Tehnike Snimanja Ii

CT kostiju kranijuma
Priprema pacijenta: prije izvođenja pregleda potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su
ispružene pored tijela. Brada blago privučena grudnom košu.
Centriranje: Centralna zraka ulazi 2 poprečna prsta iznad krova lubanje.
Topogram: Profilni (LL).
Program: Head routine
Thicknes: 3-5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti detektora
Increment: 2-3 mm
Planiranje polja pregleda: Orbitomeatalna linija do krova lubanje
Smjer snimanja: Kaudokranijalan.
Za snimanje kostiju kranijuma uvijek je bolje koristiti spiralno snimanje zbog naknadne obrade
slike u 3D tehnikama. Ako se radi o traumi glave može se koristiti spiralno snimanje sa
slojevima debljine ispod 4 mm. Isto je potrebno da bi se preciznije odredila pozicija fragmenata
– ulomaka slomljenih kostiju.
Zaštita je obavezna, a provodi se postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazeći da se polje
snimanja ne pokrije. Obavezno voditi računa o imobilizaciji pacijenta.
CT paranazalnih šupljina – PNS

Centriranje: centralna zraka ulazi 2 poprečna prsta iznad krova lubanje.
Topogram: profilni (LL).
Thicknes: 3-5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora
Increment: 3 mm
Planiranje polja pregleda: Od donjeg ruba maksile do iznad frontalnog sinusa
Smjer snimanja: kaudokranijalan.
Za snimanje PNS uvijek je bolje koristiti spiralno snimanje zbog uočavanja sitnih detalja i zbog
3D rekonstrukcije, koja se mora obavezno raditi. Slojevi se ne anguliraju, mora se obuhvatiti
maksilarni, frontalni sinus i straga meatus akustikus eksternus. Ovdje je bitno smanjiti FOV
(field of view - polje pregleda), da bi se dobila što veća slika radi bolje rezolucije. Po potrebi se
može uraditi i kontrastna serija.
1
MR– PNS
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta.
Psihička priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o načinu i toku pretrage. Važno je
upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati. Fizička priprema podrazumijeva
skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odječe, nakita i drugih metalnih predmeta, sa
područja snimanja. Pacijent mora da potpiše i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da
nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat,
odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Head matrix“ koja se stavlja preko glave pacijenta.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice.
Topogram: sagitalni, koronalni i transverzalni
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: t2_tse_tra i cor
t1_tse_tra i cor
t2_tse_fs_tra i cor
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u tri ravni
CT orbita
Važno je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno da
pacijent zatvori oči i ne pomjera očnim kapcima u toku pregleda. Kod komatoznih pacijenata
obavezna primjena fiksacionih traka i jastučića.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su
Program: head rutine
Thicknes: 1-2 mm
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba orbite do iznad gornjeg ruba orbite i meatus
akustikus eksternusa bez angulacije.
Koristi se spiralno snimanje zbog uočavanja sitnih detalja i zbog mogućnosti 3D rekonstrukcije.
Smanjiti FOV (field of view - polje pregeleda), do iza meatus akustikus eksternusa da bi se
ispratio nervus optikus. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju.
2
MR orbita
je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno da pacijent
zatvori oči ine pomjera očnim kapcima prilikom snimanja.
Fizička priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjeće, nakita,
kozmetičkih preparata sa trepavica i drugih metalnih predmeta sa područja snimanja. Pacijent
mora da potpiše i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u
organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze
feromagnetnog karaktera.U ruku pacijenta se stavi pumpica u slučaju problema da može dati
upozorenje.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja preko glave pacijenta .
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: t2_tse_tra , t1_tse_tra, t1_tse_fs_tra, t2_tse_fs_tra, cor i parasgitalno
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u tri ravni.
Lokalajzer za transverzalni presjek orbita t1, t2_fs_tra
Lokalajzer za parasagitalni presjek orbita i t1_fs_parasag t2_fs_cor
CT hipofize – sele turcike

Kod komatoznih pacijenata obavezna primjena fiksacionih traka i jastučića.
Program: Head rutine
Thicknes: 1-2 mm
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Poljem pregleda mora biti obuhvaćena cijela sela turcika sa
angulacijom pazeći da se ne ozrače orbite ako je to moguće.
Smjer snimanja: kaudokranijalni.
Koristiti se spiralno snimanje zbog uočavanja sitnih detalja i zbog 3D rekonstrukcije.
Smanjiti FOV (field of view - polje pregeleda), da bi se dobila što veća slika, kako se ne bi
gubilo na rezoluciji. Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju.
3
MR hipofize – sele turcike
Važno je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadržati
disanje prilikom snimanja.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij.Pregled se
izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja preko glave.
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence:
t2_tse_ cor
t1_tse_sag i cor
Nakon nativne serije(slika) radi se kontrastna serija sa t1_tse_sag i cor
MR lokalajzer sagitalni presjek hipofize i t1 sag
CT mastoida i srednjeg uha

Važno je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da ne smije gutati.
Centriranje: centralna zraka ulazi dva poprečna prsta iznad krova lubanje.
Program: Inner ear
Thicknes: 1-2 mm
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba mastoida do iznad gornjeg ruba mastoida bez
angulacije.
Pacijenta potrebno upozoriti da ne pomjera donju vilicu zbog mogućih artefakata na slici.
Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju.
CT kostiju lica
Centriranje: Centralna zraka ulazi dva poprečna prsta iznad krova lubanje.
Thicknes: 3-4 mm
Increment: 0,5-1 mm
4
Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba mandibule do iznad gornjeg ruba frontalnog
sinusa,bez angulacije.
Kosti lica najčešće se snimaju nakon traume, ali i kod patoloških promjena na kostima i mehkim
tkivima.
Ako se radi o patologiji potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije.
Dentalna kompjuterizirana tomografija

Danas se koristi u procjeni denziteta kostiju gornje i donje vilice, dijagnostici ekspanzivnih
tvorbi u vilici kao i procjeni širine prostora za ugradnju implantata.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su
ispružene pored tijela. Brada blago privučena grudnom košu
Centriranje: Centralna zraka ulazi dva poprečna prsta iznad meatus akustikus eksterni.
Thicknes: 3-4 mm
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Ispod donjeg ruba mandibule do iznad meatus akustikus eksterni.
CT vratne - cervikalne kralježnice
Priprema pacijenta: Prije izvođenja pregleda potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta.
Važno je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da ne smije gutati
prilikom snimanja.
ispružene pored tijela.
Centriranje: Centralna zraka ulazi dva poprečna prsta iznad meatus akustikus eksterni.
Program: C-spine ili spine seq
Thicknes: 2 mm
Collimation:2 mm, coll 2x1mm
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: od meatus akustikus eksternusa do ispod prvog torakalnog pršljena.
Smjer snimanja: kraniokaudalno.
Ako se snima cijela vratna kralježnica onda poljem pregleda mora biti obuhvaćen prvi vratni i
prvi torakalni kralježak. Angulacija slojeva je prema intervertebralnim prostorima. FOV smanjiti
na optimalnu veličinu, ne smiju se odsjeći dijelovi kralježaka, tj kralješci moraju biti prikazani
kompletni.
5
Ako se radi o traumi vratne kralježnice potrebno je uraditi rekonstrukcije za mehka tkiva i
rekonstrukcije za koštane strukture, a ako se radi o neurološkim problemima dovoljno je uraditi
rekonstrukciju za meka tkiva.
MR vratne - vratne kralježnice

Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Neck matrix“ koja se stavlja preko vratnog dijela kičme
pacijenta.
Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: t2_tse_sag i tra, t1_tse_sag, t2_tirm_sag
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u t1_tse_tra i sag.
Pravi se serija slojeva u odgovarajućim presjecima .
CT torakalne - grudne kralježnice

ispružene iznad glave.
Centriranje: centralna zraka ulazi dva poprečna prsta iznad meatus akustikus eksternusa.
Program: Spine routine ili spine seq
Thicknes: 2 – 3 mm
Collimation:Ovisi o vrsti i broju detektora
Increment:1 mm
Planiranje polja pregleda: prema patologiji na koju se sumnja da se ostale strukture ne bi zračile.
Smjer snimanja: kraniokaudalno
Pacijent se postavlja u supinacioni položaj sa rukama iznad glave. Kod planiranja slojeva mora
se obuhvatiti sedmi cervikalni i prvi lumbalni kralježak ako se traži CT čitave torakalne
kralježnice. Ako se traži samo određeni dio, onda se samo taj dio isplanira a za orijentaciju služi
procesus spinosus sedmog cervikalnog kralješka, ili rebro kod dvanaestog torakalnog pršljena.
6
MR grudne – torakalne kralježnice
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Spine matrix“ na koju pacijent legne, a koristi se i Neck
matrix radi boljeg prekrivanja polja.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na srednju mamilarnu liniju.
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: t2_tse_sag i tra, t1_tse_sag, t2_tirm_sag
CT leđne - lumbalne kralježnice

Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke su
ispružene iznad glave, a ispod koljena postavi se jastuk zbog ugodnijeg položaja.
Centriranje: Centralna zraka ulazi na processus xyphoideus-u
Program: Spine routine ili spine seq
Increment:1 mm
Planiranje polja pregleda:Od Th12 do ispod S1 spiralno skeniranje.
Smjer snimanja: Kraniokaudalan
Pacijent se postavlja u supinacioni položaj sa rukama iznad glave. Kod traume L/S kičme radi se
spiralno snimanje, gdje je potrebno raditi naknadne 3D rekonstrukcije MPR i SSD.
MR - lumbosakralne kralježnice
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij, pod
koljena se stavlja jastuk zbog ugodnijeg položaja.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Spine matrix“ na koju pacijent legne.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na umbilikus
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: t2_tse_sag,cor i tra, t1_tse_sag, t2_tirm_sag
7
CT ramenog pojasa
ispružene pored tijela
Centriranje: centralna zraka ulazi 1 cm iznad ramena.
Topogram: AP
Program: shoulder
Increment:0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: gornji rub ramena do ispod skapule
Smjer snimanja: Kraniokaudalno
Aparat nam daje mogućnost snimanja samo jednog ramena, a mogu se snimati i oba ramena
zgloba istovremeno radi komparacije. Nije potrebna angulacija slojeva kod planiranja pregleda.
MR ramenog zgloba
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Shoulder“ koja se stavlja preko ramenog zgloba koji se
snima.Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice.
Po potrebi se nakon nativne (serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni.
Thicknes: 2-4 mm
Sekvence: pd fs sag cor i tra
T2 tse sag cor i tra
T1 tse sag cor i tra
Lokalajzer za transverzalni presjek ramena
T1 i pd fs tra
CT šaka
Pozicija pacijenta: pacijent leži potrbuške. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispružene ispred
glave i u položaju pronacije, ili su maksimalno približene (dodiruju se dlanovima), tako da se
vanjskom stranom oslanjaju o stol.
Pozicija slojeva se prilagođava prema veličini polja koje se treba prikazati, da se ne zrače
nepotrebne strukture.
Centriranje: Centralna zraka ulazi 1 cm ispred vrhova prstiju.
Topogram: AP ili LL
Program: Extr. combi
8
Increment:0,5 -1 mm
Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji bez angulacije.
Smjer snimanja: kraniokaudalno.
MR šaka
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij, jedna ili obje ruke su
ispružene ispred glave.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice za koljeno i skočni zglob, a može se raditi na zavojnici
body matrix kada se želi komparativno obje šake.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni
Lokalajzer za MR koronalni presjek za obe šake
Pd fs, T1 i T2 cor
Lokalajzer za transverzalni presjek
T2, T1 i pd fs tra obje šake
CT ručnih zglobova
Pozicija pacijenta: Pacijent leži potrbuške. U gentrij ulazi prvo glavom. Ruke su ispružene ispred
glave i u položaju pronacije, ili su maksimalno približene (dodiruju se dlanovima), tako da se
vanjskom stranom oslanjaju o stol.
Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu šake.
Topogram: AP ili LL
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, mora biti prikazan cijeli
ručni zglob
3 D – SSD
CT sa MPR rekonstrukcijom – ručni zglob

Ručni zglob se snima isto kao i šaka, samo je razlika u pozicioniranju slojeva gdje se polje
ograniči samo na područje ručnog zgloba.
Pozicija slojeva se prilagođava prema veličini polja koje se treba prikazati, da se ne zrače
9
MR ručnih zglobova
Potrebna psihička i fizička priprema pacijenta.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su ispružene iznad
glave.
body matrix kada se želi komparativno oba ručna zgloba.
Thicknes: 2-3 mm
Lokalajzer za koronalni presjek ručnih zglobova, pd fs, T2 i T1 cor
Lokalajzer za transverzalni presjek ručnih zglobova, pd fs, T1 i T2 tra
CT podlaktice
Pozicija pacijenta: pacijent leži potrbuške. U gentrij ulazi prvo glavom. Glava maksimalno
zabačena prema nazad. Ruke su ispružene ispred glave i u položaju pronacije, ili su maksimalno
približene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol . Ako pacijent
može postaviti ruke u položaj supinacije onda je ta pozicija bolja, jer nema ukrštanja radijusa i
ulne.
Položaj pacijenta za CT podlaktice ; pronacija i za CT jedne podlaktice
Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu ručnog zgloba.
Topogram: AP
Increment:0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, ako nije potrebno
prikazati kompletnu podlakticu, polje se ograniči samo na područje s patologijom.
CT jedne podlaktice
Pacijent leži poptrbuške ispruženih ruku ispred glave. Ako je potrebno komparativno snimanje
obje podlaktice , ruke su ispružene, a ako je potrebno samo snimanje jedne podlaktice, onda je ta
ruka ispružena, a druga spuštena pored tijela. Ruka je u položaju pronacije. Pozicija slojeva se
prilagođava veličini polja koje se treba prikazati da se ne zrače nepotrebne strukture (.
snimanja ne pokrije.
Obavezno voditi računa o imobilizaciji pacijenta.
10
MR podlaktice
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij.
body matrix komparativno.
Lokalajzer za koronalni presjek podlaktice, pd fs, T1 i T2 cor
Thicknes: 3-4 mm
CT lakta
Pozicija pacijenta: pacijent leži potrbuške. U gentrij ulazi prvo glavom. Glava maksimalno
približene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol
Može se uraditi samo CT jednog lakatnog zgloba, tada je ruka koja se ne snima ispružena pored
tijela.
Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu podlaktice
Topogram: AP ili LL
Increment:0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, mora se prikazati lakatni
zglob u cijelosti.
Ako je potrebno komparativno snimanje oba lakta, ruke su ispružene, a ako je potrebno samo
snimanje jednog lakta onda je ta ruka ispružena, a druga spuštena pored tijela. Ruka je u položaju
pronacije. Pozicija slojeva se prilagođava veličini polja koje se treba prikazati ali se mora lakatni
zglob prikazati u cijelosti.
11
MR lakta
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij. Pregled se izvodi
pomoću zavojnice za koljeno i skočni zglob, a može se raditi na zavojnici body matrix.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice .
Lokalajzer za sagitalni presjek lakta pd fs, T1 i T2 sag
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor
CT nadlaktice
Prije izvođenja pregleda potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži potrbuške. U gentrij ulazi prvo glavom. Glava je maksimalno
približene (dodiruju se dlanovima), tako da se vanjskom stranom oslanjaju o stol .
Pacijent može biti i u poziciji supinacije, tj. leži na leđima, ruke su ispružene pored tijela
Centriranje: Centralna zraka ulazi na sredinu lakatnog zgloba, ili 1 cm iznad gornjeg ruba
ramena.
Topogram: AP ili LL
Increment: 0,5-1 mm
Ako je potrebno komparativno snimanje obje su nadlaktice ispružene, a ako je potrebno samo
snimanje jedne nadlaktice, onda je ta ruka ispružena, a druga spuštena pored tijela. Ruka je u
položaju pronacije. U ovisnosti o stanju pacijenta, ruke mogu biti ispružene pored tijela u
položaju supinacije a glavom ulazi u gentrij. Mora se naglasiti da je slika u tom položaju puno
lošija, stoga kad god je moguće treba koristiti prvu metodu. Pozicija slojeva se prilagođava
veličini polja koje se treba prikazati da se ne zrače nepotrebne strukture . Ako se radi o patologiji
potrebno je uraditi i kontrastnu seriju, nakon nativne serije. Zaštita je obavezna, a provodi se
postavljanjem olovne kecelje oko pacijenta, pazeći da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno
voditi računa o imobilizaciji pacijenta.
Planiranje polja pregleda: Ovisno o patologiji, snima se bez angulacije, ako nije potrebno
prikazati kompletnu nadlakticu, polje se ograniči samo na područje s patologijom . Ako se radi
komparativno obje nadlaktice, onda se polje planira tako da se obje nadlaktice prikažu. Smjer
snimanja: kraniokaudalno.
12
MR nadlaktice
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: pd fs tra, cor i sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor
Lokalajzer za koronalni MR nadlaktice
koronalni presjek nadlaktice, pd fs, T1 i T2 cor
Transverzalni presjek nadlaktice, pd fs, T1 i T2 tra
Sagitalni presjek nadlaktice pd fs sag
CT kukova
Prije izvođenja pregleda potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta.
podignute iznag glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka se
ispruži, radi boljeg protoka kontrastnog sredstva.
Centriranje: Centralna zraka ulazi na vrhu kriste ilijačne kosti ili na umbilikusu.
Topogram: AP
Program: Hip
Increment:1-3 mm
Planiranje polja pregleda:Iznad acetabuluma do ispod simfize.
MR kukova
Pregled se izvodi pomoću zavojnice body matrix. Uz pomoć laserskog snopa centrira se na
sredinu zavojnice
Thicknes: 3-4 mm
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni.
CT koštano -mišićnih struktura male zdjelice

podignute iznad glave i savijene u laktovima. Ruka u kojoj se nalazi braunila za aplikaciju
kontrastnog sredstva mora biti ispružena.
Centriranje: Centralna zraka pada na kristu ilijačnih kostiju ili na umbilikus.
Položaj pacijenta: Leži na leđima sa rukama podignutim iznad glave.
Topogram: AP
Program: Pelvis routine
13
Increment:1 - 3 mm
Planiranje polja pregleda: Iznad krista ilijačnih kostiju do ispod simfize.
Po potrebi se nakon nativne serije učini i kontrastna serija snimanja, ako se radi o patološkim
promjenama na koštano-mišičnim strukturama.
MR koštano-mišićnih struktura male zdjelice

sredinu zavojnice.
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: Pd fs tra, cor, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i co
Koronalni presjek koštano mišićnih struktura zdjelice, pd fs,T1 i T2 cor
Transverzalni presjek koštano-mišićnih struktura zdjelice, pd fs, T1 i T2 tra
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa t1 sekvencama u
tri ravni .
CT sakroilijakalnih zglobova
ispružene iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrasta, ruka u kojoj je
braunila mora biti ispružena
Centriranje: Centralna zraka u području vrha kriste ilijake ili na umbilikus.
Topogram: AP
Program: Pelvis routine
Increment:1 - 3 mm
Planiranje polja pregleda:Iznad sakroilijakalnih zglobova do ispod sakroilijakalnih zglobova.
Po potrebi se nakon nativne serije učini i kontrastna serija snimanja, ako se radi o patološkim
promjenama na koštanim strukturama.
14
MR sakroilijakalnih zglobova
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: Pd fs tra, cor, sag
T2 tse tra i cor
T1 tse tra i cor
Transverzalni presjek SI zglobova, pd fs, T1 i T2 tra
Koronalni presjek SI zglobova pd fs, T1 i T2 cor
CT natkoljenice
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo nogama. Ruke su
podignute iznad glave i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u
kojoj je braunila mora biti ispružena
Centriranje: Centralna zraka pada na sredinu koljenog zgloba.
Topogram: AP
Program: Extr.comb
Increment:1 - 3 mm
Planiranje polja pregleda:Ograniči se samo na patologiju natkoljenica, a po potrebi može se
snimati i čitava natkoljenica, od velikog trohantera do koljenog zgloba .
Smjer snimanja: Kraniokaudalan.
Po potrebi nakon nativne serije se može uraditi i kontrastna serija.
MR natkoljenica
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, nogama prvo ulazi u gentrij.
sredinu zavojnice
Thicknes: 2-3 mm
15
CT koljena
podignute iznad glave i savijene u laktovima.
Prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti ispružena.
Centriranje: Centralna zraka pada četiri poprečna prsta ispod patele.
Topogram: AP
Program: Extr.comb
Increment: 1 - 2 mm
Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti čitav koljeni zglob sa patelom.
Smjer snimanja: Kraniokaudalan .
Topogram-Pacijent leži na leđima, a nogama ulazi u gentrij. Koljena moraju biti maksimalno
primaknuta da bi se dobila što veća slika.Po potrebi nakon nativne serije se može uraditi i
kontrastna serija.
MR koljena
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, nogama prvo ulazi u gentrij.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice knee matrix, koljeno je postavljeno u blagu vanjsku rotaciju
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: Pd fs tra, cor, sag, T2 tse tra i sag, T1 tse tra i cor.
sagitalni presjek, pd fs i T2 sag
Lokalajzer
koronalni presjek, pd fs i T1 cor
Lokalajzer
transverzalni presjek, pd fs, T1 i T2 tra
CT potkoljenica
Centriranje: Centralna zraka ulazi u sredini skočnog zgloba.
Topogram: AP ili LL
Program: Extr.comb
Collimation:Ovisi o vrsti ibroju detektora
Increment:1 - 2 mm
Planiranje polja pregleda: Ograničiti se samo na patologiju.
16
topogram
Pacijent leži na leđima, a nogama ulazi u gentrij. Noge moraju biti maksimalno primaknute jedna
uz drugu.
Transverzalni presjek
MR potkoljenice
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, nogama prvo ulazi u gentrij.
sredinu zavojnice
MR potkoljenice
Thicknes: 3-5 mm
CT skočnih zglobova
kojoj je braunila mora biti ispružena.
Centriranje: Centralna zraka ulazi ispod petne kosti.
Topogram: LL
Program: Extr.comb
Thicknes: 1 - 3 mm
Increment:0,5 - 1 mm
Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti kompletan skočni zglob.
Pacijent leži na leđima, a nogama ulazi u gentrij.
17
MR skočnog zgloba
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, nogama prvo ulazi u gentrij.Pregled se
izvodi pomoću zavojnice knee matrix . Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu
zavojnice.
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: Pd fs tra, cor i sag, T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor
Lokalajzer i transverz T2tse

MR skočnog zgloba
Transverzalni presjekpd fs, T1 i T2tra
Lokalajzer za koronalni presjek
MR skočnog zgloba
Koronalni presjek skočnog zgloba i pd fs, T1 i T2 cor
Lokalajzer za sagitalni presjek skočnog uzgloba i T2 sag
CT stopala
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo nogama.Stopala
su postavljena pod uglom od 90 stepeni u odnosu na potkoljenice. Ruke su podignute iznad glave
i savijene u laktovima. Prilikom apliciranja kontrastog sredstva, ruka u kojoj je braunila mora biti
ispružena .
Topogram: LL
Program: Extr.comb
Thicknes: 1 - 3 mm
Collimation:3 mm, coll 2x1mm
Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti kompletno stopalo sa angulacijom slojeva prema
položaju stopala.
Pacijent leži na leđima, a nogama ulazi u gentrij, stopala moraju biti maksimalno primaknuta i
simetrično postavljena ako je to moguće.Dužina topograma 128 ili 256 mm.
18
MR stopala
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, nogama prvo ulazi u gentrij, moguće i
da pacijent leži u pronaciji.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice za koljeno i stopalo.
Pozicija za MR stopala
Thicknes: 2-3 mm
Lokalajzer za transverzalni presjek
Transverzalni presjek stopala i T1i T2 tra
Lokalajzer
Koronalni presjek stopala, pd fs, T1 i T2 cor
sagitalni presjek stopala i pd fs i T2 sag
CT petne kosti
Pozicija pacijenta za CT
CT petne kosti
Topogram: LL
Program: Extr.comb
Thicknes: 1 - 3 mm
Planiranje polja pregleda: Mora se obuhvatiti kompletna petna kost sa angulacijom slojeva
prema poziciji petne kosti (slika 159 i slika 160.).
Pacijent leži na leđima, a nogama ulazi u gentrij, stopala moraju biti maksimalno primaknuta i
simetrično postavljena ako je to moguće. Po potrebi nakon nativne serije se može uraditi i
kontrastna serija.
19
Digitalne tehnika snimanja vaskularnih struktura koštano-mišićnog sistema
Krvne sudove ekstremiteta možemo snimati pomoću kateterske angiografije po Seldingeru –
DSA, kao i na CT-u kao CT angiografija ( CTA) ili na Magnetnoj rezonanci kao MR angiografija
(MRA).
Izvode se u cilju dijagnosticiranja vaskularne patologije ekstremiteta koja može biti stečena ili
kongenitalna.
Priprema pacijenta je psihička i fizička.
Priprema: Psihička priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o načinu i toku pretrage.
Važno je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, ako je potrebno da zadrži
disanje da isto učini. Fizička priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih
predmeta, odjeće, nakita i drugih metalnih predmeta.
Pacijent osim laboratorijskih nalaza (urea, kreatinin u serumu, faktori krvarenja) mora da donese
internističku saglasnost da se pregled može obaviti. Pribor – rendgenski film ovisno o kameri
koja se koristi.
Kateterska angiografija se izvodi na aparatu za digitalnu subtrakcionu angiografiju.
Tehnika snimanja vena gornjih ekstremiteta – flebografija

Može se raditi flebografija vena na gornjim ili donjim ekstremitetima.
Priprema pacijenta: fizička i psihička.
Psihička priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o načinu i toku pretrage.
Važno je da pacijent bude na tašte, moraju biti predočeni laboratorijski i internistički nalazi, te
rendgenogram pluća.
Fizička priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjeće, nakita i
drugih metalnih predmeta.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži na angiografskom stolu u supinacionom položaju.
Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu subtrakcionu angiografiju.
Tehnika pregleda; punkcija jedne od superficijelnih vena na podlaktici, uz aplikaciju jodnog
kontrastnog sredstva ručno.
Položaj pacijenta i dijela tijela koji se snima: Pacijent leži na leđima, ruka pored tijela ispružena
u položaju supinacije, centrira se ruka koja je punktirana i pravi serija snimaka radi se prvo
snimanje podlaktice, lakta i nadlaktice i aksile.
Flebografija donjeg ekstremiteta

Priprema je ista kao i za flebografiju gornjih ekstremiteta.
Centrira se ekstremitet pod kontrolom radioskopije čija je vena punktirana i pravi se serija
snimaka tokom davanja kontrastnog sredstva, prvo se snima potkoljenica, koljeno, natkoljenica i
mala zdjelica.
Tehnika snimanja limfnih sudova – limfografija

Pregled se izvodi u supinacionom položaju pacijenta, postavljenog na stol rendgen aparata uz
aplikaciju uljanog kontrastnog sredstva Ultrafluid lipiodol koji se usporeno cca 30 minuta
aplicira pomoću automatske šprice kroz posebne igle za punkciju limfnog suda. Punkcija se
uglavnom učini na dorzumu stopala, može i u području šake za gornje ekstremitete.
20
Snimanje se vrši pola sata nakon aplikacije kontrastnog sredstva, snima se područje natkoljenica
– tzv angiofaza, zatim se snimanje nastavlja u području zdjelice.
Sljedeća snimka se učini 12 h nakon aplikacije kontrastnog sredstva, potom nakon 24 sata, 48 i
72.
DSA arterija gornjih ekstremiteta

Nakon psihičke i fizičke pripreme u angiosali, pacijent se postavi u supinacioni položaj. Nakon
učinjenog čišćenja polja punkcije (obično je to ingvinalna regija, mada posebno za gornje
ekstremitete punkcija se može vršiti i u kubitalnoj regiji, ili aksilarnoj.) pristupa se davanju
lokalne anestezije ( ksilokain subkutano), zatim slijedi punkcija arterije femoralis i plasiranje
vodiča, pa katetera u odgovarajuću regiju. Kontrastno sredsvo se aplicira putem automatske
šprice koja je spojena sa kateterom. Vrijednosti pritiska, protoka kontrastnog sredstva i količina
su određeni prema regiji koja se snima, kao i prema vrsti katetera.
Centriranje se vrši pod kontrolom dijaskopije. Pravi se serija snimaka u arterijskoj, a po potrebi i
venskoj fazi. Prvo se snima nadlaktica, područje lakta i podlaktica sa šakom.
DSA donjih ekstremiteta

Nakon psihičke i fizičke pripreme u angiosali , pacijent se postavi u supinacioni položaj. Nakon
učinjenog čišćenja polja punkcije (obično je to ingvinalna regija, mada posebno za gornje
ekstremitete punkcija se može vršiti i u kubitalnoj regiji, ili aksilarnoj) pristupa se davanju
lokalne anestezije ( ksilokain subkutano), zatim slijedi punkcija arterije femoralis i plasiranje
vodiča, pa katetera u odgovarajuću regiju.
Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske šprice koja je spojena sa kateterom.
Vrijednosti pritiska, protoka kontrastnog sredstva i količina su određeni prema regiji koja se
snima, kao i prema vrsti katetera.
Centriranje se vrši pod kontrolom dijaskopije. Pravi se serija snimaka u arterijskoj, a po potrebi i
venskoj fazi. Prvo se snima područje zdjelice, područje, natkoljenica, područje koljena i
potkoljenice sa stopalom.
Kompjuterizirana angiografija – CTA gornjih ekstremiteta

CT angiografija u odnosu na klasičnu angiografiju : sigurnija,brža i jeftinija tehnika snimanja.
Pruža uvid i u postojanje perivaskularnih promjena što kod konvencionalne i DSA nije moguće.
Psihička priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o načinu i toku pretrage. Važno je
upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u pronaciji. U gentrij ulazi glavom. Ruke su pružene ispred glave
i u položaju su supinacije, a glava maksimalno zabačena prema unazad.
Centriranje: Centralna zraka ulazi dva centimetra ispred prstiju
Topogram: AP,
21
Program: Angio rutine, ili angio fast
Thicknes: 1-3 mm
Increment: 0,1 – 1 mm
Planiranje polja pregleda: Polje pregleda mora da obuhvati dio od vrhova prstiju do apeksa
pluća, ako se drugačije ne traži na uputnici.
Smjer snimanja: Kaudokranijalno
Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske šprice , preko braunile postavljene u kubitalnu
venu. Obično se koristi 100-150 ml jodnog vodotopivog kontrastnog sredstva Nakon učinjenog
topograma, uradi se test bolus za početni sken. Namjena test bolusa je da se odredi odložno
vrijeme, da bi se mogao ispratiti bolus kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi.
Zaštita pacijenta prema mogućnostima, da se ne pokrije polje interesovanja. Obavezno voditi
računa o imobilizaciji pacijenta.
Kompjuterizirana angiografija – CTA donjih ekstremiteta

CT angiografija u odnosu na klasičnu angiografiju : sigurnija, brža i jeftinija tehnika snimanja.
Pruža uvid i u postojanje perivaskularnih promjena što kod konvencionalne i DSA nije moguće.
upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati prilikom snimanja.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo nogama.Ruke su
podignute iznad glave i ispružene.
Centriranje: Centralna zraka ulazi u području procesus ksifoideusa
Topogram: AP, 1024
Program: Angio rutine, ili angio fast
Thicknes: 1-3 mm
Increment: 0,1 – 1 mm
Planiranje polja pregleda: Polje pregleda mora da obuhvati dio iznad dijafragme do skočnih
zglobova, ili se polje ograniči samo na područje patologije.
Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske šprice , preko braunile postavljene u kubitalnu
venu. Obično se koristi 100-150 ml jodnog vodotopivog kontrastnog sredstva. Nakon učinjenog
topograma, uradi se test bolus za početni sken. Namjena test bolusa je da se odredi odložno
vrijeme, da bi se mogao ispratiti bolus kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi.
Zaštita pacijenta prema mogućnostima, da se ne pokrije polje interesovanja. Obavezno voditi
računa o imobilizaciji pacijenta.
22
MR angiografija - MRA gornjih ekstremiteta
drugih metalnih predmeta. Prije pregleda pacijent mora da potpiše i da informacioni pristanak, tj
da nema metalnih stranih predmeta u tijelu, ni drugih kontraindikacija za pregled. Kad dolazi na
pregled pacijent treba da donese i laboratoriske nalaze urea i kreatinin u serumu.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u pronaciji. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruka je ispružena ispred
glave i u položaju je supinacije. Glava je zabačena prema nazad maksimalno. Koristi se
zavojnica body matrix ili zavojnica za ekstremitete, ovisno koliko polje se želi snimati. Obično
se snima samo jedan ekstremitet, a polje se ograniči samo na mjesto patologije. Pacijentu se u
ruku postavi pumpica, kojom signalizira u koliko se pojave bilo kakvi problemi u toku snimanja.
Centriranje : Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice. Topogram : Sagitalni ,
koronalni i transvezalni
Sekvence: može se raditi kao dinamičko snimanje i kao standardno snimanje krvnih sudova
T1 fl 3d cor-nativno
Test bolus ili Care bolus
T1 fl 3d cor-post kontrastno
Ako se radi dinamičko snimanje onda nije potrebno raditi test bolus i care bolus .
MRA šake
MR angiografija - MRA donjih ekstremiteta
drugih metalnih predmeta. Prije pregleda pacijent mora da potpiše i da informacioni pristanak, tj
da nema metalnih stranih predmeta u tijelu, ni drugih kontraindikacija za pregled. Kad dolazi na
pregled pacijent treba da donese i laboratoriske nalaze urea i kreatinin u serumu.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinaciji. U gentrij ulazi prvo nogama.Ruke su ispružene
iznad glave. Koristi se zavojnica body matrix i zavojnica za ekstremitete (PA Matrix). Pacijentu
se u ruku postavi pumpica, kojom signalizira u koliko se pojave bilo kakvi problemi u toku
snimanja.
MRA donjih ekstremiteta

Centriranje : Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu potkoljenica.
Topogram : Sagitalni , koronalni i transvezalni
Sekvence: Kompletno snimanje se radi iz tri polja (potkoljenice, natkojlenice i abdomen sa
zdjelicom) T1 fl 3d cor-nativno za sva tri polja
Test bolus ili Care bolus
T1 fl 3d cor-post kontrastno za sva tri polja.
Nakon završenog snimanja radi se Composing tri polja u jedno.
23
Mijelografija je tehnika snimanja medule spinalis uz aplikaciju kontrastnog sredstva u
subarahnoidalni prostor. Može se raditi kao subokcipitalna - descendentna ili lumbalna
ascendentna mijelografija.
Važno je da pacijent bude na tašte, moraju biti predočeni laboratorijski, internistički i
neurološki nalazi.
Fizička priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odjeće, obuće,
nakita i drugih metalnih predmeta.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju. Kao prvo se učini nativna snimka
kralježnice ( AP i LL). Nakon toga pacijent je u sjedećem položaju – te se učini punkcija u
subarahnoidalni prostor, aspirira se 3-4 ccm likvora koji se stavlja u sterilnu epruvetu, te aplicira
3-4 ccm jodnog, hidrosolubilnog kontrastnog sredstva. Ranije su se koristila uljana kontrastna
sredstva.
Aparatura: snimanje se vrši na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogućnost
dijaskopije i ciljanih snimaka. Prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama
Pribor: koristi se film 24x30, 30x40 ili 35x43. Snima se pomoću rešetke.
CT mozga
Za snimanje mozga uvijek je bolje koristiti sekvencijalno snimanje zbog dobijanja bolje slike.
Česti su artefakti uslijed isijavanja, koji nastaju od kosti kad se koristi spiralno snimanje. Ako se
radi o traumi glave može se koristiti spiralno snimanje sa slojevima debljine ispod 4 mm. Isto je
potrebno da bi se preciznije odredila pozicija fragmenata – ulomaka slomljenih kostiju.
Program: Head seq ili head routine
Thicknes: 4-8 mm
Collimation: ovisi o vrsti i broju detektora
Increment: 4 mm
Kod patologije CNS kao sumnja na maligne tumore, potrebno je intravenozno davanje
kontrastnog sredstva. Koristi se nejonsko jodno nisko osmolarno kontrastno sredstvo u dozi
1ml/kg. Nakon aplikacije kontrastnog sredstva ponovi se ista serija kao i nativna na opciji koju
nudi aparat „ Repeat “, ili se snima samo polje interesa, tj ono polje gdje se nalazi patologija.
24
CT kralježnice s osvrtom na medulu spinalis
upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadržati disanje
prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i
jastučića.
ispružene pored tijela. Brada blago privučena grudnom košu, a cervikalna kralježnica ako je
moguće ekstendirana.
Centriranje: centralna zraka ulazi 2 poprečna prsta iznad meatus akustikus eksternusa.
Program: C – spine ili spine seq
Thicknes: 2 mm
Increment: 1 mm
Planiranje polja pregleda: Od meatus akustikus eksternusa do ispod prvog torakalnog pršljena.
CT topogrami i transverzalni presjek područja cervikalne kralježnice
CT kralježnice
Ako se snima cijela vratna kralježnica onda poljem pregleda mora biti obuhvaćen prvi vratni
pršljen i prvi torakalni pršljen. Angulacija slojeva je prema intervertebralnim prostorima. FOV
smanjiti na optimalnu veličinu, ne smiju se odsjeći dijelovi pršljenova, tj pršljenovi se moraju
prikazati u cijelosti.
Ako se radi o povredi vratne kralježnice potrebno je uraditi rekonstrukcije za mehka tkiva i
rekonstrukcije za koštane strukture, a ako se radi o neurološkim ispadima, dovoljno je uraditi
rekonstrukciju za mehkotkivne strukture.
Kod sumnje na diskus herniju se snimaju samo intervertebralni prostori koji se traže na
priloženoj uputnici, a koristi se program spine seq.
Kod patoloških procesa, na kostima, ili kičmenom kanalu potrebno je uraditi nakon nativne serije
i kontrastnu seriju snimanja.
25
MR mozga
Nakon pripreme pacijent ulazi u magnet i postavlja se u supinacioni položaj, glavom ide prema
naprijed u gentrij. Postavlja se zavojnica preko glave „ Head matrix“. U ruku pacijenta postavi se
pumpica da nas može obavijestiti u slučaju neprijatnosti kad se pregled prekida (ukoliko pacijent
osjeti mučninu, paniku, strah,...).
Centriranje: Centrira se na korjen nosa .
Registracija pacijenta na konzoli sa svim potrebnim podatcima: ime i prezime, datum rođenja,
pol, tjelesna težina, broj protokola.
Odabire se program za glavu:
Head Sekvence :
T2 tra , T1 tra, T2 tirm tra, T2 sag, T2 cor, eventualno ep2D diff tra, TOF 3D – ako zelimo da
prikažemo arterije mozga, T0F 2D obl.- ako želimo da prikažemo vene mozga
Ukoliko je u pitanju krvarenje koristimo T2 hemo tra.
Ako je epilepsija u pitanju onda uzimamo T1 tirm cor sa što tanjim slojevima kroz hipokampalnu
regiju
Ako su bebe i djeca u pitanju ona se moraju sedirati, a sekvence koje se koriste su iste kao i za
odrasle samo sa tanjim slojevima.
Po potrebi nakon nativne serije radi se kontrastna serija sa T1 sekvencama u tri ravni.
MR kralježnice s osvrtom na medulu spinalis

prilikom snimanja.
drugih metalnih predmeta, sa područja snimanja. Pacijent mora da potpiše i da informacioni
pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u organizmu, kao ni pomagala kao
pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze feromagnetnog karaktera.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice neck matrix i spine matrix.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice za vrat.
Kod snimanja cijelog kičmenog kanala, snimanje se izvodi u dva ili tri dijela, nakon čega se
kompletna medula sastavi u jednu cjelinu.
Pozicija pacijenta
Thicknes: 2-3 mm
Sekvence: T2 tse sag, cor i tra , T1 tse sag
Po potrebi se nakon nativne serije u T1 i T2 sekvencama, radi kontrastna serija sa T1
sekvencama u tri ravni.
26
Magnetna mijelografija
prilikom snimanja.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice spine matrix.
Topogram: Sagitalni, koronalni i transverzalni.
Thicknes: 0.8-1 mm
Sekvenca: T2haste myelography cor.
Danas se primjenjuje i MR radikulografija – tehnika snimanja kao za MR lumbalne kralježnice.
Cerebralne angiografije
Izvode se u cilju dijagnosticiranja vaskularne patologije CNS-a, koja može biti stečena ili
kongenitalna.
Arteriografija arterije karotis interne se izvodi za prikaz vaskularizacije velikog mozga, a arterija
vertebralis za prikaz vaskularizacije malog mozga. Arteriografija arterije karotis eksterne koristi
se za prikaz vaskularizacije mekih česti glave.
Priprema: psihička priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentu o načinu i toku pretrage.
disanje prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna primjena fiksacionih traka i
jastučića.
Obavezna zaštita i imobilizacija.
DSA angiografija se izvodi kao intraarterijska.

Intraarterijska DSA
Priprema fizička i psihička.
Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu suptrakcionu angiografiju. U upotrebi su aparati
sa jednom ili dvije cijevi, što je osobito važno kod DSA- za snimanje cerebralnih krvnih žila da
bi se prilikom jedne aplikacije kontrastnog sredstva učinile dvije projekcije AP i LL .
Položaj pacijenta i snimanog dijela tijela: Pacijent leži na leđima na stolu za snimanje, ruke
pored tijela su ispružene.
Dalje slijedi priprema pacijenta za arteriografiju po Seldingeru, tj vrši se plasiranje katetera kroz
arteriju femoralis u ilijačnu arteriju, pa u aortu sve do luka, a zatim se selektivno ulazi u jednu od
karotidnih arterija. Potom radiološki inžinjer u dogovoru sa radiologom vrši centriranje polja za
27
snimanje. Za svaki krvni sud se vrši snimanje u četiri projekcije (AP, lijevi kosi, desni kosi i
profil)
Centriranje: Centralna zraka za AP se usmjeri kao kod snimanja glave po Town-u, sa nagibom
cijevi od 26º kraniokaudalno a centrira se pod kontrolom radioskopije, lijevi kosi 32 º angulacija
tako da flat detektor dođe sa lijeve strane pacijenta, desni kosi 32 º angulacija tako da flat
detektor dođe sa desne strane pacijenta i profil 90 º tako da flat detektor dođe sa desne strane
pacijenta ako se suprotno ne zahtijeva. Sva centriranja se vrše pod kontrolom radioskopije.
Prije aplikacije učini se nativna snimka „ maska“, zatim subtrakcija. Kontrastno sredstvo se
aplicira automatskom špricom 6-8ml sa pritiskom 100-200 i brzinom 3ml/s.
Obavezno voditi računa o imobilizaciji pacijenta i zaštiti pacijenta.
CTA - angiografije mozga

Priprema pacijenta je psihička i fizička.
prilikom snimanja. Kod komatoznih pacijenata obavezna je primjena fiksacionih traka i
jastučića.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju. U gentrij ulazi prvo glavom.Ruke
su ispružene pored tijela. Brada blago privučena grudnom košu
Program: Head angio rutine
Thicknes: 0,5-1 mm
Collimation: Kolimacija ovisi o vrsti i broju detektora
Increment: 0,5-1 mm
Prvo se uradi topogram, nakon toga se planira polje pregleda prema meatoorbitalnoj liniji.
Pripremi se automatska šprica sa 120 ml jodnog kontrastnog sredstva, protok 3-4 ml/sec, pritisak
350 PSI, odložno vrijeme skeniranja 18-21 s. Ili se može odložno vrijeme odrediti prema Test
bolusu. Istovremeno kliknuti start za skeniranje i strart za davanje kontrastnog sredstva iz
automatske šprice. Snimanje treba pratiti bolus kontrastnog sredstva. Nakon završenog snimanja
potrebno je uraditi 3D rekonstrukciju (MIP i VR).
28
Magnetna rezonanca - MRA anagiografija mozga
Osnovne tehnike MRA se zasnivaju na vremenu dotoka (Time of flight-TOF) i faznom kontrastu
(phase contrast-PC). MRA daju mapu protoka krvi, a ne pravu anatomiju krvnih sudova, stoga je
sklona artefaktima, te precjenjivanju stepena stenoze. Obje tehnike mogu se izvoditi u 2D i 3D
akviziciji.
Uvođenje MRA sa kontrastnim sredstvom (CE MRA) znatno je unaprijedilo dijagnostičku
tačnost MRA. Ova tehnika je zasnovana na skraćenju T1WI.
Priprema fizička i psihička, uz to pacijent ispunjava formular za informacioni pristanak.
Pacijent se postavi na stol za snimanje u supinacionom položaju, glavom ulazi u gentrij. U ruku
se plasira braunila za aplikaciju kontrastnog sredstva.
U jedan klip automatske šprice se navlači kontrastno sredstvo, u količini 0,2 ml/kg tjelesne
težine. U drugi klip se navlači otopina Nacl-a. Postavlja se zavojnica za CE MRA. U računar se
uvode podaci o pacijentu. Zatim se odaberu potrebne sekvence.
MRA – pozicija pacijenta

Prvo se napravi tru FISP scout u tri ravni. Potom se isplanira prekontrastna i post kontrastna
serija. Radi se o T1W 3D fast gradijent eho pulsnim sekvencama. Kod sumnje na aneurizmu
radi se i prekontrastno T2W HASTE DARK BLOOD i post kontrastno T1vibe (Volume
interpolated body examination). Kad se završilo prekontrastno snimanje radi se retrospektivno
određivanje odloženog vremena skeniranja, uz pomoć test bolusa. Rezultati se unose u računar i
radi se post kontrastna serija. Parametri skeniranja u prekontrastnoj seriji i post kontrastnoj
moraju biti isti, da bi se mogla učiniti suptrakcija.
Po završetku pregleda pacijent odlazi u čekaonicu i sjedi pola sata da bi se izvadila braunila i bili
sigurni da neće nastupiti alergijska reakcija.
.
Tehnike snimanja glandule parotis - pljuvačnih žljezda
Sijalografija- Kontrastna tehnika snimanja pljuvačne žlijezde.
Priprema: Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta.
upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadržati disanje, a
ne smije ni gutati prilikom snimanja.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, kod snimanja pljuvačne žlijezde.
Aparatura: Snimanje se vrši na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogućnost
dijaskopije i ciljanih snimaka. Prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama.
Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, snima se pomoću rešetke. Potreban je poseban
sistem za sijalografiju (igla tupog vrha promjera 18G, uz to se koristi i metalni dilatator, da se
proširi otvor Stenonovog kanala.
Pregled počinje s nativnom snimkom, a zatim se aplicira jodno kontrastno sredstvo u količini 5-
10 ccm.
Kontrast se aplicira u području II molarnog zuba.
Centriranje vrši radiolog prilikom dijaskopije, kad je ispunio pljuvačni kanal i njegove ogranke,
a potom pravi ciljane snimke.
AP i LL sijalogram
29
Zaštita je obavezna, pazeći da se polje snimanja ne pokrije.Voditi računa o imobilizaciji
pacijenta.
Uvjeti snimanja: 73 kV i 0,32 mAs.
CT pljuvačnih žlijezda
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta
upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadržati disanje, a
ne smije ni gutati prilikom snimanja. Ako je potrebno glava pacijenta se može fiksirati
primjenom fiksacionih traka i jastučića.
drugih metalnih predmeta. Obavezno staviti zaštitnu kecelju.
ispružene pored tijela. Brada blago podignuta.
CT sijalografija-pozicija pacijenta
CT sijalografija
Centriranje: Centralna zraka ulazi na meatus akustikus eksternus.
Program: Neck routine
Thicknes: 3-5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3mm, coll 3x2,5mm)
Increment: 1-2 mm
Planiranje polja pregleda: Od meatus akustikus eksternusa do ispod mandibule.
Ako se radi o patologiji nakon nativne serije radi se i kontrastna serija snimanja.
Topogram i transverzalni presjek
MR pljuvačnih žljezda
prilikom snimanja.
Pregled se izvodi pomoću zavojnica head matrix i neck matrix.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na vrh nosa
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: T2 tse tra i cor ,
T1 tse tra i cor,
T2 tirm tra i cor
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija sa T1 sekvencama u sve tri ravni.
30
Faringografija
Kontrastna tehnika snimanja ždrijela.
Pozicija pacijenta: Pregled počinje u uspravnom položaju pacijenta, a kasnije se može nastaviti i
u ležećem. Koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna
patologija bolje prikazala .
dijaskopije i ciljanih snimaka.
Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, snima se pomoću rešetke.
Pregled počinje s nativnom snimkom, a zatim pacijent pije kontrastno sredstvo - suspenziju
BaSO4 (20 ccm), rijeđe se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva.
Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajućim pozicijama.
Zaštita je obavezna, voditi računa o imobilizaciji pacijenta.
Laringografija
Osim psihičke i fizičke pripreme potrebna je i premedikacija da bi spriječili kašalj, salivaciju, a
pacijent na pregled dolazi na tašte.
Kao antitusik se koristi kodein ili sličan preparat uvečer i ujutro prije pregleda, a da bi umanjili
salivaciju ordinira se atropin 15-20 minuta prije pregleda. Lokalno se aplicira Gingokain ili
sličan anestetik.
Pozicija pacijenta: Pregled počinje u uspravnom položaju pacijenta, a kasnije se može nastaviti i
u ležećem. Kontrastno sredstvo - jodno uljano viskozno ( propiliodon, hitrast ) ili
hidrosolubilno.
Koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje
prikazala.
Aparatura: Snimanje se vrši na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogućnost
Pribor: film i kaseta formata 24x30, snima se pomoću rešetke.
Pregled počinje s nativnom snimkom, a zatim radiolog aplicira kontrastno sredstvo pomoću
šprice u područje larinksa.Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u
odgovarajućim pozicijama .
Uvjeti snimanja: 50 kV, 120 mA, 0,06sec.
Zaštita je obavezna, kao i imobilizacija pri snimanju.
CT laringsa, faringsa
Thicknes: 3-5 mm
Increment: 1-2 mm
31
Planiranje polja pregleda: Polje se ograniči na područje interesovanja da se ne zrače nepotrebne
strukture. Smjer snimanja: Kraniokaudalno.
Magnetna rezonanca laringsa, faringsa

Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij.Pregled se
izvodi pomoću zavojnice neck matrix i bodi matrix. Uz pomoć laserskog snopa centrira se na
sredinu zavojnice za vrat.
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: T2 tra,sag i cor,
T1 tra i cor,
T2 fs tra, sag i cor
CT štitne žlijezde
Topogram
CT štitne žljezde
Thicknes: 3-5 mm
Increment: 1-2 mm
Planiranje polja pregleda: Polje se ograniči samo na područje štitne žlijezde, da se ne zrače
Smjer snimanja: Kraniokaudalno.
MR štitne žlijezde
Pregled se izvodi pomoću zavojnica „neck matrix“ i „body matrix“.
Pozicija pacijenta
MR štitne žljezde
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: T2 tse tra i cor, T1 tse tra i cor,T2 tirm tra i cor
32
DSA vrata
Psihička priprema podrazumijeva upoznavanje pacijenta o načinu i toku pretrage.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju.
sa jednom ili dvije cijevi, što je osobito važno kod DSA- za snimanje da bi se prilikom jedne
aplikacije kontrastnog sredstva učinile dvije projekcije AP i LL.
Tehnika pregleda je po Seldingeru, uz aplikaciju jodnog kontrastnog sredstva putem automatske
šprice.
Položaj pacijenta i dijela tijela koji se snima: pacijent leži na leđima, ruke pored tijela ispružene.
Radi se snimanje u više projekcija, AP(0 º), lijevi kosi (45 º), desni kosi (45 º) i po potrebi
profilni snimak (90 º)
Centriranje: Centrira se pod kontrolom radioskopije, a na snimku se mora prikazati luk aorte i
cijeli vrat.
CTA angiografija vrata

Prije samog početka pregleda pacijentu se plasira braunila i preko ekstenzije priključi na
automatsku špricu.
Program: Angio carotide
Thicknes: 1-2 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3mm, coll 2x1mm)
Increment: 1mm
Planiranje polja pregleda: Iznad meatus akustikus eksternus- a do ispod luka aorte.
Smjer snimanja: Kaudokranijalno.
Prvo se uradi topogram, nakon topograma se isplanira polje pregleda koje obuhvata područje
iznad meatus akustikus eksternusa do ispod luka aorte. Pripremi se automatska šprica sa 100-120
ml jodnog kontrastnog sredstva, protok 3-4 ml/s, pritisak 350 PSI, odložno vrijeme skeniranja
16-19s. Istovremeno kliknuti start za skeniranje i start za automatsku špricu. Snimanje treba da
prati bolus kontrastnog sredstva. Odložno vrijeme se može odrediti i na osnovu test bolusa.
Nakon učinjene serije snimanja radi se MIP 3D rekonstrukcija
33
MR angiografija-MRA
Obavezno se plasira braunila i priključi se pacijent na automatsku špricu.
Pregled se izvodi pomoću zavojnica“ head matrix“,“ neck matrix“ i“ body matrix“.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice za vrat
Thicknes: 0,8-1 mm
Sekvence: T1 fl 3d cor pre
Care-bolus
T1 fl 3d cor post
Nakon nativne serije aplicira se kontrastno sredstvo automatskom špricom i čeka se na Care
bolusu da se arkus aorte počne puniti kontrastnim sredstvom i pušta se post kontrastna serija.
Nakon završene serije radi se MIP rekonstrukcija
MRA
Lokalajzer za cor MRA
koronalni presjek krvnih sudova vrata i MIP rekonstrukcija
krvnih sudova vrata –
MRA
Standardna rendgenografija pluća

Kao prva i osnovna tehnika snimanja respiratornih organa još uvije se koristi standardna
rendgenografija. Ista se izvodi u dvije standardne pozicije PA i LL.
Pribor: za snimanje se koristi film formata 35x43,30x40, ili 35x35. Snimanje se vrši pomoću
rešetke.
Položaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent stoji, prislonjen uz kasetu za snimanje. Da bi
se izbacila sjena skapule na filmu ruke se postave na bokove, a laktovi izbace prema vani.
Gornji rub kasete se postavi 3-4 poprečna prsta iznad mehkih česti ramena.
Centriranje: snimanje se vrši sa horizontalnim smjerom x zraka. CZ pada okomito na film i cilja
područje VI torakalnog kralješka.
FFD 150 cm.
Oznaka strane L ili D obavezna.
Imobilizacija je neophodna, važno je upozoriti pacijenta da prilikom snimanja ne diše.
Zaštita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne snima.
Uvjeti snimanja: 65 kV 20mAs, jontomat se može koristiti. Za tvrdi snimak 125 kV, 6 mAs i
jontomat.
Profilna snimka respiratornih organa
Priprema i pribor kao i za prethodnu snimku u PA poziciji.
Položaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent je u stojećem položaju, češće se radi lijevi
profil. Ruke se podignu iznad glave.
Centriranje: koristi se horizontalni smjer, a centralna zraka cilja u visini 6 torakalnog kralješka u
srednjoj aksilarnoj liniji (slika 2.).
34
FFD 150 cm.
PA i LL torakalnih organa
Imobilizacija je neophodna, važno je upozoriti pacijenta da prilikom snimanja duboko udahne i
prestane disati.
Uvjeti snimanja: 89 kV, 30mAs, jontomat.
Kod teških pacijenata snimanje se može vršiti u sjedećem ili ležećem položaju.
LL rendgenogram.
Radioskopija pluća
Danas se rijetko izvodi, služi za praćenje pokreta torakalnih organa kod respiracije.
Pregled se vrši na univerzalnom rendgenskom aparatu.
Priprema psihička i fizička. Često se kod dijaskopije učine i ciljane snimke određenog područja
na formatu filma 24x30 ili većem.
Pregled se vrši u stojećem položaju pacijenta kad god je to moguće.
Također je potrebno voditi računa o zaštiti pacijenta.
Tehnika snimanja respiratornih organa konvencionalnom tomografijom

Konvencionalna tomografija respiratornih organa je tehnika slojevnog snimanja respiratornih
organa u cilju prikaza odabranog sloja.
Priprema je fizička i psihička.
Pribor film 24x30 ili 30x40.
Položaj pacijenta i snimanog dijela tijela: ovisno o aparaturi može biti ležeći, sjedeći ili stojeći.
Prilikom snimanja pokretanje rendgenske cijevi može biti lučno, pravolinijski, spiralno, kružno.
Princip tomografije je kretanje rendgenske cijevi i filma a područje koje se snima miruje. Tačka
kretanja se određuje pomoću dubinomjera čija je skala u cm.
Centriranje se vrši 2-3 cm iznad i iza sloja koji smo odabrali. Širina slojeva je 0,5-1,0 cm.
Centralna zraka treba da bude u sredini polja koje smo odabrali. Dubina slojeva za vrh 6 -9
cm,medijastinum 9 -12 cm, baza pluća 7 -11cm .
Fokus film distanca je 150 cm. Imobilizacija neophodna, upozoriti pacijenta da prilikom
snimanja ne diše.
Zaštita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne se ne snima
Tehnika snimanja bronhalnog stabla – bronhografija

To je kontrastna tehnika snimanja bronhalnog stabla. Ista daje uvid u ramifikaciju, širinu i
prohodnost bronhijalnog stabla.
Priprema fizička i psihička kao i za ostale tehnike snimanja. Za bronhografiju je potrebna lokalna
ili (kod djece) opća anestezija.
Pregled se izvodi lokalnim prskanjem anestetika u području nosnica i orofarinksa. Zatim se
nastavlja laringealno prskanje i treheobronhalno pomoću posebne zakrivljene štrcaljke.
Za endobronhalnu anesteziju pod dijaskopijom se prati kretanje katetera i vrši postepena
anestezija bronhalnih ogranaka.
35
Položaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent je u stojećem položaju, a može i ležeći.
Snimanje se vrši u PA, LL i kosim pozicijama.
Pribor za bronhografiju koriste se Metrasovi kateteri, kroz koje se aplicira kontrastno sredstvo.
(uvijek se radi samo jedna strana, da bi se očuvala respiracija).
Filmovi 24x30, 35x35.
Centriranje: centriranje se vrši pod kontrolom dijaskopije, prave se prvo nativne snimke, a
potom se snima nakon aplikacije kontrastnog sredstva ( kao kontrast koristi se hitrast ili
propiliodon). Uz navedene pozicije po potrebi mogu se učiniti i manji ciljani snimci određenog
područja .Oznaka strane L ili D obavezna.
Imobilizacija je neophodna. Zaštita bolesnika: olovnom keceljom prekriti dio tijela koji se ne
snima.
Digitalne tehnike snimanja respiratornih organa – pluća i medijastinuma
CT: Priprema pacijenta: prije izvođenja pregleda potrebna je psihička i fizička priprema
pacijenta.
podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva ruka sa
braunilom je ispružena.
Centriranje: centralna zraka ulazi u području juguluma.
Topogram: AP
Program: Thorax routine, Pulmonary ECG
Thicknes: 3-5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x4mm)
Increment: 1-3 mm
Planiranje polja pregleda: Od apeksa do ispod dijafragme.
Pozicija za CT toraksa
Pacijent se postavlja u supinacioni položaj sa rukama iznad glave. Radi dobijanja kvalitetnijih
slika može se uključiti i EKG.Snimanje se vrši sa zadržanim disanjem.
Ako se radi o patologiji aplicira se kontrastno sredstvo i ponovi kompletna serija ili se fokusira
samo na patologiju da bi se izbjeglo nepotrebno zračenje.
Tokom post procesinga analiza plućnog parenhima se vrši u „prozoru za medijastinum“ i prozoru
za plućni parenhim, a ponekad i VRT rekonstrukcija.
Tehnike snimanja respiratornih organa – pluća i medijastinuma magnetnom rezonancom

prilikom snimanja.
36
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij. Za ovo
snimanje koriste se sekvence sa zadržanim disanjem (tzv. breathe-hold), što je potrebno objasniti
pacijentu.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice body matrix uz pomoć EKG-a.
Thicknes: 4-6 mm
Sekvence: T2 mbh tra i cor ,
T1 mbh tra i cor,
T2 fs mbh tra i cor,
T2 haste tra i cor.
ponekad se koristi FISP sekvenca
Tehnika snimanja krvnih žila pluća i medijastinuma digitalnom subtrakcionom
angiografijom
Priprema je pacijenta: fizička i psihička.
Pozicija pacijenta: pacijent leži na angiografskom stolu u supinacionom položaju.
sa jednom ili dvije cijevi, što je osobito važno kod DSA- za snimanje da bi se prilikom jedne
aplikacije kontrastnog sredstva učinile dvije projekcije AP i LL.
šprice.
Centriranje: centralna zraka pada pod uglom od 90º, cilja se područje VI torakalnog kralješka,
brada lako odignuta.
Kontrastno sredstvo se aplicira putem automatske šprice kroz kateter koji se plasira u venu kavu
inferior pa u desno srce.
Obavezno voditi računa o imobilizaciji pacijenta i zaštiti pacijenta.
Tehnika snimanja kardiovaskularnih organa- konvencionalne tehnike snimanja srca

Ovom tehnikom snimanja se prikazuje sjena srca i služi za analizu srčanih šupljina, oblika,
kontura i veličine, koja se određuje putem kardiotorakalnog indeksa.
Pribor: za snimanje se koristi film formata 35x43, 30x40, ili 35x35. Snimanje se vrši pomoću
rešetke.
Položaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent stoji, prislonjen uz kasetu za snimanje. Da bi
se izbacila sjena skapule na filmu, pacijent treba da stavi ruke na bokove, a laktove izbaci prema
van.Gornji rub kasete se postavi 3-4 poprečna prsta iznad mehkih česti ramena.
37
Centriranje: snimanje se vrši sa horizontalnim smjerom x zraka. CZ pada okomito na film i cilja
područje VI torakalnog kralješka.
FFD 150 cm, a kod teleradiografije FFD je 200cm. Snimanje se vrši u umjerenom inspiriju.
Imobilizacija je neophodna, upozoriti pacijenta da prilikom snimanja ne diše.
Uvjeti snimanja: kV povećati za 10, a ekspoziciju do 0,1 sec u odnosu na standardnu
radiografiju pluća.
Rendgenoskopija srca sa ciljanim snimcima

Rendgenoskopija srca – tehnika pregleda za prikaz morfološkog izgleda kao i funkcionalnog
statusa srca: dobije se uvid u akciju, tonus i pulzacije. (Ovu tehniku uglavnom rade radiolozi).
Priprema je uobičajena.
Pribor; film u kaseti 24x30 dvi ili više kaseta.
Za pregled se koristi barijev sulfat – Miksobar, koji se daje pacijentu u količini 10-20 ccm.
Položaj pacijenta i snimanog dijela tijela: pacijent je u stojećem položaju, analizira se srčana
sjena u PA, LL i kosim pozicijama ( desni kosi položaj – I kosi, lijevi kosi položaj – II kosi).
Centriranje se vrši pod kontrolom dijaskopije.

Imobilizacija je neophodna, upozoriti pacijenta da prilikom snimanja ne diše.
Uvjeti za rendgenoskopiju su 60 kV, može se ručno birati , 2-3 mA.
CT srca i medijastinuma
braunilom je ispružena. Potrebno je postavljanje elektroda.
Pažljiva priprema kože i tehnike primjene osiguravaju jake signale sa minimalnim artefaktima i
smetnjama. Potrebno je odabrati ravna, nemišična područja da bi se smjestile elektrode:
Desna ruka – na desnoj srednjoj klavikularnoj liniji, direktno ispod klavikule.
Lijeva ruka – na lijevoj srednjoj klavikularnoj liniji, direktno ispod klavikule;
Lijeva strana – na lijevoj srednjoj klavikularnoj liniji u nivou VI i VII međurebarnog prostora.
Topogram: AP
Program: Pulmonary ECG, Cardiac
Thicknes: 3-5 mm
Increment: 1-3 mm
Planiranje polja pregleda: Područje medijastinuma ( iznad gornjeg ruba arkusa aorte do ispod
dijafragme).
38
Pacijent se postavlja u supinacioni položaj sa rukama iznad glave. Radi dobijanja kvalitetnijih
slika treba se postaviti EKG elektrode za sinhronizovano snimanje. EKG se koristi da se
izbjegnu artefakti od srčanih pokreta, i disanja, jer isti mogu dovesti do pogrešaka kod
interpretacije nalaza.Snimanje se vrši sa zadržanim disanjem. Pored ovog primjenom EKG-a
smanjuje se i doza zračenja do 50 %, jer rendgenska cijev zrači samo u fazi dijastole. Snimanje
se vrši sa zadržanim disanjem.
Ako se radi o patologiji aplicira se kontrastno sredstvo i ponovi kompletna serija ili se fokusira
samo na patologiju da bi se izbjeglo nepotrebno zračenje.
Multi slice kompjuterska tomografija - MSCT koronarografija

Ukoliko želimo prikazati koronarne arterije koristi se MSCT sa posebnim programom.
Indikacija za pregled
Pacijenti sa niskim do umjerenim rizikom za razvoj koronarne bolesti (pušenje, arterijska
hipertenzija, hiperlipidemija, dijabetes melitus, hronični prolongirani stres, adipozitet, fizička
neaktivnost, pozitivna obiteljska anamneza na koronarnu bolest), zatim granično
pozitivni,nesigurni, pozitivni ergometrijski testovi kao i evaluacija pacijenata nakon PCI
procedura, kao i pacijenata nakon kardio-hirurške revaskularizacije miokarda (by-pass). Može se
indicirati i kao skrining metoda na zahtjev pacijenata.
Kontraindikacije za pregled mogu biti:
Poremećaj srčanog ritma (apsolutna aritmija komora sa visokom komornom frekvencom iznad
80 u minuti i učestale VES i SVES) , teška renalna insuficijencija, alergijske reakcije. Oprema na
kojoj se pretraga izvodi je MSCT aparat, poželjno da je 64 slojni zbog brzine kolimacije
(optimalna 0,6 mm kolimacija, 330 msec rotacija). Za pretragu se koristi i automatska šprica
putem koje se u venu aplicira kontrastno sredstvo.
Priprema pacijenta sastoji se iz: pregleda kardiologa, 3 h prije pregleda ne jesti, bez kafe i čajeva
(kofein), sedacija ,β – blokatori prije pregleda .
Pozicija pacijenta: pacijent je u položaju supinacije sa podignutim rukama iznad glave sa
prikopčanim EKG elektrodama i plasiranom braunilom od 18 ili 20 G (Gauge). U toku
snimanja pacijentu se objasni sam tok pretrage a najvažnije je da ne diše u toku pretrage. Metoda
počinje topogramom na kojem se odredi polje snimanja a zatim se radi test bolus. Kontrastno
sredstvo se aplicira putem automatske šprice, i to se daje prema formuli (ml /kg pacijenta). Polje
snimanja: od račvanja traheje do baze srca, a dužina snimanja je od 8 do 12 sekundi. Doza
zračenja kod novijih aparata je sve manja i manja a optimalno je od 3 do 12 mSv.
Po završetku snimanja vrši se naknadna evaluacija snimljenih podataka, odnosno 2D i 3D
rekonstrukcije radi boljeg uvida u anatomiju i patološke promjene koronarnih arterija
(Circulation - sistola i dijastola), MPR, MIP, Curved MPR, VRT).
Ovom pretragom može se odrediti anatomski položaj arterija, prisustvo kalcifikata, lokalizacija i
stepen stenoze (nesignifikantna, granično signifikantna, signifikantna), evaluacija prohodnosti
stenta (prohodan, stenoziran, okludiran), evaluacija prohodnosti graftova (prohodan, stenoziran,
okludiran).
39
MSCT koronarografija je odlična neinvazivna tehnika za ranu detekciju koronarne bolesti.
Omogućava isključivanje koronarne bolesti kod pacijenata sa srednje izraženim rizikom.
Omogućava pouzdanu evaluaciju prohodnosti plasiranih stentova i graftova.
MSCT kalcijum score - Ca scoring

Nema posebne medikamentozne pripreme za ovu proceduru. Pacijent se postavlja u supinacioni
položaj, sa podignutim rukama iznad glave i sa plasiranim EKG elektrodama.
Centriranje je isto kao i za CT koronarografiju. Radi se prvo topogram a polje snimanja je od
račvanja traheje do baze srca. Samo snimanje traje oko 10 sekundi. Potom se podaci sa radne
jedinice prebacuju na kompjutersku jedinicu za evaluaciju, gdje radiolog analizira dobivene
podatke putem odgovarajućeg kompjuterskog programa za izračunavanje količine kalcijuma u
koronarnim arterijama. Kao konačan rezultat dobije se vrijednost Ca score na osnovu koga se
procjenjuje rizik nastanka eventualne koronarne bolesti. AGATSTON SCORE (AS) predstavlja
količinu detektovanog kalcijuma u svakoj koronarnoj arteriji. Ukoliko je AS visok, preko 2000
HU dobijaju se artefakti koji onemogućuju preciznu dijagnozu.
Ova metoda je korisna za identifikaciju i kvantifikaciju kalcifikovanih plakova. Radi se bez
aplikacije kontrastnog sredstva i sa slojevima debljine 3 mm. Standardno se primjenjuje prag 120
HU.
Doza zračenja kod modernih CT aparata nebi trebala biti iznad 6 mSv (normalna od 1.5 do 6
mSv zavisno od konstitucije pacijenta).
Ca score se može raditi kao posebna procedura i u kombinaciji sa CT koronarografijom.
MR srca i medijastinuma
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „body matrix“. Obavezno se postavljaju EKG elektrode.
Thicknes: 4-6 mm
Sekvence: T2 haste tra , T2 haste cor i Tf2d ejection fraction(funkcionalne sekvence u
odgovarajućim ravnima za prikaz patologije)
Po potrebi se nakon nativne serije radi kontrastna serija
Magnetna rezonanca - MR koronarografija

Pregled se izvodi pomoću zavojnice „body matrix“. Obavezno se postavljaju EKG elektrode.
Pozicija pacijenta za MR koronarografiju
MR srca
40
Thicknes: 4-6 mm
Sekvence: T2 haste tra i
T2 haste cor
Kao i sekvenca za MR koronarografiju trufi3D nav whole heart a po zavrsetku snimanja vrsi se
analiza srca na posebnom programu za rekonstrukciju srca - Argus.
Nakon nativne serije radi se kontrastna serija sa t1 sekvencama u tri ravni .
DSA srca i koronarnih arterija

Aparatura: danas se koristi aparat za digitalnu suptrakcionu angiografiju.
Angiografija se izvodi po Seldingerovoj metodi, uz aplikaciju jodnog kontrastnog sredstva putem
automatske šprice, kroz kateter plasiran u području torakalne aorte, srca, te izlaska koronarnih
arterija, tj područja koje se želi prikazati.
Centriranje: centralna zraka pada pod uglom od 90º, cilja se područje VI torakalnog kralješka,
brada lako odignuta.
Kontrastno sredsvo se aplicira putem automatske šprice kroz kateter koji se plasira
Seldingerovom tehnikom u arteriju femoralis, ili kubitalis, za prikaz lijevog srca i aorte, a za
prikaz desnog srca i vene kave inferior u venu femoralis, pa do u desno srce. Ukoliko se snimaju
koronarne arterije selektivni kateter plasiran po Seldingerovoj metodi postavi se u područje ušća
jedne od koronarnih arterija. Nakon čega se putem automatske šprice aplicira hidrosolubilno
jodno kontrastno sredstvo, pri čemu se vrši snimanje. Obavezno voditi računa o imobilizaciji
pacijenta i zaštiti pacijenta.
CT angiografija aorte i ilijačnih arterija

podignute iznad glave i ispružene, zbog aplikacije kontrastnog sredstva.
Centriranje: centralna zraka ulazi u području procesus ksifoideusa
Topogram: AP ,1024 mm
Program: Angio routine, angi fast ili Vascular Body Angio
Thicknes: 1- 3 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3 mm, coll 2x2,5mm)
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: Polje mora obuhvatiti dio iznad dijafragme do skočnih zglobova, ako
se traže i ekstremiteti u istom aktu pregleda, u suprotnom se polje ograniči samo na područje
patologije ili do ispod simfize .
Smjer snimanja: kraniokaudalan.
Pacijent se postavlja u supinacioni položaj, glava ulazi u gentrij sa rukama iznad glave.
Angiografija je kontrastna metoda prikaza krvnih sudova i stoga je potrebna automatska šprica sa
većom količinom kontrastnog sredstva (100 – 150 ml). Nakon učinjenog topograma određuje se
početni sken za test bolus. Namjena test bolusa je ta da bi se odredila brzina protoka kontrastnog
sredstva i da se odredi odložno vrijeme. Odložno vrijeme je potrebno da bi se mogao ispratiti
bolus kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi. Zaštita je obavezna, a provodi se postavljanjem
41
olovne kecelje oko pacijenta, pazeći da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi računa o
imobilizaciji pacijenta.
MR angiografija aorte i ilijačnih arterija

Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, nogama prvo ulazi u gentrij.
Pregled se izvodi pomoću zavojnica PA matrix i „body matrix“, tako da je prekriveno polje
iznad dijafragme do stopala. Uz pomoć laserskog snopa centrira se na sredinu potkoljenica.
Topogrami : tra, cor i sag

Thicknes:0,8-1mm
Sekvence: T1 fl 3d cor pre za potkoljenice, natkoljenice i abdomen, Care bolus, T1 fl 3d cor post
za abdomen, natkoljenice i potkoljenice. Za seriju na abdomenu pacijent mora zadržati disanje.
Kontrastna serija se radi obrnutim redoslijedom u odnosu na nativnu seriju.
DSA aorte i ilijačnih arterija

Aparatura: danas se koristi aparat za Digitalnu suptrakcionu angiografiju.
šprice.
Centriranje: centralna zraka pada pod uglom od 90º, cilja se područje L1 kralješka.
DSA aorte i ilijačnih arterija

Kontrastno sredsvo se aplicira putem automatske šprice kroz kateter koji se plasira
Seldingerovom tehnikom u arteriju femoralis, pa se dalje uvodi u abdominalnu aortu do visine
L2 kralješka. Kontrastno sredstvo se aplicira automatskom špricom, koja regulira temperaturu
kontrastnog sredstva, pritisak 900 PSI, protok 20-30ml/s. Ukoliko se snimaju visceralne arterije,
selektivnim katetrom se ulazi u odgovarajuću arteriju. Kateter se postavi što je selektivnije
moguće. Nakon čega se putem automatske šprice aplicira hidrosolubilno jodno kontrastno
sredstvo, pri čemu se vrši snimanje. Obavezno voditi računa o imobilizaciji pacijenta i zaštiti
pacijenta i osoblja.
Mamografija
42
drugih metalnih predmeta. Nisu potrebne nikakve posebne medikamentozne pripreme.
Mamografija se obavlja u razdoblju kada su grudi najmanje osjetljive, odmah nakon završetka
menstruacije i kod žena iznad 40 godina.
Pozicija pacijentice: pacijentica je u uspravnom položaju.
Aparatura: koristi se mamograf ili kserograf.
Kod mamografije vrlo je važno pravilno namještanje dojki kod snimanja. Pri tome se obavezno
koriste dva položaja: kraniokaudalni i kosi (ili profilni). Promjer kasete je 18x24 ili 24x30 ovisno
od veličine dojke. Dojka se smjesti između dvije ploče koje je stisnu, ponekad i do boli, no taj
postupak je potreban kako bi se izjednačila gustoća tkiva i uočile eventualne i najmanje
nepravilnosti. Veoma je bitno prikazati cijelu dojku, jer se tumori mogu nalaziti blizu stijenke
grudnog koša i ostati neotkriveni. Centralna zraka pada okomito na sredinu filma (slika 1., slika
2. i slika .3). Metoda je jednostavna, daje dobre rezultate, a zbog vrlo male količine zračenja
(niske doze X zraka), potpuno je bezopasna.
Mamografija se koristi i za screening, tj. preventivne preglede i za dijagnostiku.
Galaktografija
Pregled se izvodi kao i sama mamografija. Galaktografija se radi samo kod secernirajuće dojke.
Kroz otvor na areoli mamile u mlječni kanal se aplicira par kubika nefrotropnog kontrastnog
sredstva, pomoću atraumatske igle. Snimanje je kao kod mamografije.
Galaktografija i metoda kseroradiografije sa galaktografijom
CT dojki
upozoriti pacijenta ili pacijenticu da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno
zadržati disanje prilikom snimanja.
braunilom je ispružena .
Pozicija za CT dojki
CT dojki
Topogram: AP
Program: Thorax routine,
Thicknes: 3-5 mm
Increment: 1-3 mm
Smjer snimanja: kaudokranijalan. Ako se radi o patologiji aplicira se kontrastno sredstvo i
ponovi kompletna serija ili se fokusira samo na patologiju da bi se izbjeglo nepotrebno zračenje.
snimanja ne pokrije. Obavezno voditi računa o imobilizaciji pacijentice.
43
Magnetna rezonanca - MR dojki
Pacijent potpiše i da informacioni pristanak za pregled i potvrdi da nema metalnih stranih tijela u
organizmu, kao ni pomagala kao pace maker ili kohlearni aparat, odnosno neke druge proteze
feromagnetnog karaktera.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u pronaciji, glavom prvo ulazi u gentrij.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ breast matrix“.
Thicknes: 1-3 mm
Sekvence: T2 tra , T2 tirm tra
T1 fl2d tra i sag , difuzijske sekvence
Obavezno se rade dinamičke sekvence t1 fl3d tra dyna sa kontrastnim sredstvom i odložna post
kontrastna serija sa sekvencom T1 fl3d tra delayed.
Rendgenografija jednjaka
Za pregled jednjaka pacijent ne mora biti na tašte, a medikamentozna priprema obično nije
potrebna. Važno je upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno
zadržati disanje prilikom eksponiranja filma.
Pozicija pacijenta: pregled počinje u uspravnom položaju pacijenta, a kasnije se može nastaviti i
patologija bolje prikazala.
Pribor: film i kaseta formata 18x24, 24x30 ili 35x35. snima se pomoću rešetke.
BaSO4 (50 ccm), rijeđe se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva, kod rizičnih
pacijenata, kada postoji opasnost od aspiracije kontrastnog sredstva, kao i u slučaju sumnje na
perforaciju želuca ili crijeva . Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u
odgovarajućim pozicijama.
Kompjuterska tomografija jednjaka

Danas koristeći višeslojni CT (MSCT) sa mogučnošću 3D rekonstrukcije CT slike, povećane su
dijagnostičke mogučnosti CT-a. CT se koristi u dijagnostici patologije jednjaka, posebno u
stagingu malignih tumora.
44
spuštene i ispružene pored tijela ili mogu biti i iznad glave.
Centriranje: Centralna zraka ulazi u području juguluma.
Topogram: AP
Program: Thorax routine, Pulmonary ECG
Thicknes: 3-5 mm
Increment: 1-3 mm
MR jednjaka
prilikom snimanja.
Pregled se izvodi pomoću zavojnica“ head matrix, neck matrix i body matrix.“
Pozicija pacijenta za MR jednjakaTopogram: sagitalni, koronalni i transverzalni
Thicknes: 3-4 mm
Sekvence: T2 tra,sag,
T1 tra i sag,
T2 tirm tra i sag.
Rendgenografija želuca i dvanaesterca

Priprema je fizička i psihička.
Pacijent najmanje 6 sati prije pregleda ne smije uzimati hranu, tj mora biti na tašte.
Pozicija pacijenta: pregled počinje u uspravnom položaju pacijenta, a kasnije se može nastaviti i
patologija bolje prikazala.
Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, snima se pomoću rešetke.
BaSO4 (150-200 ccm), rijeđe se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva, kod rizičnih
perforaciju želudca ili crijeva. Osim pozitivnog kontrastnog sredstva potrebna je primjena
45
„šumećeg praška“ da bi se pregled izveo u tzv „ dvostrukom kontrastu“. ( u koliko nemamo
orginalna pakovanja šumećeg praška može se koristiti soda bikarbona i limunska ili vinska
kiselina u omjeru 2:1). Također se pregled može poboljšati primjenom farmakodinamika (
Glukagon, Buskopan).
Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajućim pozicijama.
RT-GD ležeći i stojeći
Pregled dvanaesterca obično se nastavlja na pregled želudca.
Tehnika hipotone duodenografije sa sondom se danas rijeđe koristi, a Martellova metoda „bez
sonde“ sa i.v. aplikacijom Buskopana i šumećeg praška se povremeno koristi. Parametri
snimanja su isti kao i za sam želudac.
Kompjuterska tomografija želudca i dvanaesterca

Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta .
Pola sata prije pregleda pacijent treba da popije 600 – 1000 ccm razblaženog kontrastnog
sredstva ( 30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam početak pregleda pacijent treba da popije
još jednu čašu kontrastnog sredstva kako bi želudac bio adekvatno ispunjen uzetim kontrastnim
sredstvom. Pojedini autori predlažu da se koristi čista voda za dobru distenziju želudca. Tako da
pola sata prije pregleda pacijent pije 1 l vode, a pred sam pregled popije još 600 ml vode koja će
distendirati zid želudca i omogućiti analizu debljine želučanog zida na CT-u. Često se za bolju
analizu sluznice želuca kontrastno sredstvo aplicira i i.v. putem automatskom špricom.Uz to se
apliciraju i sredstva za hipotonizaciju.
Centriranje: Centralna zraka ulazi u području procesus ksifoideusa.
Topogram: AP
Program: Abdomen routine
Thicknes: 5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x5mm) Increment: 2-5 mm
Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do kriste crijevnih kostiju. Smjer snimanja:
kraniokaudalan.
U toku snimanja uključiti komandu za prekid disanja u toku snimanja, da bi se smanjili artefakti
koji su uzrokovani respiratornim pokretima.
Može se raditi i kontrastna serija sa intravenskom aplikacijom kontrastnog sredstva
automatskom špicom.
Magnetna rezonanca želuca i dvanaesterca

Pregled se izvodi pomoću zavojnice“ body matrix“.
Uz pomoću laserskog snopa centrira se na sredinu zavojnice.
46
Za sada se ova tehnika kao zasebna ne koristi, no sam želudac te eventaulna patologija želudca i
dvanaesterca može se analizirati u okviru gornjeg abdomena.
Vrši se snimanje sa sljedećim sekvencama:
T2 mbh pat2, T1fl2d tra mbh pat2
T2 haste tra bh pat2, T2 haste cor thin slab bh
T1 vibe fs tra bh
U koliko postoji indikacija za aplikaciju kontrastnog sredstva tada se aplicira paramagnetno

kontrastno sredstvo i.v. 10 mg i ponove se sekvence u T1 vremenu i to:
- T1 fl2d tra bmh
- T1 fs tra bh
Pasaža tankih crijeva

Kontrastna radiološka tehnika snimanja tankog crijeva predstavlja još uvijek važnu dijagnostičku
metodu, jer daje uvid kako u morfologiju tako i funkcionalni status tankih crijeva ( jejunum i
ileum).
Priperma pacijenta je fizička i psihička.
Pacijent najmanje 12 sati prije pregleda ne smije uzimati hranu, tj mora biti na tašte, a bilo bi
uptno da dan ranije uzme sredstvo za čišćenje, tako da se odstrani crijevni sadržaj.
Pozicija pacijenta: pregled počinje u uspravnom položaju pacijenta, a kasnije se nastavlja u
ležećem položaju, uz korištenje optimalnih pozicija da bi se prikazao svaki dio kako jejunuma,
tako i ileuma. Posebno obratiti pažnju na područje terminalnog ileuma. Prema tome koriste se
optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje prikazala.

Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, i 35x35 ili 35x43, snima se pomoću rešetke.
BaSO4 (200-300 ccm), rijeđe se koriste hidrosolubilna jodna kontrastna sredstva, kod rizičnih
perforaciju želuca ili crijeva. Osim pozitivnog kontrastnog sredstva moguće je koristiti „šumeći
prašak“ da bi se pregled izveo u tzv „dvostrukom kontrastu“. (u koliko nemamo orginalna
pakovanja šumećeg praška može se koristiti soda bikarbona i limunska ili vinska kiselina u
omjeru 2 :1). Također se pregled može poboljšati primjenom farmakodinamika
( Glukagon, Buskopan), ako želimo ubrzanu pasažu ordinira se 20 ml Reglana i.v. ili i.m.
Postoje i druga sredstva kojim se može ubrzati pasaža kontrastnog sredstva kroz tanka crijeva (
hipertonična glukoza, ledeni rastvori itd.)
Posebna tehnika pregleda tankih crijeva je sa duodenalnom sondom enterokliza. Pregled vodi
radiolog, a dužnost tehnologa tj radiološkog inžinjera u dobivanju kvalitetnih rendgenograma.
Radiolog tokom dijaskopije centrira i pravi ciljane snimke u odgovarajućim pozicijama
Posebna tehnika pregleda terminalnog ileuma uz retrogradnu aplikaciju kontrastnog sredstva je
ileocekografija. Barijev sulfat – se aplicira per os i kad je kontrastni stubac stigao do
cekoascendensa, aplicira se zrak, kao negativno kontrastno sredstvo per rektum, a i.v. se aplicira
Buskopan, za hipotonizaciju crijeva.
Uvjeti snimanja: 80-85 kV i 0,64 mAs.
47
Kompjuterska tomografija tankog crijeva

sredstva ( 30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam početak pregleda pacijent treba da
popije još jednu čašu kontrastnog sredstva kako bi želudac bio adekvatno ispunjen.
Topogram: AP
Thicknes: 5 mm
Increment: 2-5 mm
Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do terminalne linije male zdjelice.
U toku snimanja; uključiti komandu za prekid disanja, da bi se smanjili artefakti koji su
uzrokovani respiratornim pokretima (slika 25. i 26).
automatskom špicom, tako da se nakon nativne ponove učinjeni slojevi ili se snima samo
odabrano područje.
MR enterokliza tankog crijeva

Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta , posebna medikamentozna priprema nije
potrebna osim da pacijent 12 sati prije pregleda ne jede. Prije pregleda pacijent popije 2 l vode,
i.v. se ordinira Buskopan da se eliminiraju peristaltički pokreti, kao i i.v. paramagnetno
kontrastno sredstvo.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju.
Postavljaju se zavojnice „ Body matrix“ oko abdomena i zdjelice. Uz pomoć laserskog snopa
centrira se sredina zavojnice.
U ruku pacijenta se postavi pumpica, kojom pacijent signalizira u koliko se javi bilo kakav
problem u toku snimanja.
Lokalajzer se napravi u sve tri ravni ( aksijalno, sagitalno i koronalno).
Sekvence sa kojim se nastavlja snimanje:
- T2 haste fs cor, T2 haste fs tra
- T2 trufi tra,sag i cor, T1 vibe fs cor bh
- eventualno T1 opp tra
- T1 tra fs
Nakon nativne serije radi se obavezno kontrastna serija sa T1 vibe fs cor.
Irigografija
48
Igigografija je kontrastna tehnika snimanja debelog crijeva.
Za ovaj pregled je neophodna i medikamentozna priprema, tj pacijent mora 12 sati prije
pregleda uzeti sredstvo za čišćenje – laksatv (Dulkolaks, ili neki drugi preparat).
Mogu se ordinirati i duboke klizme za ležeće pacijente, 2 l u jutro prije pregleda. Uz to je
potrebno 48 sati biti na dijetalnoj ishrani bez mahunarki, a 24 sata prije pregleda na laganoj
ishrani kao supa, mlijeko, kahva itd.
Priprema uključuje i raspremanje pacijenta – po mogućnosti da se obuče samo u kirurški mantil.
Pozicija pacijenta: pregled počinje u ležećem položaju pacijenta, gdje se nakon uvida u
abdomen , pacijenta postavi na lijevi dekubitus i počinje sa aplikacijom kontrastnog sredstva,
pod kontrolom dijaskopije, a kasnije se nastavlja u ležećem položaju na leđima, uz korištenje
optimalnih pozicija da bi se prikazao svaki dio debelog crijeva kolona. Nakon nativne inspekcije
kolona, aplicira se kontrastno sredstvo, Barijev sulfat razblažen u omjeru 1:1 sa mlakom vodom,
pomoću „Pneumokolona“.
Posebno obratiti pažnju na područje cekuma, apendiksa i terminalnog ileuma. Prema tome
koriste se optimalne projekcije AP, LL i kose po potrebi da bi se eventualna patologija bolje
prikazala.
Aparatura: snimanje se vrši na univerzalnom rendgenskom aparatu koji ima mogućnost
Pribor: film i kaseta formata 18x24 ili 24x30, i 35x35 ili 35x43, snima se pomoću rešetke.
Centriranje i snimanje vrši radiolog u optimalnim pozicijama (slika 30. i slika 31).
Postoji više tehnika izvođenja irigografije:

1. u jednostrukom kontrastu ( samo sa Barijevim sulfatom ),
2. u dvostrukom kontrastu: da se prvo ispuni cio kolon i nakon učinjenih snimaka, pacijent se
šalje na pražnjenje, potom se snima sluznica kolona, a zatim aplicira zrak. To je irigografija u
dvostrukom kontrastu po Fischeru.
3. Može se izvoditi i na slijedeći način: kolon se puni do lijenalne fleksure s Barijevim sulfatom,
a potom se aplicira zrak i odmah nastavlja u tehniku dvostrukog kontrasta.
CT kolonografija
Osim toga značajno je izvršiti i medikamentoznu pripremu tj ordinirati laksativna sredstva i
isprazniti kolon, a pacijent ne smije 12 sati prije pregleda da uzima hranu, te dolazi na tašte.
Smije piti vode do 1 l.
prilikom snimanja.
ispružene iznad glave i savijene u laktovima.
Pozicija pacijenta
Centriranje: procesus ksifoideus
49
Topogram: AP
Program: CT colonography
Thicknes: 1-3 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3 mm, coll 2x2,5 mm)
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: mora obuhvatiti dio iznad dijafragme do ispod simfize
Smjer snimanja: Kraniokaudalni.
MSCT kolonoskopija
Novija metoda pregleda kolona, koja je relativno ugodna za pacijenta.
Pacijentu se ubrizgava zrak u debelo crijevo pomoću Pneumokolona putem rektuma. Zrak se
daje do granice izdržljivosti. Potrebno je pacijenta obavijestiti da zadrži zrak u kolonu, a
pregled se izvodi u supinacionom položaj, a zatim slijedeća serija se ponovi u pronacionom
položaju.
Nakon dobivenih aksijalnih snimaka radi se 3D rekonstrukcija sa virtuelnom endoskopijom gdje
se vrši detaljna analiza svakog dijela crijeva (slika 33 i 34. i 35.).
Kompjuterska tomografija rektuma

Osim toga značajno je izvršiti i medikamentoznu pripremu tj uzeti laksativna sredstva i isprazniti
kolon, a pacijent ne smije 12 sati prije pregleda da uzima hranu, te dolazi na tašte. Smije piti
vode do 1 l.
prilikom snimanja.
Fizička priprema podrazumijeva skidanje svih nepotrebnih odjevnih predmeta, odječe, nakita i
ispružene iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom aplikacije kontrastnog sredstva, ruka sa
braunilom mora biti ispružena.
Centriranje: vrh kriste ilijačne kosti ili umbilikus.
Topogram: AP. Program: pelvis rutine
Thicknes: 3 - 5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (5 mm, coll 2x2,5 mm)
Increment: 2-5 mm
Planiranje polja pregleda: Od vrha ilijačnih kostiju do ispod simfize.
Smjer snimanja: Kraniokaudalni. Pacijentu se ubrizgava kontrastno sredstvo u rektum pomoću
Pneumokolona.
Može se ordinirati i kontrastno sredstvo i.v. putem, tada se prethodna serija ponovi.
Magnetna rezonanca kolona

Kod aparata sa određenim mogućnostima može se raditi MRI kolonografija.
50
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta. Fizička priprema, pacijent 12 sati prije pregleda
ne jede i uzme sredstvo za čišćenje. Prije pregleda pacijentu se ordinira Buskopan i.m. i napuni
debelo crijevo mlakom vodom. Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju.
Postavljaju se zavojnice „ Body matrix“ oko abdomena i zdjelice. Uz pomoć laserskog snopa
centrira se sredina zavojnice.
U ruku pacijenta se postavi pumpica, kojom pacijent signalizira u koliko se javi bilo kakav
problem u toku snimanja.
Sekvence u kojim se nastavlja snimanje:
- T2 haste fs cor
- T2 haste fs tra
- T2 trufi tra i cor
- T1 vibe fs cor bh, T1 fl2d tra mbh
Nakon završenih nativnih sekvenci radi se kontrastna serija sa T1 vibe fs cor bh i T1 fl2d tra
mbh.
T1 vibe fs cor nakon aplikacije kontrastnog sredstva
Magnetna rezonanca rektuma

Osim toga značajno je izvršiti i medikamentoznu pripremu 24 sata prije pregleda, tj uzeti
laksativna sredstva i isprazniti kolon, a pacijent ne smije 12 sati prije pregleda da uzima hranu, te
dolazi na tašte. Smije piti vode do 1 l.
upozoriti pacijenta da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno pravilno disanje.
Prije početka pregleda pacijent se postavi na stol za snimanje na lijevi dekubitus i per rektum se
puni gelom za ultrazvučne preglede. Zatim se postavlja u supinacioni položaj.
ispružene pored tijela. U ruku dobije pumpicu da može signalizirati eventualne probleme u
koliko se jave. Za pregled se koristi zavojnica „Body matrix“, koja se postavlja preko zdjelice.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se sredina zavojnice .
Pozicija pacijenta
Uradi se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna).
Potom slijedi snimanje u sljedećim sekvencama:
T2 rst sag, tra i cor, T1 tse tra,
T2 rst tra fs, T1 vibe fs tra bh
Po potrebi nakon nativne serije može se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim
sredstvom.
Digitalne tehnike snimanja visceralnih krvnih žila
51
U dijagnostici abdominalne aorte i visceralnih grana prvenstveno: arterije celijake, arterije
mezenterike superior i arterije mezenterike inferior, koristi se kao zlatni standard selektivna ili
subselektivna tehnika DSA po Seldingeru
Kompjuterska tomografija angiografija abdominalne aorte i visceralnih

grana – CTA
Pacijent se pripremi psihički i fizički.
Pozicija pacijenta: Pacijent leži u supinacionom položaju, glavom ulazi u gentrij, a ruke su
ispružene, zbog apliciranja kontrastnog sredstva automatskom špricom.
Centriranje: Procesuus ksifioideus.
Položaj pacijenta: Leži na leđima s rukama ispruženim iznad glave, a glavom ulazi u gentrij.
Pozicija pacijenta za CTA
Topogram: AP – 1024 mm.
Program: Angio rutine ili Angio fast
Thicknes: 1-3 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (2-3 mm, coll 2x2,5mm)
Increment: 0,5-1 mm
Planiranje polja pregleda: polje mora obuhvatiti dio iznad dijafragme do simfize.
Smjer: Kraniokaudalni.
Angiografija je kontrastna tehnika snimanja krvnih sudova za koju kontrastno sredstvo
apliciramo putem automatske šprice. Koristi se 150 ml jodnog kontrastnog sredstva.
Nakon učinjenog topograma, određuje se početni sken za test bolus. Namjena test bolusa je ta da
bi se odredila brzina protoka kontrastnog sredstva, što nam služi da odredimo odložno vrijeme, a
to nam omogućuje praćenje bolusa kontrastnog sredstva u arterijskoj fazi.
Magnetna rezonanca -MRA

Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta , posebna medikamentozna priprema nije
potrebna. Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju.
Postavljaju se zavojnice „ Body matrix“ preko abdomena i zdjelice. Uz pomoć laserskog snopa
centrira se sredina zavojnice. U ruku pacijenta se postavi pumpica, kojom pacijent signalizira u
koliko se javi bilo kakav problem u toku snimanja. U ruku je plasirana braunila i ekstenzija, a
sve je povezano sa automatskom špricom.
Sekvence u kojim se nastavlja snimanje:
Thicknes:0,8-1mm
Sekvence: T1 fl 3d cor prije kontrastne serije
Care bolusT1 fl 3d cor poslije aplikacije kontrastnog sredstva.
Nativna tehnika snimanja jetre

Nativni rendgenogram se izvodi u cilju dijagnostike sjena intenziteta kalcijuma, kao i
eventualnog prisustva slobodnog gasa.
52
prilikom snimanja.
drugih metalnih predmeta, sa područja snimanja.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju ili stoji.
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama po potrebi (slika 7.50) pod
kontrolom dijaskopije.
Pribor – koristi se film 24x30, ili druge dimenzije ovisno o aparaturi, kao i veličini pacijenta.
Snima se pomoću rešetke.
Uslovi snimanja: 60kV uz jontomat.
Zaštita je obavezna, pazeći da se polje snimanja ne pokrije. Obavezno voditi računa o
Kompjuterizirana tomografija - CT jetre

Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke su
podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka u
kojoj je braunila je ispružena.
Centriranje: procesus ksifoidesu
Topogram: AP
Program: abdomen rutine
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (8 mm, coll 2x5 mm, 5 mm,coll 2x2,5mm)
Increment: 2-5 mm
Planiranje polja pregleda: iznad dijafragme do ilijačnih kostiju
Smjer snimanja: kraniokaudalno
Trideset minuta prije pregleda pacijent treba da popije 1-1,5 l razblaženog kontrastnog sredstva
(25-30ml / 1litar vode. Prije nego što legne na stol za snimanje pacijent treba da popije još jednu
čašu kontrastnog sredstva pred sam početak snimanja da bi se ispunio želudac.
Pacijent se postavi u supinacioni položaj, sa rukama postavljenim iznad glave. U toku snimanja
mora se uključiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti usljed disanja.
Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija i prave se najčešće dvije faze: aterijska
( 25 sec i venska 60 sec), a po potrebi i odložna najćešće nakon 5 minuta od aplikacije
kontrastnog sredstva.
MR jetre
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body coil“ koja se stavlja preko abdomena.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se sredina zavojnice.
Načini se lokalajzer u sve tri ravni (aksijalna, sagitalna i koronalna).
53
T2 tra mbh, T1fl2d tra mbht , T1 fl2d opp tra mbh, T2 haste tra i cor
Po potrebi nakon nativne serije može se uraditi i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim
sredstvom.
Areteriografije jetrene arterije - arterija hepatika

Metoda se izvodi po Seldingerovoj tehici, tako da se kateter plasira u arteriju celijaku te iz iste
ulazi selektivno u arteriju hepatiku propriju.
Priprema pacijenta je ista kao za sve druge angiografije po Seldingeru.
Nativna snimka bilijarnog sistema

Priprema je psihička i fizička.
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi LL i kosim pozicijama, pod kontrolom
dijaskopije.
Peroralna holegrafija, intravenozna-infuziona holegrafija

Kod peroralne holegrafije pacijent mora da uzme kontrastno sredstvo (tablete Holevida) 12 sati
prije pregleda, ako se radi o sporolučećem kontrastnom sredstvu. Kod brzolučećeg kontrastnog
sredstva pacijent uzima kontrast ( kapsule Biloptina ) 4 sata prije pregleda. Dolazi na tašte na
pregled i ponese dva kuhana jaja ( kao podražajnu obrok) ili maslac, odnosno čokoladu.
Ako se radi i.v. holegrafija ili infuziona pacijent dolazi na tašte. Mora imati laboratoriskih nalaza
– bilirubin u serumu, eventualno vrijednosti transaminaza. Za pregled se koristi hepatotropno
jodno kontrastno sredstvo u dozi 1 ml/1kg.

Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kosim pozicijama, pod kontrolom
dijaskopije.
54
Kod peroralne holegrafije nakon prve snimke pacijent uzima holagog i poslije 30 minuta učini se
snimka nakon holagoga, gdje se vidi kontrahirana žučna vrećica. Ako se izvodi intravenoza ili
infuziona holegrafija tada se nakon prve snimke gdje se trebaju prikazati žučni vodovi, snimanje
nastavlja svakih 20-30 minuta, sve dok se žučna vrećica nije dobro prikazala . Potom se može
ordinirati holagog.
Intraoperativna i post operativna holangiografija se radi kroz T dren – aplicira se 10 - 20 ccm
nefrotropnog kontrastnog sredstva punkcijom u T dren, koji se prethodno klemuje, potom se
prave ciljane snimke žučnih vodova .
Kompjuterizirana tomografija žučne vrećice i žučnih vodova

sredstva (30 ml kontrastnog sredstva na 1 l ). Pred sam početak pregleda pacijent treba da
U koliko se želi dati hepatotropno kontrastno sredstvo onda se isto daje pola sata prije početka
pregleda. Kod pacijenata kad se treba isključiti kamen u distalnom holedohusu ne ordinira se
prije pregleda kontrastno sredstvo per os tj pregled se radi bez kontrastnog sredstva.
Centriranje: centralna zraka ulazi u području procesus ksifoideusa.
Topogram: AP
Collimation: Ovisi o vrsti ibroju detektora(8 mm, coll 2x5mm)
Increment: 2-5 mm
Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do terminalne linije male zdjelice.
Može se raditi i kontrastna serija sa intravenskom aplikacijom kontrastnog sredstva automatskom
špicom, tako da se nakon nativne ponove učinjeni slojevi ili se snima samo odabrano podrućje.
Magnetna holangiopankreatografija – MRCP

Pred sami pregled pacijent popije 2 ml paramagnetnog kontrastnog sredstva u čaši vode.
55
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja preko abdomena. Centriranje
se vrši na sredinu zavojnice.
T2 trufi localizer
T2 tse 3d rst cor trig
T1 fl2d tra mbht
T1 fl2d opp tra mbh
T2 haste tra bh
T2 haste cor
eventualno se koristi i vibe tra
i T2 spc cor - za MRCP
Iz dobijenih tomograma pravi se MIP (maksimum intenziti projekcija) za post procesing.
ERCP-endoskopska retrogradna holangiopankreatografija

Pacijent mora biti na tašte i medikamentozno pripremljen – sediran.
Pregled izvodi gastroenterohepatolog u timu sa radiologom, na univerzalnom rendgenskom
aparatu nakon plasiranja endoskopa do papile Vateri. U duktus holedohus aplicira se putem
katetera koji se kroz endoskop dovede do papile jodno kontrastno sredstvo 10 -15 ccm i učine
ciljane snimke. Najčešće se snima na termo papiru, ali moguće je koristiti i ostale načine
bilježenja dijagnostičke informacije.
PTC – perkutana transhepatalna holangiografija

Za PTC pacijent mora biti psihički i fizički pripremljen, uz odgovarajuću sedaciju, i adekvatnu
medicinsku dokumentaciju.
Pregled se vrši u sali za angiografije.
Pacijent je u ležećem – supinacionom položaju na rendgenskom stolu. Prije punkcije područe
oko VIII interkostalnog prostora se dezinficira i nakon lokalne subkutane anestezije Chiba iglom
se ulazi transhepatalnim putem u jedan od intrahepatalnih ogranaka desnog hepatikusa. Po
potrebi može se vršiti punkcija i lijevog intrahepalanog voda. Aplicira se kroz iglu cca 10 ccm
jodnog kopntrastnog sredstva, tj vodovi se pune kontrastom dok ne dobijemo zadovoljavajući
prikaz intra i ekstrahepatalnih žučnih vodova. Zatim se prave ciljane snimke.
PTC; Po potrebi pregled se može nastaviti sa perkutanom bilijarnom drenažom i ugradnjom
stenta.
Uvijek potrebno voditi računa o imobilizaciji i zaštiti pacijenta.
Uvijeti snimanja će biti ovisni o aparaturi , kao i o konstituciji pacijenta.
Nativna snimka slezene

56
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi LL i kosim pozicijama.
Splenoportografija
Kontrastna tehnika snimanja sliva vene lienalis i vene porte.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju.
Aparatura: snimanje se vrši na univerzalnim rendgenskim aparatima, danas na aparatu za DSA,
koji imaju mogućnost dijaskopije i ciljanih snimaka.
Pretraga spada u angiografske tehnike snimanja. Izvodi se perkutanom punkcijom, iglom od 18
G u područje donjeg pola slezene, a igla se usmjeri kranijalno prema hilusu slezene. Kroz iglu se
aplicira 50 ccm jodnog kontrastnog sredstva i snima područje od interesa.
Centriranje: Centrira se područje slezene, prilikom davanja kontrastnog sredstva, prave se
ciljane snimke u AP položaju, tako da se snima svake sekunde po 1 ekspozicija
Pribor – koristi se film 24x30 ili veći formati ovisno o aparaturi. Snima se pomoću rešetke.
Uslovi snimanja: prema konstituciji pacijenta.
CT slezene
sredstva (30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam početak pregleda pacijent treba da
Topogram: AP
57
Thicknes: 4-8 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora(8 mm, coll 2x5mm,5mm,coll2x2,5)
Increment: 2-5 mm
Planiranje polja pregleda: Iznad dijafragme do kriste crijevnih kostiju.
Topogram i CT slezene
automatskom špricom.
Magnetna rezonanca - MR slezene

Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja preko abdomena.
T2 trufi localizer
T2 tse tra mbh
T1 fl2d tra mbht
T1 fl2d opp tra mbh
T2 haste tra bh
T2 haste cor
eventualno vibe tra
Po potrebi nakon nativne serije može se uraditi i kontrastna serija sa paramagnetnim kontrastnim
sredstvom.
DSA – slezene
Princip rada je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte tj - tehnika
arteriografije po Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi a arteriju
celijaku, potom iz arterije celijake u arteriju lienalis.
Priprema pacijenta je ista kao i za sve druge metode snimanja krvnih sudova po Seldinger.
Pozicija pacijenta i DSA trunkus celijakus
Nativna rendgenska snimka gušterače

Nativni rendgenogram se izvodi u cilju dijagnostike sjena intenziteta kalcijuma, kao i
eventualnog prisustva slobodnog gasa.
58
prilikom snimanja.
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, LL i kosim pozicijama po potrebi pod kontrolom
dijaskopije.
Uslovi snimanja: 60kV uz jontomat.
CT gušterače
Centriranje: Procesus ksifoidesu.
Topogram: AP
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (3 mm, coll 2x1,5 mm, 5 mm,coll 2x2,5mm)
Increment: 2-5 mm
Smjer snimanja: kraniokaudalni.
Trideset minuta prije pregleda pacijent treba da popije 1-1,5 l razblaženog kontrastnog sredstva
(25-30ml / 1litar vode. Prije nego što legne na stol za snimanje treba da popije još jednu čašu
kontrastnog sredstva pred sam početak snimanja da bi se ispunio želudac.
Pacijent se postavi u supinacioni položaj, sa rukama postavljenim iznad glave. U toku snimanja
mora se uključiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed
disanja.
Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija.
MR gušterače
T2 trufi localizer
59
T2 tse tra mbh
T1- fl2d tra mbht
T1 fl2d opp tra mbh
T2 haste tra bh
T2 haste cor
eventualno vibe tra
sredstvom.
DSA Pankreatičnih arterija

Princip je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte. Tehnika arteriografije po
Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi a arteriju celijaku, potom iz
arterije celijake u arteriju hepatiku, zatim arteriju gastroduodenalis, koja daje grane za
vaskularizaciju pankreasa ( arterije pankreatikoduodenales superiores anteriores i posteriores, i
arterije pankreatikoduodenales inferiores anteriores i posteriores), u drugom aktu se snimaju
grane arterije mezenterike superior koja također daje grane za vaskularizaciuju gušterače.
Priprema pacijenta je ista kao za sve metode pregleda krvnih sudova po Seldingeru.
CT nadbubrega
kojoj je braunila je ispružena
Pozicija pacijenta
Centriranje: što tanji slojevi)
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (8 mm, coll 2x5 mm, 5 mm,coll 2x2,5mm)
Increment: 1-2 mm
Smjer snimanja: kraniokaudalni. Pacijent se postavi u supinacioni položaj, sa rukama
postavljenim iznad glave. U toku snimanja mora se uključiti automatska komanda za prekid
disanja da bi se izbjegli artefakti uslijed disanja.
Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija.
MR nadbubrega
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij.Pregled se
izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja preko abdomena.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se sredina zavojnice
T1 fl2d tra mbh,
T1 fl2d opp tra mbh,
T1 fl2d tra mbh fs,
T2 haste tra bh
T2 haste cor, eventualno i vibe tra
sredstvom.
60
Tehnike snimanja suprarenalnih arterija digitalnom subtrakcionom
angiografijom
Princip je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte. Tehnika arteriografije po
Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi u suprarenalne arterije.
Nativni rendgenogram
Nativna snimka se izvodi u cilju dijagnostike sjena intenziteta kalcijuma u području urotrakta,
kao i eventalno slobodnog gasa.
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta, kao i medikamentozna, u koliko će se nakon
nativne snimke raditi IVU.
Dan prije pregleda pacijent uzima laksativno sredstvo ( Dulkolaks, ricinusovo ulje i sl.)
Za ručak dan uoči pregleda treba izbjegavati mahunarke i hranu koja nadima. Navečer prije
pregleda samo lagana večera ( čaj). U jutro dolazi na tašte i obavezno donosi laboratorijske
nalaze – vrijednosti uree i kreatinina.
prilikom snimanja.
Intravenozna urografija - IVU
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta, kao i medikamentozna, ukoliko će se nakon
prilikom snimanja.
Pozicija pacijenta: pacijent leži u supinacionom položaju, na sredini stola za snimanje.
Aparatura: snimanje se vrši na rendgenskom aparatu za radiografiju.
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP.
Pribor – koristi se film 24x30, ili 30x40, 35x43. Snima se pomoću rešetke.
Uslovi snimanja: 75 kV uz jontomat.
Nakon učinjene nativne snimke, aplicira se i.v. nefrotropno kontrastno sredstvo u kubitalnu venu
(1ml/1kg).
Prva snimka ( 24x30) nakon aplikacije kontrastnog sredstva zove se minutni urogram – na njemu
se javlja nefrografski efekat ( parenhim bubrega-obojen kontrastnim sredstvo). Zatim slijedi
funkcionalna snimka (35x43) 5 minuta nakon davanja kontrastnog sredstva. Slijedeća snimka
(35x43) se učini nakon 15 minuta i predstavlja snimak koji ukazuje na ispunjen kanalni sistem
(ranije se za istu koristila kompresija, no to je danas uglavnom napušteno).
Ako želimo procijenti mobilnost bubrega može se učiniti snimak u stojećem položaju pacijenta.
Pacijenta zamoliti da ustane sa stola, i sačeka u čekaonici, da bi se što bolje ispunio mokraćna
bešika.
61
Pola sata nakon posljednjeg snimka uradi se još jedan snimak područja mokraćne bešike.
Infuziona urografija
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijenta, kao i medikamentozna, u koliko će se nakon
prilikom snimanja.
Aparatura: snimanje se vrši na rendgenskom aparatu za radiografiju.
Centriranje: centralna zraka ulazi u visini umbilikusa, prave se ciljane snimke u AP.
Za razliku od IVU kontrastno sredstvo se daje u vidu infuzije: 1,5-2 ml/kg kontrasta u fiziološkoj
otopini u omjeru 1:1.Snimanje počinje 15 min nakon početka davanja infuzije i dalje se nastavlja
kao IVU.
Retrogradna urografija po Chevasi-ju

Indikacije su opstrukcija uretera, afunkcija bubrega
Priprema kao za IVU .
Aparatura: snimanje se vrši na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju.
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije.
Kontrastno sredstvo se aplicira retrogradnim putem pomoću cistoskopa koji uvodi urolog. U
koliko se radi naslijepo bez mogućnosti dijaskopije tada se kontrast lagano aplicira do pojave
bola.
Dalje se snimanje vrši kao i kod IVU. Zaštita je obavezna, pazeći da se polje snimanja ne
pokrije. Obavezno voditi računa o imobilizaciji pacijenta.
CT- urotrakta
CT bubrega danas se često radi kao CTU- CT urografija.
62
Centriranje: procesus ksifoidesu.
Topogram: AP
Thicknes: 3-5
Increment: 1-2 mm
U toku snimanja mora se uključiti automatska komanda za prekid disanja da bi se izbjegli
artefakti uslijed disanja.
Nakon nativne serije po potrebi se radi i kontrastna serija, najčešće u dvije faze: aterijska ( 25 sec
i venska 60 sec), a kod CT-U i odložna najćešće nakon 5 minuta od aplikacije kontrastnog
sredstva, kao i kasna nakon 15 minuta.
Tehnike snimanja bubrega magnetnom rezonancom

MRI bubrega se dopunjava sa magnetnom urografijom – MRU.
T2 se localizer
T2 tse tra mbh
T1 se tra
T1 se sge
T1 se fs sge
T1 fl2d opp tra mbh
T2 haste tra bh
T2 haste cor
vibe tra
sredstvom.
MR urografija
Može se raditi kao nativna metoda kod ekstra proširenih uretera ili kao kontrastna metoda.
Priprema je ista kao i za sve metode pregleda magnetnom rezonancom.
63
Pregled se izvodi pomoću zavojnica „ Body matrix“ koje se stavljaju preko abdomena i male
zdjelice.
Pacijentu se ordinira Ringer otopina u dozi od 10ml/kg tjelesne težine, zatim se da diuretik
(Lasix 0,1 ml/kg) i poslije toga paramagnetno kontrastno sredstvo u propisanoj dozi proizvođača
po kg/TT.
Nakon aplikacije rade se dinamičke sekvence da se prati punjenje uretera i nakon toga sekvenca
za urografiju.
Lokalajzer: Sagitalni, koronalni i transverzalni
Sekvence: T1 vibe fs cor dynamic, T1 fl 3d cor. Nakon završenog snimanja rade se 3D
rekonstrukcije za prikaz uretera (MIP, SSD, VR),
Tehnika snimanja renalnih arterija digitalnom subtrakcionom angiografijom

- DSA
Princip je isti kao kod snimanja visceralnih grana abdominalne aorte. Tehnika je arteriografije po
Seldingeru. Iz abdominalne aorte selektivnim kateterom se ulazi u renalne arterije. Izvodi se
kako u dijagnostičke svrhe, tako i u cilju embolizacije određenih arterija kod tumora bubrega.
Priprema pacijenta je ista kao za sve metode prikaza krvnih sudova metodom po Seldingeru.
Cistografija – kontrastna tehnika mokraćne bešike

Descendentna cistografija
Descendentna cistografija predstavlja nastavak na IVU.
Priprema je kao za IVU .
Snima se 45 minuta od davanja kontrastnog sredstva i.v. u kubitalnu venu ( 1ml/kg tjelesne
težine). Snima se na formatu filma 24x30 ili većem po potrebi, a izvode se AP, LL i kose snimke
po potrebi. Nakon uvida u dobivene cistograme pacijent se pošalje da isprazni mokraćnu bešiku
– zatim se učini post mikcioni snimak.
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije, a centralna zraka ulazi u
sredini između umbilikusa i simfize u mediosagitalnoj liniji.
Pribor – koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomoću rešetke
Pribor – koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomoću rešetke
Ascendentna cistografija
Priprema kao za IVU .
Kontrastno sredstvo se aplicira putem sterilnog katetera koji se uvede preko uretre u mokraćnu
bešiku. Kontrastno sredstvo se razblaži u flaši fiziološkog rastvora u omjeru 1:1 (kontrast :
fiziološki rastvor). Potrebno je pripremiti sterilne rukavice, sterilnu gazu, asepsol-dezinficijens.
64
Pratiti pod dijaskopijom položaj katetera i aplicirati infuziju kontrasta do osjećaja punosti
mjehura.
Snima se na formatu filma 24x30 ili većem po potrebi, a izvode se AP, LL i kose snimke po
potrebi. Nakon uvida u dobivene cistograme pacijent se pošalje da isprazni mokraćnu bešiku –
zatim se učini post mikcioni snimak.
Pribor – koristi se film 24x30, ili 30x40. Snima se pomoću rešetke. Uslovi snimanja: 75 kV uz
jontomat.
Uretrocistografija
Priprema za uretrocistografiju je ista kao i za ascendentnu cistografiju.
Ova tehnika snimanja se uglavnom koristi za prikaz muške uretre.
Kontrastno sredstvo se aplicira putem sterilnog katetera koji se uvede preko uretre u mokraćnu
bešiku – koristi se tzv. Knutsonov katater ili kateter sa balonom na vršku. Potrebno je pripremiti
sterilne rukavice, sterilnu gazu, asepsol-dezinficijens. Pratiti pod dijaskopijom položaj katetera i
aplicirati kontrasta da se u cijelosti prikaže muška uretra.
Snima se na formatu filma 24x30 ili većem po potrebi, a izvode se AP, LL i kose snimke po
potrebi.
Centriranje: prave se ciljane snimke u AP, po potrebi i kose pozicije.
Pribor – koristi se film 24x30. Snima se pomoću rešetke.
CT mokraćne bešike
Centriranje: visina umbilikusa
Topogram: AP
Program: pelvis rutine
Thicknes: 3 - 5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti ibroju detektora (5 mm, coll 2x2,5mm)
Increment: 2-5 mm
Planiranje polja pregleda: od vrha ilijačnih kostiju do ispod simfize.
Prvo se radi nativna serija, a potom se pacijentu plasira kateter i isprazni mokraćna bešika, nakon
čega se mokraćni mjehur napuni kontrastnim sredstvom razblaženim u omjeru 1:1 sa fiziološkim
rastvorom. Kontrast se daje do granice izdržljivost.
Pozicija pacijenta
65
Kontrastno sredstvo se može dati i i.v. putem i sačekati 45 min da se bešika ispuni te ponoviti
prethodne nativne slojeve.
Tehnika snimanja mokraćne bešike magnetnom rezonancom

Za MR snimanje mokraćne bešike je važno da je bešika ispunjena urinom, tj distendirana.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja u područje male zdjelice.
T2 tse sag, T2 tse tra, T2 tse cor, T2 tse tra fs, T1 se tra
sredstvom.
Natvna tehnika snimanja prostate i seminalnih vezikula

Po potrebi može se ordinirati laksativna sredstva da bi se eliminisali gasovi i ostatci crijevnog
sadržaja. Na nativnoj snimci područja prostate mogu se vidjeti sjene intenziteta kalcijuma.
Snima se na formatu filma 24x30, a izvode se AP, LL i kose snimke po potrebi. Snima se
pomoću rešetke
Digitalne tehnike snimanja muške zdjelice - CT

Potrebnaje psihička i fizička priprema pacijenta.
Centriranje: visina umbilikusa ili visina krista crijevne kosti
Topogram: AP
Program: pelvis rutine
Thicknes: 3 - 5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora (8 mm, coll 2x2,5, 5 mm, coll 2x2,5mm)
Increment: 2-5 mm
Pacijent dolazi na pregled punog mokraćnog mjehura.
66
artefakti uslijed disanja. Prvo se radi nativna serija, a potom se pacijentu plasira kateter i isprazni
mokraćna bešika, nakon čega se mokraćni mjehur napuni kontrastnim sredstvom razblaženim u
omjeru 1:1 sa fiziološkim rastvorom. Kontrast se daje do granice izdržljivosti.
Kontrastno sredstvo se može dati i i.v. putem i sačekati 45 min da se bešika ispuni te ponoviti
prethodne nativne slojeve.
Tehnika snimanja prostate magnetnom rezonancom

Za MR snimanje mokraćne bešike je važno da je bešika ispunjena urinom, tj distendirana.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja u područje male zdjelice. Uz
pomoć laserskog snopa centrira se sredina zavojnice.
T2 tse sag, T2 tse tra, T2 tse cor, T2 tse tra fs, T1 se tra
Po potrebi nakon nativne serije može se snimiti i kontrastna serija sa paramagnetnim
kontrastnim sredstvom.
Magnetna spektroskopija prostate

Koristi se kao pomoćna tehnika snimanja za diferenciranje malignoma prostate.
Ovom metodom se ispituje metabolička aktivnost prostate i na osnovu odnosa metaboličkog
trijas holina, kreatinina i citrata doprinosi povećanju tačnosti dijagnoze.
Za evaluaciju limfonoda u maloj zdjelici kod sumnje na karcinom prostate vrši se evaluacija
limfonoda. Rade se ciljani T1w parakoronalni topogram ili opturatornih regija gdje se tankim
slojemo obuhvataju spoljašni, unutrašnji i opturatorni limfonodalni lanci. Limfonodi se
manifestiraju kao hipointenzne ovalne formacije. Evaluira se oblik, regularnost konture i odnos
transverzalnog i longitudinalnog dijametra, kao i stanje hilusa limfonoda.
Postoje nova kontrastna sredstva za RES, ali nisu još u široj upotrebi.
Metoda se radi u sklopu rutinskog pregleda prostate magnetnom rezonancom samo se koristi
sekvenca za spektroskopiju.
Nativna snimka ženske zdjelice

Po potrebi može se ordinirati laksativna sredstva da bi se eliminisali gasovi i ostatci crijevnog
sadržaja. Na nativnoj snimci područja uterusa i adneksa mogu se vidjeti sjene intenziteta
kalcijuma.
Snima se na formatu filma 24x30, a izvode se AP, LL i kose snimke po potrebi. Snima se
pomoću rešetke
67
imobilizaciji pacijentice.
HSG histerosalpingografija
Po potrebi se može ordinirati laksativna sredstva da bi se eliminisali gasovi i ostatci crijevnog
sadržaja. Na nativnoj snimci područja male zdjelice mogu se vidjeti sjene intenziteta kalcijuma.
Pozicija pacijentice : pacijentica leži u supinacionom položaju, na sredini stola za snimanje.
Aparatura: snimanje se vrši na univerzalnom rendgenskom aparatu za radiografiju i radioskopiju,
a pacijentica je u tzv ginekološkom položaju.
U timu sa ginekologom se pristupa otvaranju cerviksa uterusa i odgovarajući aparat se postavlja
u vaginu i cervikalni otvor te se kroz isti aplicira jodno kontrastno sredstvo u količini 10-20ccm.
Prave se ciljane snimke područja uterusa i tuba uterina.
Snima se na formatu filma 24x30, snima se pomoću rešetke
Digitalne tehnike snimanja ženske zdjelice

Kompjuterizirana tomografija uterusa
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijentice.
Psihička priprema podrazumijeva upoznavanje pacijentice o načinu i toku pretrage. Važno je
upozoriti pacijenticu da se tokom snimanja ne smije pomjerati, te da je potrebno zadržati disanje
prilikom snimanja.
Pozicija pacijentice: pacijentica leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke
su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka
u kojoj je braunila je ispružena.
CT ženske zdjelice
Topogram: AP
Program: Pelvis rutine
Thicknes: 3 - 5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora(5 mm, coll 2x2,5mm)
68
Increment: 2-5 mm
Pacijentica dolazi na pregled punog mokraćnog mjehura. Prvo se uradi nativna serija snimanja, a
po potrebi i kontrastna. Mokraćni mjehur se može puniti retrogradnim putem preko katetera
(slika 2 i slika 3.).
Kompjuterska tomografija ovarija

Pola sata prije pregleda pacijentica treba da popije 1500 ccm razblaženog kontrastnog
sredstva( 30 ml kontrastnog sredstva na 1 l). Pred sam početak pregleda pacijentici treba dati i
razblažen kontrast per rektum, 1,5 l, da bio se debelo crijevo-rektum, sigma adekvatno ispunili..
Potrebna je psihička i fizička priprema pacijentice.
Pozicija pacijentice: pacijentica leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij, ruke
su podignute iznad glave i savijene u laktovima, a prilikom apliciranja kontrastnog sredstva, ruka
u kojoj je braunila je ispružena.
Topogram: AP
Program: Pelvis rutine
Thicknes: 3 - 5 mm
Collimation: Ovisi o vrsti i broju detektora(5 mm, coll 2x2,5mm)
Increment: 2-5 mm
Smjer snimanja: kraniokaudalni
Mokraćni mjehur se može puniti retrogradnim putem preko katetera.
Tehnika snimanja organa ženske zdjelice magnetnom rezonancom – MR uterusa

Za MR snimanje uterusa važno je da je bešika ispunjena urinom, tj distendirana.
Pozicija pacijentice: pacijentica leži u supinacionom položaju, glavom prvo ulazi u gentrij.
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja u područje male zdjelice. Uz
pomoć laserskog snopa centrira se sredina zavojnice.
T2 tse sag, T2 tse tra,
T2 tse cor, T2 tse tra fs, T1 se tra. Po potrebi nakon nativne serije može se snimiti i kontrastna
serija sa paramagnetnim kontrastnim sredstvom.
Magnetna rezonanca ovarija

Za MR snimanje ovarijaje važno da je bešika ispunjena urinom, tj distendirana.
69
Pregled se izvodi pomoću zavojnice „ Body matrix“ koja se stavlja u područje male zdjelice.
T2 tse sag,
T2 tse tra,
T2 tse cor,
T2 tse tra fs,
T1 se tra
sredstvom.
Tehnika snimanja krvnih žila organa ženske zdjelice - DSA

Arteriografija uterinih arterija se vrši po Seldingerovoj tehnici. Indikacija za arteriografiju su
veliki miomi, a metoda se izvodi u cilju embolizacije uterinih arterija što će dovesti do prestanka
krvarenja, a vremenom i do smanjenja mioma.
Magnetna rezonanca cijelog tijela

Indikacija za MR cijelog tijela su uglavnom kod pacijenata sa malignim oboljenjem zbog
staginga bolesti, kao i u praćenju toka bolesti.
Pregled se izvodi pomoću više zavojnica „ head matrix, neck matrix, spine matrix, body matrix,
PA matrix“ kojima se prekriva cijelo tijelo pacijenta.
Uz pomoć laserskog snopa centrira se sredina head matrix zavojnice.
Prvo se rade topogrami za glavu i vrat, toraks, abdomen, zdjelicu, natkoljenice i potkoljenice.
Na dobijenim topogramima se planiraju serije po regionima u T1,T2 i T2 tirm sekvenca.
Planiranje se izvodi u tri osnovne ravni (tra, cor, sag)
Po potrebi se može dati kontrastno sredstvo i ponoviti sekvence u T1 vremenu.
Nakon završenog snimanja radi se sastavljanje tijela u jednu cjelinu. Nakon nativne serije radi se
i kontrastna serija snimanja sa T1 sekvencama.
70

Tehnike Snimanja Ii

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tehnike Snimanja Ii

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CT kostiju kranijuma

CT paranazalnih šupljina – PNS

CT hipofize – sele turcike

CT mastoida i srednjeg uha

Dentalna kompjuterizirana tomografija

CT vratne - cervikalne kralježnice

MR vratne - vratne kralježnice

CT torakalne - grudne kralježnice

CT leđne - lumbalne kralježnice

CT sa MPR rekonstrukcijom – ručni zglob

CT koštano -mišićnih struktura male zdjelice

MR koštano-mišićnih struktura male zdjelice

Lokalajzer i transverz T2tse

Tehnika snimanja vena gornjih ekstremiteta – flebografija

Flebografija donjeg ekstremiteta

Tehnika snimanja limfnih sudova – limfografija

DSA arterija gornjih ekstremiteta

DSA donjih ekstremiteta

Kompjuterizirana angiografija – CTA gornjih ekstremiteta

Kompjuterizirana angiografija – CTA donjih ekstremiteta

MR angiografija - MRA donjih ekstremiteta

MRA donjih ekstremiteta

MR kralježnice s osvrtom na medulu spinalis

DSA angiografija se izvodi kao intraarterijska.

CTA - angiografije mozga

MRA – pozicija pacijenta

Magnetna rezonanca laringsa, faringsa

CTA angiografija vrata

Standardna rendgenografija pluća

Tehnika snimanja respiratornih organa konvencionalnom tomografijom

Tehnika snimanja bronhalnog stabla – bronhografija

Digitalne tehnike snimanja respiratornih organa – pluća i medijastinuma

Tehnike snimanja respiratornih organa – pluća i medijastinuma magnetnom rezonancom

Tehnika snimanja kardiovaskularnih organa- konvencionalne tehnike snimanja srca

Rendgenoskopija srca sa ciljanim snimcima

Oznaka strane L ili D obavezna.

Multi slice kompjuterska tomografija - MSCT koronarografija

MSCT kalcijum score - Ca scoring

Magnetna rezonanca - MR koronarografija

DSA srca i koronarnih arterija

CT angiografija aorte i ilijačnih arterija

MR angiografija aorte i ilijačnih arterija

Topogrami : tra, cor i sag

DSA aorte i ilijačnih arterija

DSA aorte i ilijačnih arterija

Kompjuterska tomografija jednjaka

Rendgenografija želuca i dvanaesterca

Kompjuterska tomografija želudca i dvanaesterca

Magnetna rezonanca želuca i dvanaesterca

U koliko postoji indikacija za aplikaciju kontrastnog sredstva tada se aplicira paramagnetno

Pasaža tankih crijeva

Aparatura: snimanje se vrši na univerzalnim rendgenskim aparatima koji imaju mogućnost

Kompjuterska tomografija tankog crijeva

MR enterokliza tankog crijeva

Postoji više tehnika izvođenja irigografije:

Kompjuterska tomografija rektuma

Magnetna rezonanca kolona

Magnetna rezonanca rektuma

Digitalne tehnike snimanja visceralnih krvnih žila

Kompjuterska tomografija angiografija abdominalne aorte i visceralnih

Magnetna rezonanca -MRA

Nativna tehnika snimanja jetre

Kompjuterizirana tomografija - CT jetre