302

Originalni rad Vol. 41 (2016) br. 4

UDK 314.116(497.11)"1948/2011" ISSN 0350-2899. - God. 41, br. 4 (2016), str. 302-308.
COBISS.SR-ID 230074636

STANOVNIŠTVO I VITALNI DOGAĐAJI ZA GRAD NIŠ I NIŠAVSKU OBLAST

POPULATION AND VITAL EVENTS FOR THE CITY OF NIŠ AND THE NIŠAVA
DISTRICT
Miloš Zlatković (1), Goran Zdravković (2)

(1) DOM ZDRAVLJA NIŠ/COMMUNITY HEALTH CENTER NIS, (2) DOM ZDRAVLJA ZAJEČAR/COMMUNITY
HEALTH CENTER ZAJECAR

Sažetak: Cilj rada je da se prikaže pregled broja stanovnika za grad Niš po popisima od 1948. do
2011, izvrši analiza stanovništva prema velikim starosnim grupama za grad Niš, po podacima sa popisa
1991, 2002. i 2011, da se prikaže kretanje prirodnog priraštaja (u ‰) za grad Niš od 1986. do 2014.
godine, da se detaljno prikaže kretanje nekih vitalnih događaja (broj živorođenih, umrlih i prirodni
priraštaj). i analizira pad ili porast broja stanovnika za grad Niš i Nišavsku oblast u periodu 2002–2011.
godine, a ti rezultati uporede sa onima iz Srbije – sever i Srbije – jug i Republike Srbije. Postoji stalni
porast broja stanovnika za grad Niš, i to od 109 280 stanovnika 1948. godine, do 260 237 stanovnika
2011. godine. Analizom stanovništva po starosnim grupama za grad Niš, po popisima iz 1991, 2002. i
2011. godine, prisutan je pad broja mlađeg stanovništva (0–14 godina) od 47 881 u 1991. do 36 196 u
2011, a porast zrelog (15–65 godina) od 174 715 u 1991. do 180 299 u 2011, kao i porast starog
stanovništva (preko 65 godina) od 24 171 do 43 742. Prirodni priraštaj za grad Niš je 1986. bio preko
6‰, 1996. je pao na 0 ‰, od tada je stalno negativan i 2014. je bio -3,6‰. U Nišu je 1999. bilo 2 313
živorođenih (9,2‰), 2 851 umrlih (11,4‰), a prirodni priraštaj je bio -538 (-2,1‰); 2014. je bilo 2 420
živorođenih (9,4 ‰), 3 362 umrlih (13,0‰), dok je prirodni priraštaj bio -942 (-3,6‰).
Ključne reči: prirodno kretanje stanovništva, Niš, promena broja stanovnika, mortalitet, natalitet.

Summary: The aim is to show the population statistics for the city of Niš, according to censuses from
1948 to 2011, analyze the large population by age group for the city of Niš by the census data of 1991,
2002 and 2011, to show the trend of natural growth (in ‰) for the city of Niš from 1986 to 2014, to show
in detail the trends of some vital events (the number of live births, deaths and natural growth) and
analyze the fall of population growth for the city of Niš and the Nišava district in the period 2002-2011,
and to compare these results with those for the northern and southern Serbia and the Republic of Serbia.
There is a continual increase in the population for the city of Niš and from 109,280 inhabitants in 1948 to
260 237 inhabitants in the year 2011. The analysis of population by age group for the city of Niš, according
to censuses from 1991, 2002 and 2011, shows that there was a fall in the younger population (0-14 years
of age) from 47,881 in 1991 to 36,196 in 2011, a growth of mature (15-65 years of age) from 174,715 in
1991 to 180,299 in 2011, and an increase in the older population (over 65 years of age) from 24,171 to
43,742. The natural growth for the city of Niš in 1986 was over 6 ‰, in 1996 it fell to 0 ‰, since then it
was constantly negative and in 2014 it was -3.6 ‰. In Niš in 1999 were 2,313 live births (9.2 ‰), 2,851
deaths (11.4 ‰), and the natural increase was -538 (-2.1 ‰), and in 2014 there were 2,420 live births
(9.4 ‰), 3,362 deaths (13.0 ‰), and the natural increase was -942 (-3.6 ‰).
Key words: natural movement of population, Niš, changes of the total population, mortality, natality

UVOD svih područja Nišavske oblasti [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,

Demografska kretanja su nepovoljna –
populacioni pad, nepovoljna starosna struktura i
pojava demografskog starenja stanovništva, kao
posledica smanjenog reproduktivnog
potencijala, negativni prirodni priraštaja i
migracija u grad Niš su osnovne odlike skoro
8, 9, 10, 11].
Cilj rada je da se prikaže promena broja
stanovnika za grad Niš i Nišavsku oblast, kao
posledica prirodnog kretanja stanovništva, tj.
natalitet, mortalitet i prirodni priraštaj, i
mehaničkog kretanja stanovništva, tj. migracije, i

Adresa autora: Goran Zdravković, Dom zdravlja Zaječar, Plaža L1/4, 19000 Zaječar, Srbija.
E-mail: dudaogig@gmail.com
Rad primljen: 10. 08. 2016. Rad prihvaćen: 17. 08. 2016. Elektronska verzija objavljena: 16. 03. 2017.

www.tmg.org.rs
 303
303
Vol. 41 (2016) br. 4 Originalni rad

te podatke uporedimo sa podacima ostalih Za rezultate popisa stanovništva uveden

delova Srbije.
MATERIJAL I METOD RADA
Analiza u radu je bazirana na podacima
popisa i baze podataka Republičkog zavoda za
statistiku Republike Srbije. Analiziran je porast
broja stanovnika za grad Niš po popisima od
1948. do 2011. godine, starosna struktura
stanovništva za grad Niš, po podacima sa popisa
1991, 2002, 2011. godine, pad ili porast broja
stanovnika za grad Niš i Nišavsku oblast u
periodu 2002–2011. godine, kao posledica
vitalnih događaja (natalitet, mortalitet i prirodni
priraštaj), odn. prirodnog kretanja stanovništva
za grad Niš od 1986, odn. 1999. do 2014. godine,
i mehaničkog kretanja, tj. migracije stanovništva.
Dobijeni podaci su statistički obrađeni, sređeni i
prikazani tabelarno i u vidu grafikona.
REZULTATI RADA
Analizu kretanja broja stanovnika i
promena koje su se dešavale na početku 21.
veka, sa osvrtom na period s kraja 20. veka,
delimično otežava i promena u metodologiji
popisa stanovništva, kao i uvođenje
nomenklaturne statističke teritorijalne jedinice
(NSTJ ili NUTS po međunarodnoj skraćenici).
je nov termin, nomenklaturna statistička
teritorijalna jedinica (NSTJ ili NUTS po
međunarodnoj skraćenici). Po njima je Srbija
(usvojeno 2009. god., Sl. glasnik RS, br. 109/09 i
46/10 ) podeljena na statističke funkcionalne
teritorijalne celine, koje su svrstane u tri nivoa.
Na nivou NSTJ–1 postoje dve funkcionalne
jedinice (Srbija – sever i Srbija – jug). One se
sastoje od celina nivoa NSTJ–2, koji se zovu
regioni (Srbiju – sever ima Beogradski region i
region Vojvodine, a Srbija – jug ima: region
Šumadija i Zapadna Srbija, region Južne i Istočne
Srbije i region Kosova i Metohije). Regioni se
sastoje od NSTJ–3, koji se zovu oblasti i čije se
granice i nazivi poklapaju sa postojećim
upravnim okruzima.
Kretanje broja stanovnika za grad Niš i
Nišavsku oblast
U popisu 1991. god. isključeni su naši
stanovnici na radu, odn. boravku u inostranstvu
dužem od godinu dana. Popisi od 1948. do 1981.
godine su bili na celoj teritoriji R. Srbije, a od
1991. do 2011. godine su bez podataka sa
teritorije Kosova i Metohije.
Postoji stalni porast broja stanovnika za
grad Niš, i to od 109 280 stanovnika, u 1948-oj
godini, do 260 237 stanovnika u 2011-oj godini.

Tabela 1. Pregled broja stanovnika za grad Niš po popisima.

Table 1 Total population of the City of Niš acorrding to censuses
Godine
1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. 2011.
popisa
Broj
stanovnika 109 280 122 100 148 354 195 362 232 563 248 086 250 518 260 237
grada Niša
Izvor podataka: Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji, knjiga br. 20,
Republički zavod za statistiku Srbije, Beograd, 2014. godina.
*Broj stanovnika u popisima 1991. i 2002. godine je uporediv, jer su nastali posebnom obradom podataka.

Tabela 2. Stanovništvo prema velikim starosnim grupama za grad Niš, po popisima 1991, 2002. i 2011.
Table 2 Population by main age group of the city of Niš acorrding to the censuses 1991, 2002 and 2011
Stanovništvo prema velikim starosnim grupama, po popisima 1991., 2002., 2011.
0–14 godina 15–64 godina 65 i više godina nepoznato
2011. 36 196 180 299 43 374
2002. 38 427 173 151 37 412 1 528
1991. 47 881 174 715 24 171 1 319
Izvor: Popis stanovništva u 2011, knjiga br. 2, starost i pol, RZS Srbije, Beograd, 2012. godina.

Analizom stanovništva po starosnim 1991. god. do 36 196 u 2011. god., a porast

grupama za grad Niš po popisima iz 1991, 2002. zrelog (15–65 godina), od 174 715 u 1991. god.
i 2011. godine vidimo da postoji pad broja do 180 299 u 2011. god., kao i porast starog
mlađeg stanovništva (0–14 godina), od 47 881 u stanovništva (preko 65 godina), od 24 171 do 43

www.tmg.org.rs
304

Originalni rad Vol. 41 (2016) br. 4

742. Ovakva starosna struktura je posledica

prirodnog i mehaničkog kretanja stanovništva.

Tabela 3. Ukupno stanovništvo u zemlji za grad Niš i Nišavsku oblast i porast ili pad broja stanovnika u
periodu 2002–2011. godine.
Table 3 Total population in the city of Iš and Nišavska district and increase/decrease changes in the
period 2002-2011
Ukupan broj Porast ili pad broja stanovnika za grad Niš i Nišavsku oblast u
stanovnika periodu 2002–2011. god.
prosečno
prosečno godišnje na
2002. 2011. ukupno
godišnje 1000
stanovnika
Nišavska oblast 381 757 376 319 -5 438 -604 -1,6
Grad Niš 250 518 260 237 9 719 1 080 4,2
GO Medijana 87 405 85 969 -1 436 -160 -1,8
GO N. Banja 15 359 14 680 -679 -75 -5,0
GO Palilula 72 165 73 801 1 636 182 2,5
GO Pantelej 42 137 53 486 11 349 1 261 26,4
GO C. Krst 33 452 32 301 -1 151 -128 -3,9
Aleksinac 57 749 51 863 -5 886 -654 -11,9
Gadžin Han 10 464 8 389 -2 075 -231 -24,5
Doljevac 19 561 18 463 -1 098 -122 -6,4
Merošina 14 812 13 968 -844 -94 -6,5
Ražanj 11 369 9 150 -2 219 -247 -24,1
Svrljig 17 284 14 249 -3 035 -337 -21,4
Izvor: Statistički godišnjak grada Niša 2014, I deo izd. grad Niš, Uprava za privredu, održivi razvoj i zaštitu
životne sredine, odsek za statistiku, Niš, 2015: 374 (* GO – Gradska opština)

Po popisu 2011. god., grad Niš ima pet
gradskih opština: Medijana, Niška Banja, Palilula,
Pantelej i Crveni Krst, a Nišavska oblast
obuhvata teritoriju grada Niša i opštine
Aleksinac, Gadžin Han, Doljevac, Merošina,
Ražanj i Svrljig. Popis stanovništva 2002. god.
daje podatke za grad Niš kroz dve opštine: Niš i
Niška Banja, po tadašnjoj administrativnoj
podeli. Nišavska oblast se nalazi u regionu Južne
i Istočne Srbije.
U periodu 2002–2011. god. u gradu Nišu
zabeležen je prosečan godišnji porast na 1000
stanovnika od 4,2, odn. prosečan godišnji porast
od 1 080 stanovnika, što je ukupni porast od 9
719 stanovnika. Prosečan godišnji porast na
1000 stanovnika imaju samo GO Palilula (2,5) i
GO Pantelej (26,4), dok ostale GO imaju prosečan
godišnji pad broja stanovnika, kao i Nišavska
oblast (-1,6), odn. -604 stanovnika, tj. ukupni
pad od -5 438 stanovnika. Najveći prosečan
godišnji pad na 1000 stanovnika ima Gadžin Han
(-24,5), Ražanj (-24,1) i Svrljig (-21,4).
Prirodne komponente kretanja stanovništva u
gradu Nišu
Prirodni priraštaj za grad Niš je 1986.
godine bio preko 6‰, a od 1996. godine je
stalno negativan i 2014. godine je iznosio -
3,6‰.
U Nišu je 1999. godine bilo 2 313
živorođenih (9,2‰), 2 851 umrlih (11,4‰), a
prirodni priraštaj je bio -538 (-2,1‰ ); 2014.
godine je bilo 2 420 živorođenih (9,4‰), 3 362
umrlih (13,0‰), a prirodni priraštaj je bio -942
(-3,6 ‰). U periodu 1999–2014. godine za grad
Niš postoji porast mortaliteta i negativnog
prirodnog priraštaja.
Mehaničko kretanje stanovništva za grad Niš i
Nišavsku oblast
Prosečna godišnja stopa migracionog
salda za grad Niš i Nišavsku oblast u periodu
2002–2011. godine je pozitivna, od 0‰ do
10‰, odn. više se stanovništva doseljava nego
što se odseljava, u gradskim opštinama grada
Niša (opština Pantelej, Palilula, Medijana, Crveni
Krst, Niška Banja) i opštinama Merošina i
Doljevac, koje se geografski nalaze uz grad Niš, a

www.tmg.org.rs
 305
305
Vol. 41 (2016) br. 4 Originalni rad

negativna je, od 0‰ do 10 ‰, odn. više se opštinama Nišavske oblasti, tj. u Aleksincu,

odseljava nego što se doseljava, u ivičnim Svrljigu, Gadžinom Hanu i Ražanju.

Grafikon 1. Vitalni događaji – grad Niš (na 1000 stanovnika).

Graph 1 Vital events-the City of Niš (per 1000 inhabitants)

Izvor: Statististički godišnjak grada Niša 2014, I deo, izd. grad Niš, Uprava za privredu, održivi razvoj i
zaštitu životne sredine, odsek za statistiku Niš, 2015; 138.

Tabela 4. Vitalni događaji, period od 1999. do 2014. godine, grad Niš.

Table 4 Vital statistics of the City of Niš in the period 1999-2014
živorođeni umrli prirodni priraštaj
broj ‰ broj ‰ broj ‰
1999. 2 313 9,2 2 851 11,4 -538 -2,1
2000. 2 443 9,8 2 936 11,7 -493 -1,9
2001. 2 579 10,3 2 854 11,4 -275 -1,1
2002. 2 453 9,8 2 977 11,9 -524 -2,1
2003. 2 550 10,1 2 973 11,8 -423 -1,7
2004. 2 582 10,2 2 910 11,5 -328 -1,3
2005. 2 591 10,2 3 221 12,7 -630 -2,5
2006. 2 672 10,5 3 018 11,9 -346 -1,4
2007. 2 544 10,0 3 244 12,7 -700 -2,7
2008. 2 539 9,9 3 156 12,4 -617 -2,4
2009. 2 612 10,2 3 266 12,8 -654 -2,6
2010. 2 611 10,2 3 162 12,4 -551 -2,2
2011. 2 482 9,7 3 316 13,0 -834 -3,3
2012. 2 465 9,5 3 291 12,7 -826 -3,2
2013. 2 423 9,4 3 190 12,3 -767 -3,0
2014. 2 420 9,4 3 362 13,0 -942 -3,6
Izvor: Statistički godišnjak grada Niša 2014, I deo, izd. grad Niš, Uprava za privredu, održivi razvoj i zaštitu
životne sredine, odsek za statistiku, Niš, 2015; 132. (od 2005. metodologija vitalne statistike je u skladu sa
metodologijom primenjenoj u popisu 2002.).
stanovnika) do popisa 2011. godine (260 237
DISKUSIJA stanovnika), grad Niš je uvećao broj stanovnika
Promena broja stanovnika za grad Niš i za 2,4 puta. Niš je po broju stanovnika treći grad
Nišavsku oblast kao posledica prirodnog u Srbiji, posle Beograda i Novog Sada. Po
kretanja stanovništva rezultatima popisa iz 2011. godine, u gradu Nišu
Ako pogledamo broj stanovnika (tabela nalazi se 3,6% stanovništva Srbije i 69,6%
1) po popisima od 1948. godine (109 280 stanovništva Nišavske oblasti [1, 3, 4, 5, 6].

www.tmg.org.rs
306
Originalni rad
Niš je administrativni centar Nišavske
oblasti i regionalni centar Jugoistočne Srbije. On
je industrijski i turistički centar, ali i jedan od
najvećih obrazovnih i kulturnih centara u
Republici Srbiji [6, 7, 8, 9].
Usled pada nataliteta i prirodnog
priraštaja (negativan od 1996. godine), došlo je
do negativnih promena u starosnoj strukturi
stanovništva, gde populacija starih prevazilazi
broj populacije mladog stanovništva (tabela 2).
Poremećaj u starosnim strukturama, starih od
65 godina i mladih do 14 godina, nisu uticale na
poremećaj broja radnog aktivnog stanovništva,
koje je u porastu u 2011. godini u odnosu na
1991. godinu. Ovo stanje se pripisuje pozitivnim
migracionim tokovima stanovništva, najviše
usled priliva mladih radi školovanja, jer je Niš
najveći obrazovni centar Istočne i Južne Srbije, i
radi zapošljavanja, ali i upisa interno raseljenih
lica sa Kosova i Metohije u stalno stanovništvo u
popisu 2011. godine.
Ako popisne periode 1991, 2002. i 2011.
godine uporedimo sa rezultatima međupopisnog
perioda 2002–2011. godine, zapazićemo
dugoročnu tendenciju smanjenog udela mladog i
povećanog udela starog stanovništva na teritoriji
Nišavskog okruga. Udeo mladog stanovništva je
smanjen sa 21,22%, u 2002. godini, na 19,14%, u
2011. godini. Udeo starog stanovništva je
porastao sa 24,51%, u 2002. godini, na 26,63%,
u 2011. godini. Veće učešće starog u odnosu na
mlado stanovništvo je prvi put zabeleženo u
2002. godini. Nepovoljna starosna struktura
stanovništva Nišavskog okruga je posledica
depopulacije, koja je inače uzrokovana
intenzivnim iseljavanjem i negativnim prirodnim
kretanjem stanovništva. Nepovoljan odnos
starog i mladog stanovništva dovodi do
negativnih posledica, sa jedne strane na
reprodukcioni potencijal, a, sa druge strane, na
radno aktivni potencijal Nišavske oblasti [11].
Prema rezultatima popisa iz 2011. god.,
koeficijent starosti za ukupno stanovništvo
Nišavske oblasti je 26,63. Ako proces
demografskog starenja počinje kada udeo starog
stanovništva dostigne 12%, onda se može reći
da se stanovništvo Nišavske oblasti nalazi u
odmakloj fazi procesa starenja. Sve opštine u
Nišavskoj oblasti imaju veći koeficijent starosti
od proseka za oblast, a niži prosek ima jedino
grad Niš (24,19), a najniži koeficijent ima
opština Gadžin Han (44,93). U popisu 2002.
godine prosek starosti je bio 41,4 godine, a 2011.
godine vrednost je bila 43 godine za Nišavsku
www.tmg.org.rs
Vol. 41 (2016) br. 4
oblast. Ako je prosečna vrednost starenja neke
populacije 30 godina, može se reći da se pet
opština Nišavske oblasti: Aleksinac (43,9godina),
Merošina (44,3 godine), Ražanj (48,5 godina),
Svrljig (50,6 godina) i Gadžin Han (52,5 godina),
nalazi u stadijumu najdublje demografske
starosti. Grad Niš (41,9 godina) i opština
Doljevac (42,9 godina) su u stadijumu duboke
demografske starosti. Napred navedene opštine
su demografski regresivna i krajnje ugrožena
područja, a grad Niš je još uvek demografski
stabilan, ali sa težnjom prelaska u regresivno
područje [11].
Ako analiziramo starosno-polnu
strukturu Republike Srbije, uočićemo
predominaciju muškaraca, kod mladog
stanovništva, i predominaciju žena, kod
srednjovečnog i starog stanovništva. Region
Južne i Istočne Srbije ima najstarije stanovništvo,
jer je 27% stanovništva starije od 60 godina [17,
18, 19].
Porast broja stanovnika u periodu
2002–2011. godine (tabela 3) je zabeležen za
grad Niš i gradske opštine Palilula i Pantelej , a
negativan je za sve ostale opštine Nišavske
oblasti. Ovo je posledica prirodnog i mehaničkog
kretanja stanovništva. U tom periodu je
zabeležen i prosečan godišnji pad na 1000
stanovnika u Srbija – jug od -8,7 , u Srbija – sever
od -0,5 , a u Republici Srbiji od -4,7, odn.
demografski pad broja stanovnika je izraženiji u
Srbija – jug [3, 4]. Najveće povećanje broja
stanovnika u Republici Srbiji, pored grada Niša u
Nišavskoj oblasti, je zabeleženo i u Beogradskoj
(grad Beograd), Južnobačkoj (grad Novi Sad) i
Raškoj oblasti. Porast broja stanovnika u
Beogradu i Novom Sadu je na račun doseljavanja
u potrazi, pre svega, za poslom, a u Raškoj
oblasti (opština Tutin i Novi Pazar) živi mlado
stanovništvo, muslimanske veroispovesti, u
opšini Preševo mlado, albansko stanovništvo,
koji rađaju veliki broj dece [10].
Prosečna godišnja stopa mortaliteta za
grad Niš i Nišavsku oblast u periodu 2002–2011.
godine (tabela 3) je visoka i iznosi preko 20‰, u
opštini Ražanj (22,5 ‰) i Gadžin Han (24, 5‰),
manja, 15–20‰, je u opštini Aleksinac, Svrljig,
Merošina i Doljevac, a manja od 10‰ je za
opštine grada Niša [13, 14]. Ako se ovi rezultati,
vezani za grad Niš i Nišavsku oblast, uporede sa
vrednostima za Republiku Srbiju u periodu
2002–2011. godine, videćemo da je stopa
smrtnosti u Srbiji porasla sa 13,7 na 14,2 umrla
na 1 000 stanovnika. Vodeći uzroci smrti u Srbiji

307
Vol. 41 (2016) br. 4
su i dalje bolesti kardiovaskularnog sistema i
neoplazme kod oba pola [19].
Od 1999. god. do 2014. godine (tabela
4) povećava se mortalitet, što nepovoljno deluje,
jer se povećava i negativna vrednost prirodnog
priraštaja za grad Niš [3, 4]. Takođe, sve opštine
Nišavske oblasti beleže negativni prirodni
priraštaj, a to je posebno izraženo u opštinama
Svrljig, Ražanj i Gadžin Han. Većina njih beleži
mnogo veći pad u odnosu na prosek Republike
Srbije [8, 13, 16]. Prosečna godišnja stopa
prirodnog priraštaja u međupopisnom periodu
2002–2011. godine u opštinama Nišavskog
okruga je preko -10 do -20‰, u opštini Svrljig,
Ražnj i Gadžin Han kreće se u intervalu od -5,1
do -9,9‰ u opštini Aleksinac, Merošina, Doljevc
i Niška Banja, a u intervalu od -0,1 do -4,9‰ za
grad Niš [10].
Mehaničko kretanje stanovništva za grad Niš i
Nišavsku oblast
Grad Niš i Nišavska oblast ima izuzetno
važan geostrategijski položaj jer je na raskrsnici
puteva Beograd–Niš–Sofija–Istambul i Beograd–
Skoplje–Atina (koridor 10), odn. na putnom
pravcu koji Zapadnu i Centralnu Evropu
povezuje sa Bliskim istokom i Grčkom [6, 8]. Od
koridora 10 se odvaja krak puta i železničke
pruge prema Istočnoj Srbiji i granici sa
Bugarskom (prema Zaječaru i Negotinskoj
Krajni). Od Niša vode i regionalni putevi i
železničke pruge prema Kopaoniku, Novom
Pazaru i Crnoj Gori, Kosovu i Metohiji. Prema
gradu Nišu je usmerena južna Srbija (Pčinjska,
Jablanička i Toplička oblast) i istočna Srbija
(Pirotska, Zaječarska i Borska oblast), odn.
region sa više od milion stanovnika. Nišavska
oblast je u kategoriji NUTS–3 [6, 7].
Zbog svega prethodno navedenog,
postoji pozitivan migracioni saldo, odn. više se
doseljava nego što se odseljava, u oblastima u
kojima se nalaze veliki gradovi ili regionalni
centri, kao što je Niš u Nišavskoj oblasti, ali i
Beograd u Beogradskoj oblasti, Novi Sad u
Južnobačkoj oblasti, Kragujevac u Šumadijskoj
oblasti. To je rezultat unutrašnjih migracija
prema ovim centrima, ali delom je i rezultat
upisa interno raseljenih lica sa Kosova i Metohije
u stalno stanovništvo. Ova lica nisu bila upisana
u stalno stanovništvo popisom iz 2002. godine
[6, 8, 9, 10, 13, 14].
Broj žena u fertilnom periodu u
Nišavskoj oblasti je u stalnom padu, od popisa
1971. god. do popisa 2011. god. U periodu
307
Originalni rad
između popisa 2002–2011. god. njihov udeo se
smanjio za 3,69%, i to je od 88 200 žena opao na
84 068 na nivou oblasti, ali i u svim opštinama
Nišavske oblasti. Fertilni kontingent je veći u
gradu Nišu, kao regionalnom centru, a znatno je
smanjen u pomenutim opštinama, koje su u
stadijumu najdublje demografske starosti [11].
Ako se ovi rezultati u Nišavskoj oblasti uporede
sa vrednostima za Republiku Srbiju u periodu
2002–2011. god., uočiće se da je stopa nataliteta
u Republici Srbiji smanjena sa 10,4‰ na 9,0‰,
a udeo žena u fertilnom periodu, u odnosu na
ukupno stanovništvo, opao je sa 24,1‰ na
22,9%. U istom periodu stopa ukupnog fertiliteta
u Srbiji je ispod praga za prostu reprodukciju
stanovništva i za poslednjih deset godina je
smanjena sa 1,6 na 1,4 deteta po ženi. Od 2005.
godine stopa ukupnog fertiliteta u Srbiji je 1,4
deteta po ženi [19]. Smanjenje broja žena u
fertilnom periodu se negativno odražava na
natalitet, prirodni priraštaj, brojnost i starosnu
strukturu stanovništva.
ZAKLJUČAK
Ukupan broj stanovnika u gradu Nišu se
udvostručio u periodu od 1948. do 2011. godine.
U periodu od 1991. do 2011. godine zabeležen je
pad mlađeg stanovništva, a porast zrelog i starog
stanovništva. Prirodni priraštaj u gradu Nišu je
stalno negativan od 1996. godine, a u 2014.
iznosio je -3,6‰. U periodu 1999–2014. godine
za grad Niš postoji porast mortaliteta i
negativnog prirodnog priraštaja. Sam grad Niš u
je periodu od 2011. do 2002. godine imao porast
broja stanovnika od 4,2 prosečno godišnje na
1000 stanovnika, dok Nišavska oblast ima pad
od -1,6 prosečno godišnje na 1000 stanovnika, a
najizraženiji pad je u opštini Gadžin Han, Ražanj
i Svrljig. Za isti period prosečan godišnji pad na
1000 stanovnika u Srbija – jug je bio -8,7, u
Srbija – sever je -0,5, a u Republici Srbiji je -4,7.
Populacioni pad, nepovoljna starosna struktura,
smanjenje reproduktivnog potencijala, negativni
prirodni priraštaj i migracija u grad Niš su
osnovne karakteristike skoro svih opština
Nišavske oblasti.
LITERATURA
1. Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u 2011.
god. u Republici Srbiji, knjiga broj 20 Republičkog
zavoda za statistiku Srbije, Beograd, 2014. god.
2. Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u 2011.
god. u Republici Srbiji, knjiga broj 2 Republičkog zavoda
za statistiku Srbije, Beograd, 2012. god.
3. Statistički godišnjak grada Niša 2014, izd. grad Niš,
Uprava za privredu, održivi razvoj i zaštitu životne
www.tmg.org.rs
308

Originalni rad Vol. 41 (2016) br. 4

sredine, odsek za statistiku, Niš, 2015: 61, 63, 73, 74,
132, 134, 374, 400, 402, 404–406, 452–459.
4. Availabe from: http://
www.privredanis.freeiz.com/SSGGN1.pdf /
5. Availabe from: http:// webrzs.gov.rs /
6. Akcioni plan razvoja grada Niša 2015–2020; 22–26
Availabe from: http:// www.ni.rs /
7. Plan ruralnog razvoja Nišavskog okruga 2012–2021, SO
Doljevac. Availabe from:
http://www.opstinadoljevac.rs/ 2013/30.01 /
8. Vasilevska Ljiljana. Demografske i prostorno-
funkcionalne karakteristike Nišavskog okruga.
Demografija, knj. VI; 2009;157–172.
9. Penev G. Marinković I. Prvi rezultati popisa 2011: veliko
smanjenje stanovništva. Demografski pregled, 43; 2012;
1–4.
10. Jokić Vesna. Prostorni razmeštaj i starosna struktura
stanovništva kao faktor ograničenja (ravnomernog)
razvoja Srbije. Arhitektura i urbanizam, Beograd, 2013;
38: 17–32.
11. Đokić M. Golubović N. Petrović V. Demografski potencijal
Nišavskog okruga. Glasnik Antropološkog društva Srbije,
Niš, vol. 49; 2014; 127–136.
12. Marinković I. Popis stanovništva 2011. Osnovne
strukture populacije. Demografski pregled, 47; 2013; 1–
4.
13. Populacija Srbije početkom 21. veka, Republički zavod za
statistiku Republike Srbije, Beograd, 2015; 42–62.
14. Arsenović Daniela. Kretanje stanovništva Srbije krajem
20. i početkom 21. veka. Availabe from: http://
webrzs.stat.gov.rs /
15. Spasovski Milena. Šantić Danica. Sedam milijarditi
stanovnik sveta – polarizovanost demografskog razvitka
na početku XXI veka. Demografija, knj. VIII, 2011; 7–26.
16. Izveštaj o regionalnom razvoju Srbije za 2012. god.,
Ministarstvo privrede, sektor za regionalni razvoj i
strateške analize privrede Republike Srbije, Beograd;
2013; 13–22.
17. Statistički godišnjak Republike Srbije 2015, Republički
zavod za statistiku Srbije, Beograd; 2015; 25–56.
18. Statistički godišnjak Republike Srbije 2016, Republički
zavod za statistiku Srbije, Beograd; 2016; 25–56.
19. Statistički godišnjak Republike Srbije 2012, Republički
zavod za statistiku Srbije, Beograd; 2012; 25–56.

Zahvalnost
Prilikom prikupljanja i kreiranja baze podataka za ovaj rad, pomoć su mi pružili doc. dr Danieli Arsenović sa
Departmana za geografiju, turizam i hotelijerstvo, Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Novom
Sad, mr Vesni Jokić, istarživaču saradniku u Institutu za arhitekturu i urbanizam Srbije, mr Gordani Bjelobrk,
šefu Odseka za demografiju, RZS Srbije, Ljiljani Đorđević, načelnik Odeljenja za popis stanovništva RZS Srbije
i dr Vladimiru Nikitoviću iz Centra za demografska istraživanja i Instituta društvenih nauka u Beogradu.
Ovim putem želim da izrazim zahvalnost na pomoći koju su mi pružili.
Posebnu zahvalnost na korekciji teksta rada želim da izrazim Miodragu Todoroviću, doajenu zdravstvene
statistike Timočke Krajne, i doc. dr Danieli Arsenović iz Novog Sada na završnoj korekciji teksta ovog rada.

www.tmg.org.rs