Esperanto

Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko)

113-a jaro . n-ro 1342 (1) | januaro 2020

Novjara mesaĝo de la Prezidanto de UEA Duncan Charters | 3

Ĉinaj mediatoj raportas la okazon de la 13-a Ĉina Kongreso de Esperanto | 12

ISSN 0014-0635
Kolofono
Esperanto
Enhavo
Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio 3 Unesko
Nefesta 40-a Ĝenerala
8
(en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko) Novjara mesaĝo de la Konferenco
Fondita en 1905 de Paul Berthelot Prezidanto de UEA ILEI 9
(1881-1910). Establita kiel organo de UEA en 1908 Duncan Charters ILEI-Kongreso en Kebekurbo,
de Hector Hodler (1887-1920). Duncan Charters estas Prezidanto de stimula kunveno kaj
preludo al la UK
Misio: UEA kaj katedra profesoro pri lingvoj,
Afriko brilas 10
Kvazaŭ anteno kaptanta la tendencojn, la ardon, kul­turoj kaj humanismaj studoj en la
Agadoj de la tria speco
la aspirojn de la esperantoj ĉiulande, la revuo usona universitato Principia College.
Esperanto prezentu aktualan, interesan, inspiran
Recenzo 11
Nuntempo en klasikstila
bildon pri la agado kaj strategio de UEA kaj pri la
evoluo de Esperanto en monda skalo.
6 vesto
Universala Kongreso 15
UN 75-jara: "Dialogo Dum la vintro revu pri
ekskursoj
kaj interkompreniĝo en
ŝanĝiĝanta mondo" – Temo Recenzo 17
Redaktoroj: Dmitrij Ŝevĉenko, Anna Striganova El teksto densa, plus
Korektisto: Rob Moerbeek
de la 105-a Universala legado intensa, rezultas
Kongreso de Esperanto, kreskado mensa
Adreso de la Redakcio: Montrealo, 1–8 aŭgusto 2020
Revuo Esperanto
Eventoj 18
La jaro 2020 estos la 75-a jaro de Unu­ La 51-a Malferma Tago de
Universala Esperanto-Asocio la Centra Oficejo de UEA
Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ iĝintaj Nacioj, kiu fondiĝis en la jaro
1945. Ni festos tiun jubilean jaron en la kaj TEJO
Rotterdam, Nederlando
tel.: +31 10 436 1044 Universala Kongreso en Montrealo. Rete 19
http://revuoesperanto.org UEA revivigas la Youtube-
redakcio@revuoesperanto.org kanalon UEAviva
Aperas: en ĉiu monato krom aŭgusto. 12 Reta Revuo kalejdoskope 20
Legata en 120 landoj. Ĉinaj mediatoj raportas UEA 22
Voĉlegata por vidhandikapitoj. la okazon de la 13-a Ĉina Mesaĝo de Universala
Abonprezo: varias laŭlande; Esperanto-Asocio okaze
Kongreso de Esperanto de la Homrajta Tago, 10
informiĝu ĉe via landa asocio aŭ ĉe la CO. decembro, kaj Zamenhof-
Unuopa ekzemplero kostas EUR 4,00. Inter la 8-a kaj la 10-a de novembro oka­
zis la 13-a Ĉina Kongreso de Esperanto Tago, 15 decembro, 2019
Ĝenerala Direktoro: Martin Schäffer (ĈKE), kun la kongresa temo “Origina Forpasoj
As­piro kaj Misio de Ĉinaj Esperantistoj”. AMO 23
AMO en la kvinan
kontinenton
Anonctarifo (EUR): 14
1 p. 1000, 1/2 p. 550, 1/4 p. 300, Universala Kongreso: Pli ol la
1/8 p. 165, 1/16 p. 90.
UK!
Movada rabato 50%. LKK por la 105-a Universala Kongreso
Anoncoj sur ekstera kovrilo kostas duoble. de Esperanto en Montrealo rakontas
Rabato por tuja ripeto 20%. ki­al indas resti en Kanado pli ol unu se­
Anoncetoj: 2€ por ĉiu vorto (oni ĉiam fakturas majnon.
minimume €20,00). Mendu ĉe la CO.
Transpagaj informoj: Prezidanto: D-ro Duncan Charters Ĝenerala Sekretario: S-ro Aleks Kadar Membro: D-ro So Jinsu (Azio, Oceanio, Informado
Banko: ING, Postbus 1800, NL-1000 BV Amsterdam
Esperanto-Asocio

(Kunordigo, Strategio, Instruado, Rilatoj (Administrado, Ĝemelaj Urboj, kaj Amikoj de Esperanto)
kun ILEI) Esperanto-Centroj, Eŭropo, Revuo Mapo-gu Tojeong-ro 158, Hangang Bamseom
Bankokonto: IBAN: NL72 INGB 0000 3789 64, PO Box 100, Elsah, IL 62028, Usono Esperanto)
de Universala

Xi Apt. 102-2401, Seoul 04080 Koreio

Tel. +1 618 374 5252
BIC/SWIFT: INGBNL2A uea-prezidanto@esperanto.org
(Universala Esperanto-Asocio en Vicprezidanto: S-ro Fernando Jorge
Rotterdam, Nederlando) Pedrosa Maia Jr. (Centra Oficejo, Statuta
Reformo, Eksteraj Rilatoj [krom Unesko],
PayPal: financoj@co.uea.org Ameriko, Rilatoj kun TEJO, Rilatoj kun
Membro-Organizoj)
Estraro
197 rue de Lourmel
FR-75015 Paris, Francio
Tel. +82-10-8898-1818
so@kangnam.ac.kr
Poŝtel. +33 6 86 58 00 20
alekska@gmail.com Membro: D-ro Amri Wandel (Scienca kaj Faka
Agado, Meza Oriento kaj Norda Afriko, IKU)
Membro: D-ro Orlando E. Raola
(Kulturo, Kongresoj, Biblioteko,
767 Makabim, 7179901 Modiin, Israelo
Tel. +972-54-454-8712

Eldonado, Esploro kaj amriwandel@gmail.com

R. Andrade Pertence 42/503 Rio de Janeiro Dokumentado, Terminologio)
RJ Brazilo 22220-010 975 S Eliseo Drive, apt. 10, Greenbrae, Observantoj de TEJO:
Tel. +55 21 967767084 S-ro Abel Johannes Kiefte kaj s-ino Tran Thi
CA 94904, Usono
fmaiajr@gmail.com Hoan (Ĝojo)
Tel. +1-707-527-4660
Adreso de la Centra Oficejo de UEA: Vicprezidanto: S-ro Trezoro Huang Yinbao oraola@gmail.com
Observanto de ILEI:
Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ (Financoj, Unesko)
Membro: S-ro Jérémie Sabiyumva (Afriko, S-ino Mirejo Grosjean
Esperanto-Centro Ora Ponto
Rotterdam, Nederlando. Jingchuan-Xian, Jinqiao Guoji, 744300 Aktivula Maturigo)
Pingliang, Ĉinio BP 170 Rumonge, Burundo
tel.: +31-10-436-1044 Poŝtel. +86-18893316800 Tel. +257 79218342 / 69066457 Pli detale ĉe:
uea@co.uea.org www.uea.org trezoro@qq.com jerrybs21@gmail.com http://www.uea.org/asocio/estraro

2
1342(1) Januaro 2020 Esperanto
Malferme
Novjara mesaĝo de la Prezidanto de UEA
Duncan Charters estas Prezidanto de UEA kaj katedra profesoro pri lingvoj,
kulturoj kaj humanismaj stu­doj en la usona universitato Principia College.
La arto labori kune
Duncan Charters
Nova inventaĵo mia? Mi ne donos
kialon protesti! Efektive temas pri la
titolo de konata verko, la festlibro de
amiko, mentoro kaj prezidinto de UEA,
Humphrey Tonkin, kiu ĵus plian ju­
bileon festis, dek jarojn post la apero
de tiu volumo. Mi ofte pensas pri ĝia
titolo, ĉar tiu ampleksa kompilaĵo an­
koraŭ nutras min per siaj riĉaj studoj
pri la fenomeno de niaj lingvo kaj mo­
vado. La libro memorigas elstaran ek­
zemplon de unu el miloj da modeloj
de plena vivo daŭre dediĉita al efika
antaŭenigo de la originala ideo de
D-ro Zamenhof, kun la evoluado apo­-
­gata de la komunumo de uzantoj de
nia lingvo. Kaj ja temas pri “nia ling­­-
vo”, ĉar ni elektis ĝin kaj ĝin ne po­se­
das alia popolo ol la nia. Mi de­di­ĉis
mian tutan profesian vivon al la ins­
truado de la hispanaj lingvo kaj kul­
turo, kies konturoj entenas brilan kaj
riĉan kontribuon al la lingva kaj spiri­
ta progreso de la homaro, kaj pro tio
dum jardekoj lumigis mian vivsperton
kaj tiun de miaj kolegoj kaj studentoj.
Tamen vi certe komprenas kial ĝi ne­
niam povos esti “mia” lingvo en la sa­
ma senco kiel Esperanto estas mia, kaj
nia kara lingvo.
Tio formas parton de la daŭre ne­
atencebla logiko de la kreaĵo de D-ro
Zamenhof, kaj la lingva komunumo,
kiu devis naskiĝi por fari el junula
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
projekto vivantan komunikilon: ling­
von pretan por konformiĝi al ĉiuj nu­
naj kaj estontaj postuloj por justa kaj
egaleca interŝanĝo de informoj, ideoj,
emocioj kaj konceptoj. Malgraŭ la evo­
luo de ĉiam pli potencaj tradukiloj,
kaj la premo por lerni kaj uzi naciajn
ling­vojn, kiuj reprezentas kulturan kaj
po­litikan potencon en la mondo, restas
la logiko de persona, nacikulture neŭ­
trala peranto de profunde homa in­
terkomunikado.
La antaŭnelonga forpaso de “la
nepo de la Majstro” kaj la aktiva par­
topreno de liaj du filinoj en la subteno
de nia movado memorigas pri la po­
tenco de logika ideo, kiu transiras de
unu generacio al alia. Antaŭ du ja­roj
la prezidanto Mark Fettes indikis ke
nia tasko estas, pere de nia unika ko­
munikilo, semi la saman kuraĝon kaj
es­peron, kiun montris Zamenhof kaj
lia familio. Ili esperis vidi “unu gran­
dan rondon familian” de la tuta ho­
maro. Ĉu ni povus helpi tion atingi, se
ni vere kredus kaj laborus por tio, ki­on
nomis Humphrey Tonkin “dinami­ka
kaj aganta tutmonda Esperanta Inter­
nacio”, kiam li demandis “Pro kio nia
Esperanto”? Ĉu tia koncepto estas ne­
cesa, akceptebla por nia membraro, en
nia nuna epoko?
Kiam mi estis naŭjara, mi memo­
ras ke nia angla lernejestro informis
nin jene en malpli ol duonminuto:
“La mondo bezonas internacian ling­
von. Tio ekzistas. Ĝia nomo estas Es­
peranto. Tamen la esperantistoj nenion
faras por antaŭenigi ĝin.” Mi retenis
neniun alian deklaron de tiu mia ler­
nejestro, sed liaj vortoj gravuriĝis en
mia memoro. Interese ke li ne donis
la respondecon pri tiu al li evidenta
mondprogresigilo al si mem, al ni, al
politikistoj, al Unuiĝintaj Nacioj; sed
rek­te al la esperantistoj. Ĉu ni akceptas
la defion ke tiu plibonigo dependas de
nia respondeco, nia energio, nia kre­
emo, nia fido, kaj jes, de nia Asocio, kiu
reprezentas antaŭ mondaj organizaĵoj
3
la rezultojn de nia kuna laborado kaj na stulteco de la ideo ke oni povas krei
nian deziron kunmarŝi kiam niaj vo­ artefaritan lingvon, kiu tute ŝan­ĝos la
joj povas konduki al similaj celoj, aŭ komunikajn kutimojn de la mondo,
kuraĝe apartiĝi kiam niaj celoj ne li subite haltigis sin mem antaŭ ol ni
koincidas? povis respondi. Post mal­longa paŭ­zo,
Mi memoras interesan okazon ki­­ li deklaris: “Tamen, se antaŭ jarde­koj
am antaŭ jaroj mi, sensperta juna akom- sidus antaŭ mi la fratoj Wright, kun
­pananto de tre saĝa ĉefdelegito de mia sinteno mi estus kri­tikinta la ab­
UEA, Bill Harmon, intervjuiĝis en ra­di­ surdan ideon ke homoj povas flugi tra
ostacio en la usona ĉefurbo kie ni kon­ la aero en maŝinoj, kaj vidu kiel stul­ta
gresis. Ni atendis dum du intervjuoj mi aspektus poste!” Sekve de tiu dek­la­
kun reprezentantoj de aliaj movadoj ro, ĉio ŝanĝiĝis, li fariĝis tre amikema,
evi­dente marĝenaj al la tiutempa uso­ faris inteligentajn demandojn, kaj ne
na socio. La intervjuanto pikadis, pri­ interrompis niajn (espereble) inteli­gen-
mokis, psike draŝis ilin konstante, pro- ­tajn respondojn.
­vante konfuzi kaj ridindigi la inter­vju­­- Kio okazis? Mi po­vas nur hi­po­
atojn antaŭ la publiko. Bill kaj mi in­ter­ tezi ke influis la fak­to ke ni kon­du­-
ŝanĝis mienojn, imagante tion, kio aten- tis res­pekteme kaj nor­ma­le, kom­pa­tis
­das nin. Ni tamen restis trank­vi­laj, kaj la kon­diĉojn de lia inter­vju­loko, ne kre­-
Bill normale amikiĝis kun la inter­ dis lin nia malamiko sed pro­fe­siulo, ki­
vjuisto dum paŭzo, kaj pozitive pri­ un ni de­vas helpi por ke li faru bone
komentis lian programon. Ni pretiĝis sian tas­kon por la pub­li­ko: kaj krome,
por la intervjuo. Tiumomente mi me­ ke in­te­ligenta per­so­no povas kompreni
moris deklaron eldiritan antaŭ jaroj la logikon de Espe­ranto. Mi trovis tian
de alia prezidanto de UEA, Prof. D-ro pozitivan sintenon ĉiam pli inter pro­
Ivo Lapenna, en seminario por junaj fesiaj kolegoj, kiuj komprenas ki­al nia
universi­tatanoj esperantistaj. Laŭ La­ lingvo povas esti utila en la edu­kado
penna, ne ekzistas argu­mento nere­fu­ de lernantoj al interkultura kompe­
tebla kontraŭ Esperanto, kondiĉe ke tento, kiam ili povas egalece lerni ko­
ni konscience prenu la tempon por muniki multe pli rapide ankaŭ ling­
edukiĝi pri la faktoj. Por li, tio es­tis ve, kaj ne limiĝas al nur unu lingva kaj
respondeco de universitatanoj oku­pi­ kultura teritorio. Tion influis ankaŭ la
ĝantaj pri la internacia lingvo. La in­ fakto ke universitataj esploristoj (ĉe­
tervjuo komenciĝis. Post unu-du ma­- fe esploristinoj, interese) kuraĝas nun
­li­cetaj enkondukaj ko­mentoj pri la ŝaj­- ver­­ki pri Esperanto kaj ne sentas sin
Duncan Charters, Aleks Kadar, Orlando Raola
4
1342(1) Januaro 2020
pri­­mokataj de kolegoj. Ankaŭ tio estis
unu el la ĉefaj celoj de D-ro La­penna
an­taŭ jardekoj, kaj almenaŭ parte ple­­-
numiĝis la deziro, kiu por li estis an­
taŭkondiĉo de sukceso por Es­pe­ranto.
Aldone al tio, se pli ol du milionoj da
lernantoj elektis Esperanton en Du­
olingo kaj aliaj lingvolernaj retejoj, evi­
dente ne ŝajnas al tiuj tuta stultaĵo de­
diĉi tempon al ĝia esplorado.
Gravas ke ni klare kaj konsekven­
ce vidu la pli vastan panoramon de
tiuj kondiĉoj, kiuj hodiaŭ favoras la
pli vastan akcepton kaj uzadon de nia
lin­gvo. Tie ni devas trovi nian ins­piron
por plua kunlaborado, ĉar ni multf­lan­
ke progresis de post kiam mi eklernis
la lingvon. Kiam ni vidas malaltiĝon
de la membronombro de la Asocio kaj
la bezonon alĝustiĝi al malfavora fi­
nanca situacio, evidente necesas plur­
flanke labori por ekvilibrigi la situ­aci-
on. En eduka institucio, kiun mi ko­
nas, la ĉefa administranto ricevis in­
s­trukcion de la direktoroj redukti la
elspezojn pro manko de financa ekvi­-
libro. Lia studfako estis komerca ad­
ministrado, kaj li klarigis al la ko­
mu­numo ke kiam necesas reduktoj,
organizaĵo devas samtempe havi in­
s­piran vizion kaj strategion por ser­
vi la klientaron en novaj manieroj,
kun novaj programoj kaj serĉado de
rimedoj por ilin financi. Baza principo
estas ke institucio ne povas postvivi,
se ĝi nur reduktas elspezojn kaj sek­
ve servojn. Se ĝi farus tion, ĝi dro­nus
pro interna memkritikado kaj inter­
pro­grama luktado por konservi la res­
tantajn financajn rimedojn. Ni nun ko­
mencas diskuti pri strategia plano, kiu
aperos en la Forumo por komentoj de la
membroj kaj diskutado antaŭ akcepto
dum la UK en Montrealo, Kongreso,
kiu parenteze estos ĉi-jare unike alloga.
Kion ni lernu el la konstatoj de tiu
universitata administranto? En UEA,
ne­cesas ke ni serĉu financajn rimedojn
ekster nia kotizpaganta membraro por
vivteni la Asocion kaj ĝiajn servojn.
Tion la nova estraro jam entreprenis,
kaj ne senrezulte. Kio necesas por daŭ-
­ra sukceso? Nia kapablo montri al
ek­steraj organizaĵoj ke ni havas la de­
ziron kaj organizajn fortojn por kun­
Esperanto
labori kaj helpi ilin atingi la celojn
kiujn ili starigis por si mem. Tio kla­
ri­gas nian reprezentiĝon en la ĵus oka­
zinta kunsido de Unesko en Parizo,
kie niaj reprezentantoj povis alparoli
la delegitojn de aliaj oficiale agnoskitaj
Ne­registaraj Organizaĵoj. Ankaŭ nian
partoprenon en la Konferenco pri Ci­
vila Socio de Unuiĝintaj Nacioj, kie
plu­raj el ni povis reliefigi la problemojn
kaj diskriminacion kiun kaŭzas troa
premo por uzi nur grandajn lingvojn,
aŭ nur la anglan. En alia konferenco,
TEJO povis provizi per rapidservo pri
tradukado de dokumentoj pro nia in­
ternacia reto de kontaktoj. Ni trovis
ke ni povas krei videojn por montri la
diversecon de niaj asocioj kaj landoj,
ke ni kapablas servi muzikfestivalojn
serĉante partoprenantojn pro niaj kon­
taktoj en multaj landoj. Individue,
nia celo estu liveri al novaj interesatoj
pre­cize tiujn servojn, kiuj respondas
al iliaj jamaj interesoj kaj pasioj, pli­ri­
ĉigante ilin per niaj publikaĵoj kaj ni­
aj transnaciaj kontaktretoj. La nova
re­tejo de UEA, prilaborata de la gru­
po AKSO, kiu dokumentas sian prog­
re­son, estos plenkapabla kunigi kaj
mo­dernigi la servojn de UEA kaj TEJO
kaj ilian retan prezentadon post lanĉo
atendata antaŭ la jarfino.
Kaj precize tio klarigas nian re­
liefigon de la Kongresa temo de la ve­
nonta UK, la 75-a datreveno de Unu­i-
ĝintaj Nacioj, kaj la lanĉon de dis­ku­
tado en nia nova Forumo kaj ali­lo­ke
preparanta la vojon al la sesioj en la UK.
Tiuj montros al la mondo ni­an intere­
son alporti niajn fortojn por kunlabori
por reciprokaj celoj, inkluzive pacon
kaj konservadon de la planedo. Ne ne­
cesas ke ni konsentu aŭ pri la agado
aŭ pri la celoj de UN. Ni tamen pensu
kune pri tio kiel ni povos pliefikigi la
aga­don en kampoj, kiuj interesas nin,
en kaj ekster la tradiciaj organizaĵoj.
En UEA ni travivis interesan mej­
loŝtonon en nia pasinta Kongreso en
Lahtio. Unuafoje en dudek jaroj la Ko­
mitato devis elekti inter kandidatoj por
la prezidanta ofico. En antaŭaj jaroj,
post esploro ŝajne ĉiam aperis unu
taŭ­ga kandidato, kaj lian nomumon
kon­firmis la Komitato. Ĉi-foje du sur­
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
prizoj. Kandidatoj estis du. Kion fari?
Ĉu unu sin retiru (oni flustris ke tio
sol­vus la dilemon!)? Ne. Do batalema
kam­panjo kun debatoj, akuzoj, atakoj
pro misfarado, promesoj pri drastaj
ŝan­ĝoj kaj plibonigoj? La dua surprizo:
ankaŭ ne! La du kandidatoj laboris
por reciproke kompreni kion alportus
la alia al la tasko, kaj ĉiu akceptis esti
vicprezidanto, se la alia elektiĝus pre­
zidanto. Ĉu surpriza rezulto? Ĉu pa­
ca kaj komprenema demokratio kun
reciproka estimo estas parto de la Es­
peranta kulturo? Aŭ se ĝi ne estas, ĉu
ĝi estu? Kaj dum la venonta jaro, ni
frontu la demandon ĉu sufiĉas nur ko­
muna lingvo por efika interkonatiĝo
kaj interagado trans la diversaj mond­
kulturoj, aŭ ĉu ni bezonas trej­ni­ĝon
pri interkultura komunika kom­pe­ten­
to por maksimume profiti nian espe­
rantistecon? Ni havas ion por doni al
la mondo en tiu kampo, sed nur se ni
investas pri ĝi kaj rezulte povos servi
al aliaj organizaĵoj, kiuj bezonas tiun
trejnadon, esencan por nia kunvivado
sur nia planedo.
En movado kiel la nia, mal­kon­
sentoj ofte abundas precize pro tio
ke ni investis tempon kaj monon por
suk­­cesigi ĝian agadon, kaj la opinioj
kaj konduto de aliaj povas ŝajni sub­
fosi niajn konkludojn pri la plej efika
maniero atingi la celon (se ni povas
eĉ interkonsenti pri tio). Kion fari do?
Antaŭ ĉio, ni respektu la bonan moti­
vadon de ĉiu, kiu kaptis la valoron
de nia lingvo por nia hodiaŭa mondo
aŭ simple por nia propra pliriĉiĝo.
Se konato interesiĝas nur pri la mo­
va­do mem aŭ pri iu faka aspekto de
ĝi, kaj ne pri eksteraj rilatoj, ni ĝo­ju
ke nia amiko trovas ĝuon en tio. Tio
plifortigas nin. Se alia volas sim­ple
disvastigi Esperanton, ankaŭ tio ne­
cesas. Se alia ĉefe interesiĝas pro­po­
ni servojn al aliaj grupoj pere de Es­
peranto, ni ankaŭ ĝoju ke tiu agado se­
ri­ozigos nin en la okuloj de la mondo
kaj plene kompensos la fortostreĉon
ankaŭ finance. Ni respektu, amu niajn
diferencojn, sed por honori D-ron Za­
menhof, ni celu montri al la mondo
ke ni kapablas solvi konfliktojn inter
ni mem kaj inter aliaj, kaj ne aldoni al
la suspektoj kaj miskomprenoj en nia
mondo.
UEA ja bezonas vian helpon por
fokusigi nian agadon plej efike. Multaj
jam helpas finance kaj per sindediĉa
la­boro. Ni vidos grandan progreson,
se ĉiu membro celos du taskojn: unue,
trovi almenaŭ unu specifan kampon
en kiu ŝi aŭ li konstante kontribuos
dum la jaro, kaj due, humile ami kaj
res­pekti la kunlaborantojn, ĉar nur ti­-
el nia ŝipo daŭre flosos super la kir­li­
ĝantaj ondoj, kaj ni kapablos plene de­-
monstri al nia mondo la idealojn kaj
praktikan logikon de nia ideo. Ni aten­du
ke la jaro 2020 atestos antaŭen­salton
en nia memfido kaj en la atendataj re­
zultoj.
La
arto
labori
kune
Festlibro por Humphrey Tonkin.
Red. Detlev Blanke
kaj Ulrich Lins.
901 paĝoj, 26 cm. Rotterdam,
UEA, 2010. Prezo ĉe UEA: 45,00 €
5
Universala Kongreso
“UN 75-jara: Dialogo kaj interkompreniĝo en
ŝanĝiĝanta mondo” – Temo de la 105-a Universala
Kongreso de Esperanto, Montrealo, 1–8 aŭgusto 2020
Humphrey Tonkin

La jaro 2020 estos la 75-a jaro de

Unuiĝintaj Nacioj, kiu fondiĝis en la
jaro 1945. Ni festos tiun jubilean ja­ron
en la Universala Kongreso en Mont­
realo. La fondiĝo de UN okazis en
mo­mento de optimismo kaj rezoluto
tuj post la Dua Mondmilito, kiam (laŭ
la vortoj de la Ĉarto de UN https://uea.
org/teko/un/charto#aE): “Ni, la Popoloj
de la Unuiĝintaj Nacioj, rezolutaj savi
estontajn generaciojn de la plago de la
milito … rekonfirmi nian kredon je la
fundamentaj homaj rajtoj … krei kon­
diĉojn por la konservo de justeco …
(kaj) antaŭenigi socian progreson,” ku­n­-
iĝis por fondi internacian interŝtatan
organizaĵon, kiu laboru surbaze de tri
fundamentaj “kolonoj”: paco, homaj
raj­toj, evoluigo. Temis pri Unuiĝintaj
Na­cioj.
Kaj Unuiĝintaj Nacioj pluvivas tra
75 jaroj… Kvankam ene de kelkaj jaroj
la mondo denove falis en disputojn,
regionajn militojn kaj politikajn mal­
akordojn, dum la pasintaj 75 jaroj ne
okazis milito je monda skalo, kaj oni
faris konkretan progreson sur pluraj
terenoj – eĉ se, dume, la objektivaj de­
fioj al la homaro fariĝis ankoraŭ pli
grandaj.
Je tiu ĉi 75-jara jubileo, UN esperas
krei mondan dialogon pri sia estonte­
co – dialogon, kiu engaĝos ne nur la
registarojn, sed ankaŭ la ordinarajn
ho­mojn. En sia mesaĝo pri tiu ĉi di­
alogo, la Ĝenerala Sekretario de UN,
António Guterres, diris: “Neniu lando,
neniu komunumo povas per si mem
sol­vi la komplikajn problemojn de nia
mondo. Ni devas kuniĝi, ne nur por
paroli sed ankaŭ por aŭskulti. Estas
ab­solute esence, ke vi ĉiuj aliĝu al la
konversacio. Ni bezonas viajn opi­ni­
ojn, viajn strategiojn, viajn ideojn por
po­vi pli bone trakti kun la homaro de
la mondo kiun ni devas servi” (https://
www.un.org/en/un75; vidu ankaŭ https://
tinyurl.com/scp32a6, kie vi trovos si­mi­l­-
teman videon kun Esperantaj sub­ti­to­
loj).
Oni povas diversmaniere inter­
preti la vortojn de la Ĝenerala Sek­re­
tario. Pesimistoj eble asertus, ke temas
pri lasta granda veto savi Unuiĝintajn
Naciojn fronte al la relativa neglekto de
UN fare de la diversaj ŝtatoj. Optimis­
toj eble dirus, ke temas pri klopodo fin­
fine enirigi en la aferojn de UN ne nur
la registarojn kaj fakulojn, sed an­
kaŭ la ordinarajn homojn, por komu­-
ne krei pli bonan mondon.
Ĉiuokaze, ŝajnas al ni grave, ke
an­kaŭ ni esperantistoj partoprenu la
di­alogon. Ni ja vivas la internacian vi­
von en la praktiko kaj sekve havas uni­-
kajn starpunkton kaj sperton pri la
internacia kunlaboro. Nia celo estu ne
nur argumenti por Esperanto, sed, pli
esence, uzi Esperanton por klarigi la
propran menson pri la defioj, kiujn la
mondo frontas. Ni aŭdu bone la vor­
tojn de s-ro Guterres: “Ni devas ku­n­
iĝi, ne nur por paroli, sed ankaŭ por
aŭskulti.” Tiuj vortoj estas preskaŭ
re­voluciaj: UN brile parolas (iom mal­
egale per siaj oficialaj lingvoj), sed mal­-
pli brile aŭskultas (kiam la homoj pa­
rolas la proprajn lingvojn, esprimas la
proprajn zorgojn, eldiras la proprajn
aspirojn). Per nia Esperanto ni povas
pledi por ambaŭflanka konversacio,
por ne nur desupra sed ankaŭ desuba
intervenado. Ni povas montri, ke nia
lingvo estas ne nur bela en si mem, sed
efektive utila. Kaj samtempe ni povas
eduki nin mem pri mondaj proble­moj –
kaj solvoj.
(Mi scivolas ĉu la Ĝenerala Sek­re­
tario Guterres kaptis siajn vortojn “ne
nur por paroli sed ankaŭ por aŭskulti”
el la titolo de la simpozio ĉe UN en
majo, en kiu UEA estis unu el la ĉefaj
organizantoj: “UN 75-jara: aŭskulti, pa-
­roli kaj agi en multlingva mondo”. Cer-
­te niaj ideoj kaj liaj estas koincidaj kaj
harmoniaj.)
Jam antaŭ la kongreso ni volas
lan­ĉi tutmondan konversacion en la
ka­dro de tiu granda dialogo – tiel ke
ni venu al Montrealo kun iom kla­ra
ideo pri niaj prioritatoj kaj povu tie
surloke ellabori kaj konfirmi konk­re­

6
1342(1) Januaro 2020 Esperanto

tan respondon al la alvoko de s-ro Gu­
terres.
Sekve, la unuaj demandoj kiujn ni
frontas estas:
Kiel fari tiun konversacion? Kun kia
celo kaj pri kio ĝin fari?
Ni devas mobilizi niajn fortojn
rapide kaj celkonscie.
La konversacio engaĝu kiel eble plej
mul­tajn parolantojn de Esperanto, sen­kon­si­-
dere ĉu ili venos al Montrealo aŭ ne, kaj sen­
konsidere ĉu ili estas mem­broj de UEA aŭ ne.
Ĝi celu altigi ilian scion kaj konscion pri UN
kaj sam­tempe helpu difini la praktikan ro­lon,
kiun Esperanto povos ludi en la es­tonteco en
rilato kun UN. Ni ne faru tion per simpla
deklaro, ke UN lernu Esperanton morgaŭ (ĉar
tio ne tiel okazos), sed ni serioze kaj objektive
serĉu la manierojn laŭ kiuj Esperanto, kaj
ni kiel esperantistoj, povas kontri­bui al la
prospero de la multflanka UN en nia tro
disdividita mondo. Ni elstari­gu nin kiel seri­
ozajn kunlaborantojn en tutmonda dia­logo.
Necesos ne nur strukturi la kon­
versacion, sed ankaŭ ligi ĝin kun la
Montreala kongreso. Sekve, gravas de­
cidi kiel pretigi la grundon por la kon­
greso kaj kiel integri la temon de la
kon­greso kun la kongresa programo
ĝe­nerale. Ni antaŭvidas tri grandajn
ple­najn kunsidojn por ĉiuj kongresanoj,
plus pli malgrandajn diskutogrupojn,
temajn kunsidojn k.s., gvidatajn de
kongresanoj. Ni volas ankaŭ utiligi la
kapablojn de sociaj komunikiloj en tiu
diskutado. Viaj ideoj pri la strukturo
de la programo estas bonvenaj!
La kondiĉoj en Montrealo (mo­
derna hotelo en bone ekipita medio)
donas al ni aparte bonan okazon por
malfermi la kongreson kaj la kon­gre­
sajn laborojn al neĉeestantoj. Tio povus
ankaŭ montri la vojon al pli inkluzivaj
kongresoj en la estonteco. Ni ja ne kuru
antaŭ ol ni kapablas marŝi – sed ni
marŝu kun maksimuma rapideco. La
lecionojn lernitajn en Montrealo ni po­-
­vos apliki en la estonteco al postaj mal­
pli bone ekipitaj kongresejoj. Ni do
pen­su ankaŭ pri engaĝo de la neĉe­es­
tanta Esperanto-publiko.
En la venontaj monatoj ni komi­
sios serion de mallongaj prezentoj de
la 17 Celoj por Daŭripova Evoluigo
(https://tinyurl.com/y4755pbs).
Ni publikigos la prezentojn en la
reto kaj espereble kreos ankaŭ presi­
tan libreton, kiun ni distribuos al ĉiu
kongresano. Multaj aliaj dokumentoj
de UN jam ekzistas en Esperanto-tra­
duko (vidu www.esperantoporun.org).
Dum la kongreso (kaj certagrade
eĉ antaŭe) ni ellaboros kongresan re­
zolucion, kiu klarigos al UN kiel ni
povas kunlabori por atingi niajn ko­
munajn celojn, kaj kiun rolon Es­pe­
ranto povos ludi en tiu laboro. La re­
zolucio helpos nin plani nian pro­pran
estontecon kiel Universala Espe­ranto-
Asocio kaj kiel Esperanto-mova­do.
Kaj kiuj estu la ĉefaj celoj de tiu ĉi
kampanjo? La kampanjo mem parte
difinos tion – sed jam nun mi menciu
kvin aspirojn kiujn mi persone havas:
• Rekapti aŭ ne perdi tiun mo­
menton de solidareco tuj post la Dua
Mondmilito, spirante en ĝi novan spi­ron.
• Krei kaj konfirmi inter ni sen­
ton de komunaj valoroj fronte al po­
litika disdivido kaj monda krizo.
• Savi multflankisman aliron al
multflankaj mondaj problemoj.
• Montri, ke per Esperanto oni
povas krei efikan dialogon – dialogon
pli inkluzivan kaj pli demokratan.
• Altigi la videblon kaj pres­ti­
ĝon de Esperanto en la internacia ko­
munumo.
Flankaj celoj povus esti krei efi­-
kajn komunikliniojn en la Espe­ran­to-
movado ĝenerale, pliefi­kigi niajn kon­
gresojn, kaj utiligi Espe­ranton ne nur
por pridiskuti internajn problemojn
sed ankaŭ por (eble plej grave) venigi
en la mondon tiun “novan senton” pri
kiu Zamenhof mem revis kaj esperis.

Al justa lingvopolitiko en Azio / Towards Equitable Language Policy in Asia / Azia ni okeru
kouseina gengoseisaku ni mukete. Aktoj de la 5-a Nitobe-Simpozio de Internaciaj Organizaĵoj, Tokio,
2007. Red. Goro Christoph Kimura kaj Naoko Yoshida. Tokio: European Institute, Sophia University / JEI,
2008. 219p. 26cm. Trilingva: Esperanto, angla, japana. € 7,50

Al nova internacia lingva ordo / Towards a New International Language

Order / Maixiang guoji yuyan xin zhixu. Aktoj de la 3-a Nitobe-Simpozio de
Internaciaj Organizaĵoj, Pekino, 25-26 VII 2004. Red. Lee Chong-Yeong kaj Liu
Haitao. Rotterdam, UEA, 2004. 239p. 24cm. Trilingva: Esperanto, angla, ĉina. € 7,50

Al lingva demokratio / Towards Linguistic Democracy / Vers la démocratie linguistique. Aktoj

de la Nitobe-Simpozio de Internaciaj Organizaĵoj, Prago, 20-23 VII 1996. Red. Mark Fettes kaj Suzanne
Bolduc. Rotterdam, UEA, 1998. 212p. 24cm. Trilingva: Esperanto, angla, franca. € 7,50

7
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
Unesko
Nefesta 40-a
Ĝenerala
Konferenco
Renée Triolle
En Parizo kunvenis la tuta mon­
do de la 12-a ĝis la 27-a de novembro
okaze de la 40-a Ĝenerala Konferenco
de Unesko. Kiel kutime de dekoj da
jaroj, reprezentantoj de UEA (en ofi­
ci­alaj rilatoj) kaj ILEI (observantoj) fa­
ris sian eblon por konigi Esperanton
al la naciaj delegitoj, sed ankaŭ al la
gejunuloj dungitaj ĉi-okaze por dist­
ri­bui dokumentojn, loki la homojn aŭ
pendigi la vestojn! Ni bedaŭras, ke ne
estis reprezentantoj de TEJO, ĉefe pro
la Junulara Forumo la 18-an kaj 19-an.
Ĝenerala impreso mia estas, ke
ne­festa estis tiu Konferenco, kvankam
rondcifera: nek kokteloj, nek bufedoj,
nek regionaj kostumoj. Eĉ se ne plu
mem­bras Usono, regis la angla. Neniu
plu parolas ruse (krom Rusio kaj Bje­
lorusio, la ukraina delegito atakis Ru­-
sion pro Krimeo... en la hispana), ape­­-
naŭ intervenis Ĉinoj kaj malpli la ara­
baparolantoj. Sed UEA distribuas do­
kumentojn pri UEA kaj Esperanto en
la ses oficialaj lingvoj (ILEI en eĉ pli),
kio alportas simpation kaj surprizon
de la kontaktitoj. Ĉar la NeRegistaraj
Or­ganizoj (NROj) devis sidi sur la
bal­­kono kaj rajtis eniri la salonon nur
last­momente, malpli facilis kontakti la
Unesko-Kuriero en Esperanto!
Elŝutu senpage bitversiojn ĉe https://uea.org/revuoj
Mendu apartajn ekzemplerojn paperforme ĉe la Libroservo
http://katalogo.uea.org (tajpu en la serĉkampo “Unesko-Kuriero”)
8
ministrojn aŭ ambasadorojn, ni tamen
faris nian eblon. Ni varbis en koridoroj
aŭ dum la manĝoj.
Duan jaron sinsekve UEA rajtis
al­paroli la plenon. Pro neĉeesto de ju­
nuloj, intervenis François Lo Jacomo.
Lia parolado estas videbla ĉe la ttt-
ejo de la Ligkomitato Unesko-NROj
(https://www.facebook.com/ngounesco/).
Tio pruvas kiom bona estas taksata
UEA ĉe la Ligkomitato de la NROj, ĉar
ni ne nur partoprenas Forumojn, sed
an­kaŭ aktive kontribuas al organizo.
Se la NROj disponis pri salono por
ren­kontiĝi, informi ktp., Unesko pri­
fajfas la kontribuon de la NROj, kiuj
tamen estas la “voĉo” de Unesko tra la
mondo. Ni povis interveni dum flan­-
kaj aranĝoj (unu pri mondaj statistikoj
kaj iloj por atingi la celon pri edukado
kaj dua pri defioj kaj solvoj por pre­
venti perfortan ekstremismon).
La ĉefaj diskuttemoj de Unesko
es­tis pago de kontribuo de la landoj
kaj rajto voĉdoni, aŭ renovigo aŭ ne de
mandatoj, problemoj, kiuj ne vere kon-
1342(1) Januaro 2020
cernas nin. Ni senpacience aten­dis la
raporton pri la Internacia Jaro de In­
diĝenaj Lingvoj; la raporto alvenis mal­-
frue, eĉ ne en ĉiuj oficialaj lingvoj, kun
magra rikolto! Agnoski la rolon, di­
versecon kaj valoron de lingvoj, pro­
mocii lingvodiversecon kaj mult­ling­
vismon por kvalita edukado, sub­streki
la rajton je gepatra lingvo en la socia
vivo. Konstati, ke plejmul­to de la in­
diĝenaj lingvoj estas endan­ĝerigitaj.
Kaj konkludo post dediĉita jaro: ak­
centi, ke necesas produkti instruilojn
en la indiĝenaj lingvoj por permesi
uzon de la novaj teknologioj. Nova
“ins­trumento” rilatis al “Malfermita
sci­enco”, kiu devas neniun lasi flan­
ke (komprenu: virinojn kaj handi­ka­
pulojn), sed eĉ ne unu vorto pri mino­
ritatoj. Nur asocio de sciencistoj pro­
testis kontraŭ la nejusta nuna devigo
aperigi artikolojn en la angla...
UEA daŭrigu sian agadon por ag­
noskigi Esperanton, kiel nematerian
mon­dan heredaĵon, per kontaktoj kun
naciaj komisionoj, por ke ili nin apogu.
Esperanto
ILEI
ILEI-Kongreso en Kebekurbo,
stimula kunveno kaj preludo al la UK
Mireille Grosjean
De la 25-a de julio ĝis la unua
de aŭgusto 2020 okazos la 53-a ILEI-
kongreso en Kebekurbo, 250 km for de
Montrealo. La kongresejo kaj gastejo
es­tas la Universitato Laval (UL), ne for
de la malnova kebekia ĉefurbo. Fak­to
estas, ke la provinco kun la nomo Qué­
bec estas en Esperanto Kebekio, kaj la
urbo Québec nomiĝas en Es­pe­ranto
Kebekurbo. Fakto estas, ke Ke­bekurbo
nombras proksimume 700 000 lo­ĝan­
tojn, kaj Montrealo nombras 1 700 000,
kaj eĉ pli, se oni konsideras la ĉirkaŭ­-
ajn urbopartojn. Do temas pri du mal­­
sa­maj urboj, ambaŭ vizitindaj. Ke­bek­
urbo havas malnovan urboparton, iom
parizsimilan, kun pavimitaj stratoj, ĝia
unika etoso altiras multajn turistojn.
Kon­sekvence esperantistoj saltante al
Ka­nado devus malkovri tiun urbon,
fla­ri la ILEI-etoson, progresi en sia
ling­vokapablo dum agrabla semajno programo kun diversaj prelegoj, lud­
kaj tiel maturiĝi por atingi Montrea­ vespero por malkovri Amerikon, jen
lon sabate, la unuan de aŭgusto, post kelkaj planitaj programeroj. Survojas
250-ki­lometra komuna busveturado. provo okazigi vendrede simpozion ku­­
La ILEI-Kongreso estu la unua plado, ne kun la profesoroj de UL, la Univer­
pre­ludo, antaŭkongreso, inaŭguro, en­ si­tato Laval. Tio kongruos kun la kon­
kon­duko, lertigejo, laŭ via plaĉo. gresa temo: Interlingvistiko en uni­
Ĉe ILEI estas diversaj kutimoj, ki­- versitatoj. La pritema enkonduka pre­
uj ĉiujare altiras multajn gekon­gre­ lego estos prezentita de Prof. Duncan
sa­nojn. Unue estas la frandvespero, Charters, la Prezidanto de UEA kaj
kie ĉiu alportas ion bongustan el sia eks-prezidanto de ILEI.
re­giono kaj prezentas ĝin tiel, ke ĉiuj La kampuso de la Universitato La­
kon­gresanoj povas migri de tablo al val gastigos nin. Do ni ULumos aŭ fa­
tab­lo kaj gustumi nekonatajn pladojn riĝos ULoj. Venu ulumi kun ni!
kaj allogajn trinkaĵojn. Lingvokursoj, Ĉiuj detalaj informoj troviĝas ĉe
lingva festivalo, pedagogia foiro, fa­ka www.ilei.info

Humphrey Tonkin 80-jara!

Inter multaj kongresanoj li estas konata kiel la senlaca aŭkciisto, kaj ofta
preleganto pri Shakespeare. Inter movadaj veteranoj – kiel la energiplena
junulo kiu en Hamburgo ŝtorme anstataŭis Ivo Lapenna ĉe la prezidado
de UEA. Por serĉantoj de buĝetoj por projektoj li estas la iniciatinto de ESF.
Por interesiĝantoj pri eksteraj rilatoj – la plej grava reprezentanto de UEA
kaj Esperanto ĉe Unuiĝintaj Nacioj. Antaŭ jardeko, okaze de lia sepdeka
datreveno UEA eldonis la manifestan libron La arto labori kune (red.
Ulrich Lins kaj la forpasinta Detlev Blanke). Ekster Esperantujo li famiĝis
kiel prezidanto de la universitato de Hartford. Sed por ĉiuj samideanoj,
li estas simple kaj sendube unu el la plej konataj esperantistoj en la lasta
duonjarcento. Humphrey Tonkin, feliĉan okdekjaran feston!

9
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
Afriko brilas
Agadoj de
la tria speco
Mireille Grosjean,
kunfondinto kaj membro de SSB
Agado por Esperanto estas stando sur ba­
zaroplaco kaj disdono de informiloj, organizado
de prelego pri nia lingvo, kontaktoj kun ĵurnalistoj
cele al aperigo de artikoloj.
Agado per Esperanto estas, ekzemple, ko­
lektado de informoj por la belga organo de la Aso­
cio Eŭropa de Instruistoj vokante kontribuojn de
esperantistoj en la tuta mondo; tio estas resuma
prezento de la agado de Germain Pirlot.
Agado de la tria speco estas alkroĉi Es­
peranton al kontentigo de reala bezono. Tio
estas la strategio de la NRO «Scio Sen Bariloj»
(SSB); tiu svisbenina grupo organizis jam dufoje
SEminarion por VIrinoj (SE-VI) en 2015 kaj refaris
tian sukcesan staĝon en oktobro 2019. La strukturo
invitis junajn virinojn universitatnivelajn en la kul­
turdomon JOCA en Kotonuo por partopreni plen­-
semajnan studcelan kunloĝadon, seminarion, kiu
havis tri aksojn. Jen ili: lertigado de virinoj en gvi­
daj roloj, instruado de legado kaj skribado de la
fonua lingvo (unua nacia lingvo de Benino) kaj
enkonduko al Esperanto. La simbolo de la kurso
estas ARBO: la radikoj estas firmaj konoj de la loka
lingvo, la fonua; la trunko estas lertigado de tiuj
junulinoj, preparo de ili al eniro en la profesian
vivon; la branĉoj vaste etenditaj estas la vastaj kaj
diversaj kontaktoj per la internacia lingvo Espe­
ranto. La nomo SEVI kongruas kun tiu bildo de ar­
bo: ni provas nutri la studentinojn per freŝa sango,
vigla sevo.
10
Instruistino
Pro la alta senlaboreco en Benino (pli ol 50%)
kaj pro la manko je iaj konsiloj pri efika kan­di­
datiĝo, la unua paŝo al labormerkato estas apar­te
malfacila. Kiel prepari kaj aktualigi sian «cur­ri­
culum vitae»*, kiel verki prezentleteron, kiel pre­
pari sin al dungcela intervjuo, kiel respondi dum
la intervjuo, jen la kerna parto de la kurso SEVI.
Praktika parto ne povis manki: kadre de rolludoj
ĉiu virino devis aperi en dungcela intervjuo kaj
respondi al demandoj; poste Privas Tchikpe ana­
lizis iliajn sintenon kaj respondojn kaj klarigis la
plibonigendajn aspektojn.
Alia temo estis enkonduko en la lingvon Es­
peranto. La partoprenantinoj povis konatiĝi kun
la bazaj nocioj kiel alfabeto, sonoj, esprimo de la
malo de la adjektivoj, inaj bestonomoj, nombroj kaj
simplaj frazoj. Ĉiuj ricevis la poŝvortaron de SAT-
amikaro kaj la plej lertaj ricevis premiojn en la formo
de lernolibroj. Ĉiuj montris intereson kaj promesis
plu lerni la lingvon per la reto kaj/aŭ restante en
kontakto kun SSB.
Du instruistinoj venis kaj zorgis pri alia parto
de la seminario: ili povis instrui al la junulinoj
kiel legi kaj skribi la fonuan lingvon, kiu estas la
plej uzata lingvo en Benino. Ĉe la fino oni aŭdis
deklamadojn kaj kantojn en la fonua.
La rezulto de la fina enketo, kiun SSB starigis
por taksi la kontenton, montras klare la adekvate­
con de tia seminario kun tri aksoj. La virinoj deziras,
ke SSB povu plu starigi tiajn seminariojn, por ke
plej multe da junulinoj povu ricevi tian lertigadon.
Ili ankaŭ klare kaj laŭte dankis pro la enhavoriĉa
semajno, la bongustaj manĝoj, la agrabla hotelo:
fruk­todona kunloĝado. La gvidantoj de SSB same
dankas al la mecenatoj, kiuj faris, ke tia invito kaj
kurso povis okazi en bonaj kondiĉoj.
Kiam iu semas, la rikolto ne kongruas kun la
nombro de ĵetitaj semoj. Multaj semoj perdiĝas, Instruistino
kel­kaj semoj ĝermas kaj kreskas. Tion ni povas
kon­stati kun la grupoj de SEVI 1 kaj SEVI 2. Okaze
de SEVI 3 la moderna tekniko helpas al daŭrigo de
kontaktoj ene de vacapo-grupo. La gvidantoj po­vas
resti en kontakto kun la partoprenintinoj kaj fari
sugestojn, respondi al demandoj, doni kon­silojn,
instrui poiome, klarigi kuraĝige. Eblas eĉ laŭt­
legi ion, aŭdigi la lingvon, trejni pri la prononco.
Tio eblas, eĉ se la instruistoj estos ekster la lando
Benino. Ĉiun sabaton aperos en la telefona grupo
demando, kaj la unua persono, kiu ĝuste respon­
dos, ricevos iom da kredito en sia telefonaparato.
Por fari tion, gvidanto de SSB devos esti en la
lando mem; tio estos la tasko de la prezidanto
de SSB sinjoro Privas Tchikpe. Do tia strategio
1342(1) Januaro 2020 Esperanto
stimulos la junulinojn en ilia lingvolernado. Ni po­vas
konstati, ke la tutmodernaj teknikoj ebligas no­vajn
instrumetodojn kaj bonan nutradon de la motivado
de la studentoj. Ni esperu, ke la junulara benina mo­
vado baldaŭ aperos multnombra kaj kapabla.
La gvidantoj de SSB pripensas pri pli ampleksa
tia agado en la nova jaro: kvar SEminarioj por
VIrinoj en oktobro kaj novembro 2020. Espereble
vi samideanoj subtenos tian iniciaton.
Pri SSB en Esperanta Vikipedio:
https://eo.wikipedia.org/wiki/Scio_Sen_Bariloj
Blogo de Mireille Grosjean: http://mirejo3.blogspot.
com/2019/11/kotonuo-benino-sevi-3.html
Pri SSB ĉe youtube: https://tinyurl.com/u8yz7rr

* Vivresumo

In defence of african cultures. Pri eventuala rolo de Esperanto kiel rimedo kontraŭ la
imperiismo kultura en Afriko. Rotterdam, 1984. UEA, TEJO. 23 paĝoj, 21 cm.
1,20 €, triona rabato ekde 3 ekz.

Recenzo

Nuntempo en klasikstila vesto

Valentin Melnikov
Gerrit Berveling. Odoj & aliaj
poemoj. Zwolle, VoKo , 2009.
50 paĝoj.
Prezo ĉe UEA: 7,50 €
Gerrit Berveling estas konata fa­
kulo pri la latina lingvo kaj ĝia li­te­
raturo, multon tradukis. Do ne mi­rin-
das, ke ankaŭ en sia originala ver­kado
li iam emas sekvi klasikajn tra­diciojn.
Lia libreto konsistas el 12 “Odoj” kaj
7 “aliaj poemoj” (kaj fine arti­koleto
“Pri mia verkado”). En mallonga en­
konduko li klarigas, kio estas “odo” –
tamen mem agnoskas, ke tiu vorto “es-
­­tas esprimo preskaŭ senenhava: ĝi sim­-
­­ple estas “iu poemo”, multe pli ne es­
tas direbla...” – sed li emas precize
imiti la stilon de Horacio.
Tamen, la temoj apenaŭ konvenas
por alta poezio. Politika artikolo aŭ
pam­fleto, eĉ se skribita per kurtaj li­
nioj, dismetitaj zigzage, eĉ kun ritmo –
ne fariĝas odo, t.e. lirika poemo (laŭ
PIV). Militoj, perforto, manko de ho­
maj rajtoj – ĉu taŭgas?
Jes, laŭ antikvaj normoj odo de­
vas enhavi striktan ritmon (rimojn
nepre ne, ili aperis nur mezepoke).
Enkonduke Berveling eksplikas la ne­
ce­san distribuon de silaboj kaj akcen­
toj, kaj en ĉiuj odoj li uzas tiun. Nu,
per vortoj de Kalocsay, la ritmon dum
lego mi devas serĉi por konstati ĝian ĉees­
ton teorie. Ĝi ja ĉeestas, sed por sekvi
ĝin, la aŭtoro rompas frazojn en ne­
konvenaj lokoj, kontraŭ logiko kaj gra­
matiko. Ekzemple (provu legi ritme
senstumble, taksu ankaŭ la temon):
Ja kiu scios, kio okazis en
Irako, kiukaŭze Kuvajton ĝi
invadis? Ĉu por venĝi ŝtelon
kaŝe subteran de naft-provizo?
Ĉu nur potencavido, orgojlo aŭ
parenca strebo puŝis Hitlere eĉ
invadi kaj ekmurdi? Kiu
povas deĉifri la fundajn pensojn?
(“Odo pri la Tria Mondmilito”)
Kion celis diri la aŭtoro per “Eti­-
ko por virinoj”? Ankaŭ en aliaj “odoj”,
se ne kontraŭmilitaj, liaj pen­soj ne pli
klaras. “Barack Hussein Oba­ma” en­
ha­vas enormajn laŭdojn, eĉ kom­pa­
ron kun romia impe-
riestro. Nu, ne sola
Ber­veling tiam ek­zal-
tiĝis pri li, esperis bri­­-
lan futu­ron pri, i.a., “re-
­­formo de Uson’ mo­ralen” – kaj poste
ama­­re seniluziiĝis (Vidu ekzemple mi­­
an re­cen­zon pri Kvodlibeto en n-ro 1326,
p. 161).
Malnovaj vestoj kaj armiloj ne­
oportunas kaj strange aspektas nun­
tempe, same malnovstilaj poemoj pri
nuno. Do pli bone impresas la “aliaj
poemoj”, ne havantaj striktajn limigojn.
“Neniam promesis esti honesta” – ve­re
pensigas. Kun “Se iu vin provas kon­
vinki” neniam konsentos homo sper­
tinta veran amon – sed vera amo tiom
raras!.. Bonegas la esprimo: “la dio
mis-teras” kaj pliaj vortludoj en “Frua
Patristiko”...
La plej sukcesa ĉi-libre miaopinie
estas “La muŝa mondmilito” – kan­
toteksto verkita por “Kajto”. Poemon
kun precize sama ideo antaŭ pli ol jar­-
­cento verkis la armena poeto Ova­nes
Tumanjan, mi legis ĝin en rusa tra­
du­ko de Samuil Marŝak – sed ĉu aliaj
literaturoj havas similan?

11
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
Eventoj

Ĉinaj mediatoj raportas la okazon de la 13-a ĈKE

Chen Ji kaj Revon multa en la historio de ĉinaj kongresoj brilon de la ĉina Esperanta movado. Fang
de Esperanto dum lastaj jaraj. Zhenghui, vicprezidanto de ĈIEG kaj
En la inaŭguro oni prezentis vi­ la unua vicprezidanto de ĈEL, diris
Inter la 8-a kaj la 10-a de novemb­ dean mesaĝon de la nova prezidanto ke Ĉinio pli kaj pli multe ludas sian
ro la 13-a Ĉina Kongreso de Esperanto de UEA Duncan Charters, kiu varme rolon en la mondo, kaj havas pli kaj pli
(ĈKE), kun la kongresa temo “Ori­gi­­na gratulis la kongreson kaj deziris al ĝi intimajn rilatojn kun la mondo; en tiu
Aspiro kaj Misio de Ĉinaj Es­pe­­rantis­ sukceson. En sia parolado Chen Haosu, situacio, tutlandaj esperantistoj devas
toj”, okazis en la distrikto Shangyu honora konsiliano de ĈEL, alvokis ke kunlabori por krei pli belan estontecon
de la urbo Shaoxing, provinco Zhe­jian­ ĉinaj esperantistoj ne forgesu la origi­ de la ĉina Esperanto-movado.
gen, sudorienta Ĉinio. En ĝi par­top­re­- nan aspiron kaj firme sekvu la mision Post la inaŭguro okazis du fo­
nis pli ol 300 esperantistoj, la plej al­ kaj senĉese klopodu por krei novan rumoj: “Origina Aspiro kaj Misio de
ta nombro en la lastaj jaroj por Ĉi­nio.
Pri tiu ĉi kongreso raportis pluraj ĉinaj
grandaj mediatoj, nome la landa no­-
vaĵ­agentejo Xinhua-a “Novaĵ-Agen­tejo”
(Xinhua News Agency), Ĉina Me­diata
Gru­po, Guangming-Ĵurnalo (Guang­ming
Daily), Ĉina Ĵurnalo (China Dai­ly).
La 9-an de novembro solene inaŭ­
guriĝis la kongreso. Ĉi-jare estas la 70-a
datreveno de la fondiĝo de la Ĉina
Po­pola Respubliko kaj 70-jariĝo de la
Ĉina Internacia Eldona Grupo (ĈIEG),
supera organizo de Ĉina Esperanto-
Ligo (ĈEL). En ĉi duoble festinda jaro,
la okazigo de la 13-a Ĉina Kongreso
de Esperanto estas signifoplena afero.
Ĉirkaŭ 300 personoj partoprenis en la
kongreso, kiu okazis en la hejmloko de
Hujucz, fondinto de ĈEL, kaj la nom­
bro de la partoprenintoj estas la plej

12
1342(1) Januaro 2020 Esperanto
Ĉi­naj Esperantistoj” kaj “Esperanta Dis­-
­vastigo en Epoko de Mediataj Inte­
griĝoj”.
En la forumo “Origina Aspiro kaj
Misio de Ĉinaj Esperantistoj”, sinjori­
no Hu Menggu, nepino de Hujucz, kun
emocio rememoris dirojn de Hujucz
pri Esperanto kaj liajn kontribuojn al
la Esperanto-movado. Lia origina aspi­
ro pri la ĉina Esperanto-movado ĝuste
es­tas antaŭenpuŝi kaj popularigi la
internacian lingvon en Ĉinio kaj per la
lingvo liberigi, diskonigi kaj kons­trui
la landon; tiu ĉi misio estas daŭre ple­
numata de nunaj ĉinaj esperantistoj.
Sinjoro Zhu Mingyi, veterana espe­
rantisto, rakontis pri sia esperantistiĝo
antaŭ dekoj da jaroj kaj sia renkonti­
ĝo kun Hujucz, kio multe helpis lin
paŝi al Esperantujo. Sekve, la pre­le­goj
de Yuan Ailin, prezidanto de Chong­
qing-a Esperanto-Asocio, kaj Yu Tao,
Cao Shengqiang, Huang Yinbao... sa­
me kuraĝigis la ĉeestantojn plie sin­
dedi­ĉi al la Esperanto-movado.
La forumo “Esperanta Disvastigo
en Epoko de Mediata Integriĝo” alti­ris
centon da aŭskultantoj, kiuj interesiĝas
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
pri tiu ĉi temo. La prelego Reformo pri
Proviz-flanka Strukturo por Efektivigo de
Disvastigo fare de Xiao Henggang el
Ĉina Radio Internacia (ĈRI) prezentis
rilatajn informojn pri Esperanto-dis­
vastigo en komunikilaj retejoj de ĈRI.
En sia prelego Ĉu Alta Klakado Estas
Nur Revo por Esperantaj Mediatoj? Zhao
Wenqi diskonigis datumojn pri vi­zi­
toj, legoj, klakoj, ŝatoj kaj aliaj en la
platformoj WeChat, Fejsbuko kaj aliaj.
Okazis ankaŭ disdonado de pre­
mio por deklama konkurso organizita
de EPĈ en la Esperanta Tago. En julio
EPĈ organizis la konkurson kaj faris
diskonigon per diversaj kanaloj, la kan­-
didatoj mem registris siajn voĉojn, sen­dis
ĝin al la redaktejo por voĉdoni kaj juĝi
inter legantoj. La premiitoj rice­vis Es­
peranto-librojn kaj video-diskojn. La 13-
ja­­ra knabo Han Yang fariĝis la plej juna
premiito.
En la 10-a de novembro, tuj post la
ferma ceremonio de la 13-a Ĉina Kon-
­­greso de Esperanto, oni vizitis la ur­
beton Fenghui kaj inaŭguris Kul­tur­
domon de Esperanto en la iama loĝe­-
­jo de Hujucz por memori la iniciatin­
ton de Ĉina Esperanto-Ligo.
Estas multaj gravaj aferoj en la
ĉi-foja kongreso: krom la laborraporto
de ĈEL, resumoj de la grupaj diskutoj,
laborplano por la venontaj du jaroj, mal­
fermo de la Kulturdomo de Esperanto
en la iama loĝejo de Hujucz kaj aliaj,
es­tas ankaŭ la fondiĝo de la Esperanto-
ĥoro Verda Stelo, iniciatita de EPĈ, ce­
lanta kolekti la forton de Esperanto-
ar­tistoj en diversaj lokoj de Ĉinio por
spertigi al ili la enhavriĉan kulturon de
Esperanto.
La kongreso estas fruktoplena, jen:
1. ĈEL ricevis mesaĝon el Unesko
pri la eldono de la Esperanto-versio de
la Unesko-Kuriero
2. ĈEL alvokas fondi federacion
de Esperanto-asocioj en la landoj laŭ­
longe de “La Zono kaj Vojo”
3. ĈEL diskutas kaj diskutos la
eblon inviti UK-on en 2022
4. Inaŭguriĝis la Kulturdomo de
Esperanto en la iama loĝejo de Hujucz
por memori la iniciatinton de Ĉina Es­
peranto-Ligo
5. Fondiĝis la Koruso Verda Ste­
lo, kiu kun pli ol 70 membroj estas la
unua koruso de Ĉina Esperanto-Li­go;
la koruso brile prezentis kanton en Es­-
peranto en la ferma ceremonio kaj ri­
cevis varman aplaŭdon de la par­to­
prenantoj.
13
Universala Kongreso
Pli ol la UK!
LKK por la 105-a UK
en Montrealo
Vi decidis veni al Montrealo,
bonege! Nu, ni invitas vin kon­
sideri resti pli ol unu semajnon!
Ne nur ĉar unu semajno ne su­
fiĉas por vidi ĉion en Montrealo,
kaj ĉar ni havos elstarajn antaŭ-
kaj postkongresajn programojn –
sed ankaŭ ĉar ĉirkaŭ la kongre­sa
semajno en Montrealo okazos
plu­raj mondfamaj festivaloj –
even­toj, kiuj portas al Montrealo
plurajn milionojn da vizitantoj
ĉiujare! Notu ankaŭ la aron de
di­versaj Esperantaj eventoj.
Ne-esperantaj festivaloj
ĉirkaŭ la UK
Nur por ridi
Iom antaŭ la UK – de la 15-a ĝis
26-a de julio 2020 – okazas la fama
montreala festivalo “Juste pour rire” –
“Nur por ridi” – la plej granda in­ter­
nacia humurfestivalo en la mondo, kiu
okazas ĉiujare de 1983. Ĝi konsistas
el diversaj humurspektakloj en teatroj
kaj ĉiaspecaj (senpagaj) amuzaĵoj en
diversaj lokoj de la urbo, aparte en la
bela Latina Kvartalo – en piedira dis­
tanco de la kongresejo.
(https://www.hahaha.com)
14
14
Oŝeaga
La famega montreala muzikfes­ti­
valo Oŝeaga ekos tuj je la komenco de la
UK – la 31-a de julio – la 2-a de aŭgusto
2020. Ĝi okazas ĉiujare ekde 2006 kaj
alportas ĉiujare plurajn dekmilojn da
(ĉe­fe, junaj) ŝatantoj. Se vi planis resti
en junulargastejo, ni invitas vin mendi
tra UEA por havi lokon, kaj mendi
sufiĉe frue vian loĝadon. Ĝi okazas
en la belega parko Jean-Drapeau sur
la insulo Sainte-Hélène, kie siatem­pe
troviĝis la famega Universala Eks­po­
zicio – Expo-67 – facile atingebla per
metroo. (https://www.osheaga.com)
Festivalo pri Indiĝenaj Kulturoj
De la 4-a ĝis la 12-a de aŭgusto
(do, plejparte samtempe kiel la UK),
en Montrealo okazos la Festivalo pri
Indiĝenaj Kulturoj de Kanado (la
jubilea: 30-a eldono, kiu estos apar­te
1342(1) Januaro 2020
© Alison Slattery
riĉa). Ĝi okazos proksime de la kon­
gre­sejo, do facile atingebla piede. No­
tu ke la 8-an de aŭgusto je la 16-a ho­ro
(do, post la fermo de la UK, en la sama
tago), sekvos la fama Parado de Nacioj
urbocentre kaj esperantistoj par­to­pre­-
nos ĝin kune kun trideko da aliaj kul­­
turoj – se vi ŝatus ĉeesti, certiĝu ke vi
estos en Montrealo la tutan ta­gon en
sabato, kaj eble eĉ portu vian na­cian
kostumon! Je la 18-a horo, ni eĉ havos
la okazon prezenti triminutan spek­
taklon en Esperanto sur granda ekstera
scenejo – tute nemaltrafenda sperto!
(https://www.presenceautochtone.ca)
Fiereca semajno
Inter la 6-a kaj la 16-a de aŭgusto
2020 vi havos okazon partopreni
en la plej granda kunveno pri seksa
diverseco en la francparolanta mondo:
la montreala Fiereco. Dum tiu periodo,
© Partenariat du Quartier des
spectacles, Stéphan Poulin
Esperanto
Esperanto
prezentiĝos pli ol 200 diversaj eventoj,
por ĉiuj aĝoj kaj ĉiuj gustoj: multaj
spektakloj (pluraj eksteraj kaj senpagaj),
prelegoj, diskutrondoj, festoj… ĝis
la famega (kaj kortuŝa) Parado de la
Fiereco, dimanĉon la 16-an de aŭgusto.
Venu festi diversecon kaj liberecon!
(https://fiertemtl.com)
Esperantaj eventoj ĉirkaŭ
la UK en Montrealo
Pluraj aliaj Esperanto-eventoj oka­-
­zos en Kebekio ĉirkaŭ la UK! Notu ke
estos du kursoj por komencantoj kaj
progresantoj, por helpi prepariĝi al la
UK – unu ĉe la ILEI-kongreso en Ke­
beko, kaj alia ĝuste antaŭ la UK en
Mont­­re­alo!:
La 53-a Kongreso de ILEI oka­
zos en Kebeko (Kebekio, Kanado) de la
25-a de julio ĝis la 1-a de aŭgusto 2020
kun komuna veturado al la 105-a UK
en Montrealo poste. Kadre de la 53-a
kongreso de ILEI okazos Esperanto-
kur­soj kiel kutime. Kiel trejnado an­
taŭ-UK-a vi povas aliĝi por la du las­taj
tagoj kaj partopreni intensajn ling­vo­
Dum la vintro revu pri ekskursoj
Suzano Roy
Kanado. Brrrr… Ĉu vi pensas pri
longaj, malvarmegaj noktoj, blovegoj,
neĝoŝtormoj en senfinaj ebenaĵoj? Nu,
vi pravas. Tion ni atendas dum vintro.
Sed ĉu vi aŭdis pri niaj someroj? Pro­
bable ne multe, ĉar ili estas kutime ag­
rablegaj (kvankam mallongaj) kaj oni
ne multe parolas pri belaĵoj, en niaj
«ka­tastrofofrandaj» mediatoj.
Kebekio. Malpli konata, eble. Sed
ege malkovrinda. Jen la «mankanta ĉe­­
nero» inter Eŭropo kaj Ameriko. Ni,
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
kursojn kiel studento; vi ĝuos la ce­
teran programon de la kongreso. Aŭ
vi aliĝu al la kompleta ILEI-kongreso.
Ĉiuj informoj legeblas ĉi tie: www.ilei.
info
La 49-a Internacia Infana Kon­-
­greseto (IIK) okazos de la 1-a ĝis la
8-a de aŭgusto 2020 en Montrealo (Ke­
be­kio, Kanado). Ĝi okazos en kom­for­
ta rezidejo kun bela parko, 600 m de
la kongresejo kaj la kongresa hotelo
(Ŝeraton). Krom kutimajn infanojn kaj
adoleskantojn, IIK akceptas ankaŭ tre
junajn infanetojn kaj junulojn, kiuj ak­
tive helpos en la IIK-programo. Ĉiu­
tage ni kursos, ludos kaj vizitos ion
en la urbo. Merkrede kun gepatroj kaj
UK-anoj ni vizitos la grandan amu­z­
parkon. Legu informojn rete en: ber­
tosch.free.fr/iik2020 kaj retmesaĝu al:
in­fana.kongreseto@gmail.com.
Nitobe-simpozio, kun la temo
”Lingva diverseco kaj daŭripova evo­
luigo”, okazos ĉe la Universitato de
Montrealo (Kebekio, Kanado), ekde
14h00 en la 8-a de aŭgusto ĝis 13h00 en
la 10-a de aŭgusto 2020. Pli da informoj
ĉe http://esperantic.org.
posteuloj de francoj, kiuj gardis la fran­
can lingvon, sed prenis ankaŭ mul­te
de la indiĝenaj kulturoj (kaj poste de la
angloj kaj de aliaj enmigrintaj po­poloj),
ni sentas nin kiel verajn latin-ame­ri­ka­
nojn. Ni estas ege vigla kaj originala
po­polo, gaja kaj gastama.
Montrealo. La festema urbo, kie
ĉiam okazas io! Kie vi trovas arton,
gas­tronomion kaj homan var­mon ĉe
ĉiu stratangulo. Kie la homoj estas mal­
streĉaj, toleremaj kaj bonvenigaj. Jen la
loko, kiu estos la hejmo de la venonta
@Halopigg
MEK, la Montreala Esperanto-
Kurso, estos speciala dutaga kurso por
komencantoj kaj progresantoj, prepare
al la Universala Kongreso. La kurso
oka­zos ekde la mateno de vendredo (31
julio) ĝis la frua vespero de sabato (1
aŭgusto) ĝustatempe por partopre­ni la
kongresan programeron por unuafojaj
kongresanoj. Ĝin instruos du brilaj
Es­peranto-instruistoj, Katalin Kováts
kaj Sylvain Lelarge. Jen unika okazo
por vi aŭ por viaj konatoj! La kurso
es­tos malferma egale al aliĝintoj kaj
ne­aliĝintoj al la Universala Kongreso.
Informojn kaj aliĝilon vi trovos en la
retejo de ESF:
https://www.esperantic.org/en/mont­realo_2020
© Tourisme Montréal,
Stéphan Poulin
UK. Via venonta vojaĝo! Nu, se vi ne
ha­vos la ŝancon par­top­reni, almenaŭ
re­vu iom kun ni, pri somertempaj eks­
kursoj en Nord-Ameriko.
Tiu ĉi UK estos vere aparta: mul­
taj amerikanoj spertos tian grandska­lan
internacian eventon unuafoje, kaj por
homoj, kiuj jam partoprenis, estos ilia
unua (kaj eble lasta) nordamerika UK.
Tian unikan okazon, viziti Kanadon
Es­perante, oni ne rajtas maltrafi!
Montrealo estas insulo kaj gra­
va haveno. El tiu insulo, nature oni
15
ve­turas laŭ la riverego, la ĉefa vojo,
per kiu esploristoj eniris iam la kon­
tinenton. Do nature, estos vojaĝoj am­
baŭflanken, kun- aŭ kontraŭ-flue!
Vojaĝante nordorienten, oni mal­
kovras la koron de la franca Kanado.
Dum Montrealo estas moderna, kos­
mopolita urbego, Kebeko (aŭ Ke­be­k­
ur­bo), la plej malnova urbo norde de
Meksiko, havas tute alian etoson. Ĝi
konservis ne nur siajn muregojn sed
ankaŭ sian francan ĉarmon. En 1985, Otavo
Unesko deklaris ĝian malnovan kvar­
talon «monda heredaĵo». Daŭrigante la
vojaĝon laŭ la riverego, ni veturos ĝis rigajn vizitojn en Esperanto! Kun ĉiu ekskursoj, sed kun malpli da komfor­to
Tadusako, mondfama observejo por grupo vojaĝos spertaj esperantistoj, ki­­ kaj malpli da inkluzivaĵoj. Fakte, estas
plu­raj specioj de balenoj. Survoje ni uj afable tradukos ĉion. Se vi venos unu neniu aĝolimo, sufiĉas esti juna en la
vi­zitos belegan regionon, Charlevoix, semajnon antaŭ la UK kaj restos unu koro! Ni uzos la reton de la junularaj
rendevuejon de naturo kaj artistoj ĉiu­ se­majnon poste, por vidi ambaŭ flan­ gastejoj, kie ĉiuj estas bonvenaj.
specaj. kojn de la riverego Sankta-Laŭrenco, Kanadaj junularaj gastejoj estas
Aliflanke, vojaĝante sudokciden­ vi havos la bonŝancon esperantumi tre agrablaj, puraj, sekuraj kaj ĉiam
ten, eblos viziti la nunan ĉefurbon, dum tri plenaj semajnoj. Revu, revu... ide­ale situantaj en urbocentroj. Ili ne
Otavon, la malnovan ĉefurbon, King­ Revu... kaj venu! Por ebligi, ke ki­ es­tas luksaj, kompreneble. Temas pri
stonon, kaj la plej grandan urbon de om eble plej multe da homoj voja­ĝu 4- ĝis 10-personaj dormejoj, kun du-
Kanado, Toronton. Estos perfekta oka­ antaŭ kaj post la UK, ni decidis ofer­­ eta­ĝaj litoj kaj dividitaj banĉambroj.
zo vidi ankaŭ la famegajn akvofalojn ti (krom la normalaj, luksaj voja­ĝoj, Do ĉiu devas esti preta grimpi en sian
de Niagaro kaj boatumi, survoje, en la kiuj kompreneble okazos kiel ku­time) li­ton… Ni certas, ke la plezuro estos
mirinda regiono de la 1000 insuloj. malplikostajn, «junularajn» eks­kur­sojn. tiom granda, malgraŭ malpli granda
Jes, estas multege da vidindaĵoj, Jen tute nova afero. La ideo estas ofer­ti prezo. Nu, eble vi povas ne nur revi
kaj imagu: vi povus fari ĉiujn tiujn mi­ vojaĝojn tre similajn al la klasikaj UEA- sed ankaŭ plani!

IKU-Libroj
Internacia Kongresa Universitato
Internacia Kongresa Universitato 2017. 70-a sesio
2019. 72-a sesio / Sanmarineca Prelegoj de D. Charters, C. Lee, R.
Universitata Sesio 2019. 36-a sesio Fernandez, J. Alcalde, M. Zięba, P.
Tekstoj aŭ resumoj de dudeko da Chong, H. Tonkin, O. Raola, J. Haazen,
prelegoj diverstemaj. F. Lo Jacomo.
Prezo ĉe UEA: 18,00 € Prezo ĉe UEA: 24,90 €

Internacia Kongresa Universitato Internacia Kongresa Universitato

2018. 71-a sesio 2016. 69-a sesio
Prelegoj de Zh. Long, F. Maurelli, M. Prelegoj de B.-A. Wickström, A.
Butan, D. Ŝevĉenko, V. Barandovská- Wandel, J. Alcade, J.A. Vergara, So
Frank, U. Brandenburg, J. Martins, Ph. Gilsu, O.E. Raola, M. Fettes, H.M.
Planchon, W.T. Pontes, L. Rossi. Maitzen, A. Striganova.
Prezo ĉe UEA: 18,00 € Prezo ĉe UEA: 18,00 €

Informojn pri aliaj IKU-Libroj vi povas vidi ĉe https://tinyurl.com/syuoq9x

16
1342(1) Januaro 2020 Esperanto
Recenzo
El teksto densa, plus legado intensa,
rezultas kreskado mensa
Fernando Pita
Grzybowski, Przemysław Paweł
Ankaŭ vi estas Fremdulo!
Bydgoszcz: ISTK. 2011. 248 paĝoj.
Prezo ĉe UEA: 7,50 €
Estas ja malfacile recenzi ver­kojn
de konatulo, precipe kiam tiu ko­na­
tulo estas homo vere alloga pro siaj
ĝen­tileco, homeco kaj bonhumoro. Eb­
le pro tio ĉi tiu recenzo iom malfruiĝis,
ĉar mi decidis atendi ĝis mi po­vos pli
ekvilibre taksi la verkon, sen (almenaŭ
multe) konsideri la aŭtoron. Jen, tiu
momento alvenis.
Niaj pli aĝaj aktivuloj certe me­
mo­ros verketon nomatan Ŝtupo post
ŝtu­po, de József Baksa, eldonitan en la
80-aj aŭ 90-aj jaroj, kiu bone priskribis
di­versajn manierojn tiam “prospere”
agadi por Esperanto. Bone, certagrade
la libro de Grzybowski estas kaj daŭ­-
rigo kaj profundigo de tiu verko. Daŭ­
rigo, ĉar ĝi pensas, kaj argumentas pri
tio, kiel hodiaŭaj esperantistoj povas
labori en teritorioj kiuj, pro diversaj
ki­aloj, estas kulture ŝanĝiĝantaj kaj, je
ĉiu momento, pli kaj pli minacataj de
la politika miopeco de tiuj, kiuj pen­sas,
ke la mondo reduktiĝas al ilia prop­ra
kulturo kaj mondrigardo (kiu plej ­ofte
estas, kvankam timiga, simpla mira­
ĝo). Profundigo ĉar – kaj je tiu punkto,
la verkoj ja distanciĝas unu de la alia –
Grzybowski rigardas, ja fikse, nur unu
celon: eduki homojn – inter ili espe­
rantistojn – por ke ili agu kaj vivu in­
terkulture. Kaj tio estas ja grava por
es­perantistoj, ĉar mankas ĉe ni verkoj,
kiuj tuŝas tiun por ni ne preterpaseb­lan
fakton: ĉar funkcianta kaj vivanta ling­
vo Esperanto ne povas ne esti alio ol
interkultura perilo. (Fakte ĉiuj lingvoj
estas tiaj, tamen neniu pli ol la nia, pro
siaj sen-, trans- kaj internaciaj kon­
diĉoj.)
Sed la kvanto de la verkoj, kiuj
instruu homojn pri tio, kio estas inter­-
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
kultura edukado, estas ene de la espe­
rantlingva bibliografio, inverse propor­-
cia al ilia eno­rma graveco. Kvan­kam
la temo ĉi­am aperas en diversaj el niaj
tekstoj, ĝe­nerale ĝi estas ege difuze
prezenti­ta – tiel, ke ĝi fariĝas apenaŭ
per­cep­tebla. Tamen, en Ankaŭ vi estas
Frem­dulo! okazas preskaŭ la kontraŭo:
la tuta teksto koncentriĝas, en vere
pre­ciza grado, sur tiu temo, kaj jen kial
ĝi vere meritas la subtitolon Mal­granda
traktato pri interkultura edukado. Ja mal­
granda, ĉar nur 113-paĝa, sed kom­
plete densa, ĉar se estas malfa­cile cer­
bumi, kiel antaŭ la Granda Eksplo­do la
tuta materio de la universo estis kun­
densigita en nur unu punkton, legado
de ĉi tiu verko estas vere taŭga pruvo
de ĝia denseco.
La libro, majstre verkita kiel ins­
truilo por universitata kurso pri la te­
mo, kaj kiu pro tio celas univer­sitat­
nivelan publikon kaj legantaron, uzas
vere sciencan lingvaĵon, en kiu ne estas
kon­cedoj al (falsaj) simpligoj. Grzy­
bow­ski verkis libron, en kiu informoj
(ege valoraj!) prezentiĝas ja didaktike,
ta­men en sia tuta komplekseco. Kio
re­­zul­tigas verkon ja imponan, kiun ne
eb­las haste legi, sed el kiu ĉiu frazo
legadon valoras. Kompreneble, pli da
ekzemploj ja bonvenus, por ke pli da
homoj povu alproprigi ĝian en­havon
(Same, por estunta reeldono, eĉ indus
reverki ĝin en pli simpla ling­vaĵo,
por pli “normalaj” aktivuloj). Kaj jes,
ĉiuj kiuj enmanigos la verkon, ja tuj
agnosku la grandan kontraston in­
ter la densa kvalito de la teksto kaj la
granda simpleco de ĝia kovrilo mem,
kiu ne fuĝas de la jam tradicia “blanka,
kun verdaj literoj” – kovrilo de niaj Es­
peranto-libroj.
Tamen, nuna leganto sin de­man­-
dos: kial tiu fuŝa recenzisto paro­lis pri
113, kiam supre oni mencias ĝin kiel
248-paĝan libron? Jen simpla res­pon­do:
la verko dividiĝas en du partojn, kaj la
“malgranda traktato” estas ja 113-pa­
ĝa, la dua parto estas vere granda bib­
liografio (67-paĝa) pri ĉiu temo iel rila­-
ta al interkultura edukado – bibli­og­ra­
fio plejparte pola, franca, angla kaj ger­
manlingva – kaj pri Esperanto mem.
Estas en la libro ankaŭ tre detala kaj
valora kromaĵo: programo de la tuta
kurso por kiu la libro de Grzyboswki
estis verkita. Programo, interalie, tre
interesa kaj imitinda de tiuj, kiuj pen­
sos oferi kurson similan al tiu.
Do, kara amiko, ne timu la defion
legi tiun verkon, vi certe ne nur multe
lernos kaj ampleksigos vian menson
por novaj ideoj, sed certe vi ankaŭ
malkovros, ke, finfine, ankaŭ vi estas
fremdulo!
Monumente pri Esperanto
Hugo Röllinger
Ilustrita dokumentaro
pri 1044 Zamenhof/
Esperanto-objektoj
en 54 landoj.
UEA, Rotterdam, 1997.
111 paĝoj, 24 cm.
6,00 €, triona rabato
ekde 3 ekz.
17
Eventoj
La 51-a Malferma Tago de la
Centra Oficejo de UEA kaj TEJO
Saïd Balouchi
ambaŭ organizoj, Сlément, Afroditi,
Ernesto, Leonor, Tamiris kaj Matheus
volontule helpis la okazigon.
­formi la publikon pri la libroservaj no­­-
Prelegas Orlando Raola
Sabate, 30.11.2019, okazis en la CO
de UEA kaj TEJO la 51-a Malferma
Tago, kiu ĉi-foje estis la unua komuna
malferma tago de UEA kaj TEJO.
Partoprenis 66 homoj. La nom­
bro estas konsiderinde pli ol en la du
an­taŭaj MT-oj. Respektive: 53, 44, 66
nom­skri­bintaj partoprenantoj.
Krom niaj fidelaj esperantistoj kaj
kolegoj, partoprenis la novaj pre­zi­
dan­toj de UEA kaj de TEJO, novaj est­
raranoj de ambaŭ organizoj, mem­broj
de la komisiono pri financoj de UEA,
kiuj dimanĉe okazigis apertan se­mi­
narion.
18
Krom la stabanoj kaj estraranoj de
Ionel Oneţ, tradicie, komencis in-
vaĵoj kaj pliriĉigi nin prezentante le­
gindajn librojn. Lia rego pri la temo
kaj lia kono pri diversaj libroj kaj Es­pe­-
rantaj publikaĵoj, kvankam konata de
esperantistoj, ĉiu-foje tamen ĝuas sin­
ceran aplaŭdon de la ĉeestantoj kaj
instigas ilin refoje aĉetadi kaj legadi.
Orlando E. Raola, nova estrarano
de UEA, demandis sin, kaj nin: “Ĉu
ni parolis science?” Por trovi respon­
don li faris ekskurson kun ni tra sep
jardekoj de faka kaj populariga scien­
ca verkado en Esperanto, montrante
di­versajn fotojn, bildojn, dokumentojn
kaj sian kapablon tiufake; tiele kaj tiom
interesa estis lia prelego, ke nek li, nek
la aŭskultantoj rimarkis ke lia tempo
finiĝis! Tio ofte okazas ĉe la sciencaj
prelegoj.
Heidi Goes entuziasme kaj pat­
rineske rakontis pri la komen­ciĝan­ta
Esperanto-movado en Angolo. Ŝi ra-
Clément Baleyte kaj Rob Moerbeek
1342(1) Januaro 2020
TEJO prezentiĝas antaŭ la CO
kontis kial ŝi iris tien, kiel ŝi ko­men­cis,
kiel ŝi instruis kaj kiel ŝi eĉ danc(ig)-
is en sia klasĉambro. La publiko dan­
keme kuraĝigis ŝin kaj deziris pli­an
sukceson al ŝi en ŝia Esperanto-ak­
tivado, kiu estas pli vasta ol nur ins­trui
en aliaj landoj.
Klára Ertl energie kaj serioze tiris
nian atenton al pedofilio1, kaj montris
kiel la vortoj pri tiu temo povus pli-
klariĝi per pli da kono. Ŝi lerte difinis
terminojn pri infan(seks)misuzo. Kon-
­sternis la publikon tre konataj vi­za­
ĝoj inter la fotaro, kiujn montris Klá­ra,
sugestante ke ili apartenas al tiu pro­
cento da homoj, kiuj havis tian emon.
Ŝi konkludis ke homoj, ĉefe tiuj kiuj
interplektitas, devas paroli pri tiu ta­
buo kaj akcepti trovi solvon por esti
sendamaĝaj al infanoj, ĉar la kuraco kaj
medikamentoj ankoraŭ ne komplete
hel­pas.
Guillaume Armide, kiu kiel mo­
dela esperantisto transskribis sian no­
mon per Esperanta alfabeto (Gijom),
prelegis pri “Ĉu vi volas pravi aŭ fe­
liĉi”? Li efektive faris interagan kur­-
son pri interkulturaj (kaj ne nur) ko­
munikoj kaj ankaŭ manieroj inter­ko­
munikiĝi sen altrudi siajn antaŭ­ju­ĝojn.
Duncan Charters, la nova Pre­zi­
danto de UEA, prelegis profesie kaj
profesore pri “Interkultura Kompe­
ten­to kaj miskomprenoj inter diversaj
gru­poj inkluzive esperantistojn”. El
siaj vivantaj kaj praktikaj spertoj, kaj
en la universitata medio kaj en la ĉiu­ta­
ga vivo, li donis tre klarajn kaj kor­­tuŝe
senteblajn ekzemplojn pri mis­kompre-
noj inter divernaciaj kaj diverslingvaj
interparolantoj kaj li donis brilajn sol­
vojn al tiaj problemoj. Plaĉis al multaj,
ĉefe kiam li konkretigis kial usonanoj
ne ŝatas lerni alia(j)n lingvo(j)n, ol la
anglan.
Esperanto
 Post la Prezidanto de UEA, pre­
legis la prezidanto de TEJO, Joop Kie­f­-
te. La titolo de lia prelego estis “No­
vaj horizontoj; Afriko, mono, komer­
cado kaj teĥnologio2”. Tamen pri ĉifro-
mono(j) li mem kaj la publiko montris
la plej grandan intereson.
Dialoga momento kun la pre­zi­
dantoj kaj estraranoj de UEA/TEJO
komenciĝis post la prelegoj. La dialogo
tuj transiris al demando/respondo. La
publiko havis dekojn da demandoj
(kaj la estraranoj neniun!). Mi esperas
ke la demandintoj jam kontentas pri la
respondoj. Se ne, ili povas resendi siajn
demandojn al la koncerna respon­don­­-
to aŭ Estraro. Klára Ertl kaj Luis Obando
Dimanĉe matene, la 1-an de de­
cembro 2019, unu tagon post la Mal­
ferma Tago, en la Centra Oficejo okazis Martin Schäffer. Entute la aranĝon stimuli esperantistojn fari fil­metojn pri
seminario pri la financoj de UEA. La par­toprenis 20 homoj. sia urbo. La filmoj povus aperi en la
seminarion aranĝis la komisiono pri Paralele en alia ĉambro okazi­gis kon­cerna retejo kaj/aŭ esti mon­­trataj
financoj kaj krom ĝiaj membroj, Fran­ ekspozicion pri la projekto “Mia aso­ en la Montreala UK. Pliajn detalojn
cesco Maurelli kaj Renato Corsetti, cio, mia urbo” la Esperanta re­dak­cio prie vi povas trovi ĉe:
ĉeestis la Ĝenerala Direktoro de UEA, de Ĉina Radio Internacia. La ce­lo estis http://esperanto.cri.cn/other/city/index.html

1,2
Tiujn du vortojn tiele uzis la pre­legantoj kaj ili estas diskuteblaj de la legantoj (rim. de la aŭtoro).

Rete UEA revivigas la Youtube-kanalon UEAviva

La Redakcio reaktiviĝas. Gravan rolon nun ludas la Sekvu la kanalon, abonu kaj spek­
konkurso de ĈRI kaj UEA “Mia Aso­ tu la videojn ĉe:
cio, Mia Urbo” (pli da informojn trovu https://www.youtube.com/user/UEAviva
en la sekva paĝo). En tiu ĉi kanalo vi
po­vas trovi kaj spekti ankaŭ plurajn
ar­kivajn videaĵojn, kiel ekzemple sa­
lut­mesaĝon en Esperanto de la sveda
Mi­nistro Amanda Lind por la 104-a
Universala Kongreso en Lahtio, Finn­

La Youtube-kanalo de UEA UEAvi­­

va, lanĉita antaŭ 10 jaroj per salutme­sa­
ĝo de la tiama Ĝenerala Direktoro de
la Centra Oficejo de UEA Osmo Buller,

Ne forgesu ankaŭ sekvi UEA en

lando, impresojn de volontuloj pri ilia
laboro en la Centra Oficejo de UEA,
prelegojn dum la Malfermaj Tagoj kaj
Internaciaj Kongresaj Universitatoj, pa­-
roladojn kaj artan programon dum la
Universalaj Kongresoj de Esperanto
kaj multon alian.
Facebook:
https://www.facebook.com/universala.
esperanto.asocio/
kaj Twitter:
https://twitter.com/ueaviva
Por diskuti UEA-rilatajn temojn
uzu Facebook-grupon:
https://www.facebook.com/groups/Uni­
versala.Esperanto.Asocio

19
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
 Reta
Reta Revuo
Revuo kalejdoskope
kalejdoskope
En la marta numero 2019 de la revuo Esperanto (p. 51) vi povis legi detalajn artikolojn pri tio, kio estas la Reta
Revuo (https://revuoesperanto.org) kaj kiel ĝi evoluas. Ni kolektis ligilojn al kelkaj publikaĵoj, preparitaj speciale
por la Reta Revuo, kiuj eble interesos vin.
Monda Kulturo
Tiu ĉi rubriko de la Reta Revuo estis
lanĉita laŭ la iniciato de la estrarano
de UEA Fernando Maia Jr. (legu pli
detale en la marta numero 2019 de
la revuo Esperanto (p. 54)).
Ĉu vi scias, kio estas Arirang?
Ĝi estas la nomo de la kanto plej po­
pulare kaj fervore amata de la korea
po­polo. Ĝi es­tas korea tradicia popol­
kan­to, pri kies ori­gino kaj ekzakta
sig­nifo de la enhavo ne­niu scias kon­
tentige. Ĝi kantiĝas en la tu­ta regiono
de la korea duoninsulo, nome en Suda
Koreio kaj en Norda Koreio sam­tem­­
pe. Multaj homoj diras, ke ĝi plej bo­­
ne spegulas la totalan emocion de la
korea po­polo, kaj ankaŭ ke ĝi es­tas la
simbolo de la korea kulturo.
https://revuoesperanto.org/arirang
Svjatogorovo. Vojaĝo al antikva
rusa fabelo
20
Veturante nur 75 km norden de la ĉef­ la multpolusa mondo: problemoj
urbo de Rusio Moskvo, vi trafos ve­ kaj perspektivoj”
ran rusan fa­belon! Ĉi tie, inter la an­
tikvaj historiaj urboj Sergijev Posad
kaj Dmitrov estas veraj, mi­rakle kon­
servitaj sovaĝaj arbaroj! La pent­ristoj
kaj kulturaj agantoj nomas ĉi ti­un lo­
kon “Rezervejo de Rusa Pejzaĝo”. Tie,
inter arbaroj kaj montetoj, ĉe la rivero
Velja, ĝuste en la mezo de la antikva
vojo inter Sergijev Posad kaj Dmitrov,
ku­ŝas la vilaĝeto Svjatogorovo.
https://revuoesperanto.org/sviatogorovo
La 8-an de novembro, Anna Striganova
kaj Dima Ŝevĉenko partoprenis la 10-a
Kulturo Tutrusian scienc-praktikan konfe­ren­
con “Amaskomunikiloj en la mult­po­
“Mia asocio, mia urbo”: filma lusa mondo: problemoj kaj pers­pek­
konkurso vojaĝigos vin ti­voj”. Anna elpaŝis kun la temo «La
al Montrealo Ondo de Esperanto»: 1909-1917, 1991-
2019...». La materialoj de la konferenco
estos publikigitaj libroforme.
https://revuoesperanto.org/anna_konferenco
La 92-a SAT-kongreso
Kadre de la 55-jariĝo de la Esperanta
disaŭdigo de Ĉina Radio Internacia (ĈRI)
kaj de la agado por Ĝemelaj Ur­boj de
UEA, ĈRI kun UEA lanĉis la filman
konkurson “Mia Asocio, Mia Urbo”. La
konkurso celas diskonigi Esperanto- Liba Gabalda rakontas pri la 92-a SAT-
aso­ciojn en diversaj lokoj de la mondo kongreso, kiu okazis 04.08–11.08.2019
samkiel la lokajn kulturaĵojn de la ur­ en la bieno de Salesianaj fratoj en la
boj, kie situas la Esperanto-asocioj. populara kvartalo Horta de Barcelono.
https://revuoesperanto.org/filma_konkurso https://revuoesperanto.org/sat_kongreso2019
La 86-a Itala Kongreso
Eventoj de Esperanto en Triesto
La 10-a Tutrusia scienc-praktika Ĉi-jare, 24–31.08.2019, la itala urbo Tri­
konferenco “Amaskomunikiloj en esto gastigis la Italan Kongreson en la
1342(1) Januaro 2020 Esperanto
luksa hotelo Savoia Excelsior Palace. BET-55 en Litovio — Panevėžys La 15-a Internacia Esperanto-
https://revuoesperanto.org/itala_kongreso_liba 06.7–14.07.2019 Renkontiĝo de Meditado

Baltiaj Esperanto-Tagoj bonvenigis nin

per pluv-sun-venta vetero. Ili es­tas
La Esperantista Asocio de Ŭonbulis­
internaciaj aranĝoj kun altnivelaj pro­
Legu ankaŭ la salutmesaĝon de la Pre­ mo (EAŬ) organizas la Internacian
g­ra­meroj kun simila enhavo kiel la
zidanto de UEA al la Kongreso: Es­peranto-Renkontiĝon de Meditado
Universalaj Kongresoj. BET-oj okaza­
https://revuoesperanto.org/salutmesaĝo (IERM) ĉiujare ekde 2006. La ĉi-jara
das laŭvice en Estonio-Latvio-Litovio.
IERM okazis de la 6-a ĝis la 9-a de
Ĉiutage aperis riĉe ilustrita kvarpaĝa
ju­nio en la junulara trejnejo Bene de
kuriero ABELO, redaktita de Stano
Ŭonbulismo apud Busano, Koreio.
Marček...
Par­­toprenis 54 esperantistoj el Ĉinio,
Daŭrigo ĉe:
Hun­ga­rio, Koreio, Pollando kaj Rusio.
https://revuoesperanto.org/bet_19
BEMI-semajno en Herzberg —
la Esperanto-urbo. Kio estas tio?

La 104-a Universala Kongreso.

Impresoj de partoprenanto

https://revuoesperanto.org/Ŭonbulismo

Vizitu la Retan Revuon

Ankaŭ inter Esperanto-parolantoj es- (https://revuoesperanto.org)
­tas multaj biciklemuloj. BEMI es­tas
faka sekcio de TEJO, kiu la unu­­an fo- por trovi pli da interesaj
jon – sub la gvido de Lars Sözüer – or­ publikaĵoj
ganizis internacian kun­bici­kladon kaj
Ankoraŭ kelkaj impresoj pri la lahtia seminarion en kun­laboro kun la Es­
UK. peranto-Centro en Herzberg am Harz.
Zsófia Kóródy rakontas pri la evento.
https://revuoesperanto.org/biciklistoj

Ankaŭ vi povas esti aŭtoro de la Reta Revuo!

Por kontribui, skribu al la redakcio
redakcio@revuoesperanto.org
(kun noto en la titolo “Reta Revuo”).
https://revuoesperanto.org/uk_liba

21
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
UEA
Mesaĝo de Universala Esperanto-Asocio okaze de la Homrajta
Tago, 10 decembro, kaj Zamenhof-Tago, 15 decembro, 2019
Ĉiujare, la 10-an de decembro, ni
festas la Tagon de Homaj Rajtoj. Te­
mas pri la dato en la jaro 1948 kiam la
Universala Deklaracio de Homaj Raj­toj
estis akceptita de la Ĝenerala Asem­
bleo de Unuiĝintaj Nacioj.
Fundamenta al la laboro de Unu­
iĝintaj Nacioj kaj enskribita en ĝian Ĉar­
ton estas respekto de homaj rajtoj kaj
la rajto de ĉiuj homoj vivi sian vivon
en libereco kaj digno. Artikolo 1.3 de la
Ĉarto aludas al la celado “antaŭenigi
kaj stimuli la respekton al homaj rajtoj
kaj al fundamentaj liberecoj por ĉiuj
sen distingo de raso, sekso, lingvo aŭ
religio.”
La Homrajta Tago estas aparte gra-
­va al nia Asocio, Universala Espe­ran­
to-Aso­cio, pro du kialoj.
Unue, ĝi memorigas nin, ke, jam
en la jaro 1947, la nova statuto de nia
Asocio enhavis deklaron, ke res­pek­to
de homaj rajtoj estas necesa kon­diĉo
por nia laboro kiel neregistara or­ga­
nizaĵo. Ankoraŭ hodiaŭ ĝi restas esen­
ca elemento en nia laboro.
Forpasoj
Erik V. Mortensen
(24.06.1925 – 18.11.2019)
Erik V. Mor­ten­-
sen forpasis la 18-an
de novembro 2019.
Dum jardekoj Erik
parto­prenis vigle la
Esp­eranto vivon kad­-
re de multaj asocioj:
UEA, IFEF kaj lokaj
grupoj. Li parto­pre-
nis kongresojn ĉie kaj havis amikojn
en ĉiuj kontinentoj. Li estis Dumviva
Membro de UEA (ekde 2019) kaj mem­
bro de Societo Zamenhof.
Krom dum la plej lastaj monatoj
Erik ĝuis bonan sanstaton kaj kapablis
aktivi.
22
Due, la Homrajta Tago okazas kvin
tagojn antaŭ la Zamenhof-Tago, la 15-a
de decembro, la tago en kiu la fondin­to
de la Internacia Lingvo Esperanto, L. L.
Zamenhof, naskiĝis en 1859. Ni­aj lokaj
kaj naciaj kunlaborantoj of­te festas la
Tagon de Homaj Rajtoj kaj Za­menhof-
Tagon samtempe, emfa­­zan­te la ligon
inter la streboj de Zamenhof fa­vore al
internacia inter­kompreniĝo, unu­flan­
ke, kaj la reko­nado de universalaj ho­
maj rajtoj, aliflanke.
La alvoko de la Ĉarto de UN pri
“respekto al homaj rajtoj kaj al fun­
damentaj liberecoj por ĉiuj sen dis­
tingo de raso, sekso, lingvo aŭ reli­gio”
memorigas nin, ke netolero de ling­
vaj diferencoj ofte formas la ra­di­kojn
de ksenofobio kaj povas pro­voki per-
fortajn konfliktojn. Pro tio nia Asocio
alvokas al respekto de ĉies ling­voj, kaj
antaŭenigas la Internacian Ling­von sam­eco, por ĉies rajto uzi la propran
Es­peranto kiel ponton trans lingvaj di­ ling­von, kaj por klopodoj trovi pontojn
fe­rencoj. inter lingvoj, kiuj favoras egalecon, to­
Okaze de la Homrajta Tago 2019, ni leremon kaj pacon.
alvokas al respekto por lingva mal­ http://www.esperantoporun.org
Fundamento
Lin postvivas du infanoj, genepoj de la homaj
kaj pragenepoj.
rajtoj
Luis Jorge Santos Morales
(01.11.1943 – 16.08.2019)
Tradukis
Luis Jorge San­ H. Tonkin
tos Morales forpa­­ Kontribuis:
sis 16 aŭgusto 2019. M. Fettes, M.R.
Li estis kolom­ bia Urueña
lingvo-profesoro,
verkisto kaj espe­­ Entenas ankaŭ "Universala Deklaracio
ran­­­tisto. Esperan­tis­-
tiĝis en 1947. Ak­tive de Homaj Rajtoj", "Internacia Pakto pri
kontribuis kaj kunor­- Civilaj kaj Politikaj Rajtoj" kaj "Internacia
ganizis Tut­ameri­kajn Kongresojn de Es­­- Pakto pri Ekonomiaj, Sociaj
peranto. Li aŭtoris plu­rajn verkojn kaj Kulturaj Rajtoj".
pri kaj en Esperanto, estis redaktoro
de la oficiala organo de Kolombia Es­ UEA, 2016. 96 paĝoj, 15 cm.
peranto-Ligo Andaj Ondoj. Prezo ĉe UEA: 6,90 €
1342(1) Januaro 2020 Esperanto
AMO

AMO en la kvinan kontinenton

Stefan MacGill
Tre baldaŭ la AMO-programo
atin­gos sian sesan jaron. En tiu tempo
okazintos 62 seminarioj por stimuli la
Aktivulan Maturigon. Ofte temis pri
klopodoj sproni la partoprenantojn
re­­pripensi kaj fortigi la lokan agadon;
ta­men la suma temaro ege vastis: pres­
kaŭ ĉiam rolis informado kaj ko­mu­-
nikado, sed plie turismo, ekste­raj ri­la­
toj, ekologio, teknologio, kino­art­o, de­
naskismo kma. Pluraj estis or­ga­­ni­zi­taj
de TEJO kun emfazo sur pli eksplici­ta
trejnado. Okazis kadre de AMO-se­
minarioj 7 el la 8 ĝisnunaj FLAM-ana­
lizoj (vidu ĉe aktivulo.net sub ‘pliaj pro­
jektoj’).
Aliloke, vi legos tekston de la no­
va respondeculo pri AMO en la nuna
Estraro de UEA kaj kredeble unu el la
novaj aktivuloj pri AMO.
Kiel vi vidas en la tabelo, la den­
seco de seminarioj iom malkreskas.
De la ĝisnuna maksimumo de 13 se­­
mi­­narioj/jare ĝis ok. Ene de la alu­
dita sesjara periodo, finfine ni atin­gas
dekomencan revon – organizi se­mi­
nariojn en ĉiu kontinento. Per la se­
minario 62 en la dulanda kongreso en
Aŭklando, Nov-Zekando, la pro­gramo
atingas sian kvinan kaj komp­le­tigan
kontinenton, Oceanion, la naskiĝkon­
tinenton de la nuna verkanto kaj ‘patro
de AMO’. Tempo nostalgii – en tiu ga­
mo de 62 seminarioj, tiu patro persone
partoprenis – kaj preskaŭ ĉiam gvidis –
en 33 el la seminarioj – pli ol la duono.
Nemire, ke post la sesjara jubileo en
marto 2020 li ĉiam pli retiros sin el la
programo, limiganta sin nur al se­mi­
narioj, kiujn li persone ĉeestos. Ĉiu plia
administra kaj organiza laboro trans­-
iros al la manoj de novaj agantoj. En tiu
organizado, indas emfazi la gravecon
pri frua kaj orda peto por seminari­
oj, pere de la dekomence ekzistanta
petilo. Tiuj dokumentoj ege simpligus
la pretigon de la jaraj raportoj, ĉar ĉiuj
informoj troviĝus unuloke. En 2019 nur
du seminarioj orde uzis la petilon.
Generacia rejunigo estas aktu­ale­ga
temo en grandaj partoj de la mo­vado –
precipe en nordokcidenta Eŭ­ropo, ene
de la gvidantaro de TEJO, ĉe ILEI, IFEF,
UMEA kaj pliaj Fakaj Asocioj. Ŝajnas, ke
eĉ la 6-jaraĝa AMO-programon trafos
tiun bezonon por re­juniĝo.

N Loko M T H/T PP ~ Temo

54 Kaŝano, Irano * mar 5 4 25 La Esperanto-movado en Meza Azio
55 Dan Nang, VN * apr ? ? ? Kiel igi Esperanto-aranĝojn mediamikaj?
56 Zlotorya, PL majo 2 3 8 Kiom universalaj ni estas?
57 Raleigh, Usono julio 9 3 102 Teknikoj por atingi pli vastan publikon
58 Ĉaĉak, Serbio * julio 3 2 15 Kiel konigi kaj instrui Esperanton
59 Timişoara, RO okt 2 3 15 Instruado - de pioniroj ĝis nuntempo
60 Kijiv, Ukrainio nov ? ? onta Movada fortigo kaj konvena rolo en Eŭropo
61 Bujumbura, BI dec ? ? onta Esperanto kaj evoluigo en Afrika kunteksto

Vizitu la paĝaron de UEA

Aktivulo.net
por trovi la Agadajn Raportojn, Gvidilojn por Aktivuloj,
informojn pri Aktivula Maturigo, FLAM-analizoj, la
programo Ni semas,
semas, Landa Agado kaj multo alia.

23
Esperanto 1342(1) Januaro 2020
 Esperanto
plenkolore bunta,
kiel nia komunumo!

Ĉu vi ŝatas ĝin?
Rakontu pri la revuo al viaj amikoj, por ke ankaŭ
ili povu ĝui la revuon Esperanto.

Ĉu vi ŝatus pli da Esperanta bunteco en via

hejmo? Abonu ankaŭ Kontakto!
Membriĝu kaj ricevu la revuon
Esperanto ĉe:

http://kontakto.tejo.org/p/
http://uea.org/alighoj/alighilo Vidu

abonu-kontakto-n.html
kiel
ĉe:

Aŭ kaze de nepagipovo legu,

kiel ricevi subtenon de Fondaĵo
Canuto ĉe:
http://uea.org/asocio/fondajhoj

Kaj aliĝu al la UK
en Montrealo ;)