‫‪Page | 1‬‬ ‫سالمت روان چیست؟‬

‫تعربف سالمت روان‪:‬‬

‫سالمت دو نوع تعریف دارد‪:‬‬

‫طبق تعریف منفی‪،‬سالمت عبارت از فقدان بیماری وطبق تعریف مثبت ‪،‬سالمت با‬
‫ارتقاء)‪(promotion‬بهداشت مرتبط میشود ‪.‬حتی در افراد سالم سالمت سطوح مختلفی دارد‬

‫بهداشت روان چیزی فراتر از فقدان یا نبود بیماری روانی است‪ .‬بعد مثبت بهداشت روان‬
‫که سازمان بهداشت جهانی روی آن تاکید دارد ‪:‬سالمتی را یک حالت رفاه‬
‫جسمی‪،‬روانی‪،‬واجتماعی است ونه فقط فقدان بیماری ویا ناتوانی ‪،‬وهیچ کدام بر دیگری برتری‬
‫ندارد‪.‬‬

‫مفهوم سالمت روان شامل آسایش ذهنی ‪ ،‬احساس خود توانمندی ‪،‬کفایت وشناخت توانایی‬
‫خود در محقق سااخت ررفیت های عقلی و هیاانی خویش اسات ‪.‬یا به عبارتی ساالمت روان‬
‫حااالااتاای از رفاااه اسااااات کااه در آن فاارد تااوانااایاای هااایااش را باااز ماای شاااااناااساااااد‪.‬‬
‫‪‬و قادر است با استرس های معمول زندگی مدارا کند‬

‫‪‬واز نظر شغلی مفید و سازنده باشد ‪،‬‬

‫‪‬برای اجتماع خود نق شی ایفا کند و با دیگران م شارکت و همکاری دا شته با شد ‪.‬ودارای‬
‫سالمت معنوی باشد‪.‬‬

‫‪‬وبطور خالصه حال خوب ‪،‬فکر خوب ورفتار خوب‬

‫ساااالمت روان شاااامل افزایش تواناایهای افراد وجامعه وقادر ساااازی آنها در دساااتیابی به‬
‫اهداف مورد نظر می باشاااد ‪ .‬که به همه ما مربوط اسااات نه فقط به کساااانی که از بیماریهای‬
‫روانی رنج می برند ‪ .‬هیچ گروهی وطبقه ای از بیماریهای روانی مصاااون نیسااات ‪،‬ولی افراد‬
‫بیکار ‪،‬فقرا‪،‬نوجوانان‪ ،‬زنانی که قربانی خشونت هستند وغیره بیشتر در معرض خطرند‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬
 ‫ومتاسااافانه در تمام دنیا به بهداشااات روان وبیماریهای روانی به اندازه ساااالمت جسااامانی‬
‫‪Page | 2‬‬
‫وبیماری جسمی اهمیت داده نمیشود ومورد بی توجهی وغفلت قار گرفته است‪.‬‬

‫ازمهمتری مساااال مربوط به بهداشاات روان بحپ شیشااگیری وارتقاء میباشااد که هدف ان‬
‫کاهش بروز‪،‬کاهش طول مدت وکاهش ناتوانی ماندگاراختالالت روانی است ‪،‬‬

‫که عبارت است از ‪:‬‬

‫‪ 1-‬شیشگیری سطح اول‪:‬‬

‫که جلوگیری از بروز بیماری یا اختالل ودر نتیاه کاهش میزان بروز اساااات ازطریق ح ف‬
‫عوامل سبب ساز ‪،‬کاهش عوامل خطر ساز‪،‬جلو گیری از سرایت بیماری محقق میشود‪.‬‬

‫‪ 2-‬شیشگیری سطح دوم‪:‬‬

‫عبارت اساات از شااناسااایی زودرس ودرمان سااری بیماری یا اختالل به منظور کاهش شاایوع‬
‫اختالل از طریق کوتاه کردن مدت آن‬

‫‪3-‬شیشگیری نوع سوم‪:‬‬

‫که هدفش کاهش شیوع نقایص وناتوانی های باقیمانده ناشی از بیماری یا اختالل است ‪.‬در‬
‫ای نوع شیشگیری افراد دچار بیماری مزم را قادر می سازد به عالیتری سطح ممک‬
‫عملکرد خود دست یابند‪.‬‬
‫در جهان شیوع تمام عمر اختالالت روانی بیش از ‪ 52‬در صد و در هر مقط زمانی حدود‬
‫‪ 01‬درصد در جمعیت بالغ تخمی زده می شود ‪.‬‬
‫در ایران شیوع تمام عمر اختالالت در جمعیت باالی ‪ 02‬سال کشور بیش از ‪51‬در صد‬
‫برآورده می شود که در ای میان اختالالت خلقی و اضطرابی بیشتری شیوع را دارد ‪.‬شیوع‬
‫در هر مقط زمانی بیش از ‪ 01‬درصد است‪.‬‬
‫اختالالت روانی با ایااد هزینه های مستقیم (اقدامات تشخیصی ‪،‬درمانی ‪ ،‬بازتوانی‬
‫وشیشگیری) و هزینه های غیر مستقیم (کاهش توان فردی و‪ )..‬اثرات زیانباری بر جامعه می‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬
 ‫گ ارد از ای رو کاهش ‪ 01‬درصدی بار اختالالت روانی از اهداف برنامه های کشورووزارت‬
‫‪Page | 3‬‬
‫بهداشت است‪.‬‬

‫اهمیت بهداشت روان درجامعه‬

‫بهداشت روان جامعه از دو بعد ‪-0:‬سالمت روان جمعیت عمومی و ‪-5‬بهداشت روانی گروه‬
‫های خاص مورد توجه است‪.‬‬
‫از بعد نیازمندی های بهداشت روان برای گروه های خاص مهمتری گروه مورد توجه در‬
‫ایران جمعیت نوجوان و جوان می باشند ‪.‬‬

‫حدود یک میلیون عدم قبولی در کنکور در هر ساااال ‪ ،‬وجود بیش از هزاران زندانی ‪ ،‬بیش‬
‫از میلیونها معتاد و تغییرات شدید وسری الگوی مصرف موادمخدر ‪ ،‬شیوع باالی خودکشی‪،‬‬
‫میلیونها بیکار ‪ ،‬قرار داشااات حدود‪ 51‬درصااااد از جمعیت زیر خط فقر مطلق‪ ،‬افزایش آمار‬
‫دختران فراری ‪ ،‬و‪...‬از شواهد بارز اهمیت و ضرورت توجه به نیازهای بهداشت روان گروه‬
‫های خاص است ‪.‬‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬
 ‫فعالیت ها وخدمات بهداشت روان‬

‫‪Page | 4‬‬ ‫‪ 1 -‬شناسایی ‪،‬درمان و شیگیری اختالالت روانی ‪/‬رفتاری کودکان‪.‬‬

‫‪ 2-‬ارزیابی تکامل کودکان و مشاوره به والدی‬

‫‪ 3-‬ارزیابی روانی ‪ /‬رفتاری در مدرسه ‪ ،‬مشکالت تحصیلی و روانشناختی دوران بلوغ‬

‫‪‬شااناسااایی ‪،‬درمان و شیگیری اختالالت روانی بزرگساااالن شااامل‪:‬افسااردگی ‪ ،‬اختاللت‬ ‫‪4-‬‬

‫اضطرابی و ‪...‬‬

‫‪‬مداخالت الزم برای ساااایر مساااایل روانی ‪:‬یااساااگی‪ ،‬زایمان و اختالالت روانی بعد از‬ ‫‪5-‬‬
‫زایمان ‪،‬استرس و سوگ‬

‫‪  6-‬شنا سایی‪،‬درمان و شیگیری اختالالت دوران سالمندی شامل ‪:‬دمان سو اختالالت روانی و‬
‫شیشگیری از آن‬

‫مهارت های زندگی ‪ ،‬مهارت های فرزند شروری‬ ‫‪7‬اقدامات شیشاااگیری شاااامل آموز‬ ‫‪-‬‬
‫‪،‬مداخله در بحران و بالیا‬

‫عظمت بار بیماری های روانی‬

‫آیا سالمت روان جامعه یک اولویت است؟‬

‫و جامعه دارد ‪.‬غالبا عالوه بر‬ ‫اختالالت روانی و رفتاری تاثیر بساازاای روی فرد ‪ ،‬خانواده ا‬
‫رنج و محدودیت هایی که اختالل روانی ایااد می کند ‪،‬بیمار روانی در فعالیت های اجتماعی‬
‫و حرفه ای خود دچار تبعیض هایی بعلت انگ بیماری روانی نیز می شاااود‪ .‬تاثیر اختالالت‬
‫روانی روی جامعه به لحاظ نیاز به مراقبت از بیماران و کاهش مولد بودن آنان بسااایار مهم‬
‫است‪.‬‬

‫امروزه حدود ‪ 211‬میلیون نفر از مردم دنیا از یک بیماری روانی یا رفتاری رنج می برند‪.‬‬
‫بیماری افسااردگی تک قطبی ‪،‬علت ‪ 51‬درصااد از سااال های سااهری شااده با ناتوانی اساات و‬
‫سومی رتبه را بی علل نسبت داده شده به بار کلی بیماریها دارد‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬
 ‫چهار مورد از ‪ 6‬علت اصاالی سااال های سااهری شااده عمر با ناتوانی ‪ ،‬بیماری های روانی چون‪:‬‬
‫‪Page | 5‬‬
‫افساااردگی‪ ،‬بیماریهای وابساااته به مصااارف الکل ‪،‬اساااکیزوفرنی و بیماری دو قطبی به خود‬
‫اختصاااااص داده اساااات ‪.‬بیش از ‪ 511‬میلیون نفر از مردم دن یا در هر بر هه از ز مان از‬
‫افسردگی رنج می برند‬

‫حدود یک میلیون خود کشی هر سال در جهان داریم و حدود ‪ 52‬میلیون نفر از مردم دنیا از‬
‫اسکیزوفرنی‪ 83 ،‬میلیون نفر از صرع و بیش از ‪ 01‬میلیون از یک بیماری وابسته به مصرف‬
‫الکل رنج می برند‪.‬‬

‫بار بیماری های در ایران‬

‫بر ا ساس شژوهش های اناامی بار بیماری های روانی شس از سوانح وحوادث بطور م شترک‬
‫با بیماری های قلبی ‪ ،‬عروقی رتبه دوم را بخود اختصاااص داده اساات‪. 28‬در صااد متعلق به‬
‫حوادث غیرعمومی ‪06،‬درصد به بیماری های قلبی‪،‬عروقی و‪06‬درصد متعلق به بیماری روانی‬
‫بود‪.‬‬

‫اختالالت روانی و بیماری های طبی باهم در ارتباط اند‬

‫عملکرد روانی بطور بنیادی با عملکرد فیزیکی‪،‬اجتماعی ودر ارتباط اساااات ‪.‬مثال افساااردگی‬
‫عاملی برای بیماریهایی مثل سااارطان ها و بیماریهای قلبی عروقی اساااات که موجب عدم‬
‫و شکست در برنامه های درمانی است‪.‬‬ ‫ش یر‬

‫رفتارهای مخاطره آمیزی چون کشاایدن ساایگار ‪،‬فعالیت جنساای غیر ایم ‪،‬با بیماریهایی مثل‬
‫ساارطان و ایدز مرتبط هسااتند ‪ .‬شاایوع افسااردگی اساااساای در جمعیت بطور کل بی ‪ 2‬تا‪51‬‬
‫درصد است ولی در افرادی که دچار بیماری های مزم هستند ای میزان بیشتر است ‪.‬‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬
 ‫‪ 29‬درصد از افراد مبتال به فشارخون افسردگی اساسی دارند ‪22 ،‬درصد از افراد مبتال به‬
‫‪Page | 6‬‬
‫م شکالت قلبی ‪81 ،‬در صد افراد مبتال به صرع‪ 52 ،‬در صد افراد مبتال به دیابت ‪ 80،‬در صد‬
‫افراد مبتال به سکته مغزی ‪ 88 ،‬در صد از افراد مبتال به سرطان ‪ 44 ،‬در صد افراد مبتال به‬
‫ایدز و ‪ 46‬درصد ازافراد مبتال به سل از افسردگی رنج میبرند‪.‬‬

‫در ایران نیز درصاااد باالیی از بیماران بساااتری در بخشاااهای داخلی و جراحی از مشاااکالت‬
‫روانشااناختی رنج می برند ‪.‬غربالگری افسااردگی در بیماران مبتال به دیابت در ایران نشااان‬
‫داده است که بر اساس امتیاز شرسشنامه افسردگی ‪23‬درصداز بیماران دیابتیک افسردگی‬
‫داشته اند‪ .‬؟؟‬

‫مزایای برنامه های سالمت روان‬

‫‪ 1-‬تأمی سالمت روانی و اجتماعی افراد جامعه‬

‫‪ ‬فراهم کردن خدمات بهدا شتی درمانی به صورت قابل د سترس و مقرون به صرفه‬ ‫‪2-‬‬
‫برای تمام افراد جامعه‬

‫‪ 3-‬شناسایی ‪ ،‬درمان ‪ ،‬مراقبت و توانبخشی بیماران روانی‬

‫‪ 4-‬ارتقاء آگاهی افراد جامعه و فرهنگ سازی در جامعه‬

‫‪ ‬توانمند کردن کارکنان بهداشاااتی و درمانی در زمینه ارااه خدمات به بیماران و‬ ‫‪5-‬‬
‫خانواده آنان‬

‫‪ 6-‬ایااد نظام ثبت و گزارشدهی اختالالت روانی‬

‫‪ 7-‬تمرکز زدایی در ارااه خدمات درمانی بر اساس دیدگاه سالمت روان جامعه نگر‬

‫‪ 8-‬جلب مشارکت افراد جامعه در بهره مندی از خدمات نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه‬

‫‪ ‬افزایش مقاومت و توان مقابله افراد جامعه در برابرعوامل ایااد کننده اختالالت‬ ‫‪9-‬‬
‫روانی‬

‫‪10  -‬انگ زدایی از بیماران روانی و اختالالت روانهزشکی‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬
 ‫خصوصیات خدمات درمانی مناسب‬
‫‪Page | 7‬‬
‫•حداقل وقفه را در فعالیت شغلی ‪ ،‬خانوادگی ‪ ،‬تحصیلی و اجتماعی بیمار به وجود آورد‪.‬‬

‫•تا حد امکان در دسترس بیمار باشد‪.‬‬

‫•ارزان و مقرون به صرفه باشد‪.‬‬

‫•تا حد امکان منار به بستری نشود و به درمان سرشایی را در اولویت قرار دهد‪.‬‬

‫•تداوم داشته باشد و بیمار مورد شیگیری و مراقبت قرار گیرد‪.‬‬

‫•برای مراحل مختلف بیمار ‪ ،‬درمان مناسب را تأمی نماید‪.‬‬

‫•خدمات شس از ترخیص وجود داشته باشد ) ‪( After Care‬‬

‫و ارااه خدمات مناسب به اورژانس های روانهزشکی را داشته باشد‪.‬‬ ‫•امکان ش یر‬

‫•تختهای بیماران روانی به تعداد کافی در بیمارستان های عمومی وجود داشته باشد‪.‬‬

‫عوارض اختالالت روانی‬

‫•افت کارکرد اجتماعی ‪ ،‬خانوادگی ‪ ،‬فردی ‪ ،‬شغلی و تحصیلی‬

‫•هزینه های باالی درمان های روان شناختی ‪ ،‬روانهزشکی و بستری‬

‫•کاهش نیروهای مولد جامعه‬

‫•دور ماندن بیمار از اجتماع و از دست دادن فرصتها و موفقیهای شغلی و تحصیلی‬

‫•انگ اجتماعی بیمار روانی‬

‫•عوارض داروهای روانهزشکی برای بیمار‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬
 ‫•آسیب دیدن روابط خانوادگی و ایااد شرایط نامطلوب برای خانواده بیمار جهت مراقبت و‬
‫‪Page | 8‬‬
‫تحمل بیماری وی‬

‫•مزم شااادن اختالالت و مقاوم شااادن آنها در برابر روشاااهای درمانی به دلیل مراجعه ‪،‬‬
‫تشخیص و درمان نابهنگام‬

‫•طوالنی بودن دوره درمان اختالالت روانهزشکی‬

‫‪www.keramatzade.com‬‬