● Ang Baboy sa Talon

Sa tunga kang masiok kag matag-as nga kakahuyan, nagtipon ang manari-sari nga klasi kang
kasapatan. Ginpatawag sanda kang andang lider nga si Tiglon, sangka sapat nga santunga
tigri, santunga lion. Makita sa anang dagway nga nalipasan ron tana kang tyimpo kag ang ana
panghulag daw sa nakapoy ron man..
"Man-an man ninyo nga mal-am ron ako. Maluya kag indi ron pareho kauna ka pagsik kong
maghulag. Wara man ako ti bata nga pwede manubli kang dya nga responsibilidad," hambal ni
Tiglon.
"Handa gid ako magbaton kung ako imo tugutan, Maestro," ang sabat ni Babon, sangka baboy
sa talon. Wara ron natingala ang iba nga mga sapat sa sabat ni Babon. Kay naman-an ron
nanda nga dya mahilig gid man magprisintar kang ana kaugalingon bisan sa diin lang.
"Hipos bla anay Babon. Wara pa gani katapos si Maestro, nagsabat kaw dayon," sita ni Kuol
kay Babon.
"Ikaw tana ang mahipos dyan! Gapasilabot gid timu." Dayon supla ni Babon kay Kuol kag may
aman pa nga padalong.
"Mamati bala anay kita kay Maestro," sabat man ni Kawring, ang kuti nga daw lagoring.
"Amu gani nga ginpatawag ko kamo tanan tungod gusto ko mabatian ang inyo mga suhistyon."
"Nami kara maestro paagyun naton sa matawhay kag patas nga paindis-indis." Suhistyon ni
Among, ang pinakamal-am nga amu sa bilog nga kaharian. Tana man kadya ang sara sa mga
ginasarigan kag ginapangayuan ni Tiglon kang laygay inkaso may mga problema.
"Manami ria nga suhistyon Mal-am Among para tanan matugruan ka kahigayunan kag
makapartisipar. Kag makita gid naton kon sin-o ang may potinsyal nga magbulos kanakun
bilang lider. Sugot bla kamo?"
"Huod Maestro! Pero paano naton ria mahimu?" Pamangkut ni Kawring.
"Tugruan ko kamo kang tatlo ka pagtiraw. Kong sin o man ang indi makapasar sa una nga
pagtiraw, indi ron pwidi makapadayun. Naintsindihan nyo? Sarum-an sa aga maga umpisa ang
una nga sambuwa."

Harus tanan nga kasapatan nalipay gid sa gusto matabu kang andang lider. Ang kada isara
nagalaum gid nga magsunod sa agi ni Tiglon.
Si Babon wara ron nagturog pagkagabie kundi nagpraktis ron lang kadalagan paagto-pabalik.
Nagadiwal ron kadya ang anang dila kang parapitan ni Kawring.
"Hoy, Babon untati ron ra. Naga istorbo timu sa mga iningud mo nga gapahuway ron. Puro lang
kulas mo ang mabatian. Abi uli ron kag magturog para may kabaskug ikaw sarum-an."
"Ginapasilabtan mo gid ako haw? Amu gani naga praktis ako kadalagan para ako gid ang una
sarum-an..gina kondisyon ko lang lawas ko." Bisan daw maubusan ron ka ginhawa, sige
gihapun ang paagto-pabalik ni Babon. Naghalin ron lang si Kawring kay man-an na indi man sa
gihapon mamati si Babon.

Pagkaaga, nagpreparar ron ang tanan nga kasapatan. Nagakalangkag gid sanda kon sin-o ang
mabulos kay Tiglon. Burubuhay, nag-abot ron si Tiglon imaw si Among.
"Nagakalipay gid ako nga kamo tanan nag-ugyon sa dyang buruhaton. Rugya kita kadya agud
saksihan kung sin-o gid ang naga kadapat nga magbulos kanakun. Tugruan ko kamo kang tatlo
ka klasi nga pagtiraw, kon sin-o man ang magdinalag-un sa kada pagtiraw, tana ang
pasidunggan kag magsubli kang akon titulo bilang lider. Kabay nga ang dyang kahiwatan
mangin madinalag-on sa tagsa-tagsa kag malab-ot naton ang aton tinutuyu nga patas kag sa
matawhay nga pamaagi."
"Sigorado gid nga ako ron kadya ang sunod nga lider," hambal ni Babon. Wara gihapon ti puhay
ang ana obra kadya nga paagto-pabalik dugangan na pa ka pauntay-untay kang anang mga
kahig.
"Nugay ka hinadak Babon. Wara pa gani man-an kong sin-o gid ang madaog," sabat man ni
Kuol. "Mas dasig kag pagsik tana kanimo si Kawring e."
Pagbati ni Babon, dayun na balikid kay Kuol kag ginpadalungan dya.
"Maman-an ta lang kar-on e kung sin-o gid ang nagakadapat magbulos kay Tiglon." Sambit ni
Babon nga daw sa piho gid.

Burubuhay, ginpaathag ron ni Tiglon ang mga pagtiraw nga dapat mapasaran kang kada sapat.
Una, kinahanglan nanda makalab-ot sa pihak nga bahin kang kakahuyan sa diin may
pinakamataas nga busay antis magmara ang sangkaturo nga tubig sa dahon kang dagmay.
Ikarwa, kinahanglan nanda makita ang bulawan nga bato sa likod kang busay. Kag ikatlo,
kinahanglan nanda nga maglaktod sa naga daba-daba nga kalayo nga indi matunaw ang bato
nga bulawan.
"Nakita nyo ang layong nga niyog sa babaw? Kung mahulog ra, hudyat nga maumpisa ron kita."
Tanan nagtangra sa babaw. Burubuhay gulpi lang nahulog ang layong nga niyog kag tanan
nagdinalagan ka madasig. Nagapanguna si Babon kag ginasundan ni Kawring.
"Daw hindi gid magpaurihi si Babon, Maestro. Makita gid kana ang pagkatutom," hambal ni
Mal-am Among.
"Amo man ra ang napanilagan ko kana, Among. Pro ang dya nga pagtiraw wara lang
gakinahanglan ka padasig-dasig kundi kinahanglan mo man gamiton ang utok mo," sabat ni
Tiglon.

Samtang sa kompetisyon..
Mayad lang ba nagpraktis ako kundi wara ako nabudlayan, kinahanglan ako gid una makakita
kang bulawan nga bato. A ​ mo dya ang gadalagan sa utok ni Babon samtang nagapaspas ka
dalagan. Rapit ron lang tana makalab-ot sa busay. Pagbalikid na, nakita na si Kawring nga
nagasunod sa likod na. ​Hindi man magpapierdi.
Sa pihak nga bahin, si Kawring rapit na lang man makalab-ot sa busay. ​Kabay pa nga ubayan
ako kang Makaako kag tugruan kang kabaskog.
Nakalab-ot ron sa busay si Babon kag nag-umpisa pangita kang bato nga bulawan. Amo man
pag-abot ni Kawring. Gintiklod na dya kag natumba. Sa unahan, nakita na ron ang sangka bato
nga bulawan pro naunahan tana ni Kawring kapudyot. Gulpi na dya ginlumpatan amo nga
nabuy-an ni Kawring. Dayon purot ni Babon kag magdalagan.
"Uli lamang to Kawring! Wara kaw ron tsansa. Ha! Ha! Ha!"
Si Kawring bisan gaparanakit ang lawas tungod sa ginhimo ni Babon, ginpirit na gihapon
magbangon kag nangita kang bato nga bulawan. Mayad lang kay may nakita man dayon tana.
Gin pudyot na dya kag nagdali-dali dalagan paagto sa ikatlo nga pagtiraw. Pro samtang
nagadalagan, nagapaminsar tana kong paano maglaktod sa gadaba-daba nga kalayo nga indi
matunaw ang bato nga bulawan.
Samtang si Babon, sa sobra na kadali wara ron nagpaminsar kong paano ang ensakto nga
pagdara kang bulawan para indi matunaw. Paglab-ot na sa punta igo makalampuwas sa naga
daba-daba nga kalayo, indi na ron makapkapan ang bato nga bulawan. Gali ay natunaw ron.
Si Kawring tungod naka diskarte kong paano taguon ang bulawan nga indi matunaw, bilog
gihapon pag-abot sa punta. Ginsulod na dya sa baba na kag gin-um-um asta makalaktod sa
naga daba-daba nga kalayo.
Nakita da lamang si Babon nga naghinay-hinay panaw pahalin sa grupo kang mga kasapatan.