, okidni impuls;
puller - uređaj za izvlačenje; ~,
crystal - uređaj za izrastanje kris-
tala
pullers (broaching) -j glava za vuču
(provlačenje) '<
pulley - remenice, kaišnik, koturača,
disk, doboš, točak; A axle - oso-
vina kotura; ~ bearing -kotrljajni
ležaj; ~3 block - kcjturača sa ku-
kom (gore i dole); -V bushing -
čaura kaišnika; ~ chain - lanac
koturače; ~ cord - kanap skale,
kanap za pomeranje kazaljke skale;
~ crown - ispupčenje kaišnika;
~ drive - pogon koturom, dis-po-
gon; ~ gear-drive - Jjrenosnik sa
trakom; ~, loose - slobodni kaiš-
nik; ~ rim - venac fcaišnika; ~,
552 pulse
tackle - koturača, koloturnik; ~
tap - ureznik navoja za kaišnik
pulling - izvlačenje, zatezanje, pre-
klapanje, isisavanje, biranje; ~,
crystal - izvlačenje kristala; ~,
frequency - vučenje frekvencije;
~ vertical v. crystal pulling
pulp - 1. pulpa; 2. celuloza, drvena
masa; 3. kaša; ~, chemical -
celuloza; ~, mechanical - drvena
masa; ~, news - celuloza za pro-
izvodnju novina; ~, paper - 1.
hartija, smeša za pravljenje hartije;
2. celuloza; <--, rayon - viskozna
celuloza; ~, strained - očišćena
masa; ~ 3 strong - jaka (oštra)
celuloza; ~, sulphate - sulfatna
celuloza; ~, sulphite - sulfitna
celuloza; ~, thin - tanka pulpa,
razmazana masa; ~, wood — drveno
vlakno, celuloza, drvena masa
pulpboard - lisnata celuloza
pulping - pretvaranje u vlaknastu
masu
pulsatance - ugaona frekvencija
pulsate - pulsirati, vibrirati
pulsating- current -pulsirajuća stru-
ja; ~ fatigue strength - oscilacij-
ska zamorna jačina; ~ rectified
current - pulsirajuća ispravljena
struja
pulsation - pulsacija, bijenje, trepe-
renje, ugaona frekvencija; ~, re-
gular - 1. regularna pulsacija;
~, spontaneous - spontana pul-
sacija
pulsatron - 1. pulsatron (neutron-
ski generator), gasom punjena im-
pulsna cev; 2. paziv mašine za
ultrazvučno čišćenje
pulse - impuls, udar; pobuditi im-
pulsima, tući; pulsirajući; ~, add
- sabirni impuls, složeni impuls;
~, advance - pomereni impuls,
pokretni impuls, impuls pomeranja;
~, altimeter - impulsni visino-
mer (av.) ; ~ amplitude - ampli-
tuda impulsa; ~, basic - bazični
impuls, osnovni impuls; ~, bomb
fluorescent - fluorescentna varnica
posle eksplozije (nuklearne bombe);
~, bias - pomešani impuls, sme-
šani impuls; ~, bidirectional -
dvostruko usmereni impuls; —,
553
blackout v. blanking pulse; ~,
blanking - blokirajući impuls, zas-
tojni impuls; ~, calibration -
kalibracioni impuls, etalonski im-
puls; ~, chirp v. linear FM
pulse; ~, clock - sinhronizacioni
impuls; ~ cloud - impuls oblaka;
/-./ code - impulsno kodiranje;
~ code-modulation - impuls no-
-kodirana modulacija; ~ column
- pulsirajuća kolona, višestepeni
uređaj za ekstrakciju (nukl.); ~,
complement - impuls dodavanja,
impuls dopunjavanja, komplemen-
tarni impuls; ~, compressed -
komprinovani impuls; ~ converter
- impulsni konvertor, pretvarač im-
pulsa; ~ correcting - korekcioni
impuls, dodatni impuls; ~, dating
- usmeravajući impuls, upravlja-
jući impuls; <~, decaying - pri-
gušeni impuls; ~, delay - impuls
za kašnjenje; zadržavajući impuls;
~, differentiated - diferencira-
jući impuls, diferencirani impuls;
~, discharge - naelektrisani im-
puls; ~, displacement - pomereni
impuls; ~, disturb - razorni im-
puls, impuls poremećaja; ~, do-
,1 uble - dvojni impuls, udvojeni im-
puls; ~, driving - zadani impuls;
~ duration - trajanje impulsa,
dužina impulsa; ~ duration mo-
dulation - impulsno-dužinska mo-
dulacija; ~ duty factor - koefici-
jent impulsnog ciklusa; ~, enable
~, equalizing - izjednačujući im-
puls, impuls uravnjenja, impuls po-
ravnanja; ~, e r n r - impuls sig-
nala greške; —, execute - radni
impuls, izvršni impuls; ~, expo-
nential pump - eksponencijalni
impuls pumpanja; ~, extinction
- impuls gašenja; ~, firing - us-
mereni impuls; ~, flash-lamp -
impuls fleš-lampe; <~, flat-topped
pump - impuls pumpanja sa rav-
nim vrhom; ~ former - genera-
tor impulsa, kolo za formiranje im-
pulsa (TV) ; ~ forming coil -
kalem za obrazovanje impulsa; ~
frequency modulation - im-
pulsno-frekventna modulacija; _ ~
pulse
frequency spectrum - frekventni
spektar impulsa; ~, gate - birački
impuls, selekcioni impuls, propusni;
— generator - impulsni generator;
~, ghost - parazitni impuls, strani
impuls, štetni impuls; ~, grant
v. giant laser (emission) pulse;
~, giant laser (emission) - gi-
gantski laserski impuls; ~, heating
- impuls zagrevanja; ~ heigh
selector - amplitudski selektor im-
pulsa; ~, inhibitory - zakočni
impuls; ~, initial - početni im-
puls, inicijalni impuls; ~, inter-
rogation - impulsni upit, impulsno
pitanje (rad.) ; ~, inverted - obr-
nuti impuls, kontra impuls, impuls
obrnutog smera; ~ ionization
chamber - impuls na jonizaciona
komora; ~ ionizing device - im-
pulsno jonizirajući uređaj; ~ inter-
leaving - kombinovanje impulsa,
umetanje impulsa; ~ jitter - trepe-
renje impulsa; ~, keying - impuls
manipulacije, manipulacioni impuls;
— length - dužina impulsa; ~,
linear FM - linearni FM impuls;
~, lockout - sinhronizirajući im-
puls, sinhroimpuls; ~, long dura-
tion pump(ing) - dugački impuls
pumpanja; ~ machine - generator
impulsa, impulsni uređaj; ~, mar-
ker - obeleženi signal, obeleženi
impuls; ~, master - kontrolisani
impuls, upravljeni impuls, usmereni
impuls; ~, microwave - mikro-
talasni impuls; ~, modulated os-
cillator - impulsno modulisani os-
cilator; ~, modulated wave -
impulsno modulisani talas; ~, mo-
dulation - impulsna modulacija;
~, modulator - impulsni modula-
tor; ~, narrowing - suženje im-
pulsa; ~, negative - negativni
impuls; ~, network modulator -
impulsni modulator; ~ number-
-modulation - impulsno-brojčana
modulacija; ~, output - izlazni
impuls; ~, overall - potpuni im-
puls, pun impuls; ~ 3 packet -
impulsni niz, impulsni paket (rad.) ;
~ period - period impulsa, im-
pulsni period; —, pointed - oštri
impuls, šiljati impuls; ~ polarizer
pulse
pulse
- impulsni polarizator, aparat za
proučavanje korozije; ~, positive
- pozitivni impuls; ~, potential
- impuls napona; ~, priming -
pripremni impuls; ~, quenching
- ugašeni impuls, anulirani impuls;
~, Q-switched - gigantski laser-
ski impuls sa modulacijom dobrote;
~ ranging technique - impulsna
tehnika merenja daljine; ~, read-
-out - pročitani impuls, registro-
vani impuls, izlazni impuls; ~,
reflected - reflektovani impuls,
odbijeni impuls; ~ regeneration
- regeneracija impulsa, uspostavlja-
nje impulsa; ~ repeater - ponav-
ljač impulsa, translator; ~ repe-
tition frequency - frekvencija po-
navljanja impulsa; ~, reset - im-
puls ostatka; ~ response - im-
pulsna karakteristika; ~, retur-
ning-to-zero - impuls za povrat-
kom na nulu; ~ rise time - vreme
porasta impulsa; ~, RTZ v. re-
turning-to-zero pulse; ~, search
- traženi impuls, ispitivani impuls,
istraživani impuls, nedefinisani im-
puls; ~ separation - pauza, među-
impulsna pauza; ~ separator tube
- cev-delitelj impulsa; ~, serrated
- nazubljeni impuls; ~ shape -
oblik impulsa, forma impulsa; ~
shaper - uobličavač impulsa; ~,
shift - impuls pomeranja, šiftovani
impuls, pomereni impuls; ~ spa-
cing - korak impulsa; ~ spectrum
- impulsni spektar; ~, spike -
oštri impuls; ~, spontaneous la-
ser - impuls spontanog laserskog
zračenja; ~ spring - impulsna op-
ruga, radna opruga; ~ spring
break - kontakt sa oprugom za raz-
dvajanje; ~ spring make - kon-
takt sa oprugom za spajanje (tel.) ;
~, spurious - lažni impuls; ~,
square - pravougaoni impuls; ~,
start - startni impuls, početni im-
puls, polazni impuls; ~, steady-
-state - stacionarni impuls; ~,
steep - čvrst impuls; ~ steepness
- strmina impulsa; ~, stop - zas-
tojni impuls, zaustavljajući impuls,
kočeći impuls; <— stretching -
554 pulverize
širenje impulsa; ~, timed v.
lockout pulse; ~, trailing - za-
kasneli impuls; ~ train - impulsni
niz, povorka impulsa; ~ transfor-
mer - impulsni transformator; ~
transmission - impulsna predaja;
~ transmitter - impulsni predaj-
nik; ~, trigger(ing) - trigerisani
impuls; —-, undirectional - impuls
jednog pravca, jednostrani impuls;
~, unit - jedinični impuls signala;
~, video - video-impuls; ~,
voltage - impuls napona; ~ width
- širina impulsa; ~ width coding
- kodiranje po širini impulsa; ~,
wireless - radio-impuls
pulsed - u impulsnom režimu, im-
pulsni; ~ altimeter - impulsni
visinomer (av.); ~ amplitude-
-modulated carrier - noseća frek-
vencija impulsno modulisana po am-
plitudi; ~ biasing - impulsni
prednapon; ~ emission - im-
pulsna emisija; ~ filter - impulsni
filter; ~ frequency - impulsna
frekvencija; ~ klystron - impulsni
klistron; ~ navigation system -
impulsni navigacioni sistem; ~
oscillator - impulsni oscilator, im-
pulsni generator; ~ phase-modu-
lated carrier - impulsno fazno-
-modulisana noseća frekvencija; ~
photomultiplier - impulsni foto-
multiplikator; ~ reactor - pulsi-
rajući reaktor; ~ tube - impulsna
cev (rad.)
pulser - generator impulsa, impulsni
uređaj; ~ mercury switch - im-
pulsni generator sa živinim relejom
pulsing - 1. generisanje impulsa,
stvaranje impulsa, obrazovanje im-
pulsa; 2. pulsacija, pulsiranje, stva-
ranje impulsa; ~ cam - zupčanik
za davanje impulsa (tel.) ; ~, giant
light - generacija gigantskih laser-
skih impulsa
pulsometer - pulsometar, impuls-
metar
pulverization - 1. pulverizacija, ras-
plamsavanje; 2. umekšavanje, usit-
njavanje, pretvaranje u prašak
pulverize - 1. pulverizirati, usitnja-
vati; 2. umekšavanje, usitnjavanje,
pretvaranje u prašak
555
pulverizer ~ pulverizator; ~, jet -
struini pulverizator; ~, rock -
drobilica kamenja, usitnjivač
polverous - usitnjen, pretvoren u
prasak;
polverulent - prašinast
pumice - plovučac, plavac (kamen)
pump - pumpa, crpka; ~, accelera-
don - akceleraciona pumpa; ~,
alr - 1. vazdušna pumpa, pneuma-
tička pumpa; 2. kompresor; ~,
alternating-current electromag-
netic - elektromagnetna pumpa na-
izmenične struje (za tečne metale);
r~> and motor unit - motorno-
-pumpna jedinica; ~, aspiring -
usisna pumpa; ~, backing v. fore
pump; ~, beam - balansirajuća
pumpa; ~, bellows - silfon-pumpa;
~, boiler feed - pumpa za napaja-
nje; ~, bore-hole - 1. pumpa za
bušenje; 2. dubinska pumpa; ~,
boring - bušeća pumpa, pumpa
bušilica; ~, broadband - široko-
pojasno pumpanje; ~, canned -
hermetizirana pumpa; ~, capa-
citor-bank-discharge - pumpa-
nje preko pražnjenja baterije kroz
lampu; ~ casing - kućište pumpe;
~, centrifugal - centrifugalna
pumpa; ~, circulating - cirkula-
ciona pumpa; ~, compression -
kompresor; ~, concrete - beton-
ska pumpa, pumpa za dotur betona;
~> condensate - pumpa za kon-
denzat; ~, conduction - konduk-
ciona pumpa, elektromagnetna pum-
pa; ~, coolant - pumpa za hla-
đenje; ~, deep-well - dubinska
pumpa, potapajuća pumpa; ~,
delivery - dobavna pumpa; ~,
diffusion - difuziona pumpa; ~,
double - dvofrekventno pumpanje;
~, double-acting - pumpa dvo-
strukog dejstva; ~, drainage -
drenažna pumpa; ~, draught-tube
dewatering - pumpa za crpljenje
vode iz podvodnih cevi; ~, dry
vacuum - suva vakuum pumpa;
~ efficiency - učinak pumpe; ~,
ejector v. jet pump; ~, electro-
magnetic - elektromagnetna pumpa
(za tečne metale); ~, extraction -
ekstrakciona pumpa; ~, feed -
pumping
pumpa za napajanje; ~, fish -
pumpa za ribe; ~, fore - pred-
vakuumska pumpa; ~, frequency
modulated - frekventno moduli-
sano pumpanje; ~, immersible
- potapajuća pumpa; ~ impeller
- centrifugalna pumpa; ~, in-
coherent - inkoherentno pumpanje;
~, induction - indukciona pumpa,
elektromagnetna pumpa naizme-
nične struje; ~, jerk - impulsna
pumpa; ~, jet - mašinska pumpa;
~, leakproof - hermetička pumpa;
-~, lift - usisna pumpa, usisna vo-
dena pumpa; ~ lubricated - pod-
mazivan pumpom; ~ a lubrication
v. grease pump; ~, make-up -
pumpa za napajanje; ~ master
generator pumpanja; ~, molecular
- molekularna pumpa; ~, mono-
chromatic optical — monohro-
matsko optičko pumpanje; ~, mo-
tor - pumpa sa elektropokretačem;
~, multicellular - višekomorna
pumpa; ~, multistage - više-
stepena pumpa; ~, off-gas - gasna
pumpa; ~, oil - uljna pumpa;
~, optical - optičko pumpanje;
~ outlet pressure - izlazni priti-
sak pumpe; ~, petroleum -
pumpa za naftu; ~, propeller -
pumpa sa propelerima, propelerna
pumpa; ~, proportioning - do-
zirajuća pumpa; ~, pulsating -
pulsometar; ~, quadrupole -
kvadrupolno pumpanje; ~ regu-
lation - regulacija pumpe; ~,
rotary - rotaciona pumpa; ~,
screw - hermetička pumpa; ~,
sealed - samousisna pumpa; ~ 3
single - jednofrekventno pumpa-
nje; ~, sputter - sorpciona pumpa;
~, sputter-ion-vacuum - sorp-
ciono-jonsko vakuumska pumpa; ~,
two-stage - dvostepena pumpa;
~, vacuum - vakuum-pumpa; ~
valve - ventil za pumpu
pumpdown - crpljenje, pumpanje,
stvaranje vakuuma
pumpfield - polje pumpanja
pumping - 1. pumpanje, probudi-
vanje; 2. crpljenje, stvaranje va-
kuuma; ~, antiphase - protiv-
pumping
pumping
fazno pumpanje; ~, chemical -
hemijsko pumpanje; ~, direct -
pumpanje na osnovnoj frekvenciji:
~, double - dvofrekventno pum-
panje; ~, electron beam - pum-
panje elektronskim snopom; ~ 3
elliptic - eliptičko pumpanje; ~,
flashlamp - pumpanje fleš-lam-
pom; ~, fundamental v. direct
pumping; ~, harmonic - pum-
panje na harmonitima; ~, heavy -
intenzivno pumpanje; ~, inphase
- sinfazno pumpanje; —•, large -
pumpanje velikim signalom; ~,
light - svetlosno pumpanje; ~,
low-frequency - niskofrekventno
pumpanje; ~, magnetic - mag-
netsko pumpanje; ~, magneto-
acoustic - megnetno-akustičko pu-
mpanje; ~, multilevel - višeni-
vosko pumpanje; ~, multiple-
-frequency - višefrekventno pum-
panje lasera; ~ of molecule -
pobuda molekula; ~, optical -
optičko pumpanje; ~, parallel -
paralelno pumpanje; ~, paramet-
ric - parametarsko pumpanje; ~,
perpendicular v. transverse
pumping; ~, push-pull - dvo-
taktno pumpanje, protivtaktno pum-
panje; ~, quadrature - kvadratno
pumpanje; ~, rapid - brzo pum-
panje; ~, selective - selektivno
pumpanje; ~, sinchronous - sin-
hrono pumpanje; ~, single - pum-
panje na jednom generatoru; ~,
subharmonic - pumpanje na sub-
harmonicima; ~, transverse -
transverzalno pumpanje; ~, tung-
sten - volframsko pumpanje; ~,
two-photon - dvofotonsko pum-
panje; ~, W v. tungsten pumping
punch - probojac (maš.); ~ card
programming - programiranje iz-
bušenim karticama; ~ mark -
znak obeleživača; ~ tape con-
trolled - upravljan izbušenom
trakom
punched card - izbušena kartica;
~ tape - perforirana traka
puncher - perforator
punching - prosecanje; ~ test -
probojni ogled
556 push
puncture of insulation - proboj
izolacije (el.); ~ voltage - pro-
bojni napon
pup jack - jednopolno gnezdo, jedno-
polni džek
pupil - ženica; ~ entrance - pljos-
natost ženica na ulazu; ~ exit -
pljosnatost ženica na izlazu
Pupin coil - Pupinov kalem
pupinization - pupinizacija
pure mathematics - čista matema-
tika; — oscillator - oscilator čis-
tih sinusnih oscilacija; ~ resis-
tance - omski otpor; ~ rotating
magnetic field - obrtno kružno
magnetsko polje
purely automatic - potpuno auto-
matski
purex process - postupak odvajanja
fisionih proizvoda i plutonijuma iz
istrošenog uranijumskog goriva; os-
nova procesa je ekstrakcija tributil-
-fosfatom iz nitratnih vodenih rast-
vora
purification - rafinacija, rafinisanje
rafiniranje; prečišćavanje; pripre-
manje; ~j gas - prečišćavanje gasa;
~, zone - zonsko čišćenje, zonska
dekontaminacija (prečišćavanje)
purifier - prečistač (zav.)
purifying material - masa za pre-
čišćavanje (zav.)
puritron - puritron
purity - čistoća; ~, high - visoki
stepen čistoće; ~, spectral - spek-
tralna čistoća
push - gurati, pritiskati; ~ broach
- provlakač; ~ broaching - pro-
vlačenje potiskivanjem; ~ contact
- pritisni kontakt, kontakt za pritis-
kivanje; ~ control - upravljanje
tasterom; ~ key - taster bez zaus-
tavljača; ~ panel - tabla sa dugma-
dima za upravljanje; ~ pull-
-amplifier - dvotaktni pojačavač,
protivtaktni pojačavač, puš-pul po-
jačavač; ~ pull crystal mixer -
protivtaktni kristalni mešač; -~
pull microphone - protivtaktni
mikrofon; ~ pull oscillator -
protivtaktni oscilator; ~ pull tran-
sformer - transformator sa sred-
njim izvodom; ~ pull voltage -
protivtaktni napon (u fideru)
nut into operation 557 pyroxylin

nut into operation - staviti u po- condary pyroelectricity; ~,

gon; ~ into production - pustiti
u proizvodnju
putref ication - potpuno i progresivno
raspadanje organske materije
putresciue - putrescin, tetra- metilen-
-diamin (hem.)
putty - uljani kit
pycnometer - piknometar (sud za
određivanje specifične težine) (hem.,
fiz.)
pylistor - pajlistor
pyramid - piramida
pyramidal surface - piramidalna
površina
Pyramidone — piramidon, trgovački
naziv za 4-dimetil amino-antipirin
(hem.)
pyranometer - piranometar, instru-
ment za merenje transparentnosti
pyrargirite - pirargirit (sulfid srebra
i antimona) (min.)
pyrex - pireks, pajreks (borosilikatno
teško topljivo staklo)
pyrheliometer - pirheliometar, in-
strument za merenje jačine Sunčevog
zračenja
pyridoxin - piridoksin, jedan od
vitamina B2 kompleksa (hem.)
pyrite - pirit (sulfid gvožđa) (min.)
pyroconductivity - pirokonduktivi-
tet, električna provodnost gorućih
supstanci
pyroelectric - piroelektričan; ~
effect - piroelektrični efekt
pyroelectricity - piroelektricitet (po-
java suprotnih naboja na kristalima
pri zagrevanju); ~, false v. se-
false — of the first kind - lažni
piroelektricitet prve vrste; ~, pri-
mary - primarni piroelektricitet,
piroelektricitet pri konstantnoj de-
formaciji; ~, secondary - piro-
elektricitet pri konstantnom naponu,
sekundarni piroelektricitet; ~,
tensorial - tenzorski piroelektri-
citet; ~, true v. primary pyro-
electricity; ~ vectorial - vek-
torski piroelektricitet
pyrolysis - piroliza (razlaganje na
povišenoj temperaturi) (hem.)
pyrometer — pirometar, instrument
za merenje temperature
pyrometric cone - konus od mate-
rije koja se topi na određenoj tem-
peraturi
pyrometry - pirometrija, nauka i
tehnika merenja temperature
pyromorphite - piromorfit, olovni
fosfat i hlorid
pyrophoric alloys - piroforne legure,
kresiva
pyrophorous - piroforan, samozapa-
ljiv na vazduhu
pyrostat - pirostat, automatski ure-
đaj za regulisanje visokih tempera-
tura
pyrosulphate - pirosulfat, so piro-
sumporne kiseline (hem.)
pyro-total radiation pyrometer -
pirometar sa termo-parom
pyroxenes - pirokseni (grupa metasili-
katnih minerala) (min.)
pyroxylin - piroksilin, celulozni
tetra nitrat (eksploziv)

Ph.B. — Pharmacopoeia Britannica - Britanska farmakopeja

p.p.m., ppm — parts per million - delova na milion delova
PPP MO — Pople-Pariser-Parr molecular orbitals (method) - metoda
molekularnih orbitala Popla-Parizerai Para
PPS — polyphenylene sulfide - polifenilensulfid
PRG — petroleum refinery gas - rafinerijski gas
psi — pounds per square inch - funta po kvadratnom inču
psig — pounds per square inch gauge - nadpritisak u funtama po kvad-
ratnom inču
PUR — polyurethane - poliuretan
PVA — 1. polyvinyl acetate - polivinilacetat; 2. polyvinyl alcohol - poli-
vinilalkohol
PVP — polyvinyl pyrrolldine - polivinilpirolidon
 Q
Q - dobrota, faktor dobrote, koefici-
jen(a)t dobrote i ~, acoustic - akus-
tična dobrota; ~, atomic line -
dobrota spektralne linije atoma; ~,
asternal - eksterna dobrota; ~,
internal v. unloaded Q; ~, in-
trinsic v. unloaded Q; ~, loaded
- dobrota pri opterećenju; ~,
magnetic - magnetna dobrota; ~,
nonloaded v. unloaded Q; ~,
primary - dobrota primarnog kola;
~, secondary - dobrota sekundar-
nog kola; ~, spectral line - dob-
rota spektralne linije; ~, unloaded
- sopstvena dobrota, neopterećena
dobrota; ~, working v. loaded Q
Q - factor - mera efikasnosti kale-
mova i kondenzatora
Q - meter - merač faktora dobrote,
Q -metar
Q - quality - dobrota
Q - switch:
~, active - aktivna modulacija
dobrote; ~, electrooptic - elek-
trooptička modulacija dobrote; ~,
Kerr-cell - modulacija dobrote po-
moću Kerove ćelije; ~, passive -
pasivna modulacija dobrote; ~,
pulsed - impulsna modulacija dob-
rote; ~, rotating mirror - modu-
lacija dobrote obrtnim ogledalom;
~, saturable dye - modulacija
dobrote filtrom sa zasićenjem
Q - value - oznaka za količinu ener-
gije oslobođene pri jednoj nuklear-
noj reakciji; obično se izražava u
elektron-voltima (fiz. (
quad - prefiks koji kod označavanja
standardnih veličina sečrnog papira
označava četvorostruku veličinu os-
novnog formata (thnl.)
quadded cable - kabl upreden u
četvorke
quadrac - kvadrak
quadrangle - četvorougao
quadrant - kvadrant, četvrtina kruga
quadrant antenna - kvadrantna
antena; ~ electrometer - kvad-
ratni elektrometar
quadrantal - kvadrantni; ~ tri-
angle - kvadratni trougao, u sfer-
noj trigonometriji; ~ rule - pravilo
kvadranta
quadrants - kvadranti
quadratic - kvadratni, drugog ste-
pena; ~ equation - kvadratna
jednačina; ~ trlnominal - kvad-
ratni trinom
quadratron - vrsta tetrode, kvadra-
tron
quadrature - pomeraj za 90°; kvad-
ratura; ~ amplifier - kvadraturni
pojačavač; ~ -axis component -
poprečna komponenta; ~ -axis-
subtransient electromotive force
- poprečna početna elektromotorna
sila; axis transient electro-
motive force - poprečna polazna
elektromotorna sila; ~ -phase
component - kvadraturna (reak-
quadrature
quadrature
tivna) komponenta; — voltage -
kvadraturni napon
quadribasic — čctvorobazan (hem.)
quadric - kvadratan, drugog stepena;
•~ surface - kvadratna površina,
površina drugog stepena
quadrilateral - kvadrat, geometrijska
slika
quadrimolecular - četvoromolekul-
ski (hem.)
quadrinominal - polinom sa četiri
člana
quadripolar - četvoropolaran
quadripole - četvoropol; ~ attenu-
ation factor - faktor slabljenja
četvoropola
quadrisyllable - četvorosložan
quadrivalent - četvorovalentan
(hem.)
quadrode - tetroda
quadrojride - tetroksid (hem.)
quadruple point - četvorna tačka u
dijagramu koncentracija-pritisak-
-temperatura gde dvokomponentni
sistem može postojati u četiri faze
(hem.)
quadrupole - kvadrupol (dva spreg-
nuta dipola jednog molekula, atoma
ili atomskih jezgara (fiz.)
quadrupole moment - kvadrupolni
momen(a)t atomskog jezgra; mag-
netski momen(a)t koji nastaje usled
odstupanja jezgra od idealno sferič-
nog oblika (fiz.)
quag - pištaljina, močvarno zemljište
qualifiable - po svojstvima odred-
ljiv, bliže odredljiv
qualifications - kvalifikacije
qualitative analysis - kvalitativna
analiza, identifikacija sastavnih de-
lova jedinjenja ili smeše (hem.)
quality:
~ coherent Y - koherentno y
zračenje; ~ control - kontrola
kvaliteta; ~, external - spoljnja
dobrota; ~ factor - faktor kvali-
teta; ~ factor of a meter - ste-
pen kvaliteta brojila; ~ of surface,
quality of the finish - kvalitet
površine; ~, production - kvalitet
produkcije; ~ Q - dobrota
quantameter - kvantometar, brojač
fotona, merač zračenja
560 quantum
quantic - kvantni
quantitative analysis - kvantita-
tivna analiza, određivanje količine
elemenata ili komponenti jednog he-
mijskog jedinjenja ili smeše (hem.)
quantity - količina, veličina (mat.) ;
~ galvanometer - galvanometar
za merenje količine elektriciteta;
~ meter - ampersat-metar; ~ of
electricity - opterećenje, punjenje,
količina elektriciteta; ~ of heat -
količina toplote; ~ of X-rays -
energija X-zrakova; ~, production
- količina proizvodnje
quantization - podela talasa na ste-
pene (u impulsnoj modulaciji), kvan-
tiranje, kvantizacija; <~, amplitude
- amplitudno kvantiranje; ~ dis-
tortion - izobličenje od podele
(talasa) na stepene, izobličenje usled
kvantizacije; ~ of radiation -
kvantiranje zračenja
quantized - kvantiran
quantizer - kvantujući elemen(a)t,
kvantujući uređaj, kvantizator; ~,
adaptive - adaptivni kvantizator;
~, digital - digitalni kvantizator;
~a logarithmic - logaritamski
kvantizator; ~, nonuniform - ne-
ravnomerni kvantizator; ~, uni-
form - ravnomerni kvantizator
quantometer - balistički galvanome-
tar
quantum - 1. količina; 2. kvant
(najmanji delić elektromagnetskog
zračenja (fiz.) ; ~, annihilation -
anihilacioni kvant; ~ condition -
kvantni uslov, kvantno stanje; ~
correction - kvantna popravka,
kvantna korekcija; ~ efficiency -
kvantni stepen dejstva (foto-ćelije);
~, energy - kvant energije; ~,
equivalence principle - princip
kvantne jednakosti; ~, excitation
- kvant ekscitacije; ~, field -
kvant polja; ~, gamma (-ray) -
gama-kvant; ~ jump - kvantni
prelaz, skok; ~ 3 light - kvant svet-
lostij foton; ~, limit (X-ray) -
granična (minimalna) talasna dužina
(X-zraka); ~ mechanics - kvantni
broj; ~ number - kvantni
broj; ~ of action - kvant dejstva,
osnovna fizička konstanta koju je
 561
uveo Plank; ~ of thermal vibra-
tion - kvant toplotnih vibracija;
~ theory - kvantna teorija; ~
transition - kvantni prelaz (atoma);
r^ vibration - kvant energije osci-
lovanja; ~, virtual - virtualni kvant
quantum-inducted - indukovan
kvantnim efektima
quantum-mechanical - kvantno-
-mehanički
quarry - kamenolom, majdan
quart - kvart, četvrtina galona (1,1359
litara)
quarterbend - cevni luk četvrtine
kruga; ~ sawing of timber -
osni rez drveta; ' twist belt -
poluukršten kaiš; ~ -wave plate -
- ploča od mike, služi za dvostruko
prelamanje svetlosti
quartile - kvartil
quartz: - kvare, kremen( kristalni sili-
cijum-dioksid) (min.) ; ~, AC-cut
- kvare AC-reza; ~, acoustic -
akustički kvare; ~, arenaceous -
kvarcni pesak; ~, AT-cut - kvare
AT-reza; ~, BC-cut - kvare BC-
-reza; ~, BT-cut - kvare BT-reza;
~, buck - kvare koji ne sadrži
rude (zlata); ~ -crystal control -
kvarena stabilizacija; ~ -crystal
oscillator - oscilator s kvarenom
stabilizacijom; ~, DC-cut - kvare
DC-reza; ~, doped - sintetični
kvare sa dodatim primesama; ~
fibre - kvarena nit; ~ filter -
kvarcni filter; ~, DT-cut - kvare
DT-reza; ~, fused - topljeni kvare;
~ master oscillator - kvarcni
upravljajući oscilator; ~ oscillator
- oscilator s kvarenom stabilizaci-
jom; ~ resonator - kvarcni rezo-
nator; ~, smoky - dimni kvare;
~, synthetic - sintetički kvare;
~, topaz - citrin (min.) ~, X-
-cut - kvare X-reza; ~, Y-cut -
- kvare Y-reza; ~, Z-cut - kvare
Z-reza
quartzine - kvarcin (vlaknast i lis-
nati kalcedon) (min.)
quartzite - kvarcit (stena sastavljena
pretežno od kremena) (geol.)
quartzous - kvarcni
quasi-conductor - poluprovodnik;
~ -harmonic oscillator - kvazi-
36 Rečnik
queue
harmonične oscilacije; ~ -homo-
geneous reactor - kvazihomogeni
reaktor, nuklearni reaktor na čvrs-o
gorivo dispergovano u tečnosti
(nukl.); ~ -monochromatic -
kvazi-monohromatski
quasi-particle - kvazi-čestica; —
time selector - kvazivremenski
birač; ~ alloy - legura sastavljena
od četri elementa; ~ ammonium
bases - kvaternerne amonijum-
-baze, jedinjenja izvedena od amo-
nijum-hidroksida, NH4 OH, gde su
4 atoma vodonika zamenjena alkil-
-radikalima (hem.) ; — compound
— jedinjenje sastavljeno od četiri
elementa
quaternization — stvaranje kvaterner-
nog jedinjenja (hem.)
queen's metal - legura ugl. kalaj a i
antimona (za juvelirske svrhe)
quench cirucit - kolo za gašenje
varnica; — interval - interval ga-
šenja
quenched spark - varnica koja se
gasi
quencher - gasilac (materijal za ga-
šenje luminisc:ncije)
quenching - 1. gašenje, prigušivanje;
2. žarenje; ~, afterglow - gašenje
perzistencije; —, concentration -
koncentrisano gašenje
quenching gas - gaseći gas, primesa
u gasnim brojačima (obično pare
organskih supstancija ili halogeni)
koja sprečava kontinualno pražnjenje
u brojaču koje bi nastalo od foto-
elektrona i dr. (fiz., nukl.); ~,
laser - gašenje laserskim zrače-
njem; ~ -of fluoroscence - ga-
šenje fluoroscencije; ~ -of reso-
nance - prigušnjenje rezonantnog
zračenja
quenselite - kvanselit (bazni oksid
olova i mangana) (min.)
quercetin - kvarcetin, tetrahidroksi-
flavanol (žuta organska boja)
quercitol - kvercitol, polihidroksilni
derivat heksametilena (hem.)
quercitrin - kvarcitrin, kvercimetin,
kvercitrinska kiselina, hem.
questionnaire - upitnik
queue - red, redosled
quetenite
quetenite - kvetenit (vrsta botrio-
gena) (min.) ; ~, double-ended -
red sa dva kraja
queueing - obrazovanje reda, obra-
zovanje redosleda
qucik - brz; ~ action chuck -
stega sa brzim dejstvom; ~ -break
fuse — brzodelujući topljivi osigurač;
~ -break switch - brzi prekidač,
brzi prebacivač; ~ curve - oštra,
kriva; ~ -drying varnish - lak
koji se brzo suši; ~ -operating -
brz, brzodejstvujući, sa brzim dej-
stvom; ~ pitch thread - strma
loza; ~ release waive - brzo
povratni ventil; ~ reverse - brzo
povratno kretanje; ~ -setting ce-
ment - brzo vezivni cement; ~
response - brzodelujući; ~ solder
- lako topljivi lem, lako topljivi
metal za lemljenje; ~ sweep -
strma kriva
quicklime — kalcijum-oksid, pečeni
kreč (CaO) (hem.)
quicksilver - živa (hem.)
quicksilvering - amalgamiranje; po-
krivanje (obrada) živom
quiescent load - trajno opterećenje
quiet automatic volume control -
bešumni automatski regulator ja-
čine; ~ battery — mikrofonska
baterija; ~ circuite - besšumno
kolo, čisto kolo; ~ molten pool -
mirna rastopina, mirna kupka (zov.)
quill - čaura, tuljak; ~ -adjustable
- podešen sa tuljkom (čaurom); ~
diameter - prečnik čaure; ~ shaft
- šuplje vratilo
quinaldine - hinaldin, alfa-metal-
hinolin (hem.)
S62 quotient
quinary - petostruk, sastavljen od
pet elemenata; ~ alloy - legura
sastavljena od pet elemenata
quinhydrone - hinhodron, konhi-
dron, adiciono jedinjenje p-hinona i
hidrohinona (hem.); ~ electrode
- hinhidronska elektroda, elektro-
hemijski sistem za određivanje pH-
-vrednosti (hem.)
quinine - hinin, kinin
quinol - hidrohinol3 p-dihidroksi-
-benzol, redukciono sredstvo (fot.)
quinoline - hinolin
quinones - hinoni, kinoni, jedinjenja
izvedena od benzola i njegovih ho-
mologa zamenom dvaju atoma vodo-
nika kiseonikom (hem.)
quinonoid formula - hinohidna
(kinoidna) struktura, bazirana na
diketonskoj konfiguraciji p-hinona
(hem.)
quinosol — hinozol (dezinfekciono
sredstvo)
quinoxalines - hinoksalini, kinoksa-
lini, grupa heterocikličnih jedinjenja
sastavljenih od benzolovg i dija-
zinovog prstena (hem.)
quinquemolecular - petomolekulski
(hem.)
quinquevalent - petovalentan (hem.)
quintic - petog stepena (mat.)
quire - količina od 24 lista hartije
(thnl.)
quired paper - količina od 480 lista
hartije (lream) složena po 24 lista
(quire) (thnl.)
quite square edged - oštrobridan
quittance - priznanica, potvrda
quotient - količnik (mat.)
 R
R - simbol za ugljovodonički (alkali-
radikal)
R-acid - 2-naftol-3, 6-disulfonska
kiselina, upotrebljava se u industriji
boja (thnl.)
r-meter - rendgenmetar (jonizaciona
komora sa cevnim mernim pribo-
rom)
Ra - simbol radioaktivnog elementa
radijuma (hem.)
rabbet-plane - žlebno rende, rende
za žlebljenje (mal.)
racemation - mešanje optičkih ak-
tivnih oblika nekog jedinjenja (hem.)
raceme - racem, jedinjenje koje je
kombinacija levo- i desno-rota-
cionih oblika i koje je optički neu-
tralno (hem.)
racemid acid v. tartaric acid;
~ compounds - recemska jedi-
njenja, sastoje se iz jednakih koli-
čina enentiomorfnih stereoizomera
tako da su optički neaktivni (hem.)
racemisation - racemizacija, gub-
ljenje optičke aktivnosti jedinjenja
zbog prelaska jednog dela u enen-
tiomer (hem.)
racetrack - trajektorija čestice
racing car - trkački automobil (mot.)
rack - stalak, postolje; polica; ozub-
ljena letva, zupčasta šipka; ~,
aging - ispitni stalak, ispitno me-
sto; ~ cutter - glodač za ozubljene
letve (mal.); ~ cutting machine
- glodalica za ozubljene letve
(maš.); ~ ground - „zemlja'
(natpis na aparatima i uređajima)
(el.)
racking - operacija pretakanja piva
iz sudova za vrenje u burad (thnl.)
racking milling - glodanje ozublje-
nih letvi (ma!.); ~, printed cir-
cuit - rek za Štampana kola; ~
shaper - rendisaljka za ozubljene
letve (maš.); ~ teeth, rack too-
thing - ravno ozupčenje (maš.)
rad - jedinica apsorbovane doze
zračenja, definisana kao količina
jonizujućeg zračenja koja po ap-
sorpciji u jednom gramu materijala
oslobađa energiju od 100 erga (fiz.)
radameter - radarska oprema za
sprečavanje sudara (eh.)
radart - radijant-antena
radar (Radio Detection an Ran-
ging) - radar, radio-lokator (radio-
detekcija i određivanje daljine)
(eh.); ~, AEW v. airborne ear-
ly-warning radar; ~, AGL v.
airborne gun-laying radar; ~
aids - radarska sredstva, radarska
oprema (eh.); ~ air traffic
control - radarska kontrola vaz-
dušnog saobraćaja (av.); ~, air-
borne early-warning - avionski
radar za dejstvo na daljinu; ~,
airborne gun-laying - avionski
radar za navođenje oružja; ~,
airborne intercept - avionski
radar za presretanje; <~, airborne-
search v. airborne intercept
radar; ~, aircraft altitude cal-
radar
radar
culator - radarski računar visine
aviona (els.); ~, airfield-control
- kontrolna radarska stanica na
aerodromu; ~, airport surface
detection - radar za kontrolu ure-
đaja na aerodromu; ~, airport
survellance - aerodromski radar
za nadgledanje vazdušnog saobra-
ćaja; ~, AL v. airborne inter-
cept radar; ~, all-round loo-
king - radarska stanica sa dejstvom
u svim pravcima (u krugu od
360°); ~ altimeter - radarski
visinomer (els.); ~ antenna -
radarska antena; ~ antenna array
- radarska antena (rešetka); ~,
anticollision - radar za spreča-
vanje sudara; ~ approach bea-
con - radarski far za navođenje
aviona na sletanje (av.); ~ area
control - radarska stanica za
upravljanje vazdušnim saobraćajem
u širem regionu; ~ beacon - ra-
darski far (av.); ~ beam - ra-
darski zrak (els.); ~, beam-
transmitter - radar za zračno na-
vođenje; ~, bistatic - dvopoložajni
radar; — bombsight - radarski
uređaj za bombardovanje, radarski
uređaj za gađanje bombama (av.);
~ camouflage - radarsko maski-
ranje, radarska kamuflaža (voj.);
~, collision-warning v. anti-
collision radar; ~, color - radar
za indikacijom u boji; ~ counter-
measures - protivradarska za-
štita (voj.); ~ cross-section -
efektivni presek cilja (ekvivalentna
odbijena površina); ~ detection
- detekciona radarska stanica; ~
dish - radarski reflektor (els.);
~ display - radarski indikator,
radarsko pokazivanje (els.); ~
echoing area - zona radarskih
odbijanja ehoa; ~ equation -
radarska jednačina (els.); ~ fence
- radarska ograda, niz radarskih
odbrambenih stanica (voj.); ~,
fire control v. gun-laying
radar; ~, flight path - radar za
trajektoriju leta, radar za stazu
letenja; ~ foreceasting - radar-
ska meteorološka prognoza (met.);
564 radar
~ guided missile - radarom vo-
den projektil (voj.); ~, 6*"!-
directing - radar za upravljanje
vatrom protivavionske artiljerije;
~, gun-laj-mg - radar za navođe-
nje oružja; ~, hand-held - pre-
nosni radar; ~, height-finding -
radar za određivanje visine uzle-
tanja, radarski visinomer; ~ ho-
ming beacon — radarski far na-
vođenja (povratka); ~ homing
bomb - bomba sa radarskim vo-
đenjem na cilj (av.); ~ horizont
- radarski horizont (els.); <~ in-
dicator - radarski indikator (els.);
~, interplanetary - međupla-
netarna radiolokacija; — inter-
rogating - radarski interogator;
~ jamming system - protiv-
radarski sistem (els.); ~, landing
(assist) - avionski radar, radar za
sletanje; ~, laser - 1. laserska
lokacija, optička lokacija; 2. la-
serski lokator, optički lokator; ~,
long-pluse - radar koji vodi sa
impulsina velike dužine (reda mi-
krosek); ~ magnetron - radarski
magnetron (els.); ~ map - ra-
darska karta terena (els.); ~ map-
ping - radarski snimak terena (els.);
~ measurement of rainfall -
radarsko merenje jačine kiše (me-
teor.) ; ~ missile-track - radarska
stanica za praćenje raketa; ~,
missile-tracker - radar koji sledi
projektil (voj.); ~, monopulse -
monoimpulsni radar; ~, monosta-
tic - jednopoložajni radar; ~, na-
vigational - navigacioni radar;
~ operator - radarski operator,
čovek koji upravlja radarom (voj.);
~, optical - 1. optička lokacija;
2. optički lokator; ~, passive -
pasivna radiolokacija; ~ perfor-
mance - režim radara, karakte-
ristika radara, indikator radarskog
rada (els.); <~, phase-compari-
son - radar koji radi na principu
poredenja faza; ~, picket - radar
za prepoznavanje i prigušenje pro-
tivničkog radara (els. voj.); ~
plot - radarski indikator cilja
(els.); ~ proof - protivradarski,
zaštićen od radarskog ispitivanja
 565
(voj.) i ~> P«'sed randing Dop-
pler - impulsni Doplerov daljinski
radar; ~ range - daljina radarskog
dejstva, radarska kula (els.); ~
range only - radarski daljinomer;
/—/ receiver — radarski prijemnik
(els.)i ~ safety beacon - radar-
ski sigurnosni far (voj.) ; ~ scan
_ radarsko ispitivanje, radarsko
istraživanje (eh.); ~, shii-r(^d)
- radar sa linearnom FM; ~,
short-pulse - radar koji radi sa
impulsima male dužine (reda mi-
krosek); ~ site - položaj radarske
stanice (voj.); ~ sound — akus-
tična lokaciona stanica; ~ storm
detection - radarsko otkrivanje
nepogode (meteor.); ~ surve!!ance
v. airport sur veli ance radar;
~, synthetic aperture (array)
- radar sa sintetičkim otvorom;
~ target - radarska meta (voj.);
~ target-track - radarska sta-
nica za automatsko praćenje mete;
~ terrain clearance - radarski
visinomer; ~ test scope - ispitna
radarska cev (eh.); ~, three-
dimensional — radar sa trodimen-
zionalnom indikacijom; ~ track-
ing - radarsko praćenje, radarsko
sleđenje (voj.); ~ tracking sta-
tion - radarska stanica za praćenje
(voj.); ~ traffic control - ra-
darska kontrola saobraćaja, ra-
darsko upravljanje saobraćajem
(sbr.); ~ trainer - radarsko opre-
ma za obuku, radarska školska
oprema (voj.); ~ transmitter -
- radarski predajnik (eh.); ~
velocity - radarska stanica za me-
renje brzine poletanja; ~, volu-
metric - radar s prostornom in-
dikacijom nekoliko ciljeva; ~, we-
ather (-avoidance) - meteorološki
radar; ~, wind-finding - mete-
orološki radar za određivanje prav-
ca i brzine vetra; ~ 3-D v. three-
dimensional radar
radial - radijalan; ~ acceleration
- radijalno ubrzanje (fiz.); ~
beam tube - cev sa radijalnom
emisijom (komutatorom), komuta-
tor s radijalnim snopom (eh.);
~ bracing - radijalni sistem veze.
radiation
radijalna mreža, radijalno ojačanje;
~ component — radijalna kompo-
nenta (mat.); ~ dipoles - radijal-
ni dipoli (el.); ~ drilling ma-
chine - radijalna bušilica (med.);
~ field - radijalno polje (fiz.);
~ force - radijalna sila (fiz.);
~ piston pump - pumpa sa ra-
dijalnim klipom (maš.); — teeth
- radijalni zubi (maš.); ~ time
base - radijalna vremenska baza
(eh.); ~- transmission line -
radijalni fider (eh.); ~ velocity
- radijalna brzina (fiz.);
radially expanding clutch - radi-
jalno ekspanziono kvačilo (maš.)
radian - radijan, jedinica lučne uglov-
ne mere (mat.); ~ frequency -
ugaona frekvencija (fiz.) ; — length
- dužina u radij anima, talasna du-
žina podeljena sa 2 (fiz.)
radiance - zračenje, zračni sjaj,
zračnost (opi.)
radiancy - gustina fluksa zračenja
(opt.)
radiant - radijant; ~ density - gu-
stina zračenja; ~ energy - energija
zračenja (fiz.); ~ emissivity -
moć zračenja, sposobnost zračenja
(fiz.); ~ flux - fluks zračenja
(fiz.); ~ heat - toplota zračenja
(fiz.); ~ intensity - jačina, in-
tenzitet zračenja (fiz.); ~, me-
teor - radijant meteorskog mlaza;
~ power - snaga zračenja, ener-
gija zračenja u 1 sekundi (fiz.);
~ purity - čistoća boje (zračenja);
~ sensitivity (of a phototube)
- osetljivost na zračenje (foto-
elementa)
radiate - zračiti
radiating-cooled tube - cev sa
zračnim hlađenjem (tu); ~ ele-
ment - elemen(a)t koji zrači (tt.);
- power - snaga zračenja (tt.);
~ system - sistem zj-ačenja (tt.)
radiation - zračenje, ridijacija, zra-
kasto prostiranje; ~-f, activating
- aktivirajuće zračenje; ~, alpha
- alfa zračenje; ~ ammeter -
antenski ampermetar; —; annihi-
lation - anihilaciono zračenje; ~,
anti-Stokes - anti-Stoksovo zra-
čenje; ~, atmospheric - radija-

radiation
radiation
cija atmosferika; —, atomic -
atomsko zračenje; ~, backfire -
radio-translacija; ~, background
- zračenje pozadine (fona), šum;
~, back-scattered - zračenje
odbijeno od podloge; ~, beamed
- usmereno zračenje; ~, beta -
beta zračenje; ~, black-body -
zračenje crnog tela; ~, bomb -
zračenje posle eksplozije nuklearne
bombe; ~, braking - zakočno
zračenje (zračenje nastalo pri uspo-
ravanju elektrona); ~, brems-
strahlung v. braking radiation;
~, caloric v. calorific radiation;
~, calorific - toplotno zračenje,
infracrveno zračenje; ~, capture
- zračenje nastalo zahvatom; ~
cathode - radijaciona katoda; ~,
Cerenkov - Cerenkovljevo zrače-
nje; ~ chemistry - radijaciona
hernija, naučna disciplina koja pro-
učava hemijske posledice zračenja;
~ coefficient - radij acioni koefi-
cijent, koeficijent zračenja; ~, co-
herent - koherentno zračenje;
~ complex. - složeno zračenje; ~
constant ~ radijaciona konstanta,
konstanta zračenja; —, continuous
- neprekidno zračenje; kontinu-
alno zračenje (zračenje sa kontinu-
alnim spektrom); ~, corpuscular
- korpuskularno (čestično) zra-
čenje; ~, cosmic - kosmičko zra-
čenje; ~ counter - radijacioni
brojač, brojač čestica, brojač za
merenje radioaktivnog zračenja
(nukl.); ~ damage - radijaciono
oštećenje, oštećenje u materijalu
izazvano zračenjem; ~ , decay -
zračenje koje je posledica raspada;
~, degraded - degradirano zra-
čenje; ~ idetector - detektor zra-
čenja; ~, .diffuse - difuzno zra-
čenje; ~, dipole - dipolno zra-
čenje, zračttnje dipola; ~, direct
- usmereno zračenje; ~ dose-
meter - merilo doze zračenja; ~
efficiency - stepen korisnog dej-
stva antene,' ~, electromagnetic
- elektromajgnetsko zračenje; ~,
electron - jtračenje elektrona; ~,
emergent - izlazeće zračenje, zra-
566 radiation
čenje koje napušta; ~, escaping -
zračenje koje ističe, izmiče, odlazi;
~, far-field v. far-zone radia-
tion; ~, far-infrared - daleko
infracrveno zračenje; ~, far ultra-
violet - daleko ultraljubičasto zra-
čenje; ~, far-zone - zračenje u
daljoj zoni; ~ field - polje zra-
čenja (antene); ~, fission-decay-
gamma - gama-zračenje koje se
dobija radioaktivnim raspadom fi-
sionog produkta; ~, fluorescence
- fluorescentno zračenje, zračenje
fluorescencije; -~, gamma - gama
zračenje; —, giant-pulse - mono-
impulsno zračenje; ~, gray-body
- zračenje sivog tela; ~, hard -
tvrdo (prodorno) zračenje; ~, head-
on - zračenje upravljeno unapred;
~, heat - toplotno (infracrveno)
zračenje; ~, heterogeneous - he-
terogeno (nemonohromatsko) zra-
čenje; ~, high-energy - zračenje
visoke energije; ~, high-frequ-
ency - zračenje visoke frekvencije,
učestanosti; ~, high-intensity -
zračenje velikog intenziteta; ~,
high-level v. high-intensity ra-
diation; ~, higher-Stokes -
Stoksova linija višeg reda; ~, ho-
mogeneous - homogeno (mono-
hromatsko) zračenje; ~, impact
- udarno zračenje; ~, impedance
- impedanca zračenja, radijaciona
impedanca; ~, incident - upadno
zračenje; ~, incoming - dolazeće
zračenje; ~, infrared - infracr-
veno zračenje; ~ intensity - in-
tenzitet zračenja; ~, invisible -
nevidljivo zračenje; ~, ionizing
- jonizirajuće zračenje;~ laws -
zakoni zračenja; ~, long-lived -
zračenje dugovečnih izotopa; '—-,
long-range - zračenje velikog do-
meta, prodorno zračenje; ~, long-
wave - dugotalasno zračenje; ~
loss - gubici od zračenja, gubici
usled zračenja; ~, low-energy -
zračenje niske energije, nisko ener-
getsko zračenje; ~, low-intensity
- zračenje malog intenziteta; ~,
low-level v. low-intensity ra-
diation; ~, luminous - svetlosno
(vidljivo) zračenje; ~, magnetic
567
bremsstrahlung - magnetsko za-
kočno zračenje; —- maze - lavi-
rint, krivudavi prilaz zoni zračenja;
monitor - monitor zračenja,
kontrolor zračenja; ~, monochro-
matic — monohromatsko zračenje;
, , multimodal-laser - zračenje
višemodnog lasera; ~, multimode
laser - višemodno lasersko zra-
čenje; ~, multiple - mnogostruko
zračenje; ~, multipole - zračenje
multipola; ~, neutron - neutron-
sko zračenje; ~, nocturnal - noć-
no zračenje (neba); ~, noncohe-
rent - nekoherentno zračenje; ~,
nuclear - nuklearno zračenje, zra-
čenje atomskog jezgra; ~, occu-
pational - profesionalno ozrači-
vanje; ~, octople v. octupole
radiation; ~, octupole - zra-
čenje oktupola; ~, optical pum-
ping - zračenje optičkog pumpa-
nja; ~, penetrating - prodiruće,
prodorno zračenje; ~, persistent
- postojano, istrajno, uporno zra-
čenje; ~, polarized - poltarizovano
zračenje; ~ power - snaga zra-
čenja, radijaciona snaga (antene);
~ pressure - pritisak zračenja,
radijacioni pritisak; ~, prompt -
trenutno zračenje, zračenje nastalo
neposredno posle nekog procesa;
~, pump - zračenje pumpanja;
~ pyrometer - radijacioni piro-
metar; ~, quadrupole — kvadru-
polno zračenje; ~, quantum -
kvantno zračenje; ~, radio-fre-
quency - radiofrekventno zračenje;
~, radioactive - radioaktivno zra-
čenje; ~, Raman - linija kombi-
nacionog rasejanja; ~, recombi-
nation - rekombinaciono zračenje;
~ resistance - otpor zračenja (an-
tene); ~, Roentgen - rendgensko
zračenje; ~, scattered - rasejano
zračenje; ~, secondary - sekun-
darno zračenje; ~, shock—wave -
zračenje udarnog talasa; ~, short-
lived - zračenje kratkovečnih izo-
topa; ~, short-range - zračenje
malog dometa; ~, short-wave -
kratkotalasno zračenje; ~, single
mode laser v. unimode laser
radiation; ~, sky - nebesko
radical
zračenje; ~, slo wing-down -
- zakočeno zračenje; ~, soft -
meko (malo prodorno) zračenje;
~, space - kosmičko zračenje;
~j spontaneous - spontano zra-
čenje; ~-, spurious - lažno (para-
zitsko) zračenje; ~, stem - para-
zitsko rendgensko zračenje (koje
ne potiče od mete); —, stimulated
- stimulatisano zračenje; —, sti-
mulated Raman - linija stimuli-
sanog kombinacionog rasejanja; ~,
stimulated Stokes - stimulisano
Stoksovo zračenje; ~ stray v.
scattered radiation; ~ survey
meters - instrumenti za otkrivanje
i merenje radioaktivnog zračenja;
~, synchrotron - sinhrotronsko
zračenje; ~, Tcherenkov v. Ce-
renkov radiation; ~ therapy -
lečenje zračenjem, radijaciona te-
rapija; ~, thermal v. heat radi-
ation; ~, to*;al-body - zračenje
crnog tela; ~, transmitted - pre-
dato zračenje; ^-, ultraviolet -
ultraljubičasto zračenje; ~, un-
collideđ - primarno (neskrenuto)
zračenje; ~, unimodal-laser -
zračenje jednomodnog lasera; ~,
unimode - jednomodno zračenje
lasera; ~-, visible - vidljivo zra-
čenje
radiative - radijacioni, zračni; —
capture - zahvat, apsorpcija u-
padne čestice od strane atomskog
jezgra; najčešće se dešava zahvat
neutrona, praćen emisijom gama-
zraka (fiz.)
radiator - hladnjak; radijator; an-
tena, uređaj za zračenje; 1. toplot-
ni odvod, toplotna dispacija; 2.
radijator, emitar; ~, blackbody -
radijator crnog tela; ~, Cerenkov
- Čerenkovljev radijator; ~, F a -
bri-Perot - rezonator-radijator Fa-
bri-Pero; ~, F-P v. Fabry Perot
radiator; ~, gray body - radija-
tor sivog tela; ~, of sound - zvuč-
nik, zvučni radijator; ~, transi-
tion - generator prelaznog zra-
čenja
radical - radikal, grupa atoma koja
nepromenjena prolazi kroz niz hem.
radical
radical
reakcija, ali ne može samostalno da
postoji (hem.); u matematici koren
neke veličine; ~, acid - radikal
kiseline; ~, free - slobodni ra-
dikal (hem.); ~, hot - radikal
uzmaka visoke energije (hem.);
~ sign - znak radikala, znak ko-
rena (mat.)
radicand - veličina pod korenom
(mat.)
radio - prefiks koji znači radioakti-
van (nukl.); — aid to naviga-
tion - radio-navigacioni uređaj
(sbr.); ~ altimeter - radio-
visinomer (av.); ~ art - radio-
tehnika, radio-tehnička struka; ~
astronomy - radio-astronomija;
~ beacon - radio-far (rad.); ~
beam - radio-talas, snop radio-
talasa (usmeren) (rad.); ~ bea-
ring - radio-goniometar (rad.); ~
broadcast - radio-difuzija, radio-
program (rad.); ~ channel -
radio-kanal (rad.); — colloid -
radio-koloid, naziv za koloidne
rastvore radioaktivnih supstancija
kada se one nalaze u nemerljivim
i nevidljivim količinama (hem.);
~ compass - radio-kompas (rad.);
~ control - radio-upravljanje, u-
pravljanje radiom (sbr.); ~ con-
trolled missile - projektil sa radio-
vodenjem (voj.); ~ countermea-
sures - veštačke radio-smetnje
(voj.); — detonator - radio-deto-
nator (voj.); ~ direction finder
- radio-goniometar (rad.); ~ di-
rectional - 1. radio-goniometar;
2. radio-goniometrija; ~ electro-
nics - radio-elektronika (eh.); ~
element - radio-elemen(a)t, radio-
aktivni elemen(a)t, elemen(a)t ili
njegov izotop koji emituje radio-
aktivno zračenje (hem.); ~ equip-
ment - radio-oprema, radio-apa-
ratura (rad.); — field intensity -
intenzitet radio-polja (rad.); ~
field-to-noise ratio - odnos ra-
dio-signala prema šumu (rad.);
~ frequency - radio-frekvencija,
visoka frekvencija (rad.); ~ fre-
quency amplifier - radio-frek-
ventni pojačavač (rad.); ~ fre-
568 radio
quency bridge - radio-frekventni
most, vf. most (eh., rad.); ~
frequency capacitometer - vf.
merač kapacitivnosti (eh.); ~ fre-
quency current - vf. struja, viso-
kofrekventna struja (eh.); <~ fre-
quency ion source - vf. jonski
izvor (el.); ~ frequency oscilla-
tor - vf. oscilator (eh.); frequency
pentode - vf. pentoda (els.); ~
frequency pulse - vf. impuls
(eh.); ~ frequency selectivity
- vf. selektivnost (rad.); ~ fre-
quency transformer - vf. trans-
formator (rad.); ~ frequency
tube - visokofrekventna cev (eh.);
'—' guided - radio-upravljan, radio-
kontrolisan; ~ label(l)ed - obe-
ležen (markiran) radioaktivnim izo-
topom; ~ marker beacon - ra-
dio-far za markiranje (rad.); ~
metal locator - radio-detektor
za metal (rad.); ~ missile-trac-
ker - radio-uređaj za praćenje pro-
jektila (voj.); ~ noise - radio-
smetnja, smetnja radio-prijema, u
radio-emisiji osnovni fon kontinu-
alnih frekvencija; ~- noise meter
- merač radio-smetnji (rad.); ~
operator - radista, radio-opera-
tor; ~ pictures - televizija; ~
range - radio-opseg, radio-oblast,
radio-signalni far; ^ ray refrac-
tion - prelamanje radio-talasa (rad.)
~ reception - radio-prijem; ~
remote control - radio-upravlja-
nje na daljinu (red.); ~ robot -
radio-robot, telemehanički radio-
automat (eh.); ~ set - radio-apa-
rat, radio-stanica, prijemnik; ~-
sonde - radio-sonda (meteor.);
~ source - izvor radio-talasa;
radioaktivni izvor (nukl.); ~ space
- kosmička radio-veza; ~ spectro-
meter - radio-spektrometar, in-
strumen(a)t za merenje talasnih
dužina radio-talasa (rad.); ~ spec-
trum - radio-spektar, ukupni do-
men radio-frekvencija; ~, stereo-
phonic - 1. stereofonska radio-
difuzija; ?. stereofonski radio-pri-
jemnik; ~- storm - radio-bura,
smetnje u radio-astronomiji; ~
telescope - radio-teleskop; ~
radio
thermoluminescence - radio-ter-
moluminiscencija, posledica zagre-
vanja ozračenog materijala (nukl.);
~ traffic - radio-saobraćaj; ~
transmission - radio-predaja; —
tube - radio-cev, elektronska cev;
~ tuner - radio-podešavač; ~,
two-way - 1. priiemno-predajna
radio-stanica; 2. dvosmerna radio-
veza; — watch - radio-sat, slušanje
prijemnika; ~ wave - radio-talas;
~ wave-front distortion - izo-
bličenje čela radio-talasa
radloacoustic position finding -
radiokaustično određivanje položa-
ja (rad.)
radioactinium - radioaktinijum, ra-
diokativni izotop (ih.)
radioactivated - aktiviran zrače-
njem
radioactivation - aktiviranje zra-
čenjem
rađioactivation analysis v. acti-
vation analysis .
radioactive - radioaktivan, koji emi-
tuje jonizujuće zračenje koje potiče
iz atomskih jezgara (fiz.); ~ ba-
lance - radioaktivna ravnoteža
(fiz.); ~ chain v. decay chain
(fiz.); ~ cobalt - radioaktivni
kobalt (hem.); ~ constant -
radioaktivna konstanta, konstanta
radioaktivnog raspada (fiz.); ~
contamination - radioaktivno za-
gađenje (kontaminacija) (nukl.); ~
decay - radioaktivni raspad (fiz.);
~ deposit - ležište radioaktivne
rude (geol.); radioaktivni talog
(hem.); radioaktivni sloj na zido-
vima suda u kome se nalazi radio-
aktivni gas; ~ effluents - tečni
radioaktivni otpaci (nukl.); ~ ema-
nation - radioaktivna emanacija,
gasoviti radioaktivni proizvod ras-
pada; ~ equilibrium - radioak-
tivna ravnoteža (fiz., hem.); ~
family - radioaktivna familija (hem.,
fiz.); ~ isotope - radioaktivni izo-
top (fiz.); ~ light souice - radio-
aktivni svetlosni izvor (nukl.); ~
material - radioaktivni materijal
(nukl.); ~ micrometer - radio-
aktivni mikrometar (nukl.); ~
569 radiochromatography
nuclide - radioaktivni izotop (nu-
klid) (fiz.); ~ product - radio-
aktivni proizvod (nukl.); ~ series
— radioaktivni niz (fiz., hem.); ~
waste - radioaktivni otpaci (nukl.)
radioactivity - radioaktivnost; ~,
airborne - radioaktivnost u at-
mosferi; ~, artificial - veštačka
radioaktivnost; ~, contained -
izolovana (hermetizovana) radio-
aktivnost; ~, contaminaring -
radioaktivnost koja kontaminira (za-
gađuje); ~ dustborne - radioak-
tivna prašina; ~, electron - elek-
tronska radioaktivnost, beta-aktiv-
nost; ~, induced - indukovana
(veštačka) radioaktivnost; ~, na-
tural - prirodna radioaktivnost;
~, position - pozitronska radio-
aktivnost; ~ prospecting - radio-
aktivna prospekcija (terena) (nukl.);
~, specific - specifična radioak-
tivnost; ~, waterborne - radio-
aktivnost u vodi
radioanalysis - analiza uz pomoć
radioizotopa; analiza radioaktivnog
zračenja
radioassay v. radioanalysis
radioastronomy - radio-astronomi-
ja; ~ passive - pasivna radio-
astronomija
radioautograph - radio-autograf,
rendgenski snimak (nukl.)
radio autography - radio-autografija,
autoradiografija (metod dobijanja
otiska radioaktivnog predmeta na
fotografskom materijalu)
radiobeacon - radio-far
radiobearing - radio-smer, azimut
radiobiology - radiobiologija, bio-
logija zračenja
radiocarbon - radio-ugljenik (ra-
dioaktivni izotop ugljenika 1 4 C)
radiocarbon dating - određivanje
starosti predmeta prema sadržini
14
C u njemu; metod primenljiv
na ostatke živih organizama, sa
krajnjom mogućnošću procene sta-
rosti do 50.000 god. (nukl.)
radiochemistry - radio-hemija; ~
fission - radio-hemija fisionih
proizvoda
radiochroraatography - radio-hro-
matografija
radiocobalt
radiocobalt - radio-kobalt (radio-
aktivni izotop 6 0 C)
radiogenetis - radijaciona genetika
radiogenic - radiogeni, radiogeničan,
koji potiče od radioaktivnog zra-
čenja (nukl.J
radiogoniometer - radiogoniometar
(rad.)
radiogram - radiogram, radio-tele-
gram (rad.)
radiograph - radiograf, fotografija
materijala dobijena prolaskom gama
zračenja (nukl.)
radiographic contrast - radiograf-
ska kontrastnost, koja pokazuje
nehomogenost materijala (nukl.);
- density - radiografska gustina,
zacrnjenje radiografa (nukl.); ~
examination - radiografsko ispi-
tivanje, ispitivanje prozračivanjem
(nukl.)
radiography - radiografija, rendge-
nografija (analiza predmeta po-
moću prodornog jonizujućeg zra-
čenja); ~, betatron - betatronska
radiografija; ~, gamma(-ray) -
gama-radiografija; ~, industrial
- industrijska radiografija; ~ in-
terference - radio-smetnja (rad.);
~ interference suppressor -
radio-zaštita (mot.)
radioisotope - radioizotop, radioak-
tivni izotop; ~ daughter - radio-
izotop-potomak; ~, extinct - izu-
mrl' (iščezli) radioizotop; ~, in-
duced - indukovani (veštački) izo-
top; ~ landing beam - radio-
snop za sletanje (av.); ~ link -
radio-linija, radio-kabl, radio-veza;
~ locator — radar, radarska sta-
nica (voj.); ~, neutron-induced
- radioizotop proizveden delova-
njem neutrona; ~ parent - radio-
izotop-roditelj; ~, primary - pri-
marni (početni) radioizotop (u ni-
zu); .~, secondary - sekundarni
radioizotop (u nizu)
radiologic safety - radiološka bez-
bednost, zaštita od zračenja (nukl.)
radiological bomb - radiološka
bomba, nuklearna bomba koja daje
posle eksplozije velike količine ra-
dioaktivnih proizvoda, „prljava"
bomba (nukl.)
570 radiotelephone transmitter
radiology - radiologija, proučavanje
zračenja (nukl.)
radioluminescence - radiolumines-
cencija (emisija svetlosti pri ozra-
čavanju)
radiolysis - radioliza (razlaganje kao
posledica ozračivanja)
radiolytic - radiolitički
radiometer - radiometar, instru-
men(a)t za merenje energije zra-
čenja (fiz.); ~, correlation - ko-
relacioni radiometar; ~, crystal/
video - detektorski radiometar; \
~, Dicke v. switched (Dicke)
radiometer; ~, digital - digi-
talni radiometar; ~, noiseless Di-
cke (-type) - niskošumni Dikeov
radiometar; —, superheterodyne
- superheterodinski radiometar; ~,
switched (Dicke) - modulacioni
radiometar; ~, total power - ra-
diometar ukupne snage
radiometry - radiometrija; ~, mi-
crowave - mikrotalasna radiome-
trija
radiomicrography - radiomikrogra-
fija, precizna radiografija (nukl.)
radiomicrometer - radiomikrome-
tar, veoma osetljivi detektor zra-
čenja (nukl.)
radiopaque - nepropustljiv za zra-
čenje
radiopurity - nuklearna čistoća,
radioaktivna čistoća
radioreceptor - radio-receptor
radioresistance - otpornost na ozra-
čivanje
radioresistant - otporan na ozra-
čivanje
radioscopy - radioskopija, rendge-
noskopija
radiosensibility - 1. radioosetljivost,
osetljivost na zračenje; 2. rendgeno-
osetljivost
radiosensitive - osetljiv na zračenje
radiosensitivity - osetljivost prema
radioaktivnom zračenju (nukl.)
radiotelegraph - radiotelegraf (tel.) ;
~ transmitter - radiotelegrafski
predajnik (tel.)
radiotelemetering - radiotelemet-
rijski
radiotelephone transmitter - ra-
diotelefonski predajnik (tel.)
radiotelescope 571
radiotelescope - radioteleskop; ~,
Northern Cross - radioteleskop
„Severni krst"
radioteletypewrker - radiotele-
printer (tel.)
radiotherapy - rendgenoterapija, le-
čenje jonizujućim zračenjem
radiothermy - radiotermija, dija-
termija
radiotoxicity - radiotoksičnost
radiotracer - radioaktivni obeleži-
vač
radium - radijum, radioaktivni hem.
elemen(a)t, red. br. 88, simbol Ra
radium A - radijum A, radioaktivni
izotop polonijuma (hem.)
radium B - radijum B, radioaktivni
izotop olova (hem.); ~ bearing
-koji sadrži radijuma; ~beryllium
source - radijum-berilijumski izo-
top, neutronski izvor spravljene
mešanjem radijuma i berilijuma
(nukl.); ~ emanation v. radon;
~ lead - radijumovo olovo, kraj-
nji (stabilni) proizvod raspada ra-
dijumove familije (hem.); ~ se-
ries - radijumov niz (hem.); ~
type vacuum gage - radijumski
manometar (metr.)
radius cutter - glodač za zaobljenja
(maš.) ; ~ of a circle - polupreč-
nik (radijus) kruga (mat.); ~ of
curvature - radijus krivine (mat.);
~ of gyration - radijum obrtanja
(meli.); ~ of the bend - prečnik
krivine (maš.); ~ of web - polu-
prečnik putanje (meli.); ~, pla-
ning - rendisanje krivine (maš.);
~ vector - radijus vektor (mat.)
radix of a system of logarithms -
baza sistema logaritama (mat.);
~ of a system of numeration -
baza sistema brojeva (mat.)
radome - kućište antene; ~, air-
borne - kućište avionske antene
radon - radon, radioaktivna emanacija
(radioaktivni hem. elemen(a)t, red.
br. 86, simbol Rn)
raffinate - rafinisati (thnl.)
raffinose - rafinoza, melitroza, tri-
saharid koji se nalazi u šećernoj
repi, melasi i dr. (hem.)
raft - splav, splavljeno drvo (srb.)
ram balance weight
raies ultimes - ultimne (poslednje)
linije u spektrima elemenata koji
se kao najintenzivnije poslednje
gube pri smanjivanju količine ele-
menata; stoga služe za njihovo ot-
krivanje (hem.)
rail - tračnica, šina (sbr.); ~ elamp
(shape/) - stezač radnog stola
(rendbaljka) (maš.); ~ damping
(plaaer) - pritezanje radnog stola
(maš.); ~ elevating manual
control (shaper) - ručna kon-
trola radnog stola (maš.); — ele-
vating screws - vreteno za podi-
zanje transverzalne grede (maš.);
~ head (planer) - transverzalni
suport (maš.); ~ milling head -
suport za transverzalno glodanje
(maš.); ~ tool head - transver-
zalni suport (maš.)
raindrop attenuator - prigušenje
od kiše (rad.)
rain-tight - nepropustljiv za kišu;
~ water - kišnica
rainbow - duga (meteor.)
raised butt weld between plates
with edges - rubni šav (zav.);
~ edge - povrnuta ivica (zav.)
rake angle - stražnji ugao (maš.);
~ face - površina strugotine
(maš.)
ram - hidraulični klip (maš.)
ram balance weight - težina za
uravnoteženje držača (nosača) alata
(maš.); ~, bearing - vodice no-
sača alata; (KVR) kratkohodne
vert. rendisalje (maš.); ~ block -
stezna pločica na nosaču alata
(maš.); ~ elamp - stezna ručica
na nosaču alata (maš.); ~ drive
- pogon nosača alata (KVR) (maš.);
~ face - glava nosača alata (KVR)
(maš.); ~ guard (shaper) - osi-
gurač nosača alata (maš.); ~
guide - vodica nosača alata (maš.);
- heat slide - vertikalni klizač na
nosaču alata (maš.); ~ lock -
stezni uređaj za nosač alata (>naš.);
~ position - dužina hoda nosača
alata (maš.); ~ positioning shaft
- osovina za podešavanje hoHi
(maš.); — return stroke - povratni
hod nosača alata (maš.); ~, shaper
- nosač alata kratkohodne vertikalne
ram balance weight
ram balance weight
rendisaljke (maš.); ~ stroke con-
trol — kontrola hoda nosača alata
(maš.); ~ way — vodica nosača
alata (maš.)
Raman effect - Ramanov efek(a)t
(rasejanja svetlosti na molekulima)
(fiz.)
ramification - grananje, teranje
grana, račvanje
rammelsbergite - ramelsbergit, bela
niklena pakovina, nikal-dijarsenid
(min.)
ramming - nabijanje
ramp - brza izmena po linijskom
zakonu
Ramsauer effect - Ramsauerov
efek(a)t, apsorpcija spornih neu-
trona (fiz.)
Rana radio-navigator - fazni ra-
dionavigacioni sistem Rana (eh.)
random-incidence response - kruž-
na osetljivost (el.); <•*- orientation
- proizvoljna orijentacija; ~ sen-
sitivity - kružna osetljivost (el.)
range - domet; daljina, udaljenost;
dijapazon, inteval; srednja slo-
bodna putanja, dužina putanje,
putanja čestice; poligon; ~, ad-
justment - regulacija daljine, ko-
rektura daljine; ~, aerodynamic
- poligon za aerodinamična ispiti-
vanja; ~, altitude - dijapazon vi-
sine; ~, antenna - antenski poli-
gon; ~, artillery - artiljerijski
poligon; ~, attenuation - dija-
pazon slabljenja, dijapazon anuli-
ranja; ~, aural - zona osluškivanja,
zona čujnosti; ~, beacon - radio-
far, radio-kula, radio-toranj; ~,
bombing (mission) - poligon
za bombardovanje; ~ calibrator
- kalibrator udaljenosti, daljine;
~, corrected - izračunata daljina;
~, critical - kritična zona, kri-
tični predeo; ~, cross-section
measurement - poligon za me-
renje radio-lokacionih poprečnih
preseka; ~, cryogenic-of tem-
perature - dijapazon kriogenskih
temperatura (niža od 20°K); ~,
day - daljina dnevnog predavanja;
~, detection - daljina detekcije;
~, dynamic - dinamički dijapa-
572 range
zon; ~, effective'-'radni dijapazon;
oblast neophodnih merenja, radni
deo skale; efektivna zona; efektivni
radijus dejstva; ~, elastic - elas-
tična zona; ~, elastu-plastic -
elastično plastična zona; ~, epi-
thermal - nad-toplotna oblast;
~, extreme - maksimalna udalje-
nost, domet; ~, extrinsic - oblasti
primesne provodljivosti (polupro-
vodnika); ~, fatigue - interval no-
sivosti; — finder - daljinomer;
~, fixed - fiksna daljina; ~,
flying - daljina leta; ~, fo-
cusing - dijapazon fokusiranja;
~, freak - zona nestabilne čuj-
nosti; ~, free-flight projectile -
poligon za ispitivanje balističkih
projektila;~, free-space - daljina
dejstva u slobodnom prostoru; ~,
frequency - dijapazon frekvencije;
~, fusion - oblast fuzije; ~,
gliding - daljina planiranja; ~
height converter - konvertor da-
ljina-visina; —, horizontal - ho-
rizontalna daljina, horizontalna u-
daljenost; ~ 3 hypersonic balli-
stic - hiperzvučna balistička trasa;
~, indicating - dijapazon indika-
cije, dijapazon pokazivanja; ~ in-
dicator - indikator udaljenosti,
indikator dometa; ~, inelastic -
neelastična zona; ~ 3 instrument
- brojna oblast mernog instrumenta,
efektivnost mernog instrumenta;
~, interference - zona interfe-
rencije; ~, intrinsic - oblast sop-
stvene provodnosti; ~, launching
- daljina puštanja (rakete); raketni
poligon; ~, locking - sinhroni-
zaciona oblast; ~ mark — oznaka
udaljenosti, marker dometa; ~,
mass - oblast masa; dijapazon
masa; maseni domet; ~, maxi-
mum v. extreme rang;; ~,
mean - srednje rastojanje; sred-
nja amplituda priliva i odliva
(tečnosti); srednji domet (čestice);
srednji dijapazon, temperaturni in-
terval topljenja; ~, microwave -
mikrotalasni dijapazon; ~, missle
v. launching range; ~, night -
daljina noćne predaje; ~ of
adjustment - oblast nameštanja;
tmnge
573
,— of audibility - oblast čujnosti
(date frekvencije); ~ of capacity
_ oblast opterećenja; ~ of cove-
rage - daljina dejstva, prekriveni
dijapazon; ~ of fesds - oblast
pomeranja; ~ of incrinsic tem-
perature - oblast sopstvene tem-
perature; ~ of proportionality -
oblast, domen proporcionalnosti;
of speeds - oblast brzina; ~
of stability - interval stabilnosti;
~ of stress - amplituda napona;
- of tones - gradacija tonova,
tonalnost; ~ of visibility - da-
ljina vidljivosti; ~ of vision - da-
ljina (jasnost) viđenja, dubina polja
posmatranja; ~, omnidirectional
- radio-far usmeren u svim prav-
cima; ~, only radar - radarski
daljinomer; ~, operating - da-
ljina dejstva, radijus dejstva; radni
interval, radni opseg; ~, optical
- daljina potpune vidljivosti, op-
tička daljina, optička udaljenost;
~, picking-up - daljina nalaženja,
udaljenost nalaženja; —, plastic -
oblast plastične deformacije; ~,
power — dijapazon sila; završni deo
upusnog režima (reaktora); ~ pow-
er supply - menjanje daljinskog
stepena (kod radara); ~, practical
- dijapazon primene (aparata, in-
strumenta); dužina dometa po pra-
voj; ~, projectile v. artillery
range; ~, proving - eksperimen-
talni poligon, poligon za ispitivanje;
~ pulse - daljinski impuls, impuls
daljine; ~ pulse automatic con-
trol - automatsko upravljanje da-
ljinskim impulsom; ~, radar -
daljina dejstva radio-lokatora; ~,
rated - radni dijapazon, nominalni
dijapazon; ~ resultion - moć
razdvajanja po daljini, rezolucija
po daljini; ~, safe - bezopasna
zona, bezopasni interval, interval
sigurnosti; ~, sca'e - dijapazon
skale, interval skale; ~ scale se-
lector — birač razmere daljine;
~ selector - birač daljine, birač
razmere, birač opsega; •—• sensi-
tivity - osetljivost po daljini; ~,
source - oblast dejstva izvora,
počatak radnog režima (reaktora);
ranging
~, subpower - interval režima
rada reaktora na nepotpunoj snazi;
~, supersonic - interval nad-
zvučnih frekvenci, interval frekven-
ci visokih učestanosti; ~ system
- sistem merenja daljine; ~, tar-
get - daljina cilja; ~, tempera-
ture — interval temperature, tem-
peraturni dijapazon; ~, test v.
proving range; ~, thermal -
termalna oblast, oblast termalnih
neatrona; interval termolizadje;
~, throttling - zona regulacije,
regulacioni interval; <—,' tolerance
- interval tolerancije, oblast tole-
rancije, oblast dopuštenih grešaka;
~ tracking - praćenje po daljini,
praćenje na daljinu; ~, training -
poligon za obuku; ~, transfor-
mation - oblast transformacije,
prelazni interval, interval tempera-
turnih promena; ~, transmission
- daljina transmisije, interval trans-
misije, zona predaje; ~, trans-
mitting v. transmission range;
~, true - stvarni domet, realan
domet; ~, ultimate - maksimalni
domet (nuklearne čestice); ~, unit
merač daljine, daljinski stepen; ~,
wave - oblast talasa, dijapazon ta-
lasa; ~, wide - široki dijapazon,
široka oblast, široki interval; ~
zero calibration - kalibracija nulte
udaljenosti
range-finder - daljinomer; ~, co-
incidence — daljinomer koinciden-
cije; ~, coupled - daljinomer
kuplovanja, oblast združivanja (spa-
janja); ~, cut-image v. coinci-
dence rangi-finder; ~, double-
image v. coincidence range-
finder; ~, laser - daljinomer
lasera; ~, optical - optički dalji-
nomer; ~, radar - daljinomer
radio-lokatora; ~, radio - radio-
daljinomer; ~, self-contained -
optički daljinomer; ~, single-sta-
tion - daljinomer sa konstantnom
(stalnom) bazom; ~, stereoscopic
- stereoskopični daljinomer
ranger - daljinomer
ranging - merenje rastojanja, odre-
đivanje daljine, određivanje distan-
ranging
ranging
ce; ustanovljenje granica; ~ com-
puter - računska mašina za izra-
čunavanje daljine; ~ radar -
radar za merenje daljine
Raney nickel — Reni-nikl (vrsta sun-
đerastog nikla), nikal vrlo razvijene
površine koji se upotrebljava kao
katalizator (hem.)
Rankine scale - Rankinova tempera-
turska skala (u.)
Raoult's law - Raulov zakon, pove-
zuje napon pare rastvora sa koli-
činom rastvorene supstance u ras-
tvoru (hem.)
rape oil - repno ulje (thnl.)
Raphael bridge - Rafaelov most
(el.)
rapid combustion - živo sagoreva-
nje (mot.); ~ idle movement -
brzi povratni hod (mot.) ; ~ index
plate - ploča sa direktnom po-
delom (maš.); ~ indexing - ne-
posredna podela (maš.); -—• loa-
ding - brzo opterećivanje (maš.);
~ method - brzi metod, brza pro-
vera; ~ motion - brzo kretanje;
~ return stroke - brzi povratni
hod (maš.); ~ scanner - brzi
ocrtavač, brzi razlagač, brzi ana-
lizator (eh.); ~ table approach
- brzo doterivanje (maš.); ~ tra-
verse controls - brzohodno uprav-
ljanje (maš.); ~ traversing mo-
tion - brzohodno doterivanje (maš.)
rappee - ljut burmut (hot.)
rare - redak, razreden, rasturen;
~ earth - retka zemlja (hem.);
~ earth elements - elementi ret-
kih zemalja, elementi od rednog
broja 57 do 81 uključujući i skan-
dijum i itrijum (hem.); ~ gases
- inertni (plemeniti) gasovi, grupa
gasovitih elemenata nulte grupe
periodnog sistema, odlikuju se od-
sustvom hem. afiniteta (hem.);
~ metals - retki, plemeniti me-
tali (hem.)
rarefaction of air - razredenje vaz-
duha
rarefied - razreden; osiromašen
rarefy - praviti vakuum
rasp — (sa)strugati; turpija za drvo
(grad.)
574 rate
rat-holing - reitmetar, postepeno
širenje bušotine
ratcher wheel - zaporni točak (maš.)
rate - norma, stavka, cena, procena,
ocena; prebrojavati; ocenjivati; ste-
pen; klasa, klasificirati; tempo,
brzina; veličina; rasturanje (npr.
vode); proizvodnost; odnos, pro-
porcija; određivati, meriti, izme-
riti, ustanovljavati, fiksirati (vred-
nost veličina); ~, accuracy -
stepen tačnosti; —, aging - brzina
starenja; ~, angular - ugaona
brzina; ~, base wage - tarifna
stavka; ~, burning - brzina sa-
gorevanja; ~, burn-off - brzina
topljenja (elektrode); ~, capture
- brzina zahvata, brzina kaptiranja;
—', charging - struja naelektri-
sanja (u amperima); ~, chilling
- intenzitet hlađenja; ~, clock -
brzina sinhronizacije, taktna frek-
vencija; ~, collision - intenzivnost
sudara, intenzitet sudara; ~, con-
version - brzina transformacije;
~ 3 cooling - intenzitet hlađenja;
~» corrosion — stepen (veličina)
korozije; ~, critical cooling -
kritična brzina hlađenja; ~, cross
relaxation - brzina kros-relaksa-
cije; ~, curing - brzina vulkani-
zacije; ~, cutting - brzina rezanja;
~, data signaling - signalna br-
zina; ~, date v. information
rate; ~, de-ionization - brzina
de-jonizacije; ~, decay - brzina
raspada (n. f . ) ; ~, degradation
- brzina degradacije, brzina sta-
renja; ~, deposition - brzina ta-
loženja; ~, dispersing - brzina
disperzije; ~, dosage - jačina
doze; ~-, dose v. dosage rate;
~j downtime - brzina zastoja;
~, drift - brzina drifta, brzina
prodiranja; brzina starenja; ~,
earned (period) - prošek zarade;
~, erasing - brzina brisanja; ~,
error - učestanost pojave grešaka;
~, evaporation - brzina ispare-
nja; ~, excitation pump - brzina
pumpanja; ~, failure - brzina
kvarenja; ~, false alarm - uče-
stanost pojave signala lažne uz-
bune ; ~, Faraday fading - brzina
rate
Faradejevog fedinga; ~, fatality
- smrtnost od povreda na radu;
}
feed - brzina predaje; inten-
zivnost napajanja; ~, fission - in-
tenzivnost deljenja (fisije), gustina
fisije; '~ 3 flow - brzina protoka;
,-«, freezing - brzina zamrzavanja;
~, fuel - potrošnja goriva; ~,
gasification - brzina razvijanja
gasa; ~, gear reduction - broj
prenosa; redukcija; ~, generation
- brzina generisanja; ~, going
- fiksirana norma, utvrđena norma,
predviđena norma; ~, grown junc-
tion - dobijanje kristala rastenjem;
~, growth - brzina rasta; ~,
heat - toplotna snaga, intenzitet
toplote; ~, hour - satnica; ~,
induced transition - verovatnoća
indukovanog prelaza; ~, infiltra-
tion — brzina infiltracije; ~ 5 in-
formation - informaciona brzina,
brzina predaje informacija, brzina
prenosa informacija; ~, interest
- procenat priraštaja; ~, ioniza-
tion - brzina ionizacije, odnos jo-
nizacije; ~, job - radna norma;
~, launching - brzina propusta;
—, limited control system -
upravljanje sa ograničenom brzi-
nom ; ~, loading - brzina punjenja;
~, merit - pokazatelj kvaliteta;
~, message transmission - br-
zina otpreme informacija, informa-
ciona brzina; ~, meter - merač
brzine brojanja; uređaj za merenje
radioaktivnosti koji direktno daje
brzinu brojanja, integrator impulsa;
~, mission success - brzina otka-
zivanja; ~, modulation - brzina
modulacije; ~, occupance — ste-
pen zauzetosti (kanala); —, occu-
pational - tarifna stavka; ~ of
acceleration - stepen ubrzanja;
~ of air flow - konačna protoka
vazduha; ~ of angular motion
- ugaona brzina; ~ of attenua-
tion - odnos atenuacije, postepeno
umirivanje; ~ of braking - koe-
ficijen(a)t kočenja; ~ of burning
- gorivost; ~ of change - brzina
merenja, marking diferencija (ra-
dar); ~ of change indicator -
merač brzine spuštanja ili dizanja
575 rate
(aviona); ~ of change relay -
relej brzine promene (gradijentni
relej); ~ of chronomever - hod
hronometra, procena hronometra;
- of combustion - intenzitet go-
renja; ~ of cooling - brzina hla-
đenja; ~ of delivery of a pump
- protok pumpe; ~ of deposition
- brzina topljenja, otapanja; ~ of
depreciation - brzina amortiza-
cije, norma amortizacije; ~ of
descent - brzina snižavanja, br-
zina spuštanja, procenjivanje sni-
žavanja; ~ of development -
tempo razvoja; ~ of dilution -
stepen mešanja; ~ of discharge
- brzina pražnjenja (akumulatora);
brzina isticanja, izlaženja; ~ of
evacuation - brzina usisavanja;
~ of evaporation - intenzitet
obrazovanja pare, jačina kotla, br-
zina isparavanja; ~ of feed -
brzina (veličina) pomaka, brzina
proizvođenja; ~ of flame pro-
pagation — brzina prenošenja pla-
mena, brzina paljenja; ~ of flow
- protok, količina protoka; — of
growth - brzina razvoja, rasta,
priraštaja; ~ of heat liberation
- brzina oslobađanja, toplotno na-
prezanje; ~ of ionization decay
- brzina opadanja jonizacije; ~ of
metal removal - brzina odnoše-
nja metala; ~ of output - brzina
proizvodnje; ~ of plasma gene-
ration - brzina obrazovanja plazme;
~ of power input - opterećenje,
potrošnja snage; ~ of precipita-
tion - količina padavina; ~ of
rise — brzina priraštaja, gradient;
~ of sending - brzina predaje
(signala); ~ of speed - odnos
brzine, odnos vrednosti brzina;
~ of strain - brzina deformisanja;
~ of the cutter speed - broj
obrtaja glodača; ~ of tool wear
- brzina trošenja, habanja metala;
~ of travel - brzina, brzina vož-
nje; ~ of travel of sound -
brzina rasprostiranja zvuka; -— of
turn - ugaona brzina; ~ of vol-
tage change - brzina promene na-
pona; ~ of volume flow - koli-
čina protoka; ~ of wear — koefi-
rate
rate
cijen(a)t istrošenosti; ~, optical
excitation - brzina optičke po-
bude; ~ per hour - komada po
času; ~, preventive mainte-
nance — profilaktička norma, pro-
filaktički koeficijen(a)t; ~, pro-
duction - produktivnost; količin-
ski učinak; brzina obrazovanja čes-
tica; ~, pull - brzina izvlačenja;
~, pulse-repetition - brzina po-
vratka impulsa; ~, pumping -
brzina pumpanja; ~, quenching
(transfer) - brzina gašenja, brzina
prenosa; ~, range - brzina izmene,
radijalna brzina; ~, reaction -
brzina reakcije; ~, reading -
brzina očitavanja; ~, recombi-
nation - brzina rekombinacije;
~, recombination-generation -
brzina rekombinacije-generacije; ~,
recovery - brzina uspostavljanja,
brzina povratka (regulisane veli-
čine na zadanu vrednost); ~, re-
currence - frekvencija ponavljanja,
frekvencija praćenja (npr. impulsa);
~, reduction - prenosni broj;
koeficijen(a)t umanjenja; brzina
smanjenja; ~, redundancy - re-
dundantnost, umnožak rezervisa-
nosti; ~, removal - stepen obrade;
~, repetition v. recurrence rate;
~, restorability - ponovno uspo-
stavljanje; ~, rusting v. corro-
sion rate; ~, sample - brzina
očitavanja, brzina uzimanja uzo-
raka; ~, sampling - brzina uzi-
manja uzoraka; ~, saverity -
statistika nesrećnih slučajeva; ~,
scale - taksa, tarifa, tarifni indi-
kator; ~, spontabeous emission
- verovatnoća spontanog zračenja;
~, spontaneous transition -
verovatnoća spontanog prelaza; ~,
standard - utvrđena norma; ~,
starting - ustaljena početna stavka;
•~, steady - ustanovljena brzina;
~j surface recombination - br-
zina rekombinacije; ~, switching
- brzina prebacivanja, brzina uklju-
čivanja; ~, temporary — vremen-
ska norma, vremenska stavka; ~,
transmission - brzina otpreme
informacija; ~, voltage-recovery
576 rating
- brzina uspostavljanja napona; ~,
volume - brzina protoka materijala
(na traci); ~, wage - tarifna stav-
ka; ~, weight - utrošak težine;
~j writing - brzina zapisivanja
rated capacity - nominalni kapaci-
tet (kondenzatora, centrale), nomi-
nalno opterećenje (el.); ~ car-
rying current - nominalna struja
opterećenja (el.); ~ current -
nazivna struja (el.); ~ dissipa-
tion - nominalno rasipanje, no-
minalna disipacija (el.); ~ duty
- nazivni pogon (elj.); ~ horse-
power — nominalna snaga (KS)
(mot.); ~ life - nominalni život
(cevi), nominalni vek uređaja; ~
load - nominalno opterećenje; ~
maximum current - dopuštena
maksimalna jačina struje, maksi-
malna jačina struje (zavarivanja)
(zav.); ~ output - nominalna
izlaganja snaga (elj.); ~ quantity
- nazivna veličina (elj.); ~ short
circuit current - nominalna struja
katodnog spoja (elj.) ', ~ tempera-
ture-rise current of an instru-
ment - nominalna struja zagreva-
nja aparata (el.); ~ voltage - na-
zivni napon (el.); ~ welding
current - nominalna struja zava-
rivanja (zav.)
ratemeter - intensimetar, instru-
ment za merenje intenziteta (str.)
rating - 1. intenzivnost, mogućnost,
proizvodnost, nominalni intenzi-
tet, nominalna karakteristika; 2.
merna veličina, merna vrednost,
parametar; 3. normiranje, hrono-
metraža; 4. procena, tarifikacija;
~ of well - 1. stvaranje bušotine,
formiranje bušotine; 2. procena
dubine bušotine; ~ ability - po-
kazatelj dinamičkih osobina (auto-
mobila); ~, accurancy - stepen
tačnosti; ~ burden - optereće-
nje (mernog transformatora); ~,
capacity - proračun snage, pro-
račun proizvodnje, proračun obim-
nosti proizvodnje; ~, continuous
- 1. razdelnik snage, režim razdel-
nika snage, razdelnik jačine; 2.
režim stalnog opterećenja; ~, elec-
rating 577
trical - proračunata električna
snaga; ~, engine - nominalna
snaga pokretača; ~ interrupting
capacity - nominalna rušeća snaga;
.—', job - procena rada, ocena rada;
<—,' knock - detonaciona karakte-
ristika, oktanski broj; ~ load -
nominalno opterećenje, projektno
opterećenje; ~, maximum - 1.
maksimalna vrednost, 2. maksi-
malna snaga; ~, maximum con-
tinuous - maksimalna razdelna
snaga, maksimalna linearna snaga,
maksimalna kontinualna snaga; ~,
name-plate - nominalna snaga,
snaga, pokazatelja na tablici (ma-
šine); ~, one-hour - vremenska
snaga; ~, pace - procena tempa
rada, ocena intenziteta rada; ~,
performance - procena intenzi-
teta rada; •—• power — nominalna
snaga; ~, short-time - kratko-
trajna snaga, snaga pri kratko-
trajnom režimu; —•, speed - ocena
tempa rada; ~, torque - nominal-
ni momen(a)t učvršćivanja; ~,
virtual - srednja efiktivna snaga
ratio - 1. odnos, proporcija; 2. ste-
pen, koeficijen(a)t; ~, of enrich-
ment - koeficijen(a)t obogaćenja;
~ of flow to mean flow — mo-
dularni koeficijen(a)t protoka; ~
of refraction - koeficijen(a)t re-
frakcije, tangens ugla odstupanja;
~ of reinforcement - procen(a)t
armiranja, koeficijen(a)t armiranja;
~ of stroke to diameter - odnos
dužine hoda klipa u cilindru; ~,
abundance - obogaćenje, koefi-
cijen(a)t obogaćenja, obogaćenost
(izotopa), 'relativan sadržaj; ~,
base - bazični odnos, odnos veli-
čine bazisa fotografisanja u odnosu
na visinu; ~, bore-stroke - odnos
unutarnjeg kočenja, koeficijen(a)t
usporavanja; ~, branching - koe-
ficijen(a)t razgranavan)a, (raspada),
odnos grana raspada (radioaktivnih
nizova); ~, cement-water v.
water-cement ratio; —•, char-
ge—to-mass — odnos naelektrisanja
i mase, specifično naelektrisanje;
~, compression - stepen kom-
presije, koeficijen(a)t sabijanja; <—-,
37 Rečnik
ratio
contact - koeficijen(a)t prekriva-
nja; ~, contrast - koeficijen(a)t
kontrasta; ~, conversion - 1.
koeficijen(a)t konverzije; 2. koe-
ficijenta)! proizvodnje; ~, cylin-
der - odnos dužine hoda klipa i
dijametra cilindra; —, daylight
- koeficijen(a)t prirodne svetlosti;
~ density - relativna gustina; ~,
detrusion - koeficijen(a)t pome-
ranja; ~, developed surface -
koeficijen(a)t punjenja; —, dia-
meter - odnos dijametara; ~,
dimensional - odnos dužine male
i velike poluose (kod elipse); ~,
direct - direktna proporcionalnost;
~, elasticity - odnos normalnih
modula elastičnosti dva tcla; ~
expansion - 1. koeficijen(a)t eks-
panzije, koeficijen(a)t širenja; 2.
relativno širenje; ~, fatigue v.
endurance ratio; —, fission -
odnos intenzivnosti fisije (deljenja);
~, fixed - fiksan odnos, stalan
odnos, stalna proporcija; ~, fuel
- toplotni koeficijen(a)t; ~, fuel-
air - koeficijen(a)t izbačenog vaz-
duha, koeficijen(a)t istisnutog vaz-
duha; ~, gas—oil - gasni koefici-
jen(a)t; ~, gear - prenosni broj,
prenosni odnos; ~, image - for-
mat aero-snimka, dimenzija snim-
ka; ~, impulse - odnos impulsa;
~, inverse - inverzna proporcio-
nalnost, obrnuta proporcionalnost,
kontra-proporcionalnost; ~, ioni-
zation - 1. odnos jonske struje,
2. odnos potencijala jonizacije, 3.
odnos jonizacionih mogućnosti (če-
stica); ~, lift-drag - aero-dina-
mički kvalitct; ~, low span-
chord - malo izduženje; —, ma-
chinability - relativna obradenost
rezanjem; ~, mass" - 1. relativan
gubitak mase; 2. odnos masa; ~,
mass-to-charge - odnos mase
i naelektrisanja, obrnuta vrednost
specifičnog naelektrisanja; ~, mix-
ture — odnos komponenata me-
šanja, odnos komponenata smeše;
•—,' molar - molarni odnos, mo-
larna koncentracija; —, noise-
temperature - koeficijen(a)t tem-
peraturnih šumova, odnos tempera-
ratio
ratio
turnog fona; ~, picture v. image
ratio; ~, pitch - odnos hoda
gvinta (navoja) i dijametra; ~,
Poisson's - Pausonov koeficije-
n(a)t; ~, power standing-wave
- koeficijen(a)t stojećeg talasa po
snazi; ~, power-to-volume -
litarska snaga (pokretača); ~, pul-
se-duration v. impulse ratio; ~,
reduction - 1. prenosni broj,
prenosni odnos; 2. stepen reduk-
cije, 3. koeficijent smanjenja (uma-
njenja) pojačanje pri rezonanci;
~, same-size - odnos jedan prema
jedan, odnos istih razmera; ~,
secondary-emission - koeficije-
n(a)t sekundarne emisije, koefici-
jenta)! naknadne emisije; ~, sig-
nal—to—noise — odnos signala pre-
ma šumu; ~, slenderness — koe-
ficijen(a)t gipkosti (elastičnosti); ~,
slip - koeficijen(a)t pomeranja;
~, standing-wave - koeficije-
n(a)t stojećeg talasa; ~, steel -
procen(a)t armiranja; ~, test -
empirijski koeficijent; ~, thickness
- relativna debljina (profila); ~,
thrust-to-power - odnos potiska
i snage; ~, transfer - koeficije-
n(a)t transfera, koeficijen(a)t pre-
nosa, koeficijen(a)t predaje; ~,
transformation - koeficijen(a)t
transformacije; ~, transmission
- 1. transmisioni broj, transmisioni
odnos; 2. transmisija, prozračnost,
koeficijen(a)t prozračnosti, relati-
van viskozitet, relativna viskoznost;
~, voltage - 1. koeficijen(a)t
transformacije; 2. koeficijen(a)t po-
jačanja napona; ~, voltage stan-
ding—wave — koeficijen(a)t napona
stojećeg talasa; ~, water-cement
- hidratacioni parametar cementi-
ranja, vodo-cementni odnos; ~,
weight - težinski odnos
ratiometer - ratiometar, logometar,
merač odnosa dve električne veli-
čine
ration - 1. odnos, proporcija; 2.
stepen, koeficijen(a)t; ~, aspect -
of resistor - razmer otpornika;
~, axial - odnos velike i male
ose elipse; ~, capacitance - koe-
578 ray
ficijen(a)t promene kapaciteta; ~,
channel-width-to-length - odnos
dužine kanala; ~, cost — koeficije-
n(a)t koštanja (eksploatacija), rela-
tivna cena koštanja; ~, current-
transfer - odnos izlazne struje
prema ulaznoj; ~, downtime -
koeficijen(a)t prekida rada, koe-
ficijen(a)t zastoja; ~, echo-to-
reverberation - odnos nivoa (pri-
jemnog) signala i reverberacije;
~, escape - efektivni koeficijen(a)t
sekundarne emisije kolektora; ~,
failure - frekvencija smetnji, frek-
vencija prekida rada; ~, fission/
fusion - odnos intenziteta fisije
prema fuziji; ~, frequency-span
- odnos graničnih frekvencija op-
sega; ~, geometric - geometrij-
ski odnos; ~, gyromagnetic -
žiromagnetni odnos; ~ inversion
- relativna inverzija; ~, inversion
level - koeficijen(a)t inverzije
rational - racionalan, pravilan; ~
function - racionalna funkcija
(mat.); ~ integral function of
degree n - polinom n-tog stepena
(mat.); ~ number - racionalni
broj (mat.)
rationalization - 1. racionalizacija;
2. oslobađanja od iracionalnosti
rationalized unit - racionalizovana
jedinica
raven - avionski antiradarski uređaj
(av.)
raw - sirov, neobrađen, nebrušen, ne-
izbeljen, neprerađen, nestabilizovan
(napon), neosvetljen(film); ~brow-
coal - mrki sirovi ugalj; ~ coal
sirovi ugalj; ~ coal bunker - skla-
dište sirovog uglja; ~ hide - si-
rova koža; ~ hide store - skla-
dište sirovih koža; ~ lead - nera-
finisano olovo; ~ ore - sirova
ruda; ~ piece - obradak, pred-
met spremljen za obradu; ~ silk
- sirova svila
rawin - radiosonda
ray - 1. zrak; 2. snop; 3. trajektorija;
~, geodesic - geodezijski zrak;
—•, geometrical optics - geome-
trooptički zrak; ~ glory - zrak
ray
glorija; ~, induced y - indukova-
no y zračenje; ~, light - svetlosni
zrak; — path - putanja zraka,
trajektorija zraka; ~ proof - za-
štićen od rendgenskih zraka (thnl.)
raying - ozračivanje
Rayleigh cycles - Rejlijev ciklus
(magnećenja); ~ disc - Rejlijev
disk(ak); ~ distillation - Rejli-
jeva destilacija (hem.); ~ scatte-
ring - Rejlijevo rasejanje (fiz.)
rayon - rejon, veštačko vlakno od
regenerisane celuloze
Rayo - rajo, vrsta visokoomske le-
gure sa 85% Ni i 15% Cr
raysistor - rejzistor
Rb - simbol elemenata rubidijuma
(hem.)
r.e.m., rem, Rem - rem jedinica
za merenje radioaktivnog zračenja
(nukl.)
Re - simbol za element renijum
(hem.)
re-count - opet brojiti, prebrojati
re-Maxwellianize - redukcija (svo-
đenje) na Maksvelovu raspodelu
reach - domet; postići, dostići; ~
by phone - ostvariti telefonsku
vezu, telefonirati (tel.)
reactance - reaktanca, reaktivni
otpor (el.)
reactant - reaktant, svaka supstanca
koja ulazi u hemijsku reakciju
(hem.)
reacting circuit - kolo povratne
sprege (eh.); ~ force - sila reak-
cije (fiz.)
reaction - 1. reakcija, protivdejstvo,
obrnuto dejstvo; 2. uzajamno de-
lovanje; 3. regeneracija; 4. zrače-
nje obrnutog smera u antenu (re-
generativnim prijemnikom); 5. o-
brnuta veza; ~ of the support
v. bearing reaction; ~, acid -
kisela reakcija; ~, addition -
reakcija pri sajedinjavanju; ~, addi-
tive v. addition reaction; ~, air
- protivdejstvo vazduha, aerodi-
namična reakcija; ~, annihila-
tion - reakcija anihilacije; ~, ar-
mature - reakcija armature; ~,
back - obrnuta reakcija; •—•, bea-
ring - reakcija oslonca; ~, bi-
molecular - bimolekularna reak-
37«
57« reaction
cija; ~, binary - binarna reakcija,
reakcija dvostrukog sudara; ~,
buckshot - reakcija čestičnog za-
hvata; ~, guilding-up - reakcija
porasta molekula; ~, capacity -
obrnuta veza preko zapremine (ka-
paciteta), kapacitivna regeneracija;
~, capture - reakcija zahvata,
nuklearna reakcija pri kojoj se
zahvata čestica; ~, catalytic -
katalitička reakcija, reakcija koja
ima katalitičko dejstvo; ~, chaing
- lančana reakcija; ~, combina-
tion - reakcija prisajedinjavanja,
reakcija kombinovanja; ~, com-
plete - nepovratna reakcija; ~,
composite - složena reakcija; ~
concurrent - konkurentna reak-
cija, strana reakcija, prateća re-
akcija; ~, consecutive - konse-
kutivna reakcija; ~, controlled
- kontrolisana reakcija, dirigovana
reakcija, regulisana reakcija; ~,
coordination - koordinaciona re-
akcija; ~, counter v. balancing
reaction; ~, coupled - kuplovana
reakcija, združena reakcija; ~, de-
composition - reakcija raspada,
reakcija diskompozicije, reakcija raz-
laganja; ~, deferred - kočeća
reakcija, usporavajuća reakcija; ~,
displacement - reakcija mešanja,
reakcija zamešavanja, reakcija iz-
mene, reakcija zamene, reakcija
supstitucije; ~, double - dvojno
obrnuta veza, dvojna reakcija,, dubl-
reakcija, kapajuća reakcija; ~, dry
- suva reakcija, reakcija koja ide
suvim putem (načinom); —, elas-
tic - elastična reakcija; ~, end -
krajnja reakcija, konačna reakcija;
~, endoergic - endotermična reak-
cija, endoenergetska reakcija, re-
akcija pri kojoj se apsorbuje ener-
gija; ~, endothermic - endoter-
mična reakcija, reakcija pri kojoj se
apsorbuje toplota; ~, exchange
- reakcija zamene, reakcija pro-
mene; ~, exoergic - egzoenerget-
ska reakcija, reakcija pri kojoj se
oslobađa energija; -~, exothermal
- egzotermna reakcija, reakcija pri
kojoj se oslobađa toplota; ~, ex-
plosive - rušeća reakcija, eksplo-

reaction 580
reaction
zivna reakcija, reakcija razaranja;
•~, fission - reakcija fisije, reak-
cija deljenja, reakcija razdvajanja;
~, fusion — reakcija fuzije, reak-
cija sinteze, reakcija spajanja; —
heat-generation v. exothermal
reaction; ~, heterogeneous -
heterogena reakcija; ~, incomple-
te - nezavršena reakcija; ~, ir-
reversible - inverzibilna reakcija,
nepovratna reakcija; ~, methe-
tical v. exchange reaction; ~,
monomolecular — monomoleku-
larna reakcija, multimolekularna re-
akcija; ~, multimolecular - vi-
šemolekularna reakcija, multimo-
lekularna reakcija; ~, mutual
exchange - reakcija razmene raz-
laganjem; ~, negative - negativ-
na reakcija, negativno obrnuta ve-
za; ~, nuclear - nuklearna reak-
cija; ~, oxidizing - reakcija oksi-
dacija; ~, partial — parcijalna
reakcija, čestična reakcija; ~ 3 pho-
tonuclear - fotonuklearna reak-
cija; ~, pick-up - reakcija zah-
vata, reakcija zahvatanja; ~, pyro-
genic - pirogena reakcija; ~, re-
placement v. displacement reac-
tion; ~, reversible v. belancing
reaction; ~, secondary - sekun-
darna reakcija, bočna reakcija, re-
akcija koja ide po strani od glavne
reakcije; ~, self-sustaining -
samoprodužavajuća reakcija; ~, si-
multaneous - simultana reakcija,
jednovremena reakcija; <~, solid-
state - reakcija u čvrstoj sredini,
reakcija u čvrstom stanju; ~, sol-
volytic - reakcija razdvajanja sa
jonima rastvarača, solvolitična re-
akcija; ~, staircase - stupnjasta
reakcija; ~, stripping - reakcija
razdvajanja, reakcija cepanja, re-
akcija rušenja; ~, substitution
- reakcija supstitucije, reakcija za-
mene; ~, surface - površinska
reakcija; ~, thermonuclear - ter-
monuklearna reakcija; ~, thres-
hold - reakcija praga, reakcija koja
ima prag, reakcija koja ima nega-
tivnu Q vrednost; ~, wall - re-
reactor
akcija na zidovima; ~, wet •—
reakcija u tečnoj sredini
rcactionless - neaktivan, inertan na
reakciju
' heavy-water - (HWR) teškovodni readatron
reactivation - reaktivacija, regene-
racija, uspostavljanje
reactive - 1. reaktivan, indukovan,
kapacitivan; 2. obrnuta veza; 3.
sposoban za reakciju, hemijski ak-
tivan
reactivity - 1. reaktivnost; 2. he-
mijska aktivnost, reakciona spo-
sobnost; ~ excess - zaostala reak-
tivnost
reactor - reaktor (uređaj u kome se
odvija reakcija, hemijska, nuklear-
na); stabilizator; ~, air - vazdušni
reaktor; ~, air-cooled - reaktor
hlađen vazduhom; ~, aquarium
v. swimming-pool reactor; ~,
aqueous homogeneous - vodeni
homogeni reaktor; ~, atomic -
; terijala; ~, moderated - reaktor
nuklearni reaktor; ~, bare — re-
aktor bez reflektora; ~, batch -
reaktor sa periodičnim pogonom;
~, beryllium (-moderated) -
reaktor sa berilijumovim uspori-
vačem, reaktor sa berilijumovim
termazilatorom; ~, boiling water
- (BWR) reaktor sa ključajućom
vodom; ~, breeder - oplodni
reaktor, brider; ~ 3 chain - nu-
klearni reaktor; ~, circulating -
cirkulacioni reaktor; ~, closely
packed - reaktor sa pakovanom
rešetkom; ~, convergent - re-
aktor u režimu smanjivanja snage;
~, converter - reaktor-konverter
(nukl. goriva); ~ core - aktivna
zona, jezgro reaktora; ~, diver-
gent - reaktor u režimu porasta
snage; <~, engineering - reaktor
za tehnička ispitivanja, tehnički
reaktor; ~ envelope - obloga
reaktora; ~, fast-neutron - re-
aktor sa brzim neutronima, brzi
reaktor; ~ feed - napajanje reak-
tora nuklearnim gorivom; ~, fis-
sion-type - nuklearni reaktor koji
koristi fisiju; ~, fusion - fuzioni
reaktor, termonuklearni reaktor; ~,
gas-cooled - reaktor hlađen ga-
som; ~, gas-cycle - reaktor sa
gasnim ciklusom; ~, general-
purpose - reaktor široke namene;
»~ grade - kvaliteta pogodnog za
/reaktore; ~, graphite - grafitni
reaktor (moderisan grafitom); ~,
reaktor (moderisan teškom vodom);
«-, high-flux - reaktor visokog
fluksa (neutrona); ~, high-power
- reaktor velike snage; ~, high-
power density - reaktor sa veli-
kom gustinom energije; ~, hydro-
gen (-moderated) - reaktor m
derisati vodonikom; ~, image
virtualni reaktorj ~, irradiator
reaktor za ozračivartje; -*-, lattice
- reaktor sa prostornom rešetkom,
heterogeni reaktor; ~, low-flux
- reaktor niskog fluksa (neutrona);
- low-power - reaktor male
snage; ~, lumped - heterogeni
reaktor; ~, Material Testing -
,.' (MTR) reaktor za ispitivanje ma-
sa moderatorom; ~, modulation
- modulacioni reaktor; ~, nu-
clear - nuklearni reaktor; ~, nu- reading-out hologram - „čitanje"
clear submarine - podmornički
atomski reaktor; ~, once-through
- reaktor sa jednostrukim ciklusom readjustment - doterivanje
goriva; ~, oscillator - reaktorski
oscilator, uređaj (metod) za me-
renje neutronskog apsorpcionog pre-
•seka materijala; ~ period - period
reaktora, vreme za koje veličina
neutronskog fluksa poraste e puta
(e = 2,718..., osnova prirodnih lo-
garitama); ~ physics - reaktorska
fizika; ~, plasma - plazmeni re-
aktor; ~ poisons - reaktorski
otrovi, proizvodi fisije koji se stva-
raju u reaktoru i koji imaju visok
efikasni presek na neutrone; —,
power - reaktor snage; ~, pres-
surized water - (PWR) reaktor
sa vodom pod pritiskom; ~,
prompt - reaktor sa trenutnim
(promptnim) neutronima; ~, re-
cycling - reaktor sa višestrukim
protokom goriva; ~ simulator
- simulator, model reaktora; ~,
slow - reaktor sa sporim neutro- real-time - realni vremenski inter-
nima; ~, swimming-pool - ba-
senski reaktor; ~ technology - realgar - realgar (crveni sulfid ar-
reaktorska tehnologija, reaktorsko
realgar
inženjerstvo; ~, variable — para-
metarska dioda, varaktor
reaction - reaktron
read by sound - primati na sluh
(tel.)
- sistem za obradu finan-
sijskih podataka
reader - čitač, čitalac; uređaj za
čitanje
readiness - čitkost, vrednost infor-
macija, spremnost
readiness to speak - spremnost za
razgovor, odgovor pretplatnika
(uL)
reading - čitanje, očitavanje (infor-
macija); odbroj, odbrojavanje; ~
accuracy - tačnost očitavanja
(metr.); ~ destructive - 1. oči-
tavanje Štetne informacije, štetno
očitavanje; 2. očitavanje uz bri-
sanje; ~ error - greška u očita-
vanju (metr.); ~ head - sprava
za čitanje (maš.); ~ nondestruc-
tive - nedestruktivno očitavanje;
~ tactile - dodirno očitavanje
holograma
readjust - ispraviti, ponovo podesiti
readout - 1. očitavanje (informa-
cija); 2. izbor (informacija); 3.
odbroj; ~, destructive - destruk-
tivno očitavanje; ~, nondestruc-
tive - nedestruktivno očitavanje
reagent - reagens, reaktiv; ~, ana-
lytical - analitički reagens
real axis - realna osa, kod kompleks-
nih brojeva (mat.); ~ compo-
nent - realna komponenta (mat.) ;
~ focus - stvarni fokus (opt.)
real gas - realni gas, gas koji se ne
ponaša po zakonima za idealne
gasove (fiz., hem.); ~ image -
realna slika, stvarna slika (opt.);
number - realni broj (mat.);
power - aktivna snaga, stvarna
snaga (el.); ~ resistance - stvarni
otpor, omski otpor (el.) ; ~ value
- stvarna vrednost (mat.)
val
sena) (min.)
ream 582
ream - mera za broj listova hartije,
480 listova; jedan „printers ream"
iznosi 516 listova (thnl.); proširiti
(rupu), povećati (maš.)
reamer - alat za proširivanje (maš.),
razvrtač, razvrtavanje; ~, adjus-
table - podešljivi razvrtač; ~,
aligning - razvrtač za istovremeno
razvrtavanje dvaju suosnih otvora;
~, bali — razvrtač za obradu sfer-
nih površina; ~, bit - konusni
razvrtač; ~, bottoming - završni
razvrtač (za čistu obradu); ~,
broach - konusni razvrtač; ~,
built-up - segmentni razvrstač;
~, burring - razvrstač za skida-
nje „grata"; ~, chucking - ma-
šinski razvrtač; ~, countersinn
- razvrtač-upuštač; ~, end-cut-
ting - razvrtač za slepe otvore;
~, expanding v. adjustable
reamer; ~, finishing taper -
završni konusni razvrtač; ~, flu-
ted - podešljivi razvrtač; ~, flu-
ting cutting - glodalo za raz-
vrstavanje (maš.); ~, hand -
ručni razvrstač; ~, helical taper
pin - razvrstač sa navoj nim zup-
cima; ~, pipe - razvrtač za cevi;
~, taper - konusni razvrtač
rear - stražnji, zadnji; ~, axle -
zadnja osovina (mot.); ~, pin
(index plate) - stražnji trn (po-
deona ploča) (maš.); ~, sup-
port (broach) - zadnji deo (pro-
vlakač) (maš.)
Rćaumur scale of temperature -
Reomirova temperaturska skala
(fiz.)
rebound - odskok
rebroadcast - retranslacija, retran-
slacioni
rebroadcasung - retranslacija, re-
translacionij radio-translacija (rad.)
recalibration - ponovna kalibracija,
ponovno baždarenje
recall - ponovo pozvati, ponovni
poziv (tel.); ~ signal - signal
ponovnog poziva, signal sa tra-
ženim odgovorom (tel.)
receding table - pokretna ploča
(maš.)
receipt - potvrda prijema telegra-
ma (priznanice)
receiver
receiver - prijemnik, resiver; radio-
prijemnik; telefonska slušalica, te-
lefonski aparat; zvono (vazdušne
pumpe), recipijent vazdušne pum-
pe; ~, ac/dc v. universal recei-
ver; ~, air - vazdušni prijemnik,
vazdušni resiver; ~, all-electric
- prijemnik sa napajanjem iz mreže,
mrežni prijemnik; ~, all-mains
- univerzalni prijemnik (prigodan
za mrežu stalne i promenljive
struje); ~ 3 all-wave - prijemnik
širokog dijapazona talasa; ~, AM/
FM - radio-prijemnik sa automat-
skim ispitivanjem; ~, amateur
- prijemnik za amatere; ~, battery
(-operated) - baterijski prijemnik,
prijemnik koji radi na baterije;
~, big-screen - televizijski pri-
jemnik sa velikim ekranom; ~,
bipolar - telefon kod koga na
membranu dejstvuju dvopolni mag-
neti; ~, bite-telephone - dvojni
telefon, dvojnik, dupli telefon; ~,
broadcast - prijemnik za radio-
vesti; ~, channel - kanalski pri-
jemnik; ~, check - kontrolni pri-
jemnik; ~, colour - kolor-prijem-
nik, prijemnik za televiziju u boji;
~, command - prijemnik komand-
nih signala (npr. dirigovanih pro-
jektila); ~, commercial - komer-
cijalni prijemnik, radio-prijemnik
široke proizvodnje; ~, console -
konzolni prijemnik; <~, crystal
- prijemnik-detektor, kristalni de-
tektor; ~, cylinder drainage -
kondenzacioni lonac; ~, data con-
version - prijemnik sa pretvara-
njem informacija; ~, dc - prijem-
nik napajan jednosmemom stru-
jom; ~, Dicke (-type) radiome-
ter - radiometrijski prijemnik ti-
pa DIKE; ~, digital data - ure-
đaj za prijem numeričkih informa-
cija; ~, directional - prijemnik
za usmeravani prijem, usmereni
prijemnik; ~, direct-view - pri-
jemnik sa usmerenom antenom;
~, double-circuit - prijemnik sa
dvostrukim kolom; ~, double-
head v. head receiver; -~~, hand
- telefonska cev; ~, harmonic -
rezonantni prijemni relej; ~, head
receiver
- naušnice, slušalice; ~, hetero-
dyne - heterodini prijemnik; ~,
intermediate-frequency v. su-
perheterodyne receiver; ~, lamp
_ cevni prijemnik; ~, large-
screen v. big-screen receiver;
~, linear-gain - prijemnik sa
linearnim pojačanjem; ~, log - lo-
garitamski prijemnik; ~, loop -
prijemnik sa ram-antenom; ~,
low-noise - prijemnik niskog šuma,
prijemnik sa niskim nivoom; ~,
mains (-operated) v. all-elec-
tric receiver; ~, microwave -
mikrotalasni prijemnik; ~, mid-
get - minijaturni prijemnik; ~,
missile intelligence - prijemnik
signala usmeravanja rakete, prijem-
nik signala vođenja rakete; ~,
missile radar - radio-lokacioni
prijemnik rakete; ~, monaural
- monofonični prijemnik, prijemnik
za jedno uvo; ~, monitoring
(radio) - kontrolni prijemnik, pri-
jemnik-monitor; —•, Morse - Mor-
zeov prijemnik, prijemnik Morze-
ovog aparata; ~, multiple res-
ponse - višekanalni prijemnik; —,
oil - rezervoar za ulje; ~, optical
superheterodyne - superhetero-
dini prijemnik; —, phase-lock
(100) - prijemnik sa faznim samo-
podešavanjem; ~, portable - por-
tabl-prijemnik; ~ power supply
- izvor napajanja prijemnika (rad.);
~ pulse delay - zadržavanje im-
pulsa u prijemniku (rad.); ~, ra-
dar - radio-lokacioni prijemnik,
radar; ~, radio - radio-prijemnik,
prijemna radio-stanica; ~, radio-
meter - radiometrijski prijemnik;
~, radioteletype - radio-teleprin-
ter; ~, reflex - refleksni prijem-
nik; ~, regenerative - regenera-
tivni prijemnik; ~, self-tuning
- prijemnik sa samopodešavanjem;
~, short-wave - kratkotalasni
prijemnik; ~, single-response -
jednokanalni prijemnik; ~, ste-
reophonic - stereofonski prijem-
nik; ~, stereotelevision - prijem-
nik stereo-televizije; ~, straight
- prijemnik usmerenog pojačanja;
~j superheterodyne - superhe-
583 reception
terodini prijemnik; ~, superre-
generative - superregenerativni
prijemnik; ~, telegraph - tele-
grafski aparat; —, telephone -
telefon; •—•, television - televizor,
televizijski prijemnik; •—; trans-
fotmerless - prijemnik biez trans-
formatora snage; ~, TRF v. tu-
ned radio-frequency receiver;
~, tuned radio-frequency -
prijemnik sa direktnim pojačanjem;
~, ultrasonic - ultrazvučni pri-
jemnik; ~, universal v. all-
mains receiver; ~, video - vi-
deo prijemnik; ~, waveguide -
talasni prijemnik; ~, WWV - pri-
jemni uređaj, koji prima signale
radio-stanica WWV
receiving amplifier - prijemni po-
jačavač (rad.); ~ ciircuit - pri-
jemno kolo (rad.); ~- -end voltage
- napon na kraju linije (el.); ~
equipment - prijemni uređaj (el.);
~ filter - prijemni filter, ulazni
filter (el.); ~ loop - prijemni
ram (antena), prijemna petlja (rad.);
~ office - prijemna, centrala (tel.);
~ relay - prijemni relej (tel.);
~ selsyn - prijemni seisin (tel.);
~ station - prijemna centrala, pri-
jemna stanica (tel.); — tube -
prijemna cev (rad.)
recent - savremeni, novi, svezi,
poslednji, skorašnji
receptacle - gnezdo, patrona
reception - prijem; ~ aural -
prijem (radio-signala) preko sluha;
~, beam v. directional recep-
tion; ~, broadcast - prijemnik
za radio-vesti; ~, correlation -
korelacioni prijem; '~, directional
- usmereni prijem; ~, heterodyne
- heterodini prijem; ~, homodyne
- homodini prijem; —, local -
prijem lokalnih radiio-stanica, pri-
jem mesnih radio-stanica; ~, mul-
tiple - višestrani prijem, ponov-
ljeni prijem; ~, iiatural-colour
- neizobličeni prijem, visokokva-
litetni prijem, prijem prirodnim
bojama; ~, reflex - refleksni pri-
jem; ~, regenerative - regenera-
tivni prijem; ~, selective single
side-band - odabrani prijem na
 reception
reception
jednom od bočnih opsega; ~,
short-wave - kratkotalasni prijem;
~, superheterodyne - superhete-
rodini prijem; ~, visual - vizuelni
prijem; —, zero-beat - prijem na
nultom izbijanju
receptor - receptor
recess - 1. kružni žleb, udubijenje,
otvor, praznina, usek, iskop, prorez,
gluvi otvor; 2. ispust, izbočina;
korak, stopa; ukopani
recession - odstupanje
recharge - ponovljeno naelektrisanje
recheck - kontrolna provera
rechipper - dezintegrator
recipient - 1. prijemnik, rezervoar,
recipijent; 2. proizvođač
reciprocal - 1. uzajaman; 2. ekvi-
valentan; 3. recipročan, obrnut,
obrnute veličine
reciprocate - kretati se nazad i
napred, imati povratno postepeno
kretanje
reciprocation - povratno-postepeno
kretanje
reciprocating - postupno recipročni,
sa postupno povratnim kretanjem
(maš.); — a r m - nosač alata na
rendisaljkama (maš.); ~ machi-
nery - mašina sa glavnim kretanjem
napred i nazad (maš.); ~ morion
- kretanje napred i nazad, naizme-
nično kretanje (maš.); ~ tool
machine - mašina-alatka sa glav-
nim kretanjem napred i nazad
(maš.)
reciprocity - recipročnost, dualizam
(mat.); ~ coefficient - koefici-
jenta^ recipročnosti; ~ principle
- princip reciprociteta
reciprocal - recipročni
reckon - računati
reckoner - brojač
reclaim - tražiti natrag, zahtevati
povraćaj (tel.)
recline - nakloniti unazad, osloniti
nauznak (maš.)
recloser - automatski prekidač, relej
automatskog prekidača (el.)
reclosure - ponovno uključenje,
samouključenje (el.)
recognition - prepoznavanje, raspo-
znavanje, razlikovanje; ~, auto-
584
reconstruction
matic - automatsko prepoznavanje;
~, pattern - prepoznavanje ob-
lika; ~, target - prepoznavanje
cilja; ~, visual - vizuelno prepoz-
navanje
recognizer - prepoznavač, uređaj za
prepoznavanje (eh.)
recoil - uzmak, odskok; uzmaknuti,
odskočiti; ~ electron - uzmaknuti
elektron (fiz.)
recoin - ponovo kovati, prekovati
(mtl.)
recombination - rekombinacija; ~,
Auger - Ožeova rekombinacija;
~, banđ-to-band - zona-zonska
rekombinacija; ~, bimolecular
- bimolekularna rekombinacija; ~,
carries - rekombinacija nosilaca
naelektrisanja; ~ coefficient -
koeficijen(a)t rekombinacije, koe-
ficijen(a)t ponovnog uspostavlja-
nja (fiz.); ~, direct - direktna
rekombinacija; ~, dissociative -
disocijativna rekombinacija; ~,
hole-electron - rekombinacija elek-
tronskih šupljina; ~, minority-
carrier - rekombinacija neosnov-
nih nosilaca; ~, monomolecular
- monomolekularna rekombinacija;
~, trap - rekombinacija u hvataču;
— velocity - brzina rekombina-
cije (fiz.)
recommended angle - preporučeni
ugao (voj.)
recondition - osposobljenje, popra-
vak
reconaissance - izviđanje, izvidnica,
istraživanje; ~ extraterrestrial
- istraživanje sredstava veze u van-
zemaljskom prostoru; —, radar -
radiolokaciono izviđanje; —; tele-
vision - televizijsko izviđanje
reconnection - prerada šeme, pro-
mena šeme (el.)
reconstruction - rekonstrukcija, ob-
navljanje, uspostavljanje; ~, co-
herent light - uspostavljanje ko-
herentnog svetla; ~, microwave
- uspostavljanje mikrotalasnog fron-
ta; ~, multicolor wavefront -
uspostavljanje višebojnog talasnog
fronta; ~ of hologram - uspostav-
ljanje holograma; ~, wavefront -
uspostavljanje talasnog fronta; ~,
585
white-Hght - uspostavljanje belog
talasnog fronta
record - 1. zapis, registracija, zapi-
sivati, registrovati; 2. gramofonska
ploča, zapis na gramofonskoj ploči;
-t conriuous - kontinualni zapis,
neprekidni zapis; ~, film - zvučni
zapis na filmu, zvučni zapis na
traci; —•> flow - ispitivanje ani-
hilacione tačke, ispitivanje ponora;
--', mechanical - mehanička re-
gistracija, mehanički zapis; ~, mud
- registracija stanja glinastog ras-
tvora; ~, optical - optička regi-
stracija, optički zapis; ~, oscillo-
graph - oscilograf; ~, photo-
graphic - fotoregistracija, foto-
zapis; ~, sound - fonogram, zvuč- recording - zapis, registracija; ~
na registracija, zvučni zapis; ~,
stocking - stokiranje; ~, tape -
registracija na traci, zapis na traci
recorder - rekorder, samopisač, in-
strumen(a)t za zapisivanje, registra-
tion! instrumen(a)t; ~, air-speed
- spidograf, pisač vazdušne brzine;
~, analog-data - instrumen(a)t
za registraciju neprekidnih poda-
taka; ~, combustion - registra-
cioni instrumen(a)t za proces pa-
ljenja; ~, course - kursograf;
~, delay - registrator vremena
kašnjenja; <-•,' depth - eholt; ~,
digital - numerički samopisač,
digitalna mašina, digitalni kompju-
ter; —, disk - disk-rekodred,
instrumen(a)t za registraciju cilin-
dričnog oblika; ~, distance - 1.
instrumen(a)t za regustraciju od-
stojanja; 2. rekorder pređenog puta,
registrator pređenog puta; —, drum
- instrumen(a)t za registraciju sa
dobošem; ~, flight path - regi-
strator leta; ~, flyback minute
- hronograf sa odbrojavanjem mi-
nuta; ~ 3 level - registrator nivoa,
pokazivač nivoa; ~, magnetic
tape - registrator pomoću magnet-
ne trake, magnetofon; —; multi- recovery - povraćaj na datu ili
channel - višekanalni registrator;
~3 photoelectric - aparat za fo-
toelektrično zapisivanje zvuka (na
svetlosno osetljivu traku); ~ po-
tentiometer - registracioni poten-
ciometar; ~, relay-type - relejni
recovery
registracioni instrumen(a)t; ~, roll-
chart - registracioni instrumen(a)t
sa kružnim dijagramom; —, servo
- servo-rekorder, registracioni in-
strumen(a)t sa pratećim sistemom;
~, single-point - uređaj za regi-
straciju odvojenih tački; ~, siphon
- ondulator; ~, spark - varnički
pisač, rekorder; ~, train - pisač
polaska vozova, vozni rekorder;
—, trouble - registrator za zapi-
sivanje grešaka; ~, VGH - kom-
binovani registrator brzina, ubrza-
nja i visine leta; ~, video tape -
- uređaj za zapisivanje televizijskih
programa na magnetofonskoj traci,
magnetofon
amplifier - pojačavač registra-
tora (els.); ~ barometer - baro-
graf; ~ board - sto za prijem po-
ziva, sto za zakazivanje, prijavni
sto (tel.); ~ channel - kanal za
zapisivanje, registrujući kanal 'els.);
~ characteristic - karakteristika
snimanja (els.); <- .< disk - ploča za
zapisivanje, gramofonska ploča; ~
head - glava za zapisivanje (els.;)
~, holographic - hologrifski
zapis; •—, hygrometer - registra-
tor vlažnosti (meteor.); ~, ink
mist - fototelegrafski prijem sa
mastilom; ~ instrument - pisač,
registrujući instrumen(a)t: re'.or-
der, upisujući aparat (V- ', ~
lamp - lampa za zapisivanje (els.);
~ level - nivo zapisivanja (els.);
~ loss - gubici snimanja, gubici
pri zapisivanju (els.); ~ medium
- medijum za upisivanje (zvuka);
~ meter - rekorder, uređaj za
pisanje, pisač; ~ noise - šum pri
zapisivanju (els.); ~ stereodisk
- stereofonski snimak na ploči;
~, TV - snimak TV slika; ~
wattmeter - upisni vatmetar (els.)
recordist - operator, zvukooperator
konačnu vrednost, ponovno uspo-
stavljanje; — current - struja
ponovnog uspostavljanja, struja re-
generacije (el); ~, forward -
recovery 586
recovery
direktni povraćaj; ~ of electric
strength - ponovno uspostavlja-
nje električne čvrstoće; ~, reverse
- suprotni povraćaj; ~ time -
vreme ponovnog uspostavljanja, vre-
me oporavljanja, vreme koje prođe
od registrovanja jednog od broja
u brojaču do trenutka kada je
brojač sposoban da proizvede idu-
ći (fiz., nukl.)
rectangle - pravougaonik (mat.)
rectangular - pravougli (mat.);
- area heated to red heat to
remove local distortion - toplot-
na traka ugrejana do crvenog usi-
janja radi otklanjanja lokalne de-
formacije (zav.); ~ cavity - pra-
vougaona šupljina, pravougaoni re-
zonator (el.); ~ components of
a vector - pravougle komponente
vektora (mat.); ~ coordinate
system - pravougli koordinatni
sistem (mat.); ~ coupling iris -
pravougaona pregrada za spregu
(maš.); ~ horn - pravougaona
truba, pravougaona rog-antena (el.,
maš.); ~ hyperbola - pravougla
hiperbola (mat.); — loop toroid
- torus sa pravougaonom petljom
(el., maš.); ~ waveguide - pra-
vougaoni talasovod (el.); ~ solid
- paralelopiped (mat.)
rectification - rektifikacija, raščiš-
ćavanje; ispravljanje, detekcija, čiš-
ćenje; fina destilacija preko rek-
tifikacione kolone; ~, barrier-
layer - ispravljanje u nepropus-
nom sloju; ~, depletion-layer
v. barrier-layer rectification; ~
factor - koeficijen(a)t ispravlja-
nja (el.); ~ of distortion by
means of a flame - ispravljanje
gorionikom, ispravljanje plamenom
(zav.); ~, optical - optička de-
tekcija
rectifier - 1. ispravljač, dioda snage;
2. ventil; 3. detektor, detektorska
dioda; ~ anoda - anoda isprav-
ljača (el.); ~, barrier-layer -
ispravljač s nepropusnim slojem;
~, blocking-layer v. barrier-
layer rectifier; ~ cathode -
katoda ispravljača (el.); ~ cell -
rectilinear
ispravljački elemen(a)t, ispravljačka
ćelija (el.); ~, controlled ava-
lanche - kontrohsani lavinski is-
pravljač; ~ equipment - isprav-
ljački uređaj (el.); ~, epitaxial
silicon controlled - epiteksijalni
silicijumski kontrohsani ispravljač;
~ filter - ispravljački filter (el.);
~, forward-biased - direktno
premošćeni ispravljač; ~, gate
gurn-off silicon controlled -
uključujući silicijum-ispravljač; ~,
germanium - 1. germanijumska
dioda snage; 2. germanijumska de-
tektorska dioda; ~, GTO silicon
controlled v. gate turn-off si-
licon controlled rectifier; ~
instrument - ispravljački instru-
men(a)t (el.); ~, junction-gate
controlled - tiristor sa p-n pre-
lazom; ~, ligh -activated silicon
controlled - silicijumski tiristor;
~, millimeter-wave - dioda mi-
limetarskog opsega; ~, planar
silicon controlled - planarni sili-
ciiumski kontrohsani ispravljač; ~,
p-n junction - ispravljač sa p-n
spojem; ~, point-contact - tač-
kasta dioda; ~, power controlled
- upravljački ventil za snagu;
~, reverse—biased - reverzno
premošćen ispravljač; ~, semi-
conductor controlled - polupro-
vodnički upravljački ventil; ~,
silicon - 1. silicijumska dioda
snage; 2. silicijumska detektorska
dioda; ~, silicon controlled -
silicijumski upravljački ventil; ~,
thermionic - cevni ispravljač;
— thin-film - ventil povučen
tankim filmom
rectifying barrier - detektorski
sloj, ispravljački sloj (eh.); —
detector - ispravljački detektor
(eh.); ~ element - ispravljački
elemen(a)t (el.); ~ junction -
ispravljački sloj, ispravljački pre-
laz (eh.); ~ tube - ispravljačka
cev (el.)
Rectigon - argonski ispravljač
rectilinear - pfavolinijski (mat.);
~~ figure - pravolinijska slika
(mat.); ~ motion - pravolinijsko
kretanje (meh.)
rector
587
rector - kuproksni ispravljač (el.)
recurring decimals - rekurentne
decimale, decimale koje se ponav-
ljaju (mat.) ; ~ series - rekurentni
red (mat.)
recurve - saviti unazad, podviti
recycle - pripremiti naredni impuls
(kod FM), reciklirati (eh.)
recycling - ponavljanje ciklusa, re-
cikliranje (eh.)
red brass - crveni mesing (mtl.)
red hardness - tvrdoća na vruće,
tvrdoća metala zagrejanog do cr-
venog usijanja (maš.); ~ heat -
crveno usijanje, temperatura na
kojoj dolazi do crvenog usijanja;
~ lead - minijum, crveni oksid
olova, olovo-oksid PD3O4, crvena
boja, zaštitni premaz za gvožđe;
~ ocher - crveni oker (smesa
oksida gvozda i gline)
red oxide of copper v. cuprite
(min.); ~ oxide of zinc v. zin-
cite (min.)
red rust - rđa
Red Sabre - vrsta brzoreznog čelika
(maš.)
red shift - pomak prema crvenom
spektralnih linija (fiz.); ~ silver
ore v. pyrargyrite i proustite
(min.)
reddle - vrsta hematita sa primesama
gline (min.)
redesign - rekonstruisati
re-dev;lopment - ponovno izazi-
vanje fotografske ploče ili filma
posle izbleđivanja (jot.)
redistribution - preraspodela, po-
novno raspodela, redistribucija
redox - redukciono-oksidacioni; ~
process - postupak za odvajanje
plutonijuma, fisionih proizvoda i
uranijuma iz istrošenog nuklearnog
goriva. Proces se zasniva na ek-
strakciji metil-izobutil-ketona i ko-
risti mogućnost lakšeg prevođenja
plutonijuma iz 6-valentnog u 3-
valentno stanje no što je to slučaj
sa uranijumom (nukl.)
reduce - redukovati, reducirati
reduced metal powder - redukcioni
prah (thnl.); ~ scale - umanjeno
merilo (metr.); ~ voltage starter
- redukovani naponski starter (el.)
redundancy
reducer - reduktor, oslabljivač, si-
stem za smanjenje; rastvor koji
deluje na sliku smanjujući zacr-
njenje (el.,fot.)
reducing agent - redukciono sred-
stvo, supstancija koja izaziva re-
dukciju (hem.); ~ atmosphere
- atmosfera u kojoj se vrši redukcija
(hem.); ~ elbow - redukciona,
redukujuća poluga (maš.); ~ fla-
me - redukcioni, redukujući pla-
men, svetli deo gasnog plamena
(hem.) ; ~ hose coupler - reduk-
cioni, redukujući tuljak, redukciona
nazuvica ( za crevo) (zav.); ~
valve - reducir-ventil (maš.); ~
valve nozzle, reducing valve
orifice - priključni otvor za ventil
sa strane niskog pritiska (zav.);
~ zone — redukciona, redukujuća
zona (zav.)
reducant - redukciono, redukujuće
sredstvo
reductases — reduktaze, encimi koji
izazivaju redukciju organskih jedi-
njenja (hem.)
reductibility - sposobnost za re-
dukovanje
reduction - redukcija, oduzimanje
kiseonika ili dodavanje vodonika,
proces koji dodaje elektron atomu
ili jonu (hem.); —, data - sma-
njenje broja podataka; •—• degree -
stepen redukcije (hem.); •—• furna-
ce — peć za redukciju (hem.); ~
gearing - kutija zupčanika za sma-
njenje broja obrtaja (maš.); ~ of
cross section - smanjenje po-
prečnog preseka; ~ ratio - ste-
pen redukcije; ~, redundancy -
smanjenje suvišnih podataka; ~ to
lowest terms - nalaženje najmanjeg
zajedničkog imenitelja (mat.)
reduction-oxidation - oksidoreduk-
cija
reductor - reduktor, dopunski ot-
pornik (el.)
redundancy - redundancija, rezerva,
višak; ~, active - aktivna rezerva;
~, automatic - automatska re-
zerva; —•, command switchable
- rezerva sa komandovanim isklju-
čivanjem; ~, complete - puna
rezerva; ~, element - elementska
redundancy
redundancy
rezerva; ~, fully automatic -
punoautomatska rezerva; ~, in-
herent v. parts redunancy; ~,
parallel - paralelna rezerva; ~,
parts - delimična rezerva; ~,
passive v. parallel redundancy;
~, reiterative - višestruka rezerva;
~, replacement v. active re-
dundancy; ~, single - jednokrat-
na rezerva; ~, standby v. active
redundancy; ~, standby auto-
matic switchable - pomoćna
rezerva sa automatskim uključi-
vanjem; ~, standby command
switchable — pomoćna rezerva sa
upravljanim uključivanjem; ~, sub-
assemblies - grupna rezerva; ~,
system - opšta rezerva
redundant equation - jednačina
koja ima više rešenja nego jednačina
iz koje je nastala (mat.)
redwood - crveno drvo, kalifornij-
ska sekvoja (hot.)
reed - trska, šaš(a), rogoz, ševar
(bol.); ~ frequency - frekvencija,
vibracija (el.)
reemission - reemisija, sekundarna
emisija, sekundarno zračenje
reentry - ponovni ulazak u gusti
sloj atmosfere
referee tests - arbitražno ispitivanje
(pri merenju)
reference - 1. obraćanje, preporuka;
2. saopštenje; 3. (sekundarni) eta-
lon; 4. standard
reference black level — kontrolni
crni nivo; ~, active - 1. aktivni
etalon; 2. aktivni standard; ~,
cesium - etalon cezijum; ~ data
referentna vrednost; ~, frequency
- 1. etalon frekvencije; 2. standard
frekvencije; ~, Une - osnovna
linija, referentna linija prema kojoj
se meri; ~ level - referentni nivo,
kontrolni nivo; ~ model - refe-
rentni model; ~, multiple re-
peated - višestruka manipulacija,
višestruko uzimanje podataka (iz
memorije); ~, passive - 1. pasivni
etalon; 2. pasivni standard; ~
plane - referentna ravan; —
standard - sekundardni etalon,
referentni standard; ~ surface -
588 reflectivity
referentna površina; ~ white le-
vel - kontrolni beli nivo (TV)
refill - dopunjavati (gorivo, ulje,
vodu)
refine - rafinirati, prečišćavati
refined - rafiniran, prečišćen
refined oil - prečišćeno ulje (thnl.)
refinery - rafinerija
refinery gas - rafinerijski gas (pro-
izvod krekovanja nafte) (thnl.)
refining - rafiniranje, prečišćavanje;
~, centrifuge - centrifugalno pre-
čišćavanje; ~, electrolytic - elek-
trolitičko rafiniranje (met.); *-,
fire - pirometalurško rafiniranje;
~ petroleum - rafiniranje nafte;
~, vacuum - vakuumsko prečiš-
ćavanje; ~, zone - zonsko toplje-
nje (prečišćavanje)
reflectance - reflektancija, reflek-
sioni faktor, odnos između reflek-
tovanog i upadnog svetlosnog fluksa
reflectar - tip teleobjektiva (opt.)
reflected rays - odbijeni zraci (opt.);
~ microscope - reflektorski mi-
kroskop kod koga umesto sočiva
stoje ogledala (opt.)
reflection - refleksija, odbijanje (svet-
losti, zvuka itd.); ~, abnormal v.
sporadic reflection; ~, Bragg
- refleksija pod Bregovim uglom,
Bregova refleksija; ~, diffuse -
difuzna refleksija; ~, frustated
total internal - promenljiva puna
unutrašnja rezerva; ~, ionosphe-
ric - jonosferska refleksija; ~,
meteor-trail - refleksija (radio-
talasa) od meteorskog traga; ~,
miror v. specular reflection;
~, mixed - mešana refleksija;
~, multiple - višestruka reflek-
sija; ~, regular y-. specular re-
flection; ~, repeatedly v. multi-
ple reflection; ~, scattered -
difuzna refleksija; ~, specular -
ogledalska refleksija; ~, sporadic
- sporadična refleksija; ~, total -
totalna (potpuna) refleksija; ~, to-
tal internal - totalna unutarnja
refleksija; ~, zigzag v. multiple
reflection
reflectivity - sposobnost (moć) od-
bijanja, reflektivnost; ~, average
- srednji koeficijen(a)t refleksije;
reflectivity
—', radar - refleksiona moć radio-
lokacionih ciljeva; ~, target -
refleksiona moć cilja; ~, ultra-
violet - refleksiona moć kod ultra-
violetnih zrakova
reflectogram - reflektogram, osci-
logram defektoskopa (nukl., eh.)
reflectometer - reflektometar, me-
rač refleksije (eh.)
reflector - reflektor (fiz.,astr.),
• durbin (teleskop") sa ogledalima; —,
Cassegrain(ian) - Kasgreinov re-
flektor; ~, dielectric multilayer
— ogledalo sa višeslojnom dielek-
tričnom prevlakom; —, diffuse -
difuzioni reflektor; ~, elliptic -
eliptički reflektor; ~, flat-roof -
reflektor u obliku diedarskog ogle-
dala; ~, frequency dependent -
reflektor sa reflekcionim faktorom
zavisnim od frekvencije; ~, gra-
phite - grafitni reflektor (nukl.);
~, parabolic - parabolični reflek-
tor (opt.); ~, polarization-sen-
sitive - ogledalo sa refleksionim
faktorom zavisnim od polarizacije
upadnog zračenja; ~, rough -
hrapavi reflektor; —, single - jed-
nostruki reflektor; ~, smooth -
gladak reflektor; ~, spherical -
sferični reflektor (opt.); ~, stac-
ked - složeni (kupasti) reflektor
reflectoscope - reflektoskop (im-
pulsni)
reflex - refleks, odsjaj, odblesak;
~ angle - ugao refleksije (opt.);
~ detector - refleksni detektor
(opt., els.); ~ klystron - refleksni
klistron (eh.); ~~ oscillator - re-
fleksni oscilator (els.); ~ reflec-
tor - mačje oko, katadiopter (sbr.)
reflexion v. reflection
reflux - povratni tok; flegma (desti-
lacione kolone); ~ ratio - količ-
nik refluksa, kod rektifikacionih
kolona i dr. višestepenih uređaja za
razdvajanje; odnos ukupnog pro-
toka prema količini proizvoda (thni,
hem., nukl.)
rofocuse - refokusirati, ponovo fo-
kusirati
refound — preliti, pretopiti
refract - prelamati (zrake)
589 refurnish
refracted ray - prelomljeni zrak
(opt.)
refraction - prelamanje, refrakcija
~, astronomical - astronomska
refrakcija; ~, atmospheric - at-
mosferska refrakcija, prelamanje
svetlosti u atmosferi; ~, double -
dvojno prelamanje; ~, inosphe-
ric wedge - refrakcija na jonosfer-
skom klinu; ~ loss - gubici usled
prelamanja (opt.); ~, sound -
prelamanje zvuka; ~, terrestrial
— prelamanje svetlosti u Zemljinoj
atmosferi; ~, wave - prelamanje
talasa; ~, wedge v. ionospheric
wedge refraction
refractive index - indeks prela-
manja (opt.)
refractivity - refraktivnost, indeks
prelamanja umanjen za I
refractometer - refraktometar, in-
strumen(a)t za merenje indeksa pre-
lamanja
refractometry - refraktometrija, me-
todika merenja indeksa prelamanja
refractor - refraktor, durbin (tele-
skop) sa sočivima (astr.)
refractories - vatrostalni materijal
(u.)
refractory - vatrostalni materijal;
otporan na toplotu, vatrostalan;
~ clays - vatrostalne gline (u.)
refrangible - prelomljiv (opt.)
Refrax - vatrostalni materijal na
bazi silicijum-karbida i nitrida
(thnl.)
refrigerant - sredstvo za hlađenje
refrigeration - hlađenje, rashladi-
vanje, smanjenje aktivnosti; ~,
thermoelectric - termoelektrično
rashlađivanje
refrigerator - hladnjača, kriostat;
~, maser - maserni kriostat; <—•,
multipurpose - univerzalni krio-
stat; —•, parametric amplifier
- kriostat za parametarski pojači-
vač
refuel - snabdeti gorivom (mot.)
refurbish - ponovo (u)glačati
refurnish - opet opremiti; opet na-
mestiti
 590
regenerate
regenerate - uspostaviti; regeneri-
sati, obnavljati
regenerative feedback - regene-
rativna povratna sprega (el.); ~
loop - kolo regenerativne povratne
sprege (el); ~ pump - regene-
rativna pumpa; ~ reactor - re-
aktor-konverter, nuklearni reaktor
u kome se izgaranjem jednog go-
riva (npr. 2 3 5 U) dobija drugo
2«9Pu (nukl.)
region - 1. oblast (otklonskog) A-
polja, oblast, zona; 2. dijapazon;
—-, A - oblast (otklonskog polja)
A-polja; ~, accumulation - ob-
last nagomilavanja (nosača naelek-
trisanja); ~, avalanche - oblast
lavinskog proboja; ~, B - oblast
(otklonskog) B-polja; ~, barrier
- zaprećni sloj; ~, base - bazna
oblast, baza; ~, breakdown -
oblast proboja; -—•, C - oblast
C-polja interakcije; ~, c v. com-
pensated region; ~, collector -
kolektorska oblast, kolektor; ~,
collector depletion - kolektorska
prelazna oblast; ~, collector tran-
sition v. collector depletion re-
gion; —, compensated - kom-
penzovana oblast, C-oblast; ~,
confidence - poverljiva oblast;
~, critical - kritična oblast; ~,
cutoff - oblast prekida; ~, de-
pletion - osiromašeni (zaprečni)
sloj; ~, drift - oblast pomeranja,
oblast drifta; ~, emitter - oblast
emitovanja, emiter; ~, emitter
depletion - oblast prelaznog emi-
tovanja; ~, emitter transition
v. emitter depletion region;
—, forbidden - zabranjena zona,
zabranjena oblast; ~, forward
conduction - oblast direktne pro-
vodnosti; ~, forward injection
- oblast direktnog injektiranja (na
voltamperskoj karakteristici); ~,
gate - oblast zatvaranja, oblast
gejta; ~, geometrical optics -
oblast važnosti geometrijske optike
(u teoriji rasipanja svetlosti); ~,
high-frequency - 1. oblast vi-
sokih frekvencija; 2. oblast važnosti
geometrijske optike; ~, high-
regional center - tranzitna među-
resistivity - visokoomska oblast;
regional center
• s*
register - registar-brojač, registrator,
~, i v. Intrinsic region; ~, in-
trinsic - oblast sopstvene elektro-
provodnosti, i-oblast; ~, inverse
active - inverzno-aktivna oblast;
~, inversion - inverzna oblast;
~, junction - prelazna oblast; ~,
lasing - aktivna oblast; ~, light-
emitting - oblast svetlosnog zra-
čenja; ~, low-frequency - 1.
oblast niskih frekvencija; 2. Rejli-
jeva oblast; ~, McMath plage -
oblast Mak Mata; ~, meniscus-
shaped - meniskusna oblast; ~,
multiplication - opseg multipli-
kacije (opseg voltamperske karak-
teristike s povećanjem struje na
račun pojave lavine); ~, n — oblast
elektronske provodnosti, n-oblast;
~, negative resistance - oblast
negative otpornosti (na voltamper-
skoj karakteristici); ~, normal
active - normalno aktivna oblast;
~ of non-operation - oblast mi-
rovanja; ~ of operation - radna
oblast; ~, ohmic - opseg omskog
otpora (na voltamperskoj karak-
teristici); ~, opaque - opseg ne-
propustljivosti (neprozirnosti, ne-
providnosti, neprozračnosti); ~, p
- opseg providljivosti preko šup-
ljina usled defekata elektrona, p-
oblast; ~, peak - oblast maksi-
muma (npr. struje); ~, Rayleigh
- oblast Rejlijevog rasejanja; ~,
resonance — oblast rezonantnog ra-
sejanja, rezonantna oblast; ~, sa-
turation - saturaciona oblast, o-
blast zasićenja; ~, shadow - 1.
oblast zatamnjenja; 2. mrtva oblast;
~, source - oblast izvora; ~,
space-charge - oblast prostornog
naelektrisanja; -~, stop - oblast
nepopustljivosti (plazma za elek-
tromagnetne talase); ~, transi-
tion v. depletion region; ~,
valley - oblast minimuma padina
(na voltamperskoj karakteristici tu-
nelske diode); ~ wing - lopatica
(krilo) (spektralne linije); -~-, Ze-
ner breakdown - oblast Zenero-
vog proboja
mesna centrala (tel.)
registrujući uređaj; registrovati, za-
beležiti; ~, balanced-pair sto-
rage - registar-memorija na sime-
tričnom paru dioda; ~, input-
output — registar ,,ulaz-izlaz";
of a meter - brojčanik brojila;
~ rack - stalak sa brojačima; ~
reading - očitavanje brojača, či-
tanje brojača; —, standby - re-
zervni registar; ~ tonnage - re-
gistarska tona (potrt.)
registered let;er - preporučeno pi-
smo; — mail - preporučena pošta
registry free - plaćanje za preporu-
čeno (pismo, pošiljku)
regression - regresija, vraćanje
regrinding - ponovno glačanje (maš.)
regrow(th) - ponovno izrastanje-
prekristalizacija
regular crystal - kubni kristal (kr.)
~ decagon - poligon jednakih
strana i uglova (mat.); ~ hexa-
hedron - kocka (mat.); ~ pla-
ner - standardna rendisaljka (maš.);
— polygon - pravilan poligon
(mat.); ~ polyhedron - pravilan
poliedar (mat.); ~ prism - pra-
vilna prizma (mat.); ~ reflec-
tion — pravilna refleksija, odbija-
nje (opt.); ~ solid - čvrsto telo
pravilnog oblika (mat.); ~ sy-
stem - kubni kristalni sistem (kr.)
regularity attenuation - sopstveno
prigušenje, sopstveno slabljenje (el.)
regulate - regulisati, upravljati
regulating inductor - regulaciona
prigušnica (el.); ~ relay - regula-
cioni relej; — rod - regulaciona
šipka, uređaj za finu regulaciju
rada reaktora (nukl.)
regulating valve stem - pritiskač
vretena ventila, zaklopka ventila
(zav.)
regulation - 1. regulisanje, regulacija,
upravljanje; 2. stabilizacija; ~,
control - upravljanje regulato-
rom (el.) ; ~ control tube - uprav-
ljačka cev (el.); ~ curve - regu-
laciona kriva, kriva opterećenja (el.) ;
~ curve of output pressure -
krivulja promene pritiska (zav.);
~, decentralized voltage - decen-
tralizovana stabilizacija (stabilizacija
reinforcement
napona za napajanje neposredno
u nužnim tačkama uređaja); ~
dropout - ispadanje iz regula-
cije (el.); ~ factor - koeficijen(a)t
regulacije, faktor stabilizacije (el.) ;
~, inherent - samoregulacija,
samopodešavanje, samonivelacija
regulator - regulator, regulacioni
uređaj, stabilizator; ~, air pres-
sure - regulator pritiska vazduha;
~, burner - regulator gorionika;
~, diaphragm - membranski re-
gulator; ~, duplex - dvoopera-
cioni regulator; ~, electronic -
elektronski stabilizator; ~, feed
- regulator napajanja; ~ 3 flow -
regulator potrošnje goriva; ~, fre-
quency - stabilizator frekvencije;
~, hand - reostat; ručni regulator;
~, load - regulator punjenja; ~,
oil pressure - regulator pritiska
ulja ili nafte; ~, pressure - re-
gulator pritiska, regulacioni ven-
til, zavarivački reduktor; ~, pro-
portional - proporcionalni (auto-
matski) regulator; ~, self-opera-
ted — regulator bez servo-motora;
~, speed - reduktor brzina; <~,
temperature - regulator tempera-
ture; ~, transformer - priguš-
nica struje zavarivanja; ~, vacuum
- regulator vakuuma
rehabilitation - popravka, remont,
rekonstrukcija
reheating - zagrevanje metala do
temperature obrade, ponovljeno za-
grevanje, medupregrevanje
rein - drška, ručka, rukohvat
reinforce - armirati (beton); poja-
čavati; kruniti, ukrućivati
reinforcement - armiranje; poja-
čavanje armature; punilac; ~ bar
- betonsko gvožđe; ~ of the bla-
des - ukrućivanje lopatice; ~
reject - defektni (proizvod) deo,
deo sa greškom u izradi; ~ rate
- kvota defektnih delova; ~ rejec-
tion - vraćanje, povraćaj, deo sa
greškom u izradi; ~ rejector -
izbacivač, odbojnik; zapor; bari-
jera; strujno rezonantno kolo; —
circuit - filtersko strujno kolo;
~, hand - zaštitnik za ruke (na
presi, nožu, makazama); ~ im-
reinforcement 592
reinforcement
pedance - impedanca kod para-
lelne rezonance
rejection — prigušivanje, zapreča-
vanje; ~, common—mode — pri-
gušivanje opšteg nivoa, priguši-
vanje sinfaznog signala (za balansne
pojačivače ili druge diferencijalne
uređaje); ~ in-phase v. common-
mode rejection
rejector - pregradni filter, čep-
filter, filter za odbacivanje, filter
za odvajanje (el.)
rejuvenation - uspostavljanje, re-
aktivacija
rejuvenator - uspostavljač, reaktiva-
tor
rel - rel, jedinica magnetnog otpora
related numbers - brojevi između
kojih postoji matematička veza;
~ terminals of a transformer
- homologne stezaljke transforma-
tora (el.)
relation - odnos, relacija, razmera;
~, constitutive - materijalna jed-
načina; <~, dispersion - disperzioni
odnos; ~, Einstein - Ajnštajnova
relacija; ~, Manley-Rowe - od-
nos Menli-Rou; ~, man-machi-
ne — veza čovek-mašina; ~, Min—
kowski constitutive -s - materi-
jalne jednačine Minkovskog; ~,
Van Vleck-Weisskopf - odnos
Van Vleka-Vajskopfa
relationship - odnos
relative abundance - relativna obil-
nost (izotopa), procentni sadržaj
jednog izotopa u elementu (fiz.,
hem.); ~ atomic weight - relativ-
na atomska težina (fiz., hern.);
~ density - relativna gustina,
odnos gustine jednog gasa prema
gustini vodonika pod jednakim
uslovima (hem.); ~ error - rela-
tivna greška; ~ frequency - re-
lativna frekvencija (el.); ~ hu-
midity - relativna vlažnost (me-
teor.) ; ~ permittivity - sinonim
za dielektričnu konstantu (el.);
~ regulation - relativna promena
napona (el.); ~ response - re-
lativna osetljivost; ~ sensitivity
relativna osetljivost; ~ speed drop
- relativni pad brzine; ~ speed
relaxation
rise - relativni porast brzine;
~ valency effect - relativni efekt
valence (hem.); ~ viscosity -
relativna viskoznost (hem.); ~
voltage response of the exciter
during the half-second - brzina
odziva uzbudnice (el.)
relativity - 1. relativnost; 2. teorija
relativnosti; ~, special - speci-
jalna teorija relativiteta
relaxation - 1. labavljenje, popuš-
tanje, opuštanje; 2. relaksacija;
~j acoustic - akustička relaksa-
cija; ~, collisional - relaksacija
sudara; ~, cross - unakrsna re-
laksacija; ~, dielectric v. dipole
relaxation; ~, dielectric - die-
lektrična relaksacija; ~, dipole -
dipolna (dielektrična) relaksacija;
~, elastic - elastična relaksacija;
~ generator - generator testeras-
tog napona; relaksator (eh.); —,
intervalley - međudolinska relak-
sacija; ~, isometric — izomerna
relaksacija; ~, magnetic - mag-
netska relaksacija; ~, magnon-
phonon - magnon-fononska relak-
sacija; ~j mechanical - mehani-
čka relaksacija; ~, molecular -
molekulska relaksacija; ~, non-
radiative - neradijativna relaksa-
cija; ~, nuclear - nuklearna re-
laksacija; ~, nuclear magnetic -
nuklearna magnetska relaksacija,
n.m.r.; ~, oscillator - relaksa-
cioni oscilator (els.); ~, phon-
phon - fonon-fonon relaksacija;
~, Raman - relaksacija Ramana
(indirektna); —, rotational - ro-
taciona relaksacija; ~, shear -
pomerena relaksacija; ~, spin-
lattice - relaksacija spin-rešetaka;
~, spin-phonon - spin-fononska
relaksacija; ~, spin-spin - spin-
spin relaksacija; ~, spontaneous
- spontana relaksacija; ~, struc-
tural - strukturna relaksacija; ~
time - vreme relaksacije, vreme
za koje će neki proces dostići e-ti
deo početne vrednosti (e = 2,718...
osnova prirodnih logaritama)
(fiz.); ~, vibrational - oscila-
ciona relaksacija
 593
relay - relej, postaviti relej, zašti-
ćivati, postavljati zaštitu; preda-
vati; ~, accelerating - relej ak-
celeracije, relej ubrzanja, startni
relej; ~, acknowledging - kon-
trolni relej; ~, active-power -
relej aktivne snage; ~, alarm -
signalizacioni relej, alarmni relej;
~, all-or-nothing - relej logične
operacije; ~, alternating-current
- relej naizmenićne struje; ~, am-
plifier - telefonski pojačavač; ~,
arbitrary phase-angle power -
relej aktivne-reaktivne snage, relej
snage s određenim uglom; ~,
auxiliary — pomoćni relej; —-,
balanced - diferencijalni relej;
~, biassed - relej sa lokalnim po-
većanjem osetljivosti; procentno-
diferencijalni relej; relej sa pove-
ćanjem osetljivosti na jednom od
kontakata; relej sa magnetnim dej-
stvom; ~, bimetallic-strip -
bimetalni relej; ~, block(ing) -
blok relej, relej za blokiranje; ~,
busy - relej zauzetosti; ~, cape
- sektorski relej; ~, call - pozi-
tivni relej; ~, capacity - kapacitiv-
ni relej; —, carrier-actuated -
relej koji radi na nosećoj frekvenci;
~, centro zero - tropozicioni
pomoćni relej; ~, clearing - od-
bojni relej; ~, coaxial - relej s
koaksijalnim izvodima, koaksijalni
relej; ~, coding - kodirajući re-
lej; ~, command - komandni
relej, upravljački relej; ~, com-
pute - relej režima rešenja; ~,
conductance - relej provodlji-
vosti; ~, connector - relej spoj-
nih linija; ~, control - kontrolni
relej, komandni relej; ~, crystal
can - relej u kućištu kristala; <—-,
current - relej struje; <~, cut-in
- uključni relej; ~, cut-off - raz-
dvojeni relej; ~, cut-out v. cut-
off relay; ~, decoding - deko-
dirajući relej; ~, delay - relej za
kašnjenje (vremensko); ~, delayed
- relej usporenog dejstva; ~, de-
pendent time-lag - relej sa odre-
đenim kašnjenjem; ~, differen-
tial - diferencijalni relej; ~, di-
rectional - usmereni relej, relej za
38 Rečnik
relay
usmeravanje; ~, directive - pola-
risani relej; ~, discriminating -
selektivni relej; ~, double-arma-
ture - relej sa dvojnom kotvom;
~, double-coiled - relej sa dvoj-
nim obmotavanjem; ~, double—
woud v. double-coiled relay;
~, electrical-mechanical - elek-
tromehanički relej; ~, electro-
dynamic - elektromagnetni relej;
~, electronic - elektronski relej;
~, electrostatic - elektronski
relej; ~, ferro-dynamic - elek-
trodinamički relej; ~, flasher -
migajući relej; ~, floater - dopun-
ski putni relej; ~, flutter - vibra-
cioni relej; ~, forestalling v. ac-
knowledging relay; <--, frequen-
cy - frekventni relej; ~, gas - ti-
ratron; gasni relej; ~, group -
relejni birač, grupa releja; ~, guard
- usporavajući relej, zadržavajući
relej; ~, high G - anti-G relej;
relej za rad sa visokim vrednostima
G; ~, impedance - relej ukupne
otpornosti, relej ukupne impedan-
ce; ~, impulse - impulsni relej;
~, independent time-lag - relej
sa nezavisnim kašnjenjem vremena;
~, induction - indukcioni relej;
~, initiating - upusni relej, startni
relej; ~, instantaneous - relej
trenutnog dejstva; ~, interloc-
king — samoblokirajući relej; •—,'
interrupter - relejni prekidač,
impulsni prekidač; ~, inverse
time-lag - relej s inverznim kaš-
njenjem vremena; ~, key - ma-
nipu'ativni relej; -~, kipp - kip-
relej, jednostrani multivibrator; ~,
latched - relej sa samozadržanjem;
~, light - foto-električni relej,
foto-relej; ~, light-activated
switching - relej sa svetlosnom
pobudom; ~, line - linerani re-
lej; ~, link - radio-relejna linija
(kabl); ~^, locking - relej za blo-
kiranje; ~, magnetic - magnetni
relej; ~, magnetoelectric - mag-
netnoelektrični relej;'—, maximum
- maksimalni relej; ~, measuring
- merni relej, relej za određenu ve-
ličinu; ~, memory time-delay
relay 594
relay
- relej sa memoriranim kašnjenjem;
~, mercury - živin relej; ~, mer-
cury-plunger - živin-uranjajući
relej; ~, metering - relej-brojač,
relej registracije, relej evidencije;
~, mho v. conductance relay;
—, microphone - mikrofonski
relej; ~, microwave - radio-
relejna stanica; ~, minimum -
minimalni relej; ~, motor - mo-
torni relej; ~, network - relej
pomeranja faze; ~, neutral -
polarizovani relej sa neutralnim
položajem; neutralni relej, nepola-
rizovani relej; ~, notching -
relej broja impulsa; upusni relej,
startni relej, relej ubrzanja; ~,
open-phase - relej razdvajanja
faze; ~, over-and-under vol-
tage - prednaponski i podnaponski
relej; ~, overcurrent v. maxi-
mum relay; ~, overload - relej
preopterećenja, maksimalni relej;
~j overload constant time-ele-
ment - maksimalni relej sa zadrža-
vanjem vremena nezavisno od stru-
je; ~j overload time - maksi-
malni relej sa zadržavanjem vre-
mena; ~, overvoltage - relej
maksimalnog napona; ~, photo-
electric - fotoelektrični relej, foto-
relej; ~, pilot - kontrolni relej,
pomoćni relej, sekundarni relej;
~, plunger - solenoidealni reiej;
~, polarized - polarizovani relej;
<~j power - relej snage; ~, power-
direction - relej usmeravanja sna-
ge; ~, pressure - manometarski
relej; ~, protective - zaštitni
relej; ~, quotient - relej odnosa
veličina; ~, rack - relejni stalak,
stalak sa relejima; ~, radio - radio-
relejna veza; ~, rate-of-change
- relej brzine promene; ~ 5 rate-
of-change-temperature - relej
zavisan od brzine promene tempe-
rature; ~, ratio balance - pro-
centno-diferencijalni relej; ~, re-
actance v. impedance relay;
~, reactive-power - relej reak-
tivne snage; <~, reclosing - relej
ponovnog uključenja, samouključni
relej; ~, regulating - relej za
relay
regulaciju, regulacioni relej; ~,
remanent - relej sa remanencijom;
~, reset - relej početnog režima,
relej za povratak na početni režim;
~, resistance - otporni relej,
relej sa aktivnim otporom; ~,
reverse (-current) - relej po-
vratne struje; ~, reverse-phase
- relej povratnog vraćanja faze;
~, reverse-power — relej povratne
snage; ~, ringing-trip - razdelni
relej; ~, route - maršrutni relej;
~, safety - zakočni relej, bloki-
rajući relej, zaštitni relej; —, se-
condary - sekundarni relej; ~,
selective — selektivni relej; ~,
separating - odvojni relej; ~,
sequence - sekventni relej; ~,
set - relejni uređaj; ~, shunt-
field - relej sa magnetnim šen-
tom; ~j shut-down - uključni re-
lej; ~, side-armature - relej sa
bočnom kotvom; ~, signal — si-
gnalni relej; ~, signalling - relej
blokiranja; ~ 3 sinchronism check
- relej sinhronizma; ~, slugged
v. delayed relay; ~, solenoid -
solenoidni relej; ~ s speed-sen-
sitive - brzinski relej, relej oset-
ljiv na brzinu; ~, starting - star-
tni relej; ~, step-back - povratni
relej; ~, stepping - relej stepena-
stog dejstva, relej sa korakom;
~, storage - memorijski relej; ~,
sudden-change - relej brze iz-
mene; -~, supervisory - kontrolni
relej, odbojni relej; '~, supple-
mentary - pomoćni relej; ~ 3
switch selector - indikacioni se-
lektorski relej; ~, synchronizing
- sinfazujući relej, sinhronizacioni
relej; ~, telegraph - telegrafski
relej; ~, telephone - telefonski
relej; ~, television - televizijska
radio-transiacija; ~, temperature
- temperaturni relej; ~, thermal -
toplotni relej, termalni relej; ~,
thermionic v. electronic relay;
<~, throw-over - fiksirajući dvo-
pozicioni relej; ~, time - relej
vremena, vremenski relej; ~, time-
lag - usporujući relej; ~, track -
putni relej; ~, transmitter -
transmitujući relej, predajni relej;
relay S9S
/—, trigger - triger-relej, relej sa
mehaničkim samoblokiranjem; ~,
two-position v. remanent relay;
~, two-step - dvostepeni relej;
~, undercurrent - minimalni
relej, relej smanjenja struje, relej
umanjenja struje; ~, undervol-
tage - relej umanjenja napona,
relej smanjenja napona, minimalni
relej; ~, valve - cevni relej; ~,
vibrating - rezonantni relej; ~,
voltage - relej napona, naponski
relej; ~, wire-break - relej raz-
dvajanja; ~ with hand-resetting
contracts - relej sa samoodrža-
vanjem; ~ with latching v. re-
lay with hand-resetting con-
tracts; ~ with self-resetting
contracts - relej sa samopovra-
canjem
relaying - relejna zaštita, postavlja-
nje zaštite, primena releja; trans-
lacija; ~, carrier - radio-relejna
veza; —', moon reflection - veza
sa iskorišćenjem refleksije od Me-
seca
releasing key - ključ za deblokiranje
(puštanje, uključivanje) (maš.); <-~
magnet - elektromagnet za de-
blokiranje (puštanje) (el.) ~ time
- vreme deblokiranja (otpuštanja,
otvaranja) (el.) ; ~ refit - remont
reliability - pouzdanost; ~, accep-
table - dopustiva pouzdanost; ~,
achievable - teoretska (dosežna)
pouzdanost; ~, achieved - po-
stignuta pouzdanost; ~, actual -
faktička, stvarna pouzdanost; ~,
assessed - ocenjena pouzdanost;
~, attained - dostignuti nivo po-
uzdanosti; ~, average - srednja
sigurnost (pouzdanosti); ~, ave-
rage component - srednja pouz-
danost, elementa (u sistemu); ~,
block - pouzdanost sistema; ~,
component — pouzdanost ele-
menta; ~, constant - stabilna po-
uzdanost; ~, contractual - pouz-
danost ugovorena ugovorom; ~,
demand - potrebna (tražena) si-
gurnost, pouzdanost; ~, demon-
strated - sigurnost (pouzdanost)
potvrđena pri ispitivanju; ~, de-
sign - pouzdanost konstrukcije, pro-
38«
reliability
računska pouzdanost; ~, desired
- potrebna (tražena) pouzdanost;
~, electronic parts - pouzdanost
elektronske aparature; ~, engi-
neering - tehnička sigurnost; ~,
environmental - pouzdanost pri
dejstvu okoline; ~, functional -
eksploataciona pouzdanost; ~, ge-
neral - opšta pouzdanost, sigur-
nost, sigurnost (sistema); ~, hard-
ware — pozdanost opreme; —•,
highest possible - maksimalno
moguća pouzdanost; ~, human -
pouzdanost čoveka (kao učesnika
u sistemu); ~, inherent - sopstve-
na pouzdanost; ~, long life (long-
term) - pouzdanost u uslovima
dugotrajne eksploatacije; ~, lot-
by—lot — pouzdanost određena pu-
tem kontrole svakog segmenta (u
celini); ~, low - niska pouzdanost;
~ mainstage - verovatnoća pouz-
danosti u toku eksploatacije; ~,
maintenance - eksploataciona po-
uzdanost; ~, man-rated - pouz-
danost uz učešće čoveka (kao ele-
menta sistema); ~, military -
pouzdanost vojne opreme; ~, mis-
sion - pouzdanost pri izvršavanju
zadataka; ~, multiple-system -
pouzdanost složenog sistema; <~,
numerical - količinski, pokazatelj
pouzdanosti; ~, one-shot - pouz-
danost proizvoda jednokratne pri-
mene; ~, operating - eksploata-
ciona pouzdanost; ~, optimal (op-
timum) - najpovoljnija (optimal-
na) pouzdanost; ~, ovcral v.
general reliability; ~, perfect
- idealna pouzdanost; ~, perfo-
rance - pouzdanost u radu; ~,
poor - mala (niska) pouzdanost;
~, predicted (prediction) - pro-
gnozirana, proračunata pouzdanost;
~, process - pouzdanost tehno-
loškog procesa; ~, readiness -
bojeva gotovost; ~, short-term
- pouzdanost za kratki period eks-
ploatacije; ~, start - verovatnoća
pouzdanosti rada u početku (u
prvoj fazi) eksploatacije; ~, struc-
tural - pouzdanost konstrukcije;
~ 3 system - pouzdanost sistema;
~, test - pouzdanost kriterija; ~,
reliability
reliability
time-depedent - pouzdanost za-
visna od vremena; ~, true -
istinska pouzdanost; ~, ultra-
high - veoma visoka pouzdanost;
~, unacceptable - neprihvat-
ljiva (nedopustiva) pouzdanost
reliable - jak, čvrst, otporan
reliction - regresija, odstupanje vode
relief - stražnji, zadnji ugao, reljef;
~ angle - stražnji, zadnji ugao;
~, effect - plastičnost slike ( TV);
~ motion - kretanje unazad
(maš.) ; ~ valve — ventil sigurnosti
(maš.)
relieve - 1. olakšati, rasteretiti, is-
puštati (gas); sniženje, spuštanje,
snižavanje (pritiska); 2. formiranje
zadnjeg ugla; ~ of load - rastere-
titi (maš.)
relieving - olakšavanje, rastereći-
vanje, ispuštanje, snižavanje (pri-
tiska); ~, stress - popuštanje na-
pona (el., mtl.); ~, stress by
heat treatment - uklanjanje na-
pona žarenjem (mil., el.); ~, stress
by local heating - uklanjanje na-
pona lokalnim grejanjem (tntl., el.)
relighting - ponovno puštanje po-
kretača
reload - ponovo potapati
relocation - premeštanje, reloka-
cija; ~ of cars - predislokacija
vagona; ~ of line - odvod linija;
~ of tracks - pretrasiranje linija
reluctance - magnetna otpornost
reluctivity - specifična magnetna
otpornost
remainder - ostatak
remains - ostatak, ostaci; ~, animal
- ostaci živih organizama; ~, ve-
getable - biljni ostaci
remanence - remanencija (zaostala
magnetna indukcija, zaostala na-
magnetisanost)
remanent - zaostao, preostao
rematcbing - neprekidno podeša-
vanje, ponovno podešavanje (el.);
~ relay - relej za neprekidno
(ponovno) podešavanje (el.)
remittance - novčana uputnica
remnant - ostatak
remote - udaljen, dalek, koji deluje
na rastojanju
596 repair
remote control - upravljanje na
daljinu, daljinsko upravljanje (ru-
kovanje), telekomanda, kontrola na
daljinu {eh., nukl.); ~ control
gear - mehanizam za daljinsko u-
pravljanje (maš.); ~ control
switch - daljinski prekidač (el.);
~ elevation sylsyn - daljinski sei-
sin za elevaciju; ~ indicator -
daljinski indikator (el.); ~ mea-
suring - telemetrija (metri.); ~
monitor - daljinski kontrolni si-
stem, daljinski monitor (nukl.);
— position control - daljinsko
upravljanje položajem (nukl.); ~
switching-sytem - uređaj za da-
ljinsko upravljanje (nukl.); ~ tu-
ner - daljinski podešavač (el.);
~ velocity - relativna brzina tela
u odnosu na okolni fluid; ~ video-
amplifier - daljinski video-poja-
čavač (TV)
remotely-operated - daljinskim u-
pravljanjem, teleupravljanjem; ~
controlled, remotely operated
- upravljano (kontrolisano) na da-
ljinu (nukl.)
removability of the slag - moguć-
nost odstranjivanja troske (zav.)
removal -odnošenje; ~ of heat -
odvođenje toplote (tt.)i ~ of
scale ~ uklanjanje kamenca (tnhl.)
remtron - višekatodna cev sa gas-
nim pražnjenjem
rendition - predaja, prevođenje,
prevod
renewal pariš - rezervni delovi,
promenljivi delovi, delovi za za-
menu
rennin - renin, enzim koji se na-
lazi u stomačnom soku i izaziva
koagulaciju mleka (hem.)
reorder signal - signal oslobođenja
kola (tel.)
rep - rep, jedinica za merenje radio-
aktivnog zračenja (nukl.)
repair - popravka, prepravka; po-
praviti; ~, operating - tekuća
popravka; ~, part - zamenljivi
deo; ~, permanent v. operating
repair; ~, preventive - preven-
tivna opravka; ~, scheduled -
planirana opravka
repairablllty
repairability - podesnost za opravku
repeatability - moć ponavljanja,
reproduktivnost
repeater - repetitor, ponavljač; ~,
active satellite - aktivni repe-
titor na veštačkom zemljinom sa-
telitu; ~, office - pojačavački
centar; ~, television - televizij-
ski repetitor; ~, terminal - kraj-
nja stanica, terminalna stanica (ra-
dio-relejne veze); ~, two-way -
retranslator
repellent - odbojni; reflektujući
repeller - reflektor, reflektujuća
elektroda; ~, ion - jonski reflek-
tor (elektroda koja predstavlja po-
tencijalnu prepreku za jone)
reperforator - prijemni perforator,
reperforator (el.)
repetition frequency - frekvencija
ponavljanja (el.); ~ interval -
interval ponavljanja (el.); ~ mil-
ling - glodanje pri izradi komada
u velikim serijama (maš.); ~ pro-
duction - serijska proizvodnja
(maš.); ~ rate - frekvencija po-
navljanja; ~ work - serijska pro-
izvodnja
replaceable - zamenljiv; ~ hydro-
gen - atomi vodonika u jedinje-
njima koji se mogu zameniti ato-
mima metala (hem.)
replacement - zamena mesta; ~
blađe - rezervno sečivo (kod
glodača sa umetnutim zubima)
(tnaš.); ~ part - rezervni deo
(maš., SAD); ~ series - niz me-
tala poredanih po njihovim oksida-
cionim potencijalima (hem.)
replace with - zameniti sa
reporter - izveštač, reporter
reporting - izveštavanje
represent graphically - predstaviti
grafički (mat.)
repressing - ponovno presovanje
reprint - ponovo štampati, preštam-
pati
reprocessing - prerada, ponovna
prerada, regeneracija
reproduce - reprodukovati; obno-
viti; kopirati
reproducer - reproduktor, uređaj
za reprodukciju (eh.)
597 research
reproducibility (of an experiment)
- moć reprodukcije (eksperimenta)
reproductibility - moć reproduk-
cije; ~, intrinsic — unutrašnja moć
reprodukcije (atomskog etalona frek-
vencije)
reprodueting head - reproduk-
ciona glava (tls.); ~ needle -
igla za reprodukciju (eh.); ~
characteristic - karakteristika re-
produkcije (eh.)
reproduction - reprodukovanje, pri-
kazivanje, reprodukcija; — speed
- brzina reprodukcije; ~, stereo-
phonic record - reprodukcija
stereofonskog zapisa
replusion - odbijanje, repluzija; —
motor - repluzioni motor; ~
motor with double set of bru-
shes - repulzioni motor s dvostru-
kim četkicama (el.); ~> space-
charge - odbijanje prostornim
naelektrisanjem
request test - ispitivanje na zahtev
pretplatnika (tel.)
requirement - zahtev, potreban
uslov, potreba; ~, avionic -s -
avio-zahtevi, zahtevi za ugradnju
instrumentacije u avioelektronici;
~, circuit -s - zahtevi kola, za-
htevi šeme; ~, environmetal -
ambijentni zahtevi, zahtevi usled
dejstva okoline; ~, performance
- zahtevi usled posebnih osobina,
performansni zahtevi; ~, reali-
bility - zahtevi usled pouzda-
nosti
requirements - zahtevi, tehnički
zahtevi
reradiate - ponovo izračiti
reradiation - ponovo (sekundarno)
zračenje
re-recording - ponovno zapisivanje
(zvuka) (eh.)
reroute - preusmeriti, dati vezu
obilaznim putem (tel.)
rerun - ponovni rad, ponovno po-
kretanje
rescap - otpomokapacitivni modul
research - istraživanje, ispitivanje,
traganje; istraživanje, tragati; ~,
advanced - perspektivno istraži-
vanje; ~, aerospace - istraživanje
aerokosmosa; ~ and develop-
research
research
ment division - istraživačko-raz-
vojno odeljenje (SAD); ~ and
development work - istraživačko-
razvojni rad; ~, electron-beam
- istraživanje snopom elektrona;
~ reactor - istraživački reaktor;
~, solid-state - istraživanje u
fizici čvrstog tela; ~, space - is-
traživanje prostora, kosmičko is-
traživanje; ~ work - (naučno)
istraživački rad
researcher - istraživač
reseda - rezeda, bledosivkastozeleno,
rezeda zeleno
reserve - rezerve; ~, cold - hladna
rezerva; -~, hot - vruća rezerva;
—, loaded v. hot reserve; ~,
reduced - redukovana rezerva,
smanjena rezerva, topla rezerva;
—, unloaded v. cold reserve;
~, warm v. reduced reserve
reservoir capacity - kapacitet re-
zervoara
reset - ponovo metnuti (staviti),
ponovo složiti, ponovo razmetnuti
(testeru), opet naoštriti (brijač);
nov slog; vratiti na nulu
resettability - ponovljivost, moć
ponavljanja
resetting - ponovno stezanje, pre-
pravljanje, vraćanje na nulu
resetting device - povratni uređaj;
~ ratio - povratni odnos; ~ time
- vreme povratka; ~, value -
povratna vrednost
resharpening - ponovno oštrenje,
ponovno glačanje (maš.)
rehip - ponovo ukrcati, prekrcati,
pretovariti (pom.)
reshuffle - pregrupisanje
residence telephone - telefon u
stanu pretplatnika, pretplatnički te-
lefon (u stanu) (tel.)
residue - 1. ostatak; 2. talog; 3.
grupa, radikal (hem.)
residual - (pre)ostali, zaostali, (koji
se javlja) u ostatku, ostatni, rezi-
dualni; ~, affinity - preostali
(rezidualni) afinitet, privlačna sila
koja ostaje posle zasićenja normal-
nih valencija (hem.); ~ capaci-
tance - zaostala kapacitivnost (el.);
~ current - rezidualna struja,
598 resin
mala struja koja se može sprovesti
kroz elektrolit bez vidljive promene
na elektrodama (hem.); ~ elec-
tricity - zaostali elektricitet u
kondenzatoru posle pražnjenja (el.);
~ ionization - zaostala joniza-
cija (el.); ~ magnetism - zaostali
magnetizam (el.); ~ oils - as-
faltna ulja (ostaci pri destilaciji
nafte) (thnl.); ~ stress - zaostali
pritisak (maš.); ~^stress due to
welding - unutarnji napon od
zavarivanja (zav.); ~ stud - anti-
remanentni odstojnik (el.); ~ vol-
tage - napon pražnjenja (el.)
residue - ostatak, preostatak; ~
lime - krečni ostatak (zav.)
residuum v. residue
resilience - sposobnost vraćanja u
prvobitni položaj
Resimene - grupa sintetičkih smola
na bazi melamina (thnl.)
resinaceous v. reslonous
resin - smola, kalofonijum, kalofonij,
drvena smola; ~, aldol - aldolna
smola; ~, alkyl - alkilna smola;
~, anion-exchange - smola anion-
ske razmene; ~, common - kalo-
fonijum, kalofonij; ~, couma-
rone - kumaronova smola; ~,
cured v. hardened resin; <~,
dammar - damarova smola; ~,
epoxy - epoksidna smola; ~,
fossil - fosilna smola; ~, har-
dened - stvrdnuta smola, otvrd-
nuta smola; ~, ion-exchange -
smola sa jonskom razmenom; ~,
ketone - ketonska smola; ~, mo-
nobed - smola sa monorodnim
sastavom; ~, no-pressure - smola
koja je otvrdnuta bez pritiska; ~,
polyethylen - polietilenova smola;
~, rubber - smola kaučuka; ~,
sulphamide - sulfamidna smola;
~, thermoplastic - termoplas-
tična smola; ~, thermosetting -
termoreaktivna smola; ~, tree v.
wood resin; ~, urea-formalde-
hyde - karbamidna smola; ~,
vinsol - vinsolova smola; ~,
white - kalofonijum, smolasti os-
tatak destilacije terpentina, biljna
smola; ~, wood - drvena smola
 resinates 599
resinates - rezinati, proizvodi koji
se dobijaju stapanjem kalofonijuma
sa metalnim oksidima
resinification - stvaranje (obrazo-
vanje) smole, osmoljavanje
resinous - smolast; ~ substances
- smolaste supstancije (hem.)
Resinox - proizvodi na bazi sinte-
tičkih fenolskih smola (thnl.)
'I- resins - smole (iz živih ili izumrlib
biljaka, nerastvorene u vodi) (hcm. l
resintering - ponovljeno sinterova-
nje, drugo sinterovanje (mtl.)
resist - zaštitni sloj, zaštitni pokri-
vač; ~, aluminium - aluminijum-
ski zaštitni sloj; ~, oxide - otporan
na oksidisanje; ~, plated - elek-
troprevučeni zaštitni sloj
Resistac - razne vrste aluminijum-
bronze (mtl.)
resistal - rezistal, termički otporna
legura sastava 63,5% Fe, 16,6"O
Ni, 15% Cr, 4,5% Si, 0,3% C
resistance - otpor; otpornost; omski
otpor; ~, abrasion v. abrasive
resistance; ~, abrasive - otpor-
nost na brisanje; <~, acoustical -
akustična otpornost; ~, ageing -
otpornost na starenje; ~ ampli-
fier — otporni pojačavač; ~, anode
- anodna otpornost; ~, apparent
- naznačeni otpor; ~, attrition v.
abrasive resistance; ~, barret-
ter — otpor baretera; ~, barrier
- otpornost prelaza; ~, base -
otpornost baze; ~, base sheet -
otpornost sloja baze; ~ ; bassast
- balastni otpor; ~, bending -
otpor na savijanje, na povijanje;
<~, body v. spread(ing) resis-
tance; ~ box - kutija otpora;
~ box with plugs - kutija otpora
s čepovima; ~, brake - zakočni
otpor, otpor na kočenje, otpor pri
kočenju; zakočni reostat; ~, branch
-f odgovarajući otpor; ~, buckling
- otpornost na uzdužno savijanje;
^~j bulk - zapreminska otpornost;
i~ butt welding - čeono zavari-
vanje zbijanjem; ~, calibrated -
j kalibrisani otpor, izbaždareni otpor;
~ capacitance coupling - ot-
' porno-kapacitivna sprega (eh.); ~~
resistance
capacitance oscillator - otporno
kapacitivni oscilator; ~, channel
- otpornost kanala; ~, cohesive
- jačina odvajanja; ~ coil - otpor-
ni kalem; ~, cold — postojanost
na hladnoću, otpornost na hlad-
noću; ~, collector - otpornost
kolektora; —•-, collector leakage
- otpornost umicanja kolektora;
~, collector saturation - otpor-
nost zasićenja kolektora; —•, com-
bination - složeni otpor, kombi-
novani otpor; — copper - otpornost
na presvlačenje bakrom; ~, cor-
rosion - otpornost na koroziju;
—, coupling - otporna sprega; ~,
cracking - otpornost na kreko-
vanje; ~, current-controled ne-
gative v. S-type negative resi-
stance; ~, current-stable ne-
gative v. S-type negative resi-
stance; ~, cutting - otpornost
na rezanje; ~, dark - otpornost
na zacrnjenje; ~ dc copper -
otpornost narr.otija za jednosmernu
struju; ~, dielectric - otpornost
na izolaciju, otpornost dielektrika;
~, diffusion - difuzna otpornost;
~, drain - otpornost negativnog
izvora; ~, drought - otpornost
na sušu; ~-, dynamic - dinamička
otpornost; ~, earth - otpornost
uzemljenja; ~, effective - efek-
tivna otpornost, efektivan otpor;
~, elasuc - elastični otpor; ~-,
electrical - električni otpor; ~,
emitter - otpornost odašiljača;
~, equivalent - ekvivalentni ot-
por; ~, external - eksterni ot-
por, spoljni otpor, otpor spoljnog
kola; ~, fat - nepropusnost za
mast; ~, field - otpor ljuske po-
buđivanja; otpor u kolu pobuđi-
vanja; ~, field-coil - otpornost
ljuske pobuđivanja; ~ 3 finite back
- krajnji povratni otpor (u realnim
diodama); ~ s fire - otpornost
na žarenje, otpornost na sagore-
vanje, otpornost na paljenje; ~>
forward - upravna otpornost,
otpornost na upravni pravac; ~,
freeze - otpornost na smrzava-
nje; ~, friction(al) - otpornost
na trenje; ~, frontal - čelna ot-

resistance 600
resistance
pornost, frontalna otpornost; ~,
fungus - otpornost na obrazova-
nje budi, otpornost na truljenje;
~, gate - otpornost prolaza;
otpornost ventilskog provodnika (u
kriotronu); ~, grease v. fat resi-
stance; ~, grid - otpornost
kola; ~, head - čelna otpornost;
~, heat - otpornost na toplotu,
toplotna stabilnost; ~, heater -
otpornost podgrejavača, otpornost
zagrevača; ~, heat-transfer v.
thermal resistance; ~, high
- velika otpornost; ~, high-fre-
quency - otpornost na visoke
frekvencije; ~, humidity - otpor-
nost na vlagu; ~, hump - otpor
nadzvučne oblasti; ~, hydraulic
- hidraulični otpor, hidraulična
otpornost; ~, impact - udarna
viskoznost; otpor na udar; ~,
incremental - diferencijalna ot-
pornost; ~, incremental nega-
tive - negativna diferencijalna ot-
pornost; ~, inductance series
regulating - induktivni otpornik
za regulaciju zavarivanja; ~, in-
sulation — otpor izolacije; ~,
internal - unutarnja otpornost,
unutrašnji otpor; ~, intrinsic -
unutarnji otpor, unutrašnja otpor-
nost; ~, junction - prelazni
otpor, otpornost prelaza; otpor-
nost rezistora na p-n prelazu;
~» Kapitza - Kapicina otpornost;
~ lamp - otporna lampa; ~
lateral - otpornost u longitudi-
nalnom pravcu (npr. u integralnoj
šemi); ~, leakage - otpornost
isticanja; ~, light - otpornost na
svetio; ~, linear - linearna ot-
pornost; ~, liquid - otpor teč-
nosti; tečni reostat; ~, load -
električni otpor; ~, low-frequ-
ency - otpor na niske frekvence;
magnetic - magnetni otpor;
measuring - otpor-etalon;
, mechanical - mehanički otpor;
, moisture - otpornost na vlagu;
motional - piezootpornost;
negative - negativni otpor;
non-linear - nelinearni otpor;
non-reactive - čisto omski
resistance
otpor; ~, nonzero forward -
nenulta direktna otpornost (u re-
alnim diodama); ~, N-type nega-
tive - negativna otpornost, kontro-
lisana naponom, negativna otpor-
nost N tipa; ~, ohmic - omski
otpor; ~, ohmic-base - omska
otpornost baze; ~, open-cir-
cuit stable negative v. S-type
negative resistance; ~, output
- izlazni otpor; ~, parasitic -
parazitski otpor; ~, plate v.
anode resistance; ~, plug -
otporni čep (sa ugrađenim otpo-
rom); ~j pressure - otpor na
pritisak; ~, pure - aktivan otpor,
Čist otpor; ~, pyrometer - piro-
metar sa referentnim otporom; ~,
radiation - otpor ozračivanju,
radijaciona stabilnost; ~, resi-
dual - rezidualni otpor, zaostali
otpor; ~, reverse - reverzni
otpor, obrnuti otpor; ~, rolling
- otpor kotrljanju, otpor drugog
reda; <~, sample - otpornost
uzorka; ~, saturation - satura-
ciona otpornost; ~, series regu-
lating - redni regulator otpora;
~, sheet - otpornost sloja; ~,
short-circuit stable negative v.
N-type negative resistance; ~,
shunt - paralelni otpor, otpor
šenta; ~ 3 shunt-breaking - otpor
gašenju; ~, skid - otpor zanošenju;
~, skin - površinski otpor; ~,
skin friction - otpor površinskog
trenja; ~, sliding - otpor klizanju;
~, slip - otpor klizanju; ~,
source - otpornost izvora; otpor-
nost generatora; ~, specific -
specifični otpor, specifična otpor-
nost; ~, spread(ing) - raspode-
ljena otpornost; ~, standard -
otpor etalona; ~, starting -
startni otpor, početni otpor; ~,
static - statički otpor; ~, stea-
dying - prigušni otpor; ~, S-type
negative - negativna otpornost,
kontrolisana strujom, negativna ot-
pornost S-tipa; ~, surface - po-
vršinski otpor; ~, swamping -
apsorbujući otpor, prigušni otpor,
dodatni otpor; ~, terminal -
krajnji otpor, finalni otpor, završni
601
L- otpor; ~j thermal - termalni
%*• otpor; ~ thermometar - otpor-
^ • nički termometar; ~, to shock
- otpornost udarcu, jačina na
udarac; •—, to wear - otpornost
na habanje, trošenje; ~, torsio-
nal - torzioni otpor, otpor na uvi-
janje, otpor na torziju; ~, true
- omski otpor, pravi otpor, čist
otpor; ~, turbulence - turbu-
lentni otpor; ~, twisting v. tor-
sional resistance; ~, ultimate
- ultimativni otpor, vremenski ot-
por; —, unit v. specific resistan-
ce; ~, valve - otporni ventil; ~,
variable - promenljivi otpor, va-
rijabilni otpor; ~, viscous - vis-
kozni otpor; ~, voltage-con-
trolled negative v. N-type ne-
gative resistance; ~, voltage-
dependent - varistor, promenljivi
otpornik; ~, voltage-stable ne-
' gative v. N-type negative re-
sistance; ~, volume - zapre-
minski otpor; ~, water - hidra-
ulični otpor; ~, wave - talasni
otpor; ~, wear - otpor habanju,
otpor na habanje; ~ weld - šav
dobijen zbijanjem; ~, welding -
zavarivanje otporom, zavarivanje
zbijanjem; ~, wind — aero-dina-
mički otpor, otpor vazduha; ~,
zero-forward - nulta direktna
otpornost (u idealnim diodama)
resistant - protivan, što se opire;
~ to wear - otporan na habanje
(thnl.); ~ spring - opruga za
zatvaranje (zav.)
resistive D.C. drop - omski pad
jednosmernog napona (elj.)
resistivity - specifična otpornost;
~, bulk - zapreminska specifična
otpornost; ~, channel - speci-
fična otpornost kanala; —, plasma
- specifična otpornost kanala; ~,
sheet - specifična otpornost sloja;
~, surface - površinska specifična
otpornost; ~, volume v. bulk
resistivity
resistor - rezistor, otpornik, omski
otpor; ~, annular - kružni re-
zistor; ~, ballast - strujni sta-
bilizator, regulator struje, lampa
resistor
za opterećenje; ~, base-blas -
rezistor pomeranja u kolu baza;
~, bulk - zapreminski rezistor;
~, carbon — ugljeni rezistor; ~,
cermet - kermetni rezistor, me-
talokermetični rezistor; ~, col-
lector - kolektorski rezistor; ~,
composition v. carbon resis-
tor; ~, current viewing - rezi-
stor za kontrolu oblika struje; ~,
damping - rezistor za priguši-
vanje, rezistor za gašenje; ~, de-
posited - metalno-prevučeni rezi-
stor; ~, deposited carbon -
ugljeni rezistor, dobijen metodom
taloženja, ugljem prevučeni rezis-
tor; ~, diffused - difuzioni re-
zistor; —, disk - disk-rezistor; ~,
double-diffused integrated - re-
zistor integralne šeme, dobijen me-
todom dvojne difuzije; ~, electro-
nically variable - rezistor s elek-
tronskom regulacijom; ~, epi-
taxial - epitaksijalni rezistor; —,
etched - rezistor dobijen metodom
elektrolitičkog dekapiranja; •—•, e—
vaporated - otpornik dobijen na-
paravanjem; ~, feedback - re-
zistor u kolu povratne sprege; ~,
film - film-rezistor; ~, herme-
tically sealed - hermetički rezis-
tor; ~, integrated(circuit) - re-
zistor integralne šeme; ~, junc-
tion - rezistor na p-n prelazu;
~, light-dependent - fotorezis-
tor; ~j metal-film - rezistor na
metalnom filmu; ~, micropla-
nar - planarni mikrorezistor; ~,
negative - elemen(a)t s negativ-
nim otporom; ~, noise - rezis-
tor s šumom; ~, photocopied
- rezistor dobijen fotokopiranjem;
~j printed - štampani rezistor;
~-, rod - šipkasti rezistor; •~)
semiconductor - poluprovodnič-
ki rezistor; ~, silicon planar -
silikonski planarni rezistor; >~,
single-diffused integrated - re-
zistor integralne šeme, dobijen me-
todom iednostruke difuzije; ~,
single-wound - jednoslojni ži-
čani otpornik; ~, solid-circuit
- otpornik u integrisanom kolu;
~, speedup - fokusirajući otpor-

reslsior 602
resistor
nik; ~, stair-step - rezistor s
karakteristikom stepenastog oblika;
~, standard - rezistor-etalon;
~, swamping - talasni rezistor;
~, terminating - izlazni (krajni)
rezistor; ~, thermal - termistor,
termorezistor; ~, thin-film -
tankoslojni termistor; ~, variable
- promenljivi otpornik, varistor;
~, wire-wound - žičani rezistor
resite - rezit, poslednji stadijum,
C, u proizvodnji fenol-formalde-
hidnih smola koji daje netopljivi
i nerastvorni proizvod (tehnl.)
resitol - rezitol, drugi stadijum, B,
u proizvodnji fenol-formaldehidnih
smola koji daje termoplastican pro-
izvod
resnatron - reznatron, tetroda snage
(el.)
resnotron - reznotron, moćna te-
troda vis. frekvencija specijalne
konstrukcije
resol - rezol, prvi stadijum, A, u
proizvodnji fenol-formaldehidnih
smila koji daje proizvod rastvoran
u alkoholu
resolution - razvojna moć, rezolu-
ciona moć, rešenje, rezolucija; ~,
angular - ugaona rezolucija, ana-
lize ugaonog izdvajanja; ~, mask
- razdvojna moć maske; ~, range
- moć razlaganja po daljini, rezo-
lucija po daljini; ~, range rate -
moć razlaganja po brzini; ~, spec-
trometer - razdvojna moć spek-
trometra; ~, time - vremenska
razdvojna moć, vremenska rezo-
lucija
resolver - sistem za rešavanje (jed-
načina), rezolver (at.)
resolving power - moć razdvajanja,
npr. spektralnih linija
resonance - rezonanca; ~ absorp-
tion - rezonantna apsorpcija, po-
java kod nekih elemenata (npr.
Cd, Rh, In, Ag, U i dr.) da snažno
apsorbuje zračenje (neutronsko) od-
ređenih energija (fiz.); ~, acous-
tic(al) - akustička rezonancija;
~, acoustic cyclotron - akustič-
ka ciklotronska rezonancija; -—,
resonance
acoustic magnetic - akustička
magnetna rezonancija; ~, anti-
ferromagnetic - antiferomagnetna
rezonancija; ~, atmospheric -
atmosferska rezonancija; ~, cyclo-
tron - ciklotronska rezonancija;
~, elastic - elastična rezonancija;
~, electric - električna rezonan-
cija; ~, electron cyclotron -
elektronska ciklotronska rezonan-
cija; ~, electron nuclear double
- elektronsko-nuklearna paramag-
netna rezonancija; ~, electron
paramagnetic - elektronska pa-
ramagnetna rezonancija, EPR, elek-
tronska spin-rezonancija ESR; ~,
electron spin v. electron para-
magnetic resonance; ~, extra-
ordinary(wave) - rezonancija ne-
normalnih talasa; ~, ferrimag-
netic - ferimagnetna rezonancija;
~, ferromagnetic - feromagnetna
rezonancija; ~ frequency meter
- rezonantni frekvenciometar (els.);
~, geometric - geometrijska re-
zonancija (pri interakciji ultrazvuč-
nih talasa sa elektronima u metalu);
~, gyromagnetic - žiromagnetska
rezonancija; ~, hybrid-type -
hibridna rezonancija; ~, ion cyclo-
tron - jonska ciklotronska rezo-
nancija; ~, L v. ion cyclotron
resonance; ~, light-hole - (ci-
klotronska) rezonancija lakih šup-
ljina; ~, lower hybrid - donja
hibridna rezonancija; ~, mag-
metic - magnetna rezonancija;
~, magnetoacoustic - magnetno-
akustička rezonancija; ~, magne-
toelastic - magnetno-elastična re-
zonancija; ~, magneto-optic -
magnetno-optička rezonancija; ~,
magneto-plasma - magnetna rezo-
nancija plazme; ~, molecular
beam electric - električna rezo-
nancija u molekularnom snopu;
~, molecular beam magnetic
- magnetna rezonancija u moleku-
larnom snopu; ~, neutrons -
rezonantni neutroni, neutroni ener-
gije koja odgovara rezonantnoj ap-
sorpciji (fiz.); ~, nuclear gyro-
magnetic - nuklearna žiromagnet-
ska rezonancija; ~, nuclear tnag-
nettc - nuklearna magnetna rezo-
nancija; ~, nuclear quadrupole
- nuklearna kvadripolna rezonan-
cija; ~> O v. ordinary (wave)
resonance; ~, optic - optička
rezonancija; ~, ordinary (wave)
- rezonancija normalnog talasa;
~~~, paramagnetic - paramagnet-
ska rezonancija; ~, parametric
- parametarska rezonancija; ~,
plasma - rezonancija plazme, plaz-
ma na rezonanciju; ~, R v. elec-
tron cyclotron resonance; ~
reactor - rezonantni (prelazni)
reaktor, reaktor koji radi sa rezo-
nantnim neutronima, tj. u inter-
valu od 1 do 100 eV (nukl); ~,
residual nuclear - rezidualna
nuklearna rezonancija; ~, spin-
phonon - spin-fononska rezonan-
cija; ~, spin-wave - rezonancija
spinskih talasa; ~, stochastic -
stohastička rezonancija; ~, strip-
domain - rezonancija domena
polja; ~, transverse - transver-
zalna rezonancija (kod interakcije
elektronskog snopa s plazmom);
~, unwated - nepoželjna rezo-
nancija; ~, upper hybrid - gor-
nja, hibridna rezonancija; ~, X
v. extraordinary (wave) reso-
nance
resonant shunt - rezonantni šant
(el.)
resonate - biti u rezonanciji, rezoni-
rati (el.)
resonating cavity - rezonantna šup-
ljina (el.)
resonator - rezonator, rezonantna
šupljina; ~, afocal - afokalna re-
zonancija; ~, astigmatic - astig-
matična rezonancija; ~, atomic
- atomski rezonator; ~, atomic
beam - rezonator atomskog snopa;
—•, cesium atomic-beam - ce-
zijumski rezonator atomskog snopa;
~, confocal - konfokalni rezona-
tor; ~, dielectric (cavity) - di-
električni rezonator; ~, electro-
mechanical - elektromehanički re-
zonator; ~, extended interac-
tion - rezonator s produženom
interakcijom; ~, Fabry-Perot -
rezonator Febri-Pero; ~, Fabry-
resonator
Perot laser - optički rezonator
Febri-Pero; ~, face-mounted -
rezonator sa ojačanom površinom
(u akustičkom poiačavaču); ~,
ferroelectric - feroelektriČni re-
zonator, Senjeto-električni rezo-
nator; ~, flat-roof - rezonator
s reflektorom u obliku diedarskog
ogleda; ~, F-P v. Fabry-Perot
resonator; ~ grid - rešetka
rezonator?. (el.); ~, laser - op-"
lički rezonator; —, magnetron -
rez "U'ntni magnetron (el.); •—,'
mode selective Fabry-Perot -
rezonator Febri-Pero s selekcijom
oscilacija, rezonator Febri-Pero sa
selekcijom moda (tipa oscilovanja);
~, multimode - rezonator sa
mnogo tipova oscilacija, rezonator
sa mnogo moda; ~, multimode
optical - optički rezonator sa
mnogo tipova oscilacija; ~, multi-
ple-cadity - oscilatorni sistem sa
više rezonatora (magnetron); ~,
optical - optički rezonator; ~,
optical ring - kružni optički
rezonator; ~, parametrically ex-
cited ninliear - parametron; ~,
pasive - pasivni rezonator; ~,
pasive atomic - pasivni atomski
rezonator; ~, piezoelectric -
piezoelektrični rezonator; ~, pla-
no-concave - planokonkavni re-
zonator; ~, reentrant - prolazni
rezonator; ~, rising-sun - osci-
latorni sistem sa više rezonatora,
oscilatorni sistem sa više kola;
~, rubidium gas cell - rezonator
sa rubidijumskom gasnom ćelijom;
~, rutile - rutilski rezonator;
~, semiconfocal Fabry-Perot
- polukonfokalni rezonator Febri-
Pero; ~, shear mode - rezonator
sa kolebanjem pomaka; ~, spheri-
cal-mirror Fabry-Perot - rezo-
nator Febri-Pero sa sfernim ogleda-
lima; ~, super-conducting -
super-provodljivi rezonator; ~,
thallium v. thallium atomic-
beam resonator; ~, thallium
atomic-beam - talijumski rezo-
nator atomskog snopa; ~, thick-
ness mode - piezoelektrični re-
zonator sa oscilacijama po debljini;

resonator
resonator
~, tilted-mirror - rezonator sa
magnetnim ogledalima; ~, trans-
mission - prolazni rezonator; ~,
„twisted-mode" laser - optički
rezonator sa „spiralnim oscilaci-
jama"; ~ 3 unstable - nestabilni
rezonator; ~, unstable optical -
nestabilni optički rezonator; ~
wavemeter - rezonantni talaso-
mer (el.)
resonoscope - rezonoskop, oscilo-
skop za određivanje vernosti mu-
zičkih tonova (el.)
resorcinol - rezorcin, m-dihidroksiJ
benzol (hem.)
Resotron - rendgenski defektoskop
(mtl.)
respirometer - respirometar (med.)
responder - odgovarač, detektor
(el.); ~, beacon - radio-far za
odazivanje (rad.)
response - 1. reakcija, odjek; 2.
karakteristika; 3. osetljivost; ~,
acoustic - 1. akustička karakteris-
tika; 2. akustička osetljivost; ~
characteristic - karakteristika od-
ziva (tel.); ~, curve - kriva od-
ziva (tel.); ~, dependent tim-
lag - zavisna karakteristika vremena
trošenja (relej); ~, ground state
- odgovor na osnovno stanje; ~,
impulse - impulsna karakteristika;
~, radiobiological - biološka
reakcija pod uticajem jonizujućeg
zračenja; ~ ratio - odnos frek-
ventnih karakteristika (el.); ~,
spatial frequency - prostorno-
frekventna karakteristika; ~, ste-
ady-state - postojani odgovor;
~, step (-function) v. transient
response; ~, transient - pre-
lazna karakteristika; ~, zero-in-
put - karakteristika pri nultom-
ulaznom signalu; ~, zero-state
- karakteristika pri nultom stanju
responser - koji odgovara, odgova-
rač (el.)
responsivity - osetljivost
rest-capital - rezervni fond
rest mass - masa mirovanja, pojam
uveden u teoriji relativnosti (fiz.)
restarting a weld - ponovni nasta-
vak vara (zav.)
604 retarding disc
restatement - ponovno utvrđivanje,
ponovno izlaganje
resting contact - mirni kontakt (el.)
restorability - ponovno uspostav-
ljanje
restorer - uspostavljač, sistem za
uspostavljanje (el.)
restoring spring - povratna opruga,
odbojna opruga (maš.); ~ torque
- oprečni spreg (maš.)
restrained weld test - uklještena
zavarna proba; proba osetljivosti
prema prskanju kod uklještene e-
pruvete (zav.)
restrainer - usporivač, supstancija
koja usporava rad izazivača (fot.)
restricted hour maximum de-
mand indicator - pokazivač mak-
simuma sa isprekidanim radom
(el.)
restriction valve - prigušni ventil
(maš.)
restrictor - prigušnica (maš.)
restriking - ponovno paljenje (mot.)
resublime - resublimisati, ponovo
sublimisati
result - rezultat; ~, numerical -
numerički rezultat
resultant - rezultanta, zbir dva vek-
tora (mat.); ~ force - rezultantna
sila
resuscitation - oživljenje
resuspension - ponovno suspen-
dovanje, čvrstih čestica u tečnosti
resynthesis - resinteza, ponovna
sinteza
retain - zadržati, rezervisati
retainer - držač, zadržač, podupirač
retaining wall - potporni zid (gra-
dev.)
retard - zakašnjavati, usporiti, (us-
poravati)
retardation - usporavanje, zadrža-
vanje, kašnjenje; ~ method -
metoda zaustavljanja (el.)
retarded ignition - kasnije palje-
nje (mot.)
retarder - usporavač reakcije, ne-
gativni katalizator (hem.); uspora-
vač, moderator; ~, electrooptical
- elektrooptički naparivač (snopa)
retarding disc - disk za kočenje,
usporavajući disk (maš.); ~ field
- kočeće polje (el.); ~ field de-
tector - detektor sa kočećim po-
ljem (el.)
retention - 1. zadržavanje; 2. reten-
cija, zadržavanje radioaktivnog a-
toma u molekulu posle njegovog
stvaranja
retentivity - zadržavajuća sila (meh.)
retina - retina, mrežnjača (med.)
retort - retorta (hem.); ~ carbon
retortni ugalj (hem.)
retouching - retuširanje, ručno do-
terivanje negativa ili pozitiva (fot.)
retrace - suprotni hod (ispitivanja)
(maš.)
retractable - što se povlači (maš.)
retracting spring - povratna opruga
(maš.)
retransmission - ponovni prenos
(TV)
retrapping - oslobođenje (elektrona
iz klopke)
retro - prefiks koji znači povratno
retroaction - retroakcija, povratna
sprega, povratna veza, povlačenje
retroactive amplification - rege-
nerativno (retroaktivno) pojačanje
(el.); ~ effect - regeneracija;
~ receiver - regenerativni prijem-
nik (el.); ~ reception - rege- reverberatory surface - površina
nerativni prijem (el.)
retrograde rays - povratni talasi
(koji se odbijaju od katode) (el.)
retting (rotting) - proces „pota-
panja" lana u vodi radi fermentacije
(thnl.)
retubing - zamena cevi, promena
cevi (el.)
retuning - pregradnja, ponovno po-
dešavanje (el.)
return - 1. povratak, povraćaj, oda-
vanje; 2. vraćanje, povratni hod;
3. refleksija (signala), (lokalne) smet-
nje; 4. signal odbijen od cilja, reverse - pomeranje unazad, hod
eho-signal; ~, background - lo-
kalne smetnje radara; ~, basin -
posuda za povratno ulje (maš.);
~i connection - povratni hod
(spoj) (maš.); ~, creeping-wave
- refleksija puzećih talasa; ~,
Doppler - Doplerova refleksija; reverse gear — zupčanik za promenu
~, ground - refleksija od zemljine
površine ili od nadzemnih objekata;
~, land v. ground return; ~
line - povratni hod (maš.); —
reverse gear
pipe - povratna cev (maš.); ~,
rain - refleksija od kišnih kapi;
~, sea - refleksija od površine
mora; ~, specular - ogledna re-
fleksija; ~, speed (planet) - po-
vratna brzina (rendisaljka) (maš.);
~ spring - povratna opruga (maš.);
~ stroke - povratni hod (maš.);
~, target - signal odbijen od cilja,
eho-signal
revaporiser - revaporizer, ponovni
ispravljač, kolona sekundarnog is-
pravljanja (thnl.)
reverbatron - pribor za uvođenje
veštačke reverberacije u sistemu
proizvođenja zvuka
reverberant sound - reverberacioni
zvuk (ak.)
reverberation - odjekivanie, rever-
beracija; ~ merer - merač rever-
beracije (ak.); — period - rever-
beracioni period (ak.) ; ~ suppres-
sion-filter - filter za prigušenje
reverberacije (ak.); ~ time me-
ter - merač vremena reverberacije
(ak.); ~, volume - zapreminska
reverberacija
od koje se odbija zvuk (ak.)
reversal - promena pravca, obrt(anje),
okret(anje); ~, dwell - zaustav-
ljanje kretanja pri promeni pravca
(maš.); ~ of the direction -
promena pravca (maš.); ~ of the
piston - promena pravca kretanja
klipa (maš.); ~ of travel direc-
tion - promena pravca pomoćnog
kretanja (maš.); — process - pro-
ces obrtanja negativa u pozitiv
(fot.)
nazad, promena pravca; preokre-
nuti, promeniti; ~, bend test -
obrnuta proba savijanja (zav.);
~ biased — obratno-prednaponski;
~ current relay - relej povratne
struje (el.)
smera kretanja (maš.); ~ valve
- ventil za promenu pravca toka
(maš.)
reversed feedback amplifier
reversed feedback amplifier -
pojačavač sa negativnom povrat-
nom spregom (eh); ~ image -
prevrnuta slika, negativna slika
(TV)
reverser - prevrtač, reverser, me-
njač smera
reversibility — reversibilnost
reversible - reversibilan, povratan
(hem.); koji se može obrnuti;
~ booster - povratni buster;
~ cell - reversibilna ćelija, galvan-
ska ćelija u kojoj je prelaz hemijske
u električnu energiju reversibilan
(hem.); ~ colloid - reversibilni
koloid, liofilni koloid (hem.); ~
motor - obosmerni motor, rever-
sibilni motor (elj.); ~ process -
povratni proces (fiz.); ~ reaction
- povratna (reversibilna) reakcija,
ona koja može da se odvija u oba
smera (hem.)
reversing clutch - spojnica za pro-
menu smera kretanja (maš.); ~
dog — graničnik za promenu smera
kretanja (maš.); ~ electric mo-
tor - električni motor za povratno
kretanje (elj.); ~ key - ključ za
promenu smera, ključ za promenu
polova (elj.); ~ motor drive -
motorni pogon za povratno kre-
tanje (elj., mot.); ~ piston valve
- ventil za promenu pravca toka
(maš.); ~ swicch - preklopnik
za promeiu pravca (elj.); ~ valve
- ventil za promenu pravca toka
(maš.)
revet - obložiti, oplatiti, pokriti
revivification - reaktiviranje uglja
(thnl.)
revolution - obrtanje, rotiranje; ~
counter - brojač obrta (maš.)
revolutions per minute - broj
obrta u minuli (mot.)
revolving table - obrtni sto (maš.)
rewelding - ponovno zavirivanje
(zav.)
Rezistal - rezistal, antikoroziona i
termički otporna legura sastava
8-26% Ce, 7-35%Ni
RGB chromaticity diagram - cr-
veno-zeleno-plavi dijagram (thnl.)
rH-value - rH-vrednost, mera oksi-
dacione moći sistema (hem.)
606 rhombohedral
rhamnose - ramnoza, izodulcit, še-
ćer koji spada u pentoze (hem.)
rhe - re, jedinica fluidnosti, reciproč-
ni viskozitet (1 rhe = 1 Poise --
ION-1 m* s^1)
rhenium - renijum (hem. elemen(a)t,
red. br. 75, simbol Re)
rheology - reologija, nauka o plastič-
noj deformaciji i tečenju
rheometer - reometar, kapilarni
viskozimetar
rheoscope - reoskop
rheostat - klizni otpornik, reostat,
promenljivi otpornik (el.); ~, elec—
tropneumatic - reostat sa elektro-
pneumatskim pretvaračem (me-
njačem); ~, pneumatic v. elec-
tropneumatic rheostat; ~, ther-
mionic - elekstronski reostat (za
sistem automatskog upravljanja)
rheotome - periodični prekidač stru-
je (el.)
rheoton - betatron (el.)
rhodamine B - rodamin B, crvena
organska boja
rhodamines - rodamini, organske
boje trifenil-metanskog tipa, srod-
ne fluoresceinu (hem.)
rhodanate - rodanat, tiocijant, so
tiocijanske kiseline (hem.)
rhodanising - elektrolitičko prevla-
čenje rodijumom, najčešće srebra
za sprečavanje tamnjenja (thnl.)
rhodium - rodijum (hem. ele-
men(a)t, red. br. 45, simbol Rh)
rhodochrosite - rodohrozit (man-
gan-karbonat sa primesama Ca,
Fe i Mg) (min.)
rhodonte - rodonit, pajsbergit (man-
gan-silikat) (min.)
rhodopsin - rodopsin, složeni pro-
tein, purpurni pigment u oku
(hem.)
Rhoduline - grupa baznih organskih
boja (thnl.)
rhombic - rombičan, kristalni si-
si em; ~ antenna - romb-antena
(rad.); ~ system - romboični
sistem, kristalni (kr.)
rhombohedral - romboedarski, kri-
stalni sistem; ~ system - rombo-
edarski sistem (kr.)
 607
Rhoniie - industrijska impregnaci-
ona sredstva na bazi karbamidskih
. smola (thnl.)
Rhothane - insekticid na bazi di-
hidro-difenil-dihloretana (DDD)
(hem.) . ~ angle triangle - pravougli
rho-theta system - daljinsko-azi-
mutni radio-navigacioni sistem
(voj.)
rhumb - busolna (ili kompasna)
crta (voj.); ~ Hne - linija kom-
pasne crte
rhambatron - rumbatron, rezonan-
. tni odvodnik (el.), naziv za zapre-
minski rezonator klistrona
rhyacolite - rijakolit, sanidin (sta-
klasta vrsta ortoklasa) (min.)
rhyolite - riolit, kvarcni trahit, li-
parit (geol.)
rib - rebro; — of a pipe - rebro
cevi (maš.)
ribbed surface machine - mašina
s rebrastim kućištem (maš.); ~
tubing - rebraste cevi (mat.)
ribbon chip - trakasta strugotina
(maš.); ~ microphone - mikro-
fon sa trakom (eh.)
riboflavin - riboflavin, laktoflavin,
vitamin B2 (hem.)
ribose — riboza, pentoza koja je ste-
reoizomer arabinoze (hem.)
Ricti circuit - neutralizaciono kolo
u rešetki (els.)
Richardson effect - termoelektron-
ska emisija, Ričardsonov efek(a)t
Jfiz.)
ricin — ricin, otrovni albumin iz
semena ricinusa (hem.)
ricinoleic acid - ricinoleinska kise-
lina, sastojak ricinusovog ulja (hem.)
rider - komad platinske žice koji
služi kao teg pri preciznom merenju
težine (hem.) ; ~, beam - letački
aparat navođen zracima
riebeckite - ribekit (silikat Na, Fe
i Al) (min.)
Rieke diagram - dijagram zavisnos-
ti snage i frekvencije generatora od
opterećenja (el.)
rifling - olučenje, olučje, oluci
(maš., art.)
rift - naprslina, napuklina, pukotina,
prskotina (maš.)
ring
rigid - čvrst; krut; ~, axle - kruta
osovina (maš.)
Righi double - Riglijev dipol (dub-
let) (el.)
right angle - pravi ugao (gm.);
trougao (gm.); ~ angularity -
pravougaonost (gm.); ~ cut -
rez udesno (mat.); ~ hand cut -
rezanje udesno (maš.) ; ~ handed
twist - desna zavojnica (uvrtka)
(maš.); ~ hand-rotation - obr-
tanje udesno (maš.); ~ hand rule
- pravilno desne ruke u elektro-
magnetizmu (el.); ~ hand spiral
- desna spirala, zavojnica (maš.);
~ hand thread - desna loza
(maš.); ~ hand tool - desno-
rezni alat (maš.); ~ hand twist -
desna zavojnica (maš.); ~ Une —
prava linija (gm.); ~ prism -
prava prizma (gm.)
rightward welding - zavarivanje
udesno (sa normalizacijom)
rim - rub-naplatka (mot.); ~ of
the carbide cast - rubni deo
karbidnog odlivka (zav.)
Rimifon - farmaceutski proizvod,
preparati (hidrazid izonikotinske ki-
seline)
ring - 1. prsten, obod, obruč, pri-
rubnica, flanšna, jaram, obujmica,
stezni prsten, stremen, uzengija,
vertikalna betonska armatura za
vezu, prstenast okov, oklopina;
okruživati, obvijati, navlačiti,
2. kružni registar, prstenasti
registar, merni prsten, merni krug;
3. zvono (cevi); 4. arhivolta, čeona
strana luka ili svoda; 5. prstenasti
žleb, prstenasti šlic, usek, usek na
utor; 6. zvono, zvonjenje, zvuča-
nje; 7. telefonsko zvono, poziv;
zvoniti (na telefon), slati poziv;
8. godišnji prsten (na drvu), god;
~, adjusting ~ regulaciono zvono,
montažno zvono; ~, adjustment
v. adjusting ring; ~, anchor -
tor, toroid; ~, annual - godišnji
prsten, godišnji k;ug (drveta);
~, anticoincidence - krug brojač;i
u antikoincidenciji, antikoinciden-
tni prsten brojača; •—,' aromatic -
 ring
ring
aromatično jezgro; ~, backing -,
prstenasta šajbna (podloška); ~,
benzene - benzolovo jezgro; ~
binary - binarni prsten; <~, black
- tanki sloj uglja; ~, bouy - spa-
sonosni pojas; <~ bus v. slip ring;
~, compression v. gas ring;
~, crib - venae; ~, cylindrical v.
gas ring; ~, diffusion - difusioni
prsten, disk centrifugalne pumpe;
—, discharge - izlazni prsten; ~,
distance - distancioni prsten, pr-
sten za odvfjanje; ~, elastic -
elastična šajbna, spiralna šajbna,
Groverova Šajbna; ~, end - 1.
krajnji prsten; 2. prstenasti oslonac;
~ film - prstenasti dozimetar;
~, focus - fokusirajući prsten;
—, gas - gasni prsten, kompresioni
prsten; ~, gate - regulacioni pr-
sten (turbine); ~, glucose anhy-
dride - prsten glikoznog ostatka;
~, governor - regulacioni prsten;
~a growth - godišnji prsten (dr-
veta); ~, guard - zaštitni prsten,
sigurnosni prsten; ~, hetero-
cyclic - heterociklično jezgro; ~,
index - graduisani prsten; ~,
joint - spojni prsten, prsten za
spajanje; ~, lower guide-vane -
donji prsten aparata; ~, moun-
ting - prsten učvršćenja; ~, ope-
rating v. adjusting ring; ~,
proving - spiralni dinamometar;
~, regulating v. adjusting ring;
~, resonant - rezonantni prsten;
~, shield - zaštitni prsten; ~,
~, shifting v. adjusting ring; ~,
slip - kontaktni prsten; ~, space
v. distance ring; ~, V - konusni
prsten
ringdown - pravi poziv (tel.); ~
circuit - kolo pravog poziva (tel.)
ringer - zvonce, pozivni generator,
ponavljač poziva, pozivno-signalna
mašina (tel.)
ringing - slanje poziva, zvonjenje
(tel.); ~ battery - pozivna bate-
rija (tel.); ~ control - kontrola
upućivanja poziva; ~ current -
pozivna struja (tel.); ~ cycle -
periodičnost slanja poziva (tel.)
608 road
Rinmanns' green - Rinmanovo ze-
leno, proizvod dobijen žarenjem
kobalt-nitrata i cink-oksida na uglju
(hem.)
rinsing - ispiranje (thnl.)
riometer - riometar
ripple - talasnost, talasanje, pulza-
cija; valovitost površine vara (eh.,
zav.)
rippled surface - rapava površina
rippling - grebenanje, odvajanje se-
menki i lišća sa stabljika lana
pomoću gvozdenih češljeva (thnl.)
rise in pressure - porast pritiska;
~ time - vreme porasta (impulsa)
(el.); ~ time modulation - mo-
dulacija vremenom porasta (im-
pulsa) (eh.)
riser - direk, stub
risers - raizer (jedan od oblika veoma
niskofrekventnih zračenja atmo-
sfere, čija frekvencija raste s vre-
menom)
rising main - ulazni vod (el.); ~
sun magnetron - višerezonantni
magnetron (eh.)
risk - 1. rizik; 2. (matem.) srednji
rizik; ~, consummer's - po-
trošački rizik; ~, producer's -
proizvođački rizik
Rittinger's law - Ritingerov zakon:
energija potrebna za smanjivanje
veličine zrna čvrstog tela srazmerna
je povećanju ukupne površine
river cable - rečni kabl (tel.); ~
sand - rečni presek
rivet - zakivak; zakivati (maš.);
~ cutting blowpipe, rivet cut-
ting torch - gorionik za odsecanje
glave zakivka (zav.); ~, intension
- vučno napregnut zakivak (maš.)
Rn - simbol elementa radona (hem.)
roadblock - 1. problem, zadatak;
2. teškoća
road - kolosek, ulica, cesta, put,
linija plovidbe; ~ bed - donji
stroj pruge; ~ breaker - razri-
vač uličnog pokrova; ~ bridge -
ulični most, nadvožnjak; ~ chan-
nel - ulični slivnik; ~ ditch - ulični
jarak; ~ drag - otpor kotrljanju;
~ kettle - kazan, kotao za top-
ljenje katranske mase; ~ leveller
- valjak, građevinski valjak; ~
life - životni vek uličnog zastora;
~ marking - obeležavanje sao-
braćajnica; ~ repair - popravka
saobraćajnica; ~ sign - saobraćajni
znak
roasting - zagrevanje na vazduhu,
prženje, pečenje (npr. sulfidnih
ruda)
robbery alarm - alarm protiv
pljačke, alarm protiv obijanja (tb.)
Robert's test - Robertsova proba
dokazivanje proteina smešom mag-
nezijum-sulfata i azotne kiseline
(hem.)
Robinson feed - Robinsonov način
napajanja (antene) (rad.)
robot - robot, automat
robotron ~ računska mašina za
obradu podataka
rock - stena, kamen; ~ breacker -
drobilica kamena; ~ crusher -
drobilica kamena; ~ crystal -
gorski kristal, biljur; ~ dating
method - određivanje geološke
starosti; ~ fali - vađenje kamena;
~ -fali dam - kamena
brana; ~ flour - kameno brašno;
~ gas - zemni (prirodni) gas;
~, mechanics - mehanička stena;
~ oil - nafta; ~ plant - postroje-
nje za pripremu kamena; ~ salt -
kamena so, kuhinjska so
rocked tube - hladno valjana cev
rocker - kulisa (ma!.), mehanizam
sa dve krivaje, kulisna poluga,
kolevka, klackalica, poluga, balansir
rocket - raketa, raketni pogon,
raketni motor; ~ aircraft - ra-
ketni avion; ~ air frame - raketno
telo; ~ assisted take-off - ubr-
bač starta, pomoćni uređaj za
ubrzanje starta; ~, auxiliary -
startna (pomoćna) raketa; ~ base
- raketni opitni poligon, raketna
baza; ~, bi-propellant - raketa
sa motorom na dvokomponentno
gorivo; ~ body - telo rakete; ~
boster - startni raketni motor;
~ brake - motor za kočenje ra-
kete, kočioni motor rakete; ~,
cargo - teretna raketa; ~ carrier
- nosač raketa; ~, cireumlunar
- raketa za oblet Meseca; ~ drive
39 Rečnik
rocket
- raketni pogon; ~, dry-fuel v.
solid (-propellant); ~, earth-
satelite - raketa-satelit, Zemljin
satelit; ~, exploratory - istraži-
vačka raketa; ~, finless - raketa
bez stabilizacionih krilaca; —, fin-
ned - raketa sa stabilizacionim kri-
lima; ~, fre(-flight); ~ neuprav-
ljena raketa, nedirigovana raketa;
~ fuel - raketno gorivo; ~ gui-
dance - upravljanje, navođenje
rakete; ~, guided - dirigovana
raketa; ~, high-altitude soun-
ding - raketa za istraživanje viših
slojeva atmosfere; ~, ideal -
idealna raketa (sa brzinom ravnoj
brzini isticanja goriva); ~, instru-
ment-carrying - raketa sa instru-
mentima; —, interplanetary -
međuplanetarna raketa; ~, in-
terstellar - međuzvezdana raketa;
~, ion - jonska raketa, raketa na
jonski pogon; ~, landing - raketa
sa posadom; ~, liquid - raketa sa
motorom na tečno gorivo; ~,
liquid-propellant v. liquid rock-
et; ~, liquid-fuel v. liquid
rocket; ~, long-duration - ra-
keta sa dugotrajnom radom mo-
tora; ~, lunar - raketa za let na
Mesec; ~, main - motor prvog
stepena rakete, prvi stepen rakete;
~, manned - raketa sa ljudskom
posadom; ~, mono-propellam -
raketa na jednokomponentno go-
rivo; ~, multiple-step v. multi-
stage rocket; ~, multistage -
višestepena raketa; ~, multistep
v. multistage rocket; ~, non-
recoverable v. expendable rock-
ket; ~, one-shot v. expendable
rocket; ~, orbital - orbitalna
raketa, raketa-satelit; ~, photonic
- fotonska raketa; ~ powered
speedboat - brzi raketni motor;
~-, practice - nastavna raketa;
~, production-type - raketa iz
serijske proizvodnje; ~ propul-
sion - raketni pogon: —, research
- eksperimentalna raketa; —, re-
trograde v. brake rocket; ~,
satellite - raketa-satelit; ~, series-
produced - raketa iz serijske pro-
izvodnje; ~, short-duration -
rocket
rocket
raketa sa kratkotrajnim radom mo-
tora; ~, single-stage - raketa sa
jednim stepenom, jeđnostepena ra-
keta; ~, single-step v. single-
stage rocket; ~, solid (-pro-
pellant) - raketa sa motorom na
tvrdo gorivo; ~, sounding - ra-
keta za ispitivanje gornjih slojeva
atmosfere; meteorološka raketa; ra-
keta sa telemetrijskom opremom;
~, space - kosmička raketa; ~
stage - raketni stepen; ~, step-
by-step - višestepena raketa; ~,
supersonic - supersonična raketa;
~ track - rampa, lansirna rampa;
~, transoceanic - međukonti-
nentalna raketa; ~, unmanne.1
- raketa bez (pilota) posade
rocketry - raketna tehniku
rod - 1. šipka, štap, stržer; 2. rezo-
nator; ~, clad - prevučena šipka,
plakovana šipka; ~, dielec.ric -
dielektrički rezonator; ~, filler -
šipka za navarivanje (zav.); ~
gap - šipkasti odvodnik (ekl.); ~,
glass laser - Šipka staklenog la-
sera; ~, insulator - štap izola-
tor (e!.); ~, laser - šipka lasera;
~, polycrystalline - polikristalna
šipka; ~ roof-topped - šipka za-
vršena prizmom; — small-pot -
rezonator sa spotom; ~, unclad -
neprevučena šipka; ~, unstable
resonator - nestabilni rezonator;
~, Z-cut - (kvarena) šipka Z-pre-
seka
Rudar - legura gvozda, nikla i ko-
balta (mtl.)
rodding - provlačenje zglavkastog
štapa (maš.)
Rodinal - trg. naziv za fotografski
izazivač sastavljen od p-amino-
fenola i natrijum-sulfata (fot.)
roentgen - rendgen, jedinica za dozu
jonizujućeg zračenja (1 R = 2,58 .
IO" 4 Ckg- 1 ; ~ equivalent, man -
ekvivalen(a)t zračenja od rendgena
za ljudski organizam; ~, equiva-
lent, physical - fizički ekvivalen(a)t
rendgena (melr.)
Roentgen rays - Rentgenovi zraci,
X-zraci (fiz.)
610
root
roentgenogratn - rendgenogram,
snimak rendgenskim zracima
roentgenography - rendgenografija,
ispitivanje strukture kristala pomoću
rendgenskih zraka (fiz.)
roentgt nology — rendgenologija, na-
uka o rendgenskim zracin'a i njiho-
voj primeni
roentgenometer - re >tr..;mctar,
inst.rumen(a)t za nn-i.He inten-
ziteta jonizujućeg zračenja
roentgenotherapy - rendgeroterapi-
ja, leč-njc rendgenskim zracima
roger - :;odna reč, korišćena u siste-
mu veza radi označavanja signala:
„vaše saopšteno primljeno" i ,,sa-
glasan"
roll - valjak; kotrljanje, valjanje;
kotrljati; ~ compacting - preso-
vanje valjanjem (mtl.)
rolled - valjano (mtl.); ~ joint -
valjani spoj (mtl.); ~ thread -
valjana loza (maš.); ~ tube -
valjana cev (mtl.)
roller - valjak (kotrljajući), cilindar,
točak (maš.); -—• bearing —valjkasti
ležaj (maš.); ~ follower - prateći
točkić (maš.)
roll film - rol-film, film sa zaštitnom
hartijom, namotan na kalem (fot.);
~ holder - adapter za rol-film
kod kamere za ploče (fot.)
rolling - valjanje (thnl.)
roman numerals - rimski brojevi
(mat.)
Ronchigram - Ronkigrain; ~ of
mirror - Ronkigram ogledala;
~, geometrical - geometrijski
Ronkigram
Ronopole oil - vrsta oksidisanog sul-
fonisanog ricinusovog ulja (thnl.)
roof - krov (grad.)
roofinf-felt - krovna hartija (gra-
đev.)
room - soba, sala, prostorija (gra-
dev.); ~, anechoic - komora bez
tela
root - koren (inat.); ~ bend test -
obrnuta proba savijanja (zav.);
~ clearance - zazor u korenu
(maš.); — circle - krug korena
(maš.); ~ defect - greška u ko-
renu šava; greška u povaru (zav.);
~ face - zatupljenje (zav.); ~
611
fOOt
gap - širina korena žleba (zav.);
~, mean-square value - kva-
dratni koren srednje vrednosti kva-
drata (mat.); ~, mean-square
velocity - kvadratni koren iz
srednje brzine; ~ of an equation
- koren jednačine, rešenje jednačine
(mat.); ~ of a number - koren
broja (mat.); ~ of the tooth -
podnožje zupca (maš.); ~ of the
weld - koren šava (zav.); ~ ope-
ning - širina korena žleba (zav.);
— pass - koreni var (zav.); ~
radius - poluprečnik korena (zav.) ;
~ run - koreni var (zav.); ~
sigu - znak korena (mat.); ~,
sum-square - kvadratni koren iz
sume kvadrata (mat.)
rope - dezorijentišući reflektor, uže,
konopac; ~ laying - suknja užeta;
<~->, sling - sigurnosni pojas; ~
strand cable - upleteni kabl (el.)
Roracyl - grupa sintetičkih boja za
poliakrilna tekstilna vlakna (tek.)
rosaniline - rozanilin, baza fuksin-
skih boja (thnl.)
roseoelite - roskelit, vrsta vanadijum-
skog muskovita (min.)
Rose crucible - Rozeov sud (teglica),
služi za žarenje u struji gasa (hem.)
rosemary - ružmarin (hot.)
Rose's metal - legura „rože", la-
kotipova legura sastava 33 — 49%
Bi, 27,5%-42% Pb, 16-33% Sn
rosin - smola; kalofonijum
rosinates v. resinates
rosin connection - loš spoj, nepro-
pisan spoj (tel.); ~ oil - kalofo-
nijsko ulje (proizvod destilacije ka-
lofonijuma) (thnl.) ; ~ size - pre-
parat na bazi kalofonijuma, potaše
i stipse, sredstvo za slepljivanje pri
proizvodnji hartije (thnl.)
rosolic acid - rozolna kiselina, boja
trifenil-metanske grupe (hem.)
Rotalin - grupa organskih boja ra-
stvorenih u alkoholu (thnl.)
rotary actuator - rotacioni kontakt,
rotirajući kontakt, rotacioni uključi-
vač, rotacioni kontaktor (el.); ~ at-
tachment (miller) - uređaj za
kružno glodanje (maš.); ~ beam-
antenna - rotirajuća usmerena
rotating arc
antena (rad.); ~ broaching ma-
chine - mašina za provlačenje sa
rotacionim stolom (maš.); ~ ca-
pacitor - obrtni kondenzator (el.);
~ converter — jednoarmaturni
pretvarač (el.); ~ converter for
welding - obrtni pretvarač struje
za zavarivanje sa jednim namotaj em
na ankeru (zav.); ~ converter
(special double winding) - obrtni
pretvarač struje za zavarivanje sa
dva namotaj a na ankeru (zav.);
~ discvalve - ventil sa rotiraju-
ćim diskom (maš.); ~ drum
fixture milling machine - glo-
dalica sa rotirajućim dobošem sa
pričvršćivanjem (maš.); ~ feed -
kružno pomeranje (maš.); ~ jack
- obrtni klip (maš.); ~ machining
- obrada kružnim pomeranjem
(maš.); ~, magnet - magnet sa
kružnim kretanjem, rotirajući mag-
net (el.); ~ magnetic amplifier
- obrtni magnetski pojačavač (el.);
~ milling-kružno glodanje (maš.);
~ motion - kružno kretanje (meh.);
~ press - revolver-presa (maš.);
~ pump - rotaciona pumpa (maš.);
~ selector - rotacioni birač (tel.);
~ switch - obrtni prekidač, po-
vratni prekidač (tel.); ~ table -
rotacioni sto (maš.); ~ table
broaching machine - mašina za
provlačenje sa rotacionim stolom
(maš.); ~ table milling machine
- glodalica sa rotacionim stolom
(maš.); — valve - rotacioni ventil
(maš.); ~ voltmeter - obrtni
(elektrostatički) voltmetar (el.); ~
wave - obrtni talas (talas sa obrt-
nim poljem polarizacija) (el.); ^
welding apparatus three to sin-
gle phase - tromonofazni obrtni
zavarivački pretvarač (zav.); ~
welding machine - obrtna ma-
šina za zavarivanje (zav.); ~
welding set - uređaj sa obrtno
zavarivanje, obrtni stroj za zava-
rivanje, motor-generator (zav.); ~
work - obtada kružnim pomeranjem
(maš.)
rotating arc - obrtni električni luk
(zav.); ~ basket - obrtna korpa
(zav.); ~ crank - rotirajuća ru-
 run melt
613
rotating arc 612 round
rubinska svetlost, svetlost filtro-
Rothera test - proba na aceton po- cornered - sa zaokruženim uglo- vana kroz crveno staklo za rad sa
rotating arc vima (maš.); ~ trip echoes -
čiča (maš.); ~ direction finder - moću natrijum-nitroprusida (hem.) ortohromatskim materijalima (jot.);
rotoflector - obrtni reflektor (voj.) dvostrani eho (el.); ~ waveguide ~, pink - rubin boje karanfila;
obrtni radio-goniometar (rad.); ~ - talasovod kružnog preseka (el.)
rotor - rotor, obrtni deo mašine;
field - obrtno polje, rotirajuće polje —, silver ore v. proustite i py-
~ arm - obrtni kontakt razdelnika rounded - zaokružen, zaobljen (maš.) rargyrite; ~, spinel - varijetet
(el.); ~ field instrument - apa- ~ thread - zaobljena loza (maš.)
rat s obrtnim poljem (el.); <—' field napona (el.); ~ plate - obrtna spinela crvene boje (min.); ~,
ploča (kondenzatora) (el.); ~ re- routine - regularni, obični, tipski, unclad - neprevučena rubinova
transformer - zakretni transfor-
mator (el.); ~ grib tube - cev sistance starter - rotorski otporni rutinski (standardni) program; ~, šipka; ~, unexcited - neprobu-
sa rotirajućom rešetkom (eh.); starter (elj.); ~ rheostat - rotor- check - kontrolni program (pra- dena rubinova šipka; ~, Verneuil
~ loop antenna - rotirajuća ram- ski klizni otpornik (elj.); ~ slot- vilnost računske mašine bez de- (-grown) - rubin dobijen po me-
antena (rad.); ~ plane wave - milling machine - glodalica za talja uzroka neispravnosti); ~, clo- todi Verneja
talas sa obrtnim poljem polariza- izradu žlebova na rotoru (maš.) sed - zatvoreni program; ~. di~ rudder - kormilo (pom.)
cije (el.); ~ target - obrtna anodaRototrol - obrtni regulator (elek- rect-inserted - otvoreni program;
~, library maintenance - kon- rude - neravan, nepravilan; neobra-
(el.); ~ vane voltmeter - elek- troda u lučnoj peći) (elj.)
trolni program biblioteka standard- đen., sirov
trostatički voltmetar (el.); — waverotron - elektronski pozitivni pribor rugged - hrapav, neravan
- obrtno polarisani talas (eh.) telef. sistema nih potprograma; ~, linked v.
rotation - rotacija, obrtanje (meh.); rotting v. retting closed routine; ~, master - rugged tube - pouzdana cev, cev
osnovni program; ~, test v. check s dugim životom, izdržljiva cev
~, acoustic Faraday - magnetna rouge - crvena boja; sredstvo za po- (eh.)
rotacija polarizacione ravni akus- liranje na bazi veštačkog oksida routine Ruhmkroff coil - Rumkrofov kalem
tičkih talasa, Faradejev akustički gvozda (thnl.) routing - dopunsko glodanje sa ruč- (indikator) (el.)
efek(a)t; ~, acoustic wave - ro- rough - grub; ~ adjustment - nim pomeranjem; priprema rada Rulan - elektrolizacioni materijal na
tacija polarizacione ravni akustičkih grubo nameštanje (maš.); ~ bro- (maš.) na bazi polietilena (thnl.)
talasa; — axis - osa rotacije (meh.); aching - grubo provlačenje (maš.); row - red; ~ of contacts - kon- rule - pravilo, zakon; ~, Fermi's
~~, domain - rotacija domen ~ -cut - prethodno (grubo) glo- taktni red (polja birača) (tel.) golden - „zlatno" Fermijevo pra-
(kod feromagnetnih materijala); ~, dati (maš.); ~ cutter - glodač za roxite - roksit (grupa bakelita) (thnl.) vilo; ~, Hund - Hundovo pravilo;
elastic wave - rotacija polarizova- prethodno (grubo) glodanje (maš.); royal - standardna veličina štampar- ~ of thumb - pravilo palca (el.);
ne ravni uvinutih talasa; ~, Fa- ~ drilled hole - grubo izbušena ske nanije, 20 x 25"; hartija za ~, Wigner spin - Vignerovo spin-
raday - magnetna rotacija polari- rupa (maš.); ~ machine - grubo pisanje i crtanje formata 19 x 24" pravilo
zacione ravni, Faradejev efek(a)t; obraditi (maš.); ~ machined - (thnl.) ruler - lenjir
~, magneto-optical Kerr - mag- grubo obrađen (maš.); ~ milling Ru - simbol elementa rutenijuma rulings of grating - šrafura difrak-
neto-optička pojava Kera; ~, mi- - grubo glodanje (maš.); ~ milling (hem.) cione rešetke
crowave Faraday - magnetna ro- spindle - vreteno za grubo glodanje Rubalt - proizvodi za prevlačenje rumble - vibracija, odjekivanje
tacija na mikrotalasima; ~, op- (maš.); ~ planing - grubo rendi- rumblers - grmljavina (smetnje)
tical - optička rotacija (polariza- metala na bazi hlorisanog kaučuka
sanje (maš.); ~f positioning - gru- (thnl.) Rumford photometer - Rumfordov
cione ravni); ~ spectrum - rota- bo postavljanje (maš.); ~ shaping
cioni spektar (hem.); ~ weld - rubber - guma, uglavnom polimer fotometar (hem.)
ugao obrtanja šava (zav.) - grubo rendisanje (maš.) izoprena sa raznim dodacima (thnl.) run - obrtaj; var; hod; operacija;
roughing - gruba obrada (maš.); ~ accelerators - ubrzavač za vul radnja
rotational electromotive foree - -—- broach - provlakač za grubu kanizaciju gume (thnl.); ~ belt • run-down - jedan ciklus ispitivanja
napon rotacije (el.); ~ spectrum obradu (maš.); ~ cut - rez pri gumeni kaiš, remen (maš.); (analize, ocrtavanja) (eh.); ~ down
(X-ray) - spektar snimljen kroz gruboj obradi (maš.); ~ cutter - cable - kabl sa gumenom izolacijom
glodalo za grubu obradu (maš.); battery - ispražnjeni (akumulator)
obrtni kristal, rotacioni spektar (el.); ~ gasket - gumeni zaptivač (el.)
(X-zraka) (fiz.); ~ speed - uga- ~ depth - dubina reza pri gruboj (maš.); ~ ring gasket - gumeni
obradi (maš.); ~ operation - run-in - uhodavati
i
ona brzina (meh.) prstenasti zaptivač (maš.)
operacija grube obrade (maš.); ~ rubbing - trljanje, trenje, ribanje »un melt - trag topljenja (zav.);
rocator - rotator, obrtno telo; ~, ~ board antenna - automobilska
diamagnetic Faraday - Farade- pass - prolaz grube obrade (maš.) ; rubellite - rubelit, vrsta crvenog
jev ventil s dijamangetskim okre- - section (broach) - deo za litijumskog turmalina (min.) antena (rad.); ~ characteristic
tanjem polarizacione ravni u mag- grubu obradu (maš.); ~ speed - rubidium - rubidijum (hem. ele- - pogonske karakteristike; ~, ma-
netnom polju; ~, hot electron - brzina pri gruboj obradi (maš.); men(a)t5 red. br. 37, simbol Rb) chine - mašinski neprekidni rad;
rotator na bazi vrućih elektrona; ~ tool - alat za grubu obradu rub-out signal - lažni signal, po- ~ time - trajanje topljenja, vreme
~, Faraday - Faradejev ventil (maš.) grešni signal (tel.) topljenja (zav.), vreme pogonskog
ruby - rubin, crveni korund (alu- rada; ~ voltage - radni napon,
rotatory - obrtni; ~ motion - roughness - hrapavost (maš.) napon paljenja (el.); ~ wave -
obrtno kretanje (meh.) round - okrugao; zaokrugliti; ~ minijum-oksid) (min.); ~, Czo-
broach - provlakač sa kružnim chralski (-grown) - rubin dobijen odlazni talas (el.)
rotenone - rotenon (efikasan insek-
ticid iz nekih tropskih biljaka) poprečnim presekom (maš.); ~ po metodi Cohralskog; ~, light -
 runaway
runaway - ubrzanje, akceleracija,
pobeg; ~ current - ubrzanje struje;
~ of electron - obrzanje elektrona;
~ of plasma - ubrzanje (elektrona)
u plazmi; ~ speed - brzina po-
bega (av.); ~, thermal - ter-
mički proboj, termalni proboj
runway localizer - sletni predajnik
za lokalizaciju sletne piste (av.)
Ruper's drop - Ruperova kap,
staklo oblika kapi koje je naglim
hlađenjem dobilo jaku unutarnja
naprezanja (thnl.)
rural automatic exchange - se-
oska automatska telefonska cen-
trala (te!.); ~ exchange - seoska
telefonska centrala (te!.); ~ Une
- seoska linija (te!.); ~ line re-
peater - translator za seosku liniju
(tel.); ~ party line - seoska linija
sa kolektivnim korišćenjem (tel.);
— subscriber's line - seoska
pretplatnička linija (tel.)
rupture - lom, prelom
ruselitvi - ruzelit, antikoroziona le-
gura sastava 92% Al, 4% Co,
2% Cr, 2% Mo
rush of current - strujni udar,
strujni impuls (el.); ~ order -
hitni poziv (tel.)
rusk - brodski dvopek
russet - ride, rida boja, žućkasto-
mrko
RVP — Reid vapor pressure - napon pare benzina po Reidu
614 ryotron
rust - rda; rdati
rustless - bez rđe, koji ne rđa; ~
preventine - materijal za zaštitu od
korozije, zaštićen od korozije (thnl.);
~ removal - skidanje rđe (thnl.)
rusty - zarđao
ruthenium - rutenijum ( hem. ele-
men(a)t, red. br. 44, simbol Ru)
rutherford - raderford, jedinica ra-
dioaktivnosti = IO6 s - 1
Rutherford-Bohr atom - Rader-
ford-Borov atom (fiz.)
rutilated quartz v. needle stone
rutile - rutil, kristalni titan-diok-
sid (min.); ~ covering - rudina
obloga (zav.); ~ covering giving
a fluid slag - rutilna obloga sa
tečnom troskom (zav.); ~ co-
vering giving a viscous slag -
rutilna obloga sa gustom troskom
(zav.); ~ electrode - elektroda
sa turilnom oblogom (zav.); ~
iron-dopped-rutil legiran gvožđem
rycotron - rikotron
Rudberg constant - Ridbergova
konstanta u vezi sa talasnim brojem
spektralne linije (fiz.)
ryotron - riotron (kriogenski induk-
tivni elemen(a)t sa električnom
kontrolom); ~, horseshoe - rio-
tron koji liči na potkovicu; —;
overlapped - riotron sa prekla-
panjem; ~, railroad - kolosečni
riotron
S - simbol za element sumpora;
kod bojenih materijala znak za
crnu boju (hem., thnl.)
S-acid - skraćeno za l-amino-8-naf-
tol-4-sulfonsku kiselinu (hem.)
2S-acid - skrać. za l-amino-8-naf-
tol-2,4-sulfonsku kiselinu (hem.)
S-baad - S-opseg, (5,77 do 19,35 cm)
(els.)
S-meter - merač jačine signala (rad.)
S pole - oznaka za južni pol
S-tybe - S-tip, S-tipa
sabin - sabin, jedinica apsorpcije
zvuka (ak.)
Sabine's law - Sabinov zakon (o
rewerberaciji) (ak.)
saccharase - saharaza (hem.)
saccfiarate - saharat, so tetrahidrok-
siapipinske kiseline (hem.)
sacchariferous - koji sadrži še-
ćera
saccharification - saharifikacija, pre-
tvaranje u šećer
saccharimeter - saharimetar (pola-
rimetar koji služi za određivanje
količine šećera u rastvoru) (hem.)
saccharimetry - saharimetrija (te-
hnika određivanja šećera na osnovu
njegove optičke aktivnosti) (hem.)
saccharin(e) - saharin, benzosulfi-
midi (sredstvo za zasladivanje oko
500 puta slađe od šećera)
saccharobiose - saharobioza, sa-
harocza ili tršcani šećer (hem.)
saccharometer - saharometar, aero
metar za određivanje koncentracije
šećera u rastvoru (hem.)
saccharose - saharoza, tršćani šećer
saccharoses - saharoze, ugljeni hi-
drati koji se prema složenosti dele
na mono-, di-, tri- i poli-saharoze
(hem.)
safe - siguran, bezopasan; bezbedan
(u radu); ~ lights - specijalni
svetlosni filtri koji se upotreblja-
vaju pri radu sa fotografskim ma-
terijalom (fot.); ~ load - dozvo-
ljeno opterećenje, sigurnosno op-
terećenje (el.)
safeguard - zaštita, predostrožnost,
mera bezbednosti; osigurač
safety - sigurnosni(o), zaštitni(o);
~ appliance - sigurnosni uređaj;
~ belt - sigurnosni pojas, spasi-
lački pojas; ~ bolt - sigurnosna
čivija; ~ boot - tehnička cipela;
~ brake - sigurnosna kočnica;
~ bouy - spasilački pojas; ~
cage ladder - merdevine sa kor-
pom, sigurnosne merdevine; ~
catch - skakavica za zaustavljanje,
sigurnosna skakavica, sigurnosna
poluga; zaustavljača; uređaj za blo-
kiranje; ~ clutch - sigurnosna
spojnica, spojnica preopterećenja;
— -cock - sigurnosna slavina;
~ contactor - sigurnosni pre-
klopnik, prekidač; ~ container -
sigurnosni rezervoar; ~ controls
- sigurnosni uređaj (p!.); ~ coup-

safety
safety
ling - sigurnosna spojnica; ~
cut-out - topljivi osigurač, sigur-
nosni isklopnik; ~ device — si-
gurnosni uređaj, osigurač, zaštitni
uređaj; ~ factor - stepen (faktor)
sigurnosti; ~ film - sigurnosni
film; ~ -first engineering -
tehnika zaštite na radu, propisi o
zaštiti; ~ -friction clutch - si-
gurnosna frikciona spojnica; ~
from interception - sigurnost
od prisluSkivanja (tel.); ~ fuse
- 1. topljiv osigurač; 2. minerski
fitilj; ~ glass - sigurnosno staklo,
armirano staklo; ~ glasses - za-
štitne naočare; ~ gloves - zaštitne
(sigurnosne) rukavice (pl.); ~
goggles - zaštitne naočare pl.;
~ guard - zaštitni uređaj; ~
-in-mines - rudnička sigurnost,
sigurnost rada u rudniku; ~ in-
structions - propisi pl. o sigur-
nosti (i zaštiti) na radu; ~ island
- pešačko ostrvo; ~ lamp - si-
gurnosna lampa; ~ lever - sigur-
nosna poluga; ~ measure - si-
gurnosna (zaštitna) mera, (propis);
~ nut - sigurnosna matica, na-
vrtka; ~ ordinances - propisi
pl. o sigurnosti i (bezbednosti)
zaštiti; ~ plug (with earning
contact) - šuko utikač, utikač sa
zaštitnim kontaktom; ~ precau-
tions - mere pl. zaštite na radu;
~ regulations - propisi pl. za-
štite, sigurnosni propisi pl.; ~
screw - sigurnosni zavrtanj; ~
shut-down - isključenje iz razloga
bezbednosti; ~ shut-down scram
- prinudno (brzo) isključenje, si-
gurnosno isključenje; ~ switch
- sigurnosni prekidač; ~ tap
chuck - sigurnosna čeljust za urez-
nik navoja; ~ valve - sigurnosni
ventil; ~ valve loaded with
weight - sigurnosni ventil sa
tegom; ~ washer - povijena pod-
loška; ~ wire - žica za plombe
safflorite - saflorit, kobalt-diarse-
nid sa primesama gvozda ili nikla
(min.)
Saflex - lepak za staklo na bazi poli-
vinil-butirala (thnl.)
616 sample
safranine - safranin (crvena azin-
ska boja) (hem.)
safranines - safranini, grupa azin-
skih boja (hem.)
sage oil - ulje od žalfije (thnl.)
sagged weld - utonuli šav (zav.)
sagger - zaštitna kaseta za pečenje
finije keramike (thnl.)
sagging - slaganje tla (geol.)
sal - so; ~ ammoniac - amonijum-
hlorid, nišador, salmijak (hem.);
~ ammoniac cell - element sa
nišadorom (hem.); ~ volatile -
amonijum-karbonat (hem.)
salicylate - salicilat, so salicilne
kiseline (hem.)
salicylic acid - salicilna kiselina,
salicil, o-hidroksibenzoeva kiselina,
antiseptik (hem.)
salient pole - istaknuti pol (el.)
saligenin - saligenin, salicil-alkohol,
o-hidroksibenzil-alkohol (hem.)
salinometer - aerometar za određi-
vanje gustine rastvora soli
Salol - trgovački naziv za fenil-
salicilat, upotrebljava se kao anti-
septik (hem.)
salsoda - prirodna kristalna soda,
neprečišćena soda
salt - so, jedinjenje koje nastaje de-
lovanjem kiselina na baze (hem.);
~ and-pepper effect - „so i bi-
ber" efekat (smetnje na ekianu,
„sneg" na ekranu) (TV); ~ bea-
ring - koji sadrži soli; ~ cake
- sirovi natrijum-sulfat (hem.);
~ extracted - ekstrahovan splju;
~ glaze - so(l)na gleđ, prosta ke-
ramika (thnl.)
salting-out - isoljavanje
salpetre - salitra
salvage - rekapitulirati, popraviti,
urediti; spašavanje (na moru)
Salvarsan - salvarzan, „No. 606",
organsko jedinjenje koje sadrži ar-
sena, upotrebljava se u medicini
(hem.)
samarium - samarijum (hem. ele-
ment, red br. 62, simbol Sm)
sample - uzorak, proba; trenutna
vrednost signala u datom momentu
vremena; izvod; ~ changer -
automatski uređaj, koristi se za
serijsko merenje radioaktivnosti u-
sample 617
zoraka (nukl.); ~, check - kon-
trolni uzorak; ~, cleaved - uzo-
rak dobijen cepanjem; ~, complex
- kompleksni izbor; ~, discrete
- diskretni izbor; ~, voltage -
očitavanje napona, trenutna vred-
nost napona
sampler - uređaj za dobijanje dis-
kretnih vrednosti neprekidnih ve-
ličina, kvantizator, sempler, uzi-
mač uzoraka; ~, carbon corption
- menjač uzoraka osnovan na sorp-
ciji ugljenika; ~ debris - menjač
uzoraka ostataka (koji se obrazuju
posle eksplozije nuklearne bombe);
~, filter-paper - menjač uzoraka
na filtar-papiru; ~, holding -
menjač uzoraka sa držanjem; ~,
rocket - raketni menjač uzoraka
sampling - izbor diskretnih poda-
taka; kvantiranje; izbor, selekcija
proba; vađenje uzoraka; ~ -by
heterodyning - izbor uzorka me-
todom heterodina; ~, discrete
filter - izbor uzoraka pomoću
diskretnog filtra; ~, double -
dvostruki izbor uzoraka; ~, mul-
tiple - višestruki izbor uzoraka;
~, narrow-band filter - izbor
uzoraka pomoću uskopojasnog fil-
tra; ~, sequential - sekvencijalni
izbor uzoraka; ~, single - jedno-
struki izbor uzoraka; ~, spectral
- spektralni izbor uzoraka; ~
systematic - sistematski izbor uzo
raka; ~ tests - ispitivanje uzoraka
(zav.)
sanaphant waveform generator -
sanafantni generator (el.)
sanatron - sanatron
sand - pesak; ~ bag - vreća za
pesak; ~, bank - rečni pesak;
~, bath - peščana kupka (obrada
metala); ~, beach - morski pe-
sak; ~ bed - peščana posteljica
(livenje); ~ belt - brusna traka;
~ boxs - peščani kalup; ~ cas-
ting - odlivak iz peska; ~ core
- jezgro (livenje); ~ desintegra-
tor - mašina za peskiranje; ~ drum
- peSčani doboš (za poliranje dr-
veta); ~ dust - peščana prašina;
~ feed - dovod peska; ~ filter
- pešačni filter; <~ gravel - rečni
sandwich
ili morski pesak; ~ gutter - peš-
čani žleb, kanal; ~ head - peščana
gomila; ~ jet - peščani mlaz;
mould - peščani kalup; ~ moul-
ding - livački pesak; ~ muller -
former peščanog kalupa; ~ nozzle
- peščana mlaznica; ~, oil - naf-
tonosni pesak; ~ packing - sa-
bijanje peska; ~ paper - brusni
papir; ~ screw conveyer - pužni
transporter peska; ~ skin - peš-
čana pokorica, prisustvo peska na
površini odlivka;
sandal - sandalovina
sandalwood - sandalovo drvo
sandarac - sandarak, smola za la-
kove
sandstone - peščar (vrsta sedimentne
stene) (min.)
sandstorm echoes - dobijanje od
peščane bure (samuma) (rad.)
sandwich - slojevita konstrukcija,
konstrukcija sa ispunom; slojevita
struktura; sendvič; slojevit, više-
slojni; ~, honeycomb - saćasta
konstrukcija;
sandy soil — peskovito tlo (grad.)
sanidine - sanidin, staklasti glinenac,
staklasta vrsta ortoklasa (min.)
sanitizers - dezinfekciono sredstvo
za prehrambenu industriju i ugos-
titeljstvo (thnl.)
Santicizer - velika grupa plastifika-
tora za lakove, plastične mase, lep-
kove i dr. (thnl.)
Santocel - vrsta silikagela za po-
trebe hemijske industrije (punila,
termoizolacija i dr.) (thnl.)
Santoflex - grupa antioksidanata za
gumu (thnl.)
saponifiable - koji se može saponi-
fikovati (hem.)
saponification - saponifikacija (pre-
tvaranje u sapun) (hem.); ~ num-
ber - saponifikacioni broj, broj
miligrama KOH potreban za sapo-
nifikaciiu grama masti ili ulja (hem.) ;
~ value - indeks saponifikacije
(hem.)
saponins - saponini, biljni glukoziđi.
npr. digitonin (hem.)
saponitc - saponit, sapunski kamen,
amorfni silikat magnezijuma i alu-
minijuma (min.)
 sandy soil
-aphire - safir, plavi varijetet ko-
runda, dragi kamen (min.); ~
point - safirni vrh, safirni šiljak
(eh.)
sapphire - safir, plavi korund (kri-
stalni aluminijum-oksid) (min.)
šaran - šaran (termoplastična masa
dobijena polimerizacijom viniliden-
hlorida) (thnl.)
s viškom;
arcosine - sarkozin, monometil-
glikokol, upotrebljava se kao pe-
nušavac u pastama za zube (hem.)
s perature kao i voda od koje je
ardonyx - sardoniks (vrsta ahata)
(silicijum-dioksid) (min.)
s
assolite - sasolin, borna kiselina
vulkanskog porekla (min.)
satellite - satelit, trabant; ac-
tive communications - sa-
telit aktivni retranslator; ~,
artificial - veštački satelit;
~, artifical Earth - veštački
Zemljin satelit; —, communi-
cation - telekomunikacioni satelit,
satelit-retranslator; ~, dark - tam-
ni satelit; ~, detection - satelit
za otkrivanje ispitivanja nuklear-
nog oružja; ~, „Early Bird" v.
Intelsat I satellite; ~, Earth v.
artificial Earth satellite ~ , f i l m -
film sa dve emulzije u bojenoj fo-
tografiji; ~, Intelsat I - komerci-
jalni telekomunikacioni satelit „In-
telsat I"; ~, meteorological -
meteorološki satelit; —•, orbiting
- satelit u orbiti, orbitalni satelit;
~, relay station v. communi-
cation satellite; ~, Syncom -
telekomunikacioni satelit „Sinkom";
~, Telestar - telekomunikacioni
satelit „Telestar"; ~, topside-
sounder - satelit za sondiranje
viših slojeva jonosfere; ~, weather
v. meteorological satellite; ~
winding - mešoviti namot (elj.)
saturable reactor - kalem sa zasi-
ćenjem, magnetni reaktor (el.)
saturate - zasititi, zasićivati; nato"
piti
saturated calomel electrode - za-
sićena kalomelova elektroda, stan-
dard za potencijalsku razliku (hem.);
~ complementaries - zasićenje
618
saw
dopunskih boja (TV); ~ com-
pounds - zasićena jedinjenja, je-
dinjenja koja nemaju slobodnih va-
lencija, nemaju dvogubih ili tro-
gubih veza (hem.); ~ core -
zasićeno jezgro (el.); ~ magne-
tization - zasićeno namagnetisanje
(el.); ~ solution - zasićeni ras-
tvor, rastvor koji je u ravnoteži sa
rastvorene supstance
(hem.):, ~ steam saturated va-
por - zasićena para, para iste tem-
nastala (tt.)
saturation - zasićavanje, saturacija;
natapanje; ~ acoustic - akustičko
zasićenje; ~, atomic - kvantno
zasićenje; ~ characteristic - ka-
rakteristika zasićenja (TV); ~,
double - dvostrano (dvosmerno)
zasićenje; ~ factor - faktor za-
sićenja; ~ of color - zasićenost
boje; ~ of maser - zasićenje ma-
sera; ~ of the acetone - zasiće-
nost acetona (zav.); ~, paramag-
netic - paramagnetno zasićenje;
~ point - tačka zasićenosti (hem.);
~ pressure of the liquid - pri-
tisak zasićenja (hem.); ~, pump
- zasićenje pumpe; ~, signal -
zasićenje signala; ~, transistor
- zasićenje tranzistora
saturnine - olovni, načinjen od
olova; sličan olovu
saturnism - saturnizam, trovanje
olovom
sausage antenna - cilindrična an-
tena (rad.)
saussurite - sosirit (stena sastavljena
od plagioklasa i njegovih meta-
morfoziranih oblika) (geol.)
saving in material - štednja u ma-
terijalu (maš.)
saw — testera, žaga, pila; ~ band
- list beskrajne testere; ~ blade
- list testere; ~ -blade carriage
- sanke testere; blade gui-
dance - vodica testere; ~ car-
riage - sanke testere; ~ cut - rez
testere; ~ file - turpija za testere;
~ filing machine - mašina za
oštrenje (turpijom) testere; ~
frame - jaram testere, luk testere;
~ grinding wheel - točilo za
619
oštrenje testere; ~ groove - rez
testere; ~ guide - vodice gatera;
~ gummer - mašina za oštrenje
testere; ~ horse - magarac, konj,
držač trupca; ~ kerf - rez testere;
~ log - slog-testera, blok listova
testere; ~ log size - odsečen po
dužini (drvo); ~ mili - pilana,
gater; ~ mill with one saw -
blok-gater; ~ pitch - razmak
zubaca testere, pič zubaca testere;
~ segment - segment zub testere;
~ set - razmerač zubaca, alat za
razmetanje zubaca testere; ~ set
pliers - klešta za razmetanje zu-
baca testere; ~ setting machine
- mašina za razmetanje zubaca te-
stere; ~ -shaped tooth - zub
testere; ~ sharpening machine
- mašina za oštrenje listova testere;
~ tooth - zub testere
sawdust - opiljci, piljevina; ~ con-
crete - beton od piljevine; ~
room - skladište piljevine, opi-
ljaka
sawing - testerisati, rad testere, o-
testerisati; — machine - testera;
mašinska testera; ~ off to dead
length alcuracy - dimenziono
odsecanje podužno odsecanje na
tačnu meru; ~ practice - te-
hnika rada testerom, tehnika re-
zanja
sawn timber - rezana grada, merkan-
tilna grada; ~ veneer - rezani
furnir; ~ wood - rezana grada,
rezano drvo
saxaphone - antena sa kvadratnom
kosekansnom karakteristikom (rad.)
saxtron - naziv tipa antene
Sb - simbol elementa antimona (hem.)
Se - simbol elementa skandijuma
(hem.)
scalar - skalar, skalama veličina;
skalarni, po zakonima aritmetičke
algebre (mat.); ~ function -
skalama funkcija (mat.); ~ pro-
duct - skalarni proizvod (vektora)
(mat.); ~ quantity - skalama
veličina koja ima određen samo
intenzitet (mat.)
scale - 1. skala, razmera, merilo,
dimenzija, određivati dimenziju, od-
ređivati razmeru, nositi dimenziju;
scale
2. merna letva, izbaždarena letva;
3. vaga, terazije; 4. pena, kotlovac;
~, absolute - apsolutna skala,
Kelvinova skala; ~, alcoholo-
metric - alkoholna skala, alkoholo-
merna skala; ~, azimuth - azi-
metalni krug; ~, Baume - Bo-
meova skala; ~, centigrade -
stostepena skala, Celzijeva skala;
~, chromatic - 1. hromatična
skala, 2. hromatični gama; ~,
colour - kolorimetrijska skala,
ska'.a, skala boja; ~, conversion
- tablica preračunavanja mera;
~, depth - merna dubina; ~,
diatonic - dijatonska gama; —,
diopter - dioptrijska skala; ~,
dispersion - skala disperzija, ska-
la rasejanja; ~, distance - 1.
mera rastojanja; 2. skala rastojanja,
fokusna skala; ~, double - dvojna
skala; ~, draughtsman's - le-
njir; ~, even-tempered - kon-
stantno tempirani uređaj; ~, Fah-
renheit — Farenhajtova skala; —,
focusing - fokusna skala; —,
frequency - skala frekvencije, frek-
ventna skala; ~ full - prirodna
veličina, odnos 1 : 1 , razmera 1 : 1 ;
~, graduated - graduisana skala,
skala sa pođelom; ~, graphic
rating - skala grafičke procene
(ocene); ~, graphical - linijska
skala, grafička skala, linijska pro-
cena grafička procena; ~, grid
- procena po mreži koordinata;
<~, hardness - skala tvrdoće, mera
tvrdoće; ~, height - skala visina,
mera visina, visinska skala; ~,
length - mera dužine, linijska
skala, linearna skala; ~, linear -
linearna skala, linearna podela, li-
nijska skala; ~, local - lokalna
skala, mestimična skala, mestimič-
na mera; ~, logarithmic - loga-
ritamska skala, logaritamska raz-
mera; ~, loudness - skala jačine,
mera jačine; ~, measuring - merna
letva; ~, Mohs - Mosova skala, ska-
la tvrdoće po Mosu; ~, musical
- muzička skala, note, muzička
lestvica, muzički instrument; ~,
plotting - 1. razmera kartografi-
sanja; 2. instrument razmere; ~,
scale
scale
principal - 1. osnovna skala,
glavna skala, osnovna mera; 2.
linearna skala; ~, range - skala
daljina, mera udaljenosti, daljin-
ska mera; ~, rate - procena; ~,
rating - mera procene, skala pro-
cene; ~, Reaumur - Reomirova
skala; ~, recorder - mera za-
pisa, skala zapisa, skala registra-
cionog aparata; ~, reduced -
reducirna skala, umanjena skala,
smanjena skala; ~ representa-
tive - reprezentativna skala, etalon-
skala, etalon-mera; ~, tangent -
tangencionalna skala; ~, tempera-
ture - temperaturska skala; ~,
time - 1. vremenska skala, mera
vremena; 2. skala vremena; ~,
uniform - uniformna skala, rav-
nomerna skala; ~, water (-level)
- letva za merenje nivoa vode,
izbaždarena letva
scaled - kalibrisan, baždaren; ~
drawing - crtež u razmeri (maš.);
~ error - greška skale, greška pri
čitanju skale; ~ hardness - skala
tvrdoće, Mosova skala (hem.); ~
length - dužina skale; ~ marks
- znaci na skali
scalene triangle - raznostrani tro-
ugao (gm.)
sealer - skalar, delitelj, uređaj za
brojanje (nukl.); ~, binary - bi-
narni brojač, binarni skalar; ~,
decade - dekadni skalar, dekadna
demultiplikaciona šema; ~, va-
riable - skalar s promenljivim koe-
ficijentom demultiplikacija
scaling - preračunavanje, razmera-
vanje, deljenje frekvencija, sniža-
vanje frekvencija; ~ down - sni-
ženje, proporcijalno smanjenje (els.);
~ ratio - koeficijent deljenja,
razmera (els.); ~ tube - cev za
brojanje, cev za deljenje (els.);
~ up - proporcionalno povećanje
(eh.)
scan - ispitivanje, razlaganje; ske-
novanje; pregled, osmatranje
scandium - skandijum (hem. ele-
ment, red. br. 21, simbol Se)
scanistor - skanistor; ~, conti-
nuous - kontinualni skanistor s
620 scanning
ravnomernom raspodelom p-n pre-
laza; ~, diode-pair - skanistor
s diodnim parom; ~, discrete -
skanistor s diskretnim p-n pre-
lazom; ~, multifunction - više-
spojni skanistor
scannar - ultrazvučni radar
scanner - 1. skaner, analizator, ure-
đaj za razvijanje; 2. radio-lokaciona
antena; 3. instrument za merenje
više veličina; ~, airborne - radio-
lokaciona antena na avionu; ~,
capacitor - kapacitativni analiza-
tor; ~, electronic - elektronski u-
ređaj za analizu; ~, film - relej-
kinoprojektor, televizijski kino-pre
dajnik; ~, flying-spot - uređaj
za analizu sa brišućim zrakom;
~, follow - uređaj za naknadnu
analizu; —, lock-and-follow -
- uređaj za sinhronizovano pra-
ćenje; ~, mechanical - mehanički
skaner
scanning - 1. razvijanje, ispitivanje,
razlaganje, analiza; 2. proširivač,
razvrtač; radarsko ispitivanje (pro-
stora); ~, accurate - sistem pos-
matranja sa tačno izmerenim ko-
ordinatama cilja; ~, alternate-
line - analiza sa promenljivim bro-
jem operacija; ~, antenna - ro-
tacija antene; ~, circular - cir-
kularno posmatranje, kružno pos-
matranje; ~, coarse - nekvalitetno
razlaganje, razlaganje sa snopom
velikih razmera, a malim brojem
komponenata; ~, conical - ko-
ničko razdvajanje, konusno raz-
dvajanje; ~, fine - visokokvali-
tetno razlaganje, višestrano razla-
ganje, razlaganje snopa malog dija-
metra i velikim brojem kompo-
nenata; ~, flying-spot - razla-
ganje brišućim zrakom; ~, key-
stone - trapezasti nosač, trape-
zasta rešetka; ~, line - razlaganje
na linije, linijsko ispitivanje; ~,
linear - linearno ispitivanje, line-
arno razlaganje; ~, line-by-line
- stupnjasto linijsko razlaganje;
~, magnetic - magnetno razla-
ganje, razlaganje magnetnim po-
ljem; ~, multiple - višestepeno
razlaganje; ~, point-by-point -
621
scanning
tačkasto razlaganje; ~, progres-
sive - progresivno razlaganje; ~,
quadruple - kvadratno razlaganje,
četvorostrano razlaganje, kvadru-
palno ispitivanje; —- , sequential
v. progressive scanning; ~, va-
riable-speed - razlaganje sa pro-
menljivom brzinom; ~, vertical
- vertikalno razlaganje
scapolite - skapolit, grupa izomer-
nih minerala, poglavito alumosili-
kata natrijuma i kalcijuma sa raz-
nim primesama (hem.)
scarfing torch - gorionik za bla-
njanje (zav.)
scarlet red - skerletna crvena (sin-
tetička organska azo-boja) (thnl.)
scatter - rasejanje; rasturanje (eks-
perimentalnih tačaka); ~, tropo-
sheric - troposfersko rasejanje
scattered band - opseg podeljen
na delove (rad.); ~ radiation
- rasejano zračenje (fiz.)
scatterer - rasejavač; rasturač; di-
fuzor; ~, diaphanous - prozračni
rasejavač; ~, dipole - dipolni
rasejavač; ~, point - tačkasti ra-
sejavač; ~, Rayleigh - Rejlijev
rasejavač; ~, Rayleigh-Gans -
Rejli-Gansov rasejavač; ~, vo-
lume - prostrani rasejavač
scattering - rasejavanje, rasturanje;
~, acoustic - akustičko raseja-
vanje, rasejavanje zvučnih talasa;
~, acoustical mode v. acousti-
cal phonon scattering; ~, aco-
ustical phonon - rasejanje na
akustičkim fononima; ~, back -
povratno rasejavanje; ~, back-
ward - rasejanje nazad; ~, bi-
static - rasejanje na dva mesta;
~, Bragg - Bregovo rasejanje;
~ Brillouin - Briluenovo rase-
janje; ~ coefficient - koeficijent
rasejanja (fiz.); ~, coherent -
koherentno rasejanje; ~, Compton
- komptonovsko rasejanje; —• cross
section - presek rasejanja (fiz.);
~, defect - rasejanje na defek-
tima; ~, diffraction - difrakciono
rasejavanje; ~, diffuse - difuzno
rasipanje; ~, double - dvostruko
scattering
(dvojno) rasejavanje; ~, elastic
- elastično rasejavanje; ~, elec-
tron - rasejavanje elektrona; ~,
electron intervalley - međudo-
linsko rasejanje elektrona; ~, elec—
tron-phonon - elektron-fonon ra-
sejanje; ~, far-filed - rasejanje
u udaljenoj zoni; ~, forward -
rasejanje napred; ~, grain - rase-
janje na zrnima (kristala); ~,
„gray" - „sivo" rasejanje (pri
kojem je koeficijent refleksije isti
za sve talasne dužine); ~, impu-
rity - rasejanje na kontaminatu;
—, incoherent - nekoherentno
rasejanje; —, induced — prinudno
rasejanje; ~, induced Brillouin
- prinudno Briluenovo rasejanje;
~, induced Raman - prinudno
Ramanovo rasejanje; ~, inelastic
- neelastično rasejavanje; ~, in-
terantenna - rasejanje između
antena; ~, intervalley - medu-
dolinsko rasejanje; ~, ionized
impurity - rasejanje na jonizova-
nim primesama; ~, isotropic -
izotropno rasejavanje; ~, large-
angle - širokougaono rasejanje;
~j lattice - rasejanje na rešetki;
~, light-by-light - rasejanje svet-
losnog snopa na svetlosnom snopu;
~, media and surfaces - sredine
i površine rasejanja (fiz.)j ~,
~, microwave - rasejanje na
mikrotalasima; ~, molecular -
molekulsko rasejavanje; ~, mul-
tiple - višestruko rasejavanje; ~,
neutron - rasejavanje neutrona;
~, nonforward - rasejanje u in-
direktnom pravcu; -~, optical
mode v. optical phonon scatte-
ring; ~, optical phonon - ra-
sejanje na optičkim fononima; ~,
particle - rasejanje na česticama;
~ phonon - rasejanje fonona; ~,
point - rasejanje na tačkastom
predmetu; rasturanje eksperimen-
talnih tačaka; ~, Raman - ne-
koherentno rasejanje; —, Raman-
Nath - Raman-Natovo rasejanje
(pri upadnom uglu od 90°); ~,
resonance - rezonantno rasejanje;
, scalar - skalarno rasejanje;
i ' "'
- , SIP "Vfno rasejavanje;
rasejavanje;
scattering
scattering
~, small-angle — uskougaono ra-
sejanje; ~, spontaneous Raman
- spontano Ramanovo rasejanje;
~, stimulated Brillouin - pri-
nudno Briluenovo rasejanje; <~,
stimulated Raman - prinudno;
~, white - belo rasejanje (koje ne
zavisi od talasne dužine upadnog
zračenja)
scavenge oil pump - pumpa-ulja
za ispiranje (mot.); ~ port -
produvni otvor, otvor ispiralice
(mot.)
scavenger - hvatač, hvatalo (sup-
stancija koja brzo reaguje sa slo-
bodnim radikalima) (hem.)
scavenging - dejonizacija, ispiranje
(hem., mot.); ~ air - vazduh za
ispiranje (mot.); ~, crankcase
- ispiranje vazduhom iz kartera
(mot.); ~ loop - petlja ispiranja
(mot.)
scene black level - crni nivo scene
(TV)
sceptron - skeptron
schedule - lista, plan, program, red
vožnje, kalendarski plan; ~, check-
out - graf ikon-pro vera; ~, de-
sign - kalendarski, plan poslova
pri projektovanju; ~, inspection -
grafikon provera (rada postrojenja);
~ of periodic tests - plan re-
dovnih merenja; ~, operational
- plan (grafikon) rada, eksploata-
cije; ~, overhaul - plan kapital-
nog remonta; ~, production -
kalendarski plan proizvodnje; -~
speed - bazina putovanja; ~,
task - kalendarski plan izvršenih
zadataka; ~, time - u skladu sa
redom vožnje
Scheele' s green - Šelovo zeleno,
bakar-hidroarsenit (hem.)
Scheellte - šelit (kalcijum-volfra-
mat) (min.)
scheiner film-speed v. VVeston-
Scheiner film speed (fot.)
schematic circuit diagram - šema-
veza (el.)
scheme - šema, plan, projekt; si-
stem; projektovati; ~, commu-
nications-electronics - plan ra-
622 scientillation
dioelektronike; ~, extended zo-
ne - šema raširenih zona;
priority - sistem prioriteta; ~,
time-sharing - vremenska šema
podele (signala); ~, WB - široko-
pojasna šema
Schenk's scarlet phosphorus -
skrletno-crveni prah koji nastaje
zagrevanjem rastvora fosfora u fos-
for-tribromidu (hem.)
Schering bridge - Šeringov most
(el.)
Schiff's bases - Šifove baze, pro-
izvodi kondenzacije aldehida ili
ketona sa primarnim aminima
(hem.); ~ reagent - Šifov rea-
gens na aldehide (hem.)
schillerspar - bastite (min.)
Schlippe's salt - natrijum-sulfo-
antiminijat, upotrebljava se kod
tonovanja i pojačavanja (fot.)
Schmidt camera - Šmitova ka-
mera (opt.); ~' optical system -
Šmitov optički sistem
schist - šist, škriljac (slojevite vrste
metamorfnih stena) (min.)
schoenite - šenit (prirodni magne-
zijum-kalcijum-sulfat) (min.)
Schottky effect - Šotkijev efekt (eh.)
schorl - šerl (gvoždem bogati crni
turmalin) (min.)
schorlomite - šerlomit (titanom bo-
gati melanit) (min.)
Schuler tube - Šulerova cev (eh.)
Schumann region - oblast vrlo
kratkih ultravioletnih zraka (fiz.)
Schvvarzschild antenna - Švarc-
šildova antena (rad.)
Schweinfurt green - Švajnfurtsko
zeleno (bazni aceto-arsenit bakra)
Schweitzer's reagent - Švajcerov
reagens, služi za dokazivanje ce-
luloze (hem.)
science - nauka, prirodne nauke;
~, communication - teorija ve-
za; ~ of the strength of mate-
rials - nauka o otpornosti materi-
jala; ~, system(s) - sistemo-
tehnika
sientific - naučni; — notation -
naučna notacija, obeležavanje
scientist - naučnik
scientillation - scintilacija, sve-
tlucanje; treperenje, treptanje; ~
scientillation
counter - scientilacioni brojač
(nukl.); ~ crystal - scintila-
cioni kristal (nukl.); ~ detector
— scintilacioni detektor (nukl.);
~ spectrometer - scintilacioni
jjp spektometar (nukl.)
scintillometer - scintilometar, scin-
tilacioni brojač
scintilloscope - scintiloskop, spin-
tariskop (uređaj za posmatranje
scintilacija) (fiz.)
scintilogger - karotažni scintilacioni
brojač
scission - deljenje, cepanje
scissors - makaze
sclerometer - sklerometar (instru-
ment za merenje tvrdoće materi-
jala)
scleroproteins - skleroproteini, ne-
rastvorni proteini iz koštanih de-
lova organizma (hem.)
scolecite - skolecit, vrsta zeolita,
hidratisani silikat aluminij uma i
kalcijuma (min.)
scooter - skuter (mot.)
scope - skop, sufiks koji označava
instrument kojim se nešto direktno
posmatra
scope - indikator; oscilograf, oscilo-
skop; elektrolučna cev; cilj, označa-
vanje, indikacija; ~, delayed swe-
ep storage - oscilograf sa zadrža-
vanjem i pamćenjem; ~, hystoro
- instrument za snimanje krivih
histerezisa; ~ of work - opseg
rada, polje rada
Scophony system - Skofonijev si-
stem (optičko-mehanički) (TV)
scopolamine - skopolamin, alkaloid
sedativnog delovanja (hem.)
scorification - kupelacija, metod
suvog odvajanja srebra i zlata od
olova i drugih neplemenitih me-
tala _ (thnl.)
scorifier - kupela, sud od koštanog
uglja za kupelaciju (thnl.)
scoring - zarezivanje; ~ system -
uređaj za ozvučavanje (eh.)
scotophor - sredstvo za gašenj
fosforescencije (opt.)
scotopic - tamni, zatamnjujući (opt.
Scott connection - Skotov spoj (el.
scouring agents - sredstvo za ukla
njanje masnoća sa tekstilnih via
623 screen
kana; ~, a metal - obezmašćenje
metala (mil.)
cram - sistem protiv kvara (tb.)
scrambled speech - izokretanje
reci, tajni govor (voj.)
;crap metal - metalni opiljak (maš.);
~ rate - količina otpadaka (maš.);
~ work - otpaci, furda, odbir
(maš.)
scraper - strugač; ~, ring oil -
prsten kontrole ulja (mot.); ~,
ring slot - prorez prstena kon-
trole ulja (mot.)
scraping — struganje, skidanje zgure
scratch - grebanje, udari (od lo-
ših kontakata) (eh.)
scratched blue - ornament urezan
u keramici, obojen kobaltom u
plavo (thnl.); ~ hardness - Mo-
sova skala (hem.)
screen - 1. rešeto, sito; sejati, pro-
sejavati, sortirati; 2. zid, štit,
zaslon, ekran; ekranizirati; 3. ža-
luzina; 4. svetlcsni filter; 5. raster;
6. bioskopski ekran, projekciona
površina; 7. žičana rešetka, zaš-
titni zid; ~, adjustable - regu-
laciono sito; ~, air-inlet - pritočna
ventilaciona rešetka; ~ analysis
- analiza prosejavanjem; ~ area
- površina prosejavanja; ~, belt
- trakasto sito; ~ body -sanduk
za prosejavanje; ~, coarse - sito
sa velikim okcima; krupni raster
(štampa); ~, conical - konično
(rešeto) sito; ~, drum - doboš
za prosejavanje, cilindrično sito;
~, electrical fish - elektro-
-rešetka za ribe; ~, endless belt
- trakasto sito; ~ fabrik - tkanje
za izradu sita; —, feeder - zasipno
sito, koš; ~, fine - sito sa sitnim
okcima; sitni (fini) raster; ~, fire
- zaštitni ekran; vatrena zaštita;
~, fish - zagradna rešetka za
ribe; ~, fluorescent - luminiscen-
tni ekran; ~, fluorescopic - fluo-
roskopski ekran; ~, focusing -
mutno staklo; ~ frame - sanduk
za prosejavanje; ~ grading - kla-
sifikacija; ~, graduated - zasen-
čeni svetlosni filter; '—>, half-tone
- polutonski raster; ~, hole - otvor
scuffing
scuffing - struganje
Se - simbol elementa selena (hem.)
sea clutter - smetnje usled morskih
talasa (pom.); ~ echo - refleksija
od morskih talasa, eho od talasa
(rad.); — salt - morska so (hem.);
~- sand - morski pesak
seadrome light - svetio na hidro-
dromu (sbr.);
seal - zaptivanje, sabijanje; lemljenje,
spajanje; hermetizacija, zalivanje
(npr. kompaundom); ~, Couble-
glass - dvostruki stakleni (herme-
tizovani) spoj; ~ face - zaptivna
površina (maš.); ~, glass - sta-
kleni spoj; ~, glass-to-metal -
spoj metala i stakla; ~, pressure
- hermetičko zaptivanje, hermeti-
zacija; ~ ring - prsten za zapti-
vanje, zaptivni prsten (mot.); ~,
vacuum - vakuumsko zaptivanje;
- weld - zaptivno zavarivanje
sealant - materijal za zaptivanje,
zaptivač
sealing - zaptivanje, hermetizacija,
zalivanje (npr. kompaundom); ~
compound - zaštitni (zaptivni)
premaz); ~, end - krajnja kutija
(el.); ~, hermetic - hermetičko
zaptivanje, vakuumsko zaptivanje;
~, in - zatapanje, uzidivanje;
~ liquid - zaptivna tečnost
(thnl.); ~ off - odlemiti, odleto-
vati; ~ on - zalemiti, letovati,
spojiti; ~, pressure - zaptivanje
pod pritiskom, hermetizacija; ~,
run - provarivanje korena (zav.)
Sealistix - vrsta univerzalnog lepka
sa dobrim elektroizolacionim oso-
binama (thnl.)
seam - Sav, rub; ~ of tube - cevni
šav (maš.); ~ welding - sučeono
zavarivanje otporom (zav.)
seamless - bešavno (mtl.); ~ ca-
thode - bešavna katoda, katoda
bez šava (cl.)
searcher - istraživač, uređaj za tra-
ženje (istraživanje)
searchlight - reflektor, projektor
seascan marine radar - radar za
ispitivanje morske površine (eh.)
seasoned timber - drvo osušeno na
vazduhu (građcv.)
40 Rečnik
625 secondary
seasoning - starenje, izdržavanje,
grejanje
seat dresser - uređaj za glodanje
sedišta ventila (maš.)
seated valve - ventil sa sedištem
(maš.)
seating - površina naleganja, sedišna
površina (maš.), gnezdo
sebacic acid - sebacinska kiselina,
dvobazna masna kiselina sa 10
ugljenikovih atoma (hem.)
second - sekunda (jedinica vremena);
drugi; ~ channel attenuation
- slabljenje drugog kanala (eh.);
~ channel nterference - smet-
nja od drugog kanala (eh.); ~
~ counter - sekundomer, merač
sekundi (metr.); ~ motion lever
- poluga zaklopa (elj.); — of arc
- lučna sekunda; ~ order beam
- snop drugog reda, bočni snop
(eh.); ~ order mode - tip osci-
lovanja drugog reda (eh.) ; ~ order
tensor — tenzor drugog reda (mat.);
~ power - drugi stepen (mat.);
~ trip echo - sekundarni eho
(radar)
secondary - sekundarna čestica (npr.
sekundarni elektron u gasnom praž-
njenju); sekundar, sekundarni na-
motaj; ~ alcohols - sekundarni
alkoholi, sadrže grupu CHOH
(hem.); ~ amines - sekundarni
amini, sadrže amino-grupu: NH
(hem.); ~ axis of a lens - se-
kundarna osa sečiva (opt.); ~
battery - sekundarna baterija (eh) i
~ circuit - sekundarno kolo (el.);
~ combustion - sekundarno sa-
gorevanje, naknadno sagorevanje
(mot.); ~ colours - sekundarne
boje, nastale mešanjem dvaju ili
više primarnih; ~ contact - po-
moćni kontakt (el); ~ cosmic
rays — sekundarni kosmički zraci
(fiz.); ~ cutting edge - spored-
no sečivo (maš.); ~ electrons --
sekundarni elektroni (fiz.); ~
emission - sekundarna emisija
(jiz.); ~ emission tube - cev
sa sekundarnom emisijom (eh.);
~ frequency standard - sekun-
darni etalon frekvencije (eh.); ~
generator - akumulator, transfor-
screen
screen
okca sita; ~, image - ekranska
slika; <~, impact - vibraciono
rašeto, udarno rešeto; ~, jigging
v. vibrating screen; ~, knot -
hvatač (lovac) čvorića; ~, line -
linijski raster; ~, luminescent -
luminiscentni ekran; ~, magnetic
- magnetni ekran; ~ magnifica-
tion - direktno povećanje (elek-
tronski mikroskop); ~, mill -
mlinsko sito; ~, oil - uljni filter;
~ opening - otvor okca sita; ~
overflow - ostatak prosejavanja;
~, percussion - vibraciono sito;
~, phosphorescent - fosfores-
centni ekran; ~, photogravure
- raster duboke štampe; ~, photo-
gravure copy - raster-kopija du-
boke štampe; ~, pipe - filter
-cev; ~, plate - ploča-sito; ~,
polarizing — polarizacioni ekran;
Polaroid; ~, portable - pokretno
(portabl) sito; ~ printing - sito-
štampa; ~, projection - projek-
cioni ekran; ~, reducing - reduk-
cioni ekran; ~, rectangular mesh
- sito pravougaonih otvora; ~,
revolving v. rotary screen; ~,
riddle - vibraciono sito; <~ room
sortirnica; ~, rolling - povratno
rašeto; ~, rotary - doboŠno sito;
~, rotating v. rotary screen;
~, sand - sito za pesak; ~ sepa-
ration - klasifikacija prosejava-
njem; —, separating - sito za
sortiranje; ~, sewage - rešetkasti
filter za stočnu vodu; ~, shaker
- vibro-sito; ~, shake-out -
vibraciona rešetka; ~ sizing -
klasifikacija žitarica; ~, smoke -
dimna zavesa; ~, snow - ograda
za zaštitu od snega; <~, trommel
- dobošno sito, rešeto; ~ under-
frame - dance sita, dno, patos
sita; ~, vibrating - vibraciono
rešeto; —, viewing - projekcioni
ekran; ~, water - vodeni ekran;
~, wind - vetrobran, (staklo) na
automobilu; ~, window - pro-
zorsko staklo (automobila); ~ wire
- žica za tkanje sita; ~, wobbler
v. vibrating screen
624 scrubbing
screening - zaštita, ekraniranje, e-
kranizacija, armiranje, blindiranje,
štampa kroz zastor (erkran); —,
silk - štampa kroz ekran (raster)
screw - zavrtanj, zavojno svrdlo;
zavijati, zavrnuti (maš.); — axes
- ose simetrije kristala (min.);
~ cutting - rezanje loze, narezi-
vanje zavojnice (maš.); ~ handle
- ručica zavrtnja (maš.); ~ handle
adjusting - ručica podešajnog za-
vrtnja (maš.); ~ in-anchor -
kotva na zavrtanj (el.); ~ joint
- spajanje zavrtnjima (maš.); ~
on cutter - glodač zavijen na
držač (maš.); ~, optical (Ar-
chimedes) - Arhimedova optička
spirala; ~ plug - čep sa zavojem
(maš.); ~ slotter - glodalica za
zavojne žlebove (maš.); ~ slot-
ting attachment - naprava za
glodanje zavojnih žlebova (maš.);
- slotting cutter - glodač za za-
vojne žlebove (maš.); ~ slotting
machine - mašina za izradu za-
vojnih žlebova (maš.); ~ tap -
lozni svrdao (maš.)
screwdriver - odvrtka, „šrafciger"
(maš.), odvrtač
screwed connection - spoj zavrt-
njem (maš.); ~ flange - lozni
obod (maš.); ~ flange joint -
- spoj sa prirubnicom (maš.);
~ hole - lozna rupa (maš.); ~
lamp-holder - zavojno grlo (el.);
~ pipe - lozna cev (maš:); ~
pipe joint - spoj cevi sa nareznom
zavojnicom (maš.); ~ spindle -
lozno vreteno (maš.)
screwing - povezivanje sa narez-
nom zavojnicom (maš.)
scribe - zasecati, načeti, obeležiti
scribed line - zasečena linija
scriber - igla za crtanje
scriptron - elektrolučna cev za in-
dikaciju slova i cifara
scrubber - isparivač
scrubbers - uređaj za pranje gasa
(skruberi) gde gas struji nasuprot
tečnosti u kolonama (thnl.)
scrubbing — ispiranje gasova pomoću
tečnosti koje teku u protivstruji
(thnl.)
secondary
secondary
mator, pomoćni generator (els.);
~ ionization - sekundarna joni-
zacija (fiz.); ~ nuclear fuel -
sekundarno nuklearno gorivo, npr.
plutonijum (nukl.); ~ radar -
sekundarni radar (eh., voj.); ~
radiation - sekundarno zračenje
(fiz.); ~ reactor - nuklearni re-
aktor koji radi sa sekundarnoim
gorivom (nukl.); ~ relay - se-
kundarni relej (el.); ~ roentgen
rays - sekundarni rendgenovi zraci
(fiz.); ~ standard - sekundarni
etalon (mtr.) ; ~ unit - sekundarna,
izvedena jedinica; ~ wave - se-
kundarni talas (rad.); ~ winding
, - sekundarni namot, namotaj se-
kundarnog kola (eh.)
secrecy system - sistem za očuva-
nje tajnosti (voj.)
section - sekcija, odsečak, deo, sek-
tor, (poprečni) presek, razrez, pro-
fil; ~, backscatter(ing) cross -
poprečni presek za rasejanje una-
zad; —, bistatic cross - dvopo-
ložajni poprečni presek rasejanja;
~ box - sekcijska kablovska ku-
tija (el.); ~, broadside cross -
frontalni poprečni presek; ~, cap-
ture cross - apsorpcioni presek,
presek zahvata; ~, column cross
- presek stuba; ~, cross - po-
prečni presek; ~, cross-of elec-
tron capture - elektronski ap-
corpcioni presek; ~, cross-of
hole capture - presek zahvata
rupa; ~, echoing cross v. backs-
catter(-ing) cross section; ~,
effective cross - efektivni po-
prečni presek (rasejanja); efektiv-
ni presek reakcije elementarne če-
stice ; ~, effective cross-of trap-
ping - efektivni presek zahvata;
~, end-fire radar cross - radar-
ski poprečni presek u uzdužnom
pravcu; ~, filter - članak filtra;
•~, forward scattering cross -
poprečni presek rasejanja unazad;
•~, line cross - poprečni presek
rasejanja linije: ~, monostatic
cross v. backScatter(ing) cross
section; ~, normalized cross -
normirani poprečni presek; ~,
626 securing pin
nose-on (radar) cross - poprečni
presek pri ozračivanju spreda; —
of a commutator winding -
sekcija kolektorskog namota (elj.);
"-of multiple - sekcija multipli-
kacionog polja (tel.); ~ of tubing
- komad cevi (tnaš.); ~, pair-
generation cross - presek obra-
zovanja parova; ~, radar cross
- radarski poprečni presek; ~,
radar scattering cross v. scat-
tering cross section; ~, Rayleigh
cross - presek Rejlijevog rasejanja;
~, regular polygonal cross -
poprečni presek u obliku pravil-
nog mnogougaonika; ~, restric-
tion - sužena sekcija (talasovoda);
~, scattering cross - poprečni
presek rasejanja; ~, scattering
cross-of target - poprečni pre-
sek rasejanja cilja; —, slotted -
merna linija; ~, spin exchange
cross - presek spinske izmene;
~, T - kolo u obliku slova T, T-čla-
nak (filtera); ~, target cross v.
radar cross section ; ~, 7t -
kolo u obliku slova rc, rc-članak
(filtra)
sectional broach - deljivi provla-
kač, provlakač sastavljen iz više
delova; — drawing - crtež preseka,
presečni crtež (mal.); ~ plan -
vodoravna projekcija (mat)
sectionalization - podela na delove
sectionalized antenna tower -
sekcioni antenski toranj (rad.)
sectioning link - sastavna veza, sa-
stavni spoj (el.)
sector - sektor; ~, blind - zatam-
njenje na ekranu induktora, slepi
sektor; ~ display - sektorsko po-
kazivanje, sektorsko posmatranje
(TV); ~ of a circle - odsečak
kruga (gm.); ~ scanning - sek-
torsko ispitivanje, sektorsko raz-
laganje (TV); ~ securitron -
elektronski zaštitni sistem
sectoral horn - sektorska levak-
antena (rog-antena) (rad.)
seetrometer - potenciometar za
elektrometrijsku titraciju sa katod-
nom cevi (hem.)
securing pin - sigurnosni Stift (maS.) ;
~, rod v. safety rod (nukl.)
sediment
sediment - talog
sedimentary rock - sedimentarna
stena, krečnjak, peščar (geol.)
sedimentation - taloženje, sedimen-
tacija, padanje čvrstih čestica na
dno pod uticajem gravitacije ili
centrifugiranja (hem.)
see-saw waveform generator -
generator trougaonih talasa (els.)
Seebock effect - Zebekov efekt, kod
termoelektriciteta (fiz.)
seed - klica, seme
Seger cones - Segerove piramide
segment - segment, odsečak; ~
gear - segmentni zupčanik (maš.) ;
~ pitch - korak lamele (r?iaš.);
~- of a circle - odsečak kruga
(gm.); ~, sphere - loptin odse-
čakj loptin segment
segregation - izdvajanje
Seidlitz powder - penušavi prah,
smeša natrijum-bikarbonata i vin-
ske kiseline (hem.)
Selfert tube - Sajfertova rendgen-
ska cev (el.)
Seignette salt - Senjetova so, v.
Rochelle salt (hem.)
selsmicrophone - seizmomikrofon
(els.)
seismogram - seizmogram; ~, va-
riable-density - seizmogram pro-
menljive gustine
seismograph - seizmograf, instru-
ment za registrovanje potresa (geol.) ;
—, inertial - inercijalni seizmo-
graf
setzmology - seizmologija
seismometer - seizmometar; -~,
ocean-bottom - seizmometar mor-
skog dna
seismometry - seizmometrija
seize - stegnuti, nagrizati, zaribati
selectance - selektivnost po kanalu
(rad.)
selection - selekcija, izbor; odbir;
~, longitudinal (mode) - se-
lekcija longitudinalnih tipova osci-
lacija; ~, mode - selekcija tipova
oscilacija, selekcija moda; ~, op-
tically pumped state - selekcija
stanja optičkim pumpanjem; ~,
pinhole mode - selekcija tipova
oscilovanja pomoću rupa (dija-
fragme); ~, state - selekcija po
627 selector
stanjima; ~, transverse (mode)
— selekcija transferzalnih tipova
oscilacija
selective absorption - selektivna
apsorpcija (els.); ~ amplifier -
selektivni pojačavač (els.); ~ cal-
ling - selektivni poziv (rad.);
~ call-signal - selektivni pozivni
signal (rad.); ~ circuit - selek-
tivno kolo (rad.); ~, emission -
selektivna emisija (rad.); ~ fa-
ding - selektivni feding (rad.);
— protection - selektivna zaštita
(rad.); ~ radiation - selektivno
zračenje (rad.); ~ receiver -
selektivni prijemnik (rad.); ~
reflection - selektivna refleksija
(els.); ~ relay - selektivni relej
(el.); ~ sequence calculator -
računska mašina sa zadavanjem
redosleda radnji; ~ transmission
— selektivna transmisija (maš.)
selectivity - selektivnost (rad.);
curve - kriva selektivnosti (rad.);
~, polarization - polarizaciona
selektivnost
selector - selektor, prebacivač, birač,
dešifrator; ~, cryptocyanine
(dye) mode - kriptocijaminski se-
lektor tipova oscilovanja; ~, ex-
ternal mode - spoljni selektor
tipova oscilovanja; ~, internal
mode - interni selektor tipova
oscilovanja; ~, key - ključ za po-
zivanje, pozivni ključ (el.); <-~,
longitudinal mode - selektor
longitudinalnih tipova oscilovanja;
~, mode - selektor tipova oscilo-
vanja, selektor moda; ~, o m n i -
bearing - selektor kursa više-
smerne antene; <~, reflection
mode - refleksioni selektor tipova
oscilovanja; ~, state - selektor
stanja; ~ switch - birački pre-
klopnik, preklopnik vrste rada; ~,
three-mirror mode - selektor
tipa oscilovanja sa tri ogledala;
~, transmission mode - selektor
tipova oscilacija s maksimalnim
koeficijentom propuštanja za iza-
brani tip oscilacija (npr. u monoim-
pulsnom laseru); ~ valve - ven-
til TA kontrolu dobave (maš.)
sclectron 628 self absorption of spectral line
selectron - selektnm, elektronski - samoisključujući; ~ energizing
komutator (eh.) - samopobuđujući, sa sopstvenim
selenium - selen (hem. elemenat, izvorom energije; ~ excitation -
red. broj 34, simbol Se); ~ ampli- samopobudivanje; ~ excited -
fier - selenski pojačavač (el.); samopobuden; — excited alter-
~ cell relay - relej sa selenom, nating current generator with
selenski fotorelej (el.); ~ glass revolving armature - samouzbud-
- selensko staklo, crvenonarandžasti ni izmenični generator s rotiraju-
filter ubojenoj fotografiji; ~ photo- ćom armaturom i kolektorom (el.) ;
cell - selenska fotoćelija (cl.); ~ ~ excited machine - samouz-
rectifier - selenski ispravljač (el.); budna mašina (elj.); ~ excited
~ varistor - selenski varistor (el.) oscillator — oscilator sa samopo-
selonous acid - selenska kiselina budom (el); ~ feedback -
(hem.) sopstvena (unutrašnja) povratna ve-
self absorption of spectral line - za; — feeder - automatski napa-
samoapsorpcija spektralne linije; jač; ~ fluxing - samoprotičući;
~ acting - automatski, samodej- ~ focusing - samofokusiranje;
stvujući; ~ actor - selfaktor; ~ ~ governing - samoregulišući,
adjusting - samoregulišući, sa samoupravljajući; ~ guidance -
automatskim podešavanjem; ~ samonavodenje; — guided - samo-
aligning - samosvrstavajući; ~ voden; ~ guided missile - pro-
balancing - samouravnotežavajući; jektil sa sopstvenim vođenjem
~ balancing phase inverter - (voj.) ; ~ heating soldering iron
invertor faze sa samolansiranjem - samozagrevno lemilo (mtl.); ~
(el.); ~ binder - samovezač; heating tube - cev sa samoza-
~ broadening of spectral line grevaiijcm (eh.); ~ holding con-
- rezonantno širenje spektralne tact - pridružni kontakt (el.);
linije; ~ calibrating radar - ra- ~ healing - samozalečivanje; ~
dar sa samopodešavanjem (eh.); ignition - samopaljenje; ~ igni-
~ capacitance - sopstveni kapa- tion temperature - temperatura
citet (el.); ~ centering - samo- samopaljenja (mot.); ~ impe-
centriranje; ~ closing - samoza- dance - sopstvena impedanca (el.);
tvarajući; ~ coloured - 1. sop- ~ inductance - sopstvena induk-
stvene boje; 2. prirodne boje; ~ tivnost (el.); ~ induction -
compensating - koji se sam kom- samoindukcija (el.); ~ infection
penzira (maš.); ~ compensating
- samoinfekcija; ~ interrupter
motor with primary rotor - - automatski prekidač (el.); ~
kompenzirani indukcioni motor s
lighting - samopaljenje; ~ loa-
rotorskim napajanjem (elj.); ~ ding - 1. samoutovarujući; 2.
concellation - samoprigušivanje;
samonaelektrisanje (el.); ~ loc-
~ conjugate triangle - trougao king - samoblokirajući; ~ lubri-
koji je sam sebi konjugovan (gtn.);
cating - • samopodmazujući; ~
~ contained - autonoman, ne- lubrication - samopodmazivanje;
zavisan; ~ controlled oscillator
~ modulation - automodulacija,
- oscilator sa samoregulacijom (el.); sa sopstvenom modulacijom; ~
~ cooled machine - mašina sa monitoring - sa autonomnim u-
vlastitim hlađenjem (maš.); ~ co- pfavljanjem3 sa samokontrolom; ~
oling - sopstveno (prirodno) hla- moving - samohod; ~ noise -
đenje; ~ detaching - samoodva- sopstveni šum; ~ of optical beam
janje; ~ diffusion - samodifuzija; - samofokusiranje optičkog snopa;
~ directing - samousmeravajući, ~ oiling - samopodmazujući; ~
sa samonavodenjem; ~ discharge oscillating tube - generatorska
-" samopražnjenje; ~ discharging cev, samooscilirajuća cev (eh.);
- samoprazneći; ~ disengaging - oscillation - samooscilacija.
self absortion of spectral line
samopobuda (el.); ~ piloting -
sopstveno vođenje, samovodenje
(voj.); ~ pinching - samogaše-
nje, samopražnjenje; ~ -polli-
nation - samooprašivanje (hot.);
~ powered - 1. samohod; 2. sa
sopstvenom energijom; ~ pro-
graming - automatsko programi-
ranje, samoprogramiranje; ~ pro-
pagating - samošireći; ~ pro-
pagating reaction - reakcija koja
se sama od sebe odvija (hem.) ; ~
propelled - samohod; ~ propel-
ling v. self-propelled; ~ pro-
tected - samozaštićeni (voj.); ~
quenching counter - samogaseći
brojač, brojačka cev koja sadrži
primese organskih para ili halo-
gena (nukl.); ~ recording - sa-
mopisaći, sa automatskim zapisi-
vanjem; ~ recovery - samore-
generacija; ~< rectifying - samo-
ipravljajući; "^ rectifying net-
work - kolo sa sopstvenim isprav-
ljanjem (el.); ~ regulating - au-
toregulacija, sopstvena regulacija;
~ regulation - automatska regu-
lacija; ~ righting - samousmera-
vajući; ~ releasing slag - samo-
otpadajuća troska (zav.); ~ re-
storability - samopopravljivost;
~< reversal - samorevolucija, sa-
moobrt (spektralne linije); ~- run-
ning - nesinhronizovani; ~^ satu-
ration - samozasićenje; ~ sea-
ling - koji se sam zaptiva, samo-
zaptivanje (thnl); ~ shifting -
sa automatskim preključivanjem;
~- starter - automatski starter;
~ starting — sa automatskim star-
tom; ~ steering - automatsko
upravljanje; ~ stifling reaction
- sampgaseća reakcija (hem.); ~
sufficiency - autonomnost, neza-
visnost (sistema); ~ sufficient -
autonoman, nezavisan; ~ sup-
ported - samonoseći; >~ sustai-
ning - samopodržavajući; ~ su-
staining .chain reaction - lan-
čana reakcija koja se samostalno
održava; (primenjena npr. kod nu-
klearnih Reaktora (nukl.); ~- syn-
chronization - samosinhroniza-
cija (el.)); ~ synchronizing -
629 semi
samosinhronizujući; ~ toning pa-
per - papir koji u emulziji već
sadrži supstancije za tonovanje
(jot.); ~ trapping - samofoku-
siranje (npr. snopa); ~ verifying
- samoproveravajući
selsyn - seisin (el.); ~ control -
selensko upravljanje (el.); ~ dri-
ver - selsinski pogon (el.); ~
generator - selsinski generator
(cl.); ~ motor - selsinski motor
(el.)\ ~~ receiver - prijemni sel-
sin, selsinski prijemnik (el.); —'
transmitter - predajni seisin,
selsinski predajnik (el.)
semaphore blade - krilo semafora
(sbr.)
semi- - semi-, prefiks koji znači
pola; ~ automatic - poluauto-
matski; ~ automatic arc wel-
ding machine - mašina za polu-
automatsko elektrolučno zavari-
vanje (zav.); ~ automatic com-
puter - poluautomatska računska
mašina; ~ automatic cycle -
poluautomatska radna \ operacija
(maš.) ; ~ automatic ' starter -
poluautomatski starter (mot.); ~
automatic welding - poluautomat-
sko zavarivanje (zav.); ~ axis -
poluosa (gm.); ~ bituminous
coal - postan ugalj (min.); ~
butterfly circuit - r>oluleptira-
sto kolo (el.); ~ cylindrical -
polucilindričan (gm.); ~ destruc-
tive examination - ispitivanje sa
delimičnim razaranjem (zav.); ~
destructive test - proba sa deli-
mičnim razaranjem (zav.); ~ die-
sel - poludizel, motor niske kom-
presije (mot.); ~ enclosed fuse
- poluzatvoren osigurač (el.); ~
floating - poluplivajući (zav.);
~ hot laboratory - (poluvruća)
laboratorija za rad sa srednje ra-
dioaktivnim materijalom (obično od
10 mC do 1 C) (nukl.); ~ per-
meable - polupropusan; ~ < per-
meable membrane - polupro-
pustljiva (semipermeabilna) mem-
brana, propušta rastvaračj ali nije
propustljiva za rastvorenu supstan-
ciju (hem.); ~ polar bond -
semipolarna veza, elektronski par

semi 630
semi
jednog atoma raspodeljuje se iz-
među njega i drugog atoma (hem.);
~ thick covering - poludebela
obloga (elektrode) (zav.); ~ trai-
ler - poluprikolica (mot.); ~
transparent - poluprovidan (opt.) ;
~ volatile covering - poluispar-
ljiva obloga (elektrode) (sav.); ~
water gas - mešavina ugljendiok-
sida, ugljen monoksida, vodonika
i azota
semicarbazide - semikarbazid, kar-
bamilhidrazin (hem.)
semicarbazones - semikarbazoni
(proizvodi reakcije aldehida ili ke-
tona sa semikarbazidom) (hem.)
semicircle - polukrug (gm.)
semicircular cross section - polu-
kružni presek (gm.)
semiconducting - poluprovodan,
poluprovodnički
semiconductor - poluprovodnik, po-
luprovodnički; poluprovodnički pri-
bor; ~j, alloy - topljeni prelaz,
topljeni spoj; — amplifier - polu-
provodnički pojačavač (eh.); ~,
bulk - zapreminski poluprovod-
nik; ~, compensated - kompen-
zovani poluprovodnik; ~, com-
pound - složeni poluprovodnik,
kompaund-poluprovodnik; ~, de-
generated - degenerisani polu-
provodnik; ~ diode - poluprovod-
nička dioda (els.) ; ~, direct gap
- poluprovodnik s direktnim optič-
kim spojem (bez promene kvazi-
impulsa); ~, donor impurity v.
electronic semiconductor; —,
doped - legirani poluprovodnik,
dopirani poluprovodnik; ~, dou-
ble-junction photosensitive - fo-
toosetljivi dvoslojni tranzistor; ~,
electronic - elektronski polu-
provodnik:, poluprovodnik n-tipa;
~ electronics - poluprovodnička
elektronika (eh.); ~, elemental
- monoatomski poluprovodnik, pros-
ti poluprovodnik; ~, extrinsic
- primesni poluprovodnik; ~,
high-enertfy-gap v. wlde(-band)-
gap semiconductor; ~, highly
doped - visokolegirani polupro-
vodnik; ~-j high-resistivity -
semiconductor
visokoomski poluprovodnik; ~, ho-
le - poluprovodnik p-tipa; ~,ho-
mogeneous - homogeni polupro-
vodnik; ~, impurity v. extrin-
sic semiconductor; ~, indirect-
gap - poluprovodnik sa indirekt-
nim optičkim prelazom (sa izme-
nom kvaziimpulsa); ~, inhomo-
geneous - nehomogeni polupro-
vodnik; ~j intermetallic - inter-
metalni poluprovodnik; ~, intrin-
sic - sopstveni poluprovodnik,
bezprimesni poluprovodnik; ~, io-
nic - jonski poluprovodnik; ~,
large(-band)-gap v. wide(-band )
gap semiconductor; ~, low-
resistivity - niskoomski polupro-
vodnik; ~, many valley - više-
dolinski poluprovodnik; ~, mix-
ed - složeni poluprovodnik; ~,
molten - rastopljeni poluprovod-
nik; ~, monocrystalline - mo-
nokristalni poluprovodnik; ~, mul-
tivalley v. manyvalley semicon-
ductor; ~, narrow(-band)-gap
- poluprovodnik sa uskim prelaz-
nim slojem; ~, near-intri-
nsic - skoro sopstveni polupro-
vodnik; ~, nondegenerated -
nedegenerisani poluprovodnik; ~,
nonpolar - nepolarni poluprovod-
nik; ~, organic - organski polu-
provodnik; ~, photosensitive -
fbtoosetljivi poluprovodnik; ~, pie-
zoelectric - piezoelektrični polu-
provodnik; ~, p-n - p-n prelaz,
p-n spoj; ~, p-n-p - p-n-p polu-
provodnik; ~, p-type - polupro-
vodnik p-tipa; ~, p-t- -type -
poluprovodnik p+ tipa; ~, pure
- čisti poluprovodnik, poluprovod-
nik bez primesa; ~ recti-
fier - poluprovodnički ventil
(ispravljač) (eh.); ~, simple v.
elemental semiconductor; ~,
single-crystal v. monocrystal-
line semiconductor; ~ triode
- poluprovodnička trioda (eh.);
~, two-valley - dvodolinski polu-
provodnik; ~, undirect-gap v.
indirect-gap semiconductor; ~,
wide (-band)-gap - poluprovod-
nik sa širokim prelaznim spojem
semicydine bond 631
semicycline bond - semiciklična
veza, dvoguba veza između uglje-
nikovih atoma u prstenu i u nizu,
npr. kod trepena (hem.)
semiinsulating - poluizolacija
semiinsulator - poluizolator
semimetal - polumetal, metal koji
se ne može kovati (bizmut, arsen)
(mtl.) _
semiperiod - poluperioda
semistor - semistor, silicijumski ot-
pornik
semitone - poluton (ak.)
semitranslucent - polupro/.ratan
(opt.)
semitron - semitron
semivariable - polupromcnljiv
8emivocoder - semivokodcr
senarmontite - senarmontit, anti-
mon-trioksid (min.)
send-receiver switch - prekidač
predaja-prijcm (tel.)
sender - predajnik, direktor, Mor-
zeov ključ, davač (tel.); ~ link -
predajna linija, registarska linija
(tel.)
Senegal gum v. gum arabic
sensation curves - krive osetljivosti
oka na razne boje istog intenziteta;
~ unit - zastareli naziv za decibel
sense - smer (vektor); osećanje, zna-
čenje; ~ detector - detektor sme-
ra (nov.); ~ finding - jednosmer-
na goniometrija (nalaženje smera);
~ of a force - smer sile (fiz.);
~ on inequalities - smer znaka sensory - senzorni, osetljivi
nejednačine (mat.); ~ tactile - sent-back system - sistem slanja
čulo pipanja, čulo dodira
sensed line - usmerena linija
sensing - indikacija odstupanja od
kursa (pravca) (av.)
sensitiser - aktivator, supstancija
koja pomaže početak katalitičke
reakcije (hem.)
sensitisers - senzibilizator, hemika-
lije, obično bojej koje povećavaju
osetljivost emulzije na izvesne de-
love spektra (jot.)
sensitive - osetljiv
sensitivity - osetljivost (prijemnika,
instrumenta); •—• control - regu-
lator osetljivosti.; ~, impace v.
chock sensitivity; ~, infrared
- osetljivost na infracrveno zra-
separation
čenje; ~, limiting v. ultimate
sensitivity; ~, Q - Q-osetljivost
~-, shock - osetljivost na udar,;
osetljivost na udarna opterećenja;
-, threshold - osetljivost praga;
', tolerance - osetljivost toleran-
cije; ~, ultimate - granična oset-
ljivost; ~, voltage - naponska
osetljivost, koeficijent promene ka-
paciteta u zavisnosti od napona
sensitizatioa of fluorescence - sen-
zibilizacija fluorescencije
sensitizer - senzibilizator (bojena
supstancija koja povećava osetlji-
vost emulzije na određene delovc
spektra) (Jot.)
sensitometric wedge - senzitomc-
trijski klin, siva staklena prizma
kojom se poreduju tonovi boja
(fot.)
sensitometry - senzitometrija (me-
renje osetljivosti emulzija na svet-
lost)
sensor - senzor, osetljivi element,
prijemni element, davač, prijemni
organ; ~, electrochemical -
elektrohemijski davač; ~, engine-
ering - davač tehničkih informa-
cija; ~, health - indikator radne
sposobnosti; ~, liquid level - in-
dikator nivoa tečnosti, merač nivoa
tečnosti; ~, scientific - davač
naučnih informacija; ~, viscosity
meter - detektor merača viskozi-
teta
unazad (av.)
sentron - visokofrekventna elektron-
ska cev
separate - odvojen, odvojiti, rasta-
viti; ~, excitation - strana uz-
buda (elj.)
separating relay - razdvojeni relej,
relej za razdvajanje (el.)
separation - separacija, razdvajanje,
razlaganje; ustrojenje, sortiranje;
~, carrier - separacija nosača;
~ cascade - kaskada za razdvaja-
nje (izotopa); višestepeni uređaj
koji omogućava dobivanje koncen-
trisanih izotopa koji se u prirodi
javljaju u malim količinama, npr.
deuterijum 2 3 5 u , l 5 N itd. (nukl.);

separation
separation
~ circuit - razdelno kolo, kolo
za razdvajanje (els.) i ~, data -
separacija informacija; ~ factor
- separacioni faktor, koeficijenat
razdvajanja, odnos koncentracije o-
bogaćene i osiromašene frakcije
jednostepenog procesa razdvajanja
izotopa (nukl.); ~ of modes -
separacija moda; ~ of spectra
-interval između spektra (hem.);
~, wavelength - frekventna se-
paracija
separator - razdelnik, separator
(hem.); ~, electrostatic state -
elektrostatički separator; ~ state
- separacioni sistem, sistem za
sortiranje
sepiolite - sepiolit, morska pena,
stiva, hidratisani silikat magnezijuma
septagon - sedmostrani poligon (gm.)
septate waveguide - talasovod sa
dijafragmama (el.)
septum - pregrada, dijafragma, pre-
pona
sequence - redosled, uzastopnost,
sekvencija; ~ calling - predaja
poziva po redosledu (tel.); ~,
coded - kodirana sekvencija; ~
controlled contacts - kontakti
određenog redosleda (elj.); ~,
m- - linearna dvojna sekvencija
maksimalne dužine; ~ of opera-
tions - deo radne operacije (maš.);
~, PR - pseudoslučajna sekven-
cija; ~, random - slučajna sekven-
cija; ~ switch - prekidač koji od-
ređuje redosled (elj.)
sequencing pulse - redosledni im-
puls (eh.)
sequestration - sprečavanje talo-
ženja metala iz rastvora dodavanjem
kompleksirajućih sredstava (hem.)
serial adder - radni uređaj za sa-
biranje, serijski sabirač (at.); ~
number - redni broj
sericite - sericit (beli kalijumov lis-
kum) (min.)
series - serija, red, progresija, niz;
~, cardinal - osnovni red (u teo-
riji interpolacije); ~ characteris-
tic - redna karakteristika (el.);
~ circuit - redno kolo (el.); ~
632 service
compensator - redni kompenza-
tor (el); ~ connection - serij-
sko vezivanje (el.); ~ eigenfunc-
tion - red po sopstvenim funkcija-
ma; ~, Luneberg-Kline - Lune-
berg-Klajnov red; ~ of tests -
niz (serija) opita, proba; ~ para-
llel starter - serijsko-paralelni
starter (els.); ~ parallel switch
- rednoparalelni prekidač (elj.);
~ parallel winding - viševojni
valoviti namot (elj.); ~ produc-
tion - serijska proizvodnja; ~
rectifier circuit - redno isprav-
ljačko kolo (el); ~ regulating
resistance - redni regulator ot-
pora (el.); ~ resistor - redni
otpor (el.); ~ resonance - redna
rezonancija, naponska rezonancija
(el.); ~ transformer - redno
uključeni transformator, strujni trans
formator; •—•, winding - jednovojni
valoviti namot (elj.)
serine - serin (jedna od esencijalnih
aminokiselina)
serpentine - serpentin, ofit (hidra-
tisani magnezijum-silikat) (min.);
~ asbestos - serpentinski azbest
(thnl.)
serrated - ozupčen (maš.); ~ pul-
ses - zbijeni impulsi za izjedna-
čavanje (TV)
serrodyne - fazni modulator
sertify - atestirati, verifikovati
service - služba, pogon, upotreba,
korišćenje, opsluživanje (mašine),
servis; —, aboard v. afloat ser-
vice; ~, afloat - služba na brodu;
~ area - područje emisije; ~,
band - dodeljeno frekventno po-
dručje, snabdevački (napojni) kabl;
~, beacon - služba navigacije; ~
channel - linijski kanal, cevni
kanal; ~, circuit - 1. službena li-
nija; 2. radno strujno kolo; —,
conditions - pogonski uslovi; ~,
connection - kablovski priključak;
~, department - služba servisi-
ranja; ~ diagnosis - detekcija
greške, traženje greške; ~, door
- šanžirana vrata; ~, engineer -
inženjer remonta; ~, entrance -
kućni priključak; ~, entrance
conductor - spoljna linija kućnog
service 633
priključka; ~ fuel tank - rezervoar
dnevne potrošnje goriva; ~ in-
struction - uputstva za upotrebu;
<~ kit - sanduče sa alatom, snab-
devanje rezervnim dolovima; ~
life - životni vek, trajanje koriš-
ćenja, vek trajanja, pogonska spo-
sobnost; ~ line - kućna priključna
linija; ~ man - servisno osoblje;
~ meter — brojač razgovora; ~
output - kapacitet (baterije); ~
personnel - servisno osoblje; •—•
pipe - priključna cev; ~ platform
- opslužna (šaržirna) platforma;
~ radio station - pogonska radio-
stanica; •"-• reservoir - rezervoar
pitke vode; rezervoar požarne vode;
~ runs - linije pl, snabdevanja; ~
speed - službena brzina, brzina
vožnje; ~ stress - pogonski (rad-)
ni) napon; ~ tank - rezervoar
dnevne potrošnje; ~ telephone
- službeni priključak; ~ touph -
eksploatacija mašine u otežanim
uslovima; ~ trench - kanal linije;
~ -value - upotrebna vrednost;
~ vehicle - službeno vozilo; ~
voltage - pogonski napon
servicing - opsluživanje, održavanje,
posluživanje
serving - spoljni omotač (tel.)
servo - servomehamzam (el.); ~
amplifier - servopojačavač (el.);
~ channel - kanal servomeha-
nizma (el.)
servomechanism - servomehani-
zam (el.)
servomodulator - servomodulator
(el.)
servomotor - servomotor (el.)
servotron - živin ispravljač s visoko-
naponskim paljenjem; elektronski
uređaj upravljanja motorom, ser-
votron
sesqui - seskvi-, oznaka da su đve
vrste atoma vezane u srazmer
2 : 3 (hem.)
sesquioxide - seskvioksid (oksid u
kome si' tri atoma kiseonika ve-
zana za dva druga atoma ili radi-
kala, npr. R2O3) (hem.)
set - uređaj, stanica, prijemnik,
komplet; grupa; niz, staviti, po-
sets crew
staviti, regulisati, podesiti; agre-
gat, garnitura, kolekcija; pošta,
slog; set; položaj, trajna deforma-
cija; količina i pravac usmere-
nosti; ~ a number - izabrati
broj; ~, airborne radiometry
- avionska radiometrijska stanica;
~ an equation - postaviti jed-
načinu; ~, automatic transistor
test - uređaj za automatsko ispiti-
vanje tranzistora; •—, color TV -
televizijski prijemnik u boji, kolor-
televizor; ~- in masonry - uzidan
(grad.); ~ model - maketa,
model; ~~ of change gears -
zupčanici za merenje (maš.); ~
off - dohvat (maš.) ; — of machi-
nes - agregat (mašinski) (maš.);
~ of variate values - varijacioni
red; ~ to zero — podesiti na nulu;
~ transistor TV - tranzistorski
televizijski prijemnik; ~, trans-
mission distortion measuring
- uređaj za merenje otpremnog
izobličenja; ~ setup - uređaj,
šema, maketa, oprema; ~ schlie-
ren - uređaj za fotografisanje
Templerovom metodom; uređaj za
fotografisanje šliren-metodom, ure-
đaj za fotografisanje metodom za-
tamnjenja; ~, test - ispitni ure-
đaj, eksperimentalni model; ~
up a call - uspostaviti vezu (tel.);
~ with a continuous wave high
frequency ioniser - (zavarivački)
uređaj sa samoizazivanim visoko-
frekventnim pražnjenjem (zav.);
~ with a surge injector - (za-
varivački) uređaj sa stabilizatorom
luka; ~ with D.C. suppression
capacitors - (zavarivački) uređaj
sa baterijom kondenzatora (zav.);
~ with electronic rectifier -
uređaj s elektronskim ispravljačem
(zav.); ~ with H. F. ioniser -
(zavarivački) uređaj sa dodatnom
visokofrekventnom strujom (zav.);
~~ with H. F. spark ioniser -
(zavarivački) uređaj sa visokotrek-
ventnom varnicom (zav.)
setscrew - zavrtanj za %iritezanje,
zavrtanj za postavljanje (zaustav-
ljanje) (maš.), podešeni zavrtanj
setting
setting - montaža, regulacija, monti-
ranje, nameštaj, postavljanje, po-
dešena vrednost; ~ accuracy -
tačnost postavljanja; ~ point -
tačka očvršćavanja, temperatura na
kojoj ulja i masti prestaju da budu
tečni- (hem.); ~ range - opseg
podešavanja (el.); ~ screw - za-
vrtanj za podešavanje (maš.); ~
to white - regulacija na belo ( TV)
settle - postaviti, učvrstiti, staložiti
settling - taloženje, sedimentacija,
suspenzija u tečnosti, uređivanje;
~ tank - bistrik, taložni rezervo-
ar (thnl.)
setup - šema, maketa, uređaj; ~
procedure - puštanje u rad,
dovođenje u red, popravka (tel.)
seven line pica - 84 britanske tačke,
tipografska veličina slova
Seven Seas - Svetska mora pl.
several-for-one - sistem „više za
jedan", odgovor sistema na jedan
ulaz sa više izlaza
sew/to - prošivati, siti (brošuru,
knjigu), siti
sewage - otpadna voda, otpadne
vode pl.; ~ clarification plant -
postrojenje za prečišćavanje ot-
padne vode; ~ disposal - ukla-
njanje otpadne vode, tretiranje ot-
padne vode; ~ pipe - kanaliza-
ciona cev; ~ purification - pre-
čišćavanje otpadne vode; ~ sedi-
mentation plant - taloženo po-
strojenje za otpadne vode; ~
sludge - mulj od otpadne vode
sewer - kanalizaciona cev, kanal
otpadne vode, kanal za oticanje
sexagesimal system of angular
measure - uglovni sistem u kome
je pravi ugao podeljen na 60 ste-
pem (gm.)
sextic - šestoga stepena (mat.)
sextol - metil-cikloheksanol (hem.)
sextupler - uređaj za ušestostruče-
nje
shade - senka, senčenje; abažur
shading correction - korekcija za-
tamnjenja (TV)
shadow column instrument - apa-
rat sa osenčenim stubom (TV);
— mask - maska za zasenčenje,
maska za zatamnjenje (TV); ~
634 sheathing
mask picture tube - (trobojna)
prijemna cev sa maskom za zatam-
njenje; ~ photometer - fotome-
tar sa zatamnjenjem (TV)
shaft - ručica, osovina, vratilo (maš.) ;
~ coupling - osovinski spoj (maš.) ;
~, di'ive - pogonska osovina (mot.)
shape - forma, konfiguracija, profil,
raspodela; ~, beam - oblik snopa;
~, Doppler-Lorentz line - Dop-
ler-Lorencov oblik (spektralne) li-
nije; ~, line - oblik (profil) spek-
tralne linije; ~, Lorentz Une -
Lorencov oblik spektralne linije
shaped - oformljen, oblikovan
shaper - uobličavač, sistem za for-
miranje; glodalo za drvo
sharpen - oštriti
sharpening - oštrenje; izoštravanje;
~, pulse - izoštravanje impulsa;
~, sharpness of resonance -
oštrina rezonantne karakteristike,
dobrota
shaving - ostružak
shear - sečenje; smicati; ~ augle -
ugao smicanja; — ship - strugo-
tina od makaza (maš.); ~ cut -
presek makazama (maš.) ; ~ plane
- smicajna ravan (maš.); ~
strength - smicajna jačina (maš.);
~ test - proba smicanja zateza-
njem (zav.); ~ tool - alat za od-
secanje (maš.); ~ sheath - omo-
tač
shearer tube - cev sa metalnim
balonom (eh.)
shearing, shearing action - odse-
canje (maš.); ~ force - smicajna
sila (maš.); ~ machine - mašin-
ske makaze (maš.)
sheath - obloga, pokrivač, omotač,
futrola, cevasta anoda; ~, cathode
- katodna obloga; ~, electron -
elektronski sloj, elektronski oblak;
~, ion - jonski sloj, jonski oblak;
~, plasma - oblak plazme; ~,
reentry - oblak plazme koji se
obrazuje pri ulasku kosmičkog bro-
da u gušći sloj atmosfere; ~, wall
-oblak oko zidova cevi sa gasnim
pražnjenjem
sheathing - obloga, pokrivač, omo-
tač, futrola
635
shed
shed - čašica izolatora (el.); zaštitni
krov; fah; ~, copper - bakarni
lim (mtl.) ; ~ life - vreme čuvanja;
~ mica - listasti liskun (min.);
— shelf - polica, nosač
sheet - list, sloj, karta, šema, dija-
gram; ploča; gruba folija; lim;
fini lim; ~, date - specifikacija,
tehnički uslovi; ~, dielectric -
sloj dielektrika; ~, , fer rite - fe-
ritni sloj; ~, magnetic - magnet-
ski sloj; ~, setup - komutaciona
šema
shell - telo, obloga, omotač, balon,
čaura (podnožja cevi), ljuska, sloj,
elektroni u atomu koji imaju jed-
nak glavni kvantni broj (hem.);
~ core transformer - oklopljeni
transformator (elj.); ~ insulator
- antenski izolator, čašični izolator
(el.); ~, Me Ilwain - Mak Iluenov
magnetni omotač; ~, plastic en-
capsulating - plastična kapsula;
~ tape tool - alat sa rupom (maš.);
~ type transformer - oklop-
ljeni transformer (elj.)
shellac - šelak (prirodna smola, upo-
treba u bojarstvu i dr. ) (thnl.)
Shepard tube - klistron (eh.)
sherardizing - šerardizovanje (po-
stupak za prevlačenje čelika cin-
kom) (mtl.)
Sherolatum - vrsta kvalitetnog va-
zelina (thnl.)
shield - ekran, štit, ekranirati, za-
klon, zaštititi; ~, arc welding
using a separate gas - električno
zavarivanje u atmosferi gasa (zav.);
~, biological - biološki zaštitni
ekran; ~, bulk - masivni ekran;
~ pot - zaštitni lonac, lonac za
oklopljavanje (tb.); ~, tube- ekran
cevi
shielded conductor - ekranirani
provodnik, armirani provodnik (el.) ; shim - pločica za podmetanje, re-
~ galvanometer - oklopni galva-
nometer (el.)
shielding - ekraniranje, zaštita (tb.) ;
~, debye - Debievo ekraniranje;
~, Double - dvostruko ekranira-
nje (magnetno ekraniranje i ekra-
niranje od radio-smetnji); ~, gra-
vitational - gravitaciono ekrani- ship - brod; ~, aircraft repair -
ranje
ship
shift - pomeraj (npr. fazni), pomak,
odstupanje, zanošenje, nameštaj;
smena; ~, Bloch-Siegert - po-
meraj Bloh-Zigerta; ~, Brillouin
- Briluenov pomeraj; ~, cavity-
pulling (frequency) - pomak
(frekvencije) usled uticaja šup-
ljine resonatora; ~, „chemical"
- nhe.TVJski" pomak, „hemijski"
•ronuraj; ~, collision(-induced)
frequency - pomeraj frekvencije
zbog sudara; ~, Doppler - Dop-
lcrov pomeraj; ~, first-order
Doppler - pomeraj frekvencija
zbog Doplerovog efekta prvog reda;
~, insertion phase - uneseni
fazni pomeraj; ~, laser frequency
-pomeraj frekvencije lasera; ~, la-
ser line - pomeraj linije lasera;
~, light - pomeraj usled uticaja
svetlosti; ~, maser frequency
- pomeraj frekvencije masera; ~,
maser line - pomeraj linije zra-
čenja masera; ~, negative fre-
quency - negativni frekventni po-
meraj; ~ of mode - pomeraj
moda; ~, positive frequency -
pozitivni frekventni pomeraj; ~,
pressure - pomeraj frekvencije
zbog uticaja pritiska; -~, second-
order Doppler - pomeraj frek-
vencije zbog Doplerovog efekta
drugog reda; ~, spectral - spek-
tralni pomeraj; ~, steady-state
phase - uspostavljeni fazni po-
meraj; ~, valley-orbit - dolino-
orbitni pomeraj; ~, wall - po-
meraj usled dejstva zidova; ~,
wall-coating - pomeraj usled u-
ticaja pokrivanja zidova; ~, wall-
collision - pomeraj usled sudara
atoma sa zidovima
shifter - fazni invertor, obrtać faze
shifting belt - prenosni kaiš (maL)
gulaciona pločica, čep za razdva-
janje, tanki cep za provlačenje
(maš.); podupreti; plug za uniš-
tavanje korova; ~ rod - korek-
turna, komnenzujuća šipka za gru-
bu regulaciju nuklearnog reak-
tora (n-tkl.)
plovna asroremontna baza; ~,
•hip
ship
armour-plated - oklopni brod,
armirani brod; ~ at anchor -
brod na sidru; ~, atomic - brod
na nuklearni pogon; ~ canal -
morski kanal; ~, capital - linij-
ski brod; ~, cargo - teretni brod;
<~, convoying - konvojski brod,
brod u konvoju; ~ crane - plo-
veći kran, brod dizalica; ~ depot
- plovna baza; ~ designing de-
partment - brodograđevni kon-
strukcioni biro; ~, drill - Školski
brod; ~, fast - brzi brod; ~,
general - brod za prevoz mešo-
vitog tereta; ~, guided-missile
- brod sa raketnim naoružanjem;
~, high-powered - brod sa ja-
kim mašinama; ~, hospital -
brod-bolnica; ~ keepers - osoblje
remontne službe; ~ labourer -
lučki radnik; ~ lift - brodska di-
zalica; ~ mail - poštanski brod;
~, merchant - trgovački brod;
~, motor - motorni brod, brod
sa pogonom na motor sa unutraš-
njim sagorevanjem; ~ not under
control - brod onesposobljen za
manevrisanje; ~~, oil - tanker;
~ parent - ploveća baza; ~,
passenger - putnički brod; ~
-propeller - brodski vijak; ~
repair - ploveća radionica; oprav-
ka broda; ~, rescue - spasilački
brod; ~, sailing - jedrenjak; ~,
sick - brod u karantinu; ~,
single-screw - jednoelisni brod;
~, space - kosmički brod; ~
steel - brodograđevni čelik; ~
stores - brodske zalihe pl.j ~,
sunken - potonuli brod; ~ tank
- tanker; ~ timber - brodogra-
đevno drvo; ~, training - školski
brod; ~ transkitter - brodska
stanica; ~ trails - probna vožnja;
~, triple-screw - brod sa tri
elise, vijka; ~, twin-screw -
brod sa dve elise; ~, under - con-
struction - brod u gradnji
shipboard radar screem - zastor
brodskog radara (pom.); ~ search
- pretraživanje sa broda (pom.)
Shirlan - grupa efikasnih fungicida
na bazi salicil-anilida (thnl.)
636
short
shmoo - telefonski aparat sa objedi-
njenim brojčanikom i mikrotele-
fonskom kombinacijom
shock - šok, udarno opterećenje,
udar, udarni talas; ~ absorber
- prigušivač, amortizer (mot.);
~, electroconvulsive - elektro-
šok; ~, heat v. temperature
shock; ~ load - udarno opte-
rećenje (mot.); ~, multiple -
višestruko primenjeno udarno op-
terećenje; ~ resistant tube -
cev otporna protiv udara (eh.);
~, temperature - toplotni (ter-
mički) šok; ~, thermal v. tempe-
rature shock
shockfront - front udarnog talasa
shockless - bezudarni
shockproof - izdržljiv na udar,
otporan protiv udara (mot.); ~
socket - amortizovano podnožje
(cevi) (els.)
shoe - papučica, kablovska spojnica,
cipela
shop - radionica; ~, closed - za-
tvorena organizacija (eksploatacija
kompjutera specijalnim osobljem);
~, open - otvorena organizacija
(eksploatacija kompjutera bilo ko-
jim specijalistima); ~ weld -
radionički šav (zav.);
Shoran - šoran, sistem radio-naviga-
cije na blizinu (els.)
shore effect - efekat obale, obalski
efekat (els.); ~ to-ship commu-
nication - veza obale sa brodom
(els., pom.)
short - kratak, kratki spoj, kratko
spajanje, šentovanje, naprava (vi-
ljuška) za kratki spoj; ~ are -
kratki električni luk (elj.); ~ ad-
justable - podešavajući klip za
kratko spajanje; ~ c-e - kratki
spoj u kolu kolektor-emiter; ~
circuit - kratki spoj, kratko spo-
jeno kolo (el.); ~ circuit admit-
tance - admitanca kratko spojenog
kola (el.); ~ circuit characte-
ristic - karakteristika kratkog spo-
ja (el.); -~ circuit current -
struja kratkog spoja (el.); ~ cir-
cuit current, instantaneous -
u'enutna struja kratkog spoja (el.);
short 637
~ circuit current rated - no-
minalna struja kratkog spoja (el.);
~ circuit current static - trajna
struja kratkog spoja (el.); ~ cir-
cuit-stable - otporan na kratki
spoj; ~ circuited - kratko spojen
(el.); ~ circuit impedance -
impedance kratkog spoja (el.); ~
circuit transfer admittance -
admitance kratkog spoja (el.); ~
circuit transfer capacitance -
transfer-kapacitanca kratkog spoja
(el.); ~, dead - nepovratni kratki
spoj, stalni kratki spoj; ~ distance
navgtation - obalna navigacija
(pom.); ~ tron - krto gvožde
(mtl.)i ~ pitch winding - skra-
ćeni namot (elj.); ~ shift control
- regulator pomeranja za bliske
udaljenosti (voj.); ~ stroke ram.
- vertikalna rendisaljka sa kratkim
hodom (maš.) ; ~ term - kratko-
trajan, kratkovremen; ~ thread
- kratka zavojnica (maš.); ~ ~ ratio - odnos grana mernog
thread milling machine - glo-
dalica /.a izradu kratkih zavojnica
(maš.); ~ time duty - kratko-
trajni pogon; ~ time rating -
režim kratkotrajnog opterećenja; ~
tooth - zaribnjak, kratki zub (maš.);
~ wave - kratki talas, kratkotalas-
ni (rad.); ~ wave choke - kratko-
talasna prigušnica (rad.); ~ wave
converter - kratkotalasni konver-
tor (rad.); ~ wave receiver -
kratkotalasni prijemnik (rad.); ~
wave transmittćr - kratkota-
lasni predajnik (rad.)
shortage - nedostatak; ~ of skilled
workers - nedostatak stručnih
radnika
shorted cavity - kratko spojeni re-
zonator (el.)
shortening condenser - odvodni
kondenzator, kondenzator kratkog
spoja (el.); ~ gaint pulse - su-
ženje monoimpulsa (lasera)
shorting - kratkospajanje, vezivanje5
vezivanje na kratko (el.)
shot effect - šot-efekt, sačma-efekt
kod cevi (els.)
shoulder - rame; tool - bočni
nož (maš.)
side
shouldered bore - stepenasta bu-
šotina (maš.); ~- core - stepenasti
kern (maš.); ~- die - stepenasta
matrica (mxš.)
shovel - lopata, bager na lopatice;
~ cable - bagersko uže; ~- handle
— drška (držalje) lopate
shrink ring - stezni tiskač (maš.)
shrinkage - skupljanje, sažimanje,
stezanje, smanjenje zapremine; ~
cavity - šupljina usled skupljanja,
mesto šupljine (sav.)
shunt - otoka, šent, paralelna veza,
vezati paralelno (el.); ~ admit-
tance — otočna admitanca (el.);
~ circuit - paralelno kolo (el.);
~ contact - paralelni kontakt
(birača) (el.); ~ excitation -
paralelna uzbuda (el.); ~ fed
vertical antenna - vertikalna an-
tena sa paralelnim napajanjem
(rad.); ~ peaking - paralelna
korekcija viših frekvencija (TV);
mosta (el.); ~ ringer - induk-
tor sa šentom (el.); ~ transfor-
mer - naponski transformator, pa-
ralelni transformator (el.); ~ wo-
und - namot, šenta (el.); ~ win-
ding - otočni namotaj, paralelni
namotaj (el.)
shunting condenser - otočni (pa-
ralelni) kondenzator (el.) );
shut-off rod v. safety rod (nukl.
~ off valve - zaporni ventil (maš.);
shutdown - zaustavljanje, zastoj,
isključenje (mašine)
shutter - pozivna padalica (tel.);
blenda, dijafragma, zastor, pre-
kidač, modulator; ~, active -
aktivni modulator; ~, electro-
optic - elektrooptički zastor, elek-
trooptički modulator; ~, Kerr
(-cell) - modulator svetlosti na
Kerovoj ćeliji; ~, passive - pa-
sivni modulator
Si - simbol elementa silicijuma (hem.)
siccative - sre.... vo za sušenje,
sikariv
side - strana, kroj, krak (trigera);
— bend test - bočna proba sa-
vijanja (ziv.); '— chains - spo-
redni nizovi, alkilne ili dr. grupe
koje supuiluiŠLi voionik u ciklič-
siđe
side
nim jeđinjenjima (hem.); ~, com-
ponent - strana sa komponentama;
—, conductor - provodna strana;
~ cutting - bočno rezanje (mal.);
~ face - bočna površina (ma!.);
•— fusion - bočni uvar (zav.);
~ fusion, lack of - nedostatak
uvara između vara i površine za-
varivanja; ~ head screw - bočni
zavrtanj za podešavanje (maš.);
~ light - bočno svetio (mot.);
~, long-wavelengih-of Une -
dugotalasna strana (spektralne) li-
nije; ~ member - uzdužni nosač
(mot.); ~ milling - bočno glo-
danje (maš.); ~ of a belt - ogra-
nak kaiša (maš.); ~ of an angle
- krak ugla (gm.); — of a poly-
gon - stranica mnogougla (gm.);
~ of a polyhedron - strana poli-
edra (gm.); ~ parking lamp -
svetio za parkiranje (mot.); ~
penetration - bočni uvar (zav.) ;
~ play in the shaft - bočni
zavor vratila (mot.) ; — rail - uz-
dužni nosač (mot.); ~ reaction
- sporedna reakcija (hem.); ~,
short-wavelength-of Une - krat-
kotalasna strana (spektralne) linije;
~ thrust - bočni pritisak (maš.);
~ tool - bočni alat (maš.); ~
valve - stojeći ventil sa L-glavom
(mot.); ~ view — bočni izgled
sideband - bočni opseg (tel.); ~,
compatible single - kompatibilna
jednobočna predaja; ~, noise -
šumni jednobočni pojas; ~, op-
tical — optički jednobočni pojas;
~ power - snaga bočnog opsega
(tel.); ~ telephony - telefonija
na bočnom opsegu (tel.); ~ trans-
mission - predaja na bočnom
opsegu (tel.)
sidecar - bočna prikolica (mot.)
sidereal year - sideralna godina,
vreme za koje Sunce izvrši ceo
obrt
siderite - siderit (gvožde-karbonat-)
(hiin.)
sides of an equation - strane jed-
načine (mat.)
638
•ignal
sidetone - povratni govor, preno-
šenje sopstvenog govora na tele-
fonsku slušalicu (tel.)
sidewise - bočno
siemens — simens (jedinica el. pro-
vodljivosti) 1 S = fi"1
Siemens gas - Simensov gas
sienna - siena (žuta zemljana boja)
sieve - sito (mot.); ~ analysis -
granulometrijska analiza, analiza se-
janjem (hem.); ~ fraction - fil-
trirana frakcija (hem.)
sifter - filter
sigmatron - sigmatron, redna kom-
binacija ciklotron i betatrona radi
dobijanja visokoenergetskog rend-
gen-zračenja
signal - 1. signal; signalizirati; 2.
električni impuls; 3. sredstva veze;
4. vojska za vezu; ~, acknowled-
gement - potvrdni signal, signal
utvrđivanja; ~, acoustical - zvuč-
ni signal; ~, activating - aktiva-
cioni signal, strani signal, početni
signal, signal za početak dejstva;
~, actuating error - neusagla-
šeni signal; ~, advance - 1.
alarmni signal; 2. signal „napred";
~, alarm - alarmni signal, signal
za pokret; ~, all-sky - panoramni
signal (panoramni sistem otkriva-
nja nuklearnih eksplozija); ~, am-
plitude-modulated - amplitudno-
modulisani sistem, signal sa modu-
lisanom amplitudom; ~, analog
- analogni signal; ~, arrival -
ulazni signal; ~, artifical error
- veštački neusaglašen sistem; ~,
audible - zvučni signal, akustični
signal; ~, audio - signal zvučne
frekvence; ~, back-up - signal
sabijanja, signal pritiskanja, signal
kompresije; ~, band-pass - signal
površinskog opsega; ~, banjo -
disk-signal, cirkuliram signal; ~,
baseband - modulacioni signal,
modulacioni talas; ~ bias - pred-
napon signala (eh.); ~, blanking
- 1. gaseći signal, umirujući signal,
gaseći impuls, nestajući impuls;
2. blankirajući signal, blankirajući
impuls; ~, block - signal za blo-
kiranje, blok-signal, signal zaus-
tavljanja; ~, board - zaštitni sig-
639
nal, široki signal; ~, breakdown
- signal povrede, signal razdva-
janja, prekidni signal; ~, burst-
induced - signal izazvan eksplo-
zijom; ~, busy - signal zauzetosti,
signal zaposlenosti; —, buzzer -
signal pobuđivanja sa zujalicom;
~, cab - lokomotivni signal, sig-
nal lokomotive, kep signal; ~ ca-
bin - signalna kabina, signalna
ćelija; ~, challenging - odzivni
signal, upitni signal (av.); ~,
cbirp - signal sa linearnom F M ;
~, chroma - hromatični signal;
~, clear - čisti signal, odvojeni
signal, razdvojeni signal; ~, clea-
ring - I. odbojni signal, signal
odbijanja; 2. signal „slobodan put"
(u železnici); ~ code - signalni
kod, sistem signalizacije; ~, co-
herent - koherentni signal; ~,
coherent microwave - koherentni
mikrotalasni signal; ~, color-
television - puni signal televizije
u boji; ~, colour - kolor-signal,
obojeni signal, markirani signal;
~, common-mode - sinfazni
signal; ~ comparison method
- metod uporedenja signala (els.) ;
~, control - kontrolni signal,
signal kontrole, signal upravljanja;
~, course~fine encoded video
- video-signal, grubo i fino ko-
diran; ~, covering - signal pri-
krivanja, signal pokrivanja; ~,
crossing' - signal ukrštanja; ~,
digital - digitalni signal; ~, dis-
connect - odbojni signal, signal
isključivanja; ~, distress - sig-
nal lošeg kvaliteta, signal osiro-
mašenja, signal niske koncentra-
cije; ~, Doppler-shifted - sig-
nal s Doplerovim pomeranjem;
~, double - spareni signal, dubl-
signal, dvojni signal, signal udvo-
stručenja; ~, double-aspect -
- dvoznačni signal; ~, draw-
ahead - ulazni signal (na želez-
nicama), signal „napred"; ~, echo
- eho-signal, odbijeni signal, re-
flektovani signal; — electrode -
signalna elektroda (els.); ~ en-
hancer - pojačavač signala (eh.);
~, error - signal greške, signal
signal
neusaglašavanja; ~, t false - lažni
signal; ~, fascimile - fototele-
grafski signal; —, fault - signal
neispravnosti, signal smetnje; —,
feedback - signal obrnute veze,
signal kontra-veze, signal povratne
veze; ~, fluctuating - fluktui-
rajući signal; ~, follow-up v.
feedback signal; ~, four-aspect
- četvoroznačni signal; ~ frequ-
ency - signalna frekvencija, frek-
vencija pozivnog signala (eh.); ~
frequency amplifier - pojačavač
signalne frekvencije (eh.); ~,
frequency-modulated - frekvent-
no modulisani signal; ~, Gaus-
sian - Gausov signal; ~ genera-
tor - signal-generatora (eh.); ~,
ghost - lažni signal; ~, grade -
signal odstupanja; ~ grid - u-
pravljačka rešetka; -~, guidance
v. control signal; ~~, holding -
signal prikrivanja; ~-, homing -
signal samonavodenja; ~, iden-
tification - signal raspoznavanja;
~, IFF - signal za identifikaciju;
~, impulse - impulsni signal;
~, incoming - ulazni signal; ~,
injected - unutarnji signal; ~,
inphase - common-mode signal;
~, intelligence - signal s koris-
nom, informacijom, šifrovani sig-
nal; ~ intensity - jačina signala,
intenzitet signala (tel.); ~ in-
verter - signalni invertor, obrtač
signala (eh.); ~, junction - in-
dikacioni signal, markirajući signal;
~ lamp - signalna lampa (tel.);
~, laser - signal lasera; ~ level
- nivo signala (tel.); ~, light -
svetlosni signal; ~, line -putni
signal, prolazni signal, prohodni
signal; ~, line synchronizing -
signal linijske signalizacije, signal
sinhronizacije stupnjeva (koraka);
~, linear FM v. chirp signal;
~, locking - sinhronizirajući sig-
nal; •~, loop actuating - signal
aktivacije; ~, loop input - ulazni
signal petlje; ~, loop output -
izlazni signal petlje; ~, luminous
- svetlosni signal; ~, main home
- ulazni signal na glavni put; ~,
marking - marking-signal, signal
signal
signal
za obeležavanje, signal za marki-
ranje; ~, maser - signal masera;
~, minimum detectable - mi-
nimalni merljivi (detektovani) sig-
nal; ~, m i n i m u m discernible
- minimalno različit signal; ~,
monitor - kontrolni signal; <--',
multimode - signal s više moda,
višemodni signal; ~, nictation
- treptaj ući signal, migajući sig-
nal; ~, noisy - signal šuma; ~,
omnibearing - signal radio-kom-
pasa; ~, oncourse - signal radio-
fara; ~, optical - optički (svet-
losni) signal; ~, outdoor - signal
izlaska, spoljni signal; ~, para-
sitic - parazitni signal, bočni sig-
nal, štetni signal; ~, permissive
- uslovno-permisivni signal, us-
lovno određeni signal; ~, phan-
tom - lažni signal; ~, phase-
modulated - fazno modulisan
signal; ~, physiological - fizio-
loški signal; ~, pickup - izlazni
signal; ~, picture - signal slike;
~, pilot - kontrolni signal; ~,
pitch - signal fonske visine; ~,
probing - sondirajući signal; ~,
pulse - impulsni signal; ~, qua-
drature - kvadratni signal; ~,
radio - radio-signal; ~, radio
call - radio-pozivni signal; ~,
read(ing) - signal očitavanja; ~,
redundant - redundantni signal;
~, reference - referentni signal;
~, relay - signalni relej; ~,
remote - signal udaljenog izvora,
distancioni signal; ~, repeating -
povratni signal, ponovljeni signal;
~, restoring - korekcioni signal;
~, reverse - obrnuti signal, re-
versni signal; ~, route - mar-
šrutni signal, pokretni signal; ~,
sawtooth - testerasti impuls, re-
laksacioni impuls; ~ security -
tajnost signala, tajnost veze; ~
selector - selektor signala, birač
signala; ~, semaphore - sema-
for, signal na semaforu; ~, sense
v. read(ing) signal; ~, sensor
- signal davača, signal senzora;
~, shifter - predajnik sa pro-
menljivom frekvencijom (rad.); ~,
640 signalling
SL-SSB v. square - low single-
sideband signal; ~, sound -
zvučni signal; ~, spacecraft en-
gineering sensor - signal davača
tehničkih informacija s kosmičkog
broda; ~, square-law single-
sideband - kvadratni jednobočni
signal; ~, stairstep - stupnjasti
signal, postepeni signal; ~, stan-
dard-frequency - signal stan-
dardne frekvencije; ~, starting -
izlazni signal, izlazni semafor; ~,
steady-state - stacionarni signal;
~, steering v. control signal;~,
stop - stop-signal, signal za sta-
janje, signal stajanja; ~ supply -
snabdevanje sredstvima veze (voj.);
~, survey - geodezijski signal,
geodezijski znak na određenom
mestu; ~, switch - indikacioni
signal, manevarski signal; ~, syn-
chronizing - sinhronizirani sis-
tem, sinhronizacioni sistem; ~,
synthetic speech - signal sinte-
tičkog govora; ~, tati - repni
signal, krajnji signal; ~, three-
aspect - trozračni signal; ~,
three-unit - signal sa tri glave;
~, through - signal prolaska
(voza); ~, time - signal vremena,
vremenski signal; ~, time-limi-
ted - signal ograničenog trajanja;
~, video - video-signal, televizij-
ski signal, signal izobličavanja;
~ velocity - brzina prostiranja
signala (els.); ~, vision v. video-
signal; ~j visual - optički signal;
~ voltage - napon signala (eh.);
~, warning - signal za upozora-
vanje, znak za upozorenje; ~
wire - signalni provodnik (eh.);
~, write - signal zapisa
signalling - 1. signalizacija, predaja
signala, signalizirati; 2. uređaj za
signalizaciju, uređaj za centraliza-
ciju, uređaj za blokiranje; ~, auto-
matic - automatska signalizacija;
~, back - kontrolna signalizacija;
~, block - blokiranje, blokirajući
sistem; ~, both-way - dvostrana
signalizacija, dvostepena signaliza-
cija; ~, cab - signalizacija loko-
motive; ~, fault - alarmna signa"
signaling 641
lizacija, predostrožna signalizacija,
signalizacija opasnosti; ~, remote
- distanciona signalizacija, daljin-
ska signalizacija; ~, route - mar-
šrutna signalizacija, signalizacija
kretanja, signalizacija za pokret;
~, speed - brzinska signalizacija;
—, wayside - putna signalizacija,
naponska signalizacija, potpuna sig-
nalizacija; ~, wireless - ne pro-
vodna veza, veza koja se ne može
sprovesti, radio-veza
signalman - vezista, signalista (tel.)
signature spectrum - oznaka spek-
tra; ~, target - karakteristika cilja
(mete)
signet - signet, oznaka (naziv) iz-
davača
significant digits - značenje deci-
male
silage - silaža, hrana u silosu
silane - silan, silicijum-hidrid, sili-
kometan (hem.)
silanes -silani, silikovodonici (hem.)
Sllastic - sintetička silikozna guma
(thnl.)
silectron - naziv materijala za mag-
netna jezgra
silence cabinet - gluva kabina, ka-
bina nepropustljiva za zvuk, kabina
za razgovor (tel.)
silencer - prigušivač, prigušivač
zvuka (mot.)
silent - tih; bezuman, bezvučan;
~ block - amortizer zvuka (ak.) ;
~ discharge - tiho pražnjenje,
tinjajuće pražnjenje (el.); ~ run-
ning - tiho obrtanje (mot.); ~
switch - bešumni prekidač (el.)\
~ tuning - bešumno podeša-
vanje (eh.)
silex - amorfni silicijum-dioksid
Silfrax - vatrostalni materijal na
bazi silicijum-karbida (thnl.)
silica - silicijum-dioksid; ~ brick
- siliko-opeka (thnl.); ~ gel -
sušeni gel silicijumove kiseline,
silika-gel, odlikuje se veoma ve-
likom površinom i služi za adsorp-
ciju para iz gasova i si. (hem.) ; ~
glass - kvarcno staklo, topljeni
kvare (hem.); ~ sand - kvarcni
pesak; ~ tube - kvarena cev
(thnl.)
41 Rečnik
silicon
silicane - monosilan, siliko-me-
tan, SiH4, gas nepostojan na vaz-
duhu (hem.)
silicate - silikat, so silicijumove
kiseline, silikatni; ~ cotton -
mineralna vuna (thnl.); ~ po-
tassium - kalijum-silikat, (kaliju-
movo) vodeno staklo; ~ sodium
- natrijum-silikat, (natrijumovo) vo-
deno staklo
siliceous earth - kremena zemlja,
dijatomi (min.); ~ mari - silikatni
laporac (min.); ~ sand - kvarcni
pesak (min.)
silicic acid - silicijumova (kremena)
kiselina (hem.)
silicide - silicid (jedinjenje silicijuma
sa metalom) (hem.)
silicides - silicidi, jedinjenja silici-
juma sa metalima (hem.)
Silico-Flex - elektroizolacioni ma-
terijal na bazi silikonske gume
(thnl.)
silico-manganese - silikomangan
(legura mangana i silicijuma) (mtl.);
~ methane v. silicane (hem.)
silicon - silicijum (hem. element,
red. br. 14, simbol Si); ~ carbide
- silicijum-karbid, karborundum,
SiC, veoma tvrdi materijal (hem.);
~ carbide varistor - silicijum-
karbidni varistor (ell.); ~ cry-
stal - kristal silicijum (kr.); ~
detector - silicijumski detektor
(fin.); ~ diode - silicijumska
dioda (eh.); ~ dioxide - v. silica;
~, epitaxial - epitaksijalni sili-
cijum; ~, epitaxially deposited
->• epitaksijalno nanet silicijum; —
hydrides v. silanes; ~, intrin-
sic - silicijum sa sopstvenom pro-
vodnošću; ~, nitride-passivated
- silicijum pasiviziran nitridima;
~, n-oft-n f epitaxial - epitak-
sijalni n-na-n 4- sloj silicijuma; —,
n-type - n-tip silicijum; ~, oxide-
passivated - silicijum pasivizi-
ran oksidom; ~, p-n Junction
diode - silicijumska PN dioda
(eh.); ~, passivated - pasivizi-
rani silicijum; ~, p-type - silici-
jum p-tipa; ~, semi-insulating
- poluizolujući silicijum; ~, steel

silicon 642
silicon
- silicijum-čelik (mil.); ~ varistor
- silicij umski varistor (els.)
silicone - silikon (jedinjenje iz niza
organo-silijumskih derivata) (hem.);
~ fluids (resins, rubber) - sili-
konska ulja (smole, guma) (thriL)
silicones - silikoni, sintetička šili-
cijumova jedinjenja koja sadrže
grupu SiR2O, imaju široku pri-
menu kao ulja, maziva i plastične
mase (hem., thnl.)
silk - svila (tek.); ~ covered wire
- provodnik sa svilenom izolaci-
jom (el.)
sillimanite - silimanit (aluminijum-
silikat) (min.)
siloxane - siloksan (organo-siliciju-
movo jedinjenje koje sadrži kiseo-
nika, R2SiO) (hem.)
siloxanes - siloksani (organska jedi-
njenja silicijuma koja sadrže kiseo-
nika) (hew.)
silver - srebro (hem. element, red.
br. 47, simbol Ag); srebriti, posreb-
riti; ~ activated - aktiviran sre-
brom; ~ amalgam - amalgam
srebra, čvrsti rastvor srebra u
živi sa oko 26% srebra; ~ bromic
- srebro-bromid; ~ bromide
photocell - fotoćelija od srebro-
bromida (els.); ~ caustic - sre-
bro-nitrat, lapis; ~, dore - kupe-
lirano srebro (sa primesama zlata);
~ family - familija srebra (hem.);
~, German v. nickel silver;
~ glance - argentit, srebrni sjaj-
nik, sulfid srebra (min.); ~ ha-
lides - halogenidi srebra, hlorid
i bromid su osetljivi na svetlost i
upotrebljavaju se u fotografiji (fot.,
hem.); ~ horn - kerargirit (pri-
rodni hlorid srebra) (min.); ~,
king's - srebro visoke finoće; ~
lead ore - galenit koji sadrži
srebra (min.); ~ 3 nickel - „novo
srebro", alpaka; ~ nitrate - sre-
bro-nitrat, lapis (hem.); ~ oxide
v. argentic oxide i argentous
oxide (hem.); ~ plating v. sil-
vering; ~ salt - srebrna so (na-
trijum-antrahinom-sulfonat) (hem.);
~ solder - sredstva za lemljenje
od srebrnih legura (mtl.); <~,
simultation
standard - monetno srebro (92,5
Ag, 7,5 Cu); ~, sterling v. stan-
dard silver; ~, telluric v. hessite
silvercel - akumulator srebro-cink
silvering - srebrenje, posrebravanje
silverstat - regulator, kontaktni
regulator napona (el.)
similar - sličan; ~ cones of revo-
lution - slični konusi obrtanja
simple - jednostavan, prost; ~ har-
monic current - sinusoidna struja
(cl.) ; ~ closed curve - jednostav-
na zatvorena kriva, npr. krug; ~
equation - jednostavna jednačina;
~ expression - jednostavan izraz;
~ fraction - prost razlomak; ~
~ microscope - jednostavan mi-
kroskop; ~ parallel winding -
jednovojni petljasti namotaj (elj.);
~ pendulum - prosto klatno
(Six.); ~ process factor - sepa-
racioni faktor jednostepenog pro-
cesa razdvajanja izotopa (nukl.);
~ quantity - jednostavna veli-
čina; ~ rectification - anodno
ispravljanje, anodna detekcija (els.);
~ sugar - monosaharid (hem.);
~ tone - čist ton (ak.)
simplex - elementarno, jednostavno;
veštačko; ~ coil - linijski trans-
formator sa srednjim izvodom (el.);
~ milling machine - glodalica
sa jednim vretenom (maš.); ~
operation - simpleksni rad, sim-
pleksna telegrafija (tel.); ~ tele-
graphy - simpleksna telegrafija
(tel.); ~ wave - jednovojni valo-
viti namot (elj.)
simplexed circuit - veštačka linija
(el.)
simplify - pojednostaviti
simultation - modeliranje, imiti-
ranje, imitacija, simulacija; ~,
analog - simulacija neprekidnih
procesa, analogno modeliranje; ~,
analog computer - simulacija na
analognim računskim mašinama; ~,
analog-digital - kombinovana ana-
logno-digitalna simulacija; ~, di-
gital - digitalna simulacija; ~,
flight - simulacija uslova poleta-
nja; ~, real-time - simulacija u
realnom opsegu vremena; ~, space
- simulacija uslova u kosmičkom
(imoltation 643
prostoru; ~, time - vremenska
simulacija
simulator - simulator, ekvivalentni
uređaj, imitator trenažer; ~, ana-
log - analogni simulator; ~, chan-
nel - kanalski simulator; ~, di-
gital - digitalni simulator; ~, in-
tegrated circuit - simulator in-
tegralnih šema; ~, moving target
- simulator pokretne mete
simultaneous - istovremen; ~ bro-
adcasting - simultana radiodi-
fuzija (rad.); ~ calls - simultani
pozivi, jednovremeni pozivi (tel.);
~ color television - simultana
televizija u boji (TV); ~ equa-
tions - simultane jednačine (mat.) ;
~ telephone transmission -
simultana telefonija, VF veza (tel.) ;
~ twin spindle milling - glo-
danje sa dva vretena (mat.)
sine - sinus, trigonometrijska funk-
cija; ~ cosine generator - sinus-
kosinusni generator (el.); ~ curve
- sinusna kriva (mat.); ~ law -
zakon sinusa (mat.); ~ squaring
- pretvaranje sinusoidnih signala
u kvadratne (el.); ~ table - ta-
bela za sinus-funkciju (inat.); ~
wave - sinusoida, sinusoidni ta-
las; ~ wave current - sinusoidna
struja (el.)
single - jedinični, osobit, odvojen,
jedinstven, jednolik; izabirati; ~
acting - jednostran, jednostranog
dejstva, prostog dejstva; ~ action
compacting - jednostrano pre-
sovanje (maš.); ~ action press -
presa jednostranog dejstva (maš.);
~ band - jednopolni, sa jednim
opsegom (rad.); ~ beam tran-
sit tube - klistron (els.); ~ bea-
ring live axle - jednoležišna
obrtna osovina (maš.); ~ bevel
groove - 1/2 V-šav (zov.); ~
blade - jednokrilni, monokrilni;
~ block - monobloČni, iz jednog
bloka; ~ button carbon micro-
phone - ugljeni mikrofon sa ka-
pislom (els.) ; ~ cable - jednožilni
kabl (el.); ~ cavity klystron -
klistron sa jednom šupljinom (els.) ;
~ cavity resonator - rezonator
sa jednom šupljinom (els.); ~
single
channel - jednokanalni, mono-
kanalni; ~< circuit - monokon-
turni, jednokonturni; ~ cone -
odstupanje u jednom pravcu, od-
stupanje pod određenim uglom;
~ contact - običan kontakt (el.);
~ core - jednokratnij jednožilni;
~ crystal spectrometer - jedno-
kristalni spektrometar (fiz.); ~
current key - prosti telegrafski
ključ (tel.); ~ cut conduit -
jednokanalni kablovski provodnik
(el.); ~ cutter - kolutasto glodalo
(maš.); ~ cutter method of
thread milling - glodanje zavoj-
nica sa kolutastim glodalom (maš.);
~ cutter process - postupak za
glodanje dugih zavojnica (maš.);
~ cycle - jednotaktni, monotaktni,
jednostepeni; ~ cylinder - jedno-
cilindrični, monocilindrični; -^ deck
- jednopalubni; ~ direction flow
- jednosmerno strujanje (maš.);
- drum - jednocilindrični, jedno-
dobošni; ~ edged tool - alat sa
jednom reznom ivicom (maš.) ; ~ e n -
ded - nesimetričan, s jednim vodom;
~ ended amplifier - jednostrani
pojačavač (el.); ~ ended crystal
mixer - jednostrani kristalni me-
šač (el.); ~ entry cavity - rezo-
nator sa jednim otvorom (el.); ~
figure - klinast (maš.); ~ flip-
flop oscillator - monovibrator
(els.); ~ flow - jednotočni, jed-
nopotočni, monotočni, pravotočni,
jednoprotočni; '— focusing - jed-
nofokusni, monofokusni, sa jednim
fokusom; ~ funnel - jednocevni;
~ gauge v. single-track; ~
grove - jednožlebni; '~ handed -
opsluživan jednim radnikom; ~
inductor - mono-induktor; ^~
keyway broach - provlakač za
obradu žlebova za klinove (maš.);
i*-> layer - jednoslojan (maš.);
~ lever control - kontrola preko
poluge (maš.); ~ lever locking
- zaključavanje preko poluge (maš.) ;
~ lever operation - jednopoluž-
no dejstvo (maš.); ~ lever switch
- jednopolužni prekidač (maš.);
~ Une - jednoputni, jednopro-
vodni, monoprovodni; ~< line sub-

644
single
single
scriber - pretplatnik sa jednom
linijom (tel.); ~ operator wel-
ding transformer - zavarivački
transformator sa strmom karakte-
ristikom (zav.); ~ particle -
jednočestični (fiz.); — pass -
jednohodni, pravotočan; ~ pass
welding - jednoslojno zavariva-
nje (zav.); ~ phase - jednofazni,
monofazni (el.) ; ~ phase alter-
nating-current motor - jedno-
fazni motor naizmenićne struje;
— phase commutator motor
with self-excitation - jednofazni
samouzbudni kolektorski motor
(elj.); ~ phase commutator mo-
tor with scries compensating win-
ding - jednofazni serijski kolek-
torski motor s kompenzaciono-
talasnim mostom (elj.); ~ phase
full-wave bridge - jednofazni
punotalasni most (elj.); ~ phase
half-wave rectifier - jednofazni
polutalasni ispravljač (elj.); ~
phase machine - jednofazna ma-
šina (elj.); ~ phase series com-
mutator motor with short -
circuited compensating win-
ding - jednofazni serijski kolek-
torski motor s kratko spojenim
kompenzacionim motorom (elj.);
~ phase transformer - jedno-
fazni transformator (elj.); ~ phase
voltage doubler - jednofazni u-
dvajač napona, jednofazni dubler
napona (elj.); ~ place - na jed-
nom mestu; ~ plate clutch -
kvačilo sa jednim diskom (mot.);
~ plate head - prosta glava,
glava sa direktnom podelom (maš.);
~ point, tool - alat sa jednim
sečivom (maš.) ; — polarity pulse
- jednopolni impuls, jednosmerni
impuls (eh.); ~ pole - jednopolni,
monopolni; ~ pole-piece mag-
netic head - jednopolna magnet-
ska glava (el.); ~ pole single-
throw switch - jednopolni jedno-
delni prekidač (el.); ~ pole
switch - jednopolni prekidač (el.);
— purpose machine - mašina
za jednu namenu (maš.); ~ pur-
pose tool - alat za jednu namenu
single
(maš.); ~ rail - kolosek sa jed-
nom šinom; ~ rang- - mono-
dijapazoni, jednooblast, jedan dija-
pazon; — row - istorodni, mono-
rodni, jednorodni; ~ run welding
- jednoslojno zavarivanje (zav.);
~ sashed - jednorodni, jednostrani,
unilateralan; •—• screw — jednoste-
peni, sa jednim korakom; ~ seater
- automobil sa jednim sedištem,
avion sa jednim sedištem; ~
shaft - jednotalasni; ~ shear -
sa jednim rezom; ~ sideband
crystal filter - kristalni filter sa
jednim bočnim opsegom; ~ si-
deband generator - generator
sa jednim bočnim opsegom (el.);
~ sideband modulation - mo-
dulacija sa jednim bočnim opsegom
(els.); ~ sideband receiver -
prijemnik sa jednim bočnim op-
segom (eh.); ~ sideband trans-
mission - predaja sa jednim boč-
nim opsegom (eh.); ~ signal -
jednosignalni, monosignalni; ~
spindle - jednovreten(o) (o strugu);
~ spindle arrangement - ure-
đaj sa jednim vretenom (maš.);
~~ spindle machine - mašina sa
jednim vretenom (maš.); ~ stage
- jednostepeni, jednokratni; ~
stage pump - jednostepena pum-
pa (maš.); ~ stage regulator -
jednostepeni regulator (el.); ~
step - jednokoračni ; ~ threaded
- sa jednom zavojnicom (maš.);
~ thread milling cutter - ko-
lutasti glodač za zavojnice (maš.);
~ throw - sa jednim kolenom;
~ tone keying - jednotonska
manipulacija (rad.); ~ tooth cut-
ter - glodač sa jednim zubom
(maš.); ~ trace oscillography -
oscilografija s jednim mlazom (el.);
~ track - jednoputni, jednoko-
leni; ~ turn - jednoobrtni; ~
U groove - U-šav (zav.); ~ U
groove with sloping sides -
U-šav sa kosim stranicama (zav.);
~ valued - jednoznačni, sa jed-
nim znakom iste vrednostl; —
valve - sa jednom lampom, sa
jednim cilindrom; ~ wave oscil-
lator - jednofrekventni oscilator
645
•ing!«
(els.); ~ way - sa jednim putem,
jednoputni; ~ wire transmission
line - jednoprovodna napojna li-
nija (el.)
singleforce - pojedinačna sila
sinistral - levostrani, zavrnut u
levo
sinistrorse — levo zavojit (maš.)
size - veličina, obujam, mera; živo-
sink - transduktor, četvoropol (el.);
taložnost (teh.); ~, blackened
heat - zacrnjeni toplotni odvod;
~, heat - radijator, toplotni odvo \;
~, polished heat - polirani radi-
jator
sinoidal - sinusoidni
sinter - sinterovati, slepljivati čes-
tice praha u jedinstvenu masu na
temperaturi ispod tačke topljenja
(thnl.)
sintered carbide - sinterovani kar-
bid (thnl.) ; ~ compact - sinte-
rovani deo (thnl.); ~ density -
gvtstina sinterovanog dela (thnl.);
~ iron - sinterovano gvožde I niti.) ;
"~ steel - sinterovani čelik (mil.)
sintering - sinterovanje, izgaranje;
~ activity - naklonost ka sintero-
vanju (thnl.)
sinterskin - kora sinterovanog dela
(thnl.)
sinusoid - sinusoida
sinusoidal wave - sinusoidalan ta
las
siphon - sifon, vrsta spojenog suda
site - položaj, zemljište; gradilište;
zgrada; -~, electron trapping
- centar zahvata elektrona; ~,
hole trapping - centar zahvata
rupa; ~ hoper - silos na gra-
dilištu; ~ impurity-s - sentri
primesa; -~, interstitial - među-
Čvor; ~-, lattice - mesto u re-
šetki; ~ noise - smetnje od karak-
tera položaja (TV); ~>, nonequ-
Hbrium - neravnomerni položaj;
~, trapping - centar zahvata;
~> vacant electron - mesto bez
elektrona, vakancija, rupa; >~, va-
cant lattice - vakancija u kristal-
noj rešetki, rupa u rešetki kristala;
~ weld - montažni šav (zav.)
six-electrode tube - heksoda (eh.);
~ phase inverter - šestofazni in-
sizing
vertor (eh.); ~ point jack - šesto-
polno gnezdo (el.); ~ pole (net-
work) - šestopol (el.); ~ speed
gearbox - menjačka kutija sa
šest brzina (mot.); ~ unit code -
šestoznačni kod (el.); ~ wire
selector - birač sa šest ručica
(ul.)
tinjske tulkalo slabijeg kvaliteta;
~ block - merna pločica (maš.) ;
—, electrical - električna razmera;
~ loss - gubitak mere; —, mi-
nimum allowable - minimalna
dopustiva veličina; ~ mode -
veličina tipa oscilovanja; ~, re-
sonant - rezonantna veličina; ~,
scale - veličina razmere; ~, scale-
of irregularities - veličina razmere
za neregularnosti; ~, spot - veli-
čina mrlje; ~ vat - korito za lepak
sized - kalibrisan, baždaren (maš.);
~ distribution - raspodela krup-
noće zrna (thnl.) ; ~ distribution
particle - granulometrijski raspo-
red (thnl.); ~ fraction - granulo-
metrijska frakcija (thnl.); ~ -gra-
ding - određivanje raspodele čes-
tica po krupnoći zrna (thnl.); ~
of grain - veličina zrna (thnl.);
~ of table - veličina stola (maš.)
sizer - klasifikator sa sitom, kalibra-
cioni alat, mašina za poravnavanje
sizing - kalibriranje, dimenzioniranje,
obrada na tačnu meru, klasifici-
ranje, sortiranje, prosejavanje, laj-
movanje, apreturna masa, masa za
nanošenje podloge, merna regula-
cija; ~ broach - kalibarski alat
za provlačenje; ~ device - merno-
regulacioni uređaj; ~ drum - do-
boš za klasiranje, prosejni doboš;
~ of ores - klasiranje rudače; ~
pin - kalibarski trn; ~ prepara-
tion - aperaturna masa; — reamer
- kalibarski zavrtač; ~ roll - ka-
libarski valjčić; ~ rolls - kalibra-
ciona valjaonica; ~ screen - sor-
tirno sito; ~ test - analiza prose-
javanjem; >~ tool - kalibracioni
alat; ~ tooth - kalibracioni zub
(igle za provlačenje)
skatole
skatole - skatol, 3-metil-indol, kri-
stalna supstanca sa mirisom izmeta
mesoždera
sketch - skica
skew factor - faktor skošenja (r.iot.);
— lines - linija koje nisu ni pa-
ralelne i ne leže u istoj ravni
skiagram - rendgenogram
skiagraph - rendgenski dozimetar;
rendgenski snimak
skiascope - uređaj za prosvetljivanje
rendgenskim zracima (met.)
skiatron v. skiascope
skid-fin antenna - antena na krilu
aviona (rad.)
skill test - ispitivanje veštine
skilled worker - stručan, obučen
radnik
skin - koža; skinuti izolaciju sa
provodnika; ~ depth - dubina
prodiranja struje u provodnik (el.);
~ effect - skin-efekt, površinski
efekat (el.); ~ -friction drag -
površinski otpor trenja (maš.);
~ -glue - kožni lepak (thnl.);
~ milling - glodanje spoljne
skrame letećim alatom (maš.); ~
milling machine - glodalica za
glodanje skrame letećim alatom
(mah)
skinning - čišćenje kraja kabla'
skidanje izolacije (el.)
skip band - kratkotalasni opseg
(rad.); ~ feeding - isprekidano
pomeranje (mah); ~ milling -
glodanje isprekidanih površina
(maš.); ~ welding - zavarivanje
na preskok (zav.); ~ zone - mrtva
zona (rad.)
skirt - izolatorska čašica (el.); ~
steepness ratio - koeficijent str-
mine krive (eh.)
skirtron - skirtron, širokopojasni
klistron
sky hook - talasovod sa paraboličnim
reflektorom (els.); ~ -rocket -
dalekometna raketa; ~ typing -
ispisivanje dimnih znakova na nebu;
~ wave - prostorni talas, nebeski
talas (rad.)
slab - ploča; slab (mil.), ravni blok
~, plasma - plazmeni sloj; ~
646 slag
shears - udarne makaze (za sla-
bove); ~ winding - kapacitivni
namotaj (el.); ~ yard crane -
skladišni kran za grube limove
slacking - olabavljenje
slag - šljaka, troska, zgura; pepeo;
~, adherent - teško odstranjiva
troska (zav.); ~ cement - meta-
lurški cement, cement visokih peći
(mtl.) ; ~, compact - gusta troska
jedra troska (zav.); ~ concrete
- šljačni beton, beton od šljake
(grad.); ~ covering only one
side of a weld face - jednostrana
troska (zav.); ~ covering the
sides og the weld face only -
razdvojena troska (zav.); ~, dense
- gusta troska (zav.); ~ flowing
ahead of the molten pool -
troska koja prethodi rastopini (zav.);
~, fluid - lako tekuća troska
(zav.); ~ forming constituents
- elementi koji stvaraju trosku
(zav.); ~, friable - krta troska
(zav.); ~, inflated - porozna
troska (zav.); ~, liquid - tečna
troska (zav.); ~, molten - otop-
ljena troska (zav.); ~, partly
inflated - sunderasta troska)'zav.);
•~, perforated - rupičava troska
(zav.); ~, porous - rorozna
troska (zav.); ~, self releasing
- samootpadajuća troska (zav.);
~, smooth surfaced - glatka
troska (zav.); ~, solid - čvrsta
troska (zav.); ~, solidified -
očvrsnula troska (zav.); ~ trap
- mesto skupljanja troske (zav.);
~, uniform - ravnomerna troska
(zav.j; ~, viscous - viskozna
troska (zav.); ~, vitreous - sta-
klasta troska (zav.); ~ with a
depression along the axis of
the deposit - utonula troska
(zav.); ~ with a rippled surface
- rapava troska (zav.); ~ with
a smooth surface and a honey-
comb of blowholes against the
metal - sunderasta troska (zav.);
~ with irregular surface -
mehuričava troska (zav.); ~ with
large cavities - troska sa velikim
šupljinama (zav.); ~ with large
pores - troska sa velikom poroz
647
slag
nošću (zav.); ~ which leaves
irregular areas of the weld
uncovered - isprekidana troska
(zav.)
slaked lime - gašeni kreč (građev.)
slaking the lime - gašenje kreča
(građev.)
slant distance - kosi razmak, koso
rastojanje; ~ raise - kosa udalje-
nost, kosa visina (ne po horizon-
tali); ~ range - kosa udaljenost,
udaljenost pod uglom
slate - škriljac (vrsta metamorl'ne
stene) (min.)
slave station - podređena stanica
(tel.)
sleeper - prag (sbr.)
sleet-proof - nepropustljiv za led
(grad, krupu, kišu) (građev.)
sleeve - muf, spojnica, cevčica, pa-
tron; nastavak, rukavac, čaura;
- coupling - porubna spojnica
(mah); ~ joint - cevni uvlačni
spoj, cevasti spoj (maš.); ~ lock
- cevasti zatvarač (maš.); ~ valve
- cevasti ventil (maš.); ~ wire -
provodnik mufa, provodnik pa-
trona (maš.)
sleeving - Čarapa; oplata (maš.)
slender - vitak
slenderness ratio - vitkost (rad.)
slewing - povratak, povraćanje, do-
vođenje
slice - raseći, raspoloviti; ploča, la-
mela; —, master - standardna
ploča, s nespojenim mikrokompo-
nentama; ~, silicon - silicijum
ploča, silicijumska lamela; —', tran-
sistor - ploča s tranzistorima
tranzistorska ploča
slide - vodica, kliznik (maš.); kli
zati; ~ bar - klizna šina (maš.)
~ head - saonik (mašina za pro
vlačenje) (maš.); ~ rest - podupi
rač (maš.); ~ rule - računar, lo
garitmar; ~ selector - klizni se
lektor, birač (maš.); ~ -wire
bridge - most sa kliznom žicom
žični most (el.)
slider - klizač, saonik (maš.)
Slideway - vodica, klizni put (maš
sliding cam plate - klizna bregasta
pločica (mot.); ~ fit - klizno se-
dište, sklop (maš.); ~ friction
slotter
trenje klizanja (maš.); — gears -
klizni zupčanici (maš.); ~ mo-
tion - kliženje, klizno kretanje
(maš.); ~ nut - klizna navrtka
(maš.); ~ surface - klizna povr-
šina (maš.); <--' ways - vodice,
klizne površine (maš.)
slime - sluz, blato
slip - kliznuti, okliznuti se, potrčati;
klizanje; telegrafska pantljika; nav-
laka, futrola; glina sa vodom do-
vedena u žitko stanje; •—• loss -
gubici usled klizanja (maš.); —
of an asynchronous motor -
klizanje asinhronog motora (el.);
~ regulator - otpornik za po-
pravku klizanja (el.); ~ ring -
klizni kolut (el.); ~ -ring motor
- kolutni motor (el.)
ilippage - klizanje; provlaka, ležište
za čep
slipping clutch - klizna spojnica
(mot.) ; ~ of the belt - kliženje
kaiša (mot.)
slit - pukotina, otvor; dijafragma;
~, collimating - kolimaciona di-
jafragma; ~, entrance - ulazna
dijafragma
slitting cutter - glodalo za proreze,
žlebove (maš.)
slope - kosina, nagib, strmina; opa-
danje, smanjivanje, gradijent; ~
angle - ugao nagiba (av.); ~ de-
viation — odstupanje od nagiba
(linije poletanja) (av.); ~, Dop-
pler - Doplerova strmina; ~
filter - jednotaktni detektor koji
radi na nagibu rezonantne krive
(eh.); — -modulated pulse -
nagibno modulisani impuls (els.)
slot - urez; prosecati, useći, rendi-
sati žlebove; ~ antenna, slot
array - antena sa prorezom (rad.);
~ conductance - provodnost pro-
reza (eh.); ~ magnetron - mag-
netron sa prorezom (eh.); ~ me-
ter - brojilo sa kašicom (eh.); ~
miller - glodalica za obradu žle-
bova (was.); ~ milling - gloda-
nje žlebova (maš.)
slotted armature - armatura sa
utorima {elj.)
slotter— uspravna rendisaljka (maš.);
~ tool - alat za uspravnu rendi-

slotter 648
Blotter
saljku (maš.); ~ saw - zavojni
glodač za žlebove (maš.)
slow - polagan, spor; ~ acting -
usporeno dejstvo; ~ down —
usporiti; ~ -neutron fission -
fisija izazvana sporim neutronima
(fiz.); — -neutron reactor -
nuklearni reaktor kod koga se
lančana reakcija održava sporim
neutronima (nukl.); ~ neutrons
- spori neutroni (fiz.)
sludge - mulj, kal, blato; ~ acid -
nečista otpadna sumporna kiselina
posle upotrebe za rafinisanje pro-
dukata nafte (thnl.); ~ cock -
izduvna slavina (maš.); ~ forma-
tion - stvaranje kala (thnl.)
slug - komad, parče; parče livenog
gvozda; nabavka; cevčica; jezgro,
umetak; šipka, kratki cilindar od
nuklearnog goriva; jedinica mase
u engleskom sistemu jedinica; ~
test - proba raskopčavanja (zav.)\
~ tuning - podešavanje jezgrom,
podešavanje umetkom (podešavanje
komadom materijala unesenog u
elektr. ili magn. polje ) (el.)
slugged relay - usporeni relej fpo-
moću bakarne cevčice) (el.)
sluggishness - inertnost (fotoele-
menta) (el.)
slurry reactor - nuklearni reaktor
kod koga se gorivo nalazi u obliku
suspenzije (nukl.)
slushing compound - mazivo za
privremenu zaštitu metala od ko-
rozije (thnl.)
Sm - simbol za element samarijum
(hem.)
small - slab, mali, tanak, uzan,
standardna veličina sečenog kar-
tona formata 6,0 x 9,2 cm (thnl.);
~ bore glass tube - staklena
cev malog prečnika (thnl.); ~
-button tube - minijaturna cev;
~ circle of a sphere - krug koji
je presek lopte, a ne prolazi kroz
centar lopte (gm.); ~ -delivery
high-pressure pump - pumpa
visokog pritiska sa malom doba-
vom (ma!.); ~ end - pesnica
klipnjače (mot.); ~ manufac-
turing production - proizvodnja
snake
sa malim brojem proizvoda (maš.);
~ quantity production - malo-
serijska proizvodnja (maš.)
smalt - smalta (plava boja dobijena
mrvljenjem kobaltnog stakla)
smaltite - smaltit (prirodni kobalt-
nikal-arsenid) (min.)
smaragdite - smaragdit, vlaknasti
zeleni amfibol (min.)
smaser - kvantni generator, kvantni
pojačivač, smaser; ~, gas - gasni
kvantni generator, gasni kvantni
pojačavač
smasher - akcelerator, ubrzavač
čestica, ciklotron, betatron
smasing \~ kvantno-mehanička ge-
neracija, kvantno-mehaničko po-
jačanje
smelting - rastapanje
smithsonite - smitsonit (cink-kar-
bonat) (min.)
smoke - dim, suspenzija čvrstog
tela u gasu (hem.); ~ alarm -
dimni alarmni signal; ~ point
- tačka dimljenja, pri ispitivanju
petroleja za lampe maksimalna vi-
sina plamena (u mm) kod koje
će petrolej goreti bez dimljenja
pod određenim uslovima (thnl.)
smokeless powder - bezdimni ba-
rut (voj.)
smoky flame - čađav plamen (thnl.);
~ quartz - čađavi kvare, polu-
dragi kamen (min.)
smooth - gladak; ~ finish - dote-
rivanje (maš.); ~ fracture -
gladak prelom (maš.); ~ running
- tih hod (maš.); ~ surfaced
slag - glatka troska (zav.)
smoother - filter za izravnavanje
(peglanje) (el.)
smoothing - izjednačavanje, rav-
nanje; filtracija; glačanje (maš.);
~ filter - filter za izglađivanje
(el.); ~ of input date - izjedna-
čavanje ulaznih signala; ~ space-
charge - izravnanje prostornog
naelektrisanja
smudge - smeša čađi i tutkala ko-
jom se premazuje olovo da se kalaj
za lemljenje ne bi uhvatio (thnl.)
Sn - simbol elementa kalaja (hem.)
snake - motka za provlačenje kab-
lova (el.)
649
snap action
snap action - trenutno dejstvo;
~ -action contact - odskočni
kontakt (el.)
Snell's law - Snelov zakon prela-
manja svetlosti (opt.)
sniperseope - snajperski nišan (voj.)
snips - kablovske makaze, kablovska
klešta (el.)
Snook rectifier - Snukov komuta-
torski ispravljač (el.)
snooperscope - oprema za gledanje
noću (voj.)
snow - sneg; smetnje na ekranu (TV);
~ echoes - eho od snega (rad.,
TV)
soak dielectric - dielektrična ap-
sorpcija
soakage - nalivanje, punjenje, zao-
stalo opterećenje kondenzatora (el.)
soaking-in - upijanje, usisavanje,
dopuna naboja kondenzatora (el.);
~ oils - ulja za mašćenje prediva
od rajona (tek.): ~ -out - praž-
njenje, pražnjenje zaostalog naboja
kondenzatora (el.)
soap - sapun; nasapunati; ~, basic
- alkalni sapun, kalijumov sapun;
—, marine - kokosov sapun; —,
rosin - kolofonijumski sapun
soapstone - talk, steatit
socket - podnožje cevi; doza, čašica;
košuljica, gnezdo; patron, spojnica;
priključnica, spajač; ~, contact
- kontaktno podnožje; outlet
adaptor - razvodnik (cl.); ~
ring - udarni prsten (maš.)
socketed end of pipe - naglavačni
kraj cevi (maš.); ~ rope - uže
zaštićenih krajeva (maš.)
sode - podnožje, postolje
soda - soda, natrijum-karbonat; —',
ammonia - amonijačna soda;
~, ash - sirova voda, komercijalni
natrijum-karbonat (hem.); ~, ba-
king - prašak za pečenje, natrijum-
bikarbonat; ~, caustic - kaustična
soda, natrijum-hidroksid; ~, co-
oking v. baking soda; ~ lime
- natron-kreč (smeša hidroksida
Na i Ca); ~ -lime glass v. crown
glass; ~ nitre - natrijum-nitrat,
čilska salitra (hem.); ~ recovery
- regeneracija sode sagorevanjem
ostataka u industriji papira (thnl.);
software
~, washing - kristalna soda,
natrijum-karbonat
sodalite - sodalit, silikat natrijuma
i aluminijuma sa primesama natri-
jum-hlorida (min.)
sodamide - natrijum-amid (hem.)
sodion - jon natrijuma (hem.)
sodium - natrijum (hem. elemenat,
red. br. 11, smibol Na); — bicar-
bonate - natrijum-bikarbonat, so-
da bikarbona (hem.); ~ borate -
natrijum (tetra)-borat, boraks (hem.) ;
~ carbonate - natrijum-karbonat,
soda (hem.) ; ~ chloride - natri-
jum-hlorid, kuhinjska so (hem.);
~ hydrosulfite (sulfoxylate) -
natrijum-hidrosulfit (ditionit, sul-
foksilat); ~ hydroxide - natrijum-
hidroksid, kaustična soda, kamena
soda (hem.) ; ~ nitrate - natrijum-
nitrat, čilska salitra (hem.); ~
phosphate - natrijum-fosfat (hem.)
~ silicate (water glass) - natri-
jum-silikat (vodeno staklo) (hem.);
~ thiosulfate (hypo) - natrijum-
triosulfat, fiksirna so (hem.); ~
-vapor lamp - cev sa natrijum-
skom parom (el.)
soft arc - meki luk (zav.); ~ coal
- bituminozni ugalj (min.); ~
flame - meki plamen (zav.);
~ -iron instrument - instrument
sa mekim gvožđem (el.); ~ iron
oscillograph - oscilograf sa mekim
gvoždem (el.); ~ lead - meko
olovo (hem.) ; ~ radiation - meko
zračenje, zračenje niske energije
(fiz.); ~ soaps - meki sapuni,
kalijumski sapuni (hem.); — sol-
der - meki lem (mil.); ~ water
- voda bez soli kalcijuma i magne-
zijuma (thnl.)
softeners - omekšivač
softening - omekšavanje (energet-
skog spektra), smanjivanje kon-
trasta fotografije (fot.); razmek-
šavanje, uticaj izdvojenog gasa
(thnl.); kvarenje vakuuma
software softver, programski den
opreme, programska rešenja, reše-
nja bez korišćenja opreme, kom-
pletna dokumentacija, šema
soil
soil - teren, tlo, zemlja, zemljište,
humus; ~, acid - kisela zemlja;
—', adobe - nanosno-glinasta zem-
lja (teren); ~, aeolian - humus,
sitna (prašinasta) zemlja; ~, al-
kaline - slatina, zemlja sa većom
količinom soli, alkalna zemlja; ~,
alluvial - aluvijalna zemlja, aluvi-
jalni sloj, nanosna zemlja, nanosni
teren; ~, binder - vezana zemlja,
glinasta zemlja, glinasti teren; ~,
bottom - zdravica, podzemlje (gra-
đevinsko); ~, brown - bušotina;
~, clay - glinasta zemlja, glinasti
teren; ~, clayey - suglinasta
zemlja, suglinak, suglinasti teren;
~, cohesioniless - nevezana zem-
lja, rastresita zemlja, nevezani te-
ren, rastresiti teren; ~, cohesive
- vezana zemlja; ~, compacted
- kompaktna zemlja, zgusnuta zem-
lja, nabijeni teren, sabijena zemlja;
~, compressible - sabijena zem-
lja, nabijeni teren; ~, consoli-
dated - konsolidovani teren sa-
bijena zemlja; ~, crumbly - ras-
tresita zemlja, rastresiti teren; ~,
detrimental - nestabilna zemlja,
nestabilni teren; ~, diatomaceous
- diatomit, infuzorna zemlja; ~,
disturbed - teren sa narušenom
strukturom, rastresiti teren; ~,
drift - nanosni humus, nanosna
zemlja, nanosni teren; ~, eoilian
v. aeolian soil; ~, fat - plodo-
nosna zemlja, plodorodna zemlja,
poljoprivredni teren, njiva; ~,
fertile - plodorodna zemlja, bo-
gata zemlja; ~, fine-grain plas-
tic - zemlja fine strukture, mekana
zemlja, plodonosna zemlja; ~,
forest - humus, humusni teren,
humusna zemlja; ~, foundation
- fundirani teren, osnova, podložna
zemlja; ~ 5 trictional - teren sa
velikim koeficijentom unutrašnjeg
trenja; ~, gravel(ly) - zemlja sa
krupnim peskom, gravelova zemlja;
~, gritty v. gravel(ly) soil;
~, heavy-textured - teška zemlja,
težak teren, tektirana, zemlja, tek-
tirani teren; ~, hungry - gladna
zemlja, posna zemlja, suv teren,
suva zemlja; ~ ill-balanced -
650 solar battery
zemlja sa narušenom apsorpsionom
sposobnošću, zemlja koja ne može
da absorbuje; ~, lateritic - la-
terit; ~, loamy - suglinasta zem-
lja, suglinak; ~, loess - zemlja
pod šumom; ~, loose - rastresita
zemlja, rastresiti teren, mek teren;
~, manipulated - mešana zemlja;
~, marsny - blatnjava zemlja,
blatnjavi teren; ~, mellow - ras-
tresita zemlja, rastresit teren; ~,
muck - nadubrena zemlja, zemlja
bogata đubrivom; ~, natural
adobe clay - prirodni glinasti
teren; ~ organic - organski te-
ren, organska zemlja; ~, packed
- slegnuti teren, nabijeni teren,
zgusnuti teren; ~, pan - tvrdi
teren, nabijeni: teren; ~, red -
lateritna zemlja, laterit; ~, rocky
- kamena zemlja, kamenit teren;
~, running - rastresita stena,
nevezana stena, nestabilna stena;
~, saline - zasoljena zemlja, slana
zemlja, zemlja bogata solju; ~,
saturated - zasićeni teren, vodom
zasićeni teren; ~, silica - silika,
krečni teren; ~, soft - meka zemlja,
slab teren, nanos; ~, spewy -
blatnjava zemlja, blatnjav teren;
~, stiffish - sabijeni teren, na-
bijeni teren, zgusnuti teren; ~,
stony - teren bogat kamenom;
~, surface - površinski sloj zem-
ljišta, površinski sloj terena, gornji
sloj terena; ~, tundra - tundrna
zemlja; ~, undisturbed - teren
sa narušenom strukturom; ~, un-
stable - nestabilan teren; ~, ve-
getable - teren bogat rastinjem,
šumski teren; ~, vibrated - vi-
bracioni teren, teren koji vibrira,
teren koji „radi"; ~, water-
bearing - vodonosna zemlja, vo-
donosni teren, teren bogat vodom;
~ water-deposited - nanosna
zemlja, aluvijalna zemlja, nanosni
teren, aluvijalni teren
sol - sol, faza koloida (hem.)
solar battery - sunčana baterija (el.) ;
~ constant - solarna konstanta;
(astr.); ~ converter - sunčana
baterija, sunčani konvertor (el.);
~ energy - energija Sunčevog
solar battery
zračenja (at.); ~ engine - mašina
koja direktno transformiše ener-
giju Sunčevog zračenja u rad;
~ noise - Sunčev šum, radio-ta-
lasi koje emituje Sunce, smetnje
od zračenja sa Sunca; ~ oil -
solarno ulje; ~ power - sunčana
energija, energija Sunca (at.); ~
radiation - sunčevo zračenje (at.);
- radio astronomy - radto-
astronomija Sunca (at.)
solarimeter - solarimetar (eh)
solarisation - solarizacija, obrtanje
slike zbog prejakog osvetljavanja
(fot.)
solatron - stabilizator napona za
napajanje
solder - lemilo, legura za lemljenje,
lem, sredstvo za lemljenje; lemiti,
spajati; spoj; ~ wire - žica za
lemljenje (thnl.)
soldered joint - lemljeni spoj (el.)
soldering - meko lemljenje, lem-
ljenje, spajanje (zav.); ~ acid -
hidrohlorna kiselina (zav.); ~,
dip - lemljenje potapanjem; ~,
flow v. wave soldering; ~, hot-
gas - lemljenje vrućim gasom; —,
iron - lemilo (el.); ~, mass -
grupno lemljenje; ~, selective
dip - selektivno lemljenje potapa-
njem; ~, spot - tačkasto lemljenje;
~ tag - šiljak za lemljenje, ušica
za lemljenje (el.); ~, ultrasonic
- ultrazvučno lemljenje; ~, wave
- talasno lemljenje
solderless connector - mehanički
konektor, nelemljena spojka (el.);
~ joint - nelemljivi spoj (el.)
soldetron - lemilo, lemilica
sole leather - koža za đon (thnl.)
solenoid - solenoid, solenoidni ka-
lem; ~ switch - elektromagnetski
uključivač (mot.); prekidač sole-
noida (el.)
solenoidal - solenoidni (el.); ~
field - solenoidno polje (el.);
~ inductor - solenoidni induk-
tor, solenoidni kalem (el.)
solid - čvrsto telo; čvrst, krut; ~
angle - prostorni ugao (fiz.);
~ -back microphone - mikro-
fon sa ugljenom kutijom (el.); ~
651 solubility
bed type milling machine -
ravna glodalica (maš.); ~ brick
- puna opeka (građev.); ~ broach
- provlakač iz jednog komada
(maš.); ~ crystalline - kristalno
čvrsto telo; ~ dielectric - čvrsti
dielektrik (el.); ~, elastic -
elastično čvrsto telo; ~ line -
puna linija (gm.); ~, magneto-
active — magnetno-aktivno čvrsto
telo; ~ metal gasket - metalni
zaptivač (maš.); ~ of revolution
- obrtno telo (meh.); ~ piezo-
electric - tvrdi piezoelektrik; —
phase welding - zavarivanje pri-
tiskom (zav.); ~ slag - čvrsta
troska (zav.); ~ solubility -
rastvorijivost čvrstog tela (hem.);
~ solution - čvrsti rastvor, ho-
mogena smeša dve čvrste supstan-
ce (hem.); ~ state - čvrsto stanje
(fiz.); ~ state physics - fizika
čvrstog tela
solid-state - čvrsto telo, na osnovi
čvrstog tela; ~, ali - potpuno
od elemenata čvrstih tela
solidification range - oblast (in-
terval) očvršćavanja (hem.); ~
temperature - temperatura očvrš-
ćavanja (hem.)
solidified slag - očvrsnula troska
(zav.)
Solidogen - grupa preparata za
fiksiranje boja na tekstilu (tek.)
solidus - solidus, kriva u dijagramu
stanja koja označava temperature
pri kojima je očvršćavanje potpu-
no (hem.)
solion - elektrohemijski davač
solistron - solistron
solodyne - solodin, prijemnik koji
radi sa jednom baterijom za napa-
janje (rad.)
Solozone - tehnička vrsta natrijum-
peroksida (thnl.)
solubility - rastvorljivost (hem.);
rešivosti (mat.); ~ curve - kriva
rastvorljivost, kriva koja označava
promenu rastvorljivosti sa tempe-
raturom (Item.); ~ of the ace-
tylene - rastvorljivost acetilena
(hem.); ~ product - proizvod
rastvorljivosti (hem.)
soluble 652
sonar
soluble - rastvoran, rastvorljiv; ~ staloženi rastvor; ~, singular -
anode - rastvorljiva anoda (hem.);
singularno rešenje (diferencijalne
~ glass - vodeno staklo, rastvor- jednačine); ~, solid - čvrsti ras-
ljivo staklo, kalijum ili natrijum-
tvor; ~, sound-like - zvuku
silikat; ~ in water - rastvorljiv slično rešenje; ~, standard -
u vodi (hem.); ~ starch - ras-
standardni rastvor; ~, super-
tvorljiv skrob (hem.) normal - supernormalan rastvor,
solute - rastvorena supstancija, ras-
rastvor iznad normale; ~, super-
tvorak saturated - presićeni rastvor; ~,
solution - rastvor, rastvaranje (hem.); unambiguous - jednoznačno re-
rešenje (mat.); ~, acid - kiseli šenje; ~, unperturbed - neper-
rastvor; ~, alkaline - alkalan turbovano rešenje; ~, unsa tu ra-
rastvor; ~, ambiguous - nejedno- ted - nezasićeni rastvor; ~, vo-
značno rešenje; ~, ammonia - lumetric - volumetrijski rastvor
amonijačna voda; ~, approximate (za titraciju) (hem.)
- približno rešenje; ~, aqueous solvate - rastvor (hem.)
- vodeni rastvor; ~, bleaching - solvation - solvatacija, asocijacija
rastvor za beljenje; ~, brine - ili vezivanje molekula rastvarača
- koncentrisani rastvor soli; ~, sa jonima ili molekulima rastvorene
buffer - rastvor pufera; ~, con- supstancije (hem.)
centrated - koncentrovani ras- solvent - rastvarač (komponenta ras-
tvor; ~, dilute - razblaženi ras-
tvora koja je u višku); ~ extrac-
tvor; ~j dipping - rastvor za tion - selektivna ekstrakcija ras-
obradu potapanjem; ~, exact -
tvarača koji se ne mesa sa drugim,
tačno rešenje; ~, foam - rastvor u kome su rastvorene supstancije
sa penom, penocbrazni rastvor;
koje se ekstrahuju (thnl.); ~
~, freezing - ohlađeni rastvor, naphtha - frakcija petroleja koja
rashlađeni rastvor, zamrznuti ras-
pretežno sadrži toluol i ksilol
tvor; ~, gas(eous) - rastvor gasa; (thnl.)
~, graphical - grafičko rešenje;
solver - računska mašina, kompju-
~, gravity - teška tečnost (za
razdvajanje minerala); ~, impreg- ter; —, angle component -
uređaj za razlaganje vektora elek-
nating - impregnirani rastvor;
~, mineralizing - mineralizirani tričnog polja na njegove kompo-
rastvor, rastvor obogaćen minera- nente
lima; ~, mother - matični rastvor; sonar - sonar, ultrazvučni lokator,
~, mud - glinasti rastvor; ~ of aparat za merenje dubine okeana
a triangle - nalaženje nepoznatih pomoću zvuka (pom.); pel (morn.);
elemenata trougla (gm.); ~, par- hidrolokacija; hidrolokator; ~, ac-
tial - parcijalno rešenje (diferen- tive - hidrolokator; ~, airborne
cijalne jednačine); ~, particular dip(ing) - avionski hidrolokator;
v. partial solution; ~, pickling ~, azimuth search v. scanning
sonar; ~, deep-depth - podvodni
- rastvor za spremanje turšije, hidrolokator; ~, deepwater v.
rastvor za štavljenje; ~, potential deep-depth sonar; ~, depth-
charge - hidrolokator koji radi
- potencijal rastvaranja (hem.);
~ pressure - pritisak rastvaranja, na principu ehova od eksplozije;
težnja supstancija da prede u hidrolokator sa eksplozivnim iz-
rastvor (hem.); ~ reactor - nu- vorom zvuka; ~, depth-deter-
klearni reaktor kod koga je gorivo mining v. deep-depth sonar;
u obliku rastvora homogeni reak- ~, depth-scanning v. deep-depth
tor (mikl.); ~, salt - rastvor soli; sonar; ~, echo-ranging v. ac-
~, saturated - zasićeni rastvor; tive sonar; ~, listening v. pas-
~, self-consistent - samokon- sive sonar; ~, passive - lokator
zistentno rešenje; ~, settled - šuma; ~j scanning - skanirajući
653
Sonar
sorter - mašina za sortiranje; onaj
hidrolokator; ~, subsonic - in-
frazvučni hidrolokator; ~, towed
- vučeni hidrolokator; ~, triple- sorting table - sto za sortiranje
threat - tronamenski hidrolokator;
sound - zvuk, zvučati, zvučan; —
~, variable-depth - hidroloka-
tor s promenljivom dubinom pota-
panja
sonde - sonda, merna glava, balon-
sonda
sone - son, jedinica jačine zvuka (ak.)
sonic — zvučan; zvučni; zvučno; —
altimeter - akustički visinomer
(ak.); ~ frequences - zvučne
frekvencije (ak.); ~ probe -
- akustička sonda; ~ speed -
brzina zvuka (ak.); ~ velocity -
brzina zvuka
sonicator - zvučni lokator za bliža
rastojanja (ak.)
sonigage - ultrazvučni merač de-
bljine metala (ak.)
soniseope - ultrazvučni defektoskop
sonoehemiluminescence - sono-
hemiluminescencija (hemilumines-
cencija izazvana ultrazvukom)
sonochemistry - sonohemija (ultra-
zvučna hernija)
sonoluminescence - sonolumines-
cencija (luminescencija pri ultra-
zvučnoj kavitaciji)
sonometer - sonometar, merač ja-
čine zvuka (ak.)
soot - Čad
sorbate - sorbat, so sorbinske kise-
line; sorbat, supstancija koja se
sorbuje
sorbent - sorbent (supstancija koja
sorbuje) (hem.,fiz.)
sorbite v. sorbitol
sorbitol - sorbit(ol), alkohol sa
6 hidroksilnih grupa (hem.)
sorbose - sorboza, ketoheksoza, izo-
mer fruktoze (hem.)
Sorel's cement - žareni magnezi-
jum-oksid mešan sa rastvorom mag-
nezijum-hlorida, očvrsne posle kra-
ćeg stajanja (thnl.)
Soromine - niz omekšivača za plas-
tične mase (thnl.)
sorption - sorpcija (vezivanje jedne
stupstancije na površini druge)
sorrel, salts of - oksalatni kalijum
(hem.)
sounding
koji sortira (thnl.)
(thnl.)
absorption - apsorpcija zvuka
(ak.); ~, all-bottom - zvuk
pretežno niskih frekvencija; ~,
all-top - zvuk pretežno visokih
frekvencija; ~ analyzer - analiza-
tor zvuka (ak.); ~ articulation
- artikulacija zvuka, zvučna arti-
kulacija (ak.); ~, audible - čujni
zvuk; ~, bloomy v. all-bottom
sound; ~ box - zvučna kutija
(ak.); ~ cable - tonski kabl,
niskofrekventni kabl, kabl za vezu
(eh.); ~ energy - energija zvuka,
zvučna energija (ak.); ~ head
- zvučna glava (eh.); ~, infra-
audible - infrazvuk; ~, iafra-
sonic v. infra-audible sound;
~, Korotkof -s - Korotkovljevi
tonovi; ~ 3 level - zvučni nivo,
nivo zvuka (ak.); ~, locator -
zvučni lokator (ak.); ~ meter
- merač zvuka (ak.); ~ pickup
- zvučnica, zvučni pipak, zvučna
igla (els.); ~, pure - čisti ton;
~ ranger - akustički daljinomer
(ak.); ~ ranging - akustičko me-
renje dalijine (ak.); ~ recording
- snimanje zvuka (els.) ; ~, second
- sekundarni zvuk; ~, stereopho-
nic - stereofonski zvuk; ~, sub-
sonic v. infra-audible sound;
~, supersonic - ultrazvuk; --
track - akustički trag (eh.); ~,
ultra-audible v. supersonic so-
und; ~, ultrasonic v. superso-
nic sound; ~, unheard - nečujni
zvuk; ^~ wave - zvučni talas (ak.)
sounder - klopfer; hidrolokator,
zvučni lokator, zvučna kutija (ak.,
els.); ~ depth - zvučni merač
debljine; ~, HF v. radio sounder;
~, key - Moizeov ključ (tel.);
~, Morse - klopfer, zvučna ku-
tija; ~, radio - radio-sonda; ~'
sonic depth - zvučni merač debljine
sounding - sondiranje, ispitivanje,
merenje dubine na principu odbi-
janja zvuka; zvučanje, predaja zvuč-
nog signala; ~, air v. atmosphe-
sounding
sounding
ric sounting; ~, atmospheric
- sondiranje atmosfere; ~ baloon
- sondažni balon, meteorološka
sonda (met.); ~ bottomside -
sondiranje nižih slojeva (jonosfere);
~ device - sonda, pipak, zvučna
sonda, uređaj za ispitivanje zvu-
kom (ak.); ~ insulation - zvučna
izolacija, izolacija zvuka (ak.) i ~
intensity - jačina zvuka (ak.);
~ relay - relej. zvučne kutije,
relej klopfera (eh.); ~, rocket -
sondiranje (npr. atmosfere) pomoću
raketa; ~, topside - sondiranje
viših slojeva (jonosfere)
soundless - nem, bezvučan (ak.)
soundness of the weld metal -
solidnost materijala za zavarivanje
(zav.)
soundproof - zvučno izolovan
soup - naziv za fotografski izazivač
(fot.)
sour - kiseo; zakiseliti
source - izvor; strujni izvor; pre-
parat; ~, bioelectric power -
bioelektrični (biološki) izvor ener-
gije; ~, bremsstrahlung - izvor
zakočnog zračenja; —, constant-
-current - izvor jednosmerne
struje; ~, constant-voltage -
izvor jednosmerne struje; ~, con-
trolled voltage - kontrolisani izvor
napona; ~ 3 current-controlled
current - kontrolisani izvor struje;
~, đuoplasmatron ion - duo-
plazmatron, duoplazmatrinski jon-
ski izvor; ~, extra controlled -
dodatni kontrolisani izvor; —, fuel
cell power - izvor napajanja go-
rivnih elemenata; ~, grid-type
ion - jonski izvor s fokusirajućim
rešetkama; ~, harmonic - gene-
rator harmonika; ~, heat - top-
lotni izvor; ~, Josephson - Džo-
sefsonov generator; ~,light - izvor
svetlosti; ~, noise - generator
šuma; ~ of errors - izvor gre-
šaka; ~, optical - optički gene-
rator, tačkasti izvor; ~, Penning-
type (ion) - jonski izvor s Pe-
ningovim pražnjenjem; ~, plasma-
excitation — izvor ekscitacije plaz-
me; ~, point - tačkasti izvor
654
space
(zračenja); ~, pump - generator
pumpanja; ~, solid-state - tvr-
dotelni generator; ~ 3 solid-state
light - tvrdotelni svetlosni gene-
rator; ~, thermal evaporation
- toplotni isparivač; ~, vapor -
isparivač; ~, voltage-controlled
current - strujni izvor kontrolisan
naponom; ~, W - volframov izvor
south-seeking pole - južni pol
(magneta)
soybean oil - sojino ulje (thnl.)
space - prostor; odstojanje, otvor,
mesto (površina), put, špacija (raz-
maknuta slova); impulsni razmak;
~ angle - prostorni ugao; ~-
aviation - kosmonautika; ~ cap-
sula - kapsula, svemirska kapsula;
~ charge - prostorni naboj; ~
charge accumulation - gtAnilanje
prostornog naboja; — charge
boundary - granični sloj prostor-
nog naboja; ~ charge capacity
- kapacitet prostornog tovara; ~
charge density - gustina prostor-
nog tovara; ~ charge-free path
- slobodni put u prostornom na-
boju (eh.,fiz.); •—' charge pen-
thode - pentoda sa prostornim
nabojem (eh.); ~ charge tetrode
- tetroda sa prostornim nabojem
(eh.); ~ charge wave ampli-
fier - talasni pojačavač sa prostor-
nim nabojem (eh.); ~, cislunar
- kosmički prostor između Zemlje
i Meseca; ~ cioupling - raspo-
deljena sprega, prostorna sprega
(eh.); ~ current - prostorna
struja, puna emisiona struja (eh.);
~ dispersive - prostorno-disper-
zioni; ~, deep - daleki kosmos;
~, drift - oblast drifta; —,
energy-momentum - prostor
energija - impuls; ~, energy-
vector - prostor energetskog vek-
tora; ~ factor - koeficijent smera;
~ girl - kosmonautkinja, žena
astronaut; — group - grupa ta-
čaka u prostoru (mat.); ~ inva-
riant - invarijantni u prostoru;
~ lattice - prostorna rešetka
(kr.); ~ law - kosmičko pravo;
~ limitation - ograničenje pro-
stora, prostorno ograničenje; ~~
655
•pace
loop direction finder - rađio-
goniometar sa raspodeljenim (raz-
meštenim) antenskim petljama
(rad.); ~ man - kosmonaut,
astronaut; ~ model - prostorni
model; ~, N N-merni prostor;
~ 5 outer - kosmički prostor; ~
permeability - prostorni magnet-
ski permeabilitet (el.); ~, phase
- fazni prostor; ~ probe - kos-
mička sonda; ~ radiation - kos-
mičko zračenje; ~ research -
istraživanje kosmosa, svemira; ~
rocket - kosmička raketa; ~,
single - jedinični interval; •-—,
state - fazni prostor, prostor
stanja; ~ station - kosmička sta-
nica; —- suit - skafander, kosmo-
nautsko odelo; ~ telephony -
bežična telefonija; ~ travel -
svemirski (kosmički) let (sa po-
sadom); ~ traveller - astronaut,
kosmonaut; ~ vehicle - svemirski
(kosmički) brod, kapsula; ~, velo-
ciiy - brzinski prostor; ~ wave
- prostorni talas; ~, wave-vector
- prostor talasnih vektora; ~
wound - namotan(o) sa razmakom
(el.)
spacecraft - kosmiika letilica, kos-
mički brod; ~, electrically pro-
pelled - kosmički brod sa električ-
nim motorom; ~, OGO - orbitalna
grafička opservatorija
spacer - fiksator, uređaj za fiksiranje,
izolacioni sloj; umetak, podmetač;
držač odstojanja, držač razmaka;
~ interval - razdelni interval (el.) ;
~ shield - ekran za razmak (el.)
spacing - odstojanje, međuprostor,
podela, otvor, udaljenost, izlazni
redak (tipo), prekidanje (tel.), od-
ređivanje razmaka; ~ accuracy
- tačnost podele; ~ accuracy of
holes (bores) - tačnost rastojanja
otvora (rupa); ~ attachment -
podeoni uređaj; ~ block - držač
razmaka; ~ collar - distancioni
prsten (na trnu glodalice); ~
error - pođeona greška; ~ jig -
distanciona merka; ~ key - is-
ključni taster; ~ of teeth - podela
ozubljenja; ~ of the flutes -
spark
podela zuba (razvrtača); ~ piece
- distancioni segment; ~ piled -
prozračno uskladišten (drvo); ~
ring - distancioni prsten; ~ stay
- distancioni držač; ~ wave -
distancioni klin
spade tip - loptasti završetak
spallation - rasprskavanje, potpuno
raspadanje atomskog jezgra, spa-
lacija
spalling - raspadanje materijala pod
uticajem toplote (thnl.)
span - preletanje, raspon, razmak
između dva stuba, proves; obuhva-
titi, ispružiti; kratki interval vre-
mena; kratko rastojanje; ~, life
- vreme života
Spanish topaz - španski topaz, trg.
ime za narandžastomrk varijetet
kvarca
spar - štap
sparcatron - spacatron
spare circuit - rezervno kolo (el.);
~ part - rezervni deo; ~ wheel
- rezervni točak (mot.)
spark - iskra, varnica, luk (el.); ~,
advance - ranije paljenje (mot.);
~ blowout - gasitelj luka, duvač
luka (el.); ~ capacitor - konden-
zator za gašenje luka (el.); ~ coil
- kalem za obrazovanje varnica,
Rumkorfov varničar (el.); ~ di-
scharge - iskra, luk, lučno praž-
njenje, varnično pražnjenje (el.);
- discharger - lučni odvodnik,
varnični odvodnik (el.); ~ -exci-
ted oscillator - oscilator sa po-
budom preko varničara (el.); ~
extinguisher - gasitelj luka, ga-
sitelj varnice (el.); ~ frequency
- frekvencija varnice, frekvencija
iskrenja (el.); — gap - odvodnik,
procep varničara (el.); ~ -gap
modulation - modulacija varni-
čenja (el.); ~ inductor - varnični
induktor (el.); ~ killer - gasitelj
luka, gasitelj varnice (el.); ~,
micrometer - mikrometarski od-
vodnik (el.); ~ photography -
varnična fotografija (el.); ~ -plug
- svećtca (mot.); ~ - p u l s e modu-
lator - varnični impulsni modu-
lator (el.); ~ quench - gašenje
varnice, gašenje luka (el.); ~
spark
sparh
rate - frekvencija varnice, frekven-
cija luka (el.); ~ recorder - var-
nični rekorder (pisač) (el.); ~
-retard - kasnije paljenje (mot.);
~ therapy - terapija varničarom
(med.); ~ -type generator -
varničar, varnični generator (el.)
sparking - iskrenje, varničcnje (el.);
~ plug - svećica (mot.); ~ plug
gap - zazor između elektroda
svećice (mot.); ~ plug points -
elektrode svećice (mot.)
sparkless - bezvarnični, bezlučni
(el.)
sparkover - prekrivanje varnicom,
prekrivanje lukom (el.), električni
priboj
sparkwear - izgaranje kontakta
(mot.)^
spartalite - stari naziv za cinkit,
crvenu cinkovnu rudu, kristal za
detektor
spathic iron - siđerit, karbonat
gvozda (min.)
spatially coherent - prostorno-
koherentni
spats - dokolenice (zav.); ~, pro-
tective for welding - zaštitne
zavarivačke dokolenice (zav.)
spatter - prskanje (zav.); ~ loss
- gubitak prskanja (zav.)
spattering arc - prskavi električni
luk (zav.)
spatula - lopatica (maš.)
speaker - govornik; zvučnik, re-
produktor; ~ circuit - službena
linija (u telefoniji); ~, induction
- indukcioni reproduktor; ~, PM
- zvučnik s permanentnim magne-
tom; ~ trumpet - megafon, go-
vorna truba
spear pyrites - kopljasta pakovina,
naziv za blizance kristala marka-
sita u obliku vrha strele (min.)
special attachment - specijalna
sprava (maš.); —- boiling point
naphtha - specijalna nafta (thil.);
— boiling point spirit — speci-
jalni benzin (Omi.); •— cutter -
specijalni glodač (maš.); ~ de-
livery - preporučena isporuka
(sbr.); ~ design - specijalna kon-
strukcija; ~ device - specijalni
656 specification
uređaj; ~ emergency station -
stanica za slučaj havarije (za spe-
cijalne slučajeve); ~ form broach
-provlakač specijalnog oblika (maš.) ;
~ observation post - specijalno
kontrolno mesto (za prisluškivanje
i raskidanje veze) (rad.); ~ pur-
pose miller - glodač za speci-
jalnu namenu (maš.); ~ tool-
head - glava za specijalni alat
(maš.)
specialist - specijalist
specific activity - specifična radio-
aktivnost, odnos broja atoma datog
radioelementa prema ukupnom bro-
ju atoma toga elementa u uzorku;
brzina raspadanja radioelementa na
jedinicu težine uzorka, broj mC/g
(nukl.)i ~ area - specifična povr-
šina; ~ conductance — specifična
provodljivost (el.); ~ cutting
force - specifična sila rezanja
(maš.); ~ density - gustina; ~
energy - specifična energija (fiz.);
~ gravity - specifična težina (fiz.);
~ heat - specifična toplota (fiz.);
~ humidity - specifična vlažnost
(fiz.); ~ ionization - specifična
ionizacija (fiz.); ~ magnetic sus-
ceptibility - specifična magnetna
susceptibilnost (fiz.); ~ reflec-
tivity - specifična refleksija (hem.);
—' refraction - specifična refrak-
cija, molekulska refrakcija (hem.);
~ refractivity - specifična re-
frakcija (hem.); ~ resistance -
specifični otpor (el.); ~ rotation
- specifična rotacija (obrtanje) ravni
polarizovane svetlosti (hem.); ~~
surface - specifična površina, po-
vršina jedinične zapremine sup-
stancije u sprašenom obliku (hem.) ;
~ thermal resistance - specifični
toplotni otpor (tt.); ~ volume
- specifična zapremina (fiz.); ~
weight - specifična težina, težina
1 cm:l materijala (fiz.)
specification - specifikacija, tehnički
podatak, tehnički uslovi, tehnički
zahtev; ~, acceptance - prijemni
uslovi; ~, definitive - određeni
zahtevi; ~ MIL - vojnotehnički
uslovi, vojnotehnički zahtevi; ,~,
military v. MIL specification;
spectrographic analysis - spektro-
~, tentative - prethodni (probni)
tehnički uslovi
specified - sa tehničkim podacima
specimen - uzorak, probni egzem-
plar, proba, primer; epruveta; ~,
all weld metal test - epruveta
od istopljenog metala (zav.); ~
cruciform test - proba krstastog
oblika (zav.); ~ for macrogra-
phic examination - izbrusak za
makrografiju (zav.); ~ for ma-
croscopic examination - izbru-
sak za makroskopiju (zav.); ~
for micrographic examination
- izbrusak za mikrografiju (zav.);
~ longitudinal test - podužna
proba (zav.); ~, parent metal
test - epruveta iz osnovnog metala
(zav.); ~ test - epruveta (zav.);
~, transverse test - poprečna
proba (zav.)
speckled band - razbacani opseg
rascepkani opseg (rad.)
specpure - skrać. za „spectroskopi-
cally pure", spektroskopski čist
(hem.)
spectra - mn. od spectrum
spectral - spektralni; ~ analysis
- spektralna analiza, analiza mate-
rijala ispitivanjem njegovog spek-
tra (hem.); ~ emissivity (of
light) - spektralna emisivnost (svet-
losti) (fiz.); ~ Une - spektralna
linija (fiz.); ~ noise density -
gustina spektralnih šumova (fiz.);
~ response - spektralna karakte-
ristika (fiz.); ~ series - red spek-
tra (fiz.)
spectrochemical - spektrohemijski
spectrochemistry - spektrohemija
(spektroskopija primenjena u he-
mijskoj analizi)
spectrogram - spektrogram (za-
beleženi spektar, npr. na fotograf-
skoj ploči)
spectrograph - spektrograf (aparat
koji beleži spektar fotografski) (fiz.);
~, magnetic - magnetski spektro-
graf; ~, mass - maseni spektro-
graf; ~, quartz - kvarcni spektro-
graf (sa kvarcnom prizmom); ~,
wedge - spektrograf sa (optičkim)
klinom
42 Rečnlk
grafska analiza (hem.)
speetroheliogram H-alpha - spek-
troheliogram linije H
speetroheliograph H-alpha - H-
spektroheliograf
spectrometer - spektrometar (apa-
rat koji beleži spektar u koordina-
tama: talasna dužina-intenzitet, e-
nergija-intenzitet itd.); ~> absorp-
tion - apsorpcioni spektrometar;
alpha(-ray) - alfa-spektro-
metar; ~, analytical - analitički
spektrometar; ~, audio-frequ-
ency - spektrometar zvučnih frek-
vencija; ~, Bragg v. crystal
spectrometer; ~, crystal - kri-
stalni spektrometar; ~, diffraction
- difrakcioni spektrometar; ~,
electric resonance molecular
beam - spektrometar na bazi elek-
trične rezonancije u molekularnom
snopu; ~, electron paramagnetic
resonance - spektometar na bazi
elektronske paramagnetne rezonan-
cije; ~, electron spin resonance
v. electron paramagnetic reso-
nance spectrometer; ~, EPR
v. electron paramagnetic reso-
nance spectrometer; ~, ESR
v. electron spin resonance spec-
trometer; —, gamma(ray) -
gama-spektrometar; ~, grating -
difrakcioni spektrometar, spektrome-
tar sa difrakcionom rešetkom; ~,
interference - interferencioni spek-
trometar; ~, ionizaiion v. crystal
spectrometer; ~, Jerrell Ash
grating - Džerel Ešov difrakcioni
spektrometar; ~, magnetic -
magnetni spektrometar; ~, mass
- spektrometar masa; ~> neutron
- neutronski spektrometar; ~, nuc-
lear paramagnetic resonance -
spektrometar na bazi nuklearne
paramagnetne rezonancije; —•, op-
tical - optički spektrometar; —•,
pressure-scanned Fabry-Perot
- I'abri-Perov spektrometar sa ska-
niranjem pritiskom; ~-, rapid-
scan - brzo skanirajući spektro-
metar; ~, scanning - skanirajući
spektrometar; ~, scintillation -
scintilacioni spektrometar; -~, time—

spectrometer 658
spectrometer
of-flight - spektrometar (čestica
ili jona) koji razlaže prema brzinama
(prelaska određenog puta); <~,
transmission - transmisioni spek-
trometar
spectrometry - spektrometrija (kvan-
titativna obrada podataka spektra);
~, gamma-ray - spektrometrija
gama-zračenja; ~, mass - spektro-
metrija masa
speetrophotometer - spektrofoto-
metar (spektralni aparat koji meri
i registruje intenzitete spektralno
razložene svetlosti); ~, Perkin-
Elmer - spektrofotometar firme
„Perkin-Elmer"; ~, polarizing -
polarizacioni spektrofotometar; ~,
reflectance - spektrofotometar re-
fleksionih spektara; ~, ultrafast
ultrabazi spektrofotometar
spectrophotometry - spektrofoto-
metrija
speetrorađiometer - spektroradio-
metar
spectroscope - spektroskop (spek-
tralni aparat sa vizuelnom detek-
cijom); ~, direct-vision - spek-
troskop direktnog osmatranja; ~,
flame - plameni spektroskop
spectroscopic analysis v. spectral
an alysis
spectroscopy - spektroskopija (nauka
o spektrima); ~ 5 electric reso-
nance - spektroskopija metodom
električne rezonancije; ~, elec-
tron spin resonance - spektro-
skopija na bazi elektronske para-
magnetne rezonancije; ~, ESR v.
electron spin resonance spec-
troscopy; ~, high-resuolution -
spektrometar sa visokom moći raz-
laganja; ~, ion laser - spektrosko-
pija lasera; ~, magnetic - mag-
netna spektroskopija; ~, maser
- spektroskopija masera; ~, micro-
wave - radiospektroskopija; ~,
molecular - molekularna spektro-
skopija; ~, molecular beam -
spektroskopija molekularnog snopa;
~, nuclear quadrupole resonan-
ce - nuklear kvadripol rezonantna
spektroskopija; ~, NQR v. nu-
spectrum
clear quadrupole resonance
spectroscopy; ~, paramagne-
tic microwave - paramagnetna
radiospektroskopija; ~, Raman -
kombinaciona spektroskopija, Ra-
manova spektroskopija; ~, reso-
nance - rezonantna spektroskopija;
~, time resolved - spektrosko-
pija sa vremenskim razlaganjem;
~, transform - spektroskopija
sa transformacijom
spectrum - spektar (kvalitativna i
kvantitativna slika raspodele ener-
gije čestica u pokretu); ~, ab-
sorption - apsorpcioni spektar;
~i acoustic - akustički spektar;
~, alpha - alfa-spektar, spektar
alfa-čestica; ~, amplitude - am-
plitudni spektar; ~ analysis -
analiza spektra; ~, are - lučni
spektar (pobuđen lučnim pražnje-
njem); ~, ART - spektar prigu-
šene totalne refleksije; ~, band -
trakasti spektar; ~, beta (ray) -
beta-spektar, spektar beta- čestica;
~, CD - spektar cirkularnog di-
hroizma; ~ colors - boje spektra;
~, continuous - kontinualni (ne-
prekidni) spektar; ~, disconti-
nuous - diskontinualni (prekidni,
diskretni) spektar; ~, discrete v.
discontinuous spectrum; ~, e~
lectromagnetic - elektromagnet-
ski spektar, spektar elektromagnet-
skog zračenja ~, emission - emi-
sioni spektar; ~, energy - ener-
getski spektar; ~, energy density
- spektralna raspodela gustine ener-
gije; ~, ESR - spektar elektron-
sko-spinske rezonancije; ~, far
IR - spektar daleke infracrvene
oblasti; ~, fision (3 — ^ spektar
nuklearne fisije; ~, flux-density
- spektar magnetne indikacije;
~, gamma (-ray) - gama-spektar,
spektar gama-zraka; ~, grating
- spektar dobijen difrakcionom
rešetkom; ~, hyperfine - super-
fini spektar; ~, infrared - infra-
crveni spektar; ~, integrated -
integralni spektar; ~, interference
- interferencioni spektar; ~, IR
v. infrared spectrum; ~, laser
- spektar laserskog zračenja; ~,
spectrum
lattice vibration - oscilatorni
spektar rešetke; ~, lightning -
spektar munje; ~, line - linijski
spektar; ~, magnetic - magnetski
spektar; ~, maser - spektar zra-
čenja masera; ~, mass - spektar
masa; ~, near IR - spektar bliske
infracrvene oblasti; ~, neutron
- spektar neutrona; ~ 5 NMR -
spektar nuklearne magnetske rezo-
nancije; ~, noise - spektar šuma
(pozadine, fona); ~, paramagnetic
resonance - spektar paramagnetne
rezonancije; ~, phonon - fononski
spektar; ~, pile - spektar reaktor-
skog neutrona; ~, power - energet-
ski spektar, spektar snage; ~,
power density - spektralna ras-
podela gustine snage; ~, pulse -
spektar impulsa; ~, quadrupole
- kvadrupolni spektar; ~, radia-
tion - spektar zračenja; ~, radio
- spektar radiofrekvencija; ~, ranga
- spektar dometa; ~, reactor -
spektar reaktorskih neutrona; spek-
tar zračenja reaktora; ~, recoil -
spektar (čestica) uzmaka; ~, rec-
tangular - pravougaoni spektar;
~, resonance - spektri rezonan-
cije, rezonantni spektri; ~, roent-
gen v. X-ray spectrum; ~, ro-
tational - rotacioni spektar; ~, sp-
heric - spektar atmosferika; ~, solar
spektar Sunčeve svetlosti; ~, sound
v. acoustic spectrum; ~, spark
- varnični spektar (pobuđen var-
nicom); ~, stimulating radiation
- spektar stimulisanog zračenja
~, transmission - transmisioni
spektar (propuštene svetlosti) •
~, ultraviolet - spektar ultralju
bičaste oblasti; ~, UV v. ultra-
violet spectrum; ~, velocity -
spektar brzina (čestica); ~, vibra-
tional - vibracioni (oscilatorni)
spektar; ~, VIS v. visible spec- speedometer - merač brzine, brzi-
trum; ~, visible - vidljivi spek-
tar (od 380 do 760 nm); ~, wave
- talasni spektar, spektar talasnih
dužina; ~, white - beli spektar'
~, X-ray - rendgenski spektar
specular - ogledski (koji reflektuje
kao ogledalo)
specularite v. haematite
43*
speedometer'
tpeculum - ogledalo
ipeech - govor, beseda, reč; ~
amplifier - mikrofonski pojača-
vač, tonski pojačavač (els.); <—-,
artificial - veštački govor; ~,
clipped - ograničeni prenos reci;
~ -input amplifier - tonski
ulazni pojačavač; ~, interrupted
- isprekidani govor; ~ inversion
- inverzija govora, izobličenje zbog
tajnosti; ~, inverted - izobličeni
govor, šifrovani govor; <--', inverter
- invertor govora; ~ level - go-
vorni nivo, nivo govornih struja;
only - kanal samo za govor;
~ remade - uspostavljanje reci;
~ vocoded - reč formirana voko-
dermom
ipeed - brzina, brzo dejstvo; —
adjustment - podešavanje brzine;
— -controlled switch - preki-
dač sa regulisanjem brzine (el.);
~ control piston - klip za kon-
trolu brzine (maš.); ~ control
valve - ventil za kontrolu brzine
(maš.); ~, erasing - brzina bri-
sanja; ~ frequency - brzinska
frekvencija, frekvencija koja odgo-
vara brzini mete u FM sistemu
(radar) (eh.); ~ governor - cen-
trifugalni regulator (maš.); —,
maximum usable writing - mak-
simalna korišćena brzina pisanja;
~, minimum usable reading
- minimalna korišćena brzina či-
tanja; <~, of propagation - brzina
prostiranja, brzina prolaza (sig-
nala) ; ~ of rotation - brzina obr-
tanja, broj obrtaja; ~ of sound
- brzina zvuka; ~ of travel -
brzina zavarivanja; ~, pump(ing)
- brzina pumpanja; ~, reading
- brzina čitanja; ~, writing -
brzina pisanja
speeding-up - ubrzavanje
nomer (mot.); ~ range - opseg
brojeva obrtanja (mot.) ; ~, rated
- nazivni broj obrta (mot.); ~
ratio - prenosni odnos (mot.);
~ reducing gears - zupčanici za
smanjenje brzine (mot.); ~ re-
duction gear - brzinski reduktor
 speedometer
speedometer
(mot.); ~ -regulating rheostat
- klizni otpornik za popravku br-
zine (el.); ~ regulation - regu-
lacija brzine (mot.); ~ regulator
- regulator broja obrtaja (mot.);
~ —selector dial - birač broja
obrtaja (mot.); ~ setting" knob
- dugme za podešavanje broja
obrtaja (mot.); ~ variation -
promena brzine (mot.); ~ -vol-
tage generator - tahometarski
generator (el.)
spelter - metalni cink nižeg stepena
čistoće (thnl.)
spent oxide - iskorišćena masa za
prečišćavanje svetlećeg gasa (thnl.)
sperm oil - kitovo ulje (thnl.)
spermaceti - spermacet, voštani
materijal dobijen od kitova, pre-
težno cetil-palmitat (hem.)
sperrylite - sperilit, dijarsenid pla-
tine (min.)
spessartite - spesartin, silikat man-
gana i aluminijuma tamnocrvene
boje (min.)
sphaerophone - sferofon, sistem
sa regulacijom ulazne ton-frekven-
cije promenljivim kondenzatorom
(els.)
sphalerite - sfalerit, cinkani blista-
vac, cink-sulfid (min.)
sphene - sfen v. titanite (min.)
sphere - lopta, sfera (gm.); ~,
Debye - Debajeva sfera; ~, Fermi
- Fermijeva sfera; ~ gap - sferni
od vodnik, loptasti od vodnik; -~,
orbiting calibration - orbitalna
kalibraciona sfera; ~, Poincarć -
Poenkarova sfera; ~, polariza-
tion - polarizaciona sfera; ~,
rough - sfera s grubom površinom;
~, smooth - sfera s glatkom povr-
šinom; ~ vacuum - sferna vaku-
umska komora
spherical - sferičan (gm.); ~ aber-
ration - sferna aberacija (opt.);
~ angle - sferni ugao (gm.); ~
cone - sferična kupa, konus (gm.);
~ degree - sferni stepen (gm.);
~ distance - udaljenost dve tačke
na lopti (gm.); ~ geometry -
sferna geometrija (gm.); ~ joint
- loptni zglob (maš.); ~ lens -
660
spinner motor
sl'erno sočivo (opt.); ~ surface
- sferna površina (gm.) ; ~ triangle
- sferni trougao (gm.); ~ trigo-
nometry - sferna trigonometrija
(gm.)); ~ wave - sferni talas
(fiz.)
spheroid - sferoiđ; ~, flat oblate
- spoljašnji sferoid; ~, prolate
- istegnuti sferoid
spherometer - sferometar (fiz.)
sphingosine v. phrenosin
spider - rotorska zvezđa (elj.)
spiderweb antenna - paučinasta
antena (rad.)
spiegeleisen (spiegel iron) - vrsta
feromangana (min.)
spigot - slavina, čep (maš.); ~ joint
- cevni preklopni spoj (maš.)
spike - pik; oznaka na ekranu; ši-
ljak, čep, igla; ~, antenna - iglastt
antena; ~, irregular -s - nepra-
vilne pulsacije; ~ oscillation -s
- nepravilne oscilacije; ~, Raman
laser -s - Ramanove laserske pul-
sacije; ~, regular -s - periodične
pulsacije; ~, ruby laser -s - pul-
sacije rubinskog lasera
spike-free - bez pulsacija
spiking - režim pulsacije; ~, par-
tially regular -s - delimično peri-
odične pulsacije; ~, random -
režim slučajnih pulsacija; ~, re-
gular - režim periodičnih pulsacija
spill port - propusni otvor
spillover - prelaz u režim genera-
cije; ~, antenna - prijem na
krilima antenskog dijagrama
spin - spin, obrtanje atomskih čes-
tica (fiz.); ~, paramagnetic -
paramagnetni spin
spindle - vreteno; ~ bearing - le-
žište vretena (maš.); ~ brake -
kočnica vretena (maš.); ~ drive
- vreteni pogon; pogon vretena
(maš.); ~ head - glava vretena
(maš.); ~ nose - nos vretena
(maš.); ~ of the governor -
regulatorsko vratilo (maš.); ~ nog stanja; ~, ground-state hy-
oil - ulje za vretena (maš.)
spinel - spinel, grupa srodnih mine-
rala koji su aluminati, hromati ili
feriti Mg, Fe, Zn i dr. (min.)
spinner motor - elektromotor za
obrtanje (el.)
spinthariscope 661
spinthariscope - spintariskop, ure-
đaj za brojanje alfa čestica, aparat
za posmatranje scintilacije (fiz.)
spiral - spirala; ~ angle - ugao
spirale; ~ chip - spiralna stru-
gotina (maš.); ~ disc - Nipkov-
ljev disk, spiralni disk; ~ drive
(planer) — pogon stola sa kosim
ozubljenjem (maš.); ~ eight -
dvostruka zvezda (cl.); ~ end
mill - vretenasto glodalo sa spi-
ralnim ozubljenjem (maš.); ~ zaštićena oj prskanja (maš.)
flute - navrtka (maš.); ~ fluted
cutter - zavojiti glodač (maš.) \
~ fluted reamer - zavojiti raz-
vrtač (maš.); ~ form milling
attachment - uređaj za zavojno
glodanje (maš.); ~ gear - zupča-
nik sa zavojnim zubima (maš.);
~ geard pump - pumpa sa za-
vojnim zupčanicima (maš.); ~
mili - glodač sa zavojnim zubima
(maš.); ~ milling attachment
- uređaj za zavojno glodanje (maš.) ;
~ milling head - glava za glo-
danje zavojnih žlebova (maš.);
~ of Archimedes - Arhimedova
spirala (mat.); ~ quad - prosta
zvezda, jednostruka zvezda (čet-
vorka) (el.); ~ -tooth cutter -
glodač sa zavojnim zubima (maš.)
spirameg - spiralni visokoomski ot-
pornik
spirit - alkohol; alkoholni; alko-
holno piće; benzin; ~, ammonia
- amonijačna voda; ~, cracked -
benzin krekinga; ~, crude - ne-
prečišćeni alkohol, neprečišćeni ben-
zin; ~, frecsh - ligroin; ~, kil-
led -s - kiselina za lemljenje;
~, methylated - metil-alkohol;
metilovani benzin; ~, mineral -
ligroin; —•, motor - automobilski
benzin; ~, petroleum - petro-
letar; benzin; ligroin; ~ -s of
salt - hidrovodonična (sona) ki-
selina; ~, underproof - alkohol
koncentracije ispod propisane; ~,
wood - metil-alkohol, drvni al-
kohol
spirits of salts - hlorovodonična
(sona) kiselina (hem.); ~ of wine
- etil-alkohol (hem.)
splitting
spirituous - alkoholni
spirotron - spirotron, uređaj za
usporavanje brzih čestica
splash - prskanje; blesak; svetlosni
impuls; ~ lubrication - podma-
zivanje mućkanjem (mot.); ~ re-
sistance welding - rasprskavanje,
tačkasto i cevno zavarivanje otpo-
rom (~av.)
splashproof - ispitan na prskanje
(wot.); ~ machine - mašina
splatter - prskanje (zav.)
splicer - spojnica (maš., cl.)
splicing - spajanje, srastanje, po-
stavljanje kablovskih nastavaka (mu-
fova) (el.); upletanje
spline milling - glodalica za izradu
klinastih vratila (maš.)
splineđ shaft - klinasto vratilo, oso-
vina sa utorom (maš.)
split - ožlebljen, podeljen, dvode-
lan(o), rasečen(o), razdvojen(o); ~
bearing - dvodelno ležište; ~
chuck - stezna čaura; ~ core -
rasečeno jezgro (met.); ~ cotter
pin - rascepka; ~ coupling -
oklopna spojnica; ~ course -
sloj od drobljene (lomljene) opeke;
~ die - dvodelna čeljust; ~ fire
wood - cepano drvo za loženje;
~ hub - razdvojena glavčina; ~
hub pulley - razdvojeni kaišnik;
~ picture - pojedinačna slika;
~ pin - rascepka; ~ plug -
banana-utikač; ~ reel - dvodelni
kalem; ~ timber - cepano drvo;
~ transformer - priključni trans-
formator
splitter - uređaj za cepanje, cepač;
~, beam - cepač snopa; ~,
wire-mesh beam - cepač snopa
sa mrežom, mrežasti cepač snopa
splitting - rascepljenje (npr. ener-
getskog nivoa); razbijanje, deljenje,
cepanje; ~, crystalline-field -
cepanje poljem kristalne rešetke;
~, ground-state - cepanje osnov-
perfine - fino cepanje osnovnog
stanja; ~, HFS v. hyperfine
structure splitting; ~, hyper-
fine (energy) v. hyperfine struc-
ture splitting; ~, hyperfine

splitting
splitting
structure - superfino cepanje
strukture; ~, ionospheric - jono-
sfersko cepanje; ~, magnetoionic
- magnetojonsko cepanje; ~, Stark
- Štarkovo cepanje; ~, static -
statičko cepanje; ~ -type pulley
- dvodelni kaišnik; ~, valley-
orbit - dolinsko-orbitalno cepanje;
- wedge - cepni klin; ~, Zeeman
- Zemanovo cepanje; ~, zero-
field - cepanje pri nultom polju
spodumene - spodumen, trifan,
silikat litijuma i aluminijuma (min.)
spoil - oštetiti, pokvariti, zaprljati
spoiler Q - Q-modulator
spongy - porozan, spužvast; ~ cas-
ting - šupljikav liv (mil.); ~
lead - sunderasto olovo (mtl.);
~ platinum - sunderasta (spuž-
vasta) platina (mtl.)
spontaneous - spontan, koji se de-
šava sam od sebe; ~ decay -
spontani raspad (jezgra) (fiz.); ~
ionization - spontana jonizacija,
prirodna jonizacija (fiz.); ~ ma-
gnetism - prirodni magnetizam
(fiz.); ~ polarization - prirodna
polarizacija (fiz.)
spool (for tape) - kalem za traku
(eh.); ~ valve - klipni zasun
(ma!.)
sporadic E-ionlzation - sporadična
jonizacija sloja E (at.)
spot - mrlja, tačka; tačkasti izvor
svetlosti; svetli lik; mesto ćelija
(memorijskog uređaja); identifi-
kovati (cilj); ~, breakdown -
tačka proboja, probojna tačka; ~,
hot - tačka termičkog proboja;
~, laser - tačka zračenja lasera;
~ weld - tačkasti šav; ~, weld
stuck - neuvarena tačka; ~ wel-
ding - tačkasto zavarivanje
spotlight - reflektor, usnopljeni svet-
losni izvor, projektor
spotter - radar za otkrivanje
spottiness - zamrljanost, smetnje,
„sneg" na ekranu (TV)
spotting gain control - dopunska
regulacija pojačanja
spray - rasprskavanje, rasprašivanje,
prskanje, prskalica, delovi (pl.)
liveni pod pritiskom (sa nalivnom
662 spring
bradavicom), uljna magla (izmag-
lica); ispirnik, skruber, prskač,
sprej; ~ application - nanos
prskanjem; ~ booth - kabina za
bojenje (prskanjem); -~ coater
- mašina za nanošenje prskanjem
(boje); — column - toranj za
orošavanje; ~ cooler - hladnjak
na orošavanje; ~ cooling - hla-
đenje rasprašivanjem, hlađenje ulj-
nom maglom; ~, deposit - ras-
pršni sloj, (naneseni) depozit boje
na predmet; ~, grun - pištolj za
prskanje; ~ hole - otvor (usmina)
prskalice; ~, -painting plant -
uređaj za nanošenje boje prska-
njem, prskalica; ~, scrubber -
ispirnik, skruber; ~, tower -
toranj za orošavanje; —•, washer
- uređaj za orošavanje; ~ webbing
- kokoniziranje (nanošenje plastike
na rešetku)
spraying process - prskanje (thnl.)
spraytron - elektrostatički rasprši-
vač
spread - širenje, proširivanje; obim,
razmak; razmicanje, rasturanje, ra-
sejanje, dijapazon odstupanja (de-
vijacija); prostor, prostiranje; ~,
Doppler - Doplerova zona; ~,
energy - rasturanje po energiji,
fluktuacija po energiji; ~ factor
•^ zonski faktor; ~, gain - rastu-
ranje po koeficijentima pojačanja;
~, permissible parameter -
dozvoljeno odstupanje parametra;
~, velocity - rasturanje po brzi-
nama (elektrona u snopu)
spreader - rasipač
spreading beam - širenje snopa;
~, line - proširenje linije
Sprengler pump - živina vakuumska
pumpa (ma!.)
spring - opruga; elasticitet; izvor;
česma; povratno (reverzibilno) kre-
tanje, povratno dejstvo opruge;
proleće; ~ action - dejstvo opruge,
rad opruge, opružnost, elastičnost,
gipkost; ~ assembly - slog (pa-
ket) opruga; ~ balance - opružna
vaga, vaga na oprugu; ~ -balan-
ced - opružno rasterećen; ~ ba-
lancing device - opružni uređaj
•prhtg
za amortizovanje (nekog kretanja);
~ barley - jari ječam ( za razliku
od ozimog); ~ bearing - ležište
opruge, kućište opruge; ~ board
- trambulina, odskočna (opružno-
elastična) daska; ~ bolt - čivija
za učvršćenje opruge; ~ bow
compass - šestar nultaš; ~ -brake
cylinder - cilindar kočnice sa
oprugom; ~ bumper pad - op-
ružni odbojnik; ~ bushing -
opružna čaura; ~ cage - elastična
čaura; ~ cap - tanjir opruge; ~
catch - elastična brava škljocalica;
~ centre - elastični šiljak; ~
centre bolt - čivija za pričvršće-
nje opruge; ~ coil - navoj opruge;
~ coiling - navijanje opruge;
~ -coiling machine - mašina za
navijanje opruga; ~ collar -
tanjir opruge, stezna glava za
oprugom, stezna čaura; ~ con-
stant - krutost opruge; ~ contact
- opružni kontakt; ~ contact
plug - banana-utikač; ~ deflec-
tion - ugib gibnja, ugib opruge,
hod opruge; ~ divider - šestar
na oprugu, opružni šestar; ~
-driven clockwork - opružni me-
hanizam časovnika; ~ end - kraj
(završetak) opruge; ~ force -
sila opruge; ~ governor - regu-
lator sa oprugama; —- grease cup
- mazalica sa pritiskom opruge,
čaura potisnuta oprugom; ~, han-
ger - ležište opruge; ~ -joint
outside callper - spolj ni taster
sa oprugom; ~ leaf - list opruge;
~ load-and-fire mechanism -
opružni isključnik; ~ loaded -
opružni, elastični, gipki; ~ loop
- uska opruge; ~ packing ring
- elastični zaptivni prsten; ~ pad
- elastična podloška; ~ pin - elas-
tična čivija; ~ roller bearing -
valjkasto ležište sa elastičnim valj-
cima; ~ scale - dimenzije opruge;
~ screw - opružni vijak; ~-screw
thread die - patrona za izradu
navoja; ~ seating pan - tanjir
opruge; ~ seed - prolećna setva;
~ steel - opružni čelik, čelik za
opruge; ~ stiffness - krutost
opruge; ~ stop nut - opružn
663 sputter point
prsten; ~ suspension - opružno
vešanje; ~ temper - tvrdoća
opruge; ~ -tempered - opružne
tvrdoće, tvrd kao opruga; — ten-
sion - napon opruge; ~ tension
plate - opružna stezna ploča; ~
testing — ispitivanje opruge; —
-tube manometer - Burdonov
manometar; ~ valve - opružno
opterećeni jednosmerni ventil; ~
washer - opružna podloška, o-
pružni prsten; ~ water - izvorska
voda; — winding - namotavanje
opruge; ~ wire - opružna žic:i
springing - opružanjc (ma!.); ~
of the axle - pregibanje osovine
(was.)
springy - opružno, elastično (was.)
sprocket wheel - točak za lanac
(mai.)
spruce - smrča, smreka, smrekovina;
~ rosin - smola iz smreke
spun-barrel reflector - reflektor
u obliku bureta (eh.)
spur gear - cilindrični zupčanik
(mal.)
spurious capacitance - parazitna ka-
pacitivnost (el.); — count - lažni
odboj, impuls u brojaču radioaktiv-
nosti koji nije nastao kao posledica
zračenja (fiz.); ~ coupling - pa-
razitna sprega (el.); ~ emission
- parazitna emisija (eh.); ~ ima-
ges - sporedna sUka (TV); ~
mode - sporedni tip (oscilovania)
(eh.); ~ oscillation - parazitne
oscilacije (eh.); ~ (»ulse mode -
sporedni tip impulsa (eU.j; ~
radiation - parazitno zračenje
(rad.); ~ resonance - parazitna
rezonanca, rezonanca parazitnih os-
cilacija (eh.); ~ response - lažni
signal, smetnje (els.); ~ response
ratio - relativna osetljivost prema
parazitnom signalu (eh.); ~ res-
ponse rejection - odsecanje para-
zitnih signala, uklanjanje parazitnih
signala (eh.); ~ signal - parazitni
signal (eh.)
spurt - impuls (eh.)
sputter point - prag poboljšanja,
prag popravke (kod FM) (eh.)

664
sputtering
sputtering - degazacija pozitivnih
jona, metalizacija Spricanjem, špri-
canje, razbrizgavanje, raspršenje;
~, anode - anodno raspršenje;
~, cathode - katodno raspršenje,
katodna pulverzacija; ~ glow dis-
charge - rasprašenje tinjajućim
pražnjenjem; ~ of metals - ras-
prašenje metala; ~, reactive -
reaktivno rasprašenje, katodna pul-
verzacija
square - četvrtast; vertikalan, prav;
plosan; ~ back - ravna leda
knjige (rikna), nezaokrugljena leđa
knjige; ~ bar - kvadratni presek
čelika; ~ bars - materijal kvad-
ratnog preseka; ~ base - kvadratna
osnova; ~ bastard cut file - čet-
vrtasta turpija; ~ bit - burgija sa
krunicom; ~ blade - četvrtasti
zub (glodala); ~ bolt - vijak sa
četvrtastom glavom; ~ bow-sec-
tion column - stalak sanduka;
~ box wrench - nasadni ključ za
četvrtaste vijke; ~ bracket -
četvrtasta (uglasta) zagrada; ~ term - kratkotrajna stabilnost; ~,
butt joint - I - var; ~ chain -
američka mera za površinu 1 sq.
eh = 404,687 m 2 ; ~ dimension
- mera površine, površinska mera;
~ edge weld - čeoni var; ~< file
- četvrtasta turpija; ~ finish
tooth - sečivo za završnu obradu;
~ groove - kvadratni kalibar
(valjaonica); ~ guide - četvrtasta
vodica (maš.); ~ head - četvr-
tasta glava (maš. elementi); ~
-head bolt - vijak četvrtaste glave;
head bolt with square shank
- četvrtasti vijak (u telu) i čet-
vrtaste glave; ~ head plug - čet-
vrtasti zapušač; ~ -head screw
- vijak četvrtaste glave; ~ hole -
četvrtasti otvor; ~ hole broach -
igla za provlačenje kvadratnog pre-
seka; ~ inch - kvadratni inč,
kvadratni col (engleska mera 2za
površinu: 1 sq.in. = 6,452 cm );
~ key - kvadratni klin; ~ link
- američka mera za2 površinu:
1 sq.li. = 40,469 cm ; ~ mile -
kvadratna milja = sq.mi. = 2,59
km 2 (SAD, ENG); ~ nut - če-
tvrtasta navrtka; ~ paper - mili-
stabilatron
metarska hartija; ~ pattern -
karirani uzorak (tekstil); ~ plain
taper key - uzdužni klin; ~ pulse
- pravougaoni impuls; ~ pulse
generator - generator pravougaonih
talasa (impulsa); ~ punch - čet-
vrtast probijač, izbijač kvadratnog
preseka; ~ rod - engleska povr-
šinska mera 1 sq.rd. = 25,293 m 2 ;
~ root - kvadratni strugač (ša-
ber); kvadratni koren; ~ tool
post - četvrtasta revolver-glava;
~ tooth clutch - kandžasta spoj-
nica; ~ turret - četvrtasta revol-
ver-glava; ~ wave - kvadratni
talas, pravougaoni talas (el.); ~
-wave modulated - generator
kvadratnih impulsa; ~ wrench -
četvrtasti ključ; ~ yard - engleska
jedinica za 2 površinu: 1 sq.yd. =
= 0,836 m
squareness - pravougaonost
squarer - sistem za formiranje kva-
dratnih impulsa (eh.)
squaring - davanje pravougaonih
oblika (eh.); ~ amplifier - „pra-
vougaoni" pojačavač (eh.); ~ the
circle - kvadratura kruga (mat.)
squeeze pressure - pritisak gnje-
čenja (mat.)
squegger oscillator - bloking-osci-
lator, oscilator sa samoprekida-
njem (el.)
squeggers - parazitne oscilacije,
smetnje prijema (rad.)
squegging - samoprekid, samozaus-
tavljanje (el.); ~ oscillator -
bloking-oscilator (el.)
squelch - samozaglušivanje, samo-
gašenje (el.); ~ circuit - šema za
bešumnu regulaciju (podešavanje)
(el.) ; ~ system - sistem bešum-
nog podešavanja (el.)
squint error - nagibna greška, kosa
greška
squirrel-cage antenna - cilindrična
antena (rad.); ~ -cage motor -
kavezni motor (elj.)
squitter - prekidni generator (el.)
Sr - simbol elementa stroncijuma
(hcm.)
stabilatron - stabilatron, pribor za
stvaranje gama-zračenja
stable - stabilan; postojan; ~ are
stabiliser - stabilizator; supstancija
koja rastvor čini stabilnim, nega-
tivni katalizator
stabilising inductance - stabiliza-
stack - oprema, komplet; sta-
cioni induktivitet (el.)
stability - stabilnost; ~, aging -
nestabilnost usled starenja; ~,
closed loop - stabilnost zatvore-
nog kola, stabilnost zatvorenog kola
povratne sprege; ~, environmen-
tal - stabilnost ambijenta; ~ fac-
tor - faktor stabilizacije; ~, fre-
quency - stabilnost frekvencije;
~, level - stabilnost nivoa (npr.
signala); ~, long-term - dugo-
trajna stabilnost; ~, long-time v.
long-term stability; ~, maser
- stabilnost frekvencije kvantnog
generatora, stabilnost frekvencije
masera; ~, medium-term - sred-
nja vremenska stabilnost; ~, mo-
tional - ravnomernost provlačenja;
~ of plasma - stabilnost plazme;
~, reliability - after storage -
stabilnost pouzdanosti; ~, short-
short-time v. short-term sta-
bility; ~, temperature - tempe-
raturna stabilnost; termostabilnost;
termootpornost; ~, thermal v.
temperature stability; ~, tro-
pospherlc - troposferska stabil-
nost; —, unconditional - bezus-
lovna stabilnost
stabilivolt - naponski stabilizator,
gasni stabilizator napona (el.)
stabilization - stabilizacija; obezbe-
đenje stabilnosti, stabilnost; ~,
attitude - prostorna stabilnost;
<~, drift - stabilnost drifta; ~
factor - faktor stabilizacije; ~,
off-level - stabilnost nivoa uklju-
čenja; ~, temperature - tempe-
raturna stabilnost
stabilizator - stabilizator
stabilizer - stabilizator, sredstvo koje
usporava hemijske reakcije (hem.);
~ tube - stabilizatorska cev (eh.)
stabilizing winding - stabilizacioni
namot (elj.)
stabistor - stabistor (poluprovođ-
nička dioda sa stabilizaciju jedno-
smernog napona)
stainer
- stabilan luk (zav.); ~ gain -
konstantno pojačanje; ~ substance
- postojana supstanca (hem.)
lak; magaciiij kamin, dimnjak;
~, fuel cell - baterija goriv-
nih elemenata; ~, micromodule
- stalak mikromodula; ~, to -
upon stack - postavljati jedan nad
drugim
stacking factor - faktor ispune (el.)
stacktron - keramička prijemno-
pojačavačka cev
stage - stepen, stađijum, kaskada,
faza, platforma; stepen rakete; ~
-by-stage elimination - poste-
pena eliminacija; ~, complemen-
tary -s - dopunski stepeni, dopun-
ske kaskade; ~, Darlington -
Darlington trioda; ~, Darlington
input - Darlingtonov ulazni ste-
pen; ~, double-ended - sime-
trični stepen; ~, drift-compensa-
ted - stepen kompenziran na
drift; ~, efficiency - stepen koris-
nog dejstva po stepenu; ~ filter
- etažni filter; ~, floating input
- stepen sa simetričnim ulazom;
~, hardware - hardver-stepen,
stepen realizacije; ~ lighting -
rasveta pozornice; ~ of preselec-
tion - predbirački stepen; ~-
rocket - višestepena raketa; ~
single-ended - nesimetrični ste-
pen; ~, split-load - stepen s po-
deljenim opterećenjem
stagger-tuned amplifier - široko-
pojasni višestepeni pojačavač (eh.);
~ tuning - podešavanje na raz-
dešenim kolima (eh.)
staggered - međusobno razmetnut;
~ arrangement (of teeth) - ure-
đaj za međusobno razmetanje (zu-
ba) (maš.); ~ intermittent weld
- naizmenično isprekidani šav
(zav.); ~ teeth - razmetnuti
zubi (maš.)
stain - obojenie, mrlja, veo na foto-
grafiji (fol.)
stainer - pigment, koji se dodaje
osnovnoj boji (premazu) da bi joj
se promenila nijansa (thnl.)

staining power
staining power - moć bojenja (thnl.)
stainless - nerđajući (mtl.); ~
steel - neoksidni (ili neoksidljiv)
čelik (mtl.)
staircase waveform - zupčasti tro-
ugaoni oblik talasa (els.)
stalagmometry - stalagmometrija,
analiza merenjem površinskog na-
pona tečnosti
stall - stanje mirovanja; štand; za-
ustaviti, smiriti
stamper - treći original, negativ za
presovanje gramofonskih ploča; na-
bijač
stamping machine - presa utiska-
ča (ma!.); ~ out - prosecanje
(ma!.); ~ test - provera utiski-
vanjem (ma!.)
stanchion - stub, upora
stand - postolje; stalak; nosač objek-
ta; stativ; ~ -by engine - re-
zervna mašina (ma!.); ~, cylinder
- postolje boce (zav.); ~ -off
insulator - distančni izolator (el.)
standard - etalon, standard, norma,
obrazac, standardni; stojeći; stalak;
stub; ~, active frequency -
aktivni etalon frekvencije (spek-
tralne linije zračenja); ~, active
maser frequency - aktivni eta-
lon frekvencije na kvantnom gene-
ratoru; ~, ammeter - amper-
metar-etalon (el.); ~ antenna -
standardna antena; ~ atmosphere
- standardna atmosfera, jedinica
pritiska (fis.); ~, atomic-beam
frequency - atomskolučni etalon
frekvencije; —, atomic-frequency
- atomski etalon frekvencije; —,
atomic hydrogen maser frequ-
ency - atomski etalon frekvencije
na vodoničnom kvantnom gene-
ratoru; ~, atomic time - atomski
etalon vremena; ~, attenuation
- standardna mera slabljenja; ~,
block - etalon, konačno merilo;
~ broadcast band - standardni
radiodifuzni opseg (rad.); ~ bro-
adcast channel - standardni ra-
diodifuzni kanal (rad.); ~ cable
- standardni kabl (el.); ~ calomel
electrode - standardna kalomelova
elektroda, poluelement koji se sas-
stoji od žive, kalomela i rastvora
standard
kalijum-hlorida (hem.); ~ calorie
- standardna kalorija (fiz.); ~
candle - normalna sveca (opt.);
~ cap - standardno podnožje;
— capacity - standardni kapaci-
tet (el.); ~ casing - standardno
kućište; ~ cell - standardna (elek-
trična) ćelija; normalni element,
element-etalon (el.); ~, cesium
v. cesium frequency standard;
—, cesium atomic-beam frequ-
ency - etalon frekvencije na atom-
skom snopu cezijuma; ~, cesium
beam v. cesium atomic-beam
frequency standard; ~, cesium
frequency - cezijumov etalon frek-
vencije; ~, cesium gas cell fre-
quency - cezijumov etalon frek-
vencije na gasnoj ćeliji; ~, color-
frequency - etalon frekvencije
boje; ~, compatible color - eta-
lon kompatibilne boje; ~ com-
ponent - standardni deo; ~ con-
ditions - standardni, uobičajeni
uslovi; ~ cubic foot of gas -
standardna kubna stopa gasa, stan-
dardna količina gasa u engleskim
jedinicama; ~, current - etalon
struje; ~ deviation - standardno
odstupanje, standardna devijacija
(fiz.); ~, electrode potential
- standardni potencijal elektrode
(el., hem.); ~ equipment - stan-
dardna oprema; ~, facsimile -
fototelegrafski standardi; ~ field
strength - standardna mera jačine
polja; ~ fit - standardni dosed;
~, frequency - etalon frekvencije;
standard frekvencije; generator stan-
dardnih signala; ~ frequency ge-
nerator - generator standardne
frekvencije (rad.); ~, gas cell
frequency - etalon frekvencije
na gasnoj ćeliji; ~ gravity - stan-
dardna gravitacija (g = 980.665
cm/sa) (fiz.); ~ impedance
- standardna mera impedancije;
~ instrument - standardni apa-
rat, instrument-etalon; ~ length
- standardna, trgovačka dužina;
~ level - etalonski nivo; —, Iong-
beam frequency - dugomlazni
frekventni etalon; ~, maser fre-
quency - etalon frekvencije na
standard
kvantnom generatoru; ~ mirero-
phone - merni mikrofon, standardni
mikrofon, mikrofon-etalon (eh.);
~ mile - standardna milja; ~,
molecular frequency - moleku-
larni etalon frekvencije; ~ noise
- standardna mera veličine šuma;
~ noise temperature - stan-
dardna temperatura (za merenje
šuma) (els.); ~, optically pum-
ped frequency - frekventni etalon
dobijen optičkim punjenjem; ~,
passive atomic resonance con-
trolled frequency - pasivni eta-
lon frekvencije stabilisan atomskom
rezonancom; ~, passive frequ-
ency - pasivni etalon frekvencije;
~, passive rubidium (frequen-
cy) - pasivni rubidijumski etalon
frekvencije; ~ phase shift - stan-
dardna mera za fazni pomeraj, eta-
lon faznog pomaka; ~ planer -
standardna rendisaljka (ma!.); ~
port - matična luka; ~, portable
cesium frequency - prenosni ce-
zijumov etalon frekvencije; ~ po-
tential - standardni potencijal (el.);
~, primary - primarni etalon;
~, quartz frequency - kvarcni
etalon frekvencije; ~, reference
- sekundarni etalon; ~, RF power
- etalon RF snage; ~, rubidium
(frequency) - rubidijumski eta-
lon frekvencije; ~, rubidium
gas cell frequency - frekventni
etalon rubidijumske gasne ćelije;
~, rubidium vapor frequency v.
rubidium gas cell frequency stan-
dard; ~, secondary - sekundarni
etalon; ~, short-beam - kratko-
lučni etalon frekvencije; ~ -signal
generator - generator standardnih
signala (eh.); ~ solution - stan-
-dardni rastvor, rastvor poznate
koncentracije (hem.); ~ term -
standardni izraz; ~ tertiary -
tercijarni etalon; ~ test - stan-
dardno ispitivanje; normalno ispi-
tivanje (zav.); ~, thallium v.
thallium frequency standard;
~, thallium atomic-beam (fre-
quency) - talijumski atomsko-
lučni etalon frekvencije ; ~, thal-
lium frequency - talijumov eta-
667 Stark effect
lon frekvencije; ~ time delay -
standardna mera vremena kašnjenja;
~, tri-service military -s - stan-
dardi oružanih snaga SAD; ~,
United States frequency - eta-
lon frekvencije Nacionalnog biroa
za standarde (SAD); ~, voltmeter
- voltmetar-etalon (el.); ~ volume
- standardna zapremina (hem.);
~, wavemeter - talasomer-etalon
(el.); ~, working - tercijni
etalon, radni etalon
standardised, standardized - nor-
miran
standby - rezervna aparatura, re-
zerva, rezervni
standing wave - stojeći talas (fiz.);
' wave meter - merač stojećih
talasa (rad.); —' -wave ratio -
koeficijent stojećih talasa (rad.)
standpipe - hidrant
stannano - stanan, hibrid kalaja
(hem.)
stannate - stanat
stannic oxide - dioksid kalaja (stani
oksid) (hem.)
stanniferous - koji sadrži kalaja
stannite - stanit, sulfostanit Cu,
Fe ili Zn (min.)
stannites - staniti, soli kalajaste ki-
seline (hem.)
stannous chloride (tin salt) - hlo-
rid kalaja (stanohlorid) (hem.)
star - zvezda; ~ aerial - zvezdasta
antena; ~ bit - burgija sa kru-
nicom; ~ chart - veza u zvezdu
(el.); ~ -connected - veza u
zvezdu (el.); ~ knob - krstasta
drška, zvezdasta drška; ~ naviga-
tion - astronavigacija; ~ of first
magnitude - zvezda prve veli-
čine; ~ shell - svetleća raketa;
~ voltage - fazni napon; ~ wheel
- zvezdasta drška, točkić za po-
pravljanje točila (ma!.)
starch - škrob, skrobno brašno; ~,
animal - gl i kogen; ~, cor - ku-
kuruzni škrob; ~, gum - dekstrin;
~ spirits - špiritus iz krompira;
~ sugar - glikoza, groždani šećer;
~, wheat - pšenični škrob
Stark effect - Starkov efekal iakog
električnog polja na spektralne li-
nije

starlet 668
starlet - mala zvezda
starling - ledobran
start and stop valve - ventil za
upuštanje i zaustavljanje (maš.)
startability - moć startovanja (av.)
starter - starter, pokretač, upuštač,
uređaj za pokretanje (mot.); ~
button - dugme za uključivanje,
startno dugme, dugme za pokre-
tanje (mot.); ~ cathode - po-
moćna katoda za puštanje, katoda
za paljenje (el.); ~ motor - star-
ter (mot.); ~ pinion - zupčanik
pokretača (mot.); ~ with auto-
matic cut-out - starter sa auto-
matskim zaustavljanjem (elj.)
starting - stanovanje; zalet; po-
tezni moment; ~ capacitor -
startni kondenzator (el.); ~ car-
tridge - startni osigurač (el.);
~ element - pobudni organ (el.);
~ handle - startna ručica, ručni
pokretač (mot.); ~ hole - vodeća
rupa (maš.); ~ motor - motor
pokretač, starter (mot.); ~ power
of a meter - polazna snaga bro-
jila (el.); ~ relay - startni relej,
relej za puštanje u rad (el.); ~
salary - početna plata; ~ tor-
que - polazni obrtni moment (mot.)
starvation circuit - kolo minimalne
potrošnje (el.)
starved-current amplifier - poja-
čavač sa minimalnom potrošnjom
(el.)
statcoulomb - statkulon, jedinica
naelektrisanja (fiz.)
state - stanje, položaj; struktura,
forma; režim (voda); ~, acceptor
- struktura akceptora; ~, allo-
wed - dozvoljeno stanje; ~, am-
plifying - režim pojačanja (piezo-
električnog kristala); ~, anti-
ferroelectric - antiferoelektrično
stanje; ~, band-gap - (energet-
sko) stanje u zabranjenoj zoni; ~,
bound - vezano stanje, stacio-
narno stanje; ~, capturing -
zahvatno stanje; ~, charge -
stanje naelektrisanja; ~, corre-
lated -s - korelisana stanja; ~,
cutoff - prekidno stanje; ~,
deep (-lying) - duboki nivo; ~,
degenerate - degenerisano stanje;
state-of-the-art
~, discrete - diskretno stanje;
~, donor - donorno stanje; ~,
empty - prazno (nepopunjeno)
stanje; ~, energy - energetsko
stanje; ~, ferroelectric - fero-
električno stanje; ~, filled - po-
punjeno stanje; ~, forward (con-
ducting) - stanje direktne pro-
vodnosti; ~, frozen - „zamrznuto"
stanje; ~, ground - osnovno
(energetsko) stanje; ~, high-Q -
visoko ,,Q" stanje; ~, hyperfine -
superfino stanje; ~, impurity -
stanje primesc; ~, interface -
stanje na medupovršini; ~, non-
conducting — neprovodno stanje;
~, nondegenerate - nedegene-
risano stanje; —, normal - nor-
malno stanje; ~, occupied - po-
punjeno stanje; ~ of equilibrium
- ravnotežno stanje; ~ of health
- ispravnost (aparature); ~ of
strain - stanje razobličenosti (ili
deformisanosti); ~ off - položaj
„uključeno"; ~ on - položaj „is-
ključeno"; ~, pre-plasma - pret-
plazmeno stanje; ~, remanent -
remanentno stanje; stanje rema-
nentnog magnetizma; ~, reset -
početno stanje; ~, resistive -
nepovratno stanje, otporno stanje;
~, reverse (conducting) - stanje
povratne provodnosti; ~, satu-
rated - zasićeno stanje, satura-
ciono stanje; ~, shallow (-lying)
- meki nivo; ~, solid - tvrdo
telo, čvrsto stanje; ~, stable -
stabilno stanje; ~, steady - sta-
bilno stanje; ~, superconducting
- superprovodno stanje; ~, su-
persaturated - prezasićeno stanje;
~, surface - površinsko stanje;
~, Tamra - Tamov nivo; ~,
transient - prelazni režim; ~,
trapping - hvatač, trap, klopka;
~, unbound - nevezano stanje;
~, unfilled - nepopunjeno stanje,
slobodno stanje, nezauzeto stanje,
vakantno stanje; -~*, unoccupied
v. unfilled state; ~, unstable -
nestabilno stanje, promenljivo sta-
nje; ~, vacant - virtualno stanje;
~, weightless - bestežinsko stanje
state-of-the-art - savremeni nivo
static - atmosfersko pražnjenje, at-
mosferske smetnje (pl.), atmosfer-
ik; statičan; stacionarni, nepokre-
tan; ~ characteristic - statička
karakteristika (el.); — charge -
statičko opterećenje (el.); ~ con-
verter - statički konvertor, sta-
tički ispravljač, usmeravački ure-
đaj (el.); ~ coupling - kapaci-
tivna sprega (el.); ~ direction
finder - radiogoniometar atmos-
ferskih prai njenja (els.); ~ di-
scharge - statičko pražnjenje, at-
mosfersko pražnjenje (el.); ~ elec-
tricity - statički elektricitet (els.);
~ -free - bez atmosferskih smet-
nji; ~ frequency changer -me-
njač frekvencije (els.); ~ head -
statička visina (av.); ~ level -
nivo atmosferskih smetnji (els.);
~ machine - elektrostatički ge-
nerator (el.); ~ magnetic me-
mory - statička magnetska me-
morija (els.); ~ phase error -
statička fazna greška (els.); ~ re-
gulatioi curve of output pre-
ssure - statička kriva promene
pritiska (u.); ~ seal - statički
zaptivač (maš.); -~-> sensitivity -
statička osetljivost (fotoelementa)
(els.); ~ shori circuit current
- trajna struja kratkog spoja (el.);
~ welding machine - statička
mašina za zavarivanje (zav.); ~
welding set - statički zavarivački
uređaj (zav.); ~ universe - sta-
tički univerzum
statics - statika, grana mehanike;
atmosferske (električne) smetnje
(Pj.)
station - 1. mesto, pozicija, postav-
ljanje; staviti na mesto, smestiti;
2. stanica, put; 3. železnička sta-
nica; 4. baza vojna, pomorska
baza, položaj, mesto; 5. elektro-
stanica, elektrana; ~, aeronauti-
cal communication - stanica
aero-navigacione veze; ~, aero-
nautical radio - aero-navigaciora
v
radio-aparatura; ~, air - 1. tačka
fotografisanja, centar projekcije; 2.
avio-baza; ~, airborne pick-up
- bočna prijemna stanica; ~, air-
borne telemetring - bočna tele-
station
metrijska radio-stanica; ~-, air-
defence - punkt protivvazdušne
odbrane, poligon za avio-vazdušnu
odbranu; ~, air-ground control
radio - nadzemna radio-stanica
za upravljanje letećim aparatima,
kontrolna radio-stanica za uprav-
ljanje avionima; ~, air-to-surface
vessel - bočna radio-lokaciona sta-
nica za otkrivanje morskih ciljeva;
~, answer back - pozivno-od-
zivna aparatura za pregovaranja;
~, atomic power - atmoska elek-
trostanica, atomska centrala; -~,
attended - opsluživana stanica,
stanica sa posadom; ~, automatic
unattended hydroelectric - auto-
matska hidroelektrična stanica sa
daljinskim upravljanjem; ~, back-
ground monitoring - stanica za
kontrolu (radioaktivnog) fona; ~,
base - bazni punkt, bazni poligon,
stajna stanica; ~, base-load elec-
tric - bazna elektrostanica; ~,
beam - radio-stanica sa usmere-
nom predajom; ~, bili - spisak
posade; ~, block - aparatura za
blokiranje; ~, booster - 1. retrans-
laciona stanica; 2. buster-apara-
tura; 3. predajna stanica, medu-
stanica; ~, breeding - selekciona
stanica, odabirna stanica; ~, bro-
adcast - radio-stanica, emitujuća
radio-stanica; ~, casualty-clea-
ring - stanica za uzbunu; ~, cat
- kursna radio-stanica; ~, cat-
and-mouse - kursna upravljajuća
radio-stanica; ^, central - cen-
tralna stanica, centralna pozicija,
centralni položaj, centralna želez-
nička stanica, centralni položaj,
centralna baza; ~, central wire-
less - centralna radio-stanica; ~,
charging - električna stanica; ~,
cloud-and-collision warning -
avionska radio-lokaciona stanica za
osmatranje oblačnosti i zaštitu od
sudara; ~, coast - visinska radio-
stanica; ~, communication con-
trol - radio-stanica za regulisanje
vazdušnog kretanja; ~, control -
kontrolna stanica; ~, cosmic-ray
intensity recording - stanica za
registraciju intenziteta kosmičkih

station 670
station
zraka; —, counter - računska
stanica; ~, crossing - stanica za
ukrštanje; ~, detector - mesto
posmatranja, položaj posmatranja;
~, dispatch - dispečerska stanica,
odašiljačka stanica; ~, distance-
finding - daljinski položaj, distan-
cioni položaj; ~, distributing -
sortirna stanica, distribuciona sta-
nica; ~, disturbing - radio-sta-
nica koja vrši smetnje, zaglušujuća
radio-stanica; ~, down-range-
kontrolno-merni punkt na trasi
raketnog poligona (položaja); ~,
drift - pomerena stanica; ~, early-
warning - stanica daljinskog po-
smatranja, stanica daljinskog ot-
krivanja; ~, electric - elektro-
stanica; ~ emitting - emitujuća
stanica, predajna stanica; ~, end
- konačna stanica, krajnja stanica;
~, extension - dobavna abonent-
ska prostorija, magacin; ~, field
- 1. poljska stanica, linijska stanica;
2. linijski punkt (u sistemu tele-
upravljanja); ~, fixed - fiksirana
radio-stanica, stacionirana radio-
stanica, locirana radio-stanica; ~,
flag - stajni punkt; ~, flash-
ranging - položaj optičke mreže;
~, freight - teretna stanica; ~,
gauging - hidrometrijska sta-
nica, elektrostanica, centrala; ~,
geodetic - geodezijski punkt, geo-
dezijska stanica, geodezijska pozi-
cija, geodezijsko mesto; '—, ground
- nadzemna radio-stanica; ~, gro-
und receiving - nadzemna pri-
jemna radio-telemetrijska stanica;
~, ground recording teleme-
tering - nadzemna registraciona
radio-telemetrijska stanica; ~, gui-
dance - stanica navođenja, punkt
navođenja, položaj za navođenje,
mesto za navođenje; ~, high-head
hydroelectric - visinska hidro-
električna stanica; ~, hydroelec-
tric - hidroelektrićna elektrana,
HE; ~, incubator-poultry - in-
kubatorska stanica; *••-, indoor
hydroelectric - hidroelektrična
stanica sa zgradom zatvorenog tipa;
~, inspection - kontrolni punkt,
Station
kontrolni položaj, kontrolno mesto,
kontrolna stanica; ~, interfering
v. disturbing station; ~, inter-
mediate - međustanica; ~, jam-
ming - stanica zagušenja, stanica
smetnji; ~, junction - ukrsna sta-
nica, stanica za ukrštanje; ~, key -
zadana stanica, vodeća stanica, za-
dani put; ~ knapsack - radio-
stanica za ranac, prenosna, leđna
radio-stanica; ~, lift - pumpna
stanica za podizanje stajnih voda;
~, line code - linijska kodovana
stanica, linijska kodovana ćelija;
~, listening - mesto osluškivanja,
položaj za prisluškivanje, punkt
za prisluškivanje; prislušnica; sta-
nica pfislušnica; ~, long-distance
radio - radio-stanica daljinskog
dejstva, daljinska radio-stanica; ~,
long-range ground-search - nad-
zemna stanica za daljinsko osma-
tranje cilja; ~, look-out - mesto
za posmatranje, položaj za osma-
tranje; ~, low-head hydroelec-
tric - niskonaponska hidroelek-
trična stanica; ~, magnetic -
magnetni punkt, magnetna stanica,
magnetna tačka; ~, marked -
markirana stanica, markirani punkt,
učvršćena tačka, geodezijski punkt
sa određenim koordinatama; ~,
master - zadana stanica, zadana
tačka; rukovodilac stanice; ~, me-
dium-head hydroelectric - sred-
njonaponska hidroelektrična sta-
nica; ~, mixed pumped storage
- hidroakumulaciona električna sta-
nica koja radi na prirodnom bazenu
i hidroakumulaciji; ~', mobile -
poletna stanica, letna stanica, uz-
dižna stanica; ~, monitoring -
kontrolna stanica; —, monumen-
ted - znak koji je učvršćen na od-
ređenom mestu, reperna tačka;
~, mouse - radarska stanica koja
daje avionu položaj nad ciljem,
usmeravajuća stanica; ~, multi-
ple - ukrsna stanica; ~, nuclear
energy - atomska elektrostanica,
atomska centrala; ~, observation
- t. astronomski punkt; 2. stajna
tačka, tačka posmatranja; ~, open-
air hydroelectric - hidroelek-
trična stanica sa zgradom otkrive-
nog tipa; ~, optical observation
- punkt optičkog posmatranja, sta-
nica za optičko posmatranje; —,
orbital space - orbitalna kosmička
stanica; ~, outdoor hydroelec-
tric v. open-air hydroelectric
station; ~, outlying - stanica
koja leži na periferiji sistema; ~,
passenger - prolazna stanica; ~,
pay - telefon automat, telefon za
opštu upotrebu; ~, petrol-filling
- benzinska stanica; ~, pier-type
hydroelectric - hidroelektrična
stanica određenog tipa; ~, plant-
breeding - selekciona stanica; ~,
port - putnička železnička stanica;
'—, power - generatorska stanica,
električna stanica; ~, printing -
mašina za kucanje, mašina za štam-
panje; ~, private - privatna sta-
nica, stanica za delimično koriš-
ćenje; ~, pumped storage -
hidroakumulaciona električna sta-
nica; ~, pumping - pumpna
stanica, pumpni punkt; ~, push-
button - punkt za upravljanje,
komandni punkt; —, radar - radio-
lokaciona stanica, radarska stanica;
~, radio- - radio-stanica; ~,
radio-beacon - radio-far; ~,
radio-beam transmitting - radio-
predajna stanica usmerenog dejstva,
transmisiona stanica usmerenog dej-
stva; ~, radio-compass v. radio-
beacon station; ~~, radio direc-
tion-finding - radio-goniometrij-
ska stanica; ~, radio intercept -
radio-stanica za prihvatanje; ~,
radio-range - radio-far, opseg
radio-stanica; ~, radio teleme-
tering - radio-telemetrijska sta-
nica; ~, railway - železnička sta-
nica; ~, rainfall - punkt za me-
renje kiše; ~, rating - računski
centar; ~, reading - aparatura
za čitanje; ~, receiving - prijemna
stanica, prijemna radio-stanica, ra-
dio-prijemni centar; ~, refuelling
satellite - veštački satelit koji služi
kao međustanica; ~, regional -
regionalna stanica, oblasna stanica,
rejonska stanica, radio-stanica li-
nijske veze; ~, relay - retransla-
station
ciona radio-relejna stanica, relejna
stanica; ~, relaying space - ra-
diorelejna stanica na veštačkom sa-
telitu; ~, remote-control - punkt
distancionog upravljanja, punkt da-
ljinske kontrole; ~, repeater -
1. repetitorna stanica; 2. stanica
za pojačanje, pojačavačka stanica;
3. retranslaciona stanica; ~, re-
transmitting - retranslaciona ra-
dio-relejna stanica; ~, revolving-
beam - radio-far sa rotacionim
dijagramom usmerenosti antene;
~, road-side - međustanica; ~,
rotating beacon - radio-far sa
rotacionim dijagramom usmereno-
sti antene; •--', rotating loop -
radio-far sa rotacionom ram-ante-
nom; ~, satellite - 1. pomoćna
stanica, podstanica; 2. stanica veze
sa satelitom, međustanica na sate-
litu, retranslaciona stanica na sa-
telitu; ~, seaplane - hidroaero-
drom; ~, semi-outdoor hydro-
electric - hidtoelektrična stanica
sa zgradom poluotvorenog tipa;
~, sending - predajna radio-sta-
nica, radio-predajnik; ~, sewage
pumping - aparatura za predaju
vode, stanica za prebacivanje vode;
~, ship - radio-stanica na brodu;
~, shore - visinska radio-stanica;
~, shunting - sortirna radio-
stanica; <—< signal - 1. petlja veze;
2. signal veze; ~, sounding - 1.
zvukometrična stanica; 2. jonos-
ferna stanica; ~, space - kosmička
stanica; ~, spotting - sortirna
stanica; ~, starting - stanica za
odašiljanje; ~, stopover satellite
- međustanica na veštačkom sate-
litu, prolazna stanica na veštačkom
satelitu; ~, storage power -
hidroakumulaciona hidroelektrična
stanica; ~, stream-gauging - hi-
drometrijska stanica; ~, stub -
šlepa stanica; ~, subscriber's -
abonentski punkt, abonenstska te-
lefonska stanica; ~, superpower -
supersnažna stanica, stanica visoke
snage; ~, switching - 1. blok-
stanica, položaj sekcioniranja; 2.
punkt za priključivanje; ~, tele-
metering - telemetrijska stanica;

station 672
station
~, telephone - abonentski tele-
fon, abonentski punkt; ~, tele-
vision - televizijska stanica, tele-
vizijski centar; ~, terminal - statute mile - američka dužinska
i. konačna stanica; 2. šlepa stanica,
krajnja stanica; ~, thermal - to-
plotna električna stanica; ~, thro-
ugh - 1. prirodna stanica; 2. sta-
nica u prolazu; ~, tidal power
- prilivna elektrostanica; ~, tower stay - podupirač; kotva, čivija, nosač,
- blok položaj; ~, tracker - sta-
nica za praćenje; ~, transmitting
- transmisiona radio-stanica, pre-
dajna radio-stanica; ~, visual -
vizuelni položaj, svetlosno-signalni
položaj, svetlosno signalno mesto;
~, warning - predviđena radio-
lokaciona stanica, planirana radio-
lokaciona stanica, radarska stanica
za otkrivanje; ~, water—power
- hidroelektrična stanica; hidro-
elektrana; ~, water-pumping -
vodopumpna stanica, vodocrpna
stanica; ~ wayside - medustanica,
prolazna stanica; —, weather -
meteorološka stanica; ~, wireless
- radio-stanica; ~, work - radno
mesto; ~, writing - aparatura
za zapisivanje, rekorder
stationary - stacionaran, pričvršćen, steam - potok; tečenje, tok, struja;
nepokretan, stajaći, mirujući; ~
field - stacionarno polje, konstant-
no polje (fiz.) ', ~ flow - stalan,
nepromenljiv tok (acd.); ~ tone
- nepromenljiv ton (ah.); ~ wave
- stojeći talas (fiz.); ~ -wave
ratio - koeficijent stojećih talasa
(fiz.)
stationery — pisane stvari (pl.)
statistic test - statističko ispitivanje
statistics - statistika; statistički merni
brojevi (pi.); ~, degenerate
v. Fermi-Dirac statistics; ~,
Fermi-Dirac - Fermi-Dirakova
statistika; ~, Maxwell-Boltz-
mann - Maksvel-Bolcmanova sta-
tistika; ~ of laser radiation -
statistika zračenja lasera; ~ of
thermal radiation - statistika
termalnog zračenja
statitron - statitron, Vandegrafov
generator
statometer - statički voltmetar (el.) j
steam
stator - stator, nepokretni deo (elj.);
~ -resistance starter - starter
putem otpora statora (elj.)
statron - elektrostatički pulverzator
(jedinica) mera; 1 mi = 1.609 km.
statvolt - statvolt, jedinica napona
(= 300 volti) (el.)
staurolite - staurolit, hidratisani
silikat aluminijuma i gvozda (min.)
oslonac, stalak, porezni zahvatač;
~ block - ležište ankera (elj.);
~ plate - ukrućena ploča; ~
tightener - stezač ankera, stezač
kotve (elj.) i ~ wedge - klin
podesnik (maš.)
staying with ribs - rebrasto ukru-
ćen (maš.)
steady - trajan, stabilan; —current
- konstantna struja, postojana stru-
ja (el.); ~ flow - postojan tok
(el.); ~ load - trajno opterećenje
(el.); ~ state - postojano stanje
(fiz.); ~ -state oscillation -
uspostavljanje oscilacije, produža-
vanje oscilacije (el.)
steadying resistance - stabilizu-
jući otpornik (el.)
reka; strujati; para; vodena para;
~ 3 air - vazdušna struja, vazdušni
protok, vazdušni tok; ~, cathode
- katodna struja, katodni tok (elek-
trona); <—•, convection - 1. kon-
vektivna struja; 2. električni vetar,
konvekcioni tok (električnih čes-
tica); ~ distillation - destilacija
vodenom parom (metod prečiš-
ćavanja); ~, ebb-tide - prilivno
tečenje, prilivni tok, prilivna struja;
~, fluid - potok tečnosti, potok
gasa, fluidni potok; ~, free - slo-
bodni potok, slobodni tok; ~,
gaining - reka koja se stvara od
podzemnih voda; ~, gas - potok
gasa, tok gasa, struja gasa; ~,
jet - 1. reaktivna struja; 2. strujni
tok; ~, main - osnovni tok,
osnovni potok, nepomešani potok,
nesmešani potok; ~, meteor - me-
teorski potok; ~, mud - potok
glinastog rastvora; ~, rising - do-
673
cteam
lazeći potok, dolazeći tok; ~, ra-
tary - povratni tok, povratna voda;
~, tidal - prilivno tečenje, pri-
livni tok, prilivna struja; —, trunk
- izvorni potok, izvorni tok, izvorna
struja; ~, turbulent - turbulentni
potok, turbulentna struja, turbu-
lentno strujanje, turbulentni tok
stearic acid - stearinska kiselina,
jednobazna masna kiselina sa
18 ugljenikovih atoma (hem.)
Stearin - stearin, naziv za smešu
stearinske i palmitinske kiseline
kao i za glicerid stearinske kiseline
(hem.)
steatite - steatit, masnik, varijetet
talka (min.); ~ ware - keramički
materijal od pečenog steatita (thnl.)
Stearone - vrsta sintetičkog voska
na bazi visokomolekularnih ketona
steel - čelik (mtl.); ~ belt - čelični
kaiš; ~ plate, steel sheet - čelični
lim, ploča (mtl.); ~ -tank recti-
fier - ventil (ispravljač) sa čelič-
nom posudom (el.); ~ -tape
recorder - magnetofon sa čelič-
nom trakom (eh.); ~ wire - če-
lična žica (mtl.)
steerable antenna - antena sa pro-
menljivom usmerenošću (rad.)
steering - uređaj za upravljanje
(mot.); ~ arm - rukunica spone
(mot.); ~ column - upravljački
stub (mot.); ~ compass - kor-
milarski kompas, upravljački kom-
pas (pom.); gear - upravljački
prenosnik (mot.); ~ knuckle -
rukavac točka (mot.); — pivot -
osnovica rukavca točka (mot.);
~ shaft - upravljačka osovina
(mot.); ~ swivel - rukavac točka
(mot.); ~ wheel - volan, uprav-
ljač (mot.)
Stefan-Boltzmann law - Stefan-
Bolcmanov zakon (zračenja)
Steintnetz coefficient - Štajnme-
cov koeficijent, kod magnetnog hi-
sterezisa (fiz.)
stellar guidance - vođenje po zvez-
dama
stellarator - stelarator
Stellite - brzorezna tvrda legura
kobalta, hroma i volframa (mtl.)
13 RecnUc
stereochemistry
stemmatron - naziv serije elektron-
skih cevi, stematron
stenode - stenod, superheterodin sa
piezogeneratorom (rad.)
stenotron - stenotron, oscilovana
cev punjena gasom
step - korak, stupanj; ~ annealing
- stupnjevito žarenje (mtl.); ~
back welding - zavarivanje po-
vratnim korakom (zav.); ~ -by-
-step - stepenasti, postepeni, ko-
rak po korak; ~ by step office -
centrala sistema korak po korak
(tel.); ~ by-step selection -
biranje u sistemu korak po korak
(tel.); ~ cone - stupnjeviti kaiš-
nik (maš.); ~ -down ratio -
koeficijent smanjenja (el.); ~ -
-down transformer - transfor-
mator za sniženje (el.) ; ~, frequ-
ency - frekventni korak; ~ mil-
ling - stupnjevito glodanje (maš.) ;
~ -shaped - stepenast, stepenas-
tog oblika (eh.); —, unit - jedi-
nični korak; ~ -up ratio - koefi-
cijent povećanja (el.); ~ -up
transformer - transformator za
povećanje (el.); ~ voltage regu-
lator - stepenasti regulator napona
(el.)
stephanite - stefanit, sulfid srebra
i antimona (min.)
stepless - bez stupnjeva (maš.)
steplessly variable - kontinuirano
promenljiv (maš.)
stepped cone pulley, stepped pul-
ley - stupnjeviti kaišnik (maš.);
~< spur gear - dvostruki zupča-
nik (maš.); ~ winding - stepe-
nasti namot (elj.)
stepping - stupnjevanje; koračanje,
stupanje, postepeno ispitivanje
steradian - steradijan, prostorni
radijan, jedinični prostorni ugao
stereo multichannel - višekanalni
stereofonski sistem; ~ multiplex
- stereofonska oprema s jednom
nosećom; — three-channel
trokanalni stereofonski sistem
stereocasting - stereofonska radio-
difuzija
stereochemistry - stereohemija (na-
uka o prostornom rasporedu atoma
u molekulima)

stercogoniometar
stereogoniometar - stereogoniome-
tar, uređaj za merenjc orijentacije
kristala (kr.)
stcreogram - stcrcogram, slika u
prostoru
stereoisomer - stereoizomer (hem.)
stereoisomerism - stereoizometrija,
postojanje molekula jednake struk-
ture, ali različitog prostornog ras-
poreda atoma (hem.)
stereomer - stereomer, sinonim za
stereoizomer (hem.)
stereophonic - stereofonski (ak.);
~ reception - stereofonski pri-
jem (eh., ak.); ~ reproduction
- stereofonska reprodukcija (els.,
ak.); ~ sound system - stereo-
fonski zvučni sistem (ak.); ~
tape recording - stereofonsko za-
pisivanje na traku (els.)
stereoptics - stereoptika
stereoscope - stereoskop (opt.)
stereotron - stereotron
stereovision - stereoskopsko gle-
danje (opt.)
steric - prostoran
sterilamp - stertlizaciona lampa
(med.)
steritron - naziv elektronskog ure-
đaja za prečišćavanje vode
sterluminancy - osvetljenje po ste-
radijanu (opt.)
sterols - steroli, grupa alkohola ve-
like molekulske težine, srodnih ter-
penima (hem.)
Sterox - grupa nejonskih, površin-
ski aktivnih proizvoda na bazi
polioksietilena (thnl.)
stethetron - stetotron, elektronski
stetoskop
stethoscope - stetoskop (med.)
stibial - antimonski
stibine - stibin, hidrid antimona
(hem.)
stibnite - antimonit, stabnit, anti-
monski sjajnik, antimon-trisulfid
stick - prut, štap; utikač; gajtan za
proveru
stickiness - lepljivost
sticking of contacts - stupanj kon-
takta, slepljivanje kontakta
stiffen - povećavati induktivnost
kola (el.)
674 stocking
stilbene - stilben, trans-l-2-difenil-
etilen (hem.) ; ~ crystal - kristal
stilbena (kr.)
stilbestrol - stilbestrol, 4, 4-dihidrok-
si-dietil-stilben (hem.)
stilbite - stilbit, silikat natrijuma,
kalcijuma i aluminijuma, spada u
zeolite (min.)
still - destilacioni kotao (thnl.)
stimulation - pobuđivanje; stimu-
lacija; razdraženost; ~, laser -
pumpanje lasera; ~, photic - svet-
losna stimulacija; ~, tactile -
dodirna stimulacija
stimulator - stimulator, pobudno
sredstvo; ~, tactile - dodirni sti-
mulator
stimulus - spoljni uticaj, ulazni
signali; stimul, pobuđivač, raz-
draživač
stirred - mešan
stirrer - mešalica, aparat za mešanje
stirring - mešanje
stock - panj, deblo, trupac, oslonac;
materijal, obradak, sirovi komad,
glavni deo; držač, drška; osnovni
materijal, inventar; stovarište; stoč-
ni fond; rezerva, zaliha; vozni
park; ~ allowance - dodavanje
materijala; ~ and die - nareznica,
alat za izradu spoljnog navoja; ~
bin - rezervoar zalihe; ~ block
- vinjeja (stamp.); ~ boat - brod
iz serijske proizvodnje; ~ book
- makulatura knjižna; ~ car -
stočni vagon; ~ farmer - odga-
jivač stoke; ~ farming - gajenje
stoke, stočarstvo; ~ food - stočna
hrana; ~ furnace - kovačka peć;
~ keeper - upravnik skladišta;
~ left - dodavanje (šaržiranje) ma-
terijala; ~ market - stočna pijaca;
~ naphta - ligroin; ~ number
- fabrički broj; ~ of machinery
- mašinski park; — of ores -
drobilica rude; ~, paper - pa-
pirna masa; ~, pile - zaliha obra-
daka; ~ raiser - odgajivač goveda;
~ removing capacity - kapaci-
tet rezanja; ~ taking - inventar,
inventarisanje
stocking - skladištenje; predglodanje,
predrezanje
875
•tockpile - stovarište uglja
stockyard - stočno dvorište; stova-
rište uglja
Stoddard solvent - rastvarač na
bazi rafinisanog destilata nafte
(thnl.)
stoichlometric - stoihiometrijski (ko-
ji se odnosi na odnose težina u
hemijskim reakcijama)
stokes - jedinica viskoznosti (fiz.)
Stokes law - Stoksov zakon (fiz.);
~ Une - Stoksova spektralna li-
nija (fiz.)
stomertron - stomertron
stone - kamen, stena; engleska jedi-
nica za masu, 1 stone = 6,350 kg.;
- age - kameno doba; ~ axe -
nefrit; ~ azure - lapis lazur;
bit - burgija za kamen; ~ ehiped
- tesani kamen; ~ chisel - dleto
za kamen; ~ coal - krušni antra-
cit; ~ crusher - drobilica kamena;
~ cut - tesani kamen; ~ cutter
- burgija za kamen; kamenore-
zac; ~ flint - kremen; ~ fra-
me saw - gater - testera
za kamen; ~ grinding - točilo;
rastirač boje; ~, industrial -
. tehnički dijamant; ~ isinglas -
sluda, mika, liskun; ~ mason -
kamenorezac; ~, natural - pri
rodni dijamant; ~ pit - kameno-
lom; ~, wine - vinski kamen
stoneware - kamenina, fina keramika
koja je prozirna, peče se na visokoj
temperaturi i bez gledi (thnl.);
~ conduit - keramički kablovski
_ provodnik (kanal) (el.); ~ duet
- keramički (kameni) kanal za
kabl (el.)
stop - stajalište; odbojnik, odboj;
zaustaviti; ~ arm - ručica za za-
zaustavljanje; ručna kočnica (mot.);
~ button - dugme za zaustavljanje,
taster za zaustavljanje (el.); ~
gear - mehanizam za zaustavljanje
(el.); ~ lamp, stop light - stop-
svetlo (mot.); ~ pin - čep za
zaustavljanje (mal.); ~ signal -
signal zaustavljanja (mot.); ~ val-
ve - ventil za zaustavljanje, zaporni
ventil (tnai.); ~ watch - hrono-
metar, štoperica
43«
storage
stopband - nepropusni opseg, ne-
prozirni opseg
stoppage time - vreme zaustavljanja
(tnai.)
stopper - zapušač, prigušnica; za-
graditi
stopping an engine - zaustavljanje
mašine (mal.) ; ~ brake - zaustav-
na kočnica (mot.); ~ capacitor -
kondenzator za blokiranje (el.);
~ potential - napon blokiranja
(el.); — ' < power - moć zaustavlja-
nja, moć kočenja, odnos srednje
duzine puta radioaktivne čestice
u vazduhu i datom materijalu (fiz.)
stopple - zapušač
stovaine - stovain, amilokain, sin-
tetički alkaloid (hem.)
storage - uskladištenje; memorijski
uređaj (računske mašine), memorij-
ski element; akumulator; pamćenje,
akumuliziranje, čuvanje, održavanje;
troškovi skladištenja; ~ battery
- akumulatorska baterija (el.);
akumulator; ~ battery truck -
elektrokolica; ~ bin - rezervoar
zalihe; ~, capacitor - konden-
zatorska memorija; ~', carrier -
nagomilavanje nosilaca; — cha-
racteristic - karakteristika starenja;
~ core - memorija sa magnetnim
jezgrima; ~, delay (-line) - me-
morija sa linijama kašnjenja; ~
depreciation - pad kapaciteta
usled skladištenja (baterija); ~,
diode-condenser - diodno-kon-
denzatorska memorija; ~ drum
- magnetni doboš, šanžirni doboš,
memorija na magnetskom dobošu;
~, excess carrier - nagomilavanje
neravnotežnih nosilaca naelektri-
sanja; ~ expenses - troškovi (pl.)
skladištenja; ~ , in-line - unu-
tarnja memorija; ~, internal -
operativna memorija; ~, mino-
rity-carrier - nagomilavanje ne-
osnovanih nosilaca; ~, multi-
level - nagomilavanje nivoa; —,
nonvolatile - dugotrajna memo-
rija; memorija koja konzervira in-
formaciju po isključenju napajanja;
~, off-line (shelf) - autonomna
memorija, of lajn memorija; ~,
on-line - unutarnja memorija;

storage
storage
~, optical information - na-
gomilavanje optičkih informacija;
akumuliranje informacija optičkim
sredstvima; ~, random access
- memorija sa proizvoljnim prila-
zom; — space - skladišni prostor;
~ superconductor energy -
superprovodni skupljač energije;
~, tape - memorija na traci (mag-
netnoj)
store - ostava, skladište, magacin;
memorija (ob. pod.); ~, boat -
brod-skladište; ~ -carrier - brod-
snabdevač; ~, nest v. push-down
store; ~, push-down - memorija
magacinskog tipa; <--, push-up -
memorija (obratnog) magacinskog
tipa; ~ room - magacinska pro-
storija; memorija; ~ ship - brod-
snabdevač; ~, temporary - pri-
vremena memorija; ~, working
v. temporary store
storehouse - skladište, magacin;
memorija
storey - sprat; terasa; ~ culture -
terasasto sadenje (pirinča, vinove
loze itd.); ~ furnace - etažna peć
storm detection - otkrivanje oluj-
nih centara (meteor.); ~ echo -
refleksija od olujnih centara, eho
od olujnih centara (meteor.)
stove - peć (mala), pećica, sobna
peć, peć za pečenje laka, sušnica;
antracit za peći; ~, foundry -
peć za sušenje kalupa; ~ wood
- drvo za loženje
stoving varnich - lak za pečenje
stowaway - slepi putnik; odložena
roba; ostava
straddle mill - kolutasti glodač
(maš.); ~ milling - planparalel-
no glodanje slogom disk-glodala
straggling - rasturanje, rasejavanje,
disperzija, varijacije u dometu jo-
nizujućih čestica, obično alfa-zra-
ka (fiz.); ~ electrons - rasejani
elektroni, rasuti elektroni (fiz.);
~ range - rastur dometa, disper-
zija dometa, stragling
straight amplification - direktno
pojačanje, neposredno pojačanje
(el.); ~ bore - cilindrična rupa
(maš.); ~ broaching - provla-
676 strategy
kač za ravne površine (maš.); ~
edge - lenjir; ~ gear - zupčanik
pravozubac, običan zupčanik (maš.);
~ joint - prolazni spoj, provodni
spoj (el.) ; ~ length - prava du-
žina; ~ line - prava linija; ~ line
fluid motor - motor na hidrau-
lični pogon (mot.); ~ line mo-
tion - pravolinijsko kretanje; ~
lined - pravolinijski; ~ polarity
- pozitivni polaritet (V. Br.), ne-
gativni polaritet (SAD); ~ recei-
ver - prijemnik sa direktnim poja-
čanjem (rad.); ~ -tapered - koji
se linearno sužava; <~ teeth (bro-
ach) - pravi zubi (provlakač)
(maš.) i ~ -way - protočni ven-
til (maš.)
straightening - ispravljanje, zateza-
nje (provodnika)
straightforward circuit - jedno-
strano kolo (s automatskom signa-
lizacijom) (tel.)
strain - naprezanje, istezanje; opte-
rećenje, napon; deformacija; ~
gage - merač deformacija (mil.);
~ insulator - zatezni izolator
(el.); ~, lattice - deformacija re-
šetki; —, single - jednoosna de-
formacija
strained electrode - uporedna elek-
troda (zav.)
strainer - sito (mot.); cediljka
strand wire - višežilni provodnik
(el.)
strangler - prigušivač, ventil za
vazduh (mot.)
strap coil - kalem od trake (el.)
strass - stras, imitacija dragog ka-
mena
strata - slojevi (naslage) stena
strategy - strategija; ~, fault-fin-
ding - strategija traženja neisprav-
nosti (grešaka); ~, flexible - elas-
tična strategija; ~, forecasting -
strategija prognoziranja; ~, inad-
missible - nedopustiva, neprihvat-
ljiva strategija; ~ ordering - re-
dosled davanja naloga; ~, per-
missible - dopuštena strategija;
—, replacement - redosled za-
mene opreme; ~, replenishment
- pravila ispunjavanja naloga
stratification of ionosphere - slo-
jevitost jonosfere
stratigraphic geology - stratigrafska
geologija
stratigraphy - stratigrafija, grana
geologije
stratosphere - stratosfera
stratovision - TV predaja preneta
(translirana) avionima
straw - slama; žuta mrlja (opt.);
~ baler - presa za slamu; ~
carrier - elevator za slamu; ~
charter - ulagač slame (na vrša-
. lici); •~ charging device - ulagač
slame; — chopper - sekačica za
slamu; ~ lifter - ekvator za
slamu; ~, rice - pirinčana slama;
~ rope spinner - mašina za ple-
tenje užadi od slame; ~, rye -
ražena slama; ~ shredder - dro-
bilica slame; ~, wheat - pšenična
slama
stray capacitance - parazitna ka-
pacitivnost (el.); — coupling -
parazitna sprega (el.); ~ current
- lutajuća struja (el.); ~ induc-
tion - rasipni magnetni refleks
(el.); ~ radiation - parazitno
zračenje (el.); rasejano zračenje
(fiz.); <—' waves - lutajući talasi
(rad.)
strays - smetnje
streak - ogreb, boja praha koji na-
staje grebanjem površine minerala
stream - struja, tečenje, tok, potok;
strujanje tekuće vode; ~ of plasma
- struja plazme; ~ tin - neplav-
ljeni kalaj (kositer), kasiterit koji
se javlja pomešan sa rečnim pes-
kom (min.)
streaming - tok; strujanje u akus-
tičkom polju; ~ potential - po-
tencijal strujanja, potencijalska raz-
lika koja nastaje između krajeva
kapilara kroz koju protiče tečnost
(hem.)
streamline - strujnica (aed.); ~
flow - laminarno strujanje (aed.)
streamlines - linije toka (aed.)
street - ulica (samo unutar naselja);
~ car - tramvajska kola (SAD);
~ cleaning - čišćenje ulica; ~
lighting - ulična rasveta; ~ man-
hole - kablovski šaht; ~, one-
strength
way - jednosmerna ulica; ~ re-
fuge - pešačko ostrvo; ~ roller
- valjak; ~ sweeper - mašina
(metla) za čišćenje ulica
strength - 1. sila, jačina, čvrstoća,
krutost, otpornost; 2. (vremenski)
otpor, predeo otpornosti, opseg
otpornosti; 3. brojnost, brojni sa-
stav; 4. koncentracija, jačina ras-
tvora; ~, adhesion - sila adhe-
zije, jačina pripijanja, jačina spaja-
nja; ~, alcoholic - jačina alko-
hola (procentni ili graduisani sa-
držaj); ~, anchoring- jačina veze,
mehanička jačina veze, jačina ve-
zivanja; ~, bearing - noseća
sposobnost, podizna težinska spo-
sobnost; -~, bending - otpor na
savijanje, krutost; ~, bond(ing)
- jačina veze, jačina hemijske veze,
otpor veze; ~, breaking - 1.
razrivna moć; 2. rušilačka moć,
otpor na rušenje; ~, bursting -
otpor probijanju, otpor bušenju;
~, cleavage - otpor pucanju,
otpor prskanju, otpor razdvajanju;
~, coating - jačina pokrivanja;
~, cohesive - jačina pripajanja,
jačina spajanja, sila kohezije; ~,
combined - jačina pri složenom
deformisanom stanju; ~, comp-
ressing v. compression strength;
~, compressive v. compression
strength; ~, compression - 1.
jačina kompresije, jačina pritiska;
2. vremenski otpor pritisku, vre-
menski otpor kompresiji; ~, creep
- otpor klizanju; oblast klizanja,
predeo klizanja, jačina klizanja;
~, cutting - sila rezanja, jačina
rezanja, snaga rezanja; ~, dielec-
tric - dielektrična sila; ~, dis-
ruptive - probojna moć, probojna
jačina, razdvojna moć, razrivna
moć; ~, double - dvostruka ja-
čina, dvojna jačina, dvojna sila;
~, dry - mehanička sila u suvom
stanju; ~, electric - električna
sila, električna jačina, električni
otpor; ~, electric-field - napon
električnog polja; ~, endurance
- opseg nosivosti; ~, fatigue -
jačina zamora, jačina umora, otpor
zamoru; ~, field - napon poljaj

strength
strength
jačina polja, otpor polja; ~, flexu-
ral - otpor savijanju, jačina savi-
janja; ~j folding - otpor lomu
pri savijanju; ~, fracture - otpor
prelomu; ~, hot - jačina pri za-
grevanju; —, impact - otpor
udaru; ~, insulating - dielek-
trična jačina, električna jačina (izo-
lacija); ~, longitudinal - longi-
tudinalna jačina, jačina pri raste-
zanju; ~, long-time - opseg
jačine pri produžnom opterećenju;
•~, magnetic - magnetna indukcija;
~, magnetic-field - napon mag-
netnog polja; ~, magnetic-pole -
magnetno naelektrisanje pola, mag-
netna masa pola; ~, maximum
- maksimalna jačina, maksimalna
snaga; ~, mechanical - mehanič-
ka jačina, mehanička snaga; ~ of
brine - jačina rasola; ~ of char-
ging current - veličina električ-
nog toka; ~ of materials - otpor
materijala; ~ of current - jačina
struje; ~ of sewage - koncentra-
cija sabirnih, voda; ~, opening -
postojanost gornje obrade; ~, rup-
ture - opseg jačine rasturanja; ~,
setting - sila vezivanja (betona,
gline); ~, shear(ing) - 1. otpor
pomeranju, otpor klizanju; 2. ja-
čina rezanja, jačina pomeranja;
~, signal - jačina signala; ~,
signal-field - napon polja signala;
~, soil shearing - jačina zem-
ljišta na pomeranje, jačina zemlji-
šta na klizanje, otpor zemljišta na
klizanje; ~> solution - koncen-
tracija rastvora; ~, sound - sila
zvuka, jačina zvuka; ~, specific
- specifična jačina, specifični otpor;
~, surface - površinska jačina,
površinski otpor; ~, tearing -
otpor razdvajanju, otpor cepanju,
otpor rasturanju; ~, tensile -
jačina rasturanja, vremenski otpor
rušenju; ~, threshold - opseg
iznošenja (pri asimetričnim ciklu-
sima); ~, torsional - 1. opseg
jačine torzije; 2. otpor na torziju;
~, twisting - 1. opseg jačine
sabijanja; 2. vremenski otpor na
sabijanje; ~, ultimate - 1. opseg
678 stress
jačine; 2. vremenski otpor; —•,
ultimate tensile - opseg jačine
na rasturanje, opseg jačine na ras-
tezanje; ~, uniform - ista jačina;
~, vibration - jačina vibracije;
~, warm - toplotna jačina (od-
ređene smeše); ~, wet - vlažnost,
jačina vlage, mehanička jačina do
sušenja; ~, working - radna
snaga; ~, yield - opseg tečnosti
strengthen - ojačati, pojačati
streptomycin - streptomicin, anti-
biotik iz plesni Streptomyces gri-
seus
stress - 1. napon, pojačanje, opte-
rećenje, napor, naponsko stanje,
podvrći naponu; 2. bočni pritisak,
jednostrani pritisak; ~, actual -
stvarni napon , radni napon, dej-
stvujući napon; ~, admissible
v. allowable stress; ~, allowable
- dopušteni napon, bezopasni na-
pon; ~, alternate - alternativni
napon, napon sa promenom zraka;
~, alternating - promenljivi na-
pon; ~j bearing - napon pri sa-
vijanju, napon pri uvijanju; ~,
bending - napon pri savijanju,
napon pri uvijanju; ~, blow v.
impact stress; ~, bond - napon
spajanja, napon veze, napon sjedi-
njavanja; ~, breaking - 1. odre-
đeni napon, opseg napona; 2. opseg
jačine na rasturanje, napon ruše-
nja, napon loma, napon raspada;
~, bursting - napon rušenja, ru-
šeći napon; ~, casting - napon
na odliv; ~, centrifugal - napon
koji nastaje pod dejstvom centri-
fugalnih sila; ~ circumferential
- tangencijalni napon na kružnoj
orbiti; ~, combined v. composite
stress; ~, complex v. composite
stress; ~, composite - složeni
napon; ~, compound v. compo-
site stress; ~, compressive -
napon pri kompresiji, napon pri
sabijanju; ~, conjugate - konju-
govani napon; ~, creep - otpor
puzanju, otpor kripa, opseg pu-
zanja; ~, crippling - napon koji
prelazi razmere elastičnosti; ~,
critical - kritični napon; —,
679
crushing - opseg jačine pri pri-
tisku; ~, cyclical - ciklični napon;
~, dead-load - 1. statički napon;
2. mehanički napon od sopstvene
ravnoteže; ~, design - naznačeni
napon, označeni napon, dejstvu-
jući napon; ~, dielectric - napon
u dielektriku; ~, edge - napon
na konturi; ~, effective v. actual
stress; ~, elastic - elastični na-
pon, napon ispod opsega elastič-
nosti; ~, failing - napon rušenja,
napon rasturanja, napon razdva-
janja; ~, fatigue - 1. napon od
napora; 2. napon iznad opsega
napora; ~, fibre - napon u vlaknu,
napon vlakna; ~, flow - napon
plastične mase, napon u plastičnom
sloju; ~, hardening - napon ka-
ljenja, naprezanje pri kaljenju; ~,
hoop - 1. napon pri razvlačenju
pod dejstvom centrifugalnih sila;
2. napon na zidu koji je normalan
za meridijanski presek; ~, hori-
zontal - horizontalni napon, hori-
zontalni upor, horizontalno napre-
zanje; ~, impact - 1. napon pri
udaru; 2. udarno opterećenje, no-
seće opterećenje; ~, inherent -
1. sopstveni napon (kad nema spolj-
njeg opterećeni?.); 2. napon pre
obrade materijala; ~, initial -
1. početni napon, inicijalni napon;
2. napon od prethodnog natezanja,
napon od prednatezanja; —•, inter-
nal - unutrašnji napon, interni
napon, sopstveni napon; ~, limit
- granični napon u određenim
granicama dejstva; ~, live-load
- napon od nosećeg opterećenja;
~, load - radni napon, napon pod
opterećenjem, napon od optereće-
nja; ~, local - lokalni napon,
napon na određenom mestu; ~,
longitudinal - longitudinalni na-
pon, uzdužni napon, napon duž
ose; ~, mean fatigue - srednji
napon u određenom ciklusu; ~,
normal - normalni napon, napon
u određenim granicama; ~ of
fluidity - napon tečnosti; ~,
operating - radni napon, dejstvu-
jući napon; ~, peripheral - kruž-
no pojačanje, kružna sila, pojačanje
stress
koje deluje u određenoj orbiti,
periferno pojačanje; ~, permis-
sible v. allowable stress; ~,
proof - 1. maksimalni napon, na-
pon rušenja, napon razaranja;
2. napon pri ispitivanju rastezanja;
3. oblast fluidnosti koja odgovara
određenoj veličini plastične defor-
macije; ~, pulsating - pulsni
napon, pulsirajući napon, oscilu-
jući napon, napon u pulsirajućem
ciklusu; ~, quenching v. harde-
ning stress; ~, racking - napon
loma, napon kidanja, napon raz-
dvajanja; ~, radial - radijalni
napon; ~, repeated - 1. ciklični
napon; 2. ciklično opterećenje; ~,
residual - rezidualni napon, zao-
stali napon; ~, reversed - reverzni
napon, napon obrnutog znaka; ~,
rupture - napon rušenja, napon
loma, napon rasturanja; ~, shear
(ing) - napon pomeranja, napon
pri smicanju, tangencijalni napon;
~, shock v. impact stress; —,
shrinkage - napon kontrakcije;
~, steady - uspostavljeni napon,
napon pri dejstvujućem režimu;
~, sway - napon od oscilovanja,
napon od vibracije, napon od lju-
ljanja; ~, tangential - tangenci-
jalni napon; ~, temperature -
temperaturni napon, toplotni na-
pon, termički napon; ~, tensile
- napon razvlačenja, napon iste-
zanja; ~, tension v. tensile stress;
~, thermal v. temperature
stress; ~, torsional - torzioni
napon, napon pri torziji, napon pri
uvijanju; ~, transverse - trans-
verzni napon, poprečni napon, na-
pon pri poprečnom lomu; ~, twis-
ting v. torsional stress; ~, ul-
timate - napon pri lomu, lomni
napon, napon loma; ~, unequal
- neravnomema sila, neravnomerno
ubrzanje; ~, unit - specifični na-
pon, jedinični napon, napon koji
se odnosi na jedinicu površine;
~, upper yield - gornja oblast
fluidnosti; ~ voltage - gradijent
napona; ~, volumetric - zapre-
minski napon, volumenski napon,
napon koji vlada u određenoj za-
 680
stress
stress
premini; ~, wind - napon od
udara vetra; — yield - oblast f luid-
nosti, predeo fluidnosti
stretch modulus - modul elastič-
nosti (maš.)
stretched (or extended) length of
the spring - izdužna dužina op-
ruge
stretcher - mehanizam za rasteza-
nje (maš.)
stretching of a belt - izduženje
remena (ma!.)
stria(tlon) - sloj pražnjenja
striae - paralelne linije koje se jav-
ljaju kod tzv. prugastih kristala
stricking an arc - paljenje luka
(elj., zav.); ~ distance - razmak
pražnjenja (elj.); — end - ogoljeni
kraj (elektrode) (zav.); ~ poten-
tial - napon paljenja (zav.); ~
voltage - napon paljenja električ-
nog luka (zav.)
striction centripetal - radijalno sa-
bijanje, radijalni pritisak, radijalna
kompresija
string galvanometer - žični galva-
nometar, galvanometar sa žicom
(el.)
stringer - slojevita uključevina (zav.)
strip - 1. opseg, traka, vrpca, pantlji-
ka, bandaža, lenta, letva, žioka,
letvica, merna letva, Sipka, motka;
2. uske daske; 3. skidati, ljuititi
(ljusku), očistiti (od izolacije); 4.
razređivati na određen način, raz-
dvajati na delove, demontirati; 5.
urezati crtu; 6. umetak, distancer,
podmetač; 7. strmina, nagib, pad,
padina; 8. stega, prstenast okov,
obujmica, stezni prsten, oklopina;
9. vrsta; 10. rastvor za skidanje
galvanizacije; 11. deo, zona; ~
backing - podloga (pri varenju
tankih listova); ~, bar - spojnica
bara; ~ bearing - podloga pri
zidanju; ~, bimetallic - bimetalna
vrpca, bimetalna lenta, bimetalna
šipka; ~, bonding - 1. spajajuća
traka, vezna traka; 2. olovna traka
za zaštitu od korozije; ~, boun-
dary - pogranična traka, pogra-
nična zona; ~, breaker - spaja-
juća veza, spojnica; ~, butt -
strip
spajajuća veza, spojnica; ~, chaf-
ting - rubna lenta, ivična traka;
~, collector - kontaktna traka,
kolektorska traka; ~, continuous
- 1. neprekidna traka, neprekidna
pantljika, neprekidna vrpca; 2.
jedinstven opseg, neprekidan opseg;
~, cord - kordna vrpca, kordna
lenta; ~ cork - podloga od plute,
podloška od plute, podmetač od
plute; ~, cover - zaštitna spojnica,
zaštitna reza, zaštitni dodatak (pri
termičkoj obradi); ~, crash lan-
ding - traka za beleženje detalja
pri uzbuni (u avijaciji); ~, digit
key - tastatura; ~, edge - spojnica
duž šava; ~, fuse - topljivi list,
topljiva traka; ~ gauge - deblji-
nomer, merač debljine; ~ ground
- signalna oblast, signalna osnova;
~ guide - letva za pravac, markirna
letva; ~, index - markirna traka,
indeks traka; ~, iron - traka od
gvožđa, pantljika od gvozda, obruč
gvožde; ~, landing - sigurnosni
držač; ~, median - srednja Unija,
osna linija, linija za razdvajanje;
—, meeting - pokrivna lestvica (u
građevinarstvu); ~, metal edging
- metalni ivičnjak; ~, packing -
nabijene podloge, jaki podmetač,
čvrsti podmetač; ~ picture - vrsta
predstavljanja, vrsta prikazivanja;
~ piling - umetak, distancer,
podmetač; ~, radiofrequency -
blok pojačanja visokih frekvenci;
~, recorder - traka za zapisivanje
na aparatu; ~, rider - zaštitna
spojnica, zaštitna reza, zaštitni po-
klopac (pri termo obradi); ~,
scanning - vrsta omotača, vrsta
razvijanja; ~, securing - sigur-
nosni pojas; ~, sensitometric -
senzitometrični, osetljiv; ~, sepa-
rating - izabrani opseg, odabrana
traka, razdvojna traka na autoputu;
~, terminal - traka sa kontak-
tom; ~, thrust - učvršćena letva;
~, tie - poprečni prekrivač (aero-
snimka); ~, triangulation - tri-
angulacioni red; ~, V - letva u
obliku V, letva klinastog oblika;
~, wear(ing) - spojnica (panto-
grafa)
tripped atom - visoko jonizovani
atom, atom lišen elektronskog omo-
tača (fiz.) > ~ neutron - neutron
nastao u reakciji brzog deutrona
sa protonom (fiz.); ~ output -
brzina proizvođenja osiromašenog
materijala u uređajima za razdva-
janje izotopa (nukl.)
stripper - mašina za čišćenje kra-
jeva izolacije (el.); ~ heated
wire - šiljak (navlaka) na lemilu
radi čišćenja izolacije zagrevanjem
na krajevima provodnika
stripping - rastavljanje, rasklapanje,
demontiranje; čišćenje (krajeva pro-
vodnika) ; ogoljavanje, raskalup-
ljivanje; skidanje opreme; povla-
čenje; proces skidanja emulzije sa
staklene podloge, hemijsko ukla-
njanje boje sa delova obojenog
proizvoda; ~ force - sila povla-
čenja (maš.); ~ reaction - stri-
ping reakcija (fiz.)
strobe - birački impuls; birati (tel.);
~ pulse - birački impuls, selek-
torski impuls (tel.)
strobolux - stroboluks, snažni stro-
boskop
stroboscope - stroboskop (izvor is-
prekidane (trepćuće) svetlosti, slu-
ži za posmatranje predmeta sa
pravilnim pokretima, npr. rotira-
jućeg točka)
stroboscopic calibration (check-
ing) of a meter - stroboskopska
kalibracija (baždarenje) brojila (el.);
<— direction finder - stroboskop-
ski radio-goniometar (el.); ~ me-
ter disc - stroboskopski kolut
brojila (el.); ~ tachometer -
stroboskopski tahometar (el.)
strobotron - strobotron, stroboskop-
ski tiratron
stroke - hod, hod klipa (mot.);
rez (turpije); opružni potez; takt;
~ adjusting shaft - osovina za
podešavanje hoda (maš.); ~ in-
dicator dial - indikator dužine
hoda (maš.); ~ length - dužina
hoda (maš.); ~ setting shaft -
osovina za podešavanje hoda (maš.)
strontia - oksid stroncijuma
strontianite - stroncij anit, stronci-
jum-karbonat (min.)
structure
strontium - stroncijum (hem. ele-
menat, red. br. 38, simbol Sr)
strontium—90 — izotop stroncijuma,
90
Sr, beta-radioaktivan sa poluvre-
menom od 25 god., nastaje fisijom
uranijuma (hem.); ~ -sulphide
phosphor - stroncijum-sulfidni lu-
minescentni fosfor (hem.)
Strowger automatic telephone sy-
stem - Straudžerov sistem ATC
(tel.); ~ selector - Straudžerov
birač (tel.)
structural - strukturni; ~ adhesive
- montažni lepak; ~ analysis -
građevinska statika; ~ calculation
- građevinski proračun; ~ change
- promena strukture; ~ defect
- mesto poremećaja rešetke; ~
drawing - konstrukcioni crtež;
element - konstrukcioni element;
mašinski deo; ~ formula - struk-
turalna formula; ~ geology - tek-
tonska geologija; ~ lumber -
građa, građevinsko drvo; ~ sta-
tics - građevinska statika; ~ tim-
ber - građevinsko drvo
structure - gradnja, zgrada, građe-
vina, objekat, postavljanje delova
konstrukcija; struktura, uređaj; teks-
tura, tektonika; podzemna komora;
~, alloy-base v. uniform-base
structure; ~, antenna - mreža
provodnika antene, struktura an-
tene; ~, arborescent - dendri-
tova struktura; ~, atmospheric
turbulence - struktura atmosfer-
ske turbulencije; ~, atomic -
struktura atoma, gradnja atoma,
konstrukcija atoma; ~, atomistic
- atomska struktura; ~, backfire
- struktura sa povratnim izluče-
njem; ~, basaltic - stupnjasta
odvojenost; ~, bearing - noseća
konstrukcija; ~, biperiodic - bi-
periodična struktura; ~, cancella-
ted - rešetkasta struktura; ~,
cavity mode - struktura tipova
oscilovanja; ~, close-packed -
zatvorena struktura; ~, columnar
- stubasta struktura; ~, comb
v. comb-type slow wave struc-
ture; ~, comb-type slow wave
- grebenasta struktura za kašnje-

structure
structure
nje; ~, crosshatching - rešetka-
sta struktura; ~, crumble - na-
rušena struktura, zrnasta struktura,
prašinasta struktura; ~, crystal-
l i n e ) - kristalna struktura; ~,
cubic - kubna struktura; ~,
cyclic - ciklična gradnja, gradnja
u ciklusima; ~, dangerous -
nestabilna konstrukcija, konstruk-
cija koja je podložna rušenju; ~,
dendritic - dendritna struktura;
~, disordered - struktura bez
reda, haotična struktura, distorbo-
vana struktura; ~, disperse - dis-
perzna struktura, rasipna struktura;
~, domain - domeina struktura;
~, dual-base - dvobazna struk-
tura; ~, electronic - of solid -
elektronska struktura čvrstog tela;
~, energy-band - zonska struk-
tura; ~, epitaxial - epi taksi jalna
struktura; ~, extended inter-
action - struktura sa produženom
interakcijom; ~, extranuclear -
ekstranuklearna struktura, struk-
tura iza domena jezgra; ~, fabri-
cated - sabirna konstrukcija, kon-
strukcija iz gotovih elemenata;
spojna konstrukcija, sastavna kon-
strukcija; —-, faulted - porušena
zgrada; ~, fibrous - vlaknasta
struktura; ~ field - induktorska
stanica; strukturna polja; ~, fire-
proof - vatrostalna konstrukcija;
~, flow - struktura koja je pro-
menjena plastičnom deformacijom;
fluidna struktura; ~ 3 foamy -
penasta struktura, mehurasta struk-
tura; ~, geodetic - geodezijska
konstrukcija; ~, geological - geo-
loška konstrukcija, geološka struk-
tura; ~, ghost v. banded struc-
ture; ~, graded-base v. nonuni-
form-base structure; ~, grain -
zrnasta struktura; struktura zrna;
~, honeycomb - saćasta struk-
tura; ~, hydraulic - hidraulična
struktura, hidrotehnička gradnja;
~> hyperfine - superfina struk-
tura; ~, interaction - interakci-
ona struktura; ~, interdigitated
- grebenasta struktura; ~, inter-
nal - unutrašnja struktura; ~,
682 structure
isolated device - ploča sa izolo-
vanim elementima; ~, jointless
- bešavasta struktura, gradnja bez
šavova (spojeva); ~, laminated
- laminarna struktura, spojasta
struktura, lisnata struktura; ~,
large-panel - gradnja od velikih
panela; ~, lateral complemen-
tary transistor - dopunska struk-
tura sa p-n-p i n-p-n tranzistorima;
~, lattice - rešetkasta struktura;
~, level - struktura nivoa, struk-
tura energetskih nivoa, gradnja
nivoa; ~, line - linijska struktura,
neprekidna struktura; ~, log-
periodic - logoperiodična struktura;
~, loose - rastresita struktura;
~, lossely packed - struktura sa
rastresitim pakovanjem, nesređena
struktura; <~, LP v. log-periodic
structure; ~, macroscopic -
makrostruktura, makrogradnja; ~,
mesa - mezastruktura; ~, metal-
l i c ) - gradnja metala, metalna
struktura; ~, metal-insulator-
metal-semiconductor - struk-
tura metal-dielektrik-metal-polu-
provodnik; ~, metal-insulator-
semiconduetor - struktura metal-
nitrid-poluprovodnik; ~, metal-
nitride-semiconduetor - struk-
tura metal-nitrid-poluprovodnik; ~,
metal-oxide-semiconductor
struktura metal-oksid-poluprovod-
nik; ~, microcrystalline - mikro-
kristalna struktura; ~, micro-
scopic - mikrostruktura, mikro-
gradnja; ~, MIMS v. metal-in-
insulator - metal - semicon-
ductor structure; ~, MNS v.
metal - nitride - semiconductor
structure; ~, mode - struktura
tipova oscilovanja; ~, molecular
- molekulska gradnja, gradnja mo-
lekula, struktura molekula; ~,
monolithic - monolitna struktura;
~, MOS v. metal-oxide - semi-
conductor structure; ~, mosaic
- mozaična struktura; ~, moun-
tain - planinska gradnja; ~, mul-
tifunction v. multiple-junction
structure; -~, multiple-base -
multibazna struktura; ~, multiple-
junction - struktura sa više pre-
683
strueture
laza; ~, net - petljasta struktura,
mrežasta struktura; ~, n on p
substrate - struktura tipa n na p;
r~j, nouniform-base - struktura sa
nehomogenom bazom; ~, nuclear
- gradnja jezgra, struktura jezgra;
nuklearna gradnja (atoma); ~,
offset - haotična struktura; ~,
oil-field - struktura bušotina naf-
te, struktura naftonosnih izvora,
struktura naftonosnih terena; ~,
ordered - uporedna struktura,
uređena struktura; ~, overlay -
višeemiterska struktura; ~, pave-
ment - struktura mosta, gradnja
mosta, konstrukcija mosta; ~-,
periodic - periodična struktura;
~, photojunetion - struktura sa
fotoslojem; ~, pine-tree v. ar-
borescent structure; ~, planar
- planarska struktura; ~, poly-
crystalline - polikristalna struktura;
~, p-si-n - struktura p-si-n; ~,
ray - zračna struktura, radijalna
struktura, prozračna struktura;
zračna forma, zračni oblik; ~,
redundant - statično neodređena
konstrukcija, statično nedefinisana
gradnja; ~, relict - reliktna struk-
tura; ~, resonance - rezonantna
struktura, rezonantni oblik; ~,
reticular - mrežasta struktura;
~, rigid - čvrsto vezana konstruk-
cija, stabilna konstrukcija, jaka kon-
strukcija; —', rigid-framed -
čvrsta konstrukcija, stabilna kon-
strukcija, stabilna struktura; ~,
sandwich - slojevita struktura,
slojevita konstrukcija, sendvič-struk-
tura; ~, secondary - sekundarna
struktura; ~, semiconductor -
metal-semiconductor - struktura
poluprovodnik - metal - poluprovod-
nik; ~, shell - ljuskasta struktura,
šel-struktura; struktura ljuski, struk-
tura omotača (jezgra); ~, signal
- struktura signala; ~, single-
grain - jednozrnasta struktura,
monozrnasta struktura, separisana
struktura; ~, skeleton - čelična
konstrukcija, skeletna struktura;
skeleton, kostur, ram; ~, slowing
v. slow-wave (propagation) stru-
cture; —, slow-wave (propaga-
stump
tion) - usporavajuća struktura; ~'
sluice-way - dubinski vodeni ba-
zen, bazen za otpadne vode; ~,
star - zvezdasta struktura; ~,
steel - čelična konstrukcija, me-
talna konstrukcija, čelična struk-
tura; ~, stone - kamena gradnja,
kamena struktura; ~, streaky -
trakasta struktura, lisnata struk-
tura; ~, stretehed-out - ekstra-
hovana struktura, izvučena struk-
tura; ~, strip-domain - struk-
tura trakastih domena; ~, sub-
boundary - sub-kristalna struk-
tura; ~, supporting - noseća
konstrukcija, stabilna konstrukcija;
niska gradnja; ~, surface wave -
struktura s površinskim talasom;
~, undercut mesa - podrezana
meza-struktura; ~, uniform-base
- struktura sa homogenom bazom;
~, unipolar - unipolarna struk-
tura; petlja, čep, ogranak
strut - raspor; ~ antenna - verti-
kalna avionska antena (rad.)
strutted pole - ankerski stub, stub
sa potporom (elj.)
strychnine - strihnin, otrovni alka-
loid (hem.); ~ bases - strihninske
baze, grupa alkaloida iz biljke
Strychnos nux vomica, npr. strih-
nin, brucin i dr. (hem.)
ST station - studijska centrala (TV)
stub - čep, patrljak; ćorsokak, ogra-
nak; ~ cable - slepi kabl (el.);
~ end - ostatak elektrode (zov.);
~ reinforcement - potpora, oja-
čanje; ~, tuner - čep (ogranak)
za podešavanje (eh.)
stuck spot weld - neuvareni šav
(zav.)
stud - oslonac, čivija, uvrtanj, goli
zavrtanj; ispust; ~, bolt - goli
zavrtani, uvrtanj, čivija sa navojem;
~ gear - zupčanik glavnog vre-
tena (struga); ~ gun - alat za is-
pucavanje uvrtnja (na barutno pu-
njenje)
student apprentice - praktikant
stuff - osnovni materijal, sirovina,
proizvod, r.tvar, materija, tkanje,
maker, papirna kaša
stump - panj; ~ puller - mašina
za vađenje panjeva
•tardiness
sturdlness - stabilnost, čvrstoća, po-
stojanost
style - stil
stylus - igla za zapisivanje ili repro-
dukciju (gramofonska) (eh.); ~,
reproducing - gramofonska igla
styrene - stirol, stiren, fenil-etilen
(hem.); ~ dielectric cable -
kabl sa stirolskom izolacijom (eh);
~ resins - plastici od polistirola
(thnl.)
Styron - plastične mase na bazi poli-
stirola (thnl.)
sub sub-, prefiks koji znači pod-,
ispod-; ~ -acoustic - infrazvuč-
rii; assembly - predmontaža;
~ -band - podopseg (rad.);
~ -exchange - potcentrala (tel.)
subaqueous cable - podvodni kabl
(el.)
subatomic - subnuklearni; ~ par-
ticle - elementarna čestica
subaudio - infraakustič(a)n(o); ~
frequency - infrazvučna frekven-
cija, nečujna niska frekvencija (is-
pod 30 Hz)
subbase - zaštitni sloj protiv mraza,
donji zastor, osnovna ploča
subbasement - drugi podrumski
sprat
subcarrier - podnoseća; ~ fac-
simile - fototelegrafija podnose-
ćom
subcooling - pothlađivanje
subcritical - potkritični; ~ an-
nealing - rekristalizaciono žare-
nje; ~ reactor - potkritični reak-
tor, nuklearni reaktor koji još nije
dostigao ili ne može dostići kri-
tično stanje (nukl.)
subdish - protivreflektor
subdivision - podela, poddeoba
subframe - šasija, donji stroj
subfusion temperature - tempera-
ture ispod tačke topljenja
subgrade - donji stroj
subhead(ing) - podnaslov
subject - stručna oblast, struka,
tema; ~ field - stručna oblast;
~ guide - stručni katalog; ~ in-
dex - spisak stručnih reci; ~ mat-
ter - stručna oblast; ~ to autho-
rization - obavezno podleže auto-
rizaciji, nije dopušteno korišćenje
684 subscriber's drop
bez saglasnosti nosioca autorskih
prava
subjective noise meter - subjektivni
merač buke (ak.)
sublattice - podrešetka; ~, elastic
- elastična rešetka; ~, magnetic
- magnetska podrešetka
sublevel - podnivo; ~, Zeeman -
Zernanov podnivo
sublimate - sublimat, sublimisati;
sublimat (živin dihlorid); ~ cor-
rosive - živin dihlorid, sublimat
sublimation - sublimacija, direktno
isparavanje čvrstih tela (hem.)
sublimed white lead - dim baznog
olovo-sulfata (hem.)
sublinearly - sporije nego linearno
submarine reactor - rekator za
pogon podmornice (nukl.)
submerged arc welding - zavari-
vanje pod zaštitnim slojem (zav.);
~ automatic check valve - vo-
deni osigurač visokog pritiska (zav.)
submersible machine - mašina
nepropusna za vodu (zav.)
submicron - čestica manja od mi-
krona (hem.)
subminiature - subminijaturni; ~
tube - subminijaturna cev (eh.)
subminiaturization - subminijatu-
rizacija
submodulator stage - podmodula-
cioni stepen (eh.)
subnetwork - deo kola
subnitron - subnitron, cev za praž-
njenje
subnormal - subnormala, matema-
tički pojam
suboffice - potcentrala (tel.)
suboxide - suboksid (oksid najniže
valencije) (hem.)
subreflector - primarni reflektor
subroutine - potprogram; ~, closed
- zatvoreni potprogram; ~, di-
rect-inserted - otvoreni potpro-
gram; ~, linked v. closed sub-
routine; ~, open v. direct-in-
serted subroutine
subscriber - pretplatnik, potpisnik
subscriber's drop - pretplatnički
uvod, pretplatničko grananje (tel.);
~ line - pretplatnička linija (tel.);
~ meter - pretplatnički brojač
subscriber's drop
(tel.); ~ operator - A-telefonist-
kinja (tel.); ~ selector - pred-
birač (tel.)
subset - pretplatnički telefon (tel.)
subsonic - infrazvučni (zvuk frek-
vencija ispod 16 Hz); ~ oscilla-
tor - podzvučni generator, infra-
zvučni generator (ak.); ~ speed
- podzvučna brzina (av.)
substance - supstancija, materija;
~, antifoam - sredstvo za spre-
čavanje stvaranja pene; ~, dia-
magnetic - dijamagnetična sup-
stancija, dijamagnetik; ~, ferro-
magnetic - feromagnetična sup-
stancija, feromagnetik; ~, fluores-
cent - fluorescentna supstancija;
~, paramagnetic - paramagne-
tična supstancija, paramagnetik; ~,
radioactive - radioaktivna sup-
stancija; ~, working - radni
agens, radno telo, radna sredina
substandard - koji ne udovoljava
standardu, sa greškom; nestan-
dardan; ~ instrument - laborato-
rijski aparat; ~ layer - niži sloj
atmosfere (meteor.)
substate magnetic - magnetni pod-
nivo
substation - potcentrala (tel.)
substitute - zamena
substitution - smenjivanje, zamenji-
vanje jednog atoma drugim u jedi-
njenju, supstitucija (mat., hem.);
~ method - metoda zamene
(mat.); supstituciona metoda
substrate - podmetač, podloška;
osnova, baza, donji sloj; nosač
sloja; ~, active - aktivni podmetač,
aktivna baza; ~, beryllia - berili-
jumska podloga; ~, commoa -
opšta podloga; ~, glass - stakleni
podmetač; ~, insulating - izo-
lacioni podmetač; ~, isolated -
izolovani podmetač; ~, passive -
pasivni podmetač; ~, semicon-
ductor - poluprovodnički podme-
tač; ~, semi-insulating - polu-
izolacioni podmetač; ~, silicon
- silicijumski podmetač
substratoplane - substratosferski
avion
subsynchronous - podsinhroni (el.)
subsystem - podsistem
685 sugar
subterranean cable - podzemni
kabl (el.)
subtitle - podnaslov
subtolerance - dopuštena doza zra-
čenja
subtract - oduzeti, supstrahirati
subtraction - oduzimanje, supstra-
hiranje
subtractive filter - filter za oduzi-
manje (svetlosni) (TV)
subtrahend - umanjilac
suburb - predgrađe
suburban telephony - prigradska
telefoni ja (tel.); ~ traffic - pri-
gradski saobraćaj (sbr.)
subway - podzemna železnica, me-
tro, podzemni kanal
successive - sukcesivno, uzastopno,
redosledno
succinic acid - ćilibarna (jantarna)
kiselina, zasićena dikarbonska ki-
selina (hem.)
succinite - sukcinit, ćilibar, jantar,
fosilna smola biljnog porekla
sucrase v. invertase
sucrose - saharoza, trščani šećer
suction - usis, usisavanje (mot.);
potpritisak; ~ chamber - usisna
komora (mot.); ~ connection -
usisni spoj (mot.); ~, dust re-
mover-usisivač prašine; ~ filter
- usisni filter (mot.); ~ lift - usis-
na visina (mot.); — line - usisni
vod (mot.); ~ pipe friction -
trenje u usisnom cevovodu (mot.);
~ pipeline - usisni cevovod (mot.);
~ port - usisni otvor (mot.); ~
pump - usisna pumpa (mot.);
- valve - usisni ventil (mot.)
Sudan - grupa organskih boja ras-
tvorenih u uljima, mastima, vos-
kovima i si. (thnl.)
sudden-charge relay - relej tre-
nutne pobude (el.); ~ throwing
the load of the machine - naglo
rasterećenje mašine (mai.)
sufficiency - dovoljnost ocene (pro-
cene)
sugar - šećer, šećerni, zasladivati,
sladiti; ~ beet - šećerna repa;
~ beet cossette - rezanci šećerne
repe; ~ beet harvester - mašina
za vađenje šećerne repe; ~ cane

sugar
sugar
- šećerna trska, saharoza; ~ -cane
crusher - drobilica šećerne trske;
~ cube - šećer u kockama; ~
cube press - presa za šećer u
kockama; ~ drye - karamela; ~
factory - Šećerana; ~, first - še-
ćer prve proizvodnje; prvenac; ~
fruit - fruktoza; ~, granulated
- kristalni šećer; ~, grape - gli-
koza, dekstroza; ~ industry -
industrija šećera; ~ manufacture
- proizvodnja šećera; <~ milk -
mlečni šećer, laktoza; ~ mili -
šećerana; ~ of lead - acetat olova;
~, powder - šećer u prahu;
~, simple - monosaharid
suggestion box - sanduče za pred-
loge, za poboljšanje, unapređenje
(SAD i VB); ~ for improve-
ments - predloži za unapređenje,
poboljšanje; ~ for improvement
- predlog za poboljšanje
suit - prilagoditi
suitability of a welding set - po-
godnost za zavarivanje uređaja za
zavarivanje (zav.)
sulf- v. sulph-
sulfide dyes - sumporne boje
(grupa sintetičkih organskih boja)
(thnl.)
Sulfogene - grupa sumpornih boja
za pamuk (tek.)
sulfonated oils - sulfonovana ulja
(biljna ili životinjska ulja tretirana
sumpornom kiselinom) (thnl.)
sulfonation - sulfonovanje (hem.)
sulphanilamide v. sulphonamide
sulphanilic acid - sulfanilna kise-
lina, p-aminobenzol-sulfonska kise-
lina (hem.)
sulphate of ammonia - amonijum-
sulfat, amon-sulfat (hem.)
sulphates, sulfates - sulfati, soli
sumporne kiseline (hem.)
sulphatiazole - sulfati-azol, jedan
od sulfonamida, ima baktericidno
dejstvo (med.)
sulphation - sulfatacija, taloženje
nerastvorljivog olovo-sulfata na plo-
čama akumulatora (hem.)
sulphide dyestuffs - boje dobijene
stapanjem organskih materijala sa
sumporom (thnl.); ~ toning -
summation
sulfidno tono van je, proces u kome
se srebro iz fotografije prevodi u
sulfid (fot.)
sulphides, sulfides - sulfidi, soli
sumporvodonične kiseline (hem.)
sulphites, sulfites - sulfiti, soli
sumporne kiseline (hem.)
sulphocyanides v. thiocyanates
sulphonal - sulfonal 2,2-bis (etil-
sulfonil)-propan, upotr. u medicini
kao hipnotik (hem., med.)
sulphonamides - sulfonamidi, grupa
lekova jakog baktericidnog delo-
vanja
sulphonation - sulfonacija, proces
dobijanja sulfonskih kiselina (hem.)
sulphones - sulfoni, jedinjenja ob-
lika RR : SOa (hem.)
sulphonic acids - sulfonske kiseline,
sadrže grupe -SO2.OH (hem.)
sulphosol - koloidni rastvor u sum-
pornoj kiselini (hem.)
sulphoxides - sulfoksidi, jedinjenja
oblika RR': SO (hem.)
sulphur - sumpor (hem. elemenat,
red. br. 16, simbol S); sumpori-
sati; ~, bright - prečišćeni sum-
por; ~, corrosive - korozivni
sumpor (thnl.) i ~ dioxide -
sumpor-dioksid, bezbojni gas (hem.)
~, flowers of - sumporni cvet
(sumpor u prahu); ~, lump v.
rod sulphur; ~, rod - sumpor
u šipkama; ~, stick v. rod sul-
phur; ~, total - opšti sadržaj
sumpora (hem.); ~ trioxide -
sumpor-trioksid, bela čvrsta masa
(hem.)
sulphuretted - sumporisan; hy-
drogen - vodonik-sulfid, sumpor-
vodonik
sulphuric - sumporni, koji pripada
šestovalentnom sumporu; ~ acid
- sumporna kiselina (hem.); ~
anhydride v. sulphur trioxide;
- ether - dietil-etar (hem.)
sulphurous - sumporasti, koji pri-
pada četvoro valentnom sumporu;
~ acid - sumporasta kiselina, vo-
deni rastvor sumpordioksida (hem.)
sulphydrate - hidrosulfid (hem.)
summation - sabiranje; ~ instru-
ment - aparat sabirač; ~ meter
- sabirno brojilo (el.); ~ of heat
summation 687
_ sabiranje toplote, Hesov zakon
(hem.); ~ sign - z n a k sabiranja
tump - korito, krater (mot)
sun active - aktivno Sunce; ~
-fllower rocket - raketa sa orijen-
tacijom po Suncu (voj.); ~ spots
- sunčane mrlje, pege na Suncu
(at.); ~, undisturbed - nepertur-
bovano Sunce
sunflower oil - suncokretovo ulje
(thnl.)
„sunrise effect" - efekat izlaska
Sunca, povećanje ionizacije sloja F
sunstone - sunčani kamen, oligo-
klas sa uprskanim ljuskastim hema-
titom
super- - super-, prefiks koji znači
iznad-, više-
super - super, superheterodin (rad.);
~ -high frequency - supervi-
soka frekvencija (3000 do 30 000
MHz) (eh.); ~ -royal - standard-
na veličina hartije, 52,1 X 69,8
cm (thnl.)
superacidity - povećanje kiselosti
koje nastaje rastvaranjem nekih
slabih kiselina u nevodenim ras-
tvaraćima (hem.)
superaudible - ultrazvučni, nad-
zvučni (ak.)
supercentrifuge - ultracentrifuga
(centrifuga velikog broja obrtaja)
supercharger - kompresor (maš.)
superconductivity - superprovod-
ljivost; ~, weak - „slaba" super-
provodljivost
superconductor - superprovodljivi
materijal, superprovodnik; ~, hard
- tvrdi superpro vodnik; ~ soft -
meki superprovodnik; ~ thin-
film - superprovodni film; —
type I - superprovodnik I tipa;
!~ type II - superprovodnik II
tipa
supercooled - prehlađen, pothlađen
ispod tačke mržnjenja bez očvrš-
ćivanja (hem.)
supercooling - prehladi van je (hem.)
supercritical - natkritičan (doveden
iznad kritične tačke); ~ reactor
- nekritični reaktor (nukl.)
supercurrent - superprovodna stru-
ja; ~ alternating - naizmenična
supersonics
superprovodna struja; ~ direct
- jednosmerna superprovodna struja
superemitron - superemitron, vrlo
osetljiv ikonoskop (TV)
superfines - fina frakcija (thnl.)
superfluid - superfluid
superfluidity - superfluidnost (fiz.)
supergroup - supergrupa (telefon-
skih kanala)
superheated steam - pregrejana
para (tt.)
superheating - pregrejavanje (ft.)
superhet - superheterodin (rad.)
superheterodyne - superheterodin-
ski prijemnik, superheteroidni; ~
receiver - superheterodinski pri-
jemnik (rad.)
superheterodyning - superhetero-
diniranje; ~, optical - optičko
superheterodiniranje
superlinearly - brže nego linearno
supermalloy - supermaloj (mil.)
supermode - supermod
supernatant liquor - sloj bistre
tečnosti nad talogom (hem.)
supernegadine - supernegadin, vr-
sta superheterodina (rad.)
superoxide - peroksid, superoksid
(hem.)
superphosphate - superfosfat, veš-
tačko dubrivo (thnl.)
superpower tube - vrlo snažna cev
(eh.)
superregenerative amplifier - su-
perregenerativni pojačavač (eh.)
supersaturated solution - presi-
ćeni rastvor (hem.)
supersaturation - prezasićenost, me-
tastabilno stanje gde je koncentra-
cija rastvora ili napon pare veći
od ravnotežnog (hem.)
supersensibilization - hipersenzi-
bilizacija (fot.)
supersolubility - sposobnost za gra-
đenje presićenih rastvora
supersonic - nadzvučan (av.); ~
inspection - ultrazvučna defekto-
skopija (thnl.); ~ radio-control-
led missile - nadzvučni projektil
sa radio-vođenjem (voj.)
supersonics - oblast nadzvučnih
brzina (av.); ~ sounding - nad-
zvučno sondiranje (av.); ~ speed
- nadzvučna brzina (av.); ~
 supersonics
supersonics
therapy - lečenje ultrazvukom
(med.); ~ velocity - nadzvučna
brzina (av.)
supersound - ultrazvuk (ak.)
superstandard layer - najviši sloj
atmosfere (meteor.)
supersync - supersinhroni, sinhra-
nizacioni impulsi (el.)
supertension - nadnapon (hem.);
vrlo visok napon (elj.)
supertron - naziv serije prijemno-
pojačivačkih cevi
superturnstile antenna - specijalna
trodelna obrtna antena (rad.)
supervisor - nadzornik, kontrolor,
starija telefonistkinja (tel.)
supervisor's desk - kontrolni sto(l)
(tel.); ~ section - kontrolska
sekcija, grupa radnih mesta (tel.)
supervisory control - telekontrola,
kontrolni teleupravljajući sistem
( TV); ~ relay - kontrolni relej,
nadzorni relej (tel.); ~ service -
kontrolna služba, služba kontrole
(tel.); ~ signal - signal zauzeća
svih izlaza (tel.); ~ station -
kontrolna centrala, nadzorna cen-
trala (tel.)
supervoltage - prenapon, najviši
napon (el.)
supplementary anode - pomoćna
anoda, dopunska anoda (el.); •—
loss - dodatni gubici (eh); ~
relay - medurelej (el.)
supply - napajanje, snabdevanje,
dovođenje, dodavanje; dobavljati,
snabdevati; transmisija; izvor na-
pajanja; ~, laser power - blok
napajanja lasera; ~ leads - na-
poj ni vodovi, finder (el.); ~
line - linija snabdevanja; ~ mains
- dobavni vodovi; ~, maser po-
wer - blok napajanja masera; ~,
nuclear-electric power - nukle-
arno-električni izvor energije; ~
of air - dovođenje vazduha (mot.);
~ pipes - dovodni cevovod (mot.);
~, reference - referentni izvor
napajanja; ~ station - generator-
ska stanica, napojna stanica (el.);
~, twin-power - udvojeni izvor
napajanja; ~ unit - stepen za
napajanje (el.)
688 surface
surface
support - podupirač; podupirati;
~, maintenance - tehničko odr-
žavanje i remont; ~, targent -
nosač cilja, držač cilja
supporting arm - šapa motora
(mot.); ~ ring of cylinder -
prsten-nosač cilindra (ili stubline)
(mot.); ~ pressure - pritisak po-
dupiranja (mai.)
suppressed frequency band - ne-
propustljiv opseg filtra (el.); ~
zero instrument - aparat sa od-
bačenom nulom (el.); ~ zero
scale - skala bez nule (el.)
suppression filter - prigušeni fil-
ter; ~, mode - prigušenje tipova
oscilovanja; ~, RFI - prigušivan) e
radio-smetnji; ~, zero - podeša-
vanje na nulu
suppressor - supresor, prigušivači
amortizer vibracija; ~ grid - su-
presorska rešetka, kočeća rešetka>
antidinatronska rešetka (eh.); ~
grid modulation - modulacija na
supresorskoj rešetki (els.); ~ re-
sistor - supresor, supresorski ot-
pornik (na svećicama u automobilu
radi smanjenja smetnji) (mot.)
supralinearly - brže nego line-
arno
surface - površina; obrađivati po-
vršinu; površinski kop; površ zem-
lje; ~> absorption - apsorpciona
površina; ~, active cooling -
efektivna površina hlađenja, aktivna
površina hlađenja; ~, balanced -
kompenzaciona površina, balan-
ska površina; ~ balanced control
- kompenzaciono kormilo; ~, bea-
ring - noseća površina, stabilna
površina, usmerena površina; ~
bore - zidovi otvora, zidovi kanala,
površina otvora; ~, boundary -
granična površina, pogranična povr-
šina; ~, braken - radna površina
kočnice; ~, broken-in - radna
površina; ~, burning - površina
gorenja, površina plamena; ~,
bursting - površina loma; ~,
carrying - noseća površina; ~,
chert - bazen za kišu; ~, closed
- zatvorena površina; ~, coated
- pokrivena površina; ~, compar-
44 Recnlk
689
sion - površina uravnjenja, povr-
šina sravnjenja, polje sravnjenja
(u fotometru); ~, condensing -
površina kondenzacije; ~, contact
- kontaktna površina, dodirna po-
vršina; ~, control - kontrolna
površina; ~, cooling - površina
hlađenja, ohlađena površina; ~,
curved - iskrivljena površina, kriva
površina; ~, damming - spoljni
obris svoda, zasvođe, napregnuta
površina, površina pod pritiskom;
~, datum - bazna površina; ~,
discontinuity - površina diskonti-
nuiteta, površina neprekidnosti; ~,
distorted - 1. deformisana povr-
šina; 2. presečena površina; ~,
division - površina razdvajanja,
površina odvajanja; ~, double
vertical - dvostruka vertikalna
površina; ~, edged - površina
skošenja; ~, emitting - emisiona
površina, zračna površina, zračeća
površina, površina koja zrači, emi-
rujuća površina; ~, equipoten-
tial - ekvipotencijalna površina;
~, equipressure - površina rav-
nomernog pritiska; ~, evapora-
ting - površina koja isparava;
~, exposed - nezaštićena površina;
~, failure - površina rušenja;
~, flre - površina zračenja ognjišta
(ložišta); ~, fixed - fiksna povr-
šina, stabilna površina; ~, flat -
ravna površina; ~, flue heating
- površina zagrevanja zračnih cevi,
površina zagrevanja toplotnih cevi;
'•-', front(al) - čelna površina;
frontalna površina; ~, geoid -
površina geoida; ~, grate - povr-
šina rešetke; ~, greasy - fluidna
površina, viskozna površina, raz-
mazana površina; ~, ground -
- obrađena površina, uglačana po-
vršina; ~, heat-adsorbent - po-
vršina hlađenja; —, heat-exchan-
ge - površina toplotne razmene;
~, heating - površina zagrevanja;
~, helical - površina zavoja; ~,
inter-dee ground - površina sa
nultim potencijalom između dva
pola; ~, lateral - bočna površina;
'>", level - površina nivoa; ~,
light-sensitive - svetlosno oset-
surface
ljiva površina, sloj osetljiv na svetio;
~, locating - locirana površina,
fiksirana površina, određena povr-
šina; ~, main supporting - no-
seća površina, krilo (aviona); ~,
measuring - merna površina;
~, mirror - ogledalna površina,
reflektujuća površina (ogledalo); ~,
moving - površina upravljanja,
površina volana, volan, površina
kormila; ~, non-skid - površina
koja ne klizi; — of equal poten-
tials - ekvi-potencijalna površina;
~ of fracture - površina frakture,
površina loma; ~ of friction -
površina trenja, površina frikcije;
~ of revolution - površina obrta-
nja, površina rotiranja; ~ of se-
paration - površina odvajanja,
površina separacije; ~ of solid
- površina čvrstog tela, površina
krutog tela; ~ of vortex - povr-
šina rotora, površina vihora; ~,
oil-water - uljno-vodeni kontakt,
kontakt nafta-voda; ~, original
ground - prirodna površina zem-
ljišta; ~, packing - površina sa-
bijan ja; ~, parting - površina
razdvajanja, površina odvajanja; ~,
patch - mozaična površina (met.);
~, photosensitive - fotosenzitivna
površina, fotoosetljiva površina, po-
vršina osetljiva na svetlost; ~,
pictorial - površina prikazivanja,
polje prikazivanja; ~, pitted -
korodirana površina; ~, premixed
bituminous - bitumenska presvlaka
od gotove smeše; ~, protected -
zaštićena površina; ~, quadric -
površina drugog reda; —, radia-
ting - zračeća površina, površina
koja zrači (radijacija); ~, refe-
rence - 1. izlazni nivo, nulti nivo,
nivelisana površina, standardna po-
vršina; 2. izlazna površina; ~,
reflecting - ref lektujuća površina,
površina odbijanja, odbijajuća po-
vršina; <~, refracting - prelomna
površina; ~, refrigeration - ras-
hladna površina; ~, riding - po-
vršina prolaznog dela (puta); ~-
rough - hrapava površina, neravna
površina; ~, rubbing - površina
trenja; ~ secondary control -

surface
surface
trimer; ~, shock - udarna povr-
šina; ~, siđe - bočna površina;
čeona površina; ~, skew - kosa
površina; ~> skid-free road -
neklizajuća površina puta; ~, slide
v. sliding surface; ~, sliding -
površina trenja; ~, smooth -
glatka površina; ~, specific - spe-
cifična površina; ~, steam-dis-
engaging - površina zagrevanja
(kotla); ~, storage - ekran me-
morije, memorijski ekran; ~, strain
- površina deformacije; ~, stream-
-line - površina linije toka; ~,
stress - površina napona; ~,
superheating - površina zagre-
vanja parnog kotla; <—,' supporting
- noseća površina, potporna povr-
šina; ~, torn - neravna površina,
hrapava površina, zarezana povr-
šina; ~, total heating - površina
totalnog zagrevanja; ~, untna-
chined - neobrađena površina; ~,
wall - radna površina cilindra;
~, wave - talasna površina; ~,
wear(ing) - površina izlaska, po-
vršina izbacivanja; —, whirling
- površina zavrtnja; ~, working
- radna površina
surfacing - navarivanje (zav.)
surge - talas (prenapona struje) (el.),
pik, vrh; ~ absorber - apsorber
prenapona, prigušivač putujućih
talasa (el.); ~ diverter - prena-
ponski odvodnik (el.) ; ~ switching
- komutaciono preopterećenje; ~
type power supply - impulsni iz-
vor snage (eh.)
surgical spirit - hirurški špiritus,
alkohol sa nekom mirisnom sup-
stancijom (hem.)
surging - ljuljanje, njihanje, pulsa-
cija
surrosion - povećanje težine izaz-
vano korozijom (thnl.)
surveillance radar - kontrolni ra-
dar, nadzorni radar (eh.)
survey - 1. osmatranje, osmatrati;
2. skidanje, snimanje; 3. istraži-
vanje, traženje; 4. pregled, inspek-
tiranje, pregledati; ~, aerial -
aerofoto-snimak, aerofototopograf-
survey
sko snimanje; ~, aerophotogram-
metric - aerofotografičko snimanje;
~, architectural - snimanje de-
lova za arhitekturno planiranje;
~, basis geodetic - bazično geo-
detsko snimanje, osnovno geodetsko
snimanje, postavljanje mreže geo-
detskih punktova; ~, boiler -
kontrola bojlera; ~, boundary
- snimanje granica, demarkacija
granica, graničenje; ~, cadastral
- katastarsko snimanje, poljopri-
vredno međenje; ~, classification
- terensko aerosnimanje, terenska
klasifikacija; ~, compass - kom-
pasno snimanje, snimanje pomoću
busole; ~, comprehensive - de-
taljno snimanje, krupno plansko
snimanje; ~, control - kontrolno
snimanje; ~, damage - snimanje
povreda; ~, design - inženjersko-
-topografsko snimanje; ~, engi-
neer - tehničko crtanje; ~, ex-
ploratory - grubo snimanje, še-
matsko snimanje, šematsko crtanje;
~, eye - ocena od oka; ~, field -
poljsko snimanje, terensko snimanje,
terenska procena; ~, geodetic -
geodezijsko snimanje, geodezijsko
procenjivanje; ~, geographic(al)
- geografsko snimanje, topograf-
sko snimanje; ~, gravimetric -
gravimetrijska procena, gravimetrij-
ska ocena; ~, ground - procena
položaja mesta, nadzemno snimanje,
snimanje terena; ~, high-accu-
racy - snimanje sa velikom tač-
nošću; ~, land - topografsko sni-
manje , nadzemni snimak, kata-
starski snimak, međenje; ~, lay-
out - tehničko crtanje, kontura
mašine; ~, levelling - nivelisanje;
~, local - lokalno snimanje, sni-
manje mesnih tačaka, krupno-
-plansko snimanje; ~, location
- trasiranje, topografska procena
talaka; —, mapping - topograf-
sko snimanje; ~, mine - topo-
grafisanje minskog polja; ~, noise
- snimanje slike šuma, snimanje
šuma, snimanje fona; ~, patent
- patentro snimanje; ~, photo-
grammetic - stereofototopograf-
sko snimanje; ~, plane-table -
menzursko kalibrisanje, menzurska
procena; ~, project - projekt,
tehnički snimak; ~, route - mar-
šrutni snimak; ~, site - tehnički
snimak, tehničko crtanje; ~, soil
- snimak zemljišta, snimak terena;
.-—, temperature - geotermički
snimak; ~, terrestrial - nadzemni
snimak; ~, topographic - topo-
grafski snimak; ~, transit - teo-
dolitni snimak, taheometrijski sni-
mak; ~, traverse - traverzni sni-
mak, teodolitni snimak, poligono-
metrijski snimak
survivance - nadživljenje, žilavost
susceptance - susceptancija, reak-
tivna provodnost kolektor-baza; ~,
collector-base - reaktivna pro-
vodnost kolektor-baza; ~, collec-
tor-emitter - reaktivna provod-
nost kolektor-emiter; ~, emitter-
base - reaktivna provodnost emi-
ter-baza; ~, feedback - reaktivna
provodnost povratne sprege
susceptibility - susceptibilnost, oset-
ljivost; ~, absolute electric -
susceptibilnost (za izotropne ma-
terijale) ; ~, inverted - inverzna
osetljivost; ~, magnetic - mag-
netna osetljivost
suspended call - neostvarena veza
(ta.)
suspension - 1. vešanje, gvožđe za
vešanje, vešati; 2. suspenzija, leb-
deći nanos; ~, compound (cate-
nary) - složena suspenzija; ~,
cross-catenary - kontaktna sus-
penzija; ~, direct - prosta kon-
taktna suspenzija, prosto kontaktno
vešanje; ~, double catenary - sweet - sladak; bezgasan; ~ nitre
dvojna suspenzija, dvostruko ve-
šanje; ~, elastic - elastično ve-
šanje, spiralno vešanje; ~, flexible
- fleksibilno vešanje, gipko vešanje;
~, floating - 1. amortizaciono ve-
šanje; 2. razmazana suspenzija;
~, free - slobodno vešanje, slo-
bodna suspenzija; ~, gimbal -
1. kardansko vešanje; 2. kompasni
ram; ~, Independent - nezavisno
vešanje, nezavisna suspenzija; -~, swing - narastanje, oscilovanje,
independent wheel - nezavisno
vešanje točka; ~, nose - pramčano
vešanje; ~} parallel-arm - ne-
44*
swing
zavisno vešanje pomoću paralelnih
poluga; ~, parallel-link v. pa-
rallel-arm suspension; ~, ri-
gid - jako vešanje; ~-, single-arm
- konzolno vešanje; ~, single-
-catenary - prosto vešanje kola;
', span-wire - gipko vešanje;
~, spring - elastično vešanje,
spiralno vešanje; ~, torsional -
torziono vešanje; ~, unifilar -
unifilarno vešanje; ~, wishbone
- nezavisno vešanje pomoću poluga;
~, yoke - traverzno vešanje
suspensoid - suspenzoid
sustain - podržavati
sustained-load - sa stalnim optere-
ćenjem
sustainer - osnovni pokretač (ra-
kete)
sutural - spojen
swab -• tampon, tampon od vate,
četka (ili) spužva za kvašenje
swage - matrica, kalup
swaging - kalupno kovanje (maš.)
swamp - zagušiti (ekran smetnjama)
(TV)
swamping resistance - prigušeni
otpor, dopunski otpor voltmetra
(el.)
swarf - opiljci; brusni mulj
sweep - ispitivanje, razlaganje, ske-
novanje; ljuljanje, oscilovanje; po-
dručje; ~ frequency - frekvencija
ispitivanja (brisanja vremenske ba-
ze) (eh.); ~ oscillator - generator
frekvencije ispitivanja (vremenske
baze) (els.)
sweept volume - radna zapremina
(zav.)
- rastvor etil-nitrata u alkoholu
(hem.)
swimming-pool reactor - reaktor
basenskog tipa, nuklearni reaktor
čija je aktivna zona potopljena u
nekoliko metara dubok basen sa
vodom; voda igra ulogu modera-
tora, reflektora i zaštite od zra-
čenja (nukl.)
pumpanje; napon na rešetki; mak-
simalni otklon, amplituda oscilo-
vanja, raspon; prečnik obrade;
klatno;~, current - raspon struje;
swing
swing
~, logic - logična amplituda i <—•,
signal - raspon signala i ~, vol-
tage - raspon napona
swinging arm - klatno; ~ choke
- prigušnica sa promenljivom induk-
tivnošću (el.); ~ earth - promen-
ljivo uzemljenje (el.)
swirl - vihor
switch - 1. prekidač, isključivač; prik-
ljučivač, komutator, ključ; isklju-
čivati, komutirovati; 2. igla, ka-
zaljka, strelica, indeks, indeksni
prelaz, indikator, skretnica; .—,
active Q - aktivni Q prekidač; ~,
air-blast - vazdušni prekidač;
~, air break - vazdušni prekidač,
vazdušni isključivač, vazdušni raz-
dvajač; ~, air-pressure - pneu-
matski prekidač, pneumatski isklju-
čivač; ~, antenna-grounding -
priključivač uzemljenja antene; ~,
antenna-tilt - priključivač nagiba
antene; ~, anti-T-R - antenski
prekidač (priključivač) ,,predaja-pri-
jem"; ~, arm - ručica prekidača
(el.); ~, assignment - raspore-
di vač tražioca; ~, automatic -
1. automatski prekidač; 2. automat-
ski indeks; ~, auxiliary - pomoć-
ni prekidač, pomoćni uključi vač;
~j azimuth stowing - azimutni
ključ polaznog položaja; ~, band
- prebacivač oblasti; ~, band-
width - prekidač pojasa propu-
štanja; ~, barrel - cilindrični
prekidač, cilindrični ispitivač; ~,
battery - baterijski akumulator;
~, bilateral - dvosmerni preba-
civač; ~ blade - nož prekidača,
nožasti kontakt (el.); ~, bladed
(-type) - nožasti prebacivač; ~
box - boks prekidač, prekidačka
kutija; ~, branch - 1. grupni
prekidač; 2. prekidač na poziv;
~, button - kotvasti prekidač,
kotvasti isključivač; ~, by-pass -
prolazni prekidač; ~, call - po-
zivni prekidač; ~, carbon-break
- prekidač sa ugaonim kontaktom;
~, cell - elementni komutator;
~, change-over - prebacivati;
prebacivač; ~, change-tune -
692
switch
talasni prebacivač; ~, changing
v. change—over switch; ~, char-
ge v. cell switch; ~, chopper -
odabirač; ~, closing - odabirač;
~, control - prekidač u kolu
kontrole, komandni prekidač (u-
ključivač); ~, controlled - kon-
trolni prebacivač; ~, converging
- indeks spajanja, indeks približa-
vanja; ~, cross - ukrsni indeks,
indeks ukrštanja; ~, cryogenic
inductance - kriogenski induktivni
prebacivač; ~, cut-off - isklju-
čivač; ~, cut-out v. cut-off
switch; ~, delay - prebacivač
sa vremenskim kašnjenjem; ~,
diamond - ukrštanje (indeksa);
~, diode - diodni prekidač; ~,
direction-finding-receive - pre-
bacivač „razgovor-odgovor"; ~,
discharge - 1. elementni komu-
tator; 2. anulirati naelektrisanje;
~, disconnecting v. disconnec-
tor switch; ~, disconnector -
razdvojnik; ~, discriminating
- diskriminator poziva, komutator
poziva; ~, double-pole - dvo-
polni prekidač, dvopolni isključivač;
~, double-slip - dvostrani indeks
prevoda; ~, double-throw - pre-
bacivač u dva pravca; ~, earthing
- uzemljeni prekidač, prebacivač
uzemljenja; ~, electromagnetic
- elektromagnetni prebacivač, elek-
tromagnetni isključivač; ~, elec-
tronic - elektronski relej za preba-
civanje; ~, emergency brake -
stop-relej; ~, entrance - ulazni
indeks; ~, equilateral - simetrič-
ni indeks prevoja; ~, exit - izlazni
indeks; ~, ferreed - brzodejstvu-
jući prebacivač za telefonske sisteme;
~, ferrite - feritni prebacivač;
~, field - isključivač napona; ~,
foot - nožni prebacivač; ~, fo-
restalling - uređaj predostrož-
nosti (na železnici); ~, four-layer
- četvoroslojni prebacivač, p-n-p-n
prebacivač; ~, frog - indeks sa
ukrštanjem; ~, frogless - indeks
bez ukrštanja; ~, function -
funkcionalni prebacivač; ~, fuse
- topljivi osigurač za umetanje
(el.); ~, G - elektronski indikator
switch
vibracija G-relej; ~, gang - to-
plotni isključivač; ~, group -
grupni isključivač, grupni komu-
tator; ~, hand - ručni isključivač;
~, heat - toplotni ključ; ~, high-
speed - brzi isključivač, brzi pre-
kidač; ~, hook - polužni preki-
dač u telefonskom aparatu (vi-
ljuška) (tel.); ~, hunting - me-
šani tragač; ~, ignition - isklju-
čivač paljenja; ~ in - uključiti;
~, intercommunication - tele-
grafski komutator; ~, Interlocked
- blokirani isključivač, blokirani
prebacivač; ~, iro-clad - isklju-
čivač metalnog tipa; ~, isolating
- izolacioni prekidač; ~, jack -
prebacivač u obliku gnezda, grupni
prebacivač, telefonski prebacivač;
~, Kerr-cell - modulator sa Ke-
rovom ćelijom; ~, key - telefon-
ski ključ, prebacivač (tel.); ~,
knife - rubni prekidač, rubni pre-
bacivač; ~ lamp-holder - grlo
sa prekidačem (el.); ~, lap -
udvojeno prevođenje; ~ lever -
poluga za uključivanje (mot.); '--',
light-activated - prekidač svet-
losno pobuđivan; ~, light-acti-
vated sillicon controlled - foto-
tiristor, silicijumski upravljani fo-
toosetljivi prekidač; ~, limit -
maksimalni pre vodnik; ~, line
- linijski isključivač; ~, locked -
zatvoren prevod, zatvoren indeks;
~, magnetic - elektromagnetni
isključivač, elektromagnetni pre-
kidač; ~, main - 1. glavni pre-
kidač; 2. prekidač magistrale; ~,
master - glavni prekidač, opšti
prekidač; ~, matrix - matrični
komutator; ~, mercury - živin
prekidač, živin relej; ~, micro-
energy - prebacivač mikrosnage;
~, movable-point - prekidni
indeks; ~, multicontact - grupni
komutator; ~, multiple - složeni
prekidač, telefonski ključ; ~, mul-
tiplex - višestruki prebacivač, mul-
tipleksor; ~, no-load - minimalni
prekidač; ~, number - cifarnik;
brojčanik; ~, oil - uljni prekidač;
~, on-off - 1. dvopozicioni pre-
kidač; 2. selektorski ključ; ~, op-
switch
toelectronic - optoelektronski pre-
kidač; ~, panel - panel-prekidač;
~-, passive Q - pasivni modulator
dobrote; ~, pendant - podižući
prekidač; ~, photon-activated
v. optoelectronic switch; ~,
pilot - pomoćni prekidač; ~,
plug - utikač; —, p-n-p-n v.
four-layer switch; ~, polari-
zation - prebacivač tipa polariza-
cije; ~', pole-changing - pre-
bacivač polova; ~ position -
položaj prekidača; ~, power -
1. prekidač izvora napona; 2. na-
ponski prekidač; ~, press-but-
ton v. push-button switch; ~,
pressure - relej pritiska; ~, pulse
- impulsni prebacivač; >~, push-
button - kotvasti prekidač, pre-
kidač sa kotvom; ~, quick-break
- brzi prekidač, trenutni prekidač;
~, range - 1. prekidač oblasti;
2. daljinski prekidač; ~, range
control - prekidač oblasti merenja;
~, rectangular - pravougaoni
prekidač; ~, reed - jezični preki-
dač; ~, relay - relejni prekidač;
~, removable drum program-
ing - programirani prekidač sa
izmenjivanim dobošom; ~ resis-
tance box - kutija otpora sa ruči-
com (el.); ~, reverse - reversilni
prekidač, povratni prekidač; ~
room - sala sa uređajima, aparatna
sala (TV); ~, rotary - rotirajući
prekidač, rotacioni' prekidač, po-
vratni prekidač; ~, safety - 1.
alarmni prekidač; 2. indeks za
prolaz opasnosti; ~, sampling
- 1. impulsni prekidač, selektor
impulsa; 2. komutator; ~, selec-
tion (alizing) - sekcioni preki-
dač, sekcioni razdvajač; ~, se-
lector - selektorni prekidač; ~,
semiconductor - poluprovodnički
prekidač, tiristor; ~, SENS v.
sensitivity switch; ~, sensiti-
vity - prebacivač osetljivosti; ~,
sequence - 1. strujni prekidač;
2. programski prebacivač; ~, se-
ries-parallel - serijski paralelni
prebacivač; ~, short-circuiting
- prebacivač kratko spojen; ~,
shorted emitter - (poluprovod-
 switch
switch
nički) prebacivač s kratko spojenim
emiterom; ~, shunting - šentirani
prekidač; ~, silicon bilateral -
silicijumski dvosmerni prebacivač;
~, silicon controlled - silicijum-
ski upravljački prekidač; ~, si-
licon p-n-p-n - silicijumski če-
tvoroslojni prebacivač, silicijumski
p-n-p-n prebacivač; ~, single-pole
- jednopolni prekidač; ~,slip - ukr-
šteni indeks-prevod ~, slow-break-
prekidač sporog dejstva, spori pre-
kidač; ~, snap - sobni prekidač;
~, snap action pressure - relej
pritiska sa trenutnim dejstvom;
~, socket - patrolni prekidač; ~,
solenoid - solenoidni prekidač;
~, solid-state - tvrdotelni pre-
kidač; ~, spark-gap - lučni pre-
kidač; ~, star-delta - zvezdasti
prebacivač na trougaoniku; ~,
starting - startni prekidač; ~,
step - prekidač na korak, stepe-
nasti prekidač, stupnjasti prekidač;
~, stub - kotvasti prebacivač;
~, superconducting - superpro-
vodni prebacivački element; ~,
talk-listen - kotvasti prebacivač
„predaja-prijem"; ~, thermosta-
tic - termostatski prekidač; ~,
three-throw - indeks u tri pravca;
~, throw-over - prekidni pre-
- kidač, prekidni prebacivač; ~,
time - prekidač sa satnim meha-
nizmom, vremenski prekidač; ~,
time limit - maksimalni relej sa
ograničenjem vremena; ~, time
release - razdvojni prekidač sa
vremenskom zadrškom; ~, tog-
gle - polužni prekidač sa prekid-
nom glavom, tumbler; ~, tongue
- jezičak, sastavni deo menjalice
kod železničkih skretnica; ~,
transfer - transfer-prekidač, pre-
kidač bez prekida struje, prebaci-
vač bez prekida struje; ~, tran-
sistor - tranzistorski prebacivač;
~, transmitting-receiving - pre-
bacivač antene, antenski prebaci-
vač „predaja-prijem"; ~, triple-
pol - tropolusni prekidač, tropolni
prekidač; ~, tumbler v. toggle
694 swivel joint
switch; ~ tuned antenna - an-
tena sa skokovitim podešavanjem
(rad.); ~, two-way v. double-
throw switch; ~, underload -
minimalni prekidač; -~, vacuum
- vakuumski prekidač; ~, vibra-
tion-proof - vibracioni prekidač;
~, wave-changing - prebacivač
brzine talasa; ~, wave-range -
prebacivač dijapazona, prebacivač
oblasti, prebacivač vrste talasa
switchboard - 1. komandni pult;
2. komutacioni pult, razvodni pult,
razvodna daska; 3. komutator; ~,
battery - naponski pult, baterij-
ski pult, pult napajanja; ~, char-
ging - pult naelektrisanja, elek-
trični pult; ~, cordless - lamelni
komutator; ~, feeder - komandni
pult, naponski pult; ~, intercom-
munication plug - komutator za
unutrašnju vezu; ~, multiple -
komutator sa višestrukim poljem,
multipl-komutator, multiplikacioni
komutator; —•, plug - utikački ko-
mutator; ~, plug-and-cord -
utikač kabl-komutator; ~, skele-
ton-type - kaskadni komandni
pult; ~, telephone - telefonski
komutator
switcher - 1. prebacivač; 2. mane-
varska lokomotiva; ~, phase -
fazni prebacivač, prebacivač faze
switchgear - 1. razvodni uređaj, ko-
mutacioni uređaj; 2. prebacivač
indeksa; ~, cell-type - razvodni
uređaj blok tipa
switching - uključivanje, uključenje;
~, active Q— aktivna modulacija
dobrote; ~, off - isključenje; ~,
out - isključenje; ~, parametric
- parametarsko prekidanje; ~,
passive Q- - pasivna modulacija
dobrote; —•, pulsed Q - impulsna
Q modulacija; ~, Q- - modulacija
dobrote; ~ transistor - komu-
tacioni tranzistor, prekidački tran-
zistor (eh.)
swivel joint - obrtni sloj koji se
može okretati (maš.); ~ pipe
coupling - okretni spoj cevi (maš.);
- plate - obrtna ploča (maš.); ~
table - obrtni sto (maš.)
695
syllable synthesizer
syllable synthesizer - uređaj za
sintezu slogova
sylvanite - silvanit, pisana ruda,
telurid zlata i srebra (min.)
sylvatron - silvatron, indikatorski
panel
sylvite - silvit, silvin, kalijum-hlorid
(min.)
symbol - simbol, znak
symbology - simbologija, skup sim-
bola
symetron - simetron, višecevni kružni
pojačavač
symmetric figures - simetrične
slike
symmetrical amplifier - simetrični
pojačavač (eh.); ~ equations -
simetrične jednačine (mat.); ~
expression - simetričan izraz
(mat.); ~ four-terminal net-
work - simetrični četvoropol (el.);
~ heterostatic circuit - sime- synchrolock - šema držanja u sin-
trična heterostatička sprega (elj.);
~' multivibrator - simetrični mul-
tivibrator (eh.); ~ network - si-
metrična šema (el.); ~ radiator
- simetrični radijator, simetrična
antena (rad.)
symmetry - simetrija; ~, axial - synchronize - sinhronizovati
simetrija u odnosu na osu, osna
simetrija; ~, central - centralna
simetrija; ~, circular - kružna
simetrija; ~, cubic - kubična si-
metrija; ~, mirror - ogledalska
simetrija; ~, point - tačkasta si-
metrija; ~, rotational v. axial
symmetry; ~, spherical - sferna
Simetrija
sympathetic reaction - indukovana
reakcija (hem.); ~ vibrations -
rezonantne vibracije (meh.)
symptom - simptom; ~, defect -
simptom greške, simptom defekta
•ync clipper - razdvajač sinhroni-
zacionih impulsa (els.); ~ com-
pression - kompresija (sabijanje)
sinhroimpulsa (eh.); ~ generator
— generator sinhronizacionih im-
pulsa (eh.); ~ level - nivo sinhro-
hizacionog impulsa (eh.); ~ pulse
- sinhroimpuls, sinhronizacioni im-
puls (eh.) ; ~ separator - razdva-
jač sinhronizacionih impulsa (eh.)'
synchronous
~ signal generator - generator
sinhronizacionog impulsa (eh.)
synchro - sinhroni, seisin (el.);
~ capacitor - kondenzator sel-
sina (el.); ~ clock - sinhroni ča-
sovnik (el.); ~ follower - pri-
jemni seisin (el.); ~ generator -
predajni seisin (el.); ~ matching
transformer - transformator za
uglašavanje selsina (el.); ~ motor
- selsin-motor, selsin-prijemnik
(cl.) ; ~" receiver — prijemni sel-
sin (el.); ~ system - seisin (el.) ;
~- transmitter - predajni seisin
(el.)
synchrocyclotron - sinhrotron, sin-
hrociklotron (fiz.), vrsta akcelera-
tora nuklearnih čestica
synchrodyne mixer - sinhrodini
mešač (eh.); ~ tube - sinhro-
dinska cev (eh.)
hronizaciji (TV)
lynchronism - istovremenost, sin-
hronizam
synchronization - sinhronizacija;
~, time - vremenska sinhroniza-
cija
synchronizer - sinhronizator, sin-
hronizer
synchronizing current - sinhroni-
zaciona struja (el); ~ frequency
- sinhronizujuća frekvencija (el.);'
~ pulse - sinhronizacioni impuls
(eh.); ~ signal - sinhronizacioni
signal (eh.)
synchronoscope - sinhrraoskop, im-
pulsni osciloskop (eh.)
synchronous - istovremen, sinhron;
- clock - sinhroni časovnik; ~
condenser - sinhroni kondenza-
tor (el.) ; ~ discharger - sinhroni
odvodnik (el.); ~ electromotive
force - sinhrona elektromotorna
sila (el.); ~ fading - sinhroni
feding (rad.); ~ generator - sin-
hroni generator (el.); ~ inductor
motor - sinhroni motor s asinhro-
nim pokretanjem (el.); ~ machine
- sinhrona mašina (el.); ~ motor
- sinhroni motor (el.); ~ time -
sinhroni hronometar (el.); ~ vi-
brator - sinhroni vibrator (el.)
 synchrotron
synchrotron - sinhrotron, sinhro-
troni ciklotron, vrsta akceleratora
nuklearnih čestica (fiz.)
syneresis - sinereza, sinerezis, spon-
tano izdvajanje viška tečnosti iz
gela (hem.)
synergetic - sinergetičan, nastao u
isto vreme kao i glavna masa stene
(min.)
synergist - supstanca koja pojačava
efekt druge supstance (hem.)
synoptic - sinoptički
syntans - sintetička štavila na bazi
fenolsulfonske kiseline i formalde-
hida
synthesis - sinteza; ~, image - sin-
teza slike; ~, logical - logička
sinteza; ~, optical - optička sin-
teza; ~, optical image - optička
sinteza slike; ~, system - sinteza
sistema
synthesize - sintetizovati; sinteti-
zirati
synthesizer - uređaj za sintezu
(hem.)
synthetic crystal - sintetički kri-
stal (far.); ~ resins - sintetičke
smole, npr. spojevi fenola i form-
aldehida, formaldehida i ureje,
vinilski polimeri itd. (thnl.); ~
rubber - sintetička (veštačka) gu-
ma (npr. buna, neopren, tiokol
i dr.) (thnl.); ~ ruby (synthetic
sapphire) - rubin (safir) spravljen
topljenjem aluminijum-trioksida sa
odgovarajućim dodacima (min.)
synthetize v. synthesize
synthetizer - sintetizer; ~, F- -
Furleov sintetizer, harmonični sin-
tetizer; ~, formant - formantni
sintetizer; ~, frequency - sinte-
tizer frekvencije; ~, image - sin-
tetizer slike; ~, parallel - para-
lelni sintetizer; ~, serial - redni
sintetizer; ~, vocoder - voko-
derski sintetizer
syntomatron - sintomatron, naziv
serije elektronskih cevi
syntonic - podešen u rezonancu
syntonizadon - podešavanje u re-
zonancu (els.)
syntonize - podešavati
syntony - rezonanca
system
system - sistem; uređaj; postrojenje;
plan; šema; postupak; formacija;
mreža; ~, absolute of units -
apsolutni sistem jedinica; ~, ab-
solute electromagnetic - apso-
lutni elektromagnetni sistem jedi-
nica; ~, absolute electrostatic -
apsolutni elektrostatički sistem je-
dinica; ~, acquisiton - sistem is-
traživanja, sistem ispitivanja; ~,
active guidance - aktivni sistem
navođenja; ~, adaptive control
- adaptivni sistem upravljanja; ~,
ADE v. automated design engi-
neering system; ~, aerospace
- aerokosmički sistem; ~, aero-
space support - aerokosmičko
postolje; —, air traffic control
- sistem upravljanja aviosaobra-
ćajem; ~, air field communica-
tions - aerodromski sistem veza;
~, all-sky - panoramski sistem
(osmatranja neba); —, all-weat-
her guidance - sistem vođenja po
svakom vremenu; ~, AN nomen-
clature - vojnopomorska nomen-
klatura (u oružanim snagama SAD);
~, analytic - analitički sistem; ~,
annunciation - alarmni sistem,
sistem signalizacije; ~, applicator
- sistem kontrolne hronometraže;
~, armament control - sistem
upravljanja oružjem; ~, astrona-
vigation - astronavigacioni sistem;
~, asynchronous multiplex -
asinhroni multipleksni sistem; ~,
ATC v. air traffic control sy-
stem; —, atomic-beam deflec-
tion - sistem otklona atomskog
snopa; ~, attended - opsluživanje
sistema; ~, audiovisual - audio-
vizuelni sistem, video-telefon; -~,
automated design engineering
- sistem automatskog projekto-
vanja; ~, automatic alphanu-
merical reading - automatski
alfanumerički sistem očitavanja; ~,
automatic-block - sistem auto-
matskog blokiranja; ~, automa-
tic carrier landing - automatski
sistem sletanja na nosač (aviona);
~, automatic coding - sistem
automatskog kodiranja, sistem au-
tomatskog programiranja; ~, au-
697
tomatic nervous - autonomni
nervni sistem; ~, automatic ra-
dio direction-finding - automat-
ski radio-sistem za nalaženje smera;
~, automatic train control -
sistem automatske regulacije; ~.
balanced - simetrični sistem; ~,
balanced polyphase - uravno-
teženi višefazni sistem; ~, band
- sistem polja; ~, batch proces-
sing - sistem obrade kodiranih po-
dataka; ~, beam aerial - lučna
antena, direktno usmerena antena;
~, beam approach beacon -
radio-lokacioni sistem usmeravanja
aviona; ~, beam-forming - si-
stem obrazovanja snopa; ~, beam-
rider control - zračni sistem na-
vođenja (raketnog projektila); ~,
binary - dvojni sistem, dvokom-
ponentni sistem; ~, binary com-
munication - sistem binarne veze,
binarni sistem veze; ~, biodata
test - sistem za kontrolu bioloških
podataka; ~, biological - biološki
sistem, biosistem; ~, B-L co-
ordinate - sistem geomagnetskih
koordinata; ~, blind-approach
landing - sistem slepog postav-
ljanja (aviona); —, block - bloki-
ranje, kočeći sistem, blokirajući
sistem; ~, bucking-out - kom-
penzacioni uređaj; ~, cabin hea-
ting - sistem grejanja kabine ~,
cable - kabl-stanica; ~, CAĐIC
- sistem projektovanja integralnih
kola pomoću računara; ~, carrier
- visokofrekventni sistem, sistem
sa nosećom frekvencijom; ~, cas-
caded optical - kaskadni optički
sistem; ~, cavity coupling - si-
stem povezan sa rezonatorom; ~,
C-E v. communications-electro-
nics system; ~, celestial v. as-
tronavigation system; ~, ce-
lestial guidance - astronaviga-
cioni sistem, sistem astronavigacije;
~, celestial reference v. astro-
navigation system; ~, central
nervous - centralni nervni sistem;
~, centralized traffic control
- centralizovano regulisanje kre-
tanja, dispečersko upravljanje kre-
tanja; ~, centre-of-mass - si-
system
stem centra masa; ~, CF v. coarse-
fine system; ~, chaff commu-
nication - sistem veze preko dipol-
reflektora; ~, checker - sistem
kontrolnih mera; ~, chirp radar
- radar sa sistemom linearne FM;
~, CIRCAL v. on-line circuit
design system; ~, circulating
- cirkulacioni sistem; ~, classi-
cal - klasični sistem; ~, closed
- zatvoreni sistem; ~, closed-
loop servo - servosistem sa za-
tvorenom petljom; ~, coarse-
fine - sistem sa grubom i finom
skalom; ~, code - kod, kodni
sistem; ~, code control - kodni
sistem upravljanja, kodni sistem
kontrole; ~, command - koman-
dni sistem; ~, command (gui-
dance) - komandni sistem navo-
đenja; ~, common - zajednički
sistem (upravljanja); ~, common
timing - sistem jedinstvenog vre-
mena; —, communication - si-
stem veza; ~, communications-
electronics - sistem elektronskih
komunikacija; ~, computer-con-
trolled - sistem upravljan raču-
narom; ~, conduit - vodni sistem,
sistem kanala; ~, conservative -
konzervativni sistem; ~, conser-
vative - of forces - konzervativni
sistem sila; ~, constant poten-
tial - sistem sa konstantnim napo-
nom, sistem sa konstantnim po-
tencijalom; ~, continuous auto-
matic block - neprekidno auto
blokiranje, linearni sistem auto-
blokiranja; ~, continuous train
control - sistem neprekidne auto-
regulacije; ~, control - sistem
kontrole; ~, controlled - regu-
lacioni sistem, regulisani sistem;
~, cooling - sistem hlađenja; ~,
cooling-pipe - sistem rashladnih
cevi; ~, coordinate - sistem ko-
ordinata; ~, coordinated hydro-
electric - kaskada H.E.S.; ~,
countermeasure - sistem pro-
tivmera; ~, damped harmonic
- harmonijski sistem usporavanja;
~, data - sistem obrade informa-
cija, predaja informacija; ~, data
collection and reduction - sistem

system
system
sakupljanja i redukcije informacija;
~, data-handling - sistem obrade
informacija; ~, data-processing
v. data handling system; ~,
data-reduction - sistem redukcije
informacija; ~, data-retrieval -
sistem traženja informacija; ~,
dead-reckoning - inercijalni si-
stem navođenja (raketnog projek-
tila); ~, decimal - decimalni,
dekadhi sistem; ~, decision feed-
back - sistem povratnog upita;
~ defense communication -
sistem veza ministarstva odbrane
(SAD); ~, defense communi-
cation satellite - sistem satelita
ministarstva odbrane (SAD); ~,
dial - automatski telefonski sistem;
~, differential duplex - duplex
sistem sa diferencijalnom šemom;
~, digital computing - uređaj
za računanje, računska mašina;
~, digital-voice communica-
tion - sistem predaje reci u cifar-
skom obliku; ~, direct-challen-
ge - sistem direktnog poziva; ~,
direct-cooling - sistem direktnog
ili neposrednog hlađenja; ~, di-
rect-viewing - sistem direktnog
posmatranja (osmatranja); ~,• dis-
crete - diskretni sistem; ~, dis-
crete-state - diskretni sistem; ~,
discriminating call - sistem sa
selektivnim pozivom; ~, diva-
riant - divariantni sistem; ~,
document viewing - sistem os-
matranja dokumenta internom te-
levizijom; —, double-trolley -
sistem napajanja preko dva kon-
taktna provodnika; ~, double-
wire - dvoprovodni sistem, sistem
sa dva provodnika u kontaktu; ~
drainage - drenažni sistem,bazen-
ski hidro-sistem; ~, duplex
dupleks sistem; ~, duplicated
rezervni sistem; ~, Earth-«ate-
llite-Earth communication - si
stem veze Zemlja-satelit-Zemlja
~, earthed - sistem uzemljenja,
monoprovodni sistem; ~, electric
power - elektroenergetski sistem;
~, electron-optical - elektronsko-
optički sistem; ~, electronic -
system
elektronski sistem; ~, electronic
guidance v. radio-command sy-
stem; ~, electronic-scanning
- elektronski sistem skaniranja;
~, electronic tracking - elek-
tronski sistem sleđenja; ~, elec-
tron-lattice - sistem elektroni-
rešetka; ~, electron-optical -
elektronskooptički sistem; ~, elec-
trooptic light-modulating
elektrooptički sistem svetlosne mo-
dulacije; ~, electrooptic TV com-
munications - elektrooptički TV
komunikacioni sistem; ~, emer-
gency - alarmni sistem; ~, ener-
gy level - sistem energetskih ni-
voa; ~, entrance-exit - sistem
maršrutne centralizacije sa utvr-
đivanjem puta preko signalizacije;
~, environment (control) - si-
stem kontrole ambijenta, sistem
kondicioniranja; ~, EOLM v.
electrooptic light-modulating
system; ~, equatorial orbit
satellite communication - si-
stem veze sa satelitom preko ekva-
torijalne orbite; ~, extraterres-
trial reconnaissance - sistem iz-
viđanja; ~, Fabry-Perot mirror
- Fabri-Peroov sistem ogledala;
~, FDM v. frequency-division
multiplex system; ~, feed -
sistem predaje, sistem napajanja;
~, feed-back - sistem sa obrnu-
tom vezom; ~, feedback control
- sistem upravljanja sa povratnom
spregom; ~, ferment - fermenta-
tivni sistem; ~, fire sprinkling
- požarni ventilski sistem za auto-
matsko gašenje; ~, flight inter-
phone - sistem za razgovor u avi-
onima; —, floating-carrier -
radio-predaja sa automatskom re-
gulacijom noseće frekvence; ~,
flying-spot - sistem sa letećim
zrakom, sistem sa brišućim zrakom;
~, follow-up - sistem koji sledi,
sistem koji nastupa, sistem koji
dolazi; ~, foot-pound-second -
sistem fut-punt-sekunda; ~, four-
component - četvorokomponentni
sistem, sistem sa četiri komponente;
~, four-course - četvoropolni
sistem; ~, four-level - četvoro-
nivoski sistem; ~, frequency-
division multiplex - multipleks
sistem sa podelom frekvencije;
~, fuel-control - sistem potpune
kontrole, toplotno regulacioni si-
stem; ~, Galactic - galaktički si-
stem; ~, gas-pressure-feed -
sistem predaje toplote; ~, geared
- reduktor; ~, Giorgi - Džordži,
sistem jedinica M.K.S.; ~, glo-
bal communication - sistem
globalne veze; ~, global time
synchronization - globalni sistem
vremenske sinhronizacije; ~, gro-
und - sistem uzemljenja, nadzemni
sistem; ~, ground C-E - nadzem-
ni komunikacionoelektronski sistem;
~, ground-control - sistem u-
pravljanja sa zemlje; ~, ground-
controlguidance - nadzemni si-
stem navođenja, nadzemni sistem
kontrole navođenja; ~, ground-
controlled-approach - sistem u-
upravljanja sletanjem sa zemlje;
~, guidance - sistem navođenja;
~, guide-beam - zračni sistem
navođenja, optički sistem navođenja;
~, H - H sistem, sistem radioloka-
cione navigacije pomoću dve sta-
nice; ~, heat-seeking - infracr-
veni sistem navođenja, toplotni si-
stem navođenja; ~, heliocentric
world - heliocentrični sistem sveta;
~, helium-recycling - sistem
regeneracije helijuma; ~, highway
- mreža automobilskih puteva.,
mreža auto-puteva; <••-, homer -
sistem navođenja na cilj; ~, hom-
ing - sistem navođenja, sistem do-
vođenja; ~, homogeneous - ho-
mogeni sistem, jednorodni sistem,
istorodni sistem, monosistem; ~,
horn-lens - horn-sočivasta antena;
~, hot-air - sistem zagrejanog
vazduha; ~, hunting - autokole-
bacioni sistem, samokolebacioni si-
stem; ~, hyperbolic navigation
- hiperbolični navigacioni sistem;
~, hyperbolic radar - hiperbo-
lični radarski sistem; ~, image
processing - sistem obrade slike;
~, immersion - imerzioni sistem;
~, independent - nezavisan sis-
tem, autonoman sistem, sistem koji
system
ne zavisi od ostalih (sistema); ~,
inertial - inercijalni sistem, ne-
pokretan sistem, inertan sistem;
~, inertial control v. inertial
guidance system; ~, inertial
guidance - inercijalni sistem vo-
đenja; —, inertial instrument v.
inertial guidance system; ~,
inertial space reference v. iner-
tial guidance system; ~, infi-
nitely fast control - bezinercijski
sistem upravljanja; ~, informa-
tion retrival - sistem traženja in-
formacija; ~, infra-red - infta-
crveni sistem; ~, infrared - to-
plotni sistem, infracrveni sistem;
~, infrared heat-seeking v. heat
seeking system; ~, infrared
search track - sistem praćenja
po toplotnom zračenju; ~, inking
- crveni sistem; ~, instrument-
landing - instrumentacioni sistem;
~, integral-cooling - sistem sa-
mohlađenja; ~, integrated elec-
tronic - integrisani elektronski
sistem; ~, intelligence - sistem
navođenja, sistem nalaženja i upoz-
navanja cilja; ~, intercommuni-
cation - sistem interkomunikacija,
sistem za razgovor u avionu; ~,
interlock - sistem blokiranja; ~,
intermittent automatic block
- automatski blok; ~, intermit-
tent gaslift - periodični sistem
eksploatacije naftonosnih bušotina;
~, intermitting - periodični si-
stem eksploatacija naftonosnih bu-
šotina; ~, interphone v. inter-
communication^) system; ~,
interplanetary radar - sistem
međuplanetarnih radarskih loka-
cija; ~, invariant - invarijantni
sistem; ~, inverted spin - in-
vertni spinski sistem; ~, ion-
optics - jonooptički sistem; ~,
ionoscatter - sistem veza preko
jonosferskog rasejanja; ~, }amp-
roof - nestabilan sistem; ~, jet
control - sistem reaktivnog usme-
ravanja; ~, K-carrier - 12 ka-
nalni tipski blok; ~, landing -
sistem podešavanja, sistem sleta-
nja, sistem sletnih uređaja, sistem
ukrcavanja; ~, laser - laserski si-

system
system
stem; ~, laser communication
- laserski komunikacioni sistem;
~, laser tracking - laserski sistem
praćenja; ~, latched - šifro vani
uređaj; ~, lattice-electron -
sistem rešetke-elektroni; ~, life
support - sistem obezbeđenja ži-
vota; ~, limit - sistem (dopušte-
nih) grešaka, limitirajući sistem;
~, linear feedback control -
linearni sistem povratne sprege;
~, living - biološki sistem; ~,
loading - teretni mehanizam (rad-
ne mašine); ~, lock filling - si-
stem napajanja ustave (bazena),
sistem punjenja ustave (bazena);
~, long-range search - sistem
daljinskog osmatran ja; ~, low-
altitude bombing - sistem bom-
bardovanja sa male visine; ~,
low-altitude detection - sistem
detekcije sa male visine; ~, lubri-
cating - sistem podmazivanja;
~, Lyman-Birge-Hopfield - si-
stem linija Lajman-Birg-Hopfilda;
~, MADA v. multiple-access
discrete-address system; ~,
man-machine - sistem čovek-
mašina; ~, manned control -
neautomatska kontrola; ~, many-
field - višepolni sistem, mnogo-
polni sistem, sistem sa više polja;
~, m-ary RADA - m-adresni
diskretni sistem sa proizvoljnim
izborom; ~, maser communi-
cation - maserski komunikacioni
sistem; ~, material-supply -
sistem snabdevanja; ~, matrix
stroge - matrični zbirni sistem,
matrični akumulacioni sistem; ~,
memory - sistem memorija, si-
stem pamćenja; ~, metagalac-
tic - metagalaktični sistem; ~,
metal-insulator-semlconductor-
- struktura metal-izolator-polupro-
vodnik; ~, meteor-burst (com-
munication) - sistem meteorske
radio-veze; ~, meteor-scatter v.
meteor-burst (communication)
system; ~, metric - metrički
sistem; ~, microelectronic -
mikroelektronski sistem; ~, mi-
system
700 system
crowave - rnikrotalasni sistem,
kratkotalasni sistem; ~, micro-
wave relay - mikrotalasni relejni
sistem; —, MIS v. metal-insula-
tor-semiconductor system; ~,
missile guidance - sistem navo-
đenja projektila; ~, modular -
modularni sistem, blok-sistem, ag-
regatni sistem; ~, modular bre-
adboarding - modularni (logički)
sistem; ~, molecular - moleku-
larni sistem; ~, monitoring -
sistem kontrole, sistem monitoringa;
~, monoskeleton - jednošasijski
sistem; ~ monovariant - mono-
varijantni sistem, jednovarijantni
sistem, sistem samo sa jednom
mogućnošću; -~, motor control
- sistem upravljanja (rakete) po-
moću orijentisanog pokretača; ~,
MSK v. monoskeleton system;
~, multichannel - višekanalni
sistem, multikanalni sistem; <~,
multicomponent - multikompo-
nentni sistem, višekomponentni si-
stem, mnogokomponentni sistem,
sistem sa više komponenata;
~, multicomputer - višemašin-
ski sistem, višeračunski sistem;
~, multifrequency - multifrek-
ventni sistem, višefrekventni sis-
tem, mnogokomponentni sistem,
sistem koji radi na više frekvenci;
~, multiloop control - višekon-
rurni sistem regulisanja, multikon-
turni sistem regulisanja; ~, mul-
tiple - sistem sa paralelnim uklju-
čivanjem, sistem paralelnog spa-
janja; ~, multiple-access dis-
crete-address - višeulazni sistem
sa diskretnim adresama; ~, mul-
tiplex - multipleksni sistem; ~,
multiprocessing - multiprocesni
sistem; ~, muldtrack recording
- višekanalni sistem zapisivanja;
~, multivariable - multivarija-
bilni sistem; ~, multivariant -
polivarrjantni sistem, multivarijant-
ni sistem, viševarijantni sistem; ~,
muscular - mišićni sistem; ~,
network - sistem mreža, sistem
šema; ~, nonlinear feedback
control - nelinearni sistem uprav-
ljanja sa povratnom spregom; ~,
701
nonlinear oscillating - neline-
arni sistem kretanja; ~ 3 nonquan-
tized - nekvantizirani sistem, ne-
kvantovani sistem, diskvantirani si-
stem; ~, nonredundant - nere-
dundantni sistem; ~, nonvariant
v. invariant system; ~, nuclear
protective - nuklearni zaštitni
sistem; ~, nuclear spin - sistem
nuklearnih spina; ~, nuclear test
detection - sistem otkrivanja nu-
klearnih opita; ~, numerical
control - sistem digitalnog uprav-
ljanja; —, oblique - kosi sistem
koordinata; ~, OCTOPUS - di-
gitalni računar sa podelom vre-
mena; ~ of equations - sistem
izjednačenja, sistem jednačina; ~
of material points - sistem ma-
terijalnih tačaka; ~ of units - si-
stem jedinica; ~ OLCA v. on-
line circuit analysis system;
~ OLCD v. on-line curcuit
design system; ~~ on demand -
sistem po zahtevu; ~, on-line
circuit analysis - sistem za di-
rektnu (on line) analizu kola po-
moću računara; ~, on-line cir-
cuit design - sistem za direktno
(on line) projektovanje kola pomoću
računara; ~, on-line processing
- sistem direktne (on line) obrade
podataka; ~, on-line time-sha-
ring - direktni (on line) sistem sa
podelom vremena; ~, one-com-
ponent - sistem sa jednom kompo-
nentom, jednokomponentni sistem,
monokomponentni sistem; ~, one-
crop - sistem monokulture; ~,
one-shot lubricating - centrali-
zovani sistem mazanja (maziva);
~, open-cycle control - neza-
vršeni sistem kontrole, nezavršeni
ciklus kontrole, prekinuti sistem
kontrole; ~, open-loop control
- sistem upravljanja bez povratne
sprege; "-', optical - optički sis-
tem; ~, optical communication
- sistem optičke komunikacije; ~,
optical data-processing - op-
tički sistem obrade informacija;
~, optical filtering - sistem op-
tičkog filtriranja; ~, optical radar
- optički radarski sistem; —; op-
system
tical tracking - optički sistem
praćenja; ~, optical TV com-
munication - optički sistem veze
za TV komunikacije; ~, opto-
electronic - optičkoelektronski sis-
tem; ~, overhead - kontaktna
mreža, vazdušna mreža; ~, over-
lay - višeemiterski sistem; ~,
parallel - paralelni sistem; ~,
parallel-ređun - paralelno re-
dundantni sistem; ~, paramag-
netic spin - paramagnetski spinski
sistem; ~, parametric - parame-
tarski sistem; ~, passive - pasivni
sistem (samonavodenja); —, phase-
locked - sistem faznog samopode-
šavanja; ~, photoelectric - fo-
toelektrični sistem vođenja; ~,
picture coding - sistem kodiranja
slike; ~, planetary - planetni
sistem, planetarni sistem; ~, polar
coordinate - sistem polarnih ko-
ordinata, usmeravanje po sistemu
polarnih koordinata, kretanje u
sistemu polarnih koordinata; ~,
point - tipografski sistem merenja
u punktovima, sistem analitične
procene; ~, polyphase - polifazni
sistem, mnogofazni sistem, više-
fazni sistem; ~, polyvariant -
poluyarijantni sistem, multivarijan-
tni sistem, viševarijantni sistem;
~, power-pool - jedinstveni e-
nergetski sistem, monoenergetski
sistem; ~, PPM - telemetrijski
sistem sa fazno-impulsnom mo-
dulacijom ; ~, predetermined mo-
tion time - sistem mikroelement-
nih normativa; ~, preplanning
- sistem prethodnog planiranja;
~, pressure fuel - sistem predaje
pod pritiskom; ~, pressurized
feeding - kompresioni sistem pre-
daje (toplote); ~, priority - si-
stem prioriteta; ~, privacy - si-
stem lučenja, sistem izlučivanja;
~, process control - sistem u-
pravljanja procesom; ~, program-
mable - sistem koji se može pro-
gramirati; ~, projection - projek-
cioni sistem; ~, pseudorandom
coded ranging - telemerni sistem
sa pseudoslučajnim kodiranjem; ~.
public adress - sistem translaci-
 702
system
system
one radio-predaje; ~, pulse-po-
sition modulation v. PPM sys-
tem; ~, pump-fed - pumpni
sistem predaje (toplote); ~, push-
button control - taster-sistem
upravljanja; ~, push-pull - dvo-
taktni sistem (ubrzanja); ~, qua-
druplex - kvadrupleksni sistem;
~, qua tized - kvantizirani sis-
tern, kvantovani sistem; ~, quasi-
linear feedback control - kvazi
linearni sistem upravljanja sa po-
vratnom spregom; ~, r— r-para-
metarski sistem; ~, radar cross-
section instrumentation - si-
stem za merenje radarskog popreč-
nog preseka; ~, radar guidance
- radio-lokacioni sistem navođenja,
radarski sistem navođenja; <--, ra-
dar identification - radarski si-
stem prepoznavanja; ~, radio
centralized traffic - radio-dispe-
čersko usmeravanje kretanja; ~,
radio-command - sistem radio-
komandi, sistem radio-upravljanja,
sistem radio-usmeravanja, sistem
radio-kretanja; ~, radio-relay -
radiorelejni sistem; ~ radio-
tracking - sistem radio-kretanja
(satelita), sistem radio-navođenja
(satelita); ~, radix - početni sis-
tem prebrojavanja, sonovni sistem
prebrojavanja; ~, range rate
tracking - sistem brzinskog pam-
ćenja po brzini promene daljine;
~, range tracking - sistem sla-
ganja po udaljenju (daljini); ~,
ranging - daljinski sistem merenja;
~, rapid-scan - sistem sa brzim
skaniranjem; —, reaction - si-
stem reakcije, reakcipni sistem;
~, real-time data - sistem obrade
(informacija) u realnom vremenu;
~, receiving - prijemnik, prijem-
ni aparat; ~, recognition - si-
stem prepoznavanja; ~, recoil -
refleksni sistem, sistem odbijanja;
~, recovery - sistem spašavanja;
~, redoz - kiselo postojani sistem;
~, redundant - redundantni sis-
tem, rezervni sistem; —, refe-
rence - sistem odbijanja; ~, re-
flecting - sistem refleksije, si-
system
stem odbijanja, sistem reflektora;
~, reliability index - sistem kri-
terijuma pouzdanosti; ~, repeater
- ubrzavajući sistem, akceleracioni
sistem; ~, requisitioning - si-
stem materijala; ~, restorable -
sistem sa uspostavljanjem; ~, re-
trieval - sistem zahteva (informa-
cija); ~, revolver launching -
startni uređaj revolverskog tipa;
~, rho-teta - sistem navigacije
korišćenjem polarnih koordinata,
sistem radio-navigacije ,,ro-teta";
~, ring-off - odbojni sistem in-
duktora; ~, river - kaskada GEC;
~, river-discharge - sistem hi-
drauličnih uređaja za otpadne vode;
~, robot control - sistem auto-
matskog upravljanja; ~, roll-jet
- rol-džet sistem, sistem popreč-
nog usmeravanja pomoću reaktiv-
nih mlaznica; ~, sampling -
impulsni sistem, diskretni sistem;
--—j selfadaptive bionic - samo-
adaptivni bionički sistem; ~, self-
adjusting - samopodešavajući si-
stem; ~, self-balancing - samo-
dirigovani sistem; ~, self-con-
tained - autonomni sistem; ~,
self-guidance - sistem samona-
vodenja; ~, self-organizing -
samoorganizirajući sistem; ~, self-
organizing multiple-access dis-
crete-address - samoorganizujući
višeulazni sistem sa diskretnim ad-
resama; ~, self-pulsed - sistem
sa sopstvenim napajanjem; ~,
self-structuring - sistem sa sop-
stvenom promenom strukture; ~,
selsyn - selsinski sistem; ~, semi-
active guidance - poluaktivni si-
stem navođenja, semiaktivni sistem
navođenja; ~, semiconfocal mir-
ror- sistem semikonfokalnih ogleda-
la; ~, series - sistem serijskog uk-
ljučenja; ~, servo - servo sistem,
sistem sa servo-uređajem; ~, se-
werage - kanalizaciona mreža;
~, sharing - niskoodgovarajući
radio-telemetrijski sistem sa me-
haničkim komutatorom; ~, ship-
board inertial navigation - brod-
ski sistem inercijalne navigacije;
703
system
~, single-band - sistem veze sa
jednom frekvencom; ~, single-
track automatic block - dvo-
stepeno jednolinijsko blokiranje; ~,
slow-burning cartridge feed -
predaja toplote sa barutnim akumu-
latorom; ~, solar - Sunčani sistem;
~, solid of axes - prostorni si-
stem koordinata; ~, SOMADA v.
self-organizing multiple-access
discrete-address system; ~, spa-
ce - kosmički sistem; ~, space-
communication - sistem kos-
mičke veze; ~, space-interval -
kretanje sa graničnim intervalom
startovanja; ~, speech proces-
sing - sistem obrade govora, vo-
koder; ~, spin - spinski sistem;
~, split field - sistem uskougao-
nih detektora; ~, squelch - be-
sumna regulacija, tiha regulacija;
~, staff - čvrsti sistem, jaki si-
stem; ~, star-tracking v. stellar
guidance system; ~, start-stop
- start-stop sistem; •—,' start-up -
startni sistem, upusni sistem; ~,
stellar guidance - sistem astro-
navodenja, astronavigacioni sistem;
~, stereophonic - stereofonički
sistem; ~, storage - sistem me-
morije, memorijski sistem, sistem
pamćenja, sabirni sistem; ~, sto-
rage-route - sistem centralizacije
sabiranjem maršruta; ~, strate-
gic communications - strateški
sistem veza; ~, suggestion - si-
stem poboljšanja; ~, supercon-
ductor energy storage - super -
provodni sistem akumuliranja ener-
gije; ~, supervisory - sistem
dispečerskog teleupravljanja; ~
suspension - suspenzioni sistem
~, switched telemetering - radio
telemetrijski sistem sa mehaničkim
komutatorom; ~, symmetrical
polyphase - simetrični višefazn'
sistem, simetrični polifazni sistem
~, tactical communication -
taktički sistem veze; ~, tactical
data - taktički sistem obrade po-
dataka; ~, target-homing - si-
stem samonavodenja (projektila) na
cilj; ~, TDM v. time-division
multiplex system; ~, teleme-
syste m
tering - telemetrijski sistem; ~,
telephone - telefonska mreža, te-
lefonski sistem; ~, Teleran -
,,Teleran"-sistem, navigacioni si-
stem televizijsko-radarski; ~-, te-
levision relay - radiorelejni TV-
sistem; ~, television-telephone
- video-telefon; ~, ternary - utroj-
ni sistem, trokomponentni sistem;
^, terrain-recognition - sistem
navođenja sa raspoznavanjem loka-
cije; ~, three-field - tropoljni
sistem, tropolje; •~, three-level
- tronivoski sistem; sistem tri
nivoa; ~, three-phase - trofazni
sistem; ~, trough - maršrutni
sistem, prolazni sistem; ~", time-
buffered coarse-fine - grubi-
fini sistem sa elastičnim kašnjenjem;
~, time division - telemetrijski
sistem sa vremenskim razdvajanjem
kanala; ~, time—division multi-
plex- višekanalni sistem sa vre-
menskom bazom; ~, time cha-
ring - sistem sa podelom vremena;
~, time variable - sistem sa
vremenski promenljivim parame-
trima; ~, timing - sistem marki-
ranja vremena, sistem za beleženje
vremena, sistem merenja vremena;
~, token - sistem razgovora; ~,
track - šema puteva, linijska šema;
~, tracking - sistem slaganja;
~, train dispatching - dispečer-
ski sistem upravljanja kretanjem
vozova; ~, train-staff - sistem
kretanja vozova; ~, transconti-
nental communication - trans-
kontinentalni sistem veza; ~, tri-
chromatic - trobojni sistem, tri-
hromatični sistem; ~, triplex
control - sistem sa tripleksnim
upravljanjem; ~, triplicated -
trojni sistem, sistem sa trostrukom
pouzdanošću; ~, trivariant -
tri vari jantni sistem; ~, trolley -
trolejni sistem, sistem kontaktnog
voda; <~, troposcatter v. tropo-
spherlc radio system; ~, tropo-
spher^c radio - troposferski ra-
dio-sistem; -~, tumble-jet - si-
stem kretanja (usmeravanja) po-
moću reaktivnih mlaznica; —, t u r -
bopump feed - turbo-pumpni
system 704 Szllard-Chalmes reaction

system globalni sistem vremenskog osma-

sistem predaje toplote; ~, TV - tranja i prognoze; ~, web-tension
TV-sistem, televizijski sistem; ~, - sistem regulacije zatezanja pa-
two-coordinate scanning - dvo- pira; ~, wide-band communi-
koordinatni sistem skaniranja; ~, cation - višekanalni sistem veze;
two-level - dvonivoski sistem; ~, Wollaston-prism digital
sistem dva nivoa; ~, two-phase - light-deflector - sistem syetlos-
dvofazni sistem; ~, two-stage nog skretanja na bazi Volasto-
parachute - dvostepeni parašutni nove prizme; ~, writing -
sistem; ~, unattended - nepo- sistem pisanja, sistem zapisiva-
služivani sistem; —, unilateral nja; ~, Y- - sistem sa Y parame-
of tolerance - asimetrični sistem tara, zvezda-sistem, zvezda-spoj;
toleranci; ~, univariant - jedno- ~, Z sistem sa Z parametara;
varijantni sistem; ~, unrestorable ~, zone - zonski sistem
- sistem koji se ne popravlja; ~,
US Naval space surveillance - Systox - sistemski insekticid na bazi
sistem prostornog nadgledanja mor- jednog složenog organskog derivata feed - pomeranje stola (ma!.);
narice SAD; ~, utility - mreža tiofosforne kiseline (thnl.) T - simbol tricijuma, vodonikovog ~ feed drive - pogon za po-
opiteg korišćenja; ~, variable - Szilard-Chalmes reaction - Silar- izotopa sa masom 3 (hem.) meranje stola (ma!.); ~ » e ( *
sistem sa promenljivim veličinama, Čalmersova reakcija, metod pro- T - T-element, trojnik; ~ hybrid screw - vreteno za pomeranje stola
sistem sa varijabilnim parametrima; izvodnje radioizotopa bez nosača - hibrid, dupli T-element; ~ 3 5 , . ~ feeding mechanism
~, vibrating - vibracioni sistem, magic - dupli T-element 1 mehanizam za podešavanje po-
oscilatorni sistem; ~, vidcofile ozračivanjem jedinjenja iz kojih T-7 - pamuk tretiran akrilonitrilom
nastali radioizotop izleće zbog uz- meranja stola (ma!.) ; ~ of mean
television record storage - si- (tek.) refraction - tablica srednje refrak-
stem zapisivanja TV-slika; ~, maka, pa se kao nov hemijski oblik T-antenna - antena T-oblika (rad.) cije; ~, reversal - promena smera
water-carriage - sistem kanali- može odvojiti. Retenadja je sila T-bend - trojnik, T-račva (zao., el.) ; kreunja stola (ma!.); ~ reversal
zacije; ~, wave-propagating - koja smanjuje prinos ove reakcije, ~ test - T-proba savijanja (zao.) valve - ventil za promenu kretanja
talasovodni sistem; ~, weather zadržavajući nastali izotop u prvo- T-connection - T-spoj, T-kolo (el.) stola (ma!.); ~ reverse lever -
observation and forecasting - bitnom molekulu (hem.) T-head engine - stojeći ventil sa pduga » promenu kretanja stola
T-glavom (ma'); ~ salt - stoO)na so ^u-
T-joint - trojni spoj, T-spoj, trojni hSl4)(hem.); ~ * f * 5 - ^ :
muf (nastavak) dona pUtforma; ~ speed - brzina
T-junction - T-spoj, trojni spoj Sok (ma!.) ; ~ .«PPOrt - oslonac
T-L antenna - T-L antena, fiderska stola (ma!.); ~ talker - stolni
SAE — Society of Automotive Engineers - Društvo automobilskih inženjera antena (rad.) zvučnik (eh.); ~ trip - odbojnik
SCE — saturated calomel electrode - zasićenja kalomelova elektroda T-network - T-mreža, T-četvoropol za promenu smera kretanja stola
s.c.f.b. — standard cubic feet per barrel - broj normalnih kubnih stopa (ei.y (ma!.); ~, truth - stvarnas utablica,
proizvoda koji se dobije po jednom barelu T-pad - T-oslabljivač (el.); - L ware - stoa)no P° d e J. s ~
SPE — Society of Plastics Engineers - Društvo inženjera plastičara logarithmic attenuator - loga- working surface - radna površina
sq.in. — square inch - kvadratni inč ritamski T-oslabljivač (el.) stola (ma!.)
SSU — Universal Saybolt seconds - viskozitet u sekundama meren na T-pipe - T-cev, trojni nastavak tabula - tablica, tabla, ploča
univerzalnom viskozimetru Sajbolta (muf) (ma!.) tabular differences - tablične raz-
T-R switch - antenski prekidač (kod like* ~ interval - tablični interval;
prijemnika) (rad.) ~ spar - volastonit, kalcijum-sui-
T-slot - T-žleb (ma!.) ; ~ cutter - kat (min.) .
glodalo sa T-žlebom (ma!.); ~ tabulation - tabulacija, tabehranje
planing tool - alat za rendisanje tachometer - tahometar, instrument
T-žlebom (ma!.) za merenje brzina (mot.)
Ta - simbol elementa tantala (hem.)
tab - tableta, Štampani kontakt tachometric relay - tahimetar, tahi-
table - tablica, ravna površina, pult metarski relej (el.)
~, checking - tablica provere; ~ tacitron - tip tiratrona
drive - pogon stola (ma!.);

Rečnlk

tack 70S
tack - ekserčić, klinčić, čavlić, kli-
nac; kula, kukica; kopča, kvačica;
~, weld - mesto pripajanja, pri-
poj (zav.)
takcing of edges - pripajanje krajeva
(zav.)
tackle - koturača, kolotur, vitao, če-
krk, dizalica, koloturnik
tacnođe - oskulatorna tačka, gde kriva
seče samu sebe (mat.)
tactile - dodirni, opipljiv, dodirljiv;
~ presentation - indikacija na
dodir
tactoid - taktoid, kapljica nesferičnog
oblika koja izaziva dvostruko pre-
lamanje u koloidnim rastvorima
(hem.)
taenite - tenit, čvrst rastvor gvozda u
niklu meteorita (min.)
taffeta - taft, tanka svilena tkanina,
svilena i lanena tkanina (tek.)
tag - naglavak, završetak; etiketa; ~
splice - nastavak sa paricama slo-
ženim po numeraciji (tel.)
tagged atom - obeleženi, markirani
atom (nukl.)
tagging - označavanje, stavljanje eti-
kete, numeracija parice
tagillte - tagilit (hidratisani fosfat
bakra) (min.)
tail - kraj signala, izvod iz cevi, rep,
krajnja faza; ~ lamp - zadnja
(stop) lampa (mot.); ~ light -
zadnje (stop) svetio (mot.); ~
wave - kraj signala, rep signala
tailing - kraj signala, izobličenje na
kraju signala (eh.)
tailings - jalovina, ostatak posle izd-
vajanja korisnih sastojaka iz siro-
vine rude (mil.)
take-down - demontirati; ~ into
consideration - uzeti u razmatra-
nje; ~ off the current - isključiti
struju (el.); ~ out of service -
isključiti, izbaciti iz eksploatacije;
~ up - zatezač, zatezni uređaj
(mol.); ~ up strip - traka za
doterivanje (mat) ; ~ over - uklju-
čenje, prijem, premiranje
takeoff - uzimanje (signala), odbir
snage
taketron - visokonaponski isprav-
ljač sa tinjavim pražnjenjem
tank
tale - talk, milovka, kiseli metasilikat
magnezijuma (hem.)
talk-down landing - sletanje po
pokazivanju sa zemlje (av.); ~
line - telefonska linija (tel.); ~
position - govorni položaj (tel.)
talker - govornik, onaj koji govori;
~ echo - eho govornika, eho onoga
koji govori (tel.) ; ~ key - govorni
ključ, govorna padalica (tel.)
talking battery - mikrofonska bate-
rija (tel.) ; <—• down - davanje indi-
kacija za sletanje aviona (av.); ~
film - zvučni film; ~ key - odzivni
ključ (tel.)
tallow - loj
talose - taloza, jedna od aldoheksoza
(hem.)
talysurf - uređaj za zapisivanje re-
ljefa (av.)
tamarind - tamarinda, indijska urma
(bot.)
tampion - čep, zapušač, vranj, zat-
varač, zatiskač
tan - istucana hrastova kora iz koje
se dobija tanin (za štavljenje kože)
(thnl.) ; tangens (mat.)
tandem - kaskadna veza, kaskadna
sprega (el.); ~ capacitor - kon-
denzator sa dva statora (el.); ~
exchange area - prigradska mreža,
područje tandem-centrala (tel.) ; ~
operation - automatski tranzitni
saobraćaj (tel.) ; ~ selector - tran-
zitni grupni birač (tel.)
tangeite - tangeit, folbortit (vanadat
kalcijuma i bakra) (min.)
tangent - tangenta, dirka (mat.) ; do-
diran; ~ compass - tangenta bu-
sola (el.); ~ curve - tangensna
kriva (mat.); ~ function - tan-
gensna funkcija (mat.); ~ plane
- dodirna ravan (mol.) ; ~ spheres
- dodirne lopte (ma!.)
tangential force - tangencijalna sila
(meh.)
tank - posuda, tank; rezervoar; po-
suda za razvijanje filmova; oscila-
torno kolo; ~ capacitor - konden-
zator oscilatornog kola (el.); ~
circuit - rezonantno kolo, oscila-
torno kolo (el.) ; ~, delay - kolo
kašnjenja; ~, idle - reaktivno kolo;
~ inductance - induktivnost osci-
latornog kola (eh.) ; ~ level - nivo
posude (mot.) ; ~ rectifier - me-
talni ispravljač (el.) ; ~, vacuum
- vakuumska komora
tankard - bokal, krčag
tanker - tanker, uljarica, brod cis-
terna (pom.)
tannic add - taninska kiselina (hem.)
tannin - tanin, smeša derivata poli-
hidroksi-benzoeve kiseline (thnl.) ;
~ extracts - ekstrakti za štavljenje
(thnl.)
tanning - štavljenje, proces prerade
sirove kože (thnl.)
tantalate - tantalat, so tantalove kise-
line (hem.)
tantalex - presovani tantal-konden-
zator
tantalite - tantalit, tantalat gvožđa i
mangana (min.)
tantalum - tantal, hem. element,
simbol Ta, redni br. 73, atomska
težina 180,95, teško topljivi metal
5. grupe periodnog sistema (hem.)
tantamount - ravan, iste vrednosti,
ekvivalentan, istog značenja, jednakog
(ili istog) dejstva
tantiron - tantiron, legura otporna
na kiseline, 84% Fe, 15% Si, 1% C
tap - ureznik; slavina; zatvarač, čep;
otvor, odvodni otvor; čep sa čet-
vorkom, lakši udar; račvanje; nare-
zati navoj; ~, ajdustable - kali-
barski ureznik, referentni ureznik;
~ and reamer fluting cutter -
glodalo za izradu kanala na urez-
niku i razvrtaču; ~ bolt - vijak
sa glavom, čivija sa navojem; • '»
bolt secured by drilling - žabu-
šeni poklopčani vijak; ~ botto-
ming - treći ureznik iz kompleta
od tri ureznika; ~ breakage -
lom ureznika za navoj; ~ changer
- menjač izvoda (mot.) ; ~ cinder
- sirova šljaka od pudlovanja; ~
circuit - kolo za grananje, kolo gra-
nanja (el.) ; ~ cinder - šljaka iz
peći za pudlovanje (thnl.);
collapsing - proširni ureznik;
depth - dubina otvora za navoje;
die - matični ureznik; ~ drill -
burgija za otvore predviđene za
navoj; ~ extractor - alat za vađe-
nje ureznika (polomljenog); ~ fai-
45«
tape
lure - lom ureznika; ~, first -
prvi ureznik iz kompleta od tri urez-
nika; —- for cutting machine dies
- rrtašinski čeljusni lozni svrdao
(mah); ~ for nuts - srvdlo za
loze (ma!.) ; ~, gas - ureznik za
gasni navoj; ~ gauge - kontrolna
slavina; ~, ground - brušeni urez-
nik; ~, ground thread - brušeni
ureznik; ~, hand - ručni ureznik;
~ holder - držač ureznika; ~
hole - rupa za slavinu (ma!.) ; ~,
Joint - odvod na talasovodu, mesto
grananja (el.); ~, left-hand -
ureznik za levo zavoj ni navoj; ~
life - vek trajanja ureznika; ~,
machine screw - ureznik za otvore
manje od 1 /4"; ~, machinist's
hand - ručni ureznik; ~, master -
završni ureznik; ~, metric thread
- ureznik za metrički navoj; ~ off
- granati, račvati (el.) ; ~, pipe -
ureznik za (gasni) cevni navoj; ~,
plug-(am. - bravaski (grubi) urez-
nik za jedan prolaz; ~ sharpening
machine - mašina za brušenje urez-
nika; ~, tapper - prvi ureznik;
~, third - treći ureznik; ~ water
- vodovodna voda; ~ with cut
thread - ureznik sa sečenim navo-
jem; ~ with ground thread -
ureznik sa brušenim navojem; ~
wrench - nosač nareznika
tape - traka, magnetska traka, perfo-
rirana traka, lenta, fonogram; omo-
tati; ~ armored cable - kabl
armiran trakom (el.) ; ~ armoring
- armiranje trakom (el.) ; ~ copy-
ing - kopiranje na traku (eh.);
~ guide - usmerač trake (kod mag-
netofona) (eh.); ~ index timer -
indikator položaja trake (eh.); ~,
loop - beskonačna traka; ~, mag-
netic - magnetska traka; ~, mag-
netic recording - magnetska traka
za zapisivanje; ~, multichannel
magnetic v. multitrack magnetic
tape; ~, multitrack magnetic
- višekanalna magnetska traka; ~,
perforated - perforirana traka;
~, recorded video - magnetoskop-
ska traka; ~ reforder - registrator
za trakom, magnetofon sa trakom
(eh.); ~, „sandwich" - više-

708
tape
tape
slojna traka, ,,sendvič"-traka; ~
speed - brzina trake (els.); ~
transmitter - telegrafski predajnik
(automatski) (tel.)
taper - konus, kupa, suženje; tala-
sovodni prelaz, odrezak, zarez, pre-
sek, način raspoređivanja otpora
(kod potenciometra); ~ adapter -
konusno sedište, oslonac (maš.);
~ file - šiljata turpija (maš.);
~ fit - kupasto sedište (maš.);
~ gib - poluga za podešavanje
(maš.); ~ hole - kupasta rupa
(maš.) ; ~, linear - linearni tala-
sovodni prelaz; ~ milling - ku-
pasto glodanje (maš.) ; ~ of wedge
- nagib klina (maš.); ~ pin -
kupasta igla (maš.) ; ~ planing -
kupasto rendisanje (maš.) ; ~, pole
- presek polnog priključka; ~ sided
ring - trapezoidni prsten (maš.) ;
~, waveguide - širenje talasovoda
tapered coayial junction - konver-
gentni (kupasti) koaksijalni spoj
(el.); ~, coaxial line - konver-
gentni (kupasti) koaksijalni fider;
~ edge - stanjena (kupasta) ivica
(zav.); ~ potentiometer - kon-
vergentni (kupasti) potenciometar
(el.); ~ roller bearing - ležaj
sa kupastim valjcima (maš.); ~
waveguide - vod sa promenljivim
presekom, talasovod u obliku klina
(el.)
tapestry - tapet, zidna zastirka, zidni
čilim (ili tepih)
taping - omotavanje trakom (el.)
tapiolite - tapiolit (oksid Fe, Mn,
Ta i Nb) (min.)
tapped-capacitor oscillator - osci-
lator u tri tačke sa kapacitivnom
spregom (els.); ~ control - ot-
pornik sa odvodom (el.) ; ~ down
generator - generator sa odvodima
na kalemu oscilatornog kola (eh.) ;
~ transformer - transformator
sa odvodima (el.) ; ~ variable in-
ductor - prigušnica sa izvodima
(el.)
tapper - telegrafski ključ, klopfer,
zvučna kutija (tel.)
tappet - dizalica, dizač, odbojnik
(maš.) ; ~ block - uređaj dizalice
tasimeter
taurlne - taurin, amino-etil-sulfonska
(maš.); ~ clearance - zazor di-
zalice, zazor ventila (maš.); ~
tautometer - tautomer, tautomerna
cover - obloga dizalice (maš.);
~ guide - vodica podizača (maš.)
tautomeric substance - tautomerna
tapping cutter - glodalo za navoje
(maš.); ~ of carbide - izlivanje
karbida (zav.); ~ point - tačka
grananja, tačka račvanja (el.)
tar - katran (proizvod suve destilacije
uglja, drveta i dr. organskog mate ri-
jala) (thnl.) ; ~ acids - katran ske
kiseline (smeša raznih fenola iz
katrana kamenog uglja; ~ bases -
katranske baze (bazni sastojci kat-
rana, kao: piridin, hinolin. . .); ~
board - katranisana hartija, nakatra-
nisan papir, krovna hartija (thnl.)
target - meta, cilj; antikatoda; ~,
blurred - razvučena meta, raz-
mazan cilj; ~, countermeasures
- meta sa radio-protivmerama; ~
detection - otkrivanje cilja (voj.);
~, extended - trodimenzionalna
meta; ~, finite - cilj konačnih
razmera; ~, fixed - fiksna meta,
nepokretan cilj; ~, fluctuating -
fluktuirajući cilj; ~ following -
sledenje cilja (voj.) ; ~ identifica-
tion - identifikacija cilja, prepoz-
navanje (voj.); ~ indicator -
indikator cilja (mete), raketa za
osvetljavanje (voj.); ~, multiple
- grupna meta; ~, polarizing -
polarizujuća meta; ~ present data
- tekuće koordinate cilja (voj.) ; ~)
present position - trenutni položaj
(voj.) ; ~, radar - radarska meta;
~ search - traženje cilja, određi-
vanje položaja cilja (voj.) ; ~ selec-
tor - birač cilja (voj.); ~, simple
- prosta meta, prost cilj
tarpaulin - cerada, nakatranisano
platno (zaštitna pokrivka)
tartan - tartan, šarena škotska tkanina,
škotska mustra, škotska šara (tek.)
tartar emetic - kalijum-antomonil
tartrat (hem.)
tartaric acid - vinska kiselina, di-
hidroksi-ćilibarna kiselina (hem.)
tartrates - tartrati, soli vinske kise-
line (hem.)
tasimeter - tasimetar, merač razlike
temperature (u.)
709
trične rezonancije u molekularnom
snopu; ~, electron beam photo-
kiselina (hem.)
resist - metod eksponiranja foto-
otpora elektronskim snopom; ~,
supstanca (hem.)
supstanca (hem.)
tautomerism - tautomerizam, tauto-
merija, mogućnost postojanja jedne
supstancije u dva razna oblika,
ravnoteža između dva izomerna ob-
lika (hem.)
tawer - štavilac belih koža (thnl.)
tawniness - boja štave, žutomrka boja
preplanulosti (thnl.)
Tb - simbol elementa terbijuma
(hem.)
Te - simbol elementa telura (hem.)
tear gases - suzni gasovi, suzavci,
isparljiva jedinjenja koja deluju na-
dražujuće na oči (hem.)
technetium - tehnecijum, veštački
proizveden, radioaktivni element
rednog broja 43, simbol Te (hem.)
technical aid agreement - ugovor
o tehničkoj pomoći; ~ aptitude
test - tehničko ispitivanje; ~ book
- stručna (tehnička) knjiga; ~
magazine, technical periodical
tehnički časopis; ~ skill - tehnička
veština; ~ terminology - teh-
nička terminologija
technician - tehničar;
technlcological education - tehno-
loško obrazovanje; ~ training -
tehnološko obučavanje
technique(s) - tehnika; aparatura,
tehnologija, metodika; postupak;
praksa; ~, anodization - tehnika
anodiranja; ~, batch-fabrication
- tehnika grupne tehnologije; ~,
beam-lead - metod šipkastih iz-
voda; ~, „broken-beam" - metod
prekidnog snopa; ~, CCM -s -
sredstva borbe sa radio-protivme-
rama; ~, circuit - tehnička šema,
tehnika kola; ~, common sub-
strate - tehnika zajedničke podloge;
~, computing - računska tehnika;
~, cryogenic - kriogena tehnika,
tehnika niskih temperatura; ~,
Czochralski - metod Čohralskog;
—, double-doped - metod dvojnog
dopovanja; —, electric resonance
molecular-beam - metod elek-
technlque(8
epitaxial - epitaksijalna tehnika;
~, evaporation - tehnika napara-
vanja; ~, floating zone - metod-
zonskog topljenja; ~, foil-etch -
metod nagrizanja folija; ~, har-
monic mixer - tehnika mešanja
na harmonicima; ~, hot-and-cold
load - metod hladnog i vrućeg op-
terećenja (merenje šuma); ~, in-
strument flight - tehnika letenja
po instrumentima; ~, lon-beam
- metod jonskog snopa; ~, IR-
-speetroseopis-s - metodi infra-
crvene spektroskopije; ~, isolated
substrate - metod izolovane pod-
loge; ~, jet-etehing - metod
mlaznog nagrizanja; ~, jet solder
- metod mlaznog spajanja (letova-
nja); ~, Kerr magneto-optic -
Kerov magnetooptički metod; '~,
laser - laserska tehnika; ~, maser
- maserska tehnika; ~, masking -
tehnika maskiranja, metod maske;
~, management - tehnika ruko-
vođenja; ~, mesa - mezatehnika;
~, microeleetronic-s - mikro-
elektronske metode; ~, microstrip
- mikrotrakasta tehnika; ~, tnicro-
wave - mikrotalasna tehnika, UKT
tehnika; ~, Monte-Carlo - metod
Monte-Karlo; ~, multiple mole-
cular beams - metod višestrukih
molekularnih mlazeva (snopova);
~, multiple substrate - metod
višestruke podloge; ~, nuclear
magnetic resonance - MMR
tehnika, metod nuklearne magnetske
rezonancije; ~ of welding - teh-
nika zavarivanja; ~, optical cor-
relation - metod optičke korelacije;
~, optical photoresist - metod
optičkog eksponiranja fotootpornika;
~, photolithographic - fotolito-
grafska metoda; ~-, photoproces-
sing v. photolithographic tech-
nique; ~, planar - planarna teh-
nika; ~, post-alloy diffusion -
metođ post-legirane difuzije; ~,
printed-circuit - metod štampa-
nih kola; ~, pulse - impulsna
technique(s)
technique(s)
tehnika; ~, pulse-alloying - teh-
nika impulsnog legiranja; ~, Q-
-switch - tehnika impulsne modu-
lacije dobrote; <~, Rabi - Rabijev
metod; ~, Ramsey double-reso-
nance - Ramzejev metod dvojne
rezonancije; ~, simulation - teh-
nika simulacije, modeliranje; ~,
solid-circuit - tehnika čvrstih
šema; ~, solid-gaseous - čvrsto-
gasna tehnika; ~, solid-solid -
čvrsto-čvrsta tehnika; ~, solid-
-state - tehnika čvrstog stanja; ~,
state variable - metod promenlji-
vih stanja; ~, successive approxi-
mation - metod sukcesivne aproksi-
macije; ~, testing - tehnika ispi-
tivanja; ~, thermocompression
- metod termokompresije; ~, two-
-dimensional - dvodimenzioni me-
tod, tehnika ravnih šema; ~,
ultrasonic light-modulation -
tehnika ultrazvučne svetlosne modu-
lacije; ~, vacuum deposition -
tehnika taloženja u vakuumu; ~,
vapor-transport - metod trans-
porta gasa; ~, variational-s -
varijacioni metodi; ~, vertical
pulling - v. Czchralski tehnique;
~, zone-leveling - metod zonske
prekristalizacije
technology - tehnika, tehnologija,
inženjerstvo; ~, communication
- tehnika veze; ~, computer -
računska tehnika; ~ 3 integrated-
-circuit processing - tehnika iz-
rade integrisanih kola; ~, laser
- laserska tehnika; ~, maser -
maserska tehnika; ~, microwave
- mikrotalasna tehnika, IKU teh-
nika; ~, monolithic silicon -
tehnika monolitnih silicijuma šema;
~, nuclear (power) - nuklearna
tehnika, nuklearna tehnologija; ~,
planar - planarna tehnologija; ~,
processing - tehnologija proiz-
vodnje; <~, semiconductor - polu-
provodnička tehnika; ~, solid-
-state - tehnika čvrstog stanja; ~,
space - kosmička tehnika
tecnazene - 1, 2, 4, 5-tetrahloro-3-
-nitrobenzolj fungicid (hem.)
710 telectrograph
tecnetron - teknetron (vrsta unipo-
larnog poluprovodnika)
Tecquinol - tehnički hidrohinon
(thnl.)
tee - T-spoj, T-most, trojnik; ~,
bend - trojnik, T-račva (el., zav.) ;
~ bevel or J butt weld in a
corner joint - ugaoni šav sa pri-
premljenim žlebom (zav.); ~,
H-plane - H-trojnik; ~, hydrid
- dvojni trojnik, dvojni T-spoj; ~
inclined joint - kosi T-spoj (zav.) ;
~ iron - T-gvožde (maš.); ~
joint - T-spoj (el.) ; ~ junction -
spoj T-oblika (el.); ~, magic -
dvojni T-spoj; ~ slot cutter -
glodalo za T-žlebove (maš.); ~
slotted table - sto za T-žlebove
(maš.); ~ to-off - granati, raz-
granati; ~, waveguide - talaso-
vodni T-spoj
teeth - ozupčenje (maš.)
Teflon - teflon, plastična masa od
politetra fluor-etilena (thnl.)
tektites - tektiti, minerali zaobljenog
oblika, slični opsidijanu, nerazjaš-
njenog porekla (min.)
tele - tele (na rastojanju), daljinski
teleammeter - teleampermetar (el.)
teleautogram - fototelegram (tel.)
teleautograph - uređaj za prenos
rukopisa i slike telegrafom (tel.)
teleautomatics - teleautomatik (at.)
telecamera - telekamera, TV kamera
telecast - TV program
telecasting - teledifuzija (TV)
telechron motor - sinkroni elektro-
motor (el.) ; ~ timer - prekidač
sa satnim mehanizmom (el.)
telecinematography - telekinemato-
grafija
telecommunication - telekomunika-
cija
teleconference - telekonferencija
telecontrol - daljinsko upravljanje,
teleupravljanje (at.)
telecontrolled - daljinski upravljan
telecord - magnetofon, vezan na
telefon (tel.)
telecoupler - organ za vezu sa op-
štom TV-antenom
telectrograph - fototelegrafski aparat
(tel.)
711
telecroscope
(electroscope - zastareli tip TV-apa-
rata
telegraph code - telegrafski kod
(tel.); ** crosstalk - telegrafsko
preslušavanje; ~ distributor -
telegrafski razdelnik; ~ exchange
- telegrafska centrala; ~ noise -
telegrafski šum; ~ office - tele-
grafska centrala, telegraf; ~ ope-
rator - telegraf ista; ~ priner -
prijemni telegrafski aparat, tele-
printer; ~ receiver - telegrafski
prijemnik; ~ repeater - telegraf-
ski pojačavač; ~ sending key -
telegrafski ključ; ~ sounder -
klopfer, zvučna kutija; ~ tape -
telegrafska traka; ~ transmitter
- telegrafski predajnik
telegraphone - magnetofon, za zapisi-
vanje telegrama primljenih telefo-
nom
telegraphy - telegrafija, teledirigo-
vanje; ~ carrier - telegrafija; —
picture - fototelegrafija
telehor - zastareli TV aparat
- telemanometer - telemanometar
telemechanics - telemehanika (at.)
telemeteorograph - telemeteoro-
graf
telemeteorography - telemeteoro-
grafija
telemeteorometry - telemeteoro-
metrija
telemeter - telemetar, merač na
daljinu
telemetering - telemetrija, merenje
daljine
telemetry - telemetrija; ~, biome-
dical - biomedicinska telemetrija;
~, digital - digitalna telemetrija;
~, radio - radio-telemetrija
teleobjectlve - teleobjektiv
telephone - telefon, telefonirati; ~
call counting meter - brojač
telegrafskih razgovora; ~ carrier
- VF telefonija; ~, dial-in-han-
dset - telefon sa biračom u mikro
telefonskoj komunikaciji; ~- direc-
tory - telefonski imenik; ~ ear-
phone - telefonska slušalica;
exchange - telefonska centrala,
telefonska mreža; ~ jack - tele-
fonsko gnezdo, telefonski džek; ~
multiplex - višekanalna telefonija;
teletachometer
~ operator - telefonista, telefonist-
kinja; ~ repeater - translator,
telefonski pojačavač; ~ transfor-
mer - telefonski transformator; ~
transmitter - telefonska kapsula;
~ trimline v. dial-in-handest
telephone
elephonic repeater - translator,
telefonski pojačavač
:elephonometry - telefonometrija
(tel.)
telephony - telefonija
telephoto v. telephotography; ~
lens - telefotografsko sočivo
telephotography - fototelegrafija,
telefotografija
telephotometry - telefotometrija (el.)
teleprinter - teleprinter (tel.)
telereceptor - telereceptor
telerecorder - telepisač
telerecording - teleregistracija
telescope - teleskop; ~, Cassegrain
- Kasegrenov teleskop; •—, cosmic
ray - teleskopski brojač kosmičkog
zračenja; <—•, counter v. cosmic
ray telescope; ~, electron -
elektronski teleskop; >~ mirror -
ogledalo teleskopa; ~, radio -
radio-teleskop; ~, sailing zenith
- zenitni navigscioni teleskop; <~,
satellite tracking - teleskop za
plaćen je satelita; ~, tracking -
teleskop za praćenje
telescopic - teleskopski; ~ antenna
- teleskopska antena (rad.); ~
cylinder - izvlačni (teleskopski)
cilindar (maš.) ; ~ screw - izvlačni
(teleskopski) zglobni zavrtanj
(maš.) ; ~ shaft - izvlačno (tele-
skopsko) zglobno vratilo (maš.) ; ~
tube - izvlačna (teleskopska) cev
(maš.)
telescribe - aparat za zapisivanje
zvuka preko telefona (tel.)
telescriptor - uređaj za pisanje na
daljinu (tel.)
teleseism - udaljeni zemljotres, trus
u udaljenim predelima
teleseme - signalni numerator (el.)
telesignallization - telesigndizaciia,
selektivna distanciona signalizacija
teletachometer - distancioni taho-
metar

teletalky 712
teletalky - zvučni bioskop, tonbios-
kop (el.)
telethermometer - teletermometar
teletrician - televizijski tehničar
teletron - prijemna televizijska cev
television - televizija, TV sistem;
~, aerial - TV-antena; ~ anno-
uncer - TV-najavljivač, spiker; ~
band - TV-pojas; ~, black-and-
-white - crno-bela televizijska teh-
nika; ~3 bottled - TV-zapis,mag-
netoskop; ~ broadcast - TV-emi-
sija; ~ broadcast band - TV-po-
jas; ~ broadcast station - TV-
-predajnik; ~ brodcasting - TV-
-emisija; ~ cable - TV-kabl; ~
camera - TV-kamera (za snimanje);
~ car - TV-reportažna kola; ~
channel - TV-kanal; ~ cinema -
TV-bioskop; ~, closed-circuit -
industrijska televizija, TV u zatvo-
renom krugu; ~, coin-freed -
v. subscription television; ~,
color - televizija u bolji; ~ com-
munity - sistem slanja video-sig-
nala po provodnicima; ~ control-
led missile - projektil sa televizij-
skim vođenjem (voj.) ; ~, educa-
tion jal. - Školska televizija, tele-
vizija za obuku; ~ engineering -
TV-tehnika; ~ film scanner -
TV-skaner; —, hologram - holo-
gramska televizija; ~ image -
TV-slika; ~, industrial - indust-
rijska televizija; ~ in natural
colours - TV u boji; ~ informa-
tion storage tube - TV-memorija;
~ microscope - TV-mikroskop;
— microscopy - TV-mikrosko-
pija; ~, monochrome v. black-
-and-white television; ~, mul-
tichannel - višekanalna televizija;
~, pay v. subscription television;
•— picture - TV-slika; ~ picture
tube - TV-katodna cev; ~, piped
v. community television; ~,
polychrome v. colour television;
~ projector - televizijski projek-
tor; ~ receiver - televizor, tele-
vizijski prijemnik; ~ reception -
TV-prijem; ~ receptor - TV-
-mrežna antena; ~ relay - tele-
vizijska translacija; — reporting
van - pokretna televizijska stanica;
L
temper
~ set - TV-prijemnik; — signal
- TV-signal slike; ~, space - kos-
mička televizija; ~, sponsored -
v. commercial television; ~
standard - TV-standard; ~ stan-
dard converter - TV-standardni
konvertor, pretvarač; ~ station
link - TV-relejna linija; ~, ste-
reoscopic - stereoskopska televi-
zija; ~ studio - TV-studio; ~
studio technique - TV-tehnika
snimanja; ~, subscription - pret-
platnička televizija; ~, three-
-dimensional color - trodimenzio-
nalna televizija u boji; ~ tower -
TV-toranj; ~, training v. educa-
tional) television; ~ trans-
mission - TV-prenos; — trans-
mission standards - standardi pl.
TV-prenosa; ~ transmitter -
televizijski predajnik; ~ tube -
televizijska cev; —, UHF v. ultra-
-high-frequency television; ~,
ultra-high-frequency - ultra VF
televizija, TV u oblasti decimetar-
skih talasa; ~, very-high-frequ-
ency - TV u oblasti metarskih ta-
lasa; ~, vhf v. very-high-frequ-
ency television; ~, wired v.
community television; ~, X-
-(ray) - rendgen-televizija; ~,
zone - zonska televizija
televisor - televizor, TV prijemnik;
~, color - televizor u boji; ~,
projection - projekcioni televizor;
~, transistor(ized) - tranzistor-
ski televizor
televoltmeter - distancioni merač
(voltmetar) napona
telewattmeter - distancioni merač
(vatmetar) snage
telex - teleks, pretplatnička telegrafija
(ta.)
tell-tale - kontrolno svetio (mot.)
tellertron - digitalni računar
telling - informacija, iskaz, vest; ~
height - informaciji o visini
telluric - telmski, zemni
tellurium - telur, hem. element, sim-
bol Te, redni broj 52, atomska te-
žina 127,61, metal 6. grupe period-
nog sistema (hem.)
temper - otpuštati, kaliti (mtl.)
713
temperature
temperature - temperatura; ~,
absolute - apsolutna temperatura;
~, acutal - stvarna temperatura;
~, aerial - antenska temperatura;
~, air - temperatura vazduha; ~,
ambient - temperatura ambijenta;
~, annealing - temperatura otpu-
štanja (met.) ; ~, apparent - pri-
vidna temperatura, efektivna tem-
peratura ; ~, ash-softening - tem-
peratura omekšavanja pepela; ~,
atmospheric - temperatura atmos-
fere; ~, atom - temperatura atoma;
~, auto-ignition - temperatura
samopaljenja; ~, autoignition -
temperatura samosagorevanja; ~,
background - temperatura fona;
~, bath - temperatura kriostata,
temperatura termostata; ~, boiling
- temperatura (tačka) ključanja; ~,
bomb - temperatura (nuklearne)
bombe; ~, boundary - granična
temperatura; ~, capture - tempe-
ratura zahvata; ~, carrier - tem-
peratura nosača; ~, case - tem-
peratura tela, korpusna temperatura;
~, centigrade - temperatura po
Celzijusovoj skali; ~, chamber -
temperatura u komori sagorevanja;
~, cold-load - temperatura hlad-
nog opterećenja; ~-, color - tem-
peratura boje; ~, colour - tempe-
ratura merena po boji; ~, combus-
tion - temperatura gorenja; ~,
coolant - temperatura rashlađi-
vača; ~, corona - temperatura
(sunčane) korone; ~, critical -
kritična temperatura; ~, critical
solution - kritična temperatura
rastvaranja; ~, cryogenic - krio-
gena temperatura; ~, cryotron-
-operating - temperatura rada
kriotrona; ~, degeneration - de-
generaciona temperatura; ~, dew-
-point - tačka rose; ~, diffusion
- temperatura difuzije; ~, dissoca-
tion - temperatura disocijacije; -^j
drawing - temperatura otpuštanja
(met.); ~, dry-bulb - tempera-
tura merena suvim termometrom;
~, effective aerial - efektivna
antenska temperatura; ~, efective
input noise - efektivna tempera-
tura ulaznog šuma; ~, electron -
temperature
temperatura elektrona; ~, emis-
sion - temperatura emisije, emisiona
temperatura; ~, environment -
temperatura okoline, temperatura
ambijenta; ~, epitaxy - tempera-
tura epitaksijalnog rasta; ~, equi-
librium - temperatura ravnotežnog
stanja; -~, equilibrium plasma -
ravnotežna temperatura plazme; ~,
equivalent noise - ekvivalentna
temperatura šuma; ~, excitation -
temperatura pobude; ~, exterior
- spoljna temperatura; ~, Fahren-
heit - temperatura po Farenhajtovoj
skali; ~, filter-cell - temperatura
filtarske ćelije; ~, final - krajnja
temperatura; —•, flame - tempera-
tura plamena; ~, flash - tempera-
tura hlađenja; ~, free-air - tem-
peratura okolnog vazduha; ~, free-
zing - temperatura zamrzavanja;
~, fusion - temperatura fuzije,
temperatura stapanja; ~, harde-
ning - temperatura očvršćavanja,
kaljenja (met.); ~, helium-s -
temperatura helijuma; ~, hole -
temperatura rupa (u plazmi); ~,
hot-load - temperatura vrućeg op-
terećenja; ~, hydrogen-s - tem-
peratura vodonika; ~, ignition -
temperatura (tačka) paljenja; ~,
ignitron - temperatura paljenja;
-~, impact - temperatura pri udaru;
~, impact transition - tempera-
tura prelaznog stanja izazvanog uda-
rom; ~, impurity -"temperatura
nečistoće; ~, indoor - sobna
temperatura; ~, initial -»-početna
temperatura, startna temperatura;
~, inlet - temperatura na ulazu,
na startu; ~, intake y. inlet tem-
perature; ~, intrinsic - tempera-
tura sopstvene provodnosti; ~-,. in-
version - inverziona temperatura;
~, ion - jonska temperatura, tem-
peratura jona; —-, ionization -
temperatura ionizacije; ~, iono-
spheric - temperatura jonosfere;
—', junction - temperatura spoja,
temperatura prelaza; —•, Kelvin *v.
absolute temperature; ~, kin-
dling v. ignition temperature;
~, kinetic - kinetička temperatura;
'-', limiting - granična, kritična
temperature
temperature
temperatura; ~, liquefaction -
temperatura likvidusa (tačke faze);
~, liquid-helium - temperatura
tečnog helijuma; ~, magnetic
transition - temperatura magnet-
skog prelaza; ~, maser - tempera-
tura masera; ~, melting - tačka
topljenja; ~, molecular - mole-
kularna temperatura; ~, negative
- negativna temperatura; ~, neu-
tral (particle) - neutralna tempe-
ratura, temperatura neutralne čes-
tice; ~, nitrogen - temperatura
tečnog azota; ~, noise - tempera-
tura šuma; ~, nonsteady - ne-
stacionarna temperatura; ~, nor-
mal - normalna temperatura; ~,
nuclear - nuklearna temperatura;
~, operating - radna temperatura;
~, operating noise - radna tem-
peratura šuma; ~, outlet - izlazna
temperatura; ~, planet disk - tem-
peratura planetarnog diska; ~, pla-
sma - temperatura plazme; ~,
potential - potencijalna tempera-
tura; <~, quenching v. hardening
temperature; ~, radiant v. ra-
diation temperature; ~, radia-
tion - temperatura zračenja, radia-
ciona temperatura; ~, real - stva-
rna temperatura; ~, recrystalli-
zation - temperatura rekristaliza-
cije, temperatura rafinacije; ~,
reference - referentna tempera-
tura; ~, refining v. recrystalli-
zation temperature; —, reopre-
sentarive - karakteristična tem-
peratura; ~, rotation - rotaciona
temperatura; ~, running v.
working temperature; —, satu-
ration - saturaciona temperatura,
temperatura zasićenja; ~, sinte-
ring - temperatura sintezovanja;
~, skin-friction - temperatura po-
vršinskog trenja; ~, sky - tempe-
ratura neba; ~, soldification -
temperatura očvršćenja, tempera-
tura smrzavanja; ~, spin - tem-
peratura spina; ~, spontaneous
ignition - temperatura spontanog
paljenja; ~, standard - standardna
temperatura; ~, standard noise
- standardna temperatura šuma; ~,
714 temtron
stationary - stacionarna tempera-
tura; ~, steady-state - stacio-
narna temperatura; ~, storage -
temperatura uskladištenja; —, stud
- temperatura držača, temperatura
ojačanja, temperatura obloge; ~,
subfreezing - temperatura prehla-
đene tečnosti; ~, substrate -
temperatura podloge; ~, subzero
- temperatura ispod nule; ~, sup-
erconducting transition - tem-
peratura superprovodnog prelaza;
~, surface - površinska tempera-
tura; ~, tapping - temperatura
istopljenog metala na izlazu iz peći;
~, transformation - temperatura
transformacije, prelaza; ~, tran-
sient - temperatura prelaznog sta-
nja; ~j transition - temperatura
prelaza; ~, upper-air v. upper-
-atmosphere temperature; ~,
upper-atmosphere - temperatura
gornjeg sloja vazduha (atmosfere);
—, vaporization - temperatura
isparenja; —, virtual - virtualna
temperatura, prividna temperatura;
~, wet-bulb - temperatura merena
vlažnim termometrom; ~, working
- radna temperatura; ~, X-ray
radiation - temperatura X-zra-
čenja
temperature-dependent - zavisan
od temperature
temperature-resistant - vatrostalan,
otporan na temperaturu
temperature-sensitive - osetljiv na
promenu temperature
tempered glass - tvrdo staklo
(thnl.) ; ~ spring - kaljena opruga
tempering - odgrevanje supstanci
(thnl.); ~ oil - ulje za tempero-
vanje metala (thnl.)
tempolabile - koji teži da se vreme-
nom menja (hem.)
temporally coherent - vremenski
koherentan
temporary emulsion - nestabilna
emulzija (hem.); ~ hardness -
prolazna tvrdoća vode izazvana hid-
rokarbonatima, može se otkloniti
kuvaniem (thnl.); ~ magnet -
promenljivi magnet (el.)
temtron - uređaj za kondicioniranje
vazduha
ten 715
ten - deset, desetina; grupa od deset;
desetica, desetka; ~ party line -
kolektivna linija sa deset pretplat-
nika (tel.)
Tenamene - antioksidanti za motorna
goriva (thnl.)
tenacity - maksimalni napon (priti-
sak) (u.)
tendency - težnja, tendencija
tenebrescence - gašenje fosfores-
cencije
Tenite - plastične mase za livenje
raznog sastava (thnl.)
tennantite - tenantit, arsenski si-
njavac, sveti sinjavac, sulfid bakra
i arsena (min.)
tenorite - tenorit, melakonit, crna
bakarna ruda, oksid bakra (min.)
Tenox - antioksidanti za jestive masti
i ulja (thnl.)
tensile force - vučna sila (mot.);
~ strength - naprezanje na iste-
zanje (mai.) ; ~ test, tensile tes-
ting - proba kidanja, vučni ogled
(mai.); ~ test specimen - pri-
merak za vučni ogled (maš.); ~
test machine - mašina za vučni
ogled (maš.) ; ~ U test - U-proba
kidanja (zav.)
tensimeter - tenzimetar, instrument
za merenje napona pare (hem.)
tension - zatezanje, natezanje, nape-
tost; ~ shear test - proba smica-
nja zatezanjem (zav.) ; ~ spring -
vučna opruga (ma$.)
tensor - tenzor; ~, compressivity -
tenzor kompresivnosti; ~, con-
ductivity - tenzor provodljivosti;
~, curvature - tenzor zakrivlje-
nja; ~, dielectric - tenzor dielek-
trične provodnosti; ~, mobility -
tenzor pokretljivosti; ~, nonlinear
susceptibility - tenzor nelinearne
susceptibilnosti; ~, permeability
- tenzor magnetske provodnosti;
~, permitivity - tenzor dielek-
trične provodnosti; ~, piezooptic
- piezooptički tenzor; ~, strain -
tenzor deformacije; ~, stress -
tenzor napona, tenzor udara
tensoresistance - tenzorezistivni
efekt
tepitron - tepitron (naziv uređaja za
sušenje i zagrevanje)
tenmistor
i/!
tera tera- (prefiks koji znači l&
puta) (T)
teratron - naziv elektronske cevi
terbium - terbijum, hem. element,
simbol Tb, redni broj 65, atomska
težina 158,93, spada u retke zemlje
(hem.)
terephthalic acid - tereftalna kise-
lina, fenil-l,4-dikarbonska kiselina
terete field - kružno kontaktno polje
birača (el.)
Tergitol - grupa površinski aktivnih
hemikalija (deterdženata, emulga-
tora i dr.) (thnl.)
term - semestar; član (matematičkog
izraza)
terminal - kraj; klema; krajnji,
krajnji spoj; priključak, stezaljka;
granični, krajnji; završni, poslednji;
rokovni, terminski; ~ block -
priključnica (el.); ~ box - kutija
sa priključnim krajevima (el.); ~,
current - strujna klema, strujni
kontakt; ~ end - priključni kraj
(el.) ; ~ end, bare - ogoljeni pri-
ključni kraj (el.); ~, final - krajnja
stanica; ~, ground - zemaljska
krajnja stanica; ~ impedance -
završna impedanca (el.); ~, lea-
ding-out - izvod, izvodna klema;
~ plate - ploča sa priključnim kra-
jevima (el.) ; ~, screw - klema sa
zavrtnjem; ~ tag - kablovska pa-
pučica; ~ voltage - napon na
priključcima (el.)
terminating circuit - završno kolo
(el.) ; ~ office - pozvana centrala,
krajnja centrala (tel.); ~ unit -
završni stepen (tel.)
termination - završetak, kraj, za-
vršna šema, krajnje opterećenje; ~,
characteristic-impendance - ka-
rakteristično opterećenje; ~, cold
reference - hladno referentno op-
terećenje; ~, hot reference - toplo
referentno opterećenje; —, idler -
reaktivno kolo, kolo praznog hoda;
~, input - otpornost izvora, ulazna
otpornost; ~, matched - podešeno
opterećenje; —-, output - izlazna
otpornost
termistor - termistor; ~, self-hea-
ted - termistor sa samozagreva-
njem

termolecular 716
termocecular - koji pripada trima
molekulama (hem.)
terms of a fraction - članovi raz-
lomka, brojevi koji čine razlomak
(mat.)
ternary - ternarni, trojni, koji se
sastoji iz tri komponente (hem.);
~ alloys - legura tri elementa
(mtl.); ~ compound - jedinjenje
tri elementa (hem.) ; ~ counter -
trojni brojač, ternarni brojač (nukl.);
~ notation - trojna notacija,
trojno označenje
teme pipe - poolovljena cev (mtl.)
terpenes - terpeni, grupa uljastih
jedinjenja biljnog porekla (hem.)
terphenyl - terfenil, trifenil, bez-
bojni kristali, upotr. u tečnim scinti-
lacionim brojačima (hem.)
terpineries - terpineni, grupa izo-
mernih monocikličnih terpena
(hem.)
terpineol - terpineol, baza u parfi-
meriji i dr. (hem.)
terrace - terasa, ravan krov, doksat,
balkon (grad.)
terrain - teren, zemljište, tlo (grad.) ;
~ clearance indicator - apsolutni
visinomer (av.); ~ echo - ref-
leksija od terena (rad.)
terramycin - teramicin, oksitetra-
ciklin, antibiotik (hem.)
terrestrial - zemaljski; ~ currents
- lutajuće zemne struje (eh); ~
magnetic - geomagnetski; ~ mag-
netism - Zemljin magnetizam
(fiz.)
tertiary amines - tercijerni amini,
amini sa tri alkil-grupe vezane za
azot (hem.)
tervalent - tervalentan, sposoban da
veže sa tri hem. veze (hem.)
Teryiene - terilen (sintetičko tek-
stilno vlakno na bazi poliestara
tereftalne kiseline) (tek.)
tesla - tesla (jedinica magnetske in-
dukcije
Tesla coil - Teslin kalem (el); ~
current - Teslina struja (el.) ; ~
transformer - Teslin transforma-
tor (el.)
test - 1. ogled, proba, ispitivanje,
provera; 2. probati, proveriti, is-
pitati, ustanoviti probanjem; ~,
test
abrasion - proba na abraziju, na
habanje trenjem, brušenjem; ~,
accelerated - ubrzana (skraćena)
proba; ~, acceleration - proba
na ubrzanje; ~, acceptance-s -
prijemno ispitivanje; ~, acid -
proba na kiselost; ~, actual -
ispitivanje u eksploataciji (radu);
~, ageing - proba na starenje; ~,
air - 1. ispitivanje na hermetičnost
(nepropustljivost); 2. ispitivanje
komprimiranim vazduhom; ~, air
evaporation gum - određivanje
sadržaja smola u benzinu, ispara-
vanjem; ~, alcohol - al'oholna
proba (npr. pri ispitivanju mleka);
~, aligment - ispitivanje na para-
lelnost; ~, all weld metal spe-
cimen - epruveta iz istopljenog
metala (zav.); ~, alternate-stress
- ispitivanje pri naizmeničnom na-
prezanju; ~, altitude - visinsko
ispitivanje; ~, altitude—chamber
v. pressure-chamber test; ~
antenna - ispitna antena (rad.);
~, approval - prijemno (kontrolno)
ispitivanje; ~, arbitration - arbi-
tražna ocena; ~, ash - određivanje
sadržaja pepela; ~, attrition - is-
pitivanje na habanje trenjem; ~,
back-to-back - ispitivanje pri uza-
jamnom opterećenju; ~ baking -
probno pečenje; ~, ball (inden-
tation) - ispitivanje tvrdoće po
Brinelu; ~, bench - ispitivanje na
radnom stolu; ~, bend(ing) - is-
pitivanje na savijanje; ~, blank -
šlepa proba; ~, boring - ispitiva-
nje na pogodnost obrade bušenjem;
~, box - ispitni pribor, ispitna ku-
tija (el.); ~, brake - ispitivanje
kočenja; ~, breakdown - ispiti-
vanje na proboj; ~, breaking -
proba na kidanje; ~, bridge -
ispitivanje pomoću Vistonovog mo-
sta; ~, Brinell hardness - ispiti-
vanje tvrdoće po Brinelu; ~,
buzzer - ispitna zujalica, ispitno
zvono (el.); ~, cabinet - ispitni
orman (el.); ~, calibration -
kalibraciono ispitivanje, provera ka-
libara; ~ call - probna veza,
probni razgovor (tel.); ~, calori-
meter - kalorimetarsko ispitivanje;
717
t«»t
bušenjem; ~, driving - ispitivanje
—, camera linearity - ispitivanje
linearnosti kamere; ~, captive-s
v. bench test; ~, carbon - određi-
vanje sadržaja ugljenika; ~, car-
bonization - ispitivanje na uglje-
nisanje (ugljenićnih ostataka); ~,
centrifuge - ispitivanje centrifu-
gom; ~ chamber - ispitna soba,
ispitna komora; ~ check - kon-
trolno ispitivanje; ~, circle-s -
ciklična ispitivanja; ~, climatic -
klimatsko ispitivanje; ~ coil -
merni kalem, ispitni kalem (el.);
~, cold - ispitivanje na hladno;
~, cold-and-hot - ispitivanje u
hladnom i zagrejanom stanju; ~,
cold temperature v. cold test;
~, cold weather v. cold test;
~, comparison - uporedno ispi-
tivanje; ~, comprehensive - kom-
pletno (svestrano) ispitivanje; ~,
constant load amplitude-s - is-
pitivanje pri stalnom opterećenju;
~, continuity - ispitivanje na
kontinualnost; ~, crash - ispiti-
vanje na ponašanje pri sudaru; ~,
creep - ispitivanje metala na defor-
maciju pod konstantnim optereće-
njem; ~, curd - proba na zgruša-
vanje mleka; ~ current - struja
ispitivanja (el.); ~ current con-
tinuous - trajna, radna struja (za-
varivanja) (zav.); ~, degradation
rate-s - ispitivanje na brzinu sta-
renja; ~ desk - ogledni sto, ispitni
sto (el.); ~, destructive - ispiti-
vanje pri kome se uzorak uništava;
~, development(al)-s - razvojno
ispitivanje; ~, diamond-pyra-
mide hardness - ispitivanje tvr-
doće dijamantskom piramidom (Vi-
kers); ~, diesel-fuel distillation
- destilaciono ispitivanje dizel-go-
riva; ~, diesel-fuel gravity -
određivanje gustine dizel-goriva; ~,
differential-gain - merenje dife-
rencijalnog pojačanja; ~, direct-
-oridation - ispitivanje direktnom
oksidacijom; ~, distillation - des-
tilaciono ispitivanje; ~, doctor -
„doktor"-proba na sadržaj sumpora
u naftnim derivatima; ~, double-
-over - ispitivanje otpornosti na
presavijanje; ~, drill - ispitivanje
test
u vožnji; ~, drop - 1. ispitivanje
udarom, ispitivanje slobodno pada-
jućim telima; 2. ispitivanje pada
napona; ~, dummy - ispitivanje
na modelu; ~, dynamic - dina-
mičko ispitivanje, dinamička pro-
vera; <~, earthquake - seizmičko
ispitivanje; ~, efficiency - ispiti-
vanje efikasnosti; <—, end-quench
- ispitivanje (čelika) na zakaljivost;
~, engineering - tehnička ispiti-
vanja, kontrolna ispitivanja; ~,
environmental-s - ambijentna is-
pitivanja, ispitivanja u eksploata-
cionim uslovima; ~, etching -
ispitivanje nagrizanjem površine
(metala); ~, evaporation - proba
isparavanja; ~, exhaustive-s -
produžena ispitivanja; ~, experi-
mental-s - eksperimentalna ispi-
tivanja; '~, exploratory-s - eks-
perimentalna ispitivanja; ~, ex-
treme-s - granična ispitivanja; ~,
failure-rate-s - ispitivanja na br-
zinu kvarenja; ~, falling weight
v. drop test; ~, fat - ispitivanje
sadržaja masti; ~, fatigue-s - is-
pitivanja na zamor; ~-, fermenta-
tion - proba fermentacijom; ~,
field - terensko ispitivanje; ~^, file
- ispitivanje struganjem (turpijom);
~ film - probni film; ~, filter
paper - analiza metodom mrlje na
hartiji, ,,spot"-test analiza; ~, fire
- 1. određivanje temperature palje-
nja (loženja) peći; 2. ispitivanje pro-
mene boje dragog kamenja pri za-
grevanju; ~, flammability-s -
ispitivanja na zapaljivost; ~-, flash
- određivanje temperature paljenja;
~, flattening - ispitivanje izrav-
navanja, nivelisanja; ~, flight -
ispitivanje u toku leta; ~, float -
1. ispitivanje plovkom; 2. ispitiva-
nje ruda na flotaciji; ~, flow -
ispitivanje tečnosti u protoku; ~,
flying v. flight test; ~, folding
- proba na previjanje (pod uglom
od 180°); ~, forced-failure - ispi-
tivanja na prinudne kvarove; ~ ;
forging - ispitivanje kovnosti; ^-,
formolite - formalitna proba na
 718
test
test
sadržaj arom. ugljovodonika u deri-
vatima nafte; ~, fracture - ispiti-
vanje na prelom; ~, free-fall -
ispitivanje slobodnim padom; ~,
freezing - određivanje tačke mrž-
njenja; ~, friability - ispitivanje
(asfalta) na krtost; ~, full-scale
- ispitivanje u prirodnim ili punim
proizvodnim razmerama; ~, glass
- epruveta (thnl.) ; ~, grindability
- ispitivanje na sposobnost mleve-
nja; ~, grinding - 1. ispitivanje
na brušenje; poliranje; 2. ispitiva-
nje na habanje brušenjem; ~,
ground-s - zemaljska ispitivanja;
~, guidance - ispitivanje uređaja
za navođenje; •—,' gum-formation
- određivanje sklonosti ka stvaranju
smola u derivatima nafte; ~,
gumming - određivanje sadržaja
smola u lakim derivatima nafte; ~,
hammering - 1. ispitivanje na
kovnost; 2. ispitivanje zvučne izo-
lacije pomoću udara; ~, hanging
- ispitivanje otpornosti uzorka veša-
njem opterećenja; ~, hardena-
bility - ispitivanje na otvrdnjavanje
kaljenjem; ~, hardness - proba
na tvrdoću; ~, hardness in the
heat effected zone - određivanje
tvrdoće u toplotno uticajnoj zoni
(zav.); ~, heat - ispitivanje za-
grevanjem; ~, hole v. experimen-
tal hole; ~, hot v. heat test;
~, hot bending - ispitivanje na
savijanje pri zagrevanju; ~, house
- opitna stanica, ispitna kabina (el. ( ;
~, humidity-s - ispitivanja na
vlažnost; ~, immersion - ispi-
tivanje potapanjem uzoraka; ~,
impact - ispitivanje na udar; ~,
impact hardness - ispitivanje na
tvrdoću udarom; ~, in-pile -
direktan ogled u uređaju (nuklear-
nom reaktoru); ~, „in use" life-s
v. operating life test; ~, intrinsic
fatigue-limit - ispitivanje granica
zamora materijala; ~, jack - ispitno
gnezdo, ispitni džek (tel.); ~ 3
Jominy end-quench v. harden-
ability test; ~, Kolmogoroff-
-Smirnoff's - ispitivanja Kolmo-
gorov-Smirnova; ~, laboratory
test
test
simulation - ispitivanje na labora-
torijskom modelu; ~, leak-(age)
- ispitivanje na hermetičnost (ne-
propustljivost); ~, life - ispitivanje
trajnosti, radnog veka; ~, live -
ispitivanje na živo; ~, load -.ispi-
tivanje na opterećenje teretom ili
snagom; ~, loading - ispitivanje
opterećenjem; ~, long-duration -
ispitivanje pri dugom periodu rada;
~, long-run v. long-duration
test;~, long-term-s - dugoročna
ispitivanja; ~, iong-time-s v.
long-term test; ~, machining -
probno obrađivanje (maš.); ~,
maintenance - eksploataciono is-
pitivanje; ~, marine exposure -
ispitivanje u morskoj vodi; ~j
mental - mentalno ispitivanje; ~,
model - proba na modelu; ~,
monitoring - kontrolno ispitivanje;
~, non-destructive - ispitivanje
bez oštećenja uzorka, nedestruk-
tivno ispitivanje; ~, notch bar -
ispitivanje na uzorku sa urezom;
~, off-line - autonomni test, indi-
rektno ispitivanje; ~, official -
zvanično, službeno ispitivanje; ~,
on-line - ispitivanje u pogonu, u
radu, na samom uređaju; —, on-
-road v. road test; ~, operating
life -s - ispitivanja veka trajanja
u radnim uslovima; ~, operation
- ispitivanje u radnim uslovima;
~, operational -s - ispitivanje
tokom eksploatacije; ~, oscillator
- ispitni oscilator (el.); ~, over-
load - ispitivanje na preoptereće-
nje; ~ paper - probna hartija,
lakmus (hem.) ; ~, penetration -
određivanje penetracije (masti i
naftnih derivata); ~, performance
- ispitivanje eksploatacionih oso-
bina, provera režima rada; ~, pickle
- ispitivanje nagrizanjem površine
hemijskim putem; ~, picture
viewing - ispitivanje osmatranjem
slike; ~ piece - uzorak, opitni
komad; ~, pour - ispitivanje tačke
stinjavanja (naftnih derivata); ~,
premodel - prethodno ispitivanje
na modelu; prethodno ispitivanje
modela; ~, preoperational-s -
ispitivanja pre puštanja u pogon;
719
~, pressure - ispitivanje pod pri-
tiskom; ~, pressure-chamber -
ispitivanje u barokomori; —, pro-
duct proof—s - ispitivanje proizvoda
na dovoljnu izdržljivost; —, pro-
duction - proizvodno (fabričko)
ispitivanje; ~, progressive st-
ress-s - ispitivanja s postepenim
povećanjem opterećenja; ~, proof
- probno ispitivanje, proveravanje;
~, prototype~s - ispitivanje proto-
tipa, ispitivanje laboratorijske ma-
kete; ~, psychological - psiho-
loški test; ~, pulling - ispitivanje
na izvlačenje; ~, punching - ispi-
tivanje probojnosti; ~, push-pull
- složena proba izvlačenjem i pri-
tiskanjem; ~, qualification-s -
kvalifikaciona ispitivanja; ~, quen-
ching - ispitivanje brzim (kratkim)
postupkom; ~, quick - ubrzano
(brzo, blic) ispitivanje, opit; ~,
randomized-step-s - ispitivanja s
višestepenim slučajnim povećanjem
opterećenja; ~, rapid v. qucik
test; ~, reactivity - ispitivanje
na reaktivnost; ~, reception v.
acceptance test; ~, red heat -
ispitivanje pri crvenom usijanju; ~
relay - probni relej, ispitni relej;
~, reliability - ispitivanje na
pouzdanost; ~, repeated-load -
ispitivanje sa ponovljenim optere-
ćenjem; ~, repercussion - ispiti-
vanje na udar; ~, resonance -
rezonantno ispitivanje; ~, reso-
nant fatigue - ispitivanje na za-
mor, rezonancu; ~ result - ishod
provere; ~, reverse bend(ing) -
ispitivanje na pregib; ~, rigid -
ispitivanje u otežanim uslovima; ~,
road - cestovno (drumsko) ispiti-
vanje; ~, Rockwell hardness -
ispitivanje tvrdoće po Rokvelu; ~,
routine-s - tipska (rutinska) ispi-
tivanja; ~, rupture - ispitivanje
na kidanje; ~, safety - ispitivanje
na sigurnost; ~, sample - ispiti-
vanje uzorka; ~, scale-model -
modelno ispitivanje na osnovu slič-
nosti; ~, scratch (hardness) -
ispitivanje tvrdoće po Mosu; <"-,
sediment-and-water - određiva-
nje sedimenata i vode u nafti; ~
test
selector rack - stalak ispitnih bi-
rača (tel.) ; ~, semi-destruetive
- ispitivanje sa delimičnom destruk-
cijom uzoraka; ~, sequential -
sekvencionalna ispitivanja; ~, ser-
vice v. maintenance test; ~ set
- ispitni uređaj; ~, shatter - ispi-
tivanje drobljenjem; ~, shearing
- ispitivanje na smicanje; ~, shock
- ispitivanje na udar; ~, short-
-circuit - proba kratkim spojem;
'~, short-term-s - kratkovremena
(kratkotrajna) ispitivanja; ~, short-
-time - brza proba, ogled; ~,
sieve - ispitivanje pomoću sita; ~,
simulated-s - ispitivanja na mo-
delu; ~, simulation - ispitivanje
modelovanjem; ~, single - jedi-
nično ispitivanje, po komadu; <**,
size - granulometrijska analiza; -~,
slagging - ispitivanje za stvaranje
šljake; ~, slow - ispitivanje pri
usporenom procesu ili ogledu; ~,
sludge - određivanje sadržaja ta-
loga, mulja; ~, snarling - ispiti-
vanje uvrtanja vlakana; ~, soil -
ispitivanje zemljišta; ~, soil bea-
ring - ispitivanje zemljišta na nosi-
vost; ~, sonic - ispitivanje na šum;
—, space-s - ispitivanja u kosmič-
kom prostoru; ~, spark - proba
na varničenje; ~, specimen - is-
pitivanje uzorka; ~ specimen ma-
chine - mašina za izradu opitnih
komada (maš.); ~, splitting -
proba na cepanje; ~, static - sta-
tički test; statička kontrola; ispiti-
vanja u statičkom režimu, statička
ispitivanja; ~, steady-load - ispi-
tivanje pri postojanom opterećenju;
~, steam-pressure - ispitivanje
pod pritiskom pare; ~, step-down
- stupnjevito ispitivanje; ~, struc-
tural-s - ispitivanja jačine, struk-
turna ispitivanja; ~, suppression
- provera blokiranja; —, system
performance-s - ispitivanja sis-
tema tokom eksploatacije (veze); ~,
temperature-s - ispitivanja na dej-
stvo različitih temperatura, tempe-
raturna ispitivanja; ~, tenacity -
1. ispitivanje na adhezivnost, na
odvajanje, na prekid; 2. ispitivanje
na visVozitet; ~, tensile - ispiti-

test
test
vanje na iztezanje; ~, tension v.
tensile test; ~, tension impact -
udarno ispitivanje na istezanje; ~
terminal bose - kutija s oglednim
krajevima (el.) ; ~, thermal - top-
lotno ispitivanje; ~, thermal fa-
tigue-s - temperaturni testovi, ter-
malna ispitivanja; ~ tone - ispitni
ton (ak.); ~, torsion(al) - ispi-
tivanje na uvijanje (torzija); ~,
toughness - ispitivanje na žilavost;
~j turbine site - ispitivanje direkt-
no na turbini; •—•, type - tipizirano
(rutinsko) ispitivanje; ~, ultra-
sonic - ultrazvučna defektoskopija;
~ unit - ispitna jedinica (el.);
~, upper atmospheric-s - (nu-
klearno) ispitivanje u gornjim atmos-
ferskim slojevima; ~, validation -
- provera valjanosti; ~, vibration-s
- ispitivanje otpornosti na vibracije;
~j vitality - provera vitalnosti;
~, warranty v. acceptance test;
~, wear(ing) - ispitivanje na ha-
banje; ~, weldability - ispitivanje
zavarljivosti; ~, welding v. weld-
ability test; ~, wind-tunnel -
aerodinamičko ispitivanje u tunelu
(cevi); ~, X-ray - rendgensko
ispitivanje
testbed - stalak, štand, mesto za
eksperimentalna ispitivanja
testboard - ispitni sto (el.)
tester - ispitni pribor; ispitivač, labo-
rant, tehničar, tester, robot; ~,
ager - pribor za ispitivanje na sta-
renje; ~, automatic cable - tester
za automatsko ispitivanje provod-
nika i kablova; ~, beta - pribor
za merenje koeficijenta beta-tran-
zistora; ~, dice v. silicon dice
tester; ~, diode and rectifier -
pribor za proveeu detektorskih i
pojačavačkih dioda; ~, earth -
merač uzemljenja, meger; ~, emis-
sion-type tube - pribor za kon-
trolu elektronskih cevi, ispitivač cevi;
~, English-reading tube v. emis-
sion-type tube tester; —, in-
-circuit transistor - pribor za
kontrolu tranzistora neposredno u
šemi; ~, relay - ispitivač releja;
720 testing
~, shorted-turn - oprema za ot-
krivanje kratkospojenih namotaja;
~, silicon dice - pribor za kon-
trolu i sortiranje silicijumskih mik-
roelemenata; ~, transistor - pri-
bor za kontrolu tranzistora; ~,
transistor and diode - pribor za
kontrolu tranzistora i dioda; ~,
tube v. emission-type tube tes-
ter; ~, ultrasonic hardness -
ultrazvučna oprema za* ispitivanje
tvrdoće
testing - ispitivanje, proba, provera;
~, ability - psihotehnički test; ~,
accelerated - ubrzana ispitivanja;
~, acceptance - prijemno ispiti-
vanje, ispitivanje pri preuzimanju;
~ battery - opitna baterija (tel.) ;
~ bell - kontrolno zvono, ispitno
zvono (tel.) ; ~, destructive - des-
truktivno ispitivanje, ispitivanje sa
razaranjem uzorka; ~, full - puni
ciklus ispitivanja; ~, immersion
- imerziona defektoskopija; ~ la-
boratory - opitna laboratorija; ~
level - opitni nivo, početni nivo;
~, marginal - profilaktička pro-
vera; ~, nondestructive - ispiti-
vanje bez razaranja uzorka, defek-
toskopija; ~, materials - ispiti-
vanje materijala (thnl.) ; ~ of sta-
tistical hypothesis - provera hi-
poteze; ~ of welds - probanje
zavarenih spojeva (zav.) ; ~ posi-
tion - ispitni sto, probni sto, merni
položaj ključa (tel.) ; ~, prelaunch
- ispitivanje pre starta; ~ pro-
cedure - procedura ispitivanja; ~
production - ispitivanje u produk-
ciji, ispitivanje tokom produkcije;
~ pulse-eeho - unpuls-eho defek-
toskopija; ~, reliability - ispiti-
vanje na sigurnost; ~, reliability
field - probna eksploatacija; ~,
~, running v. reliability feld
testing; ~ set - ispitni uređaj
(te!.); ~, static structure - sta-
tička ispitivanja otpornosti konst-
rukcije; ~, strain-gauge - ten-
zometarska ispitivanja; ~, strength
- ispitivanje jačine; ~, tension -
ispitivanje na istegljivost; ~, va-
cuum - ispitivanje na hermetičnost;
~ voltage - ispitni napon (tel.);
textile oils - ulja za kondicioniranje
~, X-ray - rendgenoskopska ana-
liza
tetra- - tetra, prefiks koji znači četiri
tetraborlc acid - v. boric acid
tetracycline - tetraciklin (anti- thalenite - talenit (silikat itrijuma)
biotik) (hem.)
tetrad - četvorovalentna grupa ili
atom (hem.)
tetradymite - tetradimit, sulfid biz-
muta i telura (min.)
tetraethyl lead - tetraetil-olovo (an- thalofide - talijum-sulfid (hem.);
tidetonator za benzin) (hem.)
tetragonal - četvorougaoni, tetra-
gonalan (kristalni sistem); ~ sys- theatrophone - telefon sa automa-
tem - tetragonalni sistem
tetrahedron - tetraedar (gm.)
tetrahedrites - tetraedriti, sinjavci,
sulfidi Cu, Ag, Fe, Zn, Hg, Sb, thebaine - tebain, sastojak opijuma
As i Bi promenljivog sastava (min.)
tetramolecular - četvoromolekula-
ran (hem.); ~ reaction - reak-
cija u kojoj učestvuju četiri mole-
kula (hem.)
tetramorphiy - tetramorfni (hem.)
tetramorphism - tetramorf izam, kri-
stalizacija u četiri sistema (hem.)
tetramorphous - tetramorfan
(hem.)
tetravalent - četvorovalentan, spo-
soban da se veže sa četiri hem. veze
tetrode - tetroda, cev sa četiri elek-
trode (eh.) ; ~, emitter - emiter-
ska tetroda; ~, field-effect - tet-
roda sa efektom polja; ~, IG v.
insulated gate tetrode; ~, in-
sulated gate - tetroda sa izolova
nim gejtom; ~, junction - spojna
(planarna) tetroda; ~, semicon-
ductor - poluprovodnička tetroda;
~, solion - elektrohemijska tet-
roda; -~, surface-potential con-
trolled - tetroda upravljanja povr-
šinskim potencijalom; ~, transis-
tor - tranzistor sa dva bazna omska
kontakta; poluprovodnička tetroda;
~, tunnel (-effect) - tunel-tetroda
tetron - preparat za umekšavanje vode
tetronal - tetronal, sredstvo za umi-
renje (hem.)
tetroses - tetroze, monosaharidi sa
4 atoma O u molekulu (hem.)
tetryl - tetril, tetranitro-metilanilin
(eksploziv) (hem.)
tevotron - tevotron
theory
tekstilnih vlakana (tek.)
tejrtolite - tekstolit
texture - sklop
Th - simbol za element torijum (hem.)
(min.)
thallium - talijum, hem. elemenat,
simbol TI, redni broj 81, atomska
težina 204,39, metal 3. grupe peri-
odnog sistema (hem.)
~ cell - talijum-sulfidni fotoele-
ment (hem.)
tom za metalni novac, spec, telefon
za slušanje pozorišnih predstava
(tel.)
(hem.)
theine - tein, kofein (hem.)
thenardite - tenardit (prirodni nat-
rijumov sulfat) (min.)
theobromine - teobromin, sastojak
semena kakaoa (hem.)
theodolite - teodolit (geod.)
theophylline - teofilin, sastojak lišća
čaja (hem.)
theorem - teorema; ~, central
limit - centralna granična teorema;
~, constant-flux-linkage - teo-
rema o konstantnom cepaniu fluksa;
~, divergence - teorema o diver-
genciji (Ostrogradskog); ~, Routh's
- Rausova teorema; ~, sampling -
- teorema uzorkovanja;
theoretical density - teorijska gus-
tina; ~ output - teoretska dobava
(maš.) ; ~ physics - teorijska fizika;
~ plate - teorijski plato (pod)
rektifikacione kolone, deo kolone
koji proizvede efekat jednostruke
destilacije (thnl.)
theory - teorija, metoda, verzija,
pretpostavka; ~, approximate -
teorija aproksimacija, približna te-
orija; ~, band - zonska teorija;
—, buckling - teorija savijanja,
teorija uvijanja, teorija savijanja pod
opterećenjem; ~, charge-control
- teorija upravljanja naelektrisanjem;
~, circuit - teorija kola; ~,
communication - teorija veze i
informacija; ~, continental driff

theory 722
theory
- teorija pomeranja kontinenata;
~j corpuscular - korpuskularna
teorija; ~, crust-substratum -
teorija posteljice Zemljine kore; ~,
descensionist — teorija silaznih
rastvora, teorija opadajućih rastvora;
~, dissociation - teorija disocija-
cije; ~, drift - teorija đrifta, teo-
rija pomaka, teorija smicanja; ~,
generation-recombination - teori-
ja generacije-rekombinacijc nosioca;
~, graph - teorija grafova; ~,
group - teorija grupa; ~, high-
-level injection - teorija visokog
nivoa injekcije; ~, holographic -
holografska teorija; ~, informa-
tion — teorija informacija; —, in-
teraction - teorija uzajamnog dej-
stva, teorija interackije; ~, kine-
matic - kinematička teorija, teo-
rija kretanja; —, large signal -
teorija velikih signala; ~, laser -
teorija rada lasera; ~, line-shape
- teorija o obliku spektralnih linija;
~, low-level injection - teorija
niskog nivoa injekcije; ~, magne—
toinic - magnetojonska teorija; ~,
maser - teorija rada masera; ~,
network v. circuit theory; ~ of
chances - teorija verovatnoće; ~
of dimensions - teorija razmer-
nosti; ~ of equations - teorija
jednačina; ~ of errors - teorija
grešaka; ~ of functions - teorija
funkcija; ~ of mechanics - teo-
rijska mehanika; ~ of numbers -
teorija brojeva; ~ of partial
coherence - teorija delimične kohe-
rentnosti; ~ of relativity - teorija
relativnosti, teorija relativiteta; ~
of stability - teorija postojanosti,
teorija stabilnosti, teorija otpornosti;
~ of stream lines - teorija struja,
strujna teorija; ~ of the echelle
grating - teorija difrakcionih reše-
taka tipa lestvica; ~ of tunnelling
- teorija tunel-efekta; ~, one-
-particle - jednočestična teorija;
~, perturbation - perturbaciona
teorija; ~, potential - teorija po-
tencijala; ~, production - teorija
predskazivanja, Vinerova teorija,
teorija predviđanja; ~, qu-
thermal
antum — kvantna teorija; ~,
quantum field - kvantna teorija
polja; ~, quantum light - kvantna
teorija svetlosti; ~, ray - lučna
teorija, zračna teorija; ~, relati-
vity - teorija relativiteta, teorija
relativnosti; ~, reliability - teo-
rija pouzdanosti; ~, sampling -
teorija uzorkovanja; ~ 3 semiclas-
sical linearized - poluklasična li-
nearizovana teorija; ~ ,set - teo-
rija skupova; ~, similarity - teo-
rija sličnosti; ~, simple - uproš-
ćena teorija; ~, small signal -
teorija malih signala; ~, solid-
-state - teorija čvrstog stanja; —,
stability - teorija stabilnosti; ~,
statistical - statistička teorija; ~,
statistical communication - sta-
tistička teorija veza; ~, switching
- komutaciona teorija, teorija pre-
spajanja, teorija relejskih šema; ~,
system - sistemotehnika; ~, tran-
sport - teorija prenosa (nosioca
naelektrisanja čvrstog stanja); ~,
vibration - vibraciona teorija, teo-
rija vibracionog kretanja; ~, vis-
coelastic - teorija visokoelastično-
sti; ~, wave - talasna teorija; ~,
wavefront-reconstruction - teo-
rija rekonstrukcije talasnog fronta;
~, zero-temperature - teorija
oscilacija (plazme) pri nultoj tempe-
raturi
therapeutics - terapija; ~, electro-
narcosis - lečenje elektronarko-
zom; ~, electroshock - terapija
elektrošokova; ~, light - svetlosna
terapija; ~, physical - fiziotera-
pija; ~, radium - radioterapija;
~, ultrasonic - lečenje ultrazvu-
kom, ultrazvučna terapija
therm - jedinica toplote u engleskom
sistemu mera
thermal - toplotni; ~ acceptor -
* termalni akceptor (tt.); ~ agi-
tation - termalno kretanje, ter-
malna agitacija, termalna pobude-
nost (elektrona) (fiz.) ; ~ ammeter
- termički ampermetar (el.); ~
analysis - toplotna analiza (hem.) ;
~ beam - mlaz termalnih (sporih)
neutrona (nukl.) ; ~ black - vrsta
Jadi (thnl.); ~ breeder - regene-
rativni reaktor koji radi termalnim
neutronima (nukl.); ~ capacity
- toplotni kapacitet (tt.) ; ~ coil
- termički kalem (tel.) ; ~ column
- termalna kolona, graf itni blok koji
se nalazi u blizini aktivne zone
reaktora; u njemu se dobijaju čisti
termalizovani neutroni (nukl.); ~
conductance - toplotna provod-
ljivost (tt.); ~ conduction -
toplotno provođenje tt.) ; ~ con-
ductivity - toplotna provodljivost
(tt.); ~ contraction - toplotna
kontrakcija (tt.); ~ convection
- toplotna konvekcija (tt.); ~
converter - termopretvarač (tt.);
~ diffusion method - metod
toplotne difuzije (tt.); ~ disso-
ciation - termalna disocijacija, raz-
laganja molekula pod uticajem top-
lote (hem.); ~ efficiency - ter-
mički koeficijent korisnog dejstva
(tt.); ~ electromotive force -
termička elektromotorna sila (el.);
~ electron - termalni elektron,
termoelektron (fiz.); ~ electron
emission - termoelektronska emi- thermionic - termoelektronski, elek-
sija (fiz.); ~ expansion relay
- termorelej, termički relej (el.);
~ fission - fisija termalnim neu-
tronima (nukl.) ; ~ flasher - ter-
morelejni migavac (mot.) ; ~ glass
- vatrostalno staklo (thnl.); ~
gradient - toplotni gradijent (tt.) ;
~ ionization - termojonizacija,
termička jonizacija (fiz.); ~ in- thermistor - termistor, termirezis-
strument - termički aparat (el.,
tt.); <**> microphone - termički
mikrofon, termo-mikrofon (els.) ; ~
noise - termički šum (eh.); —>
neutron - termalni neutron, neu-
tron termičke energije (nukl.); ~
number - toplotni broj (mtl.);
~ ohm - toplotni om (tt.); ~
overload capacity - kapacitet ter-
mičkog preopterećenja (tt.); ~'
radiation - toplotno zračenje (fiz.);
~ reactor - termalni reaktor, nuk- thermo-galvanometer - termoelek-
learni reaktor kod koga se lančana
reakcija održava termalnim neutro-
nima (nukl.) ; ~ relay - termički
relej, termorelej (el.); ~ resis-
tance - toplotna otpornost (tt.) ; thermochemical equation - termo-
46«
thermochemical equation
~ shock - toplotni udar, šok; ~
stability - toplotna stabilnost (tt.) ;
~ stresses - toplotni pritisci
(tt.); ~ transmission - prenos
toplote (tt.); ~ treatment - ter-
mička obrada (maš.); ~ tuning
triode - trioda sa termičkim pode-
šavanjem (eh.); ~ unit - toplotna
jedinica (tt.); ~ velocity - ter-
mička brzina (fiz.); ~ velocity
neutron - termalni neutron (nukl.)
thermalization - termalizacija (us-
poravanje neutrona do energije ato-
ma okoline) (nukl.)
thermally-grown - termički izras-
tao; ~ tuned reflex oscillator -
refleksni oscilator sa termalnim po-
dešavanjem
thermatomic process - proces ter-
mičkog razlaganja metana (hem.)
thermautostat - elektronski stabili-
zator temperature (eh.)
thermel - termel, termoelektrični
termometar (eh.)
thermic - termički; ~ reactions -
termičke reakcije (hem.)
thermion - termion (fiz.)
tronski, cevni; ~ current - ter-
mionska struja (fiz.) ; ~ emission
- termionska emisija (fiz.); ~
oscillator - cevni oscilator (eh.);
~ rectifier - cevni ispravljač,
kenotron (eh.); ~ relay - elek-
tronski relej (eh.)
thermionics - termionika, termo-
elektronika
tor, poluprovodnik čiji se otpor
menja pri promeni temperature
(eh.); ~ bridge - termistorski
most (eh.); ~ positive TC -
termistor s pozitivnim temperatur-
skim koeficijentom
thermit - termit, smeša Al sa FeaChj
upotr. u aluminotermiji (thnl.); ~
welding - termitsko zavarivanje
(zav.)
trični galvanometar (eh.)
thermoammeter - termički amper-
metar (el.)
hemijska jednačina (hem.)
 thermochemistry
thermochemistry - termohemija (na- I thermogenerator - termoelektrična
uka o toplotnim efektima hemijskih
reakcija)
thermocline - termoklin; ~, main
- osnovni termoklin
thermocompression - termokom-
presija
thermocouple - termoelement, ter-
mospoj, termopar (fiz.); ~ am- thermolabile - termolabilan, nepo-
meter - ampermetar sa termospo-
jem (el.); ~ instrument - inst-
rument sa termospojem; ~, radia-
tion - radijacioni termopar; ~
thermometer - termometar sa
termoelementom (eh.)
thermocurrent - termoelektrična
struja (fiz.)
thcrmodynamic - termodinamički;
~ potential - termodinamički po- thermomagnetic effect - termo-
tencijal
thermodynamics - termodinamika
(nauka o toploti i njenom kretanju)
thermoelastic - termoelastičan
thermoelasticity - termoelastičnost
thermoelectric cell - termoelement,
termoelektrični element (fiz.); ~
couple - termospoj, termopar (fiz.);
~ effect - termoelektrični efekt
(fiz.}; ~ element - termoelek-
trični element (fiz.); ~ force -
termoelektrična sila (fiz.) ; ~ junc-
tion - termoelektrični spoj (eh.);
~ method - termoelektrični metod
merenja temperature (eh.) ; ~ pile
- termoelektrična baterija (eh.) ; ~
power - termoelektrična snaga
(eh.) ; ~ pyrometer - termoelek-
trični pirometar (eh.); ~ series
- termoelektrični niz (elemenata)
(fiz.)
thermoelectricity - termoelektrici-
tet (fiz.)
thermoelectron - termoelektron (ele-
ktron kao rezultat zagrevanja); ure-
đaj sa ukrštenim poljima za pretva-
ranje toplotne u električnu energiju;
~ emission - termoelektronska
emisija (fiz.)
thermoelement - termoelement, ter-
mopar; ~, semiconductor - polu-
provodnički termoelement
thermogalvanic corrosion - termo-
galvanska korozija (thnl.)
724
thermometer
baterija (generator) (eh.)
thermogram - termogram (dijagram
promena temperature)
thermograph - termograf, termo-
metar sa automatskim pisačem (tt.)
thermojunction - termoelement, ter-
mopar; spoj termopara
stojan na toplotu (hem.)
thermoluminescence - termolumi-
nescencija (osobina nekih kristala
da akumuliranu energiju zračenja
ispuste kao svetlost pri zagrevanju)
thermoluminescent - termolumi-
nescentan
thermolysis - termoliza, razlaganje
pod dejstvom toplote (hem.)
magnetski efekt (fiz.)
thermometer - termometar (instru-
ment za merenje temperature); ~,
absolute - apsolutni termometar;
~, air - vazdušni termometar; ~,
alcohol - alkoholni termometar;
~, bimetallic - bimetalni termo-
metar; ~, black-blub - radijacioni
termometar sa zacrnjenim balonom;
~, Celsius v. centigrade thermo-
meter; ~, centigrade - termome-
tar sa Celzijusovom skalom tempe-
rature; ~, clinical - medicinski
termometar; ~, direct reading
electrical - električni termometar s
direktnim očitavanjem; ~ > , dis-
tance - distancioni termometar,
teletermometar; ~, dry (-bulb) -
suvi termometar; ~, dual - dvo-
skalni termometar, termometar sa
dve skale; ~, electric - električni
termometar; ~, electrical trans-
mitting - termopredajnik; —•,
Fahrenheit - termometar sa Faren-
hajtovom skalom temperature; —,
gas - gasni termometar; ~, hydro-
gen - vodonični termometar; ~,
liquid-filled - fluidni termometar,
tečni termometar; ~, manometrlc
- manometrijski termometar; ~,
maximum - maksimalni termo-
metar (obeležava najvišu dostig-
nutu temperaturu) (mtr.) ; ~, mer-
cury - živin termometar; —, mi-
nimum - minimalni termometar
725
thermometer
(označava najnižu dostignutu tem-
peraturu) (mtr.); ~ probe -
termometarska sonda (tt.); ~,
recording - termograf; ~, resis-
tance - termometar sa električnim
otporom; ~ resistor - termometar-
ski otpornik (tt.); ~ surface -
pribor za merenje površinske tem-
peratuy; ~ thermistor - ter-
mistoJUi termometar; ~ thermo-
couple - termoelektrični termo-
metar, termometar s termoparom;
~, wet-and-dry bulb - psihro-
metar (merač vlažnosti vazduha)
thermometry - termometrija (nauka
o merenju temperature)
thermomotive force - termomotor-
na sila (tt.)
thermonegative - endoterman
thermoneutrons - termoneutroni
(nukl.)
thermonuclear - termonuklearni; ~
bomb - termonuklearna bomba,
eksploziv koji koristi energiju oslo-
bođenu fuzijom lakih jezgara, vodo-
nična bomba (nukl.) ; ~ reaction
- termonuklearna reakcija (nukl.);
~ reactor - termonuklearni reak-
tor, još neostvareni uređaj u kome
bi se kontrolisano oslobađala ener-
gija fuzije atomskih jezgara (nukl.)
thermonucleonics - termonuklearna
tehnika
thermophone - termofon
thermophotovoltaic - termofoto-
naponski
thermopile - termoelektrična bate-
rija, termoćelija, termostub (eh.)
thermoplastic - termoplastičan
(thnl.)
thermoplastics - termoplastične ma-
se, termoplastici, veštačke smole koje
se modeliraju u istopljenom stanju
(thnl.)
thermoregulator - termoregulator,
uređaj koji održava stalnu tempera-
turu
thermorelay - termorelej (el.)
thermosetting - očvršćavanje plas-
tičnih masa uticajem toplote (thnl.) ;
~ compositions - smeše koje
očvršćavaju pri zagrevanju, npr. fe-
nol i formaldehid i dr. (thnl.)
t hiopentone
thermosphere - termosfera, deo
atmosfere (mtr.)
Aermostable - postojan na toploti
thermostat - termostat, uređaj u
kome se održava stalna tempera-
tura (hem.)
thermostatic control - upravljanje
termostatom (el.)
thermoswitch - termoprekidač, ter-
morelej (el.)
thermotron - naziv serije prijemno-
-pojačivačkih cevi
thi-, thio-, tio~, - prefiks koji ozna-
čava sumpor u jedinjenju na mestu
kiseonika (hem.)
thiamin - tiamin, vitamin Bi (hem.)
thick covering - debela obloga
(elektrode) (zav.)
thicken - podebljati, zgusnuti
thickness - debljina; ~, effective
throat - računska debljina šava
(zav.); ~ gage - merač debljine
(nukl.) ; ~ of covering - debljina
obloge (zav.) ; ~ of nut - visina
navrtnja (maš.); ~ of root face
- debljina zatupljenja (zav.); ~
of the boundary layer - debljina
graničnog spoja (maš.) ; ~ ,throat
- ukupna debljina šava (zav.)
thimble - kablovski završetak, na-
prstak, igla
thin - tanak, pljosnat; ~ covering -
- tanka obloga (zav.); ~ oil -
lako ulje; ~ wall bearing - sitno
ležište (maš.) ; ~ walled - tankog
zida (maš.)
thing - stvar, predmet
thinly - tanko, retko, razređeno, ne-
dovoljno, oskudno
thinner - razređivač za boje (thnl.)
thio-aclcohols - tioalkoholi, v. me-
rcaptans (hem.) ; ~ ethers - tio-
etri, jedinjenja oblika R-S-R (hem.)
thiocyanates - tiocijanati, jedinjenja
koja nastaju topljenjem alkalnih
cijanida sa sumporom (hem.)
thioglycolic acid - tioglikolna kise-
lina (hem.)
Thiokol - tiokol, trg. naziv za vrstu
sintetičke gume (thnl.)
Thionol - grupa organskih sumpor-
nih boja (thnl.)
thiopentone - tiopenton, pentotal,
anestetik (hem.)
 h iophene
thiophene - tiofen, heterociklično
sumporno jedinjenje po osobinama
slično benzolu (hem.)
thiosulphate - tiosulfat, so tiosum-
porne kiseline (hem.) ; ~, sodium
- natrijum-tiosulfat, fiksirna so,
hiposulfit
thiourea - tiokarbamid (hem.)
thiram - bis (dimetil-tiokarbamil) di-
sulfid, vrsta fungicida (hem.)
third brush control - regulisanje
struje trećom četkicom (el.); ~
power - treći stepen (mat.); ~
selector - treći grupni birač (tel.) ;
~ wire - probni provodnik, ispitni
provodnik (tel.)
thirds - standardna veličina sečenog
kartona formata 3,8 x 7,6 cm (thnl.)
thisotrope - tiksotropan koloid, ko-
loid čije se osobine menjaju mehanič-
kim uticajima (hem.)
thixotropy - tiksotropija, osobina ne-
kih delova da se opuštaju pri muć-
kanju i si. (hem.)
Thomson balance - Tomsonova
ravnoteža, Tomsonov most (el.);
~ effect - Tomsonov efekt u
termoelektričnosti (el.); — coeffi- threaded - sa navojem, sa zavojni-
cient - Tomsonov koeficijent (el.) ;
~ meter - Tomsonovo brojilo (el.)
thoria - torijum-oksid (hem.); ~
coated - toriran, prekriven tori-
jumskim oksidom (thnl.)
thorianite - torijanit (oksid torijuma
i urana) (min.)
thoriated cathode - torirana katoda
(thnl.); ~ filament - torirano
vlakno za grejanje (eh., thnl.)
thorite - torit, oranžit (torijum-sili-
kat) (min.)
thorium - torijum, hem. element,
simbol Th, redni broj 90, atomska
težina 232, radioaktivni metal 4.
grupe periodnog sistema (hem.);
~ A, B, C, D, - torijum A, B, C, D-,
-radioaktivni izotopi torijumove ra-
dioaktivne familije (hem.) ; ~ bre-
eder - torijumski regenerativni
reaktor, nuklearni reaktor kod koga
se višak neutrona koristi za označa-
vanje torijuma u svrhu dobijanja
sekundarnog goriva 2 3 3 U (nukl.);
~ emanation - torij umova emana-
cija, toron (hem.); ~ family -
726
three-cavity klystron
torijumova familija radioaktivnih
elemenata (hem.); ~ lead - tori-
jumovo olovo (hem.); ~ series -
torijumov niz, familija (hem.)
thorogummite - torogumit (torit
izmenjen delovanjem radioaktiv-
nosti) (miti.)
thoron - toron, torijumova emanacija,
izotop radona sa poluvremenom od
54 sek % mer - zavarivački transformator sa
thousandth - hiljaditi
thread - konac, žica, nit, preda,
vlakno, kanap, dlaka; tanak mlaz;
zrak; tanka linija; tanka rudna žica,
žilica; prašnik; tok, veza; loza, za-
vojnica, loza zavrtnja; rebro; na-
rezivati navoj; ~ bottom - pod-
nožje loze (mal.) ; ~, clearance -
radijalni zazor loze (mal.); ~
profile - lozni profil (mal.); ~
groove - zavojni žleb (mal.); ~
miller - glodalica za zavojnicu
(loze) (mal.) ; ~ milling - glodanje
zavojnice (loze) (mal.) ; ~ milling
cutter - glodalo za zavojnice (loze)
(mal.); ~ screw - spiralni navoj
(mal.)
com (mal.); ~ hole - rupa na
navoju (mal.); ~ hose connec-
tion - nazuvica (zav.); ~ pipe
connection - cevni spoj sa navojem
(mal.)
three-cavity klystron - klistron sa
tri šupljine (eh.) ; ~ color system
- trobojni TV sistem; ~ core
cable - trožilni kabl (el.); ~ di-
mensional - trodimenzionalan; ~
dimensional configuration - tro-
dimenzionalna konfiguracija; ~ di-
mensional milling - trodimen-
zionalno glodanje (mal.); ~ di-
mensional reproduction - tro-
dimenzionalno kopiranje (thnl.) ; ~
electrode tube - trioda, cev sa
tri elektrode (eh.); ~ leafed
rose - trolisna ruža (mat.) ; ~ leg
core - jezgro u obliku slova E
(el.); ~ phase motor - trofazni
motor (el.); ~ phase oscillator
- trofazni oscilator (el.); ~ pin
plug - tropolni utikač (el.); ~-'
point jack - tropolno gnezdo, tro-
polni džek (el.) ; ~ screw type of
727
three-cavity hlystron
pump - zavojna pumpa sa tri vre-
tena (mal.) ; ~ space - trodimen-
zionalni prostor (mat.) ; ~ stable
- tristabilan; ~ terminal contact
- kontakt sa tri priključka (el.);
- to single phase welding ap-
paratus - tromonofazni obrtni za-
varivački pretvarač (elj.); ~ to
single phase welding transfor-
korekcijom faktora snage (elj.); —
unit code - troznačni kod (tel.);
~ way cock - trohodni kran (mal.);
~ winding transformer - trans- throughput - propusna sposobnost,
formator sa tri namotaja (el.)
threonine - treonin (jedna od esen-
cijalnih amino-kiselina)
threshold - prag, granica, ivica, pre-
deo; ~, detection - detekcioni
prag; — effect - efekt praga, treš-
hold-efekat (fiz.); ~, fission -
fisioni prag; ~ for laser action
- prag za lasersku generaciju; ~
frequency - granična frekvencija,
kritična frekvencija (eh.); ~, in-
telligibility - prag razumljivosti;
~, inversion - prag inverzije, in-
verzioni prag; ~ of audibility -
prag čujnosti (ak.) ; ~ of detec-
tability - prag otkrivanja, prag čuj-
nosti (eh.); ~, oscillation - osci-
latorni prag; ~, radiation-da- thrust - potisak, pritisak, optereće-
mage - prag radijacionog oštećenja;
~, receiver - granični nivo pri-
jemnika; ~, resolution - rezolu-
cioni prag; ~, signal - prag signala
thrill - zatalasati, drmati, zatreperiti
throat microphone - laringofon,
grleni mikrofon (eh.)
throbbing - pulsacija, pulsiranje
thrombin - trombin, belančevinasta
supstanca koja učestvuje u zgrušava-
nju krvi
thrombokinase - trombokinaza, ki-
naza koja pretvara protrombin u
trombin (hem.)
throttle - leptir za gas (mot.); pri-
gušivati; ~~ control linkage - thumb - palac, col (dva i po santi-
komanda za gas (mot.) ; ~ valve -
- leptirasti ventil (mol.)
throttling valve - prigušni ventil
(mot.)
through bore - provrt, bušotina
(mal.) ; ~ call - tranzitni razgovor
thymine
(tel.); ~ circuit - tranzitno kolo
(tel.); ~ dialing - automatski
tranzitni saobraćaj (tel.); ~ hole
- provrt, okrugli otvor (mal.) ; ~
jack - gnezdo tranzitne veze (tel.)
~ joint - vezivna stezaljka (mal.) ;
~ operator - tranzitna telefonist-
kinja (tel.) ; ~ repeater - tranzitni
pojačavač, tranzitni translator (tel.) ;
~ rod piston - klip sa klipnjačom
(mot.); ~ station - tranzitna cen-
tralu, prolazna centrala (tel.); ~
traffic - tranzitni saobraćaj (lel.)
propusni kapacitet; proizvodnost
(uređaja)
throw - skretanje (igle instrumenta),
prebacivanje; zakvačiti; baciti, od-
baciti; ~ -away tool - alat koji
se ne oštri (mal.); ~ in - uključiti;
~ of crankshaft - koleno radilice
(mot.); ~ off, out - isključiti,
otkvačiti; ~ over - prebacivati,
preklopiti, promeniti položaj pre-
kidača; — -over relay - dvopolo-
žajni relej (el.)
throwing power - moć izjednačava-
nja, osobina nekih rastvora da se
iz njih može elektrolitički istaložiti
jednoličan sloj metala na rapavu os-
novu (thnl.)
nje; ~ bearing - osnovno ležište
(mal.); ~ face - čelo potiska
(aed.); ~ force - sila pritiska
(aed.); ~ side - strana potiska
(aed.)
thud - udar(ac), tup udarac, tupo
udaranje
thulia - tulijum-oksid
thulite - tulit, varijetet zoisita sa
primesama mangana (min.)
thulium - tulijum, hem. elemenat,
simbol Tm, redni broj 69, atomska
težina 168,94, spada u retke zemlje
(hem.)
metra)
thuringite - tiringit, ovenit (alumo-
silikat Fe, Al i Mg) (min.)
thymine - timin, sastojak nuklein-
skih kiselina (hem.)
thymol 728 time time 729 rime

thymol - timol, metil-izopropil-ben-
zol, upotrebljava se kao anestetik
(hem.)
thymolphthaleine - timolftalein, in-
dikator u acidimetriji (hem.)
thyratron - tiratron (els.) ; ~, bidi-
rectional diode - dvosmerni diodni
tiristor; ~, bidirectional triode
- dvosmerni triodni tiristor; ~,
diffused-alloyed - difuzno legi-
rani tiristor; ~, diode - diodni
tiristor; ~, frequency changer -
tiratronski menjač frekvencije (eh.) ;
~, gate-triggered - tiristor sa
okidanjem na ulazu; ~, gate turn-
-off - tiristor sa isključenjem na
ulazu; ~ inverter - tiratronski
invertor (eh.); ~, junction-gate
- tiristor sa p-n spojem; ~, light-
-activated - tiristor sa svetlosnim
aktiviranjem; ~, light-activated
reverse blocking diode - dinistor;
~, power - tiristor za snagu; ~,
remote gate - tiristor sa udalje-
nom upravljačkom elektrodom; ~,
reverse blocking diode - dinistor;
~, reverse blocking tetrode -
tetrodni tiristor; ~ stroboscope -
tiratronski stroboskop (els.); ~,
triode - triodni tiristor, tiristor sa
tri elektrode; ~, turn-off v. gate
turn-off thyristor; ~ with
shorted emitter - tiristor sa krat-
kospojenim emiterom
thyrite - tirit (keramika na bazi
silicijum-karbida sa nelinearnom za-
visnošću struje od napona)
thyrode - tirod (silicijumski uprav-
ljački ventil)
thyroxine - tiroksin, aktivni sastojak
tiroideje, sadrži joda (hem.)
Ti - simbol elementa titana (hem.)
ticker - prekidač, zujalica (el.)
ticketing - ispisivanje kartona, is-
pisivanje karte
tickler - kalem povratne sprege (el.) ;
~ -coil oscillator - oscilator sa
induktivnom povratnom spregom
(el.)
tickling - povratna sprega (el.)
tidal effects - uticaj morskih doba
tie - čvor, uzao, (s)veza, spona, omča,
petlja; ~, rod - spona (mot.)
tierce - bure od 42 galona, bure za
usoljeno meso (137 kg)
TTG-arc welding - elektrolučno za-
varivanje volframskom elektrodom
u inertnom gasu (zav.)
tight - zaptiveno, čvrsto nalegati; ~
coupling - jaka sprega, tesna sprega
(maš.) ; ~ side (of belt) - strana
(kaiša) koja naleže (maš.)
tightness - zaptivenost; ~, lattice
- gustina rešetke; —, vacuum -
vakuumska hermetičnost
tile - crep, keramička pločica (thnl.) ;
~ duet - keramički provodnik
(thnl.); ~ ore - ciglena ruda,
smeša kuprita i limonita boje cigle
(min.)
tilt - nagib, inklinacija, strmina;
mesni ugao (antene); kosina ravnog
dela impulsa; ~ autosyn - seisin
za davanje nagiba (el.) ; ~ of orbit
- nagib orbite
tulting arrangment - uređaj za na-
ginjanje (maš.); ~ table - na-
gibni sto (maš.)
timber - drvo za gradnju, drvna
građa, građevinsko drvo; stablo,
deblo, drvo, greda; šema; ~ out
with the grain - uzduž sečeno
drvo (gr.)
time - vreme, moment vremena;
tempo, takt; sinhronizovati, vre-
menski usaglasiti; ~, action -
skriveni (latentni) period; ~, ac-
tuation - vreme otvaranja (npr.
relej); ~, alloying - vreme utapa-
nja, vreme stapanja (legiranja); ~,
atomic interaction - vreme atom-
ske interakcije; ~, average in-
struction - srednje vreme izvr-
šenja komandi; ~ base - vremenska
baza, razlaganje (eh.); ~, bench
- period ispitivanja na radioničkom
stolu; ~, buildup - vreme porasta;
~ call - zahtev za informaciju o
tačnom vremenu (tel.) ; ~, capture
- vreme zahvata (nosioca); ~,
carrier relaxation - relaksaciono
vreme nosioca (naelektrisanja); ~,
changeover - vreme prebacivanja;
~, coherence - vreme koherent-
nosti; ~, collisional relaxation -
relaksaciono vreme pri sudaru; ~
constant - vremenska konstanta
(eh.); ~ -constant of the ape-
riodic component - vremenska
konstanta aperiodske komponente
(elj.) ; ~, correlation - korelaci-
ono vreme; ~, cumulative v.
accumulated operating time;
~, cycle - vreme (izvršenja) cik-
lusa; ~, dead - vreme zastoja,
zastoj, prekid rada, vreme praznog
hoda, mrtvo vreme; vreme kašnje-
nja, vreme zadržavanja;-—, debug
- vreme gašenja (zaustavljanja, hla-
đenja); ~, deceleration - vreme
usporenja; ~, definite - nezavisna
karakteristika vremena rada (releja);
~, delay - vreme kašnjenja, vreme
zadržavanja; delay relay - relej
sa usporenim dejstvom (el.); ~
-delay valve - ventil sa vremen-
skim kašnjenjem (el.); ~ demo-
dulation - demodulacija po vre-
menu (eh.) ; ~, deposition - vre-
me taloženja, vreme sedimentacije;
~, dielectric relaxation - vreme
dielektrične relaksacije; ~, diffu-
sion - vreme difuzije, difuziono
vreme; ~, diffusion transit -
vreme difuznog prenosa; ~, dis-
criminator - vremenski diskrimi-
nator (eh.); ~, domain transit
- vreme proleta domena; ~, down
- dužina zastoja, zastoj; ~, drift -
vreme drifta; ~ during which is
applied to an electrode — vreme
držanja napona na elektrodi; <--,
electron stopping - vreme kočenja
elektrona; ~, electron transit -
vreme preleta elektrona; vreme pre-
nosa elektrona; ~, energy relaxa-
tion - vreme energetske relaksacije;
~, engineering - vreme opsluži-
vanja, vreme nadgledanja; ~, ephe-
merid - efemeridno vreme; ~,
erasing - (minimalno) vreme bri-
sanja; ~, error-free running -
vreme rada bez grešaka; ~, fall
- vreme gašenja (zaustavljanja, hla-
đenja), vreme opadanja; ~, for-
ward recovery - vreme direktnog
(ponovnog) uspostavljanja; ~, fra-
me - vreme ispunjenja program-
skog ciklusa računske mašine; ~
gate - vremenski selektor (eh.);
~, hole storage delay - kašnjenje
za vreme sakupljanja rupa; ~, idle
v. down time; ~, installation -
instalaciono vreme; vreme potrebno
za montažu; vreme podešavanja
(npr. instrumenata); ~, interac-
tion - vreme interakcije; •—-, in-
terrepair - period rada između
remonta; <—, intervalley scatte-
ring - vreme međudolinskog rase-
janja; ~, intervalley scattering
- vreme unutardolinskog rasejanja;
~ lag - vremensko zakašnjenje,
usporenje, zadržavanje, kašnjenje
(eh.); ~ -lag relay - vremenski
relej, sa vremenskim zakašnjenjem
(eh.) ; ~, latent v. action time;
~, lie v. down time; ~, life -
dugovečnost, dužina života, rok
trajanja; vreme života (nosioca na-
elektrisanja); ~ -limit relay -
usporeni relej (eh.) ; "-', local mean
- srednje lokalno vreme; ~, local
standard - lokalno standardno
vreme; ~, locking - vreme ulaska
u sinhronizam, vreme zahvata; ~,
maximum retention - maksimal-
no vreme memorije (za cev za
pamćenje); ~, maximum usable
reading v. reading time; ~,
mean — between failures - sred-
nje vreme između kvarova; ~,
mean — of non-failure opera-
tion - srednje vreme rada bez
grešaka; ~, mean — to failure -
srednje vreme do greške; ~, mean
- to first failure - srednje vreme
do prve greške; ~, mean — to
repair - period rada do remonta;
~, mean down - srednja dužina
zastoja; ~, mean free - srednje
vreme slobodnog dometa; ~, meter
- hronometar, merač vremena, re-
gistrator vremena; ~, minimum
usable erasing v. erasing time;
~, minimum usable writing v.
writing time; ~, mission - vreme
rada; ~ -modulated light beam-
- vremenski modulisan svetlosn_
snop (el.); ~ modulation - vre_
menska modulacija (eh.) ; ~, non e
-failure operating v. non-failur c
operation time; ~, non-failur
operation - rad bez grešaka; ~,
nonradiative relaxation - vreme

time 730
time
neradijativne relaksacije; ~, nor-
mal-superconducting transition
- vreme prelaska iz normalnog u
superprovodno stanje; ~, n-s tran-
sition v. normal-superconduc-
ting transition time; ~ of flight
instrumentation - instrumentacija
za merenje vremena preleta (eh.) ;
~ of dwell - pauza u kretanju
(inaš.) ; ~ of recovery - vreme
uspostavljanje (el.) ; ~ of relaxa-
tion - period relaksacionih oscila-
cija (cl.) ; ~ of reverberation -
vreme reverberacije (el.) ; ~ off -
vreme isključenja (gašenja); ~ on
- vreme uključenja; ~, operating
- radno vreme, vreme rada (releja);
~, outage - vreme zastoja, prekid
rada; vreme prekida veze; ~, oxi-
dation - vreme oksidacije; ~,
phonon relaxation - vreme fonon-
ske relaksacije; ~, production -
puno radno vreme; produktivno
vreme, proizvodno vreme; ~, pro-
pagation - vreme propagacije (sig-
nala), vreme rasprostiranja; ~,
propagation delay - vreme kaš-
njenja rasprostiranja; ~, pull-up
- vreme rada (releja); ~ ,pulse -
dužina impulsa; period ponavljanja
impulsa; ~, pulse leading edge
v. pulse rise time; ~, pulse
rise - vreme porasta impulsa, du-
žina prednjeg fronta impulsa; ~,
pulse trailing edge - dužina zad-
njeg fronta impulsa; ~, radiative
relaxation - vreme radijativne
relaksacije; ~ rate - vremenska
tarifa (tel.); ~, reaction v. res-
ponse time; ~, reading - (maksi-
malno) vreme očitavanja (cevi za
pamćenje); ~, readout - vreme
očitavanja (informacije); ~, real
- realna razmera vremena; ~, re-
covery - vreme (ponovnog) uspos-
tavljanja, unutrašnje mrtvo vreme;
~, recovery delay - vreme kašnje-
nja uspostavljanja; ~, redlstriby-
tion - vreme preraspodele; ~ refe-
rence - početak odbrojavanja, vre-
mena, početni momenat (vremena),
~ relay - vremenski relej (tel.) ;
~, release - vreme otpuštanja; ~
time
repair delay - kašnjenje usled op-
ra vke; ~, resetting - vreme pov-
ratka, vreme povratka na nulu; ~
resistance response - vremenska
promena otpornosti; ~, response
- vreoie rada, konstanta vremena,
period kašnjenja, inertnost, iner-
cija; ~, restoring v. recovery
time; ~, retrieval - vreme tra-
ženja; ~, reverse recovery -
vreme povratnog uspostavljanja; ~,
rise - vreme porasta(nja); vreme
uspostavljanja; ~, round-trip
propagation - vreme propagacije
signala do cilja i nazad; ~, round-
-trip travel v. round-trip pro-
pagation time; — saving - ušteda
vremena; ~, screen storage -
vreme perzistencije, vreme nak-
nadnog svetljenja ekrana; ~ selec-
tor circuit - kolo vremenskog se-
lektora (eh.); ~ sequence - re-
dosled, raspored po vremenu; ~,
shelf - vreme održavanja, vreme
čuvanja; ~ signal - signal vre-
mena, signal kraja razgovora (tel.) ;
~, slowing-down - vreme uspo-
ravanja; ~, s-n transition v.
superconducting-normal tran-
sition time; ~, specified opera-
tion - određeno radno vreme, rad-
no vreme; ~, spin-lattice relaxa-
tion - vreme relaksacije spin-re-
šetke; ~, standing v. down
time; ~, storage - vreme memo-
rije cevi za pamćenje; vreme akumu-
liranja (u memoriji); vreme nago-
milavanja (neosnovnih nosilaca na-
elektrisanja); ~, supercondueting-
-normal transition - vreme pre-
laska iz superprovodnog u normalno
stanje; ~, survival - vreme života
(nosilaca naelektrisanja); ~, swit-
ching) - vreme komutacije, vreme
prespajanja; ~ tapper - elektro-
magnet za davanje takta (cl.); ~,
thermal recovery v. thermal
relaxation time; ~, thermal
relaxation - vreme termalne relak-
sacije; ~, thermal tuning - vreme
termičkog podešavanja; ~, tran-
sient - vreme uspostavljanja; ~,
transit - vreme preleta (elektrona);
vreme prenosa (nosioca naelektri-
731 titanate
time
sanja); vreme prelaza, vreme prelaz- meni sud, limenka; kutija konzervi;
nog procesa, vreme prespajanja; ~ alkyl - kalaj-alkil, kalaj-tetra-
vreme prolaza (magnetne trake); ~, alkil; ~, bar - kalaj u šipkama;
transition - vreme prelaza, vreme ~ bronze - kalajna bronza, musivno
^ prelaznog procesa; vreme narastanja; zlato (sulfid kalaja) (mtl.) ; ~, but-
ter of - strani-hlorid; ~, feathe-
-. :yreme uspostavljanja; ~, trans-
mission - vreme transmisije sig- red - kalaj u ljuspicama; ~, flake
- ljuskasti kalaj; ~, flowers of -
nala; ~, transport - vreme preleta
(elektrona); vreme prenosa (nosioca stani-oksid; ~, grain - zrnasti
kalaj; ~, pig - kalaj u blokovima
naelektrisanja); ~, trapping - vre-
me zahvata, vreme hvatanja; ~, (ingotima); ~ plate - beli lim
(kalajisani gvozdeni lim) (mtl.); ~
turn-off - vreme isključivanja; ~,
turn-on - vreme uključivanja; ~, plating - kalajisanje (mil.); ~
pyrites v. stannite; ~, rod v.
upper-state relaxation - vreme
relaksacije ekscitiranog stanja; ~, bar tin; ~ salt - kalajna so (kalaj-
-dihlorid) (hem.) ; ~ sheet - kalajni
viewing - vreme posmatranja; vre-
me ispitivanja; ~, writing - (mi- lim
tin-coated - kalajisan
nimalno) vreme zapisivanja (regist-
racije); ~, zero - početak očitava- tin-stone v. cassiterite
tincal - tinkal, naziv za sirovi boraks
nja, nulto vreme
time-lag dependent - zavisna karak- iz tibetanskih i kašmirskih jezera
(min.)
teristika vremena rada (.releja); ~,
independent - nezavisna karakte- tincture - boja, premaz, preliv boje
ristika vremena rada (releja); ~, (hem.)
inverse - with definite minimum
#
tinfoil - kalajni list, staniol
- ograničeo-zavisna karakteristika
tinning ultrasonic - kalajisanje ultra-
vremena rada (releja)
zvukom
timed - s vremenskim kašnjenjem; tinol - tinol, pasta za lemljen je (el.)
sinhronizovani tinsel - metalna prevlaka, posreb-
timekeeper - hronometar rivanje; ~ conductor - prevučeni
provodnik, posrebreni provodnik
timer - tajmer, vremenski relej, re- tint - boja, preliv (ili ton) boje, senka,
laksator, sinhronizujući uređaj; ~, osenčenje, nijansa
preset interval - tajmer sa predod-
tintometer - vrsta kolorimetra (hem.)
ređivanjem intervala tip - vrh, šiljak, kraj, završni d e 0 3
timing - merenje vremena; sinhro- usnik gorionika; nagnuti; ~ m a .
nizacija; vremenska selekcija; ~ terial - materijal za razni alat (maš.j
chain - razvodni lanac (mot.) ; ~tipped solid cutter - nagibno glo.
device - merač vremena, registrator dalo
vremena, hronometar; ~ element
tippet - ogrtač od krzna, vratna ma-
- vremenski organ (el.); <~ fre- rama, kapuljača
quency - frekvencija za merenje
vremena, frekvencija za tajmovanjetipping lorry - samoistovarivač
(eh.); ~ gear - razvodni uređaj (mot.)
(mot.); ~ oscillator - oscilator tire - spoljašnja guma (mot.); ~
za odmeravanje vremena (eh.); ~ pressure - pritisak u gumi (mot.) ;
pinion - zupčanik razvoda (mot.) ; ~, thread - protektor (mot.)
~ pulse - vremenski impuls, im- tissue - tkivo, tkanina; ~, brain -
puls za merenje vremena (eh.); moždano tkivo, cerebralno tkivo;
~ relay - usporeni relej (el.); ~, cerebral v. brain tissue
~, valve - regulacija ventila (mot.)
titanate - tkana t; ~, barium - ba-
rijum-titanat; •~, lead zirconate
tin - kalaj (hem. elemenat, red. br-
50, simbol Sn); kalajni; kalajno - cirkonat-titanat olova (keramička
kompozicija za piezoelemente)
posude, sudovi od belog lima, li-

titanates 732
titanates - titanati, soli titanijumske
kiseline (hem.)
titania - titanijum-dioksid, TiO2
(hem.)
titaniferous - koji sadrži titana; ~,
iron ore v. ilmeni'e
titanite - titanit, sfen, silikat Ca i
Ti sa primesama Fe, Mn ili Y
(min.)
titanium - titanijum (titan), hem.
element, simbol Ti, redni broj 22,
atomska težina 47390, laki metal
četvrte grupe periodnog sistema
(hem.); ~ dioxide - titan-diok-
sid, titansko belilo (hem.) ; ~ di-
oxide rectifier - ispravljač od
titan-dioksida (el.); ~ white v.
titanium dioxide
title - natpis, naslov, napis, naziv, ime
titrate - titrovati (hem.)
titration - titracija, titrovanje (metod
analize pri kome se količina određuje
za zapremini tečnosti koja se uvodi
u reakciju) (hem.); ~, back -
retitracija; ~, coulometric - kolu-
metrijska titracija; ~, potentio-
metric - potenciometrijska titracija
titre - titar (koncentracija rastvora
kojim se titruje) (hem.)
titrimeter - titrimetar, uređaj za
elektrometrijsku titraciju (hem.)
titrimetry - titrimetrija (analiza tit-
rovanjem) (hem.)
TI - simbol za hemijski elemenat ta-
lijum (hem.)
Trn - simbol za hem. elemenat tuli-
jum (hem.)
Tn - simbol za izotop radona, toron
(hem.)
to-and-fro motion - kretanje tamo-
-amof maš.)
toad's eye tin - varijetet kasiterita
(min.)
tocopherol - tokoferol, vitamin E
(hem.)
toddy - palmin sok, palmovo vino
toggle - žabica (za natezanje provod-
nika), mehanizam prekidača (el.) ;
~ press - kolenasta presa (maš.)
toe—in - usmeravanje (mol.)
toes distance - širina šava, razdaljina
između vrhova šava (zao.)
token - znak, oznaka, obeležje, be-
lega, signal
tone chamber
:olerance - dozvoljeno odstupanje
(dopušteno odstupanje od nomi-
nalne vrednosti); tolerancija; doz-
voljena doza (ozračavanja); ~ acce-
leration - krajnje dopušteno preop-
terećenje; <~, closed - oštra tole-
rancija; ~, component - toleran-
cija za element; ~, Doppler -
Doplerova tolerancija; ~ frequ-
ency - dozvoljena frekvencija (el.) ;
~, maintenance - tolerancija odr-
žavanja; ~, operating - eksploa-
taciona tolerancija; ~, parameter -
parametarska tolerancija; ~, pro-
duction - tolerancije u proizvodnji
toll board - međumesni komutator,
međumesno radno mesto (tel.); ~
cable - međumesni kabl (tel.);
~ center - međumesna centrala
(tel.) ; ~ connector - međumesni
linijski birač (tel.); ~ directory
desk - međumesni otpremni sto,
međumesno odlazno mesto (tel.);
~ line - međumesna linija, daljin-
ska linija (tel.); ~ network -
međumesna mreža (tel.) ; ~ office
- međumesna centrala, prigradska
centrala (tel.) ; ~ operator - među-
mesna telefonistkinja (tel.); ~
switchboard - međumesni komu-
tator (tel.) ; ~ telephony - među-
mesna telefonija (tel.); ~ traffic
- međumesni saobraćaj (tel.)
toluene - toluol, toluen, metil-ben-
zol, upotr. kao rastvarač i u indust-
riji eksploziva (hem.)
toluidines - toluidini, homolozi ani-
lina, tri izomera metil-anilina (hem.)
tomato - patlidžan, paradajz
tome - sveska, svezak, tom, knjiga
tometron - naziv serije elektronskih
cevi
tonal range - opseg zvučnih frek-
vencija (ak.)
tone chamber - zvučna komora,
tonska komora (ak.) ; ~ control -
regulacija tona, regulacija boje tona
(ak., eh.); ~ generator - ton-
frekventni generator (eh.) ; ~ mo-
dulation - tonska modulacija
(eh.) ; ~ perception - raspozna-
vanje tona, tonska percepcija (ak.) ;
~ reducer switch - prigušni pre-
kidač (mot.) ; ~ tuning - podeša-
vanje po tonu (ak.)
toner - čisto organski pigment (bez
neorganskog nosača) (thnl.)
tongs - klešta (maš.)
tongue-and-groove joint - spoj na
pero i žleb (maš.) ; ~ bend test
- proba savijanja zavarene cevi
(zav.)
toning - tonovanje, promena boje
fotografije (fot.)
tonnage - tonaža, nosivost (ili tovarna
zapremina) broda
tonne - tona (metrička) = 1000 kg
tool - alat; pribor; ~, air - pneu-
matski alat; ~ allowance - norma-
-vreme za pripremu i održavanje
alata; ~ and cutter grinding
machine - brusilica za oštrenje
alata ~ and die milling machine
- mašina za obradu alata i kokila
glodanjem; ~ and die shop -
alatnica za kokile, kalupe i alate;
~ angle - ugao sečiva; ~, angular
- povijeni nož; ~, anvil v. bottom
tool; ~, apron - zglobni nosač
noža (rendisaljka); ~ bag - alatna
torba; ~ bar - udarna poluga;
~ bastard machine - kombino-
vana alatna mašina; rezna pločica
~ beading - raširivač; ~, ben-
ding - mašina za savijanje, alat za
savijanje; ~ bit - krunica
(Am), nož za obradu otvora; —,
blacksmith's - kovački alat;
~, bottom - donji nepokretni
alat, donja matrica, kalup; ~ box
- kutija za alate; ~, burnishing -
igla za poliranje; ~ cabinet -
ormarić za alat; ~ carbide - alat
od tvrdih legura; ~, carrier -
nosač alata; ~ changing - izmena
alata; ~, chest - ormarić za alat;
~ damping - pritezanje alata;
~ crib - izdavanje alata; ~
cupboard - alatni ormarić, zidni;
~ cutting edge - sečivo alata,
noža; ~ diamond - 1. nož sa
dijamantskim sečivom; 2. dija-
mantni alat za ravnanje (osveža-
vanje) točila; ~ diamond-po-
int(ed) - 1. nož sa zatopljenim
dijamantom na sečivu; ~, dovetai-
ling (forming) - fazonski nož ob-
tool
lika „lastin rep"; ~ edge v. cutting
edge; ~ ejector - izbacivač alata;
—' engineering - alatničarstvo,
proizvodnja alata; ~, engraving -
- montažni alat; ~> face - stežna
površina alata; ~, failure - kvar
alata; ~ feed movement - hod
pomaka alata; ~, female screw-
-c u (ting - nož za izradu unutraš-
njeg navoja; ~, fine - precizni
alat; ~, finishing - nož za završnu
obradu; ~, fitter's - montažni
alat; ~ frame - jaram, rame-nosač
alata, rameni oslonac alata; ~,
flat-pointed - pljosnati nož; ~,
forged - iscela kovani dož; ~,
form(ing) - fazonski (profilni) nož;
~ geometry - geometrija sečiva,
geometrija reznih površina; ~,
goose-neck - povijeni nož, ,,guš-
čiji vrat"; ~, graving - graverski
nož; ,. ~ grind - prebrušavanje
alata; ~ grinder v. grinding ma-
chine; ~ grinding - oštrenje bru-
šenjem; ~ grinding machine -
alatna brusilica, oštrilica alata; ~,
gripping plate - stezna ploča; ~,
hand - 1. ručni alat, bravarski alat;
2. ručni tokarski nož; ~ handle
- drška alata; ~ handling - pri-
nošenje alata; ~ head - suport,
nosač alata; ~, head slide - sanke
glave rendisaljke; ~, high-speed
machine - visokoturažni strug,
strug za rad sa brzoreznim alatima;
~ holder - držač (nosač) noža; ~
holding fixture - stezna glava alata,
uređaj-nosač alata; — holding de-
vice - uređaj za pričvršćivanje alata;
~ holding(up) - nepokretni deo
alata na presi; ~ honing - glava
za honovanje; ~, hydraulic -
hidraulični alat; —, inspection -
kontrolni alat; ~ interchange -
izmena alata; ~ issuing depart-
ment - izdavanje alata; ~ kit -
alatna torba, sanduče za alat; ~,
lathe - su ugarski nož, nož za radni
strug; ~ lay-out - raspored alata
~, left-cut - levi nož; ~ life -
vek trajanja alata; ~ life curve ~
kriva veka trajanja alata; ~ lifter -
skidač noža; ~ lifting gear -
uređaj za skidanje noža; ~, main-
 tool
tool
tenance - održavanje alata; ~
male screw-cutting - nož za
spoljni navoj; ~ manifacture -
alatničarstvo, gradnja alata, proiz-
vodnja alata; ~ master - etalonski
alat; majstorski strug, veoma pre-
cizan strug; ~ measuring - merni
alat; ~ pneumatic - pneumatski
alat; ~, poising - uređaj za urav-
notežavanje; ~ post - držač noža,
nosač alata; ~ post slide -
gornje sanke (struga); ~ reg-
rind(ing) - oštrenje prebruša-
vanjem; ~ releasing - izmeštanje
alata; ~ rest - gornje sanke (struga);
~ right-cut - desni nož; ~,
roughing - nož za grubu obradu
~, scraping - saber, strugač; ~,
screwing - alat za izradu spoljnog
navoja; ~ section - presek alata;
~ setter - podešavač alata (osoba),
regler; ~ setting gauge - merka
za podešavanje alata; ~ setting
time - vreme pripreme i namešta-
nja alata; ~ shank - drška alata;
~ shearing - mašina za ispitivanje
na (smak) smicanje; ~ shop - alat-
nica; — slide - suporr alata;
~, small - ručni alat; ~ topazolite - topazolit, varijetet gra-
steel - alatni čelik; ~, sto-
rage - skladište za alate; ~ Tophet - legura nikla i hroma bez
storeroom - magazin (skladište)
alata; ~ support - oslonac alata;
~, swan-neck v. goose-neck tool;
~ tip - sečivo alata, rezna pločica;
~ tip material - materijal za se-
čiva; ~ turret - revolver-glava;
~, turner's - strugarski alat; ~,
turning - strugarski nož; — wear
- habanje alata; ~, woodworking -
alat za obradu drveta
toolmacker - alatničar
toolmacking department - alatnica
toolroom - alatnica i odeljenje izrade
pribora; ~ lathe - alatničarski
strug, alatni strug
tooling - postavljanje alata finaš.);
~ arrangement - uređaj za postav-
ljanje alata (maš.)
toolmaking - izrada alata (maš.)
tooth - zub; deo jezgra između dva
susedna utora; ~ back - leda zuba
734 torch
(maš.) ; ~ clearance angle - slo-
bodni ugao zuba (maš.); ~ cor-
rection — poboljšanje zahvata, zup-
čana popravka (maš.); ~ face -
površina strugotine jednog zuba glo-
dala (maš.) ; ~ form correction -
korekcija oblika zuba (maš.); ~
front - čelo zuba (maš.); ~
height - visina zuba (maš.); ~
mark - oznaka zuba (ma!.); ~
pitch - korak zuba, utorski korak
(maš.) ; ~ spacing - podela zuba
(maš.)
toothed - ozubljen (maš.) ; ~ clutch
- ozubljeno kvačilo (maš.); ~
wheel - zupčanik (maš.)
top - gornja ploča, pokretni krov; ~
dead center - gornja mrtva tačka
(mot.); ~ edge - gornja ivica;
rub (maš.); ~ end - glava boce
(sav.); ~ face - gornja površina;
~ of band - gornja granica zone,
zonski plafon; ~ position - gornji
položaj (mol.) ; ~ punch - gornji
tiskač (maš.) ; ~ rail - gornja trač-
nica (maš.); ~ up - napuniti
(mot.) ; ~ view - projekcija odozgo
topaz - topaz, aluminijum-silikat sa
fluorom, dragi kamen (min.)
nata žuto-zelene boje (min.)
gvozda ili sa gvoždem (mtl.)
topochemistry - topohemija, izuča-
vanje reakcija koje se dešavaju samo
u određenim oblastima sistema
(hem.)
topology -topologija; ~, circuit -
topologija šema, topologija kola; ~,
network - topologija kola; ~ of
components - raspored kompo-
nente; —, system - topologija
sistema
torbernite - torbernit, halkolit, ba-
karni uranat (min.)
torch - gorionik (zav.) ; ~, combi-
ned cutting and welding - kom-
binovani gorionik za sečenje i zava-
rivanje; — for atomic hydrogen
welding - gorionik za zavarivanje
atomskim vodonikom; ~ for inert
gas arc welding (using non-
-consumable electrode) - držač
elektrode za zavarivanje u inertnom
735
torch
gasu netopljivom elektrodom (zav.);
~ for inert gas metal arc wel-
ding - pištolj za zavarivanje u inert-
nom gasu topljivom elektrodom
(zav.)
Torr - tor (Torr) (jedinica pritiska) —
= 101 325/760 Pa
torrent - bujica, jak mlaz
Torricelli tube - Torčelijeva cev,
živin barometar (fiz.)
torrid - suv, osušen, spržen
torsiometer - torziometar, merač
torzije, instrument za merenje tor-
zionih veličina (maš.)
torsion - torzija, uvrtanje (meh.);
~ bar spring - torziona poluga
(mot.); ~ galvanometer - tor-
zioni galvanometar (el.); ~ pen-
dulum - torziono klatno (meh.);
~ shear test - proba smicanja tor-
zijom (zav.); ~ suspension -
torziono vešanje (maš.); ~ test
— proba na kidanje usled uvrtanja
(zav.); •— torque — torzioni spreg
(meh.)
torsional balance - torziona vaga
(meh.); ~ moment - moment
torzije (meh.); ~ stress - napon
od uvrtanja (maš.); ~ vibration -
torzione vibracije (maš.); ~ wave
- torzioni talas (maš.)
tosyl - jednovalentni radikal p-toluol-
-sulfonil (hem.)
total - ceo, sav, celokupan, potpun,
ukupan; ~ absorption - potpuna,
totalna apsorpcija; ~ cross sec-
tion - totalni (efikasni) presek
(fiz.); ~ head - ukupna visina
(maš.); ~ length - ukupna dužina
(maš.) ; ~ load - ukupno optere-
ćenje; ~ radiation pyrometer -
kalibrisani pirometar, pirometar ce-
lokupnog zračenja; ~ reflection -
totalna refleksija (opt.)
totally-enclosed machine - zatvo-
rena mašina (elj.)
tote box - transportni sud, rezervoar
(SAD)
touch/to - dodirnuti, dodirivati, do-
taći, dotaknuti; ~ a port - prići
brodom u luku (radi utovara ili
istovara); ~ ground - dodirnuti
dno (brodom); ~ up - poboljšati
tracer
touch-button control - upravljanje
klavijaturom
touchetron - prekidač u obliku dug-
meta
tough - čvrst; tvrd; žilav; ~ iron -
žilavo gvožde (mtl.)
toughened glass - tvrdo staklo
toughness - čvrstoća, žilavost
tourmaline - turmalin, složeni silikat
bora i aluminijuma sa magneziju-
mom, gvoždem, alaklnim metalima
i fluorom (hem.y min.)
tow coupling - vučna spojka (mot.)
tower - osmatračnica, kula, toranj;
rešetkasti sud; ~, aerial - jarbol-
-antena; ~ base - temelj stuba;
~ clock - toranjski časovnik; ~
crane — obrtni toranjski kran; —•
drier - šahtna sušnica; ~ earthing
resistance - otpor uzemljenja stuba;
~ lighting - osvetljenje stuba;
~ line - vod rešetkastih stubova;
~ packed column - kolona puni-
oca (hem.); ~ silo - toranjski
silos; ~ -type crane - toranjski
obrtni kran
towing chain - lanac tegljenik (mot.) ;
~ fork - ruda prikolice (mot.);
~ hook — ručna kuka (mot.)
town gas - gradski gas (en.)
Townsend discharge - Taunsendovo
pražnjenje (fiz.)
toxaphene - toksafen (sredstvo za
zaštitu bilja na bazi hlorisanog kam-
fena)
toxic - otrovan
toxicity - otrovnost
toxin - toksin (otrov)
trace - trag; zapis, zapisivanje, regist-
racija; trasa, put, trajektorija; linija-
razlaganja; ~ element - element
u tragovima, mikroelemenat (hem.) ;
~ of matrix - trag matrice
tracer - traser, obeleženi atom, izo-
topni indikator; uređaj za praćenje;
~ control - kontrola tragača
(nukl.) ; ~ controlled - kontroli-
san tragačem (nukl.); ~ element
- demenat obeležavač, obično radio-
izotop koji omogućuje praćenje re-
akcije bez narušavanja njenog toka
(nukl.) ; ~ method - treserska
metoda (nukl.); ~ roll - valjak

736
tracer
tracer
koji sledi (prati) (mat) ; ~, tran- tractive effort - vučni napor
sistor curve - karakteriograf, ure- tractor - traktor, tegljač; vazdušni
đaj za snimanje karakteristika tran-
zistora; ~ valve - ventil koji
sledi (prati) (maš.)
tracing - crtanje, precrtavanje, gra-
fički crtež, zapisivanje (registratora);
praćenje, sleđenje; ~ error - ugao
greške snimača zvuka (els.); ~
point - tačka sledenja (maš.) ; ~,
ray - trajektorija snopa, putanja
zraka; ~ valve - ventil koji sledi
(prati) (maš.)
track - trag, slediti, pratiti; put, trakt,
kanal; perforacija (na traci); fono-
gram, zvučni zapis; — analysis -
analiza traga (hem.); ~, angle -
on traget - ugaono praćenje (cilja);
~ antenna - antena za praćenje
(rad., voj.); ~ arm - rukunica
rukavca (mot.) ; ~, code - kodni
trag; ~> clock - trag sinhronizacio-
nih impulsa; ~, electrode - trag
elektroda (u tkivu); ~, informa-
tion - informacioni kanal; ~, mag-
netic - magnetski kanal; ~, nerve
- pervni put; ~ recording - trag
zapisa; ~, reference v. clock
track; ~, ring - prstenasta staza
(maš.); ~ rod - spona (mot.);
~, storage v. information track;
~, timing v. clock track; ~,
video - video-trag
tracker - sistem za praćenje; radarska
stanica za praćenje; operator, pra-
tilac; ~, laser - laserski uređaj za
plaćenje; ~, optical - optički uređaj
za praćenje
tracking - praćenje, sleđenje; ostav-
ljanje traga (na površini izolatora
prilikom odvoda); regulacija; ~,
deep space - praćenje kosmičkih
brodova u kosmosu; ~, mono- trader - trgovački brod (na stalnoj
pulse — monopulsiona radio-loka-
cija; ~ radar - radar za sleđenje,
radar za praćenje; ~, range - trading area - saobraćajno područje;
daljinsko praćenje; ~, range rate
- praćenje po brzini
tracks - gusenice (mot.)
tract - trakt, tok, trajanje, period;
površina, prostor; —, nerve -
nervni trakt; ~, optic - optički
trakt; ~, visual v. optic tract;
traffic
traffic
traction - vuča
vijak, elisa; ~, all-purpose -
univerzalni traktor; ~ brake valve
- ventil vučenih kola, prikolice;
~j cargo - transportni (automobil)
traktor-tegljač; <~, caterpillar -
guseničar, traktor sa gusenicama;
~, chain-track v. caterpillar
tractor; ~ crane - obrtni kran
na gusenicama; ~ cultivator -
priključni plug; ~, diesel - traktor
sa dizel-motorom; ~ driver -
traktorista, vozač traktora; ~, dri-
verless - traktor bez vozača, trak-
tor-automat; ~, electric - traktor
na elektro-motor; ~, farm - po-
ljoprivredni traktor; ~, garden -
baštovanski, vinogradarski traktor;
~, general-purpose v. all-pur-
pose tractor; ~, half - poluguse-
ničar (am.); ~ haulage - trak-
torska vuča, kompozicija; ~ hitch
- priključni uređaj za traktor; ~,
land utility - opšti poljoprivredni
traktor; ~, light - mali traktor;
~ locomotive - mala lokomotiva;
~ limber - tegljač drveta; ~
mounted implement - priključni
uređaj; ~ plough - priključni
plug; ~, roller - traktor na toč-
ko ve; ~ truck - traktor-tegljač;
~, universal v. all-purpose trac-
tor; ~ vaporizing oil - traktorsko
gorivo; <—•, versatile - traktor
univerzalne primene
trade - trgovina; zanatstvo; zani-
manje; poziv; struka; ~ fleet -
trgovačka flota; ~ journal - stručni
časopis; ~ mark - robna oznaka;
~ partner - trgovinski partner;
~ union - sindikat
liniji)
~ port - trgovačka luka; ~
vessel - trgovački brod
traffic - saobraćaj; trgovina; zanat-
stvo; ~ accident - saobraćajni
udes; ~, air - vazdušni saobraćaj;
~, annual - godišnji promet tereta
(meri se u tonama) kilometar; ~,
737 transducer
artery - glavna saobraćajnica; ~ teorski trag sa smanjenom koncen-
beam - malo (oboreno) svetio; ~ tracijom elektrona
capacity - propusna moć, kapacitet trailer - prikolica, pratilac
saobraćaja; ~ concentration - trailing contact - dopunski kontakt
gustina saobraćaja; ~ congestion (el.); ~ pole horn - stražnji vršak
- zastoj saobraćaja, saobraćajna pola (el.)
gužva; ~, container - kontejnerski train - niz, red, kolo, serija; voz;
saobraćaj; ~ control - regulacija talasni niz impulsa; ~, Doppler-
saobraćaja, kontrola, upravljanje sa- -tolerant pulse - Doplerov niz
obraćajem; ~ control clearance tolerantnih impulsa; ~ frequency
- dozvola za sletanje; ~ control - grupna frekvencija (eh.); ~ of
sign - saobraćajni znak (ulični);
impulses - niz impulsa, red im-
~ control signal - semafor; ~ pulsa (eh.); ~ of oscillations -
distributor - razdelnik poziva
niz oscilacija (eh.); ~, pulse -
(tel.); ~i dense — intenzivni sao- sekvencija impulsa; ~, ultrasonic
braćaj ; ~, freight - teretni (robni) wave - sekvencija ultrazvučnih ta-
saobraćaj; ~, goods v. freight lasa; ~, vector - lanac vektora,
traffic; ~ handling - odvajanje vektorski niz; ~, wave - talasni
saobraćaja; ~ insel - saobraćajno niz, red talasa
ostrvo; ~ lane - trag; ~ light trainer - trener, uređaj za treniranje
- semafor; ~ line — saobraćajna training - obuka, trening, treniranje
linija (obeležena linija); ~ list - trajectory - trajektorija, putanja
zbirna pozivna lista (pomorska radio-
tranquil arc - miran luk (zav.)
-veza); ~ load — pokretno optere- trans - trans-izomer u kome se dva
ćenje; ~, long — distance - sao- radikala nalaze na suprotnim stra-
braćaj na dugim relacijama; ~, nama dvogube veze (hem.)
main—line - magistralni saobraćaj; transadmittance - kompleksna str-
~ meter - brojač prometa, brojač mina, transadmitancija; ~, short-
zauzeća; ~ noise - šum (buka) -circuit forward - direktna trans-
uličnog saobraćaja; ~, one-way - admitancija kratkog spoja; ~,
jednosmerni saobraćaj; ~ paint short-circuit reverse - obratna
- boja za obele'avanje (ulica) sao- transadmitancija
braćajnica; ~, passenger - put- transceiver - primopredajnik, primo-
nički saobraćaj; ~ planning - predajna stanica; ~, citizens band
planiranje saobraćaja; ~ recorder - primopredajnik za lične veze
- brojač ukupne zauzetosti (tlg.); transcendental curve - transcen-
~, street - ulični saobraćaj; ~ dentalna kriva (mat.)
structures - saobraćajni objekti; transconductance - transkonđuk-
~, suburban - prigradski sao- tanca, aktivna strmina (el.); •—
braćaj; ~, trough - tranzitni sao- bridge - most za merenje strmine
braćaj; ~, transit v. through (el.); ~, conversion - konver-
traffic ziona strmina; ~, intrinsic - unu-
trašnja strmina (tranzistora); ~>
tragacanth - tragant (biljna smola,
koristi se kao dodatak apreturama inverse - inverzna krivina
transcriber - pretvarač; uređaj za
i lepkovima)
reprodukciju, aparat za kopiranje
trail - trag; ~, high-density meteor transcript - prepis, kopija; imitacija
v. overdense (meteor) trail;
transcription - transkripcija
low-density meteor v. under- transducer - pretvarač; davač, pri-
dense (meteor) trail; ~, meteor jemnik; četvoropol; transduktor,
meteorski trag; ~, overdense
elektronski transformator; ~, acce-
(meteor) - meteorski trag sa pove- leration - pretvarač akceleracije;
ćanom koncentracijom elektrona ~, acoustic - pretvarač akustičk'b
~, underdense (meteor) - me-
47 Rečnik
transducer 738
transducer
oscilacija, akustički pretvarač; ~,
acoustical-electrical - elektro-
akustički pretvarač; ~, active -
aktivni četvoropol; ~~, allpass -
idealni pretvarač (pretvarač s nultom
konstantom slabljenja za sve frek-
vencije od nule do beskonačnosti);
~j bidirectional v. bilateral
transducer; ~, bilateral - bila-
teralni pretvarač; -~, bioelectric -
- bioelektrični pretvarač; ~, capa-
citance-type - kaparitivni pretva-
rač; —, ceramic v. pizoeleetric
transducer; ~, circular plate -
kružni (hidroakustički) pretvarač,
pretvarač s kružnom membranom;
~j closed - zatvoreni (magneto-
strikcioni) pretvarač; ~, concave
- pretvarač s konkavnom površi-
nom zračenja, konkavni pretvarač;
—•, conversion — frekventni pret-
varač; ~, crystal v. piezoelectric
transducer; ~, depletion layer -
pretvarač sa osiromašenim slojem;
~, differential - diferencijalni
pretvarač; ~, diffusion layer -
pretvarač (ultrazvučnih talasa) sa
difuznim slojem; ~, displacement
- elektromehanički pretvarač; ~,
dual - dualni pretvarač; ~, eeho-
-ranging - hidrolokacioni pretva-
rač; ~, eleetrooptical - elektron-
skooptički pretvarač; ~, evapora-
ted layer ultrasonic - ultrazvučni
pretvarač sa naparenim slojem; ~,
ferrimagnetic - feromagnetni pret-
varač; ~, force - dinamometarski
pretvarač; ~ gain - pojačanje trans-
duktora (eh.) ; ~, harmonic con-
version - pretvarač frekvencije; ~,
laminated - plastični (magnetno-
strukcioni) pretvarač; ~, layer v.
evaporated layer ultrasonic tra-
nsducer; ~, load - davač opte-
rećenja; ~ loss - gubici u trans-
duktoru (els.); ~, magnetoelect-
ric - magnetnoelektrični pretvarač,
magnetnoelektrični poluprovodnički
pribor; ~, magnetoresistive v.
magnetostrictive transudcer; ~,
magnetostrictive - magnetnostrik-
cioni pretvarač; ~, metal-film -
pretvarač sa metalnim filmom: ~,
transfer
metal-insulator-piezocleclric
semiconductor - pretvarač sa st-
rukturom metal-dielektrik-piezoel-
ektrični poluprovodnik; ~, MIPS
v. metal-insulator-piezoelectric
semiconductor transducer; ~,
mode - pretvarač tipova oscilacija;
~, mosaic - mozaički pretvarač;
~, multiport - višepolni pretva-
rač; ~, nonreciprocal - nereci-
pročni pretvarači nerecipročni čet-
voropol; ~, paramteric - para-
metarski pretvarač; ~, passive -
pasivni pretvarač; pasivni četvoro-
pol; ~, piezoelectric - piezoelek-
trični pretvarač; <—, piezoelectric
thickness - piezoelektrični pretva-
rač debljine; ~, piezoelectric
width - piezoelektrični pretvarač
širine; ~, p-n - spojni pretvarač;
~ pulse delay - kašnjenje impulsa
u transduktoru (eh.); ~, reci-
procal - recipročni pretvarač; reci-
pročni četveropol; ~, rectangular
plate - pretvarač sa pravougaonom
pločom; ~, reversible v. reci-
procal transducer; ~, ring -
kružni (hidroakustički) pretvarač;
~j sonar - hidroakustički pretva-
rač; ~j symmetrical - simetrični
pretvarač, simetrični četvoropol; ~,
thin-film - tankofilmski pretvarač;
~ tube - transduktorska cev (eh.) ;
~, tuning-fork - pretvarač sa
zvučnom viljuškom; ~, two-port
- četvoropolni pretvarač; ~, uni-
directional v. unilateral trans-
ducer; ~, unilateral - unilateralni
pretvarač
transduction optic-to-eleetronic -
optičkoelektronsko pretvaranje
transductor - transduktor, magnetni
pojačavač
transensor pressure - davač pritiska
transfer - prenositi, predavati; pre-
daja, prenošenje; fotografska slika
koja je preneta sa jedne podloge na
drugu; ~, carrier - prenos nosioca
(naelektrisanja); ~, carriers inter-
valley - medudolinski prenos nosa-
ča; ~, case - pomoćni menjač
(mot.) ; ~, charge - prenos (nosi-
oca) naelektrisanja; ~ efficiency -
transfer
stepen korisnog dejstva prenosa
(maš.); ~, electron - prenos
elektrona; ~ factor - faktor pre-
nosa (maš., el.); ~, heat - pre-
nošenje toplote; ~ impedance -
impedanca prenosa, transfer impe-
dance (el.); ~ 5 intervalley -
medudolinski prenos; ~ jack -
predajno gnezdo (džek) (el.); ~
key - predajni ključ (tel.); ~ of
heat - prenos toplote (tt.); ~,
radiative - radijacioni prenos; ~
ratio - koeficijent predaje, koefici-
jent prenosa (el.); ~, reentry
heat - prenošenje toplote pri pov-
ratku u Zemljinu atmosferu; ~,
reverse - recipročni prenos, reci-
pročna veza; /— unit - predajni
stepen, prenosni stepen (el.); ~,
Watkins-Ridley type electron -
Votkins-Ridlijev tip prenosa elek-
trona
transfluxor - transfluksor
transform fast Fourrier - Furijeova
brza transformacija
transformation - pretvaranje, trans-
formacija, promena, prelaz; razvi-
janje u red; ~, F - razvijanje u
Furijeov red; ~, H - razvijenje u
Hilbertov red; ~, inverse Laplace
- inverzna Laplasova transforma-
cija; ~ matrix - transformaciona
matrica (el.); ~ period - period
poluraspada (nukl.); ~ ratio -
koeficijent transformacije (el.); ~,
Taylor-Cauchy - Tejlor-Košijeva
transformacija; ~, tee-to- - TC
transformacija T u r kolo; ~
temperature - temperatura pret-
varanja supstance iz jednog stanja
u drugo; ~, two-port re-T -
transformacija iz i T četvoropol
transformer - transformator (el.);
~j balanced-to-unbalanced -
transformator sa simetričnim ula-
zom i nesimetričnim izlazom; ~,
balun - balansni transformator; ~
core - transformatorsko jezgro (el.) ;
~ coupling - transformatorska sp-
rega, induktivna sprega (tel.); ~
electromotive force - elektromo-
torna sila transformatora (el.) ; ~ 3
isolation - rastavljački transfor-
739 transimpedance
mator; ~ loss - gubici u transfor-
matoru (el.); ~, miniature trans-
sistor v. transistor transformer;
~, mode - transformator tipa osci-
lovanja; ~, molded - presovani
transformator; ~ oil - transforma-
torsko ulje (el.); ~i, rectifier -
transformator snage; ~ starter -
starter putem transformatora (el.);
~<, step-down - transformator za
sniženje napona; ~, step-up -
transformator za povećanje napona;
~-, subdivided - transformator sa
odvodima; ~, tap-changing v.
subdivided transformer; ~,
time-variable - transformator s
vremenski promenljivim koeficijen-
tom transformacije; ~, time vari-
able turns-ratio v. time-variable
transformer; ~, transistor -
minijaturni transformator za tran-
zistorske šeme; »^ with dropping
characteristic - transformator sa
strmom karakteristikom (el.); ~
~ with power factor correction
- transformator sa korekcijom fak-
tora snage (el.); ~ with regulators
- transformator sa regulacijom (el.)
transformerless amplifier - direkt-
ni pojačavač, DC-pojačavač (eh.)
transient - prelazni proces; prelazna
pojava; prelazni režim; ~, closed
loop - prelazni režim u zatvorenoj
petlji; ~, linear FM - prelazni
režim linearnog impulsa F M ; ~
oscillation — prelazne oscilacije
(els.) ; ~ radioactive equilibrium
- prelazna radioaktivna ravnoteža
(nukl.); ~ stability limit with
constant flux of a transmission
system - granica dinamičke stabil-
nosti prenosnog sistema uz kon-
stantan magnetski tok u sinhronim
mašinama (elj.); ~, three-phase
short circuit current - prolazna
struja trofaznog kratkog spoja; ~,
time-constant on three-phase
short circuit - prolazna vremenska
konstnta trofaznog kratkog spoja
(elj.); ~, turn-off- prelazni režim
pri isključenju; ~, turn-on -
prelazni relim pri uključenju
transimpedance - transimpedanca
(el.)
transinformation
transinformation - predaja infor-
macija
transistance — tranzistanca
transistor - tranzistor, poluprovod-
nička trioda; ~, AO v. alloy tran-
sistor; ~, acoustically resonant
- tranzistor sa akustičkom rezonan-
com; ~, actual - realni tranzistor;
~, AD v. diffused-alloy transis-
tor; ~, aiding field - tranzistor
s pojačavačkim poljima (u bazi);
~3 all-epitaxial - potpuno epitak-
sijalni tranzistor; ~, alloy - legi-
rani tranzistor; ~, alloy-diffused
v. diffused-alloy transistor; ~,
alloyed-collector - tranzistor sa
legiranim kolektorom; ~, alloy-
-emitter epitaxial-base - tran-
zistor sa legiranim emiterom i epi-
taksijalnom bazom; ~, alloy-junc-
tion — legirani spojni tranzistor;
~, alloy mesa - legirani meza-
-tranzistor; ~, alloy-type v. alloy
transistor; ~, AM v. alloy mesa
transistor; ~, analog - analogni
tranzistor; ~, annular - anularni
tranzistor; ~, asymmetric(al) -
nesimetrični tranzistor; ~, ava-
lanche - lavinski trnazistor; ~,
band-guard v. annular transis-
tor; ~, bead - zrnasti tranzistor;
~j beam-lead - tranzistor sa šip-
kastim izvodima; ~, beam-of-
-light v. electrooptical transis-
tor; ~, bevelled - zakošeni tran-
zistor; ~, bidirectional - simetrični
tranzistor; ~3 bipolar - bipolarni
tranzistor; ~, bonded-barrier -
tranzistor sa topljenim prelazom;
~, built-ir-field v. drift tran-
sistor; ~, bulk(-channel) field-
-effect - kanalni unipolarni tran-
zistor; ~, cadmium sulfide -
kadmijum-sulfidni tranzistor; ~,
carrier diffusion-type v. diffu-
sion transistor; ~, carrier drift-
-type v. drift transistor; ~,
cartridge-type - patron-tranzistor;
~, charge-storage - tranzistor
sa sakupljanjem naelektrisanja; ~,
chip - tranzistor na kristalu, tran-
zistor kao deo mikrokola, čip-tran-
zistor; ~, chopper - prekidački
740 transistor
tranzistor; ~, comma — tranzistor
u vidu zareza, zapete; ~, common-
-base - tranzistor sa zajedničkom
bazom; ~, common-collector -
tranzistor sa zajedničkim kolekto-
rom; ~, common-drain field-
—effect - unipolarni tranzistor sa
zajedničkim odvodom; ~a com-
mon-emitter - tranzistor sa zajed-
ničkim emiterom; ~, common-
-emit»r junction - spojni tranzis-
tor sa zajedničkim emiterom; ~,
common-gate field-effect - uni-
polarni tranzistor sa zajedničkim
gejtom; ~, common-source field-
-effect - unipolarni tranzistor sa
zajedničkim izvorom; ~, comple-
mentary -s - komplementarni tran-
zistori; ~j composite - sastavni
tranzistori; ~ 3 conductivity-mo-
dulation - tranzistor sa modulaci-
jom provodnosti; ~3 control -
upravljački tranzistor; ~ converter
- tranzistorski konvertor; ~, cop-
lanar-electrode thin-film - kop-
lanarni tankofilmski tranzistor; ~,
D v. drift transistor; - DA v.
drift-alloy transistor; ~, Dar-
lington(-connected) -s - Darling-
ton trnzistori; ~, DDE v. double-
-diffused epitaxial transistor;
~, depletion-layer - tranzistor sa
osiromašenim slojem; ~, deple-
tion-mode type MOS thin-film
- MOS tankofilmski tranzistor sa
osiromašenim slojem; ~3 deple-
tion thin-film v. depletion-mode
type MOH thin-film transistor;
~, depletion-type v. depletion-
-layer transistor; ~, diffused v.
drift transistor; ~, diffused-
-alloy - difuznolegirani tranzistor;
~, diffused-base v. drift tran-
sistor; ~, diffused-base epi-
taxial mesa - epitaksijalni meza-
-tranzistor sa difuznom bazom; ~3
diffused-emitter - tranzistor sa
difuzonim emiterom; ~, diffused-
-emitter-and-base v. double-dif-
sued transistor; ~, diffused-
-emitter-and-collector - tranzis-
tor sa difuzionim emiterom i kolek-
torom; ~, diffused-emitter epi-
taxial-base - tranzistor sa difuzio-
transistor 741
nim emiterom i epitaksijalnom ba-
zom; ~, diffusion - difuzioni tran-
zistor; ~, discrete - diskretni
tranzistor; ~, dot-mesa - tačkasti
meza-tranzistor; ~, double-base -
tranzistor sa dve baze; ~, double-
-base junction - dvobazni spojni
tranzistor; ~, double-diffused -
dvojno-difuzioni tranzistor; ~, do-
uble-diffused epitaxial - dvojno
difuzioni epitaksijalni tranzistor; ~,
double-diffused mesa - dvojno
difuzioni meza-tranzistor; ~, do-
uble-doped - dvojnodopovani tran-
zistor; ~, double-emitter - dvo-
emiterski tranzistor; ~, double-
-ended - tranzistor sa dva kraja;
~, double-gate field-effect - uni-
polarni tranzistor sa dva gejta; ~,
drift - drift-tranzistor; ~, drift-
-alloy - drift-legirani tranzistor;
~, drift field v. drift transistor;
~, dual-emitter v. double-emi-
tter transistor; ~, dual field-
-effect - dvojni unipolarni tranzis-
tor; ~, duet v. double-emitter
transistor; ~, dynaquad - dajnak-
vodCpoluprovodnički prekidač tranzi-
stor) ; ~, electrochemical - elektro-
hemijski tranzistor; ~, electroche-
mical diffused collector - elek-
trohemijski tranzistor sa difuzionim
kolektorom; ~, electron-conduc-
ting field-effect - unipolarni tran-
zistor sa kanalom n-tipa; ~ elec-
tronics - tranzistorska elektronika;
~, electrooptical - elektrooptički
tranzistor; ~, electroplated - tran-
zistor dobijen elektroxemijskim pos-
tupkom; —, EM v. epitaxial
(-growth, mesa transistor; ~,
enhancement-mode type MOS
thin-film - MOS tankofilmski tran-
zistor koji radi u obogaćenom reži-
mu; ~, enhancement MOS thin-
-film v. enhancement-mode
type MOS thin-film transistor;
~, epitaxial - epitaksijalni tran-
zistor; ~, epitaxial-base - tran-
zistor sa epitaksijalnom bazom; ~,
epitaxial-diffused - epitaksijalni
difuzioni tranzistor; ~3 epitaxial
(-growth) mesa - epitaksijalni
meza tranzistor; ~, evaporated -
transistor
napareni tranzistor; ~, exponen-
tially-graded drift - drift-tran-
zistor sa eksponencijalnom raspo-
delom primese; ~, FET v. field-
-effect transistor; ~, field (-con-
trolled) v. field-effect transistor;
~, field—effect — unipolarni tran-
zistor, tranzistor sa efektom polja;
~, filamentary - tranzistor u ob-
liku niti; ~, five-eleetrode v.
pentede transistor; ~', four-
-electrode v. tetrode transistor;
~-, four-layer - četvoroslojni tran-
zistor; ~5 four-region v. four-
-layer transistor; ~-, full-adder
- tranzistor sumator; -~, fused - v.
allof transistor; ^~, fused-con-
tact v. alloy transistor; ~3 fused-
-impurity v. alloy transistor; ~,
fused-junetion v. alloy transis-
tor; ~, germanium - gerrnani-
jum tranzistor; '~, germanium
junction - germanijum spojni tran-
zistor; ~3 graded-base v. drift
transistor; •~, graded-junction -
drift spojni tranzistor; ~, ground
(ed)-base - tranzistor sa uzemlje-
nom bazom; -~j ground(ed^col-
lector - tranzistor sa uzemljenim
kolektorom; ~, ground(ed)-drain
field-effect - FET-tranzistor sa
uzemljenim odvodom; ~, gro-
und(ed)-emitter - tranzistor sa
uzemljenim emiterom; ~, gro-
und(ed)-gate field-effect - FET
sa uzemljenim gejtom; ~, gro-
und(ed)-source field-effect -
FET sa uzemljenim izvorom; ~,
grown v. grown-junction tran-
sistor; ~, grown-diffused - tran-
zistor dobijen metodom rasta i difu-
zije; ~, grown-junction - spojni
tranzistor dobijen rastom; ~, hete-
rojunction - heterospojni tranzis-
tor; ~, heterojunction field-
-effect - heterospojni FET;~,
high-alpha v. high-gain transis-
tor; ~, higher ambient - tran-
zistor sa povišenom temperaturnom
stabilnošću; ~, high-frequency -
visokofrekventni tranzistor; ~,
high-gain - tranzistor sa visokim
pojačanjem; ~, hole-conducting
transistor
transistor
field-effect - FET sa provodnošću
p-tipa; ~, homogeneous-base v.
diffusion transistor; ~, hook
(-collector) - trnazistor sa kolek-
torskim trapom; ~, hot-eelctron
- tranzistor sa vrućim elektronima;
~, ideal - idealni tranzistor; —,
IG field-effect v. insulated gate
field-effect iransistor; ~, in-
duced channel-type - tranzistor
sa indukovanim kanalom; ~, in-
sulated-gate field-effect - uni-
polarni tranzistor sa izolovanim
gejtom; ~, insulated-gate metal-
-oxide-semiconductor field-ef-
fect - unipolarni MOS tranzistor
sa izolovanim gejtom; ~, insula-
ted-gate thin-film - tankofilmski
tranzistor sa izolovanim gejtom; ~,
integrated (circuit) - integralni
tranzistor; ~, intrinsic - sopstveni
tranzistor; ~, intrinsic-barrier -
v. p-n-i-p transistor; ~, intrin-
sic-junction v. p-n-i-p transis-
tor; ~, intrinsci-region v. p-n-
-i-p transistor; ~, inverse - in-
verzni tranzistor; ~, inverted-
-emitter - tranzistor sa inverznim
emiterom; ~, inverter - invertni
tranzistor; ~, JG field-effect v
junction-gate field-effect tran-
sistor; ~, junction - spojni tran-
zistor, ravni tranzistor, tranzistor
sa ravnim spojem; —, junction
field-effect - spojni FET-tranzis-
tor; ~, junction-gate field-effect
- unipolarni tranzistor sa gejtom
p-n tipa; ~, laminar - laminarni
tranzistor; —, large-area - tran-
zistor sa velikom površinom spoja;
~, latching - zatvaračni tranzistor;
~, layer-type thin-film - slojni
tankofilmski tranzistor; —, light
v. electrooptical transistor; ~,
liquid-cooled - tranzistor sa teč-
nim hlađenjem; —, logic - tran-
zistor za logiku; ~, low-power -
tranzistor male snage; ~, MAD(B)
v. microalloy diffused(-base)
transistor; ~, majority carrier
- tranzistor sa većinskim nosačem;
~j meltback - obrnuto topljeni
742 transistor
tranzistor; ~, mesa - meza-tran-
zistor; ~, mesa epitaxial - meza-
-epitaksijalni tranzistor; ~, metal-
-base — tranzistor sa metalnom os-
novom; ~, metal-gate - tranzistor
sa metalnim gejtom; ~, metal-
-insulator-piezoelectric semi-
conductor - tranzistor sa struk-
turom metal-izolator-piezoelektrični
poluprovodnik; ~, metal-insula-
tor-semiconductor - tranzistor sa
strukturom metal-izolator-polupro-
vodnik; ~, metal-nitride-semi-
conductor - tranzistor sa struktu-
rom metal-nitrid-poluprovodnik; ~,
~, metal-oxide—semiconductor
tranzistor sa strukturom metal-ok-
sid-poluprovodnik; ~, microalloy
- mikrolegirani trnazistor; ~, mic-
roalloy diffused(-base) - mikro-
legirani drift tranzistor; ~, micro-
circuit - tranzistor mikrokola; ~,
microdisk - mikropločasti tran-
zistor; ~, microlayer - tranzistor
sa mikroslojem; ~, tnicroplanar -
mikroplanarni tranzistor; '~, mic-
ropower - mikrovatni tranzistor;
~, microwave - mikrotalasni
tranzistor; ~, microwave overlay
- mikrotalasni višeemiterski tran-
zistor ; ~, minority carrier injec-
tion - tranzistor sa injekcijom ma-
njinskih nosača; ~, MIPS v. me-
tal-insulator-piezoclectric se-
miconductor transistor; ~, MIS
v. metal-insulator-semiconduc-
tor transistor; ~, MNS v. me-
tal-nitride-semiconductor tran-
sistor; ~, MOS v. metal-oxide-
-semiconductor transistor; ~,
mosaic - mozaik tranzistor; ~,
multichannel field-effect - više-
kanalni tranzistor sa efektom polja;
~, multiemitt«r v. overlay tran-
sistor; ~, multiple emitter v.
overlay transistor; ~, narrow-
-base - tranzistor sa uskom bazom;
~, n-channel field-effect - uni-
polarni n-kanalni tranzistor; ~,
n-channel metal-nitride-semi-
conduetor - n-kanalni metal-nitrid-
-poluprovodnik tranzistor; "-, n-
-channel metal-oxide-semicon-
ductor - n-kanalniMOS tranzistor;
transistor 743
—j n-MNS v. n-channel metal-
-nitride-semiconductor transis-
tor; ~, n-MOS v. n-channel
metal- oxide-semiconductor tra-
nsistor; ~, nondiffused(-base) v.
diffusion transistor; ~, non-
symmetric - nesimetrični tran-
zistor; ~, nonuniform-base v.
drift transistor; ~, n-p-i-n -
n-p-i-n tranzistor; ~, n-p-i-p -
n-p-i-p tranzistor; ~, n-p-n -
n-p-n tranzistor; ~, n-p-n-p -
n-p-n-p tranzistor; ~, n-v-p-n -
n-v-p-n tranzistor; ~, off - zat-
voreni tranzistor; ~3 on - otvoreni
tranzistor; ~, optical v. electro-
optical transistor; ~, optoelec-
tronic v, ^lectrooptical transis-
tor; ~, out-diffused - obratno
difundovani tranzistor; ~, overlay
- višeemiterski tranzistor; ~, p-
-channel enhancement-mode
field-effect - n-kanalni unipolarni
tranzistor u režimu obogaćenja; ~,
p-channel field-effect - p-kanalni
unipolarni tranzistor; ~, p-chan-
nel metal-nitride-semiconduc-
tor - n-kanalni metal-nitrid-polu-
provodnik tranzistor; ~, p-channel
metal-oxide—semiconductor - p-
-kanalni MOS tranzistor; ~,packa-
ged - hermetizovani tranzistor; ~
pentode - poluprovodnička pen-
toda; ~ photocell - tranzistorska
fotoćelija; -~, photoconduetive
field-effect - fotoprovodni uni-
polarni tranzistor; ~, photon-
-coupled v. eleetrooptical tran-
sistor; ~, piezojunction - piezo-
s poj ni tranzistor; ~, planar -
planarni tranzistor; ~, palnar
epitaxial - planarni epitaksijalni
tranzistor; ~, planar multichan-
nel field-effect - planarni više-
kanalni unipolarni tranzistor; ~3
planar-passivated epitaxial - pla-
narni pasivizirani epitaksijalni tran-
zistor; ~, planar silicon - planarni
silicijumski tranzistor; ~, planar-
-typc thin-film - planarni tanko-
slojni tranzistor; ~, p-MNS v.
p-channel metal-nitride-semi-
conductor transistor; ~,-pMOS
v. p-channel metal-oxlde-semi-
transistor
conductor transistor; ~, p-n-i-n
- p-n-i-n tranzistor; ~, p-n-i-p
- p-n-i-p tranzistor; ~, p—n jun-
ction field-effect - p-n spojni
unipolarni tranzistor; ~, p-n-p -
p-n-p tranzistor; ~, p-n-p-m -
p-n-p-m tranzistor; ~, p-n-p-n -
p-n-p-n tranzistor; —', point(-con-
tact) - tranzistor sa tačkastim kon-
taktom; ~, point-junction - tač-
kastospojni tranzistor; ~, point-
-to-point v. point(-contact) tran-
sistor; ~, postalloy-diffused -
tranzistor dobijen postlegiranom di-
fuzijom; •~. power - tranzistor
snage; ~, power audio-frequency
- tranzistor snage za audio-opseg;
~j power radiofrequency - tran-
zistor snage za radio-opseg; ~,
power short-wave - tranzistor
snage za kratkotalasni opseg; ~,
precision-alloy - precizno legi-
rani tranzistor; ~^, pwr aud v.
power audio-frequency transis-
tor; ~, pwr rf v. power radio-
-frequency transistor; ~, pwr
sw v. power short-wave transis-
tor; ~, rate-grown - tranzistor
dobijen metodom promene brzine
rasta; ~, remote-base - tranzistor
sa udaljenom bazom; ~, resonant-
-gate - tranzistor sa rezonantnim
dejtom; ~, retarding-f ield - tran-
zistor sa zakočnim poljem; <—,
ring-base - tranzistor sa kružnom
bazom; ~, saturated - zasićeni
tranzistor; ~, SB v. surface-bar-
rier transistor; ~, SD v. single-
-diffused ttansistor; ~, semi-
conductor-metal-semiconductor
- tranzistor sa strukturom polu-
provodnik-metal-poluprovodnik; ~,
silicon - silijum-tranzistor; *~-,
silicon epitaxial planar - silici-
jum-epitaksijalni palnarni tranzis-
tor; ~, silicon junction - silici-
jum-spojni tranzistor; ~, silicon
planar epitaxial v. silicon epi-
taxial planar transistor; ~, sili-
con thin-film - silicijumski tanko-
filmski tranzistor; ~, single-chan-
nel field-effect - jednokanalni uni-
polarni tranzistor; ~, single-cry-
stal thin-film - jednokristalni
transistor
transistor
tankofilmski tranzistor; ~, single-
-diffused - tranzistor dobijen jed-
nostrukom difuzijom; ~, SMS v.
semiconductor-metal-semicon-
ductor transistor; ~, solid-cir-
cuit - tranzistor tvrde šeme, tran-
zistor tvrdog kola; ~, staggered-
-electrode thin-film - tankofilm-
ski tranzistor sa stepensato razmeš-
tenim elektrodama; ~, star -
zvezdasti tranzistor; —, strip -
ravni tranzistor; ~, subminiature
- subminijaturni tranzistor; ~,
surface-alloy - površinski legirani
tranzistor; ~, surface-barrier -
tranzistor sa površinskom barijerom;
~, surface-channel field-tffect
- unipolarni tranzistor sa površin-
skim kanalom; ~, surface field-
-effect v. surface-channel field-
-effect transistor; ~, surface-
-potential controlled - površin-
skim potencijalom upravljani tran-
zistor; ~, switching(-type) - pre-
kidački tranzistor; ~, symmetrical
- simetrični tranzistor; ~, tab -
tabletni tranzistor; ~, tandem -
tandem-tranzistor; ~, tetrode -
tetrodni tranzistor; —, tetrode
junction v- double-base junction
transistor; ~, thin-base - tran-
zistor sa tankom bazom; ~, thin-
-film - tankofilmski tranzistor; ~,
three-electrode v. triode tran-
sistor; ~ 5 three-junction v. four-
-layer transistor; ~, thyratron
- tranzistor sa tiratronskom karak-
teristikom; ~, transit-time -
tranzistor sa vremenom preleta;
~, travelling-wave - tranzistor
sa progresivnim talasom; ~, triode
- triodni tranzistor; ~, triple-base
- tranzistor sa trostrukom bazom;
<--, triple-diffused - tranzistor do-
bijen trojnom difuzijom; ~, triple-
-diffused mesa - meza-tranzistor
dobijen trojnom difuzijom; ~,
triple-emitter - troemiterski tran-
zistor; ~, tunnel - tunelski tran-
zistor; ~, two-collector - dvo-
kolektorski tranzistor; ~, two-gate
field-effect - unipolarni tranzistor
sa dva gejta; ~, uniforni-base v.
744 transition
diffusion transistor; ~, uni-
form-channel field-effect - uni-
polarni tranzistor sa uniformnim
kanalom; ~, unijunction - jedno-
prelazni tranzistor; ~, unipolar
surface - unipolarni tranzistor sa
površinskim upravljanjem; ~, va-
cuum deposited - tranzistor nata-
ložen u vakuumu; ~, video dr v.
video drift transistor; ~, video
drift - video-drift tranzistor; ~,
wafer v. tab transistor; ~, wide-
-base - tranzistor sa širokom bazom
transistor-coupled - tranzistorski
spregnut
transistorization - tranzistorizacija
transistorize - tranzistorizovati, tran-
zistorizirati
transistorized - tranzistorizovan,
tranzistoriziran
transistron - naziv tipa tranzistora
transit - prolazak, prelazno stanje,
promena; prevoz; pre vožen je, tran-
zit, prelet; ~, time - vreme pri-
ključivanja (eh.); ~ time tube -
- klistron (eh.)
transition - prelaz, transformacija,
konverzija; ~, absorptive - ap-
sorpcioni prelaz; ~ s adiabatic -
adijabatski prelaz; ~, allowed -
dozvoljeni prelaz; ~, amplifying
- prelaz sa pojačanjem, radni pre-
laz; ~ anode - komutaciona anoda;
~, Auger - Ožeov prelaz; ~,
band-to-band - zonsko-zonski pre-
laz; ~, band-to-impurity - pre-
laz zona-primesa; ~, bound-ex-
citon - prelaz vezanog elektrona;
~, capture - prelaz sa zahvatom;
~j collector - kolektorski prelaz;
~ curve - prelazna kriva, kriva
promenljive krivine; ~ 3 double-
-quantum - dvokvantni prelaz;
~, electric đipole - električni
dipolni prelaz; —, electron -
elektronski prelaz; ~, electron-
-capture - prelaz sa zahvatom
elektrona; ~ elements - prelazni
elementi, elementi sredine dugih
perioda, naročito prve; ~, emitter
- emiterski prelaz; ~^ factor -
koeficijent prelaza; ~, field-de-
pendent - prelaz zavisan od mag-
 transmission

spontani prelaz; ~, step - stepe-

netnog polja; ~, field-indepen- nasti prelaz; ~, superconducting
dent - prelaz nezavisan od magnet- - superprovodni prelaz; ~, super-
nog polja; ~ flow - prelazno stru- radiant - superradijacioni preltz;
janje; ~, fluorescent v. radiative ~ temperature - temperatura
transition; ~, forbidden - za- prelaza; ~, tunnelling - tunelski
branjeni prelaz; ~, forced - pri- prelaz; ~, vibrational - vibra-
nudni prelaz; ~, free-carrier - cioni prelaz; ~, vibrational-ro-
prelaz slobodnog nosača; ~ fre-
quency - frekvencija prelaza; ~, tatiorjal - vibracioni prelaz; ~,
ground state - prelaz u osnovno virtual - virtuelni prelaz; ~,
stanje; ~, hyperfine - superfini visible ionic - vidljivi jonski pre-
prelaz; ~, idler - prazan prelaz, laz
neradijacioni prelaz; ~, infrared transitional layer - prelazni sloj
laser - infracrveni laserski prelaz; transitory - prelazni, vremenski
—, interband - međuzonski pre- transitrol - cev za automatsko pode-
laz; ~, laser - laserski prelaz; ~, šavanje frekvencije (eh.)
laser-induced - laserski induko- transitron - tranzitron; ~ oscillator
vani prelaz; ~, lasing v. laser - tranzistorski oscilator
transition; ~ lattice - nestabilna, translater v. translator
kristalna rešetka; ~, magnetic translating relay - translacioni relej
dipole - magnetski dipolni prelaz; translation - translacija, premeštanje,
~, Majorana - Majoranov prelaz; pomeranje, pomak, prevođenje; ~,
~, maser - maserski prelaz; ~, direct - direktna translacija; ~-,
metal - prelazni metal; ~, mole- frequency - frekventna translacija;
cular rotational - molekularni ~, laser frequency - laserska
rotacioni prelaz; ~, multiple pho- frekventna translacija; ~ loss -
non - višestruki fononski prelaz; ~, translacioni gubici; ~, machine -
nonadiabatic - neadijabatski pre- mašinski prevod; ~, optical fre-
laz; ~, nonradiative - neradija- quency v. laser frequency trans-
cioni prelaz; ~, normal-super- lation; ~
condueting - normalni superpro- translator - translator, pretvarač,
vodni prelaz; ~, n-s v, normal- prevodilac; ~, code - pretvarač
-supercondueting transition; ~, koda; ~, image - pretvarač slike
O-O hyperfine - superfini 0-0 translatory motion - translatorsko
prelaz; ~, optical - optički prelaz;
~, optical-pumping - prelaz op- kretanje (meli.)
tičkog pumpanja; '—, phase - translucenct - prozračnost (opt.)
fazni prelaz; ~ point - preobra- translucent - prozračan, delimično
žajna tačka, temperatura na kojoj providan (opt.)
jedna kristalna modifikacija prelazi transmission - menjač; propustlji-
u drugu; tačka prelaza; ~, pum- vost, predaja, predavanje, prolaz,
p(ing) - prelaz pumpanja; ~, prozračnost; prenos; ~, asym-
quadrupole - kvadrupolni prelaz; metrical-sideband v. vestigial-
~, quantum - kvantni prelaz; ~, -sideband transmission; ~,
radiationless v. nonradiative audio - audio-predaja, audio-pre-
trasition; ~, radiative - radija- nos; ~, beam - usmereni prenos;
cioni prelaz; ~, recombination - ~, color - prenos u boji; ~ con-
rekombinacioni prelaz; ~, reso- stant - konstanta predaje, kon-
nant - rezonantni prelaz; ~, RF stanta prenosa; ~, data - prenos
- radiofrekventni prelaz, RF pre informacija; ~, diffuse - difuzioni
laz; ~, rotational - rotacioni pre prenos; ~, digital data - prenos
laz; ~, signal - signalni prelaz digitalnih informacija; ~ efficiency
~, spin-lattice - spin prelaz - stepen korisnog dejstva predaje;
reietkin prelaz; ~, spontaneous ~ level - relativni nivo predaje;

transmission
transmission
~ line - predajna linija, fider;
~, multichannel v. multiplex
transmission; ~, multihop - pre-
nos višestrukom refleksijom; —,
multipath - višekanalni prelaz
signala; ~, multiple-hop v. mul-
tihop transmission; ~, multi-
plex - multipleksna predaja; ~ of
motion - prenos kretanja; ~ of
power - prenos snage; ~, optical
- optička predaja; ~, orbital
scatter - prenos orbitalnim rase-
janjem; ~, over-the-horizon -
zahorizontni prenos; ~, perfect -
idealni prenos; ~, picture - pre-
nos slike, predaja slike, fototele-
grafija; ~, planetary - planetarni
prenos; ~, power - prenos snage;
~ ratio - prenosni odnos, koefici-
jent prenosa, koeficijent predaje; ~,
round-trip (energy) - dvoprolazni
prenos; ~, satellite - satelitski
prenos; ~, single-sideband -
jednobočni prenos; ~, SSB v.
single-sideband transmission;
<--, suppressed-carrier - prenos
sa prigušenom nosećom; ~, type
cavity - rezonator prolaznog tipa;
~, video - video-prenos
transmit amplifier - izlazni poja-
čavač (el.)
transmittance - prozračnost, pro-
zirnost (opt.)
transmitter - predajnik, radio-sta-
nica; mikrofon; ~, auxilliary -
pomoćni predajnik; ~ 3 blatce -
kontaktni mikrofon; ~, carbon -
- ugljeni mikrofon; ~ coding -
kodiranje predajnika; ~, crystal-
-controlled - predajnik kontrolisan
kvarcom; ~, crystal-stabilized v.
crystal-controlled transmitter;
~ current supply - napajanje
mikrofona, napajanje mikrofonskog
kola; ~j digital data - predajnik
digitalnih informacija; ~, dipole -
dipolni mikrofon; ~, frequency-
-stable - frekventno stabilni pre-
dajnik; ~, ground-to-air - pre-
dajnik ;,zemlja-vazduh"; -~ inset
- kapisla mikrofona; ~, laser -
laserski predajnik; ~, maser -
maserski predajnik; ~ modulator
746 transponder
- modulator predajnika; ~, multi-
channel (radio) - višekanalni pre-
dajnik; ~ noise - šum predajn'ka,
mikrofonski šum; ~, optical -
optički predajnik; ~, picture v.
visual transmitter; ~, polariza-
tion scanning - predajnik sa ska-
niraniem polarizacije; ~ pulse -
impuls predajnika; ~ pulse delay -
kašnjenje impulsa u predajniku; ~,
receiver - primopredajnik; ~, re-
dundant - rezervni predajnik; ~,
ship's emergency - brodski akci-
dentalni predajnik; ~, sonar -
sonar, hidrolokacioni predajnik; ~,
standby - rezervni predajnik; ~
test - ispitivanje predajnika; ~,
visual - predajnik slike
transmitting antenna - predajna
antena; ~ area - zona predaje;
~ efficiency - stepen korisnog dej-
stva predajnika; ~ key - telegrafski
ključ; ~ oscillator - predajni os-
cilator; ~ selsyn - selsin-predajnik,
predajni seisin; ~ triode - pre-
dajna trioda; ~ tube - predajna cev,
predajni talas; ~ wave - radni
talas
transmutation - transmutacija, pret-
varanje jednog elementa u drugi
(spontano ili veštački) (hem.); ~
of elements - transmutacija ele-
menata, promena jednog elementa u
drugi prilikom nuklearnih reakcija
transoceanic - prekookeanski; ~
communication - prekookeanska
veza (rad., tet.)
transom - poprečna greda, poprečni-
ca, prečaga, prozor iznad vrata
transonic flight - nadzvučna brzina
leta; ~ speed - nadzvučna brzina
(av.)
transparency - providnost, trans-
parencija; ~, complex optical -
kompleksna optička providnost; ~,
optical — optička providnost
transparent - providan; ~ glass -
providno staklo
transpiration - isparenje, isparava-
nje
transponder (transmitter-respon-
der) - predajnik sa automatskim
prijemom odgovora (signala) (rad.) ;
transponder 747
— spacecraft - pitač-odgovarač
kosmičkog broda
transport - transport, prenos, kon-
vejer; ~, carrier - prenos nosača;
~, charge - prenos nosača naelek-
trisanja; ~ factor - koeficijent
prenosa; ~, magnetic tape -
mehanizam vučenja magnetske tra-
ke; ~, surface recombination -
prenos naelektrisanja površinskom
rekombinacijom; ~, tape - meha-
nizam vučenja trake
transportable reaction v. mobile
reaction; ~ transmitter - pok-
retni predajnik (rad.)
t
ransporter - pretovarna dizalica
transposition - transponovanje, ukr-
štanje, premeštanje, preplet (mat.)
transrectification - detektovanje
(eh.); ~ factor - koeficijent de-
tekcije (els.)
transrectifier - cevni detektor (els.)
transtrictor - unipolarni tranzistor
transuranic - transuranski elemena*
sa rednim brojem većim od urani-
juma; ~ elements - transuranski
elementi, veštački proizvedeni ele-
menti rednog broja većeg od 92
(hem.)
Transvaal jade - vrsta masivnog
zelenog granata (min.)
transversal -transverzalan, poprečan,
koji preseca, poprečna linija, trans-
verzala
transverse crack - poprečna prsko-
tina (zav.); ~ differential pro-
tection - poprečna diferencijalna
zaštita (el.); ~ dog - odbojnik
za isključivanje transverzalnog kre-
tanja; ~ electric wave - TE talas,
transverzalni električni talas; ~
electromagnetic wave - trans-
verzalni elektromagnetski talas; ~
magnetic wave - TM talas, trans-
verzalni magnetski talas; ~ oscilla-
tion - transverzalna oscilacija; ~
piezoelectric effect - transver-
zalni piezoelektrični efekt; ~ pla-
ning - transverzalno rendkanje; ~-
septa - poprečna prepreka, pop-
rečna dijafragma; ~ slot - trans-
verzalni prorez; ~ strength - ja-
travelling head
čina na savijanje; ~ wave - trans
verzalni talas
transverter - ti ansvertor, preobra-
zivač
transwitch - silicijumski upravljački
ventil
trap - centar zahvata, trap; preklopka,
klopka; separator; sifon; sabirnik,
hvata";; ~, aceptor-type - akcep-
torski trap; ~, deep - duboki trap;
~ door - vrata na podu, donja vrata;
~j electron - trap za elektrone;
~, empty - prazan trap; ~, fast
- brzi trap; ~, hole - trap za rupe;
~, ion - jonski trap; ~, majority
carrier - trap za osnovne nosače;
~, minority carrier - trap za
manjinske nosače; ~, neutral -
neutralni trap; ~, nonrecombi-
ning - nerekombinacioni trap; ~,
recombination - rekombinacioni
trap; ~, shallow - plitki trap;
~, single-level - jednonivoski
trap; ~, slow - spori trap; ~,
surface - površinski trap
trapezium - trapez (gm.)
trapezoid - trapezoid (gm.)
trapezoidal wave - trapezoidni talas
trapped fluid - slupljeni, zaustav-
ljeni fluid (maš.); ~ holes - zat-
varači (u talasovodu) (el.) ; ~ oil
- zaustavljeno ulje
trapping - hvatanje, zahvatanje, zah-
vat; ~ by mirror - zahvat mag-
netskim ogledalom; ~, carrier -
zahvat nosača naelektrisanja; ~,
coherent beam - koherentni zah-
vat snopa; ~, electron - zahvat
elektrona; ~, hole - zahvat rupe;
~, ingeomagnetic field - zahvat
geomagnetskim poljem; ~ layer -
zadržavajući sloi; ~ of liquid -
hvatanje tečnosli; ~. plasma -
zahvat plazme; ~, radiation -
radijacioni zahvat; ~, resonance -
rezonantni zahvat
travel-reversing switch - granični
prebacivač smera fcli.)
travelling head - pokretna, putujuća
glava (moš.) : ~ wave - pro-rresivni
talas, putujući talas (fiz.); ~~ wave
klystron - klistron sa progresivnim
talasom (eh.); ~ wave oscillo-
travelling head
travelling head
scope - osciliskop sa progresivnim
talasom (eh.)
traverse - ići popreko
traversing head milling machine
- glodalica sa podešljivom glavom
travertin(e) - travertin, sedra (vrsta
krečnjačke stene)
tray - zamenljivi blok
tread - razmak točkova (mot.)
treatment - postupak, obrada, tret-
man; oplemenjivanje i natapanje; ~,
electrical pulsing - električna im-
pulsna obrada; ~, electron-beam
- obrada elektronskim mlazom; ~, triangulation - trijangulacija; ~
H2 - obrada u atmosferi vodonika
treble - vrhovi, vrhovi zvučne frek-
vencije (eh.)
trebler - utrojivač, tripler (eh.)
tree - drvo, stablo; šema u obliku
drveta; ~, Boolean - Bulovo
drvo; ~, complement - komple-
mentarno drvo; —, Lupanov -
Lupanovljevo drvo; ~, normal -
normalno drvo; ~, proper - sop-
stveno drvo; ~, proted star - drvo
u obliku zvezde s korenom; ~,
specific - specifično drvo; —
scraper - skidač kore
tree-like - u obliku drveta
trellis work - preplet (maš.)
trembler - prekidač, zujalica (el.)
tremolite - tremolit, gramatit, kala-
mit, silikat kalcijuma i magnezijuma
(min.)
trench - kanal, tranšeja, kopati kanal
trepanning - bušenje, trepanacija
trestles - podmetači za zaštitu stubova
od vlage na skladištu
tri - tri, prefiks koji znači trostruk
triac - triak, dvosmerni triodni tiristor tribophysic - tribofizika, fizika tre-
triad - trijada, grupa od tri elementa
(han.)
trial - pokušaj, proba, ogled, probanje;
~, field - poljsko ispitivanje; ~,
functional - funkcionalna ispiti-
vanja; ~, hot-weather v. tropical
trials; ~, independent - nezavisno
ispitivanje; ~ model - ispitivanje
modela; ~ period - probni period;
~, service - servisno ispitivanje;
~ record - protokol o ispitivanju,
izveštaj o ispitivanju; ~ solution
- probno rešenje; ~ trip-probna
748 trictron
vožnja; ~, tropical - tropsko is-
pitivanje; ~, uniformity - ispiti-
vanje na uniformnost; ~, uni-
que — jednokratno ispitivanje ~
triangle - trougao (gm.); ~ law
of vectors - vektorski zakon tro-
ugla (mat.) ; ~ of forces - tro-
ugao sila (fiz.)
triangular area heated to red
heat to remove local distrotion
- trouglasta površina zagrejana do
crvenog usijanja radi uklanjanja lo-
kalne deformacije (zav.) ; ~ file
- trouglasta turpija (maš.)
point - trijangulaciona tačka
triaxial - prostorni, trodimenzio-
nalni, troosni, sa tri ose
triazole - trijazol, heterociklično je-
dinjenje gde su u petočlanom prstenu
tri atoma azota (hem.)
tribasic - tribazan, koji sadrži tri
vodonikova atoma koji se mogu za-
meniti metalom (hem.) ; ~ mole-
cule - trobazni molekul (hem.)
tribo - tribo-, prefiks koji znači trenje
tribocouple - tribopar, dva metala
čijim se trenjem proizvodi električna
struja (el.)
triboelectric - triboelektrični, elek-
tricitet dobijen trenjem (el.); ~
effect - triboelektrični efekt (el.,
fiz.)
triboelectricity - triboelektncitet
(el.)
triboluminescence - tribolumines-
cencija, svetljenje izazvano trenjem,
mrvljenjem ili pri kristalizaciji
tribometer - tribometar, instrument
za merenje sile trenja
nja i podmazivanja
trichlorethylene - trihloretilen, ras-
tvarač za masti i ulja (hem.)
trichloride - trihlorid (hem.)
trichromatic - trobojni
triclinic - trikliničan (kristalni sis-
tem); ~ crystal - triklinički kris-
tal (kr.); ~ system (of crystal)
- triklinički sistem (kristala) (kr.)
tricolor kinescope - trobojni kino-
skop 'TV); ~ picture tube -
trobojna prijemna cev (TV)
trictron - triktron, serija radio-cevi
tridymlte
tridymite - tridimit, visokotempera-
turska modifikacija silicijum-diok-
sida, ortorombičan (min.)
trigate - impulsni transformator
trigatron - tigatron (indukcioni)
trigger - okidač, okidni signal, za-
kačka, hvataljka, okidni impuls; ~
amplifier - pojačavač okidnog sig-
nala (eh.) ;~ battery - baterija
za okidanje (eh.); ~ circuit -
kolo za puštanje, okidno kolo (eh.) ;
~ crystal - okidni kristal, kvarcni
kristal (eh.) ; ~ electrode - okidna
elektroda, predjonizaciona elektroda
(eh.); ~ gate - okidni birački
impuls (eh.); ~ generator -
okidni generator, generator za puš-
tanje (eh.) ; ~ grid thyratron -
tiratron sa rešetkom za okidanje
(puštanje) (eh.) ; ~ n-p-n - n-p-n
triger (okidač); ~, photoschmitt
- Šmitov fotookidač; ~, p-n-p -
p-n-p okidač; ~ pulse - okidni
signal, signal za puštanje (eh.);
~ relay - okidni relej, relej za
puštanje (eh.); ~, Schmitt -
Šmitov okidač; ~ voltage - okidni
napon, napon za puštanje (eh.)
triggering - okidanje, sinhronizacija;
~, avalanche - lavinsko okidanje;
~, di/dt - di/dt okidanje; ~, dv/dt
- dv/dt okidanje; ~, external -
spoljnje okidanje; ~, fail - lažno
okidanje; ~, gate - okidanje preko
gejta; ~, pulse - impulsno okida-
nje; ~, scope - sinhronizacija osci-
lografa; ~, temperature - tem-
peraturno okidanje
trigistor - trigistor
triglycerides - trigliceridi (glavni sas-
tojci masti i ulja) (thnl.)
trignitron - tip živine lampe
trigonal - trough, trigonalni (kristalni
sistem); ~ system - romboedarski
sistem (kr.)
trigonometric curve - trigonomet-
rijska kriva (mat.) ; ~ equation -
trigonometrijska jednačina; func-
tion - trigonometrijska funkcija; ~
identity - trigonometrijski identitet;
~ ratio - trigonometrijski količnik,
svaka trigonometrijska funkcija
trigonometry - trigonometrija
(mat.)
749 triode
trihydric alcohols - alkoholi sa tri
hidroksilne grupe (hem.)
trihydrol - polimer H6O3 za koji
se smatra da postoji u tečnoj vodi
trilene - trihloretilen (hem.)
trimethylene - ciklopropan (hem.)
trimitron - potenciometar za pode-
šavanje
trimline - mikrotelefonska kombina-
cija zajedno sa biračem
trimmer - trimer, kondenzator za
podešavanje (eh.) ; ~, single-turn
- jednoobrtni trimer
trimming - podešavanje, izravnava-
nje, obrezivanje, podrezivanje
trimorphic - trimorfan (hem.)
trimorphism - trimorfizam (hem.)
triniscope - triniskop, troprojektor-
ska cev (TV)
trinistor - trinistor
trinitroglycerine v. nitroglycerine
trinitrotoluene - trinitrotoluol,
T N T , upotrebljava se kao eksploziv
trinomial - trinom, trinomski
(mat.)
triode - trida, cev sa tri elektrode
(eh.) ; ~, amplifier - pojačavačka
trioda, triodni pojačavač (eh.) ; ~,
avalanche - lavinska trioda; ~,
crystal - kristalna trioda; ~,
dielectric - dielektrična trioda;
~, field-effect - unipolarna trioda;
~ hexode - trioda-heksoda; ~,
high-field - trioda sa jakim poljem;
~, hot-electron - trioda sa vru-
ćim elektronima; ~, inverted -
invertovana trioda; ~, junction
(type) - spojna trioda, ravna trioda;
~, magnetic - magnetska trioda;
~, magnetically beamed - trioda
sa magnetskim fokusiranjem elek-
tronskog snopa; ~, metal-base -
trioda sa metalnom bazom; ~,
microplanar - mikroplanarna tri-
oda; ~ N— N-trioda; ~, pentode
- trioda-pentoda; ~, planar - pla-
narna trioda; ~, SCL v. space-
-sharge limited triode; ~> semi-
conductor - tranzistor; ~, semi-
conductor four-layer - trioda tipa
p-n-p-n; ~, single-junction -
jednospojna trioda; ~, space—
-charge-limited - trioda sa ogra-
ničenim prostornim naelektrisa-
triode
triode
njem; ~, space-charge-Hmited
dielectric - dielektrična trioda sa
ograničenim prostornim naelektri-
sanjem; ~, surface-controlled
avalanche - površinski kontrolisana
lavinska trioda; ~ tetrode - trioda-
-tetroda; ~, thin-film - tanko-
filmska trioda; ~ transistor -
tranzistor; ~, tunnel - tunelska
trioda; ~, Weimer v. thin-film
triode
trioses — trioze, najjednostavniji mo-
nosaharidi (hem.)
triotron - triotron
trioxane - trioksan, meta-formaldehid
(„čvrsti špiritus") (hem.)
trioxide - trioksid (hem.)
trip - put, putanja; ~ device - ot-
pusni uređaj; ~ dog - odbojnik;
~ out - otpuštanje, otkidanje, ot-
pustiti, okidati; ~ relay - odbojni
relej, relej za isključenje; ~, round
- pun put
triphenylmethane dyes - trifenil-
-metanske boje (velika grupa organ-
skih boja) (hem.)
triphylite - trifilin (fosfat gvozda i
litijuma) (min.)
triple - trostruk; ~ bond - tro-
struka (troguba) veza; ~ grind
amplifier - pentoda; ~ joint -
trojni spoj, kablovski nastavak (muf);
~ modulation - trostruka modula-
cija
tripler - utrojivač, utrojitelj, tripler
triplet - troje, grupa od troje, tri
kule, triplet, hem. veza pomoću tri
elektrona
triplex cable - trožilni kabl (el.);
- glass - sigurnosno staklo sa tri
sloja (thnl.); ~ milling machine
- tripleks glodalica (ma!.); ~
system - tripleksni sistem (el.)
tripod, tripod stand - tronožac, tro-
nožnik
tripolite - tripoli, kremena zemlja,
infuzorijska zemlja (min.)
tripping mechanism - okidački me-
hanizam (maš.); ~ relay - relej
uključivač, pozivni relej (tel.)
triset - podeliti na tri jednaka dela
trisistor - trizistor
tristable - tristabilni
750 trough
tristimulus colorimeter - trobojni
kolorimetar (hem.)
trisulphide - trisulfid (hcm.)
tritet (TRIode-TETrode) - trioda-
-tetroda (eh.)
tritiated water - voda koja sadrži
tirtijuma (hem.)
tritium - tri ti j um, izotop vodonika
mase 3, beta-radio-aktivan sa polu-
vremenom od 12,3 godine (hem.)
triton - triton (jon 3 H + ) (fiz., hem.)
triturate - samleti u fini prah, spe-
cijalno pod površinom neke teč-
nosti (hem.)
trityl - radikal trifenil-metil (hem.)
trogerite - tregerit (uranil-fosfat)
(min.)
trochoid - trohoida (mat.)
trochoidal beam - trohoidni snop
(eh.)
trochotron - trohotron, cev sa elek-
tronima koji se kreću po trohoidi;
~, decade - dekadni trohotron
trolitul - trolitul, vrsta stirola (hem.)
tron - tron, serija topljivih osigurača
trona - trona, urao (hidratisani nat-
rijum-bikarbonat) (min.)
tropaeolines - tropeolini, grupa boja
dobijena od p-hidroksi-azobenzola
(hem.)
tropicalization - tropikalizacija, ob-
rada za tropske uslove
tropo - tropo, troposfersko rasejanje
tropopause - granični sloj između
stratosfere i troposfere (meteor.)
tropospan - deo linije veze sa koriš-
ćenjem troposferskog rasejanja
troposphere - troposfera, deo atmos-
fere (meteor.) ; ~, higher - visoka
troposfera; ~, lower - niska tropo-
sfera; ~, mid - srednja tropo-
sfera; ~, upper v. higher tropo-
sphere; ~ wave, tropospheric
wave - troposferski talas
tropospheric - troposferski
troposystem - troposistem
tropotron - tropotron, tip magnetrona
trotyl - trotil, trinitrotoluol (eksploziv)
trouble-free - pouzdan, bez kvara;
~ lamp - lampa za signalizaciju
kvara; ~, operating -s - eksploa-
tacione nezgode
trough - udubljenje (na krivoj); —;
wave - udubljenje impulsa
truck
truck - 1. teretni automobil; 2. mali
točak, valjak; 3. vagonet, kolica,
ručna kolica; 4. otkriveni železnički
peron; teretni vagon; ~ agitator
- autobetonska mešalica; ~, amp-
hibian - teretni đutomobil-amfibija,
plivajući teretni automobil; ~,
baggage - bagažna kolica, prtljažna
kolica; ~ barrow - kolica sa dva
točka; ~, bogie - povratna kolica,
dvoosna ili troosna kolica; <~,
camel-back - teretni automobil sa
kabinom nad pokretačem; ~, cargo
- automobil za prevoz tereta; ~,
cattle - vagon za prevoz stoke,
teretni automobil za prevoz stoke;
~, conventional - konvencio-
nalni teretni automobil; ~, crane
- 1. tegljač krana; 2. železnički kran;
3. autokran; ~, cylinder - kolica
za prevoz (gasnih) rezervoara; •—,
diesel-powered - dizel-teretni au-
tomobil; ~, double-truss - dvo-
osovinska kolica; ~, dough - va-
gonet za testo, pokretno korito za
testo; ~ drill - pokretna apara-
tura za bušenje, pokretna bušilica;
~, drive - kolica sa dodatnim pok-
retačem, prikolica; ~, drop-side -
teretni automobil bez stranica; ~,
dry-batch - teretni automobil za
prevoz betona; ~, dump - auto-
matski teretni automobil za izbaci-
vanje tereta, automatski izbacivač,
samoizbacivač; ~, engine - loko-
motivni dodatak, prikolica lokomo-
tive; ~, fire-figther - protiv-
požarni automobil; ~, flat-bed -
teretni automobil otkrivenog (otvo-
renog) tipa; ~, floor-hopper -
automobil za istovar kroz dno karo-
serije; ~, fork-lift - autoteretnik
sa vilastim zahvatom; ~, four-
-whell - dvoosovinska prikolica;
~j fuel - 1. autocisterna za prevoz
goriva; 2. železnička benzinska cis-
terna; ~, gasolene-powered -
teretni automobil na benzinski po-
gon; ~, gas tank - autocisterna
za prevoz goriva; ~ gravity tank
- autocisterna koja se sam prazni,
autocisterna koja se prazni slobod-
nim padom tečnosti; ~, guiding
751 trcku
v. leading truck; ~, hand -
ručna kolica; ~, haulage - teretni
automobil tegljač, auto-tegljač; ~,
heavy-duty - teretni automobil
visoke nosivosti; ~, heavy wrecker
- sigurnosni teretni automobil velike
nosivosti, šleper velike nosivosti;
~, high-lift - samohodni tegljač
sa visoko-postavljenom podiznom
platformom; ~, leading - prednja
prikolica lokomotive; ~, lift -
autodizač tereta; ~, log - teretni
automobil za prevoz drveta (bal-
vana) tegljač balvana; ~, low-lift
- samohodni tegljač sa nisko-postav-
ljenom podiznom platformom; ~,
lumber v. log trukc; ~, medical
- sanitetski teretni automobil; ~,
motor - 1. samohodna kolica; 2.
teretni automobil; ~, motor tank
- autocisterna; ~ off-the-road -
teretni automobil visoke prohod-
nosti; ~, oil-tank - automobil za
prevoz nafte, auto-tanker, auto-cis-
terna; ~, panel - teretni automobil-
- furgon; ~, pick-up - poluteretni
automobil-furgon; ~, pick-up -
poluteretni automobil, pikap; ~,
pony - jednoosovinska kolica, pred-
nja prikolica lokomotive, jednooso-
vinska prikolica; ~, pouring -
prikolica-prskalica, prikolica sa šmr-
kom; ~, power - elektrokolica;
~, ready-mix - teretni automobil
za prevoz gotove betonske smeše,
betonovoz; ~, rear-dump - sa-
moistovarivač unazad; ~, refrige-
rated - 1. automobil-frižider; 2.
vagon-frižider; ~, refuse-collec-
ting - teretni automobil za prevoz
otpadaka; ~, repair - teretni auto-
mobil tehničke pomoći, teretni auto-
mobil-radionica; ~, searchlight -
teretni automobil sa kabinom za sni-
manje; ~, self-dumping - auto-
mobil-samosval, automobil-samo-
prevrtač; ~, service - teretni auto-
mobil-servis; ~<, side-tipping -
teretni autornobil-samoprevrtač boč-
nog tipa, samoprevrtač tereta na
stranu; ~, six-wheel - troosovinska
prikolica; ~-, sprinkling - auto-
mobil-prskalica, automobil za pranje
ulica, automobil za prskanje kolo-

truck
truck
voza; ~, swivel-type - prikolica sa
povratnim mehanizmom i —, tank
- autocisterna; ~, ten-wheel -
petoosovinska prikolica; ~, timber
v. log truck; ~, traffic-type -
teretni automogil sa kabinom nad
vozačem; ~, trailing - zadnja pri-
kolica lokomotive; ~, turbine-
-engined - teretni automobil sa
gasno turbinskim pokretačem
true - tačan, istinit, veran (originalu),
po meri, okrugao; ~ arc voltage
- pravi napon električnog luka
(elj.) ; ~ azimuth - pravi azimut;
~ bearing - pravi smer (nav.);
~ cutting angle - ugao reza (maš.);
~ density - gustina punog dela
(maš.) ; ~ power - aktivna snaga
. (maš., el.) ; ~ resistance - omski
• otpor (el.); ~ solution - tačno
rešenje (mat.)
trucated thread - zarubljena loza
(mašj
truncation - odbacivanje (članova
reda u matematici)
trunk - spoljna linija, vod, među-
mesna linija, gajtan; stablo; ~ busy
- zauzeće medumesne linije, među-
mesno zauzeće (tel.); ~ cable -
spojni kabl (tel.) ; ~ exchange -
međumesna telefonska centrala
(tel.); ~ group - snop spojnih
linija (tel.) ; ~ hunting - biranje
slobodne medumesne linije (kanala)
(tel.) ; ~ line service - medumesna
veza (tel.) ; ~ operator - medu-
mesna telefonistkinja (tel.) ; ~ po-
sition - medumesni komutator,
radno mesto medumesne telefonist-
kinje (tel.) ; ~ relay - translator
medumesne linije (tel.)
tryptophan - triptofan (jedna od
esencijalnih aminokiselina)
Tschebyscheff array - Čebiševljeva
antena (rad.)
tube - cev; elektronska cev; tubus;
metro; crevo; ~, Adler - Adlerova
cev; ~, anti-tr v. anti-transmit-
-receive tube; ~, anti-transmit-
-receive - prekidačka cev ,,pre-
daja-prijem"; ~, astigmatic -
astigmatična cev; ~, atomic-beam
752 tube
- atomsko-lučna cev; ~, backward-
-wave - cev sa povratnim talasom;
~, ballast - bareterska cev; ~,
bantam junior - minijaturna cev
(za slušne aparate); ~ base - pod-
nožje cevi; ~, 4>eam storage v.
cathode-ray storage tube; ~ ,
beam switching - elektronsko-
lučni komutator; ~ bender - savi-
jač cevi; ~, camera storage -
prcdajna kamera-cev sa pamćenjem;
~ capacitance - kapacitivnost;
~, cathode-ray - katodna cev;
~, cathode-ray charge storage
- katodna cev sa sakupljanjem na-
elektrisanja; ~, cathode-ray sto-
rage - katodna cev sa memorijom;
~, cesium (atomic-beam) - ce-
zijumska cev; ~, charge storage
- metorijska cev sa sakupljanjem
naelektrisanja; ~ checker - ispiti-
vač cevi; ~ contact - vodica žice
sa električnim kontaktom, cevni kon-
takt; ~ converror - cevni kon-
vertor; ~, counter - brojačka cev;
~, counting v. counter tube; ~,
crossed-field - cev sa ukrštenim
poljima; ~ cutting blowpipe -
gorionik za rezanje cevi; ~ cutting
torch - gorionik za rezanje cevi;
~, cyclotron wave - cev sa ciklo-
tronskim talasom; ~, decade co-
unter - dekadna brojačka cev; ~,
deflection (-type) storage - de-
flekciona cev sa memorijom; ~,
direct display storage - cev sa
memorijom i direktnom virauliza-
cijom; ~, display storage - cev-
sa memorijom i virualizacijom ;~,
double-beam - dvomlazna cev;
~, double-stream v. double-
-beam tube; ~, electric flux -
cev sa električnim fluksom; ~,
electrical-signal storage - me-
morijska cev sa električnim signa-
lom; ~, electron-beam switch -
with cross fields - elektrolučna
prekidačka cev sa ukrštenim poljima;
~, electron-beam switch - with
trochoid beam - elektrolučna pre-
kidačka cev sa trohoidnim snopom;
~, electron-wave - cev sa elek-
tronskim talasom; ~, electrostatic
memory v. electrostatic storage
tube 753
tube; ~, electrostatic printing
- elektrostatičko štampanje; ~,
electrostatic storage - elektro-
statička memorija; ~, fiber-optics
cathode—ray - katodna cev sa
vlaknastom optikom; — furnace -
cevasta peć; ~, gate - ventilska
cev; ~, glow (-discharge) - cev
sa tinjajućimpražnjenjem; ~, glow-
-discharge cold-cathode v. glow-
(-discharge) tube; ~, graphech-
on storage - grefehonska memorij-
ska cev; ~ head nipple - navoj
brizgaljke gorionika; ~, helix mo-
dulation - cev sa helikoidnom mo-
dulacijom; ~, image converter -
cev pretvarač slike; ~, image sto-
rage - cev za memoriranje slike;
~ impedance - unutrašnja impe-
danca cevi; ~ inditron - inditron;
~, industrial - industrijska cev;
~, laser - laserska cev; ~ late -
strug za obradu cevi; ~, linear-
-beam - cev a linearnim snopom ;g
«w, magnetrosn beam-switchin-
v. beam-switchong tube2 ~';mic,
rospot - mikrsipotna cev; ~
microwave - mikrotalasna cev; ~,
M-type v. crossed-field tube; ~,
multiple-unit - višejedinična cev;
^~, noise - cev šuma, šumna cev;
~, numerical-readout - cev za
cifarsko očitavanje; ~', O-type v.
linear-beam tube; ~ of current
- strujna cev; ~ of magnetic flux
- cev magnetske indukcije; ~,
photomixer image - fotomikser-
ska cev za sliku; ~, plasma cat-
hode travelling-wave - cev sa
plazma-katodom i progresivnim ta-
lasom; ~, quadrupole - kvadru-
polna cev; ~, railway - metro,
podzemna železnica; ~ receiver
- cevni prijemnik; ~, shaped-
-beam - cev sa oblikovanim prese-
kom snopa; ~, three-dimensional
cathode-ray - trodimenzionalna
katodna cev; ~, three-gun color
picture - troprojektorska cev za
TV u boji; ~, travelling-wave -
cev sa progresivnim talasom; •
tri-gun color picture v. thre
-gun color picture tube; ~ valve
-kenotron; ~ voltage drop -
48 Rečnlk
tuned
pad napona na cevi; ~ voltmetar
- cevni voltmetar; >~, xenon flash
- ksenonska fleš-cev
tubeless - bescevni, bez cevi; bez
unutrašnje gume (mot.)
tuberculation - oblik korozije (ihnl.)
tubing - cevčica, cevka, cevovod;
cev pumpe; materijal za cevi
tubular - u obliku cevi; — capaci-
tor - cevasti kondenzator, cilin-
drični kondenzator (els.) ; ~ rivet
cevasti zakivak (maš.) ; ~ rubber
seal - gumeni zaptivač (maš.) ; —
vector field - solenoidno vektorsko
polje (el.)
tufa - bigar
tuff - tuf (vulkanski pepeo ili stena
formirana od njega)
tug - šleper
tumbler - prekidač, prebacivač (mot.)
tunable cavity - rezonator sa pode-
šavanjem (el.) ; ~ load - optere-
ćenje sa podešavanjem (el.); ~
magnetron - magnetron sa pode-
šavanjem (eh.)
tune - podešavati, podesiti, uskladiti
zvuk, ton; ~ in - podesiti, dovesti
na stanicu; ~ out - razdesiti; ~
up - podesiti, urediti, udesiti
tuned - podešen, uglašen, sinhroni-
zovan; ~ aerial - podešena antena;
~ amplifier - rezonantni poja-
čavač (els.) ; ~ anode - sa pode-
šenim anodnim kolom (els.); ~
antenna - podešena antena, prila-
gođena antena (rad.) ; ~ cavity -
podešeni rezonator (els.) ; ~ filter
- rezonantni filter (els.) ; ~ -filter
oscillator - oscilator sa rezonant-
nim filterom (els.) ; —grid oscilla-
tor - oscilator sa podešenom rešetkom
(eh.) ; ~ -plate oscillator - osci-
lator sa podešenim kolom u anodi
(els.) ; ~ plate-tuned grid - šema
sa podešenim kolima u anodi i
rešetki (els.) ; ~ radio-frequency
amplifier - rezonantni radio-frek-
ventni pojačavač; ~ radio-fre-
quency transformer - rezonantni
radio-frekventni transformator
(eh.); ~ reflector - podešeni
tuned
tuned
reflektor, podešena antena (rad.);
~ transformer - rezonantni trans-
formator (eh.)
tuner - podešavao, stepen za podeša-
vanje, uređaj za podešavanje, birač
kanala (els.); ~, AM-FM -
AM-FM pretvarač, AM-FM pode-
šavač (adapter); ~, E-H - E-H
talasovodni adapter; ~, TV - TV
kanalni preklopnik
Tunex - sintetičko tekstilno vlakno
iz grupe poliamida (tek.)
Tungar rectifier - volfram-argonski
ispravljač (el.)
tungsten - volfram, hem. element,
simbol W, redni broj 74, atomska
težina 183,86, teški metal 6. grupe
periodnog sistema (hem.); ~ are
welding - elektrolučno zavarivanje
volframskom elektrodom (zav.) ; ~
electrode - volframska elektroda
(zav.) ; ~ filament - volframova
nit za grejanje (el.); ~ steel -
volfram-čelik (mtl.)
tungstenite - tungstenit (volfram-
-disulfid) (min.)
tungstic ochre (tungstite) - tung-
stit, volframski oker, volfram-tri-
oksid; ~ oxide - volfram-trioksid
(hem.)
tungstite - tungstit, volframski oker
(hidratisani volfram-trioksid)
tuning - podešavanje, adaptacija; ~
capacitor - kondenzator za pode-
šavanje (el.); ~ coefficient -
koeficijent podešavanja (el.); ~
control - uređaj za podešavanje,
sistem za podešavanje (el.); ~
coil - kalem za podešavanje (el.) ;
~ curve - rezonantna kriva (el.) ;
~ eye - magično oko, vizuelni in-
dikator podešenosli (rad.) ; ~ fork
- zvučna viljuška (ak.) ; ~, ganged
- jednovremeno podešavanje; ~,
in-line - podešavanje na jednu
frekvenciju; ~ indicator - indika-
tor podešenosti (rad.); ~ induc-
tance - kalem za podešavanje, inuk-
tivnost za podešavanje (el.); ~
inductor - kalem za podešavanje
(el.) ; ~, magnetic-of diode la-
754 turbonid
ser - magnetsko podešavanje diod-
nog lasera; ~, magnetostrictive
- magnetostrikuono podešavanje;
~ ring - prsten za podešavanje
(el.) ; ~, synchronous - sinhrono
podešavanje
tunnel - tunel, kanal, tunelski prolaz
tunnelling - tunelsko prolaženje,
tunelski efekt; ~, band-to-band
- tunelski prolaz iz opsega u opseg;
~, barrier - tunelski prolaz kroz
barijeru; ~, direct - direktni tu-
nelski prolaz; ~, electron - tu-
nelski prolaz elektrona; ~, indi-
rect - indirektni tunelski prolaz;
~, majority carrier - tunelski
prolaz osnovnih nosača; ~, nor-
mal electron - tunelski prolaz
normalnih elektrona; ~, normal
fluid - tunelski prolaz normalne
tečnosti; ~ of electron pairs -
tunelski prolaz para elektrona; ~,
phonon-assisted - tunelski pro-
laz uz učešće fonona; ~, phonon-
-assisted normal particle - tu-
nelski prolaz normalnih čestica uz
učešće fonona; ~, phonon-in-
duced - tunelski prolaz izazvan fo-
nonima; ~, quancum-mechani-
cal - kvantno-mehanički tunelski
prolaz; ~, secondary - sekundarni
tunelski prolaz; ~, superconduc-
tive - superprovodni tunelski pro-
laz; ~, superfluid - tunelski pro-
laz superfluida; ~, Zener - Cene-
rov tunelski prolaz
tunneltron - tuneltron
turbator - turbator, toroidni rezo-
nator magnetrona (eh.)
turbidimeter - instrument za odre-
đivanje materije koja zamagljuje ras-
tvor (hem.)
turbidimetry - oblik kvantitativne
analize tečnosti (hem.)
turbidity - zamaljenost rastvora us-
led prisustva sitnih dispergovanih
čestica (hem.)
turbine - turbina (maš.) ; ~ driven
set - turboagregat (elj.)
turbo-generator - turbogenerator
(elj.) ; ~ generator set - turbo-
generator agregat (elj.)
turbonit - turbonit fvrsta pertinaksa)
(thnl.)
turbulence 755
turbulence - turbulencija, vrtloženje, twenty-four-hour service - ne-
nepravilno (haotično) kretanje
(aed.) ; ~, atmospheric - atmos- twilight zone - zona sumraka
ferska turbulencija; ~, large-scale
- turbulencija krupnih razmera; ~,
local - lokalna turbulencija; ~,
troposhperic - troposferska tur-
bulencija
turbulent air - vazduh u haotičnom
kretanju (aed.) ; ~ are - nemiran
električni luk (zav.) ; ~ boundary
layer - turbulentni granični sloj;
~ flow - turbulentni protok, tur-
bulentni tok (aed.);
turgite - turjit, turgit (vrsta hidro-
hematita) (min.)
Turkey-red oil - sulfonovano ricinu-
sovo ulje (hem.)
turn - zavojak, namotaj, obrt; pov-
ratiti vrteti, navijati; ~ indicator
- brojač obrta, indikator kursa
(mot.) ; ~ off - isključiti; ~ on
- uključiti; ~ out - isključiti; ~
ratio - odnos broja namotaja (el.) ;
~ signals - pokazivač pravca (mot.)
turning circle - najmanji krug okre-
tanja (mot.); ~ lathe - strug
(ma!.); ~ speed - broj obrtaja;
~ tool - obrtni alat; strugarski
nož (maš.)
turnover - obrtanje, prevrtanje, pre-
vođenje, predavanje
turnstile antenna - obrtna antena
(rad.)
turntable - vrteška, gramofonska
ploča; ~ radar - radar sa obrtnom
platformom
turpentine - terpentin, ulje dobijeno
destilacijom sa vodenom parom kolo-
fonijumskih smola (thnl.); ~ oil
- terpentinsko ulje (thnl.)
turquoise - tirkiz, hidratisani fosfat
fluminijuma i bakra, vrsta dragog
kamena (min.)
turret - kula, cev sa sočivima, ekranska
čašica
turtle oil - kornjačino ulje
Twaddell (Twaddle) - Tvedl, skala
za merenje specifične težine (thnl.)
tweeks - dispergovane atmosferske
smetnje
twelve—mo - isto što i „duodecimo",
tabak hartije presavijen na dvanaest
lista (htnl.)
48«
twisted-groove
prekidni (24-časovni) rad
twin - dvojnik, par, dvojke; blizanci
(kristali); ~ arc welding set -
dvofazni uređaj za zavarivanje
(zav.); ~ broaches - dvostruki
provlakač (maš.) ; ~ cable - parni
kabl, dvožilni kabl (el.); ~ con-
centric cable - dvožilni koaksijalni
kabl (el.) ; ~ conductor - dvožilni
provodnik (el.) ; ~ contact - dvo-
struki kontakt (el.) ; ~ core reac-
tor - kalem sa dva jezgra (el.);
~ diode tetrode - dvostruka dioda-
-tetroda (eh.); ~, elastic - elas-
tični dvojnik; ~ flame blowpipe -
gorionik sa dva plamena (zav.);
~ jack - udvojeno gnezdo, dvo-
struko gnezdo (džek) (eh.); ~
mili - glodalica sa dva vretena
(maš.); ~ pentode - dvostruka
pentoda (eh.) ; ~ pump system -
pumpni sistem sa dve pumpe (maš.);
~ screw type of pump - zavojna
pumpa sa dva vretena (maš.); ~
tetrode - dvostruka tetroda (eh.) ;
~ T filter - dvostruki T-filter
(eh.); ~ tire - dvojna guma
(mot.); — triode - dvostruka
trioda (eh.) ; ~ tyre - dvojna guma
(mot.) ; ~ wire - dvožilni provod-
nik (el.)
twinlead - simetrični pljosnati dvo-
žilni vod (el.)
twinned electrode - sendvič elek-
troda, slojasta elektroda (zav.)
twinning - bližnjenje, sparenost kris-
tala (kr.)
twist - uvijati, savijati, smotati; uvi-
jena parica, uvijeni talasovod; ~
bit - burgija za drvo; ~ drill -
zavojita burgija, spiralno svrdlo
(maš.); ~ drill centre grinding
attachment - aparat za brušenje
vrhova spiralnih burgija; ~ drill
cutter - glodalo za kanale (spiralnih
burgija); ~ drill grinding atta-
chment - uređaj (alat) za brušenje
spiralnih burgija; ~,wave- guide
- talasovodni zavojak, koleno
twisted-groove - žleb u formi zavoj-
nice (maš.)

tvlsting
twisting - ukrštanje provodnika (el.) ;
~ force - sila uvijanja fineh.)
twistor - uvoj, zavoj, koleno'j ~
piggyback - koleno sa dvojnim za-
vojem; ~ wrapped-wire - dvojno
koleno omotano trakom
two-belt drive - pogon sa dva kaiša
(mot.) ; ~ -cavity klystron - dvo-
polni klistron, klistron sa dve šup-
ljine (els.); column vertical
broaching machine - mašina za
provlačenje na dva vertikalna stuba
(ma!.); ~ -cycle engine - dvo-
types of duty
756
-make contact - dvosmerm pre-
kidni kontakt (el.) ; ~ -way com-
munication - dvostrana veza, dvo-
smerna veza (tel.); ~ -way con-
tact with neutral position - dvo-
smerni kontakt sa nultim položa-
jem (el); ~ -way make-before-
-break contact - dvosmerm bes-
prekidni kontakt (el.); ~ - w a y
switch - prekidač sa dva položaja
(el.) ; ~ -way traffic - dyosmerna
veža, dvosmerni saobraćaj (sbr.);
~ -way translator - dvosmerni
translator (el); ~ - w a y trunk -
types of duty 757 tyuyamunite
(el.) ; ~ of welds - vrste zavarenih tyrosine - tirozin (jedna od esencijal-
šavova (zav.) nih amonokiselina)
tysonite - tisonit (fluorid Ce, La i Dy)
typotron - tipotron, cev sa alfanu-
meričkom indikacijom (min.)
tyuyamunite - tjujamunit (kalcijum-
tyre - spoljašnja guma (mot.)
tyrite v. bragite -uranil-arsenijat) (min.)
true boiling point - -prava tačka ključanja
trichloracetic - trihlorosirćetna kiselina
fp tricresyl phosphate - trikrezilfosfat
T

taktni motor (mot.); ~ -dimen-
sional configuration - dvo-di-
menzionalna konfiguracija; ~ -di-
mensional gas - dvodimenzio-
nalni gas, monomolekulski sloj gasa
(hem.)'; <• dimensional tracing
dvodimenzionalno praćenje
(ma!.) ; direction flow - dvo-
smerni tok (ma!.) ; ~-entry cavity
- rezonator sa dve šupljine (eh.);
~ -frequency selection - dvo-
frekventno biranje, biranje sa dve
frekvencije; ~ -gap klystron -
klistroi* sa dva proreza (eh.); ~
-gun oscilloscope - osciliskop sa
dva mlaza; ~ -layer - dvoslojni;
~ -operator welding - jednovre-
meno zavarivanje sa dva zavarivača;
~ -pass broaching operation -
operacija provlačenja sa dva prolaza
(ma!.); ~ -phase - dvofazni;
piece construction - dvodelna
konstrukcija (ma!.); ~ -pole -
dvopolni; resistance-stable -
otpornostabilni dvopolnik; ~ -re-
sonator klystron - dvorezonantni
klistron (eh.); ~ -section choke
- dvosekcijska prigušnica (el.); ~
-section filter - dvosekcijski filter;
~ -stage - dvo-stepeni; ~ -stage
regulator - dvostepeni redukcioni
ventil (ma!.); ~ -step - u dva
koraka; ~-step relay - dvostepeni
relej (el.); ~ -stroke engine -
dvotaktni motor (mot.) ; ~ -termi-
nal oscillator - dvopolni oscilator
(eh.) ; tooth cutter - glodalo
sa dva zuba (ma!.); volume
pump - pumpa sa dva volumena
(ma!.) ; ~ -way - bipolarni, dvo-
smerni; ~ -way break-before—
TCR — thermofor catalytic reforming - katalitički reforming proces
dvosmerni spojm kabl (el.); ~ „termofor"
-way valve - dvosmerni ventil
•PEL tetraethyllead - tetraetill-olovo
(ma!.); ~ -wire circuit - dvo-
provodnička linija (kolo) (el.); ~ T G A
_ thermal gravimetric analysis - termo-gravimetrijska analiza
-wire Une - dvoprovodna linija thin-layer chromatography - hromatografija u tankom sloju
trinitrotoluene - trinitrotoluol
(eli• wire sistem - sistem sa TPA _ terephthalic add - tereftalna kiselina
dva provodnika (el.); ~ - w i r e
translator - translator u sistemu T R C __ temperature recording controller - registrujući regulator tempe-
rature
sa dva provodnika (el.)
Tyndall beam - Tindalov snop
(fiz); ~ cone - Tindalov konus
u kome se pojavljuje rasejanje svet-
losti (fiz.); ~ effect - T m d a o v
efekt, rasejanje svetlosti na malim
suspendovanim česticama (Jiz.);~
meter - instrument za merenje 1 in-
dalovog konusa (hem.)
tyndallimetry - tindalometrija, od-
ređivanje koncentracije suspendo-
vanog materijala merenjem rasejane
svetlosti (hem.)
type - tip, red, klasa; tipičan; format
uzorakf pismo (graf.);-, acous-
tical-of lattice vibration - aku-
stička klasa rešetkine oscilacije; ~,
conductivity - tip provodnosti; ~,
emission - tip emisije; ~, im-
purity - tip nečistoće; ~, metal -
štamparska legura (mtl.); ~ ot
machine - tip mašine; ~, opti-
cal-of lattice vibration - optički
tip (klasa) rešetkine vibracije; ~
printer, type printing telegraph
- telegrafski aparat sa kucanjem
slova, teleprinter
types of duty - vrste pogona (el.);
~ of joint - vrste spojeva (elj.) ;
~ of electrodes - vrste elektroda
 u
U - simbol elementa urana (hem.)
U-antenna - U-antena, antena u ob-
liku slova U (rad.)
U-double groove with sloping
sides - dvostruki U-šav sa kosim
stranicama (zav.) ; ~ groove with
vertical sides - dvostruki U-šav
(zav.)
U-groove - U-šav (zav.)
U link - lučna spojnica, lučni spoj
(el.)
U-single groove - U-šav (zav.)
U-tensile test - U-proba kidanja
(tačkastih spojeva) (zav.)
Ubatol - emulgirana plastična materija
iz grupe poliakrilskih estara (thnl.)
ubitron - ubitron
Ucllon - grupa sintetičkih maziva na
bazi polialkilenglikola (thnl.)
udometer - kišomer '"
UHF converter - UVF-konverter
(eh.) ; ~ correlator - UVF-kore-
lator (eh.) ; ~ radar - radar koji
radi na P i L opsegu (eh.)
uintaite - uintait, džilsonit, vrsta
prirodnog asfalta (min.)
ulexite - uleksit, boronatrokalcit,
hajezin (hidratisani borat natrijuma
i kalcijuma) (min.)
ullage - šupljina, praznina
ullmanite - ulmanit, antimonski nik-
leni sjajnik, sulfid nikla i antimona
(min.)
ultimate analysis - osnovna (kri-
tična) analiza (hem.); ~ lines v.
raies ultimes; ~ load - kritično
opterećenje (el.); ~ shearing
strength - kritično smicanje jačina
(maš.)^ ; ~ strength - kritična lom-
na jačina (maš.)
ultra-audion oscillator - Kelpicov
generator sa meduelektrodnim kapa-
citetima cevi (eh.) ; ~ centrifuge
- ultracentrifuga, centrifuga sa vi-
sokim brojem obrtaja (hem.)
ultra-filtration - ultrafiltracija, fil-
tracija pod pritiskom, filtracija kolo-
idnih delića (hem.)
ultra-X rays - ultra rendgenski zraci
ultradynamic Lissajous figure -
ultradinamička Lisačuova slika (el.)
ultrafast - ultrabrz
ultrafax - ultrafaks, TV sistem tele-
grafske predaje (TV)
ultrafiltration - ultrafiltracija, fil-
tracija koloiđnih rastvora
ultrafine powder - sitan prašak čije
čestice imaju dimenzije mikrona
(hem.)
ultrahigh frequency - ultravisoka
frekvencija, desimetarski talasi
(eh.); ~ frequency generator
- generator 300 do 3000 MHz
(els.)
ultralow frequency - ultraniska frek-
vencija (reda herca) (eh.)
ultraluminescence - ultralumines-
cencija (Hz.)
ultramagnifier - povratna veza, po-
vratna sprega (eh.)
ultramarine 760
ultramarine - ultramarin (mineralna
boja, najčešće plava, ali može biti
crvena, ljubičasta i žuta)
ultramarine blue - ultramarinska
plava (boja) (hem.)
ultramicroelectrode - ultramikro-
elektroda
ultramicroscope - ultramikroskop
ultramicrowave - milimetarski (i
submilimetarski) talasi
ultrarays - ultratalasi, kosmički talasi
ultrarerd v. infrared
ultrared rays - ultracrveni talasi
ultrashort wave - ultrakratki talas;
~ wave multiplex system - ultra-
krafkotalasni multipleksni sistem
(eh.)
ultrasonic - nadzvučan, ultrazvučan
(av.); ~ examination - ispiti-
vanje ultrazvukom (zav.)
ultrasonic testing - ispitivanje ultra-
zvukom (zav.) ; ~ wave - talas
nadzvučne frekvencije (ak.)
ultrasonics - ultrasonika (akustika
ultrazvučnih talasa); ~, medical -
medicinska primena ultrazvuka; ~,
microwave - mikrotalasna akustika;
~, ultrasound - ultrazvuk
ultrasonography - ultrasonografija,
metod ispitivanja materijala pomoću
ultrazvuka (thnl.)
ultrasonoscope - ultrazvučni defek-
toskop
ultrasonoscopy - ultrasonoskopija
(thnl.)
ultrasound - ultrazvuk (zvuk frek-
vencije preko 20 KHz)
ultraspeed X rays - ultrabrzi X-
-zraci (fiz.)
ultraudion - povratna sprega, pov-
ratna veza (rad.) ; ~ circuit - kolo
povratne sprege (rad.)
ultraviolet - ultravioletni; ultraljubi-
časta oblast spektra; ultraljubičasto
zračenje (od 380 do 10 nm) ultra-
ljubičast; ~, far - daleka ultra-
violetna oblast
ultraviolet lamp - ultravioletna
lampa; >~, near - bliska ultravio-
letna oblast; ~ radiation - ultra-
ljubičasto zračenje; ~ rays - ultra-
violetni zraci
unđerearth
umber - umbra, mrka zemlja, mrka
boja, tamna boja, prirodna mrka
zemljana boja
umbra - 1. potpuna senka (opt.);
2. centralni deo Zemljine senke
un-cooled - nehladen
unabbreviated - neskraćen, nepot-
kraćen
unaccomplished - neizvršen, ne-
svršen, nepostignut
unannealed wire - nežarena žica
(mtl.)
unarmored cable - neoklopljen kabl
(el.)
unbleached - nebeljen
unbrace - odrešiti, otkopčati, odve-
zati, popustiti, olabaviti
unburnt - nesagoreo
unclassed - neklasifikovan, neraz-
vrstan, besklasan, van klase
unclinched rivet - nezabijen zaki-
vak (mal.)
uncompleted - neupotpunjen, nepot-
pun, neusavršen, nesvršen, nedovr-
šen, neispunjen
uncongealable cell - nezamrzavajuća
ćelija (el.)
uncounted - nebrojen, neizbrojan,
neprebrojan
uncouple - razdvojiti
uncoupled axle - nespregnuta oso-
vina (mal.)
uncovered slag which leaves Irre-
gular areas of the weld - ispre-
kidana troska (zav.)
uncultivated - neobrađen, neobdelan
undamaged - neoštećen,nepokvaren
under relay - minimalni relej (el.)
under line bridge - podvožnjak
underbead crack - unutarnja prsko-
tina (zav.)
undercarriage - stajni trap (mal.)
undercoat - osnova, podloga
undercoupled - nedovoljno spreg-
nut, labavo spregnut
undercut - zarez, kružni žleb (zav.) ;
~ angle - ugao rezanja, sečenja
(mal.)
undercutting tool - alat za podseca-
nje (mal.)
unđerearth quartz crystal reso-
nator - podzemni kvarcni rezona-
tor (el.)
underexposure - nedovoljna ekspo-
underflow1- podtok, nedovoljni tok uniaxial microphone - jednoosovin-
underglaze colors - boje za bojenje
keramike ispod glazure (thnl,)
underpressure - podpritisak
underside - sa donje strane
undersintered - podsinterovan, slabo
sinterovan (mil.)
undersize particle - malo zrno (ispod
f underwater arc welding - podvodno
elektrolučno zavarivanje (zav.) ; ~ unicomponent system - sistem sa
cutting blowpipe - gorionik za
gasno rezanje pod vodom (zav.);
cutting torch - gorionik za
rasno rezanje pod vodom (zav.); unidirectional - jednosmeran; ~
~ sound projector - podvodni
zvučnik (ak.)
underwater-to-air missile - p r o -
jektil podmornica-avion (voj.); ~
ito-surface missile - projektil
podmornica-brod (voj.); ~ -to- unidyne - unidin, cev sa dve rešetke
underwater missile - projektil
podmornica-podmornica (voj.)
undetermined coefficient - neod-
ređeni koeficijen(a)t _ ,
undulating current - pulsirajuca
undulation - talasno kretanje, ondu-
lacija; talasnost, talasavost; ~ the-
ory - talasna teorija (fiz.)
undidator - ondulator; ~, magnetic
- magnetski ondulator
ondulatory motion - talasno kre-
tanje
unenriched uranium - neobogacem,
prirodni uranijum (nukl.)
unequal angle iron - raznokrako
ugaono gvožde (mal.)
Unequal spacing - nejednaka podela
unequally spaced teeth - nejednaka
podela zuba (mal.)
uneven burning-off of the electro-
de covering - koso otapanje ob-
loge (zav.) ; ~ fracture - neravan
prelom (mal.)
uneven multiple thread - neparna
višehodna loza (mal.)
unevenly spaced - pogrešno postav-
ljen (raspoređen) (mal.)
ungrooved - neizdubljen
unfiltered - nefiltriran
unfinished - nezavršen
unllateralization
unhandy - nepodesan za rukovanje
unhardened - nekaljen
uni - prefiks, znači jedno-
ski mikrofon (eh.)
Unicel - hemikalije za dobijanje sun-
đeraste gume (thnl.)
uni choke - samoindukcioni kalem
(el.)
unicirciut - integralno kolo
unicoil winding - kalem sa jednim
namotajem (el.)
jednom komponentom
uniconductor waveguide - jedno-
provodni talasovod
direction finder - jednosmerni
radio-goniometar (rad.); ~ mic-
rophone - jednosmerni mikrofon
(eh.); ~ transmission - jedno-
smerna predaja (transmisija) (rad.)
(bez anodne baterije) (eh.)
unified field theory - objedinjenja
teorija polja, opšta teorija polja
(fiz.)
unifilar - jednožični, jednonitni (el.)
uniform acceleration - uniformno,
konstantno ubrzanje (meli.); ~
circular motion - uniformno kru-
žno kretanje (meh.); ~ covering
- ravnomerna obloga (zav.); ~
covering slag - ravnomerna troska
(zav.)
uniform line - homogena linija
(eh.)
uniform pitch of teeth - jednak
korak zuba (mal.) ; ~ slag - rav-
nomerna troska (zav.) ; ~ velocity
- nepromenljiva (uniforma, stalna)
brzina (meh.); ~ waveguide -
homogeni talasovod (rad.)
uniformity of the material - jed-
norodnost materijala (mal.)
uniformly spaced - ravnomerno ras-
poređen
unilateral antenna - jednosmerna
antena (rad.); ~ bearing - jed-
nosmerni položaj (eh); ~ con-
ductivity - jednosmerna provodnost
(el.)
unilateralization - unilaterizacija,
neutralizacija

unlmeter
unimeter - univerzalni instrumen(a)t,
avometar (el.)
unimolecular - jednomolekularan
(hem.); ~ layer v. monomole-
cular layer; ~. reaction v. mo-
notnolecular reaction
union - spoj, veza
union nut - priključna zavrtka, pri-
ključna matica (zav.) ; klobučna na-
vrtka (mai.); ~ socket - spojna
navrtka (mai.)
unionised - nejonizovan (fiz.)
Uniphase - jednofazan (el.)
unipole - jednopol, izotropna antena
(rad.)
uniselector - obrtni birač, pokretni
birač (el.)
unit - jedinica, elemen(a)t, blok, pa-
rametar, uređaj
unit - jedinica; jedinica mere; mon-
tažni element; agregat; uređaj; ~
amplitude - jedinična amplituda;
- angle - jedinični ugao; ~ area
- jedinična površina
unit-assembly system - sistem poje-
dinačne montaže (mai.) ; ~, astro-
nomical - astronomska jedinica;
~, automatic exchange - mala
automatska . telefonska centrala
tel.); ~, bistable - bistabilni ele-
m e n t ; ~, call - jedinični razgo-
vor, razgovorna jedinica (tel.); ~,
capacitor-resistor v. resistor-
-capacitor unit; ~ cell - jedinična
ćelija (kr.) ; ~, complexity - pa-
rametar kompleksnosti; ~ con-
struction - jedinična konstrukcija;
~ construction principle - prin-
cipi pojedinačne konstrukcije; ~
cube - jedinična kocka (kr.); ~,
data acquisition - uređaj za sa-
kupljanje informacija; ~, data
handling - uređaj za obradu infor-
macija; ~ length - jedinična du-
žina; ~ line - jedinična linija
(tel.) ; ~, magnetic core storage
- magnetska memorijska jedinica;
~ magnetic pole - jedinični mag-
netni pol (fiz.) ; ~ of acceleration
~ jedinica ubrzanja; ~ of area -
površinska jedinica; ~ of current -
jedinica struje (el.) ; ~ of force -
jedinica sile; ~ of heat - toplotna
jedinica, jedinica toplote; ~ of
762 universal applicability
structure - jedinična ćelija (kr.) ;
~, operational - operaciona-, fun-
kcionalni blok; ~ under pressure
- blok pod pritiskom, hermetički
blok (el.) ; ~ voltage - jedinični
napon (el.); ~ volume - jedinična
zapremina; ~ , X — X-jedinica
unitary ratio - odnos između sistema
jedinica
unitron - unitron
unituning - jednoručno podešavanje
(eh.)
unity - jedinica (broj); ~ coupled
coil - stoprocentno spregnuti kalem
(el.); ~ coupling - jedinična sp-
rega, stoprocentna sprega (el.)
univac - računska mašina „Univak"
univalent - jednovalentna (hem.)
univariant - univarijantan, koji ima
jedan stepen slobode (hem.)
universal applicability - sve-
strane pri mene; ~ automatic co-
mputer - univerzalni automatski
računar; ~ ball joint - kuglični
zglavak; ~ bridge - univerzalni
merni most ;~ coupling - kardan-
ski zglob, kuglični zglavak; ~ cu-
tter and tool grinder - univerzalna
alatna brusilica; ~ cylindrical
grinding machine - univerzalna
brusilica za okruglo brušenje; ~
dividing head - univerzalna pode-
ona glava; ~ gas constant - uni-
verzalna gasna konstanta (hem.);
~ grinder - univerzalna brusilica
~ grinding machine - univerzalna
brusilica; ~ head milling machi-
ne - glodalica sa univerzalnom gla-
vom (maš.); ~ index centre -
- univerzalni podeoni mehanizam;
~ instrument - višenamenski in-
strumen(a)t; ~ joint - kuglični
zglavak; ~ joint coupling - kug-
lični zglavak, kardanski zglob ;~
joint pin - kardanski rukavac
(mot.) ; ~ joint play - kardansko
pomeranje (mot.) ; ~ -joint shaft
- zglavkasto vratilo (kardansko vra-
tilo); ~ -joint spindle - zglav-
kasto vreteno: ~ lathe - univerzalni
strug; ~ mains radio set - radio-
-prijemnik na naizmeničnu i jedno-
smernu struju; ~ milling attach-
ment - uređaj za univerzalno glo-
universal applicability
danje (mai.) ; ~ milling machine
- univerzalna glodalica; ~ mode
- opšti tip, univerzalni tip; ~
motor - univerzalni motor; ~
output transformer - višesekci-
oni izlazni transformator (el.); ~
receiver - univerzalni prijemnik
(rad.) ; ~ shaft - zglavkasto vra-
tilo; ~ shaper - univerzalna bla-
njalica (mai.) ; ~ shunt - univer-
zalni šent (el.) ; ~ space - svemir;
~ spanner - univerzalni ključ za
vijke; ~ spark plug wrench -
univerzalni ključ za svećice; ~
suspension - kardansko vešanje;
~ time - svetsko vreme; ~ time
clock - časovnik koji pokazuje svet-
sko vreme; ~ tool and cutter
grinder - univerzalna alatna brusi-
lica; ~ tool milling and boring
machine - glodalica i bušilica sa
univerzalnim alatom (mai.); ~
turret lathe - univerzalni revolver-
-strug; ~ varnish - univerzalni
lak; ~ welding machine - ma-
šina za zavarivanje široke primene;
~ winding - univerzalni namotaj
(el.)
universe - vasiona, univerzum
univibrator - univibrator, monovib-
rator (eh.)
uniwave signalling - jednotalasna
signalizacija (eh.)
unkilleđ steel - neumireni čelik
unknown - nepoznata (mat.)
unknown quantity - nepoznata veli-
čina
unlike poles - raznoimeni polovi
(el.); ~ terms - članovi izraza
nejednakog stepena
unlimited - neograničen
unload - rasteretiti, smanjiti optere-
ćenje
unloaded spring - neopterećena op-
ruga (mai.)
unloading - rasterećenje, rastereći-
vanje; ~, trough - pražnjenje,
potpuno rasterećenje; ~ valve -
otpusni ventil (mai.)
unlock - otključati
unmachinable - neobradiv (mai.)
unmachined - neobrađen (mai.)
unmanageable - nepodesan za ru-
kovanje
763 unstable
immeasurable - nemerljiv
unmodified - neublažen, nesmanjen,
nepreinačen, nepromenjen, nemodi-
fikovan
unmoor - dići sidro (ili kotvu), od-
vezati (ili odrešiti) brod (pom.)
unofficial - nezvaničan, neslužben
unoriented - neorijentisan
unpaired - nesparen
unparted - nerazdvojen, neodvojen,
nerazlučan
unpatented - nepatentovan
unpaved - nepopločan, nekaldrmisan
unpierced - neprobijen, neproboden,
neprobušen
unpolluted - nezagađen, nezaprljan,
neuprljan
imponderable - nemerljiv (po težini)
unproductive - neproduktivan
unqualified - nekvalifikovan, neos-
posobljen
unquantized - nekvantiziran
unreformed - nepopravljen, nepo-
boljšan
unregulated voltage - nestabilisani
napon (el.)
unreliability - nepouzdanost
unreliable - nepouzdan
unrelived - neotpušten
unrestricted - neograničen
unsafe - nepouzdan
unsaponifiable - koji se ne može sa-
ponifikovati (hem.)
unsaturated - nezasićen
unscientific - nenaučni, nesistemat-
ski
unscrew - odvrnuti
unset - vraćanje na nulu, resetovanje
unshort - ukloniti kratku vezu, ski-
nuti kratku vezu (el.)
unshunted - bez šenta, sa isključe-
nim šentom, nešentiran (el.)
unskilled - neiskusan, nevešt
unslaked - negašen (kreč), negašen,
neutopljen
unsoldering - razlemljenje
unspent - nepotrošen, neutrošen, ne-
istrošen
unstable - nestabilan, podložan spon-
tanom razlaganju (hem.); ~ arc
- nestabilan električni luk (zav.) ;
~ element - nestabilan elemen(a)t,
radioaktivni elemen(a)t (hem.); —
equilibrium - nestabilna ravnoteža

unsteađfast 764
unsteađfast - nepostojan, nestalan, uptake - 1. uzimanje, apsorpcija; 2.
kolebljiv
unsteady flow - nestacioniran tok
unstressed spring; - opuštena op-
ruga (maš.)
unsymmetrical strapping - nesi-
metrične veze (magnetrona) (eh.)
unvalued - neocenjen, neprocenjen
unwatched - automatski, bez dežur-
nog (at.)
unwrought metals - sirovi metali
(mtl.)
unyielding - nesavitljiv, krut, nepo-
pustljiv
up-milling - glodanje sa suprotnim
kretanjem (maš.)
up-movement - kretanje na gore
up-to-date - savremen, moderan
upconversion - pretvaranje sa povi-
šenjem frekvencije; ~, unilateral
- jednosmerni pretvarač sa poviše-
njem frekvencije
upcutcing - glodanje sa suprotnim
kretanjem (maš.)
update - korigovati, modernizovati
updating - poboljšanje, moderniza-
cija
upgrowth - rastenje, porast, razvoj, uranite v. autunite i torbernlte
razvitak
uphill - uzbrdica, uzbrdo
upholster - puniti (napuniti, ispuniti,
nabiti)
upkeep - održavanje (u dobrom sta-
nju)
upper air - najviši slojevi atmosfere;
~ cylinder lubricant - podmaz
gornjeg dela cilindra (mot.); ~
limiting filter - niskofrekventni
filter (els.); ~ limit of infrared
region - gornja granica infracrvene
svetlosti (oko 350 mikrona) (fiz.);
~ limit of integration - gornja
granica integracije (mat.) ; ~ punch
- gornji tiskač (mot.); ~ ram -
gornji klip (mot.) ; ~ sideband -
gornja bočna frekvencija (els.)
upright - prav, uspravan, vertikalan,
perpendikularan; ~ shaft - usp-
ravno ili vertikalno vratilo (maš.)
uproar - buka, vreva, nered, zbrka, urban mobile radio - gradska pok-
pometnja, uskomešanost, uzbuna
upshot - ishod, rezultat, zaključak, urea - karbamid urea, sastojak mok-
kraj, suština
urea
dimni kanal, dimnjača
upward - upravljen (ili okrenut) na-
više (ili nagore), koji se penje; ~
pressure - potisak, uzgon; ~ wel-
ding in the inclined position -
koso zavarivanje naviše (zav.); ~
welding in the vertical position
- zavarivanje naviše (zav.)
Urac resins - industrijska impreg-
naciona i vezivna sredstva na bazi
karbamidskih smola (thnl.)
uracil - uracil, 2,6 dioksipirimidin
(hem.)
Uralian emerald - uralski smaragd,
zeleni var. granata, poludragi ka-
men (min.)
Uralite - trg. ime za predmete od
azbestnog cementa (thnl.)
uranides - uranidi, grupa elemenata
srodnih osobina koji po rednom
broju dolaze posle uranijuma (hem.)
uraniferous - koji sadrži uranijuma
(geol.)
uraninite - uraninit, uranat uranila,
olova, torijuma i nekih retkih ze-
malja (min.)
uranium - uranijum (uran), radioak-
tivni elemen(a)t, simbol U, redni
broj 92, atomska težina 238,07,
metal 6. grupe periodnog sistema
(hem.)
uranium-235 - uranijum-235, izotop
uranijuma 2 3 5 U prisutan u prirod-
nom elementu 0,71%, podložan fi-
siji (hem.) ; ~ -actinium series -
uran-aktinijumov niz (hem.); ~
bomb - uranijumska bomba, nuk-
learni eksploziv koji se sastoji od
235U ili assy (nukl); ~ pile v.
uranium reactor; ~ -radium
series - uran-radijumov niz (hem.) ;
~ reactor - reaktor kod koga ura-
nijum služi kao gorivo (nukl.); ~
yellow - uranska žuta (natrijum-
-dijuranat) (nukl.)
uranyl - uranil, radikal UO2 (hem.) ;
~ nitrate - uranil-nitrat (hem )
retna radio-stanica (rad.)
raće sisara (hem.); ~ resins -
765
plastične mase dobijene zagrevanjem
karbamida sa aldehidima (thnl.)
urease - ureaza, encim iz raznih bi-
ljaka koji razlaže karbamid (hem.)
urethan - uretan, etil-karbamat
(hem.)
uretidine - uretidin, četvoročlano
heterociklično jedinjenje (hem.)
urgent call - hitni poziv, urgentni
poziv (tel.); ~ message - hitni
telegram, hitna vest (tel.) ; ~ signal
- hitni signal (tel.)
uric acid - mokraćna kiselina, 2, 6,
8,-trioksipurin (hem.)
urotropine - urotropin, heksametilen-
-tetramin (hem.)
usable - upotrebljivo, korisno
usage - upotreba, način upotrebe;
postupak, praksa, metod; navika,
običaj, uobičajenost; -—-, long-term
- produžena eksploatacija; ~,
short-term - kratkotrajna eksploa-
tacija
use - koristiti, upotrebiti
use factor - koeficijen(a)t korišćenja,
koeficijen(a)t iskorišćenja
used oil - upotrebljeno ulje, odra-
đeno ulje (mot.)
useful beam - korisni snop (els.);
~ life - rok službe, korisni život;
UCC — Union Carbide and Carbon Corporation - hemijski koncern u SAD
USP — 1. United States patent - patent SAD; 2. United States Phar-
macopeia - farmakopeja SAD
UV; Uv — ultra violet - ultravioletni
uvitron
~ length - korisna dužina; —
output - korisni izlaz, aktivna iz-
lazna snaga (el.) ; ~ power out-
put (pump) - korisna snaga
(pumpe) ponenta napona (el.); ~
work - korisnik rad
user - pretplatnik, abonent, korisnik
~, authorised - registrovani ko-
risnik; ~, locacl - mesni (lokalni)
korisnik; ~, low-priority - koris-
nik sa nižim prioritetom; ~, non-
scheduled - neregistrovani koris-
nik; ~, remote - udaljeni korisnik;
~, scheduled v. authorised user
utilisation factor - koeficijen(a)t
korisnog dejstva, koeficijen(a)t is-
korišćenja
utilize - iskoristiti
utmost - krajnji, granični
uvarovite - uvarovit, zeleni varijetet
granata, silikat kalcij uma i hroma
(min.)
Uvinul - apsorberi ultraljubičastog
zračenja na bazi supstituisanih ben-
zofenona (thnl.)
uviol - uviol (staklo koje propušta
ultraljubičaste zrake)
uvitron - uvitron, elektro-aparat za
medicinsku primenu
 V
V - simbol za element vanadijum
(hem.); ~ V-antenna - v-antena,
ugaona antena, pištolj korsova an-
tena (rad.); ~ V-beam - V-snop,
snop u obliku slova V (el.); ~
V-belt - V-kaiš, klinasti remen
(ma!.); ~ V-particles - V-čes-
tice, elementarne čestice (fiz.);
~ V-type engine - V-motor, mo-
tor u obliku slova V (mot.)
vacancy - praznina, prazan prostor,
vakuum, prazno, nepopunjeno me-
sto u kristalnoj rešetki; ~, cation
- katjonska šupljina; ~, displaced
- pomerena (smaknuta, pomaknuta)
vakancija; ~, double - dvojna
(dvostruka) vakancija; ~, electron
- elektronska vakancija; ~, lattice
- vakancija rešetke (kristala); <~,
shell - vakancija (praznina) u
(elektronskoj) ljusci
vacant level - prazan nivo, neisko-
rišćen stepen, prazna dekada; "~
terminal - slobodni priključak
(el.)
vaccinate - kalemiti, pelcovati
vacuum - vakuum, prostor u kome
vlada nizak pritisak; ~ arester -
vakumski odvodnik (thnl.); ~ tičan, ispitan na vakuum (thnl.);
baking - pečenje u vakuumu (thnl.)
~ brake - vakuumska kočnica
(mot.); ~ capacitor - vakuumski
kondenzator (el.); ~ control -
vakuumsko upravljanje, vakum-
ska komanda paljenja; ~ depo-
sited - taloženi u vakuumu; ~
distillation - vakuumska desti-
lacija, destilacija pod sniženim pri-
tiskom (hem.); ~ filtration -
vakuumska filtracija, filtracija koja
je ubrzana snižavanjem pritiska na
strani filtrata (hem.); ~ gauge -
vakuum-metar, vakuumsko meri-
lo (el.); ~, high - visoki vakuum;
~ ignition advance - vakuumsko
pretpaljenje (mot.); ~ impreg-
nation - natapanje u vakuumu
(thnl.); ~ lamp - vakuumska si-
jalica (el.); ~ lock - vakuumska
ustava, uređaj pomoću koga se
predmet može uneti u evakuisanu
komoru bez narušavanja vakuuma
u njoj (fiz.); •~, partial - deli-
mični vakuum; ~, perfect - pot-
puni (apsolutni) vakuum; ~ pho-
totube - vakuumska fotocev, va-
kuumski fotoelement (el.); ~
pump - vakuum-pumpa, vakuum-
ska pumpa (ma!.); ~ rectifier -
vakuumski ispravljač, kenotron
(el.); ~ relay - vakuumski relej
—; rough - niski vakuum; "-•
seal - vakuumski spoj (thnl.); ~
sintering - sinterovanje u va-
kuumu (thnl.); ~ tight - herme-
~ Torricellian - vakuum-Tori-
čelijeve praznine; '-^ tube - vaku-
umska cev (el.); <~ tube ampli-
fier - cevni pojačavač (el.); ~
tube generator - cevni genera-
tor (el.); ~ tube oscillator -
vacuum
vacuum
cevni oscilator (el.); ~ tube rec-
tifier - cevni ispravljač (el.); ~
tube relay - cevni relej, elektron-
ski relej {(el.); ~ tube voltmeter
- cevni voltmetar (el.); ~ tube
wavemeter - cevni talasomer (el.);
~, ultrahigh - ultravisoki va-
kuumi ~ valve - elektronska cev,
vakuumski ventil (el.); ~, wor-
king - radni vakuum
vagabound current - lutajuća struja
(el.)
valance - (polu) svileni damaskin,
damaska svila (tek.)
valance - valencija, velanca, valja-
nost (označava broj atoma vodo-
nika (ili ekvivalenata) koji se mogu
vezati); ~ bond - valentna veza
(hem.); ~ crystal - valentni
kristal (hem.); ~ electron - va-
lentni elektron (hem.); ~ shell
- valentna ljuska (hem.)
valency - valencija, valjanost, moć
sjedinjavanja atoma ili atomske
grupe, označava broj atoma vodo-
nika (ili ekvivalenata) koji se mogu
vezati (hem.); ~ electrons - ve-
lentni elektroni, elektroni najvišeg
sloja koji vrše hem. vezivanje (hem.)
valent - valentan (hem.)
valentinite - valentinit, antimonski
cvet (antimon-oksid) (min.)
valerianic acid v. valeric acid
valeric acid - valerijanska kiselina,
monobazna masna kiselina sa pet
atoma ugljenika (hem.)
valine - valin (jedna od esencijalnih
aminokiselina)
valley - dolina, sliv; ~, central -
centralna dolina, centralni mini-
mum (zone provodnosti); ~, con-
duction band - dolina providne
zone; ~, heavy-mass - dolina
sa teškom masom; ~, light-mass
- dolina sa lakom masom; ~ of
high mobility - minimum visoke
mobilnosti; ~ of low mobility
- minimum niske mobilnosti; ~,
outer - bočna dolina; ~, para-
bolic - parabolična dolina, para-
bolični minimum; ~, pulse - do-
lina impulsa; ~, satellite v.
outer valley
768 valve
valve
value - vrednost; korist, korisnost;
~, component-s - parametri kom-
ponenti; ~, mean - 1. matematič-
ko očekivanje, matematička nada;
2. srednja vrednost; ~, one—sigma
- srednjokvadratna greška; —,
open-circuit-s - parametri praz-
nog hoda; ~, peak-to-peak -
dvostruka amplituda, dupla ampli-
tuda, totalna amplituda; ~, short
circuit-s - parametri kratkog spo-
ja; ~, steday-state - vrednost
koja odgovara postojanom stanju;
~, threshold - vrednost praga
valve - ventil, zasun, razvodnik;
cev, zatvarač slavina; ~, adjus-
ting - regulacioni ventil; — ad-
justing stud - vijak za podeša-
vanje ventila; ~ adjustment -
podešavanje ventila; ~, admis-
sion - ulazni ventil; ~ aging -
starenje cevi; ~, alarm - signalni
ventil; ~ amplifier - cevno poja-
čalo; ~ arm - poluga ventila;
~, auxiliary - rasteretni (ispo-
moćni) ventil; ~, bac-pressure
- povratni ventil; ~ base - pod-
nožje lampe (el.); ~, blow -
otočni ventil; ~ body - kućište
ventila; ~, boiler check - zatvo-
reni ventil grejača; ~ bounce -
otvaranje ventila (mot.); ~ box
- kućište ventila; ~, brine - si-
gurnosni ventil; ~, butterfly -
redukcioni ventil; ~, bypass -
rasteretni ventil; ~ cage - kavez
ventila; ~ cap - poklopac ventila;
~ casing - kućište ventila; ~,
center - četvorokraki ventil; ~
chamber - komora ventila (mot.);
~, check - vodeni osigurač viso-
kog pritiska (thnl.); ~, chocke -
vazdušni ventil; ~, circulation
v. bypass valve; ~ clearance -
zazor ventila (mot.); ~ cock -
ventilska slavina; ~, cone - ko-
nusni ventil; konus ventila; ~-,
centrol - regulacioni ventil; kon-
trolni ventil; ~ core - igla ven-
tila (mot.); ~ cotter - ventilski
klin; ~ cover - obloga ventila
(mot.); ~, cut slide - dilatacioni
ventil; ~, cylindrical slide -
valjkasti zasun; ~, cylinder -
769
slavina boce (zav.); ~ dropping
- zatvaranje ventila; ~, easing
- ispomoćni, rasteretni ventil; ~,
eduction - ispušni ventil; —
effect - efekat ventila, jednosmerna
električna provodljivost nekih me-
tala (npr. Al) u određenim ras-
tvorima (hem.); ~, emergency
- sigurnosni ventil; ~, equalizing
- ravnotežni ventil, ventil raste-
rećenja; ~, equalibrated - ras-
teretni ventil, ventil rasterećenja;
~, equalibrium slide - raste-
retni zasun; ~, equalizing - rav-
notežni ventil, ventil rasterećenja;
~, exhaust - ispušni ventil; ~
face - čelo ventila (mot.); <—,'
feed - napojni ventil, ventil napa-
janja; ~, feed-stop - sigurnosni
ventil napajanja; ~, filling - na-
pojni ventil, ventil punjenja; ~,
fire-požarni ventil; ~, flap-kočni
zasun; —, fluch-out - ventil iz-
jednačenja; ~, fuel - topljivi
ventil; ~ gate - „šiber", zaklop-
ka; zasun; ~, globe - ventil za
vretenom; protočni ventil; kug-
lični ventil; ~, governor - regu-
lacioni ventil; redukcioni ventil;
~, governor piston - regulaci-
oni zasun; ~, graduating - kom-
penzacioni ventil; ~ guard - ven-
tilski branik (mot.); ~ guide -
vodica ventila (mot.); ~ head -
glava ventila, pečurka ventila
(mot.); ~, hinged v. flap valve;
~ holder - podnožje cevi (el.);
~ in head - ventil u glavi cilin-
dra (mot.); ~, inlet v. admission
valve; ~ jamming - fiksiranje
ventila (mot.); ~, jockey v.
easing valve; ~, leaf v. flap
valve; ~ leather - zaptivna
koža; ~ lift - otvor ventila, po-
dizanje ventila (mot.); ~ lift -
hod ventila; ~, main - glavni
ventil regulacije; ~, mandeu-
vering - regulacioni ventil, ventil
regulator; ~, master v. main
valve; ~, metering - ventil-
dozator; ~, miter-plug - konusni
ventil; ~, motor-operated -
cevovodna armatura sa servomo-
torom; ~, multiple - složeni ven-
49 Recnlk
van
til; ~, nonreturn - nepovratni;
~ nozzle - igla mlaznice; ~3
oil pump safety - sigurnosni
ventil uljne pumpe; ~, on-off -
dvopozicioni ventil; ~< orifice -
priključni otvor za ventil sa strane
niskog pritiska (zav.); ~, paddle
v. valve; ~, pet - probna slavina;
~ pttticoat - zaštitni poklopac
ventila; <~, pilot - regulacioni
zasun; ventil servomotora; kontrolni
ventil; ~ pipe - cevovodni ven-
til; ~, piston - cilindrični zasun;
klip ventila (mot.); ~, plain
slide - pljosnati zasun; ~, plate
- tanjirasti zasun; •~, port - Tri-
kov zasun (sa kanalom); ~, rapid
-action - brzodejstvujući ventil;
~ receiver - cevni prijemnik;
~ refacer - mašina za prebruša-
vanje ventila; ~, regulator -
zasun regulatora; ~, relief - ras-
teretni ventil; — reseater - ma-
šina (glodalo) za doradu sedišta
ventila; ~ retainer lock - po-
lutke ogrlice ventila (mot.); ~,
retaining - nepovratni ventil, si-
gurnosni ventil; ~ rotator - po-
kretač ventila (mot.); ~ seat
grinding machine - mašina za
brušenje sedišta ventila; ~ seat,
valve seating - gnezdo ventila,
sedište ventila; ~ seat insert -
umetak gnezda ventila (mot.); <—•
shaft - telo ventila; ~ spring -
opruga ventila; ~ spring seat -
gnezdo opruge ventila (mot.); ~
steam guide - vodica ventila;
~ stem - osovina (vreteno) ven-
tila (mot.); ~ stroke - korak
ventila; ~ tap - ispirač (tlačni)
WC-ca; ~ throat - vrat ventila;
~ timing - vremensko podeša-
vanje ventila (mot.); ~, tube -
dioda, cevni ventil (eh.)
van - prikolica, furgon; ~ der
Graaff generator - van der
Grafov generator, vrsta akcela-
ratora nuklearnih čestica (nukl.);
~ der Waals equation - Van
der Valsova jednačina, jednačina
stanja realnih gasova (fiz.); ~
der Waals'forces - Van der Val-
 770
van
sove sile, sile privlačenja medu
molekulima ili kristalima (fiz.)
vanadate - vanadat, so vanadiju-
move kiseline (hem.)
vanadic acid - vanadijumova kise-
lina (hem.)
vanadinate - vanadinit, vanadijum-
ska olovna ruda, vanadat i hlorid
olova (hem.)
vanadium - vanadijum, hem. ele-
ment, simbol V, redni broj 23,
atomska težina 50,95 metal 5
grupe periodnog sistema (hem.)
vane - vetrokaz; krilo (vetrenjače);
lopatica ventilatora; ~ capacitor
- obrtni kondenzator (el.)
vanillin - vanilin, sastojak ploda
vanilije (hem.)
vanishing fraction - razlomak čija
se vrednost približava nuli (mal.)
vantage - povoljna okolnost, prei-
mućstvo, povoljan položaj
van't Hoff law - Vant Hofov za-
kon (hem.)
vapor - paran; ~ density - gustina
pare; ~ pressure - pritisak pare,
napon pare; ~ tension - napon
pare; <~ tight - nepropustljiv za
paru, hermetičan
vaporable - ispraljiv, pretvorljiv u
paru
vaporimeter - uređaj za određiva-
nje isparljivosti ulja (thnl.)
vaporisation - isparivanje, prelazak
tečnosti u paru (hem.)
vaporising oil v. kerosene
vaporize - ispariti
vaporizer - isparivač
vapour - para; ~, aqueous - vo-
dena para; ~ cooled - hlađen
isparavanjem; ~ heated - zagre-
van parom; ~ of water - vodena
para; ~ phase cooling - hlađenje
u parnoj fazi (hem.); ~ pressure
absolute - apsolutni pritisak pare;
~ pressure Reid - pritisak pare
po Reidu; ~, supercooled - pre-
hlađena para; ~, supersaturated
- presićena para
var-hour meter - varsatmetar, bro-
jilo reaktivne energije (en.)
varactor - parametarska dioda, va-
raktor; ~, adruptjunction - va-
variable
raktor sa oštrim prelazom; ~,
charge-storage v. snapp-off va-
ractor; ~, diffused silicon -
difuzioni silicijumski varaktor; ~,
epitaxial - epitaksijalni varaktor;
~, formed point-contract - va-
raktor sa formovanim točkastim
kontaktom; ~, gallium arsenide
- galijum-arsenid varaktor; ~,
graded - varaktor sa topljenim
prelazom; ~, hyperabrupt - va-
raktor sa vrlo oštrim prelazom;
~, iridium antimonide - para-
metarska dioda od antimonida-
iridijuma; ~, planar - planarna
parametarska dioda; ~, point-
contact - tačkasta parametarska
dioda; ~, pulse-alloyed - imupls-
no legirani varaktor; ~, silicon
mesa-type - silicijumski meza-
varaktor; ~, silicon planar an-
nular - silicijumski planarni kruž-
ni varaktor; ~, snap-off - varak-
tor sa postupnim uključenjem; ~,
surface - površinski varaktor
varactron - varaktron, silicijumska
parametarska dioda
variability - promenljivost, varija-
bilitet, broj stepeni slobode sistema
variable - promenljiv; ~, analog
- analogna promenljiva; ~ angle
- promenljiv ugao; ~ area system
- sistem promenljive površine; ~
area track - trag promenljive po-
vršine (zav.); ~ capacitor -
promenljivi kondenzator (el.); ~
capacity pump - pumpa sa promen-
ljivim kapacitetom (rnai.); ~ ca-
vity - rezonator sa podešavanjem
(els.); ~ coupling - promenljiva
sprega (el.); ~ delay system -
sistem sa promenljivim kašnjenjem
(els.) ; ~ delivery pump - pumpa
sa promenljivom dobavom (mal.);
~ density track - trag promen-
ljive gustine (zav.); ~ digital
- promenljiva veličina u digitalnom
obliku, diskretna promenljiva ve-
ličina; ~ field - promenljivo polje
(el.); ~ inductance - promen-
ljiva induktivnost (el.); <—- in-
ductor - kalem sa promenljivom
induktivnošću (el.); ~ intermit-
tent duty - intcrmitirani pogon
variable
s promenljivim opterećenjem (elj.);
~, Laplace transform - pro-
menljiva Laplasove transformacije;
<~ load - prekidno opterećenje
(elj.); ~ losses - promenljivi gu-
bici (elj.); ~, moving-frame-s
- promenljive pokretne od koordinat-
nog sistema; ~ oscillator - osci-
lator sa promenljivom frekvenci-
jom (el.); ~ pitch tooth surface
broach - provlakač sa promenlji-
vim korakom zuba (mal.); ~
random - slučajna vrednost, slu-
čajna promenljiva; ~ reluctane
microphone - elektromagnetni mi-
krofon (eh.); ~ resistor - pro-
menljivi otpornik (el.); ~, rest-
frame-s - promenljive fiksnog ko-
ordinatnog sistema; ~ selectivity
- promenljiva selektivnost (rad.);
~, state - promenljiva koja ka-
rakteriše stanje ili parametar sta-
nja; ~, stochastic - slučajna pro-
menljiva, stohastička promenljiva;
~ transformer - sekcijski trans-
formator, promenljivi transforma-
tor (elj.); ~ temperary duty -
kratkotrajni pogon s promenljivim
opterećenjem (elj.); ~ voltage -
promenljivi napon, napon sa re-
gulacijom (el.); ~ velocity -
promenljiva brzina; ~ voltage
regulator - regulator napona (el\);
~, with-out steps - promenljivo
bez koraka (maš.)
variac - varijak, regulacioni trans-
formator (elj.)
variance - raznobojnost, promena;
otklon, razlika, varijacija; ~, acci-
dental - slučajno odstupanje, slu-
čajna disperzija; ~, error - dis-
perzija greške
variate - 1. varirati, menjati; 2. slu-
čajna vrednost
variation - varijacija; ~ 3 automa-
tic threshold - automatska izmena
praga; ~, dipole density - pro-
mena gustine dipola (na orbiti);
~ factor - koeficijent neravno-
mernosti, koeficijent promene; ~
in dimension - promena u di-
menzijama; ~ of pressure - ko-
lebanje pritiska; ~ of stroke -
promena hoda (med.); ~ of tem-
49*
771 vat
perature - promena temperature;
~ of volume - promena volumena;
~ of water level - kolebanje vo-
dostaja (meteor.); ~, pel-to-pel-s
- izmene od jednog elementa slike
do drugog; ~, power supply -
promena napona izvora napajanja;
~, stepped - stepenasta (postup-
na) promena; ~, volecity - brzin-
ska modulacija; promena brzine
varicap - varikap
variety - 1. promenljivost; 2. redj
niz
varindor - induktivni element s re-
gulacijom struje
variocoupler - regulacioni organ
za spregu (el.)
vario-losser - nelinearni element
kola (el.)
variometer - variometar (el.)
various - različan, različit, razni,
raznolik
variscite - variscit, zeleni, hidrati-
sani aluminijum-fosfat (min.)
varistor (variable resistor) - va-
ristor, promenljivi otpornik (el.);
~, bulk - zapreminski varistor;
~, field-effect - varistor sa efek-
tom polja; ~, silicon-carbide -
silicijum-karbidni varistor; ~,
thin-film - varistor sa tankim
filmom
Varley loop - Varlejeva petlja
varmeter - varmetar (en.)
varnish - lak, nepigmentisani pre-
maz; premazati firnajzom, lakovati,
lakirati; politura, alkoholni rastvor
smola za davanje sjaja
varnishing - lakiranje
varotron - varaktor; elektronski pri-
bor za generaciju koherentnog zra-
čenja u vidljivoj oblasti
varying braking direction - naiz-
menični smer (ili pravac) kočenja
vaseline - vazelin, trg. ime za neke
derivate petroleja visoke tačke klju-
čanja (thnl.)
vast - vrlo velik, prostran, širok
vat - korito, bačva, kaca, veliko
bure; ~ dyes - redukcione organ-
ske boje (thnl.); ~ dyestuffs -
redukcione boje, u vodi nerastvor-
ljive boje koje se redukcijom pre-
vode u rastvorljive leuko-oblike
Vatsol
Vatsol - razna sintetička sredstva
za kvašenje (thnl.)
vault - svod (grad.)
vaulted - zasvođen, sa svodom
(grad.)
vector - vector, pravac, smer, uprav-
ljanje po kursu; ~, admittance
- vektor-admitanca (el.) ; ~, ana-
lysis - vektor analize (mat.); ~,
Burgers - Bardžersov vektor, vek-
tor pomeraja; ~, current - kom-
pleksna struja, vektor-struje (el.);
~, field - vektor polja; ~, group
symbol of a transformer - oz-
naka sprege transformatora (elsj.);
~j Hertz(ian) - Hercov vektor;
-, magnetization - vektor na-
magnetisanja; ~, potential - vek-
tor-potencijal; ~ product - pro-
izvod vektora, vektorski proizvod
(mat.); ~, propagation - vektor
prostiranja, propagacioni vektor,
vektor propagacije; ~ quantity -
vektorska veličina (mat.); ~, re-
ciprocal lattice - vektor reci-
pročne rešetke; ~, state - vektor
stanja; ~, unit - jedinični vektor;
~, wave - talasni vektor
vectorial angle - vektorski ugao
(mat.)
vectorlyser - vektorski analizator
vectron - spektroanalizator
Vee antenna - antena u obliku
slova V (rad.); ~, assymetric
double groove - nesimetrični
X-šav (zav.); ~ belt - klinasti
kaiš (maš.); ~ block - prizma-
tični komad (maš.); ~, double
groove - X-šav (zav.); ~, double
groove with root face - X. šav
sa zatupljenjem (zav.); ~, single
groove - V-šav (zav.); ~, single
groove with broad root face -
Y-sav (zav.); ~, single groove
with root face - V-šav sa za-
tupljenjem (zav.)
vegetable dyes - prirodne biljne
boje (thnl.); ~ oils - biljna (je-
stiva) ulja; ~ tanning - štavljenje
kože biljnim ekstraktima (thnl.)
vehicle - vozilo, kola (mot.); ~,
aerospace - vazdušno-kosmički a-
parat; kosmički brod; ~ brake -
vozilna kočnica (mot.); ~, che-
772 velocity
%•:•
mical - (kosmički) aparat sa po-
gonom na hem. gorivo; ~, nu-
clear - (kosmički) brod s pogonom
na nuklearno gorivo; ~, orbital
- veštački satelit; ~, recentry -
projektil za vraćanje u atmosferu;
~, sampling - letilica za uzimanje
proba (vazduha); <~, satellite -
veštački satelit ~, space - kos-
mički brod; ~ to-vehicle com-
munication - veza vozila sa vo-
zilom u kretanju (voj.)
vehicular mine detector - detek-
tor mina montiran na vozilo (voj.)
velocimeter - merač brzine; ~,
laser Doppler - laserni merač
brzine na bazi Doplerovog efekta
velocitron - tip spektrometra
velocity - 1. brzina, hitrost; brzi;
2. vektor brzine; ~, absolute -
apsolutna brzina; ~, acoustic -
brzina zvuka; ~, actual - stvarna
brzina, aktuelna brzina; ~, ad-
mission v. inlet velocity; ~,
Alfven (wave) - brzina Alfeno-
vih talasa; ~, angular - uglovna
brzina, ugaona brzina, angularna
brzina; ~, apogeal - brzina
(sputnjika) u tački kada je on naj-
udaljeniji od Zemlje; ~, ap-
proach - brzin apribližavanja, br-
zina dostizanja; ~, areal - sektor-
ska brzina, brzina u određenom
segmentu (vremena); ~, ascensi-
onal - brzina podizanja, brzina
uzletanja; •--, average - srednja
brzina; ~, axial - aksijalna brzina;
~, ballistic - balistička brzina,
brzina kretanja balističkog pro-
jektila; ~, blood-flow - brzina
protoka krvi, brzina krvotoka; ~,
carrier - brzina nosioca (naelek-
trisanja); ~, circular orbital -
cirkularna orbitalna brzina, kružna
orbitalna brzina, brzina leta po
kružnoj orbiti; ~, circumfe-
rential - kružna brzina, brzina po
krugu; ~ coefficient - koefici-
jent brzine; ~ constant - kon-
stanta brzine, konstanta brzine re-
akcije; ~, critical - kritična br-
zina; ~, deflection - brzina re-
velocity 773
fleksije, brzina odstupanja; ~,
descent - brzina spuštanja, brzina
pada; ~, detonation - brzina de-
tonacije, brzina eksplozije; ~ dia-
gram - dijagram brzine; ~, diffu-
sion - difuziona brzina, brzina
difuzije; ~ distribution - profil
(raspodela) brzina; ~, diving -
brzina spuštanja; ~, domain -
brzina domena; ~, Doppler -
Doplerova brzina; ~, down wash
- brzina protoka potoka; ~, drift
- brzina prodiranja, brzina drifta;
~, electron acoustic - brzina
elektronskog zvuka; ~, electron
gas acoustic - brzina zvuka u
elektronskom gasu; ~, electron-
hole acoustic - akustička brzina
elektron-rupa sistema; ~, entry
- brzina ulaska u gusti sloj atmos-
fere; ~, equilibrium - ravno-
težna brzina; ~, escape - 1. br-
zina umicanja; 2. druga kosmička
brzina; ~, fast shear - brzina
talasa pomeraja; ~, final - ko-
načna brzina, finalna brzina, kraj-
nja brzina; ~, first cosmic -
prva kosmička brzina; ~, flight
- brzina leta, poletna brzina; ~,
flow - brzina isticanja, brzina
toka, brzina protoka; ~, group -
grupna brzina; ~, heliocentric
- heliocentrična brzina; ~, hyper-
sonic - hiperzvučna brzina; ~,
impact - 1. brzina pri susretu,
brzina pri spajanju; 2. brzina su-
dara; ~, inductional - brzina
ispunjavanja, brzina isisavanja, br-
zina na ulazu; ~, instantaneous
- trenutna brzina; ~, ion acous-
tic - brzina jonskog zvuka; ~,
lattice - brzina rešetke; ~, laun-
ching - brzina u trenutku lansi-
ranja (rakete); ~, linear - line-
arna brzina; ~, longitudinal -
- 1. brzina longitudinalnog talasa;
2. podužna brzina; longitudinalna
brzina; ~, mean - srednja brzina;
~ microphone - brzinski mikro-
fon (eh.); ~ modulated beam
- brzinski modulisani snop (eh.);
~ modulated oscillator - osci-
lator sa brzinskom modulacijom
(eh.); ~ modulated tube - cev
velocity
sa brzinskom modulacijom i(els.);
~ modulation - brzinska modu-
lacija (eh.); ~, molecular - mo-
lekularna brzina; ~, muzzle -
početna brzina; ~, non-uniform
- promenljiva brzina, nestalna br-
zina; ~ of discharge - brzina
pražnjenja; ~ of flow - brzina
strujanja; ~ of light - brzina
svetlosti; ~ of propagation -
brzina prostiranja; ~ of sound
- brzina zvuka; ~ of spin - brzina
obrtanja, brzina rotiranja; ~ of
transformation - brzina preo-
bražaja, brzina pretvaranja; ~,
orbital - orbitalna brzina, brzina
na orbiti; ~, outlet - 1. brzina
na izlazu; 2. brzina isticanja; ~,
particle - 1. brzina čestice; 2.
brzina materijalne tačke; ~, path
- brzina po trajektoriji, brzina po
putanji; ~, perigeal - brzina
(sputnjika) u perigeju; ~, peri-
pheral - periferna brzina; ~,
permissible canal - dopuštena
brzina vode u kanalu; ~ phase -
faza brzina; ~, phonon - brzina
fonona; ~, plasma - brzina plaz-
me; ~, propagation - brzina
rasprostiranja; ~, pump wave -
brzina talasa pumpanja; ~, radial
- radijalna brzina; ~, recombi-
nation - brzina rekombinacije;
-, reentry - brzina ulaska u gusti
sloj atmosfere; ~, relative -
relativna brzina; ~, release -
brzina (nosača) u momentu izba-
civanja; ~ resonance - fazna
rezonanca; ~, rotation (al) -
rotaciona brzina, brzina rotiranja,
brzina obrtanja, obrtna brzina; ~,
satellite - brzina satelita; ~,
saturated drift - brzina prodi-
ranja pri zasićenju; ~, saturation
- brzina (nosioca) pri zasićenju;
~, scan - brzina razlaganja, br-
zina skenovanja; ~, scanning -
brzina razvijanja, brzina razlaganja,
brzina skenovanja; ~, seleno-
centric - selenocentrična brzina;
~ selector - selektor brzina,
monohromator; najčešće se pri-
menjuje na neutronsko zračenje
(fiz.); ~, shear - brzina pomaka;
velocity
velocity
~, shock - brzina rasprostiranja
udarnog talasa; ~, slow shear -
brzina sporog talasa pomaka; ~,
sonic - zvučna brzina; ~, sound
- brzina (rasprostiranja) zvuka;
~, space - 1. prostorna brzina;
2. kosmička brzina; ~ spectro-
graph - brzinski spektrograf (fiz.);
~, spin - brzina spina; ~, spout-
ing - brzina isticanja; ~, starting
- početna brzina, stvarna brzina,
brzina pri lansiranju (rak.); ~,
stream - brzina protoka, brzina
toka; ~, striking - 1. brzina
sudara; 2. brzina pada (bombe) u
trenutku udara; ~, subsonic -
dozvučna brzina, strujanje brzi-
nama do brzine zvuka; ~, super-
sonic - nadzvučna brzina; ~,
supply - brzina pritoka; ~, sur-
face - recombination - brzina
površinske rekombinacije; ~, ter-
minal - konačna brzina; ~, tran-
sonic - približno zvučna brzina;
~, transversr - 1. brzina trans-
verzalnog talasa; 2. transverzalna
brzina; ~, tunnel - brzina toka
u aero-dinamičkoj cevi; ~, tur-
bulent - brzina turbulentnog stru-
janja, brzina turbulentnog toka;
~, uniform - uniforma brzina,
ravnomerna brzina, ustanovljena
brzina, postojana brzina; <-~, va-
cuum - brzina u vakuumu; ~,
variable - promenljiva brzina,
varijabilna brzina, brzina koja se
menja; ~, virtual - virtualna
brzina, efektivna virtualna brzina;
~, volume - zapreminska brzina,
brzina u određenoj zapremini; ~
voltage - napon srazmeran brzini
cilja, brzinski napad (els.); ~,
wave - brzina talasa, brzina ras-
prostiranja talasa
velodyne - velodin, tip amplidina
(els.)
velvet - somot, kadifa (tek.)
veneer - furnir, lepenka; obložiti
daščicama, furnirati; ~ log -
trupac za oplatice
vent - otvor ventila (mot.)
ventilating ducts - rashladni kanali
(ma!.)
774 vertex
Venturi meter (tube) - Venturijeva
cev, za merenje brzine proricanja
fluida, protokomer
verbal system - govorni uređaj,
govorni sistem
verde antique - vrsta ukrasnog
građevinskog kamena (serpentin in-
krustiran mramorom) (grad.)
Verdet's constant - Verdeova kon-
stanta
verdian - zeleni pigment (hrom-
hidroksid)
verdigris - mineralni pigment; ~,
blue - bazni acetat bakra (boja);
~, crystallized - acetat bakra;
~, green - bazni acetat bakra
(boj£, insekticid)
verification - proveravanje, pro-
vera
verify - proveriti
veritron - veritron, tip pirometra
verjuice - kiseo sok (od zelenog
voća)
vermeil - otvorenocrvena boja, sker-
let
vermiculites - vermikuliti, proiz-
vodi razgrađivanja liskuna (min.)
vermilion - cinober, crveni oblik
merkuri-sulfida (hem.)
vernier - nonijus, vernijer; ~ ca-
liper - čeljušna merka, nonijusko
merilo (maš.)
verobyerite v. morganite
veronal - veronal, dietil-barbiturna
kiselina, sredstvo za spavanje (hem.)
Versamid - grupa plastičnih masa
tipa poliamida (thnl.)
versatile - višestruko upotrebljiv
versatility - univerzalnost, razno-
stranost
versed cosine - trigonometrijska
funkcija (mat.)
Versene - preparati na bazi etilen-
diamin-tetrasirćetne kiseline za spre-
čavanje taloženja metala iz ras-
tvora (thnl.)
versitron - kvantno-mehanički po-
jačivač na bazi čvrstog tela
vertebrae - pancirani talasovod,
oklopljeni talasovod (el.)
vertex - vrh, teme (gm.); ~ fed
antenna - antena napajanja u
petlji (rad.) i ~ of a hyperbola
775
vertex
- vrh hiperbole (mat.); ~ of
polygon - teme mnogougla (mat.)
vertical - uspravan, vertikalan; ~
adjustment - vertikalno podeša-
vanje (maš.); ~ broaching ma-
chine - vertikalna mašina za pro-
vlačenje (maš.); ~ journal -
osni rukavac (maš.); ~ lathe -
uspravni ili vertikalni strug (maš.);
~ milling - vertikalno glodanje
(maš. (; ~ milling attachment
- uređaj za vertikalno glodanje
(maš.); ~ milling machine -
mašina za vertikalno glodanje
(maš.); ~ position welding -
zavarivanje u vertikalnom polo-
žaju (zav.); ~ position welding,
weld made upwards by - uzlazni
šav (zav.); ~ push broaching
- vertikalno provlačenje (maš.);
~ recording - dubinsko urezi-
vanje (eh.); ~ screw - vertikalni
zavrtanj (maš.); ~ section -
uspravni presek; ~ spindle ma-
chine - mašina sa vertikalnim
vretenom (maš.); ~ spindle mil-
ling machine - glodalica sa ver-
tikalnim vretenom (maš.)
vertically-polarized wave - ver-
tikalno polarisani talas (fiz.); ~
upwards, capability of welding
- sposobnost (elektrode) zavari-
vanja naviše (zav.)
very high frequency - vrlo visoka
frekvencija, 30 do 300 MHz (eh.);
~ low frequency - frekvencija
od 10 do 30 MHz (eh.); ~ short
waves - vrlo kratki talasi; ~
thin covering - vrlo tanka obloga,
skramasta obloga elektroda (zav.)
vesicants - plikavci, materije koje
izazivaju stvaranje plikova (voj.)
vesuivante - vezuvijan, idokras (si-
likat Ca, Al, Mg i Fe) (min.)
vessel - 1. posuda, rezervoar, balon,
boca; 2. brod, lađa; 3. avion; 4.
retorta (konvertera); 5. konus (za
obogaćivanje u teškoj suspenziji);
~, air - posuda za komprirnovani
vazduh, kompresor; ~, boiling -
kazan za kuvanje, bojler, posuda
za vrenje; ~, calorimeter - ka-
lorimetar, kalorimetarska posuda;
~, cargo - teretni brod; ~, com-
vestige
municating - komunikacione po-
sude; ~, composite - kompozitna
posuda; ~, condensing - kon-
denzacioni lonac, kondenzaciona
posuda; ~, containment - her-
metizovana ljuska (reaktor); -—,
cooking v. boiling vessel; ~,
Dewar (vacuum) - Đuarova po-
suda, duar; ~, dritf-net - ribar-
ski brod; ~, evacuated - vaku-
umski rezervoar, evakuisana po-
suda; ~, fishing - ribarski brod;
~, full-deck - palubni brod,
višepalubni brod; ~, full-scan-
tiling - višerazmerni sud; ~,
hydrographic - hidrografski brod;
~, measuring - menzura, merna
posuda, izbaždarena posuda; ~,
mine-laying - minolovac; ~,
mixing - posuda za mešanje; ~,
naval - vojni brod; ~, oceano-
graphic - okeanografski brod;
~, open - bespalubni brod, otvo-
ren brod; ~, pilot - brod-pilot,
peljarski brod, brod-peljar; ~,
pressure - posuda visokog pri-
tiska, posuda pod pritiskom; ~,
reaction - reakciona posuda; ~,
reactor - reaktorski blok, blok
reaktora; ~, rescue - brod za
spašavanje; ~, sailing - paro-
brod; ~, seine-net fishing -
ribarski brod, seiner; ~, settling
- komora za odležavanje, posuda
za odležavanje; ~, sister - jedno-
tipne posude, istotipne posude;
~, space - kosmički brod; ~,
surveying - hidrografski brod;
~, tank - tanker; ~, towed -
tegljeni brod, vučeni brod; ~,
towing - remorker, brod tegljač;
~, trading - trgovački; ~, traw-
ling - ribarski (ribolovni) brod,
trajler; ~, undecked - bezpalubni
brod; ~, washing - difuzor; ~,
water-right - sud nepropustljiv
za vodu, nepropusna posuda;
vest- pocket receiver - džepni
prijemnik, minijaturni prijemnik
(rad.)
vestibule - predvorje, trem, pred-
soblje
vestige - trag, otisak, znak

vestigial
vestigial - degenerativni; preostali,
suvišni; ~ sideband - delimično
prigušenje bočnog opsega (rad.)
vesuvianite v. idocrase
VHF amnirange - multidirekciona
radio-kula faznog sistema na UKT
^ a O - 3 0 0 MHz) (rad.)
viar*» bočica, stakence, fiola
vibrapack - pretvarač vibracija
vibrashock - amortizer
vibrate - vibrirati, treperiti
vibrating rectifier - vibracioni is-
pravljač (eh.); ~ reed electro-
meter - vibracioni elektrometar
(el.); ~ reed instrument - apa-
rat sa vibracionim jezičcima (el.);
~ relay - rezonantni relej (el.)
vibration - vibracija, vibraciono
kretanje, kolebanje, treperenje, drh-
tanje, kretanje; ~ absorber -
amortizer, prigušivač vibracija
(mot.); ~, acoustic - akustička
vibracija; ~ analyzer - analizator
vibracija (mot.); ~ bending -
vibraciono kretanje, vibraciono sa-
vijanje; ~, compression - vibra-
cija pod pritiskom, vibracija pod
kompresijom; ~ control - amor-
tizacija (mot.); ~ control de-
vice - amortizer, prigušivač vi-
bracija (mot.); ~, contour-s -
konturne vibracije; ~, damped -
opadajuća vibracija; ~ damper
- amortizer (mot.); ~ damping
- gašenje vibracija, gušenje vibra-
cija (mot.); ~ effect - vibracioni
efect, vibracija; ~, elastic - elas-
tično kretanje, elastična vibracija;
~, extenslonal v. longitudinal
vibration; ~, flexural-s - vi-
bracije izvijanja; ~, forced -
forsirano kretanje, forsirano vibri-
ranje; ~, free - slobodno kretanje;
slobodno od vibracija; ~, galva-
nometer - vibracioni galvano-
metar (el.); ~, harmonic - har-
monijsko kretanje; ~, isotropic
- izotropno kretanje; ~, lateral
v. transverse vibration; ~, lon-
gitudinal - longitudinalno kreta-
nje, uzdužno kretanje; ~, mag-
netoelastic-s - magnetno-elastične
oscilacije; ~, magnetostaric-s -
magnetno-statičke oscilacije; ~,
776 vlbroton
mechanical - mehaničko kretanje;
~ meter - vibrometar, merač
vibracija (mot.); ~, natural -
sopstveno kretanje, prirodno kre-
tanje, naturalno kretanje; ~ node
- treptajni čvor; ~, optical - op-
tička vibracija; ~, resonance -
rezonantno kretanje; ~, self-in-
duced - samokretanje; ~, shear-s
- vibracije smicanja; ~, sound
- zvučno kretanje; ~, steady-
state-s - ustaljeno stanje; ~,
sustained - nesmirujuće kretanje,
neumirujuće kretanje; ~, sym-
pathetic - rezonantno kretanje;
—, thickness-s - oscilacije deb-
ljine; ~, thickness flezure-s -
vibracije ugiba po debljini; ~,
thickness shear-s - vibracije smi-
canja po debljini; ~, three-axes
- vibracija po tri ose; ~, thre-
shold - kretanje na pragu čujnosti;
~, torsional - torziono kretanje;
~, transverse - poprečno kre-
tanje, transverzalno kretanje; ~,
width flexure-s - vibracije izvi-
janja po širini; ~, width shear-s
- vibracije smicanja po širini
vibrational spectra - vibracioni
spektri (fiz.); ~ stress - napre-
zanje usled vibracija (maš.);
vibrator - vibrator, pretvarač vi-
bracija (el.); ~, contour - kon-
turni vibrator; ~, crystal - piezo-
električni rezonator; (piezo) kvarcni
rezonator; ~, flexure - rezonator
sa izvijanjem; ~, mechanical -
mehanički rezonator; ~, piezo-
electric v. crystal vibrator; ~,
quartz crystal v. crystal vibra-
tor; ~, ring - kružni rezonator;
~, width flexure - rezonator sa
oscilovanjem izvijanja po širini;
~, width shear - rezonator sa
oscilovanjem smicanja po širini
vibratory movement - vibraciono
kretanje
vibrometer - vibrometar, merač vi-
bracija (mot.)
vibromotive force - sila vibracio-
nog kretanja (mol.)
vlbroton - vibroton (cev koja pre-
tvara mehaničke vibracije u modu-
laciju elektronskog mlaza) (eh.)
Vicara
Vicara - sintetička vuna na bazi
biljnih belančevina (ugl. kukuruz-
nih) (thnl.)
vice - mengele (paralelne) (maš.);
~, cheek - mengele, čeljuske (maš.);
o* clamps - mengelni umetak
(maš.)
vicinal - vicinalan, supstituisan na
susednim atomima ugljenika u mo-
lekulu (hem.)
video:
~ amplifier - video-pojačavač,
pojačavač signala slike, širokopo-
jasni impulsni pojačavač (TV);
~ channel - video-kanal, kanal
slike (TV); ~ coarse-fine en-
coded - video-signal sa grubim
i finim kodiranjem; ~ delay line
- video-linija kašnjenja (TV); ~
filter - video-filter (TV); ~
frequency - video-frekvencija,
frekvencija signala slike (TV);
~ frequency amplifier - video-
frekventni pojačavač, pojačavač sig-
nala slike (TV); ~ mixing -
modulacija video-signalima, mo-
dulacija signalima slike (TV); ~
pulse - video-impuls (TV); ~
recording - video-zapisivanje (be-
leženje) (TV); ~ signal - video-
signal ( TV); ~ tube - video-cev,
kineskop (TV);
vidicon camera - vidikon, foto-
otporna predaj na cev (TV)
view:
~, radar - zona dejstva radarske
stanice; ~ viscometron - visko-
metron, elektronski instrument za
merenje viskoznosti;
viewing indicator - vizuelni in-
dikator; ~ screen - ekran za
gledanje, ekran za posmatranje
vigorously crackling and spat-
tering arc - pršteći električni luk,
besni električni luk (zav.)
villamaninite - vilamaninit (sulfid
i selenid Cu, Ni, Co, Fe) (min.)
Villarl effect - Vilarijev efekat
vinegar - sirce, ocat (vodeni rastvor
sirćetne kiseline); ~, beer - pivsko
sirce; ~, cider - sirce od jabuke;
~, malt - sirce od fermentiranog
ječma (slada); ~, wine - vinsko
777 viscosity
sirce; <--, wood - sirćetna kiselina
dobijena suvom destilacijom drveta
vinyl - vinil (radikal CH 2 CH-)
(hem.); ~ jacket - vinilski omo-
tač (thnl.); ~ plastics - vinilske
plastične mase (thnl.); ~ resins
- vinilske smole, plastične mase,
polimeri vinil-hlorida (PVC), vinil-
alkohola (PVA), vinil-acetata i nji-
hovi međusobni polimeri (thnl.)
Vinylite - grupa plastičnih masa na
bazi vinilskih derivata (thnl.)
Vinyon - sintetičko tekstilno vlakno
na bazi polivinil-hlorida (tek.)
virgin neutrons - primarni neu-
troni, pre no što su usporeni suda-
ranjem (nukl.)
virtual anode - virtuelna anoda
(els.); ~ cathode - virtualna ka-
toda (eh.); ~ centre - virtuelni
centar, trenutno obrtište, obrtno
sedište (eh.); ~ focus - prividna
i virtuelna žiža (opt.); ~ height
- virtuelna visina; ~ image -
virtuelna slika (kod rasipnog so-
čiva) (opt.)
virulence - otrovnost, zaraznost,
kužnost
viscid - lepljiv, židak
viscidity v. viscosity
viscometer v. viscosimeter
viscose - viskoza, natrijumova so
celuloznog ksantata, upotr. u in-
dustriji veštačke svile, rejona (thnl.);
~ rayon - viskozna svila (tek.)
viscosimeter - viskozimetar (in-
strument za merenje viskoziteta);
~, capillary - kapilarni viskozi-
metar; ~, concentric v. rotary
viscosimeter; ~, falling sphere
- viskozimetar sa padajućom ku-
glom; ~, float - viskozimetar sa
plovkom; ~, pendulum - visko-
zimetar sa klatnom; ~, recording
- registrujući viskozimetar; ~,
rotary - rotacioni viskozimetar;
~, rotational v. rotary viscosi-
meter; ~j torsion - torzioni vis-
kozimetar
viscosimetry - viskozimetrija (me-
renje viskoziteta)
viscosity - viskoznost, unutrašnje
trenje tečnosti; viskozitet, žitkost
(hem.); ~, absolute - apsolutni
viscosity
viscosity
viskozitet; ~, bulk - zapreminski
viskozitet; ~, dynamic - dina-
mički viskozitet; ~, eddy v. tur-
bulent viscosity; ~, effective
- efektivni viskozitet; ~, index
- indeks viskoznosti (hem.); ~,
intrinsic - unutrašnji (pravi, stvar-
ni) viskozitet; ~, kinematic -
kinematska viskoznost; koeficijent
kinematske viskoznosti; ~, kine-
matic second - kinematska sekun-
darna viskoznost, kinematska za-
preminska viskoznost; ~ of elec-
trons - viskoznost elektrona; ~,
radiative - radijaciona viskoznost;
~, relative - relativni viskozitet;
~, residual - rezidualni (zaos-
tali) viskozitet; ~, shear - viskozi-
tet smicanja; ~, slurry - viskozi-
tet suspenzije (kašastog stanja);
—, turbulent - turbulentni vis-
kozitet; ~, volume - zapreminski
viskozitet
viscous - viskozan, lepljiv; ~ mol-
ten pool - žilava rastopina (zav.);
~ slag - žilava troska (zav.)
visibility - vidljivost; ~, path -
vidljivost na trasi
visible noise - fon na ekranu ( TV);
~ spectrum - vidljivi spektar
(fiz.)
vision - viđen je, vid, čulo vida, moć
vida
visitron - 1. vizitron, tip projek-
cione elektrolučne cevi; 2. tip
emisionog fotoelementa
Vistanex - trg. ime za gumu na bazi
polibutilena (thnl.)
visual angle - vidni ugao; ~ busy
lamp - lampa zauzeća (tel.); ~
busy signal - optički signal zau-
zeća (tel.); ~ course indicator
- vizuelni indikator kurseva (av.);
~ detector - vizuelni detektor
(av.); ~ examination - ispiti-
vanje okom, vizuelno ispitivanje
(zav.); ~ indicator - vizuelni
indikator, vizuelni pokazivač; ~
persistence - vizuelna postoja-
nost (thnl.); ~ transmitter -
video-predajnik (video-deo tele-
vizijskog predajnika) (TV)
vitallium - legura kobalta (mtl.)
778 vocoder
vitamins - vitamini (organske sup-
stancije neophodne za pravilno
funkcionisanje organizma, bio-
katalizatori)
vitaminization - vitaminizacija (do-
davanje vitamina prehrambenim
proizvodima)
vitaphone - vitafon (sistem snimanja
zvuka na ploču) (eh.)
vita rays - vita-zraci (od 0,32—0,29
mikrona)
vitellin - vitelin, fosforprotein iz
žumanceta jaja (hem.)
Vitroesil - liveni kvare, trg. ime za
posude od kvarenog stakla (thnl.)
vitreous - 1. staklast; 2. staklen; 3.
glaziran; ~ electricity - pozi-
tivni elektricitet (el.); ~ silica
delay line - linija kašnjenja live-
nog kvarca (el.); ~ slag - sta-
klasta troska (zav.)
vitrescent - sposoban da se ostakli
(prede u staklasto stanje)
vitrification - ostakljivanje, prela-
zak u staklasto stanje
vitrified - ostakljen
vitriol - galica; vitriol; ~, blue -
bakar-sulfat, plavi kamen, modra
galica (hem.); ~, green - zelena
galica, melanterit, hidratisani feri-
sulfat (hem.); ~, lead - olovna
galica, anglezit, olovo-sulfat; ~,
oil of - sumporna kiselina (hem.);
~, white - bela galica, goslarit,
cink-sulfat (hem.) ~, zinc - cin-
kova galica, goslarit, cink-sulfat
vitriolization - obrađivanje sum-
pornom kiselinom
vivianite - vivijanit (hidratisani fos-
fat gvozda) (min.)
vocabulary - rečnik
vocatron - vokatron, sistem unu-
tarnje veze
vocoder - vokoder, kodni uređaj;
uređaj za preradu reci u obliku
kodnih signala; ~, autocorrela-
tion - autokorelacioni vokoder;
~, correlation - korelacioni vo-
koder; ~, formant - formantni
vokoder; ~, harmonic - harmo-
nijski vokoder; ~, high-fidelity
- vokoder koji daje visoku tačnost
reprodukcije; ~, Laguerre ex-
vocoder
pansion - Lagerov ekspanzioni
vokoder; ~, pattern-matching
- vokoder koji radi na principu
komparacije sa etalon-spektrom;
~, phase - fazni vokoder; ~,
spectrum-channel - vokoder sa
spektralnim kanalima; ~, tactile
- taktilni vokoder; ~, voice-
exycited - vokoder koji se pobu-
đuje glasom
voder - veštački glas, aparat za veš-
tački glas, veštačka usta (eh.)
voice - glas, zvuk, ton; govor; ~
and carrier pass filter - pro-
pusni filter zvučnih frekvencija
i viših od njih (eh.) ; ~ channel
- zvučni kanal (TV); ~ coil -
zvučni kalem (eh.); ~ control -
modulacija govora (eh.); ~ fre-
quency - zvučna frekvencija (eh.);
~ modulation - zvučna modula-
cija (eh.); ~ pas filter - tonski
propusni filter (eh.); ~ trans-
mitter - predajnik reci (eh.)
void - prazan, pust, bez sadržine;
nepopunjen, nezauzet, upražnjen;
slobodan; gasni mehur, pora
volatile - volatilan, izvetriv, ispar-
ljiv, pretvorljiv u paru (ili gas);
~ alkali - staro ime za amonijak
(hem.); ~ constituent - isprar-
ljiv sastojak (hem.); ~ covering
- isparljiva obloga (zav.)
volatilisation - isparavanje, vola-
tilizacija (hem.)
\ volatility - isparljivost; ~ product
- proizvod isparljivosti, proizvod
ravnotežnih koncentracija gasova
građenih disocijacijom tečnosti ili
čvrstog tela (hem.)
volcanic tufa - vulkanska sedra
(min.)
volemetron - volumetron
volt - volt (V) (jedinica električnog
napona) = JA~ 1 s~ 1 ; ~ ampere-
hour meter - voltampersatmetar
(el.); ~ ampere meter - volt-
ampermetar (el.); ~ box - auto-
transformator, delitelj napona (el.);
~, second - volt-sekunda (el.);
~ transformer - naponski trans-
formator (el.)
Volta effect - Voltin efekt (el.)
779 voltage
voltage - voltaža, napon (el.); ~
adjuster - regulator napona, po-
dešavač napona (el.); ~ amplifica-
tion - pojačanje napona (el.); ~
amplifier - pojačavač napona (el.);
~ and current setting working
- radni napon i struja (el.); ~,
anodizing - napon oksidacije;
~, are - napon električnog luka
(el.); ~, avalanche (breakdown)
- lavinski napon; ~, average -
srednji napon (el.); ~, back v.
reverse voltage; ~, barrier -
blokirajući napon, blokirajući pred-
napon, napon za zatamnjenje; ~,
base - napon baze; ~, basedand
- napon modulacionog signala; ~,
base-emitter - napon baza-emi-
ter; ~, beam - napon za ubrzanje
(snopa), akceleracioni napon; ~,
bias - napon polarizacije, pred-
napon; ~, blocking v. barrier
voltage; ~, breakdown - pro-
bojni napon; ~, built-in - difuzio-
ni napon, unutrašnji napon; ~
cathode sheath - pad napona na
katodnoj oblozi (cevi za gasno
pražnjenje); ~ circuit - naponsko
kolo (el.) ; ~ coefficient - napon-
ski koeficijent (el.); ~, collector
- napon kolektora; ~, collector-
base - napon kolektor-baza; ~,
collector saturation - napon za-
sićenja kolektora; ~, common-
mode - sinfazni napon; ~ control
- regulisanje napona, kompenzacija
napona, izjednačenje napona (el);
~ control, automatic - automat-
ska regulacija napona (el.); ~
control, compensated - kom-
penzovana regulacija napona (elj.);
~ conventional load - propisani
radni napon luka (el.); ~, crest
v. peak voltage; ~, crossover
- kritični potencijal sekundarnog
unitera; ~ current-resistance -
pad napona na pmskom otporu,
omski pad napona; ~, cutoff -
zaprečni napon; ~ derivate -
signal diferencijacije; ~ detector
- naponski detektor; ~, diffusion
v. built-in voltage; ~ divider
- razdelnik napona, delitelj na-
pona (el.); ~ drop - pad napona
voltage
voltage
(el.); ~, emitter - napon emi-
tera; ~, equilibrium - ravno-
težni potencijal] ~, excess do-
main - napon ekscesnog domena;
~ factor - naponski koeficijent,
naponski faktor (el.); ~, flyback
- napon povratnog impulsa; ~,
forward - direktni napon; ~,
gate - napon gejta; ~, gate—source
- napon gejt-izvor; ~, gate-to-
channel - napon gejt-kanal; ~
gradient - gradijent napona, na-
ponski gradijent (el.); ~ grading
electrode - elektroda razdelnik
napona (el.); ~, Hali - Halov
napon; ~, inflection-point - na-
pon u tački maksimalne strmine;
~» injected - 1. dodatni napon;
2. injektirani napon; ~, injection
- injekcioni napon; ~, injector -
napon injektora; ~, injected -
dodatni napon; ~, inverse v. re-
verse voltage; ~, junction - pre-
lazni napon, napon na prelazu,
napon spoja; ~, Kerr-cell - na-
pon Kerove ćelije; ~ limiter -
ograničavač napona (el.); ~, link
- napon veze, napon linka; ~
modulator - naponski modulator
(els.); ~, noise - napon
šuma; ~, offset - napon smi-
canja; ~ 3 peak - maksimalni na-
pon, amplituda napona; ~, peak
inverse v. peak reverse voltage;
~, peak-point - napon u tački
maksimuma struje; ~, peak re-
verse - maksimalni inverzni (za-
prečni) napon; ~, photoelectric
- fotoelektrični napon, fotonapon;
~, pinchoff v. cutoff voltage;
•~, projected peak point - napon
vršne tačke; ~, pull-in - napon
aktiviranja; ~, pump - napon
pumpanja; ~, punch-through -
napon proboja; ~ quadrupler -
šema za učetvorostručavanje na-
pona (el.); ~, quescent collector
- napon kolektora u radnoj tački;
~ ratio - koeficijent transforma-
cije, odnos transformacije (el.);
~, reference - referentni napon;
~ regulation - regulacija napona,
stabilizacija napona (el.); ~ re-
780 voltmeter
gulator - regulator napona, sta-
bilizator napona (el.); ~ relay -
naponski relej (el.); ~ resonance
- naponska rezonanca, redna rezo-
nanca (el.); ~, reverse - inverzni
napon, zaprečni napon; ~, re-
verse breakdown - inverzni pro-
bojni napon; ~, saturation -
napon zasićenja, saturacioni napon;
~ sensitivity - osetljivost na-
pona (el.); ~, signal - napon
signala; ~, source - 1. napon
izvora; 2. napon generatora; ~,
sputtering - napon rasprašenja
(metala); ~ stabilizer - stabi-
lizator napona (el.); ~, staircase
- napon stepenastog oblika, napon
zupčastog oblika; ~, sustain(ing)
- podržavajući napon; ~, swi-
tching - prekidački napon, napon
uključenja; ~, thermal - toplotni
napon; ~, threshold - napon
praga; ~ to ground - napon
prema zemlji (el.); ~ transfor-
mer - naponski transformator (el.);
~, tree-branch - napon grane
drveta; ~ tripler - utrojivač na-
pona (el.); ~, turnover - napon
prebacivanja, napon prenošenja, na-
pon skaniranja (jednostrukog), na-
pon brisanja; ~, valley (-point)
- minimalni napon, dolinski na-
pon; ~ variation - promena na-
pona (el.); ~ variation with the
speed of a generator - promena
napona sa brzinom generatora (elj.);
~, welding load - napon pri
opterećivanju usled zavarivanja
(zav.); ~, working - nominalni
napon, radni napon; ~, Zener -
napon Zenerovog proboja
voltage controlled - sa naponskim
f mine) (hem.)
upravljanjem
voltaic battery - galvanska baterija
(el.); ~ cell - galvanski element,
galvanska ćelija (el.)
Volta's cell - Voltin element (ćelija)
(el.)
voltmeter - voltmetar (el.); ~,
differential - diferencijalni volt-
metar; ~, digital - digitalni volt-
metar; ~, frequency selective
- selektivni voltmetar; ~ phase
voltmeter
vector - merač napona i faznog
pomeraja
voltron - 1. voltron, naziv serije
prijemnopojačivačkih cevi; 2. izo-
lacioni kompaund
volume - jačina, tonska jačina;
zvučnost; veličina; zapremina; o-
bim; ~, clearance - mrtvi pro-
stor (mot.); ~ compressor -
prigušivač jačine zvuka, kompre-
sor jačine zvuka (eh., ak.); ~,
confinement - zapremina drža-
nja (plazme); ~ control - regu-
lacija nivoa, regulacija jačine (zvu-
ka) (eh.); ~ expander - ekspan-
der; ~ limiter - ograničavač ja-
čine zvuka (rad.); ~ meter -
merač jačine zvuka, merač zvučne
jačine (ak.); ~, mode - zapre-
mina tipova oscilovanja; ~ of
fluid - volumen fluida; ~ of
metal removed - volumen od-
nesenog metala (maš.); ~ of
sound - zvučna jačina (ak.); ~
range - opseg zvučne jačine (ak.);
~ rate of flow - količina protoka;
~ recombination — prostorna
rekombinacija (fiz.); ~ recombi-
nation rate - brzina prostorne
rekombinacije (fiz.); ~ removed
per tooth - volumen odnošenja
jednim zubom (maš.); ~ resis-
tivity - zapreminski otpor (el.);
~, scattering - zapremina rase-
janja; ~ velocity - obimna brzina,
prostorna brzina; ~ voltamme-
ter - zapreminski voltamperme-
tar (el.)
volumenometer - instrument za
merenje gustine (specifične zapre-
volumetric - volumetrijski, zapre-
minski (hem.); ~ analysis - vo-
VAM — vinyl acetate monomer - vinilacetat monomer
VCM vinylchloride monomer - vinilhlorid monomer
VPC — vapor-phase chromatography - hromatografija u gasnoj fazi
781 Vycor
lumetrijska analiza, primena stan-
dardnih rastvora za određivanje
količine elemenata ili jedinjenja u
rastvoru (hem.); ~ delivery -
volumetrijska dobava (maš.); ~
efficiency - zapreminski koefici-
jent korisnog dejstva (maš.); ~
expansion - zapreminsko širenje
(fiz.); ~ modulus of elasticity
- zapreminski modul elastičnosti
(fiz.)
volumetry - volumetrija (hem.)
voluminous - voluminozan, velike
zapremine
volute - zavojita školjka, zavojiti
puž, uvojak, zavojak
vowel articulation - artikulacija
glasa (samoglasnika)
vortex - vrtlog, vihor; ~ field -
vrtložno polje, vihorno polje (el.);
~ whistle - vihorno pištanje,
vihorno zviždanje (ak.)
Vuepak - plastične folije na bazi
acetata celuloze (thnl.)
vulcanisation - vulkanizacija, obra-
da gume sumporom radi dobijanja
novih osobina (thnl.)
vulcanised fibre - vlakna dobijena
posle obrade papirne pulpe ras-
tvorom cink-hlorida (thnl.)
vulcanite - vulkanit, ebonit, tvrdo
vulkanizovana guma (thnl.)
vulcanized indi-rubber cable -
kabl s gumenom izolacijom (el.)
Vulcaprene - vrsta sintetičke gume
(thnl.)
vulgar fraction - običan razlomak,
zajednički razlomak (mat.)
Vultex - kaučuk-lateks vulkanizo-
vani u tečnom obliku (thnl.)
vu meter - merač zvučne jačine
(ak.)
Vycor - vrsta vatrostalnog stakla

W - simbol za element volfram
(hem.)
wad - vad, koloidna modifikacija
psilomelana, mangan-oksid sa raz-
nim primesama (mitt.)
wadding - vata
wafer - podmetač; oblanda; obloga;
~, active device - ploča sa ak-
tivnim elementima; ~, capaci-
tor - ploča sa kondenzatorima;
~, crystal - kristalna ploča; ~,
diffused - difuzna ploča; ~, end
- krajnja ploča; ~, germanium
- germanijumska ploča; ~, mi-
croelement - ploča s mikroele-
mentima; ~, resistor - ploča sa
otpornicima; ~, semiconductor
- poluprovodnička ploča; ~, sili-
con - silicijumska ploča; ~, single-
crystal silicon - ploča od mono-
kristala silicijuma; ~, socket -
presovano podnožje (eh.);
stacked-s - paketirana ploča; ~
switch - okrugli (presovan) pre-
bacivač (el.)
Wagner ground - Vagnerovo uzem-
ljenje (za most naizmenične stru-
je) (el.)
wagon weighing machine - že-
leznička vaga (sbr.)
wainscot - oplata, drvena zidna
obloga (građev.)
wake - trag, brazda
wale - rub, ivica
w
walk:
~ random - 1. slučajno lutanje,
slučajna promena pravca; 2. neu-
redno kretanje
walkie-lookie - prenosna televizijska
kamera
Walkie-no-back-talkie - minija-
turni radio-predajnik (rad.)
Walkie-talkie - dupleksni prenosni
radio-telefon (rad.)
walking beam furance - prolazna
peć sa povremenim pomeranjem
(thnl.)
wall - zid, strana pločnika bliža
zidovima kuća; ~, containment
- hermetizovana kapsula, herme-
tizovana obloga, zid suda; ~, do-
main - granica domena; ~, end
- krajnji zid; ~, entrance in-
sulator - uvodni izolator (eh);
~, izolation. - izolovani zid,
izolovana pregrada (membrana); ~,
~, magnetic domain v. domain
wall; ~ of pipe - zid cevi (mat.) ;
~ outlet - zidni izlaz, zidni čep
(građev.); ~ plug - zidni utikač,
zidna rozeta za čepove; ~ socket
- zidno podnožje, zidna rozeta za
čepove; ~ telephone - zidni tele-
fon; ~ thickness - debljina zida
(građev.); ~ thickeness mea-
surer - merač debljine zidova
(ultrazvukom) (građev.); ~ tube
- prolazna cev, prolazni izolator
(građev.); ~ type telephone set
- zidni telefonski aparat
walnut
walnut - orah (hot.)
walnut capacitor - minijaturni va-
kuumski kondenzator (els.); ~
oil - orahovo ulje
wamoscope - vamoskop
wander - lutanja (radio-signala) pro-
mena pravca (radio-signala)
wander plug - jednopolni čep (el.)
wandering - lutanje (radio-signala),
promena pravca (radio-signala)
warble rate - dubina frekventne
modulacije' (eh.); ~ tone - pro-
menljivi ton, drhteći ton (ak.)
warbled - frekventno modulisan
(eh.)
warbler - modulator sa reaktivnom
cevi (eh.)
ware - roba, fabrička roba
warehouse - stovarište
Warfarin - trg. ime za fenil-acetil-
hidroksikumarin, otrov (hem.)
warm laboratory - laboratorija za
rad sa srednje radioaktivnim ma-
terijalom, obično od 10 mC do
1 C. (nukl.)
warm-up drift - odstupanje frek-
vencije pri zagrevanju (eh.)
warm-up time - vreme zagreva-
nja (eh.)
warning - opomena, upozorenje;
predznak; obaveštenje; ~ circuit
- signalno kolo (eh., tt.); ~,
early - daljinska detekcija, rana
detekcija; ~, microwave early
- radar za daljinsko otkrivanje
cilja; ~, radio - radio-upozorenje,
radio-opomena; ~ station - alarm-
na stanica, stanica za upozorenje
(tb., tel.)
warp - osnova (tkanja) (tek.); umo-
tati
warpage - paket; uže za vučenje
broda, vučenje broda (pom.)
wash oil - apsorpciono ulje (thnl.)
washer - podmetač, zaptivač; ma-
šina za pranje rublja; ~, lock -
sigurnosni podmetač; ~, valve
stem - podmetač osovine ventila;
washing soda kristalna soda, soda
za pranje rublja (hem.)
waste disposal - uklanjanje radio-
aktivnih otpadaka (nukl.); ~ heat
- otpadna toplota (tt.); ~ quan-
784
water
tity per unit time - količina ot-
padaka u jedinici vremena; ~
uranium - otpadni uranijum, ura-
nijum koji ima sadržaj 2 3 5 U manji
od prirodnog, posledica izgaranja
u reaktoru ili kao osiromašeni
otpadak uređaja za razdvajanje izo-
topa (nukl.)
water - voda; jedinjenje vodonika
i kiseonika (hem.); ~ bath - vo-
deno kupatilo (hem.); -—' boiler
reactor - nuklearni reaktor sa
obogaćenim gorivom koje je ras-
tvoreno u vodi, odlikuje se veoma
malim dimenzijama (nukl.); ~
-cooled tube - cev sa vodenim
hlađenjem (eh.); ~ cooling -
hlađenje vodom (tt.); ~, deioni-
zed - dejonizovana voda; ~ delay
line - vodena linija za kašnjenje
(el.); ~ development - nak-
nadno izazivanje emulzije u vodi
za ispiranje (jot.); ~ displace-
ment contact type generator -
kontaktni razvijač acetilena sa is-
tiskivanjem vode (thnl.); ~ dis-
placement gasholder - skupljač
gasa sa istiskivanjem vode (thnl.);
~ feed mechanism - uređaj za
napajanje vodom (thnl.); ~ gas
(blue gas) - vodeni gas (hem.);
~ glass - vodeno staklo, vodeni
rastvor alkalnih silikata (hem.);
~ load - vodeno opterećenje
(ma!.); ~ of crystallisation -
kristalna voda, kristalizaciona voda,
voda koja ulazi u sastav kristala
(hem.); ~ pipe - vodovodna
cev (građev.); ~ piping - vo-
dovod (građev.); ~ pressure -
vodeni pritisak (građev.); ~ pre-
ssure test - provera pritiska
vode (građev.); ~ pump - vo-
dena pumpa (ma!.); ~ softeners
- omekšivač vode (soda, boraks
i dr.) (thnl.); ~ tank - rezervoar
za vodu; ~ to carbide generator
(dryresidue type) - razvijač ace-
tilena sa suvim ostatkom (thnl.);
~ to carbide type generator -
razvijač acetilena sa kapanjem vo-
de (thnl.); ~ to carbide gene-
rator (semi-solid residue type)
- razvijač acetilena sa kapanjem
water 785
vode u karbidske pregrade (thnl.);
~ tolerance - dopustivi sadržaj
-vode (hem.); ~ vapor - vodena
para (hem.); ~ -water reactor
- heterogeni nuklearni reaktor kod
koga je obična voda istovremeno
moderator i prenosnik toplote
(nukl.)
waterproof - nepropustljiv za vodu
(thnl.)
waterproff paper - papir impreg-
niran bitumenom, ter-papir (thnl.)
waterproofing - proces obrade tek-
stila i drugih materijala da bi bili
neprobojni za vodu (thnl.); ~
salts - soli koje tvore nepropust-
ljivost za vodu (thnl.)
watertight - nepropustljiv za vodu,
nepromočiv, hermetičan (thnl.); ~
machine - mašina zaštićena od
vode (ma!.)
watt - vat (W) (jedinica snage)
= J s-i
watt-hour - vat-čas (Wh) (jedinica
energije) — 3 600 J
watt-hour meter - vatsatmetar
wattage - potrošnja u vatima (el.)
wattless component - reaktivna
komponenta (el.); ~ current -
reaktivna struja (el.); ~ power -
reaktivna snaga (el.)
wattmeter - vatmetar (el.); ~,
pondermotive force - pondero-
motorni vatmetar; ~, radiation-
pressure - vatmetar na bazi pri-
tiska zračenja
wave - talas; signal (rad.); ~,
acoustical - zvučni talas; ~,
accoustic-gravity-s - zvučno-gra-
vitacioni talasi; ~, Airy - Ejrijev
talas; ~, Alfen - Alfenov talas;
~, alpha - alfa-talas (moždanai
talas sa frekvencijom od 9 do
14 Hz); ~, analysis - analiza
talasa, analiza harmonika (rad.);
~ antenna - talasna antena (Be-
veridžova) (rad.); ~, atmoshpe-
ric - atmosferski talas, prostorni
talas; ~, back - reflektovani talas;
~, backscattered - talas povrat-
nog rasejanja; —, backward -po-
vratni talas; ~, beta - beta-talas
(moždani talas sa frekvencijom
SORečnlk
wave
većom od 14 Hz); ~, bound -
vezani talas; ~, brain - moždani
talas; ~, broadcast - signal
radio-difurzione stanice; ~, cen-
trimetric-s - santimetarski talasi
(od 3 do 30 GHz); ~, charac-
teristic - karakterističan talas (s
nepromenjenom polarizacijom pri
prolazu kroz sredinu); ~, circular
- kružni talas; ~, circular elec-
tric - kružni električni talas; ~,
circularly polarized - talas sa
kružnom polarizacijom; ~, cir-
cular magnetic - kružni magnet-
ni talas; ~, clipped - ograničeni
talas; ~, clockwise polarized -
v. rigthand(ed) polarized wave;
~, coherent - koherentni talas;
-~, collective-s - kolektivni talasi;
~, collective phonon-s - kolek-
tivni fononski talasi; ~, collec-
tive phonon-electron-s - kolek-
tivni fonon-elektronski talasi; ~,
collective sound-s - kolektivni
zvučni talasi; ~, compression(al)
- talas kompresije; ~, compres-
sional - dilatational-s- kompresio-
no-dilatadoni talasi; ~, conden-
sational - talas sabijanja; ~,
conductance - talasna provodnost
(el.); ~, conical - konusni talas;
~3 continuous-s - 1. neprigušeni
talasi; 2. neprigušene oscilacije; ~,
control - upravljački signal, kon-
trolni signal; ~ converter - ta-
lasni konvertor (el.); ~, cosmic
radio-s - kosmičko radiofrekvent-
no zračenje; ~, counterrotadng-s
- obrnuto rotirajući talasi; ~,
creeping - odvojeni talas; ~
crest - talasni breg (fiz.); ~,
current - talas struje, strujni
talas; ~, current density - talas
gustine struje; ~j cyclotron -
ciklotronski talas; -~, cylindrical
- cilindrični talas; -~, damped -
prigušeni talas; ~, decadent-s
1. prigušeni talasi; 2. prigušene
oscilacije; ~, decametric-s -
dekametarski talasi od (3 do 30
MHz); ~, decaying v. damped
wave; ~, decimetric-s - deci-
metarski talasi (od 300 do 3000
MHz); ~, Dekametric-s v. de-
wave
wave
cametric waves; —, delta - delta-
talas (moždani talas sa frekven-
cijom nižom od 9Hz); ~, density
- talas gustine; ~, difracted -
prelomljeni talas; —, dilatational
- longitudinalni talas; ~ dipole
- talasni dipol (el.); ~, direct -
1. direktni talas; nereflektovani
talas; 2. površinski talas; ~, dis-
continous-s - 1. prigušeni talasi;
2. prigušene oscilacije; ~ distor-
tion - izobličenje talasnog oblika
(fiz.)', —', disturbing - pertur-
bancioni talas; ~, divergent-s -
_. divergentni talasi; ~, down-co-
ming v. reflected wave; ~
duct - talasni kanal (el.); ~,
ducted gravity - gravitacioni ta-
las koji se rasprostire po atmo-
sferskom kanalu; ~, E-s - E-talas,
talas tipa E; ~, eartfa-reflected
- talas reflektovan od Zemlje; ~,
elastic - elastični talas; —, elec-
tromagnetics - 1. elektromag-
netni talasi; 2. elektromagnetne
oscilacije; ~, electron cyclotron
- elektronski ciklotronski talas;
~, electrostatic - elektrostatički
talas; ~, elliptical - eliptičkni
talas; ~, elliptically polarized -
elipticnopolarizovani talas; ~, e-
mitted - emitovarli talas; ~, ener-
gy density - talas, gustine energije;
~ equation - talasna jednačina
(fiz.) i ~, evenescent-s - prigu-
šeni talasi; ~, excited - ekcito-
vani talas; ~, exciting - ekscitu-
jući talas; ~, extraneous-s -
strani signali, bočni signali (talasi);
~, extraordinary - neobični ta-
las; ~, far-infrared - talas dale-
kog infracrvenog opsega; ~, fast
- brzi talas; ~, fast cyclotron -
brzi ciklotronski talas; ~, fast
space-charge - brzi talas gustine
prostornog naelektrisanja; ~, field
- 1. talas magnetnog fluksa; 2.
pobudni talas; ~, free - slobodni
talas; ~, free-space - talas u
slobodnom prostoru; ~, free sur-
face - slobodni površinski talas;
~ function - talasna funkcija
(fiz.); ~, fundamental - osnovni
786
wave
talas, prvi harmonik; ~, Goubon
- Guboov talas; ~, gravitatio-
nal - gravitacioni talas; ~, ground
- 1. zemaljski talas; 2. osnovni
signal; ~, ground-reflected v.
earth-reflected wave; ~, gro-
wing - rastući talas; ~, growing
standing - rastući stojeći talas;
~j growing surface - rastući po-
vršinski talas; ~, guided - vo-
deni talas, usmereni talas; ~, heat-s
- toplotni talasi, infracrveni talasi;
~, hectometric-s - hektometar-
ski talasi (od 300 do 3000 KHz);
~, helicon - helikon, spiralni ta-
las; ~, high-frequency-s - kratki
talasi (od 3 do 30 MHz); ~ hol-
low - talasna dolina; ~, hydro-
magnetic - hidromagnetni talas;
-, hydrothermomagnetic - hi-
drotermomagnetni talas; —•, hyper-
sonic - ultrazvučni talas; ~, idler
- jalov talas (kod parametarskog
pojačanja); ~, impedance - ta-
lasna impedanca, karakteristična im-
pedanca (rad.); ~, impinging v.
incident wave; ~, incident -
upadni talas; ~, increasing v.
growing wave; ~, indirect v. sky
wave; ~, infrated-s v. heat waves
~, inhomogeneous - nehomogeni
talas; ~, interferential-s - inter-
ferencioni talasi; ~, ion cyclo-
tron - jonski ciklotronski talas;
~, ionic - jonski talas; ~, ionos-
pheric v. sky wave;- <—,' ion-
sound - jonski zvučni talas; ~,
kilometric-s - kilometarski talas
(od 30 do 300 KHz); ~, knock v.
shock wave; ~, L v. left-han-
d(ed) polarized wave; ~, Lamb-s
- Lembovi talasi; ~, lattice-s -
oscilacije (kristalne) rešetke; ~,
leaky - talas s gubicima na zra-
čenje; ~, leaky space-charge -
talas prostornog naelektrisanja s
gubicima na zračenje; ~, left-
circular helical - levo polarisani
spiralni kružni talas; ~, left-
hande(ed) polarized - levo po-
larisani talas; ~, LH v. left-
hande(ed) polarized wave; ~,
light - svetlosni talas; ~, long-s
- dugački talasi (od 300 KHz do
787
300 Hz); ~, longitudinal - lon-
gitudinalni talas; ~, low-frequ-
ency-s v. kilometric waves; ~,
magnetoelastic - magnetno-elas-
tični talas; ~, magnetohydro-
dynamic - magnetno-hidrodina-
mički talas; ~, magneto-plasma
- magnetno-plazmeni talas; —,
magneto-sound - magnetno-zvuč-
ni talas; ~, magnetostatic -
magnetno-statički talas; ~, mag-
non - magnonski talas; ~, main-
tained-s v. continuous waves;
~ mechanics - talasna mehanika,
grana fizike; ~, medium-frequ-
ency-s - srednji talasi (od 300
do 3000 KHz); ~, medium high-
frequency-s - talasi od 200 do
50 m; ~, metric-s - metarski
talasi (od 30 do 300 MHz); ~,
microwave (frequency) acous-
tic - akustični talasi; ~, milli-
metric-s - milimetarski talasi (od
30 do 300 GHz); ~ motion -
talasno kretanje (fiz.); ~, mo-
ving - v. travelling wave; ~,
multiple-hop sky - višestruko
reflektovano prostorni talas, vi-
šestruko reflektovani jonosferski ta-
las; ~, near-surface v. ground
wave; •~, negative - negativni
talas; ~ normal - normala ta-
lasa (fiz.); -~ number - talasni
broj, broj talasa (stojeći talasi u
provodniku) (fiz.); ~, O v. ordi-
nary wave; ~, oblique - kosi
talas; ~, oblique hydromagne-
tic - kosi hidromagnetski talas;
-~, optical - optički talas; ~,
ordinary - obični talas, normalni
talas; ~, outgoing - izlazni talas;
~, parametrically coupled-s -
parametarski-vezani talasi; ~-, par-
ticle displacement - talas pome-
ranja čestica; ~, persistent-s v.
continuous waves; ~^, phonon
- fononski talas; ~ picture - ob-
lik signala slike; ~, piezoelectric
sound - piezoelektrični zvučni
talas; ~, plane - ravni talas; ~,
plasma - talas plazme, plazmeni
talas; — polarization - polariza-
cija talasa (fiz.); ~, polarized -
polarizovani talas; ~, polychro-
50«
wave
matic - polihromatski talas; ~,
positive - pozitivni talas; ~, pres-
sure - talas pritiska; ~, primary
- primarni talas; ~, principle-s
- osnovni talasi; ~ propagation
- prostiranje talasa, propagacija
talasa (fiz.); ~, pump - talas
pumpanja; ~, L v. quasi-
longituditanl wave; ~, ~T v.
quasi-transverse wave; ~, quasi-
longitudinal - kvazilongitudinalni
talas; ~, quasi-transverse - kvazi-
transverzalni talas; ~, radiated
- 1. izračeni talas; 2. izraženi signal;
~, radio-s - radio-talasi, radio-
frekventna zračenja; ~, random-s
- slučajne oscilacije; ~, Rayleigh-s
- Relijevi talasi; ~-, reference -
referentni talas; ~, reflected -
reflektovani talas; prostorni talas;
~, refracted - prelomljeni talas;
~, residue-s - normalni talasi;
~, return - inverzni talas; ~,
RH v. right-hand(ed) polarized
wave; ~, right-circular helical
- spiralni talas; ~>, rotary - obrtni
talas (talas sa obrtnim poljem po-
larizacije); ~, rotational v. shear
wave; ~, running v. travelling
wave; ~, S - S-talas; ~, scatte-
red - resejani talas; ~, scattered
outgoing-s - rasejani izlazni ta-
lasi; ~, sensing - sondirajući
talas; ~, shear - talas smicanja;
~, shock - udarni talas; ~,
short-s - kratki talasi (s dužinom
talasa kraćom od 200 m); ~,
shrinking v. damped wave; ~,
signal - talas signala, signalni
talas; ~, sky - prostorni talas,
jonosferski talas; ~, slow - spori
talas; ~, SI^-SSB v. square-law
singlesideband wave; ~, Som-
merfeld - Zomerfeldov talas; ~,
sonic v. sound wave; ~, sound
- zvučni talas; ~, space v. sky
wave; ~, space-charge - talas
gustine prostornog naelektrisanja;
~, spacing - razdvojni signal;
~, spatial v. sky wave; ~,
spatially-growing - prostorno ra-
stući talas; ~, spherical - sferni
talas; ~, spin - spinski talas; ~s
squarish - pravougaoni talas; ~,
wave
wave
standing - stojeći talas; ~, stan-
ding whistler - stojeći talas at-
mosferske smetnje; ~, stationary
v. standing wave; ~, stray-s
- lutajući talasi; ~, submillime-
tric-s - submilimetarski talasi;
~, supersonic-s - ultrazvučni ta-
lasi; ~, surface v. ground wave;
~, sustained-s v. continuous
waves; ~, synchronous - sin-
hroni talas; ~, tangential - tan-
gencijalni talas; ~ theory of
light - talasna teorija svetlosti
(fiz.); ~, thermal sound - ter-
malni zvučni talas; ~, ther mo-
magnetic - termomagnetni talas;
~, timing - vremenski signal,
tanki signal; ~, torsional - tor-
zioni talas; ~, transverse -
transverzalni talas; ~, transverse
acoustic - transverzalni akustični
talas; ~, transverse magnetic -
transverzalni talas; ~, travelling
- progresivni talas, putujući talas;
~, tropospheric - troposferski
talas; ~ -type converter - ta-
lasni konvertor (rad.); ~, ultra-
short-s - ultrakratki talasi (kraći
od 10 m); ~, ultrasonic - ultra-
zvučni talas; ~, undisturbed -
1. neizobličeni talas; 2. neizobli-
čeni signal; ~, US v. ultrasonic
wave; ~, very high - frequency-s
- metarski talasi, kratki talasi;
~, viscosity - viskozni talas; ~,
voltage shock - udarni talas na-
pona; ~, whistler - talas atmos-
ferske smetnje; —• winding - va-
loviti namot (elj.); ~, X v. extra-
ordinary wave; ~, zero - mean
square - pravougaoni talas sa
nultom srednjom vrednošću;
waveform - oblik talasa, oblik
signala (rad.); ~, binary - bi-
narni signal; ~, Doppler - in-
variant - nepromenljivi signal u
odnosu na Doplerov efekat; ~,
Doppler-tolerant signal - to-
lerantni signal u odnosu na Do-
plerov efekat; ~ generator - ge-
nerator impulsa određenog oblika
(eh.); ~, noise - signal šuma;
~ -of pulse - oblik impulsa; ~,
788 waveguide
pump - oblik pumpnog signala;
~, quench - oblik pomoćnih os-
cilacija; ~, square - oscilacije
pravougaonog oblika; ~, stair-
case - zupčasti trougaoni oblik
talasa (signala); ~, triangular -
oscilacije trougaonog oblika
wavefront - čelo talasa, front ta-
lasa; ~, reconstructed - rekon-
struisani talasni front; ~, refe-
rence - referentni talasni front;
~, uniform-phase - talasni front
s konstantnom fazom
waveguide - talasovod (rad.); ~,
alr-filled - talasovod sa vazduš-
nom ispunom; ~, all-metal -
metalni (celometalni) talasovod; ~,
ammonia-filled - talasovod sa
amonijačnom ispunom; ~ atten-
nuator - oslabijivač talasa (rad.);
~, beam (mode) - svetlovod;
~ bend - koleno talasa (rad.);
~ bifurcation - račvanje talaso-
voda, grananje talasovoda (rad.);
- cell - ćelija talasovoda, otvor
talasovoda (rad.); —, circural
- talasovod kružnog preseka; ~,
conducting - provodni talasovod;
~, corrugated - talasasti talaso-
vod, elastični talasovod; ~ coupler
- pobuđivač talasovoda, uređaj za
pobuđivanje talasovoda (rad.); ~
coupling - talasovodna sprega,
talasovodni spoj (rad.); —', de-
pletion layer - talasovod formiran
osiromašenim slojem; ~, dia-
phragmatic - talasovod sa dija-
fragmama; ~, dielectric - die-
lektrični talasovod; ~, dielectric
(-filled) - talasovod s dielektrič-
nom ispunom; ~, disk (-loaded)
- talasovod s dijafragmama; ~,
distributed beam - talasovod sa
raspodeljenim parametrima; ~, do-
minant mode - talasovod za
osnovni tip oscilacija; ~ duplexer
- duplekser talasovoda (rad.); ~>
earth-ionosphere - talasovod Ze-
mlja-jonosf era; ~ elbow - koleno
talasovoda (rad.); ~, electron -
elektronski talasovod; ~, elliptic
- eliptični talasovod; ~. ferrite-
filled - talasovod s feritnom is-
waveguide
punom; ~, flexible - elastični
talasovod, fleksibilni talasovod; ~,
free-space - otvoreni talasovod;
~, gyrotropic-medium - žiro-
tropski talasovod; ~, H - talaso-
vod sa poprečnim presekom u
obliku H; ~, helix - spiralni ta-
lasovod; ~, hollow - šuplji tala-
sovod; ~ impedance bridge -
talasovodni impedansni most (eh.);
~, interlocked type - elastični
talasovod; ~, leaky - talasovod-
antena s uzdužnim procepom, ta-
lasovodna antena s prorezom; ~,
liquid metal filled - talasovod
sa ispunom od tečnog metala; ~,
loaded - opterećeni talasovod;
~, lossless - talasovod bez gubi-
taka; ~, manifold - v. corrugated
waveguide; ~ mode - način osci-
lovanja u talasovodu, tip oscilovanja
u talasovodu (rad.); ~, off-sized
- talasovod s nestandardnim po-
prečnim presekom; ~, optical v.
beam(mode) waveguide; ~, o-
vermoded v. oversized wave gui-
de; ~, oversized - 1. talasovod za
više tipova oscilovanja; 2. talasovod
s piramidalnim završetkom; ~,
planer dielectric - ravni dielek-
trični talasovod; ~, plasma -
plazmeni talasovod; ~, plasma-
filled - talasovod sa ispunom od
plazme; ~, pump - pumpni ta-
lasovod; ~, quasi-optical - kvazi-
optički talasovod; ~, radiating
- talasovodna antena; ~, rectan-
gular - pravougaoni talasovod;
~, reflecting beam (mode) -
refleksioni talasovod; ~, regular
- regularni (obični) talasovod; ~,
ridge - grebenasti talasovod; ~,
rigid - čvrsti talasovod; ~, run-
ning(-wave) v. travelling wa-
veguide; ~, segment - talaso-
vodni segment (rad.); ~, semi-
conductor-filled - talasovod s
poluprovodničkom ispunom; ~,
single-mode v. standard-size
wave guide; ~, sinuous - zmi-
joliki talasovod; ~, slotted - mer-
na linija; ~, squeeze section -
deo talasovoda promenljivog pre-
789 way
seka (rad.); ~, standard-size -
1. talasovod standardnih razmera,
standardni talasovod; 2. tala-
sovod s jednim tipom oscilacija;
~, standing - talasovod sa sto-
jećim talasima; ~ switch - tala-
sovodni prekidač, talasovodni pre-
bacivač (rad.); ~, tapered -
talasovod promenljivog poprečnog
preseka; ~, terresrtial - prirodni
talasovod; ~, trapezoidal - tra-
pezoidni talasovod; ~, travelling
- talasovod s progresivnim talasima;
~, uniform - uniformni talaso-
vod; ~, unloaded - neopterećeni
talasovod -K, talasovod sa popreč-
nim presekom u obliku n; ~ wa-
velength - talasna dužina talaso-
voda (rad.)
wavelength - talasna dužina (rad.,
fiz.); ~, acoustic - dužina zvuč-
nog talasa; ~, constant - kon-
stanta talasne dužine, fazna kon-
stanta (homogene linije); ~, cri-
tical v. cutoff wavelength; ~,
cutoff - kritična talasna dužina;
~, free-space - talasna dužina
u slobodnom prostoru; ~, guide -
dužina u talasovodu; ~, helicon -
dužina spiralnog talasa; ~, laser
talasna dužina zračenja lasera; ~,
maser - talasna dužina zračenja
masera; ~, optical - dužina op-
tičkog talasa; ~, phonon - talasna
dužina fonona; ~, reduced -
redukovana talasna dužina spin-
talasa; ~, spin-*wave - dužina
spin-talasa
wave-mechanical - kvantnomeha-
nički
wave-number - talasni (valni) broj
wavellite - vavelit, lesonit (bazični
fosfat aluminijuma) (min.)
wavemeter - talasomer (rad.)
wavetrain - talasni niz, red talasa
wavy - talasast, valovit; talasno;
~ master, wax original - ori-
ginal od voska (ak)
wax - vosak; —, caraauba - kar-
nauba vosak
way - put, drum; staza, putanja;
ulica; ~ car - službeni poštanski
vagon; ~ curcuit - obilazno me-
way
way
dumesno kolo, obilazak direktne
međumesne linije, obilazni put
(tel.)
weak - slab; ~ acid - slaba kiselina
(hem.); ~ current engineer -
slabostrujaš, inženjer slabe struje;
~ current engineering - tehnika
slabe struje (eh.)
weak negative - slab (nedovoljno
osvetljen) negativ (jot.)
weakening of cross section - slab-
ljenje preseka
wear - habanje; trošiti se, habati;
~ out - izlizati; ~ resistance -
otpornost protiv habanja; ~ system
- habanje sistema; ~ test - ispiti-
vanje habanja, ispitivanje na haba-
nje
weather forecast call - poziv spe-
cijalne službe (prognoza vremena)
(meteor.)
weatherometer - uređaj za odre-
đivanje otpornosti bojenih premaza
prema atmosferskim uticajima
(thnl.)
weatherproof - otporan na atmos-
ferske promene (thnl.)
weber - veber (Wb) (jedinica mag-
netskog fluksa)
weddings - papir za štampanje
reklame, plakatna hartija
wedge - klin; ~ and grove trans-
mission ration - klinasto žlebni
prenos; ~ angle - ugao klina; ~
bolt - klinasta čivija; ~ contact
- jezičasti kontakt; ~ -shaped -
klinast, oblika klina
weed - korov; ~ control - uništa-
vanje korova; ~ control aggre-
gates - uređaji (sprave) za uništa-
vanje korova; ~ extramination
- uništavanje korova; ~ exter-
minator - sredstvo za uništavanje
korova; ~ killer - sredstvo za
uništavanje korova; ~ seed -
seme korova; ~ sprayer - prska-
lica za korov
weeder - drljača za trganje korova
weedicide - sredstvo za uništavanje
korova
790 weld, edge
weekly earning - nedeljna (sed-
mična) plata, primanja; ~ season
ticket - nedeljna karta (saobraćaj)
weep hole - odvodni otvor, prorez,
prokapni otvor
weft - potka, tkanje, tkanina (tek.)
Wehneltbreaker - Veneltov preki-
dač (eh.); ~ cathode - Veneltova
katoda, oksidna katoda (els.); ~
cylinder - Veneltov cilinder, fo-
kusirajuća elektroda (eh.); ~ -fi-
lament - oksidna katoda (eh.)
wehrlite - verlit, pilzenit (bizmut-
telurid) (min.)
weigh-batcher - dozirana vaga;
~ -bridge - mosna vaga
weigher - dozirani uređaji
weight - težina, mera, teret, teg;
~ -density - specifična težina;
~ distribution - raspored težine;
~, fill - težina punjenja (thnl.);
~ mili - glodalica (maš.); ~
of deposited metal - težina do-
datog materijala (zav.); ~ of
electrode melted in unit time
- učinak topljenja (zav.); ~ of
electrode wire melted in unit
time - težina istopljenog jezgra
elektrode u jedinici vremena (zav.)^;
~ of metal deposited in unit
time - težina nanetog materijala
u jedinici vremena, učinak zava-
rivanja (zav.); ~ of metal de-
posited in unit time at maxi-
mum current - optimalni učinak
zavarivanja (zav.); ~ of metal
melted per amper per minute
- koeficijenat topljenja (težina is-
topljenog metala po amperu u mi-
nuti) (zav.); ~ of portion of
core wire melted - težina istop-
ljenog metala (jezgra elektrode)
(zav.); ~ of portion of elec-
trode melted - težina istopljene
elektrode (uključivo obloga) (zav.);
~ voltmeter - težinski voltmetar
(el.)
Weiler wheel - Vajlerov točak (el.)
weir - brana (gradev.)
Weir stabilizer - kvarcni stabiliza-
tor (frekvencije) (el.)
weld - šav, zavareni šav (zav.);
zavarivati
weld edge - rubni šav (zav.);
weld face 791
weld face - lice šava (zav.); ~,
field - montažni šav (zav.); ~,
fillet - ugaoni šav (zav.); ~,
fillet in a corner joint - ugaoni
šav spoja na uglu (zav.); —, flat
faced fillet - ugaoni šav sa ravnim
licem (sav.); ~, flush - sučeoni
šav bez nadvišenja (zav.)
weld J butt in Tee or corner joint
- ugaoni šav sa pripremljenim
žlebom (zav.); ~ junction -
granica rastvaranja (zav.); ~ made
downwards by vertical position
welding - nizlazni šav (šav izvr-
Sen u vertikalnoj ravni odozgo
,; naniže) (zav.); ~ metal - mate-
rijal šava, metal šava (zav.); ~
• metal zone - oblast rastapanja
(zav.); ~ restrained test -
ukleštena zavarena proba (zav.)^;
: J ~ , rotation - ugao okretanja
spoja (između ravni simetrije spoja
i vertikalne ravni), ugao okretanja
Sava (zav.); ~, slope - ugao
nagiba šava, ugao nagiba spoja
pri izvršenju (ugao između ose
Sava i horizontalne ravni) (zav.);
'—; slot - šav u žlebu (zav.); —
tack - mesto pripajanja, pripoj
(zav.); ~ with backing ring -
šav sa prstenastom podlogom (zav.);
~ with backing strip - šav sa
privarenom podložnom pločicom
(zav.); ~ zone - oblast zavariva-
nja (opšti izraz za oblast rastapanja
i toplotnog uticaja prelazne zone),
zona šava (zav.)
weldability assessed from the
effect of mechanical stresses -
zavarljivost zavisna od konstruk-
tivnih oblika; opšta zavarljivost
(zav.); ~ assessed from the
effect of metallurgical conside-
rations - zavarljivost zavisna od
metalurških činilaca, lokalna za-
varljivost (zav.); ~ assessed from
the point of view of technique
- zavarljivost zavisna od načina
rada, operativna zavarljivost (zav.)
weld between members with pre-
pared edges - šav sa pripremlje-
nim žlebom (zav.); ~ bevel or
J but in Tee or corner joint -
ugaoni šav sa pripremljenim žle-
welding
bom (zav.); ~ bond - šav za
električnu provodljivost (kod šina)
(zav.); ~ butt between plates
with raised edges - rubni šav
(zav.); ~ capable of taking
stresses - šav sposoban za prijem
sila (zav.); ~, chain intermit-
tent - ravnomerno isprekidan šav
(zav.); ~, concave fillet - iz-
dubljeni šav (zav.); ~, conti-
nous - neprekidni šav (zav.); ~,
convex fillet - ispupčeni ugaoni
šav (zav.); ~, corner - ugaoni
šav (sav.); ~ decay - sklonost
ka koroziji usled zavarivanja (zav.)
welded assembly - zavareni komad,
zavarena konstrukcija (zav.); ~
-contact germanium crystal -
kristal germanijuma sa zavarenim
kontaktom (nukl.); ~ joint -
zavareni spoj (zav.)
welder - zavarivač (zav.); ~ elec-
tron beam - električni aparat za
zavarivanje; ~, transistor encap-
sulation - uređaj za zavarivanje
tela tranzistora
welding - zavarivanje (zav.); ~
accessories - pomoćni uređaj za
zavarivanje (zav.); ~ alternator
- zavarivački alternator, generator
naizmenične struje za zavarivanje
(zav.); ~ apron - zavarivačka
kecelja (zav.); ~ are - luk za za-
varivanje, zavarivački luk (zav.)[;
~, block - potpuno zavarivanje
šava u odsecima (zav.); ~ bench
- zavarivačka klupa, zavarivački
sto (zav.); ~ blowpipe - gorio-
nik za zavarivanje, zavarivački go-
rionik (zav.); ~ booth - zava-
rivačka kabina (zav.); ~ braze
- zavarivačko lemljenje (zav.);
~ cable - zavarivački kabl (zav.);
~ characteristics - karakteristike
zavarivanja (zav.); ~ choke -
induktivni regulator (i stabilizator)
(zav.); ~ conditions - uslovi
zavarivanja (zav.); ~ neetor -
spojnik kabla za zavarivanje (zav.);
~ current - struja zavarivanja
(zav.); ~ defects - greške zava-
rivanja, greške u šavu (zav.); ~
electrode - zavarivačka elektroda
welding
welding
(zay.)i ~, electron beam - za-
varivanje elektronskim snopom; ~
equipment - zavarivačka oprema,
oprema za gasno zavarivanje (zav.);
~ flame - plamen za zavarivanje
(zav.) ; ~ flux - topljenje (zav.);
~ generator - zavarivački gene-
rator, matični generator za zava-
rivanje (zav.); ~ glass - obojeno
zaštitno staklo (zav.); ~ gloves
- zavarivačke rukavice (zav.); ~
goggles - zavarivačke naočare
(zav.); ~, laser - zavarivanje la-
serskim snopom; ~ head - glava
za zavarivanje (zav.); ~ machine,
static - nepokretna zavarivačka
mašina (zav.); ~ method - na-
čin zavarivanja (zav.); ~ opera-
tor - zavarivač na automatskoj ma-
šini (zav.); — operation - izvr-
šenje zavarivanja (zav.); ~ paste
- pasta za zavarivanje (zav.); ~
position - položaj zavarivanja, po-
ložaj7 pri zavarivanju (zav.); ~
powder - topitelj u prahu (zav.);
~ processes - vrsta zavarivanja
(zav.); ~ ranges - oblast regu-
lacije struje zavarivanjem (zav.);
~ set using electronic' recti-
fier - cevni (elektronski) isprekidač
za zavarivanje (zav.); ~ set with
a continuous wave high fre-
quency ioniser - stroj za zava-
rivanje sa samoizazvanim visoko-
frekventnim pražnjenjem (zav.);
~ set with a surge injector -
stroj za zavarivanje stabilizatorom
luka (generatorom udarnog talasa)
(zav.); ~ set with direct cur-
rent suppersslon capacitors -
stroj za zavarivanje sa baterijom
kondenzatora (u seriji) (zav.); ~
set with high frequency ioniser
- stroj za zavarivanje sa dodatnom
visokofrekventnom strujom (zav.);
~ set with high frequency
spark ioniser - stroj za zavari-
vanje sa visokofrekventnom var-
nicom za olakšanje paljenja (zav.);
~ set with separate motor and
generators) on a common ba-
seplate - pretvaračka grupa sa
odvojenim generatorom na zajed-
792 well base rim
ničkoj osnovi, spregnuta pretva-
račka grupa za zavarivanje (zav.);
~ shop - zavarivačka radionica
(zav.); ~ sleeve - naramenice
za zavarivanje (zav.); ~ spats -
zavarivačke dokolenice, dokolenice
za zavarivače (zav.); ~ stress -
unutarnji napon od zavarivanja
(zav.); ~ technique and me-
thods - tehnika i metode zava-
rivanja (zav.); ~ time - vreme
zavarivanja (zav.); ~ torch - za-
varivački gorionik (zav.); ~ trans-
former with dropping charac-
teristic - transformator za zava-
rivanje sa strmom karakteristikom
(zav.); ~ transformer with po-
wer factor correction - transfor-
mator za zavarivanje sa korekcijom
faktora snage (zav.); ~ trans-
former with three phase input
and single phase double fre-
quency output - tromonofazni
transformator za zavarivanje (sa
udvajanjem učestalosti) (zav.); ~,
ultrasonic - ultrazvučno zavari-
vanje; — using bar or backing
strip - zavarivanje sa podlogom
(zav.); <—• using filler metal -
zavarivanje sa dodatnim materija-
lom (zav.); ~ with consumable
electrode - zavarivanje topljivom
elektrodom (zav.); — with non-
consumable electrode - zavari-
vanje netopljivom elektrodom (zav.)
~ without moving the work-
piece - zavarivanje u prinudnom
položaju (zav.); ~ without using
the filler metal - zavarivanje
bez dodatnog materijala (zav.);
~ without weaving - višeslojno
zavarivanje uzanim varovima (zav.)^;
~ with pressure - zavarivanje
pritiskom (zav.); ~ with wea-
ving - višeslojno zavarivanje u
širokim varovima (zav.);
weldment - zavareni komad, zava-
rena konstrukcija (zav.)
weldotron - veldotron
well - 1. potencijalna jama; 2. izvor
(npr. informacija)
well base rim - olučasti naplatak
(inot.); ~ water - bunarska voda
well-type counter
well-type counter - brojač radio-
aktivnog zračenja u koje se uzorak
stavlja u zaštitnu oblogu odozgo
(nukl.)
welt - porub, rub, opšav, obod
Western cell - Vestonova ćelija, Ves-
tonov element, galvanski spreg
standardnog napona, sadrži i kad-
mijum; ~ film-speed - Vesto-
nova brzina filma, praktična mera
osetljivosti emulzije (fot.)
Weston-Scheiner film-speed - ska-
la osetljivosti emulzije gde porast
od 3 jedinice predstavlja dvostruko
veću osetljivost (fot.)
westrosol - trg. ime za trihlor-
etilen (hem.)
wet - mokar, vlažan, nakvašen,
poliven; ovlažiti; ~ acetylene -
vlažni acetilen (zav.); ~ analysis
- mokra analiza (hem.); ~ assay
- analiza na „mokrom putu", iz
rastvora (hem.); ~ battery -
akumulatorska baterija, baterija sa
mokrim elementima (el.); ~ cell
- mokri element, element sa teč-
nim elektrolitom (el.); ~ electro-
lytic capacitor - mokro-elektro-
litički kondenzator (el.); ~ grin-
ding - mokro brušenje (mot.);
~ milling - mokro mlevenje
(thnl.); ~ oxygen - vlažni kiseo-
nik (thnl.); ~ sump - karter sa
uljnim ostatkom (mot.)
wetness of steam - vlažnost pare
(en.)
wettability - stepen nakvašenosti
wetted perimeter - okvašeni obim
wetting agents - sredstva za olak-
šavanje kvašenja (sapuni, deter-
dženti) (thnl.);
whale oil - riblje ulje
Wheatstone bridge - Vitstonov
most (ti.); — perforator - Vit-
stonov perforator (el.); ~ t r a n s -
lating system - Vitstonova trans-
lacija, Vitstonov translacioni si-
stem (ti.)
wheel - točak; ~ barrow - ručna
kolica; ~ base - razmak osovina
(mot.); ~ box - izbočina nad
točkom (mot.); ~ cylinder -
kočni cilinder (mot.)
793 white arsenic
Wheeler's formula - Vilerova for-
mula (za proračun cilindričnih ka-
lemova) (ti.); ~ gearing - zup-
čanični prenosnik (ma!.); <~ ore
- burnonit, sulfid bakra, antimona
i olova (min.); ~ seat - sedište
glavčine (mas.); ~ static - sta-
tičke smetnje od točkova (auto-
mobila) (mot.) ; ~ tooth - zubac
točka (mol.);
whewellite - huevelit (kalcijum-
oksalat) (min.)
whirl - vrtlog, vihor, vrtloženje
whisker - kontaktna opruga; vlas,
brk, pipak, zalistak
whistler - atmosfersko pištanje;
atmosferik zvučnog dijapazona, at-
mosferske smetnje; ~, artificial
- veštačke atmosferske smetnje;
~, long - daljinske atmosferske
smetnje; —; multiple-path -
višestruke atmosferske smetnje; ~,
natural - prirodne atmosferske
smetnje; ~, nose - atmosferske
smetnje „nos" tipa; >—,' post-
explosion - posteksplozivne at-
mosferske smetnje; ~, preshot -
atmosferske smetnje do eksplozije;
~, short - kratke atmosferske
smetnje; ~, solar-s - solarne
atmosferske smetnje; ~, standing
- stojeći talas atmosferskih smetnji;
~, terrestrial-s - zemaljski ta-
lasi atmosferskih smetnji
whistler-type noise - pištanje, ci-
jukanje, vriska
white arsenic - beli arsenik, arsen-
trioksid, mišomor (hem.); ~ bole
- beli bolus, kaolin (thnl); ~
copperas - goslarit, bela galica,
cink-sulfat (min.); ~ damp -
ugljen-monoksid koji nastaje ne-
potpunim sagorevanjem uglja u
ugljenokopima (thnl.); ~ fir -
smrča (bot.); ~ glass - belo,
mlečno staklo, opalno staklo (thnl.);
~ gold - belo zlato, legura zlata
sa niklom ili paladijumom (thnl.);
~ heat - belo usijanje; ~ iron
pyrite v. mercasite; ~ lead -
olovno belilo, bazni olovo-karbo-
nat, služi kao bela boja i glazura
za keramiku (thnl.); ~ lead ore
 white arsenic 794 windlng 795 wiring
winding

white arsenic
- cerusit, bela olovna ruda, olovo-
karbonat (min.); ~ light - bela
svetlost; ~ metal - beli metal
(legura olova, kalaja i antimona)
(mtl.); ~ nickel - kloantit, dijarse-
nid nikla (min.); ~ petrolatum
- beli vazelin (thnl.); ~ sapphire
- beli safir, beli korund ili leuko-
safir, kristalni aluminijum-trioksid
~ (min.); ~ spirit - petrolejski
destilat, upotr. kao rastvarač boja
(thnl.); ~ vitriol - bela galica
(cink-sulfat) (hem.)
whiting - beli pigment (prirodni
kalcijum-karbonat) (nije kreda)
whole step - ceo ton; ceo korak
wide - širok; ~ angle beam - ši-
roko-razlazni snop (zrak), široko-
divergentni snop (zrak); ~ angle
lens - široko-divergentno sočivo
(opt.); ~ band - široki opseg,
široki dijapazon; ~ range mo-
nitor - široko-pojasni monitor
(eh.)
widening - 1. proširenje (spektralne
linije); 2. širenje, ekspanzija; ~,
Doppler - Doplerovo širenje; ~,
line - projirena linija; <—,' spec-
trum - proširenje spektra
width - debljina, širina; <~, angular
- ugaona širina, angularna širina;
~, beam - širina snopa; divergen-
cija snopa; ~, collision-broade-
ned line - širenje spektralne linije
usled sudara, udarno širenje spek-
tralne linije; ~, Doppler - Dople-
rovo širenje (spektralne linije); ~,
gate - dužina (širina) strobiom-
pulsa; ~, gyromagnetic line -
širina linije žiromagnetae rezonan-
cije; ~, half-height - širina linije
ravna poluvisini; ~, half-inten-
sity line - širina linije ravna polu-
intenzitetu; ~, half-power - of
lobe - širina linije ravna polu-
snazi; ~ milling operation -
obrada širokim glodalom (maš.);
~ modulation - širinska modula-
cija (eh.); ~ of cut - širina stru-
gotine (maš.); ~ of keyway -
širina žleba za klin (ma!.); ~
of root face - visina zatupljenja
(zov.); ~ on-half-amplitude -
širina linije ravna polovini ampli-
tude ; ~ pressure-broadened line
- širenje spektralne linije usled
dejstva pritiska; ~, sweep - opseg
ispitivanja
Wien bridge - Vinov most (el.);
~ bridge oscillator - oscilator
sa Vinovim mostom (el.);
Wien s displacement constant -
Vinova konstanta pomeranja (fiz.);
~ displacement law - Vinov
zakon pomeranja (fiz.); willemite
- vilemit, ortosilikat cinka (zelena
luminescentna materija) (min.);
Wilson chamber, Wilson cloud
chamber - Vilsonova maglena
komora (fiz.);
wimble - ručna burgija, svrdlo;
Wimshurst machine - Vimšerstova
elektrostatička mašina (el.);
winch - vitlo;
wind charger - centrala na vetar,
generator za punjenje s pogonom
na vetar (el.); ~ finding radar
- radar za otkrivanje vetrova (eh.) ;
~ motor - motor na vetar; ~ resi-
stance - otpor vazduha (av.);
~ rose - ruža vetrova (pom.);
~ vane - vetrokaz (meteor.); ~
solar - sunčani vetar;
winder - mašina za namotavanje;
~ 3 automatic - automatska ma-
šina za namotavanje; ~, bobbin
- bobina za namotavanje; ~,
strip - stalak za namotavanje tra-
kastih provodnika; ~, toroid -
stalak za namotavanje kalemova
s toriodalnim jezgrom;
winding - namotavanje, namotaj;
~, backet - univerzalni namotaj;
~, crisscross coil v. backet
winding; ~, dc - jednosmerni
namotaj; ~, double - bifilarni
namotaj; ~, drive - probni na-
motaj, kontrolni namotaj; ~ fac-
tor - faktor namota (el.); ~,
feedback - namotaj povratne spre-
ge; ~ operation - namotavanje;
~ pitch - korak namota; ~, print
- štampani-namotaj; ~, read(out)
- namotaj za očitavanje; ~, re-
gulating - regulacioni namotaj
(za izmenu koeficijenta transfor-
macije); ~, sense - signalni na-
motaj; ~ slot - žleb za namota-
vanje (maš.); ~, write - namotaj
zapisivanja
windlass - motovilo, unakrsno mo-
tovilo (maš.);
windmill - vetrenjača
window - prozor, izlog; ~, appa-
rent - lažno atmosfersko okno
(prozračnosti); ~, atmospheric
- atmosfersko okno (prozračnosti);
—, atmospheric radio - atmos-
fersko okno (prozračnost) u radio-
diiapazonu; ~, Brewster(-angle)
- okno pod Brjusterovim uglom, wire netting - žičana mreža (thnl.);
Bjusterovo okno; ~, contact -
kontaktno okno (u integralnoj šemi);
~, detector - okno prozračnosti
. detektora; —, galactic-s - ga-
laktički koridori; ~, glass - pro-
zorsko ravno staklo (thnl.); —,
optical - optičko okno (u Zemlji-
noj atmosferi); ~, oxide - okno
u oksidnom sloju; ~, partial -
(atmosfersko) okno delimično pro-
izvodnje; ~, radio v. atmosphe-
ric radio window; ~, slindlng
time - atmosfersko okno (prozrač-
nosti) u radio-dijapazonu; ~, spec-
tral - okno prozračnosti, spektralno
okno; ~, thin - tanko okno, tanki
prozor; ~, time - vremenski in-
terval; ~', waveguide - talaso- wireman - elektromonter, linijaš
vodno okno; ~, windowless co-
unter - brojač radioaktivnog zra- wirephoto - fototelegrafija, fototele-
čenja bez prozora; koristi se za
merenje slabo prodornog zračenja rope - žičano uže (maš.), čelično uže
windscreen - vetrobran (mot.); ~
wiper - brisač (mot.)
windshield - vetrobran (mot.);
wing - krilo; blatobran; ~ mixer
- mešalica sa lopaticama (thnl.);
~ nut - krilna navrtka, krilna
matica (maš.); of line - krilo
spektralne linije; ~, Rayleigh-
line - krilo Rejlijeve linije
winking - miganje, treptanje, svet-
lucanje (mot.)
wiped contact - priljubljeni kon-
takt (el.)
wiper - kontaktna ručica (na bira- wiring - provodnik, provlačenje pro-
čima), klizač; ~ arm - krak bri-
sača (mot.); ~ blade - guma
brisača (mot.)
wire - provodnik, žica; montirati
(spajati detalje žicom); telegra-
fisati; ~ armoring - armiranje
žicom; — armoring-hose - ži-
com armirano crevo; ~ breakage
detector - indikator prekida pro-
vodnika (el.); ~ broadcasting -
radio-difuzija po žicama (rad.);
~ brush - metalna četka (maš.);
~, central - centralni provodnik;
~ communication - veza po
žicama, žičana komunikacija (tel.);
-—', lead-in - uvod, uvodni pro-
vodnik
~, pickup - izlazni provodnik;
~ sce - provodnik s jednoslojnom
izolacijom pamuk-hartija; ~, sce
- emajlirani provodnik s jednosloj-
nom izolacijom pamuk-hartija; ~,
sense - signalni provodnik
wire-to-wire capacitance - kapa-
citet među provodnicima (el.);
~ twistor - uvijeni provodnik
wireless - radio; bežični; ~ beacon
- radio-far; ~ beam - radio-snop;
~ compass - radio-kompas (av.) ;
~ engineer - radio-inženjer tele-
komunikacije; ~ engineering -
radio-tehnika; ~ link - radio-
veza, bežična veza; ~ message -
radiogram, radio-vest;
(el.)
gram (tel.)
(pom.); ~, regular lay - me-
talno uže unakrst usukano (maš.)^;
~ sheating - metalno opletanje
provodnika, metalna zaštita pro-
vodnika, širmovanje (el.); ~ skin-
ner - mašina za čišćenje krajeva
provodnika od izolacije (el.); ~
stretcher - uređaj za zatezanje
provodnika (el.); ~ table - tab-
lica provodnika, lista provodnika
(el.); ~ tapping - prisluškivanje
razgovora, prisluškivanje (magneto-
fonom) (tel.)
vodnika, šemiranje (el.); ~ capa-
citance - kapacitivnost (el.); ~,
concealed - skrivena montaža;
wiring
wiring
~, customized - uobičajena mon-
taža; ~ diagram - montalna
šema (aparat), šema veze (el.);
~, discretionary - diskretna mon-
taža; ~, exposed - otvorena mon-
taža; ~, fixed-pattern - montaža
sa fiksnim oblikom; ~, multi-
layer - višeslojna montaža; ~,
piano - montaža golim provod-
nikom; ~, point-to-point - mon-
taža tačku po tačku; ~, printed
(-circuit) - štampana montaža;
~, single-sided printed - jed-
nostrana štampana montaža; ~,
solderless - montaža bez lem-
ljenja
withdraw - ukloniti, povući, povla-
čiti
witherite - viterit, barijum-karbo-
nat (min.)
withstand - izdržati
wobble factor - faktor vobulacije,
faktor nestabilnosti, faktor pro-
mene frekvencije (els.); ~ fre-
quency - frekvencija rada voblera,
frekvencija ponavljanja (eh.)
wobbling - voblovanje, promena
frekvencije (eh.)
wobbulated echo-box - vobularni
eho-rezonator, vobulama eho-ku-
tija (eh.)
wobbulator - ispitni uređaj sa
promenom frekvencije, vobula-
tor (els.)
woggle joint - elastični spoj, elas-
tična veza (maš.)
wolfram (tungsten) - volfram
(hem.)
wolframite - volframit, volframat
gvožđa i mangana (min.)
wolfsbergite - volsbergit, halko-
stibnit, bakarni antimonski sjajnik,
sulfid bakra i antimona (min.)
wollastonite - volastonit, vrsta pro-
stog piroksena, silikat kalcij uma
(min.)
Wollastone wire - veoma tanka žica
za merenje uređaja (els.)
womp - blesak svetla (mot.)
wood - drvo; Suma; drveni duvački
instrument; ~ alcohol - đrvrri
alkohol, metil-alkohol (hem.); ~
auger - burgija za drvo; ~ axe
796 work
- sekira; ~ bit - burgija za drvo;
~ blind factory - fabrika roletni,
žaluzina; ~ charcoal - drveni
ugalj (hem.); ~ chisel - dleto;
~ covering - drvena obloga
(građev.); ~ engrawing - rez-
barenje; ~ flour - drvno brašno;
~ free - bezdrvni (papir); ~
gas - drvni gas (proizvod suve de-
stilacije) (hem.); ~ lagging -
oblaganje drvetom; ~ opal -
drvenasti opal, oblik opala gde je
mineral zamenio delove fosilnog
drveta zadržavajući njegovu struk-
turu (min.); ~ pattern shop -
modelarnica; ~ pegging mashine
- mašina za izradu klinaca; ~
planer - blanjalica za drvo (maš.);
~ preservative - sredstvo za
konzerviranje drveta; ~ profiling
mashine - glodalica za drvo (maš.);
~ pulp - drvna pulpa (za izradu
hartije) (thnl.); ~ rasp - rašpa;
~ saw - testera, stolarska testera;
~ spirit - drvni alkohol, drvna
žesta, metil-alkohol (hem.); ~
sugar - drvni šećer, ksiloza (hem.);
~ tar -. drvna smola, drvni ka-
tran, proizvod suve destilacije dr-
veta (thnl.); ~ tin - varijetet
kasiterita karakteristične zvezdaste
strukture (min.); ~ turner -
dvostrugar; — wool - drvena
vuna; ~ working lathe - strug
za obradu drveta; woodworking
- prerada (obrada) drveta; ~ ma-
chine - mašina za obradu drveta;
~ planer - rendisaljka za drvo
woof - potka, tkanje, tkanina (tek.)
woofer - zvučnik za niske frekven-
cije (ak.)
wool - vuna, runo (tek.); ~ fat -
lanolin, mast iz vune (tehnl.)
word - 1. reč, broj; kod (broja
ili komande); 2. grupa simbola;
kodna grupa
word articulation - artikulacija
reci (ak.); ~ code - kodna grupa;
~ command - komanda; ~ con-
trol - upravljanje, komanda; ~
recognizer - raspoznavač reci,
raspoznavač slogova (ak.)
work - rad, obrada
work capacity 797
work capacity - količina obrađe-
nih komada (maš.); ~ cycle -
radni ciklus; ~ development -
razvojno-konstrukciona razrada; ~
done - izvršni rad; ejector -
izbaci vač obrađenog komada (maš.);
~ feed - pomeranje obrađenog
komada (maš.); <~ fixture - pri-
čvršćivanje obrađenog komada
(maš.); ~ handling - transporto-
vanje obrađenog komada (maš.);
~ head transformer - strujni
transformator za indukciono gre-
janje (el.); ~ height - visina
obrađenog komada (maš.);
work-holding device, work-hol-
ding equipment - uređaj za dr-
žanje komada koji se obrađuju
(maš.)
work layout - obeležavanje (maš.);
~lead - provodnik za masu (el.);
~ maintenance - tekuće održa-
vanje, preventivno održavanje
work seat - oslona površina komada
koji se obrađuje (maš.); ~ setting
- pričvršćivanje komada koji se
obrađuje (maš.); ~ spindle speed
- brzina radnog vretena (maš.)
workable - obradljiv
workholder - držač obrađenog ko-
mada (maš.)
working - obrada; ~ accuracy -
radna tačnost (maš.); ~ allow^-
ance - dodatak za obradu (maš.);
~ cylinder - radni cilinder (maš.);
- drawing - radni crtež (maš.);
~ fluid - radni medij (maš.);
~ length - radna dužina (maš.);
~ life - radni život (maš.); ~
off-line - 1. rad indirektnim uprav-
ljanjem; 2. autonomni rad; ~ on-
line - 1. rad direktnim upravlja-
njem; 2. on lajn rad; ~ part of
the cutting edge - radni deo
sečiva (maš.); ~ pressure - radni
wurtzite
pritisak (zav.); <•-,, real-time -
rad u realnom opsegu vremena;
~ speed - radna brzina (maš.);
~ spindle - radno vreteno (maš.);
~ stroke - radni hod (maš.);
~ surface - radna površina (maš.);
~ thread - radna loza (maš.);
~ time (of a machine) - radno
vreme (mašine) (maš.); ~ ultra-
sonic metal - ultrazvučna obrada
metala; ~ voltage - radni napon
(el.)
workshop - 1. sekcija; 2. seminar;
3. simpozijum
world-wide - globalni, svetski
worm and worm wheel - puž i
pužni točak (maš.); ~ box - pužna
kutija (maš.); ~ gearing - pužni
prenosnik (maš.)
worm miller - glodalica za izradu
puževa (maš.); ~ shaft - vratilo
beskrajnog zavrtnja (maš.); ~
wheel drive - pogon pužnim zup-
čanikom (maš.)
wort - pivska šira (thnl.)
wow - jecanje, sporo kolebanje
brzine tona; širenje zvuka, pro-
mena zvuka
Wratten filter - Ratenov svetlosni
filter (jot.)
wreck - olupina broda
writer - pisač, rekorder
writing - pisanje, zapisivanje, re-
gistracija; ~, electron-beam -
registracija elektronskim snopom;
~, photoconductivity - fotokon-
duktivni zapis fotoprovodna regi-
stracija
wrought iron - kovno gvožđe (maš.,
mil.)
wulfenite - vulfenit, žuta olovna
ruda, molibdat olova (min.)
wurtzite - vurcit, heksagonalni cink-
sulfid (min.)
 X
xanthates - ksantati, soli ksantogen-
ske kiseline (hem.)
xanthation - ksantogeniranje celu-
loze, međustupanj u proizvodnji
veštačke svile (thnl.)
Xanthene - ksanten, difenil-metan-
oksid (hem.)
xanthine - ksantin, 2,6-dioksipitin
(hem.)
xanthophyll - ksantof il, žuti pigment
iz hlorofila (hem.)
xantho-protein reaction - ksanto-
proteinska reakcija, žuto obojenje,
proizvod delovanja azotne kiseline
na belančevine (hem.)
xanthopterine - ksantopterin, urop-
terin, žuta boja (hem.)
Xanthosiderite - ksantosiderit, hi-
dratisani limonit zvezdaste igličaste
strukture (min.)
X-axis - x-osa, osa x kristala, elek-
trična osa peizokristala
X-banđ - X-dijapazon, trosantime-
tarski dijapazon (2,75~5,77 cm)
Uh.)
X coordinate - x koordinata, apscisa
(mat.)
X-cut - x-rez (rez piezokristala
upravan na osu x)
Xe - simbol elementa ksenona (hem.)
xenomorphic - ksenomorfan, koji
ne pokazuje sopstvene kristalne
oblike (min.)
xenon - ksenon, hem. element,
simbol Xe, redni broj 54, atomska
težina 131,30, inertni gas 0 grupe
periodnog sistema (hem.) ; ~ po-
isoning; - zatrovanje ksenonom
teškoće koje nastaju pri radu nu-
klearnog reaktora zbog nagomila-
vanja proizvoda fisije Xe. Ova
pojava dolazi naročito do izražaja
kada se posle kraće pauze reaktor
ponovo pušta u rad (nukl.)
xenotime - ksenotim, itrijum-fosfat
sa primesama retkih zemalja, ura-
nijuma i torijuma (min.)
xerography - kserografija, fotogra-
fisanje gde ploča postaje osetljiva
uz pomoć elektriciteta (fot.); ~,
thermoplastic - termoplastična
kserografija
xeroprinting - kserografija
xeroradiography - kseroradiogra-
fija
X-mitter - predajnik (rad.)
X-partide - teški elektron (el.)
X-plates - ploče za horizontalni ot-
klon (eh.)
X radiation - X-zraci, X-zračenje
(fiz.)
X-ray - X-zrak, Rentgenov zrak
(fiz.) i ~, analysis - analiza po-
moću X-zraka (hem.); ~, appara-
tus - rendgen-aparat; ~ crystallo-
graphy - kristalografija pomoću
X-zraka (kr.)\ ~ diffraction -
difrakcija X-zraka; ~- equipment
- rendgenski uređaj; ~, examina-
tion - ispitivanje rendgenskim
zracima (sav.); ~ goniometer
X-ray
X-ray
- rendgenski goniometar; ~ in-
tensity meter - merač intenziteta
X-zrakova (tb.); ~ machine -
rendgen-aparat; ~ photograph
- rendgenski snimak; ~ photo-
graphy - fotografija X-zradma;
~ spectrometer - spektrometar
za X-zrake; ~, soft - meki rend-
gen-zraci; ~ spectrum - spektar
X- zraka; ~ therapy - rendgen-
terapija (med.); ~ tube - cev za
proizvodnju X-zraka (el.); ~ va-
800 Xyno Resins
cuum - rendgenski vakuum (ma-
nje od 0,01 mm) (el.)
x-shift - horizontalni pomeraj, ho-
rizontalno pomeranje
x-unit - x-jedinica (jedinica dužine
jednaka 10 mm)
xylenols - ksilenoli, monohidroksilni
fenoli izvedeni od ksilola (hem.)
xylose - ksiloza, jedna od pentoza,
nalazi se u mnogim biljkama (hem.)
Xyno Resins - tečne emulzije plas-
tičnih materija vinilnog i akrilnog
tipa (thnl.)
Y - simbol za element itrijum (hem.)
Yagi antenna - Jagi-antcna, usme-
rena antena (rad.); ~ screen
reflector - Jagi-antena sa reflek-
torskim rastvorom
yardage - kubatura
yard - dvorište, radilište; manevar-
ski koloseci; jard (91,44 cm); —
trial trip - probna vožnja u bro-
dogradilištu
yarn - konac, preda (tek.)
yaw - skretanje sa pravca, ugao
skretanja, ugao napada, otklon od
kursa
yawmeter - indikator skretanja (od
kursa)
Yb - simbol za element iterbijum
(hem.)
y-coordinate - y-koordinata (mat.)
y-connected - vezan(o) u zvezdu
y-connection - veza u zvezdu
year - godina; ~, light - svetlosna
godina
yeast - kvasac
yellow - žito; ~ bras - me-
sing, žuti liv; ~ copper
ore - halkopirit, sulfid bakra
i gvozda (min.); ~, deal - beli
bor (hot.); ~ heat - žuto usi-
janje (mil.); ~ ochre - oker,
zemljana boja (thnl.); ~ phos-
phorus - žuti fosfor (hem.); ~
quartz - citrin, žuti kvare (min.);
~ resln - kolofonijum; ~ yield-quantum - kvantni prinos
screan - žuti filter (Joto); ~
spot - žuta mrlja; ~ tellurium
»1 Rečnik
- silvanit, telurid zlata i srebra
(min.)
yenite - lijevrit, ilvajit, silikat gvozda
i kalcijuma (min.)
yew - tis, tisovina, luk od tisovine
(bou)
yield - rezultat, prinos, produkcija;
tečenje; plastična deformacija; ~,
line theory - teorija linije loma;
~ mass distribution - raspodela
prinosa proizvoda fisije po masama
jezgara (jiz.); ~ point - granica
tečenja, granica istezanja; ~ point
in bending - granica savijanja
(meh.); ~ point in compre-
ssion - granica gnječenja (meh.)':
~ point in tension - granica
razvlačenja, granica velikih izdu-
ženja (meh.); ~ point in tor-
sion - granica uvijanja (meh.); ~
stress - granica tečenja, granični
napon; ~ stress in bending -
granica savijanja (meh.); ~ stress
in compression - granica gnje-
čenja; ~ stress in flexure -
granica savijanja (meh.) ; ~ stress
in tension - granica razvlačenja,
granica velikih izduženja; ~ stress
in torsion - granica uvijanja (meh.)
time-averaged - vremenski pro-
sečni prinos
yielding of crystals - obrazovanje
kristala
y-joint - viljuškasti priključak, rač-
vasti priključak
yoke
yoke - jaram, otklonski sistem; pri-
čvrsni stremen; ~ of a magnet
magnetski jaram (el.); ~, main -
osnovni jaram; ~ plate - vodična
ploča, donja ploča (inaš.); ~,
screw - zavrtan) pričvrsnog stre-
mena (zav.); ~ top - gornji ja-
ram; <—- vertical (deflection) -
vertikalni otklonski sistem
Y-particles - hiperoni, elementarne
čestice (fiz.)
yperite - iperit, dihloro-sulfid (bojni
otrov) (hem.)
ytterbium - iterbijum, hem. ele-
ment, simbol Yb, redni broj 70,
802 yu-stone
atomska težina 173,04, metal iz
grupe retkih zemalja (/tem.)
yttrium - itrijum, hem. element,
simbol (Yt), redni broj 39,
atomska težina 88,91, metal 3.
grupe periodnog sistema, spada u
retke zemlje (hem.)
yttrocerite - itrocerit, kalcijum-
fluorid sa primesama elemenata
itrijumove i cerijumove grupe (min.)
yttrotantalite - itrotantalit, tantalit
itrijuma sa primesama Nb, Ce,
U, Ca, Fe i dr. (min.)
yu-stone - kinesko ime za ukrasnu
vrstu zada (min.)
zaffar v. zaffer
zaffer - kobalt-plavo, kobalt oksid,
plava boja za gledosanje sudova,
gleđ
zaffir v. zaffer
zaffre v. zaffer
Zapon - nitrocelulozni lak
Zapon lacquer - nitro-lak
zaratite - zaratit, nikleni smaragd,
bazni karbonat nikla (min.)
Z atomic number - Z atomski broj,
broj protona u atomskom jezgru
(fiz.)
zar - čekić za pokrivanje krovova
Z-crank pump - aksijalna klipna
pumpa (maš.)
zein - zein, lepak na bazi kukuruz-
nog brašna, dikstrin.
Zeeman effect - Zemanov efekat
(fiz.)
zeaer - otporna dioda
zenith - zenit, temena tačka
zeolites - zeoliti, grupa alumosili-
kata Na, K, Ca i Ba sa slabo .veza-
nom vodom (min.)
zeppelin antenna - cepelin antena
(rad.)
zero - nula, nulti položaj, nulta tačka,
nulta informacija; ~ adjuster -
sistem za podešavanje na. nulu
(kazaljke, instrumenta) (eh.) i ~
adjusting capacitor - kondenza-
tor za podešavanje na' nulu (eh.);
~ adjustment - podešavanje na
nulu (eh.); ~ air - centar eks-
plozije atomske bombe u vazduhu;
~ beat - nulto izbijanje (eh.) i
~ beat method - metoda nultog
izbijanja (els.); ~ bias - nulti
prednapon (eh.); ~ decrement
- nulti dekrement, bez prigušenja
(eh.); ~ deflection method -
metoda nultog otklona (eh.); ~
delivery position (pump) - po-
ložaj nulte dobave (pumpa) (maš.);
<~ current - nulta struja; ~,
frequency - nulta frekvencija (eh.);
~ gravity - nulta gravitacija, bes-
težinsko stanje (fiz.); ** ground
- nulta tačka na zemlji, epicentar
eksplozije; ~ impedance filter
- filter nulte impedance (el.); ~
instrument - instrument s nultom
skalom (el); ~ loss circuit -
linija bez gubitaka (idealna linija)
(el.); ~ method - nulta metoda;
~ modulation - nulta modula-
cija (eh.); ~ of a function -
nula funkcija (mat.); <~ order
reaction - reakcija nultog reda
(fiz.); ~ point - nulta tačka;
~, point of the circle - nula
limbusa; ~ point of gauge -
nula vodomera; ~ position -
nulti položaj; ~ potential - nulti
potencijal; ~ power reactor -
reaktor „nulte" snage, nuklearni
reaktor tako male snage da ne
treba hlađenja ni zaštite od zračenja;
upotrebljava se za izučavanje pro-
stornog rasporeda goriva (nukl.);
~ signal plate current - mirna
 804
zero
anodna struja; ~ signal screen
current - mirna struja ekrana
(TV); ~ signal Zone - zona
nultog signala (els.); ~ tempera-
ture coefficient - nulti tempera-
turni koeficijent (el.); ~ time
— nulto vreme; ~ valent - nul-
valentan, bez hemijskog afiniteta
(hem.); ~ zig-zag - cik-cak;
ševuljica; ~ spring coupling -
spojnica s vijugavom (cik-cak) o-
prugom (maš.)
zinc - cinkjhem. element, simbol Zn,
redni broj 30, atomska težina 65,38,
metal 2. grupe periodnog sistema
(hem.); ~ blende - sfalerit, cin-
kov blistavac, sulfid cinka (min.);
~ bloom - cinkov cvet, hidro-
cinkit, bazni karbonat cinka (min.);
~ boxes - cinkove komore, su-
dovi u kojima se taloži zlato iz
cijanidnog rastvora opiljcima cinka
(thnl.); ~ chrome v. zinc
yellow; ~ dust (zinc powder)
— cink u prahu (hem.); ~ greens
— cinkova zelena (anorganska pig-
mentna) boja (thnl.); ~ roof
covering - cinkani pokrivač
(grad.); ~ white - cinkova bela
boja (grad.)
zincite - cinkit, crvena cinkova ruda,
oksid cinka sa primesama man-
gana (min.)
zinc oxide (zinc white) - cink-
oksid, cinkovo belilo (hem.); ~
spinel v. spinel; ~ white -
cinkovo belilo, oksid cinka (thnl.);
~ yellow - cinkovo žutilo (cink
hromat) (thnl.)
zineb - cink-etilen-bis (dinitrokarba-
mat) upotrebljava se kao fungicid
(hem.)
zinnwaldite - cinvaldit, vrsta lis-
kuna koji sadrži kalijuma, litijuma
i gvozda (min.)
Zin-O-Lyte - preparati za elektro-
litičko cinkovanje (mil.)
ziram - cink-dimetil-ditiokarbamat,
upotrebljava se kao fungicid (hem.)
zircalloy - cirkonijumska legura,
veoma otporna na koroziju, sadrži
zoning 80S zymosis
zone
oko 1,5'.'u Sn i manje količine Fe, zoning - izjednačenje faznog fronta Zycon - sintetičko tekstilno vlakno
Cr, Ni i dr.; upotrebljava se u (sočivne antene), podela na zone, iz kukuruzne belančevine izeina;
nuklearnoj tehnici zbog malog efi- podela na rejone, obrazovanje kon- (tek.)
kasnog preseka Zr na neutrone centričnih slojeva; lupina, sa raz- zyklotron - ciklotron, VF cevi
(mtl.) ličitim svojstvima u jednom mi- zymase - zimaza, jedan od fermenata
Zircofrax - supcr-valrostalni proiz- neralu; ~ switch - zonski pre- koji pomaže alkoholno vrenje ugljo-
vod na bazi cirkonijum oksida i kidač, zonski prebacivač (cl.) vodonika ! hem.)
silikata (thnl.) zoom - približavanje telekamerc ob- zyme - kvasac, vrenje
zircon - cirkon, cirkonijum-silikat
jektivu (TV) zymogenic - koji izaziva vrenje
(min.) Z-plane ~ z-ravan zymology - nauka o vrenju, zimo-
zirconate - cirkonat (hem.) 35f - simbol za elemenat cirkonijum logija, fermentologija (hem.)
z
irconia - cirkonijum-dioksiđ (hem.) Jhem.) zymo(si)meter - instrument za mc-
zirconium - cirkonijum, hem. ele- gunyite - bazni ortosilikat alumini- renjc stepena vrenja
ment, simbol Zr, redni broj 40, juma sa fluorom i hlorom (min.)
atomska težina 91,22, metal 4. zymosis - vrenje
grupe periodnog sistema (hem.)
Zn - simbol za element cink (hem.)
zoisite - coisit, hidratisani alumo-
silikat kalcijuma (min.)
zonal refining - zonska rafinacija,
metod dobijanja krajnje čistih me-
tala i dr., izvodi se pomeranjem
stopljene zone duž obrasca u ob-
liku izduženog cilindra (thnl.)
zone - zona, oblast, pojas; ~ of
overheating - zona pregrejavanja;
~ of saturation - zona zasiće-
nosti; ~ of welding current
ranges - oblast regulisanja struje
zavarivanja; ~ of protection -
zaštitna zona, zona zaštite; ~ of
silence - mrtva zona, gluva zona;
~, affected - zona promene struk-
ture; ~, annual - god; ~, bea-
ring - zona pelengovanja; ~, bur-
ning - zona (lokalnog) topljenja;
~, combustion - zona gorenja;
~, danger - zona opasnosti; ~,
dead - mrtva zona, zona ćutanja,
područje nečujnosti; ~, forbid-
den - zabranjena zona; ~, fusion
- zona topljenja; ~, molten -
zona rastopa; ~, passive - ne-
aktivna zona (reaktora); —, radio-
ation - zona zračenja, aktivna
zona (reaktora); ~, reaction -
reakciona zona, aktivna zona (re-
aktora); ~, selector - birač zone,
zonski birač; ~, silent - tiha
(mrtva) zona; ~, stagnation -
zona zastoja; ~, visibility - zona
vidljivosti; ~, wave - talasna zona
Abel closed cup - Abelov zatvoreni
sud za određivanje tačke paljenja
Iako zapaljivih tečnosti; ~, flash
point - tačka paljenja po Abelu,
temperatura pri kojoj zagrejani
uzorak (derivat nafte) počinje da
se pali inicijalnim plamenom (pri-
netim malim plamenom ili varni-
com); ~, flash point apparatus
— Abelov aparat za određivanje
tačke paljenja naftnih derivata
abort - narušenje normalnog rada
(hoda, stanja), neispravnosti u sis-
temu, havarijski prekid rada; ~ of
mission - havarijski prekid iz-
vršenja zadatka; ~, unsensed -
neprimećena neispravnost
absence - izostanak, odsustvo, izos-
tajanje; ~ of aftereffect — od-
sustvo (izostajanje) kasnijih efe-
kata (posledica); ~ of pattern -
proizvoljnost, slučajnost
absorbing power - apsorpciona moć,
količina gasa koju apsorbuje jedi-
nica zapremine apsorbensa
absorption - apsorpcija, proces rast-
varanja gasova i para u nekoj teč-
nosti; koristi se u hemijskoj in-
dustriji za čišćenje i međusobno
razdvajanje gasova; ~, columns —
apsorpcione kolone, cilindrični apa-
lati za apsorpciju gasova u teč-
nostima; ~, oil - apsorpciono ulje,
teže frakcije nafte za apsorpciju
lakih ugljovodoničnih gasova; ~,
plant - apsorpciono postrojenje
abuse - zloupotreba, nepravilna upot-
reba; eksploatacija mimo pravila;
maltretiranje (npr. instrumenata)
accept r- prihvatiti, pomiriti se, do-
pustiti; to ~ a hypothesis - prih-
vatiti hipotezu; to ~ as is - prih-
vatiti onako kako je, prihvatiti bez
primedbi
acceptability - prihvatljivost, akcep-
tibilnost, mogućnost prijema (npr.
dela šarže, grupe proizvoda, itd.);
~ go-no-go - podobnost prijema
po principu „odgovara - ne odgo-
vara"; ~, minimum — minimalni
nivo prihvatljivosti
acceptable - prihvatljiv, dobar za
prijem
accepted - primljen, prihvaćen
acceptive - prihvatljiv, dobar za
prijem
access - pristup, pristupnost; otvor
za regulisanje ili popravku; izbor
podataka; dostup; ~ for repair -
pristup za popravku; ~, immediate
- neposredni (trenutni) pristup; ~
to faults - pristup uzrocima kvara;
pristup za uklanjanje grešaka
accessibility - pristupnost; lakoća
kontrole i opsluživanja; dostup-
nost
accessibile - dostupan, pristupati
accident — kvar, havarija, lom; nes-
rećni slučaj, slučajnost; ~, human-
-error (type) - kvar (lom, nes-
rećni slučaj), ljudska greška; ~,
industrial - industrijski nesrećni
accident 810
slučaj; ~, severe - težak kvar,
težak lom
accident-free - neopasan ,bez kvara
account - računi objašnjenje; uzeti
u obzir
accuracy - tačnost, preciznost; ~,
calibration-preciznost baždarenja;
. ~, claimed - uslovljena tačnost,
navedena preciznost; ~, control -
preciznost kontrole; tačnost kon-
trole ; ~, design - tačnost konstruk-
cije; ~, dimensional - tačnost
razmera, dimenziona tačnost; ~,
instrument reading - tačnost oči-
tavanja instrumenata; ~, intrinsic
- interna (unutrašnja) preciznost;
~, lasting - trajna preciznost
accurate - tačan, precizan
acetone-benzol process - depara-
finacija ulja smešom aceton-benzola
a d d number - kiselinski broj, broj
mg KOH potrebnog za neutraliza-
ciju 100 ml uzoraka; ~, sludge -
kiselinski mulj, talog koji se dobija
prečišćavanjem ulja kiselinom; ~,
treating - obrada kiselinom, pre-
čišćavanje naftnih proizvoda sum-
pornim kiselinama
addproof apparatus - aparat ot-
poran na kiseline
action - delovanje, utkaj, operacija,
rad, akcija; ~, anticipatory -
akcija predostrožnosti, mera pre-
đostrožnosti; ~, follow-up - pro-
pratno dejstvo, propratna akcija,
kontiola vremena izvršenja; ~,
inspection - akcija kontrole, ope-
racija kontrole prijema; ~, lot-
-by-lot corrective - akcija uno-
šenja (izvršavanja) korekcije u sva-
koj šarži; korektivna akcija na
svakoj šarži; ~, maintenance -
akcija (operacija) tehničkog održa-
vanja; ~, mechanical - meha-
nička akcija, mehaničko dejstvo; ~,
preventive-s - preventivne ak-
cije (mere), preventivna dejstva;
~, protective - zaštitno dejstvo
(mera), zaštitno delovanje (akcija);
~, random - proizvoljno delo-
vanje (dejstvo) proizvoljna (slu-
čajna) akcija (dejstvo); ~, reme-
dial (repair) - popravna mera,
rad na popravci; ~, replacement
adjustable
- mera (korak na) zamene, rad
(akcija) na zameni; ~, sampling -
uzorkovanje, uzimanje uzoraka; ~,
scuffing - habajuće dejstvo; ~,
servicing - rad na tehničkom odr-
žavanju; ~ to come out of -
ispasti iz stroja (rada), pokvariti
se; ~ to put out of - prekinuti
delovanje (ili lad), isključiti, uko-
čiti; ~ to throw in to - uključiti,
pustiti u rad; ~ to throw out of -
isključiti, prekinuti delovanje; ~,
under - u radu, pod dejstvom,
delovanjem
active - aktivan, pod nabojem, na-
punjen, u radu
activit/y - aktivnost, delovanje, de-
latnost, tehnološki proces, način
proizvodnje; ~, admissible - doz-
voljena aktivnost, dozvoljena opera-
cija; ~, complex - kompleksna
(složena) aktivnost, složena opera-
cija; ~, composite - sastavna ope-
racija, složena operacija (aktivnost);
~, dummy - fiktivna (lažna) ak-
tivnost (operacija)
actualize - aktualizovati, realizovati,
ostvariti
actuation - uključenje, aktiviranje,
. advancement - posmak, pomer, kre-
puštanje u dejstvo
adaptability - adaptabilnost, pri-
lagodljivost
adaptable - prilagodljiv
adaptation - adaptacija, prilagođa-
vanje
adapted - prilagođen, adaptiran, po-
dešen
adequacy - adekvatnost, dovoljnost,
kompetentnost
adequately - adekvatno, sa dovolj-
nom tačnošću, dovoljno
adherence to specification - pri-
državanje specifikacije, tačno zado-
voljavanje tehničkih uslova
ad hoc - namenjen naročitoj svrsi,
za ovaj slučaj
adjust - podesiti, doterati, regulisati,
dovesti u sklad, usaglasiti
adjustability - mogućnost podeša-
vanja, mogućnost regulisanja
adjustable - podešljiv, prilagodljiv,
koji se može podešavati
adjusted
adjusted - podešen, usklađen, pri-
lagođen; ~, least-squared - iz-
računat (podešen) metodom naj-
manjih kvadrata
adjusting - podešavajući, regulišući,
usklađujući, korigujući, podešavanje,
korigovanje, regulisanje (upravljanje)
adjustment V.- regulisanje, uprav-
ljanje, usklađenje, korekcija; ~ for
kurtosis - usklađivanje u odnosima
ekscesa; ~ for skewness - uskla-
đenje u odnosima asimetrije (od-
stupanja); ~ for wear - podeša-
vanje za kompenziranje habanja
(trošenja); ~ of observations -
usaglašavanje posmatranja
administration - administracija; up-
rava; ukazivanje; ~, contract -
administracija za izvršenje ugovora
administrator - upravnik, rukovo-
dilac; ~, program reliability -
rukovodilac programske pouzda-
nosti
•dm ssibility - dopustivost, moguć-
no st; stepen dopustivosti
adul'terate - smetati, pomešati (sa
materijalom lošeg kvaliteta); po-
goršati (svojstva)
adulteration - mešanje
tanje
advantage - preimućstvo, prednost;
podobnost, korisnost; prevaga
advantageous - povoljan, podesan,
podoban, koji pruža preimućstvo,
koji ima prednost
adverse - suprotan; štetan, nepovoljan
adversity - suprotnost, štetnost, ne-
povoljnost
adviser - savetnik
affect - uticati, delovati; izvršiti
izmene; afekat; uticaj, delovanje
aftermath - posledica, rezultat
afterservice - kasniji servis
age - vek, starost; stariti; ~, ef-
fective - efektivni vek trajanja,
efektivno starenje, stvarni vek tra-
janja; ~, Initial - početni vek
trajanja; inicijalno starenje; ~,
limiting - ograničavajući vek tra-
janja; ~ of component - starost
komponenti, vek trajanja kompo-
nenti
811 aggravation of test
age-dating - određivanje veka tra-
janja
aged - ostareo, izložen starenju;
uhodan (o instrumentima); odstajao
ageing - starenje, habanje, disperzno
otvrdnjavanje; ~, accelerated -
prinudno starenje; ~, artificial -
veštačko starenje; ~, atmospheric
- atmosfersko starenje; ~, dynamic
- dinamičko starenje; ~, heat -
termičko (toplotno) starenje; ~,
irreversible - nepovratno (irever-
zibilno) starenje; ~, light - svet-
losno starenje, starenje pod dejs-
tvom svetlosti; ~,loađ - starenje
pod opterećenjem; ~ natural -
prirodno starenje, starenje u pri-
rodnim uslovima; ~, negative -
negativno starenje; ~, outdoor -
starenje u slobodnom prostoru; ~,
positive - pozitivno starenje; ~,
quick - brzo starenje; ~, service
- starenje u toku upotrebe (koriš-
ćenja, eksploatacije); ~, shelf -
starenje pri uskladištenju (čuvanju);
~, step-stress - starenje pri
stepenastoj promeni režima; ~,
strain - deformaciono starenje
(mehaničko); ~, sunlight - sta-
renje pod dejstvom sunčeve svet-
losti; ~, system - starenje sistema;
~, thermal v. heat ageing; ~,
weathering - starenje u atmos-
ferskim uslovima
agency - sredstvo; faktor; dejstvo;
agencija, udruženje; ~, develop-
ing - organizacija xx razvoju, raz-
rađujuća organizacija; ~, direct-
ing - glavna (usmeravajuća) orga-
nizacija; ~, external - spoljno
sredstvo, spoljna organizacija; ~,
hazard - opasno sredstvo; ~, ini-
tiating - inicirajuće sredstvo; or-
ganizacija; organizator
agenda - program rada (sastanka,
razgovora); spisak tema; agenda,
podsetnik, memorandum; ~, deci-
sion - memorandum odluka; pod-
setnik prihvaćenih rešenja (odluka)
aggravation of test - pogoršanje
uslova ispitivanja, pooštravanje us-
lova testa
aggregate 812 allocation
aggregate - agregat, sveukupnost, kvaru (ili neispravnosti); ~, false
sabiranje, sabirati, agregirati, su- - lažni signal (lažna uzbuna); ~,
marni, opšti, množina; ~ of sim- malfunction - signal o neisprav-
ple events - množina prostih nosti (ili kvaru); ~, shutdown -
događaja; ~, self-renewing - signal o zaustavljanju (isključenju,
samoobnavljajući agregat (oprema, neispravnosti); ~, visual - vizuelni
uređaj) signal, vizuelni signalni uređaj
aggregative - sveukupan, sumarni aldrin - aldrin, insekticid, hloro-
agitator - mešalica, uređaj za me- vani derivat ciklopentadiena
šanje višefaznih sistema aleatory - slučajan, neizvestan, za-
agreement - dogovor, saglasnost, visan od slučaja
dozvola, odobrenje, slaganje, sklad; alert - uzbuna, znak za kvar, poziv
~, close - bliski sklad, bliska na budnost, oprez
saglasnost; ~, rough - gruba alerting - poziv na oprez (uzbunu),
saglasnost, približna saglasnost opominjući
aid - pomoć, sredstvo, pomoćno alias - inače, još, drukčije, drugi
sredstvo, uređaj, pribor; ~, brief- naziv, lokalni efekti, rezultat ekspe-
ing - instrukcija, uputstvo; ~, rimenta
debugging - pomoć za iznalaženje, aliphatic compounds - ugljovodo-
uklanjanje neispravnosti; ~, first nici otvorenog niza C— atoma
- prva (havarijska) popravka; ~, (ravni i račvasti nizovi), sa zasi-
job - uputstvo (podsetnik) za izvr- ćenim C—C vezama (parafin), sa
šavanje operacija; ~, mainte- dvostrukim vezama (olefini) i sa
nance - sredstvo za održavanje; ~, trostrukim vezama (alkini); ~,
nondestructive inspection - hydrocarbon - alifatski ugljovo-
sredstvo za kontrolu nerazaranjem; donik, ugljovodonik otvorenog niza
~, trouble shooting - pomoć C—C atoma
(uređaj) za uklanjanje neispravnosti alive - pod nabojem, u radu, dejstvu-
air- jući sa strujom
~ -blown asphalt - duvani (oksi- alkali treatment - obrade alkalijama
disani) bitumen; ~, bubble vis- alkanes - alkani, zasićeni ugljovodo-
cometer - viskozimetar sa vaz- nici ravnog ili račvastog niza C
dušnim mehurovima; ~, cooling atoma
- vazdušno hlađenje; ~, pollution alkenes - alkeni (olefini), ugljovo-
- zagađivanje vazduha; ~, requi- donici sa trostrukom C—C vezom
rement - potrošnja vazduha (u alkynes - alkini (acetileni), ugljovo-
procesima sagorevanja); ~, sepa- donici sa trostrukom C—C vezom
ration plant - postrojenje za raz- alkyd - alkidne smole, proizvodi kon-
dvajanje vazduha u azot i kiseonik; denzacije polivalentnih alkohola sa
~, solutizer - proces oksidacije dikarbonskim kiselinama
benzina vazduhom u cilju odstra- alkyl - alkil, zasićeni paraf inski ra-
njivanja merkaptana iz njega (pre- dikal opšte formule CnHrn + 1
vođenje u disulfide); ~, swe- alkylation - alkilovanje, proces uvo-
etening - „slađenje" benzina vaz- đenja alkil grupe u molekul
duhom allocation - raspoređivanje, raspo-
Airco-Hoover sweetening - Airco dela, razmeštaj, dodeljivanje, od-
Huver „slađenje" - proces odstra- vajanje, naznačenje, određivanje
njivanja merkaptana iz benzina mesta; ~ of priorities - raspo-
alarm - signalni uređaj, mehanizam dela prioriteta, određivanje priori-
automatske signalizacije; ~, auto- teta; ~ of redundancy - raspo-
matic - automatski signal; ~, dela rezervi, određivanje rezervi; ~
circuit - signal o neispravnosti of sample - dodela uzoraka, dozna-
kola (sheme); ~, dirt - signal o čavanje uzoraka; ~, compromise
zaprljanju; ~, failure - signal o - kompromisna raspodela, kompro-
allocation 813
misni razmeštaj; ~, multire-
source - određivanje (raspodela)
više resursa; ~, optimal resource
- optimalna raspodela resursa; ~,
optimum - optimalna raspodela;
~, proportional - proporcionalna
raspodela; ~, resource - raspodela
resursa; ~, stoshastic - stohais-
tička raspodela (slučajna raspo-
dela, npr. elementa); ~, storage -
raspodela lagerovanja, raspodela re-
zervi
allokurtic - raznoekscesni
allowance - dozvola, pristanak, odob-
renje, svota, obrok, nadoknada,
sledovanje, plata, nagrada, odbi-
janje, uzimanje u obzir, smanjenje;
~, tear-and-wear - uzimanje u
obzir habanje, višak (npr. debljine)
za nadoknadu habanja
allowed - dozvoljen, odobren
Almen EP lubricant tester -
aparat po Almen-Wiclandu za is-
pitivanje EP-maziva
alteration - izmena, promena
alternate - naizmeničan, alternativan
aluminium-base grease - mast za
podmazivanje na bazi aluminijuma,
aluminijumova mast
ambient - spoljni uslovi, sredina,
koji okružuje, spoljni; ~, outside
- spoljna sredina; ~, storage -
sredina uskladištenja
ambiguity - nejasnoća, neoprede-
ljenost, dvojnost
amendment - amandman, dopuna,
ispravka
amortization - amortizacija; ~, sys-
tem - amortizacija sistema
amount - količina, iznos, veličina,
stepen; ~, average of inspection
- prosečna količina za kontrolu; ~,
total of control - ukupni stepen
kontrole (upravljanja)
ample - dovoljan, zamašan, obiman,
potpun, veliki, prostran
analog(ue) - analog, analogni, model,
analogni (modelirajući) uređaj; ~,
physical - fizički analog, fizički mo-
del
analogy - analogija, istovetnost od-
nosa, saglasnost, sličnost
analysis - analiza, ispitivanje, izu-
čavanje; ~ of interaction - izu-
analysis
čavanje interakcija, analiza inter-
akcija; ~ of regression - analiza
regresije, regresiona analiza; ~ of
variance - analiza varijacija, va-
rijaciona analiza; ~, correlation
- analiza korelacija; ~, cost -
analiza troškova; ~, cost-benefit
- analiza rentabilnosti; ~, cost-
-effectiveness - analiza odnosa iz-
među izdataka i efektivnosti; ~,
cost-performance - analiza od-
losa između troškova i perfor-
manse; ~, criticality - analiza
kritičnosti, analiza važnosti kvarova;
~, design - analiza dizajna, ana-
liza konstrukcija; ~, destructive
(test) - analiza (test) sa razaranjem;
~, distribution-free - analiza
(test) bez razaranja; ~, drift -
analiza promene karakteristika; ~,
effect - analiza efekata; ~, empi-
rical - empirijska analiza; ~ end-
-point - finalna analiza, analiza
krajnje tačke (krajnjih rezultata); ~,
failed component summary -
završna analiza komponenti koje su
se pokvarile (koje su otkazale); ~,
fail-safe - analiza mogućnosti rada
pri kvaru pojedinih elemenata; ~,
failure-analiza otkaza (kvarova);~,
failure criticality - analiza kva-
rova sa stanovišta uticaja na rad
(sistema, opreme); ~, failure mode
- analiza načina nastajanja kvarova;
~, fault-tree - analiza stabla
dijagnostike kvarova (dijagnostičkog
stabla kvarova); ~, feasibility -
analiza fizibilnosti, analiza izvod-
ljivosti; ~, fluorometric -
fluorometrijska analiza; ~, func-
tion - analiza funkcija, funkciona
analiza; ~, function for main-
tainability - analiza funkcija za
sdređivanje mogućnosti održavanja;
~, item-by-item - analiza stavke
sa stavkom; ~, life-expectancy -
analiza očekivane dugotrajnosti
(veka); ~, linear regression -
analiza linearne regresije; ~, loss -
analiza gubitaka; ~, maintainbi-
lity - analiza pogodnosti za odr-
žavanje (popravke); ~, mainte-
nance - analiza održavanja; ~,
malfunction - analiza neisprav-
 analysis
nosti; ~, malfunction effect -
analiza efekta neispravnosti; ~3
marginal - marginalna analiza; ~,
nondestructive test - ispitivanje
testom nerazaranja etalona (ili
probe); ~, operations - analiza
operacija; analiza po operacijama
(npr. proizvodnje); ~, perfor-
mance - analiza performanse; ana-
liza tehničkih karakteristika; ana-
liza eksploatacionih pokazatelja; ~ 3
period - analiza perioda upotrebe;
~, periodic - periodična analiza;
~, preliminari reliability - pre-
liminarna analiza pouzdanosti; ~ a
principal factor - analiza glavnog
faktora; ~, radiochemical - r a -
diohemijska analiza; ~, reliabi-
lity - analiza pouzdanosti; ~ 3
reliability design - analiza pouz-
danosti konstrukcije; ~, reliability
stress - analiza pouzdanosti sa
učestvom naprezanja; ~, sampl-
ing - analiza uzorkovanjem; ~
sensitivity-analizaosetljivosti; ~
sequential - uzastopna analiza; ~
statistic (al) - statistička analiza
~, strength - analiza čvrstoće; ~ 3
stress - analiza naprezanja (stre-
sova); ~, stress-and-strength
(stress-versus-strength) - ana-
liza zavisnosti čvrstoće od napre-
zanja; ~, succesive - sukcesivna
analiza; ~, team - timska analiza;
analiza izvršena od grupe struč-
njaka; ~, theoretical stress -
teorijska analiza naprezanja; ~,
thermal stress - analiza termič-
kog naprezanja; ~5 trend - analiza
tendencije ka promenama; ~, va-
riables - analiza varijabilnih (pro-
menljivih); ~, weighted regres-
sion - analiza procenjene regresije
analyst - analitičar; ~, quality
control - stručnjak za kontrolu
(analizu) kvaliteta; ~, reliability
- stručnjak za analizu pouzdanosti;
~, statistical - stručnjak za sta-
tističke metode; ~, structural -
stručnjak za određivanje čvrstoće
materijala
analyzer - analizator (uređaj); d e -
fektoskop; analitičar; ~, hyper-
sonic - ultrazvučni analizator;
814 API Engine Service
hiperzvučni analizator; ~, infrared
- infracrveni analizator; ~, pro-
bability density - analizator gus-
tine verovatnoće; ~, probability
distribution - analizator raspodele
verovatnoće; ~, ultrasonic - ultra-
zvučni analizator
aniline point - anilinska tačka, mi-
nimalna temperatura potpunog me-
šanja istih zapremina anilina i
uzorka
annealing oil - ulje za otpuštanje
anomalous - nepravilan; anormalan,
nenormalan
anti-
- -aging dopes - dodaci (aditivi)
protiv starenja, za povećanje sta-
bilnosti proizvoda; ~ -foam ad-
ditive - aditivi protiv stvaranja
pene; ~ -knock-agent - anti-
detonaciono sredstvo, dodaje se
benzinu u ulju za sprečavanje lu-
panja motora; ~ -rust agent -
sredstvo protiv rđe (korozije); ~
-rust paint - premaz (prevlaka)
za zaštitu od rđanja (korozije)
antidegradant - sredstvo protiv
starenja
antideteriorant v. antidegradant
antifreeze agent - sredstvo protiv
zamrzavanja
antifroth oil - ulje protiv stvaranja
pene
antiocidants - antioksidansi, sred-
stva koja smanjuju ili eliminišu
štetan uticaj vazdušnog kiseonika
na stabilnost i kvalitet proizvoda
antirust - antikorozioni, protiv rđanja
antisplash - protiv prskanja
antistatic additives - antistatički
aditivi, sredstva koja, dodata u
malim količinama, povećavaju elek-
tričnu provodljivost naftnih deri-
vata i time eliminišu mogućnost
varničenja usled statičkog elek-
triciteta
antistripping agent - sredstvo za
prianjanje (adheziju), dodaje se
bitumenu
antiwear - protiv habanja
API Engine Service Classification
System - API-klasifikacije i oz-
nake mazivih ulja (API — American
Petroleum Institute)
API gravity
API gravity - API-gustina; konven-
cionalna skala od 0—100° gustine
za naftne derivate
apiezon grease - apiezon mast,
mast niskog napona pare pogodna
za podmazivanje aparature za vi-
soki vakuum ,
apparatus - aparat, aparatura, ure-
đaj; instrument; ~, ageing -
uređaj za starenje; ~, flaw-de-
tecting-defektoskop; ~ ,redundant
- rezervni aparat; ~, testing -
aparat za ispitivanje (testiranje); ~,
warning - signalni aparat
apparent - jasan, vidan; prividan,
očit, očigledan
appliance - primena; upotreba; pri-
bor, uređaj, sprava, alatka; ~,
protective - zaštitna sprava; ~,
safety - sigurnosna sprava
applicability - primenljivost, upot-
rebljivost
applicable - primenljiv, upotrebljiv
application - aplikacija; primena;
nanošenje, stavljanje; ~, field -
eksploatacija; ~, multiple - više-
kratna primena; ~ of correction-
primena korekture; ~, practical
- praktična primena; ~, repre-
sentative - reprezentativna pri-
mena; ~, standby - za upotrebu
kao rezerva; ~, wide - široka pri-
mena
apply - važiti, primeniti, naneti,
aplicirati
apportionment - proporcionalna ras-
podela, podela; ~, design (capa-
bility) - raspodela konstrukcionih
parametara; ~, equal - jednaka
raspodela; ~, failure rate - ras-
podela intenziteta (broja) kvarova;
~, general - opšta raspodela;
~, performance - raspodela za-
datih tehničkih karakteristika; ~,
reliability - raspodela pouzdanosti,
~, service life - podela veka tra-
janja; ~, useful life - raspodela
roka upotrebe
appraisal - ocena, procena, eksper-
tija; ~, acceptability - ocena po-
dobnosti (prihvatljivosti); ~, ob-
jective - objektivna ocena; ~,
reliability - ocena pouzdanosti
815 area
approach - pristup, rešenje, pos-
tupak, prići, postupiti, aproksi-
macija, približavanje; to ~ a state
- približiti se nekom stanju; to ~
stochastically - približiti se po
verovatnoći, stohaistički se prib-
ližiti ; ~, approximation - aproksi-
macioni pristup, metoda aproksi-
macije; ~, empirical - empirijski
pristup; ~, graphic - grafički
pristup; ~, heuristic - heuris-
tički pristup; ~, probabilistic -
probabilistički pristup; ~, pro-
posed technical - predloženi teh-
nički pristup; ~, system - sis-
temski pristup; ~, team - timski
pristup; ~, worst-case - raz-
matranje (pristup) najgoreg slu-
čaja
approval - saglasnost, odobrenje
approximability - aproksimirivost
approximated - aproksimiran, prib-
ližno izražen
approximation - aproksimacija, prib-
ližnost ; as a first ~ (for a first ~,
in a first ~) - kao prva aproksi-
macija; ~ in the mean - aproksi-
macija srednjoj vrednosti; ~ to a
closer - što bližoj aproksimaciji; ~
to a high degree of - sa visokim
stepenom aproksimacije; ~, sta-
tistical - statistička aproksimacija
approximative - aproksimativan,
približan
ardal - ardal, legura aluminijuma sa
2% Cu, 1,5% Fe i 0,6% Ni
area - prostor, površina, oblast; ~,
blind - prostor nedostupan za kon-
trolu; ~, check-out - prostor za
proveru; ~, critical - kritična
oblast, kritična površina; ~, critical
test - prostor (oblast) kritičnog is-
pitivanja, kritična oblast ispitivanja;
~, defective - oblast sa nedosta-
cima; ~, dispersion - oblast dis-
perzije; ~, failure - prostor kva-
rova; ~, fatigued - zamoren pros-
tor; ~, maintenance - oblast
održavanja; ~, observer - oblast
posmatranja, pesmatračka oblast,
mesto posmatranja; ~, receipt,
inspection and maintenance -
inesto prijema, kontrole i održavanja;
~, repair - oblast popravki; ~,

816
service - oblast servisa: «, t e s t
- probni poligon; ~, unworn -
neizhabana površina
argue - dokazati, dokazivati,
diskutovati, izneti, suditi,
tovati; to ~ from the
sudm na osnovu uzorka
argument - argument, dokaz,
log; ~, dummy - fiktivni
argument
argument
aromatization - aromatizaciia
ces prevođenja drugih ugloVodo
nika u aromatske s'jovoao-
Arsorb process - Arsorb p r o c e s o d .
vajanja aromatskih ugljovodonika od
drugih adsorpcijom na silikaeeln
arrangement - raspored, sređivanje
namestanje, aranžman, dogovor'
ugovaranje, sporazum; ~ of con
diti n
° t - . s p o r a z u m o uslovima. S
availabdity-cost - raspoređivanje
troškova na obezbeđenje g o t o v i
~, component - raspored komnO'
n e n n ; ~ 5 general-opšti raspad-
~, hierarchical - hijer£hijSk
raspored; ~, majority ^
raspored po logičkoj većini, ukiiu"
čenje (raspored) po shemi većine
parallel - paralelno sređivanje-' ~'
rectangular - pravougli r a s £ r e d :
~, redundancy - raspored rezer
višanja; ~, reUabUity-cost - ras
poredivanje troškova 2a ohe^l
đenje pouzdanosti; ~, r e U a b l e
pouzdan raspored; ~ i ~
r a l l joparalelnil i j k t
~, square - kvadratni rasZed
tablica kvadrata "spored,
array - poredak, red, višeelementni
sistem, raspored u datom redosled«
niz, vrsta; ~ o f o b s e r v a t i ™ ;
uporedni niz posmatranja; ~ f r e
q.uency ~ raspodela (niz) frek'en-
ci)a; ~, multiple r e d u n a a « -
snema sa mnogo rezervi; ~
tangular - pravougla tablica-
statistical - statistički niz L ^ '
arrival - prispeće, postizanje, do
lazak, postignuće, izlaz, izlazni snon •
~, correlated - korelirZ " ?-'
pece; ~, exponential - J^t
novski izlazni mlaz (snop)-
grouped - grupno prispeće- Z'
independent , nezavisno i n '
assembly
nezavisan izlazni mlaz; ~, oriented
- orijentisano prispeće; ~, random
- proizvoljno prispeće; ~, regu-
lator - regulator izlaznog snopa
article - članak, proizvod, član, tačka,
artikl; ~, conforming - proizvod
koji odgovara specifikaciji; ~, ope-
rational - proizvod u radu
aryl - aril-grupa, radikal aromatskih
ugljovodonika; ~, alkyl - aril-
alkil, aromatski ugljovodonik kod
koga je vodonikov atom zamenjen
alkil grupom; ~, aklyl sulfonates
- arilalkilsulfonat, sulfonovana alkil-
aromatska jedinjenja pogodnih za
izradu sintetskih sredstava za pranje;
~, compounds - aril jedinjenja,
sadrže aromatske grupe
ASA standards - ASA-standardi,
izdani od American Standards As-
sociation
ash - pepeo, količina pepela koja se
dobija sagorevanjem uzorka, uka-
zuje na količinu neorganskih ma-
terija u uzorku
asphalt - bitumen; ~, cement -
bitumen sa dodacima, kolovozni
asfalt; ~, emulsion - bitumenska
emulzija; ~, flux - razredivač za
bitumen; ~, mastic - asfaltni
mastiks; smeša bitumena, peska i
krečnjačke prašine, koristi se za
izolaciju i u hidrogradnji; ~,
putty - bitumenski kit
asphaltic concrete - asfaltni beton
asphaltene - asfaltni sastojci bitumena
assay - provera; ispitivanje, analiza,
kontrola; analizirati, ispitati, pro-
veriti
assembly - sklapanje, sastavljanje,
montaža; komplet, grupa, konstruk-
cija, skup, zbor; ~, complete -
potpuna montaža, kompletno skla-
panje; ~, complex - kompleksna
(složena) montaža, složena konstruk-
cija; ~, field - montaža na mestu
korišćenja; ~, final - finalna mon-
taža; ~, group - grupna montaža;
~ in-line - montaža na liniji
(konvejeru); ~ in-palce repai-
rable - konstrukcija kod koje je
moguće izvršiti popravku na mestu
korišćenja; ~, interchangeable -
montaža zamenljivim (međusobno)
817
assembly
delovima; ~ 5 light replaceable - assurance - obećanje, jemstvo, pouz-
konstrukcija koja se lako popravlja;
~, plug-in - konstrukcija za uti-
kanje, blokovska konstrukcija; ~,
progressive - progresivna mon-
taža; ~, quick replaceable -
konstrukcija sa (lakom) brzom za-
menom delova; ~, shop - po-
gonska montaža; ~, shop repla-
ceable - konstrukcija gde je mo-
guća zamena u pogonu; ~, uni-
tized - unificirana grupa
assembly-and-maintenance - mon-
taža i održavanje
assessment - ocena, procena; ~,
comparative - komparativna (upo-
redna) ocena; ~, consistent -
stalna ocena; dosledna procena; ~,
damage - procena štete; ~., final
- završna procena; ~, job - ocena
posla; ~, maintainability - ocena
mogućnosti održavanja; ~ of chan-
ces of failure - procena šansi
kvarova; ~ of the emergency -
procena hitnosti (u slučaju kvara);
~,qualitative -kvalitativna ocena;
~, quantitative - kvantitativna
ocena; ~, reliability - ocena pouz-
danosti
assignable - postavljiv, naznačljiv,
pripisiv, dodeljiv
assistance - pomoć; ~, technical
- tehnička pomoć; ~, use - pomoć
pri korišćenju
associated - vezan, udružen, prid-
družen, združen
associates - združeni uslovi (opita)
association - udruženje; asocijacija,
ujedinjavanje, društvo; ~ of at-
tributes - asocijacija atributa;
međuveza kvalitetnih svojstava
assort - odabrati, sortirati, probrati
assortment - klasa, vrsta, sortiment,
asortiman
assume - preuzeti, uzimati, prisvojiti,
postati; dopustiti, pretpostaviti
assumption - preuzimanje, pretpos-
tavka, pretvaranje, postulat, pripi-
sivanje; ~, man-made - ljudski
zaključak, ljudska pretpostavka; ~, attractibility
nonprovable - nedokaziva pret-
postavka, pretpostavka koja se ne
može dokazati; ~ of normality -
pretpostavka o normalnosti
S2 Rečnlk
attribute
danost, osiguranje, garancija kva-
liteta; ~ of no-defectives - ga-
rancija protiv kvarova; ~, pro-
duction) - garancija za proizvod
(proizvodnje); ~, production re-
liability - obezbeđenje sigurnosti
proizvodnje, garancija kvaliteta pro-
izvodnje; ~, quality - garancija
kvaliteta, obezbeđenje kvaliteta; ~,
quality control - obezbeđenje
kontrole kvaliteta; ~, reliability
- garancija pouzdanosti, obezbe-
đenje sigurnosti u radu; ~, relia-
bility-and-quality - garancija po-
uzdanosti i kvaliteta; ~, require-
ments - obezbeđenje uslova, obez-
beđenje tehničkih uslova'; ~, sche-
dule - garancija izvršenja radova
u datom toku; ~, use - garancija
u upotrebi; ~, warranty - ga-
rantovani vek trajanja
ASTM-
~ -CFR engine - ASTM-CFR
standardni motori za merenje oktan-
skog broja benzina; ~, distillation
- ASTM-destilacija, standardna des-
tilacija po propisima ASTM (Ame-
rican Society for Testing and
Materials); ~, gum test - odre-
đivanje postojećih smola u benzinu
po propisima ASTM; ~, melting
point - tačka topljenja po ASTM
attachement - priključak, spoj, pri-
vezak, veza, dodatak, pričvršćivanje
attack - napad, uticanje; ~, cor-
rosion - napad korozije; ~,
defect - uklanjanje kvarova; ~,
environmental - napad sredine;
~, erosive - erozivno dejstvo, ero-
zioni napad; ~, mechanical -
mehanički napad; ~, moisture -
napad vlage; ~, surface - povr-
šinski napad
attendance - ospluživanje, posluži-
vanje (mašine); ~ in-service -
opsluživanje u toku korišćenja
attention - pažnja, opsluživanje,
nadgledanje
- privlačnost
attribute - atribut, kvalitetno svojs-
tvo, znak (klasa) kvaliteta; ~,
critical - kritično svojstvo kvaliteta;
~, major - glavno svojstvo, glavn.
 attribute
(osnovni) atribut; ~, minor -
drugostepeno svojstvo, manje va-
žan atribut; ~, negative - nega-
tivni atribut, negativno svojstvo; ~,
positive - pozitivno svojstvo, pozi-
tivan atribut
attrition - uribavanje, usitnjavanje,
mlevenje
attrition-resistant - otporan na
usitnjavanje
augmentation - povećanje, uvećanje,
rastenje, porast, dodatak; ~, relia-
bility - povećanje'pouzdanosti; ~,
stability - povećanje siabilnosti
authorization - ovlašćenje, odo-
brenje, autorizacija; ~, equipment
- odobrenje za opremu; ~, pro-
duct program - odobrenje prog-
rama proizvodnje
authorized - ovlašćen, odobren,
autorizovan
autocorrelation - autokorelacija; ~,
finite - konačna autokorelacija; ~,
sample - uzorak autokorelacije,
primer autokorelacije
autocorrelogram - graf autokore-
lacije, autokorelogram
autocovariance - autokovarijacija
Autofining - katalitičke destilacije
naftnih derivata
auxiliary - pomoćni, sporedni
availability - raspoloživost, moguć-
nost nabavke, spremnost za upot-
rebu, prigodnost za servis; ~,
inherent - unutrašnja gotovost,
ugrađena sposobnost; ~, instan-
taneous - trenutna gotovost; ~,
intrinsic - unutrašnja spremnost;
~, limited - ograničena snabde-
venost, ograničena sposobnost; ~,
long-run (long-term) - dugo-
ročna mogućnost nabavke; ~, mac-
hine - raspolaganje mašinama; ~,
maximum - maksimalna moguć-
nost nabavke; ~, multiple -
mogućnost nabavke na više strana,
višestruka spremnost; ~, opera-
tional - operativna gotovost (sprem-
nost); ~, restricted - ograničena
818 azeotropic mixture
nabavka, ograničena spremnost; ~ >
time-dependent - mogućnost na-
bavke zavisna od vremena, sprem-
nost zavisna od vremena; ~, true -
prava spremnost; ~, use - gotovost
(spremnost) za upotrebu
available - na raspolaganju, koji se
može nabaviti; ~, locally - koji
može lokalno da se nabavi; ~,
operationally - koji može da se
koristi, koji se nalazi u radu
average - prošek, srednja vrednost;
izračunati srednju vrednost, naći
prošek; ~, arithmetical - arit-
metički prošek; ~, column -
prošek po kolonama; ~, decreas-
ing failure rate - prošek opada-
jućeg broja kvarova; ~, derived
- izvedeni prošek; ~, estimated -
ocenjeni prošek; ~, estimated
process - ocenjeni prošek procesa;
~, freight rate assessment -
saopštenje o prosečnim cenama pre-
voza tankerima (skr. AFRA); ~,
geometric (al) - geometrijski pro-
šek; ~, harmonic - harmonični
prošek; ~, long-range (long-
-time) - dugoročni prošek; ~,
lot - prošek partije; ~, maximum
safe process - prošek maksimalne
bezbednosti procesa; ~, minimum
safe process - prošek minimalne
bezbednosti procesa; ~, process
- prošek procesa; ~, row - prošek
reda; ~, time - prošek vremena
averaged - uprosečen, doveden na
srednju vrednost
averaging - uprosečenje, dovođenje
na srednju vrednost
averaging-out - uprosečenje
avgas - avionski benzin
avionics - avionska elektronika
awareness - svesnost, značaj; ~,
quality - značaj kvaliteta; ~,
reliability - značaj pouzdanosti
awkwardly-placed - neudobno pos-
tavljen
azeotropic mixture - azeotropska
smeša
B
backtif - beznačajna modifikacija
background - izlazni podatak
backlog - zaliha materijala, neobav-
ljeni rad, vraćanje na lageru
balance - ravnoteža, vaga, odnos; ~,
stochastic - stohastička ravno-
teža
balancing - uravnotežavanje; balan-
siranje; ~, assembly-line - obez-
. beđenje ritmičkog rada montažne
linije; ~, work - obezbeđenje
ritmičkog rada
band - polje, traka; interval, band;
~,-control - polje kontrole; ~,
scatter - polje rasejanja; ~, to-
lerance - interval tolerancije
bank - serija; grupa, red, niz; ba-
terija, blok
banked - objedinjen, grupisan
Bari-sol process - Bari-sol (depa-
rafinacija ulja smešan dihloretan
benzol)
barometric condenser - barome-
tarski kondenzator, uređaj u kome
se dobij a sušeni pritisak konden-
zacijom pare direktnim mešanjem
sa vodom
barrel - barel, bačva, mera za teč-
nost, posebno za naftu, 1 bbl = 42
US galona = 158,99 1
barrier - prepreka; ekran, pregrada
barijera; ~, absorbing - apsor-
birajuća prepreka; ~, elastic -
elastična prepreka; ~, reflection-
refleksni ekran; ~, reliability -
52*
faktor obezbedenja pouzdanosti; ~,
upper - gornji ekran, gornja ba-
rijera
base - osnova, koren, osnovica, baza,
naležište
basic - osnovni, bazni; ~, water
and sediments, B.W. & S. -
sadržaj vode i sedimenata u nafti
basis - osnova, osnovna komponenta;
polazna tačka, baza
bastard - baster; nestandardni, izu-
zetni, nepravilnog oblika ili dimen-
zija
bastardize - bastardizirati; pokva-
riti, pogoršati
batch - partija; šarža, lot, grupa; ~,
economic - ekonomska šarža;
ekonomska partija; ~, good(-qua-
lity) - dobra šarža; dobra partija;
- ~, pilot - poluindustrijska šarža
ili partija; ~, production - proiz-
vodna šarža
batching - šaržiranje, grupisanje
batchwise - po šaržama; u šaržama
battered - ishaban, izanđan
battery - baterija; grupa; ~ of
studies - kompleks proučavanja,
grupa koja se proučava
bay - zona, prostor; ~, repair -
prostor za popravke; ~, service
prostor za servis
B-B fraction - butan-buten frakcija
bed - posteljica, štand, postolje;
fundament; ~, endurance test -
postolje za ispitivanje na izdržlji-
 bed
820
vost; ~, function test - postolje
za ispitivanje na funkcionisanje;
test - probno postolje
bedding (-in) - slaganje u, redanje
bedstead - ram za ispitivanje; pos
tolje za ispitivanje
behavior - ponašanje; režim; reago-
vanje; ~, actual - stvarno (realno)
ponašanje; ~, ageing - ponašanje
pri starenju; ~, component -
ponašanje elemenata; ~, critical
- kritično ponašanje; ~, customer bivariate - dvomerni; sa dve vred-
- ponašanje kupca; ~, diurnal -
dnevno ponašanje; ~, fatigue - blanketing gas - protektivni gas,
ponašanje na zamor; ~, individua!
-individualnoponašanje; ~, initial
- početno ponašanje; ~, material bleaching - beljenje, dobijanje svet-
-ponašanje materijala; ~ of device
- ponašanje uređaja; ~ of sample
- ponašanje uzorka; ~ of-dcsign
(off-nominal) - neizračunato po-
našanje; ~, operational - funkcio-
nisanje; operativno ponašanje; ~,
optimum - optimalno ponašanje;
~, search - strategija traženja; ~,
stochastic - stohastičko ponašanje;
~, structural - ponašanje kon-
strukcije; ~, time - ponašanje sa
vremenom; vremenski režim; ~,
time-dependent - ponašanje za-
visno od vremena; ~, transient -
prolazno ponašanje; prolazni re-
žim; ~, wear - ponašanje na
habanje
behavioral - vezano za ponašanje
behaviour' v. behavior
bench - klupa, radni sto, prcbni
sto, tezga; ~, laboratory - la-
boratorijski probni sto; ~, test -
probni sto za ispitivanja
bend - lakat, koleno, krivina; kri-
viti, saviti, poviti
benevolence - naklonost
benign - povoljan, dobar
betterment - poboljšanje, usavrša-
vanje, modernizacija, popravka
bias - sretanje, odstupanje; iskaz;
otklanjati, smestiti, postaviti; ~,
constant - odstupanje konstante,
konstantno sistematsko odstupanje;
~, downward - odstupanje naniže;
~, human - subjektivno odstu-
panje; ~, inherent - neodstra-
njivo odstupanje; ~, relative -
relativno odstupanje; ~, systema-
tic - sistematsko odstupanje; ~,
upward - odstupanje naviše
bias(s)ed - sa odstupanjem
bimodal - dvomodni, dvonačinski
binomial - binomni, dvočlani
bits (drilling b.) - bušaće dleto
bituminous shale - bituminozni
škriljci; ~, varnish - bitumenski
lak
nosti
zaštitni gas - sprečava pristup vaz-
duha zapaljivim tečnostima
lije boje proizvoda, može se izvesti
hemijskim ili adsorpcionim putem
bleeding - izdvajanje ulja iz mazivih
masti, pri skladištenju, „znojenje"
masti
blending - mešanje (nemešavanje)
naftnih derivata u cilju postizanja
određenih osobina; ~, value -
oktanski broj smeša benzina
block - blok; grupa elemenata; ~,
across - preko blokova; ~, bet-
ween - između blokova; ~ in
- u blokovima; to ~ out - bloki-
rati; obraditi na neviđeno; ~ of
data - blok podataka; ~, balanced
- uravnoteženi blok; izbalansirani
blok; ~, building - deo strukture;
sastavni deo; elementarni blok; ~,
calibration - etalonski blok; izbala-
nsiran blok;~, complete - komple-
tan (potpun) blok;~, completely
randomized - potpuno randomi-
zirani blok; ~, corrected - ko-
rigovani blok; ~, crude - neko-
rigovani blok; ~, functional -
funkcionalni blok; ~, linked -
povezani blok; ~, principal -
glavni blok; ~, redundant - re-
zervni blok; suvišni blok; ~, re-
ference - referentni blok; ~,
single - pojedinačni blok; ~,
standard - standardni blok; ~,
standby - pomoćni blok; ~,
within ~s - unutar blokova
blocking - blokiranje; grupisanje u
blokove; zaustavljanje; zadržavanje
blow bitumen - duvani (oksidisani)
bitumen; ~, -down tank - tank
blow bitumen 821
za ispust koji prihvata sadržaj ra-
finerijskih postrojenja u slučaju
opasnosti od požara i eksplozije; ~,
-out preventer - „preventer",
sigurnosni uređaj bušotine nafte
blower - duvaljka, kompresor za
vazduh i gasove
blowing process - proces duvanja
(oksidacije) bitumena u cilju po-
boljšanja kvaliteta
blown oils - duvana (oksidisana)
ulja (laneno, repičino i si.)
blue-gel - silikat gel obojen solima
bakra, služi kao indikator vlažnosti
blueprint - plan, projekat, program;
planirati, projekta vati
blunder - gruba omaška; pogrešnost,
velika greška
B-M-bomb - Bertlo - Malerova
bomba, kalorimetar za određivanje
kalorične vrednosti goriva
board - tabla, daska; kolegijum;
uprava, grupa; ~, change con-
trol - grupa kontrole izmena; ~,
configuration control - grupa
kontrole konfiguracije; ~, inspec-
tion - kontrolna grupa; inspekcijska
grupa; ~, material review -
komisija (grupa) za obnavljanje ma-
terijala; ~, notice - oglasna
tabla; ~, product quality -
grupa za kontrolu kvaliteta; ~,
run(ning) - tabla (daska) za op-
služivanje; uprava za poslovanje;
~, salvage - odeljenje za upotrebu
(spašavanje) nerealizovane potrošnje;
~, test - kontrolna tabla; ~,
warning - signalna tabla; ~,
wash - „potrošna daska" (vid
habanja površine)
boiling point - tačka ključanja; ~,
range - raspon ključanja, razlika
između temperatura početka i kraja
destilacije
bonderization v. bonderizing
bonderizing - bonderizovanje, bon-
derizovajući, bonderizacija (način
formiranja antikorozionog sloja ili
prevlake)
bone black - koštani ugalj dobijen
kalcionovanjem kostiju, adsorpciono
sredstvo; ~, oil - koštano ulje
book - knjiga; knjižiti, zapisivati,
bukirati, rezervisati; ~, equip-
boundary
ment reference - priručnik za
tehničku opremu; ~, field -
knjiga eksploatisanja; ~, instruc-
tion - priručnik; knjiga sa uput-
stvima; ~, log - dnevnik; ~, ma-
terial data - priručnik o materi-
jalima; zbornik podataka o mate-
rijalima; ~ of reference - pri-
ručnik; knjiga sa referencama; ~>,
order - porudžbenica; knjiga na-
loga; ~, record - knjiga posmat-
ranja; dnevnik događaja; ~, re-
ference - priručnik; ~, signal -
priručnik o signalizaciji; knjiga sig-
nala
boom - bum, brzi rast; procvat;
potražnja
boost - pojačati, uvećati, procvetati
Borderline Method - metode gra-
nične linije za određivanje drumskog
(cestovnog) oktanskog broja
bore-hole - otvor bušotine; ~, ce-
mentation - cementiranje bušotine
boring oil - ulje za bušenje, uljne
emulzije kojima se poliva metal
pri bušenju u cilju podmazivanja
i hlađenja
bottleneck - usko grlo; izvor smetnji
u radu
bottom product - proizvod sa dna
destilacione kolone
bound - granica, oblast; obavezan;
veza; graničiti se; ~, error -
granica greške; ~, exponential -
eksponentna (eksponencijalna) gra-
nica; ~, greatest lower - naj-
bolja niža granica; ~, least upper
- najmanja gornja granica; ~,
lower - niža granica; ~, proba-
bility - granica verovatnoće, oblast
verovatnoće; ~, tolerance - gra-
nica tolerancije; oblast tolerancije;
~, upper - gornja granica; ~,
variance - granica disperzije
boundary - granica, oblast; gra-
nična linija; granični; pogranični;
ekran; barijera; ivični; ~, ac-
ceptance - granica prijema (gra-
nica za prijem); ~, functional -
funkcionalna oblast; ~, inac-
cessible - nepristupačna oblast; ~,
physical - fizička granica; ~,
reflecting - refleksioni (reflek-
 boundary
822
bronze
bronze
823 brush
iznenadni lom;
termički kvar thermal -
vein break-in - uhodavanje - legura na osnovi bakra i alumi-
' vrsta; bronza sastava: 50^—60% Co,
grupiTati breaking - lomljenje, kvarenje, ras- nijuma (3—5% Al); ~, hercules - 30-40% Cu, 10% Al; ~, tel-
lojavanje; ~, dynamic - dina- antikoroziona kalajna bronza sas- lurium - telurova bronza sastava:
mičke lomljenje; razaranje dina- tava (2,5% Al, 2% Zn, 10% Sn, 1,5% Sn, 1% Fe; ~, telnic -
mičkim opterećenjem ostalo Ču); ~, journal - ležajna legura na bazi telura i nikla; ~,
etm bronza sastava (> 80% Cu, ostalo tobin - komercijalni naziv za
breaking-in - uhodavanje; uvod u
upotrebu, puštanje u rad najčešće kalaj); ~, Laveyssiere - vrstu bronze sastava: 0,5—2,5%
breakpoint - prelomna tačka; tačka vrsta meke bronze sastava (61% Sn, 38—40% Zn, ostalo Cu; ~,
loma Cu, 38% Zn i » 1% Sb); ~ , tungsten - vrsta bronze sastava:
manganese - manganova bronza; 90-95% Cu, 0 - 3 % Zn, 2-10%
breakup - razlaganje, demontaža; ~, navy - olovna bronza; ~, ne-
prekid, prekidanje; prekinuti; de- W; uchatius - vrsta bronze sa-
montirati; rastaviti edle - vrsta kalajne bronze; ~, stava 92% Cu, 8%Sn; ~,valve -
ni-vee - serija legura na osnovi vrsta legure za izradu ventila; ~,
briefing - upoznavanje sa radom;
obuka; instruktivno obaveštenje, in- bakra (5% Ni i 5% Sn) sa razli- Victor - bronza iz serije 60/40
strukcija čitim procentima drugih elemenata; sastava: 58,5% Cu, 39% Zn, 1,5%
down effoo* , to ~, Olympic - vrsta bronze povišene Ar, 1% Fe, 0,05% V; ~, vulcan
bright stock - „brajštok", odo- tvrdoće sa većim sadržajem Si; ~, - ležajna bronza sastava: ^ 1 %
(na blokove i H d ^ T?lti e f e k t e maćen engleski naziv za teško
efekte; t o I m t o d e k a d <
* ^ložiti viskozno ulje dobijeno propan des- oranium - vrsta aluminijumske Si, Ni i Fe; ~, white - bela
-
to ~ off „ i • ' ~ zbiti na: ra
tilacijom teških ostataka destilacije bronze; ~, Parson's - Parsonova bronza; ~, Winn's - Vinova
Probiti? to~ r S " * 1r a' z ltoo ž i t i~ « * - nafte bronza (na bazi mangana sa po- bronza, sastava: 62—68% Cu,
lomiti, razbiti ~ > Po- bring - doneti višenim antikorozionim svojstvima); 28—35% Zn, 2—2,3% Ni, 0,5—1%
~, phosphor - fosforna bronza; Pb i do 0,5% Fe; ~, Yale -
'(Sa)* ~ l 0 m i lo
"»Jenje; p r o b o j broken - slomljen, polomljen; is- ~, plastic - ležajna bronza sa vrsta bronze sastava: 88 —91,5%
breakdown u prekidan (Unija), razbit » 30% Pb; ~, Reich's - Reihova Cu, 7,5—8% Zn, 0,5—1,5% Sn,
neispravni ^ T " ' ? kvar > l o m i broken-down
e n a
- slomljen, u kvaru,
havarisan, razložen
bronza (Al-bronza sastava: 7% SK.1% Pb, koristi se za izradu vi-
jaka i navrtki
~ . avaCche!& ^ e bromine value - bromni broj, mera Fe, 7% Al, 0,2% Pb, 0,6% Mn,
ostalo Cu); ~, reversed - ležajna
za sadržaj nezasićenih ugljovodonika brush - četka; četkica za odvod
legura (<%< 90% Sn, 10% Cu); ~,
u benzinima i drugim proizvodima. struje; kist; ~, adjustment -
Richard's - Ričardova bronza,
Izražava se brojem grama broma pomeranje (podešavanje) četkice; ~,
vrsta antikorozione legure sastava:
koji se pod standardnim uslovima air - raspršivač, raspršivač boje;
55% Cu, 42% Zn, 2% Al, 1%
troše na 100 gr uzorka ~, atomizer - četkasti raspršivač;
Fe; ~, screw - vrsta bronze sas-
bronze - bronza, prevlačiti bron- ~, carriage - nosač četkice; ~,
tava: » 93% Cu, 5% Zn, 1% Sn,
zom; ~, acid - bronza za izradu casting - žičana četka za čišćenje
1% Pb; ~, sheathing - anti-
posuđa ( » 1 7 % Pb, 8% Sn, 1,5% odlivaka; ~, circular wire -
koroziona legura sastava: 45% Cu,
Ni); ~, aluminium - alumini- okrugla žičana četka; ~, collar -
32% Ni, 16% Sn, 6% Zn, 1% Bi;
jumska bronza; ~, basic - osnovna nosač četke; ~, contact - kon-
~, signal - vrsta legure sastava:
bronza; ~, bearing - bronza za takt četkice; ~, cup - četka u
fv 98,5% Cu, 1,5% Sn; ~, silver
ležaje, ležajna bronza; ~, Chinese obliku čaše, kupasta četka; ~,
- legura sastava 78% Cu i 22% Sn; - srebrna, bronza (*& 67,5% Cu, dicharge - snopasto pražnjenje; ~,
~, chromasE - ležajna legura ba- 18% Mn, 1,25% Al, 0,25% Si, dyeing - bojenje četkom; ~, fUe -
karnoj osnovi (66,7% Cu, 3% Cr, ostalo Zn); ~, spelter - vrsta Četka za čišćenje turpija; ~, finger
15,2% Ni, 12,1% Zn i 3% Al); ~ , legure za tvrdo lemljenje sastava: nosač četkice; ~, flue v. tube
Davis - legura na bazi bakra i nikla 45% Zn, 3—5% Sn, ostalo Cu; ~, brush; ~, gear - postolje čet-
(29% Ni, 2% Fe, 1,5% Mn) •team v. valve bronze; ~, steel kice; ~, heel - istrošena strana
ti (na ostalo Cu. Koristi se za izradu - specijalna vrsta mesinga visokih četkice; ~, holder - nosač čet-
na putu,- ro
«5d s~ lom turbinskih lopatica koje su izlo- antikorozionih svojstava i otpor- kice, držač četkice; ~, lead -
- drugi ™,' ~ « » n d žene visokim opterećenjima; ~, nosti na dejstvo morske vode, pomeranje (unapred) četkice; ~,
probojf arni. (drugi) sastava: 52—59% Cu, 36—42%
Dawson's - bronza sastava letters - pismo četkicom; ~,
canjem; (~15,9% Sn, 0,1% Pb, 0,05% As) Zn, 2—3% Mn, 1% Al, 1% Fe; ~ , lifter (lifting)-skidač četkice; ~,
ostalo Ću. Koristi se za izradu le- stone's - bronza sastava: 11—12% light - tinjajuća svetlost; ~, metal
žaja izloženih visokim opterećenjima; Sn, 0—1,5% Zn, 0,1—0,3% P, - metalna četka; ~, method -
~, delta - delta-bronza; ~, gold ostalo Cu; ~, sumet - ležajna postupak nanošenja (u proizvodnji
bronza sastava: 17—30% Pb, 0,5% papira); ~, molder's - mode-
Sn, ostalo Cu; ~, sun - kobaltna larska četkica; ~, motor - ko-
 brush
mutatorski motor; ~, oil - četka
za podmazivanje, za nanošenje pre-
maza; ~, pressure - pritisak
četkice; ~, proof - otisak korek
torskog ,,šifa" (u štampariji); ~
ring - nosač (držač) četkice; ~,
riser - nosač četkice; ~ -rocker
- podešljiv most četkice; ~, rod -
nosač kontakta; ~, roll - četkasti
valjak; ~, schifting - pomeranje
četkice; ~ -schifting control
- podešavanje napona pomeranjem
četkica; ~ -schifting motor -
podešljivi kompoundmotor; podeš-
ljiv motor; ~, scrub - četka za
ispiranje; ~, spark - varničenje
na četkicama; ~, spreading -
oslojavanje četkom; ~, spring -
potisnaopruga četkice; ~ -strain-
ing - suvo bojenje (tekstil); ~,
stripping - četka za čišćenje; ~,
tube - četka za pročišćavanje dim-
nih kanala i cevi; ~, tube clean-
ing - četka za čišćenje cevi; ~,
wire - žičana četka; ~, wire
wheel - žičana disk-četka; ~,
wood - šiblje; ~, yoke - podeš-
ljivi most četkice
brusher - mehanička četka za čiš-
ćenje odlivaka
BTU, British Thermal Unit -
BTUj britanska termička jedinica,
1 BTU = 0,253 kcal
bubble cap - zvono poda destila-
cione kolone (sa prorezima za
prolaz mesura pare); ~, point -
tačka ključanja smeše; ~, tower
- kolona (destilaciona) sa zvonom;
~j tray - zvonasti pod destila-
cione kolone
buckling - stvaranje ispupčenja;
ispupčavanje, odizanje; ~, lateral
- ispupčenje sa strane (poprečno);
~, sidewise - ispupčenje postrance
(sa strane)
budget - budžet; finansijska sred-
stva; ~, engineering - asignacija
za opitno-konstrukcione radove;
konsrrukcioni budžet
by-product
bug - kvar, mana, nedostatak, teh-
nički kvar (ili nedostatak), konstruk-
cioni nedostatak, neispravnost
build - forma, kalup, konstrukcija,
montaža
builder - graditelj, konstruktor, pro-
izvođač, izrađivač
buildup - povećanje, narastanje, obra-
zovanje, formiranje, nagomilavanje,
razvoj; ~, statistical - statistički
razvoj
built - izgrađen, napravljen, mon-
tiran; ~, custom - izrađen po
porudžbini
built-up - sastavljen, izrađen, nap-
ravljen
bulge - ispupčenje, naduvenost, kri-
vina, zaobljenje, naduti se, is-
pupčiti se, poviti se
bulk - masa, blok, veliki blok ili
zapremina, pošiljka bez ambalaže
ili posebnog pakovanja; ~, den-
sity - nasipne težine zrnastog ili
rastresitog materijala (u kg/l); ~,
or mass polymerization - blok
polimerizacija, polimerizacija mono-
mera bez dodatka rastvarača ili raz-
ređivača
bulkiness - negabaritnost, obimnost
bunch - grupa, grupisati
burden - teret, punjenje
bureau - biro, odeljenje; ~,> tech-
nical inspection - odeljenje teh-
ničke inspekcije (kontrole)
burned-out - pregoreo, izbačen (osi-
gurač), progoreo
burn-in - uhodati, ispitati na pri-
nudni kvar
burn-out - izgoreti, pregoreti, pro-
goreti
bursting - razvoj, pucanje
Burton process - Bartonov proces,
proces tehničkog krekovanja pod
pritiskom
by-effect - sporedna pojava, pra-
teći (sporedni) efekat
by-product - nusproizvod, sporedni
proizvod
c
cabinet - komora (za ispitivanja); ~, caisson - keson; kavez za naelek-
environmental - komora za is-
pitivanja u uslovima okoline; ~,
humidity - vlažna komora, ko-
mora za ispitivanja u vlažnim us-
lovima
cage-
~, counterbalanced - stanica sa
protivtežinom; ~, counterweight-
ed v. counterbalanced cage; ~,
double-bank v. double-deck cage;
~, double-deck - dvospratni ka-
vez, dvospratna stanica; ~, Fa-
raday - Faradejev kavez, izolovani
električni kavez; ~, form - oblik
kaveza; ~, hoisting - podizna
stanica; ~, man - osobna sta-
nica, lift za građanstvo; ~, mul-
tiple-deck - višespratna stanica;
~, pit - kabina rudničkog lifta;
~, planet - planetarna stanica; calcify - okrečiti, otvrdnuti
~, reinforcing - armaturni blok;
~, roller - ležaj sa valjcima; -• calcining v. calcination
tilding-deck - istovarni kavez
cageless - neodvojen, neseparativan
eager - ručica', poluga; sa ručicom,
sa polugom; ~, bottom - pultno
dugme, stona ručica; ~, chain -
mrežni prekidač; ~, mechanical
- mehanički prekidač; ~, rope -
prenosni prekidač
cageway - vagonet za istovar
caging - zaštitna rešetka
cairn - stena; gomila kamenja; pi
ramida od kamenja
trisanje; ~, artillery - artilje-
rijski sanduk; ~, floating - pli-
vajući keson; ~, open - otvoreni
keson, ponton; ~, rolling - vrata
na točkićima; ~, sliding - klizna
vrata; ~, timber - drveni keson;
~, traversing - traverzna vrata
cake - briket, čvrsto telo, blok, ko-
mad, cilindar, šipka, lajsna, motka;
otvrdnuti, speci; ~, copper - ba-
karni sud; ~, filter - talog posle
filtracije; ~, filter-press - filter-
-presovanje; ~, salt - natrijumov
sulfat; ~, tough (cooper) - teh-
nički čist bakar
caked - pečeni
caking - pečenje
calcar - peć za žarenje
calcicolous - koji se nalazi u kal-
citnoj zemlji
calcimeter - kalcimetar
calculable - urančunljiv, koji se
može kalkulisati
calculation - računanje, proračun,
kalkulacija; račun; ~, approxi-
mate - aproksimativna kalkulacija
(proračun); ~, determinant -
determinantski račun;* ~, fixed-
-point - propračun sa fiksiranom
tačkom, normalizacija na tačku; ~,
floating-pint - proračun sa slo-
bodnom veličinom, nefiksirani pro-
račun; ~, graphic(al) - grafički
 calculation
proračun; ~ of triangles - re-
šenje trougaonika; ~, rapid -
brza kalkulacija
calculator - računska mašina, kal'
kulator
calculus - račun, metod računa
calendar year - kalendarska godina
calf- tele; mladunče; ikra; ~, box -
bokskalf, obrađena teleća koža
caliber v. calibre
calibrate - kalibrirati, baždirati
calibration - kalibrisanje, graduisanje,
tariranje; određivanje početne
brzine u artiljeriji; ~, absolute -
apsolutna kalibracija, određivanje
razlike početne brzine projektila i
tablične; ~, first - prvo baždi-
ranje; ~, stroboscopic - stro-
boskopsko baždiranje
calibrator - kalibrator, kalibracioni
uređaj; ~, vibration - vibracioni
kalibrator
calibre - kalibar, razmer, unutrašnji
dijametar; merni instrument
call - signal; poziv, telefonski poziv;
pozivni; trebovanje; molba; ~,
abandoned - nejasan razgovor
(na telefonu); ~, alarm - alarmni
signal; ~, audible - zvučni poziv,
poziv zvučnim signalom; ~, bat-
tery - baterijski poziv; ~, buzzer
- fonski poziv; ~, charged -
plaćeni razgovor (telefonski); ~,
conference - grupni razgovor (na
telefonu); ~, dialled - poziv
preko eifarnika; ~, distress -
signal umanjenja; ~, emergency
- alarmni poziv, signal opasnosti;
~, international - internacionalni
razgovor, međunarodni poziv; ~,
junction - prigodni razgovor; ~,
local - lokalni razgovor; ~, multi-
lated - pogrešan poziv; ~, offi-
cial - službeni razgovor na tele-
fonu; ~, radio - radio-poziv,
radio-signal; ~, return - povratni
razgovor; ~, test - predaja za
pro veru, probni razgovor; ~, trou-
ble - signal kvara, signal za teh-
ničku intervenciju; ~, through
- tranzitni razgovor; ~, trunk -
međugradski poziv
called-on - prisajedinjen uz signal
826
calotte
calling - poziv; ~, selective -
selektivni poziv, odabrani poziv
calling-up - poziv, predaja pozivnog
signala
calliper - meriti dubinomerom
callipers - precizni šestar, šestar
obujmnik, dvokraki šestar; ~, dou-
ble-bowed - šestar sa dugačkim
nožicama; ~, gauge - kalibra-
cioni uređaj; ~, inside - dubi-
nomer; ~, internal v. inside
callipers; ~, micrometer - mik-
rometar; ~, micrometer screw -
šestar sa mikrometrom; ~, optical
thread - optički merač navoja; ~,
outside - daljinomer, šestar za
spoljni obmer; ~, screw - šestar
za merenje navoja; ~, screw
thread - kljunasto merilo; ~,
sliding - šestar; merač kalibra; ~,
square v. sliding callipers; ~,
thread - merač navoja; ~, var-
nier - precizni šestar
callow - površinski sloj
callus - kalus
calomel - kalomel, hlorna živa
caloricity - kaloričnost, toplotna
sposobnost
calorification - proizvodnja top-
lote, kalorifikacija
calorifics - toplotna tehnika
calorifier - kalorifer; ~, steam -
parni kotao; ~, wall type - zidni
kalorifer
calorimeter - kalorimetar; ~, com-
pensation - kompenzacioni kalo-
rimetar; ~, constant-tempera-
ture - kalorimetar sa konstantnom
temperaturom, kalorimetar kon-
stantne temperature; ~, isother-
mic-shell - kalorimetar sa izo-
termnom oblogom; ~, separating
- separacioni kalorimetar, razdvojni
kalorimetar; ~, superheater -
kalorimetar sa pregrejnom parom,
super-vrući kalorimetar
calorimetric - kalorimetrijski
calorite - kalorit
calorize - kalorizovati, alitirati
calorizing - kalorizacija, alitriranje;
~, dip - tečno alitriranje, fluidno
alitriianje
calotte - segment; kalota, okrugli
svod. kružni svod, vrh sferoidne
827
calotte
kupole; kalota u tunelogradnji; ~,
full-centre - potpuni kružni svod,
kupola; ~, oval - elipsoidni seg-
menti, ovalni segment; ~, para-
boloid - parabolični segmenti, pa-
raboloidni segment; ~, spherical
- sferni segment, segmentna kupola
calotype - kalotipija, način dobijanja
negativa na hartiji
calp - glinasti krečnjak
cam - poluga, nastavak, breg, ekscen-
trični disk, ekscentrik; kopir, šab-
lon, ravnalo, krivuljar; krivolinijski
šablon; ~, actuating - radni
šablon, uključeni ekscentar; ~,
adjustable - regulisani eskcentar,
regulisani breg, podešeni ekscentar;
~, admission - breg upusnog
krana; ~, barrel - doboš sa krivo-
linijskim spojem, doboš sa krivo-
linijskim urezom, valjkasti ekscen-
tar; ~, brake - kočeći breg, us-
poreni ekscentar; ~, centring -
centrirani breg, centrirani disk; ~
compound - složeni disk, složeni
ekscentar; ~, compression-relief
- ekscentar za regulaciju pritiska;
a ~, conical - konični nastavak; ~,
i control - kontrolni nastavak; ~,
cylinder v. barrel cam; ~, disk
ii- v. edge cam; ~, double-lift -
i dvostepeni nastavak, dvostepeni
disk; ~, double-profile v. dou-
ble-lift cam; ~, drum v. barrel
cam; ~, edge - ravni nastavak, cambium - kambijum, tanak sloj
disk-nastavak, ravni breg; ~, ex-
haust - upusni breg; ~, expan-
sion - ekspanzioni disk, ekspan-
«
zioni breg; ~, face - ravni breg, camera - (foto-) kamera; foto-aparat;
disk-nastavak, kopir; ~, frog v.
heart cam; ~, guide - usmerni
breg; ~, heart - kardiodni breg;
~, ignition - breg raspoređi-
vanja paljenja; ~, inlet - upusni
breg; ~, leader - disk sa us-
merenim žlebom; ~, listening
- kotva za prisluškivanje u tele-
foniji; ~, long-dwell - breg za
produžno maksimalno otvaranje ven-
tila; ~, master - brežuljkasti me-
hanizam; kopir-etalon, glavni kopir;
~, oscillating - oscilujući breg; ~,
outlet - upusni ventil; ~, radial
V - radijalni breg; ~, releasing -
camera
upusni breg, razdvojni breg; ~,
relief - dekompresioni breg, oslo-
bađajući breg; ~, rocker - ljulja-
jući nastavak, ljuljajući breg; ~,
rolling - breg na kotrljanje; ~,
scroll - spiralni breg, spiralni nas-
tavak; ~, sliding - pokretni breg;
~, spherical - sferni breg, lop-
tasti breg; ~, strap - doboš sa
učvršćenim nastavcima; ~, trigger
- triger-nastavak, triger-breg; ~,
tripping - razdvajajući breg; ~,
two-dimensional - dvodimenzioni
breg, dvodimenzioni nastavak; ~,
valve - cilindrični breg, cilindrični
nastavak; ~, variable-lift - breg
sa regulisanom visinom
camber - grba (gibus), savijanje,
pregib, izgib, ugib, ugnutost; kri-
vina profila; naprsnuće; progib
luka, progib svoda; ~, bottom -
krivina donje površine luka; ~,
concave - konkavnost luka, ugnu-
tost luka; ~, convex - konveksnost
luka, ispupčenost luka; ~, deep -
velika krivina profila luka; ~,
lower - krivina donje površine; ~
of arch - progib luka, strela luka,
visina luka; ~ of spring - visina
luka; ~, top - krivina gornje
površine; ~, upper - krivina gornje
površine luka; ~, wing - krivina
krila
cambered - ugnuti, uvijeni, naprsli
tkiva
Cambrian - kembrijum, kembrijski
period, kembrijski sistem
kino-kamera; televizijska kamera;
svod; ~, aerial - aerofoto-kamera;
~, air v. aerial camera; ~,
air-survey v. aerial camera; ~,
airborne v. aerial camera; ~,
aircraft v. aerial camera; ~,
amateur - amaterski foto-aparat;
~, angle - ugao snimanja; ~,
aperture - otvor blende; ~, body
- kućište kamere; ~, box - boks-
-kamera; ~, buckle - filmska sa-
lata; ~, cartoon - multi kamera,
aparat za multiplikaciono snimanje;
~, crane - podizna platforma za
kameru; ~, dolly - kolica kamere;
 camera
candle-bomb 829 capacitance

^, electron - elektronska kamera;

", emitron - predajna televizijska can - posuda, sud, boca, čaura, kofa, candle-bomb - svetleća bomba sobnost) materijala; ~, multiple-
cev; ~, exposure - vreme osvet- kanta; sud u obliku konzerve, kon- candle-foot - fut-sveća (jedinica -repair - mogućnost višestruke
ljavanja, eksponiranja; ~, frame - zerva, konzervirani produkt, kon- osvetljenosti) popravke; ~, operational - radna
kućište kamere; ~, gun - mala zervirati; telefonska slušalica; stok candoluminescence - kandolumi- mogućnost (sposobnost), operaciona
kino-kamera; ~, high-speed - za reaktorske šipke (gorivo); ~, niscencija sposobnost; ~, performance -
aparat za brzo snimanje; ~, ma- dope - špric za polivanje pokre- cank - bazaltna stena, tvrda kristalna tehnička karakteristika mogućnosti
gazine - foto-aparat sa komorom tača; ~, gasoline - gasna boca, stena, trap performanse; ~, process - pro-
za smeštaj foto-ploča; ~, picture gasna posuda; ~, lubricating - cankered - izjeden, istrošen cesna sposobnost mogućnosti teh-
- kino-kamera; ~, plate - tanki mazalica; ~, milk - mali bidon; cankerous - razjedinjen, gubitak nološkog procesa; ~, product -
foto-aparat, foto-aparat u obliku ~, oil - boca za ulje; ~, thumb- cannelure - fabrika konzervi karakteristika proizvoda; ~, re-
-pressure oil - ulje pod pritiskom; canning - konzervirati, praviti od covery - mogućnosti ponovne upot-
ploče; ~, plotting - foto-transfor- ~, watering - posuda za polivanje
mator; ~, process-foto-reproduk- konzervi (lima) rebe, mogućnosti rekuperacije; ~,
canal - kanal, potok; otvor; žleb; ~,
ciona kamera; ~, projecting - discharge - odvodni kanal; ~, cannon - artiljerijsko oruđe, malo- single repair - mogućnosti jedno-
projektor, projekciona kamera; ~, escape - slivni kanal; ~, feeding kalibarka (puška); poljski val; ~, kratne popravke; ~> strength -
recording - kamera za zapisivanje - napojni kanal, kanal za napa- machine-gun - automatska puška granična čvrstoća (materijala)
na traku televizijskog programa; ~, janje; ~, flushing - kanal za cannular - cevast(o) capable - sposoban, u stanju; ~ of
rectifying - foto-transformator; kupanje; ~, headrace - dovodni canoe - kano, čun high precision - sposoban da
~, reflex - refleks-kamera; ~, kanal; ~, irrigation - irigacioni canoe-wood - udubljeno drvo obezbedi visoku tačnost; ~ of
serial - serijski foto-aparat, pa- kanal, kanal za navodnjavanje; ~, canonial - kanoničan high quality - sposoban da obez-
tomatska foto-kamera; ~, series - lining - obala kanala; ~, lock - canopy - šator; kupola; gornji pok- bedi visoki kvalitet; ~ of impro-
v. serial camera; ~, stand - stajni kanal, prevodnica, brodska lopac lustera; ~, acoustic - akus- vement - sposoban za poboljšanja
stativ kamere; ~, strip-film - komora; ~, lock approach - tična kupola; ~, cockpit - fonar capacitance - kapacitet; kapacita-
automatska foto-kamera; ~, studio prelazni kanal; ~, navigation - kabine (pilota); ~, ejeetable - tivni otpor; ~, acoustic - akus-
- studio-televizijska kamera; ~, kanal za brodove, kanal u kome izbačeni fonar; ~, parachute - tični kapacitet; ~, aggregate -
turret-front - kino-kamera za se vrši saobraćaj; ~, regulator - kupola padobrana totalni kapacitet, ukupni kapacitet,
brzu promenu objektiva regulacioni kanal; ~, seaway - cant of the track - nadvišenje ko- sumarni kapacitet, zbirni kapacitet;
cameraman - kamerman, kino-ope morski kanal; ~, tailrace - odvodni loseka ~, barrier - kapacitet potpornog
rater, fotograf, foto-reporter kanal; ~, waste - sabirni kanal, canted - kosougaoni, granasti, kli- sloja; ~, body - kapacitet u od-
camerate - razdvojen na komore sabirnik nasti; strela; iskrivljen nosu na gabarit (operatora); ~,
camerated - pregrađen zidovima cantilever - konzola, ukosina, deo cathode - kapacitet katode; ~,
razdvojen na komore canalization - kanalizacija, sistem zida; ~, beam - konzolni nosač; dielectric - dielektrična posto-
camion - kamion, teretni automobil kanala, gradska kanalizacija; ~, ~, erection - slobodna montaža; janost, dielektrični kapacitet; ~,
river - regulacija reka za vodeni ~, scaffolding - ispuštena skela, direct - statički kapacitet, direktan
privredno vozilo transport konzolasta skela; ~, steps - uzi- kapacitet; ~, electrostatic - dek-
camlike - oblika krive, koji ima canary - žuto, jarko žuto, požuteo dane stepenice, slobodno noseće trostatički kapacitet; ~, grid -
oblik krive cancel - anulirati; promena (komande stepenice kapacitet mreže, kapacitet kola; ~,
camming - sistem postepenog ras ili signala); brisati; gasiti cantilevered - konzolni grid-cathode - kapacitet mrežice
poredivanja cancellated - rešetkast(o), ćelijast(o) cany - napravljen u obliku šiljka katode; ~, grid-plate - kapacitet
camouflage - kamuflaža, maski- cancellation - otkazivanje, odla- canyon - kanon, duboko urezan mrežice anode; ~, ground - ka-
ranje; maskirati, kamuflirati; ~, ganje, anuliranje capabilit/y - sposobnost, moguć- pacitet u odnosu na zemlju; ~,
material - kamuflažno sredstvo; canch - podriv stene; debljina pod- nost; ~, all-weather - mogućnost incremented - diferencijalni ka-
~, radar - maskirani radar, sa- riva; kalota upotrebe u svim vremenskim uš- pacitet; ~, input - ulazni kapaci-
kriveni radar candelit - kandelit, platneni ugalj lo vima; ~, duplication - mo- tet; ~, inter electrode - kapacitet
camp - kamp; ~, construction - candescence - belo kaljenje, kaljenje gućnost dupliranja; ~, endurance između elektroda, među-elektrodni
sagrađeni kamp, sazidani kamp; ~, pri belom usijanju - dugotrajnost, izdržljivost; ~, kapacitet; ~, internal - unutrašnji
lumber - logor na selu candescent - svetleći, svetleće extreme-temperature - izdrž- kapacitet, interni kapacitet; ~,
campaign - kompanija; ~, testing candid - zaslepljujuća belina ljivost na ekstremnoj temperaturi; lumped - usredsređeni kapacitet,
- serija ispitivanja prema programu candied - zašećeren, skuvan u še- ~, fatigue life - dugotrajnost pri usmereni kapacitet; ~, mutual -
campanula - zvonce, zvonastog ob- ćeru, kandiran zamoru; ~, high-temperature - uzajamni kapacitet; ~> output -
lika izlazni kapacitet; ~, plate - ka-
camphor - kamfor; ~, bitter al- candle - sveca; međunarodna sveca izdržljivost (sposobnost) materijala
(jedinica jačine svetlosti); ~, elec- na visokoj temperaturi; ~, main- pacitet anode; ~, plate-cathode -
mond oil - benzoin trical-električna sveca; ~, smoke
camping site - privremeno naselje tenance - mogućnost održavanja, kapacitet anoda-katoda; ~, shunt
- dimna sveca; ~, tallow - lojna sposobnost tehničkih popravki; ~, - šentni kapacitet, paralelni kapa-
campion - lisnati sveca material - karakteristika (spo- citet, optočni kapacitet; ~, spu-
 capacitance
rious - parazitni kapacitet;
static - statički kapacitet
capacitor - kondenzator; kapacitet;
~, adjustable - podešavajući kon-
denzator, regulisani kondenzator,
postavljeni kondenzator, konden-
zator promenljivog dejstva; ~, air
- vazdušni kondenzator, zračni
kondenzator; ~, balanced - si-
metrični (uravnoteženi) kondenza-
tor, balansirani kondenzator; ~,
balancing - uravnotežujući kon-
denzator, simetrirajući kondenzator;
~, bathtub - kondenzator kabaste
konstrukcije; ~, blocking - blo-
kirajući kondenzator, razdvajajući
kondenzator, odvajajući kondenza-
tor; ~, book - lisnati kondenzator;
~, bridging - šentirajući konden-
zator, blokirajući kondenzator; ~,
buffer - buferni kondenzator; ~,
by-pass - blokirajući kondenzator,
šentirajući kondenzator; ~, cali-
bration - etaloni kondenzator,
kalibracioni kondenzator; ~, ce-
ramic-keramički kondenzator; ~,
charging - kondenzator naelektri-
sanja, električni kondenzator; ~,
compression - kompresioni kon-
denzator; ~, counter-current -
kondenzator za zagrađivanje; ~,
coupling - kondenzator veze, kon-
denzator spajanja; ~, detuning -
kondenzator za odvajanje, razdvo-
jni kondenzator; ~, dry electro-
lytic - elektrolitički suvi konden-
zator; ~, duet - prolazni kon-
denzator, prohodni kondenzator;
~, electrochemical v. electro-
lytic capacitor; ~, electrolytic
- elektrolitički kondenzator; ~,
equalizing - izravnjujući konden-
zator, balansirajući kondenzator;
~, filter - kondenzator filtra; ~,
fixed i- kondenzator stalnog kapa-
citeta, fiksni kondenzator; ~, gang
- kondenzator u aparaturi; ~, grid
- mrežni kondenzator, mrežasti
kondenzator; ~, neutralizing -
neutralizacioni kondenzator; ~,
non-linear - nelinearni konden-
zator; ~, power - kondenzator
snage, statički kondenzator; ~,
pre-set - polupromenljivi konden-
zator, podešeni kondenzator; ~,
reference - etalon-kondenzator,
referentni kondenzator; ~, shunt-
ing - šentirajući kondenzator; ~,
spark - lučni kondenzator, gaseći
kondenzator;' ~, square-law -
talasni kondenzator; ~, tank -
kondenzator promenljivih dimen-
zija, kondenzator promenljivog ob-
lika; ~, trimmer - trimer-kon-
denzator, podešeni kondenzator; ~,
tuning - kondenzator u sklopu ure-
đaja; ~, vacuum - vakuumski
kondenzator; ~, variable - kon-
denzator promenljivih kapaciteta
capacity - kapacitet, litraža, zapre-
minski kapacitet; proizvodnost,
snažnost, opterećenje; električni ka-
pacitet; ~, absorbing v. absorp-
tion capacity; ~, absorption -
apsorpciona sposobnost, apsorpcioni
kapacitet; ~, acid - kiseoničnost,
kiseonična sposobnost, kiseonični
kapacitet; ~, active storage -
radna zapremina hidro-akumula-
cionog bazena; ~, adhesive -
adheziona sposobnost, adhezioni ka-
pacitet; koeficijent pripijanja; ~,
aerial - kapacitet antene; ~, ag-
gregate - ukupna (sumarna) snaga;
atomic heat - atomski toplotni
kapacitet; ~, authorized load -
utvrđeni oblik dozvoljenog opte-
rećenja; ~, baking - kapacitet
pekare; ~, basic - osnovnost,
bazičnost, bazični kapacitet; ~,
bearing - podizna sila, noseća
sposobnost, noseći kapacitet; ~,
blotting - crpna sposobnost, spo-
sobnost napajanja; ~, boiler -
sposobnost rezervoara za proiz-
vodnju pare, toplotni kapacitet boj-
lera; ~, breaking - razdvojna
snaga, rušeća snaga; ~, burning -
rashod goriva, rashod toplote, gu-
bitak toplote; ~, calorific - top-
lotni kapacitet, kalorični kapacitet;
~, capillary - kapilarni kapacitet;
~, capillary moisture - kapi-
larni kapacitet vlažnosti; ~, car-
rying - noseća sposobnost, po-
dizna sposobnost tereta, podizna
sila; delimično dopuštena težina;
propusna sposobnost; ~, channel
capacity
- propusna moć kanala; ~, charg-
ing - električni kapacitet; elek-
trična sposobnost, sposobnost na-
elektrisanja; ~, chucking - mak-
simalni dijametarobrade; ~, climb-
ing - sposobnost opiranja podizanju;
karakteristika podizanja; ~, coil -
sopstveni kapacitet; ~, continuous
- neprekidna moćnost, kontinualna
moćnost; ~, current - dopušteno
naelektrisanje strujom, dozvoljeno
naelektrisanje; ~, current-carry-
ing v. current capacity; ~, cut-
ting - režuća sposobnost (alata);
proizvodnost reznog alata; ~, cy-
linder - radna zapremina cilindra;
~, demand-side - bočni kapa-
citet; ~, digit - digitalni kapa-
citet; ~, dipper - kapacitet li-
vačkog lonca; ~, discharge -
električna snaga (akumulatora), elek-
trični kapacitet (akumulatora); ~,
emissive - emisiona sposobnost,
sposobnost zračenja; ~, evapo-
rative - paraproizvodnost, spo-
sobnost za proizvodnju pare; ~,
factory - proizvodna mogućnost
fabrike, kapacitet fabrike; ~, fixed
- kondenzator konstantnog kapa-
citeta; ~, freight - tranzitna spo-
sobnost, tranzitni kapacitet; ~,
fuel - kapacitet toplotnog suda,
kapacitet toplotnog rezervoara; ~,
gross - totalna zapremina hidroaku-
mulacionog bazena; ~, guaranteed
- garantovani kapacitet, garanto-
vana proizvodnja; ~, hauling -
težinsko ubrzanje; ~, heat -
toplotni kapacitet; ~, heat at
constant pressure - izobarni top-
lotni kapacitet; ~, heat at con-
stant volume - izohorni toplotni
kapacitet; ~, heat per unit vo-
lume - zapreminski toplotni ka-
pacitet, jedinični zapreminski ka-
pacitet; ~, heat per unit weight
- težinski toplotni kapacitet, top-
lotni kapacitet po jedinici težine; ~,
heat absorption - toplotni kapa-
citet, toplotni apsorpcioni kapacitet;
~, heating - toplotna snaga, spo-
sobnost zagrevanja; ~, high -
veliki kapacitet, visoka kapacitativ-
nost; ~, hoisting - sposobnost
831 capacity
za podizanje tereta, noseća spo-
sobnost; ~, holding - mestimič-
nost; ~, idle - rezervni kapacitet;
rezervna snaga; ~, inactive sto-
rage - neaktivna zapremina hidro-
akumulacionog bazena; ~, induc-
tive - dielektrična konstanta; ~,
information - informaciona spo-
sobnost, informacioni kapacitet;
propusna sposobnost (kanala veze);
~, information-handling v. in-
formation capacity; ~, justi-
fiable generating - energetske
zalihe čije je korišćenje ekonomski
opravdano; ~, lifting - sposob-
nost za podizanje, podizna sila,
karakteristika brzine podizanja ; ~ ,
line - propusna sposobnost linije;
~, liquid - mera zapremine teč-
nosti; ~, litre -' litraža, radna
zapremina u li trima; ~, load -
dopuštena težina; sposobnost po-
dizanja tereta, dopušteno optere-
ćenje; ~, load-bearing - no-
sivost, opterećenost, dozvoljena no-
sivost; ~, load-carrying - spo-
sobnost za podizanje tereta, po-
dizna sposobnost; ~, maximum
- maksimalni kapacitet; ~, me-
mory - kapacitet memorije; ~,
moisture - kapacitet vlažnosti,
kapacitet zasićenja vlagom; ~, mo-
lar heat - molarni toplotni kapa-
citet; ~, nominal calorific -
nominalni toplotni kapacitet (ma-
terije), toplotni kapacitet materije
pri temperaturi 20°C; ~, normal
discharge of spillway - propusna
sposobnost vodenog bazena pri
normalnim uslovima eksploatacije;
~ of body - kapacitet tela, samo-
kapacitet; ~, of road - propusna
sposobnost puta, tranzitni kapa-
citet puta; ~, overload - spo-
sobnost rada sa preopterećenjem,
sposobnost da se izdrži preoptere-
ćen je; ~, pair-to-pair - kapa-
citet među provodnicima određenog
kola; ~, pattern - kartica obra-
zaca; ~, peak - snaga koja je
potrebna da bi se postiglo maksi-
malno opterećenje; ~, petrol -
kapacitet rezervoara goriva; pred-
viđena zapremina rezervoara; ~,
capacity
832
pipe - propusna sposobnost cevo-
voda, propusni kapacitet cevovoda;
~, plant - kapacitet pogona; ~,
plate - kapacitet anode; ~, pro-
cess - kartica procesa; ~, pump -
kapacitet pumpe, zapremina pumpe;
~, radiant - sposobnost za ispuš-
tanje zraka; ~, radiating v. ra-
diant capacity; ~, rated - no-
minalna snaga; proračunata snaga,
predviđena snaga; nominalni ka-
pacitet; nominalno opterećenje; ~,
refrigerating - kapacitet rashlad-
nog uređaja, zapremina rashladnog
uređaja; ~, repair - kartica pop-
raviti; ~, reserve - rezervna
snaga, akumulirana snaga; ~, road
- propusna sposobnost puta, tran-
zitna sposobnost puta; ~, ruptur-
ing - snaga rušenja, snaga rastu-
ranja; ~, saturating v. satura-
tion capacity ;~, saturation -
zasićenost, saturacija, sposobnost
zasićenja; apsorpciona sposobnost;
sposobnost napajanja; ~, seating
- broj mesta za sedenje (u auto-
mobilu, vagonu); ~, sedimenta-
tion - kapacitet sedimentacije; ~,
separating - separations sposob-
nost; proizvodnost separatora, pro-
izvodnost centrifuge; ~, settling -
statička proizvodnost; ~, short-
-time - kratkotrajna snaga, snaga
kratkotrajnog režima; ~, soil-
-bearing - noseća sposobnost zem-
ljišta, noseća sposobnost terena; ~,
spare record - kartica rezervnih
delova;~, specific- specifična sna-
ga; ~,specific inductive - speci-
fična dielektrična konstanta; ~,
speed - maksimalna brzina; ~,
spillway - propusna sposobnost
vodenog sliva; ~, spurious -
parazitski kapacitet; ~, stock (re-
cord) - kartica zaliha; ~, storage
- kapacitet (akumulacionog bazena,
jezera itd.), regulaciona sposobnost;
kapacitet računara, kapacitet „pam-
ćenja"; ~, strain - sposobnost
deformacije bez narušenja strukture;
~, stray v. spurious capacity; ~,
stroke - radna zapremina cilindra;
~, summary - zbirna kartica; ~,
swing - trenutna snaga; ~, ter-
card
minal - propusna sposobnost sta-
nice; ~, test - kartica testova
(ispitivanja); ~, thermal - top-
lotni kapacitet; ~, track - pro-
pusna sposobnost železničkog čvora;
~, traffic - propusna sposobnost
(puta); ~, troughout - propusna
sposobnost, mogućnost propusta;
~, true heat - stvarni toplotni
kapacitet, realni toplotni kapacitet;
~, tyre - noseća moć šine; ~,
ultimate - totalna snaga, dejstvu-
juća snaga; ~, volumetric -
zapremina, kapacitet; ~, water of
boiler - zapremina vode u boj-
leru, kapacitet bojlera; ~, wearing
- iznosi vost, mogućnost haban ja,
habanje; ~, wire-to-wire - ka-
pacitet medu provodnicima, kapa-
citet kola
capillary - kapilar; ~, force -
kapilarna sila, sila koja izaziva kre-
tanje podzemne vode; ~, fringe -
kapilarni pojas, sloj zemlje koji
kvasi kapilarna voda; ~, height -
kapilarna visina, kapilarno penjanje;
~, moisture - kapilarna voda; ~,
movement - kapilarno kretanje;
~, pressure - kapilarni pritisak;
~, rate - kapilarna brzina; ~,
rise - kapilarno penjanje; ~,
saturation - kapilarna zasićenost,
kapilarna saturacija; ~, siphoning
- kapilarna natega, sifon, isticanje
vode kroz brane i nasipe; ~,
tension - kapilarni napon, povr-
šinski napon; ~, tube - kapilarna
cev; ~, water - vezana podzemna
voda
capital - kapitel, gornji završni
deo stuba; ~ goods on show -
ponuda investicionih dobara; ~,
letter - veliko slovo
carbene - carbeni, sastojci bitumena
nerastvorni u ugljentetrahloridu
carbonate of lead - olovna bela boja
carboniferous system - karbonska
formacija, karbon
carbonyl sulphide - karbonilsulfid
carburetted hydrogen - metan,
zemni gas
carburettor - karburator
card-karta, kartica; ~, contracts -
kartica ugovora, kartica stavki po
833
nrd
ugovorima; ~, control - kon-
trolna kartica; ~, correction -
korekciona kartica, kartica korek-
tura (ispravki); ~, header - nas-
lovna kartica, osnovna kartica
card insertion - pregradni karton;
~, register - kartoteka
cardan - zglavkasto vratilo, kardanska
osovina ili zglob; ~, axle - zglav-
kasto vratilo, kardanska osovina; ~,
joint - zglavkasta spojnica
cardans solution of the cubic -
Kardanov obrazac
care - briga, pažnja, nadgledanje
careful - pažljiv, tačan (u računima)
caralessness - nebriga, propust; ~,
gross - gruba nebriga, grub pro-
pust
caretaker - upravnik zgrade
carpenters tools - tesarski alat
carriage - vozarina
carriageway - kolovoz, saobraćajna
površina, mreža ulica; ~ -free -
bez vozarine; ~, marking - mar-
kiranje kolovoza; ~, markings -
oznake na kolovozu; ~, roughness
- hrapavost kolovoza
carry - prenos, pomer, izvršiti, iz-
vesti, obaviti; to ~ out - izvršiti,
obaviti, primeniti; to ~ through -
izvršiti, primeniti, ostvariti; to ~
to failure - izvršiti (test) do ra-
zaranja probe (etalona)
carry-over - preneti, prenos
carrying cable - noseće uže; ~,
capacity - nosivost
cartogram - kartogram, statistička
kartica; ~, band - karta karto-
grama, kartogramska karta
carton-pierre - terisana krovna har-
tija
cartouche - kartuš, ukrasni orna-
ment
carijatid - karijarida, vrsta nosećeg
stuba u vidu ženske figure
case - slučaj, obrazac, primer; ~
absolute worst - apsolutno naj
gori slučaj; ~, extreme - eks-
tremni slučaj; ~, general - opšti
slučaj; ~, ideal - idealni slučaj
~, isolated - izolovani slučaj; ~
limiting - limitirajući slučaj; ~,
particular (special) - poseban
MBečnlk
categorization
slučaj; ~, worst - najgori slučaj,
najmanje odgovarajuća varijanta
casement - prozorsko krilo; ~,
bolt with rods - trib, okov za
zatvaranje prozora; ~, bolt with
spring - zatvarač sa spiralnom op-
rugom; ~, frame - okvir prozora;
~, fastener - reza; ~, stay -
koČnik prozorskog krila; ~, turn
- reza; ~, window - prozor na
smicanje; ~, window fastener -
poluolivna, kukasta ručica za zatva-
ranje prozora; ~, window handle
- poluolivna, kukasta ručica za
zatvaranje prozora
cash - gotovina; ~, checque -
gotovinski ček; ~, sale - prodaja
za gotovinu
casing - obziđivanje; kućište; omo-
tač, obloga; ~, pipe - zaštitna
cev, obložna cev; ~, wall - zid
kućišta
cast-
-, in-place pile - šip liven na
mestu; ~, iron bath - livena kada;
~, iron dowel - moždanik od
livenog gvozda; ~, iron floor
gulley - rešetka u podu, liveni
slivnik u podu; ~, iron manhole
cover - liveni poklopac; ~, iron
pipe - livena cev; ~, iron soil
pipe - škotska cev, gvozdena li-
vena cev; ~, pit - livnička jama,
otvor; ~, shop - livnica; ~, skin
livačka pokožica; ~, steel - li-
veni čelik
casuality - nesrećni slučaj, žrtva,
kvar, havarija
catalogue cover - korice kataloga;
~, entry - unošenje u katalog; ~,
parts - katalog delova
catalyst carrier - nosač katalizatora
catalytic cracking - katalitičko kre-
kovanje, cepanje većih molekula
ugljovodonika u manje; ~, reform-
ing - katalitičko reformiranje (amor-
tizacija), proces kojim se opleme-
njuju benzini
catch - podleći, pretrpeti
catchment area - sliv, sliv reke;
sabirno područje, nakapna površina
categorization - kategorizacija, kla-
sifikacija, raspored po kategorijama;
~, parts - kategorizacija delova
 categorized
categorized - kategorizam
category - kategorija, klasa; ~,
all-test-pass - kategorija u kojoj
su sva ispitivanja dala zadovolja- caustic embrittlement - krtost me-
vajuće rezultate; ~, criticaliry -
kategorija kritičnosti; ~, item - caution - predostrožnost, oprez,
kategorija stavki; ~, maintenance
v. category of maintenance;
~, marginal - marginalna kate-
gorija; ~, material - kategorija cavern
klasa (materijala); ~, muldpli
repair - kategorija koja dozvo
ljava višekratne popravke; ~, nor- ceiling - plafonska konstrukcija, pla-
mal - normalna kategorija, običan
tip; ~ of maintenance - vid
tehničkog održavanja, kategorija odr-
žavanja ~, stock - vrsta zaliha
(rezervi); ~, test - vrsta testa
(opita); ~, vulnerability - stepen
zaštićenosti
Caterpillar tractor - traktor guše
ničar
cattle ramp - stočna rampa
caulking - zaptivanje; ~, a vessel
- zaptivanje plovila; ~, material
- zaptivač, zaptivka
cause - uzrok, povod, razlog, biti
uzrok, biti povod; ~, accident -
uzrok nesrećnom slučaju, povod
udesu; ~, assignable - neslu-
čajni uzrok, pripisiv uzrok, usta-
novi jiv uzrok; assignable ~
of variation - pripisiv uzrok pro- cellular brick - šuplja opeka, ru-
meni; ~, chance - slučajni uzrok;
~, contributory - doprinoseći
uzrok, drugostepeni uzrok; ~, de-
fect - uzrok kvaru, uzrok neisprav- cement - cement; ~, bacillus -
nosti; dominant ~ of variation -
dominantni uzrok promene; ~,
for rejection - uzrok za odbaci-
vanje (škartiranje); ~, major -
viši uzrok, glavni uzrok; ~, non-
recurring - neponovljiv uzrok; ~
of error - uzrok greške; ~ of
failure - uzrok kvaru; ~ of
suspicion - uzrok sumnje, povod
za sumnju; ~, of trouble - uzrok
problemima, povod neprilikama; ~,
prime - primarni (osnovni) uzrok;
~, recurring - ponovi jiv uzrok;
~, single - pojedinačni uzrok; ~,
special - poseban uzrok; ~,
unassignable - nepripisiv uzrok;
~, undetermined - neodređeni
uzrok; ~, unknown - nepoznati
uzrok
tala izazvana alkalijama
obazrivost, jemstvo, kaucija, opo-
mena
u karstu
- kaverna, prirodna šupljina
cavity wall - šupalj zid
fon; vršak, najviša tačka; ~, fan -
plafonski ventilator; ~, laths -
bakula, tanke drvene letvice; ~,
operating (operational, service,
usable) - operation! (radni) plafon,
(upotrebni, servisni, korisni, upo-
trebljivi plafon); ~, plate - balda-
hin; ~, price - najviša cena
cell - ćelija, sekcija, boks, baterija,
akumulator; ~, climate - klima
komora, komora sa klimatskim uš-
lo vima; ~, hot - vrela komora; ~,
standard - standard komora
cellar - podrum; ~, dwelling -
podrumski stan; ~, flap - pod-
rumska preklopna vrata; ~, stairs
- podrumske stepenice; ~, walls
- podrumski zidovi; ~, window -
podrumski prozor
pičasta opeka; *-, concrete - će-
lijasti beton, gasni beton; ~, open
caisson - ćelijasti bunar
bacil cementa; ~, bound maca-
dame - cementni makadam; ~,
bound pavement - cementni ko-
lovoz; ~, clinker - cementni
klinker, veštački mineral koji se
dobi ja sinterovanjem cementa; ~,
emulsion - cementna emulzija; ~,
floor - cementni patos; ~, flo-
oring - pod od cementa; ~,
grouting - cementiranje, cemen-
tiranje zemljišta; ~, gun - torkret
aparat, građevinska mašina za in-
jektiranje šupljina u stenama; ~,
injection - cementiranje, cemen-
tiranje zemljišta; ~, lime mortar
- produžni maker; ~, mortar -
cementni malter; ~ mortar bed
cement
- posteljica, prirodno tlo na kojem
leži kolovozna konstrukcija; ~,
plaster flooring - košuljica, podni
premaz preko čvrste podloge; ~,
screeding v. cement mortar
bed; ~, set - cementna košuljica,
tanki cementni premaz
cementation - cementiranje, ce-
mentiranje zemljišta
cementing materials - veziva, ce-
mentni materijali
censor - cenzor, cenzurisati
censored - cenzurisan; ~, left -
s leva cenzurisan, levo cenzurisan;
~, right - s desna cenzurisan,
desno cenzurisan
cenzus - cenzus, prepis, potpuni
prikaz karakteristika; ~ of vi-
sitors - prebrojavanje posetilaca
center - centar, sredina, biro; ~,
development - razvojni centar,
centar (sredina) razvoja; ~, dia-
gnostic service - centar dijagnos-
tičke službe, punkt kontrole; ~,
electronic component reliability
- centar za ispitivanje pouzdanosti
elektronskih komponenti; ~, field
maintenance - cental za održavanje
na licu mesta (gradilištu); ~ of
design - središna (centralna) tačka
plana; ~ of location - sredina
lokacije; ~ of range - sredina
raspona, sredina zone izmena; ~
of sample - sredina uzorka; ~
quality assurance - centar za
obezbedenje kvaliteta; ~, service
- servisni centar, centar tehničkog
servisa; to ~ the process - centri-
rati proces
centering - skela, kalup
centistokes - centistoks, stoti deo
stoksa, jedinice kinematskog vis-
koziteta
central-
~, grass reserve - zeleni pojas,
ostrvo između dva kolovoza; ~,
magazine - glavno skladište, cen-
tralni magacin; ~, mixing valve
- centralna baterija mešalice; ~,
perspective - centralna perspek-
tiva, predstavljanje prostornih ob-
jekata onako kako ih oko vidi; ~,
pivot of turntable - stožer kon-
zolne okretnice; ~, reserve -
93*
835 certificate
zeleni pojas, ostrvo između dva
kolovoza; ~, store - centralno
skladište; ~, telephone office -
telefonska centrala; ~, workshop
- centralna radionica
centralization of service - centra-
lizacija opsluživanja
centre-
~, bit - svrdlo; ~, drift method
- metode centralne stolne; ~, line
- osa, osa puta; ~, line of for-
mation - niveleta; ~, line peg
- osovinski kolac; ~ of Interna-
tional Marketing - sajamska
služba; ~ of road - osa puta
centres - remenate, olbučila, pop-
rečni privremeni nosači svodne
skele u tunelu
centrifugal-
~, Mover - centrifugalna duvaljka;
~, fan v. centrifugal Mover
ceremony - svečanost
ceresin - cerezin, tvrdi vosak
certain - izvestan, veran, siguran,
određen, neosporan; ~, almost -
skoro izvestan (siguran, određen);
~, practically - praktično si-
guran (određen, neosporan)
certainty - izvesnost, sigurnost, ne-
ospornost, pouzdanost; ~ of an
event - izvesnost (neizbežnost)
događaja; ~, practical - praktična
neizbežnost
certificate - certifikat, atest, potvrda;
~, acceptance - potvrda o pri-
jemu; ~, calibration - potvrda
o baždarenju; ~, damage -
potvrda o šteti, zapisnik o šteti;
~, equipment - certifikat opreme,
atest opreme; ~, inspection -
certifikat o proveri (kontroli); ~,
machinery - potvrda o isprav-
nosti mehanizma (mašina); ~ of
analysis - certifikat o analizi; ~
of authorship - ceritifikat o
autorstvu; ~ of compliance -
potvrda o saglasnosti, potvrda o
prigodnosti; ~ of damage -
potvrda o šteti; ~ of delivery -
potvrda o isporuci; ~ of fair
wear-and-tear - potvrda o dob-
rom ponašanju pri upotrebi; ~
of fitness - potvrda o pogodnosti;
~ of proof - potvrda (protokol)
 certificate
o ispitivanju i ~ of quality -
potvrda o kvalitetu; ~ of service
- potvrda o servisu; ~ of tea
results - potvrda o rezultatima is-
pitivanja; ~ of unserviceabllity
- potvrda o nepogodnosti za koriš-
ćenje; ~, test(ing) - atest o is-
pitivanju; ~, vendor - prodavčev
certifikat
certification - izdavanje certifikata,
certifikadja; ~, grade - certifikat
o kvalitetu, atest kvaliteta; ~,
inspection - potvrda o inspekciji;
~ of process - atest o prijemu
procesa
certified - atestiran, overen, pot-
vrđen
certify - overiti, atestirati, certifi-
kovati
cesspol - nužnička jama, poljski
nužnik, senkgrup
cetane - cetan, heksadekan, zasićeni
ugljovodonik sa 16 Catena; ~,
number - cetanski broj, karakte-
ristika paljenja dizel goriva
CFR-engine - CFR-motor (skr.
Cooperative Fuel Research Com-
mittee), standardni motori za me-
renje oktanskog broja benzina po
motornoj metodi (F-2) i Research
metodi (F-l)
chafing - habanje, trošenje, trenje,
grejanje
chain - lanac; ~, bucket dredger -
bager vedri čar; ~, constant -
konstantan lanac, konstantan niz;
~, elementary - elementarni niz;
~, n-link - n-vezani lanac (niz);
~, nonstationary - nestacionaran
lanac; ~ of wells - baterija bu-
nara; ~, one-level - lanac jednog
nivoa; ~, pump - dolap, uređaj
kojim se voda diže iz reke radi na-
vodnjavanja zemljišta; ~, random
- proizvoljni lanac (niz); ~, standby
- pomoćni lanac; ~, stationary -
stacionirani lanac; ~, surveying
- ortogonalna metoda
ehainman - figurant, terenski geo-
detski radnik
challenge - izazov, složeni zadatak,
problem za reSavanje; izazvati,
podvrgnuti kritici
challenging — složen, težak, izazovan
83« change
chamber - komora; ~, altitude -
barokomora; ~, arctic test -
komora za ispitivanje u veštačkoj
arktičkoj klimi; ~, climatic test
- komora za izvođenje testova u
klimatskim uslovima; ~, cold -
hladna komora; ~, controlled
environmental test - komora za
ispitivanje u kontrolisanoj sredini;
~, cooling - komora za hlađenje;
~, dynamic test - komora za is-
pitivanja u uslovima sredine; ~,
environmental test - komora za
ispitivanje u uslovima sredine; ~,
experiment - eksperimentalna ko-
mora; ~, fungus - komora za is-
pitivanje otpornosti na gljivice plesni
(budi); ~, high-altitude - baro-
komora; ~, ozone - komora za
ispitivanje na starenje pod dejstvom
ozona; ozonska komora; ~, pres-
sure - komora pod pritiskom;
barokomora; ~, sand-and-dust -
komora za ispitivanje na dejstvo
peska i prašine; ~, sealed - zap-
tivena komora, hermetička komora
chamfer - zakošenje
ehamote - šamot, vatrostalni mate-
rijal od netopljive gline
chance - šansa, verovatnoća, mo-
gućnost, prilika; slučaj, slučajnost;
~, hazard - verovatnoća opasnosti,
rizik; ~ of acceptance - verovat-
noća prijema
chandellier - kandelabar, stojeća
ukrasna svetiljka od kamena ih'
metala
change - izmena, promena, prelazak,
zamena; izmeniti, zameniti, pro-
meniti; ~, abrupt - iznenadna
promena; ~, assembly - izmena
sklopa (konstrukcije); ~, assignable
- pripisiva izmena; ~, conti-
nuous - kontinualna (neprekidna)
promena; ~, contractual) - kon-
strukciona izmena; ~, cumulative
- kumulativna promena; ~, de-
sign - izmena konstrukcije (di-
zajna); ~, dimensional - dimen-
ziona promena; ~, discrete -
diskretna promena; ~, engine-
ering - unošenje izmena u konstruk-
ciji; ~, erratic - eratička (bez reda)
izmena, izmena iz zablude; ~,
change
gradual - postepena izmena; ~,
improvement - promena, iz-
mena ka poboljšanju; ~, irregular
-nepravilna, iregularna zamena; ~,
irreversible - ireverzibilna (ne-
povratna) promena; ~, load -
izmena opterećenja; ~, manda-
tory-type - izmena mandatornog
tipa; obavezna izmena; ~ of res-
ponse - promena reagovanja; ~ of
state - promena (izmena) stanja;
~ of variables - promena (zamena)
varijabilnih (promenljivih); ~ on-
-the-spot - izmena (zamena) na
licu mesta; ~, persistent - per-
sistentna (trajna) izmena; ~, phy-
sical - fizička promena; ~, phy-
sical-chemical - fizićko-hemijska
promena; ~, quality - promena
kvaliteta; ~, quantitative - kvan-
titativna promena; ~, reliability
design - izmena konstrukcione
pouzdanosti; ~, reversible - re-
verzibilna (povratna) izmena, pro-
mena; ~, significant - značajna
promena; ~, significant design -
značajna promena konstrukcije; ~,
sporadic - sporadična (povremena)
promena; ~, sudden - iznenadna
promena
changeability - promenljivost, za-
menljivost, nepostojanost, moguć-
nost zamene ih' promene
changeable - zamenljiv, izmenljiv,
koji može da se menja; nepostojan
changeless - bez promene, nepro-
menljiv
changing - izmena, zamena, zame-
njivanje, menjanje; menjajući
channel - kanal; ~, additional -
dodatni kanal; ~, allocated -
alocirani (dodeljeni) kanal; ~, busy
- zauzeti kanal; ~, cooperative -
objedinjeni kanal; ~, exponen-
tial - eksponentni kanal, kanal
sa eksponentno raspoređenim vre-
menom opsluživanja; ~, faulty
- kanal sa greškom; pogrešni kanal;
~, idle - slobodan kanal; ~
independent-nezavisan kanal; ~
lossless - kanal bez gubitka; ~
memoryless - kanal bez memorija
~, occupied - zauzeti kanal; ~
parallel - paralelni kanal; ~
837 characteristic
randomized - randomizirani kanal;
~, randomly varying - kanal
sa karakteristikom promena po za-
konu slučajnosti; ~, stationary -
stacionirani kanal; ~, time-vary-
ing - kanal sa karakteristikama koje
se menjaju sa vremenom; ~, un-
reliable - nepouzdani kanal; ~,
variable - promenljivi kanal; ka-
nal sa promenljivim karakteristikama
channelled plate - brazdasti lim
chapel - kapela
character - karakter; svojstvo; znak,
slovo, cifra; ~, concomitant -
istovremeni karakter, koegzistira-
jući karakter; ~, Markov(ian) -
Markovskijev karakter; ~ of ser-
vice - karakter upotrebe, vid ko-
rišćenja, režim rada; ~, quality
- oznaka kvaliteta
characterisation factor - karakte-
rizacioni faktor za naftu i njene
frakcije, Walsonov faktor, ukazuje
na tip nafte
characteristic - karakteristika; pa-
rametar, osobenost, svojstvo; ~,
ageing - karakteristika starenja; ~,
antropometric - antropometrijska
karakteristika; ~, application-s
- uslovi rada, aplikacione karak-
teristike svojstava primene; ~,
attribute - kvalitetna karakteris-
tika; ~, atypical - netipična
(atipična) karakteristika; ~, availa-
bility - karakteristika eksploata-
cione gotovosti; ~, bench-test -s
- karakteristika dobijena na prob-
nom stolu (ispitivanjima na stolu);
~, burn-in - karakteristika ugra-
đivanja; ~, combined - rezulti-
rajuća (zbirna) karakteristika; ~,
component - karakteristika kom-
ponente; ~, corrosion protec-
tion-s - sa karakteristikama zaštite
od korozije; ~, corrosive-s - ko-
roziona svojstva; ~, critical -
kritična (najvažnija) karakteristika;
~, curved - krivolinijska (ne-
linearna) karakteristika; ~, de-
sign-s - konstrukcione karakte-
ristike; ~, engineering - teh-
nička karakteristika; ~, environ-
mental - karakteristika sredine;
~, fabricating - proizvodna ka-
characteristic
rakteristika, tehnološka karakteris-
tika, tehnološki parametar i ~, fai-
lure - karakteristika otkazivanja;
~, fatigue - karakteristika zamora;
~, full-load - karakteristika pri
punom opterećenju; ~, haredi-
tary - nasledna karakteristika; ~,
human-engineering - karakteris-
tika koja zavisi (ili uzima u obzir)
inženjersko-psihološke faktore; ~,
inspection - kontrolna karakteris-
tika, karakteristike prijemne kon-
trole; ~, item - karakteristika
stavke; karakteristika proizvoda; ~,
life behavior - karakteristika po-
našanja za vreme trajanja; ~, linear
- linearna karakteristika; ~, load-
-bearing - karakteristika nosivosti;
otpornost (čvrstoća) na dejstvo op-
terećenja; ~, main - osnovna
(glavna) karakteristika; ~, man-
datory - mandatorna (obavezna)
karakteristika; obavezno dejstvo;
~, manufacturing - proizvodna
karakteristika, karakteristika (svoj-
stvo) proizvodnje; ~, mechanical
- mehaničko svojstvo, mehanička
karakteristika; ~, nonstandard -
van standarda (nestandardna) ka-
rakteristika; ~, observed relia-
bility - uočeni pokazatelj pouzda-
nosti; uočena karakteristika pouz-
danosti; ~, operating - eksploa-
taciona (radna) karakteristika; ~,
optimal - optimalna karakteristika;
~, outgoing product - karakte-
ristika izlaznog proizvoda; ~, over-
load - karakteristika preoptere-
ćen ja; ~, parts - karakteristika
delova; ~, performance - ka-
rakteristika performanse; radna ka-
rakteristika; taktičko-tehnički po-
datak; ~, physical - fizička ka-
rakteristika; ~, plant - pogonska
karakteristika; ~, practical de-
sign - konstrukciona svojstva; ~,
processing - procesna (tehnološka)
karakteristika; ~, quality - ka-
rakteristika kvaliteta; ~, recovery
- karakteristika prethodnog pro-
cesa; kriva (karakteristika) vraćanja
u prethodno stanje; ~, reliability
- karakteristika pouzdanosti; ~,
running - tehnološka (operativna,
838 chart
radna, pogonska) karakteristika; ~,
shop - tehnološka svojstva, fab-
rička svojstva; ~, square-law -
kvadratna karakteristika, karakte-
ristika zakona kvadrata; ~, stan-
ar
dard - standardno svojstvo, stan-
dardna karakteristika; ~, steady-
-state - karakteristika postojanog
stanja, karakteristika u datom re-
žimu (ili procesu); ~, storage -
svojstvo uskladiš ten ja; ~, system
- karakteristika sistema, sistemska
karakteristika; ~, technical- teh-
nička karakteristika; ~, time -
vremenska karakteristika; ~, time-
-to-failure - karakteristika vre-
mena bez kvara (otkaza); ~, total
- ukupna karakteristika, opšta ka-
rakteristika; ~, transfer - karak-
teristika transfera, svojstvo za pret-
hodni proces; ~, trouble-free -
karakteristika rada bez otkazivanja;
~, wear - karakteristika habanja;
~, working - radna karakteris-
tika
characterization - određivanje ka-
raktera, karakterizacija
charge - zadatak, naboj, šarža,
punjenje, šaržirati, napuniti, nabiti,
naplatiti, teretiti; ~, initial -
inicijalni naboj, početno punjenje;
~, maintenance — naboj pri
održavanju, troškovi održavanja; ~
of rupture - teret prekida (ra-
zaranja); ~ of security - bez-
opasni teret, sigurnosna šarža; ~,
standby - pomoćni naboj, re-
zervna šarža (punjenje); ~, work-
ing - radni naboj
chargeability - mogućnost punjenja
(opterećivanja), naplativost, odgo-
vornost; ~, error - odgovornost
za dopuštenu grešku; ~, failure -
odgovornost za nastalu grešku
charges - troškovi (pl.)
Charpy test apparatus - Šarpijevo
klatno, mašina za ispitivanje krtosti
materijala
charring of timber - nagorevanje
drveta
chart - kartica (kontrolna), dijagram,
plan, shema, tablica, graf, nomo-
gram, crtež, plan, izraditi dijagram,
karta; ~, aggregate - sastavni
chart 839
dijagram; ~, alignment - shema
za ravnanje, nomogram sa para-
lelnim osama, plan podešavanja; ~,
arithmetic - aritmetički dijagram,
(aritmetički) dijagram količinskih
promena (izmena); ~, attribute -
kontrolna karta za kvalitetne oz-
nake; ~, automated control -
karta (plan, shema) automatske kon-
trole (ili upravljanja); ~, average
- kartica srednjih (prosečnih) vred-
nosti; ~, band - dijagram na
traci, shema bando va (tablica ban-
dova); ~, bar - histogram, stu-
basti dijagram; ~, beta-proba-
bility - graf (grafikon) beta-ve-
rovatnoće; ~, calendar progress
- kalendarski grafikon progresa,
grafikon kalendarskog progresa; ~,
certified - overeni (certifikovani)
1
grafikon; ~, chi-square control
- kontrolna kartica za kriterijume
či-kvadrata; ~, circular - kružni
dijagram; ~, communication -
komunikacioni dijagram, shema po-
vezivanja, tablica jedinjenja; ~,
comparison - shema poredenja,
uporedni dijagram; control ~
for defestives - kontrolna kartica
za zbir defektnih (škart) proiz-
voda; control ~ for demerits -
kontrolna tablica za uočene nedos-
tatke; control ~ for means -
kontrolna kartica za srednje (ve-
ličine) vrednosti; control ~ for
moving mean - kontrolna kartica
za klizne srednje vrednosti; con-
trol ~ for moving total - kon-
trolna kartica za klizni zbir; con-
trol ~ for number of defects -
kontrolna kartica za broj mana
(grešaka, kvarova); control ~ for
percent of errors - kontrolna
kartica za procent grešaka; control
~ for range - kontrolna kartica
za raspon; control ~ forskewness
- kontrolna kartica za asimetriju;
control ~ for standardized ob-
servations - kontrolna kartica za
standardizovana zapažanja; control
~ for sum - kontrolna kartica
zbira; ~, conventional - kon-
trolna kartica gde je potrebna ko-
rektura kod odstupanja većih od
chart
3,0; ~, conversion - tablice
zamene, tablica konverzija; ~,
correction - tablica korekcije, tabe-
la korekcija; ~, costing record -
grafikon troškova; ~, cumulative
deviation - grafikon kumulativnih
odstupanja; ~, cumulative sum
(cusum) - tablica kumulativnih
zbirova; ~, cycle - ciklusni (peri-
odični) grafikon; ~, daily trend -
grafikon dnevnih trendova; ~, da-
ta tablica podataka, tabela podataka;
design - konstrukciona shema;
grafikon predračuna (proračuna);
~, dot - tačkasti grafikon; ~,
equipment status - dijagram sta-
tusa opreme; ~, failure - tabela
kvarova, kriva broja otkazivanja;
~, flow(-process) - tabela tehno-
loškog procesa, shema odvijanja
procesa; ~, frequency bar -
histogram frekvencija; ~, gridless
control - kontrolna tablica bez
dimenzija (mera); ~, group con-
trol - kontrolna tablica grupnih
pokazatelja; ~, group-quality-
-level - kontrolna kartica za grupne
pokazatelje; ~, ligh-low - kon-
trolna kartica ekstremnih vred-
nosti; ~, loading - dijagram
raspodele opterećenja; tablica šar-
žiranja (punjenja); ~, lon-log -
grafikon sa logaritamskim koordi-
natama na obema osama; ~, main-
tenance dependency - grafikon
zavisnosti operacije od održavanja;
~, manufacturing stage - shema
(graf) procesa proizvodnje; plan
proizvodnog stadijuma; ~, ma-
terial flow - tabela priliva (ko-
rišćenja, toka) materijala; ~, mo-
dified control - shema modifi-
kovane kontrole; ~, multiple-
-activity - tabela sinhronizacije
više aktivnosti; ~, nomographic
- nomogram; nomogramska shema;
~, operation analysis - tabela
operativne analize; plan analize
operacija; ~, optimum control
- plan optimalne kontrole; ~,
ordering - plan naručivanja; ~,
organization - organizaciona she-
 chart

ma; plan organizacije; ~, percen-

tage-rejection - tabela procenta P*om ispitivanja)^ ~, conver-
škarta: ~, percentile - kriva ratna n o n v e r z i ° n a provera; ob-
raspodele; ~, Poisson - Puaso- rpHnci»S r0VOra;
Provera obrnutim
m; CrO8s UMl
nova kriva; ~, preliminary -
preliminarna (kontrolna) tablica; S ra ° ~> ~ ™a
~, process v. flow (process) ven ~ ~' c u r r e n t - tekuća pro-
shart; ~, production stage v. ve,,! ?/ ^yde - periodična pro-
tivna r, ' Vera; «kontrola
S-°
destr
manufacturing stage shart; ~, c t i v e - destruk-
progress - tabela progresa; ~,
quality control - kartica (plan)
kontrole kvaliteta; ~, range - ration' 'S^*' ~' d u r i n 8 - ° P e -
. " . Provera u toku rada; ~,
tablica raspona; ~, reject - tabela
škarta; ~, revised control - ~ L n ^ n t r o l a ( P r o v e r a ) grešaka;
tabela revidirane kontrole; ~, route tato p f o v « ? e m a i . " eks
Perimen-
- plan postupaka, metoda rada; ~, vera- Z ,' ~' f l r s t ~ P r v a P r 0 "
funkcinn-' . u n c t i » n a l - provera
schedule - plan, raspored (radova), turtcioni S a n , a ; f u n k c i o n a l n a p r o .
kalendarski (vremenski) grafikon;
~, scrap-cost analysis - tabela metodi ' ? o " n o -8° - provera po
analiza troškova zamena; ~, se- ™
r a a i
»»de-ne-ide" - „radi-ne
quential - shema redosleda; ~, ' ~- individual - indivi-
lPr1.*««-.X \
service - plan servisa (tehničke mventara
kontrole i održavanja); ~, Shew-
hart (control) v. conventional
provera f
> leak - pro-
>
vera
chart; ~, significance test de-
cision - tabela odluka po krite-
rijumu značaja (važnosti) opita; ~,
• -•Ievel r "r
' ~> marginal
era -
significant errors - tabela zna- ^ ~> P e r f o r -
e r a ; e
čajnih grešaka; ~, statistical qu- P rformanse;t i~l3
ality control - tabela za statis- divanja; ~ p r o v e r a

tičku kontrolu kvaliteta; ~, strip

- dijagram na šlajfni (traci); ~,
time - dijagram vremena; ~, vodica- si
gumosna „„«, oU1„
trouble(-shooting) - tabela sa r o u t i n e
provera- n' e r a mtine;- rutinska
run
mestima mogućih kvarova; ~, two-
-way control - plan dvosmerne
kontrole; ~, warning limits -
ST- S
u toku i arada
u
Pr
-• -
°y e r a - ; p r-° Vse-
era
i-«--- « ) ~, selection
tabela sa opominjućim (alarmnim) , self - samo-
granicama ~, spot -
~, statis-
charted - unet u dijagram, unesen a
u tabelu sum„f. Provera; ~ 3
p r o v e r a z t e a
chasing - žlebljenje zida kvadrata; ~ kontr
~ o l n o is-
check - kontrola, provera; kontro- pitivanie-
- vizuelna
lisati, proveriti; etalon, šablon;
prskotina- (vlaknasta); prskati, is-
prskati; ~, built-in - ugrađeni
kontrolni uređaj; ~, close - pod-
robna provera, oštra kontrola; ~,
column - kontrola stubova (stu- površinskih prs-
baca); kontrola (provera) kolone;
~, comparative - komparativna 110811 le
(uporedna) provera; ~, consis- g '. ~ .^ "
l s p l t l v a n ) e nivel
tency - provera konsistentnosti manske ~ "
(ponovljivosti rezultata ili ponašanja checklist - u ,_ ,
ntrolna llsta k o n
trolni spisak ° '
checkoff 841
checkoff - primedba (znak) o is-
punjavanju (mera ili rada)
check-out - provera, kontrola; pot-
puno ispitivanje funkcionalnih eks-
ploatacionih i kalibrirajućih svoj-
stava radi provere sistema ili nje-
govih elemenata; ~, acceptance -
ispitivanje za prijem; ~, bench -
ispitivanje na stolu; ~, electronic
- elektronska provera; ispitivanje
elektronskim uređajem; ~, final
- finalna (završna, krajnja) provera;
~, incomplete - nekompletno
proveravanje; ~, parameter -
provera parametara; ~, perfect
- potpuna provera; ~, periodic
- periodična piovera; ~, preli-
minary - preliminarna provera
checkpoint - tačka provere
checks - napukline
checkup - tehnička provera; ispi-
tivanje
chemical-
~, consolidation of soil - hemijsko
uCvršćivanje zemljišta; ~, de-
posits -hemijski taloži; ~, grout-
ing - hemijsko injektiranje, he-
mijsko učvršćenje zemljišta; ~,
injection v. chemical grouting;
~, precipitation - hemijsko is-
taložavanje; ~, stabilisation -
hemijska stabilizacija
cheque - ček
chequer plate - brazdasti lim
Chezy formula - Šezijev obrazac,
obrazac koji pokazuje zavisnost
srednje brzine vode od oblika ma-
terijala provodnika
chief - rukovodilac; ~, book-ke-
eper - glavni knjigovođa
chiller(scrape) - hladnjak sa stru-
gačima
chimney - dimnjak; ~, cap -
dimnjačka glava, glava dimnjaka;
~, cowl - dimovuk, naprava na-
taknuta na glavu dimnjaka za iz-
vlačenje dima; ~, flue - dimovni
kanal, fuks, dimnjački kanal; ~,
flue outlets - dimnjački otvori; ~,
piece - kamin; ~, pot - dimovuk,
dimnjački nastavak; ~, shaft -
dimnjak; ~, stack v. chimney
chaft
circuit
chip - čip; ljuska, pahuljica; ljuspati
se
chipping(off) - odljuskavanje
chi-square - či-kvadrat; hi-kvadrat;
kriterijum hi-kvadrata; statika hi-
-kvadrata
chi-statistic - hi-statistika; kvad-
ratni koren iz statistike hi-kvad-
rata
chlordane - insekticid, hlorovani de-
rivat ciklopentadiena
Chlorex process - Hloreks-proces,
ekstrakcioni proces sa dihlordietil-
etrom kao rastvaračem
chlorination - hlorovanje, uvođenje
hlora u neki molekul
chlorite-schist - hloritošist, hlo-
ridski škriljac, kristalni škriljac
chlorites - hloriti
chloroprene - hloropren, 2-hlor-
butadien, monomer za sintetički
kaučuk-n eopren
chloruretted water - hlorna voda
choice - izbor, alternativa, moguć-
nost biranja; ~, optimum - op-
timalni izbor; ~, random - pro-
izvoljni izbor; ~, risky - rizičan
izbor
choir - hor, prostorija u hrišćanskim
crkvama uz oltarsku apsidu; ~,
loft - empora, vrsta lože u visini
galerije
chop - površinski nedostatak, žig,
pečat; ljuskati se
chord - pojas, gornje i donje ogra-
ničenje rešetkastog nosača
chosen - izabran; ~, randomly -
proizvoljno izabran
Christmas-tree - cirkulaciono pod-
mazivanje
chromite brick - hromitna opeka
church - crkva, hram
chuted concrete - tečan beton
cinematographic apparatus - bio-
skopski sparat
Cipoletti weir - Čipoletijev preliv,
preliv trapeznog oblika
circle, theodolite - lumbus
circuit - kolo, shema, kontura; ~,
basic - osnovno kolo; osnovna
shema; ~, built-in test - ugra-
đeno kolo kontrole; ~, check -
kontrolno kolo; ~, design - pro-
jektna shema; ~, duplicated -
 circuit
duplirano kolo; ~, functional -
funkcionalno kolo; funkcionalna
shema; ~, logical - logičko kolo,
logična shema; ~, parallel - pa-
ralelno kolo; ~, pilot - kontrolno
kolo; ~, rendundant - suvišno
kolo, redundantno kolo; ~, reliable
- pouzdano kolo; ~, restoring -
shema ponovnog sastavljanja; ~,
safety - sigurnosno kolo; ~, sche-
matic - šematsko kolo; šematska
shema; ~, spare - rezervno kolo;
~, test - probno kolo; kolo is-
pitivanja
circuitry - ožiženje, povezivanje
circular-
~, curve - glavna krivina; ~,
motion - kružno kretanje, obrtno
kretanje; ~, pavilion - kružni
paviljon; ~, ring - kružni prsten;
~, saw - kružna testera, cirku-
larna testera, cirkular; ~, sector
- kružni isečak; ~, segment -
kružni odsečak, kružni segment; ~,
stairs - spiralne stepenice; ~,
tour - kružno putovanje
circulation - saobraćaj
city parks and green spaces -
gradsko zelenilo
civil engineering - građevinska teh-
nika; ~ construction - nisko-
gradnja; ~ structures - inže-
njerske konstrukcije
cladding - obloga, oblaganje, is-
puna; obloga sudova u cilju pove-
ćanja hemijske i tehničke otpor-
nosti
claim - reklamacija; ~ for damages
- odštetni zahtev
claims book - knjiga žalbi
clamp - klema, banket, prostor od
ivice planuma do nožice zastora
kod železničkih pruga
clamps in welding operations -
uređaj za pritezanje
class - klasa, vrsta, kategorija; pri-
padati klasi, klasifikovati; ~ of
accuracy - klasa preciznosti (tač-
nosti); ~ of defect - vrsta kvara
(nedostatka); ~, standardized -
standardizovana klasa
classical theory of earth pressure
- klasična teorija zemljinog pri-
tiska
842 clear
classics - klasika
classification - klasifikacija, gru-
pisanje, sistematizacija; ~, data -
klasifikacija podataka; ~, hierar-
chical - hijerarhijska klasifikacija;
~, manifold (-multiple, multi-
way) - višestruka (višestrana) kla-
sifikacija; ~ of airports - klasi-
fikacija aerodroma; ~ of chara-
cteristic - klasifikacija karakte-
ristika; ~ of dwellings - kate-
gorizacija stanova; ~ of exca-
vated material - kategorija zem-
ljišta; ~ of railway lines - kla-
sifikacija železničkih pruga; ~ of
soils according to grain sizes -
klasifikacija po granulometrijskom
sastavu; ~, optimal - optimalna
klasifikacija; ~, simple - prosta
klasifikacija; ~, standard - stan-
dardna klasifikacija; ~, test -
probna klasifikacija; klasifikacija is-
pitivanja; ~, test results - kla-
sifikacija rezultata ispitivanja; ~,
type - tipska klasifikacija; klasi-
fikacija po tipovima
Claus suphur recovery - Klausov
proces dobijanja sumpora iz ra-
finerijskih gasova procesom desul-
furizacije
clause - klauzula, tačka; ~, penalty
- klauzula o penalima; ~, war-
ranty - klauzula o gradaciji
claw bar - račva, poluga za čupanje
eksera iz pragova; ~, plates -
Graimov moždanik sa zupčastom
pločom ) clock - časovnik; ~, case - kućište
clay - glina; ~, floor - pod od ilo-
vače; ~, slate - glineni škriljac;
~, soil, heavy - smonica, glino-
vita zemlja; ~, treatment - ad-
sorpciono bdjenje naftnih ulja ak-
tivnom zemljom
clayey - glinasti; ~, loam - gli-
nasta ilovača; ~, soil - glinovita
zemlja
claystone - glinac, tupina
clean - čist; čistiti
cleaning - čišćenje; čisteći; ~, pit
- jama za čišćenje; ~, unit -
uređaj za čišćenje; čišćenje de-
talja (ili delova)
clear - svetao, čist, jasan; ~, di-
mension - svetla mera, čista mera,
dear
čista dimenzija nekog otvora; ~,
measurement - čista mera, jasna
mera, čista dimenzija nekog otvora;
~ of bad items - bez proizvoda
sa nedostatkom; ~, opening -
otvor, čist otvor, jasan otvor; ~,
span v. clear opening
clearance - prolaz, zazor; ocari-
njenje; oslobađanje; ~, diagram
- slobodan profil, gabarit; ~,
gauge - slobodan profil; ~, qua-
lity - atest kvaliteta
clearer - miner
clearing - razjašnjavanje, uklapanje
nedostataka; ~, account - žiro-
-račun
cleat - bantrot, bandrut, produžna
greda na proširenju za oporac
Cleveland cup - tačka paljenja u
otvorenom sudu
climate - klima
clinic - klinika
clinique v. clinic
clinker - klinker; ~, asphalt -
klinker-asfalt, valjani asfalt sa šlja-
kom; ~, floor - pod od klinkera,
pod od prepečene opeke; ~, pa-
ving - kaldrma od klinkera, kal-
drma od prepečene opeke
clinometer - klinometar, padomer,
sprava za merenje nagiba terena
clip - pričvrsna pločica, pločica za
pričvršćivanje šina; ~, bolt -
pričvrsni zavrtan); ~, plate v.
clip
cloakroom - garderoba
(časovnika); ~, drive - satni me-
hanizam; ~, movement - satni
mehanizam; ~, sprint - opruga
časovnika
cloister vault - manastirski svod
closed - zatvoren; ~, block system
of building - zatvoren sistem iz-
gradnje; ~, frame with stiff
joints - zatvoren okvir; ~, frame-
work with stiff joints - zatvoren
sistem štapova; ~, traverse -
zatvoreni poligon
closeness - bliskost; tačnost; ~ in
estimation - tačnost (bliskost) u
oceni (proceni); ~ of agreement
- stepen saglasnosti
closet - uzidani ormar, plakar
843 co-exhibitor
closing day - dan zatvaranja (iz-
ložbe)
Clothing and Textile Fair - sajam
odevanja
clothoid - klotoida, Korniova spi-
rala, lučna radioida, spirala si-
metrična u odnosu na koordinatni
početak
cloud point-tačka zamućen ja, tem-
peratura pri kojoj se ulje zamućuje
usled izdvajanja čvrstog parafina
clover-leaf junction - četvorolisna
detelina, oblik petlje na putu
cluster - grozd;. grupa elemenata
vezanih zajedničkim znakom; gne-
zdo; ~, structure - grozdasta
struktura (zemljišta)
clustering - grupisanje pod zajed-
ničkom oznakom; gnežđenje
coach-wrench - francuski ključ
coal-
~ 5 cellar - ugljarnica, ostava za
ugalj; ~, hydrogenation - hidro-
genovanje uglja, dobijanje tečnih
ugljovodonika katalitičkim hidro-
genovanjem uglja vodonikom pod
visokim pritiscima; ~, tar oil -
ulje katrana kamenog uglja
coalescer - koalescer, uređaj za
ukrupnjavanje čestica dispergovane
faze i njihovo odvajanje u obliku
posebnog sloja, npr. odvajanje vode
iz njene emulzije u ulju (nafti)
coalition - koalicija; objedinjavanje
coarse-
~, grained asphaltic, concrete
- grubi asfaltni beton; ~, mesh
grating - gruba rešetka; ~, sand
- krupan pesak, oštar pesak; ~,
strainer v. coarse mesh grating
coast - obala; ~, erosion - abra-
zija, razoran rad vode na obalu
coat - prevlaka, premazni sloj; ~ of
paint - premaz bojom; ~, pre-
servating - zaštitni sloj
coated macadam - asfaltni makadam
coating - prevlaka
cock - slavina
C.o.D. consignment - slanje po-
uzećem
C.o.D. parcel - slanje pouzećem
co-debitor - sudužnik
co-exhibitor - suizlagač

co-operative 844
co-operative boylng organization
- zajednica potrošača
co-ordinate bearing - nagib strane
co-ordination arrangements - ko-
ordinacioni poslovi
co-pilot - drugi pilot, ko-pilot
co-proprietor - suvlasnik
code - kod, kodeks, pravilo, norma,
šifra; ~, calibrating - pravila
baždarenja; ~, project - kod pro-
jekta; ~, reliability - kod pouz-
danosti; ~, standard - pravilo
tehničke upotrebe; standardni kod;
~, standardized - standardizovan,
normiran kod
codimer - kodimer, proizvod di-
menzacije dva monomera
coefficient - koeficijent; ~, ageing
- koeficijent starenja; ~, appro-
ximation - koeficijent aproksi-
macije; ~, assurance - koefi-
cijent bezopasnosti; ~, autocor-
relation - koeficijent autokorela-
cije; ~, binominal - binominalni
koeficijent; ~, conversion - koefi-
cijent konverzije; ~, cost - koe-
ficijent troškova (koštanja); ~,
empirical - empirijski koeficijent;
~, failure - koeficijent kvarova;
~, linear correlation - koefi-
cijent linearne korelacije; ~, mo-
ment - momenat; ~, multino-
minal - polinominalni koeficijent;
~ of abrasion - koeficijent abra-
zije; ~ of absolute porosity -
koeficijent apsolutne poroznosti; ~
of absorption of water - koefi-
cijent upijanja vode; ~ of agre-
ement - koeficijent saglasnosti; ~
of compressibility - koeficijent
stišljivosti, koeficijenat kompresi-
bilnosti; ~ of consistency -
koeficijent konzistencije; ~ of con-
solidation - koeficijent konsoli-
dovanja; ~ of correction - koe-
ficijent korekcije (ispravke); ~ of
correlation - koeficijent korelacije;
~ of divergence - koeficijent di-
vergencije; koeficijent razilaženja;
~ of efficiency - koeficijent efi-
kasnosti; ~ of elongation - koe-
ficijent istezanja; ~ of explosive
performance - koeficijent dejstva
coherent
ekplozivnosti; ~ of friction -
koeficijent trenja, koeficijent frik-
cohesionless - nevezan; ~, mate-
cije; ~ of impact - udarni koe-
ficijent, koeficijent udara; ~ of
internal friction - koeficijent
unutrašnjeg trenja; ~ of multiple
cohesive soil - vezani materijal,
correlation - koeficijent više-
struke korelacije; ~ of oscillation
- koeficijent oscilacije; ~ of per-
coil - namotaj, kalem, zavojak, obrt,
formance - koeficijent perfor-
manse; ~ of permeability -
koeficijent propustljivosti; ~ of
proposity - koeficijent poroznosti,
koeficijent relativne poroznosti; ~
of reduction - koeficijent re-
dukcije; ~ of resistance - koe-
ficijent otpornosti; ~ of rough-
ness - koeficijent hrapavosti; ~ of
safety - koeficijent bezbednosti;
~ of sliding movement - modul
oticanja; ~ of thermal conduc-
tivity - koeficijent provodljivosti
toplote (građevinskog materijala);
~ of uniformity - koeficijent
jednoobraznosti (jednorodnosti); ~
of utilization - koeficijent isko-
rišćavanja; ~ of volume compres-
sibility - koeficijent zapreminske
stišljivosti, koeficijent zapreminske
kompresibilnosti; ~ of waste -
koeficijent gubitka; ~ of wear -
koeficijent habanja; ~ output -
koeficijent učinka, koeficijent izlaza;
~, quality - koeficijent kvaliteta;
~, regression - koeficijent re-
gresije; ~, reliability - koefi-
cijent pouzdanosti; ~, scatter(ing)
- koeficijent rasejanja; ~,) service
loss - koeficijent gubitka usled
upotrebe; ~, specific utilization
- koeficijent specifične upotrebe;
specifični koeficijent korišćenja; ~,
standardized - standardizovani
koeficijent
cofee-house - kafana, restoran
cofferdam - zagat, sandučasti zagat
coffered ceiling - kasetirana tava-
nica, lakunar, kvadratno udubljenje
u tavanici
cog - zupčasti moždanik
cogged Joint - čeljasta veza
coherent-koherentan; ~, material
- vezani materijali, vezivni mate-
845
rijali, koherentni materijali; ~,
soils - vezana tla
rial - nevezan materijal; ~, soil
- nekoherentan materijal, nekohe-
rentno tlo
vezivni materijal, koherentni ma-
terijal
ram, navoj, zavoj, spirala; namo-
tati, motati; svežanj, snop, paket
(provodnika); spiralna cev; ~,
absoption - apsorpciona spiralna
cev; ~, antenna - ram antena,
spiralna antena; ~, armature -
namotaj omotača, sekcija omotača;
~, astatic - astatički kalem, asta-
tički namotaj; ~, balancing -
izjednačeni namotaj, balansirani ka-
lem, razdelniknapona; ~,ballast-
napojni namotaj, kalem za napa-
janje; ~, blow-out - namotaj
magnetnog pola; ~, boosting -
naizmenično uključeni namotaj; ~,
bucking - kompenzacioni namotaj,
kompenzacioni kalem; ~, choke
- kalem koji služi kao prigušivač,
prigušni namotaj; ~, closing -
zatvoreni namotaj; ~, commu-
tating - komutirajući namotaj,
komutirajući kalem; ~, compen-
sating - kompenzacioni namotaj,
kompenzacioni kalem; ~, conden-
ser - rashladna spiralna cev, spi-
ralna cev radijatora, kondenzaciona
spiralna cev; ~,< condensing v.
condenser coil; ~, cooling v.
condenser coil; ~, coupling -
kalem veze, namotaj veze; ~, cur-
rent - strujni namotaj; ~, damp-
ing - prigušeni namotaj; ~, dead
- neprovodni deo, neprovodna sek-
cija; ~, deflecting - deflektujući
namotaj; ~, drainage - dre-
nažni namotaj, odvodni namotaj;
~, dust-core - presovani namotaj;
~, evaporator - spiralni ispa-
rivač; ~, exciting - pobudni
namotaj, namotaj za pobuđivanje;
~, expansion - kompenzaciona
spirala; ~, exploring - eksperi-
mentalni namotaj, probni namotaj;
~, feedback - namotaj obrnute
coil
veze, namotaj za obratnu vezu; ~,
field - namotaj za pobuđivanje,
namotaj induktor; ~, heating -
zagrevna spirala, spirala za gre-
janje; ~, helical - spiralni na-
motaj; namotaj u obliku gvinta; ~,
holding-on - namotaj sa samo-
zadržavanjem; ~, honeycomb -
kalem u obliku saća; ~, hybrid
- diferencijalni transformator; ~,
ice-tank - namotaj u frižideru; ~,
idle v. dead coil; ~, Impedance
- reaktivni namotaj; ~, indica-
tion - namotaj pokazivača; ~,
inductance - namotaj induktivi-
teta, namotaj induktivnosti; ~,
induction - indukcioni namotaj,
induktor; ~, kicking - reaktor;
~, lengthening - produžni na-
motaj, produžna spirala; ~, load-
ing - pupinizirani namotaj; pro-
dužni namotaj; ~, magnet -
solenoid, namotaj elektro-magneta;
~, magnetizing - omotač pobu-
di vača; namagnetisana spirala; ~,
moving - podižući namotaj, ro-
tacioni namotaj; ~, multilayer -
višeslojni namotaj; ~, multiplying
- dodatni otpor (volt-metra); ~,
non-linear - namotaj sa neli-
nearnom karakteristikom; ~, op-
posing - protivdejstvujući namo-
taj; ~, pancake - namotaj u
obliku diska, pljosnati namotaj,
diščani namotaj; ~, plate choke
- anodni reaktivni namotaj; ~
plug-in - rezervni namotaj; ~
potted - zaštitni namotaj; ~
primary - primarni namotaj; ~
Pupin - Pupinov (namotaj) kalem
~, reactance - reaktivni namotaj.
~, repeating - telefonski trans-
formator, prelazni transformator,
međucevni transformator; ~, re-
tardation - prigušnica za razdva-
janje; namotaj za kašnjenje; ~,
Ruhmkorff induction v. inducti-
on coil; ~, search - probni (ekspe-
rimentalni) namotaj; rotacioni na-
motaj (goniometra); ~, secondary
- sekundarni namotaj, namotaj u
drugoj ljusci; ~, series - serijski
uključeni namotaj; ~, shading -
zaštitni namotaj, ekranizacioni na-
 846 collapse
collapse 847 column

s
taj, korekcioni namotaj, ~ - otvrdnjavanje na hladno; ~,
hunt - namotaj za šentiranje, šen area - neaktivno područje; ~, iz stroja; ~, complete - potpuni stok za radioaktivne otpatke; ~,
t'rani namotaj; ~, side circuit asphalting - hladno asfaltiranje; kolaps gas - gasni skupljač, skupljač ga-
Repeating - telefonski transfor- ~, blocking - hladno pregovanje; collapsed - ispao iz stroja; razrušio sova, gasni prijemnik; ~, mud -
mator u osnovnom kolu; ~, slab ~ -brittle - krt od hladnoće, se; srušio se blatnjavi bazen; ~, oil - uljni
"~ pljosnati namotaj, namotaj u lomljiv na hladno; ~, brittleness collar - prsten, manžetna, karika, kolektor; ~, pantograph - pan-
°bliku diska; ~, sparking in- alka, vrat, prsten za podešavanje, tograf, pantografni strujni prijem-
duction v. induction coil; ~ - krtost na hladno; ~, chisel -
s tvrdi nož, nož za rad na hladno; ležajna posteljica, distancioni prsten, nik; ~, storm - vodostok, tucana
lick - samozadržavajući namotaj prsten sa skalom; ~, adit - sa- kanalizacija; ~, trolley - trolejni
% strap - namotaj na bakreno) ~, coiled - namotano na hladno
(opruga); ~, composition - ne- birni prsten, stegnuti prsten; ~, skidač struje
^aci; ~, sucking - namotaj sa collimate - kolimisati, svoditi na
te
skim jezgrom; ~, superheater metalni slog, hladan slog (na primer: adjusting - podešeni prsten; ~,
slog na filmu); ~, crack - na- axle - centrični prsten, osni prsten; paralelan snop; vizirati
~< spirala pregrejivača; ~, synto-
^aing v. tuning coil; ~, tapped ponska pukotina (u livu); ~, cup- ~, burner - prstenasti gorionik; collimation - kolimacija
"" sekcioni namotaj, namotaj sa od- ping - izvlačenje na hladno; ~, ~, graduated - graduisan prsten, collimator - kolimator; ~, beam -
v
°dom; ~, track - linearni na- drawing - izvlačenje na hladno; ~, prsten sa podelom; ~, head screw kolimator snopa; ~, neutron -
motaj; ~, trip - namotaj za isklju- -drawn - ohlađen na promaji; ~, - vijak sa obodom; ~, locking - neutronski kolimator; ~, tubular
CiVanje; ~, tuning - kalem za electron - spori elektron; ~ prsten stezač; ~, screw - za- - tubularni kolimator, autokoli-
Podešavanje; ~, voice - zvučna -extruded - okaljen u hladnom vojnički prsten; ~, set - postavni mator; ~, vertical - vertikalni
?Pirala, zvučni namotaj stanju; ~, fine asphalt - Dama- prsten; ~, sliding - klizni prsten, kolimator, lotaparat, optički centrir
01 nov asfalt; esenski asfalt, nabijeni klizna alka; ~, thrust - potporni collinear - kolinearan
Pipe - zmijasta cev, serpentinska asfalt; ~. formed sections - prsten colliquable - topljiv
ce v
c
laki nosači; ~, forming - obli- collar and strut roof - krov na collision - kolizija, sudar, suda-
*d - namotan, obmotan; zavrnut kovanje na hladno; ~, glue - raspinjače ranje; ~, bumping - elastičan
ceil S p i r a l u hladan lepak; ~, plug - svećica collarhouse - nadšahina građevina sudar; ~, central - čeoni sudar;
*»" - mašina za namotavanje; visoke toplotne vrednosti; ~ -pres- collaring - skretanje, odstupanje, ~, displacement - pomereni su-
l^eđaj za obmotavanje; motalo sed - hladnopresovan, presovan na pregib, zavrtanje, uvrtanje, koleno dar; ~, electron - sudar elek-
co n
f ~ moneta hladno, presovan u hladnom stanju; collate - upoređivati (sa originalom); trona; ~, neutron - sudar neut-
coin
cide - koincidencija, usklađi- ~, refining - oplemenjavanje na proveravanje rona, sudar sa neutronom; ~,
co hladno; ~ -riveted - kovan u collateral - bočni, drugostepeni, nuclear - nuklearni sudar; ~,
]£*ng-kalibrisanje
COKC
COKC _
ji j hladnom stanju; ~, riveting - sporedan; paralelan, kolateralan railway - sudar vozova; ~, scat-
koksa; ~,, be
^ s a c i r žaj j koksa; bed postavljanje zakivaka—na hladno; collator - uređaj za upoređivanje, tering - sudar koji dovodi do ra-
~ osiromašeni ši koks;
kk ~, blast ~ -rolled - razvučen na hladno; uređaj za sravnjivanje sejanja
furnace
a
- mešani koks, koks ~, rolling mill - hladna valjaonica; collecting funnel of a torrent - colloform - kalofonijum
?. primesama; ~, foundry - ~ -shut - zavaren na hladno; ~, podrivača, bujica koja podriva obale colloidal - koloidan; ~, state -
^ ^3 n i koks; ~, gas-retortnikoks; storage - hladnjača, čuvanje (robe) collection - kolekcija, sabiranje, skup- koloidno stanje
~ metallurgical v. blast-fur-
na u hladnjači, na hladnom; ~, sto- ljanje; dnevni pazar, inkaso; ~ of colloids - koloidi
*U:e coke; ~, pitch - žareni rage hold - rashladna prostorija, samples - zbirka uzoraka collotype - kolotipan
c
° - koksovanje, pečenje, kok-
komora (na brodu); ~, store -
hladnjača, rashladni depo; ~, top
collective - kolektivan, zajednički
colligate - spajati, spojiti; združiti,
colluvial - koluvijalan
colmatage - natapanje zemljišta
f^ni; ~, fluid - koksovanje u email - hladan emajl; ~, waste povezati; sažeti colonnade - kolonada, niz povezanih
uza
* e n o m sloju; ~, heap - kok- - neaktivni otpadak; ~, waster colligation - spajanje, združivanje, stubova
^ '
n e u p e ć i m a
jacket - zavesa rashladne vode; vezivanje color v. colour
d aer - metalno sito, metalna ~, wave - hladan talas, hladna collimation line - vizura; ~, plane colorimetry - kolorimetrija
f iljka trajna; ~, working - obrada na - vizurna ravan colour - boja; ~ film - film u boji;
iljka hladno, hladna deformacija ~ slide - dijapozitiv u boji
colatS
l S
0
~ p n j e collector - kolektor, sabirnik, skup-
j-T^tude . - dopunjavanje geograf- coli bacteria - koli-bakterije, crevne ljač; sabirna elektroda, anoda; ~, coloured - obojen; ~ bitumen -
** širina, ugaono rastojanje iz- klice air - vazdušni rezervoar, kolektor bitumen u boji; ~ pavements -
col t T U p o l a s v e t a ' z e n i t a collaborator - saradnik vazduha; ~, bow - karika, dozna; obojeni kolovozi
^*f e - produkt pri proceđivanju, collagen - kolagen ~, brush - varirajući kolektor, columbarium - kolumbarijum, vrsta
u k t p r i filt raci i iltrat collain - kolain promenljivi kolektor; ~, current zajedničke grobnice
col . '' f - korektor struje, skupljač struje; column - stub, kolona; stubac; ~,
merx °*liar - zemljani, mineralni pig- collapsable - skupljiv, skladan, lako
t
lomljiv, teleskopičan ~, drain - skupljajući dren, glavni matrix - stubac (kolona) matrice;
nea
,~~ hladan, u hladnom stanju, collapse - kolaps, razaranje; rušenje; drenažni kanal; ~, dust - skup- ~, neck - vrat kapitela; ~, table
K:tivan; podtermički; ~, aging podavanje (pod teretom); ispadanje ljač prašine, usisivač; ~, exhaust - stubac tablice; ~, width -
- gasni kolektor; ~, fall-out - širina stupca
 columnar structure
848
columnar structure - stubasto lu-
čenje
combination - kombinacija; ~,
environmental - kombinacija sre-
dine; ~, factor - kombinacija
faktora; ~, forbidden - zabra-
njena kombinacija; ~, linear -
linearna kombinacija
combined-
~, footings - grupni temelji; ~,
hot and cold nozzle - kombino-
vana slavina; ~, normal and nar-
row gauge track - upleteni ko-
losek; ~, system of central
heating - mesoviti sistem grejanja;
~,system of drainage - opšti
sistem kanalizacije
combustion gases - dimni gasovi,
gasovi sagorevanja
comfort-
~j curve - komfortna linija; ~,
zone - komfortna zona (prosečna
komfortna zona)
commaasation - komasacija, gru-
pisanje zemljišnih parcela
commercial agency - trgovinsko
zastupstvo; ~, district - poslovna
četvrt
commercialization - komercijali-
zacija
commercialize - komerdjalizovati
commission - komisija; ~ of ex-
perts - delegacija stručnjaka
committee - komitet; ~, ad hoc
- ad hoc komitet; ~, advisory -
savetodavni komitet; konsultativni
komitet; ~ of inquiry - istražna
komisija
common-
~, labourer - običan radnik,
prost radnik, pomoćni radnik, ne-
kvalifikovan radnik; ~, Market -
zajedničko tržište; ~, rafters -
rogovi, rogovi za krov; ~, room -
društvena soba
commonality of parts - unifici-
ranost delova
communality - disperzija prostih
faktora; mesna zajednica
communicating vessels - spojeni
sudovi, komunikacioni sudovi
communication - veza, komunika-
cija, saopštenje; ~, airfield con-
trol - veza aviona sa aerodromom;
compacting
~, air-to-air - veza između više
aviona u vazduhu; ~, carrier-cur-
rent - visokofrekventna veza, veza
na nosećim frekvencama; ~, com-
mercial - komercijalna veza; ~,
duplex - dupleks veza, dvojna
veza; ~, emergency - pogrešna
zona; ~, end-to-end - veza lo-
komotive sa repom voza, veza iz-
među dve krajnje tačke; ~, fac-
simile - foto-telegrafska veza; ~,
Intercity - međugradska veza; ~,
line - provodna veza; ~, one-way
- jednostrana veza; ~, radio -
radio-veza; ~, selective - se-
lektivna veza; ~, short-wave -
kratkotalasna veza; ~, simplex -
simpleksna veza; ~, talk-back -
dvostrana veza za pregovaranje; ~,
train-to-train - veza voza sa
vozom; ~, transmitting radio
- radio-predaja; ~, trunk - da-
ljinska veza, međugradska tele-
fonska veza; ~, two-way - dvo-
strana veza; ~, wireless - radio-
-veza, besprovodna veza
communications engineering -
saobraćajna tehnika
commutate - komutirati, preklapati
commutation - komutacija, komu-
tiranje, promena smera struje
commutator - kolektor (mašine);
komutator, preklapač; ~, battery
- baterijski preklopnik, polni prek-
lopnik; ~, electronic - elektronski
komutator, elektronski preklopnik;
~, flat(-spot) - kolektor stan-
dardne izrade; ~, plug - utikački
komutator; ~, shrink-ring - ban-
dažirani kolektor; ~, split-ring -
kolektor sa dva poluprstena
compact — kompaktan, sjedinjen,
zgusnut; presovanje, presovati; ~,
composite - višeslojno presovanje;
~, compound - pomešani (sje-
dinjeni) prašak; ~, green - ne-
sjedinjeno presovanje
compact-grained - kompaktna struk-
tura
compactedness - zbijenost
compactibility - zgusnutost
compacting - presovanje, sjedinja-
vanje; ~, roll - presovanje praška
849
»mpaction
compaction - zgušnjavanje; ~ by
rolling - valjanje
compactness - kompaktnost, zbi-
jenost, zgusnutost
companionway - prolaz (iz put-
ničke kabine u pilotsku)
comparability - poredivost; kom-
parabilnost
comparable - poredljiv
comparative - poredljiv; ~ ana-
lysis of cost - uporedna kalkulacija;
~, estimate v. comparative
analysis of cost
comparator - komparator; apara-
tura za ujednačavanje; ~, admit-
tance - komparator promenlji-
vosti; ~, coil - ispitivač namotaj a;
~, data - blok za upoređivanje
rezultata; ~, optical - optički
komparator; ~, phase - fazni
komparator, uređaj za ujednačavanje
faza; ~, tape - uređaj za spajanje
traka
compare - upoređivati
comparison - upoređenje, sravnji-
vanje
compartition - razdvajanje, de-
ljenje
compartment - odvajanje, odsek;
kupe (vagona); ćelija (komutacionog
uređaja); ~, air - ventilaciono
odvajanje; ~, anode - anodno
odvajanje; ~, boiler - bojlersko
razdvajanje; ~, cage - odvajanje
pomoću užeta; ~, cargo - opte-
rećena kabina; ~, cathode - ka-
todno prostranstvo; ~, control
- kabina pilota, kabina za uprav-
ljanje; ~, engine - mašinsko ode-
ljenje; ~, fuel - toplotno ode-
ljenje; ~, hoist(ing) - komora
za podizanje; ~, mail - prizemno
odeljenje; ~, manway - prolazno
odeljenje; ~, pumping - komora
sa pumpama; ~, radar - radio-
-lokacioni uređaj; ~, reactor -
reaktorsko odeljenje; ~, service -
službeno odeljenje; ~, tank -
kotlarnica
compass - kompas, busola; merač,
šestar; krug, okruživati, obuhvatiti,
zapremina, opseg, dijapazon; ~,
azimuth - azimutni kompas; ~,
beam - šestar za crtanje; ~,
MRecnlk
compensate
bearing - pelengator kompas; ~,
bisecting - proporcionalni šestar;
~, bow - precizni šestar, šestar
obujmnik; ~, box - orijentir busola,
busola u kutiji; ~, calibre v. cal-
liper compass; ~, calliper -
precizni šestar, nutromer; ~, ce-
lestial - astro-kompas; ~, course-
-setting - navigacioni kompas; ~,
declination - deklinator, deklino-
metar; ~, dip - inklinometar,
inklinator; ~, divider - precizni
šestar sa podelom; podeoni šestar;
~, extension-arm - šestar sa
produženom nožicom; ~, geolo-
gical - geološki kompas, geološka
busola; ~, gyro - žiro-kompas; ~,
hair - mikrometarski merač; ~,
liquid - tečni kompas; ~, mag-
netic - magnetni kompas; ~,
mariner's - pomorski kompas,
busola; ~, miner's - minerski
kompas; ~, mirror - kompas sa
ogledalom, reflekcioni kompas; ~,
navigation - glavni kompas; ~,
pocket - džepni kompas; ~,
prism(atic> - prizmatični kompas;
~, proportional - proporcionalni
šestar; ~, radio - radio-kompas;
~, reflecting v. mirror compass;
~, sight - busola sa dioptrima; ~,
spring - precizni šestar, mikro-
metarski merač; ~, standard bear-
ing - glavni kompas; ~, steering
- putni kompas; ~, striding -
dodatna busola; ~, surveyor's -
busola za topografsko snimanje; ~,
suspension - viseća busola; ~,
wireless v. radio compass
compatibility - podnošljivost., kom-
patibilnost; ~, environmental -
podnošljivost sa okolinom; ~, equ-
ipment - usklađenost opreme; ~,
manufacturing - tehnološka (pro-
izvodna) podnošljivost; ~, ma-
terials - podnošljivost materijala;
~, physical - fizička podnoš-
ljivost
compatible - uporedljiv, sličan
compedency - povezanost
compendium - kompendijum, kon-
cept, rezime
compensate - kompenzirati, izjed-
načavati, balansirati
 compensating pipe 850
compensating pipe - kompenza-
ciona cev
compensation - kompenzacija, ko-
rekcija, izjednačenje, izravnjenje, iz-
ravnjavanje, balansiranje; ~, band
- izjednačavanje (kontura u od- complementary - dopunski, do-
ređenoj oblasti); ~, bass - poja-
čanje niskih tonova; ~, bimetallic
strip - kompenzacija u bimetal-
nom stubu; ~, cathode - korek-
cija u katodnom kolu; ~, compass
- kompenzacija devijacije kompasa;
~, high-frequency - korekcija u
oblasti visokih frekvencija, korek-
cija viših frekvencija; ~, inductive
- induktivna kompenzacija; ~,
inset-hinge - osna kompenzacija;
~, lead-wire - kompenzacija uti- component - čvor, ugao, sprega,
caja dodatnih provodnika; ~, load
- kompenzacija opterećenja; ~,
phase - fazna kompenzacija, kom-
penzacija pomeranja faze, ujedna-
čenje faze; ~, series - serijska
kompenzacija (korekcija); ~, shunt
- paralelna korekcija (frekventne
karakteristike); ~, temperature
- temperaturska kompenzacija (ko-
rekcija); ~, wear - kompenzacija
na izlazu
compensator - kompenzator; auto-
-transformator; ~, barometric -
barometrijski kompenzator, kom-
penzator pritiska; ~, impedance
- korekcioni filtar, kompenzator
totalnog otpora; ~, micrometer
- mikrometarski kompenzator; ~,
optical - optički kompenzator; ~,
phase - kompenzator faze, izjedna-
čavač faze; ~, primary - pri-
marni kompenzator; ~, secondary
- sekundarni kompenzator; ~,
starting - startni auto-transforma-
tor; «•<, torque - zasićeni transfor-
mator struje
competence of the court - nad-
ležni sad
competent - kompetentan, odgo-
voran, sličan
competitive tendering action -
licitacija
compilation - kompilacija, sastav-
ljanje
compiler - sastavljač
component
complaint - reklamacija; ~, Jus-
tified - opravdana reklamacija
complement - dopunjavanje; do-
punjavati
punjeni
completeness - potpunost, završe-
nost, okončanost
completion - završavanje, okončanje
complex - kompleks, sveukupnost;
kompleksan, složen
complexity - kompleksnost, slo-
ženost
compliance - podobnost, pridrža-
vanje, odgovaranje
complicated - komplikovan
blok detalj; sastavni deo, sastavni
elemenat, komponenta; sastavni;
složeni ~, accessible - (lako)
pristupačna komponenta; ~, active
- aktivna komponenta; ~, alter-
nating - promenljiva (alternativna)
komponenta; ~, axial - aksijalna
komponenta, osna komponenta; ~,
back-up - pomoćna komponenta;
~, capacitive - kapacitivna kom-
ponenta; ~, control - kontrolna
komponenta, elemenat kontrolnog
sistema; ~, critical - kritična
komponenta, važna komponenta;
~, damaged - oštećena kompo-
nenta; ~, delay - zaptivna karika;
~, dependent - zavisna kompo-
nenta; zavisni elemenat; ~, direct
- konstantna komponenta, stalna
komponenta, direktna komponenta;
~, discrete - diskretna kompo-
nenta, diskretni elemenat; ~, d u m -
my - lažna komponenta, neradeći
elemenat; ~, electronic - elek-
tronski blok; ~, energy - aktivna
komponenta, radna komponenta;
~, error - komponenta greške; ~,
failed - otkazala komponenta; ~,
force - komponenta sile; ~, fre-
quency - komponenta frekvencije;
~, hard - prolazna komponenta;
~, harmonic - harmonijska kom-
ponenta, sinusoidna komponenta;
~, horizontal - horizontalna kom-
ponenta; ~, identical - identična
komponenta; ~, idling - nekoriš-
ćena komponenta, nekorišćeni ele-
54*
851
menat; ~, imaginary - reaktivna
komponenta, imaginarna kompo-
nenta; ~, independent - neza-
visna komponenta; ~, interde-
pendent - međuzavisna kompo-
nenta, među vezani elemenat; ~,
irregular - nepravilna (iregularna)
komponenta; ~, isolated - izo-
lovana komponenta; ~, logical -
logička komponenta; ~, long-
-lived - dugotrajna komponenta;
~, luminous - svetlosna kompo-
nenta; ~, machine - detalji ma-
šina, delovi mašina; ~, minor -
drugostepena komponenta; ~, mul-
tifunction - mnogofunkcionalna
komponenta; ~, negative se-
quence - komponenta redne veze;
~, nondefective - ispravna kom-
ponenta; ~, nonidentical - ne-
identična (različita) komponenta;
~, obsolete - zastarela kom-
ponenta; ~, operating - ope-
rativna komponenta; ~, original
- originalna komponenta; ~, out-
-of-phase - protivfazna kompo-
nenta; ~, passive - pasivna kom-
ponenta; ~, positive sequence -
komponenta I reda; ~, preferred
- preferisana komponenta; ~, pro-
portional v. stable compo-
nent; ~, quadrature - kom-
ponenta sa poniranjem u fazi
od 90°, poprečna komponenta; ~,
radio - radio-delovi, komponente
radio-aparata, sastavni delovi radio-
aparata; ~, rearward - čestice
koje izleću unazad; ~, restoring
- stabilizator, uređaj za stabiliza-
ciju, stabilizacioni uređaj; ~, sam-
ple - komponenta izbora; kompo-
nenta uzorak; ~, satisfactory -
zadovoljavajuća komponenta; ~,
spare - rezervna komponenta; ~,
stable - stabilna karika, stabilan
prsten; ~, standard - standardna
komponenta; ~, standby - po-
moćna komponenta; ~, steady -
konstantna komponenta; ~, stress
- komponenta ubrzanja; ~, struc-
tural - konstrukciona komponenta;
~, tailor-made - komponenta po
meri; ~, tangential - tangenci-
composition
jalna komponenta; ~, thrust -
komponenta sile izvlačenja; ~,
transerve - poprečna komponenta,
transverzalna komponenta; ~, tro-
ublemaking - komponenta koja
stvara probleme; ~, undersize -
komponenta manja od potrebne
veličine; ~, unreliable - nesi-
gurna komponenta; ~, used -
korišćena komponenta; ~, velo-
city - komponenta brzine; ~,
vertical - vertikalna komponenta;
~, wattless - reaktivna kompo-
nenta; ~, weak - slaba kompo-
nenta; ~, worn-out - istrošena
komponenta; ~, zero-sequence
- komponenta nultog reda
componite - komponit (mineral)
composite-
~, beam - spregnuti nosač; ~,
beam bridge - spregnuti most;
~, construction - sprezanje, sje-
dinjena konstrukcija; ~, order
- kompozitni red; ~, pile - kom-
binovani šip; ~, truss frame -
vešaljka-podupiralo
composition - struktura, građa, sas-
tav; jedinjenje, smeša; montaža;
kompozicija (elemenata grupe), sla-
ganje (vektora), unutrašnji proiz-
vod (tenzora); slog (štampa); ~,
anti-scaling - sredstvo protiv pe-
nušanja; ~, architectural - arhi-
tektonska kompozicija; ~, boiler
v. anti-scaling composition; ~,
chemical - hemijski sastav, he-
mijska struktura, hemijsko jedi-
njenje, hemijska gradnja; ~, dis-
play - izdvojeno jedinjenje, izdvo-
jena smeša; izdvojena građa; ~,
exploding - detonacioni sastav;
~, gradation v. granulometric
composition; ~, grain v. granu-
lometric composition; ~, gra-
nulometric - granulometrijski sas-
tav, granulometrijska smesa, gra-
nulometrijska struktura; ~, igniter
- zapaljivi materijal, sredstvo za
paljenje, zapaljivo sredstvo; ~,
incendiary - sredstvo za paljenje;
~, metal-type - pribor za odli-
vanje slova; ~ of sludge - sastav
kanalizacionog mulja; ~, percus-
sion - udarni sastav, dejstvujuće
 composition 852
compi
jedinjenje; ~, powder - sastavni
elementi praška; ~, priming - compression - kompresija, pritisak,
smeša u kapisli, smeša za zalivanje sabijanje; presovanje; elemenat koji
compositor - kompozitor radi na pritisku; ~, adiabatic -
composting - kompostiranje, dobi- adijabatska kompresija; ~, axial -
janje đubriva aksijalna kompresija, osna kompre-
composture v. compost sija; ~, bandwidth - sabijanje
compound - smeša, sastav, jedinjenje pojasa frekvenci; ~, bars - pri-
kompaund (elektro-izolacionih ma- tisnuta armatura; ~, boom - pri-
terijala); mešati, sjedinjavati; slo- tisnuti pojas; ~, compound -
ženi, smešani, sastavni ; ~ , arch - višestepena kompresija; ~, con-
sočivast luk, korbogen; ~, curve - trast - smanjenje kontrasta; ~,
složena krivina; ~, electrode - eccentric - ekscentrična kompresija;
smeša za mazanje (podmazivanje) ~, flange v. compression boom;
elektroda; ~, fatty - maziva; ~, ~, isothermal - izotermična kom-
girder - složeni nosač; ~, hydro- presija; ~, pack - umetanje pro-
aromatic - hidroaromatično jedi- zorskog okova, umetanje skakavice;
njenje; ~, intermetallic - inter- ~, phase - smanjenje devijacije
metalijsko jedinjenje; ~, invest- faze, smanjenje pomeranja faze; ~,
ment - modelna masa; ~, lard - ram - pritisak koji nastaje usled
imitacija svinjske masti; ~, latex opterećenja; ~, rods v. compres-
- mlečna smesa sa dodacima; ~, sion bars; ~, single-stage -
nuclear - nuklearni sastav, jedi- jednostepena kompresija; ~, stage
njenje sa funkcionalnom grupom u - višestepena kompresija; ~, steel
jezgru; ~, radioactive luminous v. compression bars; ~, t e s t -
- radioaktivno prozračno jedinjenje, opit stišljivosti, proba stišljivosti,
jedinjenje koje propušta radioak- proba učvršćivanja; ~, two-stage
tivne zrake; ~, slushing - protiv- - dvostepena kompresija; ~, vo-
koroziono sredstvo, protivkoroziono lume - sabijanje dijapazona jačine,
zapreminska kompresija; ~, zone
mazivo; ~, valve grinding -
smeša za glačanje ventila, smeša - pritisnuta zona
compressive strength - čvrstoća
za glačanje slavina, smeša za gla-
čanje metala na pritisak
compounding - sastavne smeše, compressometer - kompresometar;
pripremljene mase; ~, flat - pljos- instrument za merenje deformacije
nati sastav; ~, grease - pripre- pritiska
manje konsistentnog maziva; ~, compressor - kompresor; ~, air
rubber - pripremanje gumene - vazdušni kompresor; pulverzator;
~, ammonia - amonijačni kompre-
smeše, receptura gumenih smeša
sor; ~, auxiliary - startni kom-
comprehensive view - preglednost
compress - sabijati, komprimovati presor, pomoćni kompresor; ~,
axial-flow - osni kompresor, ak-
compressed - sabijeni, sažet, zgus-
nut; ~, air pile driving hammer sijalni kompresor; ~, centrifugal
- centrifugalni kompresor; ~, com-
- pneumatski malj; ~, rock asphalt
pound- višestepeni kompresor; ~,
- nabijeni asfalt displacement - zapremina kom-
compressibility - kompresibilnost; presora; ~, gas - gasni kompresor;
~, high-pressure - kompresor
~, linear - linearna kompresija;
~, soil - kompresija zemljišta, visokog pritiska; ~, low-pressure
- kompresor niskog pritiska; ~,
tvrdoća zemljišta, kompresibilnost
multiple-stage - višestepeni kom-
zemljišta; ~, voluminal - zapre- presor; ~ of a refrigeration plant
minska kompresibilnost - kompresor za hlađenje; ~, pis-
compressible - kompresibilan ton - klipni kompresor; ~, reci-
compressing - kompresija, sabijanje procating v. piston compressor;
compressor 853
~, rotary - rotacioni kompresor;
~, single-stage - jednostepeni
kompresor; ~, wet-air - mikro-
-vazdušni kompresor
compromise joint-bar - prelazna
vezica
comptometer - komptometar, ra-
čunska mašina
compulsory - prinudni, obavezni;
~, insurance - obavezno osigu-
ranje
computable - proračunljiv, koji se
može proračunati
computation - izračunavanje, pro-
računavanje; ~, analog - ana-
logno računanje, račun na ana-
lognoj mašini; ~, implicit - ra-
čun metodom implicitnih funkcija;
~ of area - planimetriranje; ~ of
yiled - određivanje fluksa
compute - izračunavati, proraču-
navati
computer - kompjuter, računska ma-
šina, računski uređaj, brojač; poljski
topograf; ~, beam-controlling -
kompjuter zračnog sistema navo-
đenja; ~, bearing distance - na-
vigacioni kompjuter, navigacioni ure-
đaj ; ~, binary - binarna računska
mašina; ~, code - računski kod;
~, continuously acting - računski
uređaj sa kontinualnom predajom
rezultata; ~, control - kontroli-
sana računska mašina; ~, course-
-and-speed - kompjuter za kon-
trolu kursa i brzine; ~, decimal
- decimalna računska mašina; ~,
deflection - defleksioni računar;
~, desk - mala računska mašina;
~, electronic - elektronska ra-
čunska mašina; ~, file - informa-
ciona statistička mašina; ~, flight
- navigacioni računar; ~, geodetic
- geodetski računar, geodetska ra-
čunska mašina; ~, guidance -
računar (sistema) navođenja; ~,
logical - računska mašina koja
radi na logičkim operacijama; ~,
masking - računar za razdvajanje
boja, selektor boja; ~, mechanical
analog - mehanički analogni ra-
čunar; ~, missile course - kursni
računar rakete; ~, navigation -
navigacioni koordinator, navigacioni
concrete
računar; navigaciono računsko kolo;
~, photogrammetric - računar
za čitanje aerosnimaka; ~, ranging
- računar za određivanje daljine; ~,
self-programming - samoprogra-
mirana računska mašina; ~, tran-
sistor - tranzistorska računska ma-
šina; ~, weather - kompjuter
za meteorološko izračunavanje
computerized - kompjuterizovan
computing - izračunavanje, raču-
nanje
computor v. computer
con - upravljati brodom
concamerate - pokrivati svodom
concentrated force - koncentri-
sana sila; ~, load - koncentrisano
opterećenje
concentration of precipitation -
koncentracija vode; ~ of sus-
pended matter - koncentracija
nanosa
concept - pojam; opšta predstava;
koncept; princip; ~, probability
- pojam verovatnoće
concert hall - koncertna hala
conclusion of business - bilans
posla
concomitant - prateći, propratni;
povezan, združen
concordance - saglasnost, slaganje,
harmonija
concrete - beton, betonsk(i)o; ~>
acid-resisting - beton otporan na
kiseline; ~, additive - dodatak
betonu; ~, admixture - dodatak
betonu; ~, aerated - gazobeton;
~, agglomerate-foam - pend-
-beton sa mekanim puniocem; ~,
aggregate - dodaci betonu, pri-
mese u betonu; ~, air-entrained
- beton sa mehurićima vazduha; ~ >
air-placed - torkret beton; ~,
armoured - armirani beton; ~,
asphaltic - asfalto-beton; ~, base
- betonska podloga; ~, bed -
betonska podloga; ~, bituminous
- bituminozni beton; ~, block -
betonski blok; ~ -block walling
- gradnja betonskim blokovima; ~
breaker - drobilica betona; ~
breaker machine v. concrete
breaker; ~, breeze v. cinder
concrete; ~, broken - beton
concrete
854
sa drobljenom ciglom ili drugim
drobljenim materijalom; ~, bu-
ried - beton pokriven zemljom,
podzemni beton; ~, casing -
oblaganje betonom; ~, cast -
liveni beton; ~, cellular - ćelijski
beton; ~, cement - cemento-
beton; ~, channel - betonsko
korito; ~, cinder-šljakobeton; ~,
cofferdam - betonski zagat; ~,
compaction - stezanje betona; ~,
construction - betonogradnja; ~,
cutter v. concrete saw; ~, de-
-aerated - vakuum beton; ~,
drill - burgija za beton; ~, dry -
suva betonska smeša; ~, early
strength - brzovezni beton, brzo-
vežući beton; ~, envelope - be-
tonska obloga (reaktora); ~, ex-
panded slag - beton punjen šlja-
kom; ~, factory - fabrika betona;
~, fence - betonska ograda; ~,
fibrous - fibrobeton, beton .pu-
njen vlaknima; ~, filled floor
grid - zaliveni roštilj; ~, fine
- sitnozrni beton; ~, finisher -
mašina za spravljanje betona; ~,
floor - penobeton; betonski pre-
kri vač; ~, footing - betonski te-
melj; ~, foundation - betonski
temelj; ~, fresh - svezi beton; ~,
gas - gazobeton; ~, glass - beton
armiran vlaknima stakla; ~, gra-
vel - šljunčanik, beton sa šljunkom;
~, green - s vež beton; ~, grinder
- mašina za glačanje (brušenje) be-
tona; ~, gun - mašina za briz-
ganje betona, top za torkretiranje;
~> gypsum - gipsobeton; ~,
hard rock - beton sa tvrdim pu-
niocem; ~, hardener - sredstvo
za otvrdnjavanje betona; ~, ho-
oped - beton armiran spiralama;
~, huli - betonski skelet broda; ~,
layer - betonski sloj; ~, lean -
postan beton; ~, light-weight -
laki beton; ~, lime - krečni beton;
~, liquid v. cast concrete; ~,
loosely spread v. heaped con-
crete; ~, masonry - betonski
zid; ~, mass - manolitni beton,
beton bez armature, betonska masa;
~, mix - mešanje betona; svezi
beton; ~, mixer - mešalica be-
concrete
tona; ~, mixing plant - postro-
jenje za proizvodnju betona (na
gradilištu); ~, ornamental - uk-
rasni beton; ~, pavement -
betonski pločnik, pločnik; ~, paver
- mašina za polaganje betonskog
zastora ceste; ~, pile - betonski
stub, betonski šip; ~, pipe - be-
tonska cev; ~, placement - be-
toniranje, unošenje betona; ~,
placement funnel - betonski le-
vak; ~, placing - betoniranje; ~,
plane - teški beton; ~, plank -
nearmirani beton; ~, plant -
fabrika betona (SAD); gotov be-
ton, fabrički beton; ~, plaster -
gipsobeton; ~, pole - betonski
stub; ~, pour - betoniranje; ~,
post-tensioned v. precast con-
crete; ~, prefabricated v. pre-
cast concrete; ~, prestressed
- prednapregnuti beton; ~, pro-
duct - betonska roba, proizvod
od betona; ~, proportion - odnos
mešavine betona; ~, pump -
pumpa za beton; ~, punned -
nabijeni beton; ~, quaking -
plastična betonska smeša; ~, qua-
lity - visokokvalitetni beton; ~,
rammed - nabijeni beton; ~,
rammer - nabijač betona; ~,
ready-mix - fabrički beton, beton
pripremljen u fabrici i gotov za
ugradnju; ~, refractory - vatro-
otporni beton; ~, reinforced -
železo-beton, armirani beton; ~,
reinforcement - armiranje, ar-
miranje betona; ~, road - beto-
nirana cesta, betonski put; ~,
road finisher - finišer betonske
podloge; ~, roofing tile - be-
tonski crep; ~, sand - betonski
pesak; ~, saw - betonska testera;
~, ship - betonski brod (brod iz
betona); ~, shock - šok beton; ~,
sili - betonski prag; ~, slab -
betonska ploča; ~, slab pavement
- kolovoz od betonskih ploča; ~,
slag - šljako-beton; ~, sleeper -
betonski prag (železnički); ~, spre-
ader - distributor betona, razasti-
rač; ~, spun - centrifugirana be-
tonska smeša; -~, stamped v.
855
concrete
rammed concrete; ~, steel -
- betonski čelik (armiranje), be-
tonsko železo; ~, strength - čvrs-
toća betona; ~, stress - napon
betona; ~, tamped v. rammed
concrete; ~, tamper - nabijač
betona; ~, texture - struktura
betona; ~, topping - završni
(pokrovni) sloj betona; ~, transit-
-mix - beton pripremljen u toku
transporta (u auto-mešalici); ~,
tube - betonska cev; ~, vacuum
- vakuum beton; ~, vibrated -
vibrobeton, vibrirani beton; ~,
vibrator - vibrator, vibrator za
beton; ~, wall - betonski zid; ~,
works - betonski radovi (pl.); ~,
work - fabrika betona
concrete-mixer - mešalica betona
concreting - betoniranje, betonski
radovi (pl.); ~ under water -
betoniranje pod vodom
concretor - betonjer, kvalifikovani
betonjer
condemnation - osuda; škartiranje;
neodobravanje; rashodovanje
condemned - osuđen; škartiran;
odbačen; rashodovan
condensate return piping - kon-
denzni vod
condensator v. condenser
condense - kondenzovati, zgušnja-
vati, sabijati
condensed - kondenzovan, zgusnut
condenser - kondenzor; kondenzator,
hladnjak, gasni rashlađivač; ~, air
surface - kondenzator sa vazduš-
nim hlađenjem; ~, ammonia -
amonijačni kondenzator; ~, che-
mical - elektrolitički kondenzator;
~, closed surface - zatvoreni
površinski kondenzator; ~, coil -
•spiralni kondenzator, spiralni ras-
hlađivač; ~, coil-to-surface -
spiralni površinski kondenzator; ~,
counter-current - protivstrujni
kondenzator; ~, counter-current
mixing - miksing protivstrujni
kondenzator; ~, distiller - hlad-
njak; ~, drip-round - tečni
kondenzator; ~, ejector - strujni
kondenzator; ~, evaporative sur-
face - hladnjak sa površinom koja
isparava; ~, independent - od-
condition
vojni kondenzator; ~, injector v.
jet condenser; ~, mixing -
miksing kondenzator, kondenzator
za mešanje; ~, multiple - kon-
denzatorski agregat; ~ of a refri-
geration plant - kondenzator za
hlađenje; ~, open surface - ot-
voreni površinski kondenzator; ~,
preliminary — preliminarni kon-
denzator, prednji dvojni konden-
zator; ~, secondary - zadnji
dvojni kondenzator, sekundarni kon-
denzator; ~, shower action -
tečni kondenzator; ~, siphon -
sifoni kondenzator, barometrični
kondenzator; ~, stopping - za -
gradni kondenzator, blokirajući kon-
denzator; ~, submerged - ap-
sorpcioni kondenzator; ~, surface
- površinski kondenzator; ~, tube
surface - cevasti površinski kon-
denzator; ~, water-tube gas -
vodeno-gasni hladnjak; ~, wet —
vlažni kondenzator
condistillation - destilacija nesme-
šanih tečnosti
condition - uslov, uslovljavati; po-
ložaj, stanje; režim; kondicija; kon-
dicioniranje (vazduha); ~, accele-
rated test - uslovi prinudnog is-
pitivanja; ~, acceptable - prih-
vatljivi uslovi; ~, ageing - uslovi
starenja; ~, arctic - arktički us-
lovi, polarni uslovi; ~, boundary
- granični uslovi; ~, cleared -
razjašnjeni uslovi; ~, compati-
bility - uslovi podnošljivosti (kom-
patibilnosti); ~, consistent - kon-
sistentni uslovi; ~, continuity -
uslovi neprekidnosti, kontinualni
uslovi; ~, continuous - konti-
nualni uslovi; ~, controlled -
kontrolisani uslovi; ~, cracking -
režim kreking-procesa; ~, debug-
ging - uslovi uklanjanja nedosta-
taka; ~, design - konstrukcioni
uslovi; ~, desired - poželjni
uslovi; ~, distance - aero-foto
uslov rastojanja; ~, engine-cut -
uslovi leta kad jedan pokretač ne
radi; ~, environmental - vanjski
uslovi, spoljašnji uslovi; ~, exe-
cution - uslovi izvršenja; ~, exi-
stence - uslovi egzistencije; ~,
 condition
experimental - eksperimentalni
uslovi; ~, external - spoljni us-
lovi; ~, favourable - povoljni
uslovi; ~, feasibility - uslovi
fizibilnosti (izvodljivosti, moguć-
nosti ostvarenja); ~, flying -
letni uslovi, uslovi letenja; ~, full-
-load - režim totalnog opterećenja;
~, full-scale - potpuni uslovi; ~,
geological - geološki uslovi; ~,
initial - početni uslovi, inicijalni
uslovi; ~, instantaneous - tre-
nutni uslovi; ~, inverted loading
- raspored opterećenja pri rotaciji;
~, limiting - granični uslovi, li-
mitirajući uslovi; ~, maintenance
- uslovi održavanja; ~, marginal
- marginalni uslovi; ~, necessary
-potrebni uslovi; ~, nonstandard
- nestandardni uslovi; ~, off- conditioner - kondicioner; kontaktno
-design - parametri koji ne ulaze
u račun; ~, operate - radni us-
lovi; ~, operating - radni uslovi,
eksploatacioni režim; ~, opera-
tional - eksploatacioni uslovi; ~,
operative v. operating condi-
tion; ~, overcast - neprekidna
oblačnost; ~, plant - pogonski
uslovi; ~j polygonal - poligonalni
uslovi; ~, postulated - postuli-
sani uslovi; ~, pulse(d) - impulsni
režim; ~, quick - dizanje terena, conditions - uslovi isporuke (pl.),
podizanje terena; ~, quiescent -
režim mirovanja; ~, reset - iz-
lazni režim; ~, rigid - oštri us-
lovi; ~, room - sobni uslovi; ~,
running - uslovi rada, uslovi ko-
rišćenja; ~, service - uslovi
eksploatacije, radni uslovi; ~, ser-
vice-simulated - uslovi koji si-
muliraju eksploataciju; ~, service-
able - radno stanje; ~, severe
operating - uslovi oštrog režima,
oštri uslovi rada; ~, shop - po-
gonski uslovi; ~, similar - slični
režimi; ' ~ , simulated - ekviva-
lentna šema; eksperimentalno data
šema; ~, standard - standardni
uslovi; ~, standby - uslovi re-
zerve; ~, static - statički uslovi;
~, steady-state - stabilizacioni
parametri; stacionarni režim, us-
postavljeni režim; ~, steam -
parametri pare; ~, supersevere -
856
osobito oštri uslovi; ~, surface -
površinski uslovi; ~, technical -
tehnički uslovi; ~, terminal -
uslovi terminala; završni uslovi; ~,
test - uslovi ispitivanja; ~, ther-
mal - termalni uslovi, toplotni
uslovi; ~, tropical - tropski us-
lovi; ~, typical operating - ti-
pični operativni (radni) uslovi; ~,
unacceptable - neprihvatljivi us-
lovi; ~, usable - upotrebljivi
uslovi; ~, visibility - uslovi vid-
ljivosti; ~, working v. service
condition
conditioned - uslovljeni; kondi-
cioni, koji odgovara standardu, kon-
dicionirani; ~ -air inlet - ane-
mostat
čanče, čanče za pripremanje pulpe;
~, air - aparatura za kondicioni-
ranje vazduha, kondicioner
conditioning - kondicioniranje, us-
tanovljenje potrebnog sastava ili
stanja; dovođenje produkta u sa-
glasnost sa upsostavljenim normama;
~, air - kondicioniranje vazduha;
~ boiler-water - vodeni bojler;
~, gas - kondicioniranje gasa; ~
of grain - kondicioniranje zrna
uslovi zakupnine (pl.)
Conditions - sajamski uslovi (pl.)
conduct - provoditi (električnu stru-
ju); rukovoditi (radom)
conductance - provodljivost, aktivna
provodljivost; ~, anode - anodna
provodljivost, provodljivost anode;
~, back - obratna provodljivost,
obrnuta provodljivost; ~, di-
electric - provodljivost dielek-
trika; ~, forward - direktna
provodljivost, stvarna provodljivost;
~, grid - mrežna provodljivost,
provodljivost na mrežici, provod-
ljivost mrežice; ~, leakage - pro-
vodljivost pri isticanju; ~, mag-
netic - magnetna provodljivost; ~,
mutual - karakteristika strmine
elektronske cevi; ~, plate v.
anode conductance; ~, probe -
aktivna provodljivost sonde
conducting away water - derivacija
conduction 857
conduction - provodljivost (v. takode
conductance conductivity); kon-
dukcija, kretanje elektrona; ~, ca-
lorific v. heat conduction; ~,
eddy - turbulentna provodljivost;
~, heat - toplotna provodljivost;
~, liquid - provodljivost tečnosti;
~, residual - rezidualna provod-
ljivost, zaostala provodljivost; ~,
thermal v. heat conduction; ~,
thermionic - elektronska provod-
ljivost
conductivity - specifična provod-
ljivost; provodljivost, elektropro-
vodljivost (v. takode conductance
conduction); ~, electrolytic -
elektrolitička provodljivost; ~,heat
- specifična toplotna provodljivost;
~, high - visoka provodljivost; ~,
hole-type-supljinska provodljivost,
šupljinska specifična provodljivost;
provodljivost šupljina (poluprovod-
nika); ~, magnetic - magnetna
provodljivost; ~, molar - mo-
lekulska elektroprovodljivost; ~,
n type - elektronska (specifična)
provodljivost; ~, p type - šup-
ljinska (specifična) provodljivost;
~, photo - foto provodljivost; ~,
standard - normalna provodljivost,
standardna provodljivost; ~, ther-
mal - specifična toplotna provod-
ljivost
conductor - provodnik (struje); vod,
kabl, žica; kondukter; ~, aerial -
vazdušni vod; ~, bare - neizolo-
vani provodnik; goli vod, goli pro-
vodnik; ~, bimetallic - bime-
talni provodnik; ~, contact -
kontaktni provodnik; ~, double -
dvojni provodnik; ~, electrolytic
- elektrolit; ~, flexible - gipki
provodnik, fleksibilni provodnik;
~, half-wave - polutalasni pro-
vodnik; ~, heat - provodnik top-
lote; ~, overhead - vazdušni
vod, nadzemni vod, vazdušni pro-
vodnik, kontaktni provodnik, gornji
vod; ~, resistive - provodnik
visokog otpora, reostatni provodnik;
~, single - jedinični vod, jedi-
nični provodnik; ~, split - više-
žični provodnik (sa izolovanim kab-
lovima); ~, twin - dvožilni pro-
connection
vodnik (sa paralelnim žicama), dvo-
žični provodnik
conduit - Bergmanova cev; ~,box-
razvodna kutija, dozna
conduits - kanali
cone - kupa, konus; ~, crusher -
konusna drobilica; ~, penetro-
meter - penetrometar
conference - sednica
confidence - pouzdanje, pouzdanost,
poverenje
configuration - konfiguracija, forma
(oblik); grupa međuzavisnih ele-
menata, sistem, shema uključivanja,
shema razmeštaja; ~, final -
finalna konfiguracija; ~, functional
- funkcionalna konfiguracija; ~,
structural - strukturna shema
(konfiguracija)
confirmation - potvrda
confiscation - zaplena, konfiskacija
confluence - ustave
conform - odgovarati (npr. tehnič-
kim uslovima)
conformal-
~, map - konformno preslika-
vanje; ~, transformation - kon-
formna transformacija, konformno
preslikavanje
conformance - podobnost, saobra-
ženost, prilagodljivost; prilagode-
đenost
conformity - saglasnost, podobnost,
saobraznost
confound - zbrkati, pomesti, zbu-
niti, mešati, pobrkati
confounded - pomešan, pobrkan,
pometen, zbunjen
confounding - mešanje, zbrka
conglomerate - konglomerat
conglomerates - konglomerate e ste-
ne, psefitske stene
conjugate diameters - konjugovani
prečnici
connate waters - konatne vode
connect - povezati, vezati, dovesti
u vezu
connected load - priključna vred-
nost
connecting cable - priključni vod,
linija; ~, slieve - štucna, grlo; ~,
terminal - priključna sponka
connection - praključeni vod, li-
nija; ~, between tracks - ko-
connection
858
losečna veza; ~, material - spojni
materijal
conoid vault - konoidni svod
conoidal Gothic vaulting - lepe-
zasti svod, levkasti svod
Conradson carbon test - odre-
đivanje ugljeničnog ostatka po Kon-
radsonu
consequence - konseKvenca, posle-
dica, rezultat; ~, immediate -
neposredna posledica
conservation storage - akumulacija
conservatory - staklena bašta, stak-
lara
consideration - razmatranje, uzi-
manje u obzir, razmišljanje; ~,
design - konstrukciono razmatranje,
razmatranje konstrukcije
consignee - primalac, adresat
consignment - slanje; ~, note -.
tovarni list
consistence - konzistencija, posto-
janost, stabilnost
consistency v. consistence; ~,
index - indeks konzistencije; ~,
limits - granice konzistencije; ~ of
concrete - konzistencija betona
consistent - konzistentan, stalan,
postojan
consistometer - konzistometar
console - konzola (grad.)
consolidation - učvršćivanje, konso-
lidacija (grad.); ~ by silica injec-
tions - silikatiziranje, konsolida-
cija silikatiziranja; ~ of soil -
ojačavanje zemljišta, tamponaž
(grad.); ~ of soil by electro-
-osmozis - učvršćivanje tla elektro-
osmozom (tehn.); ~ of soil by
freezing - učvršćivanje tla zamr-
zavanjem (tehn.)j ~ of soil by
injection - učvršćivanje tla ubriz-
gavanjem (tehn.); ~ of soil by
pressure grouting - učvršćivanje
tla ubrizgavanjem; ~ of soil by
vacuum method - učvršćivanje
tla vakuum metodom; ~ of soil
by vibration - učvršćivanje tla
vibriranjem; ~, press - edometar
consolidometer v. consolidation
press
consonance - konsonancija
constancy of volume - stalnost
zapremine, konstantnost zapremine
contact
constant - konstanta; konstantan;
~, parallel flow - stacionarno
tečenje, ustaljeno kretanje; ~, stru-
ctural - konstrukciona konstanta
constituent - konstituent; sastojak;
sastavni deo
constraint - ograničenje; prepreka;
smetnja
construction - konstrukcija, iz-
gradnja; ~, and decoration work
- montažni i dekorativni radovi; ~,
company - građevinsko preduzeće;
~, depth - konstruktivna visina,
građevinska visina; ~, design -
građevinski projekt; ~, factor -
konstrukcioni koeficijent; ~, plant
- mašinski park, građevinske ma-
šine; ~, plant shed - mašinska
baza, mašinska garaža; ~, project
v. construction design; ~, scaf-
fold - radna skela; ~, science -
građevinarstvo; ~, site - gradi-
lište
constructional drawing - građe-
vinski crtež
constructivism - konstruktivizam
consulting barrister - pravni sa-
ve tnik;- ~, room, physician's -
ordinacija
consumable - konzumni, potrošni;
potrošački; potrošan; rashodni
consumer - potrošač; ~, goods -
potrošna obrada (pl.)
consumers' co-operative society -
zajednica potrošača
consumption - potrošnja; ~, di-
agram - kriva konzumacije; ~ of
energy - potrošnja energije
consumptive use - konzumna pot-
reba vlage, evapotranspiracija
contact - kontakt, dodir, naći se
u kontaktu, dodirnuti se, kontaktni,
dodirni; veza, vezivanje, uspostav-
ljati vezu; ~, aerator - potop-
ljeni biološki filter; ~, arcing -
pomoćni kontakt; lučni kontakt, ~,
back - zadnji kontakt (u releju);
mirni kontakt, siguran kontakt;
donji kontakt; ~, bearing - po-
vršinsko ležište; ~, bow - kon-
taktni deo strujnog prijemnika; ~,
braking - kočni kontakt, kontakt
pri kočenju; ~, break - razdvojni
kontakt, kontakt u momentu raz-
contact
dvajanja; ~, brush - mrežni
kontakt; ~, coding - kodni kon-
takt; ~, dead - razdvojeni kontakt,
razmaknuti kontakt, mrtvi kon-
takt; ~, filtration - kontaktno
(adsorpciono) filtriranje; ~, fi-
xed - fiksni kontakt, stalni kontakt;
~, joint - kontaktna spojnica,
pritisnuta spojnica; ~, knife -
nožni (u obliku sečiva noža) k o n -
takt, oštri kontakt; ~, live - zat-
voreni kontakt; ~, plug - raz-
dvojiv kontakt, utikački kontakt,
patroni kontakt; ~, pull - pro-
dužni kontakt; ~, push - kontakt
na dugme, kontakt na prekid; ~,
push-button - kontakt dugme-
-kotva, veza preko kotve; ~, radio
- radio-veza, radio-poziv; ~, rail -
kon; ~, retaining - kontakt samo-
zadržavanja, blokirajući kontakt; ~,
single - jedinični kontakt, usam-
ljeni kontakt, jedini kontakt; ~,
sliding - klizeći kontakt; ~, ther-
mal - termo-kontakt, termoveza;
~, time - vreme kontakta, vreme
koje smeša reaktorata provede u
dodiru sa katalizatorom; ~, tra-
iling - dodatni kontakt; ~, vari-
able - varijabilni kontakt, promen-
Ijivi kontakt; ~, wedge - utikački
kontakt, kontakt utikačem
contacting - kontaktirajući, spa-
janje kontakta, spajanje veza, ve-
zujući
contactor - kontaktor, spajač, elek-
tromagnetni starter; ~, group -
grupni kontaktor, grupni spajač,
višestruki spajač; ~, magnetic
- (elektro) magnetni kontaktor; ~,
rotating - rotacioni kontaktor
contain - sadržati, sadržati u sebi,
smesti ti; deliti bez ostatka
Container - kontejner, rezervoar, pri-
jemnik, cilinder, posuda; ~, flare
- kasetica za signalne rakete, držač
raketa; ~, fuel - ljuska zagrevnog
elementa; ~, oil - uljni rezervoar,
uljni tank; ~, reactor - tank reak-
tora; ~, sample - kontejner za
uzorke; ~, solid propellant -
čvrsti kontejner; ~, vapour -
kontejner za pare
859 continuous
contaminant - kontaminant, zaga-
đivač
contamination - kontaminacija, za-
gađivanje; primesa; ~, free from
- bez zagađenja, bez primesa
contemporaneous - singenetični,
jednovremeni
contemporary architecture - sa-
vremena arhitektura
content - sadržaj, zapremina, ka-
pacitet, sadržajnost, sadržan; ~>
ash - sadržaj soli, slanost; ~,
borrow-pit moisture - prirodna
vlažnost (zemljišta) u majdanu; ~,
cubical - zapreminski sadržaj,
kubatura; ~, fat - sadržaj masti,
masnost; ~, gum - sadržaj smola;
~, high oil - visoka masnost
(semena); ~, information - broj
informacija; ~, moisture - sa-
držajnost vlage; ~, oil - količina
nafte; ~, void - poroznost
-•ontents - sadržaj; ~, heading -
rubrika
contexture - tkanje, pletenje, sje-
dinjavanje, jedinjenje
contiguous - pripojen
continent - kontinent
contingency - kontingencija; slučaj,
slučajnost, verovatnoća, mogućnost
continuance - produžnost, trajnost,
neprekidnost
continued series of levels - nivel-
mantski vlak
continuity - neprekidnost, celina,
kontinuum, elektroprovodljivost
(kola), kino-scenarij, diktatni tekst;
~, absolute - apsolutni konti-
nuitet
continuous - neprekidni, produžni,
nerazrezan, stalan, negašeći, pro-
točni, tekući; ~, arched girder -
kontinualni luk; ~, beam - konti-
nualna greda; ~, contact coking
- kontinualno koksovanje; ~, fo-
oting - kontinualni temelj, po-
jasni temelj, trakasti temelj; ~,
girder - kontinualni nosač; ~,
kiln - kružna peć; ringofen; ~>
portal frame - kontinualni okvir;
~, rigid connection - krut prik-
ljučak protiv savijanja, čvrste veze
protiv savijanja; ~, slab - konti-
nualna ploča; ~, system of points
continuous 860
- kontinualni sistem ta caka; ~,
traverse - otvoreni poligon; ~,
window - prozorski niz, prozorski
pojas
contorted - iskrivljeni, ugnut, izo-
bličen
contortion - iskrivljenje, izoblji-
čenje
contour - kontura, ocrtavanje, na-
nositi konturu, horizontalan, crtati
u horizontalama, fazonirani, pro-
filisani; ~, approximate - hi-
potetična horizontala; ~, body -
stranice karoserije; ~, entry -
kontura ulaska, konture horizon-
talne obrade; ~, furrows - kon-
turne brazde; ~ , g e o i d - geoidna
horizontala; ~, half-interval -
poluhorizontala; ~, index - in-
deks kontura; ~, instrumental -
horizontala koja je određena instru-
mentom; ~, land - horizontala,
konture suše, konture terena; ~,
mediate v. half-interval con-
tour; ~, oscilatting - nesta-
bilna kontura, oscilujuća kontura;
~, sketch v. approximate con-
tour; ~, unclosed - nezatvorena
horizontala
contoured - konturni, predstavljen
horizontalama
contouring - ucrtavanje kontura, na-
nošenje kontura, ucrtavanje u ho-
rizontalama
contract - kontrakt, dogovor; zguš-
njavati, sabijati; ugovor; ~, do-
cuments - elaborat; ~, for de-
livery - ugovor o isporuci; ~, of
lease - ugovor o zakupu; ~, of
sale - ugovor o kupovini
contractible - stišljiv, sabijen, kom-
primovan
contracting company - građevinsko
preduzeće; ~, firm - građevinsko
preduzeće; ~, party - ugovoreni
partner
contraction - sabijanje, skraćivanje,
zgušnjavanje, kontrakcija, smanjenje;
~, after - dopunsko smanjenje; ~,
amplitude - smanjenje amplitude;
~, end - bočni pritisak; ~, hin-
dered - usporavanje kontrakcije;
~, jet - zgusnute struje; ~, joint
control
- kontrakciona spojnica; ~, late-
ral - poprečni pritisak; ~, liquid
- sabijanje tečnosti; ~, restrained
- zadržano smanjenje; ~, solidi-
fication - pritisak pri stvrdnja-
vanju; ~, transverse - poprečni
pritisak, transverzalni pritisak; ~,
volume - smanjenje dinamičke za-
premine
contractor - preduzimač, kontraktor
mašina
contractor's plant - mašinski park
contraf lexure - pregib
contraflow - protivstruja
contrails - inverzioni sled, inver-
ziono praćenje
contra-props - gvint suprotnog na-
voja
contractual terms - odredbe iz
ugovora
contrast - kontrast, kontrastnost,
jasnost slike; upoređivati; ~, brig-
htness - svetlosni kontrast, oštar
kontrast; ~, image - kontrast
slike
contribution - doprinos
contriver - izobličavač
control - kontrola; upravljanje; ~,
continous - kontinualna kontrola;
~, flow - kontrola toka (protoka);
kontrola tečenja; ~, house -
vodna komora; ~, industrial -
industrijska kontrola; upravljanje
industrijskim procesom; ~, in-
dustrial quality - kontrola kva-
liteta proizvodnje; ~, laboratory
- laboratorijska kontrola; ~, pas-
sive - pasivna kontrola; prijemna
kontrola; ~, procedure - teh-
nički nadzor rada; procedurama
kontrola; kontrola procedure; ~,
procurement quality - kontrola
kvaliteta za proizvodnju; ~, pro-
duct - kontrola proizvoda; ~,
production - kontrola proizvodnje;
~, quality - kontrola kvaliteta; ~,
raw material - kontrola sirovina;
~, reliability - kontrola pouzda-
nosti; ~, running - tekuća kon-
trola; kontrola u toku rada; ~,
selection - selekciona kontrola;
kontrola izbora; ~, shipping -
kontrola otpreme; ~, sight -
vizuelna kontrola; prijem po vi-
control 861
den ju; ~, source - kontrola iz-
vora; ~, special project - kon-
trola specijalnih projekata; ~, stan-
dard batch - kontrola prema stan-
dardnoj šarži; ~, statistical qua-
lity - statistička kontrola kvali-
teta; ~, strict - striktna (stroga,
detaljna) kontrola; ~, supervisory
- dispečerska kontrola; ~, visual
v. sight control
controllable - kontrolisani, regu-
lisani, usmeravani
controllability - upravljanje, re-
gulisanje, kontrolisanje
controller - regulator, kontroler,
startni reostat, radni reostat, apa-
ratura za upravljanje; ~, air-
-operated - pneumatski regulator;
~, automatic - automatski re-
gulator; ~, continuous - regu-
lator neprekidnog dejstva, konti-
nualni regulator; ~, electronic -
elektronski regulator; ~, floating
- astatički regulator; ~, flow -
regulator toka, regulator rashoda,
regulator gubitaka; ~, graphite -
grafitno kormilo rakete; ~, in-
dicating - indikatorni regulator;
~, internal - gasno kormilo rakete;
~, master - kontrolor upravljanja;
~, missile - operator navođenja
rakete; ~, p:dal-operated - kon-
trolor sa nožnim upravljanjem; ~,
program - program-regulator, pro-
gramski kontrolor; ~, proportional
- proporcionalni regulator, sta-
tički regulator; ~, radar - ope-
rator radarske stanice; ~, ratio -
regulator odnosa; ~, relay-ope-
rated - regulator sa pomoćnim
izvorom energije; ~, reversing -
reversilni kontrolor; ~, self-ac-
tuated - regulator neposrednog
dejstva, regulator direktnog dejstva;
~, time-schedule - programski
regulator; ~, traffic - dispečer;
~, wide-band - regulator sa ši-
rokim opsegom regulacije
contuse - kontuzovati
convection - konvekcija; ~, forced
- prinudna konvekcija; ~, free -
prirodna konvekcija, slobodna kon-
vekcija; ~, heat - toplotna kon-
converter
vekcija; ~, thermal v. heat
convection
convector - konvektor, radijator
toplote
conveniences - podobnosti, udob-
nost
convention - dogovor, usaglaša-
vanje, konvencija; ~, of signs -
konvekdoni znaci
conventional - konvencionalan, stan-
dardnog tipa, običnog tipa, se-
rijski, uslovni; ~, signs - geo-
detski znaci; topografski znaci
converge - konvergirati, slivati se,
svoditi se na jednu tačku, uklanjati
se, težiti ka jednoj tački
convergency v. convergence
converse - obrnuto značenje, zna-
čenje obrnutog znaka, obrnuta teo-
rema, obrnut, prevrnut, okrenut
conversion - konverzija, prevrtanje,
preobražavanje, prelazak (iz jednog
stanja u drugo), prelaz (iz jednog
sistema u drugi), oslobađanje od
decimala, prerada gvozda u čelik;
~ of energy -pretvaranje energije,
prelazak energije; ~, altitude -
preobražaj visine; ~, analog-di-
gital - analogno-digitalno pretva-
ranje; ~, angle-to-digit - pretva-
ranje „ugla-broj"; ~, binary -
binarno pretvaranje, dvojno pretva-
ranje, binarni preobražaj; ~, bina-
ry-analog - binarno-analogno pre-
tvaranje ; ~, binary-decimal - kon-
verzija iz dvojnog sistema u deseti-
čki; ~, digital -digitalna konverzi-
ja; ~, frequency - konverzija frek-
vence, pretvaranje frekvence; ~,
hardness number - konverzija bro-
jeva tvrdoće iz jedne skale u dru-
gu; ~, impedance - konverzija
ukupnog otpora; ~, range - kon-
verzija daljine, preobražaj daljine
convert - pretvarati, prevoditi (je-
dinice, mere), preobražavati, pre-
rađivati
converted steel - cementni čelik; ~,
timber - strugana grada, rezana
converter - konverter, pretvarač,
reaktor-konverter; ~, analog-to-
-digital - analog-digitalni pretva-
rač, analog-digitalni konverter; ~,

862
converter
analog-to-serial - pretvaranje ve-
ličine u serijski oblik; ~, angle-to-
-digit - pretvaranje ugla u cifarski
oblik; ~, anode - anodni konverter,
anodni pretvarač; ~, are - lučni
generator, iskra generator (visoke
frekvence); ~, barrel-type - ci-
lindrični konverter; ~, basic-Bes-
semer - Tomasov konverter, ba-
zični konverter; ~, bottom-blown
- konverter sa donjim dovodom; ~,
cascade - kaskadni konverter, kas-
kadni pretvarač; ~, code - kodo-
-konverter, kodo-pretvarač; ~, co-
lour - konverter crno-bele boje u
kolor; ~, digital-to-analog - ra-
čunsko analogni konverter, računsko
analogni pretvarač; ~, eccentric
- ekscentrični konverter; ~, fluid
- fluidni konverter, hidro-transfor-
mator; ~, frequency - konverter
frekvenci, pretvarač frekvenci; ~>
inverted - invertovani konverter,
obrnuti pretvarač, povratni pretva-
rač; ~, line balance - linearno
prelazna aparatura; ~, linear-to-
-log - linearno-logaritamski kon-
verter; ~, oxygen-blown - kiseo-
nični konverter; ~, phase - pretva-
rač broja faza, pretvarač faza, kon-
verter faza; ~, pulse - impulsni
konverter, impulsni pojačavač; ~,
radio - radio-frekventni konverter,
radio-frekventni pretvarač; ~,
range - konverter daljine; ~,
range-height - kenverter „daljina-
-visina"; ~, rotary - rotacioni
konverter, rotacioni pretvarač; ~,
side-blown - konverter sa bočnim
dovodom; ~, step-switch - stup-
njasti konverter; ~, synchronous
- sinhroni konverter, sinhroni pret-
varač; ~, top-blown - konverter
sa gornjim dovodom; ~, torque -
hidrotransformator
converting - konvertovanje, pretva-
ranje
convertiplane - konvertoplan, avion
sa elisom
convexity - konveksnost, izbočenost
convexo-concave - konveksno-kon-
kavan
conveyor
convexo-convex - dvostruko konvek-
san
convexo-plane - ravno konveksan,
plan konveksan
convey - transportovati, prevoziti,
predavati, provoditi
conveyance - prevoz, dostava, pre-
vozna sredstva; ~, by rail - is-
poruka železnicom; ~, land -suvo-
zemna transportna sredstva; ~,
of energy - rasprostiranje energije;
~, public - prevoz putnika; ~,
upright - vertikalno prebacivanje
conveyer v. conveyor
conveyor - konvejer, transporter; ~,
aerial - viseći konvejer, viseći
put; ~, apron - plastični kon-
vejer; ~, armoured - pancirni
konvejer, armirani konvejer; ~,
bag - transporter džakova; ~, bale
- transporter za kabaste terete; ~,
band v. belt conveyor; ~, belt -
trakasti transporter; ~, bridge -
prenosni transporter, transporter
mosne konstrukcije; ~, bucket -
lopatasti transporter, višelopatasti
elevator; ~, cable - transporter
sa sajlom; ~, canvas - trakasti
transporter; ~, chain - kanalni
transporter; ~, ehain-and-sera-
per - kanalni skreper; ~, coal -
transporter uglja; ~, cross - pop-
rečni konvejer; ~, cross-over -
prekidni konvejer; ~, discharge
- istovarni transporter; ~, disk -
disk konvejer; ~, distributing -
distribucioni konvejer; ~, d r a g -
skrep konvejer; ~, face - rudnički
transporter; ~, feeding - padajući
transporter; ~, flight - leteći tran-
sporter; ~, gangway - transportni
put; ~, gathering - sabirni trans-
porter, glavni transporter; ~, grain
- transporter žita; ~, gravity -
gravitacioni transporter; ~, he-
lical v. screw conveyor; ~, heli-
coid v. screw conveyor; ~, in-
clined - ugaoni transporter; ~,
jigging - vibracioni transporter; ~,
loader - utcvarni transporter; ~,
log - transporter sa mrežastom tra-
kom; ~, mesh-belt - transporter
sa mrežastom trakom; ~, mixing
- mešajući transporter, transporter
863
conveyor
mešalica; ~, overhead - viseći
transporter, viseći konvejer; ~
packed - paket-transporter; ~
pallet - plastični transporter; ~
pan - plastični transporter; ~
picking - transporter kamenja; ~.
pneumatic - pneumatski transpor-
ter; ~, portable - prenosni kon-
vejer, pokretni konvejer, pre-
nosni transporter; ~, rake - tra-
kasti transporter; ~, refuse -
transporter stena; ~, roller - valj-
kasti konvejer; ~, screw - pužni
prenosnik; ~, shaking v. jigging
conveyor; ~, shuttle - viseći
transporter; ~, spiral v. screw
conveyor; ~, stacker - stoker-
-transporter, transporter otpadaka;
~, suction v. pneumatic conve-
yor; ~, transfer - predajni trans-
porter, medutransporter, transpor-
ter-konvejer; ~, tray - kopitasti
transporter; ~, trough v. tray
conveyor; ~, worm v. screw
conveyor
convolution - zavoj, namotaj,
obrt, navoj, vrteti, zavijati
convoy - konvoj, praćenje, sleđenje,
pratiti, slediti
convulsion - kataklizam, potres,
rušenje, zemljotres
cooling - hlađenje; ~, action -
efekat hlađenja; ~, agent - ras-
hladno sredstvo; ~, ammonia -
hlađenje preko apsorpcije amoni-
jaka; ~, attachment - uređaj
rahladnog sredstva; ~, baffle -
rashladna traka; ~, block - blok
hladnjaka; ~, blower - mlaznica
rashladnog vazduha; ~, by air -
hlađenje vazduha; ~, by injection
- hlađenje ubrizgavanjem; ~, by
means of circulating water -
vodeno cirkulaciono hlađenje; ~,
by outspread surface - hlađenje
površine; ~, capacitative - ka-
pacitativno hlađenje; ~, chamber
- rashladna (komora) mansarda;
coil - rashladna vijužnica, rashladni
namot; ~, coke - gašenje koksa; ~
combined - kombinovano hlađenje
~, conduit - rashladni (jarak) ka-
nal; ~, convective - konvekciono
cooling
hlađenje; ~, crack - naprslina
usled hlađenja; ~, directional -
direktno hlađenje, usmereno hla-
đenje; ~, disk - rashladna ploča;
~, down - ohlađenje; ~, ducted
- tunelsko hlađenje; ~, evapora-
tive - hlađenje isparavanjem; ~,
external - eksterno hlađenje,
spoljno hlađenje; ~, fan - ras-
hladni ventilator; ~, fan incre-
asing gear - reduktor (prenosa)
ventilatora; ~, film - slojno hla-
đenje; ~, flange - rashladno
rebro; ~, forced - prinudno hla-
đenje, forsirano hlađenje; ~, fuel
- zadržavanje toplote; ~, gill -
hlađenje pomoću rebrastih cevi,
radijatorsko hlađenje; ~, guide
vane - lim-vodič rashladnog vaz-
duha; ~, internal - unutrašnje
hlađenje, interno hlađenje; ~, ja-
cket - hlađenje pomoću vodene
košuljice; ~, jet - strujno hla-
đenje, hlađenje preko strujanja; ~,
liquid - tečno hlađenje, rashladna
tečnost; ~, load computation -
pioračun hlađenja; ~, oil - uljno
hlađenje, hlađenje uljem; ~, pe-
riod - interval hlađenja; ~, pipe
- rashladni kanal; ~, plant -
rashladno postrojenje; ~, plant
for low temperature - postro-
jenje za duboko (hlađenje) zamrza-
vanje; ~, plate - hlađenje anode;
~, plate box - rashladna niša; ~,
pond - rashladni bazen; ~, porous
- parno hlađenje; ~, pump -
prinudno hlađenje pumpom; ~,
radioactive - čuvanje radioaktiv-
nih materijala; ~, ram - hlađenje
duvanjem; ~, rate - brzina (hla-
đenja) rahlađivanja; ~, regenera-
tive - regenerativno hlađenje; ~,
rib - rashladna lamela, rashladno
rebro; ~, super - superhlađenje;
~, sweat - hlađenje isparavanjem;
~, tank - rashladna posuda; ~,
tower - rashladni toranj; ~, trans-
piration v. sweat cooling; ~,
vapour - hlađenje isparavanjem;
~, wall - rashladni ozid; ~,
water - vodeno hlađenje, rashladna
voda; ~, water circulation pump
- pumpa za rashladnu vodu; ~,
cooling 864
water pipe - linija (mreža) ras-
hladne vode
coom - treset, tresetna prašina,
Šljaka, prašina, zaptivna maziva
coomb - smanjivanje, pritezanje, su-
žavanje, redukcija, uska dolina,
uvala, klanac
cooperage - ulje u karteru, kartersko
podmazivanje
cooperation - kooperacija
coordinate - koordinata, koordi-
natne ose, koordinirati, usaglaša-
vati, uspostavljati pravilan odnos;
~, absolute - apsolutne koordi-
nate; ~, air - prostorne koordi-
nate; ~, angular - uglovne koordi-
nate; ~, astronomic(al) - koordi-
nate koje su određene astronomsko-
-geodezijskim ispitivanjem; ~, bo-
ring machine - koordinatna bu-
šilica; ~, drilling - koordinatno
bušenje; ~, Cartesian - Dekar-
tove koordinate, pravougaone ko-
ordinate, ortogonalne koordinate;
~, celestial - nebeske koordinate,
vasionske koordinate; ~, chroma-
ticity - hromatične koordinate; ~,
curvilinear - krivolinijske koordi-
nate; ~, deformation - parametri
deformacije; ~, ellipsoidal - elip-
soidalne koordinate; ~, equato-
rial - ekvatorijalne koordinate; ~,
false - uslovne koordinate; ~,
geographic (al) - geografske ko-
ordinate; ~, geomagnetic - geo-
magnetne koordinate; ~, grid v.
Cartesian coordinate; ~, ground
- koordinate potpornih tačaka; ~,
image - koordinate na aerosnimku;
~, lattice - koordinatni raster; ~,
machine - koordinate koje su do-
bijene na fotogrametrijskom filtri-
ranju, koordinate koje su izračunate
pomoću računskih mašina; ~, mo-
del - model koordinate, koordinate
tačaka stereomodela; ~, origin -
originalne koordinate, početne ko-
ordinate, nepotpune koordinate; ~,
paper - milimetarski papir, loga-
ritamski (mrežni) papir; ~, plane
- ravne koordinate, koordinate u
ravni, pravougaone koordinate; ~,
polar - polarne koordinate; ~,
rectangular v. Cartesian co-
cornice
ordinate; ~, space v. air co-
ordinate; ~, stage - koordinatni
merni sto; ~, vertical - z-koordi-
nata, apsolutna visina
coordination - koordinacija, usagla-
šavanje, dovođenje rezultata raznih
snimaka na opšti sistem koordinata
coordinatograph - koordinatograf
coordinator - koordinator
cop - vrh, vrhić, vršak; kalem
copaiba - kopajski balzam
cope - svod, kupola, luk; obrazovati
svod, kupolu ili luk, praviti zareze,
urezivati, zasecati; gornji kalup,
gornja forma; ~, false - lažno
oblikovati; ~, mould - gornji
deo određenog oblika
cophasal - sinfazni, sinhroni, iste
faze
coping - red pokrivka, pokrivka u
redu, završni pokrivak; ~, saw —
lučna testera
coplanar - koplanarni
copolar - kopolarni
copper strip test - proba bakarnom
trakom na korozivnost benzina; ~,
sweetening - „slađenje" bakrom,
proces eliminacije merkaptana iz
benzina pomoću soli, bakra i vaz-
duha
copy - kopija; ~, invoice - kopija
računa; ~, paper - pelir
(copy) print - otisak, separat
copyright - nosilac autorskih prava
coral limestone - koralski krečnjak
cordon - kordonski venac, kordonski
međuspratni venac
core-
~, drill - bušilica na jezgro; ~,
drill rig v. drill core; ~, dril-
ling - jezgro dobijeno bušenjem
terena, ukazuje na sastav i geo-
lošku formaciju zemljišta; ~, sam-
ple - jezgro; ~, surface - površina
jezgra
Corinthian order - Korintski red
cork-
~, floor - pod od plute, plutani
pod; ~, slabs - ploča od plute
corner (wall) tile - holker
corner window - ugaoni prozor
cornice - venac, gezims, korniša,
sims; ~, anchor - kotva venca; ~,
boarding - odlaganje simsa
corporation 865
corporation - korporacija
correct - ispraviti, popraviti, kori-
govati
correction - korekcija, ispravka,
popravka; ~, systematic - sis-
tematska korekcija
correlated - koreliran, usaglašen
correlation - korelacija, odnos, za-
visnost veza
correspondence - prepiska
correspondent - poslovni prijatelj
corridor - hodnik, koridor
corrodent - korozivan, korozivna
sredina; najedajući
corrosibllity - korozivnost
corrosion - korozija; ~, accelera-
ted - ubrzana korozija; ~, acid -
kiselinska korozija, najedanje kise-
linom; ~, active - intenzivna
(aktivna) korozija; ~, aeration -
aeraciona korozija; ~, aerobic -
aerobna korozija, korozija pri slo-
bodnom dostupu vazduha; ~, al-
kaline - alkalna korozija, korozija
u alkalnom rastvoru; ~, anaerobic
- anaerobna korozija, korozija bez
dostupa vazduha; ~, anode -
anodna korozija, korozija anode; ~,
anodic v. anode corrosion; ~,
aqueous - korozija u vodi, koro-
zija u vodenim rastvorima; ~,
armored concrete - korozija
-armiranog betona; ~, ash - koro-
zija izazvana produktima sagore-
vanja goriva; ~, atmosphere -
atmosferskakorozija; ~,atmosphe-
ric v. atmosphere corrosion; ~,
bacterial - biološka korozija, bio-
korozija; ~, bimetallic v. contact
corrosion; ~, biological - bio-
loška korozija, biokorozija; ~, blood
- korozija u krvi (npr. sintetičke
veštačke) aorte ugrađene u orga-
nizam; ~, boiler - korozija (kotla)
bojlera; ~, brine - korozija iza-
zvana slanim rastvorom; ~, cat-
hode - katodna korozija, korozija
katode; ~, cathodic v. cathode
corrosion; ~, cavitation - ka-
vi taciona korozija; ~, cell - koro-
zioni element; ~, channeling -
korozija kanalnih ožiljaka; ~, che-
mical - hemijska korozija; ~ r
chloride-stress - korozija nastala
55 Becnlk
corrosion
dejstvom hlorida pod (opterećenjem)
naponom; ~, chlorine - korozija
nastala dejstvom hlora; ~, con-
centration - koncentraciona koro-
zija; ~, concentration cell - ko-
rozija kao rezultat dejstva koncen-
tracionog elementa; ~, contact -
kontaktna korozija, korozija u ma-
lim zazorima; ~, continuous -
opšta (kontinuirana) korozija, ko-
rozija po celoj površini; ~, couple
- korozija uslovljena obrazovanjem
galvanopara; ~, crevice - kon-
taktna korozija; ~, crystallogra-
phic - kristalografička korozija; ~,
damp atmospheric v. wet at-
mospheric corrosion; ~, deep -
korozija pri punom potapanju (me-
tala u tečnoj korozionoj sredini); ~,
deposition - depozitna korozija; ~,
dew-point - korozija u rosištu (u
tački rošenja); ~, defferential -
diferencijalna korozija; ~, dif-
ferential aeration - korozija us-
lovljena diferencijalnom aeracijom;
~, dissimilar metal - korozija
različitih metala; ~, dry atmos-
pheric - suva atmosferska korozija;
~, dynamic - korozija u dina-
mičkim uslovima; ~, edge - ivična
(rubna) korozija; ~, edge-point -
ivična (rubna) tačkasta korozija; ~,
electrochemical - elektrohemijska
korozija; ~, electrode - korozija
elektrode; ~, electrolytic - koro-
zija u elektrolitima; ~, end v.
edge corrosion; ~, equal (rate)
- ravnomerna korozija (koja se
prostire ravnomerno po celoj po-
vršini metala; ~, erosion - ero-
ziona korozija; ~, excessive -
intenzivna korozija; ~, exomor-
phic - ekzomorfna korozija; ~,
external current - korozija spolj-
nom strujom; ~, extractive -
ekstraktivna korozija; ~, fatigue -
korozicni zamor; ~, fire-side -
korozija spoljnih zidova kotla; ~,
filiform - vlaknasta korozija; ~,
fluid - korozija izazvana u tečnoj
sredini; ~, fretting - korozija
usled dejstva trenja; ~, fuel -
toplotna korozija; ~, fused-salt -
korozija usled dejstva slanih rast-

corrosion 866
vora; ~, galvanic - elektrohe-
mijska korozija, korozija usled dejs-
tva mikroelemenata; ~, gas-phase
- korozija u gasnoj fazi, gasna ko-
rozija; ~, general - opšta koro-
zija ; ~, grain-boundary - među-
kristalna korozija; ~, graphitic -
gtafitizacija; ~, heavy - intenzivna
korozija; ~, high-temperature -
visokotemperaturna korozija; ~,
humid atmospheric - vlažna at-
mosferska korozija; ~, hydrogen -
vodonična korozija; ~,hydrogen-
-evolution - korozija sa vodonič-
nom depolarizacijom; ~, impinge-
ment - udarna korozija, korozija
usled turbolentnog dejstva tečnosti;
~, in-pile - korozija u nuklearnom
reaktoru; ~, intercrystalline -
medukristalna korozija; ~, inter-
nal - unutrašnja korozija (u cevo-
vodima); ~, intragranular -
medukristalna korozija; ~, isolated
- lokalna kotozija; ~, jet (-impin-
gement) v. impingement cor-
rosion; ~, light - slaba (neinten-
zivna) korozija; ~, line - linijska
korozija; ~, liquid v. fluid cor-
rosion ; ~, local - lokalna korozija;
~, localized v. local corrosion;
~, marine - korozija usled dejstva
morske vode; ~, mechanoche-
mical - hemijsko-mehanička koro-
zija; ~, meeting v. contact cor-
rosion; ~, metal(lic) - korozija
metala; ~, microbiological -
mikrobiološka korozija; ~, micro-
biological aerobic - mikrobio-
loška aerobna korozija; ~, micro-
biological anaerobic - mikro-
biološka anaeiobna korozija; ~,
moderate - umerena korozija; ~,
natural - prirodna kotozija; ~,
natural-water - korozija usled
dejstva prirodnih voda; ~, nitrate
- korozija izazvana nitratima; ~,
nonequal (-rate) - neravnomerna
korozija; ~, outdoor - atmosferska
korozija, korozija na otvorenom
(prostoru); ~, oxygen-adsorp-
tion - korozija sa kiseoničkom depo-
larizacijom; ~, oxygen-concen-
tration - korozija kao posledica
različite koncentracije kiseonika; '
corrosion
penetration - prodorna (pene-
traciona) korozija; ~, phenol -
fenolna korozija; ~, pit - koro-
zioni ožiljak; ~, point - tačkasta
korozija; ~, pointed - tačkasta
korozija; ~, poultice - korozija
pod (nanosom) presvlakom; ~,
preventive - koroziono zaštitni
sloj koji štiti od korozije; ~, pro-
tection - zaštita od korozije; ~,
radiolvtic - radiolitička korozija
~, rapid - brza (intenzivna) ko-
rozija; ~, regional v. zonal cor-
rosion; ~, resistance - anti-
koroziona otpornost; ~, rivulet v.
condensate corrosion; ~, sacri-
ficial - korozija anoda (u galvan-
skim kupkama); ~, salt-spray
fog - korozija u slanim parama; ~,
seawater - korozija usled dejstva
morske vode; ~, selective - se-
lektivna korozija; lokalizovana ko-
rozija; ~, shelf - korozija kao pos-
ledica samopražnjenja; ~, soil -
podzemna korozija; ~, spongious
- sunđerasta (spužvasta) korozija;
~, static - korozija u statičkim us-
lovima; ~, steam - korozija iza-
zvana dejstvom vodene pare; ~,
stray-current - korozija od luta-
jućih struja; ~, stress - korozija
usled zamora materijala, korozoja
delova nepodesno opterećenih; ~,
stress-accelerated - ubrzana ko-
rozija pod dejstvom napona; ~,
structural - strukturna korozija;
~, structure-dependent - struk-
turna korozija; ~, subsoil v. soil
corrosion; ~, subsurface - potpo-
vršinska korozija; ~, sulphide -
sulfidna korozija; ~, sulphur -
sumporna kotozija; ~, surface -
površinska korozija; ~, thermo-
galvanic - termogalvanska korozija;
~, thread-like - vlaknasta koro-
zija; ~, total - opšta korozija; ~,
transgranular - transgranularna
korozija; ~, tubercular - tačkasta
(perforationa) korozija; ~, two-
-stage - korozija kroz dve faze,
dvostadijumska korozija; ~, un-
derfilm - podslojna korozija (npr.
pod slojem laka ili filma); ~,
underground v. soil corrosion;
867
rosion
~, undermining v. subsurface
corrosion; ~, underwater - pod-
vodna korozija; ~, uniform -
ravnomerna korozija, ravnomerno
rasprostranjenakoiozija; ~,vapor-
-phase - paro-fazna korozija; ~,
water v. aqueous corrosion; ~,
water-electrolyte - korozija u
sistemu voda-elektrolit; ~, water-
side - korozija unutrašnjih zidova
kotla; ~, weld - korozija u zoni
zavarenog šava; ~, wet - vlažna
korozija, korozija u uslovima kon-
denzacije; ~, wet atmospheric -
vlažna atmosferska korozija; ~,
white-rust - korozija cinka sa for-
miranjem bele rđe
corrosion-fatigue - koroziono po-
stojan
corrosionist - stručnjak koji se bavi
problemom korozije, korozionista
corrosive - sredstvo koje izaziva ko-
roziju; agresivan; ~, action - ko-
rozioni proces
corrosiveness v. corrosivity
corrosivity - koroziona aktivnost
corrugated asbestos - talasasti az-
best; ~, sheet-iron - valoviti
(talasasti) lim; ~, steel roof -
krov od talasastog lima
corrugations - nabiranja kolovoza
cosing - ocevljenje bušotine nafte
costing - obračun troškova
cost calculation - obračun troškova;
~, of repairs - troškovi cpravke
costs - troškovi (pl.)
cotton oil, cotton seed oil - ulje pa-
mučnog semena
Cottrell precipitator - Kotrelov
taložnik, uređaj za elektrostatičko
prečišćavanje gasova od čistih čes-
tica
couchette - kušet-kola
Coulomb's theory of earth pres-
sure - Kulonova teorija zemljanog
pritiska
counsel - pravni savetnik
counter - brojač, brojački uređaj,
brojačka šema, biojačka cev, radna
površina, kapica, zadnja kapica
(kod cipela); ~, absolute - brojač
za apsolutno merenje, apsolutni bro-
jač; ~, batch - brojač grupa; ~-
batching - brojač dozatora; ~
55*
counter
bi-directional - brojač sa dvostra-
nim dejstvom, bi-direktni brojač;
~, binary - dvojni brojač, binarni
brojač, dvojni uređaj za brojanje; ~,
binary decade - dvojno-dekadni
brojač; ~, coil-turn - brojač na-
voja; ~, cold cathode - brojač
sa hladnom katodom; ~, cycle -
brojač ciklusa, ciklomer; ~, decade
- dekadni brojač; ~, digit r- ci-
farski brojač, digitalni brojač; ~,
directional - direkcioni brojač,
brojač sa usmerenim dejstvom, jed-
nosmerni brojač, kolimisani brojač;
~, dust - merač prašine, instrument
za brojanje čestica prašine u vaz-
duhu; ~, electronic - elektronski
brojač, elektronska brojačka šema,
elektronsko brojačko kolo; ~, flip-
-flop - brojač sa trigerima, flip-
-flop brojač; ~, frame - brojač
kadrova; ~, gas - gasni brojač; ~,
gated oscillator - usmereni bro-
jač kretanja; ~, Geiger - Gajge-
rov brojač; ~, impulse - brojač
impulsa; ~, inertia revolution -
tahometar sa centrifugalnim klat-
nom; ~, lock-on - brojač sinhro-
nizatija; ~, monitor - konrtolni
brojač; ~, neutron - neutronski
brojač; ~ -offer - prctivponuda;
~, photomultiplier - scintila-
cioni brojač sa fotomultiplikatorom,
fotomultiplikacioni scintilacioni bro-
jač; ~, picture - brojač snimaka,
brojač kadrova; ~, pulse - brojač
impulsa; impulsni brojač; ~, ra-
diation - brojač radijacija; ~, re-
volution - tahometar, brojač broja
obrtaja; ~, ring - brojački ure-
đaj sa kružnom šemom, kružni bro-
jač; ~, scintillation - scintilacioni
brojač, brojač scintilacija; ~, sheet
- brojač papirnih listova, papirni
brojač; ~, signature - uređaj za
brojanje signature; ~, speed -
spidometar; ~, start-stop - jedno-
vremeni brojač, pojedinačno bro-
janje; ~, stepping - stepenasti
skupljač, stepenasti brojač; ~, str-
oke - detektor broja navoja; ~,
telemetering - telemerni brojač;
~, television - televizijska bro-
jačka šema; stupnjasta sabirna šema;
 counter
~, transistored - tranzistorizirani
brojač, brojač sa kristalnim triodama
counter-boring - (cilindrično) bu- countervail - kompenzirati, uravno-
šenje, bušenje; izbušiti
counter-brace - obrnuta dijagonala
counter-pressure - protivpritisak
counter-rail - protivrele
counter-recoil - nazad-vraćen, od-
bijen unazad
counter-septum - protivpostavljena
jama
counter-timer - brojač za merenje
intervala vremena
counteract - protivdejstvovati, urav-
notežavati, neutralizovati
counteraction - protivdejstvo
counterbalance - protivteg, uravno-
težavati
counterbore - zvonasti otvor, čelni
otvor; otvor napravljen burgijom;
upuštač (za cilindrične otvore)
counterbuff - odbijati, umanjivati
udar
counterchute - nagib sa zadnjim
padom, kraj impulsa
countercurrent - protivstruja, struja
suprotnog smera
counteretch - dekapiranje
coanterflow - protivtok, dolazeći
potok
cocnterforce - protivdejstvujuća sila,
sila protivdejstva
coonterhatching - šrafiranje
connterlight - suprotno svetio
countermark - suprotna matrica
(kod kovanja novca), kontrolna
klema; navući drugu klemu
countermodulation - protivmodula-
cija
countermotion - obrnuto kretanje,
povratno kretanje
counterpart - duplikat, zamenjeni
deo, suprotni deo
counterreaction - obratna reakcija
countershaft - kontramehanizam,
kontrapokretanje
countersink - konični upuštač; ko- coupling - spojnica, spajanje, vezi-
nični upust
countersinking - upuštanje; ~, cut-
ter - konični upuštač
counterspring - kontraspirala; amor-
tizaciona spirala, amortizer
countersunk - potajni, sakriti, po-
topljeni; ~, bolt - upušteni vijak;
868
coupling
~, rivet - upušteni zakivak; ~,
screw - upušteni vijak
težavati, protiviti se
countervein - izolirana žica
country - zemlja, oblast, teritorija,
rejon, naselje; bočne stene; ~, bro-
ken - presečeni teren; ~, enclo-
sed - pokriveni teren; ~, fair -
poljoprivredna izložba; ~, flat -
ravnica, nizija; ~ of origin -
zemlja porekla; ~, road - cesta,
seoski put; ~, satellite exchange
- zemaljaska podstanica; ~, un-
worked - neobrađeno mesto
couple - par, sjedinjavati, spajati,
sparivati, sastavljati, vezivati; par
sila; element; ~, astatic - asta-
tički par; ~, centrifugal - mo-
ment centrifugalnih sila; ~, ki-
nematic - kinematički par; ~, of
forces - par sila; ~, roll - mo-
ment kretanja; ~, roof- dvovodni
krov, sedlasti krov; ~, thermo-
electric - termo-par; ~, turning
- rotacioni par sila; rotacioni mo-
menat; ~, voltaic - galvanski par
coupler - spojnica, spoj, sastav, spo-
jište, sastavak, spona; uređaj za
spajanje; uređaj za vezu; utikačka
kutija; ~, automatic - auto-spoj-
nica, automatska spojnica; ~, bar
- međušinski prebacivač; ~, bi-
-directional - dvodirekcioni odgo-
varač; ~, car - spajač vagona, ure-
đaj za vezivanje; ~, cathode -
katodna veza, veza preko katode; ~,
directional - direkcioni spajač; ~,
female - kružni spajač, spojnica
(kružna); ~, long-slot - dužinski
spajač, produžena spojnica, uzdužna
spojnica; ~, male - kružna spoj-
nica; ~, semi-automatic - polu-
automatsko spajanje; ~, slide -
regulisana veza; ~, tight-lock -
jaka auto-veza; ~, with internal
waive - glava spojnice sa ventilom
vanje, vezivni pribor; sparivanje
sjedinjenje; veza, gcodezijska veza;
~, adapter - adapter spojnica; ~,
aerial - veza sa antenom, antenska
veza; ~, articulated - univerzalna
spojnica, samima spojnica; ~, au-
coupling
tomatic - automatska veza, auto-
-veza, automatska spojnica; ~,
back - obratna veza, obrnuta veza,
kontraveza; ~, bali - loptasta
šarka, sferna šarka, spojnica sa
kuglom; ~, band - trakasta spoj-
nica, pljosnata spojnica; ~, bar -
klinasta spojnica; ~, box - ča-
hurasta spojnica, oklopna spojnica;
~, brake - kočeća spojnica; ~,
butt-muff - kruta spojnica, čvrsta
spojnica; ~, capacitive - kapaci-
tativna veza, kondenzatorska veza;
~, car - vagonska veža, spojnica
vagona; ~, cased-muff v. butt-
-muff coupling; ~, centrifugal
- centrifugalna spojnica, spajanje
centrifugalnom spojnicom; ~, claw
- kandžasta spojnica; ~, close -
jaka veza (radio), zatvorena veza; ~,
closed - kruta spojnica, čvrsta
spojnica, čvrsta veza; ~, compres-
sion - kompresiona spojnica; ~,
condenser v. capacitive coupling;
~, conductive - konduktivna veza,
provodna veza; ~, cone - konusno
spajanje, konusna spojnica; ~,
cone-vice - konusna spojnica, spoj-
nica sa konusnim zabadanjem, Se-
lersova spojnica; ~, cooke - pri-
gušena spojnica; ~, cross - ukrš-
tena veza; ~, cross sliding -
ukrštena tanjkasta spojnica; ~,
cushion disk - spajanje sa elas-
tičnim diskovima; ~, die - lovačko
zvono; ~, direct - direktna veza,
neposredna veza, direktno sjedinja-
vanje; ~, dog - kandžasta spoj-
nica, zupčasta spojnica; ~, double
universal - dvojni kardan, dvojna
univerzalna šarka; ~, dummy -
uređaj za zaptivanje; ~, electric -
električna veza; elektromagnetna
spojnica; ~, electromagnetic -
elektromagnetna spojnica; ~, ele-
ctron - elektrpnska veza; ~, end-
-on - krajnja veza, konačna veza; •
expansion - kompenzaciona spoj-
nica, ekspanziona spojnica; ~, ex-
tension - ekstenziona spojnica, eks-
tenziona šarka; ~, fixed - fiksna
spojnica, čvrsto sjedinjavanje; čvrsto
vezivanje; ~, flange - ravna spoj-
nica, površinsko sjedinjavanje; ~,
coupling
869
flexible block - spojnica sa elas-
tičnim dodacima; ~, floating -
klizna spojnica, klizno sjedinjavanje;
~, fluid - hidraulična spojnica; ~,
friction - frikciono sjedinjavanje;
frikciona spojnica; ~, full-floa-
ting - klizna spojnica; ~, heating-
-house - međuvagonska spojnica
zagrevnog sistema; ~, holdfast -
zaptivna spojnica; ~, Hooke's -
univerzalna spojnica, kardan; ~,
hose - spojnica creva; ~, hydra-
ulic - hidraulična spojnica, hidra-
ulično sjedinjavanje, hidraulično spa-
janje; ~, inductive - induktivna
analiza; ~ , j a w v . claw coupling;
~5 jigger v. inductive coupling;
~, loose - slobodno sjedinjavanje,
slobodno vezivanje, slabo vezivanje,
slaba veza; ~, movable - raz-
dvojna spojnica, podizna spojnica,
slaba spojnica; ~, muff - sjedi-
njavanje spojnicom, spojničko sje-
dinjavanje, spojničko spajanje; ~,
needle - iglasta spojnica, igličasta
spojnica; ~, pawl - frikciona spoj-
nica; ~, percentage - koeficijent
veze (u procentima); ~, pin -
igličasta spojnica; ~, ratchet v.
pawl coupling; ~, reaction -
reakciona obratna veza; ~, redu-
cing - redukciona spojnica, prelazna
spojnica; ~, resistance - veza
preko otpora; ~, return - povratna
veza, obratna veza; ~, rigid -
čvrsta spojnica, čvrsto spajanje; ~,
rope - spojnica za sjedinjavanje ko-
nopca; ~, screw - stezanje pomoću
navoja, spiralni navoj; ~, screwed
- spajajuća spojnica; ~, self-
-aligning - samoizravnjujuća spoj-
nica; ~, sleeve - stezač spojnica;
~, sliding - klizna spojnica; ~,
slip - klizna spojnica, kompenza-
ciona spojnica; ~, split - razre-
zana spojnica; ~, split-muff v.
split coupling; ~, spring - spi-
ralna spojnica, elestična spojnica; ~,
star - univerzalna spojnica, Gukova
spojnica, kardan; ~, steam hose -
spojnička spojnica za parne kotlove;
~, tender - spojnica između lo-
komotive i rendera; ~, tight -
čvrsto sjedinjavanje, čvrsto spa-
 coupling
janje; jaka radio-veza; ~, toothed
- zupčasta spojnica, zupčasto spa-
janje; ~, transformer - transfor-
matorska veza; ~, tubing - spoj-
nica za spajanje cevi; ~, union -
spajanje cevi; ~, universal v.
Hooke's coupling; ~, vernier -
spojnica za spajanje talasa u bilo
kom položaju! ~, weak - slaba
radio-veza
coupon - primerak za ispitivanje; ~,
test - probni obrađeni komad
courier - voda puta
course - kurs, pravac, marš-ruta, put,
sled; horizontalni red; prostiranje,
sloj (uglja); izrada; tok; provetra-
vati; ~, air - kretanje vazduha,
tok vazduha, pravac struje vazduha;
ventilacioni uređaji; ~, base -
donji sloj, fundirajući sloj (kolovoza);
osnovni venae; ~, beacon - kurs
po zraku radio-fara; ~, bearing -
noseći sloj; kurs po karti; ~, bed
- prostiranje sloja; osnovni sloj
(puta); ~, binder - vezni sloj,
vezani sloj; ~, collision - pres-
retni kurs, kolizioni kurs; ~, com-
pass - kompasni kurs; ~, cushion
- osnovni sloj, osnovni peščani sloj,
elastično fundiranje; ~, damp -
sloj hidrolizolacije, hidroizolacioni
sloj; ~, damp-proof - hidroizola-
cioni sloj; ~, flight - kurs, pravac
leta; ~, footing - donji sloj ka-
mene osnove, kameni temelj; ~
lower - donji tok (reke); ~
magnetic - magnetni azimut; ~
maintenance - kurs održavanja; ~
middle - srednji prsten (kotla); ~
oversailing - konzolni red; ~.
pervious - vodopropusni sloj; ~
race - korito; ~, seamless shell -
karika bez spoja; ~, steered v.
compass course; ~, stretching
- podložni niz; ~, surface - gornji
sloj pokrivača, odvojeni sloj; ~,
track - kursni ugao; ~, true -
stvarni kurs
coursed - kursni
coursing - sledenje kursa, hod po
kursu; razvođenje zvuka
court of arbitration - arbitraža; ~
of conciliation - arbitražna ko-
misija
870
cover
courtyard - dvorište
covalence - kovalentnost
covalent - kovalentan
covariance - kovarijacija
cove - svod, svoditi; karsna peščara;
~, molding - olučasti profil
coved(wall) tile v. cove
covenant - usaglašavanje, dogovor,
.cover-bar - dodatak, spojnica
uslovljavanje
coverage - zona dejstva, daljina
cover - poklopac, prekrivač, kupola,
kapak, zvono, krov, obloga, omotač,
zaštitnik, oklop, kućište, košuljica,
pokrivač; nanos, pokrov; ~, air -
rejon aero-foto-kartografisanja; ob-
lačnost; ~, air-tight - hermetična
obloga, obloga nepropustljiva za
vazduh; ~, cementation - stene
spojene metodom cementacije;
~, cloud - oblačni pokrivač; ~,
coating - materijal za pokrivanje;
~, concrete - zaštitni sloj betona;
~, crankcase - pokrivač kartera,
poklopac kartera; ~, cylinder -
zaptivka cilindra; ~, dust - pok-
rivač od prašine, obloga za zaštitu
od prašine; super obloga; ~, end -
covered - pokriven, zakriven, izo-
krajnji poklopac; ~, face - gornji
deo (respiratora); ~, finnel - pok-
lopac dimnjaka; ~, grid - ekran
covering - pokrivni sloj, pokrivač,
mreže; ~, guide-vane - gornji
deo aparata; ~, hatch - deo luka;
~, heading - glava zaglavlja; ~,
heavy - teške stene; ~, ice - ledeni
pokrivač; ~, insert - umetnuti
deo, umetnuti sloj; ~, lower
guide-vane - donji deo aparata;
~, magazine - prekrivač magacina;
~, manhole - deo luka; ~, muz-
zle - uzdužni omotač; ~ of fros-
ted glass - zastakljenje mutnim
staklom; ~, page - omotna stra-
nica, strana; ~, pile - naglavak
stuba; ~, plate - obraz, podvezica
za pokrivanje; ~, protecting v.
protection cover; ~, protection
- zaštitni omotač, zaštitna obloga;
~, radiator hood - stub radija-
tora; ~, rugged ice - rastresiti
ledeni pokrivač; ~, scroll - spi-
ralni omotač (turbine, ventilatora);
~, shed - jednostepeni pokrivač;
~, slip - pokretni pokrivač; ~,
smooth ice - glatki ledeni pokrivač;
~, snow - snežni pokrivač; ~,
crack
871
vazdušni dimnjak; vihor, vrtlog,
•trip - pokrivna letvica; ~, tur-
rotor; ~, annular - anularni def-
bine head v. turbine top cover;
lektor; ~, flap - poklopac za re-
~, turbine top - pokrivač turbine;
gulaciju rashladnog vazduha; ~,
~, tyre - futrola za rezervne delove;
low drag - opticač sa niskim čeo-
~, valve - zaptivač klipa, zaptivač
nim otporom; ~, ventilating v.
cilindra; ~, watertight - vodo-
ventilator cowl; ~, ventilator -
nepropustljiva obloga
ventilaciona sonda; ~, wind -
široka ventilaciona cev
dejstva, posmatranje; obezbeđenje; cowl-cooled - hlađen spoljnim stru-
janjem vazduha
prekrivka; kartografska ispitanost;
~, azimuth - osmatranje po azi- cowling - kožuh, pokrivač, kaput,
optočnik; prekrivanje avio-motora;
mutu, azimutni sektor; ~, broad
~, cockpit - oklop kabine pilota;
široki zahvat; ~, camera - polje
~, engine - pokrivač pokretača; ~,
zahvata kamere; ~, continuous -
hinged - odvojeni pokrivač; ~,
kontinualno profilisanje; ~, line-
nose - nosni protočnik
-of-sight - direktna vidljivost; ~
cowshed - štala, tor, obor za stoku,
of radar - zona dejstva radara,
štala za goveda; ~, pipeline mil-
zona dejstva radio-lokatora; ~,
kers - sistem cevi za mužu
planned - planirana površina karto-
coxswain - kormilar
graf isan ja; ~, range - daljina
coyoting - bezsistemni razvod
dejstva; ~, search - ispitivana zona
dejstva, zona ispitivanja; ~, site - crab - dizalica, čekrk, vitlo, vinta,
penjalica; kran-dizalica; zanošenje,
određivanje mesta; ~, warranty -
ugao zanošenja, krivudanje
domen garancije
crabbing - krivudanje
crack - prskotina, naprslina, puko-
lovan, širmovan, obuhvaćen
tina, otvor, procep, međuprostor,
coverer - vrsta pluga
glečerska pukotina, treštati, rušiti
se, udar, tresak; krekovanje; ~,
pokrivanje; izolacija, izolacioni sloj;
atmospheric - atmosferski udar;
~, arch - svodni pokrivač, lučni
~, contraction v. shrinkage
pokrivač; ~, ballast - balasni sloj;
crack; ~, cross - ukrsna naprs-
~, colour - prekrivna boja; ~,
lina; ~, endurance - prskotina
fire-proof - vatrostalna obloga,
usled preopterećenja (usled izdrž-
obloga od nezapaljivog materijala;
ljivosti); ~, external - spoljna
~, ice - rashladivanje, zaleđivanje,
prskotina; ~, face - površinska
leđenje; ~, iron - čelični pokrivač,
pukotina, površinski otvor; ~, fai-
gvozdeni krov; ~, l e a d - olovna lure - prskotina pri kvaru; ~
obloga; ~ of roof - krovni ma- fatigue - pukotina usled starenja
terijal; ~, paper - papirna izo- ~, frost - glečerska pukotina; ~
lacija; ~, protective - zaštitni hair(line)-vlaknasta pukotina; ~
pokrivač; ~, roof - krov; ~, hanger - prekrivena pukotina; ~
rubber - gumirana obloga; ~, hardening - pukotina pri kaljenju.
snow - snežni pokrivač; ~, wall - ~, heat - toplotna naprslina, top-
spajanje zidova lotni otvor; ~, internal - unut-
coving - holkel, ukrasni profil rašnja prskotina; ~, longitudinal -
cow beet - stočna repa; ~, -hide - dužinska prskotina; ~, mud -
veštačka koža; ~ -hitch - gruba geološka pukotina, naprslina na
sprega, slaba veza steni; ~, natural - prirodni otvor,
cowcatcher - zaštitna rešetka prirodna pukotina; ~, pressing -
cowl - kupola, svod dimnjaka, čeoni defekt pri presovanju; ~, progres-
zid, kapak, zvono, def lektor, sonda; sive - progresivna prskotina; ~,
levkasto proširenje; kožuh, kaput; quenching - pukotina pri kaljenju;
hauba motora; ~, air - protočnik,
crack 872
~, service - prskotina usled upot-
rebe (eksploatacije); ~, shatter -
pukotina pri kovanju, naprslina pri
kovanju; ~, shrinkage - tempe-
raturska napi slina; ~, slip v. pres-
sing crack; ~, underbeađ - pot-
porna pukotina, naprslina pri dnu
(suda); ~, water - pukotina nastala
pri hlađenju u vodi
crackability - krekiranje, krekovanje
cracked - naprsli, napukli, razdvojen;
krekovani
cracker - drobilica; aparatura za
krekovanje; ~, air-lift - kreking
uređaj sa pneumopodizačem; ~,
fluid catalytic - uređaj za kata-
litičko krekovanje; ~, skull - dro-
bilica za usitnjavanje
erackiness - lomljivost
cracking - krekovanje (piroliza), pro-
ces termičkog cepanja većih ugljo-
vodonika u manje uz stvaranje ole-
fina, osnovni proces u petrohemiji;
~, coil - osnovni reaktor za kre-
kovanje; ~, corrosion - prskanje
usled korozije; ~, environmen-
tal - prskanje pod dejstvom okoline;
~, severity - intenzitet krekovanja,
podešava se parametrima procesa,
naročito temperaturom; ~, still -
postrojenje za krekovanje
crackproof - otporan na prskanje
cracks in concrete - pukotina u be-
tonu; ~ in welds - prskotine za-
varenih spojeva
cradle - viseća skela
craft workers - zanatska komora
craftman's guild - zanatska komora;
~ shop - zanatska radnja
erancase dilution - razblaženje ulja
u karteru motora
crane - krandizalica; ~, angle -
kran na tronožnom oslonu; ~, a r m
- konzolni kran; ~, automatic
grab - kran sa automatskom hva-
taljkom; ~, balance - kran sa
protivtegom; ~, bar (iron) - kran
za prenos sortiranog čelika; ~,
block (transport) - transportni
kran, kran (dizalica) za balvane;
pretovarni kran; ~, bracket -
konzolni kran; ~, break down -
kran (dizalica) brze tehničke po-
moći (u havarijama); ~, bridge -
crane
mosni kran; portalni kran; ~, buc-
ket - kran vedričar, kran sa vedrom;
~, cab - kabina krana, kranovođe;
~, cantilever - konzolni kran; ~,
casting - liveni kran; ~, charging
- šaržirni kran, kran punilac; ~,
crawling tractor - kran (dizalica)
na gusenicama, obrtni kran guse-
ničar; ~, curb ring - kran na
zatvorenoj putanji; ~, derrick -
kran na tronožnom oslonu; ~,
derrick waggon - železnička di-
zalica; ~, dock - pristanišni kran;
~, driver - kranovođa; ~, erec-
ting - montažna dizalica; ~, fixed
gantry - stacionarna dizalica; ~,
floating - plovna dizalica; ~,
forge — kovačka dizalica (za pridr-
žavanje obratka za vreme kovanja);
~, full portal - portalni kran; ~,
gasoline - dizalica (kran) sa mo-
torom sa unutrašnjim sagorevanjem;
~, giant - kran za veće terete; ~,
goliath - džinovska dizalica, diza-
lica velike snage; ~, grab - diza-
lica sa samozahvatom; ~, hammer
head - kran oblika čekića; ~,
hammer head slewing - diza-
lica za okretanje otkivaka; ~, hand
(power) - ručna dizalica; ~, hand
(power) truck v. hand (power)
travelling crane; ~, harbor
portal - lučki portalni kran; ~
hatch - lučni kran; ~, heavy'
-duty - kran velike nosivosti; ~
helmet - kran oblika kacige; ~
hoisting - podizna dizalica; ~
ingot (drawing) - kran sa kleštima
(za prenos ingota); ~, installation-
dizalično postrojenje; ~, lever -
kran za horizontalni transport; ~,
locomotive - kran-lokomotiva, sa-
mohodni kran; ~, magnet - kran
sa elektromagnetom, podizni (te-
retni) magnet; ~, mast - kran-
-dvonog; ~, mobile - samohodni
kran; ~, one-motor travelling -
jednomotorni mosni kran; ~, pillar
- povratni kran; stub krana, sta-
1 girder
lak krana; ~, plate - kran (diza-
i;
lica) za prenos metala u pločama; ~,
pneumatic - pneumatski kran; ~,
portable - kran-transporter; ~,
portal - portalni kran; ~, post
crane 873
- kran na koloni; ~, power house
- kran u elektrani; ~, quay -
obalski kran, pristanišna dizalica;
~, roof - mosni kran; ~, rotary
tower - toranjski obrtni kran; ~,
semigantry v. semiportal crane;
~, semiportal - poluportalni obr-
tni kran; ~, shear-legs - kran-
-dvonožac; ~, sheet-iron - kran
za prenos metala u pločama; ~,
•hip - brodski kran, brodska di-
zalica; ~, single-motor travel-
ling - jednomotorni mosni kran; ~,
slewing - obrtni kran; ~, smithy
slewing - kovački obrtni kran; ~,
standard overhead travelling -
normalni mosni kran; ~, statio-
nary - stacionarni kran; ~, sta-
tionary slewing - stacionarni
obrtni kran; ~, steam - parni
(na paru) kran; ~, steel erecting
- kran za montažu metalnih kons-
trukcija; ~, stock - skladišni kran;
~, store - skladišni kran; ~,
swing - obrtni kran; zidni kran; ~,
three-legs - kran tronožac; ~,
three-motor travelling - tro-
motorni mosni kran; ~, tower -
toranjski kran; ~, tower slewing -
toranjski obrtni kran; ~, transport
- teretni kran; ~, travelling -
mosni kran; kran na platformi; va-
gon kran; ~, trestle - bok-kran;
~, trolley - kran „mačka"; ~,
truck - automobilski kran; ~,
turning - obrtni kran; ~, turns-
tile - obrtni kran; ~, twin tra-
velling - dvomosni kran, kran na
dva mosta; ~, walking - samohodni
(železnički) kran; ~, warehouse -
skladišni kran; ~, water - hid-
raulični kran; ~, way - kranska
staza; ~, workshop - radionički
kran; ~, yard - dvorišni kran
crane track-
~, girder - staza dizalice, kranska
staza; ~, support v. crane track
crank'shaft - kolenasto vratilo, ra-
dilica
cranked fishplate - pretežna vezica,
vezica, spojnica, čelična pločica za
povezivanje šina
cranky - raštimovan, neispravan
criterion
crash - lorn; havarija, razaranje; slo-
miti se, havarisati, razrušiti
crater - krater, udubljenje pii zava-
rivanju
creation - kreacija, ostvarenje
creche - obdanište, dečji vrtić, dečje
jasle
creditor - poverilac
creep - puzanje, plazanje; ~, ad-
juster - pomerač za šine; ~ of
concrete - puzanje betona, pla-
zanje betona; ~ of rails - pu-
zanje šina, pomeranje šina
crematorium - krematorijum
Cremona's force plan - Kremonin
plan, Maksvelovi dijagrami
Cremona's polygon - Kremonin
plan, Maksvelovi dijagrami
cremone bolt - espanjolet, okvir za
prozor
cretaceous system - kredna forma-
cija
crew - radna brigada, smena; ~,
crash - spasilačka (ekipa) brigada;
~, maintenance - ekipa za teh-
ničko opsluživanje; ~, operating -
radna (brigada) smena; ~, repair -
remontna ekipa; ~, screening -
ekipa sortirača, razvrstača; ~, tro-
uble - spasilačka ekipa
cripple - oštetiti, pokvariti, uneti
nered, deformisati
criteria of convergency - krite-
rijum konvergencije
criterion - kriterijum; ~, accepta-
bility - kriterijum prihvatljivosti;
~, acceptance - kriterijum prijema;
~, assessment - kriterijum ocene
(procene); ~, decision - krite-
rijum odluke, kriterijum donetih
odluka; ~, demonstration - kri-
terijum demostracije (prikazivanja);
~, derating-kriterijum smanjenja
nominalnih pokazatelja; ~, failure
- kriterijum klasifikacije kvarova
(otkaza); ~, human error relia-
bility - kriterijum pouzdanosti pri
gieškama operatora; ~, mean life
- kriterijum srednje dugotrajnosti;
~ of control - kriterijum kon-
trole; ~ of performance - krite-
rijum performanse; ~, optimality
- kriterijum optimalnosti; ~, re-
jection - kriterijum za škartiranje
 criterion
(odbacivanje); ~, reliability -
kriterijum pouzdanosti; ~, return
- kriterijum vraćanja (u prethodno
stanje); ~, risk - kriterijum rizika;
~, specified - određeni (speci-
ficirani) kriterijum; ~, standard -
standardni kriterijum, kriterijum
standarda; ~, utility - princip
korišćenja; kriterijum upotrebe;
~,load - kritično opterećenje; ~,
shear stress - kritični napon na
smicanje; ~ , stress -kritični napon
criticality - kritičnost
crookedness of a tree - zakrivljenost
cross (hatching) - šrafiranje; ~,
adit connecting two tunnels -
spojna stolna; ~, bat (in fence of
wooden bridge) - kolenik, ve-
zivna gredica; ~, beam - poprečni
nosač; ~, bracing - poprečni
spreg; ~, country route - poprečna
trasa, vododelničkatrasa; ~, frame-
work for load distribution - pop-
rečni okvir za raspodelu tereta; ~,
girder - poprečni nosač; ~, lag-
ging - cetline, daščice na svodovima;
~, method of structural ana-
lysis - Krosova metoda; ~, over
on two tracks - prosta kolosečna
veza; ~, over track v. cross
over on two tracks; ~, page -
široki format; ~, roads - raskrs-
nica, ukrštanje, presecanje; ~, staff
- doboš, instrument za obeleža-
vanje pravca; ~, trench - dre-
nažni prošek, šlic, procednica; ~,
vault - krstasti svod; ~, ventila-
tion - poprečno provetravanje, pop-
rečna ventilacija
cross-beam - poprečni nosač, pop-
rečna greda, prečka, prečagica
cross-bearer - oluk za propuštanje
tečnosti, kanal za tečne materijale
cross-bearing - određivanje položaja
(koordinata) pomoću azimuta
cross-bedded - kososlojni
cross-bedding - kosi slojevi
cross-bow - poprečna duga
cross-bracing - ukršten
cross-breed - hibrid
cross-buck - kosi krst (na prolaznom
signalu)
cross-compound - dvojno širenje
874
cross-section
cross-correlation - uzajamna kore-
lacija
cross-country - van puta, povećane
prohodnosti
cross-cut - skraćeni put; ort, jedi-
nični vektor; pristupni otvor, pris-
tupna stolna, prošek; poprečni;
poprečni razrez; ~, haulage -
radni ort, radni otvor; ~, partial -
delimični otvor, parcijalni presek
cross-cutter - samorezač, obrubna
mašina
cross-fade - ravnomerna promena
televizijskih kanala
cross-feed - poprečna predaja
cross-flow - poprečni tok, poprečni
protok
cross-force - poprečna sila
cross-gallery - otvor, galerija
cross-grained - svileni, sa izvuče-
nim vlaknima
cross-hatched - zaparan na krst,
unakrsno zaparan
cross-head - klizač; ukrštanje; ~,
closed - zatvoreni klizač; ~, main
- otvor glavne klipnjače; ~, safety
- znak ukrštanja; ~, single-bar -
jednostepeni otvor
cross-linking - formiranje poprečnih
veza
cross-member - traversa, poprečni
elementi, poprečna greda
cross-over - prelaz, natputnjak, nad-
vožnjak, podvožnjak; ukrštanje; raz-
dvajanje; poprečna greda, traverza
cross-piece - poprečna gieda, tra-
verza; ukrštena greda
cross-pin - poprečni štift, poprečni
palac
cross-plotting - prebacivanje iz jed-
nih koordinata u druge putem pre-
seka krivih sa paralelnim linijama
cross-road - presečni put, ukršteni
put
cross-section - poprečni presek, pop-
rečni razrez, profil; efikasni pop-
rečni presek; ~, bulk - potpuni
presek; ~, capture - presek zah-
vata; ~, fission - presek fisije,
efikasni presek fisije; ~, geometri-
cal - geometrijski presek; ~, nuc-
lear - efikasni presek, nuklearni
presek; ~, radar - radarski presek,
efikasni presek cilja, ekvivalentna
crown work
cross-section 875
ograđeni prelaz, obezbeđeni prelaz;
odbojna površina cilja; ~, scat-
~, highway - prelaz, presek puteva;
tering - presek rasejanja, efikasni
~, highway-over - mreža puteva;
presek rasejanja; ~, specular - efi-
~, level - presek puteva u nivou;
kasna površina refleksije; ~, stop-
~, loop - ukrsnica; ~, non-
ping - presek kočenja, presek zaus-
-guarded - neograđeni prelaz, ne-
tavljanja; ~, uniform - koštantni
kontrolisani prelaz; ~ of a switch
presek, uniformni presek; ~, use-
- srcište, deo na skretnici; ~ of
ful - korisni presek; ~, variable -
lines - ukrštaj; ~, overgrade -
promenljivi presek
presek puteva na raznim nivoima,
cross-shaped - u obliku krsta
vijadukt, prelaz iznad puta, petlja;
cross-sill - poprečno brušenje
~, overhead - putni provod; vaz-
cross-spring - poprečni resor
dušni most sa gornjim presekom;
cross-talk - prolazni razgovor, pro-
~, railway - prelaz preko želez-
lazni uticaj, smetnje, dijafonija; ~,
ničke pruge; ~, scissors - dvojni
antenna - ukrštanje antena, pre-
ukrsni indeks; ~, skew - presek
krivanje antena; ~, far-end - ukrš-
pod oštrim uglom; ~, track -
tanje na prijemnoj strani; ~, in-
presek puteva, prelaz preko že-
verted - nejasan razgovor, inerzan
lezničke pruge; ~, undergrade -
razgovor; ~, irregularity - ne-
prolaz tunelskog tipa, tunel na putu;
regularno ukrštanje linija; ~,near-
~, watched - održavani prelaz,
-end - ukršteno navođenje; ~
čuvani prelaz
side-to-side - prelazni uticaj iz-
crossline - presečna linija
među kola; ~, unbalance - uticaj
crotch - trojnik, ukrsnik, tropolnik;
između ukrštenih kola
kuka, zasun, reza
cross-tie - poprečna veza; popre-
crotonaldehyde - krotonaldehid
čavanje
crouching water—closet pan - ču-
cross-traffic - potoci koji se seku
čavac, plitka livena klozetska šolja
cross-tunnel - poprečni tunel, ukrš-
crow - lom, prelom
teni tunel, dijagonalni propust
crow-bar - rivača, alatka pri radu
cross-walk - prelaz na ulici
na gornjem sloju pruge
cross-wire - končanica na instru-
crowd - stesniti, tesniti, pokazivati
mentu
pritisak; napuniti; dužina hoda klipa
crossbolster - poprečni nosač
crowfoot - elektroda u obliku lampe
crossbolt lock - kaskila, okvir za
crown - najviša tačka, vrh; vrh svoda,
prozore
crosscutting - otvaranje otvora, pop- vrh luka; greben; centar naprsnuća;
obod; pregib; kruna; ~, bar -
rečni rez
crossdrive - poprečna predaja produžna greda, longarina, kru-
nerica; ~., block - cedline, daščice
crossfall-
~ of formation - strela na svodovima; ~, concave - kon-
crosshatching - unakrsno zaparan; kavni svod, obrnuti svod, obrnuti
šrafiranje; dvojna rešetka luk; ~, course - šeraja, završni
crossheading - skraćeni put, ort, deo temenog svoda tunela; ~,
prošek double - format papira 50,8 x
crossing - presek, ukrštanje; prolaz, X 76,2 cm; ~, double-double -
razlaz; prekidni most; ~, above or format papira 76,2 x 101,6 cm; ~
below the grade - prelaz van nivoa, of arch - teme luka; ~ of vault -
ukrštanje van nivoa, presecanje van teme svoda; ~, pile - glava sipa;
nivoa; ~, busy - ukrštanje sa ~, pin of arch - zglob u temenu;
glavnim putem; ~, composite - ~, piston - glava zakivke; ~,
složeno ukrštanje; ~, diamond - quad v. double-double crown
oštrougaoni presek; ~, fly-over - crowning - pripisivanje naprsnuća;
put, zauzet put; ~, grade - presek svodni pokrivač
puteva u nivou; ~, guarded - crownwork - kronverk
cruciform pier 876
cruciform pier - krstasti stub
cruciform pillar v. cruciform pier
crude - grub, neobradenj sirov; ne-
očišćen; neobogaćena ruda; ~,
assay, crude evaluation - analiza
sirove nafte; ~, glass - neobrađeno
staklo; ~, light - nafta parafinske
osnove, nafta parafinskog porekla;
~, naphthenic - nafta naftenog
porekla; ~, oil - sirova nafta; ~,
oil recovery - proizvodnja (do-
bijanje) nafte iz bušotine; ~, oil
refining - rafiniranje sirove nafte;
~, oil reserves - rezerve sirove
nafte; ~, sour - korodirajuća nafta;
~, still - postrojenje za destilaciju
nafte; ~, sweet - sirova nafta sa
malom količinom sumpora; ~,
synthetic - sintetička obrada; ~,
tar - sirovi katran; ~, waxy -
parafinizirana nafta
crush - drobljenje, umekšavanje;
drobiti, umekšavati
crushed-
~, sand - drobljen pesak; ~,
stone - drobljen kamen, drobljenac,
tucanik; ~, stone base-course -
podloga od tucanika; ~, stone pa-
vement - tucanički kolovoz
crusher - drobilica, mlin; ~, bali -
mlin sa kuglama; ~, bark - dro-
bilica kore; ~, boulder - drobilica
krupnog kamena, drobilica prvog
reda; ~, coal - drobilica uglja;
~, cone(-type) - konusna dro-
bilica; ~, disk - disk drobilica; ~,
drop - maš; ~, grape - mašina
za ceđenje grožđa; ~, gyratory
(cone) - konusna drobilica; ~,
hammer - čekić-drobilica; ~, ore
- drobilica rude; ~, plant - ku-
ćica sa drobilicom; ~, primary -
drobilica za krupno drobljenje; ~,
rock r drobilica kamena; ~, roll -
drobilica-valjak, valjkasta drobilica;
~, roll-jaw - viljuškasto-čeljusna
drobilica; ~ -run stone v.
crushed stone; ~, stone - dro-
bilica kamena
crushing - drobljenje, sitnjenje, usit-
njenje, usitnjavanje, mlevenje; ~,
coarse - prvo drobljenje, krupno
drobljenje; ~, fine - meko drob-
ljenje, fino drobljenje, sitno drob-
crystal
ljenje; ~, graded - stepenasto
drobljenje, stupnjasto drobljenje;
~, hemp - pranje konoplje; ~,
multiple-stage - višestepeno drob-
ljenje; ~, stage ~ stupnjasto drob-
ljenje; ~, strength of brick -
marka opeke; ~, strength of
cement - marka cementa; ~,
strength of concrete - marka
betona; ~, wet - mokro drobljenje,
vlažno drobljenje
crust - kora, korica, tvrda površina;
~ of weathering - kora prove-
travanja; ~, oil -uljna skrama; ~,
road - gornji sloj puta, površina
puta; ~, scale - sloj kamenca,
sloj pen'e; ~, slag - kora od šljake,
površina do šljake
crustated - pokriven korom, inkrus-
tiran, zakrečen
crusted - pokriven korom, inkrus-
stiran, zakrečen
trustification - inkrustacija, zakre-
čavanje, krustifikacija, slaganje kora
crut - tunel, horizontalna izrada
crutch - viljuška bicikla; razdvojna
opeka; ~, bomb - držač bombe,
fiksir držača bombe
crutting - prolaz tunela
cryogen - kriogena smeša
cryology - kriologija, hidrologija
cryophours - rashlađivač, rashlad-
nik, frižider
crvoscopic - krioskopski
crypt - kripta (vrata grobnice)
cryptalline - peščarni, peščani
cryptocrystalline - kriptokristalni
cryptone - kripton
crystal - kristal, kristalni; kristalni
detektor; kvare; ~, biaxial -
beaksijalni kristal, dvoosni kristal;
~, bimorph - ravan kvarca sa
uzajamnom kompenzacijom kre-
tanja; ~, birefringent - dvojno
prelomni kristal; ~, bladed -
ravno ugnuti kristal; ~,Bohemian
- kristal Bohemia; ~, chamber -
komorni kristal, kamerni kristal; ~,
dead - mrtvi kristal, kristal koji
je izgubio osetljivost; ~, dendritic
- dendritni kristal; ~, embayed -
korodirani kristal; ~, embedded -
izrasli kristal, oformljeni kristal; ~,
germanium - germanijumski de-
crystal 877
dektor, kristalni detektor; ~, glass
- olovno staklo, kristalno staklo; ~,
Iceland - Islandski kristal; ~,
lead-chamber - kamerni kristali;
~, left-handed - levoratocioni
kristal; ~, oscillating - vibra-
cioni kristal, oscilujući kristal, di-
verirajući kristal; ~, pine-tree -
stari kristal; ~, right-handed -
desnorotacioni kristal; ~, rock -
kvare; ~, rodlike - igličasti kris-
tal, belonit; ~, seed - zasađeni
kristal, monokristal; ~, video -
video-detektor, kristalni detektor
video-kanala
crystal-checked - stabilizovani piezo
kristal
crystal-controlled - kontrolisani kri-
stal; kristal kontrolisan sa frek-
vencom koju daje piezo kristal
crystalline - kristalni
crystalline partly - hipokristalni
crystallinity - kristaličnost, stepen
kristalizacije
crystallite - kristalu, kristaloid, meki
kristal
crystallization - kristalizacija; ~,
accumulative - akumulativna kris-
talizacija, sabirna kristalizacija; ~,
forced - prinudna kristalizacija; ~,
fractional - frakciona kristalizacija
delimična kristalizacija
crystallize - kristalizovati, kiistali-
zovati se
crystalloblasdc - kristaloblastični
crystallography - kristalografija; ~,
X-ray - rendgenska kristalografija,
kristalizacija pomoću X-zraka
ctenoid - stenoidni
cubage - kubatura
cubature v. cubage
cube - kub, treći stepen, dizati na
kub; meriti kubaturu, meriti za-
preminu; ~, optical - biprizma;
~, photometric - fotometrijski
kubik
cube-like - kubičan, kubnog izgleda
cubic spiral - kubna parabola; ~,
yard-station (cubic metre-sta-
tion) - transportna jedinica
cubical jointing - kockasto lučenje,
paralelopipedno lučenje; ~, para-
bola - kubna parabola
cucumber - krastavac
culvert
cucurbit - destilacioni sud, desti-
lacioni aparat
cue - signal, stavka, umetak, uložak
cueing - uvođenje umetaka na magne-
tofonsku traku ili televizijski pro-
gram
cuesta - kuesta, nagnuta ravnina
odrezana sa jedne stiane
cuff - manžetna
cuel-de-sac - šlep, šlepa izrada, dom
za slepe
cull - odbir, selekcija, biranje, iz-
bor; birati, sortirati
culled - odbačen, škartiran
cullet - stakleni deo
culling - selekcija, biranje, odabiranje
culm - stene uključene u antracitu,
antracitova prašina
Culmann's graphical construction
- Kulmanova grafička metoda
Culmann's method - Kulmanova
grafička metoda
culmination - kulminacija; podi-
žuća oblast; podizanje ose
cultivate - obrađivati, kultivirati,
kultiviranje, obrađivanje
cultivation - obrada zemlje, kulti-
vacija
cultivator - kultivator; ~, disk -
disk-kultivator; ~, duck-foot -
lopatasti kultivator; ~, field - kul-
tivator za obradu polja; ~, flame
- platneni kultivator; ~, gang -
sekcioni kultivator; ~, horse -
konički kultivator; ~, lister - kul-
tivator za sejanje u brazdi, kulti-
vator za useve u brazdi; ~, rotary
- frezerni kultivator; ~, row-crop
- plug, kultivator za oranje; ~,
spring-tine - kultivator sa opru-
gama
culture - obrađivanje, obrađivanje
zemlje, agrikultura; kultura; iz-
rastanje bakterija; nazivi na topo-
grafskoj karti
culvert - vodovod, vodoprovodni ka-
nal, cevovod, drenažne cevi: ~,
dive - sifon; ~, drainage - dre-
nažni cevovod; ~, draw-off —
cevasti vodopust, dubinski gubitak
vode; ~, lock-chamber lateral -
ustava sa branom u sistemu napa-
janja; ~, lock-discharge lateral -
ustava sa branom u sistemu praž-
 culvert
njen ja; ~, lock-emptying - bazen
sa branom za sistem pražnjenja; ~
lock filling - bazen sa branom; ~
spillway- dubinski bunar;
timber - drveni sud
cumar - kumar, komaronova smola
cumulant - seminvarijantan, polu
invarijantan
cumulative - nakupljen, kumulati-
van; integralni; ~, explosive
charge - kumulativno punjenje
cumulo-nimbus - kumulo-nimbusi
vrsta oblaka
cumulophyric - kumulofiran
cuneiform - klinasti, klinastog oblika
cunoid vault - konoidni svod
cup shake - okružljivost
cupola - kupola
curation drawing device - uređaj
za povlačenje zavesa
curb - ivičnjak; ~ in road tunnel -
zaštitna traka u tunelu
curcuma - kurkuma, biljna boja,
služi kao indikator kiselosti
currency declaration - deklaracija
o poreklu valuta
current - struja, električna struja;
struja toka (reke), potok, protok;
odbroj, brojanje; ~, account -
kontinualno odbrojavanje; ~, air -
struja ventilacije; protok vazduha;
~, alternating - naizmenična
struja; ~, anode-ray - anodna
struja; ~, ascending - nisko-
frekventna struja; ~, audio-fre-
quency - niskofrekventna struja;
~, back - struja obrnutog smera;
protiv struja; ~, beam - struja
snopa; snop (čestica); ~, bias -
struja pomeranja; struja pomaka;
~, blowing - struja topljenja (osi-
gurača); ~, bottom - dubinska
struja (toka reke); dubinsko stru-
janje; ~, bunched - struja gru-
pisanja; ~, carrier - noseća struja;
struja noseće frekvencije; ~, char-
ging - struja naboja; struja naelek-
trisanja; ~, circulating - struja
poravnavanja; struja podešavanja;
struja izravnavanja; ~, code -
struja koda; ~, commutated -
komutirana struja; ~, conduction
- struja provođenja; struja provod-
ljivosti; ~, constant - stalna
878 current
struja; konstantna struja; ~, con-
tinuous - kontinualna struja; pos-
tojana struja; ~, control - kon-
trolna struja; regulaciona struja; ~,
convection - konvekciona struja;
konvekcioni protok; ~, counter
v. back current; ~, dark -
tamna struja (foto-elementa); ~,
direct - stalna struja; direktna
struja; ~, displacement - struja
pomaka; struja pomeranja; ~, dis-
ruptive - struja proboja; struja
probijanja; ~, distribution - dis-
tribucija električne energije; ~,
drift - struja pomaka; ~, drop-
-away - struja otpada; ~, earth -
struja uzemljenja; struja u zemlji;
strujanje u zemlji; ~, eddy -
Fukoove struje; ~, effective -
efektivna struja; efektivna vrednost
struje; ~, electric - elektirčna
struja; ~, electronic - elektronska
struja; ~, emission - struja emi-
sije; emisiona struja; ~, equatorial
- ekvatorijalna struja; ~, excess -
struja proboja; ~, exciting - struja
eksćitacije, struja pobude, struja
pobuđivanja; struja namagnetisa-
vanja, struja magnetizacije; ~, ex-
tra - posebna struja; glavna struja;
ekstra struja; ~, fault - struja
kidanja; ~, field - struja pobude;
struja magnetizacije; ~, Foucault
- Fukoove struje; vrtložne struje;
~, fusing - struja topljenja; ~,
gas - jonska struja; gasna struja;
struja gasa; ~, grid - struja re-
šetke ; ~, ground v. earth current;
~, heavy - jaka struja; jak protok;
~, high-frequency - struja vi-
soke frekvencije; visokofrekventna
struja; struja visoke učestanosti; ~,
hole - struja šupljine; struja u
udubljenju; ~, idle - reaktivna
stiuja; ~, induced - indukovana
struja; struja indukcije; ~, inflow -
pritok, ulazna struja; ~,in-phase-
fazra struja; ~, inverse - inverzna
struja, struja obrnutog smera; struja
odvajanja; ~, ionic - jonska struja;
~, ionization - struja ionizacije;
jonizaciona struja; ~, joint - su-
marna (rezultujuća) struja; ~, lag-
ging - zakasnela po fazi struja; ~,
current 879
laminar - laminarna struja; ~,
leakage - obratna sttuja u isprav-
ljivaču; neispravljeni deo naizme-
nične struje; ~, low-frequency -
struja niske frekvencije; nisko-
frekventna struja; ~, magneti-
zation - struja magnetizacije; ~,
magnetizing v. magnetization
current; ~, make-and-break v.
intermittent curernt; ~, mar-
king - signalna struja; ~, matching
- usaglašena struja; podešena struja;
~, mesh - konturna struja; ~,
meter - hidrometrijsko krilo, apa-
rat za merenje brzine vode; ~,
molecular - molekularna struja;
struja molekula; ~, nerve-action
- bio-struja; ~, noise - struja
šuma; niska struja; struja neznatne
(minimalne) vrednosti; ~, ocean -
okeanska struja; morske stiuje; ~,
operating - radna struja; opera-
ciona struja; ~, out-of-balance
- neuravnotežena struja; ~, pa-
rasite - parazitska struja; štetna
struja; struja koja prati glavnu
komponentu; ~, peak-to-peak -
udvojena struja; struja od vrha
do vrha; ~, phasing - fazna struja;
~ 5 photoelectric - fotoelektrična
struja; ~, primary - primarna
struja; struja u prvoj ljusci; ~,
propulsion - propulziona struja;
~, pulsating - pulsirajuća struja;
~, quadrature-axis - poprečna
struja; ~ - , release v. releasing
current; ~, releasing - struja raz-
dvajanja; struja deblokiranja; ~,
restoring - struja ujednačavanja;
~, reverse - reverzna struja; struja
suprotnog smera; protivstruja; kon-
trastruja; ~, ripple - slabopulsi-
rajuća struja; ~, saturation - struja
saturacije; struja zasićenja; ~, se-
condary - sekundarna struja; nak-
nadna struja; zaostala struja; ~,
sheat - anodna struja; struja u olov-
noj ljusci; ~, sinusoidal - sinu-
soidna struja; ~, sneak - parazitna
struja; ~, space - prostorna struja
~, spacing - struja odvajanja; ~
starting - polazna struja; početna
struja; ~, steady - uspostavljena
struja; ~, stray - strane struje, pa
curv e
razitne struje; ~, stream - brzi
okeanski protok (strujanje); ~, stri-
king - struja paljenja; ~, super-
posed - superpoziciona struja; ~,
surface - površinska struja; ~,
threshold - struja praga; početna
struja; ~, tidal - prilivni tok; ~,
transient - prelazna struja; struja
neuspostavljenog režima; ~, tur-
bulent - turbulentna struja; tur-
bulentni protok; ~, undirectional
- struja stalnog pravca; ~, vaga-
bond v. stray currents; ~, vector
- vektorska struja; sinusna struja
u kompleksnom obliku; ~, voltaic
- galvanska struja; ~, warm -
toplotni protok; ~, wattless -
reaktivna struja; ~, yoke - struja
odstupnog sistema
current-carrying - pod naponom
cursive - kurziv, koso pismo
cursor - strelica, pokazivač
curtail - skratiti; preseći, prekinuti,
prekratiti; umanjiti
curtailed - skraćen, presečen, pre-
kinut
curtailment - skraćenje, prekidanje
curtain - dijafragma, zavesa, tanki
zaštitni ekran; ~, antenna - an-
tena, ravna antena; ~, f ire-proof -
vatrootporna zavesa, toplootporni
ekran; ~, safety - zaštitni ekran;
~,water - vodena zavesa
curvature - krivina
curve - kriva, grafikon, kriva karak-
terisitka; ~, ageing - kriva sta-
renja; ~, averaged - uprosečena
kriva; ~, best performance -
najbolje performanse; ~, bimodal
- dvostrana kriva, dvonačinskakriva;
boundary - granična kriva; ~,
calibration - kriva baždarenja; ~,
combined cost - kriva kombino-
vanih troškova; ~, comparable -
komparativna (uporediva) kriva; ~
continuous- kontinualna kriva; ~,
cost - kriva troškova; ~, degra-
dation - kriva degradacije; kriva
opadanja parametara (ili svojstava);
~, deviation - kriva odstupanja;
~, distribution - kriva distribu-
cije (raspodele); ~, efficiency -
kriva efikasnosti; ~, empirical -
empirijska kriva; ~, error - kriva
 curve
grešaka; ~, exponential - kriva
eksponencijalne zavisnosti; ~, fa-
tigue - kriva zamora; ~, fitted -
upasovana kriva; kriva napravljena
na eksperimentalnim tačkama; ~
frequency - kriva frekvencije; ~
generalized - uopštena kriva; ~
graduation - kriva gradacije; ~,
isoquant - kriva izokvanta; kriva
istih (ravnih) količina; ~, life -
kriva veka trajanja; ~, load -
kriva tereta, kriva opterećenja; ~,
modified exponential - modifi- cut - iskop; žalom; kosi zasek; ~
kovana eksponencijalna kriva; ~,
multimodal - višenačinska kriva;
multimodalna kriva; ~, optimum
- kriva optimuma; optimalna kriva;
~, output - kriva izlaza; kriva
proizvodnje; ~, performance -
kriva performanse; ~, power -
kriva snage, kriva snage kriterijuma; cutback (bitumen) - razređeni bi-
~, risk - kriva rizika; ~, simple
- jednostavna kriva, prosta kriva, cutoff - „isključen", prekid
simetrična kriva; ~, test - kriva
opita (ispitivanja); ~, theoretical
- teoretska kriva; ~, time - kriva cutting - smanjenje, sniženje, pre-
vremena; ~, wear - kriva haban ja;
~, working - kriva radnih karak-
teristika
curved chord (of a truss) - poli- cyanogen (CN>2 and hydrocyanic
gonalni pojas
curves of equal current velocities -
izotahe
curvometer - kurvimetar, sprava za
merenje dužine krive Unije na kar-
tama
custic wash - pranje alkalijama
custom-
~ -designed - izrađen po na-
rudžbini; ~ -fitting-kojiodgovara
potrebama potrošača; ~ -tailored
- izrađen prema potrebama potro-
customer - mušterija, potrošač, ku-
pac;' ~, potential - potencijalni
potrošač; ~, preferred (priority)
- preferirani potrošač (prioritetni
potrošač); ~, service - servisna
služba; ~ -specified - specifi-
ciran prema potrebama potrošača
customerV-
~, service - kućni priključak; ~,
wishes - želje potrošača
880 cyclene cycling 881 cylindrical co-ordinates
customs area - carinska zona; ~, ciklično jedinjenje sa pet C atoma
cycling - obrazovanje ciklusa; ~,
clearance - carinjenje; ~, clea- thermal - periodična promena tem- i dve dvostruke veze
rance charges - troškovi carinjenja; cyclopic wall - kiklopski zid; ~,
perature
~, declaration - carinska dekla- cyclisatlon - ciklizacija, proces do- walling - poligonalni prevez, ciklop,
racija; ~, examination - carinska ciklopski prevez
bijanja cikličnih jedinjenja iz acik-
kontrola; ~, formalities - ca- cylinder fall lock - brava sa cilind-
rinske formalnosti; ~, regulations ličnih
rom, patent brava, spoljna brava;
cydoalkanes - cikloalkani, ciklo-
- carinski propisi; ~, station - ~, latch - patent brava
carinarnica; ~, territory - ca- parafini cylindrical co-ordinates - cilin-
cyclopean bond - ciklop, ciklopski
rinska zona; ~, treatment - ca- darske koordinate; ~, wooden
rinjenje prevez timber-connector - ccvasti mož-
cyclopentadiene - ciklopentadien, danik
-and-cover method - metoda
građenja otvorenim putem (u tu-
nelogradnji); ~ and fill - zasek,
usek u zemljištu; ~, back bitumen
- razređeni bitumen, rezani bitumen;
~, holes - zalomne mine, žalom;
~, spike - ekser
tumen (dodatkom kerozina)
cutout - isključivač, uređaj za isklju-
čivanje
secanje; ~, cost - sniženje troš-
kova
add (HCN) - cijan (CN) 2 i cijano-
vodonik (HCN)
cyclane - ciklan, cikloparafin, naften,
zasićeni ugljovodonici prstenaste
strukture
cycle - ciklus, period, interval, etapa;
~, activity - ciklus aktivnosti; ~,
complete - kompletan ciklus; ~,
completion-time - vreme ispu-
njenja (završetka) ciklusa; ~, con-
trol - kontrolni ciklus; ~, design
- etapa projektovanja; etapa plani-
ranja; ~, duty - radni ciklus;~,
inspection - interval između kon-
trola (provera); ~, order - interval
između davanja naredbi; ~, path -
biciklistička staza; ~, production
- proizvodni ciklus, etapa proiz-
vodnje; ~, renewal - ciklus ob-
nove; ~, repair - ciklus popravki;
~, temperature - ciklus promene
temperature; ~, time - vremenski
ciklus; ~, track v. cycle path
cyclene - ciklen, cikloolefin
MBecnlk

đacite - dacit, vrsta magmatske stene
Dacron - dakron, sintetičko vlakno damming - u s p o r
poliesterskog tipa
daily-
~, bulletin - dnevni bilten; ~
charge - dnevna taksa; ~, news-
paper-dnevnik; ~, newspapers damper _ prigušivač
- dnevna štampa (pl.)j ~, postal
đeliveri - dnevna pošta; ~, pro-
gramme - dnevni program; ~,
report - dnevni izveštaj
dairy - smočnica, zgrada za čuvanje
mlečnih proizvoda
dais - katedra, estrada, podijum
dam - nasip; zagat; brana; vodo jaza,
ustava, jaz
damage - oštećenje; šteta; povreda,
oštetiti, naneti štetu, naneti kvar;
~ by frost - šteta od mraza; ~,
fractional - frakciono oštećenje; dlt* r ° O m ~ m r a č n a k°mora
~, frost - oštećenje mrazom; ~, data -podatak; podaci, informacija;
maintenance - oštećenje održa-
vanjem; ~, mechanical - meha-
ničko oštećenje; ~, progressive -
progresivno oštećenje; ~, radia-
tion - radijaciono oštećenje; ~,
serious - ozbiljno oštećenje; ~,
superficial - površinsko oštećenje;
~, surface - oštećenje površine;
površinsko oštećenje
damageable - lako pokvariv; oštetiv
Damman-
~, cold asphalt - Damanov as-
falt, esenski asfalt; ~, compressed
rock asphalt - Damanov asfalt,
esenski asfalt
D na mestu korišćenja; ~, field-
vTage P r 0 0 f i 0 g ~ i Z 0 l a c i ' a
f very - datum isporuke; ~ 3 « u e v .
° inspection - podaci o inspekciji
- o t P ° r a n na vlagu
? r
si>ev obrazac,
zakon; ~ formula for
0 4 1 0 D
O e anal ni
-' £L1J ff ~
~, available - raspoloživi podaci °S P°
coded t Z ° S ?° V n i P ° d a ^ ~
pa«tiv"e
Parauve - uporedni
r a m
5 ° d apodaci;
ci;
~ ' c kom-
o m
pandva.i podaci; ~, Somprehen-
lrf." p o d r o b m P° d a ci; iscrpni po-
a; ~, control-kontrolni podaci;
, control-chart - podaci iz
fe°^.tablice; ~, correction -
korekaom podaci; ~, correlated -
koreh a n l podaci; ~, cost - podaci
kum 1 r ™ 3 ; ~> c «"»-lative -
tekući I S ' P O d a c i j ~> C U P r e « -
S - PO^WJ ~ , dependent -
podaci; ~, design - pro-
data
jektni podaci; proračunski podaci;
~, development - podaci o raz-
voju; ~, diagnostic - dijagnos-
tički podaci; ~, drift - podaci o
pomeranju parametara; ~, duty-
-cycle - podaci o opterećenju pri
upotrebi; ~, experimental - eks-
perimentalni podaci; ~, failure -
podaci (statistički) o otkazivanjima
(kvarovima); ~, fatigue - podaci
o zamoru; ~, field - podaci o
mestu (ili sa mesta) korišćenja; ~,
field-collected - podaci sakupljeni
-performahce - podaci o perfor-
mansi na mestu korišćenja; ~,
field-test - podaci o ispitivanju u
uslovima (na mestu) korišćenja; ~
grouped - grupisani podaci; ~
historical - istorijski podaci; ~
inaccurate - neprecizni podaci
~, incoming - dolazni podaci; ~
incomplete - nepotpuni podaci
~, initial - početni podaci; ~_
(kontroli); ~, intergrated - in-
tegrisani podaci; ~, life - podaci
o veku trajanja; ~, limited -
ograničeni podaci; ~, low ac-
curacy - podaci male (niske) tač-
nosti; ~, maintenance - podaci
o održavanju; ~, materials com-
patibility - podaci o kompatibil-
nosti materijala; ~, mean life -
podaci o srednjem veku trajanja; ~, day nursery - dečje jasle
measurement - podaci o merenju
(o dimenzijama); ~, mechanical - D.D.T. - DDT (di-di-ti)
mehanički podaci; ~, missing - de-aeration - provetravanje
nedostajajući (ispušteni) podaci; ~, de-ironing - deferizacija, izdvajanje
daci
numerical - numerički (brojčani)
podaci; ~, operating life - podaci
- o veku upotrebe; podaci o dugo-
trajnosti upotrebe; ~, original -
originalni podaci; ~, output - dead - bez energije, isključen, koji
izlazni podaci, autput podaci; ~,
performance - eksploatacioni po-
daci; podaci o performansi; ~,
physical - fizički podaci; ~,
precise - precizni podaci, tačni po-
daci; ~, preliminary - preli-
minarni podaci; ~, primary -
primarni podaci; ~, production -
podaci o proizvodnji; ~, qualita-
tive - kvalitativni podaci; ~, qua-
58«
deadline
883
lity - podaci o kvalitetu; ~, rating
- podaci o ceni; nominalne karak-
teristike; ~, raw - neobrađeni
(sirovi) podaci; ~, reduced - re-
dukovani (obrađeni) podaci; ~,
reference - referentni podaci; ~,
representative - reprezentativni
podaci; ~ 3 sample - uzorci po-
dataka; ~, secondary - sekundarni
podaci; ~, sensitivity - podaci o
osetljivosti (preciznosti, npr. vage;,
~, source - izvorni podaci; ~,
specified - specificirani podaci; ~,
starting - početni podaci; ~, sta-
tistical - statistički podaci; ~,
status - podaci o statusu; ~> ta-
bular - tabelarni podaci; ~, tech-
nical - tehnički podaci; ~, theo-
retical - teoretski podaci; ~,
unadjusted - nepodešeni podaci;
~, warranty - podaci o jemstvu,
~, working - radni podaci
date - datum; rok, vreme; ~, con-
tract - datum ugovora; ~' a e _
ustanovljeni rok; ~, key - kljucni
rok; ~, nail - numerator; ~ °»
despatch - datum otpreme; ~ 01
publication - datum izlaska iz
štampe; ~ of receipt - datum
prijema; ~, release - datum odob-
renja (iznošenja, pustama pro^-
voda); ~, target - željeni datum,
utvrđeni datum
daylight - dnevno svetio
gvožđa
s?sJ£gS
ne radi, mrtav (o prostoru), neis-
korišćen; ~ end siding - siepi
k X s e k ; ' - , k n o t - ispadajući čvor;
~, load - statičko opterećenje, mi
rujuće opterećenje, stalni « r « j ~ .
lock - brava sa rezom; ~, storage
- mrtav prostor; ~, water - mrtav
prostor ...
deadline - zavisni termin, krajnji
rok
 deaf-and-dlmb home
deaf-and-dimb home - dom gluvo-
nemih
deasphalting - deasfaltizacija, pro-
ces izdvajanja asfalta iz uljnih frak-
cija nafte
deaths - slučajevi sa smrtnim ishodom
debris - šut
debtor - dužnik
debugged - sa uklonjenim nedosta-
cima; doteran; popravljen
decahydronaphthalene, decalin -
dekahidronaftalin, dekalin
decauville track - dekoviljski kolosek
decay of wood - trulež
decaying - fermentacija, truljenje,
mineralizacija organskih materija
decile - decil, decilni
decision - "odluka, rešenje; izbor
rešenja; ~, admissible - dozvo-
ljena odluka; ~, arbitrary - arbi-
tražna odluka; ~, best - najbolja
odluka; ~, competitive - kom-
petitivna odluka; ~, complex -
kompleksna odluka; složena od-
luka; ~, computer-made - od-
luka koju je doneo kompjuter; ~,
engineering - inženjerska odluka;
~, final - finalna odluka; konačna
odluka; ~, incorrect - nekorektna
odluka; neispravna odluka; ~, key
- ključna odluka; ~ of acceptance
- odluka o prihvattnju; ~, opti-
mum - optimalna odluka; ~,
quality - odluka o kvalitetu; ~,
. reject - odluka o škartu (odba-
civanju prpizvoda); ~, simple -
prosta odluka; ~, terminal v.
finale decision; ~, test - odluka
o ispitivanju; ~, under risk -
donošenje odluke u uslovima ri-
zika; ~, under uncertainty -
donošenje odluke u uslovima neiz-
vesnosti
deklaration - izjava, deklaracija
decomposition - fermentacija, tru-
ljenje, mineralizacija organskih ma-
terija
decoration - ornament, nakit
decorative glass - ornamentalno
staklo
decreasing - smanjenje; smanjujući
decree - odluka; presuda, naređenje,
zakon; narediti; odlučiti; izdati; ~,
emergency - naredba o hitnosti
884
defect
decrement - dekrement; smanjenje,
opadanje
deduction of rivet holes - odbitak
za zakivke
deep-
~, drilling — bušenje na velike
dubine rotacionom i turbinskom
tehnikom u cilju istraživanja i pro-
izvodnje nafte; ~, freeze - rashladna
vitrina; ~ -well pump - dubinska
crpka, gnjuraca
default - neizvršenje obaveze; oglu-
šiti se; neodazvati se; nedostatak,
neizvršenje
defect - nedostatak, mana, greška,
nepotpunost; kvar; ~, allowable -
dozvoljena mana, dozvoljeni ne-
dostatak; ~, artificial - veštački
nedostatak; ~, birth - nedostatak
u toku izrade; ~, critical - kri-
tični nedostatak; ~, design - kon-
strukcioni nedostatak; ~, dimen-
sional - dimenzioni nedostatak; ~,
incidental - identičan nedostatak;
~ in-process - nedostatak nastao
u procesu; ~, internal - unutrašnji
(interni) nedostatak; ~, intrinsic -
sopstveni nedostatak; ~, latent -
latentni nedostatak; ~, local -
lokalni nedostatak; ~, major -
važni nedostatak; ~, manufactu-
ring - proizvodni nedostatak; ~,
material - materijalni nedostatak;
nedostatak u materijalu; ~, minor
- beznačajni nedostatak; ~, na-
tural - prirodni nedostatak; ~,
noninspectable - nedostatak koji
ne može da se uoči u toku kontrole,
nedostatak koji ne podleže kontroli;
~, nonmeasuring - nemeriv ne-
dostatak; ~ of data - nedostatak
podataka; mana (greška) podataka;
~, radiation - radijacioni nedos-
tatak; ~, repairable - popravljiv
nedostatak; nedostatak koji može
da se ukloni; ~, shrinkage - ne-
dostatak skupljanjem; ~, special -
specijalni (posebni) nedostatak; ~,
spot - lokalizovani nedostatak; ~,
structural - strukturni nedostatak;
mana konstrukcije; ~, subsurface
- potpovršinski nedostatak; unut-
rašnji (podslojni) nedostatak; ~,
surface - površinski nedostatak;
885
defect
~, visible - vidljiv nedostatak; ~,
visual - vizuelni nedostatak, vi-
degraded - degradiran, pogoršan
zuelno uočljiv nedostatak; ~, work-
degras - degras mest, smeša živo-
manship - nedostatak stručnosti
(majstorstva)
defective - sa nedostacima; sa greš-
degree - stepen, poredak; ~ day -
kama (manama); ~, completely -
potpuno neispravan; ~, critical -
kritično neispravan
defectless - bez nedostataka
defectoscope - defetoskop; uređaj
za otkrivanje nedostataka
defectoscopy - defektoskopija
deferrisation - deferizacija, izdva-
janje gvozda
deficiency - manjak, odsustvo, ne-
dovoljnost; nekompletnost, manjka-
vost, nedostatak; ~, design - kon-
strukciona manjkavost; ~, engine-
ering - tehnički nedostatak; ~,
equipment - manjkavost (nedos-
tatak) opreme; ~, initial - početni
nedostatak; ~, maintenance -
nedovoljnost (nepotpunost) održa-
vanja; ~, repair - nedostatak
popravke
deficient - sa manama; nesavršen,
nepotpun, neispravan
deficit - deficit; manjak, nedostatak
define - definisati; specificirati; od-
rediti, utvrditi
definition - definicija; određivanje;
~, contract - definicija ugovora,
razrada ugovora; ~, design - de-
finicija konstrukcije, tehnička de-
finicija; ~, event - definicija do-
definidve - definitivan
deflectibility - sposobnost povijanja
(savijanja)
deformability - deformisivost, spo-
sobnost deformisanja
degeneration - degeneracija, po-
goršanje svojstava
degradation - degradacija, postepeno
pogoršanje kvaliteta; ~, circuit -
degradacija kola; ~, initial -
početna degradacija; ~, linear -
linearna degradacija; -v of ac-
curacy - degradacija tačnoso; ~
of structure - degradacija struk-
ture; ~, parameter - degradacija
parametara; ~, performance -
delay
degradacija performanse; ~, qua-
lity - degradacija kvaliteta
tinjskih masti, koristi se za zaštitu
od korozije
stepen-dan; ~ of accuracy -
stepen tačnosti; ~ of algebraic
equation - stepen algebarske jed-
ri ačine; ~ of correlation - stepen
korelacije; ~ of dilution - raz-
blaženost kanalizacione vode; ~ of
efficiency - stepen efikasnosti; ~
of equation - stepen jednačine; ~
of fabrication - stepen gotovosti
proizvodnje; ~ of finishing -
stepen obrade, stepen završenosti
proizvodnje; ~ of freedom -
stepen slobode; ~ of hardness -
stepen tvrdoće; ~ of hardness of
bitumen - stepen tvrdoće bitu-
mena; ~ of inspection - stepen
kontrole; ~ of mechanisation -
stepen mehanizovanosti; ~ of me-
rit - stepen kvaliteta, pokazatelj
kvaliteta; ~ of priority - stepen
prioriteta; ~ of quality - stepen
kvaliteta; ~ of safety (of security)
- stepen sigurnosti; ~ of satu-
ration - stepen zasićenosti, stepen
vlažnosti; ~ of service - stepen
eksploatacije; ~ of success -
stepen uspeha; ~ of uncertainty
- stepen neizvenossti; ~ of ur-
gency - stepen hitnosti; ~ of
variation - stepen izmene
dehumidification - dehumidizacija
dehydrocyclisation - dehidrocikliza-
cija, proces dobijanja cikličnih (aro-
matskih) ugljovodonika iz parafin-
skih
deicing agent - sredstvo za spreča-
vanje zaleđivanja karburatora mo-
tora
delay - kašnjenje, zadržavanje; kas-
niti, oduglovačiti; ~, avoidable -
kašnjenje koje se može izbeći; ~,
expected - očekivano kašnjenje;
~ in delivery - kašnjenje ispo-
ruke; ~ in payment - odlaganje
plaćanja; ~, minimum - mini-
malno kašnjenje; ~, temporary -
 delay
privremeno kašnjenje; ~, time -
vremensko kašnjenje
delayed coking - usporeno kokso-
vanje, proces termičkog razlaganja
ostatka destilacije nafte u cilju do-
bijanja koksa i lakših frakcija
delegation of specialists - delegacija
stručnjaka
delivery - isporuka, otprema, dos-
tava; ~, date - vreme isporuke; ~,
late - kasna isporuka; ~, pipe - department - odeljenjc, pogon, služ-
potisna cev; ~, possibilities - mo-
gućnost isporuke; ~, short - ne-
dovoljna isporuka; ~, urgent -
urgentna isporuka, hitna isporuka
deluvial soil - deluvijalno zemljište
deluvium - deluvijum
demand - potražnja, zahtev, tra-
ženje; biti tražen, zahtevati, tra-
žiti; potreba; ~, average - pro-
sečna potražnja; ~, delayed - us-
porena potražnja; ~, final - za-
vršna potražnja, konačna potreba;
~, fixed - fiksirana potražnja; ~,
maximum - maksimum potražnje,
maksimalna potražnja
demerit - nedostatak, greška; ne-
željeni znak kvaliteta; negativno
svojstvo, rđavo svojstvo; ~s per
unit - broj nedostataka na proizvodu
demister - odmagljivač, uređaj za
čišćenje struje gasa od ponetih
čestica tečnosti
demonstration - demonstracija, pri-
kazivanje proizvoda, dokazivanje
svojstava, potvrđivanje (npr. kva-
liteta)
denomination - denominacija; tip,
klasa, kategorija; naimenovanje
denotation - denotacija, označavanje,
nazivanje
dense-
~, concrete - gust beton; ~, tar
surfacing - terni beton
density - gustina; intenzivnost; gus-
tina raspodele, zbijenost; ~, de-
fect - gustina nedostataka, kon-
centracija kvarova; ~ of test
points - gustina tačaka ispitivanja
(probnih tačaka); ~, stress - gus-
tina raspodele naprezanja
density-free - neparametarski
dent - ugnuće, udubi jenje, udubina;
ugnuti, udubiti; ostaviti udubljenje
denticulation - šmore, nazub, zup-
časti završetak zida
deodorants - deodoranti, sredstva
koja maskiraju ili razlazu neprijatne
mirise
deodorisation - dezodoracija
deoiling - oduljivanje, odstranjivanje
ulja iz otpadnih voda, kondenzata
i si.
ba, odsek; oblast (nauke); ~, con-
tracts - služba za ugovore; ~,
design(ing) - konstruktorski odsek;
~, engineering - tehnička služba;
~, inspection - služba tehničke
kontrole; ~, manufacturing -
proizvodno odeljenje, proizvodni po-
gon (odsek); ~, production con-
trol - služba kontrole proizvodnje;
~, quality control - služba kon-
trole kvaliteta; ~, research - ode-
ljenje istraživanja; ~, store -
robna kuća; ~, supply - odeljenje
snabdevanja, služba nabavki, na-
bavna služba
departmental stores - robna kuća
departure - odstupanje, udaljavanje,
skretanje, odvajanje; ~, from
control - odstupanje od kontrole;
~, scheduled - planirano odstu-
panje ; ~, sidings - otpremna grupa
koloseka; ~, single - jedinično
odstupanje; ~, track - otpremni
kolosek
dependability - pouzdanost; opšta
sigurnost; ~, equipment - pouz-
danost opreme; ~, system - sis-
matska pouzdanost; pouzdanost sis-
tema
dependence - zavisnost; sigurnost,
pouzdanost; ~, empirical - em-
pirijska zavisnost; ~, functional -
funkcionalna zavisnost; ~, linear -
linearna zavisnost; ~, time -
vremenska zavisnost
dependent - zavisan; ušlo van
depletion - pražnjenje, ispražnja-
vanje; smanjenje količine
deposit of address - odlaganje
adresa
deposits counter - prijemni šalter
depot - depo, baza, skladište; stanica;
~, repair - baza za popravke; ~,
servicing - servisna stanica; ~,
depot 887
spare parts - depo (skladište)
rezervnih delova
depreciation - amortizacija; sma-
njenje vrednosti; opadanje po vred-
nosti; tehničko zastarevanje; ~,
performance - pogoršavanje per-
formanse
depth - dubina; ~ accuracy of a
bore - taćnost dubine bušenja; ~
adjustment-podešavanje dubine;
~ bomb - podvodna bomba; ~
charge - podvodna bomba; ~
control - podešavanje dubine
(pluga), kontrola dubine bušenja; ~
control stop - graničnik (dubine
bušenja); ~ cultivator - dubinski
rastresivač; ~ drilling operation -
bušenje dubokih otvora; ~ feed -
dubinski posmak; ~ gauge -
dubinomer; nivo; ~, gauge mic-
rometer - dubinomer-mikrometar;
~, gauge with dial indicator -
dubinomer sa kružnom skalom; ~,
indicator - indikator dubine; ~,
measuring appliance - uređaj
za merenje dubine; ~, micrometer
- dubinomer-mikrometar; ~, mo-
ulded - bočna visina (brod); ~ of
body clearance - visina faze; ~
of bore - dubina bušenja; ~ of
building - širina zgrade, građe-
vine; ~ of case - dubina cemen-
tacije, dubina cementacionog sloja;
~ of cup v. depth of impression;
~ of chill - dubina kaljenja; ~ of
column - visina stupca (štam-
parstvo); ~ of cut - dubina glo-
danja, rezanja, dubina ostruška;
visina zuba (glodala); dubina bru-
šenja; ~ of definition - dubina
izoštravanja; ~ of driling - dubina
bušenja; ~ of engagement - ra-
dijalna dubina dodira (zupčanika),
dubina preklapanja, sprezanja (na-
voja, zupčanika); ~ of fairway -
dubina plovnih voda; ~ of focus
- dubina izoštravanja; ~ of fre-
ezing - dubina promrzavanja; ~ of
fusion - zona ugore van ja; ~ of
hardening - dubina kaljenja; ~ of
'i. harness - dubina kaljenja; ~ of
impression - dubina otiska (pri
presovanju); ~ of indentation -
dubina udubljenja (ulubljenja)
design
derailer - iskliznica
derangement - poremećaj, reme-
ćenje, kvarenje, smetnje u radu,
ometanje
derated - sa smanjenim radnim
svojstvima; sa gorim parametrima;
sa nižom klasom kvaliteta; sa sla-
bijim uslovima kvaliteta
derating - ograničavanje uslova ko-
rišćenja; loši parametri koji odstu-
paju od norme
derivative - izvod; ~ rocks - se-
dimentne stene
derrick - toranj za bušenje; ~ crane
- derik kran
derricking jib crane v. derrick
crane
desalting unit, desalter - odso-
ljivač, uređaj za odsoljavanje (nafte)
Descartes's system of co-ordina-
tes - Dekartov koordinatni sistem
description - opis; rod; vid; ~,
activity - opis aktivnosti; ~,
development - opis razvoja; ~,
statistical - statistički opis
descriptive geometry - deskrip-
tivna geometrija, nacrtna geomet-
rija
design - plan; planiranje, projekat,
projektiranje; crtež; planirati, pro-
jektovati, konstruisati; konstruk-
cija, dizajn; ~, augmented - pro-
šireni plan; ~, automated - au-
tomatizovano projektovanje; ~,
block - blokovsko projektovanje;
blokovski plan; ~, chain block -
lančani blokovski plan; ~, change-
over - plan zamene (izmene, pro-
mene); ~, circuit - konstrukcija
kola; ~, completed - završni
plan; ~, composite - kompozi-
cioni plan, složeni plan, složena
konstrukcija; ~, concept - raz-
rada zamisli (ideje), razrada teh-
ničkih uslova; ~, cyclic(al) -
ciklični (ciklusni) plan; ~, docu-
mentation - konstrukcija doku-
mentacije; razrada dokumentacije;
~, dynamic - dinamički plan; ~,
efficient - efikasan plan, efekti-
van plan; ~, elaborate - složeni
plan, opširan plan, složena konstruk-
cija; ~, empirical - empirijski
plan; ~, engineering - inže-
 design 888 detectivity detector 889 deterioration

njersko projektovanje, inženjerski
plan; ~, existing - postojeći plan,
postojeća konstrukcija; ~, expe-
rimental - eksperimentalni plan,
eksperimentalni projekat; ~, final
- završni plan, finalna konstrukcija;
~, foolproof - konstrukcija zaš-
tićena od nestručnog ili pogrešnog
korišćenja; nepogrešiv plan; ~,
functional - funkcionalni plan;
izrada sheme funkcionisanja; ~,
initial - početna konstrukcija; po-
četni plan; ~, item - projektovanje
proizvoda; ~, limit - proračun
graničnih opterećenja; ~, main-
tainability - plan održavanja; ~,
modified - modifikovani plan; ~,
modular - modularni plan; ~,
nested - plan hijerarhijskog ekspe-
rimenta; ~, normal - standardna
(normalna) konstrukcija; ~, op-
timum - optimalna konstrukcija;
optimalni plan; ~, original -
originalna konstrukcija, originalni
plan; ~, product - plan proiz-
voda, konstrukcija proizvoda; ~,
prototype - konstrukcija (izrada)
prototipa; ~, rational - racio-
nalna konstrukcija, racionalni plan;
~, rigid - kruta konstrukcija; ~,
sample - izrada etalona; ~, sound
- zdrav plan; ~, speed - projektna
brzina, računska brzina, osnovna
brzina; ~, strong - jaka (čvrsta)
konstrukcija
designed - isplaniran, iskonstruisan,
namenjen
designing - dimenzionisanje, pro-
jektovanje
desire - želja
desk - sto, probni sto
deslag/to - uklanjanje šljake
desmolase - desmolaža (ferment)
desmut/to - čistiti, očistiti, ukloniti
nečistoću
desorption - desorpcija
despatch station - otpremna stanica
despumate - ukloniti penu, oslo-
boditi od pene
destabilization - destabilizacija
destrengthening annealing - ža-
renje u cilju poništavanja napona
destribution of current - distri-
bucija električne energije
destrovable - uništiv, razoriv, raz-
rušiv, neotporan
destructible v. destrovable
destruction - razaranje, uništavanje
destructive - razoriv, uništiv, pod-*
ložan razaranju
destructiveness - stepen uništivosti,
razornost
destructor - peć za spaljivanje smeća
desulphurizing - desulfurizacija, od-
stranjivanje sumpora iz nafte, nje-
nih destilata i drugih materijala
detachable - koji se može skinuti,
rastaviti; ~ bit - kruna za bu-
šenje, naglavak; ~ coupling -
razdvojiva veza; ~ crown v. de-
tachable bit
detail - detalj; ~, drawing - detalj,
detaljni plan, palirski plan; ~, ori-
ginal - originalni detalj; ~, struc-
tural - konstrukcioni detalj, struk-
turni detalj
detailed-
~ levelling - detaljni livelman; ~
surveying - detaljno snimanje
detailer - crtač (konstruktor) detalja
detailing - detaljisanje, iznošenje
detalja
detectability - mogućnost otkrivanja
detection - detekcija, traganje, pos-
matranje, registrovanje, demodula-
cija; ~, airborne particle - de-
tekcija radioaktivnih čestica vaz-
duha; ~, coherent - koherentna
detekcija; ~, crack - otkrivanje
prskotina, defektoskopija; ~, cu-
mulative v. grid detection; ~,
defect-otkrivanje nedostataka; ~,
diode - diodna detekcija; ~,
double-wave - dvoplouperiodna
detekcija; ~, error - otkrivanje
grešaka; ~, flaw - defektoskopija;
~, grid - mrežna detekcija; ~,
leak - otkrivanje curenja; ~, limit
- granica osetljivosti; ~, long-
-range - daljinska detekcija; ~,
magnetic crack - magnetna de-
fektoskopija; ~ of radiation -
- detekcija zračenja; ~, peak -
amplitudna detekcija; ~, plate -
anodna detekcija; ~, statistical -
stotističko utvrđivanje (otkrivanje);
~, time - vreme detekcije
detectivity v. detectability
detector - detektor, indikator, merna
ćelija, tragač, visokofrekventni de-
modulator; ~, alpha-particle -
detektor alfa-čestica; ~, aural -
detektor zvuka, zvučni detektor; ~,
automatic ice - automatski in-
dikator zaleđivanja; ~, capillary -
kapilarni detektor; ~, coherent -
koherentni detektor; ~, contact -
kontaktni detektor; ~, count -
sabirni detektor; sumirajući de-
tektor; ~, course - indikator
kursa; ~, crack - defektoskop za
otkrivanje pukotina; ~, crystal -
kristalni detektor; ~, earth - in-
dikator gubitaka u zemlji; ~,
electrolytic - elektrolitski detek-
tor; ~, error - diskriminator gre-
šaka, detektor signala greške; ~,
fault - indikator kvara, smetnje,
nedostatak; ~, fire - požarni signa-
lizator; ~, firedamp - indikator
metana; ~, flame - signalizator
požara; ~, flaw - defektoskop, de-
tektor nedostataka; ~, flux-gate -
magnetometar za otkrivanje nejed-
nakosti magnetnog polja zemlje; ~,
frequency-sensitive - frekventni
detektor, frekventni diskriminator;
~, galena - Galenov detektor; ~,
gas - indikator gasa; ~, grid -
mrežni detektor; ~, grid-bias v.
plate detector; ~, ground v.
earth detector; ~, heat - oset-
ljivi element toplotne glave samo-
navođenja; ~, high-amplitude -
snažni detektor, detektor na vi-
sokom nivou '(signala); ~, hot-
-box - automat za posmatranje
zagrevanja boksa; ~, infrared -
infracrveni detektor; ~, leak -
pokazivač curenja u zemlji; instru-
ment za određivanje gubitaka gasa,
tičiskatelj; ~, linear - linearni
detektor, detektor sa linearnom ka-
rakteristikom; ~, luminescence
(flow) - luminescentni detektor;
~, magnetic - magnetni detektor;
~, magnetic crack - magnetski
detektor nedostatka; ~, metal -
detektor metala; ~, natural -
kristalni detektor; ~, nuli - nulti
detektor; ~, phase - sinhronoskop,
fazni diskriminator, fazni detektor;
~, plate - anodni detektor;~,
power - snažni detektor, detektor
snage; ~, radio - radio-lokator;
radio-indikator; ~, receiver - de-
tektorski prijemnik; ~, pyron -
piritni detektor; ~, regenerative -
regenerativni detektor, detektor sa
povratnom vezom; ~, seismic ,-
seizmograf; ~, sonic - zvučni de-
tektor, detektor zvuka, detektor
buke; ~, sound - detektor zvučnih
signala; ~, standing-wave - in-
dikator stojećih talasa; ~, sub-
marine - hidroakustični pelenga-
tor; ~, supersonic (crack) -
ultrazvučni detektor; ~, tempe-
rature - termoosetljivi elemenat,
merač temperature; ~, thermio-
nic - cevni detektor; ~, ultrasonic
corrosion - ultrazvučni detektor
korozije; ~, ultrasonic flaw -
ultrazvučni defektoskop; ~, ultra-
sonic (flaw) resonance - ultra-
zvučni rezonantni detektor; ~,
ultrasonoscope (flaw) - ultra-
zvučni defektoskop; ~, vaccum-
-tube v. thermionic detector; ~,
valve - detektorska cev; ~, video
- videodetektor, detektor videosig-
nala; ~, wave - otkrivač radio-
-talasa, detektor radio-talasa; ~,
zincite - cinkitov detektor
detector-convertor - detektor-kon-
vertor, detektor-mešač
detent - skakavica, kvaka, zapinjač,
okidač, palac; oslonac, odbojnik,
upor, kočnica; blokirka
detention - zahvat, zadrška, zapi-
njanje, zaptivanje; blokiranje, zaus-
tavljanje, zatvaranje vezom
deter - ograničiti, sprečavati
detergency - pranje
detergent - deterdžent, sredstvo za
pranje; perući, čisteći; ~ synthetic
- sintetičko sredstvo za pranje
deteriorate - pogoršavati, iznositi,
izbrisati, brisati
deterioration - pogoršanje, iznos,
povreda; izbrisati; ~, colour -
gubitak boje, pogoršanje boje; ~,
microbiological - mikrobiološko
kvarenje; ~ of properties - po-
goršavanje svojstava; ~ surface -
 deterioration 890
pogoršavanje (habanje) površine,
površinsko kvarenje
determinable - opredeljen, određen
determinant - determinantan, od-
ređen
determination - određivanje, re-
šenje; ~ of age - određivanje sta-
rosti; ~ of position - određivanje
položaja, određivanje koordinata ta-
čaka; određivanje stajne tačke; ~,
precise - precizno određivanje
deterrent - negativni katalizator
detonate - detonirati
detonation - detonacija; ~, in-
duced - detonacija na rastojanju
detonator - detonator, kapsula de-
tonatora, eksploziv; petarda; ~,
delay(-action) - detonator uspo-
renog dejstva; ~, electric - elek-
trični detonator, elektrodetonator;
~, radio - radio-detonator
detour - kružni put, obilazni put;
kretati se okolo
detoxication - detoksikacija
detrimental settlement - štetno
sleganje
detrital - detritov, klastičan, razrušen
detrition - otiranje, habanje od trenja
detritus - detritus, drobina, šut; ~,
chanel - peskulovka, taložnica za
pesak
detrusion - zabacivanje, pomeranje,
klizanje; pomeranje, deformacija po-
meranjem
detune - razgrađivati, rušiti
detuning - razgradnja, rušenje
deuteric - deuterijski, izamagamatički
deuterium - deuterijum, teški vo-
donik
deuteron - deuteron, jonizovani deu-
terijum; ~, high-energy - deute-
ron visoke energije
deuterozide - teška voda (D2O)
devaporation - kondenzacija pare
develop - izrađivati; razvijati, usavr-
šavati; razrađivati; foto-razvijati;
izvoditi
developer - foto-razvijač, tehnolog;
~, alkaline - alkalni razvijač; ~,
buffered - buferni razvi jač; ~,
chlor-hydroquinone - hidrohi-
nonski razvijaĆ; ~, colour-for-
ming - kolor razvijač, razvijač
kolor filmova; ~, compensating -
deviation
kompenzacioni razvijač; ~, divided
- razvijač u dva ili tri odvojena rast-
vora; ~, dry (powder) - suvi
razvijač (razvijač u prahu); ~, dye-
-coupling - razvijač za višeslojne
ploče u boji; ~, hydroquinone -
hidrohinoni razvijač; ~, organic -
organski razvijač; ~, rapid -
brzi razvijač; ~, slow - spori
razvijač
development - razvijanje, evolucija;
gradnja, izgradnja; razrada, kon-
struisanje; usavršavanje, poboljšanje;
foto-razvijanje; ~, aid - pomoć
u razvoju; ~, chemical - hemijsko
razvijanje; ~, colour - kolorno
razvijanje, razvijanje u boji; ~,
engineering - objekt u gradnji,
građevina; ~, factorial - fakto-
rijalno razvijanje, razvijanje po fak-
toru Vatkinsa; ~, high-speed -
brzo razvijanje, brza laboratorija
za obradu filmova ili kino-filmova;
~, housing - kućno razvijanje; ~,
hydraulic power - hidroenerge-
tički objekat, hidroenergetska grad-
nja; ~,intergratedriver-basin-
kompleksno korišćenje vodenog toka;
~, map - izrada karata; ~ of gas
- gasno razdvajanje, gasno odva-
janje, gasno formiranje; ~ of heat
- toplotno formiranje, toplotna ob-
rada; ~ of methods - razvoj
metoda, usavršavanje metoda; ~,
oil - naftonosna polja, naftonosni
tereni; ~, plan - plan razvoja;
~, powder blast - minska obrada,
miniranje; ~, productive - pri-
prema rada, produktivna izrada; ~,
programe - program razvoja; ~,
project - razvoj projekta; ~,
ribbon - trakasta izrada; ~, se-
ries - razlaganje u red; ~, water-
-power - hidroelektrična stanica,
hidro-elektro stanica; hidroenerget-
ska izgradnja
developmental - razvojni, opitni
deviance - skretanje; odstupanje;
zbir kvadrata odstupanja određenih
veličina od srednje vrednosti; de-
vijacija
deviate - odstupati
deviation - devijacija, odstupanje;
veličina odstupanja; ~, absolute -
deviation
apsolutna devijacija; ~, accep-
table - prihvatljiva devijacija; ~,
angular - ugaono odstupanje; ~,
average - prosečna devijacija; ~,
bearing - promena kursnog ugla;
~, carrier - promena srednje
frekvence, odstupanje srednje frek-
vence pri frekventnoj modulaciji;
~, compass - odstupanje kompasa,
devijacija kompasa, greška kompasa;
~, critical - kritična devijacija; ~,
frequency - frekventno odstupanje,
odstupanje frekvenci, devijacija frek-
venci; ~, heeling - greška usled
nagiba, greška usled naginjanja; ~,
hole - odstupanje bušotine, devi-
jacija bušotine (od zadatog pravca);
~, intercardinal v. quadrantal
deviation; ~, lateral - bočno
odstupanje, bočna devijacija; ~,
mean v. average deviation; ~,
net - rezultirajuća devijacija; ~ of
radio-beam - odstupanje radio-
-zraka; ~ of road - devijacija
puta; ~ of trolley - odstupanje
kontaktnog provodnika; ~, polar -
polukružna devijacija; ~, quad-
rantal - kvadratna devijacija; ~,
relative - relativna devijacija; ~,
standard - srednje kvadratno od-
stupanje, standardno odstupanje; ~,
total - ukupna devijacija
device - uređaj, naprava, sprava; ~
alarm - alarmni uređaj; ~ aural
warning - uređaj zvučne signali-
zacije; ~ backup - pomoćni ure-
đaj ; ~ control - kontrolni uređaj;
~ diagnostic - dijagnostički ure-
đaj; ~ good - dobar uređaj; ~
measuring - merni uređaj; ~
monitoring - kontrolni uređaj;
~, repairable - popravljiv uređaj;
~ safety - sigurnosni uređaj, zaš-
titna naprava; ~ shut-down - ure-
đaj za isključivanje; ~ signal -
signalni uređaj; ~ visible-warning
- uređaj za vizuelnu signalizaciju;
~ warning - signalni uređaj
devonian formation - devonska for-
macija; ~ period - devon
dew point - tačka nanošenja, tačka
rose, temperatura pri kojoj se iz
gasa počnju izdvajati prve kapi
tečnosti (magla)
891 diamond
Dewar flasks - Djuarov sud, pos-
rebrena staklena boca dvostrukih zi-
dova između kojih je prostor eva-
kuiran; služi za čuvanje tečnog
vazduha
dewaxing - deparafinacija, odstra-
njivanje tvrdog parafina iz nafte
i ulja
diabase - dijabaz
diacoustics - diakustika
diagnosability - mogućnost davanja
(donošenja) dijagnoze
diagnosis - dijagnoza, određivanje
uzroka odstupanja; ~ automatic
- automatska dijagnoza; ~ main-
tenance - dijagnoza održavanja; ~
perfect - idealna (perfektna) di-
jagnoza; ~ remote - daljinska
dijagnoza
diagnostics - dijagnostika; određi-
vanje odstupanja ili neispravnosti;
~ automatic - automatska dijag-
nostika
diagonal -
~ architectural treatment - di-
jagonalna obrada; ~ bracing -
dijagonala, kosnik; makaze, krst; ~
member - dijagonala, kosnik
diagram - dijagram, grafikon, graf,
šema, crtež; ~ arithlog - dijagram
sa logaritamskim razmerom na jed-
noj osi; ~ assumption - teoretski
dijagram; dijagram pretpostavki; ~
block - blok-šema, histogram; ~
circuit-dijagram kola; ~ column
- histogram; dijagram sa kolonama;
<v connection - dijagram veza; ~
correlation - dijagram korelacije;
~ elementary - elementarni (os-
novni) dijagram; ~ flow - dija-
gram tehnološkog procesa; ~ func-
tional - funkcionalni dijagram; ~
key-ključni dijagram; ~ of forces
- plan sila, dijagram sila; ~ to
represent by a - predstavljen
dijagramom, grafički prikazan; ~
to take the - snimiti (izraditi)
dijagram; ~ tree - dijagram u
vidu drveta
diamond -
~ bit - dijamantska bušilica; ~
core-drill v. diamond bit; ~
panel - dijamant-kvader
diaphragm pump 892
diaphragm pump - dijafragma-
-pumpa, membrana pumpa
diary - kalendar rada
diatomaceous earth - dijatomejska
zemlja, fosilno brašno, infuzorska
zemlja
diatomite - dijatomejska zemlja, fo-
silno brašno, infuzorska zemlja
dicyanogen (CN>2 and prussic acid
- cijan (CN)2 i cijanovodonik (HCN)
die stoc - narezač
Diels-Alder reaction - Dils-Alde-
rova reakcija, reakcija između diena
i olefina
dienes - dieni, jedinjenja koja u mo-
lekulu imaju dve dvostruke veze
diesel engine - dizel-motor; ~ in-
dex, D.I. - dizel-indeks (Dl),
karakteristika paljenja dizel-goriva,
izračunava se iz anilinske tačke i
gustine goriva; ~ pile-driving
hammer - eksplozivni malj, eksplo-
zivna makara
difference - razlika, različnost; ~ in
level - visinska razlika; ~ in price
- razlika u cenama; ~ in the rate
of exchange - kursna razlika; ~
inherent - inherentna razlika; bitna
(svojstvena) karakteristika; ~, least
significant - najmanje značajna
razlika; ~ mean - srednje odstu-
panje, srednja razlika; ~ observed
- uočena razlika; ~ true - prava
razlika, istinita razlika
difficult-to-obtain - deficitan, teško
nabavi jiv
difficulty - poteškoća
diffused-air aeration tank - Man-
čester-basen
diffusion -
~ current density - gustina di-
fuzione struje; ~ flow - difuziona
struja; ~ process - difuzioni pos-
tupak; ~ pump-difuziona pumpa;
~ rate - difuziona brzina, brzina
difuzije; ~ type cloud chamber -
difuziona maglena komora
diffusivity - difuzivnost, sinonim
za difuzioni koeficijen(a)t
diffusor v. diffuser
dig /to - kopati (lopatom)
dig - iščeprkati; ukopati; najedati;
tražiti; udarac; najedanje
dimensional-accuracy
digest/to - umekšavanje, omekša-
vanje; truliti, raspadati (se)
digested sludge - truli mulj
digester - autoklav, digestor, upa-
rivač, kotao
digestion - varenje (npr. hrane); ~
tank - troliste
digestor v. digester
digger - vadilica krompira; bager,
bager kašikar; kopač, ašov
digging - kopanje; ~ machine -
kopačka (kanala); ~ motion -
radno kretanje; ~ plough - plug
za kopanje kanala; ~ shovel -
lopata, lopatica
digital - digitalni, digitalno, broj-
čano; ~ automation - digitalna
automatizacija; ~ computer -
digitalni računar; ~ -to-analog
converter - digitalni analogni pret-
varač
dike - nasip, bedem, suvi zid; rov,
jarak; ~, brust - provala nasipa
dilapidated - sklon padu (građevina)
dilapidation - pad, rušenje (gra-
đevina)
dilatation - dilatacija, izduženje; ~
interval - dilataciona fuga; ~
thermal - termičko širenje
dilatometer - dilatometar
diluent - razblaživač, razređivač,
sredstvo za razblaživanje
dilute solution - razblažen rastvor
diluted - razblažen, nekoncentrovan
diluting ratio - količnik razblaženja,
zapremina razblaživača podeljena
zapreminom rastvora; ~ roller -
valjak omekšivač (papira)
dim - taman, mutan; slab; nejasan,
zamućen; ~ -out-cap - zaslon
reflektora
dimension - mera, veličina; dimen-
zija, odmer; ~ ample - dimenzija
sa rezervom, bogata dimenzija; ~
overal - gabaritna mera; ~ with
tolerance - mera sa tolerancijama
dimensional accuracy - tačnost
mera; ~ error - dimenzionalna
greška; ~ limit - granična mera;
~ restorability-sposobnost (svojs-
tvo) nekog tkanja da se nakon
skupljanja ili izduženja povrati na
početne mere; ~ stability - di-
menzionalna postojanost, sposob-
dimenslonal accuracy 893
nost održavanja mere; ~ tolerance
- tolerancija
dimensioned - dimenzioniran; ~
drawing - crtež sa merama; ~
sketch - skica sa merama
dimensioning - dimenzioniranje, da-
vanje (unošenje) mera; ~ of dra-
wings - kotiranje nacrta
dimensionless - bez dimenzija, mera
diminution of quality - umanji-
vanje kvaliteta
dimmed light - oboreno (smanjeno)
svetio
dimmer - otpor zatamnjenju
dimple - porubljivanje, početno bu-
šenje, udubljenje, rupica
dinas brick - dinas opeka, kvarcna
opeka
dineutron - dineutron
dinging -
~ hammer - čekić za ravnanje
dining-
~, car - kola za ručavanje; ~,
room - trpezarija, sala za ruča-
vanje; ~, room furniture v.
dining room
diode - dioda, elektronska cev sa
dve elektrode; ~, characteristic -
diodna karakteristika; ~, detector
- diodni detektor; ~, peak de-
tector - diodni detektor vrhova; ~,
rectifier - diodni ispravljač; ~,
voltage - diodni napon
dionic water tester - merač pro-
vodljivosti
diopsid - diopsid
dioptas - dioptas
dioptre - diopter, dioptrija, jedinica
u optici; sočivo čija je žižna daljina
lm ima 1 dioptriju; ~, scale -
dioptrijska skala
dioptric - dioptrija, dioptrijski
dioptry - dioptrija
diorite - diorit
dip/to - potapati; ~ the light -
„ablendovati" svetio
dip - pad; inklinacija (zemljinog mag-
netizma); tečnost u koju se (nešto)
potapa; ~, brazing - lemljenje
potapanjem; ~ coating - osloja-
vanje potapanjem; ~ dyeing - bo-
jenje potapanjem; ~ galvanizing-
plameno pocinkavanje; ~ plating -
platdranje potapanjem; ~ solde-
disarray
ring - lemljenje potapanjem; ~
stick - šipka za merenje nivoa
(količine) ulja u motoru; ~ -stick
reading - očitavanje nivoa ulja; ~
stock v. dip stick; ~ switch -
prekidač za oboreno svetio
diphase - dvofazni
diphenylol propane - bifenol A,
difenilolpropan, komponenta za sin-
tezu epoksidnih i polikarbonatnih
smola
diplex-
~, modulation - dvojna (dupla)
modulacija
dipole - dipol, vibrator; dipol, sis-
tem; ~, aerial - dipolna antena;
~, field - dipolno polje; ~, half-
-wave - polutalasni dipol, polu-
talasni vibrator; ~, layer - di-
polni sloj; ~, pick-up - prijemni
vibrator; ~, radiation - dipolna
radijacija; ~, wide-band - ši-
rokopojasni dipol
dipped electrode - potopljena (uro-
njena) elektroda
Dippel's oil - koštano ulje
direct-
~, labour - produktivan rad; ~,
loading - neposredni prenos te-
reta; ~, reading tacheometer -
refukcioni tahimetar
directive - direktiva, uputstvo
director - direktor; ~, test - di-
rektor ispitivanja
directorate of test requirements -
uprava za određivanje uslova ispi-
tivanja
directory - adresar
disability - ispadanje iz stroja: ne-
upotrebljivost; kvar, nesposobnost
disabled - ispao iz stroja; u kvaru;
neispravan; onesposobljen
disablement - izbacivanje iz stroja;
kvar; onesposobljenost
disadvantage - nezgoda, smetnja,
nepovoljnost
disapproval - neodobravanje, odbi-
• janje, neslaganje sa; ~, design -
neslaganje sa projektom
disarrangement - poremećaj, re-
mećenje, nered
disarray - zbrka, poremećenost,
nered
disaster
disaster - nevolja, beda, velika nes-
reća, nedaća, slom; ~, equpment
- lom opreme
discard - odbaciti, odbiti, škartirati
discarding - odbacivanje, odbijanje
odbacivajući, odbijajući
discharge - ispuštanje, proizvodnost
(pumpe), rasturanje, izlaz, ispust;
ispuštati, spuštati, rasterećenje; ras-
teretiti; ~, air - gubitak vazduha,
izbacivanje vazduha, pražnjenje vaz-
duha; ~, alternating - alterna-
tivno naelektrisanje, periodično na-
elektrisanje, periodično pražnjenje;
~, aperiodic - aperiodično naelek-
trisanje; ~, are - lučna iskra,
lučno pražnjenje; ~, bottom -
ispuštanje vode sa dna; rasterećenje
preko dna; ~, bucket - rastere-
ćenje pomoću suda, pražnjenje suda;
~, capacitor - naelektrisanje kon-
denzatora, pražnjenje kondenzatora;
~, chute - rasretećenje pomoću du-
binomera; ~, compensation wa-
ter - rasterećenje pomoću propusnih
voda iz akumulacionog bazena; ~,
conductive - provodljivost (kon-
denzatora) preko provodnika, praž-
njenje preko provodnika; ~, con-
vective - konvekciono naelektri-
sanje, konvekciono pražnjenje; ~,
corona - koronsko naelektrisanje,
koronsko pražnjenje; ~, creeping -
pražnjenje po površini; ~, dead-
-beat v. aperiodic discharge; ~,
disruptive - probojno pražnjenje,
pražnjenje sa probojem; ~, elec-
tric - električno pražnjenje; ~,
fuel - odliv goriva; ~, gas - gasno
pražnjenje, pražnjenje u gasu; ~,
gauge - vodosliv; ~, globular -
sferno pražnjenje, sferna munja; ~,
glow - tinjavo pražnjenje; ~, gra-
vity - rasterećenje samotokom; ~,
intermediate - dubinski vodeni
bazen; ~, laminar - laminarno
pražnjenje, dvojno pražnjenje; ~,
lateral - bočno pražnjenje; ~,
lightning - pražnjenje preko groma,
pražnjenje munje; ~, linear pinch
-linearnopražnjenje; ~,marginal
- rubno pražnjenje; ~, orifice -
ispuštanje kroz otvor; ~, oscil-
latory - oscilatorno pražnjenje, osci-
894 discolour
lujuće pražnjenje; ~, overflow -
propusna sposobnost vodenog sliva;
~, peak - maksimalni rashod
(vode), maksimalni gubitak; ~,
pinching - sopstveno pražnjenje;
~, point - tačkasto pražnjenje; ~,
rating curve - kriva protoka, hi-
drogram; ~, self- samopražnjenje;
~, self-maintained - samostalno
pražnjenje; ~, silent - tiho praž-
njenje; ~, solid - tvrdi gubitak
(vode); ~, space - prostorno praž-
njenje ; ~, spark - lučno pražnjenje,
pražnjenje preko iskre (varnice); ~,
spontaneous - spontano pražnjenje,
proizvoljno pražnjenje; ~, static -
statično pražnjenje; ~, striated -
slojno pražnjenje; ~,Townsend -
pražnjenje po Taunsendu; ~, tur-
bine - gubici turbine
discharger - varničar, sistem za
pražnjenje, varnični dodatak; ~,
aerial - varničar za zaštitu od
prenaprezanja; ~, are - lučni
varničar; ~, asynchronous -
asinhroni varničar; ~, disk - var-
ničar u obliku diska, disk varničar;
~, linear - linearni varničar; ~,
spark - varnični varničar, lučni
varničar; ~, tube-filled - kon-
tejner za ispuštanje pomoću usme-
renih cevi; ~, ventral - kontejner
sa samopražnjenjem
discharging - istovar, iskrcavanje,
rasterećenje; ispuštanje, spuštanje,
pražnjenje; ~ of boiler - praž-
njenje bojlera, ispuštanje vode iz
bojlera; ~ of brakes - pražnjenje
kočionog sistema, pražnjenje sis-
tema za kočenje; ~ steam - iz-
bacivati paru, produvavanje pa-
rom
discipline - disciplina; poredak, sis-
tematsko proučavanje, naučna grana;
~, first-in-first-out v. first-
-come-first-served; ~ first-co-
me-first-served - disciplina (pos-
tupak) po metodi „prvi ušao (došao)
— prvi uslužen"
disclaim - odreći, opovrgnuti, os-
" poriti, ne priznati; nepriznavanje
zahteva
discolour - obezbojiti, promeniti
boju
discolouration
discolouration - obezbo javan je; me-
njati boju; pogoršanje boje
disconformity - paralelno nesagla-
šavanje, prekid u taloženju
disconnect - razdvajati, otključavati,
razjedinjavati, razmicati
disconnection - razjedinjenje, is-
ključenje, razmicanje
disconnector - razdvajač, prekidač
discontinuation - prekid, prekidanje,
obustavljanje, obustava, prestanak
discontinuity - odsustvo neprekid-
nosti, diskontinuitet, razdvajanje;
pregib, raskid; prekidnost (funkcije);
~ plane - ravni diskontinuitet; ~
structural - strukturna nepove-
zanost, nejednakost strukture
discontinuous - prekidan; diskre-
tan; onaj koji se brzo menja
discord - disonantan
disordance - nesaglasnost, nesagla- discriminatory - raspoznavajući, raz-
šavanje
disordant - nesaglasan, diskordantan
discount - odbitak, rabat
discover - otkrivati, nalaziti
discoverable - koji se može otkriti,
ustanovljiv
discovery - otkrivanje, nalaženje; ~
of trouble - otkriće nezgoda
discrepance v. discrepancy
disperepancy - protivurečje, razila-
ženje, razlikovanje, razglašavanje, ne-
tačnost, odstupanje; ~, accumu-
lated - suma grešaka, zbir grešaka;
~, angular - angularna nepove-
zanost, ugaona nepovezanost; ~,
documentation - protivrečnost
(tehničke) dokumentacije; ~, le-
velling - razilaženje pri nivelisanju;
~, uncleared - nerazjašnjena pro-
tivrečnost
discrepant - različit; nedosledan,
protivrečan, oprečan
discrete - razdvojen, odvojen, dis-
kretan
discriminant - diskriminantan
discriminate - raspoznavati, razli-
kovati ; razrešavati, razdvajati
discriminating - diskriminacioni;
razlikujući; specifični
discrimination - diskriminisanje, raz-
likovanje, raspoznavanje; selektiv- disforest - obešumiti,
nost; sposobnost razdvajanja, raz-
dvajanje instrumenta; ~, bearing -
895
sposobnost razdvajanja preko azi-
muta; ~, filter - filtracija, odva-
janje pomoću filtra; ~, frequency
- odvajanje frekvenci; ~, optimal
- optimalna diskriminacija; ~,
range - sposobnost odvajanja po
daljini; ~, signal - razlikovanje
signala; ~, statistical - statis-
tička diskriminacija
discriminator - diskriminator, fazni
detektor, frekventni detektor, dis-
kriminator lažnih signala, diskri-
minator šumova; ~, amplitude -
amplitudni diskriminator; ~, mic-
rowave - diskriminator mikrotalasa,
diskriminator santimetarskih talasa;
~, off-tune - dvotaktni diskrimi-
nator sa razdvojenom konturom; ~,
trigger - triger diskriminator, dis-
kriminator kratkih impulsa
likujući; selektivni, probirljivi, iz-
birljivi
discuss - razmatrati, analizirati
discussion - razmatranje, analiza,
diskusija
disdodecahedroid - disdodekaedar
disease - bolest, oboljevanje, pobo-
Ijevanje; ~, caisson - kesonska
bolest; ~, dust - profesionalno
oboljenje; profesionalno oboljenje
od opi)jaka; ~, incapacitating -
oboljenje koje utiče na gubitak
radne sposobnosti; ~, pulmonary
dust - profesionalno oboljenje usled
zagađenja na radnom mestu; ~,
radiation - radijaciona bolest, bo-
lest usled ozračavanja; ~, tin -
kalajna bolest
diseased - neispravan; umrtvljen; sa
kvarom
disembark - istovar, iskrcavanje, ras-
terećenje
disembarkation - istovaranje, iskr-
cavanje
disengage - isključiti, razdvojiti, raz-
jediniti, razdvajati iz kola, osloba-
đati
disengagement - isključenje, raz-
dvajanje, razjedin javan je, odvajanje
ogoliti,
pretvarati šumske površine u obra-
dive, krčiti
disgerminator - dižerminator
disgorge
disgorge - izvrtati
dish - ploča, stepen (ventila), plo-
čast; čaša, davati čaurast oblik,
izgibati; ~, developing - kada za
razvijanje, posuda za razvijanje; ~,
evaporating - čaša za isparavanje,
aparat za isparavanje; ~ of wheels
- zanošenje točkova; ~, parabolic
- parabolični reflektor; ~, Petri -
Fetrijeva čaša; ~, washing ma-
chine - mašina za pranje posuđa
dished - polusferni, ugnuti, čašastog
oblika;graduisan,kariran; ~,plate
- viseći lim, koritasti lim
dishing - naprslost, hrapavost
disinfect - dezinficirati, dezinfikovati
disinfectant - dezinfekciono sredstvo
disinfection boiler - kazan- za de
zinfekciju
disinfector v. disinfection boiler
disintegrate - usitnjavati, omekša-
vati, razdvajati na sastavne delove,
rastvarati se
disintegrating (flouring) mill -
dezintegrator
disintegration - dezintegracija, usit-
njavanje, razdvajanje, razlaganje, ras-
pad; ~, alpha - alfa raspad; ~,
atomic - atomski raspad; ~, beta
- beta raspad; ~, concrete -
raslojavanje betonske smeše; ~ of
rocks - raspadanje stena; ~,
radioactive - radioaktivni raspad;
~, spontaneous - spontani raspad
disintegrator - dezintegrator
disintoxication - neutralizacija ot-
rova
disjon - razjedinjavati, razdvajati,
raščlanjivati; razmicati
disjunction - razjedinjenje, raščla-
njen je; razmicanje kola
disjunctor - prekidač, isključivač
disk - disk, krug, pločica; tariranje;
~, abrasive - abrazivni krug, bru-
šena ploča; ~, audio - gramofonska
ploča; ~, azimuth - azimutski
krug, azimutna ploča; ~, balanced
- balansirani disk; ~, base - os-
novna spojnica, osnovni sastav; ~,
bearing - potporna šajbna; ~,
blow-out - predostrožni dijagram;
~, brake - disk kočnice, kočioni
disk; ~, burst(er) - predostrožni
dijagram; ~, cam - disk breg; ~,
896 disnormality
carborundum - karborundni krug;
~, damping v. clutch disk; ~,
clutch - frikc ioni disk, disk spojnica;
~, crank - krivi disk; ~, cutting -
tanki abrazivni krug, nož; ~, dif-
fusion - difuzioni disk; ~, drop -
signalni cilindar; padajući klip, ~,
eccentric - ekscentrični disk, eks-
centrična šajbna; ~, emery v.
ab.-asive disk; ~, falling v. drop
disk; ~, friction - frikcioni disk,
frikciona s ojnica; ~, guide -
atariarc..,! šajbna, fiksna šajbna;
~ ; impeil-sr - disk radnog točka;
~, index - razdvojni disk; ~,
interrupter - komutator, disk pre-
kidač; ~, lens - optički disk, so-
čivo; ~, matrix - fotomatrični
disk; ~, Newton's colour - Njut-
novi prstenovi; ~, piston - prsten
klipa, karika; ~, pressure - zap-
tivna karika; ~, recording - gra-
mofonska ploča; ~, retarding v.
brake disk; ~, sanding - brušena
ploča, šlifovana ploča; ~, saw -
cirkularna testera, cirkular; ~,
signal - signalni prsten, signalni
krug; ~, slotted -.prsten sa pro-
rezom; ~, stroboscopic - strobos-
kopski prsten; ~, tell-tale - kon-
trolno okno; ~, timing - prsten
za regulisanje momenta paljenja; ~,
toothed - zupčasti prsten, zupčasti
disk, zupčanik; ~, turbine - disk
turbina
disk-shaped - disk-oblika, oblika
diska
dislocate - dislocirati, premeštati,
narušavati
dislocation - dislokacija, narušavanje,
pomeranje; bacanje
dislodge - pomerati, pomerati sa
mesta; otkloniti zavisnost
dismantle - demontirati, razdvojati
na delove
dismember - raščlanjivati, razdva-
jati
dismount - skidati, razdvajati, de-
montirati; prebacivati se
dismountable - demontiran, skinut
dismutation - dismutacija, pregru-
pisavanje
disnormality - abnormalnost, ne-
normalnost
disomatic 897
disomatic - egzogeni
disorder - rastrojstvo, dezorganiza-
cija, bez reda
disoxidation - redukcija, dezoksida-
cija, kaljenje
dispatch (despatch) of exibits -
transport sajamskih eksponata; ~
of luggage - predaja prtljaga
dispatcher - dispečer, odašiljač, kon-
trolor; ~, load - dispečer koji
upravlja rasporedom opterećenja;
~, train - dispečer vozova; ~,
yard - stanični dispečer
dispatching - dispečerizacija, dispe-
čerska kontrola, dispečersko uprav-
ljanje kretanja vozova; ~, load -
raspored opterećenja, dispečeriza-
cija opterećenja
dispensary - dispanzer
dispense - raspoređivati, razdavati
dispenser - automat za razlivanje
dispensing - naliv, razliv, sliv; raz-
davanje, predavanje
dispersal - rasipanje, rasturanje,
raštrkanost
dispersant - disperzant, detergentni
aditiv motornim uljima
disperse - dispergovati, rasejavati
disperser - dispergator, dispergujući
elemenat
dispersing - dispergovanje, raseja-
vanje
dispersion - disperzija, dispergo-
vanje, rasejavanje, rasejanje, rastu-
ranje, gubitak; raseljenje; ~, ano-
malous - anomalna disperzija;~
atomic - atomska dispeizija; ~,
flank - magnetna disperzija u čeo-
nim delovima (električnih mašina);
~, linear - linearna disperzija;
~, normal - normalna disperzija;
~ of rubber - disperzija kaučuka;
~, rotary - rotaciona disperzija;
~, spatial - prostorna disperzija,
zapreminska disperzija; ~, thermal
- toplotna disperzija, tasejanje top-
lote; ~, ultrasonic material -
disperzija materije ultrazvukom
dispersionless - bez gubitaka, bez
rasejanja
dispersity - disperznost
dispersive - dispergujući, rasejava-
jući
dispersoid - disperzna faza, koloid
57 Rečnik
display
displace - premeštati; zamenjivati
displacement - premeštanje, pome-
ranje; stešnjenje; vodeno mešanje;
radna zapremina; produktivnost pu-
mpe ; ~, actual - radna zapremina;
~, continental - pomeranje kon-
tinenata, pokretanje kontinenata;
~, electric - električno pomeranje;
~, elevator - elevator, otklanjanje
uticaja visine; ~, engine - radna
zapremina; ~, horizontal - po-
meranje po horizontali, horizontalno
pomeranje; ~, linear - linearno
pomeranje; ~, longitudinal -
longitudinalno pomeranje; ~, mag-
netic - magnetno pomeranje;
~ of track - pomeranje pu-
ta; ~, pattern - pomeranje
rasta; ~, phase - pomeranje faze;
~, pip - pomeranje granica, po-
meranje granica gieške; ~, piston -
radna zapremina cilindra; ~, rud-
der - otklanjanje uticaja pravca; ~,
step - skokovito pomeranje, ste-
penasto pomeranje
displacer - pomerač
display - reprodukovanje, prikazi-
vanje, reprodukcija, proizvoditi; rep-
roduktor, uređaj za repiodukciju;
indikator; pokazivanje, predstav-
ljanje; ~ A v. range-amplitude
display; ~, air - avijaciona pa-
rada, avijaciona izložba; ~, analog
- analogno predstavljanje; ~ B v.
range-bearing display; ~ C -
indikator tipa C (azimut se meri
po horizontali, ugao cilja po ver-
tikali); ~, Cartesian - Dekartov
koordinatni sistem; ~, clear -
jasna indikacija, čitljiva indikacija;
~, complex - složeni indikacioni
uređaj; ~, computer - indikacija
pomoću kompjutera; ~, concise -
nečitka indikacija, koncizna indi-
kacija; ~, conventional - linearna
indikacija, konvencionalna indika-
cija; ~, converter - konverter-
-indikator, aparatura za reproduk-
ciju; ~, double-dot - dvotačkasta
indikacija; ~, instruction - instruk-
ciona indikacija; ~, item - iz-
ložbena roba; ~, material - de-
koracioni materijal; ~ of capital
equipment - ponuda investicionih
display 898
dobara; ~ of most restrictive
speed - pokazivanje minimalne br-
zine; ~, off-centre-plan - in-
dikator kružnog posmatranja sa po-
merenim centrom; ~, pictorial -
panoramna indikacija; ~, radar -
radarska indikacija, radio-lokacioni
indikator; ~, range-amplitude -
indikator tipa A, indikator daljine;
~, range-bearing - indikator tipa
B, indikator daljina-azimut; ~,
realistic-panoramna indikacija; ~,
sector - sektorsko osmatranje, sek-
torska indikacija; ~, stand - Stand;
~, surface - izložbena površina;
~, television - televizijski indi-
kator, televizijska indikacija; ~,
three-dimensional - prostorna in-
dikacija, indikacija u tri dimenzije;
~, visual - vizuelna indikacija, vi-
zuelni indikator
disposal - razmeštanje; udaljenje,
odstranjenje; ~ at failure - ras-
pored pri kvaru; ~, ground - za-
kopavanje u zemlju radioaktivnih
otpadaka; ~, overburden - rast-
varanje stena, raspadanje stena; ~,
permanent - krajnje udaljenje,
permanentno udaljavanje; ~, re-
fuse - uklanjanje nečistoća, odstra-
njenje nečistoća; ~, spoil - formi-
ranje odronom; ~, trade waste -
obrada korisnih voda
disposition - raspolaganje, razmeš-
tanje, raspored, uređenje, aranži-
ranje
disproportion - disproporcija, nepro-
porcionalnost, nesrazmernost
disqualify - diskvalifikacija
disrepair - oronulost, zapuštenost,
neopravljenost
disreputable - zloglasan, pokvaren,
koji ne uživa dobar glas; istrošen,
ishaban
disruption - raspad, rušenje; raz-
rušiti; rastur; proboj (dielektrika);
~, nuclear - raspad atomskog
jezgra, nuklearni raspad; ~- of
molecule - kidanje molekula, ras-
pad molekula; ~ of schedule -
raspad grafika
disruptive - razrušen, raspadnut;
probojni, pražnjeni
distance
dissect - analizirati; rasecati, raščla-
njivati
dissected - raščlanjen, izrezan
dissectible - razdvojen, raščlanjen
dissection -' analiza, raščlanjenje,
raščlanjivanje,razlaganje; ~ , i m a g e
- razlaganje slike
dissector - disektor (predajna te-
levizijska cev); ~, image - di-
sektor slike
disseminate - rasejavati, sejati (seme);
natapati, potapati; rasprostirati
dissemination - rasprostranjenje,
raspoređivanje, predaja
dissepiment - disepiment, pregrada,
pregrađivanje
dissimilation - disimilacija
dissipate - rasejavati, rasipati
dissipation - rasejavanje, gubitak,
disipacija (npr. energije u atmos-
feri) ; ~, anode - anodna disipacija,
rasejavanje na anodi; ~, heat -
toplotna disipacija, rasejavanje top-
lote; ~, plate v. anode dissipa-
tion ; ~, power - rasejavanje snage;
disipacija energije; ~, turbulent -
turbulentna disipacija
dissipative - disipativni, rasejavajući,
koji vrši rasejavanje
dissipator - disipator, koji gubi
(energiju)
dissociate - razdeliti, razjedinjavati,
disocirati, razdeliti, razlagati
dissociation - razlaganje, raspad, di-
socijacija; kreking-proces; ~, elec-
trolytic - elektrolitička disocijacija
dissolution - rastvaranje, razlaganje;
rasejanje
dissolve - rastvarati, razlagati; ra-
sejavati
dissolved - rastvoren, tečan
dissolvent - rastvarač
dissonance - disonanca, nekosek-
ventnost
distance - odstojanje, interval, ras-
tojanje, daljina, udaljenost; ~, air -
vazdušno rastojan.je, daljina leta
aviona; ~, angular - ugaono ras-
tojanje; ~, arcing - zazor iskre,
zazor luka, zazor varnice; ~, bra-
king - kočeći put; ~, clear - ras-
tojanje vidljivosti; ~, cone - du-
žina koju obrazuje razdvojni ko-
nus'; ~, crow-flight - rastojanje
distance 899 distillation
po pravoj; ~, cut-off - prag-ras- | sparking distance; ~, surface -
tojanje ekranisanja; ~, effective - površinsko rastojanje, stvarna da-
efektivno rastojanje; ~, electrical ljina (leta rakete); ~, take-off -
- svetlosna jedinica rastojanja (svet- uzletna daljina; ~, track - ras-
losna godina, svetlosna mikrose- tojanje pređeno na zemlji, putna
kunda); ~, ellipsoidal - rasto- distanca; ~, transmission - da-
janje na elipsoidi, rastojanje na sfe- ljina transmisije, daljina predaje; ~,
roidi; ~, focal - fokusno rasto- true - stvarno rastojanje, realno
janje; ~, fuel - rezerva goriva, rastojanje; ~, viewing v. visibility
rezerva toplote; ~, gauge for distance; ~, visibility - daljina
sleepers - rasporednik pragova; ~, vidljivosti; ~, wire - rastojanje
geodetic - dužina linije na terenu među nitima (u mreži konaca); ~,
po zemljinoj elipsoidi; ~, grazing zenith - zenitno rastojanje
- rastojanje po tangenti; ~, great distance-type - distancioni, daljinski,
circle - rastojanje po velikom daljinskog tipa
krugu; ~, ground - rastojanje na distant sign - predsignal
zemlji, rastojanje na terenu; ~, distemper - posna boja
hyperfocal - hiperfokusno rasto- distempering - bojenje posnom bo-
janje; ~, infinite - neodređeno jom, malanje
rastojanje, beskonačnost; ~, inter- distend - naduvati, naduvati se, raz-
nodal - rastojanje između centara, duvati, razduvati se; rastegnuti
optički interval; ~, interocular - distensible - rastegljiv, elastičan
očni bazis; ~, interpupillary v. distension - raširenje, rastezanje
interocular distance; ~, load - distill - destilovati
rastojanje transporta tereta; ras- distillate - destilat, destilovati, po-
tojanje istovara; ~ of run - du- gon; ~, alcoholic - pogoni alko-
žina dometa; ~, orbital - orbi- hola; ~, engine - kieking-destilat,
talno rastojanje, orbitno rastojanje; destilat kreking-fabrike; ~, heavy
~, out-to-out - rastojanje među tar - teški smolasti destilat;
krajnjim tačkama; ~, overlap - intermediate - međudestilat
dužina dela za prikrivanje; ~, među-pogon, među frakcija;
piece - lim za vezu, spojni lim; ~, kerosene - kerosinov destilat;
polar - polarno rastojanje, radijus- light - laki pogon, laka frakcija;
-vektor (u sistemu polarnih koordi- long - široka frakcija; ~, middle
nata); ~, principal - glavno ras- - srednja frakcija; ~, overhead -
tojanje; najkraće rastojanje od tačke prelazni pogon; ~, paraffin -
posmatranja do površine projek- parafinov destilat; ~, power -
tovanja; ~, projection - rasto- jaki alkohol; ~, pressure - pres-
janje u projekciji; aero-foto rasto- -destilat; ~, raw - neočišćeni
janje od prednje čvorne tačke ob- destilat; ~, side-cut - bočni po-
jektiva do ravni projektovanja; ~, gon; ~, wax - parafinski destilat
reference - rastojanje do linije distillating - destilacija, prerada
mreže koordinata; ~, rolling - distillation - destilacija, prerada;
dužina dometa; ~, scraper - du- ~, air - destilacija (produkta
žina dostavke skreperom; ~, screen nafte) pri atmosferskim uslovima;
- rastojanje među ravnima mreže ~, analysis - destilaciona analiza,
i svetlosno-osetljivog sloja; ~, skip određivanje frakcionog sastava nafte
- zona mirovanja; ~, slant - ras- ili drugih smeša; ~, batch - pe-
tojanje po padini; ~, slope - ras- riodična destilacija; ~, coal - suva
tojanje po strmini; ~, sparking - destilacija kamenog uglja; ~, con-
nstojanje pražnjenja, rastojanje var- tact - kontaktna destilacija ulja; ~,
ničara, dužina varnice; ~, spheric continuous - neprekidna destila-
- sferno rastojanje; ~, stopping v. cija; ~, crude - destilacija nafte,
braking distance; ~, striking v. prerada nafte; ~, curve - destila-

distillation 900
dona kriva, dobija se grafičkim
predstavljanjem zapr. procenata des-
tilata u zavisnosti od temperature;
~, destructive - destruktivna des
tilacija; ~, differential - dife-
rencijalna destilacija, frakciona pre-
rada; ~, dry - suva destilacija; ~,
equilibrium air - ravnotežna des-
tilacija benzina sa vazduhom; ~,
flash - jednostepeno isparenje;
jednostepena destilacija; ~, flui-
dized - destilacija u pseudožarkom
sloju; ~, fractional - frakciona
destilacija; ~, gasoline - destila-
cija benzina; ~, loss - gubici pri
destilaciji; ~, low-temperature -
niskotemperaturna destilacija; ~,
molecular - molekularna desti-
lacija; ~, naphta - destilacija
nafte; ~, pyrogenic - destruktivna
destilacija, suva destilacija; ~,
range, boiling range - raspon
destilacije, razlika temperatura po-
četka i kraja destilacije; ~, resi-
nous wood - suva destilacija dr-
veta; ~, steam - destilacija vo-
denom parom; ~, straight-run -
prava destilacija; ~, vacuum -
destilacija pod vakuumom; ~,
wood - suva destilacija drveta
distillatory - destilujući
distiller - destilator
distillery - fabrika vina, fabrika
alkohola; ~, tar - fabrika smole
distilling - destilacija, prerada
distinct - javan, jasan
distinction - razlika, pravljenje raz-
like; odlika, posebno obeležje; od-
likovanje
distinctive - karakteran, različit
distinguishability - mogućnost raz-
likovanja, različnost
distort - deformisati, deformisati se,
iskriviti (se)
distorted - deformisan, iskrivljen,
izobličen
distortion - deformacija, iskrivljenje,
izobličenje; distorzija; rastezanje;
~, amplitude - distorzija ampli-
tude, izobličenje amplitude; ~,
anisotropic - anizotropna distor-
zija; ~, aperture aperturna disto-
rzija, aperturno izobličenje; ~, ba-
rrel - bočna distrozija; ~, bias te-
distribution
distribution
legraph - skraćivanje ili produžava-
nje telegrafskih impulsa; ~, delay -
eho-distorzija, eho-izobličenje; ~,
dial - distorzija impulsa; ~, echo -
eho-distorzija, eho-izobličenje; ~,
frequency - frekventna distorzija;
~, harmonic - nelinearna dis-
torzija; ~, intermodulation -
intermodulaciona distorzija, izukrš-
tana distorzija, izukrštano izobli-
čenje; ~, line - linearna distorzija,
linearno izobličenje, linijska dis-
torzija; ~, linear - linearna dis-
torzija, linearno izobličenje; ~,
modulation - modulaciona dis-
torzija, modulaciono izobličenje; ~,
non-linear - nelinearna distorzija,
nelinearno izobličenje; ~, nuclear
- deformacija jezgra, deformacija
nukleusa, distorzija jezgra; ~ of
field - distorzija polja, izobličenje
polja; ~, pattern - distorzija de-
lova, distorzija članova; ~, phase -
fazna distorzija, fazno izobličenje;
~, tonal - distorzija tonova, is-
krivljenje tona; ~, under load -
deformacija pod teretom; ~, vo-
lume - distorzija zapremine, is-
krivljenje zapremine; ~, wave -
izobličenje oblika signala
distortionless - neizobličen, neis-
krivljen
distress - havarija, lom, lomljenje
distressed - jako povređen, jako
iznošen
distribute - raspoređivati, raspros-
tranjivati, razmeštati
distributed - raspodeljen; ~, evenly
- ravnomerno raspodeljen; ~, nor-
mally - normalno raspodeljen; ~,
statistically - statistički raspode-
ljen
distributer v. distributor
distributing-
~, bars - podeora armatura, mon-
tažno gvožde; ~, canal - raz-
vodni kanal
distribution - raspoređenje, raspros-
tranjenje, raspodela, distribucija;
~, arbitrary - arbitražna raspo-
dela; ~, asymmetric(al) - asi-
metrična raspodela; ~, asympto-
tic - asimptotsko rasporedenje,
dock
901
asimptotska raspodela; ~, bars - zanih materijala; ~, composi-
tion - distributor kompozicija boja;
podeona armatura, montažno-
~, current - distributor struje,
gvožde; ~, binomial - binomi-
distribuciona linija; ~, gravity -
jalno raspoređenje, binomijalna dis-
distributor preko slobodnog toka;
tribucija; ~, Boltzmann - Bolc-
~, impulse turbine - distributor
manova raspcdela, Bolcmanova dis-
turbine; ~, line - linijski distri-
tribucija; ~, cosine - kosinusna
butor; ~, manure - distributor
raspodela, kosinusna distribucija;
semena; ~, motor-driven - dis-
~, directional - direkciona ras-
tributor pomoću motora; ~, mo-
podela, direkciono rasporedenje; ~,
vable - distributor po visinama; ~,
energy - raspodela energije, dis-
oil - distributor ulja; ~, pressure
tribucija energije; ~, field - distri-
- distributor pritiska; ~, primer -
bucija polja, raspodela polja; ~,
distributor sistema za zalivanje; ~,
Gaussian - Gausova raspodela; ~,
rotary - rotacioni distributor, cen-
general - opšta raspodela; ~, ge-
trifugalni distributor; ~, stock -
neralized - uopštena raspodela;
distributor taloga; ~, terminal -
~, gravity •- raspodela pod dejs-
krajnji distributor; ~, traffic -
tvom sile gravitacije; ~, heat -
distributor poziva; ~, two-spark -
toplotna raspodela; ~, initial -
auto-distributor dvojnog paljenja
početna raspodela; ~, isotropic -
district-
izotropna raspodela; ~, lattice -
~, heating - kvartovno grejanje;
rešetkasta raspodela; ~, momen-
~, road - lokalni put
tum - raspodela impulsa, raspodela
disturbance - smetnja, remećenje,
količine kretanja; ~, normal -
narušavanje, nered, uznemiravanje
normalna raspodela; ~ of illumi-
nation - raspoied osvetljenja; ~ disturbed-
of runs - raspodela procesa; ~ of ~, sample - poremećeni uzorak;
sequence -raspodela redesleda; ~, ~, structure - poremećena struk-
observed - uočena raspodela; ~, tura
overhead - gornja raspodela; ~, disuse - neupotreba; stajanje; rasho-
parametric - paiametrijska ras- dovanost; izbaciti iz upotrebe
pcdela; ~, particle size - raspo-
disused - izbačen iz upotrebe; ne-
dela čestica po razmerama, raspo- upotrebljavan, neprimenjen
dela čestica po dimenzijama; ~,
ditch - rov, jarak, odvodni jarak
random - slučajna raspodela; ~, diver - gnjurac
replenishment time - raspodela
diver's equpment - gnjuračka op-
vremena popunjavanja zaliha; ~, rema
rods v. distribution bars; ~,
divergence - razilaženje, odstupanje,
seam - raspodela slojeva; ~, neslaganje, divergencija
size - raspodela po razmerama, ras-
divergency v. divergence
podela po dimenzijama; ~, spec- divergent - različan, koji odstupa,
tral - spektralna raspodela; ~,
neslagajući, divergentan
steam - raspodela pare, distribu-
diverse - raznovrsni, nesličan; raz-
cija pare; ~, stress - raspodela
napona, distribucija napona; _ ~, ličit, raznolik
diversion - provizoran put; ~ of
system - distribuciona mreža;' ~,
unimodal - unimodalna raspodela; road - devijacija puta; ~, tunnel -
otpočni tunel
~, velocity - raspodela bizina,
distribucija brzina; ~, weight - dividing partition - pregradni zid;
raspodela težina ~, wall - pregradni zid
distribution-free - neparametrijski division - deoba, podela, odeljenje
distributor - distributor, raspore-
(radne organizacije), neslaganje
đivač; magistrala; usmeravajući apa- DNOC - dinitroortokrezol, insekticid
rat; ~, binder - distributor ve-
dock - dok

doctor 902
doctor - nož za skidanje, poprav-
ljanje; ~, test - doktor-proba na
sadržaj merkaptara u benzinima;
~, treatment - doktor-postupak
za eliminisanje merkaptana iz ben-
zina (slađenje)
doctrine - doktrina, princip; ~,
operating - princip rada; radni
princip
document - dokument, pismeni do-
kaz; ~, parameter - dokument
o parametrima; ~, repair - pis-
meni dokaz o popravci
documentary - nastavni film; ~,
colour film - dokumentarni film
u boji
documentation - dokumentacija; ~,
design - konstrukriona dokumen-
tacija; ~, engineering - tehnička
dokumentacija; ~, maintenance -
dokumentacija održavanja; ~, re-
pair - dokumentacija popravke
dodged-up - u neispravnom stanju
dog - klanfa, pijavica, spona, škoba
dolina - karsno polje, dolina
Dolomite - dolomit; ~, refractory
brick - dolomitna opeka
Dolomitic limestone - dolomitski
krečnjak
domain - domen, oblast, delokrug.
sfera; ~ of convergency - oblast
konvergencije; ~ of definition -
domen (sfera) definicije; ~, time
- vremenska oblast
dome - kupola, kube
domestic-
~, demand - potražnja na do-
maćem tržištu; ~, market - do-
maće tržište
door - vrata, kapija; ~, air - venti-
laciona vrata; ~ and window
forniture - okovi za vrata i pro-
zore; ~, armoured - protivpo-
žarna vrata (armirana gvožđem); ~,
back plate - šild za vrata; ~, bell - dot - tačka, Morzeova tačka; mrlja
zvonce, zvono na vratima; ~, case -
stolarski ragastov, ragastov, oplata
vrata; ~, casement - zastakljena
vrata; ~, check - zadržač za vrata,
automat za vrata; ~, chin - lanac
na vratima; ~, discharge - is-
tovarna vrata; ~, end - zadnja
vrata (auto); ~, entrance - ulazna
vrata; ~, finishing - oblaganje
dote
vrata; ~, frame - drvodeljski ra-
gastov, ragastov, parapetštok, okvir
vrata; ~, fulsh panel - ravna
vrata; ~, furniture - okov za
vrata; ~, glass - zastakljena vrata;
~, handle - drška za vrata; ~ in
frame - vrata u stoku (u ramu),
vrata sa zubom; ~, knob - druker,
okretno dugme za vrata; ~, knob,
fixed - dugme za vrata; ~, lever
handle - kvaka za vrata, diska za
vrata; ~, lining - oplata vrata,
obloga vrata, postava, futer; ~,
loading - utovarna vrata; ~, lock -
brava; ~, panel - ispuna, fining;
~, sach v. casement door; ~,
sill - prag, kućni prag; ~, single
wing - jednokrilna vrata; ~,
spring - zadržač za vrata, automat
za vrata; ~, step - kućni prag,
prag; ~, stop - odbojnik; ~, with
jamb lining - vrata sa postavom
dope - dodatno sredstvo, firnajz,
avionski lak, rastvor filma, dodatak
gorivu, aditiv, usporivač vezivanja;
~, fuel - antidetonacioni dodatak
(gorivu); ~, nitrate - nitrolak
doped lubricant - mazivo sa adi-
tivima, „legirano" mazivo
dopes (additives) - aditivi, materije
koje, dodate u malim količinama u
derivate nafte i druge proizvode,
vidno poboljšavaju osobine proiz-
voda
Doric order - Dcrski red
dormer - krovna badža, badža,
krovni prozor, tavanski prozor
dormitory - spavaonica
dosimeter - dozimetar, instrument
za merenje doze radioaktivnosti
zračenja, uređaj za merenje apsor-
bovane doze (zračenja); ~, clinical
- klinički dozimetar
dosimetry - dozimetrija
(TV); ~, interlace - redanje ta-
čaka (elemenata slike), preplitanje
tačaka (TV); ~, product - ska-
larni proizvod (vektora); ~, screen
- tačkasti raster; ~, sequential
system - sistem redosleda predaje
elemenata (tačaka) boje
dote - truo (drvo)
dotted line 903 draw
dotted line - tačkasta linija doubling - dubliranje; dupliranje;
udvajanje; duplirajući, udvajajući
dotting wheel - točkić za pisanje
(registratura) doubly-trussed beam - dvojno
armirana greda
double-
~, anglefish-plate - dvougaona doubt - sumnja, neopredeljenost
vezica; ~, bevel butt weld - Dove's law - Doveov zakon
K-šav; ~, cofferdam - stepenasti dowel - čep; moždanik
zagat; ~, cross-over - dvostruka down-
kolosečna veza; ~, curve-switch - ~, comer - prelivna cev destila-
krivinska skretnica, lučna skretnica; cionih kolona, kroz nju se odvodi
~, door - dvostruka (dupla) vrata; tečncst sa jednog poda na sledeći,
~ -duty - sa dve upotrebe, sa dve niži; ~ -fall - pad
namene; ~, Flemisc bond - downpipe - olučna cev
poljski prevez, gotski prevez; ~, downtime - vreme (prinudnog) sta-
floor - dvojna tavanica; ~, framed janja; izgubljeno vreme, čekanje,
floor v. double floor; ~, hanging zastoj; ~, scheduled - planirano
truss - dvojna vešaljka; ~, headed vreme stajanja; ~, total - ukupno
vreme stajanja; ~, unexpected -
rail - dvoglava šina; ~, heart -
dvostruko srce; ~, hinged arch - neočekivano vreme stajanja; ~,
dvozglobra svod; ~, J butt weld - unscheduled - neplanirano vreme
K-šav; ~, joist - blizni nosač; ~, stajanja
pitch - dvcvodni nagib; ~, pitch downtrend - opadanje, snižavanje
roof truss - dvovodni nosač; ~,
(npr. svojstava)
pitched roof - dvovodni krov, dowsing - radiestezija
sedlasti krov; ~, point - dvojna dozer - dozer
tačka; ~, points - dvostruka skret- drag - negativno trenje kod šipova
nica; ~, row of sheeting - dvos- Drager-Indicating-Tube - Drege-
truki priboj; ~, sapwood - dvos-
rova indikatorska cev, indicira pri-
truka beljika; ~, sided round to- sustvo otrovnih ili eksplozivnih ga-
othed-plate - geka spajalica za sova (promenom boje)
drvo, geka moždanik; ~, sleeper dragline-
(under joint) - dvostruki prag; ~ excavator - kabelbager, kabel-
~, slip points - jednopostavna skreper; ~ scraper - kabelskreper
ukrsna skretnica, dvojna ukrsna drain - kanalizaciona cev; ~, back-
skretnica, engleska skretnica; ~, -drop at manhole - kaskada u
tlope - dvovodni nagib; ~, slope zidanom silazu; ~, cock - ispušna
roof- dvovodni krov, sedlasti krov;
slavina; ~, fitting - čep na zglob,
~ -storied - dvospratni; ~ viraž; ~, pipe - drenažna cev; ~
•witch - dvostruka skretnica; ~,
tile v. drain pipe; ~ trench -
tie - klešta; ~, T-iron - dvostruki drenažni rov
T-ptofil; ~, track line - dvoko-
losečna pruga; ~, vault - dvojni drainage - odvodnjavajne, kanali-
svod; ~, vee weld - iks-šav (X-šav); zacija; ~, adit - drenažna gale-
~, V weld - iks-šav OC-šav); ~ rija; ~ by electro-osmosis - dre-
Warren-truss - lombična rešetka; naža elektroosmozom; ~ by vacu-
~, web compound girder v. um method - drenaža vakuum-
-metodom; ~ conduit - kolektor
double web girder; ~, web
plate-girder v. double web gir- drains - kanali
der; ~, webbed girder - dvo- dramatic - dramatičan
zidni nosač, čeličri nosač sa dva draught (draft) - promaja; ~,
zida; ~, welt - dvostruki (dupli) gauge - merač promaje, manometar
prevoj, dvostruki rub; ~, window koji meri male diferencijalne pri-
- dvostruki prozor; ~ wing door - tiske; ~, regulator - regulator
dvokrilna vrata promaje
draw - ispustiti; izabrati; sastaviti
drawback 904
drawback - smetnja; prepreka; nez-
goda; nedostatak
drawbridge - most za dizanje
drawing - plan, crtež; izvlačenje;
skica; ~, bar - longarina, podužna
greda; ~, diagrammatic - dija-
gramski crtež; ~, layout - crtež
rasporeda; ~, oil - ulje za izvla-
čenje metala; ~, paper - crtaći
papir; ~, room - salon; ~, shop
(working) - radni (pogonski) crtež
drawings of house services - insta-
lacioni planovi
drawn - uzet; nacrtan; ~, inde-
pendently - nezavisno uzet, ne-
zavisno nacrtan
dress - obraditi; urediti; doterati
dressed stone - kvader, tesan kamen,
tesanik
dressing - uređivanje, doterivanje;
obrada, tretman; apretura; ~, room
- svlačionica; ~, weatherproof -
tretman za vodonepropustivost
drier - sušilica
drift - pomeranje; usmeravanje; ko-
lebanje; ~, long-term - dugoročno
pomeranje; ~, parameter - pome-
ranje, skretanje parametara; ~,
performance - smanjenje perfor-
manse; ~ with age - pomeranje
(svojstava) sa rokom upotrebe; ~
with use - pomeranje izazvano upot-
rebom
drifting - pomeranje, kolebanje; ko-
lebajući, pomerajući
driftsand - živi pesak, tečni pesak
drill - svrdlo, burgija, borer; mina;
~, bit - burgija, bušilica
driller - miner
drilling - probijanje tunela, proko-
pavanje tunela, izbijanje tunela;
bušenje; ~, bits - bušaće dleto; ~,
core - jezgro bušotine; ~, der-
rick - toranj za bušenje; ~, fluid -
isplaka, suspenzija gline u vodi koja
se ubacuje u bušotinu (za naftu)
u cilju održavanja hidrostatičkog
pritiska, hlađenja dleta i odnošenja
opiljaka; ~ holes in a wall -
dubljenje zida, štemovanje; ~, log
- dnevnik sondiranja, sondažni pro-
tokol; ~, machine - bušilica; ~,
mud ~ opiljci bušenja; ~, oil
(grease) - ulje za bušenje; ~, pat-
dubbing (of a film)
tern - šema miniranja; ~, plat-
form - platforma za bušenje ispod
površine mora; ~, pressure -
pritisak bušenja, izražava se u
kg/cm prečnika dleta; ~, progress
- brzina bušenja, izražava se u
m/h, zavisi od vrste i strukture
terena; ~, rig (drill rig) - bušaća
garnitura, sendažni aparat
drinking-
~, fountain - higijenska česma; ~,
water - pitka voda
drip - ckapnica, vasernaz; ~, feed
lubricator - kapalica, uređaj za
podmazivanje kapanjem ulja
driven-
~, pile - pobijeni šip; ~, well -
cevni bunar
driver - vozač
driving-
~, belt - kaiš, remen; ~, pulley -
kaišnik, šajbna
drop-
~ -ball-viscosimeter - viskozi-
metar sa padajućom kuglom (Hop-
plerov viskozimetar); ~, hammer -
ručna makara; ~ -point of bitu-
men - tačka kapanja bitumena
dropproof - nekapajući, koji ne kaplje
dropping - kapanje; kapajući
dry-
~ -cleaning shop - servis za čiš-
ćenje odela; ~, density - suva
težina, suva gustina; ~, holes -
ćulane, tavanska mina; ~, joint -
neispunjena spojnica, prazna spoj-
nica; ~, penetration surfacing -
zasuti makadam; ~, penning -
roliranje nasipa; ~, pitching v.
dry penning; ~, process pene-
tration macadam - zasuti ma-
kadam; ~, residue - suvi ostatak;
~, return - suvi kondenzni vod;
~, rubble - suvi zid; ~, soling -
roliranje nasipa; ~, unit weight -
suva težina; ~, wall - suvi zid; ~,
walling v. dry wall; ~, weight -
suva težina
dual - dvojni, iz dva dela; udvojeni;
~ -mode - koji radi na dva načina;
~ -purpose - dvonamenski; ~
-rated - sa dve ocene; za dva re-
žima
dubbing (of a film) - sinkronizacija
*Kt 90S
duct - kanal, ventialcioni kanal, šaht;
kablovska cev; linija rashladnog
vazduha; sanduk sa bojom; ~ cle-
aner - cevna četka
dueter - om-metar za male otpore
ductile - diktilan, istegljiv, rasteg-
ljiv, plastičan (hladno obradiv); ~,
cast iron - liv sa lopaticama gra-
fita; ~, fracture - lom (rez) sko-
šavanjem (makazama)
duetilimeter - duktilometar
ductility - istegljivost, duktilitet, iz-
dužljivost, rastegljivost; ~, limit -
granica istegljivosti; ~ of bitumen
- duktilitet bitumena; ~ tester -
duktilometar
ducts - kanali
dud - neuspeh; neispravan; ćorak;
neeskploatisan; neaktivan
dumb-waiter - dizalica za hranu
dummy - maketa, model; lažni, falš,
imitirajući; ~, joint - prividna spoj-
nica; ~, lock - ukopavajuća btava;
~, rivets - konstruktivni zakivci,
zakivci za spajanje
dump - kipa, mesto istovara iskopa
dumper - damper, kiper
dumping-
~ over the end - nasipanje sa
čela; ~ wagon - vagonet sa san-
dukom za izvrtanje, kipvagonet
dune - dina, peščans dina
duplex - dupleks.. dvostruk, dvogub
duplicability - udvestručivost, re-
produktivnost
duplicate - udvostručiti, udvojiti,
duplirati; duplikat, kopija; ~ of
waybill - kopija tovarnog lista
duplication - udvestručavanje, udva-
janje; umnožavanje, dupliranje; ~,
component - dupliranje elemenata;
~, functional - funkcionalno dup-
liranje; funkcionalno udvajanje; ~,
partial - delimično udvajanje; de-
limično dupliranje; ~, work -
poslovi umnožavanja
durability - trajnost, izdržljivost, du-
gotrajnost ; ~, chemical - hemijska
trajnost, hemijska otpornost; ~,
continuous - kontinualna (ne-
prekidna) trajnost; ~, light -
trajnost na svetlosti; ~ of pave-
ment - trajnost kolovoza; ~,
service - vek upotrebe; radni vek;
duty
~, surface - površinska trajnost
(izdržljivost); trajanje površine
durable - izdržljiv, dugotrajan, ot-
poran, trajan
duration - trajanje, postojanost, du-
gotrajnost, dužina veka; ~, ef-
fective - efektivno trajanje; ~, life
- radni vek; vreme korišćenja; ~ of
a call - trajanje razgovora; ~ of
exposure - trajanje izlaganja; ~ of
load application - trajanje pri-
mene opterećenja (tereta); ~ of the
Fair - trajanje sajma
dust - prašina, otpaci iz kuće, biljna
prašina; ~, aspiration - usisa-
vanje prašine; ~, bin - kanta za
smeće; ~, binding oil - ulje koje
vezuje prašinu; ~, cage filter -
filter doboša za prosejavanje; ~,
car - vozilo za odvoz smeća; ~,
catcher - separator prašine; ~,
coal - ugljena prašina; ~, col-
lecting equipment - postrojenje
za odvajanje prašine; ~, exhaust -
apsorbovanje (usisavanje) prašine;
~, guard - zaštita od prašine; ~
-laden air - prašnjav vazduh, vaz-
duh sa uključcima vazduha; ~,
man - radnik koji odvozi smeće;
~, precipitation - talog prašine;
~ -proof- zaptiven protiv prašine;
~, remover - ciklon, odvajač
prašine; ~, respirator - maska,
zaštitna maska protiv prašine; ~,
supperssion - suzbijanje prašine;
~, washer - zaštitni prsten pro-
tiv prašine
duster - usisivač prašine, raspršivač,
rasprašivač (pri zaštiti bilja), sepa-
rator otpadaka, kolektor otpadaka;
krpa za brisanje prašine
dutch close stove - irska peć
duty - zadatak, obaveza; režim rada,
norma; obaveznost; sfera delatnosti;
~, arduous - težak režim rada; ~,
constant - postojani režim rada; ~,
continuous - neprekidni režim
rada; ~, critical - kritični režim
rada; ~, extra - posebno optere-
ćenje; ~, extra-heavy - posebno
teško opterećenje; ~, heavy (high)
- težak režim rada; ~, intermit-
tent - povratno-kratkotrajni re-
žim rada; ~, light (low) - lak
 duty
režim rada; ~, medium - srednji
režim rada; ~, medium heavy
(moderate) - umereni režim rada;
~, momentary - trer.utni režim
rada; ~, operating - operativni
režim rada; ~, paid - ocarinjeno;
~, periodic - periodični režim
rada; ~, rated - deklarisani re-
žim rada; ~, rugged - režim rada
sa povišenim habanjem; ~, short-
- t i m e - kratkotrajni režim rada; ~,
standard - standardni režim rada;
~, standby - režim neopterećene
rezerve; ~, starting - početni
režim rada; ~, temporary - priv-
remeni režim rada; ~, uninter-
rupted - neprekidni režim rada; ~,
unpaid - neocarinjen; ~, varying
- promenljivi režim rada
dwelling - kuća, stan, dom; ~,
hygiene - stambena higijena; ~,
906 dynamo
kitchen - stambena kuhinja; ~,
room - stambena prostorija; ~,
zone - stambena zona
dye-stuff industry - industrija boja
dyke - dajk, žica
dynamic-
~, coefficient - dinamički koe-
ficijent; ~, effect - dinamičko
dejstvo; ~, equilibrium - dina-
mička ravnoteža; ~, force - di-
namička sila, aktivna sila; ~, stress
- dinamičko naprezanje; ~, test of
a pile - dinamičko ispitivanje sipa;
~, test of material - dinamičko
ispitivanje materijala
dynamical similarity - hidraulična
sličnost
dynamics - dinamika
dynamite - dinamit
dynamo - dinamo
earth - zemlja; ~, auger - . signal reflektovan od površine mora;
bušilica; ~, cofferdam - zagat ~, spin - spinski eho
od zemlje; ~, colour - zemljana economic area - privredna oblast;
boja; ~, dam - zemljana brana, ~, assistance - privredna pomoć;
nasuta brana; ~, flow - blatni ~, circles - privredni krugovi
sliv; ~, removal - odvoz zemlje; (pi.); ~, community - privredna
~, road - zemljani put zajednica; ~, cycle - privredna
konjunktura; ~, development -
earthed-
privredni razvoj; ~, importance -
~, plug - šuko utikać; ~, Socket privredni značaj; ~, measure -
outlet - kutija šuko utikača mera štednje; ~, plan - privredni
earthworks - zemljani radovi plan; ~, planning - privredno
ease - lakoća, udobonst, ugodnost planiranje; ~, results - privredni
easement curve - prelazna kri- rezultati (pl.)> ~> system - priv-
vina, prelaznica reda
easers - žalom economy - privreda; ~ of (in) space
easing wedges - dvojni klin -ušteda prostora
easy-lak Edeleanu process - Edeleanu pro-
eat - najedati, nagrizati, razarati ces, ekstrakcija aromatskih ugljo-
vodonika pomoću sumpordioksida
eaten - izjeden, utrošen edge - ivica, granica, kraj, front; ~,
eave gutter - viseći oluk, obešen back - zadnja ivica, zadnji front; ~,
oluk; ~, trough - viseći oluk, front - prednja ivica, prednji
obešen oluk front; ~, lagging - zadnji front;
eaves - ispad krova, streha, (streja) ~, leading - prednji front; ~,
echinus - ehinus rolled - zaobljena ivica, zaobljeni
echo - eho, eho-signal, refleksija, kraj; ~, sharp - oštra ivica, oštra
reflektovani signal; ~, chaff- eho granica; ~, turned down - otvo-
dipola; ~, flutter - višestruki rena ivica, zaobljena ivica
eho; ~, laser - laserski eho; ~, edging - bordura
optical - optički eho; ~, phonon - editor - redaktor, izdavač
fononski eho; ~, photon - fo- editorial office - redakcija
tonski eho; ~, polarized - pola- editorship - redakcija
rizovani eho; ~, Raman - Rama- education - edukacija, obrazovanje
nov eho, eho signala kombinacionog effect - efekat, pojava, delovanje; ~,
rasejanja; ~, resonance Raman - adverse - suprotan efekat, štetan
rezonantni Ramanov eho; ~, sea -
effect 908
efekat; ~, after - kasniji efekat; ~,
aperture - efekat otvora, izobli-
čenje izazvano otvorom; ~, atmos-
pheric lens - sočivo — efekat u
atmosferi; ~, attenuation - efekat
prigušivanja; ~, blurring - efekat;
~, coherence - koherentni efekat;
~, collision narrowing - efekat
sudarnog sužavanja; ~, common-
opšti efekat; ~, confounding -
zbunjujući efekat; ~, corrosion -
efekat korozije; ~, cyclic(al) -
ciklični efekat; ~, damaging -
štetan efekat; ~, degrading -
efekat pogoršanja svojstava, degra-
dirajući efekat; ~, depth-of-field
- efekat dubine polja; ~, destruc-
tive - destruktivni efekat; ~,
detrimental - štetno dejstvo; ~,
double-image - fantomni efekat;
efekat dvojne slike; ~, doubling -
efekat dubliranja; ~, equivalent -
ekvivalentni efekat; ~, erosion -
efekat erozije; ~, exposure -
efekat izlaganja; ~, filtering -
efekat filtriranja; ~, flicker - fli-
ker efekat; ~, Franz-Keldysh -
Franc-Keldišov efekat (kod polu-
provodnika u električnom polju);
~, frequency pulling - efekat po-
meranja (vučenja) frekvencije; ~,
ghost - fantomni efekat, parazitna
pojava; ~, guest-host - efekat
gost-domaćin; ~, hazard - efekat
opasnosti; ~, image - efekat pre-
slikavanja, ogledalo efekat; ~, im-
mediate - neposredni efekat; ~,
indirect - indirektni efekat; ~,
inhibiting - inhibirajući efekat,
antikorozioni efekat; ~, interac-
tion - efekat interakcije; ~, in-
terplot - međuprostorni efekat; ~,
laser - laserski efekat; ~, level-
-crossing - efekat presecanja (pre-
laska) nivoa; ~, linear - linearni
efekat; ~, Linhor - Linhorov efe-
kat; ~, main - glavni efekat; ~,
moisture - efekat vlage; ~, notch
- efekat zareza; ~ of ageing -
efekat starenja; ~, parallax - po-
java paralakse, efekat paralakse; ~,
periodic - periodični efekat; ~,
permanent - permanentni efekat;
~, photoangular - fotougaoni efe-
efficiency
kat; ~, photoelectric - fotoelek-
trični efekat; ~, potential - poten-
cijalni efekat, efekat potencijala; ~,
processing - efekat obrade; ~,
pulling - efekat vučenja; ~, pu-
shing - efekat guranja; ~, pyro-
electric - piroelektrični efekat; ~,
pyromagnetic - piromagnetski
efekat; ~, real - stvarni efekat; ~,
realignment - efekat preorijenta-
cije; ~, residual - zaostali efekat;
~, residual-image - efekat za-
ostale slike; ~, sampling - efekat
odabiranja, efekat uzorkovanja; ~,
~, self-induced transparency -
efekat samoindukovane prozrač-
nosti; ~, self-locking - efekat
samosinhronizacije; ~, self-stabi-
lization - efekat samostabilizacije;
~, self-terminating - efekat samo-
ograničehja, efekat samozavršavanja;
~, side - sporedni efekat; ~,
speckle - efekat granulacije; ~,
static fatigue - efekat statičkog
zamora; ~, treatment - efekat
tretmana; ~, treshold - prag
efekta; ~, transparency - efekat
prozračnosti, efekat transparencije;
~, two-quantum - dvokvantni
efekat; ~, useful - koristan efekat;
~, waveguiding - talasovodni efe-
kat; ~, wear-out - uticaj habanja;
~, zero-field level crossing -
Hanleov efekat
effective - efektivan; ~, depth - ko-
risna visina; ~, floor area - ko-
risna površina, stambena površina;
~, head - neto-pad; ~, lenght
of line - korisna dužina koloseka;
~, productivity - praktični uči-
nak; ~, storage - korisna zapre-
mina akumulacije
effectiveness - efektivnost; ~, ge-
neral - opšta efektivnost; ~,
operational - operativna efikas-
nost
effervescent water - kiseljak
efficacy - efikasnost; ~, luminous -
svetlosna efikasnost; ~, quantum -
kvantna efikasnost
efficiency - efektivnost, koeficijent
korisnog dejstva, koeficijent, stepen;
~, absolute - apsolutna efikasnost;
~, actual - stvarna efikasnost; ~,
efficiency 909
average - prosečna efikasnost; ~,
backscattering - koeficijent pov-
ratnog rasejanja; ~, burn - stepen
izgaranja; ~, chemical conver-
sion - koeficijent hemijske konver-
zije; ~, commercial - komerci-
jalna efikasnost; ~, corrosion -
aktivnost korozije; ~, cost - efek-
tivnost troškova; ~, coupling -
koeficijent sprege, stepen sprege; ~,
deflection - stepen otklona; ~,
detector - detekcioni koeficijent;
~, diffraction - koeficijent di-
frakcije; ~, down^converslon -
stepen pretvaranja sa sniženom frek-
vencijom; ~, economical) - eko-
nomska efektivnost; ~, energy -
energetski koeficijent; ~, energy
quantum - energetski kvantni koe-
ficijent; ~, exact - egzaktna efek-
tivnost, tačna veličina efikasnosti;
~, excitation - pobudni koefici-
jent, efektivnosti pobude; ~, ex-
ternal quantum - spoljašna kvan-
tna efektivnost; ~, focusing - efek-
tivnost fokusiranja, stepen fokusi-
ranja; ~, fusion - efektivnost fu-
zije; ~, high - visoka efektivnost;
~, hole injection - efektivnost
unošenja rupe; ~, hologram dif-
fraction - efektivnost holografske
difrakcije; ~, ideal - idealna efek-
tivnost, teoretska efektivnost; ~,
incremental - inkrementna efek-
tivnost, diferencijalna efektivnost;
~, indicated - indicirana efektiv-
nost, indikatorni koeficijent efek-
tivnosti; ~, individual - indivi-
dualna efektivnost; ~, internal -
interna efektivnost; ~, internal
quantum - unutrašnja kvantna
efektivnost; ~, laser - laserska
efektivnost; ~, laser electrical -
laserska električna efektivnost; ~,
launching - efektivnost lansiranja;
~, lens - rezolucija sočiva, efektiv-
nost sočiva; ~, limiting - granična
efektivnost; ~, low - niska efek-
tivnost; ~, luminescence - efek-
tivnost luminescencije; ~, lumi-
nous - svetlosna efektivnostj efek-
tivnost ispuštanja svetlosti; ~, ma-
ximum - maksimalna efektivnost
~, mean - srednja efektivnost; ~
eigenfunction
mechanical - mehanička efektiv-
nost; ~, modulation - stepen mo-
dulacije; ~, net-rezultirajuća efek-
tivnost; ~ of estimate - efektiv-
nost procene; ~, operative -
operativna efektivnost, eksploata-
ciona efikasnost; ~, optimum -
optimalna efektivnost; ~, overall -
opšta efektivnost; ~, peak v.
maximum efficiency; ~, pola-
rizing - stepen polarizacije; ~,
poor - slaba efikasnost; v. low
efficiency; ~, practical - prak-
tična efikasnost; ~, pumping -
efektivnost pumpanja; ~, quantum
- kvantna efektivnost; ~, radiant -
efektivnost zračenja; ~, readout -
efektivnost očitavanja; ~, recon-
struction - efektivnost rekonstrukf
čije; ~, reflection - stepen rea-
leksije; ~, relative - relativn-
efikasnost; ~, running - eksploa-
taciona efikasnost; ~, second har-
monic generation - efektivnost
generisanja drugog harmonika; ~,
slope - diferencijalna efektivnost;
~, structural - strukturna efi-
kasnost; ~, theoretical - teo-
retska efikasnost; ~, up-conver-
sion - efektivnost konverzije sa po-
većanjem frekvencije; ~, working
v. running efficiency
efficient - efikasan, delujući, pro-
duktivan, ekonomičan
efflorescence - iscvetavanje, cve-
tanje
effluent - industrijske vode, otpadne
vode; ~, ground water - pri-
obalna podzemna voda; ~, siol-
-filter - zemljani filter
effort - napor; program radova; trud;
~, development - razvojni napor,
napor (trud) uložen u razvoj; ~,
research - istraživački napor, na-
por uložen u istraživanje
effusive rocks - efuzivne stene
egg-shaped section - jajast profil
eigenfunction - sopstvena funkcija;
~, electronic - elektronska sops-
tvena funkcija; ~, rotational -
rotaciona sopstvena funkcija; ~,
vibrational - vibraciona sopstvena
funkcija
 elgenmode
eigenmode - sopstveni način, sops-
tvena oscilacija
eigenvalue - sopstvena vrednost
~, degenerated - degenerisana
sopstvena vrednost; ~, energy
sopstvena vrednost energije
ejector - ejektor
elastic-
~, buckling - elastično izvijanje;
~, centre of gravity - elastično
težište; ~, clip - elastična pločica;
~, constants - elastične konstante;
~, fixity - elastično ukleštenje,
ukleštenje; ~, foundation - elas-
tična podloga; ~, foundation
wall - elastični temelj; ~, hyste-
resis - elastična histereza; ~,
impact - elastični sudar; ~, limit
- granica elastičnosti; ~, line -
elastična linija, linija ugiba, linija
povijanja; ~, load - elastična te-
žina; ~, strain - elastična defor-
macija; ~, support - elastično os-
lanjanje; ~, switch blade - elas-
tični jezičak; ~, tongue - elastični
jezičak; ~, washer - elastična plo-
čica
elbow - nagib, strmina; ~, critical -
kritični nagib; ~, waveguide -
nagib talasovoda
electric-
~, arc welding - zavarivanje elek-
tričnim lukom; ~, bell - električno
zvonce; ~, bulb - sijalica; ~,
cable - električni kabel; ~, clock -
električni časovnik; ~, conductor
- električni provodnik; ~, deto-
nator - električni upaljač; ~,
generator - generator; ~, signal-
ling - električna signalizacija; ~,
transmission line - vod, elek-
trični vod; ~, water heater -
električni bojler; ~, welding -
električno zavarivanje; ~, wiring -
električni vod
electrical - elektrotehnički; ~, engi-
neering section - elektrobranša;
~, fitter - elektromonter
electricity-
~ for lighting - struja za osvet-
ljenje; ~, meter - brojilo, stru-
jomer; ~, meter box - orman za
strujomere; ~, system - električna
mreža
910 element
electro-
~, chemical influences - elektro-
hemijski utkaj; ~, osmosis -
elektroosmoza; ~, potential me-
thod - elektropotencijalna metoda
electrochromism - elektrohromiran
electrode - elektroda; ~, auxiliary -
pomoćna elektroda; ~, cold -
hladna elektroda; ~, discharge -
elektroda pražnjenja; ~, distri-
buted - raspodeljena elektroda; ~,
grating - rešetkasta elektroda; ~,
interdigital - interdigitalna elek-
troda; ~, modulator - modu-
laciona elektroda; ~, reflective -
reflektujuća elektroda; ~, trans-
parent - providna elektroda, trans-
parentna elektroda; ~, trigger -
okidačka elektroda, okidna elek-
troda
electron - elektron; ~, excitation -
pobudni elektron; ~, excited -
pobuđeni elektron; ~, retrapped -
ponovo zahvaćeni elektron; ~,
superthermal - supertermalni elek-
tron, netermalizovani elektron
electronics - elektronika; ~, inter-
facing - sprežna elektronika, elek-
tronski sistem za spregu; ~,
signal-processing - elektronika za
obradu signala; ~, support - po-
moćna elektronika, elektronika za
podršku
eleetrooptic - elektrooptika, elektro-
optički
electrophotochromatic - elektrofo-
tohromni
electrophotography - elektrofoto-
grafija, kserografija
element - element; ~, absorbing
- apsorpcioni element; ~, auxilary
- pomoćni element; ~, basic -
osnovni element; ~, beam-ma-
nipulation - element upravljanja
snopom; ~, birefringent - dvojno
prelamajući element; ~, code -
kodni element; ~, constant -
konstantni element; ~, constituent
- sastavni element, sastavni deo; ~,
diffracting - difrakcioni element;
~, directing - usmeravajući ele-
ment, usmerivač; ~, dispersing -
disperzioni element; ~, double-
-refracting - dvojno prelamajući
dement 911 embellishment
element; ~, focusing - fokusira- element, element pamćenja; ~,
jućielement,fokus; ~,frequency- treshold - element praga, prag,
-selective - frekventno selektivni prazni element; ~, tuning - po-
element; ~, gain - pojačavački dešavač, element za podešavanje; ~,
element; ~, grating - element typical - tipični element; ~,
rešetke (za difrakciju); ~, holo- variable - promenljivi element; ~,
gram - hologramski element; ~, wavelength-selective - birač ta-
holographic - holografski element; lasne dužine; ~, writing - pisač,
~, human - humani element, pišući element
ljudski element, čovek kao element elementary production norms -
sistema; ~, image - element slike; elementarne norme
~, imaging - element formiranja elevated water tank - vodotoranj,
slike; ~, improved - poboljšani kula za vodu
element; ~, input - ulazni ele- elevating-
ment; ~, inspection - deo kon- ~, grader - grejder elevator; ~,
trole, element kontrole; ~, inter- screw - elevacijski zavrtan)
facing - sprežni element, element elevation - izgled; ~, facing yard
sprege; ~, intracavity - među- - dvorišna fasada, dvorišni izgled
šupljinski element, interšupljinski elimination - eliminacija, odstra-
element; ~, lasing - generišući njivanje, udaljavanje; ~, coherent
. element; ~, main - glavni element; noise - eliminacija koherentnog
~, maintenance - element održa- šuma; ~, diffraction order -
vanja; ~, matrix - matrični ele- eliminacija difrakcionog reda; ~,
ment; ~, memory - memorijski interference error - eliminacija
element; ~, mode-selecting - interferentne greške; ~, spike -
element izbora načina (rada); ~, eliminacija šiljaka, eliminacija krat-
nonlinear - nelinearni element; ~, kih impulsa (smetnji)
nonreciprocal - nerecipročni ele- eliminator - eliminator; ~, ambi-
ment; ~, optoelectronic - opto- guity - eliminator neodređenosti;
elektronski element; ~, output - ~, modulation - eliminator modu-
izlazni element; ~, passive - pa- lacije
sivni element; ~, picture - ele- ellipse - elipsa; ~, aberration -
ment slike; ~, polarizing - pola- aberaciona elipsa, elipsa rasejanja
rizacioni element; ~, pulse-sha- ellipsoid - elipsoid
ping - element za formiranje im- ellipsometer - elipsomer, merač
pulsa; ~, Q-spoiled (Q-switched, elipsičnosti; ~, photometric -
Q-switching) - element za modu- fotometrički elipsomer
laciju Q-faktora; ~, radiating - ellipsometry - elipsometrija
antena, element koji zrači, izvor elliptical-
zračenja; ~, reading - čitač, ele- ~, arch - eliptični luk; ~, in-
ment za očitavanje; ~, reciprocal tegral - eliptični integral
- recipročni element; ~, reflec- elongation - istezanje, izduženje,
ting - reflektujući element, reflek- elongacija; ~ at fracture - izdu-
tor; ~j refracting - refraktor, re- ženje pri lomu
frakcioni element; ~, self-focu- elutriation - granulometrija sedi-
sing-samofokusirajući element; ~, mentacijom
sensing (sensitive) - davač, sen- eluvium - eluvijum
zor, osetljivi element; ~, smallest embankment - nasip; ~, facing -
- najmanji element; ~, spare - nasipska obloga; ~, ramp - na-
rezervni element; ~, special - sipska rampa; ~ to restrain water
specijalni element; ~, spectral - -jaz
spektralni element; ~, standard - embedded - uložen, zatopljen, za-
standardni element, unificirani ele- liven
ment; ~, storage - memorijski embellishment - ornament

emblem 912
emblem - amblem, značka, znak
embodiment - otelotvorenje, ostva-
renje
embossed - reljefni; ~, plate -
koritasti lim, viseći lim
emergence - izlaz; ~, grazing -
klizni izlaz; ~, normal - nor-
malni izlaz
emergency - kritično stanje, hitnost,
nepredviđeni slučaj, hitna potreba,
rezervni, pomoćni, hitan; ~, cri-
tical (dire) - kritična hitna potreba;
~, exit - nužni izlaz; ~, real -
realna hitna potreba; ~, unex-
pected - neočekivana hitna potreba
emery - šmirgla, korund; ~,
wheel - ploča za brušenje, šmir-
šajbna
emission - emisija, zračenje, ispuš-
tanje; ~, accessible - dozvoljeni
nivo emisije; ~, amplified spon-
taneous - pojačano spontano zra-
čenje; ~, bremsstrahlung - za-
kočno zračenje; ~, coherent -
koherentno zračenje; ~, edge -
krajnje zračenje, zračenje ivice; ~,
eye-hazardous - zračenje opasno
po oči; ~, gamma (-ray) - gama-
-zračenje; ~, intracavity - unu-
taršupljinsko zračenje; ~, line -
linijsko zračenje; ~, luminescent -
luminiscentno zračenje; ~, mode-
locked - zračenje sa sinhronizo-
vanim načinima; ~, monochro-
matic - monohromatsko zračenje;
~, monomode - homogeno zra-
čenje, zračenje sa jednim tipom; ~,
multimode - zračenje sa više topi-
va; ~, nonhazardous - bezopasno
zračenje; ~, photon - fotonsko zra-
čenje; ~, polarized - polarisano
zračenje; ~, pulsed - impulsno
zračenje; ~, quantum - izračivanje
kvatrfbva; ~, Raman - Ramanovo
zračenje, kombinaciono zračenje; ~,
recombination - rekombinaciono
zračenje; ~, sidelight - bočno*zra-
čenje, zračenje sa bočnim (svet-
losnim) opsegom; ~, single- fre-
quency - monofrekventno zračenje;
~, single-mode - monotipno zra-
čenje; ~, singly stimulated two-
photon - zračenje dva fotona izaz-
vano jednim fotonom; ~, skin-
emulsion
-hazardous - zračenje opasno po
kožu; ~, stimulated Rayleigh -
stimulisano Rejlejevsko zračenje; ~,
superradiant - superradijaciono
zračenje; ~, X-ray - rentgensko
zračenje
emissivity - emisivnost, relativna spo-
sobnost zračenja; ~, radiant -
zračna emisivnost; ~, spectral -
spektralna emisivnost
emittance - emitenca; ~, luminous
- svetlosna emitenca; ~, radiant -
zračne emitence
emitter - emiter, izvor, izračivač; ~,
atomic - atomski emiter; ~,
coherent - koherentni emiter; ~,
doped - legirani emiter, dopovani
emiter; ~, edge - ivični emiter; ~,
graded gap - zakonško-promen-
ljivi emiter; ~, gray-body - emiter
tipa sivog tela; ~, heterojunction
- heterospojni emiter; ~, isotropic
- izotropski emiter; ~, Lamber-
tian - lambertovski emiter; ~,
laser - laser, laserski emiter; ~,
narrow-gap - uskozonski emiter;
~, perfect - idealni emiter; ~,
surface - površinski emiter
employ - upotrebiti, iskoristiti, pri-
meniti
emploument contract - ugovor o
radu
empties - ambalaža (pl.)
empty - prazan, bez opterećenja,
slobodan; ~, cases - ambalaža
(Pl-)
emptying - pražnjenje, oslobađanje;
prazneći, oslobađajući; ~, cock -
ispušna slavina
emscher tank - emšerski bunar,
Imhofov tank
emulsifier - emulgator
emulsifying agent v. emulsifier
emulsion - emulzija; ~, coarse
grain - krupnozrna emulzija; ~,
fine-grain - sitnozrna emulzija; ~,
high-contrast - visokokontrastna
emulzija; ~, high-resolution -
emulzija visoke rezolucije; ~, ho-
lographic - holografska emulzija;
~, light-sensitive - foto-osetljiva
emulzija; ~, panchromatic - pan -
hromatska emulzija; ~, photo-
graphic - fotografska emulzija; ~,
emulsion 913
sensitized - senzibilizirana emul-
. zija, emulzija povećane osetljivosti
enamel-
~, paint - lak; ~, painting -
lakovanje
enamelled surface - glazura
enamelling - emajliranje, lakovanje
encasing - obziđivanje
enclosing wall - zid graničnik
enclosure - obloga, ograda; ~, dif-
fuse - difuzna obloga; ~, focusing
- fokusirajuća obloga; ~, polished
- polirana obloga
encode - kodirati, kod, šifrirati
encoding - kodiranje, šifriranje; ~,
binary - binarno kodiranje; ~,
channel - kanalno kodiranje; ~,
digital - digitalno kodiranje; ~,
frame-to-frame differential -
diferencijalno kodiranje; ~, ho-
lographic - holografsko kodiranje;
~, one-frame - kodiranje u jed-
nom kadru; ~, pictorial (picture)
- slikovno kodiranje; ~, Shannon-
-Fano - Šenon-Fano kodiranje; ~,
source - kodiranje izvora; ~,
two-frame - dvokadrovsko kodi-
ranje; ~, video - video kodiranje,
kodiranje video signala
end - kraj; ~, AR-coated - kraj
pokriven antireflektorskim sreds-
tvom; ~, bearing pile - stojeći
šip, oslonjen šip; ~, Brewster-
-angled s - Bruster oblikovani
kraj; ~, connection plate - ploča
za kontinuitet, lamela za konti-
nuitet; ~, guide - kraj talasovoda,
kraj svetio voda; ~, laser rod -
kraj laserske šipke; ~ of circular
curve - kraj kružne krivine; ~ of
curve - kraj krivine; ~ of life -
kraj veka trajanja; ~ of restricted
area - znak prestanka; ~ of speed
limit - znak prestanka; ~ of
transition curve - kraj prelazne
krivine; ~,-plane - ravni kraj; ~,
polished - polirani kraj; ~, rea-
ction - oslonačka sila, sila na os-
loncu, reakcija; ~, switch - ulazna
skretnica, izlazna skretnica; ~,
tapered - zakošeni kraj; ~, tip-
ping - nasipanje sa strane; ~,
user - krajnji potrošač
MRecnlk
energy
endless-
~, band elevator - peternoster;
~, saw - trakasta testera
endogenous - endogeni, unutar
sistematski
endoreic region - endoreična oblast
endurance - izdržljivost, otpornost,
vek trajanja, trajnost; ~, limit -
granična izdržljivost; ~, test -
izdržljivost; ~, test in bending -
izdržljivost na savijanje; ~, teat
in flexure v. endurance test in
bending; ~, thermal - termalna
izdržljivost, termootpornost
endure - izdržavati, podnositi
enduring - trajanja, izdržavanje, du-
govečnost, trajnost, izdržavajući
energization - pobuda
energy - energija; ~, absorbed -
apsorbovana energija; ~, back-
-scattered - povratno rasejana ener-
gija; ~, black-body - energija
crnog tela; ~, correlation - ko-
relaciona energija; ~, cutoff -
granična energija, energija prekida,
energija praga; ~, extractable -
energija koja se može dobiti (iz
izvora); ~, flash-lamp - energija
blica, energija izvora svetlosti; ~,
geothermal - geotermalna ener-
gija; ~, incident radiant - ener-
gija upadnog zračenja; ~, initiation
- inicijalna energija, pobudna ener-
gija; ~, input - ulazna energija,
dovedena energija; ~, interaction
- energija interakcije, energija uza-
jamnog dejstva; ~, invested -
ulazna energija, dovedena energija;
~, lase - energija generacije; ~,
laser - laserska energija; ~, lasing
- energija generacije; ~, luminous
- svetlosna energija; ~, maser -
maserska energija; ~, mode -
energija načina (rada); ~, noise -
energija šuma, energija smetnji; ~
of light - svetlosna energija; ~ of
radiation - energija zračenja; ~,
output - izlazna energija; ~, peak
- vršna energija; ~ per mode -
energija načina, energija po načinu
(rada); ~ per pulse - pulsna ener-
gija, energija impulsa; ~, photon -
energija fotona, fotonska energija;
~, pulse - energija impulsa, im-

914
energy
pulsna energija; ~, quantum -
energija kvanta, kvantna energija;
~, radiant - energija zračenja; ~,
ray - energija snopa, energija
zraka; ~, reflected - reflektovana
energija; ~, released - ispuštena
energija; ~, resonance - rezo-
nantna energija; ~> rotation(al) -
rotaciona energija; ~, single-pulse
- jednoimpulsna energija; ~, spe-
cific output - specifična izlazna
energija; ~, stored - rezervna
energija, stokirana energija; ~,
translation(al) - pokretna ener-
gija, translaciona eneigija; ~, vi-
bration(al) - vibraciona energija,
oscilatorna energija; ~, write -
energija zapisa
engaged column - tročetvorni stub,
polustubac
engine - motor, mašina, stroj; ~,
laser - laserski motor; ~, photon -
fotonski motor
engineer - inženjer, konstruktor,
konstruisati, izraditi, projektovati;
~, advisory - konsultativni in-
ženjer; ~, assistent - asistirajući
inženjer; ~, chief project -
glavni inženjer projekta; ~, de-
sign - konstruktor, inženjer kon-
struktor; ~, development - in-
ženjer razvoja; ~, experimental
- inženjer eksperimenta, eksperi-
mentator; ~, inspecting - inže-
njer kontrole; ~, installation -
inženjer opreme; ~, maintenance
- inženjer održavanja; ~, opera-
ting - inženjer u proizvodnji; ~,
process control - inženjer kon-
trole procesa, tehnolog; ~, quality
control - inženjer kontrole kva-
liteta; ~, safety - inženjer HTZ,
inženjer bezbednosti; ~, service
- inženjer servisa, inženjer održa-
vanja (korišćenja); ~, utilization
- inženjer zadužen za eksploata-
ciju
engineering - tehnička razrada, in-
ženjerski poslovi, tehnički, inže-
njerstvo; ~, circuit - šemoteh-
nika; ~, constructional - kon-
strukciona tehnika, inženjersko pro-
jektovanje; ~, control - tehnika
kontrole; ~, design - tehnika
ehnancement
projektovanja, inženjersko projek-
tovanje; ~, development - in-
ženjerski razvoj; ~, environmen-
tal - tehnika razrade i proučavanja
uslova sredine; ~, equipment
of buildings - uređaj; ~, in-
dustries - mašinogradnja; ~,
laser - laserska tehnologija; ~,
levelling - tehnički nivelman;
~, maintenance - tehnika inže-
njerskog održavanja; ~, project
- razrada projekta; ~, quality -
tehnika obezbedenja kvaliteta; ~,
research - tehnička sredstva i
metode naučnog istraživanja; ~,
safety (-first) - tehnika sigur-
nosti; ~, standards - razrada
standarda; ~, statics - građevin-
ska statika; ~, system(s) - tehnika
(izrada) sistema, sistemsko plani-
ranje
engine house - ložionica; ~, shed
v. engine house
English -
~, bond - engleska veza, blok
veza; ~, cross bond - krstasta
veza; ~, method - engleska me-
toda u tunelogradnji; ~, style
park - engleski park
engobe - angoba; ~, coated roofing
tile - angobirani crep
engram - dvopredmetni hologram
engraving - kliše
enhanced - povećan, poboljšan, po-
višen
enhancement - povećanje, pobolj-
šanje, povišenje; ~, absorption
- povećanje apsorpcije; ~, aero-
dynamic - aerodinamičko pove-
ćanje^ ~, apparent - prividno
poboljšanje; ~, computer - ra-
čunarsko poboljšanje; ~, contrast -
- povećanje kontrasta; ~, data -
poboljšanje podataka; ~, digital
image - poboljšanje kvaliteta slike
(digitalnim metodama); ~, edge
- poboljšanje kontrasta; ~, fringe
- poboljšanje vidljivosti polja; ~,
image - poboljšanje kvaliteta sli-
ke; ~, image contrast - pobolj-
šanje kontrasta slike; ~, image-
tone - poboljšanje tona slike; ~,
mode-locking - poboljšanje sin-
hronizacije; ~, modulation -
915
uhancement
povećanje dubine modulacije; ~,
object - povećanje vidljivosti ob-
jekta; ~, picture - poboljšanje
kvaliteta slike; ~, pumping -
poboljšanje pumpanja; ~, reso-
lution - povećanje rezolucije; ~,
resonance - rezonantno poveća-
nje; ~, second-harmonic gene-
ration - povećanje efikasnosti ge-
nerisanja harmonika drugog reda;
~, sensitivity - povećanje oset-
ljivosti; ~, signal - povećanje
signala, poboljšanje signala; ~,
spatial frequency - poboljšanje
spektra prostornih frekvencija
enlargement - povećanje; ~, beam
- povećanje snopa, proširenje sno-
pa; ~, hologram - povećanje
holograma; ~, image - povećanje
slike
ennumeration of vehicles - bro-
janje saobraćaja
enquiry - potražnja; ~, office -
biro za adrese
enrichment - aplikacija, profilacija,
obogaćenje; ~, laser isotope -
lasersko obogaćenje izotopa
ensemble - celina, grupa, mnoštvo
sveukupnost sistema, ansambl; ~
nonmaintained - neizdržavani si-
stem; ~, statistical - statistička
sveukupnost; ~, technological -
tehnološka celina, tehnološki si-
stem
entablature - završni venac, glavni
venac
entasis - entazis
enterprise - preduzeće
entrance - ulaz, prilaz, vrata, ka-
pija; ~, hali - predsoblje, ulazni
hol, hol; ~, porch - ulaz; ~,
waveguide - talasovodni ulaz
enter - ući u, ulaziti, zavesti, uneti,
prodreti, unositi, zapisati
entresol - međusprat, mezanin
entry - predsoblje; knjiženje, uno-
šenje u katalog, zapis, zabeleška;
~, form - obrazac prijave; ~
visa - ulazna viza
enumeration - nabrajanje
envelope - omotač, anvelopa; ~, environment-proofed - dokazan u
confidence - granica pouzdanja;
~, distorted - izobličeni omotač;
~, flashlamp - omotač impulsa environs - okružujuća sredina
environ*
blica (fleša); ~, flat-topped -
omotač sa pljosnatim grebenom;
~, giant-pulse - omotač gigant-
skog impulsa; ~, input - omotač
na ulazu, ulazni omotač; ~, out-
put - omotač na izlazu, izlazni
omotač; ~, pulse - omotač im-
pulsa; ~, pulse-train - omotač
povorke impulsa; ~, signal -
omotač signala; ~, spectrum -
omotač spektra, spektralni omotač
environment - sredina, čovekova
okolina, životna sredina, spoljni
uslovi; ~, accelerated-ageing -
prinudno starenje u spoljnim uslo-
vima; ~, actual-use - sredina
stvarne upotrebe; ~, adverse -
nepodesna (štetna) sredina; ~,
application v. use environment;
artificial - veštačka okolina; ~,
atmospheric - atmosferska sre-
dina; ~, combined - kombinova-
na sredina; ~, controlled -kon-
trolisana sredina; ~, critical -
kritična sredina; ~, cryogenic -
kriogena sredina; ~, design -
sredina konstrukcije, uslovi sredine
pri projektovanju; ~, dynamic
- dinamička sredina; ~, exotic -
egzotična sredina; ~, hazardous
- opasna sredina; ~, high-tem-
perature - sredina sa visokom
temperaturom; ~, hostile - agre-
sivna sredina; ~, local - lokalna
sredina; ~, maintenance - sre-
dina održavanja, uslovi sredine pri
održavanju; ~, natural - pri-
rodna sredina; ~, severe - oštra
sredina, oštri uslovi okoline; ~,
simulated - simulirana sredina,
imitirani uslovi sredine; ~, stan-
dard - normalna sredina, normalni
uslovi okoline; ~, use - sredina
upotrebe, uslovi okoline upotrebe;
~, weater - vremenski uslovi,
vremenska sredina; ~, working
- radna sredina
environmental - spoljni, okružu-
jući, sa spoljnim uslovima, u us-
lovima sredine
uslovima sredine, ispitnan u uslo-
vima okoline
 enzymes
enzymes - enzimi
EP-additives - aditivi za visoke
pritiske
EP-lubricants - maziva za visoke
pritiske
epicycloid - epicikloida
epidote - epidot
epigene action - lokalni poreme
ćaj
epilayer - epitaksijalni sloj
epitaxy - epitaksija; ~, molecu
lar beam - epitaksija molekular
nog snopa; ~, selective - selek'
tivna epitaksija
epoch - epoha, period, momenat
(vremena); ~, entry - momenat
ulaza
equal - jednak, ravan; ~ in quality
- jednak po kvalitetu, istog kvali
teta; ~, exactly - potpuro jed-
nak; ~, numerically - brojčano
jednak
equalising earthwork - izravnanje
masa
equalization - izravnanje, korekcija,
kompenzacija; ~, adaptive - adap-
tivna korekcija; ~, aperture -
korekcija otvora; ~,'level - ko-
rekcija nivoa; ~, ripple - korek-
cija pulsiranja; ~, thermal -
termalizacija, termalna korekcija
equalize - izravnati, korigovati, kom-
penzirati
equalizer - korektor, kompenzator,
izravnač; ~, adaptive - adaptivni
korektor;'~, attenuation - kom-
penzadoni oslabljivač; ~, delay -
kompenzator kašnjenja; ~, distor-
tion - korektor izobličenja; ~,
multipath channel - višekanalni
korektor; ~, wavefront - ko-
rektor talasnog fronta
equation - jednačina, formula; ~,
basic - osnovna jednačina; ~,
combined (coupled) - kombino-
vana (vezana) jednačina; ~, co-
variance - kovarijaciona jednačina,
jednačina kovarijanse; ~, crite-
rion - jednačina kriterijuma; ~,
decision - jednačina odluke; ~,
design - proračunska jednačina;
~, dispersion - jednačina dis-
perzije; ~, eigenvalue - jednačina
sopstvene vrednosti; ~, eikonal
- ejkonalna jednačina; ~, empi-
rical - empirijska jednačina; ~,
error - jednačina grešaka; ~,
estimated - empirijska jednačina;
~, estimating - jednačina iz
čijeg se rešenja nalazi odluka;
~, Gabor - Gaborova jednačina;
~, holographic - holografska
jednačina; ~, image (imaging)
- jednačina slike; ~, inventory
- jednačina za praćenje zaliha;
~, lidar - osnovna jednačina
slike; ~ of correlation - jed-
načina korelacije; ~, radiative
transfer - jednačina prenosa zra-
čenja; ~, rate - jednačina brzine,
kinetička jednačina; ~, regression
- jednačina regresije, korelaciona
jednačina; ~, self-induced trans-
parency - jednačina samoindu-
kovane transparencije; ~, trans-
fer - jednačina prenosa; ~, trans-
formation - jednačina transfor-
macije; ~, trichromatic - jed-
načina boje, trobojna jednačina;
~, value - jednačina vrednosti;
~, wave - talasna jednačina; ~,
wavefront-matching - jednačina
usaglašavanja talasnog fronta
equilateral arch - gotski svod
equilibrium - ravnoteža, ravnotežno
stanje; ~, collisional - koliziona
ravnoteža; ~, moisture content
- uravnotežena vlažnost; ~ of
moments - ravnoteža momenata;
~, radiant - radijaciona ravno-
teža
equipment - oprema, aparatura;
~, accessory - pomoćna oprema;
~, communication - komunika-
ciona oprema; ~, countermea-
sures - oprema za protivmere;
~, electronic warfare - oprema
za elektronsku borbu; ~, electro-
optical - elektrooptička oprema;
~, guidance - oprema za vođe-
nje; ~, holographic - holograf-
ska oprema; ~, homing - oprema
za samonavodenje; ~, imaging
- oprema za formiranje slike;
~, interferometric - interfero-
metarska oprema; ~, laser - la-
serska aparatura; ~, laser-cut-
ting - laserska aparatura za re-
equipment 917
žanje; ~, laser surgical - laser-
ska hirurška aparatura; ~, map-
ping - kartografska oprema; ~,
outdoor - oprema u slobodnom
prostoru; ~, pilot-production -
oprema poluindustrijske (probne)
proizvodnje; ~, preproduetion -
oprema za pripremu, oprema pret-
proizvodnje; ~, processing -
tehnološka oprema; ~, produc-
tion - proizvodna oprema; ~,
prototype - prototipska oprema,
model (prototip) opreme; ~, qua-
lity control - oprema za kontrolu
kvaliteta; ~, ranging - aparatura
za merenje udaljenosti; ~, rebuilt
- prepravljena (remontovana) o-
prema; ~, reception ~ prijemna
aparatura; ~, recording - apa-
ratura za zapisivanje; ~, repair
- oprema za popravke; ~, sophi-
sticated - složena oprema; ~,
standard - standardna oprema,
standard za opremu; ~, standby
- pomoćna oprema, rezervna o-
prema; ~, substandard - oprema
ispod standarda; ~, tailor-made
- oprema izrađena po narudžbini;
~, technological - tehnološka o-
prema; ~, testing - ispitana
aparatura; ~, transmission -
prodajna aparatura; ~, trimming
- aparatura za podešavanje; ~,
unattended - oprema bez nad-
gledanja, potpuno automatizovana
oprema
equipped - opremljen, snabdeven
sa
equiscalar surface - ekviskalarna
površina
equivalence - ekvivalencija; ~,
optical - optička ekvivalencija
equivalent - ekvivalent; ~, digital
- digitalni ekvivalent; ~, holo-
graphic - holografski ekvivalent;
~, integrated - integralni ekvi-
valent; ~, optical - optički ekvi-
valent
erase - brisati, skidati
eraser - brisač; ~, laser - laserski
brisač
erasing - brišući, brisač; ~, optical
- optički brisač
error
erasure - brisanje, skidanje; ~,
hologram - brisanje holograma;
~, image - brisanje slike; ~, im-
perfect - nepotpuno brisanje; ~,
magnetic - magnetsko brisanje;
~, optical - optičko brisanje;
~, selective - selektivno brisanje;
~, thermal - termalno brisanje
erdmengermann's volumenome-
ter - erdmengermanov volumeno-
metar
erection - montaža; ~, scaffold
- montažna skela
erector - erektor
erosion - erozija, razaranje; ~,
corrosion - koroziona erozija; ~,
heat - toplotna erozija; ~, high-
temperature - erozija pod dej-
stvom visoke temperature; ~, me-
chanical - mehanička erozija; ~,
rain - erozija kišom; ~, s a n d -
erozija peskom; ~, surface -
erozija površine, površinska ero-
zija
erosion-resistant - otporan na ero-
ziju
erosive - erozivan, koji stvara ero-
ziju
errata - spisak grešaka
erratic - pogrešan, netačan; za-
bludno; ~, river course - div-
ljanje reke
erroneous - pogrešan, zabludno
error - greška, pogreška, odstupa-
nje; ~, alignment - greška u
centriranju, greška podešavanja; ~,
boresight - greška u vođenju;
~, burst - grupa grešaka, paket
grešaka; ~, frequency - frek-
ventna greška; ~, guidance -
greška vođenja; ~, image (ima-
ging) - izobličenje slike; ~, inter-
ference - interferentna greška;
~, mapping - kartografska gre-
ška; ~, misalignment - greška
u podešavanju; ~, numerical -
brojčana greška; ~ of calculation
- greška kalkulacija; ~, optical
- optička greška, optičko izobliča-
vanje; ~, output - greška izlaza
(izlaznih veličina); ~, parallax
- paralaksna greška; ~, periodic
- periodična greška; ~, permis-
sible - dozvoljiva greška; ~, phase

918
error
- fazna greška, neusaglašenost faza;
~, pointing - greška gađanja,
greška viziranja; ~, primary -
primarna greška; ~, probable -
verovatna greška; ~, quantiza-
tion - greška diskretizacije; ~,
range - greška po daljini; ~, rea-
ding - greška očitavanja; ~, re-
cognition - greška prepoznavanja;
~, reconstruction - greška pri
rekonstrukciji; ~, relative fre-
quency - relativna frekventna gre-
ška; ~, sampling - greška uzor-
kovanja; ~, scaling - greška u
razmeri; ~, timing - greška sin-
. hronizacije, greška u vremenu;
~, tracking - greška praćenja; ~,
unintentional - nenamerna gre-
ška; ~, unrecoverable - nepo-
pravljiva greška; ~, wavefront
- greška talasnog fronta, aberacija
talasnog fronta
error-free - bez grešaka
eruptive rocks - eruptivne stene
escalator - pokretne stepenice
escutcheon - šild za vrata; ~, plate
with knob - šilt sa dugmetom
espagnolette - baskila; ~, bolt -
espanjolet
esplanade - esplanada
essay - proba, opit, test, podvrgnuti
opitu, ispitivati
establishing norms - normiranje,
snimanje normi; ~, standards
- normiranje, snimanje normi
establishment - preduzeće, pogon,
radionica, zavod
estimability - ocenjivost
estimable - ocenjiv
estimate - ocena, procena, pred-
račun, oceniti, proceniti; ~, ab-
solute - apsolutna procena; ~,
admissible - dozvoljiva procena;
~, asymptotically efficient -
asimptotički efektivna procena; ~,
best - najbolja procena; ~, com-
bined - kombinovana procena;
~, conservative - konzervativna
procena, ocena sa rezervom; ~,
consistent - konsistentna procena;
~, correlated - korelisana pro-
cena; ~, eye - ocena „odoka",
približna ocena; ~, global - glo-
balna ocena; ~, graphical - gra-
estimation
fička ocena; ~, invariant - in-
varijantna ocena; ~, large samđel
- ocena na bazi velikog uzorka;
~, linear unbias(s)ed - linearna
nepodešena ocena (procena); ~,
local - lokalna procena; ~, long-
term - dugoročna procena; ~ of
probability - ocena verovatnoće;
~, preliminary - preliminarna
procena; ~, probability - pro-
cena verovatnoće; ~ ratio - pro-
cena odnosa; ~, recursive - re-
kurentna procena; ~, regular -
regularna procena; ~, risk -
procena rizika; ~, rough - gruba
procena; ~, sample - procena
na bazi uzorka; ~, sequential -
redosledna procena; ~, stable -
postojana procena; ~, standard
- standardna procena; ~, statis-
tical - statistička procena; ~,
tabular - tabelarna procena; ~,
usual - obična (uobičajena) pro-
cena
estimated - procenjen, ocenjen
estimating - procenjujući, proce-
njivanje
estimation - ocenjivanje, procenji-
vanje, iznalaženje procene; ~, a-
daptive - adaptivna procena; ~,
analytical - analitičko procenji-
vanje; ~, comparative - kompa-
rativno procenjivanje, uporedno o-
cenjivanje; ~, cost - procenjivanje
troškova, predračun troškova; ~,
crude - grubo procenjivanje; ~,
direct - direktno procenjivanje;
~, empirical - empirijsko proce-
njivanje; ~, error - procenjivanje
greške; ~, error probability -
procena verovatnoće greške; ~,
graphical - grafičko procenjivanje;
~, harmonic - harmonična pro-
cena; ~, independent - nezavisno
procenjivanje; ~, indirect - in-
direktno procenjivanje; ~, inte-
gral - integralno procenjivanje;
~, least squares - procena meto-
dom najmanjih kvadrata; ~, maxi-
mum-likelihood - procena me-
todom maksimalne podobnosti; ~,
multivalued - procena sa više
vrednosti; ~, nonlinear - neline-
arna procena; ~, optimal - opti-
estimation 919
malna procena; ~, optimum - evaluable - ocenjiv, procenjiv
optimalna procena, procena opti-
muma; ~, quantitative - kvan-
titativna procena; ~, quantum
- kvantna procena; ~, reliability
- procena pouzdanosti; ~, sim-
plified - pojednostavljena pro-
cena; ~, simultaneous - istovre-
mena procena; ~, state - procena
stanja; ~, statistical - statistička
procena; ~, subjective - subjek-
tivna procena
estimator - ocenjivač; ~, maxi-
mum-likelihood - ocenjivač mak-
simalne sličnosti; ~, phase - fazni
ocenjivač, estimator faze
estrade - estrada
estuary - ušće
etalon - etalon, pramera; ~, air-
spaced - etalon sa vazdušnim
procepom; ~, birefringent -
dvostruko prelamajući etalon; ~,
dummy - neselektivni etalon; ~,
Fabry-Perot - Fabri-Pero etalon;
~, frequency-selective -frekvent-
no selektivni etalon; ~, mode-
selective - etalon sa selekcijom
načina; ~, reflecting (reflection)
- reflektujući etalon; ~, resonant
- rezonantni etalon; ~, selective
- selektivni etalon; ~, single-
frequency - jednofrekventni eta-
lon; ~, subcavity - etalon sa
unutrašnjom šupljinom; ~, trans-
mission - etalon prozračnosti
etching - nagrizanje, najedanje, eco
vanje; ~, chemical - hemijsko
nagrizanje; ~, circuit - nagriza-
nje kola; ~, ion - jonsko nagri
žanje; ~, thermal - termičko na-
grizanje
Euler -
~, buckling load - kritična sila
pritiska, Ojlerova sila; ~, crip-
ping load - kritična sila pritiska
Ojlerova sila
Euler's -
~, constant - Ojlerova konstanta
~, differential equation - Ojle
rova diferencijalna jednačina; -•
formula - Ojlerov obrazac
European Machine Tool Exhibi
tion - Evropska izložba alatnih
mašina
event
evaluate - oceniti, proceniti, odre-
diti vrednost
evaluation - ocena, određivanje,
procenjivanje; ~, development
acceptance system status - pri-
jemna procena razvoja statusa si-
stema; ~, economic - ekonomska
procena; ~, engineering - inže-
njerska procena; ~, environmen-
tal - procena sredine (okoline);
~, image quality - ocena kvaliteta
slike; ~, laboratory - laborato-
rijska procena; ~, longevity -
procena dugotrajnosti; ~, mate-
rials - procena materijala; ~ of
control - procenjivanje kontrole;
~ of fidelity - ocena vrednosti
reprodukcije; ~, of quality -
procenjivanje kvaliteta; ~, opera-
tional - procena u uslovima koriš-
ćenja; ~, performance - pro-
cena performanse; ~, photome-
tric - fotometrijska ocena; ~, pre-
ventive - profilaktička procena;
~, product - procena proizvoda;
~, progress - procena postignu-
tih rezultata, procena progresa;
~, qualitative - kvalitativna pro-
cena; ~, spectroscopic - spektro-
skopska ocena; ~, statistical -
statistička procena; ~, technical
- tehnička procena; ~, tolerance
- procena tolerancije; ~, visual
- vizuelna procena
evaluator - merač; ~, laser energy
- merač energije lasera
evaporator - isparivač; ~, laser
- laserski isparivač
evaporimeter - evaporimetar
evaporograph - evaporograf; ~,
imaging - evaporograf sa slikom
evening edition - večernje izdanje;
~, entertainment - večernja pri-
redba
event - slučaj, događaj, ishod, re-
zultat; ~, accidental - slučajni
događaj; ~, antecedent - pret-
hodeći događaj; ~, arbitrary -
arbitražni događaj; ~, casual -
slučajni događaj; ~, cartain -
izvestan događaj; ~, chained -
lančani događaj; ~, chance -
slučajni događaj; ~, collision

920
event
- sudar, jedinični sudar; ~, com-
patible - podnošljiv događaj; ~,
complementary - komplementar-
ni (dopunski) događaj; ~, com-
plex (compound) - složen (kom-
pleksan) događaj; ~, consecu-
tive - sledeći događaj, konsekuti-
van događaj; ~, critical - kri-
tični događaj
everlasting - dugotrajan, otporan
evidence - evidencija, dokaz, poda-
tak (iz opita), očevidnost, svedo-
čanstvo; ~, experimental - ekspe-
rimentalna evidencija; ~ of fa-
tigue - svedočanstvo zamora
evolute - evoluta
evolution - evolucija; ~, pulse -
evolucija impulsa; ~, spatial -
prostorna evolucija; ~, time (tem-
poral) - vremenska evolucija
exact - egzaktan, precizan, tačan,
iznuđivati, iznuditi
exaggerated ^ preuveličan, preteran
exaggeration - preterivanje; ~ of
conditions - preuveličavanje uš-
lo va; ~, vertical - vertikalno pre-
terivanje
examination - ispitivanje, posmat-
ranje, istraživanje, ekspertiza, pro-
vera, ispit; ~, close - podrobno
ispitivanje; ~, critical - kritično
ispitivanje; ~, destructive - ra-
zorno ispitivanje; ~, final - fi-
nalno ispitivanje; ~, macrogra-
phic - makrografsko ispitivanje; ~,
magnetic - magnetsko ispitivanje;
~, metallographic - metalograf-
sko ispitivanje; ~, micrographic
- mikrografsko ispitivanje; ~,
microscopic - mikroskopsko is-
pitivanje; ~, nondestructive -
nerazarajuće ispitivanje; ~ of pas-
sports - kontrola pasoša; ~,
penetrating - penetraciono ispi-
tivanje; ~, periodical - perio-
dično ispitivanje; ~, qualitative -
kvalitativno ispitivanje; ~, quan-
titative - kvantitativno ispitivanje;
~, radiological - radiološko ispi-
tivanje; ~, semidestructive -
polurazorno ispitivanje; ~, tho-
rough - svestrano ispitivanje; ~,
ultrasonic - ultrazvučno ispiti-
excitation
vanje; ~, visual - vizuelno is-
pitivanje
examine - ispitati, istražiti; to ~
for wear - ispitati na habanje
(trošenje)
examiner - ispitivač, istraživač
excavated material - odron
excavation - iskop, kopanje
excavator - bager
exceedance - prevazilaženje, preba-
civanje
exceeding the specified time limit
- prekoračenje roka
excel - nadmašiti, prevazići, preteći,
isticati se, odlikovati se
excellence - izvrsnost, savršenost,
odlika, preimućstvo, visoki kvalitet
excentric-
~, compression - ekscentrični
pritisak; ~, load - ekscentrično
opterećenje; ~, tension - ekscen-
trično zatezanje
excentricity - ekscentričnost; ~ of
the medulla - ekscentričnost
srca; ~ of the pith v. excentri-
city of the medulla
exemption from (customs) duty -
oslobođenje od carinskih dažbina
excess - prekoračenje, preterivanje,
eksces, porast; ~, population -
preterani rast stanovništva
excessive - ekscesivan, prekomeran,
preteran, neobičan
exchange - zamena, razmena; ~,
charge - razmena naelektrisanja;
~, collisional - koliziona razmena,
razmena sudarom; ~ of adver-
tising material - razmena oglas-
nog mat;rijala; ~ of goods -
razmena dobara; ~ of views -
razmena mišljenja, razmena ideja
exchangeable - zamenljiv
excimer - eksimer (dvoatomski mo-
lekul sa jednim pobuđenim ato-
mom); ~, singlet - singletni ek-
simer; ~, triplet - tripletni ek-
simer
excitation - pobuda; ~, charge-
-exchange - pobuda sa promenom
naelektrisanja; ~, chemical -
hemijska pobuda; ~, dissociative
- disocijativna pobuda; ~, distri-
buted - raspodeljena pobuda; ~,
double-discharge - pobuda sa
expectancy
excursion - ekskurzija, odstupanje,
dvojnim pražnjenjem; ~, electrical razlaz; ~, beam - odstupanje
- električna pobuda; ~, electron- snopa; ~, frequency - frekventno
»beam-trigger - pobuda sa elek- odstupanje; ~, signal - odstu-
tronskim okidanjem; ~, electronic
panje signala
- elektronska pobuda; ~, flash-
-lamp - pobuda blicom, svetlosna execution - izvršavanje, funkcio-
pobuda; ~, gas-dynamic - gasno- nisanje, ispunjavanje, obavljanje, iz-
dinamička pobuda; ~, giant-pulse rada
- pobuda velikim impulsom; ~, exempt - van kontrole, bez uprav-
guide - pobuda talasovoda, pobuda
ljanja
svetlovoda; ~, impact - udarna exhaust system - odušni kanali
pobuda; ~, impulse - impulsna
exhibit - izložbena roba, izložbeni
pobuda; ~, insufficient - nedo- predmet, eksponat
voljna pobuda; ~, longitudinal - exhibition - izložba; ~, area -
longitudinalna pobuda; ~, mode- izložbena površina; ~ of inven-
-locked (pulse) - pobuda sinhro- tions - sajam pronalazaka; ~
nizovanim impulsom; ~, mono- stand installation - oprema sa-
chromatic - monohromatska po- jamskog štanda
buda; ~, multiphoton - multi- exogenous - egzogeni, unutarsis-
fotonska pobuda; ~, multiple- temski
-step - višestepena pobuda; ~, exoreic region - egzoreična oblast
nonuniform - nehomogena po- expanded matal ceiling - rabic-
buda; ~, picosecond pulse -
-tavanica; ~, metal lathing -
pobuda pikosekundnim impulsom;
~, pulsed - impulsna pobuda; ~, rabic-mreža
radiant - pobuda zračenjem, radi- expander - ekspander, raširivač; ~,
jaciona pobuda; ~, recombination beam - ekspander snopa; ~,
- rekombinaciona pobuda; ~, ro- reflex beam - refleksni ekspander
tational - rotaciona pobuda; ~, snopa
saturable - pobuda zasićenja; ~, expanding cement - ekspanzivni
selective - selektivna pobuda, ne- cement
ravnotežna pobuda; ~, selective expansion - ekspanzija, širenje, dila-
mode - selektivna pobuda načina tacija; ~, adiabatic - adijabatsko
rada; ~, shock - udarna pobuda; širenje; ~, aerodynamic - aero-
~, short pulse - pobuda kratkim dinamičko širenje; ~, anisotropic
impulsom; ~, short wavelenght - anizotropno širenje; ~, bearing -
- kratkotalasna pobuda; ~, sym- pokretno ležište; ~, drum - eks-
metrical - simetrična pobuda; panzioni sud; ~, gas-dynamic -
~, transverse - transverzalna po- gasdinamičko širenje; ~, joint -
buda; ~, traveling-wave - po- dilataciona spojnica; ~, joint with
buda progresivnog talasa; ~, two- filling - prostorna spojnica; ~,
-photon - dvofotonska pobuda; ~, nonequilibrium - neravnotežno
two-step - dvostepena pobuda; ~, širenje; ~ of concrete - širenje
vibrational - vibraciona pobuda; betona; ~, opening - dilatacioni
~, waveguide - pobuda talaso- razmak; ~, pipe - kompenzaciona
cev; ~, plasma - razletanje plazme;
voda
~, shim - dilatacioni uložak; ~,
exciter - pobudivač; ~, laser -
laserski pobudivač; ~, universal - tank - ekspanzioni sud, sud za ši-
renje
univerzalni pobudivač
exciton - eksiton; ~, bound - ve- expectancy - nadanje, iščekivanje
zani eksiton; ~, free - slobodni (v. i expectation); ~, delivery -
eksiton očekivanje isporuke, nada u ispo-
exclude - isključiti, isključivati, iz- ruku; ~, repair - očekivanje po-
pravke
baciti
 expectation
expectation - iščekivanje, nada, oče-
kivanje, nadanje, izgled za buduć-
nosti ~, mathematical - mate-
matičko očekivanje; ~ of life -
očekivani vek trajanja
expected - očekivan
expedient - sredstvo, metod; po-
godan, podesan; racionalan
expendable - proširiv, potrošan,
upotrebljiv
expendability - proširivost, moguć-
nost proširivanja
expenditure - trošenje, izdvajanje,
utrošak, potrošnja, ulaganje
expenses - troškovi, izdaci; ~,
depreciation - amortizacioni otpis;
~, maintenance - troškovi (izdaci)
održavanja; ~, operating — ope-
rativni izdaci; ~, overhead -
izdaci za tekuće potrebe; ~, pre-
paration - izdaci za pripremu
(proizvodnje); ~, quality - izdaci
zaobezbedenjekvaliteta; ~, repair
- izdaci na popravke; ~, running
- izdaci za eksploatisanje; ~,
service - izdaci za servis (opslu-
živanje); ~, storage - izdaci za
uskladišten je; ~, warranty - iz-
daci za garantne popravke; ~,
working - eksploatacioni izdaci
experience - iskustvo, vičnost, ogled,
znanje, kvalifikacija, staž; ~, ope-
rating - radno iskustvo
experienced - iskusan, vičan, kva-
lifikovan, sa stazom
experiment - eksperiment, opit,
ogled, eksperimentisati; ~, ar-
bitrary - arbitražni eksperiment;
~, auxiliary - pomoćni eksperi-
ment; ~, blank (blind) - fiktivni
eksperiment, šlepa proba; ~, check
- kontrolni eksperiment; ~, com-
bined - kombinovani eksperiment;
~, comparable - uporedljiv eks-
periment; ~, complex - komplek-
san eksperiment; ~, control - kon-
trolni eksperiment; ~, controlled -
kontrolisani eksperiment; ~, cor-
relation - korelacioni eksperiment;
~, damage - eksperiment sa ošte-
ćenjem; ~, designed - planirani
eksperiment; ~, detailed - de-
taljni eksperiment; ~, diagnostic
- dijagnostički eksperiment; ~, |
922 explicit
dummy - slepi (fiktivni) ekspe-
riment; ~, feasibility - ekspe-
riment sa ciljem da se proveri mo-
gućnost ostvarenja, eksperiment fi-
zibilnosti; ~, field - eksperiment
na mestu (u uslovima) upotrebe; ~,
full-scale - eksperiment na mo-
delu prirodne veličine; ~, holo-
graphic - holografski eksperiment;
~, independent - nezavisan eks-
periment; ~, industrial - indus-
trijski eksperiment; ~, initial -
početni eksperiment; ~, inter-
ference - interferentni eksperiment;
~, laboratory - laboratorijski eks-
periment; ~, large-scale - ekspe-
riment većeg obima; ~, laser -
laserski eksperiment; ~, long-
-term - dugotrajni eksperiment; ~,
model - eksperiment na modelu;
~, operational - radni eksperi-
ment; ~, pilot - probni eksperi-
ment; ~, preliminary - prethodni
eksperiment; ~, quality - ekspe-
riment za određivanje kvaliteta; ~,
ranking - uporedujući eksperiment;
~, replicated - ponovljeni ekspe-
riment; ~, scientific - naučni
eksperiment; ~, self-beating -
eksperiment sa samoizbijanjem; ~,
short-term - kratkoročni ekspe-
riment; ~, significant - značajan
eksperiment; ~, simple - jednos-
tavan eksperiment; ~, small-
-scale - eksperiment manjeg obima;
~, split-plot - eksperiment sa
podeljenim dijagramom; ~, sta-
tistical - statistički eksperiment;
~, unit - jedinični eksperiment; ~,
unreplicated - neponovljeni eks-
periment; ~, well-planned -
dobro isplanirani eksperiment
experimental - eksperimentalan; ~,
road - opitna deonica
experimentation - vršenje ogleda,
eksperimentisanje
expert - ekspert, specijalista, iskusan;
~, delegation - delegacija struč-
njaka
expiration - okončanje, isticanje roka,
prekidanje
explicit - eksplicitni, u javnom ob-
liku, izrican, otvoren; ~, function
- eksplicitna funkcija
exploration 923
exploration - istraživanje; ~, bo-
ring - probno bušenje
explosion - eksplozija; ~, laser-
-driven (laser induced) - laserski
indukovana eksplozija
explosive - eksploziv
exponent - eksponent, dati stepen,
tip, ob/azac
exponential - eksponencijalni, po-
kazivački
exponentiality - eksponencijalnost,
eksponencijalna zavisnost
exportation) - izvor, izvoz
export-
~, enterprise - izvozno preduzeće;
~, firm - spoljnotrgovinsko pre-
duzeće; ~, licence - dozvola iz-
voza; ~, market - spoljnotrgo-
vinsko tržište; ~, possibilities -
mogućnost izvoza (pl.)j ~, trade -
spoljna trgovina
exporter - spoljnotrgovinsko predu-
zeće
exporting country - zemlja izvoznik
exposed - izložen, podvrgnut, ne-
zaštićen, go
exposition - ekspozicija
exposure - ekspozicija, eksponi-
ranje, izlaganje, ozračen je; ~, at-
mospheric - izlaganje atmosferi-
lijama; ~, brief- kratko izlaganje;
coloring - ekspozicija pri bojenju;
~, companion - ekspozicija upo-
ređenja; ~, concomitant - pra-
teće izlaganje; ~, continuous -
naprekidno izlaganje; ~, double -
dvojna ekspozicija; ~, environ-
mental - izlaganje uslovima sre-
dine; ~, experimental - ekspe-
rimentalno izlaganje; ~, hologram
- hologramska ekspozicija; ~, hu-
midity - izlaganje vlažnosti (vlazi);
~, indefinite - neograničeno iz-
laganje; ~, initial - početno iz-
laganje; ~, integrating - inte-
graciona ekspozicija; ~, laser -
laserska ekspozicija; ~, long-term
- dugoročno izlaganje; ~, ma-
ximum permissible - maksi-
malno dozvoljena ekspozicija; ~,
multiple - višestruka ekspozicija;
~, repeated - ponovljeno izla-
ganje; ~, safe - sigurna ekspozi-
cija, sigurna doza ozračenja; ~,
extraction
short(-term) - kratkoročno izla-
ganje; ~, sinewave - sinusoidalna
ekspozicija; ~, single - jedno-
kratna ekspozicija; ~,single-pulse
- jednoimpulsna ekspozicija; ~,
successive - sukcesivna ekspozicija,
uzastopna ekspozicija; ~, sunlight
- izlaganje sunčevoj svetlosti; ~,
weather - izlaganje atmosferskim
uticajima
express dry cleaning - ekspres čiš-
ćenje; ~, goods - brzovozna roba
expression - izraz, iskazivanje, izra-
žavanje; ~, approximate - prib-
ližno izražavanje; ~, average -
prosečno izražavanje, prosečan iz-
raz; ~, exact - tačno izražavanje,
tačan izraz; ~, graphic - grafičko
izražavanje, grafički prikaz; ~,
mathematical - matematički izraz
extempore - nespremno, vremenski,
nepripremljen
extension - produženje, povećanje,
širenje; ~, cavity - produženje
šupljine; ~, coherence - kohe-
rentno produženje; ~, coherence-
-length - povećanje koherentnosti;
~, ladder - merdevine na izvla-
čenje; ~ of space - proširenje
površine; ~ of term of payment -
odlaganje plaćanja; ~ of the v i s a -
produženje važenja vize; ~ of
time - produženje roka; ~, sheme
- plan proširenja; ~, spatial -
prostorno širenje
extent - obim, stepen, veličina, iaz-
mere; ~ of damage - veličina
štete; ~ of error - veličina greške
external-
~, forces - spoljne sile; ~, reveal
- zubac; ~, stairs - spoljne ste-
penice; ~, wall - obimni zid
extinction - slabljenje, prigušivanje;
gašenje, prekidanje; ~, aerosol -
slabljenje aerosola; ~, selective -
selektivno slabljenje
extra - ekstra, poseban, zaseban, više
klase, dopunski; ~, charge - po-
većanje cene; ~, charges - van-
redni troškovi (pl.);
extra-heavy - posebno težak
extraction - vađenje, ekstrakcija, od-
vođenje; ~, automatic - auto-
matsko odvođenje; ~, beam -
extraction
odvod snopa; ~, energy - odvod
energi je; ~, information - odvod
informacije; ~, power - odvod
snage
extractive crystallisation - ekstrak-
tivna kristalizacija; ~, distillation
- ekstraktivna destilacija
extrados - zasvođe, leđa svoda,
ekstrados
extrapolate - ekstrapolirati
extrapolation - ekstrapolacija; ~,
arithmetic - aritmetička ekstra-
polacija; ~, curve - ekstrapoli-
ranje krive; ~, geometric - geo-
metrijska ekstrapolacija; ~, linear
- linearna ekstrapolacija; ~, lo-
garithmic(al) - logaritamska eks-
trapolacija; ~, optimum - opti-
malna ekstrapolacija; ~, point-to-
-point - ekstrapolacija od tačke do
tačke; ~, polynomial - poli-
nomna ekstrapolacija
extreme - ekstreman, krajnji, ekstre-
malni, krajnji slučaj; ~, environ-
mental - ekstremi sredine; ~,
experimental - eksperimentalni
ekstremi; ~, sample - ekstremi
uzorka
extremum - ekstremum (minimum
ili maksimum)
924 eyewear
extruded interlocking tile - vučen
utoren crep
extrusive flow - sliv; ~, rocks -
površinske stene, ekstruzivne stene,
vulkani ti
eye - oko; ~, electric - foto-element,
električno oko; ~, laser - laserski
prijemnik
eyeglass - otvor za osmatranje, okno
za osmatranje
eyeguard - ekran za zaštitu oka
eyehole - kontrolno okno za vrata
eyelens - očno sočivo, okular
eyepiece - okular; ~, achromatic -
ahromatični okular; ~, autocol-
limating - okular sa sopstvenom
kolimacijom; ~, compensanting -
kompenzacioni okular; ~, focusing
- fokusirajući okular; ~, mono-
cular - monookular; ~, orthos-
copic - ortcskopski okular; ~,
pancratic - okular sa promenlji-
vim povećanjem; ~, zoom - oku-
lar sa promenom fokusa
eveshield - ekran za zaštitu očiju; ~,
safety - sigurnosni ekran
eyewear - naočare; ~, protective -
zaštitne naočare
fabric - građevina, zgrada, tvore-
vina (fig.)j tkanina, sastav, struk-
tura; tkivo, sklop, fabrikat
fabricate - izraditi, tvoriti, praviti,
proizvoditi; fabrikovati, sastavljati
iz gotovih delova; sklapati
fabrication - proizvodnja, izrada,
fabrikacija; izrađivanje, prerada; ~,
batch - u šaržama; u grupama,
grupna izrada; ~ diode - proiz-
vodnja diode; ~ guide - proiz-
vodnja talasovoda, proizvodnja svet-
lovoda; ~ kinoform - proizvodnja
kinoforma, sinteza kinoforma; ~
- on-site - izrada na mestu, sastav-
ljanje na mestu; ~ optical inte-
grated circuit - proizvodnja op-
tičkih integralnih kola; ~ pellet -
proizvodnja sinterovanih kuglica
(pločica); ~ system - proizvodni
sistem; ~ waveguide - proiz-
vodnja talasovoda
face - lice, prednja strana, površina;
fasada; ~ brick - fasadna (obložna)
opeka; ~ cleaved - cepljiva povr-
šina; ~ end - krajnja površina,
zadnja strana; ~ front - lice,
prednja strana; ~ of arch - čelo
luka ili svoda; ~ wearing - ha-
banje površine; habajuća površirs
face-hardened - površinski otvrdnut;
sa povećanom tvrdoćom površine
faceplate - ekran; ~ fiber-optic -
fiberoptički ekran
facet - faceta, brušena površina; ~
diode - diodna faceta; ~ groove -
bočna površina
facework - čeona strana veze
facilities - olakšice (pl.)
facility - lakoća, udobnost; uređaj,
aparat, oprema, deo uređaja, deo
opreme; mogućnost, proizvodna mo-
gućnost; acoustic fatigue (test) ~
ies - mogućnost (oprema, aparatura)
za ispitivanje materijala na akus-
tički zamor; ~ blocked - zauzeta
oprema, blokirani aparat, uređaj;
check-out ~ ies-kontrolne moguć-
nosti; uređaj (aparatura) za kon-
trolu; climatic test ~ ies - ure-
đaj za klimatska ispitivanja; ele-
vated-temperature testing ~ ies
- uređaj (oprema) za ispitivanje na
povišenim temperaturama; expe-
rimental ~ ies - eksperimentalna
oprema, eksperimentalni uređaj; ~
handling - lakoća rukovanja; ure-
đaj za rukovanje; high-tempera-
ture test ~ ies - uređaj za ispi-
tivanje na visokoj temperaturi; in-
door test ~ ies - uređaj za ispi-
tivanje u zatvorenom prostoru;
maintenance ~ ies - oprema za
održavanje; mogućnosti održavanja
i tehničkog remonta; ~ of access -
lakoća pristupa, dostupnost (npr.
nekom delu); production ~ ies -
proizvodna oprema, proizvodne mo-
gućnosti; repair ~ les - moguć-
nost popravke, mogućnosti remonta;
remontna oprema; ~ service -
facility 926
opslužna mogućnost, opslužni ure-
đaj ; ~ standby - rezervna oprema,
pomoćni uređaj; support ~ ies -
pomoćni uređaj, dopunska oprema;
test ~ ies - mogućnost ispitivanja,
oprema za ispitivanje; ~ vacant -
slobodna mogućnost; prazan ure-
đaj, slobodna oprema; ~ warning
- signalni uređaj, mogućnost signa-
lizacije
facing - obloga, oblaganje; ~ brick
- fasadna opeka, obložna opeka; ~
up - kitovanje
facsimile - faksimil, (foto-)telegraf;
~ holographic - holografski fak-
simil; ~ laser - laserski faksimil
fact - činjenica, fakt, delo, događaj;
~ experimental - eksperimen-
talna činjenica; činjenica (fakt) ot-
krivena u toku eksperimenta (ili
rezultat eksperimenta)
factor - faktor, pokazatelj, koeficijent,
množitelj; ~ absorption - faktor
apsorpcije; ~ accountable - ob-
jašnjiv faktor, odgovoran faktor; ~
amortization - faktor amortiza-
cije; ~ annual amortization -
faktor godišnje amortizacije; ~
application - faktor aplikacije,
primene; koeficijent kojim se od-
ređuje način upotrebe; ~ array -
faktor rešetke; ~ assurance -
faktor sigurnosti, koeficijent bez-
bednosti; ~ attenuation - faktor
slabljenja; ~ availability - faktor
raspoloživosti; ~ backscatter(ing)
- faktor povratnog rasejanja; ~
capacity - koeficijent proizvod-
nosti, faktor kapaciteta; ~, chance
- slučajni faktor; ~ common -
zajednički faktor; prost faktor, opšti
faktor; ~ compensation - faktor
kompenzacije, kompenzacioni faktor,
koeficijent kompenzacije; ~ com-
plementary - komplementarni fak-
tor, dopunski faktor; ~ complex
propagation - kompleksni faktor
rasprostiranja; ~ confidence -
faktor pouzdanosti; ~ constant -
konstantan faktor; konstantan koe-
ficijent; faktor konstantnog delo-
vanja; ~ correction - faktcr ko-
rekcije, koeficijent popravke (ko-
rekcije); ~ correlation - faktor
factor
korelacije, koeficijent korelacije; ~
cost - faktor troškova; faktor koš-
tanja; ~ criticality - faktor kri-
tičnosti; ~ cyclical - cikličan
faktor; faktor periodičnog dejstva;
periodično delujući faktor; ~ dam-
ping - faktor prigušenja; ~, de-
gradation - faktor degradacije;
faktor pogoršanja (npr. svojstava);
~ degrading - faktor koji utiče na
pogoršanje, degradacioni faktor; ~
depolarization - faktor depolari-
zacije; ~ design - konstruktivni
parametar; konstrukcioni faktor; ~
diffuse-reflection - faktor di-
fuzne refleksije; ~ diffuse-trans-
mission - faktor difuzne transmi-
sije; ~ dilution — faktor razbla-
ženja; ~ directivity - faktor us-
merenosti; ~ dispersion - faktor
disperzije; koeficijent disperzije; ~
distortion - faktor izobličenja; ~
divers ty - faktor raznovrsnosti,
koeficijent nesličnosti (raznolikosti);
~ dominant - dominantni faktor,
osnovni faktor; ~ dummy - fik-
tivni faktor, prividni faktor; ~ duty
- faktor režima rada; koeficijent
radnog režima; ~ economic(al) -
ekonomski faktor; ~ efficiency -
koeficijent efikasnosti; faktor efi-
kasnosti; engineering ~ ies -
tehnički faktori, tehnički parametri;
~ enhanced - faktor poboljšanja,
faktor povećanja; ~ environmen-
tal - faktor uticaja sredine; ~
erosion - koeficijent erozije, ero-
zioni faktor, faktor erozije; ~ ex-
ternal -spoljni faktor; ~ feedback
- faktor povratne sprege; ~ filter -
filtarski faktor; ~ focusing -
faktor fokusiranja; ~ forecasting
(foresight) - prognozirajući faktor;
~ gain instability - faktor nesta-
bilnosti pojačanja; ~ general -
opšti faktor, zajednički faktor za
sve promenljive; ~ governing -
opredeljujući faktor; ~ hologram
scaling - faktor promene hologram-
ske razmere; ~ human - ljudski
faktor; ~ importance - faktor
važnosti, pokazatelj važnosti; ~
improvement - faktor pobolj-
šanja, pokazatelj poboljšanja; ~
factor 927
internal - unutrašnji faktor, in-
terni faktor; ~ inversion - faktor
inverzije; ~ leakage - faktor umi-
canja, faktor curenja; ~ learning -
pokazatelj promena tehnološkog pro-
cesa; faktor učenja; ~ life - faktor
dugotrajnosti; ~ limiting - limi-
tirajući (ograničavajući) faktor; ~
line-shape - faktor oblika linije; ~
load - faktor opterećenja, koefi-
cijent punjenja, opterećivanja, koe-
ficijent korišćenja; ~ Lorentzian -
Lorencijanski faktor; ~ loss -
faktor gubitaka, koeficijent gubitka;
~ main - osnovni (glavni) faktor;
~ maintenance - faktor održa-
vanja, pokazatelj tehničkog održa-
vanja (ili opsluživanja); ~ mate-
rial - faktor materijala; ~ merit -
kvalitetnost, faktor kvaliteta; izvrs-
nost; ~ modulation - faktor mo-
dulacije; ~ of production - faktor
proizvodnje, uslov proizvodnje; ~
of safety - stepen sigurnosti, fak-
tor sigurnosti; ~ performance -
faktor performanse; ~ phase -
faktor faze, fazna konstanta; ~
polarization - faktor polarizacije;
~ precision - faktor preciznosti,
pokazatelj tačnosti; ~ primary
(principal) - primarni (glavni,
osnovni) faktor; ~ probability -
faktor verovatnoće, koeficijent ve-
rovatnoće; ~ process gain -
faktor pojačanja procesa; ~proces-
sing - tehfnološki faktor, faktor
dobijanja, procesni faktor; ~ pulse-
-shortening - faktor sažimanja
impulsa; ~ qualitative - kvali-
tativni faktor; ~ quality - faktor
kvaliteta, pokazatelj kvaliteta; ~
quantitative - kvantitativni faktor;
~ readiness - faktor spremnosti,
koeficijent ispravnog stanja (isprav-
nosti); ~ reduction - faktor sma-
njenja, faktor redukcije; ~ reflec-
tion - faktor odbijanja, faktor ref-
leksije; ~ reliability - pokazatelj
(koeficijent) pouzdanosti; ~ repa-
irability - koeficijent popraviji-
vosti; ~ replacement - faktor
zamene; ~ safety - faktor sigur-
nosti, koeficijent bezbednosti; ~
secondary - drugostepeni (sekun-
fail
darni) faktor; ~ shrinkage - fak-
tor smanjenja, faktor opadanja; ~
smoothing - koeficijent usaglaša-
vanja, faktor izravnavanja; ~ spect-
ral-line quality - faktor kvaliteta
spektralne linije; ~ statistical -
statistički faktor; ~ strength -
faktor čvrstoće; ~ surface quality
- faktor kvaliteta površine, koefi-
cijent kvaliteta površine; ~ tech-
nical - tehnički faktor; ~ time -
faktor vremena; ~ tolerance -
faktor tolerancije; tolerantni faktor;
~ toughness - koeficijent otpor-
nosti na udar; ~ transmission -
faktor propuštanja, transimisioni fak-
tor; ~ turbulence - faktor tur-
bulencije; ~ use - faktor upotrebe,
koeficijent korišćenja; ~ use de-
gradation - pokazatelj pogorša-
vanja svojstava eksploatacije; ~
utilization - koeficijent iskoriš-
ćavanja, koeficijent upotrebljivosti;
~ variability - faktor promenlji-
vosti, pokazatelj izmene; ~ variable
- promenljivi faktor; ~ wear-out -
- faktor (koeficijent) habanja
factorial - faktorni, faktorski; fakto-
riel
factory-
~ tour - poseta fabrici
fade(-out) - prigušenje, gašenje, za-
miranje; ~ vviso - prigušenje
usled (manjeg) oblaka
fading - prigušenje, zamiranje, ga-
šenje, feding; ~ atmospherically
induced - prigušenje usled atmos-
ferskih uticaja; ~ coherent -
koherentno prigušivanje; ~ lognor-
mal - lognormalno prigušenje; ~
partially correlated - delimično
korelisano prigušenje; ~ selective
- selektivno prigušenje; ~ signal -
prigušenje signala; ~ space-time-
prostorno-vremensko prigušenje
faecal liquid - fekalne vode
faggot - fašina
fail - otkazati, propasti, razoriti,
ne uspeti, promašiti, podbaciti; to
~ actively - aktivno otkazati (sa
drugim elementima sistema), pod-
baciti; to ~ at a rate - otkazati
(po obimu) ili određenom brzinom,
podbaciti brzinom; to ~ in service
fail 928
(to ~ in use) - otkazati u procesu
korišćenja, podbaciti prilikom upot-
rebe; to ~ off chance - otkazati
slučajno; to ~ passively - pasivno
otkazati (bez uticaja na rad drugih
elemenata sistema)
fail-safe - nepokvariv, koji zadržava
radnu sposobnost i kod otkazivanja
drugih elemenata; nije podložan
havariji, kvaru, oštećenju
failed - otkazao, pokvaren, neis-
pravan, nije izdržao probu ili test,
podbacio
failing - otkaz, kvar (u radu), pro-
padanje, razaranje; neispravan;
mana; ~ stress - napon pri slomu;
~ stress in tension - jačina ki-
dan ja
failure - povreda, greška, kvar, ne-
dostatak, razaranje, propadanje; ~
active - podbacivanje s uticajem
na druge elemente sistema; ~
actual - stvarni kvar, stvarno pod-
bacivanje; ~ ageing - podbaci-
vanje (otkazivanje) usled starenja;
~ apparent - očevidni otkaz
(kvar), lako uočljiva neispravnost;
~ artificial - veštački kvar (otkaz);
~ axial - osni kvar, osna neisprav-
nost; ~ basic - osnovni (glavni)
kvar; ~ bending - razaranje pri
savijanju, podbačaj kod savijanja;
~ break-in - kvar usled uhoda-
vanja; ~ brittle-krto razaranje; ~
catastrophic - katastrofalno pod-
bacivanje; ~ chemical - podba-
civanje hemijske prirode, hemijsko
razaranje; ~ complete - potpuno
podbacivanje (otkazivanje, raza-
ranje); ~ component - podbaci-
vanje dela, otkaz komponente; ~
component-dependent - kvar
(podbacivanje) zavisan od kompo-
nenti; ~ component-indepen-
dent - kvar (podbacivanje) ne-
zavisno od komponenti; ~ com-
pression - razaranje (kvar) pri
sabijanju; ~ control - kvar sis-
tema upravljanja; ~ corollary -
kvar usled određenog razloga; ~
corrosion - kvar (podbacivanje)
usled korozije; ~ creeping - pos-
tepeno podbacivanje, kvar koji po-
lako nastupa; ~ critical - kritični
failure
failure
kvar; ~ degradation - postepeni
kvar, podbacivanje usled degrada-
cije; ~ dependent - zavisni kvar,
zavisno podbacivanje; ~ design -
konstrukcioni kvar; ~ detectable
- očevidni kvar, kvar koji se može
otkriti; ~ deterioration - kvar
usled haban ja; ~ deviation-type -
kvar usled odstupanja karakteris-
tika (izvan dopuštenih granica); ~
drift - postepeni kvar; ~ ductile
- plastično razaranje; ~ due to
fatigue - slom zbog zamora; ~
earliest - najraniji kvar, kvar na
samom početku korišćenja; ~ ela-
stic - elastično razaranje, razaranje
usled prelaženja granice elastič-
nosti; ~ electric(al) - električni
kvar; ~ embryonic - početni
kvar, razaranje u početku koriš-
ćenja; ~ endurance v. fatigue
failure; ~ environmental -
kvar usled nepovoljnog delovanja
sredine; ~ equipment - kvar
(podbačaj) opreme; ~ eventual -
mogući kvar, konačni kvar, mo-
guće podbacivanje; ~ exponen-
tial - eksponentni kvar (kvar pri
eksponentnoj podeli radnog vre-
mena bez kvara); ~ externally
caused - spol ja izazvani kvar; ~
fatigue - kvar usled zamora, ra-
zaranje usled zamora; ~ final -
poslednji kvar, završni (krajnji,
poslednji) kvar; ~ first - prvi
kvar, prvo otkazivanje; ~ fric-
tional - kvar usled trenja, otka-
zivanje usled trenja; ~ functional
- kvar usled funkcionisanja, naru-
šavanje funkcionisanja; ~ generic
v. intrinsic failure; ~ gradual
- postepeni kvar, postepeno otka-
zivanje; ~ gross - ozbiljan kvar;
~ handling - kvar usled ruko-
vanja; ~ hazardous - opasan
'kvar; ~ human-error - kvar
usled ljudske greške; ~ human-
factor - kvar izazvan ličnim fak-
torom (faktorom čoveka); ~ hu-
man(-initiated) - kvar iniciran
čovekom; ~ immediate - nepo-
sredni kvar; ~ imminent (im-
peding) - blizak kvar, nastajući
kvar; ~ in-plant - kvar u pogonu
929
(pri ispitivanju); ~, inadvertent
- kvar usled nemarnosti, kvar
usled nepažnje, nenameran kvar;
~, incipient - početni kvar; ~,
independent -~ nezavisni kvar;
~, induced — izazvani kvar;
~, initial v. embryonic failure;
~, insulation - kvar izolacije,
razaranje izolacije, ošteta izolacije,
oštećenje izolacije; ~, intentio-
nal - namerni kvar; ~, interve-
ning - kvar koji utiče na rad;
~, intrinsic - kvar karakterističan
za vrstu proizvoda; ~, laser -
kvar lasera; ~, latent - sakriveni
kvar; ~, local - lokalni kvar,
kvar u lokalnim uslovima; ~, ma-
jor - ozbiljan (veliki) kvar; ~,
man - kvar usled greške korisnika;
~ 5 material - kvar nastao izme-
nom svojstava materijala; ~, ma-
teriel - neispravnost materijalnog
dela; ~, mechanical - mehanički
kvar; ~, memoryless - kvar bez
posledica; ~, minor - manji
kvar, mali (neznatan kvar); ~,
mission - neispunjenje funkcije
(zadatka), promašaj namene; ~,
misuse - kvar usled zloupotrebe,
kvar usled nepravilnog korišćenja;
~, natural - prirodni kvar, pri-
rodno podbacivanje; ~, near -
u stanju bliskom kvaru, brzo kva-
renje; ~, noncatastrophic - ne-
katastrofalan kvar; ~, noneritical
- nekritični kvar; ~, nondetec-
table - skriveni kvar, kvar koji se
ne da otkriti, neispravnost koja se
ne može otkriti; ~, nonfatigue
- kvar koji nije nastao zamorom;
~, nonfunctional - kvar koji nije
nastao pogoršanjem rada; ~, non-
relevant - nerelevantni (nevažan)
kvar; ~ of the tension zone
- otkazivanje zategnute zone; ~
off - kvar u isključenom stanju
~, oncoming - bliski kvar, kvar
koji nastaje; ~, operational -
kvar usled korišćenja; ~, ordi-
nary - obični kvar; ~, overload
- kvar usled preopterećeni a; ~
oxidation - kvar usled oksidisa
nja; ~, parallel - paralelni kvar
simultani (istovremeni) kvar;
59 Rečnik
fair
partial - delimični kvar; ~,
passive - pasivni kvar (kvar koji
ne utiče na rad drugih delova);
~, pitting - kvar usled rupičaste
korozije, kvar usled pitinga; ~,
potential - potencijalni kvar; ~,
power - nestanak energije, neis-
pravnost u sistemu napajanja ener-
gijom; ~, perdictable - kvar koji
se može predskazati (predvideti,
prognozirati); ~, progressive -
progresivan kvar, postepeni kvar,
progresivno razaranje; ~, real
- stvarni kvar, faktički kvar; ~,
relevant - relevantan (značajan,
karakterističan) kvar; ~, repea-
table - ponovljiv kvar; ~, service
- kvar u toku upotrebe; ~, short-
circuit - kvar usled „kratkog
spoja"; ~, short duration - kra-
tkotrajan kvar; ~, static - statički
kvar; ~, stress corrosion - kvar
usled korozije pod naprezanjem;
~, structural - kvar elemenata
konstrukcije; ~, sudden - izne-
nadan kvar, slučajan kvar; ~, sur-
face - razaranje (podbacivanje)
površine; ~, sustained - konstan-
tan kvar, neprekidan kvar, održa-
vani kvar; ~, technical - tehnički
kvar; ~, temporary - privremeni
kvar; ~, tensile - razaranje pri
istezanju; ~ to pay - neplaćanje;
~, tolerance - odstupanje od
tolerancije; ~, torsion - razaranje
pri uvijanju; ~, total - potpuni
kvar, potpuno podbacivanje; ~,
transient - privremeni kvar, pro-
lazni kvar; ~, transverse - po-
prečni lom, poprečno razaranje;
~, undetected - neotkriveni kvar;
~, unexpected - neočekivani kvar;
~, unexplained - neobjašnjeni
kvar; ~, vibration - vibraciono
razaranje, kvar usled vibracije; ~,
voltage - električni proboj, kvar
usled napona; ~, wear-out -
kvar usled istrošenosti, kasniji kvar;
~, weather - kvar usled vremenskih
uslova
failure-free - nepokvariv, nerazo-
riv
fair - prilično, dovoljno dobar (o
kvalitetu)

faked 930
faked - falširan, lažni, imitiran,
krivotvoreni, falsifikovani
fall - pad
fallacious - pogrešan, lažan, neis-
tinit, varljiv, nepravilan
fallacy - pogreška, zabluda, greška,
odstupanje, nepravilno mišljenje
fallibility - pogrešivost
fallible - pogrešiv
falloff - smanjenje, ispadanje; ~,
beam - smanjenje snopa
fallout - ispadanje
false - pogrešan, lažan; dodatan,
dopunski (npr. elemenat konstruk-
cije); ~, arch - viseći svod,
rabic svod; ~, set - lažno vezi-
vanje; ~, wall construction -
ragec konstrukcija
falsework - skela za oplatu; ~, on
piles - skela na šipovima; ~, on
wheels on rollers - skela na
točkovima ili valjcima
family - familija, skupina; serija,
red, grupa, skup; ~, exponential
- skup eksponentnih raspodela;
~ of characteristic curves (of
characteristics) - skupina (skup)
krivih karakteristika (ili karakteri-
stika); ~ of solutions - serija
rešenja, grupa (ili skup) rešenja
fan - lepeza, krilo; ~, ray - lepe-
zasti zrak
fancy - modni; višak kvaliteta; ~,
goods - galanterijski proizvodi
(Pl.)
fanlight - nadsvetlarnik, oberliht,
staklarnik; ~, opening gear -
otvarač za prozorska krila, makaze
za gornja krila, ventus
far-infrared - dalja infracrvena
oblast
Fargue's laws - Fargovi zakoni
farm (to) - odlagati na stranu (pri
popravkama)
farmyard - poljoprivredno dvori-
šte
fascia lettering - ispisivanje tablica
fascine - fašina
fascion - režim, način, moda; vid,
metoda; ~, multichannel - više-
kanalni način (rada)
fascioning - oblikovanje
fast-operating - brzodejstvujući
fault
fast-response - brzo reagovanje,
brzoreagujući
fastening - pričvršćenje; ~, ele-
ment - pričvrsni element
fastness - postojanost, otpornost
(na); ~, color - postojanost boje;
~ to light - postojanost na svet-
lost; ~ to water - postojanost
na vodu
fat clay - masna glina
fatigue - zamor, umor; ~, acousti-
c(al) - zamor pod dejstvom akus-
tičkog opterećenja; akustički za-
mor; ~, bending - zamor pri
savijanju; ~, color - zamor boje;
~, compression - zamor pri sa-
bijanju; ~, contact - zamor do-
dirom, kontaktni zamor; ~ cor-
rosion - zamor korozijom; ~,
cyclic - ciklični zamor; ~, di-
electric - zamor dielektrika; ~,
elastic - elastični zamor; ~, fret-
ting - zamor usled freting koro-
zije; ~, heat - toplotni zamor;
~, high-strain (high-stress) -
zamor pri visokim naprezanjima;
~, impact - zamor udarom; ~,
limit - oscilatorna izdržljivost;
~ mechanical - mehanički za-
mor; ~, metal - zamor metala;
~—of material - zamor materi-
jala; ~ of rocks - umor stena;
~, photoelectric - fotoelektrični
zamor; ~, radiation - zamor usled
radijacije; ~, static flexural -
zamor pri statičkom savijanju; ~,
static tensile - zamor pri statič-
kom istezanju; ~ strength under
fully reversed - oscilatorna izdrž-
ljivost; ~, structural - zamor
konstrukcije (strukture); ~, sur-
face - zamor površine, površinski
zamor, kontaktni zamor; ~, ther-
mal - termički zamor; ~, tor-
sional - zamor pri uvijanju (uvr-
tanju, torziji); ~, vibration - za-
mor pri vibraciji; ~,wear - zamor
habanjem (trošenjem)
fatigueproof - nezamoriv, otporan
na zamor
fault - greška, defekt, mana, nedosta-
tak, odstupanje, neispravnost, kvar,
kratak spoj; ~, clearance - ukla-
njanje greške; ~, electronic -
fault 931
greška u elektronici, elektronska
greška; ~, engineering - teh-
nička greška; ~, finding - traže-
nje greške, detekcija greške; ~,
image - greška slike; ~, in con-
struction - greška u konstrukciji,
konstrukcioni nedostatak; ~, in
design - nedostatak projekta, gre-
ška u konstrukciji; ~, in weawing
- greška u tkanju; ~, in weld -
mesto sa greškom; ~, intermit-
tent - neispravnost s prekidima;
~, internal - interna greška; ~,
measuring - merna greška, gre-
ška merenja; ~, mechanical -
mehanička greška; ~, moulding
- greška (nedostatak) livenja (for-
movanja, presovanja); ~, net -
čista greška; ~, numerical - n u -
merička greška; ~, permanent
- permanentna (stalna, trajna) gre-
ška; ~, simulated - simulirana
greška; ~, specific - specifična
greška; ~, sporadic - sporadična
(slučajna, pojedinačna) greška; ~,
superficial - površinska greška;
~, to be at - biti u neispravnom
stanju; ~, to frame - kratak spoj
na; ~, zone - rasedna zona
faulted - neispravan, u kvaru, ošte-
ćen
faultless - bez greške, bez nedostatka,
ispravan
faulty - neispravan, sa greškom, sa
nedostatkom
favourable reverberation - povo-
ljan jek
feasibility - izvodljivost, izvršljivost,
ostvarljivost, fizibilnost; ~, en-
gineering - konstrukciona izvod-
ljivost; ~, improvement - mo-
gućnost (ostvarljivost, izvodljivost)
poboljšanja; ~, maintainbility
- mogućnost održavanja; ~, ma-
nufacturing - proizvodna moguć-
nost, proizvodna ostvarljivost; ~,
physical - fizička ostvarljivost (iz-
vodljivost); ~, technical - teh-
nička izvodljivost; ~, total - u-
kupna izvodljivost
feasible - izvodljiv, ostvarljiv
feature - osobina, karakteristika,
svojstvo, znak, konstruktivna od-
lika; odlika detalja, detalj, deo,
feeding
osobenost; crta (svojstva); ~, de-
sign - osobenost konstrukcije;
~, distinctive -• karakteristična
osobina, posebna odlika; ~, expe-
rimental - eksperimentalna od-
lika; ~, false - lažna osobina;
~, geometric - geometrijska oso-
bina; ~, ghost - fantomska oso-
bina; ~, identifying - identifiku-
juća odlika (svojstvo, osobina);
~, salient v. identifying fea-
ture; ~, spectral - spektralna
osobina; ~, textural - osobina
teksture; ~, unique - jedinstvena
osobina, nenadmašno svojstvo; ~,
unorthodox - neobična osobenost
fee - nagrada, honorar, isplata; pla-
titi, nagraditi, honorisati; ~, con-
tractor - plata (honorar) ugova-
rača
feed cistern - kotlić za napajanje
feedback - povratna sprega, nega-
tivna reakcija; ~, autoresonant
- autorezonantna povratna sprega;
~, coherent - koherentna po-
vratna sprega; ~, degenerative
- degenerativna povratna sprega,
negativna povratna sprega; ~,
delayed - povratna sprega sa
kašnjenjem; ~, diffraction - di-
frakciona povratna sprega; ~, di-
stributed - raspodeljena povratna
sprega; ~, failure - kvar povratne
veze; ~, frequency-selective -
frekventno selektivna povratna spre-
ga; ~, internal - interna povratna
sprega; ~, lagging - pomerena
povratna sprega, povratna sprega
sa kašnjenjem; ~, local - lokalna
povratna sprega; ~, monitoring
- upravljačka povratna sprega, po-
kazna povratna sprega; ~, multi-
ple - višestruka povratna sprega;
~, narrowband - uskopojasna po-
vratna sprega; ~, nonresonant
- nerezonantna povratna sprega;
~, positive - pozitivna povratna
sprega; ~, regenerative - rege-
nerativna povratna sprega; ~, re-
sonant - rezonantna povratna spre-
ga; ~, target - povratna sprega
zavisna od mete
feeding - napajanje, uvođenje, do-
vođenje

932
feel of film
feel of film - kotur filma
feldspath v. feldspar
feldspathoid - feldspatoid
felite - felit
fellow -
~j passenger-saputnik; ~,wor-
ker - saradnik
fermentation - fermentacija; ~,
bacteria - bakterija truljenja
ferodo fibre - ferodo fiber
ferro-concrete - armirani beton
ferroelastic - feroelastičan
ferroelasticity - feroelastičnost
fery - skela; ~, boat - trajekt
festoon - feston
fettle - forma, stanje; uraditi, ispra-
viti
fiber - vlakno, sintetika, fiber; •
active - aktivno vlakno; ~, cable
- kablovsko vlakno; ~, cathodo-
luminescent - katodoluminescen-
tno vlakno; ~, clad(ded) (coated)
- vlakno sa pokrivkom, pokriveno
vlakno; ~, conical - konusno
vlakno; ~, coupled - spregnuto
vlakno; ~, crofon - krofon,
vlakno širokog spektra; ~, curved
- zakrivljeno vlakno; ~, disper-
sive - disperziono vlakno; ~, dou-
ble-clad - vlakno sa dvojnom
prevlakom; ~, focusing - foku-
sirajuće vlakno; ~, graded (index)
- vlakno sa promenljivim ideksom;
~,GRIN v. graded (index) fi-
ber; ~, guiding - svetio vodno
vlakno; ~, hair-like (hair-thin)
- supertanko vlakno; ~, homo-
geneous - homogeno vlakno; ~,
illuminating - osvetljavajuće vla-
kno; ~, imaging - vlakno za
prenos slike; ~, large-core - vla-
kno sa velikim jezgrom; ~, laser
- lasersko vlakno; ~, lasing -
vlakno sa generisanjem koherent-
nog zračenja; ~, light-focusing
- vlakno sa fokusiranjem svetlosti;
~, liquid - tečno vlakno; ~, li-
quid-core (liquid-filled) - vla-
kno sa tečnim jezgrom; ~, low-
capacity - vlakno malog kapaci-
teta (propuštanja); ~, low-loss
- vlakno sa niskim gubicima; ~,
metallized - metalizirano vlakno;
~, monocrystalllne - monokri-
field
field
stalno vlakno; ~, multimode -
vlakno za više načina (rada);
~, multiple - višestruko vlakno;
~, parabolically graded (para-
bolic-index) - vlakno sa parabo-
ličnom promenom indeksa; ~,
plastic - vlakno od plastične mase;
~, self-focusing - samofokusira-
juće vlakno; ~, selfoc v. self-
focusing fiber; ~, single-mode
- vlakno za jedan način (rada);
~, small numerical aperture -
vlakno sa malim numeričkim otvo-
rom; ~, solid-core - vlakno sa
čvrstim jezgrom; ~, step(-refrac-
tive) index - vlakno sa stepenastom
promenom indeksa; ~, unclad
(uncoated) - golo vlakno, vlakno
bez pokrivke; ~, waveguide -ta-
lasovodno vlakno, svetlovodno vla-
kno
fiber-optic - fiberoptički
fiberoptics - fiberoptika
fibre -
~, et neutral axis - neutralno
vlakno; ~, board, wood - tarolit,
lesonit, fazer ploča
fidelity - vernost reprodukcije, tač-
nost; ~, color - tačnost boje;
~, geometric - tačnost geometri-
je; ~, metric - tačnost razmere;
~, transmission - tačnost pre-
nosa, tačnost pri predaji; ~, visual
- vizuelna tačnost
fiducial - fiducialni, uzet za osnovu
sravnjenja
field - polje, napon polja; ~, alig-
ning - orijentišući polje; ~, an-
nular - kružno polje; ~, book
for tacheometrical survey -
tahiometrijski zapisnik; ~, bright
- svetio polje, svetao fon; ~, ca-
pacity - poljski kapacitet vlage;
~, coherent - koherentno polje;
~, color - polje boje; ~, crossed
- poprečno polje, ukršteno polje;
~, curved - iskrivljeno polje;
~, dark - tamno polje, tamni fon;
~, deflecting (deflection) - skre-
tno polje, otklonsko polje; ~, de-
polarization - depolarizaciono po-
lje; ~, evanescent - polje sa
brzim slabljenjem; ~, exciting
- pobudno polje; ~, flat image
933
- ravno polje slike; ~, focusing -
fokusirajuće polje; ~, fringe -
interferentno polje; ~, hologram
- hologramsko polje; ~, hologra-
phic - holografsko polje; ~, idler
- prazno polje, polje praznog hoda;
<~, illumination - polje osvetlje-
nja; ~, image - polje slike; ~,
impinging - aktivno polje, dej-
stvujuće polje; ~, induction -
indukciono polje; ~, interference
- interferentno polje; ~, modu-
lation - modulaciono polje, mo-
dulišuće polje; ~, monochroma-
tic - monohromatsko polje; ~,
mutually coherent wave - uza-
jamno koherentna polja; ~, noise
- polje šuma; ~, noncoherent -
nekoherentno polje; ~, object -
polje objekta; ~, pictoral (pic-
ture) - polje slike; ~, pump -
pumpno polje; ~, reconstructed
- rekonstruisano polje; ~, satura-
tion - polje zasićenja; ~, scan-
ning - polje skaniranja; ~, scat-
tering - polje rasejanja; ~, scene
- scensko polje; ~, second har-
monic - polje drugog harmonika;
~, sparkover - polje izazvano var-
nicom; ~, threshold - polje pra-
ga; ~, turbulent - turbulentno
polje; ~, visual - vizuelno polje
field-proven - proveren u upotrebi
filed-recorded - zabeležen u pro-
cesu korišćenja
figure - slika, crtež, broji figura,
faktor, dijagram; ~, accuracy -
cifra (broj, pokazatelj) preciznosti
(tačnosti); ~, defective - broj
neispravnih; ~, etch - faktor na-
grizanja; ~, image - broj slike,
oblik slike; ~, noise - faktor
šuma, stepen Suma; ~, perfor-
mance - slika performanse, broj
upotrebe; ~, pulling - stepen
vučenja (frekvencije); ~, surface
- stepen (obrade) površine; ~,
^ test - rezultat ispitivanja, broj te-
stova
filament - nit, vlakno, zagrevna
žica; ~, damage - oštećeno vla-
kno; ~, emissive - emisiono
vlakno; ~, fiber glass - nit od
fiberglasa; ~, fine-scale - fino
film
vlakno, vrlo tanko vlakno; ~, in-
tense - intenzivno vlakno; ~, la-
sing - generišuće vlakno; ~, light
- svetlosno vlakno; ~, minute -
vrlo tanko vlakno; ~, oscilla-
ting - oscilatorno vlakno; ~, self-
focused - samofokusirajuće vlakno;
~, self-trapped - samokanališuće
vlakno; ~, single-crystal - mo-
nokristalno vlakno; ~ t small-
scale - tanko vlakno; ~, stabili-
zed - stabilno vlakno; ~, statio-
nary - stacionarno vlakno; ~,
tiny - tanko vlakno, vrlo tanko
vlakno
filamentation - formiranje vlakna
file - kartoteka, datoteka, fascikla;
spoljna memorija; *,t capy -
arhivski primerak; ^. 5 card -
kartoteka od (bušenih) kartica;
~, central - centralna kartoteka;
~, data - datoteka, kartoteka po-
dataka; grupe podataka; ~, main-
tenance - kartoteka o pdržavanju
fill - punjenje, šaržiranje; puniti
fillet - letva, letvica, lajsna, pokri-
vena letvica, deklajsna, puclajsna;
~, moulding - pojasni venac
filling - zauzeće, ispunjenje, ispuna;
~, level - zauzeće nivoa
film - film, tanki sloj, foto-sloj;
~, active - aktivni film; ~, ad-
sorbed - adsorpcioni film; ~,
antireflection - antirefleksioni
film; ~, boundary - granični film;
~, cholesteric - holesterinski film;
~, contaminant-free - film bez
nečistoća; ~ copy - filmska ko-
pija; ~, corrugated - naborani
film, zgužvani film, talasast film;
~, display - ekranski film, displej
film; ~, dry-process - film nanet
suvim postupkom; ~, dry-silver
- film od suvog srebra (tehnički
obrađen); ~, electrochromic -
elektrohromatski film; ~, electro-
luminescent - elektroluminescen-
tni film; ~, emissive - emisioni
film, film sa emisionim svojstvom;
~, exposed - eksponirani film;
~, fast - visokoosetljivi film; ~,
flight - fihn snimljen tokom leta;
~, for television - TV-film; ~,
guide (guiding) _ talasovodni

film, svetlovodni film; ~, hetero-
epitaxial - heteroepitaksijalni film;
~, holographic - holografski
film; ~, homogeneous - homo-
geni film, jednorodni film; ~,
image-bearing - film za zapisi-
vanje slike; ~, laser - laserski
film; ~, let - kratki film; ~, li-
cence - dozvola za prikazivanje
filma; ~, light-guiding - svetlo-
vodni film; ~, liquid-crystal -
film od tečnog kristala; ~, louv(e)-
red - film sa promenljivim zasto-
rom, film sa venecijanezom; ~,
magnetooptic - magnetooptički
film; ~, mask - film maske,
maska-film; ~, multimode - mul-
timodni film, film za više načina
(rada); ~, nematic - nematski
film, nematični film; ~, opaque
- neprovidni film, neprozračni film;
~, oriented - orijentisani film;
~, panchromatic - panhromatski
film; ~, photoconducting - foto-
provodni film; ~, photoplastic -
fotoplastični film; ~, photopo-
lymer - fotopolimerni film; ~,
polarized - polarisani film; ~,
polarizing - polarišući film; ~,
processed - obrađeni film; ~,
projection equipment - aparat za
projekciju filma; ~, quarter-wave
- četvrttalasni film; ~, reflecting
- reflektujući film; ~, resist -
otporni film; ~, reusable - film
koji dozvoljava ponovnu upotrebu;
~, review - nedeljne novosti; ~,
room - sala za projekciju filma; ~,
sensitized - film povećane oset-
ljivosti; ~, show - projekcija
filma; ~, single-mode - jedno-
modni film, film za jedan način
(rada); ~, spectroscopic - spek-
troskopski film; ~, surface - po-
vršinski film; ~, tapered - za-
šiljen film, klinast film; ~, theatre
- sala za projekciju filma; ~, trans-
mission (transparent) - providni
film, prozračni film; ~, twisted
nematic - dvojni nematski film;~,
vapor - film od pare; ~, vesicular
- verikularni film; ~, waveguide -
talasovodni film, svetlovodni film
filter - filtar; ~, absorbing (ab-
filter
sorption) - apsorpcioni filtar; ~,
acousto-optic - akustično-optički
filtar; ~, alias - nepropusni filt-
ar za frekvenciju iznad Nikvistove;
~, all-dielectric - dielektrični
filtar; ~, all-pass - propusni
filtar, fazni filtar; ~, amplitude-
amplitudski filtar; ~, anti-alias -
antifazni filtar; ~, antidazzle -
zaštitni filtar; filtar protiv zaslep-
ljenja; ~, attenuating - filtar
za slabljenje; ~, background -
niskopropusni filtar; ~, band -
filtar propusnog opsega; ~, band-
-limiting - filtar sa ograničenim
propusnim opsegom; ~, band-
-selective (band-separating) -
filtar sa odabranim propusnim op-
segom; ~, barrier - blok-filtar,
zaprečni filtar; ~, best-least-
-square - filtar proračunat meto-
dom najmanjih kvadrata; ~, binary
- binarni filtar, dvojni filtar, filtar
sa dva nivoa propuštanja; ~,
birefringent - polarizaciono-inter-
ferentni filtar; ~, bleachable -
prozračni filtar; ~, blocking -
blok-filtar, zaprečni filtar; ~, blur-
ring - filtar za poboljašnje kvali-
teta slike; ~, butterfly - lepti-
rasti filtar, filtar za uklanjanje dela
spektra; ~, channel(l)ing - ka-
nalski filtar; ~, chopping - pre-
kidački filtar, čoperski filtar; ~,
color addition (color additive) -
kolor-aditivni filtar, filtar koji pro-
pušta jednu, a odbija dve boje; ~,
colored - filtar za boju, kolor
filtar; ~, color subtractive - kolor
suptraktivni filtar, filtar koji pro-
pušta dve boje, a odbija jednu; ~,
complementary - dopunski filtar,
komplementarni filtar; ~, com-
plex - kompleksni filtar, ampli-
tudno-fazni filtar; ~, computer-
-generated - filtar izračunat ra-
čunarom; ~, constant bandwidth
- filtar sa fiksnim propusnim poljem;
~, constant percentage band-
width - filtar sa propusnim poljem
zavisnim od centralne frekvencije;
~, contrast-kontrastni filtar; ~,
cooled - hlađeni filtar; ~, cor-
recting (correction) - korekcioni
filter 935
filtar; ~, correlation - korela-
cioni filtar; ~, course - filtarski
sloj; ~, cutoff - filtar za rezanje,
filtar ograničenog propusnog polja;
~, deblurring - filtar za pobolj-
šanje kvaliteta slike; ~, decoupling
_ filtar za uklanjanje sprege; ~,
detector - detektorski filtar, filtar
detektora; ~, dichroic - dihroični
filtar; ~, differential - diferen-
cijalni filtar; ~, dispersion -
disperzioni filtar; ~, double-func-
tion - dvofunkcijski filtar; ~,
double-half-wave - dvostruki po-
lutalasni filtar; ~, electrically
tunable optical - optički filtar
sa elektropodešavanjem; ~, emul-
sion interference - emulzioni in-
terferentni filtar; ~, exciter -
filtar pobudnog zračenja; ~, fan -
brzinski filtar; ~, fan-negative -
filtar za prigušivanje određenog in-
tervala brzina; ~, ferroelectric -
feroelektrični filtar; ~, fixed den-
sity - filtar fiksne propusne moći;
~, fluorescent - fluorescentni fil-
tar; ~, Fourier plane - prostorno-
frekventni filtar, Furijeov filtar; ~,
frequency-tracking - filtar sa
praćenjem frekvencije; ~,frustra-
ted total reflection - filtar po-
remećene pune refleksije; ~, gra-
ded - filtar promenljive gustine; ~,
graded neutral - neutralni fil-
tar promenljive gustine; ~, graded
spectrum - filtar promenljivog
spektra; ~, grating - filtar dif-
rakcione rešetke; ~, harmonic -
filtar (za prigušivanje) harmonika;
~, heat - toplotni filtar; ~, high-
-cut - niskopropusni filtar; ~,
holographic - holografski filtar;
~, image-deblurring - filtar za
poboljšanje kvaliteta slike; ~, in-
duced-transmission - filtar sa
indukovanom transmisijom; ~, in-
tensity-dependent - filtar zavisan
od jačine; ~, interference - inter-
fere'ntni filtar; ~, intracavity -
unutaršupliinski filtar, unutarrezo-
nantni filtar; ~, inverse - inverzni
filtar, obratni filtar; ~, laser -
laserski filtar; ~, laser line -
laserski linijski filtar; ~, laser
filter
eCtMm fl l t a r 2
?e ° t - * zaštitu od la-
serskog zračenja; ~ s i e a s t
pr računat
e8
man h ° Po metodi naj-
manjih ukvadrata; ~, i i q u i d _ t e č n i
i n t a r ; ~ , long-wavelength sup-
pressing (low-wave pasi) - filtar
za pngušenje dugih talasa; ~,
- POlarizaciono-interferentni
Lio filtar; ~, m a t c h e d -
podešeni filtar; ~ , ' i £ £ h t a g -
filter sa podešavanjem; ^ mfte-
wal v. filter course; J maxi-
mum likelihood - filtar proračunat
po maksimalno, sličnosti; ~, metal-
-dielectric - metaldielektrični fil-
tar; ~, multilayer - višeslojni
rtu ''A' m u l t i P l e * - multipleksni
filtar, filtar zgušnjavanja; ~, multi-
plicative - multiplikativni filtar;
~, narrow(-band) - fii ta r sa us-
kim propusnim poljem; ~, non-
linear - nelinearni filtar; ~, non-
selective - neselektivni filtar; ~,
n order - (interferentni) filtar n-
-tog reda; ~, octave - oktavni
n t a r ; ~, optimum - optimalni
tiltar; ~, orthochromatic - orto-
hromatski filtar; ^, o u t p u t -
izlazni filtar- ^ 8 s i v e
_
sivni filtar; ~, p h a s e _ f a z n i filtar;
~, phase only - čistofazni filtar;
7\ P»e-s»ce - filtar za propuštanje
(odabranog) intervala brzina; ~,
pinhole - filtar sa tačkastom dija-
iragmom; ~, polarizing - pola-
filtar za čišćenje; ~, ray - optički
filtar, svetlosni filtar; ~, real-
-time - filtar koji radi u realnom
vremenu; ~, recursive - rekur-
zivm filtar; ~, reflecting (reflec-
tion) _ reflektujući filtar; ~,
retraction - refrakcioni filtar, filtar
prelamanja; ~, restoring - filtar
uspostavljanja kvaliteta slike; ~,
reticle - filtar sa rastezom; ~,
wng - kružni filtar; ~, ripple -
tiltar za izravnavanje; ~, satura-
tion - zasićeni filtar; ~, selective -
selektivni filtar; ~, s hort-wave-
-Pass - kratkotalasni (propusni)
tiltar; ~, single-mode - jedno-
modm filtar, filtar za jedan način

filter 936
(rada); ~, skin - filtarska mem-
brana; ~, smoothing - filtar za
izravnavanje; ~, spatial - pros-
torni filtar; ~, spatial frequency -
prostorni frekventni filtar; ~, spike
- filtar uskog propusnog polja; ~,
S/S + N - Vinerov filtar; ~, step
- step filtar, filtar sa stepenastom
promenom transmisije; ~, stripe
- trakasti filtar; ~, subtractive -
subtraktivni filtar; ~, suppres-
sion - filtar za odsecanje, filtar
za rezanje; ~, thin-film - tanko-
filmski filtar; ~, threshold - prag
filtar, prazni filtar, filtar sa pra-
gom; ~, tracking - filtar za pra-
ćenje; ~, transfer function -
filtar prenosne funkcije; ~, trans-
mission - propusni filtar, pre-
dajni filtar; ~, undermatched -
nedovoljno podešeni filtar; ~, va-
cuum-coated - filtar sa slojem na-
netim u vakuumu; ~, variable
band-pass - filtar promenljivog
propusnog opsega; ~, variable
birefringent - filtar sa promen-
ljivim dvojnim prelamanjem; ~,
variable-color - filtar sa promen-
ljivom bojom; ~, variable-den-
sity - filtar sa promenljivom gusti-
nom; ~, variable-frequency -
filtar sa promenljivom frekvenci-
jom; ~, variable-wavelength -
filtar sa promenljivom talasnom du-
žinom; ~, velocity - brzinski
filtar; ~, visible - filtar vidljivog
opsega; ~, voltage-tunable op-
tical color - optihron filtar; ~,
waveguide - talasovodni filtar,
svetio vodni filtar; ~, wedge -
klinasti filtar; ~, wide-band -
Širokopojasni filtar; ~, Wiener -
Vinerov filtar
filtergram - filterogram, filtrirana
slika
filtering - filtriranje; ~, acousto-
-optical - akustičko optičko filtri-
ranje; ~, active - aktivno filtri-
ranje; ~, band-rejection - fil-
triranje sa odsecanjem opsega; ~,
binary - binarno filtriranje; ~,
correlation - korelaciono filtri-
ranje; ~, digital - digitalno fil-
triranje; ~, Fourier transform
finding
plane - prostorno-frekventno fil-
triranje; ~, holographic - holo-
¥ živanja
grafsko filtriranje; ~, inverse -
inverzno filtriranje, obratno filtri-
ranje; ~, linear - linearno filtri-
1 manov asfalt; ~, grading - fino
ranje; ~, matched - podešeno
filtriranje; ~, mode - filtriranje
načina (rada); ~, multichannel -
višekanalsko filtriranje; ~, noise -
filtriranje šuma; ~, nonlinear -
nelinearno filtriranje; ~, one-
-dimensional - jednodimenziono
filtriranje; ~, optical-matched -
optički podešeno filtriranje; ~,
phase-correction - filtriranje sa
faznom korekcijom; ~, polari-
zation - polarizaciono filtriranje;
~, ray - zračno filtriranje; ~,
recursive - rekurzivno filtriranje;
~, selective - selektivno filtri-
ranje; ~, space (spatial) - pros-
torno filtriranje; ~, stochastic -
stohastičko filtriranje; ~, two-
-dimensional - dvodimenzionalno
filtriranje; ~, Wiener - Vinerovo
filtriranje
filterwell - filterski bunar
final-
es air-heater - dogrejač; ~,
certificate for payment - ko-
načan obračun radova, definitivan
obračun; ~, date for action -
datum predaje (robe); ~, set-
tlement - završni obračun; ~,
statement - konačan obračun ra-
dova, definitivan obračun
financial report - finansijski iz-
veštaj
find - naći, pronaći, utvrditi
finder - uređaj za traženje; prona-
lazač; uređaj za iznalaženje; ~,
fault - uređaj za iznalaženje greške;
~, telescopic - daljinomer, te-
leskopski; ~, trouble - uređaj za
iznalaženje smetnji (problema); ~,
'view - optički uređaj za traženje
finding - traženje, iznalaženje, na-
laženje; tražeći, utvrđujući; nalaz;
~, experimental - eksperimen-
talni nalaz; ~, fault - nalaženje
kvara; ~, laboratory - labora-
torijski nalaz; ~ s of investigation
finding 937
- zaključci istrage, rezultati istra-
fine - visokog kvaliteta, sitan, čist;~,
cold asphalt - peščani asfalt, Da-
planiranje; ~, grained asphaltic
concrete - fini (sitnozrni) asfaltni
beton; ~, mesh grating - fina
rešetka; ~, sand - sitan pesak,
fini pesak; ~, stone crusher ~
granulator
fineness - finoća; ~, modulus -
Abramsov modul finoće, modul
finoće
finesse - oštrina, finoća, tačnost
finish - obrada, završna obrada, pok-
rivni sloj namaza; završetak, kraj;
obraditi, završiti, očistiti; ~, sur-
face - obrada površine
finisher - finišer
finishing-
~, beam - traka za glačanje; ~,
coat of plaster - gletovanje; ~,
industry - industrija završne ob-
rade; ~, point of curve - kraj
kružne krivine; ~, screed - traka
za glačanje
Finsterwalder pre-stressing me-
thod - Finstervalderov sistem pred-
naprezanja
finiteness - ograničenost
fir timber - čamova građa
fire-
~, extinguisher - uređaj za ga-
šenje požara; ~, extinguishing
equipment - vatrogasni uređaj; ~,
insurance - osiguranje od požara
(u slučaju požara); ~, proofing
coat - vatrostalni premaz; ~,
protecting agente - vatrogasna
sredstva; ~, protection v. fire-
proofing; ~, resisting floor -
masivna tavanica; ~, risk - opas-
nost od požara; ~, safety regu-
lations - propisi zaštite od po-
žara; ~, wall - požarni zid
fireclay - vatrostalni materijal, ref-
raktorni materijal; ~, bath -
faerton kada
fired-clay tiles - keramičke pločice
fireplace - ložište, kamin
fireproof clay - šamot
fireproofing - izolacija protiv vatre
fixed
firing - ispaljivanje, opaljivanje, izra-
čivanje, loženje; ~, giant-pulse -
izračivanje gigantskih impulsa; ~,
rounds - otpucavanje, žbarada
first-grade - prvoklasni
firsthand - iz prve ruke, nabavljen
neposredno od nabavljača
first-in — first-out - „prvi ušao —
prvi izašao"
first-in — last-out - „prvi ušao —
zadnji izašao"
fish-
~, joint - veza podvezicama; ~,
ladder - riblja staza; ~, pass v.
fish ladder; ~, plate - vezica,
spojnica; ~, pond - ribnjak
fishbolt - zavrtanj za vezice, spoljni
zavrtan)
fishe - spoj, veza; ~, master -
glavni spoj
Fisher-Tropsch process - Fišer-
-Tropš sinteza ugljovodonika iz
ugljen-monoksida i vodonika
fishing industry - industrija za
preradu ribe
fissility - škriljavist
fissure - las, prslina
fit - pasovanje, prikladan, pristajanje,
odgovaranje; biti taman, biti po-
desan, odgovarati, podesiti, udesiti,
prilagoditi, saobraziti, postaviti,
montirati, upasovati, zgodno umet-
nuti; ~, best - najbolje paso-
vanje; ~, exact - precizno pa-
sovanje
fitted - upasovan, montiran, pos-
tavljen, opremljen, podešen
fitting - montiranje, armatura, fiting,
uglavljivanje
fitting-up - sastavljanje delova kons-
trukcije
fix - odrediti, fiksirati (mesto); po-
jačati, učvrstiti; ~ in bad - u
rđavom stanju; ~ in good - u
dobrom stanju; ~, out of v. in
bad fix
fixation - fiksiranje, fiksacija; ~,
electrical - elektrofiksiranje; ~,
thermal - termičko fiksiranje
fixed - fiksiran, određen, pojačan,
učvršćen; ~, beam - uklešten
nosač; ~, bearing - nepokretno
ležište, stalno ležište; ~, capital -
osnovna sredstva; ~, end mo-

93S
fixed
ment - moment ukleštavanja, ivični
moment; ~, girder v. fixed beam;
~, joint - čvrst zglob, stalni zglob,
nepokretan zglob; ~, lattice portal
frame - uklešten, rešetkast okvir;
~, machine - stabilna mašina; ~,
time of guarantee - garantni rok
fixing - stabilizacija, fiksiranje, po-
jačavanje, učvršćenje, pričvršćivanje;
~, block - paknica; ~, brick v.
fixing block; ~, frequency -
stabilizacija frekvendje; ~, force -
fiksirajuća sila; ~, moment -
ivični moment
fixity - elastično ukleštenje, ukleš-
tenje
fixture - utvrđenje, učvršćenje, op-
rema, postrojenje, određenje, za-
data veličina, fiksirana veličina; ~,
gaging - kontrolni uređaj
flag - zastava; ~, station - postaja
flagpole - jarbol za zastavu
flaking - ljuskanje, pahuljičenje,
odljuskivanje
flame - plamen, (vreli) mlaz; ~,
laser - laserski mlaz; ~, plasma -
plazma mlaz
flame-proof painting - vatrostalni
premaz
flange - obod, flanšna, pojas; ~ of
a reinforced concrete T-beam -
sadejstvujuća širina; ~, plate -
obraz; ~, plates - pojačanje pre-
seka; ~, rail - Vinjolova šina
f langeway clearance - žleb
flap-
~, sampler - kutijasta bušilica sa
ventilom; ~, valve - žljebni pok-
lopac
flare - blesak, sijanje, sjaj; ~, edge
- ivični blesak; ~, IR deception -
infracrveni trap, IC trap, IC hva-
tač; ~, lime-kiln - poljska peć
flask-
~, tower - sud za ravnotežnu des-
tilaciju; ~, vaporization - rav-
notežno isparavanje
flasher - migavac, treptač
flashlamp - fleš, lampe kratkog sjaja;
impulsni osvetljaj; ~, water-co-,
oled - vodom hlađeni fleš
flashlight - svetio fleša, svetio krat-
kog sjaja; ~, stroboscopic -
stroboskopski fleš
flexer
flashtube - impulsna cev; ~, linear
- linearna impulsna cev; ~, water-
-cooled - vodom hlađena impulsna
cev
flat - ploča, optički kalibar, kalibar;
ravan, prav, ravnomeran; ~, bar
iron - pljošte gvožđe; ~, bars v.
flat bar iron; ~, bottom rail -
Vinjolova šina; ~, car - plato
vagonet; ~, central heating -
etažno grejanje; ~, dome - plitka
kupola; ~, fishplate - pljosnata
vezica; ~, interferometer - in-
terferometrički kalibar; ~, jumper
- dletasta bušilica; ~, link chain -
lanac od šipova, lanac od tankih
ploča; ~, optical - optički ka-
libar; ~, out-coupling - izvodna
ploča; ~, parallel-side (plano-
-parallel) - planparalelna ploča;
~, rate - paušalna taksa; ~, rod
link chain for suspension bridge
- zaglavasti lanac, zglobasti lanac;
~, vaulted ceiling - češka kapa,
češki krov; ~, wedged - klinasti
kalibar; ~, welt - ležeći prevoj,
otvoreni prevoj
flatlette - garsonijera
flatness - zaravah, ravan, glatkost,
ravni deo; lavnina; ~, spectral -
ravni deo spektralne karakteristike;
~, surface - glatkost površine
flatscope - merač čistoće površine
flattening - izravnavanje; ~, spec-
trum - izravnavanje spektra; ~,
temperature - izravnavanje tempe-
rature; ~,flaw - nedostatak, mana,
prskotina, greška, slaba tačka; ~,
artificial - veštački nedostatak; ~,
hidden - skriveni nedostatak; ~,
internal — unutrašnji nedostatak;
~, pinpoint - nedostatak u vidu
uboda čioda; ~, processing -
nedostatak obrade (prerade); ~,
structural - strukturni nedostatak;
~, subsurface - potpovršinski ne-
dostatak; ~, surface - površinski
nedostatak
flawless - bez mane, bez greške
flemish bond - holandska veza
flex - tačka preklopa (savijanja)
flexer - uređaj za ispitivanje na sa-
vijanje
939
flexibile-
~, metallic hose - člankasta cev;
~, pavement - savitljiv kolovoz,
fleksibilan kolovoz
flexibility - elastičnost, fleksibilnost,
savitljivost
flexible - elastičan, savitljiv, fleksi-
flooring - patos; ~, brick - pa-
bilan
flicker - fliker, fliker efekat, svetlu-
canje, promena sjaja; ~, chroma-
ticity - fliker boje, promena boje; floorway - kolovozna tabla, kolo-
~, image - fliker slike, promena
slike; ~, luminance - fliker sjaja, florentine arch - nadvišen luk
promena sjaja
flight - let, letenje; ~ of stairs
- stepenišni krak
flint - flint (staklo); ~, light -
lako flint (staklo)
flitched beam - složena greda
float - rezerva poluproizvoda, plovak,
rezerva vremena
floater v. float
floating -
~, ball - plovak; ~, bridge -
plovni most; ~, cassion - keson,
ponton, ploveći keson; ~,mill -
rekavica, vodenica
flocculation limit - gornja granica
tečnosti
flocculent structure - pahuljičasta
struktura
flocks - pahuljice
flood -
~, basin - poloj, inundaciono po-
dručje, inundacija; ~, bridge -
inundacioni most; ~, deposits -
naplavina; ~, light - svetio reflek-
tora, reflektor; ~, protection -
odbrana od poplave; ~, protec-
tion materials - odbrambeni ma-
terijal; ~, protection plan - plan
odbrane od poplava; ~, sediment
- naplavina; ~, water-level - po-
vodanj
floodlighting - svetio reflektora
floor - sprat, pod, dvorana, mini-
malna zaliha, pogon; podna kon-
strukcija, međuspratna konstrukdja,
tavanica, patos; ~, area - spratna
površina; ~, assembly - pogon
montaže (sklapanja); ~, boarding,
tongue-and-grooved - brodski
pod, šiftboden; ~, construction
- podna konstrukcija; ~, framing,
flow
bridge - roštilj kolovoza; ~, gril-
lage - rošitlj kolovoza; ~, hollow
block - monta opeka; ~, laying
- patosanje; ~, operating - pro-
stor za opsluživanje; ~, skeleton,
brigade v. floor grillage; ~,
stop - prag; ~, testing - deo za
ispitivanje (prostor u hali ili po-
gonu); ~ tiles - podne pločice
tosna opeka; ~, plaster - estrih
gips
vozna ploča
florist - cvećar, trgovac cvećem
flour - brašno, prašina; ~, emery
- sitni (fini) brusni prašak; ~,
gold - zlatni prah; ~, mili - mlin
(za žito); ~ of emery - brusni
prah
flow - protok, tečenje, tok, proticanje;
~, component - protok kompo-
nenti; ~, compound - ukupan
protok; ~, consumer - protok
potrošača; ~, continuous - ne-
prekidno tečenje; ~ , . coolant -
protok rashlađivača; ~, customer
- protok kupaca; ~, duration
curve - linija trajanja; ~, expan-
ded - tok koji se širi; ~, frequen-
cy - linija učestanosti; ~, hyper-
sonic - hiperzvučni protok; ~,
incoming - ulazni tok; ~, infor-
mation - tok informacija; ~, in-
put - tok ulaza; ~, Langmuir -
Langmirov protok; ~, mass -
protok mase; ~, of products -
protok proizvoda; ~, output -
tok izlaza; ~, permissible -
dozvoljeni tok; ~, radiation -
radijacioni protok, protok zračenja;
~, saturation - tok zasićavanja
(zasićenja); ~, secondary - do-
punski tok, sekundarni tok; ~,
single-phase - jednofazni tok;
~, slide - klizište; ~ structure
- fluidalna struktura; ~, super-
sonic - ultrazvučni protok; ~,
table - potresni stočić; ~, table
apparatus v. flow table; ~,
throat - protok kroz žljeb, protok
kroz suženi deo; ~, transverse
- transverzalni protok, poprečni
flow
protok; ~, turbulent - turbulentni
protok; ~, unsteady - nepostojani
tok
flower trough - saksija za cveće
flowmeter - merač protoka; ~,
laser - laserski merač protoka
Floyd tester - Flojd-aparat za ispi-
tivanje maziva za visoke pritiske
fluctuating - kolebanje, kolebajući;
odstupanje, odstupajući; variranje;
~, stresses - naprezanje na zamor
fluctuation - fluktuacija, promena,
pulsiranje; ~, background - fluk-
tuacija fona (zračenja); ~, bright-
ness - fluktuacija osvetljenja, fluk-
tuacija sjaja; ~, density - fluktu-
acija gustine; ~, intensity - fluk-
tuacija intenziteta, fluktuacija jačine;
~, irregular - nepravilna fluktua-
cija, iregularna fluktuacija; ~, lu-
minance - fluktuacija sjaja, fluk-
tuacija osvetljenja; ~, phase-dif-
ference - fluktuacija razlike faza,
fluktuacija fazne razlike; ~, photon
- fluktuacija fotona; ~, polari-
zation - fluktuacija polarizacije; ~,
random - slučajna fluktuacija, hao-
tična fluktuacija; ~, refractive-
-index - fluktuacija indeksa pre-
lamanja
flue - fuks; ~, ash - lebdeći pepeo;
~, dust v. flue ash; ~, gas -
gas sagorevanja, dimni gas; ~,
gases - dimni gasovi
fluence - gustina toka, gustina pro-
toka; ~, breakdown - probojna
gustina toka; ~, cavity - unutar-
rezonantna gustina toka; ~, energy
- gustina toka energije; ~, incident
- upadna gustina toka; ~, output -
izlazna gustina toka; ~, saturation
- gustina toka zasićenja; ~, thres-
hold - gustina toka praga
fluid - tečnost, fluid; ~, cholesteric
- holesterinska tečnost; ~, index
matching - tečnost sa podesivim
indeksom (prelamanja); ~,lasing-
generišuća tečnost; ~, nematic -
nematička tečnost, nematska tečnost;
~, phase - tečna faza; ~, smec-
tic - smetička tečnost; ~, working
- radna tečnost
fluid-tight - nepropustiv za tečnosti
fluke - špaceta
940 fluxed
flume - jaz
fluorescence - fluorescencija; ~,
collision-induced - koliziona fluo-
rescencija, sudarna fluorescencija;
~, impact - udarna fluorescencija;
~, parametric - parametrička fluo-
rescencija; ~, polarized - pola-
risana fluorescencija; ~, resonance
- rezonantna fluorescencija; ~,
ruby - fluorescencija rubina, ru-
binska fluorescencija; ~, sensi-
tized - fluorescencija pojačane oset-
Ijivosti, senzitivizirana fluorescen-
cija; ~, spontaneous - spontana
fluorescencija; ~, two-photon -
dvofotonska fluorescencija; ~,vib-
rational - vibraciona fluorescencija
fluorescent-
~, lighting - flurescentno osvet-
ljenje; ~, poster - svetleći plakat
fluorometer - fluorometar
fluorometry - fluorometrija
flush-
~, enchansed lock - ukopavajuća
brava; ~, joint - puna spojnica;
~, mortar jointing - dersovanje
zidova; ~, rivet - upušteni zakivak
flushing cistern - klozetski ispirač
flutter - flater, vibracija, pulsacija,
smetnje
fluvistile deposit - rečni talog
flux - fluks, protok; ~, cavity -
unutarrezonantni fluks; ~, co-
herent light - fluks koherentnog
svetla; ~, focused - fokusirani
fluks; ~, incident - upadni fluks;
~, input - izlazni fluks; ~, inter-
rogation light - svedosni fluks
upita; ~, laser - laserski fluks; ~
lasing - generišući fluks; ~
light (luminous) - svedosni fluks
~, modal - modalni fluks; ~
monochromatic - monohromatski
fluks; ~, oil - ulje za fluksiranje
~, photon - fotonski fluks; ~
radiation - fluks zračenja; ~
saturation - fluks zasićenja; ~
threshold - fluks praga; ~, trans-
mitted - propušteni fluks, trans-
misioni fluks
fluxed-
~, asphalt - fluksirajući asfalt; ~,
asphaltic bitumen - fluksirani
fluxed 941
bitumen; ~, bitumen - fluksi-
rani bitumen
fluxing of bitumen - fluidiciranje
bitumena
fly-
~, ash v. flue ash; ~, packing -
suflaž
flying - leteći; ~, arch method -
metoda visećeg svoda
flyover - prelaz iznad nivoa
flysch - fliš; ~, sandstones - f lisni
peščari
foam - pena; ~, concrete - pe-
nušavi beton, penobeton; ~, ex-
tinguicher - aparat za gašenje po-
žara penom; ~, inhibitor - pe-
nasti prigušivač; ~, like backing -
kasiranje penastom masom; ~,
rubber - penasta guma, penušava
guma; ~, yarn - nit, vlakno od
penaste mase
foambacks - poleđina tekstila kasi-
rana penastom masom
focal point - težište
focus - fokus, fokalna tačka; ~, an-
nular - kružni fokus; ~, dif-
fraction-limited - difrakciono og-
raničeni fokus; ~, image(-side) -
fokus slike, bočni fokus slike; ~,
laser - laserski fokus; ~, moving
- pokretni fokus; ~, object(-side)
- prednji fokus, fokus objekta; ~,
paraxial - paraksijalni fokus; ~,
point - tačkasti fokus; ~, real -
stvarni fokus,, realni fokus; ~,
variable - promenljivi fokus; ~,
virtual - virtuelni fokus
focusing - fokusiranje, fokusirajući;
~, beam — fokusiranje snopa; ~,
continuous - kontinualno fokusi-
ranje; ~, cylindrical lens - fo-
kusiranje cilindričnim sočivom; ~,
gain - fokusiranje pojačanja; ~,
guided-wave - fokusiranje tala-
sovoda, fokusiranje svetlovoda; ~,
internal - unutrašnje fokusiranje;
~, laser(-beam) - fokusiranje la-
serskog snopa; ~, light(-beam) -
fokusiranje laserskog snopa; ~, los-
sless - fokusiranje bez gubitaka; ~,
paraxial - fokusiranje paraksijalnih
zraka; ~, phase - fazno fokusi-
ranje; ~, point - tačkasto foku-
siranje; ~, saturation -fokusiranje
for safety
pri zasićenju; ~, strong - oštro
fokusiranje; ~, thermal (thermal-
ly induced) - termalno fokusiranje;
~, weak - slabo fokusiranje, blago
fokusiranje
fodder-
~, canal - kanal za hranu; ~,
chute v. fodder canal; ~, cor-
ridor - hodnik za hranjenje; ~,
pit - jama za stočnu hranu; ~,
storage - spremnica hrane
fohn - fen; ~, wind v. fohn
fold joint - prevoj, šav, fale
folder - savitljivi prospekt
folding wedges - dvojni klin
folds - bore, nabori
follow-up - završna obrada, deo
plana, vremenska kontrola, dopuna,
dopunski podaci; ~, corrective
action - kontrola posle izvršene
ispravke
following - sledenje, praćenje; ~,
adiabatic - adijabatsko praćenje
food-
~, elevator - dizalica za hranu; ~,
exhibition - izložba prehrambenih
proizvoda; ~, processing in-
dustry - industrija prehrambenih
proizvoda
foodstuffs - živežne namirnice
foolproof - osiguran od kvara i loma
nestručnom ili pogrešnom upotre-
bom; bez potrebe za kvalifikovano
opsluživanje; prost
foot-
~, block - podlofa, kunja; ~ of
embankment - nožica nasipa; ~,
overbridge - pasarela; ~, stali -
postolje
footing - temeljna stopa, stopa te-
melja, proširenje temelja
footpath - putanja, staza
footstosk - konjic (na strugu); ~,
centre - šiljak konjica
footwarmer - grejač nogu
footway - prolaz, pločnik, trotoar,
pešačka staza; ~ of a bridge -
pešačka staza mosta
footwear industry - industrija obuće
Footwear Show - izložba obuće
foozle - loš rad, škart, promašaj u
proizvodnji; smandrljati, izmurda-
riti
for safety - radi sigurnosti

forage 942
forage - stočna hrana
force - sila, snaga; ~, diagram -
dijagram sila; ~, focusing - sila
fokusiranja; ~, gasdynamic -
gasdinamička sila; ~ i n a stirrup -
sila u stremenu; ~, nonlinear -
nelinearna sila; ~, thermokinetic
- termokinetička sila
forced-
~, braking - forsirano kočenje; ~,
circulation hot-water heating
system - pumpno grejanje; ~,
labour - kuluk
forcing the switch - presecanje skret-
nice
ford - gaz, brod
fore-roof - pre'toovlje
forecast - prognoza, predviđanje;
predviđati, proceniti, predskazati;
~, average - prosečna prognoza;
~, approved - odobrena prognoza;
~, bias(s)ed - prognoza koja sa-
drži sistematsko odstupanje; ~,
demand - prognoza potražnje; ~ ;
formal - formalna potražnja, for-
malizovana prognoza; ~, life -
prognoza dugotrajnosti; ~, long-
-range (long-term) - dugoročna
prognoza; ~, old - zastarela (stara)
prognoza; ~, operating expense -
prognoza izdataka za rad; ~, qua-
litative - kvalitativna prognoza; ~,
quantitative - kvantitativna prog-
noza; ~, short-range (short-
-term) - kratkoročna prognoza;
to ~ needs'- prognozirati potrebe
forecasting - prognoziranje, pred-
skazivanje; prognozirajući; ~, ad-
aptive - adaptivno prognoziranje;
~, cyclic - periodično prognozi-
ranje; ~, internal - unutrašnje
prognoziranje; ~, probabilistic -
probabilistic!«) (verovatno) prog-
noziranje
forecourt - dvorište
forehead - brust
foreign-
~, language - strani jezik; ~,
trade - spoljna trgovina; ~, trade
bank - spoljnotrgovinska banka
foreman - predradnik, poslovođa,
nadzornik; ~, production - pos-
lovođa proizvodnje
format
forepoling - pobijena oplata; ~,
boards - marćevanti
forest road - šumski put
forester - šumar, makaze za prored
foreword - predgovor
forge-
~, cinder - kovarina; ~, coal -
kovački ugalj; ~, pig iron -
formation - formiranje, obrazovanje,
pudlavo (sirovo) železo; ~, scale -
kovarina
forgetful - bez kasnijeg dejstva
forgetfullness - odsustvo kasnijeg
dejstva
fork-
~, copying planer - kopirna ren-
disaljka; ~, cutter -- profilno glo-
dalo; ~, grinder - profilno to-
čilo; ~, grinding - profilno (fa-
zonsko) bušenje; ~, plate - šablon,
fazonirana letva, profilna vodica; ~,
reamer - profilni razvrtač; ~,
stacker - viljuškar; ~, stripping -
skidanje oplate; ~, tool - profilni
alat; ~, tracer - taster, pipak
(klizi po šablonu); ~, turning -
fazonsko (profilno) struganje; ~,
turning lathe - kopirni strug
forked-
~, joint - spoj na viljušku
form - oblik, forma, izgled, vid;
formirati, obrazovati; formular; ~,
analytic - analitički vid (oblik); ~,
declaration i- oblik (forma) dekla-
racije; ~, digital - digitalni ob-
lik; ~, failure report - formular
izveštaja o kvaru; ~, fringe -
oblik interferentnih polja; ~, grap-
hical - grafički oblik; ~, groove -
žljebljeni oblik, udubljeni oblik; ~,
holographic - holografski oblik;
~, observation - formular pos-
matranja; ~ of application -
obrazac prijave; ~, optimum of
decision - optimalni oblik odluke;
~, standard - standardni oblik;
~, statistical - statistički formular;
~, wave - talasni oblik
formalism - formalizam; ~, den-
sity matrix - formalizam gus-
tinske matrice
formalites - formalnosti (pl.)
format - format, izgled, oblik, tip;
~, analog - analogni format; ~,
digital - digitalni format; ~}
fraction
943
(ideje); ~, design - formulisanje
digitized - digitalizovani format; projekta
~, fishe - format mikrofiša; ~, formwork - oplata, daščana oplata,
holographic - holografski format;
~, modulation - tip modulacije; kalup
~, page-organized - stranično forth - napred
organizovani format; ~, sampling forthnightly - polumesečno
fortification - utvrđenje, fortifi-
- izgled semplovanja, tip uzorko- kacija
vanja; ~, scan - raster
fortuitous - slučajno, od slučaja do
stvaranje; ~, are - formiranje luka; slučaja, neredovito
~, color center - formiranje cen- forwarder (of goods) - špediter
forwarding - utovarivanje; ~, ag-
tara boje; ~, concept - formiranje ency - špedicija; ~, agent - špe-
ideje (koncepta); ~, crack - for-
diter, prevoznik; ~, invoice -
miranje prskotina, formiranje naprs- račun prevoznika; ~, time -
lina; ~, crater - formiranje kratera;
vreme transportovanja
~, f Uament(ary) - formiranje niti,
formiranje vlakna; ~, fringe - fossil-
formiranje interferentnih polova; ~, ~, botany - paleobotanika; ~,
giant-pulse - formiranje gigantskih coal - kameni ugalj; ~, meal -
impulsa; ~, hologram - formiranje fosilno brašno, dijatomejska zemlja,
holograma; ~, image - formiranje kizelguid
slike; ~, junction - formiranje fossilism - paleontologija
spoja, formiranje prelaza; ~, level fotbridge - pešački most, moštanica,
- posteljica, planum; ~, multiple brvno
foul - zagađen, neprijatan, zapušen,
image - multiplikacija slike; ~, začepljen, pogrešan, neispravan
pattern - formiranje crteža; ~,
foul-proof - nezagadljiv, nezačepljiv,
photolytic - fotolitičko formiranje;
~, rust - stvaranje rđe; ~, triplet koji ne može da se pokvari
(state) - formiranje tripletnog stanja fouling - neispravnost, začepljenost,
forms - remena te, odlučila pogrešno prikazivanje vrednosti
formula-formula,obrazac,izraz; ~, fouling-up - zagađivanje
addition - formula sabiranja; ~, foult - greška
approximate - približna formula; foundation - temelj, temeljenje, fun-
~, design - računska formula; ~, diranje, podloga, osnova, donji stroj;
dimensional - formula dimenzije; ~, bolt - fundamenti, temeljni
~, dispersion - disperziona for- zavrtanj; ~, excavation - te-
mula; ~, distribution - formula meljna jama; ~,pit v.foundation
distribucije; ~, empiric(al) - em- excavation; ~, soil - temeljno
pirijska formula; ~, exact - eg- tie; ~, stone of a bearing -
zaktna formula; ~, fundamental - ležišni kvadar; ~, trench - te-
osnovna formula, fundamentalna meljni rov; ~, wall - temeljni
formula; ~, interpolation - in- zid
terpolaciona formula, formula inter- foundry - livnica
polacije; ~, iterative - iterativna fountain - vodoskok, fontana
formula, iteraciona formula; ~, four-colour advertisement - če-
prediction - formula predviđanja; tvorobojni oglas
~, saturation - formula zasićenja; Fourier series - Furijeov red
~, semiempirical - poluempi- fourth (crown bar) - firerica
rijska formula; ~, Wien's radia- fowel-house - živinarnik
tion - formula Vinovog zračenja; foyer - foaje
~, working - radna formula fractile - kvantil
formulation - formulacija, formuli- fraction - frakcija, deo; ~, uniform
sanje, sročenje; ~, concept - sampling - jednoobrazna frakcija
formulisanje tehničkog zadatka uzorkovanja, frakcija ravnomernog
 fraction
944
uzorkovanja; ~, variable samp-
ling - frakcija različitog uzorka
vanja
fractional function - razlomljen;
funkcija
fracture - fraktura, lom, prelom,
naprshna, lomljenje; ~, brittle
krti lom; ~, complete - kompeltan
preom; ~, delayed - usporeno
prelamanje; ~, fatigue - prelom
zamorom; ~, tension-shear -
prelom smicanjem pri istezanju
fracturing - stvaranje naprsLa.
obrazovanje preloma
fragility - lcmivost, krtost
frame - kadar, ram, okvir, koordi-
obliku tekućih izabranih podataka
program ispitivanja; ~, C rane -
portalni kran; ~, picture - kadar
slike; ~, sampling - okvir uzor-
kovanja; ~, scanning _ kadar
g r a n j a ; ~, time - vremenski
framed structure - okvirna kons-
trukcija
framework - sistem štapova, okvirno
postolje; ~, construction - bond-
rak, zid na kanate; ~ o f a buildings
- kostur zgrade
Francis turbine - Fransisova turbina
frayed - iznošen, ishaban, otrcan,
1 Zx w S oXX
free -, slobodan, nezauzet; ~, area
neozidana površina, otvorena povr-
šina; ~, bearing - pokretno le-
ziste; ~, entrance card - bes-
platna karta; ~, from contami-
nation - bez kontaminacije, bez
pnmesa; ~, hault - transportna
daljina; ~ of losses - bez gu-
bnka; ~ of e r r o r - bez grešaka;
~, port - slobodna luka- ~
Trade Area - slobodna trgovinska
voda' ~ ' W a t C r ~ V C Z a n a P ° d z e m n a
freedom - sloboda, odsustvo- ~
from failures - odsustvo kvarova;
freezing - zamrzavanje; ~, vibra-
Uonal - vibraciono zamrzavanje
freght - teret
freight-
~, charges - vozarina; ~, ele-
vator - teretna (robna) dizalica; ~,
handling service - služba otpreme
tereta; ~, tariff - prevozna ta-
rifa; ~, warrant - tovarni list
french-
~, casement - balkonska vrata;
~, door - balkonska vrata, stak-
ljena (zastakljena) vrata; ~, drain -
dren, drenažni kanal, tajaca; ~,
polishing - poliranje; ~, window
v. french casement
frequency - frekvencija, učestanost;
~, absolute - apsolutna frekven-
cija; ~, absorption - apsorpciona
frekvencija; ~, adjacent mode
beat - frekvencija izbijanja su-
sednog načina (rada); ~, alias -
druga frekvencija, frekvencija izob-
ličenja; ~, beam - frekvencija
snopa; ~, beat - frekvencija iz-
bijanja; ~, beat-note - zvučna
frekvencija izbijanja; ~, bit - bit
frekvencija; ~, boundary - gra-
nična frekvencija; ~, breakdown -
frekvencija kvarova; ~, carrier -
noseća frekvencija; ~, cuton -
(niža) kritična frekvencija; ~, dif-
ference - frekvencija izbijanja,
frekvencija razlike; ~, discrete -
diskretna frekvencija; ~, dither -
karakteristična frekvencija NF mo-
dulacije; ~, dumper - frekven-
cija izvoda iz rezonatora; ~, e r r o r
- frekvencija greške; ~, excitation
- pobudna frekvencija; ~, failure
(fault) - frekvencija grešaka; ~,
flicker - frekvencija flikera; ~,
folding - Hikvistova frekvencija;
~, frame - frekvencija kadrova;
~, fringe - frekvencija interferen-
tnih polova; ~, fundamental -
osnovna frekvencija; ~, harmonic
- frekvencija harmonika; ~, image
- preslikana frekvencija; ~, inci-
dent - upadna frekvencija; ~,
Lamb-dip - Lambova frekvencija;
~, lasing - frekvencija generi-
sanja; ~, mode - frekvencija na-
čina (rada), frekvencija moda; ~,
modulating - modulaciona frek-
vencija; ~, normal - normalna
frekvencija; ~, Nyquist - Nik-
vistova frekvencija; ~, observed -
uočena frekvencija; ~ of current -
frekvencija mreže; ~ of mainte-
frequency 945
nance - frekvencija održavanja; ~
of occurence - učestanost pojav-
ljivanja; ~ of overhaul - frekven-
cija kapitalnog remonta; ~ of
Q-switching - frekvencija modu-
lacije Q; ~ of sampling - frek-
vencija uzorkovanja; ~ of use -
učestanost upotrebe; ~ off-reso-
nance - nerezonantna frekvencija;
~, oscillating - oscilatorna frek-
vencija; ~, phase-matching -
frekvencija faznog podešavanja; ~,
photon - fotonska frekvencija, frek-
vencija fotona; ~, pilot - pilot
frekvencija; ~, pulsation - frek-
vencija pulsiranja; ~, reference -
referentna frekvencija, etalon frek-
vencija; ~, reject - frekvencija
škarta; ~, relative - relativna
frekvencija; ~, repetition - frek-
vencija ponavljanja; ~, replenish-
m e n t - učestanost dopunjavanja;
~, ripple - frekvencija pulsiranja,
frekvencija lipla; ~, rotation -
rotaciona frekvencija, frekvencija
obrtanja; ~, sampling - frekven-
cija semplovanja, frekvencija uzor-
ko van ja; ~, scanning - frekvencija
skaniranja; ~, side - bočna frek-
vencija; ~, standard - standardna
frekvencija; ~, sum - ukupna
frekvencija; ~, sweep - frekvencija
skaniranja; ~, synthesized - sin-
tetizovana frekvencija; ~, theo-
r e t i c a l ) - teoretska frekvencija; ~,
threshold - frekvencija praga, gra-
nična frekvencija; ~, transition -
frekvencija prelaska; ~, video -
video frekvencija; ~, zero - nulta
frekvencija
fresco - freska; ~, painting - fresko
bojenje
fresh-
~ air blower - dovod svežeg
vazduha; ~ air ventilation - do-
vod svežeg vazduha
FresneFs integrals - Frenelovi in-
tegrali
fret - nagrizsti, najedati, otirati;
otiranje, istiranje
frettage - frikciona korozija
fretting - trenje, istiranje, razje-
danje, freting-korozija
60 Bečnlk
full
Freyssinet's process - Frejsineov
postupak, Ferberov postupak
friction-
~, brake - frikciona kočnica; ~,
clutch coupling - frikciona spoj-
nica; ~ in rolling - trenje pri
kotrljanju; ~ in sliding - trenje
pri klizanju; ~, pile - viseći šip,
fiikcioni šip, lebdeći šip
frictional force - sila trenja
frictionless fluid - tečnost bez trenja
frieze - friz
fringe - ivica, rub, traka, porub
frog - srcište; ~, r a m m e r - žaba
front-
~, brick - fasadna (obložna) opeka;
~, cover - omotna stranica, strana;
~, elevation - glavni izgled, lice
zgrade, fasada, podužni izgled, čeona
strana; ~ of w o r k - fiont rada; ~,
page advertisement - oglas na
naslovnoj strani; ~, partition -
čeoni zid; ~, side - fasada
front - front, čelo, prednja strana; ~,
b u r n - front gorenja; ~, incident
wave - front upadnog talasa; ~,
phase - fazni front; ~, reflected
wave - front reflektovanog talasa;
~, shock - udarni front, front
udarnog talasa; ~, wave - talasni
front
frontage - glavna fasada, ulična fa-
sada, fasada, ulični izgled, dužina
fasade
frontal-
~, length - dužina fasade; ~,
veiw - čeona strana
frontier post - granični prelaz
frost-
~, action - dejstvo mraza; ~,
damage to pavement - štete od
mraza na kolovozu; ~, resistance
- postojanost na mrazu
fuel - gorivo; ~, coupon - kupon
za gorivo; ~, laser - lasersko
gorivo; ~, supply - snabdevanje
gorivom
full-
~, comprehensive - kasko osi-
guranje; ~, face method - me-
toda punog profila; ~, heat-
-treated - oplemenjen, poboljšan;
~, killed steel - umireni čelik; ~,
use of space - iskorišćenje prostora;

full 946
~, versatile excavator - univer-
zalni bager
full-laden (full-loaded) - potpuno
opterećen, potpuno napunjen
full-scale - u prirodnoj veličini
Fuller's-
~, earth - uma, suknarska zemlja;
~, ideal curve - Fulerova kriva
fully submerged sluice discharge -
potopljeni mlaz, potopljeni preliv
function - funkcija, dejstvo; rad,
zadatak, svrha, odnos, zavisnost; ~,
aberration - funkcija aberacije; ~,
absolute probability density -
funkcija apsolutne gustine verovat-
noće; ~, absorption - funkcija
apsorpcije; ~, adjustement - po-
dešavanje funkcije, funkcionalna ka-
rakteristika; ~, algebraic - al-
gebarska funkcija; ~, ambiguous -
nejasna funkcija; ~, amplitude
transfer - amplitudska transfer
funkcija; ~, analytic - analitička
funkcija; ~, aperture - aperturna
funkcija;' ~, approximating -
aproksimirajuća funkcija; ~, ar-
bitrary - arbitražna funkcija; ~,
autocorrelation - autokorelaciona
funkcija; ~, auxiliary - pomoćna
funkcija; ~, averaged - uprose-
čena funkcija; ~, binary trans-
mittance - binarna funkcija pro-
puštanja; ~, blurring - funkcija
izobličenja slike, funkcija razmaza-
nosti; ~, characteristic - karak-
teristična funkcija; ~, characte-
ristic fringe - karakteristična funk-
cija interferentnih polova; ~, co-
herent transfer - koherentna trans-
fer funkcija; ~, concave - kon-
kavna (ugnuta) funkcija; ~, conju-
gate - konjugovana funkcija; ~,
continuous - neprekidna funkcija;
~, correlation (correlative) - ko-
relaciona funkcija; ~, criterion -
funkcija kriterijuma; ~, cross-
-ambigulty - funkcija kroskore-
lacione neodređenosti; ~, decision
- funkcija odluke, odlučujuća funk-
cija; ~, demand - funkcija po-
tražnje; ~, density - gustinska
funkcija, optička gustina; ~, de-
pendence - funkcija zavisnosti; ~,
derived - izvedena funkcija; ~,
function
describing - opisujuća funkcija;
~, detector transfer - detektorska
transfer funkcija; ~, deterioration
- funkcija pogoršavanja svojstava;
~, discriminant — diskriminantna
funkcija; ~, distribution - funk-
cija distribucije, integralna funkcija
raspodele; ~, double-valued -
dvovrednosna (dvoznačna) funkcija;
~, edge-response - (karakteris-
tična) funkcija odgovora ivice; ~,
effectiveness - funkcija efikas-
nosti (efektivnosti); ~, efficiency -
funkcija koeficijenta korisnog dej-
stva; ~, effort-funkcija napora; ~,
elementary - elementarna funk-
cija; ~, empirical - empirijska
funkcija; ~, ergodic - ergodis-
tička funkcija; ~, explicit - eks-
plicitna funkcija; ~, exponential -
eksponencijalna funkcija; ~, film
transfer - transfer funkcija filma;
~, fitted - podešena funkcija,
empirijska funkcija; ~, fringe
visibility - funkcija vidljivosti
(interferentnih) polova; ~, general
- opšta funkcija; ~, general mu-
tual coherence - generalisana funk-
cija uzajamne koherentnosti; ~,
generalized - uopštena funkcija;
~, generating - proizvodna funk-
cija, generišuća funkcija; ~, given
- data funkcija; ~, harmonic -
harmonična funkcija; ~, hazard -
intenzivnost kvarova; ~, hologram
- hologramska funkcija; ~, homo-
geneous - homogena funkcija (jed-
norodna); ~, homogeneous co-
herence - funkcija homogene ko-
herentnosti; ~, image - funkcija
slike; ~, implicit - implicitna
funkcija; ~, impulse response -
funkcija impulsnog odgovora; ~,
incoherent transfer - nekohe-
rentna transfer funkcija; ~, in-
creasing - povećavajuća funkcija;
~, indicator - indikatorska funk-
cija; ~, inhomogeneous cohe-
rence - funkcija nehomogene ko-
herentnosti; ~, integrable - in-
tegrisiva funkcija; ~, integral -
integralna funkcija, funkcija celih
brojeva; ~, intensity - funkcija
intenziteta; ~, intensity correla-
947
fascdon
tion - funkcija korelacije intenzi-
teta; ~, intensity transfer -
transfer funkcije intenziteta; ~,
irreducible - nesažimiva funkcija;
~, life - funkcija veka trajanja; ~,
limit - granična funkcija; ~, line-
-apread - funkcija širenja linije,
funkcija rasejanja linije; ~, linear -
linearna funkcija; ~, linear ob-
jective - linearna funkcija cilja; ~,
load - funkcija tereta; ~, loga-
rithmic - logaritmička funkcija;
<v, measurable - meriva funkcija;
~, modified - modifikovana funk-
cija; ~, modulation transfer -
modulations transfer funkcija; ~,
multivariable - funkcija više pro-
menljiyih; ~, mutual coherence -
funkcija uzajamne koherentnosti; ~,
nondecreasing - nesmanjujuća
funkcija; ~, nonlinear-nelinearna
funkcija; ~, normalized - nor-
malizovana funkcija; ~ of cost -
funkcija troškova; ~ of variables
- funkcija promenljivih; ~, object
- funkcija objekta; ~, objective
- funkcija cilja; *-, optimal
decision - funkcija optimalne od-
luke; ~, optimized - izlazna funk-
cija; ~, output - izlazna funkcija;
~, parametric - parametarska
funkcija; ~, path - funkcija puta,
funkcija putanje, funkcija rasprosti-
ranja; ~, pattern - funkcija za
izračunavanje izabranih poluinva-
rijanti; ~, penalty - funkcija
kazne; ~, periodic - periodična
funkcija; ~, phase - fazna funk-
cija; ~, phase structure - fazna
strukturna funkcija; ~, phase
transfer - fazna transfer funkcija;
~, plotted - graf funkcija; ~,
point (spread) - (predajna) funk-
cija tačke; ~, policy - funkcija
politike; ~, power - funkcija
stepena, funkcija sile; ~, proba-
bility - funkcija verovatnoće; ~,
processing - procesna funkcija,
funkcija obrade; ~, rational -
racionalna funkcija; ~, real(-va-
lued) - stvarna funkcija; ~,
recover - funkcija rekuperacije
(vraćanja u prvobitno stanje); ~,
regular - pravilna funkcija; ~,
functionalism
reliability - funkcija pouzdanosti;
~, renewal - funkcija obnove; ~,
repairability - verovatnoća mo-
gućnosti popravke; ~, risk - funk-
cija rizika; ~, sample - funkcija
uzorka, izabrana funkcija; ~, samp-
led - funkcija semplovanja, funkcija
uzorkovanja; ~, sampled image -
funkcija semplovane slike; ~,samp-
led transfer - transfer funkcija
semplovanja; ~, self-coherence -
funkcija autokoherentnosti; ~, se-
micontinuous - polukontinuelna
funkcija; ~, service - funkcija
servisa; ~, shortage - funkcija
deficita; ~, simple (single) -
prosta (jedinična) funkcija; ~, slit -
funkcija proreza, funkcija otvora;
~, source - funkcija' izvora; ~,
spatial frequency transfer -
transfer funkcije prostorne frek-
vencije; ~, spectrometer slit
- funkcija proreza spektrometra;
~, spread - funkcija širenja, funkci-
ja rasejanja; ~, staff - funkcija oso-
blja; ~, state - funkcija stanja; ~,
step -step funkcija, stepenasta funk-
cija; ~, structure - funkcija struk-
ture, strukturna funkcij a; ~, supply
- funkcija snabdevanja; ~, tabu-
lated - tabelarna funkcija; ~,
target - funkcija cilja; ~, test -
funkcija kriterijuma; ~, time -
funkcija vremena; ~, transfer -
funkcija transfera (prenosa); ~,
transition - funkcija prelaska; ~,
transmittance (transparency) -
propusna funkcija, funkcija pro-
puštanja; ~, two-level transmit-
tance - dvonivoska funkcija pro-
puštanja; ~, undersampled -
funkcija pri nedovoljnoj frekvenciji
semplovanja; ~, unit - jedinična
funkcija; ~, utility - funkcija
podobnosti; ~, visibility - kriva
vidljivosti, funkcija vidljivosti; ~,
wave structure - talasna struk-
turna funkcija
functionability - sposobnost funk-
cionisanja
functional - funkcionalna veza; ~,
series - funkcionalan red
functionalism - funkcionalna arhi-
tektura
functionate
functionate - funkcionisati, raditi,
delovati
fundamentals - osnova, baza, os-
nove, osnovi; ~, laser - osnovi
laserske tehnike
fungi on waste waters - gljivice
upotrebljenih voda
funginertness - otpornost na ple-
san (bud)
funicular - uspinjača, šinska žičana
železnica; ~, polygon - verižni
poligon, A-poligon
furcation - grananje; ~, fiber -
grananje vlakna
furniture - nameštaj; ~, Fair -
sajam nameštaja; ~, industry -
industrija nameštaja; ~, store -
skladište nameštaja
furring - zakrečavanje, inkrustacija
furs - krznarski proizvod (pl.)
fuse - osigurač, fitilj, štapin, korda,
mića; ~, board - ploča (tabla)
sa osiguračima; ~, box - distri-
buter električne energije
948 fuzziness
fused cement - topljeni cement
fusion - fuzija, sinteza; ~, break-
even - ravnotežna (termonukleama)
fuzija; ~, (electron)-beam-ln-
duced - (termonukleama) fuzija
izazvana snopom elektrona; ~,
inertially confined - inercijalno
držana fuzija; ~, laser(-induced)-
laserska fuzija; ~, laser-pellet -
fuzija po sistemu laserskog snopa
i meta; ~, laser-triggered -
laserska fuzija; ~, magneticaly
confined (magnetic-confineme-
nt) - megnetski držana fuzija;
~, self-sustaining - samopodrža-
vajuća fuzija, lančana fuzija
fuze - kapisla, detonator, okidač; ~,
infrared - infracrveni detonator;
~, laser - laserski detonator; ~,
photoelectric - foto-električni de-
tonator; ~, proximity - blizinski
detonator
fuzziness - neoštrina, razmazanost;
~, edge - neoštrina ivice, razma-
zanost kraja (slike)
G
gabro - gabro, vrsta stene
gabion - gabion, žičana korpa
gable - kankan, zabatni zid
gable wall v. gable
gadget - naprava, sprava, uređaj
gadgetry - skup naprava
gain - povećanje, uvećanje
gallery - empora, galerija, paluba,
nivo; ~ 5 service - galerija za
servis (opsluživanje)
galling - zaribavanje, najedanje, me-
hanička ošteta površine
galvanised-
~, pipe - bela cev, galvanizirana
cev; ~, sheet - pocinkovani lim;
~, steel tube - pocinkovana cev,
galvanizirana čelična cev; ~, wire -
pocinkovana žica
game - igra, zamisao, plan; ~,
mathematical - metematička igra;
~, statistical - statistička igra
gang - brigada, smena, zbrka, sor-
timent, grupa; ~, breakdown -
grupa za popravke; ~ of work-
men - radna brigada
ganged - grupisan, agregatni, kom-
pletiran
gap - zazor, interval, otvor, odsto-
janje; ~, interblock - medublo-
kovski zazor; ~, time - interval
vremena
garage - garaža
garden - bašta, vrt; ~, architecture
- vrtna arhitektura; ~, city -
grad sa parkovima; ~, hydrant -
hidrant u bašti
gardens - park
garland - girlanda, vrsta ornamenta
garnet - tavan, potkrovlje
garret - tavan, potkrovlje
gas-
~, burner - gorionik, brener; ~,
catcher - hvatač gasa; ~, cock -
gasna slavina; ~, formed con-
crete - gasni beton; ~, generator
- gasni generator; ~, geyser -
gasni bojler; ~, heating - gasno
grejanje; ~, installation - gasna
instalacija; ~, light - gasno osvet-
ljenje; ~, mantle - Auerova ča-
rapica; ~, meter - gasomer; ~,
point - gasno mesto; ~, pro-
ducer (home type) - benoid
aparat; ~, retort - benoid apa-
rat, aparat za proizvodnju svet-
lećeg gasa; ~, spring - gasni izvor
gaseous phase - gasovita faza
gasket - zaptivač, dihtung
gate hinges - dugačke šarke; ~,
valve - slavina malog otpora
(šiber slavina)
gathering - skupljanje, pribavljanje,
skupljajući; ~, ground - sliv; ~,
line - matičnjak
ga(u)ge - šablon, manometar, mera,
etalon, etalomirati, tarirati, kali-
brirati, kalibar; ~, acceptance -
šablon (etalon) za prijem; ~,
alarm - uređaj za merenje sa signa-
lizacijom; ~, control - kontrolna
merka, kontrolni šablon; ~, dif-
ference - šablon razlika; ~, ero-
 ga(u)ge
950 glass 9S1 granate
glass
•ion - merač erozije; ~, indenta-
tion depth - merač dubine uleg- experiment - raspored opreme za lena vuna; ~, to - emajliranje; ~, goniometric functions - arkus funk«
nuća (udubljenja); ~, inspection eksperimente wall - stakleni zid; ~, wool v. čija, ciklometrijske funkcije
(inspector's) - kontrolni šablon; geophysical methods - geofizičke glass silk good - dobar, ispravan
~, internal - unutrašnji kalibar; metode glasshouse - staklena bašta, staklara goodness - dobrota, dobra svojstva
~, limit - granični kalibar; ~, geophysics - geofizika glassine - glasin, pergamin (papir) goods - roba, proizvoditi; ~, ele-
master - kontrolni merni uređaj; geotechnical soil classification - 'glassing machine - mašina za gla- vator - teretna dizalica; ~, final
~, measuring - merni kalibar; ~, geotehnička klasifikacija siranje (finished) - gotov proizvod; ~,
nondestructive - neuništiv ka- geothermal gradient - geotermički lift - teretna dizalica; ~, shed -
glauconite - glaukonit, vrsta mi- magacin za robu; ~, station -
libar; ~, penetration - merač gradijent
penetriranja; ~, pile - šip za nerala teretna stanica; ~, traffic - te-
Germal method - nemačka metoda glazed - zastakljen; ~, door -
pravac; ~, plug v. internal u tunelogradnji retni saobraćaj
gauge; ~, point - merni uređaj staklena (zastakljena) vrata; ~, gooseneck - usko grlo
geyser - gejzir; ~, bath - kazan za panel screen - staklena pregrada,
na tačkama; ~, precision - pre- kupatilo gorge - okapnica, vasernaz
cizna mera (šablon); ~, profile - gib - klin vitraža; ~, screen - staklena gothic arch - gotski svod, šiljati luk
kalibar profila; ~, solid - ka- gibheaded v. gib pregrada, vitraža,; ~, surface - grade - klasa, vrsta, stepen, stepen
libar iz jednog dela; ~, standard - gin - dizalica, uređaj za podizanje glazura, uglačana površina; ~, tile intenzivnosti; ~ of finish - ste-
etalon, standardni šablon; ~, wi- stove - kaljeva peć pen završne obrade; ~ of service
tereta, doboš, disk glazer - ploča za brušenje, šmiršajbna
dening - proširenje koloseka; ~, - kvalitet opsluživanja; ~, ac-
working - radni šablon girder - nosač, podvlaka, greda; ~, glazer's tools - staklorezački alat
bridge - gredni most; ~ in ben- curacy - stepen preciznosti; ~,
ga(u)geable - izmeriv glazing - zastakljivanje, iberzaliranje; commercial - trgovačka klasa; ~,
ga(u)ged - izmeren ding - savijeni nosač; ~, rail - ~, bar - prečagica, šprosna; ~,
Vinjolova šina; ~ with steel truss crossing - ukrštanje u nivou, pre-
ga(u)ging - merenje, mereći, ka- putty - staklarski kit; ~, wheel v. secanje u nivou, prelaz u nivou; ~,
libriranje; ~ a yessel - bažda- rods - armirana greda glazer
girt v. girder engineering - tehnički kvalitet; ~,
renje plovila globe tap - zidna viseća slavina high - visoki kvalitet; ~, indus-
girth - pojas, remeni nosač glue - lepak, tutkalo trial - industrijski kvalitet; ~,
Gauss error integral - Gausov gist - jezgro, glavna tačka glued beams - lepljeni puni nosači; low - niska klasa; ~, merit -
integral greške; ~, plane - Gau- git - ulivni levak; ~, cutter - se- ~, joints - lepljene veze znak kvaliteta; ~, technical -
sova ravan, kompleksna ravan kač nalivka; ~, mould - ulivna gluing - lepljenje
kokila tehnička vrsta, tehnički kvalitet;
gear box - menjačka kutija; ~, glyptotheca - gloptoteka ~, top - najbolji kvalitet
wheel - zupčanik give - pokazati (uređaj), pokazati gneiss - gnajs, vrsta kristalnih škri-
general- (svojstvo), popustiti, dati grader - grejder, mašina za otkop
ljaca zemlje
~, design - idejni projekat; ~, given - dat, uslovljen, zadat, sklon go - raditi, delovati, funkcionisati;
equations of elasticity - elas- glacial- gradient - gradijent, pad, nagib,
to ~ back (to bad) - pogoršati; to uzdužni nagib; ~, beard -padokaz
tične osnovne jedinice; ~, repair - ~, accumulation - glečerski talog; be ~ - raditi bez problema; to ~
glavna popravka; ~, specification ~, deposit - morena; ~, drift grading - zrnasti sastav, granulo-
behind - izostajati, izučiti (po- metrijski sastav, graduisanje, ras-
- opšti građevinski uslovi v. glacial deposit; ~, soil - gle- datke); to ~ down - dobiti odob-
generator - generator čerska tla pored po kvalitetu, deljenje na
renje, biti priznat; to ~ fut - podeoke
geodesy - geodezija glacier - glečer slomiti se; to ~ into commision - gradual braking - postupno kočenje,
geodetic map - geodetska mapa glacio-aqueous clay - glečerska ispasti iz rada; to ~ into service -
geological- glina slobodno kočenje
pustiti u rad; to keep on the ~ graduation - graduisanje, podela na
~, compass - geološki kompas; ~, glaciology - nauka o glečerima - održavati u radnom stanju; to ~
map - geološka mapa; ~, section - glance - sjaj; ~, coal - sjajni ugalj stepene, nanošenje krive po tačkama
out gear (to out order) - biti graffito - zgrafito
geološki profil glare - zaslepljujuće svetio, zase- u kvaru; to ~ through - probiti
geologic eras - geološka doba njujuće svetio, zaslepljivanje, za- graining - fladrovanje, bojenje mas-
se, izvršiti, biti primljen; to ~ to nom bojom
geologic periods - geološka doba, senjivanje, refleksija od vlažnog pieces - rasturiti se; to ~ wrong - grain-
geološke formacije kolovoza; ~, reducing glass - pokvariti se
geology - geologija zaštitno staklo od zaslepljivanja ~ of wood - džever, šare u drvetu;
go-devil plane - bremzberg, uspinjača ~, size accummulation curve -
geometrlc- glass- go-in - „prolaz", „ulazni deo"
~, canopy - markiza, zastakljena linija prosejavanja, granulometrijska
~, locus - geometrijsko mesto; ~, go-no-go - provera u principu ,,po-
mean - geometrijska sredina nastrešica; ~, floor - stakleni godan-nepogodan", ili „radi ne kriva; ~, size distribution -
geometrical stairs - zavojne ste- pod; ~, partition - staklena radi" granulometrijski sastav; ~, size
penice pregrada, vitraža; ~, roof - stak- go-side - prohodna strana soil classification - klasifikacija
geometry - geometrija, geometrijski leni krov; ~, roofing tile - stak- goal - cilj, zadata veličina; ~, design po granulometrijskom sastavu
oblik, konfiguracija, shema; ~ of leni crep; ~, screen - staklena - cilj konstrukcije, konstrukcioni granate - granat, mineral iz grupe
pregrada, vitraža; ~, silk - stak- silikata
cilj
 granite
•granite - granit, zrnasta dubinska
stena
granitic structure - granitska struk- gravity-
tura
granitoid structure v. granitic
structure
granular stabilisation - granularna
stabilizacija, mehanička stabilizacija;
~, structure - zrnasta struktura
granulated slag - granulisana šljaka
granulator - granulator, drobilica
graph - graf, dijagram, nomogram,
grafikon; ~ of equation - graf
jednačine; ~, bar - stubasti di- green - neispravan, neodstajan; ~,
jagram; ~, broken-line - graf
isprekidanom linijom; ~, bunch -
mrežasti graf; ~, circular-kružni
graf; ~, computer - kompjuterski
graf; ~, double logarithmic - greywacke - grauvaka, sivac
graf sa logaritamskim razmerom na
obe ose; ~, failure - grafikon
kvarova; ~, ligh-low - dijagram
sa maksimalnim i minimalnim ve-
ličinama; ~, logarithmic - lo-
garitamski graf; ~, point-to-point
- grafikon izrađen tačkama; ~, griffon - grifon
probability - grafikon verovatnoće; grikes - škrape
~, reliability - grafikon pouzda-
nosti; ~, schedule - grafikon ro-
kova; ~, semilogarithmic - po-
lulogaritaniski grafikon; ~, sta-
tistical - statistički grafikon; ~,
string - trakasti grafikon; ~, time
- vremenski grafikon; ~, time bar
- vremenski histogram
graphic - grafički, dat u vidu gra-
fikona, grafički prikaz; ~, statics - gritting machine v. grit spreader;
grafostatika
graphical representation - grafičko
predstavljanje
graphostatics - grafostatika
grapnel - grapon
grapple v. grapnel
grasshopper - prebacivač vagoneta,
skakavac
grassy median strip - zeleni pojas,
ostrvo
gravel - šljunak; ~, base - podloga
od šljunka; ~, base-course (of
the surfacing) v. gravel base; ~,
cushion - jastuk od šljunka; ~,
road - pošljunčeni put, šljunčani
kolovoz; ~, sub-base - podloga
od šljunka
gravitational water - vezana pod-
zemna voda
~, dam - masivna brana; ~,
hot-woter heating - gravitacioni
sistem grejanja* ~, plane - bremz-
berg, uspinjača; ~, tunnel - gra-
vitacioni tunel; ~, yard - gravita-
ciona postrojenja
grease - mazivo, mast, Štauferova
mast; ~, interceptor - hvatač
masti (ulja), separator; ~, trap v.
grease interceptor
belt - zeleni pojas; in ~ - u is-
pravnom stanju
greenhouse - staklena bašta, staklara
grid - rešetka, sistem koordinata; ~,
shield - zaštitna rešetka; ~, system
- koordinarna mreža
gridiron - komplet rezervnih delova
i instrumenata za popravke
griffin v. griffon
grinding machine - brusilica
grindstone - brusilica, točilo
grip - kvačica, dužina pritezanja
grit - kamena sitnež, grus; ~, cham-
ber - peskolovka, taložnica za pe-
sak; ~, channel v. grit chamber;
, spreader - posipačica, mašina
za posipanje
gritter v. grit spreader
~, material - kameni sitnež, grus
groined vault - krstaš ti svod
groove - usek, žljeb, šlic
grooving - kelovanje
gross head - bruto-pad
ground - tie, poligon, zemljište, dno,
podloga, osnova, mleven, uriban,
razlog, povod, temelj; ~, area -
površina zgrade; ~, assembly -
poligon montaže; ~, centre line
- nulta linija; ~, floor - prizemlje,
parter; ~, glass - mutno staklo; ~,
line - linija terena; ~, proof
(proving, testing, trial) - poligon
za ispitivanje; ~, register - ka-
tastar; ~, water - podzemna voda;
~, water level - nivo izdani
group 953
group - grupa, skupina, grupisati; ~,
active element - grupa aktivnih
elemenata; ~, blocked - bloki-
rana grupa; ~, classification -
grupna klasifikacija; ~, clearing -
grupa pregleda dokumentacije (do-
kumenata); ~, engineering - teh-
nička grupa; ~, experimental -
eksperimentalna grupa; ~, index -
grupni indeks; ~, maintainability
- grupa tehničkog ospluživanja; ~,
maintenarice-and-supply - grupa
za održavanje i snabdevanje; ~,
mixed - grupa različitog sastava;
~ of activies-grupa aktivnosti; ~
of tracks - grupa koloseka; ~,
operation - operativna grupa; ~,
policy - grupa za određivanje po-
litike; ~, quality control - grupa
za kontrolu kvaliteta; ~, repair -
remontna grupa; ~, service -
grupa za servis, servisna grupa; ~,
test - grupa za ispitivanje
grouping - grupisanje, razvrstavanje;
~ of data - grupisanje podataka
grout curtain - zaptivna zavesa, vo-
donepropustljiva zavesa
grouted-
~, apron - injekciona zavesa; ~,
cut-off wall - zaptivna zavesa,
vodonepropustljiva zavesa; ~, ma-
cadam - zaliveni makadam, na-
topljeni makadam, penetrisani ma-
kadam; ~, sett paving - kaldrma
u cementnom malteru
groved rail - žljebna šina
jjrover spring washer - Groverov
prsten
gypsum
growth - porast, rast
groyne - naper, pero
grubbing up - čišćenje terena
guarantee period - garantni rok
guard - zaštita, ograda, ograditi,
zaštititi; ~, rail - zaštitna šina,
šina vodica, sigurnosna šina, kontra
šina; ~, safety-sigurnosna ograda;
~, sheet - zaštitni lim; ~, weather
- uređaj za zaštitu od dejstva me-
teoroloških utkaj a (vremena); ~,
wire - žičana ograda
guess - pretpostavka, ceniti, procena,
nagađanje, pogađanje; ~, best -
najbolja procena; ~, crude -
gruba procena; ~, intelligent -
osnovana pretpostavka; ~, wise -
pametna pretpostavka
guesstimate - približna ocena
guesswork - nagađanje, pogađanje
guest-house - gostionica; ~, room -
gostionska soba
guide - vodica, fining, uputstvo,
priručnik, usmeravati, voditi; ~,
pile - šip za pravac; ~, post -
putokaz; ~, rail - vodica, fining
gulley (gully) - slivnik
gully - vododerina
gum - smola
gunite - torkret, teorkret beton
gunpowder - barut
gusher - gejzir
gusset plate - čvorni lim
gutter - oluk, rigola; ~, hook -
olučna kuka; ~, led through roof
space - tavanski oluk
gypsum - gips, sadra; ~, plaster
- građevinski gips

H tvrdoća (izazvana tvrdoća); ~,
haematite - hematit, mineral iz
grupe oksida
hair-pin bend - serpentina
half-
~, brick - polutača, polutka, pre-
sečena opeka; ~, frame - polu-
okvir; ~, glass door - staklena
(zastakljena) vrata; ~, round ridge
tile - prava ćeramida, kanalica; ~,
space - međupodest; ~, space
landing - odmorište, podest; ~,
timber - polutka
half-hard - srednje tvrd, polutvrd
half-invariant - poluinvarijantan
half-replicate - polureplika, polu-
kopija
half-width - polovina dozvoljenog
polja
hali - hol, dvorana, sala, hala
halting - radeći sa prekidima
hand - ručni; ~, car - dresina,
šinsko prevozno sredstvo; ~, drill -
stamp, čelični štap za bušenje min-
skih rupa; ~, monkey - ručni
malj; ~, rock-drill v. hand drill;
~, shower-bath - ručni tuš; ~,
slewing crane - konzolna dizalica
hand-operated - koji se aktivira
iukom
hand-picked - ručno izabran
handbook - priručnik; ~ of ma-
terials - priručnik o materijalima
handiness - spretnost, zgodnost, po-
desnost
handle - ručica, kvačica; rukovati,
manipulisati, obraditi
hardness
handling - rukovanje, manipulacija
rukujući, način upotrebe; ~, ab-
normal - abnormalno rukovanje;
~, improper - nepravilno ruko-
vanje; ~, rough - grubo rukovanje;
~, safe - bezbedno rukovanje; ~,
special - specijalno rukovanje
handrail - ručica
handwork - rukotvorina
handy - pri ruci, podesan, pogodan
hangar - hangar
handing steps - slobodno noseće
stepenice, uzidane stepenice; ~,
truss - vešaljka
harbour - pristanište
hardboard - lesonit, fazer ploča
hard - tvrd, težak (o radu); ~, body -
čvrsto telo; ~, burnt gypsum
plaster - štuk-gips
hard-service - namenjen radu u
teškim uslovima
hard-to-get-at (hard-to-reach) -
nedostupan, teško pristupačan
hard-wearing - teško habajući, tvrd
hardened - otvrdnut, očvrsnut
hardener - očvršćivač
hardening - očvršćivanje; ~ of
concrete - stvrdnjavanje betona;
~, -process - proces vezivanja
hardness - tvrdoća, penetracija; ~,
abrasion (abrasive) - tvrdoća na
abraziju; ~, average - prosečna
tvrdoća; ~, bali - tvrdoća na
kuglu, tvrdoća po Brinelu; ~,
Brinell v. ball hardness; ~,
diamond (pyramid) - tvrdoća na
955
dijamantsku piramidu, tvrdoća po |
Vikersu; ~, durometer - tvidoća
po durometru; ~, dynamic -
dinamička tvrdoća; ~, dynamic
ball indentation - tvrdoća po
Šoru, tvrdoća određena padajućom
kuglicom, tvrdoća po skleroskopu;
~, elevated-temperature - tvr-
doća na povišenoj temperaturi; ~,
high-temperature (hot) - tvrdoća
na visokoj temperaturi; ~, impact
- tvrdoća na udar; ~, indentation
- tvidoća određena metodom udub-
ljivanja; ~, induced - indukovana
Mohs' - tvrdoća po Mohsu; ~,
passive - pasivna tvrdoća; ~,
pendulum - tvrdoća na klatno,
tvrdoća po Herbertu; ~, room-
-temperature - tvrdoća na sobnoj
temperaturi; ~, scratch - tvrdoća
na grebanje (po Mohsu); ~, se-
condary - sekundarna tvrdoća; ~,
static - statička tvrdoća; ~, tem-
pering - stepen kaljenja; ~, time
v. pendulum hardness; ~, true -
prava tvrdoća
hardometer - skleroskop
hardware - hardver (mašinski deo
sistema), građevinski okov; okov;
~, accepted - prihvaćeni hardver;
~, poor - slabi hardver, siromašni
hardver; ~, prototype - prototip
hardvera; ~, standard - stan-
dardni hardver; ~, test - probni
hardver
harmonic-
~, analysis - harmonijska analiza;
~, function - harmonijska funk-
cija; ~, mean - harmonijska sre-
dina; ~, oscillation - harmonijska
oscilacija; ~, progression - har-
monijska progresija; ~, series -
harmonijski red
harmonious disposition - harmo-
nijska podela
harmony - harmonija, vrsta teorije
arhitekture
hatch - šuber, drveni kapak, vrata,
rešetka, otvor
hatching - šrafiranje
haul - transport materijala, trans-
portna daljina
haulage - transport
height
hauling rope - vučno uže
haunch - bankina, vrsta zidnog is-
pada; ~ of an arch - krak svoda,
rame svoda
hay loft - senara
hazard - opasnost, rizik, opasan,
rizičan; ~, safety - ugrožena bez-
bednost, ugrožavanje bezbednosti
head - upravnik, šef, rukovodilac,
čelo mlaza, nivo tečnosti
header - vezač, binder; ~, course -
sloj vezača
heading - potkop, stolna; ~ and
bench method - metoda stepe-
nastog izbijanja tunela; ~, sili -
rošpa, vrsta grede u podnožju pot-
kopa tunela
headrace - gornja vada, vada, vista
kanala
headree - sedlo, jastuk
health centre - dom zdravlja, zdrav-
stvena stanica
hearth - ložište
heart shakes - paljivost
heartwood - jezgro drveta, srčika
drveta
heat-
~, balance - toplotna ravnoteža,
balans toplote; ~, disseminator -
grejno telo, zagrejno telo; ~,
exchanger — kalorifer
heating - grejanje; ~, body - grejno
telo, zagrejno telo; ~, electricity
- tehnička struja; ~, flow - od-
vodni vod, zagrevni vod; ~, flow
pipe - parni vod; ~ of road
surface - zagrevanje kolovoza; ~,
surface - zagrevna površina
heavy-
~, concrete - teški beton; ~,
medium - umereno (srednje) težak;
~, pneumatic tyred roller -
superkompaktor, valjak
heavy-duty - namenjen za upotrebu
u teškim uslovima, visokoproiz-
vodan
hedge - živa ograda
heel-
~, joint - zasek; ~ of blade -
koren jezička; ~ of tongue v.
heel of blade; ~, straps - uzen-
gije, gvozdene šipke za stezanje
height- ...
~, difference - visinska razlika;
height
~, level - visinska kota; ~ of
building - visina zgrade; ~ of
instrument - visina instrumenta;
~ of tone - visina zvuka, visina
tona; ~ of vault - visina svoda
held water - vezana podzemna voda
helical binding - spiralna armatura;
~, conveyer - pužasti elevator,
pužasti transporter; ~, reinfor-
cement - spiralna armatura
helix - zavojnica
hemp tow - kučina
hen-house - živinarnik
hereditary - nasledan (o sistemu);
sa kasnijim dejstvom (o procesu)
heteroclitic - heteroklitičan
heterogeneity - heterogenost, raz-
novrsnost
heterogeneous - heterogen, nejedno-
rodan
hewer - miner
hewn timber - tesana građa
hexagon-headed bolt - šestougaoni
zavrtnji
high - intenzivan, snažan, visok; ~,
alumina cement - aluminantni
cement, topljeni cement, boksitni
cement; ~, breaking strength
cement - cement visoke otpornosti,
visokovredni Portland cement, su-
percement; ~, dam - visoka
brana:; ~, early srtength Port-
land cement - cement visoke
otpornosti; visokovredni Portland
cement; supercement; ~, speed
turbine - brzohodna turbina; ~,
tensile steel - čelik velike otpor-
nosti; ~, trestle - višespratni
jaram, nesađeni jaram; ~, visco-
sity emulsion - visokoviskozna
emulzija
high-capacity - visoka proizvodnja,
velike snage i visokog kapaciteta
high-class - visokokvalitetni, vi-
soke klase
high-efficiency - sa visokom efi-
kasnošću, visokoefektivan
high-grade - visoke klase, visokog
stepena, visokog kvaliteta
high-performance - sa visokim
dobrim radnim svojstvima
high-production - sa visokom pro-
izvodnjom, visokoproizvodni -
high-purity - visoke čistoće
956 hole
high-quality - visokog kvaliteta
high-strength - visoke čvrstoće
high-wearing - visokootporan, teško
habajući
highway - javni put, drum, put,
cesta; ~, network - putna mreža;
~, tunnel - drumski tunel
hill - brežuljak (vrsta površine (iz-
gleda) talasa)
hillside viaduct - padinski vija-
dukt, poluvijadukt
hinge - šarka, šarnir, zglob, zglavak;
~, bolt - zglobni čep, zglobni
zavoranj
hint - nagoveštaj, mig (za rešenje
nekog zadatka)
hip - grbina; ~ and gable roof -
krov sa zasekom
hippodrome - hipodrom
histogram - histogram, zona čistoće;
polje (oblast) čistoće; ~, failure -
histogram kvarova; ~, frequency
- histogram frekvencija; ~, non-
normal - normalan histogram; ~,
wear-out - histogram habanja
(trošenja)
historigram - grafikon istorijata,
grafikon vremena u pogonu (radu)
history - istorija, promene sa vre-
menom; ~, life - istorija ponašanja
u pogonu; ~ of system - istorija
sistema; ~, quality - istorija
kvaliteta, kartica sa izmenama kva-
liteta; ~, time - istorijat promena
sa vremenom
hit-and-miss - slučajan, nenameran
besistematski
hitch - zapirač (radnog mehanizma),
zapreti
hog - krivljenje, ispupčenje, kriviti
se, ispupčiti se
hogging - krivljenje, ispupčenje,
pupčenje
hoist - mačka (pokretni deo dizalice)
hold - čuvati, zadržati, držati (u
magacinu)
holding - držanje, čuvanje, držeći,
čuvajući; ~, down plate - pričvrsna
pločica
holdup - aktuelni materijalni sadržaj
(destilacione kolone)
hole - rupa, otvor, okno; ~, ac-
ceptance - otvor za unošenje; ~,
access - otvor za prilaženje; ~,
hole 957
air - otvor za vazduh; rupa stvo-
rena vazduhom; ~, blow(n) -
mehur, rupa stvorena vazduhom
(u metalu), gasni mehur; ~, blue
- plavi mehur; ~, gas - gasni
mehur, rupa stvorena gasom; ~,
inspection - otvor za kontrolu; ~,
irregular - rupa nepravilnog ob-
lika; ~, observatoin (peep) -
okno za posmatranje; ~, pin -
ubod čiode; ~, sand - rupa od
peska (u metalu); ~, shrinkage) -
rupa skupljanjem; ~, sight v.
inspection hole; ~, sinking) -
rupa upadan je m; ~, spy v. in-
spection hole, observation hole;
~, worm - crvotočina, pužasta
rupa, rupa stvorena gasom
holer - mine..
holiday house - letnjikovac
hollow-
~, brick - šuplja opeka; rupičasta
opeka; ~, dam - rasterećena brana;
~, floor - gredna tavanica; ~,
newel stair - trokrake stepenice;
~, wall - šuplji zid
holocrystalllne mass - holokrista-
lasta masa
home - dom, kuća; ~, signal -
ulazni signal
home-made - domaće izrade, sops-
tvene proizvodnje, proizveden u
zemlji
home-produced v. home made
homoclitlc - homoklitičan
homogeneity - homogenost, jedno-
obraznost, istovrsnost; ~, dimen-
sional - dimenziona istovetnost;
~ of dimensions - homogenost
dimenzija; ~, spatial - prostor-
na homogenost; ~, statistical
- statistička homogenost; ~, ther-
mal - istovetnost zagrevanja (delova
u toku rada)
homogeneous - homogen, istovetan,
istovrstan, istorodan, jednorodan;
~, construction - homogena kon-
strukcija; ~, equation - homogena
jednačina; ~, temporally (time) -
privremeno homogen
honest - dobrog kvaliteta (o mate-
rijalu)
honeycombing - šupljikanje, usaća-
vanje, stvaranje rupa kao kod saća
hour
hook - kuka, kopča, najedati, za-
kačiti, ukopčati; ~ and eye -
kuka za prozor ili vrata; ~ and
ride hinges - dugačke šarke
Hooke's law - Hukov zakon
hooked sole plate - kukasta pločica;
~, tie-plate v. hooked sole plate
hookup - plan, raspored uređaja
horizon - duži period vremena, ho-
rizont; ~, planning - period pla-
niranja; ~, time - proteklo vreme
horizontal-
~, arch - horizontalan luk, ho-
rizontalan svod; ~, circle - ho-
rizontalan krug; ~, curve - ho-
rizontalna krivina; ~, damp-proof
course - horizontalna izolacija; ~,
joint - horizontalna spojnica
hornblende - hornblenda, mineral
iz grape atnfibola
hornstone - rožnac, rožnjak, vrsta
kremena
horsepower - snaga; ~, rated
(specified, standard) - nominalna
snaga; ~, true - dejstvujuća snaga
horse-shoe arch - potkovičast luk
horse-shoe curve - serpentina
Hortonsphere - sferni rezervoar za
isparlj ive tečnosti
hose bibb - holender slavina; ~,
tap v. hose bibb
hospital - bolnica
hot-
~, air heating - vazdušno gre-
janje, grejanje toplim vazduhom; ~,
milling bits - automatsko kovanje;
~, springs - terme, mineralna
vrela; ~, water boiler - kotao
za toplu vodu; ~, water central
heating - toplovodno grejanje,
grejanje toplom vodom; ~, water
supply - topli vodovod
hour - čas, sat; ~, idle - neiskoriš-
ćen čas (sat), sat izvan rada; ~ s
operation - vreme rada u satima;
~ s -running v. operation hours;
~ s slack - sati nepotpunog ko-
rišćenja; ~ s stream - trajanje
neprekidnog rada u satima; ~ s
working - radno vreme, trajanje
rada; working ~ s of repair -
radno vreme za popravke, trajanje
popravke
house 958
house - kuća, zgrada, dom, pogon,
radionica; ~, building - visoko-
gradnja; ~, drain - glavni kućni
kanal; ~, drain ventilation -
ventilacija kućne kanalizacije; ~,
drain network - horizontalna od-
vodna mreža; ~, fire hydrant -
požarni kućni hidrant; ~, garden -
kućni vrt; ~, test - radionica za
ispitivanja
housing joint - veza na žleb
howler - gruba greška, veće odstu-
panje
Hoyer's system of prestressing -
Hoerov sistem prednaprezanja
hub - poligonska tačka
humidlfication - humidizacija
humidity - vlažnost vazduha
humid region - humidna oblast
humification - humifikacija
hump - ranžirana spuštalica, grbina
humus - humus
hunting - traženje, pretraga (za
greškama), potraga, iznalaženje; ~,
trouble - iznalaženje smetnji
hurt - povreda, kvar, naneti kvar,
naneti povredu, ozlediti
hurtful - štetan
hurtless - neštetan, bezopasan
hut - koliba
hybrid - hibrid; kombinovan, po-
mešan
hydrant - hidrant
hydrated lime - gašeni kreč, hi-
dratisani kfec
hydraulic-
~, binder - hidraulično vezivo; ~,
, dredge - bager usisač, refuler; ~
Engineering - hjdrotehnika; ~,
excavation - iskop zemlje ejek-
torom; ~, fill - nasipanje hidrau-
ličkim putem; ~, gradient -
hidraulični par; ~, jack - hidrau-
lična dizalica; ~, lever - hidrau-
lična poluga; ~, lift - hidraulična
dizalica; ~, lime - hidraulični kreč;
~, machine - hidraulična mašina;
~, press - hidraulična presa; ~,
radius - hidraulični radijus; ~,
ram - hidraulični tučak; ~, tur-
bine - vodena turbina
hydraulics - hidraulika
hydro-
~, agrology - hidropedologija; ~,
bypochlorous acid hypocrystalline mass 959 hysteresis loop
electric generating station - hypocrystalline mass - hipokri- distička hipoteza; ~, exponential
hidrocentrala; ~, electric power stalasta masa - eksponencijalna hipoteza; ~,
station - hidrocentrala false - lažna hipoteza; ~, linear-
hydrodynamics - hidrodinamika hypogene action - tektonski po-
linearna hipoteza; ~, main -
hydroformylation - hidroformilo- remećaj glavna hipoteza; ~ of indepen-
vanje, reakcija olefina sa smešom hypotheses - hipoteze dence - hipoteza nezavisnosti; ~,
CO + H2 (okso sinteza) hypothesis - hipoteza; ~, ad hoc - original - originalna hipoteza; ~,
hydrogen cyanide - cijanovodonik specijalno postavljena hipoteza; ~, statistical - statistička hipoteza;
hydrogeology - hidrogeologija admissible - dozvoljiva hipoteza; ~, true - pravilna hipoteza, stvarna
hydrographic cross section - hidro- ~, alternative - alternativna hi- hipoteza; ~, working - radna
metrijski profil poteza; ~, deterioration - hipo- hipoteza
hydrographic system - hidrografski teza o starenju; ~, ergodic - ergo- hysteresis loop - petlja histereze
sistem
hydrography - hidrografija
hydrological cycle - hidrološki krug,
kruženje vode u prirodi
hydrology - hidrologija
hydrolysis of cement - hidroliza
cementa
hydromechanics - hidromehanika
hydrometeorology - hidrometeoro-
logija
hydrometer - hidrometar, aerometar,
denzimetar
hydrometric propeller - hidro-
metrijsko krilo
hydrometry - hidrometrija
hydrosol - hidrosol
hydrosphere - hidrosfera
hydrostatic paradox - hidrosta-
tički paradoks
hydrostatic pressure - hidrosta-
tički pritisak
hydrostatics - hidrostatika
hydrotechnics - hidrotehnika
hygrometer - higrometar
hygroscopic moisture - higroskopna
vlaga
hygrostat - higrostat, humidistat
hypabyssal rocks - hipabisalne stene,
hične stene
hyperboloid - hiperboloid
hyperexponential - hipereksponen-
cijalan
hypernormal - hipernormalan
hypersorption - hipersorpcija, pro-
ces adsorpcionog razdvajanja gasova
hypervolume - nadzapremina; ~,
elementary - elementarna nad-
zapremina
hyperchlorite sweetening - hiper-
hloritno „slađenje" benzina
hypochlorous acid - hipohlorasta
kiselina

I-beam - dvostruko T profil, čelični
dvostruko T profil
IBP, initial boiling point - početna ill-placed - neumešno plasiran, rđavo
tačka ključanja (kod destilacije)
ichthyol - ihtiol, ulje lastvorijivo
u vodi
iconostasis - ikonostas
idea - ideja, pojam, zamisao, plan, Imaginary hinge - imaginarni zglob,
namera; ~, general - opšta ideja;
~, preconceived - ranije doneta
predstava, hipoteza; ~, rough -
gruba ideja
ideal - idealan; ~, creep-diagram _
idealna kriva puzanja; ~, grading
curve - idealna kriva prosejavanja
idealized - idealizovan
identical - identičan; ~, practically
- praktično isti;.~, statistically -
statistički identičan
identifiability - poistovetljivost, mo-
gućnost davanja ocene pojedinim
(pojedinačnim) parametrima
identification - identifikacija, iden-
tifikovan je, određivanje, utvrđivanje;
~ of emergency - uočavanje hit- impatience - netrpeljivost (u sis-
nog slučaja; ~, critical parts -
identifikovanje kritičnih delova
identify - identifikovati, raspoznati, impatient - netrpeljiv
uočiti
idiot-proof - osiguran protiv kvara
nestručnim ili neovlašćenim ko-
rišćenjem
idle - slobodan, piazan, neupotreb-
ljen, nije u pogonu, ne radi
ill-conditioned - slabo priprem-
ljen, u rdavom sastavu
ill-designed - slabo (pogrešno) kon-
struisan
postavljen
illuminated advertisement - svet-
losna reklama; ~, sign - svetleći
signal
zglobasti četvorougaonik
imitation - imitacija, imitiranje; ~,
stone - veštački kamen
immeasurable - neizmeriv, nemeriv
immediate - neposredan, bez od-
laganja, odmah
impact - udar; ~, breaker - če-
kićar; ~, effect - dinamičko dejstvo;
~, factor - udarni koeficijent; ~,
formulae for piles - dinamički
obrasci za šipove; ~, test of a pile
- dinamičko ispitivanje sipa; ~,
test of material - dinamičko is-
pitivanje materijala
impairment - pogoršanje, ušrtb,
šteta, pogoršanje
temu), neprilagođenost sredini
imperfect - nesavršen, sa greškom
(manom), sa nedostatkom
imperfection - nesavršenstvo, masa
nedostataka, nedostatak; ~, main-
tenance - nedostatak održavanja;
~, manufactoring - proizvodni
nedostatak; ~, operational - ne-
dostatak u radu, pogonski nedos-
imperishability 961
tatak; ~, surface - površinski ne-
dostatak
Imperishability - nerazrušivost, ne-
razornost, nerazorljivost, neuništi-
vost, nepokvarivost
imperishable - nepokvariv, nera-
zoriv, nerazrušiv
impermeableness - vododržljivost,
vodonepropustljivost
impervious - nepopustljivost, ne-
prodiian, zaštićen; ~, stratum -
vododržljiv sloj
impersiousness - vododržljivcst, vo-
donepropustljivost
imperviousness - vododržljivost, vo-
donepropustljivost
Implication - implikacija, obuhva-
tanje, sadržavanje u sebi
implicit - implicitan, obuhvaćen,
sadržan, izričit, koji se podrazu-
meva; ~, function - implicitna
funkcija
importance - važnost, značaj, zna-
čajnost, znatnost, zamašnost; ~ of
sampling - važnost uzorkovanja
impossibility - nemogućnost, ne-
mogućstvo
impouding reservoir - akumulacija,
akumulacioni rezervoar
impracticable - nepraktičan
imprecise - neprecizan, netačan
impregnation of wood - impreg-
nisanje drveta, natapanje drveta
impression - otisak, trag, utisnuće,
otiskivanje, utisak, štampa
imprint - utisnuti, utiskivati, pri-
tisnuti, urezati, zabeležiti; ~, bali -
otisak kugle
improbability - neverovatnoća, ne-
verovatnost
improbable - neverovatan, malo ve-
rovatan, praktično nemoguć; ~,
statistically - statistički malo ve-
rovatan
improper - neispravan, neodgova-
rajući, nepravilan, odstupajući
improve - poboljšati, doterati, usa-
vršiti
improved - poboljšan, usavršen
improvement - poboljšanje, usavr-
šenje; ~ in quality - poboljšanje
kvaliteta; ~, cost - sniženje troš-
kova; ~ of methods of work -
racionalizacija rada; ~, oreations
Inception
-poboljšanje operacija; ~, policy -
poboljšanje politike; ~, stage -
postepeno poboljšanje
improver - dodatak, aditiv za po-
boljšanje svojstava
Impulse wheel - akciona turbina
impure - nečist, sa primesama, sa
dodacima
impurit/y - nečistoća, primesa, do-
datak; ~, chemical - hemijska
nečistoća, hemijska primesa; ga-
seous ~ ies - gasovite nečistoće;
mechanical ~ ies - mehaničke
primese, nečistoće; organic ~ ies
- organske primese, nečistoće
in - ulaz, uvod, uključivanje, „uk-
ljučen" na uređajima
in-parallel - paralelno vezan (uk-
ljučen)
in-series - vezan u nizu, uključen
u nizu (jedan za drugim)
inaccuracy - netačnost, nepreciznost;
~ of measurement - nepreciz-
nost merenja; ~, distortion -
nepreciznost usled izvitoperavanja;
~, net - ukupna netačnost; ~,
spacing - netačnost rasporeda
inaction - prestanak rađa, prestanak
u radu, neaktivnost
inactive - neaktivan, neopterećen,
isključen
inadequacy - nedovoljnost, neade-
kvatnost, neodgovaranje, nepodes-
nost
inadvertence - nesmotrenost, ne-
pažnja, omaška, greška, nemarnost
inadvertent - nesmotren, nepažljiv,
nemaran
inapplicability - neprimenljivost,
neprigodnost, neupotrebljivost
inapplicable - neprimenljiv, neupot-
rebljiv, nepogodan
inappreciable - beznačajan, nije
uzet u obzir
inappropriate - neodgovarajući (ne
zadovoljava tehničke uslove)
incapacitation - ispadanje iz pogona
(rada)
incasing - obziđivanje
incentive - podstrek, inicijativa, pod-
sticaj; ~, contretual - inicijativa
predviđena ugovorom
inception of service - načelo (pra-
vilo) opsluživanje (servisa)
 inceptive
inceptive - započet, početan, koji
započinje
incident - koji se javlja, slučajni
efekat, incident, svojstven, slučaj,
prisutan
incipient v. inceptive
inclination - inklinacija; ~ of the
rail - nagib šine
incline - nagib
inclined-
~, caisson - kosi keson; ~, rein-
forcement - koso savijena arma-
tura ; ~, reinforcing bars v. in-
clined reinforcement; ~, ridge
- zakošeno sleme; ~, shaft -
niskop, koso okno tunela
inclusions - uključenja
incopatibility - nepodnošljivost, in-
kopatibilnost
incomplete - nekompletan, nepotpun,
sa nedostatkom, nedovršen, neko-
načan
inconstant - nepostojan, promenljiv,
neregularan
incorrect - nekorektan, nepravilan,
netačan, sa manama
incorrigible - nepopravljiv, ne može
se korigovati
incorrodible - nerđajući, nekorodi-
rajući
incorruptibility - nepokvarljivost,
nekvarljivost, koji ne podleže uti-
cajima
increase - povećanje, rast, porast,
prirast; ~ in productivity - po-
rast proizvodnje; ~, proportional
- proporcionalni porast (rast)
increment - inkrement, povećanje,
uvećanje; ~, load - povećanje
opterećenja
incrustation - zakrečavanje, inkrus-
tacija
indecision - pogrešna odluka, prih-
vatanje pogrešnog rešenja
indent - usecati, ulubiti, utisnuti,
ulubljenje, utisnuće
indented beam - složeni nosač sa
zupcima; ~, joint - zupčasta
veza, testerasta veza
indenter - indentor, deo na aparatu
za ispitivanje tvrdoće; ~, bali -
indentor sa kuglom; ~, conical -
konusni indentor; ~, diamond -
index
dijamantski indentor; ~, pyra-
midal - piramidalni indentor
independence - nezavisnost; ~ in
behavior - nezavisnost u ponašanju;
~ in variety - nezavisnost u raz-
novrsnosti; ~, under ignorance -
nezavisnost u uslovima nepoznavanja
(neznanja); ~ of events - neza-
visnost događaja; ~ of incre-
ments - nezavisnost inkremenata
(porasta); ~, asymptotic - asimp-
totska nezavisnost; ~, complete -
potpuna nezavisnost; ~, linear -
linearna nezavisnost; ~, mutual -
obostrana nezavisnost, nezavisnost
sveukupnosti
independent - nezavisan
indestructibility - neuništivost, ne-
razrušivost, nerušivost
indestructible - neuništiv, neraz-
rušiv
indeterminacy - neodredivost, ne-
mogućnost određivanja
indeterminate - neodređeni
index - indeks, pokazatelj, koefi-
cijent; ~ of abnormality - indeks
abnormalnosti; ~ of cogradua-
tion - indeks korelacije rangova; ~
of concordance - indeks saglas-
nosti; ~ of dispresion - indeks
disperzije, indeks rasejanja; ~ of
dissimilarity - indeks razlike,
indeks raznolikosti; ~ of resem-
blance - indeks sličnosti; ~, adju-
sted - podešeni indeks; ~, ag-
gregative - agregativni indeks, in-
deks sastava; ~, availability -
indeks raspoloživosti (mogućnosti
nabavke), indeks spremnosti za rad;
~, certainty - indeks izvesnosti;
~, chain - lančani indeks; ~,
complexity - indeks kompleks-
nosti (složenosti); ~, confidence -
indeks sigurnosti (pouzdanosti); ~,
correction - indeks korekcije, ko-
rekcioni indeks; ~, corrosion -
indeks korozije; ~, derived - iz-
vedeni indeks; ~, down-time -
indeks vremena stajanja; ~, hard-
ness - indeks trvdoće; ~, instan-
taneous priority - indeks tre-
nutnog prioriteta; ~, maintaina-
bility - indeks mogućnosti održa-
vanja; ~, operability - indeks
indication 963
podobnosti za rad; ~, performance
- indeks performanse (ponašanja
u radu); ~, priority - indeks
prioriteta; ~, quality - indeks
kvaliteta; ~, quantitative - kvan-
titativni indeks; ~, quantity -
indeks količine (kvantiteta); ~,
wear - indeks habanja (trošenja);
~, weight corrosion - težinski
indeks korozije
indication - indikacija, pokazivanje,
prikaz, znak, nagoveštaj, ukazivanje;
~, abnormal - abnormalna in-
dikacija; ~, audible - zvučna in-
dikacija, čujna indikacija; ~, error
- indikacija greške, signal (znak)
greške; ~, rough - gruba indi-
kacija; ~, warning - signalni
znak, znak opomene
indicator - indikator, pokazivač; ~,
deviation - indikator devijacije
(odstupanja); ~, failure - indi-
kator kvara; ~, fatigue - indi-
kator zamora; ~, fault - indikator
neispravnosti (greške), defektoskop;
~, overload - indikator preopte-
rećenja; ~, priority - indikator
prioriteta; ~, service - indikator
opsluživanja; ~, warning - sig-
nalni indikator; ~, wear - indi-
kator habanja
indifferent equilibrium - indife-
rentna ravnoteža
indirect-
~, illumination - indirektno osvet-
ljenje; ~, labour - neprodukti-
van rad; ~, labourer - nepro-
duktivan radnik; ~, lighting v.
indirect illumination; ~, loa-
ding - posredni prenos
indistinction - nerazličitost, od-
sustvo razlike
individual - individualan, pojedi-
načni
indoctrination - upoznavanje sa
principima (doktrinama)
induce - indukovati, izazvati
industrial - industrijski; ~, quarter
- fabrička četvrt; ~, railway -
industrijska pruga; ~, works road
- industrijski put
inefficiency - neefikasnost
inelastic deformation - neelastična
61*
inhibitor
deformacija, plastična deformacija,
trajna deformacija
inequality - nejednakost, nesaglas-
nost, razlika; ~, absolute - ap-
solutna nejednakost
inestimable - neodrediv, neocenjiv
infallibility - bez mogućnosti ot-
kazivanja
infant-school - zabavište, dečji vrtić
inference - zaključak^ zaključivanje,
izvod, posledica; ~, causal -
uzgredan zaključak; ~, statistical
- statistički zaključak; ~, valid -
važeći zaključak, zdrav zaključak
inferior in quality - nižeg kvaliteta,
inferiorniji po kvalitetu
inferiority - inferiornost, podre-
đenost
influence - uticaj, dejstvo, uticati,
dejstvovati; ~, external - spoljni
uticaj; ~, line - uticajna linija,
influentna linija
information - informacija,podatak;
~, available - dostupna informa-
cija; ~, checking - provera infor-
macije, kontrolna informacija (po-
datak); ~, descriptive - opisna
informacija; ~, emergency - in-
formacija o hitnosti (hitnom slu-
čaju); ~, engineering - tehnička
informacija; ~, experimental -
eksperimentalna informacija; ~,
inadequate - nedovoljna informa-
cija; ~, input - ulazna informa-
cija; ~, output - izlazna informa-
cija; ~, relevant - relevantna in-
formacija, značajna informacija; ~,
sample - izabrana informacija; ~,
statistical - statistička informacija;
~, status - informacija o statusu;
~, technical - tehnička informacija;
~j test - informacija o ispitivanju
informative signs - znakovi oba-
veštenja
infringement of rules - kršenje
pravila
infusible clay - netopljiva glina
inherent - prisutan, inherentan, bi-
tan, svojstven
inhibitor - inhibitor, sredstvo za
usporavanje; ~, corrosion - in-
hibitor korozije; ~, rust - inhi-
bitor rđanja (rđe); ~, wear - in-
hibitor habanja
inhomogeneitv 964
inhomogeneity - nehomogenost, ne- j
jednakost
inhomogeneous - nehomogen, ne-
jednoobrazan
initial stress - sopstveni napon
initation - inicijacija, započinjanje,
začetak, početak, upućivanje
injection - injektiranje, ubrizgavanje;
~, apron - zaptivna zavesa, vodo-
nepropustljiva zavesa
injured - oštećen, povređen
inlay - intarzija, umetnička obrada
inn - krčma, mehana, kafana
inner-
~, lining - postava, oplata; ~,
stairs between floors - spratne
stepenice
innocuous - neškodljiv, bezopasan
innovation - inovacija, pronalazak,
novotarija, novina (tehnička)
innunđation basin - inundacija,
inundaciono područje, poloj
inoperability - nemogućnost puš-
tanja u rad
inoperative - izbačen iz stroja, ne-
upotrebljiv za rad
inorganic m a t t e r - anorganske ma-
terije; ~, silt - neorganski mulj
input - ulaz, uvod
inquiry - upit, raspitivanje, traganje,
traženje, istraživanje, ispitivanje; ~,
pilot - probno ispitivanje; ~,
sampling - izborno ispitivanje; ~,
statistical - statističko ispitivanje
insecure - nesiguran, nebezbedan,
nepouzdan
insert - ubaciti, umetnuti, dodatak,
insert, umetak
inserted piece - umetak
insignificant - bez značaja, malo
važan, neznatan, ništavan
inspectability - mogućnost kontrole
inspected - proveren, iskontrolisan,
pregledan; ~,,completely - pot-
puno proveren; ~, partially -
delimično proveren
inspected-and-approved - proveren
i odobren
inspected-and-condemned - pro-
veren i odbačen
inspection - inspekcija, kontrola,
provera, razmatranje, pregled; ~,
after running - provera posle
rada na probnom stolu; ~ for
inspection
condition - proveren u pogledu
stanja; ~ for hardness - provera
za (na) tvrdoću; "~, acceptance -
provera za prijem; ~, i m m i -
godišnja kontrola (pregled); ~,
assembly - pregled u etapama; ~,
audible - provera pomoću šumova;
~, automatic - automatska pro-
vera; ~, biweekly - dvonedeljna
provera; ~, casual - uzgredna
provera; ~, check - ponovljena
provera; ~, commercial - trgo-
vačka provera, trgovačka kontrola;
~, complete - kompletna pro-
vera; ~, compulsory - obavezna
kontrola; ~, configuration - pro-
vera konfiguracije; ~, confor-
mance - proveia saobraznosli; ~
controlling - kontrolna provera
~, curtailed - provera po skra
ćenom postupku (programu); ~
cyclic - periodična kontrola; ~
destructive - razorna kontrola; ~,
eddy current - provera putem
vihornih snopova, elektroinduktivna
defektoskcpija; ~, end-item -
kontrola krajnje stavke; ~, engine-
ering - tehnička provera; ~, fac-
tory - fabrička kontrola; ~, field -
provera u toku upotrebe; ~, final
(finished goods) - finalna kon-
trola (kontrola gotovih proizvoda);
~, flaw - defektoskopija; ~, flu-
orescent - kontrola metodom lu-
minescencije, fluorescentna kontrola;
~, functional - funkcionalna kon-
trola, kontrola funkcionisanja; ~,
incoming - prijemna kontrola; ~,
infrared - kontrola infracrvenim
zracima; ~, in-process - kontrola
u procesu proizvodnje; ~, instal-
lation - kontrola instalacija, kon-
trola pred uređajem; ~, interme-
diate-posredna kontrola; ~ , i t e m
- kontrola stavki; ~, liquid pe-
netrant - provera penetrirajućom
tečnošću, kapilarna defektoskopija;
~, magnetic - magnetska kontrola;
~, maintenance - tehnička kon-
trola, provera u toku održavanja; ~,
material - kontrola materijala; ~,
mechanical - mehanička kontrola;
~, monthly - mesečna kontrola;
~, nondestructive - nerazorna
inspection 965
kontrola, kontrola bez uništavanja; j
~, normal - normalna kontrola;
~ of parts - pregled delova; ~
of quality of work - tehnički
pregled; ~, une-hundred per
cent v. complete inspection; ~,
original - originalna kontrola (prvo-
bitna kontrola); ~, packaging -
kontrola kod pakovanja; ~, partial
- delimična kontrola; ~, percen-
tage - kontrola posle određenog
procenta; ~, perfect - idealna
kontiola; ~, periodic - perio-
dična kontrola; ~, pit - jama za
pregled; ~, physical - fizička kon-
trola, kontrola fizičkog stanja; ~,
preventive - preventivna kontrola,
prof ilaktička kontrola; ~, process -
kontrola procesa; ~, purchase -
kontrola nabavki; ~, quality -
kontrola kvaliteta; ~, quality-and-
-quantity - provera kvaliteta i
kvantiteta; ~, regular - regularna
kontrola; ~, remote - daljinska
kontrola; ~, routine - rutinska
kontrola; ~, safety - inspekcija
radi bezbednosti; ~, sampling -
kontrola uzorkovanja, kontrola iz-
bora; ~, scheduled - planirana
kontrola; ~, shipping - kontrola
otpreme; ~, shop - pogonska kon-
trola ; ~, source - izvorna kontrola,
kontrola na mestu proizvodnje; ~,
surface - kontrola kvaliteta po-
vršine; ~, systematic - siste-
matska kontrola; ~, technical -
tehnička konbola; ~, tightened -
pooštrena kontrola; ~, total -
opšta (totalna) kontrola; ~, ultra-
sonic - ultrazvučna kontrola, ultra-
zvučna defektoskopija; ~, ultra-
violet - ultraljubičasta kontrola,
ultraljubičasta defektoskopija; ~,
visual - vizuelna kontrola
inspector - inspektor, kontrolor, lice
koje prima robu; ~, chief- glavni
inspektor; ~, maintenance - in-
spektor održavanja; ~, source -
predstavnik kupca u fabrici pro-
izvođača, prijemni organ
inspectorate - inspektorat, ođeljenje
(tehničke) kontrole
nspectoscope - defektoskop
insufficient
instability - nestabilnost, neposto-
janost, neotpornost
Installation - instalacija, oprema,
uređaj, postrojenje
installed capacity - instalisana snaga
installing hardware - okivanje
instant - trenutak, momenat, tekući;
~, sampling - momenat uzorko-
vanja
instruction - instrukcija, poučavanje,
obuka, uputstvo, uput, nastava; ~,
engineering - tehnička obuka; ~,
formal - formalna obuka, zva-
nično utvrđeno uputstvo; ~, ma-
intenance - obuka za održavanje;
~, operating - radno uputstvo,
uputstvo za rad; ~, overhaul -
uputstvo za remont; ~, quality -
uputstvo za obezbeđenje kvaliteta;
~, sampling - uputstvo za uzor-
kovanje; ~, service - uputstvo za
servis, uputstvo za opsluživanje; ~,
shop - pogonsko uputstvo; ~,
working - uputstvo za rad
instrument - instrument, aparat,
alat; ~, axes - osovine instrume-
nata; ~, calibration - instrument
za baždarenje (kalibriranje); ~,
control - kontrolni instrument; ~
for plotting co-ordinates grid -
koordinatograf; ~, ga(u)ged - ka-
librirani instrument, baidareni in-
strument; ~, laboratory - labo-
ratorijski instrument; ~, landing
- instrumentsko sletanje; ~, mea-
suring - merni instrument; ~,
monitoring - kontrolni instrument;
~, precision - precizni instrument;
~, service - radni instrument,
merni instrument za upotrebu; ~,
standard - standardni instrument;
~, standby - pomoćni instrument,
rezervni instrument
instrumentation - instrumentacija,
opremljenost aparatima, opremlje-
nost kontrolnim instrumentima, op-
remljenost mernim aparatima; ~,
basic - osnovni komplet kontrolno-
-mernih instrumenata; ~, inspec-
tion - aparat za kontrolu; ~, pro-
ces« - kontrolno-merni aparati pro-
izvodnje
insufficient - nedovoljan, nedostatan,
nesposoban
 insulated
insulated rail - izolovana šina
insulating material - izolatorski
materijal, deilektrik
intact - ceo, neoštećen
intarsia - intarzija, umetnička obrada
predmeta
integraph - integraf, aparat za me-
haničko vršenje integracije
integrated - integrisan, sveden na
jedan ćeli broj, objedinjen, zbirni
integration - integracija, sjedinja-
vanje, udruživanje
integrity - integritet, celina; ~,
product - celina proizvoda, in-
tegritet proizvoda; ~, structural -
strukturni integritet
intelligence - inteligencija, podaci,
informacija, obavesti, izvestiti, shva-
tanje, razumevanje, izveštaj
intense - intenzivan, jak, žestok, silan
intensity - intenzitet, jačina, žestina,
dubina (boje), stepen; ~ of as-
sociation - stepen asocijacije, ste-
pen pozitivne veze; ~ of disas-
sociation - stepen disočijacije,
stepen negativne veze; ~ of pre-
cipitation - jačina kiše, intenzitet
kiše, jačina padavina; ~ of rainfall
v. intensity of precipitation; ~
of sound - jačina zvuka
interaction - interakcija, međusobno
delovanje; ~, component - inter-
akcija komponenti; ~, environ-
mental - interakcija sredine; ~,
functional - funkcionalna inter-
akcija; ~, mutual - obostrana
(zajednička) interakcija; ~, re-
sidual - zaostala interakcija; ~,
selective-selektivna interakcija; ~,
significant - značajna interakcija
interblock - međublokovski inter-
blokovski
intercept - prekinuti, zaustaviti
intercepting ditch - zaštitni rov,
žtitni jarak
interchange - izmena, izmenjivanje,
nienjanje, razmena, zamena; ~,
admissible - dozvoljena razmena
interchangeability - mogućnost raz-
mene (zamene), zamenljivost; ~,
complete - potpuna zamena; ~,
optimum - optimalna zamena; ~,
selected - izabrana zamena
interchangeable - zamenljiv
966 interpolation
interclass - međuklasa
intercolumniation - interkolumni-
jum, rastojanje između dva stuba
intercorrelation - uzajamna kore-
lacija, interkorelacija
interdependent - međuzavisan
interface - međupovršina, granica
podele, uređaj sjedinjavanja (po-
vezivanja) u sistemu
interfacial level contriller - regu-
lator nivoa međufazne površine
(između dve tečnosti)
interference - smetnja, uticanje; ~
of sound waves - interferencija
zvučnih talasa
interim certificate measurement
- privremeni obračun
interior - enterijer, unutrašnjost
umetnički obrađena
interlocking-
~, frame - postavni uređaj; ~,
pantile - utorena ćeramida, fal-
covana ćeramida, utoreni crep; ~,
plant - postavni uređaj; ~, roofing
tile - utoren crep, falcovani crep;
~, tile - falcovan crep, utoren crep
intermediate - poluproizvod, pos-
redni, srednji; ~, columns -
međustubovi; ~, course of asphalt
pavement construction - među
sloj asfalta
intermittence - prestup, prekid,
prekidanje, zadržavanje
intermittent - izostajan, s preki-
dima, na mahove; ~, lime-klin -
poljska peć; ~, welding - zavari-
vanje isprekidanim šavom, zavari-
vanje korakom, zavarivanje na pres-
kok; ~, work - rad sa prekidima
internal-
~, architecture - unutrašnja arhi-
tektura, interna arhitektura; ~,
cornice - plafonski venac; ~,
vibrator - pervibrator
international-
~, highway - međunarodni put;
~, style - funkcionalna arhitek-
tura; ~, traffic signs - među-
narodni saobraćajni znakovi
interplay - uzajamno delovanje
interpolation - interpolacija, ume-
tanje; ~, backward - interpolacija
unazad; ~, graphical - grafička
interpolacija; ~, inverse - in-
interquatile 967
verzna interpolacija; ~, linear -
linearna interpolacija; ~, poly-
nominal - polinomna interpolacija; introduce - uneti (izmenu), izneti
~, simple - prosta interpolacija
interquartile - interkvartilni, među-
kvartilni
interrelated - zavisan, međuzavisan, intrusive rocks - intruzivne stene,
međusobno zavisan
interrupted - prekinut, zaustavljen
interruption - prekid, zaustavljanje,
vremenski prekid
intersecting angle - prelomni ugao
Intersection of events - presecanje
događaja
interval - interval, razmak,. rasto-
janje, međuprostor, vremenski raz-
mak; ~, change - interval između
zamena; ~, check-out - interval
između kontrola; ~, class - interval
grupisanja; ~, control - kontrolni
interval; ~, functioning - interval
funkcionisanja; ~, inspection -
interval između provera; ~, main-
tenance - interval održavanja; ~,
order - interval između kvarova;
~, prediction - interval prognozi-
ranja (predviđanja); ~, preventive
maintenance - interval preven-
tivnog održavanja; ~, replacement
- interval zamene; ~, sampling - invert - podnožni svod, štofunda
interval uzorkovanja; ~, service -
interval servisa (opsluživanja); ~,
test - interval ispitivanja; ~, to-
lerance - interval tolerancije; ~, investigation - ispitivanje, kontrola,
unit - jedinični interval
intervention - intervencija, posre-
dovanje, preduzimanje koraka; ~,
manual - ručna intervencija
interwork - uzajamni rad, inter-
akcija, uzajamno dejstvo
interablock - unutar bloka, unutar
blokovski
intraclass - unutar klasa
intractability - nemogućnost pra-
a ćenja, teškoća kontrolisanja, ne-
obradivost
intractable - neobradiv, težak za
obradu
intrados - intrados, podsvođe, po
trbušina svoda
intraplot - unutar delova
r intrinsic - unutrašnji, bitan, suštin
ski, istinski; ~, curve - Morova
involute
obvojnica, Morova anvelopa; ~,
viscosity - strukturni viskozitet
na tržište
introscope - uređaj za kontrolu de-
lova proizvoda, introskop
dubinske stene
inventory - inventar, spisak, popis,
roba po spisku, zaliha, opis mate-
rijala, proizvodi na skladištu, imo-
vina ; ~, book - inventarska knjiga;
~, final - konačni inventar (popis);
~, fixed - fiksirani inventar; ~,
gross - opšta količina rezerve; ~,
net - čist inventar, čista količina
zaliha; ~, optimum - optimalna
zaliha; ~, physical - fizička ve-
ličina zaliha; ~, ready-for-issue -
zaliha spremna za upotrebu; ~,
reserve - rezervna zaliha; ~,
semifinished - zaliha poluproiz-
voda; ~, surplus - višak zaliha;
~, total - ukupna zaliha; ~,
working - zaliha za izvršenje po-
rudžbine
inverse-
~, hyperbolic function - area
funkcija
inverted arch - podnožni svod,
šotofunda, kontraluk, kontrasvod,
obrnut luk, obrnut svod
provera, istraživanje; ~, accident
- istraživanje uzroka nepredviđenog
slučaja; ~, exhaustive - iscrpno
istraživanje; ~, fault - istraživanje
uzroka kvarova (grešaka); ~, la-
boratory - laboratorijsko istra-
živanje; ~, model - istraživanje
na modelu; ~, qualitative -
kvalitativno ispitivanje; ~, quan-
titative - kvantitativno ispitivanje;
~, scale-model - ispitivanje na
razmeru modela; ~, shortened -
skraćeno ispitivanje
invitation to bid - poziv za učes-
tvovanje na konkursu (podnošenje
ponuda), poziv za učešće na lici-
taciji
involute - evolvents; ~ of a circle -
evolventa kruga
involve
involve - zaplesti, uvući, uključiti,
povezati, povlačiti za sobom, sa-
državati
involved - zapleten, uvučen, uključen
ionic order - jonski red
IP - skraćenica za Institute of Petro-
leum
Irish bridge - preliv
iron - gvožde; ~, door - gvozdena
vrata; ~, fence - gvozdena ograda;
~, paving - kaldrma od gvozda
ironsmith's-
~, shop - bravarska radionica,
kovačnica; ~, tool* - bravarski
alat, kovački alat
ironwork - okov
ironworks - železara
irreducibility - nemogućnost sa-
žimanja, nemogućnost skraćivanja
ili uprošćavanja, nesvodljivosti, ne-
skratljivost
irreducible - koji se ne može skra-
titi, nereduktivan, nesvodljiv, ne-
skratljiv
irredundant - netezervisan, nije u
višku
lrreformable - ne podleže izme-
nama, ne podleže izmeni
irregular - nepravilan, ne odgovara
standardu, nepriznat, neregularan,
neravnomeran
irregularity — nepravilnost, odstu-
panje od normi, neregularnost, ne-
normalncst; ~, maintenance -
nepravilnost održavanja; ~, samp-
ling - nepravilnost uzorkovanja; ~,
surface - površinska nepravilnost,
nepravilnost površine
irretraceable - neponovljiv, koji se
ne može vratiti, neproveiljiv
irreversible - nereverzibilan, ne-
povratljiv (npr. događaj)
irrigation - navodnjavanje, nata-
panje; ~, network - melioradcna
mreža; ~, system - melioradoni
sistem
island - ostrvo
isochromatic lines - izohrome, linije
jednake razlike napona
isoclinal lines - izokline, linije istih
magnetskih inklinacija
isogonals - izogone, linije istih
magnetskih deklinacija
isogonic lines v. isogonals
968 item
969 iteration
item
isogons v. isogonals
able - zamenljivi predmeti; <~, standard - standardni predmeti; ~,
isohyetal lines - izohijete, linije sa unusal -. uobičajeni predmeti
istom visinom padavina representative - reprezentativni
predmeti; ~, sampled - uzorko- itemize - obraditi po tačkama, na-
isohyets v. isohyetal lines vesti tačke, izraditi specifikaciju
vane stavke; ~, satisfactory -
isolation - izolacija, izdvajanje, od- zadovoljavajući predmeti; ~,short- iteration - iteracija, ponavljanje ma-
ređivanje mesta ili prisustva -supply - deficitni predmeti; ~, tematičke operacije
isopleth - nomogram, grafički prikaz
matematičkih rezultata
isopropyl benzene - izopropilbenzen
(kumol)
isotherms - izoterme, linije sa istom
temperaturom
isteg steel - isteg čelik, okrugle
čelične šipke
Iszkowsky's formula - Iskovskijeva
formula, formula za merenje pro-
toka
Italian-
~, cut - talijanski žalom, poje-
dinačno postavljanje mina; ~, me
thod - italijanska metoda, klasična
metoda građenja tunela
item - stavka, proizvod, detalj, ob-
jekat, pozicija, član (npr. u ugovoru),
tačka; ~ of information-jedinica
informacije; ~, acceptable - prih-
vatljiv proizvod; ~, bought -
kupljeni proizvod; ~, catalogue -
predmet u katalogu; ~, contract -
tačka ugovora, predmet ugovora; ~,
critical - kritična stavka; ~,
dated - predmet sa ograničenim
rokom trajanja; ~, defective -
predmet sa nedostatkom (manom);
~, demand - predmet potražnje;
~, developmental - predmet raz-
voja; ~, effective - efektivna tačka;
~, end - finalna stavka; ~, faulty
- predmet greške, proizvod sa greš-
kom, neispravan predmet; ~, good
- ispravan predmet; ~, hlgher-
-prlorlty - predmet višeg priori-
teta; ~, high-turnover - predmet
visokog turnovera, predmet ma-
sovne proizvodnje; ~, high-vo-
lume - predmet izrađen u velikim
serijama; ~, inspection - predmet
kontrole; ~, interchangeable -
predmeti uzajamne zamene, za-
menljivi predmeti; ~, repairec -
popravljeni predmeti; ~, replade-

jerkiness -- neravnomernost hoda,
trzanje, cimanje
jig - sto za ispitivanje, poskakivanje,
trešenje, drmanje, poskakivati, trzati,
drmati
job - posao, rad, stvar, stanje stvari,
proizvodni zadafek, operacija, za-
datak, urađeni proizvod; ~ of
quality control - zadatak kontrole
kvaliteta; ~, component - deo
posla, posebna operacija; ~, pro-
duction - proizvodni rad (posao),
proizvodnja, posao proizvodnje; ~,
repair - remont, radovi na popravci
jobbing - manje popravke, izrađeni
proizvod, izvršenje specijalnog za-
datka, proizvodnja manjih serija,
individualna proizvodnja
job-proved - proveren u radu
join - spojiti, sastaviti, smešati, pri-
dodati
judg(e)ment - odluka, presuda, ra-
suđivanje, ocena, oceniti, presuditi;
~, absolute - apsolutna odluka;
~, comparative - uporedna od-
luka; ~, engineering - inže-
njerska procena
jump - skok, hitra promena, prekid,
skočiti, preći s a . . . na
jury - ocenjivački odbor
K
K-Monel - legura Ni, Cu sa 4% Al
Karma metal - vatrootporna legura
sa 80% Ni i 20% Cr
keep - čuvati, držati, pridržavati se,
održavati; to ~ in good condition
- održavati u dobrom stanju; to ~
in order - održavati u redu
keeping - čuvanje, držanje
key-
~, adjusting - klin za podešavanje;
~, center - klin za izbijanje morze
konusa; ~, coiled - klin sa opru-
gom; ~, dovetail - klin u obliku i
lastinog repa; ~, draw - klizni !
klin; ~, false - spojna čivija; ~, j
flange - ključ za prirubnice; ~,
fox - dvostruki klin; ~, friction
- frikcioni klin; ~, hollow - frik-
cioni klin; ~, Kennedy - kvad-
ratni klin (za vratila velikog preč-
nika); ~, Kennedy double - pri-
čvršćivanje sa dva kvadratna klina;
~, lathe chuck - ključ za stezač
struga; ~, locking - frikcioni
klin; ~, manipulating - ručni
ključ; ~, offset - stupnjeviti klin;
~, piped - ključ sa cevastim jez-
grom; ~, prismatic - prizma-
tični klin; ~, round - okrugli
klin; ~, round-end - klin sa
zaokrugljenim čelom; ~, saddle -
frikcioni klin; ~, solid - nepo-
mični klin; ~, square - kvadratni
klin; ~, tangent - tangencijalni
klin; ~, taper - klin; ~, wedge -
klin; ~, Woodruff - segmentni
klin
kilter - ispravno stanje za rad; ~
out of - u neispravnom stanju
kind - vrsta, karakter, posebno svojs-
tvo
kink - uvijanje, uvrnuće, krivljenje,
uviti se, uvijati se
kit - sanduk za alat, torba sa alatom;
komplet; pribor; ~ of parts -
komplet delova; ~, do-it-yourself
- pribor za „uradi sam"; ~, do-it-
-yourself-quality-system - alat
za kvalitetnu izradu po sistemu
„uradi sam"; ~, inspection -
pribor za kontrolu; ~, mending -
alat za popravke; ~, repair v.
mending kit; ~, service - alat za
servisiranje; ~, standard - stan-
dardni pribor; ~, testing - kom-
plet za ispitivanje; ~, tool - kom
plet alata
knock - lupanje (mašine), udar
knockdown - demontiranje, rastav-
ljanje
know-how - „knou hau" - znanje,
umeće, nivo znanja, tehnička in-
formacija o procesu
knowledge - znanje, poznavanje,
saznanje; ~ a priori - teoretsko
znanje, apriorno znanje; ~, in-
complete - nepotpuno znanje; ~,
present - savremeno znanje; ~,
working - praktično znanje
Kovar - kovar, ferolegura sa 28—30%
Ni, 15—18% Co, 0,6—0,8% Mn
Kunheim metal 972 kweU
Kunhelm metal - Kunhajmov me- Kurrodur - kurodur, bakarna legura
tal, piroforna legura sa 85% nitrida
cerovih metala sa 0,75% Ni i 0,5% Si
kwell - kvel, heksahlorbenzen
"i"
L
label - etiketa, oznaka kvaliteta,
natpis, označiti, etiketirati
label(l)ed - etiketiran, označen, mar-
kiran
label(l)ing - etiketiranje, klasifikacija,
određivanje klase, markiranje
labmanship - iskustvo sa labora-
torijskim ispitivanjem
laboratory - laboratorija; ~, me-
asuring - merna laboratorija; ~,
standard - meteorološka laborato-
rija, standardna laboratorija; ~,
test - laboratorija za ispitivanja
lack - nedostatak, nedovoljnost, ma-
njak, odsustvo; ~ of control -
odsustvo kontrole; ~ of homoge-
neity - nedostatak homogenosti,
nehomogenost; ~ of interaction-
odsustvo interakcije; ~ of success
- izostajanje uspeha, odsustvo us-
peha, neuspeh
Iaid-up - demontiran, skinut
lamp - lampa, lampica; ~, alarm -
signalna lampa alarma; ~, control
- kontrolna lampa; ~, fault(-in-
dicating) - lampa za signalizaciju
kvara; ~, inspection (monitor) -
kontrolna lampa; ~, pilot v.
control lamp; ~, signal(ling) -
signalna lampica; ~, supervi-
sory v. control lamp; ~, test -
piobna lampica; ~, trouble - lam-
pica za signaliziranje neispravnosti;
~, warning v. control lamp
lapse - odstupanje, pogreška, odstu-
panje od standarda
last - trajati, održavati se, zadnji:
krajnji
lasting - trajanje, održavanje, trajan,
dugotrajan, neprekidan
lastingness - trajnost, dugotrajnost
latency - latentnost, vreme čekanja
lateness - zadrška, zadtžavanja, kaš-
njenje
lattice - rešetka, strultura, mreža; ~,
cubic - kubna rešetka; ~, square
- kvadratna (kockasta) rešetka; ~,
three-dimensional - trodimen-
zionalna rešetka
lauching - puštanje u prodaju, izno-
šenje na tržište
law - zakon, pravilo, formula, teorija;
~, binomial - binomni zakon; ~,
deterioration - zakon starenja; ~,
distribution - zakon raspodele; ~,
equipartition - zakon ravnomerne
raspodele; ~, exponential - eks-
ponentni zakon, eksponencijalni za-
kon; ~, linear - linearni zakon;
~, mathematical frequency -
matematički zakon učestalosti (frek-
vencije); ~, nonnormal - ne-
normalni zakon; ~ of averages
- zakon prošeka; ~ of chance -
zakon verovatnoće; ~ of large
numbers - zakon velikih brojeva;
~ of least squares - zakon naj-
manjih kvadrata; ~ of small
numbers - zakon malih brojeva;
~, probability - zakon verovat-
noće; ~, repair - zakon podele
intervala između popravki; ~, sa-
law 974
fety - zakon tehničke bezbednosti;
~, statistical - statistički zakon,
zakon verovatnoće; ~, time -
vremenska zavisnost
lay - položiti, postaviti, položaj, ras-
pored; to ~ dawn - definisati,
izložiti, ustanoviti; to ~ off- pre-
kinuti, prestati; to ~ out-planirati,
konstatovati, izložiti, prikazati; to ~
up for repair - odlaganje za pop-
ravke, postaviti za popravku
laying-off - odlaganje, čuvanje, pres-
tanak (rada)
laying-up - čuvanje, odlaganje
layout - shema, šema, plan, raspored,
razmeštaj; ~, component - šema
komponenti; ~, connection-šema
veza, tema montaže; ~, điagrammic
- dijagramski plan, plan rasporeda;
~, functional - funkcionalna šema;
~j inspection - šema tehničke
kontrole; ~ of experiment -
plan eksperimenta; ~ of work-
apace - iema radnog prostora; ~,
optimum - optimalna iema; ~,
process - šema procesa; ~, typical
- tipična iema, plan tipova
lay-up - isključenje iz rada, stajanje
leader - rukovoditelj, rukovodilac;
~, project - rukovodilac projekta
ladger - registrator, fascikla, glavna
knjiga
legislation - zakonodavstvo
length - dužina, trajanje, daljina; ~
of life - dužina veka trajanja, du-
gotrajnost; ~ of line - dužina
linije, broj potreba; ~, time -
dužina vremena
letter - pismo, dopis, slovo; ~ of
guarantee - garantno pismo; ~,
conventional - konvencionalna
pisma
level - nivo, stepen, iavan, izravnati,
poravnati; ~, confidence - stepen
poverenja; ~, control - stepen
kontrole; ~, defect - stepen kva-
rova; ~, fixed - fiksirani (odre-
đeni, dat) nivo; ~, impurity -
količina nečistoće, iznos primesa,
stepen primesa; ~, inspection -
nivo (stepen) kontrole; ~, inter-
mediate - srednji nivo; ~, mean -
srednji nivo; ~ of treatment -
nivo (stepen) obrade, stepen tret-
life
mana; ~, operating - radni nivo;
~, overload - nivo (stepen) preop-
terećenja; ~, performance - ste-
pen performanse, nivo kvaliteta
rada; ~, prescribed (preset) -
propisani (predodređeni) nivc; ~,
production control - stepen kon-
trole proizvodnje; ~, qualitative
- kvalitativni nivo; ~, quality -
nivo kvaliteta, stepen kvaliteta; ~,
quantitative - količinski (kvanti-
tativni) nivo; ~, rated - nominalni
(deklarisani) nivo; ~, reference -
referentni nivo, nulti nivo; ~,
reject - stepen škarta; ~, risk -
stepen rizika; ~, significance -
stepen značaja; ~, standard -
standardni nivo; ~, stock - nivo
zaliha; ~, stock-out - nivo de-
ficita
liability - odgovcrnost, obaveza; ~,
products - odgovornost za kva-
litet proizvoda
liable - podložan, dužan, odgovo-
ran, izložen; ~ to damage - pod-
ložan oitećenju; ~ to failures -
podložan kvarovima; -~ to varia-
tions - podložan promenama
liberal - sa rezervom, u viiku
life - vek trajanja, rok upotrebe; ~
accelerated - vek trajanja pri
prinudnom ispitivanju; ~, ac-
curacy - vreme do gubitka teč-
nosti; ~, acoustical fatigue -
trajanje u uslovima akustičkog za-
mora; ~, active - aktivni vek
upotrebe; ~, bench - vek (tra-
janje) pri ispitivanju na stolu;
~, characteristic - karakteris-
tičan vek trajanja; ~, coating -
dugotrajnost (trajanje) premaza; ~,
component - vek trajanja kom-
ponenti; ~, creep(-repture) -
trajanje kripa (puženja), izdržlji-
vost metala od prekida usled kripa;
~, effective - efektivan vek tra-
janja; ~, endurance - upotreba
do razaranja, rok izdržljivosti; ~,
entire - opšti vek trajanja, celo-
kupni vek trajanja; ~, guaranted
- garantovani vek trajanja; ~,
infinite - neograničeni vek tra-
janja; ~, intended - namenjeni
vek trajanja; ~, in-use - eksploa-
life 975
tadoni vek trajanja, vek trajanja u
upotrebi; ~, limited - ograničeni
vek trajanjaj ~, long - dugi vek
[s trajanja; ~, mechanical - rok
: upotrebe, mehanički vek; ~, nor-
mal - normalni vek; ~ of spe-
cimen - vreme do razaranja eta-
,$r, Iona; ~, original - originalni vek;
V ~> pot - „vreme u loncu", vreme
-,\' u kojem se materijal mora da isko-
*4f» risti posle pripreme (premazi); ~,
•J p r o d u c t - vek trajanja proizvoda;
t';:'
~, q u e s t i o n a b l e - sumnjivi vek
trajanja; ~, r a t e d - normalan vek
trajanja, deklarisani vek trajanja;
nominalni vek trajanja; ~, re-
c o n d i t i o n e d - vek trajanja posle
remonta; ~, replacement - upot-
reba do zamene; ~, required -
potreban vek trajanja, zahtevani
vek trajanja; ~, rupture - upotreba
do razaranja (prekida); ~, safe -
bezopasna upotreba; ~, shelf -
vek lagerovanjaj ~, specified -
specificirani vek; ~, ultimate -
najveći (krajnji) vek; ~, usable -
koristan vek trajanja, rok upotrebe,
upotrebljiv vek; ~, useful - period
normalne upotrebe; koristan vek
trajanja; ~, warranty - period
garandje, garantni vek trajanja; ~,
wear(-out) - trajanje do habanja
(istrošenosti)
lifetime - vek trajanja, vek (period)
rada
lift - podići, skinuti (npr. ograni-
čenje), lift
light - svetlost, lampa, svetlosni
signal, lak; ~, control - kontrolna
lampa (lampica); ~, danger -
svetlosni signal opasnosti, lampica
za najavu opasnosti; ~, emer-
gency - lampica nepredviđenih si-
tuadja; ~, warning - svetlosni
f signal opomene
light-duty - predviđen za lakši rad
rad u blažim uslovima
likelihood - verovatnoća, izgled
sličnost; ~, equal - jednaka ve-
rovatnoća; ~j maximum - mak-
simalna verovatnoća, najveća ve-
rovatnoća
likely - verovatan, moguć, pogodan..
limit
verovatno, po svoj prilici; ~,most
- najverovamije; najmogućniji
likeness - sličnost .
limit - granica, predeo, ograničavati,
graničiti, staviti ograničenje, tole-
rancija, dopušteno odstupanje, gra-
nična mera, interval vrednosti; ~,
absorption - granica apsorpcije,
kraj oblasti apsorpcije; ~, action
- granica akcije, granica dejstva; ~,
age - granični rok rada, granica
starosti (npr. mašine); ~, apparent
elastic - uslovna granica (predeo)
elastičnosti; ~, city - granica
grada; ~, clearance - gabarit,
spoljna dimenzija, slobodan profil;
~, compression - predeo (gra-
nica) kompresije; ~, confidence -
dozvoljene granice, dozvoljeni pre-
deo, granica poverenja, oblast slič-
nosti; ~, control - granica kon-
trole, oblast dozvoljenih odstupanja;
corrosion endurance - granica
korozione izdržljivosti; ~, corro-
sion fatigue v. corrosion endu-
rance limit; ~, creep - granica
puzanja (betona); ~, critical -
kritična granica, granica opadanja;
~, design - konstrukdona granica;
~, detection - predeo detekdje,
granica detekdje; ~, dimension -
dimenziona granica, granica tole-
rancije; ~, distribution - granica
distribucije (raspodele); dynamic ~
of yield point - dinamički predeo
tečnosti; ~, elastic - predeo elas-
tičnosti, granica elastičnosti; ~,
endurance - predeo (granica) iz-
držljivosti, granica zamora (mate-
rijala); ~, environmental - gra-
nični uslovi sredine (okoline); ~,
error - granica greške, kraj greške;
explosive - granica eksplozivnosti,
predeo eksplozivnosti; ~, fatigue
v. endurance limit: ~, fiducial -
dozvoljena granica; ~, fine -
t a č n a ' tolerancija; ~, finger -
indikator tolerancije; ~, finite -
konačna granica; ~, group - gra-
nica grupe, granica intervala; ~
high - visoka granica, maksimalni
nivo; ~ , i o n - granica kondenza-
cije na jonima (u Vilsonovoj komori);
~, irradiation - predeo ozrača-

limit 976
vanja, granica ozračavanja; ~, lean
- predeo osiromašenja; ~, life -
granica veka trajanja; ~, lower -
donja granica, donji predeo; ~,
magnetic - maksimalna magnetna
indukcija; ~, maximum - najveća
granica, najveći dozvoljeni razmer;
~, measurement - dijapazon
(raspon, granica) merenja; ~, mi-
nimum - najmanja granica, naj-
manji dozvoljeni razmer; ~ of
accuracy - granica tačnosti, gra-
nica preciznosti; ~ of age - granica
veka trajanja; ~ of demand - gra-
nica potražnje; ~ of efficiency -
granica efikasnosti; ~ of error -
granica greške; ~ of power -
granica kapaciteta; ~ of propor-
tionality - granica proporcional-
nosti, predeo elastičnosti; ~ of
sensibility - granica osetljivosti,
prag osetljivosti; ~ of size - gra-
nična mera, granica veličine, gra-
nični razmer; ~ of stability -
granica stabilnosti; ~ of vacuum
pull - granica usisavanja, predeo
podizanja vode pomoću vakuuma;
~, operating - granični radni vek
(rok upotrebe ili korišćenja); ~,
performance - granica perfor-
manse, granično tehničko svojstvo;
~, permissible - dopuštena gra-
nica ; ~, pitch - predeo visine tona;
~, prediction - granica predvi-
đanja; ~, prescribed (preset) -
predodređena (propisana) granica;
~, prescribed's - zadate granice;
~, proportionality - predeo pro-
porcionalnosti, granica elastičnosti; limiting - ograničenje, ograničava-
~, rupture - granica čvrstoće na
prekid; ~, safe(ty) - granica bez-
bednosti; ~, single-electron -
monoelektronska aproksimacija; ~,
soil liquid - gornja granica plas-
tičnosti zemljišta; ~, soil plastic -
donja granica plastičnosti zemljišta;
~, tidal - linija zone sušenja; ~,
tidal wave - granica rasprostra-
njenosti prilivne vode; ~, time -
zadrška vremena, vremensko ogra-
ničenje; ~, stress - granica na-
prezanja; ~, test - granica opita, limnetic - slatkovodni
granični ušlo vi ispitivanja; ~, to-
lerance - granica tolerancije; ~,
limnology
upper - gornja granica; ~, upper
specification - gornja granica po
specifikaciji; ~, upper tolerance
- gornja granica tolerancije; ~,
waiting - granica vremena čekanja;
~, warning - granica opomene;
~, wear - granica habanja; ~,
yield - ograničenje prinosa, granica
prinosa
limitation - ograničenje, nedostatak
limited - ograničen, podleže ograni-
čenjima
limiter - ograničavač, graničnik, li-
miter; ~, acceleration - ogra-
ničavač akceleracije (ubrzanja); ~,
amplitude - ograničavač ampli-
tude; ~, anode - anodna ograni-
čavajuća dijafragma; ~, audio
output - ograničavač izlaznog na-
pona zvučne frekvence; ~, auto-
matic noise - automatski ograni-
čavač smetnji (šumova); ~, diode
- diodni limiter, diodni ograni-
čavač; ~, double - dvostruki ogra-
ničavač; ~, grid - mrežni ograni-
čavač; ~, noise - ograničavač šu-
mova (smetnji); ~, peak white -
šema ograničenja „belog" u signalu:
~, receiver - ograničavač prijem-
nika; ~, saturation - ograničavač
saturacije (zasićenja), ograničavač
zasnovan na pojavi zasićenja; ~,
series-type - serijski ograničavač,
ograničavač serijskog tipa; ~, sweep
- ograničavač rešetke; ~, torque -
ograničavač momenta rotacije; ~,
vacuum - ograničavač vakuuma;
~, video - videoograničavač
jući ; ~, band - ograničenje opsega
(frekvenci); ~, cut-off - ograni-
čenje sečenjem; ~, diode - diodno
ograničenje; ~, grid - mrežno
ograničenje; ~, negative - ogra-
ničenje negativnog dela signala; ~
of resolution - ograničenje rezo-
lucije; ograničenje jasnoće; ~, po-
sitive - ograničenje pozitivnog dela
signala; ~, symmetrical - si-
metrično ograničenje
limitless - neograničen
limnograph - limnograf
limnology - limnologija
977
limp
limp - grebalica, makija, mekan, mek
limpid - prozračan, preosetljiv, pro-
puštan za svetlost
limpidity - prozračnost
limy - lepljiv; krečni; mutan
linage - broj redova na štampanoj
strani; prostrana oplata
linchip - zatik, zavoranj, čivija
line - crta, zarez; prava; putanja;
ocrtavanje, kontura; granica, pre-
deo; red; linija (mera dužine,
ravna 2,12 mm); cevovod, vodovod;
konvejer; urezak; tačno utvrditi;
lanena tkanipa, gajtan; geneologija;
linija fronta; ekvator; pruga; ~,
absorption - linija apsorpcije, li-
nija spektra apsorpcije, apsorpciona
linija; ~, abutment - zatvorena
linija; ~, aclinic - magnetni ekva-
tor; ~, active - aktivna linija,
radna linija; ~, addendum -
krug ispusta; ~, adiabatic -
adijabatska linija, adijabata; ~,
admission - linija starta; vodeći
cevovod; ~, aerial - vazdušna li-
nija, vazdušni vod; aviolinija; ~,
anchor - ankerna linija; ~, au-
roral - linija polarnog sjaja; ~,
base - bazis, bazisna linija; ma-
gistralna linija, magistrala; osa puta;
~, bearing - smer, azimut, go-
nrometar; linija azimuta; ~, binary
- dublet, binarna linija, dvojna li-
nija, dupla linija; ~, bisecting -
bisektrisa; ~, boundary - granica,
granična linija; ~, break - krajnji
red; ~, bridging - grupna linija
korisnika; ~, broken - lomna li-
nija, prekidna linija, crtasta linija;
~, bucket - lopatasti eskavator;
~, building - radna linija, li-
nijska gradnja; ~, busy - zauzeta
linija; ~, button - čvorna petlja
na kabelkranu; ~, called - pozivna
linija; ~, calling - pozivna linija;
~, catenary - linija kola; ~,
centre - centralna linija, osna li-
nija; linija centara; ~, check(ing]
- kontrolna linija, kontrolni bazis;
~, chord - linija horda; ~, city -
granica grada; ~, closing - zatvo-
rena linija; ~, coarse - razvijena
linija; ~, coast - uzdignuta linija;
obalna linija; ~, composed -
line
matrična obrada; ~, compres-
sion - linija kompresije, linija pri-
tiska; ~, concurrent ~s - linije
koje se spajaju u jednoj tački; ~,
contact - kontaktni provod; linija
kontakta; ~, continuous - konti-
nualna linija; ~, control - kon-
trolna linija; ~, conversion -
konverziona linija; ~, coolant-
-return - cev za vraćanje rashla-
di vača; ~, cream - sloj slivnika,
red slivnika; ~, crest - linija
vodorazdela; ~, critical - kritična
linija; ~, cross ~s - krst niti,
mreža niti; ~, cross-feed - ce-
vovod za napajanje; ~, curved -
kriva linija; ~, dash - prekidna
linija; ~, datum - bazis, nulta
visina; ~, deck - palubni cevovod;
~, dedendum — okolina padine;
~, dee - linija napajanja duanata
(ciklotrona); ~, deflection - linija
defleksije, linija otklanjanja; ~,
delay - linija za kašnjenje (impulsa
u vremenu); ~, depth - izobata;
~, dielectric-sandwich - die-
lektiična r^vna linija predaje; ~,
dimension - razmerna linija; ~,
directed - upravljena linija, us-
mcrena linija; ~, direction(al) -
usmerena linija; ~, disengaged -
slobodna linija; ~, displacement
- linija pomeranja, linija pomaka;
~, display - odvojeni red; ~,
distributed-parameter - linija sa
raspoređenim parametrima; ~, dot
- tačkasta linija, isprekidana linija;
~, dot-and-dash - crtkasta linija,
tačkasta linija; ~, double - dvo-
kraka linija; dvojni cevovod; ~,
drainage - linija vodosliva, granica
basena reke; ~, driling - sajla za
bušenje; ~, duplicate-level -
linija dvojaog nivelisanja; ~, en-
gaged - zauzeta linija; ~, equi-
potential - ekvipotencijalna linija;
~, exhaust - linija puštanja; ~,
fali - podizna sajla (uže), teretno
uže; ~, fathom - dubinomer
(sprava za merenje dubine mora);
izobata; ~, finite - konačna linija;
~, firing - linija vatre; ~, flow
- linija toka, linija potoka; linija
klizanja; ~, form - kontura, li-
line
nija oblika reljefa, hipotetična ho-
rizontala; ~, fraction - linija
promrzavanja, granica mržnjenja;
~, fuel - toploprovod; ~, full -
puna linija; ~, funicular - po-
lusni zrak; ~, gas - gasni provod;
~, gauge - tipometar; ~, gene-
rating - linija forme (oblika); ~,
geodetic - geodezijska linija; duga
velikog kruga; ~,geographic(al)-
linija geografske mreže; ~, ghost -
lažna spektralna linija; svetli prs-
tenovi (na poliranom čeliku); ~,
graduation - graduisana linija,
marka, podela skale; ~, graticule
v. geographic(al) line; ~, grid -
linija mreže koordinata; ~, ground
- linija zemljine površine; aerofoto
linija preseka površine aerosnimka;
~, guide - usmeravajuća linija;
crta, kontrolna crta; ~, hair -
vrlo tanka linija; vizir, vizirna li-
nija; končanica; ~, halving -
srednja linija, razdelna linija; ~,
handling - put korisnik (vagona);
~, head - gornja Unija; transmi-
sioni talas; ~, high-speed - ma-
gistrala za brzu vožnju; ~, high-
- water - linija nivoa visokih voda;
~, horizont - linija horizonta; ~,
horizontal - horizontalna linija;
~, hyperbolic - hiperbolična li-
nija; ~, image ~s - linije slike;
~, index - indeks-linija; ~, in-
finite - beskonačna linija, neodre-
đena linija; ~, influence - in-
fluentna linija, linija uticaja; ~,
initial - bazis, bazisna linija; ~,
isobar - izobara; ~, isobathic -
izobata; ~, isoclinal -izoklina; ~,
isodynamic - izodinama; ~, iso-
gonic - izogona; ~, isopleric -
izoplera; ~, isothermal-izotei ma;
~, isotope - izotopska linija (u
masenoj spektrografiji); ~, junc-
tion - spajajući krak; sastavni ce-
vovod; opšta linija; ~, keel -
kilo (omska) linija; ~, knuckle -
linija pregiba; ~, landform - li-
nija oblika reljefa, hipotetička ho-
rizontala; ~, laveling -nivelirani
hod; ~, load - karakteristika opte-
rećenja; linija opterećenja; ~, los
- linijsko prigušenje, linijski gubici;
978 Une
~, loxodromic - loksodromija; ~
lubber - kalibraciona linija; ~
Luder's ~ s - Ludersova linija; ~
main - glavna linija, magistrala; ~
master - vodorazdvojna linija; ~
mean - srednja linija; bisektrisa
~, median - mediana; ~, middle
- sredina; srednja linija; ~, mo-
nitor - monitor, uređaj za kontrolu
linije; ~, multiple - multipletna
linija, multiplet; ~, neutral -
neutralna linija, srednja linija; ~,
numbered - linija sa brojnom
vrednošću, linija sa brojnom ka-
rakteristikom, označena linija, nu-
merisana linija; ~ of action -
linija dejstva sile; linija razdvajanja;
~ of correlation - linija korela-
cije, korelaciona linija; ~ of di-
rection - usmeravanje vatre, linija
cilja; ~ of engagement - linija
spoja, linija veze, linija dislokacije;
~ of slide - linija klizanja; ~ of
sphere - kružna linija, krug; ~
of weakness - linija minimalnog
otpora; ~, open-circuit - ras-
tavljena linija; ~, operating -
radna linija, linija u radu; ~,
orthodromic - ortodromija, duga
velikog kruga; ~, outer normal -
spoljna normala, vanjska normala;
~, overhead - vazdušna linija,
vazdušni vod; kontaktni provod
(vod); ~, parallel - paralelna
linija; ~, parting - Unija razdva-
janja; ~, party - grupna linija
potrošača (korisnika); ~, pass -
linija valjanja; ~, prespectlve -
linija perspektive; aerofoto projek-
cioni zrak; ~, phantom - fantom
linija; ~, pick-up - linija izdva-
janja, linija zahvata; ~, picture -
linija slike; ~, pipe - cevovod;
~, pitch - razdvojna linija; srednja
linija; ~, planlmetric - plani-
metrijska linija; linija konture; ~,
plumb - linija oznake ose, linija
pravca viska, vertikalna linija; ~,
polytropic - poli tropa; ~, po-
sition - linija položaja, linija po-
zicije; ~, preceding - pređeni put;
~, preliminary transit - Unija
preliminarnog tranzita; ~, primer
v. priming line; ~, priming -
Une 979
servisni cevovod; ~, principal -
r
j aerofoto glavna vertikala; ~, pro-
cessing - linija kontinualne obrade;
~, production - tekuća linija;
proizvodna linija; ~, projected -
projektna linija, projektovana linija;
> •' ~, proof - kontrolna linija, kon-
trolni bazis; ~, pull - komandno
uže, uže za upravljanje; ~, rail-
way - železnička linija, pruga; ~,
re-expansion - linija reekspanzije,
linija obratnog širenja; ~, read -
linija čitanja (informacije); ~, re-
ading - podela skale, marka; ~,
reception - Unija prijema, linija
recepcije, prijemni put; ~, re-
sonance - rezonantna linija (spek-
tra); ~, rhumb -loksodromija; ~,
right - prava linija; ~, roll -
Unija valjanja; ~, rotational -
rotaciona linija (spektra), vibraciona
Unija; ~, rudder - krmno uže;
~, saturation - linija zasićenja,
linija saturacije; ~, screen - raster-
-Unija; ~, secant - presečena li-
nija; ~, seepage - depresiona
kriva, kriva depiesije; ~, shaft -
transmisija; ~, shear - linija
saglasnih sila; ~, shore - obalska
Unija, Unija obale; ~, side - bočni
put; ~, sighting - linija viziranja;
~, Simpson - Simpsonova linija;
~, single - odvojena Unija, usam-
ljena Unija; ~, skeleton - osnovna
konturna linija; ~, sky - linija
horizonta; ~, slip -i linija smicanja,
Ludersova Unija; ~, snow - snežna
linija, linija snega; ~, solid -
čvrsta Unija; ~, sounding - izobata;
~, spiral - Unija navoja; ~,
springing - linija bočnog oslonca;
~, stadial ~s - mreža niti da-
ljinomera; ~, steam - parovod;
~, steam return - cevovod za
paru koja je odradila; ~, stipple -
punktii, punktirana Unija; ~, stock
- linija opterećenja; ~, straight
- prava linija; ~, suction - usisna
cev; linija usisavanja (na dija-
gramu); ~, tape - merna traka;
~, terminated - konačna Unija;
~, terrain - linija zemljine povr-
šine; prirodna košuljica; ~, thrust
- Unija pritiska; ~, tie - spojna
62*
linotype
linija, spajajuća Unija; ~, top
flow - depresiona kriva, kriva
depresije; ~, tow(ing) - tegleće
uže, vučno uže; ~, trail - Unija
posmatranog pada bombi; ~, tran-
sit - linija viziranja; ~, trans-
mission - linija predaje, Unija
transmisije; fider (antene), pre-
dajna linija, rezonantna Unija; ~,
traverse - strana poligona; ~,
trolley - kontaktni vod; ~, va-
cuum - vakuumna magistrala; li-
nija vakuuma (na dijagramu); ~,
visual - vizualna linija; ~, vortex
- vrtložna linija; ~, waiting -
linija čekanja, čekanje; ~, warning
- oblast upravljanja; Unija opomene;
~, water - vater linija, izobata,
oblast bogata vodom; ~, wave -
pravac prostiranja talasa; ~, whirl
v. vortex line; ~, zero - neutralna
osa
lineup - red, niz
link - veza, spoj, povezati, sastaviti;
~, rigid - kruta veza, čvrsta veza;
~, standard - standardna veza;
~, straight - prava kulisa; ~,
suspension - viseća kampada,
čekrk, viseća vuča; ~, Tchebyshev
cross-shaped - paralelogram Če-
biševa; ~, telemetering - radio-
telemetrijska linija; ~, track -
spojnica gusenice, trak; ~, valve
- razvodni ventil; ~, valve gear -
ventilski mehanizam; ~, weak -
slaba veza; ~, weakest - najslabija
veza; ~, wireless - radio-linija
linkage - spajanje, veza, sjedinjavanje;
spajanje tokova; mehanizam za
spajanje pomoću poluge; veze medu
bušotinama; ~, brake - spora
predaja, usporena predaja; ~, flux
v. magnetic linkage; ~, inter-
- valve - cevna veza; ~, magnetic
- spajanje magnetnom vezom; ~,
unsaturated - nezasićena veza
linked - sjedinjen, vezan, spojen,
povezan
linking - sjedinjenje, veza, povezi-
vanje, spajanje
linkwork - raspoređene spojnice;
vezni mehanizam
linotype - lino tip, mašina za slaganje
teksta u jednom redu; ~ -cast -
linotype
odliven na linotipu; ~, slug -
linotipni red, redak
linotyper - linotipist
lint - paperje
linter - kratko vlakno; razdvajač
vlakna
lip - zaliv, zaton; ivica, rub, oštra
ivica; izbočina, istup, istureni deo;
konzola; prirubnica; jama u rud-
niku, brust, čelo potkopa; prag; ~,
entering - ulazni otvor; ~, exit -
izlazna cev, izlazni otvor; ~,
spillway - prag vodosliva, greben
vodosliva
liparite - liparit
lipped - ugnut
lipping - flancovanje
liquate — topiti, rastapati, topiti se;
paliti, izgarati
liquated - topljiv
liquid - tečnost, tečan; zalivanje; ~,
cold-vapour - tečnost sa hlad-
nom parom; ~, discharge -
tečnost koja je odradila; ~, har-
dening - rastvor za kaljenje, sred-
stvo za kaljenje; ~, polish - po-
litura; ~, process - tehnološka
tečnost; ~, quickening - živin
rastvor za amalganisanje; ~, toxic
- tečni bojni otrov; ~, volatile -
raspršena tečnost; ~, wash -
tečnost za pranje (ispiranje)
liquor - tečnost, rastvor; napitak;
alkoholni napitak; ~, acid - kiseli
rastvor; sulfatna tečnost; kiseli sok;
~, alkaline v. alkali liquor; ~,
ammonia-base - amonijačna baza;
~, bisulphite - tečni bisulfat;
~5 cleaning - rastvor za čišćenje,
rastvor za bdjenje; ~, clear -
svetli alkalni rastvor; <~, cooking
- vruća tečnost, vruća kiselina; ~,
digestion v. cooking liquor; ~,
fresh - svezi rastvor; ~, kraft -
kraft-celulozni alkalni rastvor; ~,
lime-bleach - krečno mleko, rast-
vor od kreča za beljenje; ~, mel-
low - eksploatisani sok
list - lista, spisak, nabrojati, napraviti
spisak; ~, approved parts -
lista odobrenih delova; ~, as-
sembly - montažna lista; ~,
master - osnovni spisak poda-
taka; ~, parts - lista delova; ~,
v
980 load
preffered parts - lista preferi-
ranih delova; ~, rinout - izvod
(spisak) proizvoda, lista materijala
za proizvodnju; ~, service stock -
spisak zaliha za upotrebu; ~,
short(age) - spisak nedostajućih
materijala; ~, spare parts -
spisak rezervnih delova; ~, wait-
ing - spisak čekanja
listel - listel
listen - slušati; to ~ in - slušati
radio-predaju; prisluškivati
listener - slušalac; ~, short-wave -
radio-prijem na kratkim talasima
listener-in - radio-slušalac
listening - slušanje, prisluškivanje;
~ in - radio-slušanje; prisluški-
vanje
lister - lister, listerna sejalica
literal - pisani, literarni; bukvalni,
doslovni, tačni
literature - literatura, dokumenta-
cija; ~, maintenance - doku-
mentacija održavanja
lithergol - litergol, jednokompo-
nentno raketno gorivo
lithistid - kamena spužva
litho - litografska hartija
lithochromy - hromolitografija
lithoclase - litoklaz
lithogenesis - litogenezis
lithorgaph - litografija, litografski
otisak, litografisati
lithographer - litograf
lithography - litografija; ~, offset
- ofsetno štampanje
lithoidal - litoidni, kameni
lithology - litologija
lithophysa - litofiza
live - promenljiv, vremenski; koji se
nalazi pod naponom; radioaktivan;
dejstvujući; živ, brz; ~, cartridge
- bojova municija; ~, steam -
kotlovska para; ~ -stock - domaća
životinja
lively - svetao; intenzivan; pod na-
bojem, sa strujom, delujući
livering - želiranje, zgušnjavanje
lixiviate - obrađivati vlažnim pu-
tem; ekstrahovati
lizard - gušter; petlja
load - opterećenje, teret, opteretiti,
punjenje, šaržirati; ~, actual -
stvarno opterećenje; ~, additional
load 981
- dodatno opterećenje; ~, admis-
sible - dozvoljeno opterećenje; ~,
allowable v. admissible load; ~,
apparent - prividno opterećenje;
~, applied - primenjeno optere-
ćenje; ~, assumed - pretpostav-
ljeno opterećenje; ~, average -
prosečno opterećenje; ~, basic -
osnovno opterećenje; ~, bearable
- izdrživo opterećenje, podnošljivo
opterećenje; ~, bending - opte-
rećenje savijanja; ~, breaking -
opterećenje kidanja; ~, buckling -
opterećenje ispupčenja; ~, cal-
culated - izračunato opterećenje;
~, changing - promenljivo opte-
rećenje; ~, collapse - opterećenje
rušenja; ~, compression (com-
pressive) - kompresivno optere-
ćenje; ~, constant - konstantno
opterećenje; ~, continuous - ne-
prekidno opterećenje; ~, cracking
- opterećenje koje izaziva prskotine;
~, crippling - opterećenje koje
izaziva trajnu deformaciju; ~, cri-
tical - kritično opterećenje; ~,
crushing - opterećenje drobljenja;
~, dead - sopstvena težina, mrtav
teret, statičko opterećenje; ~, de-
sign - proračunsko opterećenje;
opterećenje konstrukcije; ~, dis-
ruptive - razorno opterećenje; ~,
distributed - razdeljeno optere-
ćenje; ~, dummy - veštačko
opterećenje; ~, dynamic - di-
namičko opterećenje; ~, excess -
nadopterećenje, prekomerno opte-
rećenje; ~, factory - obim pro-
izvodnje, fabrički teret; ~, fatigue
- opterećenje zamora, opterećenje
zamorom; ~, fixed - tačno (od-
ređeno, fiksirano) opterećenje; ~,
fractional - delimično opterećenje;
~, gross - ukupno opterećenje; ~,
guarantee - garantovano optere-
ćenje; ~, heat - toplotno opte-
rećenje; ~, impact - opterećenje
udarom; ~, increment(al) - po-
većano opterećenje; ~, indirect -
indirektno opterećenje; ~, initial -
početno opterećenje; ~, instanta-
neous - trenutno opterećenje, krat-
kotrajno opterećenje; ~, intermit-
tent - periodično opterećenje; ~,
load
light - malo opterećenje; ~,
linit(ing) - granično opterećenje;
~, live - dinamičko opterećenje;
~, long-term static - dugotrajno
statičko opterećenje; ~, mainte-
nance - obim radova na održavanju;
~, matched - podešeno optere-
ćenje; ~, maximum - maksi-
malno opterećenje; ~, maximum
permissible - najveće dozvoljeno
opterećenje; ~, maximum work
- najveće radno opterećenje; ~,
minor - predostrožno opterećenje;
~, momentary v. instantaneous
load; ~, near ultimate - opte-
rećenje koje je blizu krajnjem opte-
rećenju; ~, net - čisto opterećenje;
~, nominal - nominalno optere-
ćenje; ~, normal - normalno
opterećenje; ~, o'key - dozvoljeno
opterećenje; ~, one-time - jedno-
kratno opterećenje; ~, operating
- radno opterećenje; ~, optimal
- optimalno »opterećenje; ~, oscil-
lating (oscillatory) - oscilatorno
opterećenje; ~, part - delimično
opterećenje; ~, pay(ing) - korisno
opterećenje; ~, peak v. maximum
load; ~, perishable - opterećenje
koje se gubi, brzo kvarljiv teret; ~,
permanent - stalno opterećenje,
permanentno opterećenje; ~, per-
missible - dozvoljivo opterećenje;
~, proof- probno opterećenje; ~,
rated - nominalno opterećenje; ~,
rupturing - opterećenje do ki-
danja; ~, safe - bezbedno opte-
rećenje; ~, service - radno opte-
rećenje; ~, shock - udarno opte-
rećenje, opterećenje šokom; ~,
simultaneous - istovremeno opte-
rećenje; ~, specific - specifično
opterećenje, specifični teret; ~,
specified - uslovljeno opterećenje,
specificirani teret; ~, static -
statičko opterećenje; ~, steady -
postojano opterećenje; ~, struc-
tural - opterećenje konstrukcije;
~, surface - opterećenje površine;
~, sustained - održavano opte-
rećenje, produženo delujuće opte-
rećenje; ~, tensile - rastezajuće
(vučno) opterećenje; ~, thermal -
termalno (toplotno) opterećenje;
 982
load
~, torque (torsion)(al) - uvijajuće
opterećenje; ~, total - ukupno
opterećenje; ~, trial - probno
opterećenje; ~, ultimate - krajnje
opterećenje; ~, useful - korisno
opterećenje
loađ-bearing (load-carrying) - no-
sivost, noseće opterećenje
loaded - opterećen; ~, equally -
ravnomerno opterećen; ~, heavily
- teško opterećen
loading - opterećivanje, opterećujući;
~, back - ponovno opterećenje,
ponovno naelektrisanje; ~, dy-
namic - dinamičko opterećenje; ~,
safety - bezopasno opterećivanje
loadstone - magnetit, prirodni magnet
loaf - hleb, veknica, zemička; glava
šećera; kočan (kupusa); kom kaučuka
loam - suglinak, nečista glina, ilovača;
~, clay - masna glina; ~, moul-
ding - mešana glina, profilisana
glina; ~, sandy - peskovita glina;
~, silty - glina sa ilovačom
loamification - kaolinizacija
lobe - nastavak, dodatak, izbočina,
ispust; padina, udubljenje, kotlina,
priliv, cvetni listić, latica dijagrama
antene, sporedni listić; dolja, udo-
lina; peraje; ~, calyx - listić; ~,
cam - radni dodatak; ~, coma -
krilo kome; ~, ice - ledeni jezi-
čak; ~, main v. major lobe; ~,
major - osnovni listić (dijagrama
antene); ~, minor - zadnji listić
(dijagrama antene); ~ off-centre
- dijagram antene posmeren u od-
nosu na osu reflektora; ~, prin-
cipal - glavni listić (dijagrama us-
meravanja); ~, side - bočni listić
(dijagrama usmeravanja)
lobing - upravljanje zrakom antene,
priključenje antene; ~, conical -
koničko priključivanje
local - mesni, lokalni; lokalni voz
locality - mesto, naseljeni punkt;
rejon, deo; lokalnost
localization - lokalizacija; određi-
vanje položaja (mesta), nalaženje
mesta kvara
localize - lokalizovati, određivati
položaj
location - lokacija, parametar kre-
tanja, položaj, mesto, tačka, ras-
logging
pored; ~, flaw - određivanje
mesta nedostatka; <•», optimum -
određivanje optimuma; ~, trouble
- određivanje mesta neispravnosti
locator - lokator, detektor
loft-room - ostava za zimnicu
log - brvno, pešački-most, trupac,
stublina, panj; žurnal, časopis, raz-
rez bušotine; registar, formular,
atest mašine, registrovati, uneti,
logaritamski dijagram, knjiga; ~,
cut - trupac; ~, half - polustub;
~, inspection - registar (knjiga)
izvršenih kontrola, dnevnik kon-
trole; ~, long - dugo brvno; ~,
maintenance - dnevnik održa-
vanja; ~, operational time -
dnevnik radnog vremena, dnevnik
vremena rada; ~, operator's -
operatorov dnevnik; ~, rough -
neobrađeno šumsko drvo; ~, test
- dnevnik ispitivanja; ~, top -
gornje brvno
log-book - logaritamske tablice
log-yard - šumska berza
logarithm - logaritam, logaritmovati;
~, Brigg's - dekadni logaritam,
Brigsov logaritam; ~, denary v.
Brigg's logarithm; ~, hyper-
bolic v. natural logarithm; ~,
Napierian - Neperov logaritam,
prirodni logaritam; ~, natural -
prirodni logaritam
logger - kranska dizalica; registrator
toka procesa, rekorder toka procesa;
~, electric - uređaj za električno
sondiranje; ~, radioactive - ure-
đaj za radioaktivno sondiranje
loggerhead - lagret
loggia - lođija, lođa, otvorena pros-
torija na fasadama zgrada
logging - prerada građe; sečenje
građe; zapis koji pokazuje instru-
ment; zapis u časopisu; sondiranje;
registrovanje, zapisivanje; ~, auto-
matic - automatska registracija; ~,
continuous - kontinualno sondi-
ranje, kontinualna registracija; ~,
electric(al) - električna registra-
cija, elektrosondiranje; ~,gamma-
-ray - gama sondaža, prozračivanje
sa gama zracima; ~, hot - sistem
neprekidnog kretanja drveta od
seče do obrade; ~, magnetic -
logging 983
magnetno sondiranje (karotaža); ~,
neutron - neutronsko sondiranje,
neutronsko ozračavanje; ~, ra-
dioactive - radioaktivno sondiranje
(ozračavanje, ispitivanje); ~, ve-
locity - karotaža brzine, ispitivanje
brzine; ~, well - sondiranje bu-
šotine
logic - logika, logički
logical - logičan, logički; koji logički
sledi
logistics - logistika, materijalno i
tehničko snabdevanje
loli - ugao nagiba pri nestabilnoj
ravnoteži
lon-flame - dugoplameni
long - dužinski, dug, dugačak; pro-
dužan, podužan; ~ -decayed -
dugog raspada; ~ -focus - dugo-
fokusni; ~ -irradiated - ozračen
dugo vremena; ~ -lived - dug po
vremenu tiajanja (života); dugo-
živeći (izotop); ~ -range - dugog
radijusa dejstva; dugodometni
(zraci); daljnoubojni (projektili); ~
-shore - duge obale; ~ -stabled
- dugog vlakna; ~ -term - dugo-
trajan, dugoročan
long-life - dugovečnost, dugotrajnost,
izdržljivost
long-lived - dugotrajan, izdržljiv
long-range - dugoročni, perspektivni
long-wearing - nehabajući, otporan
na trošenje
longevity - dugovečnost, dug vek
trajanja, dugotrajnost; ~, compo-
nent - dugotrajnost komponenti;
~, equipment - dugotrajnost
opreme; ~, individual - pojedi-
načna dugotrajnost; ~, mean -
srednja dugotrajnost
longhole - duboka bušotina
longitude - dužina; ~, astrono-
mical - astronomska dužina; ~,
authalic - dužina u projekcionoj
ravni; ~, celestial - nebeska du-
žina; ~, conformal - dužina u
ravnougaonoj projekciji; ~, eclip-
tic - ekliptična dužina; ~, equal-
-area v. authalic longitude; ~,
geocentric - geocentrična dužina;
~, geographical - geografska
dužina; ~, isometric v. confor-
loss
mal longitude; ~, reduced -
redukovana dužina, smanjena dužina
longshoreman - prenosni teret
longwall - sistem stubne razrade
(gradnje); ~, oblique - dugo-
oblikovanje; ~, outward - iskop
unapred
longwork v. longwall
look - izgled
look-out - punkt za posmatranje;
osmatrač, posmatrač; onaj koji pos-
matra (osmatra) napred
lookup - traženje, provera
loop-coupled - sjedinjen kroz ciklus
looper - luper neprekidnog postro-
jenja; ~, down - donje postrojenje
looping - uvijanje; aparatura para-
lelnih mreža; sistem cevovoda; pro-
puštanje vozova; vođenje gasova
pomoću cevi u zemlji
loose - slobodan, slobodnosedeći;
sjedinjen labavo; rastresit; leteći;
otkinut; siromašan; ~ -packed —
nekompaktno upakovan
loosely - slobodno, sa velikim zazorom
loosen - oslabiti, otpustiti; rastresati
looseness - nezbijenost, nekompakt-
nost; rastresitost, usitnjenost, ne-
zbijenost
loosing - opuštanje
lop - visiti; vodeno talasanje; ~
-sided - neravan, nesimetričan
lopliths - lopoliti
loppings - odrubljenje čvora
Lorac - Lorak (tačan sistem radio-
navigacije)
lorry - teretni automobil; tegljač;
platforma; ~, agitating - auto-
mobil sa betonskom mešalicom; ~,
break-down - teretni automobil
za prevoz havarisanih vozila; ~,
mixer - automobil — betonska me-
šalica; automobil za prenos betona;
~, motor - teretni automobil; ~,
platform - teretni automobil; ~,
sidedness - asimetrija; ~, tip -
teretni automobil — samoprevrtač
tereta
lose - gubiti
loss - gubitak, rashod, šteta, gubici,
rastur; ~, complete - potpuni
gubitak; ~, customer - gubitak
potrošaka; ~, dead v. complete
loss; ~, expected - očekivani
loss
gubitak; ~, full load - gubitak
(rastur) pri punom opterećenju; ~
in reliability - opadanje pouzda-
nosti; ~, information - gubitak
informacija; ~, manufacturing -
proizvodni gubitak; ~, net v.
complete loss; neto gubitak; ~,
normalized - normirani gubitak;
~ of accuracy - opadanje tač-
nosti, gubitak preciznosti; ~ of
efficiency - gubitak efikasnosti; ~
of life - umanjenje veka trajanja;
~ of linearity - gubitak linear-
nosti ; ~ of orthography - gubitak
ortogonalnosti; ~ of service -
gubitak prava na servis; neispunjenje
servisa; ~ of time - gubitak vre-
mena ; ~ of work - gubitak (sma-
njnje) efektivnosti rada; ~, partial
- jielimičan gubitak; ~, potential
- potencijalni gubitak; ~, pure v.
complete loss; čist gubitak; ~,
quadratic - kvadratni gubici; ~,
quality - pogoršanje kvaliteta; ~,
running - gubici u toku rada; ~,
salvage - gubici nastali preradom
nerealizovaneproizvodnje; ~,scrap
- gubici rashodovanjem; ~, sys-
tem - gubici u sistemu; ~, total
time - ukupni gubici vremena; ~,
weighted - važni (uticajni) gubitak;
~, working - proizvodni gubitak
lot - lot, partija, serija; ~, defective
- partija izabrana za kontrolu; ~,
economic - ekonomska serija; ~,
good - dobra serija; ~, high-
-quality - serija visokog kvaliteta,
visokokvalitetna partija; ~, initial
- p o č e t n a serija; ~, job - deo
posla; ~, large - velika serija;
~, low-quality - serija niskog kva-
liteta; ~, outstanding - neispo-
ručena serija, zadržana serija; ~,
perfect - perfektna partija, visoko-
kvalitetna serija; ~, production -
proizvodna serija, partija proizvoda;
~, rejected - škartirana serija,
odbijena partija; ~, returned -
vraćena serija, vraćena partija; ~,
satisfactory - zadovoljavajuća se-
rija, dobra partija; ~, standard -
standardna serija, standardna par-
tija; ~, trial - probna serija,
probna partija
984 luboil
lubricant 985 lysimeter
loupe - lupa
louver - žaluzine, rešetka na prozoru,
vitražni otvor za žaluzine lubricant - mazivni materijal, ma- lunette - staklo za naočare; lunet
louvre v. louver zivna materija, mazivo; ~, anti- lung - lako; ~, collier's - antrekoza;
low - nizak, neznatan; ciklon, oblast freezing - niskomrznuće mazivo, ~, iron - aparat za veštačko disanje;
niskog barometarskog pritiska; u antlfrizno mazivo; ~, colloidal - ~, quartz - silikoza
maloj količini; ~ -alloyed - nisko- kolidno mazivo; ~, extreme pres- lungmotor - aparat za veštačko disanje
legiran; ~ -built - niska gradnja; sure - mazivo ekstremnog pritiska; lurch - nagib, naklon; nagibati
~ -cetane - sa niskim cetonovim ~, high-grade - kvalitetan ma- luscious - sladak
zivni materijal; ~, ideal - idealan lusec - lusek (jedinica zračenja)
brojem; ~ -compression - sa
niskim stepenom kompresije; ~ mazivni materijal; ~, industrial - lush - sočan, bujan
-cost - jevtin, niske cene, bezna- industrijski mazivni materijal; ~, luster v. lustre
liquid - tečno mazivo; ~, metal- lustre - bljesak, glanc; ~, brilliant
čajan, ništavan; ~ -duty - lakog
tipa, niske snage; lakog režima -wor&ing - mazivni materijal koji i - brilijantski bljesak; ~, dull -
rada; ~ -expansion - sa malim se koristi pri obradi metala; ~, i mat-sjaj; ~, glimmering - mi-
neralni bljesak; ~, glistening -
koeficijentom širenja; ~ -freezing military - vojni mazivni materijali |
- sa niskom temperaturom zamrza- (za oružje); ~, paste - mazivne srednji bljesak; ~, mottling -
mineralni bljesak; ~, sub vitreous
vanja; ~ -friction - niskog trenja, paste
sa malim trenjem; ~ -grade - lumber-rough - neostrugana drvena - polustakleni bljesak; ~, waxy -
niskosortni, siromašan; niskog kva- grada; ~ -yard - berza grade voštani bljesak
lumberer - okrajak grade lustreless - mat
liteta; ~ -gravity - sa niskom
specifičnom težinom; ~ -level - lumbering - rezanje grade lustrine - glačanje
lumen-second - lumen-sekunda lustrous - blešteći; uglačan
niskog nivoa; ~ -lift - niskog
pritiska (pumpe); ~ -loss - sa lumenmeter - lumenmetar, instru- lute - cementni premaz, glineni rast-
ment za merenje svetlosnog fluksa vor, zamazati; šablon
malim gubicima; ~ -melting -
lako topljiv; ~ -octane - niskog lumnite - lumnit lutetium v. lutecium
lump - stena, odronjena stena, gru- luting - zamazivanje, premazivanje
oktanskog broja; ~ -pitched -
niskog tona; ~ -powered - niske men, grudva, komad, parče; kon- lutite - lutit
centrisati, koncentrisati u opštu lutyte v. lutite
snage, male snage; ~ -pressure -
niskog pritiska; niskog napona; ~ masu, usmeravati u jednu tačku; ~,
uranium - uranov blok lycopod - likopod
-price - jevtin, niske cene; ~ lyddite - lidit (eksplozivni materijal)
-purity - zagađen, niske čistoće; ~ lumping - usredotočenje; deljenje
-rank - nižeg ranga, niskog kva- na blokove; metoda približnog ra- lydite v. lyddite
liteta; ~ -resistance - niskog čuna lyometallurgy - liometalurgija
otpora, malog otpora, niskoomni; ~ lumpy - koji se sastoji od stena lysimeter - lizimetar (instrument
-sided - sa niskim stranicama; ~ (komada), grudvast; sa prevojima za određivanje količine vode)
-slung - nisko postavljen; ~
-speed - tihohodan; ~ -sulphur -
niske koncentracije sumpora; ~
-tolerance - sa niskom greškom,
male tolerancije; ~ -voltage -
niskovoltni, koji radi pri malom
naponu; ~ -water - sa niskim
nivoom vode, plitak, malovodan
lower - snižavati, spuštati; donji
lowering - spust, sniženje, spuštanje,
opuštanje; snižavajući; ispuštanje
lowland - nizina, dolina
loxodrome - loksodromija
lube - mašinsko ulje, mašinska mast;
mazivni materijali
lubex - aromatični ekstrakt od ma-
zivnog ulja
luboil - mazivno ulje, mazivna mast

M nisanje; ~, critical - kritična ne-
machine - mašina, mehanizam; ma-
šinski obraditi; uređaj za ispitivanje;
~j" abrasive (wear) testing - ma-
šina za ispitivanje na abraziono
trošenje; ~, fatigue - mašina
za ispitivanje na zamor; ~, flexing
- mašina za ispitivanje na višestruko
savijanje; ~, heavy-duty - ma-
šina za rad u teškim uslovima;
~, impact test(ing) - mašina za
ispitivanje na udar: ~, indenta-
tion - mašina za ispitivanje tvrdoće
ulubljivanjem; ~, inspection -
mašina za prijemnu kontrolu; ~,
renewed - obnovljena mašina; ~,
sorting - mašina za sortiranje; ~,
testing - mašina za ispitivanje; ~,
used - korišćena mašina, upot-
rebljavana mašina; ~, weathering
- klima komora, uređaj za ispitivanje
otpornosti u klimatskim uslovima
macrocorrosion - makrokorozija
macrodefect - makronedostatak
macroexamination - makroskopsko
ispitivanje
macroobservation - makropraćenje
macrostatistic - makrostatika, sta-
tika većih uzoraka
made-to-order - izrađen po po-
rudžbini
made-up - veštački, izrađen, gotov
magnitude - veličina, apsolutna ve-
ličina, razrner; ~ of error - ve-
ličina greške, veličina odstupanja
maintain - održavati, zadržati, ostati
pri
maintainability - mogućnost odr-
žavanja, remontna tehnologija, ve-
rovatnoća održavanja u radnom
stanju; ~, optimal - optimalna
mogućnost održavanja; ~, poor -
slaba mogućnost održavanja
maintainable - koji može da se
održava
maintenance - održavanje, tehničko
opsluživanje; ~, automatic -
automatsko održavanje; ~, bench -
regulisanje na probnom stolu; ~,
breakdown - održavanje radi otkla-
njanja loma (kvarova); ~, constant
- konstantno održavanje; ~, con-
tract - ugovorno održavanje, odr-
žavanje po ugovoru; ~, crew -
ekipa za održavanje; ~, direct -
direktno održavanje; ~, heavy -
krupne popravke, održavanje ve-
likog obima; ~, immediate -
održavanje bez odlaganja; ~, in-
dependent - nezavisno održavanje
(bez prisustva predstavnika firme);
~, indirect - indirektno održavanje;
~, inventory - održavanje gotovih
proizvoda na lageru; ~, medium
- održavanje srednjeg obima; ~,
negligent - neznatno održavanje;
~, periodic - periodično održa-
vanje; ~, planned - planirano
održavanje; ~, preventive - pre-
ventivno održavanje; ~, progres-
sive - progresivno održavanje; ~,
routine - rutinsko održavanje; ~
running - tekuće održavanje; ~'
987
shop - pogonsko održavanje, ra-
dioničko održavanje; ~, total -
ukupno održavanje, totalno odr-
žavanje
maintenance-free - bez potrebe za
održavanjem, neodržavajući
majority - većina
make - marka proizvoda, model,
tip, detalj, proizvoditi, praviti
making - izrađujući, praveći; ~,
decision - donošenje odluke; ~,
model - izrada modela
malfunction - kvar, neispravnost,
neispravan, rad, pogreSno funkcio-
ispravnost; ~, human-initiated -
neispravnost izazvana akcijom čo-
veka; ~, machine - neispravnost
mašine; ~ of component - neis-
pravnost komponente; ~j operator
- greška (pogrešna akcija) operatora
malobservatlon - pogrešno praćenje,
greška posmatranja
maloperation - nepravilan rad, rad
sa greškama (prekidima)
man - radnik, čovek; ~, mainte-
nance - radnik na održavanju,
čovek za održavanje; ~, quality
control - radnik na kontroli kva-
liteta; ~, reliability - specija-
lista za bezbednost; ~, repair -
čovek (radnik) zadužen za popravke
management - uprava, direkcija,
administracija; ~, contract - up-
rava projekta, direkcija projekta; ~,
quality - kontrola kvaliteta
manager - direktor, upravnik, ru-
kovodilac; ~, quality - upravnik
odeljenja za kontrolu kvaliteta; ~,
team - rukovodilac grupe (tima)
man-hour - čovek-čas, radnik-čas,
rad po čoveku-času
manifestation of failures - ispo-
ljavanje kvarova (nedostataka)
manipulation - manipulacija, pos-
tupak, operacija; ~, statistical -
statistička manipulacija (obrada po-
dataka)
manned - sa personalom, sa potreb-
nim osobljem (ljudstvom)
manner - način, metoda, ponašanje;
~ in random - na proizvoljan
način
material
manual - priručnik, knjiga sa uputs-
tvima, ručno; ~, instruction -
priručnik sa uputstvima; ~, main-
tenance - priručnik za održavanje;
~, service - priručnik za servisi-
ranje, priručnik za opsluživanje
(ili rad); ~, technical - tehnički
priručnik
manufacturer - proizvođač, izra-
đivač
manufacturing - proizvodnja, iz
rada, proizvodeći
manufacturing-oriented - proiz-
vodno usmeren, usmeren na pro-
izvodnju
map - mapa, karta, dijagram; ~,
resource - dijagram resursa (izvora)
margin - margina, rezerva, kraj,
granica, ivica, višak, zarada (naj-
niža); ~ for loss - rezerva za
gubitak, granica gubitka, ivica gu-
bitka; ~ of error - rezerva za
grešku, granica greške; ~, relia-
bility - rezerva pouzdanosti, gra-
nica pouzdanosti; ~, safety - re-
zerva bezbednosti, granica bez-
bednosti; ~, strength - rezerva
čvrstoće, granica čvrstoće
marginal - kritičan, marginalni,
ivični
mark - znak, oznaka, ocena, označiti,
crta mere, granica; ~ : brand v.
trade mark; ~, time - oznaka
vremena, trag vremena; ~, trade
- fabrička oznaka, trgovačka oznaka
marketability - mogućnost prodaje,
pogodnost za tržište
marketing - marketing, proučavanje
tržišta
mask - maska, šablon, maskirati
master - majstor, kontrolni etalon,
osnovni, pivi
match - par, parica; biti ravan;
koji odgovaraju jedan drugom; usa-
glasiti; podesiti; prilagoditi; od-
govarati; nijansirati
matching - podešavanje, usaglaša-
vanje; nijansiranje
material - materijal, sredstvo, ma-
terija; ~, abradant - abrazivni
materijal; ~, alternate - alterna-
tivni materijal, materijal za zamenu;
~, auxiliary - pomoćni materijal;
~, available - dostupni materijal,
material 988
raspoloživi materijal; ~, basic -
bazni materijal, osnovni materijal;
~, conforming - podoban mate-
rijal, materijal koji odgovara spe-
cifikaciji; ~, constructional -
konstrukcioni materijal; ~, cor-
rosion-resistant - materijal ot-
poran na koroziju; ~, critical -
kritičan materijal; ~, defective -
feleričan materijal, materijal sa ne-
dostacima; ~, direct - direktni
materijal, materijal koji ide di-
rektno u proizvodnju; ~, dis-
crepant v. nonconforming ma-
terial; ~, downgrade - materijal
lošijeg kvaliteta; ~, encapsula-
ting - materijal za pakovanje, ma-
terijal za oblaganje; ~, engineering
~s - mašinski materijali; ~,
erosion-resistant - materijal ot-
poran na eroziju; ~, finished -.
gotov (obrađeni) materijal; ~, go-
vernment-furnished - materijal
dostavljen od strane državne orga-
nizacije; ~, half-finished - po-
lugotov proizvod, polufabrikat; ~,
hardware - hardverski materijal;
~, high-performance - materijal
sa visokim karakteristikama; ~,
high-purity - materijal velike čis-
toće; ~, high-quality - materijal
visokog kvaliteta; ~, impact -
materijal otporan na udare; ~,
indirect v. auxilary material;
~, long-life - dugotrajni materijal;
~, long-wearing - materijal ot-
poran na habanje (stiranje); ~,
low-grade - niskokvalitetni ma-
terijal; ~, nonconforming - ne-
podesan materijal, materijal koji
ne odgovara tehničkoj specifikaciji;
~, obsolete - zastareli materijal;
~, OK - dobar materijal; v. con-
forming material; ~, on-hand
- materijal pri ruci, materijal na
zalihi; ~, on-order - poručeni
materijal; ~, original - originalni
materijal; ~, oxidation-resistant
- materijal otporan na oksidaciju;
~, penetrant inspection - pe-
netrirajuće sredstvo za kontrolu
(ispitivanja); ~, perishable - pot-
rošni materijal, materijal kratkog
trajanja, materijal koji lako propada;
maximize
~, poor-quality - materijal slabog
kvaliteta; ~, predeterminated-
-properties - materijal sa unapred
određenim svojstvima; ~, raw -
sirovina, osnovni (neobrađeni) ma-
terijal; ~, refused - odbijeni ma-
terijal; ~, rust inhibitor - ma-
terijal (sredstvo) za inhibiranje ko-
rozije; ~, semifinished (semi-
manufactured) - poluproizvod;
~, shock-resistant - materijal
otporan na šokove; ~, starting —
početni materijal; ~, structural
- strukturni materijal; ~, substi-
tute - materijal zamene; ~, super-
hard - najtvrđi materijal; ~,
superhigh-pure - najčistiji ma-
terijal; ~, superstrength - naj-
jači materijal; ~, tailored (tailer
-made) - materijal sa zadatim
svojstvima; ~, ultrahard v. super-
hard material; ~, ultrahigh-
-strength - najčvršći materijal; ~,
ultrapure - najčistiji materijal; ~,
ultrastrength v. superstrength
material; ~, upgrading - po-
boljšanje kvaliteta materijala; ~,
waste - otpadni materijal, rasho-
dovani materijal; ~, wear-resis-
tant - materijal otporan na ha-
banje (stiranje)
materiel - materijalni, oprema, ma-
terijalni deo; ~, defective - ne-
ispravni materijalni deo
matrix - matrica, tablica, kalup;
mesto gde se nešto proizvodi;
~, correlation - matrica korelacije,
korelaciona matrica; ~, decision
- matrica odluke; ~, error - mat-
rica greške; ~, factor - matrica
faktora; ~, outcome - matrica
rezultata; ~, successor - matrica
sledeće operacije
matter - materija, stvar; ~, foreign
- strana materija; ~, gritty - ma-
terija sa tvrdim česticama, zrnasta
materija
mature - zreo, razrađen, razvijen
maturity - zrelost, dovršenost, raz-
radenost; ~ of production -
razradenost proizvodnje, zrelost pro-
izvodnje, dokazanost
maximization - maksimizacija
maximize - maksimizirati
maximum
maximum - maksimum
mean - srednji, srednja veličina,
sredina, srednji broj, sredstvo, na- mera zavisnosti; ~ of discrepancy
čin; ~, actual - stvarna srednja
vrednost; ~, adjusted - podešena
srednja vrednost; ~, atrihme-
tic(al) - aritmetička sredina, arit- tance - mera važnosti, kriterijum
metička srednja vrednost; ~, as-
sumed - pretpostavljena sredina,
proizvoljno uzeta sredina; ~, bi-
as(s)ed - sredina sa sistematskim
odstupanjem, srednja vrednost sa
sistematskim odstupanjem; ~, class
- sredina vrste, sredina unutar
klase; ~, estimated - procenjena
sredina, procenjena srednja vred-
nost; ~, exact - egzaktna sredina,
tačna srednja vrednost; ~, geo-
metric - geometrijska sredina; ~,
group - grupna sredina, sredina
unutar grupe; ~, harmonic -
harmonična sredina (srednja vred-
nost); ~, logarithmic - logari-
tamska sredina (srednja vrednoit);
~, long-term - dugoročna sre-
dina (srednja vrednost); ~, mo-
dified - modifikovana sredina (sre-
dnja vrednost); ~ of distribution
- srednja veličina distribucije,
srednja vrednost distribucije; ~,
overall - opšta (prosečna) sredina,
(srednja vrednost); ~, row - measurement - merenje, dimenzija,
sredina unutar reda; ~, sample -
uzorkovana sredina, sredina uzorka;
~, treatment - sredina u uslovima
tretmana
meaning - značenje, smisao; ~, podešeno (iskorigovano) merenje;
precise - tačno značenje
means - sredstvo; imetak, oprema;
~, backup - pomoćno sredstvo;
~, measuring - memo sredstvo;
~, protective - zaštitno sredstvo
measurand - meriva (izmeriva) ve-
ličina
measure - mera, kriterijum, poka-
zatelj; ~, absolute - apsolutna
mera; ~, approximate - aproksi-
mativna mera, približna mera; ~,
corrective - korekciona mera,
korigujuća mera; ~, crude - gruba
mera, približna mera; ~, local -
lokalna mera, lokalni kriterijum;
~, modified - modifikovana mera;
~ of complexity-mera kompleks- i
989 measurement
nosti; ~ of correlation - mera
korelacije; ~ of dependability -
- mera različitosti, mera neslaganja;
~ of dispersion - mera disper-
zije, mera rasejanja; ~ of impor-
značaja; ~ of inaccuracy - mera
netačnosti, pogreška; ~ of la-
bo(u)r intensity - mera intenziteta
rada; ~ of location - parametar
kretanja, parametar koji daje po-
ložaj centra rasejanja; ~ of prio-
rity - mera prioriteta, pokazatelj
prioriteta; ~ of producibility -
mera tehnologičnosti (mogućnosti
proizvodnje); ~ of productivity -
mera produktivnosti; ~ of quality
- mera kvaliteta; ~ of risk - mera
(stepen) rizika; ~ of shortage -
stepen deficita (nedostatka nečega);
~ of stability - mera stabilnosti;
~ of utilization - mera upotreb-
ljivosti; ~ of value - mera vred-
nosti; ~, preventive - preven-
tivna mera; ~, protective - zaš-
titna mera; ~, relative - relativna
mera; ~, safety - mera sigurnosti;
~, standard - standardna mera;
~, statistical — statistička nvra;
~, utility - mera upotrebljivosti
premeravanje; ~, absolute - ap-
solutno merenje, apsolutna veličina;
~, accurate - precizno merenje,
tačna veličina; ~, adjusted -
~, continuous - neprekidno me-
renje; ~, direct - direktno me-
renje; ~, duplicate - ponovljeno
(duplo) merenje-; ~, engineering
- merenje parametara; ~, false -
pogrešno merenje; ~, full-scale -
prirodno merenje; ~, indirect —
indirektno merenje; ~, individual
- individualno merenje; ~, main-
tenance - normiranje održavanja;
~, nondestructive - merenje me-
todom ne razaranja; ~, perfor-
mance — merenje performanse; ~-,
precision — precizno (tačno) me-
renje; ~, property - određivanje
svojstava; ~, quality - određi-
vanje kvaliteta; ~, statistical -
measurement 990
statističko merenje; ~, strain -
merenje naprezanja; ~, ultrasonic
- merenje ultrazvučnom metodom;
~, wear - merenje habanja (tro-
šenja)
measurer - pribor (aparat) za me-
renje
mechanic - mehaničar, mehanički;
~, maintenance - mehaničar za
održavanje; ~, master - glavni
mehaničar
mechanism - mehanizam, aparat,
uređaj; ~, selection - selekcioni
mehanizam, mehanizam biranja; ~,
service - mehanizam opsluživanja,
radni mehanizam
meddleproof - osiguran protiv ne-
ovlašćenog diranja
median - sredinski, srednji; ~,
sample - uzorak iz sredine, srednji
uzorak
mediation - posredovanje, obuča-
vanje, upućivanje
medium - srednji, usmereni, sre-
dina, medijum; ~, corrosive -
srednje korozivan; ~, exterior -
spoljna sredina; ~, surrounding
- okolna sredina
medium-duty - namenjen ume-
renom režimu rada
medium-hard - srednje tvrd
medium-lived - srednjeg veka tra-
janja
meet - zadovoljiti, udovoljiti, ispu-
njavati; to ~ requirements -
zadovoljiti zahteve; to ~ speci-
fications - zadovoljiti specifikacije;
to ~ the challenge - prihvatiti
izazov; to ~ tolerances - od-
govarati tolerancijama
member - član, detalj, deo; ~,
fabricated - izrađeni deo; ~,
staff - član ljudstva, član osoblja;
~, strength - potporni deo, ele-
ment koji trpi opterećenja; ~,
structural - element (deo) kon-
strukcije; ~, working - radni deo
mender - čovek zadužen za popravke
mending - popravka, popravljanje,
ispravljanje
merit - zasluga, dobro svojstvo,
vrednost
meter - merač, merni uređaj, bro-
jač, časovnik, brojilo; ~, air -
meter
merač količine vazduha; ~, air-
-flow - anemometar; ~, alpha -
merač intenziteta alfa zračenja; ~,
altitude - altimetar, merač visine;
~, amper-hour - brojač amper-
-časova; ~, angle - uglomer; ~,
audio-noise - merač intenziteta
šumova; ~, batch - dozator; ~,
board - brojačka ploča; ~, case -
kućište brojača; ~, check - kon-
trolni uređaj; ~, clock - brojač
sa satnim mehanizmom; ~, conta-
mination - merač (kontaminacije)
radioaktivnosti; ~, cosmic ray -
merač intenziteta kosmičkog zra-
čenja; ~, course - indikator
(kursa) pravca; ~, current -
ampermetar; ~, current volocity
- hidrometar; ~, cut - merač
brzine rezanja; ~, dial - kružna
skala brojača; ~, direction - ra-
diopelengator; ~, distance - merač
udaljenosti; ~, dosage v. dose
meter; ~, dose - dozimetar; ~,
dose-rate - merač jačine doze; ~,
double-rate - dvotarifno brojilo;
~, electric(al) - električno bro-
jilo; ~, foot-candle - luksmetar;
~, gamma survey - gama-do-
zimetar, merač intenziteta gama
zračenja; ~, gas - gasometar,
gasni brojač; ~, gauss - merač
magnetne indukcije; ~, G.-M.^ -
Gajger-Milerov brojač; ~, gravity
- gravimetar; ~, gardness -
sklerometar; ~, ion(ization) -
jonizacioni vakuum metar, merač
intenziteta jonizacije; ~, level -
indikator nivoa; ~, light-intensity
- v. foot candle meter; ~, losses
- gubici u brojaču, sopstvena po-
trošnja; ~, maximum-demand -
brojač maksimalnog opterećenja;
~, microfarad - mikrofaradmetar;
~, modulation - merač modulacije;
~, modulation-depth - merač
dubine modulacije; ~, moisture
- higrometar; ~, needle - kazaljka
mernog instrumenta; ~, noise -
merač nivoa šumova; ~, phase -
fazometar; ~, power - merač
snage; ~, pressure - manometar;
~, radiation - merač intenziteta
zračenja; ~, radioactivity - merač
meter 991
radioaktivnosti; ~, recording -
beležnik; ~, resistance - unut-
rašnji otpor brojača; ~, revolution
- brojač broja obrtaja; ~, secon-
dary - sekundarni meiač; ~,
sound-level v. noise meter; ~,
standard - standardni merač; ~,
strain - tenzometar; ~, tautness
- tenzometar; ~, thrust - dina-
mometar; ~, vibration - vibrb-
metar, merač vibracija; ~, wind -
anemometar
method' - metoda, način, postupak;
~, analytic(al)-analitička metoda;
~, approximate - aproksimativna
metoda; ~, batch - grupna me-
toda, postupkom sarži; ~, con-
ventional - konvencionalna me-
toda; ~, correlation - korelaciona
metoda; ~, crude - gruba me-
toda, približna metoda; ~, des-
criptive - opisna metoda; ~,
design - metoda planiranja, me-
toda projekto van ja; ~, destructive
- metoda ispitivanja sa razaranjem;
~, direct - direktna metoda; ~,
dry - suvi postupak, metoda pra-
hom; ~, elaborate - složena me-
toda, podrobno razrađena metoda;
~, empirical - empirijska metoda;
~, error - metoda grešaka, me-
toda pokušaja i pogrešaka; ~,
estimation - metoda ocenjivanja;
~, exact - egzaktna metoda; ~,
experimental - eksperimentalna
metoda; ~, fabrication - tehno-
logija proizvodnje (izrade); ~, fre-
ehand - metoda prikaza krive
slobodnom rukom; ~, gradient -
gradijantna metoda; ~, graphic(al)
- grafička metoda; ~, grinding -
metoda uribavanja; ~, inaccurate
- netačna (neprecizna) metoda; ~,
indirect - indirektna metoda; ~,
inexact - neegzaktna metoda; ~,
integral estimation - metoda
integralnog ocenjivanja; ~, main-
tenance - postupak održavanja; ~,
manufacturing - metoda izrade;
~, measurement - metoda me-
renja; ~, mid-square - metoda
srednjih kvadrata; ~ of acceptance
- metoda prijema; ~ of analysis -
metoda analize; ~ of choice -
milepost
metoda izbora; ~ of comparison
- metoda poređenja; ~ of cor-
rection - metoda korekcije (ko-
rekture, ispravke); ~ of detection
- metoda otkrivanja; ~ of fo-
recast - metoda prognoziranja; ~
of inspection - metoda kontrole;
~ of operation - metoda rada,
metoda upotrebe; ~ of prediction
- metoda pređskazivanja (prognoze);
~ of procedure - metoda rada,
redosled obavljanja operacija; ~,
potting - metoda oblivanja (za-
livanja); ~, production - metoda
proizvodnje; ~, prognosis - me-
toda prognoze, metoda prognozi-
ranja; ~, quality control - metoda
kontrole kvaliteta; ~, quantitative
- kvantitativna metoda; ~, repla-
cement - metoda zamene; ~,
rigorous - stroga metoda, oštra
metoda; ~, routine - rutinska
metoda, metoda rutine; ~, safety -
postupak zaštite, metoda obezbe-
đenja; sampling ~ by variables -
metoda uzorkovanja prema koli-
činama, metoda uzorkovanja po-
moću promenljivih; ~, scheduling
- metoda planiranja; ~, screening
- metoda izbora; ~, search -
metoda traženja; ~, simplified -
pojednostavljena metoda; ~, so-
lution - metoda rešenja; ~, sta-
tistical - statistička metoda; ~,
wet - mokri postupak, mokra me-
toda
methodology - metodologija, me-
todika; ~, check-out - metodo-
logija provere; ~, test - meto-
dologija ispitivanja, metodika testa
microassembly - mikrosklop, mi-
kroblok
microhardness - mikrotvrdoća
micromodel - mikromodel
microregime - mikrorežim
mlcrosample - mikrouzorak
mid-coefficient - srednji koeficijent
midpoint - srednja tačka, centar
midrange - srednji raspon
mid-value - srednja vrednost
mile - milja
mileage - pređenih milja, put u
miljama
milepost v. milestone
milestone 992
milestone - etapa
miniaturization - minijaturizacija
minimad - veličina minimiziranja,
minimizirajuća veličina
minimization - minimizacija
minimum - minimum, minimalna
vrednost
minor - minor, beznačajan
minority - manjina, manji deo
minute - sićušan, taćan, precizan,
skrupulozan
mirror - ogledalo; ~, inspection -
kontrolno ogledalo
misadjustment - nepravilna pode-
šenost
misalignment - rđavo svrstavanje,
rdav vodoravni položaj
misapplication - nepravilna pri-
mena, pogrešna aplikacija
misassembly - pogrešno sklapanje
miscalculation - greška, pogrešna
kalkulacija
misclassification - pogrešna klasi-
fikacija
misconnection - pogrešna veza, ne-
pravilno povezivanje
miscount - pogrešno odbrojavanje
misfit - nepasovanje, neusklađenost
mishandling - pogrešno rukovanje
mishap - nesreća, lom
mismachined - nepravilno obrađen
mismatch(ing) - neusklađenost
misoperation - pogrešna operacija
misreading - nepravilno (pogrešno)
očitavanje
miss - propust, odsustvo, izostati,
propustiti, ispustiti
missing - nedostajući
mission - misija, zadatak
missout - propust, ispuštanje
mistake - greška, pogrešnost; ~,
bad - gruba greška; ~, great -
velika greška; ~, human-factor -
greška izazvana ljudskim faktorom
misuse - zloupotreba, nepravilna
upotreba, pogrešna primena
mix - asortiman, sortiment; ~,
product - paleta (sortiment)
proizvoda
mixture - smeša, mešavina, sastav,
kompozicija
mock-up - maketa, model (u pri-
rodnoj veličini); modelni, maketni
model
modal - modalni, odnosi se na način
ili metodu
mode - način, modus, metoda; tip,
oblik, forma; ~, acceptable -
prihvatljiv način (režim); ~, al-
ternative - alternativni način; ~,
automatic - automatski način; ~,
control - način upravljanja, način
regulacije; ~, normal - normalan
način; ~ of behavior - način
ponašanja, režim rada, ponašanje;
~ of failure - vid (vrsta) kvara,
tip otkazivanja (promašaja); ~ of
test - način ispitivanja, režim is-
pitivanja; ~, periodic - perio-
dični režim; ~, simulation -
metoda (način) simulacije
model - model, maketa, obrazac;
~, advanced - usavršeni model;
~, analytical - analitički model; ~,
availability - model raspoloži-
vosti (gotovosti); ~, balking -
model smetnji (prepreka); ~, bi-
nomial - binomni model; ~,
breadboard - eksperimentalni mo-
del; ~, breakdown - model
kvara (mogućnosti otkazivanja ka-
nala); ~, complete - kompletan
(potpuni) model; ~, cost - mo-
del troškova; ~, crude - grubi
model; ~, decision(-making) -
model odluke (donošenja odluke);
~, degradation - model degra-
dacije (pogoršavanja svojstava); ~,
deterministic - deterministički mo-
del; ~, development - model
razvoja; ~, estimation - model
procenjivanja; ~, expected value
- model očekivane vrednosti; ~,
experimental - eksperimentalni
model; ~, exponential - ekspo-
nencijalni model; ~, feasibility -
model ostvarivosti (fizibilnosti); ~,
fixed(-effect) - model sa fiksi-
ranim efektom, fiksirani model; ~,
full-scale (full-size) - model pri-
rodne veličine; ~, fundamental -
osnovni model; ~, general -
opšti model; ~, generalized -
uopšteni model; ~, half-scale -
model u odnosu 1 : 2 ; model upola
veličine; ~, hierarchical - hije-
rarhijski model; ~, inspection -
model za kontrolu prijema; ~,
model 993
interruption - model prekida
(opsluživanja ili rada); ~, inven-
tory - model rezervi, model in-
ventara; ~, miantainability -
model mogućnosti remonta (odr-
žavania); ~, maintenance-model
održavanja; ~, network - model
mreže; ~, nonlinear - nelinearni
model; ~, optimization - model
optimizacije; ~, parallel - pa-
ralelni model; ~, pilot - probni
model, poluindustrijski model; ~,
prediction - model prognoziranja;
~, priority - model prioriteta; ~,
prototype - model prototipa, opitni
model; ~, qualitative - kvali-
tativni model; ~, quantitative -
kvantitativni model; ~, quasi-
-empirical - poluempirijski mo-
del, kvaziempirijski model; ~, re-
duced - smanjeni model, uprošćeni
model; ~, renewal - model ob-
navljanja ; ~, replacement - model
zamene; ~, research - model is-
traživanja; ~, sample - model
uzorka; ~, scale - model raz-
mera (dimenzija, skale); ~, search
- model traženja; ~, simple -
prost model; ~, simulation -
model simulacije; ~, structural -
strukturni model; ~, suboptimi-
zation - model delimične optimi-
zacije
model-building - pravljenje modela,
modeliranje
model(l)ing - modeliranje; ~, em-
pirical - izrada empirijskog mo-
dela
model-tested - ispitan na modelu
moderate - umeren, srednji
modification - modifikacija, iz-
mena; ~, contract - modifikacija
ugovora; ~, slight - neznatna
modifikacija; ~, trial - probna
(opitna) modifikacija
modular - modulni, unificiran
modular-constructed - izrađen na
principu modula
modularization - modularizacija, iz-
rada iz modula
module - modul
mutilation
modulus - modul, koeficijent
moisture-resistant - otporan na
vlagu
moment - momenat (vremena), tre-
nutak; ~, absolute - apsolutni
momenat; ~, critical - kritični
momenat; ~, crude - momenat
proizvoljnog značaja; ~, empirical
- empirijski momenat
monitor - monitor, kontrolni ure-
đaj, uređaj za registrovanje
monitoring - kontrola, upravljanje,
praćenje; ~, automatic - auto-
matska kontrola; ~, continuous -
neprekidna kontrola; ~, periodic
- periodična kontrola; ~, process
- kontrola procesa; ~, selective -
selektivna kontrola
mortality - ispadanje iz rada, kva-
renje, otakzivanje; ~, environ-
mental - otkazivanje pod uticajem
okoline
moving - pokretni, klizni, kretajući
multichannel - mnogokanalni, iz
više (mnogo) kanala
multicomponent - mnogokompo-
nentni, iz mnogo komponenti
multilevel - sa više nivoa
multimodal - mnogomodalni
multiphase - višefazni, višestadi-
jumski
multiple - sastavni, složen, sa slo-
ženom strukturom, višekratni, mno-
gostruk, mnogostruki sadržatelj
multiple-function - mnogofunkcio-
nalni, univerzalni
multipleness - složenost, višestrukost
multiplier - množitelj
multistage - višeetapni, mnogosta-
dijumski
multiunit - mnogoelementni, kom-
binovan, sastavljen iz više delova
muster - uzorak, mustra, provera,
kontrola
mustered-up - probran, škartiran
mutability of property - nestalnost
svojstva
mutilation - izvitoperavanje, de-
formacija, sakaćenje (npr. teksta);
oštećivanj e, unakaženje

N noise - šum, smetnja; ~, amplifier
name - naziv, imenovanje, ime; oz-
načavanje; navesti, imenovati, naz-
vati; ~, brand - naziv marke
(proizvoda); ~, component - na-
ziv komponente; ~, part - naziv
dela; ~ 3 trade - trgovački (komer-
cijalni) naziv, fabrički naziv
nameplate - ploča sa imenom (npr.
mašine, proizvoda), tablica sa ime-
nom; ~, rating - ploča (tabla) sa
nominalnim podacima
nanopulser - generator nanosekund-
nih impulsa
narrowing - suženje, sužavanje, sma-
njenje širine; ~, bandwidth - su-
ženje širine opsega; ~, collision -
sudarno sužavanje; ~, Dicke -
suženje spektra koherentnog spon-
tanog zračenja; ~, frequency -
suženje širine spektra (frekvencije);
~, gain - smanjenje pojačanja; ~,
motional - kinetičko suženje; ~,
spectral - smanjenje širine spektra;
~, superradiant - smanjenje
spektra superradijacije
narrowness - uskost, malo razila-
ženje snopa
nature - priroda, struktura, karakter,
osnovno svojstvo, osobina, tip; ~,
discrete - diskretna struktura; ~,
filamentary - vlaknasta struktura;
~, granular - granularna struk-
tura; ~, monochromatic - mo-
nohromatska struktura, jednoboj-
nost; ~, multicolor - polihromat-
ska struktura, višebojnost; ~, mul-
tifrequency - multifrekventna
struktura; ~, multimode - više-
načinska struktura; ~, random -
slučajna struktura, haotičnost; ~,
redundant - redundantna struk-
tura, bogata struktura, više nego
dovoljna struktura; ~, wave -
talasna struktura
near-critical - skoro kritičan
near-optimal - skoro optimalan
neat - čist, bez primesa, nerazra-
den, nerazblažen
nebula - maglina; ~, emission -
emisiona maglina, izračena maglina
neck - grlo, grlić, uski prolaz (ili
otvor); ~, bottle - usko grlo
necking(-down) - smanjenje pop-
rečnog preseka
needle - igla, šiljak; ~, optical -
optička igla
needs - potreba, nužda
negligence - zanemarenje, nepažnja,
zanemarenost, zapuštenost
negotiation - pregovaranje, ugova-
ranje, zaključivanje; ~, contract -
zaključivanje ugovora, razmatranje
uslova ugovora
nematic - nematik, nematički tečni
kristal; ~, twist(ed) - dvojni ne-
matik
nephelometry - nefelometrija
nest - grupa, džek, komplet
net - mreža; čist (bez odbitka); zbirni;
rezultujući; ~, guard (safety) -
sigurnosna (zaštitna) mreža
network 995
network - mreža, shema; ~, linear
- linearna mreža; ~, logical -
logična šema; ~ of samples -
grupa uzoraka; ~, oriented - ori-
jentisani mrežni graf; ~, skeleton
- šematska mreža
noclogging - nezačepljujući, neza-
pušavajući
node - čvor, uzao; stecište; ~,
grid - mrežni čvor, presek mreže
no-go - ,,ne prolazi", „ne ulazi"
(natpis na široj strani kalibra)
- šum pojačavača; ~, artifact -
difrakcioni šum; ~, barrage -
baražne smetnje, širokopojasni šum;
~, brightness - osvetljajni šum;
~, brute - jak šum, šum velike
jačine; ~, clipped - ograničeni
šum; ~, coding - šum kodiranja;
~, coherent optical - koherentni
optički šum; ~, correlated - ko-
relirani šum; ~, dark-current -
šum tamne struje; ~, environ-
mental - šum okoline; ~, film
(grain) - šum usled granuliranosti
filma; ~, flat-spectrum - beli
šum, šum ravnog spektra; ~,
fluctuation - fluktuacioni šum;
~, gain - šum pojačanja; ~,
Gaussian - Gausovski šum; ~,
image - šum slike; ~, intensity -
šum intenziteta; ~, inter modula-
tion - intermodulacioni šum; ~,
low-frequency - niskofrekventni
šum, flikćr šum; ~, luminescence
- luminescentni šum; ~, media -
šum sredine; ~, pictorial - šum
slike; ~, pink - fliker šum; ~,
popcorn - molekularni šum; ~,
reflection - šum usled refleksije;
~, semiconductor - f liker šum,
poluprovodnički šum; ~, spatial
- prostorni šum; ~, speckling -
granulacioni šum; ~, sun - šum
sunčevog zračenja; ~, tempera-
ture - temperaturni šum; ~,
uncorrelated - nekorelisani šum
no-loaded - bez opterećenja, u
praznom hodu
no-maintenance - bez potrebe za
održavanjem
nomenclature - nomenklatura; ter-
83*
nonrusting
minologija; specifikacija; sistem us-
lovnih označavanja (pisanja)
nominal - nominalan
nonageing - nestareći, koji ne pod-
leže starenju
nonavailability - deficitarnost; od-
sustvo spremnosti
noncommercial - nekomercijalan
noncompatibility - nepodnošljivost
nonconformance - nesaglasnost, od-
stupanje
nonconventional - nekonvenciona-
lan, neuobičajen, nestandardni
noncorrodibility - nerđanje, otpor-
nost na koroziju, nekorozivnost
nondefective - bez nedostataka; po-
doban, pogodan
nondegenerate - nedegenerisan
nondestructive - neuništiv, nera-
zoriv
nondetermination - nedetermini-
sanost
nondimensional - bez dimenzija,
bezrazmerni, nedimenzionalni
noneffect - odsustvo uticaja (bez
efekta)
nonequilibrium - neravnoteža; ~,
rotational - rotaciona neravnoteža
nonlinearity - nelinearnost; ~, de-
generate - degenerativna nelinear-
nost; ~, film - nelinearna karak-
teristika filma; ~, index - neli-
nearnost indeksa (prelamanja); ~,
intrinsic - unutrašnja nelinearnost,
sopstvena nelinearnost; ~, satu-
rating - nelinearnost zasićenja; ~,
scan - nelinearnost skaniranja
nonnormal - nenormalan, odstupa od
normalnog
nonnormality - odstupanje od nor-
malnosti
nonoperation - izvan rada, u mi-
rovanju
nonoptimal - neoptimalni
nonpenetration - nepenetriranje, ne-
prodiranje
nonperfect - neidealni, nesavršen
nonpersistent - nestalan, netrajan
nonremovable - neukloniv, neodstra-
njiv
nonrepairable - nepopravljiv
nonresponse - bez reakcije, bez rea-
govanja, odsustvo reakcije
nonrusting - nerđanje, nerđajući
nonserviceable 996
nonserviceable - nemoguć za ser-
visiranje, nepodesan za upotrebu
(rad), u neupotrebljivom stanju
nonstandard - nestandardan
nonstationary - nestacioniran
nonthreshold - bez praga
nonuniformity - nehomogenost, ne-
jednorodnost, nejednoobraznost, ne-
ravnomernost, nejednakost; ~, la-
ser beam - nehomogenost laserskog
snopa
norm'- norma, standard
normal - normalan, upravni, per-
pendikularan
normalcy v. normality
normality - normalnost
normalization - normalizacija, nor-
miranje, standardizacija
normalized - normalizovan, nor-
miran
notation - notacija, sistem pisanja
(označavanje), terminologija; ~,
agreed - dogovorena notacija; ~,
contracted - skraćena notacija;
~, symbolic - simbolička notacija
notched - zarezan, sa zarezom, žljeb
note - znak, ocena, oznaka, beleška,
napomena; zapisati; zapaziti;uočiti;
pribeležiti; ~, scrap - beleška o
odstranjivanju (otpisu, škartiranju)
notice - obaveštenje, primedba; ~,
design change - obaveštenje o
izmeni u konstrukciji; ~, engine-
ering change - obaveštenje o
izmeni u konstrukciji
notification - notifikacija, obaveš-
tenje, obznana
novel - noviji, novina u izradi
novelty - novina; ~ in design -
konstrukciona novina, novina u
konstrukciji
nuisance - nevolji, neprilika, nezgoda
number - broj, količina, veličina,
numerisati; ~, acceptance - broj
prijema; actual ~ of defectives
- stvarni broj škartova; ~, admis-
sible - dozvoljeni broj; allowable
~ of failures - dozvoljeni broj
kvarova; ~, aperture - broj otvora;
~, approximate - približan (apro-
ksimativan) broj; ~, average - pro-
sečan broj; average ~ inspected -
srednji broj kontrolisanih; average
number number 997 numeric
~ of defectives - prošek škar- broj suvišnih elemenata; ~ of (pre prekida ispitivanja); ~, sample
tova, prosečan broj škartova; ave- renewals - broj obnova; ~ of - broj uzoraka, obim uzorka; broj
rage ~ of occurences - pro- rubs - broj ciklusa istiranja (pri uzorka; ~, scale - množitelj raz-
sečan broj pojava; ~, average ispitivanju premaza i diugih ma- mere; ~, scratch hardness -
sample - srednji broj uzoraka; terijala, npr. tekstila); ~ of suc- broj tvrdoće ha grebanje (po Mosu);
~, ball hardness - broj (indeks) cesses - broj uspeha, broj uspešnih ~, sequence - broj po redosledu;
tvrdoće po Brinelu; ~, batch - ishoda; ~ of units waiting - broj ~, serial - serijski broj; ~, ser-
broj šarže, broj partije (lota); ~, naloga koji čeka na obradu; ~, ved - broj servisiranih, broj opslu-
Brinell hardness v. ball hardness part - broj dela; ~, passing - broj ženih; ~, stop-inspection - broj
number; ~, characteristic - ka- koji je zadovoljio (izdržao ispiti- (na kojem se) prekida kontrola; ~,
rakterističan broj; ~, clearance- vanja); ~, photon - fotonski broj; tested - broj ispitanih (komada);
broj ocarinjenja, broj puštenih (odo- ~, priority - broj prioriteta, in- tolerance ~ of defects - dozvo-
brenih) proizvoda; ~, construction deks prioriteta; pseudorandom ljeni broj proizvoda sa nedosta-
- broj izgradnje, fabrički broj; ~, ~s - pseudoproizvoljni broj; ~, cima; ~, transJational quantm
defective - broj škartova; ~, quality - indeks kvali'eta; random - translacioni kvantni broj; ~,
diamond pyramid hardness - ~s - slučajni (proizvoljni )brojevi; turbulence - stepen turbulentnosti;
broj tvrdoće po Vikersu; ~, event random normal ~s - proiz- ~, urgency - indeks urgentnosti
- broj događaja; ~, expected - voljni brojevi raspoređeni po nor- (hitnosti); ~, vibration - vibra-
očekivani broj; ~, expected sam- malnom zakonu; ~, rejection - cioni broj, frekvencija vibriranja;
ple - očekivani broj uzorka, oče- broj škaitova; ~, relative - rela- ~, vibrational quantum - vibra-
kivani obim uzorka; ~, expedite tivni broj; ~, reliability - indeks cioni kvantni broj; ~, Vickers
reference - otpremni referentni pouzdanosti; ~, Rockwell hard- hardness (Vickers pyramid) v.
broj, otpremni broj; ~, failing - ness - broj tvrdoće po Rokvelu; ~, diamond pyramid hardness; ~,
broj proizvoda koji ne dozvolja- rotational quantum - rotacioni warranty - broj garancije; ~,
vaju, broj otkazanih (npr. mašina); kvantni broj; ~, rounded-off - weight - težinski (indeks) koefi-
~, failure - broj kvarova, broj zaokruženi broj; run-out ~ of cijent; ~, works - fabrički broj
koji nije izdržao (ispitivanja); ~ cycles - broj obavljenih ciklusa numeric - numerički, brojčani
good - broj dobrih komada; ~
hardness - broj tvrdoće; ~
identification - identifikacioni broj
broj proizvoda, broj uređaja; ~
identifying - nomenklaturni (iden-
tif ikuj ući) broj; ~ in system
broj u sistemu; ~ in the queue -
broj u nizu (broj naloga koji čeka
na obradu); ~, inspected - broj
proverenih; ~, item - broj stavke;
broj proizvoda; ~, lot - broj lota,
broj partije; maximum ~ of
failures - maksimalni (dozvoljeni)
broj kvarova; ~, merit - koeficijent
kojim se označava kvalitet; , mode
- broj načina, indeks načina, red
načina; ~, Mohs' hardness -
broj tvrdoće po Mosu; ~ of con-
ditions - broj uslova; ~ of de-
fectives - broj neispravnih pro-
izvoda (škartova); ~ of defects
per sample - broj nedostataka po
uzorku; ~ of degrees of freedom
- broj stepena slobode; ~ of
observed values - broj izmerenih
vrednosti, broj posmatranih veli-
čina; ~ of redundant elements -

obey - poštovati; pridruživati se
object - predmet, objekat; cilj, telo;
~, birefringent - dvoprelomni ob-
jekt, dvostrukoprelamajući objekt;
~, changing - promenljivi objekt;
~, coherently illuminated - ko-
herentno osvetljeni objekt; ~, co-
lored - obojeni objekt; ~, defor-
med - deformisani objekt; ~,
diffuse - difuzni objekt; ~, dif-
fusely illuminated - difuzno obo-
jeni objekt; ~, diffusely reflec-
ting - difuzno reflektujući objekt;
~, digitized - digitalizovani ob-
jekt, digitalno predstavljeni objekt;
~, directly illuminated - di-
rektno osvetljeni objekt; ~, dis-
placed - pomereni objekt; ~,
distorted - deformisani objekt,
izobličeni objekt; ~, extended -
prošireni objekt; ~, finite - ko-
načni objekt; ~, front lighted
- frontalno osvetljeni objekt; ~,
geometrical - geometrijsko telo;
~, holographic - holografski ob-
jekt; ~, image(d) - objekt koji
se slika; ~, imaginary - imagi-
narni objekt; ~, imaging - ob-
jekt koji se slika; ~, incoherent -
nekoherentni objekt; ~, low-con-
trast - niskokontrastni objekt; ~,
low-reflection - nisko reflektujući
objekt; ~, multicolor - višebojni
objekt; ~, noncoherently illumi-
nated - nekoherentno osvetljeni
objekt; ~, nonscattering - nera-
o
sej avaj ući objekt; ~, numerically
described - digitalno opisani ob-
jekt; ~, obscured - skriveni ob-
jekt, mračni objekt; ~, opaque -
neproziran objekt; ~, original -
originalni objekt, original; ~, phase
- fazni objekt; ~, phase-modu-
lating - fazno modulisani objekt;
~, phase-shaping - fazno obli-
kovani objekt; ~, pictorial - sli-
koviti objekt; ~, point - tačkasti
objekt; ~, premarked - pret-
hodno obeleženi objekt; ~, re-
flection - reflektujući objekt; ~,
restored - rekonstruisani objekt,
obnovljeni objekt; ~, scintillating
- scintilacioni objekt; ~, self-
-luminous - samosvetleći objekt;
~, semitransparent - poluproz-
račni objekt; ~, sinusoidal - si-
nusoidalni objekt; ~, specularly
reflecting - ogledalo reflektujući
objekt; ~, transparent - proz-
račni objekt, providni objekt; ~,
unideformed - nedeformisani ob-
jekt; ~, viewed - vidljivi objekt;
~, white - belo telo, beli objekt
objectionable - neprijatan, štetan,
nepodesan, neprihvatljiv
objective - objektiv, cilj, zadatak; ~,
flat field - objektiv sa ravnim
•poljem (slike); ~, immersion -
imerzioni objektiv, potapajući ob-
jektiv; ~, micro(scope) - mikro
(skopski) objekt; ~, relay - za-
menljivi objektiv; ~, short-focus
objective 999
- objektiv kratkog fokusa; ~,
split - objektiv sa procepom; ~,
wide-angle - širokokutni objek-
tiv, širokougaoni objektiv
obscuration - zamračenje, zatam-
njenje, slabljenje; ~, beam -
slabljenje snopa, slabljenje zraka
observability - mogućnost posmat-
ranja
observable - primetan, pratljiv, koji
se može posmatrati
observance - pridržavanje (npr.
uputstva za upotrebu)
observation1 - osmatianje, posmat-
ranje, opservacija; ~, casual -
slučajno posmatranje; ~, direct -
direktno posmatranje; ~, emis-
sion - posmatranje zračenja; ~,
experimental - eksperimentalno
praćenje; ~, extreme - krajnje
značajno posmatranje; ~, field -
posmatranje na poligonu, posmat-
ranje na stalcima za izlaganje, pos-
matranje u toku upotrebe; ~,
fringe - posmatranje interferentnih
polova; ~, holographic - holo-
grafsko posmatranje; ~, indirect
- indirektno posmatranje; ~, in-
dividual - individualno posmat-
ranje; ~, interferometric - in-
terferometrijsko posmatranje; ~,
Lamb dip - posmatranje lambov-
skog procepa; ~, optimal - opti-
malno posmatranje; ~, periodical
- periodično posmatranje; ~, samp-
ling - posmatranje uzorka (uzor-
kovanja); ~, standardized - stan-
dardizovano (normirano) posmat-
ranje; ~, visual - vizuelno pos-
matranje
observational - empirijski, ekspe-
rimentalni, posmatrani
obsolence - zastarevanje, zastarelost,
zastarenje
obsolete - zastareo, nerazgovetan.
izanđan
obturator - opturator; ~, optical
- optički opturator; ~, saturable
absorption - opturator sa zasi-
ćenom apsorpcijom
occupancy - zauzetost, zauzimanje,
držanje
occurrence - dešavanje, događanje,
događaj, pojava, slučaj; ~ of
on-off
fringes - pojava interferentnih po-
lova
ocular - okular; ~, diverging -
divergentni okular; ~, guiding -
okular za viđenje, vodeći okular; ~,
laser - laserski okular; ~, ortho-
scopic - ortoskopski okular
odds - izgledi, verovatnoća, prevaga,
nadmoć, šanse, preimućstvo; ~,
equal - jednake (iste) šanse; ~,
long - nejednake šanse; ~, short
- manje preimučstvo, male šanse
odds-and-edds - parčići, otpaci,
nepotrebni delovi, svaštarija
off - „isključen"
off-base - bez osnove, neumesan
off-design - ne prema konstrukciji
off-duty - isključen, izvan upotrebe,
ne radi
offending - narušavanje normalnog
rada
off-gauge - nestandardni, izvan mere
off-grade - izvan klase, niskokvali-
tetni
off-hand - nasumce, bez pripreme,
ovlaš
office - kancelarija, biro
off-performance - izostanak radnog
svojstva
off-position - neradni položaj, iz-
mešten, položaj isključenja
off-rating - nenormalan (o režimu
ili uslovima)
offset - pomeren, premešten, uzne-
miren
off-size - nije po meri
off-test - nekondicioni, ne po testu,
neuslovljen
off-the-shelf - podesan za upot-
rebu, koji ulazi u sastav individual-
nog resursa, na zalihi
off-time - neradno vreme, slobodno
vreme
offer - predstavljanje, nuđenje, po-
kazivanje; ~, free-sample - pred-
stavljanje slobodnog uzorka
oil - ulje; ~, index-matching - ulje
sa podešenim indeksom
on - „uključen"
one-man - potreban jedan čovek
one(-to)one - jedan (prema) jedan,
uzajamno jednoznačni
one-use - jednokratna uporteba
on-off - „uključeno-isključenc"
on-position 1000
on-position - radni položaj, položaj
uključenja
onset - nastanak^ početak, postanak;
~, laser - početak generacije la-
sera; ~ of arcing - nastanak
duge, nastanak luka; ~ of break-
down - nastanak proboja; ~ of
quenching - nastanak gašenja
on-the-shelf - na zalihi, na skladištu
open-door - dostupan za remont
opening - otvor, otvaranje; ~, aper-'*
ture - aperturni otvor; ~, cavity
- otvor šupljine; ~, iris - otvor
sočiva (zeničnog tipa); ~, lens -
otvor sočiva
operability - pogodnost za koriš-
ćenje; ~ of process - tehnološka
elastičnost procesa
operate - raditi, dejstvovati, delovati,
pustiti u rad, upravljati mašinom,
rukovoditi, voditi
operating - delujući, radeći na ma-
šini; koji radi, radni, operativni;
radeći na
operation - operacija, postupak;
dejstvo, proces, režim; upravljanje
mašinom, manipulisanje; rad; ~,
above-threshold - rad iznad praga;
~, actual - stvarna operacija,
stvaran rad; ~, amplifier - poja-
čavački rad, rad pojačavača; ~,
anding - operacija logičkog I; ~,
attended - nadgledani rad; ~,
averaging - usrednjenje; usrednja-
vanje; ~, axial mode - režim
aksijalnog načina (rada); ~, below-
- threshold - rad ispod praga; ~,
capacity - rad sa maksimalnim
kapacitetom; ~, check-out - kon-
trolna operacija, operacija provere;
~, close-threshold - rad oko
praga, rad na pragu; ~, cold -
rad na hladno, hladni postupak; ~,
continuous - neprekidni rad; ~,
critical - kritična operacija, rad
u kritičnom režimu; ~, cutting -
rezanje, operacija rezanja; ~, cyclic
- cikličan režim rada; ~, dif-
fraction-limited - difrakciono-
-ograničeni rad; ~, dual-wave-
length - rad na dvojnoj talasnoj
dužini; ~, emergency - rad u
nepredviđenim uslovima; ~, erase
- brisanje, operacija brisanja; ~,
operation
erroneous - pogrešan rad, netačna
operacija; ~, experimental -
eksperimentalna operacija; ~, fault-
less - operacija bez greške; ~,
filamentary - vlaknasti režim; ~,
four-level - četvoronivoski re-
žim; ~, free-running - slobodni
rad, slobodni režim; ~,frequency-
-doubled - režim dvojne frekvencije;
~, fuul-load - rad pod punim op-
terećenjem; ~, giant-pulse - re-
žim gigantskih impulsa; ~, high-
-power - režim visine snage; ~,
high-repetition-rate - rad sa
velikom brzinom ponavljanja; ~,
improper - nepravilna operacija,
nepravilan rad; ~, in-phase -
sinfazni rad; ~, inspection -
prijemna kontrola; ~, inverse -
inverzni rad; ~, long-pulse -
režim dugih impulsa; ~, main-
tenance - operacija održavanja; ~,
mode-locked - režim sinhroni-
zacije načina (rada); ~, model -
modeliranje, postupak izrade mo-
dela; ~, multiline - višelinijski
rad; ~, multimode - višemodni
rad, višenačinski rad; ~, multiple
- jednovremeno obavljanje više ope-
racija; ~, multiple-filament -
režim generacije na više vlakana; ~,
multiple-mode - višemodni rad,
višenačinski rad; ~, multiple-
-wavelength - režim generacije
na više talasnih dužina; ~, multi-
plexing - multipleksing, multi-
pleksni rad; ~, nonstop - rad
bez prestanka; ~, normal - nor-
malna operacija, normalan rad;
~, normal(-pulse) - normalni
(impulsni) rad; ~, off-design -
rad u nepredviđenom režimu; ~,
oring - logička ILI operacija; ~,
parallel - paralelna operacija; ~,
phase-locked - fazno sinhroni-
zovani rad; ~, pre-lasing - re-
žim pre praga; ~, preliminary
(prior) - prethodna (preliminarna)
operacija; ~, pulse(d) - impulsni
rad; ~, Q-spoiled - režim modu-
lacije dobrote (Q); ~, quantiza-
tion - kvantizacioni režim; ~,
quantum-limited - kvantno ogra-
ničeni režim; ~, quantum noise-
operation 1001
-limited - režim ograničen kvant-
nim šumom; ~, quick - brza
operacija; ~, readout - očita-
vanje; ~, read-write - režim
čitanja-pisanja; ~, recognition -
operacija, prepoznavanja; ~, re-
mote - distantni rad, distantno
upravljanje; ~, repair - operacija
popravke; ~, repetitive-pulse -
režim ponovljenih impulsa; ~,
room-temperature - rad pri sob-
noj temperaturi; ~, sampling -
uzorkovanje, semplovanje; ~, scri-
bind - skrajbovanje; ~, self-Q-
-switched - režim sopstvene modu-
lacije dobrote; ~, service - opera-
cija serisira; ~, short-pulse -
režim kratkih impulsa; ~, single-
- frequency - jednofrekventni rad;
~, single-line - jednolinijski rad;
~, single-pulse - jednoimpulsni
rad; ~, single-wavelength - rad
na jednoj talasnoj dužini; ~, space
- filtering - režim prostornog filtri-
ranja; ~, standby - rad u neopte-
rećenom stanju; ~, successful -
uspešna operacija, uspešan rad; ~,
supermode - jednofrekventni re-
žim, jednomodni rad; ~, super-
radiant - režim superzračenja; ~,
sustained - samopodržavajući rad;
~, technological - tehnološka ope-
racija; ~, thresholding - rad sa
raspodelom prema pragu; ~, to
be out of - biti izvan upotrebe,
biti u kvaru, biti u neispravnom
stanju; ~, to place in (to put into)
- pustiti u rad; ~, to put out of -
izbaciti iz stroja (iz rada), pokva-
riti; ~, trial - opitna operacija; ~,
trimming - podešavanje, režim
podešavanja; ~, trouble-free -
operacija bez problema; ~, unat-
tended - rad bez nadgledanja; ~,
under control - kontrolisani rad,
operacija pod kontrolom; ~, winter
- zimska operacija, rad u zimskim
uslovima
operational - radni, operativni, ope-
racijski, delujući
operative - operativan, kvalifikovani
radnik, radni
operator - operator, radnik na ma-
šini; ~, density - operator gus-
optics
tine, matrica operatora; ~, experi-
enced - iskusan operator; ~,
linear filtering - operator linearne
filtracije; ~, nonlinear - nelinearni
operator; ~, scattering - ope-
rator rasejanja, matrica rasejanja;
~, spin - spinski operator; ~,
test - ispitivač; ~, time evolu-
tion - Šredingerov operator; ~,
transformation - transformacioni
operator; ~, unit - jedinični ope-
rator
optacon - optakon, uređaj za či-
tanje za slepe
opteltronics - optoelektronika
optichron - optihron, filter sa po-
dešavanjem
optics - optika; ~, active - aktivna
optika; ~, address(ing) - optičko
adresiranje; ~, aeronautic - aero-
nautička optika; ~, all-reflecting
- punoreflekrujuća optika; ~
beam-collimadon - optika za ko-
limaciju snopa; ~, beam divider
- optika za deljenje snopa; ~,
beam-forming - optika za for-
miranje snopa; ~, beam-handling
- optika za upravljanje snopom; ~,
beam-shaping - optika za obli-
kovanje snopa; ~, changeable -
promenljiva optika; ~, coherent
- koherentna optika; ~, collection
- kolekciona optika, sabira;-jća op-
tika; ~, collimating - kolima-
ciona optika; ~, color - optika
za boju; ~, color separation -
optika za odvajanje boja; ~, com-
puter-controlled - optika za up-
ravljanje računarom; ~, computer-
-designed - optika projektovana
računarom; ~, diffraction-limi-
ted - difrakciono ograničena optika;
~, embossed integrated - utis-
nuto optičko integrisano kolo; ~,
entrance - ulazna optika; ~,
fiber-glass - optika od staklenog
vlakna; ~, field - optički sistem
formiranja slike; ~, focusing -
fokusirajuća optika; ~~, Fresnel -
Frenelova optika; ~, Gaussian -
Gausova optika; ~, guide - svetlo-
vodna optika; ~, image forming
- optika za formiranje slike; ~,
incoherent - nekoherentna optika;
optics 1002
~, integrated - integrisana optika,
optičko integrisano kolo; ~, in-
terchangeable - promenljiva op-
tika; ~, interferometer - inter-
ferometrijska optika; ~, laser -
laserska optika; ~, layer(ed) -
slojna optika; ~, lens - sočivasta
optika, optika sočiva; ~, light-
-gathering - svetlosakupljačka op-
tika; ~, light-reflection - svetlo-
reflektujuća optika; ~, light-re-
fraction - svetloprelamajuća optika;
~, light-transmission - sveuo-
propusna optika; ~, mirror -
optika ogledala; ~, numerically
controlled - numerički upravljena
optika; ~, ophthalmic - oftal-
mološka optika; ~, output -
izlazna optika; ~, paraxial -
paraksijalna optika; ~, photograp-
hic - foto-optika, fotografska op-
tika; ~, polarization (polarizing)
- polarizaciona optika; ~, projec-
tion - projekciona optika; ~,
receiving - prijemna optika; ~,
recorder - optika pisača, registru-
juća optika; ~, reflectiong - ref-
lektujuća optika; ~, refracting -
prelamajuća optika; ~, space -
prostorna optika, kosmička optika;
~, spectroscopic - spektroskopska
optika; ~, stabilized - stabilisana
optika; ~, statistical - statistička
optika; ~, thin-film - tanko-
filmska optika; ~, total-reflecting
- optika sa totalnom refleksijom; ~,
transform - transformaciona op-
tika; ~, transmitting - predajna
optika; ~, ultraclean - ultra-
čista optika; ~, waveguide -
svetlovodna optika; ~, woven
fiber - pletena vlaknasta optika
optimal - optimalan; ~, almost -
skoro optimalan; ~, near - blizak
optimalan
optimality - optimalnost, najbolje
svojstvo
optimization - optimizacija; ~,
cost - optimizacija troškova; ~,
design - optimizacija konstrukcije;
~, experimental - eksperimen-
talna optimizacija; ~, global -
globalna optimizacija; ~ of pa-
rameters - optimizacija parame-
order
tara; ~, performance - optimi-
zacija performanse; ~, process -
optimizacija procesa
optimize — optimizirati
optimum - optimum, optimalni uš-
lo vi (ili režim); ~, conditional -
uslovni optimum; ~, global -
globalni optimum; ~, local -
lokalni optimum; ~, overall -
potpuni optimum
option - mogućnost biranja, opcija,
izbor (slobodan), izabrana vari-
janta
optional - opcioni, neobavezan, po
želji, po izboru
optoelectronic - optoelektronika
optron - optron, optronski par; ~,
laser - laserski optron
Optronics - optronika, optoelektro-
nika
order - red, redosled, poredak; ste-
pen, indeks; ispravnost, niz; po-
rudžbina, nalog; svrha, namera; ~,
back - zaostala porudžbina; ~,
cyclic - ciklični poredak (red);
daily ~ of work - svakodnevni
red rada; ~, delivery — nalog za
otpremu, otpremnica; «-, fringe -
red interferentnih polova; ~, in -
u redu, u ispravnom stanju; ~,
in bad - u neispravnom stanju; ~,
in good (working) - u dobrom
(radnom) stanju; ~, in running -
u radnom stanju ispravan; ~, in
working - u radnom stanju; ~,
inspection - nalog za kontrolu; ~,
made to - izrađen po nalogu (po-
rudžbini); ~, manufacturing -
nalog za proizvodnju; ~, mode -
indeks načina (rada); ~, modi-
fication work - nalog za radove
(rad) na modifikaciji; ~, on - na-
ručen; ~ of spectrum - spektralni
red; ~ of testing - redosled tes-
tiranja; ~, orientational - orijen-
tacija; ~, perpetual - stalni na-
log; ~, production - nalog za
izradu (proizvodnju); ~,replenish-
ment -nalog za popunjavanje zaliha;
~, running - tekući nalog, radno
stanje; ~, schedule - veliki nalog
podeljen na delove po rokovima; ~,
servicing - nalog za servisiranje,
poredak opsluživanja; ~, standard
order 1003
- standardni nalog; ~, technical -
tehnički nalog; ~, technological -
tehnološki nalog; ~, to fill an -
ispuniti nalog; ~, to get an -
dobiti nalog; ~, to give an -
dati nalog; ~, to put in - dovesti
u red; ~, to receive an - primiti
nalog; ~, to set in - postaviti u
red; ~, working - radni nalog; ~,
works - pogonski nalog, redosled
radova; ~, zero - nulti red
ordered - naručen, uređen, trebovan,
naređen
ordering - naručivanje, trebovanje,
naručujući; orijentacija; dovođenje
u red; ~, back - ponavljanje po-
rudžbine, povratno naručiti; ~,
batch - naručivanje u partijama; ~,
helical - spiralna orijentacija; ~,
long-range - dugoročna orijen-
tacija; ~, molecular - moleku-
larna orijentacija; ~, nematic -
nematska orijentacija; ~, short-
-range - kratkotrajna orijentacija
organ - organ, oruđe, sredstvo
organization - organizacija; ~,
functional - funkcionalna orga-
nizacija; ~, memory - organizacija
memorije; ~, parent - glavna
organizacija, osnovna (glavna) or-
ganizacija udruženog rada; ~, staff
- organ zicija ljudstva, organizacija
administrativnog osoblja
orientation - orijentacija; ~, baffle
~, orijentacija ekrana; ~, disor-
dered - nesređena orijentacija; ~,
~, domain - orijentacija domena;
~, fringe - orijentacija interfe-
rentnih polova; ~, homeotropic -
homeotropska orijentacija; ~, ho-
mogeneous - homogena orijen-
tacija; ~, phase-matching - ori-
jentacija sa faznom podešenošću;
~, spatial - prostorna orijentacija;
~, substrate - orijentacija pod-
loge; ~, surface - površinska ori-
jentacija
oriented - orijentisan; ~, homeo-
tropically - homeotropski ori-
jentisan; ~, homogeneously -
homogeno orijentisan
origin - izvor; ~, noise - izvor
šuma
oscillator
origination - nastajanje, nastanak,
poticanje (npr. podataka)
origin - logička ILI operacija
orthicon - ortikon; ~, image -
superortikon
orthoscopic - ortoskopski
oscillation - oscilovanje, oscilacija,
generisanje; ~, anharmonic -
neharmonično oscilovanje; ~, axial
- aksijalno oscilovanje; ~, bistable
- dvostabilno oscilovanje, bista-
bilna generacija; ~, continuous -
kontinualno oscilovanje, neprekidni
režim rada; ~, coupled - spreg-
nuto oscilovanje; ~, degenerate -
degenerativno oscilovanje; ~, dis-
tributed-feedback - oscilovanje
sa raspodeljenom povratnom spre-
gom; ~, driven - prinudno osci-
lovanje; ~, filamentary - vlak-
nasto oscilovanje; ~, free - slo-
bodno oscilovanje; ~, fundamen-
tal - osnovno oscilovanje, osnovni
harmonik; ~, harmonic - har-
monično oscilovanje; ~, internal
- sopstveno oscilovanje; unutrašnje
oscilovanje; ~, nonlinear - ne-
linearno oscilovanje; ~, phase -
fazno oscilovanje, fazna nestabil-
nost; ~, polarized - generisanje
polarisanog zračenja; ~, pulsed -
impulsno oscilovanje, impulsna ge-
neracija; ~, regular - regularno
oscilovanje; ~, relaxation - re-
laksaciono oscilovanje; ~, room-
-temperature - oscilovanje pri
sobnoj temperaturi; ~, self-ex-
cited - samopobudno oscilovanje;
~, self-sustained - samopodrža-
vajuće oscilovanje; ~, stable -
stabilno oscilovanje; ~, super-
mode - jednofrekventna generacija;
~, transient - prelazno oscilo-
vanje, nestabilno oscilovanje; ~,
uncoupled - nespregnuto oscilo-
vanje; ~, undamped - nepri-
gušeno oscilovanje; ~, unidirec-
tional - jednosmerna generacija;
~, unstable - nestabilno oscilo-
vanje; ~, unsteady - nestabilno
oscilovanje, neuravnoteženo osci-
lovanje
oscillator - oscilator, generator os-
cilacija; ~, anharmonic - ne-

oscillator 1004
harmonični oscilator; ~, coupled -
spregnuti oscilator; ~, CW - ne-
prekidni oscilator; ~, CW pum-
ped - oscilator sa neprekidnim pum-
panjem; ~, diffraction-limited -
difrakciono ograničeni oscilator; ~,
diffractively coupled - difrak-
ciono spregnuti cscilator; ~, do-
ubly resonant - dvorezonantni
oscilator; ~, dual laser - dvojni
laserski oscilator; ~, external -
eksterni oscilator, spoljni ~»ne-
rator; ~», feedback - oscilator sa
povratnom spregom; ~, gated -
strob oscilator, stroboskopski osci-
lator; ~, high-gain - oscilator ve-
likog pojačanja; ~, injection -
oscilator injekcionih signala; ~,
internal - interni oscilator, unutar-
rezonantni generator; ~, inter-
mode - oscilator sa uzajamnim
dejstvom načina (rada); ~, master
- glavni oscilator; ~, monomode
- jednomodni oscilator; ~, multi-
mode - višemodni oscilator; ^~,
nondegenerate - nedegenerativni
oscilator; ~, optically tuned -
optički podešeni oscilator; ~, pico-
second - oscilator pikosekundnih
impulsa; ~, pulse - impulsni
generator; ~, Q-switched - ge-
nerator sa modulacijom dobrote
(Q)> ~J self-excited - samopo-
budni oscilator; ~, semiconduc-
tor - poluprovodnički oscilator; ~,
single-frequency - jednofrek-
ventni oscilator; ~, single-mode
- jednonačinski oscilator; ~, super-
mode - jednofrekventni oscilator;
~, tunable - oscilator sa podeša-
vanjem; ~, visible - generator
vidljivog dijapazona
oscilloscope - osciloskop; ~, dou-
ble(-beam) - dvomlazni osciloskop
out - izvan, oštećen, ne radi, bez
tačnosti
outage - prestareti, jednostavan pre-
kid rada
outcome - rezultat, ishod, posledica;
~, favorable - povoljan ishod; ~
of experiment - ishod eksperi-
menta; ~, possible - moguć ishod;
~, successful - uspešan ishod; ~,
unfavorable - nepovoljan ishod;
output
~, unsuccessful - neuspešan is-
hod; ~, very likely - veoma ve-
rovatan ishod
outcoupling - izvod, sprega, odvod
outdated v. out-of-date
outdiffused - dobijen obratnom di-
fuzijom
outdiffusion - obratna difuzija, di-
fuzija s površine
outdoor - napolje, pod vedrim nebom
outfit - oprema, agregat, aparatura;
opremiti
outmoded - zastareo, demodiran
out-of-commission - u neisprav-
nom stanju
out-of-control - izvan kontrole,
bez uticaja
out-of-date - zastareo, ispao iz upot-
rebe
out-of-flatness - neravan, neizrav-
nat
out-of-focus - van fokusa, nefoku-
siran
out-of-line - koji odstupa od pri-
menjene tehnologije
out-of-operation - ne radi, isključen
out-of-order - pokvaren, ne radi
out-of-position - pomeren sa po-
ložaja
out-of-repair - nepopraviv, istrošen
out-of-run (out-of-service) v. out-
-of-operation
out-of-shape - bez oblika, izobličen
out-of-size - izvan veličine
out-of-time - izvan vremena, sa
pomaknutim rokovima
out-of-tolerance - izvan tolerancije
out-of-true - netačno postavljen
(podešen)
out-of-use - neupotrebljiv
out-of-work - v. out-of-operation
outproduce - premašiti proizvodnju
output - izrada, izlaz, prinos, proiz-
vodnost, učinak, izlazni efekat, re-
zultat izračunavanja; ~, actual -
stvarni učinak; ~, adjustable -
regulisani izlaz; ~, amplifier -
izlaz pojačavača; ~, average -
srednji izlaz; ~, bandwidth-li-
mited - izlaz sa ograničenom ši-
rinom opsega; ~, beam - izlazni
mlaz, izlazni snop; ~, broad-
-band - širokopojasni izlaz; ~,
cavity - izlaz šupljine; ~, circy-
output 1005
larly plaorized - kružno polarisani
izlaz; ~, coherent - koherentni
izlaz; ~, correlator - izlaz kore-
latora; ~, daily - dnevni učinak;
~, detector - detektorski izlaz; ~,
double-frequency - izlaz sa dvoj-
nom frekvencijom; ~, double-
-pulse - udvojeni izlazni impuls;
~, doubler - izlaz udvajača frek-
vencije; ~, downconverted -
izlaz sa umanjenom frekvencijom;
~, dual wavelength - izlaz sa
dve talasne dužine; ~, effective -
efektivan učinak; ~, elliptically
polarized - eliptički polarisani
izlaz; ~, energy - energetski
izlaz, izlaz snage, energija izlaza;
~, filtered - filtrirani izlaz; ~,
focused - fokusirani izlaz; ~,
frequency-doubled - izlaz sa
udvojenom frekvencijom; ~, full
- maksimalni učinak; ~, funda-
mental - osnovni izlaz; ~, high-
-power - izlaz velike snage; ~,
hourly - učinak na čas; ~, idler
- izlaz praznog hoda; ~, incohe-
rent - nekoherentni izlaz; ~,
linearly polarized - linearno po-
larisani izlaz; ~, long-pulse -
izlaz u režimu dugih impulsa; ~,
maximum - maksimalni učinak
(ili proizvodnja); ~, mode-se-
lected - izlaz sa selekcijom načina
(rada); ~, modulated - moduli-
sani izlaz; ~, momentary - tre-
nutni učinak; ~, monochromatic
- monohromatski izlaz; ~, multi-
colored) - višebojni izlaz; ~,
multiline - višelinijski izlaz, multi-
frekventni izlaz; ~, multiple-
-Raman shifted - izlaz višestru-
kog kombinacionog zasejanja; ~,
nominal - nominalni učinak; ~,
nonpolarized - nepolarisani izlaz;
~, normal - normalni učinak; ~,
normal-mode - izlaz za normalni
način (rada); ~, oscillator - izlaz
oscilatora; ~, partially polari-
zed - delimično polarisani izlaz; ~,
peak - vršna snaga izlaza, vršni
izlaz; ~, permanent - perma-
nentni učinak, dugoročna proiz-
vodnja; ~, polarized - polari-
sani izlaz; ~, power - izlaz snage,
overhaul
izlazna snaga; ~, Q-spoiled - izlaz
lasera sa modulacijom dobrote (Q);
~, radiation - izlazno zračenje;
~, rated - nominalni učinak; ~,
real - stvarni učinak, stvarna pro-
izvodnja; ~, scannable - izlaz
koji se može skanirati; ~, second
harmonic - izlaz drugog harmo-
nika; ~, signal - izlazni signal; ~,
single-frequency - jednofrek-
ventni izlaz; ~, specific - speci-
fični učinak, specifična proizvodnja;
~, spectral - spektralni izlaz,
spektar izlaznog zračenja; ~, sta-
bilized - stabilisani izlaz; ~,
sum(-frequency) - izlaz na zbir-
noj frekvenciji; ~, supermode -
jednofrekventni izlaz; ~, TEM -
izlaz na TEM načinu (rada); ~,
total - ukupni učinak, ukupna
proizvodnja; ~, transmitter -
izlaz predajnika; ~, tunable (tu-
ned) - podesivi izlaz, izlaz sa po-
dešavanjem; ~, ultrastable -
visokostabilni izlaz, ultrastabilni iz-
laz; ~, unpolarized- - nepola-
risani izlaz; ~, upconverted -
izlaz sa povišenom frekvencijom;
~, useful - koristan učinak, ko-
risna mogućnost, korisni izlaz; ~,
visible - vidljivo izlazno zračenje
outwear - ishabati, istrošiti
outworn - ishaban, istrošen
overage - vreme iznad normalnog
veka upotrebe; prestar
overall - uopšte, potpuno, opšti
overcharge - prepunjavanje, pre-
veliki naboj, preopteretiti
overdesign - proračun sa nepot-
rebnom rezervom
overdevelopment - prekomerni raz-
voj
overdriven - preopterećen
overestimation - precenjivanje, pre-
cenjenje
overirradiation - prekomerno zra-
čenje
overflow - preliv, prepunjavanje,
brojka veća od broja koji se može
da prikaže
overga(u)ge - odstupanje od mere
overhaul - remont, pregled, remonti-
rati, podrobno pregledati; ~,com-
plete - kompletan remont; ~,
 overhaul 1006
in-situ - remont na licu mesta;
~ 3 machinery - remont mašina,
kapitalni remont opreme; ~, main
tenance - tekući remont; ~ ,major
- glavni (veliki) remont; ~, pre-
ventive - preventivni remont; ~,
regular - regularni remont; ~,
routine - rutinski pregled; ~, top-
potpuni remont
overhead - troškovi poslovanja
overlap - preklapanje, preklop; ~,
besm - preklapanje zraka, prekla-
panje snopova; ~, character -
preklapanje slova, preklapanje sim-
bola; ~, hologram spectrum -
preklapanje hologramskih spektara;
~, pulse - preklapanje impulsa; ~,
spatial - prostorno preklapanje; ~,
spectral - spektralno preklapanje;
~, spectrum - preklapanje spektra
overlapping-preklapanje; ~, band
- preklapanje opsega
overload - preopterećenje, preopte-
retiti; ~, momentary - trenutno
preopterećenje; ~, operating -
eksploataciono preopterećenje; ~,
permissible - dozvoljeno preop-
terećenje; ~, thermal - toplotno
preopterećenje
overloading - preopterećenje
overmaintenance - prekomerno odr-
žavanje
oxyluminescence
overmeasure - prebačaj dozvoljene
količine
overmoded - višemodni, sa više na-
čina (rada)
overranging - neodgovaranje normi
overrate - preceniti
overriding - najahivanje (skazaljki),
prelaženje preko, preopterećenje
(mernog uređaja)
overrunning - prelivanje, neodgo-
varanje normi
overshoot - prebacivanje određene
vrednosti
overshooting - višestruko previšenje
praga
oversight - nadzor, omaška, previd
oversimplified - prekomerno uproš-
ćen, prepojednostavljen
oversized - veće veličine, preuveličan
overstock - nepotrebna zaliha, pre-
komerna zaliha
overstrained - prenapregnut
overstress - prenapregnuti, prena-
glasiti, podvrgnuti prekomernom na-
prezanju
overvalue - preceniti, precena, pre-
cenjivanje
overweight - prevelika težina, težina
iznad dozvoljene, preopteretiti
overwork - peopteretiti, izandati
oxyluminescence - oksiluminescen-
cija
package - paket, pakovanje; komplet;
pakovati; blok; ~, defective - ne-
ispravan paket, oštećen paket; ~,
experiment - komplet aparata za
eksperimente; ~, maintenance -
komplet za održavanje; ~, plug-in
-blok(paket) zautikanje; ~, spare
- rezervni paket; ~, standard -
standardni paket
packaged - upakovan
packaging - upakovanje, razmeštanje,
pakovanje
packet - paket, komplet; spremiti,
upakovati; ~, experiment - kom-
plet za eksperimente
pad - podloška, jastuče, podmetač
paint -premaz, premazati; ~, anti-
corrosive (antirusting, corro-
sion-inhibiting) - antikorozioni
(protiv rđe, koji inhibira koroziju)
premaz; ~, corrosion-resistant -
premaz otporan na koroziju; ~,
fungus-resistant (mold-resis-
tant) - premaz otporan na gljivice
(funguse), (otporan na bud); ~,
protective - zaštitni premaz; ~,
water-resistant - premaz otpo-
ran na vodu; ~, weatherproof -
vodonepropustivi premaz
panel - komisija; panel, tabla; polje;
~, alarm - signalna tabla; ~,
visual control - tabla za vizuelnu
kontrolu
paper - članak, hartija; stav; ~,
antirust - antikoroziona hartija;
~, arithmetic - aritmetička har-
tija (za izradu dijagrama u aritme-
tičkom razmeru); ~, graph -
milimetarska hartija; kockasta har-
tija; hartija za izradu grafikona;
~, log (arithmic) - logaritamska
hartija; ~, plotting v. graph
paper
par - po standardu; ravan, jednak
paraboloid - paraboloid
parallel - paralelno, paralelno jedi-
njenje, paralela
paralleling - paralelno uključenje
parallel-series - paralelno — u nizu
parameter - parametar; ~, con-
tinuous - kontinualni parametar;
~, cost - parametar koštanja; ~,
critical - kritični parametar; ~,
design - propračunski (konstruk-
cioni) parametar; ~, discrete -
diskretni parametar; ~, environ-
mental - parametar okoline; ~,
estimable - procenjiv (odrediv)
parametar; ~, estimated - oce-
njeni (određeni) parametar; ~,
functional - funkcionalni para-
metar; ~, generalized - uopšteni
parametar; ~, incidental - slu-
čajni parametar; ~, incidental -
slučajni- parametar; ~, input -
parametar ulaza; ~, lot - parametar
lota (partije, dela); ~, mainte-
nance - parametar održavanja; ~,
manufacturing - proizvodni pa-
rametar, tehnološki parametar; ~
of distribution - parametar distri-
bucije (raspodele); ~, optimal -
parameter
optimalni parametar; ~, part -
parametar dela; ~, performance -
parametar performanse; ~, shape -
parametar oblika; ~, state - pa-
rametar stanja; ~, statistical -
statistički parametar; ~, time-
-dependent - parametar zavisan
od vremena; ~, time-varying —
parametar promenljiv sa vremenom;
~, unknown - nepoznati para-
metar; ~, utilization - koefici-
jent upotrebe
part - deo, element; deliti, odvojiti;
~, age-sensitive - deo osetljiv
na starenje; ~, approved - odob-
reni deo; ~, broken - polomljeni
deo; ~, change - deo za zamenu;
~, component - sastavni deo; ~,
critical - kritični deo, deficitni
delo; ~, defect - neispravan deo;
~, hand-tooled - ručno obrađen
(izrađen) deo; ~, high-tolerance
- deo sa malim odstupanjima; ~,
high-usage - deo koji se mnogo
koristi; ~, high-wear - deo koji
se brzo haba (troši); ~, nonstan-
dard - nestandardni deo; ~, ob-
solete - zastareli deo; ~, old-
-style - deo starog tipa; ~, on-
-the-shelf - rezervni deo; ~,
oversize - deo sa veličinom većom
od potrebne; ~, prefabricated -
gotovi deo; ~, preproduction -
deo za pretproizvodnju; ~, purc-
hased - kupljeni deo; ~, rejected
- odbačeni deo; ~, repair - pop-
ravljeni deo; ~ , repairable - deo
kcji se može popraviti; ~, repla-
ceable (replacement) - zamen-
1 jivi deo; ~, reserve - rezervni
deo; ~, retrofit - naknadno upa-
sovani deo; ~, reusable - deo
koji se može ponovo koristiti; ~,
sampling - izabiranje delova; deo
za uzorkovanje (biranje); ~, scrap-
ped - odbačeni (škartirani, otpi-
sani) deo; ~, selective v. sampling
part; ~, serviceable - upotreb-
ljiv deo; ~, spare - rezervni deo;
~, spoiled - upropašćeni deo: - ,
standard - standardni deo; ~,
structural - strukturni deo; ~,
swapped - zamenjeni deo; ~,
troublesome - neodgovarajući deo;
1008 penetrometer
~, undersize - deo manje veličine
od potrebne; ~, undersize spare
- rezervni deo manje veličine; ~,
vital - vitalni (bitni) deo; ~,
vulnerable - slabi deo; ~, we-
aring - habajući deo; deo trošenja;
~, worn-out - istrošeni deo
parter - delilac, razdeljivač; jedan
od dva bloka
particular - poseban, zaseban, po-
jedinačan, vanredan; leading ~ s
- posebne osobenosti
partition - pregrada, deoba, podela,
odvajanje, razlaganje, raščlanjivanje
party - grupa, brigada, tim, partija;
~, maintenance - grupa za odr-
žavanje; ~, repair - grupa za
popravke; ~, sample - partija
uzoraka
path - putanja, put, fizička sredstva
za izvršavanje zadataka; ~, acti-
vity - putanja aktivnosti; ~, cri-
tical - kritična putanja; ~, semi-
-critical - polukritična putanja; ~,
slack - putanja sa rezervom (vre-
mena); ~, surplus - putanja sa
viškom rezerve; putanja u višku
pathology - patologija, stanje;
~, system - stanje sistema
pattern - obrazac, šablon, oblik,
model, tip, crtež, dijagram, šara,
mustra; ~, chance - slučajan
model, slučajan oblik; ~, error -
model grešaka; ~, search - oblik
I
traženja; ~, service - model
opsluživanja
pavload - koristan teret
payment - plaćanje, otplata
payoff - isplata, otplata; isplaćivanje,
otplaćivanje
peak - pik, maksimum; vrh krive
peakedness — oštrina površine (kod
raspodele)
peaky - sa oštrim vrhom (o krivoj)
penalization - kažnjavanje, kažnje-
nost
penalty - penal, kazna
penetrant - penetrant, sredstvo koje
penetrira, probijajući
penetration - penetracija, prodi-
ranje, probijanje
penetrator - ulubljivač, vrh sa kug-
lom, probijač
penetrometer - penetrometar
1009
percent
percent - procent
percentile - u postocima, percenil;
odsto
perfection - usavršavanje, savršens-
tvo, savršenost
performability - sposobnost za rad
performance - performansa, izvr-
šavanje, vršenje rada; ~, accep-
table-prihvatljiva performansa; ~,
adequate - adekvatna performansa;
~, defect-free - performansa bez
kvarova; ~, design - proračunata
performansa; ~r, error-free - per-
formansa bez grešaka; ~, esti-
mated - procenjena performansa;
~, operational - operativna
(radna) performansa; ~, optimum
- optimalna performansa; ~, ove-
rall - opšta performansa; ~, peak
- maksimalna performansa; ~,
poor - slaba performansa; ~,
running - performansa u toku
rada; ~, safe - bezbedna (si-
gurna) performansa; ~, standard
- standardna performansa; ~, stre-
ngth - karakteristična čvrstoća; ~,
top - maksimalna performansa
period - period, ciklus, proteklo
vreme; ~, busy - period zauze-
tosti; ~, degradation - period
degradacije (pogoršanja svojstava);
~, depreciation - period amorti-
zacije; ~, design - period (sta-
dijum) projektovanja; ~, earing -
period unosne upotrebe; ~, endu-
rance - rok trajanja, period izdrž-
ljivosti; ~, guarantee - garantni
rok; ~, implementation - pe-
riod primene; ~, infant failure
(infant mortality) - period uho-
davanja (razrađivanja), period ranih
kvarova; ~, inspection - period
kontrole za prijem; ~, nonope-
rating - period van upotrebe
(rada); ~, normal operating -
period normalnog rada; ~, obser-
vation - period posmatranja; ~
of forecast - period prcgnoze; ~
of loading - period opterećenja
(punjenja); ~ of repair - period
popravke; ~ of service - period
servisa (opsluživanja); ~, on-load
- period pod opterećenjem; ~,
operating - radni period; ~,
84 Rečnik
philosophy
overhaul - period radova na opš-
tem remontu; ~, performance -
period eksploatacije (rada); ~,
return - period vremenskog rada;
~, sampling - period uzorkovanja;
~, trial - probni period; ~,
usage - period upotrebe; ~, useful
life - period eksploatisanja; ~,
waiting - period čekanja; ~, war-
ranty - period jemstva; ~, we-
aring-in - period habanja
permanent - permanentan, trajan,
neizmenjen
permit - dozvola, omogućiti, dozvo-
liti; ~, operating - dozvola za
rad; ~, work - dozvola za pro-
izvodni rad
persistent - stalan, trajan, postojan,
uporan
personnel - personal, osoblje; ~,
contractor - osoblje izvođača; ~,
fabrication - proizvodno osoblje;
~s field - osoblje za eksploatisanje
(na mestu postavljanja); ~, main-
tenance (operating) - osoblje za
održavanje; ~, production -
osoblje iz proizvodnje; ~, repair -
osoblje za popravke (remont); ~,
supervisory - osoblje tehničke kon-
trole ; ~, support - tehničko osoblje
perturbation of regime - oštra
izmena režima
phase - faza, stadijum, etapa, period;
~, acquisition - faza prikupljanja;
~, development - faza razvoja;
~, evaluation - faza ocenjivanja;
~, information - faza sakupljanja
informacija; ~, investigation -
faza istraživanja; ~ of operation
- faza radova; ~ of service -
faza servisa; ~, operational -
faza korišćenja; ~, preliminary
design - faza prethodnog projekto-
vanja; ~, production - faza pro-
izvodnje; ~, quality - faza obez-
bedenja kvaliteta; ~, retest - faza
ponovljenog ispitivanja; ~, testing
- faza ispitivanja
phase-out - prestanak rada, pres-
tanak proizvodnje
philosophy - filozofija, osnova, os-
novni princip; ~, design - princip
konstruisanja
physics of failure 1010
physics of failure - mehanizam
kvara
piece - komad, deo; ~, off-limit -
komad sa veličinom (merom) koja
je izvan datih granica; ~, pro-
duction - proizvodni deo (komad);
~, repair - deo za popravku; ~,
sample - izabrani deo, komad iz
izbora; ~, work - komad za obra-
đivanje, radni komad
piece-production - proizvodnja po
komadu, proizvodnja na komad
piecework - rad na komad, rad po
ugovoru
pilot - opitni, poluindustrijski, eks-
perimentalni
pinpoint - ukazati na, ustanoviti,
utvrditi
pipe - cev; vijužnica; ~, adapting -
fazonska cev, fiting; ~, admit-
ting - uvodna cev; ~, air - vaz-
dušna cev; ~, angle - koleno; ~,
antipriming v. dry pipe; ~,
bare - cev bez zavojnice, cev bez
izolacije; ~, bent - koleno cevi;
~, black - cev od crnog metala; ~,
blast - pisak aparata za peskiranje,
parouvođna cev; ~, blowoff -
ispušna cev; ~, brake - glavna
cev pneumatskog sistema kočenja;
~, branch - odvodna cev, tros-
merni od vodnik; ~, circulation -
cirkulaciona cev, cev povratnog
voda; ~, coil - vijužnica; ~,
coiled expansion - kompenza-
ciona vijužnica; ~, collecting -
kolektor; ~, compensating - kom-
penzaciona sekcija cevi; ~, cooling
- rashladna vijužnica; ~, cor-
rugated - cev od talasastog lima;
~, cross - četvorostrani fiting za
cevi; ~, dip - cev sa krajem uro-
njenim u vodu; ~, discharge -
odvodna cev; ~, distribution -
razvodna cev; ~, dog's leg bend
- dvokolenasta cev; ~, double-
-extra strong v. double-strength
pipe; ~, double-strength - veoma
čvrsta cev, cev sa debelim zidovima;
~, downflow - ispušna cev, od-
vodna cev; ~, downtake v. down-
flow pipe; ~, drain - odvodna
(drenažna) cev; ~, drainage v.
drain pipe; ~, drip - cev za
pipe
odvođenje kondenzacione vode iz
parovoda; ~, drowned - uronjena
cev; ~, dry - perforirana cev; ~,
earthenware - keramička cev; ~,
eduction - ispušna cev, odvodna
cev; ~, exit - ispušna cev, od-
vodna cev; ~, expansion v.
compensating pipe; ~, feed -
dovodna cev, cev za napajanje; ~,
flange(d) - cev sa prirubnicom; ~,
flexible - elastični rukav; ~,
gilled - rebrasta cev; ~, hose -
gipki rukav; ~, hydraulic - cev
za tečnosti pod visokim pritiskom;
~, induction - usisna cev; ~,
intake - usisna cev; ~, knee -
koleno; ~, levelling - spojna cev
(između dva rezervoara); ~, line -
cev za postavljanje električnih vo-
dova; ~, loricated - cev sa unut-
rašnjom bitumenskom prevlakom;
~, lubricating - cev za podmazi-
vanje; ~, main - magistralna cev;
~, makeup v. adapting pipe; ~,
mud - cev za ispuštanje prljavštine;
~, multiflame blow - višepla-
meni gorionik; ~, offtake - od-
vodna cev; ~, oil - cev za podma-
zivanje; ~, outlet - odvodna
(ispušna) cev; ~, overflow - is-
pušna cev, prelivna cev; ~, pitch
- cev za ispuštanje kondenzata; ~,
polyethylene - polietilenska cev;
~, purge - ispušna cev; ~, re-
ceiver - prijemna cev, dovodna
•cev; ~, rectangular - cev pra-
vouglog preseka; ~, rolled - va-
ljana cev: ~, rose - usisna cev
sa mrežom; ~, run-down - is-
pušna cev; ~, runner - ulivni
kanal; ~, seamless - bešavna cev;
~, service - ispušna cev; ~, sewer
- kanalizaciona cev; ~, smoke -
dimna cev; ~, soot - uređaj za
produvavanje čađi; ~, spiral-
-riveted - spiralno zakovna cev; ~,
spiral-welded - spiralno zavarena
cev; ~, steam - parna cev, pa-
ro vod; ~, stoneware - keramička
cev; ~, suction - usisna cev; ~,
supply - dovodna cev; ~, syphon
- sifonska cev; ~, tail - usisna
cev (pumpe); ~, tap - ispušna cev;
~, tapping v. tap pipe; ~, te-
pipe . 1011
lescopic - teleskopska cev; ~,
template - fazonska cev; ~,
trombone v. telescopic pipe; ~,
twin - dvojna cev, dvostruka cev;
~, union - spojna cev; ~, vapor
- parna cev, paro vod; ~, vitrified -
keramička glazirana cev; ~, waste
- ispušna cev; ~, water - vodo-
vodna cev; ~, walded - zavarena
cev; ~, wrapped - izolovana cev;
~, wrought - zavarena cev
pitting - piting, korozija uz stvaranje
rupa, piting korozija; ~, initial -
početni piting; ~, progressive -
progresivni piting
place - mesto, položaj; staviti, raz-
mestiti; odrediti; ~ of discovery-
mesto otkrića; ~, work - radno
mesto
plain - običan, ravan, bez ukrasa
plan - plan, planirati, izraditi plan;
projekt, šema, crtež; horizontalna
projekcija, izgled u ravni; ~, ac-
ceptance - plan kontrole prijema;
~, acceptance sampling - plan
uzimanja uzoraka za prijem; ~,
advanced development - plan
poodmaklog razvoja, plan razrade
eksperimentalnog etalona; ~, ap-
praisal - plan ocenjivanja; ~,
arrangement - plan raspoređi-
vanja; ~, attributes (sampling) -
plan (uzimanja uzoraka) za kontrolu
prema oznakama kvaliteta; ~, Baye-
sian sampling - bajesovski plan
uzimanja uzoraka; ~, binomial
sampling - binominalni plan uzi-
manja uzoraka; ~, combined sam-
pling - kombinovani plan uzimanja
uzoraka; ~, continuous inspection
- procedura neprekidne kontrole;
~, continuous sampling - plan
neprekidnog uzimanja uzoraka; ~,
contract definition - plan za
izradu osnovnih stavova ugovora;
~, contractor product assurance
- plan ugovarača za obezbeđenje
kvaliteta proizvoda; ~, curtailed
sampling v. reduced sampling
plan; ~, data-accumulation -
plan akumulacije (prikupljanja) po-
dataka; ~, defects-per-unit sam-
pling - plan odabiranja za kontrolu
prema broju nedostataka na proiz-
plan
vodu; ~, dependability - plan za
obezbeđenje pouzdanosti; ~, do-
uble sampling - plan duplog uzi-
manja uzoraka; ~, factorial -
plan faktornog opita, faktorni plan;
~, fixed-samole-size sampling -
plan uzimanjUruzorka (za kontrolu)
pri postojanoj veličini uzorka; ~,
fixed-time-testing - plan ispi-
tivanja proizvoda u određeno vreme
(ili za određeno vreme); ~, frac-
tion defective sampling - plan
uzimanja uzoraka za kontrolu uzi-
majući u obzir frakciju proizvoda sa
nedostacima; ~, frequent-sample
- plan kontrole sa čestim uzimanjem
uzoraka; ~, graphic sampling -
grafički plan uzimanja uzoraka; ~,
group - plan grupe, grupni plan;
~, improved - poboljšani (do-
terani) plan; ~, incentive - plan
nagrađivanja; ~, inspection -
plan kontrole (za prijem); ~,
item-by-item inspection - plan
kontrole za prijem stavke po stavke;
~, large-sample — plan kontrole
na većem uzorku; ~, life-test -
plan za ispitivanje za dugotrajnost
(vek trajanja); ~, lot acceptance -
plan za kontrolu za prijem partija;
~, lot-by-lot sampling - plan
za uzimanje uzoraka (za kontrolu)
partije po partije; ~, lot template
- plan prijema prema šablonu; ~,
maintenance support - plan za
obezbeđenje održavanja; ~, ma-
nagement - plan organizacije; ~,
multiple sampling - plan više-
kratnog uzimanja uzorka za pro-
veru; ~, nonparametric samp-
ling - plan neparametrijskog uzi-
manja uzoraka; ~, normal samp-
ling - plan normalnog uzimanja
uzoraka; ~, preliminary techni-
cal development - plan prelimi-
narnog tehničkog razvoja; preli-
minarni plan tehničkog razvoja; ~,
process acceptance - plan za
prijem procesa; ~, process cont-
rol - plan za kontrolu procesa; ~,
product assurance - plan za
obezbeđenje proizvoda; plan za
obezbeđenje kvaliteta proizvoda; ~,
qualification - plan prve kontrole;
plan 1012
plan kontrole prve partije ili prvog
proizvoda; ~, quality-and-relia-
bility - plan za obezbedenje kva-
liteta i pouzdanosti; ~, quality as-
surance - plan za obezbedenje
kvaliteta; ~, quality rating - plan
za deklarisanje kvaliteta; ~, re-
duced sampling - plan za sma-
njenje uzimanja uzorka; ~, relia-
bility demonstration - plan za
prikazivanje pouzdanosti; ~, relia-
bility engineering - plan teh-
ničkog obezbedenja pouzdanosti;
~, reliability evalution - plan za
procenjivanje pouzdanosti; ~, re-
liability qualification - plan za
kvalifikovanje pouzdanosti; ~, re-
liability sampling - plan za kon-
trolu pouzdanosti uzimanjem uzo-
raka ; ~, reliability testing - plan
za ispitivanje pouzdanosti; ~, re-
liable life - plan korišćenja bez
problema; ~, repair-and-main-
tenance - plan popravki i održa-
vanja; ~, replacement - plan
zamena; ~, R/M v. repair-and-
- maintenance plan; ~, sample -
plan uzimanja uzorka, plan oda-
biranja proizvoda; ~, sampling -
plan uzimanja uzorka za pro veru;
~, sequential life test - plan
redosleda ispitivanja za vek tra-
janja; ~, sequential sampling -
plan redoslednog uzimanja uzorka;
~, single sampling - plan uzi-
manja jednog uzorka; ~, skip-
-lot sampling v. reduced samp-
ling plan; ~, standard test -
plan standardnog inspitivanja; ~,
supplier quality assurance -
plan za obezbedenje superkvaliteta;
~, survey - plan praćenja; ~,
system development - plan raz-
voja sistema; ~, system package
- plan ukomponovanja sistema; ~,
technical development - plan
tehničkog razvoja; ~, ten-percent
sampling - plan desetoprocentnog
uzimanja uzorka za kontrolu; ~,
test - plan testa, plan ispitivanja;
~, tightened sampling - plan
strožeg uzimanja uzorka; ~, unique
sampling - plan jednokratnog uzi-
manja uzorka; ~, variables (sam-
point
pling) - plan uzimanja uzorka pro-
menljivih; plan kontrole uzima-
njem uzoraka prema oznakama kva-
liteta
plane - ravan; ~ of rupture - ra-
van prekida (razaranja)
planning - planiranje, projektovanje;
~, advanced - poodmaklo pla-
niranje, perspektivno planiranje; ~,
business - planiranje poslova; ~,
capacity - planiranje kapaciteta;
~, inspection - planiranje kont-
role; ~, management - planiranje
upravljanja; ~ of experiments -
planiranje eksperimenata; ~, pro-
duction - planiranje proizvoda; ~,
project - planiranje radova na
projektu; ~, quality - planiranje
nivoa kvaliteta; ~, repair - pla-
niranje popravki
plant - fabrika, pogon, ustanova,
radionica, postrojenje, proizvodna
oprema; ~, experimental - eks-
perimentalna fabrika; ~, jobbing
- remontna radionica; ~, pilot -
poluindustrijsko postrojenje
plant-manufactured - fabričke iz-
rade
plate - ploča, tablica
plot - graf, grafikon, dijagram, šema,
plan; praviti grafikon
plotting - nanošenje podataka u gra-
fikon, izrada krivih, ucrtavanje kri-
vih
point - t a č k a , momenat (vremena),
mesto; ~, breaking(-down) -
tačka prekida (kidanja), tačka kvara
(loma); ~, check (control) -
kontrolna tačka, momenat kontrole;
~, critical - kritična tačka; ~,
design - proračunska tačka; ~,
initial - početna tačka; ~, inspec-
tion - tačka kontrole; ~, main-
tenance - tačka održavanja; ~,
measurement - tačka merenja; ~
of facture - tačka preloma; ~ of
regeneration - momenat regene-
racije; ~, operating - operativna
(radna) tačka; ~, probability -
tačka verovatnoće (na grafu); ~,
reference - referentna tačka, po-
četna tačka; ~, representative -
reprezentativna tačka; ~, sample
- mesto uzorkovanja, tačka izbora;
point 1013
~, selling - tačka prodaje (na
dijagramu poslovanja); ~,servicing
- tačka servisirani a (opsluživanja);
~, set - data tačka, izabrana (od-
ređena) tačka; ~, terminal -
krajnja tačka; ~, upper signifi-
cance - gornja tačka značaja, tačka
gornjeg značaja; ~, working -
radna tačka
policy - politika, strategija, metodika,
pravilo; ~, design - metodika
projektovanja; ~, inspection -
pravila (politika) kontrole za prijem;
~, maintenance - pravila održa-
vanja, politika održavanja; ~, orde-
ring - politika naručivanja; ~,
renewal - politika obnove; ~,
repair - politika obnove; ~, repla-
cement - politika zamene; ~,
replenishment - politika popu-
njavanja zaliha (dopune); ~, res-
tocking - politika ponovnog stva-
ranja zaliha; ~, stocking - poli-
tika stvaranja zaliha; ~, war-
ranty - politika jemstva, garanto-
vana obaveza
pool - rezerva, zaliha (npr. delova),
depo; objediniti
pooling - objedinjenje, grupisanje,
objedinjavajući
population - populacija, sveukupnost,
ljudstvo
portion - deo, obrok, podeliti, raz-
deliti, deliti (na porcije)
position - položaj, mesto postavljanja,
pozicija
positioning - stavljanje na mesto,
postavljanje
positive - pozitivan, veran
positive-acting - pozitivno delujući
possibility of error - mogućnost
(nastajanja) greške
post-test - nakon ispitivanja, posle
testiranja (testa)
postulate - postulat, postulisati
power - stepen, snaga, jačina, sila
powerful - snažan
practical - praktičan, realan, stvaran
practice - praksa, iskustvo, postupak;
~, routine - rutinski postupak; ~,
safe - tehnika bezbednosti; ~,
standard - standardni postupak
preageing - predstarenje, veštačko
starenje
preproved
precaution - predostrožnost, mera
predostrožnosti; ~, safety - mera
bezbednosti; ~, storage - postupak
za lagerovanje, pravila uskladištenja
precede - prethođenje, prethoditi
precheck - pretkontrola, prethodna
provera
precision - preciznost, stepen (mera)
tačnosti, tačnost; ~ of estimate -
tačnost procene
predecessor - prethodnik, prethodni
događaj
predesign - prethodni proračun,
pretprojekt
predictable - predvidiv, predskaziv,
koji se može predskazati
prediction - predskazanje, prognoza,
prognoziranje; ~, approximate -
približna prognoza; ~, exact -
precizna prognoza, egzaktno pred-
skazanje; ~, performance - prog-
noza performanse; ~, statistical -
statistička prognoza; ~, to make
theoretical - dati teoretsku prog-
nozu
predictor - nezavisna promenljiva
(varijabila), uređaj za prognoziranje
preemption - ranija kupovina (na-
bavka), preče pravo, prekid opslu-
živanja
preemptive - sa prečim pravom,
koji prekida opsluživanje (o prio-
ritetu)
preevaluate - prethodno oceniti
preexamination - prethodno ispi-
tivanje
premature - prevremen
premium - prvorazredni, prve klase,
višeg kvaliteta, premija, ažija, visak
preparation - priprema, prethodna
obrada; ~, maintenance - pri-
prema za održavanje, priprema odr-
žavanja; ~, method - razrada
metode; priprema metode; ~ re-
port - priprema izveštaja; ~,
sample - priprema uzorka
preproduction - pretproizvodnja,
opitna serija
preprototype - prototip za ispiti-
vanja
preproved - prethodno ispitan (pro-
veren)
presentation
presentation - prikaz, predstavljanje,
prezentiranje; ~, data - prezen-
tiranje podataka; ~, tabular -
tabelarni prikaz
preserving - konzerviranje, zašti-
ćivanje, zaštita
pressure - pritisak, sila na jedinicu
površine; ~, air - vazdušni pri-
tisak, atmosferski pritisak; ~, al-
lowable - dozvoljeni pritisak; ~,
barometric - barometarski pri-
tisak; ~, boiler - pritisak u ka-
zanu; ~, capillary - kapilarni
pritisak; ~, collapsing - razorni
pritisak; ~, constant - ujednačeni
pritisak; ~, critical - kritični
pritisak; ~, diagram - dijagram
pritiska; ~, discharge - ulazni
pritisak; ~, dinamic - dinamički
pritisak; ~, effective - efektivni
pritisak; ~, entrance - ulazni
pritisak; ~, forged part - matri-
cirani otkivak; ~, forging - matri-
cirani otkivak; ~, lubrication -
prinudno podmazivanje; ~, main-
tenance valve - ventil za regulaciju
pritiska; ~, measurement - mc-
renje pritiska; ~, meter - mano-
metar ; ~ of steam - mapon pare;
~, operated - pneumatski pri-
tisak; ~, peak - maksimalni pri-
tisak; ~, propagation - rasprosti-
ranje pritiska; ~, reducing trans-
former - redukcioni transformator;
~, release valve - redukcioni
ventil; ~, relief valve - sigurnosni
ventil; ~, resonance - rezonanca
napona; ~, return - protivpri-
tisak; ~, ring - zaptivni prsten;
~, roller - gornji valjak (valjao-
nica); ~, sensitive - samolepljiv,
osetljiv na pritisak; ~, sensitive
adhesive - lepak; ~, sensitive
adhesive film - samolepljiva folija
za kasiranje; ~, sensitive switch
- membranski preklopnik; ~, se-
quence valve - kompenzacioni
ventil; ~, thermometer - mano-
metarski termometar; ~, top v.
peak pressure
pretested - prethodno testiran (is-
pitan)
pretesting - prethodno testiranje
(ispitivanje)
1014 probability
prevention - zaštita, sprečavanje,
onemogućavanje; ~, accident -
zaštita od nesrećnih slučajeva; ~,
corrosion - zaštita od korozije; ~,
defects - sprečavanje (pojave) ne-
dostataka: ~, rust - sprečavanje
rde, zaštita od rdanja
preventive - preventiva, zaštitna
mera, preventivan, zaštitan
prime - prvoklasan, prve klase, bo-
ljeg kvaliteta
principle - princip, pravilo, zakon,
osnova; ~ s of design - principi
projektovanja. osnove konstruisanja;
~, action - princip akcije (dejstva);
~, functional - funkcionalni prin-
cip, pravilo grupisania delova; ~ .
operating - operativni princip;
princip delovanja
priorit y - prioritet, preimućstvo; ~ .
absolute - apsolutni prioritet; ~ ,
dynamic - dinamički prioritet; <•>-.
first - prvi prioritet; ~, high -
visoki prioritet: ~, lower - niži
prioritet; ~, preemptive - prio-
ritet prekida opsluživanja; ~, re-
lative - relativni prioritet: -<-,
repair - prioritet popravki; ~,
State - prioriiOt stanja, prioritet
koji zavisi od stanja (^npr. sistema};
~, static - statički prioritet
probability - verovatnoca; ~, abso-
lute - apsolutna verovatnoca; ~,
additive - aditivna verovatnoca; •»-
a posteriori — aposteriorna vero-
vatnoca; ~ a priori - apriorna
- verovatnoca; ~, balking - vero-
vatnoca neprisajedinjenja sa sre-
dinom; ~, binomial - verovat-
noca binomne raspodele; ~, break-
-even - verovatnoca rada bez gu-
bitka; ~, busy-period - verovat-
noca pojave intervala zauzetosti; ~,
completely additive - potpuno
aditivna verovatnoca; ~, compo-
site - složena (potpuna) verovatnoca;
~, conditional - uslovna verovat-
noca; ~, cumulative - kumula-
tivna verovatnoca; ~, detection -
verovatnoca utvrđivanja (otkrivanja'):
~, deterioration - verovatnoca
pogoršavanja: ~, drift-failure -
verovatnoca pojave postepenog
kvara; ~, empirical - empirijska
probability 1015
verovatnoca; ~, equal - jednaka
verovatnoca; ~, estimating - oce-
njujuća verovatnoca; ~, event -
verovatnoca pojave događaja (u
direktnom roku); ~, existence -
verovatnoca egzistencije, apriorna
verovatnoca; ~, failure - vero-
vatnoca pojave kvara (otkazivanja);
~, failure detection - verovatnoca
otkrivanja kvara; ~, failure-free
mission - verovatnoca rada bez
kvarova; ~, false-alarm - ve-
rovatnoca lažne uzbune; ~, ge-
neral - opšta verovatnoca; ~,
guaranteed - garantovana vero-
vatnoca; ~, idleness - verovat-
noca odsustva naloga za rad; ~
in all - najverovatnije, po opštoj
verovatnoći; ~, inverse - im'erzna
verovatnoca, aposteriorna verovat-
noca; ~, limiting transition -
granična verovatnoca prelaza, ve-
rovatnoca ograničenja prelaza; local
~ of failure - lokalna verovatnoca
kvara; ~, loss - verovatnoca gu-
bitka; ~, malfunction - verovat-
noca pogrešnog funkcionisanja, ve-
rovatnoca narušavanja normalnog
rada; ~, marginal - marginalna
(bezuslovna) verovatnoca; ~, ma-
ximum - maksimalna verovatnoca;
~, mission survival - verovatnoca
izvršavanja zadataka; ~, nonne-
gative - nenegativna (neodrečna)
verovatnoca; ~, nonzero - nenulta
(krajnja) verovatnoca; ~, normal
- normalna verovatnoca; ~, nor-
med - normirana verovatnoca; ~,
occupation - verovatnoca zauze-
tosti; ~ of acceptance - ve-
rovatnoca prijema; ~ of accepting
a false hypothesis - verovatnoca
prihvatanja lažne hipoteze; ~ of
accepting a bad lot - verovat-
noca prijema rđave partije; ~ of
accepting a good lot - verovat-
noca prijema dobre partije; ~ of
availability - verovatnoca (mo-
gućnost) nabavke; ~ of complete
loss - verovatnoca potpunog gu-
bitka; ~ of correct use - ve-
rovatnoca pravilne upotrebe; ~ of
customer loss - verovatnoca gub-
ljenja kupca; ~ of defect - ve-
probability
rovatnoca nedostataka; ~ of de-
gradation - verovatnoca pogorša-
vanja svojstava; ~ of discovering
(of finding) trouble - verovatnoca
otkrivanja (iznalaženja) problema;
~ of large deviations - verovat-
noca velikih odstupanja; ~ of
looking for trouble - verovatnoca
traženja problema; ~ of meeting
scheduled date - verovatnoca
ispunjenja obaveza do planiranog
roka (datuma); ~ of no-arrivals -
verovatnoca neprispevanja naloga;
~ of no-failure - verovatnoca rada
bez kvarova; ~ of not finding
trouble - verovatnoca neiznalaženja
problema; ~ of not looking for
trouble - verovatnoca netraženja
problema; ~ of obsolence - ve-
rovatnoca zastarevanja; ~ of oc-
cur ence-verovatnoca pojave; ~ of
partial loss - verovatnoca deli-
mičnog gubitka; ~ of readiness
- verovatnoca spremnosti (za rad);
~ of refusal - verovatnoca odbi-
janja; ~ of rejecting a bad lot -
verovatnoca škartiranja rđave par-
tije; ~ of rejecting a good lot -
- verovatnoca škartiranja dobre
partije ~ of rejection - verovat-
noca škartiranja (odbijanja); ~ of
reliability demonstration - ve-
rovatnoca prikazivanja pouzdanosti;
~ of renewal - verovatnoca obnav-
ljanja; ~ of replacement - ve-
rovatnoca zamene; ~ of reworking
- verovatnoca ponovne obrade; ~
of success (of successful opera-
tion) - verovatnoca uspeha( us-
pešne operacije); ~, on-line -
verovatnoca radnog stanja; ~, one-
-dimensional - jedrodimenziona
verovatnoca; ~, posterior - poste-
riorna verovatnoca; ~, queue-
-length - verovatnoca veličine reda
(čekanja) u uslovima određenog
broja naloga; ~, reliability - ve-
rovatnoca rada bez kvarova; ~,
remote - mala verovatnoca; ~,
shortage - verovatnoca nedostatka,
verovatnoca deficitarnosti; ~, spe-
cified - specificirana (data) vero-
vatnoca; ~, state - verovatnoca
stanja; ~, stationary transition
probability 1016 procedure procedure 1017 process

stacionarna verovatnoća prelaza; ~,
steady-state - određeni značaj
verovatnoće, verovatnoća neprome-
njenog (postojanog) stanja; ~, stoc-
kout - veiovatnoća nedostatka (de-
ficitarnosti); ~, survival - vero-
vatnoća rada bez kvarova; ~,
system success (system survival)
- verovatnoća uspeha sistema (ops-
tanka sistema); ~, tail - verovat-
noća većih odstupanja; ~, total -
ukupna verovatnoća; ~, transition
- verovatnoća prelaska; ~, true r-
prava verovatnoća, stvarni značaj
verovatnoće; ~, unity - jedinična
verovatnoća; ~, wear-out - ve-
rovatnoća habanja (istiranja, istro-
šenosti); ~, zero - nulta verovat-
noća
probe - proba; etalon, ispitivati,
isprobati, probati, pokušati
problem - problem, zadatak; ~,
check - problem kontrole (provere);
~, control - problem kontrole; ~,
decision - problem odluke; de-
cision ~ under certainty - prob-
lem donošenja odluke u uslovima
izvesnosti; decision ~ under
uncertainty - problem donošenja
odluke u uslovima neizvesnosti;
~, drift - problem kolebanja (npr.
skazaljke), problem pogoršavanja
svojstava; ~, estimation - prob-
lem procene; ~, forecasting -
problem prognoziranja; ~, in-
ference - problem statističkog iz-
voda; ~, inventory - problem
inventara, problem rukovanja (kont-
role) zalihama; ~, maintenance -
problem održavanja; ~, manage-
ment - problem upravljanja; ~,
max(imization) - problem maksi-
mizacije; ~, min(imization) -
problem minimizacije; ~, multi-
decision - problem statističkog
izvoda ukoliko ima nekoliko alter-
nativnih rešenja ili hipoteza; prob-
lem složene odluke; ~, optimi-
zation - problem optimizacije; ~,
overhaul - problem generalnog
remonta; ~, prediction - problem
predskazivanja (prognoziranja); ~,
production - problem proizvodnje;
~, quality - problem kvaliteta; ~,
queueing - problem masovnog
opsluživanja; ~, search - problem
traženja; ~, servicing - problem
servisiranja; ~, statistical - sta-
tistički problem
procedure - procedura, metodika,
tehnika, operacija, tehnološka ope-
racija, postupak; ~, abort - pro-
mašena (neuspela) operacija (pro-
cedura); ~, acceptance - pro-
cedura prijema; ~, acceptance
test - procedura ispitivanja za
prijem; ~, antithetical) - anti-
tetička procedura (kod odabiranja
po redu); ~, apportionment -
procedura raspodele;.~, assembly
- procedura montaže; ~, audit -
procedura provere; ~, Bayesian -
bajesovska procedura; ~, burn-in
- postupak ugrađivanja (elemenata);
~, cannibalization - tehnika pri-
mene ispravnih delova neispravnog
uređaja za popravku drugih ure-
đaja; ~, checking - procedura
provere; ~, cleaning - postupak
čišćenja; ~, control - kontrolni
postupak; ~, data-handling -
proces obrade podataka; ~, de-
sign - procedura projektovanja; ~,
detailed check-out - procedura
detaljne provere; ~, emergency -
procedura u slučaju hitnosti (kvara
ili druge situacije); ~, empirical -
empirijska procedura; ~, equip-
ment operating - tehnika (pro-
cedura) korišćenja opreme; ~,
error cause removal - postupak
za uklanjanje uslova (razloga) nas-
tajanja greške; ~, estabilished -
ustanovljena procedura; ~, esti-
mation - procedura (metodika)
procenjivanja; ~, experimental -
eksperimentalna procedura; ~, fa-
brication - tehnološki proces, teh-
nika izrade; ~, fail-safe test -
postupak ispitivanja mogućnosti rada
sistema kod oštećenja pojedinih ele-
menata; ~, fault isolation - pro-
cedura izolovanja grešaka; ~, func-
tional test - procedura za test
funkcionalnosti; ~, incoming- in-
spection - postupak kontrole pris-
pelih proizvoda; ~, inspection -
postupak kontrole za prijem; ~,
iteration - procedura iteracije; ~,
laboratory - laboratorijski pos-
tupak; ~p least-squares - me-
toda najmanjih kvadrata; ~, life-
-test - procedura ispitivanja veka
trajanja; ~, longevity evaluation
- metodika procena dugovečnosti; ~,
maintenance - procedura održava-
nja; ~, maximum-likelihood - me-
toda maksimalne verovatnoće; ~,
nondestructive inspection - me-
toda ispitivanja bez razaranja; ~, process - proces, tehnološka metoda,
nonreplacement (test) - postupak
ispitivanja bez zamene; ~, ope-
rating - način korišćenja, režim
rada; ~, optimization - procedura
optimizacije; ~, optimum chec-
king - procedura optimalnih prove-
ravanja; ~, parts recall - proce-
dura vraćanja delova (za ispitivanje);
~, periodic checking - procedura
periodične provere; ~, prediction
- procedura predskazanja (prog-
noze); ~, randomized - rando-
mizirana (uproizvoljena) procedura;
~, remedial - procedura ukla-
njanja neispravnosti; ~, repair -
procedura popravke (remonta); ~,
replacement (test) - procedura
zamene (sa ispitivanjem); ~, ro-
bust test - gruba procedura is-
pitivanja; ~, safety - pravila teh-
nike bezbednosti; ~, sampling -
procedura uzimanja uzoraka; ~,
screening - procedura provere; ~,
selection - procedura selekcioni-
sanja; ~, sequential - uzastopna
procedura; ~, sequential chec-
king - procedura uzastopne kont-
role; ~, service - procedura ser-
visa; poredak opsluživanja; ~,
spot-check - procedura mestimične
kontrole; ~, standard inspection
- procedura standardne kontrole,
standardna metoda kontrole; ~,
standardized - standardizovana
procedura; ~ ; standard opera-
ting - standardni režim tada; ~,
standard test - procedura stan-
dardnog testa, standardna metoda
ispitivanja; ~, statistical - sta-
tistička procedura; ~, system test
- procedura ispitivanja sistema; |
~, test - procedura testa, metoda is- I logical - tehnološki proces; ~,
pitivanja; ~, trial-and-error -
metoda pokušaja i grešaka; ~,
truncated sequential - prekra-
ćena uzastopna procedura; ~, type
test - procedura tipskih (perio-
dičnih) ispitivanja; ~, uniform
test - unificirana procedura ispi-
tivanja; ~, updating - proces
ažuriranja (podataka), proceduia do-
terivanja; ~, warning - postupak
opomene
tehnološki proces, metoda; ~, age-
- dependent - proces zavisan od
starosti (vremena); ~, ageing -
proces starenja; ~, batch - proces
grupisanja, grupni proces; ~, cont-
rolled - kontrolisani proces; ~,
debugging - proces traženja i ukla-
njanja neispravnosti (grešaka); ~,
deterioration - proces pogorša-
vanja svojstava; ~, engineering -
tehnološki pioces; ~, estimation -
proces ocenjivanja (procenjivanja);
~, general - opšti proces; ~,
growth - proces rasta; ~ in cont-
rol - proces kontrole; ~, inde-
pendent - nezavisan proces; ~,
industrial - industrijski proces;
~, inspection - proces kontrole
(prijema); ~, irreversible - ire-
verzibilni proces; ~, manufactu-
ring v. production process; ~,
measurable - izmeriv proces; ~,
memoryless - proces bez posie-
dejstva; ~, mixed - proces me-
šanog tipa; ~, optimum - opti-
malni proces; ~ out of control -
neregulišući pioces, proces izvan
kontrole; ~, pilot - poluindustrijski
proces; ~, probability - verovatni
(slučajni, stohaistički) proces; ~,
production - proces proizvodnje,
proizvodni proces; ~, renewal -
proces obnavljanja (obnove); ~,
repair - proces popravke; ~,
replacement - proces zamene; ~,
replenishment - proces nadokna-
đivanja (nadomeštanja, popunja-
vanja) zaliha; ~, reversible -
reverzibilni proces; ~, service -
proces opsluživanja; ~, stationary
- stacionarni proces; ~, techno-
process 1018 production production 1019 propejrt/y

unacceptable - neprihvatljiv pro-
ces; ~, uncontrolled - nekontro-
lisani proces; ~, under statistical
control - proces pod statističkim
upravljanjem (statističkom kontro-
lom); ~, with aftereffect - proces
sa posledejstvom (zakasnelim efek-
tom); ~, without aftereffect -
proces bez posledejstva (zakasnelog
efekta)
pr ocessability - tehnologičnost, mo-
gućnost prerade
processing - prerada, obrada; , da proizvodi samo određena firma;
direct - direktna obrada; ~, in-
-line - operativna obrada; ~, off-
-line - autonomna obrada; ~,
on-line - neautonomna obrada
processor - procesor (najvažniji deo
kompjutera); obrađivač
procurement - nabavka, dobijanje,
dobavljanje
prod ucibility - proizvodnost, mo-
gućnost proizvodnje; ~, optimum
- optimalna proizvodnost
product - proizvod, produkt, re-
zultat, delo; ~, acceptable - prih-
vatljiv proizvod (odgovara tehnič-
kim uslovima); ~, accepted - prim-
ljeni proizvod; ~, ancilary - po-
moćni proizvod; ~, borderline -
proizvod sa svojstvima na granici;
~, complete - potpun (gotov)
proizvod; ~, conforming v. ac-
ceptable product; ~, end (final)
- finalni (krajnji) proizvod; ~,
finished - dovršen (gotov) pro-
izvod; ~, fully tolled - proizvod
potpuno mašinski izrađen; ~, fully
tooled - proizvod potpuno mašinski
izrađen; ~, high-quality - pro-
izvod visokog kvaliteta; ~, high-
-reliability - proizvod sa svojst-
vom visoke pouzdanosti; ~, ho-
mogeneous - homogeni proizvod;
~, incompletely engineered - ne-
potpuno obrađeni deo; ~, inter-
mediate - poluproizvod, interme-
dijer; ~, made-to-order - pro-
izvod izrađen po narudžbini; ~,
marginal physical - proizvod sa
marginalnim fizičkim svojstvima;
~, moving - proizvod proveren
od kontrole i odobren; ~, multiple-
-use - proizvod za višestruku upot-
rebu; ~, NATO unified - proiz-
vod unificiran od strane NATO-a;
~, nonconforming v. unaccep-
table product; ~. nonstandard
v. off-standard product; ~,
obsolescent - zastareo proizvod;
~, off standard.- nestandardni
proizvod; ~, off-test - proizvod
koji nije prošao test (ispitivanje);
~, prime - primarni (osnovni)
proizvod; ~, proprietary - zaš-
tićeni proizvod, proizvod koji može
~, purchased - kupljeni proizvod;
~, purified - očišćeni proizvod;
~, qualified v. acceptable pro-
duct; ~, ready-made - gotov
proizvod; ~, rejected - škarti-
rani proizvod; ~, related - srodni
proizvod; ~, satisfactory - za-
dovoljavajući proizvod; ~, semi-
finished (semimanufactured) ~
poluproizvod; ~, semistandard -
proizvod koji ne odgovara u svemu
standardu, polustandardni proizvod;
~, single-use - proizvod za jedno-
kratnu obradu; ~, straight -
proizvod bez primesa; čist proiz-
vod; ~, superior - superiorniji
proizvod; ~, unacceptable - ne-
prihvatljiv proizvod (ne odgovara
specifikaciji); ~, standard(ized) -
standardizovani proizvod; ~, uni-
fied - unificirani proizvod; ~,
uniform - jednoobrazni proizvod;
~, unreliable - nesiguran pro-
izvod; ~, unsalable - proizvod
koji nema prođe (ne prodaje se);
~, unsatisfactory - nezadovolja-
vajući proizvod; ~, useless - ne-
korisan proizvod; ~, waste -
otpadni proizvod
productibility - pogodnost za pro-
izvodnju
production - proizvodnja, proizvod;
izrada; produkcija; ~, batch(ed-
-flow) - proizvodnja u šaržama
(u partijama); ~, controlled -
kontrolisana proizvodnja; ~, de-
fective - proizvodnja sa greš-
kama; ~, estimated - proce-
njena proizvodnja; ~, full(-scale)
- serijska proizvodnja, puna pro-
izvodnja; ~, gross - masovna
proizvodnja; ~, high-run - pro-
izvodnja u velikim serijama; ~,
high-volume - proizvodnja u ve-
likom obimu (masovna proizvodnja);
~, in-line - proizvodnja na liniji
(protočna proizvodnja); ~, inter-
mittent - proizvodnja sa preki-
dima; ~, jobbing - proizvodnja
u partijama (proizvodnja na slo-
bodnim kapacitetima, uz plaćanje,
za drugu firmu); ~, job-order -
proizvodnja u partijama po po-
rudžbini; ~, large-lot - proiz-
vodnja u velikim lotovima (se-
rijama); ~, limited - ograničena
proizvodnja; ~, line - proizvodnja
na liniji; ~, lot - proizvodnja u
lotovima (u partijama ili serijama);
~, mass - masovna proizvodnja;
~, multiple - raznovrsna proiz-
vodnja; ~, nonstandard - nestan-
dardna proizvodnja; ~, piece-
(-work) - proizvodnja na komad;
~, pilot - poluindustrijska proiz-
vodnja; ~, quality-quantity -
masovna proizvodnja kvalitetnih
proizvoda; ~, quantity - proiz-
vodnja kvantiteta, masovna pro-
izvodnja; ~, rejected - škartirana
proizvodnja
proficiency - umešnort, spretnost;
~, maintenance - spretnost odr-
žavanja
profile - profil, kontura, oblik
profitability - rentabilnost, unos-
nost
program - program, načela; ~,
accelerated development - prog-
ram ubrzanog razvoja; ~, ad hoc -
ad hoc program, specijalni program;
~, allocation - program raspodele
resursa; ~, control - program
kontrole; ~, decision - program
donošenja odluke; ~, develop-
ment - program razvoja; ~,
diagnostic - dijagnostički prog-
ram ; ~, evaluation - program oce-
njivanja; ~, inspection - program
provere (inspekcije); ~, mainte-
nance - program održavanja; ~,
optimum - optimalni program; ~,
pilot - eksperimentalni program;
~, production - program proiz-
vodnje; ~, quality-monitoring -
program kontrole kvaliteta; ~,
repair-and-maintenance - prog-
ram popravki i održavanja; ~,
safety - program bezbednosti; ~,
standardization - program stan-
dardizacije; ~, surveillance -
program praćenja
programmable - programiriv, koji
se može programirati
programming - programiranje, pro-
gramirajući
project - projekt, plan, tema, rad,
projektovati, planirati; ~, develop-
ment - projekt razvoja; ~, final -
finalni projekt; ~, high-reliability
- projekt visoke pouzdanosti; ~,
special - specijalni projekt; ~,
standard - standardni projekt
projection - projekcija, prikazivanje,
projektiranje, planiranje
projectization - rad na projekju
project-oriented - orijentisan na
projekt, projektno orijentisan
proof - dokaz, proba, provera; ot-
poran, nepropustiv; ~, corroding
- nerđajući; ~, design - provera
konstrukcije; ~, maintenance -
bez potrebe za održavanjem; pro-
vera u toku korišćenja; ~, product
- ispitivanje proizvoda
proofing - ispitivanje, dokazivanje,
provera; dokazivanje nepropusti-
vosti; davanje svojstva nepropusti-
vosti
proofness - nepropustljivost, opor-
nost; ~, moisture-fungus - ot-
pornost na vlagu i plesan; ~,
shock - otpornost na šok
propagation of errors - širenje
grešaka, prenošenje (rasprostiranje)
grešaka
propert/y - svojstvo, kvalitet; ageing
~ ies - svojstva starenja; ~,
basic - osnovno svojstvo; chemi-
cal ~ ies - hemijska svojstva;
~, cold-resisting - svojstvo ot-
pornosti na mraz; creep-rupture
~ ies v. stress-rupture proper-
ties ; elevated-temperature ~
ies - svojstva (materijala) na po-
višenoj temperaturi; ~, environ-
mental - svojstvo u uslovima sre-
dine; fabrication ~ ies - svojstva
koja određuju tehnologiju proiz-
propert/y 1020
vodnje; svojstva izrade; fatigue
~ ies - svojstva zamora; fracture
~ies - svojstva loma, otpornost
razaranju; ~, heat-ageing - svoj-
stvo starenja pod dejstvom toplote;
high-temperature ~ ies - svoj-
stva na visokim temperaturama;
high-temperature mechanical ~
ies - mehanička svojstva na vi-
sokim temperaturama; hot ~ ies -
svojstva na visokim temperaturama;
~, intrinsic - unutrašnje svojstvo,
suštinsko svojstvo; long-term ~
ies - dugoročna (dugotrajna) svoj-
stva; low-temperature ~ ies -
svojstva na niskim temperaturama;
mechanical ~ ies - mehanička
svojstva; physical ~ ies - fi-
zička svojstva; ~, rustless - svoj-
stvo nerdanja; otpornost na koro-
ziju; ~, stainless - otpornost na
rdanje; ~, statistical - statis-
tičko svojstvo; ~, storage - svoj-
stvo pri lagerovanju; strenght ~
ies - svojstva čvrstoće; strength-
-weight ~ ies - svojstva zavisna
od čvrstoće i težine; stress-rupture
~ ies - svojstva otpornosti na is-
tezanje do kidanja; tailor-made
~ ies - svojstva postignuta na
zahtev; technological ~ ies -
tehnološka svojstva; tensile ~ ies
- svojstva pri istezanju; otpornost
na istezanje; thermal ~ ies -
termička svojstva; time-depen-
dent ~ ies - svojstva zavisna od
vremena; ~, undesirable - ne-
poželjno svojstvo; ~, wear-re-
sisting - otpornost na habanje
proportion - proporcija, udeo, od-
nos, razmer, deo; ~, average -
prosečan udeo; ~, sample - deo
(proporcija) uzorka
proposal - predlog, sugestija; ~,
contract change - predlog izmene
ugovora; ~, design change (engi-
neering change) - predlog o uno-
šenju izmene u konstrukciju; ~,
development - predlog razvoja
protection - zaštita, obezbedenje,
ograda, garancija; ~, anodic -
anodna zaštita; ~, area - zaštitna
zona, zona zaštite; ~, cathodic -
proving 1021 put
prove-out
katodna zaštita; ~, coating - proving - dokazivanje, dokazujući punishment - kazna, teški uslovi
zaštita (presvlakom) nanosom; ~, provision - uslov, provizija, opskrb- rada
complete - potpuna zaštita; ~, ljenje, snabdevanje, obezbedenje put - staviti, postaviti, izraziti, for-
complete cathodic - potpuna prožimate - najbliži, neposredan mulisati; to ~ back - vratiti,
katodna zaštita; ~, contact - pseudorandom - pseudoproizvoljni, odložiti; to ~ forward - izneti,
kontaktna zaštita; ~, corrosion - pseudoslučajan predložiti; to ~ into operation
zaštita protiv korozije; ~, cover - publication - publikacija, izdanje, (into use) - pustiti u rad; to ~ on
zaštitna kapa, zaštitna hauba; ~, objavljivanje test - staviti na ispit
dual - dvojna (kombinovana) zaš-
tita (nanos i katodna zaštita); ~,
earth(ing) - zaštitno uzemljenje;
~, electrolytic - elektrolitička
zaštita; ~, error - zaštita od
erozije; ~, error - sprečavanje
pogreške (greške); ~, full - pot-
puna (kompletna) zaštita; ~, gal-
vanic - galvanska zaštita; ~,
ground v. protection earth(ing);
•~, indoor - zaštita unutar pros-
torija; ~, initial - zaštita na
počektu, početna zaštita; ~, local
- mesna (lokalna) zaštita; ~, mec-
hanical - mehanička zaštita; ~
of inventors - patentna (prona-
lazačka) zaštita; ~, overall - pot-
puna zaštita; ~, overheating -
zaštita od pregrevanja; ~, over-
load (overpower) - zaštita od
preopterećenja; ~, overtempe-
rature - zaštita od pregrevanja; ~,
rust - zaštita od rđe; ~, sacri-
ficial - zaštita galvanskim ano-
dama; ~, chock - zaštita od šoka;
~, sole - osnovna zaštita; ~,
suit - zaštitno odelo; ~, tempo-
rary - vremenska zaštita; ~,
thermal - toplotna zaštita; ~,
vibration - zaštita od vibracija; 1
~, weather - zaštita od vremena
(atmosferskih uticaja)
protective - zaštitan, obezbedujući
prototype - prototip, obrazac, mo-
del; ~, developmental - model
razvoja, prototip razvoja; ~, ex-
perimental - eksperimentalni pro-
totip; ~, preproduction - maketa,
prototip pretproizvodnje; ~, pro-
duction - proizvodni prototip,
prototip proizvodnje
proved in service - dokazan u
upotrebi
prove-out - provera; ~, final -
finalna (krajnja) provera

Q čina; parametar; ~, batch - ve-
quad - elementarni kvadratni deo
qualification - kvalifikacija; pro-
vera; stručnost; ocena; ~, environ-
mental - kvalifikacija sredine; ~,
equipment - provera pogodnosti
opreme; ~, process - provera
procesa
qualify - kvalifikovati, oceniti, za-
dovoljiti
qualitative - kvalitativan
quality - kvalitet, vrsta; svojstvo,
osobina; klasa tačnosti; ~, ac-
ceptable - prihvatljiv kvalitet; ~,
average incoming - prošek ulaz-
nog kvaliteta; ~, average out-
going - prosečan kvalitet opreme;
~, bad - rđav kvalitet; ~, best -
najbolji kvalitet; ~, consistent -
postojani kvalitet; ~, contract -
kvalitet ugovoren ugovorom, ugo-
voreni kvalitet; ~, delivery - kva-
litet isporuke; ~, directly mea-
surable - direktno meriv (izmeriv)
kvalitet; ~, economic - eko-
nomski uslovljen (stepen, nivo)
kvaliteta; ~, enduring - izdrž-
ljivost, otpornost na habanje; ~,
equal in - istog kvaliteta; ~,
expected - očekivani kvalitet; ~,
fair average - prilično prosečan
kvalitet; ~, first - prva klasa; ~,
first-rate - prvorazredno svojstvo;
~, functional - funkcionalno svoj-
stvo; ~, good - dobar kvalitet; ~,
good marketable (good merc-
hantable) - dobar' komercijalni
quality
qualmation - automatsko određi-
quantile - kvantil
quantitative - kvantitativan
quantity - kvantitet, količina, veli-
kvalitet; kvalitet koji se dobro pro-
daje; ~, handling - kvalitet ru-
kovanja, tehnološko svojstvo; ~,
heat-resistant - kvalitet otporan
na toplom; ~, high - visoki kva-
litet; ~, immediate - neposredno
izmeriv kvalitet; ~, indifference -
kvalitet na kome je rizik potrebe
jednak riziku izrade; ~, inferior -
inferiorniji kvalitet, slabiji kvalitet;
~, inherent - inherentan kvalitet,
prisutan kvalitet datog proizvoda;
~, initial - početni kvalitet; ~,
keeping - kvalitet čuvanja; ~,
midspecification - srednji kva-
litet po specifikaciji; ~ of con-
formance - stepen zadovoljenja
uslova; ~ of design - kvalitet
konstrukcije; ~ of distribution -
kvalitet distribucije, svojstvo ras-
podele; ~ of item - kvalitet
proizvoda; ~ of manufacture -
kvalitet proizvodnje (izrade); ~
of sample - kvalitet uzorka; ~
of service - kvalitet servisa; kva-
litet opsluživanja; ~ of work -
kvalitet rada; ~, optimal (op-
timum) - optimalni kvalitet; ~,
outgoing - nivo izlaznog kvaliteta;
~, poor in - slabog kvaliteta; ~,
present - postojeći kvalitet, pri-
sutni kvalitet; ~, process average
- prosečni kvalitet (iz datog pio-
cesa); ~, production - kvalitet
proizvodnje; ~, shipped - otprem-
ljeni kvalitet; ~, standard -
1023
standardni kvalitet; ~, storage v.
keeping quality; ~, superior in
- superiornijeg kvaliteta; ~, techni-
cal - tehnički kvalitet; ~, to up-
grade the - povećati kvalitet; ~,
top - najbolji kvalitet; ~, uniform
- jednoobrazni kvalitet; ~, utili-
zation - kvalitet upotrebe; ~,
wearing - otpornost na habanje
vanje kvaliteta
ličina (količina) šarže; ~, chance -
slučajna veličina; ~, contracted -
ugovorena količina; ~, controlled
- kontrolisana veličina; ~, eco-
nomic batch - najekonomičnija
veličina partije; ~, economic ma-
nufacturing v. economic pro-
duction quantity; ~, economic
order - najekonomičnija veličina
porudžbine; ~, economic pro-
duction - najekonomičniji obim
proizvodnje; ~, economic purc-
hase - najekonomičnija količina
kupovine; ~, minimum cost -
najekonomičnija količina; količina
uz minimalne troškove; ~, obser-
ved - eksperimentalno ocenjena
veličina; ~, on-hand - količina
pri ruci (na raspolaganju); ~,
optimum batch - optimalna ve-
quotient
ličina partije; ~, optimum order
-optimalna veličina porudžbine; ~,
order - naručena količina, koli-
čina iz porudžbine; ~, produc-
tion - obim (količina) proizvodnje;
~, purchase - veličina kupovine;
~, run - količina proizvoda, ko-
ličina izrađena u toku jednog rad-
nog perioda (vremena); ~, write-
-off - količina za otpis
quantity-built - serijski izrađen
quantum - kvant, zbir, količina,
veličina, mera, iznos; ~ of output -
obim (mera, količina) proizvodnje;
~ of time - deo vremena
quartile - kvartil
quasi-range - kvaziraspon
quasi-redundancy - kvaziizlišnost
question - pitanje; sumnjati; ~,
closed-ended - pitanje na koje
je moguće dati jedinstveni (za-
jednički) odgovor
queue - red, niz, obrazovati red
queuee - zahtevi razvrstani po re-
dosledu
queueing - obrazovanje redova, če-
kanje na opsluživanje
quiescent - u mirovanju, neradeći,
koji ne radi
quieting - obezbeđenje bešumnog
rada
quotient - kvocijent; deo, udeo,
odnos, količinik; ~, critical -
kritični kvocijent; ~, extremal -
ekstremalni kvocijent

R raspoređivanje po važnosti
rack - stalak, stelaža, polica, postolje
radioexamination - radiografsko is-
pitivanje (ili kontrola), rendgeno-
skopija
radiograph - radiograf, rendgenski
snimak
radiography - radiografija
radiomateriology - rendgenska de-
fektoskopija
radioscopy - rendgenoskopija
radix - osnova, osnovni obim iz-
bora pri ispitivanju
ramp - izmena po zakonu linearnosti
(linearnom zakonu)
random - proizvoljan, slučajan, bez
reda
randomization - randomizacija; slu-
čajni položaj; ista mogućnost bi-
ranja bilo kog elementa
randomized - randomiziran
randomness - proizvoljnost, slu-
čajnost, bez poretka
range - raspon, širina, rastojanje,
dijapazon, kolebanje u određenim
granicama, sfera, oblast; ~, ac-
ceptable environmental - raspon
promene uslova sredine; ~, ac-
ceptable quality - raspon prih-
vatljivog kvaliteta; ~, average -
prosečan raspon; ~, capacity -
širina kapaciteta; ~, distribution
- raspon distribucije; ~, doubtful
- sumnjivi raspon (cd 1% do 5%
pouzdanosti); ~, economic batch
(economic lot) - raspon najeko-
nomičnije veličine partije (lota,
range 1025
dardized - standardizovani raspon;
~, studentized - studentizovani
raspon; ~, tabled - tablica ras-
pona; ~, tolerance - raspon to-
lerancije; ~, variation - raspon
promene; ~, wide - široki raspon;
~, working - radna širina, radni
raspon
rank - klasifikovati, rangirati, ure-
diti; rang, raspored (po značaju
itd.), klasifikacija
ranking - rangiranje, raspoređivanje,
raspoređujući; ~, criticality -
rate - brzina, obim, stepen, iznos,
cena, ocena, intenzitet; oceniti,
vrsta, klasa, klasifikovati; ~, abort
šarže); ~, effective - efektivan ras- - stepen promašaja, intenzitet kva-
pon, radni dijapazon, radni deo rova; ~, acceptable degradation
skale; ~, environmental - raspon - prihvatljiva brzina degradacije
promene uslova sredine; ~, error (pogoršanja); ~, acceptable fai-
- raspon greške; ~, interdecile - lure (acceptable hazard) - prih-
interdecijalno rastojanje; ~, inter- vatljiva brzina kvarova (opasnosti);
quartile - interkvartilno rastojanje; ~, acceptable malfunction -
~, inventory - raspon promene dozvoljena učestalost neispravnog
količine zaliha; ~, least signifi- funkcionisanja; ~, acceptance -
cant - interval najmanjeg značaja; brzina prijema, obim prijema; ~,
~, mean - srednji raspon; «-, acceptance failure - brzina kva-
moving - klizni raspon; ~, na- rova kod prijema; ~, accident -
tural tolerance - raspon prirodne učestalost nesrećnih slučajeva; ~,
tolerancije, prirodna oblast dozvo- accuracy - stepen preciznosti (tač-
ljenih veličina; ~ of application- nosti); ~, ageing - brzina sta-
oblast primene, raspon aplikacije; renja; ~, age-wear-specific fai-
~ of observation - širina pos- lure - učestalost kvarova koja za-
matranja; ~ of reliability - raspon visi od vremena upotrebe i stepena
pouzdanosti; ~ of use - oblast istrošenosti; ~, allocated failure
upotrebe; ~ of variability - - obim pronađenih kvarova; ~,
raspon promenljivosti; ~ of va- allocated repair - obim izvršenih
riable - raspon menjanja promen- (predviđenih) remonta; ~, anti-
ljive; ~, operaitng (operation) - cipated failure (application fai-
radni dijapazon, eksploatacioni ras- lure) - očekivani intenzitet pojave
pon; ~, process - širina procesa, kvarova (kvarova pri upotrebi);
oblast promene kvaliteta pri da- ~, arrival v. input rate; ~,
tom procesu proizvodnje; ~, rated attrition - stepen (brzina) usit-
- nominalni (deklarisani) raspon; njavanja; ~, catastrofic failure
~, reduced - smanjeni raspon; ~, - obim katastrofalnih kvarova; ~,
reproducibility - raspon repro- chance failure - učestalost slu-
duktivnosti; ~, safe - raspon bez- čajnih kvarova; ~, collective fai-
bednosti; ~, sample - odstojanje lure - opšta učestalost kvarova; ~,
uzoraka, raspon uzimanja uzoraka; component change - učestalost
~, semi-interquartile - polu- zamene komponenti; ~, compo-
kvartilno rastojanje; ~, signifi- nent failure - učestalost kvarova
cant - značajan raspon; ~, stan- (otkazivanja) komponenti; ~, con-
demnation - obim škarta; ~,
65 Rečnik
rate
constant - postojani obim, pos-
tojana brzina; ~, constant ser-
vice - obim postojane upotrebe; ~,
corrected - obim ispravljenih, broj
korigovanih; ~, corrosion - obim
(stepen) korozije; ~, cost - iznos
troškova; obim troškova (pri upot-
rebi); ~, crack propagation -
brzina širenja prskotine; ~, cu-
mulative failure - ukupna brzina
kvarova; ~, damage - obim štete,
stepen oštećenja; ~, decreasing
failure - opadajuća brzina (pojave)
kvarova; ~, degradation failure
- intenzitet (učestalost) postepenih
kvarova; ~, departure - obim
odstupanja, učestalost otpreme; ~,
downtime - stepen stanja; ~,
electronic operating failure -
učestalost kvarova u elektronskoj
aparaturi u toku rada; ~, error -
učestalost pojave grešaka; ~, fai-
lure - obim kvarova; ~, false
alarm - učestalost lažnih uzbuna;
~, fault - stepen (obim) greške,
učestalost kvarova; ~, field usage
failure - učestalost kvarova kod
upotrebe u spoljnim uslovima; ~,
general failure v. collective fai-
lure rate; ~, hazard - obim
(stepen) opasnosti; ~, in-com-
mission - stepen spremnosti (za
rad); ~, increasing failure -
povećana učestalost kvarova; ~,
initial failure - intenzitet početnih
kvarova; ~, input - intenzitet
ulaska (unošenja podataka); ~,
instantaneous failure - obim tre-
nutnog kvara; ~, interruption -
učestalost prekida; ~, inventory
carrying charge - troškovi dr-
žanja zaliha; ~, limiting failure -
granična učestalost kvarova; ~,
load - veličina (stepen) opterećenja;
~. maintenance (action) - stepen
održavanja; ~, malfunction -
učestalost neispravnog funkcioni-
sanja; ~, maximum repair -
maksimalna učestalost popravki (re-
monta); ~, mean failure - srednja
učestalost kvarova; ~, mean re-
pair - srednja učestalost popravki
(remonta); ~, memoryless fai-
lure (memoryless hazard) -
rate 1026
učestalost kvarova bez kasnijih pos-
ledica; ~, merit - indeks kva-
liteta; ~, mission success - in-
deks (stepen) uspešno obavljenih
zadataka; ~, monotone failure -
monotono promenljiv intenzitet kva-
rova; ~, nominal failure - no-
minalna učestalost kvarova; ~,
observed failure - uočena učes-
talost kvarova; ~, obsolence -
stepen zastarelosti; ~, occupance -
koeficijent zauzetosti; ~ of change
- brzina promene; ~ of deprecia-
tion - stepen amortizacije; ~ of
growth - brzina rasta; ~ of oc-
curence - brzina nastajanja (po-
javljivanja događaja;) ~ of output
- obim izlaza; ~ of rise - stepen
porasta (povećanja), stepen • pe-
njanja krive; ~ of use - stepen
primene (upotrebe); ~, optimum
failure - optimalna učestalost kva-
rova; ~, overflow - stepen (obim)
preliva (broj cifara u prikazu posle
neke matematičke radnje); ~, pre-
ventive maintenance - obim pre-
ventivnog održavanja; ~, proba-
bility - stepen verovatnoće; ~,
production - stepen proizvodnje,
obim proizvodnje; ~, ready -
stepen spremnosti, obim gotovih
proizvoda; ~, redundancy - obim
suvišnosti; ~, reject - obim (ste-
pen) škartova (škartiranja); ~, re-
jectable hazard - učestalost kva-
rova .na kojoj postoji opasnost od-
bacivanja; ~, rejection v. reject
rate; ~, removal - učestalost
zamene delova; ~, renewal -
učestalost obnavljanja; ~, repair -
učestalost popravki; ~, replace-
ment - učestalost zamena; ~,
resource expenditure - brzina
utroška (rashodovanja) resursa; ~,
restorability - stepen mogućnosti
vraćanja u prethodno stanje; ~,
rusting v. corrosion rate; obim
(stepen) rđanja; ~, sample (samp-
ling) - učestalost uzimanja uzoraka;
~, scrape - obim otpisivanja; ste- ratio - odnos, proporcija, stepen,
pen otpada; ~, service - obim
servisa, učestalost opsluživanja; ~,
shortage - obim (stepen) defici-
tarnosti (nedostatka na tržištu); ~, i
rated
specified - dati (specificirani) ste-
pen (ili obim); ~, standard fai-
lure - standardna učestalost kva-
rova; ~, stock depletion - obim
rashodovanih zaliha; ~, stoppage
- intenzitet zaustavljanja (prestanka
rada); ~, storage - obim zaliha;
~, storage failure - stepen (ili
učestalost, obim) kvarova kod uskla-
dištenja; ~, structure failure -
stepen otkazivanja strukture; ~,
survival - stepen rada bez kvarova;
~, target (optimum) failure -
zadata optimalna učestalost kva-
rova; ~, total failure v. collec-
tive failure rate; ~, upper cri-
tical failure - gornja kritična učes-
talost kvarova; ~, usage - stepen
upotrebljivosti; ~, utilization -
obim iskorišćenosti, stepen iskoriš-
ćenosti; ~, variable sampling -
promenljiva učestalost uzimanja uzo-
raka; ~, variable service - pro-
menljiva učestalost servisiranja (op-
služivanja); ~, wastage - obim
rastura; ~, wear(-out) - stepen
istiranja, obim habanja; ~, wear-
-out failure - učestalost kvarova
usled habanja; ~, wear-out re-
placement - učestalost kvarova
usled habanja
rated - nominalan, proračunski, pro-
jektni, ocenjen
rating - nominalna svojstva, ocena,
karakteristike iz atesta, klasa, raz-
red, kapacitet, snaga, procena; ~,
accuracy - stepen tačnosti; ~,
crane - nominalna nosivost krana;
~, merit - ocena kvaliteta; ~,
normal - normalna ocena; ~ of
an instrument - nominalni opseg
mernog instrumenta; ~ of fuel -
ocena kvaliteta goriva; ~, output -
ocena proizvodnosti; ~, perfor-
mance - ocena performanse; ~,
quality-klasa kvaliteta; ~, service
- ocena servisa, eksploataciona mo-
gućnost; ~, standard - standardna
klasa
koeficijent; ~, abuse - stepen
zloupotrebe, dužina vremena u ko-
jem na predmet deluju krajnje ne-
povoljni uslovi; ~, accelerated
ratio 1027
test - stepen pooštrenja uslova kod
prinudnog (ubrzanog) testa (is-
pitivanja, probe); ~, availability
- stepen mogućnosti nabavke, ste-
pen spremnosti; ~, benefit-cost
- odnos rentabilnosti — troškovi,
koeficijent rentabilnosti; ~, con-
trol - stepen kontrole; ~, corerla-
tion - korelacioni odnos, odnos ko-
relacije; ~, cost - odnos (stepen)
troškova; ~, cost-effectiveness -
koeficijent efektivnosti troškova
(cene);*~, cost-reliability - odnos
troškovi-pouzdanost; ~, cycle -
ciklusni odnos; ~, dependability
- stepen pouzdanosti; ~, distri-
bution - koeficijent distribucije;
~, downtime - proporcija vre-
mena stajanja; ~, effectiveness -
koeficijent efektivnosti; ~, en-
durance - stepen izdržljivosti;
~, failure mode frequency -
odnos frekvencije kvarova određene
vrste; ~, fatigue - koeficijent
zamora; ~, frequency - koefici-
jent frekvencije; ~, light replace-
able assembly - deo lako zamen-
ljivih sklopova; ~, likelihood -
stepen verovatnoće (sličnosti); ~,
load - stepen opterećenja; ~, log-
-likelihood - logaritamski odnos
verovatnoće (sličnosti); ~, mainte-
nance - stepen održavanja; ~,
maintenance cost - stepen troš-
kova (koštanja) održavanja; ~,
man-hour - odnos čovek-čas, od-
nos troškova prema izdacima za
remont; ~, mean-life - koefici-
jent srednjeg veka trajanja; ~,
Mills - Milsov cdnos; ~, misap-
plication - deo nepravilno upotreb-
ljenih proizvoda; ~, mission suc-
cess - stepen uspešno obavljenih za-
dataka; ~, moment - odnos mo-
menata; ~, mortality - intenzitet
kvarova; ~ of extreme values -
odnos ekstremnih vrednosti; ~,
operability - stepen radne spo-
sobnosti, stepen operativnosti; ~,
output-input - odnos ulaz-izlaz;
~, price-life - odnos cena-tra-
janje; ~, quick replaceable as-
sembly - koeficijent (odnos) brzo
zamenljivih sklopova; ~, restora-
reason
bility - stepen rekuperacije; ~,
sequential probability - redos-
ledni (sledeći) kriterijum odnosa
verovatnoće; ~, serviceability -
koeficijent spremnosti za rad; ~,
standardized mortality - stan-
dardizovani odnos kvarova; ~,
up-time - odnos vremena u rad-
nom stanju; ~, utilization - koe-
ficijent korišćenja; ~, variance -
odnos varijanse (disperzije)
ratten - pokvariti
reach - postići, dostići, obuhvatiti,
dostići; protezanje, radijus dejstva
reactor - prigušnica, reakcioni apa-
rat, nuklearni reaktor, reaktor; ~,
celle - ćelija u reaktoru; ~, cont-
rol - upravljanje (regulacija) reak-
tora; ~, core - zona reaktora,
zona cepanja; ~, engineering -
reaktorska tehnika; ~, envelope -
omotač reaktora; ~, feed - pu-
njenje reaktora; ~ for irradiation
- reaktor za ozračivanje; ~, fuel -
reaktorsko gorivo; ~, loading -
punjenje reaktora; ~, material -
materijal za reakter; ~, plant -
nuklearne postrojenje; ~, power -
snaga reaktora, energetski reaktori;
~, safety - reaktorska bezbednost;
~, shell - omotač reaktora
readiness - spremnost, gotovost; ~,
operation - spremnost za rad; ~,
operational - operativna gotovost;
~, service - spremnost za upot-
rebu, eksploataciona gotovost
reading - očitavanje, prikaz, vred-
nost (na skali), pokazatelj
readout - očitavanje, prikaz
ready - spreman, gotov, pripremljen
realizability - ostvarivost, moguć-
nost realizacije, ispunjivost
realization - realizacija, ispunjavanje,
izvršavanje; ~, arbitrary - ar-
bitražna (proizvoljna) realizacija; ~
of experiment - realizacija ekspe-
rimenta; ~, technical - tehnička
realizacija
reallocation - preraspodela
rearrangement - prerasporedivanje,
rekonstrukcija
reason - razlog, osnova; ~, external
- spoljni razlog; ~, internal -
unutrašnji razlog
reasonable 1028
reasonable - razuman, umeren, op-
ravdan
rebuilder - lemonter, remontni ure-
đaj
rebuilding - ponovna izgradnja,
prepravljanje, remont
recalibration - ponovno baždarenje
(kalibriranje)
recall - opziv, vraćanje
receivable - pogodan za prijem
received - primljen
recheck - ponovna provera, izvršiti
ponovnu proveru
reclaim - ispraviti, rekuperirati, pri-
premiti za ponovnu upotrebu, na-
javiti reklamaciju
reclamation - reklamacija
recleaning - ponovno čišćenje
recognition - priznavanje, raspoz-
navanje, upoznavanje, cenjenje
recommendation - preporuka
reconditioning - remont, dovođenje
u ispravno stanje
reconstruction - rekonstrukcija
recontrol - ponovna kontrola, pre-
kontrolisati
record - zapis, beleška, zapisnik,
protokol, zabeležiti, zapisati, re-
gistrovati; ~, accurate - tačan
zapisnik; ~, curernt stock-za-
pisnik o tekućim zalihama; ~,
expenditure - zapis o rashodima;
~, inspection - zapisnik o kont-
roli, protokol o pregledu; ~, in-
spection-and-maintenance - kar-
tica o kontroli i održavanju; ~,
item - popis stavki, predmetni
registar po stavkama; ~, mainte-
nance-inspection - kartica o odr-
žavanju i pregledu; ~, modifi-
cation - zapisnik (protokol) o mo-
difikaciji; ~, order delivery -
kartica o isporuci porudžbine; ~,
performance - protokol o per-
formansi, graf radnih karakteristika;
~, quality - zapisnik o kvalitetu;
~, running - tekući zapisnik; ~,
sampling inspection - zapisnik
o registrovanju uzoraka za kontrolu
prijema; ~, stock - zapisnik o
zalihama; ~, stocktaking - in-
ventarni zapisnik, zapisnik o popisu;
~, test - protokol o ispitivanju; ~, j
redundancy
utilization - protokol o upotrebi
(korišćenju)
recorder - pisač, rekorder, registru
jući uređaj; ~, idle time - rekor-
der vremena stajanja (nekorišćenja);
~, productive time - rekorder
produktivnog (proizvodnog) vre-
mena; ~, trouble - rekorder
neispravnosti
recording - beleženje, zapisivanje,
registrovanje, beležeći, registrujući
recover - povratiti se, rekuperirati,
recover - povratiti se, rekuperirati,
vratiti se (u neko stanje)
recoverable - oporavljiv, povratljiv,
višestruko primenljiv, popravljiv
recovery - dobijanje natrag, reku-
peracija, vraćanje, oporavljanje; ~,
by-product - iskorišćavanje nus-
proizvoda
rectangle - pravougaonik
rectification - rektifikacija, pop-
ravljanje (uklanjanje nedostataka),
ispravka odstupanja
recurrence - vraćanje, ponovno jav-
ljanje; ~, failure - ponovno jav-
ljanje kvara
recurrent (recursive) - rekurentan,
povratan
recycle - recirkulacija, recirkulisati,
obaviti proveru
redesign - izmeniti konstrukciju,
ponovo projektovati, izmena kons-
trukcije
reduction - redukcija, smanjenje,
sniženje; sažimanje, preobražaj (po-
redundancy - suvišnost, izlišnost,
obilje, višak, rezerva; ~, active -
aktivna rezerva, rezerva za zamenu;
~, active automatic switchable
- rezerva za zamenu sa automat-
skim uključivanjem; ~, active
command switchable - iezerva
za zamenu sa uključivanjem na
komandu; ~, active-parallel -
kombinovana rezerva; ~, active
switching - rezerva za zamenu
sa uključivanjem, rezerva sa aktiv-
nim uključenjem; ~, automatic -
automatska rezerva; ~, built-in -
ugrađena rezerva; ~, circuit -
rezervno kolo; ~, command swit-
chable - rezerva sa uključenjem na
redundancy 1029
komandu; ~, complete - potpuna
(kompletna) rezerva; ~, compo-
unded - složena rezerva; ~,
constant - stalna rezerva; ~,
design - rezerva delova konstruk-
cije; ~, distributed - raspode-
ljena rezerva; ~, duplex - dupli-
ranje rezerve; ~, equal reliability
- rezerva jednake (iste) pouzdanosti;
~, fixed - fiksirana rezerva; ~,
full - potpuna rezerva; ~, functi-
onal - funkcionalna rezerva; ~,
gate connector - rezerva po šemi
prebacivača; ~, high-level - vi-
šestruka rezerva; ~, inherent -
razdelna rezerva; ~, inspection -
suvišnost kontrole; ~, light-duty
- rezerva za laki režim; ~, load-
-sharing - rezerva za deobu opte-
rećenja; ~, logic-gate - rezerva
za logičku šemu; ~, majority-
(-voted) - rezerva većine, majori-
tetna rezerva; ~, modified m a -
jority(-voted) - modifikovana ma-
joritetna rezerva; ~, modular -
modularna rezerva; ~, Moore-
- Shannon - rezerva po Mur-
-Šenonovoj šemi; ~, multiple-
(-line) - višestruko (na više linija)
rezervisanje; ~, n-tuple - n-puta
rezervisanje; ~, operative v. pa-
rallel redundancy; ~, optimal
(optimum) - optimalna rezerva;
~, parallel - rezerva u optereće-
nom stanju; ~, parallel-sequen-
tial (parallel-series) v. active-
-parallel redundancy; ~, par-
tial - delitnična rezerva; ~, par-
tially active - delimično aktivna
rezerva; ~, partial-system - de-
limično rezervisanje elementa sis-
tema; ~, parts - rezerva delova;
~, passive - pasivna rezerva; ~,
perfect - idealna rezerva; ~,
practical - praktična rezerva; ~,
random - proizvoljna rezerva; ~,
reiterative - višestruko rezervi-
sanje; ~, sequential (series) v.
active redundancy; ~, single -
jednokratna rezerva, dupliranje; ~,
standby v. active redundancy;
~, standby automatic switc-
hable v. active automatic switc-
hable redundancy; ~, standby
region
command switchable v. active
command switchable redun-
dancy; ~', stressed v. parallel
redundancy; ~, subassembly -
rezervisanje podsklopa; ~, swit-
chable (switching) - rezervisanje
sa uključivanjem; ~, system -
rezervisanje sistema, rezerva sis-
tema; ~, three-component -
dvokratno (dvostruko) rezervisanje;
~, three-fold - trostruko rezer-
visanje; ~, time - rezerva vre-
mena, rezervisanje sa vremenom
(programskim) uključivanjem; ~,
triple (triplicated) v. three-fold
redundancy; ~, two-fold v.
three-component redundancy;
~, voting - rezervisanje prema
šemi glasanja; ~, without rene-
wal (without repair) - rezerva
bez obnove (popravke); ~, with
renewal (with repair) - rezerva
sa obnavljanjem (popravkom); ~,
whole-system - rezerva celog sis-
tema, rezervisanje celog sistema
redundant - suvišan, u višku, obilat,
rezervni
redundantized - rezervisan
redundantly - sa rezervom
reentry - ponovno upisivanje
reequipment - zamena opreme
reference - referensa, preporuka;
obaveštenje, veza, odnos
refine - prečistiti, poboljšati
refinement - prečišćavanje, pobolj-
šanje kvaliteta, oplemenjivanje
refit - remont, ponovno upasovavanje,
ponovo opremiti, zameniti istrošenu
opremu
reflectoscope - reflektujući defek-
toskop
reform - reformirati, preoblikovati,
ispraviti, reforma, poboljšanje
refreshment - osveženje, manji
remont
refuse - odbaciti, odbiti, škartirati;
škart, otpad, otpadak
regime - režim (rada)
region - region, oblast, zona; ~,
admitted - odobrena oblast, ob-
last dozvoljenih veličina; ~, con-
fidence - oblast pouzdanosti (po-
verenja;) ~, ctirical - kritična
oblast; ~, doubtful - sumnjiva
 region 1030 remedial removal 1031 report

oblast; ~, error - oblast grešaka;
~, good v. admitted region; ~,
infeasible - oblast nedozvoljenih
veličina; ~, optimal - optimalna
oblast; ~, prohibited v. infe-
asible region; ~, similar -
slična oblast
regression - regresija; ~, analytic
- analitička regresija; ~, average
- prosečna regresija; ~, conditi-
onal - uslovna regresija; ~, es-
timated - procenjena regresija; ~,
exponential - eksponencijalna reg
resija; ~, individual - indivi-
dualna regresija; ~, internal -
interna (unutrašnja) regresija; ~,
lag - regresija sa zakašnjenjem
argumenata; ~, linear - linearna
regresija; ~, monotone - mono-
tona regresija; ~, net - čista re-
gresija; ~, nonlinear - nelinearna
regresija; ~, partial - parcijalna
(delimična) regresija; ~, strainght-
-line - linearna regresija; ~, true -
prava regresija
regressor - nezavisna promenljiva
u ravni (na nivou) regresije
regrouping of lot - pregrupisanje
partije (proizvoda)
regular - normalan, regularan, pra-
vilan
regulation - odredba, pravilo, uput-
stvo, tehnički uslovi, upravljanje,
regulisanje; ~, construction-and-
-use - uputstvo za montažu i upot-
rebu; ~, equipment - uputstvo
za korišćenje opreme; ~, mainte-
nance - uputstvo za održavanje; ~,
safety - uputstvo za bezbednost;
~, service - uputstvo za servis
(opsluživanje); ~, storage - uput-
stvo za lagerovanje; ~, technical
- tehničko uputstvo; ~, testing -
uputstvo za ispitivanje
rehabilitation - rekonstrukcija, re-
mont, popravka
reinforced - armiran, sa povišenom,
čvrstoćom
reinspection - ponovna provera,
ponovna kontrola
reject - škart, odbačeni proizvod,
odbaciti, škartirati
rejected - škartiran, odbačen, ne-
primljen
rejection - škartiran je, odbacivanje,
neprimanje; ~, final - finalno
škartiranje; ~ of batch - odbaci-
vanje-partije; ~ of lot - škarti-
ranje (odbijanje) lota (partije)
rekitting - zamena kompleta
relation - odnos, relacija, veza; ~,
direct - direktni odnos; ~, order -
odnos reda; ~, preference -
odnos preferencije
relationship - odnos, zavisnost, veza,
srodnost, povezanost; ~, empi-
rical - empirijski odnos; ~, expo-
nential - eksponencijalna zavis-
nost; ~, functional - funkcio-
nalna zavisnost; ~, linear - li-
nearna zavisnost; ~, probability -
odnos verovatnoće; ~, recursion -
odnos rekurentni; ~ ,regressional -
regresiona zavisnost, izjednačavanje
regresije
release - osloboditi (npr. materijal
za upotrebu), resiti, pustiti, puš-
tanje (npr. proizvodnje), oslobađanje
relevant - relevantan, od značaja,
važan
reliability - pouzdanost, verovat-
noća rada bez kvarova, sigurnost
u radu; ~, absolute - apsolutna
pouzdanost; ~, acceptable - prih-
vatljiva pouzdanost; ~, achievable
- dostižna pouzdanost; ~, achi-
eved - postignuta pouzdanost; ~,
actual - stvarna pouzdanost; ~,
age-independent - pouzdanost ne-
zavisna od starosti; ~, flight -
pouzdanost u letu; ~ of device -
pouzdanost uređaja; ~ of product
- pouzdanost proizvoda; ~ of
service - pouzdanost u upotrebi;
~, zero - nula pouzdanost
reliability-conscious - osmišljen za
obezbedenje pouzdanosti
reliable - pouzdan, siguran
reliance - oslanjanje, pouzdanje, po-
verenje, oslonac
reloading - ponovno punjenje, po-
novno opterećenje
rel-variance - odnos disperzije prema
kvadratu matematičkog odstupanja
remanufacturing - ponovna iz-
rada, preradivanje
remeasurement - ponovno merenje
remedial - za popravku
removal - uklanjanje, zamena; ~,
premature - prevremena zamena;
~, preventive - preventivna za-
mena
renege - izvođenje iz sistema do
kraja opsluživanja
renew - obnova, zamena, zameniti,
obnoviti
renewable - zamenljiv, koji se može
obnoviti, obnovljiv
renewal - obnavljanje, zamena no-
vim (delom); ~, average - pro-
sečno obnavljanje; ~, component
- obnavljanje komponenti; ~, sche-
duled - planirano obnavljanje; ~,
total - potpuno obnavljanje; ~,
unscehuled - neplanirano obnav-
ljanje
renovation - modernizacija, rekon-
strukcija, renoviranje
reoperate - ponovno koristiti
reorder - ponovo naručiti
reordering - ponovno naručivanje
repair - popravka, ispravka, remont,
popraviti, ispraviti, remontirati
repeatability - ponovljivost
repetition - ponavljanje
replace - zameniti
replaceability - zamenljivost, mo-
gućnost zamene
replaceable - zamenljiv
replacement - zamena; ~, equ-
ipment - zamena opreme; ~,
free - besplatna zamena; ~, im-
mediate - hitna zamena; ~
initial - početna zamena; ~
in-situ - zamena na licu mesta
~, partial - delimična zamena; ~
parts — zamena delova; ~, pe-
riodic — periodična zamena; ~
planned - planirana zamena; ~
preventive - preventivna zamena
~, routine - rutinska zamena; ~
schedule - planska zamena; ~
service - zamena u toku upotrebe
zamena pri servisu; ~, wear-out -
zamena usled habanja
replacer - instrument za zamenu
replenish - popuniti, obnoviti, do-
puniti
replenishment - popunjavanje, ob-
navljanje, dopunjavanje, popuna;
~, routine - rutinsko dopunja-
vanje
replica - replika, duplikat, kopija,
odgovor
replicate - ponoviti, kopirati
replication - ponavljanje pregleda,
replika, ponavljanje, kopija
replotting - ponovna izrada grafi-
kona (na bazi podataka)
report - izveštaj, saopštenje; izves-
titi, saopštiti; ~, accept-reject -
izveštaj o prijemu i odbijanju; ~,
accident - izveštaj o nesrećnom
slučaju; ~, contract status - iz-
veštaj o statusu ugovora (o toku
ispunjenja ugovora); ~, correc-
tive action - saopštenje o korek-
tivnoj akciji; ~, damage - izveš-
taj o šteti; ~, defect - izveštaj o
neispravnosti; ~, defective ma-
terial - izveštaj o neispravnom ma-
terijalu; ~, design apprortion-
ment - izveštaj o raspodeli zadate
čvrstoće na elemente konstrukcije;
~, design approval test - izveš-
taj o ispitivanju izvršenog radi
odobrenja konstrukcije; ~, dis-
crepancy - izveštaj (protokol) o
odstupanjima; ~, engineering -
tehnički izveštaj; ~, engineering
malfunction - izveštaj o tehničkoj
neispravnosti; ~, evaluation -
izveštaj o proceni; ~, factory
failure - izveštaj fabrike o kvaro-
vima; ~, factory inspection -
izveštaj o kontroli u fabrici, fab-
rički izveštaj o kontroli; ~, failure
- izveštaj o kvaru; ~, failure
analysis - izveštaj o analizi kvara;
~, failure-and-rejection - iz-
veštaj o kvarovima i škartiranju; ~,
failure diagnosis - izveštaj o di-
jagnozi kvarova; ~, failure iden-
tification - izveštaj o identifikaciji
kvarova; ~, fault - izveštaj o
greški; ~, field failure - izveštaj
o kvaru na mestu korišćenja; ~,
field reliability - izveštaj o pouz-
danosti na mestu korišćenja; ~,
field service - izveštaj o radu na
mestu korišćenja; ~, field tro-
uble - izveštaj o problemu na
mestu korišćenja; ~, final - fi-
nalni izveštaj; ~, final reliability
- finalni izveštaj o pouzdanosti; ~,
general - opšti izveštaj; ~, hot-

report 1032
line - izuzetno saopštenje; ~,
initial technical - početni (prvi)
tehnički izveštaj; ~, initial tro-
uble - izveštaj o početnom prob-
lemu; ~, instrumentation - iz-
veštaj o instrumentaciji; ~, intra-
-company - unutrašnji (interni)
fabrički izveštaj; ~, inventory -
izveštaj o zalihama; ~, mainte-
nance - izveštaj o održavanju; ~,
maintenance irregularity - iz-
veštaj o nepridržavanju rokova odr-
žavanja; ~, monthly percent
defective - mesečni izveštaj o pro-
centu škarta; ~, monthly product
and process quality - mesečni
izveštaj o kvalitetu proizvoda i teh-
nološkog procesa; ~ of invensti-
gation - izveštaj o istraživanju (na-
učnoistraživačkom radu); ~, ope-
rating cost - izveštaj o troškovima
eksploatisanja; ~, operating time
- izveštaj o radnom vremenu (vre-
menu, rada); ~, operational -
izveštaj o korišćenju; ~, opera-
tional-and-maintenance - izveš-
taj o korišćenju i održavanju; ~,
operations - izveštaj o operaci-
jama; ~, overhaul - izveštaj o
kapitalnom remontu; ~, prelimi-
nary survey - preliminarni iz-
veštaj o pregledu, izveštaj o pre-
liminarnom proveravanju; ~, pre-
liminary test - izveštaj o preli-
minarnom ispitivanju; ~, program
cost - saopštenje o troškovima (iz-
dacima za) programa; ~, progress
- izveštaj o progresu (napretku); ~,
quality control - izveštaj o kon-
troli kvaliteta; ~, quality devi-
ation - izveštaj o odstupanjima
kvaliteta; ~, quality program
audit - izveštaj o kontroli programa
za obezbeđivanje kvaliteta; ~, qu-
ality status - izveštaj o statusu
(radovima za obezbeđivanje) kva-
liteta; ~, quarterly quality -
kvartalni izveštaj o kvalitetu; ~,
receiving - izveštaj o prijemu; ~, representation - reprezentacija, pri-
rejection - izveštaj o odbijanju
(škartiranju, odbacivanju); ~, reli-
ability - izveštaj o pouzdanosti; ~, representative - reprezentativan
reliability analysis - izveštaj o
analizi pouzdanosti; ~, reliability
representativeness
assessment - izveštaj o oceni pouz-
danosti; ~, reliability data -
izveštaj sa podacima o pouzdanosti;
~, reliability demonstration -
izveštaj o demonstraciji pouzda-
nosti; ~, reliability engineering
analysis - izveštaj o analizi teh-
ničke pouzdanosti; ~, reliability
evaluation-izveštaj o procenjivanju
pouzdanosti; ~, reliability pre-
diction analysis - izveštaj o
analizi predskazanja bezbednosti;
~, reliability program control -
izveštaj o kontroli za program obez-
bedivanja pouzdanosti; ~, reli-
ability program status - izveštaj
o statusu programa za obezbeđi-
vanje pouzdanosti; ~, reliability
progress - izveštaj o progresu
na obezbeđenje pouzdanosti; ~,
reliability trouble - izveštaj o
problemu sa pouzdanošću; ~, re-
moval (replacement) - izveštaj
o zameni; ~, service trouble -
izveštaj o problemu pri korišćenju;
~, situation (status) - izveštaj
o situaciji (statusu); ~, stock
availability - izveštaj o raspo-
laganju zaliha; ~, stock status -
izveštaj o statusu (stanju) zaliha; ~,
summary - zbirni izveštaj; ~,
survey - izveštaj o proveri; ~,
technical - tehnički izveštaj; ~,
technical inspection - izveštaj o
tehničkoj kontroli; ~, test - iz-
veštaj o ispitivanju; ~, test-equ-
ipment error-analysis - izveštaj
o analizi neispravnosti opreme za
ispitivanje; ~, trouble - izveštaj
o problemu (neispravnosti); ~,
unsatisfactory - nezadovoljavajući
izveštaj; ~, unsatisfactory con-
dition - izveštaj o nezadovoljava-
jućem stanju; weekly ~ of le-
ading defect - nedeljni izveštaj
o najčešćim nedostacima; ~, we-
ekly quality - nedeljni izveštaj o
kvalitetu
kaz, predstavljanje
representativeness - reprezentativ-
nost
reproducibility 1033
reproducibility - reproduktivnost;
~ of tests - reproduktivnost tes-
tova (ispitivanja)
reproduction - reprodukcija
reprogramming - ponovno pro-
gramiranje
repudiation - storniranje; otkazi-
vanje (npr. narudžbina); škartiranje,
odbijanje, nepriznavanje, neusva-
janje
request - zahtev, nalog, molba, zah-
tevati, tražiti; ~, test - zahtev za
ispitivanje; "~, uniffilled - neis-
punjen zahtev
requirement - uslov, zahtev, pot-
reba; ~j annual - godišnja pot-
reba; ~, contractual - ugovorni
uslov, ugovorena potreba; ~, de-
sign - konstruktivni uslovi; ~,
development - uslov za razvoj;
~, environmental - uslovi sre-
dine; ~, exacting - strogi uslovi;
~, exploratory development -
uslovi istraživačkog razvoja; ~,
forecast - planirana potreba; ~,
functional - funkcionalni uslovi;
general operational ~ s - opšti
eksploatacioni uslovi; life (time)
~ s - uslovi za dugovečnost; load-
-carrying ~ s — uslovi za opte-
rećenje; long-range (long-term)
~ s - dugoročni uslovi, perspek-
tivne potrebe; ~, maintainability
- uslov za održavanje (mogućnost
održavanja); maintenance ~ s -
uslovi za tehničko održavanie; ma-
terials ~ s - uslovi za materijale;
~, one-time - jednokratna pot-
reba; operational ~ s - opera-
tivni uslovi; parameters-and-per-
formanse ~ s - uslovi parametara
i performanse; performance ~ s -
uslovi eksploatisanja; palnned ~ s
- planirane potrebe; process ~ s -
tehnološki uslovi, tehnološke pot-
rebe; product assurance ~ s -
uslovi za obezbeđenje kvaliteta; ~,
qualtative - kvalitetni uslov; qua-
litative maintainability ~ s -
kvalitativni uslovi za mogućnost
remonta; qualitative reliability
~ s - kvalitativni uslovi za pouz-
danost; quality ~ s - uslovi za
nivo kvaliteta; quality control
reserve
~ s - potrebe za kontrolu kvaliteta;
quantitative ~ s - kvantitativne
potrebe; quantitative mainta-
inability ~ s - količinske potrebe
za mogućnost održavanja; quanti-
tative reliability ~ s - količinske
potrebe za pouzdanost; ~, re-
alistic - realna potreba, realan
uslov; reliability ~ s - uslov za
pouzdanost; research ~ s - pot-
rebe za istraživanja; safety ~ s -
potrebe za bezbednost; ~, service
life - uslov za eksploatacionu du-
govečnost; specification ~ s -
uslovi specifikacije; ~, starting -
početna potreba; ~, storage -
potreba za zalihama; ~, strenght -
uslovi čvrstoće; ~, strict - striktni
uslov, sasvim određeni uslov; ~,
string - obavezni uslov, obavezna
potreba; structural ~ s - kons-
trukcioni uslovi, strukturni uslovi;
system ~ s - sistematske potrebe;
technical ~ s - tehničke potrebe,
tehnički uslovi; technological ~ s
- tehnološki uslovi, tehnološke pot-
rebe; temperature ~ s - tem-
peraturni uslovi, temperaturne pot-
rebe; test ~ s - uslovi ispitivanja;
use ~ s - uslovi eksploatacije
requisite - potreban, neophodan
requisition - rekvizicija, potreba,
zahtev; ~, material - zahtev za
materijal; ~, priority - priori-
tetni zahtev; ~, purchase - zah-
tev za nabavku; ~, routine -
rutinska potreba, planirani zahtev
rerating - preinačenje nominalnih
karakteristika
rerun - ponovo obraditi, serija po-
novljenih ispitivanja
rescheduling - ponovno planiranje
research - istraživanje, ispitivanje;
~, advanced - perspektivno is-
traživanje; ~, applied - pr'me-
njeno istraživanje; ~, basic -
osnovno istraživanje; ~, engine-
ering - tehničko istraživanje; ~,
exploratory - istražno istraživanje;
~, operational - istraživanje ope-
racija, operativno istraživanje
reserve - rezerva, rezervisati, ogra-
ničenje, zaliha, zadržati; ~, re-
duced - smanjena rezerva
 reservicing
reservicing - ponovno servisiranje
reshape - preoblikovanje, vraćanje
oblika
reshaper - uređaj za vraćanje oblika
(pri remontu)
resilience - sposobnost za vraćanje
u radno stanje, odskok; vraćanje
elastičnosti
resistance - otpornost, otpor, ot-
pornik, rezistencija, čvrstoća; ~,
atmospheric-ageing - otpornost
na atmosfersko starenje; ~, at-
trition - otpornost na usitnjavale
(uribavanje); ~, bearing - otpor-
nost ležišta; ~, bending - otpor-
nost na savijanje; ~, buckling -
otpornost na savijanje po dužini;
~, chemical - hemijska otpornost;
~, chemical-corrosion - otpor-
nost na hemijsku koroziju; ~,
compression - otpornost na sa-
bijanje (komprimiranje); ~, cor-
rosion-fatigue - otpornost na
zamor izazvan korozijom; ~,
crack(ing) - otpornost na prskanje;
~, creep - otpornost na krip
(puženje); ~, crushing - otpor-
nost na drobljenje; ~, dent -
otpornost na ulubljivanje; ~, en-
vironmental - otpornost na us-
love sredine; ~, erosion - otpor-
nost na eroziju, eroziona otpornost;
~, erosion-corrosion - eroziono-
-korozivna čvrstoća; ~, fatigue -
otpornost na zamor; ~, fire -
otpornost na plamen (vatru, go-
renje); ~, flexing (flexure) -
otpornost na savijanje; ~, fungus
- otpornost na buđ (plesan); ~,
heat - otpornost na toplotu; ~,
light - postojanost na svetlosti; ~,
microbial - otpornost na delovanje
mikroba; ~, moisture - otpornost
na vlagu; ~, queue - neprilagođava-
nje sredini (ako broj očekivanog re-
zultata prelazi dozvoljena polja); ~,
relative wear - čvrstoća (otpornost)
na habanje, relativna čvrstoća na
trošenje; ~, salt-corrosion -
otpornost na koroziju izazvanu solju;
~, shear upornost na smicanje;
~, shock - otpornost na šok; ~,
spalling - otpornost na rastresa-
vanje; ~, splitting - otpornost
1034
response
na cepanje; ~, stain - otpornost
na mrljanje (prljanje); ~, stress-
-corrosion - otpornost na koroziju
naprezanjem; ~, stretch(ing) -
otpornost na rastezanje; ~, tear -
otpornost na cepanje; ~, thermal -
toplotna otpornost, otpornost na
toplotu; ~ to abrasion - otpornost
na abraziju; ~ to collapse - ot-
pornost na rušenje; ~ to corrosion
- otpornost na koroziju; ~ to
crippling - otpornost na rušenje;
~ to deformation - otpornost na
deformisanje; ~ to failure - ot-
pornost na kvarove; ~ to frac-
ture - otpornost na lom: ~ to
impact - otpornost na udar; ~
to indentation - otpornost na
ulubljivanje; ~ to lateral bend
v. buckling resistance; ~ to
rupture - otpornost na kidanje; ~,
torsional (twisting) - otpornost
na uvijanje (uvrtanje); ~, vibra-
tion - otpornost na vibracije; ~,
wear - čvsrtoća na habanje, ot-
pornost na trošenje; ~, weat-
hering) - otpornost na starenje
pod dejstvom atmosferskih uslova
resistant - otporan, rezistentan, pos-
tojan
resotron - rezotron, rendgenski de-
fektoskop
resource - resurs, izvor, sredstvo; ~,
maintenance - sredstvo za odr-
žavanje; ~, reusable - sredstvo
za višekratnu upotrebu
response - reagovanje, reakcifa, oset-
Ijivost, karakteristika, odgovo:; ~,
average - prosečno reagovanje; ~,
linear - linearna karakteristika; ~,
mean - srednje reagovanje; ~,
observed - uočeno reagovanje; ~,
optimum - optimalno reagovanje,
optimalna reakcija; ~, output -
reagovanje na izlaz; ~, predicted -
predskazano reagovanje; ~, quan-
titative - kvantitativni rezultat; ~,
ramp - linearno rastuća karak-
teristika; ~, step - skokovito rea-
govanje, prethodno reagovanje; ~,
time - reagovanje sa vremenom,
viemenska karakteristika; ~, total
- ukupno reagovanje
responsibility 1035
responsibility - odgovornost, duž-
nost, obaveza
responsible - odgovoran, zadužen
responsiveness - odgovaranje, rea-
govanje, odgovornost
rest - pauza, ostatak, mirovanje,
odmor
restorability - uspostavljivost, ob-
novljivost, mogućnost restaurisanja
restoration - obnova, uspostavljanje,
restauracija, remont
restorer - uređaj za remont
restraint - ograničenje, sputavanje,
prepreka, smetnja
restriction - restrikcija, ograničenje,
ograda
result - rezultat, ishod; ~, actual -
stvaran rezultat; ~, assessed -
ocenjeni rezultat; ~, damage -
rezultat štete; ~, direct - direktni
(neposredni) rezultat; ~, extra-
polated - ekstrapolisani rezultat,
rezultat dobijen ekstrapolacijom; ~,
final - konačni rezultat; ~, in-
conclusive test - rezultat ispi-
tivanja koji ne omogućava dono-
šenje zaključka; ~, inspection -
rezultat kontrole; ~, limiting -
ograničavajući reuzltat; ~, model
- rezultat dobijen ispitivanjima na
modelu; ~, numerical - brojčani
rezultat; ~, observed - zapaženi
(posmatrani) rezultat; ~, optimum
- optimalni rezultat; ~, predicted
- predskazani rezultat; ~, repre-
sentative - reprezentativni rezul-
tat; ~, simulated - simularni
rezultat; ~, theoretical - teo-
retski rezultat
resume - rezime, nastaviti, popraviti,
produžiti, obnoviti, sažeti
retention - zadržavanje; ~, shape -
zadržavanje oblika; ~, strenght -
zadržavanje čvrstoće
retest - ponovno ispitati, ponoviti
ispitivanje
retesting - ponovno ispitivanje, po-
novo ispitujući
retirement - rashodovanje, povla-
čenje iz upotrebe (npr. zastarelih
mašina)
retool - preopremiti, preobraditi,
uvesti novu tehniku
retrial - ponovno ispitivanje
risk
retrieval - pronalaženje, iznalaženje
(npr. podataka)
retrofit - modifikacija, izvršiti mo-
difikaciju
retrograde - pogoršanje, pogoršati,
pogoršavati, unazaditi
return - vraćanje, povraćaj, dohodak,
vratiti, prihod; ~, fixed - fiksirani
prihod; ~, net - čist prihod; ~,
warranty - reklamacioni povraćaj
(vraćanje)
returnability - mogućnost više-
kratne upotrebe
reusability - mogućnost ponovne
upotrebe
reusable - ponovo upotrebljiv
revaluation - revalvacija
revenue - prihod, dohodak, primanje;
~, operating - prihod od eksploa-
tisanja
review - pregled, razmatranje, ana-
liza, pregledati, razmotriti, revizija;
~, continual - neprekidno raz-
matranje (proveravanje); ~, de-
sign - oceniti konstrukciju, revi-
dirati konstrukciju; ~, detailed -
detaljni pregled; ~, final - krajnji
pregled; ~, in-process - kritički
ispitati u procesu uhodavanja; ~,
periodic(al) - periodični pregled;
~, preliminary - prethodna pro-
vera; ~, specification - revidi-
ranje specifikacije; ~, tfeđt - analiza
rezultata ispitivanja
revise - revidirati, proveriti, izme-
niti, pregled, ispravka
revitalizing - osvežavanje, revitali-
zacija, remont, obnavljanje
rework - preraditi, ispraviti, prerada,
preradivanje; ~, defect - odstra-
njivanje nedostataka; odstraniti ne-
dostatke
ridge - greben, vrš, ivica; ~, rising
- rastući (podižući) greben; ~,
stationary - stacionuani (nepok-
retni) greben
rig - oprema, uređaj, opremiti, snab-
deti se
regidity - krutost
rising - porast, u porastu, povećanje,
povišenje, rastući, povećavajući
risk - rizik, opasnost; acceptable ~
of error - prihvatljivi rizik od gre-
šaka; ~, accident - rizik od nes-

risk 1036
rećnog slučaja; ~, actual - stvarni
rizik; ~, allowed - dozvoljeni
rizik; ~, average - prosečan rizik;
~, calculated - izračunat rizik
~, constant - stalan rizik; ~
estimated - procenjeni rizik; ~
overall - sveukupni rizik; ~
tolerated - dopušteni rizik; ~
total - ukupni rizik
robust - snažan, masivan,'čvrst; ~,
optimally - optimalno masivan
(čvrst)
robustness - masivnost, čvrstoća; ~,
optimal - optimalna masivnost
room - prostorija, mesto, komora,
prostor; ~, all-weather - komora
sa veštačkom klimom; ~, clean -
čista komora, komora sa prečišće-
nim vazduhom; ~, cold - hladna
komora, komora za ispitivanje na
hladnoću; ~, exposure - komora
za ispitivanje na ulsove okoline;
~, observaton - prostorija za
posmatranje
rotatability - rotatibilnost
rotation - rotacija, obrtanje, okre-
tanje; ~, orthogonal - ortogo-
nalno obrtanje (o prostoru faktora)
rounds - ciklus, broj postupaka
rough - grub, neobrađen, približan
route - put, način, metoda; ~,
flow - tehnološki put
routine - rutina, metodika; ~,
diagnostic - dijagnostička rutina;
~, inspection - rutina kontrole;
~, maintenance - rutina održa-
vanja; ~ of work - rutina za rad,
režim rada; ~, sampling - me-
todika za uzimanje uzoraka
rugged - čvrst, jak, masivan, ne-
ravan, hrapav
ruggedize - opremiti za upotrebu
u nepovoljnim uslovima, povećati
konstrukcionu čvrstoću
ruggedness - masivnost, čvrstoća,
osposobljenost za ptimenu u ne-
povoljnim uslovima eksploatacije
rule - prava ,, zakon, princip, kri-
terij um; ~, acceptance - princip
prijema; ~, decision - pravilo za
donošenje odluke; ~, maintenance
1037 rust-resistant
running runout
runout - odvajanje (na krivoj) rust-preventing - protivkorozioni,
- pravilo za održavanje; ~, mi-
nimas - princip minimaksa (mi- rupture - prekid, lom, proboj izo- koji sprečava rđanje
nimuma i maksimuma); ~ of lacije, kidanje, prekinuti, polomiti rust-resistant - nerđajući, otporan
thumb - pravilo od oka, praktično rush - požuriti, žuriti, nagliti na rdarje (koroziju) .
pravilo; operating ~ s - pravila
eksploatacije; plant safety ~ s -
pravila bezbednosti fabrike; ~,
preemptive resume - pravilo
nastavljanja prekinutog opsluživanja;
~, priority - pravilo prioriteta;
~, replacement - pravilo zamene;
~, resume v. preemptive rule;
~, rough-and-ready - pravilo
brzih približavanja proračuna; sa-
fety ~ s - pravila bezbednosti; ~,
sum - pravilo slaganja, pravilo
zbira; ~, team decision — pravilo
timske odluke; ~, working - pri-
menjujuće pravilo, praktično pra-
vilo
run - partija, proces, serija, šarža,
rad, period proizvodnje, period,
ciklus, voditi, upravljati, izvršiti,
prolaziti, učestvovati, polaziti; ~,
economical - ekonomičan režim
rada; ~, endurance - ispitivanje
na izdržljivost;- ~, heat - ispiti-
vanje na toplotu; ~, long - velika
partija, duga upotreba, dugi pe-
riod; <•" model - partija proiz-
voda pr«ma modelu; ~, pilot -
opitna partija, poluindustrijska
šarža; ~, production - proizvodni
period, upotreba za proizvodnju;
masovna proizvodnja; ~, short -
mala partija (šarža), kratak period,
period, kratka upotreba; ~, steady
- postojani režim, stabilan rad; ~,
trial - probni rad, opitni period,
probna serija proizvoda
run-down - istrošen, ishahan
run-in - uhodavanje
runaway - odstupanje, izvan kontrole
running - rad, eksploatacija, u radu,
delujući; ~, day-to-day - svako-
dnevna upotreba, svakodnevna ko-
rišćenja; korišćenje iz dana u dan;
I
~, irregular - neregularno ko-
rišćenje, povremeno korišćenje; ~,
low-load - rad sa malim optere-
ćenjem; ~, normal - normalan
rad; ~ of experiment - izvođenje
eksperimenata

saddle - sedlo, grba, sedlasta površina
safe - siguran, bezbedan
safeguard - predostrožnost, štitnik,
ograda, zaštitni uređaj, čuvati; ~,
overload - predostrožnost protiv
preopterećenja
safekeeping - maksimalni rok odr-
žanja, čuvanje
safety - sigurnost, bezbednost, si-
gurnosni, bezopasni, bezbedni; ~,
absolute (complete) - apsolutna
sigurnost, apsolutna bezopasnost;
~, handling - sigurnost pri ru-
kovanju, bezbednost pri rukovanju;
~ in operation - bezbednost u
radu; ~, nuclear - nuklearna
(atomska) bezbednost; ~, sys-
tem - sistemska sigurnost, sigur-
nost sistema
salvage - spasti, nerealizovana pro-
izvodnja pogodna za preradu, pop-
ravka
salvageable - ispravljiv, popravljiv,
koji se može spasti
salvaging - spašavanje, spašavajući
sample - uzorak, mustra, etalon; ~,
aged - ostaieli uzorak; ~, ageing
- starenje uzorka; ~, aligned -
izravnati uzorak; ~, analysis -
uzorak za analizu; ~, average -
prosečna proba, srednji uzorak; ~,
batch control - uzorak iz kon-
trolne partije, uzorak za kontrolu
šarže; ~, bivariate - dvosmerni
uzorak; ~, censored - cenzurisani
uzorak; ~, check - kontrolni uzo-
rak; ~, complete - potpun uzo-
rak; ~, complex - kompleksan
(složen) uzorak; ~, concordant -
usaglašeni uzorak; ~, consecu-
tive-s - konsekutivni uzorci, uzorci
uzeti jedan za drugim; ~, con-
tinuous - kontinualni uzorak; ~,
control - kontrolni uzorak; ~,
correlated - korelisani uzorak;
~, defective - uzorak sa manom;
~, discarded - odbačeni uzorak;
~, discrete - diskretni uzorak;
~, display - uzorak za prikazivanje;
~, double - dupli uzorak; ~,
duplicate - duplikat uzorka; ~,
duplicated - duplirani uzorak; ~,
enlarged - prošireni (povećani)
uzorak; ~, equal size-s - uzorci
istih veličina (dimenzija); ~, ex-
ceptional - izuzetni (specijalni)
uzorci; ~, experimental - ekspe-
rimentalni uzorak; ~, exposure -
uzorak za izlaganje ispitivanju; ~,
finite - definitivan uzorak, mustra
konačne dimenzije (veličine); ~,
first - prvi uzorak; ~, fixed -
fiksirani uzorak, uzorak definitivnih
dimenzija; ~, frequent-s - česti
uzorci; ~, grouped - grupisani
uzorci; ~, heterogeneous - he-
terogeni (raznovrsni) uzorak; ~,
homogeneous - homogeni (jedno-
rodni) uzorak; ~, incomplete -
nekompletan uzorak; ~, indivi-
dual - individualni uzorak; ~,
instantaneous - trenutni uzorak;
sample 1039
~, interpenetrating - penetrira-
jući uzorak; ~, judgement - uzo-
rak za ocenu; ~, laboratory -
laboratorijski uzorak; ~, large -
veliki uzorak; ~, tinked-s - po-
vezani uzorci; ~, list - spisak
uzoraka, uzorak iz spiska; ~,
master - glavni (osnovni) uzorak;
~, matched-s - podešeni uzorak;
~, mixed - mešani uzorak; ~,
normal - normalan uzorak; ~,
observed - praćeni (posmatrani)
uzorak; ~ of observations - uzo-
rak za posmatranje; ~, omitted -
izostavljeni uzorak; ~, ordered -
naručeni uzorak; ~, original -
originalni uzorak; ~ out of line -
nepravilni uzorak; ~, parts -
uzorak delova; ~, periodic -
periodični uzorak; ~, pilot -
poluindustrijski uzorak, opitni uzo-
rak; ~, probability - verovat-
noća uzorka; ~, product - uzorak
proizvoda; ~, production-uzorak
proizvodnje; ~, proof - uzorak
za dokazivanje (ispitivanje); ~,
proportional - proporcionalni uzo-
rak; ~, purposive - uzorak sa
namenom; ~, replica - kopija
uzorka; ~, replicate - kopirni
uzorak, ponovljeni uzorak; ~, re-
presentative - reprezentativan uzo-
rak; ~, sniping - uzorak za ot-
premu (dostavu); ~, single - po-
jedinačni uzorak; ~, small - mali
uzorak; ~, standard - standardni
uzorak; ~, statistically signi-
ficant - statički značajan uzorak;
~, successive - sukcesivni uzorak;
~, systematic - sistematski uzo-
rak; ~, taken at random - uzo-
rak uzet proizvoljno; ~, unaged -
neostareli uzorak; ~, undisturbed
- neuznemireni uzorak; ~, un-
representative - nereprezentativni
uzorak; ~, unrestricted - ne-
ograničeni uzorak; ~, with par-
tial replacement - uzorak sa
paralelnom zamenom; ~. with
replcement - uzorak sa zamenom;
without replacement - uzorak
bez zamene
sampler - šablon, model, obrazac,
sampling - uzimač uzoraka; uzo-
sampling
rkovanje, uzorkovajući, uzorku-
jući; ~, acceptance - uzorko-
vanje za preuzimanje (prihvatanje);
~, additional - dodatno uzorko-
vanje; ~, analytical - analitičko
uzorkovanje; ~, automated - au-
tomatizovano uzorkovanje; ~, ba-
tch - uzorkovanje iz šarže (se-
rijske partije); ~, bulk - uzorko-
vanje iz mase (proizvodnje); ~
chain - lančano uzorkovanje; ~
cluster - grupno uzorkovanje; ~
control - kontrolno uzorkovanje
uzimanje kontrolnih uzoraka; ~
destructive - destruktivno uzor'
kovanje, razorno uzorkovanje; ~
direct - direktno uzorkovanje; ~
double - duplo uzorkovanje; ~
duplicated - duplirano uzorko-
vanje; ~, extensive - ekstenzivno
uzorkovanje; ~, grid - rešetkasto
uzorkovanje; ~, independent -
nezavisno uzorkovanje; ~, in-
direct - indirektno uzorkovanje;
~, item-by-item - uzorkovanje
stavke za stavkom; ~, manual -
ručno (manuelno) uzorkovanje; ~,
mechanical - mehaničko uzorko-
vanje; ~, normal - normalno
uzorkovanje; ~, one in-ten -
uzorkovanje iz jedan prema deset,
desetoprocentno uzorkovanje; ~,
optimum - optimalno uzorkovanje;
~, optional - opciono uzorkovanje;
~, period - periodično uzorko-
vanje; ~, point - diskretno uzor-
kovanje; ~, product - uzorkovanje
proizvoda; ~, proportional -
proporcionalno uzoi ko van j e; ~,
purposive - uzorkovanje sa ciljem;
~, rectifying - uzorkovanje radi
ispravke; ~ reduced - smanjeno
uzorkovanje; ~, repeated - po-
novljeno uzorkovanje; ~, repre-
sentative - reprezentativno uzor-
kovanje; ~, restricted - ograničeno
uzorkovanje; ~, simple - prosto
uzorkovanje; ~, single - jedno-
stepeno uzorkovanje; ~, succes-
sive - sukcesivno uzorkovanje; ~,
systematic - sistematsko uzorko-
vanje; ~, work - uzorkovanje
rada, izborna kontrola radnih pro-
cesa
 satisfaction 1040 scuff-resistance
satisfaction - zadovoljstvo, zado- planiranje projekta; ~, replace-
voljavanje (npr. uslova), ispunja- ment - planiranje zamena
vanje scheme - shema, šema, plan, pro-
saturation - zasićavanje, korelacija jekat, planirati, sastavljati shemu,
između prostih faktora procedura, redosled operacija; ~,
saving - ušteda; ~, cost - ušteda acceptance - plan kontrole pri-
troškova; ~ of time - ušteda jema; ~, arbitration - plan ar-
vremena bitraže, arbitražni redosled; ~,
scale - skala mera, parametar mere block - blok-šema, strukturna
odrediti skalu, razmer, obim; ~ shema; ~, inspection - plan in-
hardness - skala tvrdoće; ~ spekcije, plan prijemne kontrole;
industrial - industrijska skala; ~ ~, optimization - shema (plan)
logarithmic - logaritamska skala., optimizacije; ~, original - ori-
~, natural - prirodna skala, arit- ginalni plan; ~, priority - plan
metička skala; ~, nominal - no- (šema) prioriteta, sistem prioriteta;
minalna skala; ~, numerical -
~, probability - shema verovat-
brojčana skala; ~, pilot - ekspe- noće; ~, replacement - plan
rimentalna skala, poluindustrijska zamene; ~, sampling - šema
skala; ~, utility - skala upot- uzorkovanja; ~, simulation -
rebljivosti šema simulacije (modehranja); ~,
scanning - skaning, razlaganje, pra- standby - pomoćni (rezervni) plan;
ćenje; ~, ultrasonic - ultrazvučni ~ to lay a - izraditi plan, napraviti
skaning šemu
scatter - rasejanje, rasipanje, ra- scope - domen, obim, važnost
sejati, rasipati score - suma, količiski pokazatelj;
scattergram - dijagram rasejanja pogodak, mnoštvo, rezultat; ~
scattering - rasejanje, rasejavajući expected - očekivani rezultat; ~
schedule - plan, raspored, graf ra- ordered-s - uređeni rezultati; ~
dova, program, planirati, tablica, raw - neobrađeni rezultati; ~
rok; ~, assemply - plan mon- standard - standardni rezultati
taže (sklapanja), rok sklapanja; ~, scoring - određivanje pokazatelja,
check-out - plan kontrole (pro- postizanje, dostizanje, postižući
vere), rok pro vere; ~, contract - screen - ekran, prebiranje, rešetanje,
ugovorni rok; ~, delivery - rok rešetka, sortiranje, izabrati, pro-
(plan) isporuke; ~, design - plan brati, proveriti; ~, initial - po-
konstrukcije, plan radova na pro- četna provera; ~, safety - si-
jektovanju; ~, operational - ope- gurnosna rešetka
rativni plan; ~, optimal (opti- screening - ekraniziranje, provera-
mum) - optimalni rok, optimalni vanje, klasifikovanje, proveravajući,
plan; ~, overhual - plan (rok) kontrolišući, kontrolisanje; ~,
remonta; ~, production - plan group - grupna kontrola; ~,
proizvodnje; ~, servicing - plan parts - kontrola delova
servisiranja; ~, shutdown - plan scrub - prečistiti, izbrisati, prati,
isključenja, rok prestanka rada; ~, kvar rakete na lansirnoj rampi
task - plan zadataka; ~, verifi- scrutinize - oštro proveriti, pod-
cation - plan verifikacije robno ispitati, temeljno proučiti
scheduled - planiran, sa rokom scrutiny - temeljno proučavanje; ~,
scheduling - planiranje, planirajući; quality - proučavanje kvaliteta,
~, contract - planiranje ugovora; provera kvaliteta
~, critical-path - planiranje kri- scuffing - habanje, trošenje, istiranje,
tične putanje; ~, optimal - opti- otrljavanje, iznošenje; ~, break-
malno planiranje; ~, order - pla- -in - habanje pri uhodavanju
niranje porudžbina; ~, project - scuff-resistance - otpornost na ha-
banje
search 1041
search - traženje, istraživanje, po
traga, tražiti, istraživati; ~, au-
tomatic - automatska potraga (tra-
ženje podataka); ~, complete -
kompletna potraga; ~, exhaustive
- iscrpna potraga; ~, manual -
ručna potraga, ručno traženje; ~,
optimal - optimalna potraga, op-
timalno traženje; ~, simultaneous
- simultana potraga, istovremeno
traženje; ~, systematic - sis-
matska potraga, sistematsko tra-
ženje
seasonals - sezonski uslovi, sezonska
kolebanja
seasoning - prirodno starenje, odsto-
javanje
seating-in - postavljanje i završni
stadijum ugrađivanja
seconds - proizvod druge klase,
proizvod nižeg kvaliteta
section - sekcija, deo, razrez, presek,
profil, deliti na delove; ~, main-
tenance (control) - sekcija odr-
žavanja; ~, service - sekcija
servisa; ~, system maintenance
- sekcija sistematskog održavanja
secure - obezbediti, osigurati, sigu-
ran, bezopasan, bezbedan, pričvrš-
ćen
security - sigurnost, bezbednost,
garancija, zaloga
seeking - traženje, pretraživanje,
tražeći
segment - segment, deo
seizing - spicanje, lepljenje
selection - selekcija, izbor; ~, com-
ponent - selekcija komponenti; ~,
controled - kontrolisana selekcija;
~, ordered - uređena selekcija,
kontrolišuća selekcija; ~, parts -
selekcija delova; ~, preassembly -
selekcija predmontaže
self-contained - sam po sebi celina
self-diagnozability - samodijag-
nostika, autodijagnostika
self-healing - samopopravljajući
self-monitoring - sa autokontrolom,
sa samokontrolom
self-repair - automatska popravka
self-restoring - automatsko uspos-
tavljanje
self-sufficient - autonomni, neza-
visan, samostalan
66 Rečnik
sequence
self-verifying - samoverifikujući
semirange - kvazi-raspon
semistandard - polustandard, polu-
standardni, kvazistandardni
semitheoretical - poluteoretski
sensibly - osetan praktično, zadovo-
ljavajući, u osnovi, u zoni moguće
osetljivosti (tačnosti)
sensing - opažanje, osećanje
sensivity - osetljivost (npr. mernog
instrumenta); ~, flaw - osetlji-
vost na nedostatke; ~ of test -
osetljivost opita, osetljivost kri-
terijuma
separable - odvojiv, razdvojiv, koji
se skida, razdeljiv, deljiv; ~, finely
- fino deljiv, deljiv na male delove
separation - separacija, sortiranje,
podela na grupe
sequence - sekvenca, redosled, po-
redak; ~, arbitrary - arbitražni
redosled; ~, best - najbolji re-
dosled; ~, complete - potpuni
redosled; ~, dominating - domi-
nirajući redosled; ~, exchange -
redosled zamena; ~, independent
- nezavisan redosled; ~, infinite -
beskonačni redosled; ~, linear -
linearni redosled; ~, loading -
redosled punjenja (šaržiranja); ~,
mixing - ledosled mešanja; ~,
nondecreasing - nesmanjujući re-
dosled; ~, nonincreasing - ne-
povećavajući redosled; ~ of dis-
tributions - redosled distribucije;
~ of estimators - redosled pra-
ćen j i vača; ~ of experiments -
redosled eksperimenata; ~ of pro-
cesses - redosled procesa (pos-
tupaka); ~ of states - redosled
stanja; ~ of transitions - re-
dosled tranzicija (prelaska); ~ of
trials - redosled opita; ~, optimal
optimalni redosled; ~, periodic -
periodični redosled; ~, processing
- procesni redosled, redosled pre-
rade; ~, production - proizvodni
redosled, redosled proizvodnje; ~,
renewal - redosled obnavljanja;
~, solution - redosled rešenja; ~,
testing - redosled ispitivanja (tes-
tiranja); ~, time - redosled vre-
mena, vremenski redosled; ~, ti-
sequencing
med - tempirani redosled, takti-
rani redosled
sequencing - poredak (redosled)
obavljanja radova, ledosled; ~,
optimal (optimum) - optimalni
redosled operacija; ~, parallel -
paralelni redosled operacija; ~,
work - poredak (redosled) radova
serial - serijski, poredačni
serialization - serijalizacija, orga-
nizacija serijske proizvodnje
series - serija, red, redosled, pore-
dak, niz, grupa, kompleks; ~,
forecast - redosled predviđanja;
~ of curves - poredak krivih,
serija krivih; ~, quantity - kva-
litetna serija, niz
series-connected - u nizu povezan,
serijski vezan
server - opslužni uređaj, server, ka-
nal opsluživanja; ~, free - slo-
bodan opslužni uređaj, slobodan
kanal
service - servis, usluga, eksploatacija,
upotreba, eksploatisati; ~, ac-
celerated - prinudni servis, ubr-
zano opsluživanje; ~, afterope-
ration - servis posle rada; ~,
aftersales - servis posle prodaje;
~, all-weather - servis po sva-
kom vremenu; ~, arduous - servis
(upotreba) u teškim uslovima; ~,
before-operation - servis pre
rada; ~, bimonthly - dvome-
sečni servis; ~, break(down) -
servis pri havariji; ~, bulk —
grupno opsluživanje, maseni ser-
vis; ~, comparable - uporeiivi
servis; ~, complete - kompletan
servis; ~, continuous - nepre-
kidni servis; ~, continuous heavy-
-duty - produžena eksploatacija u
teškim uslovima; ~, day-after-
-day v. continuous service; ~,
day-and-night - dvadesetčetvoro-
časovni servis; ~, deficient -
manjkav servis, nepotpun servis;
~, delayed - zakasneli servis; ~,
dependable - zavisni servis;~,
desired - poželjni servis; ~,
during-operation - servis u toku
rada; ~, elapsed - protekli servis,
opsluživanje do kvara; ~, emer-
gency - hitni servis; ~, engine-
1042 servicing
ering - tehnički servis; ~, expo-
nential - eksponentni servis, servis
sa produžavanje; ~, forced - pri-
nudni servis; ~, graded - stepe-
nasti servis; ~, harder- than-
-usual - servis u uslovima težim
od uobičajenih; ~, heavy(-duty) -
servis u teškim uslovima, upotreba
u teškim uslovima; ~, high-tem
perature - upotreba na visokoj
temperaturi; ~, maintenance -
servis održavanja; ~, major -
glavni servis; ~, normal - nor-
malni servis; ~, on-call - servis
po pozivu; ~, ordered - poručeni
servis; ~, part-time - rad u
nepotpunoj smeni, upotreba u ne-
potpunom radnom vremenu; ~,
preventive - preventivni servis; ~,
proper - pravi servis, pravilni
servis, servis prema uputstvima; ~,
protective - zaštitni servis, v.
preventive service; ~, regular -
servis u roku; ~, required - pot-
reban servis, zahtevani servis; ~,
rigorous - oštn (strogi) servis; ~,
round-the-clock v. day and
night service; ~, running -
tekući servis; ~, shop - pogonski
servis; ~, special - specijalni
servis; ~, specialized - spetija-
lizovarii servis, specijaiizovani rad;
~, statistical - statistička usluga;
~, temporary - privremeni servis;
~, to complete - završni servis,
završiti upotrebu (rad); ~, to
put in(to) - pustiti u rad; ~, to
watch - kontrolisati rad; ~, un-
der - u službi, u eksploataciji, u
radu, pod servisom; ~, without
interruption - servis bez prekida
rada, rad bez prekida
service-free - bez servisa
service-strong - potpun servis
service-tested - ispitan u toku upot-
rebe, isproban u radu
serviceability - lakoća servisiranja,
podobnost za upotrebu, lakoća u
radu
serviceable - prigodan za upotrebu,
koji se servisira
serviceableness - podobnost za ser-
visiranje, radna sposobnost
servicing - servisiranje, tekući re-
servicing 1043
mont; ~, contact - neposredno
servisiranje; ~, excessive - obimno
servisiranje; ~, major - veliko
servisiranje, glavno servisiranje; ~,
minor - manje servisiranje i nez-
natno servisiranje; ~, periodic -
periodično servisiranje; ~, ro-
utine - rutinsko servisiranje; ~,
scheduled - planirano servisiranje
set - komplet, deo, sistem, uređaj,
agregat, grupa, serija, merenja iz-
bor, sortiment, paleta, postaviti
u datom položaju, namestiti, uk-
ljučiti, niz; ~ of assignable ca-
uses - grupa neslučajnih uzroka; ~
of causes - serija (grupa) uzorka;
~ of characteristics - niz ka-
rakteristika; ~ of conditions -
izbor uslova, kombinacija uzroka;
~ of control charts - komplet
kontrolnih karata (grafikona); ~
of control limits - niz kontrolnih
granica; ~ of curves - komplet
krivih, niz krivih; ~ of devia-
tions - niz odstupanja; ~ of
documents - komplet dokumenta-
cije; ~ of equations - sistem
(niz) jednačina; ~, to — at a
value - postaviti na (nekoj) vred-
nosti, odrediti neku vrednost; ~,
to-down - odrediti, postaviti; ~,
to-equal(to) - izjednačiti (sa); ~,
to-off - povući; ~, to-out re-
sults - izneti (prikazati) rezultate;
~, to-up - pripremiti za rad, us-
tanoviti, obrazovati, formirati, nas-
tati
set-asides - nerešeni zadaci, odloženi
delovi, rezerve
setting - položaj, regulisanje, puš-
tanje, postavljanje
settle - resiti, odlučiti
setup - organizacija, struktura, plan,
montaža, sastav, razmeštaj; ~, test
- probni raspored, raspored za is-
pitivanje
severe duty - za rad u teškim us-
lovima, sa teškim (oštrim) režimom
rada
shakedown - isprobavanje, provera
u radu
shakeproof - nevibrirajući
shaker - vibracioni sto, mućkalica
66*
shockproof
shape - oblik, forma, konfiguracija,
oblikovati, dati oblik
share - deo, akcija, deliti, podeliti,
uzeti učešća
shatterproof - nelomiv, nerasprska-
vajući
shed - radionica, pogon; ~, as-
sembly - montažna radionica, ra-
dionica za montažu; ~, mainte-
nance - radionica održavanja; ~,
repair - radionica za popravke,
servis; ~, storing - magacin,
baraka za uskladištenje
sheet - formular, list (hartije),di-
jagram; ~, batch - radni nalog
šarže, formular za opis izrade šarže;
~, check - kontrolni formular,
kontrolni list; ~, clean-up - lista
uklanjanja mana (nedostataka); ~,
engineering job - lista tehničkih
poslova; ~, flow v. process
sheet; ~, information - infor-
macioni list; ~, inspection - for-
mular kontrole; ~, instruction -
uputstvo, priručnik; ~, job -
tehničko uputstvo; ~, operation -
dnevnik rada; ~, pick-up - lista
remontnih radova; ~, process -
tehnološka shema, lista tehnološ-
kog procesa, dijagram procesa pro-
izvodnje; ~, program - plan rada;
~, record - formular, izveštaj; ~,
repair - lista popravki; ~, route
v. process sheet; ~, setup -
komutaciona šema, plan rasporeda;
~, specification control - lista
kontrole tehničkih uslova; ~, stock
- lista rezervi, inventarska lista; ~,
technical data - spisak tehničkih
podataka; ~, testing record (trial)
- izveštaj sa ispitivanja, protokol o
ispitivanju
shelving - uskladištavanje, odlaganje
shield - ekran, zaštita, zaštitni deo,
ekranizirati, zaštiti
shielded - zaštićen, ekraniziran
shift - smena, pomer, pomeranje,
prelazak
shipment - isporuka, deo otpreme,
otprema; ~, emergency - hitna
otprema
shockproof (shock-resistant) - ot-
poran na šokove, otporan na udar
shoddy
shoddy - niskog kvaliteta, nisko-
kvalitetni
shooter - tragač (uređaj), okidač; ~,
trouble - uređaj za uklanjanje
smetnji
shoo tin g-
~, trouble - traženje neispravnosti,
uklanjanje smetnji
shop - pogon, radionica, radnja,
prodavnica, stanica; ~, mainte-
nance - pogon održavanja; ~
mobile - pokretna radionica; ~
overhaul - radionica remonta; ~
repair - radionica za popravke; ~
service - servisna radionica; ~
short-run - radionica za manje
popravke; ~, work - radionica,
pogon, stanica
short - kratak, kratak spoj; ~, dead -
neposredan kratak spoj, potpuni
kratak spoj; ~, to run - ostati
bez, utrošiti; ~, to trace down
the - pronaći kratak spoj
shortage - nekompletnost, nedosta-
tak, deficit; ~, chronic - hronični
deficit (nedostatak); ~, planned -
planirati deficit (sirovina), planirani
nedostatak
shortcoming - nedostatak, mana,
nedostatnost, nedovoljnost
shortcut - kraći put, skraćenje,
uprošćavanje; ~, inspection -
uprošćavanje (skraćenje) obima pro-
vere
shorted-out - kratko spojen, sa
kratkim spojem
shortening - skraćenje, skraćivanje,
skraćivajući; ~, life - skraćenje
veka trajanja
shortfall v. shortcoming
show - pokazati, ispoljiti, pojaviti
shutdown - prekid rada, isključenje,
zaustavljanje rada; ~, disaster
(emergency, safety) - prekid rada
usled kvarova
shutoff - uređaj za isključivanje
(zatvaranje)
sigma - sigma, srednje kvadratno
odstupanje
sign - znak, marka, oznaka, simptom;
označiti, potpisati; ~, alarm -
znak alarma; ~, s of wear - znak
haban ja; ~, warning - znak opo-
mene
1044 simulation
signal - signal; ~, alarm - signal
alarma (uzbune), signal neisprav-
nosti; ~, attention - signal upo-
zorenja; ~, audiable - zvučni
signal; ~, call - pozivni signal,
signal poziva; ~, caution - signal
upozorenja, signal predostrožnosti;
~, danger - signal opasnosti; ~,
distress - signal opasnosti, signal
nevolje; ~, emergency - signal
hitnosti, signal nepredviđenih okol-
nosti; ~, error - signal greške; ~,
false - lažni signal; ~, fault -
signal neispravnosti; ~, ghost
(phantom) v. false signal; ~,
reject - znak škarta; ~, safety
v. acution signal; ~, trouble -
signal smetnji; ~, visual - vi-
zuelni signal; ~, warning - signal
upozorenja
signalling - signalisanje, signaliza-
cija, signalizirajući; ~, automatic
- automatsko signaliziranje; ~,
back - kontrolno signaliziranje; ~,
lamp - svetlosno signaliziranje; ~,
trouble - signaliziranje smetnji
signature - potpis, oznaka
significance - značaj, važnost, smi-
sao; ~ of effect - značaj efekta;
~, physical - fizički značaj, realni
smisao
significant - značajan, važan; ~,
definitely - definitivno važan (zna-
čajan); ~, highly - veoma zna-
čajan
similar - sličan, analogan
similarity - sličnost, analogija
simlitiude v. similarity
simplicity - jednostavnost, prostost;
~ of operation - jednostavnost
operacija, jednostavnost u radu
simplification - uprošćavanje, po-
jednostavljenje; ~, design - uproš-
ćavanje konstrukcije, konstrukciono
pojednostavljenje
simulant - imitator, imitirajući ure-
đaj
simulate - simulirati, imitirati, po-
dražavati
simulation - simulacija, imitiranje;
~, business - imitiranje poslova;
~, electronic - elektronsko imi-
tiranje; ~, environmental - imi-
simuladon
tiranje uslova sredine; ~, human
factor - imitiranje ljudskog fak-
tora; ~, maintenance - imitiranje
održavanja; ~, operational - imi-
tiranje uslova eksploatacije; ~,
physical - fizičko imitiranje; ~,
stress - imitiranje naprezanja; ~,
time - imitiranje karakteristike od-
vajanja procesa sa vremenom
simulator - simulator; ~, environ-
ment - simulator sredine (okoline)
simultaneity - jednovremenost, sin-
hronost, istovremenost
simultaneous - jednovremeni
single - jedinični, pojedinačan, jedno-
kratni; ~ to-out - izdvojiti, iza-
brati
single-phase - jednofazni
single-pupose - specijalan, jedno-
namenski
single-step - jednostepeni
single-valued — jednoznačni
sister - parnjak, dvojnik, sestrinski
(radna organizacija)
site - gradilište, teren, nalazište,
mesto; ~, accident - mesto nes-
reće; ~, test - teren ispitivanja
situation - situacija; ~, critical -
kritična situacija; ~, emergency -
situacija hitnosti (nepredviđenog slu-
čaja); ~, limiting - ograničavajuća
situacija; ~, out-of-control - ne-
kontrolisana situacija; ~, physical
- realna (fizička) situacija
size - veličina, dimenzija, razmer,
broj (veličine), kaliber; ~, above -
preko dimenzije, preko mere; ~,
ASN - average sample size -
prosečna veličina uzorka; ~, be-
low - ispod mere, sa manjim di-
menzijama; ~, crew - ekipa, tim,
radna brigada, grupa, brojčanost
ekipe; ~, economic(al) - eko-
nomska radna grupa, ekonomična
ekipa; ~, economic(al) lot - naj-
ekonomičnija veličina šarže; ~,
experiment - brojčanost, veličina
eksperimenta; ~, finished - za-
vršena veličina, finalna dimenzija;
~, in actual - u stvarnoj veličini,
u prirodnoj veličini; ~ of ample -
dovoljne dimenzije, dimenzije sa
viškom; ~ of laboratory - la-
boratorijske dimenzije; ~ of chan-
1045 snagging
ging - promenljivih dimenzija; ~
of region - veličina regiona; ~,
off - napravljen izvan dimenzija;
~, over - napravljen izvan datih
dimenzija; ~, theoretical - teo-
retski razmer (veličina, dimenzija);
~, to-up - odmeriti, dati dimen-
zije; ~, under - ispod datih di-
menzija; ~, up to - prema datim
dimenzijama, do datih dimenzija;
~, upper limit - gornja data gra-
nica
sized - doveden na meru, dimenzio-
niran, kalibriran
sizing - određivanje veličine, sorti-
ranje po veličinama, kalibriranje
skeleton - kostur, shema
skew - asimetrija, kosina, ukošen,
asimetričan, kosi
skewness - asimetrija, ukošenost,
kosina
skilled - kvalifikovan, stručan, obra-
zovan
slack - labav, bez dejstva, rezerva
(vremena); ~, negative - nega-
tivna rezerva (vremena); ~ of
control - labava kontrola, slaba
kontrola; ~, positive - pozitivna
rezerva (vremena); ~, total -
ukupna rezerva (vremena)
slacken - olabaviti (tempo rada), po-
pustiti, usporiti
slogan - natpis, krilatica; ~, adver-
tising' - reklamni natpis
slope - nagib, tangens ugla nagiba
(kosine), imati nagib (kosinu), pad;
~ of curve - nagib krive; ~ of
line - nagib linije, nagib prave,
ugao prave
slushing - nanošenje antikozionog
premaza
smooth - gladak, ravan, bez prob-
lema, izravnat
smoothing - glačanje, izravnavanje,
podešavanje, usklađivanje; ~ of
curve - izravnavanje krive; ~ of
operation - usaglašivanje operacija
smoothness - glatkost, glatkoća; ~
of operation - usklađenost (glat-
kost) operacija
snagging - usklađivanje kvrga (čvo-
rova, patrljaka)
 softening 1046 space space 1047 span

softening - omekšavanje, plastifika-
cija; <•», work - omekšavanje u
toku prerade
sojourn - boravak, zadržavanje, pre-
bivanje, vreme prebivanja
solid - čvrst, pun, tvrd, jak
solution - rastvor, rešenje; ~, ana-
lytical - analitički rastvor, ana-
litičko rešenje; ~, approximate -
približno (aproksimativno) rešenje,
približan rastvor; ~, asymptotic
- asimptotsko rešenje; ~, basic -
osnovno rešenje; ~, characte-
ristic - karakteristično rešenje,
karakterističan rastvor; ~, exact -
tačno rešenje, egzaktno rešenje; ~,
explicit - eksplicitno rešenje; ~,
feasible - ostvarivo (fizibilno) re-
šenje; ~, general - generalno
rešenje; ~, graphical - grafičko
rešenje; ~, integer - integralno
rešenje, celovito rešenje; ~, ite-
rative - iterativno rešenje, rešenje
metodom iteracije; ~ of equation
- rešenje jednačine; ~, optimal
(optimum) - optimalno rešenje;
~, parametric - parametrijsko
rešenje; ~, permissible - doz-
voljeno rešenje; ~, preferred -
preferisano rešenje; ~, real -
stvarno rešenje; ~, trial - probno
rešenje; ~, trial-and-error - re-
šenje metodom probe i grešaka
soniscop*e - soniskop, ultrazvučni
defektoskop
sort - vrsta, klasa, sortirati, klasifi-
kovati
sorter - uređaj za klasifikaciju (sor-
tiranje)
sorting - sortiranje, klasifikovanje;
~, conveyor-belt - uređaj za sor-
tiranje sa konvejerom; ~, hand -
ručno sortiranje; ~, operational
- operativno sortiranje; ~, pre-
liminary - preliminarno (pret-
hodno) sortiranje
sound - zvuk, zvučati; zdrav, ceo,
kvalitetan
soundness - ispravnost, čvrstina,
glasnost
soundproof - nepropustivost za zvuk,
zvuko-izolacioni
soundproofing - davanja svojstva
nepropuštanja zvuka
source - izvor; ~, impurity - izvor
nečistoća; ~ of error - izvor gre-
šaka; ~ of trouble - izvor smetnji;
~, procurement - izvor nabavki
(obezbedenja)
space - prostor, obim, mesto, vasiona,
rasporediti, razmestiti; ~, admis-
sion - zapremina punjenja; ~, air
- vazdušni prostor, prostor, povr-
šina prolaska vazduha, zazor; ~,
airless - bezvazdušni prostor; ~,
annular - prstenasti zazor, prste-
nasti prostor; ~, anode dark -
anodni tamni prostor; ~, Aston
dark - Astonov tamni prostor,
prva katodna tamna oblast; ~, bar
- prazna dirka; ~, body - površina
koša (korpe), kapacitet koša (korpe),
površina karoserije; ~, cathode
dark - Kruksov tamni prostor,
druga katodna tamna oblast; ~,
circular - kosmički prostor do
mesečeve orbite; ~, clearance -
čist prostor; zazor; ~, colour -
spektar boja; ~, combustion -
prostor sagorevanja; ~, compres-
sion - prostor pritiska, prostor
kompresije, komora pritiska, ko-
mora povećanog pritiska; ~, craft
- kosmički brod; ~, curve - pros-
torna kriva; ~, dangerous -
opasni prostor, reon opasnosti; ~,
dark - tamni prostor; ~, dead -
mrtva zona, efikasni prostor (u
gasnom termometru), zona male
osetljivosti (regulator), mrtvi pros-
tor; ~, decision - prostor odluke,
mesto (prostor) rešenja; ~, de-
pendence - prostorna zavisnost;
~, distribution - prostorna ras-
podela; ~, electronics - kosmička
elektronika; ~, empty - vakuum;
~, error - mesto greške, prostor
grešaka; ~, exhaust - izlazni
prostor; ~, factor - prostor
(mesto), faktora, položaj faktora,
faktorni položaj; ~, Faraday's
dark - Faradejev tamni prostor;
~, fault - odbačena zona; ~,
fligth - kosmički let, let u kosmos
(sa posadom); ~, frame - re-
šetkasti nosač; ~, functional -
funkcionalni prostor; ~, idle -
efikasni prostor; ~, image -
površina koja je zahvaćena aero-
snimkom, prostor slike; ~, inter-
electrode - međuelektrodni pros-
tor; ~, interlinear - interlinearni
prostor; ~, intermediate - među-
prostor; ~, interplanetary - me-
đuplanetarni prostor; ~, inter-
stellar - međuzvezdani prostor;
~, line - odrezak prave; ~, linear
- linearni prostor; ~, luggage -
garderoba; ~, maintenance -
prostor održavanja, mesto za odr-
žavanje; ~, mined-out - obra-
đeni prostor; ~, mixing - meša-
juća komora (karburator); ~ of
time - prostor vremena, produ-
ženost, proticanje vremena; ~,
packing - komprimovana komora,
debljina komprimovanja, debljina
savijanja; ~, parametric - para-
metarski prostor; ~, parking -
parking prostor, širina pojasa za
parkiranje automobila; ~, pas-
senger - putnička čekaonica, put-
nička kabina; ~, policy - prostor
(mesto) politike; ~, pressure -
oblast povećanog pritiska, komora
pod pritiskom; ~, probability -
prostor verovatnoće; ~, sample -
prostor (mesto) uzimanja uzorka;
~, seating - korisni prostor; ~,
solution - prostor rešenja; ~,
state - prostor stanja; ~, stra-
tegy - prostor strategije; ~, stress-
-strenght - prostor parametara
napona i čvrstoće; ~, three-di-
mensional - trodimenzionalni pros-
tor; ~, tooth - udolina između
zubaca (zupčanika); ~, vacuum -
vakuumski prostor, razređeni pros-
toi, oblast malog pritiska; ~,
waste - efikasni prostor (u ci-
lindru); ~, white - praznina,
prazno mesto, prored, razmak; ~,
word - razmak između reci; ~,
working - radni prostor
space-independent - koji ne zavisi
od prostornih koordinata, prostorno
nezavisan
spaced - razmešten, raspoređen; ~,
equally - ravnomerno razmešten
spacer - raspinjač, razupirač, šajbna,
spejser, mašina za umnožavanje; ~,
bearing - distantni ležaj (kuglični);
~, panel - distantna ploča, dis-
tanciona ploča; ~, spark - ras-
poređivač paljenja, razvodnik pa-
ljenja
spacing - razmeštanje, raspoređi-
vanje, zazor; ~, clear - rastojanje
čisto; ~j coil - korak pupinizacije;
~, diagonal - kosi korak, dija-
gonalni korak; ~, digit - računski
kapacitet; ~, frequency - frek-
ventni interval; ~, lattice - pa-
rametar rešetke, period rešetke; ~,
longitudinal - longitudinalni ko-
rak; ~, rod - rastojanje između
armaturskih stubova; ~, track -
međuput, raspoređivanje putića; ~,
transverse - poprečni korak, trans-
verzalni korak
spade - lopata; kopati lopatom
spali - iverje, lom cigle
span - privezivati, učvršćivati, za-
tezati; tetiva; raspon mosta; spen
(mera dužine koja iznosi 22,9 m);
~, anchor - ankerni raspon (pro-
let); ~, approach - obalski ras-
pon; ~, beam - gredni raspon,
gredna noseća konstrukcija; ~,
belt - širina fazne zone; ~, bridge
- raspon mosta; ~, cantilever -
konzolni raspon; ~, clear - slo-
bodan otvor; ~, continuous - ne-
razdvojena lebdeća konstrukcija; ~,
deck - raspon konstrukcije mosta;
~, draw - razvodni raspon; ~,
effective - efektivni raspon; ~,
end - krajnji raspon, raspon s kraja
na kraj; ~, finite - krajnji raspon,
konačni raspon (razmak); ~, fixed
- stalni raspon, nepokretni ra»pon;
~, interior - unutranji raspon; ~,
intermediate - međuraspon; ~,
life - vek trajanja; ~, main -
glavni raspon (mosta); ~, mean -
srednji raspon; ~, movable -
razvodni raspon; ~, pivot - raspon
okretno-proletne konstrukcije mosta;
~, pole - polusna duga; ~, river
- rečni raspon; ~, shore - obalski
raspon; ~, single - jedinačni
raspon, jedinačni let (prolet); ~,
skew - kosi raspon, kosi lebdeći
raspon; ~, suspended - raspon
visećeg mosta; ~, time - period
vremena, interval vremena; ~,
 span 1048 specification specification 1049 spectrum

tower - raspon visećeg mosta sa
stubovima na koje naleže most; ~,
truss - proračunati raspon rešet-
kastog nosača; ~, wing - raspon
krila
spandreal - nadsvodna građevina
(gradnja), deo svoda; svod nad
vratima i prozorom
spanner - ključ za zavrtanja (navrtku);
~, bent - kolenasti ili S-oblika
ključ; ~, box - tirfonski ključ,
za odvrtanje tirfona; ~, C - ključ
za okrugle navrtke; ~, closed-
-mouth - ključ za zavrtanj sa
zatvorenim otvorom; ~, double-
-endeđ - dvojni ključ za zavrtanj;
~, face - štift-ključ; ~, female -
ključ natikač, nasadni ključ; ~,
fork - rakljasti ključ za zavrtanj; ~,
hook - ključ za okrugle navrtke;
~, jaw - univerzalni (francuski)
ključ, ključ sa primenljivim ot-
vorom; ~, pin - štift-ključ; ~,
set-screw - ključ sa kvadratnim
otvorom, ključ za standardne stu-
bove; ~, shifting v. span jaw;
~, skeleton v. closed-mouth
spanner; ~, skew - kosi ključ,
ključ za navrtke sa bočnim otvorom;
~, S-type v. bent spanner
spar - greda, nosač, puni nosač, no-
sač koji ima puna rebra, moštanica;
~, bitter - dolomit; ~, calca-
reous - kalcit
spar-deck - spardek
spare - rezervni deo, rezervni, do-
punski ; ~, machine-s - rezervni
delovi mašine; ~, repairable -
rezervni delovi koji se mogu da
poprave; ~, standby - pomoćni
rezervni deo, deo u rezervi
sparge - prskati, rasprskavati; briz-
gati, ubrizgavati
spark-
~, electric - električna varnica,
električni luk, lučno pražnjenje; ~,
ignition - varnica za paljenje; ~,
set - stalni moment paljenja (koji
ne dozvoljava prestanak)
spark-over - varnično piekrivanje
spatial - prostorni, prostanstveni
spattering - razbrizgavanje, rasprši-
vanje
spattle v. spatula
spawn - ikru, ikriti, bacati ikru
speaker-
~, cabinet - spiker-kabina, spi
kerska soba
spear - igla; lovački pribor; igla
pumpe (vakuumske); kolac, kočić,
kuka, čakije; kazaljka, strelica, in-
deks, indikator; ~, bulldog - bul-
dog, jednostavna hvataljka; ~, ca-
sing - hvataljka, cev-hvatač; ~,
tubing v. spear casing; ~,
vibrating - vibro igla
specialist - specijalista, stručnjak
specialit/y - specijalnost, osobenost,
detalji, podrobnosti, specijalno pro-
biranje; ~, metal-ies - metali za
industrijsku upotrebu
species - vid, rod, raznovidnost, raz-
norodnost, stene; ~, broad-le-
aved - lisnate stene; ~, fissic-
nable - fisioni izctopi; ~, isotopic
- izotopi; ~, nuclear - izotopi
i izomeri; ~, secondary - sekun-
darni produkti
specific - specifičan, osoben
specification - specifikacija, kon-
kretizacija, tehnički uslovi, opis
patenata, tehnički opis; ~, ac-
ceptance-s - specifikacija prijema;
~, activity - specifikacija aktiv-
nosti; ~, adopted-s - prihvaćena
specifikacija; ~, as-new - tehnički
uslov da bude kao nov; ~, basic-s
- osnovne specifikacije; ~, cen-
tered-s - tehnički uslovi razrade
organizacije; ~, contract-s - ugo-
vorne specifikacije; ~, customer-s
- kupčeve specifikacije; ~, de-
finitive - definitivna specifikacija;
~, delivery - specifikacija ispo-
ruke ; ~, design-s - konstrukcione
specifikacije, specifikacije konstruk-
cije; ~, electrical-s - električne
specifikacije; ~, engineering -
tehnička specifikacija; ~, environ-
mental - specifikacija sredine; ~,
equipment - specifikacija opreme;
~, federal - federalna (npr. SAD)
specifikacija; ~, functional test -
specifikacija testa funkcionalnosti,
tehnički uslovi za ispitivanje funk-
cionalisanja; ~, industrial - in-
dustrijska specifikacija; ~, ins-
pection - tehnički uslovi prijema;
~, material - specifikacija mate-
rijala; ~, minimum - minimalna
specifikacija (tehničkih uslova); ~,
original - originalna specifikacija;
~, part - specifikacija delova; ~,
patent - specifikacija patenta; ~,
performance - specifikacija per-
formanse; ~, product - specifi-
kacija proizvoda; ~, production -
specifikacija proizvodnje; ~, pur-
chasing - specifikacija nabavki
(kupovina); ~, safety - specifi-
kacija bezbednosti; ~, sampling -
specifikacija uzorkovanja; ~, stan-
dard - standardna specifikacija; ~,
technical - tehnička specifikacija;
~, tentative - predložena speci-
fikacija; ~, work - specifikacija
radova
specifications - specifikacija, teh-
nički uslovi; ~, job - karakteris-
tika zahteva koji se daju izvršiocu;
~, performance - radni tehnički
uslovi, tehničke performanse; ~,
production - produktivne norme,
industrijske norme
specified - specificiran, utvrđen, tačno
naveden, sa datim tehničkim uslo-
vima
specify - specificirati, tačno odrediti
(navesti), označiti
specimen - uzorak, etalon, proba,
obrazac, probni uzorak (primerak);
~, fatigue (test) - etalon za ispi-
tivanje na zamor; ~, flexural -
proba za određivanje elastičnosti;
~, runout - uzorak za ispitivanje
bez razaranja; ~, small-scale -
uzorak u smanjenoj veličini, polu-
industrijski uzorak; ~, standard
(test) - standardni uzorak (za is-
pitivanja); ~, subsized - uma-
njeni uzorak; ~, substandard -
uzorak ispod standarda; ~, impact
- probni primerak za ispitivanje na
udar; ~, tension - primerak za
ispitivanje na izvlačenje (rastezanje);
i*>, weak - slab uzorak
speck - mrlja, tačka, fleka, restica,
deo, komad, masno meso, komad
mesa, tačkasti izvor svetlosti
spectacle - ram sa obojenim staklima
ili svetlosnim filterima, naočari
spectra v. spectrum
spectogram-
~, mass - maseni spektrogram,
mas-spektrogram
spectography - spektrografija; ~,
mass - masena spektrografija
spectometer-
~, automatic - automatski spek-
trometar ; ~, bent-crystal - spek-
trometar sa ugnutim kristalom; ~,
coincidence-scintillation - scin-
tilacioni spektrometar sa koinciden-
cijom; ~, crossed-field - spek-
trometar sa ukršetnim poljima; ~,
fast-chopper neutron - neutronski
spektrometar sa brzim čoperom; ~,
fast-neutron - spektrometar za
brze neutrone; ~, helical-orbit
beta-ray - beta-spektrqmetar sa
spiralnim orbitama; ~, ion-reson-
nance-principle - jonsko-rezo-
nantni spektrometar; ~, lens -
spektrometar sa sočivima; ~, pair
- parni spektrometar; ~, radia-
tion - spektrometar zračenja, spek-
trometar radijacije; ~, radio-
-frequency - visokofrekventni spek-
trometar ; ~, recoil - spektrometar
odbijenih čestica, rikoil spektro-
metar; ~, total-absorption -
spektrometar totalne apsorpcije
speetroradiometer-
~, cathode-ray - katodni spek-
troradiometar
spectroscopy-
~, coincidence - spektroskopija
preko koincidencije; ~, mass -
masena-spektroskopija.; ~, X-ray -
rentgenoskopija
spectrum - spektar, dijapazon, ob-
last mogućih značenja, graf spek-
tralne funkcije, spektralna funkcija;
~, atomic - atomski spektar; ~
continuous power - kentinualni
spektar energije; ~, conversion -
konverzioni spektar, spektar kon-
verzionih elektrona; ~, decay -
spektar čestice raspada; ~, de-
graded - spektar zračenja raspada;
~, density - spektar gustine; ~,
differential range - diferencijalni
spektar dometa; ~, distorted -
distordovani spektar; ~, environ-
ment - dijapazon mogućih uslova
spectrum 1050
korišćenja; ~ , equi-energy - ekvi-
-energetski spektar; ~, fission-
-product - spektar zračenja pro-
dukata fisije, spektar masa pro-
dukta fisije; ~, innovation - di-
japazon (spektar) inovacije; ~,
inversion - inverzioni spektar; ~,
microwave - mikrotalasni spektar;
~, molecular - molekularni spek-
tar; ~, near-thermal (neutron)
- spektar termalnih neutrona; ~,
neutron enegry - energetski spek-
tar neutrona; ~, nuclear - spektar
nuklearnog zračenja, nuklearni spek-
tar; ~, nuclear quadrupole -
nuklearni kvadrupolni spektar; ~,
phase - fazni spektar; ~, pro-
duction - spektar generisanih čes-
tica; ~, pu8le-amplitude - ampli-
tudni spektar impulsa; ~, received
- spektar datih signala; ~, second-
forbidden - spektar druge zabrane;
~, side-band - spektar bočnih
traka; ~, single-count - spektar
jediničnih signala; ~, single-line -
spektar koji se sastoji od jedne
linije; ~, thermal(-neutron) -
spektar termalnih neutrona; ~,
transmitted - spektar zračenja
koje je prošlo kroz apsorber; ~,
uniform power - uniformni spek-
tar energije; ~, video - spektar
video-signala
speech-
~, incoming - ulazna predaja
speech-modualted - modularan rečju
speed - brzina, ubrzati; ~, accele-
rated - akceleraciona brzina, ubr-
zanje; ~, access - brzina skup-
ljanja (rezultata); ~, actual -
aktuelna brzina, stvarna brzina,
realna brzina; ~, adjustable -
regulaciona brzina; ~, air - vaz-
dušna brzina, brzina poleta, in-
dikatorska brzina; brzina vazduš-
nog toka; ~, airscrew - brzina
postepenog kretanja vazdušnog
vinta; ~, angular - angularna
brzina, ugaona brzina; ~, ap-
proach - brzina pr;bl;žavanja; ~,
aquilibrium - uravnotežena brz'na,
balansirana brzina; ~, authorized
- razrešena brzina; ~, average -
srednja brzina; ~, basic - osnovna
speed
brzina, bazična brzina; ~, block -
brzina (poleta) na delu između dva
meduleta; ~, breakdown - kri-
tična brzina; ~, burned - brzina-
u momentu izgaranja goriva; ~,
calibrated air - indikatorska vaz-
dušna brzina; ~, circular orbit -
brzina leta po kružnoj orbiti; ~,
circumferential - kružna brzina;
~, closing - brzina kolizije, brzina
zbliženja; ~, conveying - brzina
premeštanja; ~, corrected •- ko-
rigovani broj obrtaja; ~, critical -
kritična brzina; ~, cross - pop-
rečna brzina, poprečna sastavna
brzina; ~, cruising - eksploata-
ciona brzina; ~, cutting - brzina
rezanja, brzina bušenja; ~, damage
- rezonantna brzina; ~, datum -
zadana brzina, nominalna brzina;
~, delivery - izlazna brzina, brzina
na lđazu; ~, design - projektna
brzina; ~, diving - brzina piki-
ranja; ~, first - prva brzina, prva
predaja; ~, flight - brzina poleta;
~, flutter - brzina flatera; ~,
flying - vazdušna brzina, brzina
poleta; ~, fuel cut-off - brzina
(rakete) u trenutku okončanja rada
pokretača; ~, full - potpuni hod,
potpuna brzina; ~, get-away -
uzletna brzina; ~, ground - putna
brzina; ~, high - visoka brzina;
treća brzina (u automobilu); ~,
hypersonic - hiperzvučna brzina;
~, idling - brzina praznog hoda;
~, indicated - indikatorska brzina;
~, instantaneous - trenutna
brzina; ~, intermediate - među-
brzina; ~, level - horizontalna
brzina, brzina horizontalnog leta;
~, level-flight - brzina pravo-
linijskog hoiizontahiog poleta; ~,
level-flight stalling - minimalna
brzina pravolinijskog niskog ho-
rizontalnog poleta; ~, lifting -
brzina podizanja; ~, line - linearna
brzina; brzina kretanja (elektrons-
kog zraka); ~, maximum - maksi-
malna brzina; ~, mean - srednja
brzina; ~, memory - brzina me-
morije; ~, middle v. inter-
mediate speed; ~, near-sonic
- oko zvučna brzina; ~, nominal
speed 1051
- nominalna brzina; ~, no-load
v. idling speed; ~ of loading
- brzina punjenja; ~ of propa-
gation - brzina rasprostiranja; ~
of response - brzina reakcije,
brzina reagovanja; ~, operating
- eksploataciona brzina; ~, over-
turning - startna brzina; ~,
peripheral- periferna brzina; ~,
pitch - osna brzina vinta; ~,
rated - nominalna brzina, prora-
čunata brzina; ~, recovery -
brzina izlaska aviona iz hangara;
~, reverse - reverzna brzina; ~,
rotational - ugaona brzina, brzina
rotacije, broj obrtaja; ~, rotor -
brzina rotacije nosećeg vinta, broj
obrtaja rotora; ~, runaway - broj
obrtaja u minuti; ~, running -
eksploataciona brzina, brzina kre-
tanja, tehnička brzina; ~, sche-
dule - brzina kretanja po grafiku,
tehnička brzina; ~, scram - br-
zina isključenja reaktora; ~, screen
- inerdonost ekrana; ~, service -
eksploataciona brzina; ~, sliding
- brzina sudara; ~, sonic - zvučna
brzina; ~, specified - zadata
brzina, specificirana brzina; ~,
spindle - brzina obrtanja vretena;
~, stalling - brzina poleta na
kritičnom režimu; brzina obaranja,
brzina pada toka; ~, subcritical -
do kritična brzina, subkritična br-
zina; ~§ subsonic - subzvučna
brzina; ~, superosnic - nad-
zvučna brzina; ~, take-off -
uzletna brzina; ~, terminal -
konačna brzina; brzina pri kraju
rada pokretača; ~, tip - kružna
brzina vazduha; ~, top - maksi-
malna brzina; ~, touch-down -
brzina u trenutku prizemljenja (avi-
ona); ~, transonic - oko zvučne
brzine; ~, trial - brzina pri is-
pitivanju; ~, true - faktička brzina,
stvarna brzina; ~, ultra-high -
hiperzvučna brzina; ~, unstick -
brzina odvajanja; ~, variable -
promenljiva brzina; ~, zero -
nulta brzina
speed-up - ubrzanje, povećanje pro-
dukcije, povećanje proizvodnosti
rada, ubrzana eksploatacija
spike
speeder - predaja, regulator brzine,
moto-dresina
speedometer-
~, centrifugal - centrifugalni
spidometar
speedy - brzi, ubrzani
spell - prekid, smena, kratki period
vremena
spelter-
~, brazing - tvrdo prisajedinja-
vanje, tvrdo (pripajanje) lemljenje;
~, hard - premaz od cinka i
gvozda
spencer - spenser
sperm - sperma, spermatozoid
spewing - ubrizgavanje, brizganje
sphere - kugla, globus, nebeski svod,
krug dejstva; ~, Ulbricht - sferni
Ulbrihtov fotometar
spherical - loptasti, kuglasti, lop-
tastog oblika
sphericity - sferičnost, sferna forma
spherics - sferna geometrija, sferna
trigonometrija
spheroid - obrtni elipsoid; ~,
oblate - spljošteni sferoid
spheroidal - sferoidni, loptasti, sfer-
nog oblika
spheroidization - sferoidizacija
spherometer - sferometar; ~, Abbe
- Abeov sferometar
spherometry - sferometrija
spherule - loptica
sphingometer - sfingometar
špice - začin, mirodija, pripravljati
sa začinom; specijalitet
spider - krstača (kardana), zvezda
(kolektora); stubac sa kranovima;
ram zvezdastog oblika; palica sa
upravljačem; trajna viljuška (elas-
tičnog kardana); pauk; ~, arma-
ture - krstača kotve, zvezda kotve;
~, commutator - kolektorska
zvezda; ~, field - zvezda induktora
Spiegel - ogledalo, uglačani metal
spigot - namotaj, spiralno kuplo-
vanje; uže krana, kran; centrirani
nastavak; centrirana spojnica
spike - veći ekser, šip, zašiljena šipka,
klin drljače, zakucavati, zaoštra-
vati; probni signal, eksperimen-
talni signal (u obliku vertikalne bele
linije na ekranu); štift (dezintegra-
tora); ulazni konus; forsirati (re-
spike
aktor), dovoditi sveže gorivo (u
reaktor); ~, dog - šinski ekser,
kukasti ekser; ~, notched v.
spike dog; ~, plate-holding -
ekser za šinsku podlogu; ~, rail
v. track spike; ~, track - ekser
za šine
spike-drawer - usmerivač eksera
spike-driver - čekić za pobijanje
eksera
spikemaster - mašina za zakucavanje
eksera
spiking - zakucavanje eksera
spile - stubac, šip, noseći šip, oslo-
njeni šip; stojeći šip; rezana građa,
talpa, drvena zaptivka
spill - prm, t>ipka, stap, gvozdena
traka, metalna šipku, drvena zap-
tivka, prolivati, rasturiti; slati in-
ibimaciju (preko radio-talasa); ~,
to-over - prelivati se preko ivice
(ruba), preći, u režim generacije
spillage - rdanje (metala); pro-
livanje, curenje
spillway - vodosliv, vodopad, preliv;
~, canal - preliv na kanalu; ~,
chute - preliv sa brzim tokom; ~,
circular - cirkularni preliv, šaltni
preliv; ~, composite shaft -
vodosliv sastavljen preko šahtova;
~, controlled - kontrolisani preliv,
preliv sa branom; ~, emergency -
opasni preliv, snažni preliv; ~,
fixed-crest - vodosliv bez brane;
~, flat-crested shaft - šahtni
preliv sa koničnim ispustom; ~,
gate-type - vodosliv sa pregra-
dama; ~, glory-hole - šahtni
prelivnik; ~, lateral-flow - pre-
livnik sa bočnim odvođenjem vode;
~, morning-glory v. glory-
-hole spillway; ~, overflow -
odvodni vodosliv; ~, saddle -
otvoreni bazen sa branom; ~,
shaft - šahtni preliv; ~, side-
-channel v. spillway lateral-
-flow; ~, ski-jump - vodosliv
u obliku vodopada; ~, standard-
-crested shaft - hvataljka za vodu
u obliku šahta; ~, surface - vodo-
sliv; ~, trash - drenažna galerija;
~, trough - preliv sa brzim oti-
canjem; ~, ungated - vodosliv
bez pregrada
1052 spiral
spin - rotacija, rotiranje, vrteti se,
kruženje; savijati, uvijati; sopstvena
rotacija; otpušač, vadičep; ~, anti-
parallel-s - antiparalelni spinovi;
~, channel - spin kanala; ~,
electron - spin elektrona; ~,
half-integral - poluceli spin, spin
polovične vrednosti; ~, integral -
ćeli spin; ~, intrinsic - sopstveni
spin, unutrašnji spin; ~, isobaric
- izobrani spin; ~, isotopic -
izotopski spin; ~, minus - ne-
gativni spin; ~, nuclear - nukle-
arni spin; ~, plus - pozitivni spin;
~, zero - nulti spin
spindle - val, talas, nasip, bedem;
vratilo, valjak, vreteno, palac, breg;
korak; cev, šipka, osa; vrteška;
zečji nasip, pomoćni (privremeni)
nasip; ~, bored - vreteno sa
razdvojenim kanalom; ~, Brix -
Briksov saharometar; ~, brush -
pokretna osovina (osa); ~, cam -
bregasta osovina; ~, control -
kontrolni talas; ~, copy - vreteno
struga; ~, cut-off - osa odsečka;
~, feed - hod vinta; ~, guied -
hod vinta; ~, hammer - osa
čekićara; ~, knuckle - breg pov-
ratne opruge; ~, lifting - podizni
vint; ~, live - obrtno vreteno,
rotaciono vreteno; ~, main -
glavno vreteno, glavna osa; ~,
planetary - planetarno vreteno;
~, solid - vreteno fiksnog preseka;
~, steam - regulaciona igla in-
i
jektora; ~, stop - ograničavač
hoda vinta; ~, telescopic - te-
leskopsko vreteno; ~, trigger -
triger-vreteno; ~, turret - osa
revolvera; ~, valve - osovina
ventila
spindle-shaped - vretenastog oblika
spine - igla, šip, stub u obliku zvona;
greben
spineless - bešuman, bezglasan
spinner - mašina za predenje; ~,
antenna - obrtač antene, rotor
antene
spinning - brzo obrtanje (rotiranje);
predenje; centr'fugiranje
spiral - spirala, zavrtna linija, spi-
ralni, obrtni; spiralno spuštanje
(aviona); spiralna magla (oblač-
spiral 1053
nosti); spiralna turbinska komora;
~, equiangular - logaritamska
spirala; ~, fast - čvrsta spirala,
kruta spirala; ~, flat - ravna spi-
rala; ~, lead-in - uvodna spirala
(na gramofonskoj ploči); ~, steep
v. spiral fast; ~, tight v. spi-
ral fast
spiral-fluted - sa spiralnim žlebom
spire - špic, visoki piramidin vrh,
vrh; spiralna linija, zavrtanj
spirit-tight - nepropustan za alkohol
spirt - struja, strujanja
spiry - spiralni, koji ima spiralni
oblik
spissitude - gustina, zbijenost
spit - dugi plićak, blaga kosa (kosina);
dubina sloja zemlje veličine lopate;
lopata; pro ticati; paliti (zapaljivi
materijal); prskati, naprsnuti
spitter - lopata; sposobnost za
grupno paljenje (u šumama);
spitting - razbacivanje, raspršivanje;
paljenje
spitzkasten - hidraulični klasifikator
splash - zalivati rastopljenim mate-
ri j alom; zali van j e
splash-boar - štit brane
splash-proof - zaštićen od prskanja
splasher - krilo (automobila); ~,
metal - metalizator, metalopulve-
zator
splashing - raspršivanje
splay - otkos, kosi, ukošen
splice - sjedinjavanje šavom; mesto
srastanja, srastanje; ~, butt -
spajanje sjedinjavanjem; ~, cable -
spajanje kablova, sastavljanje kab-
lova; ~, chord - spoj fermijevih
pojaseva; ~, pile - srastanje po-
jaseva; ~, step - stepenasto spa-
janje; ~, web - spajanje zidova
šavovima
splicing-
~, timber - spajanje brvana, nas-
tavljanje grade
spline - šlic, skidanje spona, špon,
tanki odrezak metaia strugom
splineway - opruga od spona
splint - splint, zatik, zavoranj, čivija;
ostatak, fragment, deo; produkt
čvrsti kameni ugalj, dugoplameni
ugalj
spoil
splinter - ostatak, odlomak, frag-
ment, produkt fisije, produkt ras-
pada, cepati, razbijati, odvajati
split - prorez, pukotina, prskotina,
napuklina, naprslina; rezanje; dru-
gostepena ventilaciona obrada; os-
tvarenje ventilacione struje; ~,
air - razdvajanje struje vazduha;
~, eye - prorez za osmatranje; ~,
mould - deo razdvojenog oblika
split-phase - sa razdvojenom fazom
split-pole - sa ekranisanim polovima
splitter - razdvajač, odvajač, raz-
lagač; međupregrada; kolona; ~,
light - razlagač svetlosnog fluksa;
~, phase - razdvajač faze, raz-
lagač faze
splitting - razdvajanje, cepanje; ~,
acid - razlaganje kiselinom; ~,
air - raspoređivanje ventilacionog
vazduha, razdvajanje vazdušne
struje; ~, alkaline - alkalno raz-
dvajanje; ~, band - razdvajanje
opsega frekvenci; ~, column -
kolona za izdvajanje; ~, fat -
razlaganje masti; ~, fine-structure
- cepanje fine strukture (spektral-
nih linija); ~, hydrolytic - hidro-
litičko razlaganje; ~, isotopic -
izotopsko razlaganje, izotopsko ce-
panje; ~, mass - cepanje linija
masenog spektra, razdvajanje linija
masenog spektra; ~ of levels -
cepanje nivoa, razdvajanje nivoa
(u jezgru); ~, resonance - cepanje
rezonance, rezonantno razlaganje;
~, sample - odabiranje prime-
raka; ~, spectroscopic - razdva-
janje (cepanje) spektralnih linija;
~, spin-orbit — Spin-orbitno raz-
laganje (cepanje); ~, stream -
razdvajanje (razlaganje) pare; ~,
symmetrical - simetrično razla-
ganje (cepanje)
splitting-out - izbijanje (čestice iz
jezgra)
splittine-up - demontiranje, ras-
tavljanje; rasturanje (sastava)
splutter - razbrizgavati; metalizirati
mlazom
spoil - odronjeno zemljište, ogolela
stena, otpadni materijal, otpaci;
bacati u otpad, oformiti otpad; ~,
reclaimed - ponovo upotrebljeni
spoil
otpadni materijal; ~, trench - os-
tatak zemljišta (pjsle postavljanja
cevovoda)
spoilage - kvai, neispravnost, ne-
ispravni teret
spoiler - interceptor, spojler
spoke - špica (točka), moštanica
spokeshave - strug, strugač, nož za
skidanje kore
sponge - grub, grubost, grubi ma-
terijal, metal grube strukture
spongeous - v. spongy
sponginess - grubost, poroznost; ~,
detrimental - gruba struktura
(zemljišta, terena)
sponk - trulež, polutrulo drvo, trulež
na drvetu
sponsor - sponzor
spool - namotaj, bobina, namotaj
kalema, telo namotaja, motalica,
motati, namotavati, kaskada (kom-
presora); ~, field - polje kalema,
polje namotaja za pobuđivanje; ~,
first - prva kaskada (kompresora);
~, high-pressure - kaskada vi-
sokog pritiska (kompresora)
spool-type - kalem-tipa, rebrast (izo-
lator)
spooling - omotač, namotaj
spoon - kašika; rep plasta, kraj sloja,
kraj naslage
spore - spora
sporogenous - sporonosan
spot - mesto, postaviti na mesto,
uspostavljati, razmeštati, praviti ras-
pored, sunčana mrlja, dijafragma
(u mikroskopu), staviti (vagon) pod
teret (opterećenje), otklanjati svetle
tačke sa negativa, reklama preko
radija; ~, analysing - razložena
mrlja; ~, black - crna mrlja (na
ekranu); ~, blind - pad osetlji-
vosti (instrumenata), mrtva zona,
zona ćutanja, šlepa mrlja (oka); ~,
bright - bsvetljeno (svetio) mesto
(blještavo mesto na metalnoj po-
vršini); ~, cathode - katodna
mrlja (živinog ispravljača); ~, dark
- jonska mrlja; ~, dark-and-
-light-s - mrlje na negativu; ~,
dead - v. blind spot; ~, dry -
neproduktivni deo, „suva mrlja";
~, elongated scanning - pro-
dužena nečista mrlja; ~, flare -
1054 »prag
parazitski refleks na slici (kod
TV); ~, flying - leteći zrak,
leteća mrlja (na ekranu); ~, focal -
fokusna tačka, fokusna mrlja; ~,
hard - čvrsta (spojna) tačka (u
kontrolnoj mreži); tvrdo mesto,
čvrsto mesto, jako uključivanje; ~,
ion - jonska mrlja; ~, key - čvorna
tačka; ~, low - udubljenje u šavu;
~, luminescent - svetleća mrlja;
~, mercury - katodna mrlja; ~,
scanning - leteća mrlja (na ekranu);
~, soft - meko mesto; ~, strobe -
oznaka selektorskog impulsa; ~,
trouble - mesto smetnji, proble-
matično mesto; ~, wobbled scan-
ning - leteći zrak (spot)
spotter - avion-korektoi, vazdušni
osmatrač (posmatrač); ~, air gun-
nery - avion-korektor, vazdušni
korektor artiljerijske vatre; ~, gun-
- avion-korektor, artiljerijski os-
matrač; ~, rail - šinski defektos-
kop
spottiness - mestimičnost, tačkastost,
nestalnost kvaliteta
spotting - otkrivanje, nalaženje tač-
nog mesta, predaja pod optereće-
njem; ~, flash - noćni snimak;
~, hot - pojava lokalnog pregre-
vanja; ~, trouble - uočavanje
smetnji
spout - mlaznica, mlaznik, naglavak,
dizna, vodotečna cev, rukavac, sliv,
izlazni otvor, struja, stub vode,
strujati, fontana; ~, charging -
oluk za punjenje; ~, discharge -
ispušni žleb, ispušni oluk, rasuti
stub vode; ~, elephant-trunk -
rukavac za prenos betona na mesto
ugradnje; ~, feed - napunjeni
žleb; ~, flexibile - fleksibilni
žleb; ~, monitor - cev hidro-
monitora; ~, tailing - ispušni
otvor (za vodu); ~, tapping -
ispušni žleb
spouter - otkriveni izvor nafte,
fontanska bušotina, bušotina tipa
fontane
sprag - raspinjač, razupirač, rastezač;
~, botton - donji rastezač; ~,
drift timbering - produžni ras-
tezač
spray-cone
spray-cone - konusno-šireći se, ko-
nusno-rasprskavajući se
spray-painting - v. spraying paint
sprayer - rasprskivač, pulverizator,
prskalica, dizna; ~, bitumen -
hidronator; ~, concrete - raspo-
ređivač cementne smeše, betonska
puška; ~, oil - prskalica nafte; ~,
steam jet - rasprskivač pare
spraying - br'zganje (mlaza), pul-
verizaćija, kvašenje, vlaženje; ~,
air - raspršenje vazduhom pod pri-
tiskom ili vazdušnnom strujom;~,
metal - metalizacija raspršivanjem;
~, paint - farbanje raspršivanjem
sprayproof - nerasprskavajući, ne-
prskajući
spread - rasejanje, nanos, dijapazon,
razmeštaj (na grafu), rasprostra-
njenost; ~, azimuth - interval
azimuta; ~, band - rastezanje di-
japazona uređaja; ~, explosion -
rasprostiranje eksplozije; ~, hole -
disperzija bušotina, razdvajanje bu-
šotina; ~ of holes - razdvajanje
otvora, odvajanje otvora; ~ of
time - vremenski period, vreme
odvijanja procesa; ~, tolerance -
dopuštena tolerancija
spreader - rastezač, raširivač, ras-
pinjač, razupirač, uže za fiksiranje,
kabl za fiksiranje (kontaktne mreže),
hidronator, mašina za raspoređi-
vanje betona, sejačica, razbacivač,
mašina za češljanje lana; ~, box -
rasporedivač u obliku sanduka; ~,
clutch - frikciona spojnica; ~,
hay - razbacivač otkosa sena; ~,
manure - razbacivač navoza (sena);
~, piston-ring - skidač karika; ~,
rope - ispravljač pletenica; ~,
stone - razbacivač kamenog sit-
neža
spreading - rasprostranjenje, prosti-
ranje, raspoređivanje, raširenje, is-
tezanje, rastezanje, navarivanje, na-
rastanje, široko nabacivanje (pri
varenju), povećanje zapremine, bub-
renje, frikcioniranje, pripajanje, špre-
dingovanje; ~, clay - bubrenje
gline, narastanje gline; ~, dubb'e -
rasprostiranje mehurova (pri flo-
taciji); ~, dust - raspoređivanje
interne prašine, rasprostiranje pra-
1055 spring
šire; ~, fire - rasprostranjenje
požara, širenje požara; ~, glue -
podmazivanje klema; ~, hand -
sabijanje zagrevanjem (betonske
smeše); ~, inverse-square - slab-
ljenje intenziteta zračenja po za-
konu obrnutih kvadrata; ~, of
the beam - razvlačenje snopa; ~,
of track - širenje tragova, širenje
šina; ~, soil - razbacivanje zem-
ljišta; ~, waste - ravnanje nasipa
sprig - zavoranj, zatik
spring - mpruga, gibanj, pero; ve-
šati na opruge; poskakivati, uda-
rati; izvor; ključ; ~, acidulous -
kiseli mineralni izvor; ~, adjusting
- regulaciona opruga; ~, antirattle
- zatezna opruga; ~, axial - aksi-
jalna opruga, osna opruga; ~,
back - v. back-moving spring;
~, back-moving - vučna opruga;
~, band - prstenasta opruga; ~,
blade - slojevita opruga, lisna op-
tuga; ~, bow - lisnata opruga; ~,
brake - kočnična opruga; ~,
buffer - buferna opruga, opruga
amortizatora; gibanjska opruga; ~,
calibrating - kalibraciona opruga;
~, cambered - ugnuti gibanje; ~,
cantilever - konzolna opruga, kon-
zolni gibanj; ~, car - vagonski
gibanj; ~, case - zatvarajuća op-
ruga; ~, centring - centrirajuća
opruga; ~, check - zaustavna op-
ruga, stabilizaciona opruga; ~,
clock - opruga satnog mehar.izma;
~, close-coiled - spiralna opruga
sa malim korenom; ~, cluster -
sastavna opruga; ~, clutch -
opruga za spajanje; ~, compen-
sating - kompenzaciona opruga,
uravnotežujuća opruga; ~, com-
pression - kompresiona opruga;
~, conical - kupasta (konična)
optuga; ~, constant - stalni izvor;
.~, counter - kontra opruga;
amortizaciona opruga; ~, cross -
poprečni gibanj; ~, cushioning
- buferna opruga; ~, cutout -
v. disconnecting spring; ~, dam-
per - v. buffer spring; ~, disc -
tanjirasta opruga, kolutasta opruga;
~, disconnecting - isključujuća
opruga; ~, double-coil - dvo-
spring
stepena opruga; ~, draft - vučna
opruga; ~, drag - klizna opruga,
gibanj spajajuće poluge; ~, driving
- pokretna opruga, povratna op-
ruga; ~, dual-rate - gibanj pro-
menljive jačine; ~, elliptic - elip-
tički gibanj; ~, feed - padajuća
opruga; ~, firing - bojna opruga;
~, flat - ravna opruga; ~, fly -
okidna opruga; ~, hair - tanka
opruga, vlaknasta opruga, petlja
oscilografa; ~, inclined - pod
uglom postavljen gibanj; ~, jo-
urnal - povratna opruga; ~, la-
minated - tanjirasti gibanj; ~,
locking - fiksirana opruga; ~,
magazine - opruga predajnika; ~,
main - pokretna opruga (satnog
mehanizma); ~, mineral oil -
izvor nafte; ~, nest - lisnati gi-
banj; ~, overcoil - satna opruga
(spirala); ~, overhung - gibanj
koji se veša iznad osovine; ~,
pendulum - opruga klatna; ~,
petroleum - mlaz nafte; ~,
plate - v. spring nest; ~, pres-
sing - navijena opruga; ~, pres-
sure - v. spring pressing; ~,
pull-back - kontra-opruga; ~,
pull-off - opuštena opruga; ~,
recuperator - povratna opruga;
~, relief - izravnjujuća opruga;
~, restoring - povratna opruga,
protivdejstvujuća opruga; ~, re-
taining - zaustavna opruga; ~,
return - povratna opruga; ~,
ring - kružna opruga; ~, semi-
-elliptical - polueliptični gibanj;
~, single-coil - jednodelna op-
ruga, jednostepena opruga; ~,
sounding - opruga za buđenje
(na satu); ~, spiral - spiralna
opruga; ~, stabilizer - poprečni
gibanj, stabilizacioni gibanj; ~,
step - stupnjasti gibanj; ~, stiff -
jak gibanj; ~, striker - opruga
udaraca; ~, subvariable - malo
promenljiva opruga; ~, suspension
- opruga pokretača; ~, trans-
verse - poprečni gibanj; ~, under-
hung - gibanj koji se veša ispod
ose; ~, underslung v. under-
hung spring; ~, unfailing - ne-
istraženi izvor; ~, valve - opruga
1056 sprueing
ventila; ~, volute - spiralna op-
ruga, konični gibanj; ~, watch -
satna opruga; ~, yoke - opruga
klatna
spring-actuated - koji dejstvuje sa
oprugom
spring-back - elastično dejstvo, od-
skakivanje, elastično rasejanje
spring-borne - poduprt gibnjem
spring-loaded - opterećen oprugom
spring-mounted - pod dejstvom
gibnja
spring-opposed - uravnotežen op-
rugom
spring-return - povratan pod dejs-
tvom opruge
spring-wood - rano drvo
springer - početak luka, nožica luka,
bočni kamen (svoda ili luka); ~,
cross - rebro krstastog svoda
springiness - elastičnost, pod dejs-
tvom opruge
springing - elastičnost, povratnost,
elastičan, vešanje na gibnjeve, linija
petlji, odskakivanje
sprinkle - polivati, vlažiti, prskati
sprinkler - razbrizgivač, rasprskivač,
veštačka kiša, sprinkler
sprinkling - ovlaženje, oprskavanje
sprocket - točak za lanac, lančanik,
zvezdica, vodeći točak (gusenica),
predajni bubanj (kino-aparata); ~,
deflecting - deflektujuća zvezdica;
~, driving - vodeća zvezdica; ~,
track driving - vodeći točak gu-
senica
sprout - nicanje (rastinja), rast,
rasti; izdanak, mladica
sprouter - pribor za bubrenje se-
mena
spruce - jela, bor, čamovina; ~,
black - crna jela, crni bor; ~,
blue - plava jela, plavi bor; ~,
eastern - istočna jela; ~, hem-
lock - gemlok; ~, Norway -
"obična jela, običan bor; ~, pine
-jela; ~, silver v. snruce blue;
~, white - bela ili kanadoka jela
sprue - vertikalni kanal
sprueing - oslobađanje odlivka; ~,
cold - oslobađanje stvrdnutog od-
livka; ~, hot - oslobađanje od-
livka pre stvrdnjavanja
spud
spud - motika, manja lopata, kopati
zemlju, ašov, iskopavati; šip, stub,
greda; stolarski nož, pritisna letva
(žioka), nož za skidanje kore
spudding - udarno bušenje
spume - pena, peniti se
spunk - kap, rosa (na drvetu)
spur - naper, pero, paket, grupa,
oblak, zub, oštri istup, vodogra-
devina na reci, valjkasti zupčanik,
cilindrični zupčanik, podupirač, kos-
nik, bočni podupirač, raspinjač, ra-
7:.-iračv rastezač, dijagonala, krak,
poluga, Vrh ili greben planine, glav-
nica, urodica
spruge - jezičak
spurious - lažni, fiktivan, izgledan,
parazitski
spurn - nožica, krak
sputnik - sputnjik, satelit, veštački
satelit
sputter - raspršivač, mlaznica, me-
talizirati raspršenjem; ~, anode -
anodno raspršenje; ~, cathode -
katodno raspršenje
spy-glass - staklena cev za osmat-
ranje
squad - grupa, komanda, odeljenje,
radne brigade
squadron - eskadron, divizion, es-
kadrila, eskadra; sjedinjavanje bro-
dova
squama - krljušt
square - kvadrat, pravougaonik, da-
vati kvadratnu formu (oblik), pod
pravim uglom, vertikalno, ugaonik;
površina (grada), kvartal, kvart
(grada) jedinica površine, kvadrat
veličine, podizati na kvadrat; ivi-
čast, paralelan; ~, carpenter's -
drveni ugaonik; ~, centre - ugao-
nik centrotragač; ~, dead - tačni
kvadrat, pravilno kvadratno se-
čenje, pravilan kvadratni preske;
~, Epstein - Epštajnov pribor
(za određivanje magnetnih svojs-
tava gvozda); ~, grid - kvadrat
mreže koordinata; ~, mean -
kvadrat srednje veličine, kvadrat
srednje vrednosti; ~, mitre -
ugaonik sa uglovima od 45°; ~,
optical - optički eker; ~, prism -
prizmeni eker; ~, protraction
set - transport« sa ugaonikom; ~,
67 Rečnlk
1057 stability
reflecting v. optical square; ~,
set - ugaonik; ~, setting - kvad-
rat kukaste spojnice; ~, T - Tavrov
ugaonik
square-law - kvadratni
squarer - šema formiranja pravou-
gaonih impulsa, protezanje kvad-
ratnog preseka, kvadrator
squariance - zbir kvadrata, odstu-
panje od sredine vrednosti
squaring - razdvajanje na kvadrate,
obtesavanje na četvrtke, obtesavati
četvrtke
squash - pritiskivati, pritezati, za-
nositi (auto)
squawk - reski zvuk (u pojačavaču)
squeak - šum; ~, brake - šum pri
kočenju
squeal - pištanje (u pojačvaču),
pojačani šum signala
squeegee - gumeni sloj, gumeni
međusloj, gumeni kalup, gumena
makija
squeeze - pritisak, pritiskivanje, sa-
bijati, pritiskivati, presovati, zguš-
njavati
squeezer - pokretna mašina, presa,
mašina za cedenje, "mašina za izradu
kalupa, spajajuća mašina; ~, al-
ligator - poslužna pokretna ma-
šina; ~, cork - aparat za sabijanje
uzoraka; ~, jolt - presa mašina;
~, roll - valjak za sabijanje
squegger - relaksacioni generator
squib - piro-paljenje, elektro-paljenje;
~, electric - električno paljenje
squirt - špric, struja, puniti strujom;
~, grease - špric ili pumpa za
konsistentno podmazivanje
stability - postojanost; ~, aero-
dynamic - aerodinamička stabil-
nost; ~, aeroelastic - stabilnost
pomoću aeroelastičnosti; ~, aga-
inst - stabilnost na, otpornost na;
~, arrow - stabilnost na trajek-
toriji (putanji); ~, attitude - sta-
bilizacija položaja; ~, automati-
cally mainteined - stabilnost koja
se dobija pomoću sredstva auto-
matske stabilizacije; ~, buckling-
produžna stabilnost, stabilnost u
odnosu na produženi nagib; ~,
channel - stabilnost kanala; ~,
corrosion - koroziona stabilnost;
stability
~, dead-beat - aerodinamična
stabilnost; ~, dimentional - spo-
sobnost održanja razmera; ~, dy-
namic(al) - dinamička stabilnost,
dinamička postojanost; ~, elastic
- elastična stabilnost, elastična pos-
tojanost; ~, flow - stabilnost
toka, stabilnost protoka; ~, gravi-
tational - gravitaciona stabilnost;
~, high - veća zaliha stabilnosti;
~, high-speed - stabilnost pri
velikim brzinama; ~, hydrody-
nami( - hidrodinamička stabil-
nost; ~, infinite - neograničene
zalihe stabilnosti; ~, inherent -
sopstvena stabilnost; ~, initial -
stabilnost na start poletanja; ~,
lateral - lateralna stabilnost, pop-
lečna stabilnost; ~, light - svet-
losna stabilnost; ~, liquid m a s s -
stabilnost tečne mase; ~, locked-
-control - stabilnost sa fiksiranim
usmeravanjem; ~, longitudinal -
longitudinalna stabilnost; ~, low-
-speed - stabilnost pri malim
brzinama; ~, negative - nesta-
bilnost; ~, neutral - neutralna
stabilnost, neutralna ravnoteža; ~,
noise - stabilnost na šum; ~,
nuclear - stabilnost jezgra, sta-
bilnost nuklearnog reaktora; ~,
oscillatory - oscilatorna stabilnost;
~, overall - opšta stabilnost, su-
marna zaliha stabilnosti; ~, pen-
dulum - stabilnost kretanja klatna;
~, phase - fazna stabilnost; ~,
positional - poziciona stabilnost;
~, positive - pozitivna stabilnost;
~, pyrolytic - pirolitička stabil-
nost, stabilnost na toplotne pov-
rede; ~, radiation - stabilnost na
zračenje, stabilnost na ozračavanje;
~, radiation-damage - stabil-
nost na radijaciono dejstvo; ~,
radiolytic - radiolitička stabil-
nost, stabilnost na radiolizu; ~,
relative - relativna stabilnost; ~,
scanner - stabilizacija šeme kola;
~, servo - stabilnost servo sis-
tema; ~, speed - stabilnost br-
zine; ~, statical - statička sta-
bilnost; ~, storage - stabilnost
na čuvanje; ~, thermal cycling
- stabilnost na temperaturne cik-
1058 stabilizer
luse; ~, transient - dinamička
stabilnost; ~, transonic - sta-
bilnost pri okolozvučnim brzinama;
~, transverse - poprečna stabil-
nost; transverzalna stabilnost; ~,
unstable - nestabilnost; ~, vo-
lume - postojanost zapremine,
stalnost zapremine, stabilnost za-
premine; ~, zero - nulta zaliha
stabilnosti, odsustvo stabilnosti
stabilization - stabilizacija; ~, auto-
matic - automatska stabilizacija;
~, automatic gain - automatska
stabilizacija pojačanja; ~, beam -
stabilizacija zraka (antene); ~,
chemical soil - hemijska stabi-
lizacija zemlje; ~, current - sta-
bilizacija struje; ~, flame - sta-
bilizacija gorenja, stabilizacija pa-
ljenja, stabilizacija plamena; ~,
frequency - stabilizacija frekvenci;
~, gyroscopic - giroskopska sta-
bilizacija; ~, intermediate-fre-
quency - stabilizacija međufrek-
venci; ~, pitch - produžna sta-
bilizacija, udružna stabilizacija; ~,
roadbed - učvršćenje zemljišta;
~, roll - poprečna stabilizacija; ~,
soil - stabilizacija zemljišta, učvrš-
ćivanje zemljišta; ~, sweep - sta-
bilizacija ispitivanja; ~, tilt - sta-
bilizacija ugla nagiba; ~, voltage -
stabilizacija napona
stabilize - obezbediti stabilnost, obez-
bediti postojanost
stabilizer - antikoagulator, protiv-
koagulaciono sredstvo, legirajući ele-
ment; usmeravajući mehanizam; ~,
arch girder - raspon medu luko-
vima; ~, automatic - automatska
stabilizacija; ~, current - sta-
bilizator struje; ~, degenerative
- stabilizator sa negativnom obrat-
nom vezom; ~, derictional -
kursni stabilizator; ~, drill - bu-
šeći stabilizator; ~, gyroscopic -
hidroskopski stabilizator; ~, la-
teral - stabilizator poprečnog kre-
tanja, stabilizator bočnog kretanja;
~, piezoelectric - kvarcni stabi-
lizator, piezoelektrični stabilizator;
~, soil - vezujući materijal za sta-
bilizaciju zemljišta (terena), mašina
za stabilizaciju zemljišta vezujućim
stabilizer 1059
materijalom; ~, voltage - sta-
bilizator napona
stabilizing - stabilizacija, obezbe-
denje stabilnosti
stable - komora, niša, staja, štala,
konjušnica; ~, directionally -
stabilan na trajektoriji, koji ima
putnu stabilnost; ~, dinamically
- dinamička stabilnost; ~, hydro-
dynamically - hidrodinamička sta-
bilnost; ~, infinitely - sa neogra-
ničenom zalihom stabilnosti; ~,
laterally -koji ima lateralnu sta-
bilnost, stabilna u poprečnom
pravcu; ~, longitudinally - koji
ima longitudinalnu stabilnost, sta-
lan u longitudinalnom pravcu; ~,
netrally - neutralan, koji se nalazi
u stanju ravnoteže; ~, statically -
statički stabilan
stack - kostur (broda), figura, kalup,
stavljati u kalup, stek (jedinica za
gorivo, iznosi 3,06 m 3 ), paket
(gvozda), lula za vodu, olučna cev,
odvodna cev (ventilacionog sistema),
rashladni toranj (kolona), omot,
plast, stog (sena), stavljati u stog,
skupljati; polica za knjige; ~,
calender - kalender, glezer; ~,
chimney - dimna cev; ~, cooling
- rashladni toranj sa prirodnom
vučom; ~, core-lamination -
središte jezgra, unutrašnjost jezgra;
~, evasing — difuzor ventilatora;
~, exaust - fizduvna cev, auspuh;
~, field - stokiranje
stacker - slagač, postavljač, umetač,
nabacivač (u stog), ukalupiti, pri-
jemni sto, sabirni sto; ~, hay -
nabacivač na stog; ~, standard -
standardni kran; ~, wing - pne-
umatski transporter
stacking - paket (gvozda), garnitura
(limova), slaganje u kalup
staddle - potporka, podstava
stadia - daljinska merna letva
staciometer - stadiometar
staff - letva, letvica (sa podelom),
malterski rastvor sa primesom vlak-
nastih materija, štap, polica, osa
(balansa), zakivanje, nitovanje, ru-
čica, poluga, ručka, drška; personal,
štab; ~, balance - osa balansa;
~, centre - osa srednjeg ili mi-
67»
stage
nutnog kruga; ~, cross - ukrštena
letva, poprečna letva; ~, hydro-
metric - hidrometrijska palica
(letva); ~, levelling - nivelirska
letva; ~, reversible - reversi-
bilna letva, povratna merna letva;
~, surveyor's - letvica (letva) sa
podelom; ~, telescopic - pokretna
letva, podizna letva; ~, topograp-
hic v. surveyor's staff; ~,
train - vozna rampa
stag-headedness - suva površina
(u šumi)
stage - kaskada, horizont vode, scena,
estrada, stanica; ~, adder - po-
mešana kaskada; ~, Albian - alb;
~, amplifier - pojačavačka kas-
kada; ~, bleaching - stepen be-
ljenja; ~, boster - period poja7
čanja, stepen pojačanja; ~, buffer -
razdvajajuća kaskada; ~, cathode-
-follower - kaskada sa katodnim
izlazom, katodni pretpojačavač; ~,
chroma amplifier - kaskada po-
jačanja bojnog (boja) signala, ste-
pen pojačanja kolor-signala; ~,
colour-kiler - stepen isključenja
kolor-kanala; ~, controlled - kon-
trolni stepen, kontrolna kaskada;
~, counting - brojačka kaskada,
brojačka šema; ~, driver - pod-
modulator; ~, egg - inkubacioni
stepen; ~, elastic - elastična faza,
elastično stanje; ~, ephebic -
zreli stadijum; ~, expansion -
stepen ekspanzije, stepen širenja,
faza ekspanzije; ~, final - finalna
etapa, poslednji stepen (rakete); ~,
first doubler - prva kaskada udva-
janja frekvence; ~, flush - fon-
tanski period; ~, gain - kaskada
pojačanja, stepen pojačanja; ~,
hanging - viseći stepen (mosta);
~, high-pressure - stepen vi-
sokog pritiska; ~, inhibit - kas-
kada zadrške, stepen zadrške; ~,
input - ulazni stepen, ulazna kas-
kada; ~, inverter - inverzna
kaskada, pretvarajuća kaskada; ~,
isolator - razdelni stepen, izola-
lacioni stepen; ~, landing -
debarkader, pristanište, pristan; ~,
lower - donji stepen (rakete); ~,
low-pressure - stepen niskog pri-
stage 1060 stand stand 1061 state

tiska; ~, microscope - predmetni
stočić mikroskopa; ~, neanic -
mladalački stadijum; ~, output -
izlazni stepen, izlazna kaskada; ~,
power-amplifier - stepen poja-
čanja snage; ~, pressure - stepen
pritiska (turbine); ~, radio-fre-
quency - stepen radio-frekvenci,
visokofrekventna kaskada; ~, re-
duction - stepen redukcije; ~,
research - stadijum istraživanja;
~, rocket - stepen osnovne ra-
kete; ~, search - stadijum tra-
ženja; ~, tipping - startna plat-
forma; ~, upper - poslednjr ste-
pen (rakete), goinji stepen (rakete);
~, video - stepen videopojačavača
stage-motor - pokretač stepena (ra-
kete)
stagger - iznošenje, potcentrala, lju-
ljati se, trasirati, rasporediti u ša-
hovski red, raspolagati po stepe-
nima
stagger-tuned - sa razgiadenom kon-
turom
staging - građevinska šume, pokri-
vanje, ležište; ~, drilling - bu-
šotina za čuvanje; ~, safety -
mesta za čuvanje (materijala)
stagnant - nepokietan, stojeći, zas-
toj ni
stain - mrlja, fleka, tačka, mesto
obezbeđenja; ~, sap - pravilo,
modrina
staining - bojenje, obojiti; ~, alkali
- alkalno bojenje; ~, differential -
- kontrastno bojenje
stainproof - koji se ne mrlja, otpo-
ran na mrljanje
stair - stupanj (stepenice), stepenica;
~, on arches - stepenica na svodu
stair-hall - stepenasta kvadratura
stair-head - gornja površina lestvice
stair-well - stepenasti prostor
staircase - lestvice; ~, travelling -
cskalator
stairstep - stepen stepenice
stake - lestvica, kolac, obeleživač,
potporna lestvica, kvadratna lestvica
bez glave, stub, podupirati stubo-
vima (ili gredama); ~, aiming -
nivelirska letva; ~, anvil - ambis;
~, dressing - ručni nakovanj; ~,
hatchet - nakovanj za uvijanje me-
tala; ~, moulding - obrađeni
šiljak (kolac); ~, round-head -
kružni nakovanj; ~, saucepan
belly - nakovanj sa otvorenim šilj-
kovima; ~, setting - razvodnik
za prašinu; ~, side - nakovanj
sa bočnim šiljcima; ~, slope -
kolac za razdvajanje otkosa; ~,
survey - letva; ~, witness -
poboden piket
staking - razdvajanje radova
stalagmometer - stalagmometar
stale - ručka, bajat, nesvež
stalk - stalak, greben, dimna cev,
tetiva, vertikalna grana
stali - komora, radni prostor, jama
u rudniku, čelo potkopa, kanal (u
depou), regulisano korito za malu
vodu, pad toka, gubitak brzine pri
padu toka, prebaciti se, prevrnuti
se; ~, advanced - razvijen pad
potoka; ~, foot - cokla, pijedestal;
~, power - gubitak brzine na
uzletanju ili u režimu povećanja
brzine; ~, shock - talasni pad;
~, tid - krajnji pad
stalling - zaustavljanje, obustav-
ljanje, obustava, prekidanje, prekid
stallometer - pokazivač kritične
brzine; pokazivač ugla opadanja
stamina - klasa efikasnosti
stamp - stamp, marka, otisak, pod-
bijač, dleto za šuperisanje, utap-
kavati; ~, acceptance - prijemni
otisak; ~, block - kalup za štam-
panje, porubni alat, rezni alat; ~,
bottom - matrica; ~, inspection -
žig kontrole; ~, rivet - omot za
ploče
stamped - žigosan
stamped-out - odštampani
stand - stanje, probni sto, uređaj za
ispitivanje, podloga, postolje, stav,
staviti, biti postavljen; ~, check
out - sto (probni) za kontrolu; ~,
control - kontrolni sto; ~, dis-
play - štand za izlaganje; ~,
dynamic test - sto za dinamičko
ispitivanje; ~, inspection - kon-
trolni probni sto; ~, overhual -
sto za remont; ~, proving - sto
za ispitivanje; ~, roll-over -
povratni (obrtni) probni sto; ~,
teardown - štand za demontažu;
~, test(ing) - sto za ispitivanje;
~, tilting - nagibni probni sto; ~,
to-against - biti protiv; ~, to-
-by idly - biti isključen, biti u
praznom hodu; ~, to-the test -
zadovoljiti test, izdržati ispitivanje;
~, to-under load - biti pod opte-
rećenjem
standard - standard, norma, stan-
dardan; ~, acceptable - prihvat-
ljiv standard; ~, calibrated -
bazdareni standard; ~, color -
standard boje; ~, commercial -
komercijalni standard; ~, company
- fabrički standard, standard radne
organizacije; ~, complete - kom-
pletan standard; ~, contractual-s
- ugovorni standardi, norme do-
nete dogovorom; ~, cost quality
- norma izdataka (troškova) za
obezbeđenje kvaliteta; ~, derived
- izvedena norma, izvedeni stan-
dard; ~, design-s - projektno-
-konstrukcioni standardi (norme);
~, draft - projekat norme, pred-
log standarda, nacrt norme; ~,
engineering - tehnički standard;
~, factory - fabrički standard; ~,
frequency - etalon frekvencije,
standard frekvencije; ~, funda-
mental - fundamentalni standaid;
~, graphical - grafički standard;
~, industrial - industrijski stan-
dard; ~, inter laboratory - među-
laboratorijski standard; ~, inter-
national - međunarodni standard;
~, legal - pravni standard; ~,
mandatory - mandatorni stan-
dard, obavezni standard; ~, metric
- metrički standard; ~, mini-
mum - minimalni standard; ~,
national - nacionalni standard; ~,
nominal - nominalni standard; ~
of accuracy - standard preciznosti;
~ of behavior - standard pona-
šanja; ~ of comparison - stan-
dard poređenja; ~ of tension -
standard napona; ~, performance
- standard performanse; ~, per-
missive - neobavezan standard; ~,
practical - praktičan standard; ~,
precision - etalon preciznosti; ~,
production - standard proizvodnje;
~, prohibitory - prohibicioni
standard; ~, quality - standard
kvaliteta; ~, recommended -
preporučeni standard; ~, refe-
rence - referentni standard; ~,
safety-s - norme bezbednosti; ~,
shop practice - praksa u pogonu,
standard proizvodnje; ~, statutory
- statutarni standard; ~, surface
finish - standardni površinski finiš,
standardna površinska obrada; ~,
temporary - privremeni standard;
~, voluntary - neobavezni stan-
dard; ~, working - radni stan-
dard; ~, workmanship - stan-
dard kvaliteta izrade
standardization - standardizacija,
normiranje \
standby - nekorišćena rezerva, re-
zervni deo, rezervni uređaj; ~,
optimal - optimalna rezerva
standing - nekorišćen, stojeći, sta-
janje, utvrđen
standstill - mirovanje, nekorištenje,
nerad
staple - osnovni proizvod proizvodnje
start - start, početak, začetak, puš
tanje u rad; ~, earliest - najra-
niji rok starta (početka); ~, early -
raniji (rani) rok starta, rani po-
četak; ~, late - kasniji rok starta,
kasni početak; ~, latest - naj-
kasniji rok starta, najkasniji početak
startability - stepen lakoće starta,
startnost
state - stanje, položaj, struktura, svoj-
stvo, kvalitet; ~, acceptable -
prihvatljivo stanje; ~, active -
aktivno stanje; ~, allowed - doz-
voljeno stanje; ~, continuous -
neprekidno stanje; ~, critical -
kritično stanje; ~, deenergized -
isključeno stanje; ~, degenerate -
degenetarivno stanje; ~, deteri-
orated - pogoršano stanje, stanje
(režim rada) sa pogoršanjem svoj-
stava; ~, discrete - diskretno
stanje; ~, distinguishable - raz-
likuju će stanje; ~, element -
stanje elementa; ~, elementary -
elementarno stanje; ~, empty -
prazno stanje; ~, filled - puno
stanje; ~, final - završno stanje;
~, functioning - stanje funkcio-
nalnosti; ~, good - dobro stanje;
 state
~, good as new - stanje posle
popravke, kao nov; ~, interacting
- interakciono stanje, stanje među-
delovanja; ~, intermediate -
posredno stanje, međustanje; ~,
internal - interno (unutrašnje)
stanje; ~, microscopic - mikro-
skopsko stanje; ~, natural - pri-
rodno stanje; ~, nonabsorbing -
neapsorbujuće stanje; ~, nonde-
generate - nedegenerisano stanje;
~, nonequilibrium - neravno-
težno stanje; ~, nonoperational -
neradno stanje; ~, nonrecurrent -
neponavljajuće stanje, nerekurentno
stanje; ~, nonsteady - nestabilno
stanje; ~, normal - normalno
stanje; ~ of equilibrium - stanje
ekvilibrijuma; ~ of readiness -
stanje gotovosti; ~, off - stanje
isključenja, „isključen"; ~ on -
stanje uključenja, „uključen"; ~,
operating - radno stanje; ~,
ordered - naređeno stanje, ure-
đeno stanje; ~, original - ori-
ginalno stanje; ~, periodic -
periodično stanje; ~, ready -
stanje gotovosti (za rad); ~, re-
duced - redukovano stanje, sma- statistician - statističar
njeno stanje; ~, regular - pravo
stanje, regularno stanje; ~, stable
- postojano stanje; ~, stationary
(steady) - stacionarno stanje; ~,
stressed - napregnuto stanje; ~,
subcritical - subkritično stanje;
~, successful - uspešno stanje;
~, taboo - zabranjeno stanje; ~,
target - zadato stanje; ~, ter-
minal - završno stanje; ~, unac-
ceptable - neprihvatljivo stanje;
~, unessential - ne neophodno
stanje; ~, unreachable - nedos-
tižno stanje; ~, unstable - nesta-
bilno stanje; ~, unsteady - ne-
postojano stanje; ~, working -
radno stanje; ~, zero - nulto
stanje
statement - bilten, izjava, zvanična
izjava, saopštenje; ~, contract
work - izjava o ugovoru rada; ~,
expert's - izjava stručnjaka, saop-
štenje eksperta; ~ of problem -
postavka problema
station - stanica, tačka, punkt, ure-
1062 status
daj, oprema, mesto, položaj; ~,
inspection - kontrolna stanica; ~,
proofing - kontrolni punkt; ~,
repair - remontna baza; ~, service
- servisna stanica (baza); ~, test-
i n g ) - stanica za ispitivanje; ~,
work - radno mesto
stationarity - stacionarnost, posto-
janost, nepokretaost
stationary - stacioniran, nepokretan
statistic - statistika; ~, conditional
- uslovna statistika; ~, correla-
ted-8 - korelirane statistike; ~,
derived - izvedena statistika; ~,
efficient - efikasna statistika; ~,
exhaustive - iscrpna statistika; ~,
inefficient - neefikasna statistika,
neefektivna statistika; ~, norma
lized - normalizovana statistika; ~,
optimum - optimalna statistika;
~, order - statistika redosleda; ~,
poor - slaba statistika; ~, rank
order - statistika zavisna od re-
dosleda rangova; ~, sample -
uzorak statistike; ~, similar -
slična statistika; ~, sufficient -
dovoljna statistika
statistical - statistički
statistics - statistika; ~, classical -
klasična statistika; ~, comparative
- komparativna (uporedna) sta-
tistika; ~, descriptive - deksrip-
tivna (opisna) statistika; ~, engine-
ering - tehnička statistika; ~,
enumerative - statistika celih bro-
jeva, nabrajajuća statistika; ~, ex-
perimental - eksperimentalna sta-
tistika; ~, failure - statistika kva-
rova; ~, inductive - induktivna
statistika; ~ of attributes - sta-
tistika atributa (kvalitetnih svoj-
stava); ~, quality - statistika kva-
liteta; ~, sample - statistika me-
todom uzorka
status - status, stanje; ~, accepta-
bility - status prihvatljivosti; ~,
equipment - status opreme; ~,
inspection - status inspekcije; ~,
inventory - status (stanje) inven-
tara; ~, maintenance - status
održavanja; ~, operational - ope-
{ rativni (radni) status; ~, service-
able - u stanju održsvanja, neko-
status 1063
rišćenje usled servisa; ~, standby -
stanje rezerve
statusing - određivanje statusa
steady - postojan, stalan, nepro-
menljiv, ravnomeran, monoton
steady-state - postojano (nepro-
menjeno) stanje
step - korak, etapa, stadijum, skok,
stepenast, postupak, operacija; ~,
in-s - u etapama; ~, program -
etapa programa; ~, test - etapa
ispitivanja; ~, unit - pojedinačni
korak, pojedinačni pomer
stepwise - etapno, u etapama, ste-
penasto
stick - držati se slepiti se, neispravno
raditi
sticker - obaveštenje koje se lepi,
etiketa, instrukcije (upustva) koja
se lepe
stimulus - stimulus, pobuda
stipulate - razmatrati, usloviti, ogra-
diti se, utvrditi, ugovoriti
stipulated - zadat, uslovljen, ugo-
voren
stipulation - dogevor, uslov, ograda,
uglavljivanje, ugovaranje, odredba
(u ugovoru), jemčenje, utvrđivanje
stock - inventar, zaliha, držak,
ručica, količina, skladište, kapital,
fond; ~, above-level - zalihe
iznad nivoa; ~, accumulated -
akumulisana zaliha; ~, active -
aktivna zaliha, rezerva koja se koristi;
~, available - zaliha na raspola-
ganju; ~, consignment - partija
roba, teret, tovar; ~, consumed -
utrošena zaliha; ~, dispatched -
otpremljena zaliha; ~, excessive -
prekomerna zaliha; ~, extra -
dopunska zaliha; ~, factory -
pogonska zaliha, fabrička zaliha; ~,
filler - norma o sadržaju zaliha u
skladištu; ~, floor - zaliha (jef-
tinih) sirovina; ~, fluctuation -
rezervna zaliha; ~,free v. active
stock; ~, initial - početna zaliha;
~, maximum - maksimalna za-
liha; ~, on-hand - zaliha pri
ruci (na raspolaganju); ~, opening
v. initial stock, zaliha na po-
četku perioda; ~, physical -
realna zaliha; ~, protective - re-
zervna zaliha; ~, raw(-material)
storing
- zaliha sirovina; ~, remnant -
preostala zaliha; ~, semiproces-
sed - poluprerađena zaliha; ~,
service - eksploataciona zaliha; ~,
total - ukupna zaliha, zbirna za-
liha; ~, transit - prenosna zaliha;
~, working v. active stock
stockage - uskladištenje, lagerovanje,
zaliha
stocking - stvaranje zaliha, lage-
rovanje
stockist - velikoprodavac, organizacija
sa gotovim robama u magacinima
stockout - deficit, bez zaliha, ras-
porediti zalihe; ~, average -
srednji deficit; ~, total - ukupni
deficit; ~, virtual - stvarni deficit
stop - zapušiti, zatvoriti, zaustaviti,
prekinuti, prestati, obustava
stoppage - zaustava, prekid, zastoj,
obustava; ~, mechanical - me-
hanički prekid; ~, unforeseen -
nepredviđeni prekid; ~, unsche-
duled - neplanirani prekid; ~,
work - prekid rada, obustava rada
stopped-up - začepljen, zapušen, po-
punjen, zaustavljen, zatvoren
storage - lagerovanje, skladištenje,
stvaranje zaliha, čuvanje, držanje;
~, extended - produženo skladiš-
tenje; ~, limited - ograničeno
skladištenja; ~, long-term - dugo-
trajno skladištenje; ~, shelf -
držanje proizvoda na skladištu (u
magacinu); ~, short-term - krat-
koročno skladištenje; ~, statio-
nary - dugotrajno skladištenje; ~,
working - radna zaliha
storageability - mogućnost skladiš-
tenja, podobnost za lagerovanje
store - magacin, skladište, uskladiš-
titi, lagerovati, nakupiti, nagomilati,
čuvati, smestiti, zaliha, količina
robe; ~, emergency - zaliha u
slučaju hitnosti; ~, spare parts -
zaliha rezervnih delova, magacin
rezervnih delova
stored - skladištenje, uskladišten,
čuvan
storekeeping - držanje na skladištu,
lagerovanje, držanje na zalihi
storing - lagerovanje, čuvanje, dr-
žanje (na lageru)
stoutness 1064
stoutness - čvrstoća, jačina, trajnost,
izdržljivost
straggling - rasturanje, raštrkan,
rasut
straight - prav, pravolinijski, ne-
posredni, nepomešan, nerastvoren
strain - naprezanje deformacija, is-
tegnuće, zatezanje, nategnuti, za-
tezati
straining - zatezanje, naprezanje, za-
tezajući, naprezajući
stratification - raslojavanje, uslo-
javajije, slojevitost, uslojenost; ~,
complete - kompletno (potpuno)
uslojavanje; ~, deep - duboko
raslojavanje; ~, incomplete -
nepotpuno raslojavanje; ~, mar-
ginal - marginalno raslojavanje;
~, proportional - proporcionalno
raslojavanje; ~, two-way - dvo-
smerno raslojavanje
stratum - sloj, grupa
stream - mlaz, tok; ~, limiting -
granični mlaz; ~, original - is-
hodni mlaz; ~, output - izlazeći
(izlazni) mlaz
strength - jačina, moć, snaga, ot-
pornost, čvrstoća; ~, allowable -
dozvoljena snaga; ~, available -
raspoloživa snaga; ~, average -
prosečna snaga; ~, bearing -
nosivost snage; ~, bending -
čvrstoća na savijanje; ~, brea-
king - čvrstoća na kidanje; ~,
buckling - čvrstoća na produženo
savijanje (ponovljeno savijanje); ~,
calculated - izračunata snaga; ~,
cleavage - otpornost (jačina) na
cepanje; ~, collapse - čvrstoća
na razrušavanje (rušenje); ~, com-
ponent - čvrstoće komponente; ~,
compression (compressive) -
kompresiona čvrstoća; ~, cor-
rosion fatigue - čvrstoća (otpor-
nost) na zamor korozijom; ~,
creep(ing) - čvrstoća na krip
(puženje); ~, crushing - čvrstoća
na drobljenje (isitnjavanje); ~,
dynamic - dinamička čvrstoća; ~,
erosion - eroziona čvrstoća, otpor-
nost na eroziju; ~, extension -
otpornost na istezanje; ~, fatigue
- otpornost na zamor, čvrstoća na
zamor; ~, flexural v. bending
stress
stress
strength; ~, folding - čvrstoća
na previjanje; ~, fracture - čvrs-
toća na lom; ~, impact - ot-
pornost na udar; ~, insulating -
izolaciona čvrstoća, deilektiična
čvrstoća; ~, maximum - mak-
simalna čvrstoća; ~, mechanical
- mehanička čvrstoća; ~, notch
tensile - čvrstoća (otpornost) za-
rezancg etalona na istezanje; ~
of materials - čvrstoća materijala;
~, overall - opšta čvrstoća; ~,
product - čvrstoća materijala;
~, room temperature - otpor-
nost na sobnoj temperaturi; ~,
shear(ing) - otpornost na smicanje;
~, short time - kratkoročna čvr-
stcća, kratkovremena otpornost; ~,
specific - specifična čvrstoća (ot-
poinost); ~, specific fatigue -
specifična otpornost za zamor; ~,
specific tensile - specifična otpor-
nost na istezanje; ~, structural -
čvrstoća konstrukcije; ~, swinging
v. vibration strength; ~, ten-
sile - čvrstoća na istezanje; ~
theoretical -. teoretska čvrstoća
~, treshold - prag čvrstoće; ~
twisting - čvrstoća uvijanja; ~
vibration - otpornost na vibracije
~, work - radna čvrstoća; ~
yield - čvrstoća na savijanje, gra-
nica tečenja; ~, yield-in tension
- granica čvrstoće na savijanje
strengthener - podupirač, pojača-
vač;
stress - naprezanje, napor, napon,
zategnutost, naglasak, pritisak, na-
prezati, napeti, polagati na, istaći;
~, accelerated - prinudni napon,
forsirani (ubrzani) napor; ~, ad-
missible (allowable) - dozvoljiv
napor; ~, application v. opera-
ting stress; ~, applied - prime-
njeni napon; ~, average unit -
prosečan jedinični napon; ~, bea-
ring - napon opterećenja; ~, blow
- udarno opterećenje, napon uda-
rom; ~, breaking - naprezanje
pri prekidu; ~, buckling - napre-
zanje pri previ janju; ~, built-in
- ugrađeno naprezanje, naprezanje
ugrađeno u proizvod prilikom iz-
rade; ~, compression - kompre-
1065
sioni napon, naprezanje pri sabi-
janju; ~, contraction - napreza-
nje (napon) pri skupljanju; ~, cri-
tical - kritičan napon, kritično na
prezanje; ~, crushing - napon pri
drobljenju; ~, cyclic-es - ciklično
naprezanje; ~, derated - smanje-
no naprezanje; ~, design - pro-
računsko naprezanje; ~, detrimen-
tal - opadajuće naprezanje, pogor-
šavajuće naprezanje; ~, engine-
ering - proračunsko naprezanje;
~, environmental - naprezanje u
uslovima okoline; ~, estimated -
predviđeno naprezanje; ~, fatigue
- napon zamorom, naprezanje za-
morom; ~, flexural - elastično
naprezanje, napon savijanjem; ~,
fluctuating - promenljivo napre-
zanje; ~, fracture - naprezanje
do loma; ~, heavy (high) - teško
opterećenje, visoko (veliko) napre-
zanje; ~, impact - udarni napon,
naprezanje pri udaru; ~, inter-
nal - unutrašnji napon, interno na-
prezanje; ~, limit(ing) - granično
naprezanje; ~, load - naprezanje
pod teretom, radno opterećenje; ~,
local - lokalno naprezanje; ~,
longitudinal - naprezanje po osi,
dužinsko naprezanje; ~, maxi-
mum - maksimalno naprezanje;
~, mean - srednje naprezanje; ~,
mean cycle - srednje naprezanje
ciklusa; ~, mean fatigue - sred-
nje naprezanje zamorom; ~, me-
chanical - mehaničko naprezanje;
~, normal - normalno naprezanje;
~, operating - operativno napre-
zanje; ~, permissible v. admis-
sible stress; ~, proof - napre-
zanje pri ispitivanju; ~, pulsa-
ting - pulsaciono (pulsirajuće) na-
prezanje; ~, racking - naprezanje
raspinjanjem; ~, radial - radijalno
naprezanje; ~, residual - zaostali
napon, zaostalo naprezanje"; ~, re-
verse(d) - obratno naprezanje; ~,
rupture - naprezanje do prekida;
~, shock - naprezanje šokom;
~, shrinkage - naprezanje skup
ljanjem; ~, simulated - simuli-
rano naprezanje; ~, static (loa-
ding) - statično naprezanje, napre-
study
zanje statičkim naprezanjem; ~,
steady - postojano naprezanje, na-
prezanje u nepromenjenim uslo-
vima; ~, step-down - skokovito
smanjujuće naprezanje; ~, step-
up - skokovito povećavajuće napre-
zanje; ~, stretching v. tensile
stress; ~, structural - konstruk-
ciono naprezanje; ~, tensile -
naprezanje rastezanjem; ~, tor-
sional - naprezanje uvrtanjem;
~, transverse - trar.sverzno (po-
prečno) naprezanje; ~, twisting
- naprezanje uvijanjem; ~, ulti-
mate - granično naprezanje; ~,
unit - jedinično naprezanje, napre-
zanje po jedinici površine; ~,
volumetric - zapreminsko napre-
zanje, naprezanje na više osa; ~,
warping - naprezanje uvrtanjem;
~, welding - naprezanje vare-
njem; ~, working - naprezanje
radom, radno naprezanje
stress-ageing - starenje pod napre-
zanjem
stress-bearer - nosač naprezanja
stress-corrosion-sensitive - oset-
ljiv na koroziju pod naponom
stressed - napregnut
string - lanac, niz
stringency of test - strogost opita
(testa, ispitivanja)
stringent - strog, oštar, tačan, sa
datim ograničenjima
stripped for inspection -demonti-
ran za kontrolu
strong - čvrst, jak, snažan, inten-
zivan
structure - struktura, konstrukcija;
~, block - blokovska struktura;
~, decision - model donetih
odluka; ~, functional - funkcio-
nalna struktura; ~ loss - struktura
gubitaka; ~, monotonic - mono-
tonska struktura; ~, one-compo-
nent - jednokomponentna struk-
tura; ~, ordered - uređena struk-
tura; ~, parallel - paralelna
struktura; ~, pathological -
patološka struktura; ~, rigid -
čvrsta (kruta) struktura
study - studija, izučavanje, prouča-
vati, studirati, proučavanje, naučni
rad; ~, analog - analogna studija;
 study 1066
~, analytical - analitička studija
~, case - proučavanje slučaja
~, check - kontrolno proučavanje,
~, comparative - upcredno pro-
učavanje, uporedna studija; ~,
compatibility - studija kompati-
bilnosti; ~, design - proučavanje
projekta; ~, detailed - detaljna
studija; ~, diagnostic - dijagno-
stička studija; ~, empirical -
empirijska studija, empirijsko pro-
učavanje; ~, environmental -
proučavanje spoljnih uslova (uslova
sredine); ~, experimental - eks-
perimentalna studija; ~, explo-
ratory - istraživačka studija; ~,
fatigue - proučavanje zamora; ~,
in-depth - podrobno proučavanje;
~, life-appraisal - proučavanje
radi ocene veka trajanja; ~, model
- izučavanje modela, proučavanja
na modelu; ~, pilot - esksperimen-
talno izučavanje, izučavanje u polu-
industrijskim razmerama; ~, pre-
characteristic - izučavanje na
prvim skicama; ~, precontract
- preugovorna studija; ~, signi-
ficance - studija značaja, analiza
važnosti; ~, simulation - izu-
čavanje simulacijom (metodom mo-
dela); ~, simulator - izučavanje
na modelu; ~, tolerance - izu-
čavanje tolerancija
styling - stilizacija, stilizirajući
subassembly - podsklop, deo kom-
pleta, blok, polukomplet
subcase - pojedinačni deo
subcategory - potkategorija, pod-
vrsta, potklasa
subclassification - klasifikacija sa
razbijanjem na potklase
subcomponent - potkomponenta,
prost elemenat
subcontract - saugovor
subcontractor - saugovarač; ~,
major - glavni saugovarač
subcontrol - nepotpuna (prva) kon-
trola
subdesign - potplan, deo plana
subexperiment - delimičan ekspe-
riment
subgroup - podgrupa
subject - predmet, disciplina, objekat,
podviknuti, izložiti
success
sublevel - medunivo
sublot - deo partije
subminiaturization - subminijatu-
rizacija
submission - podnošenje, prilog,
dostava ha razmatranje
submodule - podmodul
subnet - podmreža
suboptimal - suboptimalni
suboptimization - suboptimizacija
subrodination - potčinjavanje
subplot - poddijagram
subpopulation - potpopulacija, deli-
mična populacija
subproblem - deo problema, pot-
problem
subrequirement - ispod potreba
subsample - uzorak iz uzetog u-
zorka
subsequent - subsekventan, sledeći
subset - podgrupa
subsidiary - pomoćni, rezervni, do-
punski, dopuna, rezerva, sestrinski
(u preduzeću)
subsize - sa dimenzijom ispod date,
sa manjom veličinom od date
substandard - podstandard, nestan-
dardni, ne odgovara normi
substitute - zamena, surogat, sub-
stitut, zameniti; ~, emergency
- zamena u slučaju potrebe
substitution - supstitucija, zamena,
nadomeštanje; ~, ordinary - o-
bična zamena; ~, part- delimična
zamena
substore - deo magacina
substratum - podsloj, donji sloj
substructure - podstruktura, kon-
strukcija pod zemljom, podloga,
osnova
subsupplier - saisporučilac, koope-
rant
subsystem - podsistem, deo sistema
subtask - deo zadatka
subtest - deo opita, delimična pro-
vera
subtolerance - ispod tolerancije
subtriple - u odnosu 1 : 3
subunit - podgrupa, blok
succeed - slediti, ići iza, uspeti,
imati uspeha
success - uspeh; ~, marginal -
marginalni uspeh; ~, partial -
1067
success
delimični uspeh; ~, qualified -
ograničeni uspeh
succession - red, redosled, dolaže-
nje iza, uzastopnost, nasleđivanje,
niz
successive - sukcesivan, sledeći, do-
lazeći iza
successor - sledbenik, naslednik
suddenness - iznenadnost, naglost,
neočekivanost
suffer - trpeti, podvrgnuti
suffice - biti dovoljan
sufficiency - dovoljnost, valjanost,
podobnost; ~, conditional - u-
slovna dovoljnost; ~, joint -
skupna dovoljnost, skupna (zajed-
nička) podobnost; ~, margina! -
marginalna dovoljnost; ~, mini-
mal - minimalna dovoljnost; ~,
partial - delimična dovoljnost
sufficient - dovoljan, sposoban, po-
doban
suit - komplet, odgovarati, biti po-
desan, garnitura, pribor
suitability - podobnost, prikladnost,
shodnost
suitable - podoban, prikladan, odgo-
varajući, podesan
sum - zbir, suma, zbroj, iznos,
svota
summary - rezime, zbir, kratak
pregled
summation - zbiranje, zbrajanje,
zbir
sunproof - otporan na sunce
sunproofing - davanje svojstva ot-
pornosti na dejstvo sunca
superannuated - zastareo, izvan
upotrebe
supercontrol - superkontrola
superficial - površinski
superfluous - suvišan, izlišan, pre-
obilan
superintendent - nadzornik, kon-
trolor
superior - superioran, viši, stariji,
pretpostavljeni, jači, nadmoćniji
superposition of renewal proces-
ses - stavljanje ispred procesa
obnove
supersevere - osobito težak (uslov)
supervision - nadzor, kontrola,nad-
gledanje, insepkeija; ~, design -
kontrola projektovanja; ~, engi-
surface
neering - tehnički nadzor; ~,
equipment - nadgledanje opreme,
nadzor nad opremom; ~, manu-
facturing (plant) - kontrola pro-
izvodnje, nadzor proizvodnje; ~,
technical (technological) - teh-
nička kontrola, tehnički nadzor
supervisor - kontrolor, inspektor
supervisory - kontrolni, nadzorni
supplier - isporučilac, snabdevač,
nabavljač
suppl/y - dopuniti, isporučiti, na-
doknaditi, snabdeti, dostava, za-
liha; ~, adequate - adekvatna za-
liha (isporuka); ~, available -
pos ojeća zaliha; ~, balanced -
kompletna snabdevenost; ~, bulk
(packaged) - isporuka u većim
(pakovanim) partijama; ~, criti-
cal - kritična snabdevenost; ~,
fresh - nova zaliha; ~, materiel
- materijalna snabdevenost; ~,
parts - snabdevenost delovima;
~, reserve — rezervna zaliha; ~,
routine (scheduled) - planirana
zaliha (rutinska zaliha); ~, short
- nedostatak, bez rezerve; ~,
spare parts - rezerva (isporuka)
rezervnih delova; ~, technical -
tehnička snabdevenost
support - pomagati, podupirati, po-
državati, podrška, nosač, podnožje,
naslon
supportability - mogućnost podr-
žavanja, pomoć
surcharge - preopteretiti, pretova-
titi, preposkupeti, utisnuti iznad,
preopterećenje, prevelik naboj, do-
plata
sure - pouzdan, siguran, istinit, bez-
opasan, bezbedan
surface - površina; ~, abraded-
istrošena površina; ~, abrasive
- abrazivna površina; ~, boun-
dary - granična površina; ~,
broken-in - uklopljena površina;
~, bursting - pucajuća površina
(pod dejstvom unutrašnjeg na-
pona) ; ~, corroded - zarđala (ko-
rodirala) površina; ~, corrosion-
resistance - površinska otpornost
koroziji; ~, cracked - isprskana
površina; ~, distorted - deformi-
sana površina; ~, flaw-free -
surface
površina bez mana; ~, fracture -
površina loma; ~, normal - nor-
malna površina; ~, operating
characteristic - radne karakteris-
tike površine; ~, response - rea-
govanje površine, površina reago-
vanja; ~, wear(ing) - habajuća
površina, habanje površine; ~,
wear-resistant - površina otporna
na trošenje; ~, worn-out - istro-
šena površina; ~, yield v. res-
ponse surface
surroundings - okolina, uslovi sre-
dine
surveillance - stalni nadzor, osma-
tranje, bdenje nad
survey - pregledati, sagledati, obu-
hvatiti, podvrći, razmotriti, oceniti,
snimiti, pregled, snimanje, procena,
premer; ~, damage - procena
štete, snimanje štete; ~, exhaus-
tive - iscrpna procena; ~, perio-
dical - periodična kontrola (pre-
gled); ~, pilot - procena na polu-
industrijskom postrojenju; ~, qua-
lity - pregled kvaliteta, snimanje
kvaliteta; ~, regular - regularna
provera; ~ repeater - ponovljeni
pregled; ~, statistical - statistički
pregled
survivability - mogućnost održava-
nja u radu bez kvara, preživljavanje
survival - nadživljavanje, opstanak,
nadživljenost, preostanak
survivance v. survival
survive - nadživeti, preživeti, odr-
žati se
susceptibility - podložnost, suscep-
tibilnost, osetljivost, prijemčivost;
~, crack(ing) - podložan prska-
nju; ~, erosion - podložan ero-
ziji; ~, failure - podložan kvaru;
~, stress-corrosion - podložan
koroziji pod naprezanjem; ~, wear
- podložan habanju (trošenju)
sustain - izdržati, držati, održati,
zadržati, podupirati, podržavati
swarf - proizvod habanja, otpadak
metala prilikom mehaničke obrade
delova
switch - prekidač, uključiti, zamena,
izmena, preći na
switching - uključivanje, prelaženje,
prebacivanje
1068 system
system 1069 system
symbol - simbol, znak, oznaka; ~,
surface-finish - oznaka površin- mogeneous - homogeni (jedno- (zaliha) iz mnogo proizvoda; ~,
ske obrade rodni) sistem; ~, hybrid - hibrid- multilevel - sistem iz više nivoa;
symptom - simptom; ~, deteriora- ni sistem; ~, hypothetical - hi- ~, multiple - složeni sistem, si-
t
tion - simptom pogoršanja (svoj- potetičan sistem; ~, identifiable stem iz mnogo elemenata; ~,
stva) - sistem u kome je moguće oceniti multistage - mnogoetapni sistem,
synthesis - sinteza; ~, failure rate parametre, sistem koji se može iden- višestadijumski sistem; ~, non-
- sinteza podataka o broju kvarova tifikovati; ~, inspection - sistem dissipative - nedisipativni sistem,
system - sistem, agregat, režim, inspekcije; ~, integrated - inte- ne rasejavajući sistem; ~, nonli-
plan; ~, advanced - viši sistem, grisani sistem; ~, linear - linearni near - nelinearni sistem; ~, opera-
sistem na bazi najnovijih saznanja, sistem; ~, logical - logički sistem; ble - sistem sposoban za rad (upo-
moderan sistem; ~, alarm (sig- ~, loss - sistem sa gubicima; ~, trebu); ~, operational - dejstvu-
nal) - sistem uzbune; ~, available lossless - sistem bez gubitaka; jući sistem; ~, optimization -
- raspoloživi sistem; ~, cascaded ~, maintained - održavani si- sistem optimizacije; ~, opti-
- kaskadirani sistem; ~, cause - stem; ~, maintenance - sistem mum - optimalni sistem; ~,
sistem uzroka (npr. kvarova); ~, održavanja; ~, man-machine - ordering - sistem poručivanja; ~,
checking (check-out) - sistem sistem čovek-mašina; ~, mate- priority - sistem prioriteta, prio-
provere, kontrolišući sistem; ~, rial flow - sistem toka materijala; ritetni sistem; ~, processing -
classification - sistem klasifika- ~, monitor - monitorski sistem, sistem obrađivanja; ~, protective
cije; ~, closed - zatvreni sistem; sistem monitora, sistem kontrole; - zaštitni sistem; ~, prototype
~, complete-of equations - kom- ~, monitored - kontrolisani si- - prototip sistema, model sistema
pletni sistem jedinica; ~, corro- stem; ~, monitoring - kontroli- za ispitivanja; ~, quality - sistem
sion protection - sistem zaštite šući sistem; ~, multichannel - kriterijuma kvaliteta; ~, safety -
od korozije; ~, cyclic - ciklusni mnogokanalski sistem; ~, multi- sigurnosni sistem; ~, series -
(ciklični) sistem; ~, data - sistem component - višekomponentni si- sistem u nizu; ~, tandem - tan-
podataka; ~, data collection - stem; ~, multidimensional - vi- demski sistem, udvojeni sistem;
sistem skupljanja podataka; ~, šedimenzionalni sistem, sistem više ~, testing - sistem ispitivanja; ~,
data compression - sistem saži- dimenzija; ~, multitem inven- workable - sistem pogodan za
manja podataka; ~, data exchan- tory - sistem kontrole inventara primenu
ge - sistem razmene podataka; ~,
data handing - sistem obrade po-
dataka; ~, data logging - sistem
registrovanja podataka, sistem za-
pisivanja podataka; ~, data pro-
cessing - sistem obrade podataka;
~, data reduction - sistem sma-
njenja podataka; ~, data retrieval
- sistem pronalaženja podataka; ~,
data transmission - sistem pre-
nosa podataka; ~, deterministic
- deterministički sistem; ~, duplex
- dupleks sistem; ~, duplicated
- duplirani sistem; ~, dynamic
priority - sistem dinamičkog prio-
riteta; ~, emergency - sistem
hitnih slučajeva; ~, feasible -
fizibilni (izvodljiv) sistem; ~, flaw-
-testing - defektoskopski sistem;
~, good-as-new - potpuno obnov-
ljiv sistem; ~, hardware - sistem
hardvera, sistem opreme; ~, hare-
ditary - nasledan (nasledeni) si-
stem ; ~, heterogeneous - hetero-
geni (raznorodni) sistem; ~, ho-

table - tabela, tablica; probni sto;
pregled, spisak, lista, shema; ~,
acceptance - tablica za prijem,
tabela po kojoj se vrši prijem; ~,
acceptance-and-rejection - ta-
blica (tabela) za prijem i odbaci-
vanje; ~, accuracy - tabela pre-
ciznosti (tačnosti); ~, approxi-
mate - tabela približnih vrednosti;
~, checking - kontrolna tabela
(tablica); sto za ispitivanje; ~,
coefficient - tablica koeficijenata;
~, conversion - tablica (tabela)
konverzije (zamene); ~, correc-
tion - tablica korekcije; ~, cor-
relation - korelaciona tabela; ~,
cost - tabela troškova; ~, deci-
sion - tabela odluke; ~, design
- proračunska tabela; ~, frequ-
ency - tabela frekvencije; tabela
gustine raspodele; ~, function -
tabela funkcija; tabela značenja
funkcija; ~, life - tabela iz koje
se vidi dugotrajnost; ~, loss -
tabela gubitaka; ~, master -
osnovna tabela; ~ of limits -
tabela ograničenja; tabela toleran-
cija; ~, original - originalna
tabela; ~, sampling - tabela za
uzimanje uzoraka; tabela za izbor
veličina; ~, shock - sto za ispi-
tivanje na šok
table-like - tabelarni, u vidu tabele
tabular - tabularni, u vidu tabele
tabulated - tabelaran; kao tabela;
sveden na tabelu
task
tau - tau (neparametrijski koeficiient
team - tim, grupa, brigada; ~, de-
tabulation - tabelisanje, tabelarno
prikazivanje; razmeštanje podataka
u vidu tabele; ~, statistical -
statističko tabelarno prikazivanje;
izrada statističkih tabela
tag - etiketa, visuljak; etiketirati,
postaviti etiketu; oznaka; ~, in-
spection - etiketa kontrole; ~,
number - etiketa sa brojem; ~,
test - formular ispitivanja
tail - „rep" na krivoj distribucije;
zaostala materija; oblast većih od-
stupanja
tailor-made - izrađen po narudž-
bini; izrađen sa datim svojstvima
tailored - podešen, prilagođen, upa-
sovan, napravljen
take - dobiti, primiti (npr. veličinu),
uzeti, snimati (npr. dimenzije),
posedovati
tally - račun; etiketa, duplikat,
kontrolnik; slaganje; uračunati, sa-
obraziti, podudarati se, zabeležiti
tamper - neovlašćeno dirati, nepro-
pisno koristiti
tamperproof - osiguran protiv neo-
vlašćenog ili nestručnog upotreb-
ljavanja
tared - tariran, ispravljen
target - cilj, zadatak, plan; planski;
~, application - cilj primene;
~ by the - do utvrđenog roka
task - zadatak, obaveza, posao, duž-
nost; ~, key - ključni zadatak;
~, maintenance - zadatak odr-
žavanja; ~, major - glavni za-
1071
datak; ~, quality - zadatak za
obezbeđenje kvaliteta; ~, urgent -
hitan zadatak
korelacije)
velopment - grupa za razvoj;
~, inspection - grupa tehničke
kontrole (inspekcije); ~, project
- grupa koja radi na projektu; ~,
quality - grupa zadužena za kva-
litet; ~, repair - remontna grupa,
grupa zadužena za popravke; ~,
technical acceptance - grupa
tehničkog prijema; ~, test - grupa
ispitivača, grupa za ispitivanja
teammate - član grupe (tima)
teamwork - timski rad, grupni
posao
tearproof - koji se ne čepa, otporan
na habanje
technician - tehničar
technique - tehnika; ~, manufac-
turing - tehnologija proizvodnje,
tehnika proizvodnje; ~, measu-
rement (measuring) - tehnika
merenja; ~, standard(ized) -
standardizovana tehnika; ~, sta-
tistical - statistička tehnika; ~ :
storage - tehnika uskladištenja
~, testing - tehnika ispitivanja,
~, trial-and-error - tehnika po-
kušaja i greške; ~, unstandardi-
zed - nestandardizovana tehnika
technology - tehnologija, tehnika, me-
todika; ~, engineering - inže-
njerska tehnologija; ~, statistical
- statistička tehnologija (metoda)
technologist - tehnolog
technonomy - zakoni industrijske
proizvodnje, tehnonomija
tenacity - otpornost na razdvajanje;
prionljivost, žilavost, čvrstoća, ko-
hezivnost
tend - težiti, stremiti, naginjati, biti
naklonjen, smerati (čemu)
tendency - tendencija, težnja, teže-
nje, stremljenje
tensile - otporan na istezanje
tentative - opitni, probni, u vidu
predloga (npr. norme)
tenuity - neotpornost, slabost, tan-
kost, razređenost
test
tenuous - tanak, neotporan, razra-
đen, slab
term - član, uslov, termin, izraz,
rok; ~, correction (corrective)
- korektivni (ispravke) član; ~,
error - izraz greške; preostali
član; ~, interaction - član inter-
akcije; ~, usual - običan član
termination - okončanje, prekid,
završetak, ograničavanje, međa, za-
ključenje; ~, contract - završe-
tak ugovora, prekid ugovora; ~,
test - prekid ispitivanja
ternary - tercijarni, trojni, sastoji
se iz tri elementa
test - test, opit; ispitivanje, testirati,
ispitati, isprobati; ~, abrasion -
test (ispitivanje) na abraziju; ~,
abrasion resistance - ispitivanje
(test) na otpornost na abraziju; ~,
abrasive hardness - sklerometrij-
sko ispitivanje za (na) tvrdoću;
~, abruption - prekid testa;
ispitivanje na kidanje; ~, abuse
- ispitivanje u uslovima koji ne
odgovaraju uslovima eksploatacije;
zloupotreba ispitivanja; ~, accele-
rated - prinudni test, ispitivanje
u prinudnim uslovima; ~, acce-
lerated ageing - ispitivanje na
ubrzano (prinudno) starenje; ~,
accelerated corrosion - ispiti-
vanje na ubrzanu kroziju; ~,
accelerated development - is-
pitivanje na ubrzani razvoj, ubr-
zano ispitivanje u etapama; ~,
accelerated wear - ispitivanje u
uslovima prinudnog habanja; ~,
acceleration - ispitivanje na ubr-
zanje (na dejstvo ubrzanja); ~,
acceptance - ispitivanje za prijem;
provera saglasnosti sa tehničkim
uslovima; ~, accuracy - ispiti-
vanje tačnosti; provera (test) tač-
nosti; ~, acoustic fatigue - is-
pitivanje na akustični zamor; ~,
actual - ispitivanje u uslovima
eksploatacije; stvarni test; ~, ad-
aptability - provera prilagodlji-
vosti uslovima upotrebe; ~, ageing
- ispitivanje na starenje; ~, air
- ispitivanje na hermetičnost; ~,
alternate stress - ispitivanje na
naizmenično naprezanje; ~, al-
test 1072 test test 1073 test

teraating bending - ispitivanje l