Ivo Andrić (1892, Dolac kod Travnika - 1975, Beograd) jugoslovenski književnik i kraljevski

diplomata, rođen u Bosni i Hercegovini. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961.

Andrićevi roditelji bili su Sarajlije: očeva porodica decenijama je bila vezana za ovaj grad u
kojem se tradicionalno bavila kujundžijskim zanatom. Osim bavljenja istim poslom, članove roda
Andrićevih vezivala je i zla kob tuberkuloze: mnogi piščevi preci, uključujući i sve njegove
stričeve, podlegli su joj u mladosti, a sam Andrić bez oca je ostao kao dvogodišnji dečak.
Suočavajući se sa besparicom, Katarina Andrić svoga jedinca daMost na Drinije na čuvanje
muževljevoj sestri Ani i njenome mužu Ivanu Matkovšik u u Višegrad. U gradu koji će, više nego
ijedno drugo mesto, obeležiti njegovo stvaralaštvo, gledajući svakodnevno vitke stubove na Drini
ćuprije, Andrić završava osnovnu školu, a potom se vraća majci u Sarajevo, gde 1903. godine
upisuje Veliku gimnaziju, najstariju bosansko-hercegovačku srednju školu. Za gimnazijskih
dana, Andrić počinje da piše Sarajevopoeziju i 1911. godine u Bosanskoj vili objavljuje svoju
prvu pesmu „U sumrak“.

Dobivši stipendiju hrvatskog kulturno-prosvetnog društva „Napredak“, Andrić oktobra meseca

1912. godine započinje studije na Mudroslovnom fakultetu Kraljevskog sveučilišta u Zagrebu. U
gradu na Savi, on pomalo uči, pomalo posećuje salone, družeći se sa zagrebačkom inteligencijom
od koje će na njega posebno veliki uticaj imati dvadeset godina stariji Matoš. 1912.Naredne
godine prelazi u Beč gde sluša predavanja iz istorije, filosofije i književnosti. Bečka klima mu ne
prija i on, hereditarno opterećen osetljivim plućima, često boluje od upala. Obraća se za pomoć
svom gimnazijskom profesoru i dobrotvoru, Tugomiru Alaupoviću, i već sledeće godine prelazi na
Filosofski fakultet Jagelonskog univerziteta u Krakovu. Intenzivno uči poljski jezik, upoznaje
kulturu i sluša predavanja vrhunskih profesora. Sve vreme piše refleksivne pesme u prozi, a u
junu mesecu 1914. godine Društvo hrvatskih književnika u Zagrebu objavljuje mu šest pesama u
prozi u panorami Hrvatska mlada lirika.

Na1915. Vidovdan, 28. juna 1914. godine, na vest o sarajevskom atentatu i pogibiji Nadvojvode
Franaca Ferdinanda, Andrić pakuje svoje oskudne studentske kofere i napušta Krakov:
zatomljeni instinkt bivšeg revolucionara goni ga u zemlju, na poprište istorije. Odmah po dolasku
u Split, sredinom jula, austrijska policija hapsi ga i odvodi prvo u šibensku, a potom u
mariborsku tamnicu u kojoj će, kao politički zatvorenik, ostati do marta 1915. godine. Među
zidovima marburške tamnice, u mraku samice, „ponižen do skota“, Andrić intenzivno piše pesme u
prozi.Po izlasku sa robije, Andrić biva bačen u konfinaciju u Ovčarevo i Zenicu gde ostaje sve do
leta 1917. godine. Zbog ponovljene bolesti pluća, odmah odlazi na lečenje u Zagreb, u čuvenu
Bolnicu Milosrdnih sestara, stecište hrvatBolnica Milosrdnih sestara, 1918.ske inteligencije koja
se klonila učešća u ratu, na strani Austrije. Tu Andrić, zajedno sa konte Ivom Vojnovićem,
dočekuje opštu amnestiju i aktivno se uključuje u pripreme prvog broja časopisa Književni jug.
Istovremeno, pažljivo dovršava knjigu stihova u prozi koja će pod nazivom Ex Ponto biti
objavljena u Zagrebu 1918.

U jesen 1923. godine upisuje se na Filosofski fakultet u Gracu.

Tokom ove godine Andrić je objavio nekoliko pripovedaka od
kojih se neke svrstavaju među njegova najznačajnija prozna
ostvarenja: „Mustafa Madžar“, „Ljubav u kasabi“, „U
musafirhani“ i „Dan u Rimu“. U junu mesecu 1924. godine u
Gracu je odbranio doktorsku tezu Razvoj duhovnog života u
Bosni pod uticajem turske vladavine. Već početkom 1920.
godine Andrić započinje svoju vrlo uspešnu diplomatsku
karijeru postavljenjem u Poslanstvu pri Vatikanu. Te godine
zagrebački izdavač Kugli objavljuje novu zbirku pesama u
prozi Nemiri, a izdavač S. B Cvijanović iz Beograda štampa pripovetku „Put Alije Đerzeleza“.

Na predlog Bogdana Popovića i Slobodana Jovanovića, godine 1926, Ivo Andrić biva primljen
za člana Srpske akademije nauka i umetnosti, a iste godine u Srpskom književnom glasniku
objavljuje pripovetke „Mara milosnica“ i „Čudo u Olovu“

S proleća 1928. godine premešten je za vicekonzula u Poslanstvu u Madridu. Te godine

objavljuje priče „Olujaci“, „Ispovijed“Most na @epi i „Most na Žepi“. Sredinom sledeće godine
prelazi u Brisel, na mesto sekretara poslanstva, a u Srpskom književnom glasniku pojavljuje se
njegov esej „Goja“.

Postaje urednik Srpskog književnog glasnika i u njemu objavljuje pripovetke „Olujaci“, „Žeđ“ i
prvi deo triptiha „Jelena, žena koje nema“. Postaje načelnik političkog odeljenja Ministarstva
inostranih dela 1935. godine i stanuje u hotelu Ekscelzior. Štampa pripovetke „Bajron u Sintri“,
„Deca“, esej „Razgovor s Gojom“ i jedan od svojih značajnijih književnoistorijskih tekstova -
„Njegoš kao tragični junak kosovske misli“.

Diplomatska karijera Ive Andrića tokom 1939. godine doživljava vrhunac: prvog aprila izdato je
saopštenje da je Ivo Andrić postavljen za opunomoćenog ministra i izvanrednog poslanika
Kraljevine Jugoslavije u Berlinu.

U rano proleće 1941. godine Andrić nadležnima u Beogradu nudi ostavku: „...Danas mi u prvom
redu službeni a zatim i lični mnogobrojni i imperativni razlozi nalažu da zamolim da budem ove
dužnosti oslobođen i što pre povučen sa sadašnjeg položaja...“ Njegov predlog nije prihvaćen i
25. marta u Beču, kao zvanični predstavnik Jugoslavije prisustvuje potpisivanju Trojnog pakta.
Dan posle bombardovanja Beograda, 7. aprila, Andrić sa osobljem PPrizrenska br. 9oslanstva
napušta Berlin. Potom odbija ponudu nemačkih vlasti da ide u bezbedniju Švajcarsku, ali bez
ostalih članova Ambasade i njjihovih porodica: bira povratak u okupirani Beograd. Novembra
meseca biva penzionisan, ali odbija da prima penziju. Živi povučeno u Prizrenskoj ulici, kao
podstanar kod advokata Brane Milenkovića. Odbija da potpiše Apel srpskom narodu kojim se
osuđuje otpor okupatoru. Odbija, takođe, da Srpska književna zadruga za vreme dok „narod pati
i strada“ objavi njegove pripovetke. U tišini svoje iznajmljene sobe, piše prvo Travničku hroniku,
a krajem 1944. godine okončava i Na Drini ćupriju. Oba romana objaviće u Beogradu nekoliko
meseci po završetku rata, a koncem 1945. godine u Sarajevu izlazi i roman Gospođica.

Godine 1954. postaje član Komunističke partije Jugoslavije. Prvi potpisuje Novosadski dogovor
o srpskohrvatskom književnom jeziku. Te godini štampa u Matici srpskoj Prokletu avliju , a
pripovetka „Igra“ pojavljuje se 1956. godine.
 Godine 1958. u šezdeset šestoj godini, Ivo Andrić se venčava sa svojom
dugogodišnjom ljubavlju - Milica Babi}Milicom Babić,
kostimografom Narodnog pozorišta iz Beograda

19. Oktobra 1961. list Borba objavljuje da je Ivo Andrić najozbiljnijij

kandidat za Nobelovu nagradu za književnost. Sedam dana kasnije Ivi
Andriću je dodeljena Nobelova nagrada za književnost. Skupština Kulturno-
prosvetne zajednice Srbije odlučuje da se Andriću dodeli Specijalna Vukova
nagrada

„Za epsku snagu“ kojom je „oblikovao motive i sudbine iz istorije svoje zemlje“, Ivo Andrić je 1961. godine
dobio Nobelovu nagradu.

Besedom „O priči i pričanju“ u kojoj je izložen njegov spisateljski vjeruju, 10. decembra 1961. godine
zahvalio je na priznanju. Iako su do tada njegova dela prevođena na mnoge jezike, posle dodeljivanja
nagrade počinje veliko interesovanje sveta za dela pisca sa Balkana i njegovi se romani i pripovetke
štampaju na preko tridest jezika. Iako odbija mnoge pozive, tih godina Andrić boravi u Švedskoj,
Švajcarskoj, Grčkoj, Egiptu. Celokupni iznos Nobelove nagrade poklonio je iz dva dela bibliotečkom fondu
Bosne i Hercegovine. Uz to, veoma često učestvuje u akcijama pomoći bibliotekama i daje novac u
humanitarne svrhe. Godine 1963. kod Udruženih izdavača (Prosveta, Mladost, Svjetlost i Državna
založba Slovenije) izlaze prva Sabrana dela Ive Andrića u deset tomova. Naredne godine boravi u
Poljskoj gde u Krakovu biva promovisan za počasnog doktora Jagelonskog univerziteta. Piše veoma malo,
ali se njegove knjige neprekidno preštampavaju i u zemlji i inostranstvu. U martu mesecu 1968. godine
Andrićeva žena Milica umire u porodičnoj kući u Herceg Novom.

Sledećih nekoliko godina Andrić nastoji da svoje društvene aktivnosti svede na najmanju moguću meru,
mnogo čita i malo piše. Zdravlje ga polako izdaje i on često boravi u bolnicama i banjama na lečenju.
Trinaestog marta 1975. godine svet će napustiti jedan od najvećih stvaralaca na srpskom jeziku, pisac
mitotvorne snage i mudri hroničar balkanskog karakazana.