31-12-08 Deesced Meeefvle ``DeJ³ekeÌle yeeheoeoe'' ceOegyeve

``Fme ve³es Je<e& ceW heefjJele&ve MeefkeÌle kesÀ Jejoeve Üeje efveiesefìJe keÀes hee@efpeìJe ceW
heefjJele&ve keÀj, mebkeÀuhe, éeebme mece³e keÀes meHeÀue keÀjes, meHeÀueleecetle& yevees''
Deepe veJe peerJeve osves Jeeues yeehe Deheves ®eejeW Deesj kesÀ veJe peerJeve OeejCe keÀjves Jeeues ye®®eeW keÀes osKe ne|<ele nes jns nQ~
³en veJe peerJeve nw ner veJe ³egie yeveeves kesÀ efueS~ ueesie veJe Je<e& ceveeles nQ Deewj Deehe meYeer veJe peerJeve Jeeues ye®®es meYeer DeelceeDeeW
keÀes yeOeeF&³eeb Yeer osles nes Deewj meeLe ceW ³ener KegMeKeyejer osles nes veJe ³egie Dee³ee efkeÀ Dee³ee~ Deehe meYeer ye®®eeW keÀes lees yeehe ves Jemex
kesÀ ªhe ceW ieesu[ve ogevf e³ee keÀer efieHeÌì os oer nw~ efpeme ieesu[ve ogefve³ee ceW DeveskeÀ ieesu[ve meewieeleW nw ner nQ~ Deehe meYeer keÀes ³ener
veMee nw vee efkeÀ ³en ieesu[ve ogefve³ee keÀer meewieele lees nceeje pevce efme× DeefOekeÀej nw~ Deepe keÀer ogefve³ee ceW keÀesF& efkeÀmekeÀes
efkeÀleveer Yeer yeæ[s les yeæ[er meewieele os, lees yeæ[s les yeæ[e ke̳ee oWies, leepe Jee leKle~ uesefkeÀve DeehekesÀ ieesu[ve ogefve³ee keÀer efieHeÌì kesÀ
Deeies Jen ke̳ee ®eerp] e nw? keÀesF& yeæ[er ®eerp] e nw! DeehekesÀ efoue ceW KegMeer nw efkeÀ nceejs yeehe ves nceW meyemes Tb®es les Tb®eer veJe ³egie keÀer
efieHeÌì os oer nw~ efve½e³e nw Deewj efveef½ele nw~ ³en YeeJeer keÀesF& ìeue veneR mekeÀlee~ ³en Deìue efve½e³e meoe mce=elf e ceW jnlee nw! meoe
jnlee nw Jee keÀYeer-keÀYeer keÀce nes peelee nw? pevce efme× DeefOekeÀej nw lees pevce efme× DeefOekeÀej keÀYeer ìue veneR mekeÀlee~
lees Deepe Deehe meYeer Deueie-Deueie mLeeveeW mes ve³ee Je<e& ceveeves Dee³es nes~ uesefkeÀve ³en ve³ee Je<e& Yeer cevee jns nes lees Fme ve³es
Je<e& keÀe ue#³e ke̳ee jKee nw? Fme ve³es Je<e& ceW ke̳ee efJeMes<e keÀjvee nw? Fme ve³es Je<e& keÀer efJeMes<elee nw efkeÀ yeehe meceeve mechevve Deewj
mechetCe& yevevee ner nw~ kegÀí Yeer heg©<eeLe& keÀjvee heæ[s uesefkeÀve efveef½ele nw efkeÀ yeehe meceeve yevevee ner nw~ yeesuees, meyekesÀ ceve ceW ³ener
hekeÌkeÀe mebkeÀuhe nw vee! nw? keÀebOe efnueeDees~ yeehe Yeer ³ener ®eenles nQ efkeÀ nj SkeÀ ye®®ee yeehe meceeve yeves~ yeehe lees yeehe nw uesekf eÀve
ye®®es yeehe mes Yeer Tb®es nQ~ lees yeehe meceeve yeveves kesÀ ue#³e keÀes hetje keÀjves kesÀ efueS yeehe keÀes HeÀeuees keÀjvee heæ[~s mees®ees, yeehe, ye´ïee
yeehe mechetCe& kewÀmes yevee? GvekeÀer ke̳ee efJeMes<elee jner? mechetCe&lee keÀe efJeMes<e DeeOeej ke̳ee jne? ye´ïee yeehe ves Dehevee nj mece³e
meHeÀue efkeÀ³ee~ éeebme-éeebme, meskeÀC[-meskeÀC[ meHeÀue efkeÀ³ee~ lees yeehe meceeve yeveves kesÀ efueS Fme Je<e& keÀe ue#³e ke̳ee jKeWies?
meHeÀue keÀjvee nw Deewj meHeÀueleecetle& yevevee ner nw~ meHeÀuelee nceejs ieues keÀe nej nw~ meHeÀuelee nceejs yeehe keÀe Jemee& nw~ lees Fme
ue#³e mes ®eskeÀ keÀjvee - nj efove Deheves DeehekeÀes ®eskeÀ keÀjvee nw efkeÀ meHeÀueleecetle& yeve mece³e, éeebme, Kepeeves, MeefkeÌle³eeb, iegCe
meye meHeÀue efkeÀ³ee? ke̳eeWekf eÀ DeYeer keÀer meHeÀuelee mes YeefJe<³e Yeer pecee neslee nw~ 21 pevce pees Yeer meHeÀue DeYeer efkeÀ³ee, GmekeÀe
HeÀue pecee neslee nw~ peeveles nes vee, henues Yeer megvee³ee nw efkeÀ Deiej Deehe mece³e meHeÀue keÀjles nes lees YeefJe<³e ceW Yeer DeehekeÀes jep³e
Yeei³e keÀe HegÀue mece³e, jep³e Yeei³e keÀer Òeeefhle nesleer nw~ éeebme meHeÀue keÀjles nes lees 21 pevce mJemLe jnWies~ keÀYeer Yeer keÀesF& Yeer
mJeemL³e ceW keÀceer veneR jnsieer Deewj meeLe ceW pees Kepeeves pecee keÀjles nes, meyemes yeæ[e Kepeevee nw %eeve keÀe, %eeve keÀe DeLe& nw mecePe~
lees %eeve keÀe Kepeevee meHeÀue keÀjves mes YeefJe<³e ceW Deehe Ssmes mecePeoej yeve peeles nQ pees DeehekeÀes keÀesF& JepeerjeW keÀer je³e veneR uesveer
heæ[leer nw~ mJe³eb ner jep³e DeKeC[, Deìue ®eueeles nes Deewj DeehekesÀ jep³e ceW keÀesF& efJeIve veneR~ efvee|JeIve DeKeC[, Deìue nw~
³en nw %eeve keÀe Kepeevee pecee keÀjves keÀe HeÀue~ SkeÀ pevce meHeÀue efkeÀ³ee Deewj DeveskeÀ pevce meHeÀuelee keÀe HeÀue Keeles nes~ Ssmes
ner MeefkeÌle³eeb pees Òeehle nQ GvekeÀes mJe Òeefle Jee otmejeW kesÀ Òeefle meHeÀue keÀjles nes lees YeefJe<³e ceW DeehekesÀ jep³e ceW meJe& MeefkeÌle³eeb nQ,
keÀYeer MeefkeÌle keÀce veneR nesleer~ keÀesF& Yeer MeefkeÌle keÀer keÀceer veneR nw~ Ssmes ner Deiej iegCe oeve keÀjles nes lees DeehekeÀe Deefvlece pevce,
84 pevce pees peæ[ ef®e$e yeveeles nQ GmeceW ueemì lekeÀ DeehekeÀer ceefncee ke̳ee keÀjles nQ? meJe&iegCe mechevve~ lees SkeÀ-SkeÀ meHeÀuelee
keÀer Òeeefhle kesÀ DeveskeÀ pevce kesÀ DeefOekeÀejer yeve peeles nes~ lees Fme Je<e& ke̳ee keÀjvee nw? ue#³e jKevee nw SkeÀ éeebme, SkeÀ meskeÀC[
Yeer DemeHeÀue veneR nes~ pecee keÀjvee nw~ pecee keÀe mece³e SkeÀ íesìe mee pevce Deewj HeÀue keÀe mece³e 21 pevce, lees Fme Je<e& ceW
yeehe meceeve yeveves keÀe ue#³e nw? meYeer keÀes ue#³e nw efkeÀ yeehe meceeve yevevee ner nw? yevevee veneR nw, yevevee ner nw~ yevevee ner nw
DeC[jueeFve~ De®íe~ ye®®es Yeer yeveWies? íesìs íesìs ye®®es Yeer yeveWies~ De®íe ueielee nw ye®®eeW keÀe leepe~ (meYeer ye®®eeW ves leepe
henvee ngDee nw) yengle De®íe ueielee nw~ lees Fme Je<e& keÀe ue#³e Yeer jKee Deewj meeLe ceW yeehe keÀes HeÀeuees keÀjves keÀe cev$e, meHeÀue
keÀj meHeÀuelee cetle& yevevee nw~ FmekesÀ efueS p³eeoe cesnvele keÀjves keÀer yeeheoeoe ye®®eeW keÀes lekeÀueerHeÀ Yeer veneR osles nQ, yengle menpe
DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe  
efJeefOe yeleeles nQ, menpe efJeefOe ke̳ee nw? pees Yeer mebkeÀuhe keÀjes, henues ®eskeÀ keÀjes yeehe keÀe ³en mebkeÀuhe jne! yeesue yeesueles nes ®eskeÀ
keÀjes, yeehe meceeve yevevee nw vee! lees mebkeÀuhe, yeesue Deewj keÀce&, mecyevOe-mecheke&À henues mees®ees, ®eskeÀ keÀjes yeehe keÀe ³en jne?
Deewj Ssmee ner mJeªhe yevees~ ye´ïee yeehe keÀes HeÀeuees keÀjes~ HeÀeuees HeÀeoj lees iee³ee ngDee nw vee! keÀF& ye®®es yengle De®ís De®ís Kesue
efoKeeles nQ~ helee nw keÀewve mes Kesue efoKeeles nQ? HeÀeuees veneR keÀjles uesefkeÀve ke̳ee keÀnles nQ? ®eenlee lees veneR Lee, nes ie³ee~ henues
mees®e kesÀ, efmeHe&À mees®ees veneR mJeªhe yevees~ Deiej mJeªhe yeve pee³eWies lees ³en veneR keÀnWies mees®ee veneR Lee uesekf eÀve nes ie³ee~ keÀjves
Jeeuee, mees®eves Jeeuee Deehe Þesÿ Deelcee³eW nes, ceeefuekeÀ nes~ nes ie³ee keÀe DeLe& nw keÀcexefvê³eeW kesÀ Thej keÀvì^esue veneR~
lees Fme Je<e& ceW ³ener mueesieve ³eeo jKevee yeehe meceeve keÀjvee ner nw, yevevee ner nw~ cegeMf keÀue lees veneR nw vee? pewmes yeehe ves efkeÀ³ee
Jewmes keÀjvee nw~ keÀeheer keÀjvee lees menpe nw vee, mees®eves keÀer peªjle ner veneR nw~ Deewj efveef½ele nw efkeÀ Deehe meYeer keÀes pewmes yeehe,
ye´ïee yeehe HeÀefjMlee yevee lees efveef½ele nw HeÀefjMlee mees osJelee yevevee ner nw~ lees DeehekeÀes Yeer HeÀefjMlee mees osJelee yevevee ner nw~ keÀF&
ye®®es keÀnles nQ efkeÀ ®eueles-®eueles DeeheespeerMeve yengle nesleer nw, lees DeeheespeerMeve kesÀ keÀejCe heespeerMeve mes veer®es Dee peeles nQ~ uesekf eÀve
³eeo keÀjes yeehe meceeve yevevee nw lees mLeehevee kesÀ Deeefo ceW ye´ïee yeehe ves efkeÀleves DeeheespeerMeve keÀes heespeerMeve ceW heefjJele&ve efkeÀ³ee?
nj yeele veF&, ®ewuesvpe Leer~ DeYeer lees yengle peceevee yeoue ie³ee nw uesefkeÀve DekesÀuee ye´ïee yeehe efkeÀlevee mJeceeve keÀer meerì hej yew"
heespeerMeve Üeje DeeheespeerMeve keÀe meecevee efkeÀ³ee~ peneB heespeerMeve nw JeneB DeeheespeerMeve kegÀí veneR keÀj mekeÀleer~ henues ke̳ee
keÀnles Les? Oeceeue keÀj jns nQ Deewj DeYeer ke̳ee keÀnles nQ? keÀceeue keÀj jns nQ~ Flevee HeÀke&À nes ie³ee~ keÀejCe ke̳ee? ye´ïee
yeehe ves mJe³eb mJeceeve keÀer meerì Deewj ¢æ{ efve½e³e kesÀ MeðeeW Üeje DeeheespeerMeve keÀes meceehle efkeÀ³ee~ lees Deehe Fme Je<e& ceW ke̳ee
keÀjWies? meceeve yevevee nw vee, lees meoe Deiej DeeheespeerMeve nesleer Yeer nw lees mJeceeve keÀer meerì hej yew" peeDees lees DeeheespeerMeve,
heespeerMeve ceW yeoue pee³es~ nw efnccele? ye´ïee yeehe meceeve yevevee ner nw, GmeceW lees neLe G"e³ee, uesekf eÀve Fleveer efnccele nw? henues
mJe kesÀ heefjJele&ve keÀe, efHeÀj nw DeveskeÀ mecyevOe-mecheke&À Jeeueer Deelcee³eW Deewj efHeÀj efJeée keÀer Deelcee³eW~ Fve meyekeÀes Deheves cevmee
MegYe YeeJevee, MegYe keÀecevee Üeje, ¢æ{ mebkeÀuhe Üeje heefjJele&ve keÀjvee~
lees Fme Je<e& ceW yeeheoeoe efJeMes<e SkeÀ MeefkeÌle keÀe Jejoeve Yeer os jns nQ~ cesje yeeyee efoue mes keÀnWies lees MeefkeÌle neefpej, Ssmes
ner cesje yeeyee veneR, efoue mes keÀne, DeefOekeÀej jKee, cesje yeeyee Deewj MeefkeÌle DeehekesÀ Deeies neefpej nes pee³esieer~ Jen keÀewve meer
MeefkeÌle? heefjJele&ve keÀer MeefkeÌle~ heefjJele&ve keÀer MeefkeÌle ceW efJeMes<e efveieseìf Je keÀes hee@epf eefìJe ceW ®eWpe keÀjes~ efveieseìf Je mebkeÀuhe, efveieseìf Je
®eueve keÀes osKeles ngS hee@epf eefìJe ceW ®eWpe keÀjes~ hee@efpeefìJe osKevee, yeesuevee, keÀjvee, efmeHe&À MegYe YeeJevee Deewj MegYe keÀecevee Üeje
menpe nes pee³esiee ke̳eeWekf eÀ ³en DeeheespeerMeve Dee³esieer, uesekf eÀve DeehekesÀ heefjJele&ve keÀer MeefkeÌle DeehekeÀes menpe meHeÀuelee efouee³esieer~
lees mecePee Fme Je<e& keÀe efJeMes<e Jejoeve heefjJele&ve MeefkeÌle keÀes ¢æ{ mebkeÀuhe mes keÀe³e& ceW ueieevee~ keÀj mekeÀles nes vee heefjJele&ve?
®ewuesvpe nw DeehekeÀer, ³eeo nw vee! efJeée heefjJele&keÀ nes vee! peye ìeFefìue ner efJeée heefjJele&keÀ keÀe nw lees ke̳ee mJe keÀes heefjJele&ve
keÀjvee cegefMkeÀue nw ke̳ee! efoue ceW keÀesF& Yeer cegefMkeÀue yeele Dee³es, Jewmes cegefMkeÀue yeele veneR nesleer uesefkeÀve Deehe yevee osles nes~
ceemìj meJe&MeefkeÌleJeeve GmekesÀ Deeies cegeMf keÀue ke̳ee nw? uesefkeÀve Deehe SkeÀ ieueleer keÀjles nes Deewj cegefMkeÀue yevee osles nes~ pewmes
osKees De®eevekeÀ ³eneB DebOekeÀej nes peelee nw lees Deiej keÀesF& ieueleer mes DebOekeÀej keÀes Yeieeves ueies lees DebOekeÀej Yeeiesiee? mener
efJeefOe nw Deehe jesMeveer keÀe efmJe®e Dee@ve keÀjes lees DebOekeÀej meskeÀC[ ceW Yeeie pee³esiee~ lees Deehe Yeer ³en ieueleer keÀjles nes pees yeele
nes ieF& vee, GmekesÀ ke̳etb, ke̳ee, keÀye kewÀmes... Fme ke̳et ke̳etb ceW ®eues peeles nes~ íesìer meer yeele yeæ[er keÀj osles nes Deewj yeæ[er yeele
lees cegefMkeÀue nesleer nw~ íesìer yeele keÀj uees lees menpe nes pee³es~ yeehe ves keÀesF& Yeer MeefkeÌle keÀes keÀe³e& ceW ueieeves keÀer efJeefOe yengle
menpe yeleeF& nw ö Deheves ceemìj meJe&MeefkeÌleJeeve nt,B Fme mce=elf e keÀer meerì hej yew" peeDees, Deiej Fme meerì hej yew"iW es lees Dehemesì
veneR neWies~ efyevee meerì kesÀ Dehemesì nesles nQ, meerì nw lees Dehemesì veneR neWies~ 63 pevce kesÀ mebmkeÀej Fcepe& nes peeles nQ~ 63 pevce
ke̳ee jne? DeYeer DeYeer mesì, DeYeer DeYeer Dehemesì~ lees meoe mJeceeve keÀer meerì hej mesì jnes~ Deewj Fme Je<e& ceW ke̳ee keÀjWies?
ve³es Je<e& ceW efieHeÌì lees meyekeÀes oWies vee~ lees keÀewve meer efieHeÌì oWies? yeOeeF& Yeer oWies Deewj meeLe ceW efieHeÌì ke̳ee oWies? efieHeÌì lees DeehekesÀ
heeme yengle nw~ efpelevee osves ®eenes Glevee os mekeÀles nes~ mLetue efieHeÌì lees DeuhekeÀeue kesÀ efueS ®euesieer uesefkeÀve Deehe DeefJeveeMeer
yeehe meceeve yeveves Jeeues DeefJeveeMeer efieHeÌì oes~ cevmee Üeje MeefkeÌle³eeW keÀer efieHeÌì oes, Jee®ee Üeje %eeve keÀer efieHeÌì oes Deewj keÀce&Cee
DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe  
Üeje iegCeeW keÀer efieHeÌì oes~ nw vee meyekesÀ heeme? nw lees keÀebOe efnueeDees~ Kepeeves yengle nQ vee, keÀce lees veneR nQ vee~ keÀesF& mes Yeer keÀe³e&
ceW DeeDees, keÀe³e& ceW lees Deevee heæ[is ee vee~ GmekeÀes Ketye Fme Je<e& ceW meewieeleW oes~ uesekf eÀve DeefJeveeMeer meewieele~ megvee³ee vee keÀesF& keÀes
Yeer Keeueer peeves veneR oes, ®eens cevmee keÀer meewieele oes, ®eens JeeCeer keÀer, ®eens keÀce& keÀer~ FmekesÀ efueS DeehekeÀes meoe SkeÀ DeìsvMeve
jKevee heæ[siee, nj mece³e cevmee ceW MeefkeÌle³eeW keÀe mìekeÀ Fcepe& jKevee heæ[siee, efkeÀleveer MeefkeÌle³eeb nQ? efuemì lees nw vee! Jee®ee
kesÀ keÀejCe meoe ceve ceW ceveve MeefkeÌle, %eeve keÀes ceveve keÀjves keÀer MeefkeÌle, mce=efle ceW jKeveer heæ[is eer~ ®eueve ceW, ®esnjs ceW, keÀce& ceW,
iegCeeW keÀe mJeªhe yevevee heæ[siee~ meoe Deheves keÀes iegCecetle&, %eeve cetle&, MeefkeÌle mJeªhe Fcepe& jKevee heæ[siee~ Ssmes veneR MeefkeÌle³eeb
lees nQ ner, %eeve lees nw ner... uesekf eÀve mJeªhe yevevee heæ[siee~ nj SkeÀ keÀes F&éejer³e heefjJeej keÀer ¢efä Je=efÊe mes osKevee heæ[siee~ Fme
Je<e& peye meceeve yevevee ner nw, GmeceW neLe G"e efue³ee nw, yeeheoeoe kesÀ Jeleve ceW meyekeÀe neLe efoKeeF& os osiee~ JeneB ³en íesìer
ìer.Jeer. veneR nw, yengle yeæ[er nw~ SkeÀ meskeÀC[ ceW meJe& mesvìme& keÀer efjpeuì keÀes osKe mekeÀles nQ~ lees yeeheoeoe DeehekeÀe pees Gcebie
nw, yeehe meceeve yevevee ner nw, FmekesÀ efueS KegMe nw~ KegMevemeerye nes, KegMe ®esnjs Jeeues nes, keÀYeer jesye keÀe ®esnje veneR yeveevee~
meoe KegMe, keÀesF& Yeer DeehekeÀes ®eens efpelevee Yeer keÀece ceW efyepeer nes, ieueleer keÀes "erkeÀ keÀj jns nes, mecePee jns nes uesefkeÀve jesye
keÀe ®esnje, yeesue veneR nes~ Fme Je<e& ceW ³en heefjJele&ve keÀjkesÀ efoKeeDees~ ÒeeF]pe oWies~ meejs Je<e& ceW pees meoe cegmkeÀjelee jnsiee,
keÀesF& Yeer yeele Dee³es, keÀF& YeeF& yeefnveW keÀnles nQ, ªnefjneve lees keÀjles nQ vee meYeer, lees keÀnles nQ Deiej jesye mes veneR keÀnWies vee
lees mecePesiee veneR~ yeouesiee ner veneR~ henues ner Deeheves YeeJevee jKe oer efkeÀ ³en yeouesiee ner veneR lees GmekeÀes DeehekeÀe Jee³eye´Ms eve
henues ner hengb®e ie³ee~ FmeefueS Fme Je<e& ceW ¬eÀesOe ³ee yeeue-ye®®ee FmekeÀes efJeoeF& osveer nw~ nes mekeÀlee nw? jesye Yeer veneR~ yeehe
hetílee nw pees Yeer mece³e Òeefle mece³e ¬eÀesOe keÀjles nQ, keÀece yeveeves kesÀ efueS, megOeejves kesÀ efueS, uesefkeÀve Jen megOejlee nw? ¬eÀesOe
keÀjves mes keÀesF& megOeje nw? Jen efuemì yeleeDees~ Deewj ner ef®eæ{ peelee nw, megOejlee veneR nw~ DeeheespeerMeve keÀjlee nw ceve ceW~ Deiej
yeæ[e nw lees ceve ceW DeeheespeerMeve keÀjlee nw, yeesue lees mekeÀlee veneR Deewj íesìe nw lees jesves ueie peelee nw~ lees Fme Je<e& ke̳ee-ke̳ee
keÀjvee nw, Jen meeje megvee jns nQ~ hemevo nw? keÀjvee nw? DeYeer neLe G"eDees~ keÀjvee nw? ³en ìer.Jeer. Jeeues ³en HeÀesìes
efvekeÀeuees~ neLe G"eDees, Leesæ[e Keæ[e jKees~ ìer.Jeer. Jeeues efvekeÀeue jns nQ~
yeeheoeoe nj SkeÀ mes pees Yeer yeeleW megveeF& nQ, Fme Je<e& keÀjveer nw, nj ceeme keÀer ueemì leejerKe, nj SkeÀ Dehevee heesleecesue,
pees Jejoeve efceuelee nw íesìe mee, FmeceW Dees.kesÀ. efueKees~ Deiej pees Yeer yeeleW megveeF&, Fve meYeer yeeleeW ceW oes yeeleW ngF,& oes yeeleW veneR
ngF&, Deiej veneR ngF& lees Dees.kesÀ. kesÀ yeer®e ceW ueeFve ueieevee~ yeme Flevee efjpeuì efueKevee, yeæ[e keÀeiepe veneR efueKevee~ Deiej
yeæ[e keÀeiepe efueKeWies lees heæ{ves Jeeues keÀe DeeOee ìeFce lees FmeceW pee³esiee~ FmeefueS Dees.kesÀ. efueKevee íesìer meer ef®eìkeÀer nesieer
vee lees menpe heæ{ mekeWÀies~ lees Dees.kesÀ efueKevee Deewj ueeFve ueieevee, menpe nw vee! efJeMes<e ³en ¬eÀesOe keÀe Yetle pees nw Jen Fme Je<e&
Yeieevee nw~ jesye Yeer veneR, keÀF& DeebKeeW mes Yeer ¬eÀesOe keÀjles nQ, osKee nw? ®esnjs mes Yeer ¬eÀesOe keÀjles nQ~ lees ke̳ee keÀjWies? kegÀí
lees leueekeÀ oWies vee~ oWies? ceOegyeve Jeeues oWies? ceOegyeve Jeeues neLe G"eDees~ De®íe Fleves yew"s nQ~ De®íe ³eneB yew"s nQ~ lees henues
ceOegyeve JeeueeW keÀes yeeheoeoe keÀnles nQ FmeceW henues ceQ, henues ceOegyeve mes efJeoeF& oWies Deewj ceOegyeve keÀe ÒeYeeJe mesvìj hej Yeer Deeìes-
ceseìf keÀueer pee³esiee~ ceOegyeve yeerpe nw, levee nw~ uesekf eÀve Deehe meyekeÀer hejceeveWì S[^ms e keÀewve meer nw? ceOegyeve nw vee~ lees Deehe mecePe
jns nes efmeHe&À ceOegyeve efveJeemeer keÀjWies~ Deehe meYeer ceOegyeve efveJeemeer nes~ ke̳eeWefkeÀ hejceeveWì S[^sme DeehekeÀer ceOegyeve nw, ³en lees
mesJee kesÀ efueS efYevve-efYevve mLeeve hej ie³es nQ~ HeÀejsve ceW peeves Jeeues Deheves pevce kesÀ ieebJe keÀes Yetueles nQ? yeeheoeoe ves osKee nw HeÀejsve
mes pees efpevneW kesÀ Fefv[³ee ceW ieebJe nQ, mLeeve nQ, GvneWves HeÀejsve ceW jnles Yeer Deheves pevce Yetecf e, ®eens ieebJe nw, ®eens Menj nw uesekf eÀve
mesvìj mLeeheve efkeÀ³ee nw, yeeheoeoe Gve ye®®eeW keÀes yengle-yengle hegC³e Deelcee keÀe ìeFefìue osles nQ~ keÀceeue keÀer nw Deewj efHeÀj
hetíles Yeer jnles nQ keÀesF& lekeÀueerHeÀ lees veneR, "erkeÀ nw~ ³en nw hegC³e Deelcee keÀe keÀle&J³e~ heefjJeej nw~ SkeÀ heefjJeej nw~ oes heefj-
Jeej veneR nQ, SkeÀ heefjJeej nw~ Deepe Deehe ueC[ve ceW peeles nes, keÀesF& Yeer keÀejCe mes, lees Deehe ke̳ee keÀnWies? nceeje mesvìj nw
efkeÀ keÀnWies ueC[ve JeeueeW keÀe nw? nceeje nw vee! nceeje YeeJe keÀe DeLe& ³en veneR efkeÀ JeneB peekesÀ jn peeDees~ Jen lees yeeyee ves
nj SkeÀ keÀes Deheveer mesJee keÀe mLeeve os efo³ee nw~ lees megvee ke̳ee keÀjvee nw? ceOegyeve Jeeues Deewj meYeer keÀes Dehevee meìeaefHeÀkesÀì
uesvee nw~ De®íe~ yengle keÀece os efo³ee nw vee uesefkeÀve yeeheoeoe DeehekeÀe meeLeer nw, peneB Yeer cegefMkeÀue DeeJes vee yeme efoue mes
DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe  
keÀnvee, yeeyee, cesje yeeyee, cesje meeLeer Dee peeDees, ceoo keÀjes~ lees yeeyee Yeer yebOee ngDee nw~ efmeHe&À efoue mes keÀnvee~ ke̳eeWefkeÀ
mece³e Deewj mJe³eb oesveeW keÀes osKevee nw~ mece³e ®ewuesvpe keÀj jne nw Deewj Deehe cee³ee keÀes ®ewuesvpe keÀjes ke̳ee keÀjsieer~
lees mece³e kesÀ ÒeceeCe yeeheoeoe osKe jns Les efkeÀ mece³e keÀer jHeÌleej Fme mece³e leerJe´ nw~ lees mece³e keÀes meecevee keÀewve keÀjsiee?
Deehe ner lees keÀjWies~ yeeheoeoe ves osKee efkeÀ og:efKe³eeW keÀer hegkeÀej, YekeÌleeW keÀer hegkeÀej, mece³e keÀer hegkeÀej Flevee megveles keÀce nQ~
efye®eejs efnccelenerve nQ, GvneW keÀes hebKe ueieeDees lees Gæ[ lees mekeWÀ~ efnccele kesÀ hebKe, Gcebie-Glmeen kesÀ hebKe ueieeDees~ De®íe~
yeeheoeoe ves meye lejHeÀ kesÀ Dee³es ngS keÀe[&, F&cesue, cegyeejkeWÀ mJeerkeÀej Yeer keÀer Deewj ³eneB Yeer osKeer~ DeehekesÀ efoue keÀer cegyee-
jkeWÀ yeeheoeoe kesÀ efueS nerjeW mes Yeer heoceiegCee p³eeoe yeeheoeoe ves mJeerkeÀej keÀer~ otj yew"s ngS ye®®es yeehe kesÀ lees efoue kesÀ meeceves
nQ~ yeeheoeoe peye ¢efä osles nQ lees efmeHe&À Fme neue ceW veneR osles, yeeheoeoe kesÀ meeceves meYeer mLeeve kesÀ ye®®es, efoue kesÀ meeceves neefpej
nesles nQ~ lees heoceiegCee yeOeeF&³eeb Yeer nQ Deewj ieesu[ve efieHeÌì lees yeeheoeoe ves meYeer ye®®eeW keÀes DeefOekeÀejer yevee ner efo³ee nw~ efpeme
ieesu[ve efieHeÌì ceW DeveskeÀ efieHeÌì meceeF& ngF& nQ~ pees mees®ees Jen neefpej~ ³eneB kesÀ efnmeeye mes lees 12 yepes v³eg F&³ej Megª nesiee Deewj
nceejs efueS lees meoe ve³eveeW ceW, efoue ceW ke̳ee ³eeo jnlee nw? ieesu[ve Jeu[&, DeYeer DeYeer Dee³ee efkeÀ Dee³ee~ Ssmes ueielee nw vee!
Deepe ³eneB nQ yeme Lees[æ s ner mece³e ceW Deheveer ogefve³ee ceW pee³eWies~ De®íe, DeYeer yeesuees~
mesJee keÀe ìve& efouueer Deewj Deeieje keÀe nw:- yengle De®íe, megvoj ¢M³e efoKeeF& os jne nw~ mesJee keÀe hegC³e pecee keÀjves
mes ceve KegMeer ceW vee®elee jnlee nw vee! De®íe~ ìer®eme& Yeer yengle nQ~ ìer®eme& neLe efnueeDees~ De®íe nw, mebie"ve De®íe nw~ DeYeer
efouueer ke̳ee keÀjsieer? henues Yeer megvee³ee efkeÀ ³en cesuee keÀjvee, Òeesûeece keÀjvee, ³en DeYeer keÀeceve nes ie³ee nw~ jerefle ÒeceeCe nes
ie³ee nw, meerpeve Kelce nesleer nw Deewj Jeieex keÀe Òeesûeece ®eeuet neslee nw~ uesefkeÀve DeYeer yeeheoeoe ves oes yeeleeW keÀe FMeeje efo³ee nw
Jeer.DeeF&.heer keÀer mesJee De®íer keÀer nw, mece³e hej men³eesieer Yeer yeve peeles nQ, De®íe men³eesie Yeer osles nQ uesekf eÀve DeYeer Ssmes men-
³eesieer mes Jeeefjme yeveeDees~ Jewmes efouueer ceW Yeer pees yengle mece³e keÀer Jeeefjme keÌJeeefueìer efvekeÀueer nw uesefkeÀve henues, DeYeer ceeFkeÀ
Yeer nes Deewj Jeeefjme keÌJeeefueìer Yeer nes, men³eesieer veneR, men³eesieer lees yevee³eWies ner, yeve jns nQ uesefkeÀve Jeeefjme keÌJeeefueìer~ DeYeer
®eejeW Deesj mes ceeFkeÀ Yeer nes, ceooieej Yeer nes, uesekf eÀve Jeeefjme keÌJeeefueìer nes~ Yeues ieghle jns uesekf eÀve Jeeefjme ieghle jnles Yeer Òel³e#e
nw ner~ Ssmee keÀesF& ûeghe keÀneB mes Yeer efvekeÀues, efkeÀmeer Jeie& keÀe Yeer nes, osMe keÀe nes, efJeosMe keÀe nes, keÀneB kesÀ Yeer nes uesefkeÀve Ssmeer
keÌJeeefueìer keÀer ®euees ceeuee veneR, kebÀieve lees yeveeDees~ Deewj Jewmes Yeer pees henues peceeves ceW HeÀìeHeÀì Jeeefjme efvekeÀues nQ, Jewmes DeYeer
Deewj meye keÌJeeefueefHeÀkesÀMeve nQ uesefkeÀve Jeeefjme keÌJeeefueìer nj Þeercele, nj [e³ejskeÌMeve hej ceve mes ieghle ªhe mes Yeer ®eueves Jeeues~
yeeheoeoe keÀer ³en DeeMee nw efkeÀ Ssmes keÀesF& efveefceÊe yeveW pees efYevve-efYevve mLeeve mes Yeer ûeghe yeveeJeW~ ³en veJeervelee keÀesF& Yeer mesvìj
nw ³ee Jeie& nw, keÀjkesÀ efoKeeJes~ men³eesieer nQ yeeheoeoe peeveles nQ, mece³e hej men³eesie os osles nQ uesekf eÀve Jeeefjme nes~ ®eens ieghle nes~
efouueer ke̳ee keÀjsieer? Ssmee kebÀieve lew³eej keÀjsieer? yeeheoeoe ceeuee veneR keÀn jns nQ kebÀieve yeveekesÀ uee³es~ Fme Je<e& ceW keÀesF& keÀceeue
keÀjkesÀ efoKeeDees vee~ ®eens HeÀejsve mes efvekeÀues, ®eens Yeejle mes efvekeÀues, nes mekeÀlee nw vee! nes mekeÀlee nw! ìer®eme& yeesuees nes mekeÀlee
nw? neLe G"eDees~ efouueer Jeeues~ Jeen! yeeheoeoe cegyeejkeÀ osles nQ~ efnccele De®íer jKeer, DeYeer efnccele keÀer cegyeejkeÀ osles nQ
Deewj peye ÒewefkeÌìkeÀue keÀjWies vee lees efHeÀj keÀewve meer cegyeejkeÀ oWies? Jeen! cegjyeer ye®®es Jeen! keÀesF& Yeer keÀjs, yeecyes keÀjs, cenejeä^
keÀjs, DeebOe´ keÀjs, keÀesF& Yeer keÀjs, ceOegyeve keÀjs, "erkeÀ nw vee! De®íe nw, efouueer ceW ye´ïee yeehe keÀer, ye´ïee yeehe kesÀ meeLe efMeJe yeehe
lees nw ner uesekf eÀve efJeMes<e ye´ïee yeehe keÀer efouueer, yeecyes, keÀuekeÀÊee, keÀuekeÀÊee Jeeues Yeer keÀj mekeÀles nQ, Megª mes yeeheoeoe GcceeroW
jKes ngS nw~ De®íe~ DeYeer keÀceeue keÀjkesÀ otmejs Je<e& DeeDees lees lew³eejer keÀjkesÀ Deevee~ "erkeÀ nw? meYeer heeC[Je neLe G"eDees~
osKees efkeÀleves heeC[Je nQ~ lees efouueer kesÀ heeC[Je keÀceeue keÀjkesÀ Dee³eWies vee! keÀjWies? yeeheoeoe ncesMee yeej-yeej efouueer keÀe
veece keÀnlee nw Deewj meYeer kesÀ efueS Fleves pees Yeer ye´eïeCe nQ, GvekesÀ efueS efouueer ceW ojyeej yevee³eWies vee~ jep³e keÀjWies vee~ jep³e
meYee efouueer ceW nesieer vee~ lees efouueer JeeueeW keÀes efouueer keÀes yengle lew³eej keÀjvee heæ[is ee~ meYeer keÀes cenue oWies vee~ cenue efceuesiee
efouueer ceW~ De®íe osKeWies keÀceeue~ keÀesF& veJeervelee keÀjes vee~ DeYeer meYeer osKe ®egkesÀ nQ yeej-yeej HebÀkeÌMeve neslee nw, cesuee neslee
nw, De®íe~
p³egejf mì eEJeie, keÀue®ejue eEJeie Deewj ceere[f ³ee eEJeie Jeeues Dee³es nQ:- henues p³egejf mì Jeeues G"es~ p³egejf mì keÀe keÀece
DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe  
nw uee@ SC[ Dee[&j keÀes cepeyetle yeveevee~ lees Deehe meYeer Fme hegjeveer ogevf e³ee ceW yew" veF& ogevf e³ee keÀe pees uee@ SC[ Dee[&j nw, GmekeÀes
yevee jns nes~ huewve De®ís yevee³es nQ~ uesekf eÀve DeYeer Ssmee ®eejeW Deesj ke̳eeWekf eÀ Fme ef[heeì&ceWì ceW Yeer efYevve-efYevve mLeeve kesÀ meeLeer
nQ, meye lejHeÀ kesÀ efceuekesÀ keÀjles nQ, lees Ssmee Jee³egceC[ue, JeeCeer Üeje, Yee<eCeeW Üeje Jee³egceC[ue yeveeDees pees keÀF& ueesie DeehekesÀ
meeLeer yevekesÀ henues ³en men³eesie oW efkeÀ DeMeeefvle kesÀ mece³e ceW nce Meeefvle yeveekesÀ jKeWies~ Meeefvle mLeehekeÀ yeve DeehekesÀ meeLeer
yeveW~ Ssmeer meeFve keÀjeDees~ peien peien hej Deheveer mesJee Üeje efueKeeDees efkeÀ nce Meevle jnWies, uee@ SC[ Dee[&j ceW ®eueWies Deewj
otmejeW keÀes Yeer ®euee³eWies~ Ssmeer efuemì lew³eej keÀjes Deewj Jen ieJecexvì keÀes efoKeeDees lees nce ke̳ee keÀj jns nQ? Deewj GvneW kesÀ
ûeghe ÒewefkeÌìkeÀue ceW uee@ SC[ Dee[&j ceW ®eue jns nQ ³ee veneR GmekeÀe yeer®e yeer®e ceW ®eskeÀ keÀjes, Ssmee men³eesieer ûeghe, ®eens ³etLe nes,
®eens yegpegie& nes, ®eens ye®®es nes, uesefkeÀve mecePeoej ye®®es, mebK³ee FkeÀùer keÀjes Deewj FvneW keÀe mece³e Òeefle mece³e ³ee$ee efvekeÀeueves
keÀer yeele veneR nw uesekf eÀve keÀneB ve keÀneB, peneB mLeeve yeæ[e nes JeneB GvneW keÀe mebie"ve keÀjles jnes, Deewj Ssmee mebie"ve lew³eej keÀjes
efpemeceW meye Jeie& Jeeues neW~ lees ieJecexvì osKes efkeÀ ³en ke̳ee keÀe³e& keÀj jns nQ~ ieJecexvì ®eenleer nw uesekf eÀve keÀj veneR heeleer nw Deehe
keÀjkesÀ efoKeeDees~ De®íe nw~ mebie"ve De®íe nw Deewj keÀjles Yeer jnles nes uesefkeÀve DeYeer Leesæ[e yeguevo DeeJeepe keÀjes~ efHeÀj
Yeer pees efveefceÊe yeveles nQ GvekeÀes yeeheoeoe efoue mes cegyeejkeÀ osles nQ, keÀjles ®euees, yeæ{les ®euees, yeæ{eles ®euees~ DeYeer ieJecexvì kesÀ
keÀeveeW ceW Lees[æ e, keÀeveeW keÀes efnueeDees~ efpeleves Jeie& nQ Deheves Deheves mesJee Üeje GvneW keÀes Òel³e#e ÒegHeÀ efoKeeDees~ Deheveer GuePeve
ceW efyepeer jnles nQ lees GvekeÀes Leesæ[e peieeDees~ yeekeÀer pees Yeer keÀj jns nQ Jen De®íe nw, uesefkeÀve DeYeer Deewj De®ís les De®íe
keÀjes~ yeekeÀer yeeheoeoe keÀe efJeMes<e ³eeoh³eej Yeer ûeghe keÀes nw Deewj cegyeejkeÀ Yeer nw~
ceeref[³ee eEJeie:- ceeref[³ee JeeueeW ves Leesæ[e-Leesæ[e DeYeer ueesieeW kesÀ keÀeve Keesues nQ~ DeYeer megvevee De®íe ueielee nw, keÀesF&-
keÀesF& yevevee Megª Yeer efkeÀ³ee nw uesefkeÀve efpeleves megveles nQ Gleves ner Deiej yeve pee³eW lees ke̳ee nes pee³esiee? yeeheoeoe meekeÀej ceW Yeer
keÀnles Les efkeÀ ceeref[³ee keÀceeue keÀj mekeÀleer nw uesefkeÀve DeYeer DeJ³ekeÌle ªhe ceW osKe jns nQ, Leesæ[e osjer mes efkeÀ³ee nw uesefkeÀve osj
ceW Yeer ogjmle nw~ DeeJeepe HewÀueeves keÀe meeOeve Iej yew"s ³en ceere[f ³ee ner keÀj mekeÀleer nw ke̳eeWekf eÀ DeepekeÀue ceveg<³e Deelcee³eW mece³e
nesles Yeer ³ener yenevee osles nQ De®íe nw uesefkeÀve ìeFce veneR efceuelee~ lees ³en yenevee Yeer ceeref[³ee Jeeues meceehle keÀj mekeÀles nQ~
efmeHe&À De®íe ueiee veneR, De®íe yeveekesÀ efoKeeDees~ Megª ngDee nw, ÒeYeeJe De®íe nw, cesnvele Yeer De®íer keÀer nw, uesekf eÀve DeeJeepe
Lees[æ e DeYeer Deewj yeæ[e keÀjes~ ve³es-ve³es huewve yeveeDees~ Ssmes Yeer efvekeÀeuees pees DeehekeÀes men³eesie os DeeJeepe HewÀueeves ceW~ Ssmes Yeer
lew³eej keÀjes Deewj meeLe ceW efYevve-efYevve mìsMeve mes DeeJeepe HewÀueeDees~ Ssmes Yeer meeLeer lew³eej keÀjes~ keÀj mekeÀles nQ~ yeekeÀer HewÀuee
jns nQ, cesnvele keÀer nw, cesnvele keÀer cegyeejkeÀ nw uesefkeÀve Deewj yeæ{eDees~ meye jerelf e mes meeLeer yeveeDees~ keÀesF& keÀjeves Jeeuee, keÀesF&
keÀjves kesÀ efveefceÊe yeveves Jeeuee, yeekeÀer De®íe nw~ ceere[f ³ee kesÀ keÀF& ÒekeÀej mesJee kesÀ nQ lees efYevve efYevve ÒekeÀej mes DeeJeepe HewÀuelee
jns~ mecyevOe-mecheke&À ceW ueeles jnes~ lees ceeref[³ee ef[heeì&ceWì keÀes Yeer yeeheoeoe efpelevee efkeÀ³ee nw, De®íe efkeÀ³ee nw, cegyeejkeÀ
os jns nQ~ yeeheoeoe lees megvekesÀ, KegMe kesÀ osKe keÀjkesÀ KegMe nesles nQ ke̳eeWekf eÀ lejme heæ[lee nw og:Keer DeelceeDeeW keÀe og:Ke osKekeÀj
lejme heæ[lee nw~ efHeÀj Yeer ye®®es nQ vee, meies nw ³ee ueies nQ uesefkeÀve nQ lees ye®®es FmeefueS Deewj huewve yeæ{eles ®euees~ De®íe~
keÀu®ejue eEJeie:- keÀu®ejue Deewj keÀu®ej oesveeW efceueles nQ~ lees keÀu®ejue Üeje keÀu®ej yeve peeS, ³ener mesJee keÀj jns
nQ~ yeeheoeoe nj SkeÀ Jeie& keÀe Gcebie Glmeen osKeles Yeer nQ, nj SkeÀ Deheves Deheves efJeefOe mes mesJee keÀes yeæ{e lees jns nQ uesefkeÀve
DeYeer efveefceÊe keÀu®ejue nw uesekf eÀve yeveevee ke̳ee nw? keÀu®ej~ peye ceveg<³e DeelceeDeeW keÀe keÀu®ej yeoue pee³esiee, lees DeYeer lees
Deehe keÀu®ejue efoKeeles nes uesekf eÀve keÀu®ej yeoueves mes Jen Yeer Deheves keÀe³e& ceW jnles KegMeer keÀer [ebme Megª keÀj oWies~ pewmes Deehe
[ebme keÀjkesÀ efoKeeles nes vee, lees keÀneB Yeer jns, kegÀí Yeer keÀjW uesefkeÀve ceve ceW KegMeer keÀe [ebme keÀjW~ Iej-Iej ceW [ebme nes~ ue#³e
lees De®íe nw Deewj ue#³e keÀes ueskesÀ mesJee keÀes yeæ{eles Yeer ®eueles nes uesekf eÀve yeeyee ®eenlee nw, DeYeer osKevee ®eenlee nw keÀewve kebÀieve
lew³eej keÀjkesÀ ueelee nw~ keÀewve mee Jeie& FmeceW ®eens vecyejJeve nesJes, ®eens vecyejJeve ceW men³eesieer nes~ DeYeer kegÀí veJeervelee ®eenlee
nw ke̳eeWefkeÀ yeerpe [euee nw~ meYeer Jeieex ves yeerpe lees De®íe [euee nw uesekf eÀve Deye HeÀue efoKeeF& os~ keÀce mes keÀce 9 ueeKe mes Deewj
yeæ{vee ®eeefnS vee~ lees De®íe nw, meYeer ye®®es efYevve-efYevve Jeie& kesÀ keÀejCe efpeccesJeej lees yeves nQ~ DeìsvMeve Yeer ie³ee nw, DeYeer
Je=e×
f Leesæ[e peuoer keÀjes keÀ³eeWekf eÀ mece³e keÀer hegkeÀej yengle nw, og:Ke DeMeeefvle yengle yeæ{ jner nw, Ye³e yeæ{ jne nw~ Deewj Deehe
DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe  
KegMeer keÀer [ebme keÀjes, Ye³eYeerle mes ye®eeDees~ De®íe nw~ nj SkeÀ mesJee kesÀ #es$e ceW efyepeer Yeer jnlee nw, ³en Yeer De®íe nw~ Fmeer-
efueS yeæ{les ®euees, Deheves meeefLe³eeW keÀes pees keÀuhe keÀuhe Jeeues nQ GvneW keÀes {tb{kesÀ efvekeÀeuees~ De®íe~ yengle De®íe nw Deewj
De®íe jnsiee Deewj yeæ{lee jnsiee~
FvìjvesMeveue ³etLe Deewj ef®eu[^vs e efjì^eìr ®eue jner nw:- ye®®eeW keÀes Deeies keÀjes~ yeeheoeoe ves ye®®eeW keÀe Yeer mecee®eej
megvee, De®íe nw Deiej ye®®es mJe heefjJele&ve Üeje efJeée heefjJele&ve kesÀ efueS lew³eej nes jns nQ lees yeeheoeoe keÀes KegMeer nw efkeÀ ye®®es
megYeeve Deuuee ye®®es nQ~ uesefkeÀve pees Jee³eoe efkeÀ³ee nw vee, yeeheoeoe ves osKee nw pees efueKee nw, pees keÀceue keÀe HetÀue yevee³ee nw
Jen Deeies efoKeeDees~ ieJecexvì Yeer ³etLe ûeghe keÀes heefjJele&ve keÀjles ngS osKevee ®eenleer nw ke̳eeWekf eÀ ³etLe ceW SkeÀ efJeMes<elee nesleer nw,
³etLe ûeghe pees ®eens, Deiej ceve mes mebkeÀuhe keÀjs, lees keÀj mekeÀleer nw~ ®eens Guìs ceW ueie pee³es, ®eens meguìs ceW uesefkeÀve Deehe ³etLe
ûeghe keÀceeue keÀjves Jeeues nes~ Oeceeue veneR, keÀceeue~ lees ieJecexvì Yeer ³etLe ûeghe hemevo keÀjleer nw Deewj yeehe kesÀ Deeies Deheves Jee³eos
Yeer Fme keÀceue heg<he kesÀ Devoj De®ís efueKes nQ DeYeer Fve Jee³eoeW keÀes, heefjJele&ve keÀes meoe Dece=leJesues yeeheoeoe mes ªnefjneve
keÀjles, yeeheoeoe keÀes efjpeuì megveeles jnvee Deewj efpeme Yeer mesJeemLeeve hej nes JeneB Deheves ìer®ej keÀes Jee³eoe Deewj HeÀe³eoe, pees
Jee³eoe efkeÀ³ee, GmekeÀe HeÀe³eoe efkeÀlevee nw Jen efjpeuì osles jnvee~ ìer®eme& yeeheoeoe kesÀ heeme Deehesner hengb®eeleer jnWieer~ yeekeÀer
yeeheoeoe ves megvee lees ì^es vE eie keÀer ªhejsKee yengle De®íer yeveeF& nw Deewj meyeves ªef®e mes efkeÀ³ee, FmekesÀ efueS ³etLe ûeghe keÀes yeeheoeoe
heoce heoceiegCee cegyeejkeÀ os jns nQ~ hekeÌkesÀ jnvee, keÀ®®ee veneR yevevee~ keÀ®®ee neslee nw lees GmekeÀes ef®eef[æ ³ee Kee peeleer nw, hekeÌkesÀ
keÀes veneR Keeleer nw~ lees meoe Gæ[les jnvee, HeÀefjMles yevekesÀ~ Fme osn ªheer Oejveer hej heebJe veneR jKevee, Gæ[les jnvee~ De®íe
nw, kegÀceeefj³eeb Yeer efnccele Jeeueer nQ~ Yeùer keÀjves Jeeues veneR, Yeùer ceW pees megvee Jen keÀjkesÀ efoKeeves Jeeues~ Ssmes nes vee~ neLe
G"eDees pees keÀjkesÀ efoKee³esiee~ keÀjkesÀ efoKeeves Jeeues, De®íe~ yengle De®íe~ pewmes HeÀejsve keÀnles nQ vee Jewmes HeÀewjve keÀjves Jeeues~
yeeheoeoe KegMe nw~ ye®®eeW kesÀ Thej Yeer KegMe nw~ ye®®eeW ves Yeer Deheves Gcebie Glmeen mes mece³e Yeer efo³ee nw Deewj Òee@efceme Yeer efkeÀ³ee
nw~ De®íe~ cegyeejkeÀ nes, cegyeejkeÀ nes, cegyeejkeÀ nes~
[yeue efJeosMeer:- [yeue leerJe´ heg©<eeLeea~ DeYeer [yeue HeÀejsvej veneR, [yeue leerJe´ heg©<eeLeea~ [yeue HeÀejsveme& keÀer efJeMes<elee
nw Jen neLe ceW neLe oskesÀ p³eeoe ®eueles nQ~ lees Deehe meYeer ves, yeeheoeoe keÀes hekeÌkeÀe neLe ceW neLe osvee DeLee&led meeLeer yeveevee,
ÖewÀC[ yeveevee, ueJeueer ÖewÀC[, lees ÖewÀC[ yevee³ee nw? ÖewÀC[ keÀe veelee peuoer ³eeo Deelee nw, keÀesF& Yeer cegefMkeÀue Deeleer nw vee lees
yeehe keÀes veneR yelee³eWies, ÖewÀC[ keÀes yelee³eWies, lees Deeheves Kegoe keÀes oesmle yevee³ee nw~ nw vee, Kegoe oesmle nw! De®íe nw, yeeheoeoe
keÀes HeÀejsveme& keÀes osKe KegMeer nesleer nw ke̳eeWefkeÀ keÀejCe ke̳ee nw? yeehe keÀe SkeÀ veece HeÀejsve JeeueeW ves efme× efkeÀ³ee, efJeée efhelee,
efJeée keÀu³eeCekeÀejer~ henues Yeejle keÀu³eeCekeÀejer Les uesefkeÀve efJeosMe ves yeehe keÀe efJeée keÀu³eeCekeÀejer veece Òel³e#e efkeÀ³ee nw~
henues efJeée keÀer mesJee efmeHe&À cevmee Üeje keÀjles Les, DeYeer efveefceÊe yeves nQ efJeée keÀer meye lejn mes mesJee keÀjves kesÀ~ Deewj osKees keÀesves-
keÀesves ceW efyeígæ[s ngS ye®®es efkeÀleves Jeen Jeen! ye®®es efvekeÀue Dee³es~ Deewj DeehekeÀes veMee nesiee lees nce nj keÀuhe kesÀ meeLeer nQ~
Les Yeer nQ Yeer Deewj neWies Yeer~ nw vee! veMee nw vee! osKees, yeehe keÀer ve]pej DeehekeÀes keÀesves keÀesves ceW nesles Yeer hen®eeve efue³ee, yeehe ves
Yeer hen®eevee, Deeheves Yeer hen®eevee~ ueesie efye®eejs Dee³esiee, Dee³esiee, Dee³esiee keÀjles Deewj Deehe ke̳ee keÀnles? Dee ie³es~ ieerle ieeles
nes vee, cesje yeeyee Dee ie³ee~ lees yengle De®íe, meyekeÀes yeehe efoue keÀe ogueej, ³eeoh³eej Deewj efoue keÀer ogDee³eW efJeMes<e os jns nQ~
De®íe, efmevOeer ûeghe Yeer Dee ie³ee nw~ yeeheoeoe efJeMes<e Deehe oesveeW keÀes cegyeejkeÀ os jns nQ efkeÀ efveefceÊe yeve DeYeer HeÀemì ®eueves keÀe
mebkeÀuhe De®íe efkeÀ³ee nw lees efJeMes<e cegyeejkeÀ, cegyeejkeÀ nes~ DeYeer HeÀemì ner jnvee, {eruee veneR yevevee, SkeÀ oes keÀes ceoo keÀjkesÀ
Gæ[vee~ neB leeueer yepeeDees~ Fme SkeÀ Je<e& ceW efkeÀleves yeej Dee³es nes, Dee³es nes vee, De®íe ueiee~ DeYeer DeewjeW keÀes Yeer efveefceÊe
yeveeDees ke̳eeWefkeÀ yeeheoeoe efmevOe ceW Dee³ee nw, lees efmevOe JeeueeW keÀes lees Deeies nesvee ®eeefnS~
De®íe - Deepe lees 12 yepeevee nw vee~ Deehe meYeer Yeer 12 keÀe Fvlepeej keÀj jns nes~ De®íe nw~ yeehe kesÀ meeLe ye®®eeW keÀe
efceuevee Jee ceveevee efkeÀlevee De®íe nw~ De®íe~
pees henueer yeejer Dee³es nQ Jen G"keÀj Keæ[s nes peeDees~ lees henueer yeejer Deeves JeeueeW keÀes Dehevee pevce efove ceveeves keÀer cegyeejkeÀ
nes~ DeYeer pewmes henues yeejer Dee³es nes Ssmes ner vecyej Yeer henuee uesvee nw~ yeeheoeoe keÀe Jee³eoe nw efkeÀ Yeues DeYeer ueemì ceW Dee³es
DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe  
nQ uesekf eÀve DeYeer uesì keÀe yees[& ueiee nw, ìtuesì keÀe veneR ueiee nw~ lees keÀesF& Yeer ueemì Fpe HeÀemì Deewj HeÀemì Fpe HeÀmì& ues mekeÀles
nes~ ³en veneR mecePees lees nce lees yengle osjer mes Dee³es nQ uesefkeÀve Deiej DeYeer Yeer [yeue leerJe´ heg©<eeLe& ue#³e Deewj ue#eCe oesveeW
meceeve yevee³eWies, ue#³e Tb®ee Deewj ue#eCe keÀce lees HeÀmì& veneR nes mekeÀles~ uesekf eÀve Deiej ue#³e Deewj ue#eCe meceeve yeveeles ®eueWies
lees Deehe SkeÌpewchegue yeve mekeÀles nes, ueemì Deewj HeÀmì& keÀe~ FmeerefueS heg©<eeLe& keÀe ue#³e jKees~ efHeÀj Deiej ìtuesì keÀe yees[&
ueie ie³ee lees HeÀmì& vecyej veneR Dee mekeWÀies~ yeeheoeoe KegMe nw, efHeÀj Yeer efnccele jKekeÀj Gcebie Glmeen mes meccegKe hengb®e ie³es~
Deewj DeYeer Yeer meoe keÀneB Yeer jnes uesefkeÀve ce³ee&oehetJe&keÀ ®eueles ®euees Deewj yeehe kesÀ efoue kesÀ meceerhe jnes lees yengle Leesæ[s mece³e
ceW Yeer DevegYeJe keÀj mekeÀles nes~ DeYeer ieesu[ve ®eebme nw keÀesF& Yeer keÀj mekeÀlee nw~ ®eens Yeejle ceW nQ, ®eens efJeosMe ceW nQ~ lees mecePee
[yeue efìy^ eue heg©<eeLe& keÀjvee heæ[is ee~ meoe yeehe kesÀ meeLe keÀcyeeFv[ jnvee heæ[siee~ keÀesF& Yeer cegeMf keÀue Dee³es yeesPe DeeJes lees yeehe
keÀes osves Deelee nw, lees yesefHeÀkeÀj yeeoMeen yeve Gæ[les jnWies~ efoue ceW yeesPe veneR jKees~ keÀF& ye®®es keÀnles nQ SkeÀ ceeme nes ie³ee
nw, 15 efove nes ie³es nQ, ®euelee ner jnlee nw, Deewj Gme 15 efove ceW Deiej DeehekeÀe keÀeue Dee peeS lees? Gmeer mece³e yeesPe yeehe
keÀes os oes, osvee Deelee nw? osvee peªj meerKees~ uesvee lees Deelee nw osvee Yeer meerKees~ lees ke̳ee keÀjWies? osvee meerKee nw? yeeheoeoe
Dee³ee ner efkeÀmeefueS nw? ye®®eeW keÀe yeesPe uesves kesÀ efueS~ keÀewve nw pees Fleveer efnccele jKelee nw, Jen neLe G"eDees~ Mejerj keÀe
neLe G"e jns nes ³ee ceve keÀe neLe G"e jns nes? ceve keÀe neLe G"evee~ De®íe~ yeeheoeoe Ssmes ye®®eeW keÀes heoce heoceiegCee cegyee-
jkeÀ os jns nQ~ De®íe~
Fme Je<e& keÀe nesceJeke&À yeeheoeoe ves os efo³ee nw~ Je<e& keÀes Fme efJeefOe mes ceveevee~ Deewj yeeheoeoe ves pees Fme leejerKe kesÀ efueS
nesceJeke&À efo³ee Lee Jen Yeer yeeheoeoe ves osKee Deewj megvee~ efmeHe&À pees mebkeÀuhe efkeÀ³ee nw GmeceW ¢æ{ jnvee~ Deueyesueeheve veneR ueevee~
yeeheoeoe ves megvee³ee Lee Deueyesuesheve kesÀ Meyo keÀewve mes nQ? SkeÀ ies ies, Deewj otmeje lees lees... keÀjvee lees nw, ³en oesveeW Meyo Deue-
yesuesheve kesÀ nQ~ lees pees Yeer mebkeÀuhe efkeÀ³ee nw GmeceW DeYeer lees Deheveer meeFve keÀer nw uesefkeÀve GmeceW ¢æ{ mebkeÀuhe keÀer ieJecexvì keÀer
mìwche ueieevee pees keÀesF& veneR efceìe mekeÀlee~ ¢æ{lee Deheves pevce keÀe meyemes yeæ[e efieHeÌì mecePevee~ De®íe~
meoe ¢æ{lee meHeÀuelee keÀer ®eeyeer keÀes mecYeeuekesÀ jKevee ke̳eeWefkeÀ ³en ®eeyeer cee³ee keÀes Yeer yengle h³eejer nw~ FmeerefueS efoue
keÀer ef[yyeer ceW Fme ®eeyeer keÀes mecYeeuekesÀ jKevee~ ¢æ{lee ner meHeÀuelee keÀer ®eeyeer nw Deewj meHeÀuelee yeehe kesÀ meceeve yeveves keÀe menpe
meeOeve nw~ meoe efve½e³e Deewj efveef½ele YeeJeer nw, mJejep³e DeefOekeÀejer Deewj efJeée jep³e DeefOekeÀejer ³en oesveeW efveef½ele nw~ Ssmes
veMes ceW HeÀKegj ceW meoe Gæ[les jnes~ Fme Je<e& keÀer pewmes Deepe efJeoeF& Deewj yeOeeF& cevee³eWies vee, Ssmes jesp] e Deheves Devoj keÀer keÀce-
peesefj³eeW keÀes efJeoeF& oes Deewj yeeheoeoe mes efJeMes<e yeOeeF&³eeb uees~ ³en mebiece³egie efJeoeF& Deewj yeOeeF& keÀe nw~ lees mebiece³egie keÀe nj
efove yeOeeF&³eeW kesÀ hee$e yeveles peeDees~ yeeheoeoe keÀes nj ye®®ee efoue keÀe ogueeje nw~ ®eens vecyejJeej nw, vecyejJeve veneR nw uesekf eÀve
vecyejJeej nw lees Yeer yeeheoeoe keÀe nj keÀuhe keÀe efmekeÀerueOee ye®®ee nw Fmeereuf eS Deheves efmekeÀerueOes yeveves kesÀ Yeei³e keÀes meoe ³eeo
jKees~ íesìer meer yeele nw, efmeHe&À keÀesF& Yeer cegefMkeÀue DeeJes efoue mes Dee[&j keÀjes cesje yeeyee, yeehe DeJeM³e yebOee ngDee nw uesekf eÀve
efoue ceW Deewj yeeleW veneR jKevee, cesje yeeyee Yeer keÀnes Deewj efoue ceW keÀcepeesjer Yeer nes lees yeehe men³eesie veneR osiee~ efoue meeHeÀ cegjeo
nebefmeue~ efkeÀ®eæ[s Jeeueer efoue ceW yeehe veneR Deelee~ Deewj mvesn mes ³eeo keÀjes~ efmeHe&À %eeve kesÀ DeeOeej mes ³eeo veneR keÀjes, megvee³ee
Lee %eeve nw yeerpe Deewj mvesn nw heeveer~ efmeHe&À %eeve mes peevee uesefkeÀve efoue kesÀ h³eej keÀe DevegYeJe veneR efkeÀ³ee, h³eej mes yeehe keÀes
³eeo veneR efkeÀ³ee lees ÒewefkeÌìkeÀue HeÀue veneR efvekeÀuelee DeLee&led DevegYeJe veneR neslee~ DevegYeJeer mJeªhe nw HeÀue uesekf eÀve heeveer veneR
osles lees metKee ievvee nes peelee~ Yeues keÀesme& keÀjeDees, Yee<eCe keÀjkesÀ DeeDees Deewj Fveece Yeer ueskesÀ DeeDees, efove ceW ®eej ®eej Yee<eCe
keÀjes uesefkeÀve efoue keÀe mvesn veneR ke̳eeWefkeÀ yeehe mes efoue kesÀ mvesn keÀer efveMeeveer nw nj ye´eïeCe heefjJeej mes Yeer mvesn~ mvesn veneR
lees cee³ee kesÀ efJeIve p³eeoe Deeles nQ ke̳eeWekf eÀ heeveer [euee ner veneR lees HeÀue kewÀmes efceuesiee~ keÀF& ye®®es keÀnles nQ %eeve lees mecePe ie³es
nQ, yeeyee mes meJe& mebyebOe Yeer nQ uesefkeÀve DevegYeJe veneR neslee~ DevegYeJe nw HeÀue, metKee %eeveer veneR yevees, mvesner, yeehe keÀe mvesner,
heefjJeej keÀe mvesner mJele: ner yeve peelee nw ke̳eeWefkeÀ yeehe meceeve nw vee~ lees yeehe keÀe ueemì ye®®es mes Yeer efoue keÀe h³eej nw~ nj
SkeÀ keÀes mvesn keÀer Je=efÊe mes osKeles~ lees efmeHe&À %eeveer veneR yevees, Yee<eCe Jeeues veneR, Yeemevee mJeªhe yevees~ Deheves Deehemes hetíes yeehe
mes efoue keÀe mvesn nw? efkeÀ efpeme mece³e DeeJeM³ekeÀlee nw Gme mece³e keÀe mvesn nw! Jen nes ie³es %eeveer YekeÌle~ lees Fme Je<e& ke̳ee
DeJ³ekeÌle yeeHeoeoe  
keÀjWies? mvesn keÀe Jee³egceC[ue, SkeÀ SkeÀ keÀes osKekesÀ ®eens keÀcepeesj nw, uesefkeÀve heg©<eeLeea lees nw vee! heefjJeej keÀe lees nw vee~
efiejs ngS keÀes efiejeDees veneR, Gcebie-Glmeen yeæ{eDees~ mvesn keÀe Jee³egceC[ue yeveeDees~ De®íe~
³eeoh³eej lees yeeheoeoe ves ®eejeW Deesj kesÀ ye®®eeW keÀes os ner efo³ee nw~ ®eejeW Deesj kesÀ ye®®es Deye yeeheoeoe kesÀ nesceJeke&À keÀes
Òewekf eÌìkeÀue ceW keÀjkesÀ meyetle osves Jeeues mehetle ye®®es keÀe Dehevee ÒeYeeJe efoKee³eWies~ lees ®eejeW Deesj kesÀ ye®®eeW keÀes yengle-yengle efoue
keÀe ogueej Deewj efoue keÀer heoceiegCee ³eeoh³eej mJeerkeÀej nes~ Deewj Ssmes uee³ekeÀ ye®®es Þesÿ ye®®eeW keÀes yeeheoeoe keÀe vecemles~
oeefo³eeW mes:- yengle h³eej Yeer nw Deewj GcceeroW Yeer nQ, pees ®eens Jen keÀj mekeÀles nes~ pewmes Deehe meyekeÀer oeoer efveefceÊe yeveer
vee~ keÀesF& keÀns vee keÀns uesefkeÀve efveefceÊe heeuevee kesÀ yeveer lees DeeìescesefìkeÀ ³eeo Deeleer nw~ yeeheoeoe keÀer lees yeele íesæ[es uesefkeÀve
oeoer lees Deehe pewmes ner Leer~ uesefkeÀve keÀjkesÀ efoKee³ee~ meyemes yeæ[e heshej oeoer ves ye´ïee yeehe kesÀ DeJ³ekeÌle nesves kesÀ ìeFce efo³ee~
Ssmes Jee³egceC[ue De®eevekeÀ Deewj Fleveer efnccele jKevee, Deewj meYeer keÀes ceooieej yeveevee, ³en lees keÀceeue keÀer vee~ Yeues meeLe
lees meyeves efo³ee uesefkeÀve efveefceÊe lees yeveer~ oeoer keÀer efJeMes<elee ke̳ee jner? efoue meeHeÀ cegjeo nebefmeue~ efkeÀmeer keÀer Yeer yeele efoue
ceW veneR jKeer~ Deewj Deueyesueeheve osKeles Yeer GmekeÀes Gcebie efouee³ee~ Deueyesuee nw íesæ[ oes, veneR~ efnccele efoueeF&~ lees meYeer
kesÀ efoue mes efvekeÀuelee nw cesjer oeoer~ efoue mes keÀnles nQ vee meYeer, cesjer oeoer~ FmeefueS Deehe ueesie Yeer ûeghe yeveeDees pees ue#³e jKes,
®euees yeehe meceeve lees yevevee ner nw uesefkeÀve keÀce mes keÀce oeoer kesÀ meceeve Yeemevee os~ Ssmee ûeghe ®eeefnS~ SkeÀ veneR~ SkeÀ oes kesÀ
meeLeer yeve Ssmee Òel³e#e mJeªhe efoKeevee~ efHeÀj yeeheoeoe Gme ûeghe keÀes efJeMes<e efieHeÌì oWies~ ke̳ee oWies Jen veneR yelee³eWies~ uesefkeÀve
oWies~ uesvee ner nw~ Ssmeer ªnefjneve keÀjes~ ceereEìie keÀjles nQ Jen Yeer peªjer nw uesefkeÀve Ssmes Gcebie Glmeen keÀer ªnefjneve Yeer
keÀjes leYeer "erkeÀ nw~ ûeghe yeveevee ner nw~ pewmes osKees ³en 6-7 Dehevee ìeFce efvekeÀeuekesÀ Devleceg&Keer jner vee,(yenveeW ves Yeùer keÀer
Leer) efvekeÀue ie³ee vee ìeFce, Òewekf eÌìkeÀue keÀjkesÀ efoKee³ee vee~ lees ke̳ee veneR nes mekeÀlee~ Deewj GmekeÀe ÒeYeeJe Yeer nw, Òewekf eÌìkeÀue
ceW meyetle Yeer nw~ lees ³en peªjer nw~ Deehe lees (oeoer peevekeÀer mes) ªnefjneve keÀjves ceW nesefMe³eej nQ~ SkeÀ oes kesÀ men³eesieer lees
nQ ner~ celeueye kegÀí veJeervelee keÀjkesÀ efoKeeDees, pewmes ®eue jne nw, Jewmes ®eue jne nw veneR~ Fmemes mece³e meceerhe Dee³esiee~ DeYeer
osKees Ye³e ceW Yeer ef®euuee jns nQ, uecyee keÀj jns nQ, pees keÀjvee nw keÀj uesJes veneR, keÀesF& ve keÀesF& keÀejCe yevekesÀ "C[e nes peelee
nw~ FmeefueS ³en keÀjvee nw, ³en meeue Megª nesiee lees huewve yeveevee~
oeoer peevekeÀer ves yeeheoeoe keÀes DebkeÀue Deebìer keÀer ³eeo oer:- pewmes yeeheoeoe ves Deepe keÀne vee Jeer.DeeF&.heer nes,
ceeFkeÀ Yeer nes Deewj Jeeefjme Yeer nes Ssmee ÒewefkeÌìkeÀue efveefceÊe yevee Deewj heefjJeej keÀe Yeer keÀu³eeCe efkeÀ³ee Deewj jlve Yeer Ssmes
efvekeÀeues~
yeæ[s YeeF&³eeW mes:- SkeÀ DekesÀuee ye´ïee yeehe ves keÀceeue keÀjkesÀ efoKeeF& vee~ lees Deehe lees efkeÀleves nes~ nes pee³esiee, ngDee heæ[e
nw, efmeHe&À efveefceÊe yevee jns nQ~ efveefceÊe yeveves Jeeues keÀes ner Òeeefhle nesleer nw efJeMes<e~ meeOeejCe lees meyekeÀes nesleer nw uesekf eÀve pees efveefceÊe
yevelee nw GmekeÀes efJeMes<e Òeeefhle nesleer nw~ lees FvneW keÀes (oeefo³eeW keÀes) keÀne nw, Deeheme ceW ªnefjneve keÀjes~ ceereìE ie Yeues keÀjes
uesekf eÀve ªnefjneve Yeer keÀjes~ ìeFce efvekeÀeuevee heæ[is ee, Jen lees ®euelee ner jnsiee~ Deheves ìeFce keÀes mesì keÀjvee heæ[siee~ De®íe
2008 keÀer efJeoeF&, 2009 keÀer yeOeeF& - jeef$e 12 yepes kesÀ yeeo yeeheoeoe ves
meYeer ye®®eeW keÀes ve³es Je<e& keÀer yeOeeF&³eeb oer:-
meYeer ves ve³ee Je<e& cevee³ee Deewj Fme meeue keÀe nj efove mJe-heefjJele&ve Deewj efJeée heefjJele&ve kesÀ ªhe mes ceveeles jnvee~ nj efove
ve³ee heefjJele&ve~ nj efove veF& mesJee, nj efove meoe Gcebie Deewj Glmeen, SkeÀ efove Yeer eE®elee eE®eleve keÀe veneR, ncesMee Gcebie Glmeen
mes efove Deewj jele efyeleevee, Fme ve³es Je<e& ceW nj efove kegÀí ve kegÀí ve³ee mJe kesÀ Òeefle ³ee efJeée kesÀ Òeefle, mesJee kesÀ Òeefle keÀjvee ner
nw, Ssmee ¢æ{ mebkeÀuhe keÀj mece³e keÀes meceerhe ueeles ngS mechetCe& yeehe meceeve yeve Gæ[vee nw Deewj Gæ[evee nw~ ieg[ veeFì~ De®íe~