düeTdü´\T b˛>=fÒº (ø=ìï)

|ü⁄D´πøåÁ‘· j·÷Á‘·\T

yÓT~Æ ©∏ yÓ+ø£fXÒ «¯ sêe⁄

düsd¡ «ü ‹ |ü_øπ¢ wüH‡é

ns¡+&É˝Ÿù|≥, $»j·Tyê&É.
1
düeTdü´\T b˛>=fÒº ø=ìï |ü⁄D´πø‘Áå j· ÷· ‘Á \· T
(ªªl nwü\º ø°Îdæ~Δ >Á +∑ <∏+ä qT+∫)
ø±|”s¬ {’ :Ÿ >∑÷≥÷] yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄
(yÓT~Æ ©∏ yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄)

yÓTT<ä{Ï eTTÁ<Dä :
2015

yÓ\: s¡÷. 30/`

2
 $wüjT· dü÷∫ø£
$yêVü≤+ Ä\dü´+ ne⁄‘·Tqïyês¡T
<ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ............................................................................. 5
#·sà¡ yê´<ÛTä \Tqï yês¡T <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ............................................ 6
X¯‘Á T· HêX¯q+ ø=s¡≈î£ , uÛ≤sê´ $jÓ÷>∑+ ‘=\>∑T≥
ø=s¡≈î£ <ä]Ù+#ê*‡ øπ ‘Áå +· ..................................................................... 7
uÛ≤s¡´uÛsÑ \Ô¡ nH√´q´‘· ø√dü+ <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ................................... 8
$<ë´ dæ]dü+|ü<\ä T ø=s¡≈î£
<ä]Ù+#ê*‡q ~e´πø‘Áå +· ...................................................................... 9
‘Ó*d” ‘Ó*j·Tø£ #˚dqæ <√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ
<ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· .......................................................................... 10
Bs¡È s√>±\T qj·T+ ø±e{≤ìøÏ <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ........................... 11
eTôVA|ü#ês¡ <√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ
<ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· .......................................................................... 12
nq+‘· $<ë´ÁbÕ|æÔ ø=s¡≈î£ <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· .................................... 13
»qà #·]‘ês¡+ú #˚dTü ø√e{≤ìøÏ, |æ‘è· <˚e‘·\
‘·è|æÔ ø√dü+ <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ......................................................... 14
dü+‘êq+ ˝Òì <ä+|ü‘T· \÷, qeÁ>V∑ ≤ü <√cÕ\T
b˛yê\qT≈£îH˚ yês¡÷ <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ........................................ 15
dÁ Ô” ø£˙ï{ÏøÏ ø±s¡DyÓTqÆ yês¡T <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ................................. 16
Hê>∑<√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· ,
ÇdüTø£ |Á kü Õ<ä+>± \_Û+#˚ øπ ‘Áå +· ........................................................ 17
<ä]Ù+∫ yÓTT≈£îÿ≈£î+fÒ m+‘·{Ï s√>±˝HÓH’ ê
ìeè‹Ô #˚dù øπ ‘Áå +· ............................................................................. 18
>±[, <Û÷ä [, uÛ÷Ñ ‘· dü+ø£{≤\qT e~*+#˚ øπ ‘Áå +· ................................ 19
e÷qdæø£ düeTdü´\T >∑\yês¡T <ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· .............................. 20
n‹ô|<ä› q+~>∑\ øπ ‘Áå +· ..................................................................... 21
ø±ØÔø£e÷dü+˝À ‘·|üŒø£ <ä]Ù+#ê*‡q πøåÁ‘·+ .....................................22
3
 kÂuÛ≤>∑´dæ~Δ ø√dü+ <ä]Ù+#ê*‡q πøåÁ‘·+ ...........................................23
\ø°ÎÁbÕ|æÔ ø=s¡≈£î <ä]Ù+#ê*‡q |ü⁄D´πøåÁ‘·+ ......................................24
<ë«|üs¡ j·TT>∑+ Hê{Ï $Á>∑Vü‰\qT ø£*–q πøåÁ‘·+.... ...........................25
X¯ì<√cÕ\qT dü+|üPs¡+í >± ‘=\–+#˚ πøåÁ‘·+ ...................................26
Hê>∑<√cÕ\qT b˛>=fÒº πøåÁ‘·+ ..........................................................27
bÕeTT uÛÑj·T+ e⁄qïyês¡T <ä]Ù+#ê*‡q πøåÁ‘·+ .................................28
J$‘·+˝À Á|ü‹ˇø£ÿs¡T <ä]Ù+#ê*‡q eTVü‰ πøåÁ‘·+ ..............................29
ªHêsêj·TD°j·T+μ #·~$Hê, á πøåÁ‘·+
<ä]Ù+∫Hê yê´<ÛTä \T qj·T+ ............................................................. 31
\ø£å\eT+~ Bs¡Ès√>±\qT qj·T+ #˚dæq eTVü‰πøåÁ‘·+ ........................32
‘·*¢, ‘·+Á&çì u≤<Ûäô|{Ϻq <√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ
<ä]Ù+#ê*‡q øπ ‘Áå +· .......................................................................... 33
|Á |ü +ü #·+˝ÀH˚ ñqï @¬øø’ £ <äTs√´<Ûqä Ä\j·T+ ..................................... 34
>√Vü≤‘ê´ <√cÕ\qT b˛>=fÒº øπ ‘Áå +· ................................................... 35
uÛ≤s¡´uÛsÑ \Ô¡ q&ÉTeT nH√´q´‘·qT |ô +#˚ øπ ‘Áå +· ..................................... 36
ns¡Tq® T&çøÏ ^‘√|ü<X˚ +¯ #˚dqæ |Á <ü X˚ +¯ ˝Àì øπ ‘Áå +· ................................. 38
leTVü‰\øÏÎ ‘·q kÕ«$TøÏ dü«j·T+>± HÓy’ <˚ ´ä + #˚dæ
düeT]Œ+#˚ øπ ‘Áå +· ............................................................................. 39
á eq dü+<äsÙ¡ q |ü⁄D´+ ‘·s‘¡ s· ê\øÏ n+<äT‘·T+~ ..........................40
dürkÕ$Á‹ >±<∏ä »]–q |ü⁄D´πøåÁ‘·+...
Äs√>±´ìï |Á kü Õ~+#˚ ~e´πø‘Áå +· ........................................................ 41
kÕø屑·TÔ leTVü‰$wüßeí ⁄ bÕ<ë\T >∑\ øπ ‘Áå +· ....................................... 42
HÓy’ <˚ ë´\qT leTVü‰\ø°Î<˚$j˚T dü«j·T+>±
e∫à |üs´¡ y˚ø+åÏ #˚ øπ ‘å +· ...................................................................... 44
j·Tø£|Áå Xü ï¯ \≈£î <Ûsä à¡ sêE düe÷<ÛëHê\T #Ó|Œæ q |Á <ü X˚ +¯ ......................... 45
leTVü‰\øÏÎ #˚‹˝À •e*+>∑+ ñqï øπ ‘Áå +· ........................................ 46
l<˚M kÕúHê\T ................................................................................ 47

4
 $yêVü≤+ Ä\dü´+ ne⁄‘·Tqïyês¡T
<ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
ø£fi≤´DdüT+<äsY Ä\j·T+. á πøåÁ‘·+
‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÁwüº+˝Àì ‘·+C≤ePs¡T õ˝≤¢˝À
≈£î{≤º\yéT qT+∫ 6 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñ+~. ø±y˚Ø
qBrs¡ ÁbÕ+‘·+˝À ì]à‘·yTÓ qÆ á Ä\j·T+˝Àì
eT÷s¡TÔ\T bÕs¡«r|üs¡y˚TX¯«s¡T\T. bÕs¡«r<˚$
#˚sTT|ü≥Tº≈î£ ì bÕDÏÁ>∑V≤ü D+ #˚dTü qÔ ï |üsy¡ T˚ X¯«s¡Tì
$Á>∑Vü‰ìï #·÷&Ée#·TÃ. nq>± Ä~<ä+|ü‘·\T
$yêVü≤+ »]–q |ü$Á‘·yÓTÆq düú\+>± uÛÑ≈£îÔ\T
|üPõkÕÔsT¡ . ø£fi≤´DdüT+<äse¡ T÷]Ô, ø√øÏ˝≤+u≤fiŸ>±
Á|üd~æ ø¬Δ øÏÿq á eT÷s¡T\Ô ≈£î yÓTT≈£îÿ≈£îì yê]
ø√¬ s ÿ\ HÓ s ¡ y ˚ ] q ‘· s ê«‘· |ü ⁄ wü Œ e÷\\‘√
n\+ø£ ] +∫ |ü P õ+#· T ≈£ î +{≤s¡ T uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ T.
qeÁ>∑Vü≤<˚e‘·\˝À ˇø£¬s’q sêVüQe⁄ Çø£ÿ&É
*+>∑s÷¡ |ü+˝À ñ+&É≥+ e\q sêVüQÁ>∑V≤ü |”&É
ø£*–qyê]ì |üP»≈£î nqTeT‹kÕÔsT¡ .

5
 #·sà¡ yê´<ÛTä \Tqï yês¡T <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
ˇ|æ Œ \j· T |ü Œ Hé Ä\j· T +. á π ø å Á ‘· +
‘·$Tfi¯Hê&ÉT ‘·+C≤ePs¡T õ˝≤¢˝Àì ≈£î+uÛøÑ √D≤ìøÏ
5 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñqï~. 108 yÓw’ eíü ~e´πøÁå ‘ê\˝À
á øπ Áå ‘·+ ˇø£{.Ï e÷s¡ÿ+&˚jT· øπ Áå ‘·eTì Á|üd~æ
ø¬Δ øÏÿq~. Ç#·Ã≥ ñqï uÛ÷Ñ $T<˚$ e÷s¡ÿ+&˚jT· T
ìøÏ‘T· \dæeq+˝À ø£ì|æ+∫q+<äT e\q á øπ Áå ‘êìï
‘·T\dæeq+ nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. uÛÑ÷$T<˚$
˝Ò≈î£ +&Ü Çø£ÿ&ç kÕ«$Tyê] ñ‘·‡e $Á>∑V‰ü ìï u…≥ ’ ≈£î
ø£~*+#·s¡T. á πøåÁ‘·+˝À ñqï nôVAsêÁ‘·
|ü⁄wüÿ]DÏ˝À sêÁ‹, |ü>\∑ T nì ‘˚&Ü ‘˚≈î£ +&Ü kÕïq+
#˚jT· e#·TÃ. ñ|ü, $T]j·÷\‘√ ≈£L&çq $TÁX¯e÷ìï
Çø£ÿ&É ñqï >∑sT¡ &ÉkÕ«$TøÏ ìy˚~kÕÔsT¡ uÛ≈Ñ î£ \Ô T. Ç˝≤
#˚j·T≥+ e\¢ #·s¡àdü+ã+<ÛäyÓTÆq yê´<ÛäT\T
qj·TeTe⁄‘êj·Tì uÛ≈Ñ î£ \Ô $XÊ«dü+.

6
 X¯Á‘T· HêX¯q+ ø=s¡≈î£ , uÛ≤sê´ $jÓ÷>∑+
‘=\>∑T≥
ø=s¡≈î£ <ä]Ù+#ê*‡ øπ Áå ‘+·
lÄ~ ≈£î+uÛXÒ «¯ sê\j·T+. á Ä\j·T+
‘·$Tfi¯Hê&ÉT ≈£î+uÛøÑ √D+˝Àì Á|ü<ëÛ q Ä\j·T+.
n‹ÁbÕNqyÓTqÆ á Ä\j·T+ ø±y˚Øq~ ns¡d˝ü ≤sY
q<äT\ eT<Û´ä ˝À ñ+~. XËe’ ⁄\T <ä]Ù+#·e\dæq
<˚ y ê\j· ÷ \˝À eTTK´yÓ T Æ q ~. kÕ«$Tyês¡ T
≈£î+uÛXÒ «¯ s¡*+>∑+, neTàyês¡T eT+>∑fi≤+_ø±<˚$. 51
X¯øÔÏ |”sêƒ \˝À ˇø£{>Ï ± uÛ≈Ñ î£ \Ô T qeTTà‘ês¡T.
•e*+>∑+ ô|’uÛ≤>∑+ ø=~›>± e+– ñqï
ø±s¡D+>± ≈£î+uÛøÑ √D+ nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~. (≈£î+uÛ+Ñ
n+fÒ ≈£î+&É, ø√D+ n+fÒ e+|ü⁄.) >∑sT¡ ‘·Tà+‘·T&ÉT
neTè‘·u≤Û +&ÉeTTqT rdüT≈£îì yÓfió¯ ‘·T+&É>± á
ÁbÕ+‘·+˝À ˇø£ neTè‘·|⁄ü #·Tø£ÿ C≤] |ü&bç ˛‘·T+fÒ
•e⁄&˚ dü«j·T+>± Çø£ÿ&ç ÇdüTø£‘√ ˇø£ ≈£î+&ÉqT
‘·j÷· s¡T#˚dæ n+<äT˝À Ä C≤πs neTè‘·_+<äTe⁄
|ü&˚ $<Û+ä >± #˚dæ n+<äT˝À dü«j·T+uÛTÑ *+>∑+>± ñ
+&çb˛j·÷&ÉT. Ä ≈£î+&É #˚dqæ |ü⁄&ÉT ô|’u≤Û >∑+ ø=~›>±
7
e+–q≥Tº>± e∫Ãq ø±s¡D+>± ≈£î+uÛøÑ √D+ nì
ù|s¡T e∫Ã+~.
sêeDT&ÉT d”‘ê|üVü≤s¡D+ #˚dæq ‘·sê«‘·
lsêeTT&ÉT dür$jÓ÷>∑ <äT'K+‘√ Çø£ÿ&çøÏ e∫Ã
kÕ«$Tì Äsê~Û + ∫ yÓ [ fl ‘· q X¯ Á ‘· T yÓ ’ q
sêeDdü+Vü‰sêìï #˚kÕ&Éì |ü⁄sêDkÕ+sê+X¯+.
>∑+<ÛäÁ<äyê´\˝Ò|üq+ ‘·|üŒ Çø£ÿ&É kÕ«$TøÏ
ì‘ê´_Ûùwø±\T »s¡>e∑ ì #ÓãT‘ês¡T.
uÛ≤s¡´uÛsÑ \Ô¡ nH√´q´‘· ø√dü+ <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
»+ãTπøX¯«s¡ Ä\j·T+. Ç~ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÁwü+º
#ÓHï’Ó qT+∫ 330 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñqï ‹s¡T∫sê|ü*ø¢ Ï
5 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ‹s¡Ty˚qø±ÿe˝Ÿ nH˚ }]˝À ñ
+~. düèwæº˝À |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT |ü+#·uÛÑ÷‘·eTT\T
nqã&˚ <Ûë‘·Te⁄\ s¡÷|ü+ <Ûä]+∫ |ü\T#√≥¢
dü«j·T+uÛTÑ e⁄>± yÓ*XÊ&ÉT. n+<äT˝Àì s¬ +&Ée<Óq’
»\s¡ ÷ |ü + <Û ä ] +∫ yÓ \ dæ q π ø å Á ‘· + á
»+ãTπ ø X¯ « sê\j· T +. bÕs¡ « r<˚ $
ˇø±H=ø£deü Tj·T+˝À |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&çì m>∑‘ê[ e÷≥
8
 nq≥+‘√ kÕ«$T eTqdüT ø£w+ºæ ∫q~. <ë+‘√
•e⁄&ÉT bÕs¡«r<˚$ì ø¬ ˝’ ≤dü+ e~* uÛ÷Ñ ˝Àø£+ yÓ[fl
ñ+&ÉeTì ÄC≤|æ+#·>± ÄyÓT ø±y˚Ø q~ ˇ&ÉTq¶
e⁄qï á »+ã÷ø£B«|ü+˝À ìyêdü+ @s¡Œs¡T#·T≈£îì
q~˙{Ï‘√ ˇø£ *+>∑s÷¡ |ü+ ‘·j÷· s¡T #˚dæ Ä
*+>±ìï ˇø£ #Ó≥TºÁøÏ+<ä Á|ü‹wæ+˜ ∫ ‘·b˛Bø£qå T
#˚|{ ü +ºÏ ~. Ä ‘·sê«‘· ˇø£Hê&ÉT ø±y˚Ø »˝≤ìï
#˚‹˝ÀøÏ rdüTø√>±H˚ »\*+>∑+>± s¡÷|ü⁄<ë*Ã+~.
yÓ+≥H˚ •e⁄ì˝À X¯øÔÏ ◊ø£´yÓT+Æ ~. nH√´q´‘· ø£sT¡ yÓq’
<ä+|ü‘T· \T >±˙, yê] ‘·sT¡ |ü⁄q me¬sH’ ê >±˙ á
øπ Áå ‘·+˝Àì kÕ«$Tyê]ì |üPõùdÔ |ò*ü ‘·+ ‘·«]‘·+>±
#˚≈L£ s¡T‘·T+~.
$<ë´ dæ]dü+|ü<\ä T ø=s¡≈î£
<ä]Ù+#ê*‡q ~e´πøÁå ‘+·
l\ø°ÎVü≤j·TÁ^e kÕ«$T Ä\j·T+. #ÓHÓ’ï
qT+&ç HÓ’ãTT‹ yÓ’|ü⁄q sêyéTq>∑sY ÁbÕ+‘êìøÏ
düMT|ü+˝À q+>∑q\÷¢sT¡ ˝À ñqï~. Çø£ÿ&ç
kÕ«$T s¡÷|ü+ leTVü‰$wüßeí ⁄ ne‘êsê\˝À ˇø£{>Ï ±
Á|üdæ~Δ >±+∫+~. á kÕ«$T Hêdæø£ qT+&ç
9
yÓ\Te&ÉT‘·Tqï ñ#êä«dü, ìXÊ«düeTT\ qT+&˚ y˚<ë\T
|ü⁄{Ϻq≥T¢ luÛ≤>∑e‘· ø£<∏ä ‘Ó*j·T#Ób˛Ô+~.
\ø°ÎdüyT˚ ‘·T&Óq’ Vü≤j·TÁ^ekÕ«$Tì |üPõùdÔ $<ë´
dü+|ü<\ä ‘√ bÕ≥T dæ]dü+|ü<\ä T ≈£L&Ü kı+‘·+
#˚ d ü T ø√e#· Ã ì uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ nbÕs¡ $XÊ«dü + .
ÁXÊeDe÷dü+˝À ÁXÊeD qø£Áå ‘·+ s√Eq Vü≤j·TÁ^e
»j·T+‹ |òTü q+>± »s¡T>∑T‘·T+~. $<ë´s¡+uÛ≤ìøÏ
á s√E n‘·´+‘· X¯óuÛ~Ñ qeTì #ÓbÕÔsT¡ .
‘Ó*d” ‘Ó*j·Tø£ #˚dqæ <√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ
<ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
$wü ß í ø £ + ∫ ˝Àì les¡ < ä s ê»kÕ«$T
<˚yê\j·T+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ø±+N|ü⁄s¡+ õ˝≤¢
ÁbÕ+‘·+˝Àì ªø£s¡–]μ˝À ñqï~. 108 yÓ’wüíe
~e´πøÁå ‘ê˝À¢ ˇø£{.Ï á Ä\j·T+˝À >∑sꓤ\j·÷ìøÏ
áXÊq´+ yÓ|’ ⁄ü q ñqï eT+&É|+ü ô|’ø|£ ü øÏ s¬ +&ÉT
ã+>±s¡T, yÓ+&ç ã\T¢\T ø£\e⁄. M{Ïì eTT≥Tº≈î£ +fÒ
J$‘·+˝À ã*¢ e+{Ï MT<ä|&ü ܶ m≥Te+{Ï <√wü+
ñ+&É<Tä . ns¡Xú ÊÁdüÔ düèwæøº s£ Ô¡ øö{Ï\T´&ÉT »qàdü\ú +.
10
yÓsTT´ dü+Ô uÛ≤\ eT+&É|+ü ñqï á <˚yê\j·T+˝À
˝Àì es¡ < ä s ê»kÕ«$Tì ø£ è ‘· j · T T>∑ + ˝À
ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT, Á‘˚‘êj·TT>∑+˝À >∑CÒ+Á<äT&ÉT,
<ë«|üs¡j·TT>∑+˝À ãèVü≤düŒ‹, ø£*j·TT>∑+˝À
nq+‘·X‚wüß&ÉT |üPõ+#ês¡ì #ÓãT‘ês¡T. á
kÕ«$Tì |üPõ+∫q ‘Ó*d” ‘Ó\j·Tø£ #˚dqæ <√cÕ\T
b˛‘êj·Tì uÛ≈Ñ î£ \Ô T qeTàø£+.
Bs¡È s√>±\T qj·T+ ø±e{≤ìøÏ <ä]Ù+#ê*‡q
øπ Áå ‘+·
l eTs¡T+BX¯«s¡ kÕ«$T Ä\j·T+. á
Ä\j·T+ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT #ÓHï’Ó qT+∫ ø£Hê´≈£îe÷]
yÓfifl‚ s¡V≤ü <ë]˝À ‹s¡TyêHéeTj·T÷sY˝À ñqï~.
m+‘√ |ü⁄sê‘·q Ä\j·T+. m‘·sÔ TTq bÕqe≥º+ô|’
ø=\Te⁄r] uÛ≈Ñ î£ \Ô |üP»\qT n+<äT≈£î+≥THêïs¡T
Çø£ÿ&ç eTs¡T+BX¯«s¡kÕ«$T yês¡T. yê©àøÏ eTVü≤]¸
dü«j·T+>± •e*+>±ìï Á|ü‹wæ+º ∫ |üPõ+#ês¡T.
n+<äTø£H˚ á øπ Áå ‘êìøÏ ª‹s¡Tyê©àøÏ }s¡Tμ nì
HêeT+ ≈£L&Ü ñqï~. yê©àøÏ eTVü≤]¸ |üP»\≈£î
11
yÓT∫à |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&ÉT Á|ü‘´· ø£eå Te>± kÕ«$Tì Çø£ÿ&˚
*+>∑ s ¡ ÷ |ü + ˝À ñ+&Ü\ì ø√s¡ > ± kÕ«$T
*+>∑s÷¡ |ü+˝À á øπ Áå ‘·+˝ÀH˚ ñ+&çb˛j·÷s¡T. á
kÕ«$Tì <ä ] ÙùdÔ m+‘· { Ï Bs¡ È s√>±˝… ’ H ê
‘·–bZ ˛‘êj·Tì uÛ≈Ñ î£ \Ô qeTàø£+.
eTôVA|ü#ês¡ <√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ
<ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
n+ø√\ >∑ D |ü ‹ Ä\j· T +. Ç~
‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì #ÓHï’Ó õ˝≤¢˝Àì bıH˚ï]øÏ eT÷&ÉT
øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñ+~. y˚<øä ±\+˝À Á|ü‹cÕ˜|‘æ y· TÓ qÆ
á Ä\j·T+ #·‘T· sπ «<ä|⁄ü s¡eTT>± Á|üd~æ øΔ ±+∫q~.
kÕ«$T #·‘·Tπs«<˚X¯«s¡T&ÉT. •e⁄ì Ä»„y˚Ts¡≈£î
n>∑düÔ´eTVü‰eTTì 108 s√E\T 108 ôd’ø£‘·
•e*+>±\qT Á|ü‹wæ+º #·>± ∫e]s√Eq *+>±\T
n˙ï @ø£yTÓ Æ ª>∑D|ü‹μ s¡÷bÕìï <Û]ä +#êsTT.
ÄX¯Ãs¡´b˛sTTq n>∑dTü ´Ô q≈£î eTùV≤X¯«s¡T&ÉT
ø£ìŒ+∫ ªeTVü≤ظ! ˙e⁄ |üP» ÁbÕs¡+_Û+#˚ eTT+<äT
>∑D|ü‹ì ÁbÕ]ú+#·q+<äTq kÕ«$TøÏ ÄÁ>∑Vü≤+
ø£*–q+<äTq Ç˝≤ »]–+~. ø±˙ á >∑D|ü‹ uÛ≈Ñ î£ \Ô
12
ø√¬sÿ\qT rs¡Tdü÷Ô ø£*j·TT>±+‘·+ es¡≈L£ ì*∫
ñ+{≤&É T μ nì nqTÁ>∑ V æ ≤ +#ê&É T . <ë+‘√
HÓeTà~+∫q eTVü≤]¸ ‘Ó\dæ #˚dHæ ê, ‘Ó*j·Tø£ #˚dHæ ê
‘·|ü ‘·ù|Œ ø£qTø£ #·‘T· sπ «<˚X«¯ s¡kÕ«$T *+>±ìøÏ
‘√&ÉT>± eTs=ø£ *+>±ìï Á|ü‹wæ+º ∫ ÁbÕj·T•Ã‘·+Ô
#˚düT≈£îHêï&ÉT. q÷≥ mì$T~ ôd’ø£‘· *+>±qT
n]Ã+∫q ‘·sê«‘· Á|ü‹wæ+˜ #·&+É e\¢ Ä *+>±ìøÏ
lq÷ÁfÒX«¯ s¡ kÕ«$T nqï ù|s¡T dæsú |¡ &ü +ç ~. ø±e⁄q
‘Ó*d” ‘Ó*j·Tø£ #˚dqæ ‘·|ü \T ‘=\>∑{≤ìøÏ Çø£ÿ&ç
kÕ«$Tì |üPõ+∫ e&Ée÷\qT n]ŒùdÔ ‘·|Œü ø£ |ò*ü ‘·+
ñ+≥T+<äì uÛ≈Ñ î£ \Ô qeTàø£+.
nq+‘· $<ë´ÁbÕ|æÔ ø=s¡≈î£ <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
l eT<ÛTä s¡ MTHêøÏå Ä\j·T+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ˝Àì
eT<ÛTä s¬ ˝’ À á Ä\j·T+ ñ+~. 6e X¯‘êã›+˝À
bÕ+&É´ sêE ≈£î\X‚Ks¡T&ÉT Ä\j·÷ìï ì]à+#ê&ÉT.
uÛ≈Ñ î£ \Ô qT Äos¡«~+#·{≤ìøÏ e∫Ãq |üsy¡ T˚ X¯«s¡Tì
qT+∫ C≤]|ü&qç ˇø£ ‘˚HÓ #·Tø£ÿ e\¢ á q>∑sêìøÏ
eT<ÛäTs¡ nH˚ ù|s¡T e∫Ãq<äH˚~ düú\|ü⁄sêD+.
‘·$Tfi¯|⁄ü sêD+ Á|üø±s¡+ •e⁄ìøÏ, MTHêøÏ<å $˚ øÏ Çø£ÿ&˚
13
$yêVü≤+ »]–+<äì ‘Ó\Tk˛Ô+~. dü+^‘·+,
uÛsÑ ‘
¡ H· ê≥´+ yÓTT<ä\>∑T ø£fi\¯ ≈£î Çø£ÿ&É yÓsTT´
dü+ú uÛ≤\‘√ ø£{qºÏ eT+&É|+ü y˚~ø£ nì #ÓãT‘ês¡T.
Çø£ÿ&É kÕ«$T düT+<äsπ X¯«s¡T&ÉT, neTà MTHêø°<å $˚ .
M]ì <ä]Ù+#·T≈£îì á Ä\j·T+˝À ñqï |ü<àä
düs√es¡+˝Àì ˙s¡T d”«ø£]ùdÔ düsd¡ «ü r<˚$ ø£{≤ø£+å
‘·|Œü ø£ \_ÛdTü +Ô <äì uÛ≈Ñ î£ \Ô qeTàø£+.
»qà #·]‘ês¡+ú #˚dTü ø√e{≤ìøÏ, |æ‘è· <e˚ ‘·\
‘·è|Ôæ ø√dü+ <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
lsêeTHê<∏kä Õ«$T Ä\j·T+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì
sêeTHê<∏|ä ⁄ü s¡+ õ˝≤¢˝À sêy˚TX¯«s¡+ ñ+~. <ë«<äX¯
CÀ´‹]¢+>±\˝À ˇø£{.Ï #·‘T· sêΔe÷˝À¢ì yÓTT<ä{Ï
<ÛëeT+ ≈£L&Ü. s¬ +&Ée <ÛëeT+ <ë«s¡ø,£ eT÷&Ée~
|üP]»>∑Hêï<∏,é Hê\Ze~ ã<äØHê<∏é <ÛëeT+. Væ≤+<ä÷
|ü⁄sêD≤\ Á|üø±s¡+ lsêeTT&ÉT ùd‘·Te⁄qT .... nq>±
sêeTùd‘·Tì Çø£ÿ&˚ ì]à+#ê&Éì ‘Ó\Tk˛Ô+~.
sêeDdü + Vü ‰ sêq+‘· s ¡ + lsêeTT&É T
Áu≤Vü≤àDVü≤‘ê´bÕ‘·ø±ìï b˛>=≥Tºø√e{≤ìøÏ
14
sêeTHê<∏˚X¯«s¡kÕ«$Tì Çø£ÿ&É Á|ü‹wæ˜+#ê&Éì
#ÓãT‘ês¡T. düeTTÁ<äkÕïHêq+‘·s+¡ Çø£ÿ&É ñqï
Çs¡ys¬’Ó +&ÉT u≤e⁄˝À¢ ‘·|Œü ≈£î+&Ü kÕïq+ #˚ùdÔH˚
|ò*ü ‘·+ <ä≈î£ ÿ‘·T+<äì #ÓãT‘ês¡T. Çø£ÿ&ÉøÏ yÓfi≤fl\ì
eTqdüT‡˝À nqT≈£î+fÒ ‘·|Œü ≈£î+&Ü yÓ[fl rsê*.
ø±oπ ø å Á ‘êìï <ä ] Ù+∫ nø£ ÿ &ç >∑ + >±»˝≤ìï
rdüT≈£îe∫à sêy˚TX¯«s¡+˝Àì lsêeT*+π>X¯«s¡TìøÏ
n]Œ+∫‘˚ »qàkÕ|ò\ü ´+ ne⁄‘·T+<äì qeTàø£+.
dü+‘êq+ ˝Òì <ä+|ü‘T· \÷, qeÁ>V∑ ≤ü <√cÕ\T
b˛yê\qT≈£îH˚ yês¡÷ <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
<ÛäqTc˛ÿ{Ï Ä\j·T+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì
sêy˚TX¯«s¡+ qT+&ç 35 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñqï~.
ã+>±fi≤U≤‘·eTT, Væ≤+<ä÷ eTVü‰ düeTTÁ<äeTT\
dü+>∑eT dü\ú +. sêy˚TX¯«s¡+˝À |üP» #˚dæ <Ûqä Tc˛ÿ{Ï
e<ä› á düeTTÁ<ë\ dü+>∑eT+˝À kÕïq+ #˚jT· ì<˚
j·÷Á‘· dü|\üò + ø±<äì #ÓãT‘ês¡T. Çø£ÿ&ç qT+&˚
sêeTùd‘·T e+‘ÓqT ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ \+ø£≈î£ ø£*ùd˝≤
s¡÷bı+~+#·ã&ç+~. sêeDe<Ûä nq+‘·s¡+
15
yêqs¡ùdq ùd‘·Te⁄qT |ü>\∑ >={Ïqº ≥T¢ #ÓãT‘ês¡T.
lsêeTT&ÉT ≈£L&Ü ‘·q <ÛäqdüT‡‘√ e+‘ÓqqT
ø={≤º&˙É n+<äTøπ <Ûqä Tc˛ÿ{Ï nì ù|s¡T e∫Ã+<äì
#ÓãT‘ês¡T. ø±ø£b˛‘˚ á πøåÁ‘·+ <ë<ë|ü⁄>±
düeTTÁ<ä+˝À eTTì–b˛e≥+ #˚‘· Çø£ÿ&É ‘=$Tà~
sê‹ã+&É\T es¡Tdü>± $T–* ñHêïsTT. yê{Ïì
qeÁ>∑V‰ü \T>± uÛ≤$+∫ |üPõùdÔ eTH√<√wüìyês¡D
ÁbÕj·T•Ã‘·+ »s¡T>∑T‘·T+<äì ãèVü≤düŒ‹ ñyê#·.
n+<äTe\qH˚ dü+<äsÙ¡ ≈£î\T Çø£ÿ&É düeTTÁ<äkÕïq+
#˚ d æ qeÁ>∑ V ü ‰ \ì |ü P õ+∫ bÕbÕ*ï
‘=\–+#·T≈£î+{≤s¡T.
ÁdÔ” ø£˙ï{øÏ Ï ø±s¡DyÓTqÆ yês¡T <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
kÕúHX˚ «¯ s¡kÕ«$T yê] Ä\j·T+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À
ø£Hê´≈£îe÷] qT+&ç 13 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À X¯óN+Á<ä+˝À
ñqï~. á øπ Áå ‘·+˝À ÁãVü≤à, $wüßeí ⁄, eTùV≤X¯«s¡T\T
@ø£eT÷]Ô>± yÓ\dæ ñHêïs¡T. ø£Hê´≈£îe÷]ì $yêVü≤+
#˚dTü ø√yê*‡q •e⁄&ÉT Çø£ÿ&É kÕúHX˚ «¯ s¡T&Ó’ yÓ\dæ
ÁãVü≤à#·sê´ìï bÕ{ÏdTü HÔ êï&ÉT. |ü⁄s¡Twüß\≈£î <Û√e‹
˝Ò<ë \T+^‘√ e÷Á‘·eTT Á|üyX˚ +¯ ñ+≥T+~. Ád”\Ô T
16
kÕ+Á|ü<ëj·T <äTdüT*Ô ï <Û]ä +#ê*. ˇø£ Ád”Ô ø£˙ï{ÏøÏ
ø±s¡DyÓTÆ >ö‘·eT eTVü≤]¸#˚ XÊ|üÁ>∑dTü &ú q’Ó Ç+Á<äT&ÉT
ì‘·´+ ns¡sú êÁ‹ düeTj·T+˝À dü\dü\ ø±π> H˚‹
<Ûës¡\˝À q&ç∫ e∫à Á|üu≤Û ‘· düeTj·T+ es¡≈î£
Á‹eT÷s¡ T Ô \ qT ùd$+∫ X¯ ó ∫j· T j· ÷ ´&É T .
‘·‘êÿs¡D+>±H˚ á øπ Áå ‘êìøÏ X¯óN+Á<äeTì ù|s¡T
e∫Ã+~.
Hê>∑<√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+· ,
ÇdüTø£ Á|kü Õ<ä+>± \_Û+#˚ øπ Áå ‘+·
Hê>∑ s ê»eT+~s¡ + . Ç~ ‘· $ Tfi¯ H ê&É T
ø£Hê´≈£îe÷] qT+&ç Hê>∑sY ø√sTT˝Ÿ |ü≥D º +˝À ñ
qï~. Çø£ ÿ &ç Hê>∑ s êE eT+~s¡ + n‹
|ü ⁄ sê‘· q yÓ T Æ q ~. #√fi¯ ó \T á Ä\j· ÷ ìï
ì]à+|ü#d˚ Hæ ê Ä\j·T+ >√&É\ô|’ C…q’ rs¡+ú ø£sT¡ \T,
eTVü‰Ms¡, bÕs¡Ù«Hê<∏ä ∫Á‘ê\T ø£ì|ækÕÔsTT.
>∑sꓤ\j·T+˝Àì kÕ«$T $Á>∑V≤ü + Á|üøÿ£ H˚ ˇø£ ∫ìï
˙{Ï }≥ ñ+≥T+~. Ä ˙{Ïì rs¡+ú >±, nø£ÿ&É
ÇdüTø£ì Á|ükÕ<ä+>± ns¡Ã≈£î&ÉT Çe«≥+ Çø£ÿ&ç
$X‚w+ü . nsTT‘˚ Ä ÇdüT≈£ yÓTT<ä{Ï Äs¡T HÓ\\T
17
‘Ó\>¢ ±q÷, ‘·sê«‘· Äs¡THÓ\\T q\¢>± ñ+≥T+<äì
#ÓãT‘ês¡T. Ä Ä\j·T+ qT+∫ 2 øÏ.MT |ü]düs¡
ÁbÕ+‘·+˝À mø£ÿ&Ü ≈£L&Ü bÕeTTø±≥T≈£î $wü+
mø£ÿ<äì es¡+ ñ+<äì ‘Ó\Tk˛Ô+~.
<ä]Ù+∫ yÓTT≈£îÿ≈£î+fÒ m+‘·{Ï s√>±˝HÓH’ ê
ìeè‹Ô #ù̊d øπ Áå ‘+·
yÓB’ X¯«s¡Hé ø√sTT˝Ÿ. Ä\j·T+ ù|πs }] ù|s¡T
≈£L&Ü. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì #ÓHï’Ó qT+&ç yÓT˝Æ ≤&ÉT‘·Ts¬ ’
yÓ|’ ⁄ü yÓfifl‚ e÷s¡+Z ˝À á Ä\j·T+ ñqï~. n‹
|ü⁄sê‘·qyÓTqÆ , |ü$Á‘·yTÓ qÆ Ä\j·T+. ˇø£ eTVü≤]¸ ‘·qøÏ
ô|<ä› »ãT“ #˚jT· ≥+‘√ |üsy¡ T˚ X¯«s¡Tì >∑÷]à uÛøÑ ‘ÔÏ √
‘·|dü Tü ‡ #˚jT· >± |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&˚ dü«j·T+>± e∫Ã
Äj·Tq »ãT“ qj·T+ #˚XÊ&Éì dü\ú |ü⁄sêD+. á
ÁbÕ+‘·+˝Àì yês¡T me¬sH’ ê düsπ m≥Te+{Ï »ãT“
e∫ÃHê Çø£ÿ&ÉøÏ e∫à yÓTT≈£îÿ≈£î+{≤s¡T. kÕ«$T
yês¡T yÓB’ X¯«s¡H,é neTàyês¡T u≤˝≤+ã˝Ÿ. n<äT“¤‘y· TÓ qÆ
•\Œ kÂ+<äs´¡ +‘√ ì]à‘·yTÓ qÆ á Ä\j·T+˝Àì
kÕ«$Tyê]ìùd$ùdÔn$T‘·C≤„q+ dü«+‘·eTe⁄
‘·T+<äì ≈£L&Ü #ÓãT‘ês¡T. qeÁ>∑V≤ü eT÷s¡T˝Ô q’…
18
ãT<ÛTä &ÉT, øπ ‘·Te⁄\≈£î Çø£ÿ&É $&ç$&ç>± Ä\j·÷\T
ñ+&É≥+ $X‚w+ü .
>±[, <Û÷ä [, uÛ÷Ñ ‘· dü+ø£{≤\qT e~*+#˚ øπ Áå ‘+·
y˚<äHêj·Tø£ Ä\j·T+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À
Hê>∑|≥ü ï+ õ˝≤¢ y˚<ës¡D´+˝À ñqï~. sêeDTì
dü+Vü‰s¡ düeTj·T+˝À m+<äs√ sêø£ådüMs¡T\T
lsêeTT&ç #˚‹˝À Vü≤‘·T\j·÷´s¡T. yês¡+‘ê ≈£L&Ü
ô|qTuÛ÷Ñ ‘ê˝…’ lsêeTT&çì yÓ+{≤&ÉT‘·T+&É>± yê]ì
e~*+#·Tø√e{≤ìøÏ kÕ«$T yÓTT<ä≥ $Hêj·T≈£î&çï
ÁbÕ]ú+∫ yê{Ïì XÊ+‹+|ü#d˚ æ Ä Ä‘·à\≈£î XÊ+‹ì
#˚≈L£ s¡Ã{≤ìøÏ Á|üøÿ£ qTqï Á>±eT+˝À •e*+>∑eTTqT
Á|ü‹wæ˜+∫ Hê&Éì |ü⁄sêDTyê#·. $Hêj·T≈£î&ÉT
e&Éøÿ£ + $Hêj·T≈£î&ç>± >±[, <Û÷ä [, uÛ÷Ñ ‘·eTT\qT
e~*+#˚ kÕ«$T>± Á|üd~æ Δ >±+#ê&ÉT. á kÕ«$Tì
|üPõ+#·{≤ìøÏ y˚<ë\T eTTK<ë«sêìï rdüT≈£îì
dü«j·T+>± e∫à |üPõ+∫ e∫Ãq<ë]ì >∑{>ºÏ ±
ã+~Û+∫y˚dæ yÓ[flb˛e≥+ ø±s¡D+>± $Hêj·T≈£î&çï
<ä]Ù+#·Tø√e{≤ìøÏ Á|üøÿ£ <ë«s¡eTT qT+&ç e∫Ã
kÕ«$Tì <ä]Ù+#·Tø√yê*. Ç+ø± Çø£ÿ&É kÕ«$T
19
#·+&çπøX¯«s¡ kÕ«$T, neTàyês¡T #·+&çπøX¯«].
bÕs¡«r<˚$ düsd¡ «ü r<˚$ì MD≤yê<ä´+˝À z&ç+∫
yÓ\dæq neTàyê]>± á <˚$ì ø=\e≥+ Çø£ÿ&ç
Á|ü‘´˚ ø£‘.·
e÷qdæø£ düeTdü´\T >∑\yês¡T <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
l ≈£îsêÔfiX‚ «¯ s¡ <˚yê\j·T+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ‹s¡Tq˝Ò«]
õ˝≤¢˝À ≈£îsêÔfi+¯ ñqï~. á Ä˝j·T+˝Àì kÕ«$T
≈£îsêÔfiX‚ «¯ s¡T&ÉT, neTàyês¡T $πsDT qs¡yêDÏ. Ä\j·T+
ø=~› <ä÷s¡+˝À bÕs¡T‘·Tqï ∫Á‘·er qB »\bÕ‘·+ ˙{Ï˝À
ñ+&˚ eqeT÷*ø£\T ø±s¡D+>± e÷qdæø£ $ø£˝≤+>∑T\T
kÕïq+ #ù̊dÔ yê]øÏ dü«dü‘ú · #˚≈L£ s¡T‘·T+<äì uÛ≈Ñ î£ \Ô qeTàø£+.
á q~øÏ ø=~› <ä÷s¡+˝À $Hêj·T≈£î&ç Ä\j·T+ e⁄+~.
Ä Ä˝j·T+˝Àì kÕ«$T ù|s¡T Hê&ç>D ∑ |ü‹. á $Á>∑V‰ü ìøÏ
eTqTwüß\e˝Ò Hê&ç ø=≥Tº≈£î+≥T+~. ø=+‘·eT+~
yÓ<’ Tä ´\T ôd‘º k· ˛ÿ|ü⁄‘√ |ü]o*+∫ kÕ«$Tyê] ‘=&É\
qT+&ç X¯ã+› edüT+Ô <äì ‘Ó*bÕs¡T. n+<äTe\q kÕ«$T
yê] $Á>∑Vü‰ìøÏ ‘=&É\T ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü <Û√e‹ì
ø£&‘ É ês¡T.
20
 n‹ô|<ä› q+~>∑\ øπ Áå ‘+·
∫<ä+ãs¡+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ø£&\É ÷sY õ˝≤¢˝À
ñqï~. #ÓHï’Ó qT+&ç düTe÷s¡T 243 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À
ñ+≥T+~. Ä\j·T q&çu§&ÉT˝¶ À q≥sê»kÕ«$T
Ä\j·T+ ñ+≥T+~. •e⁄&ÉT •e‘ê+&Ée+ #˚d÷ü Ô
q≥sêE>± yÓ\dæq Ä\j·T+. e÷qes¡÷|ü+˝À
•e⁄&ÉT ñ+&˚ @¬øø’ £ Ä\j·T+. |ü+#·u÷ÑÛ ‘ê\ ø=s¡≈î£
ì]à+∫q Ä\j· ÷ ˝À¢ á Ä\j· T +
Äø±X¯‘‘ · êÔ«ìøÏ ì]à+#·ã&çq~.
Ç+ø± ø£ + ∫ @ø±+ãπ s X¯ « s¡ Ä\j· T +
uÛ÷Ñ $T‘·‘ê«ìø°, ‹s¡TeD≤íeT˝…’ ns¡TD≤#·˝XÒ «¯ s¡
Ä\j·T+ n–ï‘·‘êÔ«ìø°, l ø±fi¯V≤ü d”XÔ «¯ s¡kÕ«$T
Ä\j·T+ yêj·TT‘·‘êÔ«ìø° eT]j·TT »+ãTπøX¯«s¡
Ä\j·T+ »\‘·‘êÔ«ìø° ì]à+|üã&ܶsTT.
q≥sê»kÕ«$T Ä\j·T+˝À lq+BX¯«s¡Tì
$Á>∑ V ü ≤ + uÛ ≤ s¡ ‘ · < ˚ X ¯ + ˝Àì q+<ä T \˝À¬ ø ˝≤¢
ô|<ä<› +’Ó ~>± ñ+&ç düJe‘·«+ ñ{Ï|º &ü TÉ ‘·T+≥T+~.
Çø£ÿ&É ø√H˚s¡T •e>∑+>∑qT düTes¡íø√H˚s¡T nì
|æ\TkÕÔsT¡ . Ç~ Ä\j·T+˝Àì y˚sTT dü+Ô uÛeÑ TT\
eT+&ÉbÕìøÏ |ü&eÉ T≥ yÓ21|’ ⁄ü q ñqï~.
 ø±ØÔøe£ ÷dü+˝À ‘·|Œü ø£ <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
ns¡ T D≤#· \ <˚ y ê\j· T +. Ç~
‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ‹s¡TeD≤íeT˝…’ õ˝≤¢˝À ñqï~.
nHêïeT˝… ’ j · T sY nqã&˚ á <˚ y ê\j· T +
n‘·´+‘·Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ ~. |ü+#·u÷ÑÛ ‘· øπ Áå ‘ê\˝À n–ïì
dü ÷ ∫+#˚ á Ä\j· T +˝Àì kÕ«$T
ns¡TD≤#·˝XÒ «¯ s¡TìøÏ ‘˚CÀ*+>∑eTì ≈£L&Ü ù|s¡T
ñ+~. neTàyês¡T ns¡TD≤#·˝XÒ «¯ ]. |üPs¡«+ ÁãVü≤à,
$wüßeí ⁄\T ‘·eT Ç<ä]› ˝À mes¡T >=|üŒ nH˚ $wüjT· +
‘˚\TÃø√<ä*Ã >=&Ée|ü&TÉ ‘·Tqï|ü&ÉT yê]eT<Û´ä ˇø£
ô|<ä› n–ï*+>∑+ ñ<ä“$¤ +∫+<ä≥. Ç+ø± Äø±X¯yêDÏ
qT+∫ yê]ì >=&Ée|ü&eÉ <äì› yê≈£îÿ $qe∫Ã+~.
yês¡T >=&Ée Ä|æ ‘·eT eT<Ûä´ ñ<䓤$+∫q
n–ï*+>∑+ Ä~, n+‘ê´\T ‘Ó\TdüTø√<ä*Ã
ÁãVü≤<˚e⁄&ÉT Vü≤+düs÷¡ |ü+˝À ô|’y|’Ó ⁄ü øÏ, $wüßeí T÷]Ô
esêVü ≤ s¡ ÷ |ü + ˝À ÁøÏ + ~øÏ ãj· T \T<˚ s ês¡ T .
m+‘· < ä ÷ s¡ + yÓ [ flHê yê]øÏ Ä<ä ´ +‘ê\T
ø£q|ü&øÉ b£ ˛e⁄≥‘√ ‹]– e∫Ãq yê] eTT+<äT
|üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ yê] ø√]ø£ô|’ yê]
22
nC≤„Hêìï eTìï+∫ ˇø£ ø=+&É s¡÷|ü+˝À yÓ*XÊ&ÉT.
Ä ø=+&˚ ns¡TD≤#·\+. ø±ØÔøe£ ÷dü+˝À yÓu’ eÑÛ +>±
ñ‘·‡yê\T »s¡T>∑T‘êsTT. ø±ØÔø£bÂs¡í$T Hê&ÉT
ø±ØÔø£Bb˛‘·‡e+ $•wü˜+>± »s¡|üã&ÉT‘·T+~.
ø±ØÔøe£ ÷dü+˝À ‘·|Œü ø£ <ä]Ù+#·e*‡q øπ Áå ‘·+.
kÂuÛ≤>∑´dæ~Δ ø√dü+ <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
leTVü ‰ \ø° Î Ä+&ÜfiŸ <˚ y ê\j· T +.
‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À $s¡÷<Ûqé >∑sõY ˝≤¢˝À l$*¢|⁄ü ‘·÷sÔ Y
˝Àì Ä\j·T+. 108 yÓw’ eíü ~e´πøÁå ‘ê˝À¢ ˇø£fqÆ…
á <˚yê\j·T+˝Àì neTàyês¡T >√<ë<˚$,
nj·T´yês¡T e≥|üÁ‘·kÕsTT. n‘·´+‘· |ü⁄sê‘·qyÓTqÆ
<˚yê\j·T+. $yêVü≤+ ø±ìyês¡T Çø£ÿ&ç neTàyê]ì
<ä]Ù+#·T≈£îì <ÛäqTsêàdü Áe‘êìï Ä#·]ùdÔ
$yêVü ≤ jÓ ÷ >∑ + ø£ * – kÂuÛ ≤ >∑ ´ dæ ~ Δ ‘· | ü Œ ø£
ø£\T>∑T‘·T+<äì uÛ≈Ñ î£ \Ô $XÊ«dü+. $wüß∫ í ‘·T&Ô HÉ ˚
lVü≤] uÛ≈Ñ î£ qÔ ≈£î ‘·T\d”eq+˝À z Ä&É•X¯óe⁄
<=]øÏ+~. leTHêïsêj·TDTì ø£{≤ø£+å >± uÛ≤$+∫
ÄyÓT≈£î >√<ë<˚$ nì HêeTeTT ô|{Ϻ n˝≤¢s¡T
23
eTT<äT›>± ô|+#·T≈£îqï ÄyÓT ls¡+>∑Hê<∏äT&çï
ìs¡+‘·s¡+ ùd$+#˚~. Äj·TH˚ Á|ü‘·´ø£å<Ó’eeTì
uÛ≤$+#˚~. s√Eø=ø£ bÕX¯ós¡+‘√ kÕ«$Tì ø°]dÔ ÷ü Ô
<ÛäqTsêàdü Áe‘êìï Ä#·]+#˚~. Ä bÕX¯ósê˝Ò
‹s¡TbÕŒyÓ’ Á|üã+<Ûä+>± Á|üdæ~Δ #Ó+~ ÄyÓTqT
Ä+&ÜfiŸ>± uÛ≈Ñ î£ \Ô T ø°]+Ô #ês¡T. Ä kÕ«$T uÛøÑ ˝ÔÏ ÀH˚
eTTì– kÕ«$Tì $yêVü≤e÷&ç ls¡+>∑Hê<∏Tä ì˝À
◊ø£´+ nsTT´+~ >√<ë<˚$.
\ø°ÁÎ bÕ|æÔ ø=s¡≈î£ <ä]Ù+#ê*‡q |ü⁄D´πøÁå ‘+·
lHêsêj·TDÏ |”sƒ¡+. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì
yÓ\÷¢sT¡ ≈£î 6 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñqï lHêsêj·TDÏ
|”s+¡ƒ ˝À l\ø°Î neTàyês¡T Á>±eT<˚e‘·>± y˚+#˚dæ
ñHêïs¡T. Á>±eT<˚e‘· nsTTq neTàøÏ ã+>±s¡+‘√
‘ê|ü&+É #˚dqæ >∑T&ç ñ+~. Ç˝≤ Á>±eT<˚e‘·øÏ
ã+>±s¡T>∑T&ç <˚X¯+˝À eT¬sø£ÿ&É ø£ì|æ+#·<äT.
dü\ú |ü⁄sêD+ Á|üø±s¡+ ˇø£ #Ó≥Tºø+Ï <ä Á>±eT<˚e‘·>±
|ü P »\+<ä T ≈£ î +≥Tqï l\ø° Î neTàyê]øÏ
mø£ÿ&çqT+#√ e∫Ãq ˇø£ |üHïÓ +&ÉT dü+e‘·‡sê\
24
u≤\T&ÉT ì‘·´+ |üP»\T #˚d÷ü Ô ñ+&˚yê&ÉT. Ä
u≤\T&ç nqq´yÓTqÆ uÛøÑ ìÔÏ #·÷düTqÔ ï yês¡T Áø£eT+>±
nø£ÿ&çøÏ edü÷Ô ñ+&˚yês¡T. Ä u≤\T&ÉT me¬sH’ ê
n&ç–‘˚ yê]øÏ CÀkÕ´ìï #Óù|Œyê&ÉT. neTàyê]
düìï~Û˝À ñ+≥÷ ˇø£ $<Ûyä TÓ qÆ X¯øÔÏ ø£*– ñ+&É≥+
#˚‘· Ä u≤\T&ç e÷≥\T ì»eTe≥+‘√ »q+
b˛f…‘kÔ· Õ>±s¡T. Ä u≤\T&ÉT ‘êqT Ä neTàyê]
n+X¯‘√H˚ »ìà+#êqì #Óù|Œyê&ÉT. Ä u≤\T&˚
Ç|ü&ÉT Hêsêj·TDÏ neTà>± |æ\eã&ÉT‘·THêï&ÉT.
<ë«|üs¡ j·TT>∑+ Hê{Ï $Á>V∑ ‰ü \qT ø£*–q øπ Áå ‘+· ....
ñ&ç|.æ ø£sêí≥ø£ sêÁwü+º ˝Àì eT+>∑fiS¯ s¡T qT+&ç
87 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À á |ü⁄D´πøÁå ‘·+ ñ+~. ªñ
&ÉT|üμ nH˚ e÷≥ qT+∫ ªñ&ç|μæ nì á q>∑sêìøÏ
ù|s¡T e∫Ã+~. ñ&ç|æ Ä\j·T+˝Àì kÕ«$T
u≤\ø£èwüß&í ç #˚‹˝À ˇø£ Á‘ê&ÉT, eTs=ø£ #˚‹˝À
ø£ e «eTT‘√ ~yê´uÛ Ñ s ¡ D eTT\‘√ uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ ≈£ î
<äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ . á $Á>∑V≤ü + <ë«|üsj¡ T· T>∑+ Hê{Ï~.
|üPs¡«+ <äø£åÁ|üC≤|ü‹ XÊbÕìï bı+~q
#·+Á<äT&ÉT á düú˝≤ìøÏ e∫à Çø£ÿ&É ñqï
25
#·+Á<ä|⁄ü wüÿ]DÏ |üøÿ£ q #·+Á<äeTÚ∞X¯«s¡Tì >∑÷]Ã
|òüTÀs¡ ‘·|üdüT‡ #˚dæ XÊ|ü$yÓ÷#·q+ #Ó+<ë&Éì
düú\|ü⁄sêD+. Ç+ø± ø£qø£<ëdüT nH˚ uÛÑ≈£îÔ&çì
ø£sT¡ DÏ+#·T≥≈£î |ü•Ãe÷_ÛeTTK+>± kÕ«$T ‹]–
ñ+{≤&ÉT. n+<äTe\qH˚ >∑sꓤ\j·T+ q+<äTqï
‘·÷s¡TŒ <ë«s¡eTT eT÷j·Tã&ç ñ+≥T+~. kÕ«$T
<äsÙ¡ q+ |ü•ÃeT+ yÓ|’ ⁄ü ñqï øÏ{øÏ ° jÓTTø£ÿ 9
s¡+Á<Ûeä TT\ qT+∫ e÷Á‘·yT˚ ñ+≥T+~. m+‘√
eTT<äT˝› §\T≈£î‘·÷ ñ+&˚ á u≤\ø£èwüß&í ç $Á>∑V≤ü +
m‘·TÔ s¬ +&ÉTqïs¡ n&ÉT>∑T\T.
X¯ì<√cÕ\qT dü+|üPs¡+í >± ‘=\–+#˚ øπ Áå ‘+·
bÕe>∑&˝É Àì X¯HX’Ó Ã¯ sê\j·T+. ø£sêí≥ø£ ˝Àì
bÕe>∑&É˝À á Ä\j·T+ ñqï~. n‘·´+‘·
Á|üd~æ #
Δ +Ó ~q X¯˙X¯«s¡ Ä\j·T+. n‹ ô|<ä<› q’Ó á
Ä\j·T+ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· ø£*– nìï Ä\j·÷\ø£+fÒ
_Ûqï+>± ñ+≥T+~. Çø£ÿ&ç X¯HX’Ó Ã¯ s¡TqøÏ |üP»\T
ìs¡«Væ≤+∫q yê]øÏ X¯ì<√cÕ\T dü+|üPs¡í+>±
‘=\T>∑T‘êj·Tì uÛ≈Ñ î£ \Ô qeTàø£+. ÁXÊeDe÷dü+˝À
Çø£ÿ&É uÛ≈Ñ î£ \Ô T b˛f…‘T· ‘Ô ês¡T. ñ<äjT· + ◊<äT
26
>∑+≥\ qT+∫ Á|ü‘´˚ ø£ |üP»\T ìs¡«Væ≤kÕÔsT¡ . kÕ«$T
|üP»≈£î ø±e*‡q nìï edüTeÔ ⁄\T Çø£ÿ&É \_ÛkÕÔsTT.
Çø£ÿ&É |üP»\T uÛ≈Ñ î£ \Ô s¡T>∑à‘·\qT b˛>={Ϻ e÷qdæø£
Á|üXÊ+‘·‘q· T Çe«≥y˚T ø±ø£ X¯ì<√cÕ\T dü+|üPs¡+í >±
q•+|ü#k˚ ÕÔsTT.
Hê>∑<√cÕ\qT b˛>=fÒº øπ Áå ‘+·
$<äTsêX¯«‘·ú πøåÁ‘·+. ø£sêï≥ø£ sêÁwüº+˝Àì
∫ø˘ãfi≤|üPsY õ˝≤¢˝À |æHêøÏ˙ qB rs¡eTT˝À ñ
qï~ á øπ Áå ‘·+. Ä+Á<Ûë˝À nq+‘·|⁄ü s¡+ õ˝≤¢
Væ≤+<ä÷|üPsY qT+&ç düTe÷s¡T |ü~ùV≤qT øÏ.MT
<ä÷s¡+˝À ñ+≥T+~. Çø£ÿ&ç kÕ«$Tyês¡T nX¯«‘·ú
Hêsêj·TDT&ÉT. <ë«|üs¡j·TT>∑+˝À $<äTs¡T&ÉT
rs¡j
ú ÷· Á‘·\T #˚d÷ü Ô á qBrsêìøÏ e∫Ãq|ü⁄&ÉT
Çø£ÿ&É ìyêdæ‘T· &Óq’ yÓTÁÆ ‘˚jT· eTVü≤]¸ e<ä› •wü´]ø£+
#˚XÊ&ÉT. M]s¡Te⁄s¡÷ leTVü‰$wüßeí ⁄ >∑÷]à |æHêøÏ˙
q~˝À rÁeyÓTqÆ ‘·|dü Tü ‡ Ä#·]+#·T‘·T+&É>± ˇø£
nX¯«‘·ú eèø£å XÊK q~˝À ‘˚\T‘·÷ M] e<ä≈› î£ sê>±
eTVü≤]¸ dü÷#·q y˚Ts¡≈î£ $<äTs¡T&ÉT Ä ø=eTàqT
Á|ü‹wæ˜+#·>± n~ eèø£åyÓTÆ $<äTsêX¯«‘·úeTT>±
27
|æ\eã&ç+~. Ç|üŒ{Ïø° eTVü‰eèø£yå TÓ Æ uÛ≤dæ\T¢‘T· qï
Ä eèø£eå TT düeTø£+å ˝Àì øπ Áå ‘·yT˚ $<äTsêX¯«‘·ú øπ Áå ‘·+.
á eèø£ å + dü M T|ü + ˝Àì |ü ⁄ ≥º ˝ Àì
Hê>∑sê»eTT\qT |üP»+∫ Çø£ÿ&É Hê>∑Á|ü‹wü˜ #˚ùdÔ
Hê>∑<√wü+ ìyês¡DeTÚ‘·T+<äì uÛ≈Ñ î£ \Ô qeTàø£+.
bÕeTT uÛj
Ñ T· + e⁄qïyês¡T <ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
lnq+‘·|ü<äàHêuÛÑkÕ«$T Ä\j·T+. á
πøåÁ‘·+ ø£sêí≥ø£˝Àì eT+>∑Tfi¯Ss¡T≈£î 10 øÏ.MT
<ä÷s¡+˝À ñqï ≈£î&ÉT|ü⁄ nH˚ Á>±eT+˝À e⁄+~.
≈£î&ÉT|ü⁄ nq>± ‘·Tfi¯ó uÛ≤wü˝À bÕeTT‘√ ñqï ãT≥º
nì ns¡+ú . Ä\j·T+˝Àì l nq+‘·|<ü àä HêuÛTÑ &ÉT
bÕeTT Äø£è‹˝À ◊<äT ‘·\\‘√ uÛÑ≈£îÔ\≈£î
<äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ . Çø£ÿ&ç kÕ«$Tì <ä]Ù+∫ |üPõùdÔ
bÕeTT e\¢ uÛÑj·T+ ñqïyê]øÏ ñ|üX¯eTq+
#˚≈L£ s¡T‘·T+~. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ÁXÊeD e÷dü+˝À
◊<äe s√E e#˚Ã Hê>∑|+ü #·$T |ü+&ÉT>∑qT |òTü q+>±
»s¡T|ü⁄≈£î+{≤s¡T. ≈£î&ÉT|ü⁄ Á>±eT+˝Àì eTVæ≤fi¯\T
Äe⁄ù|&É, Äe⁄bÕ\T ñ|üj÷Ó –+∫ Ç+{Ï >√&É\ô|’
bÕeTT\ ∫Á‘ê\T ^kÕÔsT¡ . Ä $<Û+ä >± #˚jT· ≥+
28
e\¢ bÕeTT\T yê]ì ø±≥T y˚jT· eì qeTàø£+.
J$‘·+˝À Á|‹ü ˇø£ÿs¡T <ä]Ù+#ê*‡q eTVü‰ øπ Áå ‘+·
lnq+‘·|<ü àä HêuÛkÑ Õ«$T Ä\j·T+. øπ s¡fi¯
sêÁwüº sê»<Ûëì ‹s¡Teq+‘·|⁄ü s¡+˝À á Ä\j·T+
ñqï~. Çø£ÿ&É lnq+‘·|<ü àä HêuÛkÑ Õ«$T Ä~X‚wßü &çï
bÕqTŒ>± #˚dTü ø=ì ‘·\qT <äøD åÏ ~≈£îÿ>± ô|≥Tº≈î£ ì
eTTU≤ìï ‘·÷s¡TŒ eTTK+>± ñ+∫ X¯jT· ìdüTqÔ ï
eTTÁ<ä˝À uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î <äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ . X¯jT· Hêø±s¡+˝À
<äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ ø±ã{Ϻ nq+‘·Xj ¯ T· qT&ÉT nì kÕ«$TøÏ
ù|s¡T e∫Ã+~.
neTàyês¡T lVü≤]\ø°Î ‘êj·÷s¡T. kÕ«$T yê]
eTTK+, eø£då \úü + ‘·|Œü $T>∑‘ê eT÷]Ô yÓTT‘·+Ô
ã+>±s¡+‘√ b˛‘·b˛j·Tã&ç ‘·j÷· s¡T#˚jT· ã&ç+~.
‘·q Hê_Ûj·T+<äT ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT ø=\Te⁄B]q
|ü < ëàìï ø£ * Z ñqï leTVü ‰ $wü ß í y ˚
nq+‘·|<ü àä HêuÛTÑ &ÉT.
nq+‘·yÓTÆq dü+|ü<ä ø£*– ñqï kÕ«$T.
Á|ü<ëÛ Hê\j·T+ eT\j·÷fi¯ kÕ+Á|ü<ëj·T |ü<‹Δä ˝À
ì]à+|üã&ç ñ+≥T+~. kÕ«$T yê] $Á>∑Vü≤+
29
 ø£≥TX¯sÿ¡ s¡ jÓ÷>∑+ nH˚ Äj·TTπs«<ä Wwü<ëÛ \
$TÁX¯eT+‘√ ‘·j÷· s¡T #˚jT· ã&ç+~.
H˚bÕ˝Ÿ˝Àì >∑+&Éø° qBrs¡+ qT+∫ @qT>∑T\
düV‰ü j·T+‘√ rdüTø=∫Ãq 12000 kÕ\Á>±e÷\‘√
á $Á>∑V≤ü + ‘·j÷· s¡T#˚jT· ã&ç+~. ô|<ä› $Á>∑V≤ü +
ne⁄≥ #˚‘· á kÕ«$T eT÷&ÉT <ë«sê\ >∑T+&Ü
<äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ . yÓTT<ä{Ï uÛ≤>∑+˝À $wüßeí ⁄ ‘·\uÛ≤>∑eTT
#˚‹øÏ+<äT>± ñqï •e*+>±ìï #·÷&Ée#·TÃ.
Çø£ ¬s+&Ée uÛ≤>∑+ >∑T+&Ü Hê_Û qT+&ç
yÓ\Te&çq ø£eT\+ MT<ä Äd”qT&Óq’ ÁãVü≤à, eT÷&Ée
<ë«s¡ + qT+&ç $wü ß í e T÷]Ô bÕ<ä | ü < ä à eT\T
<äs¡Ùq$TkÕÔsTT. neTàyês¡T¢ l<˚$ uÛÑ÷<˚e⁄\T
s¬ +&Ée <ë«s¡+ qT+&ç uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î <äsÙ¡ q$TkÕÔsT¡ .
dæ]dü+|ü<ä\T á kÕ«$Tì <ä]Ù+∫q+‘·H˚
ø£\T>∑T‘êj·Tì uÛ≈Ñ î£ \Ô $XÊ«dü+.
ªHêsêj·TD°jT· +μ #·~$Hê, á øπ Áå ‘+·
<ä]Ù+∫Hê yê´<ÛTä \T qj·T+
>∑Ts¡Tyêj·T÷sY. øπ s¡fi˝¯ Àì Á‹dü÷sY õ˝≤¢ øπ +Á<ä+
qT+&ç 30 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À á Ä\j·T+ ñ+~.
30
 lø£èwüuí >ÑÛ y∑ êqT&ÉT yÓ\dæq á øπ Áå ‘·+ <äøDåÏ <ë«s¡ø>£ ±
Á|üd~æ Δ >±+∫q $wüßí øπ Áå ‘·+ ≈£L&Ü. >∑sꓤ\j·T+˝Àì
kÕ«$T yê] eT÷]Ô ˇø£|ü&ÉT ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT
‘·j÷· s¡T#˚dTü ≈£îì |üPõ+∫q $Á>∑V≤ü +.
ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT Ä $Á>∑V‰ü ìï $wüßeí T÷]ÔøÏ Çe«>±
<ë«|üsj ¡ T· T>∑+˝À lø£èwüß&í TÉ ‘·q‘√ ‘Ó#T· Ã≈£îì
‘·q ∫e] ø±\+˝À ñ<äeΔ ⁄ì #˚‹øÏ Ç∫Ã Ä $Á>∑V‰ü ìï
ãèVü≤düŒ‹, yêj·TT<˚e⁄\ #˚‘· düss¡ TTq dü\ú +˝À
Á|ü‹wæ+˜ |ü#j ˚ T· eTì ‘Ó\T|ü>± yês¡T Ä $Á>∑V‰ü ìï
Çø£ÿ&É Á|ü‹wæ+˜ #ês¡T. u≤\ø£èwüß&í TÉ q\¢ì s¡÷|ü+˝À
Çø£ÿ&É kÕ«$T uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î <äsÙ¡ q$TkÕÔsT¡ .
16e X¯‘êã›+˝À Hêsêj·TDuÛÑ≥Tº nH˚
Äj·TqøÏ |òTü Às¡yTÓ qÆ yê´~Û e∫Ãq|ü⁄&ÉT Äj·Tq
>∑Ts¡Tyêj·T÷sY e∫à kÕ«$Tì <ä]Ù+∫ ì‘·´+ Ä
kÕ«$Tô|’ |ü~ XÀ¢ø±\qT s¡∫+∫ düT‹Ô +#˚yê&É+≥.
n˝≤ Äj·Tq yÓsTT´ XÀ¢ø±\qT |üP]Ô #˚jT· >±H˚ yê´~Û
|üP]Ô>± ‘·–bZ ˛sTT+<ä≥. Äj·Tq s¡∫+∫q XÀ¢ø±\˙ï
øπ s¡fi¯ n+‘·{≤ ªªHêsêj·TD°jT· +μμ nH˚ ù|s¡T‘√
ÁbÕ#·Ts¡´+ #Ó+<ësTT.
31
 \ø£\å eT+~ Bs¡sÈ √>±\qT qj·T+ #˚dqæ
eTVü‰øπ Áå ‘+·
<Ûäq«+‘·] Ä\j·T+. πøs¡fi¯ sêÁwüº+˝Àì
j·Tsêï≈£îfi≤ìøÏ ‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿq ñqï e&Éøÿ£ Hé#ÁÓ ]
qT+&ç 9 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñqï HÓ\T¢yêsTT nH˚
Á>±eT+˝À á Ä\j· T + ñqï~. 3500
dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· ì]à+|üã&ɶ n‹ |ü⁄sê‘·q
Ä\j·T+. yÓ≈’ î£ +sƒ¡ @ø±<ä• Hê&ÉT Á|ü‘´˚ ø£+>± |üdTü |ü⁄,
$T]j·÷\T, ô|s¡T>∑T, ñ|ü ø£*|æq $TÁX¯e÷ìï
Á|ükÕ<ä+>± ÇkÕÔsT¡ . Ç~ ˇø£ Wwü<+äÛ >± X¯Øs¡+˝À
|ü ì #˚ d ü T Ô + <ä ì #Ó ã T‘ês¡ T . |ü P s¡ « eTT Ç~
•yê\j·T+>± á Ä\j·T+˝À •e⁄ìøÏ e÷Á‘·yT˚
|üP»\T »]π>$. ‘·sê«‘· Çø£ÿ&É <Ûqä «+‘·] eT÷]Ôì
Á|ü‹wæ+˜ ∫q |æeTà≥ Ç~ <Ûqä «+‘·] Ä\j·T+>±
Á|ü d æ ~ Δ # Ó + ~+~. Bs¡ È s√>±\T Çø£ ÿ &É
e÷j·TyÓTbÆ ˛‘·T+&É≥+‘√ \ø£˝å ≤~eT+~ s√>∑T\T
á øπ Áå ‘·<sä Ù¡ q+ #˚dTü ≈£îì ‘·eT s√>±\qT qj·T+
#˚dTü ≈£î+≥THêïs¡T.
32
 ‘·*,¢ ‘·+Á&ìç u≤<Ûô|ä {Ïqº <√cÕ\T b˛e{≤ìøÏ
<ä]Ù+#ê*‡q øπ Áå ‘+·
\e≈£îX¯|⁄ü ØX¯«sê\j·T+. øπ s¡fi˝¯ À ø±*ø£{Ÿ
|ü≥ºD≤ìøÏ 125 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À d”‘ê≈£îX¯\e
Ä\j·T+ ñ+~. lsêeTT&ÉT d”‘ê<˚$ì n&É$øÏ
|ü+|æq|ü⁄&ÉT yê©àøÏ eTVü≤]¸ ‘·q ÄÁX¯eT+˝À Ä
e÷‘·øÏ ÄÁX¯jT· + ø£*Œ+#ê&ÉT. >∑s“¡ e¤ ‹ nsTTq
d”‘ê<˚$ Ç<äs› T¡ ≈£îe÷s¡T\≈£î »qà Çe«>± eTVü≤]¸
yê]øÏ ≈£îX¯, \e⁄\ì HêeTø£sD ¡ + #˚XÊ&ÉT. ø=+‘·
ø±\+ ‘·sê«‘· lsêeTT&ÉT nX¯«y˚T<Ûäj·÷>∑+
#˚dqæ |ü⁄&ÉT j·÷>±XÊ«ìï e<ä\>± <ëìï ≈£îX¯\e⁄\T
ã+~Û+#ês¡T. nXÊ«ìï $&ç|æ+#·{≤ìøÏ yÓ[flq
n+<äs÷¡ yê] #˚‹˝À ∫‘·T>Ô ± z&çb˛>± lsêeTT&˚
dü«j·T+>± j·÷>±XÊ«ìï $&ç|+æ #·{≤ìøÏ yÓfi≤fl&ÉT.
yê]ì #·÷∫ eTT<äT˝› §\T≈£î‘·Tqï yê]ì @MT
#˚j·T˝Òø£ nXÊ«ìï $&ÉeeTì m+‘·#Ó|æŒHê
$&Éeø£b˛e≥+‘√ j·TT<äΔ+ #˚j·TkÕ>±&ÉT. Ä
düeTj·T+˝À Vü≤qTeT nø£ÿ&çøÏ e∫à ≈£îX¯\e⁄\‘√
33
lsêeTT&ÉT yê] ‘·+Á&ç n˙, ‘·+Á&ç‘√ j·TT<ä+Δ
‘·|ü nì #ÓbÕŒ&ÉT. j·TT<ä+Δ Ä–+~. lsêeTT&ÉT
yê]ì #˚ s ¡ B XÊ&É T . ‘· + Á&ç ô |’ H ˚ j· T T<ëΔ ì øÏ
~–q+<äT≈£î |üXÊÑêÔ|+ü ‘√ yês¡T ‘·eT bÕbÕìøÏ
ìwüÿè‹>± ˇø£ •e*+>±ìï Ä Á|ü<X˚ +¯ ˝À kÕú|+æ ∫
|üP»\T #˚dæ ‘·eT bÕbÕìï ìeè‹Ô #˚dTü ≈£îHêïs¡T.
≈£ î X¯ \ e⁄\T |ü P õ+∫q Ä •e*+>±ìøÏ
n|üŒ{ÏqT+&ç ≈£îX¯\e|ü⁄ØX¯«s¡T&ÉT nì ù|s¡T
e∫Ã+~. Ä ø±s¡D+>± ‘·*,¢ ‘·+Á&çì u≤<Ûôä |{Ïqº
yês¡T Çø£ÿ&çøÏ e∫à kÕ«$Tì |üPõùdÔ yê] bÕbÕ\T
‘=\>∑‘êj·Tì uÛ≈Ñ î£ \Ô $XÊ«dü+.
Á||ü +ü #·+˝ÀH˚ ñqï @¬øø’ £ <äTs√´<Ûqä Ä\j·T+
eT\Hê&É˝À ñqï~. Ç~ øπ s¡fi¯ sêÁwü+º ˝Àì
ø=\¢+ õ˝≤¢ πø+Á<ëìøÏ 35 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À
eT\Hê&ÉT˝À ìs¡à+|üã&ç ñqï~. ∫qïø=+&É
MT<ä T qï Ä\j· T +. <ä T wü ß º & ç > ± #· ÷ &É ã &˚
<äTs√´<Ûqä TìøÏ ø£{ãºÏ &çq á Ä\j·T+˝À ‘·eT
Äe⁄\˙, |ü + ≥bı˝≤©ï ø±bÕ&˚ <˚ e ⁄ì>±
ì‘·´|üP»\qT #˚kÕÔs¡T uÛÑ≈£îÔ\T. Ä\j·T+˝Àì
34
>∑s“¡ >¤ T∑ &ç˝À q\¢sê‹ >∑<›Ó <äsÙ¡ q$TdüT+Ô ~. m≥Te+{Ï
nsêÃeT÷]Ô ñ+&É&ÉT. ns¡D´yêdü+ ‘·sê«‘·
bÕ+&É e ⁄\T #˚ d ü T Ô q ï nC≤„ ‘ · y êkÕìï uÛ Ñ > ∑ ï +
#˚jT· {≤ìøÏ e∫Ãq <äTs√´<Ûqä T&ÉT á ÁbÕ+‘·+˝ÀH˚
ñ+&ç dæ<Tä \Δ dü\Vü‰ y˚Ts¡≈î£ Á|üdTü ‘ Ô +· Ä\j·T >∑<›Ó
ñqï ÁbÕ+‘·+˝ÀH˚ •e⁄ì ø=s¡≈î£ |òTü Às¡ ‘·|dü Tü ‡
#˚XÊ&Éì düú\|ü⁄sêD+. n˝≤ Çø£ÿ&É≈£î e∫Ãq
<äTs√´<Ûqä Tì Ä ÁbÕ+‘· Á|ü»\T |òTü q kÕ«>∑‘+·
|ü\Tø£>± <äTs√´<Ûqä T&ÉT dü+‘·d+æ ∫ Ä ÁbÕs‘êìøÏ
yê]H˚ bÕ\≈£î\>± ìj·T$T+#ê&Éì #ÓãT‘ês¡T. øπ s¡fi¯
uÛ≤wü˝À eT\ n+fÒ ø=+&É, Hê&É n+fÒ Ä\j·T+.
n+<äTøπ á Ä\j·T+ ñqï Á|ü<X˚ ÊìøÏ eT\Hê&É
nì ù|s¡T e∫Ã+~.
>√Vü≤‘ê´ <√cÕ\qT b˛>=fÒº øπ Áå ‘+·
>√es¡qú –]. ñ‘·sÔ Á¡ |ü<X˚ Ÿ sêÁwü+º ˝Àì eT<ÛTä s¡
qT+&ç 30 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñqï~. ÁãVü≤à<˚e⁄&çø,°
ø±∞j·TT&çøÏ lø£èwüß&í TÉ Á|ü‘´· ø£yå TÓ qÆ |ü$Á‘·d\úü +.
lø£èwüß&í TÉ uÛ≈Ñ î£ \Ô qT ø±bÕ&É{≤ìøÏ ‘·q ∫{Ïø¬ q
Áy˚*‘√ >√es¡úq |üs¡«‘êìï m‹Ô –]<Ûë]>±
35
düTÔ‹+#·ã&çq düú\+>± Á|üdæ~Δ #Ó+~+~. á
ÁbÕ+‘·+˝À ñqï e÷qdü>+∑ >∑ nH˚ düsd¡ Tü ‡˝À
kÕïq+ #˚ùdÔ >√Vü≤‘ê´ <√wü+ b˛‘·T+<äì uÛ≈Ñ î£ \Ô
$X‚wü qeTàø£+. 14 yÓTfiÆ fl¯ #·T≥Tºø=\‘·‘√ e⁄+&˚
á >√es¡úq–] Á|ü<äøÏåDqT uÛÑ≈£îÔ\ n\y√ø£>±
uÛøÑ bÔÏ Õs¡eX¯´+‘√ #˚kÕÔsT¡ . Çø£ÿ&ç e÷qdü>+∑ >∑ düsd¡ Tü ‡
#·T≥÷º #˚ùd Á|ü<øä D åÏ >√es¡ìú –] Á|ü<øä D åÏ ‘√
dü e ÷qeTì #Ó b ÕÔ s ¡ T . Ä\j· T +˝À kÕ«$T
>√es¡qΔ Hê<∏Tä &ÉT •\Œs¡÷|ü+˝À <äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ . •\Œ+
ô|’ q #Ó ø Ï ÿ q HÓ e T*|æ + #Û · e TT n<ä T “¤ ‘ · + >±
>√#·]düT+Ô ≥T+~. BbÕe∞, ÁXÊeD uÛ≤Á<ä|<ü ä ø±ØÔø£
e÷kÕ\˝À n‘·´+‘· yÓu’ eÑÛ +>± ñ‘·‡yê\qT #˚kÕÔsT¡ .
uÛ≤s¡´uÛsÑ \Ô¡ q&ÉTeT nH√´q´‘·qT ô|+#˚ øπ Áå ‘+·
d” ‘ êsêeTT\ Ä\j· T +. ñ‘· Ô s ¡ Á |ü < ˚ X Ÿ
sêÁwü+º ˝Àì n\Vü‰u≤<é qT+&ç 125 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À
eT+<ëøÏ˙ qB rs¡+˝Àì ∫Á‘·≈£L≥+ nH˚
øπ Áå ‘·+˝Àì Ä\j·T+ Ç~. eT+<ëøÏ˙, |üjT· dæ«˙
q<ä T \ dü + >∑ e Tdü ú \ +˝À ld” ‘ êsêeTT\T
eqyêdüdüj·TeT+˝À m≈£îÿe ø±\+ >∑&çbÕs¡T.
36
uÛÑs¡<ë«» eTTì dü\Vü‰ y˚Ts¡≈£î eT+<ëøÏ˙
qBrs¡+˝À ÄÁX¯eT+ ì]à+#·T≈£îì ìedæ+#ês¡T.
n\Hê&ÉT nÁ‹eTVü≤]¸ uÛ≤s¡´ nqdü÷j·÷<˚$
d”‘ê<˚$øÏ bÕ‹Áe‘·´ eTVü≤‘êà´ìï uÛÀ~+∫+~
Çø£ÿ&˚. lsêeTT&ÉT ‘·+Á&çøÏ |æ+&ÉÁ|ü<ëq+ #˚dqæ
Çø£ÿ&ç Á|ü<X˚ +¯ lsêeT|ò÷ü {Ÿ>± |æ\Teã&ÉT‘·T+~.
á |ò÷ü {ŸøÏ |ü•ÃeT ~≈£îÿq ÁãVü≤àj·T»„+
#˚dqæ j·T»„y~˚ ø£ ñqï~. Ä |üøÿ£ H˚ d”‘êsêeTT\T
ìedæ+∫q |üsXí¡ Ê\. Ä Á|ü<X˚ +¯ ˝À ld”‘êsêeTT\
Ä\j·T+ ì]à+#·ã&ç+~. lsêeT|ò÷ü {Ÿ˝À kÕïq+
#˚dæq ‘·sê«‘· Ä\j·T+˝À ld”‘êsêeTT\qT
uÛÑ≈£îÔ\T <ä]Ù+#·T≈£î+{≤s¡T. uÛÀ>∑uÛ≤>±´\øÏ
nr‘·+>± ld”‘êsêeTT\T m+‘√ nH√´q´+>±
|ü s ¡ í X Ê\˝À ìedæ + ∫q á Á|ü < ˚ X ¯ + ˝Àì
Ä\j·T+˝Àì eT÷s¡T\Ô ≈£î uÛøÑ ‘ ÔÏ √ |üP»\T #˚ùdÔ
uÛ ≤ sê´uÛ Ñ s ¡ Ô ˝ À¢ ˝À|æ + ∫q nH√´q´‘·
#˚≈L£ s¡T‘·T+<äì uÛ≈Ñ î£ \Ô qeTàø£+.

37
 ns¡Tq® T&çøÏ ^‘√|ü<X˚ +¯ #˚dqæ Á|<ü X˚ +¯ ˝Àì
øπ Áå ‘+·
≈£îs¡Tøπ Áå ‘·. Ç~ ñ‘·sÔ Á¡ |ü<X˚ Ÿ sêÁwü+º ˝Àì &Û©ç ¢
qT+&ç 150 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñ+~. á ù|s¡T
sêe{≤ìøÏ ø±s¡ D + |ü P s¡ « + ≈£ î s¡ T e+X¯
eT÷\|ü⁄s¡Twüß&ÉT ª≈£îs¡Te⁄μ j·T»„+ #˚jT· {≤ìøÏ á
øπ Áå ‘·eTTqT m+#·T≈£îHêï&ÉT. ≈£îs¡Tøπ Áå ‘· j·TT<ä+Δ »]–q
dü\ú +. lø£èwüí uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT s¡<kä∏ Õs¡~j Û TÆÓ ns¡Tq® T&çøÏ
^‘√|ü<X˚ +¯ #˚dqæ dü\ú + CÀ´rX¯«sY>± Á|üd~æ #Δ +Ó ~+~.
;Û w ü ß à&É T ñ‘· Ô s êj· T D |ü ⁄ D´ø±\+ es¡ ≈ £ î
n+|ü X ¯ j · T ´ô|’ ñqï Á|ü < ˚ X ¯ + eT]j· T T
l$wüßídüVü≤ÁdüHêe÷ìï uÛÑ>∑yêqT&ÉT lø£èwüßí&ç
düìï<Ûëq+˝À #Ó|Œæ q Á|ü<X˚ +¯ . á Á|ü<X˚ +¯ ˝Àì uÛ÷Ñ $T
n+‘ê ms¡ T |ü ⁄ s¡ + >∑ T ˝À ñ+≥T+~. mH√ï
Ä\j· ÷ \T, »˝≤X¯ j · ÷ \T, dü s ¡ d ü T ‡\T
ñqï á Á|ü<X˚ +¯ 2500#·.yÓTfiÆ ó¯ fl $dü]Ô +∫ ñ
+≥T+~. á ÁbÕ+‘·+˝À ñqï e≥eèø£+å ≈£îs¡Te⁄
j·TC„+ #˚dqæ Hê{Ï ø±\+ qT+∫ Ç|üŒ{Ï es¡≈î£
nìï+{Ïø° kÕø°uå ÷ÑÛ ‘·+>± ì*∫ ñ+~.
38
 leTVü‰\øÏÎ ‘·q kÕ«$TøÏ dü«j·T+>± HÓy’ <˚ ´ä +
#˚dæ düeT]Œ+#˚ øπ Áå ‘+·
ãÁBHê<∏é øπ Áå ‘·+. ñ‘·sÔ ê+#·˝˝Ÿ À ñqï~ á
Ä\j·T+. |òüTq#·]‘·qT ø£*–q yÓ’wüíe πøåÁ‘·+.
#ês¡<ë∏ yéT j·÷Á‘·˝Àì øπ Áå ‘·+. Ä\j·T+˝À kÕ«$T
ã<äØHê<∏Tä ì $Á>∑V≤ü Hê_Û e<ä› ms¡T|ü⁄s¡+>∑T˝À ñ
qï eT+∫ >∑+<Û|ä ⁄ü u§≥Tº >∑T+Á&Éì Äø±s¡+‘√ ñ
+≥T+~.
‘=&É\ô|’ ∫qï ‹\ø£|⁄ü u§≥Tº, eø£då \úü eTT˝Àì
le‘·‡ eT]j·TT uÛèÑ >∑T\‘·\ ∫Vü≤ïeTT\qT uÛ≈Ñ î£ \Ô T
<ä]Ù+#·e#·TÃ. kÕ«$T yê] eTTKeTT yÓsTT´
~e´eTDT\ø£ H êï n~Û ø £ + >±
Á|üuÛ≤dæ‘·eTe⁄‘·T+≥T+~. qs¡Hêsêj·TDT\T
leTVü‰\ø°Î<˚$ jÓTTø£ÿ ìyêdüd\úü yÓTqÆ sπ >∑T#Ó≥Tº
ÁøÏ + <ä ‘· | ü e ÷#· ] +∫q ~e´Á|ü < ˚ X ¯ + . á
Ä\j·T+˝À kÕ«$Tì yÓ’XÊKe÷düeTT qT+&ç
ø±ØÔøe£ ÷dü+ es¡≈î£ e÷qe⁄\T |üPõùdÔ e÷s¡•Z s¡+
qT+&ç #Ó’Á‘·e÷dü+ ∫e] es¡≈£î <˚e‘·\T
|üPõkÕÔsì¡ XÊÁdüÔ |ü⁄sêD+. n+<äTe\qH˚ Ä\j·T+
39
yÓX’ ÊK+ qT+&ç ø±ØÔø+£ es¡≈î£ e÷Á‘·yT˚ ‘Óse¡ ã&ç
ñ+≥T+~. ‘·sê«‘· Äs¡THÓ\\T Ä\j·÷ìï
eT÷dæyk˚ ÕÔsT¡ . Ä\j·÷ìøÏ <ä>sZ∑ ˝¡ À ñqï ‘·|≈Ôü î£ +&é
nH˚ y˚&˙ç {Ï ≈£î+&É+˝À uÛ≈Ñ î£ \Ô T kÕïqe÷#·]+∫
kÕ«$Tì <ä]Ù+#·T ≈£î+{≤s¡T.
Ä ‘· s ê«‘· Á|ü ø £ ÿ H˚ ñqï
\ø° Î <˚ y ê\j· T eTT˝Àì neTàyê]ì
<ä]Ù+#·T≈£î+{≤s¡T. kÕ«$Tyê]øÏ \ø°Î<˚$j˚T
dü«j·T+>± ‘·j÷· s¡T#˚dæ Á|ükÕ<ëìï düeT]ŒdüT+Ô ~.
n+<äTø£H˚ Çø£ÿ&ç Á|ükÕ<ëìï eTVü‰Á|ükÕ<ä+>± Á|ü‹
ˇø£ÿs¡÷ d”«ø£]kÕÔs¡T. n+<äTe\qH˚ ã<äØ
Á|ükÕ<ëìï ‘êeTT d”«ø£]+#·≥y˚T >±ø£ uÛ≈Ñ î£ \Ô +<ä]ø°
|ü+∫‘˚H˚ ã<äØj·÷Á‘· |òü*‘·+ <ä≈£îÿ‘·T+<äì
ô|<ä\› T #ÓãT‘ês¡T.
á eq dü+<äsÙ¡ q |ü⁄D´+ ‘·s‘¡ s· ê\øÏ
n+<äT‘·T+~
n≥Te+{Ï |ü⁄D≤´ìï n+~+#˚ eq+ \ø°Î
eq+. á eq+ ã<äØHê<∏é qT+&ç 12 øÏ.MT
40
<ä÷s¡+˝À ñqï~. nH˚ø£ uÛÀ»eèøå±\T ñqï á
Á|ü<X˚ +¯ ˝ÀH˚ \ø°Î<˚$ ‘·|dü Tü ‡ #˚dTü ≈£î+≥÷ ñ+&˚<≥
ä .
n+<äTe\q á eHêìï <ä]Ù+#·T≈£î+fÒ Ä |ü⁄D´+
‘·s‘¡ s· ê\ø° n+<äT‘·T+~.
dürkÕ$Á‹ >±<∏ä »]–q |ü⁄D´πøÁå ‘+· ...
Äs√>±´ìï Á|kü Õ~+#˚ ~e´πøÁå ‘+·
|ü]¢˝Àì yÓ’<ä´Hê<∏˚X¯«s¡ Ä\j·T+. Ç~
eTVü‰sêÁwüº˝Àì ;Û&é õ˝≤¢˝À ñ+~. <ë«<äX¯
CÀ´‹]¢+>±\˝À eTTK´yÓTqÆ ~ á yÓ<’ ´ä Hê<∏X˚ «¯ s¡
Ä\j·T+. Ä\j·T+˝À düTe÷s¡T Hê\T>∑T n&ÉT>∑T\
ñqï bÕqe≥ºeTT <ëì eT<Û´ä ˝À s¬ +&ÉT n&ÉT>∑T\
m‘·T˝Ô À ñqï •e*+>∑eT÷]Ô m+‘√ Äø£sD ¸¡ j
° T· +>±
ñ+≥T+~. á eT÷]Ô yÓqTø£ eT÷&ÉT n&ÉT>∑T\
>∑÷&ÉT˝À bÕs¡«r<˚$ $Á>∑V≤ü + Á|ü‹wæ+˜ #·ã&ç ñ
+≥T+~. >∑s“¡ >¤ T∑ &ç˝À <ä+|ü‘T· \T Çs¡Te⁄s¡÷ ñ
+&É≥+ Çø£ÿ&É $X‚wü+. n+<äTe\qH˚ |üØ¢
Ä\j·÷ìï n|üPs¡«ø±o nì |æ\TkÕÔsT¡ .
e÷s¡ÿ+&˚j·TT&ÉT j·TeTbÕX¯+ qT+∫
41
‘·|Œæ +#·T≈£îì ∫s¡+J$ nsTT+~ Çø£ÿ&˚. Ç+ø±
dürkÕ$Á‹ ø£<ä∏ ≈£L&Ü Çø£ÿ&˚ »]–+<äì #ÓbÕÔsT¡ .
Çø£ÿ&ç kÕ«$T nHês√>±´ìï qj·T+ #˚ùd
yÓ’<äT´&Ó’q yÓ’<ä´Hê<∏˚X¯«s¡T&Éì uÛÑ≈£îÔ\ $XÊ«dü+.
sêeD≤düTs¡T&ÉT ¬ø’˝≤dü+ qT+∫ Ä‘·à*+>±ìï
uÛ÷Ñ ˝Àø±ìøÏ rdüT≈£îsê>± $Hêj·T≈£î&ç ø±s¡D+>±
Ä *+>∑ + Çø£ ÿ &É ô|≥º ã &ç q |ü ⁄ &É T •e⁄&É T
CÀ´‹]¢+>∑s¡÷|ü⁄&Ó’ Çø£ÿ&É yÓ*XÊ&ÉT. Çø£ÿ&çøÏ
<ä>sZ∑ ˝¡ Àì $Hêj·Tø£ Ä\j·T+˝À kÕ«$TøÏ ‘=+&É+
ñ+&É<äT. $Hêj·T≈£î&çï <ä]Ù+#·T≈£îqï ‘·sê«‘˚
yÓ<’ ´ä Hê<∏X˚ «¯ s¡T&çï <ä]Ù+#·Tø√yê\ì |ü⁄sêD ñyê#·.
kÕø屑·TÔ leTVü‰$wüßeí ⁄ bÕ<ë\T >∑\ øπ Áå ‘+·
$wüßbí Õ<ä Ä\j·T+. Ç~ ;Vü‰sY sêÁwü+º >∑j÷·
õ˝≤¢˝À >∑jT· ˝À ñqï~. |ò\ü TZ˙, eT<ÛTä s¡, ùd«<ë
q<äT\T ø£*ùd Á|ü<X˚ +¯ ˝À á Ä\j·T+ ñ+~.
á Ä\j· T + >∑ s ¡ “ ¤ > ∑ T &ç ˝ À >∑ < ë<Û ä s ¡ T &Ó ’ q
leTVü‰$wüßeí ⁄ $Á>∑V≤ü + ñ+≥T+~. >∑s“¡ >¤ T∑ &çøÏ
eTT+<äTqï eTTKeT+&É|ü+˝À yÓ+&çπs≈£î\‘√
42
n\+ø£]+#· ã&çq bÕ<äeTTÁ<ä\T ñ+{≤sTT. Ç$
>∑jT· Tì •s¡dTü ‡ MT<ä ì\ã&ç ñqï $wüßeí T÷]Ô
bÕ<äeTTÁ<ä\T. $wüßbí Õ<ä Ä\j·÷ìøÏ m<äTs¡T>±
q~ ne‘·* >∑≥TºMT<ä ñqï ø=+&É MT<äTqï ∫qï
eT+~s¡+˝À ‘·q e÷eT>±]øÏ |æ+&ÉÁ|ü<ëq+ #˚dqæ
d”‘e· Tàyê] #˚‘T· \T <äsÙ¡ q$TkÕÔsTT.
ˇø£kÕ] ns¡D´yêdü+ #˚dTü qÔ ï düeTj·T+˝À
‘·+Á&ç ‹~∏ s√Eq n&É$øÏ yÓ[flq lsêeTT&ÉT
düeTj·÷ìøÏ yÓqT‹]– sêø£b˛e≥+‘√ d”‘y· T˚ à
dü«j·T+>± |æ+&ÉÁ|ü<ëq+ #˚d+æ ~. Ä $wüjT· +
lsêeTT&çøÏ #Ó|Œü >± lsêeTT&ÉT qeTàø£b˛e≥+‘√
|ò\ü TZDq° B, eTÁ]#Ó≥T¢ d”‘e· Tà |æ+&É Á|ü<ëq+
#Ój·T´≥+, ÄyÓT e÷eT>±πs dü«j·T+>± e∫Ã
d”«ø£]+#·≥+ ‘·qT ø£fi≤flsê #·÷kÕeTì kÕø£´å +
#ÓãT‘êsTT. n+<äTøπ d”‘ê<˚$ Ä eTÁ]#Ó≥TºøÏ
eTs¡D+ ˝Ò<˙ä , |ò\ü TZ˙ q~ m+&çb˛<äì es¡+
ÇdüT+Ô ~. n<äèX¯´+>± >∑eTì+#·≥+ e\¢ |ò\ü TZ˙
q~˝À ˇø£ HÓ\ s√E\ e÷Á‘·yT˚ ˙s¡T ì+&ÉT>±
ñ+&ç, $T–*q s√E˝À¢ q~ n<äèX¯´+>± bÕs¡T
‘·T+~. ô|’øÏ e÷Á‘·+ ÇdüT≈£ ø£ì|ædTü +Ô ≥T+~.
43
 HÓy’ <˚ ë´\qT leTVü‰\ø°<Î $˚ j˚T dü«j·T+>±
e∫à |üs´¡ y˚ø+åÏ #˚ øπ ‘å +·
|üPØ˝Àì »>∑Hêï<∏kä Õ«$T Ä\j·T+. ˇ&çXÊ
sêÁwü+º ˝Àì |üPØ |ü≥D º +˝À ñ+~. ˙˝≤Á~ nH˚
|üs¡«‘·+ô|’q ñqïB »>∑Hêï<∏äTì Ä\j·T+.
Ä\j·T+˝À »>∑Hêï<∏Tä &ÉT, ã\uÛÁÑ <äT&ÉT, düTuÛÁÑ <ä\
$Á>∑V‰ü \T ñ+{≤sTT. Ç$ #Óøÿ£ ‘√ #˚jT· ã&çq$.
eT÷&˚ fi ¯ fl ø√kÕ] e#˚ à n~Û ø £ e ÷dü + ˝À
qeø£fiã‚ s√‘·‡e+ »s¡T>∑T‘·T+~. Ä düeTj·T+˝À
ªø=*¢yÓ’≈£î+sƒ¡+μ nH˚ düú\+˝À ø=‘·Ô>± ‘·j·÷s¡T
#˚jT· ã&çq $Á>∑V‰ü \qT Ä\j·T+˝À Á|ü‹wæ+˜ ∫ Ä
düú\+˝Àì bÕ‘· $Á>∑Vü‰\qT düe÷~Û #˚kÕÔs¡T.
Væ≤+<äTe⁄\øÏ e÷Á‘·yT˚ Á|üyX˚ +¯ ñ+≥T+~. ì‘·´+
e+<ä s ¡ ø ±\ e+≥ø±\qT ‘· j · ÷ s¡ T #˚ d æ
kÕ«$Tyê]øÏ ìy˚~kÕÔsT¡ . dü«j·T+>± eTVü‰\ø°Î<˚$
e∫à Çø£ ÿ &É ‘· j · ÷ s¡ T #˚ ù d Á|ü k Õ<ë\qT
|üs´¡ y˚ødåÏ Tü +Ô <äì uÛ≈Ñ î£ \Ô T qeTTà‘ês¡T. s¡<j
ä∏ ÷· Á‘·
ø√dü+ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ »>∑Hêï<∏Tä ìø°, ã\uÛÁÑ <äTq≈£î,
düTuÛÁÑ <ä≈î£ ø=‘·Ô s¡<ë∏ \qT #˚sTTkÕÔsT¡ . á s¡<j ä∏ ÷· Á‘·
44
Á|ü|ü+#·Á|üdæ~Δ #Ó+~q~. Á|ü‹ uÛ≤s¡rj·TT&ÉT
Á|ü‘´· ø£+å >± #·÷&Ée*‡q s¡<j
ä∏ ÷· Á‘· |üPØ »>∑Hêï<∏ä
s¡<jä∏ ÷· Á‘·.
j·Tø£Áå |Xü ï¯ \≈£î <Ûsä à¡ sêE düe÷<ÛëHê\T #Ó|Œæ q
Á|<ü X˚ +¯
ãs¡<ë«Hé˝Àì <Ûsä à¡ sêE Ä\j·T+. <Ûsä à¡ sêE
<Ûsä à¡ ìs¡‹ì |üØøÏ+å #·<\ä #ê&ÉT j·TeT<Ûsä à¡ sêE.
˙{Ïø√dü+ ø=\qT e<ä≈› î£ e∫Ãq <Ûsä à¡ sêE q\T>∑Ts¡T
‘·eTTàfi¯fl˙ Vü≤‘·e÷s¡Ã>± <Ûäs¡àsêCÒ nø£ÿ&çøÏ
e∫Ãq|ü⁄&ÉT j·T≈£îå ì s¡÷|ü+˝À j·TeTT&ÉT y˚dqæ
j·Tø£Áå |üXï¯ \øÏ <Ûsä à¡ sêE düe÷<Ûëq$T∫à Äj·Tqì
dü+‘·è|æÔ |ü]#ê&ÉT. n|ü&ÉT j·TeT<Ûsä à¡ sêE ª˙
düe÷<ÛëHê\T qqTï ‘·è|æÔ |ü]#êsTT >∑qTø£ ˙
‘·eTTà\˝À ˇø£]ì Áã‹øÏkÕÔqT.. mes¡T ø±yê˝À
ø√s¡ ø √μeTq>± <Û ä s ¡ à sêE q≈£ î \T&ç ì
Áã‹øÏ+#·eTHêï&ÉT. q≈£î\T&˚ m+<äT≈£î nì n&É>>∑ ±
≈£î+r|ü⁄Á‘·T\˝À CÒ´wüß&˜ qÉ T H˚qT Áã‹øÏ ñHêïqT.
e÷Á~ |ü⁄Á‘·T˝˝À CÒ´wüß&˜ TÉ q≈£î\T&ÉT ø£qTø£
n‘·ìì Áã‹øÏ+#·eTHêïqìμ j·TeT<Ûsä à¡ sêE‘√
45
#Ó|Œü >± Äj·Tq <Ûsä à¡ sêE <Ûsä à¡ ìs¡‹øÏ dü+‘·d+æ ∫
q\T>∑Ts¡T ‘·eTTàfi¯fl˙ Áã‹øÏ+#ê&ÉT. yês¡T <Ûsä êàìπø
e÷s¡ T ù|¬ s ’ q <Û ä s ¡ à sêEøÏ Çø£ ÿ &É Ä\j· T +
ì]à+|ü # ˚ X Ês¡ T . n<˚ á Ä\j· T +. á
Ä\j· T +˝À <Û ä s ¡ à sêE ‘êuÒ \ T s¡ ÷ |ü + ˝À
<äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ .
leTVü‰\øÏÎ #˚‹˝À •e*+>∑+ ñqï øπ Áå ‘+·
ã+&√sê˝Àì leTVü‰\ø°Î Ä\j·T+. >√yê
sêÁwü+º ˝Àì b˛+&Ü qT+&ç Hê\T>∑T øÏ.MT <ä÷s¡+˝À
ñqï~. l eTVü ‰ uÛ ≤ s¡ ‘ · + ø±\+˝À
>√eT+|ü s ¡ « ‘· Á bÕ+‘· y ˚ T Ç|ü  &É T >√yê>±
|æ\eã&ÉT‘·T+~. á ÁbÕ+‘·+˝À eTVü‰•e⁄ìøÏ
n+øÏ‘·yÓTÆq Hê>∑÷w” Ä\j·T+ ñ+~. á
Ä\j·÷ìøÏ <ä>∑Zs¡˝À leTVü‰\ø°Î Ä\j·T+
uÛ≈Ñ î£ \Ô qT $X‚w+ü >± Äø£]d¸ Tü +Ô ~. ø±s¡D+ >∑Ts¡“>¤ T∑ &ç˝À
<äsÙ¡ q$TdüTqÔ ï neTàyê] ns¡#‹˚ ˝À •e*+>∑+
ñ+&É≥y˚T. Çs¡yH’Ó ê\T>∑T X¯øÔÏ |”sêƒ \˝À ˇø£{Ï nì
ø±[ø±|ü⁄sêD+ Á|üø±s¡+ #ÓãT‘ês¡T.
46
 l<˚M kÕúHê\T
ªª‘·©,¢ n‹s¡V≤ü dü´yÓTqÆ uÛøÑ ÔÏ jÓ÷>∑+ >∑÷ØÃ,
<Ûë´qjÓ÷>∑+ >∑÷Øà $e]+#êe⁄. ˙ kÕúHê\ >∑÷]Ã
#Ó|Œæ eTeTà*ï #·]‘ês¡T\ú ì #˚jT· TeTT.μμ
ªª\ø°Î ìyêdüeTT ø=˝≤Ω|Pü sY. n˝≤π> sπ DTø±
ìyêdüeTT e÷‘·è|ü⁄s¡eT÷, Væ≤+>∑Tfi≤<˚$ ìyêdü+
‘·Tfi¯C≤|ü⁄s¡eT÷, C≤«˝≤eTTœ ìyêdü+ dü|XÔü è¯ +>∑eT÷,
n˝≤π> XÊø£+uÛØÑ , ÁuÛ≤eTØ, s¡ø<Ô£ +ä ‹ø± <äTsêZ<$˚
kÕúHê\T. Çø£ $+<Ûë´#·\ ìyêdæ˙ kÕúqeT÷, >∑TVü≤ø±[
ìyêdükÕúyTÓ qÆ H˚bÕ\÷, ˙˝≤+u≤<˚$ ìyêdükÕúqyÓTqÆ
˙˝≤#· \ eT÷, C≤+ã÷q<˚ X ¯ « Ø kÕú q yÓ T Æ q
lq>∑s¡eT÷, ∫<ä+ãs¡eTTq MTHêø°å kÕúqeT÷
eT]j·TT ;Ûe÷<˚M, $eT˝≤, l#·+Á<ä˝≤, øö•ø±
ìyêkÕ\÷, y˚<ës¡D´eTT düT+<äØ kÕúqeTT,
yÓ’<ä´Hê<∏ä+˝Àì uÛÑ>∑fi≤kÕúqeT÷, eTDÏB«|ü+˝À
uÛTÑ eH˚X«¯ ], Á‹|ü⁄s¡ uÛs’… M¡ kÕúqyÓTqÆ ø±e÷K´ øπ Áå ‘·+,
ø±o $XÊ˝≤øÏå Ç$ Hê eTTK´ kÕúHê\T.
Hê≈£î Çwüyº TÓ qÆ Áe‘ê\T... nq+‘·‘è· rj·÷
Áe‘·eTT, X¯óÁø£yês¡ Áe‘·eTT, uÛ≤qTyês¡ Áe‘·eTT,
47
Á|ü<√wü Áe‘·eTT, s¡døü fi£ ≤´D° Áe‘·eTT eT]j·TT
ÄÁsê›q+<äøs£ ¡ Áe‘·eTT\T.

`X¯óuÛeÑ TdüT`Ô

48