Professional Documents
Culture Documents
Ghid Bun Venit in Romania in Limba Turca PDF
Ghid Bun Venit in Romania in Limba Turca PDF
BAKANLI I BAKANLI I
AVRUPA BİRLİĞİ
CENTRUL PENTRU
AVRUPA BİRLİĞİ ADO SAH ROM RESURSE CIVICE
tarafından finanse edilen proje Avrupa İşleri ve Uluslararası Göçmen için Romen Te kilat
İlişkiler
Genel Müdürlüğü
Genel Program:
“Göçmenlerle Dayanışma İdaresi''
Avrupa'ya Üçüncü ülkelerden gelen Vatandaşları Avrupa Entegrasyon Fonu Gina Mocanu, Simina Guga, Rodica Novac
- 2010 Yılı Programı
Proje:
“Romanya'da yaşayan ve üçüncü ülkelerden gelenlerin topluma
entegrasyonunun kolaylaştırılması”
İlgili sözleşme numarası: IF/10.02-01.02 Romanya'ya Hoşgeldiniz !
Üçüncü ülke vatandaşları için Bilgilendirme Rehberi
Hazırlayan:
ADO SAH ROM isimli Organizasyon Gelistirme Derneği
(Asociaţia pentru Dezvoltarea Organizaţiei – ADO SAH ROM)
Yayın tarihi:
Haziran 2012
Proje Ortakları:
ADO SAH ROM isimli Organizasyon Geliştirme Derneği'nin ortaklığı ile,
Anlaşmazlıklara Alternatifli Şekilde Çözüm Derneği
(Asociaţia pentru Dezvoltarea Alternativa a Disputelor- ADRA),
Türk İşadamları Derneği (Asociaţia Oamenilor de Afaceri Turci - TİAD),
ve Organizasyon Halkla ilişkiler Merkezi
(Asociaţia Centrul pentru Resurse Civice -CRC).
sivil toplum kurumlarının katkılarıyla birlikte hazırlanarak düzenlenmiştir.
ISBN: 978-606-648-015-4
“Adı geçen bu evrak / kitap Avrupa Birliği finansal destegi ile hazırlanmıştır.
Fakat kitabın içeriği'nden tamamen ADO SAH ROM ”.
2012
Gina Mocanu, Simina Guga, Rodica Novac
II. Baskı
Bükreş, 2012
1
2
Önsöz
Yabancı bir ülkenin vatandaşıysanız ve Romanya’da oturma
izniniz varsa, en azından kısa bir süre için Romanya’da çalışmaya,
okumaya, aile birleşmesi için veya ticaret yapmaya karar verdiniz
demektir. Bu Bilgilendirme rehberi - sizin içindir- en önemli amacı ev
sahibi toplum içerisinde sizin adaptasyon ve entegrasyon aşamanıza
yardımcı olmak.
Bu rehberin birinci baskısı, Ocak 2010 tarihinde, “Romanya’ya
hoş geldiniz! Romanya toplumu ile entegrasyon olanakları ve yabancă
ülkelerden gelen vatandaşların hakları ve zorunlulukları ile ilgili
bilgilerin genişletilmesi” projesi kapsamında, ADO SAH ROM ve
Romanya Soros Vakfı işbirliği ile ARCA FARM tarafından
yayınlanmıştır.
Bu yeni baskı, daha önce “Romanya’ya hoş geldiniz! Yabancı
ülkelerden gelen vatandaşlar için bilgi rehberi” adı altında yayınlanan
önceki rehberi, 2010-2012 döneminde romen kanunlarına yapılan
değişiklikleri de göz önünde bulundurarak, güncelleştiriyor ve
tamamlıyoruz.
Bu rehber, ilk olarak yabancı ülkelerden gelen yabancılara, yani
Avrupa Birliği dışındaki ülkelerden, Avrupa Ekonomik Alanındaki
ülkelerden veya Isviçre Konfederasyonundan gelenlere, yerel
vatandaşlara göre farklı yönetimleri olan yabancılara hitap etmektedir.
Bilgilendirme kılavuzunun amacı, sizin, Romanya’da oturum
hakkı olan bir yabancı
olarak, entegrasyon olanaklarınızı, hak ve sorumluluklarınız hakkındaki
bilgilerinizi geliştirmektir. Kamu kurumlarının sorumlulukları, işgücü
piyasası, Romanya’da savunma ve sosyal yardımlaşma sistemi,
şikayetleri halletme yolları, ortaklık şekilleri ve başka bilgiler ile, bu
haklardan sizin tamamen yararlanma şanslarınızı yükseltmeniz için
katkıda bulunmayı, işyerinde ayırımcılığı ve sosyal marjinalizasyonu
yok etmek için mücadele etmeyi ve üyesi olduğunuz toplumun hayatına
aktif olarak katılım yolları göstermeyi umuyoruz.
Aynı zamanda, Romanya’da kendinizi evinizdeki gibi
hissetmeniz umuduyla, işbu bilgilendirme kılavuzu ile, karşılıklı güven
ve sorumluluğa dayalı bir ilişki geliştirme arzusundayız.
İşbu Bilgilerndirme Kılavuzu; Romence, İngilizce, Fransızca,
Türkçe ve Çince
3
dillerinde olmak üzere, kanuni sorumluluğu olmayan, fakat okuyucuyu
özel konu hakkında yetkili bilgi kaynaklarına yönlendirmektedir. İşbu
rehberde geçen bilgilerin doğru ve tutarlı olmasına gayret göstermemize
rağmen, lütfen, kanun, telefon numaraları, adres ve diğer bilgilerin
günden güne değişebildiğini göz önünde bulundurun ve bu sebepten
dolayı sizleri ilgilendiren konuyla ilgili her zaman yetkili kurum veya
kuruluşlara başvurmanızı tavsiye etmekteyiz.
Bu girişimde bizi destekleyen ve bu rehberin yayınlanması için
faydalı bilgiler veren herkese teşekkür ederiz.
4
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ ………………………………………………………......3
2. KISALTMALAR ……………………………………………...8
7. EĞİTİM VE KÜLTÜR………………………………………67
7.1. Eğitim
7.2. Romen eğitim sistemi
7.3. Romen eğitim kurumlarına kayıt şekilleri
7.4. Burslar
7.5. Yabancı dilde eğitim veren eğitim kurumları
7.6. Özel ve dini eğitim
5
7.7. Yabancı üniversite öğrencilerinin Romanya’ya girişleri ve
oturumları
7.8. Yabancı üniversite öğrencilerinin ögrenci evlerine yerleşmeleri
7.9. Diplomaların tanınması ve denkliği
7.10. Tahsiline Romanya’da devam etme
7.11. Kültür
7.12. Birkaç romen kültür simgesi
7.13. Sanat, kültür, medya, eğlence
10. KONUTLAR………………………………………………..109
10.1. Bir evi kiralamak
10.2. Ariyet sözlesmesi veya kendi alanına alma ile oturmak
10.3. Bir ev satın almak
10.4. Yan gereksinimlerin kaydı
10.5. Zorunlu ev sigortası
11. ULAŞIM…………………………………………………….113
11.1. Şehiriçi ulaşım
11.2. Şehirlerarası ulaşım
11.3. Ehliyetler
6
12.1. Ulusal para birimi
12.2. Banka hesapları
12.3. Yurtdışından veya yurtdışına para havalesi
12.4. Krediler
12.5. Romen posta
12.6. Vergilendirme – vergi ve harçlar
14. EKLER………………………………………………………131
14.1. Gerekli bilgiler
14.2. Bireysel Çalışma Sözleşmesi
14.3. Yasalar
14.4. Romence dilinde kullanılan günlük deyimler
7
KISALTMALAR
8
ROMANYA – GENEL BİLGİLER
ROMANYA
3.1 Romanya-Genel Bilgiler Avrupa Birliği üyesi
ülkedir: 1 Ocak 2007
Romanya, Orta Avrupa’nın güney- den beri
doğusunda bulunan, Bulgaristan, Sırbistan, Yer: Avrupa’nın
Macaristan, Ukrayna ve Moldavya güneydoğusunda
Cumhuriyeti ile komşu olan, güneydoğuda
Resmi dili : romence
Karadeniz ile ve güneyde ise tuna Nehri ile
Hükümet biçimi:
sınırlı bir ülkedir.
cumhuriyet
Romenler, beyanlara dayanarak,
nüfusun % 88, 6 oranı ile, Romanya’daki ana Para birimi: ley/RON
etnik grubunu temsil Nüfusu, 2011 yılında:
etmektedirler.
Romenlerden sonra, nüfüsun %6,5 oranı ile, 19.043.000 vatandaş
en önemli ikinci toplum macarlardır. 20 000 Iklim: dört mevsimli –
kişi uzeri olan başka toplumlar ise aşagdaki ılıman iklim
etnik gruplar bulunmaktadır: ukrainalılar Ulusal Marşı :
Deşteaptă-te române!
(51,7 bin kişi ile), almanlar (35,9 bin), türkler
Romanya bayrağı üç
(28,2 bin), rus-lipovanlar (23,9 bin) ve tatarlar
(20,5 bin kişi). renklidir; renkler dikey
Resmi dili latince kökenli olan, olarak aşağdaki
romencedir ve başka külturlere özgü olan sıralamaya göredir:
mavi, sarı, kırmızı.
önemli sayıda kelime ve deyimler de
içermektedir. Nüfusun %20’den fazlası İdari bölge birimleri:
azınlık ağırlıklı olduğu bölgelerde, sözkonusu 41 il artı Bükreş ili. İller
şehir ve ilçelere
azınlığın dili hem yerel yönetimde, hem de
bülünmüştur. İlçeler
yargısal sistemde de kullanılabilir.
kırsal yerlerdir.
Romanya’daki okullarda öğrenilen en önemli
Nüfus sayısına göre en
yabancı diller İngilizce, Fransızca ve
büyük şehirler: Bükreş
Almancadır. (başkent), İaşi,
Dini hayat, Romanya’da dini inanç Köstence, Cluj-Napoca,
hürriyeti prensibine göre yaşanmaktadır. Timişoara, Craiova,
Romanya, dini birliklere ve inançlara karşı Galaţi, Braşov, Ploieşti,
tarafsızlığını koruyan laik bir devlettir. Brăila.
Romanya toplumunun en büyük kısmı
kendilerini hristiyan-ortodox dininde
olduklarını beyan etmektedir. Aynı zamanda hristiyanlık, ortodoxluktan
9
başka hristiyanlık dallarına ait önemli dini topluluklar aşağdaki gibi
temsil edilmektedir : roman-katoliklik, protestanlık, pentikostallık ve
yunan –katoliklik. Dobruca bölgesinde, özelikle türk ve tatarlardan
oluşan,müslüman bir azınlık yaşamaktadır.
Sosyal anlaşmalar
10
Kanuni çerçeve
11
Romanya’da yabancılar rejimini düzenleyen esas belgeler şunlardır:
157/2011 Kanunu bazında 2011 yılında değiştirilip
güncelleştirilen, Romanya’daki yabancıların rejimi ile ilgili 12
Aralık 2011 tarhli 194 no’lu Acil Hükümet Kararı
157/2011 Kanunu bazında değiştirilen Romanya topraklarında
yabancıların işe alınması ve atanması ile ilgili 56/2007 no’lu Acil
Hükümet Kararı
Romanya’da bit tür himaye veya oturum hakkı elde etmiş
yabancıların sosyal entegrasyonu ile ilgili 44/2004 no’lu Hükümet
Kararnamesi
12
3.2 Temel haklar ve zorunluluklar
Bir yabancı olarak Romanya’da yasal şekilde bulunduğunuz
takdirde, temel hak ve özgürlüklerden yararlanabilirsiniz. Fakat aynı
zamanda bazı önemli sorumluluklarınız da vardır.
Romanya Anayasası devletin demokratik ve sosyal
karakterinden bahsemekte ve aynı zamanda insan haysiyeti,
vatandaşların hak ve özgürlükleri, kişiliğin serbest gelişimi, adalet ve
siyasi çoğulculuk bu ülkede garanti edip yüce değerleri temsil
etmektedir.
Dolayısıyla size de, yabancı bir vatandaş olarak, vazgeçilmez
bazı temel haklar (anayasa hükümlerine göre) tanınmaktadır. Hicbir
engel tanımadan, aşağdaki haklar sizin için de geçerlidir:
yaşam ve ruhi ve fiziki bütünlülük hakkı (işbu vatandaşın temel
haklarından biri olamakta ve aynı zamanda insanın en doğal
hakkıdır. Romanya’da idam cezası yasaktır ve hiçbir insan
işkenceye veya insanlık dışı veya aşağılayıcı cezalara maruz
kalamaz)
bireysel özgürlük ve insan güvenliği hakkı;
savunma hakkı;
yazışmaların gizliliği hakkı;
sağlığı koruma hakkı;
vicdan ve ifade özgürlüğü.
Bazı haklarının yerine getirilmesinde aşağıda belirtilen bazı
önemli durumları da göz önünde bulundurmanız gerekmekte: diğer
kişilerin haklarını özgürlüklerini ihlal etmemeniz şartı ile, aile ve özel
yaşam temel hakkına sahipsiniz.
Bilmeniz gereken bir başka şey de yabancı vatandaş olarak,
siyasi faaliyet içerisinde bulunma hakkı ve iznininizin olmadığı – oy
kullanma veya seçilme hakkı.
Tabii ki, toplumun bir üyesi olarak, özel durumunuza göre
haklarınız var, fakat Romanya’da bulunduğunuz süre içerisinde özellikle
yürürlükte olan yasaların yerine getirilmesi ile, ahlak, kamu düzenine
karşı saygı gibi başka yükümlülükleri de yerine getirmeniz
gerekmektedir.
Romanya’da tanınan temel hak ve özgürlükler hakkında bütün
anayasanın öngörüleri İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi,
Romanya’nın taraf olduğu diğer antlaşmalara uygun ve buna göre
13
yorumlanmakta ve iç kanunlar ve uluslararası haklar ile ilgili antlaşmalar
veya sözleşmeler arasında uyuşmazlık olduğu takdirde, sadece iç yasa
hükümlerinin daha olumlu hükümler kapsamadığı durumlarda,
uluslararası düzenlemelere öncelik tanımaktadır.
1
44/2004 no’lu Hükümet Kararının b harfi 2. Maddesine uygun olarak
2
44/2004 no’lu Hükümet Kararının 352. maddesinin 1. paragrafına uygun olarak
14
Kültürel uyum, bilgilendirme ve danışma hizmetleri Romen
Göçmenlik Bürosunun uzman personelleri tarafından bölgesel
merkezlerde özel düzenlenmiş alanlarda veya hükümet dışı
organizasyonlara alt mukavele ile verilebilir.
Yürürlükte olan kanunlara uygun olarak, sadece bir kez kültürel
uyum toplantıları ve romen dili eğitimi kurslarından yararlanabilirsiniz.
Daha fazla bilgi için bölgesel Romen Göçmenlik Bürosu
merkezlerine başvurabilirsiniz. Bu merkezlerle irtibat bilgilerini
aşağıdaki link’e girerek bulabilirsiniz:
http://ori.mai.gov.ro/formatiuni_teritoriale/index/ro.
Bir kişinin tamamen topluma entegre olduğunu aşağıdaki
durumlarda sayabiliriz: eğer teşhis edilidiği toplumun üyeleri ile, konuk
toplumun üyeleri ile ve devlet kurumları ile sosyal bağlar sürdurmekte
ise ve durumu sabit ve konuk ülkenin bir vatandaşına benzer şekilde
algılamakta ise ve kendini güvende hissedebilmesi için yeterli kültür ve
dil bilgilerine sahipse.
Sonuç olarak, bu rehberde, sizin romen toplumunun şartlarına
alışmanız için, sizin burdaki durumunuzu, faydalandığınız hakları ve
uymanız gereken zorunluluklarınızı anlayabilmeniz için, bir temel temsil
edebilecek bilgileri bulmanız- ve- neden olmasın- entegre olmanın
karmaşık işleminde size yardımcı olabilecek bilgileri bulmanızı ümit
ediyoruz.
3
44/2004 no’lu Hükümet Kararının 351. maddesinin 2. paragrafına uygun olarak
15
OTURUM HAKKI
Romanya’da bir oturma izni elde etmek, sizin aşagıda bulunan
haklardan yararlanabilmeniz için ilk adımdır : calışma, eğitim, tıbbi
hizmetler, v.s.
4
Bu kanunların güncelleşmiş br şekilini Romanya Göçmenlik Bürosunun
sitesinde bulabilirsiniz http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Legislatie-
nationala/121
16
kanunların belirlediği şartlar çercevesinde herhangi bir kamu
hizmetinden yararlanmak;
Aynı şekilde, aşağdaki sorumluluklarınız vardır:
Romanya kanunlarına uymak;
Oturma belgesi elde ettiğiniz amacınıza uymak ;
evlenmeniz/boşanmanız durumunda, aile bireylerinden birinin
doğumu veya vefatı durumunda, vatandaşlığınızı değiştirmeniz
veya yeni bir adrese taşınmanız durumunda Romanya
Göçmenlik Bürosuna bildirmek;
pasaportunuzu değiştirmeniz durumunda veya yeni bir iş yerinde
işe girmeniz durumunda bunu Romanya Göçmenlik Bürosuna
bildirmek;
Vize türleri
( !) Eğer Romanya’da kısa sureli bir vize ile girmiş olduysanız, herhangi
bir anda, ülkede kalmak için mazeretinizin meydana gelmesi durumunda
bile oturumunuzu uzatamazsınız (örn: çalışma yeri sözü). Romanya’da
uzun bir süre kalabilmeniz için, Romanya’ya girebilmeniz ve vize
20
başvurusunda bulunduğunuz amaç için bir oturma izni isteyebilmeniz
için, memleketinize dönüp, uzun süreli bir vize için başvurmanız gerekir.
(!) Yabancı bir vatandaş ile romen bir vatandaş/Romanya’da oturma
hakkı olan bir yabancı arasındaki evlilikler, Romanya topraklarında
sadece yabancı vatandaşın geçerli bir oturum hakkına (geçerli uzun
süreli vize ile veya oturma izni ile verilen) sahip olması durumunda
gerçekleşebilir.
21
Memleketi
Romanya’da ilk oturum belgesi istemi anında yabancı
vatandaşlara verilen seri, numara ve KŞN (Kişisel Şahsi
Numara). Kişisel şahsi numara, kişinin romen vatandaşlığı elde
edip başka Kişisel şahsi numara elde edene kadar geçerli
olacaktır.
Oturma izninin türü ve yabancının Romanya’da ikamet
etmesinin amacı
Oturum belgesinin verilme tarihi ve son kullanma tarihi
5
Bunlar bir oturma izni için başvurabilmeniz için yerinde getirmeniz gereken
sadece birkaç minimum özel şartlar. Gerekli olan evrakların tam bir listesi için
Romanya Göçmenlik Bürosunun verdiği bilgilere bakın.
22
Mesleki Mesleki faaliyetlerde 1 yıl En az 250 euro değerinde
faaliyetler bulunan kişiler. geçinme araçlarına sahip
olduğunuzun kanıtını
yapıyorsanız.
Ticari Romanya’da işletme Ticaretin Eger hissedarsanız, aylık
faaliyetler idare eden kişiler. türu ve fon en az 700 euro, ve
hacmine ortaksanız en az 500 euro
göre, 1-3 miktarqnda geçinme
yıl araçlarınız varsa. Aynı
zamanda yerine
getirilmesi gereken başka
önemli şartlar serisi de
vardır.
Çalışma Romanya’da çalışma 1 yıl Geçerli bir çalışma
sözleşmesi ile işe izniniz varsa ve ekonomi
alınan kişiler ( daimi uzerinden ortalama brut
işçiler, sezonluk maaş ile eşit minimum bir
işçiler, stajiyer işçiler, maaşınız varsa. Eğitim
sporcular, nomimal amaçlı bir oturum iznine
ruhsatlı kişiler, sınır sahip yabancılar,
ötesi calışanlar için eğitimlerini bitirdikten
veya yüksek kalifiye sonra, ülkeyi terketmek
işçiler için) zorunda kalmadan,
mezun oldukları bölüme
uygun, tam normlu olarak
bir çalışma sözleşmesi
imzalamaları şartı ile,
oturum izinlerini çalışma
amaçlı olarak
uzatılmasını talep
edebilirler.
Yüksek kalifiye 2 yıl Ekonomi üzerinden en az
işçiler (yüksek eğitim 4 ortalama maaş ile
diplomasına sahip ve ücretlendirilmeniz
Romanya’da sahip gerekiyor. Işinizi
oldukları diplomaya kaybetme durumunda,
uygun bir yerde işe ülkeyi terketmek zorunda
alınmak için talepte kalmadan, yeni bir iş
bulunanlar) bulmanız için 3 aylık bir
mühletiniz vardır.
Atanma Yurtdışında işe Ülkeler Geçerli bir atanma
alınan, fakat arasındaki kararınız varsa ve
23
Romanya’yadaki bir anlaşmalar ekonomi üzerinden
şirkete atanan kişîler bazında ortalama brut maaş ile
uzatılabilm denk minimum
e olanağı kazançların kanıtını
ile, 5 yıllık yapıyorsanız.
bir süre
icerisinde
an fazla 1
yıl.
Eğitim Bir eğitim 1 yıl (her Yasalara uygun olarak
kurumunun yıl akredite olmuş veya
kurslarına gidebilme yenilenir ruhsatlı bir eğitim
amacı ile, ve eğitimin kurumu tarafından Kabul
Romanya;ya gelmek sürecinin edildiğinizin ve ekonomi
isteyen kişiler. bitmesi üzerinden asgari ücret
Bunlar, günde en sonunda değerine denk geçinme
fazla 4 ssat çalışma okul araçlarına sahip
iznine sahipler, fakat durumunu olduğunuzun ıspatını
calışma yetkisine kapatabilm yapmanız gereklidir
ihtiyaçları vardır. ek için 3 (sadece romen kökenli
ay yabancı yüksek eğitimi
uzatılabili) öğrencileri bundan
Burslu muaftır). Yüksek eğitim
yüksek öğrencileri, baştan tahmin
eğitim edilen eğitim süresini
ögrencileri geçmemesi şartı ile
tüm eğitim eğitim bölümlerini
süresince değiştirebilirle.
geçerli
olan bir
vize
verilmekte
dir.
Aile Oturma hakkı sahibi Sponsorun Sponsor (ailenin tekrar
birleşmesi yabancı (aile birleşmesini talep eden)
vatandaşlarının ve birleşmesi ilgili kişiler ile akrabalık
Romanya’da bir tür talebinde bağını kanıtlamak
koruma sahibi olan bulunanın) zorunda.
kişilerin aile fertleri süresi ile
(karı/koca, çocuk, benzer bir
ebeveyn). süre için.
Romen Romen vatandaşların 5 yıl Evliliğin anlaşmalı evlilik
24
vatandaşları aile fertleri olup olmadığına dair
n aile tetkikler yapılacaktır.
fertleri
Bağımsız Boşanmış kişiler 6 ay Son 5 yıl içerisinde, aile
olarak aile Romen sponsorun birleşmesi için geçici
fertlerine /vatandaşın vefat oturum hakkına sahip
verilen etmesi olmuş olmanız veya
oturma Romen vatandaşın romen bir vatandaşın aile
hakkı aile ferdi olması ferdi olmanız.
durumunda, kişinin
reşit olması veya 21
yaşını doldurmuş
olması
Dini Romanya’da dini 1 yıl Dinler Ulusal
faaliyetler faaliyetler yapan Sekreterliğin iznine
kişiler ihtiyacınız vardır.
Bilimsel Bilimsel 5 yıl Ulusal Bilimsel Araştırma
araştırma araştırmacılar Merkezi tarafından tasdik
edilmiş kabul edilme
onayına inhtiyacınız
vardır. Eğer Avrupa
Briliği üyesi bir ülkede
oturum hakkınız varsa,
uzun oturum vizesine
gerek olmadan, oturum
hakkınızın Romanya’ya
transfer edilmesini
isteyebilirsiniz.
Eğitici Ögretmenler, ana 1 yıl
faaliyetler okul öğretmenleri, v.s
Başka -uzun süreli bir tıbbi 1 yıl Başka amaçlar için
amaçlar tedavi gören oturma hakkı talebinde
yabancılar ve bunlara bulunabilme
eşlik edenler (eğer durumlarından birinde
durum gerektiriyorsa) olduğunuzun kanıtı
-ticaret şirketi yapmanız gerekmektedir.
yöneticileri
- Romanya’ya
akredite edilmiş bir
tedarikçinin
çerçevesinde veya
kamu veya özel
25
sektördeki bir şirketin
çerçevesinde, para
karşılığı olmayan
mesleki eğitim amacı
ile girenler.
- gönüllülük
programları
çerçevesinde faaliyet
yapan yabancılar
Uzun süreli oturum izninin en fazla 5 yıllık bir gecerlilik süresi vardır,
istisna olarak ta, 10 yıl geçerli olan bir belgeleri olup, sonradan bunun
süresinin uzatılmasını talep edebilen, romen vatandaşların aile
fertleridir.
29
ROMANYA’DA ÇALIŞMA VE SOSYAL
GÜVENLİK
Romanya Göçmen Ofisi (ORI) yabancıların Romanya’da
çalışma hakkını tanıyan belgeleri vermeye yetkili kurumdur. Avrupa
Birliği, Avrupa Ekonomik Alanı veya İsviçre Konfederasyonu ülkesi
uyruğuna sahip olmayan vatandaşlar, işbu bölümde sunulan yasal şart ve
yükümlülüklere uymakla Romanya’da çalışma hakkına sahiplerdir.
8
Yabancıların Romanya’da çalışmaları veya tayin (detaşe) edilmesi ile ilgili
56/2007 no Acil Hükümet Yönetmeliği madde 4.
30
veya Romanya’da bulunan sürekli ikametgahlı yabancı vatandaşların
çalışamaması;
2. İşverenin yürürlükteki kanunlara dayanarak istediği mesleğe hazırlık,
çalışma deneyimi ve yetki gibi özel şartları yerine getirmeleri;
3. Sözkonusu faaliyeti sürdürebilmesi için tıbbi açıdan uygun olduğunu,
Romanya’da sürdüren veya sürdüreceği faaliyete uygun olmayan sabıka
kaydı olmaması;
4. Hükümet Kararı ile onaylanan yıllık kontenjana uyması;
5. İşverenin son üç aylık dönemde devlet bütçesine yükümlülüklerini
yerine getirmesi;
6. İşveren faaliyetini çalışma izninı talep edildiği konuda efektif olarak
çalışması;
7. İşveren daha önce beyan etmediği veya kanunsuz işe almakla ilgili
ceza almaması.
9
Romanya’da Yabancılar rejimi ile ilgili 194/2002 sayılı Hükümet Acil
Yönetmeliği.
31
yasaların öngörülerine göre yabancılara verilecek çalışma izinlerinın
sayısı belirleniyor.” Çalışma izni yasalara göre verilen ve hamiline tek
bir İşveren’de ve tek bir görevde Romanya’da çalışması veya tayin
(detaşe) edilmesi için hak tanıyan resmi belgedir.10 Bu demektirki
çalışma iznine ihtiyacı olan yabancı vatandaş kategorisine dahilseniz,
görevi, meşgale veya İşvereni değiştirmek istiyorsanız, yeni bir çalışma
iznine ihtiyacınız olacaktır.
10
Romanya’da yabancıların rejimi ile ilgili bazı yasaların değişmesi ve
tamamlanması ile ilgili 157/2011 sayılı Kanun madde 4.
11
Yabancıların Romanya’da işe alınması veya tayin (detaşe) edilmesi ile ilgili
56/2007 sayılı Hükümet Acil Yönetmeliği madde 5
32
Avrupa Birliği, Avrupa Ekonomik Alanı veya İsviçre
Konfederasyonu üye ülkelerinde merkezi bulunan bir tüzel kişinin
personeli olup söz konusu ülkedeki oturum kimliğinizi gösterme şartı ile
Romanya’ya tayin (detaşe) olduysanız;
Mülteci başvurusu yaparak bir yıllık süre bittikten sonra
mültecilik talebiniz varsa, bir şekilde korumaya alınma prosedürü
aşamasında iseniz;
Romanya’da kalmanız için tolerans süresi boyunca size tolerans
gösteriliyorsa.
33
Romanya’dan çıkmadan ve İşverenin harç ödemesine gerek
kalmadan çalışma amaçlı vize alabilir12. Işveren tarafından hiçbir
ücret ödenmeden.Romanya Göçmen Ofisi sürekli çalışan (tam normlu)
izninı iş sözleşmesine dayanarak, bu tip ruhsat için gereken belgeleri
İşverenden talep etmeden verecektir 13.
12
194/2002 sayılı Hükümet Acil Yönetmeliği madde 56 fıkra 10: Eğitim amaçlı
yabancılar mezun olduktan sonra bu amaçla uzun süreli vize talep etme
yükümlülüğü olmadan tahsil gördüğü alanda tam süreli iş sözleşmesi imzalama
şartı ile çalışma amaçlı oturum hakkını uzatmasını talep edebilirler.
13
56/2007 sayılı Hükümet Acil Yönetmeliği madde 15 fıka 12: madde 3 fıkra
(3) c) bendine dayanarak bir iş izni alan yabancıya ( eğitim amaçlı olan ve
günde en fazla 4 saat çalışma kısa süreli bireysel iş sözleşmesine dayanarak işe
girme talebinde bulunan yabancılara çalışma izninin verilmesi), Romanya’da
mezun olduktan sonra, işverenin talebi üzerine madde 7 fıkra (1) e uymasına
gerek kalmadan ve madde 20 de belirtilen ücreti ödemeden, mezun olduğu
konuda tam süreli iş sözleşmesi yapması şartı ile yeni bir çalışma izni veriliyor.
14
56/2007 no Hükümet Acil Yönetmelik madde 6, b bendi.
34
çalışma izni fazla 6 ay çalışma hakkı veriliyor ve diğer bir
nitelikteki çalışma için bu izin uzatılamaz.
Stajer işçileri için Hamiline Romanya’da bir mesleki kalifiye elde
çalışma izni edebilmek üzere çalışma hakkını veriyor.
Sporcular için Profesyonel sporculara ana konusu spor
çalışma izni faaliyetleri sürdürmek olduğu tek bir Romen
işveren tarafından, en fazla 12 aylık süre için işe
alınma hakkını veriyor. Bu süre yeni 12 aylık
dönemlerle uzatılabiliyor.
Nominal çalışma izni Hamiline daha önce sezonluk işçiler için çalışma
iznine dayanarak Romanya’daki aynı işverende
faaliyetlerini sürdürdüyse ve önceki bireysel
sözleşmesinin bitiminde, yasaların öngördüğü
hükümlere göre Romanya’dan gitme
yükümlülüğüne uyduysa, yeni sezonluk
faaliyetleri sürdürmesine hak veriyor.
Sınır ötesi işçileri Hamiline bireysel çalışma sözleşmesine
için çalışma izni dayanarak, 12 aylık yeni dönemlerle uzatma
imkanı ile, en fazla 12 aylık bir dönem için,
Romanya’da bir özel veya tüzel şirkette veya
yurtdışında merkezi bulunan bir tüzel şirketin
temsilciliği veya şübesinde, her gün veya haftada
en az bir gün, vatandaşı olduğu ve ikameti
bulunduğu Romanya ile ortak sınırı olan bir
devletin sınır bölgesine dönerse (örneğin: sürekli
seyahat yapan sürücülerin bu tür çalışma izni
vardır)
Yüksek kalifiyeli Hamiline Romanya’da bir özel veya tüzel kişide,
işçiler için çalışma yüksek kalifiyeli bir görevde, en az bir yıllık
izni süre için geçerli bir çalışma sözleşmesine
dayanarak işe alınma hakkı veriyor 15.
15
157/2011 no Kanun madde 4 e göre, yüksek kalifiyeli iş, diğer bir kişinin
yararına veya koordinesinde maaşlı, gerçek ve etkin faaliyet sürdürme amacıyla
ücret alan ve yüksek mesleki kalifiyelerle ispat edilen uygun ve spesifik
yetkileri olan bir kişinin işidir.
35
Çalışma izni verildiğinde İşverenin ödeyecekleri ücretler:
Daimi, tayin (detaşe), sınır ötesi, stajer, nominal, sporcu olarak
çalışanlar için 200 Avro ley karşılığı;
Öğrenci ve sezonluk çalışanlar için 50 Avro ley karşılığı16
ÖNEMLİ: Son iki yıl içinde ticari faaliyetleri sürdürmek üzere oturum
hakkı olup, yabancıların ekonomi faaliyetlerinin sürdürülmesi ile ilgili
yasalarda öngörüldüğü iş plana uymayan yabancılara çalışma izni
verilmeyecektir.17
16
Bu tutarlar rehberin yayınlama tarihinde geçerliydi. Güncel olup olmadığını
teyit etmeniz rica olunur.
17
Daha sonraki ilavelerle yayınlanan 194/2002 no Hükümet Acil Yonetmeliği
madde 43 fıkra (2) a) bendi.
18
Yabancıların Romanya’da işe alınmaları veya detaşe edilmeleri konusundaki
56/2007 no Hükümet Acil Yonetmeliğin 15.maddesi.
36
kalifiyesini ispatlayan Romen devletinin tanıdığı tahsil belgelerini de
eklemesi gerekiyor.
19
Aynı.
37
Sizin işvereninizle çalışma sözleşmeniz sona erdiği takdirde ve 60 gün
içinde yeni bir iş bulamadığınız takdirde, çalışma izniniz iptal edilir ve
oturum hakkınız da sona erecektir. Netice olarak Romanya’dan çıkış
yapıp yeni bir vize almanız gerekecektir.
İşe alınması ile ilgili uzun oturum süreli vize çalışma izni
verildiğinden itibaren 30 gün içinde alınması gerekiyor ve Romanya’nın
elçilikleri veya konsoloslukları tarafından verilmektedir. Uzun oturum
süreli vize talep üzerine bir veya bir çok seyahat ile aşağıdaki amaçlarla
90 günlük bir süre için verilebilir:
İşe alınmak- bireysel iş sözleşmesine dayanarak işe alınmak için
Romanya’ya giriş yapmak üzereyken (simge D/AM);
Ekonomik faaliyetleri sürdürmek- bağımsız veya bir aile
dernekleri dahilinde ekonomi faaliyeti sürdürmek üzereyken (simge
D/AE;
Mesleki faaliyetler sürdürmek- özel yasalara dayanarak
Romanya’da bireysel olarak mesleki faaliyetler sürdürme hakkınız varsa
(simge D/AP);
Ticari faaliyetleri sürdürmek - Romanya’da bazı ticari
şirketlerinde hissedar veya yönetim ve idari görevli ortaklar olduğunuz
veya olacağınız takdirde (simge D/AC).
38
b) Geçici oturum ve çalışma hakkı verildiyse veya duruma göre
uzatıldıysa, yüksek kalifiyeli işçiler için geçerli çalışma ruhsatlı hamiline
Avrupa Birliği Mavi Kartı.
20
Romanya’da yabancı vatandaşların rejimi ile ilgili 194/2002 no Acil
Yönetmeliğin 13.maddesi.
21
Yabancı vatandaşların Romanya’da işe alınması veya tayin, detaşe edilmesi
ile ilgili 56/2007 no Hükümet Acil Yönetmeliği madde 2 g) bendi
22
Daha sonraki değişiklikler ve ilave ekleri ile yayınlanan Romanya’daki
yabancı vatandaşların rejimi ile ilgili 194/2002 no Hükümet Acil Yönetmeliği
21.madde.
39
Bu demektir ki siz Romanyalı bir şirketin işçisi değilsiniz, yani siz
çalışma sözleşmenizi Romanya’daki bir şirketle imzalanan hizmet
sözleşmesine dayanarak yabancı bir şirketle imzaladınız.
Romanya’da faaliyet gösteren detaşe edilen bir yabancı için detaşe için
uzun süreli oturum vizesi alınması gerekmektedir. Bu vize D/DT
simgeli ile bilinmektedir. Romanya Göçmen ofisinin:
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Munca/73
Sitesine girerek bu tip vizenin alınması için gereken belgelerin listesini
bulabilirsiniz. Bu vize daha önce Romanya’ya detaşe edileceğiniz şirket
tarafından alınan detaşe edilen işçiler için verilen çalışma iznine
dayanarak elde edilecektir25.
23
Romanya’daki yabancı vatandaşlarının rejimi ile ilgili bazı yasaların
değişmesi ve ilave edilmesi ile ilgili ( 194/2004 no Hükümet Acil Yonetmeliği
madde 56 fıkra 5 değişimi) 157/2011 no Kanun madde 83.
24
56/2007 no Hükümet Acil Yönetmeliği madde 6 b bendi
25
Romanya’daki yabancı vatandaşlarının rejimi ile ilgili 194/2004 no Hükümet
Acil Yönetmeliği madde 24 d¹ bendi
40
Detaşe amaçlı uzun süreli oturum vizesi yabancıların talebi üzerine bir
veya daha fazla seyahat ile 90 günlük bir süre için veriliyor. Vize
dilekçesine aşağıdaki belgeler de eklenecektir: Romanya Göçmen Ofisi
tarafından verilen çalışma ruhsatının kopyası; bakım imkanlarının ispatı,
sağlık sigortası vs. Ayrıntılar için Romanya Göçmen Ofisinin bölge
şübeleri ile temasa geçebilirsiniz.
Tayin, detaşe edilmesi için uzun süreli oturum vizesi Avrupa Birliği,
Avrupa Ekonomi Alanı, İsviçre Konfederasyonu üye ülkelerinden
birinde merkezi bulunan tüzel kişide işe alınan Romanya’da detaşe
edilen o ülkede oturum izni olan ve Romanya’da özel veya tüzel
kişilerde işe alınabilen veya ruhsatsız çalışabilen işçiler için de veriliyor.
41
Romanya’da sürdürmek istediğiniz mesleğe benzer bir mesleği
geldiğiniz ülkede sürdürdüğünüzü ispatlamanız;
Vizenin geçerliliği sürece sağlık sigortanız olduğunu
ispatlamanız;
Sabıka belgesi veya aynı değerde diğer bir belgeyi ibraz etmeniz.
Mesleki faaliyetler südürmek için uzun süreli oturum vize D/AP simsesi
ile tanılıyor. Rehber yayınlandığı tarihte vize ücreti 120 Euro ve talepte
bulunduğunuz ülkede ödeniyor. Ayrıntılar için aşağıdaki siteye
girebilirsiniz:
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Activitatiprofesionale/72
42
sürdürülmesi sadece Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanı üye
devletlerinin vatandaşları ile sınırlıdır.
Eğer talep eden son 10 yıl içinde 2 yıl süre boyunca tam zamanlı
olarak bu mesleği söz konusu mesleğin düzenlenmiş olmayan bir Avrupa
ülkesinde daha önce sürdürdüğünü gösterip veya bu meslek için
hazırlandığını gösteren üye devletinin yetkili bir otoritenin verdiği bir
veya daha çok kalifiye ünvanlarına sahip ise, Romanya’da düzenlenmiş
bir mesleğe erişim hakkı veya bir mesleğin sürdürme hakkı
yasaklanamaz26.
Talep üzerine bir veya daha fazla girişli uzun süreli oturum
vizesi 90 gün için aşağıdaki faaliyetler için verilebilir:
ekonomik faaliyetleri sürdürmek- bağımsız olarak veya bazı aile
dernekleri dahilinde ekonomik faaliyetler sürdürmek üzere olsanız;
ticari faaliyetleri sürdürmek- Romanya’da bir ticari şirkette
hissedar veya yonetim ve idare görevli ortak olduğunuz veya olacağınız
takdirde.
26
Bu hak mesleki kalifiyelerin tanınması ile ilgili Avrupa parlamentosu ve
Konseyin 2005/36/CE Direktif şartlarında uygulanmaktadır.
43
Ekonomik faaliyetleri sürdürmek üzere vize alması için
yabancı vatandaş sıradaki şartları yerine getirmesi gerekiyor27:
özel kişilerin ekonomik faaliyetler düzenlemesi ve sürdürmesi
ile ilgili yasada öngörülen mesleki hazırlığının onaylanması ile ilgili
şartları yerine getirdiğini ispatlaması;
vize geçerliliği süresince sağlık sigortası olması;
sabıka kaydı belgesi veya eş hukuki değerde diğer bir belge ibraz
etmesi.
27
Romanya’daki yabancı vatandaşlarının rejimi ile ilgili 194/2004 no Hükümet
Acil Yonetmeliği madde 41
28
53/2003 sayılı Kanunun değişmesi ve ilavesi ile ilgli 40/2011 sayılı Kanun madde 1
44
Yasalara göre, bireysel iş sözleşmesinin yazılı şekli sözleşmenin geçerli
olması için şarttır. Sözleşme işçilerin genel kayıt defterine işlem görür ve
Bölge Çalışma Müffetişliğe (ITM) bildirilir. İşveren iş sözleşmesinin bir
nüshasını size vermekle yükümlüdür.
29
Çalışma Yasasının 19.maddesine göre: işveren öngörülen bilgilendirme
yükümlülüğünü ihlal ettiği durumda, işe alınacak kişi veya işçi, duruma göre, bu
yükümlülük ihlal edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yetkili mahkemeye
şikayet edebilir ve bilgilendirme yükümlülüğü ihlal edildiğinden gördüğü zarara
uygun tazminat talep edebilir.
30
Çalışma ve Sosyal Dayanışma Bakanının 64/2003 nolu Emirnamesinin ekinde
öngörülen bireysel iş sözleşmesinin genel örneğinin değişmesi ve ilave edilmesi
ile ilgili Çalışma, Aile ve Sosyal Güvenlik Bakanının 1616/2011 nolu
Emirnamesi.
31
Çalışma Kanununun 17.maddesi 4. fıkrasına göre: Çalışma sözleşmesinin esas
hükümleri ile ilgili işverenin yapmak zorunda olduğu bilgilendirmenin unsurları,
bireysel çalışma sözleşmesinin içeriğinde de bulunması gereklidir.
45
Bireysel iş sözleşmesi hükümleri yasalara aykırı veya yasalar veya toplu
iş sözleşmeleri ile belirtilen minimum seviye altında haklar kapsayamaz.
Işçiler kanunen kendilerine tanılan haklardan vazgeçemezler. İşçilerin
kanunen kendilerine tanılan haklardan vazgeçmeleri veya bu hakları
sınırlayan her huküm geçersiz olacaktır.
Bir kişi söz konusu işi yapabileceğini teyit eden bir sağlık belgesine
dayanarak işe alınır. Aksi takdirde sözleşme geçersizdir
Maaş
Bireysel iş sözleşmesi kapsamında yapılan işler için, her
çalışanın lei olarak maaş hakkına sahiptir. Maaşın belirlemesi ve
verilmesinde cinsiyet, cinsel yönelim, genetik özellikler, yaş, milliyet,
ırk, etnisite, din, siyasi görüş, sosyal köken, engellilik, aile durumu veya
sorumluluğu, sendika üyeliği veya faaliyet kriterlerine göre ayrımcılık
yapılması yasaktır.
32
Yemek kuponları sahibine üzerinde yazılan değerde marketlerden gıda
üzürnleri satın alma hakkını veren değerli fişlerdir. Mevcut yasalara göre bunlar
işveren için düşülebilir gelir veya vergiye tabi olmayan gelir sayılabilir.
47
ÖNEMLİ: Çalışma sözleşmeniz varsa sizin şahsen sağlık sigortası
ödemenize gerek yok. İşveren sağlık kurumuna katkınızı ödemekle
yükümlüdür. Sağlık sigorta ispatı, kamu sistemine sağlık sigortanın
ödendiğini ifade eden işverenin verdiği belge ile yapılır.
Tam zamanlı çalışan işçiler için, çalışma zamanının normal süresi günde
8 saat, haftada 40 saattir. Çalışma zamanının kanunen maksimum süresi
fazla mesai dahil haftada 48 saati aşamaz33. 18 yaşına kadar gençler için
çalışma süresi günde 6 saat ve haftada 30 saattir.
33
İstisna ile, fazla mesai içeren çalışma süresi haftada 48 saatle uzatılabilir fakat
4 takvim ayı referans süresi için hesaplandığında ortalama çalışma saatleri
haftada 48 saati aşmayacaktır.
34
Çalışma Yasası madde 126.
48
ikinci günü, hristyan olmayan diğer kişiler için, dinlerin yasal tanıdığı
yıllık üç dini bayramlarının her biri için, 2 gün.
Tüm işçilerin en az 20 iş günü ücretli yıllık izin hakkı var, bu hak aksi
bir sözleşme hükümü ile sınırlı olamaz veya iptal edilemez.
Çalışma normları
İş sağlığı ve güvenliği
35
Çalışma Yasası madde 189 da çalışma hekiminin ana görevlerini sunuyor: a)
çalışma kazaları ve mesleki hastalıkların önlenmesi; b) çalışma sağlığı ve
hijiyen şartlarını efektif takip etmek; c) hem işe alındıklarında hem de bireysel
çalışma sözleşmesi sürece işçilerin sağlık kontrolünü sağlamak
49
durumunda, sağlık sigorta ve uygulama hakkı iş ilişkileri veya bireysel
sigorta sözleşmesi bitiminden sonra da geçerlidir.
36
Yasalara göre: Telif hakkı konusu Edebiyat, sanat veya bilim alanında
yaratılan orijinal eserler, telif şekli ifadesi ne olursa olsun ve değer ve
kullanımından bağımsız olarak telif hakkı konusudur.
51
(!) Diğer hiç bir sözleşme şekli çalışma amaçlı bir oturum izni/vizesi
uzatılmasına hak vermiyor çünkü size sağlık ve sosyal hizmetlerinin
karşılandığı garantisi veren bireysel çalışma sözleşmesi yerine geçemez.
37
Gündelikle çalışna işçilerin zaman zaman sürdürdükleri faaliyetlerle ilgili
52/2011no Kanun.
38
Rehber yayınlandığı tarihde geçerli bir hüküm.
52
Sürdürülen faaliyet gündelik işçinin kamu emeklilik sistemi,
sosyal sigorta sistemi ve sosyal sağlık sigorta sisteminde sigortalı
niteliğini tanımıyor. Gündelik işçi bunlardan faydalanmak istiyorsa,
bireysel şekilde ödeyebilir.
53
2011 yılından itibaren yasadışı çalışma ile ilgili şikayetler için ücretsiz
telefon hattı faaliyettedir. Hat 0800868622 yeşil no vasıtasıyla arayanlar
için açıktır. Çağrılar sadece sabit şebekelerden yapılabilir.
39
İş ihtilafların çözümü ile ilgili bu talepler acil yargılanıyor.
54
Mahkemeye başvurma süreleri şunlardır: birysel iş sözleşmesinin
imzalanması, yürütülmesi, değişmesi, askıya alınması veya bitimi ile
ilgili işverenin tek taraflı kararı bildirildiği tarihten itibaren 30 takvim
günü; disiplin cezası uygulama kararını bildirildiği tarihten itibaren 30
takvim günü; bireysel çalışma ihtilafı konusu işçiye verilmeyen maaş
hakları veya ödenmeyen tazminatları olduğu durumunda, aynı zamanda
işçilerin işverene karşı mal varlıkları ile sorumlu oldukları durumunda,
olduğu tarihten itibaren 3 yıl; bireysel veya toplu iş sözleşmesinin
geçersizliği veya bazı hükümlerin geçersizliği tespiti talep edildiği
durumda, sözleşmenin tüm geçerlilik süresince; toplu iş sözleşmesi veya
bazı hükümler uygulanmadığı durumda, ihlal gerçekleştiği tarihten
itibaren 6 aylık süre içinde.
40
Kurumun dahilinde faaliyet gösteren 14 bölge ofisi var, Temyiz Mahkemeleri
yetki bölgelerinde düzenlidir ve bu ofislerin yetkisi de Halk Avukatı kurumunun
yetkileri ile aynıdır.
56
dilinde İş sözleşmesinin bir nüshası size şahsen verilmesi gerekiyor.
Sözleşme hükümleri konusunda anlaşıldığı bunlar yazılı şekilde teyit
edildmesi ile birlikte, sizin rızanın olmadan değişemez;
Sözleşmeyi ve imzaladığınız herhangi diğer belgeleri iyi
anlamanız gerekiyor. Net anlamadığınız bir şey olursa, ajansdan
açıklama isteyin. Net olmadan ve sizin anlamadığınız bir dilde ise
sözleşmeyi imzalamayin;
Günlük ve haftalık çalışma saatleri, yıllık izin ve hastalık izinleri
konusunda hükümleri öğrenin;
NET maaş ne kadardır, maaş hangi dövizde belirlenir, ödeme
hangi döviz kurunda yapılır (Romanya’da maaşlar sadece ley olarak
ödenir)
Yol, konaklama ve yemek giderlerini kimin karşıladığı,
konaklama imkanları ne olduğunu, sağlık sigortasından faydalanıp
faydalanmadığınızı ve ne şartlarda faydanaldığınızı öğrenin. Örneğin
hastaneye yattığınız durumunda, sağlık sigortanız tüm hastane
masraflarını karşılıyor mu bilmeniz lazım çünkü Romanya’daki giderler
ülkenizdeki giderlerden daha yüksek olabilir;
Romanya’da işe alınma konusunda bilgileriniz, tercih ettiğiniz
meslek/görev için yabancı vatandaşların alınması mümkün mü, iş
piyasasına erişim şartları nedir, işe başlamadan önce herhangi bir izin
almanıza gerek var mı, çeşitli ücretler ödenmesi gerekiyor mu
öğrenmeniz lazım;
Pasaportunuz size iade edilmesi, oturum ve çalışma kimliği
size verilmesi gerekiyor (bunlar sizde bulunması gerekiyor!). Hiç
kimsenin bu belgelerinizi muhafaza etme hakkı yok ve kimse bu
belgelerinizi tutamaz!
Genelde bir istihdam ajansı ile imzaladığınız sözleşmenin bir iş
sözleşmesi değil, bir sivil sözleşmesi olduğunu dikkate alımanız
gerekiyor. Bu sözleşmeye dayanarak, istihdam şirketi bir komisyon
karşılığında size yurtdışında iş bulmayi taahhüt ediyor. Bu tip sözleşme
ile ilgili ihtilaflar sadece mahkeme tarafından çözümlenir. İstihdam
şirketi ile imzaladığınız sivil sözleşmesine Romanya’da sizi işe alan veya
siz detaşe eden şirket ile iş sözleşmesi eklenmesi gerekiyor. İstihdam
şirketi aynı zamanda sizi Romanya’da işe alan veya detaşe eden şirket
ise, bu hükümden istisnadır.
57
Romanya’da işe alındıysanız, bireysel iş sözleşmesi mecburen Romence
olacaktır. Sözleşmenin hükümlerini iyi anladığınızdan emin olmanız
gerekiyor! Detaşe edildiğiniz durumda, sözleşme işvereninizle
anlaştığınız dilde yapılacaktır. Sözleşmenin sözlü çevirisi değil, resmi
çevirisini kabul etmeniz tavsiye edilir. Çevirinin örneği sizde kalacaktır.
41
Kişi kaçakçılığı önleme ve müdahalesi ile ilgili 678 /2001 no kanun güncel
ve 1nci Bölümünden kişi kaçakçılı ile ilgili suçları öngörmektedir. Bu kanunun
öngördüğü suçlar ile zarar gören kişiler ve bu suçların diğer mağdurlarına
özellikle savunma ve fiziksel, psikolojik, tıbbi, hukuksal, sosyal yardım
sağlanmaktadır.
58
ve idari prosedürler konusunda bilgi veriliyor ve kendileri Romen
vatandaşı mağdurları gibi psikolojik danışmanlık, tıbbi, sosyal, ilaç ve
yemek yardımdan faydalanabilirler.42
42
678/2001 no Kanun madde 37.
59
Yarar tipi 2012 katkısı
Emeklilik maaşı ve diğer sosyal normal çalışma şartları - %
sigortaları 20,8
özel çalışma şartları- % 25,8
özel çalışma koşulları- % 30,8
İş kazaları ve mesleki hastalıklar % 0,15 – 0,85
Sağlık % 5,2
İzinler ve sosyal sağlık ödenekleri % 0.85
İşsizlik % 0,5
Maaş borçlarını garantileyen fon % 0,25
Bireysel iş sözleşmesi ile işe alınan her kişi için bu katkıların işveren
tarafından ödenmesi bir yükümlülüktür. Detaşe edilen kişiler
Romanya’da sosyal güvenlik katkı ödemiyorlar, bu nedenle detaşe edilen
kişilerin Romanya yasalarına göre detaşe edildikleri süre içinde sağlık
hizmetlerinden faydalanmaları için bireysel sağlık sigortası yapmaları
tavsiye edilir.
60
sistemine minimum katkı süresine uymak, aynı zamanda emeklilik
hakkına sahip olmanız için standart yaşı ile ilgilidir.
İşsizlik sigortaları
İşsizlik sigorta sisteminde Romanya’da ikameti veya oturumu
olduğu dönem içinde yasalara göre işçi olan veya gelir elde edilen
yabancı vatandaşlar veya vatansızlar sigorta edilebilecektir45.
43
Kamu Emeklilik Birimsel Sistemi ile ilgili 263/2010 sayılı yasası madde 51.
44
Kamu Emeklilik Birimsel Sistemi ile ilgili 263/2010 sayılı yasadan madde
121.
45
Işsizlik için sigorta sistemi ile ve çalışma gücünü teşvik etme ile ilgili 76/2002
no’lu Kanununun 16.Maddesinin e) harfi
61
İşsizlik ödeneğinden faydalanmak için aşağıdaki şartların aynı
anda yerine getirmeniz gerekiyor:
işsizlik ödeneği talep dilekçesi verildiği tarih öncesi 24 ay içinde
en az 12 aylık ödeme döneminiz olması;
geliriniz yok veya yasalara göre izin verilen faaliyetlerden sosyal
gösterge değerinin altında geliriniz olması46;
emeklilik şartlarına uygun olmamanız;
işiniz olduysa veya orada gelir elde ettiyseniz,
ikametiniz/oturduğunuz yerin bağlı olduğu bölgedeki istihdam
ajanslarında kayıtlısınız.
Romanya’daki güvenlik sistemindeki haklar, Romanya’nın taraf
olduğu uluslararası anlaşmaların şartlarında sigortalıların ikamet veya
oturumunu taşıdığı ülkelere transfer edilebilecektir47.
46
Rehber yayınlandığı tarihte referans sosyal göstergesi 500 RON idi.
47
Yasaların öngördüğü işsizlik ödenekleri Avrupa Birliği diğer devletlerinde
ödenebilir, işçilerin, bağımsız çalışanların ve Avrupa Topluluğunda hareket
eden aile üyelerinin sosyal güvenlik rejiminin uygulanması ile ilgili AB
düzenlemelerinin öngördüğü ve işsizlikle ilgili hükümler şartlarında, aynı
zamanda bu AB kurallarının uygulanmasında yasalara göre alınan diğer
tedbirler gerçekleşir.
62
ROMANYA’DA BİR İŞYERİ AÇMAK
Üçüncü devlet vatandaşı olup Romanya’da iş açmak istiyorsanız,
bunu iki durumda yapabilirsiniz:
Romanya’da oturum hakkı almak üzere olduğunuzda (ticari
faaliyetleri sürdürmek için);
Romanya’da geçici veya sürekli oturum hakkınız olduğunda.
48
Romanya’da yabancı vatandaşların rejimi ile ilgili 194/2004 sayılı Hükümet
Acil Kararname madde 43.
63
Romanya’da oturum hakkınız olduğunda
Bir özel veya tüzel kişi tek bir limited şirketinde tek ortak olabilir. Bir
limited şirketinin tek ortağı sadece bir ortak dan oluşan diğer bir limited
şirketi olamaz.
49
Ticari şirketlerle ilgili yeniden düzenlenmiş 31/1990 sayılı Kanun madde 2.
50
31/1990 Kanununun 5.maddesinin 2.fıkrası : Limited şirketler, tek bir kişinin
eylemive isteği ile oluşabilir.
51
Ticaret Sicil 2 seviyede düzenlidir: Ulusal Ticaret Sicil Ofisi emrinde her bir
adliyeye bağlı faaliyet gösteren 42 bölge ofisleri tarafından temsil edilen yerel
seviye. Ulusal seviye ise Adalet Bakanlığı emrinde faaliyet gösteren Ulusal
Ticaret Sicil Ofisi tarafından temsil edilmektedir.
64
Faaliyetlerin Sınıflandırılmasında (CAEN) bir kod uygundur.52 (ana
faaliyet için bir kod, ikincil faaliyetler için daha fazla kod);
şirket hesap durumu ile ilgili (sermaye durumu) ıspat belgesi
alınması. Şirket sermaye değeri kurmak istediğiniz şirket tipine göre
farklıdır. Limited şirketi için sermaye en az 200 RON ise, anonim şirketi
veya hisseli komandit şirketi için sermaye 90.000 lei den daha düşük
olamaz. Sermaye ispatı ticari şirketin hesabını açtığınızdan hemen sonra
hesap özeti ile banka dan alabilirsiniz;
şirketin tek ortağı veya ortakları için vergi sabıka
belgesinin/belgelerinin alınması. Bunlar ikamet veya oturduğunuz
adresin bağlı olduğu bölge/iş Kamu Maliye İdaresinden temin edilir. Bu
belge için şahsen veya vekil vasıtasıyla bir vekaletnameyle (noterde
onaylanmış) ibraz etmeniz gereken belgeler: bir dilekçe, sabıka kayıt
belgesinin örneği53 ve vergi dairesinin merkezinde ödediğiniz harç. Vergi
sabıka kayıt belgenizi acil talep ediyorsanız, hemen verilir.
şirket merkezi için yer ispatı. Bu ispat yerin bağlı olduğu Vergi
dairesinde tescil edilen bir kira sözleşmesi ile veya alım satım sözleşmesi
ile gerçekleşir. Aynı zamanda, bu ispat devren kiralama sözleşmesi veya
ariyet sözleşmesi ile mümkün olabilir. Bu ispat belgesine gerektiği
durumda bina yoneticisinin onayi, komşuların onayını eklemeniz
gerekiyor;
Yukarıda belirtilen belgeler ile ortakların kimlik
belgeleri/pasaport örnekleri, ortakların onayi, imza örnekleri, harçların
ödendiğini ispatlayan belge ile birlikte Ticari Sicilinin dahilindeki Tek
Ofise yatırılır.
52
CAEN Romanya’daki ekonomik faaliyetlerin sınıflansdırılması ile ilgili
kullanılan kısaltmadır. Örneğin şehirlerarası yolcu nakliyesinin faaliyet kodu
491 dir.
53
Sabıka kayıt belgesi ikametiniz veya oturduğunuz yerin bağlı olduğu Polis
Şübesinden verilir.
54
Tutar değeri ile ilgili bilgi, bu tür hizmetlerin birçok tedarikçisinde yapılan
araştırma sonucunda internetten alınmıştır.
65
Şu anda Ulusal Ticaret Sicilinin bazı hizmetleri on-line
verilmektedir: bir ticari şirketinin kayıt dilekçesi, şirket ünvanı
geçerliliği vs. Daha fazla ayrıntıyı
https://portal.onrc.ro/ONRCPortalWeb/ONRCPortal.portal web
sayfasında bulabilirsiniz.
Ulusal Ticaret Sicili için mevcut bilgilendirme şekilleri
bunlardır:
Faks ile (+4021) 316 08 29 no dan
elektronik posta ile : e-mail: onrc@onrc.ro
Bulevardul Unirii nr. 74, Bl. J3b. Tr. II+III, sector 3, București
merkez adresinden doğrudan, zemin girişinde bulunan Bilgi verme
Bürosü vasıtasıyla
Online, RECOM hizmetine erişim ile: http://recom.onrc.ro.
Evrakları yatırdıktan sonra size tek tescil no içeren bir belge
(CUI) verilecektir. Bu belgeye dayanarak, işinizi başlatabilirsiniz.
Romanya’da herhangi ticari faaliyetlerin sürdürülmesi vergilendirilir,
şirket faaliyeti süresince elde ettiğiniz kara göre verileri ödemeniz
gerekmektedir.
Bir işin daha kolay açma şekli ruhsatlı özel kişi olarak kaydedilmektir.
(PFA). Kanunlara göre55 ruhsatlı özel kişi kendi iş gücünü kullanarak
her türlü ekonomi faaliyetler dürdürebilecek bir kişidir. PFA açmanız
için Vergi dairesinden bir vergi kayıt kodu almanız ve Ticaret Sicilinde
tescil olmanız gerekiyor. Daha fazla ayrıntı için Ticaret Sicil ile temasa
geçmeniz ve http://www.onrc.ro/romana/formalitati_pf.php sitesini
ziyaret etmeniz rica olunur.
55
Ruhsatlı özel kişiler, bireysel kurumlar ve aile kurumlarının sürdürebileceği
ekonomi faaliyetler konusunda 44/2008 no Acil Yonetmelik.
56
İşbu rehber yayınlandığı tarihte.
66
EĞİTİM VE KÜLTÜR
7.1. Eğitim
Yürürlükteki yasalara göre57, Romen devleti Romanya’da
oturum hakkı verilen yabancıların ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel
yaşamına entegrasyonu için imkanları, aynı zamanda onların eğitim
sistemine erişimlerini sağlıyor. Bu yükümlülük Romanya’nın Ana
Yasasında da belirtilmektedir: „eğitim hakkı genel zorunlu eğitim, lise ve
mesleki eğitim, yüksek eğitim, aynı zamanda diğer eğitim ve iyileştirme
şekilleri ile sağlanıyor.” ve kültüre erişim garanti edilmektedir.58
Tüm derecedeki eğitim Romence, ulusal azınlıkların dilinde,
bunun yanı sıra uluslararası iletişim dillerinde gerçekleştirilmektedir.
Romanya Ana Yasasında insanların uyruğuna göre bir ayrım yapılmıyor,
sadece eğitim hakkı garanti edildiği belirtiyor.
57
Romanya’da yabancı vatandaşların rejimi ile ilgili 194/2002 sayılı Hükümet
Acil Yönetmeliği madde 79.
58
Romanya Ana Yasası 2003 madde 32 ve 33, Ştefan Yayın Evi, Bükreş, 2010
59
1/2011 sayılı ulusal eğitim Kanunu.
60
1/2011 sayılı Kanun madde 29, fıkra 2 ye uygun olarak: Öğrenim yılı
başlamadan 6 yaşını dolduran çocuklara hazırlık sınıfına kayıt olmalarına izin
67
Orta öğretim:
- Alt orta veya orta öğretim: V-IX sınıfları;
- Üst orta veya lise: X-XII/XIII lise sınıfları, teorik, mesleki ve
teknolojik bölümleri ile;
Mesleki öğretim, 6 ay ile 2 yıl arasında süre ile;
Üniversite olmayan tersiyer öğretim, lise sonrası öğretimi
kapsıyor.
Yüksek ulusal öğretim sisteminin 3 üniversite öğretim seviyeleri
vardır:
o üniversite lisans öğretimi ;
o üniversite master öğretimi;
o üniversite doktora öğretimi.
Normal,
uzatılmış
ve
haftalık
program.
İlk Gündüz
öğretim İlk okul62 I-IV –genelde 4
sabah
programı
„Okulda
n sonra
okul”
programı
63
61
Bir sömestrenin süresi genelde 14 haftalık eğitim faaliyetlerinden oluşur,
sonra, genelde, en az 3 hafta sınavlar gerçekleşir. Üniversite yılın yapılanması
Üniversite Senatosu tarafından onaylanıyor.
62
İlk öğrenim okulu hazırlık sınıfı da kapsıyor.
63
1/2011 no Kanun madde 58 e göre, yerel kamu otoriteleri ile velilerin
dernekleri, „Okuldan sonra okul” programı ile, öğrenimin hızlandırılması ve
yetkilerin güçlenmesi için, aynı zamanda düzeltilmiş bir şekilde öğrenim için,
eğitici, dinlendirici, boş zamanlı faaliyetler sunuluyor.
69
Lise X- 3-4
XII/XIII Tam
zamanlı/
Yarı
zamanlı
Mesleki 6 ay – 2 6 ay-2 yıl
öğretim yıl Tam
zamanlı
Tersiyer Lise 1-3 yıl Yaklaşık: 1 1-3 yıl
veya sonrası Ekim – 20
üniversite Haziran
öğretimi
olmayan
öğretim
Tam Yaklaşık: 1 3-6 yıl
Lisans 3-6 yıl zamanlı/ Ekim – 20 (profile
Yüksek Yarım Haziran. göre )
öğretim zamanlı - iki sömestre
Master 1-2 yıl /Uzaktan sınav dönemi ve
tatil dönemi ile
Doktora 3 yıl Tam bitiyor
zamanlı/ - final sınav ile
Yarım bitiyor: lisans,
zamanlı tez, doktora.
Tam
zamanlı
70
Üniversite öncesi öğretimi konusunda daha fazla ayrıntı için:
http://www.edu.ro/index.php/articles/c21 yüksek öğretim konusunda
daha fazla ayrıntı için: http://www.edu.ro/index.php/articles/c22 Bologna
Sistemi konusunda ayrıntılar için:
http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/ ve
Devredilebilir Kredi Avrupa Sistemini için için
http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc48_en.htm e
giriniz.
64
1/2011 sayılı Eğitim Kanunu madde 2, fıkra 6
65
2011 – 2012 öğrenim/üniversite yılında Romanya’daki devlet okulları ve
akredite edilen özel okullara AB üçüncü devletlerinin vatandaşlarını öğrenim ve
eğitime kabul etme Metodoloji madde 20 ve 21.
71
öğretim kuruluşunda tahsil görüyorsa.66 Talep üzerine bir öğrenin yılı
boyunca Eğitim Müffetişliklerinin düzenlediği Romence dili öğrenme
hazırlık kurslarından yararlanabilirler. Dosyalar, tahsil ve öğretime kabul
edilme metodolojisine göre, Eğitim, Araştırma, Gençlik ve Spor
Bakanlığı dahilindeki Uluslararası ve Avrupa İlişkileri Genel
Müdürlüğüne teslim edilecektir.
66
2011 – 2012 öğrenim/üniversite yılında Romanya’daki devlet okulları ve
akredite edilen özel okullara AB üçüncü devletlerinin vatandaşlarını öğrenim ve
eğitime kabul etme Metodoloji madde10.
72
Kayıt prosedürü aşağıdaki gibidir:
67
Müfredat bir eğitim kurumunda verilen her ders konusunun hedefleri ve
bölümlerini yazılı şekilde sunulmasıdır (dex-on-line sözlüğü)
68
Yetkili Makam bir sorun ile ilgili yargı etkisi ile onu çözümleme yeterliliği
olmasıdır. (dex-on-line sözlüğü)
73
Eğitim kurumundan kabul mektubunu almadan önce Romanya’ya kısa
süreli bir vizeye dayanarak giriş yaptıysanız, menşe ülkenize dönüp
Romanya Elçiliği veya Konsolosluğundan eğitim amaçlı uzun süreli vize
talebinde bulunmanız gerekşyor çünkü ancak bu şekilde ilerde eğitim
amaçlı oturum iznini alabilirsiniz.
69
Avrupa Birliği, Avrupa Ekonomik Alanı ve İsviçre Konfederasyonu üyesi
olmayan ülkelerden gelen ve Romanya’da kendi imkanları ile eğitim gören
yabancılar için minimum eğitim ücretlerini belirlenmesi ile ilgili, 14.01.2010
tarihindeki 22/2009 sayılı Hükümet Yonetmeliğini onaylayan 1/2010 sayılı
Kanunun güçlendirilmiş çalışması.
74
Romanya’da eğitime kabul metodolojisi, Romence hazırlık yılını
düzenleyen fakültelerin listesi, aynı zamanda yabancı dillerde eğitim
veren üniversitelerin listesi (İngilizce ve Fransızca dillerinde yazılı bir
belge olarak)
http://www.edu.ro/index.php/met_rep_reg_ins_etc/c914/ web sitesinde
bulunmaktadır.Hazırlık yılı ücreti eğitim göreceği fakülteye göre farklı,
bu ücretler üniversitelerin Senatosu tarafından belirlenmektedir.
7.4. Burslar
70
Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan metodolojiye göre, eğitim burslarını
vermek üzere yarışmanın düzeni ve sürdürülmesi, diğer ülke vatandaşlarının
Romanya’da eğitim görmesi ile ilgili yeniden yayınlanan 288/1993 sayılı
Hükümet Kararnamesi hükümlerine uygun olarak gerçekleşmektedir.
71
Romanya’da kendi imkanlarına dayanarak eğitim gören ve Avrupa Birliği,
Avrupa Ekonomik Alanı ve isviçre Konfederasyonu üyesi olmayan ülke
vatandaşları için döviz olarak minimum eğitim ücretlerinin belirlenmesi ile ilgili
22/2009 sayılı Hükümet Yonetmeliğini onaylayan 1/2010 sayılı Kanuna uygun
olarak .
72
2011 – 2012 üniversite eğitimi yılında Romanya’da devlet ve akredite edilen
eğitime AB üçüncü devlet yabancı vatandaşların eğitime kabulu ile ilgili
Metodolojinin 8.Bölümü.
75
Dosyaya gereken belgeler, 2011 – 2012 öğrenim/üniversite yılında
Romanya’daki devlet okulları ve akredite edilen özel okullara AB üçüncü
devletlerinin vatandaşlarını öğrenim ve eğitime kabul etme Metodoloji,
Bölüm 8 (hem İngilizce hem de Fransızca olarak çevirilmiş):
http://www.edu.ro/index.php/met_rep_reg_ins_etc/c914/ web sitesini
ziyaret ederek indirilebilen Dosyaya gereken belgeler, 2011 – 2012
öğrenim/üniversite yılında Romanya’daki devlet okulları ve akredite
edilen özel okullara AB üçüncü devletlerinin vatandaşlarını öğrenim ve
eğitime kabul etme Metodoloji, Bölüm 8 (hem İngilizce hem de Fransızca
olarak çevirilmiş) de öngörülmüştür.
73
2011 – 2012 üniversite eğitimi yılında Romanya’da devlet ve akredite edilen
eğitime AB üçüncü devlet yabancı vatandaşların eğitime kabulu ile ilgili
Metodolojinin 2.Ekinde öngörülmüştür.
74
2011 – 2012 üniversite eğitimi yılında Romanya’da devlet ve akredite edilen
eğitime AB üçüncü devlet yabancı vatandaşların eğitime kabulu ile ilgili
Metodolojinin 9.maddesi.
76
7.6. Özel ve dini eğitim
75
1/2011 sayılı Eğitim Kanunu madde 60.
76
1/2011 sayılı Eğitim Kanunu madde 101.
77
etmeniz gerekiyor, bu izin her yıl önceki sona ermeden en az 30 gün
önceden yenilenecektir. Oturum izninin uzatılması ancak Romanya
Göçmen ofisinin talep ettiği belgeleri teslim edildikten sonra mümkün
olacaktır.
Romanya’da eğitim amaçlı oturum hakkı alan veya oturum hakkı
uzatılan yabancı, eğitim profili veya mesleki uzmanlık profilini
yürürlükteki yasalara göre değiştirebilir fakat önceki eğitim için
öngörülen oturum süresini aşmama kaydı ile. Eğitim profili veya mesleki
uzmanlık profili değişmesi ile önceki eğitim süresi aşıldığı durumda,
eğitim amaçlı yeni uzun süreli bir vize alınması gerekiyor77.
Eğitim amaçlı oturum hakkına sahip yabancılar, bir çalışma
iznine dayanarak, geçim imkanlarını tamamlamak üzere, yürülükteki
kanunlara göre, sadece part time (en fazla günde 4 saat) çalışabilirler.
Eğitim amaçlı uzun süreli vize ve eğitim amaçlı uzun süre izninin
alınması için gereken belgelerin listesi aşağıdaki websitesinde
bulunmaktadır: http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Studii/74
77
Romanya’da yabancı vatandaşların rejimi ile ilgili 194/2002 sayılı Acil
Yonetmelik madde 59.
78
Lise mezuniyet sınavı, üniversite veya üniversite sonrası
diplomaların ve aynı zamanda kalifiyelerin tanınması için ispat belgeleri
ile birlikte bir dilekçeyi Diplomaların Tanıma ve Denkliği Ulusal
Merkezine teslim etmeniz gerekiyor. (CNRED) 78 – Eğitim, Araştırma,
Gençlik ve Spor Bakanlığına (MECTS) bağlıdır. Dosya Eğitim,
Araştırma, Gençlik ve Spor Bakanlığın Kayıt Bölümüne veya posta ile
Eğitim, Araştırma, Gençlik ve Spor Bakanlığına posta adresine
gönderilir. Daha fazla ayrıntı için Diplomaların Tanıma ve Denkliği
Ulusal Merkezinin internet sitesini ziyaret ediniz.
Tanınma işlemi – bir diploma veya eğitim belgesinin gerçek
olarak kabul etme işlemidir. Diplomaların tanınması için değerlendirme
kriterileri aşağıdakilerdir: Romen eğitiminde seviyesini tespit etmek
üzere eğitim programı tipi, transfer edilebilir kredi sayısı, içerik, oluşum,
alan, ihtisas dalı, profesyonel kalifiye, Romen eğitim sistemiyle
mukayese yolu takip edilerek.
80
7.11. Kültür
Bir milletin kültürü kendi ruhani UNESCO
değerlerini ( inanç, eğilim, yetenek, patrimonyosunda
gündelik davranışlar dahil olmak üzere) ve bulunan Romanya’daki
maddi değerlerini, yani ilgili toplumun tarihi eserlerin listesi
çalışma veya düşünce sonuç ve ürünlerini, (The World Heritage
spesifik mercileri, alanlarında uzmanları ve List)
milli kültürün gelişmesinde katkıda
bulunan şahsiyetleri toplamaktadır. Tuna Nehri Deltası
Moldavya
7.12. Romen Kültürü ile ilgili Kuzeyindeki XVI.yy
bir kaç ipucu Kiliseleri
Horezu Manastırı
Tarihi eserler: Transilvanya
Ortaçağ kaleleri – Sighişoara, Bölgesindeki tavkiyeli
Fagaraş, Neamt, Poienari, Raşnov v.s. kiliseli köyler
Manastırlar – tarihi ve sanat değeri Oraştie Dağları’ndaki
taşıyan kültür alanları – Voronet, Dacian Hisarları
Sucevita,Putna, Cozia, Cernica v.s. Sighişoara Ortaçağ
Saraylar – Cotroceni Sarayi kalesinin tarihi
(Bükreş), Brukenthal Sarayi(Sibiu), Palatul merkezi
Culturii (Iaşi). Maramureş
Braşov’daki Siyah Kilise – 600 bölgesindeki tahta
yıllık tarihiyle gotik mimarili kiliseler
81
Doğa eserleri:
Tuna Nehri Deltası – Tabi Rezerv, koruma altına alınan statüsü
vardır; 1991 yılından UNESCO dünya koruma alanı içerisinde
bulunmaktadır.
Milli ve doğal parklar – Retezat Parkı, Apuseni Parkı, Piatra
Craiului Parkı, Gradiştea Parkı, Vânători Neamț Parkı v.s.
Doğal rezervler – ”Valea Zimbrilor – Bizon Çayırı” Tabi
Rezervi, Braşov eyaleti – Piatra Cioplita (İşlenmiş Taş) bazalt
kolonları, v.s.
Kırmızı Göl (Lacul Roşu) ve Kutsal Ana Gölü (Lacul Sfânta
Ana) (Harghita eyaleti)
Çamurlu Volkanlar (Buzau eyaleti) – killi bir zemin üzerinde
gazlı bir alanın oluşturduğu doğal şekiller
Şairler:
Mihai Eminescu, Romen Şiirinin Yıldızı olarak tanılıyor. En
bilinen eserleri arasında: „Yıldız”, „3.Mektup”, „Kal”, „Melek
ve Şeytan” şirleri var.
Vasile Alecsandri edebiyat tarihinde Romen tyatrosunun
yaratıcısı, şair, Romanya Akademisi kurucusu olarak kaldı.
George Coşbuc Transilvania’lı şair idi, „El Zorab”, „Anne”, „
Zamfira Düğünü”, „Fulger’in Ölümü”, „Sokaklarda
kış”eserleri var..
Tudor Arghezi, Romen şiirinin gelişmesinde katkısı ile
tanınıyor.
George Bacovia, en önemli simgeci Romen şairi.
Lucian Blaga :“Ben dünya harikalar tacını ezmem”, „Çok mu
ağlayacaksın yoksa gülümseyecek misin?” veya „Aydınlık”gibi
şiirler yazdı.
82
Yazarlar:
Ion Creangă
Ion Luca Caragiale
Mircea Eliade
Marin Preda
Ressamlar:
Nicolae Grigorescu Romen modern resim sanatının
kurucularından biri, çok ünlü eserleri arasında: „ este unul dintre
fondatorii picturii române moderne, iar capodoperele sale
remarcabile sunt: „Öküz arabası”, „Neşeli çingene” şi
„Grandville deki Balıkçı kadın”
Theodor Aman
Ştefan Luchian
Heykel tıraşlar:
Constantin Brâncuşi, en büyük Romen heykel tıraşı, Târgu Jiu
deki çok bilinen „Öpüşme Kapısı”, „Sessizilik Masası”, „Sonsuz
Kolon” eserlerini yaratıcısı.
Dimitrie Paciurea
Biliyor muydunuz.....?
Sibiu Şehri, Lüksemburg ile birlikte 2007 yılında ”Avrupa
Kültür Başkenti” olmuştur.
Târgu Jiu şehrini ziyaret ederseniz, Constantin Brancuşi’nin en
etkileyici üç eserini içeren bir heykel topluluğunu
83
izleyebilirsiniz: Sonsuz Kolon, Sessizlik Masası ve Öpücük
Kapısı.
Paskalya bayramı vesilesiyle Romenler kırmızı yumurta
kırmaktadırlar.
Doina (Romen folklor müziği icatı) ve Caluşari Dansı UNESCO
beşeri maddi olmayan kültürel korunasna dahil edilmiştir.
Romanya 41 eyaletten oluşuyor. Bunlara Başkent Bükreş
eklenmektedir.
Romen Halkının Tarihi 2000-2500 yıl öncesine dayanıyor.
Romen Mutfağı
Gelenek ve Bayramlar
86
SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM
HİZMETLERİ
8.1. Sağlık hizmetleri
80
Sağık alanında reform ile ilgili 95/2006 no’lu Kanunun 241. Maddesinin 2.
Bendi
81
Sağık alanında reform ile ilgili 95/2006 no’lu Kanun.
87
Aşağdaki maddelerin kapsamında bulunuyorsanız - ödeme
yapmadan - otomatik sigorta kapsamı içerisinde değerlendirilirsiniz:
Her ay sağlık kurumuna katkılarınızın transfer edildiği,
Romanya’da çalışma sözleşmesi ile veya başka türlü bir
sözleşme üzerinden çalışıyorsanız. Sigortalı niteliğinizi,
işverenin veya başka türlü bir sözleşme imzaladığınız kişinin
verdiği, her ay sağlık için katılımlarınızın ödendiğini belirten bir
işci belgesi aracılığı ile kanıtlayabilirsiniz;
Kocanız / karınız bir çalışma sözleşmesi üzerinden çalışıyorsa
veya başka bir şekilde sigortalı ise (başka türlü bir sözleşmesi
varsa veya bireysel olarak sağılk sigortası odemekte ise). Bu
durumda siz de müşterek sigortalısınız ve sigortalı kişilerin aynı
haklarından yararlanabilirsiniz. Müşterek sigortalı niteliğinizin
kanıtını, müşterek sigortalı82 oluğunuzu belirten kocanızın /
karınızın iş yerinden verilen bir belge ile veya müşterek sigortalı
olarak sağlık kurumunun verdigi bir belge bazında
yapabilirsiniz;
18 yaşından küçükseniz;
26 yaşından küçükseniz ve bir eğitim kurumunda eğitiminize
devam ediyorsanız, (öğrenci, yüksek eğitim öğrencisi, doktora
yapıyorsanız), ve ya mesleki eğitim alıyorsanız;
26 yaşından küçükseniz ve çocuk koruma sistemine dahilseniz
ve çalışmadan veya sosyal yardımdan geliriniz yoksa;
Emekliyseniz;
Özürlü bir kişi olmanız ve çalışmadan, emekli maaşından veya
sosyal yardımdan geliriniz yoksa;
Hamile veya lohusa bir kadın olup, geliriniz asgari brüt maaşın
altında ise;
İş kazası veya mesleki hastalık sonucu verilen geçici çalışma
engeli nedeniyle zorunlu izinde bulunyorsanız;
2 yaşını doldurana kadar veya özürlü çocukları varsa ve
çocuğunu 3 yaşını doldurana kadar bakmakla mükellef olduğuna
dair izni varsa;
82
Belge, müstenit belgelerin belirlenmesi ile ilgili metodolojik Kuralların
değiştirilmesi ve tamamlanması için 19 Kasım 2007 tarihli 903 No’lu Emir’de
öngörülen modele göre düzenlenir.
88
İzinde olup, 3 ve 7 yaş arası özürlü çocuğu büyütmek için çocuk
büyütme primi alıyorsanız;
Hapiste veya tutukluysanız ve geliriniz yoksa,
İşsizlik priminden faydalanıyorsanız;
416/2001 Kanunu bazında sosyal yardımdan faydalanıyorsanız.
Ülkeden çıkışa veya Romanya’da yeni bir oturum hakkı elde edinceye
kadar, kamu koruması altına alma merkezlerinde bulunduğunuz süreler
için sigortalısınız.
89
Bazı sigorta kurumları (örn: Bükreş Ili Sağlık Sigorta Kurumu –
CASMB) aşağdakileri doğrulayan, kamu noteri tasdikli bir beyan da
talep edeceklerdir:
o Romanya’da oturma hakkınızın olduğu son 5 yıldaki
dönemler;
o Son 5 yıl içerisinde,Romanya’da vergiye tabi tutulan,
yabancı ülkelerde edindiğiniz gelirlerinizin olup - olmadığı;
o Son 5 yıl içerisinde Romanya’da gelirleriniz varsa.
91
ÖNEMLİ: 3 yaşından küçük olan çocuğunuzun hastaneye yatması
gerekmesi durumunda, hiçbir ücret ödemeden, onunla hastanede
kalabilirsiniz. Aynı şekilde, ağır dizabilitesi olan bir kişinin
refakatçisiyseniz ve doktoru sizin orada bulunmanızın gerekli olduğunu
düşünüyorsa, hastanede kalabilirsiniz.
2. Sigortalıların zorunlulukları
83
Bu zorunluluk hakkında bilgi edinmek için, aile doktorunuzdan veya sağılk
sigortanızı ödediğiniz sağlık kurumundan açıklamalar isteyebilirsiz.
92
Bu durumda, ilgili uluslarası belgelerin84 öngördüğü şartlarda, bu
ülkelerin topraklarında tıbbi hizmetlerden yararlanabilirsiniz.
84
95/2006 No’lu kanununun 236. Maddesi
85
729/2009 no’lu CNAS emri ile onaylanmış, Romanya’nın da üye olduğu,
sağlık alanında öngörüler içeren uluslararası belgeler bazında verilen tıbbi
yardım harcamalarının geri alınması ve tazmin edilmesi ile ilgili 17 Temmuz
2009 tarihli metodolojik Normun 8. Maddesinin 5. ve 6. bendi
93
Bir aile doktoruna kayıt olmak için gerekli olan evraklar
Aile doktoruna yazılmak için, bulunduğunuz özel duruma göre,
aşağdaki evrakları sunmanız gereklidir:
1. Yetişkinlerin durumu:
Kimlik belgesi (Romanya’da oturma izni veya ikamet kartı);
Sigortalı niteliğinin kanıtı – işçi belgesi veya duruma göre,
emekli maaşı kuponu, sağlık sigortalarını ödeme makbuzu veya
işsizlik karnesi;
Daha önceki aile doktorunudan çekilme (başka aile doktoruna
yazılmış olanların durumunda)
Hastalık sebebinden dolayı emekli olan kişilerin durumunda, ilk
ve son emeklilik kararının kopyaları gerekmektedir.
94
yönetmeliklerinin ve Romanya’nın da içinde bulunduğu anlaşmaların ve
muahedelerin şartları altında sosyal yardıma hakları vardır.
Sosyal yardım sistemi sosyal yardım faydaları sistemini ve
sosyal hizmetleri de içerir.
Sosyal hizmetlerin tarafları şunlardır:
Zor durumlarda bulunan kişiler ve aileler (gelirleri olmayan veya
az gelirli kişiler ve aileler);
Yaşlı kişiler;
Özürlü kişiler ;
Evsiz kişiler;
İnsan kaçakçılığının mağdurları;
Özgürlükleri kışıtlanmış olan kişiler ve sosyal ihtiyaç
durumlarında bulunan başka kişiler.
Romanya’daki sosyal yardım ile ilgilli daha fazla bilgi edinmek için:
http://www.mmuncii.ro/ro/domenii/politici-familiale-incluziune-si-
asistenta-sociala-146-view.html web sayfasını ziyaret edebilir veya her
il düzeyindeki Sosyal Yardım Genel Müdürlüklerine başvurabilirsiniz.
95
AILE VE ŞANS EŞITLIĞI
9.1. Aile
Aile, evlilik, kan bağı veya evlat edinme bağları bazında
oluşmuş kişiler grubudur. Romanya kanunlarına göre, kökeninde aile
“eşlerin aralarında hür ve karşılıklı anlaşması ile meydana gelen,
bunların eşitliğine ve ebeveylerin çocuklarını büyütme, eğitme ve terbiye
etme hakkına dayanarak” kurulmaktadır.
86
Romanya Anayasası, 26. Maddesinde şunları belirlemektedir: “Kamu
kurumları özel/ailevi ve şahsi hayatı korumaktadır”. Aynı şekilde, Aile ile ilgili
48. maddede şunlar yazılıdır: (2) Bir evliliğin gerçeklesmesi, iptali ve
geçersizliği şartları kanun tarafından belirlenir”. Dini nikah sadece resmi
nikahtan sonra kıyılabilir. (3) Kanunların karşısında evlilik dışı olan
çocukları,evlilik içinde doğmuş olan çocuklar ile eşittir.”
87
Avrupa Insan Hakları Sözleşmesinin 8. maddesi şunlara değinmektedir :
“Ozel ve aile hayatına saygı gösterme hakkı”,ve şunları hatırlatmaktadır : “(1)
Herhangi bir kişinin özel ve aile hayatına, ikmetine ve muhabetarına saygı
gösterme hakkı vardır” , (2) “Bu hakkın kullanımında, kamu kurumlarının
karışmasına, sadece bunun kanunlar tarafından öngorülmesi durumunda ve
demokratik bir toplum içerisinde, ulusal güvenlik, ülkenin ekonomik refahı,
düzenin korunması ve kanundışı olayların gelişmenisi önlemek, ahlakın ve
sağlığın korunması veya başkaların malvarlığını ve özgürlüğünu korumak için
bir önlem olmadığı durumda, izni yoktur.”
88
1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüge girmiş olan Medeni Kanunun 266-270
maddeleri.
96
Romanya’da iki eşlilik – evil olan bir kişinin evlenmesi – yasaktır.
Aynı şekilde, dördüncü derece dahil, akrabalar arasında evlilik
yasaktır;
Romanya’da aynı cinsiyetten olan kişilerin arasındaki evliliği, bu
evliliklerin yurtdışında meydana gelmiş olması durumunda bile,
yasaklayıp tanımlamaz.
97
Üzerinde geçerli vize bulunan pasaport veya
vatandaşıların/yabancı vatandaşın Romanya’da oturum izni;
Doğum sertifikası (Romanyadaki bir noterde onaylanmış
çevirisi);
Bekarlık belgesi (kişinin evli olmadığını ispatlayan) - kendi
ülkesinden veya söz konusu ülkenin Büyükelçiliği veya
Konsolosluğundan verilir ve /veya kişinin evli olmadığına dahil
bir kamu noterinde düzenlenmiş sorumluluk beyannamesi. Kişi
daha önce evlilik yaptıysa, boşanma belgesi veya eski eşinin
vefat belgesini ibraz edecektir.
Evlilik için uygun olduklarını gösteren sağlık belgesi (verildiği
tarihten itibaren 14 gün geçerli olan ve kişinin evlenebileceği
özel belirtisini taşıyan sağlık belgeleri).
yabancı uyruklu kişiler için medeni durum bilgilerini içeren
noterde onaylanmış beyanname (adı, soyadı, doğum yeri ve
tarihi, anne ve baba adı ve soyadı).
Gelecekteki eşin evil olmadığına dair ve Romanya’da evlilik
yapmak için ulusal kanununun istediği temel şartları yerine
getirdiğine dair, kamu noterinde tasdikli, şahsi sorumluluk
beyannamesi.
Romanya’nın medeni veya aile hakkı alanında yasal yardım
sözleşmeleri/anlaşmaları/mukaveleleri imzaladığı ülkelerin
vatandaşları veya Romanya’da akredite edilmiş diplomatik
misyonların olmadığı ülkelerin vatandaşları, vatandaş oldukları
ülkenin ulusal kanunları tarafından istenilen ve vatandaş
oldukları ülkenin yetkili makamları tarafından verilen evliliğin
gerçekleşmesi için müstenit belgeler ile temel şartların yerine
getirilidiğini kanıtını yaparlar.
Evliliğin romence bilmeyen veya sağır-dilsiz kişiler arasında
meydana gelmesi durumunda, yeminli tercuman ile birlikte
düzenlenmiş zabıt.
Aktif olarak askeri alanda çalışanların, ülkesiz veya sadece
romen vatandaşlığına sahip olmayan kişiler ile evlenmeleri
durumunda, Ulusal Savunma Bakanlığının, Iç Işleri
Bakanlığının, Adalet Bakanlığının veya ulusal savunma ve
güvenlik alanında uzmanlaşmış devlet hizmetleri yöneticileri
tarafından onay.
98
Yukarıda belirtilen iki noter huzurundaki beyanları içeren, tek
bir şahsi sorumluluk beyanının kabul edilmesi mümkündur. Bu sebepten
dolayı, sizin veya kocanızın/karınızın ikamet ettiği şehirde veya
sektöründe bulunan Belediye’ye bağlı Evlendirme Dairesi için gerekli
olan belgelerin listesini istemenizi öneriyoruz.
DIKKAT:
Belgeri veren ülkenin La Hey Sözleşmesini imzalayan ülkeler
arasında bulunuyorsa, verilen ve evlilik için zorunlu olarak sunulan
belgelerin, Sözleşmeye uygun olarak apostil içermeleri gereklidir. Eğer
belge, Romanya’nın tasdik şerhinden veya apostilden vazgeçmeyi
öngören çift taraflı anlaşmalar ve sözleşmeler imzaladığı ülkelerden
geliyorsa, belgeler bu formaliteden muaftır.
89
26/01/2011 tarihli medeni durum ile ilgili hükümlerinin tek tek uygulnması ile
ilgili Metodolojinin aracılığı ile 2. Bölümün Uygulanmaya Konulması 42
maddesinin 9. Bendi (119/1996 no’lu Kanun) : Romanya topraklarında bir
evlilik gerçekleştirmek için yabancı vatandaşların şu kimlik belge kategorileri
geçerli değildir: a)sığınma talebinde bulunanlar için, üzerinde “KIMLIĞI
BEYAN EDILMIŞTIR” yazısını taşıyan, geçici kimlik belgesi; b) tolere edilen
statüsünü kanıtlayan belge; c) iade edilme kararı.
100
DIKKAT: Bir eş, diğer eşin muhaberatını, sosyal ilişkilerini
veya meslek seçimini sansür edemez, ve eşlerin özel hakları ve
zorunlulukları karşılıklıdır.
90
Medeni kanununun 317. maddesi: “Kanunların başka türlü öngörmediği
drurumda, her eş diğer eşi ile veya üçuncül kişiler ile her türlü kanuni belgeler
imzalayabilir. (2) Her eş, diğerinin rızasını almadan, banka depozitoları ve
bunlarla ilgili başka işlemler yapabilir”
91
Medeni kanununun 282. maddesi şunları öngörmekte: Gelecekteki eşler,
evlilik öncesi soyadlarının korumaya, aralarından herhangi birinin soyadını
almaya veya her iki soyadları kullanmak için anlaşabilriler.
101
çocukların, tıbbi hizmetleren yararlanma, herhangi bir ihmal, şiddet ve
taciz türüne karşı korunma hakkın, ve herhangi bir suistimal türüne karşı
korunma hakkı öngörmektedir.
92
Romanya’da yabancıların rejimi ile ilgili 194/2002 no’lu Acil Hükümet
Kararının 63. maddesinin, 2. Bendi.
102
Ayrı bir şekilde, mülakat sonucu, her bir eşten alınan
bilgiler;
Yazıtlar;
Ilgili kişierin veya üçüncül kişilerin beyanları;
Evlilerin yaşadığı eve kontröller ve başka ek kontröller;
Anlaşmalı evlilik olduğunu tespit edildiğinde, Romanya’da
geçici oturum hakkının uzatılması reddedilir ve yabancı vatandaş için
iade kararı verilir. Yabancı vatandaş ülkeyi 30 gün içinde terkedecektir.
Kararın Romanya Göçmenlik tarfından verilmesi durumunda, karar
bildirildiği tarihten itibaren 10 gün içinde BükreşTemyiz
Mahkemesinde, veya iade kararını veren bölgesel kurumunun bulunduğu
yetki bölgesindeki Temyiz Mahkemesinde itiraz edilebilir.
103
Bir eşin veya her iki eşin kabahati sebebinden boşanma kararı,
soyadları, ortak malları, çocukların kimin himeytinde kalacakları
hususlarını belirleyecek olan mahkeme tarafından verilecektir.
Boşanmanın, makheme kararının kesinleştiği tarihte gerçekleşmiş olduğu
sayılacaktır.
9.6. Doğum
Yürürlukte olan kanunlara uygun olarak, Romanya topraklarında
doğmuş olan herhangi bir çocuğun, yerel kamu toplumunun kişisel kayıt
kurumunda veya duruma göre doğumun93 gerçekleştiği bölgedeki
belediyenin medeni durum ofisine beyan edilip kayıt edilmesi gereklidir.
Yeni doğmuş olanın kayıtı: 15 günlük bir süre içerisinde (hayatta olarak
doğmuş bir çocuk için) veya 3 günlük bir süre içerisinde (ölü doğmuş
çocuk için) yapılır.
Eğer beyan doğum tarihinden bir yıl geçemesinden sonra yapılmış ise,
belgenin düzenlenmesi, doğum belgesinin düzenlenmesi için gerekli olan
bilgileri içeren, kesin ve gayrı kabili rücu olan mahkeme kararı bazında
yapılır
93
Tekrar basılmış olan, medeni durum belgeleri ile ilgili 119/1996 no’lu
Kanununun 17. maddesi
104
Bu medeni durum belgesinin verilmesi için aşağdaki belgeler
gereklidir :
doğumun gerçekleştiğine dair tıbbi sertifika;
annenin kimlik kardı/oturma izni/ikamet kardı;
Evlilik sertifikası veya annenin boşanmış olması veya evil
olmaması durumunda, annenin doğum sertifikası;
Beyan edenin kimlik kardı - eğer çocuğun ebeveynleri evil
değillerse;
Çocuğun soyadını belirleme beyanı- eğer ebeveynleri farklı
soyadlar taşıyorlarsa;
105
9.7. Bir veya her iki ebeveynleri yabancı vatandaş
olan çocuklar
9.8. Vefat
Yasalara göre, Romanya’da gerçekleşen bir vefat yerel
otoritelere beyan ve kayıt edilir. Vefat belgesinin düzenlenmesi yerel
kamu toplumunun kişisel kayıt kurumu tarafından veya duruma göre,
vefaatın meydana geldiği bölgedeki belediyeye bağlı olan medeni durum
94
Romen vatandaşlıgının 21/1991 no’lu Kanununun 6. maddesi şunları
öngormektedir: Yabancı vatandaş veya vatandaşlığı olmayan bir çocuk, evlat
edenlerin romen vatandaş olmaları durumunda, romen vatandaşlığını evlat
edinme ile alır. Evlat edinenin reşit olması durumunda, bunun rızası
gerekmektedir.
95
Romen vatandaşlıgının 21/1991 no’lu Kanununun 4. maddesi
106
memuru tarafından yapılır. Vefat beyanının aile fertleri tarafından veya
bunun olmaması durmunda vefatın meydana geldiği sağlık ünitesinin
doktoru veya başka çalışanı tarafından, veya vefat9696 hakkında bilgi
sahibi olan herhangi bir kişi tarafından yapılması gereklidir.
Bir vefatın kaydı için aşağdaki belgelere ihtiyacınız vardır:
Özel form üzerinde düzenlenen, kayıt numarası, açık tarihi,
tespiti yapan doktorun imza ve mührünü, sağlık ünitesinin
sicilini/mührünü ve vefat sebebini de içermesi gereken, vefatın
tespiti tıbbi sertifikası.
Vefat eden kişinin nüfüs cüzdanı
Vefat eden kişinin doğum ve evlilik sertifikası
Ölümü beyan edenin nüfüs kimliğinin bir kopyası
Vefat edenin askerlik cüzdanı veya duruma göre askere alma
belgesi (durum gerektiriyorsa).
Vefatın kaydı, bunun meydana gelmesinden sonra 3 günlük bir
süre içerisinde yapılır. Bu süre vefatın meydana geldiği günü ve
beyanın yapıldığı günü de içerir. Yabancı bir vatandaşın vefatı
durumununda, kimlik belgesi, sürekli oturum izni veya geçici
oturum izni, vefatın kayıt edildiği yerdeki medeni durum
memuru tarafıdan, vefat belgesinin bir vesikası ile birlikte,
bölgesel Romanya Göçmenlik Bürosunun ünitesine verilecektir.
Eğer yukarıda belirtilen belgelerin verilmemiş olması
durumunda, Romanya Göçmenlik Bürosuna medeni durum
memuru tarafından, beyan edenin gerekçeli beyanı ile birlikte,
vefat belgesinin resmi kullanım için bir vesikası gönderilir.
96
Tekrar basılmış olan, medeni durum belgeleri ile ilgili 119/1996 no’lu
Kanununun 35. maddesi
107
ediyoruz. Aynı şıkilde, sizin medeni durumunuzda meydana gelmiş olan
herhangi bir değişikliği, Romanya Göçmenlik Bürosuna bildirmek ile
zorunlusunuz.
108
KONUTLAR
97
Ulkenin ana şehirlerinde bulunan bu organnizasyonların listesini, bu rehberin
sonunda bulabilirsiniz.
109
Bu durumda, zorunlu olarak sözleşmenin Mali Idarenin Ulusal
Ajansında kayıt edilmesi gereklidir ve kayıt etme mülk
sahibinin sorumluluğudur.
111
veya apartamn dairesi sentrali durumunda doğal gazın,
durumlarında olduğu gibi sayımı yapılıyorsa), oda sayılarına
göre (özel şirketler tarafından tedarik edilen termik ajentesi
durumundaki gibi), verilen hizmete göre (kablolu televizyon
yayını veya internetin durumundaki gibi), v.s hesaplanır.
112
ULAŞIM
Romanya’da oturum hakları olan yabancılar, var olan ulaşım
hatlarını kullanarak, ülke topraklarında özgürce seyahat etme hakkına
sahiptir: kırsal /ulusal / avrupa yolları ve otobanlar, ulusal kapsamlı -
demir yolları, hava yolları, deniz yolları, yeraltı metro yolları (sadece
Bükreş’te).
Yol altyapısı (yollar ve otobanlar) tüm ülke topraklarını
kapsamaktadır. Değişik kategorideki yollarda uygulanabilen en
yüksek hız limitleri şunlardır : otobanlar-130 km/h, avrupa
yolları – 100 km/h, ulusal yollar -90 km/h, yerel veya kasaba
yolları – 50 km/h. Otobanların, ulusal ve avrupa yollarının bir
listesini şurda bulabilirsiniz:
http://ro.wikipedia.org/wiki/Categorie:Drumuri_na%C8%9Bion
ale_din_Rom%C3%A2nia
Demiryolu şebekesinin ulusal kapsamı vardır. Belli bir hatta,
tren ile seyahat etmek için var olan bağlantılarınızı görmek için
şu adrese girilebilir: http://www.cfrcalatori.ro/ veya
oturdugunuz şehirdeki Romanya Demir Yolları (CFR) satış
acentelerine veya istasyondaki gişelere doğrudan
başvurabilirsiniz. Tren biletleri, online olarak CFR
ajanslarından veya doğrudan istasyondan satın alınabilir.
Havaalanları Romanya’nın önemli şehirlerinin yanında
bulunup, çoğunun hem yurtiçi hem yurtdışı seferleri vardır.
Romanya’daki havaalanlarının bir listesini, burada bulabilirsiniz:
http://www.airportaar.ro/
113
Şehiriçi ulaşım için tarifeler, ulaşımın kamu iktisadi kuruluşu
veya yerel düzeyde ulaşım hizmetleri veren özel şirketler
tarafından belirlenir. (örn: Bükreş’te, 1 Mayıs 2012 tarihinde,
otobüs, troleybüs ve tramvay hatlarında geçerli olan bir biletin
fiyatı 1,3 LEY, ve tüm hatlar için aylık abonman 50 LEY; iki
seyahat haklı bir metro kardının fiyatı 4 LEY ve 2 seyahat haklı
Expres kart 7 LEY).
Bazı ortak ulaşım araçlarında, özürlü kişiler için özel
donanımlar vardır. Bu ulaşım araçlarına binmek için, aracın
mobil platformunu indirmesi için şoförle konuşmanız gereklidir.
Seyahat biletleri, kartelleri ve kartlarını, durakların yakınında
bulunan dükkanlardan alabilirsiniz. Bilet sadece onaylandıktan
sonra geçerli olur. Biletin onaylanması zorunludur ve ulaşım
aracının içinde monte edilen onaylama aparatına bileti
sokmamızla veya bu amaç için özel olarak monte edilen
aparatlara kartı dokundurarak yapılır. Bir kere onaylanan bilet,
tüm yolculuk boyunca saklanmalıdır. Bükreş’te seyahat
belgelerinin ödemesi, tüm online satış noktalarında – VISA
veya MASTERCARD- banka kardı aracılığı ile de yapılabilir.
Taksilerin ücretleri değişkendir, bu sebepten dolayı da yerel
planda tanınmış firmalara veya arabanın kapısında tarifeleri
yazılı olan şirketlere başvurmanızı tavsiye ediyoruz. Taksilerin
tarifeleri gece için veya şehir dışı seyahatler için değişik
olabilir. Gitmeniz gereken adresin şoför tarafından iyi
bilindiğini ve seyahat sonunda size mali fiş verdiğinden emin
olmalısınız.
Havaalanları genelde şehir dışında yer alıyor. Fakat çoğu
durumlarda havaalanına / havaalanından yapılan seyahatler için değişik
tarifeler uygulanmaz. Havaalanının önünden aldığınız taksinin uygun
tarifeleri olduğundan emin olmanız (tarife arabanın kapısı üzerinde yazılı
olmalıdır) veya size bir taksi çağırabilen, havaalanı danışma bürolarına
başvurmanız tavsiye edilir.
Örnek olarak, eğer Bukreş’teki Henri Coandă (Otopeni)
Havaalanına geldiyseniz, Gidişler terminalinden bir taksi almanız tavisye
edilir. Lisanslı taksilerin çoğu, müşterileri Gelişler terminalinin önünde
beklemelerine hakları yoktur, bu yüzden Gidişler terminalinde park
ederler.
114
11.2. Şehirlerarası ulaşım
Ülkenin farklı şehirleri arasındaki ulaşım aşağıdakiler vasıtasıyla
yapılır:
Değişik kamu veya özel şirketlerin kullanıma verdiği otobüs
veya minibüslerle: http://www.autogari.ro/
Başlıca CFR (Romanya Demir Yolları) tarafından işletilen veya
daha küçük mesafeler için çalışan özel demir yolu ulaşım
şirketleri. Daha fazla bilgi için istasyonlardaki billgi edinme
burolarına başvurabilir veya http://infofer.ro/ sitesine
girebilirsiniz.
Ülkenin değişik şehirlerine seferler yapan uçaklara. Bunlar
TAROM şirketi tarafından işletilir, ama aynı anda ülkenin
değişik şehirlerine de iniş yapan uluslararası uçuşları olan
başka şirketler tarafından da yapılıyor.
11.3. Ehliyet
Romanya’da bir otomobil kullanabilmeniz için, 18 yaşını
doldurmuş olmanız ve kullandığınız araca uygun bir ehliyetinizin olması
gereklidir.
Bir başka ülkede elde ettiğiniz bir ehliyetinizin olmaması ve
ehliyetinizi Romanya’da elde etmeyi istemeniz durumunda, Romanya’da
oturma hakkınızın olması (oturma izni, ikametgah kartı) ve sınava
yazılma tarihinden evvel, ülkede en az 185 takvim günü (6 ay)98 ikamet
etmeniz gereklidir. Bundan sonra, aşağıdaki etaplardan geçmeniz
gereklidir:
İkamet ettiğiniz şehirdeki bir sürücü okulunun kurslarına kayıt
olup, teorik (24 saat) ve pratik (30 saat) kurslara katılmanız;
Kurs bitiminden sonra, bilgisayarda teorik bir sınavdan (sınav
için deneme örneği http://simulare.examenauto.net/) ve ikamet
ettiğiniz şehrin güzergahında verilecek olan pratik bir sınavdan
oluşan imtihana yazılmanız gereklidir. Teorik sınav, istek
98
Kamu yollarında trafik ile ilgili 195/2002 no’lu Acil Hükümet Kararının 23.
maddesi (1 ve 2)
115
üzerine, uluslararası dillerde verilebilir fakat pratik sınav
(güzergah) romence dilinde verilecektir.
Ehliyetin 10 yıllık bir geçerlilik süresi vardır. Sürenin dolması
halinde bu geçerlilik süresi sınavsız uzatılabilir.
99
http://legestart.ro/Ordinul-1480-2006-preschimbarea-permiselor-conducere-
straine-documente-similare-romanesti-%28MjEyNTg5%29.htm
100
http://infolege.ro/ordinul-14802006-privind-preschimbarea-permiselor-de-
conducere-straine-cu-documente-similare-romanesti/
116
Karayolları Anlaşmasını imzalamamış olan ve Avrupa
Birliğine üye olmayan bir ülkenin verdiği bir ehliyete sahipseniz,
Romanya’da uluslararası ehliyet ile birlikte, ilgili ülkede edindiğiniz
ehliyet bazında araba kullanabilirsiniz.
Üçüncü bir ülkede elde ettiğiniz oturma izinlerinin doğruluğunu
onaylamak için ek belgelerin istenmesi mümkündür (örn : konsolosluklar
tarafından verilen belgeler). Bu sebepten dolayı, ikametinizin bulunduğu
ildeki Ehliyetler ve Araçların Kayıtlı Rejimi Toplumsal Kamu Hizmeti
kurumundan bilgi edinmenizi tavsiye ederiz.
117
FİNANS
12.1. Ulusal para birimi
Romanya’nin ulusal para birimi romen Lei’dir (RON) ve lei 100
ban101 olarak bölünmektedir.
Romanya Ulusal Bankası / BNR (Merkez Bankası) mali istikrarı
sağlama rolü olan mali kuruluştur. BNR, değişim kuru birçok mali
kuruluşlar ve çeşitli kurumlar arasında mali bankacılık işlemleri
yapılmasında garantör olup döviz değişim politikası yine Romanya
Merkez Bankasına aittir.
Ticari bankaların bir kuru vardır ve döviz bürolarının da değişik
kriterlere göre belirlenen bir kurları olup, komisyon talebine
bulunabilirler.
101
5 Temmuz 2005 tarhinde, Romanya, 10.000 ROL 1 ley’e dönüşturerek, eski
leyi yeni bir ley (RON) ile değiştirip, bir parasal reform gercekleştirdi
118
yapabilir, döviz değiştirebilir, faturaları ödeyebilir, hesabını kontrol
edebilir veya kartına ödeme yapabilirsin.
12.4. Krediler
Kredi bir bankacılık kurumunun bir sözleşmeye dayanarak
verdiği para borcudur. Bir kredi sözleşmesi imzalamadan once, bunun
verilmesi ile ilgili harcamalar ve verilme şartları ile ilgili bilgi almanız
çok önemlidir: kredinin maksimum süresi, uygulanan faiz türleri,
uygulama için gerekli olan minimum gelir ve kabul edinen gelir turleri,
Romanya;da ikamet etme süresi ile ilgili şartlar, iş yerindeki kıdemlilik,
102
Bu hizmetler için, önceden açılmış bir hesabınızın olması gerekmez, ve
paralar yürürlükte olan döviz yönetmeliğine uygun olarak gönderilip kabul
edilir.
119
başka gerekli olan teminatlar ve sigortalar, v.s. Ayrıntılı bilgileri, bir
bankanın herhangi bir şubesinden, bankaların web sitelerinden veya
Hakla İlişkiler telefon numaralarını arıyarak öğrenebilirsiniz.
Ayrıca birçok bankanın sadece Romen vatandaşlara veya sürekli
oturum hakkı olan yabancılara kredi verdiklerini öğrenebilirsiniz.
103
Aynı adı taşıyan kanun ile karıştırılmaması gereken, mali kimlik kodu, mali
kod adını da taşır. Mali kimlik kodu en fazla 10 rakamdan oluşur (sadece
rakam)
104
50/2012 no’lu Acil Hükümet Kararının 42. Maddesi- Mali kodun uygulaması
için metodoloji kurallarına yapılan değişim ve tamamlamalarla
120
Aynı zamanda, Romanya’da yerel vergi ve harçlar (arazi vergisi,
ulaşım araçları için vergi, sertifika, onay ve izinlerin verilmesi için ücret
gibi), gelir üzerinden vergiler, otomobil ve taşıtlar için özel vergiler,
tüketim vergileri (sigara, alköl, yakıtlar, kahve v.s) ve başkaları vardır.
Bir işte çalışmanız durumuda, işvereninizin her ay sizin
maaşınızın gelir vergisini durdurması ve devlet butçesine (Vergi Dairesi)
vermesi gereklidir.
121
TOPLUMUNA SEN DE KATIL!
13.1. Politik, gönüllülük ve etkileşimli hayata katılım
105
Derneklerin ve vakıfların kurulması ve işletilmesi, daha sonra yapılmış
değişiklikler ve tamamlamalarla dernek ve vakıflar hakkındaki 26/200 no’lu
Hükümet Kararı (OG) ile düzenlenmiştir. Buna, ek kurallar belirleyen başka
kanunların ve yasamaların, mali vesika ile ilgili 75/2001 no’lu Hükümet Kararı
(OG), 195/2001 no’lu gönüllülük Kanunu, Kara paranın önlenmesi ve
cezalandırılması için 656/2002 no’lu Kanunun, şahsi karakterli bilgilerin
işlenmesi ve bu bilgilerin serbest dolaşımı ile ilgili kişilerin korunması için
677/2001 no’lu Kanunun, v.s durumlarında olduğu gibi, ek hükümler
eklenmedktedir.
106
http://www.just.ro/MeniuStanga/PersonnelInformation/tabid/91/Default.aspx.
122
Derneklerin ve vakıfların özel ve kamu kaynaklarına erişim
izinleri vardır, benzeri organizasyonlarala veya kamu otoriteleri ile
anlaşmalar imzalayabilirler, ve çıkar dışı kuruluşlar olmalarına rağmen,
yaratılmalarının ana amacına ulaşmaları adına, ek gelirler elde etmek için
ikincil özellikli ekonomik faaliyetler gerçeklestirebilirler.
Eğer hakları tanıtmayı, topluma hizmetler sunmayı, lobby ve
advocacy veya araştırma için kampanyalara katılmayı, veya sizinle aynı
merakları, hobbyleri veya ilgi alanları olan kişilerle buluşmak
istiyorsanız, bir dernek bunun cevabı olabilir. Aynı şekilde, gönüllülük
faaliyetlerine de katılabilirsiniz.
Kanunlara uygun olarak, gönüllülük, toplum için bazı olumlu
değişikliler yapma ve yerel düzeyde belirlenen bazı problemleri çözme
amacı olan faaliyetlerdir ve gönüllü adı taşıyan bir kişinin kamu
yararına yaptığı faaliyettir. Siz gönüllülük faalyetleri ile ev sahibi
toplumun ve geldiğiniz tolumun arasındaki iletişimin ve sosyal ilişkilerin
etkili olması için yardımda bulunabilirsiniz. Multikültürel, açık ve
samimi bir toplumun yaratılması için, romen toplumu ve sizin
toplumunuz arasında etkin bir diyaloğun gelişimi için katkıda
bulunabilirsiniz.
130
13.6 Mesleki Dernekler
Romanya’da bazı mesleklerin uygulanması kanunlar tarafından
ayarlanıp, bazı şartarın yerine getirilmesine(belli eğitim yılları veya
vatandaşlığın olduğu gibi) ve özgür uygulama hakkı elde edilmesine
şartlıdır.
Düzenlenen alanlardaki meslek sahipleri, özel kanunlar bazında
kurulmuş olan, özgür uygulama hakkını veren veya iptal eden, ilgili
mesleklerin deontolojik kodlarının uygulanmasını onaylayan veya
gözetleyen, Romanya’daki özgür uygulama haklı alandaki meslek
sahipleri için Siciller oluşturan, mesleki dernekler şeklinde
tertiplenmişlerdir.
Bu tür derneklerin birkaç örneği şunlardır: Romanya’daki
Psikologlar Koleji, Romanya’da Tıbbi Sistemdeki Biyokimyacılar,
Biyologlar ve Kimyacılar Birliği, Romanya’daki Tıbbi Asistanlar ve
Ebeler Birliği, Romanya’daki Diş Teknisiyenler Birliği, Sürveyanlar
Birliği, Mimarlar Birliği, Uzman Muhasebeci ve Tasdikli Muhasebeciler
Kuruluşu v.s.
Düzenlenmiş olan mesleklerin listesi, Romanya’daki
düzenlenmiş olan meslekler için, diploma ve mesleki meziyetlerin
tanımlanması ile ilgili 200/2004 No’lu Kanununun 2.Ekinde
bulunmaktadır.
131
EKLER
14.1 EK – Yararlı Bilgiler
İnternetteki arama motorları, yararlı bilgilerin bulunabilmesi için
faydalı araçlardır :
İnternetteki bazı arama motorları :
www.google.ro –romence, macarca, ingilizce, fransızca, v.s
dillerinde arama motoru;
www.dreptonline.ro - adli portal
www.paginiaurii.ro, www.paginialbe.ro, www.yellowpages.ro –
faaliyet alanlarına göre, firmaların irtibat bilgilerini, ünvan veya
şirketin yerleşim bilgilerini içeren;
ROMANYA ANAYASASI:
Fransızca Romanya Anayasası:
http://www.cdep.ro/pls/dic/site.page?id=372
İngilizce Romanya Anayasası:
http://www.cdep.ro/pls/dic/site.page?id=371
Romence Romanya Anayasası:
http://www.cdep.ro/pls/dic/site.page?id=339
132
ÇALISMA YASASI:
Romence çalışma yasası : http://codul-muncii.webox.ro/
133
14.2 EK- BİREYSEL ÇALIŞMA
SÖZLEŞMESİNİN ZORUNLU UNSURLARI
134
O. Bireysel çalışma sözleşmesinin imzalanması, uygulanması,
değiştirilmesi, askıya alınması veya feshi ile ilgili
anlaşmamazlıklar.
P. Her iki tarafın imzalaması
14.3. EK – YASALAR
Iş kanunu – 40/2011 no’lu Kanun
Medeni Kanun – 71/2011 Kanunu bazında tekrar yayınlanmış,
Medeni kanun ile ilgili 287/2009 no’lu Kanun
157/2011 no’lu Kanun bazında güncelleştirilmiş olan,
Romanya’da yabancılar rejimi ile ilgili 194/2002 sayılı Hükümet
Acil Kararnamesi
157/2011 no’lu Kanun bazında güncelleştirilmiş olan, Romanya
sınırları dahilinde yabancıların işe alınması ve detaşe edilmesi
hakkında 56/2007 sayılı Hükümet Acil Kararnames
Romanya’da oturum hakkı veya bir koruma şeklini elde eden
yabancıların ve Avrupa
Ekonomik Alanı ve Avrupa Birliğine üye devletleri
vatandaşlarının sosyal entegrasyonu hakkında 44/2004 Hükümet
Kararnamesi
Göç için Ulusal Stratejinin uygulanması için Koordinasyon
Grubunun oluşturulması
hakkında 572/2008 sayılı Hükümet Kararnamesi
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle İş
Müfettişliğin kurulması ve duzenlenmesi için 108/1999 sayılı
Kanun
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle kamu
emeklilik sistemi ve diğer sosyal sigorta hakları ile ilgili 19/2000
sayılı Kanun
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle garanti
edilen minimum gelir hakkında 416/2001 sayılı kanun
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle, iş yerinde
sağlık ve güvenlik hakkında 319/2006 sayılı Kanun
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle, iş kazaları
ve mesleki hastalıklarına karşı sigortalanma hakkındaki
346/2002 sayılı Kanun
135
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle,sağlık
alanında reform hakkında 95/2006 sayılı Kanun
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle, işsizlik
için sigorta sistemi ve iş gücü meşguliyetinin teşviği hakkında
76/2002 sayılı Kanun
292/2011 sayılı sosyal yardım Kanunu
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle, tasdikli
gerçek kişiler, bireysel müesseseler ve aile müesseseleri
tarafından ekonomik faaliyetlerin gerçekleşmesi hakkında
44/2008 sayılı Hükümet Acil Kararnamesi
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle,
Romanya’da yasa tarafından düzenlenen meslekler için mesleki
sınıflandırma ve diplomaların tanınması hakkında 200/2004
sayılı Kanun
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle, çocuklar
için devlet yardımı hakkında 61/1993 sayılı Kanun
Tekrar gözden geçirilmiş olan, ticaret şirketleri hakkında
31/1990 sayılı Kanun\
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle,
Romanya’nın taraf olduğu, sağlık alanında karşılıklı uluslararası
protokollerin, anlaşmaların, mukavelelerin bazında, yabancı
vatandaşlara Romanya’da sağlık desteği verilmesi hakkındaki
296/2002 sayılı Kanun
Daha sonra yapılmış tamamlamalar ve değişikliklerle, insan
trafiğinin önlenmesi hakkındaki 678/2001 sayılı Yasa
13 Kasım 2009 tarihinde Bükreş’te imzalanan, küçük sınır trafiği
ile ilgili Romanya Hükümeti ile Moldavya Hükümeti
Anlaşmasının tasdik edilmesi ile ilgili 10/2010 sayılı Kanun
Mesleki yeterliliklerin tanımlanması ile ilgili Avrupa
Parlamentosu ve Konseyinin 2005/36/CE yönergesi
64/2003 sayılı çalışma ve sosyal dayanışma bakanının Emrinin
ekinde bulunan, bireysel çalışma sözleşmensinin karo-modelinin
değiştirilmesi ve tamamlanması ile ilgili 1616/2011 sayılı
Çalışma, Aile ve sosyal Koruma Bakanının Emri
2011-2012 egitim yılı için, Romanya’da akredite edilmiş devlet
ve özel eğitimde, AB’ne üçuncül ülke olan yabancı vatandaşların
eğitime ve okullara girebilmeleri için metodoloji
136
14.4 Ek- Romence sık kullanılan kelimeler
SELAMLAŞMA FORMÜLLERI - RAKAMLAR - NUMERE
FORMULE DE SALUT 1 – bir - unu
Merhaba/Selam - Salut. / Bună. 2 – iki - doi
Nasılsın? Nasılsınız? - Ce mai faci? / 3 – üç - trei
Ce mai faceţi? 4 – dört - patru
Adın ne? - Cum te cheamă? 5 – beş - cinci
Benim adım ___- Numele meu este 6 – altı - șase
______ . 7 – yedi - șapte
Lütfen / Lütfen - Te rog / Vă rog. 8 – sekiz - opt
Teşekkür ederim - Mulţumesc. 9 – dokuz - nouă
Evet./Hayır - Da. / Nu. 10 – on - zece
Özür dilerim/afedersiniz - Scuză-mă / 100- yüz - o sută
Scuze 1000 – bin - o mie
Görüşmek üzere - La revedere 10.000 – on bin – zece mii
Romence konuşmuyorum - Nu vorbesc 100.000 – yüz bin - o sută de
româneşte. mii
Romence konuşuyormusunuz? - 1.000.000 – bir miliyon – un
Vorbiţi româna? milion
Günaydın/Iyi akşamlar - Bună
dimineaţa. / Bună seara.
Iyi geceler - Noapte bună.
Anlamıyorum - Nu înţeleg.
Büyükelçilikle/konsoloslukla
konuşmak istiyorum - Vreau să
vorbesc cu ambasada/consulatul
Bir doktora ihtiyacım var - - Am
nevoie de un doctor.
Telefonunu/ telefonunuzu
kullanabilirmiyim? - Pot să folosesc
telefonul tău / dvs.?
Yardıma ihtiyacım var - Am nevoie de
ajutor.
Acil durumdur. - Este o urgenţă.
137
YILIN AYLARI – LUNILE GÜNLER - ZILE
ANULUI bugün - astăzi
Ocak - Ianuarie dün - ieri
Şubat - Februarie dünden önceki gün - alaltăieri
Mart - Martie yarın - mâine
Nisan - Aprilie yarından sonraki gün -
Mayıs - Mai poimâine
Haziran - Iunie bu hafta – săptămâna aceasta
Temmuz - Iulie gelecek hafta – săptămâna
Ağustos - August viitoare
Eylül - Septembrie Pazartesi - Luni
Ekim - Octombrie Salı - Marți
Kasım - Noiembrie Çarşamba - Miercuri
Aralık - Decembrie Perşembe - Joi
Cuma - Vineri
Cumartesi - Sâmbătă
Pazar - Duminică
138
Ç LER VE DARES Ç LER VE DARES
BAKANLI I BAKANLI I
AVRUPA BİRLİĞİ
CENTRUL PENTRU
AVRUPA BİRLİĞİ ADO SAH ROM RESURSE CIVICE
tarafından finanse edilen proje Avrupa İşleri ve Uluslararası Göçmen için Romen Te kilat
İlişkiler
Genel Müdürlüğü
Genel Program:
“Göçmenlerle Dayanışma İdaresi''
Avrupa'ya Üçüncü ülkelerden gelen Vatandaşları Avrupa Entegrasyon Fonu Gina Mocanu, Simina Guga, Rodica Novac
- 2010 Yılı Programı
Proje:
“Romanya'da yaşayan ve üçüncü ülkelerden gelenlerin topluma
entegrasyonunun kolaylaştırılması”
İlgili sözleşme numarası: IF/10.02-01.02 Romanya'ya Hoşgeldiniz !
Üçüncü ülke vatandaşları için Bilgilendirme Rehberi
Hazırlayan:
ADO SAH ROM isimli Organizasyon Gelistirme Derneği
(Asociaţia pentru Dezvoltarea Organizaţiei – ADO SAH ROM)
Yayın tarihi:
Haziran 2012
Proje Ortakları:
ADO SAH ROM isimli Organizasyon Geliştirme Derneği'nin ortaklığı ile,
Anlaşmazlıklara Alternatifli Şekilde Çözüm Derneği
(Asociaţia pentru Dezvoltarea Alternativa a Disputelor- ADRA),
Türk İşadamları Derneği (Asociaţia Oamenilor de Afaceri Turci - TİAD),
ve Organizasyon Halkla ilişkiler Merkezi
(Asociaţia Centrul pentru Resurse Civice -CRC).
sivil toplum kurumlarının katkılarıyla birlikte hazırlanarak düzenlenmiştir.
ISBN: 978-606-648-015-4
“Adı geçen bu evrak / kitap Avrupa Birliği finansal destegi ile hazırlanmıştır.
Fakat kitabın içeriği'nden tamamen ADO SAH ROM ”.
2012