1. Đồ án hệ thống điều hòa không khí xe ô tô

1
NHËN XÐT CñA GI¸O VI£N H¦íng dÉn
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
2
Trung tâm đào tạo điện ô tô đời mới

UY TÍN – CHẤT LƯỢNG
KÊNH CHIA SẺ KIẾN THỨC CÔNG NGHỆ Ô TÔ

- Fanpage: http://facebook.com/uttcar
- Youtube: https://youtube.com/uttcar
- Website: http://uttcar.com
3
MôC Lôc
CH¬NG 1. tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t« .......................... 5
1.1. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ ................................................................................................ 5

1.1.1. Môc ®Ých vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ......................................................................................... 5
1.1.2. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ trong «t« ..................................................................... 5
1.1.3. §¬n vÞ ®o nhiÖt lîng – M«i chÊt l¹nh – DÇu nhên b«i tr¬n ........................................... 8
1.2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ................................................. 11
1.2.1. HÖ thèng ®iÖn l¹nh vµ çc thµnh phÇn chÝnh .................................................................. 11
1.2.2. M¸y nÐn ............................................................................................................................... 12
1.2.3. Bé ngng tô ( giµn nãng) .................................................................................................... 19
1.2.4. HÖ thèng ®iÖn l¹nh víi van gi·n në ................................................................................... 20
1.2.5. HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ èng tiÕt lu ................................................................... 25
1.2.6. Çc bé phËn phô ................................................................................................................. 29
1.3. §iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«............................................................................................ 38

1.3.1. KiÓm so¸t t×nh tr¹ng ®ãng b¨ng giµn l¹nh ....................................................................... 38
1.3.2. ThiÕt bÞ an toµn b¶o vÖ hÖ thèng ®iÖn l¹nh ...................................................................... 40
1.3.3. Ph©n phèi kh«ng khÝ ®· ®îc ®iÒu hßa ............................................................................ 42
CH¬NG 2. chän lùa ph¬ng ¸n THIÕT KÕ chÕ t¹o M¤ H×NH ......................... 49
2.1. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ ........................................................................................................... 49

2.1.1. C«ng viÖc chuÈn bÞ.............................................................................................................. 49
2.1.2. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ .................................................................................................... 49
2.2. M« h×nh thiÕt kÕ ......................................................................................................................... 51
CH¬NG 3. ÇC BµI LUYÖN TËP TRªN M« H×NH ®IÖN L¹NH «T« .......................... 53
3.1. Dông cô vµ thiÕt bÞ th«ng thêng khi söa ch÷a, b¶o tr× hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« .................. 53
3.1.1. Bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn ................................................................................ 54
3.1.2. B¬m hót ch©n kh«ng .......................................................................................................... 57
3.1.3. ThiÕt bÞ ph¸t hiÖn x× ga ...................................................................................................... 58
3.2. B¶o tr× söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« .................................................................................. 60
3.2.1. An toµn kü thuËt ................................................................................................................. 60
3.2.2. Ph¬ng ph¸p l¾p r¸p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng .................................................................... 63
3.2.4. Rót ch©n kh«ng hÖ ®iÖn l¹nh ............................................................................................. 66
3.2.5. Kü thuËt n¹p m«i chÊt l¹nh ............................................................................................... 68
4
Lêi nãi ®Çu
Ngµy nay, «t« ®îc sö dông réng r·i nh mét ph¬ng tiÖn giao th«ng th«ng dông. «t«
hiÖn ®¹i thiÕt kÕ nh»m cung cÊp tèi ®a vÒ mÆt tiÖn nghi còng nh tÝnh n¨ng an toµn cho ngêi
sö dông. Çc tiÖn nghi ®îc sö dông trªn «t« hiÖn ®¹i ngµy cµng ph¸t triÓn, hoµn thiÖn vµ gi÷
vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi viÖc ®¶m b¶o nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh nghe nh¹c, xem
truyÒn h×nh, … Mét trong nh÷ng tiÖn nghi phæ biÕn ®ã lµ hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ (hÖ
thèng ®iÖn l¹nh) trong «t«.
HÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ giíi thiÖu nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ lý thuyÕt ®iÒu hoµ
kh«ng khÝ, vÒ cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc, thiÕt kÕ m« h×nh ®Ó gi¶ng d¹y cho häc sinh,
sinh viªn trong nhµ trêng vµ thùc hiÖn çc bµi thùc hµnh trªn m« h×nh trong xëng, çch
vËn hµnh çc m¸y l¹nh trªn «t« hiÖn nay. Néi dung c¬ b¶n cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« gåm 3
ch¬ng: Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ hÖ thèng ®iÖn l¹nh trang bÞ trªn «t«, ch¬ng 2: ThiÕt kÕ m«
h×nh cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn «t«, ch¬ng 3: X©y dùng çc bµi thùc hµnh trªn m« h×nh.
Lµ sinh viªn ®îc ®µo t¹o t¹i trêng §¹i häc SPKT Hng Yªn, chóng em ®· ®îc çc
thÇy c« trang bÞ cho nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chuyªn m«n. §Õn nay ®· kÕt thóc kho¸ häc,
®Ó tæng kÕt, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh häc tËp vµ rÌn luyÖn t¹i trêng, chóng em ®îc nhµ trêng vµ
khoa c¬ khÝ ®éng lùc giao cho tr¸ch nhiÖm hoµn thµnh ®Ò tµi tèt nghiÖp víi néi dung: “ ThiÕt
kÕ chÕ t¹o m« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn «t«”.
Chóng em rÊt mong r»ng khi ®Ò tµi cña chóng em ®îc hoµn thµnh sÏ ®ãng gãp phÇn
nhá trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y trong nhµ trêng. §ång thêi cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o cho
çc b¹n häc sinh, sinh viªn chuyªn ngµnh «t« vµ çc b¹n sinh viªn häc çc chuyªn ngµnh
kh¸c ham thÝch t×m hiÓu vÒ kÜ thuËt «t«.
Do néi dung ®Ò tµi cßn míi, kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ nªn kh«ng thÓ tr¸nh
khái thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, chóng em rÊt mong ®îc sù gióp ®ì cña çc
thÇy c« vµ b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
5
Ch¬ng 1. Tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t«
1.1. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ

1.1.1. Môc ®Ých vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ
- Läc s¹ch, tinh khiÕt khèi kh«ng khÝ tríc khi ®a vµo cabin «t«.
- Rót s¹ch chÊt Èm ít trong
khèi kh«ng khÝ nµy.
- Lµm m¸t khèi kh«ng khÝ vµ Lµm s¹ch Lµm l¹nh
hót Èm
duy tr× ®é m¸t ë nhiÖt ®é thÝch hîp.
- Gióp cho kh¸ch hµng vµ
ngêi l¸i xe c¶m thÊy tho¶i m¸i,
m¸t dÞu, khi xe ch¹y trªn ®êng
H×nh 1.1. S¬ ®å khèi giíi thiÖu qu¸ tr×nh
trêng trong khi thêi tiÕt nãng bøc.
läc s¹ch, hót Èm vµ lµm l¹nh khèi kh«ng
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ
khÝ ®a vµo cabin «t«.
thèng ®iÖn l¹nh «t« ®îc m« t¶ theo
s¬ ®å khèi (h×nh 1.1).
1.1.2. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ trong «t«
HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc thiÕt kÕ

dùa trªn çc ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña sù
truyÒn dÉn nhiÖt sau ®©y: Dßng nhiÖt, sù Má hµn
hÊp thô nhiÖt vµ ¸p suÊt ®èi víi ®iÓm s«i.
1.1.2.1. Dßng nhiÖt
HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc thiÕt kÕ ®Ó

xua ®Èy nhiÖt tõ vïng nµy sang vïng
kh¸c. NhiÖt cã tÝnh truyÒn dÉn tõ vËt
nãng sang vËt nguéi. Sù chªnh lÖch nhiÖt
H×nh 1.2. TruyÒn nhiÖt nhê sù dÉn nhiÖt.
®é gi÷a hai vËt cµng lín th× dßng ®iÖn
NhiÖt ®é cña má hµn ®îc truyÒn ®i trong
lu th«ng cµng m¹nh.
thanh ®ång.
6
NhiÖt truyÒn dÉn tõ vËt nµy sang vËt
kh¸c theo ba çch:
- DÉn nhiÖt.
- Sù ®èi lu.
- Sù bøc x¹.
a. DÉn nhiÖt
Sù dÉn nhiÖt x¶y ra gi÷a hai vËt thÓ khi

chóng ®îc tiÕp xóc trùc tiÕp nhau. NÕu ®Çu
cña mét ®o¹n d©y ®ång tiÕp xóc víi ngän löa
(h×nh 1.2), nhiÖt ®é cña ngän löa sÏ truyÒn ®i
nhanh chãng xuyªn qua ®o¹n d©y ®ång. Trong
d©y ®ång, nhiÖt lu th«ng tõ ph©n tö nµy sang
ph©n tö kia. Mét vµi vËt chÊt cã ®Æc tÝnh dÉn H×nh 1.3. NhiÖt ®îc truyÒn dÉn do
nhiÖt nhanh h¬n çc vËt chÊt kh¸c. sù ®èi lu. Kh«ng khÝ trªn bÒ mÆt
nung nãng, bay nªn nung chÝn gµ.
b. Sù ®èi lu
NhiÖt cã thÓ truyÒn dÉn tõ vËt thÓ nµy sang vËt thÓ kia, nhê trung gian cña khèi kh«ng
khÝ bao quanh chóng. ®Æc tÝnh nµy lµ
h×nh thøc cña sù ®èi lu. Lóc khèi
kh«ng khÝ ®îc ®un nãng bªn trªn MÆt trêi
Sãng tia hång ngo¹i
mét nguån nhiÖt, kh«ng khÝ nãng sÏ
bèc lªn phÝa trªn tiÕp xóc víi vËt thÓ
nguéi h¬n ë phÝa trªn vµ lµm nãng
vËt thÓ nµy (h×nh 1.3). Trong mét
phßng, kh«ng khÝ nãng bay lªn trªn,
kh«ng khÝ nguéi ®i chuyÓn xuèng Tr¸i §Êt
díi t¹o thµnh vßng trßn lu©n chuyÓn
khÐp kÝn, nhê vËy çc vËt thÓ trong
phßng ®îc nung nãng ®Òu, ®ã lµ H×nh 1.4. TruyÒn dÉn nhiÖt do bøc x¹. MÆt trêi
hiÖn tîng cña sù ®èi lu. truyÒn nhiÖt nung nãng Tr¸i §Êt nhê tia hång
c. Sù bøc x¹ ngo¹i.
7
Sù bøc x¹ lµ sù truyÒn nhiÖt do tia hång ngo¹i truyÒn qua kh«ng gian xuèng Tr¸i §Êt,
nung nãng Tr¸i §Êt (H×nh 1.4).
1.1.2.2. Sù hÊp thu nhiÖt
VËt cã thÓ ®îc tån t¹i ë mét trong ba tr¹ng th¸i : ThÓ r¾n, thÓ láng vµ thÓ khÝ. Muèn
thay ®æi tr¹ng th¸i cña vËt thÓ, cÇn ph¶i truyÒn cho nã mét lîng nhiÖt. VÝ dô khi ta h¹ nhiÖt
®é cña níc xuèng ®Õn 320F (00C) níc sÏ ®«ng thµnh ®¸, nÕu ®un nãng lªn ®Õn 2120F (1000
C) níc s«i sÏ bèc h¬i. NÕu ta ®un níc ®¸ ë 00C th× nã sÏ tan ra, nhng níc ®¸ ®ang tan
vÉn gi÷ nguyªn nhiÖt ®é. §un níc nãng ®Õn 1000C ta tiÕp tôc truyÒn nhiÖt nhiÒu h¬n n÷a
cho níc bèc h¬i chØ thÊy nhiÖt ®é cña níc gi÷ nguyªn 1000C. HiÖn tîng nµy gäi lµ Èn
nhiÖt hay tiÒm nhiÖt.
1.1.2.3. ¸p suÊt vµ ®iÓm s«i
Sù ¶nh hëng cña ¸p suÊt ®èi víi ®iÓm s«i cã mét t¸c ®éng quan träng ®èi víi ho¹t
®éng biÕn thÓ cña m«i chÊt l¹nh trong m¸y ®iÒu hoµ kh«ng khÝ. Thay ®æi ¸p suÊt trªn m¨t
tho¸ng cña chÊt láng sÏ lµm thay ®æi ®iÓm s«i cña chÊt láng nµy. ¸p suÊt cµng lín th× ®iÓm
s«i cµng cao, cã nghÜa lµ nhiÖt ®é lóc chÊt láng s«i sÏ cao h¬n so víi ¸p suÊt b×nh thêng.
Ngîc l¹i, nÕu gi¶m ¸p suÊt trªn mÆt tho¸ng chÊt láng th× ®iÓm s«i cña nã sÏ gi¶m. HÖ thèng
®iÒu hoµ kh«ng khÝ còng nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« øng dông ¶nh hëng nµy cña ¸p suÊt ®èi
víi sù bèc h¬i vµ sù ngng tô cña mét lo¹i chÊt láng ®Æc biÖt ®Ó sinh hµn gäi lµ m«i chÊt
l¹nh.
1.1.2.4. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ
Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ®îc tãm lîc theo ba nguyªn t¾c sau:
+ Nguyªn t¾c thø nhÊt: Lµm l¹nh mét vËt thÓ lµ rót bít nhiÖt cña vËt thÓ ®ã.
+ Nguyªn t¾c thø hai: Môc tiªu lµm l¹nh chØ thùc hiÖn tèt khi kho¶ng çch kh«ng gian
cÇn lµm l¹nh ®îc bao kÝn chung quanh. V× vËy cabin «t« cÇn ph¶i ®îc bao kÝn vµ çch
nhiÖt tèt.
+ Nguyªn t¾c thø ba: Khi cho bèc h¬i chÊt láng, qu¸ tr×nh bèc h¬i sÏ sinh hµn vµ hÊp
thu mét lîng nhiÖt ®¸ng kÓ. VÝ dô cho mét Ýt rîu cån vµo lßng bµn tay, cån hÊp thu nhiÖt
tõ lßng bµn tay ®Ó bèc h¬i. HiÖn tîng nµy lµm ta c¶m thÊy m¸t l¹nh t¹i ®iÓm giät cån ®ang
bèc h¬i.
8
1.1.3. §¬n vÞ ®o nhiÖt lîng – M«i chÊt l¹nh – DÇu nhên b«i tr¬n
1.1.3.1. §¬n vÞ ®o nhiÖt lîng
§Ó ®o nhiÖt lîng truyÒn tõ vËt thÓ nµy sang vËt thÓ kh¸c, th«ng thêng ngêi ta dïng
®¬n vÞ Calorie vµ BTU.
- Calorie lµ sè nhiÖt lîng cÇn cung cÊp cho 1kg níc ®Ó t¨ng nhiÖt ®é lªn 1 0 C .
- BTU viÕt t¾t cña ch÷ British Thermal Unit. NÕu cÇn nung 1 pound níc ( 0,454kg)
®Õn 10F (0,550C) ph¶i truyÒn cho níc 1 BTU nhiÖt.
1.1.3.2. M«i chÊt l¹nh:....
M«i chÊt l¹nh cßn gäi lµ t¸c nh©n l¹nh hay ga l¹nh dïng trong hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng
khÝ «t« ph¶i ®¹t ®îc çc yªu cÇu sau ®©y:
- DÔ bèc h¬i cã ®iÓm s«i thÊp.
- Ph¶i trén lÉn ®îc víi dÇu b«i tr¬n.
- Cã ho¸ tÝnh tr¬, nghÜa lµ kh«ng lµm háng çc èng cao su, nhùa dÎo, kh«ng g©y sÐt gØ
cho kim lo¹i.
- Kh«ng g©y ch¸y næ vµ ®éc h¹i.
HÖ th«ng ®iÖn l¹nh «t« sö dông hai lo¹i m«i chÊt l¹nh phæ biÕn lµ R-12 vµ R-134a.
a. M«i chÊt l¹nh R-12
M«i chÊt l¹nh R-12 lµ mét hîp chÊt gåm clo, flo vµ cacbon. §iÓm s«i cña R-12 lµ -220F
(-300C), nhê vËy:
- ¦u ®iÓm: Nã bèc h¬i nhanh chãng trong giµn l¹nh vµ hÊp thu nhiÒu nhiÖt. R-12 hoµ
tan ®îc trong dÇu nhên b«i tr¬n chuyªn dïng cho m¸y l¹nh (lo¹i dÇu kho¸ng chÊt), kh«ng
ph¶n øng lµm háng kim lo¹i, çc èng mÒm vµ gio¨ng ®Öm. Nã cã kh¶ n¨ng lu th«ng xuyªn
suèt qua hÖ thèng l¹nh nhng kh«ng bÞ gi¶m hiÖu suÊt l¹nh.
- Nhîc ®iÓm: ChÊt nµy th¶i vµo kh«ng khÝ, nguyªn tö clo tham gia ph¶n øng lµm
thñng tÇng «z«n bao bäc b¶o vÖ Tr¸i §Êt. Trªn tÇng cao tõ 16  48 km, tÇng «z«n b¶o vÖ
Tr¸i §Êt b»ng çch ng¨n chÆn tia cùc tÝm cña mÆt trêi phãng vµo Tr¸i §Êt. Do ®ã, ngµy nay
hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« dïng lo¹i m«i chÊt míi R-134a thay thÕ cho R-12.
b. M«i chÊt l¹nh R-134a
M«i chÊt l¹nh R-134a lµ hîp chÊt gåm flo vµ cacbon. §iÓm s«i cña m«i chÊt R-134a lµ
-15 F (-260C).
0
9
- ¦u ®iÓm:
Hîp chÊt nµy kh«ng tham gia ph¸ háng tÇng «z«n. V× trong ph©n tö nµy kh«ng chøa
clo.
- Nhîc ®iÓm:
R-134a kh«ng hoµ tan ®îc víi dÇu nhên b«i tr¬n kho¸ng chÊt.
- Mét sè kh¸c biÖt quan träng cña m«i chÊt l¹nh R-134a so víi R-12 lµ:
+ DÇu nhên b«i tr¬n chuyªn dïng cïng víi m«i chÊt l¹nh R-134a lµ çc chÊt b«i tr¬n
tæng hîp polyalkalineglycol (PAG) hay polyolester (POE). Hai chÊt b«i tr¬n nµy kh«ng thÓ
hoµ lÉn víi m«i chÊt l¹nh R-12.
+ ChÊt khö Èm dïng cho R-134a kh¸c víi chÊt khö Èm dïng cho R-12.
+ HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« dïng m«i chÊt l¹nh R-134a cÇn ¸p suÊt b¬m cña m¸y nÐn vµ
lu lîng kh«ng khÝ gi¶i nhiÖt giµn nãng (bé ngng tô) ph¶i t¨ng cao h¬n so víi hÖ thèng
®iÖn l¹nh dïng R-12.
Chó ý: Trong qu¸ tr×nh b¶o tr× söa ch÷a cÇn tu©n thñ çc yÕu tè kü thuËt sau ®©y:
+ Kh«ng ®îc n¹p lÉn m«i chÊt l¹nh R-12 vµo trong hÖ thèng ®ang dïng m«i chÊt l¹nh
R-134a vµ ngîc l¹i. NÕu kh«ng tu©n thñ ®iÒu nµy sÏ g©y ra sai háng cho hÖ thèng ®iÖn l¹nh.
+ Kh«ng ®îc dïng dÇu b«i tr¬n m¸y nÐn cña hÖ thèng R-12 cho m¸y nÐn cña hÖ thèng
R-134a. Nªn dïng ®óng lo¹i.
+ Ph¶i sö dông chÊt khö Èm ®óng lo¹i dµnh riªng cho R-12 vµ R-134a.
c. §Ò phßng tai n¹n ®èi víi m«i chÊt l¹nh
TÝnh chÊt vËt lý cña m«i chÊt l¹nh lµ kh«ng mÇu s¾c, kh«ng mïi vÞ, kh«ng ch¸y næ.
NÕu tiÕp xóc trùc tiÕp víi m«i chÊt l¹nh cã thÓ bÞ mï m¾t hay háng da. M«i chÊt l¹nh b¾n
vµo m¾t sÏ g©y ®«ng l¹nh ph¸ háng m¾t. NÕu kh«ng may bÞ m«i chÊt l¹nh b¾n vµo m¾t ph¶i
nhanh chãng tù cÊp cøu nh sau:
+ Kh«ng ®îc dôi m¾t.
+ T¹t nhiÒu níc l· s¹ch vµo m¾t ®Ó lµm t¨ng nhiÖt ®é cho m¾t.
+ B¨ng che m¾t tr¸nh bôi bÈn.
+ §Õn ngay bÖnh viÖn m¾t ®Ó ch÷a trÞ kÞp thêi.
+ NÕu bÞ chÊt l¹nh phun vµo da thÞt, nªn tiÕn hµnh ch÷a trÞ nh trªn.
Kh«ng nªn x¶ bá m«i chÊt l¹nh vµo trong mét phßng kÝn, v× m«i l¹nh lµm ph©n t¸n khÝ
«xi g©y ra chøng buån ngñ, bÊt tØnh vµ tö vong. NÕu ®Ó m«i chÊt l¹nh tiÕp xóc víi ngän löa
hay kim lo¹i nãng sÏ sinh ra khÝ ®éc. Nªn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c an toµn sau ®©y mçi
khi thao t¸c víi m«i chÊt l¹nh:
10
+ Lu tr÷ çc b×nh chøa m«i chÊt l¹nh vµo chç tho¸ng m¸t. TuyÖt ®èi kh«ng ®îc h©m
nãng m«i chÊt l¹nh lªn qu¸ 510C .
+ Kh«ng ®îc va ch¹m hay gâ m¹nh vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh.
+ Kh«ng ®îc trén lÉn R – 12 víi R – 134a.
1.1.2.3. DÇu nhên b«i tr¬n hÖ thèng ®iÖn l¹nh
Tuú theo quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o, lîng dÇu
b«i tr¬n kho¶ng 150 ml ®Õn 200ml ®ù¬c n¹p vµo
m¸y nÐn nh»m ®¶m b¶o çc chøc n¨ng: B«i tr¬n
çc chi tiÕt cña m¸y nÐn tr¸nh mßn vµ kÑt cøng,
mét phÇn dÇu nhên sÏ hoµ lÉn víi m«i chÊt l¹nh vµ
lu th«ng kh¾p n¬i trong hÖ thèng gióp van gi·n në
ho¹t ®éng chÝnh x¸c, b«i tr¬n cæ trôc m¸y nÐn
.v.v…
DÇu nhên b«i tr¬n m¸y nÐn ph¶i tinh khiÕt,
kh«ng sñi bät, kh«ng lÉn lu huúnh. DÇu nhên b«i
tr¬n m¸y nÐn kh«ng cã mïi, trong suèt mµu vµng
nh¹t. Khi bÞ lÉn t¹p chÊt dÇu nhên ®æi sang mµu
n©u ®en. V× vËy nÕu ph¸t hiÖn thÊy dÇu nhên trong
hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®æi sang mµu n©u ®en ®ång thêi
cã mïi h¨ng nång, th× dÇu ®· bÞ nhiÔm bÈn. CÇn
H×nh 1.5. B×nh chøa 2ounces (59
ph¶i x¶ s¹ch dÇu cò vµ thay dÇu míi ®óng chñng
ml) dÇu nhên b«i tr¬n dïng ®Ó cho
lo¹i vµ ®óng dung lîng quy ®Þnh.
thªm vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«.
Chñng lo¹i vµ ®é nhít cña dÇu b«i tr¬n m¸y
nÐn tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o m¸y nÐn vµ tuú thuéc vµo lo¹i m«i chÊt l¹nh
®ang sö dông. §Ó cã thÓ cho thªm dÇu nhên vµo m¸y nÐn bï ®¾p cho lîng dÇu bÞ thÊt tho¸t
do x× ga, ngêi ta s¶n xuÊt nh÷ng b×nh dÇu nhên ¸p suÊt ( Pressurizedoil) nh giíi thiÖu trªn
(h×nh 1.5) . Lo¹i b×nh nµy chøa 59 ml dÇu nhên vµ mét lîng thÝch øng m«i chÊt l¹nh. Lîng
m«i chÊt l¹nh cïng chøa trong b×nh cã c«ng dông t¹o ¸p suÊt ®Èy dÇu nhên n¹p vµo hÖ thèng.
Cho thªm dÇu nhên vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«.
Trong c«ng t¸c b¶o tr× söa ch÷a ®iÖn l¹nh «t«, cô thÓ nh x¶ m«i chÊt l¹nh, thay míi
çc bé phËn, cÇn ph¶i cho thªm dÇu nhên b«i tr¬n ®óng chñng lo¹i vµ ®óng lîng. DÇu nhên
ph¶i ®îc cho thªm sau khi tiÕn hµnh th¸o x¶ m«i chÊt l¹nh, sau khi thay míi mét bé phËn
vµ tríc khi rót ch©n kh«ng. DÇu nhên hoµ tan víi m«i chÊt l¹nh vµ lu th«ng kh¾p xuyªn
suèt hÖ thèng, do vËy bªn trong mçi bé phËn ®Òu cã tÝch tô mét sè dÇu b«i tr¬n khi th¸o rêi
bé phËn nµy ra khái hÖ thèng.
11
Lîng dÇu nhên b«i tr¬n ph¶i cho thªm sau khi thay míi bé phËn ®îc quy ®Þnh do nhµ
chÕ t¹o vµ ®îc chÕ trùc tiÕp vµo bé phËn ®ã. Sau ®©y lµ quy ®Þnh cña h·ng «t« Ford:
. Giµn l¹nh (bé bèc h¬i) ..…………….. 90 cc.
. Giµn nãng (bé ngng tô) ………………. 30 cc.
. BÇu läc hót/Èm ………………. 30 cc.
Tæng thÓ tÝch dÇu b«i tr¬n trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« kho¶ng 240 cc.
1.2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
1.2.1. HÖ thèng ®iÖn l¹nh vµ çc thµnh phÇn chÝnh
1.2.1.1. CÊu t¹o chung cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« lµ mét hÖ thèng ho¹t ®éng ¸p xuÊt khÐp kÝn, gåm çc bé phËn
chÝnh ®îc m« t¶ theo s¬ ®å h×nh 2.1.
H×nh 1.6. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn «t«.

A. M¸y nÐn cßn gäi lµ blèc l¹nh . I. Bé tiªu ©m.
B. Bé ngng tô, hay giµn nãng. H . Van x¶ phÝa thÊp ¸p.
C. B×nh läc/hót ¶m hay fin läc. 1. Sù nÐn.
D. Van gi·n në hay van tiÕt lu . 2. Sù ngng tô.
E. Van x¶ phÝa cao ¸p. 3. Sù gi·n në.
12
F. Van gi·n në. 4. Sù bèc h¬i.
G. Bé bèc h¬i, hay giµn l¹nh.
1.2.1.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng chung cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
Ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh (h×nh 1.6) ®îc tiÕn hµnh theo çc bíc c¬ b¶n sau
®©y nh»m truÊt nhiÖt, lµm l¹nh khèi kh«ng khÝ vµ ph©n phèi luång khÝ m¸t bªn trong cabin
«t«:
a. M«i chÊt l¹nh thÓ h¬i ®îc b¬m ®i tõ m¸y nÐn (A) díi ¸p suÊt cao vµ nhiÖt ®é cao
®Õn bé ngng tô( B) .
b.T¹i bé ngng tô (giµn nãng) (B) nhiÖt ®é cña m«i chÊt l¹nh rÊt cao, qu¹t giã thæi m¸t
giµn nãng, m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i ®îc gi¶i nhiÖt, gi¶m ¸p nªn ngng tô thµnh thÓ láng díi
¸p suÊt cao nhiÖt ®é thÊp .
c. M«i chÊt l¹nh thÓ láng tiÕp tôc lu th«ng ®Õn b×nh läc/hót Èm (C), t¹i ®©y m«i chÊt
l¹nh ®îc tiÕp tôc lµm tinh khiÕt nhê ®îc hót hÕt h¬i Èm vµ läc t¹p chÊt.
d. Van gi·n në hay van tiÕt lu (F) ®iÒu tiÕt lu lîng cña m«i chÊt l¹nh thÓ láng ®Ó
phun vµo bé bèc h¬i (giµn l¹nh) (G), lµm l¹nh thÊp ¸p cña m«i chÊt l¹nh. Do ®îc gi¶m ¸p
nªn m«i chÊt l¹nh thÓ láng s«i, bèc h¬i biÕn thµnh thÓ h¬i bªn trong bé bèc h¬i.
e. Trong qu¸ tr×nh bèc h¬i, m«i chÊt l¹nh hÊp thu nhiÖt trong cabin «t«, vµ lµm cho bé
bèc h¬i trë lªn l¹nh. Qu¹t lång sãc hay qu¹t giµn l¹nh thæi mét khèi lîng lín kh«ng khÝ
xuyªn qua giµn l¹nh ®a khÝ m¸t vµo cabin «t«.
f. Sau ®ã m«i chÊt l¹nh ë thÓ h¬i, ¸p suÊt thÊp ®îc hót trë vÒ l¹i m¸y nÐn.
HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®îc thiÕt kÕ theo 2 kiÓu: HÖ thèng dïng van gi·n në TXV
(Thermostatic Expansion Valve) vµ hÖ thèngs tiÕt lu cè ®Þnh FOT (Fexed Orfice Tube) ®Ó
tiÕt lu m«i chÊt l¹nh thÓ láng phun vµo bé bèc h¬i.
1.2.2. M¸y nÐn
M¸y nÐn trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« thùc hiÖn mét lóc hai vai trß quan träng sau ®©y:
Vai trß thø nhÊt: M¸y nÐn t¹o søc hót hay t¹o ra ®iÒu kiÖn gi¶m ¸p t¹i cöa hót cña nã
nh»m thu håi Èn nhiÖt cña h¬i m«i chÊt l¹nh tõ bé bèc h¬i. §iÒu kiÖn gi¶m ¸p nµy gióp cho
van gi·n në hay èng tiÕt lu ®iÒu tiÕt ®îc lîng m«i chÊt l¹nh thÓ láng cÇn phun vµo bé bèc
h¬i.
Vai trß thø hai: Trong qu¸ tr×nh b¬m, m¸y nÐn lµm t¨ng ¸p suÊt, biÕn m«i chÊt l¹nh thÓ
h¬i thÊp ¸p thµnh m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i cao ¸p. ¸p suÊt nÐn cµng cao th× nhiÖt ®é cña h¬i m«i
chÊt l¹nh cµng t¨ng lªn. YÕu tè nµy lµm t¨ng cao ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cña h¬i m«i chÊt l¹nh
lªn gÊp nhiÕu lÇn so víi nhiÖt ®é m«i trêng gióp thùc hiÖn tèt qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt t¹i
giµn nãng.
M¸y nÐn cßn cã c«ng dông b¬m m«i chÊt l¹nh ch¶y xuyªn suèt trong hÖ thèng.
13
M¸y nÐn ®îc ph©n ra lµm nh÷ng lo¹i sau:
- M¸y nÐn kiÓu piston :
- M¸y nÐn kiÓu piston lo¹i ®Æt ®øng.
- M¸y nÐn kiÓu piston lo¹i ®Æt n»m.
- M¸y nÐn lo¹i çnh van quay.
- M¸y nÐn thay ®æi thÓ tÝch b¬m.
1 2
1. MÆt bÝch.
2. Vá m¸y nÐn.
3. Van hót/van ¸p suÊt.
4. Piston.
8 7 6 5 4 3
5. §Üa cam.
6. MÆt bÝch chÆn.
7. §Çu trôc truyÒn ®éng.
8. §Üa bÞ ®éng.
9. Buly.
10. Bul«ng x¶ m«i chÊt.
10 5 9
H×nh 1.7. MÆt c¾t cña m¸y nÐn kiÓu piston ®Æt n»m cã thÓ tÝch b¬m thay ®æi.
1.2.2.1. CÊu t¹o
M¸y nÐn ®îc cÊu t¹o gåm çc chi tiÕt nh giíi thiÖu h×nh 1.7 vµ h×nh 1.8.
1.2.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng chung cña m¸y nÐn
14
XÐt nguyªn lý ho¹t ®éng cña mét lo¹i m¸y nÐn nh giíi thiÖu ë (h×nh 1.8). §ã lµ mét
lo¹i m¸y nÐn kiÓu piston ®Æt n»m cã thÓ tÝch buång b¬m thay ®æi.
- M¸y nÐn kiÓu piston lo¹i ®Æt n»m, cßn gäi lµ m¸y nÐn piston ®Æt däc trôc cã kÝch thíc
nhá gän ®îc trang bÞ phæ biÕn cho «t« thÕ hÖ míi .
10
9 11 12
8
1
7 6 5 4 3 2
H×nh1.8. CÊu t¹o cña m¸y nÐn piston ®Æt n»m cã thÓ tÝch b¬m thay ®æi.
1. Trôc truyÒn. 7. PhÝa trªn.
2. Trôc ph¸t ®éng. 8. Lç khoan tiÕt lu.
3. Lß xo. 9. Van ®iÒu chØnh.
4. Buång ¸p suÊt. 10. §Üa cam.
5. PhÝa díi. 11. Thanh r¨ng trît.
6. Piston. 12. Bu ly.
H×nh (1.7) vµ (1.8) giíi thiÖu kiÓu m¸y nÐn nµy. N¨m piston cña m¸y nÐn ®îc dÉn
®éng nhê tÊm dao ®éng cã kh¶ n¨ng thay ®æi gãc nghiªng. Mçi khi gãc nghiªng cña tÊm dao
®éng thay ®æi th× kho¶ng çch ch¹y h÷u Ých cña piston sÏ thay ®æi theo, nhê vËy thÓ tÝch m«i
chÊt l¹nh b¬m ®i còng thay ®æi.
Kho¶ng çch cña çc piston thay ®æi tuú thuéc vµo m«i chÊt l¹nh cÇn b¬m ®i. Nh ®·
giíi thiÖu ë trªn, chiÒu dµi kho¶ng ch¹y piston ®îc ®iÒu khiÓn do tÊm dao ®éng. TÊm dao
®éng cã thÓ thay ®æi gãc nghiªng cña nã trong lóc ®ang b¬m. Gãc nghiªng nµy cµng lín th×
kho¶ng ch¹y cña piston cµng dµi ( h×nh 1.8) vµ b¬m ®i cµng nhiÒu m«i chÊt l¹nh gãc nghiªng
cña tÊm dao ®éng cµng bÐ th× kho¶ng ch¹y cña çc piston cµng ng¾n vµ b¬m ®i cµng Ýt m«i
15
chÊt l¹nh. §Æc tÝnh ho¹t ®éng nµy gióp cho m¸y nÐn cã thÓ b¬m liªn tôc v× nã chØ cÇn b¬m ®i
mét sè lîng m«i chÊt l¹nh lóc Ýt lóc nhiÒu tuú nhu cÇu lµm l¹nh.
Gãc nghiªng cña ®Üa dao ®éng ®îc ®iÒu khiÓn nhê mét van kiÓm so¸t kiÓu lång xÕp bè
trÝ phÝa sau b¬m. Van nµy tù ®éng thu ng¾t hay duçi dµi mçi khi ¸p suÊt trong phÝa thÊp ¸p
t¨ng hay gi¶m. §éng t¸c co, duçi cña van lång xÕp ®iÕu khiÓn mét viªn bi ®ãng hay më ®Ó
kiÓm so¸t bªn trong çcte m¸y nÐn. Sù chªnh lÖch ¸p suÊt gi÷a phÝa thÊp vµ ¸p suÊt bªn trong
çcte m¸y nÐn sÏ quyÕt ®Þnh vÞ trÝ hay gãc nghiªng cña tÊm dao ®éng.
Khi ¸p suÊt phÝa thÊp ¸p b»ng ¸p suÊt bªn trong çcte m¸y nÐn th× gãc nghiªng cña ®Üa
dao ®éng sÏ tèi ®a vµ b¬m ®i mét lîng tèi ®a m«i chÊt l¹nh. Ngîc l¹i khi nhu cÇu lµm l¹nh
thÊp, ¸p suÊt t¹i cöa hót b»ng ¸p suÊt chuÈn, van kiÓm so¸t sÏ më cho h¬i m«i chÊt l¹nh tõ
phÝa cao ¸p n¹p vµo çcte m¸y nÐn t¹o ra chªnh lÖnh ¸p suÊt gi÷a çcte víi cöa hót, lóc nµy
gãc nghiªng cña tÊm dao ®éng sÏ tèi thiÓu, m«i chÊt l¹nh b¬m ®i tèi thiÓu. ChØ cÇn t¨ng nhÑ
¸p suÊt bªn trong çcte m¸y nÐn lµ cã thÓ thay ®æi gãc nghiªng cña tÊm dao ®éng.
. Duy ch× ®îc møc ®é l¹nh theo yªu cÇu b»ng çch thay ®æi thÓ tÝch b¬m cña m¸y nÐn.
. Kh«ng cÇn c¾t nèi liªn tôc cña bé ly hîp ®iÖn tõ theo chu kú nh ®èi víi kiÓu m¸y nÐn
thêng.
. HÖ thèng ho¹t ®éng ªm dÞu, duy ch× ®é l¹nh cña bé bèc h¬i ë møc 320F .
. §¹t hiÖu qu¶ lµm l¹nh cao.
C¬ cÊu ®iÒu khiÓn thay ®æi thÓ tÝch b¬m ®îc l¾p ®Æt phÝa sau m¸y nÐn bao gåm piston
®iÒu khiÓn van ®iÖn tõ cuén d©y ®iÖn tõ, van mét chiÒu vµ van x¶.
* Bé phËn ®iÒu chØnh cña m¸y nÐn.
H×nh 1.9 (a,b) giíi thiÖu kÕt cÊu vµ ho¹t ®éng cña bé phËn nµy.
* Nguyªn lý ho¹t ®éng cña van ®iÒu chØnh (van lång xÕp).
- Khi c«ng suÊt lu lîng lín th× ¸p suÊt m«i chÊt ë ®êng cao ¸p vµ ë ®êng thÊp ¸p
®Òu lín (h×nh 1.9a).
Khi ®ã mµng xÕp (2) bÞ nÐn l¹i, ¸p suÊt lín vµ mµng xÕp (1) bÞ Ðp l¹i do ¸p suÊt lín cña
®êng thÊp ¸p.
Van ®iÒu chØnh më phÇn ¸p suÊt thÊp cña buång thÊp ¸p bÞ gi¶m ®i v× qua ®êng ®Çu
van ®iÒu chØnh ra phÝa ngoµi. Khi ®ã, ¸p suÊt ë phÇn trªn piston vµ lùc cña lß xo (1) lín h¬n
¸p suÊt ë phÇn díi piston vµ lß xo (2).
Nã lµm cho vÞ trÝ lÖch nghiªng cña ®Üa cam t¨ng, phÇn t¨ng ®óng b»ng phÇn yªu cÇu
cña c«ng suÊt lµm l¹nh.
- Khi c«ng suÊt lµm l¹nh thÊp th× ¸p suÊt ë ®êng cao ¸p vµ ®êng thÊp ¸p ®Òu thÊp
(h×nh 1.9b). Mµng xÕp (2) bÞ gi·n në vµ mµng xÕp (1) còng gi·n në nhng th«ng qua ¸p suÊt
thÊp ë ®êng thÊp ¸p nã lµm van ®iÒu chØnh ®ãng. DÉn ®Õn phÇn thÊp ¸p ë buång ¸p suÊt bÞ
®ãng l¹i. Lóc nµy ¸p suÊt ë buång ¸p suÊt ®îc t¨ng bëi lç khoan tiÕt lu.
16
1. Van ®iÒu chØnh. 2 3

2. Mµng xÕp 1. 1
3. Mµng xÕp 2.
4. Buång ¸p suÊt.
4
6. Lß xo 2.
10 5
7. Lß xo 1.
8. §êng ¸p suÊt thÊp.
9. §êng ¸p suÊt cao. 9
10. Lç khoan tiÕt lu.
8
H×nh 1.9 a) S¬ ®å cÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t
®éng cña m¸y nÐn trong trêng hîp c«ng 7 6
suÊt vËn chuyÓn cao h¬n khi c«ng suÊt 2 3
lµm l¹nh cao h¬n – Buång ¸p suÊt thÊp
1
h¬n.
4
1. Van ®iÒu chØnh.
2. Mµng xÕp 1.
10 5
3. Mµng xÕp 2.
6. Lß xo 2.
7. Lß xo 1.
9
8. §êng ¸p suÊt thÊp.
9. §êng ¸p suÊt cao.
8
10. Lç khoan tiÕt lu.
7 6
17
H×nh 1.9 b) S¬ ®å cÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¸y nÐn trong trêng hîp c«ng suÊt
vËn chuyÓn thÊp h¬n khi c«ng suÊt lµm l¹nh thÊp h¬n – Buång ¸p suÊt cao h¬n.
1.2.2.3. Bé ly hîp ®iÖn tõ
a. CÊu t¹o
TÊt c¶ çc m¸y nÐn (Blèc l¹nh) cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®Òu ®îc trang bÞ bé ly hîp
®iÖn tõ. Bé ly hîp nµy ®îc xem nh mét phÇn cña buly m¸y nÐn, cã c«ng dông ng¾t vµ nèi
sù truyÒn ®éng gi÷a ®éng c¬ vµ m¸y nÐn mçi khi cÇn thiÕt.
Bé ly hîp ®iÖn tõ bªn trong buly m¸y nÐn cã cÊu t¹o nh tr×nh bµy ë (h×nh 1.10) giíi
thiÖu chi tiÕt th¸o dêi cña mét bé ly hîp ®iÖn tõ g¾n bªn trong buly m¸y nÐn vµ (h×nh 1.11)
cÊu t¹o cña bé ly hîp ®iÖn tõ.
2
3
4
7 10 6
5
1
9
8
H×nh 1.10. Chi tiÕt th¸o rêi bé ly hîp ®iÖn tõ trang bÞ bªn trong m¸y nÐn.
1. M¸y nÐn. 5. èc siÕt m©m bÞ ®éng. 9. Vßng bi.
2. Cuén d©y bé ly hîp, 6. M©m bÞ ®éng. 10. Shim ®iÒu chØnh khe.
3. Vßng gi÷ cuén d©y. 7. Vßng h·m bu ly. hë bé ly hîp.
4. Bu ly. 8. N¾p che bôi.
b. Nguyªn lý ho¹t ®éng
Khi ®éng c¬ «t« khëi ®éng, næ m¸y, buly m¸y nÐn quay theo trôc khuûu nhng trôc
khuûu cña m¸y nÐn vÉn ®øng yªn. Cho ®Õn khi ta bËt c«ng t¾c A/C nèi ®iÖn m¸y l¹nh, bé ly
hîp ®iÖn tõ sÏ khíp buly vµo trôc m¸y nÐn cho trôc khuûu ®éng c¬ dÉn ®éng m¸y nÐn b¬m
m«i chÊt l¹nh. Sau khi ®· ®¹t ®Õn nhiÖt ®é l¹nh yªu cÇu, hÖ thèng ®iÖn sÏ tù ®éng ng¾t m¹ch
®iÖn bé ly hîp tõ cho m¸y nÐn ngõng b¬m.
18
H×nh 1.11 giíi thiÖu mÆt c¾t cña bé ly hîp ®iÖn tõ trôc m¸y nÐn (4) liªn kÕt víi ®Üa bÞ
®éng (2). Khi hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc bËt lªn dßng ®iÖn ch¹y qua cuén d©y nam ch©m ®iÖn
cña bé ly hîp, lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn hót ®Üa bÞ ®éng (2) ¸p dÝnh vµo mÆt bu ly (3) nªn
lóc nµy c¶ buly lÉn trôc m¸y nÐn khíp cøng mét khèi vµ cïng quay víi nhau ®Ó b¬m m«i
6 8 3 2
H×nh 1.11 KÕt cÊu cña bé ly

hîp ®iÖn tõ trang bÞ trong bé
buly m¸y nÐn:
1. Cuén d©y n©m ch©m ®iÖn,
2. §Üa bÞ ®éng,
3. Buly m¸y nÐn,
4. Trôc m¸y nÐn, 4
5. Vßng bi kÐp,
6. Phít kÝn trôc,
7. Khe hë khi bé ly hîp c¾t
khíp,
8. N¾p ch¾n bôi.
7
0,56 -
1 5
1,45mm
chÊt l¹nh.
Khi ta ng¾t dßng ®iÖn lùc tõ trêng hót mÊt, çc lß xo ph¼ng sÏ kÐo çc ®Üa bÞ ®éng (2)
t¸ch dêi mÆt buly, lóc nµy trôc khuûu ®éng c¬ quay, buly m¸y nÐn quay, nhng trôc m¸y nÐn
®øng yªn. Quan s¸t (h×nh 1.11), trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng víi khíp nam ch©m ®iÖn kh«ng
quay, lùc hót cña nã ®îc truyÒn dÉn qua buly (3) ®Õn ®Üa bÞ ®éng (2). §Üa bÞ ®éng (2) ®îc
g¾n cè ®Þnh vµo ®Çu trôc m¸y nÐn nhê chèt hay r·nh then hoa vµ ®ai èc. Khi ng¾t ®iÖn c¾t
khíp bé ly hîp, çc lß xo ph¼ng kÐo ®Üa bÞ ®éng t¸ch ra khái mÆt ma s¸t cña buly (3) ®Ó ®¶m
b¶o kho¶ng çch ly hîp tõ 0,56mm ®Õn 1,45mm.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, buly m¸y nÐn quay tr¬n trªn vßng bi kÐp 5 bè trÝ l¾p tríc
m¸y nÐn.
19
Tïy theo çch thiÕt kÕ. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, bé ly hîp ®iÖn tõ ®îc ®iÒu khiÓn
c¾t nèi nhê c«ng t¾c hay bé æn nhiÖt, bé æn nhiÖt nµy ho¹t ®éng dùa theo ¸p suÊt nhiÖt ®é
cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh. Mét vµi kiÓu bé ly hîp cho nèi khíp liªn tôc mçi khi ®ãng nèi m¹ch
c«ng t¾c A/C m¸y l¹nh.
1.2.3. Bé ngng tô ( giµn nãng)

1 2 3
1. Giµn nãng
10
2. Cöa vµo
3. KhÝ nãng 9
4. M«i chÊt l¹nh tõ m¸y
nÐn ®Õn. 8
5. Cöa ra
4
6. M«i chÊt l¹nh ®i ra
giµn l¹nh (bé bèc h¬i). 7
7. Kh«ng khÝ l¹nh 5
8. Qu¹t giµn nãng
6
9. èng dÉn ch÷ U
10. Çnh t¶n nhiÖt.
H×nh 1.12 CÊu t¹o vµ nguyªn lý cña giµn nãng.

1.2.3.1. CÊu t¹o
Bé ngng tô (h×nh 1.12) ®îc cÊu t¹o b»ng mét èng kim lo¹i dµi uèn cong thµnh nhiÒu
h×nh ch÷ U nèi tiÕp nhau xuyªn qua v« sè çnh t¶n nhiÖt máng, çc çnh t¶n nhiÖt b¸m ch¾c
vµ b¸m s¸t quanh èng kim lo¹i. Trªn «t«, bé ngng tô thêng ®îc l¾p ®øng tríc ®Çu xe,
phÝa tríc giµn níc to¶ nhiÖt cña ®éng c¬, trªn «t« t¶i nhÑ bé ngng tô ®îc l¾p díi gÇm
xe, ë vÞ trÝ nµy bé ngng tô tiÕp nhËn tèi ®a luång khÝ m¸t thæi xuyªn qua do xe ®ang lao tíi
vµ do qu¹t giã t¹o ra.
* C«ng dông:
C«ng dông cña bé ngng tô lµ lµm cho m«i chÊt l¹nh ë thÓ h¬i díi ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é
cao, tõ m¸y nÐn b¬m ®Õn, ngng tô thµnh thÓ láng.
1.2.3.2. Nguyªn lý lµm viÖc

20
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, bé ngng tô nhËn ®îc h¬i m«i chÊt l¹nh díi ¸p suÊt vµ
nhiÖt ®é rÊt cao do m¸y nÐn b¬m vµo. H¬i m«i chÊt l¹nh nãng chui vµo bé ngng tô qua èng
n¹p bè trÝ phÝa trªn giµn nãng, dßng h¬i nµy tiÕp tôc lu th«ng trong èng dÉn ®i dÇn xuèng
phÝa díi, nhiÖt cña khÝ m«i chÊt truyÒn qua çc çnh con to¶ nhiÖt vµ ®îc luång giã m¸t
thæi ®i. Qu¸ tr×nh trao ®æi nµy lµm to¶ mét lîng nhiÖt rÊt lín vµo trong kh«ng khÝ. Lîng
nhiÖt ®îc t¸ch ra khái m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i ®Ó nã ngng tô thµnh thÓ láng t¬ng ®¬ng víi
lîng nhiÖt mµ m«i chÊt l¹nh hÊp thô trong giµn l¹nh ®Ó biÕn m«i chÊt thÓ láng thµnh thÓ
h¬i.
Díi ¸p suÊt b¬m cña m¸y nÐn, m«i chÊt l¹nh thÓ láng ¸p suÊt cao nµy ch¶y tho¸t ra tõ
lç tho¸t bªn díi bé ngng tô, theo èng dÉn ®Õn bÇu läc/hót Èm. Giµn nãng chØ ®îc lµm m¸t
ë møc trung b×nh nªn hai phÇn ba phÝa trªn bé ngng tô vÉn cßn ga m«i chÊt nãng, mét phÇn
ba phÝa díi chøa m«i chÊt l¹nh thÓ láng, nhiÖt ®é nãng võa v× ®· ®îc ngng tô.
1.2.4. HÖ thèng ®iÖn l¹nh víi van gi·n në

1.2.4. 1. B×nh läc/hót Èm
a. CÊu t¹o
B×nh läc/hót Èm m«i chÊt l¹nh (h×nh 1.13) lµ mét

b×nh kim lo¹i bªn trong cã líi läc (2) vµ chÊt khö Èm
(3). ChÊt khö Èm lµ vËt liÖu cã ®Æc tÝnh hót chÊt Èm ít
lÉn trong m«i chÊt l¹nh. Bªn trong bÇu läc/hót Èm, chÊt
khö Èm ®îc ®Æt gi÷a hai líp líi läc hoÆc ®îc chøa
trong mét tói riªng. Tói khö Èm ®îc ®Æt cè ®Þnh hay ®Æt
tù do trong bÇu läc. Kh¶ n¨ng hót Èm cña chÊt nµy tïy
thuéc vµo thÓ tÝch vµ lo¹i chÊt hót Èm còng nh tuú
6 5
thuéc vµo nhiÖt ®é.
PhÝa trªn b×nh läc/hót Èm cã g¾n cöa sæ kÝnh (6) ®Ó
theo dâi dßng ch¶y cña m«i chÊt, cöa nµy cßn ®îc gäi
lµ m¾t ga. Bªn trong bÇu läc, èng tiÕp nhËn m«i chÊt
l¹nh ®îc l¾p ®Æt bè trÝ tËn phÝa ®¸y bÇu läc nh»m tiÕp
nhËn ®îc 100% m«i chÊt thÓ láng cung cÊp cho van
gi·n në. 4
M«i chÊt l¹nh, thÓ láng, ch¶y tõ bé ngng tô vµo lç

(1) b×nh läc/hót Èm(h×nh 1.13), xuyªn qua líp líi läc
(2) vµ bé khö Èm (3). ChÊt Èm ít tån t¹i trong hÖ thèng 3
1 2
21
lµ do chóng x©m nhËp vµo trong qu¸ tr×nh l¾p r¸p söa ch÷a hoÆc do hót ch©n kh«ng kh«ng
®¹t yªu cÇu. NÕu m«i chÊt l¹nh kh«ng ®îc läc s¹ch bôi bÈn vµ chÊt Èm th× çc van trong hÖ
thèng còng nh m¸y nÐn sÏ chãng bÞ háng (h×nh 1.13).
Sau khi ®îc tinh khiÕt vµ hót Èm, m«i chÊt láng chui vµo èng tiÕp nhËn (4) vµ tho¸t ra
cöa (5) theo èng dÉn ®Õn van gi·n në.
M«i chÊt l¹nh R-12 vµ m«i chÊt l¹nh R-134a dïng chÊt hót Èm lo¹i kh¸c nhau. èng tiÕp
nhËn m«i chÊt l¹nh ®îc bè trÝ phÝa trªn b×nh tÝch luü. Mét líi läc tinh cã c«ng dông ng¨n
chÆn t¹p chÊt lu th«ng trong hÖ thèng. Bªn trong líi läc cã lç th«ng nhá cho phÐp mét Ýt
dÇu nhên trë vÒ m¸y nÐn.
H×nh 1.13 KÕt cÊu vµ nguyªn lý ho¹t

®éng cña b×nh läc hót Èm.
1. Dßng m«i chÊt l¹nh tõ giµn nãng vµo,
2. Líi läc,
3. Bé khö Èm,
4. èng tiÕp nhËn,
5. Dßng m«i chÊt l¹nh ®Õn van gi·n në,
6. Cöa sæ kÝnh ®Ó quan s¸ dßng ch¶y cña
m«i chÊt .
22
1.2.4.2. Van gi·n në trang bÞ bÇu c¶m biÕn nhiÖt
a) CÊu t¹o van gi·n në trang bÞ bÇu c¶m biÕn
2 3
10
4
5
1 6
7
H×nh 1.14 CÊu t¹o van gi·n në trang bÞ bÇu c¶m biÕn.
1. BÇu c¶m biÕn nhiÖt ®é, 7. Th©n van.

2. èng mao dÉn 8. M«i chÊt l¹nh ë thÓ láng tõ bÇu läc ®i vµo.
3. Mµng t¸c ®éng. 9. Cöa ra cña m«i chÊt l¹nh thÓ láng phun vµo
4. Lß xo. giµn l¹nh.
5. Chèt van 10. §Üa chÆn lß xo.
6. Lç tiÕt lu thay ®æi.
Trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t«, van gi·n në ®îc bè trÝ t¹i cöa vµo cña bé bèc h¬i, nã
ph©n chia hÖ thèng thµnh hai phÝa thÊp ¸p vµ cao ¸p, kho¶ng 100  200 Psi (7  17kg /cm2).
Van gi·n në cã c«ng dông ®Þnh lîng m«i chÊt l¹nh n¹p vµo bé bèc h¬i ®óng theo yªu
cÇu lµm l¹nh. M«i chÊt l¹nh tho¸t ra khái van gi·n në lµ thÓ láng 100% ®Ó n¹p vµo bé bèc
h¬i vµ sau ®ã biÕn thµnh 100% thÓ h¬i khi ®Õn cöa ra cña bé bèc h¬i. T¹i ®iÓm mµ m«i chÊt
23
l¹nh bèc h¬i hoµn toµn ®îc gäi lµ h¬i m«i chÊt b·o hoµ. H¬i m«i chÊt b·o hoµ tiÕp tôc thu
hót nhiÖt bªn trong bé bèc h¬i vµ trong èng hót cho ®Õn khi ®i vµo m¸y nÐn. Sau khi ®· thu
hót nhiÖt ®îc gäi lµ m«i chÊt l¹nh qu¸ nhiÖt.
H×nh 1.14 giíi thiÖu kÕt cÊu cña mét van gi·n në trang bÞ bÇu c¶m biÕn nhiÖt (1) vµ
èng mao dÉn (2).
¸p suÊt cña bÇu c¶m biÕn nhiÖt t¸c ®éng vµo mµng (3) th¾ng lùc c¨ng cña lß xo (4) më
lín lç ®Þnh lîng (6) cho nhiÒu m«i chÊt l¹nh thÓ láng n¹p vµo bé bèc h¬i. KÝch thíc cña lç
®Þnh lîng thay ®æi tuú theo ¸p suÊt cña bÇu c¶m biÕn nhiÖt t¸c ®éng lªn mµng (3).
Khi van (5) më lín tèi ®a ®êng kÝnh lç ®Þnh lîng kho¶ng 0,2 mm. Do lç tho¸t cña
van gi·n në bÐ lªn chØ cã mét lîng rÊt Ýt m«i chÊt l¹nh thÓ láng phun vµo bé bèc h¬i, t¹o
gi¶m ¸p gióp cho m«i chÊt l¹nh thÓ láng s«i vµ bèc h¬i. Trong qu¸ tr×nh bèc h¬i m«i chÊt
l¹nh hÊp thu mét lîng lín nhiÖt cña khèi kh«ng khÝ xuyªn qua giµn l¹nh vµ lµm cho bé bèc
h¬i còng nh kh«ng khÝ trong cabin «t« trë lªn l¹nh .
Chøc n¨ng cña van gi·n në :
- §Þnh lîng m«i chÊt l¹nh phun vµo bé bèc h¬i, tõ ®ã lµm h¹ ¸p suÊt cña m«i chÊt t¹o
®iÒu kiÖn s«i vµ bèc h¬i.
- Cung cÊp cho bé bèc h¬i lîng m«i chÊt cÇn thiÕt, chÝnh x¸c thÝch øng víi mäi chÕ ®é
ho¹t ®éng cña m«i chÊt l¹nh.
- Ng¨n ngõa m«i chÊt l¹nh trµn ngËp trong bé bèc h¬i .
1.2.4.3. Van gi·n në cã èng c©n b»ng bªn ngoµi (H×nh 1.15)
a. CÊu t¹o
H×nh 1.15 giíi thiÖu kÕt cÊu vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña kiÓu van gi·n në cã èng c©n
b»ng bè trÝ ngoµi van. Mµng t¸c ®éng (4) t¸c ®éng lªn c©y ®Èy (5) ®Ó më van (2). MÆt trªn
cña mµng ®îc ®Æt díi ¸p suÊt cña bÇu c¶m biÕn nhiÖt ®é (7) qua èng mao dÉn (8). MÆt
díi cña mµng chÞu lùc hót cña m¸y nÐn th«ng qua èng c©n b»ng (3). Cöa vµo cña van cã
líi läc tinh (6). Lß xo (1) ®Èy van (2). Cöa ra chÝnh ®a m«i chÊ l¹nh n¹p vµo bé bèc h¬i.
Bªn trong bÇu c¶m biÕn nhiÖt chøa m«i chÊt dÔ bèc h¬i (m«i chÊt l¹nh). Trong qu¸
tr×nh l¾p r¸p bÇu c¶m biÕn nhiÖt ph¶i ®îc l¾p chÆt vµo èng cña giµn l¹nh nh»m gióp cho van
gi·n në ho¹t ®éng chÝnh x¸c.
b. Nguyªn lý tiÕt lu m«i chÊt l¹nh phun vµo bé bèc h¬i cña kiÓu van gi·n në
24
- Lß xo (1) ®éi van lªn ®ãng m¹ch m«i chÊt.
- Søc hót trong ®êng èng hót (kho¶ng gi÷a tõ ®Çu ra cña bé bèc h¬i vµ ®Çu vµo cña
m¸y nÐn) t¸c ®éng qua èng c©n b»ng ¸p suÊt (3) cã khuynh híng më van.
5 4
1. Lß xo van,
2. Van,
3. èng c©n b»ng,
4. Mµng t¸c ®éng,
5. CÇn ®Èy,
7
6. Lç vµo vµ líi läc, 6
7. BÇu c¶m biÕn nhiÖt ®é,
2
8. èng mao dÉn,
9. Lç ra.
1
3 9
H×nh 1.15 CÊu t¹o cña van gi·n në cã èng c©n b»ng bªn ngoµi.
- ¸p suÊt cña bÇu c¶m biÕn nhiÖt t¸c ®éng më van.
ë chÕ ®é ngõng ho¹t ®éng ¸p suÊt mÆt díi mµng (4) m¹nh h¬n mÆt trªn cña mµng, lß
xo (1) ®éi van ®ãng.
Khi m¸y nÐn b¾t ®Çu b¬m, ¸p suÊt bªn díi mµng gi¶m nhanh, ®ång thêi ¸p suÊt bªn
trong bÇu c¶m biÕn lín, mµng lâm xuèng Ên cÇn ®Èy (5), m«i chÊt l¹nh thÓ láng phun vµo bé
bèc h¬i. T¹i ®©y m«i chÊt l¹nh b¾t ®Çu s«i vµ bèc h¬i hoµn toµn tríc khi rêi khái dµn l¹nh
®Ó trë vÒ m¸y nÐn. Vµo giai ®o¹n nµy m«i chÊt l¹nh lu th«ng theo m¹ch: Tõ b×nh läc (hót)
Èm  líi läc (6)  van (2)  lç tho¸t (9)  cöa vµo phÝa díi bé bèc h¬i. Trong qu¸
tr×nh s«i vµ bèc h¬i m«i chÊt l¹nh sinh hµn hÊp thu nhiÖt trong ca bin ®Ó lµm m¸t khèi kh«ng
khÝ trong «t«. §Õn khi ®é l¹nh ®· ®¹t yªu cÇu ¸p suÊt bªn trong bÇu c¶m biÕn gi¶m, mµng (4)
vâng lªn kh«ng tú vµo chèt ®Èy (5), lß xo (1) ®éi van (2) ®ãng bít lç n¹p ®Ó h¹n chÕ lu
25
lîng m«i chÊt phun vµo bé bèc h¬i. §éng t¸c nµy cña van gióp kiÓm so¸t ®îc lîng m«i
chÊt l¹nh phun vµo bé bèc h¬i thÝch øng víi mäi chÕ ®é ho¹t ®éng cña hÖ thèng l¹nh.
1.2.5. HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ èng tiÕt lu
H×nh 1.16 S¬ ®å hÖ thèng ®iÖn l¹nh víi èng tiÕt lu cè ®Þnh.
A. M¸y nÐn víi bé ly hîp ®iÖn tõ I. B×nh tÝch lòy

B. C«ng t¾c ¸p suÊt cao H. Cöa van quan s¸t ¸p suÊt thÊp
C. Giµn nãng 1. Sù nÐn
D. Cöa van quan s¸t ¸p suÊt cao 2. Sù ngng tô
E. Van tiÕt lu 3. Sù gi·n në
F. Bé bèc h¬i, hay giµn l¹nh 4. Sù bèc h¬i
G. C«ng t¾c ng¾t m¹ch ¸p suÊt cao.
26
1.2.5.1. èng tiÕt lu
1 2 3 4
7 6 5
H×nh 1.16 CÊu t¹o èng tiÕt lu.
1. §Õn giµn l¹nh 5. Líi läc bÈn

2. Mµng läc d¹ng tói 6. Gio¨ng ch÷ O chÆn ¸p suÊt cao
3. èng tiÒt lu chuyÓn vÒ phÝa ¸p suÊt thÊp.
4. Vá èng tiÕt lu
27
a. CÊu t¹o
Van tiÕt lu ®îc cÊu t¹o gåm: Mµng líi läc d¹ng (2), èng tiÕt lu(3), vá èng tiÕt lu
(4), Líi läc (7), gio¨ng ch÷ O ®Ó chÆn ¸p suÊt cao chuyÓn vÒ phÝa ¸p suÊt thÊp.
b. Nguyªn lý ho¹t ®éng:
M«i chÊt tõ giµn nãng díi nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cao ®Õn van tiÕt lu, nã ®îc läc s¹ch
nhê líi läc bÈn (5) sau ®ã m«i chÊt l¹nh ®Õn èng tiÕt lu ë ®©y m«i chÊt l¹nh nãng ®îc
®iÒu tiÕi díi ¸p suÊt cao vµ qua gio¨ng ch÷ O vµ mµng läc d¹ng tói (2) råi chuyÓn vÒ giµn
l¹nh.
1.2.5.1. B×nh tÝch luü

a. CÊu t¹o
7 8
6 1
5
4
H×nh 1.17 CÊu t¹o cña b×nh tÝch lòy.
1. M«i chÊt l¹nh tõ bé bèc h¬i ®Õn 5. Líi läc
2. Bé khö Èm 6. M«i chÊt ®Õn m¸y nÐn
3. èng tiÕp nhËn h×nh ch÷ U 7. Hót m«i chÊt l¹nh ë thÓ khÝ
4. Lç khoan ®Ó n¹p m«i chÊt l¹nh 8. Çi n¾p b»ng chÊt dÎo.
28
B×nh tÝch luü ®îc trang bÞ trªn hÖ thèng ®iÖn l¹nh thuéc kiÓu dïng èng tiÕt lu cè ®Þnh
thay cho van gi·n në. B×nh nµy ®îc ®Æt gi÷a bé bèc h¬i vµ m¸y nÐn. CÊu t¹o cña b×nh tÝch
lòy ®îc m« t¶ nh (h×nh 1.17).
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh, ë mét vµi chÕ ®é tiÕt lu, èng tiÕt lu
cè ®Þnh cã thÓ cung cÊp mét lîng thÆng d m«i chÊt l¹nh thÓ láng cho bé bèc h¬i. NÕu ®Ó
cho lîng m«i chÊt l¹nh nµy trë vÒ m¸y nÐn sÏ lµm háng m¸y nÐn.
§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, b×nh tÝch luü ®îc thiÕt kÕ ®Ó tÝch luü m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i
lÉn thÓ láng còng nh dÇu nhên b«i tr¬n tõ bé bèc h¬i tho¸t ra, sau ®ã gi÷ l¹i m«i chÊt l¹nh
h¬i vµ dÇu nhên, chØ cho phÐp m«i
chÊt l¹nh thÓ h¬i trë vÒ m¸y nÐn .
1.2.5.2. Bé bèc h¬i (giµn l¹nh)
a. CÊu t¹o
Bé bèc h¬i (giµn l¹nh) ®îc

cÊu t¹o b»ng mét èng kim lo¹i (5)
dµi uèn cong ch÷ chi xuyªn qua v«
sè çc l¸ máng hót nhiÖt, çc l¸
máng hót nhiÖt ®îc b¸m s¸t tiÕp 2 3 4
xóc hoµn toµn quanh èng dÉn m«i
chÊt l¹nh. Cöa vµo cña m«i chÊt bè
trÝ bªn díi vµ cöa ra bè trÝ bªn trªn
bé bèc h¬i (h×nh 1.18). Víi kiÓu
1
thiÕt kÕ nµy, bé bèc h¬i cã ®îc diÖn
tÝch hÊp thu nhiÖt tèi ®a trong lóc thÓ
tÝch cña nã ®îc thu gän tèi thiÓu.
Trong xe «t« bé bèc h¬i ®îc
bè trÝ díi b¶ng ®ång hå. Mét qu¹t
®iÖn kiÓu lång sãc thæi mét sè lîng 6 5
lín kh«ng khÝ xuyªn qua bé nµy ®a
H×nh 1.18 CÊu t¹o (bé bèc h¬i) giµn l¹nh.
khÝ m¸t vµo ca bin «t«.
1. Cöa dÉn m«i chÊt vµo 4. Luång khÝ l¹nh
2. Cöa dÉn m«i chÊt ra 5. èng dÉn m«i chÊt
3. Çnh t¶n nhiÖt 6. Luång khÝ nãng.
29
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, bªn trong bé bèc (giµn l¹nh) h¬i x¶y ra hiÖn tîng s«i vµ
bèc h¬i cña m«i chÊt l¹nh vµ thÓ láng. Lóc bèc h¬i m«i chÊt thu hót Èn nhiÖt kh«ng khÝ thæi
xuyªn qua giµn l¹nh. H¬i m«i chÊt cïng Èn nhiÖt kh«ng khÝ ®îc truyÒn t¶i trong hÖ thèng
®Õn bé ngng tô. §ång thêi bé bèc h¬i (giµn l¹nh) trë lªn l¹nh vµ lµm m¸t kh«ng khÝ ®a
vµo trong cabin «t«.
Trong thiÕt kÕ chÕ t¹o, mét sè yÕu tè kü thuËt sau ®©y quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt cña bé bèc
h¬i:
. §êng kÝnh vµ chiÒu dµi èng dÉn m«i chÊt l¹nh .
. Sè lîng vµ kÝch thíc çc l¸ máng b¸m quanh èng kim lo¹i.
. Sè lîng çc ®o¹n uèn cong cña èng kim lo¹i.
. Khèi lîng vµ lu lîng kh«ng khÝ thæi xuyªn qua bé bèc h¬i.
Bé bèc h¬i hay giµn l¹nh cßn cã chøc n¨ng hót Èm trong dßng kh«ng khÝ thæi xuyªn
qua nã, chÊt Èm sÏ ngng tô thµnh níc vµ ®îc høng ®a ra bªn ngoµi «t« nhê èng x¶ bè trÝ
díi giµn l¹nh. §Æc tÝnh hót Èm nµy gióp cho khèi kh«ng khÝ m¸t trong cabin ®îc tinh chÕ
vµ kh« r¸o.
Tãm l¹i, nhê ho¹t ®éng cña van gi·n në hay cña èng tiÕt lu, lu lîng m«i chÊt phun
vµo bé bèc h¬i ®îc ®iÒu tiÕt ®Ó cã ®îc ®é m¸t l¹nh thÝch øng víi mäi chÕ ®é t¶i cña hÖ
thèng ®iÖn l¹nh. Trong c«ng t¸c tiÕt lu nµy, nÕu lîng m«i chÊt ch¶y vµo bé bèc h¬i qu¸
lín, nã sÏ bÞ trµn ngËp, hËu qu¶ lµ ®é l¹nh kÐm v× ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é trong bé bèc h¬i cao.
M«i chÊt kh«ng thÓ s«i còng nh kh«ng bèc h¬i hoµn toµn ®îc, t×nh tr¹ng nµy cã thÓ g©y
háng hãc cho m¸y nÐn. Ngîc l¹i, nÕu m«i chÊt l¹nh láng n¹p vµo kh«ng ®ñ, ®é l¹nh sÏ rÊt
kÐm do lîng m«i chÊt Ýt sÏ bèc h¬i rÊt nhanh khi cha kÞp ch¹y qua kh¾p bé bèc h¬i.
C«ng suÊt cÊp l¹nh 3.700 Kcl/giê. Lu lîng kh«ng khÝ thæi ra lµ 530m3/giê. Qu¹t giã
kÐp h×nh lång sãc 12V/9,5 amps.
1.2.6. Çc bé phËn phô

1.2.5.1. èng dÉn m«i chÊt l¹nh
Trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh cã hai lo¹i ®êng èng dÉn chÝnh:
- §êng èng vÒ (1) (®êng èng hót) cña m¸y nÐn, hay cßn gäi lµ ®êng ¸p suÊt thÊp
nèi gi÷a lç ra cña bé bèc h¬i vµ lç hót cña m¸y nÐn (h×nh 1.19).
§êng èng nµy dÉn ga m«i chÊt l¹nh (thÓ h¬i) díi ¸p suÊt thÊp vµ nhiÖt ®é thÊp trë vÒ
m¸y nÐn. T¹i ®©y chu kú lu th«ng cña m«i chÊt l¹nh l¹i tiÕp tôc.
30
- §êng èng ®i (1) b¾t ®Çu tõ lç ra cña m¸y nÐn, cßn gäi lµ ®êng èng ¸p suÊt cao nèi
m¸y nÐn víi bé ngng tô, nèi bé ngng tô víi b×nh läc/ hót Èm, tõ b×nh läc/hót Èm nèi víi
cöa vµo cña van gi·n në.
Nh÷ng èng dÉn vµo m¸y nÐn ®îc sö dông lo¹i èng mÒm ®Ó cã thÓ cïng rung víi m¸y
4
6 5
7
2
8 9
11
1 10
12
13
15
14 16
H×nh 1.19 Çc èng dÉn m«i chÊt trªn hÖ thèng diÖn l¹nh «t« trang bÞ van gi·n në.
1. èng hót vÒ m«i chÊt thÓ h¬i thÊp ¸p, 2. èng b¬m ®i m«i chÊt thÓ h¬i cao ¸p, 3.
Kh«ng khÝ nãng ngoµi xe, 4. Giµn nãng, 5. BÇu läc/hót Èm, 6. M¾t ga, 7. KÐt níc,
8. Qu¹t kÐt níc, èng dÉn m«i chÊt láng cao ¸p, 10. §éng c¬, 11. M¸y nÐn, 12. Van
STV, 13. Qu¹t nång sãc, 14. Giµn l¹nh, 15. Van gi·n në, 16. Kh«ng khÝ l¹nh.
2.
31
nÐn. èng mÒm ®îc lµm b»ng cao su víi mét hai líp bÖn, giíi thiÖu (h×nh 1.20). Trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng dµi ngµy, mét Ýt lîng m«i chÊt l¹nh R-12 còng nh R-134a cã thÓ thÈm thÊu
tho¸t ra ngoµi.
H×nh 1.20 CÊu t¹o cña èng dÉn 1

m«i chÊt l¹nh. 2
1. èng dÉn m«i chÊt l¹nh 3
2. Líp bÖn 4
3. Líp ma s¸t 5
4. Líp bÖn,
5. Vá bäc
èng kim lo¹i ®ång hay nh«m ®îc dïng ®Ó nèi gi÷a çc bé phËn cè ®Þnh tõ giµn nãng
®Õn bÇu läc, ®Õn van gi·n në. §êng kÝnh bªn trong cña èng hót cã kÝch thíc tõ 12,7  15,9
mm. §êng èng trong cña èng ®i lµ 10,3  12,7 mm.
1.2.5.2. Cöa sæ kÝnh
Lµ mét cña sæ nhá b»ng thuû tinh, nã gióp cho ngêi thî ®iÖn l¹nh «t« cã thÓ quan s¸t
dßng m«i chÊt ®ang lu th«ng trong ®êng èng dÉn mçi khi cÇn kiÓm tra söa ch÷a. Cöa sæ
nµy cßn gäi lµ “m¾t ga”, nã cã thÓ ®îc bè trÝ trªn b×nh läc hót/Èm , hay bè trÝ trªn ®êng
1 2
H×nh 1.21 Ph©n biÖt çc t×nh

tr¹ng kh¸c nhau cña dßng
m«i chÊt ch¶y qua kÝnh cöa
sæ quan s¸t.
1. Bong bãng,
2. Sñi bät,
3. KÐo m©y,
4.Trong suèt, 5. KÐo säc dÇu.
5 4 3
32
èng nèi tiÕp gi÷a b×nh läc hót Èm vµ van gi·n në. H×nh 1.21 giíi thiÖu çc t×nh tr¹ng kh¸c
nhau cña dßng m«i chÊt l¹nh khi quan s¸t qua cöa kÝnh.
§Ó kiÓm tra m«i chÊt lu th«ng trong hÖ thèng, ta thao t¸c nh sau:
- Më n¾p che cöa sæ kÝnh.
- Quan s¸t cÈn thËn qua cöa sæ kÝnh trong lóc ®éng c¬ «t« ®ang vËn hµnh sÏ nhËn thÊy
mét trong çc t×nh tr¹ng sau ®©y cña m«i chÊt l¹nh:
a) NÕu thÊy vÕt síc däc dÇu nhên ch¹y trong èng, chøng tá hÖ thèng ®ang ë t×nh tr¹ng
trèng kh«ng.
b) NÕu cã bong bãng hay sñi bät chøng tá thiÕu m«i chÊt l¹nh.
c) NÕu thÊy dßng ch¶y cña m«i chÊt l¹nh trong suèt cã lÉn Ýt bät, chøng tá hÖ thèng
l¹nh ®îc ®ñ m«i chÊt l¹nh.
d) NÕu thÊy m©y mê kÐo qua cöa sæ, chøng tá b×nh läc/hót Èm kh«ng æn. Cô thÓ lµ bäc
chøa chÊt hót Èm bÞ vì ra, chÊt nµy thÈm thÊu qua líi läc vµ lu th«ng trong èng dÉn.
Mét sè hÖ thèng ®iÖn l¹nh kh«ng ®îc trang bÞ cöa sæ kÝnh. Muèn kiÓm so¸t xem m«i
chÊt l¹nh ®ñ hay thiÕu, ngêi ta ph¶i dïng ¸p kÕ ®Ó ®o ¸p suÊt trong hÖ thèng.
1.2.5.3. B×nh khö níc g¾n nèi tiÕp
Nã ®îc bè trÝ gi÷a b×nh läc hót/Èm vµ van

gi·n në. B×nh nµy cã c«ng dông hót s¹ch mét
lÇn n÷a chÊt Èm ít cßn sãt l¹i trong m«i chÊt
sau khi lu th«ng qua b×nh läc/hót Èm. Nã b¶o
vÖ van gi·n në kh«ng bÞ ®ãng b¨ng, lµm t¾c
nghÏn do cßn sãt chÊt Èm trong m«i chÊt l¹nh.
12.5.4. Bé tiªu ©m
Th«ng thêng, bé tiªu ©m ®îc l¾p t¹i cöa

ra cña m¸y nÐn. Bé nµy cã c«ng dông gi¶m
tiÕng ån ph¸t ra do ho¹t ®éng b¬m cña m¸y nÐn.
Mét vµi kiÓu kÕt cÊu cã bäc cao su bªn ngoµi
bé tiªu ©m nh»m ng¨n tiÕng ån truyÒn vµo trong H×nh 1.22 Qu¹t nhiÖt lo¹i çnh
cabin «t«. §Ó gi¶m tèi thiÓu lîng dÇu b«i tr¬n ®îc trang bÞ ®Ó gi¶i nhiÖt giµn
cßn ®äng trong bé tiªu ©m, cöa vµo ®îc bè trÝ nãng.
bªn trªn cßn cöa ra ®îc bè trÝ díi ®¸y.
33
1.2.5.5. M¸y qu¹t
M¸y qu¹t cã c«ng dông thæi luång khÝ m¸t xuyªn qua bé ngng tô (giµn nãng) ®Ó gi¶i
nhiÖt bé nµy. HoÆc thæi mét khèi lîng lín kh«ng khÝ xuyªn qua bé bèc h¬i (giµn l¹nh) ®Ó
2 3
A
1
G MC 4
A/C(2).
B C
D F A/C(3).
E MR N
H×nh 1.23 M¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn qu¹t gi¶i nhiÖt giµn nãng vµ qu¹t gi¶i
nhiÖt kÐt níc ®éng c¬ «t« Toyota Corolla. C«ng t¾c m¸y l¹nh A/C.
1,2,3,4. CÇu ch×, 5. M¸y nÐn, A. R¬le chÝnh cña ®éng c¬, B. R¬le qu¹t kÐt
níc, C. R¬le qu¹t m¸y l¹nh sè 2, D. C«ng t¾c ¸p suÊt cao, E. §éng c¬
qu¹t kÐt níc, F. R¬le qu¹t m¸y l¹nh sè 3, G. qu¹t giµn nãng, N. C«ng
t¾c nhiÖt ®é níc lµm m¸t ®éng c¬.
truyÒn nhiÖt cho bé nµy.
Trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« cã hai hÖ thèng qu¹t ®îc sö dông. Lo¹i m¸y qu¹t cã
çnh th«ng thêng ®îc g¾n tríc bé ngng tô (giµn nãng) ®Ó thæi giã t¶n nhiÖt cho bé nµy.
34
H×nh 1.22 giíi thiÖu lo¹i qu¹t giã ®Èy, bè trÝ phÝa kh«ng khÝ vµo cña bé ngng tô, ®Èy luång
khÝ xuyªn qua bé nµy. Mét vµi th«ng sè kü thuËt cña lo¹i qu¹t giã cã çnh nh sau:
- Lo¹i qu¹t : 4 çnh, ®êng kÝnh 250 mm
- §éng c¬ ®iÖn : Lo¹i nam ch©m vÜnh cöu
- §iÖn ¸p : 12V/DC
- Dßng tiªu thô : 7 Amps
- VËn tèc : 2.500 vßng/phót
- Tèc ®é dßng khÝ : 1.500 m/h
¤t« Toyota Corolla trang bÞ hai qu¹t t¶n nhiÖt, mét qu¹t gi¶i nhiÖt giµn nãng, qu¹t cßn
l¹i gi¶i nhiÖt kÐt níc. VËn tèc cña hai qu¹t nµy thay ®æi tuú theo nhiÖt ®é cña níc lµm m¸t.
S¬ ®å (h×nh 1.23) giíi thiÖu m¹ch d©y ®iÒu khiÓn hai qu¹t nµy. ë chÕ ®é lµm viÖc nh
s¬ ®å tr×nh bµy, ta thÊy dßng ®iÖn cung cÊp lu th«ng tõ r¬le chÝnh cña ®éng c¬ ( A) ®Õn qu¹t
giµn nãng (G) qua r¬le A/C sè 2 (C) ®Õn r¬le A/C sè 3 (F) xuyªn qua qu¹t kÐt níc (E) vÒ
kÐt níc lµm m¸t. Nh vËy cã nghÜa lµ qu¹t giµn nãng vµ qu¹t kÐt níc ®îc ®Êu nèi tiÕp
nhau, dßng ®iÖn bÞ sôt thÕ nªn tèc ®é c¶ hai qu¹t ®Òu ë chÕ ®é chËm, nhiÖt ®é níc lµm m¸t
b×nh thêng.
2 1
H×nh 1.24 Qu¹t lång sãc ho¹t ®éng víi nhiÒu vËn tèc kh¸c nhau ®Ó lïa mét khèi
lîng lín kh«ng khÝ xuyªn qua giµn l¹nh vµo bªn trong cabin «t«.
KÕt cÊu cña qu¹t gåm ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu (1) vµ lång qu¹t (2). Khi l¾p r¸p nªn
lu ý chiÒu quay ®óng cña ®éng c¬.
Khi níc lµm m¸t ®éng c¬ nãng ®Õn 90oC, c«ng t¾c nhiÖt ®é níc (N) ng¾t m¹ch ®iÖn
khái m¸t. Lóc nµy do bÞ ng¾t m¸t nªn r¬le (B) trë l¹i vÞ trÝ ®ãng thêng trùc trong lóc r¬le
(C) trë l¹i vÞ trÝ thêng më. Dßng ®iÖn cung cÊp cho hai qu¹t lu th«ng vÒ m¸t trùc tiÕp vµ
®éc lËp nªn vËn tèc cña c¶ hai qu¹t ®¹t tèi ®a gióp t¶n nhiÖt nhanh. §Õn khi nhiÖt ®é ®éng c¬
h¹ xuèng, hai qu¹t l¹i quay chËm nh tríc.
35
Lo¹i thø hai lµ lo¹i qu¹t lång sãc ( H×nh 1.24) hót kh«ng khÝ nãng trong cabin xe hoÆc
tõ ngoµi xe vµo, thæi xuyªn qua giµn l¹nh, trao nhiÖt cho bé nµy vµ ®a kh«ng khÝ m¸t, kh«
trë l¹i cabin «t«. Qu¹t nµy ®îc l¾p trong vá bé bèc h¬i . Qu¹t lång sãc lµ mét èng ®îc chÕ
t¹o b»ng thÐp l¸ hoÆc b»ng chÊt dÎo cã nhiÒu çnh xÕp nghiªng song song. Khi ho¹t ®éng
kh«ng ph¸t ra tiÕng ån nh lo¹i çnh, n¨ng suÊt hót vµ ®Èy kh«ng khÝ kh¸ tèt. Qu¹t lång sãc
®îc ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng víi nhiÒu vËn tèc kh¸c nhau nhê bé ®iÖn trë l¾p r¸p trong m¹ch
®iÖn ®iÒu khiÓn.
H×nh 1.25 cho thÊy s¬ ®å m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn gåm c«ng t¾c vµ bé ®iÖn trë cña qu¹t
lång sãc bèn vËn tèc.
A
2 1
R1
R2
C
7
R3
3
D
6 5
H×nh 1.25 M¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn tèc ®é cña qu¹t lång sãc theo bèn vËn tèc kh¸c nhau.
1. C«ng t¾c nhiÒu nÊc, 4. §éng c¬ ®iÖn qu¹t nång sãc,
2. C«ng t¾c m¸y, 5. R¬le cao tèc,
3. Çc ®iÖn trë, 6. CÇu nèi an toµn, 7. ¾c quy.
1.2.5.6. Bé æn nhiÖt
Bé æn nhiÖt cã chøc n¨ng ng¾t dßng ®iÖn bé li hîp ®iÖn tõ cña m¸y nÐn cho m¸y nÐn
ngõng ho¹t ®éng khi hÖ thèng ®· ®¹t ®Õn ®é l¹nh cÇn thiÕt. §Õn lóc cÇn lµm l¹nh, bé æ nhiÖt
nèi ®iÖn trë l¹i cho m¸y nÐn tiÕp tôc b¬m.
36
H×nh 1.26 giíi thiÖu vÞ trÝ l¾p bé æn nhiÖt trong giµn l¹nh. ë vÞ trÝ nµy, bé æn nhiÖt c¶m
biÕn nhiÖt ®é cña luång kh«ng khÝ lµm m¸t s¾p ®îc ®a vµo cabin «t« ®Ó ®iÒu khiÓn ng¾t,
nèi ®iÖn bé ly hîp m¸y nÐn.
Bé æn nhiÖt ®îc ®iÒu chØnh tríc ë mét møc ®é l¹nh thÝch hîp do l¸i xe vµ cã thÓ ®iÒu
chØnh thay ®æi ®é l¹nh theo ý muèn.
H×nh 1.26 VÞ trÝ l¾p bé æn nhiÖt t¹i (bé bèc h¬i) giµn l¹nh.
1. Vá giµn l¹nh 5. C«ng t¾c chÝnh
2. Giµn l¹nh 6. Nót v¹n
3. Côm qu¹t lång sãc 7. MÆt n¹ ph©n phèi khÝ phÝ tríc.
4. Bé æn nhiÖt
H×nh 1.27 a,b) tr×nh bµy kÕt cÊu vµ nguyªn lý ho¹t ®éng:
Khi ¸p suÊt bªn trong bÇu c¶m biÕn (1) gi¶m do ®ñ l¹nh, lång xÕp (2) co l¹i lµm cho
khung xoay (3) t¸ch rêi tiÕp ®iÓm (4) ng¾t dßng ®iÖn cña bé ly hîp tõ (5), m¸y nÐn ngõng
b¬m (h×nh 1.27 a ).
H×nh 1.27 b) giíi thiÖu lóc tiÕp ®iÓm (4) ®ãng nèi ®iÖn cho m¸y nÐn b¬m.
37
4 3
2
1
H×nh 1.27 a) KÕt cÊu cña
bé æn nhiÖt c¶m biÕn lång
xÕp ®ang ë chÕ ®é më
ng¾t m¹ch ®iÖn cho m¸y
nÐn ngõng b¬m.
6 1
1. BÇu c¶m biÕn vµ èng
mao dÉn,
2. Lång xÕp c¶m biÕn ¸p
suÊt,
3. Khung xoay,
4. TiÕp ®iÓm, 5 4 3
5. Cuén d©y bé ly hîp
®iÖn tõ,
6. Cam chØnh l¹nh. 2
6 1
H×nh 1.27 b) Bé æn nhiÖt kiÓu c¶m biÕn lång xÕp ®ang ë chÕ ®é ®ãng nèi m¹ch ®iÖn cho
m¸y nÐn b¬m.
38
1.3. §iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
1.3.1. KiÓm so¸t t×nh tr¹ng ®ãng b¨ng giµn l¹nh
1.3.1.1. C¾t nèi ly hîp m¸y nÐn
Bªn trong buly m¸y nÐn cã trang bÞ bé ly hîp ®iÖn tõ. Bé ly hîp nµy ®îc ®iÒu khiÓn
c¾t nèi nhê c«ng t¾c æn nhiÖt. C«ng t¾c æn nhiÖt c¶m biÕn theo nhiÖt ®é cña giµn l¹nh. Khi
nhiÖt ®é cña giµn l¹nh h¹ gÇn ®Õn ®iÓm ®ãng b¨ng c«ng t¾c æn nhiÖt sÏ ng¾t m¹ch ®iÖn c¾t ly
hîp cho m¸y nªn ngõng b¬m.
Khi nhiÖt ®é giµn l¹nh t¨ng lªn ®Õn møc quy ®Þnh, c«ng t¾c æn nhiÖt sÏ ®ãng m¹ch ®Ó
nèi khíp ly hîp dÉn ®éng m¸y nÐn vËn hµnh trë l¹i.
1.3.1.2. Dïng van nèi t¾t ga nãng
1 3 4
5
2 6 10
H×nh 1.28 HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ van nh¸nh khÝ nãng (3) ®Ó dÉn h¬i m«i chÊt
nãng trë l¹i cöa ra cña giµn l¹nh nh»m kiÓm so¸t t×nh tr¹ng ®ãng b¨ng giµn l¹nh:
1. èng dÉn h¬i nãng, 2. èng hót ga m«i h¬i chÊt trë vÒ m¸y nÐn, 3. Van nh¸nh khÝ nãng,
4. èng b¬m ga m«i chÊt nãng, 5. Giµn nãng, 6. Giµn l¹nh, 7. èng dÉn m«i h¬i chÊt láng,
8. BÇu läc hót/Èm, 9. Van gi·n në, 10. M¸y nÐn.
39
Van nèi t¾t ga nãng ®îc dïng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®ãng b¨ng giµn l¹nh (h×nh 1.28), van
nµy ®îc bè trÝ t¹i cöa ra cña giµn l¹nh cã c«ng dông tiÕt lu mét lîng h¬i m«i chÊt l¹nh
nãng tõ cöa ra cña m¸y nÐn ®a trë l¹i cöa ra cña giµn l¹nh, lîng ga nãng nµy ®îc tho¸t ra
tõ giµn l¹nh ®Ó cïng trë vÒ m¸y nÐn. T×nh tr¹ng ®ãng b¨ng ®¸ cña giµn l¹nh sÏ ®îc ng¨n
chÆn nhê lîng ga m«i chÊt nãng nµy.
1.3.1.3. Dïng van kiÓm so¸t STV (Thermostatic Expansion Valve)
Mét ph¬ng ph¸p kh¸c ®îc dïng ®Ó chèng ®ãng b¨ng giµn l¹nh trªn çc xe «t« ®êi cò
lµ tiÕt lu dßng h¬i m«i chÊt l¹nh tõ bé bèc h¬i trë vÒ m¸y nÐn nhê van STV. Van STV®îc
bè trÝ trªn ®êng èng vÒ giµn l¹nh vµ cöa hót m¸y nÐn nh giíi thiÖu (h×nh 1.29).
TÝn hiÖu thay ®æi ¸p suÊt bªn trong giµn l¹nh sÏ ®iÒu khiÓn van STV ho¹t ®éng. Khi ¸p
suÊt bªn trong giµn l¹nh h¹ xuèng, cã nghÜa lµ l¹nh nhiÒu, van tiÕt lu STV sÏ gi¶m bít lu
lîng h¬i m«i chÊt l¹nh trë vÒ m¸y nÐn. §Õn lóc ¸p suÊt bªn trong giµn l¹nh t¨ng lªn, nghÜa
lµ cÇn lµm l¹nh nhiÒu, van tiÕt lu sÏ më lín cho nhiÒu h¬i m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i håi vÒ m¸y
nÐn.
V× vËy mµ van tiÕt lu STV gióp kiÓm so¸t ®îc ¸p suÊt bªn trong giµn l¹nh, cã nghÜa
lµ kiÓm so¸t nhiÖt ®é giµn l¹nh nh»m ng¨n ngõa hiÖn tîng ®ãng b¨ng. Mét chøc n¨ng kh¸c
cña van lµ tù ®éng ®iÒu chØnh nhiÖt ®é l¹nh cña hÖ thèng ®iÖn «t« tuú theo vËn tèc cña «t«.
H×nh 1.29 giíi thiÖu kÕt cÊu cña van STV. ¸p suÊt cña m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i tõ cöa ra
cña giµn l¹nh ®i vµo cöa (4) cña van STV t¸c ®éng lªn piston (1) vµ mµng ch¾n (2). §èi
kh¸ng víi lùc lªn nµy lµ lß xo (3) còng nh ¸p suÊt khÝ trêi t¸c ®éng lªn mµng (6) cña c¬ cÊu
t¸c ®éng ch©n kh«ng (7) bè trÝ trªn ®Çu van.
Trong trêng hîp ¸p suÊt bªn trong bé bèc h¬i (giµn l¹nh) t¨ng lªn ®Õn trÞ sè quy ®Þnh,
th«ng thêng kho¶ng 30  33 Psi (2,1  2,3 kg/cm2). Piston (1) sÏ nhÊc lªn më m¹ch cho m«i
chÊt l¹nh trë vÒ m¸y nÐn.
Khi ¸p suÊt trong giµn l¹nh h¹ xuèng, piston (1) sÏ ®ãng võa ®ñ nh»m tiÕt lu dßng m«i
chÊt håi vÒ m¸y nÐn cho ®Õn khi ¸p suÊt giµn l¹nh t¨ng lªn ®Õn trÞ sè quy ®Þnh.
Van STV duy tr× ¸p suÊt c©n b»ng cña giµn l¹nh rÊt chÝnh x¸c, nhê vËy kiÓm so¸t ®îc
chÆt chÏ nhiÖt ®é cña giµn l¹nh ë mäi vËn tèc kh¸c nhau cña «t«.
Trong h×nh 1.29 cÇn lu ý c¬ cÊu ch©n kh«ng (7) bªn trªn van. B»ng çch t¸c ®éng lùc
hót cña ®éng c¬ vµo c¬ cÊu nµy, lc Ên xuèng cña lß xo (3) vµ møc më lín bÐ cña piston (1)
sÏ thay ®æi gióp ®¹t ®îc ®é l¹nh tèi u.
ë chÕ ®é cao tèc cña «t«, m¸y nÐn b¬m m¹nh ®é l¹nh t¨ng cao, ®ång thêi søc hót trong
hép ch©n kh«ng (7) gi¶m, lß xo (3) Ên piston (1) xuèng ®ãng bít ®êng vÒ cña h¬i m«i chÊt
l¹nh nhê vËy ®é l¹nh kh«ng t¨ng cao h¬n ®îc.
40
Trong chÕ ®é ch¹y chËm cña «t«, m¸y nÐn b¬m võa, ®é l¹nh gi¶m, ®ång thíi søc hót
trong hép ch©n kh«ng (7) t¨ng m¹nh, piston (1) më lín h¬n, cho ga m«i chÊt l¹nh håi vÒ m¸y
nÐn nhiÒu h¬n lµm t¨ng ®é l¹nh.
H×nh 1.29. KÕt cÊu cña mét lo¹i

van STV. Van nµy ®Ó c©n b»ng
6
¸p suÊt bé bèc h¬i ë møc 30 psi
hay 33,5 psi nh»m kiÓm so¸t ®é 3
l¹nh.
1. Piston, 2
2, Mµng t¨ng tèc,
3. Lß xo van,
4. M«i chÊt tõ giµn l¹nh ®i vµo,
5. Cöa ra trë vÒ m¸y nÐn,
6. Mµng t¸c ®éng cña c¬ cÊu 1
ch©n kh«ng,
7. C¬ cÊu ch©n kh«ng,
8. Líi läc,
9
9. Van t¸ch dÇu b«i tr¬n.
5 4
8
1.3.2. ThiÕt bÞ an toµn b¶o vÖ hÖ thèng ®iÖn l¹nh

1.3.2.1. C«ng t¾c nhiÖt ®é m«i trêng.
C«ng t¾c nµy c¶m biÕn nhiÖt ®é bªn ngoµi xe, ®îc trang bÞ nh»m ng¾t ®iÖn bé ly hîp
tõ nèi khíp víi bu ly m¸y nÐn, kh«ng cho hÖ thèng A/C ho¹t ®éng trong trêng hîp nhiÖt ®é
m«i trêng thÊp h¬n 4,40 C.
C«ng t¾c nhiÖt ®é m«i trêng ®îc l¾p ®Æt trong ®êng èng hót kh«ng khÝ tõ bªn ngoµi
®a vµo cabin «t«. Trªn mét vµi «t« nã ®îc l¾p phÝa tríc kÐt níc lµm m¸t ®éng c¬.
41
1.3.2.2. C«ng t¾c ng¾t m¹ch khi ¸p suÊt thÊp
C«ng t¾c ng¾t m¹ch khi ¸p suÊt m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng tôt thÊp, ®îc l¾p ®Æt trªn
bÇu läc/hót Èm. Khi ¸p suÊt trong hÖ thèng tôt xuèng qu¸ thÊp (díi 2,1 kg/cm2), c«ng t¾c
nµy sÏ ng¾t m¹ch ®iÖn cña bé ly hîp ®iÖn tõ cho m¸y nÐn ngõng b¬m. Khi x¶y ra t×nh tr¹ng
¸p suÊt thÊp do m«i chÊt l¹nh bÞ thÊt tho¸t hay thiÕu dÇu b«i tr¬n, nÕu tiÕp tôc cho m¸y nÐn
ho¹t ®éng sÏ ph¸ háng m¸y nÐn v× lóc nµy dÇu nhên bªn trong m¸y nÐn kh«ng thÓ lu th«ng
®Ó b«i tr¬n chi tiÕt m¸y nÐn ®îc.
1.3.2.3. Van x¶ khÝ ¸p suÊt cao
Khi ¸p suÊt bªn trong hÖ thèng qu¸ cao, van nµy sÏ më cho m«i chÊt l¹nh tho¸t ra ngoµi
kh«ng khÝ ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho hÖ thèng. ¸p suÊt bªn trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh t¨ng cao
qu¸ møc lµ do: N¹p m«i chÊt vµo trong hÖ thèng qu¸ nhiÒu, giµn nãng bÞ d¬ nghÏn mÆt ngoµi
lµm c¶n trë viÖc gi¶i nhiÖt hay qu¹t gi¶i nhiÖt giµn nãng bÞ háng.
1.3.2.4. C«ng t¾c ng¾t m¹ch ¸p suÊt cao
C«ng t¾c nµy ®îc bè trÝ trªn ®êng èng b¬m ®i cña m¸y nÐn. Khi ¸p suÊt b¬m ®i qu¸
cao, c«ng t¾c sÏ ng¾t m¹ch ®iÖn ly hîp tõ kh«ng cho m¸y nÐn ho¹t ®éng. Th«ng thêng khi
¸p suÊt b¬m t¨ng lªn ®Õn kho¶ng 30,1 kg/cm2 c«ng t¾c nµy sÏ ng¾t m¹ch ®iÖn ngõng m¸y
nÐn.
1.3.2.5. C«ng t¾c qu¸ nhiÖt vµ cÇu ch×
C«ng t¾c qu¸ nhiÖt (h×nh 1.30) ®îc l¾p ®Æt phÝa sau m¸y nÐn. C«ng t¾c qu¸ nhiÖt ho¹t
®éng nhê c¶m biÕn ¸p suÊt/nhiÖt ®é. Khi cha ho¹t ®éng c«ng t¾c nµy ë chÕ ®é thêng më.
ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh cao hoÆc thÊp, c«ng t¾c qu¸ nhiÖt sÏ
duy tr× chÕ ®é më kh«ng nèi ®iÖn.
Khi x¶y ra trë ng¹i kü thuËt trong hÖ thèng nh x× ga, thÊt tho¸t hÕt m«i chÊt l¹nh, ¸p
suÊt trong hÖ thèng sÏ thÊp vµ nhiÖt ®é cao. Lóc nµy c«ng t¾c qu¸ nhiÖt sÏ ®ãng nèi m¹ch
®iÖn lµm cho cÇu ch× nhiÖt sÏ bÞ nãng ch¶y lµm ng¾t m¹ch ®iÖn cña bé ly hîp ®iÖn tõ, m¸y
nÐn ngõng b¬m.
CÇu ch× nhiÖt (h×nh 1.31) gåm mét cÇu ch× c¶m biÕn nhiÖt ®é liªn kÕt víi mét ®iÖn trë
nung nãng ®Êu song song. Khi c«ng t¾c qu¸ nhiÖt bªn trong m¸y nÐn ®ãng nèi m¹ch ®iÖn vÒ
42
m¸t, mét phÇn cña dßng ®iÖn cung cÊp cho bé ly hîp ®iÖn tõ cña buly m¸y nÐn sÏ ch¹y qua
®iÖn trë nung nãng. CÇu ch× sÏ bÞ nung ch¶y c¾t dßng ®iÖn cung cÊp cho bé ly hîp, m¸y nÐn
ngõng ho¹t ®éng.
1
3 2
1 3
7
6
5
7 6 4
A) B)
H×nh 1.30 KÕt cÊu cña hai kiÓu c«ng t¾c qu¸ nhiÖt: A. Lµ kiÓu cò, B. Lµ kiÓu míi.
1. TiÕp ®iÓm, 5. èng c¶m biÕn,
2. §Çu nèi d©y ®iÖn, 6. Lç th«ng ë ®Õ c«ng t¾c,
3. Vá, 4. Hép mµng c¶m biÕn, 7. §Õ l¾p bé c¶m biÕn.
1.3.3. Ph©n phèi kh«ng khÝ ®· ®îc ®iÒu hßa
Kh«ng khÝ sau khi ®îc ®iÒu hoµ sÏ do mét hÖ thèng gåm hép vµ èng ph©n phèi ®Òu
kh¾p trong cabin «t«. HÖ thèng nµy cã hai c«ng dông:
- Dïng lµm n¬i l¾p r¸p giµn l¹nh vµ kÐt sëi Êm. KÐt nµy ®îc lµm nãng nhê lÊy níc
gi¶i nhiÖt trong ®éng c¬.
- §êng dÉn çc luång khÝ ®· ®îc ®iÒu hßa xuyªn qua çc thiÕt bÞ ®îc chän vµo
trong cabin «t« nhê çc cæng chøc n¨ng.
43
Kh«ng khÝ cung cÊp cho cabin «t« cã thÓ ®îc lÊy tõ bªn ngoµi xe gäi lµ kh«ng khÝ
t¬i, hay lÊy tõ bªn trong cabin gäi lµ kh«ng khÝ t¸i lu©n lu tuú theo vÞ trÝ cña cæng chøc
n¨ng. Luång kh«ng khÝ sau khi ®· ®îc ®iÒu hoµ sÏ thæi ®Õn cöa ra cña sµn xe, cöa ra ë díi
®ång hå ®Õn lµm tan s¬ng çc cöa kÝnh.
HÖ thèng hép vµ èng dÉn ph©n phèi kh«ng khÝ ®iÒu hoµ l¾p trªn «t« du lÞch cã hai kiÓu
kh¸c nhau:
- Qu¹t lång sãc l¾p tríc giµn l¹nh vµ kÐt níc sëi Êm.
- Qu¹t lång sãc l¾p sau giµn l¹nh vµ kÐt níc sëi Êm.
§éng t¸c ®iÒu khiÓn çc cæng chøc n¨ng ®ãng më ®Ó ph©n phèi luång kh«ng khÝ ®îc
2 1
4
5
H×nh 1.31 M¹ch d©y cña cÇu ch× nhiÖt trong hÖ thèng ®iÒu khiÓn bé ly hîp ®iÖn tõ m¸y
nÐn.
1. Nèi víi hÖ thèng ®iÒu khiÓn m¸y l¹nh, 5. CÇu ch× nhiÖt,
2. C«ng t¾c nhiÖt ®é m«i trêng, 6. C«ng t¾c qu¸ nhiÖt,
3. CÇu ch× dÔ nãng ch¶y, 7. Cuén d©y bé ly hîp tõ trêng,
4. D©y nung nãng, bªn trong m¸y nÐn.
44
thùc hiÖn b»ng tay hay tù ®éng.
1.3.3.1. §iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh b»ng tay
Mét sè hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®îc ®iÒu khiÓn b»ng tay nhê çc nóm ®iÒu chØnh chän
chÕ ®é l¹nh nh giíi thiÖu trªn (h×nh 1.32). Çc vÞ trÝ kh¸c nhau cña nóm nµy sÏ ®ãng hay
më cæng chøc n¨ng dÉn luång khÝ lu th«ng, ®ång thêi chän chÕ ®é sëi Êm hay l¹nh. Hµng
sè ký hiÖu tõ 1 ®Õn 7 trªn (h×nh 1.32) cho thÊy nh÷ng vÞ trÝ ®Ó chän chÕ ®é l¹nh (8). T¸c dông
cña tõng vÞ trÝ nh sau:
Khi l¸i xe dÞch chuyÓn nóm nhiÖt ®é (9) trªn b¶ng ®iÒu khiÓn, sÏ ®iÒu chØnh ®îc nhiÖt
®é luång kh«ng khÝ thæi vµo cabin «t« theo ý muèn . Nóm ®iÒu khiÓn qu¹t giµn l¹nh (10)
dïng ®Ó thay ®æi tèc ®é qu¹t lång sãc.
Çc vÞ trÝ kh¸c nhau cña nóm chØnh (8) trªn b¶ng ®iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ë
(h×nh 1.32) cã ý nghÜa nh sau:
1. OFF – T¾t m¸y l¹nh, qu¹t lång sãc kh«ng quay.
2. MAX – M¸y l¹nh sÏ ho¹t ®éng ë chÕ ®é l¹nh tèi ®a. M¸y nÐn b¬m, cöa chøc
n¨ng ®ãng chÆn kh«ng cho khÝ tõ bªn ngoµi vµo. Kh«ng khÝ t¸i lu©n tõ bªn trong xe ®îc
thæi xuyªn qua giµn l¹nh vµ tho¸t ra ë cöa chíp b¶ng ®ång hå.
1 2 3 4 5 6 7
AIR COND ECONOMY

OFF MAX NORM BI-LEVEL VENT HEATR DEF
COLD 5 HOT 4
10 9 8
H×nh 1.32 B¶ng ®iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« b»ng tay:
1,2,3,4,5,6,7. Çc vÞ trÝ chØnh chÕ ®é l¹nh kh¸c nhau, 8. Nóm g¹t chän chÕ ®é l¹nh,
9. Nóm ®iÒu chØnh nhiÖt ®é nãng (HOT)/l¹nh (COLD), 10. Nóm chØnh vËn tèc qu¹t
lång sãc, 11. VËn tèc quay chËm, 12. VËn tèc qu¹t nhanh.
45
ë chÕ ®é MAX heating, nghÜa lµ sëi Êm tèi ®a, m¸y nÐn ngng b¬m, van kÐt sëi Êm
më ®Ó nhËn níc nãng tõ ®éng c¬ vµo kÐt, qu¹t lång sãc lÊy kh«ng khÝ tõ bªn trong xe thæi
xuyªn qua giµn l¹nh vµ kÐt sëi Êm vµ thæi híng xuèng sµn xe.
3. VÞ trÝ NORM – NÕu chän chÕ ®é nµy, hÖ thèng ®iÖn l¹nh sÏ ho¹t ®éng ë møc l¹nh
b×nh thêng, m¸y nÐn b¬m m«i chÊt l¹nh, kh«ng khÝ ®îc lÊy bªn ngoµi xe thæi xuyªn qua
giµn l¹nh tho¸t ra cöa chíp b¶ng ®ång hå.
4. VÞ trÝ BI – LEVEL - ë chÕ ®é nµy, luång kh«ng khÝ ®îc ®iÒu hoµ thæi ra tõ cöa
chíp b¶ng ®ång hå vµ xuèng sµn xe.
5. VÞ trÝ VENT - ë chÕ ®é nµy, kh«ng khÝ kh«ng ®îc ®iÒu hoµ. Luång kh«ng khÝ ®îc
lÊy tõ bªn ngoµi xe vµ kh«ng ®îc íp l¹nh còng kh«ng ®îc sëi Êm. M¸y nÐn ngõng b¬m,
van kÐt níc Êm kho¸ kh«ng khÝ cho níc nãng vµo kÐt. Kh«ng khÝ tõ ngoµi xe ®îc thæi
qua giµn l¹nh hay kÐt sëi Êm ®Ó tho¸t ra ®Õn sµn xe hay ®Õn cöa chíp b¶ng ®ång hå.
6. VÞ trÝ HEATER – ë chÕ ®é nµy, m¸y nÐn kh«ng b¬m, kh«ng khÝ lÊy tõ bªn ngoµi
xe ®a vµo trong xe vµ ph©n phèi 80% xuèng sµn xe vµ 20% ®Õn çc cöa kÝnh.
VÞ trÝ DEFROST – Kh«ng khÝ tõ bªn ngoµi xe ®îc thæi xuyªn qua kÐt sëi Êm vµ
tho¸t ra cöa tan s¬ng. Cã 80% luång khÝ thæi ®Õn kÝnh ch¾n giã vµ cöa sæ xe, 20% cßn l¹i
thæi xuèng sµn xe.
Kü thuËt ®iÒu khiÓn ®ãng më çc cæng chøc n¨ng b»ng d©y çp tay t¬ng ®èi ®¬n gi¶n,
tuy nhiªn nã cã mét sè nhîc ®iÓm lµ: D©y çp dÔ bÞ bã kÑt trong vá cña nã, ph¶i t¸c ®éng
mét lùc kh¸ lín ®Ó dÉn ®éng, ph¶i ®iÒu chØnh ®é c¨ng thêng xuyªn ®Ó ®ãng më chÝnh x¸c
çc cæng.
¤t« thÕ hÖ míi ®îc thiÕt kÕ hÖ thèng ®iÒu khiÓn tù ®éng b»ng ch©n kh«ng hay b»ng
®iÖn tö.
1.3.3.2. §iÒu khiÓn b»ng ch©n kh«ng
So víi kü thuËt ®iÒu b»ng d©y çp th× ®iÒu khiÓn b»ng ch©n kh«ng ®îc thuËn lîi h¬n.
Çc èng dÉn ch©n kh«ng mÒm dÎo cã thÓ luån qua çc ngãc ng¸ch chËt hÑp trong «t« mét
çch dÔ dµng, lùc t¸c ®éng ®iÒu khiÓn nhÑ nhµng h¬n. HÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng ch©n kh«ng
gåm çc c¬ cÊu chÝnh sau ®©y:
- B×nh tÝch luü ch©n kh«ng ®îc cung cÊp ch©n kh«ng do søc hót cña ®éng c¬.
- Çc bÇu t¸c ®éng ch©n kh«ng .
- Côm van ®iÒu khiÓn.
- Çc èng dÉn ch©n kh«ng b»ng nhùa dÎo, ®êng kÝnh trong cña èng kho¶ng 3,1mm nèi
dÉn ch©n kh«ng ®Õn çc bÇu t¸c ®éng ch©n kh«ng.
46
- S¬ ®å 1.33 giíi thiÖu m¹ch ®iÒu khiÓn b»ng ch©n kh«ng. Trong m¹ch nµy ta thÊy èng
dÉn mµu tr¾ng ®a ch©n kh«ng ®Õn bÇu t¸c ®éng cæng chøc n¨ng (1) lÊy kh«ng khÝ tõ ngoµi
hay tõ trong xe. èng mµu vµng dÉn ®Õn bÇu t¸c ®éng cæng chøc n¨ng (2) dÉn luång kh«ng
1
2
3 Tr¾ng
4
5
Vµng §á Xanh
d¬ng
6
Nguån
ch©n
kh«ng
7
H×nh 1.33 M¹ch ch©n kh«ng ®iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«:
1. Cæng chøc n¨ng lÊy kh«ng khÝ trong ngoµi xe, 5. B×nh tÝch lòy ch©n kh«ng,
2. Cöa chøc n¨ng thæi tan s¬ng/®Õn b¶ng ®ång hå, 6. Van kiÓm so¸t,
3. Cæng nhiÖt ®é, 7. Hép ®iÒu khiÓn.
4. Cæng ®a luång khÝ ®Õn sµn xe,
khÝ ®· ®iÒu hoµ ®Õn cöa ra b¶ng ®ång hå hay ®Õn cöa kÝnh lµm tan s¬ng. èng mµu ®á dÉn
®Õn bÇu t¸c ®éng cæng nhiÖt ®é (3) híng dßng khÝ l¹nh thæi xuyªn qua hay kh«ng xuyªn
qua kÐt sëi Êm. èng mµu xanh d¬ng dÉn ®Õn bÇu t¸c ®éng cæng chøc n¨ng(4). Thæi khÝ
xuèng sµn xe.
1.3.3.3. §iÒu khiÓn tù ®éng b»ng ®iÖn tö
Trong hÖ thèng ®iÒu khiÓn tù ®éng EATC (Electronic Automatic Temperature Control)
cã trang bÞ bé vi xö lý ®Ó gióp hÖ thèng duy tr× ®îc nhiÖt ®é m¸t l¹nh ®Þnh s½n mét çch æn
®Þnh. §ång thêi cã thÓ ®iÒu khiÓn ®îc nhiÖt ®é ë phÝa ghÕ tµi xÕ vµ khu vùc ghÕ hµnh kh¸ch
47
mét çch ®éc lËp. HÖ thèng tù ®éng nµy cã kh¶ n¨ng ph©n phèi luång khÝ m¸t ®Õn çc hµng
ghÕ phÝa sau nhng kh«ng ¶nh hëng tíi luång khÝ m¸t thæi ®Õn çc ghÕ ngåi phÝa tríc.
H×nh 1.34 HÖ thèng ®iÖn khiÓn b»ng ®iÖn tö

1. C«ng t¾c ®iÒu hßa, 6. C«ng t¾c nhiÖt ®é,
2. Van x¶ ¸p suÊt cao cña m¸y nÐn, 7. C¶m biÕn nhiÖt ®é giµn l¹nh,
3. Qu¹t t¶n nhiÖt giµn nãng, 8. èng thæi giã s¹ch (qu¹t nång sãc),
4. C«ng t¾c ng¾t ¸p suÊt cña ®iÒu hßa, 9. Bé ®iÒu khiÓn,
5. C¶m biÕn nhiÖt ®é, 10. Bu ly m¸y nÐn,
HÖ thèng ®îc ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é tù ®éng EATC tiÕp nhËn th«ng tin n¹p vµo tõ s¸u
nguån kh¸c nhau, xö lý th«ng tin vµ sau cïng ra lÖnh b»ng tÝn hiÖu ®Ó ®iÒu khiÓn çc bé t¸c
®éng cæng chøc n¨ng. S¸u nguån th«ng tin kh¸c bao gåm:
1. Bé c¶m biÕn n¨ng lîng mÆt trêi, c¶m biÕn nµy lµ mét pin quang ®iÖn ®îc cµi ®Æt
trªn b¶ng ®ång hå, cã chøc n¨ng ®o lêng ghi nhËn nhiÖt tõ mÆt trêi.
2. Bé c¶m biÕn nhiÖt ®é bªn trong xe, nã ®îc cµi ®Æt phÝa sau b¶ng ®ång hå vµ cã chøc
n¨ng theo dâi, ®o kiÓm nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ bªn trong khoang cabin «t«.
48
3. Bé c¶m biÕn m«i trêng, ghi nhËn nhiÖt ®é cña phÝa ngoµi xe.
4. Bé c¶m biÕn nhiÖt ®é bíc lµm m¸t ®éng c¬ .
5. C«ng t¾c ¸p suÊt ®iÒu khiÓn bé ly hîp ®iÖn tõ buly m¸y nÐn theo chu kú.
6. TÝn hiÖu cµi ®Æt tõ b¶ng ®iÒu khiÓn vÒ nhiÖt ®é mong muèn vµ vÒ vËn tèc qu¹t giã.
Sau khi nhËn ®îc çc th«ng tin tÝn hiÖu ®Çu vµo, côm ®iÒu khiÓn ®iÖn tö EATC sÏ
ph©n tÝch, xö lý th«ng tin vµ ph¸t tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ®Õn s¸u ®Çu ra, ®ã lµ bèn cæng chøc
n¨ng, qu¹t giã vµ m¸y nÐn.
Bé ®iÒu khiÓn tèc

®é qu¹t giã.
C¬ cÊu ®iÖn dÉn

®éng cæng hçn hîp.
C¬ cÊu dÉn ®éng

Côm ch©n kh«ng cæng
®iÒu chøc n¨ng sµn -
khiÓn thiÕt bÞ.
®iÖn tö
(EAT C¬ cÊu dÉn ®éng
C) ch©n kh«ng cæng
lµm tan s¬ng.
C¬ cÊu dÉn ®éng

ch©n kh«ng cæng
chøc n¨ng kh«ng
khÝ trong vµ ngoµi
Ly hîp m¸y nÐn.
H×nh 1.35 S¬ ®å khèi tÝn hiÖu ®Çu vµo vµ tÝn hiÖu ®Çu ra cña côm ®iÒu khiÓn tù ®éng b»ng
®iÖn tö EATC.
49
Ch¬ng 2. chän lùa ph¬ng ¸n THIÕT KÕ chÕ t¹o M¤ H×NH
2.1. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ

2.1.1. C«ng viÖc chuÈn bÞ
ChuÈn bÞ çc trang thiÕt bÞ ®Ó gia c«ng sa bµn .

ThiÕt kÕ, bè trÝ çch l¾p ®Æt m« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn sa bµn.
Trang trÝ sa bµn.
L¾p ®Æt çc thiÕt bÞ cña hÖ thèng trªn sa bµn ®óng yªu cÇu kÜ thuËt.
N¹p ga ®óng yªu cÇu kü thuËt.
2.1.2. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ
HÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ®îc sö dông trªn «t« gåm hai lo¹i ®ã lµ: HÖ thèng ®iÒu
hoµ kh«ng khÝ sö dông èng tiÕt lu cè ®Þnh (h×nh 2.1) vµ hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ sö
dông van gi·n në (h×nh 2.2).
1 2 3
5
10 6
9
8
7
H×nh 2.1 HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ èng tiÕt lu cè ®Þnh.
1. M«i chÊt l¹nh thÓ h¬i, 6. Bé ngng tô,
2. èng hót vÒ, 7. èng dÉn m«i chÊt,
3. èng b¬m ®i, 8. èng tiÕt lu cè ®Þnh,
4. M¸y nÐn, 9. BÇu tÝch lòy m«i chÊt l¹nh.
5. Bé ly hîp ®iÖn tõ, 10. Bé bèc h¬i.
50
Trªn «t« thÕ hÖ míi ®îc khai th¸c triÖt ®Ó vÒ tiÖn nghi còng tÝnh n¨ng an toµn cho
ngêi sö dông. V× vËy mµ hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ®îc sö dông ngµy cµng réng r·i vµ
ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn h¬n. ë ViÖt Nam, ngµnh c«ng nghiÖp «t« ®ang ph¸t triÓn m¹nh
mÏ, do nhu cÇu cña x· héi nªn viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu cña sinh viªn ph¶i g¾n liÒn víi
thùc tÕ h¬n. ViÖc lùa chän vµ thiÕt kÕ m« h×nh nh»m phôc vô cho çc b¹n häc sinh, sinh viªn
ngµnh c¬ khÝ ®éng lùc ®ßi hái ph¶i phï víi thùc tiÔn, chÝnh v× vËy mµ trong qu¸ tr×nh t×m
hiÓu nghiªn cøu vÒ ®iÖn l¹nh «t« chóng em quyÕt ®Þnh ®a ra ph¬ng ¸n thiÕt m« h×nh ®îc
giíi thiÖu sau ®©y lµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tËp ë díi xëng h¬n:
2
1 3
10 5 6
7
8 9
H×nh 2.2 HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ van gi·n në.
1. M«i chÊt l¹nh, 6. Bé ngng tô,

2. èng hót vÒ, 7. èng dÉn m«i chÊt láng,
3. èng b¬m ®i, 8. Van gi·n në,
4. M¸y nÐn, 9. BÇu läc hót Èm,
5. Bé ly hîp ®iÖn tõ, 10. Bé bèc h¬i.
-VÒ hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«: Chän hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« sö dông van gi·n në. V× van
gi·n në víi tÝnh n¨ng u viÖt h¬n nh:
51
+ §Þnh lîng m«i chÊt l¹nh phun vµo bé bèc h¬i (giµn l¹nh), tõ ®ã lµm h¹ ¸p suÊt cña
m«i chÊt l¹nh t¹o ®iÒu kiÖn s«i vµ bèc h¬i.
+ Cung cÊp cho bé bèc h¬i lîng m«i chÊt l¹nh cÇn thiÕt chÝnh x¸c thÝch øng víi mäi
chÕ ®é ho¹t ®éng cña m«i chÊt l¹nh.
+ Ng¨n ngõa m«i chÊt l¹nh trµn ngËp trong bé bèc h¬i.
+ Cã thÓ ®iÒu chØnh dÔ dµng phï hîp víi chÕ ®é ho¹t ®éng cña xe h¬n.
Cßn hÖ thèng ®iÖn l¹nh sö dông èng tiÕt lu cè ®Þnh kh«ng thÓ ®iÒu chØnh lîng m«i
chÊt phï hîp víi tõng chÕ ®é ho¹t ®éng cña xe.
- VÒ m¸y nÐn: Cã rÊt nhiÒu lo¹i m¸y nÐn:
+ M¸y nÐn lo¹i piston: M¸y nÐn lo¹i piston ®Æt ®øng vµ m¸y nÐn lo¹i piston ®Æt n»m.
+ M¸y nÐn lo¹i çnh van quay.
+ M¸y nÐn thay ®æi thÓ tÝch b¬m.
Chän m¸y nÐn hiÖu Sanden 5 piston ®Æt n»m lµ phï hîp h¬n. V× hiÖn nay cã rÊt nhiÒu
lo¹i «t« ®ang sö dông ë ViÖt Nam,sö dông lo¹i m¸y nÐn nµy. §ång thêi nã nhá gän h¬n vµ
phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc hµnh trong xëng h¬n.
- Sa bµn l¾p ®Æt hÖ thèng ®iÖn l¹nh: Chän gi¸ h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu réng phï hîp víi
bÒ dµi cña giµn nãng ®Ó l¾p ®Æt dÔ dµng h¬n. Chän chiÒu réng gi¸ cã kÝch thíc 63 (cm),
chiÒu cao tÝnh tõ mÆt ®Êt trë lªn lµ 150 (cm). Sµn ®Ó l¾p ®éng c¬ ®iÖn vµ ®Æt n¾n dßng réng
30 (cm) ®ua ra phÝa sau gi¸. Gi¸ ®Ó ®ùng ®å thùc hµnh ®îc ®ua ra phÝa tríc 30 (cm). T«n
lµm gi¸ cã bÒ dµy 3mm.
- Chän khung hép ch÷ nhËt cã bÒ réng thiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt lµ 2 (cm), bÒ dµi thiÕt
diÖn lµ 4 (cm), bÒ dµy thÐp 2 (mm).
- HÖ thèng sö dông 4 b¸nh xe cã trang bÞ phanh h·m ë hai b¸nh tríc ®Ó di chuyÓn hay
cè ®Þnh sa bµn ë vÞ trÝ thÝch hîp.
Yªu cÇu cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh lµ ph¶i ho¹t ®éng tèt, thiÕt kÕ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh khoa
häc vµ thÈm mü.
2.2. M« h×nh thiÕt kÕ
Trong thêi gian tÝnh to¸n thiÕt kÕ chóng em ®· thiÕt kÕ ®îc m« h×nh hÖ thèng ®iÖn
l¹nh «t« vµ ®îc xem lµ ph¬ng ¸n tèi u v× nã phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tËp trong xëng
h¬n.
Vµ sau ®©y chóng em xin giíi thiÖu m« h×nh thiÕt kÕ hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« mµ chóng
em ®· hoµn thµnh.
M« h×nh ®îc chôp ë 3 gãc ®é kh¸c nhau (h×nh 2.3): a) PhÝa tríc sa bµn, b) PhÝa
ngang sa bµn, c) PhÝa sau sa bµn.
52
a) b)
c)
H×nh 2.3 M« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
53
Ch¬ng 3. Çc bµI luyÖn tËp trªn m« h×nh ®IÖn l¹nh «t«
3.1. Dông cô vµ thiÕt bÞ th«ng thêng khi söa ch÷a, b¶o tr× hÖ thèng ®iÖn
l¹nh «t«
B¶ng 3.1. Giíi thiÖu mét sè dông cô th«ng thêng phôc vô c«ng t¸c söa ch÷a hÖ thèng
®iÖn l¹nh «t«.
Tªn dông cô H×nh d¸ng vµ c«ng dông
C¶o ly hîp
C¶o , th¸o ®Üa cña bé ly hîp buly m¸y nÐn .
Ch×a kho¸ th¸o Th¸o ®ai èc trôc m¸y nÐn vµ ®Üa ly hîp
®Üa bé ly hîp buly m¸y nÐn.
Ch×a kho¸ th¸o èc

chÆn Th¸o èc kho¸.
NhiÖt kÕ §o kiÓm nhiÖt ®é.
B¬m ch©n kh«ng

Rót ch©n kh«ng
ThiÕt bÞ ®iÖn ph¸t

hiÖn x× ga T×m kiÕm x× ga
54
èng nèi ®ång hå X¶ ga, rót ch©n kh«ng vµ kiÓm tra m«i
chÊt l¹nh
Bé ®ång hå ®o ¸p
suÊt. X¶ vµ n¹p m«i chÊt l¹nh.
3.1.1. Bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn
Bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn l¹nh giíi thiÖu trªn h×nh 3.1 lµ dông cô thiÕt yÕu
nhÊt cña ngêi thî ®iÖn l¹nh. Nã ®îc thêng xuyªn sö dông trong çc viÖc: X¶ ga, n¹p ga,
hót ch©n kh«ng vµ ph©n tÝch chÈn ®o¸n háng hãc cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«.
ChiÕc ®ång hå bªn tr¸i lµ ®ång hå ¸p suÊt thÊp. Nã ®îc dïng ®Ó kiÓm tra ¸p suÊt bªn
phÝa thÊp ¸p cña hÖ thèng l¹nh. MÆt ®ång hå ®îc chia nÊc theo ®¬n vÞ PSI hay kg/cm2.
H×nh 3.1 Bé ®ång hå kiÓm tra ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« :
1. §ång hå thÊp ¸p ®o phÝa ¸p suÊt thÊp, 2. §ång hå cao ¸p ®o ¸p suÊt phÝa cao
¸p, 3. Van ®ång hå cao ¸p, 4. Van ®ång hå thÊp ¸p, 5. §Çu nèi èng h¹ ¸p,
6. §Çu nèi èng gi÷a, 7. §Çu nèi èng cao ¸p.
55
H×nh 3.1 cho thÊy nÊc chia tõ (1-120) psi ®Ó ®o ¸p suÊt. Ngîc víi chiÒu xoay cña kim
®ång hå lµ vïng ®o ch©n kh«ng, nÊc chia tõ (0-500) psi, mçi nÊc gi¸ trÞ 10 psi.
§Çu èng nèi bè trÝ gi÷a bé hå ®îc sö dông cho c¶ ®ång hå thÊp ¸p vµ cao ¸p mçi khi
rót ch©n kh«ng hoÆc n¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng. Khi cha sö dông nªn nót kÝn ®Çu nèi
nµy. Çc èng nèi mµu xanh biÓn mµu ®á vµ xanh l¸ dïng ®Ó nèi liªn l¹c bé ®ång hå víi hÖ
thèng l¹nh.
H×nh 3.2 giíi thiÖu bé ®ång hå chuyªn dïng cho hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« Toyota Corona
vµ Carina ®êi 1992. HÖ thèng l¹nh nµy dïng m«i chÊt l¹nh R134a.
Bªn trong çc ®Çu èng nèi cã trang bÞ kim chØ. Khi r¸p nèi vµo ®Çu van söa ch÷a cña hÖ
thèng ®iÖn l¹nh, kim chØ sÏ Ên kim van më th«ng m¹ch cho ¸p kÕ chØ ¸p suÊt cña m«i chÊt
l¹nh. §Ó tr¸nh nhÇm lÉn trong n¹p ga vµ söa ch÷a, ngêi ta chÕ t¹o van söa ch÷a cña hÖ
thèng dïng m«i chÊt R-12 cã kÝch thíc bÐ vµ h×nh d¸ng kh¸c víi van söa ch÷a cña hÖ thèng
dïng m«i chÊt l¹nh R-134a (H. 3.3) vµ (H.3.4) .
H×nh 3.2. Bé ®ång hå kiÓm tra ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«, sö
dông lo¹i m«i chÊt l¹nh lo¹i R 134a
1. §ång hå phÝa thÊp ¸p. 2. §ång hå phÝa cao ¸p.
H×nh 3.3. Van söa ch÷a lo¹i cã kim chÆn

1. PhÝa m¸y nÐn; 2. §Çu nèi èng kiÓm tra cã kim chÆn; 3. §Çu èng thö
56
A B
H×nh 3.4. So s¸nh hai kiÓu ®Çu b¾n ¸p kÕ ®o kiÓm vµo hÖ

thèng l¹nh. §Çu van cña hÖ thèng dïng m«i ch¸t R-12 (A).
§Çu van cña hÖ thèng dïng m«i chÊt .R134a(B).
Nh»m ®¶m b¶o kÝn tèt, kh«ng bÞ x× hë g©y thÊt tho¸t m«i chÊt l¹nh, çc ®Çu r¾cco èng
dÉn m«i chÊt l¹nh ®îc chÕ t¹o ®Æc biÖt (H. 3.5)
H×nh 3.5. Çc kiÓu ®Çu r¾cco nèi

èng ®¶m b¶o kÝn tèt dïng cho èng
dÉn m«i chÊt l¹nh :
A. §Çu èng loe, B. Vßng ®Öm kÝn O,
C. KiÒng siÕt èng.
1. Vßng gê kÝn, 2. èng dÉn m«i
chÊt, 3. Vßng gê, 4. Vßng cao su O,
5. VÞ trÝ vßng gê, 6. èng dÉn m«i
chÊt, 7. KiÒng siÕt , 8. èng dÉn m«i
chÊt.
57
3.1.2. B¬m hót ch©n kh«ng
Sau khi rót ch©n kh«ng, nÕu cßn xãt l¹i mét lîng rÊt Ýt kh«ng khÝ hay chÊt Èm, vÉn g©y
¶nh hëng xÊu cho hÖ thèng l¹nh. Nã lµm gi¶m hiÖu suÊt l¹nh, vµ ®«i khi dÉn ®Õn nhiÒu
háng hãc quan träng kh¸c, cô thÓ lµ lµm háng m¸y nÐn.
H×nh 3.6 B¬m hót ch©n kh«ng lo¹i van quay
Kh«ng khÝ trong hÖ thèng l¹nh g©y mét sè t¸c h¹i nh :
T¹o nªn ¸p suÊt cao trong hÖ thèng.
Lµm cho m«i chÊt l¹nh gi¶m kh¶ n¨ng thay ®æi tõ thÓ h¬i sang thÓ láng trong chu kú
ho¹t ®éng cña nã.
- Lµm sót ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng lu th«ng còng nh kh¶ n¨ng hÊp thô nhiÖt cña m«i chÊt.
MÆt kh¸c, chÊt Èm trong hÖ thèng l¹nh lµ nguyªn do t¹o ra ®ãng b¨ng ®¸ trong èng dÉn
còng nh trong van gi·n në, hiÖn tîng ®ãng b¨ng lµm t¾c nghÏn toµn bé hÖ thèng.
ChÊt Èm trong hÖ thèng l¹nh cßn s¶n sinh ra axÝt clohydric khi nã trén lÉn víi m«i chÊt
l¹nh. Axit nµy lµm rØ sÐt, g©y mßn thñng bªn trong hÖ thèng, ®Æc biÖt g©y nguy hiÓm ®èi víi
m¸y nÐn.
C¶ kh«ng khÝ lÉn chÊt Èm ít trong hÖ thèng l¹nh sÏ lµm cho hÖ thèng lóc l¹nh lóc
kh«ng hoÆc hoµn toµn kh«ng l¹nh.
Chøc n¨ng chÝnh cña b¬m ch©n kh«ng ( h×nh 3.6 ) lµ hót s¹ch kh«ng khÝ vµ chÊt Èm ra
khái hÖ thèng l¹nh. Khi lµm viÖc, b¬m ch©n kh«ng lµm h¹ thÊp ¸p suÊt bªn trong hÖ thèng
nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho chÊt Èm bèc h¬i, sau cïng rót h¬i nuíc nµy ra theo víi kh«ng khÝ (¸p
suÊt thÊp sÏ lµm gi¶m nhiÖt ®é s«i, gióp chÊt Èm bèc h¬i nhanh).
58
3.1.3. ThiÕt bÞ ph¸t hiÖn x× ga
Tr¾c nghiÖm hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®Ó ph¸t hiÖn x× ga lµ mét bíc c«ng ®o¹n quan träng
nhÊt trong viÖc chÈn ®o¸n söa ch÷a háng hãc. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, tÊt c¶ hÖ thèng
®iÖn l¹nh ®Òu bÞ thÊt tho¸t m«i chÊt l¹nh. Víi mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh hoµn h¶o, cø sau mçi
n¨m, m«i chÊt R-12 bÞ hao hôt mÊt 200gr lµ chuyÖn b×nh thêng. NÕu bÞ hao hôt nhiÒu h¬n
th«ng sè nµy th× cÇn ph¶i kiÓm tra ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a chç bÞ x× ga.
Çc yÕu tè sau ®©y gióp ta ph¸t hiÖn vÞ trÝ x× ga:
Thêng bÞ x× n¬i ®Çu èng nèi t¹i m¸y nÐn, t¹i çc khíp nèi, nèi èng vµ t¹i çc gio¨ng
®Öm.
M«i chÊt l¹nh cã thÓ thÈm thÊu xuyªn qua èng dÉn.
AxÝt t¹o nªn do trén lÉn níc víi m«i chÊt l¹nh, ¨n thñng èng dÉn cña giµn l¹nh, lµm x×
mÊt m«i chÊt.
N¬i nµo cã vÕt dÇu b«i tr¬n lµ n¬i ®ã bÞ x× ga,v× ga x× ra mang theo dÇu b«i tr¬n cña
m¸y nÐn.
H×nh 3.7. Nh÷ng vÞ trÝ cã nguy c¬ bÞ x× ga trªn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«:
1. Van nèi giµn l¹n, 2. C«ng t¾c ng¾t m¹ch khi ¸p suÊt gi¶m thÊp, 3. R¾c co
m¸y nÐn, 4. Phèt trôcm¸y nªn, 5. Van cöa ¸p suÊt cao, 6. R¾c co b×nh läc
hót Èm, 7. Giµn nãng, 8. Giµn l¹nh.
H×nh 3.7 giíi thiÖu çc vÞ trÝ cã kh¶ n¨ng bÞ x× ga trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. Çc
ph¬ng ph¸p sau ®©y sÏ ph¸t hiÖn vÞ trÝ x× ga trong hÖ thèng l¹nh.
59
3.1.3.1. Ph¬ng ph¸p dïng ngän löa
Lo¹i thiÕt bÞ nµy ®îc giíi thiÖu trªn (h×nh 3.8) lµ ngän ®Ìn ga pr«pan, cã kh¶ n¨ng
ph¸t hiÖn chç hë ë bÊt cø n¬i nµo trªn hÖ thèng l¹nh. Mét èng mÉu rót ga m«i chÊt g¾n trªn
ngän löa khÝ pr«pan, sÏ lµm ngän löa thay ®æi mµu s¾c tuú theo lîng ga m«i chÊt x× ra.
Çc mµu s¾c kh¸c nhau sau ®©y cña ngän löa tr¾c nghiÖm cho møc ®é x× ga :
Xanh biÓn nh¹t : kh«ng cã hiÖn tîng x× ga .
a)
H×nh 3.8a, b. ThiÕt bÞ dß tim x× hë m«i chÊt

l¹nh kiÓu ®Ìn ga propan:1. §Üa ®èt ngän löa,
2. Chôp thuû tinh, 3. èng dß ga m«i chÊt rß
rØ, 4. Van, 5. B×nh ga propan, 6,7. Mµu s¾c
ngän löa theo møc ®é x× ga m«i chÊt l¹nh
b)
60
Vµng nh¹t : Lîng x× ga Ýt .
Xanh tÝa nh¹t : ga x× nhiÒu .
Ngän löa mµu tÝm : RÊt nhiÒu ga bÞ x× thÊt tho¸t .
3.1.3.2. Dïng thiÕt bÞ ®iÖn tö
ThiÕt bÞ ®iÖn tö chuyªn dïng ®Ó kh¸m ph¸ vÞ trÝ x× ga lµ thiÕt bÞ cÇm tay, ho¹t ®éng nhê
pin, cã ®o¹n d©y dß.
D©y nµy di chuyÓn chËm kho¶ng 1 inch (2,54 cm) quanh vïng t×nh nghi cã x× ga, v× ga
m«i chÊt nÆng h¬n kh«ng khÝ nªn ph¶i ®Æt d©y dß phÝa díi ®iÓm thö. NÕu gÆp chç x× ga,
chu«ng sÏ reo hay ®Ìn sÏ chíp ®Ó b¸o tÝn hiÖu. §©y lµ lo¹i thiÕt bÞ nh¹y c¶m nhÊt.
3.1.3.3. Dïng chÊt láng ®Ó thö ga
B«i mét lo¹i chÊt láng, vÝ dô níc xµ phßng hay níc röa chÐn b¸t lªn vÞ trÝ nghi ngê.
NÕu cã bät tråi lªn lµ n¬i ®ã bÞ x× ga .
3.2. B¶o tr× söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«

3.2.1. An toµn kü thuËt
Trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c thùc hiÖn b¶o tr× söa ch÷a mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«, ngêi
thî ph¶i ®¶m b¶o tèt an toµn kü thuËt b»ng çch t«n träng çc chØ dÉn cña nhµ chÕ t¹o. Sau
®©y giíi thiÖu thªm mét sè quy ®Þnh vÒ an toµn kü thuËt mµ ngêi thî ®iÖn l¹nh cÇn lu ý.
1. Lu«n lu«n ®eo kÝnh b¶o vÖ m¾t khi chuÈn ®o¸n hay söa ch÷a. ChÊt lµm l¹nh (chÊt
sinh hµn) r¬i vµo m¾t cã thÓ sinh mï. NÕu chÊt lµm l¹nh r¬i vµo m¾t h·y lËp tøc röa m¾t víi
mét níc lín trong vßng 15 phót, råi ®Õn gÇn b¸c sÜ ®Ó ®iÒu trÞ .
2. Ph¶i ®eo g¨ng tay khi n©ng, bª b×nh chøa chÊt lµm l¹nh hoÆc th¸o l¾p çc mèi nèi
trong hÖ thèng lµm l¹nh. ChÊt lµm l¹nh vµo tay, vµo da sÏ g©y tª cøng.
3. Ph¶i th¸o t¸ch d©y çp ©m ¾c quy tríc khi thao t¸c söa ch÷a çc bé phËn ®iÖn l¹nh
«t« trong khoang ®éng c¬ còng nh sau b¶ng ®ång hå.
4. Khi cÇn thiÕt ph¶i kiÓm tra çc bé phËn ®iÖn cÇn ®Õn nguån ¾c quy th× ph¶i cÈn thËn
tèi ®a.
5. Dông cô vµ vÞ trÝ lµm viÖc ph¶i tuyÖt ®èi s¹ch sÏ.
6. Tríc khi th¸o t¸ch mét bé phËn ra khái hÖ thèng ®iÖn l¹nh ph¶i lau chïi s¹ch sÏ bªn
ngoµi çc ®Çu èng nèi.
61
7. Çc nót bÞt ®Çu èng, çc nót che kÝn cöa cña mét bé phËn ®iÖn l¹nh míi chuÈn bÞ
thay vµo hÖ thèng, cÇn ph¶i gi÷ kÝn cho ®Õn khi l¾p r¸p vµo hÖ thèng.
8. Kh«ng ®îc x¶ chÊt lµm l¹nh trong mét phßng kÝn. Cã thÓ g©y chÕt ngêi do ngét
thë. Khi R-12 x¶ ra kh«ng khÝ, gÆp ngän löa sÏ t¹o ra khÝ phosgene lµ mét lo¹i khÝ ®éc,
kh«ng mµu.
9. Tríc khi th¸o mét bé phËn ®iÖn l¹nh ra khái hÖ thèng, cÇn ph¶i x¶ s¹ch ga m«i chÊt,
ph¶i thu håi ga m«i chÊt vµo trong mét b×nh chøa chuyªn dïng.
10. Tríc khi th¸o láng mét ®Çu nèi èng, nªn quan s¸t xem cã vÕt dÇu nhên b¸o hiÖu x×
hë ga ®Ó kÞp thêi xö lý, ph¶i siÕt chÆt b¶o ®¶m kÝn çc ®Çu nèi èng.
11. Khi thao t¸c më hoÆc siÕt mét ®Çu nèi èng racco ph¶i dïng hai ch×a kho¸ miÖng
tr¸nh lµm xo¾n g·y èng dÉn m«i chÊt l¹nh.
12. Tríc khi th¸o hë hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®Ó thay bé phËn hay söa ch÷a, cÇn ph¶i x¶ hÕt
s¹ch ga, kÕ ®Õn rót ch©n kh«ng vµ n¹p m«i chÊt míi. NÕu ®Ó cho m«i chÊt chui vµo m¸y hót
ch©n kh«ng trong suèt qu¸ tr×nh b¬m hót ch©n kh«ng ho¹t ®éng sÏ lµm háng thiÕt bÞ nµy.
13. Sau khi th¸o t¸ch rêi mét bé phËn ra khái hÖ thèng l¹nh, ph¶i tøc th× bÞt kÝn çc ®Çu
èng nh»m ng¨n c¶n kh«ng khÝ vµ t¹p chÊt chui vµo.
14. Kh«ng bao giê ®îc phÐp th¸o n¾p ®Ëy trªn cöa mét bé phËn ®iÖn l¹nh míi, hay
th¸o çc nót bÝt çc ®Çu èng dÉn khi cha sö dông çc bé phËn nµy.
15. Khi r¸p trë l¹i mét ®Çu r¾cco ph¶i thay míi vßng ®Öm ch÷ o cã thÊm dÇu nhên b«i
tr¬n chuyªn dïng.
16. Lóc l¾p ®Æt mét èng dÉn m«i chÊt nªn tr¸nh uèn gÊp khóc qu¸ møc, tr¸nh xa vïng
cã nhiÖt vµ ma s¸t.
17. SiÕt nèi èng vµ çc ®Çu r¾cco ph¶i siÕt ®óng møc quy ®Þnh, kh«ng ®îc siÕt qu¸
møc.
18. DÇu nhên b«i tr¬n m¸y nÐn cã ¸i lùc víi chÊt Èm (hót Èm) do ®ã kh«ng ®îc më hë
nót b×nh dÇu nhên khi cha sö dông. §Ëy kÝn ngay nót b×nh dÇu nhên khi ®· sö dông.
19. TuyÖt ®èi kh«ng ®îc n¹p m«i chÊt l¹nh thÓ láng vµo trong hÖ thèng lóc m¸y nÐn
®ang b¬m. M«i chÊt láng sÏ ph¸ háng m¸y nÐn.
20. M«i chÊt l¹nh cã ®Æc tÝnh ph¸ háng mÆt bong lo¸ng cña kim lo¹i xi m¹ vµ bÒ mÆt
s¬n, v× vËy ph¶i gi÷ g×n kh«ng cho m«i chÊt l¹nh vÊy vµo çc mÆt nµy.
21. Kh«ng ®îc ch¹m bé phËn ®ång hå ®o vµ çc èng dÉn vµo èng tho¸t h¬i nãng còng
nh qu¹t giã ®ang quay.
KÎ thï cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh
HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« vµ ®iÖn l¹nh nãi chung cã 3 kÎ thï tåi tÖ cÇn lo¹i bá, ®ã lµ : chÊt
Èm ít, bôi bÈn vµ kh«ng khÝ. Çc kÎ thï nµy kh«ng thÓ tù nhiªn x©m nhËp ®îc vµo trong
hÖ thèng ®iÖn l¹nh hoµn h¶o. Tuy nhiªn chóng cã thÓ x©m nhËp mét khi cã bé phËn ®iÖn l¹nh
62
bÞ háng hãc do va ®Ëp hay sÐt gØ. Qu¸ tr×nh b¶o tr× söa ch÷a kh«ng ®óng kü thuËt, thiÕu an
toµn vÖ sinh còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho t¹p chÊt x©m nhËp vµo hÖ thèng.
Sau ®©y lµ danh s¸ch mét sè t¹p chÊt vµ nh÷ng t¸c h¹i cña nã ®èi víi hÖ thèng ®iÖn l¹nh
«t«.
ChÊt g©y h¹i ¶nh hëng
- Lµm cho çc van bÞ “®«ng ®Æc” kh«ng ho¹t ®éng
1. H¬i Èm ®îc.
- H×nh thµnh çc acid hy®rochloric vµ hy®rofluoric.
- G©y ra sù ¨n mßn vµ gØ.
- G©y nªn ¸p lùc cao vµ nhiÖt ®é cao.
- Lµm gia t¨ng sù bÊt æn cña chÊt lµm l¹nh.
2. Kh«ng khÝ - Oxide hãa dÇu m¸y nÐn vµ t¹o nªn chÊt keo.
- Mang h¬i Èm vµo hÖ thèng.
- Lµm gi¶m kh¶ n¨ng lµm l¹nh.
- G©y nghÑt lç ®Þnh cì hay van gi·n në vµ líi läc.
- T¹o ph¶n øng g©y ra çc acid.
3. Buzi - T¸c ®éng ¨n mßn.
- Lµm gia t¨ng sù l·o hãa hÖ thèng.
4. Alcohol - T¸c h¹i ®Õn çc bé phËn b»ng nh«m hoÆc kÏm.
- Lµm biÕn chÊt lµm l¹nh.
- T¹o ra kÕt tña, g©y nghÑt çc van
5. Ho¸ chÊt - ChØ gióp nhËn biÕt çc chç rß lín.
nhuém mµu. - G©y háng hÖ thèng.
6. Cao su. - Lµm nghÑt hÖ thèng.
- Lµm nghÑt çc van vµ líi läc.
7. Çc h¹t kim - Lµm chÇy síc çc b¹c ®¹n
lo¹i. - Lµm háng lâi gµ cña van.
- Lµm trÇy xíc çc bé phËn chuyÓn ®éng.
- T¹o ra sù b«i tr¬n kÐm, h×nh thµnh çc chÊt s¸p, cÆn
lµm çc van , çc ®êng èng, r·nh bÞ nghÑt.
8. DÇu m¸y nÐn - DÇu tù háng vµ g©y háng chÊt lµm l¹nh.
dïng kh«ng ®óng - Ch÷a çc chÊt phô gia kh«ng thÝch hîp g©y h háng
chñng lo¹i. çc chi tiÕt trong hÖ thèng lµm l¹nh.
- Chøa h¬i Èm.
63
3.2.2. Ph¬ng ph¸p l¾p r¸p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng
1. ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn nh sau:

a. Che ®Ëy hai bªn vÌ xe tr¸nh lµm trÇy síc s¬n.
b. Th¸o n¾p ®Ëy çc cöa kiÓm tra phÝa cao ¸p vµ phÝa thÊp ¸p bè trÝ trªn m¸y nÐn hoÆc
trªn çc èng dÉn m«i chÊt l¹nh.
2. Kho¸ kÝn c¶ hai van cña hai ®ång hå ®o.
3. R¸p çc èng nèi ®ång hå ®o vµo m¸y nÐn (h×nh 3.9), thao t¸c nh sau :
a. VÆn tay èng nèi mµu xanh cña ®ång hå thÊp ¸p vµo cöa hót (cöa phÝa thÊp ¸p) cña hÖ
thèng.
b. VÆn tay èng nèi mµu ®á cña ®ång hå cao ¸p vµo cöa x¶ m¸y nÐn(cöa phÝa cao ¸p).
4. X¶ s¹ch kh«ng khÝ trong hai èng nèi ®ång hå võa r¸p vµo hÖ thèng b»ng çc thao t¸c
nh sau:
a. Më nhÑ van ®ång hå thÊp ¸p trong vµi gi©y ®ång hå ®Ó cho ¸p suÊt m«i chÊt l¹nh
trong hÖ thèng l¹nh ®Èy hÕt kh«ng khÝ trong èng nèi mµu xanh ra ngoµi, kho¸ van l¹i.
b. L¹i tiÕp tôc nh thÕ víi èng nèi mµu ®á cña ®ång hå phÝa cao ¸p.
Kü thuËt l¾p r¸p bé ®ång hå ®· hoµn tÊt, s½n sµng cho viÖc kiÓm tra.
H×nh 3.9. Kü thuËt l¾p r¸p bé

¸p kÕ vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh
«t« ®Ó phôc vô cho viÖc ®o
kiÓm :
1. §ång hå thÊp ¸p, 2. §ång

hå cao ¸p, 3,4. Cöa van t¹i
m¸y nÐn ®Ó l¾p r¸p çc ¸p kÕ,
5. èng nèi mµu vµng sÏ r¸p
vµo m¸y hót ch©n kh«ng hay
vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh.
3.2.3. X¶ ga hÖ thèng l¹nh
Nh ®· tr×nh bµy ë trªn, tríc khi th¸o t¸ch mét bé phËn ra khái hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«,
ta ph¶i x¶ s¹ch ga m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng. Ga m«i chÊt l¹nh x¶ ra ph¶i ®îc thu håi vµ
chøa ®ùng trong b×nh chøa chuyªn dïng.
64
Muèn x¶ ga tõ mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®óng kü thuËt, ®óng víi luËt b¶o vÖ m«i
trêng, ta cÇn ®Õn thiÕt bÞ chuyªn dïng gäi lµ tr¹m x¶ ga vµ thu håi ga. H×nh 3.10 giíi thiÖu
mét tr¹m x¶ ga ®ang rót vµ thu håi ga x¶ tõ mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. Tr¹m nµy ®îc ®Æt
trªn mét xe ®Èy tay gåm mét b¬m, mét b×nh thu håi ga ®Æc biÖt. B×nh thu håi ga cã kh¶ n¨ng
läc s¹ch t¹p chÊt trong ga x¶, tinh khiÕt lîng ga x¶ ra ®Ó cã thÓ dïng l¹i ®îc.
Thao t¸c x¶ ga víi tr¹m x¶ ga chuyªn dïng:
1. T¾t m¸y ®éng c¬ «t«, m¸y nÐn kh«ng b¬m.
2. L¾p r¸p bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hay kÕt nèi thiÕt bÞ x¶ ga chuyªn dïng vµo hÖ thèng
®iÖn l¹nh «t«.
3. Quan s¸t çc ®ång hå ®o ¸p suÊt, hÖ thèng ph¶i cã ¸p suÊt nghÜa lµ vÉn cßn ga m«i
chÊt l¹nh trong hÖ thèng. Kh«ng ®îc tiÕn hµnh x¶ ga theo ph¬ng ph¸p nµy nÕu trong hÖ
th«ng kh«ng cßn ¸p suÊt.
4. Nèi èng gi÷a mµu vµng cña bé ®ång hå vµo thiÕt bÞ. Më hai van ®ång hå, bËt nèi
®iÖn c«ng t¾c cho m¸y b¬m cña thiÕt bÞ x¶ ga ho¹t ®éng.
1 2
H×nh 3.10. Tr¹m thiÕt bÞ dïng ®Ó thu

håi khÝ x¶ vµ thu håi l¹i m«i chÊt l¹nh :
1. ThiÕt bÞ x¶ vµ thu håi m«i chÊt l¹nh,
2. Bé ¸p kÕ, 3. èng dÉn mµu vµng.
4-B×nh chøa m«i chÊt l¹nh.
3
4
5. B¬m sÏ hót m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng, b¬m m«i chÊt l¹nh nµy xuyªn qua bé t¸ch
dÇu nhên. Sau ®ã m«i chÊt l¹nh sÏ ®îc ®Èy tiÕp ®Õn bÇu läc hót Èm ®Ó lo¹i chÊt Èm vµ n¹p
vµo b×nh chøa thu håi ga.
6. Cho b¬m hót x¶ ga ho¹t ®éng cho ®Õn lóc ¸p kÕ chØ cho biÕt ®· cã chót Ýt ch©n kh«ng
trong hÖ thèng.
7. T¾t m¸y hót x¶ ga, ®îi trong n¨m phót.
8. NÕu sau n¨m phót ¸p suÊt xuÊt hiÖn trë l¹i trªn ¸p kÕ chøng tá vÉn cßn ga trong hÖ
thèng ph¶i tiÕp tôc cho b¬m ho¹t ®éng rót x¶ m«i chÊt.
9. Khi thÊy ®é ch©n kh«ng duy tr× æn ®Þnh trong hÖ thèng, chøng tá ®· rót x¶ hÕt ga.
65
X¶ ga víi bé ¸p kÕ th«ng thêng:
1. T¾t m¸y ®éng c¬, m¸y nÐn kh«ng ho¹t ®éng, l¾p r¸p bé ®ång hå ®o vµo hÖ thèng
®iÖn l¹nh «t« cÇn ®îc x¶ ga.
2. §Æt ®Çu cuèi gi÷a èng mµu vµng cña bé ®ång hå ¸p suÊt lªn mét kh¨n hay giÎ lau
s¹ch (h×nh 3.11).
3. Më nhÑ van ®ång hå phÝa cao ¸p cho m«i chÊt l¹nh tho¸t ra theo èng gi÷a bé ®ång
hå ®o.
4. Quan s¸t kü kh¨n lau xem dÇu b«i tr¬n cã cïng tho¸t ra theo m«i chÊt l¹nh kh«ng.
NÕu cã, h·y ®ãng bít van nh»m giíi h¹n thÊt tho¸t dÇu nhên.
5. Sau khi ®ång hå phÝa cao ¸p chØ ¸p suÊt díi møc 3,5 kg/cm2, h·y më tõ tõ van ®ång
hå phÝa thÊp ¸p.
6. Khi ¸p suÊt trong hÖ thèng l¹nh ®· h¹ xuèng thÊp, h·y tuÇn tù më c¶ hai van ®ång hå
cho ®Õn lóc sè ®äc lµ sè kh«ng.
H×nh 3.11 Kü thuËt x¶ vµ kh«ng thu l¹i

m«i chÊt l¹nh:
1. Kho¸ kÝn van thÊp ¸p, 2. Më nhÑ van
cao ¸p, 3. èng mµu ®á ®Êu vµo phÝa
cao ¸p, 4. èng mµu xanh nèi vµo phÝa
thÊp ¸p, 5. V¶i s¹ch gióp theo dâi dÇu
nhêntho¸t ra theo m«i chÊt l¹nh.
7. B©y giê hÖ thèng l¹nh ®· ®îc x¶ s¹ch m«i chÊt l¹nh cã thÓ an toµn th¸o rêi çc bé
phËn ®Ó kiÓm tra söa ch÷a nh yªu cÇu.
8. §ãng kÝn çc van ®ång hå sau khi m«i chÊt l¹nh ®· x¶ hÕt.
9. Th¸o t¸ch bé ®ång hå, nhí ®Ëy kÝn çc cöa thö trªn m¸y nÐn, ®Ò phßng t¹p chÊt chui
vµo hÖ thèng l¹nh.
66
3.2.4. Rót ch©n kh«ng hÖ ®iÖn l¹nh
Sau mçi lÇn x¶ ga ®Ó tiÕn hµnh söa ch÷a, thay míi bé phËn cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh, ph¶i
tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng tríc khi n¹p m«i chÊt l¹nh míi vµo hÖ thèng. C«ng viÖc nµy nh»m
môc ®Ých hót s¹ch kh«ng khÝ vµ chÊt Èm ra khái hÖ thèng tríc khi n¹p ga trë l¹i.
ë gÇn mùc níc biÓn hay ngay t¹i mùc níc biÓn, mét b¬m hót ch©n kh«ng lo¹i tèt
ph¶i cã kh¶ n¨ng hót (710 mmHg) hay cao h¬n.
Mçi 305m cao h¬n mÆt níc biÓn, sè ®äc ph¶i céng thªm 25mm Hg.
Nh ®· tr×nh bµy tríc ®©y, qu¸ tr×nh hót ch©n kh«ng sÏ lµm cho ¸p suÊt trong hÖ thèng
l¹nh gi¶m xuèng thÊp, nhê vËy ®iÓm s«i cña chÊt Èm (níc) nÕu cßn sãt l¹i trong hÖ thèng
còng h¹ thÊp, chÊt Èm s«i vµ bèc h¬i tøc th× vµ sau ®ã ®îc rót s¹ch ra khái hÖ thèng l¹nh.
Thêi gian cÇn thiÕt cho mét lÇn rót ch©n kh«ng kho¶ng 15 ®Õn 30 phót.
H×nh 3.12 L¾p b¬m ch©n kh«ng

®Ó tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng hÖ
thèng ®iÖn l¹nh «t«:
1. Cöa r¸p ¸p kÕ phÝa thÊp ¸p;
2. Cöa r¸p ¸p kÕ phÝa cao ¸p;
3. Kho¸ kÝn c¶ hai van ¸p kÕ;
4. B¬m ch©n kh«ng.
Thao t¸c viÖc rót ch©n kh«ng nh sau:

1. Sau khi ®· x¶ s¹ch m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng, ta kho¸ kÝn hai van ®ång hå thÊp ¸p
vµ cao ¸p trªn bé ®ång hå g¾n trªn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«.
67
2. Tríc khi tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng, nªn quan s¸t çc ¸p kÕ ®Ó biÕt ch¾c ch¾n m«i
chÊt l¹nh ®· ®îc x¶ hÕt ra ngoµi.
3. R¸p nèi èng gi÷a èng mµu vµng cña bé ®ång hå vµo cöa hót cña b¬m ch©n kh«ng
nh tr×nh bµy trªn (h×nh 3.12).
4. Khëi ®éng b¬m ch©n kh«ng.
5. Më van ®ång hå phÝa ¸p suÊt thÊp, quan s¸t kim chØ. Kim ph¶i chØ trong vïng ch©n
kh«ng ë phÝa díi sè 0.
6. Sau 5 phót tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng, kim cña ®ång hå phÝa ¸p suÊt thÊp ph¶i chØ møc
500 mmHg, ®ång thêi kim cña ®ång hå phÝa cao ¸p ph¶i chØ díi møc 0.
7. NÕu kim cña ®ång hå phÝa cao ¸p kh«ng ë møc díi sè kh«ng chøng tá hÖ thèng bÞ
t¾c nghÏn.
8. NÕu ph¸t hiÖn hÖ thèng bÞ t¾c nghÏn, ph¶i th¸o t¸ch b¬m ch©n kh«ng t×m kiÕm, söa
ch÷a chç t¾c nghÏn, sau ®ã tiÕp tôc rót ch©n kh«ng.
9. Cho b¬m ch©n kh«ng lµm viÖc trong kho¶ng 15 phót, nÕu hÖ thèng hoµn toµn kÝn tèt,
sè ®o ch©n kh«ng sÏ trong kho¶ng (610-660) mmHg.
10. Trong trêng hîp kim cña ®ång hå thÊp ¸p vÉn chØ ë møc trªn 0 chø kh«ng n»m
H×nh 3.13 Ph¬ng ph¸p hót ch©n kh«ng

hÖ thèng ®iÖn l¹nh :
1,2. Cöa thÊp ¸p vµ cao ¸p trªn m¸y
nÐn, 3. Më van ®ång hå, 4. B¬m hót
ch©n kh«ng.
68
trong vïng ch©n kh«ng díi 0, chøng tá mÊt ch©n kh«ng, cã nghÜa lµ cã chç hë trong hÖ
thèng. CÇn ph¶i tiÕn hµnh xö lý chç hë nµy theo quy tr×nh sau ®©y:
a. Kho¸ kÝn c¶ hai van ®ång hå. Ngõng m¸y hót ch©n kh«ng.
b. N¹p vµo hÖ thèng mét lîng m«i chÊt l¹nh kho¶ng 0,4kg.
c. Dïng thiÕt bÞ kiÓm tra x× ga ®Ó ph¸t hiÖn chç x×. Xö lý, söa ch÷a.
d. Sau khi kh¾c phôc xong vÞ trÝ x× hë, l¹i ph¶i x¶ hÕt m«i chÊt l¹nh vµ tiÕn hµnh rót
ch©n kh«ng trë l¹i.
11. Më c¶ hai van ®ång hå (h×nh 3.13), sè ®o ch©n kh«ng ph¶i ®¹t ®îc (710740)
mmHg.
12. Sau khi ®ång hå phÝa thÊp ¸p chØ xÊp xØ (710740) mmHg tiÕp tôc rót ch©n kh«ng
trong vßng 15 phót n÷a.
13. B©y giê kho¸ kÝn c¶ hai van ®ång hå thÊp ¸p vµ cao ¸p tríc khi t¾t m¸y hót ch©n
kh«ng.`
3.2.5. Kü thuËt n¹p m«i chÊt l¹nh
H×nh 3.14 ThiÕt bÞ chuyªn dïng hay tr¹m

n¹p m«i chÊt l¹nh kiÓu di ®éng:
1. Bé ¸p kÕ, 2. ¸p kÕ theo dâi ¸p suÊt cña
m«i chÊt l¹nh cÇn n¹p, 3. Xi lanh ®o lêng
m«i chÊt l¹nh, 4. B¬m hót ch©n kh«ng, 5.
C«ng t¾c b¬m ch©n kh«ng, 6. Van ¸p suÊt.
N¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« lµ viÖc lµm quan träng, ph¶i ®îc thùc
hiÖn ®óng ph¬ng ph¸p, ®óng yªu cÇn kü thuËt nh»m lµm tr¸nh háng m¸y nÐn. N¹p m«i chÊt
l¹nh lµ n¹p vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®óng lo¹i vµ ®óng lîng m«i chÊt cÇn thiÕt. Th«ng
69
thêng, trong khoang ®éng c¬ cña «t« còng nh trong cÈm nang söa ch÷a cña chñng lo¹i «t«
®ã cã ghi râ lo¹i m«i chÊt l¹nh vµ lîng m«i chÊt cÇn n¹p vµo. Lîng m«i chÊt n¹p cã thÓ
c©n ®o theo ®¬n vÞ poud hay kilograms. VÝ dô mét «t« trë kh¸ch cã thÓ cÇn n¹p vµo 1,5 kg
m«i chÊt R-12. «t« du lÞch cÇn lîng m«i chÊt Ýt h¬n.
Tuú theo dung tÝch b×nh chøa m«i chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña thiÕt bÞ chuyªn dïng, ta cã 3
trêng hîp n¹p m«i chÊt: N¹p tõ b×nh chøa nhá dung tÝch kho¶ng 0,5 kg. N¹p tõ b×nh lín cã
søc chøa 13,6 kg vµ n¹p tõ mét thiÕt bÞ n¹p m«i chÊt ®a n¨ng. ThiÕt bÞ n¹p ®a n¨ng giíi thiÖu
trªn (h×nh 3.14) bao gåm b×nh chøa m«i chÊt l¹nh, mét xy lanh ®o gióp theo dâi lîng m«i
chÊt ®· n¹p, mét b¬m rót ch©n kh«ng vµ bé ¸p kÕ. §«i khi thiÕt bÞ n¹p cã trang bÞ phÇn tö
nung nãng. Khi bËt c«ng t¾c phÇn tö nµy, m«i chÊt l¹nh ®îc nung nãng t¹o ®iÒu kiÖn bèc
h¬i gióp n¹p nhanh h¬n.
3.2.5.1. N¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng trong lóc m¸y nÐn ®ang b¬m
Kinh nghiÖm thùc tÕ cho thÊy ph¬ng ph¸p n¹p nµy thÝch øng cho trêng hîp n¹p bæ
sung cã nghÜa lµ n¹p thªm m«i chÊt l¹nh cho mét «t« bÞ thiÕu m«i chÊt l¹nh do hao hôt l©u
ngµy. Nã còng ®îc ¸p dông ®Ó n¹p m«i chÊt cho mét hÖ thèng trèng rçng sau khi ®· rót
ch©n kh«ng.
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p n¹p nµy lµ m«i chÊt l¹nh ®îc n¹p vµo hÖ thèng
xuyªn qua tõ phÝa ¸p suÊt thÊp vµ ë tr¹ng th¸i h¬i. Khi ta ®Æt b×nh chøa m«i chÊt l¹nh th¼ng
®øng, m«i chÊt sÏ ®îc n¹p vµo hÖ thèng ë d¹ng h¬i.
H×nh 3.15. L¾p r¸p bé ®ång hå

LOW HIGH
chuÈn bÞ ga m«i chÊt, n¹p trong
hÖ thèng ®ang v©n hµnh. 1,2.
§ång hå ¸p suÊt thÊp vµ cao; 3,
4. Kho¸ hai van ®ång hå, 5.
B×nh m«i chÊt l¹nh R-12.
§Ó tiÕn hµnh n¹p m«i chÊt vµo mét hÖ thèng ®iªn l¹nh «t« võa hoµn tÊt rót ch©n kh«ng,
ta tuÇn tù thao t¸c nh sau :
1. HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« võa ®îc rót ch©n kh«ng xong nh ®· m« t¶ ë trªn. Bé ¸p kÕ
vÉn cßn g¾n trªn hÖ thèng víi hai van kho¸ kÝn (h×nh 3.15).
2. L¾p r¸p èng nèi gi÷a mµu vµng vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh.
70
3. L¾p r¸p èng nèi gi÷a mµu vµng vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh.
4. Thao t¸c nh sau ®Ó x¶ s¹ch kh«ng khÝ trong èng nèi mµu vµng:
a. Më van b×nh chøa m«i chÊt sÏ thÊy èng mµu vµng c¨ng lªn v× ¸p suÊt cña ga m«i
chÊt.
b. Níi láng r¾cco èng mµu vµng t¹i bé ¸p kÕ trong vµi gi©y ®ång hå cho ga m«i chÊt
l¹nh tèng khø hÕt kh«ng khÝ ra ngoµi.
c. Sau khi x¶ hÕt kh«ng khÝ trong èng vµng, siÕt kÝn r¾cco nµy l¹i.
4. §Æt th¼ng ®øng b×nh chøa m«i chÊt vµ ng©m b×nh nµy trong mét chËu níc nãng (tèi
®a 400c). Lµm nh thÕ nh»m môc ®Ých cho ¸p suÊt cña h¬i m«i chÊt l¹nh trong b×nh chøa cao
h¬n ¸p trong hÖ thèng gióp n¹p nhanh ( h×nh3.16).
5. Khëi ®éng ®éng c¬, cho mæ m¸y trªn møc ga l¨ngti.
H×nh 3.16 Ph¬ng ph¸p n¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« Chrysle : 1. §ång
hå bªn tr¸i ®o phÝa hót; 2. Van x¶ ®ång hå ph¶i; 3. §ång hå ®o cöa hót m¸y nÐn; 4. Cöa hót
m¸y nÐn; 5. Cöa x¶ m¸y nÐn; 6. èng x¶; 7. Më van; 8. èng n¹p; 9. ChËu níc nãng 41,60C;
10. Bé van lÊy ga.
6. HÖ më tõ tõ van phÝa thÊp ¸p cho h¬i m«i chÊt l¹nh tù n¹p vµo hÖ thèng ®ang ë tr¹ng
th¸i ch©n kh«ng (h×nh 3.17).
71
7. Sau khi ¸p kÕ chØ ¸p suÊt ®· t¨ng lªn ®îc kho¶ng 2kg/cm2, ta më c«ng t¾c l¹nh A/C,
®Æt nóm chØnh ë møc l¹nh tèi ®a vµ vËn tèc qu¹t thæi giã tèi ®a, m¸y nÐn sÏ tiÕp tôc rót h¬i
m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng.
8. Khi ®· n¹p ®ñ lîng m«i chÊt cÇn thiÕt, kho¸ kÝn van phÝa thÊp ¸p.
9. Kho¸ van b×nh chøa m«i chÊt, th¸o t¸ch èng mµu vµng ra khái b×nh m«i chÊt.
10. TiÕn hµnh kiÓm tra xem viÖc n¹p ga ®· hoµn chØnh cha.
N¹p bæ xung m«i chÊt l¹nh:
Do sö dông l©u ngµy hÖ thèng l¹nh «t« bÞ hao hôt mét phÇn m«i chÊt, n¨ng suÊt l¹nh
kh«ng ®¹t ®îc tèi ®a, ta ph¶i n¹p bæ sung thªm m«i chÊt , thao t¸c nh sau:
1. Kho¸ kÝn hai van bé ¸p kÕ. L¾p r¸p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®óng kü
thuËt.
2. X¶ kh«ng khÝ trong èng xanh b»ng çch më nhÑ van ®ång hå thÊp ¸p trong vµi gi©y
cho ga ¸p suÊt bªn trong hÖ thèng ®Èy hÕt kh«ng khÝ ra ë ®Çu èng vµng, kho¸ kÝn van ®ång
hå thÊp ¸p.
3. Thao t¸c nh thÕ ®Ó x¶ khÝ trong èng ®á b»ng çch më nhÑ van ®ång hå cao ¸p cho
kh«ng khÝ bÞ ®Èy hÕt ra ngoµi. Kho¸ kÝn van ®ång hå cao ¸p.
4. R¸p èng gi÷a bé mµu vµng cña bé ®ång hå vµo b×nh chøa m«i chÊt ®Æt th¼ng ®øng vµ
ng©m trong mét chËu níc nãng 400c.
5. TiÕn hµnh x¶ kh«ng khÝ trong èng mµu vµng nh sau:
- Më van b×nh chøa m«i chÊt sÏ thÊy èng mµu vµng c¨ng lªn v× ¸p suÊt ga.
- Më nhÑ r¾cco ®Çu nèi èng mµu vµng t¹i bé ¸p kÕ cho kh«ng khÝ vµ chót ga x× ra, siÕt
kÝn r¾cco nµy l¹i.
6. Khëi ®éng ®éng c¬ «t«, cho næ m¸y trªn møc ga l¨ngti.
7. Më réng hai çnh cöa tríc «t«, ®Æt nóm chØnh ë møc l¹nh tèi ®a, qu¹t giã ë vËn tèc
tèi ®a.
8. Më van ®ång hå phÝa thÊp ¸p cho ga m«i chÊt l¹nh n¹p vµo hÖ thèng.
H×nh 3.17. B¾t ®Çu n¹p ga, më van ®ång hå

thÊp ¸p vÉn kho¸ van ®ång hå cao ¸p , më
van lÊy ga.
1. §ång hå thÊp ¸p, 2. §ång hå cao ¸p, 3.
Më van, 4. Kho¸ kÝn, 5. Më van lÊy ga.
72
9. Khi m«i chÊt l¹nh ®· ®îc n¹p ®ñ, kho¸ kÝn van b×nh chøa m«i chÊt, kho¸ kÝn van
®ång hå thÊp ¸p, t¾t c«ng t¾c A/C, t¾t m¸y, th¸o bé ¸p kÕ ra khái hÖ thèng, vÆn kÝn çc n¾p
®Ëy cöa thö.
Çc biÖn ph¸p b¶o ®¶m n¹p ®ñ lîng ga cÇn thiÕt
Nh»m ®¶m b¶o ®¶m ®· n¹p ®ñ lîng m«i chÊt l¹nh cÇn thiÕt vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh
H×nh 3.18 L¾p r¸p thiÕt bÞ ®Ó n¹p ga tõ

b×nh chøa m«i chÊt l¹nh lo¹i lín :
1. M¸y nÐn, 2. §Çu nèi èng, 3. èng x¶,
4- §ång hå cao ¸p, 5. èng nèi vµo ®ång
hå, 6. Bé ®ång hå, 7. C©n, 8. B×nh R-
12, 9. §ång hå thÊp ¸p .
«t«, tuú theo ph¬ng ph¸p n¹p, ta cã thÓ ¸p dông mét trong çc biÖn ph¸p sau ®©y :
C©n ®o: ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy mçi khi chóng ta biÕt ®îc lîng m«i chÊt l¹nh cÇn
n¹p nhê s¸ch chØ dÉn söa ch÷a. Tríc khi tiÕn hµnh n¹p m«i chÊt, ta ®Æt b×nh chøa m«i chÊt
lªn mét chiÕc c©n nh giíi thiÖu trªn (h×nh 3.18).
HiÖu sè träng lîng cña b×nh chøa ga tríc vµ sau khi n¹p cho biÕt chÝnh x¸c träng
lîng ga ®· n¹p vµo trong hÖ thèng.
Theo dâi ¸p kÕ: Trong lóc n¹p ga, m¸y nÐn ®ang b¬m ta theo dâi çc ¸p kÕ, ®Õn lóc ¸p
suÊt bªn phÝa thÊp ¸p vµ cao ¸p chØ ®óng th«ng sè quy ®Þnh lµ ®îc.
Theo dâi cöa sæ quan s¸t m«i chÊt (m¾t ga): Trong lóc ®ang n¹p ga, ta thêng xuyªn
quan s¸t t×nh h×nh dßng m«i chÊt l¹nh ®ang ch¶y qua m¾t ga. Khi cha ®ñ ga, bät bong bãng
xuÊt hiÖn liªn tôc, ®Õn khi ga ®ñ, bät sÏ Ýt l¹i.
Vç vµo ®¸y b×nh ga: NÕu b×nh chøa m«i chÊt l¹nh lµ lo¹i nhá 0,5 kg, tríc khi chÊm døt
n¹p ga, ta nªn vç vµo ®¸y b×nh ®Ó xem ®· hÕt ga trong b×nh chøa.
3.2.5.2. N¹p m«i chÊt trong lóc ®éng c¬ ngõng, m¸y nÐn kh«ng b¬m
73
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch øng cho viÖc n¹p m«i chÊt l¹nh vµo mét hÖ thèng l¹nh trèng
rçng ®· ®îc rót ch©n kh«ng. M«i chÊt ë thÓ láng vµ ®îc n¹p vµo tõ phÝa cao ¸p trong lóc
m¸y nÐn kh«ng b¬m. Trong qu¸ tr×nh n¹p, khi ta lËt ngîc th¼ng ®øng b×nh chøa m«i chÊt,
m«i chÊt sÏ ®îc n¹p vµo hÖ thèng ë d¹ng thÓ láng. Ph¬ng ph¸p nµy gióp n¹p nhanh nhng
kh¸ nguy hiÓm v× cã thÓ lµm háng m¸y nÐn nÕu thao t¸c sai kü thuËt.
Trong qu¸ tr×nh n¹p m«i chÊt l¹nh vµo mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« theo ph¬ng ph¸p
nµy, chóng ta ph¶i tu©n thñ çc quy ®Þnh an toµn sau ®©y:
- Kh«ng bao giê ®îc phÐp næ m¸y ®éng c¬ «t« vµ cho m¸y nÐn ho¹t ®éng trong lóc
®ang tiÕn hµnh n¹p ga theo ph¬ng ph¸p nµy.
- Kh«ng ®îc më van ®ång hå thÊp ¸p trong lóc hÖ thèng ®ang ®îc n¹p víi m«i chÊt
l¹nh thÓ láng.
- Sau khi hoµn tÊt n¹p ga, ph¶i dïng tay quay trôc khuûu m¸y nÐn vµi vßng nh»m ®¶m
b¶o ga m«i chÊt láng kh«ng chui vµo çc xy lanh m¸y nÐn. Ph¶i kiÓm tra kh©u nµy tríc khi
khëi ®éng ®éng c¬ vµ cho m¸y nÐn ho¹t ®éng.
Chóng ta thao t¸c nh sau ®Ó n¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trong lóc
®éng c¬ ngõng ho¹t ®éng, m¸y nÐn kh«ng b¬m:
1. Bé ®ång hå ®· ®îc l¾p r¸p vµo hÖ thèng tõ tríc cho viÖc rót ch©n kh«ng, hai van
®ång hå vÉn cßn kho¸ kÝn.
2. L¾p r¸p ®Çu èng mµu vµng vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh.
3. X¶ kh«ng khÝ trong èng nèi mµu vµng b»ng çch më van b×nh chøa m«i chÊt, níi
láng r¾cco ®Çu èng mµu vµng t¹i bé ®ång hå cho ga ®Èy hÕt kh«ng khÝ ra ngoµi. siÕt kÝn
r¾cco nµy l¹i.
4. Më lín hÕt møc van ®ång hå phÝa cao ¸p.
5. LËt ngîc vµ ®Æt th¼ng ®øng b×nh chøa m«i chÊt cho phÐp m«i chÊt l¹nh thÓ láng n¹p
vµo hÖ thèng (h×nh 3.19).
H×nh 3.19. Kü thuËt n¹p m«i chÊt theo ph¬ng

ph¸p ®éng c¬ kh«ng næ m¸y nÐn kh«ng b¬m.
LËt ngîc b×nh chøa m«i chÊt l¹nh, kho¸ van
phÝa thÊp ¸p (3), më van phÝa cao ¸p (4).
5. B×nh chøa m«i chÊt l¹nh R-12.
74
6. Sau khi ®· n¹p ®ñ lîng m«i chÊt vµo trong hÖ thèng, kho¸ kÝn van ®ång hå phÝa cao
¸p.
7. Th¸o t¸ch rêi gi÷a èng mµu vµng ra khái b×nh chøa m«i chÊt.
8. Quay tay trôc m¸y nÐn vµi ba vßng ®Ó ®¶m b¶o m«i chÊt l¹nh thÓ láng kh«ng ®i vµo
phÝa thÊp ¸p cña m¸y nÐn vµ ø ®äng trong xy lanh.
9. NÕu kh«ng thÓ quay tay trôc m¸y nÐn ®îc, chøng tá cã m«i chÊt l¹nh láng len vµo
ø ®äng trong çc xy lanh m¸y nÐn, lóc nµy nÕu cho m¸y nÐn ho¹t ®éng sÏ ph¸ háng m¸y nÐn.
Ph¶i chê ®îi mét lóc cho m«i chÊt l¹nh bèc h¬i.
3.2.6. KiÓm tra lîng m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng
Muèn kiÓm tra xem m«i chÊt l¹nh cã ®îc n¹p ®Çy ®ñ vµo hÖ thèng kh«ng, ta thao t¸c
nh sau:
1. Khëi ®éng cho ®éng c¬ næ ë vËn tèc 1.500 vßng/phót.
2. BËt c«ng t¾c m¸y l¹nh A/C ®Õn vÞ trÝ vËn hµnh ON
3. ChØnh nóm nhiÖt ®é ë vÞ trÝ l¹nh tèi ®a.
4. Cho qu¹t giã quay víi tèc ®é nhanh nhÊt.
5. Sau khi hÖ thèng ®iÖn l¹nh ho¹t ®éng ®îc 5 phót, h·y quan s¸t t×nh h×nh dßng m«i
chÊt láng ®ang ch¹y qua èng cöa sæ (m¾t ga) cña b×nh läc/hót Èm.
Tuú theo t×nh h×nh dßng m«i chÊt, cã thÓ ®o¸n biÕt t×nh tr¹ng d, ®ñ, thiÕu m«i chÊt
tr«ng hÖ thèng qua b¶ng 3.2 sau ®©y.
B¶ng 3.2: KiÓm tra lîng m«i chÊt l¹nh ®îc n¹p vµo hÖ thèng.
Lîng R- HÇu nh hÕt ga ThiÕu ga §ñ ga Thõa ga

12
KiÓm tra
NhiÖt ®é cña NhiÖt ®é èng cao ¸p èng cao ¸p èng cao ¸p
®êng èng cao ®êng èng c¶ nãng võa, èng nãng, èng h¹ ¸p nãng bÊt b×nh
¸p vµ h¹ ¸p hai phÝa hÇu thÊp ¸p h¬i l¹nh l¹nh. thêng.
nh b»ng nhau.
T×nh h×nh Bät ch¶y Bät suÊt Hoµn toµn Hoµn toµn
dßng m«i chÊt qua liªn tôc. hiÖn çch qu·ng trong suèt. Bät kh«ng thÊy bät.
ch¶y qua kÝnh Bät sÏ biÕn mÊt 1-2 gi©y. cã thÓ xuÊt hiÖn
cöa sæ. vµ thay vµo lµ mçi khi t¨ng
s¬ng mï. hoÆc gi¶m tèc
75
®é ®éng c¬.
T×nh h×nh ¸p suÊt ¸p suÊt cña ¸p suÊt b×nh ¸p suÊt cña
¸p suÊt trong hÖ bªn phÝa cao ¸p c¶ hai phÝa ®Òu thêng ë c¶ hai c¶ hai phÝa cao
thèng. gi¶m mét çch kÐm. phÝa. bÊt b×nh thêng.
bÊt thêng.
Söa ch÷a. T¾t m¸y, T×m kiÕm X¶ bít ga tõ
kiÓm tra toµn chç x× ga trong van kiÓm tra
®iÖn. hÖ thèng, söa phÝa ¸p suÊt
ch÷a, n¹p thªm thÊp.
ga.
3.3. KiÓm tra, chÈn ®o¸n, söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
3.3.1. Quy tr×nh kiÓm tra.
Tríc khi tiÕn hµnh kiÓm tra, ®o kiÓm cÇn ph¶i quan s¸t, xem xÐt kü chi tiÕt cña hÖ
thèng ®iÖn l¹nh nh sau:
- D©y curoa cña m¸y nÐn ph¶i ®îc c¨ng ®óng møc quy ®Þnh. Quan s¸t kü d©y curoa
kh«ng bÞ mßn khuyÕt, tíc sîi, chai bãng vµ th¼ng hµng gi÷a çc buly truyÒn ®éng. Nªn
dïng thiÕt bÞ chuyªn dïng.
- Ch©n g¾n m¸y nÐn ph¶i ®îc xiÕt ®ñ lùc vµo th©n ®éng c¬, kh«ng nøt vì long láng.
- Çc ®êng èng dÉn m«i chÊt l¹nh kh«ng ®îc mßn khuyÕt, x× h¬i vµ ph¶i bè trÝ xa çc
bé phËn di ®éng.
-Phèt cña trôc m¸y nÐn ph¶i kÝn. NÕu bÞ hë sÏ nhËn they dÇu quang trôc m¸y nÐn, trªn
mÆt buli vµ m©m bÞ ®éng bé ly hîp ®iÖn tõ m¸y nÐn.
- MÆt ngoµi giµn nãng ph¶i thËt s¹ch sÏ ®¶m b¶o th«ng giã tèt vµ ®îc l¾p r¸p ®óng vÞ
trÝ, kh«ng ¸p s¸t vµo kÐt níc ®éng c¬. S©u bä vµ bôi bÈn thêng g©y che lÊp giµn nãng, ng¨n
c¶n giã lu th«ng xuyªn qua ®Ó gi¶i nhiÖt. T×nh tr¹ng nµy sÏ lµm c¶n trë sù ngng tô cña m«i
chÊt l¹nh. Mµng ch¾n c«n trïng ®Æt tríc ®Çu xe, ng¨n ®îc c«n trïng nhng ®ång thêi còng
ng¨n chÆn giã thæi qua giµn nãng. Trong mäi trêng hîp nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho giã lu th«ng
tèt xuyªn qua giµn nãng.
- Quan s¸t tÊt c¶ çc èng, çc hép dÉn khÝ çc cöa çnh gµ còng nh hÖ thèng c¬ khÝ
®iÒu khiÓn ph©n phèi luång khÝ, çc bé phËn nµy ph¶i th«ng suèt ho¹t ®éng nh¹y, nhÑ vµ tèt.
- Bªn ngoµi çc èng cña giµn l¹nh vµ c¶ bé giµn l¹nh ph¶i s¹ch, kh«ng ®îc b¸m bôi
bÈn. Th«ng thêng nÕu cã mïi h«i trong khÝ l¹nh thæi ra chøng tá giµn l¹nh ®· bÞ b¸m bÈn.
76
- §éng c¬ ®iÖn qu¹t giã lång sãc ph¶i ho¹t ®éng tèt, ch¹y ®Çy ®ñ mäi tèc ®é quy ®Þnh.
NÕu kh«ng ®¹t yªu cÇu nµy, cÇn kiÓm tra t×nh tr¹ng chËp m¹ch cña çc ®iÖn trë ®iÒu khiÓn
tèc ®é qu¹t giã.
- Çc bé läc th«ng khÝ ph¶i th«ng s¹ch.
- NÕu ph¸t hiÖn vÕt dÇu vÊy bÈn trªn çc bé phËn hÖ thèng l¹nh, trªn ®êng èng dÉn
m«i chÊt l¹nh chøng tá cã t×nh tr¹ng x× tho¸t ga m«i chÊt l¹nh. V× khi m«i chÊt l¹nh x× ra
thêng kÐo theo dÇu b«i tr¬n.
3.3.2. ChÈn ®o¸n, xö lý çc h háng th«ng thêng.
Muèn chÈn ®o¸n chÝnh x¸c çc háng hãc th«ng thêng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t«,ta
ph¶i ®o
KiÓm vµ ghi nhËn ¸p suÊt bªn phÝa thÊp ¸p vµ bªn phÝa cao ¸p cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «
t«. sè liÖu ®o ®îc sÏ lµm c¬ së cho c«ng t¸c chÈn ®o¸n nh ®· híng dÉn tríc ®©y, thao t¸c
®o kiÓm ¸p suÊt cña mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t« ®îc thùc hiÖn nh sau :
- Kho¸ kÝn hai van ®ång hå thÊp ¸p vµ cao ¸p. L¾p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng ®óng kü thuËt,
®óng vÞ trÝ, x¶ s¹ch giã trong çc èng nèi cña bé ®ång hå.
- Cho ®éng c¬ næ ë vËn tèc trôc khuûu 2000 vßng/phót .
- §Æt nóm chØnh nhiÖt ®é ë vÞ trÝ l¹nh tèi ®a “ MAXCOLD” .
- C«ng t¾c qu¹t giã ®Æt ë vÞ trÝ vËn tèc cao nhÊt.
- Më réng hai çnh cöa tríc cña xe.
- §äc , ghi nhËn sè ®o trªn çc ¸p kÕ .
- Tuú theo t×nh tr¹ng kü thuËt cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t« ,kÕt qu¶ ®o kiÓm ¸p suÊt cã
thÓ ®îc tãm t¾t víi nhiÒu t×nh huèng kh¸c nhau sau ®©y. Ph©n tÝch çc kÕt qu¶ nµy sÏ gióp
chóng ta chÈn ®o¸n vµ sö lý ®óng kü thuËt.
Trong qu¸ tr×nh ®o kiÓm ¸p suÊt cña hÖ thèng, cÇn lu ý ®Õn nhiÖt ®é m«i trêng. B¶ng
3.3 giíi thiÖu sù liªn quan t¬ng t¸c cña nhiÖt ®é m«i trêng ®èi víi ¸p suÊt bªn phÝa cao ¸p
vµ thÊp ¸p còng nh ®èi víi nhiÖt ®é khÝ l¹nh thæi ra.
B¶ng 3.3: Liªn quan gi÷a nhiÖt ®é dßng khÝ thæi ra vµ ¸p suÊt cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «
t« ®èi víi nhiÖt ®é m«i trêng:
NhiÖt ®é m«i 700F 800F 900F 1000F 1100F
trêng (210C) (26,50C) (320C) (37,50C) (430C)
NhiÖt ®é khÝ
28 4  10 7 13 10 17 13 21
l¹nh tho¸t ra (0C)
77
¸p suÊt b¬m
m«i chÊt l¹nh 140 210 180  235 210  270 240  310 280  350
(PSI)
¸p suÊt hót
m«i chÊt l¹nh 10  35 16  38 20  42 25  48 30  55
(PSI)
Kg/cm2 = PSI x 0,07
3.3.2.1. ¸p suÊt c¶ hai phÝa b×nh thêng.
Cöa sæ kÝnh (m¾t ga) cho thÊy dßng m«i chÊt l¹nh cã mét Ýt níc bät, giã thæi ra l¹nh
Ýt, kh«ng ®óng yªu cÇu. KiÓm tra b»ng çch ng¾t nèi liªn tôc c«ng t¾c æn nhiÖt. NÕu kim
®ång hå phÝa thÊp ¸p kh«ng dao ®éng chøng tá trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh cã lÉn Ýt kh«ng khÝ
vµ chÊt Èm . CÇn kiÓm tra söa ch÷a nh sau :
a. TiÕn hµnh tr¾c nghiÖm t×nh tr¹ng x× ga.
b. X¶ hÕt m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng.
c. Kh¾c phôc söa ch÷a vÞ trÝ x× ga.
d. Trong t×nh huèng nµy b×nh läc hót Èm m«i chÊt l¹nh ®· no ®Çy ø chÊt Èm ít . B¾t
buéc ph¶i thay míi b×nh läc hót Èm .
e. Rót ch©n kh«ng hÖ thèng trong thêi gian tèi thiÓu 30 phót
f. N¹p ®Çy ®ñ l¹i m«i chÊt l¹nh míi.
g. Sau khi n¹p l¹i ®Çy ®ñ m«i chÊt l¹nh, cho hÖ thèng vËn hµnh ®Ó kiÓm tra l¹i
3.3.2.2. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa b×nh thêng.
Cã Ýt bät trong dßng m«i chÊt giã thæi ra ©m Êm vµo lóc trêi nãng, nguyªn do cßn tån
t¹i qu¸ nhiÒu chÊt Èm ít trong hÖ thèng l¹nh. CÇn ph¶i :
X¶ hÕt m«i chÊt l¹nh (h×nh 108a,b) tr×nh bµy ph¬ng ph¸p x¶ vµ thu håi ga m«i chÊt
l¹nh theo çch thñ c«ng .
a. Thay míi b×nh läc hót Èm .
b. Hót ch©n kh«ng.
c. N¹p ga trë l¹i ®óng sè lîng quy ®Þnh.
d. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh vµ kiÓm tra
78
3.3.2.3. ¸p suÊt c¶ hai phÝa b×nh thêng.
M¸y nÐn ho¹t ®éng lóc ngõng, lóc b¬m theo chu kú x¶y ra nhanh qu¸, phÝa ¸p suÊt thÊp
®ång hå chØ ¸p suÊt kh«ng ®¹t. Nguyªn nh©n cña çc triÖu chøng nµy lµ c«ng t¾c æn nhiÖt bÞ
hang. Xö lý nh sau:
a. T¾t m¸y, ng¾t “off” hÖ thèng ®iÖn l¹nh A/C .
b. Thay míi c«ng t¾c æn nhiÖt nhí n¾p ®Æt èng mao ®Én vµ bÇu c¶m biÕn nhiÖt cña
c«nng t¾c ë ®óng vÞ trÝ cò.
c. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh, kiÓm tra l¹i.
3.3.2.4. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa ®Òu thÊp.
Giã thæi ra l¹nh Ýt, mét vµi bät bong bãng xuÊt hiÖn trong dßng m«i chÊt ch¶y qua kÝnh
cöa sæ (m¾t ga). Nguyªn nh©n lµ hÖ thèng ®iÖn l¹nh bÞ thiÕu m«i chÊt l¹nh. TiÕn hµnh xö lý
nh sau :
a. KiÓm tra t×nh tr¹ng x× hë lµm thÊt tho¸t ga m«i chÊt.
b. X¶ hÕt ga m«i chÊt l¹nh .
c. Kh¾c phôc chç bÞ x× hë.
d. KiÓm tra møc dÇu nhên trong m¸y nÐn b»ng çch th¸o hÕt ®Çu nhên trong m¸y nÐn
vµo trong mét cèc ®o. So s¸nh víi lîng dÇu quy ®Þnh cho lo¹i m¸y nÐn ®ã, cho thªm vµo
nÕu thiÕu.
e. Rót ch©n kh«ng.
f. N¹p ga R-12 trë l¹i ®óng lîng quy ®Þnh.
g. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh vµ kiÓm tra.
3.3.2.5. C¶ hai phÝa ¸p suÊt ®Òu thÊp.
Giã thæi ra nãng, cöa kÝnh quan s¸t cho thÊy trong suèt. Do thiÕu nhiÒu m«i chÊt l¹nh
trong hÖ thèng, cã kh¶ n¨ng hÖ thèng bÞ x× ga trÇm träng. Kh¾c phôc nh sau:
a. KiÓm tra t×m kiÕm chç hë.
b. KiÓm tra cÈn thËn t×nh tr¹ng x× ga t¹i m¸y nÐn, nhÊt lµ cæ trôc m¸y nÐn.
c. X¶ hÕt m«i chÊt l¹nh.
d. KiÓm tra lîng dÇu b«i tr¬n trong m¸y.
e. Thay ®æi bÇu läc, hót ch©n kh«ng thËt kü.
f. N¹p ®ñ m«i chÊt l¹nh trë l¹i.
g. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh vµ kiÓm tra.
79
3.3.2.6. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu thÊp.
BÇu c¶m biÕn nhiÖt ho¹t ®éng kh«ng ®óng. Xö lý nh sau:
a. X¶ ga .
b. Th¸o t¾t van gi·n në ra khái hÖ thèng.
c. Thay míi van gi·n në .
d. Hót ch©n kh«ng .
e. N¹p ga.
f. Cho hÖ thèng vËn hµnh vµ kiÓm tra l¹i.
3.3.2.7. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu thÊp.
Kh«ng khÝ thæi ra cã mét chót l¹nh, sê èng dÉn bªn phÝa cao ¸p c¶m thÊy l¹nh, ®ång
thêi quanh èng dÉn bªn phÝa cao ¸p ®æ må h«i vµ ®éng s¬ng. TriÖu chøng nµy chøng tá
®êng èng bªn phÝa cao ¸p bÞ t¾c. Xö lý nh sau:
a. X¶ ga.
b. Thay míi b×nh läc, hót Èm, çc èng dÉn m«i chÊt còng nh thay míi çc chi tiÕt bÞ
t¾c nghÏn.
c. Rót ch©n kh«ng.
d. N¹p ga l¹i.
e. Ch¹y thö vµ kiÓm tra.
3.3.2.8. PhÝa thÊp ¸p cã ¸p suÊt cao, bªn phÝa cao ¸p cã ¸p suÊt l¹i thÊp.
Trong lóc vËn hµnh cã tiªng khua trong m¸y nÐn. Chøng tá m¸y nÐn bÞ háng bªn trong.
Çch ch÷a nh sau:
Th¸o gì m¸y nÐn ra khái xe.
Th¸o n¾p ®Çu m¸y nÐn ®Ó tiÖn quan s¸t bªn trong.
KiÓm tra møc dÇu b«i tr¬n m¸y nÐn.
Thay míi b×nh läc hót Èm. Söa ch÷a hay thay míi m¸y nÐn.
Rót ch©n kh«ng, n¹p ga m«i chÊp l¹nh.
VËn hµnh hÖ thèng ®iÖn ®Ó kiÓm tra.
3.3.2.9. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa ®Òu cao.

80
Giã thæi ra nãng, thÊy ®Çy bät qua cöa kÝnh(m¾t ga) quan s¸t, sê c¶m thÊy èng dÉn bªn
phÝa cao ¸p rÊt nãng.
Nguyªn do lµ cã trë ng¹i kü thuËt t¹i giµn nãng. CôthÓ nh bÞ qu¸ t¶i, gi¶i nhiÖt kÐm.
Ph¶i kiÓm tra nh sau:
Xem d©y curoa m¸y qu¹t gi¶ nhiÖt dµn nãng bÞ chïng, ®øt.
KiÓm tra xem bªn ngoµi dµn nãng cã bÞ b¸m bôi bÈn lµm nghÏn giã gi¶i nhiÖt lu
th«ng.
Xem gi¸n nãng cã ®îc l¾p ®Æt ®ñ xa ®èi víi kÐt níc lµm m¸t ®éng c¬ kh«ng.
KiÓm tra lîng m«i chÊt l¹nh cã bÞ n¹p qu¸ nhiÒu kh«ng.
VËn hµnh vµ kiÓm tra hÖ thèng ®iÖn l¹nh.
3.3.2.10. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu cao.
Qua cñ¨ sæ quan s¸t, thØnh tho¶ng thÊy cã bät, giã thæi ra l¹nh Ýt. Nguyªn do cã qu¸
nhiÕu kh«ng khÝ vµ Èm ít trong hÖ thèng l¹nh. Xö lý nh sau:
X¶ hÕt ga.
Thay míi b×nh läc, hót Èm vÝ b×nh läc cò ®· ø ®Çy chÊt Èm ít.
Rót ch©n kh«ng thËt kü.
N¹p ga l¹i.
Ch¹y thö vµ kiÓm tra.
3.3.2.11. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu cao.
Giã thæi ra Êm, bªn ngoµi giµn l¹nh ®ë nhiÒu må h«i hay ®äng s¬ng. Nguyªn do lµ van
gi·n në bÞ kÑt ë t×nh tr¹ng më lín. Çch xö lý nh sau:
X¶ ga.
Thay míi van gi·n në, nhí ®¶m b¶o g¾n tiÕp xóc tèt bÇu c¶m biÕn nhiÖt cña van.
Rót ch©n kh«ng thËt kü, n¹p ga l¹i.
Ch¹y tö vµ kiÓm tra.
B¶ng 3.4 giíi thiÖu tãm t¾t cô thÓ n¨m trêng hîp ¸p suÊt bÊt thêng cïng víi çc
nguyªn do háng hãc t¹p ra sù bÊt thêng nµy trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«.
81
1. Bé æn nhiÖt háng.
Mµng trong van gi·n në bÞ kÑt ®ãng.
I. ¸p suÊt hót thÊp, ¸p suÊt nghÏn ®êng èng gi÷a b×nh läc, hót Èm vµ van gi·n
®Èy b×nh thêng në.
a. cã lÉn chÊt Èm ít trong hÖ thèng l¹nh.
NÕu ®ång hå phÝa thÊp chØ ch©n kh«ng chøng tá van
gi·n në ®ãng kÝn.
Ho¹t ®éng cña van gi·n në kh«ng ®óng(më lín).

II. ¸p suÊt hót cao, ¸p suÊt
BÇu c¶m biÕn cña van gi·n në háng, hoÆc r¸p tiÕp
®Èy b×nh thêng.
xóc kh«ng tèt.
m¸y nÐn hang.

III. ¸p suÊt hót cao, ¸p suÊt Háng van lìi gµ m¸y nÐn.
®Èy thÊp. §Öm n¾p ®Êu m¸y nÐn bÞ x×.
Cã thÓ háng ®Êu ch©n kh«ng van STV.
N¹p qu¸ lîng m«i chÊt cho hÖ thèng.
Giµn nãng bÞ nghÏn giã kh«ng thæi gi¶i nhiÖt ®îc.
Cã hiÖn tîng t¾c nghn trong giµn nãng, b×nh läc
hót Èm vµ ®êng èng dÉn cao ¸p.
IV. ¸p suÊt ®Èy qu¸ cao.
Qu¸ nhiÒu dÇu b«i tr¬n trong m¸y nÐn.
§éng c¬ qu¸ nãng.
BÞ hao hôt m«i chÊt l¹nh hoÆc n¹p kh«ng ®ñ.

V. ¸p suÊt ®Èy thÊp.
Háng van gi·n në.
82
Lêi kÕt
Sau khi ®îc giao ®Ò tµi em ®· tiÕn hµnh thu thËp tµi liÖu, ®äc, nghiªn cøu vµ khÈn
ch¬ng thùc hiÖn. Trong thêi gian t×m hiÓu tµi liÖu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi em gÆp kh«ng Ýt khã
kh¨n, xong víi sù chØ b¶o tËn t×nh cña çc thÇy, c« trong tæ bé m«n Kü thuËt «t« ®Æc biÖt lµ
thÇy NguyÔn M¹nh Cêng vµ thÇy NguyÔn V¨n Huúnh ®· cho em hiÓu s©u h¬n vÒ HÖ
thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ sö dông trªn «t« thÕ hÖ míi, céng víi sù say mª kh¸m ph¸ t×m hiÓu
çc tµi liÖu vµ sù gióp ®ì cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp. Cho ®Õn nay ®· hoµn thµnh ®îc ®Ò tµi mµ
nhµ trêng vµ khoa giao cho ®óng thêi gian quy ®Þnh.
Sau khi thùc hiÖn xong ®Ò tµi em tù nhËn thÊy m×nh ®· «n tæng hîp l¹i çc kiÕn thøc ®·
häc vµ tham kh¶o ®îc nhiÒu tµi liÖu vÒ chuyªn ngµnh. Th«ng qua c«ng viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi
em thÊy m×nh ®· cã sù hiÓu biÕt nhiÒu h¬n, s©u h¬n vÒ chuyªn ngµnh «t«, kh«ng nh÷ng vËy
em ®· cïng víi çc b¹n trong nhãm hoµn thµnh ®îc sa bµn m« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
cã thÓ sö dông lµm ph¬ng tiÖn d¹y häc cho häc sinh, sinh viªn ngµnh «t«.
Do néi dung ®Ò tµi cßn míi vµ kiÕn thøc cña em cßn h¹n chÕ nªn néi dung ®Ò tµi kh«ng
tr¸nh khái thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. V× vËy em mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña çc thÇy c«
gi¸o cïng çc b¹n ®ång nghiÖp vµ çc b¹n ®äc kh¸c ®Ó néi dung cña em ngµy cµng hoµn
thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !

Hng Yªn, th¸ng 06 n¨m 2005
Nhãm sinh viªn gåm:

TrÇn V¨n L¬ng,
TrÇn khoa TuÊn,
§ç TiÕn M¹nh.
83
TµI LIÖU THAM KH¶O
1. ¤t« thÕ hÖ míi (§iÖn l¹nh ¤t«).

Nhµ xuÊt b¶n giao th«ng vËn t¶i.
Biªn so¹n: NguyÔn Oanh.
2. Kü thuËt söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn trªn xe «t«.
Nhµ xuÊt b¶n trÎ.
Biªn so¹n: Ch©u Ngäc Th¹ch
NguyÔn Thµnh ChÝ.
3. Selbststudienprogramm 208
Klimaanlagenim Kraftfzeug.
4. Thùc hµnh kü thuËt c¬ ®iÖn l¹nh
Nhµ xuÊt b¶n §µ N½ng.
Biªn so¹n: TrÇn ThÕ San – NguyÔn §øc PhÊn.
5. Söa ch÷a m¸y l¹nh vµ ®iÒu hßa kh«ng khÝ.
Nhµ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt
Biªn so¹n: NguyÔn §øc Lîi.
84

1. Đồ án hệ thống điều hòa không khí xe ô tô

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1. Đồ án hệ thống điều hòa không khí xe ô tô

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

NHËN XÐT CñA GI¸O VI£N H¦íng dÉn

Trung tâm đào tạo điện ô tô đời mới

KÊNH CHIA SẺ KIẾN THỨC CÔNG NGHỆ Ô TÔ

CH­¬NG 1. tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t« .......................... 5

1.1. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ ................................................................................................ 5

1.3. §iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«............................................................................................ 38

CH­¬NG 2. chän lùa ph­¬ng ¸n THIÕT KÕ chÕ t¹o M¤ H×NH ......................... 49

2.1. Chän ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ ........................................................................................................... 49

2.2. M« h×nh thiÕt kÕ ......................................................................................................................... 51

Lêi nãi ®Çu

Ch­¬ng 1. Tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t«

1.1. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ

1.1.2. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ trong «t«

HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®­îc thiÕt kÕ

1.1.2.1. Dßng nhiÖt

HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®­îc thiÕt kÕ ®Ó

Sù dÉn nhiÖt x¶y ra gi÷a hai vËt thÓ khi

1.1.2.2. Sù hÊp thu nhiÖt

1.1.2.3. ¸p suÊt vµ ®iÓm s«i

1.1.2.4. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ

1.1.3.2. M«i chÊt l¹nh:....

a. M«i chÊt l¹nh R-12

b. M«i chÊt l¹nh R-134a

c. §Ò phßng tai n¹n ®èi víi m«i chÊt l¹nh

1.1.2.3. DÇu nhên b«i tr¬n hÖ thèng ®iÖn l¹nh

H×nh 1.6. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn «t«.

1.2.2. M¸y nÐn

1.2.2.1. CÊu t¹o

1. Van ®iÒu chØnh. 2 3

b. Nguyªn lý ho¹t ®éng

H×nh 1.11 KÕt cÊu cña bé ly

1.2.3. Bé ng­ng tô ( giµn nãng)

H×nh 1.12 CÊu t¹o vµ nguyªn lý cña giµn nãng.

1.2.3.2. Nguyªn lý lµm viÖc

1.2.4. HÖ thèng ®iÖn l¹nh víi van gi·n në

B×nh läc/hót Èm m«i chÊt l¹nh (h×nh 1.13) lµ mét

M«i chÊt l¹nh, thÓ láng, ch¶y tõ bé ng­ng tô vµo lç

H×nh 1.13 KÕt cÊu vµ nguyªn lý ho¹t

1. BÇu c¶m biÕn nhiÖt ®é, 7. Th©n van.

b. Nguyªn lý ho¹t ®éng

1.2.5. HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ èng tiÕt l­u

A. M¸y nÐn víi bé ly hîp ®iÖn tõ I. B×nh tÝch lòy

H×nh 1.16 CÊu t¹o èng tiÕt l­u.

1. §Õn giµn l¹nh 5. L­íi läc bÈn

1.2.5.1. B×nh tÝch luü

b. Nguyªn lý ho¹t ®éng

Bé bèc h¬i (giµn l¹nh) ®­îc

1.2.6. C¸c bé phËn phô

H×nh 1.20 CÊu t¹o cña èng dÉn 1

1.2.5.2. Cöa sæ kÝnh

H×nh 1.21 Ph©n biÖt c¸c t×nh

1.2.5.3. B×nh khö n­íc g¾n nèi tiÕp

Nã ®­îc bè trÝ gi÷a b×nh läc hót/Èm vµ van

Th«ng th­êng, bé tiªu ©m ®­îc l¾p t¹i cöa

1.3.1.2. Dïng van nèi t¾t ga nãng

1.3.1.3. Dïng van kiÓm so¸t STV (Thermostatic Expansion Valve)

H×nh 1.29. KÕt cÊu cña mét lo¹i

1.3.2. ThiÕt bÞ an toµn b¶o vÖ hÖ thèng ®iÖn l¹nh

1.3.2.3. Van x¶ khÝ ¸p suÊt cao

1.3.2.4. C«ng t¾c ng¾t m¹ch ¸p suÊt cao

1.3.2.5. C«ng t¾c qu¸ nhiÖt vµ cÇu ch×

1.3.3. Ph©n phèi kh«ng khÝ ®· ®­îc ®iÒu hßa

1.3.3.1. §iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh b»ng tay

CH¬NG 1. tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t« .......................... 5

CH¬NG 2. chän lùa ph¬ng ¸n THIÕT KÕ chÕ t¹o M¤ H×NH ......................... 49

2.1. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ ........................................................................................................... 49

Ch¬ng 1. Tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t«

HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc thiÕt kÕ

HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc thiÕt kÕ ®Ó

1.2.3. Bé ngng tô ( giµn nãng)

M«i chÊt l¹nh, thÓ láng, ch¶y tõ bé ngng tô vµo lç

1.2.5. HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ èng tiÕt lu

H×nh 1.16 CÊu t¹o èng tiÕt lu.

1. §Õn giµn l¹nh 5. Líi läc bÈn

Bé bèc h¬i (giµn l¹nh) ®îc

1.2.5.3. B×nh khö níc g¾n nèi tiÕp

Nã ®îc bè trÝ gi÷a b×nh läc hót/Èm vµ van

Th«ng thêng, bé tiªu ©m ®îc l¾p t¹i cöa

1.3.3. Ph©n phèi kh«ng khÝ ®· ®îc ®iÒu hßa

Ch¬ng 2. chän lùa ph¬ng ¸n THIÕT KÕ chÕ t¹o M¤ H×NH

2.1. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ

2.1.2. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ

1. M«i chÊt l¹nh, 6. Bé ngng tô,

1. ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn nh sau:

Thao t¸c viÖc rót ch©n kh«ng nh sau:

H×nh 3.13 Ph¬ng ph¸p hót ch©n kh«ng

H×nh 3.19. Kü thuËt n¹p m«i chÊt theo ph¬ng

3.2.6. KiÓm tra lîng m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng

Lîng R- HÇu nh hÕt ga ThiÕu ga §ñ ga Thõa ga

3.3.2. ChÈn ®o¸n, xö lý c¸c h háng th«ng thêng.

3.3.2.1. ¸p suÊt c¶ hai phÝa b×nh thêng.

3.3.2.2. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa b×nh thêng.