önce bİz sorduk

KPSS 80 Soruda

2017
62
soru
EĞİTİM BİLİMLERİ

Konu Konu Düzenlenmiş

Tamamı Çözümlü
ÇIKMIŞ SORULAR
2008-2009-2010 (1)-2010 (2)-2011-2012-2013-2014-2015-2016

Eğitimde

30. yıl
 Komisyon

Öğretmen Adayları İçin KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ

KONU KONU DÜZENLENMİŞ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR

ISBN 978-605-318-763-9

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORU-
LAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya
edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayım-
lanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti
ödeyerek bu izni almıştır.”

28. Baskı: 2017, Ankara

Yayın–Proje: Ümit Dilaver

Dizgi-Grafik Tasarım: Vedat Hancı
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.

İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105
Yenimahalle/ANKARA
(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749

Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA

Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
 Değerli Öğretmen Adayları,

KPSS’ye hazırlanan öğretmen adaylarımız KPSS’de çıkan soruları

incelemekte, çözmekte ve kendini geliştirmek, eksiklerini fark edip tamamlamak
adına çalışmalarına dâhil etmektedir. Öğretmen adaylarının bu yönde yaptıkları
çalışmaların başarı oranları üzerindeki olumlu etkisi göz ardı edilemeyeceğinden
kitabımızda 2008 yılından 2016 yılına kadar yapılan KPSS Eğitim Bilimleri
alanında yöneltilen tüm sorulara yer verilmiştir. Kitapta;

- sorular ilk olarak sekiz ana başlık altında toplanmış (Gelişim Psikolojisi,
Öğrenme Psikolojisi, Rehberlik ve Özel Eğitim, Sınıf Yönetimi, Öğretim
Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, Program Geliştirme, Öğretim İlke ve
Yöntemleri, Ölçme ve Değerlendirme),

- ardından her bir başlık konularına göre ayrılmış,

- sorular yıl yıl sıraya dizilmiş,

- her sorunun ayrıntılı çözümlerine yer verilmiştir.

Öğretmen adaylarının geleceğe umutla bakabilmeleri, eğitimini aldıkları

alanda kendilerini gerçekleştirebilmeleri ve ülkeye, onları bekleyen genç
beyinlere ulaşmalarında karşılarına çıkan engelleri aşmalarına yardımcı olması
amacıyla hazırlanan KPSS Tamamı Çözümlü Eğitim Bilimleri Çıkmış Sorular
kitabı ile sizlere faydalı olacağımızı umuyor ve hepinize başarılar diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık

 İçindekiler

GELİŞİM PSİKOLOJİSİ REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM

(ss: 1-60)
(ss: 159–233)

Rehberliğin İlkeleri.................................................... 161

Gelişimin Temel Kavramları................................... 3
Çağdaş Eğitim Anlayışı ve Öğrenci Kişilik
Gelişimin Temel İlkeleri............................................ 12
Hizmetleri..................................................................... 170
Fiziksel ve Psikomotor Gelişim.............................. 13
Okullarda Rehberlik Hizmetleri............................ 171
Bilişsel Gelişim............................................................ 14
Başlıca Rehberlik Türleri.......................................... 177
Dil Gelişimi................................................................... 27
Tepkisel Koşullanma................................................. 31 Problem Alanlarına Göre Rehberlik.................... 182

Kişilik Gelişimi............................................................. 32 Bireyi Tanıma Teknikleri........................................... 183

Hümanistik Yaklaşım................................................ 49 Test Dışı Teknikler...................................................... 188
Ahlak Gelişimi............................................................. 50 Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma
Biyolojik Gelişim......................................................... 58 Programları.................................................................. 196

Eğitimde Rehberlik Hizmetlerinin

Örgütsel Yapısı ve Görevleri................................... 197

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ
Psikolojik Danışma Kuramları................................ 199
(ss: 61–157)
İletişim ve İletişim Engelleri................................... 204

Özel Eğitim................................................................... 213

Öğrenmenin Tanımı ve Öğrenilmiş
Mesleki Gelişim Kuramları...................................... 215
Davranışların Özellikleri.......................................... 63
Rehberlik Modelleri.................................................. 217
Öğrenme ile İlgili Temel Kavramlar..................... 66
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler............................. 67 Test Teknikleri............................................................. 218

Öğrenme Kuramları.................................................. 78 Mesleki Danışma Kuramları................................... 221

Tepkisel (Klasik) Koşullanma.................................. 80 Rehberlik Hizmetleri Örgütlenme....................... 225

Klasik Koşullanma İlkeleri....................................... 87 Rehberlik Problem Alanları.................................... 226
Bitişiklik Kuramı.......................................................... 94 Okul Rehberlik Programları.................................... 230
Bağ Kuramı................................................................... 96
Rehberlik Anlayışı İlişkileri...................................... 232
Edimsel (Operant) Koşullanma............................. 98
İşaret-Gestalt Kuramı................................................ 130
Sosyal Öğrenme Kuramı......................................... 133
Gestalt Kuramı............................................................ 143
Bilgiyi İşleme Kuramı................................................ 147
İnsancıl Kuram (Hümanistik)................................. 156

v
 PROGRAM GELİŞTİRME ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
(ss: 235–285) (ss: 311–410)

Eğitim Bilimine Giriş-Temel Kavramlar............... 237 Öğretim İlkeleri, Kuram-Model ve

Program Geliştirmeye Giriş.................................... 238 Yaklaşımları.................................................................. 313

Program Geliştirme Model ve Yaklaşımları....... 247 Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları-Model

Program Geliştirmenin Planlanması................... 248 Kuramları...................................................................... 316

Hedefler ve Belirlenmesi......................................... 253 Öğretim Stratejileri................................................... 344

İçerik............................................................................... 262 Öğretim Yöntemleri.................................................. 351

Eğitim Durumları....................................................... 266 Öğretim Teknikleri..................................................... 360

Programın Denenmesi ve Diğer Öğretim Teknikleri......................................... 396

Değerlendirilmesi...................................................... 272 Düşünme Biçimleri.................................................... 402

Plan................................................................................. 276 Belirtke Tablosu.......................................................... 409

Posner’a Göre Program Türleri.............................. 278 Çoklu Zekâ Kuramı.................................................... 410

Türk Eğitim Sistemi................................................... 280

Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisi.................. 281

Program Tasarım Yaklaşımları............................... 282

İçerik Düzenleme Yaklaşımları.............................. 283

Eğitim Türleri............................................................... 284

Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri..... 285

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
(ss: 411–489)
SINIF YÖNETİMİ
(ss: 287–298) Temel Kavramlar........................................................ 413

Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken

Nitelikler....................................................................... 425

Sınav Türleri................................................................. 439

ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel

(ss: 299–309) İşlemler.......................................................................... 461

vi
 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

Gelişimin Temel Kavramları

Gelişimin Temel İlkeleri

Fiziksel ve Psikomotor Gelişim

Bilişsel Gelişim

Dil Gelişimi

Tepkisel Koşullanma

Kişilik Gelişimi

Hümanistik Yaklaşım

Ahlak Gelişimi

Biyolojik Gelişim
 GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI
1. Fatma Hanım seneye okula başlayacak
olan yeğeni Bertuğ’a bir hediye vermek
ister. Çocuk giysileri satan bir mağaza-
dan Bertuğ’un yaşını söyleyerek bir pan-
tolon satın alır. Hediyesini yeğenine ver-
diğinde, uzun süredir görüşmemelerine
karşın, satın aldığı pantolonun yeğeninin
bedenine tam olduğunu görür, çok sevi-
nir.
Yukarıdaki paragrafta gelişim psiko-
lojisine özgü kavramlardan hangisine
vurgu yapılmaktadır?
A) Büyüme
B) Olgunlaşma
C) Öğrenme
D) Hazırbulunuşluk
E) Kritik dönem
2. İlköğretim okuluna yeni başlayan Meh-
met önlüğünü kendisi giyebilmekte,
ancak annesi defalarca göstermesine
karşın, önlüğünün yakasını bir türlü ilikle-
yememektedir.
Mehmet’in önlük yakasını bir türlü
ilikleyememesi, aşağıdaki ifadelerden
hangisiyle açıklanabilir?
A) Yaka kullanmaya yeni başladığı için
Mehmet deneyim eksikliği yaşamak-
tadır.
B) Annesinin aşırı koruyucu tutumu ne-
deniyle Mehmet iliklemeyi öğreneme-
miştir.
C) Mehmet yakasının düğmelerini ilikle-
yebileceği kritik döneme henüz ulaş-
mamıştır.
D) Mehmet’in el kasları yakasını ilikleye-
bilecek olgunluğa erişmemiştir.
E) Mehmet’in parmakları yakasını ilikle-
yebilecek kadar büyümemiştir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. İnsan gelişimine ilişkin aşağıdaki ifa-
delerden hangisi doğrudur?
A) Ahlak gelişimi, bilişsel gelişim ta-
mamlandıktan sonra başlar.
B) Yetişkinlikte psikolojik sorunlar azalır,
biyolojik sorunlar artar.
C) Dil gelişimi ile bilişsel gelişim arasında
nöbetleşe bir ilişki vardır.
D) Psikomotor gelişim bedensel gelişim-
den bağımsız oluşur.
E) Üst düzey ahlaki davranışlar soyut
düşünmeyi gerektirir, ancak tersi doğ-
ru değildir.
4. Gelişim psikolojisine ilişkin aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Güvenli bağlanan çocuklar, anneleriy-
le aralarında kurulan sevgi bağı nede-
niyle anaokuluna başlarken yaşıtları-
na oranla daha yoğun ayrılık kaygısı
yaşarlar.
B) “Kimlik arayışı” statüsünde bulunan
ve anne babalarıyla aralarında so-
runlar olan gençler, olumlu bir kimlik
statüsüne sahiptirler.
C) Dili anlamak ve konuşmak bebeklik
döneminde eş zamanlı ortaya çıkar.
D) İlköğretim çağında gözlenen dikkat
eksikliği hiperaktivite bozukluğunun
temelinde reddedici anne baba tutu-
mu bulunmaktadır.
E) İlk çocukluk döneminde ortaya çıkan
döngüsel tepkiler oyun etkinliklerinin
temelini oluşturur.
3
Gelişimin Temel Kavramları
5. Bir araştırmada ilköğretim öğrencilerine
bir yıl arayla iki kez ilgi envanterinin uy-
gulanmasından 0,62; üniversite öğrenci-
lerine uygulanmasından 0,80 korelasyon
kat sayısı elde edilmiştir. Aynı çalışmada
ilköğretim öğrencilerine ölçme aracının
üç yıl arayla iki kez uygulanmasından
0,31; üniversite öğrencilerine aynı zaman
aralığında iki kez uygulanmasından 0,63
korelasyon kat sayısı hesaplanmıştır. Ay-
rıca üniversiteden sonra yaşamın sonuna
kadar ilgi puanlarındaki kararlığın 0,70
civarında olduğu gözlenmiştir.
Bu araştırmaya göre, ilgi puanlarında-
ki kararlığın artışı, gelişim psikolojisi-
ne özgü aşağıdaki kavramlardan han-
gisiyle açıklanabilir?
A) Büyüme
B) Öğrenme
C) Hazırbulunuşluk
D) Kritik dönem
E) Yaş
6. Aileler üzerinde yapılan bir araştırmada,
anne babasından biri ya da her ikisi res-
sam olan çocukların resim yetenekleri-
nin, ailesinde ressam olmayan çocuklar-
dan daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Bu araştırma sonucuna göre, resim
yeteneğiyle ilgili aşağıdaki etkenler-
den hangisinin daha önemli olduğu
söylenebilir?
A) Büyüme
B) Öğrenme
C) Kalıtım
D) Duyarlı dönem
E) Hazırbulunuşluk
4 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
7. Bir araştırmacı çocukların yaşa bağlı ko-
nuşma gelişimi örüntüsünü incelemek is-
ter. Bu amaçla iki, dört ve altı yaşlarından
ellişer çocuğu rastgele örnekleme yönte-
miyle seçerek toplam 150 çocuktan tek
seferde veri toplar. Daha sonra verileri
çözümleyerek farklı yaşlarda dil gelişimi-
ne ilişkin genellenebilir sonuçlar ortaya
koyar.
Bu araştırmacının kullandığı araştırma
yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Meta-analiz B) Kesitsel
C) Örnek olay D) Nitel
E) İzleme
8. Bebeklikten itibaren ayrı büyütülmüş bir
grup yetişkin ikiz üzerinde boylamsal
bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırma-
da ilk çocuklukta tek yumurta ikizlerinin
çift yumurta ikizlerine göre daha benzer
davrandıkları ancak çocuklar büyüdük-
çe benzerliğin azaldığı görülmüştür. Bu-
nunla birlikte, yetişkinlikte bu benzerliğin
ikizlerin dinsel, siyasal görüşlerinde, ilgi
alanlarında ve eş seçimlerinde daha az;
sayısal ve sözel yeteneklerinde, yürüyüş-
lerinde, gülüşlerinde ve ses tonlarında ise
daha fazla olduğu gözlenmiştir.
Bu araştırmaya göre aşağıdaki sonuç-
lardan hangisine varılamaz?
A) Bazı davranışların gelişiminde çevre,
bazılarında ise kalıtım baskındır.
B) Davranış gelişiminde çevrenin etkisi
yaşa bağlı olarak artmaktadır.
C) Kalıtım ve çevrenin etkileri bireysel
farklılıklara bağlı olarak değişir.
D) Tek yumurta ikizlerinde gelişimin çe-
şitli alanlarındaki etkileşim, çift yu-
murta ikizlerinden daha fazladır.
E) Erim genişliği (ranj) fazla olan özel-
liklerde çevrenin etkisi, dar olanlara
göre daha fazladır.
 Gelişimin Temel Kavramları

9. Ayrı ve birlikte yetiştirilmiş 2-6 yaşları 11. Fiziksel büyüme temelde I bağlı
arasındaki ikiz çocuklar üzerinde yapılan olarak gerçekleşen bir süreç olmakla bir-
bir araştırmada, kardeşlerin zekâ puan- likte II yetersizliği bu süreci olum-
ları arasındaki korelasyon katsayıları (r) suz etkileyebilir.
şöyle bulunmuştur: Fiziksel gelişimle ilgili bu metinde, I ve
Ayrı yetiştirilen tek yumurta ikizleri r – 0,77 II rakamlarının yerine aşağıdaki hangi
Birlikte yetiştirilen tek yumurta ikizleri r – 0,76 kavramlar getirilmelidir?
Ayrı yetiştirilen çift yumurta ikizleri r = 0,52 I II
Birlikte yetiştirilen çift yumurta ikizleri r – 0,54
A) Öğrenmeye Sosyal çevre
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi
ikiz kardeşlerin zekâ puanları arasın- B) Yaşantıya Olgunlaşma
daki korelasyonları en iyi açıklar?
C) Fiziksel çevreye Sosyal çevre
A) Kalıtım B) Kritik dönem
C) Çevre D) Olgunlaşma D) Kalıtıma Beslenme
E) Yaş E) Olgunlaşmaya Uyarıcı

10. Kritik dönem kavramı, çevresel etkenlerin

gelişimi nasıl etkilediğini anlamada çok
önemlidir. Gelişim süreci incelendiğinde
insana ait her organ ya da davranışın,
belirli yönlerinin sabit zamanlarda geliş-
tiği görülmektedir. Bu sabit zamanlara
kritik dönem denilmektedir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi
gelişim sürecinde kritik dönemlerin
bulunduğu görüşünü doğrulayan bir
örnek olabilir?
A) Ters doğan Ayşe, doğum sırasında
beynine bir süre oksijen taşınmaması
sonucu ileriki yıllarda normalin altında
zekâya sahip olmuştur.
B) Gebeliğin ilk üç ayında “X” ilacı kulla-
nan Fatma, kolsuz bir bebek dünyaya
getirmiştir.
C) Prematüre doğan İlker, iyi beslenerek
birkaç ay içinde normal doğan çocuk-
ların kilosuna erişmiştir.
D) Başından geçen olumsuz bir olay
sonrasında kekelemeye başlayan
Sabri, tüm çabalara rağmen kekeme
kalmıştır.
E) Doğuştan hipermetrop olan Zehra’nın
bu görme bozukluğu yaşla birlikte gi-
derek artmıştır.
12. Yapılan boylamsal bir çalışmada, ikiz er-
kek kardeşlerin 5 yaşındaki ilgi alanları
arasında 0,80; aynı çocukların 18 yaşın-
daki ilgi alanları arasında ise 0,60 kore-
lasyon katsayısı saptanmıştır.
Buna göre, ilgi alanları arasındaki ko-
relasyon katsayısı farklılığını, aşağıda-
kilerden hangisi en iyi açıklar?
A) Olgunlaşma B) Kritik dönem
C) Yaşantı D) Cinsiyet
E) Büyüme
13. Gelişimle ilgili yapılan araştırmalar, ak-
ranlarına göre konuşmayı geç öğrenen
çocukların okumayı da geç öğrendiklerini
göstermektedir.
Bu durumu en iyi açıklayan gelişim il-
kesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır.
B) Gelişim yordanabilir bir sıra izler.
C) Gelişim genelden özele doğrudur.
D) Gelişim nöbetleşe devam eder.
E) Gelişimin hızı her dönemde aynı de-
ğildir.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 5

Gelişimin Temel Kavramları
14. Yaşamın ilk iki yılında, bebeğin deneyim-
lerine bağlı olarak duyusal motor alanın-
da kapsamlı bir gelişme olur. İç kulaktaki
vestibular sistem, hareket ve denge du-
yularını yönetir ve diğer duyu sistemlerini
etkiler. Bazı bulgular, bebeklerde ve yeni
yürümeye başlayan çocuklarda vestibu-
lar sistemin yeterince uyarılmamasının
daha sonra öğrenme zorluklarına neden
olabildiğini göstermektedir.
Bu sistemin, yaşamın ilk yıllarında ye-
terince uyarılmaması sonucunda orta-
ya çıkan öğrenme zorluklarını aşağıda
verilen gelişim kavramlarından hangisi
en iyi açıklar?
A) Olgunlaşma
B) Kritik dönem
C) İlerleme
D) Büyüme
E) Dengeleme
15. Doğuştan görme engelli Ahmet, yetişkin-
lik döneminde gerçekleştirilen bir ame-
liyatla görme yetisini kazanır. Ancak bu
yetiyi kullanma düzeyi, görme problemi
olmayan bireylerle aynı seviyeye ulaşa-
maz.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle
en iyi açıklanabilir?
A) Uyum sağlama
B) Bireysel farklılıklar
C) Dengeleme
D) Olgunlaşma
E) Yaşantı
6 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
16. Bir araştırmada; kedi yavruları, hayatları-
nın üçüncü haftasından on beşinci hafta-
sına kadar süren dönem boyunca sadece
dikey çizgiler görebildikleri bir ortamda
büyütülmüşlerdir. Daha sonra hem yatay
hem de dikey çizgilerin bulunduğu bir or-
tamda teste tabi tutulan kediler yalnızca
dikey çizgileri görebilmişler ancak daha
önce hiç karşılaşmadıkları yatay çizgileri
görememişlerdir.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle
açıklanabilir?
A) Olgunlaşma
B) Kritik dönem
C) Hazırbulunuşluk
D) Büyüme
E) Transfer
17. Yağız ve Mert, 5 yaşlarında iki çocuktur.
Yağız, kendini sözel olarak çok iyi ifade
etmekte ve başkalarıyla rahat iletişim
kurmaktadır. Mert ise henüz kendini sö-
zel olarak iyi ifade edememekte ve baş-
kalarıyla iletişimde çekingen durmakta-
dır.
Bu durumu en iyi açıklayan gelişim il-
kesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gelişim bir bütündür.
B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.
C) Gelişim, nöbetleşe devam eder.
D) Gelişimde kritik dönemler vardır.
E) Gelişim, genelden özele doğrudur.
 Gelişimin Temel Kavramları

18. Aşağıdaki tabloda, birlikte ve ayrı büyü- 20. Fatma Hanım, çocukluk döneminde oku-
tülen ikizlerin zekâ düzeyleri arasındaki la gidemediğinden okuma yazma bilme-
korelasyon katsayıları (r) verilmiştir. mektedir. Yetişkinlik döneminde fırsat
bulup okuma yazma kursuna gitmeye
Durum r başlamıştır. Ancak Fatma Hanım tüm ça-
Birlikte büyüyen tek yumur- 0,85 basına rağmen öğrenmede zorluk yaşa-
ta ikizleri maktadır.
Ayrı büyüyen tek yumurta 0,67 Fatma Hanım’ın öğrenmede zorlan-
ikizleri masının nedeni aşağıdakilerden han-
Birlikte büyüyen çift yumur- 0,58 gisiyle açıklanır?
ta ikizleri A) Hazırbulunuşluk
Ayrı büyüyen çift yumurta 0,24 B) Büyüme
ikizleri C) Olgunlaşma
Bu korelasyon katsayıları aşağıdaki D) Tarihsel zaman
etkenlerden hangisinin zekâ gelişi- E) Kritik dönem
minde daha çok belirleyici olduğunu
ortaya koymaktadır?
A) Çevre
B) Kalıtım
C) Beslenme
D) Anne baba tutumları
E) Olgunlaşma

19. Ukrayna’da bir evin bahçesinde köpek- 21. Fırat boş zamanlarında terzi olan babası-
lerle birlikte yaşayan 15 yaşında Oksana na yardım etmektedir. Bu yüzden görsel
isimli bir kız bulunmuştur. Oksana’nın sanatlar dersinde arkadaşlarına göre ma-
madde bağımlısı olan anne ve babası kası daha iyi kullanmaktadır.
onu çok ağlıyor diye bahçelerindeki kö- Buna göre Fırat’ın, makası arkadaşla-
peklerle birlikte yaşamaya terk etmişler- rından daha iyi kullanması aşağıdaki
dir. Bulunduğunda, Oksana’nın sosyal ve kavramlardan hangisiyle en iyi açıkla-
dil gelişimi açısından akranlarının çok ge- nır?
risinde olduğu gözlenmiştir. Uzun süreli
A) Gelişim
rehabilitasyon desteği almasına rağmen
B) Fenotip
Oksana, akranlarının düzeyine ulaşama-
mıştır. C) Hazırbulunuşluk
D) Büyüme
Oksana’nın, aldığı rehabilitasyon des-
teğine rağmen akranlarından geri kal- E) Olgunlaşma
ması aşağıdakilerden hangisiyle en iyi
açıklanır?
A) Kritik dönem B) Öğrenme
C) İlk yaşantılar D) Olgunlaşma
E) Yaşantı zenginliği

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 7

 GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI (ÇÖZÜM)
1. Fatma Hanım, uzun süre görmediği yeğeni-
ne, yaşını söyleyerek bir pantolon almakta
ve pantolon yeğeninin bedenine uyduğu için
sevinmektedir. Sorunun içeriğinde açıkça
büyümenin tanımında bulunan kilo ve boy-
da niceliksel bir artıştan bahsedilmiş olma-
masına rağmen, yaşa bağlı bir büyümenin
olacağının tahmin edilmesi beklenmektedir.
Büyüme, bireyin fizik yapısında zamana
bağlı olarak meydana gelen nicelik boyutun-
daki değişikliklerdir. Bu örnekte de büyüme
bedensel bir değişimin olma olasılığına bağlı
olarak ortaya çıkan bir durumdur.
Cevap A
2. Bireyin herhangi bir davranışı kazanması
öncelikle o davranışla ilgili organların ol-
gunlaşmış olma derecesine bağlıdır, aksi
takdirde birey o davranışı öğrenemez ya da
gereği gibi öğrenemez. Soruda Mehmet’in
önlüğünün yakasını ilikleyememesi bunun
için gerekli ince kaslarının olgunluk düzeyi-
ne ulaşmadığı anlaşılmaktadır. Bu ilikleme
davranışını yapabilmesi için Mehmet’in ince
kas yapısının bunun için gerekli olgunluğa
erişmesi gerekir.
Cevap D
3. Ahlak gelişimi bilişsel gelişimle paralel iler-
leyen bir süreçtir. Bireyin üst düzey ahlaki
yargılama becerisine sahip olması için üst
düzey bilişsel becerilere sahip olması ge-
rekmektedir. Yani üst düzey ahlaki gelişim,
üst düzey bilişsel gelişimi gerektirir; ancak
üst düzey bilişsel becerilere sahip bir bireyin
ahlaki gelişim düzeyinin mutlaka üst seviye-
de olacağı söylenemez. Başka bir ifadeyle
zeki bir insanın ahlaklı olacağını söylemek
yanlıştır. Birey, bilişsel gelişim açısından
soyut işlemler basamağında iken alt düzey
ahlaki gelişim özellikleri gösterebilmektedir.
Bu nedenle cevap E seçeneğidir.
Cevap E
8 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Kimlik arayışı içinde olan ergenler, çeşit-
li rolleri denerler ve kimliklerini oluşturma
çabası içerisinde yetişkinlerle çatışmalar
yaşayabilirler. Yetişkinler ya da ebeveynle-
ri ile çatışma yaşamamak ergenin sorunlu
olmadığı anlamına gelmez. Ergen bağımlı
bir kimliğe sahip olduğu için yetişkinlerin
görüşlerini olduğu gibi kabul ediyor olabilir.
Ebeveynlerle sorun yaşamak da olumlu bir
kimlik statüsüne sahip olunacağı anlamına
gelmemektedir. Kimlik arayışı içinde olan
ve anne babalarıyla aralarında sorun olan
gençlerin olumlu bir kişiliğe sahip olduğu-
nu söylemek fazla kesin ve genelleştirilmiş
bir ifadedir. Bu nedenle soruda bu ifadeye
ilişkin sorun olduğu düşünülmektedir. Di-
ğer seçeneklerde yer alan ifadelerin doğru
biçimleri şu şekildedir; güvenli bağlanan
çocuklar daha az ayrılık kaygısı yaşarlar; dili
anlama ve konuşma eş zamanlı ortaya çık-
maz, önce anlama (alıcı dil) daha sonra ko-
nuşma (ifade edici dil) gelişir. Hiperaktivite
ve dikkat bozukluğunun nedenleri arasında
ana-baba tutumlarına ilişkin bir bilgi bulun-
mamaktadır; döngüsel tepkiler de bebeklik
dönemine ilişkin bir özelliktir. Bu nedenle bu
seçenekler de doğru cevap değildir.
Cevap B
5. Bireyin bir kişiye, objeye ya da etkinliğe karşı
sürekli olarak hoşlanma, hoşlanmama, ka-
yıtsız kalma şeklinde gösterdiği tepkiler ola-
rak tanımlanan ilgi, bireyin geçirmiş olduğu
yaşantıların etkisiyle değişebilme özelliğine
sahiptir. Öte yandan zihinsel gelişim açısın-
dan olgunlaşma, bireyin bir sonraki zihinsel
gelişim dönemine geçebilmesi için gerekli
koşullardan biridir. Bu anlamda bireyin için-
de bulunduğu gelişim dönemine bağlı ola-
rak ilgilerinin değişmesi ve ilgi puanlarındaki
kararlığın artışı yaş faktöründen kaynaklan-
maktadır. Büyüme biyolojik bir süreçtir ve
ilgilerle doğrudan bağ kurulamaz. Öğrenme
ise sürekli devam etmesine rağmen ilgi ka-
rarlılık taşımaktadır. Bu nedenle öğrenme ve
onun önkoşulu olan hazırbulunuşluk temel
neden olamaz.
Cevap E

6. Gelişim kalıtım ve çevrenin etkileşiminin bir
ürünü olmakla birlikte bazı gelişimsel özel-
liklerde kalıtımın bazılarında ise çevrenin
daha çok etkisini görmek mümkündür. Bu
anlamda bireye genleri yoluyla atalarından
geçen genetik miras olarak tanımlanan ka-
lıtım; zeka, fiziksel gelişim gibi yetenekler
üzerinde de güçlü bir etkiye sahiptir. Ayrıca
yeteneğin tanımı da bu sorunun cevaplandı-
rılması için bir diğer yoldur. Yeteneğin, do-
ğuştan getirilen, eğitimle beceri haline gelen
özellikler bütünü olduğu da unutulmamalı-
dır.
Cevap C
7. Gelişim psikolojisinde en yaygın araştırma
deseni, aynı anda farklı yaş gruplarındaki
bireylerin belli bir gelişimsel özellik açısın-
dan farklılık gösterip göstermediğini incele-
yen kesitsel desendir. Buna göre çocukların
yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünün
incelenmesi amacıyla iki, dört ve altı yaşla-
rından ellişer çocuğu rastgele seçerek hep-
sinden tek seferde veri toplanması, kesitsel
desen kullanıldığını göstermektedir.
Cevap B
8. Gelişimsel özelliklerin kazanılmasında kalı-
tım ve çevre etkisi üzerine yapılan tartışma-
larda bugün gelişimde her iki faktöründe bir-
likte etkili olduğu görüşü benimsenmektedir.
Ancak bazı özelliklerde ve alanlarda kalıtım-
sal faktörler (fiziksel gelişim, zeka, yetenek-
ler, temel kişilik özellikleri gibi) bazı özellik ve
alanlarda ise çevresel faktörler (siyasi ve dini
görüş, eş seçimi, sosyal gelişim gibi) daha
fazla belirleyici rol oynayabilmektedir. Bu-
nunla birlikte davranışların kazanılmasında
yaş arttıkça çevrenin etkisi daha baskın hale
gelmektedir. Erim genişliği fazla olan özellik-
ler ilgi, tutum, değer gibi kazanılması daha
uzun süren özelliklerdir. Dolayısıyla bu özel-
liklerin oluşmasında çevrenin etkisi daha
fazladır. Soruda gelişimin çeşitli alanlarının
kendi içindeki etkileşiminden hiç bahsedil-
memektedir. Bu nedenle bu araştırmada D
seçeneğine ulaşılamaz.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Gelişimin Temel Kavramları
9. Tek yumurta ve çift yumurta ikizleri üzerin-
de yürütülen araştırmada elde edilen kore-
lasyon katsayılarına bakıldığında; gerek tek
yumurta ikizlerinin gerekse çift yumurta ikiz-
lerinin ayrı ya da birlikte yetiştirilmiş olmala-
rının, zeka puanları üzerinde anlamlı bir fark-
lılık yaratmadığı görülmektedir. Bu açıdan
değerlendirildiğinde ikizlerin zekâ puanları
üzerinde çevrenin etkisinin çok fazla olma-
dığı, kalıtımın ön plana çıktığı söylenebilir.
Cevap A
10. Gelişim süreci incelendiğinde insana ait
her organ ya da davranışın belirli yönlerinin
geliştiği sabit zamanlarda çevresel etkenler
büyük önem taşır. Bireyin çevresel etkenle-
re çok açık olduğu bu evrelere kritik dönem
denir.
Örneğin, gebelikte gelişigüzel kullanılan
ilaçlar bebeğin gelişimini olumsuz etkile-
mektedir. Genel olarak, ilaç almanın en teh-
likeli olduğu zaman hamileliğin ilk üç ayıdır,
çünkü cenin gelişimi o zaman gerçekleşir ve
cenin zedelenmeye çok açıktır.
Cevap B
11. Genel bir ilke olarak kalıtım gelişimsel süre-
cin alt ve üst sınırları belirlerken, çevre bu
sınırlar arasında neyin ortaya çıkacağını be-
lirlemektedir. Bu bağlamda fiziksel büyüme
temelde kalıtıma bağlı olarak gerçekleşir
ancak çevresel bir faktör olarak beslenme
yetersizliği bu süreci olumsuz etkileyebil-
mektedir.
Cevap D
12. Soruda ikiz erkek kardeşlerin farklı gelişim
dönemlerinde ilgileri arasındaki korelasyon-
lar verilmiş ve ikizlerin 5 yaşında ilgilerinin
daha benzer olduğu ifade edilirken 18 ya-
şında ilgileri arasındaki ilişkinin azaldığı be-
lirtilmiştir. Öncelikle ilginin sonradan kaza-
nılan ve yaşantıya bağlı olarak değişebilen
bir özellik olduğunun hatırlanması gerekir.
Buna göre ikizlerin yaşları arttıkça yaşantıla-
rının da farklılaşacağı düşünülmeli ve ilginin
yaşantıyla beraber değişen bir unsur olduğu
dikkate alınmalıdır.
Cevap C
9
Gelişimin Temel Kavramları
13. Bu soru tartışmalı bir sorudur. Akranlarına
göre konuşmayı geç öğrenen çocukların
okumayı da geç öğrenmeleri “gelişim bir bü-
tündür” ilkesi ile açıklanabilir. Sorunun şık-
larında böyle bir cevap yoktur. Öte yandan
sorunun seçeneklerinde “gelişim yordana-
bilir bir sıra izler” ile “gelişim genelden özele
doğrudur” bir arada kullanılmıştır. Genelden
özele ilkesi, yordanabilir sıranın ifadesidir.
Cevap B
14. Soru kökünde yaşamın ilk yılında uyarıl-
mayan bir sistemin ileriki yıllarda öğrenme
zorluğuna yol açmasından söz edilmektedir.
Bir özellik, belli bir zaman diliminde kaza-
nılmadıysa bir daha kazanılamaması ya da
çok zor kazanılması kritik dönem kavramına
karşılık gelmektedir.
Cevap B
15. Soru kökünde doğuştan görme engelli Ah-
met’in ameliyat olup görmeye başladıktan
sonra, görme düzeyinin diğer bireylerle
aynı düzeyde olmaması sorulmaktadır. Bu
durum, yaşantıyla ilişkilidir. Çünkü Ahmet
olgunlaşma sürecinde, uygun zamanda
yeterli uyaran alacak türden yaşantılar ge-
çirmemiştir. Soru aslında “kritik dönem”
vurgusu taşımaktadır ve kritik dönem bireyin
yaşantılara açık olduğu dönemdir. Bu vurgu-
dan da yaşantı sonucuna ulaşılabilir.
Cevap E
16. Bu soru kritik döneme ilişkin yapılan ünlü
deneylerden birisidir. Soruda kedi yavruları,
hayatlarının üçüncü haftasından on beşin-
ci haftasına kadar süren dönem boyunca
sadece dikey çizgiler görebildikleri bir or-
tamda büyütülmüşlerdir. Daha sonra hem
yatay hem de dikey çizgilerin bulunduğu bir
ortamda teste tabi tutulan kediler yalnızca
dikey çizgileri görebilmişler ancak daha
önce hiç karşılaşmadıkları yatay çizgileri gö-
rememişlerdir. Doğumdan sonraki üçüncü
haftadan 15. haftaya kadar olan dönemde
yalnızca dikey çizgileri gördükleri için be-
yinlerini görme merkezi o yöne gelişmiş ve
bir daha yatay çizgileri görememektedirler.
Belli bir zaman aralığı kaçırıldığında bir daha
10
o özelliğin kazanılamaması kritik dönemdir.
Soruda da böyle bir durum söz konusudur.
Cevap B
17. Yaşları aynı olan Yağız ve Mert’in özellikleri
karşılaştırılmış ve aralarındaki farklılıklar vur-
gulanmıştır. Bu durum bireysel farklılıktır.
Cevap B
18. Soruda birlikte ve ayrı büyütülmüş tek yu-
murta ve çift yumurta ikizlerinin zeka pu-
anları arasındaki korelasyon farklılığına ne-
den olabilecek etken sorulmuştur. Verilere
bakıldığında birlikte büyüyen tek yumurta
ikizlerinin korelasyon katsayısının r = 0,85
ile çok yüksek bir değere sahipken, ayrı bü-
yütülen tek yumurta ikizlerinin zeka puanları
arasındaki korelasyonun r = 0,67 olduğu
görülmektedir. Bu farklılık ikizlerin zekaları
arasındaki benzerliğin, farklı yerlerde büyü-
düklerinde azaldığını göstermektedir. Aynı
şekilde çift yumurta ikizlerinde de ayrı bü-
yüyen ikizlerin birlikte büyüyen ikizlere göre
zekâ puanı benzerliklerinin düşük olduğu
verilen korelasyon katsayılarından anlaşıl-
maktadır. Şu hâlde zekânın farklılaşmasına
neden olan faktör olarak çevre ön plana
çıkmaktadır. Zekânın belirleyicisinin kalıtım
olması hâlinde korelasyon katsayısının ikiz-
lerin büyüdüğü ortama göre farklılaşması
gereklidir. Ancak soruda gözlenen bir durum
daha vardır ki o da çift yumurta ikizlerinin tek
yumurta ikizlerine göre zekâ benzerliklerinin
düşük olmasıdır. Yani tek yumurta ikizlerin-
de zeka puanları arasındaki benzerlik çok
daha yüksektir. Tek Yumurta ikizleri genetik
olarak birbirinin kopyasıdır. Zekâlarının ken-
di içlerinde, çift yumurta ikizlerine göre daha
benzer olması zekâda kalıtımın önemli oldu-
ğunu anlatır. Yani soruda hem kalıtım hem
de zekânın etkisini bulmak mümkündür. An-
cak soruda hangi etkenin daha çok etkisinin
bulunduğu sorulmuştur. Tek ve çift yumurta
ikizleri arasındaki korelasyon katsayısı fark-
lılığı her bir ikiz grubunun farklı yerlerde bü-
yütülmelerinden doğan korelasyon katsayısı
fazla olduğundan KALITIM daha büyük bir
etken olarak görülmektedir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Gelişimin Temel Kavramları

19. Kritik dönem kavramı, gelişimde bazı ge-
lişmelerin sabit zamanlarda ortaya çıktığını
anlatmak için kullanılır. Birey gelişimin belli
yönleri için, bilinen önemli ve kısıtlı zaman
dilimlerinde çevresel yaşantılara, öğrenme-
lere çok açıktır. bu önemli zaman dilimlerin-
de birey uygun yaşantılarla karşılaşmazsa
söz konusu gelişmeler daha sonra ya çok
zor oluşacak ya da hiç oluşmayacaktır. so-
ruda da uygun koşullarda büyütülmemiş,
uygun yaşantıları geçirmemiş olan bir çocu-
ğun daha sonra aldığı desteğe rağmen ya-
şıtlarından geri kaldığı yani kritik döneminin
geçtiği vurgusu yapılmıştır. Soruda öğrenme
ve olgunlaşma seçenekleri rahatlıkla elene-
bilirken, ilk yaşantılar ve yaşantı zenginliği
seçenekleri daha zorlayıcı çeldiricilerdir.
soru kökünde anlatılan durumun hangi se-
çenekle “en iyi” açıklanabileceği sorulmuş-
tur. Kritik dönem, yaşantılar için uygun za-
man anlamını taşıdığı için C ve E seçeneğini
de kapsayacaktır.
21. Soruda Fırat’ın geçmiş deneyimleri vurgu-
lanmıştır. Hazırbulunuşluk bireyin büyüme,
olgunlaşma, motivasyon ve geçmiş öğren-
me deneyimleri ile öğrenmeye hazır oluş
düzeyini anlatan kavramdır. Soruda vurgu-
lanan geçmiş deneyimler, seçenekler ara-
sındaki hazırbulunuşluğun cevap olduğuna
götürmektedir. Olgunlaşma, önceden belir-
lenmiş genetik bir plan dahilinde yaşantılar-
dan bağımsız olarak gerçekleşen biyolojik
değişmelerdir, bu vurgu olmadığından ce-
vap olamaz. Büyüme, bedendeki nicel artış
demektir, cevap olmayacağı açıktır. Fenotip,
genotipin gözlenebilen yönüdür, buna dair
de soruda vurgu bulunmamaktadır. Gelişim,
döllenmeyle başlayıp yaşam boyu devam
eden değişmelerdir ki sorudan bu seçeneğe
ulaşmak da mümkün değildir.
Cevap C

Cevap A

20. Kritik dönem, gelişimde bireyin çevresel

yaşantılara, öğrenmelere en açık olduğu,
sınırlı ve önemli zaman dilimidir. İnsan ge-
lişiminde, gelişimin bazı yönlerinin sabit
zamanlarda ortaya çıktığını anlatmak için
kritik dönem kavramı kullanılır. Bu önemli
zaman dilimlerinde birey uygun yaşantılarla
karşılaşmazsa söz konusu gelişmeler daha
sonra ya çok zor oluşacak ya da hiç oluş-
mayacaktır. Soruda da çocukluk döneminde
okula gidemediğinden okuma yazma öğre-
nememiş bir bireyin yetişkin döneminde çok
çabalamasına rağmen bu beceriyi kazan-
makta çok zorlandığı vurgulanmıştır. Olduk-
ça açık bir kritik dönem sorusudur. Sorunun
diğer seçenekleri incelendiğinde büyüme,
olgunlaşma ve tarihsel zaman kavramları
kolaylıkla elenebilmektedir. Zayıf da olsa tek
çeldirici hazırbulunuşluk kavramıdır. Fakat
Fatma Hanımın yaşından yola çıkılarak, ol-
gunlaşma ve büyüme düzeyinin, öğrenme
çabasından dolayı motivasyonunun yeterli
olduğu yani hazırbulunuşluk ile ilgili bir so-
rununun olmadığı sonucuna varılabilir.

Cevap E

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 11

 GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ
1. Ali, okul takımında oynayan başarılı bir
gençtir. Fiziksel ve motor becerileri nede-
niyle okulun gözde öğrencileri arasında
yer alır. Okul takımında yer alması, Ali’nin
sosyal gelişimini olumlu yönde etkilemiş-
tir. Ali özgüveni yüksek, girişken bir genç
olmuştur.
Buna göre Ali’nin yaşadıkları aşağıda-
ki gelişim ilkelerinden hangisiyle açık-
lanır?
A) Gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşi-
miyle gerçekleşir.
B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.
C) Gelişim, bütünlük içinde gerçekleşir.
D) Gelişim, içten dışa doğrudur.
E) Gelişim, aşamalar hâlinde gerçekleşir.
12
1. Gelişim psikolojisinde, gelişim alanları-
nın birbirini etkilediği, bir gelişim alanında
meydana gelen olumlu ya da olumsuz bir
gelişmenin diğer gelişim alanlarını da ben-
zer şekilde etkileyebileceği bilgisi “gelişimin
bütünlük ilkesi” olarak tanımlanır. Soruda
Fiziksel ve motor becerileri nedeniyle popü-
ler olan bir gencin sosyal gelişimin bundan
etkilendiği anlatılmıştır. Yani fiziksel gelişim
alanı psikososyal alanı etkilemiştir. Bu du-
rum çok net bir şekilde “Gelişim, bütünlük
içinde gerçekleşir.” ifadesini örneklendirir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 FİZİKSEL VE PSİKOMOTOR GELİŞİM
1. Aşağıdakilerden hangisi 17 yaşındaki
Soner’in içinde bulunduğu son ergen-
lik döneminin bir özelliği değildir?
A) Birincil cinsiyet özellikleri gerekli dü-
zeye ulaşmıştır.
B) Ergenlik döneminin sonunda boyu,
başlangıcına oranla kızlardan daha
uzun olabilir.
C) Sesindeki çatallaşma ve kalınlaşma-
lar düzene girer.
D) El ve ayaklarındaki orantısızlık dikkat
çekicidir.
E) Yumuşak ve ince olan deride kalınlaş-
ma ve yağlanma görülür.
2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yenido-
ğan bebeklerde görülen babinski ref-
leksini açıklamaktadır?
A) Yere sırtüstü yatırıldığında başını sağa
veya sola döndürmesi
B) Ayak parmaklarına dokunulduğunda
ayak parmaklarını yelpaze gibi açma-
sı
C) Suya bırakıldığında kol ve bacaklarını
hareket ettirmesi
D) Avuç içine dokunulduğunda parmak-
larıyla kavramaya çalışması
E) Yanağıyla ağzı arasına dokunuldu-
ğunda başını dokunulan yöne çevir-
mesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
2. Ergenliğin sonlarına gelmiş olan Soner’in
birincil cinsiyet özelliklerini kazanmış olma-
sı beklenir. Ayrıca bu dönemdeki ortalama
erkekler ortalama kızlardan daha uzun ola-
caktır. Erinlik döneminde gözlenen sesteki
çatallaşma düzelir ve birey yetişkinlikteki
sesine yakın bir sese kavuşur. Büyüme hızı
azaldığı için deri daha az esnek ve daha ka-
lın olur, yağ tabakası artar. Beden yetişkin
bedenine benzer bir orana kavuşur. Yani el
ve ayaklarının bedenine oranı normale ya-
kındır. D seçeneğindeki ifade hatalı oldu-
ğundan doğru cevap D seçeneğidir.
Cevap D
2. Yere sırtüstü yatan bebeğin başını sağa sola
çevirmesi ve yanağıyla ağzı arasına doku-
nulduğunda başını dokunulan yöne çevir-
mesi arama refleksi olarak bilinir. Bebek
meme arayışındadır. Suya bırakıldığında ya
da yüzüstü yatırıldığında kol ve bacaklarını
hareket ettirmesi yüzme refleksidir. Avuç içi-
ne dokunulduğunda parmaklarını kapatması
palmer ya da kavrama refleksi olarak adlan-
dırılır. Bebeğin ayak tabanına ya da parmak-
larına dokunulduğunda parmaklarını açması
ise babinski refleksi olarak bilinir. Bu refleks
yetişkinlerde ayağın içe doğru bükülmesi
şeklinde gözlenir ve bebeklikte kaybolur.
Cevap B
13
 BİLİŞSEL GELİŞİM
1. Beş yaşındaki Ayşe ailesiyle çıktıkları ta-
tilde farklı yöreleri görme fırsatı bulmuş-
tur. Anaokuluna başladığında, ilk derste
öğretmeni “Tatilde nerelere gittiniz?” diye
sormuştur. Ayşe söz almış, tatilde uğra-
dıkları en son iki kasabanın ismini hatır-
layabilmiş, ama daha önce gördükleri
yerlerin ismini hatırlamakta zorlanmıştır.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, tatilin başlangıcında gördüğü
kasabaları hatırlayamaması, Ayşe’nin
hangi bilişsel özelliğinin tam olarak
gelişmemiş olmasından kaynaklan-
maktadır?
A) Odaktan uzaklaşma
B) Canlandırmacılık (Animizm)
C) Tek yönlü sınıflama
D) Benmerkezci düşünme
E) Özelden özele akıl yürütme
2. Annesi Mehmet’e İngilizce çalıştırırken
aralarında şöyle bir diyalog geçer:
Anne ― Notebook ne demektir?
Mehmet ― Defter.
Anne ― Peki book ne demektir?
Mehmet ― “Ter”.
Annesinin sorusuna Mehmet’in doğ-
ru yanıt verememesinin nedeni, Pia-
get’nin bilişsel gelişim kuramındaki
hangi kavramla açıklanabilir?
A) Uyum kurma
B) Özelden özele akıl yürütme
C) Kelime korunumu
D) Sembolik düşünme
E) Devresel tepki
14
3. Betül annesine “Anne, kendini öldürenler
hapishaneye mi gömülür?” diye sorar.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, “Betül’ün bu çıkarımda bulunması-
nın nedeni” ile “içinde bulunduğu bilişsel
gelişim dönemi” aşağıdakilerin hangi-
sinde doğru olarak verilmiştir?
A) Deneme - yanılma yoluyla öğrendi-
ğinden işlem öncesi dönem
B) Sezgisel olarak ayırt edebildiğinden
işlem öncesi dönem
C) Tümevarımsal düşünmeye başladı-
ğından somut işlemler dönemi
D) Esnek düşünme geliştiğinden somut
işlemler dönemi
E) Varsayımlara dayalı düşündüğünden
soyut işlemler dönemi
4. Mustafa Öğretmen derste Cumhuriyet
Döneminde elde edilen kadın hakları ko-
nusunda bir tartışma ortamı yaratır. Öğ-
rencilerden Nazan söz alarak, “Atatürk
kadınlara erkeklerle eşit haklar verilme-
sini sağlamasaydı, ben sınıf arkadaşım
Kemal’le aynı sırada oturamayacaktım.”
der.
Nazan’ın bu sözü, Piaget’nin bilişsel
gelişim kuramına göre aşağıdaki kav-
ramlardan hangisiyle açıklanabilir?
A) Özelden özele akıl yürütme
B) Benmerkezci düşünme
C) Bağdaştırma
D) Tümdengelim
E) Tümevarım
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Buğra ilköğretim I. sınıfa devam etmekte-
dir. Amcasıyla arasında şöyle bir konuş-
ma geçer:
Amcası : Okumayı öğrendin mi?
Buğra : Evet.
Amcası : O hâlde, bana “A” harfiyle
başlayan üç isim söyle?
Buğra : Ayva, … Ayşe, Ay.
Amcası : Peki “Be” harfiyle başlayanla-
rı söyle?
Buğra : … (sessizlik olur)
Amcası : Beste …
Buğra : Olmaz ki! “Bı” ile başlayan
demeliydin. Biz öyle öğren-
dik.
Buğra okulda “B” harfini “Bı” sesiyle öğ-
rendiği için soruyu yanıtlayamamıştır.
Bu durum Piaget’nin bilişsel gelişim
kuramına göre aşağıdaki kavramlar-
dan hangisiyle açıklanabilir?
A) Özelden özele akıl yürütme
B) Tümevarımsal düşünme
C) Canlandırmacılık (animizm)
D) Tümdengelimsel düşünme
E) Anoloji
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilişsel Gelişim
6. Yasemin Hanım ve Aslan Bey bir süre
önce şiddetli geçimsizlik yüzünden bo-
şanırlar. Bu olaydan kısa bir süre sonra
ana sınıfına devam eden kızları Azra
okula gitmek istemez, yalnız uyumakta
zorlanır ve geceleri altını ıslatır. Yasemin
Hanım okul rehber öğretmeninden Az-
ra’yla görüşmesini ister. Görüşme sıra-
sında Azra, uslu bir çocuk olmadığı için
babasının evden ayrıldığını ve annesinin
de kendisini bırakıp gitmesinden korktu-
ğunu söyler. Bu görüşmeden sonra reh-
ber öğretmen, annesine “Azra istemese
de onu okula gönderin, sabrınızı taşırsa
da onu cezalandırmayın.” der.
Şidddetli geçimsizlik yüzünden anne
babasının boşanma nedenini Azra’ nın
doğru anlayamaması, Piaget’ nin biliş-
sel gelişim kuramına göre aşağıdaki
kavramlardan hangisiyle açıklanabilir?
A) Benmerkezci düşünme
B) Tümevarımsal düşünme
C) Kişilerin sürekliliği
D) Dönüşümsel düşünme
E) Canlandırmacılık (animizm)
7. Öğretmen : Otomobile başka ne deriz?
Öğrenci : Araba.
Öğretmen : Araba ne işimize yarar?
Öğrenci : Arabaya bineriz.
Öğretmen : Bindiğimiz arabalara “taşıt”
deriz.
Öğrenci : Öyleyse otomobil de bir ta-
şıttır.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, yukarıdaki soru-cevap tekniğini
uygulayan bir öğretmen, öğrencisinde
aşağıdaki süreçlerden hangisinin ge-
lişmesine yardımcı olmaya çalışmak-
tadır?
A) Ayırt etme
B) Tümdengelim
C) Özümleme
D) Özelden özele akıl yürütme
E) Toplu monolog
15
Bilişsel Gelişim
8. Dört yaşındaki Beste, babasına “Sana ki-
tap okuyayım mı?” der ve bir hafta önce
satın alınan masal kitabının resimlerine
bakarak masalı okur gibi anlatır. Daha
önce annesi birkaç kez okuduğu için ma-
salı ezberleyen Beste, babasına masalı
okurken bazı bölümleri unutur. Babası
hatırlattığında, Beste ezberlediğinden
emin, “Sen bu masalı bilmiyorsun.” diye-
rek karşı çıkar.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, Beste’nin babasına karşı çıkma-
sının altında yatan bilişsel süreç aşağı-
dakilerden hangisi olabilir?
A) Özelden özele akıl yürütme
B) Uyum kurma
C) Odaktan uzaklaşma
D) Benmerkezci düşünme
E) Aynılık-değişmezlik ilkesi
9. Babası bir kâğıda 2 + 3 =  yazar ve
Banu’ya sonucun ne olduğunu sorar.
Banu bir elinde 2, diğerinde 3 parmağı-
nı kaldırıp parmaklarını 1’den başlayarak
sayar ve sonucun 5 olduğunu söyleyip
boş kutunun içine yazar. Bununla birlikte,
farklı sayılarla birkaç toplama işleminin
ardından, babası 2 + 3 yazarak Banu’dan
tekrar toplamasını ister. Banu bu işlemin
sonucunu her defasında parmaklarını
kullanarak hesaplar, aynı sayfada daha
önce yaptıklarına bakmayı düşünemez.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, Banu’nun daha önce yaptığı iş-
lemler için parmaklarını kullanıp aynı
sayfada daha önce yaptıklarına bak-
mayı düşünememesi, aşağıdaki biliş-
sel becerilerden hangisinin tam olarak
gelişmediğini gösterir?
A) Özelden özele akıl yürütme
B) Tümevarımsal düşünme
C) Odaktan uzaklaşma
D) Hipotetik düşünme
E) Aynılık-değişmezlik ilkesi
16
10. Buğra ile Arda amca çocuklarıdır. Buğra
ile yengesi Ebru arasında şöyle bir ko-
nuşma geçer:
Buğra: Bir teyze vardı. O, Arda’nın
anneannesi mi yoksa baba-
annesi mi?
Ebru: O, anneannesi. Senin baba-
annen onun da babaannesi.
Buğra: Benim iki tane babaannem
yok ki!
Buğra’nın son ifadesinin altında “Benim
bir babaannem var, Arda’nın da bir ba-
baannesi var. Onun babaannesi benim
de babaannemse benim iki tane babaan-
nem olur.” düşüncesi yatmaktadır.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, Buğra’ nın bu düşüncesi aşağı-
daki bilişsel becerilerden hangisinin
tam gelişmediğini gösterir?
A) Özümleme
B) Benmerkezci düşünme
C) Canlandırma
D) Odaktan uzaklaşma
E) Aynılık ilkesi
11. Mert ile Doğa oynarken Mert’in babası
Doğa’ya kaç yaşında olduğunu sorar.
Doğa 6 yaşında olduğunu söyler. Mert
“Ben de 5 yaşındayım.” der. Doğa’nın
teyzesi “Mert 5, Doğa da 5 yaşında” der.
Bunun üzerine Doğa teyzesine “Ben 6
yaşındayım, bir kere benim doğum gü-
nüm olurken sen evde yoktun.” diyerek
karşı çıkar.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, Doğa’nın, yaşını doğum günün-
de evde bulunmadığı için teyzesinin
bilemeyeceğini düşünmesi, aşağıdaki-
lerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Özelden özele akıl yürütme
B) Tümevarım
C) Odaktan uzaklaşma
D) Mantığa bürüme
E) Yaş korunumu
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

12. Duyusal-motor dönemde “nesne sürek-
liliğinin” kazanılması bilişsel gelişimde
önemli bir başlangıçtır.
Bu başlangıç, aşağıdakilerden hangi-
sinin göstergesi olabilir?
A) Kendisinde var olan şemaları düzen-
lemeye başladığının
B) Deneme yanılma öğrenmesinin oluş-
maya başladığının
C) Çocuğun ilk bilişsel şemalarının oluş-
tuğunun
D) Belleği kullanmaya başladığının
E) Yeni bilişsel yapılar geliştirmeye baş-
ladığının
13. Beş yaşındaki bir çocuğun çizdiği resim
aşağıda verilmiştir.
Çocuğun kraliçeye ilişkin şemasını taç
takan bir kadın, arıya ilişkin şemasını
ise kanatları ve iğnesi olan bir böcek
olarak oluşturup daha sonra iki şema-
yı birleştirerek bu resimde kraliçe arıyı
taç takan dişi bir böcek olarak çizme-
si, Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre aşağıdakilerden hangisiyle açık-
lanabilir?
A) Toplumsal aktarım
B) Odaklanma
C) Canlandırmacılık
D) Örgütleme
E) Gecikmiş taklit
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilişsel Gelişim
14. Şehirlerarası bir seyahat sırasında dört
yaşındaki Merve ile yan koltukta oturan
Hatice Teyze arasında şöyle bir konuşma
geçer:
Hatice Teyze : Nerede oturuyorsunuz?
Merve : Ankara’da.
Hatice Teyze : Ankara Türkiye’ de mi?
Merve : Evet.
Hatice Teyze : Ankara’da oturanlar,
Türkiyeli midir?
Merve : Hayır, Ankaralıdırlar.
Hatice Teyze : Hiç Türkiyeli tanıdın mı?
Merve : Tanıdım ama çok değil.
Hatice Teyze : Nerede oturuyorlar?
Merve : Bilmem…
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, Hatice Teyze’nin sorularını Mer-
ve’nin yanlış yanıtlaması, aşağıdakiler-
den hangisinin tam olarak gelişmedi-
ğini gösterir?
A) Parça bütün ilişkisini kavrama
B) Toplummerkezci düşünme
C) Canlandırma
D) Odaklanma
E) Özelden özele akıl yürütme
15. Buğra, ayakkabı bağcıklarını bağlamak-
ta zorlanmaktadır. Babası ona ayakka-
bı bağlamanın kolay bir yolunu öğretir.
Daha sonraları Buğra ayakkabılarını ko-
layca bağlayıp çözer.
Buğra’nın bu öğrenme davranışı aşa-
ğıdakilerden hangisiyle en iyi açıkla-
nabilir?
A) Edimsel koşullanma
B) Özümleme
C) Dengeleme
D) Yakın gelişim alanı
E) Uyum sağlama
17
Bilişsel Gelişim
16. Zihin gelişiminde “hacim korunumu”
özelliğinin kazanılmasıyla ilgili ilkel kabile
çocukları üzerinde yapılan bir deneyde,
aynı miktarda su çocukların gözlerinin
önünde farklı biçimlerdeki cam bardak-
lara doldurulmuş ve miktarının değişip
değişmediği sorulmuştur. Çocukların bu
soruya 11-12 yaşından önce doğru ce-
vap veremedikleri gözlenmiştir.
İlkel kabile çocuklarının, bardağın bi-
çimi değişse bile, suyun miktarının
değişmeyeceğini ayırt edememeleri-
nin en önemli nedeni aşağıdakilerden
hangisiyle açıklanabilir?
A) Eğitim eksikliği
B) Yeterince olgunlaşmama
C) Yetersiz beslenme
D) Yaşantı eksikliği
E) Yaşlarının küçük olması
17. İlköğretim birinci sınıfa devam eden
Emre, bir gün okuldan geldikten sonra
“Baba, öğretmenimiz ‘Okulların tatil ol-
masına aşağı yukarı iki hafta kaldı.’ dedi.
Aşağı yukarı ne demek?” diye sorar.
Emre’nin zihinsel gelişim dönemi özel-
likleri dikkate alındığında, babasının
aşağıdakilerden hangisini yapması
daha uygun olur?
A) Birbirine yakın büyüklükteki iki nesne-
yi göstermesi
B) “Hemen hemen”, “yaklaşık olarak”
anlamına geldiğini söylemesi
C) Sözlükten bakıp anlamlarını anlatma-
sı
D) Merdivenden, önce aşağı inip sonra
yukarı çıkarak göstermesi
E) Henüz yaşının küçük olduğunu, za-
manı gelince anlayacağını söylemesi
18
18. Annesini örgü örerken gören 7 yaşında-
ki Duru, “Ben de örgü örmek istiyorum.
Bana da öğret.” der. Annesi de, “Kızım,
daha küçüksün. Birkaç yıl daha geçsin,
öğretirim.” diye cevap verir. Bir süre son-
ra annesi, Duru’nun kendi başına örgü
ördüğünü görür. Bunu nasıl öğrendiğini
sorduğunda Duru, kendisinden birkaç
yaş büyük olan ablasından öğrendiğini
söyler.
Duru’nun bu durumu, Vygotsky’e göre
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır?
A) Yakın gelişim alanı
B) Dolaylı öğrenme
C) Model alma
D) Yapı iskelesi
E) Örtük öğrenme
19. Televizyon kumandasını mikrofon ola-
rak kullanan Defne’nin bu davranışı,
Pioget’in bilişsel gelişim kuramına
göre aşağıdakilerden hangisiyle açık-
lanır?
A) Toplumsal aktarım
B) Dengeleme
C) Özümleme
D) Uyma
E) Olgunlaşma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

20. Arda, bir bilgisayar oyunundaki tüm se-
viyeleri geçerek oyunu bitirmek ister.
Oyunu bitirebilmek için oyun sırasında
bilgisayar programı tarafından verilen
ipuçlarını ve yönergeleri takip eder. Arda
son seviyelere yaklaştığında artık bilgi-
sayardan ipucu almadan seviyeleri hızla
geçmeye başlar.
Buna göre, Arda’ya bilgisayar progra-
mı tarafından sunulan yönlendirmeler
Vygotsky’nin aşağıdaki bilişsel gelişim
kavramlarından hangisiyle açıklanır?
A) Kültürel araç
B) Sembolleştirme
C) Yapılandırma
D) Uyum sağlama
E) Yapı iskelesi
21. Annesi üç yaşındaki Murat’ın, her za-
man giydiği yağmur çizmelerinin içine,
daha sıcak tutması için bir kılıf koyarak
çizmenin boyun kısmına doğru bu kılıfı
kıvırmıştır. Çizmelerin görünümünün kıs-
men değişmesi üzerine Murat, “Aaa! Bu
çizmelerim de çok güzel! Diğerleri nerede
anne?” diye sormuştur.
Bu küçük değişiklikten sonra Murat’ın
aynı çizmeyi yeni bir çizmeymiş gibi
görmesi, Piaget’nin bilişsel gelişim
kuramına göre aşağıdaki kavramlar-
dan hangisiyle açıklanır?
A) Benmerkezcilik
B) Yapaycılık
C) Canlandırmacılık
D) Odaklanmacılık
E) Nesne sürekliliği
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilişsel Gelişim
22. Piaget; bilişsel gelişim kuramında, uya-
ran çevresinin zenginliğinin çocukların
bilişsel gelişimlerini desteklediğini vurgu-
lamıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi,
çocuğun bilişsel gelişimine doğrudan
katkı sağlamaz?
A) Çocukların değişik oyuncaklarının ol-
ması
B) Çocuklara öz bakım becerilerinin ka-
zandırılması
C) Çocuklara farklı yaşantıların sunulma-
sı
D) Çocuklara eğitici televizyon program-
larının izletilmesi
E) Çocuklara farklı türden kitapların
okunması
23. Ahmet Bey, ailesiyle Bursa’dan Anka-
ra’ya giderken dört yaşındaki oğlu Halil’e
Ankara’ya vardıklarında onları lokantaya
götüreceğini söyler. Yolculuğun yarısın-
da, Ahmet Bey kendini yorgun hisseder
ve hem bir şeyler yemek hem de dinlen-
mek için mola verir. Bu durum karşısında
Halil’in ilk tepkisi “Baba! Ankara’ya mı
geldik?” olur.
Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına
göre, Halil’in tepkisi aşağıdaki kav-
ramlardan hangisiyle açıklanır?
A) Özelden özele akıl yürütme
B) Özümseme
C) Sembolleştirme
D) Örgütleme
E) Uyma
19
Bilişsel Gelişim
24. Aşağıdaki ifadelerden hangisi, Vygo-
tsky’nin sosyokültürel kuramı içinde
değerlendirilemez?
A) Gelişimde biliş en önemli noktadır.
B) Gelişim yaşantı zenginliğine duyarlı-
dır.
C) Gelişim ile öğrenme bir bütündür.
D) Etkileşimli öğrenme gelişimde temel-
dir.
E) Akranlar aracılığıyla öğrenme etkili bir
yoldur.
25. Kohlberg’in ahlak gelişimi kuramına
göre, toplumsal sözleşme düzeyinde
bir ahlak gelişimi için çocuğun Pia-
get’nin aşağıdaki bilişsel gelişim dü-
zeylerinden hangisine ulaşmış olması
gerekir?
A) Soyut işlemler
B) Somut işlemler
C) Sezgisel işlem
D) İşlem öncesi
E) Sembolik işlem
26. Mustafa, opera sanatçısı olmayı iste-
mekte ama ailesinin yaşam koşullarını
göz önüne aldığında bu isteğinin çok da
gerçekçi olmadığının farkındadır. Ancak
yeterince para biriktirebileceği bir iş bu-
lup çalışırsa opera eğitimi alabileceğini
düşünür.
Piaget’ye göre Mustafa’nın bu düşün-
cesi aşağıdakilerden hangisiyle açık-
lanır?
A) Hipotetik B) Tümevarım
C) Göreli D) Odaklanmacı
E) Somut
20
27. Kısa süreliğine ailesiyle birlikte İngilte-
re’de yaşayan 4 yaşındaki Anıl, kendi
anadili dışında çevresinde duyduğu her
farklı dili İngilizce olarak adlandırmakta,
kendisi ve ailesi dışında tanıdığı herkesi
“İngiliz” olarak isimlendirmektedir.
Anıl’ın bu davranışı Piaget’nin bilişsel
gelişim kuramı çerçevesinde aşağıda-
ki kavramlardan hangisiyle açıklanır?
A) Yapaycılık B) Odaklanma
C) Korunum D) Canlandırmacılık
E) Tersine çevirme
28. Aşağıdakilerden hangisi Vygotsky’nin
kuramındaki temel varsayımlardan biri
değildir?
A) Bilgi, iki veya daha fazla birey arasın-
da beraber oluşturulur.
B) Yetişkinler, kavramları çocuklara dil
ve semboller gibi araçlar vasıtasıyla
aktarırlar.
C) Çocuklar, yetişkinlerin yardımıyla zor
hedeflere ulaşabilirler.
D) Oyun oynamak, çocukların yetişkin
rollerini öğrenmesine yardım eder.
E) Çocukların öğrenmeleri, içinde bulun-
dukları gelişim dönemiyle sınırlıdır.
29. Dört buçuk yaşındaki Nil, oyuncaklarını
toplama konusunda annesinin uyarılarını
dinlememiştir. Annesi odaya geldiğinde
oyuncakların toplanmadığını görünce,
“Nil, oyuncaklarını toplamaman beni çok
üzdü, oyuncaklarının toplanmadığını gör-
mek hayallerimi suya düşürdü.” demesi
üzerine Nil, “Anneciğim, hayallerin ıslan-
mışlardır o zaman.” diyerek cevap ver-
miştir.
Nil’in annesine verdiği cevaba göre,
Nil aşağıdaki bilişsel gelişim özellikle-
rinden hangisini göstermektedir?
A) Benmerkezcilik
B) Nesne sürekliliği
C) Özelden özele akıl yürütme
D) Korunum
E) Yapaycılık
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 BİLİŞSEL GELİŞİM (ÇÖZÜM)
1. Ayşe, tatilde gittikleri yerleri sayarken son iki
tanesine odaklanmış, diğerlerini hatırlaya-
mamıştır. Bu durumda Ayşe’nin bulunduğu
durumdan çok daha ötesine gidemediği,
sadece en son olaylara odaklanarak daha
öncekileri hatırlayamadığı görülmektedir.
Seçenekler incelendiğinde, çocuğun bir ola-
yın, bir durumun sadece bir yönüne yoğun-
laşmaması, farklı bakış açılarından durumu
değerlendirebilmesi olan odaktan uzaklaş-
ma becerisini henüz kazanmamış olduğu ve
bu kavramın durumu yansıtabileceği, bunun
dışındaki kavramların durumla ilgili olmadığı
görülmektedir. Odaktan uzaklaşma beceri-
si somut işlemler döneminde kazanılan bir
bilişsel özelliktir. Beş yaşında kazanılamaya-
cağı da çözüm için bir ipucudur. Diğer tüm
seçeneklerde verilen özellikler işlem öncesi
dönem özellikleridir.
Cevap A
2. Sorudan anlaşıldığı üzere, Mehmet’in yapı
olarak bildiği dil Türkçedir. Türkçeyi bildiği
için İngilizce gibi farklı dillerdeki kelimelerin
yapısının da aynı şekilde olması gerektiğini
düşünür. Buna göre, iki heceli İngilizce bir
kelime olan notebook (note-book), Türkçe
de defter anlamına geliyorsa, sırayla note
kelimesi -def, book kelimesi de –ter anlamı-
na gelmelidir. Hâlbuki İngilizcenin de yapısı
farklıdır ve her hecenin Türkçe bir karşılığı
yoktur. İşte, Mehmet’in, Türkçenin özel bir
durumu için düşündüğü mantığın aynısı-
nı İngilizce için de aynı şekilde düşünmesi
özelden özele akıl yürütme olmaktadır. İş-
lem öncesi dönemin bir özeliği olan özelden
özele akıl yürütmede özel bir durumdan,
diğer özel bir duruma genelleme yapmadan
akıl yürütülür. Böylece birey, İki özel durum
arasındaki bağı, yaşantılara bağlı olarak
“Tek Yönlü” olarak ele alır.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Betül’ün adam öldürmenin suç olama-
sı, kendini öldürmenin de öldürme eylemi
olması, suçluların hapishaneye konması,
ölenlerin gömülmesi bilgilerini birleştirerek
“Kendini öldürenler hapishaneye gömülür”
sonucuna tümevarımla vardığı söylenebilir.
Ancak, Betül, insanları öldürenlerin cezalan-
dırılacağını ve hapishaneye girecekleri bilgi-
sine sahiptir. Kendini öldürenlerde öldürme
eylemini gerçekleştirdikleri için onların da
hapishaneye gömüleceklerini düşünmek-
tedir. Yani Betül, sadece öldürme eylemine
odaklanmıştır. Bu durumda Betül’ün özel-
den özele akıl yürüttüğünü söylemek daha
doğru olur. Özelden özele akıl yürütme işlem
öncesi dönemin bir özelliğidir. Betül işlem
öncesi dönemde olduğu için bu sorunun ve
ÖSYM tarafından açıklanan (C) cevabının
tartışmalı olduğu düşünülmektedir.
Cevap C
4. Piaget’e göre 11 yaş ve üzeri çocuklar soyut
işlemler döneminde tümevarım ve tümden-
gelim akıl yürütme yöntemlerini kullanırlar.
Bu dönemde çocuklar soyut kavramları an-
lamlandırarak çeşitli ideal fikirleri, değerleri
ve inançları geliştirmeye başlarlar. Hipotez-
ler kurarak, doğruluklarını kontrol ederler.
Bu anlamda Nazan’ın “Atatürk kadınlara er-
keklerle eşit haklar verilmesini sağlamasay-
dı, ben sınıf arkadaşım Kemal’le aynı sırada
oturamayacaktım.” demesi tümdengelim
özelliğini kullandığını göstermektedir. Çünkü
kadın-erkek eşitliği gibi genel bir kavramdan
yola çıkarak sıra arkadaşıyla ilişkisini anla-
tan özel bir duruma açıklık getirmiştir. Ge-
nelden özele varmaktadır.
Cevap D
21
Bilişsel Gelişim
5. Piaget’e göre 2-7 yaş arası çocuklarda işlem
öncesi dönemde özelden özele akıl yürütme
özelliği görülür. Özelden özele akıl yürütme,
çocuğun bir duruma veya nesneye ilişkin
öğrendiği bir özellikten yola çıkarak akıl
yürütmesidir. Duruma ya da nesneye ilişkin
şemadaki özel bilgilerle bire bir örtüşmeyen
durumlarda akıl yürütememe ya da sadece
aynı özel kalıpla (şemayla) akıl yürütebilme-
dir. Bu durumda Buğra’nın B harfini “Bı” sesi
ile zihninde kodlaması ve amcasının “Be”
harfiyle başlayanları söyle? sorusunu bu ne-
denle yanıtlayamaması, özelden özele akıl
yürüttüğünü göstermektedir.
Cevap A
6. Ana sınıfına devam eden Azra, Piaget’ in
bilişsel gelişim dönemlerine göre “işlem
öncesi dönem” dedir. Bu dönemde çocuk
benmerkezci düşünmeye sahiptir. Yani ço-
cuk dünyayı ve olayları sadece kendi bakış
açısı, ihtiyaç ve yaşantıları ile algılar. Ayrıca
çocuk, bu evrede kendini başkalarının ye-
rine koyamaz ve başkalarının görüşlerini
anlamada büyük zorluk yaşar. Buna göre
Azra’ nın anne-babasının ayrılığının sebebini
kendinde görmesi de Piaget’ in bilişsel geli-
şim kuramının kavramlarından benmerkezci
düşünme ile açıklanır.
Cevap A
7. Piaget’in bilişsel gelişim kuramında özüm-
seme, çocuğun, yeni bir nesneyle/olayla
karşılaştığında bu yeni nesne/olayı daha
önce edindiği şemayı/şemaları kullanarak
yani yeni nesne/olayı daha önce edindiği
şemalar içinde şekillendirerek açıklama-
ya çalışmasıdır. Örnek durumda çocuğun
otomobil kavramını taşıt şeması içerisine
özümsemesi söz konusudur.
Cevap C
22
8. Piaget’in bilişsel gelişim kuramında işlem
öncesi dönemde (2-7 yaş) bulunan ço-
cuklarda benmerkezci düşünce hakimdir.
Benmerkezci düşünme, çocukların dün-
yayı başkasının açısından görememeleri,
dünyanın merkezine kendilerini yerleştirip,
diğerlerinin bakış açısının farklı olabileceği-
ni anlayamamalarıdır. Buna göre Beste’nin
babasının uyarısına karşılık “sen bu masalı
bilmiyorsun” diyerek itiraz etmesi onun sa-
dece kendi bildiklerinin doğru olduğunu dü-
şündüğünü göstermektedir.
Cevap D
9. Soruda Banu’nun babasının istediği topla-
ma işlemlerini her defasında parmaklarını
kullanarak yaptığı belirtilmiştir. Bu durumda
Banu’nun babasının bütün sorularını hep
aynı işlem yolunu kullanarak yaptığı ve bu
nedenle tek bir çözüm yoluna odaklandığı
düşünülmelidir. Banu’nun bu davranışı çok
sayıda değişkeni hesaba katarak düşünme-
yi ifade eden “odaktan uzaklaşma” becerisi-
ni kazanmadığını göstermektedir.
Cevap C
10. Piaget’e göre odaktan uzaklaşma, çocuğun
somut işlemler döneminde bir durumu de-
ğerlendirmede odaktan (dikkatini bir işlemin
tek bir boyutuna yoğunlaştırma) uzaklaşma
zihinsel yeteneğini kazanarak bütünü oluş-
turan diğer boyutları ya da değişkenleri göz
önünde tutabilmesidir. Yani çocuğun bir ola-
yın, bir durumun sadece bir yönüne yoğun-
laşmaması, farklı bakış açılarından durumu
değerlendirebilmesini ifade eder.
Buna göre Buğra’nın “Benim bir babaan-
nem var, Arda’nın da bir babaannesi var.
Onun babaannesi benim de babaannemse
benim iki tane babaannem olur” düşüncesi
odaktan uzaklaşamadığını gösterir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

11. Piaget’e göre özelden özele akıl yürütme iş-
lem öncesi/sezgisel döneme ait bir özelliktir.
Özelden özele akıl yürütmede çocuk özel bir
durumdan, diğer özel bir duruma genelleme
yapmadan akıl yürütür. İki özel durum ara-
sındaki bağı, yaşantılarına bağlı olarak “Tek
Yönlü” olarak ele alır. Buna göre Doğa’nın
“Ben 6 yaşındayım, bir kere benim doğum
günüm olurken sen evde yoktun” demesi,
kendi yaşını sadece doğum günü kutlanır-
ken orada var olan kişilerin bileceğini dü-
şünmesinden kaynaklanmaktadır.
Cevap A
12. Bebek için önceleri, nesneler ancak kendi
görüş alanı içindeyken vardır. Nesne orta-
dan kaldırıldığında nesnenin yok olduğunu,
artık var olmadığını düşünür. Nesne sürek-
liliğinin kazanılmasıyla birlikte, bebek görüş
alanından çıkan bir nesnenin yok olmadı-
ğını, halen varlığını devam ettirdiğini anlar.
Nesne sürekliliğinin kazanılması ile çocuk
dünyayı zihninde temsil etmeye başlar.
Cevap D
13. Piaget’e göre örgütleme (organizasyon) yeni
karşılaşılan kavram ve olayları birbirleriyle
tutarlı bütünler haline getirme çabalarıdır.
Başka bir ifadeyle örgütleme, benzer şe-
maları birbirleri ile ilişkilendirme, onları bir
arada organize etme ve depolama işlevidir.
Bu soruda çocuğun yaptığı şey iki alana ait
bilgisini ilişkilendirmedir. Yani “kraliçe taç ta-
kar” o zaman “kraliçe arı da kraliçe olduğu-
na göre tacı olmalıdır” diye akıl yürütmüştür.
Bu bilgilerin birleştirilmesi işlemi Piaget’nin
kuramında örgütlemeye/organizasyona ör-
nektir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilişsel Gelişim
14. Piaget’e göre somut işlemler döneminde
(7-12 yaş) kazanılan becerilerden biri sınıf
içerme becerisidir, başka bir deyişle bir sını-
fa ait olan nesnelerin, başka bir sınıfın alt di-
zisi olabileceğini çocuğun anlayabilmesidir.
Buna göre Merve bir alt dizi (Ankara) ile bu
dizinin ait olduğu sınıf (Türkiye) arasındaki
ilişkiyi kavrayamadığı için sınıf içerme be-
cerisinin gelişmediği söylenir. Ancak soruda
sınıf içerme becerisi yerine eş anlamlı olan
“parça-bütün ilişkisini kavrama” özelliğine
yer verilmiştir.
Cevap A
15. Soru kökünde, Buğra’nın ayakkabılarını tek
başına bağlamakta zorlandığı, babasının
ona, kolay bir yolunu gösterdikten sonra
Buğra’nın ayakkabılarını kolaylıkla bağla-
yıp çözebildiği belirtilmiştir. Kişinin kendi
başınayken yapamadığı bir şeyi ancak bir
başkasından yardım alarak yapabilir du-
ruma gelmesini Vygotsky “Yakın gelişim
alanı (zone of proximal develobment)” ola-
rak tanımlamaktadır. Sorunun doğru yanıtı
özümleme ve uyum sağlama olamaz. Çünkü
Piaget’e göre birey, şemalarını (yapabildiği
bilişsel işlemleri) ancak kendi yaşantısıyla,
kendisi bulur. Piaget bilgisinden uzaklaştığı-
mız için “Dengeleme” seçeneğini de eleye-
biliriz. Soruda bir ödül/ceza vurgusu yoktur
ve edimsel koşullanmayla ilişkilendirilebile-
cek bir durum anlatılmamıştır.
Cevap D
23
Bilişsel Gelişim
16. Soru kökünde hacim korunumunu ilkel
kabile çocuklarının, 11-12 yaşından önce
yapamadıklarından bahsedilmektedir. Pia-
get’e göre korunumun kazanılması, somut
işlemler evresi 7-12 yaş aralığında gerçek-
leşir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken
nokta, bir olguyla ilgili bireyin yaşantısı yok-
sa, o olguyla ilgili olgunlaşma yeterli değil-
dir. Şema oluşturmak için yaşantı da gerekir.
İlkel kabile çocuklarının cam bardakta sıvı
tüketme yaşantısı olmadığı için bu alanda
korunumu yapamamaktadırlar.
Cevap D
17. Soruda, aşağı yukarı ifadesinin ne anlama
geldiğini bilmeyen ilköğretim öğrencisine
zihinsel gelişimi dikkate alınarak, ikilemenin
nasıl açıklanabileceği sorulmuştur. Piaget’e
göre ilköğretim öğrencisi somut işlemler ev-
resindedir. Bu evrenin temel özelliği somut
nesnelerle ve olgularla çocuk bir deneyim
yaşadığı taktirde bu deneyimden hareketle,
göremediği hakkında düşünebilmektedir.
Buna çıkarsanmış gerçek (Dolaylı gerçeği
kavrama) denilir. Bu durumda aşağı yukarı-
nın ne olduğunu anlatmak için babanın bir-
birine yakın iki nesneyi göstermesi, çocuğun
buradan çıkarım yapıp hemen hemen anla-
mına geldiğini çıkarmasına yol açar.
Cevap A
24
18. Vygotsky’nin, öğrenmeyi destekleyen çevre
için kullandığı bir terim olan “yakın gelişim
alanı” kişinin mevcut düzeyinin hemen üs-
tündeki bir gelişim düzeyidir. Çocuğun ken-
di başına hareketiyle belirlenen gerçek geli-
şim düzeyiyle daha bilgili olan kendisinden
daha büyük kimselerle etkileşimi sonucu
gerçekleşebilecek potansiyel gelişim düze-
yi arasındaki farkı gösterir. Soruda anlatılan
Duru’nun kendisinden birkaç yaş büyük
olan ablasından örgü örmeyi öğrenmesi
yakın gelişim alanı kavramı ile açıklanabilir.
Soru gelişim psikolojisi konularından olan
bilişsel gelişim ve yakın gelişim alanı kav-
ramını ele alan bir soru olduğu için gelişim
psikolojisi soruları arasında yer alması daha
uygun olurdu.
Cevap A
19. Piaget’de var olan şema ile bir durumu
açıklamaya çalışmak ya da bir davranışı ya-
parken var olan şemayı kullanmak özümle-
medir. Soruda çocuk kumandayı telefon gibi
kullanmaktadır, yani var olan şemasından
hareketle davranmaktadır. Bu özümlemedir.
Eğer kumandayı önce telefon gibi kullanma-
ya çalışıp sonra televizyonu açmak için kul-
lansa yani şemayı değiştirse uyma olurdu.
Ancak soruda böyle bir durum söz konusu
değildir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

20. Vygotsky’nin kuramında yapı iskelesi bir
kişiyi yakın gelişim alanına çekerken kulla-
nılan sorular, benzetmeler ve örneklerdir. Bir
başka deyişle öğretim yöntem ve teknikle-
ridir. Soruda Arda oyunu bitirebilmek için
oyun sırasında bilgisayar programı tarafın-
dan verilen ipuçlarını ve yönergeleri takip
ederek oyunu hızlı bir şekilde oynamayı öğ-
renmiştir. Burada ipuçları ve yönergeler yapı
iskelesidir.
Kültürel araç Vygotsky’de her kültürün
kendine ait özellikleridir. Dil, atasözleri vb
kültürün sembolleridir. Soruda böyle bir du-
rumdan bahsedilmemiştir. D seçeneği Pia-
get, B seçeneği sosyal öğrenme kuramının
kavramlarıdır.
Cevap E
21. Üç yaş işlem öncesine (2-7) evreye karşılık
gelmektedir. Bu evrenin en büyük özelliği
odaklanmadır. Bu evredeki bütün şemalar
odaklanma şemasından çıkmaktadır. odak-
lanma nesne ya da olayların tek bir özelliğine
kilitlenip kalmak demektir. Soruda çizmeye
kılıf konulunca çizmenin görüntüsü değiştiği
için çocuk çizmenin görüntüsüne odaklanıp
çizmenin diğer özelliklerini dikkate almayıp
çizmenin de değiştiğini düşünmektedir.
Cevap D
22. Soruda yaşantı geçirmenin zihinsel gelişimi
desteklediğini belirtilmiştir. A, C, D ve E se-
çenekleri çocuğun birebir yaşantı geçirmesi
dolayısı ile zihinsel gelişimin olumlu yönde
etkilenmesine yol açmaktadır. Ancak özba-
kım becerilerinin kazanılması sorudaki yeni
uyaran zenginliği yaşantısı geçirmek çok
fazlailişkili bir durum değildir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilişsel Gelişim
23. Özelden özele akıl yürütme, sahip olunan
şemaların sadece bir noktasından hareket-
le akıl yürütmektir. İşlem öncesi çocuğunun
odaktan uzaklaşma becerisini henüz kaza-
namış olmasından kaynaklanır. Ankara’da
lokantaya gidecekleri bilgisinden hareketle,
mola verip lokantaya gittiklerinde Ankara’ya
gittiklerini düşünmesi özelden özele akıl yü-
rütme kavramıyla açıklanır. Doğru cevap A
seçeneğidir ancak soruda ciddi bir sorun
gözlenmektedir. B seçeneğinde yer alan
özümseme kavramıdır. Özümseme yeni ya-
şantının var olan şema içine yerleştirilerek
dengenin sağlanmasına dönük çabadır. Ço-
cukların özelden özele akıl yürütme çabaları
aslında özümleme mekanizmasına birer
örnektir. yani birbirini kapsayan iki seçenek
birlikte verilmiştir. Soru bu açıdan sorunlu-
dur.
Cevap A
24. Vygotsky’ye göre bireyin bilişsel gelişimi-
nin esas kaynağı bireyin içinde bulunduğu
sosyo-kültürel yapıdır. Yani bilişsel gelişimi
etkileyen en önemli unsur Piaget’in belirtti-
ği bilişsel süreçler değil sosyal süreçlerdir.
A seçeneğinde yer alan ifade bu nedenle
hatalıdır ve aranılan doğru cevap bu seçe-
nektir. Diğer seçeneklerde yer alan bilgiler
Vygotsky’nin sosyokültürel kuramı ile uyum-
ludur.
Cevap A
25. Toplumsal sözleşme düzeyinde ahlak gelişi-
mi, gelenek ötesi ahlaki değerlendirmelerin
bir göstergesidir. Bu düzeyde ahlak gelişimi
için bireyin karmaşık ahlaki değerlendirme-
ler yapabilmesi, göreli düşünmeyi kavrama-
sı, toplumsal sorunların çözümüne ilişkin
hipotezler üretebilmesi gerekir. Sayılan tüm
bu gereklilikler soyut düşünme becerilerini
gerektirecektir. Nitekim Kohlberg, gelenek
sonrası ahlaki gelişim düzeyinin ergenlikten
başlayarak ilk yetişkinlikte görülebileceğini
belirtmektedir. Bu dönem de Piaget’in be-
lirttiği soyut işlemler dönemine karşılık gel-
mektedir.
Cevap A
25
Bilişsel Gelişim
26. Soruda Mustafa’nı istekleriyle içinde bu-
lunduğu koşulların çelişmesi nedeniyle bir
çatışma yaşadığı anlatılmıştır. Mustafa bu
çatışmayı çözebilecek olası çözüm yolları
üretebilmektedir. Bir probleme zihinsel ola-
rak olası bir çözüm üretmek, varsayımsal
yani hipotetik düşünebilmekle ilişkilidir. Bu
türden bir düşünme şekli Mustafa’nın so-
yut düşünme evresinde olduğunu gösterir.
Bu nedenle işlem öncesi döneme ait olan
“odaklanmacı” ve somut işlemler dönemin-
de oluşan somut ve tümevarımsal düşünme
seçenekleri elenir. Anlatılan durumun göreli
düşünme ile de ilişkisi yoktur. Göreli düşün-
me kavram, olgu ya da olaylara yüklenen
anlamların kişi, zaman ya da mekana göre
farklılaşabileceğini kavramaktır.
Cevap A
27. İşlem öncesi dönemde çocukların bir şe-
manın sadece bir noktasını dikkate aldıkları,
yaptıkları akıl yürütmelerde bu noktadan
uzaklaşarak bilgiyi geniş bir açıdan görüp
çok yönlü işlem yapamadıkları Piaget tara-
fından anlatılmış ve bu zihinsel yetersizliğe
odaklanma ya da odaktan uzaklaşamama
denmiştir. Soruda 4 yaşındaki bir çocuğun
yabancı şemasının tek noktasının İngiliz
kavramı olduğu ve tüm farklı dillere ingiliz-
ce, tüm yabancılara İngiliz dediği yani İngiliz
kavramına odaklandığı anlatılmıştır.
Cevap B
26
28. Vygotsky’e göre bireyin bilişsel gelişimi en
çok içinde bulunduğu çevre ve bu çevre-
nin oluşturduğu kültürden etkilenir. Bilişsel
işlevler, çocuk ve yetişkin arasında sosyal
etkileşim sırasında karşılıklı ilişkiyle gelişir.
Yani yetişkin ile çocuğun iletişiminin niteliği,
ayrıca dil gelişimi ve çocuğun deneyimleri
de bilişsel gelişimini etkileyen faktörlerdir.
Olgunlaşma, Vygotsky’e göre bilişsel ge-
lişimi etkileyen ya da sınırlayan bir faktör
değildir. Vygotsky, Piaget’den farklı olarak
zihinde yapılabilecek işlemlerin bir evrenin
bilişsel yapılarıyla sınırlandırılmamış olduğu-
nu vurgular. Bu bilgiden hareketle E seçene-
ğinin Vygotsky’nin görüşleriyle örtüşmediği
söylenebilir. Vygotsky’nin gelişim kuramına
göre, bireyin bilişsel gelişiminde yakın çev-
reyle etkileşim önemli olduğundan diğer
tüm seçeneklerin kuramla örtüştüğü sonu-
cuna varılabilir.
Cevap E
29. Özelden özele akıl yürütme, işlem önce-
si dönem (2-6 yaş) çocuğunun odaktan
uzaklaşamaması nedeniyle şemaların tek
noktasına odaklanıp, özel bir noktadan yola
çıkarak bağlantı kurmasıdır. Bu durum, sü-
reç ya da nesneye ilişkin özel bilgilerle tam
olarak örtüşmeyen durumlarda akıl yürüte-
meme veya sadece aynı özel şemayla akıl
yürütebilmeyi ortaya çıkarır. Nil’in annesinin
“hayallerim suya düştü” dediğinde hayalle-
rin ıslanacağını düşünmesi, başka türlü akıl
yürütemeyerek sadece suyun ıslanmaya ne-
den olacağına odaklanması, özelden özele
akıl yürütmeyi örneklendirir.
Benmerkezcilik, işlem öncesinde çocuğun
tüm evrenin kendisinin bildiği gibi olduğu-
nu düşünmesidir. Nesne sürekliliği, görüş
alanında olmayan bir nesnenin de varlığını
devam ettirdiğini kavramasıdır. Korunum,
nesnenin konum ya da şeklinin değişmesi-
nin onun öz niteliklerini değiştirmeyeceğini
kavramasıdır ki somut işlemler döneminde
kazanılabilir. Yapaycılık ise doğa olaylarına
yapay nedenler üretmektir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 DİL GELİŞİMİ
1. İşiten anne - babaların doğuştan duyma-
yan çocuklarıyla çalışan bir araştırmacı,
bu ebeveynlerden bir kısmının, konuşma
dilini öğrenebilmeleri umuduyla çocuk-
larına işaret dilini öğretmediklerini sap-
tamıştır. Araştırmacı daha sonra yaptığı
çalışmada, bu çocukların işaret dilinde
bulunanlardan daha farklı hareketlerle,
kendilerini ifade etmeye çalıştıklarını göz-
lemiştir.
Araştırmacının bu gözlemi, dilin kaza-
nılmasında aşağıdakilerden hangisinin
önemine vurgu yapmaktadır?
A) Sosyal öğrenme
B) Taklit
C) Pekiştirme
D) Klasik koşullanma
E) Biyolojik altyapı
2. Leyla annesine resim yapmak istediğini
söyler. Annesi boyaları ve kâğıdı masa-
ya bırakır. Leyla masaya oturur. Bir çiçek
resmi çizerken yanında annesi olmadığı
hâlde, “Bir çiçek, çiçek çizeceğim, çiçek
yapacağım.” der.
Leyla’nın resim çizerken yaptığı ko-
nuşmalar dil gelişimiyle ilgili olarak
aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
açıklanabilir?
A) İçsel konuşma
B) Yansıtıcı konuşma
C) Tekrarlama
D) Monolog
E) Telgraf konuşma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Gülce ile annesi oynamaktadır.
Gülce : A
 nne bana “Kızım ne yapıyor-
sun?” diye sor.
Anne : Kızım ne yapıyorsun?
Gülce : Gemi yüzdürüyorum.
Gülce : Ş
 imdi de “Nereye gidiyorsun?”
diye sor.
Anne : Nereye gidiyorsun?
Gülce : Anneanneme gidiyorum.
Yukarıdaki karşılıklı konuşmada Gül-
ce’nin davranışları dil gelişimiyle ilgili
aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
açıklanabilir?
A) İçsel konuşma
B) Telgraf konuşması
C) Yansıtıcı konuşma
D) Toplu monolog
E) Benmerkezci dil
4. Hasan odasında diz çöküp, arabaların-
dan birini sağ, diğerini de sol eline alarak
yarıştırır. Arabalarını hızla ileri geri hare-
ket ettirerek motor, fren ve korna sesleri
çıkarır. “Şimdi sarı araba geçiyor, şimdi
mavi hızlandı.” diye bağırır.
Hasan’ın ağzıyla oyununa tempo tu-
tar gibi konuşması dil gelişimiyle ilgili
aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
açıklanabilir?
A) Monolog
B) Sözel senkretizm
C) Tekrarlama
D) İçsel konuşma
E) Toplumsallaşmış dil
27
Dil Gelişimi
5. Tek yumurta ikizleri ile tek doğan çocuk-
ların dil gelişimlerinin incelendiği bir araş-
tırmada, ikizlerin tek doğan çocuklara
göre dil gelişimlerinin daha yavaş ilerledi-
ği bulunmuştur. Araştırmacılar özellikle ilk
yıllarda gözlenen ancak zaman içinde ka-
panan, tek çocuklar ve ikizler arasındaki
bu farklılığın, ikizlerin anneleriyle olan ko-
nuşma sürelerinin az olmasından ve daha
çok birbirleriyle iletişim kurmalarından
kaynaklanabileceğini ileri sürmüşlerdir.
Bu araştırma sonucuna bağlı olarak dil
gelişimiyle ilgili aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Dil gelişiminde yaşamın ilk yıllarında
çevresel, sonraki yıllarında kalıtsal
faktörler daha etkilidir.
B) Yaşamın sonraki yıllarında tek doğan
çocukların dil gelişimlerinde bir du-
raklama görülürken ikizlerde bir artış
gözlenir.
C) Kalıtım tek doğan çocukların dil ge-
lişimlerini hızlandırırken ikizlerinkini
yavaşlatmaktadır.
D) Dil gelişiminde kritik dönemin etkisi
tek doğan çocuklara göre ikizlerde
daha azdır.
E) İkizler ve tek doğan çocuklar farklı ya-
şantılar geçirmektedirler.
6. 11 aylık bir kızı olan Ahmet Bey’e iş arka-
daşı Can Bey “Kızın neler yapıyor? Ko-
nuşmaya başladı mı?” diye sorar. Bunun
üzerine Ahmet Bey “Henüz kelimeleri
tam olarak söyleyemiyor ancak denilen
her şeyi çok iyi anlıyor.” diye cevap verir.
Buna göre Ahmet Bey’in kızı, dil geli-
şimi açısından aşağıdaki özelliklerden
hangisini göstermektedir?
A) Telgrafik konuşma
B) Babıldama
C) Toplu monolog
D) Fonolojik farkındalık
E) Alıcı dil
28
7. Aşağıdakilerden hangisi Noam Chom-
sky’nin dil gelişimi konusundaki gö-
rüşlerinden biri değildir?
A) Çocuklar anne babalarının çıkardıkları
sesleri taklit ederek dili öğrenirler.
B) İnsanlar dil öğrenmeye yatkın bir me-
kanizmayla doğarlar.
C) Dil öğrenmenin temelinde olgunlaş-
ma vardır.
D) Çocuklar doğuştan tüm dilleri konu-
şabilecek kapasiteye sahiptir.
E) Çocuk, çevresinde konuşulan dilin
kurallarını anlar ve buna göre konuş-
mayı öğrenir.
8. 1800’lü yıllarda Fransa’da ormanlık bir
alanda 11 yaşlarında Victor adında bir er-
kek çocuğu bulunmuştur. Çocuk bulun-
duğunda dil gelişiminin yetersiz olduğu
ve iletişim kuramadığı görülmüştür.
Victor’a beş yıllık bir eğitim verilmesine
rağmen hiçbir zaman istenen düzeye
ulaşamadığı gözlenmiştir.
Victor’ın dil gelişiminde istenilen düze-
ye ulaşamamasının sebebi aşağıdaki-
lerden hangisi olamaz?
A) Dil kullanım bilgisi eksikliği
B) Model alma ve taklit eksikliği
C) Biyolojik faktörlerin yetersizliği
D) İkincil döngüsel tepkilerdeki yetersiz-
liği
E) Kavram oluşturma ve sınıflandırma
güçlüğü
9. Chomsky’e göre, dil gelişimiyle ilgili
aşağıdaki davranışlardan hangisi uy-
gun değildir?
A) 6 aylık Dursun’un farklı bir ülkedeki
akranıyla benzer sesleri çıkarması
B) 18 aylık Fadime’nin “anne gel” deme-
si
C) Hatice’nin 3 aylıkken “ba-ba, da-da”
gibi sesler çıkarması
D) 5 yaşındaki Temel’in Karadeniz şive-
siyle konuşması
E) 5 aylık İdris’in karnı acıktığında
“mama” demesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 DİL GELİŞİMİ (ÇÖZÜM)
1. Dil gelişiminin biyolojik ve sosyal olmak
üzere iki boyutu olduğunu söyleyebiliriz.
Soruda da ima edilen birinci boyut dilin
kazanılmasıyla ilgili biyolojik donanım ve or-
ganların gelişmesiyle ilgilidir. Bu organların
bireyde sağlıklı olarak bulunması ilk şarttır.
Dil gelişiminde ikinci boyut olan sosyal çev-
renin koşulları da aynı derecede önemlidir.
Çevre koşulları, çocuğun hangi dili, hangi
sözcükleri kullanacağını belirlemektedir.
Ancak dilin öğrenme sürecini bu koşullarla
açıklama olanağı yoktur. Günümüzde dil bi-
limciler (özellikle psikolinguistik kuram), dilin
öğrenilmesi sürecini öncelikle teknik olarak
daha çok sahip olunan biyolojik altyapıyla
açıklamaktadır.
Cevap E
2. Dil gelişiminde 3-4 yaşlarındaki çocuğun
konuşmalarında monologların (tek kişilik
konuşma) hakim olduğu görülür. Bu an-
lamda Leyla’nın bir çiçek resmi çizerken
yanında annesi olmadığı hâlde, “Bir çiçek,
çiçek çizeceğim, çiçek yapacağım.” demesi
monolog tarzı konuşma davranışına örnek
oluşturur.
Cevap D
3. Piaget’e göre işlem öncesi dönemde çocuk
ne düşünüyorsa ve olaylara bakış açısı ney-
se onu karşındaki kişinin kendi­sini dinleyip
dinlememesine önem vermeden konuşur;
ayrıca Piaget, bu dönemde çocu­ğun karsı-
sındakinin bakış açısını dikkate alma gibi bir
eğilimi olmadığını ve anlaşıl­mış olma kaygısı
taşımadığını belirtir. İşlem öncesi dönemde-
ki çocukların bu tarz konuşmaları “benmer-
kezci dil” olarak adlandırılır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Çocuklarda 2-3 yaşlarında monolog konuş-
ma gözlemlenir; oyun oynarken kendi ken-
dilerine konuşurlar. Hasan’ın arabalarıyla
oynarken “Şimdi sarı araba geçiyor, şimdi
mavi hızlandı” şeklindeki konuşması bu du-
ruma örnektir.
Cevap A
5. Soruda yaşamın ilk yıllarında tek yumurta
ikizlerinin birbirlerine odaklanıp etraftaki
konuşmalara dikkat etmedikleri için dil ge-
lişimlerinin tek çocuklara göre daha yavaş
olduğu ancak bu farklılığın daha sonraki
zamanlarda ortadan kalktığı vurgulanmıştır.
Bu açıdan değerlendirildiğinde ikizler ve tek
doğan çocukların farklı yaşantılar geçirme-
leri onların dil gelişimlerini de farklı yönde
etkileyebildiği görülmektedir.
Cevap E
6. Alıcı dil, bir yaşına doğru bebeklerde göz-
lenen bir özelliktir ve sözcükleri anlama,
öğrenme eğilimi olarak tanımlanır. Bu özellik
bireyin sözcükleri anlamaya başladığını an-
latır ancak bebekler sözcükleri önce anlar
sonra bunları kullanmaya başlarlar. Yani alıcı
dil özelliği sergileyen bir bebek soruda belir-
tildiği üzere pek çok sözcüğü anlarken bun-
ların çok azını doğru olarak seslendirebilir.
Telgrafik konuşma; 18-24 aylar arasında
çocukların iki kelimeden oluşan cümleler
kurmasıdır. Babıldama; 2-5 arasındaki be-
beklerin “da da” gibi ana dile özgü olmayan
evrensel sesler çıkarmasıdır. toplu monolog;
işlem öncesi çocuklarının başkalarıyla bir-
likteyken de monolog yapması, birbirlerini
dinlemeden hep birlikte konuşmasıdır. Fo-
nolojik farkındalık; sözcüğü oluşturan ses-
leri tanıma, ayırma, manipüle etme ve ortak
seslerden oluşan sözcükleri fark etmedir.
Cevap E
29
Dil Gelişimi
7. Chomsky’nin pskolinguistik kuramına göre
insanlar tüm dilleri öğrenebilecek ve ko-
nuşabilecek bir mekanizma ile dünyaya
gelirler. Bu biyolojik yetkinlik olgunlaşma ile
ortaya çıkar ve çevrede konuşulanları an-
lamlandırarak dili edinmeyi sağlar. Çocuklar
çevredeki sesleri alır fakat yaptığı basit bir
taklit ya da tekrar değildir. Çevre sadece
bireyin hangi dili konuşacağını belirler, dil
edinim mekanizması zaten sahip olunan
bir özelliktir. Çocukların anne babalarının
çıkardığı sesleri taklit ederek dili öğrendiği
vurgusu sosyal öğrenme kuramı tarafından
yapılmıştır. Bu bilgi Chomsky’nin görüşleriy-
le örtüşmez.
Cevap A
8. Soruda dil gelişimi için kritik dönemi geçmiş
bir çocuğun dil gelişiminde ilerleyemediği
anlatılmış ve seçeneklerden hangisinin bu
durumun sebebi olamayacağı sorulmuştur.
Dil gelişimini etkileyen unsurlar düşünüldü-
ğünde A seçeneğindeki bilginin dil gelişimi
için çok önemli olduğu ortaya çıkar, çünkü
dilin kullanarak, anlayarak öğrenildiği psi-
kolinguistik kuramda vurgulanır. Dil, insanın
biyolojik yeterliliği ne düzeyde olursa olsun
çevrede konuşan birileri yoksa öğrenilemez.
Bu durumda B seçeneği de elenir. Sağlıklı
çevre etkilerinden bu kadar yoksun bireyin
büyümesi de geri olacaktır, büyüme olgun-
laşmayı etkiler bu da dil edinim bölgesi (lan-
guage acquisition device) gibi dil edinimiyle
alakalı bazı biyolojik ögelerin, gelişmeme
olasılığını ortaya çıkarabilir. C seçeneği cid-
di bir çeldiricidir ama biyolojik gelişimin dil
gelişimini etkileyeceği bilgisinden hareketle
elenir. İkincil döngüsel tepkiler, duyu mo-
tor evrenin 4. - 8. ay arasında ortaya çıkan
üçüncü alt evresidir. Bu dönemde, çocuk
başlangıçta rastlantısal olarak yaptığı bir ey-
lemin sonucundan zevk alırsa bu davranışını
tekrarlamaya başlar. Yatağının üzerinde asılı
duran oyuncağa değdiğinde ses çıkardığını
fark etmesi, çıngırağını sallaması gibi davra-
30
nışlar ikincil döngüsel tepkilerdir. Dil gelişi-
miyle doğrudan alakası olmayan bu durum
doğru cevabın D seçeneği olduğunu gös-
terir. Bireyin beyninin uygun zamanda uya-
rılmamış olması ve geri kalması nedeniyle
kavram oluşturma ve sınıflandırma güçlüğü
yaşaması da anlayarak, kavrayarak edinilen
dilin edinilemeyeceğini ortaya çıkarır. E se-
çeneği de bu nedenle elenecektir.
Cevap D
9. Psikolinguistik kurama göre insanlar do-
ğuştan dili anlama ve konuşma becerisine
sahiptirler. Bu biyolojik yeterliliğimiz, çevre
ile girdiğimiz etkileşimle gelişir ve çevreden
duyulan seslerin anlamlandırılması ve tak-
lit edilmesiyle dil edinilir. Yaklaşık 1 yaşına
kadar bebekler evrensel olarak aynı sesleri
çıkarırlar. Çıkan sesler refleksiftir. İlk aylarda
sadece ağlayan bebekler 2. aydan itibaren
rahatlık bildiren sesleri çıkarmaya başlarlar.
Ba, da, gı, agu gibi çıkan bu sesler herhangi
bir nesne ya da duruma işaret etmemekte-
dir. Çocuğun bir durum ya da nesneye işa-
ret eden ilk sözcükleri bir yaşından itibaren
kullanması beklenir. Yani acıkan bebeğin 5
aylıkken “mama” demesi mümkün değildir.
18-24 aylar arasında bebekler iki ya da üç
sözcüğü gramer kuralları olmaksızın yan
yana getirerek cümleler üretebilirler. 2 ya-
şından itibaren kurallı cümleler kullanmaya
başlayan çocuklar, çevresinde kullanılan
dilin özelliklerini edinir ve kullanırlar. Bu bil-
gilerden hareketle E seçeneğinin doğru bir
ifade taşımadığına ulaşılır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 TEPKİSEL KOŞULLANMA
1. Ayhan, içinde yaşadığı çevrede adı hep 1. Tepkisel koşullanma yoluyla korku, kaygı,
olumsuz sıfatlarla birlikte anılan bir sos- heyecan, mutluluk gibi olumlu/olumsuz
yal gruba karşı olumsuz duygular bes- duyuşsal davranışlar öğrenilir. Bu anlam-
lediğini hissetmekte, ancak bir yandan da kişinin bir sosyal gruba ilişkin hissettiği
da hayatında hiçbir üyesiyle bir kez dahi olumsuz duygular tepkisel koşullanma ile
açıklanır.
karşılaşmadığı hâlde niçin bu gruba karşı
olumsuz duygular hissettiğini merak et- Cevap B
mektedir.
Ayhan’ın söz konusu sosyal gruba
karşı hissettiği olumsuz duygular aşa-
ğıdaki süreçlerden hangisiyle açıkla-
nabilir?
A) İşaret öğrenme
B) Tepkisel koşullama
C) Gestalt öğrenme
D) Edimsel koşullama
E) Gruba uyma

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 31

 KİŞİLİK GELİŞİMİ
1. Geleneksel psikanalitik kurama ilişkin
aşağıda verilen ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Davranışları yönlendiren güçler bilinç
düzeyinde yer alır.
B) Süperego, id’in isteklerini reddetmek
için plan yapma, erteleme gibi ikincil
süreçlere dayalı çalışır.
C) Yön değiştirme savunma mekaniz-
masına bir örnek olarak “dedikodu
yapmak” verilebilir.
D) Cinsiyet farklılıklarının kavranması ge-
nital dönemde gerçekleşir.
E) Savunma mekanizmaları, süpere-
gonun yarattığı baskıdan korunmak
amacıyla id’in kullandığı davranış
örüntüleridir.
32
2. Bir süre öğretmenlik yapan Berrin 30
yaşlarındayken tanıştığı Mehmet’le son
şansı olarak düşündüğü için evlenmiştir.
Evlendikten sonra çalışmayı bırakan Ber-
rin iki çocuk sahibi olmuştur. Eşi sık sık iş
seyahatlerine çıktığı için evin tüm sorum-
luluğunu üstlenen Berrin, zamanla eşinin
ilgisizliğinden yakınmaya başlamıştır.
Berrin günlerini hem çocuklarını iyi bir bi-
çimde yetiştirerek, hem de çevresindeki
sosyal çalışmalara gönüllü katılarak ge-
çirmiştir. Şu anda 60 yaşında olan Berrin,
iyi eğitim gören ve mutlu evlilikler yapan
çocuklarıyla gurur duymaktadır. Berrin’in
son yıllardaki tek sorunu, eşiyle olan
ilişkisinin kötüye gitmesidir. Bu yüzden,
sadece ekonomik gereksinimlerini karşı-
layan biriyle neden evliliğini sürdürdüğü-
nü sorgulamaya başlamıştır. Berrin artık
çocuklarıyla birlikte yaşamak istemekte,
ancak onların düzenini bozmaktan da çe-
kinmektedir.
Erikson’un psikososyal kişilik kura-
mına göre, yukarıdaki bilgilere bağlı
olarak, Berrin’le ilgili aşağıdaki sonuç-
lardan hangisine varılabilir?
A) Eşiyle sorunlar yaşamasına karşın,
evlendiği için yakınlık duygusunu ge-
liştirmiştir.
B) Çocuklarının iyi yetişmelerini sağla-
mış, böylelikle üretkenlik duygusunu
kazanmıştır.
C) Yaşlılıkta çocuklarının yanına taşın-
mak istemesine karşın, onların düze-
nini bozmak istemediği için ego bü-
tünlüğünü kazanmıştır.
D) Ekonomik güce sahip olmadığı için
eşinden ayrılamadığından, utanç ve
suçluluk duyguları yaşamaktadır.
E) Evlenerek öğretmenlik mesleğini bı-
raktığı için kimlik duygusunu kazana-
mamıştır.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

3. Ahmet akranlarına göre normal bir ge-
lişim göstermekte ve Ahmet’in ciddi bir
sağlık sorunu bulunmamaktadır. Buna
karşın, annesi Ayşe Hanım, okula gün-
de birkaç defa telefon ederek Ahmet’in
yemeklerini yiyip yemediğini ve sağlık
durumunun nasıl olduğunu sormaktadır.
Annesinin koruyucu tutumu yüzünden
Ahmet’in okulda genellikle öğretmene
yakın yerlerde bulunmayı tercih ettiği ve
öğretmenden izin alarak bireysel etkinlik-
lere katıldığı gözlenmektedir.
Ahmet’in okuldaki davranışları aşağı-
dakilerden hangisinin gelişmemiş ol-
masıyla daha çok ilişkilidir?
A) Paylaşma duygusunun
B) İç denetimin
C) Problem çözmenin
D) Kuralları ayırt etmenin
E) Yaratıcılığın
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
4. Hasan, internette Selma’yla tanışır ve gö-
rüşmeye karar verirler. İkinci görüşmenin
sonunda Selma, mesleğiyle alay eden,
garsonlara kaba davranan, çok sigara
içip gerginlik yaşadığında tırnaklarını yi-
yen Hasan’ı kendisine uygun bulmaz ve
bir daha onunla görüşmek istemez. Ha-
san iş yerinde de müşterileriyle iletişim
sorunları yaşamasına karşın Selma’nın
kararını, boyunun 1,55 m ve ağırlığının
113 kg olmasına bağlar. Selma’yı sadece
fiziksel özelliklere önem vermekle suçla-
masına rağmen Hasan fazla kilolarından
kurtulmak için bir terapistten yardım al-
mayı düşünür. Hasan gerçekten kendi-
sini seven bir kadınla birlikte olursa hem
yalnızlıktan kurtulacağına hem de kilo
verip sigarayı bırakacağına inanmaktadır.
Hâlbuki, Hasan’ın ailesinde de herkes
şişmandır. Annesi bugün gülerek anlatsa
da bebekken acıktığında Hasan’ı sakin-
leştirmek için çok telaşlandığını, bazen
kısa süre önce doyurduğunu da unutarak
mama hazırlamak için ne kadar acele et-
tiğini hatırlar.
Yukarıdaki bilgilere bağlı olarak
Freud’un psikanalitik kuramına göre,
Hasan’la ilgili aşağıdaki sonuçlardan
hangisine varılabilir?
A) Selma’nın mesleğiyle alay ettiği ve
garsonlara kaba davrandığı için oral
mazoşist bir kişilik tipi geliştirmiştir.
B) Bir kadın tarafından sevilirse işlerin
yoluna gireceğini düşündüğü için fal-
lik döneme saplanmıştır.
C) Reddedilme gerekçelerini farklı se-
beplere dayandırdığından, çarpıtma
savunma mekanizmasını kullanmak-
tadır.
D) Karşı cinsle ilişki kurma becerileri
kazanması gerektiğinden, terapide
bilinçli yaşantılar üzerinde odaklanıl-
ması gerekir.
E) Davranışlarını egosu kontrol etmekte-
dir.
33
Kişilik Gelişimi
5. Fen bilgisi öğretmenliği 1. sınıf öğrencisi
Gökçe, otobiyografisinin bir bölümünde
şunları yazar:
“Annem çok fazla ilgilenir benimle. Ör-
neğin patenlerim, gitarım vb. bana sorul-
madan, çok önceden alınmıştır. Ancak,
evde tembellik yapmaya bile hakkım
yoktur. Babama göre bir spor dalıyla il-
gilenmeli, anneme göre en az bir müzik
aleti çalmalıyım. Kısacası çok şey bek-
lendi benden. Hepsini gerçekleştirmek
için çabalamam, çok fazla zorlanmama
da neden oldu. Doktor olmamı istediler,
çok çalıştım tıp fakültesini kazandım ama
yürütemedim. Önceleri bana sağlanan
bütün olanaklara karşın isteklerini yerine
getiremediğim için çok suçladım kendi-
mi. Bugün, ailemin istediği gibi bir doktor
olamayacaksam da bu bölümde oku-
maktan çok mutluyum. Ben mutlu olunca
ailem de mutlu oldu. Keşke bunu daha
önceden anlayıp başka okullara gitmek,
sonra kayıt dondurup tekrar ÖSS’ye ha-
zırlanmak zorunda kalmasaydım.”
Bu bilgilere göre, Gökçe’nin mesleki
açıdan hangi kimlik statüsüne sahip
olduğu söylenebilir?
A) Başarılı kimlik
B) Bağımlı (ipotekli) kimlik
C) Ters kimlik
D) Ertelenmiş (moratoryum) kimlik
E) Kimlik dağınıklığı
34
6. Yasemin Hanım ve Aslan Bey bir süre
önce şiddetli geçimsizlik yüzünden bo-
şanırlar. Bu olaydan kısa bir süre sonra
ana sınıfına devam eden kızları Azra
okula gitmek istemez, yalnız uyumakta
zorlanır ve geceleri altını ıslatır. Yasemin
Hanım okul rehber öğretmeninden Az-
ra’yla görüşmesini ister. Görüşme sıra-
sında Azra, uslu bir çocuk olmadığı için
babasının evden ayrıldığını ve annesinin
de kendisini bırakıp gitmesinden korktu-
ğunu söyler. Bu görüşmeden sonra reh-
ber öğretmen, annesine “Azra istemese
de onu okula gönderin, sabrınızı taşırsa
da onu cezalandırmayın.” der.
Babası evden ayrıldıktan sonra, Az-
ra’da gözlenen davranış değişiklikle-
rinin nedeni aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Kaçınmalı bağlanma
B) Ayrılık kaygısı
C) Okul fobisi
D) Enuresis (altını ıslatma)
E) Öğrenme güçlüğü
7. Raskolnikov’un aşağıdaki savunma
mekanizmalarından hangisini öncelik-
le kullanarak yaşadığı çatışmadan bir
süreliğine kurtulduğu söylenebilir?
A) Mantığa bürüme
B) Hayal kurma
C) Ödünleme
D) Yüceltme
E) Karşıt tepki oluşturma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

8. Başarı güdüsü; engelleri aşma, çaba
harcama, zor bir görevi en kısa sürede
ve en iyi şekilde yapmaya çalışma olarak
tanımlanmaktadır.
Buna göre, çocukların başarı güdü-
sünü güçlendirmek isteyen anne ba-
balara önerilecek en uygun yaklaşım
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çocuğa bir şey yaptırmanın değil, ço-
cukla bir şey yapmanın önemli oldu-
ğunu bilmeleri
B) Çocuğa başarısızlığın mutsuzluk geti-
receğini anlatmaları
C) Çocuğu başarılı olsun olmasın sev-
meleri ve bunu ona ifade etmeleri
D) Çocuğu erken yaştan başlayarak
davranışlarının sorumluluğunu alma-
ya teşvik etmeleri
E) Çocuğa ulaştığı yerin yeterli olmadığı-
nı, daha çok çaba gösterirse daha iyi
olabileceğini anlatmaları
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
9. Lise 2. sınıf rehber öğretmeni Işıl Hanım
“Ergenlerde Bağlanma Biçimleri” adlı bir
seminere katıldıktan sonra, öğrencilerinin
arkadaşlarına bağlanma biçimleriyle sos-
yal bir etkinliğe birlikte katılma istekleri
arasında ilişki olabileceğini düşünür. Öğ-
rencilerine sosyometri uygular ve aşağı-
daki sosyogramı hazırlar. Sosyogramda
etkinliğe birlikte gitme isteğini düz, bunu
reddetmeyi ise kesikli çizgilerle gösterir.
Ayrıca çift yönlü ilişkileri ile tek yönlü
ilişkileri ise ile belirtir.
L
T
K
S
M F
Kaçınmalı bağlanma biçimine sahip
olanların kendilerini ve başkalarını
olumsuz gördükleri, reddedilme kor-
kusuyla yakın ilişkilerden uzak dur-
dukları düşünüldüğünde, yukarıdaki
sosyo-gramda bu tanıma uygun öğ-
renciler aşağıdakilerden hangisi olabi-
lir?
A) Yalnız F B) K ve S C) L ve M
D) M ve T E) L, M ve T
35
Kişilik Gelişimi

10.
12. ve 13. soruları aşağıdaki parçaya
Bir okla yaralı kalbim,
göre cevaplayınız.
Boyacının sandığında;
Güvercinim kâğıt helvasında;
Mehmet Rauf’un Eylül romanının kısa bir öze-
Sevgilim kayığın burnunda; ti: Çocukluğunda ailesini kaybeden Necip’in
Yarısı balık, öğrencilik yaşamı yatılı okullarda geçer. Ya-
şadığı kimsesizlik duygusundan kurtulmak
Yarısı insan; için okul yıllarında çok ders çalışır, yetişkin-
İn miyim? likte ise kadınlarla birlikte olur ancak bir kısmı
başkalarıyla evli olan bu kadınların ihanetine
Cin miyim?
uğrar. Kuzeninin karısı Suad ile karşılaşıncaya
Ben neyim? dek gerçek aşkın sonsuza dek sürmediğini
ve kendinden geçecek kadar âşık olmanın
sadece film ya da romanlarda olduğuna ina-
Orhan Veli’nin bu şiiri gelişim psiko-
nır. Necip, Suad’ın önce başka kadınlar gibi
lojisine özgü aşağıdaki kavramlardan
davrandığını düşünür ancak onun kocası
hangisi öğretilirken kullanılabilir?
Süreyya’ya olan sevgisine hayranlık duyar ve
A) Bağlanma türleri zamanla bu hayranlık tek taraflı aşka dönüşür.
B) Cinsiyet rolleri Necip bir yandan Suad’ın kocası olduğu için
C) Kimlik arama Süreyya’dan nefret edip suçluluk duyar, diğer
D) Özyeterlik yandan Suad’a yakın olabilmek için ona dost-
E) Mizaç ça davranır. Suad başlangıçta Necip’in ilgisini
fark etmez, öğrendikten sonra ise görmezden
gelir. Bundan sonra Necip, Suad’ın her hare-
ketinden bir anlam çıkarmaya çalışır. Bir süre
sonra Suad da Necip’ten etkilenmeye başlar.
Necip her şeyi bırakıp kendisiyle gelmesini
istediğinde, Suad “Süreyya ihaneti hak etme-
di, onu terk edemem, üstelik kimse bu ilişkiyi
11. Gelişim psikolojisinde kullanıldığı an-
onaylamaz.” der. Necip ve Suad birlikte gide-
lamıyla “bağlanma” kavramı aşağıdaki-
meyeceklerini çaresizlik içinde kabul ederler.
lerden hangisine işaret eder?
A) Belirli bir gelişim döneminin sağlıklı
bir şekilde tamamlanamaması sonu-
cu o dönemde takılı kalmaya
B) Çocuk ve bakım veren kişi arasında
karşılıklı duygulanımı içeren fiziksel
yakınlığı sürdürme isteğine
C) Ergenlik döneminde karşı cinsten
özel biriyle tanışma isteğine
D) Çocuğun kendisi açısından önem ta-
şıyan bir yetişkine yaşının gerektirdi-
ğinden daha fazla bağımlı olmasına
E) Bir yetişkinin, birlikte olduğu kişiyle
başkalarının ilgilenmesini istememe-
sine

36 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


12. Necip’in kişiliğiyle ilgili olarak aşağı-
dakilerden hangisi söylenebilir?
A) Suad’dan etkilenmeden önce kadın-
lar tarafından sık sık aldatıldığı için
yalıtılmışlık duygusu içindedir.
B) Davranışları id’in denetimi altındadır.
Bu yüzden Süreyya’dan nefret ettiği
için suçluluk duymaktadır.
C) Evli bir kadına bile kolaylıkla âşık ol-
ması, güvenli bağlanma stiline sahip
olmasından kaynaklanmaktadır.
D) Yalnızlık duygusundan kurtulmak için
yetişkinlik yıllarında kadınlara yönel-
mesi yansıtma mekanizması kullandı-
ğını gösterir.
E) Evli bir kadınla ilişki yaşamak isteme-
si cinsel kimlik karmaşası yaşadığını
gösterir.
13. Aşağıdakilerden hangisi Suad’ın dav-
ranışlarını süperegosu’nun yönettiğini
kesin destekler?
A) Eşi Süreyya’ya olan duygusal bağlılığı
B) Necip’in ilgisini başlangıçta fark et-
memesi
C) Necip’in ilgisini fark ettiğinde bir süre
hiçbir şey yokmuş gibi davranması
D) Necip’in ilgisine kayıtsız kalamaması
E) Başkaları onaylamayacağı için Ne-
cip’le birlikte gitmemesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
14. Küçük bir kasabada doğan Fatma, ço-
cukluğunda babasından sık sık dayak
yer ve ev işlerinin ağırlığından bunalan
annesinin ilgisinden de yoksun büyür.
Lisede sınıf arkadaşları hangi bölümde
okuyacaklarını uzun uzun araştırırken
Fatma’nın tek düşüncesi evden uzaklaş-
mak olur. Açıkta kalmayacağı bölümleri
tercih listesine yazar. Bunlardan birini ka-
zanır ve üniversite eğitimi için İstanbul’a
gider. Bu eğitimi sırasında, bazıları birbi-
rine zıt olan çeşitli dinsel ve politik grup-
lara katılır fakat içlerinde barınamaz. Bir
ara sınıf arkadaşı Emine ile eve çıkarlar
ancak ona da yakınlık gösteremez, adeta
kendisinden uzaklaştırır. Emine eşyaları-
nı toplayıp evi terk ederken Fatma bunu
umursamıyormuş gibi davranır çünkü o
kimsenin yardımına gereksinim duymu-
yor ve her konuda kendine yetiyormuş
gibi görünmek ister. Gerçekte kendine
güvenmeyen, duygusal ama göstermeyi
sevmeyen, sıkılgan, isteksiz ve duyarsız
biri olarak Fatma’nın böyle görünmesi
çok da zor olmaz.
Bem’in cinsiyet rolleri yaklaşımına
göre, Fatma hangi cinsiyet rolünü ge-
liştirmiş olabilir?
A) Androjen
B) Erkeksi
C) Kadınsı
D) Belirsiz
E) Feminist
37
Kişilik Gelişimi
15. ve 16. soruları aşağıdaki parçaya
göre cevaplayınız.
Küçük bir kasabada doğan Fatma, çocuk-
luğunda babasından sık sık dayak yer ve ev
işlerinin ağırlığından bunalan annesinin ilgi-
sinden de yoksun büyür. Lisede sınıf arka-
daşları hangi bölümde okuyacaklarını uzun
uzun araştırırken Fatma’nın tek düşüncesi
evden uzaklaşmak olur. Açıkta kalmayacağı
bölümleri tercih listesine yazar. Bunlardan
birini kazanır ve üniversite eğitimi için İstan-
bul’a gider. Bu eğitimi sırasında, bazıları bir-
birine zıt olan çeşitli dinsel ve politik gruplara
katılır fakat içlerinde barınamaz. Bir ara sınıf
arkadaşı Emine ile eve çıkarlar ancak ona
da yakınlık gösteremez, adeta kendisinden
uzaklaştırır. Emine eşyalarını toplayıp evi terk
ederken Fatma bunu umursamıyormuş gibi
davranır çünkü o kimsenin yardımına gerek-
sinim duymuyor ve her konuda kendine ye-
tiyormuş gibi görünmek ister. Gerçekte ken-
dine güvenmeyen, duygusal ama göstermeyi
sevmeyen, sıkılgan, isteksiz ve duyarsız biri
olarak Fatma’nın böyle görünmesi çok da zor
olmaz.
15. Yukarıda anlatılanlara göre, Fatma
hangi bağlanma biçimini geliştirmiş
olabilir?
A) İkircikli
B) Saplantılı
C) Korkulu
D) Kayıtsız
E) Rol karmaşası
16. Marcia’nın kimlik statüleri yaklaşmına
göre, Fatma hangi kimlik statüsünü
geliştirmiş olabilir?
A) Ters hangisine örnek olabilir?
B) Askıya alınmış
C) İpotekli C) Bastırma D) Yüceltme
D) Asosyal
E) Dağınık
38
17. ve 18. soruları aşağıdaki parçaya
göre cevaplayınız.
Lise 1. sınıf öğrencisi Arda okul rehber öğret-
menine şunları anlatır:
Bence ilkokul öğretmenlerinin insanlar üze-
rindeki etkisi çok fazla. Örneğin, bizim öğ-
retmenimiz matematik ve fen derslerine çok
önem verirdi. Ben ise derslerde sürekli resim
yapardım. Bu durum öğretmenimin hoşuna
gitmez ve ‘‘Yaptığın resimler bir işe yaramıyor,
ileride sakın resimle ilgili bir bölüm seçme.”
diyerek benim şevkimi kırmaya çalışırdı. Ona
çok kızardım ve dünyanın en iyi ressamı ola-
cağım diye kendime sözler verirdim. Bu ne-
denle resim dergileri satın aldım, kurslara ka-
tıldım. Bu arada arkadaşlarımın benden daha
iyi resim yapmalarına dayanamazdım. Örne-
ğin, iki yıl önce bir resim yarışmasına katılmış,
benden daha iyi resim yapan bir arkadaşıma
da yarışmayı haber vermemiştim. Çok güzel
olmasına karşın resmim dereceye giremediği
için yıkılmıştım.
17. Erikson’un psikososyal gelişim kura-
mına göre, Arda’nın dünya çapında bir
ressam olmaya yönelik çabaları, aşa-
ğıdaki duyguların hangisinden kurtul-
maya yöneliktir?
A) Güvensizlik B) Umutsuzluk
C) Durgunluk D) Utanç
E) Yetersizlik
18. Freud’un psikanalitik kuramına göre,
sınıf öğretmeninin tutumu karşısın-
da, Arda’nın resim çalışmalarına aşırı
zaman ayırmaya devam etmesi, aşa-
ğıdaki savunma mekanizmalarından
A) Ketlenme B) Ödünleme
E) Düşünselleştirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

19. Kemal Bey çok disiplinli, otoriter bir
babadır. Evdeki herkesi sürekli kendi
koyduğu kurallara uymaya zorlayan ve
koyduğu kuralların tartışılmasına kesin-
likle izin vermeyen birisidir. Örneğin, haf-
ta sonlarında, tatillerde bile evdeki herke-
sin en geç saat 07.00’de kalkmasını ve
kahvaltıda hazır olmasını ister.
Kemal Bey’in katı, kuralcı ve kuralla-
rından taviz vermeyen kişiliği, han-
gi gelişim dönemindeki olumsuz ve
yanlış ana baba tutumları sonucunda
oluşmuş olabilir?
A) Genital
B) Oral
C) Fallik
D) Latent
E) Anal
20. Savaş, lise son sınıfta olmasına rağmen
hâlen ne yapacağına, ne olmak istediğine
karar verememiştir. Henüz kendine özgü
bir dünya görüşüne ve geleceğiyle ilgili
bir plana sahip olmadığı gibi, bunun için
bir şeyler yapmaya da çalışmamaktadır.
Savaş’ın kendi kimliği ve geleceğiyle
ilgili henüz bir karar verememesi ve
vermek için de bir çaba göstermeme-
si, hangi kimlik statüsünün gösterge-
sidir?
A) Sorumsuz
B) Sorundan kaçan
C) İpotekli
D) Kaygısız
E) Dağınık
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
21. Birgül’ün annesi; bazen ona bir zarar ge-
lir diye, bazen de yapamaz, beceremez
diye Birgül’ün yapacağı birçok işi kendisi
yapar ve onun yapmasına izin vermez.
Annenin bu aşırı koruyucu tutumu, Bir-
gül’ün öncelikle hangi kişilik özelliğini
kazanmasını engeller?
A) Yeterlilik B) Çalışkanlık
C) Özerklik D) Özsaygı
E) Verimlilik
22. 70 yaşındaki Hüseyin Dede sinirli, hırçın
ve mutsuz birisidir. Sürekli evdekilere
bağırır, çağırır ve hiçbir şeyden memnun
olmaz. Mutsuzluğunun nedeni olduklarını
düşündüğü için devamlı çevresindekileri
suçlar.
Psikososyal gelişim kuramına göre,
Hüseyin Dede’nin psikolojik durumu
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabi-
lir?
A) Stres B) Umutsuzluk
C) Yalnızlık D) Hoşnutsuzluk
E) Değersizlik
23. Üç yaşındaki Can, annesinden kendisine
omlet yapmasını ister. Annesi Can’a om-
let hazırlarken Can da mutfak tezgâhının
önüne çektiği taburenin üstüne çıkar.
Annesine “Sana yardım etmek istiyorum.
Yumurtaları ben kıracağım.” der.
Can’ın bu isteği, Erikson’un psikosos-
yal gelişim kuramına göre aşağıdaki
kavramlardan hangisiyle açıklanır?
A) Üretkenlik
B) Girişimcilik
C) Kendine güven
D) Özerklik
E) Çalışkanlık
39
Kişilik Gelişimi
24. Freud’un kişilik kuramı ile ilgili olarak
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bebeklik ve çocuklukta, kişilik yapısı-
nın tamamını id oluşturur.
B) Ego ve süper ego, id’den ayrışarak
oluşur.
C) Ego, yürütme organı gibi davranır.
D) Ego’nun çabaları, bireyin davranışla-
rının ahlaki olması yönündedir.
E) Süper ego, çevreyle etkileşim sonucu
şekillenir.
25. 50 yaşındaki İsmail Bey, çocuklarıyla ve
yeğenleriyle birlikte zaman geçirmekten
hoşlanan, onların gelişimlerine olumlu
katkılar yapan biridir.
İsmail Bey’in bu davranışı, Erikson’un
psikososyal gelişim kuramına göre,
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır?
A) Çalışkanlık
B) Yakınlık
C) Benlik bütünlüğü
D) Üretkenlik
E) Girişimcilik
26. İlkokul 3. sınıf öğrencisi Ahmet kitap
okumayı çok sevmektedir. Onun kitap
okuma alışkanlığını bilen Yeliz Öğretmen,
Ahmet’i bu yönünden dolayı sınıfta sık
sık övmektedir.
Erikson’un kuramına göre Yeliz Öğret-
men’in bu davranışı Ahmet’te aşağıda-
ki özelliklerden hangisinin yerleşmesi-
ni sağlamaktadır?
A) Güven duyma
B) Özerklik
C) Girişkenlik
D) Çalışkanlık
E) Yakınlık
40
27. Beşinci sınıf öğrencisi olan Esin’den
anne ve babasının beklentisi sınıfının en
başarılı öğrencisi olmasıdır. Esin, Türkçe
sınavından 96 aldığını söylediğinde anne
ve babasının verdiği tepki “Neden 100
almadın?” şeklinde olmuştur.
Bu tip bir anne baba tutumu sonucu
çocukta aşağıdaki özelliklerden han-
gisi en fazla görülür?
A) Aşırı özgüven
B) Benmerkezcilik
C) Yüksek kaygı
D) Merhametsizlik
E) Kimlik karmaşası
28. Yemek yapmayı çok seven lise öğrenci-
si Adil, ünlü bir aşçı olmak istemektedir.
Buna rağmen ailesi ondan mühendis ol-
masını istediği için, ailesinin bu isteğini
sorgulamaksızın yükseköğrenim tercih
listesini mühendislik programlarıyla dol-
durmuştur.
Buna göre Adil, aşağıdaki kimlik statü-
lerinden hangisindedir?
A) Başarılı B) Moratoryum
C) Ters D) İpotekli
E) Dağınık
29. Birinci sınıf öğrencisi Cansu, fizik dersin-
deki çalışma kâğıdını tamamlayamayınca
arkadaşları onunla alay ederler. Bu duru-
ma çok üzülen Cansu’nun ertesi gün mi-
desine kramplar girer. Annesi endişelenir
ve onu doktora götürür. Doktor yaptığı
tetkikler sonucunda Cansu’nun fizyolojik
açıdan bir sorunu olmadığını ancak okul-
da yaşamış olduğu durumun onu etkile-
miş olabileceğini söyler.
Buna göre Cansu’nun aşağıdaki sa-
vunma mekanizmalarından hangisini
gösterdiği söylenebilir?
A) Yön değiştirme
B) Bedenselleştirme
C) Karşıt tepki gösterme
D) Yansıtma
E) Dışsallaştırma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

30. Kırklı yaşların sonundaki Ayça Hanım iki
çocuk annesi bir mimardır. Serbest za-
manlarında iğne oyasından kendine ve
arkadaşlarına takılar yapmakta ve çeşitli
sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olarak
çalışmaktadır.
Erikson’un psikososyal gelişim kura-
mına göre Ayça Hanım’ın içinde bulun-
duğu durum aşağıdaki dönemlerden
hangisiyle açıklanır?
A) Üretkenlik B) Bütünlük
C) Yakınlık D) Çalışkanlık
E) Girişimcilik
31. On dört yaşındaki Selen, matematik der-
sindeki notu düşük olmasına rağmen,
son sınava çalışmak istememekte ve ça-
lışmamak için türlü bahaneler üretmekte-
dir. Sınavlardaki başarısızlığının nedenini
de, matematik öğretmeninin onu sevme-
diği, hatta kendisine “taktığı” için düşük
not alması olarak açıklamaktadır. Selen
buna benzer olayları defalarca yaşamış
ancak bu duruma düşmekten de kendini
bir türlü kurtaramamıştır.
Buna göre Selen aşağıdaki kişilik özel-
liklerinden hangisini göstermektedir?
A) Mükemmeliyetçilik
B) Benmerkezcilik
C) Dış denetimlilik
D) Öznel benlik
E) Ego bütünlüğü
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
32. On beş yaşındaki Ali zamanının büyük
bir kısmını sosyal paylaşım sitelerinde
harcamaktadır. Ali, sosyal paylaşım si-
telerinde kendini olduğundan farklı gös-
termekte ve günlük yaşamında yapa-
madığı birçok etkinliği yapıyormuş gibi
yansıtmaktadır. Yansıttığı bu etkinlikler
fotoğrafçılık, kitap okuma ve basketbolla
uğraşma olarak sayılabilir.
Buna göre, kişilik gelişimi açısından
Ali’nin davranışı aşağıdakilerden han-
gisiyle açıklanır?
A) Moratoryum kimlik
B) Mizacın gelişmesi
C) Başarısız kimlik
D) Benlik ve ideal benlik tutarsızlığı
E) Ters kimliğin oluşması
33. İki buçuk yaşındaki Göktuğ’un anne ve
babasının kaygı düzeyi yüksektir. Anne
babası düşüp yaralanmasından ve has-
ta olmasından endişelendikleri için onun
davranışlarını kısıtlamaktadırlar.
Bu durumda Erikson’un psiko-sosyal
gelişim kuramına göre Göktuğ’un aşa-
ğıdaki özelliklerden hangisini geliştir-
mesi beklenir?
A) Kuşku ve utanç
B) Temel güvensizlik
C) Kimlik karmaşası
D) Suçluluk
E) Aşağılık duygusu
34. Freud’un psikoseksüel gelişim kura-
mına göre, çocuğun kendi cinsiyetiyle
ilgili toplumsal rollerini daha fazla ge-
liştirdiği dönem aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Oral B) Anal C) Fallik
D) Genital E) Latent
41
 KİŞİLİK GELİŞİMİ (ÇÖZÜM)
1. Klasik psikonalikit kuruma göre:
✔ D
 avranışları yönlendiren güçler bilinç dı-
şındadır.
✔ S
 üperego ikincil süreçlere dayalı çalış-
maz, doğrudan idi reddedip baskılar.
Plan yapmak, ertelemek egonun fonksi-
yonudur.
✔ C
 insiyet farklılıkları fallik dönemde kav-
ranır.
Psikanalitik kurama göre, savunma meka-
nizmaları id tarafından değil ego tarafın-
dan kullanılan davranış örüntüleridir. Birey
herhangi bir kaygı ve istemediği durumla
karşılaştığında başvurduğu savunma me-
kanizmalarından biri olan yön değiştirme
savunma mekanizması ise bireyin duygu-
larını farklı tepkilere dönüştürmesidir. Bu
bağlamda dedikodu yapmak, başkalarının
arkasından konuşmak, iftira atmak vb. gibi
davranışlar yön değiştirmiş bir tepki olarak
düşünülebilir.
Cevap C
2. Erikson’un psiko-sosyal gelişim kuramına
göre, bireyler 30–60 yaş aralığında toplum-
da sorumluluk alıp çeşitli faaliyetlerde bu-
lunabilirlerse veya çocukların yetiştirilmesi
gibi faydalı işler yaptıklarında, bu dönemin
üretkenliğe karşı verimsizlik karmaşasının
üstesinden gelebilirler. Berrin, 30’lu yaşlarını
hem çocuklarını iyi bir biçimde yetiştirmiş
hem de çevresindeki sosyal çalışmalara
gönüllü olarak katılarak geçirmiştir. Şu anda
60 yaşında olan Berrin, iyi eğitim gören ve
mutlu evlilikler yapan çocuklarıyla gurur
duymaktadır ve böylelikle kendisini ailesine
karşı faydalı ve verimli hissetmektedir.
Cevap B
42
3. Denetim odağı, bireylerin yaşadıklarının or-
taya çıkış nedenleri konusunda sorumluluğu
kime ve neye yüklediği ile ilgili bir kavram-
dır ve kişinin yaşadıklarını yönlendirebil-
me gücü ile ilgili değerlendirmelerini ifade
eder. Başka bir deyişle kişinin yaşadıklarını
kendisinin ne kadar kontrol edebileceğini
belirler. İçsel denetim odaklı insanlar yaşa-
dığı olayların gelişmesinde ve ortaya çıkma-
sında kendilerinin belirleyici rol oynadığını
düşünürken dışsal denetim odaklı kişiler
hiçbir rolleri olmadığına inanırlar. Bu açıkla-
malara dayanarak, annesinin koruyucu tu-
tumu yüzünden Ahmet’in okulda genellikle
öğretmene yakın yerlerde bulunmayı tercih
etmesi ve öğretmenden izin alarak bireysel
etkinliklere katılması, Ahmet’in iç denetimi-
min gelişmediğinin göstergesidir.
Cevap B
4. Freud’un psikanalitik kuramında ego kişilik
birimi bireyin yaşadığı stresle başa çıkma-
sı için savunma mekanizmalarını kullanılır.
Bunlardan biri de “çarpıtma” mekanizması-
dır. Bu mekanizmada, birey kendi iç dünya-
sının gereksinmelerine göre, kendi dışındaki
durum ya da süreçleri gerçekçi olmayan bir
şekilde değişikliğe uğratır. Hasan Bey’in Sel-
ma Hanım’ın mesleği ile alay etmesi ve ona
kaba davranması gerçeğini gözardı ederek,
Selma Hanım’ın kendisi ile görüşmeme
kararını aşırı kilolu olmasına bağlaması bu
anlamda çarpıtma mekanizmasına örnek
oluşturur. Bu bağlamda Hasan Bey sıkıntı ve
içsel çatışma yaşamamak için, gerçeği daha
farklı hale getirerek sıkıntı yaratmayacak şe-
kilde kabul etmeye çalışmaktadır.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Marcia tarafından Erikson’un Gelişim Dö-
nemleri dikkate alınarak hazırlanmış 4 kimlik
statüsünden biri olan “başarılı kimlik” sta-
tüsüne sahip bireyler, ergenlik döneminde
bunalım geçirmiş ve bir karara varıp bu
kararda bağlanmış kişilerdir. Bireyler her-
hangi bir kararsızlık durumunda (bunalım
durumunda) etkin karar alarak tercih yapar-
lar. Verdikleri kararın doğru olduğunu kabul
ederler ve kararlarından memnundurlar.
Diğer insanların kendisini kabul ettiğine ina-
nırlar. Buna göre Gökçe’nin aile baskısı ile
yaptığı üniversite tercihi nedeniyle yaşadığı
karmaşayı (ipotekli kimlik) aşarak başarılı
kimlik statüsüne sahip olduğunu söylemek
doğrudur.
Cevap A
6. Azra’da gözlenen davranış değişikliklerinin
sebebi ayrılık kaygısıdır. Ayrılık kaygısı, ço-
cuğun sevdiği kişi ya da kişilerden, güven
duyduğu ortamdan ayrılma durumunda
kaygı duyması ve kaygısını çeşitli tepiler-
le ortaya koymasıdır. Ayrılık kaygısı yaşa-
yan çocuklar geceleri altına ıslatma, tırnak
yeme, saldırganlık, okula gitmek istememe
gibi tepkiler gösterirler.
Cevap B
7. Mantığa bürüme savunma mekanizması
bireyin yapmış oldugu belirli bir davranışa
hafifletici mazeretler bulma (çevre tarafın-
dan kabul edilebilecek) biçiminde kendisi-
ni gösterir. Birey mazeretler bularak kendi
davranışlarını oldugundan daha az yanlış
gösterme eğilimindedir. Buna göre tefeciyi
öldürmeyi düşündüğü için kendinden nefret
eden Raskolnikov’un, tefeciyi öldürmenin,
binlerce kişiyi mutlu edecek yüce bir görev
olduğunu düşünerek yaşadığı çatışmadan
kurtulması bu savunma mekanizması ile
açıklanır.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
8. Bireyin bir görevi yapmaya çalışması ve bu
görevi başarmaya güdülenmesi onun bu
görevin sorumluluğunu ne kadar üstlendi-
ğiyle ilişkilidir. Çocuğa kazandırılan pek çok
alışkanlık gibi sorumluluk duygusu da ilk
çocukluk döneminden itibaren örneklerle
yaşatılarak öğretilir. Sorumluluğun kazan-
dırılmasında aile içi etkileşim ve ailedeki
disiplin anlayışı çok önemlidir. Sorumluluk
duygusun oluşmasında otonomi fırsatlarıyla
onu davranışlarının sonuçları ile baş başa
bırakma yolu önemlidir. Bunun için öncelikle
çocuğa küçük yaşlardan itibaren yaşına ve
yeteneklerine uygun görevler vererek güven
duygusunu kazanması sağlanmalıdır.
Cevap D
9. Bağlanma kuramına göre kaçınmacı bağ-
lanma stiline sahip bireyler özsaygı düzey-
leri düşük olduğu için hem kendilerine hem
de başkaları tarafından red edileceklerine
inandıkları için başkalarına ilişkin olumsuz
algıya sahiptirler. Bu nedenle yakın ilişkiler
kurmaktan çekinirler. Buna göre soruda ve-
rilen sosyogram incelendiğinde F öğrencisi-
nin kaçınmalı bağlanma stiline sahip oldu-
ğu söylenebilir. Çünkü bu öğrenci etkinliğe
gitmek için hiçbir arkadaşını seçmemiştir ve
kendisini seçenleri de reddetmiştir.
Cevap A
10. Orhan Veli’nin bu şiirinde özellikle “ben ne-
yim?” dizesi Erikson’un psikososyal gelişim
dönemlerinden “Kimlik kazanmaya karşı rol
karmaşası” döneminin özelliklerini yansıtır.
12-18 yaş arasını kapsayan ergenlik döne-
minde birey özellikle “Ben kimim?” soru-
sunun cevabını bulmaya çalışır. Ergen, bu
soruyu cevaplarken ana babasından çok,
akran gruplarından etkilenir. Hızlı bir fizyo-
lojik ve fiziksel değişme içindeyken aynı za-
manda gelecekteki eğitimi, kariyeri hakkın-
da yeni kararlar verme baskısı, daha önce
oluşturduğu psiko-sosyal kimliğini gözden
geçirmeye zorlar.
Cevap C
43
Kişilik Gelişimi
11. Bağlanma, insanların kendileri için önemli
gördükleri kişilere karşı geliştirdikleri güç-
lü duygusal bağlar olarak tanımlanabilir.
Bağlanma kuramları, erken çocukluk dö-
neminde birincil bakıcılarla kurulan ilişkinin
niteliğinin, yaşamın daha sonraki dönemle-
rinde kurulacak olan ilişkilerde belirleyici ol-
duğunu vurgulamaktadır. Bu süreçte bakıcı
ile çocuk arasında kurulan ilişki sonucun-
da, çocuğun bakıcısına ve kendisine ilişkin
oluşturduğu zihinsel işleyen modeller yaşam
boyu sürmekte ve her dönemde kişilerarası
ilişkilerin temelini oluşturmaktadır.
Cevap B
12. Erikson’a göre 18-26 yaş “Yakınlığa karşı
yalıtılmışlık” dönemidir. Bu dönemde kimlik
duygusunu kazanmış olan genç yetişkin-
ler, diğer insanlarla yakın ilişkiler kurmaya
hazırdırlar. Erikson; yakın ilişkiyle bireylerin
yaşantılarını diğerleriyle paylaşabilme ye-
teneğini ifade etmektedir. Diğer bir deyişle
yakınlık, bir kişinin en derinlerdeki umutları-
nı, korkularını, duygularını, düşüncelerini bir
başkasıyla paylaşabilme ve bir başkasının
yakınlık ihtiyacını kabul edebilme yeteneği-
dir. Aynı ya da karşıt cins arkadaş, eş, sevgi-
li, iş arkadaşları gibi, yakın çevrede bulunan
kişilerle yakın ilişkiler kurabilen genç yetiş-
kinler, kimliklerini kaybetme kaygısı yaşa-
mamaktadırlar. İlişkilerinde kimliğini kaybet-
me kaygısı yaşayan genç yetişkinlerse diğer
insanlarla yakın ilişki kurmak istemeyebilirler
ve insanlardan uzaklaşabilirler. Bu durumsa
bireyin yalnız kalmasına ve yalıtılmışlık duy-
gusunun ortaya çıkmasına yol açabilmekte-
dir.
Cevap A
44
13. Freud yapısal kişilik kuramında kişiliği id,
ego ve süperego olmak üzere üç kısımda
incelemiştir. Süperego bu sürecin ahlaki
(törel) yanıdır. Bireyin içinde yaşadığı top-
lumun baskısı, kültürü, ahlak, vicdan, din,
etik, töre, kurallar bütünü süperegoyu temsil
eder. Buna göre Suad’ın “Başkaları onayla-
mayacağı için Necip’le birlikte gitmemesi”
bu davranışın doğrudan süperego tarafın-
dan kontrol edildiğini gösterir.
Cevap E
14. Cinsiyet rolü, bireyin kendi kimliğini kadın
ve erkek olarak algılayıp, cinsiyetinin gerek-
tirdiği davranışı göstermesi anlamına gelir.
Literatürde cinsiyet rolleri ile ilgili en temel
çalışmaları yapan Sandra L. Bem(1981)
bireyleri kadınsı ve erkeksi özellikleri ba-
rındırma bakımından dört gruba ayırmıştır.
Kadınsı özellikleri daha çok, erkeksi özel-
likleri daha az taşıyanlar “kadınsı”; erkeksi
özellikleri daha çok, kadınsı özellikleri daha
az taşıyanlar “erkeksi”; hem kadınsı hem de
erkeksi özellikleri taşıyanlar “androjen”; ne
kadınsı ne de erkeksi özellikleri taşıyanlar
ise “farklılaşmamış (belirsiz)” cinsiyet tip-
lemesi olarak sınıflandırılmıştır. Buna göre
soruda Fatma’nın ne kadınsı ne de erkeksi
özelliklerinin baskın olduğundan ve kadınsı/
erkeksi özellikleri birlikte taşıdığından söz
edilmediği için Fatma’nın farklılaşmamış/
belirsiz cinsiyet rolüne sahip olduğu sonucu
ortaya çıkar.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

15. Bağlanma, insanların kendileri için önemli
gördükleri başkalarına karşı geliştirdikleri
güçlü duygusal bağlar olarak tanımlana-
bilir. Bowlby yaptığı çalışmalarda güvenli,
kaygılı/kararsız ve kaçma olmak üzere üç
temel bağlanma stili ortaya koymuşlardır.
Bartholomew ve Horowitz ise Bowlby’nin
bağlanma kuramına dayanarak, benliğe ve
başkalarına ait zihinsel modellerin olumlu
ve olumsuz olma durumlarının çaprazlan-
masından oluşan, dörtlü yetişkin bağlanma
stilini geliştirmişlerdir. Bu kurama göre, gü-
venli, saplantılı, kayıtsız ve korkulu olmak
üzere dört bağlanma stili bulunmaktadır.
BENLİK MODELİ
Olumlu Olumsuz
Olumlu
1. Güvenli 2. Saplantılı
BAŞKALARI
MODELİ
Olumsuz 4. Kayıtsız 3. Korkulu
Güvenli bağlanma stili, bireyin kendisine ve
başkalarına ilişkin algılarının olumlu olduğu
stildir. Kişinin kendisi hakkındaki değersizlik
duygularına, başkalarına ilişkin olumlu de-
ğerlendirmelerinin eşlik ettiği stil, saplantılı
stildir. Kendisine ilişkin algının olumlu ancak
başkalarına ilişkin algının olumsuz olduğu
bağlanma örüntüsü, kayıtsız stildir. Her iki
algınında olumsuz olduğu bağlanma örün-
tüsü ise, korkulu stildir.
Buna göre gerçekte kendine güvenmeyen,
duygusal ama göstermeyi sevmeyen, sıkıl-
gan, isteksiz ve duyarsız biri olan Fatma’nın
(benlik modeli olumsuz) bir kişiye ya da gru-
ba bağlanmaktan çekinmesi (başkaları mo-
deli olumsuz) korkulu bağlanma stiline sahip
olduğunu gösterir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
16. Marcia’nın kimlik statülerinden biri olan
dağınık (kargaşalı) kimlik statüsünde, birey
kimlik arayışı içinde değildir, yaşamının te-
mel alanlarına ilişkin kararlar vermemişlerdir.
Yani halihazırda bir arayıştan ve kimlikte
karar kılmaktan söz edilemez. Soruda Fat-
ma’nın siyasi, dini ya da meslekle ilişkili
olarak bir arayış içinde olmadığı ve bir çö-
züme de ulaşmadığından bahsedildiği için
Fatma’nın dağınık kimlik statüsüne sahip
olduğu ortadır.
Cevap E
17. Arda’nın ilkokul öğretmeninin tutumundan
bahsettiği bu soru Erikson’un psikososyal
gelişim kuramının “çalışkanlığa karşı aşa-
ğılık duygusu” dönemi ile açıklanır. Bu dö-
nemde özellikle okulda yeteneklerini sergi-
leme olanağı verilen, başarılı olma fırsatları
sunulan çocuklar kendi özelliklerine ilişkin
bir güven geliştirerek “çalışkan olma” duy-
gusunu yaşarken; okulun çocuğa yukarıda
bahsedilen fırsatları sunamaması çocuğun
kendisini yetersiz algılamasına ve “aşağılık
duygusu” geliştirmesine neden olacaktır. Bu
bağlamda öğretmeninin “Yaptığın resimler
bir işe yaramıyor, ileride sakın resimle ilgili
bir bölüm seçme” sözlerine karşılık Arda’nın
dünya çapında bir ressam olmaya yönelik
çabaları aşağılık duygusundan (yetersizlik)
kurtulmaya çalıştığını gösterir niteliktedir.
Cevap E
18. Ödünleme (telafi) savunma mekanizması
bireyin kendini zayıf gördüğü bir alandaki
eksikliğini başka bir alandaki başarısıyla
telafi etmeye çalışmasıdır. Bununla birlikte
bu soruda ödünleme savunma mekanizma-
sı olumsuz durumun kişinin daha çok çaba
gösterip durumu olumlu çevirmeye çalışma-
sını sağlaması olarak ele alınmıştır.
Cevap B
45
Kişilik Gelişimi
19. Aşırı kuralcı olmak, titiz olmak, otoriter ol-
mak, disiplinli olmak Freud’a göre, anal dö-
neme saplantı şeklinde açıklanır.
Cevap E
20. Soru kökünde Savaşın, henüz bir dünya
görüşüne ve geleceğe ilişkin bir plana sa-
hip olmadığı, bunun için de bir şey yapma-
ya çalışmadığı vurgulanmaktadır. Bir şeyler
yapmaya çalışmaması, dağınık kimlikte ol-
duğunu göstermektedir. Eğer soru kökünde
başkasının söylediğini düşünmeden kabul
etseydi ipotekli kimlik olurdu.
Cevap E
21. Soruda, “Birgül’ün annesi, Birgül’ün yapa-
cağı pek çok işi ona zarar gelir kaygısıyla
kendisi yapmaktadır” denmektedir. Bu du-
rumun öncelikle, hangi kişilik özelliğini ka-
zanmasını engelleyeceği sorulmuştur. Erik-
son’a göre fiziksel davranışları engellemek
öncelikle özerklik duygusunun kazanılması-
nı engeller.
Cevap C
22. Soru kökünde 70 yaşındaki bir kişinin sinir-
li, hırçın, mutsuz ve çevreyle kavgalı olması
vurgulanmıştır. Soruda mevcut durum sorul-
maktadır. Bu ifadeler Erikson’a göre umut-
suzluğu yansıtmaktadır.
Cevap B
46
23. Çocuk taburenin üstüne çıkarak iş yapmak
istemektedir. Fiziksel bir hareketi tek başı-
na yapmaya çalışmak özerklik duygusunun
yansımasıdır ve bu yönde davranabilmek
özerklik duygusunu geliştirir.
Girişimcilik; soru sormak, oyun oynamak
gibi etkinlikleri içerir. Soruda tabureye çık-
mak, yumurta kırmak gibi fiziksel hareketler
üzerinde durulmuştur. Bundan dolayı soru-
nun cevabı girişimcilik olamaz, cevap özerk-
liktir.
Cevap D
24. Ego, kişiliğin akılsal gerçeklik ilkesine göre
çalışan ama ahlaksız olan yönüdür. Ego ger-
çek durumu değerlendirir ancak süper ego-
nun baskısı ile ahlaklı olmaya çalışır. Kişiliği
ahlaklı yapan süper egodur.
Ego ve süper ego id’den bağımsızlaşarak
oluşur. B seçeneği tamamen doğrudur.
Ego, id ve süper egoyu dikkate alır ve den-
geleyerek davranışlarımızın nasıl olacağına
karar verir, dolayısıyla C seçeneği doğrudur.
Süper ego anne baba ve çevreden edinilir,
dolayısı ile E seçeneği doğrudur.
A seçeneği problemli bir seçenektir. “Be-
beklik ve çocuklukta, kişilik yapısının tama-
mını id oluşturur.” ifadesi tam olarak doğru
değildir. Ego 8. Ay civarında gelişir, süpere-
go da 3-6 yaşlar arasında oluşur. Dolayısıyla
bu seçenekte yanlıştır. Bu yüzden sorunun
iki tane doğru cevabı vardır.
ÖSYM tarafından İPTAL EDİLMİŞTİR.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

25. Çocukları ile ilgilenmek, onların gelişimleri-
ne katkı sağlamak ve onları yetiştirmek üret-
kenlik duygusuna yol açar ve bu duyguyu
destekler. Üretkenlik duygusu içinde olanlar
kendileri dışındaki insanlar (çocukları diğer
insanlar vb) ile ilgili olurlar, durgunluk duy-
gusunda olanlar kendileri ile aşırı ilgili olurlar.
Yakınlık, eş ve sevgili ilişkisi ve anne baba-
nın çocuğu ile kurduğu ilişkide karşımıza
çıkar. Ancak yakınlıkta önemli olan, kişinin
kendini yalnız hissetmemesi ve duygularını
paylaşabilmesidir. Soruda ise yetişmelerine
katkı sağlamak vardır ki bu yakınlık değil,
üretkenlik duygusudur.
Benlik bütünlüğü tüm yaşamından memnun
olup olmama ile ilişkilidir, soruda böyle bir
durum söz konusu değildir.
Cevap D
26. İlkokul 3. sınıf öğrencisi bir birey yaklaşık
9-10 yaşında olacaktır. Erikson’un psiko-
sosyal gelişim dönemine göre 6-11 yaşları
arası “başarı/yeterlilik/çalışkanlığa karşı
aşağılık duygusu/yetersizlik” dönemidir.
Bu yaşlar arasındaki çocukların istendik
davranışlarına pekiştireçler vermek onların
yeterlilik/başarı/çalışkanlık özelliklerini bes-
leyecektir.
Cevap D
27. Soruda yer alan anne babanın tercih ettiği
anne baba tutumu “mükemmelliyetçi” anne
baba tutumudur. Bu türden tutumlara sahip
anne babalar çocuklarının başarılarıyla tat-
min edemediği anne babalardır. Her zaman
daha iyi ve daha yüksek bir düzey beklenti-
leri vardır. Bu yüksek beklentiler çocuklarda
başarızlık kaygısına neden olur. Doğru ce-
vap C seçeneğidir.
Başarısız olursa anne babanın onayını ala-
mayacak olması çocukların gerginlik yaşa-
masıyla sonlanır. Bu türden bir tutum ço-
cuğun kendine güvenini desteklemez, bu
nedenle A seçeneği yanlıştır.
Benmerkezcilik gelişimsel süreçlerde islem
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Kişilik Gelişimi
öncesi dönem çocuğu için doğal bir süreç-
tir. Ancak okul çocuğunda ben merkezcili-
ğin devam etmesi için anne babanın aşırı
izin verici tutumlarının olması gerekir. Ancak
tabii ki buradaki ben merkezcilik işlem ön-
cesi benmerkezciliğin bilişsel yetersizliği ile
ilişkili değildir. Bu karıştırılmamalıdır. soruda
anne baba izin verici olmadığı için benmer-
kezcilik/bencillk cevap olamaz. B seçeneği
yanlıştır.
Merhametsizlik aşırı ceza gören bireylerde
görülür. Anne babanın böyle tutumu olmadı-
ğı için D seçeneği hatalıdır. Kimlik karmaşa-
sı ergenlik döneminde yaşanır. Esin beşinci
sınıf öğrencisi olduğu için kimlik karmaşası
yaşamayacağından E seçeneği de hatalıdır.
Cevap C
28. Bireyin hiç bir sorgulama ya da araştırma
yapmaksızın yakın çevresindeki otorite fi-
gürlerinin kendisi için önerdiği veya planla-
dığı seçimleri/beklentileri karşılayan bağlan-
malar yaşaması, böylece kriz yaşamadan
bir kimliğe kavuşması ipotekli kimlik statü-
süne sahip olduğunu göstermektedir. Soru-
da Adil’in hiç sorgulama yapmadan ailesinin
istediği mühendislik programını yükseköğ-
retim tercih listesine yazması anlatılmıştır.
Adil’in bu davranışı ipotekli kimlikte olduğu-
nu anlatmaktadır.
Cevap D
29. Bedenselleştirme/organlaştırma/somati-
zasyon; bireyin yaşadığı kaygıların sağlıklı
boşaltılamaması durumunda, vücudun çe-
şitli yerlerinde fiziksel bir nedeni olmayan
yakınmalarla kaygının yarattığı gerginliği bo-
şaltmasıdır. Okulda yaşadığı olumsuz dene-
yimden sonra Cansu’nun “fizyolojik açıdan
bir sorunu olmadığı” halde mide krampları
yaşaması bedenselleştirme mekanizmasını
kullandığını gösterir.
Cevap B
47
Kişilik Gelişimi

30. Erikson’un psikososyal gelişim kuramın-
da gelişim dönemleri tamamlanırken “yaş”
önemli bir kriter olarak dikkate alınmalıdır.
Kırklı yaşlardaki bir birey “üretkenliğe karşı
durgunluk” evresinde olacaktır, çünkü bu
evre 30-60 yaşları arasındadır. Ayrıca Ayça
Hanım’ın hem kendisi hem de toplum için
yaptığı eylemler “üretme” çabasını açıkça
ortaya koymaktadır.
Cevap A
33. İki buçuk yaşındaki bir çocuk Erikson’un
psiko-sosyal kişilik kuramına göre özerkli-
ğe karşı kuşku ve utanç dönemindedir. Bu
dönemde eylemlerine izin verilen birey ba-
ğımsız davranma gücü yani özerklik kaza-
nırken, aşırı ilgili ve koruyucu anne babalar
tarafından kısıtlanan çocuklarda kuşku ve
utanç gelişir. Temel güven duygusu 0-1,5
yaşları arasında, suçluluk duygusu 3-6 yaş-
ları, aşağılık duygusu 7-11 yaşları arasındaki
olumsuz deneyimlerle oluşurken kimlik kar-
maşası ise ergenlik döneminde oluşur.
Cevap A

31. Selen, kendi davranışlarının kontrolünü elin-

de tutamamakta, yaşadığı olumsuz durum-
lara düşmekten kendisini kurtaramamakta
ve başarısızlığının nedeni olarak öğretmenin
kendisini sevmediği ve kendisine “taktığı”
savunusuna gitmekte yani başka bir deyişle
dışsal yüklemeler yapmaktadır. Kendi dav-
ranışlarını yönetememek, sorunlar karşısın-
da dışsal yüklemeler yapmak “dış denetim-
lilik” özelliğidir.

Cevap C

32. Hümanist kurama göre bireyin kendisi ile

34. Psikoseksüel kişilik kuramına göre birey
ilgili yargıları onun benliğini oluşturur. İdeal
cinsiyetine ilişkin farkındalığı fallik dönemde
benlik ise bireyin olmak istediği yeri, ka-
kazanır. Bu dönemde karşı cinse düşkün-
vuşmak istediği benliği anlatır. Ali’nin gös-
lük ortaya çıkar ve kendi cinsiyetine ilişkin
termeye çalıştığı özellikleri ile gerçekte var
davranışları kazanmaya başlar. Ancak latent
olan niteliklerinin örtüşmemesi onun gerçek
dönemde hemcinsinden olan ebeveyniyle
benliği ile ideal benliğinin tutarsızlığını gös-
yaşadığı çatışmalar çözülür ve hemcinsiyle
terir. Moratoryum, bireyin kimlik kazanma
özdeşleşmeye başlar. Toplumsal cinsiyet
sürecini ertelemesidir. Mizaç kimliğin ço-
rollerinin edinilmeye başlandığı dönem fal-
ğunlukla doğuştan getirilen, belli davranış
lik dönemdir ama bu özelliklerin “daha fazla
türlerine karşı eğilimleri içeren ve çoğunlukla
geliştirildiği” dönem latent dönemdir. “Kız
heyecansal olan nitelikleridir. Başarısız kim-
anadan öğrenir sofra düzmeyi, erkek ba-
lik, bireyin ben kimim, ne olacağım ve neye
badan öğrenir sohbet gezmeyi” deyişi bu
yöneleceğim sorularını yanıtlayıp bir kimlik
dönemde edinilen toplumsal cinsiyet rolle-
edinememesi olarak açıklanabilir. Ters kim-
rini açıklar. Oral ve anal dönemde toplam-
lik ise ergenin kimlik edinme sürecinde al-
sal cinsiyet rollerine ilişkin kazanım yoktur.
dığı olumsuz tepkiler nedeniyle anne baba
Ergenlik döneminde ise edindiği toplumsal
ya da yakın çevrenin onaylamayacağı kişilik
cinsiyet rolleri ile cinsel bilgileri kullanma
özelliklerini edinmesidir.
eğilimi ortaya çıkar.
Cevap D
Cevap E

48 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 HÜMANİSTİK YAKLAŞIM
1. Oya Hanım tiyatroyu çok sever ve fırsat
bulduğunda sık sık tiyatroya gider. Son
zamanlarda işlerinin yoğunluğundan yeni
bir oyuna gidememiştir. Bu yüzden, uzun
zamandır tiyatroya gidememenin eksikli-
ğini hissetmekte ve tiyatroya gitmenin bir
fırsatını kollamaktadır.
Oya Hanım’ın tiyatroya gitme ihtiyacı,
hangi türden bir ihtiyaçtır?
A) Rahatlama
B) Bilme, tanıma
C) Yakınlık
D) Estetik
E) Saygınlık
2. Yapılan bir araştırmada; bakımevine
getirilen terk edilmiş, yeni doğmuş be-
beklerin bakıcılar tarafından beslenme,
temizlik gibi günlük bakımlarının yapıl-
masına rağmen bazılarının yaşamadığı
görülmüştür.
İhtiyaç kuramına göre, gerekli bakım-
ları yapıldığı hâlde bebeklerin yaşam-
larını yitirmelerinin en önemli nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sevgi, ilgi görme ihtiyacı da hayatta
kalma ihtiyaçlarındandır.
B) Bakımevleri, bebeklerin gelişim özel-
liklerine göre düzenlenmemiştir.
C) Bakımevleri, ait olma ihtiyacını karşı-
lamada yetersizdir.
D) Bebekler, kendilerini güvende hisset-
memektedir.
E) Bakımevleri, asgari koruma standart-
larına göre düzenlenmiştir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
1. Oya Hanım, tiyatroyu çok seven bir kişi olup,
son zamanlarda işlerinin yoğunluğundan ti-
yatroya gidememektedir. Bunun eksikliğini
hisseden Oya Hanım, tiyatroya gitmek için
fırsat kollamaktadır. Bu ifadeler dikkatlice
incelendiğinde sanatsal bir etkinliğe duyu-
lan ilgiden, bu etkinlikle ilgilenememenin
oluşturduğu eksiklikten söz edilmektedir. Ti-
yatro, sinema, resim vb. sanatsal aktiviteler;
bir gruba ait olmak, saygı görmek, kendini
güvende hissetmek gibi ihtiyaçlarla doğ-
rudan ilişkilendirilemez. Bu aktiviteleri ilgi
duyduğu için yapan bir kişi, estetik ihtiyacını
karşılamaya çalışmaktadır. Çünkü estetik ih-
tiyacı, yapılan işe güzellik katmak, sanatsal
aktivitelerle ilgilenmek gibi durumları içerir.
Cevap D
2. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi içerisin-
de yer alan ilk dört ihtiyaç, temel ihtiyaçlar
olarak bilinmektedir. Bu ihtiyaçlar, yaşamsal
önem taşıyan, bireyin yaşamını devam et-
tirebilmesi için gerekli ihtiyaçlardır. İlk dört
ihtiyaç; fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik, sevgi
ve saygı ihtiyacıdır. Bu bilgiler doğrultusun-
da soru incelendiğinde; bebeklerin fizyolojik
ihtiyaçları karşılanmasına ve gündelik ba-
kımları yapılmasına karşın, yaşamlarını de-
vam ettiremediğinden söz edilmiştir. Çünkü
bebeklerin ilgi görme ve sevgi ihtiyacı karşı-
lanamamaktadır. Bu ihtiyaç karşılanamadığı
sürece, bu ihtiyacın altındaki ihtiyaçların
karşılanmış olması yaşamın devamı açısın-
dan yetmemektedir. Sevgi ihtiyacı da diğer
ihtiyaçlar gibi temel bir ihtiyaçtır.
Cevap A
49
 AHLAK GELİŞİMİ
1. Bir hasta bakıcı, hastalara bir yandan 3. Suç ve Ceza romanının kısa özeti:
“Sıranızı bekleyin içeride hasta var!” Maddi nedenlerle üniversite eğitimini
deyip bekleyenleri doktorla görüştürme- yarıda bırakan Raskolnikov iş bulamaz
mekte, diğer yandan da, fark ettirmeden ve birçok kimseye borçlanır. Vaktinin ço-
tanıdıklarını öncelikle muayene ettirmeye ğunu hayal kurarak geçiren Raskolnikov
çalışmaktadır. kendisinin de borçlu olduğu tefeci Iva-
Bu hasta bakıcının tanıdıklarına ayrı- novna’yı öldürmeyi aklından geçirir. Biri-
calık göstermesi, Kohlberg’in ahlaki ni öldürmeyi düşündüğü için kendinden
gelişim evrelerinden hangisinde oldu- nefret eden Raskolnikov, insanların düş-
ğunu gösterir? künlüğünü kullanıp servet edinen, kendi
A) İtaat ve ceza eğilimi kardeşi Lizaveta’yı bile kullanmaktan
çekinmeyen ihtiyar bir kadını öldürme-
B) Saf çıkarcı eğilim
nin, binlerce kişiyi mutlu edecek yüce bir
C) İyi çocuk eğilimi
görev olduğunu düşünerek yaşadığı ça-
D) Toplumsal anlaşma tışmadan kurtulur. Lizaveta’nın dışarıda
E) Evrensel ahlak ilkeleri olduğunu öğrendiği bir akşam tefecinin
evine giden Raskolnikov, önce yaşlı ka-
dını daha sonra, o sırada eve gelip olan-
ları gören Lizaveta’yı feci şekilde öldürür.
Yaşadığı vicdan azabı yüzünden suçunu
daha sonra polise itiraf etse de bu durum
2. Burak arkadaşlarının oyunlarını bozan,
Raskolnikov’un zulme uğrayanları kurtar-
aşırı hareketli bir öğrencidir. Bu konuda
mak için tefeciyi öldürdüğü gerekçesine
diğer öğretmenlerden de sık sık şikâ-
ters düşer.
yet duyan okul rehber öğretmeni Ayşe
Hanım, Burak’la bir sözleşme yapmaya Kohlberg’in ahlaki gelişim kuramına
karar verir. Aralarında yaptıkları sözleş- göre, Raskolnikov’un içinde bulundu-
meye göre, Burak arkadaşlarıyla kavga ğu evre ve bu evrede bulunma nedeni
etmeyecek ve onları şikâyet etmeyecek- aşağıdakilerin hangisinde doğru eş-
tir. Sözleşme yapıldıktan bir hafta sonra leştirilmiştir?
okuldan eve döndüğünde, ailesi Burak’ın Evre Neden
–––––––– –––––––––––––––––––––
bir dişinin kırıldığını fark eder. Ailesi ısrar
etmesine karşın Burak, dişini kendisine A) İtaat – Lizaveta’ya yaptıkların-
saldıran bir öğrencinin kırdığını söyle- ceza dan ötürü, Ivanovna’yı
cezalandırdığından
mez.
B) Saf Borçlarından kurtulmak
Burak’ın rehber öğretmenle yaptığı
çıkarcı için Ivanovna’yı öldürdü-
sözleşmeye uyduğu için dişini kıran ğünden
öğrencinin adını gizlemesi, Kohl-
C) Kişiler Başkalarının yaşadığı
berg’in ahlaki gelişim evrelerinden
arası sıkıntıları gidermek için
hangisinde olduğunu gösterir? cinayet işlediğinden
eğilim
A) İtaat ve ceza eğilimi
B) Saf çıkarcı eğilim D) Kanun – İşlediği suçu daha sonra
düzen polise itiraf ettiğinden
C) İyi çocuk eğilimi
D) Kanun ve düzen eğilimi E) Evrensel Cinayetlerden sonra
ahlak vicdan azabı duydu-
E) Sosyal sözleşme eğilimi
ğundan

50 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


4. Kohlberg’in ahlaki gelişim kuramına
göre, aşağıdakilerden hangisi gelenek
öncesi ahlak anlayışını kesin yansıtır?
A) Eğer camı kırdığımı itiraf etmeseydim
tüm sınıf ceza alacaktı.
B) Kopya çekmedim çünkü yakalanır-
sam okuldan atılırım.
C) Hiçbir suç cezasız kalmamalıdır.
D) Elimden geleni yapmasaydım kendi-
mi suçlu hissederdim.
E) Adaletli olmak merhametli olmaktan
önemlidir.
5. Otobüs durağında bekleyen yaşlı bir
kadın, sigara içen bir gencin sigara du-
manından rahatsız olur. Yaşlı kadın gen-
ce, astım hastası olduğu için sigaradan
uzak durması gerektiğini açıklar. Genç,
“Üzgünüm, açık alandayız, burada sigara
içmek yasak değil.” der. Yaşlı kadın “Bi-
raz ötede sigaranı içemez misin?” diye
sorar. Genç, “Teyzeciğim, buna da itirazı-
nız olmaz herhâlde.” diyerek birkaç adım
uzaklaşır ve dumanı yaşlı kadını hâlâ ra-
hatsız etmesine karşın sigarasını içmeye
devam eder.
Kohlberg’in ahlaki gelişim kuramına
göre, gencin içinde bulunduğu ahlaki
evre aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) İtaat ve ceza
B) Saf çıkarcı
C) Kişiler arası beklentiler
D) Kanun ve düzen
E) Sosyal sözleşme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ahlak Gelişimi
6. Arkadaşına gitmek isteyen Seher, izin
vermediği için annesine çok kızmış ve
onunla tartışmıştır. Bu olaya şahit olan
babaannesi Seher’e “hanım kız” olması,
öfkesini kontrol etmesi ve annesine say-
gılı olması gerektiğini söyler.
Bu olayda, babaannenin tavsiyesinde
hangi ahlaki gelişim özelliği vurgulan-
maktadır?
A) Kanun ve düzene uyma
B) İyi çocuk olma
C) Sosyal sözleşme
D) Evrensel ahlak
E) Toplum kurallarına uyma
7. Kaan, annesine yalan söyleyerek arka-
daşlarıyla bahçede oynamaya gider. An-
cak koşarken düşer ve ayağı yaralanır.
Kaan, “Anneme yalan söylediğim için ba-
şıma böyle bir şey geldi.” diye düşünür.
Buna göre Kaan, Piaget’nin ahlak ge-
lişim kuramında hangi evrede yer al-
maktadır?
A) Ahlak öncesi B) Dışa bağımlı
C) Özerk D) Gelenek öncesi
E) Geleneksel
8. Beş yaşındaki Emre, evde annesinin uya-
rılarını dinlememektedir. Ancak öğretme-
ninin sınıfta “Sizin evde ne yaptığınızdan
da haberim oluyor.” demesi üzerine Emre
evdeki kurallara daha fazla uymaya baş-
lamıştır.
Buna göre Emre, Kohlberg’in ahlak
gelişimi kuramında hangi evrede yer
almaktadır?
A) Toplumsal sözleşme
B) Karşılıklı çıkar
C) Ceza ve itaat
D) İyi çocuk
E) Kanun ve düzen
51
Ahlak Gelişimi
9. Uzun zamandır Avrupa’da yaşayan Er-
han Bey yaz tatilinde memleketine gel-
miştir. Arkadaşlarıyla Avrupa’daki yaşan-
tısıyla ilgili sohbet etmektedirler. Sohbet
esnasında, “Avrupa’da insanlar polisin
görmesinin imkânsız olduğu yerlerde
bile kırmızı ışıkta duruyor.” diye anlatır.
Erhan Bey’i dinleyenlerden Tahsin Bey
söze girerek “Bence trafik kurallarına po-
lis gördüğü için değil can güvenliği için
uyulmalıdır.” şeklinde Erhan Bey’in sözü-
nü tamamlar.
Kohlberg’in ahlak gelişim kuramına
göre, Tahsin Bey’in bu düşüncesi aşa-
ğıdaki evrelerden hangisiyle açıklanır?
A) Kanun ve düzen
B) Evrensel ahlak
C) İtaat ve ceza
D) Saf çıkarcı
E) Kişiler arası uyum
10. Ayşe Hanım ve Ali Bey televizyonda ha-
berleri izlemektedirler. Haberlerde, küre-
sel ısınmanın çok ciddi bir boyuta ulaş-
tığı, gerekli önlemler alınmazsa gelecek
nesiller için Dünya’daki tüm kaynakların
tükeneceği söylenmektedir. Bunun üze-
rine Ayşe Hanım, eşine ailece enerji ta-
sarrufu yapmaları ve gerekli önlemleri al-
maları gerektiğini söylemiştir. Ali Bey ise
“Bizi etkileyen bir durum yok, rahatımız
iyi, ne yapalım canım! O kaynaklar kolay
kolay bitmez.” diyerek karşılık vermiştir.
Kohlberg’in ahlak gelişimi kuramına
göre, Ali Bey aşağıdaki gelişim evrele-
rinden hangisinde yer almaktadır?
A) Kanun ve düzen
B) Saf çıkarcı
C) Toplumsal sözleşme
D) Evrensel ahlak
E) Kişiler arası uyum
52
11. Aşağıdakilerden hangisi Piaget’in ah-
laki gelişim kuramındaki dışa bağımlı
dönemin özelliği değildir?
A) Ayşe’nin, annesinin söylediklerini tam
doğru olarak kabul etmesi
B) Mehmet’in, derste konuşmama kura-
lına uymayanları öğretmeninin ceza-
landırması gerektiğini düşünmesi
C) Sibel’in, sorduğu soruyu ablası ce-
vaplandıramadığında onu bilgisizlikle
suçlaması
D) Yiğit’in, otobüsü kaçırdığı için derse
geç gelen çocuklara kızmasında öğ-
retmeni haklı bulması
E) İdil’in, hastalandığı için ödevini yap-
madığında öğretmeninin kendisine
kızmayacağına inanması
12. Ahmet Bey, bir öğrenci yurdunda yönetici
olarak çalışmaktadır. Bir gün çocuğunun
okul çıkışı trafik kazası geçirdiği, bacağı-
nın kırıldığı ve acilen hastaneye kaldırıldı-
ğı haberi gelir. Bu arada aynı dakikalarda
çalıştığı yurttan bir öğrencinin intihar te-
şebbüsünde bulunduğunu öğrenir.
Bu durumda, Ahmet Bey aşağıdaki
davranışlardan hangisini gösterirse
Kohlberg’in evrensel ahlak evresine
uygun davranmış olur?
A) Önce kendi çocuğunu düşünerek hiç
vakit kaybetmeden hastaneye çocu-
ğunun yanına gitmesi
B) Eşini arayıp çocuğunun durumuyla
ilgili bilgi edinmesi
C) Hayatını kaybedeceği endişesiyle,
intihar teşebbüsünde bulunan öğren-
ciyle ilgilenmesi
D) 112 Acil Yardım’ı arayarak durumu
haber verip çocuğunun yanına gitme-
si
E) Öncelikle kendisini sakinleştirmesi ve
düşünerek hareket etmesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

13. Bir kurum yöneticisi, çalışanların uyma-
sı gereken kuralları açıklamıştır. Kurallar
içinde, insanın günlük yaşamında yeme,
içme ve diğer ihtiyaçlarıyla ilgili düzenle-
meler de yer almaktadır. Yönetici, bu tür
ihtiyaçların giderilmesi için bir zaman be-
lirlemiş ve bu zamana kesinlikle uyulması
gerektiğini bildirmiştir. Bunun üzerine ça-
lışanlardan farklı görüşler gelmiştir.
Buna göre, aşağıdaki görüşlerden
hangisi, Kohlberg’in “saf çıkarcı” evre-
sine örnektir?
A) Bu kurallara uymak gerekir. Aksi tak-
dirde, kurallara uymayanlar işten atı-
labilir.
B) Bu kurallar, hastalık gibi zorlayıcı du-
rumlar haricinde uyulması gereken
kurallar olmalıdır.
C) Çok çalışıp kuruma daha çok katkı
sağlayan çalışanlar için bu kurallar
esnetilmelidir.
D) İnsan doğasına aykırı olan bu kuralla-
ra uymak insan hak ve hürriyetlerine
aykırıdır.
E) Kurumun düzenli işleyişi için bazı ku-
ralların olması gerekir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ahlak Gelişimi
14. Furkan ve kardeşi Alper, köyde gezerken
komşularının bahçesindeki elmaları gö-
rür. Etrafta kimsenin olmadığından emin
olduktan sonra birkaç elma koparıp ora-
dan uzaklaşırlar. Az ileride babaları on-
ları ellerinde elmalarla görünce elmaları
nereden aldıklarını sorar. Elmaları izinsiz
aldıklarını öğrenince onlara ceza verece-
ğini söyler. Bunun üzerine Alper “Baba
ben sadece 2 tane aldım. Furkan ise 5
tane aldı.” diye açıklama yapar.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi
Alper’in cezanın veriliş gerekçesi hak-
kındaki düşüncesinin temelini oluştu-
rur?
A) Cezanın şiddeti niyete göre değişme-
lidir.
B) Cezanın şiddetini ortaya çıkan fiziksel
sonuç belirler.
C) Cezanın şiddetini ortaya çıkan duygu
belirler.
D) Cezanın şiddeti her durumda aynı ol-
malıdır.
E) Suç kimseye zarar vermiyorsa ceza
verilmemelidir.
53
 AHLAK GELİŞİMİ
1. Kohlberg’in ahlaki gelişim kuramına göre;
bireylerin ahlaki yargılamaları değerlendiri-
lirken, yapılan davranış değil, o davranışın
yapılma gerekçesi temele alınır. Yani bireyin
ortaya koyduğu davranışa göre değil, o dav-
ranışı “neden, niçin” yaptığına dayalı olarak
hangi ahlaki gelişim düzeyinde olduğu belir-
lenebilir. Soruda hasta bakıcının yakınlarına
hangi gerekçe ile ayrıcalık gösterdiğine iliş-
kin bilgi yer almamaktadır. Bu durum soru-
nun cevabını belirlemeyi zorlaştırmaktadır.
Örneğin; hasta bakıcı doktor, başhekim ya
da idari amiri görmeden yaptığı ayrıcalığı
ceza almayacağını düşündüğü için bu dav-
ranışı yanlış bulmuyor, bu nedenle yapıyorsa
itaat ve ceza eğilimi evresinde; yakınları da
ona başka bir yerde yardımcı oluyor diye
yapıyorsa saf çıkarcı eğilimde; aile ya da
tanıdıkları içinde çok yardım sever, iyi bir in-
san olarak kabul görmek istiyorsa iyi çocuk
olmak eğilimi evresinde olduğunu söylemek
mümkündür. Bu nedenle soru kökünde ve
buna bağlı olarak ÖSYM tarafından açıkla-
nan (C) cevabında sorun olduğu düşünül-
mektedir.
Cevap C
2. Bu sorunun cevabı tartışmalıdır. Kohlberg’e
göre ahlaki gelişim dönemlerinde bireyin tu-
tumu olayların sonucuna göre değil, kişinin
olay üzerindeki akıl yürütme biçimine bağ-
lıdır. Bu anlamda sorudan, çocuğun, dişini
kıran öğrenciyi ailesine söylememe nedeni
öğretmeniyle yapmış olduğu sözleşmeye
bağlı kalmak için olduğu anlamı çıkmakta-
dır. Oysa sorunun doğru cevabı “iyi çocuk
eğilimi” olarak verilmiştir. Kohlberg’in Ahlak
Gelişimi kuramına göre, üçüncü evre olan
iyi çocuk eğilimi döneminde başkaları ile
iyi ilişkiler içersinde olmak ve onaylanmak
çocuk için iyi davranışın ölçütlerini oluşturur.
Ancak soruda verilen senaryodan iyi çocuk
eğilimini doğru cevap olarak kabul etmeyi
gerektiren açık bir ifade bulunmamaktadır.
Cevap C
54
3. Roman kahramanı Raskolnikov her ne ka-
dar tefeciyi öldürmenin binlerce kişiyi mutlu
edecek yüce bir görev olduğunu düşünse
de aslında tefeci kadını borcundan dolayı
öldürmüştür. Bu nedenle Raskolnikov Koh-
lberg’e göre ahlaki değerlendirmelerde çıkar
ilişkisinin hakim olduğu saf çıkarcı (araçsal
ilişkisel) evrededir.
Cevap B
4. Kohlberg’in ahlak gelişim kuramına göre
gelenek öncesi düzey “ceza ve itaat eğilimi”
ve “ araçsal ilişkiler eğilimi” olmak üzere iki
evrede ele alınır. Ceza ve itaat eğilimi evre-
sinde birey sadece otoriteye uyar ve ceza-
landırılmaktan kaçınırlar. Birey için doğru
ya da yanlıştan daha önemli olan şey dav-
ranışın sonuçlarıdır; bireyin davranışları ce-
zalandırılmışsa o davranış yanlıştır. Araçsal
ilişkiler eğilimi evresinde ise bireyin ihtiyaç-
larının karşılanması önemlidir ve birey çıkar-
ları doğrultusunda hareket eder. Buna göre
“Kopya çekmedim çünkü yakalanırsam
okuldan atılırım” diyen bir kişi ceza ve itaat
eğilimi evresine uygun şekilde düşünmekte-
dir.
Cevap B
5. Sigara içen gencin, yaşlı kadının durumunu
göz önüne almaksızın, kendi isteği doğrultu-
sunda davranışta bulunduğu görülmektedir.
Kohlberg’in ahlaki gelişim kuramında, kişi-
sel çıkarların, isteklerin ve hazların ön plan-
da tutulduğu, ahlaki değerlendirmelerin bu
doğrultuda yapıldığı evre saf çıkarcı evredir.
Otorite figürüne uyma söz konusu olmadığı
için A seçeneği, diğerlerinin istekleri önem-
senmediği için C seçeneği, açık havada
sigara içmenin kurallara aykırı olmadığını
söylemesine rağmen bunda ısrar etmediği,
birkaç adım ilerlediği için D seçeneği cevap
olamaz. Bir başkasını bu şekilde rahatsız et-
mek üst düzey ahlaki gelişimi asla yansıta-
mayacağı için de E seçeneği cevap değildir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. Soru kökünde hanım kız olması, öfkesi-
ni kontrol etmesi, annesine saygılı olma-
sı gerektiği söylenmektedir. Bunlar Türk
toplumunun kadınlardan beklediği, ahlaki
davranış kalıplarıdır. Toplumun beklentile-
rine uygun davranmak, Kohlberg’e göre iyi
çocuk eğilimine karşılık gelmektedir.
Cevap B
7. Piaget ahlaki gelişimi iki aşama içinde ger-
çekleşen bir süreç olarak ele almaktadır.
Bu aşamalar, dışa bağımlı dönem (ahlaki
realizm, heteronom ahlak) ve özerk dönem
(ahlaki relativizm, otonom ahlak) olarak ad-
landırılır. Piaget’ye göre çocuklar 4-5 yaşla-
rına kadar benmerkezci eğilimleri nedeniyle
başkalarının görüşlerini dikkate alma ko-
nusunda önemli güçlükler yaşadıkları için
bu yaşlara kadar kuralların varlığından bile
habersizdirler. Bu nedenle Piaget 4-5 yaşına
kadar geçen dönemi ahlak öncesi dönem
olarak ele alır (Binnur Yeşilyaprak (Editör)
(2012) Eğitim Psikolojisi, Pegem Yayınevi
sayfa 142). Ahlak öncesi dönemde çocuklar
ahlaki kuralları bilmezler, içselleştirmemiş-
lerdir ve bu kurallara uyulması gerektiğini ve
uyulmadığında ise bunun cezalandırılması
gerektiğini düşünmezler. Kısacası Piaget
ahlak öncesi dönemi çocukların ahlaki ku-
rallardan bihaber oldukları yaşları tanımla-
mak için kullanıyor. Soruda yer alan örnekte
Kaan adındaki çocuk, koşarken yere düş-
mesini annesine söylediği yalan nedeniyle
8. Ceza itaat evresinde cezadan kaçmak için
başına gelen bir ceza olarak algılıyor. Bu
ahlaki bir akıl yürütme olduğu için çocuğun
ahlak öncesi dönemde olduğunu söylemek
yanlış olur.
Aslında böyle bir akıl yürütme dışa bağımlı
döneme özgüdür. Çünkü dışa bağımlı dö-
nemde (ahlaki realizm, heteronom ahlak)
çocuklar kurallara uymamanın kaçınılmaz
biçimde cezayla sonuçlandığını düşünür-
ler. Annesine yalan söyleyen ve daha sonra
bisikletinden düşerek dizini yaralayan bir
çocuk “Anneme yalan söylediğim için başı-
ma böyle bir şey geldi.” diye düşünecektir.
(İnanç, B., Bilgin, M. Ve Atıcı, M.K. (2007)
Gelişim Psikolojisi, Ankara: Pegem Yayın-
cılık, sayfa 221).İlahi adalet kavramı dışa
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ahlak Gelişimi
bağımlı dönemin bir özelliğidir. İlahi adalet
kötü bir davranışı izleyen fakat bu davranışla
ilgili olmayıp şans eseri oluşan tatsız olayları
bu davranış için bir ceza olarak görme eğili-
midir. Dışa bağımlı dönemde çocuklar keyfi
cezalara inanırlar, suç otomatik olarak ceza-
yı doğurur, öyle ki cansız maddeler bile bu
tür ceza verebilirler. Bu tür ceza kavramına
“tanrının cezası” (ilahi adalet) denir ve suç
işleyen çocuk, başına mutlaka kötü bir şey
geleceğine inanır (Alim Kaya (Editör) Eğitim
Psikolojisi, Ankara. Pegem Yayınevi, sayfa
184).
Bu bilgilere dayanarak sorunun doğru ya-
nıtının dışa bağımlı dönem olması gerektiği
görülmektedir. Soruda anlatılan çocuk ko-
şarken yere düşmesini annesine söylediği
yalan nedeniyle başına gelen bir ceza olarak
algılıyor. Burada ilahi adalet ya da tanrının
cezası olarak anlatılan durum söz konusu-
dur. Kaldı ki çocuk yalan söylemenin yanlış
bir davranış olduğu düşüncesini de içselleş-
tirmiştir. Bu da onun ahlak öncesi dönemde
olmadığının bir başka göstergesidir. Kaan’ın
akıl yürütmesi ahlaki bir akıl yürütme olduğu
ve ilahi adalet olgusunu içerdiği için sorunun
doğru yanıtının dışa bağımlı dönem olması
gerekmektedir.
ÖSYM tarafından İPTAL edilmiştir.
bireyler ahlak kurallarına uyarlar. Soruda da
öğretmen “Evde yaptıklarınızı biliyorum.”
şeklinde söyleyince öğrencinin kurallara uy-
ması cezadan kaçmak içindir. Çünkü öğret-
men otoritedir ve ceza vermektedir. Karşılıklı
çıkar evresinde uzun vadeli çıkar için birey
davranışlarına dikkat eder. Soruda böyle bir
durum bulunmamaktadır. İyi çocuk evresin-
de başkalarının gözünden düşmemek, iyi
görünmek için birey davranışlarına dikkat
eder. Soruda öğretmene iyi görünmek gibi
bir ifade bulunmamaktadır. Yasa düzende
zorunluluk ve toplumun düzeni için birey ku-
rallara uyar. Sorudaki çocuğun böyle dav-
randığına ilişkin bir ifade bulunmamaktadır.
Cevap C
55
Ahlak Gelişimi
9. Kohlberg’e göre “evrensel ahlak ilkeleri”
evresinde bireyler ahlaki prensipleri özüm-
seyerek kendisi seçer. bu seçimi yaparken
de adalet, eşitlik, insan hakları, bireysel hak
ve özgürlükler gibi kavramları referans alır.
Bu evrensel değerler herhangi bir yasadan
daha üstündür. Soruda trafik kural-larının
polisin yaptırımları nedeniyle değil insanın
can güvenliği için uyulması gereken kural-
lar olduğunu belirten bireyin ahlaki gelişimi
sorulmuştur. Bu vurgu evrensel ahlak ilkeleri
evresiyle uyumludur. Birey böyle bir durum-
da “yasalar emrettiği için trafik kurallarına
uyulmalıdır” görüşüne sahip olsaydı kanun
ve düzen, “polisten ceza yememek için
uyulmalıdır” deseydi itaat ve ceza, trafik
kurallarına uymamak ayıplanır iyi insan ku-
rallara uymalıdır gibi bir düşünceye sahip
olsaydı kişiler arası uyum, işime geldiğinde
uyarım gelmezse uymam gibi bir yorum
yapsaydı saf çıkarcı evrede olurdu.
Cevap B
10. Kohlberg’in ahlaki gelişim kuramına göre bi-
reyin ahlaki değerlendirmelerde benmerkez-
ci davranması, kendi istek ve gereksinimle-
rini ön planda tutması, davranışlarda bir
kazanç ararken kendisine fayda sağlayan,
haz veren davranışları doğru, zarar verenleri
yanlış olarak değerlendirmesi “saf çıkarcı
eğilim” olarak adlandırılmıştır. Saf çıkarcı
eğilimdeki bireyler her davranışın bir karşılı-
ğı olduğunu düşünürler. Kaz gelecek yerden
tavuk esirgenmez mantığını güderler. Soru-
da küresel ısınmanın kendisini etkilemediği-
ni, enerji tasarrufu için alınacak önlemlerin
kendisine doğrudan fayda sağlamayacağı-
nı düşünen Ali Bey’in ahlak gelişim düzeyi
sorulmaktadır. Bu düşünce tarzı saf çıkarcı
(araçsal ilişkiler) ahlaki gelişim düzeyini gös-
termektedir.
Cevap B
56
11. Piaget’in ahlak gelişimi kuramına göre; 6-10
yaşları arasında olan dışa bağımlı dönem
(heteronom ahlak yada ahlaki gerçekçilik)
bireyleri, ahlaki değerlendirmelerde yetiş-
kinlerin kurallarına oldukça bağlıdır ve onları
mutlak otorite olarak değerlendirirler. Otori-
tenin kurallarına uymak gerekir ve uymamak
cezayı gerektirir. Bu yaşlarda davranışın al-
tındaki nedenleri dikkate alamayan çocuklar
davranışın sadece görünen tarafını yani so-
nucunu değerlendirebilir. Ayrıca davranışları
değerlendirirken genelleme eğilimi taşırlar.
Bu bilgilerden hareketle E seçeneğinde
verilen bilginin bu ahlaki gelişim dönemiyle
değil ahlaki özerklik dönemiyle ilişkili oldu-
ğu, çünkü davranışın altında yatan niyetin
dikkate alınabildiği görülür.
Cevap E
12. Kohlberg’e göre “evrensel ahlak ilkeleri”
evresine çok az sayıda kişi ulaşabilir ve bu
evrenin yüksek bilinç düzeyine sahip birey-
leri ahlaki prensipleri özümseyerek kendisi
seçer. Bu seçimi yaparken de adalet, eşit-
lik, insan hakları, bireysel hak ve özgürlükler
gibi kavramları referans alır. Bu evrensel de-
ğerler herhangi bir yasadan daha üstündür.
Her insanın yaşamı aynı ölçüde değerlidir.
Bir insanın tanıdık, bildik ya da akraba ol-
ması onu diğer insanlardan daha kıymetli
yapmaz. İnsanlara yardım ederken bu ah-
lak düzeyindeki bireyler yakınlık seviyesine
değil durumun aciliyetine yada ciddiyetine
bakarlar. Soruda “kendi çocuğunun” trafik
kazası geçirmiş, bacağının kırılmış ve “has-
taneye kaldırılmış” olduğunu; aynı zamanda
sorumlu olduğu öğrencilerden birinin intihar
teşebbüsünde bulunduğunu öğrenen bir
yurt yöneticisinin evrensel ahlaka uygun
seçimi sorulmuştur. Kendi çocuğu yara-
lanmıştır ancak hastanededir. bu durumda
yaşamsal tehlikesi daha az olacaktır ve
daha güvendedir. Ancak intihar girişiminde
bulunan öğrencinin ölme olasılığı vardır. Şu
halde evrensel ahlak ilkeleri gereği önce inti-
har etmek üzere olan öğrenciyle ilgilenmesi
gerekecektir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Ahlak Gelişimi

13. Saf çıkarcı evrede olan bireyler, ahlak ku-

rallarına kendi yararları ve çıkarları için uyar.
Doğru davranış kazanç sağlayan davranış-
tır. Bu evredeki bireyler kendisine somut
fayda sağlamayan davranışları sergilemez.
Kurallar, bu evredeki bireylerce kendilerine
fayda sağlayacak şekilde esnetilebilir. C se-
çeneğindeki ifade bu dönemi örneklendirir.
A seçeneği ceza ve itaat eğilimine, B ve D
seçenekleri gelenek ötesi döneme, E seçe-
neği ise kanun ve düzen dönemine örnek
oluşturur.

Cevap C

14. Soruda verilen “Baba ben sadece 2 tane al-

dım. Furkan ise 5 tane aldı” şeklindeki açık-
lama Alper’in yanlış davranışı, davranışın
doğurduğu fiziksel sonuçlara göre değer-
lendirdiğini anlatmaktadır. Yanlış davranışa
verilecek cezanın davranışın nesnel sonu-
cuna göre şekillenmesi gerektiği Piaget’nin
ahlak gelişimi kuramında yer alan dışa ba-
ğımlı ahlak döneminde gözlenen bir yargıdır.
Metinden kolayca çıkarılabildiği üzere doğru
yanıt B seçeneğidir.

Cevap B

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 57

 BİYOLOJİK GELİŞİM
1. Ergenlik dönemine ilişkin aşağıdaki 3. Fiziksel gelişimleri bakımından erkek
ifadelerden hangisi doğrudur? ve kızların yaşlara göre boylarındaki
A) Kızlarda ilk adet kanaması, erinliğe artış miktarlarını en iyi gösteren grafik
geçişin de ilk işaretidir. aşağıdakilerden hangisidir?
B) İkincil cinsiyet özelliklerinin geç orta- A) ýþ miktarý
Boy art
ý(cm
l) / y
ya çıkması, bilişsel gelişimi olumsuz
25
yönde etkiler. 20
C) Ergenlik döneminde kızlarda östrojen, 15
erkeklerde testosteron hormonlarının 10

ilk kez salgılanmaya başlamasıyla, 5

ikincil cinsiyet özellikleri kazanılır. 5 10 15 20 25 30

º
Ya
D) Erkek çocuklar arasında çevrelerin-
deki kız arkadaşlarından daha önce B) ýþ miktarý
Boy art
ergenlik dönemine girenler bulunabi- ý(cm
l) / y

lir. 25
20
E) Geç olgunlaşma, ergenlik döneminde
15
erkekleri olumlu, kızları ise olumsuz 10
etkiler ancak bu etkinin yönü zaman 5
içinde değişebilir.
5 10 15 20 25 30
º
Ya

C) ýþ miktarý
Boy art
ý(cm
l) / y
25
20
2. Eşey hücrelerinde (I) kromozom bulun- 15
maktadır. Bunlardan cinsiyet üzerinde 10
etkisi bulunmayan (II) tanesine (III) adı 5

verilmektedir. Eşey hücrelerinin birleş- 5 10 15 20 25 30

mesi sonucu meydana gelen yapıya (IV) º
Ya
denilmekte, dış etkenler sonucu bu ya- D) ýþ miktarý
Boy art
pıda meydana gelen kalıcı farklılaşmalar ý(cm
l) / y

ise (V) olarak tanımlanmaktadır. 25

20
Fiziksel gelişimle ilgili yukarıdaki me- 15
tinde I, II, III, IV ve V rakamlarının yeri- 10

ne getirilmesi gereken kavramlar, aşa- 5

ğıdakilerin hangisinde doğru olarak 5 10 15 20 25 30

sıralanmıştır? º
Ya

E) ýþ miktarý
Boy art
I II III IV V
–––––– –––  –––––––– –––––– ––––––––––– ý(cm
l) / y
25
A) 46 tane 44 gonozom genom fenotip
20
B) 23 çift 22 gonozom mayoz adaptasyon 15
10
C) 46 çift 44 otozom zigot genetik kod
5
D) 23 çift 22 gonozom zigot dominant
5 10 15 20 25 30
E) 23 tane 22 otozom genotip mutasyon Ya
º

58 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Biyolojik Gelişim

4. Motor gelişimin incelendiği bir çalışma- 5. Büyük bir hevesle ilköğretime başlayan
da, 16 aylık tek yumurta ikizleri her biri Hakan, ikinci dönemde okuma ve yaz-
bir grupta olacak şekilde iki gruba ayrılır- mayı öğrenir. Ancak yıl sonunda annesi-
lar. Birinci gruba tırmanmayı gerektirecek nin istediği gibi, çizgiyi taşırmadan düz-
çok sayıda eşyanın bulunduğu bir ortam- gün bir şekilde yazmayı başaramaz.
da altı hafta boyunca merdiven tırmanma Hakan’ın düzgün yazamamasının se-
eğitimi verilir (E). İkinci grupla ise tırmana- bebi aşağıdakilerden hangisiyle en iyi
cakları herhangi bir eşyanın bulunmadığı açıklanabilir?
bir ortamda, motor gelişimle ilgili olma-
A) Okuldan bıkması
yan oyunlar oynanır (O). İki grubun motor
performanslarının her hafta ölçüldüğü bu B) Annesinin düzgün yazması için baskı
çalışmanın sonunda, verilen merdiven yapması
tırmanma eğitiminin motor gelişim hızını C) Küçük kas gelişiminin yeterince ta-
bir süre için artırdığı, bu süreden sonra mamlanmaması
eğitime devam edilmesinin motor gelişim D) Öğretmeninin yeterince ilgi göster-
hızını artırmada bir etkisinin olmadığı ve memesi
normal çocuklara yaklaştıkları görülür. E) Ellerini, kollarını etkili kullanamaması
Bu sürede normal yaşamda var olan tır-
manma etkinliklerinin yerine başka oyun-
ların oynatıldığı grupta (O), motor gelişim
hızının yavaşladığı ancak bir süre sonra
onların da normal çocuklara yaklaştıkları
gözlenir.
Normal gelişimin (N) kesikli çizgiyle
gösterildiği aşağıdaki grafiklerden
hangisi, bu araştırma sonucunu en
doğru şekilde yansıtmaktadır?

A) B)
Motor Performans
Motor Performans

E E

N
N
O O

0 6
0 6
Çalışma süresi (Hafta)
Çalışma süresi (Hafta)

6. Ergenlik dönemi özellikleriyle ilgili ola-

C) D) rak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Motor Performans

Motor Performans

E E
A) Ergenliğe erken giren kızların özgü-
N O N venleri yüksektir.
O
B) Erken olgunlaşan erkek ergenler daha
0
çok ilgi görürler.
0 6 6
Çalışma süresi (Hafta) Çalışma süresi (Hafta)

C) Ergenlerde “Bana bir şey olmaz.” dü-

E) şüncesi yaygındır.
Motor Performans

E
D) Erkeklerde boy uzaması, kızlara göre
N O
daha ileri yaşlara kadar devam eder.
E) Kız ergenlerin bedenlerindeki yağ
0 6 oranı daha fazladır.
Çalışma süresi (Hafta)

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 59

 BİYOLOJİK GELİŞİM (ÇÖZÜM)
1. Ergenlik dönemi bireyin cinsel olgunluğa
eriştiği ve üreme yeteneği kazandığı döne-
me verilen addır. Her ne kadar ergenlik ola-
ğan koşullarda kızlarda 11–13, erkeklerde
12–14 yaşları arasında görülse de ergenlik
dönemine girme konusunda bireysel farklı-
lıklar ve çeşitli etkenler rol oynamaktadır. Bu
durumda bir kız çocuğunun 13 yaşında bir
erkek çocuğunun da 12 yaşında ergenliğe
girme ihtimali vardır.
✔ K
 ızlarda ilk adet kanaması ergenliğin bit-
tiğini gösterir.
✔ C
 insiyet özellikleri ile bilişsel gelişim ara-
sında doğrudan bir ilişki yoktur.
✔ Ö
 strojen ve testosteron ergenlikten önce
de salgılanır.
✔ G
 eç olgunlaşma ergenlikte erkekleri
olumsuz, kızları olumlu etkileyebilir.
Cevap D
2. Sorunun doğru cevabı olmadığı için soru ip-
tal edilmiştir. Ancak soru cevaplanacak olur-
sa, eşey hücrelerinde 23 tane kromozom
bulunmaktadır. Bunlardan cinsiyet üzerinde
etkisi bulunmayan 22 tanesine otozom adı
verilmektedir. Eşey hücrelerinin birleşmesi
sonucu meydana gelen yapıya zigot denil-
mekte, dış etkenler sonucu bu yapıda mey-
dana gelen kalıcı farklılaşmalar ise (mutas-
yon) olarak tanımlanmaktadır. Şıklarda zigot
olmadığı için soru iptal edilmiştir.
SORU İPTAL
3. Fiziksel gelişim alanında boy artışı bebeklik
döneminde (0 – 2 yaş) en hızlıdır. Bu artış hı-
zında ilkokul döneminde ergenliğe kadar bir
azalma görülür. Bu nedenle A, B ve C seçe-
nekleri elenmelidir çünkü bu üç seçenekte
verilen grafiklerde yaş arttıkça boy artış mik-
tarının da arttığı görülmektedir. Öte yandan
ergenlik döneminde boy artışında hızlanma
olur ancak bu dönemin sonunda (erkeklerde
20 – 22 yaşlarında, kızlarda ise 18 –20 yaş-
larında) boy artışı durur. Tüm bunlar birlikte
değerlendirildiğinde fiziksel gelişim açısın-
dan en doğru boy artış grafiğinin E seçene-
ğinde verildiği görülür.
Cevap E
60
4. Deneysel bir çalışmanın sonuçlarını grafik
üzerinden okumaya ilişkin bu soruda iki
grup karşılaştırılmıştır: merdiven tırmanma
eğitimi verilen birinci grubun (E) ve oyun
oynamalarına izin verilen ikinci grubun (O)
motor gelişimleri düzenli olarak ölçülmüştür.
Sonuçlar normal çocukların motor gelişim
seyri ile karşılaştırıldığında:
a. E grubunda yer alan çocukların motor ge-
lişimlerinde kısa süreli bir artış
b. O grubunda yer alan çocukların motor
gelişimlerinde kısa süreli bir azalış
c. Her iki grupta yer alan çocukların bir süre
sonra giderek normal çocuklara yaklaş-
tıkları sonucu elde edilmiştir.
Grafikte her üç doğrunun aynı noktadan
başladığı ve sonuçta her iki değerin de nor-
male yaklaştığı dikkate alındığında araştır-
ma sonucunu ifade eden grafik A seçene-
ğindeki grafik olacaktır.
Cevap A
5. Soru öncülünde, ilköğretime başlayan öğ-
rencinin istekli olmasına karşın, yıl sonunda
beklendiği gibi çizgiyi taşırmadan düzgün
bir şekilde yazmayı başaramamasından söz
edilmektedir. İnce motor kas gelişimi 7 ya-
şında başlayıp, 9 yaşında tamamlanmakta-
dır. Dolayısıyla ilköğretim birinci sınıfı bitiren
bir öğrenci, henüz bu olgunlaşma düzeyine
ulaşmış değildir.
Cevap C
6. Ergenliğe erken giren kızların özgüvenleri
düşük olur, bu durumda kızlar utangaç ve
çekingen olurlar. Ergenliğe geç giren kızlar
girişken ve yüksek özgüvene sahip olurlar,
dolayısı ile A seçeneği yanlıştır. Ergenliğe er-
ken giren erkeklerin özgüvenleri yüksek olur.
Geç giren erkeklerin ise düşük olur. Buna
göre, B, C, D ve E seçenekleri doğrudur.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ

Öğrenmenin Tanımı ve Öğrenilmiş Davranışların Özellikleri

Öğrenme ile İlgili Temel Kavramlar

Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler

Öğrenme Kuramları

Tepkisel (Klasik) Koşullanma

Klasik Koşullanma İlkeleri

Bitişiklik Kuramı

Bağ Kuramı

Edimsel (Operant) Koşullanma)

İşaret – Gestalt Kuramı

Sosyal Öğrenme kuramı

Gestalt Kuramı

Bilgiyi İşleme Kuramı

İnsancıl Kuram (Hümanistik)

 ÖĞRENMENİN TANIMI VE ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLARIN ÖZELLİKLERİ
1. Yabancı dil dersinde sözcük bilgilerini 3. Bebeklerin ilk birkaç ay içindeki tepki-
ölçmek isteyen bir öğretmen, öğrenci- lerinin bir kısmının doğuştan geldiği, bir
lerinden belirli bir konuda kompozisyon kısmının da öğrenme yoluyla sonradan
yazmalarını ister. Bu çalışmadan düşük kazanıldığı bilinmektedir.
not alan bir öğrenci “Sözcüklerin anlam- Bir bebeğin aşağıdaki tepkilerinden
larını çok iyi biliyordum.” diyerek notu- hangisinin öğrenme yoluyla kazanıldı-
na itiraz eder. Bunun üzerine öğretmen, ğı sonucuna varılabilir?
“Ben sözcüklerin anlamını öğrenip öğ-
A) Biberondan emdiği süt çok sıcak ol-
renmediğine yazdıklarına bakarak karar
duğunda ağzından püskürtmesi
verebilirim.” yanıtını verir.
B) Uzunca bir süre altı ıslak kalınca ağla-
Öğretmenin öğrencisine verdiği yanıt
maya başlaması
özellikle aşağıdakilerden hangisini
C) Elini, ayağını ısırarak seven bir yetişki-
doğrulamaktadır?
ni görünce ağlamaya başlaması
A) Hatırlanamayan bir bilgi öğrenilme-
D) Değiştirilmek için alt bezi açıldığında
miştir.
ellerini, ayaklarını oynatması
B) Davranışta gözlenen her değişme öğ-
E) Hareket eden bir nesneyi gözleriyle
renme olarak nitelendirilemez.
takip etmesi
C) Öğrenme doğrudan gözlenemeyen,
ancak davranıştan vardanabilen içsel
bir süreçtir.
D) Başarılı olmak için çok çalışmak yet-
mez, etkili çalışmak gereklidir.
E) Performansta olumlu yönde değişme
olması öğrenmenin gerçekleştiğini
gösterir.

2. Aşağıdaki davranışlardan hangisi öğ-

renme yoluyla kazanılmamıştır?
A) Bir köpeğin eve ilk kez gelen bir misa-
firi görünce huysuzlanması
B) İşine her zaman vaktinde giden bir
kişinin çalar saati bozulduğu için işe
geç kalması
C) Bir oto tamircisinin motorun sesinden
arızanın nerede olduğunu anlaması
D) Bir annenin bebeğinin altını değiştir-
mesi
E) Bir bebeğin babasını görünce gülüm-
semesi

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 63

Öğrenmenin Tanımı ve Öğrenilmiş Davranışların Özellikleri

4. Bir televizyon kanalının düzenlediği bir 5. Gece evde yalnız olan Akın, duyduğu bir
yarışmada, yarışmacılardan önceden sesten korkar. Ancak bu sesin iyi kapan-
bilmedikleri bir şarkıyı öğrenip sahnede mamış bir pencereden geldiğini fark eder
okumaları istenir. Yarışmacılardan biri ve rahatlar. Daha sonra aynı sesleri tekrar
sözlerin bir kısmını unuttuğu için şarkı- duyduğunda etkilenmez.
yı okuyamaz. Bu yarışmacının kendisini Akın’ın aynı sesleri tekrar duyduğunda
“Şarkının sözlerini çok iyi öğrenmiştim etkilenmemesini aşağıdakilerden han-
ama heyecandan unuttum.” diyerek sa- gisi en iyi açıklar?
vunması üzerine jüri üyelerinden biri ona
A) Hazır olma
“Ben şarkının sözlerini öğrenip öğrenme-
diğine ancak sahnedeki performansına B) Yadsıma
bakarak karar verebilirim.” yanıtını verir. C) Kaçınma
Jüri üyesinin bu yanıtı aşağıdaki ifade- D) Alışma
lerden hangisini desteklemektedir? E) Yüzleşme
A) Performansta gözlenen her değişme
öğrenme sonucu değildir.
B) Öğrenme ancak performanstan anla-
şılabilen içsel bir süreçtir.
C) Hatırlanmayan bir şeyin öğrenildiği
söylenemez.
D) Öğrenmeden söz edebilmek için dav-
ranışlarda kalıcı bir değişiklik olması
gerekir.
E) Öğrenme ile hatırlama birbirlerini ta-
mamlayan iki süreçtir.

6. Aşağıdakilerden hangisi öğrenmenin

gözlenen sonucunu vurgulayan özel-
likler arasında yer almaz?
A) Öğrenilenler “kalıcıdır”.
B) Öğrenme bir tür “alışkanlık kazan-
ma”dır.
C) Öğrenme bir “kavrama” durumudur.
D) Öğrenme “davranış” değişikliğidir.
E) Öğrenme bir “yapma” durumudur.

64 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 ÖĞRENMENİN TANIMI VE ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLARIN ÖZELLİKLERİ (ÇÖZÜM)
1. Öğrenmenin varlığının anlaşılabilmesi için
mutlaka ve mutlaka performansa, bir başka
deyişle gözlenebilen bir davranışa dönüş-
türülmesi gerekir. Okullarda öğrencilerin
sınava tabi tutulmasını, ödev ya da proje
hazırlamalarının altında yatan temel ger-
çeklerden biriside budur. Ancak bu şekilde
öğretmenler öğrencilerin bir konuyu öğrenip
öğrenmediklerini anlayabilirler.
Cevap C
2. Öğrenme genel olarak, çevreyle etkileşimler
sonucu yaşantılar kazanma yoluyla orga-
nizmada oluşan düşünce, duyuş ve davra-
nış değişikliğidir. Bir davranış değişikliğinin
öğrenme olması için taşıması gereken bazı
koşullar vardır:
Davranış değişikliği gözlenebilir olmalıdır.
• Davranış değişikliği yaşantılar sonucunda
olmalıdır.
• Davranış değişikliği nispeten kalıcı olma-
lıdır.
• Davranış değişikliği sadece büyüme so-
nucunda değil, olgunlaşma ve hazırbulu-
nuşluğun etkisiyle ortaya çıkmalıdır.
Buna göre, “İşine her zaman vaktinde giden
kişinin çalar saati bozulduğu için işine geç
kalması” öğrenme değil, geçici bir davra-
nıştır. A seçeneğindeki köpeğin eve ilk kez
gelen bir kişiyi görünce huysuzlanması iç-
güdüsel davranış gibi görülebilir ancak bu
durum eve daha önce gelenlerle ilk gelenleri
ayırt ettiğini yani öğrendiğini gösterir.
Cevap B
3. Öğrenme genel olarak, çevreyle etkileşimler
sonucu yaşantılar kazanma yoluyla organiz-
mada oluşan düşünce, duyuş ve davranış
değişikliğidir. Refleks, içgüdü ve geçici dav-
ranışlar öğrenme olarak nitelendirilemez. Bu
bağlamda, bebeğin “Elini, ayağını ısırarak
seven bir yetişkini görünce ağlamaya baş-
laması” tepkisel (klasik) koşullanma yoluyla
öğrenilmiş bir davranıştır.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Öğrenme genel olarak, çevreyle etkileşimler
sonucu yaşantılar kazanma yoluyla organiz-
mada oluşan düşünce, duyuş ve davranış
değişikliğidir. Bir davranışın öğrenilip öğre-
nilmediği de ancak organizmanın sergilemiş
olduğu davranışlarına bakılarak anlaşılabilir.
Cevap B
5. Zararsız bir uyaranla birkaç kez karşılaşan
bir kişi bu uyaranla ilk karşılaştığında ilk
olarak bu uyarana tepki verecektir ancak
herhangi bir önemi olmadığı için bu uyarana
daha sonra vereceği tepki azalacaktır. Bu
etkiye alışma denir. Örneğin gece uyurken
bir ses duyup uyanır ve bu sesin mobilya-
lardan gelen çıtırtılar olduğunu fark edersek
sesi artık önemsemeyiz (Terry, S. W. (2012)
Öğrenme ve Bellek, Çeviri editörü: Prof. Dr.
Banu Cangöz, Anı Yayıncılık) Bu örnekte de
benzer bir durum söz konusu olduğu için
doğru yanıt alışma olacaktır.
Cevap D
6. Öğrenme; organizmanın davranışlarında ya-
şantı sonucunda meydana gelen nispeten
kalıcı değişiklik olarak tanımlanır. Öğrenme
içsel bir süreç olmakla birlikte gerçekleşip
gerçekleşmediğini ancak gözlenebilir dav-
ranışlardan anlaşılabilir. B, D ve E seçenek-
lerinde vurgulanan alışkanlık, davranış ve
yapma kavramları gözlenebilir davranışlara
ilişkin kavramlardır. A seçeneğinde vurgu-
lanan kalıcılık da gözlenebilen değişikliğin
belirli bir süre devam ettiği yani yine göz-
lenebilen bir olguya ilişkindir. Kavrama ise
doğrudan gözlenemeyen bir zihinsel olgu-
dur.
Cevap C
65
 ÖĞRENME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
1. İşine giderken kullandığı yolda tamirat
başlaması nedeniyle bir hafta boyunca
daha uzun olan bir başka yolu kullanmak
zorunda olan bir sürücü, tamirat bittiği
hâlde uzun yolu kullanmaya devam etti-
ğini fark etmiştir.
Sürücünün uzun yolu kullanmaya de-
vam etmesi aşağıdakilerden hangisiy-
le açıklanabilir?
A) Duyarlılık kazanma
B) Alışkanlık kazanma (oluşması)
C) İkinci derece koşullanma
D) Gizil öğrenme
E) Olumsuz öğrenme
2. Ayşegül Hanım akşam evdeyken elekt-
rikler kesilmiştir. O akşam dışarı çıkmayı
planlayan Ayşegül Hanım hangi odaların
ışıklarının açık olduğunu bilmediğini fark
etmiştir. Odaların düğmelerini tek tek
kontrol etmiş ancak hangi yöne doğru
açıldıklarını hatırlayamadığını görmüştür.
Emin olmak için odalara ilk kez giriyor-
muş gibi yapıp düğmelere basmış, böy-
lelikle düğmeler hangi yöne doğru basılı
olduklarında ışığın açık olduğundan aşa-
ğı yukarı emin olmuştur.
Ayşegül Hanım hangi odaların ışıkları-
nın açık olduğunu anlamak için bilme-
den, öğrenmeyle ilgili aşağıdaki süreç-
lerin hangisinden yararlanmıştır?
A) Algısal kurulum
B) Duyarlılaşma
C) Alışma
D) Öğrenmenin olumlu aktarımı
E) Alışkanlık
66
3. Bir alışveriş merkezinde dolaşan Ayfer,
bozuk olduğu için hareketsiz durumdaki
yürüyen merdivene ilk adımını sanki mer-
diven yürüyormuş gibi attığını fark etmiş-
tir.
Ayfer’in bu davranışı aşağıdakilerden
hangisinin sonucudur?
A) Alışkanlık
B) Gizil öğrenme
C) Öğrenmenin aktarılması
D) Algısal yanılsama
E) Alışma
ÇÖZÜM:
1. Alışkanlık kazanma, bir davranışın pekiş-
tirilmesi ile ortaya çıkma sıklığının artması,
davranışın otomatikleşmesi demektir. Buna
göre kişinin tamirat bittiği hâlde uzun yolu
kullanmaya devam etmesi alışkanlık kazan-
dığını ifade etmektedir.
Cevap B
2. Alışkanlık günlük yaşamda sürekli yapılan
davranışların bir süre sonra rutin hale gel-
mesiyle gözlenen bir durumdur. Ayşegül
hanımın elektrikler kesildiğinde odaların
düğmelerinin hangi yöne açıldıklarını hatır-
layamaması ve bu nedenle odalara ilk kez
giriyormuş gibi yapıp düğmelere basarak
hangi yöne doğru basılı olduklarında açık
olduğunu hatırlaması alışkanlıklarla ilişkilen-
dirilebilir.
Cevap E
3. Alışkanlık, günlük yaşamda çok sık yap-
maktan dolayı otomatikleşen davranış
eğilimlerini ifade eder. Buna göre Ayfer’in
hareketsiz durumdaki yürüyen merdivene
ilk adımını sanki merdiven yürüyormuş gibi
atması alışkanlık ile açıklanabilir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1. Okula yeni başlayan öğrencilerine okuma
yazmayı öğretmek isteyen bir anaokulu
öğretmeni bunda başarılı olamaz. Ancak
bu öğretmen, aynı grupla bir yıl sonra ya-
pılan çalışmalarda öğrencilerin büyük bir
bölümünün okuma ve yazmayı öğrene-
bildiklerine tanık olur.
Yukarıda verilen örnekten hareketle
varılabilecek en uygun sonuç aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Anaokulu öğretmeni öğrencilerin dik-
katini çekmede başarılı olamamıştır.
B) Davranışın ortaya çıkması için belli bir
olgunluk düzeyine ulaşmak gerekir.
C) Bireyin kapasitesinin üstünde davra-
nışlara zorlanması, başarısını düşürür.
D) Yeterince büyümeden yapılan çalış-
malar çocuğu yorar.
E) Büyüme, olgunlaşma sonucunu do-
ğurur.
3. Bir hafta sonra gireceği sınava hazırla-
nan öğrencisine “Her gün yarım saatini
ayırıp çalışman sınavdan bir gün önce 15
saat çalışmandan daha yararlı olur.” biçi-
minde öneride bulunan bir öğretmen,
öğrenmeyle ilgili aşağıdaki etkenler-
den hangisine vurgu yapmaktadır?
A) Aralıklı ya da toplu öğrenme
B) Parçalara bölerek ya da bütün hâlin-
de öğrenme
C) Öncelik etkisi
D) Genel uyarılmışlık durumu
E) Tekrar

4. Seda Hanım yeni taşındığı evde mutfa-

ğının uygun olmaması nedeniyle, sağa
doğru açılan buzdolabı kapağını sola
2. Bir öğretmen, uyguladığı ilk sınavın so-
doğru açılacak şekilde değiştirtmiştir.
nuçlarını, öğrencilere yaptıkları hataları
Ancak kapağı açması gerektiğinde, uzun
da göstererek açıkladığında, öğrencilerin
bir süre dolap kapağını önce sağa doğru
ikinci sınavdaki başarılarının arttığını göz-
açmaya çalışmıştır.
lemlemiştir.
Seda Hanım’ın uzun süre dolabın ka-
Öğretmenin öğrencilerine sınav so-
pağını sağa doğru açmaya çalışmasını
nuçlarını yaptıkları hatalarla birlikte
en iyi açıklayan kavram aşağıdakiler-
açıklaması aşağıdakilerden hangisinin
den hangisidir?
uygulanmasına örnek olabilir?
A) Sönme
A) Kavramsal basamaklar dizini
B) Ket vurma
B) Aralıklı ya da toplu öğrenme
C) Öğrenilmiş çaresizlik
C) Programlanmış öğrenme
D) Olumsuz aktarma
D) Olumlu aktarma
E) Öncelik etkisi
E) Olumlu pekiştirme

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 67

Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
5. İyi birer tenisçi olmaları için üç yaşındaki
oğluyla altı yaşındaki kızını çalıştırmaya
başlayan bir baba, kısa sürede altı yaşın-
daki kızının raketi kavramayı ve temel ha-
reketleri yapmayı daha çabuk öğrendiğini
fark eder.
Aşağıdakilerden hangisi, çocukların
raketi kavrama ve temel hareketle-
ri yapmayı öğrenme hızları arasında
gözlenen farklılıkların nedeni olamaz?
A) Olgunlaşma
B) Türe özgü hazıroluş
C) Yaşantı farklılıkları
D) Yetenek
E) Güdülenme düzeyi
6. Araştırma sonuçlarına göre, genel uya-
rılmışlık düzeyi ile öğrenme hızı arasında
çan eğrisi biçiminde bir ilişki bulunmak-
tadır.
Bu ilişkinin anlamı aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Genel uyarılmışlık düzeyi arttıkça öğ-
renme hızı da artmaktadır.
B) Genel uyarılmışlık düzeyinin artma-
sı, öğrenme hızını bir noktaya kadar
olumlu, bir noktadan sonra olumsuz
etkilemektedir.
C) Genel uyarılmışlık düzeyi yüksek ya
da düşük olduğunda öğrenme en
yüksektir.
D) Genel uyarılmışlık düzeyi azaldıkça
öğrenme hızı artmaktadır.
E) En yüksek öğrenme hızına, genel
uyarılmışlık düzeyinin en yüksek ol-
duğu noktada ulaşılmaktadır.
68
7. Aşağıdaki örneklerden hangisinde öğ-
renmenin aktarılması söz konusudur?
A) Bilgisayarda iki parmakla yazmaya
alışık bir kişinin, on parmakla yazmayı
yeni başlayan birine göre daha güç
öğrenmesi
B) Bir öğrencinin psikoloji öğretmenini
sevdiği için psikolojiye ilgi duymaya
başlaması
C) Sigara içen birinin, içmeyen birine
göre kibriti daha kolay yakması
D) Bir yabancı dili öğrenmede güçlük
çeken birinin bir başka yabancı dili
öğrenirken de aynı ölçüde güçlük
çekmesi
E) Tiyatroya ilgi duyan bir gencin aynı
zamanda sinemaya da ilgi duyması
8. Bir öğretmen, kızının 23 Nisan törenle-
rinde okuyacağı şiiri daha çabuk öğren-
mesine nasıl yardımcı olabileceğini soran
bir anneye, kızına şiiri yüksek sesle okut-
masını ve hata yaptığı zaman hemen ona
yaptığı hatanın ne olduğunu söylemesini
tavsiye eder.
Öğretmen yaptığı bu tavsiyeyle sözel
bir malzemenin öğrenilmesini kolay-
laştıran aşağıdaki süreçlerin hangisin-
den yararlanmasını amaçlamaktadır?
A) Sonuçlar hakkında bilgi edinme
B) Pekiştirme
C) Parçalara bölerek öğrenme
D) Anlamsal basamaklar dizisi oluştur-
ma
E) Olumlu aktarma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler

9. Öğrencilerinden İstiklal Marşı’nın tüm 12. Öğretmenlerin, genellikle öğrencileri-

kıtalarını ezberlemelerini isteyen bir ne sınav öncesinde yoğun bir biçimde
öğretmenin onlara tavsiye edebileceği çalışma yerine dönem boyunca günde
en uygun çalışma stratejisi aşağıdaki- bir iki saat çalışmalarını tavsiye etme-
lerden hangisidir? lerinin temel nedeni aşağıdakilerden
A) Aralıksız çalışma hangisidir?
B) Toplu çalışma A) Aralıklı öğrenme stratejisinin öğrenci-
C) Bütün-parça-bütün nin güdülenme düzeyini artırması
D) Parça-bütün-parça B) Toplu öğrenme stratejisinde olumlu
E) Tümdengelim aktarmanın daha güç gerçekleşmesi
C) Toplu öğrenme stratejisinde öğrenci-
nin çalışma hızını kendi kapasitesine
göre düzenlemesinin mümkün olma-
ması
D) Aralıklı öğrenme stratejisiyle öğreni-
10. Ders kitaplarında bazı cümlelerin altının
len bilgilerin daha sağlam ve kalıcı
çizilmesi veya koyu ya da italik harflerle
olması
yazılması bu cümlenin önemli olduğuna
işaret etmenin yanı sıra öğrenilmesini de E) Aralıklı öğrenme stratejisinin öğrenci-
kolaylaştırmaktadır. ye ne ölçüde doğru öğrendiği hakkın-
da dönüt alma olanağı tanıması
Ders kitaplarında altı çizilen, koyu ya
da italik harflerle yazılan cümlelerin
daha kolay öğrenilmeleri, öğrenilecek
malzemeye ilişkin aşağıdaki özellikler-
den hangisiyle ilgilidir?
A) Kavramsal kategori
B) Çağrışımsal anlam
C) Kavramsal benzerlik
D) Örgütlülük
E) Algısal ayırt edilebilirlik
13. Bir İngilizce öğretmeni kelime öğrenme-
de güçlük çektiğinden yakınan bir öğren-
cisine öğrenmesi gereken her kelimeyi
geçmişte yaşadığı bir olayla ilişkilendir-
mesini tavsiye eder.
11. Sözel bir içerik, aşağıdakilerden han-
Öğretmen bu tavsiyeyi yaparken öğ-
gisine sahip olursa öğrenilmesi zorla-
rencisinin sözel bir malzemenin öğre-
şır?
nilmesini kolaylaştıran aşağıdaki özel-
A) Çok sayıda çağrışımsal anlam içer- liklerin hangisinden yararlanacağını
mesi düşünmüştür?
B) Algısal ayırt edilebilirliğinin düşük ol-
A) Çağrışımsal anlam
ması
B) Kavramsal anlam
C) Sık kullanılması
C) Kavram kategorileri
D) Birden fazla duyuya hitap etmesi
D) Çağrışımsal basamaklar
E) Kavramsal kategoriler hâlinde örgüt-
E) Kavramsal benzerlik
lenmiş olması

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 69

Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
14. Bir öğretmen öğrencilerine, çalışırken
kitap ya da ders notlarında önemli kısım-
ların altını renkli bir kalemle çizmelerini
tavsiye eder.
Öğretmenin bu tavsiyede bulunması-
nın temel nedeni aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Önemli kısımları algısal olarak ayırt
edilebilir hâle getirmelerini sağlayarak
öğrencilerin bu kısımları daha kolay
öğrenmelerine yardımcı olmak iste-
mesi
B) Ders notlarını ya da kitabı bir sonraki
okumalarında önemli kısımları bulmak
için harcayacakları zihinsel çabanın
öğrencilerin daha çabuk yorulmaları-
na yol açacağını düşünmesi
C) Önemli kısımların altını çizmeye çalış-
manın öğrencinin öğrenme sürecine
aktif bir biçimde katılmasını sağlaya-
cağını, bunun da öğrenmeyi kolaylaş-
tıracağını düşünmesi
D) Önemli kısımların altını çizebilmek için
öğrencilerin masa başında çalışacak-
larını, bunun da uyarılmışlık düzeyleri-
nin düşmesini engelleyeceğini düşün-
mesi
E) Ders notlarını ya da kitabı bir sonra-
ki okumalarında bakacakları yerleri
daha kolay bulmalarını sağlayarak
öğrencilere çalışırken zaman kazan-
dırmak istemesi
15. Derslerinde kullandığı terimlerin eti-
molojik (köken bilimsel) anlamlarını
vermeye önem veren bir öğretmen sö-
zel bir malzemenin öğrenilmesini ko-
laylaştıran aşağıdaki özelliklerin han-
gisinden yararlanmaya çalışmaktadır?
A) Gruplandırma
B) Örgütleme
C) Anlamsal çağrışım
D) Eklemleme
E) Kavramsal benzerlik
70
16. Günlük kullandığı çayı, kapağı çekilerek
açılan bir kavanozda saklayan ancak bu
kavanoz kırıldığı için çayı kapağı çevrile-
rek açılan bir kavanoza koymak zorunda
kalan bir ev hanımı, ne zaman kavanozu
eline alsa kapağı çekerek açmaya çalış-
mış, yeni kavanozun kapağını çevirerek
açmayı öğrenmesi uzun zaman almıştır.
Bu ev hanımının yeni kavanozun ka-
pağını çevirerek açmayı öğrenmesinin
uzun zaman almasının nedeni aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Sonralık etkisi
B) Olumsuz aktarım
C) Öncelik etkisi
D) Geriye ket vurma
E) Bozucu etkiler
17. Matematik öğretmeni Arif Bey, gelecekte
karşılaştığında öğrenmesini kolaylaştıra-
cağını düşünerek 4 yaşındaki kızına bazı
matematik formüllerini farklı yöntemler
kullanarak ezberletmeye çalışır. Ancak
bütün çabalarına rağmen çocuğuna ma-
tematik formüllerini ezberletmeyi başara-
maz.
Çocuğun matematik formüllerini ez-
berlemeyi başaramamasının temel ne-
deni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çocuğun matematiğe ilgisinin az ol-
ması
B) Babasının uygun öğretim yöntemleri
kullanmaması
C) Çocuğun güdülenme düzeyinin dü-
şük olması
D) Çocuğun matematikte yeteneksiz ol-
ması
E) Çocuğun yeterli bilişsel gelişim düze-
yine ulaşmamış olması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

18. İstiklal Marşı’nın dörtlüklerinin sırasını
karıştıran bir öğrenciye, bu sorunun
üstesinden gelebilmesi için önerilebi-
lecek en etkili yöntem aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Tekrar sayısını artırması
B) Dörtlükleri üçerli gruplar hâlinde ez-
berlemesi
C) Kelimelerin anlamlarını düşünmesi
D) Başkalarının yanında tekrar etmesi
E) Dörtlüklerin ilk harflerinden şifre oluş-
turması
19. Bir öğretmen öğrencisine sınava çalışır-
ken konuları yüksek sesle bir arkadaşına
anlatmasını ve arkadaşının konuyu kitap-
tan ya da notlardan izleyerek nerede hata
yaptığını hemen kendisine söylemesini
tavsiye eder.
Öğretmenin bu tavsiyeyi yapmasının
temel nedeni aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Yapılan hataların söylenmesinin bu
hataları öğrenciler için algısal olarak
ayırt edilebilir hâle getireceğini, bu-
nun da hataların daha kolay hatırlan-
masını sağlayacağını düşünmesi
B) Öğrencilerin arkadaşlarına anlatırken
konuyu bir kez daha tekrar edecek-
lerini ve tekrar sayısı arttıkça konunun
daha iyi öğrenileceğini düşünmesi
C) Öğrencinin konu anlattığı arkadaşının
da bir şeyler öğreneceğine böylelikle
aynı anda iki öğrencinin birden sınava
hazırlanmasının söz konusu olabile-
ceğine inanması
D) Arkadaşlarına konu anlatırken öğ-
rencilerin öğrenme sürecine aktif bir
biçimde katılacaklarını, bunun da öğ-
renmeyi kolaylaştıracağını düşünmesi
E) Sözel bir malzemenin öğrenilmesini
kolaylaştıran sonuçlar hakkında bilgi
edinme stratejisinden yararlanılmasını
sağlamak istemesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
20. Çocukluğunu köyde kuzularla, koyun-
larla geçiren Hasan, liseden sonra ve-
terinerlik fakültesinde öğrenim görmeye
başlamıştır. Hasan bazı derslerde, diğer
öğrencilerden daha çabuk ve daha iyi
öğrenmektedir.
Hasan’ın diğer öğrencilerden daha iyi
öğrenmesine temel oluşturan etken
aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlgi
B) Olgunlaşma
C) Zekâ düzeyi
D) Performans düzeyi
E) Kültürel-çevresel etki
21. Öğrencilerin verimli bir öğrenme gerçek-
leştirebilmeleri için güdülenmenin çok
önemli olduğunu bilen bir öğretmen, der-
se öğrencilerinin güdülenme düzeylerini
artırarak başlamak ister.
Öğretmenin, aşağıdakilerden hangi-
sini yapması öğrencileri güdülemede
yetersiz kalır?
A) Derse gündemdeki konulardan bah-
sederek başlaması
B) Derse konuyla ilgili ilginç ve şaşırtıcı
bir soruyla başlaması
C) Dersin konusuyla öğrencilerin hoş-
landıkları etkinlikler arasında bağlantı
kurması
D) Dersin konusuyla ilgili merak uyandır-
ması
E) Dersi görsel ve işitsel materyal yardı-
mıyla işlemesi
71
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
22. Gesell ve Thompson tarafından yapılan
bir deneyde; ikiz bebeklerden birine sekiz
hafta boyunca merdiven çıkma egzersiz-
leri yaptırılmış, diğerine ise hiçbir egzer-
siz yaptırılmamıştır. Çalışma sonucunda,
egzersiz yapmayan bebeğin sadece bir
haftalık gecikme ile ikiziyle eşit düzeyde
merdiven çıkabilir hâle geldiği gözlen-
miştir.
Aşağıdakilerden hangisi, bu çalışma-
nın sonucunu en iyi açıklar?
A) Olgunlaşma ve öğrenme, birbirinden
bağımsız değildir.
B) Öğrenme, performansı artırır.
C) Olgunlaşma, bütün bireylerde aynı
düzeyde değildir.
D) Birey, er ya da geç öğrenir.
E) Gelişim, aşamalar hâlinde gerçekleşir.
23. Aşağıdaki uygulamalardan hangisi,
öğrenmenin kalıcılığında en az etkili-
dir?
A) Günlük hayattan örnekler verme
B) Öğrencilerin daha önce öğrendikleriy-
le yeni konuyu ilişkilendirme
C) Öğrencilerin bireysel farklılıklarını dik-
kate alarak ders işleme
D) Görsel ve işitsel materyal kullanma
E) Pekiştireçleri çok sık kullanma
72
24. Bir deneyde köpeklere önce zil sesi, he-
men ardından elektrik şoku verilmiştir.
Bu uygulama birkaç kez tekrar edildikten
sonra köpeklerin, zil sesini duyar duymaz
elektrik şokundan kurtulmak için hareke-
te geçtikleri gözlenmiştir.
Çalışmada denek olarak kullanılan
köpeklerde görülen bu davranış, aşa-
ğıdaki koşullanma türlerinden hangi-
siyle açıklanır?
A) Birden fazla uyarıcıya koşullanma
B) Üst düzey koşullanma
C) Gecikmeli koşullanma
D) Birincil koşullanma
E) Edimsel koşullanma
25. Öğretmen Cecilia Paim, kendi bulduğu
bir cümleyi yazmak için tahtaya gelmek
isteyen olup olmadığını sorunca, hiçbir
öğrenci yerinden kımıldamadı. Zeze bir
şey düşündü ve parmağını kaldırdı. Öğ-
retmen “Gelmek mi istiyorsun Zeze?”
diye seslendi. Zeze sırasından kalktı ve
tahtanın yarısına bile ulaşamamasına
rağmen tebeşiri eline alıp “Bir kaç gün
sonra tatile gideceğiz.” diye yazdı. Zeze
tam o sırada Bayan Paim’in yüzüne baktı
ve onun gülümseyen yüzünü izledi. Zeze
başarısından hoşnut, sırasına oturdu.
Şeker Portakalı adlı eserde geçen bu
olayda öğretmenin gülümsemesi, öğ-
renmeyi etkileyen aşağıdaki faktörler-
den hangisiyle açıklanır?
A) Dikkat
B) Olumlu aktarma
C) Geri bildirim
D) Uyarılma
E) Odaklanma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER (ÇÖZÜM)
1. Anaokulu öğrencilerinin okuma-yazma öğ-
renememelerinin en önemli nedeni henüz
okuma yazma öğrenecek düzeyde olmama-
larıdır. Anaokulu çağındaki çocukların geneli
okuma yazmayla ilgili becerileri sergileyebi-
lecek bir seviyede olmazlar. Genellikle bir
çocuk 7 yaş civarında bu seviyeye gelir ki
zaten bu nedenle ilköğretime başlama yaşı
hemen her ülkede 7 olarak belirlenmiştir.
Eğitim psikolojisinde bir davranışı yapabile-
cek seviyeye erişmek “olgunlaşma” olarak
adlandırılmaktadır. O halde bu çocukların
böyle bir olgunluğa erişmeleri gerekir dene-
bilir.
Cevap B
2. Programlı öğretim, öğretimin bireyselleştiril-
mesini ve hatanın en aza indirilmesini temel
alır. Öğretilecek olan her bir davranışın tek
tek ve sırasıyla öğretilmesini ve böylece hiç-
bir davranışın atlanmaması ilkesine dayanır.
Bu süreçte dönüt ve düzeltmeler anında
yapılarak öğrencilerin yanlışlarını hemen
görmesi, sonraki öğrenme dilimlerinde ba-
şarısının ve öğrenme hızının artması sağla-
nabilir. Programlı öğretim, küçük adımlar,
etkin katılım, başarı ilkesi, anında dönüt dü-
zeltme ve bireysel hız gibi ilkelere sahiptir.
Soru kökünde açıklanan durum, programlı
öğretimin anında dönüt düzeltme ilkesini
işaret etmektedir. Bu ilkeye uygun davranıl-
ması ile, öğrencinin hatalarını gidermesi ve
öğrenme hızını arttırması sağlanabilir.
Cevap C
3. Eğitim psikolojisi alanında yapılan çalışma-
lara göre tekrar, öğrenme sürecinde olduk-
ça etkili ve önemlidir. Ancak tekrar yaparken
dikkat edilmesi gereken birtakım noktalar
bulunmaktadır. Sözgelimi yapılan tekrarlar
dikkati olabildiğince aktif kılacak şekilde
olmalıdır. Örneğin, bakarak tekrar etmek
yerine bakmadan tekrar etmek gibi. Ayrıca
aralıklı tekrar, sürekli tekrardan daha etkili-
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
dir. Bir konuyu tek seferde, blok halde; ama
çok defa tekrar etmektense aralıklı bir şe-
kilde, parçalara bölerek tekrar etmek daha
etkili olmaktadır.
Uyarı
Sorunun şıklarında geçen öncelik etkisi
(primacy effect), öğrenme süreci içeri-
sinde ilk sunulan maddelerin daha iyi
hatırlanmasıdır.
Cevap A
4. Önceki öğrenmelerin yeni bir şeyi öğrenme-
yi zorlaştırması durumuna olumsuz aktarma
(negatif transfer) denilmektedir. Burada da
böyle bir durum söz konusudur. Seda Ha-
nım’ın sağa doğru açılan kapağa ilişkin öğ-
renmesi kapağı sola doğru açmayı öğren-
mesini zorlaştırmıştır. O nedenle bir olumsuz
aktarma söz konusudur.
Cevap D
5. Öğrenmeyi etkileyen faktörlerden biri öğre-
nenin kişisel özellikleridir. Üç yaşındaki ve
altı yaşındaki iki çocuğun aynı davranışı öğ-
renme düzeyleri arasındaki fark, organlarının
olgunlaşma düzeylerinden, yaşantı farklılık-
larından, yeteneklerinden ve güdülenme dü-
zeylerinin farklı olmasından kaynaklanabilir.
Oysa türe özgü hazıroluş, organizmanın bir
davranışı öğrenebilmesi için gerekli olan bi-
yolojik donanıma (organlara) sahip olmasını
ifade eder. Bu anlamda soruda bahsedilen
iki çocuğun öğrenme düzeyleri arasındaki
fark türe özgü hazıroluştan kaynaklanamaz.
Cevap B
73
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
6. Genel uyarılmışlık hali, organizmanın dışar-
dan gelen uyarıcıları işleyebilme kapasitesi
ve becerisini gösterir. Kişi bazı nedenlerden
dolayı (örneğin, uyku hali, yorgun ya da has-
ta olma) çevreden çok az uyarıcı alıyorsa
uyarılmışlık halinin düşük ; bazı nedenlerden
dolayı (örneğin, panik ya da kaygılı olma) ise
çok fazla uyarıcı alıyorsa uyarılmışlık hali-
nin yüksek olduğu söylenebilir. Bu nedenle
öğrenmede uyarılmışlık halinin düşük ya da
yüksek olması zorlanmalara neden olur. Bu
bağlamda genel uyarılmışlık düzeyinin art-
ması başlangıçta öğrenmeyi olumlu yönde
etkilerken, bir noktadan sonra olumsuz et-
kileyecektir. Etkili bir öğrenmenin meydana
gelebilmesi için uyarılmışlığın “orta düzey-
de” olması gerekir.
Çok düşük Orta Düzey Çok Yüksek
Cevap B
7. Öğrenmenin aktarılması (transfer) önceden
öğrenilen bilgi ve becerilerin yeni öğreni-
lecek olan bilgi ve beceriyi kolaylaştırması
(olumlu aktarma) ya da zorlaştırması (olum-
suz aktarma) olarak ifade edilebilir. Buna
göre “bilgisayarda iki parmakla yazmaya
alışık bir kişinin, on parmakla yazmayı yeni
başlayan birine göre daha geç öğrenmesi”
olumsuz aktarmaya örnek oluşturur.
Cevap A
8. Sonuçlar hakkında bilgi verme (Geribildi-
rim), öğrenenin öğrenmesinin doğru ve ye-
terli olup olmadığının bildirilmesidir. Buna
göre yazara, konu ile ilgili bilgilendirmeler
yapılması, konu hakkındaki eksiklerinin bil-
dirilmesi geribildirime örnek oluşturur. Buna
göre öğretmenin anneye “kızına şiiri yüksek
sesle okutmasını ve hata yaptığı zaman he-
men ona yaptığı hatanın ne olduğunu söyle-
mesini tavsiye etmesi” geribildirim vermeyi
sağlamaya yöneliktir.
Cevap A
74
9. Öğrenme sürecini etkileyen faktörlerden biri
konunun yapısıdır. Bir konu içeriğine göre
parçalara bölünerek ya da bütün halinde
çalışılabilir. Ancak en etkili yol öğrenilecek
konunun önce bütün halinde, sonra parça-
lara bölünerek, sonrasında ise tekrar bütün
halinde çalışılmasıdır.
Cevap C
10. Algısal ayırt edilebilirlik, öğrenme malzeme-
sinin dikkat çekici şekilde sunulması olarak
kısaca ifade edilebilir. Buna göre ders ki-
taplarında bazı cümlelerin ya da kelimelerin
altının çizilmesi, koyu ya da italik harflerle
yazılması algısal ayırt edilebilirliği sağlama-
ya yöneliktir.
Cevap E
11. Algısal ayırt edilebilirlik, öğrenme malze-
mesinin dikkat çekici şekilde sunulması
olduğuna göre özellikle sözel malzemelerin
öğrenilmesinde gerekli olan ve öğrenmeyi
kolaylaştıran bir özelliktir. Bu anlamda algı-
sal ayırt edilebilirliğin düşük olması sözel bir
içeriğin öğrenilmesini zorlaştırır.
Cevap B
12. Aralıklı öğrenme, öğrenileceklerin günlük,
haftalık ya da aylık programlar içinde öğ-
renilmesidir. Çoğu dersin öğrenilmesinde
düzenli aralıklarla alışmak, yani çalışmaların
arasına kısa dinlenme süreleri serpiştirerek
çalışmak daha iyi sonuçlar verir. Aralıklı ça-
lışmada insan beyni yorulmaz. Dersten sı-
kılma olasılığı azalır. Zaman geçtikten sonra
hatırlama daha iyi olur ve öğrenme tekrar-
larla gerçekleştiği için aralıklı çalışma en iyi
yöntemdir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

13. Anlamsal çağrışım, öğrenilecek konunun
önceden öğrenilenlerle ilişkili şekilde sunul-
masıdır. Buna göre öğretmenin öğrencisine
öğrenmesi gereken her kelimeyi geçmişte
yaşadığı bir olayla ilişkilendirmesini tavsiye
etmesi, çağrışımsal anlam ile açıklanır.
Cevap A
14. Algısal ayırt edilebilirlik, öğrenme malze-
mesinin dikkat çekici şekilde sunulması
olduğuna göre özellikle sözel malzemelerin
öğrenilmesinde gerekli olan ve öğrenmeyi
kolaylaştıran bir özelliktir. Buna göre ders
kitaplarında bazı cümlelerin ya da kelimele-
rin altının çizilmesi, koyu ya da italik harflerle
yazılması algısal ayırt edilebilirliği sağlama-
ya yöneliktir.
Cevap A
15. Anlamsal çağrışım, öğrenilecek konunun
önceden öğrenilenlerle ilişkili şekilde sunul-
masıdır. Buna göre öğretmenin derslerde
kullandığı terimlerin etimolojik anlamlarını
vermeye özen göstermesi sözel bir malze-
menin öğrenilmesini kolaylaştıran anlamsal
çağrışım etkinliği ile açıklanabilir.
Cevap C
16. Olumsuz aktarma (olumsuz transfer) önce-
den sahip olunan bilgi ve becerilerin yeni
karşılaşılan durumun öğrenilmesini zorlaş-
tırmasıdır. Bu bağlamda kişinin yeni kava-
nozun kapağını çevirerek açmayı öğrenme-
sinde yaşadığı güçlük olumsuz aktarma ile
açıklanabilir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
17. Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için organiz-
manın hem yaş hem de zihinsel olarak belli
bir olgunluk düzeyine erişmesi gerekmekte-
dir. Bu anlamda dört yaşındaki çocuk yeterli
zihinsel olgunluk düzeyine erişmediği için
matematik formüllerini öğrenmesi mümkün
değildir.
Cevap E
18. Öğrenilecek malzemenin kodlanarak uzun
süreli belleğe aktarılması için pek çok yol
kullanılabilir. Bunlardan biri olan akrostiş
tekniğinde, bir şiirde dizelerin ilk harflerinin
yukarıdan aşağıya doğru sıralanarak anlamlı
bir sözcük meydana getirilir. Bu teknik hem
bireyin daha kolay öğrenmesini hem de öğ-
renilecek malzemenin daha kolay hatırlan-
masını sağlar.
Cevap E
19. Sonuçlar hakkında bilgi verme (Geribildi-
rim), öğrenenin öğrenmesinin doğru ve ye-
terli olup olmadığının bildirilmesidir. Buna
göre öğretmenin sınava çalışan öğrencisine
“konuları yüksek sesle bir arkadaşına anlat-
masını ve arkadaşının konuyu kitaptan ya
da notlardan izleyerek nerede hata yaptığını
hemen kendisine söylemesini” tavsiye et-
mesi geribildirim ile açıklanır.
Cevap E
75
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
20. Soru kökünde çocukluğunu köyde geçiren
Hasan’ın hayvanlarla etkileşiminin fazla ol-
ması dolayısıyla veterinerlik fakültesinde öğ-
renim görmeye başladığında bazı derslerde
diğer öğrencilerden daha çabuk ve hızlı öğ-
renmesi belirtilmiştir. Soru incelendiğinde,
öğrencinin bu dersleri hızlı öğrenmesinin
nedeni daha önceki yaşantılarından kay-
naklanmaktadır. Eğer soru kökü öğrenmeyi
etkileyen bireysel faktörleri sormuş olsaydı,
bu sorunun yanıtı “Olumlu transfer” olurdu.
Ancak soru, psikolojik yaklaşımlar konusu-
na ait bir sorudur. Dolayısıyla yanıt “kültürel
çevresel etki” olacaktır.
Cevap E
21. Soru kökünde öğrencilerin verimli öğrenme
gerçekleştirebilmeleri için öğretmenin, öğ-
rencilerin güdülenme düzeyini artırmasın-
dan söz edilmektedir. Bunu yapmak isteyen
bir öğretmenin yapacağı uygulamalardan
en yetersizi sorulmaktadır. Sorunun yanıtı
derse gündemdeki konulardan bahsederek
başlaması şeklindeki “A” seçeneği olarak
verilmiştir. A seçeneğinde derse gündem-
deki konulardan bahsederek başlanması
dikkat çekme açısından yeterli olabilir an-
cak dersin konusuna güdülemede yetersiz
kalmaktadır. Çünkü A seçeneğinde dersin
konusuyla ilgili gündemdeki konular vurgu-
lanmış olsaydı, bu seçenek derse güdüle-
mede etkili bir uygulama olurdu.
Cevap A
76
22. Olgunlaşma; organizmanın kendisinden
beklenen fonksiyonları yerine getirecek
düzeye erişmesidir. Olgunlaşma öğrenmeyi
etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Or-
ganizmanın belli bir davranışı sergilemeyi
öğrenebilmesi için o davranışın gerektirdiği
olgunlaşma seviyesine erişmiş olması ge-
rekir. Soruda ikiz kardeşlerden sekiz hafta
boyunca egzersiz (öğrenmeyi sağlayacak
yaşantı) yaptırılanın, kardeşine oranla bir
hafta önce merdiven çıkmayı başardığı
belirtilmektedir. Bu durum çocuğun mer-
divenleri çıkacak olgunluğa erişmesinde
öğrenmenin (çevreyle girilen etkileşimin)
katkısını göstermektedir. Diğer taraftan ne
kadar egzersiz yapılırsa yapılsın iki kardeşin
merdiven çıkma davranışını öğrenip sergile-
meleri arasında yalnızca bir haftalık bir fark
ortaya çıkmaktadır. Bu durum da yeterince
olgunlaşma olmadan öğrenmenin gerçek-
leşmeyeceğini göstermektedir. Deneydeki
bulgular bir bütün olarak değerlendirildiğin-
de “olgunlaşma ve öğrenmenin birbirinden
bağımsız olmadığını, birbirini etkilediği” so-
nucuna varılabilir.
Cevap A
23. “Günlük hayattan örnekler verme” ya da
“Öğrencilerin daha önce öğrendikleriyle
yeni konuyu ilişkilendirme” öğrenilecek olan
konunun “anlamsal çağrışımını” artıracağın-
dan öğrenmenin kalıcılığını olumlu yönde et-
kiler. Öğrenmeyi etkileyen faktörlerin başın-
da bireysel farklılıklar yer alır (olgunlaşma,
ön öğrenme, güdülenme, hazırbulunuşluk
vb). “Öğrencinin bireysel farklılıklarını dik-
kate alarak ders işlemek” öğrenmeyi olumlu
yönde etkileyecektir. “Görsel ve işitsel ma-
teryal kullanma” hem öğrenme malzeme-
sinin “algısal ayırt edilebilirliğini” artırarak
dikkat çekici olmasını sağlayacak hem de
birden fazla duyuya hitap ettiği için daha iyi
öğrenilmesine katkıda bulunacaktır. “Pekiş-
tireçleri çok sık kullanmak” ise onların pe-
kiştirici değerlerini yitirmesine neden olaca-
ğından öğrenmeyi olumlu yönde etkilemesi
beklenmez.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler

24. Soruda anlatılan deney kaçınma koşullan- zil, köpekte korku tepkisini tetikleme gücü-
ması konusunda hayvanlar üzerinde ger- nü elektrik şokuyla (koşulsuz uyarıcı) eşleş-
çekleştirilen temel deneydir. Bu deneylerde tiği için kazanmaktadır. Bu da birinci düzey
itici uyarıcının geleceğini önceden haber bir koşullanma olur.
veren ışık ya da ses gibi bir uyarıcı verildik-
ÖSYM tarafından İPTAL EDİLMİŞTİR.
ten bir süre sonra itici uyarıcı organizmaya
sunulur. Örneğin, soruda verilen deneyde
olduğu gibi zil çalındıktan bir süre sonra or-
ganizmaya elektrik şoku verilir. Denemeler
tekrarlandıkça bir süre sonra organizma zil
sesini duyar duymaz daha şok gelmeden
karşıya atlayarak şoktan kurtulmayı öğrenir.
25. Öğrencinin öğrenip öğrenmediği ya da ne
Çünkü zamanla zil sesi organizmanın karşı-
kadar öğrendiği ile ilgili olarak bilgilendiril-
ya atlama davranışını kontrol eden bir ayırt
mesine geri bildirim ya da dönüt adı verilir.
edici uyarıcı haline gelir. Burada davranış
Sonuçlar hakkında bilgi almak yani geri bil-
henüz şok gelmeden sergilendiği için bu du-
dirim, öğrenmeyi olumlu yönde etkiler. Bu
rum kaçınma koşullanması olarak adlandırı-
sekilde öğrenci hatalı öğrenmelerini ayık-
lır. Kaçınma davranışının kazanılması ve ka-
larken eksik öğrenmelerinin ne olduğunu
lıcı olması ayırt etme ve olumsuz pekiştirme
görüp bunları da tamamlama şansı bulur.
olguları ile açıklanabilir. Kaçınma davranışı,
Öğretmenin Zeze’ye bakıp gülmesi tahtada
organizma tarafından sergilenen istemli bir
yaptığı davranışın doğru olduğuna dair bir
edimdir ve bu davranışın tekrarlanma olası-
geri bildirim işlevi görmektedir.
lığının artması da kendi doğurduğu sonuca
(itici uyarıcıdan/elektrik şokundan kurtulma- Cevap C
ya) bağlıdır. Bu durum da soruda anlatılan
deneydeki köpeklerde görülen davranış de-
ğişikliği edimsel koşullanmayla açıklanır.

Sorunun doğru cevabı ÖSYM tarafından

“üst düzey koşullanma” olarak verilmiştir
ancak soruda anlatılan durum üst düzey
koşullanma için uygun bir örnek içerme-
mektedir. Üst düzey koşullanma, “higher
order conditioning” kavramının karşılığı
olarak kullanılmaktadır ve aynı kavram için
kullanılan bir başka karşılık da “birden faz-
la uyarıcıya koşullanma”dır (Senemoğlu, N.
2012, Gelişim, Öğrenme, Öğretim, Ankara:
Pegem Yayıncılık.) Üst düzey koşullanma,
nötr bir uyarıcının tepkiye yol açma gücünü
koşullu bir uyarıcı ile eşleşmesi sonucunda
kazanması şeklinde gerçekleşen bir tepkisel
koşullanma örneğidir. Sorudaki örnekte zil
sesi köpekte tepkisel bir davranışa değil,
edimsel bir davranışa yol açtığı için bu bir
tepkisel koşullanma örneği değildir. Zil se-
sinin köpekte korkuya yol açması sorulmuş
olsaydı örnek tepkisel koşullanma örneği
olabilirdi ancak yine de yanıt üst düzey ko-
şullanma olamazdı. Çünkü bu örnekte de

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 77

 ÖĞRENME KURAMLARI
1. Aşağıdakilerden hangisi bilişsel öğ-
renme yaklaşımının temel sayıtlıların-
dan birisi değildir?
A) Öğrenme sürecine aktif olarak katılım
zorunludur, öğrenme kendiliğinden
ortaya çıkmaz.
B) Ön bilgiler ve bilişsel beceriler öğren-
meyi etkiler.
C) Birey, maruz kaldığı uyarıcılara kendi-
si anlam verir ve yorumlar.
D) Anlamlandırma ve yorumlama süreci
öğrenmeyi etkiler.
E) Öğrenmenin ortaya çıkması için pe-
kiştireç gereklidir.
2. Canlı organizmalar sürekli bir etkinlik içe-
risindedir. İnsan davranışını anlamak için
gözlenebilir davranışlar incelenmelidir.
Bir davranış ne kadar karmaşık görünür-
se görünsün, en küçük birimine kadar
incelendiğinde bir uyarıcı tepki bağlantısı
görülecektir.
Bu düşünce aşağıdaki yaklaşımlardan
hangisiyle doğrudan ilgilidir?
A) Davranışçı yaklaşım
B) Yapısalcılık
C) Biyolojik yaklaşım
D) Sosyal öğrenme
E) Fenomenolojik yaklaşım
78
3. Öğrenme kuramlarına göre aşağıdaki-
lerden hangisi yanlıştır?
A) Davranışçı kuramlar; öğrenmeyi uya-
rıcı ile davranış arasında bağ kurma
olarak tanımlarlar.
B) Klasik koşullanmada, koşullu uyarıcı-
nın koşulsuz uyarıcıdan hemen önce
verilerek iki uyarıcının birleştirilmesi
gerekir.
C) Sosyal öğrenme kuramına göre birey,
modelden öğrendiğini hemen davra-
nışa dönüştürür.
D) Bilgiyi işleme kuramına göre, duyusal
kayıtta bilgi kısa bir süre kalır.
E) İnsancıl kurama göre, bireyin benlik
kavramı öğrenme yaşantılarına yön
verir.
4. Bilişsel ve davranışçı öğrenme kuram-
ları karşılaştırıldığında aşağıdakiler-
den hangisi yanlıştır?
A) Bilişsel kuramlar kavrama ve algıla-
maya, davranışçı kuramlar ise şart-
lanmaya ağırlık verir.
B) Bilişsel kuramlar gözlenemeyen sü-
reçlere, davranışçı kuramlar ise göz-
lenebilen davranışlara ağırlık verir.
C) Bilişsel kuramlarda bireyler öğrenme
sürecine, davranışçı kuramlardakine
kıyasla daha aktif katılır.
D) Bilişsel kuramlar zihinsel olaylara,
davranışçı kuramlar ise tepkilere
odaklanır.
E) Bilişsel kuramlarda unutma, yeni bil-
gilerin öğrenilmesiyle eski bilgilerin si-
linmesi olarak açıklanırken davranışçı
kuramlarda sönme ile açıklanır.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖĞRENME KURAMLARI (ÇÖZÜM)
1. Bilişsel öğrenme kuramları, pekiştireç ve
pekiştirme olguları üzerinde durmamakta-
dırlar. Bilişsel öğrenme kuramları daha çok
öğrenmenin içsel süreçleri üzerine odaklan-
maktadır. Pekiştireçler öğrenmenin güçlen-
mesini belki sağlayabilir; ancak pekiştireçler
öğrenme için mutlaka gerekli değildir. Pekiş-
tirecin öğrenme için gerekli olduğu görüşü-
nü davranışçı kuramlarda görülmektedir.
Cevap E
2. Davranışçı kuramcılar öğrenmeyi uyarıcı ile
davranış arasında (U - T) bağ kurma işi ola-
rak görmektedirler. Yani davranışlar, davra-
nışlarda meydana gelen değişiklikler ve de-
ğişikliğe neden olan uyarıcılarla ilgilenirler.
Öte yandan davranışçı kuramcılar sadece
organizmanın gözlenen davranışlarında bir
değişiklik meydana geldiğinde, öğrenmenin
gerçekleştiğini savunurlar. Organizmanın
davranışında bir değişiklik meydana gelme-
mişse öğrenme olmamış demektir.
4. Davranışçı yaklaşım öğrenmeyi davranış-
ta meydana gelen değişiklik olarak kabul
eder bilişsel yaklaşım ise öğrenmeyi zihin-
sel süreçlerde meydana gelen değişme
olarak kabul eder. Davranışçılar öğrenme
terimi yerine koşullanma terimini kullanırlar.
Davranışçılar öğrenme olgusunu inceler-
ken doğrudan gözlenebilir olan davranış-
lara odaklanırken bilişselciler zihinde ger-
çekleşen ve doğrudan gözlenme olasılığı
olmayan kavrama, algılama gibi süreçleri
incelerler. Davranışçı yaklaşım öğrenciyi bil-
ginin pasif alıcısı olarak kabul eder bilişsel
yaklaşım ise öğrenme sürecinde öğrenciye
daha aktif bir rol biçer. Davranışçı yaklaşıma
göre unutmanın nedeni sönmedir ancak bi-
lişsel yaklaşım unutmayı eski bilgilerin silin-
mesi olarak tanımlamaz. Bilişsel yaklaşımda
unutma olgusunun neden gerçekleştiğine
ilişkin (ket vurma, bozulma, yanlış yerleş-
tirme, bilgiyi değiştirme vb.) farklı alternatif
açıklamalar vardır.
Cevap E

Cevap A

3. Sosyal öğrenme kuramcıları öğrenme ve

performans arasında yarım yaparlar. İn-
sanlar gözlem yoluyla birçok yeni davranış
ya da beceri öğrenebilirler ancak bu dav-
ranışları sergilemeye güdüleninceye kadar
performansa dönüştürmezler. Örneğin, bir
üniversite öğrencisi aynı evde kaldığı ar-
kadaşını yemek yaparken defalarca izleme
fırsatı bulduğu için bu yemeğin nasıl yapı-
lacağını öğrenir ancak bu yemeği yapmak
için güdülenmediği sürece öğrendiğini per-
formans olarak sergilemeyecektir. Sosyal
öğrenme kuramına göre birey modelden
öğrendiklerini hemen davranışa dönüştür-
mek zorunda değildir.

Cevap C

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 79

 TEPKİSEL (KLASİK) KOŞULLANMA
1. Hamileliği dolayısıyla midesi bulanan bir
anne adayı, sabahları bir yandan midesi
bulanırken bir yandan da televizyondaki
bir sabah programını izlemektedir. Anne,
doğum yaptıktan sonra, ekranda ne za-
man aynı programın sunucusunu görse,
yine midesinin bulandığını hissetmekte-
dir.
Yukarıdaki örnekte yer alan program
sunucusu, aşağıdakilerden hangisinin
işlevini görmektedir?
A) Koşulsuz uyarıcı
B) Koşullu tepki
C) Pekiştirici uyarıcı
D) Koşullu uyarıcı
E) Nötr uyarıcı
2. Babası tarafından sık sık cezalandırı-
lan bir çocuğun bir süre sonra sade-
ce babasından değil, yanına yaklaşan
tüm erkeklerden korkması öğrenmey-
le ilgili aşağıdaki kavramlardan hangi-
siyle açıklanabilir?
A) Olumsuz aktarma
B) İkinci derece koşullama (üst düzey)
C) İleriye doğru ket vurma
D) Genelleme
E) İtici uyarıcı
80
3. Üyesi olduğumuz elektronik posta ha-
berleşme grubunun bir üyesi sürekli
olarak bizi öfkelendiren iletiler yollarsa
bir süre sonra, gelen posta kısmında bu
üyenin ismini görünce öfkeleniriz.
Başlangıçta bizde olumlu ya da olum-
suz bir duygusal tepki uyandırmayan
bu ismin bizi öfkelendirir hâle gelmesi,
aşağıdaki süreçlerden hangisinin so-
nucudur?
A) Öğrenmenin genellenmesi
B) Tutum değişmesi
C) Sosyal karşılaştırma
D) İçgörü kazanma
E) Tepkisel koşullanma
4. Dişine dolgu yapılan bir birey, diş oyma
aleti dişine değdiğinde canı yandığı için
kasılır, aletin çıkardığı ses karşısında ise
böyle bir tepki vermez. Ancak diş oyma
aletinin çalışmaya başlamasının hemen
ardından canı yandığı için birey bir süre
sonra alet dişine değmeden, aletin sesini
duyar duymaz kasılma tepkisi vermeye
başlar.
Bu duruma ilişkin aşağıdaki ifadeler-
den hangisi yanlıştır?
A) Aletin sesi koşullu uyarıcı, bu ses du-
yulunca verilen kasılma tepkisi koşul-
lu tepkidir.
B) Alet dişe değdiğinde duyulan acı ko-
şulsuz uyarıcı, bu acı karşısında veri-
len kasılma tepkisi koşulsuz tepkidir.
C) Aletin sesi koşullanma gerçekleşme-
den önce nötr, koşullanma gerçekleş-
tikten sonra koşullu uyarıcıdır.
D) Aletin sesi koşulsuz uyarıcı, bu ses
duyulunca verilen kasılma tepkisi ko-
şullu tepkidir.
E) Alet dişe değdiğinde duyulan acı ko-
şulsuz, aletin sesi koşullu uyarıcıdır.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Tepkisel (Klasik) Koşullanma

5. Aşağıdakilerden hangisi koşulsuz tep-
ki örneğidir?
A) Yılan görünce korkma
B) Utanınca yanakların kızarması
C) Komik bir olaya gülme
D) Sıcak havada terleme
E) Oyunda hile yapılmasına öfkelenme
8. Şiddetli gürültüden korkan bir çocuk bir-
kaç kez gök gürlemesinden önce şimşek
çıktığına tanık olur. Daha sonra şimşek
çakar çakmaz henüz gök gürlemeden
korku tepkisi vermeye başlar.
Bir tepkisel koşullama olayını anım-
satan bu örnekte (I) gök gürültüsü,
(II) şimşekten korkma, (III) gök gü-
rültüsünden korkma ve (IV) şimşek
çakmasına işaret eden kavramlar aşa-
ğıdakilerin hangisinde doğru sırada
verilmiştir?

I II III IV
A) Koşulsuz Koşullu Koşulsuz Koşullu
6. Caddede karşıdan karşıya geçerken uyarıcı tepki tepki uyarıcı
duyduğu bir korna sesinin hemen ar- B) Koşulsuz Koşulsuz Koşullu Koşullu
dından kendisini arabanın altında bulan uyarıcı tepki tepki uyarıcı
bir kişi, bu olaydan sonra ne zaman bir C) Koşullu Koşullu Koşulsuz Koşul-
korna sesi duysa kapalı bir mekânda olsa uyarıcı tepki tepki suz
uyarıcı
bile yerinden sıçramaktadır.
D) Koşulsuz Koşulsuz Koşullu Koşullu
Bu kişinin korna sesini duyunca yerin- tepki uyarıcı tepki uyarıcı
den sıçramasının temelinde davranışçı E) Koşulsuz Koşullu Koşulsuz Koşullu
yaklaşıma göre aşağıdakilerden han- uyarıcı uyarıcı tepki tepki
gisi yatmaktadır?
A) Bilinçaltı süreçler
B) Tepkisel koşullanma
C) Ayırt etme
D) Edimsel koşullanma
E) Genelleme

9. Birçok sosyal davranışımızın devamını

sağlayan sosyal pekiştireçler pekiştirici
değerlerini öğrenme yoluyla kazanırlar.
7. Aşağıdakilerden hangisi koşullu tepki Buna göre, sosyal pekiştireçler ile tep-
örneğidir? kisel koşullanma sürecinde yer alan
aşağıdaki öge ya da süreçlerden han-
A) Soğuk suya dalınca titreme
gisi arasında bir paralellik kurulabilir?
B) Ani ve şiddetli bir gürültüde yerinden
sıçrama A) Koşullu uyarıcı
C) Sıcak bir nesneye değince elini geri B) Uyarıcı genellemesi
çekme C) Alışma
D) Kar yağdığını görünce ürperme D) Koşulsuz uyarıcı
E) Burna toz kaçınca hapşırma E) Koşullu tepki

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 81

Tepkisel (Klasik) Koşullanma

10. Meral otomobiliyle işe giderken kaza
yapmış ve ciddi biçimde yaralanmıştır.
Otomobil kullanmaktan çok hoşlanan
Meral bu olaydan sonra otomobil kullan-
maktan korkmaya başlamıştır. Aradan bir
süre geçtikten sonra arkadaşlarının ısra-
rıyla tekrar otomobil kullanmaya başla-
yan Meral’in korkusu giderek azalmış ve
sonuçta ortadan kalkmıştır.
Meral’in kazada yaralanmasını, oto-
mobil kullanma korkusunu ve bu kor-
kunun giderek ortadan kalkmasını
açıklayan tepkisel koşullama kavram-
ları aşağıdakilerden hangisinde doğru
sırada verilmiştir?
A) Koşulsuz tepki, koşullu uyarıcı, göl-
geleme
B) Nötr uyarıcı, koşullu tepki, sönme
C) Koşulsuz uyarıcı, koşulsuz tepki, ken-
diliğinden geri gelme
D) Koşullu tepki, koşullu uyarıcı, koşullu
tepki
E) Koşulsuz uyarıcı, koşullu tepki, sön-
me
12. Zor bir matematik probleminde ilk defa
kareköklü ifadelerle karşılaşan Metin,
içinde karekök geçen tüm soruları sı-
kıntılı ve anlaşılmaz olarak değerlendir-
mektedir. Bu tür bir soru gördüğünde
kaygılanmakta ve çözemeyeceğini his-
setmektedir. Bunun sonucunda da so-
ruyu çözmekten hemen vazgeçmekte ve
başka bir soruya geçmektedir.
Metin’in kareköklü soruları sıkıntılı ve
anlaşılmaz olarak değerlendirmesi ve
kaygılanması aşağıdakilerden hangi-
siyle açıklanabilir?
A) Klasik koşullanma
B) Alışkanlık
C) Edimsel koşullanma
D) Transfer
E) Genelleme

11. Kuramsal olarak insanların koşullan-

ma yoluyla her durum ya da uyarıcıdan
korkmayı öğrenmeleri mümkün olmakla
birlikte pratikte insanların doğası gereği
kendileri için tehlikeli olan durum ya da 13. Annesi, 11 aylık Ceren’i uyuması için ya-
uyarıcılardan korkmayı daha çabuk öğ- tağına yatırdığında, her seferinde çiçekli
rendikleri görülmektedir. Bu da insanların battaniyesini üstüne örtmektedir. Ceren,
bazı durum ya da uyarıcılardan korkmaya uyku saati olmasa da çiçekli battaniyesi-
---- olarak yatkın olduğunu göstermekte- ni gördüğü zaman uyumak istemektedir.
dir.
Ceren’de görülen bu durum aşağıda-
Parçada boş bırakılan yere aşağıdaki- kilerden hangisiyle açıklanır?
lerden hangisi getirilmelidir?
A) Zincirleme
A) bilişsel
B) Koşullanma
B) davranışsal
C) Şekillendirme
C) sezgisel
D) Kendiliğinden geri gelme
D) biyolojik
E) Genelleme
E) kültürel

82 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Tepkisel (Klasik) Koşullanma

14. Bir araştırmacı ortaokul ve lise düzeyin-
deki öğrencilerin sınav kavramına yük-
ledikleri anlamları araştırmış ve büyük
çoğunluğunun bu kavrama olumsuz an-
lamlar yüklediğini görmüştür.
Öğrencilerin sınav kavramına olumsuz
anlamlar yüklemesi aşağıdakilerden
hangisiyle açıklanır?
A) Nötr uyarıcı
B) Koşulsuz uyarıcı
C) Koşullu uyarıcı
D) Koşulsuz tepki
E) Koşullu tepki
16. Serdar, çok istemesine rağmen yüzmek-
ten korkmaktadır. Babası onu bir yüzme
kursuna yazdırır ve yüzme öğretmenine
oğlunun korkusunu anlatır. Yüzme öğret-
meni, Serdar’ı kaygılandıracak bir durum
oluşturmayacak şekilde ona yüzmeyi
yavaş yavaş öğretir. Kursun sonunda
Serdar rahat bir şekilde yüzebilir duruma
gelmiştir.
Buna göre Serdar’ın yüzme korkusu-
nun ortadan kalkması aşağıdakilerden
hangisiyle açıklanır?
A) Aralıklı pekiştirme
B) Olumsuz pekiştirme
C) Sönme
D) Güdülenme
E) Model alma

15. Merve sınıf arkadaşı Ahmet’le tartışmış

ve araları açılmış, daha sonraları Ah-
met’in yakın arkadaşı Ozan’dan da ra-
hatsız olmaya başlamıştır.
Merve’nin Ozan’dan da rahatsız olma-
sı aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
açıklanır?
A) Üst düzey koşullanma
B) Edimsel koşullanma
C) Kendiliğinden geri gelme
D) Zıt tepki koşullanması
E) Garcia etkisi

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 83

 TEPKİSEL (KLASİK) KOŞULLANMA (ÇÖZÜM)
1. Örnekteki anne adayının midesini doğal
olarak bulandıran uyarıcı durum yaşadığı
hamilelik sürecidir. Midesinin bu sebepten
ötürü bulandığı saatlerde belirli bir programı
izlediği için iki uyarıcı durum arasında bir bi-
tişiklik söz konusu olmuştur. Bundan ötürü,
söz konusu sabah programının sunucusu
kadına hamilelik sürecini çağrıştıran bir “ko-
şullu uyarıcı” haline gelmiştir.
Sunucu ………………………….…………...Tepki yok
(Nötr uyarıcı)
Sunucu ……...... Hamilelik …....... Mide bulantısı
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Sunucu ……….……………………...... Mide bulantısı
(Nötr uyarıcı) (Koşullu tepki)
Cevap D
2. Bir uyarıcıya verilen tepkinin, onu çağrıştıran
ya da ona benzeyen tüm uyarıcılara da gös-
terilmesi “genelleme” ya da “uyarıcı genelle-
mesi” olarak adlandırılır. Örnekteki çocuğun
tüm erkeklerden korkması da bir genelleme
örneğidir.
Uyarı
Sorudaki en önemli çeldirici B şıkkı olan
“İkinci derece koşullama” seçeneğidir.
Bir duruma ikinci derece koşullama ya
da üst düzey koşullama denilebilmesi
için mutlaka başka bir koşullama süreci
geçirilmesi ve bu koşullama sürecinin
sonunda yeni ve farklı bir uyarıcıya da
aynı koşullu tepkinin gösterilmesi gerek-
mektedir.
Cevap D
84
3. Klasik koşullanma, başlangıçta organizma
için bir şey ifade etmeyen uyarıcının, orga-
nizmada doğal olarak tepki yaratan uyarı-
cıyla eşleşmesi sonucu, organizmada bir
tepki meydana getirmesi sürecidir. Buna
göre elektronik postada gördüğümüz isimler
bizi başta öfkelendirmezken; bu üyelerden
gelen mesajlara yönelik hissettiğimiz olum-
suz duyguları bir süre sonra üyelerin isimle-
rini gördüğümüzde de hissetmeye başlarız.
Yani:
Üyelerin isimleri ……………..………… Tepki yok
(Nötr uyarıcı)
Üyelerin isimleri……..…olumsuz iletiler……..…Öfke
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Üyelerin isimleri ………………………….…………... Öfke
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Cevap E
4. Klasik koşullanma sürecine göre:
Aletin sesi …………………………………… Tepki yok
(Nötr uyarıcı)
Aletin sesi.. Alet dişe değdiğinde duyulan
acı..Kasılma
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Aletin sesi …………………………………... Kasılma
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Buna göre (D) şıkkında verilen aletin sesi ko-
şulsuz uyarıcı değil nötr ya da koşullu uyarı-
cı olacaktır.
Cevap D
5. Tepkisel koşullanma sürecinde koşulsuz
tepki, organizmanın koşulsuz (doğal) uyarı-
cıya karşı verdiği otomatik (doğal) tepkidir.
Bir başka deyişle koşulsuz tepkiler öğrenme
sonucu gerçekleşmeyen tepkilerdir. Buna
göre “sıcak havada terleme” otomatik bir
tepkidir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. Trafik kazası geçirdikten sonra korna sesi
duyunca yerinden sıçrayan kişinin bu davra-
nışı tepkisel koşullanma süreci ile aşağıdaki
gibi açıklanır.
Korna sesi …………………………… …….. tepki yok
(Nötr uyarıcı)
Korna sesi ..……… Trafik kazası geçirme
..………Korku, kaygı, sıçrama
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Korna sesi ……………….. Korku, kaygı, sıçrama
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Cevap B
7. Tepkisel koşullanma sürecinde koşullu
tepki, organizmanın koşullu uyarıcıya karşı
verdiği öğrenilmiş tepkidir. Bir başka deyişle
koşullu tepkiler bir yaşantı sonucunda orga-
nizmanın öğrendiği bir tepkidir. Buna göre
“kar yağdığını görünce ürperme” yaşantı
sonucunda edinilmiş bir tepkidir.
Cevap D
8. Şimşek çakar çakmaz gök gürültüsünden
korkmaya başlayan çocuğun bu davranışı
tepkisel koşullanma süreci ile aşağıdaki gibi
açıklanır.
Şimşek çakması …………………… …….. tepki yok
(Nötr uyarıcı)
Şimşek çakması ……….. Gök gürültüsü ………..
Korku
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Şimşek çakması ……………………….. …… Korku
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Buna göre
Gök gürültüsü: Koşulsuz uyarıcı
Şimşekten korkma: Koşullu tepki
Gök gürültüsünden korkma: Koşulsuz tepki
Şimşek çakması: Koşullu uyarıcı
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Tepkisel (Klasik) Koşullanma
9. Sosyal pekiştireçler (ikincil pekiştireçler)
bireyin öğrenme yoluyla anlamını kazandık-
ları pekiştireçlerdir. Örneğin bir yaşındaki
çocuk için paranın hiçbir anlamı yokken,
5 yaşındaki çocuk para ile bir şeyler satın
alabileceğini öğrendiğinde para çocuk için
anlamlı hale gelir. Benzer şekilde tepkisel
koşullanma sürecinde de “koşullu uyarıcı”
başlangıçta nötr uyarıcı iken koşulsuz uya-
rıcı ile eşleştiği için organizmada tepki yara-
tan uyarıcı niteliğini kazanmaktadır. Bu du-
rumda sosyal pekiştireçler ve koşullu uyarıcı
değerini öğrenme yoluyla kazanmaktadır.
Cevap A
10. Meral’in yaşamış olduğu durum tepkisel ko-
şullanma süreci ile aşağıdaki gibi açıklanır.
Otomobil kullanma …………… tepki yok
(Nötr uyarıcı)
Otomobil kullanma ………… Kazada yaralan-
ma ………… Korku
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Otomobil kullanma ………………………… Korku
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Buna göre Meral’in kazada yaralanması do-
ğal olarak korkmasını sağlayan “koşulsuz
uyarıcı”, kazadan sonra otomobil kullanma
korkusu öğrenilen duyuşsal bir tepki olduğu
için “koşullu tepki” ve bir süre sonra bu kor-
kunun ortadan kalkması “sönme” ile açıkla-
nır.
Cevap E
11. Çeşitli davranışlar üzerinde kalıtımın ne ka-
dar etkisinin olduğu sorusu modern davra-
nış genetiğinin temelini oluşturmaktadır ve
son yapılan çalışmalar kişilerarası davranış
farklılıklarında çevre kadar kalıtımın önemini
vurgular niteliktedir. Bu bağlamda soruda
insanların kendileri için tehlikeli olabilecek
durumlardan korkmayı “doğası gereği”
daha kolay öğrendiğinin vurgulanması, in-
sanların bazı davranışları öğrenmeye ge-
netik bir eğilimi olduğu yani biyolojik olarak
yatkın olduğu anlamına gelmektedir.
Cevap D
85
Tepkisel (Klasik) Koşullanma
12. Soruda, kareköklü problemle karşılaşan
Metin’in sıkıntı yaşaması sonucu, bu tür
bir soru gördüğünde kaygılanması ve çö-
zemeyeceğini hissetmesi, vurgulanmıştır.
Kaygı ve sıkıntı tepkileri duyuşsal tepkilerdir.
Duyuşsal tepkilerde klasik koşullanmayla
kazanılmaktadır. Eğer soru kökünde tüm
matematik problemleri gibi bir ifade olsaydı
doğru yanıt genelleme olurdu.
Cevap A
13. Çiçekli battaniye başlangıçta uyku isteği
uyandırmayan nötr bir uyarıcıdır. Ancak Ce-
ren yatağa her yattığında Ceren’in üzerine
bu battaniye örtüldüğü için bir süre sonra
Ceren’de uyku isteği uyandırmaya başla-
mıştır. Bu durum tepkisel koşullanmaya yani
koşullanma yoluyla öğrenmeye örnektir.
Cevap B
14. Sınavlar eğitim yaşamının başında bir çok
öğrenci için kaygı tepkisine yol açmayan
nötr bir uyarıcıdır. Ancak sınavda elde edi-
len başarısızlık, ana babaların aşırı eleşti-
risi ile eşleşerek sınav sözcüğünün bile bu
eleştirilerin yol açtığı olumsuz duygulara yol
açmaya başlamasına neden olmaktadır. Bu
durumda sınav sözcüğü koşullu uyarıcı bu
sözcüğe karşı oluşan olumsuz tutum da ko-
şullu tepkidir.
Cevap E
86
15. Koşullu uyarıcı hâline gelen bir uyarıcının
kazanmış olduğu etki gücünü (organizma
üzerinde tepki oluşturma gücünü) eşleştiği
başka bir nötr uyarıcıya da kazandırmasına
üst düzey (dereceli) koşullanma denir. Ah-
met, Merve’de olumsuz duygular oluşturan
bir koşullu uyarıcı haline geldikten sonra, bu
gücünü birlikte gezdiği arkadaşı Ozan’a da
kazandırmıştır.
Cevap A
16. Klasik koşullanma yoluyla kazanılan koşul-
lu tepkiler, koşullu uyarıcının (zil) ardından
koşulsuz uyarıcı (et) verilmediğinde bir süre
sonra azalarak ortadan kaybolur. Bu duru-
ma sönme adı verilir. Soruda Serdar’ın yüz-
mekten korktuğu belirtilmektedir. Bu bir ko-
şullu tepkidir. Yüzme öğretmeninin Serdar’ı
yavaş yavaş suya ve yüzmeye alıştırarak, bu
alıştırmalar sırasında korkmasına yol açacak
olumsuz bir deneyim yaşamasını engellediği
ve Serdar’ın yüzme korkusunun sönmesini
sağladığı görülmektedir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 KLASİK KOŞULLANMA İLKELERİ
1. Ali, araba kullanan babasını izlerken acı
bir fren sesi duymuş ardından arabaları
öndeki araca çarpmıştır. Bu olaydan son-
ra Ali ne zaman bir fren sesi duysa korku
tepkisi vermeye başlamıştır.
Ali’nin fren sesi duyunca korku tepkisi
vermeye başlaması aşağıdakilerden
hangisinin sonucudur?
A) Fren sesi ve kaza bitişikliği nedeniyle
tepkisel koşullama
B) Sonraki tekrarlarda fren sesini duy-
ması nedeniyle edimsel koşullama
C) Babasını o anda gözlediği için model
alma yoluyla öğrenme
D) Babasını izlemekle meşgul olsa da,
kaza yapıldığı anda arabanın içinde
olduğu için gizil öğrenme
E) Kaza olayına tanık olduğu için gözlem
yoluyla öğrenme
2. Akşama doğru midesi bulanan Esra, öğle
yemeğindeki mayonezden zehirlendiği-
ni düşünmüş ve bu olaydan sonra uzun
süre mayonez yememiştir.
Esra’nın uzun süre mayonez yememe-
si aşağıdakilerden hangisiyle açıkla-
nabilir?
A) İkinci derece koşullama (üst düzey)
B) Batıl davranış
C) Ayırt etme
D) Koşulsuz tepki
E) Olumsuz tat koşullaması (Garcia etki-
si)
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Kendisini ısıran bir köpekle her karşılaştı-
ğında korku tepkisi veren bir çocuk, bir-
kaç kez bu köpeği sahibiyle birlikte gör-
dükten sonra köpek yanında olmasa bile
sahibini görünce korku tepkisi vermeye
başlar.
Çocuğun, köpeğin sahibinden de
korkmaya başlaması aşağıdaki süreç-
lerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Uyarıcı genellemesi
B) İkinci dereceden koşullanma
C) Tepki genellemesi
D) Etki yayılması
E) Psikolojik tepkisellik
4. Kırmızı ışık yandığında kafesinin duvarın-
da bulunan renkli bir daireyi gagaladığı
takdirde yiyecek elde edeceğini öğrenen
bir güvercinin bu davranışı, kırmızı ışı-
ğın yanmasının ardından daireyi gaga-
lamasına rağmen yiyecek verilmeyerek
söndürülmüş ve güvercin artık daireyi
gagalamaz olmuştur. Ancak, aradan bir-
kaç gün geçtikten sonra güvercin kafese
konduğunda kırmızı ışık yanar yanmaz
daireye doğru yönlenmiş ve gagalamaya
başlamıştır.
Kafese konduğunda güvercinin kırmı-
zı ışık yandığında renkli daireyi tekrar
gagalamaya başlaması aşağıdaki sü-
reçlerden hangisinin sonucudur?
A) Psikolojik tepkisellik
B) Ayırt etmeyi öğrenme
C) Tanıma
D) İkinci derece (üst düzey) koşullanma
E) Kendiliğinden geri gelme
87
Klasik Koşullanma İlkeleri
5. Klasik müzikten çok hoşlanan Ayhan Bey
gittiği tüm konserlerde gözüne ilişen bir
kişiye sokakta rastlar ve hiç tanımadığı
hâlde bu kişiye karşı bir sempatisinin ol-
duğunu fark eder.
Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle
açıklanabilir?
A) Uyarıcı kontrolü
B) Tepki genellemesi
C) Yansıtma
D) İkinci derece (üst düzey) koşullanma
E) Gizil öğrenme
6. Sınav kaygısından yakınan bir öğren-
ciye verilebilecek aşağıdaki yanıtlar-
dan hangisi karşıt koşullanma tekniği-
ne uygundur?
A) Kaygını azaltmak için başarı hedefle-
rini küçültmelisin.
B) Sınavda başarısızlığın her alanda ba-
şarısızlık olmadığını anlamalısın.
C) Kaygını azaltmak için derslerine çok
çalışmalısın.
D) Kaygılı olduğun zamanlar ders çalış-
mayı bırakmalısın.
E) Kaygı duyduğun anda sınavla ilgili
geçmişteki hoş yaşantılarını düşün-
melisin.
7. Oğuz Öğretmen’in okuttuğu bir deste
zorlanan öğrenciler, onun verdiği diğer
derslerden de ürkmeye başlamışlardır.
Öğrencilerin Oğuz Öğretmen’in verdi-
ği diğer derslerden de ürkmeye baş-
lamalarının nedeni aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Oğuz Öğretmen’e uyarıcı genellemesi
oluşması
B) Öğrencilerin Oğuz Öğretmen’den al-
dıkları dersteki davranışlarının olum-
suz pekiştirilmesi
C) Oğuz Öğretmen’e tepki genellemesi
oluşması
D) Derslere uyarıcı genellemesi oluşması
E) Oğuz Öğretmen’in dersinde zorlan-
malarının öğrencilerde psikolojik tep-
kisellik durumu ortaya çıkarması
88
8. Bindiği uçağın düşmekten kıl payı kur-
tulması nedeniyle Mehmet Bey’de uçma
korkusu gelişmiştir. Ancak görevi gereği
sık sık uçakla seyahat etmek zorunda
olan Mehmet Bey’in uçma korkusu daha
sonraki uçuşlarında herhangi bir kor-
kutucu durum yaşanmaması nedeniyle
giderek zayıflamış ve sonuçta ortadan
kalkmıştır.
Mehmet Bey’in uçma korkusunun ge-
lişmesi ile bu korkunun zayıflayarak
ortadan kalkmasının temelinde yatan
süreçler aşağıdakilerin hangisinde
doğru sırada verilmiştir?
A) Tepkisel koşullanma – Sönme
B) Ceza – Alışma
C) Duyarlılık oluşması – Sönme
D) Bilişsel öğrenme – Kaçınma
E) Tepkisel koşullanma – Duyarsızlaşma
9. Garcia’nın olumsuz tat kaçınması ko-
nusunda yaptığı deneyler, tepkisel ko-
şullanmanın daha önce doğru olarak
kabul edilen hangi ilkesinin aslında
doğru olmayabileceğini göstermiştir?
A) Bir davranışı değiştirmede olumlu pe-
kiştirme cezadan daha etkilidir.
B) Koşullanmanın gerçekleşmesi için
koşulsuz uyarıcı koşullu uyarıcının
hemen ardından gelmelidir.
C) Öğrenme, sadece bir tepki pekiştireç-
le izlendiği takdirde gerçekleşebilir.
D) Koşullanma gerçekleştikten sonra
koşullu uyarıcının koşulsuz uyarıcı
tarafından izlenmeksizin verilmesi,
koşullu tepkinin sönmesine yol açar.
E) Aralıklı pekiştirilen bir davranış sürekli
pekiştirilen bir davranışa göre sönme-
ye karşı daha dirençli olur.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

10. Aşırı kilolu olan Ayşen Hanım, bir diye-
tisyenin tavsiyesine uyarak kek, kurabiye
ve benzeri kilo yapan yiyecekleri düşük
miktarda elektrik şoku veren metal bir
tabağa koyar. Tabağa her uzandığında
elektrik çarpar ve elini çekmek zorunda
kalır. Ayşen Hanım, tabağa verdiği elekt-
rik akımının şiddetini birkaç günde artırır
ve sonuçta tabaktan yiyecek alma girişi-
minde bulunmaktan vazgeçerek kilo ver-
meye başlar.
Ayşen Hanım’ın kilo vermek için uygu-
ladığı teknik aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Kademeli yaklaşma
B) Karşıt koşullama
C) İtici uyarıcıyla davranış kontrolü
D) Pekiştirme yoluyla davranış kontrolü
E) Ayırt etme eğitimi
11. Bireylerin tutumları öğrenme yoluyla olu-
şur. Bu öğrenme, bazen sadece tutum
nesnesinin isminin olumsuz duygusal
anlamları olan kelimelerle eşleşmesi so-
nucunda gerçekleşir.
Bu şekilde öğrenilen olumsuz bir tu-
tumu, tutum nesnesinin ismini olumlu
duygusal anlamları olan kelimelerle
eşleştirerek olumlu hâle getirmek iste-
yen bir psikolog, aşağıdaki teknikler-
den hangisini kullanmaktadır?
A) Davranış şekillendirme
B) Karşıt koşullama
C) Davranış kontrolü
D) Sistematik duyarsızlaştırma
E) Karşıt tepki oluşturma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Klasik Koşullanma İlkeleri
12. Oynadığı balonun aniden patlaması ne-
deniyle balonlara karşı korku tepkisi ge-
liştiren iki yaşındaki bir bebek, elinde ba-
lonla kendisine birkaç kez yaklaşmasının
ardından iki yaş büyük abisini görünce
elinde balon olmasa bile korku tepkisi
vermeye başlamıştır.
Bebeğin abisine karşı korku tepkisi
vermeye başlaması aşağıdakilerden
hangisinin sonucudur?
A) İkinci derece koşullanma
B) Edimsel koşullama
C) Tepki genellemesi
D) Gecikmeli koşullama
E) Olumsuz pekiştirme
13. Bakıcısı yemeğini yedirdikten sonra iki
yaşındaki bebeğin ellerini ve ağzını sa-
bunlu bir bezle sert bir biçimde silmekte-
dir. Bir süre sonra bebek yemeğin ardın-
dan bakıcının sabunlu bezi eline aldığını
görür görmez ağlamaya başlar. Bunun
farkına varan bakıcı elinde bulunan bezle
sadece mama iskemlesini siler ve bir iki
gün içinde bebek artık bakıcısı sabunlu
bezi eline aldığında ağlama tepkisi ver-
mez. Ancak, bakıcısını görmediği hafta
sonu tatilinin ardından bebek bakıcısının
elinde sabunlu bezi görünce tekrar ağla-
ma tepkisi vermeye başlar.
Bebeğin hafta sonu tatilinin ardından
sabunlu bezi görünce ağlamaya tekrar
başlaması, aşağıdaki kavramlardan
hangisiyle en iyi açıklanabilir?
A) Gecikmeli koşullama
B) Kendiliğinden geri gelme
C) İkinci dereceden koşullama
D) Olumsuz aktarma
E) Gölgeleme
89
Klasik Koşullanma İlkeleri
14. Bazı ana ve babalar çocukları büyüdükçe
onları hatalarından ve başarısızlıklarından
dolayı daha fazla eleştirmektedir. Bu-
nun sonucunda, çocuklarda başarısızlık
kaygıya neden olmaktadır. Başarısızlık
kaygısı olan bazı bireyler de daha sınav
salonuna giderken kaygı yaşamaya baş-
lamaktadır.
Buna göre, bir öğrencinin sınav salo-
nuna giderken sınav kaygısı yaşamaya
başlaması aşağıdakilerden hangisiyle
açıklanabilir?
A) Genelleme
B) Ayırt etme
C) Kendiliğinden geri gelme
D) Üst düzey koşullanma
E) Olumsuz pekiştirme
15. Millî Eğitim Bakanlığı, ilköğretim 1. sınıfa
başlayan öğrencilerin ana babalarından
ayrılmalarını kolaylaştırmak ve korkularını
yenmelerine yardımcı olmak için öğretim
yılının başında uyum haftası düzenlemiş-
tir. Bu haftada; öğrencilerin öğretmenle-
rini, sınıf arkadaşlarını, sınıflarını ve okul
binalarını tanımalarını sağlayan eğlenceli
etkinlikler yapılmıştır. Bu etkinliklerle öğ-
rencilerin okuldaki idarecilerle ve çalışan-
larla tanışmaları sağlanmıştır. En sonun-
da öğrencilere sınıflarına geçip sıralara
oturmaları söylenmiştir.
Okula yeni başlayan öğrencilerin oku-
la uyumunu kolaylaştırmak ve kor-
kularını yenmelerine yardımcı olmak
amacıyla düzenlenen bu uygulamayı
en iyi açıklayan yöntem veya teknik
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Zincirleme yöntemi
B) Eşik yöntemi
C) Sistematik duyarsızlaştırma
D) Programlı öğretim
E) Öz düzenleme
90
16. Ayşegül Öğretmen dersindeki bazı ko-
nuları bilgisayarda hazırladığı sunular
yardımıyla öğrencilere öğretmeye çalışır.
Konunun öğrencilerin dikkatini çekmesi
için sunu sayfalarına renkli ve hareket-
li resimler koyar. Ancak bir süre sonra,
öğrettiği konularla ilgili öğrencilerin neler
hatırladığını test ettiğinde, öğrencilerin
sunularda verilen bilgilerden çok, renk-
li ve hareketleri resimleri hatırladıklarını
görür. Öğrencilerin, asıl öğretilmek is-
tenen konuları hatırlamak yerine, daha
çok dikkat çekici resimleri hatırlama-
ları öğrenmede aşağıdakilerden han-
gisiyle açıklanabilir?
A) Sönme
B) Gölgeleme
C) Yetersiz koşullanma
D) Yanlış kodlama
E) Yakınlık ilkesi
17. Üniversite öğrencileri, eğitim öğretim
yılının başında “değerler eğitimi”ne yö-
nelik bir seminere katılırlar. Seminer son-
rasında öğrencilerden Derya, arkadaşı
Ayşe’ye semineri nasıl bulduğunu sorar.
Arkadaşı, bu soruya “Anlatılanların pek
farkında değilim, konuşmacının kıyafet
ve takılarına odaklandım.” diye cevap
verir. Ayşe’nin anlatılanlardan çok, ko-
nuşmacının görünüşüne odaklanması
aşağıdaki öğrenme kavramlarından
hangisiyle açıklanır?
A) Engelleme B) Gölgeleme
C) Koşullanma D) Olumsuz aktarım
E) Nötr uyarıcı
18. İki yaşındaki Duru’yu babası ne zaman
dışarı çıkaracak olsa önce onun şapka-
sını takmaktadır. Bir süre sonra babası
Duru’nun şapkasını her eline aldığında,
Duru el çırparak kapıya doğru yönelir.
Babasının elinde şapkayı gören Du-
ru’nun, dışarı çıkacağını düşünmesi
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır?
A) Kendiliğinden geri gelme
B) Koşullu uyarıcı
C) Olumlu habercilik
D) Uyarıcı genellemesi
E) Üst düzey koşullanma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 KLASİK KOŞULLANMA İLKELERİ (ÇÖZÜM)
1. Verilen örnekte Ali’nin duyduğu fren sesinin
hemen ardından kaza meydana gelmesi, bir
başka deyişle bu iki uyarıcı durumun bitişik
olması aralarında bir çağrışım bağı oluşma-
sına neden olmuştur. Bu nedenle fren sesi
artık Ali’ye trafik kazasını çağrıştıran bir “ko-
şullu uyarıcı” haline gelmiştir. Bu durum bir
tepkisel koşullama örneğidir.
Cevap A
2. Tepkisel koşullama ilkelerine göre, iki uya-
rıcı arasında bir tepkisel koşullama bağı
oluşabilmesi için bu iki uyarıcının çok yakın
zaman aralıklarıyla verilmesi; yani bu iki uya-
rıcının birbirine bitişik olması gerekmektedir.
Ancak tat koşullaması durumunda böyle bir
gereklilik kimi durumlarda olmayabilir. Yediği
bir şeyden dolayı aradan uzunca bir zaman
geçtikten sonra zehirlenen, midesi bulanan
bir kişi arada bir bitişiklik durumu olmama-
sına karşın bu uyarıcıya koşullanabilir. Bu
duruma “Garcia Etkisi” denilmektedir.
Cevap E
3. Klasik koşullanma sürecinde ikinci dere-
ceden koşullanma (üst düzeyde koşullan-
ma) organizmanın birden fazla uyarıcıya
koşullanmasıdır. Buna göre kendisini ısıran
köpekten korkan çocuğun bir süre sonra
köpeğin sahibini gördüğünde de korkması
çocuğun ikinci dereceden koşullandığını
göstermektedir.
Köpek
(Nötr Uyarıcı)
Köpek Acı
(Nötr Uyarıcı) (Koşulsuz Uyarıcı) (Koşulsuz Tepki)
1. Köpek
(Koşullu Uyarıcı) (Koşullu Tepki)
Sahip Köpek Korku
(Nötr Uyarıcı) (1. Koşullu Uyarıcı) (Koşullu Tepki)
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
2. Sahip Korku
(2. Koşullu Uyarıcı) (Koşullu Tepki)
Cevap B
4. Kendiliğinden geri gelme, sönen bir davranı-
şın bir süre sonra aynı koşullar altında tekrar
ortaya çıkmasını ifade eder. Bu durumda
kafese konduğunda güvercinin kırmızı ışık
yandığında renkli daireyi tekrar gagalamaya
başlaması, kendiliğinden geri gelme kavra-
mı ile açıklanabilir.
Cevap E
5. Üst düzeyde koşullanma (ikinci derecede
koşullanma) organizmanın aynı anda birden
fazla uyarıcıya koşullanmasını ifade eder.
Tepkisel koşullanma sürecine göre:
Konser ………... Klasik müzik ………... Hoş duygular
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Konser ………………….…… Hoş duygular
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Konsere ilişkin olumlu duygular hisseden
kişinin bundan sonra konserde gördüğü ki-
şilere yönelik oluşan tepkisi ise şöyle açıkla-
nabilir:
Konserde gördüğü kişi ………... Konser ………...
Klasik müzik ………... Hoş duygular
Konserde gördüğü kişi ………... Hoş duygular
Tepki Yok
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Cevap D
Korku
6. Karşıt koşullanma, ortama giren uyarıcının
etkisiyle organizmanın duygularının tam ter-
Korku si yönde değişmesini ifade eder. Buna göre
Sınav sırasında kaygılanan kişinin yaşadığı
bu olumsuz duygu, geçmişteki hoş yaşan-
tılarını düşünmesiyle tersi yönde değişecek-
tir.
Cevap E
91
Klasik Koşullanma İlkeleri
7. Uyarıcı genellemesi, organizmanın bir uya-
rıcıya verdiği tepkiyi daha sonra o uyarıcıya
benzeyen diğer uyarıcılara da göstermesini
ifade eder. Bu durumda Oğuz öğretmenin
bir dersinde zorlanan ve kendilerini kötü
hisseden öğrencilerin, bu öğretmenin girdiği
başka derse yönelik olarak da aynı duygula-
rı hissetmesi uyarıcı genellemesi ile açıkla-
nır.
Cevap D
8. Sönme, pekiştirilmeyen bir davranışın bir
süre sonra ortadan kalkmasını ifade eder.
Buna göre uçakta düşme tehlikesi geçiren
kişide oluşan uçma korkusunun süreç için-
de bir daha olumsuz bir deneyim yaşanma-
ması nedeniyle ortadan kalkması sönme ile
açıklanır. Öte yandan kişinin söz konusu
davranışı duyuşsal olduğu için (uçma korku-
su) bu durum tepkisel koşullanma süreci ile
ilişkilendirilmelidir.
Cevap A
9. Tepkisel koşullanma yoluyla öğrenme sü-
recinde koşullanmanın gerçekleşmesi nötr
uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının çok kısa ara-
lıklarla (1/2 sn.) ard arda verilmesine bağlıdır
ve bu durum “bitişiklik ilkesi” olarak tanım-
lanır. Oysa garcia etkisi (olumsuz tat koşul-
lanması) nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının
verilme süresi arasında bitişiklikle açıklana-
mayacak kadar uzun bir süre olsa da koşul-
lanmanın gerçekleşebileceğini anlatır.
Cevap B
10. İtici uyarıcıyla davranış kontrolünde, isten-
meyen davranış örüntüsü ile itici uyarıcıyı
birleştirmek ve böylece davranış ile iticilik,
hoşnutsuzluk arası bağ kurmak amaçlanır.
Bu bağın gelişimini ise, hedef davranışın
terk edilmesi izler. Buna göre zayıflamak is-
teyen Ayten Hanım’ın kilo yapan yiyecekleri
düşük miktarda elektrik şoku veren metal
tabağa koyarak tabaktan yiyecek alma gi-
rişiminde bulunma davranışının ortadan
kaldırmaya çalışması itici uyarıcıyla davranış
kontrolü ile açıklanır. Ancak şıklarda verilen
92
karşıt koşullanma da istenmeyen tepkiye
karşıt bir davranışın koşullanmasından olu-
şur. Öğrenme psikolojisi kaynaklarında itici
uyarıcıyla davranış kontrolü karşıt koşulla-
manın (counter conditioning) bir biçimi ola-
rak ifade edilmektedir. Karşıt koşullamaya
bazen itici uyarıcıyla tedavi de denmektedir.
Bu nedenle bu sorunun hatalı olduğu düşü-
nülmektedir.
Cevap C
11. Karşıt koşullanma bir uyarana verilen tepki-
nin yerine zıttı bir tepkinin oluşturulmasıdır.
Başka bir ifadeyle karşıt koşullanma olum-
suz tutum geliştirilen uyarıcılarla olumlu
uyarıcıları birlikte sunma sayesinde tutum
değişikliği oluşturmaya dayanan bir teknik-
tir. Buna göre öğrenilen olumsuz bir tutumu,
tutum nesnesinin ismini olumlu duygusal
anlamları olan kelimelerle eşleştirerek olum-
lu hâle getirme karşıt koşullanma ile açıkla-
nır.
Cevap B
12. Üst düzeyde koşullanma (ikinci derecede
koşullanma) organizmanın aynı anda birden
fazla uyarıcıya koşullanmasını ifade eder.
Tepkisel koşullanma sürecine göre:
Balon …....…. Balonun patlaması …....…. Korku
(Nötr uyarıcı) (Koşulsuz uyarıcı) (Koşulsuz tepki)
Balon ………………...……………… Korku
(Koşullu uyarıcı) (Koşullu tepki)
Balonlara ilişkin korku tepkisi geliştiren
bebeğin elinde balonla kendisine yaklaşan
abisini görünce de korku tepki vermeye
başlaması ikinci derecede koşullanma ile
açıklanır.
Abi Balon Korku
(Nötr (Koşullu (Koşullu
Uyarıcı) Uyarıcı) Tepki)
Abi Korku
(2. Koşullu Uyarıcı) (Koşullu Tepki)
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

13. Kendiliğinden geri gelme sönmüş tepkinin
bir süre sonra ortaya çıkmasıdır.
Bebeğin yemeğin ardından ellerinin ve ağzı-
nın sabunlu bezle sert şekilde silinmesi so-
nucunda bebeğin sabunlu bezi gördüğünde
ağlamaya başlaması tepkisel koşullanma
durumudur. Bakıcının bir süre sabunlu bezi
kullanmaması sonucunda bebeğin ağla-
ma tepkisi ortadan kalkmış (sönme) ancak
bebeğin bakıcısını görmediği hafta sonu
tatilinin ardından bakıcısının elinde sabunlu
bezi görünce tekrar ağlama tepkisi vermeye
başlamıştır. Sönmüş tepki kendiliğinden geri
gelmiştir.
Cevap B
14. Soru kökünde öğrencinin sınav salonuna
girerken sınav kaygısı yaşaması ifade edil-
mektedir. Başarısızlık kaygısı, sınavdan
kaynaklanmakta yani bir tepkisel koşullan-
ma oluşmakta ve bu durumda sınav birinci
koşullu uyaran haline gelmektedir. Sınav ile
bitişiklik kazanan sınav salonu ikinci koşullu
uyarandır. Bu nedenle sınav salonu da aynı
koşullu tepki olan kaygıyı oluşturmaktadır.
Bu durumda sırasıyla önce sınava daha
sonra sınav salonuna koşullu tepki veril-
mekte yani 2. dereceden koşullanma (üst
düzey koşullanma) oluşmaktadır. Sorunun
doğru yanıtının genelleme olması için tüm
sınavlar gibi benzer uyaranların aynı koşullu
tepkiyi ortaya çıkarması gibi bir vurgu yapıl-
ması gerekirdi. Benzer uyarıcılar arasından
birine tepki vermek gibi bir vurgu olmadığın-
dan “ayırt etme” seçeneği, sönmüş davra-
nışın geri gelmesi sözkonusu olmadığından
“Kendiliğinden geri gelme” seçeneği, acı
veren uyarıdan kurtaran bir davranış vur-
gusu olmadığından “Olumsuz pekiştirme”
seçeneği elenir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Klasik Koşullanma İlkeleri
15. Sistematik Duyarsızlaştırma, davranışçı
yaklaşıma göre korku ve fobilerin tedavisin-
de kullanılan ve tüm aşamalarında uzman
yardımı gerektiren bir terapi tekniğidir. Sis-
tematik duyarsızlaştırma, eşik yöntemini de
içine alan bir tekniktir. Bu nedenle iki seçe-
neğin aynı anda bulunması uygun değildir.
Bu konudaki itirazımız ÖSYM’ye yapılmıştır.
ÖSYM bu sorunun çözümünü C seçene-
ği olarak vermiştir.
16. Sunularda kullanılan resimler, öğrenilen
konu içindeki bilgilerin hatırlanmasını en-
gellemiştir. Soru kökünde bulunan konunun
hatırlanması gibi ifadeler bilişsel yaklaşımı
çağrıştırmakta ve davranışçı yaklaşımın red-
dettiği bilişsel süreçleri içermektedir. Göl-
geleme, davranışçı yaklaşımın olgularından
biridir. Soru davranışçı yaklaşıma uygun bir
soru değildir. Bu konudaki itirazımız ÖS-
YM’ye yapılmıştır.
ÖSYM bu sorunun çözümünü B seçene-
ği olarak vermiştir.
17. Sorudaki örnek klasik koşullanmada yer
alan gölgeleme kavramı için uygun bir örnek
değildir. Ancak gölgeleme kavramı KPSS’de
bugüne kadar hep iki uyarıcı durumdan bi-
rinin diğerine oranla dikkati daha çok çek-
mesi ve diğerine baskın gelmesi şeklindeki
örnekler üzerinden sorulmaktadır. Bu du-
rumda bu örnek de gölgeleme kavramıyla
açıklanabilir. Ayşe için konuşmacının kılık
kıyafeti ve takıları, söylediklerinden daha
dikkat çekici olduğu için onun söylediklerini
gölgelemişlerdir.
Cevap B
18. Bir uyarıcı kendisinden sonra bir başka
uyarıcının varlığına (+) işaret ediyorsa olum-
lu haberci, yokluğuna (-) işaret ediyorsa
olumsuz haberci işlevi üstlenmektedir. Bu
örnekte babasının onun şapkasını eline al-
ması Duru için dışarı çıkacakları yönünde bir
haberci niteliği kazanmıştır.
Cevap C
93
 BİTİŞİKLİK KURAMI
1. Öğrencilerin dikkat sürelerinin kısa ol-
masından dolayı eğitimde birçok etkin-
lik 30-40 dakikayı geçmeyecek şekilde
düzenlenir. Buna rağmen, ilköğretime
yeni başlayan öğrencilerin ilk haftalarda
dikkat süreleri daha kısadır ve hızlı bir
şekilde düşer. Bu durumu bilen Aylin Öğ-
retmen, yılın başında yapılan etkinliklerin
sürelerini 15-20 dakika ile sınırlarken,
daha sonraki haftalarda çalışma sürele-
rini kademeli olarak artırmıştır.
Aylin Öğretmen’in öğrencilerin dikkat
sürelerini artırmak için uyguladığı bu
yöntem aşağıdakilerden hangisiyle en
iyi açıklanabilir?
A) Kendini ayarlama
B) Eşik yöntemi
C) Isındırma yöntemi
D) Zihinsel disiplin
E) Zaman yönetimi
2. Küçük Şule pudingi çok sever. Annesin-
den sık sık puding yapmasını ister. Şu-
le’nin puding isteği ile baş edemez hâle
gelen annesi, bir gün koca bir tencere
puding yapıp kızının önüne koyar. Bun-
dan sonra Şule annesinden bir daha pu-
ding istemez.
Şule’nin annesi, aşağıdaki davranış bi-
çimlendirme yöntemlerinden hangisini
kullanmıştır?
A) Zıt tepki
B) Alıştırma
C) Bıktırma
D) Karşı karşıya getirme
E) Duyarsızlaştırma
94
3. Öğretmenler öğrencilerinin bazı mate-
matiksel işlemleri daha kolay ve çabuk
yapabilmeleri için öğrencilerine çarpım
tablosunu ezberletir.
Bu uygulamayı yapan öğretmenlerin
aşağıdaki koşullanma ilkelerinden
hangisini kullandığı söylenebilir?
A) Bitişiklik
B) İşaret öğrenme
C) Ayırt etme
D) Uyarıcı genellemesi
E) Genelleme
4. Guthrie’ye göre, sınıfta sürekli yazı
tahtasını karalayan bir öğrenciyi bu
davranışından vazgeçirmek için aşa-
ğıdakilerden hangisinin yapılması uy-
gundur?
A) Yüksek sesle uyarmak
B) Uzun bir süre ara vermeden tahtaya
yazı yazdırmak
C) Hoşlandığı etkinlikleri yapmaktan
mahrum bırakmak
D) Teneffüste dışarı çıkmamasını iste-
mek
E) Okul idaresine göndermek
5. Arda matematik dersinden hoşlanma-
maktadır. Bir gün matematik öğretmeni
okulda yapılan bir etkinlikte Arda’yı pi-
yano çalarken izler ve onun müziğe olan
ilgisini fark eder. Bunun üzerine Arda’ya
matematik çalışırken müzik dinlemesini
önerir. Arda bu öneriyi uyguladıktan son-
ra matematiği sevmeye başlar.
Öğretmenin Arda’ya önerdiği bu yön-
tem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eşik
B) Zıt tepki
C) Alışma
D) Sonralık etkisi
E) Pekiştirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 BİTİŞİKLİK KURAMI (ÇÖZÜM)
1. Soru kökünde uygulamayı yapan öğretmen
ilköğretime başlayan öğrencilerini dikkatleri-
ni 40 dakika boyunca sabit bir şekilde derse
yönlendirmek istemektedir. Ancak ilköğre-
time başlayan öğrencilerin dikkat süresi 40
dakika değildir. Bundan dolayı öğretmen ilk
başta etkinliklerin sürelerini 15-20 dakikada
sınırlayarak öğrencilerin dikkatlerini sabit
tutuyor. Daha sonraki haftalarda dikkatlerini
kademeli olarak, aşama aşama 40 dakikaya
doğru artırmak için etkinlik sürelerini artırı-
yor. Bir davranışın kazanılmasında davranışı
adım adım yaptırarak davranışın miktarını
artırmaya eşik yöntemi denilmektedir. So-
rudaki öğretmenin uyguladığı yöntem eşik
yöntemidir.
4. Guthrie’nin önerdiği alışkanlıkları yok etme
yöntemleri; eşik, bıktırma ve zıt tepkidir.
Guthrie etki yasasını kabul etmediği için ce-
zanın etkili bir davranış kontrol tekniği oldu-
ğunu kabul etmez bu nedenle A, C, D ve E
seçenekleri doğru yanıt olamaz. Guthrie’nin
bıktırma yöntemi ise istenmeyen davranışı
yapan bireye bu davranışı yapmaktan bıka-
na kadar bu davranışı yaptırmayı içerir. Bu
nedenle doğru yanıt uzun bir süre tahtayı
karalamasına izin vermek olacaktır.
Cevap B

Cevap B

2. Soru kökünde anne, çocuğa sevdiği pudingi
çok fazla yedirerek puding yeme davranı-
şını ortadan kaldırmıştır. Bitişiklik kuramına
göre, istenmeyen davranışı sürekli yaptıra-
rak ortadan kaldırmaya bıktırma yöntemi
denilmektedir.
Cevap C
5. Zıt tepki yönteminde istenmeyen tepkiye
neden olan uyarıcı (matematik) ile birlikte,
bu uyarıcıyla rekabet edebilecek ve istenen
bir tepkiyi (zıt bir tepkiyi) meydana getirecek
uyarıcı (müzik dinleme) birlikte sunulur. Bu
sayede başlangıçta istenmeyen tepkiye yol
açan uyarıcı yeni ve istendik başka bir tep-
kiye yol açmaya başlar.

Cevap B

3. Soruda öğretmen, matematiksel işlemleri

kolay ve çabuk yapabilmeleri için çarpım
tablosunu ezberletir. Ezberleme bilişsel bir
süreçtir. Watson’un en sık ilkesine göre sık
tekrar eden davranışlar kalıcı olmaktadır.
Buradan davranışçı eğitim sisteminin çok
üzerinde durduğu alıştırmalar çıkmaktadır.
Bu bakımdan ele alınacak olursa çarpım
tablosunun ezberlenilmesi bitişiklik ilkesiyle
örtüşebilir. Ancak bu yorum çok esnek bir
yorumdur. Ezberleme işlemi bilişsel bir sü-
reç olmasından dolayı davranışçılığın kap-
samında yer alması uygun değildir.

ÖSYM bu sorunun çözümünü A seçene-

ği olarak vermiştir.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 95

 BAĞ KURAMI
1. Okula yeni başlayan öğrencilerine çalış-
ma alışkanlığı kazandırmak isteyen bir
sınıf öğretmeni verdiği ödevleri yapan
öğrencileri çikolatayla ödüllendirmekte,
yapmayanları ise teneffüste dışarı çıkar-
mayarak cezalandırmaktadır.
Öğretmenin öğrencilerine ders çalış-
ma alışkanlığı kazandırmak için izle-
diği yol Thorndike’ın hangi ilkesiyle
uyuşmamaktadır?
A) Tekrar yasası
B) Etki yasası
C) Tepki analojisi
D) Hazırbulunuşluk yasası
E) Öğrenmede küçük adımlar ilkesi
2. Bir ilköğretim okuluna bu yıl atanan
Stajyer Öğretmen Mehmet Bey, müdür
tarafından 2A şubesinin sınıf öğretmeni
olarak görevlendirilir. Mehmet Öğret-
men, öğrencilerin ileriki yıllarda girecek-
leri önemli sınavları düşünerek sadece
öğretim programındaki konuların yeterli
olmayacağına inanmaktadır. Bu nedenle
öğrencilerinden her hafta en az 50 say-
falık bir hikâye kitabı okumalarını ve bu
kitabın özetini çıkarmalarını istemektedir.
Öğretmenin bu davranışı, Thorndike’ın
öğrenme ve eğitimle ilgili görüşlerin-
den hangisine uygun değildir?
A) Tekrar yasası B) Etki yasası
C) Tepki analojisi D) Ait olma yasası
E) Hazırbulunuşluk
3. Elinde bulunan bir deste anahtardan
hangisinin, babasının ofisine ait ol-
duğunu bilmeyen bir çocuğun doğru
anahtarı bulmak için kullanabileceği
en uygun öğrenme stratejisi aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) İçgörü kazanma
B) Kademeli yaklaşma
C) Gizil öğrenme
D) Sınama-yanılma
E) Bağsal öğrenme
96
4. Aşağıdaki durumlardan hangisinde
bireyin sınama-yanılma yoluyla öğren-
me stratejisini benimsemesi en uygun
olacaktır?
A) Elinde bulunan bir deste anahtardan
hangisinin kilidi açacak doğru anah-
tar olduğunu öğrenmek isteyen bir
birey
B) Köpeklerden aşırı derecede korkan
çocuğunun bu korkusunu yenmesine
nasıl yardımcı olabileceğine karar ve-
remeyen bir baba
C) Yatağının altında uzanamayacağı bir
yere kaçan topunu nasıl alabileceğini
düşünen bir çocuk
D) Kutudan çıkan kabloları, uçlarına ba-
karak uygun yerlere takıp yeni aldığı
bilgisayarını kurmak isteyen bir genç
E) Oğluna yemekten önce ellerini yıka-
ma alışkanlığı kazandırmak için nasıl
bir yol izlemesi gerektiğini düşünen
bir anne
5. Öğle yemeği için ilk kez gittiği restoranın
yemeklerinin tadını beğenmeyen Hüseyin
bir daha o restorana gitmemiştir. Daha
önce gittiği ve lezzetli yemekler yediği bir
başka restorana ise gitmeye devam et-
mektedir.
Hüseyin’in bu davranışı aşağıdaki
öğrenme kavramlarından hangisiyle
açıklanır?
A) Etki yasası
B) Tekrar yasası
C) Tepki çeşitliliği
D) Hazırbulunuşluk yasası
E) Ögelerin gücü
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 BAĞ KURAMI (ÇÖZÜM)
1. Thorndike’ın etki kanununun ilk formuna
göre davranışlar, ortaya çıkardıkları sonuç-
lardan etkilenirler. Eğer davranışın ortaya
çıkardığı sonuç olumlu olursa, o davranışla
ilgili uyaran – tepki bağı güçlenecektir. Eğer
davranışın sonucu olumsuz olursa da dav-
ranışın tekrarlanmaz. Bu nedenle, öğrenci-
lerin olumlu davranışlarının sonunda onlara
uygun pekiştireçler vermek, olumsuz dav-
ranışlarından sonra da hoşnut olmayacak-
ları bir durum yaratmak etki kanununun ilk
formuna uygun bir davranış olacaktır. Ancak
Thorndike etki kanununu 1930’lardan son-
ra değiştirmiş ve cezanın davranışın tekrarı
üzerinde ödül kadar etkili olmadığını açıkla-
mıştır. Bu nedenle istenen davranışın tekrar
sayısını artırmak için ödül verilmesi gerekti-
ğini ancak istenmeyen davranışa ceza ver-
menin gerçekte davranışı değiştirmediğin-
den cezadan kaçınılmasını vurgulamıştır. Bu
nedenle öğretmen etki yasasına göre yanlış
bir davranış sergilemiştir.
Uyarı
Soruda bir anlatım bozukluğu vardır.
“Thordike’ın hangi ilkesiyle uyuşmamak-
tadır?” diye sorulduğundan “Thorndi-
ke’ın hiçbir ilkesiyle uyuşmamaktadır.”
gibi bir sonuca varılabilir. Öğretmenin
öğrencilere ders çalışma alışkanlığı ka-
zandırmak için izlediği yol “Thorndike’ın
hangi ilkesi gereğince yanlıştır?” şeklin-
de sorulması soruyu daha doğru ve an-
laşılır kılacaktır.
Cevap B
2. Öğrenmeyi U-T arasında kurulan bağ ile
açıklayan Thorndike’a göre öğrenmeyi etki-
leyen faktörlerden biri bireyin hazırbulunuş-
luk düzeyidir. Yani birey öğrenmeye hazır
değilse ya da öğrenmeye hazır olduğu hal-
de öğrenme süreci engelleniyorsa kendini
kızgın hissetmekte; öğrenmeye hazır olduğu
anda öğrenme için gerekli olan destek ve-
rildiğinde ise kendini mutlu hissetmekte ve
etkili öğrenme gerçekleştirebilmektedir. Bu
anlamda ilköğretim 2. sınıftaki çocukların
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
ileride girebilecekleri sınavları düşünerek
bu sınavlara hazırlanmalarının istenmesi ço-
cukların hazırbulunuşluk düzeylerine uygun
bir davranış değildir.
Cevap E
3. Deneme yanılma yoluyla öğrenme, orga-
nizmanın yaşadığı bir sorunu çözmek için
çeşitli yollar denemesi sonucunda istediği
sonuca ulaşmasını ifade eder. Bu anlamda
kişinin elinde bulunan bir deste anahtardan
açmak istediği kapıyı açan anahtarı bulması
deneme yanılma yoluyla açıklanır.
Cevap D
4. Thorndike’a göre deneme yanılma yoluyla
öğrenme, bir problemin çözümünün rastge-
le, tesadüfi davranışlarla gerçekleştirilmesi-
ni ifade eder. Buna göre elinde bulunan bir
deste anahtardan hangisinin kilidi açacak
doğru anahtar olduğunu öğrenmek isteyen
birey, teker teker anahtarları kilide sokarak
hangisinin doğru anahtar olduğunu bulmaya
çalışacaktır.
Cevap A
5. Thorndike’ın etki yasasına göre, organiz-
manın bir problem durumunda verdiği tep-
kilerden doyurucu sonuç yaratan tepkiler
güçlenmekte ve ileride bu tepkilerin yeniden
gerçekleşme olasılığı artmaktadır. Orga-
nizmayı amaca ulaştırmayan tepkilerin ise
tekrar gerçekleşme olasılığı azalmaktadır.
Skinner’in Edimsel Koşullanma kuramı da
Thorndike’ın etki yasasından yola çıkılarak
geliştirilmiştir. Etki yasası, davranışın ardın-
dan ortaya çıkan sonucun davranış üzerin-
deki etkisi üzerinde durur. Yani sonucu hoş
olan davranışların tekrarlanma olasılığı artar,
sonucu hoş olmayan davranışların tekrar-
lanma olasılığı azalır. Soruda Hüseyin’in
lezzetli yemekler yediği restorana gitmeyi
sürdürdüğü, tadını beğenmediği yemekleri
yediği restorana ise bir daha gitmediği belir-
tildiği için bu durum etki yasası ile açıklanır.
Cevap A
97
 EDİMSEL (OPERANT) KOŞULLANMA
1. Matematik ödevini yapmamak için ba-
haneler öne süren kızına; “Ödevini bitir
de birlikte gezmeye çıkalım.” diyen bir
annenin bu yaklaşımı aşağıdakilerden
hangisine örnek olabilir?
A) Premack ilkesi
B) Tepki analojisi
C) Kademeli yaklaşma
D) Dolaylı pekiştirme
E) Olumlu pekiştirme
2. Aşağıdakilerden hangisi, edimsel ko-
şullama yoluyla öğrenme sürecinde
davranışın özelliklerini ve ortaya çık-
ma sıklığını belirleyen etkenlerden bi-
risi değildir?
A) Davranıştan önce gelen çevresel ko-
şullar
B) Davranışın bir sonucu olarak değişen
çevresel olaylar
C) Organizmanın doğuştan getirdiği po-
tansiyel
D) Organizmanın çevreyle ilgili geçmiş
yaşantıları
E) Davranışla birlikte bulunan çevresel
koşullar
3. Ayağına batan dikeni ayağını yere sür-
terek çıkarmayı başaran bir köpeğin
benzer bir durumda aynı davranışı
tekrarlaması aşağıdaki kavramlardan
hangisiyle açıklanabilir?
A) Olumsuz aktarma
B) Olumsuz pekiştirme
C) Tepkisel koşullama
D) Tepki genellemesi
E) Alışma
98
4. Çocuklarına zarar vermemek için sadece
mutfakta sigara içmeye başlayan Ali Bey,
bir süre sonra su içmek için bile mutfağa
gitse bir sigara yaktığını fark etmiştir.
Bu örnekte mutfak Ali Bey için aşağı-
dakilerden hangisinin işlevini görmek-
tedir?
A) Ayırt edici uyarıcı
B) İtici uyarıcı
C) Olumlu pekiştireç
D) Koşulsuz uyarıcı
E) Dolaylı pekiştireç
5. Bir deneyde şempanzeye tavanda bulu-
nan kırımızı ışık yandığında bir düğmeye
bastığı takdirde bir kart elde edebileceği
ve bu kartı muzla değiştirebileceği öğre-
tilmiştir.
Bu deneyde kart şempanze için aşağı-
dakilerden hangisinin işlevini görmek-
tedir?
A) Ayırt edici uyarıcı
B) İkincil pekiştireç
C) İçsel pekiştireç
D) Pekiştirici uyarıcı
E) Nötr uyarıcı
6. Bir teknik direktörün başarıyı artırmak
amacıyla, en iyi performans gösteren
sporcusuna her ayın sonunda bir spor
malzemesi hediye etmesi aşağıdaki-
lerden hangisine örnek olabilir?
A) Dolaylı pekiştirme
B) Koşullu anlaşma
C) Premack ilkesi
D) Birincil pekiştireç
E) Olumlu pekiştirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Sokakta oynarken, arkadaşları isteklerini
yerine getirmeyince hemen gidip onları
abisine şikâyet eden Bahar, okula başla-
dığında da, tartıştığı arkadaşlarını, koşa-
rak öğretmenine şikâyet etmiştir. Ancak,
öğretmeni abisi gibi, arkadaşlarına kız-
mamıştır. Bahar, başlangıçta her tartıştı-
ğında arkadaşlarını öğretmenine şikâyet
etmesine karşın, bir süre sonra benzer
durumlarda artık hiç kimseyi şikâyet et-
memeye başlamıştır.
Bahar’ın arkadaşlarını şikâyet etmek-
ten vazgeçmesi aşağıdakilerden han-
gisinin sonucudur?
A) Karşıt tepki oluşturma
B) Sönme
C) Karşıt koşullama
D) Sistematik duyarsızlaştırma
E) Alışma
8. Bir futbolcunun gol attığı bir maçta
taktığı kolyeyi, daha sonraki maçlarda
da mutlaka takması ve kolyeyi takma-
dan maça çıkmak istememesi aşağı-
daki kavramlardan hangisiyle en iyi
açıklanabilir?
A) Batıl davranış
B) Koşullu tepki
C) Genelleme
D) Öğrenmenin aktarılması
E) Alışma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
9. Aşırı kilolu bir genç, diyetisyeniyle bir
anlaşma yapmıştır. Bu anlaşmaya göre
belirli bir kaloriyi aşmayacak biçimde ye-
mek yediği her öğün için bir yıldız kaza-
nacak, altı yıldız topladığında ise bir gü-
neş elde edecektir. Dört güneş topladığı
zaman kendisine sevdiği bir sanatçının
konseri için bilet verilecektir.
Gencin belirli kaloride yemek yemesini
sağlamak için diyetisyenin kullandığı
teknik aşağıdakilerden hangisine ör-
nek olabilir?
A) Kademeli yaklaşma
B) Değişken aralıklı pekiştirme
C) Şekillendirme
D) Değişken oranlı pekiştirme
E) Simgesel ödülle pekiştirme
10. Önceki yıl gelişim ve öğrenme psikolojisi
derslerinde başarısız olan ve bu yıl aynı
derslerin iki ara sınavından da kötü not
alan bir öğrenci, ne kadar çalışırsa çalış-
sın bu derslerde başarılı olamayacağını
düşünerek genel sınava çalışmaktan vaz-
geçmiştir.
Öğrencinin genel sınava hazırlanmak-
tan vazgeçmesini en iyi açıklayan kav-
ram aşağıdakilerden hangisidir?
A) Genelleme
B) Batıl davranış
C) Öğrenilmiş çaresizlik
D) Kendini gerçekleştiren kehanet
E) Olumsuz aktarma
11. Tüm uyarılarına rağmen salonda koşa-
rak oyun oynamaya devam eden oğlu-
nu 15 dakika süreyle banyoya kapatan
bir babanın uyguladığı davranış kont-
rol tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ara verme (time out)
B) Olumsuz pekiştirme
C) Şekillendirme
D) I. tip ceza
E) Kademeli yaklaşma
99
Edimsel (Operant) Koşullanma
12. Bir teknik direktör, maçlarda sürekli ola-
rak hakeme itiraz ettiği için oyundan
atılarak takımı güç durumda bırakan bir
oyuncusunun bu davranışını her sefe-
rinde onu cezalandırarak engellemeye
çalışmış ve oyuncu artık hakeme itiraz
etmez olmuştur. Ancak, sezon sona erip
oyuncuların tamamen dinlenerek geçir-
dikleri tatil dönemi bittikten sonraki ilk
maçta bu oyuncu tekrar hakeme itiraz
ettiği için oyundan atılmıştır.
Oyuncunun tatil dönüşü ilk maçta ha-
keme itiraz etmesi, aşağıdaki kavram-
lardan hangisiyle en iyi açıklanabilir?
A) Kendiliğinden geri gelme
B) Tepki genellemesi
C) Karşıt tepki oluşturma
D) Duyarsızlaştırma
E) Unutma
13. Edimsel koşullama yoluyla öğrenme
ilkelerinden yararlanarak çekingen
bir öğrencisinin derslere katılmasını
sağlamak isteyen bir öğretmenin izle-
yeceği en uygun yol aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Öğrenciye, derste konuşmazsa çe-
kingenliğini yenemeyeceğini anlat-
mak
B) Öğrencinin derste konuyla ilgili her
konuşma davranışını pekiştirmek
C) Derse katılan diğer öğrencilerin dav-
ranışlarını pekiştirmek
D) Arkadaşlarıyla konuşarak onların des-
tek olmasını sağlamak
E) Öğrenciye derse katılımın önemini
anlatmak
100
14. Dersi soru cevap yöntemiyle işleyen bir
öğretmen, sorulara doğru cevap veren
öğrencilerine bazen beş soruda, bazen
de üç soruda bir puan vermektedir.
Öğretmenin kullandığı pekiştirme tari-
fesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sabit oranlı
B) Sürekli
C) Sabit aralıklı
D) Değişken aralıklı
E) Değişken oranlı
15. Beş yaşındaki Ata, evde sürekli olarak
çalışan annesinin dikkatini çekmek için
bilgisayarın ekranını boyalı kalemle kara-
lamıştır. Bu duruma çok öfkelenen annesi
de, bu davranışı bir daha yapmaması için
Ata’nın en sevdiği oyuncağını ortadan
kaldırmıştır.
Annenin bu durumda oyuncakları or-
tadan kaldırması aşağıdakilerden han-
gisine örnek olabilir?
A) Olumsuz pekiştirme
B) Kaçınma koşullaması
C) Dolaylı ceza
D) II. tip ceza
E) Karşıt koşullama
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

16. Aşağıdakilerden hangisi Premack ilke-
sinin kullanılmasına bir örnek olabilir?
A) Bir iş yerinde hedeflenenin üzerinde
üretim yaptıkları için çalışanlara iki
maaş ikramiye verilmesi
B) Fazla mesai yapmak istemeyen bir
çalışana, fazla mesai yaptığı takdirde
ertesi gün tuttuğu takımın maçına gi-
debilmesi için işten erken çıkmasına
müsaade edileceği sözünün verilmesi
C) Bir öğrencinin yüksek bir not ortala-
ması tutturmak istediği için değil, ba-
basından azar işitmekten kurtulmak
için var gücüyle ders çalışması
D) Bir arkadaşının yemeğini bitirmediği
için azarlandığına tanık olan bir ana-
okulu öğrencisinin, sevmediği hâlde
tabağındaki yemeğini bitirmesi
E) Yediği bir yemekten dolayı midesi bo-
zulan bir kişinin, ne zaman o yemeğin
kokusunu alsa midesinin bulandığını
hissetmesi
17. Yaşadığı küçük kasabanın geleneğine
uygun olarak karşılaştığı herkese selam
veren bir kişi, taşındığı büyük bir kentte
karşılaştığı insanların selamına cevap
vermemeleri nedeniyle yavaş yavaş se-
lam vermekten vazgeçmiştir.
Öğrenme psikolojisi açısından bakıl-
dığında, bu kişinin insanlara selam
vermekten vazgeçmesi, bir davranışın
sürdürülmesinde aşağıdaki süreçler-
den hangisinin önemli bir rol oynadığı-
nı göstermektedir?
A) Geleneklerin
B) Sönmenin
C) Güdülenmenin
D) Bilişlerin
E) Pekiştirmenin
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
18. Bir ilköğretim okulu öğretmeni bir öğren-
cisine düzenli olarak ödev yapma alış-
kanlığı kazandırmak amacıyla her ödev
yapışında onu arkadaşlarının önünde
överek ödüllendirir. Bunun sonucunda
öğrenci ödevlerini düzenli olarak yapma-
ya başlar. Ancak bir süre sonra, öğret-
menin onu aynı şekilde ödüllendirmeye
devam etmesine karşın öğrencinin ödev
yapmayı ihmal etmeye başladığı görülür.
Öğrencinin ödev yapmayı ihmal etme-
ye başlaması aşağıdaki süreçlerden
hangisiyle açıklanabilir?
A) Alışma
B) Sönme
C) Kendiliğinden geri gelme
D) Koşullanma
E) İleriye ket vurma
19. Bir öğrenci, öğretmenin dikkatini çekmek
için sınıfta sürekli olarak espri yapmakta,
öğretmen bu esprilerden bazılarına güler-
ken bazılarını duymazdan gelmektedir.
Bu durumda öğrencinin sınıfta espri
yapma davranışına ilişkin aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Olumsuz pekiştirildiği için benzer du-
rumlara genellenme olasılığı artacak-
tır.
B) Değişken aralıklı pekiştirildiği için
sönmeye karşı dirençli olacaktır.
C) Bazen olumlu bazen olumsuz pekişti-
rildiği için sönmeye karşı direnci aza-
lacaktır.
D) Sürekli pekiştirilmediği için gitgide
azalarak ortadan kalkacaktır.
E) Bazen olumlu bazen olumsuz pekişti-
rildiği için benzer durumlarda tekrar-
lanma olasılığı artacaktır.
101
Edimsel (Operant) Koşullanma
20. Gülce Hanım, bebeğinin ayakta sallana-
rak uyumak istediğini ve ayakta sallan-
madığı takdirde ağladığını bir psikoloğa
anlatır. Psikolog ona bebeğini yatağına
koymasını ve ağlamasına aldırmadan
kendi kendine uyumasını beklemeyi tav-
siye eder.
Psikologun önerilerine Gülce Hanım’ın
uyması durumunda, aşağıdakilerden
hangisinin ortaya çıkma olasılığı en
yüksektir?
A) Ağlama davranışı ilk günlerde artma
gösterecek, ancak giderek azalıp or-
tadan kalkacaktır.
B) Ağlama davranışı ilk günlerden itiba-
ren giderek azalarak ortadan kalka-
caktır.
C) Ağlama davranışı aynı şiddetle uzun
süre devam edecektir.
D) Bebek yatağa konduğunda bazen ağ-
layacak bazen ağlamayacaktır.
E) Bebek yatağa her konduğunda ağla-
yacak, ancak bu davranışı eskisi ka-
dar uzun sürmeyecektir.
21. Evde oyuncaklarını toplama alışkanlığı
olmayan Özgür, yuvaya başladığı ilk gün
oynadığı oyuncakları toplayıp oyuncak
dolabına kaldırmadığı için öğretmeni ta-
rafından sertçe uyarılmış ve o günden
sonra yuvadayken her zaman oyuncak-
larını toplamıştır. Ancak Özgür evde yine
oyuncakları toplamama alışkanlığını de-
vam ettirmiştir.
Özgür’ün yuvadayken oyuncakları
toplamayı öğrenmesi ancak evdeyken
toplamama alışkanlığını devam ettir-
mesi, sırasıyla aşağıdaki süreçlerden
hangileriyle açıklanabilir?
A) Kavrama yoluyla öğrenme – Alışma
B) Dolaylı öğrenme – Ayırt etmeyi öğren-
me
C) Sosyal öğrenme – Dolaylı öğrenme
D) Edimsel koşullanma – Ayırt etmeyi
öğrenme
E) Tepkisel koşullanma – Alışma
102
22. Ders zili çaldığı hâlde sınıfa girmeyip
bahçede oynamaya devam ettiği için
öğretmeninden azar işiten Ayşe, izleyen
hafta sonunda gittiği sinemada filmin
başlayacağını belirten zilin sesini duyar
duymaz annesinin elini tutarak salona
doğru koşmaya başlamıştır.
Ayşe’nin sinemada zil sesini duyunca
salona doğru koşması aşağıdakiler-
den hangisiyle açıklanabilir?
A) Olumsuz aktarma
B) Tepkisel koşullanma
C) Ayırt etmeyi öğrenme
D) Öğrenmenin genellenmesi
E) İkinci dereceden koşullanma
23. Bir davranışın edimsel koşullanma yoluy-
la öğrenilebilmesi için bu davranışın pe-
kiştirilmesi, davranışın pekiştirilebilmesi
için de en az bir kez yapılması gerekir.
Buna göre, çocuğuna pekiştirme yo-
luyla paltosunu sağa sola fırlatmak
yerine vestiyere asma alışkanlığı ka-
zandırmak isteyen, ancak çocuğu
paltosunu hiçbir zaman vestiyere as-
madığı için pekiştiremeyen bir anne-
nin aşağıdaki tekniklerden hangisini
kullanması gerekir?
A) II. tip ceza
B) Ara verme
C) Kademeli yaklaşma
D) Karşıt tepki oluşturma
E) Gecikmeli koşullanma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Edimsel (Operant) Koşullanma

24. “Her gün baklava, börek yense bıkılır.”
atasözü öğrenmeyle ilgili aşağıdaki
süreçlerden hangisine bir örnek olabi-
lir?
A) Sürekli olarak aynı pekiştirecin kulla-
nılmasının, bir süre sonra bu pekişti-
recin pekiştirme gücünün azalmasına
yol açması
B) Sürekli pekiştirmenin, bir davranışın
devamını sağlamada aralıklı pekiştir-
meden daha az etkili olması
C) Tekrar sayısının artmasının, sözel bir
malzemenin öğrenilmesini bir nokta-
ya kadar kolaylaştırması
D) Pekiştirilmediği için sönen bir davra-
nışın bir süre sonra kendiliğinden geri
gelmesi
E) Bir davranışın, olumlu pekiştirmenin
yanı sıra olumsuz pekiştirme yoluyla
da kazanılabilmesi
26. Bir futbolcu, rakibinin sert bir hareketiyle
yere düşmüş ve hakem rakip oyuncuyu
oyundan atmıştır. Bu olaydan sonra, bu
futbolcu canı yanmış gibi davranarak
rakibini oyundan attırabileceğini öğren-
miştir (I). Aynı oyuncu farklı hakemlerin
yönettiği diğer maçlarda da kendini yere
atarak rakibini oyundan attırmayı dene-
miştir (II). Bu denemelerde başarısız olan
futbolcu sadece rakibini oyundan atan ilk
hakemin yönettiği maçlarda bu numarayı
denemeye devam etmiştir (III).
Yukarıdaki parçada I, II ve III rakam-
larıyla ifade edilen durumlar, sırasıyla
aşağıdaki kavramlardan hangileriyle
açıklanabilir?
A) Tepkisel koşullanma – Olumsuz pe-
kiştirme –Ayırt etme
B) Olumsuz pekiştirme – Genelleme –
Sönme
C) Edimsel koşullanma – Alışma – Ket
vurma
D) İçgörü kazanma – Olumsuz aktarma –
Kendiliğinden geri gelme
E) Edimsel koşullanma – Genelleme –
Ayırt etme

25. Tıp fakültesini iyi bir dereceyle bitiren Ali,

birkaç kez girdiği Tıpta Uzmanlık Sınavın-
da başarısız olmuştur. Ailesinin ısrarıyla
bu yıl da sınava başvurmasına rağmen
Ali bu sınav uygulaması devam ettikçe
hayalini kurduğu dahiliye uzmanlığı eğiti-
mini hiçbir zaman alamayacağını düşün-
mektedir.
Ali’nin bu düşüncesi aşağıdakilerden
hangisinin göstergesi olabilir?
A) Öğrenilmiş çaresizlik
B) Dışsal denetim odağı
C) Kendini gerçekleştiren kehanet
D) Mantığa bürünme
E) Kolektif yeterlik inancının düşük ol-
ması

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 103

Edimsel (Operant) Koşullanma
27. Yalancı emziği bırakma zamanı gelen bir
bebek emzik verilmediğinde ağlar. Anne
bebeğinin ağlamasına dayanamaz emzi-
ği verir; bebek susar, anne rahatlar. Böy-
lelikle emzik isteyince ağlama, emziğin
verilmesi, bebeğin susması ve annenin
rahatlaması şeklinde bir kısır döngü olu-
şur ve bebeğe yalancı emziği bıraktırma
çabası sonuçsuz kalır.
Bu kısır döngünün devam etmesinin
nedeni, aşağıdakilerden hangisinde
doğru olarak açıklanmaktadır?
A) Bebeğin ağlama davranışı olumlu,
annenin emzik verme davranışı olum-
suz pekişmektedir.
B) Bebeğin ağlama davranışı sürekli, an-
nenin emzik verme davranışı aralıklı
pekişmektedir.
C) Hem bebeğin ağlama hem de anne-
nin emzik verme davranışı olumlu pe-
kişmektedir.
D) Bebeğin ağlama davranışı olumsuz,
annenin emzik verme davranışı olum-
lu pekişmektedir.
E) Hem bebeğin ağlama hem de anne-
nin emzik verme davranışı olumsuz
pekişmektedir.
28. Öğrencilerine ödev yapma alışkan-
lığı kazandırmak amaıyla yapıtkları
her ödeve bir yıldız veren ve toplam
on yıldız kazananlara bir kitap hediye
eden bir öğretmen, aşağıdaki davranış
kontrol tekniklerinden hangisini kul-
lanmaktadır?
A) Davranış şekillendirme
B) Simgesel ödülle pekiştirme
C) Kademeli yaklaşma
D) Dolaylı pekiştirme
E) Sistematik duyarsızlaştırma
104
29. Aşağıdakilerden hangisi edimsel ko-
şullanma kuramına göre bir davranışın
kazanılmasına örnek verilebilir?
A) Ödevini yapmadığı için öğretmenin-
den azar işiten arkadaşını gören bir
öğrencinin düzenli olarak ödev yap-
maya başlaması
B) Bir öğrencinin 7. ve 8. sınıfta aldığı fen
ve teknoloji dersinde başarısız oldu-
ğu için 9. sınıfta alacağı fizik ve kimya
derslerinde de başarısız olacağına
inanması
C) Türkçe dersinde yazdığı şiir nedeniyle
öğretmeninden övgü alan bir öğrenci-
nin şiire ilgi duyması ve şiir yazmaya
devam etmesi
D) Geometri dersinden hoşlanan bir öğ-
rencinin analitik geometri dersine de
ilgi duyması
E) Fizik dersinde açığını kapatmak için
çok çalışan bir öğrencinin kimya der-
sindeki konuları daha kolay öğrenme-
si
30. Öğrencilerinin sınıf tartışmalarına katıl-
malarını ancak tartışmaların derste işle-
nen konuyla sınırlı kalmasını isteyen bir
öğretmen, bu amaçla önce öğrencilerini
konuyla ilgili konuşup konuşmadıklarına
bakmaksızın her söz alışlarında, sınıfın
çoğunluğunun tartışmalara katıldığını
gördükten sonra da sadece işlenen ko-
nuyla ilgili bir şeyler söylediklerinde ödül-
lendirir.
Öğretmenin öğrencilerin sınıf tartış-
malarına katılmalarını sağlamak için
kullandığı teknik aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Projektif
B) Model oluşturma
C) Tepkisel koşullanma
D) Alıştırma
E) Kademeli yaklaşma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

31. Anne ve babası sık sık tartışan bir öğren-
ci, evdeki huzursuzluk ortamından ka-
çınmak için dersler bittikten sonra çeşitli
bahaneler üreterek okulda kalma süresini
uzatır.
Öğrencinin bu davranışı aşağıdakiler-
den hangisiyle açıklanabilir?
A) Duyarlılaşma
B) Psikolojik tepkisellik
C) Davranışta kontrast
D) Öğrenilmiş çaresizlik
E) Olumsuz pekiştirme
32. “Yıllardır piyango bileti alıyorum. Çev-
remdeki herkese az ya da çok bir ikra-
miye çıktı. Bana bir kez olsun amorti bile
çıkmadı. Artık bilet almayacağım.”
Örnekteki kişinin kendisine amorti bile
çıkmadığı gerekçesiyle bilet almaktan
vazgeçmesi bir davranışın sürdürül-
mesinde aşağıdakilerden hangisinin
önemli bir rol oynadığını göstermekte-
dir?
A) Pekiştirme
B) Şans
C) Alışkanlık
D) Genelleme
E) Ayırt etme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
33. Bir otomobil tamir ustası, çırak olarak işe
başlayan bir genci teşvik etmek ama-
cıyla bir şeyler öğrenmek için gösterdiği
her çabayı aferin diyerek pekiştirmiş ve
başlangıçta her aferin deyişinden sonra
çırağın öğrenme gayretinin biraz daha
arttığını gözlemiştir. Ancak bir süre sonra
usta, aferin demesinin çırağı ilk günlerde-
ki kadar gayrete getirmediğini fark etmiş-
tir.
Ustanın övgüsünün çırağı gayrete ge-
tirme işlevinin bir süre sonra azalma-
sının nedeni aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Çırak, neyi iyi neyi kötü yaptığını ken-
disi değerlendirebilecek duruma gel-
miştir.
B) Çırağın ustasına duyduğu sevgide
azalma olmuştur.
C) Öğrenme davranışı koşulsuz uyarıcı
tarafından izlenmediği için sönmeye
başlamıştır.
D) Uyarıcı ile tepki arasındaki bağlantı
kopmuştur.
E) Alışma nedeniyle övgünün pekiştirici
değeri azalmıştır.
105
Edimsel (Operant) Koşullanma
34. Bir öğretmen ders sırasında konuşarak
sınıfın düzenini bozan bir öğrencisinin
bu davranışını bastırmak için onu sınıftan
çıkararak cezalandırmıştır. Ancak öğret-
menin beklentisinin aksine öğrencinin
derste konuşma davranışı artmıştır.
Bu örnek, öğretmenlerin cezayı bir
davranış kontrol tekniği olarak kul-
lanırken aşağıdakilerden hangisini
dikkate almaları gerektiğine işaret et-
mektedir?
A) Birinci tip cezanın daha etkili olabi-
leceği durumlarda ikinci tip cezanın
kullanılmaması gerektiğini
B) Ceza olarak niteledikleri bir eylemin
öğrenci için aslında bir pekiştireç iş-
levi görüp görmediğini
C) Cezanın yapılan davranışla orantılı ol-
ması gerektiğini
D) Nasihat edilmeden uygulanan bir ce-
zanın etkisinin sınırlı olabileceğini
E) Uygulanan cezanın şiddetinin her se-
ferinde artırılması gerektiğini
35. Bir sürücü trafikte kendi aracını sıkıştıran
başka bir araç sürücüsüne korna çalarak
küfür etmiştir. Bu sırada araçta bulunan
üç yaşındaki kızı bu olaya tanık olmuştur.
Daha sonra babasının her korna çalışın-
da kız küfür etmiştir.
Bu örnekte korna sesi küçük kızın kü-
für etme davranışını kontrol eden ne
tür bir uyarıcıdır?
A) Pekiştirici
B) İtici
C) Koşulsuz
D) Ayırt edici
E) Özendirici
106
36. Antrenmanlarda son derece gayretli bir
şekilde çalıştığı hâlde teknik direktörü
tarafından maçlarda oynatılmayan bir
futbolcu antrenmanlarda giderek daha
az çalışır hâle gelmiş ancak teknik di-
rektörün kendisini bir maçta oynatması-
nın ardından antrenmanlarda tekrar aynı
gayretle çalışmaya başlamıştır.
Yukarıda verilen örneğe dayanarak
aşağıdaki sonuçlardan hangisine varı-
labilir?
A) Bir davranışın devamının sağlanma-
sında sürekli pekiştirme aralıklı pekiş-
tirmeden daha etkilidir.
B) Sönen bir davranış pekiştirilmese de
kendiliğinden geri gelebilir.
C) Bir bireyin güdülenme düzeyini artır-
mak için önce onu engellemek yara-
lıdır.
D) Sönmeye yüz tutan bir davranışın
yeniden gösterilmesi için birkaç kez
pekiştirilmesi yeterli olabilir.
E) Davranışlarının pekiştireçle sonuçlan-
maması bireyde olumsuz duyguların
oluşmasına yol açar.
37. Evde istediklerini ağlayarak yaptırabilen
bir çocuk, okula başladıktan sonra kısa
bir süre içinde aynı davranışın işe yara-
madığını öğrenir ve okulda istediklerini
ağlayarak yaptırmaktan vazgeçer. Buna
karşın evde ağlayarak istediklerini yaptır-
maya çalışma sıklığında bir artma görü-
lür.
Çocuğun evde isteklerini ağlayarak
yaptırmaya çalışmasının sıklığındaki
artış aşağıdakilerden hangisiyle açık-
lanabilir?
A) Davranışta kontrast
B) Sınama-yanılma
C) İkinci derece koşullama
D) Sezgisel öğrenme
E) Psikolojik tepkisellik
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Edimsel (Operant) Koşullanma

38. Bir ilköğretim okulunun hentbol takımını 40. Bir fen ve teknoloji öğretmeni laboratuvar
çalıştıran beden eğitimi öğretmeni oyun- dersi bitiminde öğrencilerin laboratuvarı
cuların sürekli olarak top oynamak iste- temiz bırakmalarını istemiş ancak öğren-
diklerini, dayanıklılıklarını artıracak diğer ciler temizlik yapmaktan hoşlanmadıkları
çalışmaları yapmaktan kaçındıklarını fark için temizlikten kaçmışlardır. Bunun üze-
eder. rine öğretmen de temizliği yaptırmak için
Bu beden eğitimi öğretmeninin oyun- masasını temizleyen öğrencilerin bir son-
cularına dayanıklılık artırma çalışma- raki teneffüse çıkabileceğini söylemiştir.
larına katılma alışkanlığını kazandır- Bu öğretmen öğrencilerin masaları te-
mak için başvurabileceği aşağıdaki mizlemelerini sağlamak için aşağıda-
yollardan hangisinin en az etkili olması kilerden hangisini kullanmaktadır?
beklenir? A) Tepkisel davranış
A) Oyuncularına dayanıklılıklarını artıra- B) Olumsuz pekiştirme
cak çalışmaları yaptıkları taktirde top C) Sistematik uzaklaşma
oynamalarına izin vereceğini söyle-
D) Kademeli yaklaşma
mesi
E) Premack ilkesi
B) Dayanıklılık artırmaya yönelik çalış-
malara katılmayanlara normal olarak
yapılandan daha fazla dayanıklılık ça-
lışması yaptırması
C) Oyuncularına dayanıklılık çalışması
yapmalarının ileride kendilerine sağ-
layacağı yararları anlatması
D) Dayanıklılık artırma çalışmalarını dü-
zenli olarak yapan oyuncularına daha
fazla top oynama izni vermesi
E) Dayanıklılık artırma çalışmalarına ka-
tılmayanları maçta oynatmayacağını
söylemesi

39. Aşağıdaki örneklerin hangisinde bir

davranışın ayırt edici uyarıcı tarafın-
dan kontrol edilmesi söz konusudur?
A) Mehmet test usulü yapılan sınavlarda
daha başarılı olmaktadır.
B) Ayşe sinemadan çok tiyatroya gitme-
yi tercih etmektedir.
C) Ali kedilerden çok köpekleri sevmek-
tedir.
D) Ahmet ne zaman fotoğraf çekilecek
olsa saçını düzeltmektedir.
E) Soner erken kalktığında kendisini
daha dinç hissetmektedir.
41. Gürültü yapmadan ders dinlemeyi öğ-
renmelerini sağlamak amacıyla öğren-
cilerine sessiz bir biçimde oturdukları
her on dakika sonrasında ödül veren
bir ilköğretim 1. sınıf öğretmeni aşağı-
daki pekiştirme tarifelerinden hangisi-
ni kullanmaktadır?
A) Sabit oranlı
B) Sürekli
C) Sabit zamanlı
D) Değişken aralıklı
E) Değişken oranlı

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 107

Edimsel (Operant) Koşullanma
42. Okula yeni başlayan Emre derste canı
sıkıldığı için dışarıya çıkmak ister ancak
öğretmeni izin vermez. Bunun üzerine
Emre önce ağlama, tepinme gibi davra-
nışlar sergiler, sonuç alamayınca sırayla
hastayım, tuvalete gitmem gerek gibi
bahaneler öne sürerek dersten dışarı
çıkmaya çalışır ancak başarılı olamaz.
Dersin bittiğine işaret eden zil çaldıktan
sonra öğretmeninin “Şimdi dışarı çıkabi-
lirsin.” demesi üzerine Emre zil çalmadan
dışarı çıkamayacağını öğrenir.
Emre’nin zil çalmadan dersten çıka-
mayacağını öğrenmesi hangi yolla
gerçekleşmiştir?
A) İşaret öğrenme
B) Tepkisel koşullama
C) Edimsel koşullama
D) Sosyal öğrenme
E) Gizil öğrenme
43. Bir arkadaşı Ali’ye o gün derse gireme-
yeceğini söyleyerek yoklama kâğıdı-
na kendi yerine imza atmasını ister. Ali
“Hayır.” yanıtını verir; arkadaşı ise ısrar
etmeye devam eder. Sonuçta Ali arka-
daşının can sıkıcı ısrarlarından kurtulmak
için imza atmayı kabul eder. Bu olaydan
sonra arkadaşı Ali’den yoklama kâğıdına
kendisinin yerine imza atmasını istemeyi,
kabul etmezse ısrar etmeyi alışkanlık hâ-
line getirir. Ali ise bu can sıkıcı durumdan
kurtulmak için her seferinde arkadaşının
yerine imza atar.
Arkadaşının, Ali’den kendi yerine imza
atmasını istemeye, Ali’nin de arkada-
şının yerine imza atmaya devam etme-
sinin nedenleri aşağıdakilerin hangi-
sinde doğru sırada verilmiştir?
A) Olumsuz pekiştirme – Kaçınma
B) Olumlu pekiştirme – Olumsuz pekiş-
tirme
C) Olumsuz pekiştirme – İkincil kazanç
D) İkincil kazanç – Kaçınma
E) Alışma – Olumlu pekiştirme
108
44. Seviye Belirleme Sınavı’na hazırlanan
oğlunun ne kadar çok örnek test çözer-
se o kadar başarılı olacağını düşünen bir
baba, başlangıçta ona çözdüğü her on
test için bir bilgisayar oyunu alarak test
çözme davranışını pekiştirir. Baba, daha
sonra, çocuğun aynı pekiştireci elde ede-
bilmesi için çözmesi gereken test sayısını
her pekiştirme sonrasında sabit bir mik-
tar artırır.
Bu durumda baba artık çocuğunu aşa-
ğıdaki pekiştirme tarifelerinden hangi-
sine uygun olarak pekiştirmektedir?
A) Sabit oranlı
B) Sabit aralıklı
C) Değişken oranlı
D) Artan oranlı
E) Artan aralıklı
45. Dördüncü sınıf fen ve teknoloji dersinde
bir öğrenci öğretmenine “Işık yılı uzaklı-
ğına bir yılda mı gidilir? ” diye sormuştur.
Ancak öğretmeni dersin akışını bozduğu
gerekçesiyle öğrenciyi azarlamış ve soru-
sunu dersten sonra sorması konusunda
uyarmıştır. Bu duruma tanık olan Zafer
konuyla ilgili bir soru sormak istediği hâl-
de, azar işiteceğinden korkarak soruyu
sormak için dersin sonunu beklemiştir.
Zafer’in sorusunu sormak için dersin
bitmesini beklemesi aşağıdakilerden
hangisinin sonucudur?
A) Olumsuz pekiştirme
B) İkinci tip ceza
C) Ayırt etmeyi öğrenme
D) Duyarlılaşma
E) Dolaylı ceza
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

46. Notaları sırasıyla eksiksiz okuyabildiği
için müzik öğretmeninden övgü alan
bir ilköğretim okulu öğrencisinin daha
sonra girdiği derste öğretmenine alfa-
bedeki harfleri sırasıyla söyleyebilece-
ğini göstermeye çalışması aşağıdaki-
lerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Öğrenmenin aktarımı
B) Duyarlılık kazanma
C) Tepki genellemesi
D) Alışkanlık oluşması
E) Uyarıcı genellemesi
47. Çok kısa boylu olduğunu düşünen ve
bundan son derece rahatsız olan Ay-
şe’ye, işe yüksek topuklu ayakkabı giye-
rek geldiği bir gün arkadaşları çok hoş ve
uzun boylu göründüğünü söylemişlerdir.
Bu olaydan sonra Ayşe sürekli olarak
yüksek topuklu ayakkabılar giymeye
başlamıştır.
Ayşe’nin yüksek topuklu ayakkabılar
giymeye başlaması aşağıdakilerden
hangisinin sonucudur?
A) Batıl davranış
B) Kavrama yoluyla öğrenme
C) Olumsuz pekiştirme
D) İçgörü kazanma
E) Biçimlendirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
48. Üniversite öğrencisi Ahmet Bey lacivert
gömlek giydiği bir gün sınavdan düşük
not almış, mezun olduktan sonra üzerin-
de lacivert bir gömlek varken girdiği mü-
lakatta başarısız olmuş ve işe alınmamış,
yine lacivert gömlek giydiği bir gün kız
arkadaşı yaptığı evlenme teklifini reddet-
miştir. Bu olaydan sonra Ahmet Bey ya-
şamı boyunca başarı ya da başarısızlığın
söz konusu olabileceği durumlarda laci-
vert gömlek giymekten ya da üzerinde
lacivert bir şey bulundurmaktan kaçın-
mıştır.
Ahmet Bey’in başarı ya da başarısız-
lığın söz konusu olabileceği durum-
larda lacivert bir giysi giymekten ka-
çınmasını açıklamak üzere kullanılan
kavram aşağıdakilerden hangisidir?
A) Temel yükleme (atıf) hatası
B) Batıl davranış
C) Öğrenilmiş çaresizlik
D) Kaçınma
E) Kendini gerçekleştiren kehanet
49. Edimsel koşullanma ilkelerinden ya-
rarlanarak bir öğrencisine istendik bir
davranış kazandırmayı amaçlayan bir
öğretmen öncelikle aşağıdakilerden
hangisini yapmalıdır?
A) Kazandırmak istediği davranışı önce-
leri sürekli daha sonra aralıklı olarak
pekiştirmeli
B) Öğrenciye kazandırmak istediği dav-
ranışı sürekli olarak pekiştirmeli
C) Kazandırmak istediği davranışın ko-
şulsuz uyarıcı tarafından izlenmesini
sağlamalı
D) Bu davranışı yapmadığında öğrenciyi
cezalandırmalı
E) Kazandırmak istediği davranışı öğ-
rencinin en az bir kere yapmasını
sağlamalı
109
Edimsel (Operant) Koşullanma
50. Bir öğretmen odasını toplarken kütüpha-
nesinde bir kitaptan iki kopya olduğunu
fark eder ve birini tesadüfen oradan geç-
mekte olan bir öğrencisine verir. Kitabı
alan öğrencinin yüzündeki memnuniyet
ifadesi öğretmeni o kadar mutlu eder ki,
bu olaydan sonra eline ne zaman fazla-
dan ya da ilgisini çekmeyen bir kitap geç-
se onu bir öğrencisine verir.
Öğretmenin bu davranışı aşağıdakiler-
den hangisiyle açıklanabilir?
A) Öğrencilerle empati kurma
B) Edimsel koşullanma yoluyla öğrenme
C) İçgörü kazanma
D) Öğrencilerin öğretmenin ilgisine ihti-
yaç duyduklarını anlama
E) Tepkisel koşullanma yoluyla öğrenme
51. Aşağıdakilerden hangisi bir davranış
kontrol tekniği olarak Premack ilkesi-
nin kullanılmasına örnek olabilir?
A) Bir spor kulübünün yönetim kurulu-
nun sporcularına hafta sonu oynaya-
cakları önemli maçı kazandıkları tak-
dirde kendilerine normalin üstünde
prim verileceğini bildirmesi
B) Bir anaokulu öğretmeninin parmak
kaldırarak soru soran öğrencilerin
sorularını yanıtlayıp, parmak kaldır-
madan soru soranları duymazdan
gelerek sınıfta izin almadan soru so-
rulmayacağını öğretmeye çalışması
C) Derslerine çalıştığına inandırdığı tak-
dirde babasını istediği bisikleti alma-
ya razı edebileceğini bilen bir çocu-
ğun babası eve gelir gelmez masa
başına oturup çalışmaya başlaması
D) Bir annenin, ödevini yapmak yerine
arkadaşlarıyla oyun oynamayı tercih
eden oğluna ödevini bitirdiği takdirde
arkadaşlarıyla oynamasına izin vere-
ceğini söylemesi
E) Öğrencilerini soru sormaya özendir-
mek isteyen bir sınıf öğretmeninin,
soru soran bir öğrencisine, diğer
öğrencilerin duyacağı şekilde, soru
sorduğu için kendisine bir artı puan
vereceğini söylemesi
110
52. Bir çalışan işverenden zam istemeye
karar verir ancak o sırada işverenin te-
lefonda öfkeyle birini azarladığını işittiği
için zam isteğini ertelemesinin uygun
olacağını düşünür. Bu örnekte, işverenin
öfkeyle birini azarlaması çalışanın zam
isteme davranışını kontrol eden bir uya-
rıcıdır.
Edimsel koşullanma sürecinde bu tür
uyarıcılara ne ad verilir?
A) Ayırt edici B) Koşullu
C) İtici D) Pekiştirici
E) Nötr
53. Oğluna paltosunu sağa sola atmak yerine
vestiyere asma alışkanlığı kazandırmak
isteyen bir anne, paltosunu vestiyere her
astığında onun bu davranışını değişik
bir ödül vererek pekiştirmiş ve sonuçta
çocuk paltosunu vestiyere asmaya baş-
lamıştır. Anne oğlunun palto asma dav-
ranışını pekiştirmeye bir süre daha de-
vam ettikten sonra artık paltosunu asma
alışkanlığını kazandığını düşünerek bu
davranışını pekiştirmeyi durdurmuştur.
Ancak bu düşüncesinin aksine anne oğ-
lunun yavaş yavaş paltosunu tekrar sağa
sola atmaya başladığını fark eder.
Çocuğun paltosunu tekrar sağa sola
atmaya başlamasının edimsel koşul-
lanma yoluyla öğrenme çerçevesinde
yapılabilecek en uygun açıklaması
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Farklı ödüller kullanılarak pekiştirildiği
için palto asma davranışı tam olarak
alışkanlık hâline gelmemiştir.
B) Pekiştirecin durdurulması palto asma
davranışından kaçınma tepkisinin or-
taya çıkmasına yol açmıştır.
C) Pekiştireç tarafından izlenmediği için
palto asma davranışı sönmeye başla-
mıştır.
D) Pekiştirecin durdurulması uyarıcı ile
tepki arasındaki bağın kopmasına yol
açmıştır.
E) Palto asma davranışı aynı ödüller kul-
lanılarak pekiştirilmediği için pekişti-
reçle davranış arasında bağ kurula-
mamıştır.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

54. Aşağıdakilerden hangisi davranışta
kontrasta örnek olabilir?
A) Okulda arkadaşlarıyla birlikteyken
şikâyet etmeden sebze yemeklerini
yiyen bir çocuğun evde sebze yemeyi
reddetmesi
B) Patronu yanındayken müşterilere ol-
dukça nazik davranan bir tezgâhtarın
yalnızken müşterilere kaba davran-
ması
C) Evde oldukça saldırgan olan okulda
ise cezalandırıldığı için aynı davranış-
ları yapamayan bir çocuğun evde bu
davranışları yapma sıklık ve süresinin
artması
D) İngilizce dersini sorun çıkarmadan
dinleyen bir öğrencinin matematik
dersinde yaramazlık yapması
E) Evde oldukça küfürlü konuşmasına
izin verilen ancak okula başladıktan
sonra küfürlü konuştuğunda öğret-
meni tarafından cezalandırılan bir
çocuğun hem evde hem de okulda
küfürlü konuşma davranışının sıklığı-
nın artması
55. Ödev yapmasını pekiştirmek için ödevini
bitirip oyun oynamaya başlayan çocuğu-
na “aferin” diyen bir anne, beklentisinin
aksine çocuğun daha fazla oyun oyna-
maya başladığını görmüştür.
Çocuğun ödev yapmasını pekiştirdiği
hâlde annenin istediği sonuca ulaşa-
maması aşağıdakilerden hangisiyle
açıklanabilir?
A) Annenin “aferin” demesi çocuk için
yeterince güçlü bir pekiştireç değildir.
B) Anne çocuğuna sık sık “aferin” dedi-
ği için “aferin” sözcüğünün pekiştirici
gücü azalmıştır.
C) Anne çocuğa pekiştireci zamanında
vermemiştir.
D) Oyun oynamak çocuk için annenin
verdiği pekiştireçten daha çekicidir.
E) Yapacak başka ödevi olmadığı için
çocuk oyun oynamaya devam etmiş-
tir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
56. Normal olarak pek yalan söylemeyen bir
öğrenci derse geç kaldığı bir gün hasta
olduğunu söyleyerek öğretmeninden
azar işitmekten kurtulmuştur. Bu olaydan
sonra öğrenci gerek okulda gerekse evde
zorda kaldığı durumlarda yalan söyleme-
ye başlamıştır.
Öğrencinin yalan söyleme davranışın-
da görülen değişme aşağıdaki öğren-
me türlerinden hangisiyle açıklanabi-
lir?
A) Kavrama yoluyla öğrenme
B) Sınama-yanılma yoluyla öğrenme
C) Tepkisel koşullama
D) Edimsel koşullama
E) Dolaylı öğrenme
57. Bir basketbol okulu öğretmeni gösterdiği
hareketleri iyi yapamayan öğrencilerine
bağırmayı alışkanlık hâline getirmiştir.
Bunun bir sonucu olarak birçok öğrenci,
hareketleri daha iyi yapmak için çalışmak
yerine okulu terk etmiştir.
Bu durum ceza yoluyla davranış kont-
rolünün aşağıda belirtilen sakıncala-
rından hangisine örnek oluşturabilir?
A) Ceza bazı durumlarda davranış üze-
rinde genellenmiş bir ketleyici etki
yapabilir.
B) Ceza bazı durumlarda çocuğun ceza-
landırılan davranışlarını pekiştirici bir
işlev görebilir.
C) Ceza ortadan kalktığında, cezalandı-
rılan davranışların tekrarlanma olasılı-
ğı artar.
D) Ceza sadece cezayı veren kişinin or-
tamda bulunduğu durumlarda etkili
olur.
E) Ceza uygulayan kişi, çocuk için dav-
ranışları taklit edilecek bir model oluş-
turabilir.
111
Edimsel (Operant) Koşullanma

58. Kademeli yaklaşma tekniğiyle öğren- 60. Bir psikolog, oğlunun her fırsatta küçük
cisine yeni bir davranış kazandırmak kardeşini hırpalamasından yakınan bir
isteyen bir öğretmen aşağıdaki yollar- anneye, kardeşini her hırpaladığında onu
dan hangisini izleyecektir? sevdiği bir oyuncakla oynamasını yasak-
A) Hedef olarak belirlediği davranışa her layarak cezalandırmasını, kardeşine karşı
seferinde biraz daha benzer davra- sergilediği her olumlu davranışı ise bir
nışları, en sonunda da sadece hedef şekilde ödüllendirmesini ancak sürekli
davranışı pekiştirecektir. olarak aynı ödülü kullanmamaya özen
B) Hedef davranışı uygun durumlarda göstermesini tavsiye eder.
sergilediğinde öğrenciyi ödüllendire-
cek, sergilemediğinde cezalandıra- Psikoloğun anneyi sürekli olarak aynı
caktır. ödülü kullanmama konusunda uyar-
C) Başlangıçta öğrenciyi hedef davra- masının nedeni aşağıdakilerden han-
nışı her yapışında pekiştirecek, daha gisidir?
sonra aynı pekiştireci elde edebilmesi A) Annenin en etkili ödülün ne olduğunu
için yapması gereken davranış sayısı- keşfedebileceğini düşünmesi
nı kademeli olarak artıracaktır. B) Çocuğun değişik ödüllerle, kardeşine
D) Hedef davranışı kazanıncaya kadar iyi davranması arasında bağlantı kur-
öğrenciyi sürekli, kazandıktan sonra
masını sağlamak istemesi
aralıklı olarak pekiştirecektir.
C) Cezanın olumsuz etkilerini değişik
E) Hedef davranışı sergilemesini, öğren-
cinin sevdiği bir faaliyeti yapmasına ödüllerle dengelemek istemesi
izin verilmesinin ön koşulu olarak kul- D) Sürekli olarak aynı ödülün kullanılma-
lanacaktır. sının bir süre sonra bu ödülün pekiş-
tirme gücünün azalmasına yol açabi-
59. Edimsel psikoloji yaklaşımına göre, leceğini bilmesi
aşağıdakilerden hangisi tepki genelle- E) Değişik ödüller kullanılmasının bir tür
mesine örnek olabilir? aralıklı pekiştirme işlevi göreceğini
A) Ana-babasına istediklerini ağlayarak düşünmesi
yaptıran bir çocuğun, anaokuluna
başladığında öğretmenine de istedik-
lerini ağlayarak yaptırmaya çalışması
B) Terliyken soğuk su içip hastalanan bir
kişinin, artık terliyken soğuk bir şey
içmemeye özen göstermesi
C) Yeni bir cep telefonu alan kişinin, iş-
letme sistemi eskisinden farklı olma-
sına rağmen, bu telefonu kullanmayı
ilk telefonu kullanmayı öğrendiğinden
daha kısa sürede öğrenmesi
D) İngilizce dersinde sınıfın disiplinini
bozan davranışlar sergileyen bir öğ-
rencinin, diğer derslerde uslu bir bi-
çimde oturması
E) Uzmanlık alanı olan sinema konusun-
da yaptığı açıklama nedeniyle övgüler
alan bir film eleştirmeninin, bundan
sonra her konuda görüş belirtmeye
başlaması

112 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


61. Oğlunun düzenli biri olmasını isteyen bir
anne, yatağını düzelttiği bir günün akşa-
mında onu uzun süredir yapmadığı çok
sevdiği bir tatlı yaparak ödüllendirmiş
ancak beklentisinin aksine ertesi sabah
oğlunun yatağını düzeltmeden okula git-
tiğini görmüştür.
Edimsel koşullama ilkeleri çerçevesin-
de düşünüldüğünde, çocuğun yatağını
düzeltmeye devam etmemesinin en
olası nedeni aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Uzun bir olumsuz pekişme geçmişine
sahip olması nedeniyle çocuğun ya-
tak yapmama davranışının sönmeye
karşı dirençli olması
B) Çocuğun düzenli olmanın yararlarını
kavrayacak bilişsel gelişim düzeyine
ulaşmamış olması
C) Annenin oğlunun yatağını düzeltme
davranışının kalıcı olmasını sağlamak
için seçtiği pekiştireci zamanında ver-
memiş olması
D) Annenin oğlunda olumlu davranışın
kalıcılığını sağlamada seçtiği pekişti-
recin uygun olmaması
E) Egosantrik düşünme biçimine sahip
olduğu için çocuğun, yatağını düzelt-
menin annesi açısından taşıdığı öne-
mi anlayamaması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
62. Ahmet Bey, bir sigorta şirketinde aylık
600 TL ücretle işe başlamıştır. Ücretini
alabilmek için ayda en az 30 kişiye si-
gorta satmak zorunda olan Ahmet Bey,
30 kişiden sonra sigorta sattığı her kişi
için belirli bir miktar prim alacaktır. Ah-
met Bey, bir hafta içinde 30 kişiye sigorta
satmış ve aylık ücretini almak için yöne-
ticisine başvurmuştur. Ancak yönetici,
kotasını doldursa bile aylık süre tamam-
lanmadan ücretinin ödenemeyeceğini
söylemiştir.
Ahmet Bey’in iş yerinde uygulanan
ödeme sistemi aşağıdaki pekiştirme
tarifelerinden hangisini çağrıştırmak-
tadır?
A) Sabit zamanlı
B) Değişken oranlı
C) Artan oranlı
D) Katışık (birleşik)
E) Değişken zaman aralıklı
63. Pınar Hanım, annesinin severek izlediği
dizilerin arasında çok fazla reklam yayım-
lanmasından sürekli olarak yakındığını
ancak yine de izlediği dizi bitinceye kadar
reklamları da izlediğini fark etmiştir.
Pınar Hanım’ın annesinin reklam iz-
leme davranışının sürmesinin nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Diziyi kaçırma olasılığını ortadan kal-
dırmak için bu davranışın bir kaçma
stratejisi olarak kullanılması
B) Reklamların bitmesiyle itici bir uyarı-
cının ortadan kalkmasının eş zamanlı
olarak gerçekleşmesi nedeniyle bu
davranışın olumsuz pekiştirilmesi
C) Reklamların sürekli olarak izlenmesi
nedeniyle bu davranışın alışkanlık hâ-
line gelmesi
D) Bazı reklamların eğlenceli olması ne-
deniyle bu davranışın aralıklı olarak
pekiştirilmesi
E) Olumlu bir uyarıcı tarafından izlen-
mesi nedeniyle bu davranışın olumlu
pekiştirilmesi
113
Edimsel (Operant) Koşullanma

64. İlk kez gittiği lokantada yediği yeme- 67. Babası tarafından sürekli olarak azar-
ğin tadından hoşlanmayan bir bireyin lanan Tolga, ne yaparsa yapsın durum
bir daha bu lokantaya gitmemesi aşa- değişmemekte, babası bir bahane bulup
ğıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? kendisini azarlamaktadır. Tolga okuldaki
A) Sönme başarısından söz ettiği bir akşam babası-
B) Kaçma nın kendisini azarlamadığını fark eder. Bu
C) Sınama-yanılma olaydan sonra Tolga azardan kurtulmak
D) Olumsuz tat kaçınması için babasına okulda yaşadığı gerçek ol-
E) Ceza mayan bir başarıdan söz eder.
Tolga’nın babasına yalan söylemesi
65. İyi sonuçlar alan takımının maçları- aşağıdakilerden hangisine örnek ola-
na düzenli olarak giden bir taraftarın, bilir?
takımının üst üste birkaç kez yenilme- A) Babasının azarlama davranışını bas-
sinin ardından maça gitmekten vaz-
tırdığı için itici uyarıcıyla davranış
geçmesi aşağıdakilerden hangisiyle
kontrolü
açıklanabilir?
B) Azar işitmemeyi sağlamaya yönelik
A) Kaçma B) Kaçınma
olduğu için kaçma
C) Olumsuz pekiştirme D) Sönme
C) Babasının azarlama davranışını orta-
E) Ketlenme
dan kaldırmaya yönelik olduğu için
sönmeye tabi tutma
66. Evde midesi bulanıyormuş gibi rol yapa-
D) Azar işitmemeyi sağlamaya yönelik
rak sevmediği yemekleri yemekten kur-
tulan Caner, yeni başladığı anaokulunda olduğu için kaçınma
da sevmediği yemekleri yememek için E) Azardan kurtulmasını sağladığı için
midesi bulanıyormuş gibi yapmış ancak olumlu pekiştirme
öğretmeninin taviz vermemesi nedeniyle
okulda bu davranışı sönmeye başlamış-
tır.
Bu durumda, kısa dönemde, Caner’in
evde mide bulantısı rolü yapma davra-
nışında ne tür bir değişiklik beklenir?
A) Okulda sönmeye tabi tutulması nede-
niyle bu davranışın evdeki yoğunlu-
ğunda da bir azalma olacaktır.
B) Davranışta kontrast süreci nedeniyle
bu davranışın evdeki yoğunluğunda
bir artış gözlenecektir.
C) Okulda sönmeye başlamasının he-
men ardından bu davranışın evdeki
yoğunluğunda kararsız değişmeler
olacaktır.
D) Evdeki pekiştirme örüntüsünün de-
ğişmemesi nedeniyle bu davranışın
evdeki yoğunluğunda bir değişme
olmayacaktır.
E) Pekiştirilmeye devam edilmesi nede-
niyle bu davranışın evdeki yoğunluğu
artacaktır.

114 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


68. Bir köyde görev yapan bir öğretmen evi-
nin altında tavuk beslemektedir. Alışveriş
için gittiği ilçeden geç döndüğü bir gün
tavukların evin içine kadar girdiğini görür
ve tavukların davranışlarını sistematik
olarak incelemeye karar verir. Tavuklara
akşamüstü gün batarken yem vermeye
başlar ve bir süre sonra gün batımı yak-
laştığında merdivenin önünde toplanma-
ya başladıklarını fark eder. Gün batımın-
da, birkaç gün üst üste yem vermezse
tavukların yavaş yavaş merdivenden
çıkarak evin içine doğru ilerlediklerini gö-
rür.
Birkaç gün üst üste yem verilmeyen
tavukların yavaş yavaş merdivenden
çıkarak evin içine doğru ilerlemeleri-
nin nedenini en iyi açıklayan ifade aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Bir davranışın olumlu pekiştirilmeme-
si sadece bu davranışın topoğrafya-
sını değiştirmez, pek çok davranışın
sıklığında artışa yol açar.
B) Pekiştirmenin ilk kesilişinde davra-
nışın sıklığı, azalmaya başlamadan
önce geçici bir artış gösterir.
C) Pekiştirmeme, davranışın topografya-
sında da değişikliğe neden olur, sön-
menin başlangıcında davranış daha
değişken hâle gelir.
D) Pekiştirilmeyen davranış söner, ancak
ara sıra da olsa pekiştirilen bir davra-
nış sönmeye karşı dirençlidir.
E) Pekiştirecin kesilmesi davranışın sıklı-
ğında bir azalmaya neden olur.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
69. Arkadaşları Altan’a sürekli olarak tatsız
şakalar yapmaktadır. Altan başlangıçta
arkadaşlarının kendisine bu tür şakalar
yapmalarını engellemek için kavga et-
meden küsmeye, rica etmekten aldırmaz
görünmeye kadar uzanan çeşitli yollar
denemiş ancak başarılı olamamıştır. Çok
üzülmesine rağmen Altan artık arkadaş-
larının kendisine bu tür şakalar yapmasını
engellemek için herhangi bir çaba gös-
termemektedir.
Altan’ın arkadaşlarının şaka yapmala-
rını engellemek için çaba gösterme-
mesi aşağıdakilerden hangisiyle açık-
lanabilir?
A) Duyarsızlaşma
B) Alışma
C) Gölgeleme
D) Davranışta kontrast
E) Öğrenilmiş çaresizlik
70. Aşağıdaki örneklerden hangisinde,
öğretmen öğrencilerine konulara çalı-
şırken küçük adımlar ilkesinden yarar-
lanmalarını tavsiye etmektedir?
A) Önce bir kavram haritası hazırlayın,
kavramları öğrendikten sonra ayrıntı-
lar üzerinde durun.
B) Sınava hazırlanırken bir gün sürek-
li olarak 10 saat çalışmak yerine bir
hafta boyunca günde 1-2 saat çalış-
mayı tercih edin.
C) Bilgileri mümkün olduğu kadar basit
parçalara bölün ve bunları basitten
karmaşığa doğru bir sıraya dizerek
öğrenmeye çalışın.
D) Çalışırken kitap ya da notlarınızda
önemli gördüğünüz kısımların üzerini
fosforlu kalemle çizin.
E) Konuları öğreninceye kadar sürekli
olarak tekrar edin, öğrendiğinizden
emin olduktan sonra aralıklı olarak
tekrarlamaya devam edin.
115
Edimsel (Operant) Koşullanma
71. Trenle yolculuk yapmayı seven Ayşe Öğ-
retmen, İzmir’e giderken çok fazla gürül-
tü yapan bir grup yolcuyla tartışmış ve bu
olaydan sonra trenle seyahat etmekten
vazgeçmiştir. Ancak Ayşe Öğretmen,
yarıyıl tatilinde yolların karlı olması ne-
deniyle kara yolları güvenli olmadığı için
yeniden trenle yolculuk yapmıştır.
Ayşe Öğretmen’in trenle seyahat et-
mekten vazgeçmesini ve tekrar treni
tercih etmesini açıklayan kavramlar
aşağıdakilerin hangisinde doğru sıra-
da verilmiştir?
A) Gölgeleme – Kendiliğinden geri gel-
me
B) Sönme – İkinci derece koşullama
C) Ceza – Gölgeleme
D) Sönme – Duyarsızlaşma
E) Ceza – Kendiliğinden geri gelme
72. Sınıf öğretmeni, okul rehber öğretmenine
Tülay’ın öğrenme güçlüğü olduğundan
şüphelendiğini söyler. Tülay ile görüşen
rehber öğretmen, Tülay’ın annesinin, kızı-
nın okurken yaptığı en ufak hatada “Sen
zaten okumayı öğrenemeyeceksin.” di-
yerek ona ceza verdiğini, Tülay’ın da bu
nedenle çaba göstermeyi bıraktığını fark
eder.
Tülay’ın yaşadığı deneyim aşağıdaki-
lerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Öğrenilmiş çaresizlik
B) Gerileme
C) Kaygı
D) Tükenmişlik
E) Dışsallaştırma
116
73. Bir araştırmada farelere, önce yiyecek
ödülü için pedala basmaları öğretilmiş-
tir. Daha sonra 1. günde; bir grup farede
pedala basma ödüllendirilmemiş, diğer
grup fareye ise pedala basmanın ardın-
dan şok verilmiştir. Sonraki üç günde,
her iki grupta da pedala basma davranışı
ödüllendirilmemiştir. İlk gün, şok veri-
len fareler, ödüllendirilmeyen farelerden
daha az pedala basmıştır. Ancak daha
sonraki günlerde artık şok verilmediği
zaman pedala basma davranışı kademeli
olarak geri dönmüş ve 4. günün sonunda
pedala basma davranışı her iki grupta da
aynı sıklıkta görülmüştür.
Bu araştırma sonuçlarına göre, aşağı-
dakilerden hangisi söylenemez?
A) Cezanın uzun vadeli etkileri, olumlu
pekiştirmenin etkileri kadar kalıcıdır.
B) Cezanın etkileri, uzun vadede sönme-
nin etkilerine benzerdir.
C) Ceza işlemiyle davranış, belli bir süre
baskılanıp bir süre sonra yeniden or-
taya çıkabilir.
D) Ceza, kısa vadede sönmeden daha
etkilidir.
E) Ceza, olumsuz pekiştireçten daha et-
kilidir.
74. Gömlek imalatı yapan bir atölye sahibi
yüklü bir sipariş almıştır. Ancak siparişi
veren firma yetkilisi gömleklerin en kısa
sürede hazırlanması gerektiğini belirtmiş-
tir. Bunun üzerine atölye sahibi, çalışan-
larına daha fazla üretim yaptıkları takdir-
de prim vereceğini söylemiştir.
Buna göre atölye sahibinin aşağıdaki-
lerden hangisini uygulaması üretimi en
çok artırır?
A) Sabit oranlı tarife
B) Değişken oranlı tarife
C) Dolaylı pekiştirme
D) Değişken aralıklı tarife
E) Premack ilkesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

75. Gazetelerin satışlarını artırmak için
belirli sayıda kupon biriktirene kitap,
oyuncak gibi hediyeler vermeleri aşa-
ğıdakilerden hangisiyle açıklanır?
A) Zincirleme
B) Premack ilkesi
C) Sembolik pekiştirme
D) Değişken oranlı pekiştirme
E) Sürekli pekiştirme
76. Emre, annesine bir şey yaptırmak istedi-
ğinde önce mızmızlanma sonra ağlama
davranışı göstermektedir. Emre’nin is-
teklerine ilk önce cevap vermeyen anne,
bazen çocuğunun isteklerine karşı koya-
bilirken bazen de Emre’nin ağlamalarına
daha fazla dayanamadığı için çocuğunun
isteklerini yerine getirmektedir. Bunun
sonucunda da Emre sürekli olarak iste-
diklerini yaptırmak için önce mızmızlan-
makta sonra ağlamaktadır.
Buna göre Emre’nin mızmızlanma ve
ağlama davranışının devam etmesine
yol açan annenin tutumu, aşağıdaki
pekiştirme tarifelerinden hangisiyle
açıklanır?
A) Sabit aralıklı
B) Değişken aralıklı
C) Sabit oranlı
D) Değişken oranlı
E) Sürekli
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
77. Salih Öğretmen eski bir öğrencisinden
mesaj alır. Mesajda “Sevgili öğretmenim
bizleri her karne aldığımız gün sınıfça
pastaneye götürüp bize pasta yedirdi-
ğiniz günleri unutmadık. Bize verdiğiniz
değer karşısında bizler de çok çalıştık ve
sizin istediğiniz gibi ülkesine yararlı birer
yurttaş olduk. Ellerinizden öpüyorum.
Sizi daima seven ve unutmayacak öğ-
renciniz, Havva.” yazmaktadır.
Salih Öğretmen’in yaptığı uygulama
aşağıdaki pekiştirme tarifelerinden
hangisiyle açıklanır?
A) Birleştirilmiş
B) Sabit oranlı
C) Sabit aralıklı
D) Değişken oranlı
E) Değişken aralıklı
78. Bir sirk gösterisinde; kedi yiyeceğe ulaş-
mak için bir merdivenden çıkıp diğer bir
merdivene tırmanmakta, bir platformu
aşağıya çekerek üzerinden geçmekte
daha sonra da tünelin içinden geçip pe-
dala basarak asansöre binmektedir.
Kedinin bu aşamaları geçerek sonun-
da yiyeceğe ulaşmasında aşağıdaki
koşullama yöntemlerinden hangisi
kullanılmıştır?
A) Zincirleme
B) Eşik yöntemi
C) Olumsuz pekiştirme
D) Değişken aralıklı pekiştirme
E) Dolaylı pekiştirme
117
 EDİMSEL (OPERANT) KOŞULLANMA (ÇÖZÜM)
1. Örnekteki anne, yapılma olasılığı yüksek
olan, hoşa giden bir etkinliği (gezmeye
çıkma), yapılma olasılığı daha düşük olan,
hoşlanılmayan bir etkinliğin yapılması için
pekiştireç olarak kullanmış yani etkinlik pe-
kiştirmesi yapmıştır. Bu yaklaşıma Premack
ilkesi (büyükanne kuralı) denilmektedir.
Cevap A
2. Davranışçı kuramlara göre her şey sonra-
dan kazanılmaktadır. Bu nedenle davranışçı
kuramlar, organizmanın doğuştan getirdiği
potansiyellerin önemini hatta varlığını red-
dederler. Onlara göre tek belirleyici faktör
çevredir. Edimsel koşullama yaklaşımı da
davranışçı bir yaklaşım olduğundan, bu yak-
laşımda da doğuştan getirilen potansiyeller
üzerinde durulmaz; bunun öğrenmeyi etkile-
yen bir etken olduğundan söz edilmez.
Cevap C
3. Bir köpeğin ayağına diken batması rahatsız
edici yani olumsuz bir durumdur. Köpek,
ayağını yere sürtünce bu olumsuz durum-
dan kurtulmuş, bunun bir sonucu olarak da
“ayağını yere sürtme” davranışının sıklığı
artmış, yani bu davranış pekişmiştir. Olum-
suz bir uyarıcı durum ortadan kalkarak bu
davranış pekiştiği için burada bir olumsuz
pekiştirme söz konusudur.
Cevap B
4. Buradaki örnekte Ali Bey, yalnızca belirli
bir uyarıcı durumda sigara içme davranışını
göstermektedir. Bu uyarıcı durum ise evin
mutfağıdır. Bu nedenle mutfak, Ali Bey’in
sigara içme davranışını kontrol eden “ayırt
edici uyarıcı” işlevini görmektedir. Ancak,
bir eğitim bilimleri testinde, sigara içmek
gibi oldukça fazla sayıda zararının olduğu
bilinen ve günümüzde de birçok ortamda
(özellikle eğitim kurumlarının her alanında)
yasaklanan bir davranışın öğretmen adayla-
rına sorulmuş olması ayrıca tartışılmalıdır.
Cevap A
118
5. Şempanze için ona verilen kart, yiyece-
ği sembolize etmekte; yani ona yiyeceği
çağrıştırmaktadır. Edimsel koşullama yak-
laşımında bu türden, doğal uyarıcıları çağ-
rıştıran uyarıcılara “ikincil pekiştireç” adı
verilmektedir. Ancak kesin olarak bilinmek-
tedir ki, adı üstünde, ikincil pekiştireçler aynı
zamanda birer pekiştirici uyarıcıdır. Bu ne-
denle sorunun D şıkkı da doğru olmaktadır.
Bu sorunun iki doğru yanıtı bulunmaktadır
ve hatalıdır.
Cevap B
6. Teknik direktör, en iyi performansı gösteren
oyuncusuna hoşa giden bir şey (spor malze-
mesi) hediye etmektedir. Bu nedenle de per-
formansın artmasını hedeflemektedir. Edim-
sel koşullama yaklaşımında, bireye yapmış
olduğu davranıştan sonra hoşa giden bir
uyarıcının verilmesine “olumlu pekiştirme”
adı verilmektedir.
Cevap E
7. Eğer bir davranışın sonunda pekiştireç, bir
başka deyişle istenilen bir durum elde edi-
lemezse davranış bir süre sonra ortadan
kalkmakta yani sönmektedir. Burada da Ba-
har’ın davranışı pekiştirilmediği için zamanla
sönmüştür.
Cevap B
8. Futbolcunun maça kolyeyle çıkmasıyla o
maçta gol atması arasında gerçek bir bağ-
lantı bulunmamaktadır. Bu iki durum bir te-
sadüfün eseridir. Ancak futbolcu bu iki du-
rum arasında bir bağlantı kurmuş ve kolyeyi
her maçta takmaya başlamıştır. Bunun gibi
tesadüfen bir araya gelen iki durumun orta-
ya çıkardığı davranışlara “batıl davranış” adı
verilmektedir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

9. Örnekteki gence verilen yıldızlar doğal uya-
rıcı değil, birer simgesel ödüldür. Simgesel
ödül kullanarak yapılan pekiştirmelere de
“simgesel ödülle pekiştirme” denilmektedir.
Cevap E
10. Örnekteki öğrenci, daha önceki çabaları bir
sonuca ulaşmadığı için çaba harcamaktan
vazgeçmiştir. Bir bakıma “ne yaparsam ya-
payım sonucu değiştiremeyeceğim” diye
düşünmüştür. Bu duruma eğitim psikoloji-
sinde “öğrenilmiş çaresizlik” adı verilmekte-
dir.
Cevap C
11. Bu sorunun yanıtı ÖSYM tarafından “ara
verme” olarak verilmiş ve daha sonra soru
iptal edilmiştir. Çünkü ara verme tekniği, bir
bireyin belirli bir süre pekiştirici ya da itici
uyarıcıların bulunmadığı bir yere gönderi-
lerek bir süre orda kalmasının sağlanması
ile belirlidir. Soruda verilen durumda böyle
bir tekniğin uygulandığı çok net değildir.
Çünkü ara verme tekniğinde bireyin “sıkıcı;
ama çok da korkutucu olmayan yanı ceza
olarak algılamayacağı bir yere” gönderil-
mesi esastır. Banyo gibi bir yer çocuk için
oldukça korkutucu olabilir. Belki bu durum
bir bakıma “ara verme” olarak nitelenebilir;
ancak burada bir birinci tip ceza uygulandı-
ğı da oldukça açıktır. Çünkü çocuk banyoya
kapatılmıştır. En azından bu duruma “birinci
tip ceza” dememek için bir neden yoktur.
Birinci tip ceza, bireyin davranışından sonra
ona rahatsız edici bir uyarıcının verilmesidir.
Birinci tip ceza; aynı zamanda bireyin iste-
mediği, onu rahatsız eden bir ortama zorla
gönderilmesini de içerir (cezaevine atmak
gibi). Bu nedenle soru hatalıdır.
ÖSYM bu sorunun çözümünü A seçene-
ği olarak vermiştir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
12. Edimsel koşullama yaklaşımına göre orta-
dan kalkmış olan bir davranış, bir süre sonra
yeniden ortaya çıkabilir. Bu duruma “kendili-
ğinden geri gelme” denilmektedir. Örnekteki
futbolcunun hakeme itiraz etme davranışı
önce ortadan kalkmış, belirli bir süre sonra
da kendiliğinden geri gelmiştir.
Cevap A
13. Edimsel koşullama yaklaşımına göre bir
davranışı ortaya çıkarmanın ve o davranışın
sürekliliğini sağlamanın en iyi yolu o davra-
nışı pekiştirmektir. Bu nedenle örnekteki öğ-
rencinin derste konuyla ilgili her davranışını
pekiştirmek, edimsel koşullama yaklaşımına
göre onun bu çekingenliğini gidermek için
izlenecek en uygun yol olacaktır.
Cevap B
14. Soruda pekiştirme yapılırken öğrencilerin
gösterdiği davranışların sayısı temel alın-
mıştır. Ancak bu davranış sayıları sabit
değil, değişkendir. Yani kaçıncı davranışın
ardından pekiştirme yapılacağı belli değildir.
Edimsel koşullama yaklaşımında değişken
sayıdaki davranışların pekiştirilmesine “de-
ğişken oranlı pekiştirme tarifesi” denilmek-
tedir.
Cevap E
15. Bireyin yapmış olduğu olumsuz bir davra-
nıştan sonra elinden hoşa giden bir şeyin
alınması ya da istediği, hoşlandığı bir şey-
den mahrum bırakılması durumuna “ikinci
tip ceza” denilmektedir. Ata’nın bilgisayar
ekranını boyaması davranışının sonucunda
elinden sevdiği bir oyuncağının alınması
ikinci tip ceza uygulamasına bir örnektir.
Cevap D
119
Edimsel (Operant) Koşullanma
16. Premack ilkesi, yapılma olasılığı düşük olan
bir davranışın, yapılma olasılığı yüksek olan
bir davranışla pekiştirilmesidir. Yani önce bi-
reyin hoşlanmadığı etkinliği yapması istenir,
ardından hoşuna giden etkinliği yapmasına
izin verilir. Buna göre “fazla mesai yapmak
istemeyen bir çalışana fazla mesai yaptığı
taktirde ertesi gün maça gidebilmesi için iş-
ten erken çıkmansa izin verilmesi” premack
ilkesine örnek oluşturur.
Cevap B
17. Öğrenme psikolojisinde daha önce pekiş-
tirilen bir davranışın artık pekiştirilmemesi
durumunda, davranışın sıklığının ortadan
kalkması sönme olarak ifade edilir. Kişinin
yaşadığı yerde herkese selam vermesine
rağmen insanlardan selamına cevap alama-
ması yani selam verme davranışının pekiş-
tirilmemesi davranışının sönmesine neden
olmuştur.
Cevap E
18. Alışma, organizmanın uzun süre belli bir
uyarıcıya maruz kalması sonucu uyarıcının
organizma üzerinde etkisini yitirmesidir.
Buna göre öğretmenin öğrencisini ödevlerini
her yaptığında ödüllendirmesi durumunda,
bir süre sonra verilen ödüle öğrencinin alıştı-
ğını ve bu nedenle ödülün davranış üzerinde
etkisini kaybettiğini ifade etmektedir.
Cevap A
19. Bir davranışın bazen pekiştirilip bazen de
pekiştirilmemesi o davranışın görülme sıklı-
ğını artırır. Çünkü organizma yaptığı davra-
nışa ne zaman pekiştireç geleceğini bileme-
diği için davranışını daha çok yapma ihtiyacı
hissedecektir.
Cevap B
120
20. Edimsel koşullanma ilkelerine göre istenme-
yen bir davranışın söndürülmesi görmezden
gelme ile sağlanır. Ancak görmezden gel-
meye başlanıldığında istenmeyen davranı-
şın sıklığında bir artma gözlenir; görmezden
gelme işlemine devam edildiğinde ise dav-
ranışın sıklığı giderek azalır ve istenmeyen
davranış ortadan kalkar. Bu nedenle anne
bebeğin ağlamasını duymazdan geldiğinde,
ağlama davranışı ilk günlerde artacak ancak
giderek azalıp ortadan kalkacaktır.
Cevap A
21. Edimsel koşullanma kuramına göre, orga-
nizma yapmış olduğu bir davranışının so-
nucundan etkilenir. Yani davranışın sonunda
ödül alınırsa organizma davranışını devam
ettirir; davranışın ardından ceza alınırsa
organizma davranışını yapmamaya çalışır.
Buna göre çocuğun yuvadayken oyuncak-
larını dolabına kaldırmadığında öğretmeni
tarafından sertçe uyarılması, oyuncaklarını
dağınık bırakma davranışını ortadan kaldır-
mıştır. Ancak çocuğun bundan sonra oyun-
cakları dolaba kaldırma davranışını sadece
yuvada iken yapması, evde aynı davranışı
göstermemesi de ayırt etme ile açıklanır.
Cevap D
22. Edimsel koşullanma yoluyla öğrenme ilke-
lerine göre Belli bir uyarıcı ile ortaya çıkan
davranış pekiştirildiğinde bu uyarıcıya ben-
zer diğer uyarıcılarda aynı davranışı üretir.
Benzer bir biçimde, bir davranış belli bir
uyarıcı ile cezalandırılıyorsa, davranış bu
uyarıcıya benzer durumlarda da yapılmaz.
Bu durum genelleme olarak nitelendirilir.
Buna göre Ayşe’nin ders zili çaldığı halde
sınıfına gitmemesi durumunda öğretmenin-
den azar işitmesi, Ayşe’nin sinemada filmin
başladığını belirten zil sesini duyduğunda
hemen salona geçme davranışını ortaya çı-
kartmıştır.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

23. Edimsel koşullanma yoluyla bireye yeni bir
davranış kazandırmak amacıyla kademeli
yaklaşma (biçimlendirme) tekniği kullanılır.
Kademeli yaklaşma, bireye kazandırılacak
yeni davranış alt basamaklara indirgenip,
bireyi başarılı olduğu her alt basamakta
pekiştirerek en son hedeflenen amaca ulaş-
mak için yapılan çalışmalar bütünlüğüdür.
Cevap C
24. “Her gün baklava börek yense bıkılır” ata-
sözü, bireyin hoşuna giden uyarıcıyla uzun
süre karşılaşmasının bir süre sonra uyarı-
cının etkisini azaltacağını ya da kaybede-
ceğini vurgulamaktadır. Başka bir ifadeyle,
sürekli olarak aynı pekiştirecin kullanılması
bir süre sonra pekiştirecin etki gücünü kay-
betmesine yol açar. Bu nedenle pekiştireç
kullanırken dikkat edilmesi gereken nokta-
lardan biri, mümkün olduğu sürece her de-
fasında farklı pekiştirecin kullanılmasıdır.
Cevap A
25. Öğrenilmiş çaresizlik, organizmanın yaşa-
mış olduğu bir ya da birkaç başarısızlıktan
sonra ne yaparsa yapsın durumu değiştire-
meyeceğini öğrenerek pasif kalması ve bu
pasifliğini diğer durumlara da genellemesi-
dir. Bu bağlamda Ali’nin tıpta uzmanlık sına-
vında birkaç defa başarısız olduktan sonra
bu sınavı kazanamayacağını düşünmesi
öğrenilmiş çaresizlik yaşadığını göstermek-
tedir.
Cevap A
26. Edimsel koşullanma kuramına göre, orga-
nizma yapmış olduğu bir davranışının so-
nucundan etkilenir. Buna göre futbolcunun
rakibinin sert hareketi nedeniyle hakem ta-
rafından oyundan atılması üzerine rakiplerini
oyundan nasıl attırabileceğini öğrenmesi
edimsel koşullanma ile açıklanır. Aynı fut-
bolcunun farklı hakemlerin yönettiği maçta
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
da kendini yere atarak rakibini oyundan
attırmayı denemesi genelleme ile açıklanır.
Çünkü genelleme, belli bir uyarıcı ile ortaya
çıkan davranış pekiştirildiğinde bu uyarıcıya
benzer diğer uyarıcılarda aynı davranışın
gösterilmesi olarak tanımlanır. Ancak fut-
bolcunun bu denemelerinin başarısız olması
sonucu sadece ilk hakemin yönettiği maç-
larda öğrendiği yolu uygulaması ayırt etme
olarak açıklanır.
Cevap E
27. Olumlu pekiştirme, organizmanın hoşuna
giden uyarıcıyı (olumlu pekiştireç) orta-
ma koyma işlemidir. Bu durumda bebeğin
isteğini ağlayarak dile getirme davranışı
emziğin (olumlu pekiştireç) verilmesi ile
olumlu pekiştirilmiştir. Olumsuz pekiştirme
ise organizmanın hoşuna gitmeyen uyarıcı-
yı (olumsuz pekiştireç) ortamdan kaldırma
işlemidir. Anne bebeğinin ağlamasından
rahatsız olmaktadır (olumsuz pekiştireç) ve
emziği bebeğe verdiğinde bebeğin ağlama
davranışı ortadan kalktığı için annenin emzik
verme davranışı olumsuz pekişmiştir.
Cevap A
28. Simgesel ödüllendirme (sembolik pekiştir-
me) istendik davranışlar gösteren çocuk-
lara, öğrencilere aferin deme, şeker verme
yerine tek başına bir anlam taşımayan sim-
gesel nitelikte fiş, jeton, marka, artı (+), yıldız
verme esasına dayanan bir tekniktir. Çocuk
ya da öğrenci bu simgesel ödülleri belli sa-
yıda toplayarak daha sonra gerçek ödüle
kavuşur. Buna göre öğretmenin yaptıkları
her ödev için öğrencilerine bir yıldız vermesi
ve on yıldızı olan öğrencilere kitap hediye
etmesi simgesel ödüllendirmeyi kullandığını
gösterir.
Cevap B
121
Edimsel (Operant) Koşullanma
29. Edimsel koşullanma kuramına göre öğren-
me sürecinde aşağıdaki kriterler geçerlidir:
A. Organizma aktiftir (kendi isteği ile eyleme
geçer)
B. Pekiştireç davranışın ardından verilir
C. Organizmanın psikomotor davranışları
söz konusudur.
Buna göre “Türkçe dersinde yazdığı şiir
nedeniyle öğretmeninden övgü alan bir öğ-
rencinin şiire ilgi duyması ve şiir yazmaya
devam etmesi” edimsel koşullanma yoluyla
kazanılan bir davranıştır.
Cevap C
30. Kademeli yaklaşma organizmaya yeni psi-
komotor davranış öğretme sürecinde ka-
zandırılacak davranışın alt basamaklara ay-
rılarak her bir basamaktaki doğru davranışın
pekiştirilmek suretiyle kazandırılmasıdır.
Cevap E
31. Olumsuz pekiştirme, organizmayı rahatsız
eden durumun ortadan kalkması ile organiz-
manın rahatlamasını ifade eder. Buna göre
anne ve babası sık sık tartışan öğrencinin,
evdeki huzursuzluk ortamından kaçınmak
için dersler bittikten sonra okulda kalarak
rahatlamaya çalışması olumsuz pekiştirme
ile açıklanır.
Cevap E
32. Pekiştirme, organizmanın yapmış olduğu bir
davranışın ardından, hoşa giden uyarıcıyı
ortama ekleyerek (olumlu pekiştirme) ya da
hoşa gitmeyen uyarıcıyı ortamdan çekerek
(olumsuz pekiştirme) yapılan davranışın tek-
rarını sağlamak için yapılan eylemdir. Buna
göre “kişinin kendisine amorti bile çıkmadığı
gerekçesiyle bilet almaktan vazgeçmesi bir
davranışın sürdürülmesinde” pekiştirmenin
önemli olduğunu göstermektedir.
Cevap A
122
33. Alışma, bireyin bir uyarıcıya uzun süre ma-
ruz kalması sonucu, uyarıcının birey üze-
rindeki etkisini azaltmasıdır. Bu anlamda ilk
zamanlar ustasının övgüsüyle öğrenme gay-
reti artan çırağın, sonraki günlerde ustanın
aferin demesinden etkilememeye başlaması
alışmaya örnek oluşturur.
Cevap E
34. Anne-babalar, öğretmenler çocukların is-
tenmeyen davranışlarının ardından ceza
uyguladıklarında bazen bu ceza çocukların
davranışlarını pekiştirebilmektedir. Örneğin
sınıfın düzenini bozduğu için ceza olarak
sınıftan çıkarılan öğrenci için “sınıfın dışına
çıkma” ceza değil pekiştirme niteliği taşımış
olabilir. Bununla birlikte aslında sorunun kö-
künde bir yanlışlık olduğu düşünülmektedir.
Şöyle ki ceza bir davranış kontrol tekniği de-
ğildir.
Cevap B
35. Operant koşullanma yoluyla öğrenme sü-
recinde, organizmanın bir uyarıcı karşısın-
da yapmış olduğu bir davranış ödül ya da
ceza ile sonuçlanırsa, organizma uyarıcıyı
diğerlerinden ayırt eder ve bu uyarıcı orga-
nizmanın davranışlarını kontrol etmeye baş-
lar. Ayırt edici uyarıcı sadece organizmanın
psikomotor davranışları için geçerlidir. Buna
göre çocuğun babasının her korna çalışında
küfür etmesi durumunda “korna sesi” ayırt
edici uyarıcıdır.
Cevap D
36. Organizma davranışının ardından olumlu
pekiştireç alamadığında davranışı sergileme
sıklığı azalmaya başlar ve bir süre sonrada
davranış söner. Ancak davranışın sönmeye
yüz tutması sırasında tekrar pekiştirilmesi
davranışın ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

37. Bir davranışın pekiştireç aldığı ortamda gös-
terilme sıklığının artarken, pekiştireç almadı-
ğı ortamda sergilenme sıklığının azalmasına
davranışta kontrast denir. Soruda çocuğun
eve ağlama davranışının pekiştiği ve sıklığı-
nın arttığı buna karşın okulda pekişmeyen
bu davranışın tekrar sayısının azaldığı be-
lirtilmektedir ki bu bir davranışta kontrast
örneğidir.
Cevap A
38. Bu sorunun cevabı C seçeneği olarak ve-
rilmiştir. Ancak sorunun cevabı B seçene-
ği olmalıdır. Dayanıklılık artırmaya yönelik
çalışmalara katılmayan öğrencilere normal
olarak yapılandan daha fazla dayanıklılık ça-
lışması yaptırmak “birinci tip ceza”dır. Birin-
ci tip ceza ise bir davranışı alışkanlık haline
getirmede kullanılamayacak bir yöntemdir.
Oysa öğretmenin“Oyuncularına dayanıklılık
çalışması yapmalarının ileride kendilerine
sağlayacağı yararları anlatması” öğrencileri
güdüleyebileceği için kullanılabilir.
Cevap C
39. Operant koşullanma yoluyla öğrenme süre-
cinde, ayırt edici bir uyarıcı tarafından kont-
rol edilen bir davranış sadece ilgili uyarıcı
olduğunda ortaya çıkması başka uyarıcılar
olduğunda ortaya çıkmaması gerekmekte-
dir. Ayrıca ayırt edici uyarıcı sadece orga-
nizmanın psikomotor davranışları için ge-
çerlidir. Buna göre kişinin ne zaman fotoğraf
çekilecek olsa saçını düzeltmesi durumun-
da “fotograf çekilme durumu” ayırt edici
uyarıcıdır.
Cevap D
40. Premack ilkesi, yapılma olasılığı yüksek olan
bir davranışın yapılma olasılığı düşük olan
bir davranışı pekiştirmek için kullanılması-
dır. Yani önce bireyin hoşlanmadığı etkinlik
yaptırılır, sonrasında hoşlandığı bir etkinliği
yapmasına izin verilir.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
41. Sabit zamanlı (sabit aralıklı) pekiştirme ta-
rifesinde belli zamanlarda pekiştireç verilir.
Buna göre öğretmenin öğrencilerine sessiz
bir biçimde oturdukları her on dakika sonra-
sında ödül vermesi bu tarife ile açıklanır.
Cevap C
42. Edimsel koşullanma kuramına göre öğren-
me sürecinde aşağıdaki kriterler geçerlidir:
A. Organizma aktiftir (kendi isteği ile eyleme
geçer)
B. Pekiştireç davranışın ardından verilir
C. Organizmanın psikomotor davranışları
söz konusudur.
Soruda Emrenin dışarı çıkmak için sergiledi-
ği hiç bir davranışın pekiştireç almadığı, yani
dışarı çıkamadığı, ancak zil çalınca dışarı çı-
kabileceğini öğrendiği, ayırt edici uyarısıyla
pekiştirece kavuşabileceği vurgusu vardır.
Tüm bu vurgular edimsel koşullanmayı işa-
ret etmektedir.
Cevap C
43. Edimsel koşullanma sürecinde, organizma-
nın yapmış olduğu bir davranışın ardından
hoşa giden uyarıcının ortama eklenmesi
“olumlu pekiştirme” ile; organizmayı ra-
hatsız eden durumun ortadan kalkması ile
organizmanın rahatlaması ise “olumsuz
pekiştirme”yi ifade eder. Bu durumda arka-
daşının, Ali’den kendi yerine imza atmasını
isteme davranışına devam etmesi “olumlu
pekiştirme” ile; Ali’nin de arkadaşının can sı-
kıcı ısrarlarından kurtulmak için arkadaşının
yerine imza atmaya devam etmesi “olumsuz
pekiştirme” ile açıklanır.
Cevap B
123
Edimsel (Operant) Koşullanma
44. Artan oranlı tarife (a progressive-ratio sc-
hedule) bir oranlı tarife türüdür ve organiz-
manın pekiştireç alabilmek için gerekli olan
tepkilerin sayısını giderek artırması gerek-
tiğini ifade eder. Buna göre çocuğun aynı
pekiştireci elde edebilmesi için çözmesi
gereken test sayısını her pekiştirme sonra-
sında sabit bir miktar artırması bu tarife ile
açıklanır.
Cevap D
45. Sosyal öğrenme kuramına göre, birey göz-
lemlediği kişinin davranışının cezalandırıldı-
ğına tanık olduğunda o davranışı yapmama
eğilimi gösterir ve bu durum dolaylı ceza
olarak tanımlanır. Buna göre Zafer’in arka-
daşının soru sorma davranışının öğretmen
tarafından cezalandırıldığını gözlemlediğin-
de, soru sormak için dersin sonunu bekle-
mesi dolaylı ceza ile açıklanır.
Cevap E
46. Edimsel koşullanma sürecinde bir davranı-
şın pekiştirilmesi sadece o davranışın sıklı-
ğını artırmakla kalmaz aynı zamanda benzer
davranışların gösterilme eğilimini de artırır.
Bu durum tepki genellemesi olarak tanımla-
nır. Bu bağlamda, notaları sırasıyla eksiksiz
okuyabildiği için müzik öğretmeninden övgü
alan öğrencinin daha sonra girdiği derste
öğretmenine alfabedeki harfleri sırasıyla
söyleyebileceğini göstermeye çalışması
tepki genellemesine örnek oluşturur.
Cevap C
47. Olumsuz pekiştirme, organizmayı rahatsız
eden durumun ortadan kalkması ile orga-
nizmanın rahatlamasını ifade eder. Buna
göre boyunun kısa olmasından rahatsız olan
Ayşe’nin her defasında topuklu ayakkabılar
giymeyi tercih etmesi olumsuz pekiştirme ile
açıklanır.
Cevap C
124
48. Batıl davranış, organizmanın bir davranışı
sergilediği sırada tesadüfen çevreden ödül
ya da ceza alması durumunda, zamanla
yaptığı davranışla aldığı bu ödül yada ce-
zayı ilişkilendirmesi durumudur. Buna göre
kişinin lacivert gömlek giydiğinde başına
kötü şeylerin geleceğini düşünmesi ve bu
nedenle yaşamı boyunca başarı ya da ba-
şarısızlığın söz konusu olabileceği durum-
larda lacivert gömlek giymekten kaçınması
batıl davranış ile açıklanır. Yanıtlar incelendi-
ğinde C, D ve E seçenekleri kolayca elenir.
A seçeneği diğerlerine göre daha güçlü bir
çeldiricidir. Temel yükleme (atıf) hatası dav-
ranışlar hakkında karar verirken durma değil
kişisel özelliklere yükleme yapmadır ve bu
kararda yanlılılığın olmasıdır. Elindeki tabağı
düşüren birisi bizce beceriksizdir ancak biz
düşürürsek elimizden kaymıştır. Bu durum-
da A seçeneği de hatalıdır.
Cevap B
49. Edimsel koşullanma yoluyla öğrenme sü-
recinde bir davranışın öğrenilebilmesi için,
davranışın organizma tarafından ez az bir
kez ortaya konması ve bu davranışın mutla-
ka pekiştirilmesi gerekmektedir. Buna göre
öğrencisine istendik bir davranış kazandır-
mak isteyen öğretmen öncelikle çocuğun
bu davranışı ortaya koymasını sağlamalıdır.
Cevap E
50. Edimsel koşullanma kuramına göre öğren-
me sürecinde aşağıdaki kriterler geçerlidir:
A. Organizma aktiftir (kendi isteği ile eyleme
geçer)
B. Pekiştireç davranışın ardından verilir
C. Organizmanın psikomotor davranışları
söz konusudur.
Buna göre öğretmenin öğrencisine kitap
vermesi (organizma aktiftir), öğrencinin bu
durumda yüzündeki memnuniyet ifadesi
(olumlu pekiştireç) ve öğretmenin bu yaşan-
tının ardından öğrencilerine kitap vermeye
devam etmesi (psikomotor davranış) edim-
sel koşullanma süreci ile açıklanır.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

51. Premack ilkesi, yapılma olasılığı yüksek olan
bir davranışın yapılma olasılığı düşük olan
bir davranışı pekiştirmek için kullanılması-
dır. Yani önce bireyin hoşlanmadığı etkinlik
yaptırılır, sonrasında hoşlandığı bir etkinliği
yapmasına izin verilir.
Cevap D
52. Edimsel koşullanma yoluyla öğrenme süre-
cinde, organizmanın bir uyarıcı karşısında
yapmış olduğu bir davranış ödül ya da ceza
ile sonuçlanırsa, organizma uyarıcıyı diğer-
lerinden ayırt eder ve bu uyarıcı organiz-
manın davranışlarını kontrol etmeye başlar.
Buna göre işverenin öfkeyle birini azarlama-
sı çalışanın zam isteme davranışı açısından
ayırt edici uyarıcı niteliği taşımaktadır.
Cevap A
53. Edimsel koşullanma kuramında bireye yeni
bir davranış kazandırma sürecinde istenilen
davranış sergilendiğinde mutlaka pekiştiril-
melidir. Ancak bazı davranışların alışkanlık
haline gelmesi için davranışın uzun süre
pekiştirilmesi gerekmektedir. Bu durumda
çocuğun paltosunu askıya atma davranışını
alışkanlık haline getirmesi için annenin uzun
süre pekiştireç verme eylemine devam et-
mesi gerektiği düşünülmelidir.
Cevap C
54. Davranışta kontrast bir ayırt edici uyarıcı du-
rumunda davranışın pekiştirilmesiyle dav-
ranışta artma, pekiştirilmeme durumunda
azalma görülmesini ifade eder. Benzer şe-
kilde bir davranışın bir ortamda cezalandı-
rılması sonucu aynı davranışın başka bir or-
tamda artarak devam etmesi de davranışta
kontrast olarak ele alınır. Buna göre  “Evde
oldukça saldırgan olan okulda ise cezalan-
dırıldığı için aynı davranışları yapamayan bir
çocuğun evde bu davranışları yapma sıklık
ve süresinin artması” davranışta kontrasta
örnek oluşturur.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
55. Edimsel koşullanma sürecinde pekiştireç
hangi davranışı izlerse o davranışın görülme
sıklığı artar. Bu durumda annenin “aferin”
demesi ödevi bitirme davranışının ardından
değil de oyun oynama davranışının ardından
geldiği için çocuğun oyun oynama davranı-
şında bir artış görülmüştür.
Cevap C
56. Edimsel koşullanma yoluyla öğrenme süre-
cinde organizma herhangi bir uyarıcı olma-
dan, kendiliğinden bir davranışta bulunur
ve ardından yapılan davranışa göre uyarıcı
verilir. Organizma davranışın ardından gelen
uyarıcıyı beğenirse davranışı tekrar eder,
beğenmezse bu davranışı tekrarlamaz ya
da azaltır. Buna göre derse geç kaldığı için
yalan söyleyerek azar işitmekten kurtulan
öğrencinin bu davranışını evde ve okulda
devam ettirmesi edimsel koşullanma ile
açıklanır. Yalan söyleme davranışı olumsuz
pekiştirmektedir.
Cevap D
57. Organizmanın yapmış olduğu bir davranışın
cezalandırılması istenmeyen davranışı or-
tadan kaldırmadığı gibi başka istenmeyen
davranışlara da neden olabilmektedir. Bu-
nunla birlikte ceza asıl etkisini istenmeyen
davranışları engelleyerek gösterir. Bu duru-
ma ketleyici (engelleyici) etki denilmektedir.
Ancak bazen cezalandırılan davranışla bir-
likte başka davranışlarında ketlendiği görü-
lür ve bu durum “genellenmiş ketleyici etki”
olarak adlandırılır. Buna göre öğretmenin
gösterdiği hareketleri iyi yapamayan öğren-
cileri cezalandırması öğrencilerin okula gel-
me davranışlarını engellemiştir.
Cevap A
125
Edimsel (Operant) Koşullanma
58. Edimsel koşullanma yoluyla öğrenmede
organizmaya yeni bir davranış kazandırma
sürecinde kullanılan tekniklerden biri kade-
meli yaklaşmadır. Kademeli yaklaşma tek-
niğinde kazandırılacak davranış belirlenir ve
daha sonra hedef davranışa götürecek alt
davranışlar belirlenerek sırasıyla pekiştirilir.
Böylece her seferinde hedef davranışa daha
çok benzer davranışlar pekiştirilerek hedef
davranışa ulaşılmış olur.
Cevap A
59. Edimsel koşullanma sürecinde bazen bir
davranış pekiştirildiğinde sadece o davra-
nışın sıklığı artmakla kalmaz beraberinde o
davranışa benzeyen başka davranışlarında
sıklığının arttığı görülür. Bu durum “tepki
genellemesi” olarak açıklanır. Buna göre
sinemaya dair açıklamaları övülen bir yö-
netmenin benzer davranışlar içine girmesi
tepki genellemesidir. Öte yandan A seçene-
ği uyarıcı genellemesi, B seçeneği kaçınma
davranışı, C seçeneği olumlu transfer ve D
seçeneği ise uyaran kontrolüne örnek oluş-
turmaktadır.
Cevap E
60. Edimsel koşullanma sürecinde yapılan bir
davranış sürekli aynı pekiştireçle pekiştiri-
lirse, organizma bu pekiştirece alışacak ve
pekiştirecin gücü azaldığı için davranışın
sergilenme sıklığı azalacaktır.
Cevap D
61. Soruda, annenin çocuğunu yatağını dü-
zelttiği günün akşamında ödüllendirildiği
belirtilmiştir. Sergilenen davranış ile verilen
karşılık arasında bu denli uzun zaman geç-
mesi, davranış ile ödül arasındaki bağın
kurulmasını olumsuz etkileyecektir. Ödülün
davranışın hemen ardından verilmesi yani
pekiştirmede bitişikliğe dikkat edilmesi dav-
ranışın tekrarı açısından önemli bir unsurdur.
Annenin, oğlunun tekrar etmesini istediği
davranışını zamanında pekiştirmemesinden
dolayı istediği sonucu olamadığı görülmek-
tedir.
Cevap C
126
62. Katışık/birleşik pekiştirme tarifesinde bir
davranışın pekiştirilmesi için iki ya da daha
fazla tarifenin gereklerinin yerine getirilmiş
olması şarttır. Buna göre Ahmet Bey’in üc-
retini alabilmesi için hem 30 kişiye sigorta
satması gerekmekte (sabit oranlı pekiştirme)
hem de 30 sigortayı satsa bile bir aylık süre-
nin geçmesini beklemesi (sabit aralıklı) ge-
rekmektedir. Bu durum katışık/birleşik tarife
ile açıklanır.
Cevap D
63. Pınar Hanım’ın izlediği dizi olumlu bir uya-
rıcıdır. Reklamların ardından hemen dizinin
başlaması durumunda ortama olumlu uyarı-
cı sunulmaktadır. Bu durum olumlu pekiştir-
me olarak nitelendirilir. Dolayısıyla olumlu
bir uyarıcı tarafından izlenmesi nedeniyle bu
davranışın olumlu pekiştirilmesi” ifadesiyle
“reklamları izlemenin ardından sevilen dizi-
nin pekiştirici uyarıcı işlevi taşıdığı” ilişkilen-
dirilebilir.
Cevap E
64. Bu soru tartışmalı bir sorudur çünkü soru-
da önemli bir ifade sorunu olduğu düşü-
nülmektedir. Bunu açıklamadan önce soru
analiz edildiğinde; birey gittiği lokantada
yediği yemeğin tadından hoşlanmamış (ye-
meğin tadının kötü olması cezadır) ve bunun
sonucunda bireyin o lokantaya gitme dav-
ranışı ortadan kalkmıştır. Buna göre bireyin
lokantaya gitmeme davranışının nedeni
“ceza”dır; ancak bireyin lokantaya gitmeme
davranışı kaçınmadır. Soruda bireyin lokan-
taya gitmeme davranışının ne olduğu sorul-
maktadır ve bu nedenle sorunun cevabının
ceza olamayacağı düşünülmektedir. Bunun
yerine bireyin lokantaya gitmeme davranışı-
nın nedeni sorulmuş olsaydı “ceza” cevabı
düşünülebilirdi.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

65. Edimsel koşullanma sürecinde yapılan dav-
ranışın pekiştirilmemesi bir süre davranışın
ortadan kalkmasına neden olacaktır ve bu
durum sönme olarak tanımlanır. Buna göre
bireyin tuttuğu takımın üst üste birkaç kez
yenilmesinin ardından maça gitmekten vaz-
geçmesi sönme ile açıklanır.
Cevap D
66. Edimsel koşullanma sürecinde bir davra-
nışın sonuçları belli bir uyarıcı mevcutken
daha az pekiştirici olmaya başlayınca, so-
nucun pekiştirici olmaya devam ettiği baş-
ka şartlarda aynı davranışın sıklığında artış
beklenir. Bu durum davranışta kontrast
olarak tanımlanır. Buna göre evde midesi
bulanıyormuş gibi rol yaparak sevmediği
yemekleri yemekten kurtulan Caner’in, ana-
okulunda da aynı davranışı sergilediğinde
öğretmeninin taviz vermemesi nedeniyle
okulda bu davranışı söner ancak bundan
sonraki süreçte davranışta kontrast düşü-
nüldüğünde Caner’in midesi bulanıyormuş
gibi rol yapma davranışı evde daha çok artış
gösterecektir.
Cevap B
67. Edimsel koşullanma sürecinde organizma-
nın olumsuz bir durumla karşılaşamamak
için davranımlarda bulunması “kaçınma”
olarak adlandırılır. Buna göre başarısından
söz edince azardan kurtulan çocuğun azar-
dan kurtulmak için “hayali” başarı durum-
larından söz etmesi” kaçınma davranışı ile
açıklanır.
Cevap D
68. Edimsel koşullanmada davranışın sönmeye
tabi tutulması başlangıçta davranışın mikta-
rında geçici bir artışa neden olmakla birlikte
bazen de davranışın topografyasında de-
ğişmelere neden olabilmektedir. Davranışın
topografyası, edimi meydana getiren davra-
nımların fiziksel mahiyetindeki, şiddetindeki
ve çeşitlenmesindeki artışı ifade eder. Buna
göre tavuklara yem verilmemesi durumunda
tavukların merdivenin önünde toplanmak
yerine “evin içine doğru ilerlemeleri” davra-
nışın çeşitlendiğini yani davranışın topograf-
yasında değişikliğe neden olduğunu göste-
rir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
69. Öğrenilmiş çaresizlik bireyin yaşamış oldu-
ğu birkaç başarısızlığın ardından ne yapar-
sam yapayım bu durumun üstesinden ge-
lemiyorum” düşüncesiyle çaba göstermeyi
bırakması durumudur. Bu bağlamda Altan’ın
arkadaşlarının şaka yapmalarını engelleme-
ye yönelik çabalarının sonuçsuz kalması du-
rumunda artık arkadaşlarının şaka yapma-
larını engellemek için çaba göstermemesi
öğrenilmiş çaresizlik ile açıklanır.
Cevap E
70. Hem Thorndike’ın öğrenme ilkelerinden
hem de Skinner’in programlı öğretim il-
kelerinden biri olan “küçük adımlar ilkesi”
öğrenmenin basitten karmaşığa, kolaydan
zora doğru yapılandırılmasını ifade eder.
Buna göre öğretmenin öğrencilerinden ko-
nuları çalışırken küçük adımlar ilkesinden
yararlanmalarını istemesi “Bilgileri mümkün
olduğu kadar basit parçalara bölün ve bun-
ları basitten karmaşığa doğru bir sıraya di-
zerek öğrenmeye çalışın” önersiyle turtalılık
göstermektedir.
Cevap C
71. Bu soru tartışmalı bir sorudur. Soruda ilk
olarak Ayşe Öğretmen’in “trenle seyahat
etmekten vazgeçmesine”, ikinci olarak da
“tekrar treni tercih etmesine” değinilmiştir.
Ayşe Öğretmen’in “trenle seyahat etmek-
ten vazgeçmesi” ceza olarak açıklanmıştır.
Bireyin hoş olmayan durumun (ceza) ar-
dından davranışı yapmaması ceza değil bir
kaçınmadır. Bu durumda Ayşe öğretmenin
trenin çok gürültülü olması nedeniyle (ceza)
trenle seyahat etmekten vazgeçmesi ceza
değil kaçınma davranışıdır. Öte yandan
Ayşe öğretmenin “tekrar treni tercih etmesi”
ise gölgeleme ile açıklanmıştır. Ancak göl-
geleme sürecinde iki nötr uyarıcı vardır ve
birisi daha dikkat çekici olduğunda diğeri-
ni gölgede bırakarak ona karşı koşullanma
gerçekleşmesini engeller. Ancak soruda ve-
rilen örnekte iki nötr uyarıcı yerine iki koşullu
uyarıcıdan söz edilmektedir ve bu durum
gölgeleme ile açıklanamaz.
Cevap C
127
Edimsel (Operant) Koşullanma
72. Soruda Tülay’ın, annesinin en küçük hata-
sında ceza vermesi dolayısıyla, çaba har-
camayı bıraktığı belirtilmiştir. Yaşantıların
olumsuz sonuçlanması ve bireyin çaba har-
camayı bırakması öğrenilmiş çaresizliğe yol
açmaktadır.
Cevap A
73. Pedala basma davranışı ödüllendirilen belli
sayıda fare daha sonra iki gruba ayrılıp bir
gün boyunca gruplardan birinde bu davra-
nış cezalandırılmış, diğerinde ise sönme-
si için pekiştirilmemiştir. Sonraki üç gün
boyunca da her iki grupta da bu davranış
ödüllendirilmemiş, yani sönmeye tabi tutul-
muştur. Deney incelendiğinde iki grup fare
arasındaki tek farkın gruplardan birinin bir
günlüğüne pedala basma davranışının ce-
zalandırılması, diğer grubun ise bu esnada
ödüllendirilmemesi olduğu görülmektedir.
Sonraki üç gün boyunca (her iki grup da
pekiştirilmemeye başlandığında) ceza al-
mış olan grubun davranış sayısının daha
az olduğu ancak bu grubun pedala basma
davranışının sıklığının yavaş yavaş artarak
dördüncü günün sonunda ceza almamış
(yalnızca sönmeye tabi tutulmuş) grubun
davranış sayısı ile eşitlendiği görülmüştür.
Soru bu deneyde elde edilen bulgulardan
yola çıkılarak hangi yargıya varmanın doğru
olmayacağını sormaktadır. ÖSYM’nin verdi-
ği doğru yanıt olan E seçeneği, yani “Ceza,
olumsuz pekiştireçten daha etkilidir.” ifadesi
bu deneyde elde edilen bulgulara dayana-
rak varılabilecek bir ifade değildir. Kaldı ki
cezanın olumsuz pekiştireçten daha etkili
olmadığı eğitim psikolojisinde bilinen bir
gerçektir.
Ancak A seçeneğinde yer alan ifade de
(cezanın uzun vadeli etkileri, olumlu pekiş-
tirmenin etkileri kadar kalıcıdır) bu deneyde
elde edilen bulgulardan yola çıkılarak varı-
labilecek bir yargı değildir. Çünkü bulgular
incelendiğinde daha önce ödül almış olan
farelerin davranışı söndürülmeye çalışıldı-
ğında farelerin pedala basmayı sürdürdük-
leri görülmektedir. Diğer bir deyişle, olumlu
pekiştirmenin etkisi oldukça kalıcıdır. Ancak
ceza almış olan farelerin bir süre sonra dav-
128
ranışı tekrar yapmaya başladıkları gözlen-
mektedir. Yukarıda açıkladıklarımız önceki
bilgilerimize bağlı olarak cezanın etkilerinin
olumlu pekiştirmenin etkileri kadar kalıcı ol-
duğu sonucunun çıkarılamayacağına işaret
ediyor. Dolayısıyla A seçeneği sorunun için-
de bulunduğu bağlam bakımından doğru
kabul edilebilir.
ÖSYM tarafından E seçeneği olarak
verilmiştir.
74. Tepki oranı, birim zamanda organizmanın
sergilediği tepki olarak tanımlanır ve tepki
oranının, yani belli bir zaman diliminde ser-
gilenen davranış sayısının en yüksek olduğu
tarife değişken oranlı tarife olarak bilinir. As-
lında sabit oranlı tarifede de tepki oranı yük-
sektir ancak pekiştirme sonrası duraklama-
lar gözlenebildiği için tepki oranın değişken
oranlı tarifede daha yüksek olduğu kabul
edilir. Buraya kadar yazdıklarımızdan yola
çıkarak yanıtın değişken oranlı tarifede oldu-
ğu düşünülebilir ancak yukarıda pekiştirme
tarifelerine dair verilen bilgilerin hayvanlarla
(güvercinler ve fareler) yapılan deneylerden
elde edildiği göz önünde bulundurulursa
sabit oranlı tarifede pekiştirme sonrası du-
raklamaların böyle bir durumda (işçilere belli
sayıda parça başına ücret verilmesi) göz-
lenmeyeceği kolaylıkla anlaşılacaktır. Diğer
taraftan değişken oranlı pekiştirmenin işve-
ren ve çalışan arasındaki ilişkilerin yapısına
da uygun olmadığı düşünüldüğünde sabit
oranlı pekiştirme daha doğru yanıt olacak-
tır. Çünkü çalışanın ne kadar iş yaptığında
ne kadar ücret alacağını bilme hakkı vardır
ve değişken oranlı tarifeyle yapılacak koşul-
lu anlaşmayı kabul etme ihtimalı düşüktür.
Diğer yandan çalışanlar fare ya da güvercin
değil de insan oldukları için yapılacak iş için
kısıtlı bir süreleri olduğunu, bu süre zarfın-
da ne kadar çok iş yaparlarsa o kadar prim
alacaklarını kolaylıkla anlayabilecekleri için
pekiştirme sonrası duraklamaların olması
da beklenmez. Bu durumda sabit oranlı pe-
kiştirme tarifesine göre yapılacak anlaşma
ve işverenin ihtiyaç duyduğu üretim hızını
sağlayacak bir tepki oranı kolaylıkla elde
edilebilir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

75. Simgesel ödülle pekiştirmede birey istendik
davranışı sergilediğinde (gazete almak) ihti-
yacını karşılayacak gerçek ödüle (kitap seti)
doğrudan ulaşamaz. Önce marka, yıldız,
kupon gibi sembolik ödüllerle pekiştirilir. Bu
sembolik ödülleri biriktirip belirli bir sayıya
ulaşınca gerçek ödüle dönüştürür.
Cevap C
76. Bir davranışın ne zaman pekiştirileceği bilin-
miyorsa bu durum değişken aralıklı pekiştir-
meye örnektir. Mert her defasında ağlamak-
ta ama anne-babası onun ağlamasını bazen
duymazdan gelirken bazen de dayanamayıp
isteklerini yerine getirmektedirler. Bu neden-
le Mert’in davranışı hem pekişmeye hem de
sönmeye karşı direnç kazanmaktadır. Doğru
yanıt değişken aralıklı pekiştirme olarak ka-
bul edilebilir. Ancak çeldiriciler arasında yer
alan değişken oranlı pekiştirme tarifesi de
bu durumu açıklamak için uygundur. Çünkü
bir davranışın kaçıncı kez tekrarlandığında
pekiştirileceği belli değilse bu durum de-
ğişken oranlı pekiştirmeye örnektir. Mert’in
durumu bu şekilde de açıklanabilir. Bu soru
iptal edilmiştir.
Cevap İPT
77. Sabit aralıklı pekiştirme tarifesinde pekiştir-
menin ne zaman gerçekleşeceği bellidir. Pe-
kiştirecin tekrar verilmesi için davranış son
kez pekiştirildikten sonra belirli bir sürenin
geçmesi gerekir. Bu tarifede organizma pe-
kiştirmenin ne zaman gerçekleşeceğini bilir.
Soruda öğretmenin öğrencilerini her karne
aldıkları gün sınıfça pastaneye götürüp on-
lara pasta yedirdiği belirtilmektedir. Burada
öğrencilere pasta yedirilmesi pekiştirme
olarak kabul edildiğinde bu işlemin karne
gününde gerçekleşiyor olması ve öğren-
cilerin ne zaman pasta yiyeceklerini biliyor
olmaları bu durumun sabit aralıklı pekiştir-
meyle açıklanabileceğini göstermektedir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Edimsel (Operant) Koşullanma
78. Skinner’e göre davranışlarımızın çoğu tek
bir tepkiden değil bir dizi tepkiden yani bir
‘tepki zinciri’nden oluşmaktadır. Tepki zin-
ciri, belirli bir sırayla gerçekleştirildiğinde
daha büyük bir davranışı oluşturan bir dizi
tepki olarak tanımlanabilir. Organizmaya
böyle bir tepki zinciri kazandırılmak isten-
diğinde zincirleme yöntemine başvurulur.
Davranış zincirini oluşturan her bir küçük
davranışın öğretilmesi ve nihayetinde bu
küçük davranışların doğru sırayla eksiksiz
olarak yapılmasının sağlanmasına zincirle-
me denir. Davranış zincirlerine en iyi örnek
sirk hayvanlarının gösterilerde sergiledikleri
karmaşık davranışlardır. Soruda bir kedinin
yiyeceğe ulaşmak için bir merdivenden çıkıp
(I) diğer bir merdivene tırmandığı (II), bir plat-
formu aşağıya çekerek (III) üzerinden geçtiği
(IV) ve daha sonra da tünelin içinden geçip
(V) pedala basarak (VI) asansöre bindiği (VII)
belirtilmektedir. Burada çok açık bir davra-
nış zinciri bulunmaktadır ve böyle bir dav-
ranışın öğretilmesi, zincirleme yönteminin
kullanılmasını gerektirir. Söz konusu zincir-
leme edimi oluşturan her bir edimin pekişti-
rilerek kediye kazandırılması ve bu tepkilerin
doğru sırayla eksiksiz olarak yapılmasının
sağlanması zincirleme yöntemiyle mümkün
olmaktadır. Organizma davranış zincirini ka-
zanırken her bir tepkinin ardından pekiştireç
almaktadır ancak davranış zinciri kazanıldık-
tan sonra pekiştireç zincirin tamamlanması-
nın ardından verilmeye başlanır. Soruda ke-
dinin en sonunda ulaştığı yiyecek, pekiştireç
rolü görmektedir.
Cevap A
129
 İŞARET – GESTALT KURAMI
1. Bir deneyde fareler iki gruba ayrılmış ve
sadece bir grup farenin deneyin yapıla-
cağı labirentte önceden dolaşmasına izin
verilmiştir. Daha sonra, labirentin sonuna
yiyecek konulmuş ve iki grup fare de la-
birente bırakılmıştır. Deneyin sonunda,
daha önce labirentte dolaşmasına izin
verilen farelerin yiyeceğe daha hızlı ulaş-
tığı gözlenmiştir.
Önceden labirentte dolaşmasına izin
verilen farelerin ödüle daha hızlı ulaş-
ması, aşağıdakilerden hangisinin öne-
mini ortaya koymaktadır?
A) Tepki genellemesi
B) Kendiliğinden geri gelme
C) Gizil öğrenme
D) Pekiştirme
E) Ayırt etmeyi öğrenme
2. Üniversiteye yeni başlayan bir öğrenci
üst sınıftaki bir arkadaşından, oldukça
büyük olan yerleşkeyi kendisine tanıt-
masını ister. Arkadaşı birkaç önemli yeri
gösterdikten sonra, “Yerleşkede bir süre
yaşadıktan sonra gerektiğinde aradığın
her yeri elinle koymuş gibi bulabildiğini
görüp şaşıracaksın.” der.
Arkadaşının bu öğrenciye söyledikleri,
yer öğrenmeyle ilgili aşağıdaki ifade-
lerden hangisinin doğru olduğuna işa-
ret etmektedir?
A) Yer öğrenmede aralıklı öğrenme çok
önemli bir rol oynar.
B) Yer öğrenmede parçalara bölerek
öğrenme bütün hâlinde öğrenmeden
daha etkili bir stratejidir.
C) Yer öğrenmenin önemli bir bölümü
farkına varılmadan gerçekleşir.
D) Bir yeri öğrenmek o yerle ilgili bir ya-
şantı olmadıkça çok güçtür.
E) Aceleye getirme yer öğrenmeyi güç-
leştirir.
130
3. Ev işi yaparken bir yandan yüksek ses-
le ders çalışan psikoloji öğrencisi kızının
söylediklerini işiten bir ev hanımı, birkaç
gün sonra izlediği bir yarışma programın-
da sorulan “Tepkisel koşullanma ile şu
isimlerden hangisini eşleştirirsiniz?” so-
rusuna doğru yanıt verdiğini fark ederek
şaşırmıştır.
Ev hanımının yarışma sorusuna doğru
yanıt vermesi aşağıdakilerden hangi-
siyle açıklanabilir?
A) Duyarlılaşma
B) Kendini gerçekleştiren kehanet
C) Algıda seçicilik
D) Kavrama yoluyla öğrenme
E) Gizil öğrenme
4. Turist olarak gittiği bir şehrin turistik
yerlerini bir hafta boyunca toplu taşıma
araçlarını kullanarak dolaşan bir kişi, yıl-
lar sonra bir soruşturma yürütmek üzere
gittiği bu şehirde kaldığı otelden soruş-
turmanın yürütüleceği daireye ve gidil-
mesi gereken diğer yerlere giden yolları,
kendisiyle birlikte gelen diğer müfettişe
göre daha kolay bulabildiğini fark eder.
Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle
açıklanabilir?
A) Serbest çağrışım yoluyla hatırlama
B) Öğrenmenin aktarılması
C) Gizil öğrenme
D) İpucu bağımlı hatırlama
E) Yer öğrenme yeteneği
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 İşaret – Gestalt Kuramı

5. Üç yaşındaki Elif, babasıyla her akşam

okudukları hikâye kitabının sayfalarını
çevirip her sayfada yazılanları okur gibi
yaparak doğru bir sırayla anlatmaktadır.
Elif’in hikâye kitabında yazılanları oku-
ma bilmeden öğrenmiş olmasını aşa-
ğıdakilerden hangisi en iyi açıklar?
A) Duyuşsal öğrenme
B) Koşullu öğrenme
C) Gizil öğrenme
D) Akıl yürütme
E) Anlamlandırma

6. Umut, yıl sonu etkinlikleri için öğretme-

ninin kendisine verdiği şiiri ezberlemeye
çalışmaktadır. Akşamları aile fertlerine bu
şiiri okuyarak prova yapar. Bir gün yine
şiiri ailesine okurken bir mısrada takılır.
O sırada dört yaşındaki kardeşi Damla,
abisinin hatırlayamadığı o mısrayı birden
söyler.
Damla’nın, abisinin hatırlayamadığı
mısrayı söylemesi aşağıdakilerden
hangisiyle açıklanır?
A) Çağrışım yoluyla öğrenme
B) Özümseme
C) Davranışçı öğrenme
D) Gizil öğrenme
E) Kodlama

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 131

 İŞARET – GESTALT KURAMI (ÇÖZÜM)
1. Bazen öğrenmeler, amacı olmaksızın ve
organizma farkında olmadan gerçekleşir.
Organizma algıdaki seçicilik, dikkatin dağıl-
ması ya da güdülenme eksikliği nedenlerin-
den dolayı birçok bilgiyi farkında olmadan
öğrenirler ve bu durum gizil (örtük) öğrenme
olarak tanımlanır. Buna göre deney yapılma-
dan önce deneyin yapılacağı labirentte do-
laşmasına izin verilen bir grup farenin, daha
sonra yiyecek konulan labirentte yiyeceğe
diğer farelerden daha çabuk ulaşmaları gizil
öğrenme ile açıklanır.
Cevap C
2. Tolman’ın gizil öğrenme yaklaşımına göre
birey bilinçli bir çaba sergilemese bile bazı
öğrenmeler gerçekleşebilmektedir. Öğren-
me ancak performansla ortaya çıkar ve bi-
rey öğrenmenin gerçekleştiğinin daha önce
farkına varmadığı için şaşırabilir.
Bu vurgu KPSS’de gizil öğrenme soruların-
da sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Soruda
kampüste bir süre yaşadıktan sonra aradığı
yerleri bulabileceği ve şaşıracağı belirtil-
mektedir. Yani farkına varmadan bir “yer
öğrenme”nin gerçekleşebileceği anlatılmak-
tadır.
Cevap C
3. Örtük ya da gizil öğrenme, bireyin farkında
olmadan yapmış olduğu öğrenmeleri ifade
eder. Bu durumda annenin dikkat etmediği
halde tepkisel koşullanma ile ilgili bilgiye sa-
hip olması gizil öğrenme ile açıklanır.
Cevap E
132
4. Örtük ya da gizil öğrenme, bireyin farkında
olmadan yapmış olduğu öğrenmeleri ifade
eder. Bu durumda daha önce gittiği yerde
toplu taşıma araçlarını kullanarak dolaşan
bir kişinin, bir kez daha aynı yere gittiğinde
pek çok yeri öğrendiğini fark etmesi gizil öğ-
renme ile açıklanır.
Cevap C
5. Pekiştirmeye bağlı olarak değil, büyük ölçü-
de farkına varılmadan gerçekleşen ve per-
formansa dönüşünceye kadar bellekte saklı
kalan öğrenmeye gizil öğrenme denir. Bu tür
öğrenmeye gizil öğrenme denilmesinin se-
bebi öğrenme sürecinde performans olarak
sergilenmemiş olması, yani gözlenebilir bir
davranış şeklinde sergilenmeden öğrenilmiş
olması ve davranışa dönüşünceye kadar da
bellekte saklı kalmasıdır. Kişi gerçekleşmiş
olan ama daha önce hiç davranış olarak
sergilemediği bu öğrenmesini göstermeye
güdülendiğinde performans olarak sergiler.
Elif’in de kitapta yazanları okuma bilmeden
öğrenmiş olması gizil öğrenmeye örnektir.
Cevap C
6. Umut’un kardeşi Damla, söz konusu şiiri
öğrenmek için özel bir çaba harcamadığı
halde, abisinin yüksek sesle yaptığı tekrar-
ları duyduğu için farkında olmadan şiiri öğ-
renmiştir. Öğrendiği bu dizeler de abisi şiiri
okurken takılana kadar da davranış olarak
ortaya çıkmamış yani örtük olarak kalmıştır.
Damla’da meydana gelen öğrenme, pekiş-
tirmeye bağlı olmadan, büyük ölçüde far-
kında olunmadan gerçekleşen, performan-
sa dönüşünceye kadar bellekte saklı (gizil)
kalan ve ihtiyaç duyulduğunda davranışa
(performansa) dönüşen gizil öğrenmeye ör-
nektir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 SOSYAL ÖĞRENME KURAMI
1. Yalçın yeni aldığı kırmızı beresiyle okula
gelince, tüm dikkatleri üzerine toplamış-
tır. Birçok arkadaşı, Yalçın’a beresinin
çok güzel olduğunu söylemiştir. Bu duru-
mu izleyen Altan da, kendisine kırmızı bir
bere almaya karar vermiştir.
Altan’ın kırmızı bere almaya karar ver-
mesi aşağıdakilerden hangisiyle en iyi
açıklanabilir?
A) Olumlu pekiştirme
B) Etki yasası
C) Dolaylı pekiştirme
D) Genelleme
E) Ayırt etme
2. Kreşte arkadaşına vuran Mert, öğretme-
nin verdiği oturma cezasına aldırmamış,
“Oh, iyi ki de vurdum, o da benimle alay
etmişti, ona gününü gösterdim.” Diyerek
rahatladığını hissetmiştir.
Mert’in yaşadığı rahatlık duygusu,
sosyal öğrenme kuramına göre aşağı-
dakilerden hangisine bir örnektir?
A) Dolaylı pekiştirme
B) Dolaylı ceza
C) İçsel pekiştirme
D) Doğrudan pekiştirme
E) Dolaylı güdü
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Sosyal öğrenme kuramlarına göre, ço-
cukların gözledikleri modellerin davra-
nışlarını taklit edip etmeyecekleri birçok
etken tarafından belirlenir. Bu etkenler-
den bir tanesi de modelin davranışlarının
sonuçlarıdır.
Aşağıdaki ifadelerden hangisi bu du-
ruma bir örnek olabilir?
A) Ali’nin konuşma tarzı, çok sevdiği
beden eğitimi öğretmeninin konuşma
tarzına benzemektedir.
B) Hasan, kendisine örnek aldığı abisinin
sigara içtiği için hastalandığını duyun-
ca sigara içmemeye karar vermiştir.
C) Ayşe, küçük ablasından çok, büyük
ablasının giyim tarzının kendisine
daha çok yakışacağını düşünmekte-
dir.
D) Genç bir futbolcu takıma girince,
uzaktan hayranlık duyduğu tecrübeli
takım arkadaşının kendini beğenmiş
tavırları karşısında ona öfke duymaya
başlamıştır.
E) Emre saçını, sevdiği bir pop şarkıcı-
sının saçlarına benzer şekilde kestir-
mektedir.
4. Aşağıdakilerden hangisi Bandura’nın
sosyal öğrenme kuramına uygun bir
öğrenmedir?
A) Atletin, çekici doğru biçimde fırlatma-
sı
B) Atletin yarışın başında yavaş, sonuna
doğru hızlı koşması
C) Basketbolcunun, antrenörü gibi bas-
ket atması
D) Kalecinin atılan topu yakalaması ve
golü engellemesi
E) Futbolcunun kurallara uygun oyna-
ması
133
Sosyal Öğrenme Kuramı
5. “Kır atın yanında duran ya huyundan
ya suyundan” özdeyişi aşağıdaki ku-
ramlardan hangisinin çocukların yeni
davranışları nasıl edindiklerine ilişkin
açıklamalarını desteklemektedir?
A) Gestalt öğrenme
B) Sosyal öğrenme
C) Tepkisel koşullama
D) Edimsel koşullama
E) Bilişsel öğrenme
6. Ablasının tırnağı kesilirken canının yan-
dığına tanık olan Ali, sıra kendisine gel-
diğinde tırnağını kestirmemek için uzun
süre direnmiştir.
Canının yanacağını düşünerek Ali’nin
tırnağını kestirmemeye direnmesi aşa-
ğıdaki kavramlardan hangisiyle açıkla-
nabilir?
A) II. tip ceza
B) Dolaylı öğrenme
C) Gölgeleme
D) Olumsuz pekiştireç
E) Tepki genellemesi
134
7. Abisini model alan Yahya onun birçok
davranışının yanı sıra sakal tıraşı olurken
yaptığı davranışları da eline tıraş makine-
sine benzer bir cisim alarak aynanın kar-
şısında taklit eder. Ancak abisinin iki gün
üst üste yüzünü kesip kan revan içinde
kaldığına tanık olduktan sonra onun tıraş
olma davranışını taklit etmeyi bırakır.
Bu örnek sosyal öğrenme kuramının
hangi sayıtlısını doğrulamaktadır?
A) Pekiştirilmeyen bir davranış giderek
zayıflar ve sonuçta ortadan kalkar.
B) Çocukların gözledikleri davranışları
taklit edip etmeyeceklerini belirleyen
etkenlerden biri de model hakkındaki
duygularıdır.
C) Çocukların kendileriyle aynı cinsiyet-
ten olan kişileri model alma olasılığı
daha yüksektir.
D) Modelin sergilediği davranışların so-
nuçları, çocukların bu davranışları
taklit edip etmeyeceklerini belirleme-
de önemli bir rol oynar.
E) Davranışların tekrarlanma olasılıkları
kendi yarattıkları sonuçlar tarafından
kontrol edilir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

8. Sosyal öğrenme kuramına göre, model
alma yoluyla öğrenme dikkat, hatırlama,
tekrar ve güdülenme olmak üzere dört
adımda gerçekleşir. Bireyin hangi model-
lerin davranışlarına dikkat edeceğini ve
hangi koşullarda dikkat ettiği davranışı
sergilemek için güdüleneceğini belirleyen
bazı etkenler vardır.
Aşağıdaki örneklerden hangisinde bu
etkenlerden herhangi birine vurgu ya-
pılmamaktadır?
A) Okulun futbol takımında oynayan
Emre takımla sahaya çıkarken ünlü
bir futbolcunun yaptığı hareketlere
benzer hareketler yapmaktadır.
B) Anaokuluna başladığı ilk gün ye-
meğini bitirmeden masadan kalkan
bir arkadaşının öğretmen tarafından
azarlandığına tanık olan Ezgi, okulun-
dayken hiçbir zaman yemeğini bitir-
meden masadan kalkmaz.
C) Okula yeni başlayan Gamze, öğret-
men sınıfa girdiğinde arkadaşlarının
ayağa kalktığını görünce kendisi de
ayağa kalkar.
D) Kaza geçiren birine yardım eden bir
kişinin herkesin ilgi odağı hâline gel-
diğine tanık olan Cem, ihtiyacı olan
herkesin yardımına koşmaya başlar.
E) Burak’ın konuşma tarzı ve konuşur-
ken yaptığı hareketler annesinden
çok babasına benzemektedir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sosyal Öğrenme Kuramı
9. İlk kez aldığı millî piyango biletine ik-
ramiye çıktığı için ara sıra bilet almaya
başlayan Özgür, daha sonra hiç ikramiye
kazanamaması nedeniyle bilet almaktan
vazgeçmiştir. Ancak, bir gün yanında ka-
zı-kazan kartı alan bir arkadaşının ikrami-
ye kazandığına tanık olmasının ardından
Özgür, kazı-kazan almaya başlamış ve
ara sıra küçük ikramiyeler kazanmıştır.
Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki so-
nuçlardan hangisi çıkarılamaz?
A) Dolaylı pekiştirme davranış üzerinde
olumlu pekiştirme kadar etkili olabilir.
B) Pekiştirilmediği için sönen bir davra-
nış kendiliğinden geri gelebilir.
C) Bir davranışın öğrenilmesi bu davra-
nışın sürekli olarak sergileneceği an-
lamına gelmez.
D) Bir davranışın devam edip etmeyece-
ğini belirlemede pekiştirilmesi kadar
pekiştirilmemesi de rol oynar.
E) Modelin gözlenen bir davranışının
taklit edilme olasılığını artıran etken-
lerden biri de bu davranışın pekişti-
reçle sonuçlanmasıdır.
10. Cemil, otomobiliyle yol alırken kısa bir
süre önce kendisini sollayarak geçen
araç sürücüsünün bir polis ekibi tarafın-
dan durdurulduğunu ve sürücüye ceza
yazılmakta olduğunu görür. Bu durum,
Cemil’in yolun kalan kısmında otomobili-
ni sürerken hız sınırını aşmamaya özel bir
gayret göstermesine neden olur.
Sosyal öğrenme kuramı açısından
değerlendirildiğinde, Cemil’in bu dav-
ranışını en iyi açıklayan kavram aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Öz düzenleme
B) Dolaylı ceza
C) Olumsuz pekiştirme
D) Doğrudan ceza
E) Dolaylı duygu
135
Sosyal Öğrenme Kuramı
11. Can, ablası oyun hamuruyla arabalar ya-
parken onu izler. Ablası gibi, önce araba-
nın tekerleklerini ve gövdesini yapmaya,
sonra da bunları dikkatlice birleştirmeye
çalışır. Ablasının oyun hamurundan yaptı-
ğı renk renk arabaları kendisi de yapmak
ister ancak hamurlara sadece kabaca şe-
killer verebilir.
Buna göre Can, gözlem yoluyla öğren-
menin hangi aşamasında zorluk yaşa-
maktadır?
A) Dikkat
B) Akılda tutma
C) Zihinsel deneme
D) Uygulama
E) Güdülenme
12. Yasemin, coğrafya dersinin sınavlarından
sürekli düşük not almaktadır. Başarılı ar-
kadaşlarının bu dersi nasıl çalıştıklarını
gözlemleyen Yasemin, birkaç arkadaşını
gözlemledikten sonra kendisi için uygun
olan çalışma yöntemlerini, araçlarını ve
uygun çalışma zamanını saptayarak işe
koyulur ve sonunda hedeflediği başarıya
ulaşır.
Sosyal öğrenme kuramına göre, Yase-
min’in başarısı aşağıdakilerden hangi-
siyle en iyi açıklanabilir?
A) Dolaylı öğrenme kapasitesi
B) Öz düzenleme kapasitesi
C) Öz yargılama kapasitesi
D) Karşılıklı belirleyicilik ilkesi
E) Öz yeterlik algısı
136
13. Deniz, mantık dersinden korkmakta ve
bu dersten başarısız olacağını düşün-
mektedir. Buna rağmen dersi dinlemeye
ve anlamaya çalışmaktadır. Deniz bir gün
derste öğretmeninin sorduğu sorulara
üst üste birkaç kez doğru cevap verdik-
ten sonra ders onun için zevkli bir hâle
dönüşmüş, başarısında artış olmuştur.
Sosyal öğrenme kuramına göre, De-
niz’in başarısı aşağıdakilerden hangi-
siyle en iyi açıklanabilir?
A) Öz düzenleme kapasitesi artmıştır.
B) Öz yargılama kapasitesi artmıştır.
C) Öz yeterlik algısı değişmiştir.
D) Dolaylı yaşantılar öğrenciyi motive et-
miştir.
E) Akılda tutma süreci gelişmiştir.
14. Reklam sektöründe; modelin, göz-
lemci tercihleri üzerindeki etkisi göz
önünde bulundurularak otomobil, gıda
ve temizlik maddeleri gibi ürünlerin ta-
nıtımında beğenilen ve sevilen kişilerin
yer alması aşağıdakilerden hangisiyle
açıklanır?
A) Statü özellikleri
B) Algıda seçicilik
C) Güdülenme
D) Davranışa dönüştürme
E) Sembolleştirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

15. Yalçın, üniversite sınavına planlı ve prog-
ramlı çalışarak hazırlanmıştır. Bu plana
göre, belli zamanlarda ders çalışmış, haf-
tada bir gün spor yapmış ve bazen sine-
maya, tiyatroya gitmiştir. Üniversite sınav
sonuçlarına göre de istediği programa
yerleşmiştir.
Bu durum, sosyal öğrenme kuramı il-
kelerine göre aşağıdakilerden hangi-
siyle en iyi açıklanır?
A) Karşılıklı belirleyicilik
B) Öz yeterlik
C) Öz düzenleme
D) Davranışa dönüştürme
E) Öngörü
16. Birinci Dünya Savaşı sonrasında İstanbul
işgal altındayken, birçok insan manda ve
himaye planlarına boyun eğerken Mus-
tafa Kemal Atatürk “Onlar geldikleri gibi
gidecekler.” diyerek manda ve himayeye
karşı çıkmıştır.
Atatürk’ün bu sözleri sosyal öğrenme
kuramının aşağıdaki ilkelerinden han-
gisiyle en iyi açıklanır?
A) Öz düzenleme kapasitesi
B) Öz yargılama kapasitesi
C) Sembolleştirme kapasitesi
D) Karşılıklı belirleyicilik
E) Öngörü kapasitesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sosyal Öğrenme Kuramı
17. Otomobille gezmeyi çok seven beş ya-
şındaki Beren’e babası doğum gününde
akülü bir oyuncak araba almıştır. Beren
oyuncak arabasına biner binmez emniyet
kemerini takmıştır.
Beren’in bu davranışı aşağıdakilerden
hangisiyle en iyi açıklanır?
A) İçgörüsel öğrenme
B) Anlamlı öğrenme
C) Gözlem yoluyla öğrenme
D) Tam öğrenme
E) Çağrışım yoluyla öğrenme
18. Yapılan bir araştırmada, birinci grup ço-
cuğa saldırgan davranışları sürekli ödül-
lendirilen, ikinci grup çocuğa saldırgan
davranışları sürekli cezalandırılan ve
üçüncü grup çocuğa da saldırgan davra-
nışları önce ödüllendirilip sonra cezalan-
dırılan modellerin davranışları izletilmiştir.
Daha sonra, üç grupta da çocukların sal-
dırgan davranışları ne kadar taklit ettikleri
incelenmiştir. Sonuç olarak, sürekli ödül-
lendirilen modelleri izleyen çocukların
saldırgan davranışları taklit etme düzey-
lerinin en yüksek, sürekli cezalandırılan
modelleri izleyen çocukların taklit etme
düzeylerinin ise en düşük olduğu görül-
müştür.
Bu araştırmada, sürekli cezalandırı-
lan grubu izleyen çocukların saldırgan
davranışları taklit düzeylerinin en dü-
şük olması sosyal öğrenme kuramına
göre aşağıdakilerden hangisiyle açık-
lanır?
A) Dolaylı ceza
B) Dolaylı duygu
C) İçsel pekiştirme
D) Olumsuz pekiştirme
E) Öz düzenleme
137
Sosyal Öğrenme Kuramı
19. Tahsin Bey arkadaşı Muhsin Bey ile soh-
bet etmektedir. Tahsin Bey “Azizim; be-
nim oğlan okuldan geldikten sonra üzeri-
ni değiştirir, elini yüzünü yıkadıktan sonra
bir süre dinlenir. Ardından yemeğini yer
ve derslerini bitirir. Eğer saat 9’dan önce
zamanı kalmışsa televizyon izler ve uyur.
Biz onu takip etmeyiz, o ne yapacağına
kendi karar verir.” der. Muhsin Bey iç ge-
çirir ve “Nerde! Bizim oğlanda bunların
hiçbiri yok.” diyerek sitem eder.
Sosyal öğrenme kuramına göre Tahsin
Bey’in oğlunda aşağıdakilerden hangi-
si gelişmiştir?
A) Sembolleştirme kapasitesi
B) Öngörü kapasitesi
C) Öz düzenleme kapasitesi
D) Dolaylı öğrenme kapasitesi
E) Öz yeterlik kapasitesi
20. “Ben kendi başıma ödevimi yapamıyo-
rum. Yaptıklarım da istediğim gibi olmu-
yor.” diyen bir öğrencinin yaşadığı bu
sorun sosyal öğrenme kuramına göre
aşağıdakilerden hangisinin eksikliğiy-
le açıklanır?
A) Öz yeterlik kapasitesi
B) Öz yargılama kapasitesi
C) Öngörü kapasitesi
D) Sembolleştirme kapasitesi
E) Dolaylı öğrenme kapasitesi
138
21. İlkokul öğrencisi Derya, ödevlerini za-
manında ve doğru yapan arkadaşlarına
öğretmeninin kalem hediye ettiğini ve
onlara “aferin” dediğini gördükten sonra
kendisi de her gün ödevlerini yapmak için
daha fazla çaba göstermeye başlamıştır.
Sosyal öğrenme kuramına göre, Der-
ya’nın ödevlerini yapmaya başlaması
aşağıdaki kavramlardan hangisiyle
açıklanır?
A) Sembolleştirme
B) Dolaylı öğrenme
C) Dolaylı duygu
D) Öz yargılama
E) Öz yeterlik
22. Sosyal öğrenme kuramına göre, bir
anaokulunda öğrencilerinin oyun oy-
nadıktan sonra oyuncakları toplama
alışkanlığını model alma yoluyla ka-
zanmalarını isteyen bir öğretmenin
aşağıdakilerden hangisini yapması en
etkili olur?
A) Öğrencilerine toplanmayan oyuncak-
ların kaybolacağını anlatmak
B) Öğrencilerine, oyuncakları toplamaz-
larsa anaokulu müdürünün kendileri-
ne kızacağını söylemek
C) Oyuncakları toplamak istemeyen öğ-
rencileri toplamaları için ikna etmeye
çalışmak
D) Oyuncakları toplayan öğrencileri bah-
çeye çıkarmak
E) Öğrencilerin oyuncaklarını toplarken
birbirlerine yardım etmelerini söyle-
mek
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 SOSYAL ÖĞRENME KURAMI (ÇÖZÜM)
1. Sosyal öğrenme yaklaşımına göre, modelin
davranışının pekiştirilmesi, buna tanık olan
gözlemcinin de söz konusu davranışı ortaya
koymasını sağlayabilir. Bu duruma “dolaylı
pekiştirme” adı verilmektedir. Verilen örnek-
te Altan açısından Yalçın’a arkadaşlarının
iltifat etmesi bir dolaylı pekiştirme etkisidir.
Cevap C
2. Birey kendi hedefleri bakımından başarıya
ulaştığını düşündüğünde bundan haz du-
yar. Birey açısından bu, amaçlarına ulaşma
bakımından kendini güdülemedir ve içsel
pekiştirme olarak tanımlanır. Buna göre ar-
kadaşına vuran Mert’in öğretmeninin verdiği
cezaya rağmen “oh be iyi ki vurdum, o be-
nimle alay etmişti ona gününü gösterdim”
demesi içsel pekiştirmeye örnek oluşturur.
Cevap C
3. Sosyal öğrenme kuramına göre birey mo-
delin davranışlarının nasıl sonuçlandığına
bakarak o davranışı yapıp yapmayacağına
karar verir. Bu durumda soruda verilen se-
çeneklerden sadece “hasan’ın kendisine
örnek aldığı abisinin sigara içmesi nedeniyle
hastalandığını duyunca sigara içmemeye
karar vermesi” seçeneği bireyin modelin
davranışının sonucundan etkilendiğini gös-
termektedir.
Cevap B
4. Sosyal öğrenme kuramına göre birey bir
başka bireyin davranışlarını dikkat etme, ha-
tırlama, uygulama ve güdülenme süreçlerini
izleyerek öğrenme gerçekleştirir. Bu durum-
da “basketbolcunun antrenörü gibi basket
atması” örneği sosyal öğrenme kuramı ile
edinilmiş bir davranış olduğunu göstermek-
tedir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
5. “Kır atın yanında duran ya huyundan ya
suyundan” özdeyişi kişi, kiminle arkadaşlık
ederse, ondan etkilenir; onun alışkanlıkla-
rına, düşüncelerine eğilim duyar; huyunu,
gidişini kapar, anlamında bir atasözüdür.
Sosyal öğrenme kuramına göre de birey
başka bireylerin davranışlarını model alarak
(gözlemleyerek) öğrenir. Buna göre “Kır atın
yanında duran ya huyundan ya suyundan”
özdeyişi model alma yoluyla öğrenmeye ör-
nek oluşturmaktadır.
Cevap B
6. Sosyal öğrenme kuramında (dolaylı öğren-
me, gözlem yoluyla öğrenme, model alma
yoluyla öğrenme), modelin olumsuz dav-
ranışlarının ya da herhangi bir davranışının
ceza ile sonuçlanması, gözlemcinin benzer
davranışlarda bulunmasını engeller. Bu du-
rum dolaylı ceza olarak adlandırılır. Buna
göre Ablasının tırnağı kesilirken canının
yandığına tanık olan Ali’nin tırnağını kestir-
memek için direnmesi dolaylı öğrenme ile
açıklanır.
Cevap B
7. Sosyal öğrenme kuramında modelin olum-
suz davranışlarının ya da herhangi bir davra-
nışının ceza ile sonuçlanması, gözlemcinin
benzer davranışlarda bulunmasını engeller.
Benzer şekilde modelin istendik davranışla-
rının ya da herhangi bir davranışının pekiş-
tirilmesi gözlemcinin benzer davranışlarda
bulunma olasılığını artırır. Buna göre abisinin
tıraş olurken yüzünü kestiğine tanık olan ço-
cuğun, abisini taklit etmeyi bırakması, mo-
delin davranışlarının sonuçlarının çocukların
bu davranışları taklit edip etmeyeceklerini
belirlemede önemli olduğunu gösterir.
Cevap D
139
Sosyal Öğrenme Kuramı
8. Sosyal öğrenme kuramına göre bireyin han-
gi modellerin davranışlarına dikkat edeceği-
ni ve hangi koşullarda dikkat ettiği davranışı
sergilemek için güdüleneceğini belirleyen
yaş, cinsiyet, statü, modelin davranışının
sonucu, benzerlik gibi bazı etkenler vardır.
Bu açıdan değerlendirildiğinde, A seçe-
neğinde ünlü futbolcunun model alınması
“modelin statüsü” ile; B seçeneğinde yeme-
ğini bitirmeden masadan kalkan öğrencinin
azarlanmasına tanık olma “modelin davra-
nışının sonucu” ile; D seçeneği kaza geçi-
ren kişiye yardım eden kişinin herkesin ilgi
odağı haline gelmesine tanık olma “modelin
davranışının sonucu” ile; E seçeneği erkek
çocuğun konuşma tarzının anneden çok ba-
baya benzemesi “cinsiyet” ile açıklanabilir-
ken; C seçeneğinde modelin özelliklerinden
çok tepkiyi kolaylaştırıcı etkiden söz edil-
mektedir. Yani modelin davranışı gözlemci-
nin daha önceden kazandığı bir davranışın
ortaya çıkmasını kolaylaştırmıştır.
Cevap C
9. Kendisine hiç ikramiye çıkmaması nede-
niyle milli piyango bileti almaktan vazgeçen
(sönme) Özgür’ün kazı-kazan kartı alan
bir arkadaşının ikramiye kazandığına tanık
olmasının ardından kazı-kazan oynama-
ya başlaması sosyal öğrenme kuramının
“dolaylı pekiştirme” kavramı ile açıklanır. B
seçeneğinde yer alan kendiliğinden geri gel-
meden söz edilebilmesi için herhangi bir ya-
şantının olmaması gerekir, oysa soruda bir
arkadaşının davranışı sonucunda pekiştiril-
diğini gördüğü için birey tekrar şans oyunları
oynamaya başlamıştır.
Cevap B
10. Cemil, bir başka sürücünün ceza alması
dolayısıyla trafik kurallarına uymuştur. Bu
durum, Sosyal Öğrenme kuramına göre,
modelin aldığı cezanın model alan için ceza
yerine geçmesidir ve model alanın davranı-
şını değiştirmesine yol açmıştır.
Cevap B
140
11. Can, ablası gibi, oyun hamurundan renk
renk arabaları kendisi de yapmak istemekte
ancak hamura kabaca şekiller verebilmek-
tedir. Bu durum dikkate alındığında Can’ın
gözlem yoluyla öğrenme sürecindeki uygu-
lama basamağında zorluk yaşadığı görül-
mektedir. Çünkü kendisi de hamurla göz-
lemlediği davranışını yapmaya çalışmakta,
ancak başarısız olmaktadır. Sorunun yanıtı
C olamaz, çünkü zihinsel denemede yal-
nızca düşünme vardır. Soru kökünde bizzat
davranışı uygulamaktan bahsedilmiştir.
Cevap D
12. Yasemin coğrafya dersinden başarılı olmak
için, başarılı arkadaşlarının nasıl çalıştığı-
nı gözlemleyip, kendisi de benzer çalışma
planı yapıp çalışmaktadır. Sosyal öğrenme
kuramına göre model alanın davranışını de-
ğiştirmek için modelin davranışına göre ken-
di davranışlarını aşama aşama değiştirmesi,
öz düzenleme kapasitesiyle ilgilidir.
Cevap B
13. Deniz mantık dersinde başarısız olacağını
düşünmektedir. Ancak bu dersteki öğret-
menin sorduğu sorulara, üst üste birkaç
kez doğru cevap verdikten sonra ders onun
için zevkli hale gelmiş ve başarısında artış
olmuştur. Sosyal öğrenme kuramına göre öz
yeterlik algısı bireyin kendi yaşantıları sonu-
cu, aldığı pekiştireç ve cezalar, çevresindeki
modellerin başarı ya da başarısızlıklarından
edindiği dolaylı yaşantılar, sözel ikna ve psi-
kolojik durumundan etkilenmektedir. Soru-
da özyeterlik algısı, bireyin kendi yaşantısıy-
la değişmiştir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

14. Sosyal öğrenme kuramına göre statüsü
yüksek modellerin gözlemci üzerindeki etki-
si daha fazla olmaktadır. Kişinin herhangi bir
alanda o alandaki diğer kişilerden farklı ola-
rak öne çıkması, olumlu anlamda sivrilmesi
ve tanınması kişiye statü kazandırmaktadır.
İnsanlar pop yıldızlarını, ünlü sporcuları ya
da oyuncuları diğer insanlara göre daha faz-
la model almaktadır. Statü, modelin tanın-
mış olmasını, ona karşı hayranlık duyulması-
nı sağlamaktadır. Bu nedenle ünlü, hayranlık
duyulan, statüsü yüksek modeller gözlemci
tarafından daha fazla model alınmaktadır.
Reklamlarda ünlülerin yer alması model
alma davranışı üzerinde statü özelliklerinin
etkisi ile açıklanabilir.
Cevap A
15. Sosyal öğrenme kuramcısı Bandura’ya göre
insanlar davranışlarını düzenlemek için dış-
sal pekiştireçlere ve cezalara ihtiyaç duy-
mazlar, davranışlarını büyük ölçüde kendi
kendilerine düzenlerler. Bandura bu olguya
öz-düzenleme adını vermektedir. Öz-düzen-
leme, bireyin kendi davranışlarını gözleyip
kişisel standartlarıyla karşılaştırması ve ge-
rekiyorsa davranışlarını ölçütlerine uygun
hale getirmek için çaba harcamasıdır. So-
ruda verilen örnekte Yalçın, istediği sonucu
elde etmek için kendi davranışlarını düzen-
lemekte ve hedeflediği sonuca ulaşabilmek-
tedir. Bu durum öz-düzenleme kavramı ile
açıklanabilir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sosyal Öğrenme Kuramı
16. Bandura’ya göre insanlar davranışlarının so-
nucunu tahmin edebilme, ileriyi görebilme,
plan yapabilme ve diğer insanların davra-
nışlarını kestirebilme yeteneğine sahiptir.
Bandura, bu potansiyele öngörü kapasitesi
adını vermiştir. İnsanların söz konusu potan-
siyele sahip olma düzeyleri farklılık gösterir.
Kimilerinin öngörü kapasitesi daha yüksek
iken kimilerininki daha düşük olabilir. Mus-
tafa Kemal Atatürk güçlü bir öngörü kapasi-
tesine sahip bir kişi olduğu için o koşullarda
bile geleceği zihninde tasarlayıp planlayabil-
miş kısacası geleceği görebilmiştir.
Cevap E
17. Çocukların istendik ya da istenmeyen bir-
çok davranışı çevrelerindeki modelleri taklit
ederek öğrendikleri bilinmektedir. Gözlem
yoluyla öğrenme bir gözlemcinin modelin
davranışlarını izlemesi sonucunda göz-
lemcinin davranışlarında, duygularında ya
da bilgilerinde meydana gelen değişmedir.
Beren’in emniyet kemeri takma davranışını
daha önce arabayla gezerken çevresindeki
yetişkinlerde gözlediği bir davranışı taklit et-
mesi olarak düşündüğümüzde doğru yanıt
gözlem yoluyla öğrenme olacaktır.
Cevap C
18. Bandura’nın Gözlem yoluyla öğrenme ku-
ramında modelin davranışının cezalandırıl-
ması durumunda gözlemcinin aynı davranışı
yapma ihtimalinin azalmasına dolaylı ceza
denir. Saldırgan modelin pekiştirildiğini izle-
yen çocuklar onun davranışlarını daha çok
taklit etmiş (dolaylı pekiştirme), modelin ce-
zalandırıldığını izleyen grup ise onu daha az
model almıştır (dolaylı ceza).
Cevap A
141
Sosyal Öğrenme Kuramı

19. Sosyal öğrenme kuramına göre insanlar
dışsal pekiştireçlere ve cezalara ihtiyaç
duymadan kendi davranışlarını kontrol ede-
bilme yeteneğine sahiptir. Öz düzenleme,
bireyin kendi davranışlarını gözleyip kişisel
standartlarıyla karşılaştırması ve gerekiyor-
sa davranışlarını ölçütlerine uygun hale ge-
tirmek için çaba harcamasıdır. Tahsin Bey’in
oğlu öz düzenleme kapasitesi gelişmiş bir
çocuktur.
Cevap C
20. Öz-yeterlik algısı; belirli bir işi başarıp başa-
ramayacağına ilişkin kişinin kendi yetenek-
lerine olan inancıdır. Ödevlerini kendi başına
yapamadığını düşünen bir öğrencinin istedi-
ği gibi bir ödev yapıp bu görevi başarılı bir
şekilde tamamlamak konusundaki öz yeter-
lik algısı düşüktür
22. Model alma yoluyla öğrenme (dolaylı öğ-
renme) kişinin bir başkasının davranışlarını
ve bu davranışların sonuçlarını gözlemesi
neticesinde oluşan davranışsal, bilişsel ve
duygusal değişikliklerdir. Sosyal öğrenme
kuramında modelin sergilediği davranış ne-
ticesinde elde ettiği ödülün gözlemciyi aynı
ödülü elde etmek için yapılması gereken
davranışları yapmaya istekli hâle getirmesi
dolaylı güdülenme olarak tanımlanmaktadır.
Diğer bir ifadeyle dolaylı pekiştirme dolaylı
güdülenmeye yol açmaktadır. Öğretmenin
oyuncaklarını toplayan öğrencileri diğer
öğrenciler için model oluşturacak biçimde
ödüllendirmesi (bahçeye çıkarması) dolaylı
pekiştirme etkisi yaratacak ve dolaylı güdü-
lenmeye yol açacaktır.
Cevap D

Cevap A

21. Sosyal öğrenme kuramına göre insanlar,

başkalarının davranışlarını ve bu davranış-
ların sonuçlarını gözleyerek çok fazla şey
öğrenebilmektedir. Bandura’ya göre dolaylı
öğrenme, kişinin doğrudan kendi geçirdiği
yaşantılar yoluyla değil, bir başkasının (mo-
delin) davranışlarını ve bunların sonuçlarını
gözleyerek yeni bilgi ve bu bilgilere bağlı
olarak da yeni davranışlar kazanmasıdır.
Dolaylı öğrenme, kişide bir ya da daha fazla
modeli gözlemesi sonucunda oluşan davra-
nışsal, bilişsel ve duygusal değişikliklerdir.
Soruda Derya’nın, ödevlerini zamanında ve
doğru yapan arkadaşlarının öğretmen ta-
rafından ödüllendirildiğini gördükten sonra
kendisinin de her gün ödevlerini yapmak
için daha fazla çaba göstermeye başladığı
belirtilmektedir. Bu durum dolaylı öğrenme
kavramına örnektir.

Cevap B

142 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 GESTALT KURAMI
1. Bir sınıfa gözlem yapmaya gelen okul
müdürü, dersini masada oturarak anlatan
öğretmeni “Masa öğretmenlerin oturması
için değil, kitap, defter ve malzemelerin
konması içindir.” diyerek eleştirmiştir.
Müdürün sözleri, yaratıcı düşünce
önündeki engellerden hangisine örnek
oluşturur?
A) Kültürel engeller
B) Duygusal etkenler
C) Güdülenme
D) Alışkanlıklar
E) İşleve takılma
2. Öğrencisinin sorduğu matematik
problemini o anda çözemeyen bir
öğretmenin, evine giderken çözümü
birden bire bulması aşağıdakilerden
hangisine örnektir?
A) Kural öğrenme
B) Örtük öğrenme
C) Kademeli yaklaşma
D) Kavrayarak öğrenme
E) Deneme - yanılma yoluyla öğrenme
3. Daha önce bilgisayarlarla herhangi
bir yaşantısı olmayan bir kişinin aldığı
bilgisayarın kutusundan çıkan fişleri
ve parçaların arkasında bulunan fiş
yuvalarının şekillerini karşılaştırarak
bilgisayar, ekran ve yazıcıyı birbirleri-
ne doğru olarak bağlamayı başarması,
aşağıdakilerden hangisine örnek ola-
bilir?
A) Sınama-yanılma yoluyla öğrenme
B) İçgörü kazanma
C) Kavrama yoluyla öğrenme
D) Kademeli yaklaşma
E) Olumlu aktarma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Bir eli alçıya alındığı için tek eliyle yüzeyi
geniş olmayan diş fırçası üzerine macun
sıkmakta zorlanan ve bu nedenle dişleri-
ni fırçalayamayan bir kişi, bir süre düşün-
dükten sonra diş fırçalamak için macunu
fırçanın üzerine sıkmanın şart olmadığını,
macunun doğrudan doğruya ağza sıkıl-
ması yoluyla diş fırçalama sorununun çö-
zülebileceği sonucuna varır.
Bu kişinin diş fırçalama sorununun fır-
ça üzerine macun sıkmadan yukarıda
tanımlanan şekilde çözülebileceğini
keşfetmesi aşağıdakilerden hangisine
örnek olabilir?
A) Kavrama yoluyla öğrenmeye
B) Uyum kurmaya
C) Özümlemeye
D) Sınama-yanılma yoluyla öğrenmeye
E) Konveryansa
5. Bir problemin çözülmesinde geçmiş
öğrenmelerin ve problemlerin bileşen-
leri arasındaki ilişkilerin görülmesinin
en fazla önem taşıdığı öğrenme türü
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kavrama yoluyla öğrenme
B) Sınama-yanılma yoluyla öğrenme
C) Sosyal öğrenme
D) Gizil öğrenme
E) Yer öğrenme
6. Üniversitede kimya dersinde, bir öğretim
elemanı öğrencilerine deney için sıvı hâ-
linde bir bileşik verir ve bu bileşiği oluştu-
ran elementleri bulmalarını ister.
Derste öğrencilerin bileşiği oluşturan
elementleri bulmaları, en iyi aşağıda-
kilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Örtük öğrenme
B) Alış yoluyla öğrenme
C) Tam öğrenme
D) Keşif yoluyla öğrenme
E) Akran destekli öğrenme
143
Gestalt Kuramı
7. Sema Hanım’ın çok sevdiği bir televizyon
dizisi vardır. Her seferinde diziyi zevkle
seyredip bir sonraki hafta dizide neler
olacağını merakla beklemektedir.
Sema Hanım’ın dizinin bir sonraki bö-
lümünü merakla beklemesi, aşağıdaki
algılama yasalarından hangisiyle açık-
lanabilir?
A) Pragnanz B) Benzerlik
C) Süreklilik D) Yakınlık
E) Tamamlama
8. • Çözüm öncesinde çözüme geçiş ani ve
tamdır.
• Kazanılan problem çözümü uzun süre
hatırlanır.
• Kazanılan bir ilke, diğer problemlerin
çözümüne kolayca uygulanır.
Hangi öğrenme türünde yukarıda veri-
len öğrenme özelliklerinin tümü görü-
lür?
A) Gizil B) Tam C) Kodlayarak
D) İçgörüsel E) Sosyal
9. Bireyi ve onun içinde bulunduğu durumu
anlayabilmek için bütün durumu yani öğ-
rencinin ailesini, okulunu ve doğal çevre-
sini de göz önünde bulundurmak gerekir.
Bu görüş, aşağıda verilen kuramlar-
dan hangisiyle en iyi örtüşmektedir?
A) Sosyal öğrenme B) Davranışçı
C) Alan D) Psikoanalitik
E) İnsancıl
10. Bir öğretmenin; dönem başında der-
sin genel çerçevesini bir bütün olarak
sunması, daha sonra ayrıntılara inmesi
ve üniteyi kendi içinde ve diğer ünite-
lerle bir bütünlük taşıyacak şekilde
anlatması, öğrenme kuramlarından
hangisinde vurgulanmaktadır?
A) İnsancıl B) Davranışçı
C) Beyin temelli D) Gestalt
E) Sosyokültürel
144
11. Başarılı bir 2. sınıf öğrencisi olan Ali’nin
bir kardeşi dünyaya gelmiştir. Zaman
zaman yalnızlıktan şikâyet eden ve bir
kardeşi olmasını isteyen Ali başlangıçta
çok sevinmiştir. Ancak bir süre sonra tüm
ilginin bebeğe yöneldiğini gören Ali, bu
durumdan etkilenmiş ve Ali’nin okul ba-
şarısı düşmüştür.
Buna göre, Ali’nin okul başarısının
düşmesi aşağıdakilerden hangisiyle
ilişkilidir?
A) Sembolleştirme kapasitesi
B) Üretici düşünme
C) Yaşam alanı
D) Dolaylı duygu
E) Gölgeleme
12. Aşağıdakilerden hangisi Gestalt ku-
ramında ele alınan içgörüye dayalı
öğrenmeyi niteleyen özelliklerden biri
değildir?
A) Çözüm aniden kavranır.
B) Çözüm rahat ve hatasız bir biçimde
uygulanır.
C) Çözüm uzun süre unutulmaz.
D) Çözüm kolaylıkla benzer problemlere
uygulanabilir.
E) Çözüm için problemin bir bölümünün
görülmesi yeterlidir.
13. Unutmayı, “hatırlamaya yardımcı olacak
yeterli ipuçlarının olmaması” şeklinde
açıklayan öğrenme kuramı aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Gestalt
B) Klasik koşullanma
C) Edimsel koşullanma
D) Sosyal öğrenme
E) İnsancıl
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 GESTALT KURAMI (ÇÖZÜM)
1. Öğrenme ortamında, yaratıcı bir öğrenme
öğretme etkinliği açısından her türlü ma-
teryal işlevinin dışında da kullanılabilir hatta
kullanılmalıdır da. Ancak sorudaki örnek-
te verilen ifadede masanın yalnızca işlevi
çerçevesinde ele alınması gerektiği belirtil-
mektedir. Bir bakıma bu sözü sarf eden okul
müdürü masanın işlevine takılmaktadır.
Cevap E
2. Öğretmen, öğrencisinin sorduğu sorunun
çözümünü “birdenbire” bulmuştur. Bir prob-
lemin bileşenleri arasındaki ilişkinin zihinsel
olarak kurulmasıyla birden bire gerçekleşen
öğrenmelere “kavrayarak öğrenme” adı ve-
rilmektedir.
Cevap D
3. Kavrama yoluyla öğrenme türüne göre,
öğrenme, organizma hazır olduğunda bir-
denbire gerçekleşen bir olaydır. Kavrama
yoluyla öğrenmede, organizmanın karşı kar-
şıya kaldığı bir problem durum vardır ve or-
ganizma başlangıçta bu problemi çözemez.
Ancak daha sonra çözüm birdenbire aklına
geliverir. Ya da karşılaştığı olaydaki bağlan-
tıları zihinsel olarak birleştirerek çözüme ula-
şır. Buna göre kişinin bilgisayar kutusundan
çıkan fiş ve yuvalarının şekillerini karşılaştı-
rarak bilgisayar, ekran ve yazıcıyı birbirine
bağlaması, kavrama yoluyla öğrenmeye ör-
nek oluşturmaktadır.
Cevap C
4. Organizma bir problem durumunda kaldı-
ğında, problemin çözümüyle ilgili ilişkileri
fark ederek çözümü aniden bulmakta ve
kavrama yoluyla öğrenme gerçekleşmekte-
dir. Buna göre kişinin bir süre düşündükten
sonra diş fırçalamak için macunu fırçanın
üzerine sıkmanın şart olmadığını, macunun
doğrudan doğruya ağza sıkılması yoluyla
diş fırçalama sorununun çözülebileceği so-
nucuna varması kavrama yoluyla öğrenme
ile açıklanır.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
5. Bir problemin çözülmesinde geçmiş öğren-
melerin ve problemin bileşenleri arasındaki
ilişkilerin görülmesi problemin zihinsel bir
kavrayışla çözüldüğünü gösterir ve bu du-
rum kavrama yoluyla öğrenmeye karşılık
gelir.
Cevap A
6. Soru kökünde, deneyde verilen bileşiği
oluşturan elementleri öğrencilerin bulması
istenmiş ve öğrenciler elementleri kendile-
ri bulmuştur. Öğrencinin bir konuyu çalışıp
kendisinin bulması, Bruner’e göre buluş (ke-
şif) yoluyla öğrenmedir. Soru köküne dikkatli
bakıldığında, öğretmen zaten deney ortamı
düzenlemiştir, deneyle öğrencinin sonuca
kendisinin ulaşmasını hedeflemiştir. Seçe-
neklerde verilen akran destekli öğrenme
daha çok Vygotsky’e uygundur. Eğer soru
kökünde öğrencilerin birbirlerinden öğren-
mesi vurgulansaydı doğru yanıt akran des-
tekli öğrenme olurdu. Ancak böyle bir du-
rum söz konusu değildir. Örtük öğrenme ile
tam öğrenmeye ilişkin hiç veri yoktur.
Cevap D
7. Soruda doğru seçenek olarak verilen Ta-
mamlama Yasası, “Organizma tamamlan-
mamış etkinlikleri, şekilleri, sesleri tamam-
layarak algılama eğilimindedir.” şeklinde
tanımlanmaktadır (N. Senemoğlu, Gelişim
Öğrenme Öğretim, 21. Baskı, 2012, s.244,
Pegem Akademi). İnsanların tamamlanma-
mış yaşantılarını tamamlanmış olanlardan
daha önce ve daha net bir şekilde anım-
sama eğilimleri ise Zeigarnik Etkisi olarak
isimlendirilmektedir (Editör: B. Yeşilyaprak,
Eğitim Psikolojisi, 4. Baskı, 2011, s.278, Pe-
gem Akademi).
İnsanların dizilerde yarım kalan olayları me-
rak ettikleri için bir sonraki bölümü izleme
eğilimleri Tamamlama Yasasına değil, onun-
la ilgili olan Zeigarnik Etkisine örnek olarak
verilebilir. Soru bu haliyle tartışmalıdır. Bu
konudaki itirazımız ÖSYM’ye yapılmıştır.
ÖSYM bu sorunun çözümünü E seçene-
ği olarak vermiştir.
145
Gestalt Kuramı
8. Soru kökü incelendiğinde çözüme geçiş ani
ve tamdır, çözüm uzun süre hatırlanır, ilke
diğer problemlerin çözümüne kolayca uy-
gulanır ifadeleri geçmektedir. Bu ifadeler,
içgörüsel (kavrayarak, sezgisel) öğrenmenin
temel özellikleridir.
Cevap D
9. Soru kökünde bireyin içinde bulunduğu
durumu anlayabilmek için bütün durumunu
yani öğrencinin ailesini, okulunu ve doğal
çevresini göz önünde bulundurmak gerekir,
görüşünün hangi kuramla en iyi örtüşmekte
olduğu sorulmaktadır. Sorunun yanıtı “C”
seçeneği yani Alan kuramı olarak verilmiştir.
Ancak bu soru kökündeki ifade, A seçene-
ğindeki sosyal öğrenme ve E seçeneğindeki
İnsancıl yaklaşımdan net bir şekilde ayrılma-
maktadır. Bu konudaki itirazımız ÖSYM’ ye
yapılmıştır.
ÖSYM bu sorunun çözümünü C seçene-
ği olarak vermiştir.
10. Gestalt yaklaşımı; bütünün kendisini oluştu-
ran parçaların basit bir toplamı olmadığını,
bu nedenle de bir bütünün parçalanarak
analiz edilmesinin o bütünün doğru şekilde
anlaşılmasına yardımcı olmayacağını öne
sürer. Gestaltçılar, bütünü doğru şekilde
anlayabilmek için kendi bütünlüğü içinde
incelenmesi gerektiğini vurgular. Öğretme-
nin dersin genel çerçevesini bütün olarak
sunması, her üniteyi kendi içinde ve diğer
ünitelerle bir bütünlük taşıyacak şekilde an-
latması Gestalt yaklaşımında vurgulanmak-
tadır.
Cevap D
146
11. Kurt Lewin’in alan kuramı, yaşam alanını,
belli bir bireyin belli bir zamandaki davra-
nışını etkileyen olguların ya da gerçeklerin
toplamı olarak tanımlamaktadır. Söz ko-
nusu alan kişinin kendisini, peşinde oldu-
ğu amaçları, kaçınmaya çalıştığı olumsuz
durumları, hareketlerini kısıtlayan engelleri
ve isteğine ulaşması için izlemesi gereken
yolları kapsar. Lewin’in kuramı, öğrencile-
rin davranışlarının yordanması anlamında
bir katkı getirmektedir. Lewin’e göre öğ-
rencinin yaşam alanına ait bilgimiz arttıkça
onun davranışlarını yordama yetkinliğimiz
de yükselecektir. Ali’nin başarısındaki düş-
me ancak onun yaşam alanının bilinmesi ile
mümkündür.
Cevap C
12. İçgörüsel öğrenmede çözüm bir anda ve
tam olarak ortaya çıkar, ulaşılan çözüm yolu
uzun süre hatırlanır ve benzer problemlerin
çözümüne kolaylıkla uygulanabilir. Bireyin
çözüme ulaşması için elinde olanları gözden
geçirmesi ve neler yapabileceğini zihinsel
olarak sınaması gerekir. Bunların yanında
kavrayışın gerçekleşmesinde problemin tü-
münü görebilmek önemlidir çünkü çözümün
kavranması ancak bu şekilde mümkün olur.
Cevap E
13. Gestaltçılara göre unutmanın iki önemli ne-
deni vardır. (1) Geriye getirmedeki başarısız-
lık nedeniyle unutma (Hatırlamayı sağlaya-
cak ipucunun yeterli olmayışı) ve (2) Bellek
izlerinin bozulması. Hatırlamayı sağlayacak
ipucunun yeterli olmayışı geriye getirme
(hatırlama) için verilen ipucu bellek izine ne
ölçüde benzerse o denli iyi bir ipucudur ve
hatırlamayı sağlar. Aksine bellek izinden ne
kadar farklı ise o denli zayıf bir ipucudur ve
hatırlamaya yardım etmez.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 BİLGİYİ İŞLEME KURAMI
1. Yeni yılın ilk günlerinde tarih atarken, bir 3. Bir üniversitenin su ürünleri bölümünde
önceki yılın tarihinin yazılması sık karşıla- öğrenim gören Pelin aldığı bir derste ba-
şılan bir hatadır. lık isimlerinin önce İngilizce karşılıklarını,
Bu hata aşağıdakilerden hangisinin daha sonra aynı balık isimlerinin Latince
sonucudur? karşılıklarını öğrenir. Öğretmen derste
balık resimlerinin olduğu slaytları göste-
A) Tepki genellemesi
rerek öğrencilerinden balıkların Latince
B) Sonralık etkisi isimlerini söylemelerini ister. Pelin çoğu
C) Geriye doğru ket vurma balık türünün Latince ismini söylerken
D) Alışma bazılarını karıştırır, İngilizce karşılıklarını
E) İleriye doğru ket vurma söyler.
Pelin’in bazı balık türlerinin Latince
karşılıklarını söyleyememesi aşağıda-
kilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir?
A) Bellek izlerinin bozulması
B) İleri doğru ket vurma
C) Güdüsel unutma
D) Olumsuz aktarma
E) Sırasal bağımlılık

2. Bir öğrenme deneyinde, katılımcılara bir

kelime dizisi verilerek ezberlemeleri sağ-
lanır. Aradan birkaç gün geçtikten sonra
kendilerinden bir başka kelime dizisini
ezberlemeleri istenir. Daha sonra katılım-
cılardan ilk öğrendikleri listedeki kelime-
leri tekrarlamaları istendiğinde, akıllarına
sürekli ikinci listedeki kelimelerin gelmesi
nedeniyle ilk listedeki kelimeleri hatırla- 4. Aralarında eşleştirme yapılmış iki ögeden
mada güçlük çektikleri görülür. birisi verildiğinde hemen diğerinin hatır-
lanması öğrenme sürecinde oldukça sık
Katılımcıların ilk listedeki kelimeleri
karşılaşılan bir durumdur.
hatırlamada güçlük çekmeleri aşağı-
daki süreçlerden hangisiyle açıklana- Bu durumu açıklamak üzere kullanılan
bilir? kavram aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sönme A) Sıra ya da dizinle hatırlama
B) Algısal set oluşturma B) Çağrışım yoluyla hatırlama
C) Otomatik kodlama C) Soyut düşünme yoluyla hatırlama
D) Geriye doğru ket vurma D) Serbest çağrışım yoluyla hatırlama
E) Engellenme E) Somut düşünme yoluyla hatırlama

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 147

Bilgi İşleme Kuramı

5. Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi’ni öğren- 8. • Sunulan bilginin özelliğini belirlemek

miş bir kişi, yıllar sonra Hitabe’yi tekrar • Sunulan bilgi ile ilişkili uzun süreli bel-
hatırlamaya çalıştığında sadece ilk birkaç lekteki mevcut bilgi veya şemayı belir-
cümlesini hatırlamakta, geri kalanını ha- lemek
tırlayamamaktadır.
• Uzun süreli bellekteki mevcut bilgi ile
Bu durum, öğrenmede aşağıdakiler- yeni gelen bilginin kısa süreli bellekte
den hangisiyle açıklanabilir? nasıl etkileşeceğini belirlemek
A) İleriye ket vurma • Yeni gelen bilginin uzun süreli bellekte
B) Yakınlık etkisi nasıl depolanacağını belirlemek
C) Olumsuz transfer Yukarıda verilen kısa süreli bellekte
D) Geriye ket vurma bilginin işlemden geçirilme aşamaları,
E) Öncelik etkisi hangi bilişsel süreçle gerçekleştirilir?
A) Gruplama
B) Kodlama
C) Otomatikleştirme
6. Yüksel Bey yeni aldığı elbise dolabının D) Tekrar
kurulum yönergesine bakarak önce kü- E) Hatırlama
çük parçaları birleştirmiş, sonra da bir-
leştirdiği parçaları ilgili yerlere tutturarak
9. Arkadaşları Selim’e, hafta sonu grup ola-
dolabı kurmayı başarmıştır.
rak sinemaya gitmeyi teklif eder. Selim
Yüksel Bey’in elbise dolabını kurmada yorgun olduğunu, hafta sonu evde kalıp
kullandığı kurulum yönergesi hangi dinlenmek istediğini söyler ama arka-
türden bilgiyi içermektedir? daşları ısrar ettiği için teklifi kabul eder.
A) Bildirimsel Ancak bir süre sonra Selim arkadaşlarına
B) Açıklayıcı verdiği sözü unutur.
C) İşlemsel Selim’in arkadaşları ile buluşmayı
D) Yöntemsel unutması, aşağıda verilen unutma tür-
E) Araçsal lerinden hangisine örnektir?
A) Bastırma
B) Bozulma
C) Karışma
7. Ayla Öğretmen dersin başında; dersin D) Yanlış yerleştirme
hedefleri, derste işlenecek konular ve E) Bilgiyi değiştirme
uygulamalar konusunda öğrencilere bilgi
vermiştir. 10. Ayhan ders çalışırken önemli gördüğü
Ayla Öğretmen’in bu uygulaması, öğ- kısımları fosforlu kalemle işaretlemekte,
renmede hangi bilişsel sürece yönelik- bazen de ilgili kısmın yanına kısa, küçük
tir? notlar almaktadır.
A) Algılama Ayhan ders çalışırken aşağıdakilerden
B) Dikkat hangisini kullanmıştır?
C) Anlamlandırma A) Planlama B) Kodlama
D) Kodlama C) Bilişi yönetme D) Haritalama
E) Hatırlama E) Kavrama

148 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


11. Ayşe Öğretmen ders anlatırken konunun
önemli noktalarını vurgulamak için sesini
yükseltmekte, tahtadaki bazı kelimelerin
altını çizmektedir. Bu davranışının, öğ-
rencilerin temel bilgiye odaklanmasına
yardımcı olacağını düşünmektedir.
Ayşe Öğretmen’in bu uygulaması,
aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açık-
lanabilir?
A) Sosyal öğrenme
B) Bitişiklik
C) Sistematik davranış
D) Duyuşsal öğrenme
E) Bilgiyi işleme
12. Ahmet Bey, hastalığı nedeniyle yakın
geçmişte olup bitenleri hatırlayama-
maktadır. Ancak satranç oynamakta ve
bu oyunun kurallarını hatırlamada hiçbir
güçlük çekmemektedir.
Buna göre, Ahmet Bey’in hangi belle-
ğinde bozulma olduğu söylenebilir?
A) Yalnızca anlamsal
B) Yalnızca anısal
C) Anlamsal ve anısal
D) Anısal ve işlemsel
E) İşlemsel ve anlamsal
13. Trigonometri formüllerini öğrenmede zor-
lanan Ercan, formülleri farklı renklerdeki
kâğıtlara yazarak evin giriş kapısından
odasına doğru yapıştırmıştır. Sınavda ha-
tırlaması gerektiğinde yürüdüğü güzergâ-
hı göz önüne getirmekte ve ilerleme sırası
ile formülleri hatırlamaktadır.
Ercan, aşağıda verilen bellek destek-
leme yöntemlerinden hangisini kullan-
mıştır?
A) Çengel
B) Zincirleme
C) Yerleşim
D) Askı sözcük
E) Anahtar sözcük
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilgi İşleme Kuramı
14. Yemek masasının yemeği veya tren
düdüğünün ayrılığı hatırlatması, aşa-
ğıda verilen öğrenme durumlarından
hangisiyle en iyi açıklanır?
A) İçgörüsel B) Çağrışımsal
C) Örtük D) Sosyal
E) Dolaylı
15. Bilgiyi işleme kuramını temel alarak
ders anlatmak isteyen bir öğretmenin,
aşağıdakilerden hangisini yapması en
az beklenir?
A) Öğrencinin, öğrendiklerini anlamlı
hâle getirmesine yardımcı olacak ör-
nekler vermesi
B) Öğrenciye, öğrendiklerini hatırlaması
için ipuçları vermesi
C) Yeni bilgiyi, bilinen bilgilerle ilişkilen-
direrek anlatması
D) Bilgiyi öğrenciye aktarırken ayrıntılara
yer vermesi
E) Öğrencileri derse istekli hâle getirme-
si
16. Aşağıdaki unutma durumlarından han-
gisi, kısa süreli bellekle ilgilidir?
A) Saklanan bir eşyanın yerini unutma
B) Çok iyi tanınan bir kişinin adını unut-
ma
C) Konuşurken araya birinin girmesi so-
nucu ne söylediğini unutma
D) İyi bilinen bir eşyanın adını unutma
E) Sıklıkla gidilen bir yerin adresini unut-
ma
149
Bilgi İşleme Kuramı

17. Dizisel öğrenme; bir listeyi oluşturan
maddeleri, sunulduğu ardışık sıra ile ha-
tırlamayı öğrenmektir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi,
dizisel öğrenme örneklerinden biri de-
ğildir?
20. Eda’nın İngilizce öğretmeni, öğrencilere
sözcükleri öğretirken eş anlamlıları ile
birlikte vermiştir. Belli bir süre sonra Eda,
sözcüklerden birini gördüğünde hemen
eş anlamlısını da hatırladığını fark etmiş-
tir.

A) Alfabe öğrenme Bu durum aşağıdaki öğrenme türlerin-

den hangisiyle açıklanır?
B) Şiir
C) Tekerleme A) Çağrışım yoluyla öğrenme
D) İl plakaları B) Anlamlı öğrenme
E) İsim öğrenme C) Sosyal öğrenme
D) Gizil öğrenme
E) İçgörüsel öğrenme

18. Ceren Hanım yıllardır görmediği ilkokul

arkadaşı ile karşılaşır. Arkadaşını tanı-
masına rağmen onun adını hatırlamakta
zorluk çekmiştir.
Ceren Hanım’ın yaşadığı bu durum,
aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açık-
lanır?
A) Karışma
B) Bozulma
C) İleriye ket vurma
D) Yanlış kodlama
E) Bilgiyi değiştirme

21. Eğitim amacıyla bir aylığına İngiltere’ye

19. Yalçın Bey, sıklıkla İnternet bankacılığı
kullanmaktadır ve bankanın isteği üzeri-
ne her altı ayda bir şifre değiştirmektedir.
Fakat her şifre değişiminden sonraki ilk
günlerde önce eski şifresini sisteme gir-
mektedir.
Yalçın Bey’in bu davranışı aşağıdaki-
lerden hangisiyle açıklanır?
A) Karışma
B) İleriye ket vurma
C) Bozulma
D) Geriye ket vurma
E) Yanlış yerleştirme
giden Orhan Bey ne zaman bir taksiye
binmek istese ön sağ koltuğa oturmak
istemekte ancak orada oturan şoförü
fark ettiğinde de şaşkın bakışlarla diğer
tarafa geçmektedir. Bunun nedeni de
İngiltere’de direksiyonun sağ tarafta yer
almasıdır.
Orhan Bey’in yaşadığı bu durum aşa-
ğıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) İleriye ket vurma
B) Geriye ket vurma
C) Olumlu aktarma
D) Olumsuz aktarma
E) Yer değiştirme

150 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


22. Ayla Öğretmen okullarında yeni göreve
başlayan Esma Öğretmen’e ilk tanışma-
dan sonraki her karşılaşmasında “Sema”
diyerek hitap etmiştir. Ayla Öğretmen’i
kırmamak adına durumu çok fazla önem-
semeyen Esma Öğretmen bir gün daya-
namayarak “Ayla Öğretmen’im bana sü-
rekli Sema diyorsunuz ama benim adım
Esma” diyerek hatırlatmada bulunur.
Kendisinden özür dileyen Ayla Öğretmen
o günden sonra Esma Öğretmen’e hitap
ederken daha dikkatli olmaya çalışmıştır.
Ayla Öğretmen’in Esma Öğretmen’in
ismini yanlış söylemesi aşağıdaki kav-
ramlardan hangisiyle açıklanır?
A) Bozulma
B) Geriye ket vurma
C) Yanlış yerleştirme
D) Bilgiyi değiştirme
E) Olumsuz transfer
23. Beşinci sınıf öğrencisi Umut, yelken spo-
runa ilgi duyduğu için yaz tatilinde bir
yelken kursuna başlar. Kursta öğretmeni,
rüzgârın geliş yönüne göre yelkenin dü-
menini hangi tarafa çevirmesi gerektiği-
ni uygulamalı olarak gösterir ve Umut’a
öğrendiklerini pekiştirmesi için bol bol
egzersiz yaptırır.
Umut bu kursta aşağıdaki bellek türle-
rinden hangisini en fazla kullanmıştır?
A) Semantik bellek
B) İşlemsel bellek
C) Duyusal kayıt
D) Kısa süreli bellek
E) Anısal bellek
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilgi İşleme Kuramı
24. Bir öğretmen ders anlatırken öğrenci-
leriyle göz teması kurmakta, bir önceki
derste işlenen konuların temel hatlarını
tekrar vurgulamakta ve yeni bir konuyu
basitten karmaşığa doğru anlatmaktadır.
Öğretmenin izlediği bu yol aşağıdaki
öğrenme kuramlarından hangisiyle
ilişkilidir?
A) Tepkisel koşullanma
B) Edimsel koşullanma
C) Bilgiyi işleme
D) Sosyal öğrenme
E) Sosyo-kültürel
25. Aşağıda, onuncu sınıf öğrencisi Ali ve
edebiyat öğretmeni arasında geçen bir
diyalog verilmiştir.
Ali: “Öğretmenim bazen okuduğum ki-
taplardaki karakterleri, onların özellikleri-
ni sorduğunuzda karıştırıyorum.”
Öğretmen: “Hatırlarsın geçen dönem
size ödev verdiğim romandaki karakter-
lerin özelliklerini en iyi betimleyen sen-
din. Hatta bu dönemki dersimizde de o
karakterlere gönderme yaparak örnekler
verdin.”
Ali: “Evet, o romanı çok iyi hatırlıyorum.
Çünkü o romandaki olaylar, sanki bizim
mahallede geçiyordu. Karakterlerin hepsi
bizim mahalledeki insanlara benziyordu.”
Buna göre Ali’nin, öğretmeninin verdi-
ği romandaki karakterleri hatırlaması
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır?
A) Uzun süreli belleğe aktarırken bilgiyi
anlamlı hâle getirmiştir.
B) Kısa süreli bellekte gruplandırma ya-
parak daha fazla bilgiyi hatırlamıştır.
C) Önermeler kullanarak bilgiyi uzun sü-
reli belleğe yerleştirmiştir.
D) Kısa süreli bellekte yeterli tekrar ya-
parak bilgiyi kodlamıştır.
E) Örtük tekrarlar yaparak uzun süreli
bellekte bilgiyi anlamlandırmıştır.
151
 BİLGİYİ İŞLEME KURAMI (ÇÖZÜM)
1. Sorudaki örnekte, bireyin daha önceki bir
bilgisi sonradan edindiği bir bilgiyi belleğine
yerleştirmesini engellemektedir. Daha önce-
ki yıla ait bilgi yeni yılın belleğe yerleştirilme-
sini güçleştirmektedir. Bu duruma bilişsel
psikolojide “ileriye ket vurma” denilir.
Uyarı
Sorudaki şıklarda geçen, sonralık etkisi
(recency effect), öğrenme ortamında
öğrenilen şeylerin hatırlanması istendi-
ğinde son öğrenilenleri daha iyi hatırla-
ma eğilimi olarak tanımlanmaktadır.
Cevap E
2. Geriye ket vurma, yeni öğrenilen bilginin
daha önce öğrenilen bilgiyle bazı bakım-
lardan karıştırılarak eski bilgiyi bozmasıdır.
Buna göre katılımcıların en son ezberledik-
leri kelime dizinleri, birkaç gün önce öğren-
miş oldukları kelimeleri hatırlamalarını güç-
leştirdiği için bu durum geriye ket vurmaya
örnek oluşturur.
Cevap D
3. Ket vurma öğrenmenin hatırlanması üzerin-
de karıştırıcı bir etki oluşturmaktadır. İleriye
ket vurma, önceden öğrenilen bilginin yeni
öğrenilen bilgiyi engellemesi ve geri getir-
meyi zorlaştırmasıdır. Buna göre öğrencinin
en son öğrendiği Latince balık isimlerini
söyleyememesi ileriye ket vurmaya örnek
oluşturur.
Cevap B
4. Çağrışım, algıların hafızada bıraktığı izlerden
biri hatırlanınca diğerlerinin de buna bağlı
olarak bilinç düzeyine çekilmesidir. Benzer-
lik, ardışıklık, zıtlık, zamanda ve mekânda
yakınlık çağrışımı kolaylaştıran etkenlerdir.
Buna göre aralarında eşleştirme yapılmış iki
ögeden birisi verildiğinde hemen diğerinin
hatırlanması çağrışım yoluyla hatırlamaya
örnek oluşturur.
Cevap B
152
5. Atatürk’ün Gençliğe Hitabesini öğrenmiş bir
kişi, yıllar sonra hitabeyi hatırlamaya çalış-
tığında sadece ilk birkaç cümlesini hatırla-
makta, geri kalan kısmını hatırlayamamak-
tadır. Sorunun doğru cevabı öncelik etkisi
olarak verilmiştir. Ancak soru dikkatli bir şe-
kilde incelendiğinde, bilgileri hatırlayama-
mak ket vurmayla ilişkilidir. Hitabeyi öğren-
dikten sonra aradan yıllar geçmiş, bu arada
kişi yeni bilgiler öğrenmiştir. Dolayısıyla yeni
bilgilerin eski bilgileri unutturması söz konu-
sudur. O nedenle bu sorunun cevabı geriye
ket vurma olmalıdır. Sorunun doğru yanıtının
“D” seçeneği olduğu düşünülmektedir.
ÖSYM bu sorunun çözümünü E seçene-
ği olarak vermiştir.
6. Soru kökünde Yüksel Bey’in, elbise dola-
bının kurulum yönergesine bakarak elbise
dolabını kurmayı başardığı ifade edilmiştir.
Bilgi işlemleme yaklaşımına göre, bir işin
yapılış basamakları (bir işin nasıl yapıldığı)
uzun süreli bellek içinde işlemsel belleğin
özelliğidir. Bu tür bilgiler işlemsel bellekte
bulunmaktadır. İşlemsel belleğin İngilizcesi
olan prosedur sözcüğü Türkçeye işlemsel
ya da yöntemsel olarak çevrilmektedir. So-
runun doğru yanıtı “C” seçeneği olarak veril-
miştir. Ancak “D” seçeneği de doğru yanıttır.
Sorunun seçeneklerindeki açıklayıcı bilgi
bir olgu ya da kavramın ne olduğu hakkın-
daki bilgidir. Anlamsal (Semantik) bellek ve
anısal bellekteki bilgiler bu tür bilgilerdir. A
seçeneğindeki bildirimsel bilgi, “eğerli, iseli
ve koşullu” bilgilerdir. Bu bilgiler daha çok
anlamsal bellekte bulunurlar.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Soru kökünde belirtilen öğretmenin yaptığı
uygulama, bilgi işlemleme yaklaşımına göre
öğrencinin dikkatini çekmeye yöneliktir. Bu
yaklaşıma göre dikkat bilgi işlemlemenin ilk
basamağıdır. Hedefler hakkında bilgi vermek
dikkat çekmeye yöneliktir. A seçeneğindeki
algılama, bilgi işlemleme yaklaşımına göre,
dikkat basamağından sonra, bireyin kısa sü-
reli belleğinin önceki bilgilerle yeni uyarıcıyı
anlamlandırması yani ilişkilendirmesidir. Al-
gılama, ikinci basamaktır. Dolayısıyla doğru
yanıt A seçeneği olamaz. C seçeneğindeki
anlamlandırma, uzun süreli belleğe kodlama
türlerinden biridir. Burada bilgi uzun süreli
belleğe aktarılmış ya da kodlanmış değildir.
Dolayısıyla hatırlama da henüz yoktur.
Cevap B
8. Soru kökü incelendiğinde sunulan bilginin
özelliğini belirlemek, sunulan bilgiyle ilişkili
uzun süreli bellekteki mevcut şemayı belir-
lemek, yeni gelen bilginin uzun süreli bellek-
te nasıl depolanacağını belirlemek ifadeleri
geçmektedir. Kısa süreli belekteki bilginin,
bu tür işlemlerden geçirilmesi bu yaklaşıma
göre kodlamadır. Seçeneklerdeki gruplama
ve tekrar, bilginin kısa süreli bellekte tutul-
ması için yapılan işlemlerdir. C seçeneğin-
deki otomatikleşme, işlemsel bellekteki
bilgilerin temel özelliğidir. Bu bilgiler, dü-
şünmeden (kısa süreli belleğin 5-9 birimlik
kapasitesi içinde yer kaplamadan yapılma-
sını ifade etmektedir. Örneğin yazı yazmak
ve konuşulan dil bu şekilde düşünülmeden)
yapılır. Hatırlama ise sadece bilgiyi geri ge-
tirmektir.
Cevap B
9. Selim, arkadaşlarıyla sinemaya gitmek iste-
mediği için arkadaşlarına verdiği sözü unut-
muştur. Freud’a göre istenmeyen bir anı
veya durum, basit bir şey ise bilinç önce-
sine atılarak, karmaşık ve kişiyi çok rahatsız
edecek bir durum ise bilinç dışına atılarak
unutulmaktadır. Bu her iki unutma türü de
bastırma savunma mekanizması olarak ifa-
de edilmiştir. Diğer seçenekler bilgi işlemle-
me yaklaşımıyla ilişkilidir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilgi İşleme Kuramı
10. Bilgi işlemleme yaklaşımına göre bireyin,
bir bilgiyi uzun süreli belleğine yerleştirirken
bunu nasıl yaptığının farkında olması üst bi-
liş bilgisi olarak geçer. Birey eğer üst biliş
bilgisine sahip ise yani nasıl düşündüğünün
farkındaysa, bilgiyi öğrenmek için yeni stra-
tejiler geliştirebilir. Ayhan’ın ders çalışırken,
önemli gördüğü kısımları fosforlu kalemle
çizmesi ve kısa notlar alması üst biliş bilgisi
sayesinde strateji geliştirmek yani kendi bili-
şini yönetmedir. A seçeneğindeki planlama,
üst bilişin değil yürütücü bilişin bilgiyi uzun
süreli belleğe kodlarken tüm bilişsel süreci
nasıl çalıştırdığı ile ilişkilidir. İnsanlar genelde
yürütücü bilişlerinin nasıl çalıştığının farkın-
da değildirler. Eğer bu sürecin farkındaysa
zaten üst biliş bilgisi olmaktadır.
Cevap C
11. Ayşe Öğretmen’in, konunun önemli noktala-
rını vurgulamak için sesini yükseltmesi bazı
kelimelerin altını çizmesi, öğrencilerin temel
bilgiye odaklanmasına yol açmaktadır. Ayşe
Öğretmen’in uygulaması bilgi işlemleme ku-
ramındaki dikkat çekmek için yapılan etkin-
liklere örnek oluşturur.
Cevap E
12. Ahmet Bey, hastalığı nedeniyle yakın geç-
mişi hatırlayamamakta, ancak satranç oyu-
nundaki kuralları hatırlamakta ve satranç
oynayabilmektedir. Satranç oyunundaki
kuralların tanımı, anlamsal bellekteki bilgidir.
Satranç oynarken hangi sıralamayla oyna-
nacağının bilgisi, işlemsel bellekteki bilgidir.
Bireyin geçmiş yaşantılarıyla ilgili bilgiler
anısal bellekte depolanmaktadır. Soruda
yalnızca geçmiş yaşantılarındaki bilgileri ha-
tırlayamadığı vurgulanmaktadır.
Cevap B
13. Sorudaki öğrenci, trigonometri formüllerini
öğrenebilmek için formülleri kağıda yazıp
duvarlara yapıştırmıştır. Sonra formülleri
hatırlamak için geçtiği güzergahı gözünde
canlandırmıştır. Nesnelerin üzerine bir şey-
ler yerleştirip, bu şekilde hatırlamaya bilgi
işlemleme yaklaşımında yerleştirme denil-
mektedir.
Cevap C
153
Bilgi İşleme Kuramı

14. Geçmişte bir arada bulunmuş olan uyarıcı- 17. Sabit bir sıraya göre öğrenilen bilgilerin yine
lardan biri ile karşılaşıldığında diğerinin akla aynı sıraya göre hatırlanması dizisel öğren-
gelmesi “çağrışım yoluyla hatırlama” olarak me (sıra ya da dizinle hatırlama) olarak ad-
adlandırılmaktadır. Bu durumda yemek ma- landırılır. Şarkı sözleri, şiirler ya da yüz ölçü-
sasının yemeği, tren düdüğünün ayrılığı ha- mü genişliğine göre sıralanmış ülke isimleri
tırlatması çağrışımsal öğrenmeye örnektir. dizisel öğrenmeye örnektir. Ancak ülke adla-
Cevap B rının (isim öğrenme) herhangi bir sıraya bağlı
olmadan öğrenilmesi “serbest hatırlamaya”
örnektir. Alfabe, şiir, tekerleme ya da il plaka
15. Bilgi işleme kuramı bilginin dış dünyadan kodları belli bir sıraya göre dizilmiş bir dizi
nasıl alınıp bilgi işleme sistemine girdiği, uyarıcıdan oluşan öğrenme malzemeleridir.
burada nasıl işlendiği (anlamlandırıldığı,
İsimler ise sırasıyla öğrenmeyi gerektirme-
kodlandığı), nasıl depolandığı ve gerekti-
yen öğrenme malzemeleridir.
ğinde nasıl geri getirilip kullanıldığı konula-
rı üzerinde durur. Bu nedenle “öğrencinin, Cevap E
öğrendiklerini anlamlı hale getirmesinde
yardımcı olacak örnekler vermek”(kodla-
ma, anlamlandırma), “öğrendiklerini hatır-
laması için ipuçları vermek” (geri getirme),
“yeni bilgiyi, bilinen bilgilerle ilişkilendirerek
anlatmak” (kodlama, anlamlandırma) ya da
“bilgiyi öğrenciye aktarırken ayrıntılara yer
vermek” (anlamlandırma, genişletme/elabo-
ration) bilgiyi işleme kuramını temel alarak
18. Bozulma, bilginin kullanılmaması nedeniyle
ders anlatan bir öğretmenin sergilemesi
bellek izlerinin zayıflaması sonucunda bilgi-
beklenen davranışlardır. “Öğrencileri derse
istekli hale getirmek” bilgiyi işleme kuramı- yi geri getirmede yaşadığımız güçlüktür. Bu
nı temel alarak ders anlatan bir öğretmenin durumda yıllardır görüşmediğimiz bir arka-
sergilemeyeceği bir davranış değildir ancak daşımızın adını hatırlamamamız bozulma
diğer seçeneklerle birlikte düşünüldüğünde kavramına örnektir.
böyle bir öğretmenin diğer dört seçenekte
Cevap B
belirtilen davranışları sergilemesi ihtimali
bundan daha yüksektir.

Cevap E

16. Kısa süreli bellek, sınırlı miktardaki bilgiyi

sınırlı bir zaman süresi içinde geçici olarak
depolar. Kısa süreli belleğin ikinci işlevi ise
zihinsel çalışmaları yapmasıdır. Bir konuş-
19. Yakın zaman önce uzun süreli belleğe yer-
mayı sürdürmek, bir problemi çözmek, bil-
giyi uzun süreli bellekte aramak vb. Bu iş-
levinden dolayı, çalışan ya da işleyen bellek
olarak adlandırılır. Ancak kısa süreli belleğin
kapasitesi sınırlıdır: Ortalama 7 birimlik bil-
gi depolayabilir (7±2 birim – 5 ila 9 birim). 7
birimden daha fazla bilgi gelirse daha önce
buraya kaydedilen bilgiler kısa süreli bellek-
ten silinir. Bir kimsenin konuştuğu esnada
araya başka birinin girmesi sonucu ne söy-
lediğini unutması kısa süreli bellekle ilgili bir
unutmadır.
Cevap C
leştirilen bir bilgi geri getirilmeye (hatırlan-
maya) çalışıldığında uzun süreli belleğe bu
bilgiden daha önce yerleştirilmiş olan eski
bilgilerin akla gelmesi nedeniyle yeni bilgi-
lerin geri getirilememesine ileriye ket vurma
denir. Yalçın Bey yeni şifresini hatırlamak
istediğinde aklına eski şifresi gelmekte, bu
durumda eski şifresi yeni şifresini hatırlama-
sına engel olmakta yani ket vurmaktadır. En-
gellenen bilgi yeni, engelleyen eski olduğu
için bu duruma ileriye ket vurma adı verilir.
Cevap B

154 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


20. Belli bir uyarıcının o uyarıcı ile geçmişte
birlikte bulunmuş başka uyarıcıları akla
getirmesi çağrışım yoluyla hatırlama ya da
çağrışımsal öğrenme olarak adlandırılır. Bu
durumda öğretmenin İngilizce kelimelerin
yanına Türkçelerini de yazması iki uyarıcı
arasında çağrışım oluşturmakta ve çağrı-
şımsal öğrenmenin gerçekleşmesine yol
açmaktadır.
Cevap A
21. Geçmişte gerçekleşmiş bir öğrenmenin yeni
öğrenmeyi zorlaştırmasına olumsuz aktar-
ma denir. Orhan Bey Türkiye’de direksiyo-
nun solda olduğu bir trafik sistemine alışmış
olduğu için İngiltere’deki yeni durumu öğ-
renmesi zor olmaktadır.
Cevap D
22. Uzun süreli bellekten doğru bilginin geri
getirilememesinin bir nedeni de yanlış yer-
leştirmedir. Yanlış yerleştirme ile kastedilen
şey bilginin yanlış bir şema içine yerleştiril-
mesidir. Ayla öğretmenin Esma Hanım’ın is-
mini Sema olarak kodlamış olması da yanlış
yerleştirmeye örnektir.
Cevap C
23. Herhangi bir işin nasıl yapılacağı ile ilgili bil-
gilerin depolandığı yerdir. İşlemsel bellekte
yer alan bilgilere işlemsel bilgi denir. Umut,
rüzgârın geliş yönüne göre yelkenin düme-
nini hangi tarafa çevirmesi gerektiğini tekrar
tekrar egzersiz yaparak öğrendiği için en
çok işlemsel belleğini kullanmıştır.
Cevap B
24. Bilgi işleme kuramına göre duyu organları-
mıza ulaşan bilgilerin bilgi işleme sistemine
girmesi için bu bilgilere dikkat edilmesi ve
algılanması gerekir. Öğretmen’in ders anla-
tırken öğrencileriyle göz teması kurmasının
amacı öğrencilerinin dikkatini çekmektir.
Bilgi işleme kuramına göre ön bilgiler ve bi-
lişsel beceriler öğrenmeyi etkiler. Öğrenciler
verilen yeni bilgiyi daha önce öğrendikleriyle
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bilgi İşleme Kuramı
ilişkilendirerek zihinlerinde anlamlı hâle geti-
rirler. Öğretmenin bir önceki derste işlenen
konuların temel hatlarını tekrar vurgulaması-
nın amacı öğrencilerin yeni bilgileri önceki-
lerle ilişkilendirip öğrenmelerini sağlamaktır.
Bilgi işleme kuramına göre öğrenmeler çoğu
durumda önce ya da sonra gelen öğrenme-
leri destekleyici (kolaylaştırıcı) niteliktedir.
Önceki öğrenmelerin yeni öğrenmeleri des-
teklemesine ileriyi destekleme (ileriye etkin
kolaylaştırma); yeni öğrenmelerin önceki
öğrenilmiş bilgileri destekleyerek zengin-
leştirmesine geriyi destekleme (geriye etkin
kolaylaştırma) adı verilir. Öğretmenin yeni
bir konuyu basitten karmaşığa doğru anlat-
masının nedeni önce basit bir şema oluştu-
rup daha sonra detaylandırarak (eklemleme/
genişletme) öğrencilerinin bilgiyi anlamlı şe-
kilde kodlamalarını sağlamaktır. Öğretmenin
izlediği bu yol, bilgi işleme kuramı ile ilişkili-
dir.
Cevap C
25. Bilgi işleme kuramına göre uzun süreli bel-
lekte depolanan bilgilerin kullanılmak üzere
kısa süreli belleğe getirilmesine geri getirme
denir. Geriye getirme, bilginin USB’den bu-
lunarak açığa çıkarılması sürecidir. Ancak
bazı bilgiler daha kolay getirilirken bazıları-
nın hatırlanması daha zor olmaktadır. Bilgi-
nin USB’den kolaylıkla geri getirilebilmesi
için anlamlı bir biçimde kodlanarak depo-
lanması gerekir. Anlamlandırma (anlamlı
kodlama), bilgiyi USB’ye aktarırken işleyen
bellekteki bilginin USB‘de var olan bilgilerle
ilişkilendirilmesidir.
Öğrenilecek yeni bilgi ile bireyin önceki
bilgileri arasında ilişki kurulması, yeni bil-
ginin anlamlı hâle gelmesini sağlar. Anlamlı
kodlama hatırlamayı da kolaylaştırır. Ali’nin
romandaki olayları, kendi mahallesindeki
olaylarla, karakterleri de kendi mahallesin-
deki insanlarla ilişkilendirmiş olması bu bil-
gileri uzun süreli belleğe aktarırken bilgiyi
anlamlı hâle getirdiğini göstermektedir.
Cevap A
155
 İNSANCIL KURAM (HÜMANİSTİK)
1. İsmet Öğretmen derste su içen bir öğ-
renciyi gördüğünde onu uyarmış ve bu
davranışı doğru bulmadığını belirtmiştir.
Kemal Öğretmen ise aynı durumda öğ-
rencinin su içmesinin sorun olmadığını
düşünerek hiç tepki vermemiştir.
Bu iki öğretmenin aynı uyarıcıya farklı
tepkiler vermesi, insancıl eğitim ilkele-
rinden hangisiyle en iyi açıklanabilir?
A) İnsan davranışlarını, kendi öznel ger-
çeği tayin etmektedir.
B) İnsan hem aktif hem de reaktif bir var-
lıktır.
C) Anlamlı öğrenme, öğrenilen konu öğ-
rencilerin amaç ve ihtiyaçlarına uygun
olarak algılandığında gerçekleşir.
D) İnsanın tek ve temel güdüsü, kendi-
sini gerçekleştirme ihtiyacından kay-
naklanır.
E) Davranış bozuklukları, güvensizlik so-
nucunda ortaya çıkmaktadır.
2. İlköğretim öğrencisi Fatma, babasına
sınıf öğretmeninin, arkadaşlarının ve
kendisinin istek, ilgi ve ihtiyaçlarına dik-
kat ettiğini ve yardımcı olmaya çalıştığını
söyler.
Buna göre, Fatma’nın sınıf öğretmeni
aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine
daha uygun davranmaktadır?
A) Öğrenme temelli
B) Bilişsel
C) Davranışçı
D) İnsancıl
E) Öğretmen merkezli
156
3. Üçüncü sınıfa devam eden Ali, okulun
rehber öğretmenine, “Öğretmenimiz
sınıfta daha çok belli arkadaşlarımızla
ilgileniyor. Beni görmezden geliyor. Ben
de okula gelmek istemiyorum.” diyerek
duygularını paylaşmıştır.
Ali’nin okula gitmek istememesinin
nedeni, Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerar-
şisi’ne göre aşağıdakilerden hangisiy-
le ilişkilidir?
A) Güvende olma
B) Başarılı olma
C) Kendini gerçekleştirme
D) Fizyolojik
E) Ait olma
4. Nazan Öğretmen, öğrencileri başarılı-ba-
şarısız olarak sınıflandırmakta ve başarılı
öğrencileri daha çok sevdiğini sürekli
belirtmektedir. Bir öğrencisi “Başarılı
olmalıyım. Eğer başarılı olamazsam öğ-
retmenim beni sevmez.” şeklinde düşün-
mektedir. Öğrencinin bu düşüncesi ba-
zen onun öğrenmesini engellemektedir.
İnsancıl kurama göre, Nazan Öğret-
men’in bu davranışı aşağıdakilerden
hangisine uygun değildir?
A) Benlik B) İdeal benlik
C) Koşulsuz kabul D) Empati
E) Güdülenme
5. Aşağıdakilerden hangisi insancıl kura-
ma göre, sınıfta içe kapanık, derslere
katılmayan ve arkadaşlarıyla etkile-
şimde bulunmakta zorluk yaşayan bir
öğrenciye, öğretmenin göstermesi uy-
gun olan bir davranıştır?
A) Söz aldığında ona ilgisini çeken bir
kitap hediye etmek
B) Kendi hâline bırakmak
C) İletişim becerileri konusunda bilgi
vermek
D) Derse katılan öğrencileri övmek
E) Öğrencinin gereksinimlerini ve bek-
lentilerini belirlemek
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 İNSANCIL KURAM (HÜMANİSTİK) (ÇÖZÜM)
1. Fenomonolojik yaklaşıma göre her birey
biriciktir ve biricik bir varlık olarak değer-
lendirilmelidir. İnsanlar dünyayı kendi öznel
gerçekliği ve ihtiyaçlarına göre algılayıp de-
ğerlendirme eğilimindedir. Bu nedenle soru-
da iki öğretmen aynı durumu, öğrencinin su
içmesini, farklı şekilde yani kendi öznel ger-
çekliklerine göre algılayıp tepki vermişlerdir.
Cevap A
2. Fatma, sınıf öğretmeninin kendisinin istek,
ilgi ve ihtiyaçlarına dikkat ettiğini söylemek-
tedir. İnsancıl yaklaşıma göre, öğrencinin
tüm ihtiyaçları ve varlığı eğitim ortamında bir
bütün olarak ele alınıp o şekilde eğitim veril-
melidir. Bundan dolayı, Fatma’nın öğretmeni
insancıl yaklaşıma uygun davranmaktadır.
Cevap D
3. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi kuramına
göre fizyolojik ihtiyaçlar ve güvenlik ihtiyacı
gibi daha alt düzeydeki ihtiyaçlar bir ölçü-
de doyurulduğu zaman kişi, insanlarla ilişki
kurmak, bir grupta ya da ailede yer edinmek
isteyecektir. Maslow bu ihtiyacı “ait olma”
ihtiyacı olarak adlandırmaktadır. Ali’nin öğ-
retmeni kendisiyle ilgilenmediği için okula
gitmek istememesi “ait olma” ihtiyacının
karşılanmamasıyla ilişkilidir. Maslow’un ku-
ramı gelişim psikolojisi ve rehberlik dersi
kapsamında ele alınan bir kuram olduğu için
bu sorunun gelişim psikolojisi ya da rehber-
lik soruları arasında yer alması daha uygun
olurdu.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. İnsancıl yaklaşıma göre öğretmen-öğrenci
arasındaki ilişkide koşulsuz kabul, saydam-
lık ve empati olmak üzere üç koşul vardır.
Koşulsuz kabul (saygı), öğretmenin öğren-
cisini insan olarak değerli görmesi, olumlu
ve olumsuz bütün özelliklerine rağmen ona
saygı duyması demektir. Öğretmenin öğren-
cileri arasında başarılı olanlar ve olmayanlar
şeklinde ayrım yapması ve yalnızca başarılı
olanları sevdiğini belirtmesi insancıl yaklaşı-
mın koşulsuz kabul ilkesine uygun değildir.
Cevap C
5. İnsancıl kuramda bireylerin harekete geç-
mesinde içsel denetimi güçlendirme, bireyin
gereksinimlerini tespit etme, bireye göre
hareket etme, bireyi özerk kılma ön plan-
dadır. Bu açıdan seçenekler incelendiğin-
de A seçeneğinde ödül verme (davranışçı
yaklaşıma uygundur), B seçeneğinde bireyi
önemsemeyerek kendi hâline bırakma, C
seçeneğinde yalnızca bilgi vererek sorunu
gidermeye çalışma, D seçeneğinde ise bire-
ye odaklanmayıp başkaları üzerinden bireyi
harekete geçirme durumu üzerinde durul-
muştur. Bu adımlar insancıl kuramın varsa-
yımlarına uygun düşmez. E seçeneğinde yer
alan bireyin tanınmasına yönelik ifade, bireyi
harekete geçirme ve anlama açısından uy-
gun bir eylem olup insancıl kuramın varsa-
yımlarına uygundur.
Cevap E
157
 REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM

Rehberliğin İlkeleri

Çağdaş Eğitim Anlayışı ve Öğrenci Kişilik Hizmetleri

Okullarda Rehberlik Hizmetleri

Başlıca Rehberlik Türleri

Problem Alanlarına Göre Rehberlik

Bireyi Tanıma Teknikleri

Test Dışı Teknikler

Okul Rehberlik Hizmetlerinin Örgütsel Yapısı ve Görevleri

Psikolojik Danışma Kuramları

İletişim ve İletişim Engelleri

Özel Eğitim

Mesleki Gelişim Kuramları

Rehberlik Modelleri

Test Teknikleri

Mesleki Danışma Kuramları

Rehberlik Hizmetleri Örgütlenme

Rehberlik Problem Alanları

Okul Rehberlik Programları

Rehberlik Anlayışı İlişkiler

 REHBERLİĞİN İLKELERİ
1. Atatürk bir söyleşisinde, eğitime yak-
laşımını şöyle ortaya koyar: “Çocuklar
serbestçe konuşmaya, düşündüklerini
ve duygularını olduğu gibi ifade etmeye
teşvik edilmelidir. Böylece onların hem
hatalarını düzeltme imkânı bulunur, hem
de ileride yalancı ve ikiyüzlü olmalarının
önüne geçilmiş olur. Aynı zamanda on-
ların temiz yüreklerinde yurt, ulus, aile
ve yurttaş sevgisiyle beraber doğruya,
iyiye ve güzel şeylere karşı sevgi ve ilgi
uyandırmaya çalışmalıyız. Bence bunlar
çocuk terbiyesinde, ana kucağından en
yüksek eğitim ocaklarına kadar her yer-
de, her zaman üzerinde durulacak önemli
noktalardır.” Atatürk’ün vurguladığı eği-
timle ilgili temel görüşlerden bazılarıyla
rehberlik ilkeleri arasında benzerlikler
vardır.
Atatürk’ün eğitime yönelik bu görüş-
lerinden hangisi, rehberlik ilkeleri ara-
sında bulunmamaktadır?
A) Rehberlik, demokratik ve insancıl an-
layışa dayalıdır.
B) Rehberlik hizmetleri, hem bireye hem
de topluma karşı sorumludur.
C) Rehberliğin amacı, hataların düzeltil-
mesiyle sağlıklı kişilik gelişimine yar-
dımcı olmaktır.
D) Rehberlik hizmetleri, öğrenciyi mer-
keze alan bir eğitim sistemi gerektirir.
E) Rehberlik, öğrencinin her yönüyle ge-
lişmesine ve kendini gerçekleştirme-
sine yardım eder.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
2. Okul zorbalığı; bir ya da birden çok öğ-
rencinin kendilerinden daha güçsüz öğ-
rencileri (kurban) kasıtlı ve sürekli olarak
rahatsız ettiği ve kurbanın kendisini koru-
yamayacak durumda olduğu bir istismar
türüdür.
Bir öğrencisinin zorbalığa maruz kaldı-
ğını fark eden bir sınıf rehber öğretme-
ninin aşağıda belirtilen davranışlardan
hangisini yapması, sorunun rehberlik
anlayışına uygun şekilde çözümüne
yardımcı olur?
A) Zorba ve kurban öğrencilerin zorba-
lığa ilişkin tutum ve inanışlarının ne
olduğunu belirlemek
B) Öğrencilerin zorbalık içeren davranış-
ları fark etmelerini sağlamak ve zor-
balıkla baş edebilmek için belirlenmiş
kuralları uygulamak
C) Kendini denetleme stratejileri, kişiler
arası sorun ve çatışma çözme bece-
rileri gibi konularda öğrencilere verile-
cek eğitimleri planlamak
D) Çeşitli testler ve test dışı teknikler kul-
lanarak sorunun kaynağını saptamak
ve çözümünde okul rehber öğretmeni
(psikolojik danışman) ve velilerden
yardım almak
E) Zorbalığı büyüme çağı davranışı ola-
rak değerlendirmek ve bir süre sonra
kendiliğinden ortadan kalkacağından,
pekiştirmemek için zorbalık davranış-
larını görmezlikten gelmek
161
Rehberliğin İlkeleri
3. Zeynep Öğretmen Sevda’nın yüzündeki
morlukları fark eder. Ders sonunda, Sev-
da’yı yanına çağırıp, morlukların nedenini
sorar. Sevda önce yanıt vermek istemez.
Öğretmeni nedenini öğrenmek için ısrar
ettiğinde ise, arkadaşlarıyla kafeteryada
otururken babasının gördüğünü ve er-
keklerle arkadaşlık ettiği için çok kızıp
ona vurduğunu anlatır.
Bu durum karşısında Zeynep Öğret-
men aşağıdaki çözüm yollarından
hangisini seçerse, rehberlik anlayışına
en uygun davranmış olur?
A) Sevda’yı sınıf rehber öğretmeniyle
görüşmesi için yönlendirmek
B) Gizlilik ilkesi nedeniyle hiç kimseye
Sevda’nın yaşadıklarıyla ilgili bilgi
vermemek
C) Bu sorunla ilgili olarak Sevda’nın aile-
sini görüşmek için okula çağırmak
D) Sevda’ya, okul rehber öğretmeniyle
(psikolojik danışman) bir görüşme
ayarlamayı önermek
E) Sevda için önlem alınması amacıyla
durumu okul müdürüne bildirmek
162
4. Bir okul rehber öğretmeni (psikolojik
danışman), aşağıdaki davranışlardan
hangisini gösterirse, psikolojik danış-
ma ve rehberliğin temel ilkelerinden
olan “gizlilik” ilkesini ihlal etmemiş
olur?
A) Etkili bir öğretim ortamı sağlanması
amacıyla öğrencilerin kişisel gelişim
dosyalarındaki özel bilgileri okuldaki
öğretmenlerle paylaşmak
B) Sınıf rehber öğretmenine, öğrencisini
daha iyi tanıyabilmesi için öğrenciyle
sürdürdüğü psikolojik danışma otu-
rumlarının içeriğine ilişkin bilgi ver-
mek
C) Uyarıcı madde kullanan öğrencileri
önceden bilgilendirerek, durumlarına
ilişkin ailelerine haber vermek
D) Şiddete karşı önlem alınması ama-
cıyla mağdur öğrencilerin yazdıkları
otobiyografileri müdüre göstermek
E) Güvenlerini zedelememek için hiçbir
koşulda öğrencilere ait özel bilgileri
başkalarıyla paylaşmamak
5. Aşağıdaki görüşlerden hangisi rehber-
lik ilkelerine uygundur?
A) Gönüllü olmalarını beklemek yerine,
rehberlik yardımı almaları için çocuk-
ları ikna etmek gerekebilir.
B) Öğrenciye acımak ya da sempati
duymak empati kurulmasını engelle-
yebilir.
C) Kararsızlık yaşamaları durumunda
seçenekleri sınırlayarak öğrencilerin
doğru kararlar vermeleri sağlanabilir.
D) Bir okulda okul rehber öğretmeni yok-
sa deneyimli bir sınıf rehber öğretme-
ni rehberlik hizmetlerini yürütebilir.
E) Okul rehber öğretmeni bir öğrencinin
öğretmeniyle yaşadığı sorunları çöze-
bilmesi için öğrencisi adına öğretme-
niyle görüşebilir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. Okul müdürlerinin katıldığı bir toplantıda
şiddete sıfır tolerans görüşü benimsen-
miştir. Bu toplantıya katılan Müdür Meh-
met Bey, rehber öğretmenden okuldaki
şiddet türlerini belirleyip şiddetin yaygın-
lığını araştırmasını ve alınacak önlemlerle
ilgili önerilerde bulunmasını ister. Bunun
üzerine, okul rehber öğretmeni zorbalık
ölçeğini okuldaki öğrencilere uygular ve
ölçek sonuçlarına göre zorba öğrencile-
ri saptayarak müdahale programına alır.
Ayrıca şiddet davranışlarının bireysel, ai-
lesel ve okulla ilgili nedenlerine ilişkin in-
celeme sonuçları ile bu konuda alınacak
önlemlere ilişkin görüşlerini içeren kap-
samlı bir rapor hazırlayıp müdüre teslim
eder.
Bu olayda rehberlik ilkelerine uyma-
yan davranış aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Zorbalık ölçeğini uygulamak için okul
rehber öğretmenin daha önceden bir
eğitim almamış olması
B) Müdürün şiddet içeren davranışları
öğrenmek istemesi
C) Hazırlanan raporda şiddete eğilimli
öğrencilerin isimlerine yer verilmeme-
si
D) Ölçek puanlarına dayanılarak öğren-
ciler hakkında kesin bir yargıya varıl-
ması
E) Raporun şiddet davranışlarına neden
olan bireysel ve ailesel özelliklerle ilgili
açıklamaları içermesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Rehberliğin İlkeleri
7. İlköğretim 6. sınıf öğrencisi Doğan, okula
bu yıl atanan stajyer öğretmen Zehra Ha-
nım’a âşık olur ve ona bir e-posta gönde-
rerek duygularını anlatır.
Böylelikle Doğan’ın ilgisini öğrenen
Zehra Hanım, aşağıdaki tepkilerden
hangisini verirse rehberlik anlayışına
uygun davranmış olur?
A) Doğan’ın ailesini okula çağırıp sorunu
iş birliği yaparak çözmek isterse
B) Doğan’la bu konuyu konuşup okul
rehber öğretmeniyle görüşmesi için
ısrar ederse
C) Zehra Hanım bu durumla ilgili öğret-
men arkadaşlarından yardım alırsa
D) Doğan’ın yaşı gereği ilgisinin geçici
olduğunu düşünüp durumu görmez-
den gelirse
E) Kendisinin öğretmen, onun da öğren-
ci olduğunu kesin bir dille anlatırsa
8. Fen lisesini bu yıl kazanıp farklı bir ilde
öğrenim görmeye başlayan bir öğrenci
sınıf rehber öğretmenine “Okulda yeni-
yim, hiç arkadaşım yok. Oysa geldiğim
yerde pek çok arkadaşım vardı. Burada
herkes yeni ve birbirine yabancı. Halam-
larda kalıyorum, evde yaşıtım yok. Kendi-
mi çok yalnız hissediyorum.” der.
Bu sözleri söyleyen bir öğrenciye ya-
pılabilecek en uygun yardım aşağıda-
kilerden hangidir?
A) Psikolojik danışma almasını önerme
B) Folklor, müzik gibi ders dışı faaliyetle-
re yöneltme
C) Bir yurda taşınmasını teklif etme
D) Sınıfından onun için arkadaş bulmaya
çalışma
E) Zamanla arkadaş edinebileceğini
söyleme
163
Rehberliğin İlkeleri
9. İlköğretim 6. sınıf öğretmeni Rukiye Ha-
nım, sınıfa bu yıl katılan öğrencisi Küb-
ra’nın ailesinde şiddet gördüğünü fark
eder. Okul çıkışında, Rukiye Hanım Küb-
ra ile konuşur ve okul rehber öğretmeniy-
le görüşmesini ister. Kübra ise bu konuda
konuşmak istemez ve rehberlik servisine
gitmek istemediğini söyler.
Rukiye Hanım aşağıdakilerden hangi-
sini yaparsa gönüllülük ilkesine aykırı
davranmadan Kübra’ya yardım etmiş
olur?
A) Sıra arkadaşına sorunu anlatır, ondan
birlikte Kübra’yı ikna etmek için yar-
dım isteyebilir.
B) Rehberlik servisine gitmezse ailesiyle
konuşmak zorunda kalacağını söyle-
yebilir.
C) Rehber öğretmenden öğrenciyle gö-
rüşmesini isteyebilir.
D) Kübra’yı rehberlik servisine götürüp
rehber öğretmene sorunu anlatabilir.
E) Kübra’yı zorlamaz, sorununu anlata-
cağı ve rehber öğretmenle görüşmek
isteyeceği güne kadar bekler.
10. “Rehberliğin temelinde demokratik ve
insancıl anlayış bulunur.” ilkesini aşağı-
dakilerden hangisi en doğru açıklar?
A) Okullarda demokratik ortam sağlan-
malı, yönetimsel kararlara rehber öğ-
retmenler de katılmalıdır.
B) Demokraside seçimler vardır, rehber-
lik bireyin kendisi için en uygun se-
çimler yapmasına yardımcı olur.
C) Rehberlik demokrasiye inanan birey-
ler yetiştirmeyi hedefler.
D) Demokraside herkes farklı düşünce-
lere sahiptir, rehberlik bunların için-
den en doğrusunu bulmaya yöneltir.
E) Demokrasi bireye özgürlükler verir,
bunların yanlış kullanılmaması için bi-
reyin yönlendirilmesi gerekir.
164
11. Lise rehber öğretmeni Aysun Hanım son
haftalarda öğrenciler arasında sürtüşme-
ler yaşandığını gözler. Bunun üzerine sür-
tüşme yaşayan öğrencilerle bir çalışma
yapar. Çalışma sırasında öğrencilerine
aşağıdaki şemayı gösterir ve bir çatış-
ma durumunda, çatışma yaşanan kişiyle
ilişki ve çatışma konusunda kişinin kendi
düşüncelerine verdiği öneme bağlı olarak
şu beş taktikten birinin kullanıldığını söy-
ler: ayıcık, baykuş, kaplumbağa, köpek
balığı ve tilki.
Çok önemli
− + + +
KARŞISINDAKİYLE İLİŞKİ
+ +
Ayıcık Baykuş
− −
Tilki + −
Kaplumbağa Köpek balığı
Az önemli KENDİ DÜŞÜNCESİ Çok önemli
Aysun Hanım çatışma taktiklerini anlat-
tıktan sonra herkesin kendisini ve sıra
arkadaşını en iyi yansıtan bir taktiği seç-
mesini ve seçtikleri taktikleri aralarında
paylaşmalarını ister.
Aysun Hanım bu etkinlik sırasında
aşağıdakilerden hangisini yaparsa
rehberlik ilkelerine aykırı davranmış
olur?
A) Etkinliğin uygulanmasında yönerge
dışına çıkmazsa
B) Etkinliğe katılmak istemeyen öğrenci-
lere katılmaları için ısrar ederse
C) Etkinliğin uygulanmasında karşılaştığı
zorlukları diğer rehber öğretmenlerle
paylaşırsa
D) Etkinliğin sonunda bazı öğrencilerle
özel görüşürse
E) Etkinliği sürtüşme yaşamayan öğren-
cileri de kapsayacak şekilde düzen-
lerse
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Rehberliğin İlkeleri

12. Annesiyle yaşadığı sorunu anlatan bir öğ-
renci, sınıf rehber öğretmeninden anne-
siyle konuşmasını ve kendisine aşağıla-
yıcı sözler söylememesi için ona uyarıda
bulunmasını istemektedir.
Bu durumda sınıf rehber öğretmeni
aşağıdakilerden hangisini yaparsa,
özerklik ilkesine uygun davranarak
öğrenciye yardım etmiş olur?
A) Annesini görüşmeye çağırıp onunla
konuşursa
B) Rehberlik servisinin hazırladığı etkili
iletişim broşürlerini öğrenciyle eve
gönderirse
C) Annesinin evdekilerle ilişkilerini araş-
tırıp onu tanımaya çalışırsa
D) Öğrenciye bu konuda eğitim verip
annesiyle kendisinin konuşmasını
önerirse
E) Öğrencinin annesini iletişimle ilgili veli
eğitimlerine davet ederse
14. Okul çağındaki öğrenciler değişme ve
gelişme içindedir. Sahip oldukları özel-
likler o döneme özgüdür ve bu özellikler
zamanla değişir.
Bu bilgiler doğrultusunda, sınıf reh-
ber öğretmeninin aşağıdaki ilkelerden
hangisine uyması gerekir?
A) Öğrenciyi tanıma hizmeti tüm öğren-
cilere yöneliktir.
B) Öğrencileri bütün yönleriyle tanımak
gerekir.
C) Öğrenciyi tanıma hizmeti takım çalış-
ması gerektirir.
D) Öğrenciyi tanıma hizmeti sürekli ol-
malıdır.
E) Öğrenci hakkında elde edilen bilgiler
bir bütün hâlinde değerlendirilmelidir.

13. Bu yıl sınıf rehber öğretmeni olarak gö-

revlendirilen Ayşe Hanım, rehberlik saa-
tinde öğrencilere “Kimdir bu” formlarını
dağıtır ve öğrencilerden sıra arkadaşla-
rına göstermeden bu formdaki sorulara
yanıt vermelerini ister ancak bazı öğren-
cilerin uygulamaya katılmadıklarını görür.
Bu durumda, Ayşe Hanım gönülsüz
öğrencilere aşağıdakilerden hangisini
yaparsa gönüllülük ilkesine en uygun
davranmış olur?
A) Çalışmanın amacına ulaşmayacağını 15. Aşağıdakilerden hangisi psikolojik da-
söyleyerek ikna etmeye çalışırsa nışma ve rehberliğin ilkelerinden de-
B) Uygulama dışında tutup çalışmaya ğildir?
katılmadıklarını uygulama formunda A) Birey, seçme özgürlüğüne sahiptir.
belirtirse B) Dini, dili ve cinsiyeti ne olursa olsun
C) Çalışmaya katılmayı isteyinceye ka- her insan saygıya değerdir.
dar bir süreliğine etkinliği ertelerse C) Rehberlik faaliyetlerinde gönüllülük
D) Gönülsüz davranmalarının altında ya- esastır.
tan nedenlerin araştırılması için okul D) Rehberlik faaliyetleri takım çalışması-
rehberlik servisine sevk ederse nı gerektirir.
E) Bu uygulamaya katılırlarsa bir sonraki E) Rehberlik faaliyetleri bütün okullarda
derse kadar bahçede vakit geçirebile- aynı şekilde yürütülür.
ceklerini söylerse

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 165

Rehberliğin İlkeleri

16. Gizem, okul başarısı yüksek ve öğret-

menleri tarafından beğenilen bir lise öğ-
rencisidir. Ancak son zamanlarda sınıf
rehber öğretmeni, Gizem’in genelde üz-
gün olduğunu ve motivasyonunun düştü-
ğünü gözlemlemektedir.
Bu durumda sınıf rehber öğretmeninin
yapması gereken, rehberlik anlayışına
en uygun davranış aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Arkadaşlarına Gizem’in durumuna
ilişkin sorular sormak
B) Gizem’i okul psikolojik danışmanına
yönlendirmek
C) Öğretmenlerden Gizem’e karşı daha
anlayışlı olmalarını istemek
D) Okul idaresine Gizem’in ailesiyle ko-
nuşmalarını önermek
E) Gizem’i sosyal faaliyetlere yönlendir-
mek

17. Merve sınıfta yapacağı çalışmaları plan-

lama ve bitirmede yetersizlik göstermek-
te, zamanı verimli kullanamamaktadır.
Ayrıca ders çalışma ve ödev yapma ko-
nusunda dikkat dağınıklığı sorunu ya-
şamaktadır. Bu nedenle öğretmeni okul
psikolojik danışmanıyla görüşür.
Buna göre okul psikolojik danışmanı-
nın, Merve’nin öğretmenine aşağıdaki-
lerden hangisini önermesi uygundur?
A) Merve’yi sınıfta kapıya veya pencere-
ye yakın yerlere oturtmasını
B) Merve’yi sık sık uyarmasını
C) Merve’yi kendisiyle aynı problemi ya-
şayan öğrencilerin yanına oturtmasını
D) Merve’ye kısa süreli hedefler belirle-
mesini
E) Merve’ye bireyselleştirilmiş eğitim
programı hazırlamasını

166 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 REHBERLİĞİN İLKELERİ (ÇÖZÜM)
1. Soruda Atatürk’ün eğitime yönelik görüşle-
rinden hangisinin rehberlik ilkeleri arasında
bulunmadığı ya da daha anlaşılır bir ifade
ile Atatürk’ün hangi görüşünün rehberlik il-
kelerine uymadığı sorulmaktadır. Bu açıdan
bakıldığında C seçeneğindeki görüşün reh-
berlik ilkelerine uymadığı görülür. Rehber-
likte bireyin hatalarının başkaları tarafından
düzeltilmesinin bireyin özerkliğini olumsuz
etkileyeceği görüşü vardır. Yani C seçeneği
özerklik ilkesine aykırı bir ifade barındırdı-
ğından bu görüş rehberlik ilkeleri arasında
bulunmaz. Ancak diğer seçeneklerde yer
alan ifadeler hem birer rehberlik ilkesidir
hem de soru metninden dolaylı da olsa çı-
kartılabilir.
Cevap C
2. Zorbalık davranışını önlemek için sınıf reh-
ber öğretmeni kendi görev sınırları içerisin-
de davranmalıdır. A, C ve D seçeneği okul
rehber öğretmeninin (psikolojik danışmanın)
görev alanına girmektedir. E seçeneği ise
etkili bir yöntem değildir. Bu yöntem sade-
ce dikkat çekme davranışlarında kullanılan
Davranışçı bir yöntemdir. B seçeneği ise sı-
nıf rehber öğretmenin yapması gerekenleri
de ifade etmektedir.
Cevap B
3. Eğitim öğretimle ilgili yaşanan problemlerin
çözümde takip edilen bir hiyerarşi vardır.
Eğer bir branş öğretmeni bir sorun yaşamış-
sa bu konuda sınıf öğretmeniyle işbirliğine
gitmelidir. Ancak bu sorun özellikle psiko-
lojik danışma eğitimi alan kişilerin uzman-
lık alanına giriyorsa öncelikle başvurulması
gereken kişi okul rehber öğretmeni (psiko-
lojik danışman)’dir. Soru metninde yer alan
problem bir şiddet konusudur ve doğrudan
kişisel alanla ilgilidir. Kişisel alanla ilgili so-
runların ilk çözüm yeri de rehberlik servisle-
ridir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Rehberlik hizmetlerinde kaydedilen bilgilerin
açığa çıkarılması/paylaşılmasının tek özel
bir durumu vardır. Eğer danışanın/öğrenci-
nin ya da başka birisinin hayati tehlikesi söz
konusu ise bu durumda bilgiler saklanmaz,
ilgili kişilerle paylaşılır. Örneğin, intihar, ölüm
tehdidi, darp ve zararlı madde kullanımı gibi
durumlarda bu bilgilerin sadece psikolojik
danışmanda kalması vicdan, meslek etiği
ve hukuk açısından sakıncalıdır. Sorunun
doğru cevabı C seçeneğidir. Buna karşın D
seçeneği de ilk akla gelen seçeneklerden
biridir ve güçlü bir çeldiricidir. Bu şıkkın
doğru olmamasının nedeni “otobiyografileri
müdüre göstermek” ifadesinde saklıdır. Şid-
deti önlemek amacıyla bazen bilgiler payla-
şılabilir; fakat bu bilgileri doğrudan müdüre
göstermek her zaman doğru bir seçenek
olmayabilir. Bezen rehberlik servisine olan
güveni zedeleyebilir.
Cevap C
5. “Öğrenciye acımak ya da sempati duymak
empati kurulmasını engelleyebilir” ifadesi
rehberlik ilkelerine uygun bir ifadedir. Çünkü
empati, bireyin bir başka bireyin söyledik-
lerini onun bakış açısıyla anlaması ve ona
bunu iletmesi olarak tanımlanır. Bu anlamda
öğrenciye acıma ya da sempati duygula-
rı psikolojik danışmanın ya da öğretmenin
doğru empati kurmasını engelleyebilir. Diğer
seçeneklere bakılırsa; “Gönüllü olmalarını
beklemek yerine, rehberlik yardımı almaları
için çocukları ikna etmek gerekebilir” ifade-
si rehberliğin gönüllük ilkesine, “Kararsızlık
yaşamaları durumunda seçenekleri sınırla-
yarak öğrencilerin doğru kararlar vermeleri
sağlanabilir” ifadesi rehberliğin bireyin öz-
gür seçimler yapabilmesi ilkesine, “Bir okul-
da okul rehber öğretmeni yoksa deneyimli
bir sınıf rehber öğretmeni rehberlik hizmetle-
rini yürütebilir” ifadesi rehberliğin profesyo-
nel düzeyde sunulan bir hizmet olduğu ilke-
sine, “Okul rehber öğretmeni bir öğrencinin
öğretmeniyle yaşadığı sorunları çözebilmesi
için öğrencisi adına öğretmeniyle görüşebi-
lir” ifadesi ise rehberliğin gizlilik ve bireyin
sorun çözme kapasitesine güvenme ilkesi-
ne ters düşmektedir.
Cevap B
167
Rehberliğin İlkeleri
6. “Ölçek puanlarına dayanılarak öğrenciler
hakkında kesin bir yargıya varılması” se-
çeneği rehberlik ilkelerine uygun değildir.
Çünkü rehber öğretmenin zorbalık ölçeğini
okuldaki tüm öğrencilere uygulayarak elde
ettiği sonuçlardan zorba olan öğrencileri
belirlemesi, bireyi tanıma tekniklerinin kul-
lanılmasına ilişkin ilkeleri zedeler niteliktedir.
Bireyi tanıma amaçlı kullanılan test ya da
test dışı tekniklerin asla tek başına geçer-
li ve güvenilir sonuçlar vermediği, öğrenci
hakkında karara varırken tüm bireyi tanıma
tekniklerinden elde edilen bilgilerin toplu
olarak göz önünde bulundurulması gerektiği
ve bireyin bir bütün olarak tanınması ilkeleri
bu örnek durumda göz ardı edilmiştir.
Cevap D
7. İlköğretim ikinci kademe gelişimsel olarak
ergenlik döneminin başlangıcıdır ve bu dö-
nemde ergenin duygularının yoğunluğunda
artma olur. Üzüntü, sevinç, öfke, korku gibi
duygularını ifade ederken bu yoğunluk göze
çarpar. Artan duygululuk ve coşku hali er-
gende duygularını dışa vurma ve ifade etme
ihtiyacını doğurur. Bununla birlikte ergenlik
döneminde öğretmenin beğenisi kazanmak,
onun ilgisini çekebilmek, onayını almak çok
önemlidir. Aslında bu değerli olmak, herke-
sin ilgisinin üzerinde olduğu biri tarafından
fark edilmek beklentisidir. Bu nedenle Zehra
öğretmenin Doğan’ın yaşı gereği ilgisinin
geçici olduğunu düşünüp durumu görmez-
den gelmesi uygun bir davranıştır.
Cevap D
8. Örnek durumda bahsedilen öğrenci okula
uyum problemi yaşamaktadır ve bu durum-
da sınıf rehber öğretmeninin yalnızlıktan ve
hiç arkadaşı olmadığından yakınan öğrenci
için yapabileceği en uygun yardım, öğren-
ciyi yeni arkadaşlar edinebileceği folklor,
müzik gibi sosyal ortamlara yönlendirmek
olacaktır.
Cevap B
168
9. Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesi gö-
nüllülük esasına dayanır. Hiç kimseye, bu
hizmetlerden yararlanması için baskı yapıla-
maz. Kendisini yardıma kapatan bir bireye
yardım edebilmek pek de mümkün değildir.
Bu durumda rehberlik servisine gitmek is-
temeyen öğrenci için rehber öğretmenden
öğrenciyle görüşmesini istemek gönüllülük
ilkesine ters bir davranış olmayacaktır.
Cevap C
10. Rehberliğin temelinde insan hak ve sorum-
lulukları ile yakından ilişkili demokratik ve in-
sancıl bir anlayış vardır: Rehberlik, demok-
ratik toplumun değerlerinden ve bireylerin
gereksinimlerinden doğmaktadır, bu neden-
le kendi kendini yönetme hak ve sorumlu-
luğu, bireylere bırakılmalıdır. Öte yandan
rehberliğin temelinde kendisi için seçimler
yapma ve kararlar alma hakkına sahip olan
bir insan anlayışı vardır.
Cevap B
11. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetle-
rinde gönüllük esastır. Bu bağlamda öğret-
menin etkinliğe katılmak isteyen öğrenciler
üzerinde ısrarcı olması rehberlik ilkelerine
ters düşmektedir.
Cevap B
12. Özerklik insan gelişimine ve mutluluğu-
na en uygun düşen    bir yaşama ilkesidir.
Özerklik, bireyin şu anda karar alması ve
aldığı kararların sorumluluğunu üstlenme-
sidir. Bu ilke daha geniş ele alındığında bir
anlamda bireyin kendine güven duygusunu
kazanmasını sağlayarak sahip olduğu bilgi
ve becerilerle kendi sorunlarını çözer hale
gelmesini sağlamaktır. Buna göre özerklik
ilkesi kapsamında çocuğa yapılabilecek en
doğru yardım ona bu konuda eğitim vererek
annesiyle çocuğun kendisinin konuşmasını
sağlamaktır.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Rehberliğin İlkeleri

13. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetle-
rinde yardımı veren ve yardımı alan kişilerin
gönüllü olması hizmetin amacına ulaşması
açısından son derece önemlidir. Bu durum-
da Ayşe Hanım’ın uygulamaya katılmak
istemeyen öğrencileri uygulama dışında
tutup çalışmaya katılmadıklarını uygulama
formlarına belirtmelerini istemesi gönüllülük
ilkesine uygun bir davranıştır.
Cevap B
16. Gizem’in son zamanlarda alışılmışın dışında
üzgün olması ve motivasyonunun düşmesi
anlaşılması gereken bir durumdur. Bu du-
rum karşısında sınıf rehber öğretmeninin
öğrenciyi okul psikolojik danışmanına yön-
lendirmesi ve yaşadıklarına ilişkin yardım
alması konusunda çalışma yapması gerekir.
Bu adım dışında aileyle görüşme, sorgula-
ma yapma, sorunun ne olduğunu bilmeden
diğer öğretmenlerden anlayış bekleme, sos-
yal faaliyetlere yönlendirme anlamlı olmaz.

Cevap B

14. Soru kökü incelendiğinde, okul çağındaki

çocukların gelişip değiştiklerinden ve özel-
liklerinin zamanla farklılaştığından söz edil-
mektedir. Dolayısı ile soru kökünde bir za-
man vurgusu olduğundan söz edilebilir. Bu
bilgiler rehberlik anlayışı ile birleştirildiğinde,
birey zaman içinde gelişip değişiyorsa reh-
berlik hizmetlerinin de süreklilik arz etmesi,
yerinde saymaması gerekir. Çünkü bir anda
elde edilen veriler, o ana özgüdür ve zaman
değiştikçe bu verilerin de değişmesi müm-
kündür. Bu bilgilerden hareketle “Öğrenciyi
tanıma hizmeti sürekli olmalıdır.” ifadesinin
soru köküne uygun olduğu görülmektedir.

Cevap D

17. Soruda Merve’nin dikkat dağınıklığı prob-

lemi yaşadığından söz edilmiş; ancak bu
15. Rehberlik anlayışını oluşturan temel ilkeler
yönde tanılanmış bir durumdan söz edil-
içerisinde; rehberliğin bireye seçme öz-
memiştir. Tanılanmamış bir durum için BEP
gürlüğü sunması, herkese açık olması ve
hazırlamak anlamlı olmaz. Öğrenciyi sık sık
koşulsuz kabulü içermesi, gönüllülük gerek-
uyarmak, rencide olmasına sebep olur. Onu
tirmesi ve takım çalışması içerisinde yürü-
kendisiyle aynı durumda olan öğrencilerle
tülmesi gibi durumlar yer almaktadır. Ancak
birlikte veya kapı – pencere kenarında oturt-
rehberlik ilkeleri içerisinde rehberliğin bütün
mak bu sorunun devamına ve artmasına
okullarda aynı şekilde yürütülmesi gibi bir
sebep olur. Bu durumda yapılabilecek en
durum yer almamaktadır. Çünkü rehberlik
uygun eylem, dikkat dağınıklığı problemi ya-
uygulamaları okulların amaçlarına, ihtiyaç-
şadığı için kısa süreli hedef davranışlar oluş-
larına, problemlerine göre farklılık gösterir.
turmaktır. Bu sayede öğrenci hem dikkatini
Rehberliğin bütün okullarda aynı şekilde
verebilecek hem de başarma duygusunu
yürütülmesi rehberlik ilkelerine aykırıdır.
tadacaktır.
Cevap E
Cevap D

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 169

 ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI VE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ
1. Aşağıdaki öğrenci kişilik hizmetlerin-
den hangisi barınma ve beslenme hiz-
metlerini kapsamaktadır?
A) Sağlık
B) Sosyal yardım
C) Rehberlik ve psikolojik danışmanlık
D) Özel eğitim ve özel yetiştirme
E) Sosyal ve kültürel
170
1. Öğrencilerin beslenme, barınma gibi ihtiyaç-
larını karşılamasına yardımcı olmak amaçlı
düzenlenen yardımlar öğrenci kişilik hizmet-
lerinden sosyal yardım hizmeti kapsamında
değerlendirilmektedir. Çünkü bu hizmetle
öğrencilerin çeşitli ihtiyaçları karşılanmakta
ve öğrencinin eğitim – öğretimden en iyi şe-
kilde yararlanması amaçlanmaktadır. Burs
ve kredi desteği, beslenme, barınma ve
ulaşım konusunda yardım, yarı zamanlı ça-
lışma imkânı sağlama gibi uygulamalar sos-
yal yardım hizmeti ile ilgilidir. Öğrencilerin
sağlık problemlerine odaklanma, kendilerini
gerçekleştirmeleri için yardımcı olma, özel
gereksinimi konusunda çalışmalar düzenle-
me, sosyalleşmesine ve becerilerini geliştir-
mesine katkı sağlama gibi durumlardan söz
edilmediği için doğru cevap B seçeneğidir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 OKULLARDA REHBERLİK HİZMETLERİ
1. Mehmet lise son sınıf öğrencisidir. Ai-
lesi çocukluğundan bu yana onun dok-
tor olmasını istemektedir. Mehmet de,
öğretmenleri ileride ne olmak istediğini
sorduklarında “doktor” yanıtını vermek-
tedir. Okul rehber öğretmeni (psikolojik
danışman) Mehmet’le konuşurken; “İlgi
ve yetenek testlerinden aldığın puanlar,
öğretmenlik mesleğinin sana daha uygun
olduğunu gösteriyor.” demiş ve Meh-
met’in ne düşündüğünü sormuştur. Meh-
met “Öğretmenim ben doktor olacağım,
aileme söz verdim.” diyerek yanıtlamıştır.
Bu durumda Mehmet’e ve ailesine
yardım ederken, okul rehber öğretme-
ninin ne tür rehberlik hizmeti vermesi
uygundur?
Mehmet’e Ailesine
2. Okul rehber öğretmeni (psikolojik danış-
man), eski mezunlardan bazılarını arayıp,
okulun açıldığı ilk hafta yapılacak etkin-
liğe davet etmiştir. Bu etkinlik eski me-
zunların okula yeni kaydolan öğrencilerle
tanışmaları ve konuşmaları için fırsat
oluşturmuştur. Mezunlardan şimdi avu-
kat olan Yeşim Hanım ve öğretmen Ne-
dim Bey, etkinlik sırasında birer konuşma
yaparak okuldaki ilk günlerinde yaşadık-
larını anlatmışlardır.
Yukarıda anlatılan etkinlik hangi reh-
berlik hizmeti kapsamındadır?
A) Çevre ve velilerle ilişkiler
B) Duruma alıştırma (oryantasyon)
C) Müşavirlik (konsültasyon)
D) İzleme
E) Yöneltme – yerleştirme

A) Yöneltme - İzleme
yerleştirme

B) Mesleki reh- Grup rehberliği

berlik

C) Duruma alıştır- Çevre ve velilerle

ma (oryantas- ilişkiler
yon)

D) Psikolojik Müşavirlik
danışma (konsültasyon)

E) Öğrenciyi Bilgi toplama ve

tanıma yayma

3. Bu durumla ilgili olarak rehber öğret-

menin anneyle görüşmesi hangi reh-
berlik hizmeti ve ona öneriler sunması
hangi rehberlik işlevi kapsamındadır?
Hizmet İşlev
–––––––––––––––– ––––––––––––––
A) Aileyle ilişkiler Ayarlayıcı
B) Duruma alışma Krize müdahale
C) Psikolojik danışma Geliştirici
D) Veli konferansı Önleyici
E) Müşavirlik Çare bulucu

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 171

Okullarda Rehberlik Hizmetleri

4. Lise II. sınıf Rehber Öğretmeni Ali Bey, 5. Rehberlik çalışmaları kapsamında ilköğ-
sınıfına bu yıl kaydolan öğrencisi Deniz’in retim 7. sınıf öğrencilerine arzu listesi
derslere aktif bir şekilde katılmadığını ve uygulanır. Uygulama öncesinde öğren-
arkadaşlarıyla iletişiminin çok zayıf oldu- cilere en çok neyi istediklerini düşünme-
ğunu fark eder. Ali Bey bir ders çıkışın- leri, sonra da bu isteklerini arzu listesine
da Deniz’le görüşür. Görüşme sırasında yazmaları söylenir. Öğrencilerden Okan,
Deniz, geçen yıla kadar Almanya’da ya- listesine “En büyük arzum polis olmak ve
şadığını, anne ve babasının boşandığını, başta babam olmak üzere karısını döven
bu yüzden annesiyle birlikte Türkiye’ye tüm erkekleri cezalandırmak.” yazar.
döndüğünü, ayrıca okula da henüz alışa- Bu durumda, okul rehber öğretmeni-
madığını anlatır. nin Okan’a yardım etmek için öncelik-
Bu durumda Ali Bey’in aşağıdaki dav- le başvurması gereken rehberlik hiz-
ranışlardan ve hizmet türlerinden han- met türü ve kullanması gereken test
gisini öncelikle seçmesi en uygundur? dışı teknik aşağıdakilerin hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
Davranış Hizmet türü
Hizmet türü Test dışı teknik
A) Okulu tanırsa ya- Oryantasyon
şadığı uyumsuzluk (duruma A) Bireyi tanıma Görüşme
ortadan kalkacağın- alıştırma)
dan devam, disiplin B) Bilgi toplama Otobiyogrofi
ve ders geçme
konularında bilgiler
C) Müşavirlik Ev ziyareti
vermek.
D) Psikolojik Anekdot
B) Deniz’in sınıftaki İzleme ve de-
danışma
durumunu bir süre ğerlendirme
gözlemek, daha
sonra okul rehber E) İzleme ve de- Problem tara-
öğretmeniyle birlikte ğerlendirme ma listesi
değerlendirmek.

C) Deniz’in de onayını Yöneltme

alarak rehberlik
servisiyle bağlantı
kurmasını sağlamak. 6. Okul rehber öğretmeni öğrencilerle bir
oryantasyon çalışması yapmış ve yaptığı
D) Denizin dersine gi- Müşavirlik uygulamaların ne derece etkili olduğunu
ren diğer öğretmen- (konsültas- araştırmak istemiştir. Bu konuda bilgi
lerle görüşmek. yon) toplamak amacıyla öğrencilerin ve öğret-
menlerin gözlem, görüş ve önerilerinden
E) Deniz’e yardım Psikolojik da- yararlanmıştır.
etmeleri için nışma (akran
önceden eğitim danışmanlığı) Okul rehber öğretmeninin yaptığı bu
almış iki öğrencisini çalışma, rehberlikte hangi hizmet kap-
görevlendirmek. samında yer alır?
A) Bilgi verme
B) Bilgi toplama
C) Yöneltme ve yerleştirme
D) İzleme
E) Müşavirlik (Konsültasyon)
172 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Aşağıdakilerden hangisi, bireyi tanıma
faaliyetleri içinde yer alır?
A) Öğrencilerin, kendilerini keşfetmeleri-
ne yardımcı olacak sosyal etkinlikler
düzenlemek
B) Olumsuz öğretmen davranışlarını de-
ğiştirmek amacıyla öğretmenlere yö-
nelik seminerler düzenlemek
C) Psikolojik danışma süreci tamamlan-
dıktan sonra öğrencinin yaşantısında-
ki değişikliklerin bilinmesine yönelik
çalışmalar yapmak
D) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve diğer
özellikleri doğrultusunda bir eğitim
programını seçmelerini sağlamak
E) Evde öğrenciyi olumsuz olarak etkile-
yen şartları olumluya çevirmek ama-
cıyla veliyle görüşmek
8. Umut, derslerinde yeterince başarılı ola-
mayan bir öğrencidir. Ailesi bu durumu
öğretmenin, bireysel farklılıkları gözet-
meksizin sınıftaki öğrencilere aynı şekilde
davranmasına ve Umut’la yeterince ilgi-
lenmemesine bağlamaktadır. Öğretmen
ise Umut’ta dikkat eksikliği olduğunu
düşünmektedir.
Umut’un ailesi ve öğretmeni arasın-
da ortak bir anlayış, aşağıdaki hizmet
alanlarından hangisiyle sağlanabilir?
A) Oryantasyon
B) Bilgi toplama
C) Grup rehberliği
D) Konsültasyon (Müşavirlik)
E) Yöneltme ve yerleştirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Okullarda Rehberlik Hizmetleri
9. Okul oryantasyon programlarıyla ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış-
tır?
A) Tüm öğrencilere ulaşabilmelidir.
B) Okulun sürekli bir faaliyeti olmalıdır.
C) Uygulanmasında, okuldaki tüm gö-
revliler iş birliği içinde olmalıdır.
D) Velileri de kapsamalıdır.
E) Birincil amacı, akademik başarıyı ar-
tırmaktır.
10. Okul rehber öğretmeni Akın Bey, kendi-
sine başvuran Metin’in mekanik aletler
konusunda yetenekli olduğunu fark eder.
Metin’in de isteği doğrultusunda, en-
düstri meslek lisesine devam etmesi için
ailesiyle görüşür. Ailesinin destekleme-
siyle Metin, öğrenimine endüstri meslek
lisesinde devam eder. İlerleyen aylarda
Metin’i okulunda ziyaret eden Akın Bey,
onun oldukça mutlu olduğunu görür ve
öğretmenlerinden de başarılı ve uyumlu
bir öğrenci olduğunu öğrenir.
Akın Bey’in izlediği rehberlik hizmet-
leri aşağıdakilerin hangisinde doğru
sıralanmıştır?
A) Bireyi tanıma – Müşavirlik – Yöneltme
/ Yerleştirme – İzleme / Değerlendir-
me
B) Bireyi tanıma – Çevre / Veli ilişkileri –
Yöneltme / Yerleştirme – Müşavirlik
C) Araştırma / Geliştirme – Bireyi tanıma
– Müşavirlik – Yöneltme / Yerleştirme
D) Araştırma / Geliştirme – Müşavirlik –
Bireyi tanıma – İzleme / Değerlendir-
me
E) Bireyi tanıma – Yöneltme / Yerleştir-
me – Müşavirlik – Araştırma / Geliştir-
me
173
Okullarda Rehberlik Hizmetleri

11. Okulda daha etkili bir öğrenme ortamı
oluşturma, olumsuz öğretmen davra-
nışlarını değiştirme ve evde öğrenciyi
olumsuz etkileyen koşulları olumlu-
ya dönüştürme çalışmaları aşağıdaki
rehberlik hizmetlerinden hangisinin
kapsamında yer alır?
A) Oryantasyon (Duruma alıştırma)
B) Bireyi tanıma
C) İzleme
D) Yöneltme ve yerleştirme
E) Konsültasyon (Müşavirlik)
12. İlkokula başlayan Mehmet, sınıf arka-
daşlarının aksine yazı yazarken sol elini
kullanmaktadır. Anne babası onu sağ eli-
ni kullanmaya zorlamaktadır. Ailesinin bu
tutumu Mehmet’te gerginliğe ve kekeme-
liğe neden olmuştur.
Bu durumda aileye öncelikle verilmesi
gereken rehberlik yardımı aşağıdaki-
lerden hangisi olmalıdır?
A) Veli konferansı
B) Grup rehberliği
C) Konsültasyon (Müşavirlik)
D) Önleyici rehberlik
E) Kişisel-sosyal rehberlik
14. Başka bir okuldan nakil yoluyla gelen 11.
sınıf öğrencisi Başar, okulun ilk günü okul
psikolojik danışmanı Nihal Hanım tarafın-
dan karşılanmıştır. Nihal Hanım, Başar’a
okulun binaları, okul personeli ve okulda-
ki etkinlikler hakkında bilgi vermiştir. İler-
leyen günlerde rehberlik servisine gelen
Başar, sayısal alanda olduğunu ancak
hangi mesleği seçeceğini bilemediğini
ifade etmiştir. Bunun üzerine Nihal Ha-
nım Başar’a ilgi ve yetenek testleri uygu-
lamıştır. Güzel sanatlara da ilgisinin oldu-
ğunu söyleyen Başar’ı, resim yeteneğini
sayısal alanda kullanabileceği mesleklere
ilişkin bir araştırma yapmaya yöneltmiş-
tir. Ayrıca Başar’ın yeni bir şehre ve oku-
la uyumu konusunda yaşadığı sıkıntılar
üzerine bireysel görüşmelere başlamıştır.
Aşağıdakilerden hangisi okul psikolo-
jik danışmanının Başar’a verdiği reh-
berlik hizmetlerinden biri değildir?
A) Oryantasyon
B) Bireyi tanıma
C) Bilgi toplama ve yayma
D) İzleme ve değerlendirme
E) Psikolojik danışma

13. Aşağıdakilerden hangisi kapsamlı ge-

lişimsel rehberlik programının özellik-
lerinden biri değildir?
A) Problemli öğrencilere yöneliktir.
B) Öğrencilerin özelliklerine ve gereksi-
nimlerine uygundur.
C) Programın uygulanmasında iş birliği
esastır.
D) Ardışık ve esnektir.
E) Öğretim programlarının bütünleyici
bir parçasıdır.

174 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 OKULLARDA REHBERLİK HİZMETLERİ (ÇÖZÜM)
1. Soruda anlatılan olay incelendiğinde Meh-
met’in meslek seçimiyle ilgili kararlarda ai-
lesinin etkili olduğu açıkça görülmektedir.
Bu durumda Mehmet’e mesleki rehberlik,
öğrenciyi tanıma ve psikolojik danışma hiz-
metlerinden biri veya hepsi verilebilir. Ailesi-
ne de verilebilecek en uygun hizmet müşa-
virlik olacaktır. Şıklar içerisinde Mehmet’e ve
ailesine verilecek en uygun rehberlik hizmeti
sadece D seçeneğinde yer almaktadır. Di-
ğer şıklarda böyle bir uyum görünmemekte-
dir. Yalnız burada bir noktayı aydınlatmakta
fayda görülmektedir. Her ne kadar “D” se-
çeneği tam bir doğru cevap olarak kabul
edilemese de şıklar içerisinde en doğru
seçenek olarak görme zorunluluğu vardır.
Çünkü sorunun cevabına aile açısından
baktığımızda verilebilecek en uygun hizmet
“müşavirlik”tir. Mehmet’e ise verilebilecek
en uygun hizmet “mesleki rehberlik”tir. B
seçeneğinde Mehmet’te verilebilecek doğru
hizmet yer olsa da aileye “grup rehberliği”
hizmeti verilmez. Bu hizmet öğrencilere
doğrudan verilen bir hizmettir. D seçeneği-
ne baktığımızda pskolojik danışma hizmeti
Mehmet açısından mesleki rehberliğe göre
alabileceği 2. dereceden bir hizmet de olsa,
meslek seçiminde yaşadığı kararsızlığın psi-
kolojik sağlığı üzerinde olumsuz etkileri ola-
bileceği dikkate alındığında D seçeneği pek
de akıldan uzak görünmemektedir.
Cevap D
2. Soruda, okula yeni kaydolan öğrencilere
yönelik bir etkinlikten söz edilmekte ve bu
hizmetin adı sorulmaktadır. Sorunun ceva-
bı “Bu etkinlik eski mezunların okula yeni
kaydolan öğrencilerle tanışmaları ve konuş-
maları için fırsat oluşturmuştur.” ifadesinden
kolaylıkla anlaşılmaktadır. Bireyin yeni ka-
tıldığı ortama uyumunu kolaylaştırmak için
yapılan bu türden etkinlikler oryantasyon
hizmeti olarak isimlendirilir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Psikolojik danışmanın öğrenciler hakkın-
daki gözlemleri, uyguladığı test ya da test
dışı teknikler aracılığıyla öğrencilerden
elde ettiği bilgileri öğrenciye yardımcı ol-
mak amacıyla öğretmen, yönetici ve veli ile
paylaşması, onların öğrenci ile ilişkilerinde
karşılaştıkları sorunları çözmelerine yardım-
cı olması “müşavirlik hizmeti” kapsamında
ele alınır. Bu anlamda rehber öğretmenin
Azra’nın annesiyle görüşmesi müşavirlik
hizmeti kapsamında; görüşme sırasında
Azra ile ilgili yaşadığı sorunların çözümüne
yardımcı olma ise “çarebulucu” rehberlik
hizmeti ile açıklanmaktadır.
Cevap E
4. Deniz’in, anne ve babasının boşanması, bu
yüzden annesiyle birlikte Türkiye’ye dönme-
si ve okula henüz alışamaması nedeniyle
yaşadığı sorunlar rehberliğin kişisel/sosyal
rehberlik alanı ile ilgilidir. Bu nedenle De-
niz’in öncelikle psikolojik danışma hizmetine
ihtiyacı olduğu görülmektedir. Kişisel/sosyal
rehberlik ve içerisinde yer alan psikolojik da-
nışma hizmeti bu alanda yetişmiş uzmanlar
yani psikolojik danışmanlar tarafından veril-
melidir. Bu anlamda sınıf rehber öğretmeni
psikolojik danışma hizmetini veremeyeceği-
ne göre Deniz’i okul rehberlik servisine yön-
lendirmesi doğru bir davranış olacaktır.
Cevap C
5. Daha çok okul öncesi eğitim düzeyinde ve
ilköğretimde kullanılan arzu listeleri aracılı-
ğıyla çocuk, doyurulmamış gereksinimlerini,
arzularını gerginlik, sıkıntı ve sorunlarını, ifa-
de edemediği duygularını, güdü ve umutla-
rını ifade etme olanağı bulmaktadır. Soruda
Okan’ın en büyük arzusunun polis olmak ve
babası gibi eşine şiddet uygulayan erkekle-
ri cezalandırmak olduğu belirtilmiştir. Buna
göre, psikolojik danışmanın Okan’ın içinde
bulunduğu şartları, duygu ve düşüncelerini
rahat bir şekilde ifade etmesine fırsat sağ-
lamak için görüşme tekniğini kullanarak onu
daha iyi tanımaya çalışmalıdır. Bu çalışma
da bireyi tanıma hizmeti içinde değerlendi-
rilir.
Cevap A
175
Okullarda Rehberlik Hizmetleri
6. Yapılan bir çalışmanın, uygulanan bir hizme-
tin sonrasında, hizmetin etki düzeyini gör-
mek, hizmete dair geri bildirim almak ama-
cıyla yapılan çalışmalar, rehberlik hizmet
alanlarından izleme hizmeti kapsamında de-
ğerlendirilmektedir. Soruda, “Oryantasyon
çalışması yapmış ve yaptığı uygulamaların
ne derecede etkili olduğunu araştırmak iste-
miştir.” ifadesine yer verilmiş olup bir hizme-
tin sonucunu görmekten, hizmetin amacına
ulaşma düzeyini izlemekten söz edilmekte-
dir.
Cevap D
7. Rehberlik hizmetleri çerçevesinde seçe-
nekler incelendiğinde; B seçeneğinde yer
alan durum müşavirlik hizmetine, C seçe-
neğinde yer alan durum izleme hizmetine,
D seçeneğinde yer alan durum yöneltme
hizmetine, E seçeneğinde yer alan durum
ise veli ile ilişkiler hizmetine örnek teşkil
etmektedir. Soruda bireyi tanıma hizmeti
sorulmuş olup, A seçeneğinde bireyin ken-
disini keşfetmesine yönelik etkinliklerden
söz edilmiştir. Bu nedenle bu seçenek bireyi
tanıma hizmetine uygundur.
Cevap A
8. Metinde öğrenci başarısızlığına ilişkin aile ile
öğretmen arasında anlayış farklılığı olduğu
belirtilmiş ve ortak bir anlayış oluşturmak
adına yapılabilecek çalışmaların rehberlik
hizmetlerinden hangisine yönelik olduğu so-
rulmuştur. Okulda öğrenci ile yakından ilgili
bireylerin ortak bir anlayış oluşturmak adına
bir araya gelmeleri ve bilgi paylaşımında bu-
lunmaları, rehberlik hizmetlerinden müşavir-
lik (konsültasyon) hizmeti ile ilgilidir.
Cevap D
9. Oryantasyon; eğitsel yaşantı içerisinde
öğrencilerin karşılaştıkları yeni ve farklı du-
rumlara alışabilmeleri amacıyla sunulan reh-
berlik hizmetidir. Bu hizmetin yürütülmesi
esnasında sürekliliği sağlamak, tüm öğren-
cileri hizmet kapsamında ele almak, okulda
ilgili kişilerin de hizmet ile ilgili görev alma-
larına yardımcı olmak ve öğrencinin ailesini
de bu hizmetin kapsamında değerlendir-
mek, oryantasyon çalışmaları ile ilgili doğru
bilgilerdir. Ancak bu hizmetin birincil amacı
olarak eğitsel başarıyı göstermek yanlış olur.
Bu hizmet içerisinde birincil amaç; öğrenci-
lerin karşılaştıkları yeni durumlara adaptas-
yonunu sağlamaktır.
Cevap E
176
10. Soruda okul rehber öğretmeninin öğrencinin
mekanik aletler konusunda yetenekli oldu-
ğunu fark etmesi bireyi tanıma, öğrencinin
isteğini göz önünde bulundurup endüstri
meslek lisesine devam etmesi için ailesiyle
görüşmesi müşavirlik ve beraberinde yö-
neltme, ilerleyen aylarda öğrencinin duru-
munu takip etmesi izleme ve değerlendirme
hizmeti ile ilgilidir. Sırasıyla bu hizmetler A
seçeneğinde verilmiş olduğundan doğru ce-
vap A seçeneğidir.
Cevap A
11. Öğrenciyle yakından ilgili bireylerle ortak bir
yaklaşım oluşturma adına görüşmeler ger-
çekleştirmek, rehberlik hizmetlerinden mü-
şavirlik (konsültasyon) hizmetine yöneliktir.
Soruda da öğretmen davranışlarını değiş-
tirme ve evde öğrenciyi olumsuz etkileyen
koşullarla yönelik çalışma yapma üzerinde
durulduğundan müşavirlik hizmeti doğru
cevap olacaktır.
Cevap E
12. Öğretmenlere, ailelere, öğrenci ile yakından
ilgili bireylere ortak bir rehberlik anlayışı
kazandırmak maksatlı bilgiler vermek, bu
noktada birlikteliği sağlamak, rehberlik hiz-
metlerinden müşavirlik (konsültasyon) hiz-
meti ile ilgilidir. Soruda da olumsuz bir aile
yaklaşımından söz edilmiş, aileye bu konu-
da destek olunması üzerinde durulmuştur.
Cevap C
13. Kapsamlı rehberlik programı öğrencilerin
gelişimsel özelliklerine ve gereksinimlerine
uygundur, uygulama sürecinde işbirliği ge-
rektirir, ardışık ve esnek uygulamalar içerir,
eğitim – öğretim programlarıyla uyumlu ve
onları tamamlar niteliktedir, yalnızca prob-
lemli öğrencilerle ilgilenmez, tüm öğrencile-
re yardımcı olmayı amaçlar.
Cevap A
14. Nihal Hanım’ın Başar’a okul hakkında bilgiler
vermesi oryantasyon, ilgi ve yetenek testleri
uygulaması bireyi tanıma, onu niteliklerine
uygun meslekleri araştırma konusunda des-
teklemesi bilgi toplama ve yayma, onunla
uyum konusunda yaşadığı sıkıntılara yönelik
bireysel görüşmelere başlaması psikolojik
danışma hizmetine yöneliktir. Soruda yapı-
lan çalışmaların takip edilmesi ve değerlen-
dirilmesi üzerinde durulmadığından izleme
ve değerlendirme hizmetine gidilemez.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 BAŞLICA REHBERLİK TÜRLERİ
1. İkinci sınıf öğretmeni Damla Hanım’ın
Ali isminde aşırı hareketli, dikkatini uzun
süre yoğunlaştıramayan bir öğrencisi bu-
lunmaktadır. Damla Hanım okul rehber
öğretmeninden (psikolojik danışman)
yardım ister. Rehber öğretmen, Ali’de
“dikkat eksikliği – hiperaktivite” davra-
nış problemi olabileceğinden kuşkulanır.
Damla Öğretmen’den, Ali’yi sınıfta, pen-
cereden uzak ve tahtaya yakın bir yerde
oturtmasını, ödevlerini yaptırırken sıklık-
la ara vermesini ister. Bu önerilere uyan
Damla Öğretmen bir süre sonra Ali’nin
daha iyi öğrendiğini ve dikkatinin de daha
az dağıldığını fark eder.
Damla Öğretmen’in sınıfında gerçek-
leştirdiği çalışmalar rehberliğin hangi
işleviyle ilgilidir?
A) Duruma alışma
B) Krize müdahale
C) Tamamlayıcı
D) Önleyici
E) Ayarlayıcı
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
2. ve 3. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Devletin verdiği yardımlarla kız çocuklarının
okula devamlarının sağlanabildiği bir bölgede
yaşayan İlköğretim 6. sınıf öğrencisi Hülya,
okul rehber öğretmenine, müdür yardımcısı-
nın kendisine cinsel tacizde bulunduğunu an-
latır. Rehber öğretmen sayesinde olay yargıya
taşınır ve aynı okulda başka öğrencilerin de
tacize uğradıkları saptanır. Bunun sonucun-
da Hülya ile aynı sınıfta öğrenim gören bazı
kız öğrencileri, aileleri okula göndermez. Bu
durumu fark eden rehber öğretmen, diğer
velilerde ve öğrencilerde aynı endişelerin
oluşmasını istemez. Bu amaçla da veliler ve
öğrencilerle yapacağı toplantılara ilişkin plan-
lar yapar.
2. Rehber öğretmenin velilerle yapacağı
görüşmeler rehberliğin öncelikle han-
gi işlevine yöneliktir?
A) Önleyici
B) Geliştirici
C) Ayarlayıcı
D) Tamamlayıcı
E) Uyum sağlayıcı
3. Rehber öğretmenin öğrenciler için
planladığı toplantılar aşağıdaki reh-
berlik çalışmalarından hangisiyle açık-
lanabilir?
A) Duruma alıştırma
B) Vaka incelemesi
C) Vaka konferansı
D) İzleme hizmeti
E) Grup rehberliği
177
Başlıca Rehberlik Türleri

4. Bir lisede müdür yardımcısı olarak çalı-

şan Gülay Hanım, akşam dersler bittikten
sonra sınıfları gezerken yerde bir kitap
bulur. Kitabın kime ait olduğunu anlama-
ya çalışırken, içinde kitabın sahibi olan
kız öğrenci tarafından fizik öğretmeni
Can Bey’e yazılmış bir aşk mektubu bu-
lur. Gülay Hanım ertesi gün okul rehber
öğretmeniyle görüşür ve bu olayı kimse-
ye fark ettirmeden halletmesini ister.
Bu durumda okul rehber öğretmeninin
yapması gereken en uygun davranış
ve bu davranışın karşılığı olan rehber-
lik hizmet türü aşağıdakilerin hangi-
sinde doğru olarak verilmiştir?
2. ve 3. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Lise rehber öğretmeni Aysun Hanım son
haftalarda öğrenciler arasında sürtüşmeler
yaşandığını gözler. Bunun üzerine sürtüşme
yaşayan öğrencilerle bir çalışma yapar. Çalış-
ma sırasında öğrencilerine aşağıdaki şemayı
gösterir ve bir çatışma durumunda, çatışma
yaşanan kişiyle ilişki ve çatışma konusunda
kişinin kendi düşüncelerine verdiği öneme
bağlı olarak şu beş taktikten birinin kullanıl-
dığını söyler: ayıcık, baykuş, kaplumbağa,
köpek balığı ve tilki.
Çok önemli

− + + +
Davranış Hizmet türü KARŞISINDAKİYLE İLİŞKİ

A) Aileyi sorundan Çevre ve ve- + +

haberdar edip bu liyle ilişkiler Ayıcık Baykuş
konuda birlikte ça- − − + −
Tilki
lışmayı önermek

B) Öğrenciyle, Bireysel
Kaplumbağa Köpek balığı
öğretmenine karşı psikolojik
yaşadığı duyguların danışma Az önemli KENDİ DÜŞÜNCESİ Çok önemli

ne kadar uygun
olduğunu tartışmak
Aysun Hanım çatışma taktiklerini anlattıktan
sonra herkesin kendisini ve sıra arkadaşını en
C) Fizik öğretmeniyle Müşavirlik iyi yansıtan bir taktiği seçmesini ve seçtikleri
görüşerek sınıfta taktikleri aralarında paylaşmalarını ister.
nasıl davranması
gerektiği hakkında
uyarıda bulunmak
5. Aysun Hanım çatışma taktiklerini anlat-
D) Olayı bir süre gör- İzleme tıktan sonra çalışmaya katılan öğrenciler-
mezden gelmek den Can, Aysun Hanım’ın yanına gelerek
“Ben kaplumbağa gibi davranıyormuşum
E) Bu tür duygular Grupla ama baykuş olmak istiyorum.” der ve Ay-
ergenlikte yaşa- rehberlik sun Hanım, Can ile bireysel görüşmelere
nabileceğinden, başlar.
öğrencilerle ergen-
likteki duygusal de- Aysun Hanım’ın Can ile yaptığı görüş-
ğişmeler konusunda meler rehberliğin işlevlerinden en çok
görüşmeler yapmak hangisi içinde kabul edilebilir?
A) Yöneltici
B) Önleyici
C) Ayarlayıcı
D) Uyum sağlayıcı
E) Geliştirici

178 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Başlıca Rehberlik Türleri

6. Aysun Hanım’ın, öğrencilerin kendile- 9. Bireyin mesleki gelişim süreci aşağı-

rini daha iyi tanımaları için yaptığı bu daki eğitim kademelerinin hangisinde
etkinlik aşağıdakilerden hangisinin başlar?
kapsamına girer? A) Okul öncesi
A) Grup rehberliği B) İlkokul
B) Vaka konferansı C) Ortaokul
C) Kimdir bu D) Lise
D) Yapılandırılmış görüşme E) Yükseköğretim
E) Sosyodrama

7. Aşağıdakilerden hangisi grup reh-

berlik etkinliklerinin uygulanmasının
amaçlarından biri değildir?
10. Aşağıdakilerden hangisi ilkokula yeni
A) Öğrencilerin iletişim becerilerini geliş- başlayan çocuğun öncelikli temel ge-
tirmek reksinimlerinden biri değildir?
B) Okul içi ve dışındaki yaşam, kurallar, A) Sevilme ve koşulsuz kabul
sorunlar vb. konularda bilgi vermek
B) Güvende hissetme
C) Öğrencilerin akranlarından geri bildi-
C) Ait olma
rim almalarını sağlamak
D) Kabul görme ve beğenilme
D) Öğrencilerin bireysel sorunlarına gru-
E) Kimlik bilinci kazanma
bun çözüm bulmasını sağlamak
E) Öğrencilerin grup etkileşimi içinde
bulunmalarını sağlamak

8. Bir ilköğretim okulunun bahçesinde, bir

öğrenci teneffüs sırasında silahlı saldırıya 11. Bir sınıf öğretmeni öğrencilerinin ödev
uğrar. Bu sırada bahçede bulunan diğer teslimi ve proje hazırlama görevlerini
öğrenciler olaydan psikolojik olarak etki- zamanında tamamlamadıklarını gözlem-
lenir. leyerek bu konu hakkında okul rehber
öğretmeninden yardım ister.
Yaşanan bu psikolojik sorunu gider-
mede okul rehber öğretmeninin ver- Zaman kullanımı hakkında öğrencilere
mesi gereken en uygun hizmet aşağı- bilgi vermek isteyen okul rehber öğ-
dakilerden hangisidir? retmeninin aşağıdakilerden hangisini
yapması beklenir?
A) İyileştirme
B) Krize müdahale A) Konsültasyon (Müşavirlik)
C) Geliştirme B) Grupla psikolojik danışma
D) Ayarlama C) Eğitsel rehberlik
E) Koruma D) Anne babaya rehberlik
E) İzleme − değerlendirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 179
 BAŞLICA REHBERLİK TÜRLERİ (ÇÖZÜM)
1. Soru metninde yer alan problem durumu
incelendiğinde, rehberlik hizmetlerinin eğiti-
min sağlıklı ve verimli bir şekilde yürütülme-
sine yardımcı olan bir işlevi ortaya çıkmak-
tadır. Bu işlevin adı TAMAMLAYICILIK’tır. Bu
işlev, okulda yürütülen eğitim öğretim etkin-
liklerini yeterli düzeyde verimli olabilmesi
konusunda destek sağlamakta ve eğitimle
ilgili yaşanan sorunların çözümünde işbirliği
sunmaktadır.
Cevap C
2. Önleyici rehberlik bireylerin ilerde karşıla-
şabilecekleri problemlerin önceden tahmin
edilerek, problemin önlemlerinin alınması
amacı ile yapılan yardımları kapsar. Bu yak-
laşımda bireyler kendileri için zararlı olabile-
cek kimi tehlikeli durumlar konusunda ön-
ceden eğitilerek, bu durumların kendilerine
verebileceği zararlar hakkında bilinçlendiri-
lirler. Bu durumda rehber öğretmenin veli-
lerde okula ilişkin bir endişe oluşmaması ve
çocuklarını güvenle okula gönderebilmeleri-
ni sağlamak amacıyla yapacağı toplantılar
önleyici rehberlik kapsamında düşünülür.
Cevap A
3. Grup rehberliği hizmetleri kalabalık gruplarla
yürütülen hizmetlerdir. Bu tür çalışmalarda
daha çok öğrencilerin kendileriyle ilgili veya
olgusal konularda bilgilenmelerini sağlaya-
rak gelişimlerine yardımcı olmak hedeflenir.
Daha çok öğrencilerin katılımı sağlanarak,
onların yaşantılarını, duygularını ve düşün-
celerini ifade etmesine dayalı etkileşimli bir
ortam içinde grup rehberliği çalışmaları yü-
rütülür.
Cevap E
180
4. Ergenlik döneminde bireyin duygularının
yoğunluğunda artma olur; üzüntü, sevinç,
öfke, korku gibi duygularını ifade ederken
bu yoğunluk göze çarpar. Artan duygululuk
ve coşku hali ergende duygularını dışa vur-
ma ve ifade etme ihtiyacını doğurur. Soruda
belirtildiği gibi ergenin öğretmenine yönelik
duygularını ifade ettiği yazılar yazması bu
dönemin gelimsel doğası ile açıklanır. Bu
durumda okul rehber öğretmeninin, ergen-
likte yaşanabilecek bu tür duygularla ve
duygusal değişimlerle ilgili olarak öğrenci-
lerle grup rehberliği kapsamında görüşmeler
yapması uygun bir davranış olacaktır.
Cevap E
5. Bir tarafın davranışları diğerinin gereksinim-
lerine ters düşüyor, engelliyor ya da değer-
leri birbirine uyumuyorsa bu kişiler arasında
ortaya çıkan sürtüşmeye çatışma denir. Ça-
tışma durumunda bireyin kullandığı taktikler
vardır.
Kaplumbağa taktiği (geri çekilme): istekle-
rimizden ve ilişkilerimizden vazgeçme, geri
çekilme taktiğidir.
Köpek balığı taktiği (zorlama): Asıl olan ka-
zanmaktır, ilişki feda edilebilir. Gücü elinde
bulunduranların kullandığı taktiktir.
Ayıcık taktiği (alttan alma): Kendi gereksi-
nimlerinden vazgeçerek karşı tarafın gerek-
sinimlerini karşılamasına izin vermektir. İlişki
korunmaya çalışılır.
Tilki taktiği (uzlaşma): Ortak bir paydada bu-
luşmayı sağlar.
Baykuş taktiği (yüzleşme): Her iki tarafın ge-
reksinimlerinin tümden karşılandığı taktiktir.
Buna göre soruda öğrencinin kaplumba-
ğa taktiğini kullandığı ve bunu değiştirerek
baykuş taktiğini kullanmak istediğinden söz
edilmektedir. Okul rehber öğretmeninin bu
amaçla öğrenciyle yapacağı bireysel görüş-
meler uyum sağlayıcı rehberlik ile açıklana-
bilir. Çünkü birey ya kendi özelliklerinden ya
da çevresel nedenlerle değişik düzeylerde
uyum sorunları yaşamaktadır.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. Grup rehberliği bireyin içinde bulunduğu
gelişim dönemini sağlıklı geçirmesine, bire-
yin kendisini tanıyıp kendisiyle ilgili gerçekçi
uygun seçimler yaparak, kendini yönlendi-
rebilmesi için sunulan ve bilgi verme ağırlıklı
olan rehberlik faaliyetidir. Bu durumda Ay-
sun Hanım’ın öğrencilerin kendilerini daha
iyi tanımaları için yaptığı etkinlik grup reh-
berliği etkinliğidir.
Cevap A
7. Grup rehberliği öğrencilerin kişisel/sosyal,
eğitsel ve mesleki alanlarda ihtiyaç duyduk-
ları bilgileri sağlamaya yönelik hizmetlerdir.
Bu açıdan değerlendirildiğinde “öğrencilerin
bireysel sorunlarına grubun çözüm bulması-
nı sağlamak” grup rehberliğinin değil grupla
psikolojik danışmanın amaçlarından biridir.
Cevap D
8. Soruda bir öğrencinin okul bahçesinde si-
lahlı saldırıya uğradığından ve bu sırada okul
bahçesinde bulunan öğrencilerin bu duru-
mu görüp durumdan etkilendiğinden söz
edilmektedir. Bahsi geçen olay, travmatik
bir yaşantı olup anlık müdahale gerektiren
bir durumdur. Bu gibi durumlarda öğrenciye
ve bu olayın tanıklarına bir an önce yardım
sunulması gerekmektedir. Çünkü bu nokta-
da gecikecek yardımlar, insanların olaydan
etkilenme derecesini önemli ölçüde etkile-
yecek ve birtakım psikolojik problemlerin
ortaya çıkmasına neden olacaktır. Rehberlik
işlevleri içerisinde, travmatik durumlara dair
sunulan yardımlar, kriz yönelimli rehberlik
işlevi içerisinde değerlendirilmektedir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Başlıca Rehberlik Türleri
9. Mesleki gelişim süreci okul öncesinden
başlamakta olup okul öncesi öğretim kade-
mesinden itibaren her kademede mesleki
rehberlik kapsamında çeşitli uygulamalar
yürütülmektedir. Mesleki gelişim süreci,
meslek tercih süreci olarak değerlendiril-
memelidir. Basit düzeyde meslekleri tanıma,
özelliklerine ilişkin bilgiler edinme gibi uygu-
lamalar okul öncesinde yapılmaktadır.
Cevap A
10. Sevilme ve koşulsuz kabul, güvende his-
setme, ait olma, kabul görme ve beğenilme
gibi gereksinimler ilkokul öğrencisinin temel
gereksinimleri arasında gösterilebilir. Ancak
kimlik bilinci kazanma ortaöğretim kademe-
sinin gelişimsel görevi olup ilkokul kademe-
sindeki bir öğrencinin bu yönde bir temel
gereksinimi olması beklenmez. Çünkü bu
gereksinim için ergenlik dönemine girmek,
bilişsel ve duyuşsal açıdan belirli bir olgun-
luğa erişmek gerekir.
Cevap E
11. Soruda öğrencilerin ödevlerini zamanında
tamamlayamadıklarından söz edilmiş, soru
kökünde zaman yönetimi konusunda bilgi-
lendirme üzerinde durulmuştur. Zaman yö-
netimi, serbest zamanı verimli değerlendir-
me, akademik çalışmaları zamanında yerine
getirme, çalışmayı planlama gibi konular
eğitsel rehberlik problem alanı kapsamın-
da değerlendirilir. Öğrenci ile yakından ilgili
bireylerle ortak bir anlayış geliştirme, bir
gruba duyuşsal bir soruna yönelik destek
verme, ailelere yönelik rehberlik çalışmaları
düzenleme, yapılan çalışmaların takibini ve
değerlendirmesini yapma üzerinde durul-
madığından doğru cevap C seçeneğidir.
Cevap C
181
 PROBLEM ALANLARINA GÖRE REHBERLİK
1. Kadınlara özgü cinsiyet rolüyle ilgi-
li kalıp yargılara sahip bir genç kızın
meslek seçiminde, aşağıdaki etken-
lerden hangisinin, diğerlerinden daha
fazla rol oynaması beklenir?
A) İşinden çok para kazanmak
B) Üst düzey yönetici olmak
C) İnsanlarla rekabet etmek
D) İnsanlara yardımcı olmak
E) Toplumda statü kazanmak
2. Aşağıdaki mesleki gelişim görevlerin-
den hangisi bir kimsenin kendini kabu-
lüyle yakından ilgilidir?
A) Üst okullara giriş koşullarını inceleme
B) İlgi duyulan meslekleri inceleme
C) Meslek değerleri geliştirme
D) Erişilebilir meslek hedefleri belirleme
E) Meslek hedefleriyle ilgili faaliyetlere
yönelme
182
1. Cinsiyet Rolü kuramında kadınsı özellikler
tanımlanırken, yardımsever, fedakar, şef-
katli, duygulu gibi ifadeler yer almaktadır.
Bu özelliklere sahip olan bireyler daha çok
yardım mesleklerini (Sosyal hizmet uzman-
lığı, hemşirelik, psikoloji vb.) seçme eğilimi
gösterirler. Bu soruda da kadınsı cinsiyet
rolüne sahip bir genç kızın meslek seçimin-
deki rolü sorulmaktadır. D seçeneğinde yer
alan “insanlara yardımcı olmak” rolü kadınsı
kişilerde meslek seçiminde diğer faktörlere
göre daha baskındır.
Cevap D
2. Kendini kabul, bireyin olumlu olumsuz ve
güçlü zayıf yönlerinin farkına varmasıdır. Bu
farkında oluş onun ideal benliğinin, gerçek
benliğine doğru yaklaşmasını sağlar. Ken-
dini kabul sağlıklı ve uyumlu bir kişiliğin en
önemli ölçütüdür. “Kendini kabul” değiş-
keni mesleki kararı etkiler. Mesleki gelişim
görevleri ile ilişkili olarak da bireyin kendini
kabulü, bireyin kendisini doğru bir biçimde
anlamasına ve kendini uygun biçimde de-
ğerlendirmesine dayanmaktadır. Bu neden-
le bireyin erişilebilir hedefler belirlemesi ger-
çekçi bir benlik algısına sahip olduğunun ve
kendini gerçekçi biçimde değerlendirdiğinin
bir kanıtıdır.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
1. Aşağıdakilerden hangisi rehberlik 3. Lise I. sınıftaki bir öğrencinin yetenek
tekniklerinin uygulanmasında, dikkat testi ve ilgi envanterinden aldığı yüzdelik
edilmesi gereken ilkeler arasında yer puanlar aşağıda verilmiştir:
almaz?
Puan İlgi Puan
A) Öğrenci hakkında bilgi toplamak için Yetenek testi
(%) envanteri (%)
birden fazla teknik uygulamak
Fen
B) Elde edilen genel sonuçları, öğrenci- Sözel 62 55
bilimleri
lerin isimleri saklı tutularak okul yöne-
Sosyal
timiyle paylaşmak Sayısal 53 53
bilimler
C) Test sonuçlarını öğrencilere hemen
iletmek yerine hazır olmalarını bekle- Mekanik 58 Edebiyat 70
mek
Göz-el
D) Sonuçları kullanılmayacak testleri uy- 60 İş ayrıntısı 45
koordinasyonu
gulamaktan kaçınmak
Güzel
E) Öğrenci ve okulun ihtiyaçlarına uygun Bellek 65 50
sanatlar
olarak psikolojik testler üzerinde de-
Bu öğrenciye lise II. sınıfta aşağıdaki
ğişiklikler yapmak
alanlardan hangisinin önerilmesi en
uygundur?
A) Yabancı dil
B) Sosyal bilimler
C) Türkçe – Matematik
D) Güzel sanatlar
E) Fen bilimleri

4. Psikolojik testlerin kullanılmasına iliş-

2. Yapılan bir araştırmada, ÖSS’ye giren
öğrencilerin tercih listeleri incelenmiş-
tir. İnceleme sonucunda, öğrencilerin
%75’inin ilk sıralarda tıp fakültelerini seç-
tikleri saptanmıştır.
Birçok lise mezunu için gerçekçi ol-
mayacak bu hedefin belirlenmesinde
en çok etkili olan aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) İlgi
B) Değer
C) Yetenek
D) Akademik başarı
E) Benlik algısı
kin aşağıdaki yargılardan hangisi doğ-
rudur?
A) Ders, alan ve meslek seçiminde ye-
tenek testlerine; ders dışı etkinliklerde
ise ilgi envanterlerine göre yöneltme
yapılmalıdır.
B) Testleri sınıf rehber öğretmenleri uy-
gulamalı; okul rehber öğretmenleri
yorumlamalıdır.
C) Çocuklukta kişilik çok sık değiştiğin-
den, psikolojik testler lise ve sonra-
sında uygulanmalıdır.
D) Yetenek testleri ve ilgi envanterlerini
sınıf rehber öğretmenleri; kişilik test-
lerini ise okul rehber öğretmenleri kul-
lanmalıdır.
E) Gelecekteki başarı yordanırken yete-
nek testleri; öğrenme eksikliklerinin
saptanmasında ise başarı testleri kul-
lanılmalıdır.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 183

Bireyi Tanıma Teknikleri
5. Okul rehber öğretmeni Fulya Hanım öğ-
rencilerine yetenek testi uygular ve yete-
nek puanlarını öğrencilerin genel başarı
ortalamalarıyla karşılaştırır. Çalışmanın
sonunda, öğrencilerden bir kısmının ye-
teneklerine göre beklenenden daha yük-
sek başarı gösterdiklerini fark eder.
Yeteneğinin üstünde başarı gösteren
öğrencilerle ilgili olarak Fulya Hanım,
aşağıdakilerden hangisini yaparsa
rehberlik anlayışına uygun davranmış
olur?
A) Bu öğrencileri üstün çabalarından do-
layı sınıf içinde ödüllendirip başarıları-
nın devamını beklediğini belirtirse
B) Bu öğrencilerin aileleriyle görüşerek
başarılarını daha da artıracak yollar
üzerinde düşünürse
C) Baskı veya zorlanma altında bu başa-
rıya ulaşmış olabileceklerini düşüne-
rek bu öğrencilerle görüşürse
D) Bu öğrencileri yeteneğinin altında ba-
şarı gösterenlere ders çalıştırmak için
görevlendirirse (akran eğitimi)
E) Bu öğrencileri model almaları için ye-
teneğinin altında başarı gösteren öğ-
rencileri teşvik ederse
6. Öğrencilerin sokak çocuklarına ilişkin
duygu, düşünce ve davranış eğilimleri-
ni araştıran bir sınıf rehber öğretmeni,
aşağıdaki bireyi tanıma tekniklerinden
hangisini kullanmalıdır?
A) Tutum ölçeği
B) Görüşme
C) Gözlem
D) İlgi envanteri
E) Anket
184
7. Bir araştırmada, ilköğretim 7. sınıf öğ-
rencilerinin sayısal ve sözel yeteneklerini
ölçen testlerden aldıkları puanlar ara-
sındaki korelasyon kat sayısı 0,58, lise
II. sınıf öğrencilerinde ise 0,32 civarında
hesaplanmıştır.
Yetenek gelişimi dikkate alındığında,
gözlenen bu farklılığın sebebi aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Yaş arttıkça sözel yeteneğe oranla
sayısal yetenek daha hızlı artmakta-
dır.
B) Sayısal ve sözel yetenek arasında,
yaşa bağlı olarak ters yönde bir ilişki
bulunmaktadır.
C) Yaş arttıkça yetenekler bağımsızlaş-
maktadır.
D) Eğitim düzeyi arttıkça öğrencilerin ye-
tenekleri arasındaki farklar azalmak-
tadır.
E) Yaş arttıkça ilgilerin değişmesi yete-
neklerin farklılaşmasına yol açmakta-
dır.
8. “İlgi” kavramına ilişkin aşağıdaki ifade-
lerden hangisi yanlıştır?
A) Ergenlikten sonra daha kararlı ve tu-
tarlı hâle gelir.
B) Bir alandaki başarının temel belirleyi-
cisidir.
C) Çevre koşullarına göre ortaya çıkabi-
len bir özelliktir.
D) Öğrencilerin yönlendirilmesinde dik-
kate alınmalıdır.
E) Bireyin yaşantı ve deneyimlerine bağlı
olarak değişebilir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Bireyi Tanıma Teknikleri

9. Psikolojik danışma ve rehberlik ala- 11. Okul psikolojik danışmanı öğrencilerin

nında testlerin kullanımına ilişkin aşa- genel yeteneği oranında akademik başarı
ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? gösterip göstermediklerini araştırmak-
A) Testler, danışma sürecinin vazgeçil- tadır. Bunun için öğrencilerin öğrenme
mez bir parçasıdır. yetenekleri ile derslerdeki başarı seviye-
lerini karşılaştırmak amacıyla aşağıdaki
B) Bazı testlerin kullanılması için eğitim
tabloyu hazırlamıştır. Tabloda “1” en dü-
alınması gerekmektedir.
şük, “5” en yüksek değeri göstermekte-
C) Testler uygulanacak bireylerin kültü-
dir.
rüne uygun olmalıdır.
D) Testin geliştirildiği yaş aralığı dikkate Başarı
alınmalıdır. 1 2 3 4 5
E) Sonuçlar bireyin anlayacağı şekilde 5 C A
açıklanmalıdır.
E

Yetenek
4
F
3 D M N
2 L O G
1 K B
Buna göre aşağıdaki ifadelerden han-
gisi yanlıştır?
A) Öğrenme yeteneği iyi olan E, başarı-
da da iyidir.
B) C, çok yetenekli olduğu hâlde sınıfın
en başarısız öğrencisidir.
C) B, az yeteneğine rağmen üstün başarı
sağlamaktadır.
D) L, düşük yetenekli ve başarısız bir öğ-
rencidir.
E) G’nin yetenek ve başarısı uyumludur.

10. Bir öğrencinin severek yaptığı faali-

yetleri içeren ve severek çalışacağını
düşündüğü bir mesleğe karar kılması,
meslek seçiminde belirleyici olarak
aşağıdaki etkenlerden öncelikle han-
gisini dikkate aldığını gösterir?
A) İlgilerini
B) İhtiyaçlarını
C) Yeteneklerini
D) Başarı düzeyini
E) Kişilik özelliklerini

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 185

 BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ (ÇÖZÜM)
1. Öğrenci kişilik hizmetlerinde kullanılan tek-
nikler öncelikle bir araçtır. O yüzden amaç
bireyi tanımaktır ve bunun için de birçok
enstrümanı kullanmak daha sağlıklı sonuç-
lara ulaşmamıza yardımcı olabilir. Buna kar-
şın kullanılan bireyi tanıma araçları geliştirir-
ken birçok psikometrik aşamadan geçerler
ve geçerlik/güvenirlik kriterlerini karşıladık-
larında kullanılabilirler. Bu yüzden her okul
kendi ihtiyaçlarına göre istediği testi seçebi-
lir; fakat onlar üzerinde değişiklik yapamaz.
Özellikle psikolojik testlerde durum daha
da hassastır. Örneğin bir sınav kaygısı testi
üzerinde değişiklik yapıldığında kaygılı öğ-
renciler kaygısız, kaygısı düşük öğrencilerde
kaygılı çıkabilir.
Cevap E
2. Bireylerin mesleki karar verme süreçlerini
yetenekleri, ilgileri, kişilik özellikleri, değerle-
ri gibi pek çok faktör etkilemektedir. Mesleki
tercih aşamasında ise özellikle toplum için-
de saygınlığı, popülaritesi yüksek olan mes-
lekler aileler tarafından çocuklarına önerilir.
Toplumumuzda da doktorluk değerli ve is-
tenen bir meslektir. Bu anlamda ÖSS’ye
giren öğrencilerin tercih listeleri incelendi-
ğinde öğrencilerin % 75’inin ilk sıralarda tıp
fakültelerini seçmeleri doktorluk mesleğine
verilen değerle ilişkilidir.
Cevap B
3. Soruda verilen yetenek testi ve ilgi envanteri
puanları incelendiğinde; öğrencinin yetenek
testinde en yüksek puana “bellek” beceri-
sinde (yaşananları, öğrenilen konuları, bun-
ların geçmişle ilişkisini bilinçli olarak zihinde
saklama gücü) olduğu görülmektedir. Bu-
nunla birlikte öğrencinin sözel yeteneği de
diğer yetenek türlerine göre iyi düzeydedir.
Bu doğrultuda öğrencinin sözel becerilerini
kullanmasını gerektirecek bir alana yönlen-
dirilmesi uygundur. Ayrıca öğrencinin bellek
becerisinde yüksek puana sahip olması da
yabancı dil bölümünde sözcükleri ve anlam-
larını akılda tutabilme açısından önemlidir.
Bu nedenle fen bilimleri, Türkçe, matematik
186
ve güzel sanatlar bu öğrencinin yeteneğine
uygun değildir. Öğrencinin sosyal bilimle-
re ilişkin ilgi puanın düşük ama edebiyata
ilişkin ilgisinin yüksek olması da öğrenci
açısından en iyi yönlendirmenin yabancı dil
alanında olduğu açıkça görülmektedir.
Cevap A
4. Yetenek testleri, bireylerin zihinsel ya da
akademik yetenekleri hakkında bilgi topla-
mak amacıyla hazırlanmış testlerdir. Yetenek
testleri sonuçları özellikle öğrencilerin alan,
ders, bölüm, okul, mesleki yöneltme ve özel
eğitim kararları verme amaçlı kullanılır. Bu
açıdan yetenek testleri öğrencinin ne oran-
da başarılı olabileceğinin tahminini içerir.
Başarı testleri ise öğrencilerin okulda öğ-
rendiklerinin ölçülmesi amacıyla hazırlanmış
testlerdir. Bu anlamda öğrencinin gelecek-
teki başarı yordanırken yetenek testlerinin;
öğrenme eksikliklerinin saptanmasında ise
başarı testleri kullanılması gerekir.
Sadece yetenek testleri ya da sadece ilgi
envanteri sonuçlarıyla yönlendirme yapıla-
mayacağından A,
Yetenek testi ve ilgi venvanterlerinin uygula-
ma ve değerlendirmesinin uzmanlık gerek-
tirmesi nedeniyle B ve D,
Bireyi tanıma hizmetinin süreklilik ilkesi ne-
deniyle C seçeneği elenir.
Cevap E
5. Okullarda öğrencilerin yetenekleri ölçüsün-
de başarılı olup olmadıklarının incelenmesi
psikolojik danışma ve rehberlik uygulama-
larının daha gerçekçi olmasında önemli
katkılar sağlar. Öğrencilerin sahip oldukları
akademik yetenek düzeyleri esas alındı-
ğında onların akademik başarı durumları
üç şekilde ortaya çıkabilir: (a) Başarısı ye-
teneklerine uygun olanlar, (b)Yeteneklerinin
altında başarı gösterenler, (c) Yeteneklerinin
üstünde başarı gösterenler. Yetenek düze-
yinin altındaki başarı beraberinde uyumsuz-
lukları getirir, benzer şekilde yeteneğin çok
üzerindeki başarı durumunda ise bireyin bu
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

başarı durumunu yakalamak için aşırı dere-
cede zorlandığı düşünülebilir. Bu durumda
beklenenden daha yüksek başarı sergileyen
öğrencilerin “Baskı veya zorlanma altında
bu başarıya ulaşmış olabileceklerini düşü-
nerek bu öğrencilerle görüşürse” seçeneği
doğru cevap olacaktır.
Cevap C
6. Tutum, bireylerin belirli bir objeyi, kişiyi, gru-
bu, kurumu veya bir düşünceyi kabul ya da
redetme yönünde davranmaya dönük duy-
gusal bir hazıroluş hali veya eğilimidir. Do-
layısıyla tutum ölçekleri, bireyin davranışsal,
duyuşsal ve düşünsel eğilimlerini ölçmek
amacıyla hazırlanmış testlerdir. Bu nedenle
öğrencilerinin sokak çocuklarına ilişkin duy-
gu, düşünce ve davranış eğilimlerini araş-
tırmak isteyen sınıf rehber öğretmeni tutum
ölçeğinden yararlanmalıdır.
Cevap A
7. Araştırma sonucuna göre 7. sınıf öğrencile-
rinin sözel ve sayısal yetenekleri arasında-
ki ilişki lise 2. sınıf öğrencilerine göre daha
yüksektir. Bu da şunu gösterir ki; yaş ilerle-
dikçe sözel ve sayısal yetenekler arasındaki
ilişki miktarı azalmış; yani sözel ve sayısal
yetenekler farklılaşmaya başlamıştır.
Cevap C
8. İlgi, yönlendirme sürecinde önemli bir nite-
liktir. Çünkü bireyin doyumunu ve mutlulu-
ğunu etkilemektedir. İlgiler, 11 – 12 yaşlarda
kendini göstermeye başlamakta, ergenliğin
sonlarına doğru da kararlılık kazanmaktadır.
İlgi, doğuştan gelmeyen bir nitelik olduğu
için çevresel koşullardan ve yaşantılardan
etkilenmektedir. Bu doğrultuda A, C, D ve E
seçeneklerine gidilebilir. Ancak ilgi için ba-
şarının temel belirleyicisi denilemez. Çünkü
başarı için yetenek, tutum gibi özellikler de
önemlidir. Yeteneğin sınırlı olduğu durumlar-
da ilginin yüksek olması tek başına anlam
ifade etmez.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Bireyi Tanıma Teknikleri
9. Rehberlik ve psikolojik danışmada kullanı-
lan testlerde eğitim almış olmak, testlerin
uygulama, değerlendirme ve yorumlama
kısmında bilgi sahibi olmak gerekir. Testler,
kültüre ve dile uyarlanmış olmalı, bu nok-
tada uygulandığı kitleye uygun hale getiril-
melidir. Ancak unutulmamalıdır ki bu işlem
her uygulayıcı tarafından yapılmaz. Çeşitli
akademisyenlerce bu uyarlama yapılır ve
akabinde testler tüm uygulayıcılarca aynı
şekilde kullanılır. Testler, uygulanacağı kitle-
nin yaşına ve gelişim özelliklerine uygunluk
göstermeli, sonuçları bireyin anlayabileceği
dilde açıklanmalıdır. Bu bağlamda B, C, D
ve E seçeneklerine gidilebilir. Testler, psiko-
lojik danışma sürecinde kullanılabilir; ancak
sürecin vazgeçilmez bir parçası değildir.
Çünkü danışma sürecinde testlerin dışında
çok farklı tanıma teknikleri kullanılabilmek-
tedir. Böyle bir ifade, her danışmada test
kullanılması gerektiği sonucunu doğurur.
Cevap A
10. Sevme, beğenme, hoşlanma, keyif alma gibi
ifadeler ilgi ile ilişkilendirilmektedir. Çünkü
ilgi, bireyin severek, keyif alarak yaptığı et-
kinlikleri anlatmak için kullanılmaktadır. Bi-
reyin gereksinimleri, ne yaptığı, ne yapabile-
ceği, sahip olduğu kişilik özellikleri üzerinde
durulmadığından doğru cevap A seçeneği-
dir.
Cevap A
11. A seçeneği doğrudur; çünkü E’nin yetenek
ve başarı düzeyi 4 olarak gösterilmiştir. B
seçeneği doğrudur; çünkü yetenek düzeyi
5, başarı düzeyi 1’dir. C seçeneği doğrudur;
çünkü B’nin yetenek düzeyi 1, başarı düzeyi
5’dir. D seçeneği doğrudur; çünkü L yetenek
ve başarı düzeyi açısından 2 olarak göste-
rilmiştir. E seçeneği yanlıştır; çünkü G’nin
yetenek düzeyi 2, başarı düzeyi ise 4 olarak
verilmiş, yetenek ve başarı arasında anlamlı
farklılık ortaya çıkmıştır.
Cevap E
187
 TEST DIŞI TEKNİKLER
1. Gözlemlerin kayıt edilmesi için kullanılan
araçlardan biri derecelendirme ölçekleri-
dir. Gözlemciler derecelendirme ölçekle-
riyle gözledikleri kişinin, ölçekte bulunan
davranışları gösterme sıklığını kayıt eder-
ler.
Gözlem amacıyla derecelendirme öl-
çeklerinin hazırlanıp kullanılmasında,
I. Gözlenen özelliklerin sayısı sınırlı tu-
tulmalıdır.
II. Gözlemci gözlem sonuçlarını kimsey-
le paylaşmayacağı konusunda önce-
den gözlenene güvence vermelidir.
III. Aynı davranış birden çok kişi tarafın-
dan gözlenmelidir.
IV. Gözlenen davranışlar açığa vurulma-
yan duyguları ortaya çıkarmaya yöne-
lik olmalıdır.
V. Aynı davranış birden fazla gözlenme-
lidir.
ifadelerinden hangileri dikkate alınma-
lıdır?
A) I, II, IV B) I, II, V C) I, III, V
D) II, III, IV E) III, IV, V
188
2. Sınıf rehber öğretmeni öğrencileri arasın-
daki sosyal uzaklıkları saptamak ama-
cıyla, sınıfına sosyometri tekniği uygula-
mıştır ve sonuçlarını sosyogram üzerinde
göstermiştir. Sosyogram da kızları “dai-
re”, erkekleri “üçgen” kullanarak ifade et-
miş ve şekillerin içine öğrenci isimlerinin
baş harflerini yazmıştır. Ayrıca en çok bir-
birini seçen öğrencilerini “düz”, 2. ve 3.
düzey ilişkileri “kesikli çizgiler” kullanarak
göstermiş, öğrencilerin seçimlerini belirt-
mek için “okların yönlerinden” yararlan-
mıştır.
C
E
H
A D F
K
M
B
Bu sosyograma ilişkin,
I. Sınıfta ikili ilişkiler bulunmaktadır.
II. Sınıftaki en iyi arkadaşlık C ve H öğ-
rencileri arasındadır.
III. Sınıfta klikler yoktur.
IV. D, lider bir öğrencidir.
V. Cinsiyete bağlı gruplaşmalar gözlen-
mektedir.
yorumlarından hangilerini yapması
durumunda, sınıf rehber öğretmeni
öğrencileri arasındaki ilişkileri doğru
tanımlamış olur?
A) I, III, IV B) I, IV, V C) II, III, IV
D) II, III, V E) III, IV, V
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Test Dışı Teknikler

3. Özel bir okul yöneticisi Ahmet Bey, iş 4. Bir sınıfa uygulanan “Kimdir Bu?” tek-
başvurusunda bulunan birkaç aday öğ- niğinin sonuçları aşağıdaki tabloda ve-
retmenle görüşmüş ve görüşme sırasın- rilmiştir. Tabloda öğrenci kendisini seç-
daki izlenimlerini önceden hazırladığı bir mişse (+), başkası tarafından seçilmişse
derecelendirme ölçeğine kaydetmiştir. (/) ile gösterilmiştir. İncelenen nitelikler
Bununla birlikte, ölçekte yer alan bazı bakımından öğrencinin kendisi ve diğer
özellikleri adaylarda tam olarak göreme- öğrencilerin değerlendirmeleri arasında-
miş, bu özellikleri adayların diğer özel-
ki tutarlılık (/+) ise bireyin bağdaşım hâli
liklerinden yordamak zorunda kalmıştır.
hakkında bilgi vermektedir.
Ahmet Bey, görüşme sonunda bir adayı
işe almasına karşın, seçtiği öğretmenin Öğrenciler
aradığı niteliklere tam olarak sahip oldu- Sorular
K L M N T R
ğundan emin olamamıştır.
Sınıfta herkesle
Buna göre, Ahmet Bey’in uygun adayı şakalaşmaktan + ///+ +
seçmekte zorlanması, dereceleme öl- hoşlanan
çeklerinin kullanılmasında karşılaşılan
Arkadaşları-
hata türlerinden hangisiyle açıklanabi- na karşı her
///+ + + /// +
lir? zaman saygılı
olan
A) Genelleme
Sınıftaki en
B) Mantık başarılı kişi
//+ + / //+ +
C) Sosyal kabul Sessizce otu-
D) Gözlem yetersizliği ran, kimseyle ///+ +
konuşmayan
E) Kişisel yanlılık
Sınıfta arka-
daşlarına zarar // ///
veren
Çabuk heye-
canlanan ve // /// /+
telaşlı

Tabloya göre aşağıdakilerden hangisi

söylenemez?
A) N, kendisini şakacı olarak algılasa da,
arkadaşları şakalarını zarar verici bul-
maktadır.
B) Bağdaşım düzeyi en yüksek olan öğ-
renci R’dir.
C) Sınıfın en içe kapanık öğrencisi K’dir.
D) En popüler öğrenci T’dir.
E) Arkadaşları L’yi, kendini gördüğün-
den farklı değerlendirmektedir.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 189

Test Dışı Teknikler

5. Okul rehber öğretmeni Safiye Hanım lise 7. Bir sınıf öğretmeni sosyometri sonuçları-
2. sınıftaki 28 öğrencisinin arkadaşlık na göre birlikte oturmak istemeyi 1, bir-
ilişkilerini incelemek amacıyla birinci dö- likte oturmak istememeyi -1 ile gösterdiği
nemin başında sınıfa sosyometri uygu- aşağıdaki tabloyu hazırlar.
lar. Bu uygulamanın sonunda arkadaşlık
ilişkilerinde sorunlar yaşayan (yalnızlar) Seçen
öğrencileri belirler. İkinci dönemin sonu- Öğrenciler
Ayşe Can Ali Fatma Engin
na doğru bu öğrencilerle özel görüşür ve
onları yapacağı beş haftalık sosyal be- Ayşe 1 -1 1 -1
ceri eğitimi grup çalışmasına davet eder. Can -1 -1 1 -1

Seçilen
Çalışmaya katılmayı kabul eden öğren-
Ali 1 1 1 -1
cilerden bir kısmı bu eğitime ihtiyaçları
kalmadığını belirterek üçüncü haftadan Fatma 1 -1 1 1
sonra grup çalışmasına katılmazlar. Engin -1 1 -1
Safiye Hanım sosyometri tekniğinin
uygulanmasına ilişkin aşağıdaki kural- Bu tabloya bağlı olarak oluşturduğu aşa-
lardan hangisine dikkat etmediği için ğıdaki sosyogramda “birlikte oturma”
öğrencilerin sosyal beceri eğitimine isteğini düz, bunu reddetmeyi kesikli çiz-
katılmak istemedikleri söylenebilir? gilerle gösterir. Ayrıca çift yönlü istekleri
A) Sosyometriden elde edilen veriler ┼ ile tek yönlü istekleri ise → ile belirtir.
bireylerin tüm özelliklerine genellene-
mez. K M
B) Üyeler birbirlerini yeterince tanıdıktan
sonra sosyometri uygulanmalıdır.
C) Sosyometrik veriler uygulanan zaman
için geçerlidir. N S
D) Sosyometri 25-30 kişiden daha kala-
balık gruplara uygulanmamalıdır.
E) Sosyometri sonuçları gizli tutulmalı ve Z
özenle kullanılmalıdır.
Buna göre, Engin’in grup içindeki ye-
6. Okul rehberlik servislerinde, aşağıda- rini sosyo-gramdaki hangi harf doğru
ki durumlardan hangisinde problem olarak tanımlar?
tarama listesinin uygulanması en uy-
A) K B) M C) N D) S E) Z
gundur?
A) Öğrencilere farklı zamanlarda uygula-
nan tekniklerden elde edilen sonuçla-
rın kaydedilmesinde
B) Öğrencilerin kullandıkları savunma
mekanizmalarının yaşlarına bağlı ola-
rak nasıl değiştiğinin belirlenmesinde
C) Öğrenciler hakkındaki sınıf içi göz-
lemlerin kaydedilmesinde
D) Rehberlik servislerinde öğrencilerin
davranış bozukluklarının teşhis edil-
mesinde
E) Rehberlik hizmetlerinin planlanmasın-
da

190 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Test Dışı Teknikler

8. Özel bir okul yöneticisi, iş başvurusun- 10. Aşağıdakilerden hangisi, görüşme

da bulunan birkaç aday öğretmenle gö- tekniğinin özelliklerinden değildir?
rüşmüş ve bu görüşmede izlenimlerini A) Geçerlik ve güvenirliğinin yüksek ol-
önceden hazırladığı bir derecelendirme ması
ölçeğine kaydetmiştir. Daha sonra dere-
B) Bireyin beden dili hakkında bilgi ver-
celendirme ölçeklerini gözden geçirdi-
mesi
ğinde adaylara çoğunlukla düşük puanlar
C) Kullanım alanının çok geniş olması
verdiğini fark etmiştir.
D) Duruma göre, kapsamda değişiklik
Buna göre, okul yöneticisinin adaylara
yapma olanağı vermesi
düşük puanlar vermesi, derecelendir-
E) Okuma yazma bilmeyenlere de uygu-
me ölçeklerinin kullanılmasında kar-
lanabilmesi
şılaşılan hata türlerinden hangisiyle
açıklanabilir?
A) Genelleme
B) Mantık
C) Anlam
D) Yetersiz gözlem
E) Kişisel yanlılık
11. Sosyometri tekniğiyle ilgili olarak aşa-
ğıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Gruptaki sosyal ilişki örüntüsünü be-
lirleme olanağı sağlar.
B) Uygulanacak grup üyelerinin birbirle-
rini yeterince tanıması gerekir.
9. Zeynep Öğretmen, öğrencilerini bazı ni- C) Sonuçları, birey ve grup hakkında ge-
teliklerine göre gözlemleyip derecelen- nelleme yapma olanağı sağlar.
dirme ölçeğine kayıt etmektedir. D) Sonuçları, grafiğe dönüştürülebilir.
Aşağıdaki durumlardan hangisinde, E) Uygulama, öğrencilerin sosyalleşme-
Zeynep Öğretmen mantık hatası yap- lerine katkıda bulunabilir.
maktadır?
A) Sınıfa yeni gelen Sibel’in teneffüste
tek başına oturduğunu görmesi üze-
rine onun arkadaşlık ilişkilerinin iyi
olmadığı yargısına varması
B) Derslerinde başarılı olan Aysel’i, li-
derlik özelliği olan bir öğrenci olarak
12. Bireyin kendisini nasıl algıladığı ile
değerlendirmesi
başkaları tarafından nasıl algılandığı
C) Gözlediği nitelikler yönünden öğren- hakkında ipucu veren teknik aşağıda-
cilerini genellikle orta düzeylerde de- kilerden hangisidir?
recelendirmesi
A) Kimdir bu
D) Derslerinde yüksek notlar alan öğren-
B) Sosyometri
cileri zeki olarak nitelendirmesi
C) Sosyal uzaklık ölçeği
E) Derslerinde başarısız olan Ekin’i, ar-
kadaşlarıyla ilişkilerinde sorunlu ola- D) Anekdot
rak değerlendirmesi E) Vaka incelemesi

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 191

Test Dışı Teknikler

13. Sosyometri ile ilgili olarak aşağıdaki 16.

ifadelerden hangisi yanlıştır? Y
F
A) Sınıftaki sosyal yapı rahatlıkla görüle- M
N
bilir ancak nedenleri ortaya konamaz. E
B) Uygulamayı yapacak olan öğretme- G O
A
nin, sınıfta belli bir kabul görmesi ge- C
rekir.
C) Uygulama yapılmadan önce amaç K B D
belirlenmelidir.
Tek yönlü L
D) Öğrencilere verilecek sosyometri yö-
Çift yönlü
nergesi açık ve net olmalıdır.
E) Sonuçlar sınıfta öğrencilerle paylaşıl- Yeliz Öğretmen sınıfındaki öğrencilerin
malıdır. sosyal ilişkilerini anlamak amacıyla sos-
yometri tekniği uygulamış ve yukarıdaki
sosyogramı oluşturmuştur.
Bu sosyograma göre aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
14. Mualla Öğretmen, ilkokul 4. sınıftaki öğ- A) K ve L karşılıklı çeken öğrencilerdir.
rencileri hakkında farklı yöntemlerle elde B) O, A tarafından seçilmiştir.
ettiği bilgileri sistemli olarak toplu dosya- C) E-F-G sınıfta klik oluşturan gruptur.
lara kaydetmektedir. D) Y, sınıftan soyutlanmış öğrencidir.
Mualla Öğretmen’in oluşturduğu toplu E) C, sınıfın ikinci düzeyde popüler öğ-
dosyalarda aşağıdaki bilgilerden han- rencisidir.
gisinin yer alması uygun değildir?
A) Kimlik bilgilerinin
B) Aileyle ilgili bilgilerin
C) İlgi ve başarılarına ilişkin bilgilerin
D) Vaka kayıtlarının
E) Psikiyatri raporlarının

15. Sınıfındaki öğrenciler arasındaki ilişki-

lerin yapısını, lider öğrencileri ve dış-
lanmış öğrencileri belirlemek isteyen
bir öğretmen aşağıdaki bireyi tanıma
tekniklerinden hangisini uygulamalı-
dır?
A) Problem tarama
B) Anket
C) Kimdir bu?
D) Sosyometri
E) Sosyodrama

192 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 TEST DIŞI TEKNİKLER (ÇÖZÜM)
1. Gözlem sonuçlarının güvenilir ve geçerli
olması için birden fazla kişi tarafından ve/
veya birkaç kere tekrarlanması gerekir. Yine
gözlenen kişi sayısı ne kadar fazla olursa ya-
pılan işlem ve sonuçların değerlendirilmesi o
kadar zor olur. Buna karşın gözlem sadece
duyguları değil, davranışları da ortaya çıkar-
maya yarar. Son olarak gözlem yaparken
sonuçların her zaman gizli tutulacağı gibi bir
kural yoktur. Örneğin 3-6 yaş çocuklarının
oyun davranışlarını gözlemleyen bir gözlem-
cinin bu sonuçları gizli tutmasının bir anlamı
yoktur. Sonuç olarak derecelendirme ölçek-
lerini kullanırken I, III ve V. kurallar uygulan-
malıdır.
Cevap C
2. Soruda verilen sosyogramı incelediğimizde;
İki yönlü oklar sınıf içerisinde ikili iliskilerin
bulunduğunu, C ve H’nin okları (düz çizilmis
ve iki yönlü- en çok birbirlerini seçmisler)
sadece birbirlerini gösterdiği için ve diğer
öğrencilerle iliskiyi gösteren oklar bulunma-
dığı için bu ikilinin birbirlerinin en iyi arkadası
olduğunu ancak M ile F’nin ve bir de E ile
D’nin de birbirlerinin en iyi arkadası olduk-
larını (bu yüzden en iyi arkadaslık sadece
C ve H arasındadır, denemez) anlıyoruz.
Sınıfta kliklerin (büyük grupların içerisindeki
küçük gruplasmalar, hizipler, sadece birbir-
lerini seçenlerden olusmus olan 3-4 kisilik
kapalı arkadaslık grupları) olmadığını, sınıfın
büyük çoğunluğunun D ile iliskisi olduğu için
D’nin sınıfta lider pozisyonda bulunduğunu,
kız ve erkek öğrencilerin büyük çoğunluğu-
nun birbirleriyle iliskide olduğunu bu yüzden
sınıf içerisinde cinsiyete bağlı gruplasmala-
rın olmadığını söyleyebiliriz. Sonuçta, II ve
V. öncüller sosyograma göre hatalı bilgiler
içerirken I, III ve IV. öncüller doğrudur.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Ahmet Bey iş başvurusunda bulunan aday-
larla görüşürken gözlem tekniğinden yarar-
lanmış ve gözlemlerini kaydetmek için de
derecelendirme ölçeği kullanmıştır. Ancak
ölçekte yer alan bazı özellikleri adaylar-
da tam olarak görememesi, bu özellikleri
adayların diğer özelliklerinden yordamak
zorunda kalışı gözlemin yetersiz olduğuna
işaret etmektedir. Bu anlamda dereceleme
ölçeğinde Ahmet Bey’in karşılaştığı hata,
gözlemin yetersiz olmasından dolayı tüm
özelliklerin tespit edilememesidir.
Cevap D
4. Bu soru basit bir tablo okuma sorusudur.
Tablodan görüldüğü üzere bağdaşım düzeyi
en yüksek olan öğrenci R değil K’dır. Bun-
dan dolayı doğru cevap B seçeneğidir.
Cevap B
5. Sınıfın toplumsal yapısını tespit etmek ama-
cıyla kullanılan sosyometri tekniği, hem öğ-
rencilerin algılarına dayandığı için subjektiftir
hem de uygulandığı zaman aralığı için ge-
çerlidir. Yani soruya bakıldığında I. Dönem
uygulanan sosyometri sonuçları dikkate alı-
narak uygulamalar II. Dönem yapılmaktadır.
Bu nedenle öğrenciler rehber öğretmenin II.
Dönemde yatığı çalışmaya ihtiyaç duyma-
dıkları için katılmamış olabilirler.
Cevap C
6. Problem tarama listeleri, bireyin gereksi-
nimleri, kişisel sorunları, sağlık, bedensel
gelişim, benlik algısı, sosyal destek sistemi,
okul, öğretmenler , aile, gelecek, meslek
seçme, insan ilişkileri gibi konularda bireyin
yaşamakta olduğu sorunlar hakkında bilgi
toplama araçlarıdır. Bu nedenle sene baş-
larında rehberlik ve psikolojik danışma hiz-
metlerinin planlamasının yapılması amacıyla
öğrencilerin ihtiyaçlarını tespit etmek için
kullanılır.
Cevap E
193
Test Dışı Teknikler
7. Bu soruda bir grafik okuma-değerlendirme
sorusudur.
Tablo incelendiğinde aslında her bir bireyin-
de benzersiz bir iliski sekline sahip olduğu
görülür. Bu ayrıntı fark edildiğinde ise soru-
nun çözümü için harflerin yerlerine konması
kalır. Sosyometri sonuçlarının sosyograma
aktarılması ile ilgili bu soruda sosyometri
tablosunda yer alan durumlar tek tek ele
alındığında sosyogramda yer alan harflere
karsılık gelen isimlerin su sekilde olduğu gö-
rülür:
Fatma – Z – tabloda sadece 3 kisiyi tercih
eden tek kisi olduğu için bulunan isimdir.
Ayse – K – Can ve Fatma’dan olumlu, ali
ve enginden ret almıs. Tabloda 2 olumlu 2
olumsuz isteği olan tek isim K dır.
Can – S – Fatma’yı reddeden ve 3 tane ret
alan tek isim olduğu için kolayca bulabiliyo-
ruz.
Ali – N – 3 kisiden birlikte oturma isteği alan
tek kisi olduğundan bulabiliyoruz.
Engin – M – 2 ret 1 de olumlu talep almıs
olan tek kisidir.
Cevap B
8. Gözlemcinin derecelendirme ölçeğini dol-
dururken, bireyin özelliklerini genel olarak
olumlu, olumsuz veya ortalama yönde be-
lirtmesi, derecelendirme ölçeklerine karışan
hata türlerinden kişisel yanlılık hatası ile il-
gilidir. Soruda söz edilen durum genelleme
hatasını da düşündürmektedir. Ancak ge-
nelleme hatası, bir özelliği bir süre gözleyip
elde edilen verileri o özellikle ilgili bütüne
aktarmadır. Soruda birden fazla birey ve ya-
pılan değerlendirmelerin genelde olumsuz
olduğu bilgisi verilmiştir. Birden fazla bireye
ilişkin olumsuz bir değerlendirme yapmak,
gözlemcinin kriterlerinin, duygu ve düşün-
celerinin gözlem sürecine etki ettiğini göste-
rir ve kişisel yanlılık hatası içerisinde cimrilik
hatası olarak bilinir.
Cevap E
194
9. Mantık hatası; birbirine benzeyen ancak bir-
birinden farklı olan nitelikleri birbirinin yerine
kullanmak, birbirine karıştırmak olarak ifade
edilebilir. Örneğin; yetenek ile ilgiyi, zekâ ile
başarıyı, kişilik ile benliği, tutum ile değeri
birbirine karıştırmak, birbirinin yerine kul-
lanmak mantık hatasıdır. Seçenekler ince-
lendiğinde D seçeneğinde yukarıda yapılan
açıklamalara benzer bir örnek verilmiş ve
zekâ ile başarının birbirinin yerine kullanıl-
dığından söz edilmiştir. Bu nedenle doğru
cevap D seçeneğidir. B ve E seçeneklerinde
ifade edilenler de mantık hatasını akla geti-
rebilir. Ancak bireye ilişkin bir özellikten ötü-
rü o özellikle ilgisi olmayan başka özellikleri
de bireye yüklemek, mantık hatası olarak
değil, genelleme hatası olarak açıklanmak-
tadır. Diğer seçenekler de incelendiğinde; A
seçeneğinde gözlem yetersizliği hatasına, C
seçeneğinde de kişisel yanlılık hatasına yer
verilmiştir.
Cevap D
10. Görüşme tekniği; en az iki kişinin bir araya
gelmesi ve yüz yüze bir etkileşimle birey
hakkında bilgiler elde edilmesine yöneliktir.
Görüşme tekniği çok çeşitli amaçlara yö-
nelik yapılabildiği gibi bu tekniğin kullanımı
esnasında bireyin beden dili aracılığıyla ver-
diği mesajları fark etmek mümkündür. Ayrı-
ca görüşme sürecinde kapsamda değişiklik
yapmak mümkündür ve sözelliği içermesi
nedeniyle okuma yazma bilmeyenlere de
uygulanabilir. Bu bilgiler görüşme tekniğinin
avantajlı yanlarıdır. Ancak bu teknik için gü-
venirliği ve geçerliği yüksektir demek doğru
olmaz. Çünkü etkileşim ve sözellik içermesi,
yanlılığın sürece etki etmesine neden ol-
makta, bu durum da güvenirlik ve geçerliği
düşürmektedir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

11. Sosyometri tekniği; bir grubun iletişim ve
etkileşim örüntüsü hakkında bilgiler elde
etmek amacıyla kullanılan bir tekniktir. Bu
tekniğin uygulanabilmesi için grup üyeleri-
nin birbirlerini tanıması gerekmekte, bireyle-
rin kendilerini yakın gördüğü bireyleri tercih
etmesi nedeniyle de bireylerin sosyalleşme-
sine dolaylı yoldan katkı sağlayabilmektedir.
Sosyometri sonuçları tablo veya sosyogram
olarak gösterildiğinden sonuçları grafiğe
dönüştürülebilir. Bu bilgiler sosyometri ile
ilgili doğru bilgilerdir. Ancak bu teknik için
birey veya grup hakkında genelleme yapma
imkânı verir denilemez. Çünkü genelleme
durumu olumlu bir durum olmayıp bu teknik
yardımı ile bu tarz bir işlem yapmak, bireyi
tanıma tekniğini kullanma ilkelerine ve reh-
berlik ilkelerine uygun düşmez.
Cevap C
12. “Kimdir bu?” tekniği; bir grupta yer alan
bireylerin birbirlerini ve kendilerini nasıl algı-
ladığını gösteren bir tekniktir. Tekniğin kul-
lanımı esnasında bireylere bir takım sıfatlar
verilmekte ve bireylerden bu sıfatlara uygun
düşen kişilerin adlarını yazmaları istenmek-
tedir. Ayrıca bireylere, bu sıfatlara uygun
düşen kişilerin kendileri olduğu düşünülü-
yorsa, kendilerini de yazabilecekleri söylen-
mektedir. Bu şekilde yapılan bir uygulama
sonucunda bireylerin kendilerini nasıl algıla-
dığı ve bireylerin başkaları tarafından nasıl
algılandığı tespit edilebilmektedir.
Cevap A
13. A, B, C ve D seçeneklerinde vurgulanan
bilgiler sosyometri tekniğine ilişkin doğ-
ru bilgilerdir. Ancak sosyometri tekniğinin
sonuçlarının bireylerle paylaşılması doğru
kabul edilemez. Çünkü sosyometri grubun
sosyal yapısına ilişkin bilgiler sunmakta olup
sosyometri sonucunda bazı olumsuz ilişki
tiplerine dair bilgiler edinilmektedir. Bu so-
nuçların grupla paylaşılması ilişkilere zarar
verebilir, bazı olumsuz durumların devam
etmesi ve yerleşmesi sonucunu doğurabilir.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Test Dışı Teknikler
14. Öğrencinin kimlik bilgileri, ailevi bilgileri,
ilgi – yetenek – başarı durumuna ait bilgi-
ler, gözlem sonuçlarını içeren vaka kayıtları
toplu dosyalarda yer alabilecek bilgilerdir.
Ancak psikiyatrik inceleme sonuçları, adli
ve yasal inceleme sonuçları, psikolojik da-
nışma sonuçları, psikolojik test sonuçları,
sosyal hizmet raporları gibi gizlilik düzeyi
yüksek bilgilerin toplu dosyalarda yer alma-
ması daha uygundur. Çünkü bu bilgilerin il-
gisi olmayan kişilerce görülmesi öğrenci için
zor durumlara neden olabilir.
Cevap E
15. Sınıftaki ilişkileri, sosyal yapıyı, lider ve yal-
nız öğrencileri, gruplaşma olup olmadığını
belirlemek için kullanılabilecek en uygun
teknikler sosyometri ve sosyal uzaklık ölçe-
ğidir. Problem tarama envanteri, anket, sos-
yodrama ve “kimdir bu?” bu yönde bilgiler
sunmaz.
Cevap D
16. Gruptan kopan ve aralarında karşılıklılık
bulunan iki öğrenci karşılıklı çeken olarak
adlandırılmakta olup K ve L bu duruma
uygundurlar. Gruptan kopan ve aralarında
bağlantı olan, en az üç kişiden oluşan küçük
gruplar klik olarak adlandırılmakta olup E,
F ve G bu duruma uygundurlar. Y, gruptan
yalnızca M’yi seçmiş; ancak M’den karşılık
görememiştir. Y’nin ayrıca kimseyle karşılıklı
ilişkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle Y için
gruptan soyutlanmış denilebilir. C merkezde
yer alan ve A’dan sonra en çok tercih edilen
öğrencidir. Bu bilgiler doğrultusunda A, C,
D ve E seçenekleri doğrudur. Ancak B se-
çeneğinde O, A tarafından tercih edilmiştir
denmekte; fakat A’dan O’ya yönelik değil,
O’dan A’ya yönelik bir tercih sosyogramda
yer almaktadır. Bu nedenle B seçeneğinde
yer alan bilgi doğru değildir.
Cevap B
195
 OKUL REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA PROGRAMLARI
1. Kapsamlı gelişimsel rehberlik prog- 1. Kapsamlı gelişimsel rehberlik programları-
ramlarını geliştirmede izlenecek; nın geliştirilebilmesi için öncelikle işlevselliği
sağlamak adına öğrenci ihtiyaçlarını bilmek
I. amaç ve hedefler belirleme,
gerekir. Ardından amaç ve hedeflerin belir-
II. amaçlara ulaşmayı sağlayacak yön- lenmesi, amaçlara erişmek için kullanılacak
temleri seçme, yöntemlerin belirlenmesi, çalışmaların nasıl
III. öğrenci ihtiyaçlarını belirleme, yürütüleceğinin kararlaştırılması, uygulama
IV. yürütmeye ilişkin kararları verme, ve değerlendirme ölçütlerinin geliştirilmesi
gerekir.
V. uygulama ve değerlendirme ölçütleri-
ni geliştirme Cevap D
adımları aşağıdakilerin hangisinde sı-
rasıyla verilmiştir?
A) I, II, III, IV, V
B) I, III, II, IV, V
C) II, I, III, IV, V
D) III, I, II, IV, V
E) III, II, IV, I, V

196 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 EĞİTİMDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTSEL YAPISI VE GÖREVLERİ
1. “Okulun psikolojik danışman ihtiyacını,
öğrenci sayısını ve bu sayıdaki artışı dik-
kate alarak belirlemek; durumu, bulundu-
ğu il veya ilçe millî eğitim müdürlüğünün
ilgili birimine bildirmek” aşağıdakilerden
hangisinin görevidir?
A) Okul psikolojik danışmanı
B) Sınıf rehber öğretmeni
C) Okul müdürü
D) Koordinatör psikolojik danışman
E) Rehberlik araştırma merkezi müdürü
2. Aşağıdakilerden hangisi sınıf rehber
öğretmeninin görevlerinden biri değil-
dir?
A) Okulun rehberlik ve psikolojik danış-
ma programı çerçevesinde sınıfın yıl-
lık rehberlik çalışmalarını planlamak
B) Rehberlik için ayrılan sürede sınıfta
eğitsel ve mesleki rehberlik etkinlikle-
rini yürütmek
C) Öğrencilerin eğitsel kollara yöneltil-
mesinde psikolojik danışmanla iş bir-
liği yapmak
D) Öğrenci kayıtlarının, ilgili yönetmelik-
lere uygun olarak tutulup tutulmadığı-
nı denetlemek
E) Sınıfındaki öğrencilerin, öğrenci geli-
şim dosyalarını psikolojik danışmanla
birlikte değerlendirmek
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Okullarda Rehberlik ve Psikolojik Da-
nışma Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre,
• Rehberlik ve psikolojik danışma hiz-
metleri yürütme komisyonunu kurma
ve bu komisyona başkanlık etmek
• Okuldaki öğretmenleri sınıf rehber öğ-
retmeni olarak görevlendirmek
• Okulun rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetlerinin yürütülmesiyle ilgili yıllık
program ve yürütme planının hazırlan-
masını sağlamak ve uygulamasını izle-
mek
aşağıdakilerden hangisinin görevidir?
A) Psikolojik danışman
B) Sınıf rehber öğretmeni
C) Rehberlik ve Araştırma Merkezi mü-
dürü
D) Koordinatör psikolojik danışman
E) Okul müdürü
4. Aşağıdakilerden hangisi Okul Reh-
berlik ve Psikolojik Danışma Hizmet-
leri Yürütme Komisyonu’nun görevleri
arasında değildir?
A) Çalışmalar sırasında ortaya çıkabi-
lecek sorunları incelemek ve çözüm
üretmek
B) Rehberlik ve psikolojik danışma hiz-
metleri için gerekli araç ve gereci sağ-
lamak
C) Rehberlik ve psikolojik danışma servi-
sinde hazırlanan yıllık planı incelemek
D) Rehberlik çalışmalarında işbirliğini
sağlamak için önlemler almak
E) Yönlendirme çalışmalarına ilişkin ge-
rekli önlemleri belirlemek
197
 EĞİTİMDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTSEL YAPISI VE GÖREVLERİ (ÇÖZÜM)
1. “Okulun psikolojik danışman ihtiyacını, öğ-
renci sayısını ve bu sayıdaki artışı dikkate
alarak belirlemek; durumu, bulunduğu il
veya ilçe millî eğitim müdürlüğünün ilgili
birimine bildirmek” görevi, okul örgütlen-
me sistemi içerisinde okul müdürüne ait bir
görevdir. Çünkü okul müdürü kurum amiri
olması sebebiyle kurumun personel ihtiyacı
ile ilgili il veya ilçe milli eğitim müdürlükleri
ile irtibata geçecek kişidir. Okuldaki diğer
ilgililer bu yönde bir görev yürütemeyeceği
gibi RAM müdürünün okul işleyişi ile ilgili bir
sorumluluğu bulunmamaktadır.
4. Okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmet-
leri yürütme komisyonu A, C, D ve E seçe-
neklerinde belirtilen görevleri yürütür. Ancak
Bu komisyonun rehberlik ve psikolojik da-
nışma için gerekli araç ve gereci sağlamak
gibi bir görevi bulunmamaktadır. Bu görev
okul müdürüne aittir; çünkü okulda yapılan
çalışmalardan öncelikle sorumlu okul mü-
dürüdür.
Cevap B

Cevap C

2. Sınıf rehber öğretmenleri; sınıfının rehber-

lik çalışmalarını planlama, sınıfta rehberlik
etkinliklerini yürütme, eğitsel kulüplere öğ-
renci yönlendirmede psikolojik danışmanla
işbirliği yapma, sınıfındaki öğrencilerin ge-
lişim dosyasını inceleme ve kendisiyle ilgili
bölümleri doldurma gibi görevleri yürütürler.
Ancak sınıf rehber öğretmenlerinin öğrenci
kayıtlarını denetlemek gibi bir görevi yoktur.
Öğrenci kayıtlarının ilgili yönetmeliklere uy-
gun yapılması okul yönetiminin görevi olup
bunu denetmek müfettişler ile il – ilçe milli
eğitim müdürlüklerinin görevidir.

Cevap D

3. Rehberlik yürütme komisyonunu kurma

ve komisyona başkanlık etme, sınıf rehber
öğretmenlerinin görevlendirmelerini yapma,
okulun rehberlik programının hazırlanma-
sını sağlama gibi görevler okul örgütlenme
sistemi içerisinde okul müdürüne ait görev-
lerdir. Okuldaki ilgili diğer kişilerin böyle bir
görevi bulunmadığı gibi RAM müdürünün de
okulun işleyişine ait bir sorumluluğu yoktur.

Cevap E

198 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI
1. Aşağıdakilerden hangisi kendini ger-
çekleştirme sürecinde olan bir bireyin
sahip olması gereken özellikler arasın-
da yer almaz?
A) Ceyhun’un güçlü olduğu yönleri ka-
dar zayıf olduğu yönlerini de kabul
etmesi
B) Barış’ın olayları değerlendirirken ken-
di deneyimlerini ön plana alması
C) Deniz’in kendisi ve başkaları hakkın-
da olumlu düşüncelerinin olması
D) Zehra’nın kendisini gerçekçi bir gözle
anlamaya çalışması
E) Meriç’in kendine ve çevresindekilere
karşı bir mizah anlayışına sahip olma-
sı
2. Bir şarkı sözünde geçen “Hatasız kul
olmaz, hatamla sev beni.” sözleri insan-
cıl (hümanistik) kuramın hangi kavra-
mıyla ilişkilendirilebilir?
A) Saydamlık
B) Özerklik
C) Psikolojik sağlamlık
D) Empati
E) Koşulsuz kabul
3. Biyoloji uzmanı Pınar Hanım 38 yaşında-
dır. Bulunduğu tıp fakültesinde oldukça
üretken bir öğretim elemanı olarak bilinen
Pınar Hanım, “Emekli olduğumda alanı-
ma önemli katkılar yapmış biri olarak ha-
tırlanmak istiyorum.” demektedir.
Pınar Hanım, bu ifadesiyle aşağıdaki
ihtiyaçlardan hangisine öncelik ver-
mektedir?
A) Saygı - saygınlık
B) Kendini gerçekleştirme
C) Güvenlik
D) Bilme - anlama
E) Ait olma - sevgi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Öğrencilerin kimi davranışları, hem on-
ların gelişimlerini olumsuz etkileyebilir
hem de öğretmeni rahatsız edebilir. Öğ-
retmen, bu davranışlara ilişkin duygu ve
düşüncelerini öğrencilerine iletebilir. An-
cak bunu yaparken, öğrencilerin hazırbu-
lunuşluğuna dikkat etmeli ve incitici bir
dil kullanmaktan kaçınmalıdır.
Öğretmenin bu tutumu, danışandan
hız alan yaklaşımın hangi kavramıyla
ilişkilendirilebilir?
A) Saydamlık
B) Empati
C) Koşulsuz kabul
D) Saygı
E) Özerklik
5. Fakir bir ailede dünyaya gelen Cahit Bey,
ekonomik sıkıntılar yüzünden çocuk yaş-
ta çalışmaya başlar. Bugün büyük bir
servete sahip olmasına karşın Cahit Bey
çocukluğundaki yoksul günlere dönmek-
ten korkar. Bu yüzden ilerleyen yaşına
rağmen işiyle ilgili ekonomik gelişmeleri
anlamaya ve mesleki bilgilerini artırmaya
çalışır.
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisine
göre, Cahit Bey’in yaşam biçimi önce-
likle hangi ihtiyacını doyurmaya yöne-
liktir?
A) Fizyolojik ihtiyaçlar
B) Güvenlik
C) Bilme - anlama
D) Saygı - saygınlık
E) Kendini gerçekleştirme
199
Psikolojik Danışma Kuramları

6. Davranışçı yaklaşıma göre, psikolojik
sorunlar çatışma durumlarından kaynak-
lanmaktadır. Bu duruma bir örnek olarak
Fatma Öğretmen’in lüks bir tatil köyünde
yaz tatilini geçirmek istemesi (yaklaşma),
ancak bunun için yüksek bir fatura öde-
mekten korkması (kaçınma) verilebilir.
Fatma Öğretmen’in yaşadığı çatışma-
yı aşağıdaki yaklaşma–kaçınma grafiği
göstermektedir.
ma
7. Hacı Bektaş-i Veli’nin “Biz dile ve söze
değil, öze ve hâle bakarız. Özünle, gö-
zünle, sözünle ve işinle ol.” sözü, insan-
cıl yaklaşıma göre aşağıdaki kavram-
lardan en çok hangisiyle açıklanabilir?
A) Tutarlılık
B) Empati
C) Kendini gerçekleştirme
D) Başarılı kimlik
E) Psikolojik sağlamlık

şma
çın

Yakla
Eğilimin gücü

Ka

Tatil zamanı

Uzak Yakın
Bu grafiğe göre, aşağıdaki sonuçlar-
dan hangisine ulaşılabilir?
A) Fatma Öğretmen tatile gitmeyi ne
kadar çok isterse (yaklaşma), tatil fa-
turasını da o kadar az düşünür (kaçın-
ma).
B) Fatura ödeme korkusu (kaçınma) art-
tıkça Fatma Öğretmen tatile gitmek- 8. İnsancıl yaklaşıma göre, bireyin içinden
ten (yaklaşma) vazgeçer. ya da çevreden gelen her türlü uyara-
nı çarpıtmadan algılamasına, böylelikle
C) Tatil faturasını düşünme (kaçınma)
kendisini anlayıp tanımasına “yaşantılara
bir noktaya kadar tatile gitme isteğini
açık olma”, çarpıtarak algılamasına ise
(yaklaşma) azaltır ancak daha sonra
“yaşantılara kapalı olma” denilmektedir.
artırır.
D) Tatil zamanı yaklaştığında tatil fatura- Buna göre, aşağıdakilerden hangisi-
sını düşünme (kaçınma), tatile gitme ni söyleyen bir kişi “yaşantılara kapalı”
isteğinden (yaklaşma) daha hızlı sö- olarak tanımlanabilir?
ner. A) Canım sıkılınca çarşıya çıkarım.
E) Tatile çok varsa Fatma Öğretmen tatil B) Ben hiçbir şeyden korkmam.
planları yapar (yaklaşma) ancak tatil C) Diğer işleri değil de bu işi senin kadar
faturasını pek düşünmez (kaçınma). iyi yapamam.
D) Onu gördüğümde öfkeme hâkim ol-
maya çalışıyorum.
E) Çok iyi hazırlansam sınavda kaygılan-
mayabilirim.

200 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Psikolojik Danışma Kuramları

9. Bazı anne babalar toplumun ideal kişi
kavramını ve önemli değer yargılarını dik-
kate alarak çocukları için bir umu seviye-
si saptarlar. Çocuklar da bu beklentilere
cevap verebilmek için öz tabiatlarını yad-
sımaya ve bastırmaya çalışırlar.
İnsancıl psikologların bu durumu aşa-
ğıdaki gerekçelerden hangisine daya-
narak eleştirmeleri beklenir?
A) İnsanın özü değişebilir.
B) İnsanın özünde sayısız özellikler bulu-
nur.
C) İnsanların özleri birbirinden farklıdır.
D) İnsanın özü aslında iyidir.
E) İnsanın özündeki istenmedik özellik-
ler köreltilebilir.
12. Uzun zamandan beridir gerçek haya-
tın başlamak üzere olduğu izlenimine
kapılmıştım. Fakat her zaman yolumun
üzerinde bir engel, öncelikle erişilmesi
gereken bir şey, bitmemiş bir iş, hizmet
edilecek zaman, ödenecek bir borç oldu.
Sonra hayat başlayacaktı. Sonunda anla-
dım ki bu engeller benim hayatımdı.
Alfred D. Souza’nın bu sözleri, insan-
cıl yaklaşıma göre, insan yaşamında
aşağıdakilerden hangisinin eksikliğine
vurgu yapmaktadır?
A) Varoluşsal biçimde yaşama
B) İçten geldiği gibi davranma
C) Problem merkezli olma
D) Başkalarıyla yoğun ilişkiler kurma
E) Demokratik karakter yapısına sahip
olma

10. İnsancıl yaklaşımı benimseyen öğret-

menler, öğrencilerinde aşağıdakiler-
den hangisini geliştirmeyi amaçlar?
A) Kendi duygularından çok, başkaları-
nın duygularını anlamayı
B) Sosyal beklentilere uygun davranma-
yı
C) Mutlu ve başarılı olan kişileri model
almayı
D) Kendi duygu ve davranışlarının so-
rumluluğunu almayı
E) İçgüdülerine uygun davranmayı

11. İnsancıl yaklaşımın kavramlarından

biri olan “kendini kabul” ile ilgili en ya-
kından ilişkili özellik aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Demokratik değerlere sahip olma
B) Engellenmeye dayanıklılık
C) Eleştiriye hoşgörü
D) Belirsizliğe dayanıklılık
E) İçtepilerini kontrol edebilme

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 201

 PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI (ÇÖZÜM)
1. Kendini gerçekleştiren bir birey olayları de-
ğerlendirirken öznel değil objektif bir bakış
açısına sahip olması, olayı her yönüyle de-
ğerlendirmesi, tamamen kendi deneyimleri
doğrultusunda değerlendirme yapmaması
gerekir. Diğer seçenekler kendini gerçekleş-
tiren bireyin özellikleri arasında yer alır. Bu
nedenle doğru yanıt Barış’ın kendi deneyim-
lerini ön plana almasıdır.
Cevap B
2. Bu soru KPSS’de her sene İnsancıl Kuramla
ilgili çıkan soru tiplerindendir. “Hatasız kul
olmaz, hatamla sev beni ifadesinde açık bir
şekilde koşulsuz kabul ilkesi görülmektedir.
Cevap E
3. Pınar Hanım’ın emekli olduğunda yaptığı iş-
lerle anılmayı istemesi onun açık bir şekilde
tanınma-bilinme ihtiyacıyla ilgilidir. Tanın-
ma-bilinme ihtiyacının diğer bir ifade şekli
ise saygı-saygınlık ihtiyacıdır. Doğru cevap
A seçeneğidir. Soruda A seçeneğinin çeldiri-
cisi ise B seçeneğidir. Fakat cevabın kendini
gerçekleştirme olması için daha fazla bilgiye
ihtiyacımız vardır. Örneğin Pınar Hanım’ın
kendisini başkalarına adaması, kendisinin
yeterli ve yetersiz yönlerini fark etmesi ve
sürekli gelişim ihtiyacının olması gibi özellik-
lerin yer almasıyla cevabın kendini gerçek-
leştirme olması gerekir. Bu bilgiler eksik ol-
duğundan kendini gerçekleştirme seçeneği
elenir.
Cevap A
4. Danışandan hız alan yaklaşımların başında
yer alan İnsancıl Kurama göre, karşımızda
bir insanla iletişimde bulunurken bazı varsa-
yımları yerine getirmemiz sağlıklı bir iletişim
kurmamız için gereklidir. Sorunun senaryo
kısmında yer alan ifadelerde öğretmenin
öğrencilerin olumsuzlukları ile ilgili kendi-
sini ifade ederken onların durumlarını göz
önünde bulundurması gerektiği vurgulan-
maktadır. Bu açıklamalar öğretmenin SAY-
DAM olurken aynı zamanda dikkatli olması
gerektiğini vurgulamaktadır. Sorunun cevabı
A seçeneği olmasına karşın B seçeneğinde
yer alan empati kavramı güçlü bir çeldiri-
cidir. Hata yapılma ihtimali yüksek olan bu
tür sorularda senaryo kısmının daha güçlü
olması gerekir.
Cevap A
202
5. Maslow, her insanda bazı temel ihtiyaçlar
olduğunu ve insanın yaşamı süresince bu
ihtiyaçları karşılamaya yönelik davranışlar
sergilediğini ileri sürer. Bu ihtiyaçlar hiye-
rarşiktir, yani en temel ihtiyaç fizyolojik ih-
tiyaçtır ve bir ihtiyacın karşılanabilmesi için
en azından kendinden önceki ihtiyacın bir
miktar doyurulması gerekir. Bu anlamda
çocukluğundaki yoksul günlere dönmekten
korkan Cahit Bey’in işiyle ilgili ekonomik
gelişmeleri anlamaya ve mesleki bilgilerini
artırmaya çalışması, kendisini güvende his-
setme ihtiyacından kaynaklanmaktadır.
Cevap B
6. Soruda verilen grafik yorumlanırsa şu so-
nuçlar elde edilecektir:
a. Kaçınma eğilimi tatil zamanı yaklaş-
tıkça artmaktadır: (D) “Tatil zamanı yak-
laştığında tatil faturasını düşünme (kaçın-
ma), tatile gitme isteğinden (yaklaşma)
daha hızlı söner” seçeneği bu sonuca
ters düşmektedir.
b. Yaklaşma eğilimi tatil zamanı yaklaş-
tıkça kaçınma eğilimine göre daha
düşüktür: (A) “Fatma Öğretmen tatile
gitmeyi ne kadar çok isterse (yaklaşma),
tatil faturasını da o kadar az düşünür (ka-
çınma)” seçeneği ve (C) “Tatil faturasını
düşünme (kaçınma) bir noktaya kadar ta-
tile gitme isteğini (yaklaşma) azaltır ancak
daha sonra artırır” seçeneği bu sonuca
ters düşmektedir.
c. Yaklaşma ve kaçınma eğilimi tatil za-
manı yaklaştıkça farklı hızlarda da olsa
bir artış göstermektedir: (B) “Fatura
ödeme korkusu (kaçınma) arttıkça Fat-
ma Öğretmen tatile gitmekten (yaklaşma)
vazgeçer” seçeneği bu sonuca ters düş-
mektedir.
d. Yaklaşma eğilimi tatil zamanı uzak
olduğunda kaçınma eğiliminden daha
güçlüdür: (E) “Tatile çok varsa Fatma
Öğretmen tatil planları yapar (yaklaşma)
ancak tatil faturasını pek düşünmez (ka-
çınma)” seçeneği bu sonuçla tutarlıdır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Rogers’a göre, insanın doğası iyi, rasyonel,
güvenilirdir ve insan, değerli bir varlıktır.
Bundan dolayı her birey doğuştan sahip
olduğu büyüme, gelişme ve kendini ger-
çekleştirme kapasitesi ve hakkına sahiptir.
Kendini gerçekleştiren bireylerin özelliklerin-
den biri de tutarlı olmasıdır, yani düşünce ve
davranışlarının birbirleriyle uyumlu olması-
dır.
Cevap A
8. İnsancıl yaklaşıma göre bir kimse, eğer ken-
di bedeninden ya da çevreden gelen her
türlü uyaranı, hiçbir sansüre tabi tutmadan,
yani bozmadan, çarpıtmadan ya da ayıkla-
madan, olduğu gibi alabiliyorsa, o zaman
yaşantılara açık bir kimsedir. Yaşantılara
açık insan, kendini anlamaya ve tanımaya
daha yatkındır. Kendinde neler olup bittiğini
fark edebilir, korku, çaresizlik, ızdırap gibi
duygularını rahatça yaşayabilir. Yaşantılara
açık kişi, gerçeği görüp algılayabilir. Ola-
nı, olduğu gibi görür, olmasını istediği gibi
değil. Bu nedenle “Ben hiçbir şeyden kork-
mam” diyen kişi gerçeği çarpıtarak algıladığı
için yaşantılara kapalıdır.
Cevap B
9. İnsancıl yaklaşıma göre insan eşsiz bir var-
lıktır ve her birey insan oluşu nedeniyle başlı
başına bir değer olarak görülür. İnsan hiçbir
koşula bağlı olmadan kendi özellikleri ile
kabul edilir. Bu yüzden insanların kalıplara
sokulması, belirli ölçülere göre şekillendi-
rilmek istenmesi doğasına aykırıdır. İnsan
kendisi olarak değerlidir. Bu nedenle anne
babaların kendi beklentilerine göre çocukla-
rını yetiştirmeleri çocukların benlik algılarını
zedeleyecektir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Psikolojik Danışma Kuramları
10. İnsancıl yaklaşıma göre her insan kendine
göre bir değerdir ve insan kendi kendini
yönetme, yön verme, denetleme gücü ve
kapasitesine sahiptir. İnsan kendisinden,
davranışlarından, oluşturacağı kimliğinden
kendisi sorumludur. Hayatı kendisi için ya-
şamaya değer, anlamlı bir hale getirmek
kişinin kendisine düşer. İnsancıl yaklaşımın
temel amacı, bireye sorumluluklarını fark
ettirebilmek ve sorumluluk kazandırabilmek,
kendini kabul, kendine saygı, kendine gü-
ven geliştirebilmektir.
Cevap D
11. Kendini kabul, bireyin olumlu olumsuz ve
güçlü zayıf yönlerinin farkına varmasıdır. Bu
farkında oluş onun ideal benliğinin, gerçek
benliğine doğru yaklaşmasını sağlar. Ken-
dini kabul sağlıklı ve uyumlu bir kişiliğin en
önemli ölçütüdür. “Kendini kabul” değiş-
keni mesleki kararı etkiler. Mesleki gelişim
görevleri ile ilişkili olarak da bireyin kendini
kabulü, bireyin kendisini doğru bir biçimde
anlamasına ve kendini uygun biçimde de-
ğerlendirmesine dayanmaktadır. Bu neden-
le bireyin erişilebilir hedefler belirlemesi ger-
çekçi bir benlik algısına sahip olduğunun ve
kendini gerçekçi biçimde değerlendirdiğinin
bir kanıtıdır.
Cevap D
12. Rogers’a göre; varoluşsal yaşam sürmek,
yaşamı kontrol etmek demek olmayıp, ya-
şama ve yaşam sürecine katılmaktır. Bu in-
sanın duygularına açık olmasını ve o andaki
duygularını, yaşamın o anı geçmeden keş-
fetmesi ve farkına varmasını ifade etmek-
tedir. Varoluşsal yaşam bir anlamda “Gele-
cekte ne olacağı, ancak o zaman belli olur.
Geçmiş ise olup bitmiştir. Şimdi bunları dü-
şünmektense, bu anı yaşamak daha iyidir”
düşüncesini vurgular. Buna göre Souza’nın
sözlerinden aslında hep gelecek kaygıları
yâda geçmişte kalan bitirilmemiş işlerden
dolayı anı yaşayamaması anlaşılmaktadır.
Bu da varoluşsal biçimde yaşama eksikliğini
ifade eder niteliktedir.
Cevap A
203
 İLETİŞİM VE İLEŞİTİM ENGELLERİ
1. Bülent Öğretmen son dersinde öğrenci-
leriyle birlikte dersle ilgili bir değerlendir-
me yapmıştır.
Bu değerlendirme sırasında, Bülent
Öğretmen aşağıdaki ifadelerden han-
gisini söylerse, kendisini “ben diliyle”
ifade etmiş olur?
A) Demek ki, bu dönem dersin sizle-
re katkı getirdiğini düşünüyorsunuz,
sözlerinizden bu sonuca vardım.
B) Önemli olan benim ne düşündüğüm
değil, sizin ne düşündüğünüz, değil
mi?
C) Benim öğrenciliğim döneminde öğ-
retmenlerimizi böyle eleştirmeye hiç
cesaret edemezdik, sizler çok şans-
lısınız.
D) Benim verdiğim bilgileri ve bu derste
kazandığınız deneyimleri kullanırsanız
başarılı olursunuz.
E) Ders içeriğini çok geniş tuttuğum için
yaptığınız eleştiriler karşısında hak-
sızlığa uğradım, hayal kırıklığı yaşıyo-
rum.
2. “Babam borçları nedeniyle bunalıma gir-
di, dün de evi terk etti. Babamın başına
bir şey gelirse biz ne yapacağız?” diye-
rek ağlayan bir öğrencisine, sınıf reh-
ber öğretmeni aşağıdakilerden hangi-
sini söylerse empati kurmuş olur?
A) Her şey yakında düzelir bak görürsün,
umutlarını kaybetme.
B) Üzüntünü anlıyorum, keşke elimden
bir şey gelse.
C) Bu zor gününüzde baban sizi terk et-
memeliydi. Ancak yakında eve döne-
ceğine inanıyorum.
D) Baban yanınızda olmasa da sizleri
çok sevdiğinden eminim. Keşke evi
terk etmek zorunda kalmasaydı.
E) Baban için endişeleniyor, ne yapa-
cağını bilemiyorsun. Kendini çaresiz
hissediyorsun.
204
3. “Ailem beni zorlukla okutuyor. Ben ise
mezun olduktan sonra iş bulamayaca-
ğımdan ve ailemin beklentilerini karşıla-
yamayacağımdan korkuyorum. Bu yüz-
den de kendimi derslere veremiyorum.”
Bu sözleri söyleyen bir öğrenciye öğ-
retmeninin verebileceği aşağıdaki
tepkilerden hangisi, kaygıya yol açan
düşüncenin kaynağını araştırmaya yö-
neliktir?
A) Bölüm değiştirmeyi hiç düşünmedin
mi?
B) Mezun olunca nasıl bir işte çalışmayı
düşünüyorsun?
C) İş bulamayacağın düşüncesine nasıl
vardın?
D) Derslerine çalışmadan nasıl mezun
olacağını düşünüyorsun?
E) Sence derslerine çalışmadığını öğre-
nince ailen ne düşünür?
4. Aşağıdaki sorulardan hangisi bir öğ-
rencinin duygularından söz etmesini
sağlamada en etkilidir?
A) Annene karşı hissettiğin bu duygula-
rın sence kaynağı nedir?
B) Sen bu durum karşısında neler hisse-
diyorsun?
C) Bu duyguların seni nasıl yıprattığının
farkında mısın?
D) Duygularını daha uygun şekilde açık-
lamanın yollarını düşündün mü?
E) Nasıl bir haksızlığa uğradığını arkada-
şınla tartışmayı denedin mi?
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Babam bana, annem ise ağabeyime
düşkündür. Annem ağabeyime hayrandır.
Onunla çok gururlanır; oysa benim hiç-
bir başarıma önem vermez. Sanki benim
varlığımın farkında değil.
Yukarıdaki sözleri söyleyen bir öğren-
ci, o anda özellikle aşağıdakilerden
hangisini ifade etmeye çalışmaktadır?
A) Babasının sevgisinden duyduğu mut-
luluğu
B) Evlat ayırımından duyduğu hoşnut-
suzluğu
C) Ağabeyine duyduğu kıskançlığı
D) Evde kendini yalnız ve terk edilmiş
hissettiğini
E) Annesinden ilgi ve şefkat görme iste-
ğini
6. KPSS’ye hazırlanan Filiz ile arkadaşı Nil-
gün arasında şöyle bir konuşma geçer:
Filiz : Çok çalıştığım hâlde deneme-
lerden hâlâ istediğim puanları
alamıyorum.
Nilgün : Yeterince çalışmıyor olabilir mi-
sin? (I)
Filiz : Aslında çok çalışıyorum ancak
sınav sırasında hiçbir şey hatır-
lamıyorum.
Nilgün : Seni anlamadığımı sanma ama
sen hep böyle söyler, sonuçlar
açıklandığında da yüksek puan-
lar alırsın. (II)
Filiz : Beni anlamak yerine yatıştırmak
istiyorsun. (III)
Nilgün : S
 eni çok iyi anlıyorum. (IV)
Bence kendine de fazla yüklen-
me. (V)
Bu diyalogdaki ifadelerden hangilerin-
de etkili bir empatik tepki verilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve IV E) IV ve V
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
İletişim ve İletişim Engelleri
7. “Rahmetli dedemden hatıra kalan kol
saatimi kaybettim, moralim çok bozuk.”
diyen bir öğrenciye verilebilecek aşa-
ğıdaki yanıtlardan hangisi etkili bir
empatik tepkiye örnektir?
A) Dedenle arandaki önemli bir bağı
kaybetmiş gibisin.
B) Bence bunu kendini derslere vererek
unutabilirsin.
C) Paniğe kapılmadan önce saati iyice
aramalısın.
D) Saati nerede, nasıl kaybettiğini dü-
şünsen iyi olur.
E) Saatin olmayınca vakti bilemeyeceği-
ne üzülüyorsun.
8. Özlem Hanım ile kızı Tuğba arasında şöy-
le bir konuşma geçer:
Tuğba : O
 kuldan nefret ediyorum.
Keşke okula gitmek zorunda
olmasaydım.
Özlem : Ö
 ğretmenini seviyordun. Ne
oldu?
Tuğba : T
 amam ama her dersten ödev
veriyor. Yapmamız gereken
tüm ödevlerden nefret ediyo-
rum.
Bu durumda Özlem Hanım aşağıda-
kilerden hangisini söylerse “empati”
tanımına en uygun tepkiyi vermiş olur?
A) Bunları niye yapmak zorunda olduğu-
nu anlamıyorsun.
B) Öğretmeninle bu konuyu konuşma-
mın bir yararı olur mu?
C) Çok ödevin var ve bu seni yıldırıyor.
D) Ödevlerini yetiştiremediğin için oyna-
yacak vaktin kalmıyor.
E) Sanırım ödevlerini yetiştiremiyorsun,
sana yardım edebilirim.
205
İletişim ve İletişim Engelleri
9. Öğretmenin önerisiyle Ayla, tarih dersin-
den not yükseltme sınavına girer. Bek-
lediğinin çok altında bir puan alan Ayla,
sırasında ağlamaya başlar. Öğretmeni,
Ayla’ya ders bitiminde yanına gelmesini
söyler. Ayla, öğretmeninin yanına gider-
ken başını öne eğer ve yüzü kızarır.
Bu durumda tarih öğretmeni aşağıda-
kilerden hangisini söylerse Ayla anla-
şıldığı duygusunu yaşar?
A) Hem çok üzüldün hem de beni hayal
kırıklığına uğrattığın için utanıyorsun.
B) Sınava girmeni önermekle seni aldat-
tığımı düşünüyorsun.
C) Beklediğin notu alamadığın için hem
kendine hem bana öfkelisin.
D) Senin yerinde olsam ağlamak yerine
bundan sonra daha çok çalışırım.
E) Üzgünüm, sana bir şans verdim fakat
kullanamadın.
206
10. Lise rehber öğretmeni Aysun Hanım son
haftalarda öğrenciler arasında sürtüşme-
ler yaşandığını gözler. Bunun üzerine sür-
tüşme yaşayan öğrencilerle bir çalışma
yapar. Çalışma sırasında öğrencilerine
aşağıdaki şemayı gösterir ve bir çatış-
ma durumunda, çatışma yaşanan kişiyle
ilişki ve çatışma konusunda kişinin kendi
düşüncelerine verdiği öneme bağlı olarak
şu beş taktikten birinin kullanıldığını söy-
ler: ayıcık, baykuş, kaplumbağa, köpek
balığı ve tilki.
Çok önemli
− + + +
KARŞISINDAKİYLE İLİŞKİ
+ +
Ayıcık Baykuş
− − + −
Tilki
Kaplumbağa Köpek balığı
Az önemli KENDİ DÜŞÜNCESİ Çok önemli
Aysun Hanım çatışma taktiklerini anlat-
tıktan sonra herkesin kendisini ve sıra
arkadaşını en iyi yansıtan bir taktiği seç-
mesini ve seçtikleri taktikleri aralarında
paylaşmalarını ister.
Şemada yer alan ayıcık taktiği (alttan
alma), kendi düşüncesinden vazgeçip
çatıştığı kişiyle ilişkisini korumaya ça-
lışma ve karşısındakinin istediklerini
yapmasına izin verme olarak tanım-
landığına göre, bu taktiği kullanan
kimselerde aşağıdaki düşüncelerden
hangisine sahip olmaları en çok bek-
lenir?
A) Savaşı bırakıp gitmek, savaşı başka
güne bırakmaktır.
B) Gerçek, çoğunluğun inandığında de-
ğil, bilginin kendisindedir.
C) Kazanılan yerler, kazanacağına ina-
nan insanlar tarafından kazanılmıştır.
D) Hiçbir şey uğruna mücadele edecek
kadar önemli değildir.
E) Hatır için çiğ tavuk bile yenir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

11 .- 12. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Başarılı bir öğrenci olan Selin ilköğretim 8.
sınıfa devam etmektedir. Sınıf öğretmeni son
zamanlarda Selin’in başarısında belirgin bir
düşme olduğunu gözler ve okul rehber öğ-
retmeniyle görüşmesini ister. Okul rehber öğ-
retmeniyle yaptığı görüşmede Selin “Annem
teyzemle konuşurken beni evlendireceklerini
söyledi. Nasılsa beni liseye göndermeyecek-
ler. Onun için kendimi derslere veremiyorum.”
der.
11. Bu durumda okul rehber öğretmenin
aşağıdaki tepkilerden hangisini önce-
likle vermesi en uygundur?
A) Derslerine çalışmaya devam et. Hiç-
bir şey yapamasan da aldığın bilgiler-
le ileride çocuklarını daha iyi yetiştire-
bilirsin.
B) Peki, mezun olunca ne yapmayı dü-
şünüyorsun?
C) Bu konuyu ailenle daha önce hiç ko-
nuştun mu?
D) Derslerine çalışmazsan zaten liseye
gitmene gerek kalmaz.
E) Derslerine çalışmayarak ailenin işini
kolaylaştırıyorsun.
12. Rehber öğretmenine,
“Bu görüşmenin bana bir faydası olaca-
ğına inanmıyorum. Arkadaşlar ısrar etti
de geldim. Yani şimdi siz ne yapacaksı-
nız da sevgilimin bana dönmesini sağla-
yacaksınız?”
diyen bir öğrencinin temel sorunu aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Sevgilisi tarafından terk edildiği için
üzüntü duyması
B) Sorunun çözümünü başkalarında
araması
C) Görüşmenin sorunu çözemeyeceğine
inanması
D) Arkadaşları tarafından yönlendirilmesi
E) Kendine güvenini yitirmesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
İletişim ve İletişim Engelleri
13. Yetmiş iki millete bir gözle bakmayan,
halka müderris olsa da, Hakk’a asidir.
Yunus Emre’nin bu sözü, insancıl yak-
laşıma göre, öğretmen-öğrenci ileti-
şiminde aşağıdakilerden hangisinin
önemine örnek verilebilir?
A) Empati
B) Koşulsuz kabul
C) Tarafsızlık
D) Bağdaşım
E) Kendini gerçekleştirme
14. Babasıyla sürekli çatışma yaşadığın-
dan yakınmaya başlayan bir öğrenci-
ye, aşağıdakilerden hangisi sorulursa
insancıl yaklaşıma göre bireye saygı
ilkesine aykırı davranılmış olur?
A) Babanla hangi konularda çatışma ya-
şıyorsun?
B) Babanla yaşadığın çatışmayı çözmek
için neler yapabilirsin?
C) Babanla çatışma yaşadığın zamanlar-
da ona karşı hangi duyguları hissedi-
yorsun?
D) Babana duyduğun kırgınlığı açıkla-
manın yolları neler olabilir?
E) Babanın söylediklerini abartıyor ola-
bilir misin?
15. Çocuklarımın hepsi büyüyüp evden ay-
rılıp gittiler. Ev sanki bomboş, yapacak
hiçbir işim de yok.
Bir görüşme sırasında yukarıdaki ifa-
deyi söyleyen biri, özellikle hangi duy-
guyu yaşadığını belirtmek istiyor ola-
bilir?
A) Derin bir yalnızlık yaşadığını
B) Eski günlere dönme düşüncesini
C) Çocuklarının kendisine haksızlık ettik-
lerini
D) Çocukları yetiştirirken hayatı yaşama-
yı kaçırdığını
E) Çocuklarına hâlâ yardım etmek iste-
diğini
207
İletişim ve İletişim Engelleri
16. Bir yandan okula giderek diğer yandan
okuldan sonra çalışarak geçirdim çocuk-
luğumu. O yıllarda zengin olma hayalleri
kurardım. Başarılı bir iş kadını oldum an-
cak son zamanlarda çevremde iş dışında
vakit geçirebileceğim, sıkıntılarımı payla-
şabileceğim pek arkadaşımın bulunma-
dığını fark ettim. Bugüne kadar kendimle
ilgili doğru amaçlar belirlediğimden artık
emin değilim. Şimdi 40 yaşındayım ve
anladım ki bugüne kadar kendi tercihim
olduğunu sandığım kaderimi yaşıyormu-
şum.
Bir görüşme sırasında yaşamını bu
sözlerle özetleyen biri, özellikle aşa-
ğıdakilerden hangisini ifade etmeye
çalışmaktadır?
A) Önemli konularda yaptığı seçimler-
den şüphe duyup mutsuz olduğunu
B) Yakın arkadaşlarının sayısının az ol-
masından eksiklik duyduğunu
C) Hayatında değişiklik yapmak için çok
geç kaldığını
D) Dışarıdan bakıldığında güçlü görünse
de paylaştığında kendini zavallıymış
gibi gösterecek sorunlar yaşadığını
E) Çevresindekilerin çıkarları yüzünden
kendisiyle arkadaşlık yaptığını
208
17 .- 18. soruları aşağıdaki bilgilere göre
cevaplayınız.
Elif, otobiyografisinde şunları yazar:
Engelli bir ağabeyim olduğu için çocukluğum
bir yetişkin gibi onun sorumluluğunu alarak
geçti. Bir de ailem var tabi. Çocukluğumda
hiçbir isteğimi karşılamadılar. Onlar yüzün-
den hep bir şeyler eksik kaldı. Arkadaşlarımın
yaptıklarını her zaman bir adım geriden takip
edebildim. Yakın arkadaşlıklar kuramadığım
için okul yıllarında kendimi derslere verdim.
Ailem ağabeyimin engelinden duydukları ek-
sikliği, başarılarımla övünerek kapattılar. Lise-
ye geçiş sınavlarında çok çalışarak istediğim
bir liseyi kazandım fakat babam okul şehir
dışında olduğundan, gidersem bir daha geri
dönmeyeceğimi düşünüp beni göndermedi.
Şimdi onların istediği okuldayım. Keşke her
şey daha farklı olsaydı!
17. Buna göre Elif, otobiyografisinde özel-
likle aşağıdakilerden hangisini ifade
etmeye çalışmaktadır?
A) Bir engelli kardeşe sahip olduğu için
zorluklar yaşadığını
B) Arkadaşlık ilişkilerinin sınırlı olduğunu
C) Ailesi için fedakârlıklar yaptığını
D) Çocukların hedefledikleri okullarda
okutulması gerektiğini
E) Ailesinden beklediği desteği göreme-
diğini
18. Bu otobiyografiye göre, Elif’in aşağı-
daki duygulardan hangisini en yoğun
yaşadığı söylenebilir?
A) Endişe
B) Yorgunluk
C) Kırgınlık
D) Bıkkınlık
E) Yeteneksizlik
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

19. “Ailem beni hiç anlamıyor, kendimi çok
yalnız hissediyorum.” diyen bir öğren-
ciye öğretmeni aşağıdakilerden hangi-
sini söylerse empatik bir tepki vermiş
olur?
A) “Sence ailen seni neden anlamıyor
olabilir?”
B) “Sen yanlış düşünüyor olabilir misin?”
C) “Çocukluğundan bahsedebilir mi-
sin?”
D) “Bunu onlara söylemelisin.”
E) “Ailenin sana daha yakın davranması-
nı istiyorsun.”
20. Cem, matematik dersinde başarılı olmak
için çok çalışmasına rağmen bir türlü
istediği notu alamamaktadır. Sınıf öğ-
retmenine “Başarılı olmak için elimden
geleni yapıyorum ama başaramıyorum.”
derken gözyaşlarını tutamamıştır.
Bu durumda öğretmen, Cem’e aşağı-
daki sözel tepkilerden hangisini verir-
se empati kurmuş olur?
A) Nerelerde hata yaptığını belirleyip ona
göre çalışabilirsin. İstersen sana yar-
dım edebilirim.
B) Matematik öğretmeninle konuşup
onun neler beklediğini anlamalı ve
onları yapmalısın.
C) Çok çabalamana rağmen istediğin
sonuca ulaşamamaktan bunaldın,
umutsuzluğa kapılıyorsun.
D) Bence yeterince çalışmıyorsun, be-
nim dersimde de hatalar yapıyorsun.
Bu konuda bir şeyler yapmalıyız.
E) Herkes her konuda başarılı olamaz.
Sen de bu konuda zorlanıyorsun.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
İletişim ve İletişim Engelleri
21. Etkin dinleyici olan bir öğrencinin,
aşağıdakilerden hangisini yapması
beklenmez?
A) Ders boyunca kendine konuyla ilgili
sorular sorması
B) Anlatılanları günlük hayatla ilişkilen-
dirmesi
C) Öğretmenin anlattıklarını bire bir not
alması
D) Ana düşünceleri ayrıntılardan ayırma-
sı
E) Kendi kendine sonuçlar çıkarması
22. Yedinci sınıf öğrencisi Sibel; annesine
okulun çok yoğun olduğundan, her öğ-
retmenin sanki sadece kendi dersi var-
mış gibi onlardan çok şey beklediğinden
ve sürekli olarak ödev verdiğinden dert
yanmıştır.
Buna göre annesi Sibel’e aşağıdakiler-
den hangisini söylerse empati kurmuş
olur?
A) Bunda garip olan ne anlamıyorum. Bir
öğrencinin en önemli görevi dersleri-
ne çalışmaktır.
B) Kendini bir değerlendir bakalım, aca-
ba sen mi yeterince çalışmıyorsun.
C) Ödevlerinin üstesinden gelemeyece-
ğinden endişeleniyorsun.
D) Bir de öğretmenlerin açısından bak-
san... Onlar sizin en iyi şekilde yetiş-
meniz için çabalıyor.
E) Ödevlerini zamanında yaparsan üste-
sinden geleceğinden eminim.
209
 İLETİŞİM VE İLEŞİTİM ENGELLERİ (ÇÖZÜM)
1. Ben dilinin bazı özellikleri vardır. Örneğin
ben dilindeki bir ifade, söyleyen kişinin ken-
di içsel durumunu yansıtmalı, onun duygu
ve düşüncelerini içermeli, karşısındaki kişiyi
suçlamamalı ve onu savunmaya itmemeli-
dir. Bununla birlikte rahatsız olunan durumu
özetleyip bu durumdan nasıl etkilendiğinin
açıklanması temel formdur. Bu özellikler
ışığı altında E seçeneğinde yer alan “Ders
içeriğini çok geniş tuttuğum için yaptığınız
eleştiriler karşısında haksızlığa uğradım,
hayal kırıklığı yaşıyorum.” İfadesinde “hak-
sızlığa uğradım, hayal kırıklığı yaşıyorum”
cümleciği Bülent öğretmen’in ben dilini kul-
landığını açıkça göstermektedir.
Cevap E
2. Empati, bir kişinin kendisini karşısındaki
kişinin yerine koyarak, o kişinin duyguları-
nı ve düşüncelerini doğru olarak anlaması,
hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi süre-
cidir. Empati kuran kişinin zihninde oluşan
empatik anlayışın karşıdaki kişiye iletmesi
gerekir. Yani kişinin söylediklerini (içerik
ve duygu olarak) empati kuran kişi kendi
cümleleriyle ona geri iletmesi gerekir. Buna
göre “Babam borçları nedeniyle bunalıma
girdi, dün de evi terk etti. Babamın başına
bir şey gelirse biz ne yapacağız?” diyen bir
öğrenciye öğretmeninin “Baban için endişe-
leniyor, ne yapacağını bilemiyorsun. Kendini
çaresiz hissediyorsun” şeklinde tepki ver-
mesi empatik tepki verdiğini gösterir.
Cevap E
3. Mezun olduktan sonra iş bulamayacağın-
dan ve ailesinin beklentilerini karşılayama-
yacağımdan korkan öğrenci gelecek kay-
gısı yaşamaktadır. Bu durumda öğrencinin
kaygısının kaynağı mezun olduktan sonra
“iş bulamamak”tır. Bu bağlamda öğrencinin
yaşadığı kaygının nedenini ortaya çıkarmak
amacıyla öğretmenin soracağı soru “İş bu-
lamayacağın düşüncesine nasıl vardın?”
olmalıdır. Çünkü bu soru öğrencinin kendini
açmasına ve olumsuz duygularının altında
yatan düşünceleri anlamaya yöneliktir.
Cevap C
210
4. Bazı kimseler daha çok konuşmak için ek
yüreklendirme beklerler. Bu tür bir destekle-
me için verilen mesajlara “kapı aralayıcılar’’
denir. Örneğin “Bu konuda daha fazla bir
şey söylemek ister misin?’’ gibi. Öğrencinin
duygularından söz etmesini sağlamak için
de kapı aralayıcılar kullanılabilir. Öğrenciye
“sen bu durum karşısında neler hissedi-
yorsun” şeklindeki bir soru öğrenciyi yar-
gılamadığı ve küçük düşürmediği için etkili
olacaktır.
Cevap B
5. Örnek durumdaki öğrenci annesinin abisi
ile ilgilendiği gibi kendisiyle de ilgilenmesini
beklemektedir. Fark edilmek ihtiyacı için-
dedir. Babasından gördüğü ilginin yanında
annesinden de ilgi ve şefkat görme isteğini
belirtmektedir.
Cevap E
6. Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin ye-
rine koyarak olaylara onun bakış açısıyla
bakması, o kişinin duygularını ve düşünce-
lerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve
bu durumu ona iletmesi sürecine “empati”
adı verilir. Buna göre arkadaşının “Seni anla-
madığımı sanma ama sen hep böyle söyler,
sonuçlar açıklandığında da yüksek puanlar
alırsın” sözlerine karşılık olarak Filiz’in “Beni
anlamak yerine yatıştırmak istiyorsun” de-
mesi empatik tepkide bulunduğunu gösterir.
Cevap C
7. Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yeri-
ne koyarak olaylara onun bakış açısıyla bak-
ması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini
doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu
durumu ona iletmesi sürecine “empati” adı
verilir. Empatik anlayışın temelinde objektif-
lik ve karşıdakinin duygu ve düşüncelerini
anlayabilme vardır. B, C ve D seçenekle-
rindeki ifadeler bireyi anlamaktan çok ne
yapacağına yönelik öneri ve öğütleri içer-
mektedir. E seçeneği ise kişinin hissettiği
duygularla hiç ilişkili değildir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

8. Etkili iletişimin önemli unsurlarından biri olan
empatik tepkinin üç adımı vardır. Önce em-
pati kuracak kişi kendisini karşısındakinin
yerine koymalı, olaylara onun bakış açısıyla
bakmalıdır. Sonra empati kurmuş sayılma-
mız için, karşımızdaki kişinin duygularını ve
düşüncelerini doğru olarak anlamamız ge-
reklidir. Daha sonra ise empati kuran kişinin
zihninde oluşan empatik anlayışın, karşıdaki
kişiye iletilmesi gerekir. Buna göre Özlem
Hanım’ın kızının “Tamam ama her dersten
ödev veriyor. Yapmamız gereken tüm ödev-
lerden nefret ediyorum” sözlerine karşılık
“Çok ödevin var ve bu seni yıldırıyor” şek-
linde tepki vermesi empatik tepkiye örnek
oluşturmaktadır.
Cevap C
9. İletişim sürecinde empatik tepki verme her
zaman karşı tarafın duygularının anlaşıldığı
12. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri-
mesajını verir. Bu nedenle öğretmenin “Hem
çok üzüldün hem de beni hayal kırıklığına
uğrattığın için utanıyorsun” şeklinde empa-
tik tepki vermesi öğrenciye anlaşıldığı duy-
gusunu yaşatır.
Cevap A
10. Ayıcık taktiği, kişinin ilişkilerini korumak
amacıyla kendi gereksinimlerinden vazge-
çerek karşı tarafın gereksinimlerini karşıla-
masına izin vermektir. Bu durumda ayıcık
taktiğini kullanan kişi “hatır için çiğ tavuk
bile yenir” düşüncesine sahiptir denilebilir.
Yani birey istemediği halde bazen sevdiği
insanlar için bazı şeylere katlanabilir ya da
onların isteklerini yerine getirebilirler.
Cevap E
11. Soruda 8. sınıf öğrencisi Selin’in son za-
manlardaki ders başarısındaki düşüşün
sebebi olarak annesi ve teyzesi arasında
geçen bir konuşma gösterilmektedir. Bu
nedenle okul rehber öğretmeninin öncelik-
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
İletişim ve İletişim Engelleri
le Selin’in ailesiyle konuşup konuşmadığını
öğrenmesi gerekir. Çünkü ailenin tam olarak
düşüncesinin ne olduğunu bilmeden öğren-
ciyi anlamak ve gereken yardımı sunmak
mümkün değildir.Bu durum danışmanın ba-
şarıya ulaşması için ele alanması gereken ilk
konudur. Sorunun cevabı olarak C seçeneği
verilmiştir. Ancak sorusunun bir anlatım ha-
tasına sahip olduğu düşünülmektedir. Çün-
kü “öğrencinin temel sorunu” sorulmaktadır.
Öğrencinin yaşadığı temel sorun danışma
sürecinin sorununa çözüm bulamayacağı-
nı düşünmesi değil sevgilisi tarafından terk
edildiği için üzüntü duymasıdır. Bu nedenle
soru mevcut haliyle hatalıdır. “Okul rehber
öğretmeninin danışmada ele alacağı temel
sorun ya da ilk sorun nedir? benzeri bir soru
ifadesi ile sorulsaydı daha doğru olacağı de-
ğerlendirilmektedir.
Cevap C
ne yönelik yanlış tutum ve anlayışlardan bir
tanesi, rehberlik ve psikolojik danışma yar-
dımının her türlü sorunu hemen çözebilecek
bir güce sahip olduğu şeklindeki anlayıştır.
Bu beklenti gerçekçi değildir çünkü soru-
nun çözümünde yardımı alan kişinin istekli
ve kararlı olması son derece önemlidir. Bu
nedenle arkadaşının ısrarıyla danışmaya
geldiğini belirten öğrenci “siz ne yapacak-
sınız da sevgilimin bana dönmesini sağlaya-
caksınız?” sorusuyla görüşmenin bir çözüm
üretmeyeceğine inanmaktadır.
Bu durum danışmanın başarıya ulaşması
için ele alınması gereken ilk konudur. So-
runun cevabı olarak C seçeneği verilmiştir.
Ancak sorunun bir anlatım hatasına sahip
olduğu düşünülmektedir. Çünkü “öğrenci-
nin temel sorunu” sorulmaktadır. Öğrenci-
nin yaşadığı temel sorun danışma sürecinin
sorusuna çözüm bulamayacağını düşünme-
si değil sevgilisi tarafından terk edildiği için
üzüntü duymasıdır. Bu nedenle soru mevcut
haliyle hatalıdır. “Okul rehber öğretmeninin
danışmada ele alacağı temel sorun ya da
ilk sorun nedir?” benzeri bir soru ifadesi ile
doğru olacağı düşünülmektedir.
Cevap C
211
İletişim ve İletişim Engelleri
13. Yunus Emre’nin “yetmiş iki millete bir gözle
bakmayan, halka müderris olsa da, Hakk’a
asidir” sözü koşulsuz kabule örnek oluştu-
rur. Koşulsuz kabul insanları dil, din, ırk,kül-
tür, gelenek görenek ayırt etmeden ve yargı-
lamadan olduğu gibi kabul etmeyi ve saygı
göstermeyi içerir.
Cevap B
14. İnsancıl yaklaşım çerçevesinde saygı ilkesi,
bir başkasını değerli bir varlık olarak algıla-
ma, onun ihtiyaçlarına karşı duyarlı olma,
bir başkasının arzularına, düşüncelerine ve
tercihlerine önem vermeyi ifade eder. Buna
göre babasıyla sürekli çatışma yaşadığın-
dan yakınmaya başlayan bir öğrenciye “Ba-
banın söylediklerini abartıyor olabilir misin?”
şeklinde bir tepki saygı ilkesi ile örtüşme-
mektedir.
Cevap E
15. Görüşme esnasında bireyin “Çocuklarımın
hepsi büyüyüp evden ayrılıp gittiler. Ev
sanki bomboş, yapacak hiçbir işim de yok”
sözlerinin altında yatan temel duygu yoğun
yalnızlık duygusudur.
Cevap A
16. Bu soruda empatik anlayışla bireyin neler
yaşadığının anlaşılması beklenmektedir. 40
yaşında olan başarılı bir iş kadının iş dışında
vakit geçirebileceği, sıkıntılarını paylaşabile-
ceği arkadaşının bulunmadığını fark etme-
si ve bugüne kadar kendisiyle ilgili doğru
amaçlar belirlediğinden emin olmaması
önemli konularda yaptığı seçimlerden şüphe
duyup mutsuz olduğunu ifade eder.
Cevap A
17. Bu soruda da empatik anlayışla bireyin neler
yaşadığının anlaşılması beklenmektedir. Elif
engelli bir kardeşi olması nedeniyle çocuk-
luğundan beri sorumluluklar üstlendiğini,
ailesinin beklentilerine göre hareket ettiğini
ve bu nedenle şu anki yaşamından hoşnut
olmadığını dile getirmektedir. Buradan yola
çıkarak Elif’in ailesinden beklediği ilgiyi ve
desteği görememekten kaynaklanan kırgın-
lık duygusunu yaşadığı anlaşılmaktadır.
Cevap E
212
18. Elif’in otobiyografide yazdıklarından yaşadı-
ğı temel duygunun ailesine yönelik kırgınlık
duyguları olduğu anlaşılmaktadır.
Cevap C
19. Kişinin kendi düşüncelerini karıştırmadan,
kendisini bir başkasının yerine koyması,
karşısındakini anlaması ve anladıklarını kar-
şısındaki kişiye hissettirmesi empati olarak
ifade edilmektedir. Empati cümlelerinde
dinlenilen kişinin duygu ve düşüncelerine
tercüman olunmakta, dinleyen kişinin duy-
gu ve düşüncelerine yer verilmemektedir.
Bu bağlamda seçenekler incelendiğinde; A,
B, C ve D seçeneklerinde dinlenilen kişinin
duygu ve düşüncelerinden ziyade kişiye
sorular sormak ve önerilerde bulunmak gibi
durumlara yer verilmiştir. Ancak E seçene-
ğinde kişinin ifadelerine yönelik, kişinin his-
settikleri ile ilgili bir söylemden söz edilmiş-
tir.
Cevap E
20. Empati, bireyin hissettiklerini anlama ve
bunu uygun bir dille bireye iletmeye yöne-
liktir. Empati cümlelerinde dinleme yapan
kişinin görüş ve duygularına, nasihat – öneri
– tavsiye – teselli – sorgulama gibi durum-
lara yer verilmez. Bu doğrultuda seçenekler
incelendiğinde A, B, D ve E seçeneklerinde
kişisel değerlendirmelere yer verilmiş olup C
seçeneğinde öğrencinin hissettiklerine yö-
nelik bir geri bildirim üzerinde durulmuştur.
Cevap C
21. Etkili dinleme teknikleri içerisinde konu ile
ilgili sorgulama yapma, anlatılanları gündelik
yaşamla ilişkilendirme, edinilen bilgilerden
sonuç çıkarma, ana düşünceleri ayrıntılar-
dan ayırabilme gibi durumlar yer almakta
olup öğretmenin anlattıklarını bire bir not
alma bulunmamaktadır. Bu tür bir yaklaşım,
öğrencinin süreçte pasif olması anlamına
gelir.
Cevap C
22. Bireyin duygu ve düşüncelerini, kendi duy-
gu ve düşüncemizi katmadan anlamak ve
anlaşılanı bireye geri iletmek, empati olarak
bilinir. Bu bağlamda seçenekler incelendi-
ğinde A, B, D ve E seçeneklerinde annenin
görüşlerine ve duygularına yer verilmiş olup
C seçeneğinde Sibel’in duygu ve düşünce-
leri üzerinde durulmuştur.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖZEL EĞİTİM
1. Sınıfında özel eğitime muhtaç bir öğ- 3. Aşağıdakilerden hangisi kaynaştırma
rencinin olduğunu bilen bir öğretmene programının yürütülmesinde öğretme-
öğrencinin sorunlarının tanımlanması ve nin rollerinden biri değildir?
öğrencinin sınıf içinde varlığını sürdürme- A) Sınıfındaki öğrenme aktivitelerini çe-
si için önemli görevler düşmektedir. şitlendirmek
Öğretmenin, özel eğitime muhtaç öğ- B) Kaynaştırma öğrencileri için sınıf orta-
rencilerine yardım için aşağıdakiler- mını düzenlemek
den hangisini yapması beklenmez? C) Okul psikolojik danışmanı ve aileyle iş
birliği yapmak
A) Özel eğitime muhtaç çocukların tanı-
lanmasında, tedavisinde ve yöneltme D) Kaynaştırma öğrencilerinin başarısı
boyutunda gerekli çalışmaları yürüt- için yöntem ve materyalleri uyarlamak
mesi E) Olası yetersizlikleri olan öğrencileri
erken yaşta tanılamak
B) Çocukların kendilerini rahatça ifade
etmelerine fırsat vererek onların duy- 4. Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların
gularını yaşayabilmelerine yardımcı kaynaştırma programına dâhil edilme-
olması si için gerekli olan raporuveren birim
C) Engelli öğrencilerin yeteneklerini en ve değerlendirme süreci aşağıdaki le-
üst düzeyde sergileyebilecekleri ya- rin hangisinde birlikte verilmiştir?
rışmalar, projeler geliştirmesi
Birim Süreç
D) Ana babanın çocuklarını kabullenme-
lerine ilişkin duygularının geliştirilme- A) Okul PDR birimi Vaka incelemesi
sine yardım etmesi
B) Psikiyatri bölümü Teşhis ve tanılama
E) Okuldaki diğer branş veya sınıf öğ-
retmenleriyle bir araya gelerek daha C) Sosyal hizmetler Sosyal hizmet
etkin ve sürekli hizmet vermenin yol- birimi değerlendirmesi
larını araması D) RAM özel eğitim Eğitsel tanılama
bölümü
2. Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğine E) İl Millî Eğitim Bireysel
göre, aşağıdakilerden hangisi kaynaş- Müdürü değerlendirme
tırma eğitiminin ilkelerinden değildir?
A) Özel eğitim gerektiren her bireyin ak- 5. Özel gereksinimli öğrencilerin ebevey-
ranlarıyla birlikte aynı kurumda eğitim nleriyle görüşme yapılırken aşağıdaki
görme hakkı vardır. unsurlardan öncelikle hangisine dik-
kat edilmelidir?
B) Kaynaştırma eğitimine devam eden
öğrenciler, özel gereksinimlerine göre A) Ebeveynlere öğrencinin sadece olum-
birkaç sınıfta toplanırlar. suz davranışlarından söz edilmelidir.
C) Bütün bireyler öğrenebilir ve öğretile- B) Ebeveynlerle yapılan görüşmelere
öğrenciler kesinlikle katılmalıdır.
bilir.
C) Görüşmelere öğrencinin güçlü yanları
D) Karar verme süreci; aile-okul-eğitsel
hakkında konuşarak başlanmalıdır.
tanımlama, izleme ve değerlendirme
D) Görüşmede öğretmen ebeveynlere
ekibi dayanışmasına dayalı olarak
genellikle kapalı uçlu sorular yönelt-
gerçekleşir.
melidir.
E) Hizmetler bireyin yetersizliğine göre
E) Görüşmede ebeveynlerin etkin dinle-
değil, bireylerin eğitim gereksinimine me becerilerinin geliştirilmesi hedef-
göre planlanır. lenmelidir.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 213

 ÖZEL EĞİTİM (ÇÖZÜM)
1. Bir öğretmen, sınıfında özel eğitim hizmeti- 4. Özel gereksinimi olan öğrenciler için eğitsel
ne ihtiyacı olan öğrencilere yönelik; öğren- tanılama, RAM bünyesinde yer alan uzman
cinin kendisini ifade edebilmesine yardım, bir ekip tarafından yapılmaktadır. Bu doğ-
yeteneklerini geliştirmesini sağlayıcı etkin- rultuda özel gereksinimi olan öğrencilerin
lik ve projeler, aileleri için kabul etmeye ve kaynaştırma programına dâhil edilmesi için
desteklemeye yönelik bilgilendirme, diğer RAM bünyesinde yer alan özel eğitim bölüm
öğretmenlerle iş birliği gibi bir takım çalış- başkanlığınca eğitsel tanılama yapılması ve
maları yürütebilir. Ancak özel eğitime ihtiyaç akabinde özel eğitime uygunluğun belirlen-
duyan bir öğrenci ile ilgili tanılama ve teda- mesi gerekir.
vi gibi yardımlar, alanda uzman kişilerce ve
belirli kurumlarda yürütülen çalışmalardır. Cevap D
Öğretmenin, böyle bir durumda yapması
gereken, psikolojik danışmanla iletişime ge-
çerek öğrencinin uzmanlarca incelenmesini
sağlamaktır. Çünkü tanılama işlemleri RAM
tarafından yürütülmektedir.

Cevap A

2. Kaynaştırma eğitiminin ilkeleri incelendiğin- 5. Özel gereksinimi olan öğrencilerin ebeveyn-

de; bu eğitim tabi bireyleri normal sınıfla-
rından ve normal akranlarından ayrı tutarak
özel bir sınıfta toplamak kaynaştırma eğiti-
minin ilkelerine uygun düşmez. Çünkü kay-
naştırma eğitimde en kısıtlayıcı ortamda bu
eğitimi sürdürmek, öncelikli olarak istenen
bir durumdur. A, C, D ve E seçeneklerinde
yer alan ifadeler kaynaştırma eğitiminin ilke-
lerine uygun düşen ifadelerdir.
Cevap B
leri, çocuklarının durumundan ötürü görüş-
melerde zaman zaman savunucu bir tutum
sergileyebilmektedirler. Bu nedenle öncelikli
olarak çocukların güçlü yönleriyle başla-
mak, savunucu tutumun ortadan kalkmasını
sağlar ve ebeveynin görüşme sürecine aktif
katılımını destekler. Yalnızca olumsuz davra-
nışlardan söz etmek, özel konuların görüşül-
mesine engel olacağından her görüşmeye
öğrenciyi dâhil etmek, ebeveynin ifadesini
zorlaştırıcı kapalı uçlu sorular sormak, ço-
cuk için ortak bir anlayış geliştirmek yerine
ebeveyni geliştirmeye çalışmak uygun yak-
laşımlar değildir.

3. Öğretmenlerin özel gereksinimi olan öğ- Cevap C

rencilerin tanılanması ve değerlendirilmesi
sürecinde rolleri çok sınırlıdır. Öğretmenler
kişisel gözlemlerini uzmanlara aktarmakla
yükümlü olup tanılama ve değerlendirme
yapamazlar. Özel eğitimde tanılama ve
değerlendirme, RAM bünyesinde yer alan
uzman bir ekip tarafından yapılır. Bunun
dışında A, B, C ve D seçeneklerinde belir-
tilenler öğretmenler tarafından yapılabilecek
uygulamalardır.

Cevap E

214 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 MESLEKİ GELİŞİM KURAMLARI
1. Bir okul psikolojik danışmanı, mesleki
rehberlik çalışmaları kapsamında, öğren-
cilerinin aile ortamlarında yetişme tarzla-
rını ve anne babası tarafından karşılanan
veya karşılanmayan psikolojik gereksi-
nimlerini araştırarak mesleğe yönelme
davranışlarını anlamaya çalışmaktadır.
Bu okul psikolojik danışmanı, aşağı-
daki mesleki gelişim kuramlarından
hangisine göre hareket etmektedir?
A) Özellik-faktör kuramı
B) Super’in kuramı
C) Holland’ın kuramı
D) Roe’nun kuramı
E) Ginzberg ve arkadaşlarının kuramı
3. Okul Psikolojik Danışmanı Sinan Bey,
yaptığı mesleki rehberlik çalışmalarında
mesleklerin gerektirdiği niteliklerle, bi-
reylerin sahip olduğu nitelikleri keşfedip
daha sonra bunları eşleştirme yolunu ter-
cih etmektedir.
Buna göre, Sinan Bey çalışmalarında,
aşağıdaki mesleki rehberlik kuramla-
rından hangisinin anlayışını temel al-
maktadır?
A) Ginzberg ve arkadaşlarının gelişim
kuramı
B) Roe’nun ihtiyaç kuramı
C) Parsons’ın özellik-faktör kuramı
D) Super’ın benlik kuramı
E) O’Hara ve Tiedeman’ın karar kuramı

2. Mesleki gelişim kuramlarıyla ilgili ola-

rak aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-
lıştır?
A) Özellik-faktör kuramında meslek se-
çiminin duygusal boyutu ön plana
çıkmaktadır.
B) Ginzberg ve arkadaşlarının gelişim
kuramı ve Super’ın benlik kuramı
meslek seçimini gelişimsel süreçte
ele alır.
C) Super, Holland ve Roe’nun kuramları
kişilik temelli yaklaşımlardır.
D) Roe’nun kuramı, Maslow’un ihtiyaçlar
hiyerarşisine dayanmaktadır.
E) Psikanalitik kuram meslek seçimini
yüceltme mekanizmasıyla açıklar.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 215

 MESLEKİ GELİŞİM KURAMLARI (ÇÖZÜM)
1. Meslek seçim sürecinde anne - baba tutum-
larının ve yetişme tarzının belirleyici olduğu-
nu savunan, meslek seçiminin psikolojik
ihtiyaçların karşılanma şekli ve derecesi ile
ilgili olduğunu vurgulayan kuram Roe’nun
kuramıdır. Roe’ya göre üç tür anne - baba
tutumu vardır. Bunlar; çocuğun üzerine
aşırı derecede düşen, çocuğa soğuk dav-
ranan ve çocuğu kabul eden tutumlardır.
Bu tutumlar çocuğun psikolojik ihtiyaçları
üzerinde etki ederek meslek seçiminde be-
lirleyici olmaktadır. Özellik - faktör kuramı;
bireyin özellikleri ile mesleklerin özellikleri-
nin bilinmesi ve bunların eşleştirilmesi yo-
luyla meslek seçiminin yapılması üzerinde
durmaktadır. Super’ın kuramında benlik al-
gısı, Holland’ın kuramında kişilik özellikleri,
Gingzberg ve arkadaşlarının kuramında da
gelişim süreci vurgulanmaktadır.
3. Bireyin tanınması, mesleklerin özelliklerinin
belirlenmesi, bireyin özellikleri ile meslekle-
rin niteliklerinin eşleştirilmesi yoluyla bireyin
yönlendirilmesi uygulamaları Parsons’un
Özellik - Faktör Kuramının temel varsayım-
larıdır. Soruda meslek seçiminde gelişimsel
sürece, baskın psikolojik ihtiyaçların meslek
seçimine etkisine, bireyin kendini algılama
biçimine ve karar verme becerilerinin ge-
liştirilmesine vurgu yapılmadığından doğru
cevap C seçeneğidir.
Cevap C

Cevap D

2. A seçeneği yanlıştır; çünkü özellik – fak-

tör kuramında bireyin analitik incelemesi
ile mesleklerin özelliklerinin karşılaştırması
üzerinde durulmakta olup duygusal boyut
vurgulanmamaktadır. B seçeneği doğrudur;
çünkü Ginzberg ve Super meslek seçimini
gelişimsel süreçte ele almış, çeşitli evrelerle
açıklama yoluna gitmiştir. C seçeneği doğ-
rudur; çünkü Super, Holland ve Roe’nun
kuramında kişiliğin farklı yönleri üzerinde
durulmuştur. Super benlik, Holland kişilik
tipleri, Roe ise erken yaşantılar ve aile tu-
tumlarının birey üzerindeki etkisi ile ilgilen-
miştir. D seçeneği doğrudur; çünkü Roe
kuramında psikolojik ihtiyaçlar üzerinde
durmuş ve bu ihtiyaçları Maslow’un pirami-
di ile ilişkilendirmiştir. E seçeneği doğrudur;
çünkü Psikanalitik kuramda meslek seçi-
minde savunma mekanizmalarının etkisi,
özellikle yüceltme mekanizmasının önemi
üzerinde durulmaktadır.

Cevap A

216 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 REHBERLİK MODELLERİ
1. Gelişimsel rehberlik yaklaşımıyla ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış-
tır?
A) İhtiyaçlara yöneliktir.
B) Kriz odaklıdır.
C) Amaç yönelimlidir.
D) Yaratıcı ve esnektir.
E) Öğretimle kaynaştırılmıştır.
2. Aşağıdakilerden hangisi gelişimsel
rehberlik yaklaşımının özelliklerinden
biri değildir?
A) Tüm gelişim alanlarında yeterlik ka-
zandırılması
B) Öğretimle kaynaştırılmış olması
C) Bilgi vermeye odaklı olması
D) Öğretmen odaklı olması
E) Değerlendirmenin kanıta dayalı olma-
sı
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
1. Gelişimsel rehberlik anlayışı ile ilgili olarak
ihtiyaçlara yöneliktir, amaç yönelimlidir, ya-
ratıcı ve esnektir, öğretimle kaynaştırılmıştır
denilebilir. Ancak gelişimsel rehberlik anlayı-
şı ile ilgili olarak kriz yönelimlidir denilemez.
Çünkü gelişimsel rehberlik anlayışı önleyici
ve geliştirici tarzda hareket etmekte olup
kriz yönelimlilik geleneksel rehberlik anlayı-
şının özelliğidir.
Cevap B
2. Gelişimsel rehberlik öğrencinin bütüncül
gelişimine odaklandığı için tüm gelişim
alanlarında kazanımlar içerir, bu program
eğitim – öğretim programlarıyla uyumludur,
öğretmen ve program odaklı olup değerlen-
dirme sürecinde ölçülebilir durumlara odak-
lanmaktadır. Ancak bilgi verme ve yönlen-
dirme ağırlıklı olma, gelişimsel modele değil
geleneksel modellere yönelik bir özelliktir.
Cevap C
217
 TEST TEKNİKLERİ
1. Lise 2. sınıfta fen bilimlerini seçen öğ-
rencilerin fen ilgisine ilişkin gözlenen
aşağıdaki durumlardan hangisi, “İlgiler
geçirilen yaşantılarla artar.” ilkesini ke-
sinlikle destekler?
A) 2. sınıftaki fen ilgisi ve genel başarı
puanları arasındaki korelasyonun, 1.
sınıftakinden yüksek olması
B) 2. sınıfta fen alanını seçen öğrencile-
rin 1. sınıftaki genel başarı puanları-
nın, 2. sınıfta fen alanını seçmeyenle-
rinkinden yüksek olması
C) 2. sınıfta fen alanındaki öğrencilerin 1.
ve 2. sınıftaki fen ilgisi ve genel ba-
şarı puanları arasındaki korelasyonun
aynı kalmasına karşın, diğer alanları
seçenlerde düşmesi
D) 2. sınıfta fen alanını seçen öğrenci-
lerin fen derslerindeki puanlarının,
1. sınıftaki fen dersleri puanlarından
yüksek olması
E) 2. sınıfta fen ilgisi ölçeğinden alınan
puanların 1. sınıfta alınanlardan yük-
sek olması
2. Rehberlikte bireyin kendisi hakkında
bilgi vermesine dayalı, birden fazla
türde puan veren envanterlerin kulla-
nılmasının temel amacı aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Öğrencilerin belli derslerdeki başarı-
sızlık nedenlerini ortaya koymak
B) Öğrencilerin başarı düzeylerini yaşıt-
larınınkiyle karşılaştırmak
C) Öğrencinin gelecekte belli bir alanda
ne derece başarılı olacağını yorda-
mak
D) Öğrencinin çeşitli nitelikleri üzerinde
düşünmesini sağlamak
E) Öğrenciye yapılan rehberlik hizmetle-
rinin etkisini değerlendirmek
218
3. Mesleki ilgiler ergenlik döneminde olduk-
ça kararsızdır ve sık sık değişiklik göste-
rir. Bu olgu ergen öğrencilere meslek se-
çim kararlarını verirken yardımcı olmayı
güçleştirmektedir.
Buna göre, ergen öğrencilerin meslek
seçim kararlarını vermelerinde ilgi en-
vanterleri kullanılarak yapılacak aşa-
ğıdaki işlemlerden hangisi en uygun-
dur?
A) Ergenlerin belli mesleklere karşı ilgile-
rini üç ay arayla ölçüp daha sonra bu
ölçümlerin ortalamasını almak
B) İlgi envanterlerini, ergenlere bir ya da
birkaç meslek adı vermek yerine, ilgi-
lerine uygun meslek alanları hakkında
bilgilendirmek için kullanmak
C) Önce ergenin ilgilerini ne sıklıkla de-
ğiştirdiğini araştırmak daha sonra sık
değiştiriyorsa sadece yetenek testi,
nadiren değiştiriyorsa ilgi envanteri
kullanmak
D) İlgi envanterleri sınırlı sayıda ilgiyi öl-
çtükleri ve yeterince güvenilir olma-
dıkları için okul başarısı, öğrenciyle
görüşme vb. başka yollar kullanarak
ilgileri araştırmak
E) İlgiler genç yetişkinlik yıllarında karar-
lılık kazandığından bu yıllardan önce
mesleki rehberlik amacıyla ilgi envan-
terlerini kullanmamak
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Test Teknikleri

4. Farklı yetenekleri ölçmek amacıyla öğrenciler yeteneği ölçüsünde başarılı kabul

hazırlanan testlerden her birini ayrı bir edilmektedir (Grafikte her öğrenci bir harfle
grup üzerinde standartlaştırma yerine, temsil edilmiştir).
bunların tümünü aynı grup üzerinde
standartlaştırmanın rehberlik açısın-
dan en önemli yararı aşağıdakilerden 2 M S

Yetenek
hangisidir? 1
0 K
A) Ekonomik ve pratik olması
-1 P
B) Testlerin yetenekleri ne derece ölçtü- -2 N
ğünü saptama olanağı vermesi
-2 -1 0 1 2
C) Testlerin ortalamasını birbiriyle karşı-
Başarı
laştırma olanağı vermesi
D) Bir kişinin farklı alanlardaki puanlarını
karşılaştırma olanağı vermesi
E) Bireylerin testlere ne kadar tutarlı ya-
nıt verdiğini inceleme olanağı vermesi 5. Buna göre, Fatma’nın sınıf içindeki
yerini, yukarıdaki grafikte hangi harf
tanımlar?
A) K B) M C) N D) P E) S

5. ve 6. soruları aşağıdaki bilgilere göre

cevaplayınız.
Bir sınıftaki öğrencilere başarı ve yetenek testi
uygulanmış, her iki testin puan ortalaması 60
bulunurken yetenek testi için standart sapma
4, başarı testi için 5 olarak elde edilmiştir. Bu
sınıftaki beş öğrencinin ham puanları aşağı-
daki tabloda verilmiştir.
6. Başarı-yetenek tablosu ve karşılaştır-
ma grafiği dikkate alındığında, aşağı-
daki öğrencilerden hangisi yeteneği-
nin üzerinde başarılı olmuştur?
A) Fatma B) Tülay C) Gamze
D) Gül E) Fulya

Adı Yetenek Başarı

Fatma 56 60

Tülay 52 70 7. Birey bir mesleği statü elde etme, para

kazanma, başkalarına yardım etme
Gamze 60 60 gibi durumlarla ilişkilen-diriyorsa bire-
yin aşağıdaki özelliklerinden hangisi,
Gül 68 60
o bireyin meslek seçiminde daha etkili
Fulya 68 70 olur?
A) İlgileri
Sınıf rehber öğretmeni yukarıdaki tabloda B) Değerleri
verilen ham puanları z puanına dönüştüre-
C) Yetenekleri
rek aşağıdaki başarı-yetenek karşılaştırma
grafiğini oluşturmuştur. Yetenek ve başarı D) Kişiliği
puanlarının yorumlanmasında, taralı alandaki E) Ailesi

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 219

 TEST TEKNİKLERİ (ÇÖZÜM)
1. İlgi bireyin bir duruma, bir nesneye, bir ob-
jeye ilişkin tutumunu ifade eder ve sonradan
kazanılır. Dolayısıyla bireyin bir duruma iliş-
kin ilgisinin değişip değişmediği ilgi envan-
terleri ile gözlemlenebilir. Bu nedenle 2. sı-
nıfta fen ilgisi ölçeğinden alınan puanların 1.
sınıfta alınanlardan yüksek olması “ilgilerin
geçirilen yaşantılarla artar” ilkesini destekle-
mektedir.
Cevap E
2. Rehberlik hizmetlerinde kullanılan bireyi
tanıma tekniklerinin amacı bireyin kendisini
tanımasına, kendisinin başkalarından olan
farklılıklarını görmesine yardım etmektir.
Bunun için bireye verilen geribildirimlerle
yani bireyi tanıma tekniklerinin sonuçlarıyla
bireyin kendi nitelikleri üzerine düşünerek
fakındalık geliştirmesi amaçlanır.
Cevap D
3. Ergenlik dönemi gencin bir sonraki okulu ve
mesleği seçmek gibi daha sonraki hayatını
etkileyen iki önemli seçim kararının alındığı
bir yaş dilimidir. Ergenlik döneminin başın-
da bir mesleğe sahip olma gereği hakkında
bilinçlenirler ama mesleki ilgilileri sürekli de-
ğişimlere açıktır. Bu nedenle ilgi envanterle-
rini, ergenlere bir ya da birkaç meslek adı
vermek yerine, ilgilerine uygun meslek alan-
ları hakkında bilgilendirmek için kullanmak
daha uygun olacaktır.
Cevap B
4. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
kapsamında öğrencilere eğitsel ya da mes-
leki yöneltme yapılırken hangi alanlarda ve
ne düzeyde yeteneğe sahip olduklarının
dikkate alınması önemlidir. Farklı alanlarda-
ki yetenekleri ölçmek amacıyla hazırlanmış
olan testlerin aynı gruba uygulanması ve
tek bir gruptan ortak normların çıkarılması
gruptaki her bir kişinin farklı yetenek alanla-
rındaki puanlarını karşılaştırma olanağı ver-
mektedir.
Cevap D
5. Soruda 5 öğrencinin yetenek ve başarı pu-
anları, ayrıca testlerdeki aritmetik ortalama
ve standart sapmaları verilmiştir. Buna bağlı
olarak da z puanlarına göre yetenek-başarı
karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmiştir.
220
Grafiği yorumlayabilmek için öncelikle öğ-
rencilerin hem yetenek hem de başarı açı-
sından z puanlarının hesaplanması gerekir. z
puanının hesaplanmasında aşağıdaki formül
kullanılır.
z puanı = Bireyin puanı - testin aritmetik ort.
Testin standart sapması
Soruda Fatma’nın grafikte sınıf içindeki yeri
sorulduğu için Fatma’ya ait puanlar formüle
yerleştirildiğinde:
Yetenek testi için z puanı = 56 - 60 / 4 = -1
Başarı testi için z puanı = 60 - 60 / 5 = 0
Dolayısıyla Fatma’nın yetenek testi z puanı
-1, başarı testi z puanı 0 olduğuna göre gra-
fikte bu P harfi ile gösterilmiştir.
Cevap D
6. Yetenek başarı karşılaştırılmasının yapıldığı
grafikte yeteneğinin üzerinde başarı göste-
ren öğrenciler sorulmuştur. Bu öğrencileri
tespit etmek için yeteneğinin üstünde başarı
gösteren öğrencilerin yetenek z puanlarının
başarı z puanlarından küçük olması gerekti-
ği bilgisi unutulmamalıdır. Bir önceki soruda
verilen formüle göre öğrencilerin yetenek ve
başarı testi z puanları ayrı ayrı hesaplandı-
ğında Fatma ve Tülay’ın yeteneklerinin üs-
tünde başarı gösterdikleri sonucu elde edi-
lir. Ancak Tülay’da fark daha yüksek olduğu
için doğru yanıt Tülay olarak işaretlenmeli-
dir.
Cevap B
7. Bireyin bir eylemi gerçekleştirirken eylemin
maddi ya da manevi getirilerini ön planda
tutarak hareket etmesi, değer kavramı ile
ifade edilmektedir. Birey bir eylemi hoşlan-
dığı için yerine getirdiğinde ilgi, yapabildi-
ğinden ötürü yerine getirdiğinde yetenek,
kendini algılama biçimi ve bireysel özellik-
lerine uygunluğundan ötürü yerine getirdi-
ğinde kişilik kavramı ile bu durum açıkla-
nabilir. Ancak bir eylemi; prestij sağlama,
kazanç elde etme, sevilme, saygı görme vb
amaçlara erişmek için yerine getirmek, de-
ğer kavramına uygundur. Soruda bireyin bir
mesleği, “statü elde etme, para kazanma,
başkalarına yardım etme” durumlarından
ötürü tercih ettiğinden söz edilmektedir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 MESLEKİ DANIŞMA KURAMLARI
1. Holland’a göre bireyler kişilik tiplerine
uygun meslekler seçmektedirler. Holland
altı kişilik tipi tanımlamaktadır: Gerçek-
çi, aydın, sosyal, gelenekçi, girişimci ve
artistik. Aydın tipler beden güçleri yerine
zihin güçlerini kullanmayı isteyen, esnek
düşünceli, sabırlı, ısrarcı, bilimsel faali-
yetlere ilgi duyan, bağımsız kimselerdir.
Sosyal tipler ise başkalarıyla bir arada
bulunmaktan, onlara yardım etmekten,
ikna etmekten, insanları ve duygularını
anlamaya çalışmaktan hoşlanırlar. Her iki
tipin de başarma güdüleri yüksektir.
Buna göre, hem aydın hem de sosyal
tip özelliklerini aşağıdaki meslek üye-
lerinden hangisinde görme olasılığı en
fazladır?
A) Doktor
B) Jeolog
C) Ressam
D) Kimyager
E) Muhasebeci
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
2. Lise 1. sınıfların tanıtım ve yönlendirme
dersine giren Gülay Hanım yıl sonunda
gruba mesleki ilgi envanteri uygulamış
ve 1. sınıftaki not ortalamasına ve envan-
ter sonucuna göre Meryem’i eşit ağırlık
alanına yönlendirmiştir. Meryem ise en
yakın arkadaşı sayısal bölümü tercih et-
tiği için ve notları da yeterli olduğundan
sayısal alanı tercih etmiştir. Lise 4. sınıfa
geçtiğinde ise yeniden eşit ağırlık alanını
tercih etmiş ve Gülay Hanım’a, yaz tati-
linde izlediği bir filmden sonra bankacı
olmanın tam kendisine göre olduğunu
söylemiştir.
Buna göre, Meryem’le ilgili aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Meryem meslek seçiminde akılcı ka-
rar veremediğinden bu kararı onun
yerine öğretmeni ailesiyle birlikte al-
malıdır.
B) Meryem başlangıçta sosyal ihtiyaç-
lara dayalı alan seçerken son sınıfta
kendini gerçekleştirme ihtiyacını ön
planda tutmaktadır.
C) Meryem mesleki açıdan fantezi (ha-
yal) döneminde bulunduğundan farklı
alanlara ilgi duymaktadır.
D) Meryem’in mesleki olgunluk düzeyi
düşük olduğundan özdeşime dayalı
alan seçmektedir.
E) Meryem’in kişilik tipleri ayrıştığından
lise 4’te araştırıcı kişilik tipine uygun
bir mesleğe yönelmektedir.
221
Mesleki Danışma Kuramları
3. ve 4. soruları aşağıdaki bilgilere göre
cevaplayınız.
Lise 2. sınıf öğrencisi Ayşe, okul rehber öğret-
menine şunları anlatır:
İlköğretim 8. sınıfta iken annemle liseleri ge-
zerek bilgi toplamıştık. Çocuklarla çalışmak
istediğim için meslek liselerini de ziyaret et-
miştik. Bir rehber öğretmen, fikrimin ileride
değişebileceğine dikkat çektiğinden, meslek
lisesini tercih etmedim. Geçen yaz bir kreş-
te gönüllü olarak çalıştım. O zaman anladım
ki çocuklarla çalışmak bana göre değilmiş.
Sanırım ben yardım etmekten çok insanları
etkilemeyi ve ikna etmeyi seviyorum.
3. Super’in benlik kuramına göre, yu-
karıdakileri okul rehber öğretmenine
anlatan Ayşe, hangi mesleki gelişim
basamağındadır?
A) Deneme B) Farkındalık ganizasyon becerisi de yüksektir.
C) Büyüme
D) Belirleme E) Geçiş
4. Holland’ın tipoloji kuramına göre, Ay-
şe’nin baskın kişilik tipi ve kişilik tipine
uygun meslekler aşağıdakilerden han-
gisi olabilir?
Kişilik tipi Meslek
–––––––––– –––––––––––––––––––
A) Araştırıcı Sosyolog, antropolog
B) Sanatçı Tiyatro sanatçısı,
müzisyen, mimar
C) Sosyal Psikolojik danışman,
öğretmen
D) Girişimci Avukat, pazarlamacı
E) Gelenekçi Muhasebeci, finans
uzmanı
222
5. Ahmet 5 yaşındayken kendisine “Ne
olacaksın?” diye sorulduğunda futbolcu
olacağını söylemekteydi. Ancak Ahmet
13-14 yaşına geldiğinde futboldan hâlâ
hoşlanmasına rağmen futbol oynamanın
kendisine uygun olmadığını fark ederek
futbolcu olmaktan vazgeçti.
Ginzberg ve arkadaşlarına göre, Ah-
met’in bu kararı aşağıdakilerden han-
gisiyle ilişkilidir?
A) İlgi
B) Yetenek
C) Keşfetme
D) Belirleme
E) Değer
6. Seçil Hanım; dışa dönük, enerjik, kendine
güvenli ve ikna yeteneği yüksek olan bir
kişidir. Sosyal ve eğlenceli faaliyetlerden
hoşlanan bir kişi olan Seçil Hanım’ın or-
Buna göre Seçil Hanım, Holland’ın
kişilik tiplerinden hangisine uymakta-
dır?
A) Girişimci
B) Gerçekçi
C) Araştırıcı
D) Geleneksel
E) Sosyal
7. “Ben çok yetenekliyim, çok güzel resim
yapabiliyorum. Bu nedenle ressam ola-
bilirim.” düşüncesiyle güzel sanatları
seçen bir gencin bu kararı hangi ku-
ramcının görüşüyle açıklanabilir?
A) O’Hara ve Tiedeman
B) Roe
C) Ginzberg ve arkadaşları
D) Parsons
E) Super
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 MESLEKİ DANIŞMA KURAMLARI (ÇÖZÜM)
1. Doktorlar zihin güçlerini kullanan, sabırlı, bi-
limsel faaliyetlere ilgi duyan ve sürekli takip
eden, başkalarıyla bir arada bulunmaktan,
onlara yardım etmekten, ikna etmekten, in-
sanları ve duygularını anlamaya çalışmaktan
hoşlanırlar. Bu nedenle doktorlar hem aydın
hem de sosyal tip özelliklerini sergilemekte-
dirler.
Cevap A
2. Meslek seçimi, bireyin ilgi, yetenek, değer,
beklenti ve kişilik özelliklerine uygun olarak
seçildiğinde kişinin mesleki ve özel hayatını
olumlu yönde etkilemekte ve bireyin hayat
kalitesi ve standardına olumlu yönde katkı
sağlamaktadır. Bu anlamda mesleki olgun-
luk, bireyin kendisine uygun ve gerçekçi
meslek seçebilme yeteneğidir. Başka bir
ifadeyle bireyin akılcı ve gerçekçi meslek
seçimi için gerekli bilgi ve beceriyi kazan-
masıdır. Buna göre örnek durumda verilen
öğrencinin mesleki olgunluk düzeyinin dü-
şük olduğunu söylemek mümkündür.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Super’a göre meslek seçimi, belli bir geli-
şim süreci içinde bireyle çevrenin etkileşimi
sonucu olan benlik kavramının bir mesleğe
yansıması ve ifadesidir. Mesleki gelişim sü-
reci çeşitli dönemlerden geçerek zamanla
ve yeni yaşantılarla değişmektedir.
Bu gelişim dönemleri şunlardır.
1) Büyüme Evresi (0-14 yaş)
a) Hayal basamağı (4-10 yaşlar)
b) İlgi basamağı (11- 12 yaşlar)
c) Yetenek basamağı (12-14 yaş)
2) Araştırma Evresi ( 14-24 yaşlar)
a) Deneme basamağı (14-17 yaşlar)
b) Geçiş basamağı (18-21 yaşlar)
c) Sınama ve izleme basamağı (22-24
yaşlar)
3) Yerleşme Evresi (25-44 yaş)
a) Sınama evresi (25-30 yaşlar)
b) Sağlamlaştırma basamağı (31-44
yaşlar)
4) Koruma Evresi ( 45-64 yaşlar)
5) Çöküş Evresi ( 65 yaş ve sonrası)
Ayşe lise 2. sınıf öğrencisidir ve Super’a
göre Araştırma evresinin “deneme basama-
ğı”ndadır. Bireyler bu aşamada kendilerini
başkalarının mesleki rollerini ve iş dünyasını
keşfetmektedirler. İlk mesleki seçimler ge-
çicidir ve fantezilerle başkalarıyla, yapılan
tartışmalarla ve rol denemeleriyle sınanır.
Cevap A
223
Mesleki Danışma Kuramları
4. Holland’a göre meslek seçimi, kişiliğin yan-
sıması, bireyin çevre ilişkilerinde benimse-
diği uyum yönteminin, bir mesleki alanda
ifadesini bulmasıdır. Holland’a göre 6 tür ki-
şilik tipi vardır : Gerçekçi tipler, aydın tipler,
sosyal tipler, gelenekçi tipler, girişimci tipler
ve artistik tipler. Soruda Ayşe’nin insanlara
yardım etmekten çok insanları etkilemeyi ve
ikna etmeyi sevdiği belirtilmiştir. Bu özellik-
ler Holland’a göre girişimci tiplerin özellik-
leridir. Girişimci tipler, dışa dönüktürler ve
diğer insanları ikna edip yönetmek isterler.
Liderlik, etkileme ve kişilerarası iletişim kur-
mada başarılıdırlar. Rahat, anlamaya merak-
lı, sabırsız ve kendine yeten insanlardır.
Cevap D
5. Soruda öğrencinin 13-14 yaşına geldiğin-
den ve futboldan hala hoşlanmasına rağ-
men futbol oynamanın kendisine uygun
olmadığını söylediğinden söz edilmektedir.
Gingzberg’in Kuramı incelendiğinde 13-14
yaş aralığı kapasite – yetenek evresi olarak
ifade edilmektedir. Ayrıca öğrenci futboldan
hoşlanmasına rağmen futbolun kendisine
uygun olmadığını söylediğinden ilgiye gidi-
lemez.
Cevap B
224
6. Girişimci tipin önemli yönü; insanları etki-
leme, ikna becerisi, organizasyon yetene-
ğidir. Bu tipe uygun insanlarla kendilerini
göstermeyi severler, insanları ikna edebi-
lirler. Sosyal tipin önemli yönü; kalabalıkla
çalışma, insanlara yardım etmeyi isteme,
kendini değişik şekillerde ifade edebilmedir.
Bu tipe uygun insanlar, gruplarla çalışmayı
ve yardım etmeyi önemserler. Gerçekçi tipin
önemli yönü; bedenini etkili kullanma, so-
mut objelerle ilgilenme, açık havada çalış-
maktan hoşlanmadır. Araştırıcı tipin önemli
yönü; entelektüel faaliyetlerden hoşlanma,
başarma güdüsü yüksek olma, çalışma-
yı sevmedir. Geleneksel tipin önemli yönü
ise; sistemli olma, kurallara uygun hareket
etmekten hoşlanma, bireysel hareket etme-
medir. Seçeneklerde verilen kişilik tiplerinin
özellikleri incelendiğinde soru köküne en
uygun kişilik tipinin girişimci olduğu görüle-
cektir.
Cevap A
7. Soruda yer alan söylem analiz edildiğinde;
karar verme sürecinin aşamalarını dikkate
alarak bir seçimde bulunma,ihtiyaçları ön
plana çıkarma, bireyin içinde bulunduğu
mesleki gelişim döneminin özelliklerine
göre hareket etmesi ve mesleki yönlendir-
me sürecinin basamaklarına göre hareket
edilmesi gibi durumlara erişilememektedir.
Bireyin resim alanında çok yetenekli olduğu-
nu düşünmesi ve bu düşünce çerçevesinde
ressam olabileceğine dair söylemlerde bu-
lunması, bireyin kendisine yönelik algılama
biçimini göstermektedir. Bireyin kendisini
nasıl algıladığı “benlik” kavramı ile ilgili olup
benlik kavramını ön plana çıkaran kuramcı
Super’dır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 REHBERLİK HİZMETLERİNDE ÖRGÜTLENME
1. Okul rehberlik hizmetleri yürütme ko-
misyonuna aşağıdakilerden hangisi
başkanlık eder?
A) Okul müdürü
B) Okul müdür yardımcısı
C) Okul rehber öğretmeni
D) Rehberlik araştırma merkezi müdürü
E) Okul müdür başyardımcısı
2. Aşağıdakilerden hangisi, okul rehber
öğretmeninin görevlerinden biri değil-
dir?
A) Bireysel rehberlik hizmetlerini, alanın
ilke ve standartlarına uygun biçimde
yürütmek
B) Okul içinde rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleriyle ilgili konularda
çalışmalar yapmak
C) Rehberlik hizmetlerine ilişkin öğrenci
gelişim dosyalarını ve diğer gerekli
kayıtları tutmak
D) Eğitsel, mesleki ve bireysel rehberlik
çalışmaları için öğrencilere yönelik
olarak bireyi tanıma etkinliklerini yü-
rütmek
E) Okulun rehberlik ve psikolojik danış-
ma programı çerçevesinde, sınıfın yıl-
lık rehberlik çalışmalarını planlamak
3. Aşağıdakilerden hangisi, rehberlik hiz-
metlerinin yürütülmesinde sınıf rehber
öğretmenlerinin görevleri arasında yer
almaz?
A) Rehberlik dersinde uygulanması ge-
reken etkinlikleri öğrencilere uygula-
mak
B) Öğrenci gelişim dosyalarının tutul-
masında rehberlik servisiyle iş birliği
yapmak
C) Öğrenciler hakkında topladığı özel
bilgileri velilerle paylaşmak
D) Yıl boyunca yapmış olduğu rehberlik
çalışmalarını raporlaştırarak yıl so-
nunda okul rehberlik servisine vermek
E) Okul müdürünün vereceği rehberlik
hizmetleriyle ilgili görevleri yapmak
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
1. Okul rehberlik hizmetleri yürütme komisyo-
nu; okullarda rehberlik hizmetlerinin yürü-
tülmesinden öncelikle ve birinci derecede
okul müdürleri sorumlu olduğundan, okul
müdürü başkanlığında toplanmaktadır. Bu
komisyonu toplantıya çağırmak ve komis-
yonun başkanlık görevini yürütmek okul
müdürünün görevidir.
Cevap A
2. Okul rehber öğretmeni, bir başka deyişle
psikolojik danışman; alanın ilke ve standart-
larına göre bireysel rehberlik etkinliklerini
yürütmek, okul içinde rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleri ile ilgili çalışmalar yap-
mak, rehberlik hizmetlerine ilişkin kayıtlar
tutmak, çeşitli konularda bireyi tanıma tek-
nikleri uygulamak gibi görevleri yürütürler.
Ancak okul rehber öğretmenleri, rehberlik
ve psikolojik danışma hizmetleri kapsamın-
da sınıf düzeyinde programlar hazırlamazlar.
Sınıfların rehberlik programını hazırlamak,
sınıf rehber öğretmenlerinin görevidir.
Cevap E
3. Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde sınıf
rehber öğretmenleri; rehberlik etkinliklerini
rehberlik derslerinde uygulamak, öğrenci
gelişim dosyalarını tutmak ve dosyaların
tutulmasında okul rehberlik servisiyle iş bir-
liği yapmak, yıl boyunca yapılan rehberlik
çalışmalarını değerlendirip okul rehberlik
servisine vermek, okul müdürünün verece-
ği görevleri yerine getirmek gibi görevleri
yaparlar. Ancak sınıf rehber öğretmenleri,
öğrencilerin özel bilgilerini veli ile paylaş-
mak gibi bir davranışta bulunamaz. Çünkü
bu yönde bir davranış, rehberlik anlayışını
oluşturan temel ilkelerden gizlilik ilkesine
aykırıdır.
Cevap C
225
 REHBERLİK PROBLEM ALANLARI
1. Farklı alanlardan mezun olmuş öğret-
menler rehberlik ve psikolojik danış-
manlık eğitimi almadıkları hâlde okulların
rehberlik servislerinde görevlendirilebil-
mektedirler.
Bu türden görevlendirmelerle rehber-
lik servislerinde çalışan öğretmenlerin
hangi problem alanında etkili olarak
hizmet vermesi mümkün değildir?
A) Eğitsel
B) Mesleki
C) Kişisel
D) Yönlendirici
E) Önleyici
2. ÖSS’ye hazırlanan lise son sınıf öğrencisi
Nurten, kendisine güvenen bir kişiliğe sa-
hip olmasına ve derslerine çok çalışması-
na karşın, deneme sınavlarında bile aşırı
heyecanlanarak istediği puanları elde
edememektedir.
Sınavlarda yaşadığı endişe yüzünden,
gelecekte başarılı bir avukat olama-
yacağını düşünen Nurten’e verilecek
rehberlik yardımı öncelikle aşağıdaki
problem alanlarından hangisine yöne-
lik olmalıdır?
A) Eğitsel rehberlik
B) Kişisel - sosyal rehberlik
C) Akran eğitimi
D) Mesleki rehberlik
E) Yönlendirici rehberlik
226
3. Başarılı bir öğrenci olan Selin ilköğretim
8. sınıfa devam etmektedir. Sınıf öğret-
meni son zamanlarda Selin’in başarısın-
da belirgin bir düşme olduğunu gözler
ve okul rehber öğretmeniyle görüşmesini
ister. Okul rehber öğretmeniyle yaptığı
görüşmede Selin “Annem teyzemle ko-
nuşurken beni evlendireceklerini söyledi.
Nasılsa beni liseye göndermeyecekler.
Onun için kendimi derslere veremiyo-
rum.” der.
Rehber öğretmenin Selin’le yapacağı
görüşmeler öncelikle rehberliğin han-
gi problem alanına yönelik olmalıdır?
A) Eğitsel rehberlik
B) Ev ziyareti
C) Mesleki rehberlik
D) Bireyi tanıma
E) Kişisel rehberlik
4. İki yıldır üniversite sınavlarını kazanamı-
yorum. Bu kez önceki yıllara göre çok
daha programlı hazırlanıyorum ancak
insanların “Hâlâ kazanamadın mı?” diye
sormaları, kendime olan güvenimi azal-
tıyor. Yine kazanamazsam diye düşün-
düğümde uykularım kaçıyor. Sağlığım
bozuldu. Çok istediğim hâlde mühendis
olamayacak mıyım?
Yukarıdaki ifadeleri söyleyen bir öğ-
rencinin kendine olan güvenini yeni-
den kazanması için verilecek yardım
öncelikle rehberliğin hangi alanına yö-
nelik olmalıdır?
A) Eğitsel
B) Mesleki
C) Kişisel-sosyal
D) Sosyal yardım
E) Sağlık
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Rehberlik Problem Alanları

5. Emre, yeni başladığı Anadolu lisesinde, 7. Aşağıdakilerden hangisi üniversite sı-

alanlardan kendi ilgi ve yeteneklerine uy-
gun olanı seçmek istemektedir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi,
Emre’ye verilmesi gereken en uygun
rehberlik hizmetidir?
A) Kişisel rehberlik
B) Eğitsel rehberlik
C) Bireysel psikolojik danışma
D) Bilgi toplama ve yayma
E) Oryantasyon
6. Okul rehber öğretmeni, ilköğretim 7. sınıf
öğrencisi Duygu’nun haftalık ders çalış-
ma planını hazırlamıştır. Buna göre Duy-
gu’nun bir günlük ders çalışma planı şu
şekildedir:
navına hazırlanan öğrencilerin sınav
kaygısını azaltmada diğerlerine göre
daha az etkilidir?
A) Verimli ders çalışma yöntemlerine
göre çalışma
B) Bedeni kontrol etme ve gevşeme eg-
zersizleri yapma
C) Sınavla ilgili yanlış inanç ve düşünce-
leri değiştirme
D) Zamanı iyi kullanma alışkanlığı kazan-
ma
E) Ders çalışırken müzik dinleme
8. Derste işlenenlerin iyi öğrenilebilmesi
için aşağıdakilerden hangisi etkin din-
lemede önemli olan özelliklerden biri
değildir?

15.00–17.00 Okul dönüşü ve dinlenme A) Dinlemeye hazırlıklı olmak

B) Dinlemede okumaya benzer bir yak-
17.00–17.45 Ders tekrarı
laşım oluşturmak
17.45–19.00 Akşam yemeği C) Konunun ana fikrini bulmaya çalış-
19.00–19.45 Matematik çalışma mak
19.45–20.00 Ara D) Bütün anlatılanları not etmeye çalış-
mak
20.00–20.45 Türkçe çalışma
E) Derste geçen düşüncelerin yaşamla
20.45–21.00 Ara
ilişkisini kurmak
21.00–21.45 Yabancı dil çalışma
21.45–22.00 Ara 9. Okuduğunu anlamayla ilgili olarak yapılan
22.00 Yatma saati bir araştırmada, üniversite öğrencilerine
kısa bir metin verilmiş ve bu okudukları
Duygu’nun verimli ders çalışması için
metne uygun bir başlık koymaları isten-
hazırlanmış bu planda aşağıdaki ilke-
miştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin
lerden hangisine uyulmamıştır?
% 17’sinin metnin kapsamına ve ana
A) Birbirine benzemeyen dersler art arda fikrine uygun başlık koyamadıkları belir-
yerleştirilmelidir. lenmiştir.
B) Sürekli çalışma yerine aralıklı çalışma Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu
yapılmalıdır. sonucu en iyi açıklar?
C) Bir günlük ders çalışma süresi, öğ- A) Öğrencilerin okuma alışkanlığının ye-
rencinin sınıf düzeyine uygun olarak tersiz olması
hazırlanmalıdır. B) Öğrencilerin çoktan seçmeli teste yö-
D) Çalışma süreleri, dikkat dağınıklığına nelik çalışma alışkanlıkları
yol açmayacak şekilde ayarlanmalıdır. C) Etkili okuma becerilerinin yetersizliği
E) Çalışma ve dinlenme saatleri, okul- D) Okuma hızının düşüklüğü
dan çıkış saati dikkate alınarak dü- E) Metnin, öğrencilerin ilgi duymadığı bir
zenlenmelidir. konuda olması

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 227

 REHBERLİK PROBLEM ALANLARI (ÇÖZÜM)
1. Rehber öğretmen açığını kapatmak için
MEB bir dönem ölçme-değerlendirme,
halk eğitimi, sosyoloji, eğitimde program
geliştirme lisans mezunlarından atama-
lar yaptı. Rehberlik ve Psikolojik danışma
(PDR) lisansı dışındaki mezunların rehberlik
hizmetlerinde yapamayacağı bazı görevler
vardır. Örneğin, danışma yapmak ve psiko-
lojik testleri uygulamak-yorumlamak sadece
PDR mezunlarının (psikolojik danışmanların)
görevidir. Şıklarda yer alan eğitsel, mesleki,
yönlendirici ve özleyici hizmetleri farklı alan-
lardan gelen rehber öğretmenler yürütebilir-
ler; fakat kişisel hizmetler sadece psikolojik
danışmanlar (PDR mezunları) yapabilirler.
Cevap C
2. Eğitsel rehberlik, öğrencilere, okula uyum
sağlama, etkili ve verimli ders çalışma tek-
niklerini öğrenme, zamanı etkili kullanma
becerisi kazanma, sınav kaygısıyla başetme
becerileri kazanma, motivasyonu artırma ve
bir üst eğitim kurumuna karar verme gibi
eğitsel yaşamları ile ilgili bütün sorunlarına
yönelik olarak sunulan rehberlik türüdür. Bu
anlamda sınav kaygısı yaşayan Nurten’e
öncelikle verilecek rehberlik yardımı eğitsel
rehberlik olmalıdır.
Cevap A
3. Kişisel rehberlik, öğrencilerin kişisel sosyal
ihtiyaçlarını karşılamak ve böylece onların
kişisel gelişim ve uyumlarına yardımcı olmak
amacıyla yürütülen rehberlik hizmetleridir.
Soruda Selin’in derslerde başarısızlık yaşa-
masının nedeni verimli ders çalışamama ya
da zamanı etkin kullanmama ile ilgili değil
ailesi ile olan ilişkilerinden kaynaklanmakta-
dır. Bu anlamda öğrenciye verilecek yardım
kişisel sosyal rehberlik hizmeti kapsamında
olmalıdır.
Cevap E
228
4. Kişisel/sosyal rehberlik öğrencilerin kendile-
ri ve başkalarını anlaması ve kabul etmesi,
günlük yaşam becerileri kazanması, aile ve
toplum olgusunu kavrayarak bu ortamlarda
sağlıklı ilişkiler geliştirebilmesine yardımcı
olmak amacıyla yapılan hizmetlerdir. Kişisel/
sosyal rehberliğin temel amacı bireyin “kişi-
sel ve sosyal” gelişimlerini kolaylaştırmaktır.
Bu açıdan bakıldığında öğrencinin yeniden
kendine olan güvenini kazanması için verile-
cek yardım öncelikle kişisel/sosyal rehberlik
olmalıdır.
Cevap C
5. Bir öğrencinin eğitsel alan, ders, eğitsel ku-
lüp, okul seçimlerine yardımcı olma durum-
ları, rehberlik türleri içerisinde eğitsel reh-
berliğin kapsamında yer almaktadır. Çünkü
eğitsel rehberlik; bireyin eğitim yaşantısı
içerisinde karşılaştığı konu ve problemlere
yöneliktir. Soruda öğrencinin bir Anadolu
lisesinde okuduğu, Anadolu lisesine yeni
başladığı, ilgi ve yeteneklerine uygun bir
alan seçmek istediği söylenmiştir. Ortaöğ-
retim kurumlarının 9. sınıfı sonunda yapılan
alan seçimlerinden kasıt; Sayısal, Türkçe
– Matematik, Sözel, Yabancı Dil gibi alan-
lardır. Bu yönde bir seçim eğitsel rehberlik
kapsamında değerlendirilmektedir.
Cevap B
6. Sorunun doğru cevabı A olarak verilmiş-
tir. Gerekçe olarak Türkçe ve Yabancı Dil
derslerinin art arda verilmesi gösterilebilir.
Ancak C seçeneğinde belirtilen ifadenin de
yanlış olmadığı düşünülmektedir. Çünkü il-
köğretim 7. Sınıfta bulunan bir öğrencinin
17.00-22.00 saatleri arasında akşam yeme-
ği dışında hiçbir sosyal etkinliğe yer verme-
den çalışması da rehberlik anlayışına uygun
düşmemektedir. Bu haliyle soru tartışmalı
bir sorudur.
ÖSYM bu sorunun çözümünü A seçene-
ği olarak vermiştir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Rehberlik Problem Alanları

7. Sınav kaygısını azaltma noktasında; verim-

li ders çalışma yöntemlerine göre hareket
etme, bedenini rahatlatıcı egzersizler yap-
ma, sınavla ilgili yanlış anlayış ve inanışları
değiştirme ve zamanı iyi kullanmaya çalış-
ma etkili yöntemlerdir. Ancak ders çalışırken
müzik dinleme durumu, etkili ders çalışma
ilkelerine uygun olmayan bir davranıştır.
Çünkü bu eylem, odaklanmayı engeller ve
çabuk yorulmaya neden olur. Sınav kaygısı
yaşayan bir bireyin bu yönde bir eylemde
bulunması, söz edilen olumsuzluklardan
ötürü kaygıyı düşürmez, aksine arttırır.

Cevap E

8. Eğitsel açıdan etkin dinleme; dinleme ya-

parken bireyin aktif olması, sürece dâhil
olması ile ilgilidir. Dinleme yaparken süreci
dikkatlice izlemek, sorular sormak, ana fikri
bulmaya çalışmak, not tutmak, sürece katıl-
mak etkin dinlemenin göstergeleridir. Ancak
bütün anlatılanları not etme durumu, edilgen
dinleme durumudur. Çünkü burada dinleyici
pasiftir ve sadece not tutar, sürece dâhil ol-
maz. Bu durum da doğal olarak öğrenmeyi
olumsuz etkiler.

Cevap D

9. Öğrencilerin, okuduğu metne uygun bir

başlık koyamaması, okunan metnin iyi an-
laşılamadığını, öğrencilerin metne kendisini
tam manası ile veremediğini göstermektedir.
Öğrencilerin metne kendilerini verememesi,
metni tam olarak anlayamaması durumu,
öğrencilerin etkili okuma becerilerine sahip
olmadığına dair yorumlanabilir. Çünkü etkili
okuma, anlayarak ve içselleştirerek okuma-
dır. Yalnızca okuma değildir.

Cevap C

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 229

 OKUL REHBERLİK PROGRAMLARI
1. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri 2. Lise I. sınıf öğrencilerinin sınıf rehber
kapsamında ilk ve orta dereceli okulları- öğretmeni olarak görevlendirilen Mer-
mızda, 2006 yılında Millî Eğitim Bakanlığı ve Hanım,
bünyesinde geliştirilen “Kapsamlı psiko- I. rehberlik planını sınıfın ihtiyaçlarına
lojik danışma ve rehberlik programları” göre şekillendirmek
uygulanmaya başlamıştır.
II. veli toplantısı yaparak ailelere beklen-
Kapsamlı psikolojik danışma ve reh- tilerini anlatmak
berlik programlarının hazırlanması ya III. problem tarama listesi uygulamak
da yürütülmesine ilişkin olarak aşağı-
IV. rehber öğretmenin rol ve sorumluluk-
daki ifadelerden hangisi yanlıştır?
larından bahsetmek
A) Programlar hazırlanırken, okul rehber V. oryantasyon çalışması yapmak
öğretmeninin (psikolojik danışman)
VI. okul rehber öğretmeniyle bağlantı
rolü ve görevlerinden çok programın
kurmak
içeriği üzerinde odaklanılmıştır.
çalışmalarını hangi sırayla yaparsa
B) Kapsamlı psikolojik danışma ve reh-
rehberlik anlayışına en uygun davran-
berlik programları gelişimsel rehberlik
mış olur?
modeline dayanmaktadır.
A) I, V, III, IV, II ve VI
C) Kapsamlı psikolojik danışma ve reh-
berlik programı okuldaki öğretim B) III, I, V, IV, II ve VI
programlarıyla bağlantılı ve etkileşim C) IV, III, I, VI, V ve II
içindedir. D) V, I, VI, III, II ve IV
D) Programın içeriğindeki sınıf etkinlik- E) VI, IV, V, III, I ve II
lerinin yürütülmesinden okul rehber
öğretmeni sorumludur.
E) Kapsamlı psikolojik danışma ve reh-
berlik programı “Okul rehberlik ve
psikolojik danışma programı” değil,
bu programın bir parçasıdır.

230 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 OKUL REHBERLİK PROGRAMLARI (ÇÖZÜM)
1. Kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik
programları önleyici, gelişimsel ve işbirliği-
ni öne çıkaran bir anlayışla hazırlanmıştır.
Programın özünde öğrencilerin gelişimsel
ihtiyaçları dikkate alınmış ve her sınıf dü-
zeyine göre bu ihtiyaçların karşılanmasına
yardımcı olacak etkinlikler tasarlanmıştır.
Kapsamlı psikolojik danışma ve rehberlik
programları geleneksel rehberlik programla-
rının aksine uzman merkezli değil, öğretmen
merkezlidir. Başka bir ifade ile sınıf düzeyin-
de yapılan hizmetlerin büyük bir çoğunluğu
sınıf rehber öğretmeni tarafından yürütül-
mektedir. Programın bir diğer özelliği eği-
tim programlarıyla iç içe olmasıdır. Her bir
derste yer alan kazanımların bazıları doğru-
dan rehberlik ve psikolojik danışma alanıyla
ilgilidir. Bu açıklamalar ışığı altında şıklar ele
alındığında programın mantığına ters gelen
ifade D seçeneğinde yer almaktadır. Yuka-
rıda belirtildiği gibi sınıf içi rehberlik uygu-
lamalarının sorumlusu psikolojik danışman
değil, sınıf rehber öğretmenidir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
2. Lise I. sınıf öğrencilerinin sınıf rehber öğret-
meni olarak görevlendirilen Merve Hanım,
öncelikle ortak bir anlayışın benimsenme-
si ve ortak çalışmaların planlanması için
okulun rehberlik servisi ile iletişime geç-
melidir(VI); ardından sorumlu olduğu sınıf-
ta öğrencilerine rehber öğretmenin rol ve
sorumluluklarından bahsetmelidir(IV); daha
sonra lise 1 öğrencisi olduklarından dola-
yı öğrencilerine, oryantasyon çalışmalarını
okulun açıldığı ilk günden itibaren planlı bir
biçimde sunmalıdır(V); sonrasında sınıfında
hangi rehberlik hizmetlerinin verileceğini be-
lirleyebilmek için öğrencilerin sorunları tes-
pit etmek amacıyla problem tarama listesi
uygulamalı (III) ve bu uygulamanın sonuçla-
rından da yararlanarak rehberlik programını
sınıfın ihtiyaçlarına göre şekillendirmelidir(I).
Son aşamada da öğrenci velileri ile görüş-
meler yapılıp ortak bir rehberlik anlayışı ge-
liştirilmeye çalışmalıdır(II).
Cevap E
231
 REHBERLİK ANLAYIŞI İLİŞKİLER
1. İlköğretim 6. sınıf öğrencisi Suna ağlaya-
rak rehber öğretmenin yanına gelir. Ne-
ler olduğunu soran rehber öğretmenine
“Arkadaşlarımın boyu uzadı, ben kısa
kaldım. Cüce gibiyim, kimse beni beğen-
miyor.” der ve ağlamaya devam eder.
Bu durumda rehber öğretmenin yap-
ması gereken en uygun davranış aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Ergenlik döneminde beden yapısın-
daki değişmeler hakkında bilgiler
vererek Suna’nın rahatlamasını sağla-
mak
B) Suna’nın arkadaşlarını rehberlik ser-
visine çağırarak davranışlarının çok
yanlış olduğunu, Suna’yı incittiklerini
anlatmak
C) Suna’nın ailesiyle görüşerek kızlarıyla
ilgilenmeleri gerektiğini aksi hâlde so-
runlar yaşayabileceğini anlatmak
D) Suna’yı inciten arkadaşlarının onu
kıskandığını anlatarak Suna’yı teselli
etmek
E) Suna’ya “Boyunla daha önce de alay
ettiler mi?” diye sorarak sorunu abar-
tıp abartmadığını araştırmak
2. Bir bireyin hatalarından dolayı aşırı de-
recede suçluluk duymaması, kendin-
den utanmaması, hatalarını fark edip
bunları kişiliğinin bir parçası sayması,
aşağıdaki kavramlardan hangisiyle en
iyi açıklanabilir?
A) Otantik olma dım vermek
B) Kendini kabul
C) Özyeterlik
D) İdeal benlik
E) İçten denetimli olma
232
3. İlköğretim 4. sınıf öğrencisi Selin, okul
rehber öğretmenine babasının kendisine
cinsel tacizde bulunduğunu ayrıntılarıyla
anlatır. Ayrıca olanları annesine de aktar-
dığını fakat annesinin kendisine inanma-
dığını söyler.
Bu durumda, okul rehber öğretmeni-
nin öncelikle yapması gereken davra-
nış aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ensest vakası olarak tanımlanan bu
durumu derinlemesine inceleme
B) Gizliliği koruyarak Selin ile psikolojik
danışmayı sürdürme
C) Müdürle görüşüp emniyeti bilgilendir-
me
D) Babasıyla yüzleştirerek Selin’in anlat-
tıklarının doğruluğunu araştırıp değer-
lendirme
E) Babasına gözdağı verip gelişmeleri
izleme
4. Bir öğretmenin, sınıfta sürekli olarak
mutsuz ve üzgün olan öğrencisine yar-
dım etmek için aşağıdakilerden hangi-
sini yapması en uygundur?
A) Ana babası ile görüşmek
B) Okul müdürüne yönlendirmek
C) Rehberlik araştırma merkezine yön-
lendirmek
D) Okul rehber öğretmenine yönlendir-
mek
E) Sınıf rehber öğretmeninden onun
hakkında bilgi almak
5. Rehberlik anlayışına sahip bir öğret-
menin aşağıdaki davranışlardan han-
gisini sergilemesi beklenmez?
A) Öğrencileri ile sıcak ve olumlu bir ik-
lim oluşturmak
B) Öğrencilerin duygularına önem ver-
mek
C) Sorun yaşayan ve sorununu kendi
çözemeyen öğrenciye psikolojik yar-
D) Öğrencilerin sahip oldukları kapasite-
yi geliştirmelerine yardımcı olmak
E) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve beceri-
lerini geliştirmek için çeşitli etkinlikler
düzenlemek
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 REHBERLİK ANLAYIŞI İLİŞKİLER (ÇÖZÜM)
1. Ergenlik döneminde beden yapısında mey-
dana gelen değişikliklerde bireysel farklı-
lıklar görülebilir. Bu durumda okul rehber
öğretmeninin ergenlik döneminde beden
yapısındaki değişmeler hakkında bilgiler
vererek öğrencinin rahatlamasını sağlaması
uygun olacaktır.
Cevap A
2. Kendini kabul (self-acceptance) kavramı bi-
reyin hissettiklerinin, davranışlarının ve dü-
şüncelerinin farkına olması ve kendini olum-
lu ve olumsuz yanlarıyla kabul etmesi olarak
tanımlanır. Ayrıca kendini kabul etmek yüz-
leşmemiz gereken gerçeklerle samimiyetle
yüzleşmek, kendimize karşı dürüst olmak
demektir.Buna göre bireyin hatalarından
dolayı aşırı derecede suçluluk duymaması,
kendinden utanmaması, hatalarını fark edip
bunları kişiliğinin bir parçası sayması kendi-
ni kabul kavramı ile açıklanır.
Cevap B
3. Çocuğun bir yetişkin tarafından; cinsel uyarı
ve doyum için kullanılması, fuhuşa zorlan-
ması, pornografi gibi suçlarda cinsel obje
olarak kullanılması cinsel istismardır. Cinsel
istismar, karmaşık nedenleri ve trajik sonuç-
ları olan, tıbbi, hukuki, gelişimsel ve psi-
ko-sosyal kapsamlı ciddi bir sorundur. Bu
anlamda çocuğun cinsel istismarında multi-
disipliner yaklaşım esastır ve bu yaklaşımın
bir parçası olarak psikolojik danışman ço-
cuk ve ailesine yardım etmekle birlikte eyle-
mi yasal birimlere bildirme yükümlülüğünün
olduğunu unutmamalıdır. T.C.K 280. Madde
“görevin yapıldığı sırada suç belirtisi ile kar-
şılaşılması” durumunda yetkili makamlara
bildirilmesini zorunlu kılmıştır. Dolayısıyla
burada yapılması gereken okul yönetimini
haberdar ederek durumu ilgili resmi kurum-
lara bildirmektir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Sınıfta sürekli olarak üzgün ve mutsuz bir
öğrenci olduğu bilgisi soruda verilmiş olup
“sürekli” ifadesinden hareketle bu durumun
anlık bir şey olmadığı sonucuna varılabilir.
Bir öğrencinin sürekli olarak üzgün ve mut-
suz olması durumu, psikolojik bir problemi
akla getirmekte olup bu durumun öncelikli
olarak anlaşılması gerekmektedir. Soruda
bir öğretmenden söz edilmektedir. Psikolo-
jik bir problemi analiz etmek ve bu duruma
ilişkin yardımlar sunmak, öğretmenin bilgi
ve becerisi dâhilinde yapabileceği çalışma-
lar değildir. Bu nedenle öğrenciyi bir uzma-
na yönlendirmesi, uzman desteğinin alın-
masını sağlaması gerekmektedir. Bu yönde
seçenekler incelendiğinde, “Okul rehber
öğretmenine yönlendirmek” seçeneği, ifade
edilenlere uygunluk göstermektedir.
Cevap D
5. Rehberlik anlayışına sahip bir öğretmen; öğ-
rencileri ile sıcak ve yakın bir ilişki kurmak,
öğrencilerinin duygularına önem vermek,
öğrencilerinin sahip oldukları kapasiteyi ge-
liştirmesine yardım etmek ve sahip olduğu
nitelikleri geliştirici etkinlikler düzenlemek
gibi davranışlar sergileyebilirler. Ancak reh-
berlik anlayışına sahip bir öğretmen, öğren-
cilere psikolojik yardım vermek gibi bir ça-
lışmayı yürütmez. Çünkü psikolojik yardım
vermek, öğretmenlerden değil, psikolojik
danışmanlardan beklenen bir görevdir. Öğ-
retmenler rehberlik alanında uzman olma-
dıklarından, böyle bir yardım veremezler.
Cevap C
233
 PROGRAM GELİŞTİRME

Eğitim Bilimine Giriş – Temel Kavramlar

Program Geliştirmeye Giriş

Program Geliştirme Model ve Yaklaşımları

Program Geliştirmenin Planlanması

Hedefler ve Belirlenmesi

İçerik

Eğitim Durumları

Programın Denenmesi ve Değerlendirilmesi

Plan

Posner’a Göre Program Türleri

Türk Eğitim Sistemi

Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisi

Program Tasarım Yaklaşımları

İçerik Düzenleme Yaklaşımları

Eğitim Türleri

Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri

 EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ – TEMEL KAVRAMLAR
1. Kazanılmış yaşantı, bireylerin birbirleriyle 1. Öğrenme bireyin davranışlarında kendi ya-
ve çevresiyle etkileşimi sonucu bireyler- şantısı yoluyla gerçekleşen nispeten kalıcı
de kalıcı izli davranış değişikliği oluşma- izli davranış değişiklikleridir. Başka bir anla-
sıdır. tımla öğrenme yaşantılarla kazanılmış dav-
Aşağıdakilerden hangisi kazanılmış ranış değişikliklerini ifade eder. Bu anlamda
yaşantıya uygun bir örnek değildir? öğrenmenin gerçekleşmesi için bireyin bir
yaşantı geçirmesi ve bu yaşantı sonunda
A) Bir yakınını cinayette kaybeden Ne-
davranışlarda belli düzeyde kalıcı değişikli-
vin, gazetelerde önce cinayet haber-
ğin meydana gelmesi gerekir. “A”, “B”, “C”
lerini okur.
ve “E” seçeneklerindeki ifadeler kazanılmış
B) Oğuz, derste öğretmenin verdiği ör-
yaşantıları yansıtmaktadır. “D” seçeneğin-
neği başka bir problemin çözümünde
deki ifade ise kazanılmış yaşantı örneği de-
kullanır.
ğildir. Çünkü burada önceki yaşantılarından
C) Burak, oynadığı her satranç oyunun-
öğrendiklerine ilişkin bir davranış sergilen-
da model aldığı satranç ustasının açı-
memektedir.
lış hamlesiyle oyuna başlar.
D) Fatma, ders arasında sınıf arkadaş- Cevap D
larıyla birlikte çektirdiği fotoğraflara
bakar.
E) Kemal, izlediği filmden kavga sahne-
lerini arkadaşlarına göstererek anlatır.

2. Eğitimin açık bir sistem olduğu düşü- 2. A, B, C ve D basamağında verilenler siste-

nüldüğünde aşağıdakilerden hangisi min girdi, E seçeneğinde verilen ifade ise
eğitim sisteminin girdilerinden biri de- sistemin işlem öğesi ile ilgilidir.
ğildir?
Cevap E
A) Öğrencilerin cinsiyet dağılımı
B) Öğrencilerin dersle ilgili tutumları
C) Okullara gönderilen sınıf geçme yö-
netmeliği
D) Ailenin öğrencinin ihtiyacını gidermek
için harcadığı para
E) Soruyu cevaplayamayan öğrenciye
verilen ipucu

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 237

 PROGRAM GELİŞTİRMEYE GİRİŞ
1. Posner beş tür eğitim programı olduğunu
söylemektedir. Bunlar; resmi program,
uygulamadaki program, örtük program,
ekstra program ve ihmal edilen (geçersiz)
programdır.
Posner’in eğitim programını bu şekil-
de ayırmasının uygulamadaki anlamı
ya da katkısı ne olabilir?
A) Eğitim araştırmacılarının resmî prog-
ramın önemini kavramalarına neden
olur.
B) Eğitim reformlarının başarı ve başa-
rısızlıklarının nedenlerini belirlemeye
yardımcı olur.
C) Program geliştirme alanının ne kadar
dinamik bir süreç olduğunun kavran-
masına yardımcı olur.
D) Program değerlendirmenin sistema-
tik olarak yapılması gerektiğini ortaya
koymaya yardımcı olur.
E) Aynı programın farklı boyutlarını ve
farklı akademik çıktılarını belirlemeye
yardımcı olur.
2. Türk eğitim sisteminde eğitim prog-
ramları ve öğretmenlerin rolleriyle ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi doğru-
dur?
A) Eğitim programları Millî Eğitim Bakan-
lığı tarafından hazırlanır, öğretmenler
yalnızca uygulamaktan sorumludur.
B) Eğitim programlarının hazırlanmasın-
dan ve değerlendirilmesinden Talim
Terbiye Kurulu Başkanlığı, uygulan-
masından ise öğretmenler sorumlu-
dur.
C) İl ya da ilçe Millî Eğitim Müdürlükleri
eğitim programlarını hazırlar, öğret-
menler programları uygular ve değer-
lendirir.
D) Öğretmenler, okul müdürlerinin ve
müfettişlerin yönlendirmesiyle eğitim
programlarını uygulamaktan sorum-
ludur.
E) Öğretmenler, eğitim programlarının
uygulanmasında ve değerlendirilme-
sinde sorumluluk taşırlar.
238
3. İyinin, doğrunun ve güzelin evrenselli-
ğini, değerlerin mutlak olduğunu ve de-
ğişmezliğini, tutarlılık kavramının önemli
olduğunu savunan bir öğretmen, öğren-
cilerine seçme özgürlüğü tanımakta, on-
ların seçme ve karar verme becerilerini
geliştirmek istemektedir.
Bu öğretmen için aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
A) Gerçekçi B) İdealist
C) Yararcı D) Varoluşçu
E) İlerlemeci
4. Öğretmenler genellikle söz dinleyen ve
kurallara uygun davranan öğrencilere
sempati duyarlar. Yapılan araştırmalar,
öğretmenlerin tepkilerinin, öğrencilerin
derslerdeki başarısızlıklarından çok, ku-
rallara uymamalarına yönelik olduğunu
ortaya koymaktadır. Öğrencilere bu ko-
nuda bir açıklama yapılmasa da onlar,
kurallara uygun davrandıklarında bunun
başarı olasılığını etkileyebileceğini, sınav-
da doğru yanıtlar vermeseler de iyi not
alabileceklerini düşünürler. Bu durumda,
kurallara karşı çıktıklarında cezalandırıla-
bileceklerini ya da öğretmenleri tarafın-
dan dışlanabileceklerini öğrenirler.
Bu öğrenmeler aşağıdakilerden hangi-
sinin kapsamında ortaya çıkar?
A) Türk millî eğitiminin amaçları
B) Uygulanan program
C) Büyüklerin önerileri
D) İhmal edilen program
E) Örtük program
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı birey-
ler olarak yetişmelerini öngören, okul
içi ve dışı faaliyetleri kapsayan ve
öğrencilerin toplumsal hayata uyum
sağlamaları üzerinde duran örtük
programın dayandığı temel ilke aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Eğitim süreci günlük yaşam süreçle-
rinden farklı değildir.
B) Eğitim sürecinde konu alanı çok iyi
özümlenmelidir.
C) Okulun temel işlevi, kültürü etkili bir
şekilde yeni nesillere aktarmaktır.
D) Eğitimin işlevi toplumsal hayatı yeni-
den düzenlemektir.
E) Öğrenci soyut düşünmeli ve zihinsel
disiplin sağlamalıdır.
6. Yapılandırmacılık yaklaşımına göre ha-
zırlanan bir eğitim programı geliştirilirken
bireyin ilgi ve ihtiyaçları göz önünde bu-
lundurulmuş, okuldaki deneyimler yaşa-
mın kendisi olarak benimsenmiştir.
Buna göre bu eğitim programları hangi
eğitim felsefesini temel almıştır?
A) Yeniden kurmacılık
B) İlerlemecilik
C) Gerçekçilik C) Ders programı
D) Daimicilik
E) Esasicilik
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Program Geliştirmeye Giriş
7. Aşağıdakilerden hangisi yeni geliştiri-
len bir programa süreklilik kazandır-
mada önemli değildir?
A) Programın bölgesel farklılık ve ihti-
yaçları dikkate alması
B) Öğretmenlere programın uygulanma-
sıyla ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi
eğitim verilmesi
C) Programın öğretmen ve öğrencilerde
bilim okuryazarlığını geliştirmesi
D) Programda dersler arası ilişkilendir-
meyi yansıtan öğrenme alanları üze-
rinde durulması
E) Programda ölçme veya değerlendir-
me amacıyla sadece sınavların öne-
rilmesi
8. Yaşam boyu öğrenme merkezlerinde, her
yaşta bireyin fiziksel ve zihinsel gelişimi
dikkate alınarak çeşitli yaşam becerileri
kazanması amaçlanır.
Bu merkezlerdeki uygulamaların daha
çok hangi program kapsamına girdiği
söylenebilir?
A) Mesleki eğitim programı
B) Örtük program
D) Çalışma programı
E) Hizmet içi eğitim programı
239
Program Geliştirmeye Giriş
9. Betül Öğretmen, öğrenme-öğretme sü-
recinde geçmiş konuları tekrar ederek
öğrenmenin önemini sık sık vurgular. En
doğru ve gerçekçi bilgilerin geçmiş ko-
nulara bağlı kalınarak öğrenileceğini söy-
ler. Aynı zamanda sınıftaki tek otoritenin
kendisi olduğunu da öğrencilere hisset-
tirmekten çekinmez.
Betül Öğretmen’in hangi eğitim felse-
fesi ilkelerine uygun davrandığı söyle-
nebilir?
A) Yararcılık B) Daimîcilik
C) İlerlemecilik D) Esasicilik
E) Varoluşçuluk
10. Cumhuriyet’in ilanından sonra eğitim sis-
temini yeniden yapılandırmak üzere bazı
girişimlerde bulunulmuştur. Bu amaçla
1924 yılında John Dewey Türkiye’ye da-
vet edilmiş ve incelemeler yapıp öneriler-
de bulunması istenmiştir.
John Dewey’nin bu çalışmaları Türk
Millî Eğitim Sistemi’nde hangi geliş-
melere öncü olmuştur?
A) Sekiz yıllık ilköğretim süreci deneme
çalışmalarına
B) Tevhid-i Tedrisat (öğretim birliği) Ka-
nunu’nun kabulüne
C) Millî Eğitim şûralarının yapılmasına
D) İlköğretim Kanunu’nun hazırlanması-
na ve yürürlüğe girmesine
E) Köy enstitülerinin kurulmasına ve öğ-
renci merkezli sistemin yaygınlaşma-
sına
240
11. İnformal öğrenmede, öğrencilerin bilgiyi
okul ortamından farklı olarak millî park,
müze, bilim ve sanat merkezleri ve ben-
zeri alanlarda birincil kaynaklardan elde
ederek anlamlandırdıkları söylenebilir. Bu
süreçte öğrenciler yaparak, yaşayarak
öğrenebilirler ve somut yaşantılar kaza-
nabilirler.
Buna göre, informal öğrenme aşağı-
daki programlardan hangisinin kapsa-
mında daha etkili gerçekleştirilebilir?
A) Modüler B) Çekirdek C) Sarmal
D) Örtük E) Tematik
12. Türk erkeğiyle evli olan yabancı bir kadın
eve girerken ayakkabılarını çıkarmayı,
büyüklerin elini öpmeyi ve misafirperver-
liği öğrenir. Türk erkeği ise eşinden pizza
yapmayı ve değişik dans figürleri öğrenir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine
örnek olarak verilebilir?
A) Kültürleşme
B) Örgütleme
C) Kültürlenme
D) Bireyselleştirme
E) Zoraki kültürleme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Program Geliştirmeye Giriş

13. Matematik dersinde, öğretmen ile öğren- 14. Hayat bilgisi dersinde, milli ve dini
ciler arasında geçen bir konuşma şöyle- bayramlar ve yerel kurtuluş günleri ile
dir: ilgili konuların ele alınma (işleniş) za-
manı belirlenirken öncelikle aşağıda-
Öğretmen : Ş
 imdi öğreneceğimiz çok kilerden hangisi göz önünde tutulma-
zor bir konu ama disiplinli lıdır?
çalışırsanız öğrenirsiniz.
A) Öğretim programlarındaki sırası
Yaşam, kurallı ve disiplinli
olmayı gerektirir. B) Bayramın veya kurtuluş gününün tari-
hi
Zeynep : Ö
 ğretmenim tahtadaki C) Bu günlerin veya konuların derslerle
şekli defterime yan olarak ilgisi
çizebilir miyim? D) Öğrencilerin hazır olma düzeyleri
Öğretmen : H
 ayır, ben ne yapıyorsam E) Derste işlenen diğer konulara uygun-
aynısını yapın. Siz her şeyi luğu
benden öğreniyorsunuz.

Selim : Ö
 ğretmenim ben o soruyu
formül kullanmadan başka
bir yoldan da çözdüm, is-
terseniz göstereyim.

Öğretmen : B
 enim verdiğim formülü
ezberle ve o şekilde çöz.
Sınavda formülsüz çözüm-
leri kabul etmeyeceğim.
Bu formüller yüzyıllardır
kullanılıyor, sen de kullan.

Bu örnekteki öğretmen hangi eğitim

felsefesine göre davranmaktadır?
A) Daimîcilik
B) Esasicilik
C) İlerlemecilik
15. Öğrencilerin öğrenmelerinde; okul bah-
D) Yeniden kurmacılık çesi, koridor, kantin, spor salonu ortam-
E) Yararcılık ları önemlidir. Bu ortamlarda kullanılan
dil, iletişim, giyim, yeme-içme biçimi sınıf
içi öğrenmelerinden farklı öğrenmelere
yol açabilir.
Bu durum, aşağıda verilenlerden han-
gisini en iyi ifade eder?
A) Öğretim programı
B) Örtük program
C) Ekstra program
D) İhmal edilen program
E) Gerçekleşen program

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 241

Program Geliştirmeye Giriş

16. Mezunların niteliklerinin piyasa ihtiyaçla- 19. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, birey-
rına cevap vermemesi, toplumda okula lere evlilik öncesinde evliliğe uyum eğiti-
karşı güvenin sarsılmasına ve okulun iş- mi vermeyi planlamaktadır.
levlerinin sorgulanmasına sebep olmuş- Planlanan bu eğitim Türk Millî Eği-
tur. Okulun itibarının devam etmesi ve timi’nin temel ilkelerinden hangisini
geliştirilmesi konusunda çeşitli görüşler daha çok desteklemektedir?
tartışılmaktadır. Bunlardan biri “Okul,
A) Süreklilik B) Bilimsellik
gelişimin merkezi olmalı, piyasaya ürün
satmalı, bir adım önde gitmeli ve topluma C) Karma eğitim D) Yöneltme
liderlik yapmalıdır.” şeklinde özetlenmiş- E) Fırsat ve imkân eşitliği
tir.
Bu görüşü savunan kişinin esas aldığı
eğitim felsefesi aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) İdealizm B) Daimîcilik 20. Aşağıdakilerden hangisi, öğretim
C) Esasicilik D) İlerlemecilik programı geliştirmede eğitim felsefe-
E) Yeniden kurmacılık sinin temel işlevlerinden birini vurgu-
lamaktadır?
A) Kazanımların işlevsel olup olmadığını
17. Bir ülkede uygulanmakta olan öğretim inceleme
programı, temel eserlerin incelenmesi
B) Kazanımların iç ve dış tutarlılığını de-
esasına dayanmakta iken bunun yerine
netleme
öğrencilerin hazırbulunuşlukları, ilgileri ve
C) Kazanımların öğrenci düzeyine uy-
ihtiyaçları esas alınarak programın ögele-
gunluğunu kontrol etme
rinin belirlendiği yeni bir program anlayı-
şına geçiş yapılmıştır. D) Toplumun ihtiyaç duyduğu meslekleri
belirleme
Bu anlayış değişikliği, aşağıdaki prog-
E) Programın deneme uygulamasına ka-
ram geliştirme temellerinden hangi-
rar verme
siyle en fazla ilişkilidir?
A) Felsefi B) Toplumsal
C) Tarihî D) Ekonomik
E) Psikolojik

21. Okula başlama yaşının 66 aya çekilme-

18. Aşağıdakilerden hangisi, okulun örtük
amaçlarıyla en az ilgilidir?
A) Bireyleri sorumluluk almaya yönlen-
dirmek
B) Okulda düzenli bir ortam oluşturmak
C) Öğrencilerin ihtiyaç duydukları bilgile-
ri öğretmek
D) Sosyal ortamın oluşmasını destekle-
mek
E) Öğrencileri toplumsal hayata hazırla-
mak
242
siyle birlikte ilkokul 1. sınıf öğretim prog-
ramlarının gözden geçirilmesine ihtiyaç
duyulmuştur.
Buna göre programda yapılması gere-
ken değişiklikler, program geliştirme-
nin aşağıdaki kuramsal temellerinden
hangisiyle ilgilidir?
A) Psikolojik B) Tarihî
C) Ekonomik D) Felsefi
E) Toplumsal
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 PROGRAM GELİŞTİRMEYE GİRİŞ (ÇÖZÜM)
1. İlgili kaynaklarda eğitim-öğretim sürecinde
kullanılan program türlerine ilişkin çeşitli
gruplamalar ve açıklamalar yer almakta-
dır. Bu gruplamalardan biri Posner’a aittir.
Posner, program türlerini resmi program,
uygulamadaki program, örtük program eks-
tra program ve ihmal edilen program olmak
üzere gruplamıştır. Gerçekte sıralanan bu
program türleri aynı programın farklı ba-
kış açılarıyla incelenmesidir. Bu gruplama,
program türlerinin birbirleriyle olan ilişkile-
rinden hareketle program geliştirme alanı-
nın dinamikliğini, dolayısıyla aynı programın
farklı boyutları ve farklı akademik çıktıları ol-
duğunu ve programları değerlendirme süre-
cinin sistematik olarak yapılması gerektiğini
ortaya koymaktadır. Aynı zamanda yapılan
bu gruplama, öğretim süreçlerindeki başarı
ve başarısızlıkları belirlemede yardımcı olur.
ÖSYM bu sorunun doğru yanıtını “B” seçe-
neği olarak açıklamakla birlikte, yukarıdaki
gerekçelerde “C”, “D” ve “E” seçenekleri de
doğru yanıt niteliğindedir.
Cevap B
2. Talim Terbiye Kurulu’nun görevi Milli Eğitim
Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı
Yönetmeliği’nde; “Eğitim ve öğretim ile ilgili
plan ve programları, ders araç ve gereçle-
rini hazırlamak, incelemek ve geliştirmek”
olarak tanımlanmıştır. Başka bir ifadeyle
eğitim sistemimizde öğretim programlarının
hazırlanması, değerlendirilmesi ve gelişti-
rilmesinden Talim ve Terbiye Kurulu, uygu-
lanmasından ise öğretmenler sorumludur.
Programların uygulanması sürecinde ise
öğretmenlere okul müdürleri ve müfettişler
rehberlik eder. Bu açıklamalardan hareket-
le Türk eğitim sisteminde eğitim program-
ları ve öğretmenlerin rolleriyle ilgili olarak,
ÖSYM tarafından doğru seçenek olarak
açıklanan “E” seçeneği dışında, “Eğitim
programlarının hazırlanmasından ve değer-
lendirilmesinden Talim Terbiye Kurulu Baş-
kanlığı, uygulanmasından ise öğretmenler
sorumludur.” Ve “Öğretmenler, okul mü-
dürlerinin ve müfettişlerin yönlendirmesiyle
eğitim programlarını uygulamaktan sorum-
ludur.” ifadeleri de doğrudur.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Öğretim sürecinde temel alınan felsefe,
öğretimi tasarlamaktan öğretim süreci-
ni gerçekleştiren öğretmen davranışlarına
kadar birçok boyutta belirleyici ve yönlen-
diricidir. Hem öğretimi tasarlarken hem de
öğretimi gerçekleştirirken neye, ne kadar
önem verileceğini belirleyen; felsefedir. Bu
anlamda öğretmenlerin öğretim sürecinde-
ki öncelikleri, bir anlamda temele aldıkları
felsefeyi yansıtır. Soru kökü bu açıdan in-
celendiğinde; “iyinin, doğrunun ve güzelin
evrenselliğini, değerlerin mutlak olduğunu
ve değişmezliğini” temel alan öğretmenin,
idealizmi; “Öğrencilerine seçme özgürlüğü
tanıyan, onların seçme ve karar verme be-
cerilerini geliştirmek isteyen” öğretmenin
ise, Varoluşçu felsefeye uygun davrandığı
söylenebilir. Sorunun doğru yanıtı ÖSYM
tarafından “B” seçeneği olarak belirtilmek-
le birlikte, soru kökündeki ifadenin ilk kısmı
“B” seçeneğindeki İdealizmi, ikinci kısmı ise
“D” seçeneğinde ifade edilen Varoluşculuğu
işaret etmektedir.
Cevap B
4. Örtük program, ders dışı etkinliklerini de
içine alan çok geniş bir kavramdır. Öğren-
me yaşantıları sürecinde yazılı olarak ortaya
konulmayan fakat öğrencilerin kazanması
istenen ya da beklenen bilgiler, değerler,
tutumlar ya da düşüncelerdir. Başka bir an-
latımla; mesaj, etkinlik ve uygulamalardır. Bu
program, okulun öğrencilere dolaylı olarak
öğrettiği her şeyi kapsamaktadır. Paragraf-
taki açıklamaya göre öğrencilerin kurallara
uygun davranmayı öğrenmesi; örtük prog-
ram kapsamındaki öğrenmedir. Çünkü bu
öğrenme, yazılı olmayan ancak öğrencilerin
kazanması beklenen değerler ve tutumlara
örnektir.
Cevap E
243
Program Geliştirmeye Giriş
5. Örtük program ders dışı etkinlikleri de içine
alan çok geniş bir kavramdır. Öğretim süre-
cinde yazılı olarak ortaya konulmayan, fakat
öğrencilerin kazanması beklenilen bilgileri,
becerileri ve tutumları içerir. Bu program
okulun öğrencilere dolaylı olarak öğrettiği
her şeyi kapsamaktadır. Bu nedenle örtük
program kapsamındaki etkinliklerin günlük
yaşamla doğrudan ilişkisi olması gerekir.
Diğer yandan öğrencilerin yaratıcı, araştırıcı
bireyler olarak yetişmelerini öngören, okul
içi ve dışı faaliyetleri kapsayan ve öğren-
cilerin toplumsal hayata uyum sağlamaları
üzerinde duran örtük programın söz konusu
nitelikleri öğrencilere kazandırabilmesi için
günlük yaşan süreçleriyle iç içe olması ge-
rekir.
Cevap A
6. Bireyin ilgi ve ihtiyaçları göz önünde bulun-
duran, okuldaki deneyimler yaşamın kendisi
olarak benimseyen yapılandırmacılık yakla-
şımın temelinde ilerlemeci eğitim felsefesi
yer almaktadır. Birey merkezli olan ilerle-
meci eğitim felsefesi de öğretimi planlarken
ve gerçekleştirirken öğrencilerin ilgi ve ihti-
yaçlarının temel alınmasını ve öğrencilerin
öğretmen rehberliğinde öğretim sürecinde
aktif olarak katılmasını benimser.
Cevap B
7. Yeni hazırlanan programın uygulanıp ülke
genelinde yaygınlaştırılması ve uygulamanın
devamlılığının sağlanması için; programın
bölgesel farklılık ve ihtiyaçları dikkate alma-
sı, öğretmenlere programın uygulanmasıyla
ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim veril-
mesi, programın öğretmen ve öğrencilerde
bilim okuryazarlığını geliştirmesi, programda
dersler arası ilişkilendirmeyi yansıtan öğren-
me alanları üzerinde durulması gibi öneriler
dikkate alınmalıdır. Ancak programda ölçme
veya değerlendirme amacıyla sadece sı-
navların önerilmesi yalnızca sınama durum-
larına öğesine yönelik bir öneri olduğu gibi
bilimsel olarak yanlış bir öneridir.
Cevap E
244
8. Örtük program ders içi ve dışı etkinlikleri
de içine alan çok geniş bir kavramdır. Örtük
program öğretme-öğrenme sürecinde yazılı
olarak ortaya konulmayan, fakat öğrenci-
lerin kazanması istenilen veya beklenilen
bilgiler, değerler, tutumlar ya da düşünceleri
kapsar. Bu çerçevede yaşam boyu öğren-
me merkezlerinde, her yaşta bireyin fiziksel
ve zihinsel gelişimi dikkate alınarak çeşitli
yaşam becerileri kazanması amacıyla dü-
zenlenen faaliyetler daha çok örtük program
kapsamında değerlendirilebilir.
Cevap B
9. Esasicilik, programın daha çok konu alanı
üzerinde duran, öğretmen merkezli olan ve
öğretmeni alanında uzman olarak değerlen-
diren, öğretmen otoritesinin sınıfta sağlan-
ması gerektiği görüşünü benimseyen ve öğ-
renmenin doğasında sıkı çalışma ve zorlama
vardır ilkesini temel alan eğitim felsefesidir.
Bu açıklamalar ışığında, Betül Öğretmenin,
öğrenme-öğretme sürecinde geçmiş ko-
nuları tekrar ederek en doğru ve gerçekçi
bilgilerin geçmiş konulara bağlı kalınarak
öğrenileceğini söylemesi, aynı zamanda
sınıftaki tek otoritenin kendisi olduğunu da
öğrencilere hissettirmesi esasicilik felsefesi-
nin ilkelerine uygun davrandığının gösterge-
si olarak yorumlanabilir.
Cevap D
10. Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitim sistemi-
mizi şekillendirmek ve geliştirmek amacıyla
Atatürk tarafından John Dewey gibi bazı
tanınmış eğitimciler ülkemize çağrılmış ve
eğitim sistemimiz hakkında araştırmalar
yapıp rapor sunmaları istenmiştir. Dewey’in
İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara’da, okulla-
rın kapalı olduğu yaz aylarında yaptığı ince-
lemelerin sonucunda hazırladığı rapor doğ-
rultusunda köy enstitülerinin kurulmasına ve
öğrenci merkezli sistemin yaygınlaşmasına
öncü olmuştur.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

11. Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı
yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme
meydana getirme süreci olan eğitim formal
ve informal olmak üzere iki biçimde ger-
çekleşir. Formal eğitim daha çok okul orta-
mındaki yazılı olarak planlanmış ve amaçlı
eğitim faaliyetlerini kapsar. İnformal eğitim
ise, yazılı olarak planlanmamakla birlikte is-
tendik davranış değişikliklerini kapsayan ve
kendiliğinden gerçekleşen süreçleri işaret
eder. Eğitim türlerini bu özellikleri açısından
program türleri ile ilişkilendirmek gerekirse
formal eğitimi genel anlamda öğretim prog-
ramı ile, informal eğitimi ise örtük program
kavramı ile açıklamak mümkündür. Örtük
program öğretim programı dışında ama
onunla uyumlu olan ve olumlu davranışlar
kazandıran süreçleri içerir. Bu yönüyle örtük
program bir anlamda eğitimin informal bo-
yutuna karşılık gelir.
Cevap D
12. Genel bir tanımla kültür, doğanın yarattıkla-
rına karşılık insanoğlunun ortaya koyduğu
maddi, manevi her şeydir. Kültür doğum-
dan sonra kazanılmakta ve öğrenilmektedir.
Kültürleme ise kültürel değerlerin bireylere
kazandırılması sürecidir. Zoraki kültürleme
bunun bireylere zorla kabul ettirilmesi iken,
kasıtılı kültürleme kültürün planlı ve amaç-
lı bir şekilde bireylere aktarılması sürecidir.
Eğitim, kasıtlı bir kültürleme sürecidir ifade-
si, kültür aktarımında eğitim sürecinin rolü-
nü ortaya koymaktadır. Bu anlayış özellikle
esasici eğitim felsefesinde ön plana çıkmış,
bu felsefe eğitim kurumlarının temel işlevini
kültürel mirası gelecek kuşaklara aktarmak
olarak açıklamıştır. Kültürleşme ise, kültü-
rel yayılma süreciyle gelen maddi manevi
öğelerle başka kültürden birey ve grupların
karşılıklı etkileşimi sonucu her ikisinin de
değişmesidir. Bu açıklamalar ışığında soru
kökündeki ifade edilen durumun kültürleş-
me kavramına örnek olduğu görülmektedir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Program Geliştirmeye Giriş
13. Soru kökündeki öğretmen ve öğrencisi ara-
sında geçen konuşma incelendiğinde “di-
siplinli olma, disiplinli çalışma”, “öğretmenin
sürecin merkezinde ve yöneticisi olması”,
“bilginin tartışılmadan var olan biçimiyle ez-
berlenerek öğrenilmesi” gibi esasici felsefe-
yi işaret eden ipuçlarının olduğu görülmek-
tedir. Daimici felsefe bilginin tartışılmadan
var olan biçimiyle ezberlenerek öğrenilmesi
ifadesini temel almakla birlikte, öğretmen
otoritesi, sıkı çalışma ve zorlama, disiplin
gibi vurgulardan uzaktır. İlerlemecilik öğren-
ci merkezli ve öğrencinin aktif katılımını esas
alan bir öğretim sürecini, yeniden kurmacı-
lık ise değişim ve yenilik kavramlarını temel
alan eğitim felsefeleridir. Yararcılık ise insa-
na yararlı bilgi doğru bilgidir anlayışını temel
alan felsefelerden biridir.
Cevap B
14. Milli-dini bayramlar ve yerel kurtuluş günleri
ile ilgili konuların işleniş zamanı belirlenir-
ken, öncelikle bayramın veya kurtuluş günü-
nün tarihi göz önüne alınmalıdır. Çünkü belli
tarihlerde anlam kazanan etkinliklerin, farklı
bir tarihte planlaması ve gerçekleşmesi
doğru değildir. Bu nedenle özellikle tarihle-
riyle önem kazanmış günlere ait faaliyetlerin
planlamasında öncelikle günün tarihi dikka-
te alınmalıdır. Daha sonra diğer derslerle iliş-
kisi ve derste işlenecek konularla uygunluğu
da dikkate alınabilir.
Cevap B
15. Soruda öğrencilerin öğrenmelerine planlı ve
programlı olarak etki etmeyen, ancak okul
içi deneyimlerle oluşan bahçe, spor salonu
gibi ortamlarda kullanılan dil, giyim gibi de-
ğişkenlerin karışması örtük programın sorul-
duğunun açık göstergesidir.
Cevap B
245
Program Geliştirmeye Giriş
16. Toplumda okulun gelişim merkezi olması
ve topluma liderlik etmesi vurguları yeniden
kurmacı eğitim felsefesinin temel özellikleri-
dir.
Cevap E
17. Temel eserlerin incelenmesi esasına daya-
lı öğretim programlarından (esasici eğitim
anlayışından) öğretim programına, öğrenci
hazıroluş ilgi ve ihtiyaçlarına dayalı (ilerle-
meci eğitim anlayışına), geçiş vurgusu ve
soru kökündeki “anlayış değişikliği” ifadesi
programın felsefi temeliyle ilişkilidir. Burada
programın öğrenci hazıroluş ilgi ve ihtiyaçla-
rına uygunluğundan, yani psikolojik temel-
den değil bir anlayış değişikliğinden yani
felsefi temelden bahsedilmektedir.
Cevap A
18. Bu soru sınıf yönetimi kapsamında sorul-
makla birlikte daha çok program geliştirme
ile ilgilidir. Örtük program okul ortamından,
öğretmenlerin davranışlarından büyük öl-
çüde etkilenir. Bireyleri sorumluluk almaya
yönlendirmek, okulda düzenli bir ortam
oluşturmak, sosyal ortamın oluşmasını
desteklemek, öğrencileri toplumsal haya-
ta hazırlamak okulların örtük amaçlarıyla
doğrudan ilgilidir. Ancak öğrencilerin ihtiyaç
duydukları bilgileri öğretmek örtük amaç-
larla daha az ilgilidir. Çünkü ihtiyaç duyulan
bilgileri öğretmek ya da öğretim, eğitimin
formal boyutu ile ve resmî program türü ile
ilgilidir.
Cevap C
246
19. Türk Milli Eğitimi’nin temel ilkelerinden olan
süreklilik ilkesine göre fertlerin genel ve
meslekî eğitimlerinin hayat boyunca devam
etmesi esastır. Gençlerin eğitilmesi yanında,
hayata ve iş alanlarına olumlu bir şekilde
uymalarına yardımcı olmak üzere, yetişkin-
lerin de sürekli eğitimini sağlamak için ge-
rekli tedbirleri almak, bu ilkenin gereğidir.
Süreklilik, bir açıdan yaşam boyu öğren-
medir. Öncülde verilen örnek durumda da
ilgili bakanlığın evlilik öncesi evliliğe uyum
eğitimi vermesi süreklilik ilkesinin gereğidir.
Bu haliyle diğer seçenekler kolaylıkla elene-
bilmektedir.
Cevap A
20. Bu soruda da öğretim programı geliş-
tirme sürecinde eğitim felsefenin temel
işlevlerinden biri sorulmaktadır. Bilgi dü-
zeyinde ve kolay, çeldiricisi olmayan bir
soru olduğu söylenebilir. Öğretim prog-
ramı geliştirme sürecinde felsefeden; 1.
Temel sayıltıları açıklığa kavuşturmakta,
2. Hedefleri belirlemede ya da aday he-
deflere yenilerini eklemede, 3. Hedef-
lerin iç ve dış tutarlığını sağlamada,
4. Hedefleri önem sırasına koymada yarar-
lanılır. C seçeneğinde kazanımların öğrenci
düzeyine uygunluğunu kontrol etme psiko-
lojik temel, D seçeneğinde toplumun ihtiyaç
duyduğu meslekleri belirleme toplumsal te-
mele vurgu yapmaktadır.
Cevap B
21. Öğrencilerin yaş ve gelişim özellikleri prog-
ramın ulaşılabilirlik boyutu ve psikolojik te-
meli ile ilişkilidir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 PROGRAM GELİŞTİRME MODEL VE YAKLAŞIMLARI
1. İlköğretim programlarında fizik, kim- 1. İlköğretim programlarında fizik, kimya, biyo-
ya, biyoloji ve astronomi derslerinin loji ve astronomi derslerinin fen ve teknoloji
fen ve teknoloji adı altında bir araya adı altında bir araya getirilmesine olanak
getirilmesine olanak sağlayan prog- sağlayan program tasarım yaklaşımı geniş
ram tasarım yaklaşımı aşağıdakiler- alanlı tasarımdır. Geniş alanlı tasarıma göre
benzer özellik taşıyan konuların mantığa
den hangisidir?
uygun şekilde bir araya getirilmelidir. Bu ta-
A) Geniş alanlı sarımda disiplinler arası bütünleşme sağla-
B) Sorun merkezli narak bilginin daha işlevsel hale getirilmesi
C) Hümanistik amaçlanır.
D) Yaşam merkezli Cevap A
E) Tematik

2. Süreç tasarımı yaklaşımı benimse- 2. Süreç tasarımı bütün konular için ortak öğ-
nerek geliştirilen bir öğretim prog- renme yaklaşımının ön plana çıkarıldığı bir
ramında, bütün konular için “eleştirel program tasarlama biçimidir. Bu program
düşünme” ortak yaklaşımının ön plana tasarlama biçiminde en önemli öğrenme
çıkarılmasının nedeni aşağıdakilerden ürünü eleştirel düşünmedir. Bu tasarımda
hangisi olabilir? en önemli vurgulardan biri de öğrencilerin
konuyu en iyi şekilde nasıl öğrendiğinin ön
A) Süreçlerin daha etkili planlanabilir ol- plana çıkarılmasıdır.
ması
B) Çağımızın önemli becerilerinden biri Cevap E
olması
C) Daha girişimci bireyler yetiştirme he-
definin ön plana çıkması
D) Bireyleri geleceğe hazırlama hedefine
daha çok hizmet etmesi
E) Öğrenciler için en iyi öğrenme yolu-
nun belirlenmesi

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 247

 PRORAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI
1. Eğitim programlarının geliştirilmesi 3.
sürecinin ilk aşamasında aşağıdakiler- Ýþlemleri
den hangisi belirlenir? sýnýflama

A) Kazanımlar (hedefler) I
Gizli uzman
B) Ders adları ºgörü
leri alma
Ýþ tanýmý
C) Öğretmen özellikleri yapma
Standartlar
ý
olu
º turma
ýUzun zamanl
ºrma
ýara
t
yapma
D) İçerik (konular)
Progel-Dacum Delphi
E) Eğitim ihtiyacı

Te

3
ik
kn

kn
ik

Te
1
Ýhtiyaç belirleme
teknikleri

Te
2
III

ik

kn
kn

ik
Te

4
Kaynak º me
Görü
tarama

Literatür Mevcut ðal

Do
tarama programlar
ý ºgörü
me
inceleme
II

Yukarıda verilen “ihtiyaç belirleme” tek-

niklerine ilişkin kavram haritasında I,
II ve III ile numaralandırılmış yerlere
aşağıdaki kavramlardan hangileri gel-
melidir?

I II III
2. Bir program geliştirme çalışması sıra-
sında program geliştirme uzmanının A) Pazar Yüz yüze Güdümlü
yanı sıra ölçme değerlendirme uzmanı araştırması görüşme
ve konu alanı öğretmeninden oluşan yapma
bir çalış ma grubu ile eğitim psikoloğu,
B) Beceri Rapor Güdümlü
I
testi geliş- değerlen-
eğitim felsefecisi, okul yöneticisinden tirme dirme
oluşan danışma grubu oluşturulur. Bir
C) Pazar Rapor Yüz yüze
II araştırması değerlen- görüşme
çalışma planı yapılır. Program tasarısı yapma dirme
III IV
D) Beceri Yüz yüze Pazar
hazırlandıktan sonra ihtiyaç saptama testi geliş- görüşme araştırma-
V tirme sı yapma
çalışmaları yapılır.
E) Yüz yüze Beceri Pazar
Yukarıdaki “program geliştirme” aşa- görüşme testi ge- araştırma-
malarından hangilerinin sırası yanlış liştirme sı yapma
verilmiştir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) III ve V E) IV ve V

248 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Program Geliştirmenin Planlanması

4. Program geliştirme sürecinde izlenecek 5. Hazırlanan bir ilköğretim programına,

işlem basamakları aşağıdaki işlem-za- ülke gerçekleriyle örtüşmediği, öğretmen
man çizelgesinde verilmiştir. ve öğrenci özelliklerini dikkate almadığı,
Aylar Ocak Şubat Mart daha önce uygulanan öğretim program-
Haftalar 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
larından elde edilen sonuçları göz ardı
ettiği yönünde eleştiriler yapılmaktadır.
İşlemler
Program geliştirme çalışmalarında
Planlama
aşağıdakilerden hangisinin yapılmış
İhtiyaç analizi
olması, bu eleştirilere en iyi cevabı
Kazanım
yazımı
oluşturur?
İçerik analizi A) Bütün paydaşları kapsayan ihtiyaç
Eğitim analizinin yapılması
durumunun B) Program felsefesinin belirginleştiril-
yazılması
mesi
Belirtke
tablosunun C) Hedef ifadelerinin açık bir şekilde ya-
hazırlanması zılması
Sınama D) Öğrenme etkinliklerinin planlanması
durumlarının
belirlenmesi E) Program geliştirmenin bir komisyon
Raporlaştırma
tarafından yapılması

Bu işlem-zaman çizelgesinde hangi iki

işlemin sırasının değiştirilmesi doğru
olur?
A) İçerik analizi – Eğitim durumunun ya-
zılması
B) Planlama – İhtiyaç analizi
C) Eğitim durumunun yazılması – Belirt-
ke tablosunun hazırlanması
D) İhtiyaç analizi – Kazanım yazımı
E) Belirtke tablosunun hazırlanması – Sı-
nama durumlarının belirlenmesi
6. Öğretmenlere, tablet bilgisayar ve akıllı
tahta kullanımına yönelik bir hizmet içi
eğitim programı hazırlanması planlan-
maktadır. Program geliştirme uzmanı,
ilgili programın amaçlarını belirlemeden
önce konuyla ilgili alan uzmanlarından
tablet bilgisayar ve akıllı tahta kullanımı
için sahip olunması gereken özellikleri
belirlemelerini ister.
Buna göre, program geliştirme uzmanı
hangi ihtiyaç belirleme tekniğini kul-
lanmıştır?
A) Delphi
B) Kaynak tarama
C) Progel (Dacum)
D) SWOT analizi
E) Görüşme

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 249

Program Geliştirmenin Planlanması

7. Ülkemizde bir dersin öğretim progra-
mının hazırlanması ve uygulamaya ko-
nulması konusunda aşağıdakilerden
hangisi yetkilidir?
A) Okul müdürleri
B) Millî Eğitim Müdürlükleri
C) Ders öğretmenleri
D) Talim ve Terbiye Kurulu
E) Zümre öğretmenleri
10. Aşağıdakilerden hangisi bir öğretim
programının içeriğinin belli bir düzene
göre sıralanmasının temel nedenidir?
A) Ön koşul öğrenmelerin varlığı
B) Ders kitabının yapısı
C) Bakanlığın tavsiyesi
D) MEB şûra kararları
E) Eğitim denetmenlerinin önerileri

8. İhtiyaç belirlemede Delphi tekniği kul-

lanılırken aşağıdakilerden hangisi ya-
pılmamalıdır?
A) İlk tur Delphi anketinin oluşturulması
B) İfade uygunluğu için anketin test edil-
mesi
C) İlk anketin uzmanlara gönderilerek
görüşlerinin alınması
D) Grubu oluşturan uzmanların bir araya
gelerek görüş belirtmesi
E) İlk tur anketlerdeki cevapların analiz
edilmesi

9. Aşağıdakilerden hangisi, yeni bir öğ-

retim programına ihtiyaç duyulma ge-
rekçelerinden değildir?
A) Eğitimde kaliteyi ve eşitliği artırmak
B) Ekonomiye ve demokrasiye duyarlı
bir eğitim vermek
C) Öğrenme-öğretme alanındaki geliş-
meleri yansıtmak
D) Bilim ve teknolojideki gelişmeleri
program kapsamına almak
E) Merkezî sınavlarla programın bütün-
lüğünü sağlamak

250 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 PRORAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI (ÇÖZÜM)
1. İhtiyaç, giderilmesi gereken eksikliktir. Prog-
ram tasarısı hazırlama çalışması ihtiyaç sap-
tama ile başlar. Eğitim programlarının geliş-
tirilmesi sürecinin ilk aşamasında hedeflere
kaynaklık edecek eğitim ihtiyacı belirlenir.
Eğitim ihtiyacı kapsamında bireyin, konu
alanının ve toplumun ihtiyaçları belirlenir. Bu
ihtiyaçlar başta hedefler (kazanımlar) olmak
üzere program öğelerinin temel belirleyicisi
rolündedir.
Cevap E
2. Program geliştirme planlı ve bilimsel bir sü-
reçtir. Bu süreç; program geliştirme grupla-
rının oluşturulması (karar ve koordinasyon
grubu, çalışma grubu ve danışma grubu),
çalışma planının yapılması, ihtiyaç saptama
aşamasının gerçekleştirilmesi ve bu ihtiyaca
göre program tasarısının hazırlanması aşa-
malarından oluşur. Bu çerçevede soruda
verilen sıra incelendiğinde ihtiyaç saptama
ve program tasarısı hazırlama aşamalarının
yanlış sıralandığı görülmektedir. Çünkü ihti-
yaç saptama çalışmasının sonuçlarına göre
program tasarısı hazırlanmaktadır.
Cevap E
3. İhtiyaç saptama süreci başta hedeflerin
belirlenmesine ve diğer program öğeleri-
nin oluşturulmasına temel oluşturur. İhtiyaç
saptama sürecinde bazı yaklaşımlar (farklar,
demokratik, analitik, betimsel ve analitik) ve
teknikler (anket-delphi, progel-dacum, göz-
lem, meslek-iş analizi, ölçme araçları-test-
ler, görüşme ve kaynak tarama) kullanılır.
Progel-dacum tekniğinin uygulanması iş ta-
nımı yapma, geliştirilmesi gereken becerileri
belirleme, işlemleri sınıflama adımlarından
oluşur. Kaynak tarama tekniği literatür tara-
ma, mevcut programları inceleme ve rapor
değerlendirme işlemlerini içerir. Görüşme
tekniği ise, doğal ve güdümlü olmak üzere
iki farklı süreçle gerçekleştirilir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Program geliştirme çalışmalarına başlama-
dan önce hangi çalışmaların ne kadar sü-
rede yapılacağını planlayıp bir işlem zaman
çizelgesinde göstermek oldukça yararlıdır.
Bu çizelge yapılacak işlerin zamanında bi-
tirilebilmesi açısından da büyük önem taşır.
Soru kökündeki işlem zaman çizelgesi bir
anlamda program tasarlama sürecindeki
adımları ve kapsamındaki işlerin sürelerini
göstermektedir. Çizelgedeki adımlar ince-
lediğinde “C” seçeneğindeki sıralamanın
değişmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Çünkü
program geliştirme süreci planlama, ihti-
yaç analizi, kazanım yazımı, içerik analizi,
belirtke tablosunun hazırlanması, eğitim
durumunun yazılması, sınama durumlarının
belirlenmesi ve raporlaştırma adımlarından
oluşur. Başka bir anlatımla belirtke tablo-
sunun hazırlanması içerik analizinden sonra
yapılacak aynı zamanda da eğitim durum-
larının belirlenmesine rehberlik edecek bir
çalışmadır. Dolayısıyla belirtke tablosunun
hazırlanması eğitim durumlarından sonra
değil, önce yapılması gereken bir iştir.
Cevap C
5. Soru incelendiğinde, hazırlanan bir ilköğ-
retim programının ülke gerçekleriyle örtüş-
mediği, öğretmen ve öğrenci özelliklerini
dikkate almadığı, daha önceki uygulama so-
nuçlarını göz ardı ettiği yönündeki eleştiriler
programın ihtiyaç analizine dayanmadığının
göstergesidir. Bilindiği üzere program ge-
liştirmeye birey, toplum ve konu alanından
elde edilen ihtiyaçlar doğrultusunda başla-
nır. Hedefler buna göre oluşturulur, ayrıca
ihtiyaçlar tespit edilirken eğitimden doğru-
dan ve dolaylı olarak etkilenen paydaşların
(toplum temsilcilerinin) görüşleri de önemli-
dir.
Cevap A
251
Program Geliştirmenin Planlanması

6. Progel (Dacum) bir mesleğe ait beceri pro- 9. Eğitim programları çağdaş ve bilimsel ge-
fillerini oluşturmada, iş standartlarını belir- lişmeler ışığında bireysel toplumsal ihtiyaç-
lemede kullanılan bir ihtiyaç belirleme tek- lara göre değişir veya güncellenir. Merkezi
niğidir. Soru incelendiğinde, öğretmenlerin sınavlarda programın bütünlüğünün sağlan-
tablet bilgisayar ve akıllı tahta kullanımına ması yeni bir program yapılmasına gerekçe
ilişkin hangi becerilere sahip olmaları ge- olmaz. Çünkü program sınavlara göre değil,
rektiğinin, beceri profillerinin ortaya çıkar- sınavlar programa göre düzenlenir.
tılmaya çalışıldığının, bunun da konu ile
ilgili alan uzmanları yoluyla yaptırıldığı anla- Cevap E
şılmaktadır. Ancak burada yeni bir kavram
SWOT analizi sorulmuştur. SWOT analizi bir
kurumun ya da işletmenin güçlü noktalarını,
zayıf yönlerini, fırsat ve tehditlerini ortaya
çıkarmaya çalışan bir ihtiyaç saptama tek-
niğidir. DELPHİ tekniği ise gelecekte ortaya
çıkacak eğitim ihtiyacının uzman görüşüne
başvurularak ortak görüş oluşturulmaya ça-
lışılmasına dayalı bir tekniktir.

Cevap C

7. Ülkemizde öğretim programlarının hazırlan- 10. Ön koşul öğrenmelerin varlığı içerik düzen-
ması ve uygulamaya konulması konusunda leme ilkelerinden biridir. Çünkü ön bilgiler,
yetkili birim Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve yeni öğrenilecek bilgilere temel oluşturmak-
Terbiye Kuruludur. tadır.

Cevap D Cevap A

8. Bu soru da yine bir ihtiyaç belirleme tekniği

sorusudur. İhtiyaç belirleme tekniklerinden
Delphi tekniğinde hangisinin yapılmaması
gerektiği sorulmaktadır. Delphi tekniğinin en
önemli özelliklerinden birisi, görüş alınacak
uzmanların ayrı mekanlarda bulunmaları ve
böylece birbirlerinden etkilenme olasılığını
ortadan kaldırmasıdır. Bu haliyle bakıldığın-
da grubu oluşturan uzmanların bir araya ge-
lerek görüş belirtmeleri kesinlikle yapılma-
ması gereken bir uygulamadır. Bu teknikte
anket oluşturulur, ifadelerin uygunluğu ve
anlaşılırlığı açısından anket test edilir. Anket
uzmanlara gönderilir ve görüşleri alınır. Daha
sonra görüşler analiz edilir.

Cevap D

252 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 HEDEFLER VE BELİRLENMESİ
1. Türk Millî Eğitimi yurttaşlarına,
• topluma karşı sorumluluk duyma,
• geniş bir dünya görüşüne sahip olma,
• hür ve bilimsel düşünce gücüne sahip
olma
genel hedeflerini kazandırmak istemek-
tedir.
Yukarıda belirtilen davranışlar, Blo-
om’un taksonomisine göre aşağıda-
kilerden hangisinde doğru olarak sıra-
lanmıştır?
A) Duyuşsal - duyuşsal - bilişsel
B) Duyuşsal - bilişsel - psikomotor
C) Duyuşsal - bilişsel - duyuşsal
D) Bilişsel - duyuşsal - psikomotor
E) Bilişsel - bilişsel – duyuşsal
2. Öğrenciler aşağıda verilen öğretim
etkinliklerinden hangisini yaparsa öğ-
renmede kalıcılığın en yüksek olması
beklenir?
A) Çeşitli kaynaklara ulaşarak sentez
yapma
B) Verilen problemi aşamalar hâlinde in-
celeme
C) Yapılan deneyi izledikten sonra rapor
yazma
D) Metnin ana fikrini açıklama
E) Konuya ilişkin görüşlerini açıklama
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Öğretme – öğrenme sürecinde, aşa-
ğıdakilerden hangisi yapılırsa bireyin
bilişsel gelişimine en fazla hizmet ede-
bilir?
A) Öğretmen öğrencilere yeni bilgileri
vermeden önce eski bilgileri özetlerse
B) Dışsal uyaranlardaki aşırılıktan kaçını-
lır, içsel uyaranlar kontrol edilirse
C) Öğrenciler farklı düşünmeye ve çoklu
bakış açısı geliştirmeye yönlendirilirse
D) Sınıfta sessiz bir ortam yaratılarak
öğrenciler öğrenme konusunda uya-
rılırsa
E) Öğrenilenler konusunda alıştırmalar
yaptırılarak öğrenme pekiştirilirse
4. Öğretmen, lise II. sınıf öğrencilerinden
yerel seçimlerde siyasi partilerin yaptık-
ları tanıtım çalışmalarını izlemelerini, izle-
dikleri partileri “gerçekçilik”, “dürüstlük”
ve “insan onuruna saygı” ölçütleri açısın-
dan eleştiren bir sunum hazırlamalarını
ister.
Öğrencilerin bu çalışmayla ulaşması
beklenen hedef, hangi alana ve düze-
ye yöneliktir?
Alan Düzey
––––––––– –––––––––––––––
A) Duyuşsal Tepkide bulunma
B) Duyuşsal Örgütleme
C) Bilişsel Kavrama
D) Bilişsel Uygulama
E) Bilişsel Analiz
253
Hedefler ve Belirlenmesi

5. “Ülke sevgisi geliştirme” ifadesinin bir
öğrenme hedefi olduğu kabul edilirse
bu ifadenin aşağıdaki hedef yazma il-
kelerinden hangisine uygun hâle geti-
rilerek yeniden düzenlenmesi gerekir?
A) Öğrenme sürecini yansıtma
B) Konuları yansıtma
C) Binişik olma
D) Birden fazla alanı kapsama
E) Öğrenci özelliği olma
7. İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersi,
“Üretim, Dağıtım ve Tüketim” ünitesinde
geçen,
a) “Yaşadığı bölgedeki ekonomik faali-
yetlere ilişkin meslekleri belirler.” ve
girişimcilik ara disipliniyle ilişkilendiri-
len
b) “Yaşadığı bölge içinde ekonomik da-
yanışmayı fark eder.”
kazanımları hangi hedef alanındadır ve
bu kazanımlar hangi strateji ve yön-
tem, teknik ya da yaklaşımla öğretil-
melidir?
Yöntem, teknik
Hedef alanı Strateji ya da yaklaşım
–––––––––––– ––––––––– –––––––––––––––
a) Bilişsel Proje tabanlı
A) Araştırma
b) Duyuşsal öğrenme

a) Duyuşsal Anlatım ve
B) Buluş
b) Bilişsel tartışma

a) Bilişsel Gösteri ve grup

C) Sunuş
b) Duyuşsal çalışması

a) Bilişsel Rol oynama ve

D) Araştırma
b) Psikomotor öyküleştirme

a) Duyuşsal Benzetim ve
E) Buluş
b) Bilişsel eğitsel gezi

6. Aşağıdakilerden hangisi bir öğretim

programında hedeflerin (kazanımların)
taşıması gereken niteliklerden biridir?
A) Kitaptaki bilgilerle paralellik taşıması
B) Öğretim sürecinde neler yapılacağına
açıklık getirmesi
C) Öğretmenin öğretim sürecindeki rolü-
nü ve sorumluluğunu belirtmesi
D) Hayatta kullanılabilir ve toplumun ge-
reksinimlerine uygun olması
E) Aradisiplin hedefleriyle bağlantılı ol-
ması

254 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Hedefler ve Belirlenmesi

8. Bütün öğrencilerin büyük bir dikkatle 10. Aşağıdaki tabloda öğrenme kategorileri
I ile performanslar eşleştirilmiştir.
katıldıkları Türkçe dersinde Bahar Öğ-
retmen öğrencilerden öğrendiklerine iliş- Öğrenme
Performans
kin farklı örnekler vermelerini ister. Kategorisi
II
Farklı yollarla bilgiyi
Ayrıca öğrendiklerini kullanarak bir Sözel bilgi ifade etme ya da
III iletişimde bulunma
öykünün temel çatısını kurmalarını sağlar.
Hatırlama, düşünme
Yukarıda verilen uygulamada altı çizili
ve öğrenmeyi etkili
öğrenci davranışları sırasıyla duyuşsal Bilişsel stratejiler
bir şekilde gerçek-
ve bilişsel alanın hangi düzeyindedir? leştirme

I II III Nesne, olay ya da

insanlara ilişkin
A) Alma Bilgi Sentez Tutumlar
kişisel davranışlarda
B) Değer Bilgi Sentez bulunma
verme Bu eşleştirmelere göre, aşağıdakiler-
C) Alma Kavrama Uygulama den hangisi “tutumlar” kategorisine
uygun bir örnek davranıştır?
D) Değer Analiz Uygulama
A) Yardımlaşmanın ne olduğunu açıkla-
verme
ma
E) Alma Kavrama Sentez
B) Kelebeklerin yaşamına ilişkin görsel
sunu hazırlama
C) Sanat müzelerini gezmeyi seçme
D) Dönem ödevini yazmak için not kart-
ları hazırlama
E) Kırmızı renk ile mavi renk arasındaki
ayrımı yapma

9. Aşağıdaki davranışlardan hangisinin

öğretilmesinin ve değerlendirilmesinin
en zor olduğu söylenebilir?
A) Kendini topluma hizmet yoluna ada-
ma
B) Bir problemin çözümüne ilişkin hipo-
tez kurma
C) Bulgulardan hareketle genellemelere
varma
D) Demokratik davranışların toplumsal
yaşam üzerindeki etkilerini yorumla-
ma
E) Güneş enerjisinin aydınlatma tekno-
lojisinde kullanımına ilişkin deney ta-
sarlama

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 255

Hedefler ve Belirlenmesi

11. 13. Bir öğretmen hayat bilgisi dersinde öğ-

Öğretmen: Türkiye’de nüfus yoğun-
luğu en fazla olan bölge
rencilere şu soruları sorar:
hangisidir? (I) I. Y
 emekten önce ellerimizi yıkamamız
Öğrenci: ………… . niçin gerek-lidir?
Öğretmen: Güzel. Bu bölgenin belirgin II. Yemekten önce ellerimizin temiz ol-
özelliği nedir? (II) masının bize sağladığı yararlar neler-
dir?
Öğrenci: ………… .
Öğretmenin sorduğu bu sorular hangi
Öğretmen: İnsanların o bölgeye göç
amaca yönelik olabilir?
etmelerinin yaşamları
üzerinde ne gibi faydaları
I II
olmuştur? (III)
Öğrenci: ………… . A) Anlamaya Analize

Öğretmen: Peki, zararları da olmuştur. B) Hatırlamaya Anlamaya

Bunu ekonomik ve sosyal C) Analize Değerlendirmeye
açıdan tartışınız. (IV)
D) Hatırlamaya Analize
Öğrenci: ………… .
E) Anlamaya Değerlendirmeye
Yukarıdaki öğretmen - öğrenci diyalo-
ğunda hangi ifadeler bilgilerin analiz
edilerek yanıt verilmesini sağlayacak
niteliktedir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) III ve IV E) I, II ve IV

14. Öğretim programlarının en önemli ögesi

12. Fen ve teknoloji dersi öğretim programı- olan kazanımlarda, gözlenemeyen ya da
nın vizyonu bütün öğrencilerin, bireysel yoruma açık ifadeler yerine gözlenebilir
farklılıkları ne olursa olsun, fen ve tekno- ve net ifadelerin kullanılması önerilmek-
loji okuryazarı olarak yetişmesidir. tedir.

Bu vizyon aşağıdaki hedeflerden han- Bu önerinin aşağıdaki süreçlerden

gisine örnek olarak verilebilir? hangisini kolaylaştırıcı etkisi en azdır?

A) Özel hedefler A) Öğrenci ihtiyaçlarının belirlenmesi

B) Yakın hedefler B) Öğretim sürecinin izlenmesi
C) Millî hedefler C) Sınıf içi öğretim faaliyetlerinin seçimi
D) Uzak hedefler D) Öğretim programının değerlendiril-
mesi
E) Temel hedefler
E) Öğrenci başarısının ölçülmesi

256 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


15. “Görgü kurallarına uymayı alışkanlık hâ-
line getirme” kazanım ifadesinin, öğren-
cilerde davranış değişikliğine neden olup
olmadığını sınamak amacıyla duyuşsal
ve psiko-motor öğrenme alanlarında de-
ğerlendirmeler yapılacaktır.
Öğrenme alanlarına göre, bu kazanı-
mın ölçülmesinde kullanılması uygun
olan ölçme araçları aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Duyuşsal alan Psiko-motor alan
–––––––––––––– ––––––––––––––––
A) Gelişim dosyası Görüşme formu
B) Tutum ölçeği Yapılandırılmış grid
C) İlgi envanteri Görüşme formu
D) Tutum ölçeği Performans testi
E) İlgi envanteri Performans testi
16. Fen öğretiminde öğrencilerin bilgileri
“keşfetmelerini” isteyen bir öğretmen,
aşağıdakilerden hangisine en az yer
vermelidir?
A) İlkelerin, öğrenciler tarafından sezil-
mesinin sağlanmasına
B) Problemlerin, öğrencilerin kendi gö-
rüşleri yoluyla çözülmesine
C) Problemler için birden fazla çözüm
yolunun üretilmesine
D) Tartışmalarda şaşırtıcı fikir öne süren-
lerin ödüllendirilmesine
E) Bilgilerin görsel araçlar kullanılarak
öğrencilere sunulmasına
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Hedefler ve Belirlenmesi
17. I. Bir hücre modeli oluşturarak hücreyi
oluşturan ögelerin birbirleriyle ilişkisi-
ni gösterme
II. Hücre organellerinin görevlerini kendi
cümleleriyle ifade etme
III. Canlının hücrelerden oluştuğunu ör-
neklerle açıklama
IV. İki farklı dokuya ait iki hücrenin temel
ögelerini eşleştirme
V. Daha önce duymadığı tek hücreli bir
canlı türü tasarlama
Yukarıdaki kazanımlardan hangisi Blo-
om’un bilişsel alan sınıflamasına göre
daha üst düzeydedir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
18. Bir öğrenci tarih dersine çalışırken özet
çıkarma ve kavram haritaları hazırlama-
nın, etkili öğrenme yolları olduğunun far-
kına vararak bunları uygular.
Öğrencinin bu uygulaması aşağıdaki
bilgi türlerinden hangisine daha uygun
bir örnektir?
A) Sözel B) Kavramsal
C) Olgusal D) İşlemsel
E) Üst bilişsel
19. Aşağıdakilerden hangisi açıklık ilkesi-
ne en uygun öğretim materyalidir?
A) Çalışma yaprağı
B) Model
C) Grafik
D) Kavram haritası
E) Döner levha
257
 HEDEFLER VE BELİRLENMESİ (ÇÖZÜM)
1. Bloom taksonomisinde hedefler bilişsel, du-
yuşsal ve devinişsel olmak üzere üç alanda
sınıflanmaktadır. Bilişsel alan, öğrenmede
zihinsel aktivitelerin ağır bastığı hedefleri,
duyuşsal alan sevgi, korku ve tutum gibi
duygu boyutunun ağır bastığı hedefleri, de-
vinişsel alan ise zihin ve kas koordinasyo-
nunun ağır bastığı hedefleri kapsar. Hedef
alanlarının bu özellikleri açısından incelen-
diğinde “topluma karşı sorumluluk duyma”
ve “geniş bir dünya görüşüne sahip olma”
duyuşsal alan, “hür ve bilimsel düşünce gü-
cüne sahip olma” ise bilişsel alana ait hedef
davranışlardır.
Cevap A
2. Bütün hedef alanlarında geçerli olmak üzere
hedeflerin düzeyi yükseldikçe o düzeyler-
de gerçekleşen öğrenmelerin de kalıcılığı-
nın artması beklenir. Örneğin bilişsel alanda
bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve
değerlendirme basamaklarında öğrenmeler,
düzey yükseldikçe daha nitelikli olmaktadır.
Bunun nedeni, hedef düzeyinin yükselmesine
orantılı olarak öğrencinin öğretim sürecinde
rolündeki etkinliğin de artmasıdır. Bu çerçeve-
den bakıldığında “A” seçeneğindeki davranış
ifadesi sentez düzeyindedir ve öğrenci bunu
yaptığında öğrenmedeki kalıcılığın en yüksek
düzeyde olması beklenir. “B” seçeneğindeki
“Verilen problemi aşamalar halinde inceleme”
analiz düzeyinde, “C” seçeneğindeki “Yapılan
deneyi izledikten sonra rapor yazma” kavra-
ma düzeyinde, “D” seçeneğindeki “Metnin
ana fikrini açıklama” kavrama düzeyinde,
“E” seçeneğindeki “Konuya ilişkin görüşlerini
açıklama” kavrama düzeyinde gösterilen dav-
ranışlardır.
Cevap A
258
3. Öğretme-öğrenme sürecinde bireyin zihin-
sel gelişimine katkı yapmanın en etkili yolu,
bireyin zihinsel olarak öğrenme sürecine
katılımını sağlamaktır. Bireyin sürece aktif
katılımının sağlanması ölçüsünde bireyin bi-
lişsel gelişimine katkı sağlanabilir. Buradan
hareketle öğretmenin bilgiyi sunması ya da
özetlemesi, öğrenciyi pasifleştiren öğrenme
ortamları düzenlemesi gibi öğretmen mer-
kezli süreçler öğrencinin bilişsel gelişimine
daha az katkı sağlar. Öğrenciler farklı dü-
şünmeye ve çoklu bakış açısı geliştirmeye
yönlendirilirse, başka bir anlatımla; öğretim
sürecinin merkezine öğrenci aktivitesi alınır-
sa öğrencinin bilişsel gelişimine katkı sağla-
nabilir.
Cevap C
4. Bilişsel alan, zihinsel öğrenmelerin ağır bas-
tığı ve öğrenme sürecinde zihinsel yetilerin
kullanıldığı alandır. Bilişsel alandaki hedef-
lerin alt basamakları; bilgi, kavrama, uygu-
lama, analiz, sentez ve değerlendirmedir.
Bilgi; görünce tanıma, sorunca söylemek,
ezberden tekrar etme davranışlarını, kav-
rama, çevirme, yorumlama ve tahmin etme
davranışlarını, Uygulama; bildiklerini yeni
durumda kullanma davranışlarını, analiz; bir
bütünün bölümleri arasındaki ilişkileri belir-
leme davranışlarını, sentez; orijinal bir bütün
oluşturma davranışlarını; değerlendirme
ise ürün veya süreci bir ölçütle karşılaştırıp
bir yargıya varma davranışlarını kapsar. Bu
açıklamalar çerçevesinde soru kökündeki
ifade incelendiğinde, öğretmenin öğrencile-
rinden izledikleri partileri “gerçekçilik”, “dü-
rüstlük” ve “insan onuruna saygı” ölçütleri
açısından eleştiren bir sunum hazırlamala-
rını istemesi, bilişsel alanın değerlendirme
düzeyine yönelik bir ürünü işaret eder. Bu
nedenle ÖSYM tarafından doğru seçenek
“Bilişsel-Analiz” olarak belirtilmişse de doğ-
ru seçeneğin “Bilişsel- Değerlendirme” ola-
rak ifade edilmesi gerekirdi.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Hedef; öğrencilere kazandırılmak üzere,
belirlenmiş istendik özelliklerdir. Başka bir
ifadeyle hedef; planlanmış ve düzenlenmiş
yaşantılar yoluyla kazandırılması kararlaş-
tırılan davranış değişikliği olarak ifade edil-
meye uygun özelliklerdir. Bu özellikleriyle
hedefler, eğitimin odak noktasını oluşturur.
Öğretim sürecinde bu denli önemli olan
hedeflerin, birtakım niteliklere sahip olması
kaçınılmazdır. Bu nitelikler; öğrenci dav-
ranışına dönüklük, ulaşılabilirlik, kenetlilik,
genellik ve sınırlılık, öğrenme ürünlerine
dönüklük, açık-seçiklik, tutarlılık ve bitişiklik
olarak sıralanabilir. Soru kökündeki, “Ülke
sevgisi geliştirme” ifadesi; öğrenci, davranı-
şa dönük olmadığından ve öğretmenin gö-
revini yansıttığından hedef özelliği taşımaz.
Bununla birlikte sorunun çözümünde, seçe-
neklerde hedefin özelliğine ilişkin bir ifade
yeterli olacaktır. Diğer seçenekler, hedefin
taşıması gereken nitelikleri yansıtmazken,
“E” seçeneğindeki “öğrenci özelliği olma”,
hedefin taşıması gereken niteliklerden biri-
dir.
Cevap E
6. Hedefler bütün eğitim faaliyetlerinin yönünü
ve sınıfını belirler. Başka bir ifadeyle hedef-
ler, diğer program öğelerinin en önemli ve
en temel belirleyicisidir. Bu yönüyle eğitimin
odak noktası olan hedeflerin öğrenci davra-
nışına dönük, ulaşılabilir, kenetlilik ilkesine
uygun, hem genel hem de sınırlı, öğrenme
ürününe yönelik, açık ve anlaşılır, tutar-
lı, binişik değil, bitişik olma gibi özelliklere
sahip olması gerekir. Bunun yanında genel
anlamda hedefler ihtiyaçlara göre belirlendi-
ğinden, hedeflerin doğal olarak hayatta kul-
lanılabilir ve toplum gereksinimlerine uygun
olması beklenir.
Cevap D
7. Hedeflerin aşamalı sınıflaması, üç alanda
yapılmaktadır. Bunlar; bilişsel alan, duyuş-
sal alan ve devinişsel alandır. Bir hedef bas-
kın olduğu özelliğe göre; bilişsel, duyuşsal
ve devinişsel alanlardan birine gruplanır.
Bilişsel alan, zihinsel öğrenmelerin ağırlıklı
olduğu; duyuşsal alan, sevgi, nefret, korku,
ilgi ve tutum gibi duygusal yönlerin baskın
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Hedefler ve Belirlenmesi
olduğu; devinişsel alan, zihin kas koordi-
nasyonunun baskın olduğu hedef alanıdır.
Programın ilk öğesi olan “hedefler” belirlen-
dikten sonra diğer program öğeleri; “içerik”,
“eğitim durumları” ve “sınama durumları”
belirlenir. Hedefleri gerçekleştirmede, öğ-
renmenin gerçekleştiği eğitim durumlarının
hedefleri gerçekleştirecek niteliğe sahip
olması, büyük önem taşımaktadır. Bu ne-
denle eğitim durumları kapsamında yer alan
yöntem-tekniklerin, araç-gereç ve materyal-
lerin, öğrenme ortamının hedeflere uygun
şekilde seçilmesi ve düzenlenmesi gerekir.
Bu açıklamalar çerçevesinde soru kökü
incelendiğinde, “Yaşadığı bölgedeki eko-
nomik faaliyetlere ilişkin meslekleri belirler”
ifadesi bilişsel alanda, “Yaşadığı bölge için-
de ekonomik dayanışmayı fark eder” ifadesi
ise, duyuşsal alanda yer alan hedeflerdir. Bu
hedeflerin gerçekleştirilmesi için en uygun
strateji; araştırma-inceleme; en uygun yak-
laşım ise; proje tabanlı öğrenmedir. Çünkü
öğrencilerin araştırma yapması, sorgulama-
sı, gözlem yapması gibi davranışlar sergile-
mesi gerekir.
Cevap A
8. Öğretim hedefleri ağır bastıları alan açısın-
dan bilişsel, duyuşsa ve devinişsel alanlarda
gruplandıktan sonra öğrenmelerin düzeyine
göre sıralanır. Bilişsel alan hedefleri bilgi,
kavrama, uygulama, analiz, sentez ve de-
ğerlendirme; duyuşsal alan hedefleri alma,
tepkide bulunma, değer verme, örgütleme
ve kişilik haline getirme; devinişsel alan
ise uyarılma, kılavuzla yapma, beceri ha-
line getirme, duruma uydurma ve yaratma
basamaklarında sıralanır. Soruda verilen I.
ifade nesne veya olguları fark etme ve uyarı-
cıları ayırt etme davranışlarını kapsadığı için
“Alma” düzeyinde, II. ifade bilgiyi özümle-
me, kendi cümleleriyle yorumlama ve örnek
verme davranışlarını içerdiği için “Kavrama”
düzeyinde, III. ifade ise bildiklerini yeni du-
rumda kullanma davranışını içerdiği için
“Uygulama” düzeyindedir. Sentez basama-
ğı özgün ve orijinal bir bütün ortaya koyma
davranışını içerir. III. cümlede yer alan “öğ-
rendiklerini kullanarak” ifadesi sentezi değil,
uygulama düzeyini işaret etmektedir.
Cevap C
259
Hedefler ve Belirlenmesi
9. Sevgi, nefret, korku, ilgi, tutum gibi duyuş-
sal öğrenmelerin hem gerçekleşmesi uzun
zaman gerektirir, hem de değerlendirilmesi
sürecinde önemli sorunlar yaşanır. Çünkü
ilgi ve tutumların oluşumu uzun süre gerek-
tirir, diğer yandan bu alanın ölçülmesinde
birey kendini olduğundan farklı yansıtabilir.
Bu açıklamalar çerçevesinde seçenekler
incelendiğinde duyuşsal alanda yer alan
“kendini topluma hizmet yolunda adama”
ifadesinin öğretilmesi ve değerlendirilmesi-
nin en zor olduğu görülmektedir.
Cevap A
10. Gagne tarafından ileri sürülen öğretim du-
rumları modeline göre öğrenme gözlenebi-
len davranışlardan dolaylı olarak anlaşılır ve
beyinde gerçekleşir. Bu modele göre sözel
bilgi, zihinsel beceriler, bilişsel stratejiler,
tutumlar ve devimsel beceriler olmak üzere
beş tür öğrenme ürünü vardır. Sözel bilgi,
farklı yollarla bilgiyi ifade etme ya da ileti-
şimde bulunma gibi ürünleri; zihinsel bece-
riler, “Nasıl’ı bilme” ile ilgili ürünleri; bilişsel
stratejiler, hatırlama, düşünme ve öğrenme-
yi etkili bir şekilde gerçekleştirme gibi ürün-
leri; tutumlar, nesne, olay ya da insanlara
ilişkin kişisel davranışlarda bulunmayı ve
devimsel beceriler ise, zihin-kas koordinas-
yonunu gerektiren öğrenme ürünlerini kap-
sar. Bu çerçevede seçeneklerdeki ifadeler
incelendiğinde “Sanat müzelerini gezmeyi
seçme” davranışının tutumlar kategorisinde
bir davranış olduğu görülmektedir.
Cevap C
11. Her alandaki hedefler kendi içinde kolaydan
zora, basitten karmaşığa doğru bir sıra iz-
ler. En basit davranışlar dizinin en alt basa-
mağını, en karmaşık davranışlar ise dizinin
en üst basamağını oluşturur. Bu anlayışla
bilişsel alan öğrenmeleri de bilgi, kavrama,
uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme
basamakları olarak sıralanır. Bu basamak-
lardan bilgi düzeyi, hatırlama, sınıflama,
listeleme, tekrar etme ve ezberden söyleme
gibi davranışları kapsar. Analiz düzeyi ise
analiz etme ve ana hatlar arasında ayrıntıları
ayrıştırma davranışlarını içerir. Bu açıklama-
lar ışında (I) ve (II) numaralı ifadelerin bilgi
düzeyinde, (III) ve (IV) numaralı ifadelerin ise
analiz düzeyinde olduğu görülmektedir.
Cevap D
260
12. Eğitimde hedefler dikey sınıflama olarak üç
düzeyde belirlenir. Uzak hedefler ülkenin
politik felsefesini yansıtan ve yasalarda ifa-
de edilen oldukça genel olarak ifade edilir.
Bu hedefler ideal insan tipinin özelliklerini
belirler ve eğitim sisteminin yönünü tayin
eder. Genel hedefler, eğitim sistemindeki
kademelerin ve okulların hedefleridir. Özel
hedefler ise, bir ders ya da konu düzeyin-
deki hedeflerdir ve en somut düzeydeki
hedef ifadeleridir. Bu açıklamalar çerçeve-
sinde “fen ve teknoloji dersi öğretim prog-
ramının vizyonu bütün öğrencilerin, bireysel
farklılıkları ne olursa olsun, fen ve teknoloji
okuryazarı olarak yetişmesidir” ifadesi özel
hedeflere örnektir.
Cevap A
13. Yenilenmiş Bloom taksonomisi hatırlama
(bilgi), anlama (kavrama), uygulama, çö-
zümleme (analiz), değerlendirme ve yaratma
(sentez) basamaklarından oluşur. Bu takso-
nomi açısından incelendiğinde Yemekten
önce ellerimizi yıkamamız niçin gereklidir?
sorusu “anlama”, Yemekten önce ellerimizin
temiz olmasının bize sağladığı yararlar ne-
lerdir? sorusu ise “analiz” amacına dönük-
tür.
Cevap A
14. Bu soru mantıksal olarak program geliştir-
me sürecinin adımlarının sıralanması bakış
açısıyla çözülebilecek bir sorudur. Hedef
(kazanımlar) bir öğretim programında belir-
lenecek ilk öge ve diğer ögelerin belirlen-
mesinde kullanılacak en temel ölçüttür. Bu
yönüyle kazanımlar ihtiyaçlar çerçevesinde
belirlendiğinden, kazanımlar ihtiyaçları de-
ğil, ihtiyaçlar kazanımları şekillendirir. Yani
basit bir öncelik-sonralık ilişkisi söz konu-
sudur. Diğer yandan kazanımlar içeriğin be-
lirlenmesinde ve düzenlenmesinde, öğretim
sürecinin planlanmasında ve uygulanma-
sında, öğrenci başarının ölçülmesinde ve
programın değerlendirilmesinde öncelikle
dikkate alınması gereken ölçüttür.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

15. Öğretim sürecinde kullanılacak sınama du-
rumlarının ölçülecek kazanımın ilgili olduğu
alanın niteliklerine uygunluğu önemlidir.
başka bir anlatımla kazanım bilişsel alanda
ise o olana uygun, duyuşsal ve devinişsel
alanlarda ise de o alanlara uygun ölçme
araçlarının kullanılması gerekir. Bilişsel alan-
daki kazanımların ölçülmesinde yazılı-sözlü
yoklama tipi sınavlar, kısa cevaplı sorular,
doğru-yanlış tipi sorular, çoktan seçme-
li veya eşleştirme tipi sorular kullanılabilir.
Duyuşsal alandaki kazanımların test edil-
mesinde ise ilgi envanterleri, tutum ölçekleri
veya kişilik testleri kullanılabilir. Psiko-motor
alanda ise gözlem ve performans testleri
kullanılabilir. Gelişim dosyası (portfolio) ve
yapılandırılmış grid öğrenci merkezli öğre-
tim anlayışıyla birlikte gündeme gelen ölçme
araçlarıdır. Günümüzde sıklıkla kullanılan
gelişim dosyası öğrencilerin öğretim süre-
ci boyunca ortaya koyduğu ürünlerin veya
çalışmaların sistematik olarak bir dosyada
toplanması olarak tanımlanabilir.
Cevap D
16. Bir öğretim etkinliği ne kadar çok duyu or-
ganına hitap ederse öğrenme o kadar kalıcı,
unutma da o kadar geç olmaktadır. Öğren-
me yaşantılar sonucu ortaya çıktığına göre
bu yaşantılar ne kadar zenginleştirilirse öğ-
renme de o kadar nitelikli olacaktır. Edgar
Dale tarafından ortaya konan yaşantı koni-
sinde de bu gerçek bütün açıklığı ile ortaya
konmuştur. Bu açıklamalar ışığında öğren-
cilerin bilgileri keşfetmesinde en az etkiyi
yapacak faaliyet bilgilerin öğrencilere su-
nulmasıdır. Bu hem geleneksel bir anlayıştır
hem de günümüzün öğrenci merkezli eğitim
anlayışında kabul görmeyen bir etkinliktir.
Bu süreçte öğrenci katılımının en az düzey-
de gerçekleşmesi öğrenmelerin niteliğini de
olumsuz etkileyecektir.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Hedefler ve Belirlenmesi
17. Bloom’un bilişsel alan sınıflamasına göre
hedefler bilgi, kavrama, uygulama, analiz,
sentez ve değerlendirme basamaklarında
gruplanır. Hedeflerin düzeyi yükseldikçe
öğrenci etkinliğinin buna bağlı olarak da öğ-
renmenin anlamlılığı ve kalıcılığının artması
beklenir. Bu çerçevede öncüllerdeki ifadeler
incelendiğinde; “Bir hücre modeli oluştura-
rak hücreyi oluşturan ögelerin birbirleriyle
ilişkisini gösterme” analiz, “Hücre organel-
lerinin görevlerini kendi cümleleriyle ifade
etme” ve “Canlının hücrelerden oluştuğunu
örneklerle açıklama” ifadeleri kavrama, “İki
farklı dokuya ait iki hücrenin temel ögelerini
eşleştirme” bilgi, “Daha önce duymadığı tek
hücreli bir canlı türü tasarlama” ise sentez
düzeyinde ve en üst düzeydeki davranış ifa-
desidir.
Cevap E
18. Soruda, yenilenen Bloom taksonomisindeki
bilgi türlerinin sorulduğu görülmektedir. Bir
öğrencinin ders çalışırken özet çıkarması,
kavram haritaları hazırlaması ve bunları etkili
bir öğrenme yolu olarak algılayıp uygulama-
ya geçirmesi, kendi öğrenme yolları hakkın-
da farkındalık geliştirdiğinin göstergesidir.
Bu durum üstbilişsel bilgi ile mümkündür.
Cevap E
19. Açıklık ilkesinin temel amacı daha fazla sayı-
da duyu organını harekete geçirerek konuyu
anlaşılır hale getirmektir. Bu bakımdan ve-
rilenler arasında en etkili materyal model-
lerdir. Çünkü modeller işitme ve görme ile
birlikte dokunma duyusunu da harekete ge-
çirir.
Cevap B
261
 İÇERİK
1. Sarmal programın dayandığı temel dü-
şünce aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencilerin, önemli bilgileri kendi
kendilerine keşfetmeleri
B) Öğrenme sürecinde deneyimden
önce bilginin gerekli olduğu
C) Öğrencilere belli kavramların belli ge-
lişim düzeylerinde verilmesi
D) Yeni öğrenilenlerin ön öğrenmeler
üzerine inşa edilmesi
E) Öğrencilerin, öğretmen kılavuzluğun-
da araştırmalar yaparak kendi kendi-
lerine öğrenmeleri
2. I. İçeriğin alt konuları arasında ardışık
sıralanmaların olduğunu ve yeri gel-
diğinde önceki öğrenilenlerin daha
kapsamlı olarak yeniden öğretilmesi
gerektiğini savunan bir içerik düzen-
leme yaklaşımıdır.
II. Aşamalılık özelliği taşıyan konuların
düzenlenmesinde kullanılan, ardışık,
sıralı, yakın ilişkili ve zorunlu konulara
uyan bir içerik düzenleme yaklaşımı-
dır.
III. Öğrenme ünitelerinin öbeklere ayrıldı-
ğı, konuların öğretim sırası esnek, her
dilimin bir bütün oluşturduğu içerik
düzenleme yaklaşımıdır.
Yukarıda özellikleri belirtilen içerik dü-
zenleme yaklaşımları aşağıdakilerin
hangisinde doğru sırada verilmiştir?
I II III
––––––––– ––––––––– –––––––––
A) Piramitsel Doğrusal Modüler
B) Sarmal Doğrusal Piramitsel
C) Çekirdek Piramitsel Modüler
D) Sarmal Doğrusal Modüler
E) Sarmal Çekirdek Piramitsel
262
3. Bir eğitim programında, amaçlara ulaş-
mayı sağlayacak konu içeriği genellikle
çok geniş olduğu için, içerik belirlenirken
belli ölçütler kullanmak gerekmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu ölçütler-
den biri değildir?
A) Toplumsal fayda
B) Bireysel fayda
C) Gelişim özellikleri
D) Konular arası ilişkilendirme
E) İçeriğin sunulma biçimi
4. Sosyal bilgiler dersinde, teknolojik ürün-
lerin hayatımızda yaptığı değişikliklerle
ilgili içerik düzenlemesinde, sorgulama
merkezli programlama yaklaşımı kullanı-
lacaktır.
Aşağıdakilerden hangisi bu yaklaşıma
uygun içerik düzenleme aşamasında
sorulabilecek bir soru değildir?
A) Alana ilişkin bilimsel dokümanlara ne
kadar sıklıkla yönlendirmektedir?
B) Konunun yaşamsal önemi nedir?
C) Ele alınacak konular evrensel nitelikte
midir?
D) Okul dışında öğrenilmesi zor olan bil-
giler nelerdir?
E) Birden fazla uzmanlık alanı seçeneği
sunmakta mıdır?
5. Bir öğretmen öğrencilerine verdiği bir
metni sırasıyla maç haberi, dedikodu ve
ninni gibi okumalarını ister.
Bu etkinlikle öğretmen öğrencilerde
aşağıdakilerden hangisinin gerçekleş-
tirilmesinde en az katkı sağlar?
A) Amaca ulaşmada kendilerine özgü
yol belirlemede
B) Öğrenilenlerin yaşamlarında ne işe
yarayacağını fark etmede
C) Yaratıcılık yetilerini geliştirmede
D) Mimik ve jestlerini etkili kullanmada
E) Hızlı okuma ve okuduğunu anlama
becerilerini geliştirmede
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. Bir uzman, bilgisayar dersinde uzaktan
öğretim uygulamalarının iletişim becerile-
rine etkileri konusuyla ilgili içerik düzen-
lemesi yapacaktır.
Bu uzman, doğrusal programlama
yaklaşımını kullanmak isterse aşa-
ğıdakilerden hangisini kesinlikle göz
önünde bulundurmalıdır?
A) Konuların anlamlı tekrarlara bağlı öğ-
retilmesini
B) Konuların kendi içinde anlamlı bir bü-
tün oluşturmasını
C) Konuların ihtiyaç ve sorulara bağlı ta-
sarlanmasını
D) Konuların farklı özelliklerinin ve önce-
liklerinin olmasını
E) Konuların birbiriyle ardışık ve yakın
ilişkili olmasını
7. Sedat Öğretmen, beden eğitimi dersinde
voleybol, basketbol ve hentbol oyunla-
rının benzer görünmekle beraber farklı
özelliklerde olduğunu düşünür ve bu
oyunların öğretiminde farklı yöntem ya da
teknikler kullanır. Her oyunu kendi içinde
organize ederek öğretir.
Buna göre, Sedat Öğretmen’in aşağı-
daki içerik programlama yaklaşımla-
rından hangisini kullandığı söylenebi-
lir?
A) Sarmal B) Modüler C) Doğrusal
D) Tematik E) Geniş alanlı
8. Sosyal bilgiler dersinde “Haklarımı öğre-
niyorum.” konusunun içeriğinde sırasıyla
• bulunduğu çeşitli grup ve kurumlar
içindeki yerini belirleme,
• içinde bulunduğu grup ile gruplara ait
rolleri ilişkilendirme,
• katıldığı gruplarda aldığı roller ile rol-
lerin gerektirdiği hak ve sorumlulukları
ilişkilendirme
kazanımlarına yer verilmiştir.
Buna göre, içeriğin aşağıdaki temel il-
kelerden hangisine uygun belirlendiği
söylenebilir?
A) Ön koşul B) Örnekleme
C) Sentezleme D) Kapsama
E) Tümevarım
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
İçerik
9. Öğrenen merkezli tasarımlardan “ya-
şantı merkezli” tasarımı temel alarak
hazırlanan hayat bilgisi programında
içerik düzenlenirken aşağıdaki yak-
laşımlardan hangisinin kullanılması
daha uygundur?
A) Sorgulama
B) Çekirdek
C) Piramitsel
D) Modüler
E) Sarmal
10. Matematik dersi öğretim programı için
belirlenen;
• Rakamları okur ve yazar.
• Nesne sayısı 10’dan az olan bir top-
luluktaki nesnelerin sayısını belirler ve
bu sayıyı rakamla yazar.
• 100 içinde ileriye doğru birer ve onar
ritmik sayar.
kazanımlarına en uygun içerik düzen-
leme yaklaşımı aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) Modüler
B) Sarmal
C) Sorgulama merkezli
D) Çekirdek
E) Piramitsel
11. Bir uzaktan öğretim programı kapsamın-
da içeriği oluşturan konuların gruplana-
rak bölümler hâlinde düzenlenmesi ve
öğrencilerin düzeylerine uygun bölüm-
den başlayabilmelerine imkân sağlanma-
sı planlanmaktadır.
Bunu gerçekleştirebilmek için en uy-
gun içerik düzenleme yaklaşımı aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Doğrusal B) Sarmal C) Modüler
D) Piramitsel E) Çekirdek
263
 İÇERİK (ÇÖZÜM)
1. 2005’te uygulamaya konulan ilköğretim
programı, sarmal program yaklaşımı temel
almıştır. Sarmal program yaklaşımı, yapılan-
dırmacılık yaklaşımında olduğu gibi “yeni
öğrenmelerin ön öğrenmeler üzerine inşa
edilmesi” ilkesini esas alır. Bu yaklaşımda
içerikteki bilgi doğrusal bir sıra izlemek ye-
rine, konular yeri geldikçe tekrarlanır ve her
tekrarda yeni bilgilerin eklenmesiyle kapsam
giderek genişler. Bruner tarafından ortaya
atılan ve yapılandırmacı öğrenme anlayışına
da uygun olan sarmal yaklaşım, özellikle dil
öğretim programlarının içeriğinin düzenlen-
mesinde kullanılmaktadır.
Cevap D
2. İçerik, bilginin sadece bir araya getirilme-
siyle oluşan bir yığın değildir. Belirlenen
içeriğin düzenlenmesi rastgele değil, belli
yaklaşımlar kullanılarak gerçekleştirilir. Ön-
cüllerdeki içerik düzenleme yaklaşımlarına
ilişkin açıklamalar incelendiğinde, konula-
rın yeri geldikçe önceki öğrenilenlerin daha
kapsamlı olarak yeniden öğretilmesi gerek-
tiğini savunan; “sarmal”, aşamalılık özelliği
taşıyan konuların düzenlenmesinde ardışık
ve sıralı olarak düzenlenmesini temel alan;
“Doğrusal”, ünitelerin öbeklere ayrıldığı ve
her dilimin bir bütün oluşturduğu yaklaşım
ise; “ Modüler” içerik düzenleme yaklaşımı-
nın özelliklerini yansıtmaktadır.
Cevap D
264
3. İçerik, konuların ve gerçek yaşam bilgilerinin
hedefleri gerçekleştirecek biçimde belirlen-
mesi ve düzenlenmesidir. Programda yer
alan içeriğin birtakım niteliklere sahip olması
gerekmektedir. Hedeflerle tutarlı olması, öğ-
rencilerin gelişim düzeylerine uygun olması,
toplumsal ve bireysel fayda sağlaması, bil-
ginin hem kendi içinde hem de günlük ya-
şamla ilişkilendirilmiş olması bu niteliklerden
bazılarıdır. Ancak içeriğin sunulma biçimi
içeriğin belirlenmesindeki ölçütlerden biri
değildir. Sunulma biçimi yukarıdaki ölçütler
çerçevesinde belirlenmiş içeriğin öğrenci-
lerle paylaşılması sürecinde karar verilmesi
gereken bir durumdur.
Cevap E
4. İçerik düzenleme yaklaşımlarından sarmal
yaklaşımda içerik öğrencilerin soruları temel
alınarak düzenlenir. Bu yaklaşımın temelin-
de öğrencilerin sorularına ve gereksinimle-
rine göre düzenlenen içeriğin daha anlamlı
öğrenileceği görüşü vardır. “A”, “B”, “C”
ve “D” seçeneklerindeki sorular sorgula-
ma merkezli içerik düzenleme yaklaşımı ile
uyumlu olmakla birlikte, “E” seçeneğindeki
ifade bu kapsamda yer almamaktadır. Çün-
kü bu soru ifadesi birey merkezli bir anlayışı
değil, konu merkezli anlayışı temel alan bir
sorudur.
Cevap E
5. Öğretmenin öğrencilerine verdiği bir metni
sırasıyla maç haberi, dedikodu ve ninni gibi
okumalarını istemesi öğretim sürecinin çe-
şitlendirilmesine yönelik bir çabadır. Böylece
öğretimin birden fazla duyu organına yönelik
olması ve öğrenmelerin daha etkili ve kalıcı
olması sağlanabilir. Böyle bir çeşitlendirme
aynı zamanda öğrencilerin kendilerine özgü
yol öğrenme yolları belirlemede, öğrenilen-
lerin yaşamlarında ne işe yarayacağını fark
etmede, öğrencilerin yaratıcılıklarını geliş-
tirmede, mimik ve jestleri etkili kullanmada
katkı sağlar.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. İçerik salt olarak birbiri ile ilişkili bilgilerin
bir araya getirilmesi ile oluşan bir bilgi yı-
ğını değildir. İçerik kendi içinde son derece
mantıklı ilişkilere sahiptir. İçerikteki bilginin
düzenlenmesinde bilginin sahip olduğu
özellikler ve bilginin birbiriyle olan ilişkisi
temel belirleyicidir. Belirlenen içeriğin dü-
zenlenmesi belli yaklaşımlara uygun olarak
gerçekleştirilir. Bu yaklaşımlardan doğrusal
yaklaşım, aşamalılık özelliğine sahip bilgile-
rin önkoşul ilişkilere sıralanmasını temel alır.
Bu gerekçe ile içerik düzenleme sürecinde
doğrusal programlama yaklaşım kullanmak
isterse konuların birbiriyle ardışık ve yakın
ilişkili olması gibi özelliklerin öncelikle dik-
kate alınması gerekir.
Cevap E
7. Program geliştirme sürecinde içerikte
yer alacak bilginin kazanımlara uygunluk,
öğrencinin gelişim düzeyine uygunluk,
bilimsel olarak doğruluk, bireysel ve top-
lumsal fayda sağlayıcı olma, kendi içinde
tutarlı olma, güncel ve geçerli olma gibi
ilkelere uygunluğu sağlandıktan sonra
belli yaklaşımlar temel alınarak düzen-
lenmesi gerekir. Sarmal yaklaşım, önce-
ki-sonraki bilgiler arasında ilişkinin kurul-
ması ve kapsamın giderek genişlemesini
temel alırken; doğrusal yaklaşım bilginin
önkoşul olma özelliğine göre adım adım
sıralanmasını esas alır. Modüler yaklaşım
ise içeriğin bilgi öbekleri şeklinde birbiri-
nin önkoşulu olmayacak şekilde düzen-
lenmesini öngörür. Geniş alanlı tasarım
bir içerik düzenleme yaklaşımı olmaktan
öte bir programı tasarımı yaklaşımıdır.
Tematik yaklaşım ise, yenilenen ilköğre-
tim programıyla birlikte gündeme gelen
birbirinden bağlantısız bilgi birimleri yeri-
ne, birbiriyle ve çeşitli disiplinler ile ilişki-
lendirilmiş bilgi birimlerini ifade eden bir
anlayıştır.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
İçerik
8. İçerik bir takım bilgilerin gelişigüzel bir araya
getirildiği bir yapı değildir. Programın ikinci
öğesi olan içeriğin belirlenmesinde ve dü-
zenlenmesinde bir takım ilkeler söz konu-
sudur. Hedeflerle ilgili olma, tutarlı olma,
bilimsel olarak doğru olma, yararlı, güncel
ve geçerli olma, öğrenciye göre olma, bir
öncekine dayalı bir sonrakine hazırlayıcı
olma, kapsama ve anlamlı olma bu ilkeler
arasındadır. Bu ilkelerden kapsama ilke-
si; yeni içeriğin önceden öğrenilen yapının
içinde verilmesini ifade eder. Bu açıklamalar
ışığında sosyal bilgiler dersine ilişkin verilen
örnekte temel ilke olarak kapsama ilkesinin
dikkate alındığı görülmektedir.
Cevap D
9. Yaşantı merkezli program tasarımı, öğren-
cilerin ilgi ve ihtiyaçlarının önceden belirle-
nemeyeceğini bu nedenle süreç içerisinde
öğrenci soruları, sorgulamaları ve sorunları
temel alınarak programın oluşturulması ge-
rektiğini savunur. Bu savunular sorgulama
merkezli içerik düzenleme yaklaşımında da
özellikle vurgulanmaktadır.
Cevap A
10. Önce rakamları okuma ve yazma, sonra 10
içinde sayılar ve rakamlarla işlemler yapma,
daha sonra ise 100 içinde sayılarla işlemler
yapma, sarmal içerik düzenleme yaklaşı-
mına göre içerik belirlendiği görülmektedir.
Kazanımlara dikkat edildiğinde sarmal prog-
ramın özelliğini yansıtan ve aynı öğrenme
alanına ait kazanımlar (sayılar) olduğu gö-
rülmektedir. Bu kazanımların ön bilgi üstüne
yeni bilgi, giderek kapsamının genişlemesi
özellikleri sarmal programın en fazla vurgu-
lanan yönüdür.
Cevap B
11. Modüler tasarımlarda öğrenciler öğrenmeye
istedikleri içerik bölümünden başlayabilirler.
Cevap C
265
 EĞİTİM DURUMLARI
1. Öğretmenler öğrencilerinin öğrenmelerini
desteklemek amacıyla; sınav kâğıtlarına,
bireysel çalışmalarına, ödevlerine, grup
çalışmalarına, sordukları sorulara, aldık-
ları yanıtlara ---- . Öğrenciler de öğret-
menlerinin iletilerini aldıklarını göstermek
için ---- .
Bu parçadaki boşluklara, aşağıdaki-
lerin hangisindeki sözcükler sırasıyla
getirilmelidir?
A) ipuçları verirler - cevap verirler.
B) destekleyici öğretim uygularlar – ce-
vap verirler.
C) düzeltme verirler - pekiştireç verirler.
D) dönüt verirler - dönüt verirler.
E) güdüleme yaparlar - dönüt verirler.
2. Aşağıdakilerden hangisi öğretim prog-
ramlarının “süreç” boyutunun taşıması
gereken niteliklerden biridir?
A) Öğrencinin programa başlamadan
önce sahip olması gereken özellikleri
içermesi
B) Öğrenciye yaşantıları yoluyla kazan-
dırılabilecek bilişsel, duyuşsal ve psi-
komotor özellikleri içermesi
C) Öğretme stratejileri, yöntem ve tek-
niklerine yer verilmiş olması
D) Düzey belirleme ve izlemeyi amaçla-
yan araçlara yer verilmiş olması
E) Konu alanının özelliği dikkate alınarak
aşamalılık ilkesine göre ifade edilmiş
olması
3. Öğretim sürecindeki öğrenmelerin ka-
lıcılığını sağlamada, aşağıdakilerden
hangisinin en az etkili olması beklenir?
A) Öğrenilenlerin yaşam boyunca işe ya-
rayacağını vurgulama
B) Öğrencilerden, öğrendiklerini kendi
ifadeleriyle özetlemelerini isteme
C) Uygulama çalışmaları yaptırma
D) Öğrenilenleri sınavlarda sorma
E) Öğrenilenlerle günlük yaşam arasında
ilişki kurdurma
266
4. Hayat bilgisi dersinde, “Farklı yöntem-
leri kullanarak yön bulur.” kazanımını
gerçekleştirmek üzere öğretmen,
öğrenme - öğretme sürecine geçme-
den önce, aşağıdakilerden hangisini
yaparsa eğitsel anlamda en doğruyu
yapmış olur?
A) Yön bulma yöntemleri konusunda sı-
nıfta bir metin okuma
B) Öğrencilerin çeşitli kaynaklardan çalı-
şıp yön bulma yöntemlerini öğrenme-
lerine olanak sağlama
C) Öğrencilerin yön bulma konusunda
neler bildiklerini ortaya çıkaracak tar-
tışmalar yaptırma
D) Grup çalışmasıyla, yön bulmada kul-
lanacakları farklı planlar hazırlatma
E) Öğrencilere “Yönlerimi bulurum.” şar-
kısını öğretme
5. Bir tarih öğretmeni, öğrencilerinin Ça-
nakkale Savaşı’nda iki tarafın askerleri-
nin duygu ve düşüncelerini anlamalarını
amaçlamaktadır.
Aşağıdaki uygulamalardan hangisi öğ-
retmenin bu amacına en fazla hizmet
eder?
A) Öğrenciler kütüphane araştırması ya-
parlar ve her iki taraftaki askerî yet-
kililere ait olan ve savaş stratejilerini
anlatan yazıları araştırırlar. Buldukları
bu yazıları sınıfta paylaşırlar.
B) Öğrenciler ders kitabını okurlar ve her
bir tarafın, onları savaşa sürükleyen
haklı olduklarını düşündükleri neden-
lerine dair bir kompozisyon yazarlar.
C) Öğretmen savaşan iki tarafa dair öğ-
rencilere okuma parçaları verip bu
metinlere dayalı bir özet yazmalarını
ister.
D) Her öğrenci, konuya ilişkin okuduğu
kaynaklara dayalı olarak, her iki tara-
fın birer askerinin ailelerine o askerin
bakış açısından bir mektup yazar. Bu
mektupları yüksek sesle sınıf arka-
daşlarına okur.
E) Öğretmen savaşın gerçekleştiği böl-
geye bir alan gezisi düzenler. Alanda,
öğrencilere savaşın nasıl yapıldığına
ilişkin büyük grup tartışması yaptırır.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. Ayşegül Öğretmen aşağıda sıralanan
öğrenme-öğretme etkinliklerinden
hangisini yaptığında “aktif katılım” il-
kesine uygun davranmış olur ve kalıcı
öğrenme sağlama olasılığı artar?
A) Tepegözle şekil ve şemaları yansıtıp
konuyu ayrıntılı anlatma
B) Öğrencilerin kitaptaki bilgileri sınıfla
paylaşarak anlatmalarını sağlama
C) Yaptığı gösteri deneyini öğrencilerin
dikkatlice izlemelerini sağlama
D) Konuyu sunarken CD, video vb. gör-
sel materyallerden yararlanma
E) Büyük grup tartışmasının arkasından
küçük grup çalışması yaptırma
7. Ayşegül Öğretmen coğrafya dersinde
“doğal afetler” konusunu işleyecektir.
Dersi işlemeye başlamadan önce, öğren-
cilerine “sel felaketi” ile ilgili bir film izletir.
Daha sonra; bu derste öğrenecekleri bil-
gilerle ileride karşılaşabilecekleri benzer
bir durumda nasıl davranmaları gerekti-
ğini öğreneceklerini söyler.
Yukarıdaki örnekte Ayşegül Öğretmen
ders işlerken sırasıyla hangi basamak-
ları uygulamıştır?
A) Dikkat çekme – Gözden geçirme
B) Dikkat çekme – Geçiş
C) Gözden geçirme – Güdüleme
D) Gözden geçirme – Geçiş
E) Dikkat çekme – Güdüleme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Eğitim Durumları
8. Fen ve teknoloji dersi öğretim progra-
mı ilköğretim 6. sınıf “canlılarda üreme,
büyüme ve gelişme” ünitesinde “Büyü-
me, gelişme ve ergenliğin araştırıldığı,
tartışıldığı ve paylaşıldığı toplumsal or-
ganizasyonların önemini fark ederek bu
organizasyonlara katılmaya gönüllü olur.”
kazanımı yer almaktadır.
Öğrencilerin bu kazanıma ulaşabil-
meleri için aşağıdaki uygulamalardan
hangisi önerilemez?
A) Öğrencilerden ergen sorunlarıyla ilgili
makaleler yazmaları istenir.
B) Tüm öğrencilere ergen sorunlarıyla
ilgili bir dergiye abone olmaları şartı
koşulur.
C) Öğrencilerden, bu konuyla ilgili orga-
nizasyonları araştırarak bir bilgilendir-
me sunumu yapmaları istenir.
D) Sınıfa ergenlik konusunda uzmanlaş-
mış bir konuk davet edilerek öğrenci-
lerin ilgilerinin çekilmesi amaçlanır.
E) Ergenlik ve gelişim sorunlarıyla ilgili
kuruluşlara geziler düzenlenir.
9. “Meyve suyu niçin daha yavaş, su ise
daha hızlı akar? Bugün işte bunu öğre-
neceğiz.” diyen bir sınıf öğretmeninin
öncelikle aşağıdakilerden hangisini
gerçekleştirmek istediği söylenebilir?
A) Güdülenmeyi sağlamak
B) Bilgilerin transferini sağlamak
C) Bilgi düzeyini artırmak
D) Eleştirel düşünme becerisini geliştir-
mek
E) Geri bildirimde bulunmak
267
Eğitim Durumları
10. Serkan Öğretmen, derste öğrencilere
(I) “Derse etkin katılımınızı bekliyorum.”
der ve (II) öğrenci grupları oluşturur. (III)
Gruplar arasında dolaşarak onlara ipuç-
ları verir. (IV) Sınıfa getirdiği kaynakları
öğrencilerle paylaşır. (V) Beğendiği çalış-
malara artı puan verir.
Yukarıdaki öğretmen davranışlarından
hangisi, öğrencilerin öğrenme - öğret-
me sürecine etkin katılmalarını sağla-
mada en az etkiye sahiptir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
11. Öğrenme-öğretme sürecinde soru-cevap
tekniğiyle ders işleyen öğretmen, öğren-
cilerden doğru cevap verenleri tebrik
eder. Bazı öğrencilerin yanlış cevaplarına
karşı, bir başka öğrenciden doğru ce-
vap alma yoluna gider. Cevap vermekte
isteksiz olan öğrencilere bazı ek sorular
sorarak cevap vermelerini sağlar.
Buna göre öğretmen, öğrenme-öğret-
me sürecinde aşağıdakilerden hangi-
sini dikkate almamıştır?
A) Hazırbulunuşluk
B) İpucu
C) Düzeltme
D) Dönüt
E) Öğrenci katılımı
268
12. Doğan Öğretmen, her dersin başında,
ulaşılacak kazanımlarla ilgili öğrencilerine
bilgi vermektedir.
Bu uygulamanın gerekçesi aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Öğrenmeyi somutlaştırma
B) Öğrencide beklenti oluşturma
C) Dersin özetini verme
D) Öğrencileri iş birliğine yöneltme
E) Ön bilgileri hatırlatma
13. Aşağıdakilerden hangisi, bir öğretme-
nin öğrenme-öğretme sürecine yöne-
lik etkinlik düzenlerken dikkate alması
gereken temel özellikler arasında de-
ğildir?
A) Amaç ve kazanımlara ulaştırabilecek
nitelikte olması
B) Çocukların gelişim düzeylerine uygun
olması
C) Çeşitli yöntem, teknik ve materyal
kullanımına yer vermesi
D) Ders ve çalışma kitabına bağlı kalma-
sı
E) Farklı etkinlikler arasında bağlantılar
kurması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 EĞİTİM DURUMLARI (ÇÖZÜM)
1. Dönüt, hem öğretmenler açısından hem de
öğrenciler açsından tanımlanabilir. Öğret-
menler, öğrencilerinin öğrenmelerini destek-
lemek amacıyla; sınav kâğıtlarına ödevlerine
ilişkin dönütler verirken, öğrenciler de öğret-
menlerinin iletilerini aldıklarını göstermek için
dönüt verirler. İpucu, öğrencilerin harekete
geçirilmesine ve istenilen davranışın yapıl-
masına yardımcı olan mesajların ya da uya-
rıcıların tümüne denir. Pekiştirme; davranışın
görülme sıklığını arttırma işlemi, pekiştireç ise
davranışın yenilenmesini arttıran uyaranlardır.
Cevap D
2. Program geliştirme sürecinde hedefler belir-
lendikten sonra, içerik belirlenip düzenlenir
ve üçüncü aşamada eğitim durumlarının
düzenlenmesi gerçekleştirilir. Eğitim durum-
ları: hedef davranışları öğrenciye kazandır-
mak için gerekli uyarıcıların düzenlenip işe
koşulmasıdır. Öğretim programlarının süreç
boyutunu oluşturan; eğitim durumları yön-
tem teknikleri, öğretim etkinliklerini, öğren-
me ortamının özelliklerini, işe koşulacak
araç-gereçleri, kullanılacak materyalleri ve
öğretim hizmetinin niteliğini etkileyen değiş-
kenleri kapsar. Eğitim durumları, öğrencinin
program başlamadan önce sahip olması
gereken özellikleri içermez ancak eğitim
durumlarının düzenlenmesinde öğrencilerin
hazırbulunuşluk düzeyleri temel alınır. Diğer
seçenekler incelendiğinde; “Öğrenciye ya-
şantıları yoluyla kazandırılabilecek bilişsel,
duyuşsal ve psikomotor özellikler, “ hedef
öğesine; düzey belirleme ve izlemeyi amaç-
layan araçlar, sınama durumları öğesine;
konu alanının özelliği dikkate alınarak aşa-
malılık ilkesinin kullanılması ise içerik öğesi-
ne yönelik ifadelerdir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Öğrenilenlerin kalıcılığı, öğrencinin öğretim
sürecine etkin katılımı ile doğrudan ilişkilidir.
Başka bir anlatımla; öğrenci öğretim süreci-
ne ne kadar aktif olarak katılır ve bu süreçle
etkileşirse öğrenmelerin kalıcılığı da aynı
oranda artar. Öğretmene düşen sorumlu-
luk ise, öğrencileri olabildiğinden çok duyu
organıyla katılabilecekleri, zengin öğretim
etkinlikleri ile karşı karşıya getirmektir. Bu
kapsamda öğretmen, uygulama çalışma-
ları yaptırabilir, öğrencilerle günlük yaşam
arasındaki ilişkiyi kurdurabilir, öğrencilerden
öğrendiklerini kendi cümleleriyle özetleme-
sini isteyebilir. Ayrıca öğrencileri öğrenmeye
güdülemek amacıyla öğrenilenlerin yaşam
boyunca ne işe yarayacağını vurgulayabilir.
Ancak, öğrenilenleri sınavda sorma, öğren-
melerin kalıcılığını sağlamaya yönelik değil,
öğrenilenlerin miktarını belirlemeye yönelik
bir öğretmen davranışıdır.
Cevap D
4. Öğretim sürecinde (özellikle de öğrenilenler
arasında aşamalılık ilişkisi söz konusu ise)
hedeflere ulaşmada gerekli olan önkoşul öğ-
renmelerin gerçekleşmiş olması, bir zorunlu-
luktur. Yeni öğrenilecekler ile, daha önceden
bilinenler arasında bağlantının kurulması ve
öğrenmelerin daha anlamlı ve kalıcı olması
için gerekli olan önkoşul öğrenmelerdeki ek-
siklikler giderilmiş olmalıdır. Soru kökünde yer
alan; “Farklı yöntemleri kullanarak yön bulur”
kazanımını gerçekleştirmek isteyen öğret-
men, öncelikle öğrencilerin yön bulma konu-
sunda neler bildiğini ortaya çıkararak tartışma
yaptırmalı ve öğrenme eksikliklerini giderme-
lidir. Böylece, öğrenci de öğrenme eksikliğini
fark edecek ve öğrencinin öğrenmeye olan
ilgisi artacaktır. Diğer seçenekler, kazanıma
yönelik öğretim sürecinin öncesine değil,
sürecin kendisine yönelik öğretmen davra-
nışlarıdır. Oysa, sürecin öncesinde, yeni öğ-
renmeler için gerekli olan önkoşul öğrenmeler
sağlanmadan buna bağlı yeni bir öğrenmenin
gerçekleşmesi beklenmemelidir.
Cevap C
269
Eğitim Durumları
5. Empatik düşünme kendimizi bir diğer kişinin
yerine koyup, onun gibi hissedebilmek ve
düşünebilmektir. Öğretmenler bu düşünme
becerisinin gelişimini sağlayacak etkinlik
ve yöntem-teknikleri öğretim süreçlerinde
kullanabilirler. Öğretmenin demokratik bir
sınıf ortamı oluşturması, öğrencilerin görüş
ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilme-
leri empatik düşünme becerilerini geliştirir.
Örnek olay, konuşma halkası, tartışma, altı
şapkalı düşünme bu amaçla kullanılabile-
cek yöntem tekniklerden en önemlileridir.
Öğrencilerinin Çanakkale Savaşı’nda iki
tarafın askerlerinin duygu ve düşünceleri-
ni anlamalarını amaçlayan öğretmenin de
öğrencilerinden her iki tarafın birer askeri-
nin ailelerine o askerin bakış açısından bir
mektup yazmasını istemesi bu kapsamda
değerlendirilebilecek bir etkinliktir.
Cevap D
6. Katılım, öğrencinin öğrenme süreciyle etki-
leşmesidir. Başka bir anlatımla öğrencinin
öğretim sürecini yaşamasıdır. Öğrenme
yaşantılar yoluyla oluşan davranış değişik-
liklerini yansıttığından, öğrenmenin gerçek-
leşmesi için de katılım şarttır. Aktif katılım,
etkileşimin gözle görülen somut biçimidir ve
öğrenmelerin kalıcılığı için büyük önem taşır.
Bu nedenle öğretmenin aktif katılımı sağla-
yıcı birtakım önlemler alması gereklidir. Tar-
tışma, örnek olay, beyin fırtınası ve problem
çözme gibi öğrenci merkezli yöntem-teknik-
lerini kullanma aktif katılımı sağlamada doğ-
ru öğretmen davranışlarıdır.
Cevap E
7. Derste “doğal afetler” konusunu işleyecek
olan öğretmeninin derse başlamadan önce,
öğrencilerine “sel felaketi” ile ilgili bir film
izletmesi “dikkat çekme”, daha sonra bu
derste öğrenecekleri bilgilerle ileride kar-
şılaşabilecekleri benzer bir durumda nasıl
davranmaları gerektiğini öğreneceklerine
söyleme ise “güdüleme” basamaklarına uy-
gun öğretmen davranışlarıdır.
Cevap E
270
8. Belirlenmiş kazanımların gerçekleştirilmesi-
ne hizmet edecek öğretme-öğrenme yaşan-
tılarının planlanmasında en önemli iki ölçüt
kazanıma ulaştırma ve öğrenci özelliklerine
uygunluktur. Kazanıma ulaştırma kapsa-
mında etkililik, diğer anlatımla öğrenme-
lerin kalıcılığını sağlama, öğrenciye olabil-
diğince çeşitli yaşantı zenginliği sunma ve
öğrencinin katılımını sağlama büyük önem
taşımaktadır. Bu bilgiler ışığında seçenek-
ler incelendiğinde kazanımla ilgili makale
yazma, araştırma yaparak sunumla bulgu-
ları paylaşma, uzman konuk ile paylaşımda
bulunma ve ilgili kuruluşlara gezi düzenleme
etkinliklerinin kazanıma hizmet edeceği dü-
şünülebilir. Ancak konu ile ilgili bir dergiye
abone olma şartının koşulması söz konusu
kazanıma hizmet etmeyen bir etkinliktir.
Cevap B
9. Öğretim sürecinin ve dolayısıyla süreç so-
nunda ortaya çıkacak ürünün niteliğini ar-
tırmak için öğretmenin belli sırada ve belli
amaçlarda sergilemesi gereken davranışlar
vardır. Sırasıyla dikkati çekme, güdüleme,
hedeften haberdar etme ve önkoşul öğ-
renmeleri hatırlatma dersin giriş kısmında
öğretmenin sırasıyla sergilemesi gereken
davranışlardır. Güdüleme öğrenilenlerin
önemini ve hayatta ne işe yarayacağına iliş-
kin açıklamaları kapsar. Hedeften haberdar
etme ise öğrencileri ne öğrenecekleri konu-
sunda bilgilendirme davranışlarını içerir. Bu
açıdan incelendiğinde “Meyve suyu niçin
daha yavaş, su ise daha hızlı akar? Bugün
işte bunu öğreneceğiz.” diyen bir sınıf öğ-
retmeninin bu davranışı hedeften haberdar
etmeye örnektir. Seçeneklerde böyle bir
ifade kullanılmamıştır ancak bilinmelidir ki
hedeften haberdar edilen öğrenci, öğretim
süreci sonunda hangi bilgileri edineceğinin
ve bu bilgileri ne gibi ortamlarda kullana-
cağının farkına varmış olur dolayısıyla bu
durum öğrencinin sürece güdülenmesine
olanak sağlar.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

10. Katılım, öğrencinin öğrenme süreciyle et-
kileşmesidir. Öğrencinin öğrenme sürecine
katılım oranı ile öğrenme ürünlerinin oranı
ve niteliği arasında yakın bir ilişki söz ko-
nusudur. Öğrenme tanımındaki “yaşantılar
yoluyla” ifadesi öğrenmenin katılım olma-
dan gerçekleşemeyeceği konusunda ol-
dukça önemli bir noktanın altını çizmektedir.
Bu denli önemli olan katılımın sağlanmasına
yönelik öğretmenin yapması gereken bazı
davranışlar söz konusudur. Önkoşul öğ-
renmelerdeki eksiklikleri gidermek, katılıma
uygun yöntem ve teknikler kullanmak, etkin-
liklere katılan öğrencileri pekiştirmek, uygun
ipuçları kullanarak öğrencileri katılıma cesa-
retlendirmek, sınıf ortamını katılıma uygun
biçimde düzenlemek ve öğretim sürecinde
öğrencilerin özellik ve bireysel farklarını dik-
kate almak öğretmenin katılımı sağlamaya
dönük yapması gerekenler olarak sıralana-
bilir.
Cevap A
11. Soru incelendiğinde öğretmenin; doğru
cevap verenleri tebrik etmesi dönüt, ce-
vap vermekte isteksiz olan öğrencilere ek
sorular sorması ipucu, öğrencilerin cevap
vermeleri soru-cevap etkinliğine katılmaları
öğrenci katılımı, bazı öğrencilerin yanlış ce-
vaplarına karşı diğer öğrencilerden doğru
cevap alma yoluna gidilmesi düzeltmedir.
Soru öncülünde hazırbulunuşluğa ilişkin
herhangi bir veri yoktur.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Eğitim Durumları
12. Öncüle bakıldığında öğretmenin her dersin
başında ulaşılacak olan kazanımlar hakkında
öğrencileri bilgilendirdiği görülmektedir. Bu
açıdan kazanıma ulaşmaya yönelik herhangi
bir etkinlikten söz edilemez. Öğretmenin ula-
şılacak kazanımlarla ilgili açıklamaları daha
çok hedeften haberdar etme veya güdüleme
kapsamında ele alınabilir. A ve E seçenek-
lerinde verilen açıklamalar ders işleme sü-
recinde yapılan uygulamalardır. C’de verilen
dersin özetini verme işlemi, dersin sonunda
yapılması uygun olan bir çalışmadır. D se-
çeneğindeki ifade daha çok dersin gelişme
bölümüne dönüktür. Ulaşılacak kazanımlarla
ilgili açıklamaların, yani neyin öğrenileceği-
nin belirtilmesinin amacı öğrencide beklenti
oluşturmaktır.
Cevap B
13. Öğrenme-öğretme sürecinde etkinlik dü-
zenlemek isteyen bir öğretmen; öğrencilerin
gelişim düzeylerini ve özelliklerini, program-
da yer alan kazanımları, farklı yöntem ve
teknik kullanımını ve farklı etkinlikler ara-
sında bağlantı kurulmasını dikkate almalıdır.
Ancak öğretmenin ders ve çalışma kitabına
bağlı kalması doğru değildir. Öğretmen, ka-
zanımlar doğrultusunda, öğrenci özellikleri-
ne uygun ve farklı yöntem tekniklerin kulla-
nımına uygun etkinlikler düzenlemelidir.
Cevap D
271
 PROGRAMIN DENENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
1. Program değerlendirme, eğitim prog-
ramını ya da programın herhangi bir
ögesini kabul etmek, değiştirmek ya da
çıkarmak amacıyla çeşitli ölçme araçla-
rı kullanarak toplanan verileri programın
etkililiğinin işaretçileri olan ölçütlerle kar-
şılaştırma sürecidir.
Bu açıklamaya göre program değer-
lendirmeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?
A) Sınıfta öğretmen tarafından yapılan
ölçme ve değerlendirmedir.
B) Öznel kararların rapor edilmesi süre-
cidir.
C) Programın etkililiği konusunda karar
verme sürecidir.
D) Eğitim programında yer alan bilgilerin
yeniden düzenlenmesi sürecidir.
E) Öğretmenlerin yaptığı değerlendir-
melerin birleştirilerek rapor edilmesi
sürecidir.
2. I. AB ülkelerinin ve ABD’nin programla-
rından uyarlanmıştır.
II. Ulusal değerlere yeterince yer veril-
mediği iddia edilmektedir.
III. Pilot uygulama yapılmış, programın
uygulama sürecinde ve bitiminde
program değerlendirilmiş, geliştirilmiş
ve sonra kitaplar yazılmıştır.
IV. Programlar birinci sınıftan başlayarak
her yıl bir sınıfa aşamalı uygulanmıştır.
V. Aradisiplin yaklaşımına yer verilmiştir.
Ülkemizde uygulanmakta olan yeni
ilköğretim programlarıyla ilgili olarak
yukarıdaki değerlendirmelerden han-
gileri doğrudur?
A) I, II ve IV B) I, II ve V C) I, III ve IV
D) II, III ve IV E) II, IV ve V
272
3. Bir öğretim programının geliştirilmesi,
pilot uygulamasının yapılmasından sonra
elde edilen verilerle programın yeniden
şekillendirilmesi ve uygulanmaya başlan-
ması süreçlerini içerir.
Programın pilot uygulamasından elde
edilecek verilerin programın geliştiril-
mesinde işe yarar olabilmesi için,
I. hazırbulunuşluk düzeyi uygun öğren-
ciler
II. donanımlı ve başarılı öğretmenler
III. programdaki bilgileri içeren öğrenci
ve öğretmen kitapları
IV. programa uygun öğrenme ortamları
V. öğrenme istasyonları ve sınıf dışı et-
kinlik olanakları
VI. bilgisayar, internet bağlantısı ve ge-
rekli yazılımlar
ögelerinden hangileri mutlaka gerekli-
dir?
A) I, II ve IV B) I, III ve V C) I, IV ve VI
D) II, IV ve V E) III, IV ve VI
4. Bir öğretim programı değerlendirilir-
ken aşağıdaki ölçütlerden hangisi göz
önünde bulundurulmalıdır?
A) Programın idealizm, gerçekçilik ve
yararcılık eğitim felsefelerine dayan-
dırılmış olması
B) Programın uygulanmasında çoklu
zekâ, tam öğrenme ve yapılandırmacı
öğrenme kuramlarının işe koşulmuş
olması
C) Programın “rasyonel planlama”, “sü-
reç yaklaşımı” ve “yenilikçi ya da du-
rumsal” modellerden yararlanılarak
hazırlanmış olması
D) Programın hazırlanması için birey,
toplum ve konu alanı açılarından ih-
tiyaç analizi yapılmış olması
E) Öğretim programının, ait olduğu di-
siplin alanında uzmanlığını kanıtlamış
kişiler tarafından hazırlanmış olması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Bir öğretim programının “içerik” boyu-
tu değerlendirilirken aşağıdaki soru-
lardan hangisine “Evet.” yanıtı alınırsa
içerik için “Uygundur.” denilebilir?
A) Çağdaş bulgulara dayalı mı?
B) Öğrenci davranışı olarak ifade edilmiş
mi?
C) Öğrenci merkezli etkinliklere uygun
mu?
D) Eğitim süreci sonunda ortaya çıkacak
ürün tanımlanmış mı?
E) Öğretim materyalleri belirtilmiş mi?
6. Bir ilköğretim programı yeniden yazılır ve
program uygulanmadan önce bu prog-
ramın denenmesine karar verilir. Progra-
mın etkili bir şekilde uygulanabilmesi için
planlama yapıldıktan sonra deneme ya-
pılacak okullar ile sınıfların belirlenmesine
sıra gelir.
Aşağıdakilerden hangisi deneme okul-
larını ve sınıfları seçerken dikkate alın-
ması gereken ölçütlerden biri değildir?
A) Ülkenin coğrafi bölgelerini temsil et-
mesi
B) Uygulama için gerekli alt yapıya sahip
olması
C) Hizmet içi eğitim için gönüllü okul yö-
neticisi ve öğretmenler olması
D) Uygulamadaki öğrencilerin yaş, cin-
siyet, ilgi gibi farklı özelliklere sahip
olması
E) Köy, kent gibi farklı yerleşim yerlerini
temsil etmesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Programın Denenmesi ve Değerlendirilmesi
7. Öğretim programları hazırlanırken kaza-
nımların yazılması ya da öğrenme çıktı-
larının belirlenmesi hem eğitim durumları
hem de ölçme durumları için rehber ko-
numdadır.
Buna göre kazanımlar yazılırken ya da
öğrenme çıktıları belirlenirken
I. Öğrenciler için bu konu alanında han-
gi temel becerileri kazanmak önemli-
dir?
II. Öğrenciler için hangi olgu, kavram,
ilke ve genellemelerle kuramlar ge-
reklidir?
III. Öğrenciler için hangi zihinsel süreçler
dikkate alınmalıdır?
sorularından hangileri sorulmalıdır?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
8. Bir öğretim programının amaçlarına, uy-
gulama sonunda ne düzeyde ulaşıldığını
belirlemeye yönelik bir program değer-
lendirme çalışması yürütülmek istenmek-
tedir.
Bu durumda, aşağıda verilen program
değerlendirme modellerinden hangisi-
nin kullanılması en uygundur?
A) Stufflebeam - CIPP
B) Eisner - Eğitsel eleştiri
C) Tyler - Hedefe dayalı
D) Provus - Farklar yaklaşımı
E) Stake - İhtiyaca cevap verici
273
 PROGRAMIN DENENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ (ÇÖZÜM)
1. Program değerlendirme, program etkilili-
ği konusunda karar verme sürecidir. Karar
verme sürecinde çeşitli ölçme araçlarıyla
programın niteliğine ilişkin veriler toplanır,
bunlar programın etkililiğinin işaretleri olan
ölçütlerle karşılaştırılır. Bu süreç sonunda
programın olumlu veya eksik yanları belirle-
nir. Böylece programın uygulanmasına de-
vam edilip edilmeyeceği, hangi boyutlarında
ne kadar ve ne yönde değişiklik yapılması
gerektiği ortaya konur. Bir anlamda değer-
lendirme süreci programlarda yapılması
gereken değişiklilerin yönünü ve miktarını
belirler.
Cevap C
2. Yeni ilköğretim programı, bilim ve teknoloji
alanındaki hızlı değişmeler, öğretim prog-
ramlarının Avrupa birliği normlarına uyumlu
hale getirilmesi gerekçeleriyle yenilenmiştir.
Bunların yanısıra eğitim alanındaki anlayış-
ların değişmesi, çağdaş eğitim anlayışındaki
öğretmen ve öğrenci rollerinin değişmesi,
çağın gereksinim duyduğu birey nitelikle-
rindeki değişmeler, ilköğretim programları-
nın yenilenmesinin gerekçeleri arasında yer
almaktadır. İlköğretim programları, 2004-
2005 öğretim yılında pilot olarak denenmiş
ve 2005- 2006 öğretim yılından itibaren
tüm ilköğretim okullarında uygulanmıştır.
Programlar, birinci sınıftan başlayarak her
yıl bir sınıfa aşamalı olarak değil, aynı yıl
bütün sınıflarda uygulanmaya başlanmıştır.
Ülkemizde uygulanmakta olan yeni ilköğ-
retim programlarıyla ilgili olarak öncüldeki
ifadeler incelendiğinde; “AB” ülkelerinden
ve ABD’nin programlarından uyarlanmıştır.”
ve “Ara disiplin yaklaşımına yer verilmiştir”
ifadelerinin doğru olduğu görülmektedir.
Ancak, ÖSYM tarafından verilen doğru
seçenekte bu ifadeye ek olarak: “Ulusal
değerlere yeterince yer verilmediği iddia
edilmektedir.” öncülü de doğru olarak kabul
edilmiştir. Ancak, öncül ifadesinde görüldü-
ğü gibi bu, bir iddiadan öteye geçmemek-
274
tedir. Üstelik bu iddia, soruyu düzenleyene
aittir. Oysa soru kökü ve seçeneklerinin
kişilerin kendi görüşlerini yansıtmaması;
bilimsel olarak doğruluğu kanıtlanmış ifade-
lerden oluşması gerekir. Bu yönleriyle soru,
eleştiriye açıktır. Sınav sonrasında ÖSYM
tarafından yapılan açıklamada bu sorunun
iptaline karar verilmiştir.
SORU İPTAL
3. Tasarlanan program, kağıt üzerinde ne ka-
dar nitelikli olursa olsun, kontrol altına alı-
namayan çeşitli nedenlerle aynen hayata
geçirilemez. Öğretim programının niteliği,
uygulamada ortaya çıkar. Tasarlanan prog-
ram, öncelikle belirlenen pilot okullarda de-
nenir. Buradaki amaç; programı ülkenin tüm
okullarında uygulamaya koymadan önce
olası sorunları saptamak ve bu sorunları gi-
dermektir. Öğretim programının geliştirilme-
si, pilot uygulamasının yapılmasından sonra
elde edilen verilerle programın yeniden şe-
killendirilmesi ve uygulanmaya başlanması
süreçlerini içerir. Programın pilot uygula-
masından elde edilecek verilerin progra-
mın, geliştirilmesinde işe yarar olabilmesi
için hazırbulunuşluk düzeyi uygun öğren-
ciler, programa uygun öğrenme ortamları,
donanımlı ve başarılı öğretmenler mutlaka
gereklidir. Çünkü bu faktörler programın ni-
teliğini doğrudan etkileyen faktörlerdir. Bu-
nun yanında; öğrenci ve öğretmen kitapları,
öğrenme istasyonları ve sınıf dışı etkinlik
olanakları, bilgisayar ve internet bağlantısı
ise gerekli ancak; programın pilot uygula-
masından elde edilecek verilerin programın
geliştirilmesinde işe yarar olabilmesi için zo-
runlu değildir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

4. Program değerlendirme: programın nite-
liğine karar verme sürecidir. Program de-
ğerlendirmenin temel amacı; programın
geliştirilmesine olanak sağlamadır. Program
değerlendirme sürecinde programın niteliği-
ne ilişkin veriler toplanır ve elde edilen veri-
ler bilimsel geçerliği kabul edilmiş ölçütlerle
karşılaştırılır. Bu süreçte, ölçütlerden biri;
programın hazırlanması için birey, toplum ve
konu alanı açısından ihtiyaç analizinin yapıl-
masıdır. Çünkü bu adım, program geliştirme
sürecinin ilk basamağı olan ihtiyaç saptama
sürecinin niteliğini belirlemeye yöneliktir.
Bunun yanında hedef, içerik, eğitim durum-
ları ve sınama durumlarının niteliğine ilişkin
belli ölçütler, program değerlendirme süre-
cinde kullanılan ölçütler olarak sıralanabilir.
Cevap D
5. Program değerlendirme: programın niteliği-
ne karar verme sürecidir. Program değerlen-
dirme sürecinde kullanılan çeşitli yaklaşımlar
vardır. Öğelere dönük program değerlendir-
me yaklaşımında program, öğelerinin sahip
olması gereken birtakım nitelikler bazında
oluşturulmuş sorular çerçevesinde değer-
lendirilir. Bu yaklaşıma göre; her öğeye ait
sorular çerçevesinde programın niteliği
hakkında yargıya varılır. Bu kapsamda içerik
öğelerini değerlendirmede; “İçerik çağdaş
bulgulara dayalı mı?”, “İçerik, hedeflerle
tutarlı mı?”, “İçerik, öğrencilerin ilgi ve dü-
zeyine uygun mu?”,“İçerikteki bilgi önemli,
dayanaklı ve geçerli mi?”, “İçerikteki bilgi-
ler öğrenciler için anlamlı mı?”, ve “İçeriğin
sunuş sırası öğrenme ilkelerine uygun mu?”
sorularına cevap aranır. Seçenekler ince-
lendiğinde, “Öğrenci davranışı olarak ifade
edilmiş mi?” ve “Eğitim süreci sonunda
ortaya çıkacak olan ürün tanımlanmış mı?”
soruları, hedef öğesinin değerlendirmesin-
de; “Öğrenci merkezli etkinliklere uygun
mu?” ve “Öğretim materyalleri belirtilmiş
mi?” soruları ise eğitim durumları öğesinin
değerlendirilmesinde kullanılan sorulardır.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Programın Denenmesi ve Değerlendirilmesi
6. Ülke eğitim sistemlerinde uygulanan öğre-
tim programları çeşitli nedenlerle iyileştiril-
meye veya tamamen değiştirilmeye ihtiyaç
duyar. Bu süreçte yenilenen veya iyileştirilen
program tasarısı ülkenin tüm okullarında
yaygınlaştırılmadan önce olası eksik veya
yanlışlıklarını tespit etmek ve gidermek için
belli bir okul grubunda denenir. Bu deneme
gözden kaçan veya öngörülmemiş hataların
tüm okullara yaygınlaşmasını engellediği
gibi, programların hatalarının en aza indiril-
mesi açısından da önemlidir. Deneme (pilot
uygulama) sürecinde belirlenecek pilot okul-
ların seçiminde bazı ölçütler söz konusudur.
Pilot okulların geneli temsil etmesi (coğrafi
özellikler, öğrenci nitelikleri, uygulama koşul
ve olanakları) en önemli nitelik olarak ortaya
çıkarken, uygulama için gerekli alt yapıya
sahip olması da diğer bir özelliktir. Ancak pi-
lot okulların belirlenmesinde okul yöneticisi
veya öğretmenlerin gönüllü olması aranan
bir ölçüt değildir.
Cevap C
7. Kazanımlar (hedefler) program geliştirme
sürecinde ilk belirlenen ögedir. Diğer prog-
ram ögeleri bu çerçevede belirlenir. Bu denli
önemli olan kazanımların belirlenmesinde
bir takım ölçütlere uyulması gerekir. Aksi
takdirde diğer ögelerin belirlenmesinde
yanlışlık olacaktır. Programda yer alan kaza-
nımlar öncelikle bireyin, toplumun ve konu
alanının ihtiyaçlarına uygun, öğrenci dav-
ranışına dönük, öğrenciler tarafından ula-
şılabilir, içerik ile kenetli, öğrenme ürününe
dönük ve kendi içinde tutarlı olmalıdır.
Cevap E
8. Program amaçlarına ne düzeyde ulaşıldığı
Tyler Hedefe Dayalı Program Değerlendirme
Yaklaşımının en temel özelliğidir.
Cevap C
275
 PLAN
1. 2005’te uygulamaya konulan ilköğretim
programında, disiplinler arası yaklaşım
izlendiği belirtilerek “ara disiplin” kavramı
ve uygulaması benimsenmiştir. Belirle-
nen sekiz ara disiplin kazanımları on iki
dersin içine yerleştirilmiştir.
Programda yer alan “ara disiplin” ka-
zanımlarına ulaşılma konusunda öğ-
retmenler, öncelikle aşağıda belirtilen
durumların hangisiyle karşılaşabilir-
ler?
A) İçeriğin yoğunluğu nedeniyle ara di-
siplinlere yeterli zaman ayıramama
B) Ara disiplinler öğrencilerin hazırbulu-
nuşluk düzeyine uygun olmadığı için
zorlanma
C) Ara disiplinler öğrencilerin gereksi-
nimlerine uygun olmadığı için ilgi top-
layamama
D) Öğretmen eğitimi programlarında ara
disiplin konularında eğitim almadıkları
için yetersiz olma
E) Millî Eğitim Bakanlığı ara disiplin ko-
nularında öğretim planı üretmediği
için zorlanma
2. Öğretim sürecinin etkili bir şekilde plan-
lanması öğretmenin başarısını da önemli
derecede etkilemektedir.
Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin
plan yapmasının nedenleri sıralandı-
ğında, öğretmene sağlayacağı yarar
açısından en son sırada yer alır?
A) Öğretim programını işevuruk hâle ge-
tirme
B) Etkili öğretmen-öğrenci etkileşimi
sağlama
C) Öğretim yöntemi ile araç-gereçleri
arasında ilişki kurma
D) Öğretmene düzenli olma alışkanlığı
kazandırma
E) Öğretim etkinliklerini etkili değerlen-
dirme
276
3. Pelin Öğretmen, derse girmeden önce
öğrencilerin neden öğreneceklerini be-
lirler. Öğrenen özelliklerini ve öğrenme
eksikliklerini nasıl belirleyeceğine karar
verdikten sonra derste kullanılacak hazır
materyal olup olmadığını inceler. Bunlara
uygun öğretimi nasıl ve ne kadar sürede
tamamlayacağını belirledikten sonra, öğ-
retimin amacına ne kadar ulaştığını nasıl
belirleyeceğine karar verir.
Bu örnekte Pelin Öğretmen ders plan-
lamada hangi aşamaya yer vermemiş-
tir?
A) Hazırbulunuşluk düzeyini belirleme
B) İçerik belirleme
C) Eğitim durumlarını düzenleme
D) Bireysel farklılıkları dikkate alma
E) Değerlendirme yöntemini belirleme
4. Öğrenmede bitişiklik kuramının öncüle-
rinden Guthrie’ye göre, öğrenilen bilgile-
rin sağlıklı bir şekilde transfer edilebilme-
si için öğrencilerin gerçek veya gerçeğe
yakın öğrenme yaşantıları kazanmaları
önemlidir.
Bu görüşü benimseyen bir öğretme-
nin ünite planı hazırlarken aşağıdaki
uygulamalardan hangisine en az yer
vermesi beklenir?
A) Alan gezilerine
B) Örnek olay yöntemine
C) Yaparak-yaşayarak öğrenmeye
D) Görsel sunumlara
E) Performans görevlerine
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 PLAN (ÇÖZÜM)
1. 2005’te uygulamaya konulan ilköğretim
programında belirlenen sekiz ara disipline
ait kazanımlar, derslerin içine yerleştirilerek
“disiplinler arası” yaklaşım izlenmiştir. An-
cak bu anlayışın hayata geçmesi sürecinde
öğretmenlerin bazı sorunlarla karşılaşma-
sı olası görünmektedir. Bu sorunlar, başta
öğretmenlerin ara disiplin konusundaki eği-
timlerinin yetersizliği olmak üzere (Çünkü:
Gerekli bilgi ve becerilere sahip olmayan
öğretmenlerin düzenlediği öğretim süreçle-
riyle belirlenen kazanımların etkili biçimde
gerçekleşmesi beklenemez), ara disiplinlere
yeteri kadar zaman ayrılmaması ve hedefle-
re ulaşmada öğrencilerin hazırbulunuşluk
düzeylerinden kaynaklanan sorunlar olmak
üzere sıralanabilir.
Cevap D
2. Öğretim planı öğretim sürecinde neyin, ni-
çin, ne zaman ve nasıl yapılacağını belirle-
yen taslaktır. Öğretim sürecini planlamanın
oldukça önemli yararları vardır. Öğretim
planlarının en önemli getirisi öğretimin niteli-
ğini ve verimliliğini arttırmaktır. Bunun yanın-
da öğretim programlarını hayata geçirme,
öğretim amaçlı etkili iletişim sağlama, eğitim
durumları kapsamındaki faktörlerin uyumu-
nu sağlama ve öğretimi etkili değerlendirme
öğretimi planlamanın diğer yararlarıdır. Bun-
lara ek olarak öğretimi planlama öğretmene
düzenli olma alışkanlığı da kazandırır. Ancak
bu alışkanlık daha çok sosyal yaşamla bağ-
lantılıdır. Yine de öğretimi planlamanın bu
anlamda da bir katkısının olduğu söylenebi-
lir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Öğrenen özelliklerinin ve öğrenme eksiklik-
lerinin belirlenmesi “bireysel farkları dikkate
alma” ve “hazırbulunuşluk düzeyini belirle-
me” derste kullanılacak hazır materyal olup
olmadığı ile uygun öğretimi nasıl ve ne ka-
dar sürede tamamlayacağının belirlenmesi
“eğitim durumlarını düzenleme”, öğretimin
amacına ne kadar ulaştığının nasıl belirle-
yeceğine karar verilmesi ise “değerlendir-
me yöntemini belirleme” aşamasına uygun
öğretmen davranışlarıdır. Soru kökündeki
süreçte öğretmenin ders planlamada içerik
düzenleme aşamasına yer vermediği görül-
mektedir.
Cevap B
4. Guthrie’nin “Öğrenilen bilgilerin sağlıklı bir
şekilde transfer edilebilmesi için öğrencilerin
gerçek veya gerçeğe yakın öğrenme yaşan-
tıları kazanmaları önemlidir.” görüşü öğretim
sürecinde yaşantı zenginliğini ve öğrencile-
rin yaşama yakın bilgiler edinme gerekliliğini
vurgulamaktadır. Başka bir anlatımla yapa-
rak-yaşayarak öğrenme sürecini tanımlayan
bu açıklama öğretime katılım oranının orta-
ya çıkan ürünün niteliği ile paralelliğini ifade
etmektedir. Bu çerçevede seçenekler ince-
lendiğinde öğrenci katılımının/ etkileşiminin
en az gerçekleşeceği uygulama görsel su-
numlarla ders anlatmadır. Böyle bir öğretim
sürecinde öğrenci katılımının dolayısıyla öğ-
rencinin bilgiyi ilişkilendirme ve anlamlandır-
ma oranının oldukça düşük olması beklenir.
Bu soru dikkatle incelendiğinde aynı sınavın
9. sorusu ile hem soru kökü hem de doğru
yanıt ifadesi açısından oldukça benzer ol-
duklarını söylemek mümkündür.
Cevap D
277
 POSNER’A GÖRE PROGRAM TÜRLERİ
1. • Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye 3. Bir okulun uygun yerlerine vatana hiz-
Kurulu Başkanlığı tarafından hazır- met etmiş kişilerin yaptıklarını içeren
lanarak uygulamaya konan öğretim bilgilerle birlikte fotoğraflarının asıl-
programlarında belirtilen amaç ve et- ması, aşağıdaki program türlerinden
kinlikleri kapsamaz. hangisinin kapsamına girmektedir?
• Öğretme - öğrenme süreci içerisinde A) Örtük
ortaya çıkan bilgiler, düşünceler, de-
B) Kübik
ğerler, uygulamalar ve bu uygulama-
lar sonucunda öğrencilerde meydana C) İşlevsel
gelen bütün özellikleri kapsar. D) Ekstra
• Okulun düzeni, kuralları, fiziksel ve E) İhmal edilen
psikolojik çevresi, yöneticilerin ve öğ-
retmenlerin sözlü ya da sözsüz olarak
verdikleri bütün iletileri kapsar.
Yukarıda özellikleri verilen program
türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Resmî
B) Uygulamadaki
C) Örtük
D) Ekstra
E) İhmal edilen (geçersiz)

2. Bir okul müdürü, öğrencilerin spor faali-

yetlerine katılımlarını sağlamak amacıyla
futbol ve voleybol müsabakaları progra-
mı hazırlamıştır.
Bu uygulama, Posner’in program tür-
lerinden hangisine daha uygundur?
A) Örtük program
B) Ekstra program
C) İhmal edilen program
D) Öğretim programı
E) Ders programı

278 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 POSNER’A GÖRE PROGRAM TÜRLERİ (ÇÖZÜM)
1. Örtük program, ders dışı etkinlikleri de içi-
ne alan çok geniş bir kavramdır. Öğrenme
yaşantıları sürecinde yazılı olarak ortaya
konulmayan; fakat öğrencilerin kazanmala-
rı istenen veya beklenen bilgiler, değerler,
tutumlar ve düşüncelerdir. Başka bir anla-
tımla örtük program, okulun düzeni, kural-
ları, fiziksel ve psikolojik çevresi, yönetici
ve öğretmenlerin sözlü ya da sözsüz olarak
verdikleri bütün mesajları kapsar. Bu prog-
ram, okulda dolaylı olarak öğrenilen her şeyi
kapsamaktadır. Örtük program kapsamın-
daki etkinlikler daha çok öğrencilerin yaratı-
cılıklarını geliştirmeye yöneliktir ve ders için-
de olabileceği gibi ders dışında da olabilir.
Örtük program etkinliklerinin öğretim prog-
ramlarıyla bütünleşmesi ölçüsünde öğretim
sürecinin niteliği de arttırılmış olur.

Cevap C

2. Resmi programda yer almamakla birlikte

okullar ve öğretmenler tarafından uygulanan
planlı ve düzenli etkinlikler ekstra program
boyutunda yer alır. Okul müdürünün düzen-
lediği müsabaka programları planlı çalışma-
lar olduğu için ekstra boyut kapsamına girer.

Cevap B

3. Örtük boyut, resmi programda yer almayan,

süreç esnasında şekillenen ve bu yüzden
okuldan okula, öğretmenden öğretmene
değişen sosyal, yaratıcı ve insani yaşan-
tılardır. Örtük program okul iklimi ve sınıf
atmosferi ile ilişkilidir. Bir okulun duvarlarına
vatana hizmet etmiş kişilerin fotoğraflarının
asılması o okulun iklimi ile ilgili bir çalışma
olduğu için örtük boyuttur.

Cevap A

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 279

 TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ
1. Günümüz Türk eğitim sistemindeki
uygulamalardan hangisi, Tevhid-i Ted-
risat Kanunu’na uygun bir uygulama-
dır?
A) Özel ilk, orta ve yükseköğretim ku-
rumlarının artması
B) Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin
zorunlu olarak okutulması
C) Bazı öğretim kurumlarında İngilizce,
Fransızca ve Almanca öğretim yapıl-
ması
D) Çocukların eğitiminde çeşitli vakıfların
etkin olması
E) İlköğretimin zorunlu olması
280
1. Türk milli eğitim sistemine temel oluşturan
yasal dayanaklardan biride 3 Mart 1924
tarihli Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birleştiril-
mesi) Kanunudur. Bu kanunla 1924’e kadar
bir taraftan Maarif Vekaleti’ne, diğer taraf-
tan da Şer’iyye ve Evkaf Vekaleti’ne ya da
özel vakıflara bağlı olarak faaliyet gösteren
eğitim öğretim kurumlarının tümü devletin
gözetim ve denetimi, altına alınmıştır. İlköğ-
retimin zorunlu olması da bu anlayışın günü-
müze yansımasıdır. İlköğretim zorunlu hale
getirilerek bu öğretim düzeyinde faaliyet
gösteren bütün kurumlar Milli Eğitim Bakan-
lığı kontrolüne alınmıştır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 YENİLENMİŞ BİLİŞSEL ALAN TAKSONOMİSİ
1. “İnsanlarda yaygın olarak görülen bazı
kalıtsal hastalıklara örnekler verir.” kaza-
nımı Bloom’un yenilenmiş bilişsel alan
taksonomisinin hangi bilgi ve bilişsel
süreç boyutuna daha uygundur?
A) İşlemsel - Uygulamak
B) Kavramsal - Hatırlamak
C) İşlemsel - Çözümlemek
D) Kavramsal - Anlamak
E) Olgusal - Uygulamak
2. Bloom’un yenilenmiş taksonomisine uy-
gun olarak aşağıdaki kazanımlar yazıl-
mıştır:
I. Öğrenciler demokrasi ve cumhuriye-
tin ne olduğunu örneklerle açıklar.
II. Öğrenciler G-8 ülkelerindeki kişi başı-
na düşen millî geliri söyler.
III. Öğrenciler verilen problemleri prob-
lem çözme adımlarına uygun olarak
çözer.
Bu kazanımların bilgi boyutu ve biliş-
sel süreç düzeyleri aşağıdakilerden
hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) kavram ve anlama, olgu ve hatırlama,
işlem ve uygulama
B) kavram ve analiz, kavram ve hatırla-
ma, olgu ve uygulama
C) bilişsel farkındalık ve anlama, kavram
ve anlama, işlem ve analiz
D) bilişsel farkındalık ve hatırlama, işlem
ve anlama, olgu ve değerlendirme
E) olgu ve analiz, kavram ve uygulama,
işlem ve anlama
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
1. Örnek verme kazanımı bilişsel alanın kavra-
ma(anlama) düzeyine ait bir kazanımdır.
Cevap D
2. Blomm’un yenilenmiş bilişsel hedef takso-
nomisi aşağıdaki gibidir:
1. Hatırlama = Bilme, tanımlama, söyleme,
eşleştirme
2. Anlama = Kavrama, açıklama, örnek ver-
me, çevirme
3. Yapma = Uygulama, problem çözme, iş-
lem yapma, bilgiyi kullanma
4. Analiz = Ayrıştırma, tahlil etme, ögelere
ayırma
5. Değerlendirme = Yargıda bulunma, karar
verme
6. Yaratma = Sentez, oluşturma, yeni fikirler
üretme
Buna göre:
Öğrenciler demokrasi ve cumhuriyetin ne
olduğunu örneklerle açıklar. (Kavram ve an-
lama)
Öğrenciler G-8 ülkelerindeki kişi başına dü-
şen millî geliri söyler. (Olgu ve hatırlama)
Öğrenciler verilen problemleri problem çöz-
me adımlarına uygun olarak çözer. (işlem ve
yapma)
Cevap A
281
 PROGRAM TASARIM YAKLAŞIMLARI
1. Bir program geliştirme komisyonu, okul-
larda derslerin ayrı ayrı öğretilmesine
çözüm olarak hazırladığı programda;
merkeze toplumsal sorunları alarak öğ-
rencilerin daha çok, şiddet ve trafik te-
rörü gibi konulara eğilmesini sağlamaya
çalışmıştır.
Bu program geliştirme komisyonu,
aşağıdaki tasarım yaklaşımlarından
hangisini dikkate almıştır?
A) Çekirdek tasarım
B) Toplumsal sorunlar ve yeniden kur-
macılık
C) Romantik tasarım
D) Yaşantı merkezli tasarım
E) Süreç tasarımı
2. Aşağıdakilerden hangisi konu tasarımı
ile disiplin tasarımı arasındaki farklar-
dan biri değildir?
A) Disiplin tasarımında kavramsallaş-
tırma önemliyken konu tasarımında
bilgi elde etme önemlidir.
B) Disiplin tasarımında bilginin kullanımı-
na önem verilirken konu tasarımında
bilginin ayrıntılarına önem verilir.
C) Disiplin tasarımında kavramsal yapı-
lar ve süreçler bir bütünlük gösterir-
ken konu tasarımında öğrenme parça
parça gerçekleşir.
D) Disiplin tasarımında öğrenciler kendi
kendilerine öğrenme becerisi kaza-
nırken konu tasarımında öğretmene
bağımlılık duyarlar.
E) Disiplin tasarımında öğrenciler pasif
ve dinleyici konumdayken konu tasa-
rımında öğrenciler bir araştırmacı gibi
davranırlar.
282
1. Çekirdek tasarımında derslerin ayrı ayrı öğ-
retilmesi yerine merkeze alınan bir sorun
üzerinden işlenmesi gerektiğini savunur. Bu
soruda sorunu merkeze alma en önemli ipu-
cudur.
Cevap A
2. Öncelikle, merkezli tasarımlardan olan konu
tasarımı ve disiplin tasarımına ait karşılaştır-
ma tablosunu inceleyelim;
Konu Tasarımı Disiplin Tasarımı
Konu tasarımında bilgi Disiplin tasarımında kav-
elde etme önemlidir. ramsallaştırma önemlidir.
Konu tasarımında bilginin Disiplin tasarımında
ayrıntılarına önem verilir. bilginin kullanımına önem
verilir.
Konu tasarımı dağınık Disiplin tasarımı düzenli
bir yapıdadır. Bu yüzden bir bütündür. Disiplin
konu tasarımında tasarımında kavramsal
öğrenme parça parça yapılar ve süreçler bir
gerçekleşir. bütünlük gösterir.
Konu tasarımında Disiplin tasarımında öğ-
öğrenciler, öğretmene renciler kendi kendilerine
bağımlılık duyarlar o alanın bir bilim insanı
gibi araştırarak, gözlem
yaparak öğrenme beceri-
si kazanır.
Konu tasarımında öğ- Disiplin tasarımında
renciler pasif ve dinleyici öğrenciler bir araştırmacı
konumdadır. gibi davranırlar.
Sorunun E seçeneğinde “disiplin tasarımın-
da öğrenciler pasif ve dinleyici konumday-
ken konu tasarımında öğrenciler bir araştır-
macı gibi davranırlar” ifadesi görüldüğü gibi
hatalı bir karşılaştırmadır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 İÇERİK DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI
1. Aşağıda iki farklı program içeriği örneği 1. Piramitsel içerik düzenlemesinde ilk yıllarda
verilmiştir. herkes ortak dersleri ya da konuları öğrenir.
İlerleyen yıllarda ise herkes kendi alanına ait
I. Mesleki ortaöğretim programlarının,
uzmanlık konularını ya da derslerini öğrenir.
bazı durumlarda meslek alanlarına
Uzmanlık alanı baştan bellidir ve esneklik
göre program içeriğinin esnek ol- yoktur.
madığı, içeriğin genellikle ayrıntılı ve
kesin bir biçimde belirlenmiş olduğu Çekirdek içerik düzenlemesinde ilk yıllarda
herkes ortak dersleri ya da konuları öğrenir.
görülmektedir.
İlerleyen yıllarda ise herkes kendi alanına ait
II. Belirli meslek alanlarında pek çok uzmanlık konularını ya da derslerini öğrenir.
ortak beceri yer almaktadır. Öğrenci- Uzmanlık alanı baştan belli değildir, süreç
lerin ilk bir-iki yılda ortak bir program esnasında (ortak dersler alındıktan sonra)
çerçevesinde eğitim alması, daha öğrenci seçimleriyle belirlenir. Bu seçimde
sonraki yıllarda ise ilgi, yetenek ve öğrencinin ilgi, yetenek ve başarısı önemli
başarı gibi faktörler dikkate alınarak belirleyicilerdir.
farklı uzmanlıklara yönlendirilmeleri
Cevap E
sağlanmaktadır.
Buna göre program içeriklerinin dü-
zenlenmesinde kullanılabilecek yakla-
şımlar aşağıdakilerin hangisinde sıra-
sıyla verilmiştir?
A) Piramitsel - Sarmal
B) Modüler - Piramitsel
C) Sarmal - Doğrusal
D) Modüler - Sarmal
E) Piramitsel - Çekirdek

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 283

 EĞİTİM TÜRLERİ
1. Yabancı dilde eğitim veren bir okulda
matematik öğretmenliği yapan Selin
Öğretmen’in İngilizcesi çok iyi değildir.
Derslerini İngilizce anlatabilmekte ama
öğrencileri kendi aralarında İngilizce
espri yaptıklarında onları anlayamamakta
ve bundan rahatsız olmaktadır. Bu ne-
denle öğrencileriyle etkili iletişim kurabil-
mek için yabancı dil kursuna gider.
Selin Öğretmen’in aldığı bu kurs aşa-
ğıdakilerden hangisinin kapsamında
yer alır?
A) Programlı öğretim
B) Mikro öğretim
C) Halk eğitimi
D) İş başında eğitim
E) Hizmet içi eğitim
284
1. Eğitim en genel ifadeyle, bireyin davranışla-
rında istendik davranış değişikliği meydana
getirme sürecidir. Öğrenme ürünü olan dav-
ranışlar informal veya formal eğitimle kazanı-
lır. İnformal eğitim süreci yaşam içinde ken-
diliğinden oluşur ve gelişigüzel gerçekleşir.
Formal eğitim ise okul veya benzeri kurum-
larda planlı ve programlı olarak gerçekleşen
davranış değiştirme sürecidir. Formal eğitim
örgün ve yaygın olarak iki grupta incelenir.
Örgün eğitim okulöncesinden yüksek öğre-
timin sonuna kadar olan süreci kapsar. Yay-
gın eğitim ise, ilgi ve ihtiyaçlara bağlı olarak
halk eğitimi, hizmet içi eğitim ve iş başında
eğitim gibi farklı uygulamaları kapsar. Halk
eğitiminin en önemli özelliği okul çağının
dışında bulunan ya da her hangi bir okulla
ilişkisi bulunmayan kişilere yönelik olması-
dır. Halk eğitimi bu kişilerin gönüllü olarak
mesleğinde ilerlemek veya boş zamanlarını
değerlendirmek amacıyla katıldığı süreçleri
içerir. Bu anlamda bir meslek sahibi olmuş
kişinin İngilizce kursuna gitmesi halk eğitimi
kapsamında yer alır. Hizmet içi eğitim ise,
kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin
arttırılmasına yönelik bilgi, beceri ve tutum-
ların kazanılmasını amaçlayan süreçtir. Res-
mi veya özel kurumlarca planlanan hizmet
içi eğitim hizmet öncesi eğitimin devamı ve
tamamlayıcısıdır. Hizmet içi eğitim iş başın-
da eğitim şeklinde yapılabileceği gibi yerel
ve bölgesel seminerlerle çalışma veya tatil
günlerinde de yapılabilir. Programlı öğretim
ve mikro öğretim ise öğretim sürecinde kul-
lanılan tekniklerdendir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ
1. Aşağıdakilerden hangisi, bir program 1. A, C, D ve E seçenekleri toplumsal temelle,
geliştirme çalışmasında programa B seçeneğinde yer alan Öğrencilerin, giri-
yansıtılması hedeflenen toplumsal te- şimci bir ruhla yetiştirilmelerini önemseme
meller kapsamında değildir? hedefi ise bireysel temele dayalıdır.

A) İnsanlığı ilgilendiren sorunlara karşı Cevap B

duyarlılık kazandırma
B) Öğrencilerin, girişimci bir ruhla yetişti-
rilmelerini önemseme
C) İnsan haklarına saygı bilincini geliştir-
me
D) Birlikte yaşama kurallarını oluşturma
E) Kültürel değerleri yeni nesillere aktar-
ma

2. Bir dersin öğretim programının geliş- 2. Psikolojik temel, hedeflerin ulaşılabilirliği

tirilmesi sırasında Bandura’nın öğren-
me kuramından esinlenilerek öğren-
cilerin örnek davranışlar görmelerini
sağlamak amacıyla programın öğren-
me-öğretme sürecinde, video-film-
lerin hazırlanmasına yer verilmesi,
aşağıdaki kuramsal temellerden han-
gisinin kapsamına girer?
A) Felsefi
ile ilgilidir. Öğrencilerin örnek davranışları
görmelerini sağlamak için video-filmlerin
hazırlanması öğrencilerin bu davranışlara
ulaşabilmesini kolaylaştıracaktır. Bu sebep-
le yapılan çalışma psikolojik temelle ilgilidir.
Ayrıca burada Bandura’ya vurgu yapılması
adayların sosyal temeli işaretlemesine yö-
nelik bir çeldiricidir.
Cevap E

B) Sosyal
C) Ekonomik
D) Duyuşsal
E) Psikolojik

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 285

SINIF YÖNETİMİ
 SINIF YÖNETİMİ
1. Öğrencileri arasında gözlemlediği zor- 3. Aşağıda verilen öğretmen davranış-
balık davranışları karşısında öğrencilere larından hangisi, öğretmenlik mes-
bu yaptıklarının ne kadar yanlış ve zararlı leğinin gerektirdiği etik standartların
olduğunu açıklayan bir öğretmen, tenef- temel ölçütü olarak nitelendirilebilir?
füste oyuna dalıp derse geç kalan öğren- A) Öğrenciyi değerlendirmede adil olma
ciler sınıfa girerken kapıda durup hafifçe
B) Kendi öğrencisine özel ders vermek-
enselerinden iteklemektedir.
ten sakınma
Bu öğretmenle ilgili olarak özellikle C) İnsan onuruna saygı gösterme
aşağıdakilerden hangisi söylendiğinde
D) Mesleki gelişimine özen gösterme
doğru olur?
E) Mesleğinde titiz ve özenli olma
A) Öğrencilerle sağlıklı iletişim kuran ve
aynı zamanda ilkelerine bağlı
B) Zaman ve sorumluluklar konusunda
titiz ve bu konuda öğrencilerine mo-
del
C) Tutumları ile davranışları çelişkili
D) Şiddet konusuna duyarlı, zorbalıkla
mücadele eden ve aynı zamanda di-
siplinli
E) Öğrencilere doğruları anlatan ve yan-
lışları karşısında küçük cezalar veril-
mesi gerektiğine inanan

4. Sınıfta sağlıklı iletişim süreci oluştura-

2. Türk Millî Eğitim ilkelerinden “demok-
rasi eğitimi” doğrultusunda öğrencile-
rinde demokratik davranışlar geliştir-
meyi benimseyen öğretmen, aşağıda
verilen özelliklerden hangisine sahip
olduğunda öğrencilerinde bu ilkenin
gereklerine uygun yeterlilikler geliştir-
me olasılığı en fazla olur?
A) Kuralcı olma
B) Duyarlı olma
C) Yeterli olma
D) Model olma
E) Profesyonel olma
bilmesi için, öğretmenin aşağıdakiler-
den hangisine özen göstermesi gere-
kir?
A) Yanlış cevap verildiğinde ipuçları ve-
rerek doğruyu buldurma
B) Öğrencilere çalışkanlık simgesi olan
adlar takma
C) Sorun yaşandığında konuyu değiştir-
me
D) Öğrenci yanlış yanıt verse de yanıtı
kabul etme
E) Öğrencileri bol bol övme ve ödül ver-
me

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 289

Sınıf Yönetimi
5. I. Sağlıklı iletişim için öğrencinin gözle-
rine uzun süre bakmak gerekir.
II. Uzun göz bağıntısı olumsuz, kısa göz
bağıntısı olumlu ileti verir.
III. Öğrenciden gözünü kaçıran öğret-
men iletişim kuramaz.
IV. Öğretmen öğrenciye doğrudan değil,
göz ucuyla bakmalıdır.
V. Göz bağıntısı kuran öğretmene öğ-
renci daha iyi yanıt verir.
VI. İletişim sürecinde öğretmen baskın
olmalıdır.
Yukarıdakilerden hangileri öğretmen -
öğrenci iletişiminde doğru ifadelerdir?
A) I, III, VI B) I, V, VI C) II, III, V
D) II, III, VI E) II, IV, V
290
6. Öğretmenler genellikle söz dinleyen ve
kurallara uygun davranan öğrencilere
sempati duyarlar. Yapılan araştırmalar,
öğretmenlerin tepkilerinin, öğrencilerin
derslerdeki başarısızlıklarından çok, ku-
rallara uymamalarına yönelik olduğunu
ortaya koymaktadır. Öğrencilere bu ko-
nuda bir açıklama yapılmasa da onlar,
kurallara uygun davrandıklarında bunun
başarı olasılığını etkileyebileceğini, sınav-
da doğru yanıtlar vermeseler de iyi not
alabileceklerini düşünürler. Bu durumda,
kurallara karşı çıktıklarında cezalandırıla-
bileceklerini ya da öğretmenleri tarafın-
dan dışlanabileceklerini öğrenirler.
Bu öğrenmelerin ortaya çıktığı bir eği-
tim ortamında, aşağıdakilerden hangi-
si yapılırsa istenen özellikler yönünde
değişiklik yaratma olasılığı daha yük-
sek olur?
A) Öğretmenlerin kuralları yazarak pano-
lara asması sağlanırsa
B) Öğretmenlere cezanın sonuçları ko-
nusunda hizmet içi eğitim verilirse
C) Öğretmenlerin kurallara uymayan öğ-
rencileri dışlaması engellenirse
D) Öğretmenlere branşlarıyla ilgili hizmet
içi eğitim verilirse
E) Öğretmenlere sınıf yönetimi konusun-
da hizmet içi eğitim verilirse
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Canan Öğretmen öğrencilerine, “Okulun
bahçesine çikolata kâğıtlarının atıldığını
gördüm. Herkesin çöpleri yere attığını ve
okulumuzda bir ay çöplerin alınmadığını
varsayalım. Böyle bir durumda neler ola-
bilir ve bu durumun üstesinden gelmek
için neler yapılması gerekir?” diye sorar.
Öğrencileri beşerli gruplara ayırır ve bu
problem durumuna ilişkin çözüm öne-
rileri bulmaları için 15 dakika süre verir.
Öğrenciler çalışmalarını tamamladıktan
sonra görüşlerini paylaşırlar.
Canan Öğretmen’in hangi kişisel be-
cerisinin en fazla gelişmiş olduğu söy-
lenebilir?
A) Öğrenme zamanını verimli kullanma
B) Sorunlara karşı ilgili ve duyarlı olma
C) Öğrencilerin düzeylerine uygun öğre-
tim uygulamalarını seçme
D) Kullandığı öğretim yöntem ya da tek-
niğiyle öğrencileri etkileme
E) Öğretimin amaçlarına uygun planla-
ma yapma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sınıf Yönetimi
8. Sınıfta öğrencilerin derse etkin katılma-
dığını gözlemleyen bir öğretmen ile iki
öğrencisi arasında şu konuşma geçer:
Öğretmen : Filiz, sen bu konuda ne dü-
şünüyorsun?
Filiz : Bilmiyorum öğretmenim
Öğretmen : Bilmiyorum demekle neyi
kastediyorsun?
Filiz : Bilmiyorum.
Öğretmen : Peki, Tuna senin fikrin ne-
dir?
Tuna : Ne fikri?
Öğretmen : Konuya ilişkin fikrin.
Tuna : Bilmiyorum.
Böyle bir durumla karşılaşan öğretme-
nin nasıl davranması daha uygun olur?
A) Bu öğrencilere hemen neden böyle
davrandıklarını sorması
B) Verilen yanıtları hiç önemsemeden
ders sonuna kadar konuyu anlatmaya
devam etmesi
C) Bu öğrencileri rehberlik servisine yön-
lendirmesi
D) Öğrencileri sert bir ifadeyle bu davra-
nışlarının çok yanlış olduğu konusun-
da uyarması
E) Bu öğrencilere farklı sorumluluklar
vermesi
291
Sınıf Yönetimi
9. Bir öğrencinin sıra arkadaşıyla konuş-
tuğunu gören öğretmen, aşağıdaki
uyarma yollarından hangisini öncelikle
tercih etmelidir?
A) Göz teması kurma
B) Sözlü uyarma
C) Dersten sonra görüşme
D) Rehberlik servisine yollama
E) Okul müdürüne gönderme
10. Okul bahçesinde futbol oynarken tartışan
öğrenciler, tartışmayı sınıfa taşımışlar ve
derste de sürdürmüşlerdir. Öğretmen,
öğrencilerin birbirlerine öfke ile baktıkla-
rının farkına varmıştır.
Bu sorunu çözmek için öğretmen ön-
celikle aşağıdakilerden hangisini yap-
malıdır?
A) Problemin nedenlerini araştırmak
B) İlgili öğrencileri sınıftan çıkarmak
C) Problemi tartışmaya açmak
D) Öğrencileri barıştırmak
E) İlgili öğrencileri disiplin kuruluna sevk
etmek
11. I. Zamanı gelince uygun ipucu ve pe-
kiştireç verme
II. Başarısız öğrencilerle başarılı öğren-
cileri kıyaslama
III. Hazırbulunuşluk düzeyine uygun so-
rular sorma
IV. Öğrencilerin soru sormalarına sadece
dersin sonunda izin verme
Çekingen öğrencilerin derse etkin ka-
tılımını sağlamak isteyen bir öğretme-
nin, yukarıdakilerden hangilerini yap-
ması uygundur?
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
D) II ve III E) II ve IV
292
12. Öğrencilerinin etkili öğrenme zama-
nını artırmak isteyen bir öğretmenin,
aşağıdakilerden hangisini yapması
beklenmez?
A) Öğrencilere ödevlerini net olarak
açıklaması
B) Sözel anlatımı kısa tutması
C) Etkinlikler arası geçişlerde akıcılık
sağlaması
D) Gerekli durumlarda geri bildirim ver-
mesi
E) Öğrencilerin her birine konuyla ilgili
sorular sorması
13. “Sınıf kuralları öğretmen ve öğrencilerin
katılımıyla oluşturulabilir ancak bunlar
mutlaka basit, açık ve anlaşılır olmalıdır.
Öğrenciler oluşturulan kurallardan farklı
anlamlar çıkarmamalıdır.” ilkesi dikka-
te alındığında, aşağıdaki kurallardan
hangisi buna uygun değildir?
A) Ders zili çaldığında yerlerinize oturu-
nuz.
B) Başkalarına karşı hep saygılı olunuz.
C) Ders araç ve gereçlerini yanınızda bu-
lundurunuz.
D) Koridorlara ve sınıfa çöp atmayınız.
E) Kalemlerinizi açarken çöp kutusunu
kullanınız.
14. Öğrencilerin gürültü yaptığı bir sınıfa
giren öğretmenin, sessizliği sağlamak
için aşağıdakilerden hangisini yapma-
sı en uygundur?
A) Yüksek sesle öğrencileri uyarma
B) Kısa bir süre sessiz bekleme
C) Gürültüye rağmen derse başlama
D) Masaya veya yazı tahtasına vurma
E) Gürültü yapan öğrencileri belirleyip
onları uyarma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Sınıf Yönetimi

15. Sınıfta sağlıklı bir ilişki örüntüsü oluştur-
mak isteyen Hasan Öğretmen, öğren-
cilerle açık ve net bir iletişim kurmayı
önemser. Bu nedenle sınıfta iletişime en-
gel durumları listeler.
Aşağıdakilerden hangisi bu listede yer
almalıdır?
A) Öğrencilere sen diliyle hitap etmesi
B) Uyarılarını öğrenci adı vermeden yap-
ması
C) Hızlı ve yavaş öğrenen öğrencileri
dikkate alması
D) Öğrencilerin görüşlerine önem ver-
mesi
E) İşlemeyen sınıf kurallarını görüşmeye
açması
18. (I) Bekir Öğretmen sınıfa girer, öğrencileri
selamlar ve eşyalarını masanın üzerine
koyar. (II) Sınıf defterini doldurur ve im-
zalar. (III) Konuyla ilgili bir film izlettirir.
Öğrencilere filmle ilgili sorular sorar ve
onlara geribildirim verir. (IV) Okul müdürü
bu sırada derse girerek öğrencilere bilgi
yarışması düzenleneceğini duyurur. (V)
Öğretmen bu yarışmayla ilgili görev dağı-
lımının dersten sonra yapılacağını söyle-
yerek ders işlemeye devam eder.
Bu derste, zamanın etkili ve verimli
kullanılmasını olumsuz etkileyen aşa-
malar aşağıdakilerin hangisinde veril-
miştir?
A) I ve III B) I ve V C) II ve IV
D) II ve V E) III ve IV

16. I. Planlama düşüncesi hâkim olup is-

tenmeyen davranışı veya sonucu ön-
görme söz konusudur.
II. Sınıf yönetiminin öğrencilerin yaş ve
büyüme özelliklerine göre belirlenme-
si gerektiğini savunur.
III. Sınıfta düzen sağlamak için ödül-ce-
za sistemi daha çok kullanılmaktadır.
IV. Sistem kuramının izlerini taşımaktadır.
Yukarıdaki önermelerden hangileri
gelişimsel modelin özelliklerini ifade
eder?
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV 19. Filiz Öğretmen, sınıfa geç gelen bir öğ-
D) II ve III E) III ve IV rencinin bu davranışından oldukça ra-
hatsızlık duymuştur. Öğrenciye geç
gelmenin sakıncalarını açıklamış ancak
17. Zamanı etkili kullanmak isteyen bir
öğrenci, bir sonraki derse yine geç kal-
öğretmenin aşağıdakilerden hangisini
mıştır.
yapması hatalıdır?
Bu sorunu çözmek için öğretmenin
A) Dersi önceden iyi bir biçimde planla-
öğrenciyle ilgili olarak aşağıdakilerden
ması
hangisini yapması daha uygundur?
B) Sınıfta geçen zamanın büyük kısmını
öğrenme etkinliklerine ayırması A) Okul yönetimine göndermesi
C) Akademik olmayan konulara daha az B) Disipline vermesi
yer vermesi C) Geç kalma sebebini araştırması
D) Geç öğrenen öğrencilere konuyu D) Eğlenceli etkinliklerden yoksun bırak-
ödev olarak vermesi ması
E) Öğrencilerin sınıf içi süreçlere katılım- E) Teneffüs saatlerinde ek çalışma yap-
larına fırsat vermesi tırması

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 293

Sınıf Yönetimi

20. Hakan Öğretmen sene başında öğrenci- 22. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme-öğ-
leriyle birlikte sınıf kurallarını oluşturmuş retme sürecinde bir öğretmenin “za-
olmasına rağmen zaman zaman bazı man tuzakları”na düşmesine yol açar?
kural ihlalleri karşısında sükûnetini ko- A) Soruları, sınıftaki tüm öğrencilerin ce-
ruyarak nedenlerini araştırma ve ortadan vaplaması için çalışması
kaldırma yoluna gitmiştir. Bu yolla birçok
B) Öğretim faaliyetlerini gruba göre
sorunu büyümeden ortadan kaldırmış ve
planlaması
mutlu olmuştur. Fakat bazı disiplin so-
C) Sınıf içi uygulamalarda öğrenci sayısı-
runlarının tamamen ortadan kalkmadığını
nı dikkate alması
gören Hakan Öğretmen bazen de kendisi
kural koyma yoluna gitmiş ve hatta öğ- D) Ders öncesi işlenişle ilgili bütün hazır-
rencilerin yerlerini de sık sık değiştirmiş- lıkları tamamlaması
tir. Ancak öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını E) Zor olan konuları uygun alt konulara
her zaman göz önünde bulundurma ilke- ayırarak işlemesi
sine uygun davranmıştır.
Buna göre Hakan Öğretmen’in uygula-
maları aşağıdaki sınıf yönetimi yakla-
şımlarından hangisine uygundur?
A) Geleneksel
B) Tepkisel
C) Bütünsel
D) Önlemsel
E) Gelişimsel

21. Bir ilkokulda, 4-B grup dinamiği çok gü- 23. Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışla-
zel olan bir sınıftır. Dönem sonu gelmiş, rını yönetmek isteyen bir öğretmenin
ayrılık vakti yaklaşmıştır. Ertesi yıl orta- aşağıdakilerden hangisini öncelikle
okula başlayacakları için farklı okullara yapması beklenir?
ya da sınıflara dağılacaklardır. Bir gün A) Öğrencileriyle birlikte sınıf kurallarını
okulun bahçesinde sınıfça otururlar ve belirlemesi
sohbet ederler. Öğrencilerden Recep,
B) Küçük gruplar oluşturarak sınıfı kont-
“Hatırlıyor musunuz arkadaşlar, geçen
rol altına alması
yıl 1 Nisan’da öğretmenimize nasıl şaka
C) Öğrenci velileriyle işbirliği içinde hare-
yapmıştık?” der ve bütün sınıf gülmeye
ket etmesi
başlar.
D) Yanlış davranış sergileyen öğrencileri
Bu durum, sınıfın aşağıdaki yapısal
disiplin kuruluna göndermesi
özelliklerinden hangisiyle daha iyi
E) Sorunlu öğrenciler için rehberlik ser-
açıklanır?
visinden yardım alması
A) Çok boyutluluk
B) Açıklık
C) Yakınlık
D) Tahmin edememe
E) Ortak tarih

294 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 SINIF YÖNETİMİ
1. Öğretmenlerin hem kişisel olarak hem de
etkili sınıf yönetimi becerileri kapsamında
taşıması gereken özelliklerden biri tutumları
ile davranışları arasında çelişki olmamasıdır.
Soruda verilen örnekte öğretmenin sözleri
ile davranışları arasında bir çelişkinin oldu-
ğu görülmektedir. Özellikle duyuşsal alan
öğrenmelerinde öğretmenin sözleri ile dav-
ranışları arasındaki uyum oldukça önemlidir.
Öğretmenler yalnızca sözleriyle değil, dav-
ranışlarıyla ve tutarlı kişilikleriyle de örnek
olmalıdır.
Cevap C
2. Öğretmenlerin sahip oluğu nitelikler öğretim
sürecinin niteliğini doğrudan etkilemekte-
dir. Özellikle duyuşsal alan öğrenmelerinde
öğrencilerin öğretmenin sözlerinden çok
davranışlarını esas aldığı unutulmamalıdır.
Başka bir anlatımla özellikle duyuşsal alan-
da öğrencilerin istendik özelliklere sahip
olması, öncelikle öğretmenin istendik özel-
likler açısından iyi bir model olmasında bağ-
lıdır. Özellikle küçük yaş gruplarına yönelik
öğretim süreçlerinde öğrenciler, öğretmenin
söylediklerinden çok yaptıklarını örnek al-
dıklarından, öğretmenlerin davranışlarıyla
model olması bir gerekliliktir. Bu örnek için
de öğretmen demokrasinin ne olduğunu
anlaıtr, kavramı tanıtır, örneklerini verir. An-
cak, öğrencilerin demokratik davranmaları
steniliyorsa, mutlaka nasıl demokratik olu-
nacağının onlara gösterilmesi gerekir. Bu
doğrultuda öğretmenler model olmalıdırlar.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Okullarda istendik öğrenmelerin gerçekleş-
mesini sağlayan ya da istendik öğrenmelerin
oluşmasına rehberlik eden kişiler öğretmen-
lerdir. Öğretmenlik, 1739 sayılı Milli Eğitim
Temel Kanunu’nun 43. maddesinde “devletin
eğitim öğretim ile ilgili görevlerini üzerine alan
özel bir uzmanlık mesleği” olarak tanımlan-
maktadır. Öğretmenlerin sahip oluğu nite-
likler, öğretim sürecinin niteliğini doğrudan
etkilemektedir. Öğretim sürecinin etkili olarak
gerçekleştirilmesi için öğretmenlerin birtakım
özelliklere sahip olması gerekir. Etik stan-
dartlara sahip olmak bu özelliklerden biridir.
Etik kavramsal olarak doğruyla yanlışı, haklı
ile haksızı,iyiyle kötüyü, adil ile adil olmayanı
ayrıt etmek ve doğru,haklı ,iyi ve adil olduğu-
na inandığımız şeyleri yapmaktır.İnsan davra-
nışlarını ahlaki ve insani yönüyle incelemek-
tir. Etik standartların temel ölçütü insanlık
onuruna saygı göstermedir. Öğretmenin bu
ölçüt çerçevesinde davranması öğretmenlik
mesleğinin gerektirdiği etik değerlere sahip
olduğunun göstergesidir.
Cevap C
4. Öğretim aynı zamanda bir iletişim sürecidir.
Etkili bir öğretim için öğretmenin etkili ile-
tişim becerilerine sahip olması gerekmek-
tedir. Öğrencilere çalışkanlık simgesi olan
adlar takma, sorun yaşandığında konuyu
değiştirme, öğrencilerin yanlış yanıtlarını
kabul etme, öğrencileri sürekli övme sınıfta
sağlıklı iletişim sürecinin oluşturulmasına
katkı getirmez. Yanlış cevap verildiğin-
de ipuçları vererek doğruyu buldurma ise
sağlıklı iletişim sürecinin göstergesi olan
öğretmen davranışıdır. Çünkü, öğrencilerin
yaptıkları davranışlar düzeltilmezse yanlış
öğrenmelere neden olacaktır. Öğretmenin
doğrudan cevabı söylemesi yerine öğren-
ciye ipucu vererek onların söylemelerinin
sağlanması güdüleyici bir uygulamadır. Öğ-
renciye şans verilerek istenilen davranışı ya-
pabileceği inancının yerleşmesi sağlanabilir.
Bu güçlü bir iletişim sürecidir.
Cevap A
295
Sınıf Yönetimi

5. Sağlıklı bir iletişimde göz teması önemlidir.
Öğretim süreci de belli özellikleriyle iletişim
süreci olduğundan öğretmenin öğrencileriy-
le kuracağı göz teması sırasında bazı ilke-
lere dikkat etmesi gerekmektedir. Bu ilkeler
şöyle sıralanabilir. 1) Uzun göz bağlantısı
olumsuz, kısa göz bağlantısı olumlu ileti ve-
rir. 2)Öğrenciden gözünü kaçıran öğretmen
iletişim kuramaz. 3) Öğrenci göz bağlantısı
kuran öğretmene daha iyi yanıt verir. Bu
açıklamalar göz temasının öğretimde çok
önemli olduğu; ancak bazı ilkelere de uygun
davranmak gerektiğini ortaya koymaktadır.
Cevap C
8. Öğrencinin kendine güven, benlik algısı ya
da kendini ifade edememe kaynaklı isten-
meyen davranışlarına yönelik en etkili çö-
züm ona sorumluluk vermektir. Öğretmen
sorumluluk verirken öğrencilerin özelliklerini
dikkate almalıdır. Sınıfta bazı istenemeyen
davranışların önlenmesi amacıyla öğretmen
öğrencilerin ilgi, istek ve yetenekleri doğ-
rultusunda ek çalışmalar biçiminde sorum-
luluklar verebilir. Başka bir anlatımla farklı
öğrenme düzeylerindeki öğrencilere farklı
sorumluluklar vererek disiplin sorunları belli
ölçüde azaltılabilir.
Cevap E

9. Sınıf yönetiminde istenmeyen öğrenci dav-

6. Öğretmen, sınıfta öğretimin aksamasını ön-
ranışlarıyla baş etmek önemli bir sınıf yöne-
leyecek ve öğrencilerin istendik davranışla-
timi becerisi olarak görülmektedir. En çok
rını geliştirecek ilişkilerin düzenini sağlama-
karşılaşılan istenmeyen öğrenci davranışla-
lıdır. Öğretim sürecinde, sınıf yönetiminin
rının başında da öğrencilerin ders sırasında
sağlanmasında en etkili yol; sınıf kurallarının
kendi aralarında konuşmalarıdır. Bu şekilde-
belirlenmesidir. Öğrencide kurallara uygun
ki bir davranışla karşılaşıldığında yapılması
davranışlar geliştirmede de bazı önemli fak-
en uygun davranış öncelikle sözel olmayan
törler rol oynar. Kuralların yazılarak panoya
uyaran kullanmaktır. Böylece dersin akışı
asılması, öğretmenlere branşları ile ilgili
engellenmeden istenmeyen davranış orta-
hizmet içi eğitim verilmesi ve öğretmenlere
dan kaldırılmış olur. İstenmeyen davranışın
cezanın sonuçları konusunda hizmet içi eği-
düzeyine bakıldığında da öncelikle tercih
tim verilmesi, öğretmenlerin sınıf yönetimi
edilmesi gereken uygulama öğrenciyle göz
becerilerini geliştirebilir. Ancak öğrencilerin
teması kurmaktır. Diğer seçeneklerdeki uy-
sınıf kurallarına uygun davranışlar geliştir-
gulamalar da kullanılmakla birlikte daha üst
mesine yönelik olarak öğretmene hizmet içi
düzeyde sorun davranış olduğunda örne-
eğitim verilmesi, öğretmenlerin bu konudaki
ğin, verilen davranış devam ettiğinde baş-
sınıf yönetimi becerilerini geliştirmeye doğ-
vurulacak uygulamalardır.
rudan katkı getirir.
Cevap A
Cevap E

10. Öncüle bakıldığında okul bahçesinde yapı-

7. Okulun bahçesindeki çöpler ilgili sorunu
lan tartışmanın sınıf ortamına taşındığı ve
sınıf ortamına taşıyarak öğrencilerinden bu
öğrencilerin bu tartışma sonucunda birbir-
soruna çözüm üretmelerini isteyen öğret-
lerine karşı olumsuz duygular besledikleri
menin en fazla gelişen kişisel becerisinin
ve sorunun devam ettiği görülmektedir. Bu
sorunlara karşı ilgili ve duyarlı olma olduğu
şekildeki istenmeyen öğrenci davranışla-
söylenebilir. Çünkü verilen örnek durum
rıyla karşılaşıldığında öncelikle yapılması
güncel ve geçerli bir sorundur ve bu para-
gereken, sorunun nedenlerini anlamaktır.
lelde öğretmen öğrencilerinden bu soruna
Nedenleri bilinen bir sorunun çözümü daha
çözüm üretmelerini beklemektedir.
kolay olacaktır.
Cevap B
Cevap A

296 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Sınıf Yönetimi

11. Çağdaş eğitim anlayışının öğrenme-öğ- 14. Öğrencilerin gürültü yaptığı sınıfa giren bir
retme sürecine getirdiği katkılardan birisi öğretmenin öncelikle yapması gereken uy-
de öğrencilerin farklı olduklarının kabul gulama kısa bir süre sessiz beklemesi ve
edilmesi gerektiğidir. Bu açıdan başarısız teneffüsten dönmüş öğrencilerin kendisini
veya çekingen öğrencilerin de derse etkin fark ederek susmalarını sağlamak olmalıdır.
katılımlarının sağlanması gerekmektedir.
Cevap B
Özellikle çekingen öğrencilerin, başarısızlık
yaşama kaygılarından çekingen oldukla-
rı düşünüldüğünde bu öğrencilerin başarı
duygusu yaşamalarının sağlanması derse
etkin katılmalarına katkı sağlar. Bu nedenle
bu öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyine
uygun sorular sormak, öğrencinin doğru ce-
vaba ulaşması için zamanı geldiğinde uygun
ipucu vermek, doğru cevap alındığında pe-
kiştireç vermek öğrencilere başarı duygusu
yaşatacak ve derse etkin katılımlarına katkı 15. Öğrencilerle sen dili ile iletişim kurmak
sağlayacaktır.Başarılı ve başarısız öğrenci- önemli bir iletişim engelidir. Çünkü sen dili
leri kıyaslamak ve sadece dersin sonunda suçlayıcı ve öğüt verici bir dildir.
onlara soru sorma hakkı vermek olumlu uy-
Cevap A
gulamalar değildir.

Cevap B

16. I. ve II. öncüller gelişimsel modele ait uygu-

12. Öğretmenin, her bir öğrencisine doğru ce-
vap verdirmeye çalışması bir zaman tuza-
ğıdır ve öğretime ayrılan sürenin boş yere
uzamasına neden olur. Ayrıca bir öğrencinin
soruya doğru cevap vermesi diğer öğrenci-
lerin cevabı anlamasını sağlayacaktır.
lamalardır. Gelişimsel modelde temel amaç,
sınıf yönetimini öğrencilerin gelişimsel özel-
liklerine göre düzenlemektir.
Cevap A

Cevap E

17. Geç öğrenen öğrencilere konuyu ödev ola-

13. “Başkalarına karşı hep saygılı olunuz.” ifa-
rak verme yanlış bir uygulamadır. Öğretmen
desi çok geneldir ve açıklık ilkesine uygun
bu tarz öğrenen öğrencilerini de düşünerek
değildir.
zaman planlaması yapmalıdır.
Cevap B Cevap D

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 297

Sınıf Yönetimi
18. Sınıf defterleri, ders bittikten sonra doldu-
rulur ve imzalanır. Öğretmenin bunu ders
esnasında yapması planlanan zamanın kul-
lanımını olumsuz yönde etkiler. Ayrıca okul
yönetimleri duyuruları okul-giriş çıkış top-
lantılarında duyurmalı veya okul panoları yo-
luyla öğrenciler haberdar edilmelidir. Duyu-
ruların ders esnasında yapılması planlanan
zamanı olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle II
ve IV numaralı öncüller zaman tuzaklarıdır.
Cevap C
19. Öğretmenler sınıfta istenmeyen bir öğrenci
davranışı ile karşılaştıklarında doğru çözü-
mü üretebilmek adına öncelikle bu sorunun
nedenlerini anlamaya çalışmalıdır. Filiz Öğ-
retmen’in, öğrencinin geç kalma sorununa
çözüm üretmesi için bu sorunun ne gibi
sebep veya sebeplerden kaynaklandığını
öğrenmesi gerekir.
Cevap C
20. Öğretmenler sınıf yönetimi modelinde isten-
meyen davranışı ortaya çıkmadan engelle-
yecek tedbirler aldıklarında önlemsel modeli
kullanmış olur. Öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve
gelişim düzeylerinin dikkate alınması ise ge-
lişimsel modeldir. Öğrencilerin oluşturduğu
etkiler sonrasında öğretmenin uygun tepkiyi
vermesi ise tepkisel modeldir. Bu üç mode-
lin birlikte kullanılması ise bütünsel model
olur. Hakan Öğretmen bütünsel sınıf yöne-
timi modelini kullanmaktadır.
Cevap C
298
21. Sınıfın yapısal özelliklerinden biri de ortak
tarih (ortak geçmiş, uzun sürelilik, tarihsel
bağ) boyutudur. Ortak tarih, sınıfta birlik-
te uzun zaman geçiren ve birçok yaşantı
paylaşan bireylerin geçmişte yaşanılanları
unutmamasıdır. 4-B sınıfındaki Recep isim-
li öğrencinin bir yıl önce yaşanan bir olayı
hatırlattığında bütün sınıfın gülmesi birlikte
yaşanılanların hafızada yer ettiğinin göster-
gesidir.
Cevap E
22. Zaman boyutunun verimli şekilde kullanıl-
masının önündeki en büyük engel zaman
tuzaklarıdır. Zaman tuzakları eğitim öğretimi
aksatan, öğretim zamanının boşa harcan-
masına neden olan olay veya uygulamalar-
dır. Sınıfa sorulan bir soruyu tüm öğrencilere
cevaplatmaya çalışmak zaman tuzağıdır.
Bir öğrencinin soruya doğru cevap verme-
si yeterlidir. Diğer öğrenciler bu yolla doğru
cevabı anlayacaktır.
Cevap A
23. Soruda istenmeyen davranışları yönetmek
için öncelikli uygulama sorulmaktadır. Öğ-
rencilerle birlikte sınıf kurallarını belirlemek,
istenmeyen davranışların ortaya çıkmasını
engelleyebildiği için öncelikli uygulamadır.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL
TASARIMI
 ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI
1. Öğretim aracı olarak aşağıda verilen- 4. Aşağıdaki tabloda öğretim sürecinde
lerden hangisi kullanıldığında, en etkili kullanılan çeşitli görsel ders araçlarının,
öğrenme sağlanabilir? öğrenci sayısına ve davranış alanlarına
A) Hareketli ve sesli filmler göre uygunluk düzeylerine ilişkin bilgiler
B) Projeksiyonla sunulan görseller verilmiştir.
C) Ders kitapları Öğrenciler Alanlara Uygunluk Düzeyi
D) Haritalar ve grafikler Bireysel / Psiko-
Bilişsel Duyuşsal
Grup motor
E) Model ve numuneler
Ders Kabul
I Çok iyi İyi
notları edilebilir
2. Ders kitapları öğretim programlarının içe- Yazı
Grup II İyi Zayıf
riğine uygun olarak hazırlanır ve program tahtası
içeriğini yansıtır. Öğretmen, öğreteceği Kabul Kabul Kabul
Tepegöz Grup
konunun eğitimini almış biri olarak ders edilebilir edilebilir edilebilir
kitaplarını incelemeli ve değerlendirmeli- Film, TV, Grup /
İyi Zayıf
Kabul
dir. Video Bireysel edilebilir
Kabul
Öğretmenler ders kitaplarını inceler- Grafikler Grup
edilebilir
Zayıf III
ken, öncelikle aşağıdaki ölçütlerden Çalışma Kabul
hangisini dikkate almalıdırlar? Bireysel IV İyi
kartları edilebilir
A) Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi içermesini
Buna göre, tabloda boş bırakılan yer-
B) Çeşitli görsellerle ve örneklerle zen- lere gelebilecek en uygun ifadeler aşa-
ginleştirilmiş olmasını
ğıdakilerin hangisinde doğru olarak
C) Bilimsel ve akademik bir dille yazılmış verilmiştir?
olmasını
D) Konunun soyut boyutlarına yer ver- I II III IV
mesini A) Bireysel Kabul Zayıf Zayıf
E) Belli bir öğretme - öğrenme yaklaşı- edilebilir
mıyla yazılmış olmasını
B) Bireysel Çok iyi İyi Zayıf

3. Hayat bilgisi dersinde öğretmen, öğren- C) Grup Kabul Zayıf İyi

cilerin grafikleri yorumlamalarını sağla- edilebilir
mak amacıyla sınıfta bulunan kız ve er- D) Grup Zayıf Kabul Kabul
kek öğrenci sayısını gösteren grafikten edilebilir edilebilir
yararlanıyor. E) Bireysel İyi Zayıf Çok iyi
Öğrencilerin bu grafiği doğru olarak
yorumlamaları için sorulabilecek en
uygun soru aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Grafikteki kız ve erkek sembolleri
doğru mu?
B) Grafik öğretmen tarafından mı hazır-
lanmış?
C) Grafikteki renkler toplumsal cinsiyet
rollerine uygun mu?
D) Grafikteki sayılar, gerçek sınıf mevcu-
duyla tutarlı mı?
E) Grafiğin başlığı doğru verilmiş mi?

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 301

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı
5. Bir öğretmen ilköğretim I. kademe fen ve
teknoloji dersinde hücre konusunu işler-
ken A şubesinde üç boyutlu hücre mo-
delini kullanarak B şubesinde ise modeli
getirmeyi unuttuğu için tahtada gerçeğe
yakın çizimler yaparak konuyu anlatır.
Konu sonundaki değerlendirmede, B şu-
besindeki bazı öğrencilerin hayvan hüc-
resini küresel yapılar yerine dairesel yapı-
lar olarak düşündüklerini ve A şubesinin
daha başarılı olduğunu belirler.
Buna göre, aşağıdaki yorumlardan
hangisi yanlıştır?
A) Öğretmen, A şubesinde buluş yolu, B
şubesinde sunuş yolu stratejisini kul-
lanmıştır.
B) Üç boyutlu modeller, iki boyutlu çi-
zimlere oranla daha etkili araçlardır.
C) Üç boyutlu modeller gerçeğe daha
yakın olduğu için anlamlı öğrenmeye
katkı sağlar.
D) Hayvan hücresini dairesel olarak
düşünen öğrenciler görsel/uzamsal
zekâlarını yeterli düzeyde kullanama-
maktadırlar.
E) İlköğretim düzeyinde somut öğrenme
yaşantıları çok daha etkilidir.
6. Coğrafya öğretmeni öğrencilerin dikkati-
ni, haritalarda renklerin kullanımıyla ilgili
anlattığı bir örnek olayla çektikten sonra
renklerin kullanımıyla ilgili kısa bir tartış-
ma yaptırır. Harita bilgisini düz anlatım
yöntemini kullanarak anlatır. Anlatımı
desteklemek için tahtanın bir kenarına
astığı haritayı ve sunum olarak yansıttığı
belgeseli eş zamanlı kullanmaya çalışır.
Öğretmenin bu uygulamada yaptıkla-
rından hangisi yanlıştır?
A) Dikkat çekmede örnek olay kullanma-
sı
B) Düz anlatım sırasında materyal kul-
lanması
C) Anlatımı desteklemeye çalışması
D) Aynı anda birden fazla materyal kul-
lanması
E) Örnek olaydan sonra tartışma yaptır-
ması
302
7. Ders kitabı yazarları, yapılan program de-
ğişikliği sonucunda daha önceki kitapları
revize etmek istemiştir. Ancak programı
inceleyince programın daha öncekinden
çok farklı olduğunu, önceki kitaplarda
bulunan konuların programda ayrıntılı
olarak yer almadığını görmüşlerdir. Kitap-
ta yer alacak bilgiye temel oluşturacak
içeriği de kestiremediklerini fark etmişler-
dir.
Buna göre, programla ilgili olarak aşa-
ğıda verilenlerden hangisi doğrudur?
A) İçerik, amaca uygun olarak hazırlan-
mamıştır.
B) Materyal kullanımını sınırlandırmıştır.
C) Öğretmene yardımcı olacak şekilde
hazırlanmamıştır.
D) Bilginin doğasıyla ilgili farklı bir yakla-
şım sergilenmiştir.
E) Öğretmenleri, kitap yazarlarına ba-
ğımlı hâle getirmiştir.
8. Öğrencileri için yazılı bir materyal ha-
zırlayan öğretmenin, aşağıdakilerden
hangisini yapması yanlıştır?
A) Paragraflar arası boşlukları, satır arası
boşluklardan daha geniş tutması
B) Metnin uzun paragraflar içermesi du-
rumunda tek sütun kullanması
C) Görsellerde fazla ayrıntı veya gerçeğe
yakınlıktan kaçınması
D) Satır sonuna sığmayan kelimeleri alt
satıra alması
E) Vurgulamalar için tümü büyük harfler-
le yazılmış ifadeler kullanması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

9. Öğretmen ilk yardım dersinde, trafik
kazası geçirmiş insanlara yapılacak ilk
müdahaleyle ilgili teknikleri öğrencilerine
göstererek kazalardaki yanlış müdahale-
leri önlemeyi ve doğru müdahale etme
becerilerini kazandırmayı amaçlamakta-
dır.
Buna göre öğretmen, aşağıdakilerden
hangisini kullanarak öğretim etkinliği-
ni gerçekleştirmelidir?
A) Gerçek durumlar
B) İki boyutlu görseller
C) Modeller
D) Etkileşimli videolar
E) Hareketli resimler
10. Bütünlük ilkesini dikkate alarak bir
materyal hazırlamak isteyen öğret-
men, aşağıdakilerden hangisine en
çok dikkat etmelidir?
A) Ögeler arası ilişkileri belirgin hâle ge-
tirmeye
B) Ögelerin birbirinden uzak görünmesi-
ni sağlamaya
C) En önemli ögeyi ortaya yerleştirmeye
D) Ön ve art alanları zıt renkli olarak ha-
zırlamaya
E) Konu başlığını ayırt edilebilir yapmaya
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı
11. Matematik dersinde üçgen çeşitlerini
işleyen bir öğretmen, anlatmak istediği
üçgeni diğerlerine göre daha büyük çiz-
miştir.
Buna göre öğretmen, daha çok hangi
tasarım ilkesini dikkate almıştır?
A) Görsel bütünlük sağlama
B) İnformal denge oluşturma
C) Hizalama
D) Dokuyu güçlendirme
E) Devamlılık
12. Dersinde bilgisayar yazılımları kul-
lanmak isteyen bir öğretmen, hazır
yazılımlar arasından seçim yaparken
aşağıdakilerden hangisine öncelikle
dikkat etmelidir?
A) Dikkat çekici olmasına
B) Katılımı teşvik etmesine
C) Yazılı metinlerinin bulunmasına
D) Etkileşimli uygulamaları içermesine
E) Öğretim programına uygun olmasına
13. Bir öğretmen, işlenen konuyu ders so-
nunda pekiştirmek amacıyla tahtaya çiz-
diği görselde ilk sütuna bitkisel dokuları,
ilk satıra ise doku özelliklerini yazar. Öğ-
rencileri tahtaya kaldırarak kavramlar ve
özelliklerin uyumlu olduğu satır ve sütun-
ların kesiştiği yerlere X işareti koymalarını
ister.
Bu öğretmenin kullandığı görsel aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Kavram haritası
B) Anlam çözümleme tablosu
C) Kavram ağı
D) Yapılandırılmış grid
E) V diyagramı
303
Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

14. İlkokul öğrencilerinde, somut ve kalıcı
öğrenmeyle birlikte, genelleme yapma
becerisinin geliştirilmesinde aşağıda-
kilerin hangisi daha etkilidir?
A) Matematik dersinde toplama işlemi
için öğrencilerin abaküs kullanması
B) Hayat bilgisi dersinde yörede yetişen
ürünlerin isimlerinin söylenmesi
C) Türkçe dersinde sıfatla ilgili bilgilerin
tahtaya yazılması
D) Müzik dersinde çalgı aletleri için flü-
tün resminin gösterilmesi
E) Beden eğitimi dersinde düz takla at-
manın televizyondan izlenmesi
15. Birkaç öğrencisinin çok hızlı öğrendiğini
gözlemleyen öğretmen, bu öğrencilere
bilgisayar destekli öğretimden yararla-
narak konuyla ilgili daha karmaşık ve zor
olan ek örnek uygulamalar yaptırmak is-
temektedir.
Bu kapsamda öğretmenin öncelikle
başvurabileceği yazılım türü aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Sözcük-işlem B) Benzetim
C) Özel ders D) Alıştırma
E) Eğitsel oyun
17. Elif Öğretmen dersinde aşağıda verilen
şekli kullanmak istemiştir.
Buna göre Elif Öğretmen aşağıdakiler-
den hangisini yaparsa materyali, öğre-
timde daha anlamlı hâle getirir?
A) Renklendirme
B) Dinamizm katma
C) Metinle zenginleştirme
D) Derinlik algısı yaratma
E) Gölgelendirme yapma
18. Rahatsızlığı nedeniyle okula birkaç hafta
gelemeyecek olan Ali’den, öğretmenleri
derslerini tablet bilgisayarından takip et-
mesini istemişlerdir.
Buna göre, Ali’nin öncelikli olarak kul-
lanacağı yazılım türü aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Uygulama B) Öğretici
C) Problem çözme D) Benzetim
E) Eğitsel oyun

19. Öğrencilerin hücrenin yapısını daha

iyi kavrayabilmeleri için hücre mode-
16. Bir kitabın ders kitabı olarak kullanıla-
li kullanmayı düşünen bir öğretmenin
bilmesi için öncelikle aşağıdakilerden
öncelikli amacı aşağıdakilerden han-
hangisine uygun olması gerekir?
gisidir?
A) Öğretmene
A) Soyut kavramları somutlaştırma
B) Öğrenciyi bir üst öğrenime hazırlama-
B) Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarını gi-
ya
derme
C) Görsellerin basitliğine
C) Dersi çekici hâle getirme
D) Öğretim programlarına
D) Çoklu öğrenme ortamı sağlama
E) Öğrencinin gireceği sınavlara
E) Zamandan tasarruf etme

304 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

20. Aşağıdaki tabloda öğretim etkinliklerini 22. Öğrencilerinin dikkatini çekerek derse
gerçekleştirmek için kullanılması planla- başlamak isteyen fen bilgisi öğretmeni
nan materyal/araç eşleştirmesi verilmiş- tahtaya “Güneş Sistemi” yazar ve öğren-
tir. cilerinden Güneş Sistemi’yle ilgili akılları-
na ilk gelen sözcükleri söylemelerini ister.
No Etkinlik Materyal/Araç Daha sonra öğrencilerin söylediği bütün
sözcükleri birbirine bağlar.
Soğan zarının
I Mikroskop Öğretmenin bu uygulaması aşağıdaki-
incelenmesi
lerden hangisine örnek olabilir?
Yıllara göre A) Zihin haritası
II okuma yazma Metin B) Kavram haritası
oranları
C) Bilgi haritası
Güneşin bitkinin D) V-diyagramı
III gelişimi üzerine Yapay modeller E) Akış şeması
etkileri

Tarihî mekânların 23. Bir öğretmen, öğrencilerine şiirler dağıt-

IV Alan gezisi
incelenmesi
Verilen etkinliğin özelliği düşünül-
düğünde tablodaki eşleştirmelerden
hangileri, öğretimin en üst düzeyde
somutlaştırılması için doğru olur?
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
D) II ve III E) II ve IV
mış, onlardan seçtikleri şiirleri fon müzi-
ği eşliğinde okuyarak ses kayıt cihazına
kaydetmelerini istemiştir. Daha sonra
kaydı dinleyerek gerekirse düzeltmeler
yapmalarını ve kaydın son hâlini sınıfa
getirip arkadaşlarıyla paylaşmalarını söy-
lemiştir.
Bu uygulamada ses kayıt cihazının te-
mel işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ses kayıt cihazını kullanmayı öğren-
me
B) Öğrenme sürecini yönlendirme
C) Eğlenceli vakit geçirme
D) Akran öğretimi yapma
E) Şiiri ezberlemeyi sağlama

24. Bir kimya öğretmeni okulun laboratuvarı

yetersiz olduğu için bazı deneyleri öğ-
rencilere tablet bilgisayarlarla göstermek
istemektedir.
21. “Çevremizi Tanıyalım” konusu işlenir-
Buna göre öğretmenin aşağıdaki yazı-
ken aşağıdaki etkinliklerden hangisi
lımlardan hangisini kullanması önce-
daha etkili öğrenmeyi sağlayabilir?
liklidir?
A) Slayt yardımıyla konuyu açıklama
A) Alıştırma
B) Resimler üzerinde inceleme yapma
B) Sözcük-işlem
C) Konuyla ilgili canlandırma yapma
C) Benzetim
D) Park ve tesislere gezi düzenleme
D) Eğitsel oyunlar
E) İzlenen bir video üzerine tartışma
E) Problem çözme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 305
 ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI (ÇÖZÜM)
1. Edgar Dale’e göre, doğrydan edinilen mak-
satlı yaşantılardan sonra en etkili yaşantılar
model ve numuneler vasıtasıyla edinilen
yaşantılardır. Öğretim sürecinde öğrencilerin
aktif olarak katıldıkları duyu organı sayısına
orantılı olarak öğrenmelerindeki kalıcılığın da
yüksek olması beklenir. Bu açıdan bakıldığın-
da “model ve numuneler” hemen hemen bü-
tün duyu organlarının öğretim sürecinde kul-
lanılmasına olanak verdiği için, öğrenmelerin
en etkili düzeyde gerçekleşmesi beklenebilir.
Çünkü model ve numuneler, bireylerin hem
görerek hem de dokunarak yaşantı geçirme-
lerini sağlar.
Cevap E
2. Ders kitabı belirli bir dersin öğretimi için belli
düzeydeki öğrencilere yönelik olarak yazılan
ve içeriği öğretim programına uygun olarak
incelenmiş ve onaylanmış temel kaynaktır.
Ders kitapları, öğretim sürecinde öğretmen
ve öğrenciler tarafından en çok kullanılan
öğretim materyalleridir. Ders kitabının taşı-
ması gereken özellikleri biçimsel görünüm,
bilimsel içerik, dil ve anlatım başlıkların-
da toplamak mümkündür. Öğretmen, Milli
Eğitim Bakanlığı’nca belirlenmiş standart-
lara göre yazılmış ders kitaplarından birini
seçmek ve ders kitaplarını değerlendirmek
amacıyla bazı ölçütler kullanmalıdır. Ders
kitaplarını incelemeye ilişkin olarak seçe-
neklerde verilen en önemli ölçüt, ders kitap-
larının çeşitli görsellerle ve örneklerle zen-
ginleştirilmiş olmasıdır.
Cevap B
306
3. Bilişsel alan; zihinsel öğrenmelerin ağır
bastığı kazanımları kapsar. Bilişsel alan öğ-
renmeleri, aşamalı olarak; bilgi, kavrama,
uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme
basamakları olarak sıralanır. Soru kökündeki
örnek durum incelendiğinde gerçekleşmesi
amaçlanan öğrenmenin kavrama düzeyinde
olduğu görülmektedir. Çünkü öğretmen bir
grafiğin öğrenciler tarafından yorumlanma-
sını amaçlamaktadır. Öğretmenin bu amaca
yönelik olarak kullanması en uygun soru:
“Grafikteki sayılar, gerçek sınıf mevcuduyla
tutarlı mı?” sorusudur. Diğer seçenekler in-
celendiğinde; “A”, “B” ve “E” seçeneğinde
soruların bilgi düzeyine yönelik olduğu, “C”
seçeneğindeki sorunun ise kız ve erkek öğ-
rencilerin grafiğini yorumlamaya doğrudan
hizmet etmediği görülmektedir.
Cevap D
4. Tablodan öğretim sürecinde kullanılan çeşit-
li görsel ders araçlarının, öğrenci sayısına ve
davranış alanlarına göre uygunluk düzeyle-
rine ilişkin bilgiler incelendiğinde, ders not-
larının bireysel, yazı tahtasının bilişsel alan-
daki öğrenmeler için kullanılabilir, grafiklerin
psikomotor alandaki öğrenmeler için zayıf
ve çalışma kartlarının duyuşsal alan için za-
yıf olduğu görülmektedir.
Cevap A
5. Öğretmenin A şubesinde üç boyutlu hücre
modelini kullanarak, B şubesinde ise tahta-
da gerçeğe yakın çizimler yaparak konuyu
anlatması ve değerlendirmede A şubesinin
daha başarılı olduğunun belirlenmesi ön-
celikle A şubesindeki dersin daha zengin
yaşantılara sahip olması ve daha çok duyu
organına hitap etmesiyle açıklanabilir. An-
cak dikkat edilirse her iki sınıfta da temelde
sunuş stratejisi kullanılmış, sadece A şube-
sinde sunuş çok daha zengin ve etkili olarak
gerçekleştirilmiştir. Soruda verilen örnek du-
rumda öğrencilerin örneklerden yola çıkarak
öğretmen rehberliğinde ilke ve genelleme-
lere ulaşma sürecine ilişkin hiçbir açıklama
yer almadığından her iki sınıfta da buluş
stratejisinin kullanımından söz edilemez.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

6. Örnek olayla dikkat çekme, örnek olay
üzerinde tartışma, düz anlatım yöntemiyle
derse devam etme, anlatımı materyalle des-
tekleme öğretim uygulamalarında yöntem
teknik çeşitliliği açısından doğrudur. Ancak
anlatımı materyalle desteklerken birden faz-
la materyalin eş zamanlı kullanılması (aynı
anda) öğretimsel açıdan doğru değildir.
Cevap D
7. Soru incelendiğinde konu merkezli ve bil-
ginin ayrıntılarının görülmediği bir anlayışa
geçildiği anlaşılmaktadır. Bu noktada konu,
içerik ve bilgiye vurgu yapan seçenekler A
ve D seçeneğidir. Konunun ayrıntılı ya da
ayrıntısız olması, içeriğin hedefe uygun olup
olmadığı noktasında fikir vermez. Ancak,
bilginin doğası, ele alınışı ve veriliş biçimi
hakkında farklı bir anlayışın ele alındığı hak-
kında fikir vericidir. Öte yandan ilgili paragraf
program hazırlanırken alışılagelmiş bir du-
rumda köklü bir değişikliğe ya da farklılığa
yer verildiğini vurgulamaktadır.
Cevap D
8. Yazılı bir materyal hazırlarken paragraflar
arası boşlukların satır arası boşluklardan
daha geniş tutulması, metin uzun paragraf-
lar içeriyorsa tek sütun kullanılması, görsel
kullanılacaksa ayrıntı ve gerçeğe yakınlıktan
kaçınılması (çizim kullanmak gerçek resim
kullanmaktan daha etkilidir), satır sonuna
sığmayan kelimelerin alt satıra alınması
uyulması gereken unsurlardır. Ancak yazılı
bir metnin tümünün büyük harflerle yazılma-
sı uygun değildir. Büyük harflerin boylarının
aynı olması okunabilirlik açısından olum-
suzluk teşkil etmektedir. Üç kelimeyi geçen
yazılı materyallerin küçük harflerle yazılması
daha uygundur.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı
9. Trafik kazası geçirmiş insanlara yapılacak
ilk müdahaleyle ilgili teknikleri öğrencilerine
göstererek kazalardaki yanlış müdahaleleri
önlemeyi ve doğru müdahale etme becerile-
rini kazandırmayı amaçlayan bir öğretmenin
kullanması gereken en uygun araç-gereç
modellerdir. Uygulama beceri gerektirdiğin-
den iki boyutlu görseller, etkileşimli video-
lar ve hareketli resimler kullanmak uygun
değildir. Öncüldeki ifade açısından gerçek
durumlar kullanmak (trafik kazası geçirmiş
birine müdahale) risk taşıdığından uygun
değildir. Sınıfa getirilecek insan maketi
üzerinden ilk yardım müdahalelerinin yap-
tırılması Dale’ye göre daha kalıcı ve etkili
öğrenmeler sağlama açısından daha uygun-
dur.
Cevap C
10. Bütünlük, bir görseli meydana getiren öge-
lerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan
ögeler arasındaki ilişkidir. Bütünlüğü oluştu-
racak olan ilişkinin kurulabilmesi için tasarım
ögelerinden çizgi, şekil, renk vb. faydalanılır.
Ögelerin birbirinden uzak görünmesini sağ-
lama bütünlük açısından uygun değildir. Bir
görsel tasarımda en önemli öge ortaya de-
ğil, 3x3 kuralı gereği görselin sol üst köşesi-
ne konulmalıdır. Ön ve arka fon renklerinde
zıtlık tercih etmek ve konu başlıklarını ayırt
edilebilir yapmak uygun olmakla birlikte
en çok dikkate alınacak unsur değildir. Bu
açıdan ögeler arası ilişkileri belirgin hale
getirmek, bütünlük ilkesi açısından en çok
dikkate alınması gereken unsurdur.
Bu soruda, “en önemli” ya da “en çok” soru
kalıbı kullanıldığı görülmüştür. Bu kalıpta se-
çeneklerdeki tüm ifadelerin bütünlük ilkesiyle
doğrudan ilişkili olması ancak birinin diğerle-
rine oranla daha çok ilişkili olması gerekmek-
tedir. Sorunun hazırlanışında bu ilkeye uygun
davranılmadığı söylenebilir.
Materyal tasarlama ilkeleriyle ilgili bilimsel li-
teratürde farklı bakış açıları bulunduğundan
bu soruda ölçme tekniği açısından değil,
bilimsel tartışmaya düşmemek açısından
“en çok” soru kalıbının kullanıldığı kanısına
varılmıştır.
Cevap A
307
Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

11. Denge, ögelerin yatay ve dikey olarak ma- 14. Abaküsle çalışma çocukların toplama işle-
teryale eşit ağırlıkta dağıtılması (yerleşti- mini somutlaştırmasını sağlar. Bu sayede
rilmesi) yoluyla oluşturulur. İki türlü denge daha kalıcı öğrenmeler oluşur.
vardır:
Cevap A
Formal (Simetrik): Bir materyalin ortadan
ikiye bölündüğünde ögelerin simetrik olarak
(her iki tarafta da birbirinin aynı şekilde) yer-
leştirilmesi.
İnformal (Simetrik olmayan): Ağırlık olarak
her iki tarafta eşittir ancak kullanılan ögeler 15. Bilgisayar destekli öğretimde konuyla ilgili
farklıdır. Dengenin informal şekilde sağlan- daha karmaşık ve zor olan örnek uygula-
ması materyale belirli ölçüde hareketlilik malar sunmak ya da öğrenilemeyen konuları
kazandırabilmektedir. Bir görsel tasarım- tespit edip o konular üzerinde yoğunlaşma-
da denge söz konusu olduğunda informal larını sağlayacak zorluk düzeyleri farklı belli
denge formal dengeden daha etkilidir. Soru soru dizileri vermek alıştırma yazılımlarıdır.
öncülünde de öğretmen görselin sağına iki
küçük üçgen, soluna ise iki küçük üçgeni Cevap D
karşılayabilecek büyüklükte bir tane üçgen
çizmiştir. Bu açıdan öğretmen informal den-
ge oluşturma ilkesini dikkate almıştır.
D seçeneğinde verilen “dokuyu güçlendir-
me” iki boyutlu materyallere üçüncü boyu-
tu kazandırmak için renk, gölge ve desenle 16. Ders kitapları, öğretim programındaki ka-
yapılır. Verilen şekillerde ne renk ne gölge zanımlara uygun şekilde hazırlanmalıdır. Bu
ne de desene gönderme vardır. Bu neden- ilke ders kitaplarında bulunması gereken en
le dokuyu güçlendirme doğru cevap olarak temel ve öncelikli özelliktir.
düşünülmemelidir. Cevap D
A seçeneğinde verilen “görsel bütünlük
sağlama” görsel materyallerdeki ögeler, bu
ögeler arasındaki yakınlıklar ilişkilerle ilgilidir.
Verilen üçgenlerle ilgili bir ilişkilendirme söz
konusu olmadığı için A seçeneği de doğru
cevap olarak düşünülemez. 17. Görsel metinler yazıyla, yazılı materyaller ise
görsellerle desteklendiğinde çok daha etkili
Cevap B
olur.

12. Öğretimde temel amaç istendik yöndeki Cevap C

davranışlara ulaşmaktır. Dolayısıyla yöntem,
teknik, materyal ve soru seçimlerinde en ön-
celikli ve temel belirleyici, hedeflerdir.

Cevap E

18. Konunun tamamının, özetinin ve konu soru-

13. Bu öğretmen anlam çözümleme tablosu
kullanmıştır. Anlam çözümleme tablolarında
temel amaç öğrencilerin kavramları özellik-
lerine göre karşılaştırabilmesidir.
Cevap B
ların yer aldığı bilgisayar yazılımlarına öğre-
tici yazılımlar denir. Öğretici yazılımlarda öğ-
renci konuyla ilgili tüm aşamaları bilgisayar
üzerinden öğrenir.
Cevap B

308 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

19. Model ve numuneler gibi materyallerin en 21. Bu sorunun cevaplanması 20. sorunun ce-
önemli faydası soyut konuları somutlaştır- vaplanmasıyla mantık yürütme açısından
maktır. birebir aynıdır. 21. soruda da Dale’nin ya-
şantı konisine göre değil konuya en uygun
Cevap A materyal sorulmuştur. Çevreyi tanıyalım ko-
nusuna yönelik olarak yapılacak çevre gezi-
leri öğrencilerin çevreyi tanımalarında daha
etkili olacaktır. Dale’ye göre dramatizasyon
(canlandırma) çalışmaları geziye göre daha
etkilidir. Fakat 20. soruda da açıkladığımız
gibi soru konuya en uygun etkinliği sormak-
tadır.

20. Adayların bu tarz sorularda dikkatli olması Cevap D

gerekir. Somutlaştırmaya dönük, materyal
soruları sorulduğunda ilk akla gelen Dale’nin
yaşantı konisidir. Fakat uygun araç seçimini
belirleyen unsur yaşantı konisi değil kaza-
nım ve konudur. Bu soruda konuya uygun
somutlaştırıcı materyal seçimi sorulmuştur. 22. Zihin haritası şematik bir görsel materyaldir.
Yani cevap Dale’ye göre verilmeyecektir. Özneldir ve yaratıcılığı geliştirir. Kavram ya-
Buna göre aşağıdaki tabloyu inceleyelim; nılgılarının ortaya çıkarılması ve giderilmesi-
ni sağlar. Her öğrenci kendi zihin haritasını
oluşturabileceği gibi öğretmen rehberliğinde
Materyal/ yapılan bir soru-cevap etkinliği sayesinde
NO Etkinlik Açıklama
Araç de sınıfın konuyla ilgili zihin haritası tahtaya
Soğan zarının Mikros- Verilen konuyu çıkarılabilir. Güneş sistemi ile yapılan çalış-
I incelenmesi kop somutlaştırma için ma zihin haritasıdır. ÖSYM bu soruya çok
çok uygun. benzer bir soruyu önceki yıllarda da sor-
muştur.
Yıllara göre Metin Verilen konuyu
okuma yazma somutlaştırma için Cevap A
II oranları uygunluk düzeyi
düşük. Tablo veya
grafik daha uygun.
Güneşin Yapay Verilen konuyu
bitkinin geli- modeller somutlaştırma için 23. Soruda ses kayıt cihazının öğrenme süre-
şimi üzerine uygunluk düzeyi cindeki en temel işlevi sorulmuştur. Öğren-
III ciler ilk ve son çalışmalarını ses kayıt cihazı
etkileri düşük. Gözlem,
ile yapacakları için materyalin temel işlevi
deney, gerçek nes-
“öğrenme sürecini yönlendirme” işlevidir.
neler daha uygun.
Tarihî Alan Verilen konuyu Cevap B
IV mekânların gezisi somutlaştırma için
incelenmesi çok uygun.

Görüldüğü gibi I ve IV numarada verilen

24. Benzetim yazılımı özellikle yapılması güç,
konuları somutlaştırmak için seçilen uygula-
tehlikeli veya çok maliyetli uygulama ve
malar daha etkilidir.
deneylerin bilgisayar yazılımı üzerinde yapıl-
ması için kullanılır.
Cevap C
Cevap C

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 309

 ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

Öğretim İlkeleri, Kuram – Model ve Yaklaşımları

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları

Öğretim Stratejileri

Öğretim Yöntemleri

Öğretim Teknikleri

Diğer Öğretim Teknikleri

Düşünme Biçimleri

Belirtke Tablosu

Çoklu Zekâ Kuramı

 ÖĞRETİM İLKELERİ, KURAM–MODEL VE YAKLAŞIMLARI
1. Birinci sınıf öğretmeni matematik der-
sinde “Nesne sayısı 10’dan az olan bir
toplulukta nesnelerin sayısını belirler, bu
sayıyı rakamla yazar.” kazanımına yöne-
lik olarak öğrencilerin önce parmaklarını
kullanarak saymalarını sağlar, sonra öğ-
rencileri okul bahçesine çıkararak ağaç-
ları saydırır.
Öğretmenin bu süreçte başvurduğu
öğretim ikeleri aşağıdakilerin hangi-
sinde doğru sırada verilmiştir?
A) Somuttan soyuta - Hayatilik
B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik
C) Hayatilik - Soyuttan somuta
D) Açıklık - Soyuttan somuta
E) Somuttan soyuta - Açıklık
2. Tarih dersinde öğrencilerini, “Osmanlı
Devleti’nin kuruluşuyla ilgili temel olgular
bilgisi” kazanımına ulaştırmaya çalışan
bir öğretmenin, derse girişte öğren-
cilerin dikkatini çekmek üzere aşağı-
dakilerden hangisini yapması, hedefe
uygunluk ilkesi açısından daha uygun-
dur?
A) Öğrencilere “Osman Bey’in Söğüt
çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler
kurmaya çabalamasının nedeni ne
olabilir?” sorusunu sorması
B) “Siz Osman Bey’in yerinde olsaydınız
nasıl bir stratejiyle başlardınız?” şek-
linde bir beyin fırtınası yaptırması
C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında
kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı,
anekdotu anlatması
D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerin-
den anlatmaya başlaması
E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili
yaşanan bir soruna çözüm üretmele-
rini istemesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Derslerinde öğrencilerin yaşamları
boyunca karşılaşabilecekleri problem
durumlarına karşı çözüm yolları geliş-
tirmelerini önemseyen bir öğretmenin
aşağıdakilerden hangisini yapması
beklenmez?
A) Konuyla ilgili uygun kaynakları seç-
mesi
B) Rahatsız eden bir olay veya olguyu
ortaya koyması
C) Genel durumları özel durumlarla sınır-
landırması
D) Tek ve doğru bir çözüme ulaştırması
E) Elde edilen sonuçların uygulamasını
yapması
4. Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan
öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını
oluşturmalarına yardım etmek için fasul-
ye taneleri ile oluşturduğu kümelerle ra-
kamları eşleştirmiştir.
Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğre-
tim ilkelerinden hangisini kullanmıştır?
A) Açıklık
B) Bilimsellik
C) Bilinenden bilinmeyene
D) Somuttan soyuta
E) Ekonomiklik
313
Öğretim İlkeleri, Kuram–Model ve Yaklaşımları

5. Aşağıdaki öğretim süreci uygulamala-

rından hangisi, öğretimde açıklık ilkesi
kapsamında yer almaz?
A) Öğrenciler tarafından olay yerinde
gözlem yapılması
B) Konuyla ilgili hayvan ve bitki örnekle-
rinin sınıfa getirilmesi
C) Anlatımda fotoğraf, film gibi materyal-
lere yer verilmesi
D) Öğretime ayrılan zamanın verimli kul-
lanılması
E) Öğrencilerin düzeylerine uygun cüm-
lelerin tercih edilmesi

6. Emre Öğretmen, derslerinde yeri geldik-

çe öğrencilerinden akşam dinledikleri ha-
berlerden önemli gördüklerini paylaşma-
larını ister ve işlenecek konuyla ilgili bir
haberi seçer. Seçilen haberi paylaşan öğ-
renciden haberi tahtaya yazmasını ister
ve teşekkür eder. Daha sonra bu haber
üzerinde sınıfta tartışma ortamı oluşturur.
Emre Öğretmen’in bu uygulamasında
öne çıkan öğretim ilkesi ve öğren-
me-öğretme ilkesi aşağıdakilerin han-
gisinde birlikte verilmiştir?
Öğretim Öğrenme-öğretme
––––––––– –––––––––––––––––
A) Açıklık Pekiştirme
B) Güncellik Pekiştirme
C) Bütünlük Tekrar
D) Açıklık Tekrar
E) Güncellik Tekrar

314 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 ÖĞRETİM İLKELERİ, KURAM–MODEL VE YAKLAŞIMLARI (ÇÖZÜM)
1. Öncül incelendiğinde öğretmenin gerçek-
leştirmek istediği hedefe yönelik iki etkinlik
yaptırdığı gözlenmektedir. Hedefe bakıldı-
ğında kazanılacak olan becerinin günlük
yaşamda kullanılabilirliği söz konusudur.
Hedefin kazandırılmasına yönelik yapılan
parmakla sayma etkinliği, sayı öğretiminde
birebir eşlemeye uygun bir somutlama ör-
neğidir. Abaküs kullanımı ile aynı amaç söz
konusudur. Bu açıdan somuttan soyuta il-
kesine uygun bir uygulamadır. Öğrencilerin
bahçeye çıkarılarak ağaçların saydırılması
ise doğrudan öğretilen becerinin günlük
yaşamda kullanılmasına yönelik yapılan bir
etkinlik olduğundan hayatilik ilkesine uy-
gundur.
Cevap A
2. Derse giriş ve dikkat çekme etkinliği hedefe
uygunluk ilkesi açısından değerlendirildiğin-
de anekdot anlatımı bu duruma daha uy-
gundur. Neden-sonuç ilişkisi analiz, nasıl bir
strateji izlerdiniz sorusu, sentez basamağın-
da olması nedeniyle dersin girişinden sonra
ele alınmalıdır. Çünkü ders giriş basamağı
daha çok bilgi basamağı öğrenmelerine da-
yanır. Konuyu kavram haritası üzerinde an-
latmak; kavrama basamağı, soruna çözüm
üretmek; sentez basamağında olacağından
bunlarında dersin giriş bölümünden sonraki
bölümlerde ele alınacağı açıktır.
Cevap C
3. Probleme dayalı öğrenme öğrencilerin ger-
çek yaşamla ilişkili problemlere karşı çözüm
yolları geliştirmelerine dönüktür. Sorunun
öncülünde de vurgulanan “çözüm yolları”
ifadesi probleme dayalı öğrenmede birden
çok çözüm yoluna odaklanılması gerekti-
ğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla probleme
dayalı öğrenmenin tek ve doğru bir çözüme
ulaştırma gibi bir temel amacı yoktur.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
4. Bu sorunun 2012 sorusu ile büyük benzerlik
gösterdiği görülmektedir. 2012 sorusunda
da öğrencilere sayı saydırmak için parmak-
ları kullandırılmış ve doğru yanıt somuttan
soyuta olarak verilmiştir. Bu soruda da öğ-
rencilerin zihinlerinde sayı kavramının oluş-
turulabilmesi için birebir eşleme yapılmış
ve bunun için fasulye taneleri kullanılmıştır.
Böylece somuttan soyuta doğru bir öğretme
yolu tercih edilmiştir. Sorunun doğru cevabı
“açıklık” olarak düşünülmemelidir. Açıklık,
birden çok duyu organını kullanmayı gerek-
tirecek araç-gereç ve materyalle öğretimin
zenginleştirilmesidir. Somuttan soyutada
ise somut bir durum, olay, nesne, model
ile sağlanan yaşantıdan (fasulye taneleri),
soyuta (sayı kavramına) doğru bir yolculuk
vurgulaması dikkate alınmalıdır. Açıklık ilke-
sinde her zaman böyle bir vurgu yapılmaz.
Açıklık ilkesinde somut yaşantıdan soyut
kavrama doğru bir gidiş vurgusuna gerek
yoktur. Öte yandan öncülde ilkokula yeni
başlayan öğrenciden söz edildiğinden bu
dönemin somut işlemler dönemine denk
geldiği düşünüldüğünde çözüme daha ko-
lay ulaşılacaktır.
Cevap D
5. Açıklık ilkesi, öğretmenin konuyu anlaşılır
dille, öğrencilerin düzeylerine uygun cüm-
lelerle anlatırken bir yandan da öğrencilerin
konuyu daha iyi anlaması ve görme duyula-
rını harekete geçirici uygulamalar yapmaktır.
Bu yüzden A, B, C ve E seçenekleri açıklık
ilkesi ile ilgilidir. D seçeneği ise ekonomiklik
ilkesi ile ilgilidir.
Cevap D
6. Emre Öğretmen’in Öğrencilerden medya
haberlerini sınıfa taşımalarını istemesi gün-
cellik ilkesi ile ilgilidir. Seçilen haberi payla-
şan öğrenciye teşekkür etmesi ise pekiştir-
me uygulamasıdır.
Cevap B
315
 ÖĞRETME – ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI – MODEL KURAMLARI
1. Gagne’ye göre öğrenme ürünleri sözel
bilgi, zihinsel beceri, bilişsel strateji, tu-
tum ve psikomotor beceriler olarak sınıf-
landırılmaktadır. Zihinsel beceriler “nasıl”ı
bilmeyle ilgilidir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi
zihinsel becerilere örnek olarak verile-
bilir?
A) Tutumlu olmayı isteme
B) Kareyle dikdörtgeni ayırt etme
C) Düzgün yazı yazma
D) Sınava hazırlanmada etkili bir yol bul-
ma
E) Türkiye’nin coğrafi bölgelerini söyle-
me
2. 2005’te uygulamaya konulan ilköğre-
tim programlarının dayandığı belirtilen
yapılandırmacı (oluşturmacı) öğrenme
yaklaşımı için aşağıdakilerden hangisi
doğrudur?
A) Öğretmen, bilgileri yapılandırarak
sistematik bir biçimde öğrenciye sun-
malıdır.
B) Bilginin nasıl yapılandırılacağını ve
nasıl kulanılacağını, ders kitapları ve
öğretmen kılavuzları ayrıntılı olarak
anlatmalıdır.
C) Öğrencilerin, önceden öğrendikleri
bilgileri zaman zaman tekrar edip ha-
tırlamaları önemlidir.
D) Öğrenciler, öğretmenden, öğretim
araçlarından ve kitaplardan öğrendik-
leri bilgileri gerektiği zaman ve kendi-
lerinden istendiğinde bir düzen içinde
sunmalıdır.
E) Bilişsel etkinlikler içinde öğrenilen
yeni bilgiler eski öğrenilenlerle birlikte
yorumlanır, geliştirilir ve sentezlenir.
316
3. Bir Türkçe öğretmeni sınıfta 5-6 kişilik
gruplar oluşturmuştur. Gruplara,
• televizyonda Türkçenin kullanılması,
• gazete ve dergilerde Türkçenin kullanıl-
ması,
• öykülerde Türkçenin kullanılması ve
• akranlarının Türkçeyi kullanmaları
konularını vermiştir. Öğrencilerden soru-
nu belirlemelerini, veri toplamalarını, ve-
rileri değerlendirmelerini ve rapor yazıp
sunmalarını istemiştir.
Bu öğretmenin uyguladığı yaklaşım,
yöntem ya da teknik aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Çoklu zekâya dayalı öğrenme
B) Örnek olay incelemesi
C) Grup tartışması
D) Proje tabanlı öğrenme
E) Kaynak kişiden yararlanma
4. Aşağıdaki tabloda iki farklı öğrenme
yaklaşımının özellikleri verilmiştir.
I II
• Öğrenciye öğretim • Birlikte öğrenme
sürecinde bireysel önemlidir.
olarak sorumluluk • Sosyal becerilerin
verilmez. geliştirilmesi
• Sosyal becerilerin önemlidir.
geliştirilmesi önce- • Liderlik paylaşıl-
likle hedeflenmez. mıştır.
• Bir lider belirlenir. • Öğretmen, süreci
• Öğretmen, süreci gözler ve yönlen-
yönetir. dirir.
Bu öğrenme yaklaşımları aşağıdakiler-
den hangisinde verilenler olabilir?
I II
––––––––––––– ––––––––––––––––
A) Geleneksel Bireyselleştirilmiş
B) Geleneksel İşbirlikli
C) Büyük grupla Bireyselleştirilmiş
D) Büyük grupla Düzey gruplarında
E) İşbirlikli Geleneksel
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
5. Canlılarla ilgili kitapları okumayı se-
ven, oyun oynarken, ders çalışırken
yalnız olmayı tercih eden ve açık hava
ortamlarında yapılan yürüyüşlerden
hoşlanan bireyin çoklu zekâ kuramına
göre hangi zekâ alanlarının daha bas-
kın olduğu söylenebilir?
A) Öze dönük ve doğacı
B) Doğacı ve mantıksal
C) Mantıksal ve sözel
D) Sözel ve öze dönük
E) Öze dönük ve müziksel
6. Çoklu zekâ kuramının ortaya koyduğu
bilgileri dikkate alarak mesleğini sür-
düren bir öğretmen, bu kuramın gereği
olarak aşağıdakilerden hangisini yap-
maya özen göstermelidir?
A) Dersi sunuş biçimine öğrencilerin
alışması için çaba göstermelidir.
B) Öğrenciler, hazırbulunuşluk düzeyleri-
ne göre bir araya getirilerek gruplan-
malıdır.
C) Öğrencilerin kavrayabilmeleri için ko-
nuları tekrar tekrar anlatmalıdır.
D) Farklı öğretim yöntem ve teknikleri
kullanmaya çaba göstermelidir.
E) Öğrenme gerçekleştiğinde pekiştireç
vermelidir.
7. Öğrenci merkezli öğretim yaklaşımı, öğ-
rencilerin aktif olarak sürecin her aşama-
sında yer alması temeline dayanır.
Aşağıdakilerden hangisi bu yaklaşımı
doğru olarak izleyen bir öğretmenin
yapması uygun olmayan bir davranış-
tır?
A) Öğrencilere projeler yaptırma, sınıfa
sunmalarını sağlama
B) İşlenecek konuların seçiminde öğren-
cilerin gereksinimlerini dikkate alma
C) Konuları bireysel ya da grup hâlindeki
öğrencilere dönemin başında dağıtıp,
sırayla anlatmalarını isteme
D) Öğretim materyallerinin oluşturulma-
sında öğrenci katılımı sağlama
E) Öğrencilerin bireysel ya da grupça
çalışmalarını sağlama
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
8. Bir Türkçe öğretmeni bir okuma parça-
sını aşağıdaki basamakları izleyerek işle-
mektedir:
• Sınıfı küçük gruplara ayırır.
• Okudukları parçayı bireysel olarak
özetledikten sonra özetlerini grup ar-
kadaşlarının özetleriyle karşılaştırma-
larını ister.
• Okuma parçası hakkında kitaptaki
soruları önce bireysel olarak cevap-
landırmalarını sonra, cevapları grup
içinde tartışmalarını ister.
• Daha sonra, gruplardan parçanın içer-
diği fikirlerin ilişkisini gösteren bir kav-
ram haritası oluşturmalarını ister.
Bu öğretmenin dersinde yararlandığı
öğretim yaklaşımı ya da kuramı aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Aktif öğrenme
B) Bireysel öğrenme
C) Çoklu zekâya dayalı öğrenme
D) Yapılandırmacı öğrenme
E) Tam öğrenme
9. Okul müdürü öğretim yılının başında
bütün öğrencilerin, eğitim programının
işaret ettiği kazanımlara erişmeleri için
öğrenme ortamlarını en iyi şekilde dü-
zenlemiş, gerekli araç-gereçleri sağla-
mıştır. Öğretim yılı başında öğrencileriyle
etkili iletişim kurabilmeleri konusunda
ve uygun koşullar sağlandığında hemen
hemen her öğrencinin öğrenebileceğini
vurgulamak için öğretmenlerle seminer-
ler düzenlemiştir. Öğretim yılı süresince
de öğrenci öğrenmelerini izleme de-
ğerlendirmeleri yaptırmış ve öğrenmeyi
olumsuz yönde etkileyen bütün etkenleri
ortadan kaldırmaya çalışmıştır.
Okul müdürü, öğrenme modellerinden
hangisinin temel ilkelerini benimseye-
rek okulunda uygulamaya çalışmıştır?
A) Yapılandırmacı
B) Mikro öğretim
C) Tam öğrenme
D) Çoklu zekâ
E) İşbirliğine dayalı öğrenme
317
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
10. • Ortak ürün ya da grup ödülü
• Olumlu bağımlılık
• Bireysel değerlendirilebilirlik
• Yüz yüze etkileşim
• Sürecin değerlendirilmesi
• Eşit başarı fırsatı
Bu becerileri kazandırmaya olanak
sağlayan yöntem, teknik ya da yakla-
şım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Büyük grup tartışması
B) Yaratıcı drama
C) Rol oynama
D) İstasyon
E) İşbirlikli öğrenme
11. Uygulanmakta olan ilk ve ortaöğretim
programlarının temelini yapılandırmacılık
kuramının oluşturduğu belirtilmektedir.
Yapılandırmacılık kuramına göre ha-
reket eden bir öğretmenin, sınıfında
aşağıdakilerden hangisini yapmaması
beklenir?
A) Çeşitli testler kullanarak öğrencilerin
hazırbulunuşluk düzeylerini belirleme
B) Öğrencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi
olmadıklarını varsayma ve derse te-
mel kavramları öğreterek başlama
C) Yeni bir konu ya da üniteye başlarken
öğrencileri hedeften haberdar etme
D) Öğrencilere proje çalışmalarında ve
işbirliğine dayalı etkinliklerde daha
fazla rol verme
E) Öğrencilerin görüşlerini ve bakış açı-
larını dikkate alarak dersi planlama
318
12. Çevre kirliliğinin etkilerini belirleme-
nin ve öğrencilerde farkındalık yarat-
manın önemli olduğunu düşünen bir
öğretmenin, dersinde aşağıdakilerden
hangisine yer vermesi durumunda he-
define ulaşma ve kalıcı öğrenmeler
sağlama olasılığı daha yüksek olur?
A) Örnekler vererek kendi gözlemlerini
öğrencilere anlatma
B) Sınıfı küçük gruplara ayırarak her gru-
ba bir duvar gazetesi hazırlatma
C) Çevre kirliliği konusunda derse kay-
nak kişi çağırma
D) Çevre kirliliği konusunda görsellerle
zenginleştirilmiş geniş kapsamlı bir
sunu yapma
E) Çevre kirliliğini önlemede yapılması
gerekenleri öğrencilere sorarak öğ-
rencilerden bu soruyu yanıtlamalarını
isteme
13. Bir öğretmen öğrencilere konu alanının
yanı sıra
• bilimsel süreç becerilerini kullanma
• araştırma, keşfetme
• gerçek yaşam durumlarını test etme
• ortaya çıkan ürünleri sunma
becerilerini de kazandırmayı amaçlamak-
tadır.
Buna göre, öğretmen aşağıdaki yön-
tem, teknik ya da yaklaşımlardan han-
gisini kullanırsa amacına en çok hiz-
met etmiş olur?
A) Probleme dayalı öğrenme
B) Benzetim
C) Proje tabanlı öğrenme
D) Yaratıcı drama
E) Örnek olay
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
14. Ömer Öğretmen, teknoloji ve tasarım
dersinde öğrencilerinden kendilerine
özgü ürünler tasarlamalarını ister. Öğren-
cilerden Mert yeni doğan kardeşinden
esinlenerek, bebekler her ağladığında
kendiliğinden sallanan bir beşik tasarlar.
Tasarımının reklamını yapmak için bir afiş
hazırlar ve ürününü sınıfta arkadaşlarına
tanıtır.
Mert’in ürününü tanıtan bir afiş hazır-
laması hangi davranışının en fazla ge-
lişmiş olduğunu gösterir?
A) Var olan bilgileri yeni bilgileriyle bü-
tünleştirme
B) Öğrenme ürününü paylaşmada gör-
selliğe önem verme
C) Zihin-kas koordinasyonu gerektiren
becerileri etkili kullanma
D) Kalıcı öğrenme için öğrenilenleri pe-
kiştirme
E) Öğrenme-öğretme sürecine etkin ka-
tılmaktan zevk alma
15. Ayşe, derste anlatılanları dikkatlice düşü-
nen ve sezgi yoluyla çok iyi anlayan bir
öğrencidir. Öğrendiklerinin özünü kavra-
yarak “ne” sorusundan çok, “nasıl” ve
“neden” sorularına yanıt aramaktadır.
Yukarıda verilen örneğe göre, Ayşe’nin
hangi öğrenme stiline sahip olduğu
söylenebilir?
A) Uzamsal öğrenme
B) Eklemleme
C) Somut yaşantı
D) Yansıtıcı gözlem
E) Soyut kavramsallaştırma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
16. Bir sosyal bilgiler öğretmeni, yavaş oku-
yan öğrencilerden oluşan bir sınıfa ders
vermektedir. Dersin başında, daha önce-
den öğretim programını inceleyerek ha-
zırlamış olduğu ders notunu sınıfa dağıtır
ve hemen ardından bu nota dayalı olarak
soru-cevap yöntem/tekniği ile ders işler.
Ders süresince etkin katılımın düşük ol-
duğunu fark eder.
Bu durumun temel nedeni aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Öğretmenin, öğrencileri rahatlatıcı bir
tutum içinde olmaması
B) Öğretmenin, dersi planlarken öğren-
cilerin özelliklerini göz önünde bulun-
durmaması
C) Yavaş okuyan öğrencilere soru-cevap
tekniğini uygulaması
D) Kullanılan ders notunun öğrencilerin
öğrenme ihtiyacını karşılayıcı nitelikte
olmaması
E) Hazırlanan ders notuyla kazanımlar
arasında yeterli ilişki bulunmaması
17. Egemen Öğretmen kimya dersine başla-
madan önce “Siz bir bilim insanı olsaydı-
nız alanınıza ne tür katkılar getirirdiniz?”
diye sorar. Bilim insanlarının biyografile-
rini incelemelerini, kendilerine en çarpıcı
gelen buluşunu sınıf arkadaşlarıyla pay-
laşmalarını ister. Konuya ilişkin ayrıntılı
araştırma ve deneme yapmaları için öğ-
rencilere iki hafta süre verir. İki haftanın
sonunda ürünün sunulmasını, inceledik-
leri bilim insanı özellikleriyle kendi özellik-
lerinin benzerlik gösterip göstermediğini
sorgulamalarını söyler.
Yukarıda verilen örnekte hangi öğren-
me kavramının basamaklarına uygun
ders işlenmiştir?
A) Programlı öğrenme
B) Proje tabanlı öğrenme
C) Beyin temelli öğrenme
D) Tam öğrenme
E) Buluş yoluyla öğrenme
319
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları

18. Öğretmen, sosyal bilgiler dersinde “Böl-

gelerimizi Tanıyalım” konusunu işleye-
cektir. Öğrencilerini yedişerli gruplara
ayırır. Grup içinde her üyenin bir coğrafi
bölgeyi seçmesini ister. Her gruptan aynı
bölgeyi alan öğrenciler bir araya gelerek
uzmanlık gruplarını oluştururlar. Öğren-
ciler 15 dakika bu gruplarda çalıştıktan
sonra ilk gruplarına dönerler ve her üye
öğrendiğini sırayla grup içindeki arkadaş-
larına anlatır.
Bu durumda öğretmenin kullandığı
iş birliğine dayalı öğrenme tekniği ve
kullanım amacı aşağıdakilerin hangi-
sinde doğru eşleştirilmiştir?
19. ve 20. soruları aşağıdaki parçaya
göre cevaplayınız.
Bir öğretmen, öğrencilerine “genetiğiyle oy-
nanmış bitkilerin sağlığımız üzerindeki etki-
leri” ile ilgili konuyu anlatır ve öğrencilerini
gruplara ayırır. Grup üyelerinin birbirlerine ko-
nuyla ilgili soru sormalarını ve cevap verme-
lerini ister. Öğrencilerine “… siz neler yapar-
dınız?”, “… benzerlik ve farklılıkları nelerdir?”
gibi bazı soru köklerini ipucu olarak vererek
onları konu hakkında daha derin düşünmeye
yönlendirir. Dersin sonunda grupların çalış-
malarını sınıfla paylaşmalarını ister.

Öğrenme tekniği Amaç

A) Takım-oyun-tur- Okul içi ve dışın-

nuva daki kaynaklar- 19. Bu öğretmenin iş birliğine dayalı öğ-
dan yararlanma renme tekniklerinden hangisini uygu-
ladığı söylenebilir?
B) Karşılıklı sorgu- Eleştirel ve
lama (discussion yaratıcı düşünme A) Öğrenci takımları, başarı grupları
group) becerileri geliştir- B) Ayrılıp-birleşme (jigsaw)
me
C) Takım destekli bireyselleştirme
C) Takım destekli Öğrencilere D) Karşılıklı sorgulama (discussion
bireyselleştirme karar verme ve group)
seçme becerisi E) Takım-oyun-turnuva
kazandırma

D) Öğrenci takımla- Gruplar arası

rı-başarı grupları yarışmaya özen-
dirme

E) Ayrılıp-birleşme Öğrencilere 20. Aşağıdakilerden hangisi bu öğretme-

(jigsaw) birbirlerinden nin iş birliğine dayalı öğrenmeyi kul-
sorumlu oldukları lanmasında en az öneme sahiptir?
bilincini kazan-
A) Öğrencilere liderlik rolünün ne oldu-
dırma
ğunu öğretmek
B) Öğrencilere bireysel sorumluluk duy-
gusu kazandırmak
C) Öğrencilerin grup sürecinin ne oldu-
ğunu anlamalarını sağlamak
D) Öğrencilere karşılıklı bağımlılık duy-
gusu kazandırmak
E) Öğrencilerin birbirlerini eleştirmeleri-
ne fırsat vermek

320 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
21. Bir fen ve teknoloji öğretmeni yıl ortasın-
da göreve başladığı okulda, öğrencileri-
nin bu dersle ilişkili günlük yaşam prob-
lemlerinin çözümüne ilişkin öz-yeterlik
algılarının çok düşük olduğunu tespit
eder. Bu nedenle öncelikle öğrenci ürün
dosyalarını inceler ve öğrencilerle görüş-
meler yapar. Bunların sonucunda sene
başından bu yana dersin ezbere dayalı
yapılmış olduğunu, öğrenilenlerle günlük
yaşam arasında da bağlantının iyi kurul-
madığını öğrenir.
Bu öğretmenin öğrencilerdeki öz-ye-
terlik algısını yükseltmek için öncelik-
le aşağıdakilerden hangisini yapması
daha etkili olur?
A) Öğrencilerin ürün dosyalarını ayrıntılı
incelemesi
B) Bir önceki fen ve teknoloji öğretme-
niyle görüşmesi
C) Gösteri yönteminin kullanımına ağırlık
vermesi
D) Derslerde günlük yaşamdan çok sayı-
da örnek vermesi
E) Basit örneklerle öğrencilerde başarılı
olma duygusunu geliştirmesi
22. Serpil Öğretmen derslerini farklı öğretim
yöntemlerini kullanarak çok aktif bir şe-
kilde yürütmektedir. Öğrencileri de derse
istekle, etkin bir şekilde katılmaktadırlar.
Yukarıda verilen örnekte olduğu gibi
etkin öğrenmenin uygulandığı bir sı-
nıfta öğrencilerin öncelikle hangi özel-
liklerinin gelişmesi beklenir?
A) Ait olma ve güven duyma
B) Özdenetim ve duyarlı olma
C) Kendi öğrenmelerini değerlendirme
D) İş birliği içinde çalışma
E) Argümantasyon (dayanaklandırma)
yapma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
23. Vygotsky’nin bilişsel gelişim kuramı, öğ-
renmede sosyal ögelerin önemine işaret
eder.
Bir öğretmenin bu kurama göre öğ-
renme-öğretme sürecini düzenlerken
aşağıdakilerden özellikle hangisini
vurgulaması beklenir?
A) Öğrenmede öz-düzenlemeye önem
verme
B) Zihinsel yeterlikleri geliştirmede sem-
bollerden yararlanma
C) Öğrenilenleri transfer etmede içsel
işaretlere önem verme
D) Öğrencilerin öncelikle kendi bilişsel
yapılarını özümlemelerini sağlama
E) Uygun destek ya da yardım alarak bir
işi en iyi şekilde yapmayı öğrenme
24. Ernst von Glasersfeld’e göre eğitimin
temel amacı, bireylerin düşünmeyi öğ-
renmeleridir. Her bireyin farklı yaşantısı
olduğundan herkesin bilgiye ulaşma yolu
aynı değildir. Bireyler ön bilgileriyle yeni
bilgileri ilişkilendirerek bilgiyi anlamlandı-
rırlar.
Buna göre, Ernst von Glasersfeld’in
hangi öğrenme yaklaşımının temel ku-
ramcısı olduğu söylenebilir?
A) Bağlaşımcılık
B) Sosyal bilişsel kuram
C) Yapılandırmacılık
D) Tam öğrenme
E) Kavram öğrenme
321
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
25. ve 26. soruları aşağıdaki parçaya
göre cevaplayınız.
Tam öğrenme modelinin uygulandığı bir ders-
te bir ünite işlenirken öğretmen önce bilişsel
giriş davranışları testi uygular. Daha sonra
öğrencilere konuyla ilgili bir belgesel izlettirir
ve öğretim etkinliklerini uygularken öğrenci-
lere sorular sorar, öğrenciler sorulara yanıt
verirler. Öğretmen yanıtlara güzel, doğru vb.
tepkiler verir. Bir öğrencinin verdiği yanıtın
yanlış olduğunu fark edince başka sorular
sorarak öğrenciye doğru yanıtı bulması ko-
nusunda yardımcı olur. Ünite tamamlandıktan
sonra öğrencilerin tam öğrenme ölçütüne
ulaşıp ulaşmadıklarını değerlendirir ve sonuç
istenilen düzeydeyse bir diğer üniteye geçer.
25. Bu süreçte öğretmenin bilişsel giriş
davranışları testi uygulamasının temel
nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencilerin neyi, nasıl öğrenecekleri-
ni saptama
B) Öğrencilerin ön koşul davranışlarını
belirleme
C) Öğrenme eksikliklerinin nedenlerini
belirleme
D) Öğrenme ürünlerinin etkililiğini artır-
ma
E) Öğrencilerin başarı düzeylerini yük-
seltme
26. Tam öğrenmeye ulaşılıp ulaşılmadığı-
nın hangi ölçme aracıyla değerlendiril-
mesi daha doğru olur?
A) Akademik özgüven testi
B) Genel kültür testi
C) Genel yetenek testi
D) İzleme testi
E) Bilişsel giriş testi
322
27. ve 28. soruları aşağıdaki parçaya
göre cevaplayınız.
İlköğretim 6. sınıf öğretmeni ders işlerken:
“Çevre mimarı olarak bir ekip çalışması yürü-
tüyorsunuz ve bir gün size bir mektup gelir.”
der ve mektubu okur.
Sayın yetkili,
Evimizin arka bahçesine garaj eklemek
istiyoruz. Sizden iki farklı özellikte garaj
tasarlamanızı istiyoruz. Biz bunlardan en
fazla beğendiğimizi seçeceğiz. Lütfen kul-
lanım alanını en iyi şekilde değerlendiriniz.
Saygılarımızla,
Müge ve Aykut B.
Öğretmen daha sonra şu soruları sorar:
• Tasarıma başlamadan önce neyi, neden
bilmek sizin için iyi olurdu?
• Bu bilgi size nasıl yardımcı olur?
27. Öğretmenin bu örnekte hangi öğren-
me yaklaşımına uygun ders işlediği
söylenebilir?
A) Probleme dayalı öğrenme
B) Basamaklı öğretim
C) Programlı öğrenme
D) Eğitsel oyunlara dayalı
E) Çoklu zekâ
28. Öğretmenin dersi bu şekilde işlemesi
öğrencilerde en temel hangi özelliğin
gelişmesine yardımcı olur?
A) Neden-sonuç ilişkisi kurma
B) Araştırma becerilerini geliştirme
C) Bilimsel terminolojileri öğrenme
D) Arkadaşlarıyla etkili iletişim kurma
E) Bireyselliklerini ifade etme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

29. Murat Öğretmen sınıfa girer ve trafik
kazasıyla ilgili bir gazete haberi okur.
Öğrencilere “Trafik kazalarını nasıl önle-
yebiliriz? Trafik kazaları devam ederse
insanlar gelecekte bundan nasıl etkilenir-
ler?” sorularını sorar. Bu sorulara cevap
bulmak amacıyla öğrenci çalışma grupla-
rı oluşturur. Her grup kendi hipotezini or-
taya koyar ve bu hipotezleri test edecek
çözüm yollarını geniş bir zaman diliminde
araştırır. Öğrenciler gözlemlerini ve bul-
gularını sınıf arkadaşlarıyla tartışırlar ve
trafik kazalarının sonuçlarına ve önlen-
mesine ilişkin yeni fikirlerini raporlaştırır-
lar ve sunum yaparlar.
Proje tabanlı öğrenmenin kullanıldığı
bu derste aşağıdaki işlemlerden han-
gisine yer verilmemiştir?
A) Kazandırılacak davranışlarla ilgili uya-
rıcı materyaller sunma
B) Bilişsel yönü ağır basan karmaşık
davranışları öğrenme
C) Davranışa neden olan uyarıcıları ge-
nelleme
D) Yöntemi belirleme ve verileri kaydet-
me
E) Performans değerlendirme ve geri
bildirim verme
30. Sinem Öğretmen, sınıfında öğrencileri-
nin kendilerini güvende hissetmelerine,
derslerde katılımcı ve enerjik olmalarına,
kendi çalışmalarını yönetebilecekleri öz
denetime sahip olmalarına, arkadaş gru-
buna ait olmayı hissetmelerine, her za-
man meraklı, dikkatli ve çaba gösterme-
ye duyarlı olmalarına ve kendi kararlarını
vermelerine önem vermektedir.
Buna göre, Sinem Öğretmen’in öğren-
me ortamlarını düzenlerken hangi öğ-
renme yaklaşımı ilkelerini temel aldığı
söylenebilir?
A) Programlı B) Yaşam boyu
C) Aktif D) Kuantum
E) Basamaklı
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
31. Bir öğretim sürecinde fiziksel olarak ayrı
mekânlarda bulunan kişilere zaman za-
man etkileşimli ortam sağlamak amaç-
lanmaktadır. Bunun için ortam, öğretici,
öğrenci ve ders içeriğini bir araya geti-
recek bir sistem planlanır. Eğitimi alacak
her bireyin kendi ihtiyacı dikkate alınır ve
kişiye özel ders süreleri planlanabilecek
modüler bir sistem uygulanır. Bireyler
eğitimlerini eş zamanlı ve eş zamanlı ol-
mayan şekillerde alabilirler.
Bu örnekte hangi tür eğitim/öğretim
uygulamasından söz edilmektedir?
A) Sorgulamaya dayalı eğitim
B) Programlı öğretim
C) Uzaktan eğitim
D) Buluş yoluyla öğretim
E) Projeye dayalı eğitim
32. Ayça Öğretmen, sosyal bilgiler dersin-
de “ülkemizin kaynakları” ünitesini iş-
lemeden önce bir planlama yapar. Bu
planlama sürecinde önce ünitenin ka-
zanımlarını inceler. Bu ünitenin ön koşul
davranışlarını belirlemek için bilişsel giriş
testi hazırlar. Bu testin sonuçlarına göre
öğrencilerde eksik olan ön koşul davra-
nışlarla ilgili tamamlama öğretimi planlar.
Öğrencilerin tamamının aktif katılımını
sağlayacak etkinlikler düzenler ve üni-
tenin işlenmesi bittikten sonra öğrenci-
lere uygulanacak izleme testi hazırlar.
Herhangi bir öğrenme eksikliğine ya da
yanlışlığına yönelik ek öğrenme-öğretme
etkinliklerinin neler olacağına karar verir.
Bu örnekte, Ayça Öğretmen’in hangi
öğrenme yaklaşımının işlem basa-
maklarını izlediği söylenebilir?
A) Programlı öğrenme
B) Tam öğrenme
C) Probleme dayalı öğrenme
D) Kuantum öğrenme
E) Beyin temelli öğrenme
323
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
33. Şafak Öğretmen, iş birliğine dayalı öğren-
meyi kullanmak üzere öğrencileri grupla-
ra rastgele dağıtarak kartallar ve şahinler
adlı iki grup oluşturmuştur. İki gruba da
her hafta vereceği etkinlikler için kendi
gruplarıyla birlikte çalışacaklarını söyler.
Başarıyı izlemek için Şafak Öğretmen,
kartalları takım puanları bakımından; şa-
hinleri de bireysel puanları bakımından
her hafta değerlendirip puanlarını ne ka-
dar artırdıklarını not eder.
Bu uygulamada dönem sonunda aşa-
ğıdakilerden hangisinin olması bekle-
nir?
A) Her iki grupta da başarı puanları bakı-
mından eşit miktarda artış ve araların-
da pozitif etkileşim olacaktır.
B) Kartalların başarı puanları ve araların-
daki pozitif etkileşim düzeyi daha iyi
olacaktır.
C) Şahinlerin başarı puanları ve araların-
daki pozitif etkileşim düzeyi daha iyi
olacaktır.
D) Her iki grupta da başarı puanları ve
aralarındaki pozitif etkileşim bakımın-
dan bir değişim gözlenmeyecektir.
E) Kartallar, aralarındaki pozitif etkileşim
düzeyi; şahinler ise grup puanı bakı-
mından daha başarılı olacaklardır.
324
34. Bir ilköğretim öğretmeni, öğrencileri
gruplara ayırmış ve her gruba aynı üni-
tenin farklı konularıyla ilgili kapsamlı bir
problem durumu vererek bu problemler-
le ilgili çalışmalar yapmalarını istemiştir.
Ancak ünite sonunda yaptığı sınavda her
grubun sadece kendi çalıştıkları konuyla
ilgili soruları cevaplayabildiğini, diğer so-
rularda oldukça düşük başarı gösterdik-
lerini görmüştür.
Öğretmen, bu uygulamada başarıyı ar-
tırmak için aşağıdakilerden hangisini
yaparsa daha etkili sonuç alır?
A) Her gruba aynı problem durumunu
verirse
B) Her gruba kendi konusuyla ilgili soru-
lar sorarsa
C) Sınavdan önce ünitede yer alan ko-
nuları genel hatlarıyla özetlerse
D) Ünite sonu değerlendirme sınavında
sadece genel konulardan soru sorar-
sa
E) Her grubun yaptığı araştırmaları ve
ulaştığı sonuçları sınıf ortamında pay-
laşmasını sağlarsa
35. “Koro” adlı filmde, öğretmen sınıfındaki
tüm öğrencilerden bir koro oluşturmak
amacıyla onlara tek tek şarkı söyletip ses
özelliklerini ve müzik yeteneklerini değer-
lendirir. Bu öğretmen koroyu çalıştırırken
müzik yeteneği olmadığını düşündüğü bir
öğrencisine nota defterini elinde tutma
ve sayfaları çevirme görevi verir.
Öğretmenin bu davranışının temel ne-
deni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gruba ait olma duygusu kazandırmak
B) Daha eğlenceli bir sınıf ortamı oluş-
turmak
C) Öğrencisinin müzik yeteneğini geliş-
tirmek
D) Sınıfın dikkatini dağıtmasını engelle-
mek
E) Öğrencisinin müziğe ilgi duymasını
sağlamak
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

36. Bireylerin örgün eğitim kapsamında
edindiği bilgilerin, meslek yaşamlarında
ve sosyal hayatlarında başarılı olmaları-
nı sağlayacak düzeyde olması, bilginin
ve teknolojinin hızla geliştiği günümüzde
pek mümkün olmamaktadır. Bunun için
toplumdaki bireylerin ihtiyaç duyduğu
bilgiyi ve beceriyi daha verimli ve sistem-
li bir şekilde elde edebilmesine olanak
sağlayan yaklaşımlardan yararlanması
önem taşımaktadır.
Bu yaklaşımları sağlayan öğren-
me-öğretme süreci aşağıdakilerden
hangisinin temelinde vardır?
A) Beyin temelli öğrenme
B) Sosyal öğrenme
C) Yaşam boyu öğrenme
D) İş birliğine dayalı öğrenme
E) Bilgisayara dayalı öğrenme
37. Zeynep Öğretmen, öğrencilerinin özye-
terlik algılarını geliştirmeye çok önem
vermekte ve öğrenme-öğretme sürecini
buna göre düzenlemeye çalışmaktadır.
Bu süreçte öğrencilerin bireysel ihtiyaç-
larını dikkate almakta ve iş birliğine dayalı
öğretim yapmaktadır.
Aşağıdakilerden hangisi Zeynep Öğ-
retmen’in sınıfında özyeterlik algısı
gelişmiş öğrencinin yapacağı davra-
nışlardan değildir?
A) Başka kişilerin deneyimlerini gözlem-
leme
B) Öğrenme sürecinde paylaşımcı olma
C) Bilişsel stratejileri kullanma
D) Yüksek motivasyonla çalışma
E) Bireysel yönetim becerisinden kaçın-
ma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
38. Eğitim uzmanları, sosyal bilimler ala-
nında eğitim yönlendiricileri için bir
“probleme dayalı öğrenme (PDÖ) oturum
rehberi” hazırlar. İlk aşamada amaçlara
uygun hedefleri belirlerler. Daha son-
ra,
I. Her oturum için ayrı süre planlarlar.
II. Öğrencilerden her oturuma uygun se-
naryo yazmalarını isterler.
III. Öğrencilere bu süreçte kullanabile-
cekleri kaynakların listesini verirler.
IV. PDÖ öncesi ve sonrası öğrencilere
değerlendirme formları hazırlarlar.
V. Ayrıca eğitim yönlendiricisine de bir
değerlendirme formu verirler.
Yukarıda verilen PDÖ sürecinde hangi
basamaktaki işlem hatalı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
39. Elif Öğretmen, sınıfındaki öğrencilerden
bir grubun gribe yakalanması üzerine
“Sağlığını koruma sorumluluğunu üstle-
nir.” kazanımını gerçekleştirmek için bir
çalışma yapmaya karar verir. Öğrencile-
rinden gribin sebepleri, yayılması, teda-
visi ve gripten korunma yolları hakkında
araştırma yapmalarını, bulgularına eleşti-
rel düşüncelerini de katarak sınıfta pay-
laşmalarını ister.
Elif Öğretmen’in, öğrencilerden yap-
masını istediği çalışma aşağıdakiler-
den hangisine örnektir?
A) Fikir taraması
B) Örnek olay
C) Görüşme
D) Proje
E) Grup çalışması
325
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
40. Selçuk Öğretmen derslerinde rol oyna-
ma, münazara, örnek olay incelemesi
yöntemlerini kullanarak öğrencilerinin
derse katılmalarını sağlamaktadır. Özel-
likle düşün-paylaş etkinliği öğrencilerinin
çok ilgisini çekmiştir. Ayrıca derste kısa
süreli sınavlar yaparak öğrencilerin ne
kadar öğrendiklerini belirlemeye çalış-
mıştır.
Selçuk Öğretmen’in derslerinde yaptı-
ğı çalışmalar aşağıdakilerden hangisi-
ne göre düzenlenmiştir?
A) Okulda öğrenme
B) Anlamlı öğrenme
C) Tam öğrenme
D) Proje tabanlı öğrenme
E) Aktif öğrenme
41. Mevsimler konusunu işleyecek olan fen
ve teknoloji dersi öğretmeni, öğrencileri-
ne mevsimlerle ilgili poster, şiir, makale,
bulmaca, pandomim gösterisi gibi et-
kinliklerden bir tanesini seçebileceklerini
söyler. Öğrencilerin seçim yapmalarının
ardından çalışmalarını bir sonraki derste
sunmalarını ister.
Bu öğretmen, aşağıdaki öğrenme-öğ-
retme kuramlarından hangisini kullan-
mıştır?
A) İş birliğine dayalı
B) Programlı öğretim
C) Beyin temelli
D) Basamaklı öğretim
E) Çoklu zekâ
326
42. Dersinde maddelerin ısı iletkenliği ve
yalıtım konusunu işleyen öğretmen, öğ-
rencilere evde kaynayan çorbayı karış-
tırırken elin yanmaması için metal veya
tahta kaşıktan hangisinin tercih edilmesi
gerektiğini sorar ve nedenlerini grup ar-
kadaşlarıyla paylaşmalarını sağlar.
Bu etkinlik, yapılandırmacı öğrenme-
nin 5E modelinin hangi aşamasını en
iyi ifade eder?
A) Keşfetme
B) Derinleştirme
C) Girme
D) Açıklama
E) Değerlendirme
43. Tam öğrenme modelini uyguladığını iddia
eden özel bir öğretim kurumu, kayıt yap-
tıran öğrencileri düzey belirleme sınavına
almış ve sınav sonucunda öğrencilerin
seviyesine göre sınıfları oluşturmuştur.
Yapılan bu sınav sonrası oluşturulan sı-
nıfların, takip eden sınavlardaki başarıları
ve sınıflar arası başarı farklılıkları aynı dü-
zeyde seyretmektedir. Bir öğrenci velisi,
çocuğunun başarısında bir değişiklik ol-
madığını, hep giriş sınavında aldığı puan
düzeyinde puanlar aldığını belirtmekte ve
bunu yönetimle tartışmaktadır.
Bu durumun çözümü için aşağıdaki-
lerden hangisi yapılmalıdır?
A) Düzey belirleme sınavı daha dikkatli
yapılmalıdır.
B) Düzey belirleme sınavına göre oluştu-
rulacak sınıflar gözden geçirilmelidir.
C) Velilere öğrenci başarılarıyla ilgili sık
sık dönüt verilmelidir.
D) Şubeler arası geçişlere imkân sağlan-
malıdır.
E) Düzey belirleme sınavına göre öğre-
tim hizmetinin niteliği düzenlenmeli-
dir.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

44. Sosyal bilgiler dersini, yapılandırmacı
öğrenme temelinde işleyen bir öğret-
menin aşağıdakilerden hangisini yap-
ması beklenmez?
A) Öğrencilerin isteklerini, ilgilerini ve ih-
tiyaçlarını dikkate alması
B) Öğrencileri kendi öğrenmelerinden
sorumlu tutması
C) Konuları öğrencilere dağıtarak sınıfa
sunmalarını istemesi
D) Öğrenilen bilgilerin başka alanlarda
kullanılmasını sağlaması
E) Öğrencilerin konuya dair ön bilgilerini
harekete geçirmesi
45. Derslerinde öğrencilerin yaşamları
boyunca karşılaşabilecekleri problem
durumlarına karşı çözüm yolları geliş-
tirmelerini önemseyen bir öğretmenin
aşağıdakilerden hangisini yapması
beklenmez?
A) Konuyla ilgili uygun kaynakları seç-
mesi
B) Rahatsız eden bir olay veya olguyu
ortaya koyması
C) Genel durumları özel durumlarla sınır-
landırması
D) Tek ve doğru bir çözüme ulaştırması
E) Elde edilen sonuçların uygulamasını
yapması
46. Biyoloji dersinde kullanılan bir kavramı
anlamadığını fark eden 9. sınıf öğrencisi
Esra, ders çıkışı kütüphaneye gider ve bu
kavramın anlamını araştırarak öğrenir.
Esra’nın bu davranışı, aktif öğrenme-
nin hangi ögesine daha uygundur?
A) Argümantasyon
B) Bilişsel strateji
C) Örgütleme
D) Süreklilik
E) Öz düzenleme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
47. Öğrenciler; öğretmene ilk derste, geçen
yıl bu dersi alan arkadaşlarından der-
sin çok zor olduğunu, pek çok kişinin
dersten kaldığını, hatta kaç kişinin ge-
çeceğinin dönem başında belli olduğunu
duyduklarını ve bunun da öğrenmelerini
etkilediğini söylerler.
Bu açıklama, aşağıdakilerden hangisi-
nin öğrenme üzerindeki etkisini ifade
etmektedir?
A) Öğretim hizmetinin niteliği
B) Dersle ilgili ön bilgi yeterliliği
C) Duyuşsal giriş özellikleri
D) Geri bildirim ve öğrenme eksikleri
E) Öğrenci sorumlulukları
48. Sosyal bilgiler öğretmeni, dersinde öğ-
rencilerin proje ödevlerini hazırlamalarına
yönelik olarak iş birliğine dayalı öğrenme
yaklaşımını uygulamak istemektedir.
Öğretmenin, grup üyeleri arasında
olumlu bağ oluşturmak amacıyla aşa-
ğıdakilerden hangisini yapması yanlış-
tır?
A) Proje ödevi olarak verilen konunun
tüm grup üyeleri tarafından öğrenil-
mesini istemesi
B) Grup başarılı olursa grup üyelerinin
birlikte aynı ödülü alabileceğini belirt-
mesi
C) Her grup üyesinin farklı kaynaklardan
birini seçerek o alanda ulaştıklarını
grupla paylaşmaları gerektiğini söyle-
mesi
D) Öğrencilerden, kendilerine yakın ve
sevdikleri arkadaşlarıyla aynı grupta
yer almalarını istemesi
E) Her bir grup üyesinin gerçekleştirece-
ği görev ve rol tanımlaması yapılarak
birlikte çalışmalarının gerektiğini be-
lirtmesi
327
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
49. Ahmet, Türkçe dersinde okuduğu bilgi-
lendirici bir metinde geçen kavramları ve
bu kavramlar arasındaki ilişkileri bulmayı,
bulduklarını da tablo veya zihin haritası
çizerek öğrenmeyi tercih etmektedir.
Çoklu zekâ kuramına göre, Ahmet’in
öne çıkan zekâ alanları aşağıdakiler-
den hangisinde verilmiştir?
A) Sözel - Doğacı
B) Görsel - Sözel
C) Doğacı - Öze dönük
D) Mantıksal - Görsel
E) Öze dönük – Mantıksal
50. Aşağıdakilerden hangisi, proje tabanlı
öğrenmenin sınırlılıklarından biri değil-
dir?
A) Projeyi tamamlamak için uzun zaman
gerekmesi
B) Uygulamada, öğrencilerin uzman ola-
rak görülmesi
C) Proje, öğretmen gözetimi dışında ya-
pıldığında bazı problemlerin çıkması
D) Proje çalışmalarında gerekli gözetim
ve denetimi sağlamanın zor olması
E) Öğrenciye ilginç gelen proje konusu
bulmakta sıkıntı yaşanması
328
51. Dört öğretmenin derslerinde yaptıkları
aşağıda verilmiştir:
I. Ayşe Öğretmen, öğrencilerinden,
prizmalar konusuyla ilgili araştırmaya
dayalı bir ürün oluşturmalarını iste-
miştir.
II. Eda Öğretmen, dersindeki bir konuya
ilişkin uygulama ve genelleme yapa-
bilmeleri için öğrencilerine argüman-
tasyon tekniğini kullandırmıştır.
III. Tamer Öğretmen, öğrencilerine bilim-
sel yöntem kullanarak elde ettikleri
verilere dayalı bir sunum yaptırmıştır.
IV. Serkan Öğretmen, öğrencilerini hem
bireysel hem grupla çalıştırarak süreç
boyunca çalışmalarını takip etmiş ve
öğrencilerini disiplinler arası çalışma-
ya yönlendirmiştir.
Öğretmenlerin yaptığı uygulamalar,
sırasıyla aşağıda verilenlerden hangi-
lerine daha uygun örnek olur?
A) Proje yöntemi - Problem çözme yön-
temi - Proje yöntemi - Proje yöntemi
B) Beyin fırtınası - Proje yöntemi - Prob-
lem çözme yöntemi - Proje yöntemi
C) Beyin fırtınası - Problem çözme yön-
temi - Örnek olay - Proje yöntemi
D) Problem çözme yöntemi - Örnek olay
- Proje yöntemi - Beyin fırtınası
E) Proje yöntemi - Örnek olay - Beyin
fırtınası - Problem çözme yöntemi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları

52. Aşağıdakilerden hangisi, yapılandır- 54. Merve Öğretmen öğrencilerini çoklu zekâ
macı öğrenme yaklaşımına göre dü- alanı ile fen ve teknoloji dersindeki karne
zenlenen bir sınıf ortamında ders işle- notlarına göre tablodaki gibi gruplamıştır.
nirken yapılması gerekenler arasında Çoklu
yer almaz? zekâ
alanı Sözel Mantıksal Görsel Kişilerarası
A) Öğretmenin, öğrencilerin sorularını ve Karne
notları
ilgilerini takip etmesi
90-100 Ali Sevgi Gözde Sadık
B) Öğretmenin, öğrencilerin yanlış ce-
80-89 Ayşe Osman İsmet Murat
vaplarına karşılık doğru cevabı ver-
70-79 Mehmet İlknur Defne Fatma
mesi
60-69 Serap Gülru Rana Zehra
C) Öğrencilerin, yeni teoriler ortaya ko-
yan düşünürler olarak görülmesi Buna göre “sindirim sistemi” konusun-
D) Öğretmenin, öğrencilerle etkileşim da işbirliğine dayalı öğretim yöntem
içinde bulunması / tekniğini kullanmak isteyen Merve
E) Öğrencilerin hatalarının öğrenme ara- Öğretmen’in oluşturacağı gruplardan
cı olarak kullanılması birinin aşağıdakilerden hangisi olması
daha uygundur?
A) Ali, Sevgi, Gözde, Sadık
B) Ali, Ayşe, Mehmet, Serap
C) Ali, İlknur, İsmet, Zehra
D) Ali, Ayşe, İlknur, Gülru
E) Ali, Serap, Osman, Fatma

55. Bir öğretmen sosyal bilgiler dersinde öğ-

53. Probleme dayalı öğrenme yaklaşımını
kullanan bir öğretmenin, aşağıdakiler-
den hangisini yapması beklenmez?
A) Gerçeğe uygun problemler seçmek
B) Problemleri açık uçlu sorularla ifade
etmek
C) Merak uyandıracak problemler seç-
mek
D) Birkaç problemi birlikte ele almak
E) Öğrencilerin kendilerini özgürce ifade
etmelerine fırsat vermek
rencilerine konuyla ilgili problem durum-
ları vererek hipotezler kurmalarını söyler.
Ardından konuyla ilgili bazı grafikler pay-
laşır ve bu grafiklerden anladıklarını yaz-
malarını ister.
Buna göre öğretmen aşağıdaki çoklu
zekâ etkinliklerinden sırasıyla hangile-
rine yer vermiştir?
A) Mantıksal - Sözel - Sosyal
B) İçsel - Görsel - Sözel
C) Mantıksal - Görsel - Sözel
D) Sosyal - Mantıksal - İçsel
E) Sözel - İçsel - Mantıksal

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 329

Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
56. Sekizinci sınıf öğrencisi Selim serbest za-
manlarında kendi başına kalmayı ve psi-
koloji kitapları okumayı tercih etmektedir.
Yeterli ve yetersiz kaldığı becerilere ilişkin
doğru teşhisler gösterebilmektedir.
Çoklu zekâ kuramına göre Selim aşa-
ğıdaki etkinliklerden hangisinde daha
başarılı olur?
A) Grup çalışması
B) Drama
C) Günlük tutma
D) Satranç oynama
E) Koroya katılma
57. Bir öğretmen öğrencilerinin bilgiyi edin-
me, anlama ve problemlerin çözümünde
kullanabilmelerini; daha sonra bu bilgileri
analiz edip yeni bilgiler üretebilmelerini
istemektedir. Bu amaçla öğretmen, kaza-
nımlara uygun düzenlediği etkinliklerden
öğrencilerin istediklerini seçebilecekle-
rini belirtmiştir. Bir grup öğrenci seçtiği
etkinlik grubunda araştırma yapmış, bil-
gi toplamış ve kavramsal çerçevelerini
oluşturmuştur. Öğretmen değerlendirme
sonunda öğrencileri bu bilgileri uygula-
yabilecekleri başka bir etkinlik grubuna
dâhil etmiştir.
Buna göre, öğretmenin aşağıdakiler-
den hangisini uyguladığı söylenebilir?
A) Etkin öğrenme
B) Modüler öğretim
C) Basamaklı öğretim
D) Yansıtıcı düşünme
E) Tam öğrenme
330
58. Aktif öğrenme yaklaşımını benimse-
yen bir öğretmenin aşağıdakilerden
hangisini yapması uygun değildir?
A) Öğrencilerin bilgi kaynaklarına ulaş-
ması için rehberlik etmesi
B) Öğrencilerin ulaştıkları bilgileri örgüt-
lemelerine ve sunmalarına fırsat tanı-
ması
C) Öğrenme düzeyi için öğretime ayrıla-
cak zamanı önceden belirlemesi
D) Öğrencilerine öğrenirken bireysel so-
rumluluk ve grup sorumluluğu verme-
si
E) Öğrencilerin birbirleriyle etkileşimde
bulunmasına özen göstermesi
59. Öğretmen hayat bilgisi dersinde “Okulda
sağlığını korumak için yapması gereken-
leri açıklar.” kazanımı çerçevesinde bir
dizi etkinlik yaptıktan sonra öğrencilerin
okulda kullandığı mekânların resimlerini
göstermiş ve öğrencilere “Dikkatli olma-
dığımız takdirde bu mekânlardan hangi-
leri, sağlığımız için ne gibi tehditler oluş-
turabilir?” sorusunu yöneltmiştir.
Bu etkinliğin amacı, Gagne’nin öğret-
me durumları modeline göre aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Öğrenmede rehber olma
B) Dikkati çekme
C) Hedeften haberdar etme
D) Ön koşul öğrenmeleri hatırlatma
E) Performansı ortaya çıkarma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
60. Sinan Öğretmen dersinde kullandığı öğ-
retim yöntem veya tekniği gereği, öğ-
rencilerine derste hızlı ve etkin okuma
çalışmaları, kavram ve zihin haritaları
kullanarak not alma alıştırmaları ve kav-
ramları anlamaya yönelik sembolleştirme
etkinlikleri yaptırmaktadır.
Buna göre Sinan Öğretmen’in dersin-
de kullandığı öğretim yöntem veya
tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mikro öğretim
B) Balık kılçığı
C) Kuantum öğrenme
D) Öğrenme halkası
E) Görüş geliştirme
61. Öğretmen yeryüzü şekillerini işlerken öğ-
rencilerin sorulara verdiği cevapların ye-
tersiz olduğu durumlarda onlara resimler
göstererek doğru cevabı bulmalarına yar-
dımcı olmuştur.
Tam öğrenme modeline göre, öğret-
men “resim gösterme” işlemiyle aşağı-
daki değişkenlerden hangisini kullan-
mıştır?
A) Pekiştirme
B) İpucu
C) Düzeltme
D) Soru sorma
E) Katılımı sağlama
62. Esin Öğretmen’in, “Ben ve Ailem” ko-
nusunda öğrencilerine; kendini tanıt-
manın neden önemli, ev adresinin ve
telefon numarasının bilinmesinin ne-
den gerekli olduğunu sorması, çoklu
zekâ kuramına göre aşağıdaki zekâ
alanlarından hangisine hitap eder?
A) Uzamsal B) Dilsel
C) Öze dönük D) Sosyal
E) Mantıksal
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
63. Öğretmen, beslenmenin insan yaşamın-
daki önemiyle ilgili sınıfa getirdiği bazı
resimleri öğrencilerle paylaşır. Resimler
çocuklarda beslenme yetersizliğini konu
edinmektedir. Öğretmen öğrencileri-
ne “Hepinizden 15 gün içinde, topluma
beslenmenin önemini anlatan bir etkinlik
planlamanızı istiyorum.” der. Öğrenciler
öncelikle konuyla ilgili bilgiler toplar ve
ardından hazırlıklarını öğretmene yazılı
olarak sunarlar.
Buna göre öğrencilerin yaptıkları ça-
lışma aşağıdakilerden hangisinin kap-
samındadır?
A) Senaryo temelli öğrenme
B) Proje tabanlı öğrenme
C) Bilgisayar destekli öğrenme
D) Örnek olay yöntemi
E) Beyin temelli öğrenme
64. Tam öğrenme modeline göre özellik-
le bilişsel giriş davranışlarına yönelik
olan ve öncelikle yapılması gereken
bir etkinlik aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Dikkat çekecek bir etkinlikle derse
başlama
B) Konunun neden önemli olduğunu be-
lirtme
C) Ön öğrenmeleri tamamlama
D) Hedeften haberdar etme
E) Sık sık dönüt verme
331
 ÖĞRETME – ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI – MODEL KURAMLARI (ÇÖZÜM)
1. Gagne’ye göre öğrenme, gözlenebilen dav-
ranışlardan dolaylı olarak anlaşılır ve beyin-
de gerçekleşir. Öğrenmeyi hem dış etkenler
hem de iç faktörler etkiler. Gagne’ye göre,
öğrenme ürünleri sözel bilgi, zihinsel beceri,
bilişsel strateji, tutum ve psikomotor bece-
riler olarak sınıflandırılmaktadır. “Tutumlu
olmayı isteme” tutum, “kareyle dikdörtgeni
ayırt etme” zihinsel, “düzgün yazı yazma”
psikomotor, “sınava hazırlanmada etkili
bir yol bulma” bilişsel strateji, “Türkiye’nin
coğrafi bölgelerini söyleme” ise sözel bilgi
becerilerine örnek olarak sıralanabilir.
Cevap B
2. 2005 yılında uygulamaya konulan ilköğretim
programlarının temel aldığı yapılandırmacı
öğrenme yaklaşımının en önemli özelliği,
öğrenenin bilgiyi yapılandırmasına, üret-
mesine yorumlamasına ve geliştirmesine
fırsat vermesidir. Yapılandırmacı öğrenme
var olanla yeni öğrenmeler arasında bağ
kurma ve her yeni bilgiyi var olanla bütün-
leştirme sürecidir. Oluşturulan her bilgi bir
sonrakinin zeminini oluşturur. Yeni bilgi var
olan diğer bilginin üzerine yığılarak üst üste
birikmez. Birey var olan bilgiyle yeni bilgi
arasında bağları kurar, oluşturdukları ile dü-
şünür, analiz yapar ve kendi yorumunu da
ekleyerek sentez yapar. Birey bilgi oluştur-
ma sürecinde üretici rol üstlenir. Bu süreçte
öğretmenden hazırladığı bilgiyi sunması,
öğrenciden de sunulan bilgiyi ezberlemesi
beklenmez. Bilişsel etkinlikler içinde öğre-
nilen yeni bilgiler eski öğrenilenlerle birlikte
yorumlanır, geliştirilir ve sentezlenir.
Cevap E
332
3. Proje tabanlı öğrenme; öğretmen rehber-
liğinde öğrencilerin bireysel ya da gruplar
halinde bağımsız düşünme, bağımsız çalış-
ma ve problem çözme becerilerini kullana-
rak sahip oldukları yaratıcılık ve hayal gücü
çerçevesinde özgün ürünler ortaya koyma
sürecidir. Proje tabanlı öğrenme, öğretim
sürecinin merkezine öğrenciyi alan ve eğiti-
min hedeflerini öğrencilerin bireysel gelişim-
leri ile ihtiyaçları doğrultusunda yapılandıran
bir yaklaşımdır. Soru kökünde “Türkçe’nin
kullanımı” konusunun değişik boyutlarına
ilişkin gerçekleştirilen süreçte, konunun ay-
rıntılı ele alınması söz konusudur. Öğrenciler
öğrenme sorumluluğunu almışlar, bilimsel
yolla araştırma yaparak sorunu derinleme-
sine incelemişlerdir. Bu soru proje tabanlı
öğrenme yaklaşımına uygun bir örnektir.
Cevap D
4. Öğretmen ve konu merkezli geleneksel
öğrenme yaklaşımında öğrenciye öğretim
sürecinde bireysel olarak sorumluluk veril-
mez, sosyal beceri geliştirilmesi öncelikle
hedeflenmez, bir lider belirlenir ve öğret-
men, süreci yönetir. Buna karşılık öğrenci
merkezli işbirlikli öğrenme yaklaşımında;
birlikte öğrenme ve sosyal becerilerin ge-
liştirilmesi önemlidir, liderlik paylaşılmıştır,
öğretmen süreci gözler ve yönlendirir. İş-
birlikli öğrenme, ortak öğrenme hedeflerini
gerçekleştirmek üzere öğrencilerin küçük
gruplar halinde çalışmasına dayalı etkileşi-
min üst düzeyde olduğu bir öğrenme-öğ-
retme anlayışıdır. İşbirlikli öğrenme grupları
geleneksel öğrenme kümeleri gibi çalışmaz.
Öğrenciler birlikte öğrendikleri için, birbirle-
rine karşı sorumluluk duygusu taşırlar. Grup
olma bilincinin gelişmiş olması beklenir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
5. Howard Gardner tarafından geliştirilen çoklu
zekâ kuramının temel dayanağı, her çocu-
ğun bir veya birkaç alanda zekâ potansiyeli-
ne sahip olduğudur. Gardner’a göre zekânın
sözel, bedensel, sosyal, içsel, mantıksal,
uzamsal, müzikal ve doğa olmak üzere sekiz
boyutu vardır. Öğretim süreçleri zekânın bu
boyutlarını destekleyen etkinlikler açısından
zenginleştirilmelidir. Zekâ boyutlarından öze
dönük zekâ, bireyin kendini duyması ve an-
lamasıyla ilgili bilişsel yeteneğini ifade eder.
Doğa zekâsı ise, doğadaki canlıları sınıflama
yeteneğini doğaya olan sevgiyi kapsar. Bu
açıklamalardan yola çıkarak yalnız yaptığı
faaliyetlerden zevk alma “öze dönük”, do-
ğaya ve doğadaki canlılara ilgi duyma ise
“doğacı” zekâ alanını işaret eden örnekler-
dir.
Cevap A
8. Aktif öğrenme, bireyin öğrenmesinden ken-
6. Çoklu zekâ kuramına dayalı öğretim süreci
zekânın bütün boyutlarının önemli oldu-
ğunu ve bu boyutların öğretim süreçleriyle
geliştirilebileceğinden hareketle öğretim sü-
recinde sekiz zekâ boyutuna ilişkin etkinlik-
lere yer verilmesi gerektiği ve bu etkinliklerin
gerçekleşmesi sırasında bireyin aktif olması
anlayışına dayalıdır. Bu nedenle sunuş ve
anlatım, öğrencileri hazırbulunuşluk düzey-
lerine göre gruplama gibi öğretmen davra-
nışları öğretimin çoklu zekâ kuramına uygun
gerçekleştiğinin kanıtları olamaz. Ancak
öğretmen zekânın boyutlarına yönelik farklı
öğretim yöntem ve teknikleri kullanarak belli
ölçülerde çoklu zekâ kuramının gereklerini
sınıfa yansıtabilir. (Mantıksal ve sözel zekâ-
ya dönük tartışma yöntemi, görsel zekâya
yönelik olarak gösteri vb.) Böylece, zekayı
etkileyen çevresel faktörleri düzenlemiş olur.
Cevap D
7. Öğrenci merkezli öğretim yaklaşımları,
öğrencilerin sürecin her aşamasında aktif
olarak yer alması düşüncesini temel alır.
Öğretmenler bu düşünceyi çeşitli şekillerde
hayata geçirilebilir. Öğrencilere projeler yap-
tırma, öğretim sürecini planlamada ve uygu-
lamada öğrencilerin gereksinimlerini dikkate
alma, öğretim materyallerinin oluşturulması-
na ve öğretim sürecine öğrencinin katılımını
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
sağlama, öğrenme hedef ya da konularına
göre öğrencilerin bireysel veya grupla çalış-
malarını sağlama yukarıdaki anlayışa uygun
öğretmen davranışlarıdır. Öğretmenin sunu
yoluyla bilgileri aktarması ya da bunu öğ-
rencilerden beklemesi yukarıdaki anlayışa
uygun düşmeyen öğretmen davranışlarıdır.
Öğretmenin konuları öğrencilere dönemin
başında kendisinin vermesi öğrenci katı-
lımını düşürecek bir uygulamadır. Çünkü,
öğrenci merkezli yaklaşımlarda işlenecek
konuların seçimine öğrenciler de katılırlar.
Bu süreçte öğrencilerin bireysel ya da grup
çalışması istenmeyen bir durum değildir.
Sadece konuların öğretmen tarafından be-
lirlenmesi istenmeyen bir uygulamadır.
Cevap C
disinin sorumlu olduğu, bireyin karar alma
ve kararını uygulama fırsatının verildiği ve
bireyin öğrenme sürecinin merkezinde yer
alarak bu sürece aktif olarak katıldığı öğren-
me sürecidir. Soruda verilen öğrencilerin kü-
çük gruplara ayrılması, bilgilerini grup içinde
paylaşmaları, grup içinde tartışma yaparak
etkileşime girmeleri her bir grubun konuya
ilişkin bir kavram haritası hazırlaması basa-
makları aktif öğrenme yaklaşımının özellik-
lerini yansıtmaktadır. Ancak bu basamaklar
yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının özel-
liklerini de yansıtmaktadır. Aktif öğrenme,
yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğre-
tim süreçlerinde kullanılan biçimlerinden biri
olduğu için bu benzerlik son derece normal-
dir. İlkesel olarak yukarıda sıralanan öğret-
men davranışları yapılandırmacılık yaklaşı-
mını yansıtmakla birlikte, etkinlik mantığı ile
incelendiğinde aktif öğrenmeyi işaret ettiği
görülmektedir. Ayrıca,aktif öğrenme etkin-
likleri bireysel uygulamanın dışında grup ça-
lışması esasına da dayanır. Ancak, yapılan-
dırmacı sınıf ortamlarında bilgiyi oluşturma
süreci ön plana çıkmakla birlikte, bireysel
olarak da çalışma söz konusu olabilir. Birey,
çeşitli kaynakları inceleyerek, birinci kay-
nakları gözlemleyerek kendi kendine bilgiyi
oluşturabilir. Bu nedenle bu soruda aktif öğ-
renme süreci daha baskın görülmektedir.
Cevap A
333
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
9. Bloom tarafından geliştirilen tam öğrenme
modeli, olumlu öğrenme koşuları sağlan-
dığında hemen hemen bütün öğrencilerin
bütün hedefleri gerçekleştirebileceği anlayı-
şını temele alır. Öğrenme birimlerini ünitele-
re ayırarak bir birim öğrenilmeden diğerine
geçmeye olanak tanımayan tam öğrenme-
nin temel değişkenleri; öğrenci nitelikleri,
öğretim hizmetinin niteliği ve öğrenme ürün-
leridir. Bu özellikler açısından incelendiğin-
de soru kökündeki açıklamadaki okul mü-
dürünün temele aldığı öğrenme modeli tam
öğrenmedir. Çünkü okul müdürü, bütün öğ-
rencilerin programdaki kazanımlara erişme-
lerini hedeflemiş, bunun için gerekli koşulları
sağlamaya çalışmış, öğretim yılı sürecinde
de öğrenci öğrenmelerini izleme değerlen-
dirmesi yaptırmış ve öğrenmeyi olumsuz
yönde etkileyen bütün etkenleri ortadan
kaldırmaya çalışmıştır. Okul müdürünün bu
davranışları tam öğrenme modelinin temel
ilkelerini benimsediğinin göstergesidir.
Cevap C
10. İşbirlikli öğrenme, ortak öğrenme hedeflerini
gerçekleştirmek üzere öğrencilerin küçük
gruplar halinde etkileşiminin üst düzeyde
gerçekleştiği öğretim sürecidir. Bu anlayış
grupların heterojen yapıda oluşturulması,
öğrencilerin olumlu bağlılık düşüncesiyle
sorumluluğu paylaşarak eşit başarı şansı ile
öğretim sürecine etkin katılımını temel alır.
Öğrenci merkezli bu süreçte sadece ürün
değil, ürünle birlikte süreç de değerlendirilir.
İşbirlikli öğrenmede heterojen özellikte oluş-
turulan gruplardaki öğrenciler, grup olarak
ortaya ortak bir ürün koyarlar. Bu anlayışa
göre değerlendirme grup olarak yapılabile-
ceği gibi bireysel olarak yapılabilir. Bu açık-
lamalardan hareketle ortak ürün ya da grup
ödülü, olumlu bağlılık, bireysel değerlendi-
rilebilirlik, yüz yüze etkileşim, sürecin de-
ğerlendirilmesi ve eşit başarı şansı işbirlikli
öğrenme anlayışına özgü niteliklerdir. Soru
kökünde öncül olarak verilen ifadelerden
bazıları, beceri niteliğinde olsa bile tümü
birlikte değerlendirildiğinde beceriden çok
yaklaşımın özelliğini açıklamaktadır. Örne-
ğin eşit başarı fırsatı bir beceri değil, özellik-
tir.
Cevap E
334
11. Yapılandırma yaklaşımının en önemli özelli-
ği, öğrenenin bilgiyi yapılandırmasına, oluş-
turmasına, üretmesine, yorumlanmasına ve
geliştirmesine fırsat vermesidir. Yapılandır-
macı sınıf ortamı, bilgilerin aktarıldığı bir yer
değil, öğrencinin öğretim sürecine aktif katı-
lımının sağlandığı, sorgulamanın yapıldığı ve
üst düzey zihinsel becerilerin geliştirildiği bir
yerdir. Bu anlayışa göre her kazanılan bilgi
bir sonraki bilgiyi yapılandırmaya zemin ha-
zırladığından yeni bilgiler önceden yapılan-
dırılmış bilgiler üzerine inşa edilir. Bu neden-
le yapılandırmacılık kuralına göre hareket
eden bir öğretmen, çeşitli testler kullanarak
öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini
belirlemeli, öğrencileri hedeften haberdar
etmeli, öğrencileri merkeze alan öğretim
yaklaşımını; yöntem ve teknikleri kullanmalı,
öğretimini planlarken ve uygularken öğren-
cilerinin ilgi ve ihtiyaçlarını temel almalıdır.
Ancak “öğrencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi
olmadıklarını varsayma ve derste temel kav-
ramları öğreterek başlama”, yapılandırmacı
anlayışa uygun bir öğretmen davranışı de-
ğildir. Bu davranış yapılandırmacılık anlayışı
için değil, hiçbir öğretim süreçlerinde öğret-
menden beklenen davranışlar arasında yer
almaz. Çünkü öğretmen öğrencilerin hazır
bulunuşluk düzeylerini varsaymak yerine,
hazır bulunuşluk düzeyini belirlemeye yöne-
lik testler kullanmalıdır.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

12. Bir öğretme etkinliği ne kadar çok duyu or-
ganına hitap ederse öğrenme o kadar kalıcı
olur. Öğrenenin öğrenme ortamlarına aktif
katılımına doğru orantılı olarak öğrenmenin
düzeyi ve kalıcılığı da yükselir. Etkili öğren-
menin gerçekleşmesi, bireyin öğrenme sü-
recine aktif olarak katılımıyla ilgilidir. Soru
kökündeki açıklama incelendiğinde, çevre
kirliliğinin etkilerini belirlemenin ve öğren-
cilerde farkındalık yaratmanın önemli oldu-
ğunu düşünen bir öğretmenin kalıcı öğren-
meleri sağlamak için yapması gereken en
önemli etkinlik sınıfı küçük gruplara ayırarak
her gruba bir duvar gazetesi hazırlatmaktır.
Bu etkinliğe oranla diğer seçeneklerdeki
ifadeler öğrenmelerdeki kalıcılığı bu denli
yüksek düzeyde desteklemez. Öğretmenin
konuyu öğrencilere anlatması işiterek öğ-
renme, konuyla ilgili kaynak kişileri sınıfa
çağırması işiterek öğrenme, görsellerle zen-
ginleştirilmiş sunu yapması işiterek ve gö-
rerek öğrenme ve konuyla ilgili öğrencilere
soru sorması işiterek öğrenmeyi destekler.
Bu yolla sağlanan öğrenmelerde bilgilerin
kalıcığı öğrencinin aktif olarak katıldığı öğ-
retim süreçlerine oranla çok daha azdır.
Cevap B
13. Proje tabanlı öğrenme öğrenciyi, öğret-
me-öğrenme sürecinin merkezine alan, ger-
çek yaşam konularına ve uygulamalarına yer
veren bir öğrenme yaklaşımıdır. Proje tabanlı
öğrenme, öğrencilerin bağımsız düşünme
ve bağımsız çalışma becerilerini kullanarak,
sahip oldukları yaratıcılık ve hayal gücü çer-
çevesinde bireysel ya da grup olarak ken-
dilerine özgü ürün ortaya koyma sürecidir.
Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının kullanıl-
dığı süreçlerde konu alanının kazanımlarının
yanında bilimsel süreçleri kullanma, araştır-
ma ve keşfetme, gerçek yaşam durumlarını
test etme ve ortaya çıkan ürünleri sunma
gibi becerilerin de kazanılması amaçlanır.
Probleme dayalı öğrenme sürecinde de bi-
limsel süreç becerileri kullanma, araştırma,
keşfetme, gerçek yaşam durumlarını test
etme gibi becerileri içerir. Ancak “ortaya
çıkan ürünleri sunma” becerisi proje tabanlı
öğrenme için ön plana çıkmaktadır. Proje
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
tabanlı öğrenme, öğrencinin, farklı disiplin-
lerde öğrendiği kavramlara ve ilke­lere dayalı
olarak problem çözmesi, bir ürün ortaya çı-
karmak üzere bireysel ya da grup olarak bir
araştırma projelendirmesi ve bilimsel yönte-
mi kullanarak çalışmalar yapmasıdır.
Cevap C
14. Mert’in yeni doğan kardeşinden esinlene-
rek, bebekler her ağladığında kendiliğinden
sallanan bir beşik tasarlaması yaratıcı dü-
şünme becerisinin geliştiğinin, tasarımının
reklamını yapmak için bir afiş hazırlayıp
ürününü sınıfta arkadaşlarına tanıtması ise
öğrenme ürününü paylaşmada görselliğe
önem verdiğinin göstergesidir.
Cevap B
15. Öğrenme stili: her bir öğrencinin kendine
özgü olarak kullandığı öğrenme şeklidir. Öğ-
renme stili öğrenme yeteneği ve öğrenme
deneyimlerinin karmasıdır. Öğrenme stili,
bireylerin daha etkin ve verimli biçimde öğ-
renme biçimlerini ifade etmektedir. Yansıtıcı
gözlem yoluyla öğrenenler düşünce ve olay-
ları dikkatlice gözlemler, olayları farklı görüş
açılarından “ne”, “nasıl” ve “neden” sorula-
rıyla değerlendirirler. Bu stile sahip olanlarda
karar vermeden önce ilgili olayı dikkatlice
izleme; ilgili nesneye değişik açılardan bak-
ma ve anlamını araştırma yoluyla gerçekleş-
tirilen izleyerek ve dinleyerek öğrenme söz
konusudur.
Cevap D
16. Öğretmenin öğretimi planlarken temel aldığı
iki noktadan biri öğretim programı diğeri ise
öğrencilerin özellikleridir. Öğretim program-
ları öğretim planları ile uygulamaya geçer-
ken öğretmen programın esneklik özelliği
kapsamında öğrencilerin özelliklerini de dik-
kate alır. Soruda örnek durumda öğretmen
dersi programı temel alarak planlamış ancak
öğrenci özelliklerini göz ardı etmiştir. Ders
sürecinde etkin katılımın düşük olmasını te-
mel nedeni öğretmenin bu eksikliğidir.
Cevap B
335
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
17. Proje tabanlı öğrenme, öğrenciyi öğren-
me-öğretme sürecinin merkezine alan, ger-
çek yaşam konularına ve uygulamalarına
yer veren bir öğrenme yaklaşımıdır. Başka
bir anlatımla öğrencilerin bağımsız düşün-
me ve çalışma becerilerini kullanarak, sahip
oldukları yaratıcılık ve hayal gücü çerçeve-
sinde bireysel ya da grup olarak kendilerine
özgü ürün ortaya koyma ve bu ürünü sunma
sürecidir. Bu açıklamalar ışığında Egemen
Öğretmenin kimya dersinde uyguladığı sü-
recin proje tabanlı öğrenme olduğu görül-
mektedir.
Cevap B
18. İşbirlikli öğrenme, ortak öğrenme hedeflerini
gerçekleştirmek üzere, öğrencilerin küçük
gruplar halinde üst düzeyde etkileşimle
öğrenmelerini gerçekleştirmeleridir. İşbirlik-
li öğrenme sürecinin niteliğini arttırmak ve
olası sakıncaları azaltmak için bazı teknik-
lerden yararlanılır. Bu tekniklerden biri ayrılıp
birleşmedir. Aranson tarafından geliştirilen
bu teknikte gruplara öğrenci sayısı kadar
alt konulara ayrılabilecek aynı konular ve-
rilir. her öğrenci kendi konusuna çalıştıktan
sonra aynı konuyu alan diğer gruplarda-
ki öğrencilerle bir araya gelerek uzmanlık
grupları oluşturur ve bu gruplarda çalışarak
uzmanlaşırlar. daha sonra kendi gruplarına
dönerek konularını takım arkadaşlarına an-
latırlar.
Cevap E
19. Karşılıklı sorgulama etkinliğinde öğretmenin
öğrencileri gruplara ayırır, grup üyelerinin
birbirlerine konuyla ilgili soru sormalarını
ve cevap vermelerini ister. Öğrencilerine
“… siz neler yapardınız?”, “… benzerlik ve
farklılıkları nelerdir?” gibi bazı soru köklerini
ipucu olarak vererek onları konu hakkında
daha derin düşünmeye yönlendirir. İşbirlikli
öğrenme sürecinde kullanılan bu etkinliğin
amacı öğrencilerin sürece katılım düzeylerini
arttırmak ve sorgulama becerilerini geliştir-
mektir.
Cevap D
336
20. İşbirlikli öğrenme farklı özelliklere sahip öğ-
rencilerin küçük gruplar halinde sorumluluk
alarak ekip ruhuyla birlikte öğrenmeleri sü-
recidir. Bu süreçte sorumluluk alma, olumlu
bağlılık, takım ruhu gibi duyguların gelişimi
beklenir. Ancak liderlik rolünün ne olduğu-
nu öğretmek işbirlikli öğrenme sürecinin bir
amacı değildir. Etkileşimin yoğun olduğu bu
süreçte belli oranda liderlik rolünün gelişi-
minden de söz edilebilir.
Cevap A
21. Öz-yeterlik bireyin belli bir performansı gös-
termek için gerekli etkinlikleri organize edip
başarılı olarak yapma kapasitesine ilişkin
kendi yargısıdır. Başka bir anlatımla bireyin
gelecekte karşılaşabileceği güç durumla-
rın üstesinden gelmekte ne derece başarılı
olabileceğine ilişkin kendi hakkında yargı-
sı, inancıdır. Bir öğretmenin öğrencilerdeki
öz-yeterlik algısını yükseltmek için öncelikle
basit örneklerle öğrencilerde başarılı olma
duygusunu geliştirmesi gerekir. Çünkü bu
duygusu gelişen bir öğrenci hem mevcut
hedeflere ulaşmada hem de yeni hedefler
belirlemede ihtiyacı olan gücü kendinde bu-
lacaktır.
Cevap E
22. Etkin öğrenme bireyin öğrenmesinden ken-
disinin sorumlu olduğu, bireye karar alma ve
kararını uygulama fırsatının verildiği ve öğ-
rencinin sürece etkin olarak katıldığı süreç-
tir. Etkin öğrenmenin kullanıldığı bir sınıfta
öncelikle öz denetim ve duyarlı olma, daha
sonra ise güven, ve gruba ait olma gibi öze-
liklerin gelişmesi beklenir.
Cevap B
23. Vygotsky bireyin bilişsel gelişiminde sosyal
etkileşimin ve sosyal desteğin önemli ol-
duğunu belirtmektedir. Buna göre bireyler,
bilişsel gelişimlerinde tıkanıp kaldığında
sosyal destek alırlarsa, yakısak gelişim alan-
larında ilerleyecektir.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

24. Yapılandırmacı öğrenmede asıl olan bilginin
öğrenen tarafından kabul edilmesi değil,
bireyin bilgiden nasıl bir anlam çıkardığıdır.
Bilgi, öğrenenin var olan değer yargıları ve
yaşantıları tarafından üretilir. Yapılandırmacı
öğrenmeyi temel alan program tasarımcıla-
rı “Bireylere ne öğretilmeli?” sorusu yerine
“Öğrenen nasıl öğrenir?” sorusundan hare-
ket ederler. Bu anlayışı benimseyen Ernst
von Glasersfeld’e göre eğitimin temel ama-
cı, bireylerin düşünmeyi öğrenmeleridir. Her
bireyin farklı yaşantısı olduğundan herkesin
bilgiye ulaşma yolu aynı değildir. Bireyler ön
bilgileriyle yeni bilgileri ilişkilendirerek bilgiyi
anlamlandırırlar.
Cevap C
25. Bloom tarafından ileri sürülen tam öğrenme
modeli biri birim öğrenilmeden diğerine ge-
çilmez ve olumlu öğrenme koşulları sağlan-
dığında herkes her şeyi öğrenebilir ilkelerini
temel alır. Bu modelin işlem basamakları şu
şekilde sıralanabilir; 1) Ünitenin hedeflerini
belirleme, 2) Bilişsel giriş davranışlarını belir-
leme, 3) Bilişsel giriş davranışlarında eksiklik
varsa bunları tamamlama, 4) Ünitenin he-
deflerini gerçekleştirmek için öğretme-öğ-
renme etkinliklerini uygulama, 5) İzleme
değerlendirmesi yapma, 6) Eksiklikleri olan
öğrencilere düzeltme etkinlikleri (olmayan-
lara da zenginleştirilmiş öğretim etkinlikleri)
uygulama, 7) Paralel izleme testi uygula-
ma, 8) İkinci üniteye ilerleme. Bu süreçte
öğretmenin bilişsel giriş davranışları testi
uygulamasının temel nedeni öğrencilerin ön
koşul davranışlarını belirlemektir. Çünkü bu
modele göre bir sonraki birimdeki hedeflere
ulaşmanın temel koşulu bu öğrenmeler için
gerekli olan önkoşul öğrenmelere sahip ol-
maktır.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
26. Tam öğrenme modelinin uygulandığı bir
öğretim sürecinde “bir birim tam olarak öğ-
renilmeden diğerine geçilmez” ilkesi gereği
her birimin sonunda öğrenme eksiklikleri ve
yanlışlıkları olup olmadığının test edilmesi
ve gereken düzeltmelerin yapılması gerekir.
Tam öğrenme sürecinde bu amaçla kullanı-
lan testlerin adı “izleme testleri”dir. Her üni-
te sonunda o ünitedeki öğrenme eksiklik ve
yanlışlıklarını belirlemek amacıyla uygulanan
izleme testleri yapılacak tamamlama eğitim-
lerinin türünün ve miktarının belirlenmesine
rehberlik eder.
Cevap D
27. Probleme dayalı öğrenme, öğrencilerin ger-
çek yaşam ile ilgili problem durumları üze-
rinde problem çözme ve eleştirel düşünme
gibi becerileri kullanarak belirlenen hedef-
lere ulaşması sürecidir. Bu açıklamalar ışı-
ğında örnek durumunda verilen yaklaşımın
probleme dayalı öğrenme olduğu görülmek-
tedir. Probleme dayalı öğrenme sürecinde
kullanılan problemin sahip olması gereken
bazı nitelikler vardır. Hedefe ulaştırıcı ve öğ-
rencinin zihinsel yapısına uygun olma, gün-
lük yaşamla bağlantılı olma, yapılandırılma-
mış olma, çok sayıda çözüm üretilebilecek
yapıda olma ve ilgi çekici olma bu nitelikler-
den bazılarıdır.
Cevap A
28. Probleme dayalı öğrenme süreci bir prob-
lem durumu ile başlar. Bu problemin çözü-
müne ilişkin hipotezler üretme, hipotezleri
test etme basamakları ile devam ederek,
çözümü raporlaştırma ile son bulur. Prob-
leme dayalı öğrenme süreçlerinde öğrenci-
lerin belirlenmiş hedeflere ulaşma yanında
birçok öğrenmeyi de gerçekleştirmesi bek-
lenir. Neden-sonuç ilişkisi kurma, araştırma
becerilerinin gelişimi, bilimsel terminoloji
öğrenme, etkili iletişim kurma, bireysel ba-
kış açılarını ifade etme bu süreçte kazanılan
artı öğrenmeler olarak sıralanabilir. Ancak
neden-sonuç ilişkisi kurma seçenekler için-
de probleme dayalı öğrenmenin en önemli
getirisi olarak yorumlanabilir.
Cevap A
337
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
29. Proje tabanlı öğrenme, bireylerin bağımsız
düşünme ve bağımsız çalışma becerilerini
kullanarak, sahip oldukları yaratıcılık ve ha-
yal gücü çerçevesinde bireysel ya da grup
olarak kendilerine özgü ürün ortaya koyma
ve bu ürünleri paylaşma sürecidir. Başka
bir anlatımla bir konu hakkında öğrencilerin
bilgi toplaması, örgütlemesi ve kendilerine
özgü bir yapıda bilgiyi yeniden üretmeleri
sürecinde ortaya konan ürünler proje, bu
sürecin yaklaşım olarak adı da proje tabanlı
öğrenmedir. Proje tabanlı öğrenme süre-
cinde öğrenciler bireysel ya da grup olarak
ortaya koydukları projeleri arkadaşlarına ve
öğretmenine sunarlar, bu sunumdan sonra
arkadaşları ve öğretmen proje hakkındaki
değerlendirmelerini paylaşarak proje grubu-
na geri bildirim vermelidir.
Cevap E
30. Etkin öğrenme, geleneksel anlayışta geçerli
olan sadece iyi öğrencilerin etkin olması dü-
şüncesinin aksine eğitim öğretim sürecinde
bütün öğrencilerin etkin olması anlayışını
temel alır. Etkin öğrenmenin gerçekleştirildi-
ği ortamlarda aktarılan bilginin pasif alıcısı
konumundaki öğrenci profili yerine; merak
duyan, kuşkulanan, deneyerek ve yaparak
- yaşayarak öğrenmeler gerçekleştiren öğ-
renciler bulunmaktadır. Böyle bir sınıfta öğ-
rencilerin özgüven, enerji, özdenetim, gruba
ait olma, duyarlı olma ve bağımsız karar
verebilme gibi becerilerinin gelişimi destek-
lenir.
Cevap C
31. Uzaktan eğitim etkinlikleri için yer ve zaman
sınırlaması yoktur. Öğreten ve öğrenen fizik-
sel olarak ayrı ortamlarda bulunur. Bireyler
eğitimlerini eş zamanlı ve eş zamanlı olma-
yan şekillerde alabilirler. Uzaktan eğitim si-
temleri genelde modüler bir yapıya sahiptir.
Her birey kendi ihtiyacına uygun bir prog-
ram yaparak o programı izleyebilir. Bu bil-
giler ışığında sorudaki açıklamanın uzaktan
eğitime ilişkin çok önemli ipuçlarını kapsadı-
ğı görülmektedir.
Cevap C
338
32. Bloom tarafından geliştirilen Tam Öğren-
me Modeli giriş davranışlarındaki öğrenme
eksikliği giderildiğinde ve olumlu öğrenme
koşulları sağlandığında hemen hemen her
öğrencinin bütün hedefleri gerçekleştire-
bileceği varsayımını temel alır. Bu modelin
kullanıldığı öğretim sürecinin başında biliş-
sel giriş testi ile önkoşul öğrenmelerde ek-
sikliğin olup olmadığı saptanmalı ve var olan
eksiklikler giderilmelidir. Öğretim hizmetinin
niteliliğini etkileyen ipuçu, pekiştirme, katı-
lım, dönüt ve düzeltme gibi değişkenlerin
ilkelerine uygun biçimde işe konulmasını
öngören bu yaklaşım, her öğrenme birimi
(ünite) sonunda uygulanacak izleme testle-
ri ile eksik veya yanlış öğrenmelerin tespit
edilmesi ve ek öğrenme-öğretme etkinlikle-
riyle bunların giderilmesini esas alır.
Cevap B
33. İşbirlikli öğrenme grupla öğrenme sürecidir.
İşbirlikli öğrenmede grup içerisindeki her
birey işin bir kısmını yapar, ama bunun ya-
nında birbirlerine yardımcı olurlar, sonuçta
ortaya çıkan ürün, gruba aittir. Bu süreçte
değerlendirme hem bireysel olarak gru-
ba katkı anlamında hem de grubun ortaya
koyduğu ürün açısından grubun değerlen-
dirilmesi olarak yapılabilir. Sadece bireysel
değer-lendirme anlayışı bireylerin gruptan
ve birbirlerinden sorumlu olma, takım duy-
gusu ve grup içi etkileşim gibi özelliklerini
olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle grup
değerlendirme bu olumlu getirileri açısından
oldukça önemlidir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

34. Grupla öğretim süreci olan işbirlikli öğren-
menin temel özellikleri ortak amaç ve ortak
ürün, grup ödülü, grupla ve bireysel değer-
lendirme, yüz yüze etkileşim, olumlu bağlı-
lık, sürecin değerlendirilmesi ve eşit başarı
fırsatı olarak sıralanabilir. Bu sürecin önemli
sınırlılıklarından biri her grubun kendi so-
rumluluğundaki konuyu öğrenmesi ancak
diğer konulardaki öğrenmelerin yetersiz
kalmasıdır. Bu sorunun çözümü için öğret-
menin yapması gereken en doğru davranış
her grubun elde ettiği ve öğrendiği bilgileri
sınıf ortamında diğer öğrencilerle paylaşma-
sını sağlamaktır. Böylece bütün öğrencilerin
bütün konularda bilgi sahibi olması sağlana-
bilir.
Cevap E
35. Çoklu zekâ teorisine göre zekâ, bireyin bir-
den fazla (müzik, spor, iletişim, doğa vb)
alanda ürün ve performans ortaya koyma
becerisidir. Öğretmenin, müzik yeteneği
olmadığını düşündüğü öğrencisine başara-
bileceği bir görev vermesi, öğrenciye grup
için bir görev yerine getirme duygusunu ya-
şatacağından, öğrenci kendisini grubun bir
parçası olarak hissedecektir. Aynı zamanda
işbirlikli öğrenmede de gruba ait olma, öğ-
rencilerin kendi yetenekleri ölçüsünde gru-
ba yaptığı katkılarla sağlanabilmektedir.
Cevap A
36. Yaşam boyu öğrenme, bireyin kişilik, sosyal
ve mesleki alanda gelişimini amaçlayan ve
tüm yaşam sürecinde devam eden çok ge-
niş bir kavramdır. Yaşam boyu öğrenmenin
temel ilkesi bilinçli ve amaçlı olarak bireyin
yaşantısı boyunca öğrenmeye devam et-
mesidir. Bu anlayışa göre öğrenme yalnız-
ca okulda gerçekleşmez. Okul öğrenmeyi
sağlayan tek kurum olmayacağı gibi, yaşam
boyu gerekli olan tüm bilgi ve becerileri ka-
zandırma açısından da yetersizdir. Yaşam
boyu öğrenme örgün ve yaygın eğitimi be-
raber ele alır, bireyin her alanda yaşam boyu
gelişimini vurgular.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
37. Öz yeterlik algısı bireyin kendi bilişsel özel-
liklerini nasıl algıladığını ve bu konuda ken-
dine ne düzeyde güven duyduğunu ifade
eder. Bu anlamda öz yeterlik algısı yüksek
olan bireyler yüksek düzeyde güdülenmeye
sahiptirler, öğrenme sürecinde farklı bilişsel
stratejileri kullanmaya isteklidirler, iş birliğine
dayalı çalışmaya yatkındırlar ve çevrelerin-
deki bireylerin deneyimlerini gözlemleyerek
yeni davranışlar geliştirebilirler. Öz yeterlik
algısı yüksek olan bireyler bireysel yönetim
becerisinden kaçınma davranışı sergilemek
yerine karşılaştıkları sorunları farklı strateji-
lerle çözmeye çalışırlar.
Cevap E
38. Probleme dayalı öğrenme öğrencilerin
gerçek yaşamla ilişkili problem durumları
üzerinde problem çözme ve üst düzey dü-
şünme gibi becerileri kullanarak belirlenen
hedeflere ulaşma sürecidir. Bir PDÖ oturu-
munun dört bileşeni vardır. Bunlar senaryo,
öğrenci, eğitim yönlendiricisi ve değerlen-
dirmedir. Bu bileşenler bir anlamda PDÖ
sürecindeki işlem basamaklarını da ortaya
koymaktadır. Soru öncülünde verilen adım-
lar incelendiğinde II. adımdaki işlemin hatalı
olduğu görülmektedir. Bu süreçte öğrenci-
lerden her oturuma uygun senaryo yazma-
ları istenmez. Belli niteliklerde senaryolar
(gerçek ya da gerçekleşebilir durumlara
ilişkin olay, görüntü, resim veya durumlar)
öğrencilere verilir. Öğrencilerden verilen se-
naryonun içerdiği problem durumu üzerin-
de problem çözme adımlarını uygulamaları
beklenir.
Cevap B
39. Öğrencilerin öncülde verilen konuyla ilgi-
li araştırma yapmaları, araştırma sonunda
ulaştıkları bulgulara eleştirel görüşlerini de
katarak sınıfla paylaşmaları verilenler içinde
proje yöntemine uygun çalışmalardır. Öğ-
rencilerin araştırma yapmaları ve bulgulara
kendi eleştirel yorumlarını eklemeleri özgün
bir ürün olarak düşünülmelidir. proje yönte-
minin önemli anahtar kavramlarından birisi
de çalışmalarını sunmalarıdır.
Cevap D
339
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
40. Aktif öğrenme, öğrencilerin derse etkin katıl-
malarını gerektiren yöntem ve tekniklere da-
yanır. Sözü edilen yöntem ve teknikler, aktif
öğrenmeye uygun yöntem ve tekniklerin işe
koşulduğu görülmektedir. Düşün-paylaş et-
kinliği de aktif öğrenme teknikleri arasında
sayılmaktadır.
Cevap E
41. Bu soruda öğrencilere çeşitli etkinlikleri seç-
me şansı verildiği, verilen etkinliklerin çoklu
zeka alanlarının geliştirici özellik taşıdığı,
öğrencilerin kendi zeka alanlarına uygun
alanları seçmesine vurgu yapıldığından doğ-
ru cevap, çoklu zeka olmalıdır. Öğrencilere
etkinlik seçimi şansı verilmesi doğru cevap
olarak basamaklı öğretimi de akla getirebilir.
Ancak basamaklı öğretimde Bloom takso-
nomisine dayalı üç öğretim aşamasından ve
bu aşamalara dayalı etkinlikler içerisinden
seçme söz konusudur. Soruda böyle bir
aşamalandırmaya ve bu aşamalara uygun
bir etkinlik seçimine değil de çoklu zeka
alanlarına uygun etkinliklerin seçimlerine
yer verilmiştir. “Basamaklı öğretimde zorluk
düzeyi farklı görevleri seçme, aşamalı görev
seçme gibi ifadeler önemli ayırt edici kav-
ramlardır.” ifadesi eklenebilir.
Cevap E
42. 5E modeli yapılandırmacı anlayışa daya-
lı olarak öğrenmenin sınıfta 5 evrede ele
alınmasına dayanır. 5E modelinin ilk evresi
olan girme evresinde merak uyandırma ve
ön bilgi hatırlatılır. Soru öncülünde tah-
ta kaşık-metal kaşık tercihi sorusu merak
uyandırma ve nedenlerini grup arkadaşla-
rıyla paylaşmaları da ön deneyimleri ortaya
çıkarma amaçlıdır. Soru kökündeki altı çizili
“en iyi” ifadesi de dikkate alındığında doğru
cevabın girme olduğu açıkça görülecektir.
Cevap C
340
43. Tam öğrenme modeline göre öğretimin
başında öğrencilerin ön bilgilerinin tes-
pit edilmesi, işlenecek konuya göre eksik
olan ön öğrenmelerin giderilmesi ve öğre-
timin, öğrencilerin bu öğrenmelerine göre
düzenlenmesi gerekir. Uygulamaya bakıl-
dığında öğretim kurumunun kayıt yaptıran
öğrencilerin düzeylerini tespit etmek için
bilişsel giriş davranışları testi uyguladığı ve
sonuçlarını dikkate alarak seviye grupları
oluşturduğu görülmektedir. Ancak sınıfların,
yapılan düzey belirleme sınavı ve sonraki
sınavlar arasındaki başarıları ile sınıflar ara-
sındaki başarı farklılıklarının aynı düzeyde
seyretmesi, öğretim hizmetinin niteliğinde
bir sorun olduğunu işaret eder. Çünkü tam
öğrenmenin uygulandığı bir sınıfta öğrenci-
lerin başarılarının mutlaka artması ve sınıflar
ile öğrenciler arasındaki başarı farklılıklarının
azalması, başarı düzeylerinin birbirine yak-
laşması beklenir.
Cevap E
44. Yapılandırmacı öğrenme öğrenci merkezli,
öğrenme sorumluluğunu öğrenciye veren,
ön bilgiyle öğrencilerin kendilerinin ulaş-
tıkları yeni bilgilerin bütünleştirilmesine
dayanan ve öğrenilenlerin başka alanlarda
kullanılmasını ön plana çıkaran bir öğrenme
anlayışıdır. Bu özellikler A, B, D ve E seçe-
neklerinde verilmiştir. Ancak yapılandırmacı
anlayışta konuların öğrencilere dağıtılıp sını-
fa sunmalarının istenmesi doğru bir uygula-
ma değildir. Kaldı ki yapılandırmacı yaklaşım
konu merkezli uygulamaları önemli görme-
mektedir.
Cevap C
45. Probleme dayalı öğrenme öğrencilerin ger-
çek yaşamla ilişkili problemlere karşı çözüm
yolları geliştirmelerine dönüktür. Sorunun
öncülünde de vurgulanan “çözüm yolları”
ifadesi probleme dayalı öğrenmede birden
çok çözüm yoluna odaklanılması gerekti-
ğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla probleme
dayalı öğrenmenin tek ve doğru bir çözüme
ulaştırma gibi bir temel amacı yoktur.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
46. Öğrencinin kavramı anlamadığını fark et-
mesi (kendi öğrenme ihtiyacını hissetmesi
ve bunun sorumluluğunu alması), dersten
sonra kütüphaneye gitmesi ve kavramın
anlamını kendisinin araştırarak öğrenmesi,
öğrencinin öğrenme sürecinde ne öğren-
meye ihtiyacı olduğunu, bunu ne zaman ve
nerede öğreneceğini ve nasıl öğreneceğini
kendisinin planladığına yani öz düzenleme
kavramına işaret etmektedir.
Cevap E
47. Soru öncülünde öğrenciler, ilk derste öğ-
50. Proje tabanlı öğrenme, öğrencilerin bağım-
retmene bu derse karşı ilgi ve tutumlarını
açıklamışlar ve dersi başaramayacaklarını
(akademik özgüven) düşündüklerini ifade
etmişlerdir. Öğrencilerin derse karşı ilgileri,
tutumları ve akademik özgüvenlerine yöne-
lik algıları, tam öğrenme modelinin duyuşsal
giriş özelliklerini açıklar.
Cevap C
48. İş birlikli öğrenme modeline göre öğren-
cilerin birbirinden öğrenmesi temel alınır.
Bu nedenle oluşturulan gruplar heterojen
olmalıdır. Yani farklı ilgi, yetenek ve başarı
düzeylerinde olan öğrencilerden oluşmalıdır.
Öğrencilerin kendilerine yakın ve sevdikleri
arkadaşlarıyla aynı grupta yer almasının is-
tenmesi grubun heterojen oluşturulmasını
engelleyebilir.
Cevap D
49. Matematiksel/Mantıksal Zekâ, sayıları
kullanma, problem çözme, akıl yürütme,
hipotez ve neden-sonuç ilişkileri kurma,
sınıflama, genelleme, hesaplama, formüle
etme, kavramlar arasında örüntüler kurma,
bulmaca hazırlama-çözme gibi yetenekleri
kapsar. Soruda Ahmet kavramlar arasındaki
ilişkileri bulmayı tercih ettiğinden matema-
tiksel/mantıksal zekâyı kullanmıştır. Görsel/
Uzamsal Zekâ ise üç boyutlu bir nesnenin
görülmeden zihinde canlandırılması ve so-
mutlaştırılması ile ilgili zekâ alanıdır. Görsel
düşünme, şekil-uzay özelliklerini resimler,
grafikler, şekiller, çizme, boyama renkler
ve görsel sembollerle ifade etme davranış-
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
larını kapsar. Soruda Ahmet tablo ve zihin
haritaları kullanmayı tercih ettiğinden gör-
sel/uzamsal zekâyı da kullanmıştır. Burada
sözel zekâ çeldirici olabilir. Kavramın tek
boyutlu anlamsal öğretiminden söz edilmiş
olsaydı sözel zekâ olabilirdi. Ancak kavram-
lar arası ilişkisel boyuttan söz edilmesi bizi
mantıksal zekâya götürür.
Cevap D
sız çalışma ve bağımsız düşünme beceri-
lerini kullanarak disiplinler arası bir şekilde
gerçek yaşam problemlerini; yaratıcılıklarını
kullanarak çözdükleri ve özgün bir ürün or-
taya koyarak sundukları bir yaklaşımdır.
Proje tabanlı öğrenmenin sınırlılıkları olarak:
Projeyi tamamlamak için uzun zaman ge-
rekmesi
Proje, öğretmen gözetimi dışında yapıldığın-
da bazı problemlerin çıkması
Proje çalışmalarında gerekli gözetim ve de-
netimi sağlamanın zor olması
Öğrenciye ilginç gelen proje konusu bul-
makta sıkıntı yaşanması
Etkili bir rehberlik yapılmazsa konudan sap-
maların yaşanması
Bilgi düzeyindeki hedefler için uygun olma-
ması
Her ders ve konuda uygulamanın mümkün
olmaması sayılabilir.
Ancak uygulamada, öğrencilerin uzman
olarak görülmesi bir sınırlılık olarak düşü-
nülemez. Çünkü proje tabanlı öğrenme öğ-
rencilerin bilimsel süreç becerileri, problem
çözme, araştırma becerilerine ve bunlara
dayalı özgün ürünler oluşturulması ve bu-
nun da uzmanlık gerektirmesi bağlamında
öğrencilerde istenilen bir özelliktir. Buradaki
öğrenci uzmanlığı proje hazırlama süreçle-
riyle ilgili öğrencilerin sahip olması gereken
bir niteliği tanımlamaktadır.
Cevap B
341
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
51. Proje tabanlı öğrenme, öğrencilerin bağım-
sız çalışma ve bağımsız düşünme beceri-
lerini kullanarak disiplinler arası bir şekilde
gerçek yaşam problemlerini yaratıcılıklarını
kullanarak çözdükleri ve özgün bir ürün
ortaya koyarak sundukları bir yaklaşımdır.
Problem çözme yöntemi ise öğrencilerin
gerçek yaşam problemlerini çözmek için
bilimsel yöntemi kullanmaları ve kendi öğ-
renmelerini gerçekleştirmeleri yaklaşımdır.
Buna göre;
I. Ayşe Öğretmen’in, öğrencilerinden, priz-
malar konusuyla ilgili araştırmaya dayalı
bir ürün oluşturmalarını istemeleri ürün-
den dolayı proje,
II. Eda Öğretmen’in, dersindeki bir konuya
ilişkin uygulama ve genelleme yapabil-
meleri için öğrencilerine argümantasyon
tekniğini kullandırması argümantasyon-
dan dolayı problem çözme,
III. Tamer Öğretmen’in, öğrencilerine bilim-
sel yöntem kullanarak elde ettikleri veri-
lere dayalı bir sunum yaptırması sunum
yapılmasından dolayı proje,
IV. Serkan Öğretmen’in, öğrencilerini hem
bireysel hem grupla çalıştırarak süreç
boyunca çalışmalarını takip etmiş ve
öğrencilerini disiplinler arası çalışmaya
yönlendirmesinden dolayı projeye uy-
gundur.
Cevap A
52. Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında, öğ-
retmen öğrencinin yanlış cevaplarına karşılık
doğru cevabı vermez, ipucu vererek öğren-
ciye doğru cevabı buldurtur. Çünkü bu yak-
laşımda öğrenci aktiftir, yaparak yaşayarak
öğrenir. Bu nedenle de doğru cevaba kendi-
si ulaşmalıdır. Bu amaçla da öğretmen ipucu
vermemelidir.
Cevap B
53. Probleme dayalı öğrenme yaklaşımında ger-
çek yaşamla ilişkili ve birden fazla çözüm
yoluna açık olan bir sorun ele alınır. Birkaç
problem birlikte ele alınmaz.
Cevap D
342
54. İşbirliğine dayalı öğrenmede kurulan gruplar
heterojen yapıda olmalıdır. Bu ilke göze alın-
dığında Ali, İlknur, İsmet ve Zehra’nın farklı
özelliklerde öğrenciler olduğu ve ideal bir
işbirliği grubu oluşturulabileceği anlamına
gelir.
Cevap C
55. Öğretmenin sosyal bilgiler dersinde öğren-
cilerine konuyla ilgili problem durumları ve-
rerek hipotezler kurmalarını istemesi man-
tıksal, konuyla ilgili bazı grafikler paylaşması
görsel ve öğrencilerden bu grafiklerden an-
ladıklarını yazmalarını istemesi sözel zekaya
yönelik uygulamalardır.
Cevap C
56. Selim isimli öğrencinin içsel zeka alanı bas-
kındır. Bu sebeple onun için en ideal uygula-
ma günlük tutma olacaktır.
Cevap C
57. Basamaklı öğretimde öğrenciler öğretme-
nin kazanımlara uygun olarak düzenlediği
etkinliklerden istediklerini seçerek yapar.
Etkinlikler C düzeyi (bilme ve anlama), B dü-
zeyi (uygulama) ve A düzeyi (analiz, sentez,
değerlendirme) olarak üç kategoriye ayrılır.
Cevap C
58. Soruda aktif öğrenme çalışmalarına uygun
olmayan öğretmen uygulaması sorulmak-
tadır. Aktif öğrenmede öğretmen rehber
konumundadır. Öğretmen aktif öğrenmede
öğrencilerin bilgi örgütlemesine ve örgüt-
lediği bilgileri sunmasına fırsat verir. Aktif
öğrenme çalışmalarında öğrenciler hem bi-
reysel hem de grup uygulamaları yapar ve
grup uygulamaları esnasında birbirleriyle
etkileşim içinde olurlar. Bu yüzden A, B, D
ve E seçenekleri doğru uygulamalardır. Bu-
nunla birlikte öğrenme düzeyi için öğretime
ayrılacak süre önceden belirlenmez. Süreç
esnasında ortaya çıkar. Çünkü aktif öğren-
mede bireysel farklılıklar önemsenir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

59. Öğretim Durumları Modelinde Ders İşleme
Adımları aşağıdaki gibidir:
1. Dikkat çekme (Öğretmenin konuyla ilgili il-
ginç bir soru sorması, örnek bir olay anlat-
ması, kısa bir film izletmesi, derse materyal-
le girmesi gibi etkinlikler)
2. Hedeften haberdar etme (Öğretmenin ulaşı-
lacak kazanımı ve konunun önemini açıkla-
ması)
3. Ön bilgileri harekete geçirme (Öğretmenin,
öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçire-
cek sorular sorması, varsa ön bilgi eksikle-
rini belirleyip tamamlaması gibi etkinlikler)
4. Uyarıcı materyal sunma (Öğretmenin öğ-
retim materyalini tanıtması ve yeni konuya
geçiş için bu materyali kullanarak kısa bir
gösteri yapması)
5. Öğrenmeye rehberlik etme (Öğretmenin,
öğrencilerin sergilemesi gereken davranış-
larla ilgili ipuçları sunması veya bu davranış-
ları göstermesi)
6. Performansı ortaya çıkarma (Öğretmenin,
öğrencilerin derse etkin katılımını sağlaya-
cak sorular sorarak öğrencileri düşünmeye
ve uygulama yapmaya sevk etmesi)
7. Dönüt-düzeltme yapma (Öğretmenin, öğ-
rencilerin sergilediği performans hakkında
onlara dönüt vermesi varsa yanlışlarını orta-
dan kaldıracak düzeltme işlemleri yapması)
8. Değerlendirme (Öğretmen ve öğrencilerin
dersi değerlendirmesi)
9. Öğrenilenlerin kalıcılığını sağlama ve trans-
fer etme (Öğretmen özet yaparak, perfor-
mans veya proje görevleri vererek, ev ödevi
vererek öğrenilenlerin daha kalıcı olmasını
ve başka bir alana transfer edilerek kullanıl-
masını sağlar)
Tüm bu aşamalar dikkate alındığında öğret-
menin soru öncülünde bir takım etkinlikler-
den sonra öğrencileri düşünmeye sevk edici
sorular sorarak, onların performansını orta-
ya çıkardığı görülmektedir.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretme – Öğrenme Yaklaşımları – Model Kuramları
60. Kuantum öğrenmede temel amaç bireyi
bütüncül şekilde geliştirmektir. Bu bütüncül
gelişimin içinde kişilik gelişimi, hızlı ve etkin
okuma, güçlü hafıza, farklı yollarla not alma,
sembolleştirme, etkili konuşma gibi bece-
riler yer alır. Hızlı ve etkin okuma ile hafıza
güçlendirme çalışmaları kuantum öğrenme
için en iyi ipuçlarıdır. Sinan Öğretmen Kuan-
tum öğrenme yoluna başvurmuştur.
Cevap C
61. Tam öğrenmede öğretim hizmetinin niteliğini
“pekiştirme, ipucu, dönüt-düzeltme ve etkin
katılım” değişkenleri belirler. İpucu değişke-
ninin temel amacı öğrencilerin hedefe ulaş-
masını kolaylaştırmaktır. İpucu değişkenini
kullanmak isteyen öğretmen “yeni bir soru
sorabilir, resimler kullanabilir, gerçek nes-
neleri devreye sokabilir.” Öğretmen konuyu
işlerken yetersiz cevaplar için resim kulla-
narak doğru cevabı buldurmuş yani ipucu
değişkenini devreye sokmuştur.
Cevap B
62. Mantıksal zekâ, 8 çoklu zekâ alanından bi-
ridir. Mantıksal zekâda neden-sonuç ilişkisi
çıkarma, bilgi/olay/kavramların önemini an-
lama ve problem çözme gibi beceriler vardır.
Ayrıca mantıksal zekâsı iyi olanlar sayılarla
ilgili işlemlerde de iyidir. Öğrencilerin kendini
tanıtmanın, ev adresi ve telefon numarasını
bilmenin önemini ve neden gerekli olduğunu
kavrayacakları sorulara cevap vermesi man-
tıksal zekâ ile ilgilidir.
Cevap E
63. Verilen süre içinde öğrencilerin konuyla ilgi-
li araştırmalar yapıp bir rapor hazırladıktan
sonra bunu sunmaları proje tabanlı öğren-
me etkinliğidir. Proje tabanlı öğrenme için
en önemli ipuçları; ürün ortaya çıkarma,
rapor yazma ve rapor sunmadır. Öğrencile-
rin “topluma beslenmenin önemini anlatan
bir etkinlik planlaması ve bunu rapor olarak
sunması” proje tabanlı öğrenme çalışması-
dır.
Cevap B
64. Bilişsel giriş davranışları öğrencinin sahip
olduğu ön bilgiler, okuma hızı ve anlama be-
cerisi ile ilgilidir. Tam öğrenmede öğretmen
ünitenin başında bilişsel giriş davranışlarına
yönelik olarak giriş davranışları testi uygular.
Bu testin sonuçlarına göre öğretmen eksik
olan ön öğrenmeleri tamamlar. Ön öğrenme
eksikleri tamamlanmadan yeni üniteye ait
konuların işlenişine geçilmez.
Cevap C
343
 ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
1. Öğretmen bitkiler konusunu işlerken sıra-
sıyla aşağıdaki yolu izler:
Öğretmen : Kavramları tanımlar ve
açıklar.
Diğer kavramlarla ilişkisini
kurar.
Kavramların örneklerini ve
örnek olmayanlarını verir.
Öğrenciler : Öğretmenin verdiği örnek-
leri açıklar ve sınıflar.
Kendi örneklerini verirler.
Öğretmen : Öğrencileri okul bahçesine
çıkarır.
Sınıfta üzerinde çalışılan
yaprak türlerini bulmalarını
ve topladıkları örnekleri sı-
nıflamalarını ister.
Öğrenciler : Yaptıkları çalışmaları arka-
daşlarına sunarlar.
Öğretmen bu süreçte aşağıdakilerden
hangisinde belirtilen yöntem, teknik ya
da yaklaşımı kullanmıştır?
A) Sunuş yoluyla – Proje tabanlı
B) Kavrayarak – Tam öğrenme
C) Sunuş yoluyla – Aktif öğrenme
D) Örnekleyerek – Buluş yoluyla
E) Aktif öğrenme – Sunuş yoluyla
344
2. • Öğrencilerin önceki deneyimleri öğren-
me-öğretme sürecinde temel alınır.
• Öğretmen, öğrencilerin olaylara farklı
yönlerden bakmalarını sağlamak için
onlara rehberlik eder.
• Öğrenci örneklerden genellemeleri
kendisi yapar.
• Öğrenilenler farklı durumlara uygulana-
bilir.
Sıralanan bu özellikler aşağıdaki öğre-
tim yöntem, teknik ya da stratejilerinin
hangisinde ortaya çıkar?
A) Sunuş yoluyla öğretim
B) Buluş yoluyla öğretim
C) İş birliğine dayalı öğretim
D) Tam öğrenmeye dayalı öğretim
E) Programlı öğretim
3. İlköğretim 3. sınıf öğrencisi Ece, İngilizce
dersinde renklerin İngilizcesini öğrenme-
de çok zorluk çekmektedir. Ece, öğrene-
ceği renkle aynı renkte kalem kullanarak
o rengin adını öğrenmeyi dener. Bu yolla
renkleri çok iyi öğrenebildiğini fark eder.
Daha sonra bütün renkleri öğrenirken
aynı yolu kullanır.
Ece’nin nasıl öğrendiğinin farkında
olması aşağıdaki becerilerden han-
gisinin daha fazla gelişmiş olduğunu
gösterir?
A) Bilgiyi geri getirme
B) Yürütücü biliş bilgisi
C) Eklemleme stratejisi
D) Ön organize edicilerden yararlanma
E) Duyusal kayıt
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

4. Matematik dersinde buluş yoluyla öğ-
retim stratejisine göre dar açı konusu
işlenirken sırasıyla aşağıdaki işlem basa-
makları izlenir:
I. Öğretmen dar açı örneklerini gösterir.
II. Öğrenciler örneklerin özelliklerini bul-
maya çalışırlar.
III. Öğretmen geniş açı örnekleri verir.
IV. Öğretmen dar açıyla ilgili ek örnekler
verir.
V. Öğrenciler dar açı ile geniş açı örnek-
lerini karşılaştırırlar.
VI. Öğretmen öğrencilerden örnekler
arasındaki ilişkileri bulmalarını ister.
VII. Öğrenciler kendi örneklerini verirler.
Bu uygulamadaki ders işleme basamak-
larında yanlış yapılmıştır.
Hangi basamaklar yer değiştirirse sı-
ralama daha doğru olur?
A) II ile III B) II ile VI C) III ile IV
D) III ile VII E) VI ile VII
5. Çağan Öğretmen, sosyal bilgiler dersi-
ne başlarken öğrencilerin “Yaşadığımız
bölgede görülen doğal afetleri nasıl ön-
leyebiliriz?” problemini tanımlamalarını
sağlar. Öğrencilere, problemin geçici
çözümünü bulmaları için sorular sorar,
yönlendirmelerle hangi verileri nasıl top-
layacaklarını buldurur. Öğrencileri beşer-
li gruplara ayırır ve verileri farklı şekilde
toplamalarını ister. Elde edilen veriler kar-
şılaştırılır ve yorumlanır. Bulgular birlikte
değerlendirildikten sonra çözüm yolları
üretilir ve uygulanır.
Bu örnekte Çağan Öğretmen, dersin-
de hangi öğretim strateji, yöntem ya
da tekniğini kullanmıştır?
A) Deneye dayalı A) Tam öğrenme
B) Buluş yoluyla
C) Basamaklı öğretim C) Anlamlı öğrenme
D) Araştırma-inceleme
E) Beyin temelli
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Stratejileri
6. Öğretmen derste sunum yapan öğrencisi
Gamze’ye, “Gamze, ne sunduğun kadar,
nasıl sunduğun da önemli. Sunumunun
arkadaşlarında kalıcı öğrenme sağlaya-
cağını düşünmüyorum.” der.
Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin,
Gamze’yi bu şekilde eleştirmesinin
nedenlerinden biri olamaz?
A) Arkadaşlarıyla iletişim kurmada yeter-
siz kalma
B) Öğrenme sürecinde çoklu duyu or-
ganlarına hitap etmede yetersiz kal-
ma
C) Kavramları açıklarken örnek olan du-
rumlar yanında örnek olmayan du-
rumları da verme
D) Teknolojik materyallerden yetersiz
düzeyde yararlanma
E) Sınıftaki öğrencilerin gelişim düzeyine
uygun olmayan uyarıcılar kullanma
7. Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör,
mevcut bilgi birikimidir. Buna göre, yeni
bilgilerle daha önceki bilgiler ilişkilen-
dirilmelidir. Bunun yanında, yeni bilgiler
kendi içinde tutarlı değilse ve önceki bil-
gilerle çelişiyorsa öğrenmede sorun ya-
şanabilir.
Bu açıklama aşağıdaki öğrenme mo-
del veya yaklaşımlarından hangisine
aittir?
B) İş birliğine dayalı öğrenme
D) Buluş yoluyla öğrenme
E) Problem temelli öğrenme
345
Öğretim Stratejileri
8. Buluş yoluyla öğretimi kullanarak der-
sinde karışımları işlemek isteyen öğret-
men, öncelikle karışımlara örnekler verir.
Öğrenciler örnekleri betimledikten sonra
öğretmen ek örnekler verir ve öğrencile-
rin bu örnekleri betimleyerek önceki ör-
neklerle karşılaştırmalarını sağlar.
Buna göre, ders aşağıdaki aşamalar-
dan hangisiyle devam etmelidir?
A) Öğrencilerin zıt örnekler vermesi
B) Öğretmenin, örnek olmayan durumlar
vermesi
C) Öğrencilerin ek örnekler vermesi
D) Öğrencilerin, zıt örnekleri öğretmenin
örnekleriyle karşılaştırması
E) Öğrencilerin örneklerden kurala ulaş-
ması
9. Öğrencilerin, çalışma kitaplarında yer
alan etkinlikleri yaparak bazı temel be-
cerileri kazanmaları, kullanmaları ve ge-
liştirmeleri beklenmektedir. Ancak Tuba
Öğretmen “Bu etkinlikler çok zaman alı-
yor. Programı yetiştirmekte zorlanıyorum.
Bunun yerine önce konuyu anlatıp sonra
bol bol test çözdürüyorum. Böylece öğ-
rencilerimin daha iyi öğrendiklerini düşü-
nüyorum.” demektedir.
Tuba Öğretmen’in bu düşüncesini aşa-
ğıdakilerden hangisi en iyi açıklar?
A) Bilgi; okuma, dinleme ve tekrar yoluy-
la kazanılmalıdır.
B) Bilgi, yapılandırılmalı ve değişik şekil-
de organize edilmelidir.
C) Öğrenciler bilgiyi kendi deneyimlerine
göre geliştirmelidir.
D) Öğrenciler bilgiyi yeniden üretmeli ve
yapılandır-malıdır.
E) Öğrenciler bilgiyi, kendilerine özgü
şekilde anlamlandırabilmelidir.
346
10. Türkçe dersinde sözcük türlerini işleyen
bir öğretmen öğrencilerin sözcük türlerini
karıştırdıklarını, önce öğrendikleri sözcük
türlerini yeni öğrendiklerinden ayırama-
dıklarını belirlemiştir.
Sunuş yoluyla öğretme stratejisi kul-
lanan bu öğretmenin aşağıdakilerden
hangisini yapması sorunu çözmesine
yardım eder?
A) Örgütleyiciler kullanması
B) Bilgiyi örneklendirmesi
C) Sunum araçlarından yararlanması
D) Öğrencilerin bilgiyi kullanmasını sağ-
laması
E) İçeriği, belirli bir sırayla vermesi
11. Sunuş yoluyla öğretim stratejisine
göre, dersin başında öğrencilere “ön
organize edici bilgiler” verilmesinin en
önemli gerekçesi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Öğrencileri motive etme
B) Yeni bilgiye temel oluşturma
C) Öğrencileri düşündürme
D) Grupla çalışmayı teşvik etme
E) Benzerlik ve farklılıkları örneklendir-
me
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretim Stratejileri

12. Bir öğrenci, bir derste yapılanları aşağı-
daki gibi sıralamıştır:
I. Öğretmenimiz çözelti kavramının ne
olduğunu defterimize yazdırdı.
II. Şekeri suyla karıştırdı. Bizden gör-
düklerimizi anlatmamızı istedi.
III. Tuzu suyun içerisine karıştırdı. Gör-
düklerimizi anlatmamızı ve öncekiyle
karşılaştırmamızı istedi.
IV. Bir miktar kumla suyu karıştırıp şeker-
li çay örneği ile bu karışım arasındaki
ilişkiyi açıkladı.
V. Bizlerden örnekler vermemizi istedi.
Biz de yeni örnekler sunduk.
Yapılanlardan hangileri, buluş yoluyla
öğrenme yaklaşımına uygun değildir?
A) I ve IV B) I ve V C) II ve III
D) III ve IV E) III ve V
14. Bir fen bilgisi öğretmeni “Destek ve Hare-
ket” konusunu bir bez parçası ve büküle-
bilir tel yardımıyla işlemektedir.
Öğretmen, öğretim esnasında;
• Bez parçasının dik durmasını nasıl
sağladık?
• Tel adama son şeklini veren ne olabilir?
• Telin görevini vücudumuzdaki hangi
yapı üstlenmektedir?
şeklinde sorular yöneltmiştir.
Buna göre öğretmen, aşağıdaki stra-
teji veya modellerden hangisini kullan-
mıştır?
A) Araştırma-inceleme yoluyla öğretim
B) Tam öğrenme
C) Sunuş yoluyla öğretim
D) Buluş yoluyla öğretim
E) İşbirliğine dayalı öğrenme

13. Öğrencilerde anlamlı öğrenmeler

oluşturmak için sunuş yoluyla öğre-
tim stratejisini tercih eden Ece Öğret-
men’in aşağıdakilerden hangisini yap-
ması yanlıştır?
A) Dersi öğrencilerin katkısı olmadan
planlaması
B) Derste yer alan kavramları tanımla-
ması
C) Tanımlanan kavramlara uygun örnek-
ler vermesi
D) Kavramları zihin haritalarıyla destek-
lemesi
E) Öğrencilerin hazırladığı kavram hari-
talarını açıklatarak derse başlaması

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 347

 ÖĞRETİM STRATEJİLERİ (ÇÖZÜM)
1. Öğretmenin “kavramları tanımlaması ve
açıklaması, diğer kavramlarla ilişkisini kur-
ması ve kavramlara örnekler vermesi” sunuş
yoluyla öğretim stratejisini kullandığına işa-
rettir. Öğretmen merkezli bu stratejide, öğ-
retmen tarafından temel kavramlar etrafında
düzenlenmiş ve organize edilmiş bilgiler su-
nulur. Sunulan bilgiler öğretmen tarafından
bol örnekle desteklenir. Soru kökünün ikinci
kısmındaki öğretmen ve öğrenci davranışı
incelendiğinde ise sürecin aktif öğrenme
anlayışının özelliklerini yansıttığı görülmek-
tedir. Çünkü öğrencilerin okul bahçesine
çıkıp ulaştığı bulguları sınıf ortamında etkin
biçimde paylaşması aktif öğrenme ilkelerine
uygun bir öğrenim sürecini işaret eder. Bu
açıklamalar çerçevesinde örnek durumdaki
öğretmen ve öğrenci davranışları incelendi-
ğinde ilk kısımda, sunuş yoluyla öğretimin;
ikinci kısım ise aktif öğrenme yaklaşımının
özellikleri yansıtılmaktadır.
Sunuş yoluyla kavram öğretilirken aşağıdeki
sıra izlenir.
Öğretmen: 1. Kavramı tanımlar ve kavram-
daki terimleri açıklar.
2. Kavramı, alt kavramlarla açıklar.
3. Olumlu ve olumsuz örnekler verir.
Öğrenci: 4. Öğretmenin verdiği hem olumlu
hem de olumsuz ek örnekleri açıklar ve sınıf-
lar.
5. Ek örnekler sağlar (Kendi örneklerini ve-
rirler.).
Öğretmen: 6. Konuyu özetler.
7. Değerlendirme yapar.
Aktif (etkin) öğrenme; bireyin öğrenmesin-
den kendinin sorumlu olduğu, bireyin karar
alma ve kararını uygulama fırsatının verildiği
ve bireyin öğrenme sürecinin merkezinde
yer alarak bu sürece aktif olarak katıldığı
öğrenme sürecidir.
Cevap C
348
2. Buluş yoluyla öğretim sürecinde öğrencile-
rin önceki deneyimleri temel alınır, öğrenci
örneklerden genellemeleri kendisi yapar, bu
süreçte öğretmen rehberdir ve öğrenciler-
den öğrendiklerini farklı durumlarda uygu-
lamayabilmesi istenir. Buluş yoluyla öğretim
stratejisinin en önemli özelliği öğrencilerin
öğretmen rehberliğinde örneklerden ilke
ve genellemelere ulaşmasıdır. Öğrencilerin
etkin katılımının söz konusu olduğu bu sü-
reçte, öğretmenin buluş için uygun ortamı
hazırlama ve ipuçlarıyla öğrencileri yönlen-
dirme görevleri vardır.
Cevap B
3. Yürütücü biliş (metabiliş, üstbiliş, biliş öte-
si) en kısa tanımıyla kişinin kendi düşünme
süreçlerinin farkında olması ve bu süreçleri
kontrol edebilmesi anlamına gelir. Bu dü-
şünme becerisi öğrencinin, kendi bilişsel
ve duyuşsal özelliklerini tanıyarak kendine
özgü bir çalışma plânı yapmasını, kendi öğ-
renmelerini izlemeyi ve sonuçlara göre de
kendi öğrenme düzenini sürdürmesini ya
da öğrenme stratejisini değiştirmeni kap-
samaktadır. Bireyin kendi öğrenme biçimini
kontrol edip daha etkili öğrenmesi çın ge-
rekli düzenlemeleri yapması, nasıl öğrendi-
ğinin farkında olması bu beceriler arasında
yer alır.
Cevap B
4. Bruner tarafından geliştirilen buluş yoluyla
öğretim stratejisi öğrenci merkezli bir strate-
jidir. Bu stratejide birey bilgiyi merak güdü-
süne dayalı olarak kendisi keşfederek öğre-
nir. Buluş yolu öğrenme süreci şu adımlarla
gerçekleşir; 1- Öğretmen örnekleri gösterir/
açıklar, 2- Öğrenciler örneklerin özelliklerini
bulmaya çalışır, 3- Öğretmen ek örnekler
verir, 4- Öğrenciler önceki ve sonraki örnek-
leri karşılaştırır, 5- Öğretmen öğrencilerden
örnekler arasındaki ilişkileri bulmalarını ister,
6- Öğrenciler kendi örneklerini verir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. J. Dewey tarafından ileri sürülen araştır-
ma-inceleme stratejisi öğrencilerin bireysel
ve gruplar halinde çeşitli problemler üzerin-
de problem çözme adımlarını kullanması ile
gerçekleşir. Bu stratejide öğrenci öğretim
sürecinin merkezinde yer alır ve problem
çözümündeki aşamaları kullanarak sürece
aktif katılır. Öğrenciler öğretmen rehberli-
ğinde problemi tanımlar, çözüm için denen-
celer kurar, denencelerin sınanması için veri
toplar, verileri analiz ederek çözüme ulaşır
ve çözümü raporlaştırır. Yine öğrenci mer-
kezli olan diğer bir öğretim stratejisi olan
buluş yoluyla öğretim sürecinde ise öğrenci
problem çözme basamaklarını adım adım
kullanmak yerine, örneklerden ilke ve genel-
lemelere ulaşır.
Cevap D
6. Yapılan sunuşun etkili olması için uyulma-
sı gereken kurallar veya sunuş stratejisinin
kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken
rehber ilkeler söz konusudur. Sunuş yoluyla
öğretim sürecinde öğrenmenin gerçekleş-
mesi bu ilkelere uygun davranmaya bağ-
lıdır. Öncelikle içeriğin anlamlı ve düzenli
bir biçimde organize edilmesi, öğrencinin
sürece katılımının olabildiğince sağlanması,
dinleyici ile etkili iletişim kurulması, açık ve
anlaşılır bir konuşma biçiminin kullanılması,
bilginin somutlaşması için örnek olan ve ol-
mayan durumlardan yeterince söz edilme-
si, ön organize edicilerden, teknolojiden,
şekil, araç-gereç ve materyallerden, resim
ve görsellerden olabildiğince çok yararlanıl-
ması, öğrenci özelliklerine uygun uyarıcılar
kullanarak çok sayıda duyu organına hitap
edilmesi, ses tonunun, beden dilinin, jest ve
mimiklerin etkili kullanılması bu ilkelerden
bazılarıdır.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Stratejileri
7. Anlamlı öğrenme ya da diğer adıyla sunuş
yoluyla öğrenmede Ausubel, ön bilgiyle
yeni bilgi ilişkisine önem vermektedir. Yeni
öğrenmelerde ön bilgilerle ilişkilendirmede
özellikle ön örgütleyicileri ön plana çıkar-
maktadır, ayrıca yeni öğrenilenlerin kendi
içinde bir bütün olması ve önceki öğrenme-
lerle paralellik göstermesinin anlamlı öğren-
meyi sağlamasına özel vurgu yapmaktadır.
Soru öncülü anlamlı öğrenmenin bu özellik-
lerini içermektedir.
Cevap C
8. Öğrencilerin örnek durumu önceki örnek-
lerle karşılaştırmalarının hemen ardından ek
örneklerin verilmesi ve çözümlenmesi soru
öncülünde verilmiştir. Buluş yoluyla öğre-
timin aşamaları dikkate alındığında örnek
olmayan durumların verilmesiyle öğren-
me-öğretme sürecinin devam etmesi gerek-
mektedir.
Cevap B
9. Çalışma kitabında yer alan bazı temel bece-
rilerin kazanılmasının çok zaman alıcı olması
nedeniyle öğretmenin anlatım yöntemi kul-
lanması ve sonrasında test çözdürmesi du-
rumu öğrencilerin bilgiyi okuma, dinleme ve
tekrar yoluyla kazanacaklarına açıkça işaret
etmektedir. Çünkü bilginin okuma, dinleme
ve tekrarla kazanılabileceği, anlatım yönte-
minin önemli özelliklerindendir.
Cevap A
349
Öğretim Stratejileri

10. Ön örgütleyiciler, sunuş yoluyla öğretim- 13. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi öğretmen
de önceki öğrenmelerle yeni öğrenmeler merkezlidir. Bu yüzden kavram haritalarını
arasındaki ilişkiler bakımından kullanılması öğretmen hazırlar ve açıklar. Bu uygulama-
özel olarak vurgulanan öğretim durumlarıdır. lar öğrencilere yaptırılmaz.
Soru öncülünde önce öğrenilenler ile yeni
öğrenilenler arasındaki ilişki ve ayrımlar için Cevap E
ön örgütleyicinin kullanılması gerekmekte-
dir. Diğer seçeneklerde verilenler, ön örgüt-
leyicilerin kullanılması ve bilginin verilmesin-
den sonraki aşamalarda ve bilginin verilmesi
sırasında dikkat edilecekleri vurgulamakta-
dır.

Cevap A

11. Ön organize ediciler asıl anlatılacak ayrıntılı 14. Buluş yoluyla öğretimde öğretmen sunduğu
içerikten önce verilen genel hattır. Sunuş yo- örneklerle ilgili sorular sorarak öğrencilerin
luyla öğretimde temel ilke olan genelden-ö- bu örnekleri açıklamasını amaçlar. Bu saye-
zele (tümdengelim) önce ön düzenleyicinin de öğrencilerin ilke, kavrama ve genelleme-
verilmesi, sonra ayrıntılı bilgilere geçilmesi lerin nasıl oluştuğunu kendilerinin anlaması
şeklinde yapılır. Ön organize ediciler bölüm sağlanır.
öncesi kısa özet (yaşamdan anektotlar, ha-
Cevap D
zırlık soruları, kavram haritaları, ana hatları
gösteren içerik listesi) şeklinde olabilmekte-
dir. Ön organize ediciler dikkat çekme, he-
deften haberdar etme, güdüleme aşamala-
rına destek olsa da temel kullanım amacı ön
bilginin ortaya çıkarılması ve bunun üzerine
yeni bilgilere doğru ilerlenmesidir. Bu yö-
nüyle ön organize ediciler yeni bilgiye temel
oluşturma amacına hizmet etmektedir.

Cevap B

12. Öğrencilerin merak ve güdülerinin yüksek

tutularak tümevarımsal akıl yürütme yoluy-
la ilke ve genellemelere ulaştıkları öğretim
stratejisine buluş yoluyla öğretim denir. Bu-
luş yoluyla öğretim stratejisinde ulaşılacak
bilgiler öğrenciye doğrudan verilmez. Bu
doğrultuda öğretmenin, çözelti kavramının
ne olduğunu deftere yazdırması ve bir mik-
tar kumla suyu karıştırıp şekerli çay örneği
ile bu karışım arasındaki ilişkiyi açıklaması
buluş yoluyla öğretim stratejisine değil, su-
nuş yoluyla öğretim stratejisine uygundur.

Cevap A

350 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
1. Örnek olay yöntemi ya da tekniği, yaşan-
mış, yaşanma olasılığı bulunan, sorun ni-
teliği taşıyan olaylara öğrenci katılımıyla
çözüm yolları üretme temeline dayanır.
Öğrencilerin eleştirel düşünme, sorun
çözme ve karar verme gibi üst düzey be-
ceriler geliştirmelerini kolaylaştırır.
Bu açıklama çerçevesinde; öğrenci-
lere sunulacak örnek olayın taşıması
gereken en önemli özellik aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Öğretmenin yaşadığı bir sorun olması
B) Öğrencilere sorunla ilgili gözlem yap-
ma olanağı sunması
C) Öğrencilerin örnek olaydaki sorunu
çözebilmeleri için kaynaklara ulaşma-
larına olanak tanıması
D) Öğretmenin öğrencilerle ve öğrenci-
lerin birbirleriyle etkileşimine olanak
tanıması
E) Farklı çözümler önerilecek türden bir
sorun olması
2. Dersinde probleme dayalı öğrenmeyi kul-
lanmayı planlayan öğretmen, öğrencileri
küçük gruplara ayırmış ve öğrencilerin
ilgisini çekebilecek bir problem durumu
vermiştir. Grupların, verilen metinde ge-
çen olumsuzlukları tartışarak belirleme-
lerini, çözüm yolları önermelerini ve ol-
masını önerdikleri biçimde metni yeniden
yazmalarını istemiştir.
Bu öğretmenin küçük gruplarda uygu-
ladığı yöntem, teknik ya da yaklaşım
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Problem oluşturma
B) Senaryo yazma
C) Örnek olay inceleme
D) Tartışma
E) Görüş geliştirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim kap-
samı dışında da çocuklar ve gençler usta
yanına verilir ve meslek edinmeleri sağ-
lanır. Bu durumda mesleğin gerektirdiği
becerileri öğrenebilmesi için bireyin tek
kaynağı, çalıştığı yerdeki en deneyimli
kişidir.
Usta çırak etkileşimiyle ortaya çıkan
öğrenme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bireyselleştirilmiş öğrenme
B) Model alma yoluyla öğrenme
C) Yapılandırmacı öğrenme
D) Sunuş yoluyla öğrenme
E) Buluş yoluyla öğrenme
4. İlköğretim 7. sınıf beden eğitimi öğret-
meni, 40 kişilik bir gruba bulundukları
yörenin halk oyunlarını öğretmeyi plan-
lamaktadır. Oyunları sırasıyla öğrencilere
göstermekte fakat öğrenciler oyunları
öğrenmekte zorlanmaktadır. Bunun se-
bebi ise oyunlarda çok fazla figür olması
ve oyunların öğrencilere karışık gelmesi-
dir.
Bu durumda, öğretmen aşağıdaki öğ-
retme yaklaşımlarından hangisini kul-
lanmalıdır?
A) Parçalara bölme
B) Rol oynatma
C) Akran öğretimi
D) Ritmik öğretim
E) Kayıttan izletme
351
Öğretim Yöntemleri
5. Aşağıda sıralanan öğretim yöntem ve
tekniklerinin hangileri uygulandığın-
da, programda belirtilen kazanımların
yanı sıra öğrencilerde çevrelerinde
yaşananlara karşı duyarlılık, toplum-
da yaşanan sorunlara çözüm önerme,
kendisinin de bir şeyler üretebileceği-
ni hissetme ve yapılmakta olan bir işe
katkı sağlama gibi özelliklerin gelişti-
rilme olasılığı daha yüksek olur?
A) Örnek olay inceleme ve istasyon
B) Müze eğitimi ve tartışma
C) Soru - yanıt ve büyük grup tartışması
D) Münazara ve panel
E) Görüş geliştirme ve anlatım
6. Sıkça yaşanan depremlerin ardından öğ-
retim programlarında deprem konusuna
önem verilmeye başlanmıştır. Meral Öğ-
retmen deprem sırasında neler yapılması
gerektiğini öğretmek üzere, önce hazırla-
dığı slaytlarla öğrencilerin bilgilenmelerini
sağlar ve sonra öğrencilere uygulama
yaptırır.
Meral Öğretmen’in kullandığı öğretim
yöntem, teknik ya da yaklaşımları aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Tartışma – Rol oynama
B) Anlatım – Eğitsel oyun
C) Gösterim – Eğitsel oyun
D) Tartışma – Benzetim
E) Anlatım – Benzetim
352
7. Öğretmen, ilköğretim 4. sınıf sosyal bilgi-
ler dersinde “Yeryüzü Şekilleri” konusun-
da, öğrencilerin öğretim sürecine etkin
olarak katılabilmelerini ve gerçeğe yakın
ürünler ortaya çıkarmalarını sağlamak
için kabartma harita yaptırmayı planla-
maktadır.
Öğretmenin, belirlediği bu kazanımları
gerçekleştirebilmesi için hangi yön-
tem, teknik ya da stratejiyi kullanması
yerinde olur?
A) Mikroöğretim
B) Deneysel çalışma
C) Yapılandırılmış grid
D) Yaratıcı drama
E) Gösterip yaptırma
8. Bireysel öğretim, öğrencilerin düzeyleri-
nin, güdülerinin, önceki deneyimlerinin,
öğrenme stillerinin vb. birbirlerinden çok
farklı olduğu durumlarda bireysel gelişimi
sağlamada önerilen bir yöntemdir.
Bu yöntem aşağıdakilerin hangisinden
dolayı eleştirilebilir?
A) Bağımsız öğrenmeyi geliştiren birey-
ler yetiştirmesi
B) Kendi kendini değerlendiren bireyler
yetiştirmesi
C) Kendince değişik kaynaklar yaratan
bireyler yetiştirmesi
D) Öğrenciler arası etkileşimin minimum
düzeyde olması
E) Her çocuğun başarısının kendi gelişi-
mi içinde değerlendirilmesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretim Yöntemleri

9. Metin Öğretmen beden eğitimi dersinde
öğrencilerine “halk danslarını” öğret-
mektedir. Kazandırmak istediği becerileri
önce kendisi kolaydan zora doğru öğren-
cilerine gösterir. Her öğrenciye, istenilen
beceriyi kazanması için yeterli zaman ve
tekrar etme şansı verir.
Metin Öğretmen hangi öğretim yön-
tem ya da tekniğini kullanmıştır?
A) Benzetim
B) Gösterip yaptırma
C) Örnek olay
D) Programlı öğretim
E) Drama
10. Öğretmen öğrencilerine aşağıdaki olayı
okur ve öğrencilerine; “Bu durumda siz
olsaydınız ne yapardınız?” diye sorar.
“Nergis’in çok önemli bir sınavı var. Sa-
bah saat 9.00’da uyanır ve hazırlanıp
sınava gider. Sınıfa girdiğinde sınavın
bitmiş olduğunu ve herkesin sınıftan çık-
tığını görür. Tam o anda, bir önceki gece
saatlerin bir saat ileri alındığını ancak
kendisinin saatini ileriye almayı unuttu-
ğunu fark eder.”
11. Bir fen ve teknoloji öğretmeni yıl ortasın-
da göreve başladığı okulda, öğrencileri-
nin bu dersle ilişkili günlük yaşam prob-
lemlerinin çözümüne ilişkin öz-yeterlik
algılarının çok düşük olduğunu tespit
eder. Bu nedenle öncelikle öğrenci ürün
dosyalarını inceler ve öğrencilerle görüş-
meler yapar. Bunların sonucunda sene
başından bu yana dersin ezbere dayalı
yapılmış olduğunu, öğrenilenlerle günlük
yaşam arasında da bağlantının iyi kurul-
madığını öğrenir.
Aşağıdaki davranışlardan hangisi, öğ-
rencilerin ezbere dayalı öğrenmelerin-
de payı büyük olan önceki öğretmenin
sergilemiş olabileceği bir davranıştır?
A) Ağaç türlerinin işleneceği derse deği-
şik ağaç yaprağı örnekleri getirmeleri-
ni istemek
B) Hidroelektrik santrallerinin çevre üze-
rindeki olumsuz etkilerine dair araştır-
ma yapmalarını istemek
C) Çernobil kazasının toplumsal etkileri-
ne dair grup tartışması yaptırmak
D) Yenilenebilir enerji kaynaklarının öne-
mi konusunda ders kitabından fayda-
lanarak bir ödev hazırlamalarını iste-
mek
E) Sağlıklı beslenme konusu işlenirken
çevrelerindeki insanların beslenmele-
riyle ilgili gözlem yaptırmak

Öğretmenin kullandığı öğretim yön-

tem ya da tekniği ve öğrencilerde
geliştirmeyi amaçladığı düşünme be-
cerisi aşağıdakilerin hangisinde doğru
olarak verilmiştir?

Yöntem ya da
Düşünme becerisi
teknik
A) Beyin fırtınası Yaratıcı düşünme
B) Benzetim Yansıtıcı düşünme
C) Örnek olay Yansıtıcı düşünme
D) Benzetim Problem çözme
E) Örnek olay Yaratıcı düşünme

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 353

Öğretim Yöntemleri
12. – 13. soruları aşağıdaki parçaya göre
cevaplayınız.
Canan Öğretmen öğrencilerine, “Okulun bah-
çesine çikolata kâğıtlarının atıldığını gördüm.
Herkesin çöpleri yere attığını ve okulumuzda
bir ay çöplerin alınmadığını varsayalım. Böy-
le bir durumda neler olabilir ve bu durumun
üstesinden gelmek için neler yapılması gere-
kir?” diye sorar. Öğrencileri beşerli gruplara
ayırır ve bu problem durumuna ilişkin çözüm
önerileri bulmaları için 15 dakika süre verir.
Öğrenciler çalışmalarını tamamladıktan sonra
görüşlerini paylaşırlar.
12. Bu örnekte Canan Öğretmen hangi
öğretim yöntem ya da tekniğini kullan-
mıştır?
A) Örnek olay B) Münazara
C) Kollegyum D) Zıt panel
E) Forum
13. Canan Öğretmen’in dersi bu şekilde
işlemesi öğrencilerin hangi becerisinin
gelişimine en az katkıda bulunur?
A) Olaylara farklı bakış açısı kazandırma
B) Karar verme ve seçim yapma
C) Olayları derinlemesine analiz etme
D) Olayla ilgili yaşantı geçirme
E) Kişisel sorunları kişisel bir yaklaşımla
çözme
14. Öğretmen, bir trafik kazası sonrası ya-
şanan kavgayla ilgili olarak beş dakikalık
video görüntüsünü sınıfla birlikte izler ve
öğrencilerin, olayın nedenlerini ve sonuç-
larını tartışmalarını isteyerek bu süreçte
onlara rehberlik eder.
Bu etkinlikte kullanılan yöntem/teknik
ve beceri aşağıdakilerin hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
A) Benzetim - Karar verme
B) Örnek olay - Analiz etme
C) Mikroöğretim - Empati
D) Forum - İletişim
E) Fikir taraması - Problem çözme
354
15. Metin Öğretmen öğrencilerinin, konuy-
la ilgili organize bilgilere sahip olması
gerektiğini, ön hazırlık açısından bunun
önemli olduğunu ve öğrencilerin karma-
şa yaşamaları hâlinde kavram yanılgıları
gibi bazı sorunlarla karşılaşabileceklerini
düşünmektedir.
Bu durumda Metin Öğretmen’in, hangi
yöntem veya tekniği kullanması daha
uygundur?
A) Örnek olay B) Düz anlatım
C) Soru-cevap D) Drama
E) Benzetim
16. Esra Öğretmen, bir dersinde aşağıdaki
işlemlere yer vermiştir:
I. Öğrencilerin tüm duyu organlarına
yönelik etkinlikler kullanmıştır.
II. Yaparak, yaşayarak öğrenme amaçlı
alıştırmalar yaptırmıştır.
III. Uygulamalarda öğrenci katılımını ser-
best bırakmıştır.
IV. Öğrencilerinde, üst düzey düşünme
becerilerini geliştirmeye çalışmıştır.
Esra Öğretmen’in bu dersinde yaptık-
larından hangileri, gösterip yaptırma
yöntem veya tekniğine uygundur?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
17. Aşağıdakilerden hangisi, gösterip yap-
tırma yöntem veya tekniğinin özellikle-
rinden biri değildir?
A) Gösteri ortamının tüm öğrencilerin
görebileceği şekilde düzenlenmesi
B) Tüm aşamaların, önce öğretmen son-
ra öğrenciler tarafından yapılması
C) Her işlem basamağının bütün öğren-
ciler tarafından yapılması
D) Öğrencilere, yeterli zaman ve tekrar
fırsatı verilmesi
E) Öğrencilerden, alternatif çözüm öne-
rileri bulmalarının istenmesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretim Yöntemleri

18. Dersinde problem çözme yöntemini 21. Hazırladığı kavram haritasını kullana-
kullanan bir öğretmenin, aşağıdakiler- rak dersini işleyen bir öğretmen aşağı-
den hangisini yapması beklenmez? daki yöntem veya tekniklerden hangi-
A) Çözüm yolunda öğrencileri serbest sini kullanmıştır?
bırakması A) Panel
B) Problem konusunda ön hazırlık yap- B) Anlatım
ması C) Görüş geliştirme
C) Öğrencilerden, bir problem bulmaları- D) Büyük grup tartışması
nı istemesi E) Akvaryum
D) Öğrencilerin çözmekte zorlandıkları
problemleri çözmesi
E) Öğrencilere, çözüme yönelik veri top-
lamada yardımcı olması

19. Tarih dersinde, “Osmanlı Devleti’nin

çöküş sebeplerini belirler.” kazanımına
öğrencilerin etkili bir biçimde ulaşabil-
melerini amaçlayan bir öğretmen, aşa-
ğıdaki öğretim yöntem veya teknikle-
rinden hangisine en az başvurmalıdır?
A) Anlatım
B) Soru-cevap
C) Akvaryum
D) Büyük grup tartışması
E) Çember

20. Bir ilkokul öğretmeni müzik dersinde

“Bulut Olsam” şarkısını öğretmek için
şarkının klibini öğrencilere izletir. İzleme
esnasında her mısrada kaydı durdurarak
öğrencilerin tekrar etmesini sağlar. En
sonunda öğrencilere klibi bütün olarak
izletir ve şarkıyı söyleterek dersi bitirir.
Buna göre öğretmen aşağıdaki yön-
tem veya tekniklerden hangisini kul-
lanmıştır?
A) Benzetim
B) Eğitsel oyun
C) Gösterip yaptırma
D) Örnek olay
E) Drama

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 355

 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ (ÇÖZÜM)
1. Örnek olay yöntemi; gerçek hayatta karşı-
laşılan ya da karşılaşılabilecek, içinde prob-
lem barındıran bir olayın sınıf ortamına geti-
rilerek analiz edilmesi ve tartışılması yoluyla
öğrenmenin gerçekleşmesidir. Bu yöntem
eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar
verme gibi üst düzey becerileri geliştirme-
de etkilidir. Bu yöntemin etkili olması seçi-
lecek örnek durumun bazı niteliklere sahip
olmasıyla yakından ilişkilidir. Örnek olay,
dersin hedeflerine ve öğrencilerin gelişim
özelliklerine uygun, günlük yaşamla ilişkili,
yaşanmış ya da yaşanabilir olmalıdır. Ayrı-
ca örnek olayda farklı çözümler önerilecek
ana bir problem bulunmalıdır. Örnek olayın
taşıması gereken özelliklere ilişkin olarak
seçeneklerde verilenler içinde en önemlisi
“farklı çözümler önerilecek türden bir sorun
olması” dır.
3. Soru kökünde mesleki teknik eğitim süre-
cinde çocuklar ve gençlerin bir mesleğin
gerektirdiği becerileri deneyimleri kişilerden
öğrenmelerine ilişkin bir açıklama yer al-
maktadır. Başkalarını gözlemleyerek, taklit
ederek öğrenmeler model alarak öğrenme-
dir. Model alma yoluyla psikomotor davra-
nışların öğrenilmesi etkilidir. Bu süreçte kul-
lanılan öğretim yöntemi gösterip yaptırma,
gerçekleşen öğrenme türü de model olma
yoluyla öğrenmedir. Bir beceriyi kazanmanın
en etkili yolu, onun uygulamasını yapmak-
tır. Bu nedenle gösterip yaptırma yöntemi
beceriye sahip kişinin beceriyi sergilemesi,
öğrenecek kişinin ise model alma yoluyla
beceriye sahip kişiyi izlemesi ve beceriyi
tekrar etmesi basamaklarından oluşur.
Cevap B

Cevap E

2. Örnek olay yöntemi, gerçek hayatta karşı-

laşılan ya da karşılaşma olasılığı olan prob-
lem niteliğindeki durumların ya da olayların
nedenlerinin neler olduğunun analiz edile-
rek anlaşılması ve sınıf ortamında tartışıla-
4. Beceri öğretiminde etkili öğretim yöntemle-
rak yeniden yazılması esasına dayanan bir
rinden biri olan gösterip-yaptırma yöntemi-
yöntemdir. Bu yöntem olayın nedenini, nasıl
nin uygulanması sırasında dikkat edilmesi
olduğunu ve sonuçlarının ne olacağının tar-
gereken bazı kurallar vardır. Öncelikle be-
tışılması amacıyla kullanılır. Dersinde prob-
ceriler, gerekli adımlar, şekil ve şemalarla
leme dayalı öğrenmeyi kullanmayı planlayan
anlatılmalıdır. Hedefler ve beceriler önce
öğretmenin, öğrencileri küçük gruplara ayı-
öğretmen ya da bilen kişi tarafından göste-
rarak verilen metin üzerinde tartışma yaptır-
rilir. İstenilen beceriyi kazanması için her öğ-
ması, çözüm yolları önermelerini istemesi,
renciye yeterli zaman ve tekrar yapma şansı
örnek olay yönteminin uygulandığının gös-
verilmelidir. Beceriler aşamalı olarak öğre-
tergesidir. Ayrıca probleme dayalı öğrenme-
tilmeli, bir beceri tam olarak öğretilmeden
yi kullanmayı planlayan öğretmenin seçe-
diğerine geçilmemelidir. Bir anlamda kar-
nekler içinde kullanması en uygun öğretim
maşık olan becerilerin parçalara bölünerek
yöntemi, örnek olaydır. Problem oluşturma
öğretilmesi bu yöntemin uygulanmasında
ve senaryo yazma başlı başına kullanılan
dikkat edilecek ilkelerden biridir. Ayrıntılı ve
öğretim yöntemi değildir. Örnek olayda fark-
karmaşık becerilerin öğretilmesinde parça-
lı çözümle önerilebilecek ana problem bu-
lara bölme ve adım adım ilerleme gerçek-
lunmalıdır. Tartışma ise, konu üzerinde farklı
leşmezse öğrenmede eksiklik oluşur, daha
görüş ve düşüncelerini paylaşmak amacıyla
önemlisi öğrenmeye olan ilgi ve motivasyon
kullanılan öğretim yöntemidir.
azalır.
Cevap C
Cevap A

356 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


5. Öğretim yöntem ve tekniklerinin temel işlevi,
öğretimin hedeflerini etkili olarak gerçekleş-
tirmektir. Bunun yanında öğretim yöntem
ve tekniklerinin kullanımında birçok ekstra
öğrenmeden söz edilir. Bu açıdan bakıldı-
ğında öğrencilerde çevrelerinde yaşanan
sorunlara duyarlılık, toplumda yaşanan so-
runlara çözüm önerme ve yapılmakta olan
bir işe katkı getirme gibi özellikleri geliştirme
amacıyla kullanılabilecek öğretim yöntem
ve teknikleri örnek olay inceleme ve istas-
yondur. Örnek olay yöntemi gerçek hayatta
karşılaşılan ya da karşılaşılabilecek sorunlu
bir olayın sınıf ortamına getirilerek analiz
edilmesi ve tartışılması yoluyla öğrenme-
nin gerçekleşmesidir. İstasyon tekniği ise,
öğrenme merkezlerinde öğrencilerin ihtiyaç
duyduğu kitap, bilgisayar, deney malzemesi
gibi araç-gereç ve materyaller bulundurarak
bu merkezlerde öğrencilerin gruplar halinde
etkileşime girmesi ve öğrenmelerini gerçek-
leştirdikleri süreçtir. İstasyon tekniği, bitiril-
miş bir işe katkı getirmek amacıyla yapılır.
Bu teknikte öğrenciler her istasyonda önce-
ki grubun yaptığı çalışmalara katkı sağlaya-
rak ya­pılan çalışmayı bir adım ileri götüre-
rek, yarım kalan işi tamamlamayı amaçlarlar.
Cevap A
6. Öğretilecek konunun özelliği oldukça önem-
lidir. Deprem sırasında nelere yapılması ge-
rektiğine ilişkin uygulamaların yapay bir or-
tamda öğretilmesi gerekir. Gerçek depremin
olmasını beklemek imkansızdır. Tehlikeli bir
durumun benzetim ile öğretilmesi gerekir.
Meral Öğretmenin deprem sırasında neler
yapılması gerektiği konusunda slaytlardan
yararlanarak öğrencilerini bilgilendirmesi,
“Anlatım” yönteminin kullanıldığını, gösterir.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Yöntemleri
7. Gösterilip yaptırma yöntemi; bir işlemin uy-
gulanmasını öğrenciye uygulama yaptırarak
öğretme yoludur. Devinişsel alanda en etkili
öğretim yöntemlerinden biri olan gösterip
yaptırma hem öğretmenin hem de öğren-
cinin merkezde olduğu tek yöntemdir. Soru
kökünde verilen örnek durumda öğrencile-
rine kabartma haritanın nasıl yapılacağını
öğretmeyi planlayan öğretmenin gösterip
yaptırma yöntemini kullanması gerekir. Çün-
kü kazandırması hedeflenen, bir beceridir.
Bunu gerçekleştirmenin en etkili yolu ise
becerinin bilen bir kişi tarafından öğrencilere
gösterilmesi, öğrencilerin de uygulamanın
tekrarını yapmasıdır.
Cevap E
8. Bir sınıfı oluşturan öğrenciler öğrenme hızla-
rı, zekâ düzeyleri, öğrenme ilgileri ve stilleri
bakımından birbirinden farklıdır. Her öğren-
cinin bireysel farklılarına uygun öğretim
yapılması, öğretimin bireyselleştirilmesi ile
mümkün olabilir. Öğretim sürecinin bireyin
ilgi ve ihtiyaçlarına dönük olması, her öğ-
rencinin kendi öğrenme hızında öğrenmesi,
öğrencinin öğretim sürecine etkin olarak
katılımının sağlanması bireysel öğretim sü-
reçlerinin avantajları arasında yer alırken, bu
sürecin öğrenci etkileşimini ve sosyalleşme-
sini sınırlandırma gibi çok önemli sınırlılıkları
da söz konusudur.
Cevap D
9. Devinişsel alandaki öğrenmeler en uygun
öğretim yöntemlerinden biri olan gösterip
yaptırma yöntemi temel olarak öğretmenin
beceriyi sergilemesi, daha sonra da öğren-
cinin bu beceriyi tekrar etmesi adımlarından
oluşur. Halk danslarını öğretmeyi amaçlayan
bir öğretmenin, becerileri önce öğrencilerine
göstermesi, ardından da her öğrenciye iste-
nilen beceriyi kazanması için yeterli zaman
ve tekrar etme şansı vermesi gösterip yap-
tırma yönteminin uygulanışına örnektir.
Cevap B
357
Öğretim Yöntemleri
10. Örnek olay yöntemi gerçek hayatta karşı-
laşılan ya da karşılaşılabilecek sorunlu bir
olayın sınıf ortamında tartışılması, analiz
edilmesi ve yeniden yazılması yoluyla öğ-
renmenin gerçekleşmesidir. Bu yöntemin
öğrencilerde geliştirmesi beklenen düşün-
me becerileri ise yaratıcı düşünme, eleştirel
düşünme ve problem çözmedir. Bu bilgiler
ışığında sorudaki örnek durumda kullanılan
öğretim yönteminin örnek olay, geliştirdiği
düşünme becerisinin de yaratıcı düşünme
olduğu görülmektedir.
Cevap E
11. Ezbere dayalı öğrenme, öğretmenin düzen-
lenmiş ve sıralanmış bilgiyi öğrencilerine
sunması ve öğrencilerden de sunulan bilgiyi
ezberlenmesinin beklendiği durumlar için
kullanılan bir tanımlamadır. Bu anlayışta te-
mel bilgi kaynağı öğretmen ve ders kitabıdır.
Bu açıklamalardan hareketle öğrencilerin-
den yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi
konusunda ders kitabından faydalanarak bir
ödev hazırlamalarını isteyen bir öğretmenin
ezbere dayalı öğrenme anlayışına uygun bir
davranış sergilediği söylenebilir. Diğer se-
çenekler öğrenciyi merkeze alan öğrencinin
etkin katılımını benimseyen anlayışı yansıtan
öğretmen davranışlarıdır.
Cevap D
12. Örnek olay yöntemi gerçek hayata karşıla-
şılan ya da karşılaşılabilecek içinde problem
barındıran bir olayın sınıf ortamına getirile-
rek analiz edilmesi, tartışılması ve olayın
yeniden yazılması yoluyla öğrenmenin ger-
çekleşmesidir. Sorudaki örnekte öğretmen,
okulun bahçesindeki çöpler ilgili sorunu sınıf
ortamına taşıyarak öğrencilerinden bu soru-
na çözüm üretmelerini isteyerek örnek olay
yöntemini uygulamıştır.
Cevap A
358
13. Okulun bahçesinde çöplerin yere atılması
sorunu sınıfa taşıyarak bu sorunun çözümü
için neler yapılması gerektiğini öğrencilerine
soran, öğrencilerini beşerli gruplara ayıra-
rak ve bu problem durumuna ilişkin çözüm
önerileri üretmelerini isteyen öğretmen bu
süreçte öğrencilerde bazı becerilerin gelişi-
mini de hedeflemektedir. Olaylara farklı ba-
kış açısı kazandırma, karar verme ve seçim
yapma, olayları derinlemesine analiz etme,
olayla ilgili yaşantı geçirme bu beceriler ara-
sında yer alır. Ancak kişisel sorunları kişisel
bir yaklaşımla çözme bu süreçte kazanılma-
sı beklenen bir beceri değildir, çünkü bu sü-
reçte sorun kişisel olmadığı gibi çözümünde
de takip edilmesi gereken süreç kişisel bir
yaklaşım değil, bilimsel bir süreçtir.
Cevap E
14. Soru incelendiğinde gerçek yaşamda karşı-
laşılması muhtemel bir olayın (trafik kazası),
örnek olayın görsel olarak sınıfa getirildiği,
üzerinde neden sonuç ilişkisine dayalı bir
analiz yapıldığı ve öğretmenin rehberlik et-
tiği anlaşılmaktadır. Bu özellikler de örnek
olay ve analiz, yöntem, teknik ve becerisine
kolayca götürmektedir.
Cevap B
15. Anlatım yöntemi bilgi basamağı ve ön öğ-
renmelerin yetersiz olduğu durumlarda etki-
lidir. Anlatım yönteminin en önemli özellikle-
rinden birisi de öğrencilere organize görüşler
ve bilgiler kazandırmaktır. Öğretmen eliyle
gerçekleştiği için kavram yanılgılarının en
az oluştuğu öğretim yöntemlerinden biridir.
Soru incelendiğinde anlatım yönteminin bu
özelliklerine özel vurgular yapıldığı görül-
mektedir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretim Yöntemleri

16. Gösterip yaptırma yöntemi, bir işlemin uy- 20. Gösterip-yaptırma yönteminde uygulamayı
gulanmasını, bir araç gerecin çalıştırılması- öncelikle öğretmen yapar veya bir materyal
nı öğrencilere önce aşama aşama gösterip kullanarak gösterir. Uygulama esnasında
açıklama; sonra öğrenciye yeterli düzeye öğrencilerin anlayıp anlamadığını kontrol
gelene kadar alıştırma ve uygulama yaptı- eder. Sonrasında uygulamayı öğrencilere
rarak öğretme yoludur. Üst düzey düşünme yaptırır.
becerilerine uygun olmayan bu yöntemde
öğretmen gerekli beceriyi gösterdikten son- Cevap C
ra tüm öğrencilere uygulama imkânı verir.
Bu nedenle öğrenciler birden fazla duyu
organını kullanarak yaparak yaşayarak öğ-
renirler.

Cevap A

17. Gösterip-yaptırma yöntemi öğretmenin
yaptığı uygulamayı öğrencilerin tekrar etme-
si sistematiğine göre uygulanır. Bu yüzden
öğrencilerin alternatif çözüm önerileri üret-
mesi beklenmez.
Cevap E
21. Kavram haritası konuyu genelden özele
doğru basamaklandıran ve anlatılanların
görsel hâle gelmesini sağlayan bir mater-
yaldir. Dersin giriş, işleniş aşamalarında ve
özetlenmesinde etkilidir. Ön bilgilerle yeni
bilgileri bir arada gösterir. Bu yüzden kav-
ram haritaları özellikle sunuş yoluyla öğretim
stratejisi ve anlatım yöntemiyle birlikte kulla-
nılır.

Cevap B

18. Problem çözme yönteminde öğretmen reh-

ber konumundadır. Bu yüzden problemleri
öğretmen çözmez. Öğrenciler problemi çöz-
mekte zorlanırsa öğretmen onlara rehberlik
edip yol gösterir.

Cevap D

19. Anlatım yönteminde öğretmen öğrencile-

re önceden organize ettiği bilgileri aktarır.
anlatım yöntemi bilişsel alanın bilgi düze-
yinde etkilidir. Oysa soru öncülünde verilen
kazanım bilişsel alanın analiz düzeyindedir.
Bu yüzden bu kazanıma ulaşmada anlatım
yöntemi çok az etkili olacaktır.

Cevap A

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 359

 ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
1. Bir öğretmen planladığı bazı etkinliklerle
öğretim sürecini zenginleştirme çabası
göstermekte, fen ve teknoloji dersinde“-
hücre” konusunu öğrencilerin grupça
yaptıkları deneylerle işlemektedir. Bu öğ-
retmen deney sonrası öğrencilerden,
• yaptıkları deneyle ne öğrendiklerini ay-
rıntılı olarak yazmalarını,
• “hücre” konusunda öğrendiklerini kü-
çük gruplarda tartışarak grup görüşü-
nü sınıfa sunmalarını
istemiştir.
Öğretmen yaptığı bu etkinlikle aşağı-
dakilerden hangisinde belirtilen eğit-
sel katkıyı en çok sağlayabilir?
A) Öğrencilerin ders boyunca meşgul ol-
malarını sağlama
B) Öğrencilerin yazma becerilerini geliş-
tirme
C) Öğrencilerin derse olan ilgilerini ve
katılımlarını artırma
D) Farklı değerlendirme yöntemlerinden
faydalanma
E) Farklı öğretim stratejilerinden yarar-
lanma
2. Sınıfında kavram haritası çalışması
yaptıran bir öğretmen, aşağıda belirti-
lenlerin hangisini öncelikle hedeflemiş
olabilir?
A) Öğrenmelerin anlamlı ve kalıcı hâle
gelmesini
B) Farklı öğrenme yollarını kullanmayı
C) Öğretilen bilgilerin tekrar edilmesini
D) Öğrencilerin öğrenme güçlüklerini be-
lirlemeyi
E) Öğrencilerin şema çizme becerilerini
geliştirmeyi
360
3. Bir öğretmen, dersinin belli bir bölümü-
nü soru - yanıt yöntemini kullanarak iş-
lemektedir. Soruları sorduğunda bütün
çabalarına karşın öğrencilerden yanıt
alamamış ya da yanlış yanıtlar almıştır.
Bu durumda, öğretmenin aşağıdaki-
lerden hangisini yapması eğitsel ola-
rak doğrudur?
A) Öğrencilere ders içinde zaman ver-
mesi ve konuyu kitaptan okumalarını
istemesi
B) Soru - yanıt yöntemi yerine sunuş ya
da başka bir yöntemle dersi sürdür-
mesi
C) Öğrencilerin derse hazırlanmadan
gelmelerinin nedenlerini araştırması
D) Öğrencilere gelecek ders konuyu ça-
lışıp gelmelerini, kendilerinin sunuş
yapacaklarını söylemesi
E) Konuyu öğrencilerin çeşitli kaynaklar-
dan araştırmalarını istemesi
4. Öğretim sürecinde “konuşma halkası”
ve “rol oynama” yöntemlerini kullanan
bir öğretmen, öğretim alanında belir-
lenmiş olan kazanımların (hedeflerin)
yanı sıra öğrencilerinde aşağıdaki
özelliklerin ya da yetilerin öncelikle
hangisinin gelişmesini kolaylaştırmış
olur?
A) Ezber
B) Empati
C) Yaratıcılık
D) Tartışma
E) Taklit
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Konuyla ilgili bilgi sahibi olunduğunda,
farklı bakış açılarıyla konuya ilişkin duy-
gular irdelendiğinde, kararın getirileri ve
tehlikeleri bilindiğinde, yaratıcılığı geliş-
tirip farklı seçenekler oluşturulduğunda,
yerinde karar verme olasılığı artar.
Sıralanan bu süreç aşağıda verilen
hangi yöntemle ya da teknikle bağlan-
tılıdır?
A) İstasyon
B) Beyin fırtınası
C) Fikir taraması
D) Altı şapkalı düşünme
E) Çok boyutlu düşünme
6. Öğretmen adaylarının eğitiminde, ha-
zırladıkları ders planına uygun olarak
işledikleri dersin videoya kaydedildiği,
dersi verenin ve diğer öğretmen aday-
larının video kayıtlarının bir öğretim
elemanıyla birlikte izlenerek değerlen-
dirildiği, bu değerlendirme sonuçla-
rına göre öğretmen adayına dönüt ve
düzeltme verildiği, öğretmen adayının
düzeltmelerden sonra dersi tekrar ha-
zırlayıp işlediği öğretim tekniği aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Örnek olay B) Rol oynama
C) Benzetim D) Gösteri
E) Mikro öğretim
7. Öğrencilerinin yaratıcılığını ve prob-
lem çözme becerilerini geliştirmek is-
teyen bir öğretmen, öğretim sürecinde
aşağıdaki uygulamalardan hangisine
özellikle yer vermelidir?
A) Çok farklı kaynaklardan yararlanarak
elde ettiği bilgileri “anlatım” yönte-
miyle aktarma
B) Öğrencilere iyi yapılandırılmış, sınırları
iyi belirlenmiş “ödevler” verme
C) Dersin konusuna uygun “benzetim”
yöntemini kullanma
D) Uygun fırsatlar yaratarak sık sık “be-
yin fırtınası” tekniğini uygulama
E) İçinde çelişkiler olan konuları “görüş
geliştirme” ve “münazara” yöntemle-
rini uygulayarak tartıştırma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
8. Öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğren-
cilerde iş birliği, yaratıcılık, başlanmış bir
işe katkı getirme ya da işi bitirme, katı-
lımdan keyif alma, kurallara uyma, ileti-
şim becerisi geliştirme, özel yetenekleri
ortaya çıkarma ve üretme özelliklerini ge-
liştirir. Çekingen öğrencilerin sürece aktif
olarak katılmalarını sağlar.
Özellikleri sıralanan bu yöntem ya da
teknik aşağıdakilerden hangisidir?
A) İstasyon
B) Rol oynama
C) Yaratıcı drama
D) Kaynak kişiden yararlanma
E) Görüş geliştirme
9. Öğrencilere öğretilen konular ya da bu
konuların, sorunların çözüm yolları bazen
zıtlıklar ve çelişkiler içerir.
Düşünceleri bu zıtlıkların iki ucunda ya
da aralarında bir yerlerde olan öğren-
cilerin, eğilimlerini gerçekleştirdikleri,
bütün sınıfın etkin katılımını gerekti-
ren, katılımcılarda hoşgörü, katlanma,
konuşma, dinleme ve değişmeye açık-
lık becerileri geliştiren yöntem ya da
teknik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fikir taraması
B) Zıt panel
C) Beyin fırtınası
D) Münazara
E) Görüş geliştirme
361
Öğretim Teknikleri
10. Başlıca amacı öğrencilerin olmayan
yeni bir şey üretmelerini geliştirmek
olan, öğrencilerin kendilerini ifade
etmelerinin yanı sıra sahip oldukları
bilgi ve yaşantıları üzerine hayal et-
tikleri dünyayı oluşturmalarına olanak
sağlayan, bilgileri daha çok oyunla
öğrenmelerine olanak veren öğretim
yöntemi ya da tekniği aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Örnek olay
B) Yaratıcı drama
C) Grupla öğrenme
D) İşbirlikli öğrenme
E) Öykü temelli öğrenme
11. Öğrencinin ilk denemeyi gerçek ortam-
da yapması halinde riskler olduğunda ve
öğrenciye temel becerileri kazandırmak
amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Öğ-
retmenin anında dönüt, düzeltme ve pe-
kiştireç vermesi, ortamın gerçeği temsil
etmesi, ürünün ve sürecin değerlendiril-
mesi başarıyla uygulanmasında önemli-
dir.
Yukarıda özellikleri anlatılan bu yön-
tem ya da teknik aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Rol oynama
B) Eğitsel oyun
C) Gösterip yaptırma
D) Benzetim
E) Deneme - yanılma ve uygulama
362
12. Belirli bir sorunun ya da durumun olası
nedenlerini belirlemek için kullanılan, ça-
lışma grubunun sorunun içeriğine odak-
lanmasını sağlayan ve ayrıntılı bir neden
- sonuç ilişkisi çıkarmayı hedefleyen bir
uygulamadır. Uygulama yapılmadan
önce sorun ifadesi bir kutucuğun içeri-
sine yazılır. Sorunun temel nedenleri de
yazıldıktan sonra her biri için “Bu neden
oluştu?” sorusu sorulur ve yanıtlar ana
nedenlerin alt nedenleri olarak yapılandı-
rılır.
Yukarıda açıklanan uygulama aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Neden - sonuç ilişkisi kurma
B) Balık kılçığı diyagramı
C) Güç alanı analizi
D) Adım adım sorun çözme
E) Sorunu dallarına ayırma
13. İlköğretim öğrencilerine, kapasiteleri-
nin üzerinde beceri gerektiren ödev-
lerin verilmesinin yol açtığı en önemli
sorun aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencilerin derse ilgisini ve başarı
algısını zayıflatması
B) Velilerin, çocuklarının ödevlerini yap-
mak zorunda bırakılması
C) Öğrencilerin boş zamanlarını değer-
lendirmelerinin engellenmesi
D) Öğrencilerin sınav kaygısını artırması
E) Öğrencilerin arkadaşlarıyla iletişimini
zayıflatması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

14. Öğretimin bireyselleştirilmesi ve hatanın
en aza indirilmesinin amaçlandığı du-
rumlarda, Skinner’in pekiştirme ilkelerini
temel alan “programlı öğretim” yaklaşı-
mının kullanılması önerilir.
Bu öğretim yaklaşımının en önemli ya-
rarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencileri öğrenmeye güdülemesi
B) Öğrenmeyi bütünden parçalara doğru
gerçekleştirmesi
C) Sınıfta kalma kuralını kaldırması
D) Dönüt ve düzeltmeyi hemen yapması
E) Öğrenmeyi parçalardan bütüne doğru
gerçekleştirmesi
15. Kavram yanılgılarını gidermede aşa-
ğıdaki uygulamalardan hangisi en az
etkilidir?
A) Kavram haritası oluşturma
B) Kavramsal değişim metinlerinden ya-
rarlanma
C) Kavramsal karikatürlerden yararlana-
rak tartışma
D) Kavramların tanımlarını tekrarlatma
E) Vee diyagramı oluşturma
16. • Türkiye’nin enerji kaynakları nelerdir?
• Türkiye’de enerji kaynakları nasıl kulla-
nılıyor?
• Enerji kaynakları en verimli nasıl kulla-
nılır?
Bu konu başlıklarında öğrencilerin
bilgilenmelerini, yorum yapmalarını,
sorunlar ve sorunların çözümleri üze-
rinde düşünmelerini, sorgulamalarını,
soru sormalarını ve sorularına karşılık
bulmalarını amaçlayan bir öğretmen,
aşağıdaki yöntem ya da tekniklerden
hangisini uygularsa amaçlarına ulaş-
ma olasılığı daha yüksek olur?
A) Münazara B) Görüş geliştirme
C) Panel D) Beyin fırtınası
E) Altı şapkalı düşünme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
17. Öğretmen, ilköğretim 7. sınıf sosyal bil-
giler dersinde “Türkiye sahip olduğu bor
kaynağını doğru biçimde kullanmakta-
dır.” önermesiyle tartışmaya dayalı bir
etkinlik planlamaktadır. Bütün öğrenci-
lerin tartışmaya katılmalarını, düşündük-
lerini gerekçeler göstererek belirtmele-
rini, düşüncelerini değiştirebileceklerini
belirtmiştir. Öğrencilerinde başkalarının
düşüncelerine saygı, dinleme, kendi dü-
şüncesini savunma ve kanıt bulma bece-
rileri geliştirmeyi hedeflemiştir.
Bu etkinlik aşağıdaki tartışma türlerin-
den hangisi için en uygundur?
A) Münazara
B) Görüş geliştirme
C) Forum
D) Panel
E) Konuşma halkası
18. • İki boyutlu şemalardır.
• Bağlantılar içerir.
• Bir içeriğin öğretiminde özetlenmesin-
de ve ölçülmesinde kullanılır.
Bu özellikler aşağıdakilerden hangisini
doğru olarak betimlemektedir?
A) Vee diyagramı
B) Kavram haritası
C) Dallanmış ağaç
D) Yapılandırılmış grid
E) Bilgi yaprağı
363
Öğretim Teknikleri
19. Öğretim sürecinde kullanılan beyin fır-
tınasını en iyi anlatan açıklama aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Öğretmenin konuyla ilgili çok sayıda
soru hazırlayıp yanıtlamaları için öğ-
rencilere vermesidir.
B) Öğretmenin, öğrencileri iki gruba ayı-
rıp iki grubun ne düşündüğünü birbir-
leriyle paylaşmalarını istemesidir.
C) Öğretmenin kapsamlı bir kavram ha-
ritası hazırlayıp öğrencilerden incele-
melerini istemesidir.
D) Bütün sınıfın tartıştırılarak “Bize Dü-
şen Görevler” başlıklı bireysel ya da
grupça rapor hazırlanmasının isten-
mesidir.
E) Öğrencilerin belli bir konuyla ilgili çok
sayıdaki ilginç önerilerinin kısa sürede
toplanmasıdır.
20. İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde
Elif Öğretmen depremle ilgili konuyu iş-
lemektedir. Öğrencilerinden gönüllü olan
üç kişiye bir durum verir ve canlandırma-
larını ister. Daha sonra sınıf içinde öğren-
cilere deprem tatbikatı yaptırarak dersi
tamamlar.
Elif Öğretmen bu uygulamada hangi
öğretim yöntem ya da tekniklerinden
yararlanmıştır?
A) Beyin fırtınası – Benzetim
B) Örnek olay – Yaratıcı drama
C) Yaratıcı drama – Benzetim
D) Beyin fırtınası – Örnek olay
E) Yaratıcı drama – Beyin fırtınası
364
21. Dünyada yaşanan ekonomik krizi de-
ğerlendirme amacıyla yapılan bir grup
çalışmasında bu durum farklı bakış açıla-
rından ele alınır. Duruma, eleştirel açıdan
bakıldığı gibi duygusal açıdan da bakıla-
rak yapıcı yaklaşılır ve yeni çözüm öne-
rileri sunulur. Çalışmanın sonunda tüm
bakış açıları değerlendirilerek bir analiz
yapılır ve konuya ilişkin son görüş bildi-
rilir.
Yukarıda verilen bu süreç aşağıdaki
öğretim yöntem ya da tekniklerinden
hangisinin uygulandığını gösterir?
A) Beyin fırtınası
B) Altı şapkalı düşünme
C) Konuşma halkası
D) Eleştirel düşünme
E) Düşün-eşleş-paylaş
22. Bir öğretmen ilköğretim 7. sınıf öğren-
cileriyle performans görevlerinin değer-
lendirilmesini tartışmak amacıyla sınıfta
beşer kişiden oluşan iki grup oluşturur.
Birinci grup uzman grubunu, ikinci grup
ise öğrenci grubunu oluşturur. Sınıfta-
ki diğer öğrenciler de dinleyici olarak
sürece katılırlar. Her iki grup sunumunu
tamamladıktan sonra dinleyici öğrenciler
soru sorarlar.
Bu öğretmen hangi öğretim yöntem ya
da tekniğini kullanmıştır?
A) Münazara
B) Kollegyum
C) Forum
D) Açık oturum
E) Panel
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

23. ve 24. soruları aşağıdaki parçaya
göre cevaplayınız.
Öğretmen derste; “Yer altı zenginlikleri tüken-
diğinde ne olacak?” diye sorar. Öğrencilerden
iki dakika düşünmelerini ister. Sınıfı üç gruba
ayırır. Birinci grup konuyla ilgili düşüncelerini
yazar, ikinci grup afiş hazırlar, üçüncü grup
ise konuyla ilgili şarkı sözü yazar ve besteler.
Gruplar on dakika sonra çalışmalarını kendi
sıralarında bırakarak yer değiştirir ve çalışma-
lara birbirlerinin kaldığı yerden devam ederler.
Dersin sonunda çalışmalar tamamlanır ve öğ-
retmen en beğendiği afişi duvara asar. Şarkıyı
söylemek için zaman kalmadığını düşünerek
şarkıyı söylemelerine gerek olmadığını belirtir.
Öğretmen derse etkin katılımı fark edince her
ders aynı yöntem ya da tekniği kullanmaya
karar verir.
23. Öğretmen derste hangi öğretim yön-
tem ya da tekniği kullanmıştır?
A) İstasyon E) Mülakatlar
B) Düşün-eşleş-paylaş
C) Eğitsel oyun
D) Soru-cevap
E) Konuşma halkası
24. Bu örnekte, aşağıdaki öğretmen dav-
ranışlarından hangisi kesinlikle yanlış-
tır?
A) Grup çalışmalarına az süre vermek
B) Her ders aynı yöntem ya da tekniği
kullanmak
C) Gruplara farklı görevler vermek
D) Açık uçlu soru sormak
E) Şarkıyı söyletmek için ders dışında ek
süre vermemek
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
25. Kavram haritaları, öğrencilere bilgileri iliş-
kilendirmek için uygun yollar sağlar.
Aşağıdakilerden hangisi kavram ha-
ritalarının avantajları arasında yer al-
maz?
A) Öğretimin her kademesinde kullanıla-
bilmesi
B) Ön bilgilerle yeni kavramların bütün-
leştirilmesini sağlaması
C) Kavram yanılgılarını önlemede etkili
olması
D) Olguların ve örneklerin somutlaştırıl-
masında etkili olması
E) Dersin her aşamasında farklı amaçla
kullanılabilmesi
26. Aşağıdakilerden hangisi kavram yanıl-
gılarının hem tespit edilmesinde hem
de giderilmesinde kullanılır?
A) Kavram karikatürleri
B) TGA (Tahmin-Gözlem-Açıklama)
C) İki aşamalı teşhis testleri
D) Tekzip (çürütme) metinleri
27. Bilgisayar destekli öğretimi kullanmanın
birçok yararının yanı sıra bazı sınırlılıkları
da bulunmaktadır.
Aşağıdaki durumlardan hangisi bu sı-
nırlılıklardan biri değildir?
A) Bilgisayar kullanıcılarına yardımcı ola-
cak yeterli sayıda uzmanın olmaması
B) Her öğrencinin kendi öğrenme süreci-
ni çeşitlendirebilmesi
C) Kullanılan programlarda içerik bilgisi-
nin yeterli kalitede olmaması
D) Yazılmış programların yalnızca yazılım
için seçilen bilgisayarla çalışabilir ol-
ması
E) Bilgisayar ve hazır paket programları-
nın pahalı olması
365
Öğretim Teknikleri
28. Bilgisayar destekli öğretimin amaçların-
dan biri gerçek hayattaki olayların kont-
rollü bir şekilde temsil edilmesinde bilgi-
sayar teknolojilerini kullanmaktır.
Bu amaçla dersinde bilgisayar destekli
öğretim programlarından yararlanmak
isteyen bir öğretmen için aşağıdakiler-
den hangisi en uygundur?
A) Alıştırma ve tekrar programları
B) Birebir öğretim programları
C) Problem çözmeye yönelik programlar
D) Benzetim programları
E) Kelime işlemci programlar
29. Öğretmen derste Semra’ya bir soru sorar.
Semra uzun süre soruyu yanıtlayamaz.
Diğer öğrencilerin dikkatlerinin dağıldı-
ğını ve durumdan Semra’nın çok utandı-
ğını fark eden öğretmen, bazı ipuçlarıyla
Semra’nın soruyu yanıtlamasını sağlar.
Öğretmenin Semra’ya bu şekilde dav-
ranmasının temel nedeni aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Semra’nın utanma duygusunu bastır-
ma
B) Sınıfta sessizliği ve düzeni sağlama
C) Semra’ya içsel başarı duygusu ka-
zandırma
D) Ders süresini etkili kullanma
E) Semra’nın utanmasından kendini so-
rumlu tutma
366
30. Ahmet yavaş öğrenen bir öğrencidir.
Öğretmeni sınıfa bir etkinlik verdiğinde
arkadaşlarından sıklıkla geri kalmakta ve
bazen görevini arkadaşlarıyla aynı anda
bitiremediği için ağlamaktadır.
Öğretmenin Ahmet’e yardım etmek
için benimseyeceği en iyi yol aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Küçük adımlardan oluşan bir öğren-
me süreci düzenlemek ve her adım-
dan sonra geribildirim vermek
B) Ahmet ağladığında arkadaşlarının ra-
hatsız olmaması için onu arkadaşla-
rından uzağa oturtmak
C) Ahmet’e yardımcı olması için onu özel
eğitim öğretmenine yönlendirmek
D) Ahmet çalışmaktan çok sıkıldığında
bir süreliğine ara vermesine izin ver-
mek
E) Ahmet’i öğrenmeye daha fazla güdü-
lemek için ona ek ödevler vermek
31. Amerikalı eğitimci Dale, yaşantılarla
kavramların oluşumunu ilişkilendirerek
öğretme durumlarının seçimine yardımcı
olacak bir yaşantı konisi geliştirmiştir. Bu
modelin dayandığı temel ilkeler şunlardır:
• Öğrenme sürecinde ne kadar çok duyu
organı kullanılırsa öğrenme o kadar ka-
lıcı olur.
• En iyi öğrenilenler bireyin kendi kendi-
ne yaparak öğrendikleridir.
• Öğrenilenlerin çoğu görsel ögeler yar-
dımıyla öğrenilir.
Bu ilkelere göre, somut yaşantı kazan-
mak ve kalıcı öğrenmeler sağlamak
için, aşağıdaki öğretim yöntem ya da
tekniklerinden hangisinin kullanımına
en az yer verilmelidir?
A) Gösteri
B) Sergi
C) Gezi
D) Dramatizasyon
E) Görüşme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

32. Türkçe dersinde kompozisyon yazarken
giriş bölümünün önemini vurgulamak is-
teyen bir öğretmen öğrencilerine “Kom-
pozisyonumuzun giriş paragrafı bel ke-
miğimiz gibidir; bel kemiğinde problem
olan bir insan nasıl yürüyemezse, giriş
paragrafı yeterince ilgi çekici olmayan
bir kompozisyonu da kimse okumak is-
temez.” der.
Bu derste öğretmenin kullandığı öğre-
tim yöntem ya da tekniği aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Düz anlatım
B) Tartışma
C) Analoji
D) Örnek olay
E) Argümantasyon
33. İstasyon tekniğinin uygulandığı bir sınıf-
ta üç istasyon grubu oluşturulur. Birinci
grup konuyla ilgili mektup yazar, ikinci
grup afiş hazırlar ve üçüncü grup şiir ya-
zar. Her istasyon grubu çalışma için ken-
disine verilen süre dolunca diğer istas-
yona geçer ve çalışmaya arkadaşlarının
kaldığı yerden devam eder. Çalışmanın
sonunda istasyon şefleri ortaya çıkan
ürünleri sunarlar.
Uygulanan bu tekniğin öğrencilere ka-
zandıracağı en önemli yarar aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Farklı öğrenme yöntemlerini öğrenme
B) Düşünme becerilerini ve yaratıcılıkla-
rını geliştirme
C) Çalışma kurallarına uymayı öğrenme
D) Öğretim materyallerini etkili kullanma
E) Arkadaşlarına saygılı davranma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
34. Mikro öğretim yöntem ya da tekniğinin
kullanıldığı bir sınıfta, Meral sınıf arkadaş-
larına örnek bir ders anlatımı yapacaktır.
Aşağıdakilerden hangisi Meral’in mik-
ro öğretim uygulamasında en fazla
öneme sahiptir?
A) Kendi öğretimini değerlendirmeyi
planlama
B) Sınıf arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kurma
C) Örnek ders anlatımının görüntülü ka-
yıt edilmesini sağlama
D) Dersten önce sunumun provasını
yapma
E) Sınıftaki diğer öğrencilerin bireysel
farklılıklarını dikkate alma
35. Öğretmen az sayıda öğrenciden oluşan
sınıfa girer ve dersini işlemeye başlar.
Öğrencilere “Hiç yağmur yağmazsa
……… .” der ve cümleyi onların tamam-
lamasını isteyerek aşağıdaki işlemleri uy-
gular:
I. Herkes 5-6 dakika içinde soruya iliş-
kin fikirlerini söyler.
II. Öğretmen hiçbirini eleştirmeden söy-
lenenlerin tamamını tahtaya yazar.
III. Öğretmen fikirler arasında gülünç, il-
gisiz ve saçma olan fikirleri de yazar.
IV. Öğrenciler birbirlerinin fikirlerini din-
lerler.
V. Öğretmen en farklı fikirleri değerlendi-
rerek soruyla bağlantılı yanıtları ken-
disi seçer.
Beyin fırtınası tekniği kullanılarak iş-
lenen bu derste hangi işlemde yanlış
yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
367
Öğretim Teknikleri
36. Bir öğretmen derste öğrencilere, “Şimdi
sınıfı iki gruba böleceğim. Birinci grup
teknolojinin insan yaşamı üzerindeki et-
kileri konusunda soruları, ikinci grup ise
aynı konuyla ilgili ilk grubun kendisine
sorması olası sorulara tahmini yanıtları
hazırlayacak.” der. Sınıfı iki gruba ayırdık-
tan sonra çalışmaları için 20 dakika süre
verir.
Öğretmen bu örnekte hangi öğretim
yöntem ya da tekniğini kullanmıştır?
A) Buzz grup
B) Zıt panel
C) Açık oturum
D) Konuşma halkası
E) Örnek olay
37. Elif Öğretmen, fen ve teknoloji dersinde
hayvanlarla ilgili bir konuda öğrencilerin
ilgisini çekmeyi ve merakını uyandırmayı
amaçlar. Bunun için dersine nesli tüken-
miş hayvanlarla ilgili fotoğrafları göste-
rerek başlar. Daha sonra nesli tükenmiş
hayvan isimleriyle ilgili bir oyun oynatır
ve bu fotoğraflarla ilgili rol kartları vererek
öğrencilerden ikili canlandırmalar yap-
malarını ister.
Bu örnekte, Elif Öğretmen’in kullandı-
ğı öğretim yöntem ya da tekniği aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Örnek olay
B) Beyin fırtınası
C) Altı şapkalı düşünme
D) Yaratıcı drama
E) Gösteri
368
38. Öğrencilerin ressam, edebiyatçı, mü-
zisyen ve bilim insanlarının eserlerini
oluştururken hissettikleri duygu ve
düşünceleri anlamaları amacıyla ders-
te yapacakları aşağıdaki uygulamalar-
dan hangisinin en etkili olması bekle-
nir?
A) Kişilerin hayat hikâyeleriyle ilgili kü-
tüphane taraması yaparak yazılı bir
metin oluşturmaları ve sınıfta metni
sunmaları
B) Kişilerin hayat hikâyelerini içeren film
vb. görsel materyalleri sınıfta izleme-
leri
C) Kişilerin eserlerini değişik malzeme-
lerle kopyalayarak tekrar oluşturma-
ları
D) Kişilerin hayat hikâyeleriyle ilgili do-
ğaçlama kartları hazırlayarak canlan-
dırma ve bu canlandırmalara ilişkin
değerlendirme yapmaları
E) Kişilerin eserlerinin sergilendiği sergi,
müze gibi okul dışı alanlara yapılan
gezilere katılmaları ve gördüklerini
sınıf ortamında arkadaşlarıyla paylaş-
maları
39. Lale Öğretmen derste haberleşme ile ilgili
konu işlerken öğrencilere “Televizyon hiç
olmasa hayatımız nasıl olurdu?” sorusu-
nu sorar. Öğrenciler olayı tarafsız, olumlu,
olumsuz gibi çok yönlü olarak düşünür-
ler. Soruya ilişkin yeni çözümler bulurlar,
duygularını tanımlarlar, analiz ederler ve
farklı fikirleri empati yaparak değerlendi-
rirler.
Lale Öğretmen’in bu örnekte kullandı-
ğı öğretim yöntem ya da tekniği aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Yaratıcı drama
B) Soru-cevap
C) Altı şapkalı düşünme
D) Problem çözme
E) İstasyon
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

40. Kavram öğretiminde, öğrencilerin kav-
ramları anlamlı bir şekilde öğrenebil-
meleri için aşağıdakilerden hangisi en
etkili olur?
A) Üniteyle ilgili kavramları listeleme
B) Ünitedeki kavramlarla ilke ve genelle-
meleri seçme
C) Kavramlarla olguları ilişkilendirme
D) Kavramların farklı anlamlarını sınıflan-
dırıp örnekleme
E) Kavramlar listesinden en genel kavra-
mı ilk sıraya alma
41. Oldukça kalabalık ve akademik olarak
başarılı öğrencilerin bulunduğu 9A şube-
sinde Şaban başarısı düşük bir öğrenci-
dir. Öğretmeni Şaban’ın başarı düzeyini
yükseltmek için ona bilgisayar destekli
öğretim uygulamaya karar verir. Uygula-
madan sonra Şaban’ın başarısında artış
olduğu gözlemlenir.
Bilgisayar destekli öğretimin Şaban’ın
başarısını artırmasının en önemli ne-
deni aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Öğrenilenlerin çok sık aralıklarla pe-
kiştirilmesi
B) Şaban’ın kendi hızıyla öğrenmesinin
sağlanması
C) Öğrenilenlere ilişkin anında geri bildi-
rim verilmesi
D) Öğretimin benzetimler kullanılarak
gerçekleştirilmesi
E) Öğrenmenin daha eğlenceli geçmesi-
nin sağlanması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
42. Bir konu, bilgisayar programı yardımıyla
anlamlı bir bütünlük içinde verilmek iste-
nir. Öğrencinin adım adım öğrenmesi için
öğrenciye ön organize ediciler, tablolar
ve yeni problemler verilir. Öğrencinin an-
lamlandırdığı bilgiyi yeni durumlara trans-
fer etmesine ve öğrenme sürecinde etkin
olmasına fırsat verilir. Öğrenci bir tepki
verdiğinde doğruluğu ya da yanlışlığına
ilişkin, öğrenci anında bilgilendirilir. Öğ-
renci öğrenme güçlüğüyle karşılaştığında
uygun öğrenme stratejisi geliştirmesi ko-
nusunda yönlendirilir ve bir üniteyi öğren-
dikten sonra diğer üniteye geçilir.
Bu örnekte, aşağıdaki öğrenme mo-
dellerinden hangisinin kullanıldığı söy-
lenebilir?
A) Programlı öğrenme
B) Basamaklı öğrenme
C) Okulda öğrenme
D) Buluş yoluyla öğrenme
E) Sunuş yoluyla öğrenme
43. Sınıfında işbirliğine dayalı öğrenmeyi he-
defleyen bir fen ve teknoloji öğretmeni,
deney yaparken sınıfını küçük gruplara
ayırır ve her gruba deneyi yaparken ya-
rarlanacağı farklı kaynaklar verir, öğren-
cilerin her aşamada paylaşım içinde ol-
malarını ve ortaya çıkan ürünün ortak bir
çalışma olması gerektiğini vurgular.
Öğretmenin, öğrencilere farklı kay-
naklar vererek birlikte çalışmalarını
istemesinin en temel nedeni aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Deney hakkında araştırma yapmaları-
nı sağlamak
B) Öğrencilerin fen bilimlerine ilişkin
olumlu tutum geliştirmelerini sağla-
mak
C) Öğrencilerin çalışmalarını tamamla-
maları için zaman kazanmalarına yar-
dımcı olmak
D) Öğrencileri birbirleriyle yarışmaya
özendirmek
E) Öğrenciler arasında olumlu bağımlılık
yaratmak
369
Öğretim Teknikleri
44. Dil bilgisi dersinde anlatım bozukluklarını
işleyen Mehtap Öğretmen, öğrencilerine
ev ödevi olarak içinde anlatım bozukluğu
olan gazete veya dergi metinlerinden üç
örnek bulup sınıfa getirmelerini ister.
Bu uygulamada Mehtap Öğretmen’in
temel amacı aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Öğrencilerin derse aktif olarak katı-
lımlarını sağlamak
B) Çağdaş öğretim yöntem ya da teknik-
lerini kullanmak
C) Öğrencilerin konuyu ne derece öğ-
rendiklerini değerlendirmek
D) Öğrencilerin öğrendikleri bilgileri gün-
lük yaşamla ilişkilendirmelerini sağla-
mak
E) Öğrencilerin farklı ilgi ve becerilere
sahip arkadaşlarıyla paylaşımlarını
artırmak
45. Demir Öğretmen sosyal bilgiler dersinde
“teknolojik ürünlerin hayatımızda ve çev-
remizde yaptığı değişiklikler” konusunu
işlemektedir. Tartışmaya katılmak üzere
5-10 arası gönüllü öğrenci seçer. Öğren-
ciler birbirlerini görecek şekilde oturur-
lar ve konuyla ilgili düşüncelerini sırayla
söylerler. Söz almak istemeyen öğrenci-
ye saygı duyulur ve bir başka öğrenciye
söz hakkı verilir. Bu sırada sınıftaki diğer
öğrenciler dinleyicidir, tartışmaya katıl-
mazlar.
Bu örnekte Demir Öğretmen, dersinde
hangi öğretim yöntem ya da tekniğini
kullanmıştır?
A) Görüş geliştirme A) Benzetim
B) Panel
C) Konuşma halkası C) Gösteri
D) Kollekyum
E) Vızıltı grupları
370
46. Olası bir savaşta hava bombardıman bir-
liklerinde görev alacak askerler için sanal
savaş ortamları oluşturulmuş ve savaş
anında ne zaman ne yapmaları gerektiği-
ne ilişkin bilgi ve beceri kazanmaları için
eğitim verilmiştir.
Bu örnekte askerlere eğitim verilirken
hangi öğretim yöntem ya da tekniğinin
kullanıldığı söylenebilir?
A) Benzetim
B) Örnek olay
C) Drama
D) Programlı öğrenme
E) İşbaşında öğrenme
47. Derin Öğretmen elinde bir kuklayla sınıfa
girer ve kuklayı konuşturarak öğrencilere
“Öğretmeninizi ve arkadaşlarınızı düşü-
nün. Öğretmenleriniz bazen sınıfta arka-
daşlarınıza kızabilir ve bu kızgınlıklarını
farklı davranışlarla gösterebilirler. Şimdi
dörder kişilik gruplar oluşturmanızı isti-
yorum. Sınıfta öğretmeninizi kızdıracak
bir davranışı ve öğretmeninizin bu davra-
nış karşısında vermiş olabileceği tepkileri
düşünün. Bu anı istediğiniz şekilde yansı-
tın.” der ve öğrencilere 15 dakika zaman
verir.
Derin Öğretmen, bu derste aşağıdaki
öğretim yöntem ya da tekniklerinden
hangisini kullanmıştır?
B) Örnek olay
D) Beyin fırtınası
E) Yaratıcı drama
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretim Teknikleri

48. Derslik dışı öğretim yöntemleri genel 50. Cemil Öğretmen, sınıfın zeminine bir üç-
olarak millî parklar, hayvanat bahçeleri, gen çizer ve bu üçgenin köşelerini mutlu-
müzeler ve sergilere yapılan geziler ve luk köşesi, mutsuzluk köşesi ve kızgınlık
gözlemler olarak tanımlanabilir. köşesi şeklinde isimlendirir. Daha sonra
Derslik dışı öğretim yöntemlerinin et- öğrencilere birkaç örnek durum verir.
kili hâle getirilmesi amacıyla aşağıdaki Verilen durumlarda hangi duyguyu hisse-
uygulamalardan hangisi önerilmez? derlerse üçgenin o köşesine gitmelerini
A) Uygulama öncesi öğrencileri hedef- ve hissettikleri duyguyu ifade eden bir
ten haberdar etme cümleyi yüksek sesle söylemelerini ister.
B) Öğrenciler için gözlem formları oluş- Bu örnekte Cemil Öğretmen, aşağıda-
turma ki öğretim yöntem ya da tekniklerin-
C) Katılımı gönüllülük esasına dayandır- den hangisini kullanmıştır?
ma
A) Yaratıcı drama
D) Öğrencilerden beklenenleri yönerge-
B) Beyin fırtınası
lerle açıklama
C) Eğitsel oyun
E) Öğrencilerden uygulamayla ilgili ödev
hazırlamalarını isteme D) Benzetim
E) Rol oynama
49. Aşırı yağmurun olduğu, sellerin büyük
çevresel zararlara yol açtığı günlerde,
Mustafa Öğretmen, “Yağmurlar sayesin-
de bu yıl kurak geçmeyecek.” der.
Mustafa Öğretmen’in yukarıdaki davranı-
şından yola çıkarak altı şapkalı düşünme
tekniğinden hangi şapka rengine uygun
davrandığını bulan öğrenciler, ders bo-
yunca aynı şapka rengine uygun tepkiler
vereceğini bilmektedirler.
Buna göre, Mustafa Öğretmen’in ders
boyunca aynı şapka rengine uygun
olarak aşağıdaki davranışlardan han-
gisini göstermesi beklenmez?
A) Sanayileşmenin öneminden ve bunun
doğanın yararına olduğundan bahset-
mesi 51. I. Kavramlar arasındaki ilişkileri ortaya
B) Yaşanmış nükleer santral kazalarını koyar.
örnek göstererek olası riskler üzerin- II. Soyut işlemler dönemi çocukları için
de durması daha uygun bir araçtır.
C) Okunan hikâyedeki kötü adamın iyi III. Dersin değerlendirme aşamasında da
yönlerinin de olduğunu söylemesi kullanılabilir.
D) Buzulların erimesiyle yeni petrol re- IV. İşlenen konuya bütün olarak bakıla-
zervlerine ulaşılacağını ve bunun bilmesine olanak verir.
enerji kaynakları açısından yararlı ola-
Yukarıdaki ifadelerden hangileri kav-
cağını belirtmesi
ram haritalarının özelliklerindendir?
E) Sera gazlarının salınımına sınırlama
getirilmemesinin ekonomik kalkınma- A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
ya katkı getireceğini ifade etmesi D) I, III ve IV E) II, III ve IV

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 371

Öğretim Teknikleri
52. Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ)
Program Programın özellikleri
türleri
I. Alıştırma Öğrencilere işlenmiş konuların
tekrarını yaparak öğrenilenlerin
kalıcılığını sağlar ve öğrencinin
öğrenemediği bilgi ve becerileri
kazandırmaya çalışır.
II. Birebir Öğrenci kendi hızına göre çalışır
öğretim ve bu programla öğretim zamanı
kısalır.
III. P
 roblem Öğrenciler gerçek hayatta
çözme karşılaşabilecekleri problemleri
çözmeyi öğrenirler ve deneyim
kazanırlar.
IV. Benzetim Öğrencileri gerçek hayata
hazırlar ve öğrencilerin yaparak
öğrenmelerini sağlar.
V. Sınama Öğrencilere ürün ve sürece
durumları yönelik düzeyleriyle ilgili geri
bildirim sağlar.
Deprem olduğunda ne yapması ge-
rektiği ve kendisini nasıl koruyacağı
konusunda yetersiz olan öğrenci için
tabloda verilen BDÖ programlarından
hangileri diğerlerine göre daha etkili
olur?
A) I, II ve III B) I, III ve IV C) II, III ve IV
D) II, IV ve V E) III, IV ve V
53. Nil Öğretmen, öğrencilerini öğrenmeye
teşvik eden etkin bir öğrenme-öğretme
ortamı sağlamak için çaba gösteren nite-
likli bir öğretmendir.
Aşağıdaki uygulamalardan hangisinin
Nil Öğretmen’e ait olma olasılığı en
yüksektir?
A) Öğrenci çalışmalarından en nitelikli
olanları yıl sonunda sergileme
B) Öğrenci katılımını teşvik etmek için
öğrenci yanlış yanıt verse de yanıtını
onaylama
C) Öğrenmeleri pekiştirmek için öğrenci-
lere çok sayıda ve sık sık ödül verme
D) Öğrencilerin birbirlerine soru sorma-
larına ve birbirlerini eleştirmelerine
fırsat verme
E) Sadece dönem sonunda değerlendir-
me yaparak geçme notu verme
372
54. Eren Öğretmen, dersinde sıvıların kaldır-
ma kuvveti konusunu işler ve bu süreçte
aşağıdaki kavram karikatürünü kullanır.
Daha ileriye gitme !
Su derinleştikçe sandal Endişelenme !
Su derinleştikçe
daha fazla batar.
kaldırma kuvveti Yanılıyorsunuz !
artar. Kaldırma kuvvetinde
derinliğin önemi yok.
Aşağıdakilerden hangisi Eren Öğret-
men’in kavram karikatürünü kullan-
masının amaçlarından biri olamaz?
A) Öğrencilerin konuya ilişkin kavram
yanılgılarını ortaya çıkarmak
B) Öğrencilerin konuya odaklanmalarını
sağlamak
C) Tartışma ortamı yaratmak
D) Öğrencilerin kendi düşüncelerini sor-
gulamalarını sağlamak
E) Konuya ilişkin bilgileri doğrudan ver-
mek
55. Bir sınıf öğretmeni, Güneş Sistemi’ni iş-
leyeceği derste önceden görevlendirdiği
altı öğrenciyi, üzerlerinde gezegen isim-
leri yazılı kâğıtlarla tahtanın önüne çıkarır.
Önündeki kâğıtta Güneş yazan öğren-
ci “Ben Güneş’im, Güneş Sistemi’nin
merkezinde yer alırım.” diyerek etkinliği
başlatır. Sonra, sırasıyla diğer gezegenler
kendilerini ayrıntılı tanıtarak Güneş etra-
fındaki yerlerini alırlar ve etkinlik bu şekil-
de devam eder.
Öğretmen bu derste aşağıdaki öğre-
tim yöntem veya tekniklerinden hangi-
sini kullanmıştır?
A) Rol oynama B) Yaratıcı drama
C) Gösteri D) Altı düşünce şapkası
E) Benzetim
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

56. Celâl Öğretmen Türkçe dersinde, öğren-
cilerinin bazı duyguları anlayabilme ve
başkalarının görüşlerine saygı duyabilme
özelliklerini geliştirmek için, sınıf başkanı
seçimini kaybeden bir öğrencinin yaşa-
dıklarını anlatan bir hikâyeyi öğrencilerine
anlatır ve canlandırmalarını ister. Daha
sonra öğrencilerinden, hikâyede geçen
karakterin yerine kendilerini koymalarını
ve böyle bir durumda neler hissedecek-
lerini ve nasıl davranacaklarını paylaşma-
larını ister.
Celâl Öğretmen, bu etkinlikte aşağıda-
ki yöntem veya tekniklerden hangisini
uygulamıştır?
A) Soru - cevap
B) Grupla çalışma
C) Panel
D) Görüş geliştirme
E) Konuşma halkası
57. Kütahya’da görev yapan bir sınıf öğret-
meni öğrencileriyle birlikte “Beylikten
Devlete” ünitesi kapsamında Bilecik’in
Söğüt ilçesine bir gezi planı yapar. Ge-
rekli ön hazırlıkları tamamladıktan sonra
ilgili izinleri alarak geziye giderler. Gezi-
den sonraki ilk derste öğretmen geziyle
ilgili gözlemlerini paylaşır ve sınıfça bir
değerlendirme yapılır.
Bu etkinlikte yapılan en önemli hata
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğretmenin geziden sonra izlenimle-
rini açıklaması
B) Gözlem faaliyetlerinin değerlendiril-
mesinin gezi sonrasına bırakılması
C) Geziye gidilecek yerin kararını öğret-
menin vermesi
D) Gezinin il dışına yapılmış olması
E) Gezi planının öğrencilerle birlikte ya-
pılması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
58. “Deniz kirliliğini nasıl engelleriz?” soru-
suna öğrencilerinin çözüm üretmesini
isteyen bir öğretmenin, beyin fırtınası
uygulama ilkelerine göre aşağıdakiler-
den hangisini yapması yanlıştır?
A) Rahat bir konuşma ortamı oluşturma-
sı
B) Yeni fikirler üretmeye cesaretlendir-
mesi
C) Doğru sonucu bulmaya özendirmesi
D) Öne sürülen düşüncelerin eleştirilme-
sini engellemesi
E) Fikirlerin değerlendirilmesini en sona
bırakması
59. “Sosyal paylaşım sitelerinin toplum
üzerindeki etkileri nelerdir?” sorusunu
tahtaya yazarak dersine başlayan bir
öğretmen, öğrencilerinden konuyla ilgili
akıllarına ilk geleni söylemelerini ister.
Öğrencilerin ürettiği kısa cümle ve keli-
meleri, tahtaya yazdığı soru etrafına da-
iresel bir düzen içerisinde yazar. Daha
sonra hep birlikte bu fikirleri değerlendi-
rirler.
Öğretmenin bu uygulaması, aşağıda-
kilerden hangisine en uygun örnektir?
A) Balık kılçığı
B) Tanılayıcı dallanmış ağaç
C) Kavram haritası
D) Anlam çözümleme
E) Zihin haritası
373
Öğretim Teknikleri
60. İlköğretim 6. sınıf İngilizce dersinde Eray
Öğretmen, sınıfında aynı hikâyeyi konu
alan üç köşe oluşturur. Birinci köşeyi ana
fikir ve yardımcı fikir bulma, ikinci köşeyi
hikâyeyi yeniden yazma, üçüncü köşeyi
ise hikâyeyi poster yapma olarak belirler.
Köşelere gerekli materyali koyar ve sınıfı
üç gruba ayırır. Her grubun köşelerde sı-
rayla onar dakika çalışmasını ister.
Eray Öğretmen, bu dersinde hangi
yöntem veya tekniği kullanmıştır?
A) Konuşma halkası
B) Benzetim
C) İstasyon
D) Köşeleme
E) İlgi grupları
61. Bir coğrafya öğretmeni “Türkiye’de su
kaynaklarının verimli kullanımı için hidro-
elektrik santrallerinin kurulması doğru bir
uygulama mıdır?” sorusuyla derse baş-
layarak konuyu, öğrencilerinin tartışma-
sını ister. Tartışma, sınıfa asılan bir gör-
sel tutum formu kullanılarak gerçekleşir.
Öğrenciler tutumlarını bu görsel tutum
formunun önünde gerekçeleriyle açıklar.
Öğretmen bu yolla öğrencilerine kanıt
bulma, dinleme, eleştiriye açık olma gibi
özellikleri kazandırmayı hedefler.
Öğretmenin bu uygulaması aşağıdaki-
lerden hangisine uygun bir örnek oluş-
turur?
A) Görüş geliştirme
B) Konuşma halkası
C) Gösterip yaptırma
D) İstasyon
E) Forum
374
62. Okuma yazma öğretmeye çalışan 1. sınıf
öğretmeni, yazma güçlüğü çeken iki öğ-
rencisine her gün öğrettiği iki harfin ya-
zılışını önce izletir, sonra yardım ederek
parmaklarıyla havada, masada ve defter-
de bu harfleri yazmalarını sağlar. Öğret-
men öğrencilere, yapamadıkları durumda
yardımcı olur. Daha sonra öğrencilerin
yazma becerisi ilerledikçe verdiği desteği
yavaş yavaş çeker.
Öğretmenin bu uygulaması aşağıdaki-
lerden hangisine en uygun örnektir?
A) Gösteri
B) Yaptırma
C) Drama
D) Rol oynama
E) Bilişsel çıraklık
63. Dersinde “doğal kaynaklarımız ve bun-
ların verimli kullanımı” konusunu işleyen
bir öğretmen, öğrencilerine performans
görevi vermek istemektedir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi
uygun bir performans görevi değildir?
A) Konuyla ilgili bir broşür hazırlamak
B) Her ay yayımlanan bir dergi çıkarmak
C) Görsel ögeleri zengin bir afiş hazırla-
mak
D) Konunun hayatımızdaki önemini anla-
tan kısa bir şiir yazmak
E) Olumsuz durumları betimleyen bir re-
sim çizmek
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

64. Dersinde soru-cevap tekniğini kullanma-
sına rağmen öğrencilerin yeterince derse
katılmadıklarından ve konuşmadıkların-
dan yakınan bir öğretmen, bu sorunu
çözmek için meslektaşlarının fikrine baş-
vurur ve öneriler alır.
Aşağıdaki önerilerden hangisinin, bu
problemin çözümünde kullanılması
daha uygundur?
A) Öğrencilerin velileriyle görüşmek
B) Öğrencilerin cevaplarına uygun dö-
nütler vermek
C) Öğrencilere katılımları için ısrar etmek
D) Dersin işlenişini tamamen öğrenciye
bırakmak
E) Aniden soru sorarak öğrencilerin dik-
katini çekmek
65. Derste soru-cevap yöntem veya tek-
niğinin kullanılmasında uyulması ge-
reken en temel kural aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Kazandırılacak niteliklerle tutarlı soru-
lar sorma
B) Açık uçlu sorular sorma
C) Çekingen öğrencilere de uygun soru-
lar sorma
D) Farklı öğrencilere sorular sorma
E) Tartışmayı gerektirecek sorular sorma
66. Fen ve teknoloji dersinde Bahar Öğret-
men, beynin görevlerini anlatırken Tür-
kiye haritası üzerinde Ankara’yı beynin
yerine koyarak anlatmaya çalışmıştır.
Bahar Öğretmen’in bu uygulaması,
aşağıdaki yöntem veya tekniklerden
hangisine uygun bir örnektir?
A) Örnek olay B) Rol oynama
C) Metafor D) Gösteri
E) Gözlem
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
67. Sosyal bilgiler dersinde 10 öğrencisi
bulunan bir öğretmenin, büyük grup
tartışması yöntem veya tekniğini kul-
lanırken aşağıdakilerden hangisini
yapması uygun değildir?
A) Tartışmayı, öğrencileri gruplara ayır-
madan başlatması
B) Sunulan problemin ardından tartış-
maya, gönüllü öğrencilerden başla-
ması
C) Daha önceden konuyu araştırma gö-
revi verdiği öğrenciyi lider olarak seç-
mesi
D) Araştırma görevi verdiği üç öğrenci-
yi, tartışmayı değerlendirmek için jüri
olarak belirlemesi
E) Planlama yaparak öğrencilerin tar-
tışılacak konu hakkında bilgi sahibi
olmalarını sağlaması
68. Öğretmen, sınıfında altı düşünce şap-
kası tekniğini uygulamak istemektedir.
Bu amaçla sınıfa getirdiği yarısı dolu bir
su bardağını masasına koyar. Düşünce
şapkalarını da öğrencilere dağıtarak öğ-
rencilerinden şapkaların rengine uygun
yorumlar yapmalarını ister.
Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumu–
şapka rengi eşleştirmelerinden hangi-
si yanlıştır?
A) Bardağın yarısı boştur. – Siyah
B) Bu güzel bardağın içindeki su, hayatı
temsil etmektedir. – Kırmızı
C) Bu su temiz değildir. – Yeşil
D) Bardağın yarısı doludur. – Sarı
E) Bardağın yarısı dolu, yarısı boştur. –
Mavi
375
Öğretim Teknikleri

69. Bir öğretmen öğrencilerine “Nehirler tuz-
lu olsaydı ne olurdu?” sorusunu yönel-
terek 10 dakika boyunca öğrencilerden
gelen fikirleri tahtaya yazıp bu fikirlerin
tartışılıp değerlendirilmesini sağlamıştır.
Bu öğretmen, aşağıdaki yöntem veya
tekniklerden hangisini kullanmıştır?
A) Soru-cevap B) Çember
C) Forum D) Açık oturum
E) Beyin fırtınası
72. Aşağıdaki konuların hangisinde beyin
fırtınası yöntem veya tekniğinin kulla-
nılması uygun değildir?
A) Kuraklığın önlenmesi
B) Su kaynaklarının verimli kullanılması
C) Atık sulardan faydalanılması
D) Su tüketiminin azaltılması
E) Tuzlu suyun kaynatılarak damıtılması

70. Öğrencilerini dört gruba ayıran bir öğret-

men, sınıfında dört köşeye yerleştirdiği
masalara sürüngenlere, balıklara, kuşla-
ra ve memelilere ait resimler koymuştur.
Her bir grubun, masaları dolaşarak her
bir masada belirtilen hayvan grubuna
yönelik bir pano hazırlamalarını istemiştir.
Gruplar daha önceden belirlenen plana
göre tüm masalardaki çalışmaları ta-
mamlamıştır.
Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdaki
yöntem veya tekniklerden hangisidir?
A) Köşelenme B) Kart oyunu
C) Gösteri D) İstasyon
E) Çember 73. Bir öğretmen, ders konusuyla ilgili olarak
sınıfında slogan, hikâye, drama ve örnek
olay yazma masaları hazırlar. Gruplara
ayırdığı öğrencilerin her bir masada çalış-
malarını sağlar. Süre bitiminde, önceden
71. İpek Öğretmen, sosyoloji dersinde top- hazırladığı plana göre öğrencileri diğer
lumsal sorunlara yönelik bir problemin masalardaki çalışmalara yönlendirir. Et-
sınıf içerisinde çözümünün öğretimi- kinlik tamamlanıncaya kadar süreç de-
ne yönelik bir uygulamaya yer vermeyi vam eder.
amaçlamıştır.
Bu öğretmenin sınıf içinde uyguladığı
Aşağıdaki yöntem veya tekniklerden öğretim yöntem veya tekniği aşağıda-
hangisi bu amaca en az uygundur? kilerden hangisidir?
A) Balık kılçığı A) Takım-turnuva-oyun
B) Beyin fırtınası B) Küme çalışması
C) Örnek olay C) İstasyon
D) Proje tabanlı öğrenme D) Argümantasyon
E) Altı düşünce şapkası E) Köşelenme

376 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Öğretim Teknikleri

74. Soru-cevap yöntem veya tekniğini 77. Mehmet Öğretmen, tarih dersinde öğ-
kullanarak öğrencilerine soru soran rencilerinin iletişim kurma, karar verme
öğretmenin, aşağıdakilerden hangisini ve empati becerilerinin eksik olduğunu
gerçekleştirmesi en az beklenen bir fark eder. Öğrencilerine “Fetih 1453” fil-
durumdur? minden bir sahne izletir ve sahneyle il-
A) Öğrencileri derste daha aktif hâle ge- gili sorular sorar. Daire biçiminde oturan
tirmesi öğrencilerine bir bayrak verir ve bayrağı
alan öğrencinin soruyla ilgili düşüncesini
B) Öğrencilere konuları tekrar etme ve
açıklamasını ister. Söz almak istemeyen
pekiştirme imkânı sağlaması
öğrenciyi pas geçer. Süreci, özetleme ve
C) Öğrencilerin, iş birliği becerilerini kul-
değerlendirmeyle tamamlar.
lanmalarına destek olması
Mehmet Öğretmen’in bu uygulaması
D) Öğrencilere neyi öğrenip neyi öğren-
aşağıdakilerden hangisine daha uy-
mediklerini anlama fırsatı vermesi
gundur?
E) Öğrencilerin analitik düşünme yete-
neğini geliştirmesi A) Beyin fırtınası
B) Çember
C) Akvaryum
D) Görüş geliştirme
75. Ahmet Öğretmen dersin sonunda öğ- E) Konuşma halkası
rencilere renkli kartlar dağıtır ve renklerin
“katılıyorum, kararsızım veya katılmıyo-
rum” gibi alanları temsil ettiğini söyler.
Konuyla ilgili bazı ifadeler okur ve öğren-
cilerin buna ilişkin görüşlerini gösteren
kartı sıranın üzerine koymalarını ister. Her
öğrenci seçtiği karta ilişkin düşüncelerini
açıklar.
Ahmet Öğretmen’in gerçekleştirdiği
bu uygulamada aşağıdakilerden han-
gisine yer verilmemiştir?
A) Karar verme
B) Gözden geçirme
C) Değerlendirme yapma
D) Kendini ifade etme
78. Bir sürücü kursunun, trafikte yaşa-
E) Yaratıcı düşünme nan tehlikelerden korunmayı trafiğe
çıkmadan önce kazandırmak için di-
reksiyon eğitiminde aşağıdaki yöntem
veya tekniklerden hangisini kullanma-
76. Öğret-uygulat, düzelt, yeniden uygulat sı daha etkili olur?
ilkesine dayanan öğretim yöntem veya A) Benzetim
tekniği aşağıdakilerden hangisidir? B) Rol oynama
A) Deney B) Mikro öğretim C) Örnek olay
C) Gözlem D) Benzetim D) Mikro öğretim
E) Drama E) Gösteri

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 377

Öğretim Teknikleri
79. Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Ayşe
Hanım’ın dersinde 16 öğrenci bulun-
maktadır. Öğrencilere dersin başında
“Öğretmen olarak atandığınızı düşünün.
Öğretmenlerin mesleklerinin ilk yıllarında
karşılaşabilecekleri sorunlar nelerdir?”
sorusunu sorar. İki öğrenciyi söylenenle-
ri tahtaya yazması için görevlendirir. Her
öğrenci görüşünü söylemeye başlar. Bu
sırada öğrencilerden Zeliha konuyla ilgili
bir görüş belirtince tüm öğrenciler güler.
Bu nedenle Zeliha’nın söylediği tahtaya
yazılmaz ve diğer öğrencilerden görüş
almaya devam edilir. Ayşe Öğretmen 10
dakikalık sürenin dolduğunu söyleyerek
görüş almayı sonlandırır. Öğrencilerle
birlikte söylenenler arasından eleme ya-
parak değerlendirme gerçekleştirilir.
Buna göre uygulanan öğretim yöntem
veya tekniği dikkate alındığında aşağı-
dakilerden hangisi yanlıştır?
A) Uygulamanın 16 öğrenciyle yapılması
B) Söylenenleri tahtaya yazması için iki
öğrenci çıkarılması
C) Fikir birliği sağlanan görüşlerin tahta-
ya yazılması
D) Görüş almak için 10 dakika süre veril-
mesi
E) Değerlendirmenin öğrencilerle birlikte
yapılması
378
80. Konuyu farklı etkinliklerle öğrencileri-
ne kazandırmak isteyen bir öğretmen,
gruplara ayırdığı öğrencilerini yapılacak
çalışmalarla ilgili materyal ve yönergele-
rin bulunduğu üç ayrı çalışma masasına
yönlendirir. Öğrencilerine “Şimdi bulun-
duğunuz çalışma masasında 15 dakika
çalışınız. Oradaki yönergelere göre gö-
revlerinizi tamamlayınız.” diyerek açıkla-
mada bulunur. Süre dolduğunda da her
grubun çalışmasını sunmasını ister.
Buna göre istasyon tekniğini kullan-
dığını düşünen öğretmenin aşağıdaki
işlemlerinden hangisi hatalıdır?
A) Her masada ayrı etkinliğe yer vermesi
B) Öğrencilere çalışma süresi vermesi
C) Üç çalışma masası oluşturması
D) Ders konusunu anlatmadan etkinliğe
başlaması
E) Etkinlik süresince öğrencilerin bir ma-
sada çalışması
81. Bir öğretmen, öğrencilerine “Türkiye’de
trafik kazalarını azaltmak için neler yapıl-
malıdır?” sorusunu yönelterek 15 dakika
boyunca öğrencilerinin görüş ve düşün-
celerini söylemelerini ve bunları iki öğren-
cinin tahtaya yazmasını istemiştir. Daha
sonra yazılan bu görüş ve düşünceleri
sınıftaki tüm öğrencilerle birlikte değer-
lendirmiştir.
Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğre-
tim yöntem veya tekniklerinden hangi-
sini kullanmıştır?
A) Beyin fırtınası
B) Soru-cevap
C) Forum
D) Akvaryum
E) Çember
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

82. Bir sosyal bilgiler öğretmeni, derste in-
sanların ülkelerindeki iç savaş nedeniyle
başka ülkelere göç etmek zorunda kal-
dıklarına ve bununla birlikte yaşadıkları
zorluklara dikkat çekmek amacıyla bir
etkinlik düzenlemiştir. Kendi aralarında
konuşmalarını engellemek için öğrencile-
rini daire şeklinde oturtup onlara konuyla
ilgili getirdiği videoyu izletmiş, sorular yö-
neltmiş ve konuşmak isteyen öğrencilere
söz hakkı vermiştir. Cevaplar tamamlan-
dıktan sonra da konuyu özetlemiştir.
Buna göre, öğretmen konuşma halka-
sı yöntem veya tekniğini uygularken
aşağıdakilerin hangisinde hata yap-
mıştır?
A) Oturma düzenini planlamada
B) Öğrencilere konuyu kendisinin ver-
mesinde
C) Öğrencilere soru sormada
D) Konuşacak öğrencinin seçiminde
E) Konuyu kendisinin özetlemesinde
83. Selin Öğretmen matematik dersinde ge-
ometrik cisimler konusunu eş zamanlı
çoklu faaliyetler biçiminde düzenleyerek
öğrencilerin akademik başarılarını artır-
mayı hedeflemiştir. Öncelikle sınıfın farklı
yerlerinde etkinlik köşeleri oluşturmuş ve
gerekli araç gereçleri hazırlamıştır. Ardın-
dan heterojen gruplara ayırdığı öğrenci-
lerin tüm etkinlik köşelerinde dönüşümlü
olarak çalışmalarını sağlamıştır. Örneğin
bir köşede oyun hamurları ve plastik
çubuklar yardımıyla geometrik cisimler
oluşturmaya çalışan gruplar, daha sonra
diğer bir köşede çeşitli meyveleri keserek
geometrik cisimlere benzetmeye çalış-
mışlardır.
Buna göre derste kullanılan öğretim
yöntem veya tekniği aşağıdakilerden
hangisidir?
A) İstasyon
B) Takım çalışması
C) İşbirliğine dayalı öğrenme
D) Benzetim
E) Akvaryum
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
84. Ali Öğretmen, Harf Devrimi’nin sonuçla-
rını bütün sınıfın katılımıyla işlemek için
Harf Devrimi’yle ilgili fikirleri ve öğrencile-
rin bunlara katılım derecelerini kartonlara
yazarak tahtaya asar. Öğrenciler katılım
durumlarına uygun kartonun önüne gele-
rek fikirlerini savunur. Daha önce savun-
duğundan farklı bir düşünceyi savunmak
isteyen öğrenci tekrar tahtaya çıkıp yeni
fikirlerini açıklar.
Ali Öğretmen’in bu uygulaması aşağı-
daki yöntem veya tekniklerden hangi-
sinin kapsamında yer alır?
A) Görüş geliştirme
B) Zıt panel
C) Akvaryum
D) Altı uygulama ayakkabısı
E) Beyin fırtınası
85. Öğrencilerin akademik başarılarını ar-
tırma yolları üzerinde tartışma düzenle-
mek isteyen öğretmen, öğrencilerin bu
konuda kendi görüşlerini oluşturmalarını
sonra da bu düşüncelerini ikişerli grup-
lar hâlinde tartışmalarını istemiştir. Daha
sonra ikişerli grupları birleştirerek dörderli
tartışma grupları içinde konuyu tekrar ele
almalarını sağlamıştır. Tartışmanın son
aşamasında sınıftaki tüm öğrencilerle
birlikte elde edilen sonuçlar üzerinde de-
ğerlendirmeler yapılmıştır.
Buna göre öğretmen, aşağıdaki yön-
tem veya tekniklerden hangisini kul-
lanmıştır?
A) Kartopu
B) İstasyon
C) Konuşma halkası
D) Köşelenme
E) Grup 22
379
 ÖĞRETİM TEKNİKLERİ (ÇÖZÜM)
1. Öğretmen, bazı etkinliklerle öğretim süre-
cini zenginleştirmeye yönelik olarak bazı
önlemler alabilir. Örneğin deney sonrasında
öğrencilerden öğrendiklerini ayrıntılı olarak
yazmalarını ya da bir konuda öğrendiklerini
küçük gruplarda tartışarak grup görüşünü
sınıfa sunmalarını isteyebilir. Bu etkinlikler,
öğrencilerin derse olan ilgilerini ve katılımla-
rını arttırmaya yöneliktir. Öğrencilerin derse
olan ilgilerinin ve katılımlarının arttırılması ise
hem öğretim sürecinin hem de öğrenmele-
rin niteliğini yükseltmektedir. Bu soruda da
öğretmenimiz aktif (etkin) katılım ilkesini be-
nimsemiş, öğrenme ve öğretme sürecinde
öğrencilerin katılımını desteklemiştir.
Cevap C
2. Kavram haritası, öğrenilecek kavramların
ve kavramlar arası ilişkilerin görselleştirildiği
şemadır. Kavram haritaları, tek bir kavramın
aynı kategorideki diğer kavramlarla ilişkisini
belirten somut grafiklerdir. Öğretim süreç-
lerinde kavram haritası kullanımının birçok
amacı vardır. Öğrencilerin farklı öğrenme
yollarını kullanmayı öğrenmesi, bilgilerin
tekrar edilmesi, öğrencilerin öğrenme güç-
lüklerinin belirlenmesi ve öğrenilenlerin de-
ğerlendirmesi amacıyla kavram haritasından
yararlanılabilir. Ancak, kavram haritalarını
kullanmada öncelikli ve en önemli hedef öğ-
renmeleri anlamlı ve kalıcı hale getirmektir.
Anlamlı öğrenmeyi temel alan kavram ha-
ritaları ile birey bilgiyi ve bilgiler arasındaki
ilişkiyi kendince anlamlandırmaktadır.
Cevap A
3. Soru-yanıt tekniği; önemli noktaları vurgu-
lamak, neden-sonuç ilişkilerini göstermek,
öğrenci ilgilerini açığa çıkarmak, öğrenmeyi
değerlendirmek ve öğrenilenleri pekiştirme
gibi amaçlarla öğretim süreçlerinde sıklıkla
uygulanan bir tekniktir. Bu teknik uygula-
nırken sorulara bütün öğrencilerden yanıt
alınamaması, karşılaşılması olası durumlar-
dandır. Bu durum öğrencilerin önkoşul dav-
ranışlarında veya dersteki öğrenmelerinde
eksiklik olduğunu gösterir. Öğrencilerin so-
rulara cevap verememesi durumunda öğ-
380
retmenin yapacağı en doğru davranış, derse
anlatım ya da başka bir yöntemle devam
etmesidir. Başka bir öğretmen davranışı
eğitsel olarak doğru kabul edilmez.
Cevap B
4. Öğretim sürecinde kullanılan bazı öğretim
yöntem ve teknikleri öğretim sürecinde he-
deflenen davranışların yanında bazı özellik-
lerin kazandırılmasında etkilidir. Bu durum
eğitim durumlarının ekonomikliği çerçeve-
sinde açıklanabilir. Örneğin konuşma halka-
sı, rol oynama, drama gibi öğretim teknikleri
dersteki hedeflerin yanında empatik düşün-
me yeteneğinin gelişiminde oldukça önemli-
dir. Özellikle rol oynama tekniğinin en önem-
li avantajlarından biri öğrencilere empatik
düşünme becerisini kazandırmadır. Empatik
düşünme, olaya karşımızdakinin pencere-
sinden bakabilme becerisidir. Rol oynama,
drama ve konuşma halkası gibi tekniklerin
kullanımı ile birey bu becerisini önemli öl-
çüde geliştirir. Konuşma halkası, öğrencile-
rin görüş farklılıklarını görmelerini ve saygı
duymalarını, duyguları ve dü­şünceleri ayırt
etmelerini, empati becerilerinin gelişmesi-
ni, birbirleriyle iyi ilişkilerde ve iletişimlerde
bulunmalarını ve sınıf içinde güven ve saygı
ortamının yaratılmasını sağlamak amacıyla
yapılan tartışma tekniğidir. “Sizce ..... ne
hissetmiştir?” veya “Sizce ...... ne düşün-
müştür?” şeklinde soru­larla yürütülür.
Cevap B
5. Herhangi bir konu üzerinde görüşme yapılır-
ken veya o konu hakkında tartışırken zaman
zaman farklı düşüncelerin belirdiği görülür.
Bu teknik, düşünce ve önerilerin belli bir
düzen içinde sunulması ve sistematikleş-
tirilmesi amacıyla kullanılır. Bireylere nasıl
düşünmeleri gerektiğini öğreten ve soru
kökünde özellikleri sıralanan bu teknik, altı
şapkalı düşünme tekniğidir. Bu teknikle bi-
reyler aynı olay karşısında farklı düşünme
yaklaşımları geliştirebileceklerini öğrenirler.
Bunun yanında tek tip düşünmeden uzak-
laşarak konu ya da soruna farklı açılardan
yaklaşmayı öğrenirler.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

9. Mikro öğretim, öğretmen adaylarına hizmet
öncesi eğitim sürecinde mesleki bilgi ve
becerileri kazandırmak amacıyla kullanılan
en uygun öğretim tekniğidir. Mikro öğretim
yüz yüze eğitimin gerçekleştirilmesi için sınıf
içinde uygulanan ve “öğret yeniden öğret”
döngüsünü esas olan öğretim tekniğidir. Bu
süreçte öğretmen adayı hazırladığı plana
uygun olarak dersini işler, bu sırada varsa
kayıt cihazları kullanılır, işlenen derse ilişkin
öğretmen ve diğer öğretmen adaylarından
dönüt ve düzeltmeler alınır, öğretmen ada-
yından dönüt ve düzeltmeler çerçevesinde
dersi tekrar planlaması ve işlemesi gerekir.
Cevap E
7. Eğitim sistemimizde öğrencilere kazandırıl-
mak istenen özelliklerden biri yaratıcılık ve
problem çözme becerileridir. Bunlar gibi
üst düzey becerilerin kazandırılması uygun
öğrenme ortamlarının oluşturulması ve yön-
tem tekniklerin kullanılması ile olanaklıdır.
Yaratıcılık ve problem çözme becerilerini
geliştirmede en etkili öğretim tekniği beyin
fırtınasıdır. Beyin fırtınası hayal gücünü kul-
lanarak sorunlara yaratıcı çözümler üretme
sürecidir. Anlatım, yapılandırılmış ve sınırları
belirlenmişi ev ödevi, benzetim gibi yöntem
ve teknikler bu becerilerin kazanılmasında
etkili değildir.
Cevap D
8. Öğrenme istasyonları, öğrencilerin kazanım-
larla ilgili etkinliklerde bulunduğu merkezler-
dir. Bu merkezler ayrı birer oda olabileceği
gibi, sınıfın içerisinde geçici yerler olarak da
belirlenebilir. Bu merkezlerde öğrencilerin
ihtiyaç duyduğu araç-gereç ve materyaller
bulunmalıdır. Heterojen yapıda oluşturulan
öğrenme grupları öğrenme istasyonların-
daki etkinliklere katılır. Örneğin; öğrenciler
araştırma-inceleme istasyonunda konuyla
ilgili araştırma yapma, drama istasyonunda
konuyla ilgili drama yapma, sergi istasyo-
nunda konuyla ilgili fotoğrafları ve resimleri
sergileme, deney istasyonunda konuyla ilgili
deney yapma, proje istasyonunda arkadaş-
ları ile yaptığı projeyi paylaşma gibi etkinlik-
lerde bulunur. Öğrenciler her bir istasyonda
yapılacak etkinlikleri önceden bildikleri için
çalışmalarını ona göre yönlendirirler. Bütün
gruplar her bir istasyonu tek tek dolaşır ve
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
aynı konuyu her istasyondaki farklı etkinlik-
lerle tekrar ederek kalınan yerden etkinliği
tamamlayarak ilerler. Öğrenci merkezli olan
bu teknik; işbirliği, yaratıcılık, katılımdan ke-
yif alma, kurallara uyma, özel yetenekleri ve
iletişim becerisi geliştirme gibi avantajlara
sahiptir.
Cevap A
9. Görüş geliştirme; içeriğinde belirgin çe-
lişkiler bulunan konuların öğretiminde ve
öğrenenin tutum ve değerlerinde olumlu
değişiklikler meydana getirmek amacıyla
uygulanan öğretim tekniğidir. Aynı konunun
iki uç noktası dışında, aralarda bulunma
durumlarını içeren konula­rın tartışılmasında
kullanılır. Öğrencilerin demokratik tutumlar
kazanmalarında, kendi görüşünü rahatça
ifade etmeyi ve başkalarının düşüncelerine
saygılı olmayı öğrenmelerinde oldukça etkili
bir tekniktir. Uygulama sırasında görsel bir
tutum skalası sınıfta öğrencilerin görebile-
ceği bir yere asılır. Bu skala “Kesinlikle Aynı
Fikirdeyim”, “Aynı Fikirdeyim”, “Kararsızım”,
“Karşıyım” ve “Kesinlikle Karşıyım” tutum
cümlelerinden oluşmaktadır. Öğrencilere
önerme verildikten sonra, öğrencilerden
önerme ile ilgili görüşlerini belirten ifadenin
yazılı olduğu kâğıdın önünde durarak farklı
görüşteki arkadaşlarına neden böyle dü-
şündüklerini açıklamaları istenir. Tartışmalar
sonunda önerme ile ilgili görüşü değişen
öğrenci, görüşü doğrultusunda yer değişti-
rebilir. Etkinliğin en önemli özelliği, fikirlerin
tartışılması sırasında, fikirleri ortaya koyan-
lara değil; sadece onların fikirlerine karşı
konması gerektiğini kılavuzlaması ve fikirle-
rin savunulmasında yeterli kanıt ve gerekçe
istemeyi zorunlu kılmasıdır. Süreç sonunda
“bu doğru, bu yanlış, şu en doğru” şeklin-
de bir karara kesinlikle varılamaz; kazanan,
kaybeden, doğru söyleyen, yanlış söyleyen
yoktur. Görüş geliştirme tekniği, içeriğinde
belirgin çelişkiler bulunan konuların öğre-
timinde ve öğrenenin tutum ve değerlerin-
de olumlu değişiklikler meydana getirmek
amacıyla kullanılan oldukça kullanışlı bir uy-
gulamadır. Öğrencilerin demokratik tutumlar
kazanmasında, kendi görüşünü rahatça ifa-
de etmeyi öğrenmesinde, başkalarının gö-
rüşlerine saygılı olmayı öğrenmesinde etkili
bir öğretim tekniğidir.
Cevap E
381
Öğretim Teknikleri
10. Yaratıcı (doğal) drama, önceden yazılmış
hazır metin olmaksızın, katılımcıların kendi
yaratıcılıklarına, özgün fikirlerine, özel anı-
larına ve bilgilerine dayanarak yapılan do-
ğaçlama canlandırmalardır. Öğretmenin beş
kişiye bir durum vererek canlandırmalarını
istemesi yaratıcı dra­madır. Çünkü ortada bir
durum veya olay vardır; ancak rol ve senar-
yo yoktur. Süreç öğrencilerin yaratıcılığına
göre şekillenir. Bu nedenle aynı durum farklı
zamanlarda verildiğinde, ilk canlandırma-
nın birebir tekrarı mümkün değildir. Başlıca
amacı öğrencilerin olmayan yeni bir şey
üretmelerini geliştirmek olan, öğrencilerin
kendilerini ifade etmelerinin yanı sıra sahip
oldukları bilgi ve yaşantıları üzerine hayal et-
tikleri dünyayı oluşturmalarına olanak sağla-
yan, bilgileri daha çok oyunla öğrenmelerine
olanak veren öğretim tekniği drama türlerin-
den yaratıcı dramadır.
Cevap B
11. Benzetim tekniği, öğrenciyi gerçek ortamda
gerçek araçlarla yetiştirmenin güç, tehlike-
li ve maliyetinin yüksek olduğu alanlarda
yetiştirmek için en etkili yoldur. Tekniğin
başarıyla uygulanmasında öğretmenin anın-
da dönüt, düzeltme ve pekiştireç vermesi,
ortamın gerçeği temsil etmesi, ürünün ve
sürecin değerlendirilmesi önemlidir. Doktor
adaylarının ameliyat becerilerini kazanmak
için kadavra üzerinde eğitici çalışmalar
yapmaları bu tekniğin kullanılmasına örnek
oluşturur.
Cevap D
382
12. Balık kılçığı tekniği, problemlerin neden-
lerine ilişkin analitik bir yaklaşım getirerek
problemlerin nedenlerini ve alt nedenlerini
yapılandırma sürecidir. (Örneğin, çocukla-
rın çalışması, gençlerin suç işlemesi gibi
problemlerin nedenleri ve alt nedenlerinin
ortaya konması süreci) Belli bir sorunun ya
da durumun olası nedenlerini belirlemek için
kullanılan, ayrıntılı bir neden-sonuç ilişkisi
çıkarmayı hedefleyen bir uygulamadır. Bu
teknikle öğrenciler problemleri derinlemesi-
ne inceleyerek, problemin çeşitli öğeleri ve
nedenleri arasında ilişkileri ortaya koyarlar.
Belirlenen problem hakkında bir süre düşü-
nüldükten sonra, nedenlerine veya çözüm
önerilerine ilişkin balığın kılçıkları doldurulur.
Problemi tanımlama, nedenler üretme ve
beyin fırtınası tekniğini kullanma adımla-
rından oluşur. Bu teknik, problemlerin çö-
zümüne analitik bir yaklaşım getirerek çok
sayıda fikir üretmeye dayanır. Teknik gereği
bir problem tespit edilir ve problem balığa
benzetilerek süreç başlatılmış olur. Sorun
ifadesi bir kutucuğun içine yazılır. Bu teknik,
neden-sonuç ilişkisi çıkarmayı hedefleyen
bir uygulamadır. Böyle bir etkinliğin gerçek-
leştirilmesi öğrencilerde yaratıcı düşünme,
analiz ve sentez yeteneği, organize etme,
bir problemi çeşitli yönleriyle görme ve ani
kavrayış yoluyla öğrenme gibi becerilerin
gelişmesine yardımcı olur.
Cevap B
13. Öğretme-öğrenme sürecinde bireyin zihin-
sel gelişimine katkı yapmanın en etkili yolu,
bireyin zihinsel olarak öğrenme sürecine
katılımını sağlamaktır. Bireyin sürece aktif
katılımının sağlanması ölçüsünde bireyin bi-
lişsel gelişimine katkı sağlanabilir. Buradan
hareketle öğretmenin bilgiyi sunması ya da
özetlemesi, öğrenciyi pasifleştiren öğrenme
ortamları düzenlemesi gibi öğretmen mer-
kezli süreçler öğrencinin bilişsel gelişimine
daha az katkı sağlar. Öğrenciler farklı dü-
şünmeye ve çoklu bakış açısı geliştirmeye
yönlendirilirse, başka bir anlatımla; öğretim
sürecinin merkezine öğrenci aktivitesi alınır-
sa öğrencinin bilişsel gelişimine katkı sağla-
nabilir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Öğretim Teknikleri

14. Skinner tarafından ileri sürülen program- duğu ve birbirleri ile karşılaştırıldığı görsel
lı öğretim, öğretimin bireyselleştirilmesini etkinlikler olarak tanımlanabilmektedir. Kav-
ve hatanın en aza indirilmesini temele alır. ram yanılgılarının belirlenmesinde ve gideril-
Davranışçılık eğilimi ağır basan programlı mesinde kullanılır.
öğretimin temeli pekiştirme ilkelerine daya-
Vee diyagramı kavram yanılgılarının gide-
nır. Programlı öğretim; küçük adımlar, etkin
rilmesinde etkili bir araçtır. Ancak kavram
katılım, başarı ilkesi, anında dönüt-düzeltme
tanımları tekrarlamak, bilgi düzeyinden öte-
ve bireysel hız ilkeleri üzerine temellendiril-
ye geçmeyeceğinden kavram yanılgılarını
miştir. Programlı öğretim her bir davranışın
gidermede en az etkiye sahip uygulamadır.
tek tek ve sırasıyla öğretilmesini, bilgi par-
çacıklarının adım adım düzenlenmesini, Cevap D
öğrencinin bireysel farklarına uygun olarak
kendi öğrenme hızında ilerlemesini benim-
seyen bir anlayıştır. Bu anlayışın üstündeki-
leri; bireysel farklılıklara duyarlılık, öğrenci-
nin kendi hızında öğrenme ve tekrar yapma
fırsatının olması, öğrenme alışkanlıklarını
anında fark edilmesi ve giderilmesi, öğrenci-
nin öğretim süreciyle aktif olarak etkileşmesi
olarak sıralanabilir. Seçenekler incelendiğin-
de programlı öğretimin sıralanan bu üstün- 16. Münazara, belli bir konunun lehinde ve aley-
lüklerinden sadece “dönüt ve düzeltmeyi hinde konuşmak üzere iki grup oluşturul-
hemen yapması” en önemli yararıdır. ması ve grupların savunduğu görüşe ilişkin
hazırlık yaparak belli konular çerçevesinde
Cevap D görüşünü kanıtlamak ve karşıt görüşü çü-
rütmek için karşılıklı konuşmaları biçiminde
gerçekleşir. Görüş geliştirme, içeriğinde be-
15. Kavram öğretimine yönelik olarak öğretim
lirgin çelişkiler bulunan konular öğretiminde
sürecinde kavram haritalarından, kavramsal
ve öğrencinin tutum değerlerinde olumlu
değişim metinlerinden, kavramsal karikatür-
değişiklikler meydana getirmek amacıyla
lerinden ve Vee diyagramından yararlanıla-
uygulanan öğretim tekniğidir. Beyin fırtınası,
bilir. Bu uygulamalardan en etkilisi kavram
sorunlara özgün ve yaratıcı çözümler üret-
haritası oluşturmadır. Kavram haritaları; tek
me amacıyla kullanılan öğretim tekniğidir.
bir kavramın aynı kategorideki diğer kav-
Altı şapkalı düşünme tekniği, düşünce ve
ramlarla ilişkisini belirten somut grafiklerdir.
önerilerin belli bir düzen içinde sunulması
Kavram haritaları; kavramların kendileri ile
ve sistematikleştirilmesi için kullanılır. Pa-
aynı kategorideki diğer kavramlarla bağlan-
nel ise, bir konunun değişik boyutlarında
tısını gösteren bireysel öğrenme araçlarıdır.
bilgi sahibi kişilerin duygu ve düşüncelerini
Kavramsal değişim metinleri, kavram yanıl-
paylaştıkları süreçtir. Bu teknikte fikri çü-
gıları arasındaki çelişkileri açık bir şekil­de
rütmek, savunmak değil, bir konuya ilişkin
ortaya koyan metinlerdir. Kavram yanılgıla-
eğilimleri göstermek ve ayrıca tartışmalı
rını belirlemeye ve gidermeye yara­yan bu
problem durumlarına ilişkin çözüm öneri-
teknikte öncelikle öğrencilerin sahip olduğu
lerini paylaşmak amaçlanır. Bu açıklamalar
kavram yanılgıları tanımlanır, daha sonra ör-
çerçevesinde “Türkiye’nin enerji kaynakları
neklerde verilerek bilimsel açıklamalar yapı-
nelerdir? Türkiye’de enerji kaynakları nasıl
lır, son olarak bunların yetersiz veya yanlış
kullanılıyor? Enerji kaynakları en verimli nasıl
oldukları açıklamalar veya örneklerle ispat
kullanılır?” soruları çerçevesinde seçenekler
edilir.
içinde öğrencilerin karşılıklı bilgi paylaşma-
Kavram karikatürleri, ko­nuşma balonları kul- larını sağlamak için en uygun öğretim tekni-
lanılarak, birbirinden farklı fikir ve görüşlerin ği panelidir.
aynı görsel dü­zenlemenin içerisinde bulun-
Cevap C

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 383

Öğretim Teknikleri
17. Görüş geliştirme, öğrencilerin demokratik
tutumları kazanmasında kendi görüşünü ra-
hatça ifade etmeyi ve başkalarının düşünce-
lerine saygılı olmayı öğrenmesinde oldukça
etkili bir tekniktir. Uygulama sırasında öğ-
rencilere önerme verildikten sonra öğrenci-
lerin önerme ile ilgili görüşlerini nedenleri ile
açıklamaları istenir. Tartışmalar sonucunda
öğrencilerin önerme ile ilgili görüşleri deği-
şebilir. Bunun yanında başkalarının görüşle-
rine saygılı olma ve eleştiriye açık olma gibi
olumlu kişilik özellikleri kazandırılır. Soru kö-
kündeki öğretim süreci incelendiğinde öğre-
tim sürecinde kullanılan öğretim tekniğinin
görüş geliştirme olduğu görülmektedir.
Cevap B
18. Kavram haritası; öğrenilecek kavramların
ve kavramlar arası ilişkilerin görselleştiril-
diği bir şemadır. Başka bir anlatımla, kav-
ram haritaları; kavramların kendileri ile aynı
kategorideki diğer kavramlarla bağlantısını
gösteren bireysel öğrenme araçlarıdır. İki
boyutlu şemalar olan bu haritalar, kavram-
ların bağlantılarını içerir. Kavram haritaları
bir içeriğin öğretiminde, özetlenmesinde ve
ölçülmesinde kullanılır.
Cevap B
19. Beyin fırtınası, sorunlara orijinal çözüm ge-
tirmek, karar vermek ve hayal gücü yoluyla
düşünce ve fikir üretmek için kullanılan yara-
tıcı bir tekniktir. Başka bir anlatımla beyin fır-
tınası belli bir konuyla ilgili çok sayıda ilginç
önerinin kısa sürede toplanmasıdır. Temel
amacı, kısa sürede çok sayıda fikir üretmek,
sorunlara çözüm getirmek ve yaratıcılığı ge-
liştirmek olan beyin fırtınası; eleştiri ve yargı-
lama olmaksızın bir konu üzerindeki düşün-
celerin yüksek sesle dile getirilmesi esasına
dayanan, yaratıcı düşünmeyi geliştirmeye
ve seçenek üretmeye yönelik bir tekniktir.
Cevap E
384
20. Drama öğrencilerin hangi durumlarda nasıl
davranmaları gerektiğini yaşayarak öğren-
melerini sağlayan tekniktir. Benzetim ise,
öğrencilerin gerçek ortamda gerçek araçlar-
la yetiştirmenin güç, tehlikeli ve maliyetinin
yüksek olduğu alanlarda yetiştirilmesinde
kullanılan öğretim tekniğidir. Bu açıklamalar
ışığında öğretmenin öğrencilerinden gönüllü
olan üç kişiye depremle ilgili bir durum verip
ve canlandırmalarını istemesi yaratıcı dra-
ma, öğrencilere deprem tatbikatı yaptırması
ise benzetim örneğidir.
Cevap C
21. Altı şapkalı düşünme, düşünce ve önerilerin
belli bir düzen içinde sunulması ve siste-
matikleştirilmesi için kullanılır. Bu teknikte
durum farklı bakış açılarından ele alınır. Bu
farklı bakış açılarını farklı şapka renkleri
sembole eder. Beyaz şapka, tarafsız; kırımı-
zı şapka, duygusal; siyah şapka, karamsar;
sarı şapka, iyimser; yeşil şapka, yaratıcı;
mavi şapka ise değerlendirici ve karar verici
bakış açılarını kullanır. Sorudaki örnek du-
rumda da dünyada yaşanan ekonomik krizi
değerlendirme amacıyla altı şapkalı düşün-
me tekniği kullanılmıştır.
Cevap B
22. Münazara, bir konu ile ilgili tez ve anti-tez
niteliğinde iki görüşün iki grup tarafından
savunulması sürecidir. Panel, bir konuda
bilgi sahibi uzman grubun konu ile ilgili din-
leyici kitlesini bilgilendirme sürecidir. Pa-
nelin daha informal şekli olan forumda ise
dinleyiciler daha etkin olarak sürece katıla-
bilir. Açık oturum kişilerin konu ile ilgili kendi
düşüncelerini karşılıklı tartıştıkları tartışma
türüdür. Kollegyum iki grubunun katılımı ile
gerçekleşir. Birinci grup sunum yapan öğ-
renci grubunu, ikinci grup ise uzman gru-
bunu oluşturur. Öğrenci grubu sunumlarını
yapar, konu hakkında belirsizlik yaşadıkla-
rında veya eksik gördüklerinde uzman gru-
bun fikirlerine başvurur. İki grubun dışında
kalan diğer öğrenciler soru sorarak sürece
katılırlar.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

23. İstasyon tekniği farklı etkinlik köşelerinde
hazırlanmış etkinliklerin öğrencilerin gruplar
halinde etkin katılımlarıyla gerçekleştirilmesi
sürecini benimser. Bir etkinlik merkezinde
bir grup konuyla ilgili düşüncelerini yazar,
diğerinde başka bir grup afiş hazırlar, bir
başka etkinlik köşesinde ise başka bir grup
konuyla ilgili şarkı sözü yazar ve besteler.
Gruplar on dakika sonra çalışmalarını kendi
sıralarında bırakarak yer değiştirir ve çalış-
malara birbirlerinin kaldığı yerden devam
ederler. Bu teknikle öğrencilere yaparak-ya-
şayarak öğrenme fırsatı sunulduğu gibi, öğ-
rencilerin işbirliği, yaratıcılık, başlanmış işe
katkı getirme ya da işi bitirme gibi özellikle-
rinin gelişimi amaçlanır.
Cevap A
24. Öğretim sürecinde kullanılan strateji, yön-
tem-teknik ya da materyal seçiminde birta-
kım ölçütler dikkate alınır. Bu seçimde en te-
mel ölçüt ulaşılacak hedefler olmakla birlikte
öğrencilerin özellikleri, öğrenme ortamının
özelliği, öğretime ayrılan süre belirleyicidir.
Bu nedenle hiçbir strateji, yöntem-teknik
ya da materyalin her ders için etkili olarak
kullanılması söz konusu değildir. Çünkü
ulaşılacak hedefler, öğrencilerin özellikleri,
öğrenme ortamının özelliği, öğretime ayrılan
süre değiştiğinde en etkili olan strateji, yön-
tem-teknik ya da materyal de değişecektir.
Cevap B
25. Kavram haritası kavramlar ve kavramlar
arası ilişkilerin görselleştirildiği bir şemadır.
Kavram haritaları kavramların kendileriyle
aynı kategorideki diğer kavramlarla bağlan-
tısını gösteren bireysel öğrenme araçlarıdır.
Öğretimin her kademesinde kullanılabilme-
si, ön bilgilerle yeni kavramların bütünleş-
tirilmesini sağlaması, kavram yanılgılarını
önlemede etkili olması ve dersin her aşama-
sında farklı amaçla kullanılabilmesi kavram
haritalarının avantajları arasında sıralanabilir.
Ancak kavram haritaları olguların ve örnek-
leri somutlaştırmaz.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
26. Genel olarak, öğrenci her hangi bir kavramı
bilimsel olarak kabul edilenden farklı olarak
algılamış ise buna kavram yanılgısı denir.
Başka bir anlatımla kavram yanılgısı bilim-
sel olarak kabul edilmeyen ancak öğren-
cilerin kavramları kendilerine has biçimde
anlamlaştırmalarıdır. Kavramsal karikatürler
öğrencilerin sahip olduğu kavram yanılgıları
veya düşünme biçimleri insan ya da hayvan
figürleri ile tartıştırıldığı, düşündürüldüğü ka-
rikatür türü çizimlerdir. Bu özelliği ile kavram
karikatürleri kavram yanılgılarının hem tespit
edilmesinde hem de giderilmesinde kullanı-
lan araçlardır.
Cevap A
27. Bilgisayar destekli öğretim, öğrencilerin bil-
gisayarla etkileşerek öğrenmelerini gerçek-
leştirdiği ve değerlendirdiği bireysel öğretim
türüdür. Her öğrenciye bireysel özelliğine
göre öğrenme sürecini çeşitlendirme fırsa-
tı vermesinin yanında konuyla ilgili yeterli
sayıda uzmanın olmaması, kullanılan prog-
ramlarda içerik bilgisinin yeterli kalitede
olmaması, uygulama sürecinde bazı sınırlı-
lıklarının olması ve maliyetin yüksek olması
gibi sınırlılıkları söz konusudur.
Cevap B
28. Bilgisayar destekli öğretim gerçek süreç-
lerin sağlık ve maliyet açısından riskler ta-
şıdığı durumlarda da kullanılan bir öğretim
tekniğidir. Gerçek süreçlerin kullanılamadığı
durumlarda bilgisayar animasyonlarından
yararlanılması buna örnektir. Son zamanlar-
da ehliyet kurslarında direksiyon eğitiminde
bilgisayar animasyonlarından yararlanılması
bu anlayışın uygulanmasıdır.
Cevap D
385
Öğretim Teknikleri
29. Öğretmenin derste sorulan soruyu doğru
olarak yanıtlamayan veya ilk denemede
öğrenemeyen aynı zamanda bu durumdan
rahatsız olan bir öğrenciye yönelik olarak
sergilemesi gereken en ideal davranış, bazı
ipuçlarıyla öğrenciye yardımcı olmasıdır. Li-
teratürde içsel başarı duygusu kazandırma
olarak tanımlanan bu durum öz-yeterlilik
algısını yükseltme açısından da değerlen-
dirilebilir. Sorumluk verme aşamasında
öğrencinin özelliklerini dikkate alma da bu
kapsamda ele alınabilecek öğretmen davra-
nışıdır.
Cevap C
30. Özellikle bilgiler arasında sıkı bir önkoşul
ilişki varsa, bir önceki bilgi öğrenilmeden
bir sonraki öğrenme gerçekleşmiyorsa kü-
çük adımlardan oluşan bir öğrenme süreci
düzenlemek ve her adımdan sonra geri bil-
dirim vermek büyük önem kazanmaktadır.
Geri bildirimler hem öğrenme birimlerinde
eksik kalmamasını sağlayacak hem de öğ-
rencinin öğrenme sürecine katılım düzeyini
arttıracaktır. Küçük adımlar ve anında dö-
nüt-düzeltme bireysel öğretim tekniklerin-
den programlı öğretimin ilkelerinden olmak-
la birlikte farklı öğretim anlayışlarında da
uygulanmaktadır.
Cevap A
31. Dale, yaşantılarla kavramların oluşumunu
ilişkilendirerek öğretme durumlarının seçi-
mine yardımcı olacak bir yaşantı konisi ge-
liştirmiştir. Bu model, öğrenme sürecinde ne
kadar çok duyu organı kullanılırsa öğrenme
o kadar kalıcı olur, en iyi öğrenilenler bire-
yin kendi kendine yaparak öğrendikleridir,
öğrenilenlerin çoğu görsel öğeler yardımıyla
öğrenilir ilkelerini temel alır. Seçeneklerdeki
öğretim yöntem ve teknikleri bu açıdan in-
celendiğinde bu anlayışla en az uyumlu olan
öğretim yöntem/tekniği görüşmedir. Çünkü
aktif olan duyu organı sayısı ve somut ya-
şantı kazandırma açısından gösteri, gezi,
sergi, dramatizasyon görüşmeye oranla
daha etkilidir.
Cevap E
386
32. Analoji bilinmeyen bir şey ile bilinen bir şey
arasında benzerlik ilişkileri kurarak bilinme-
yenin anlaşılmasıdır. Bu çerçevede öğret-
menin öğrencilerine “Kompozisyonumuzun
giriş paragrafı bel kemiğimiz gibidir; bel ke-
miğinde problem olan bir insan nasıl yürü-
yemezse, giriş paragrafı yeterince ilgi çekici
olmayan bir kompozisyonu da kimse oku-
mak istemez.”açıklaması da bir analoji ör-
neğidir. Argümantasyon (dayanaklandırma)
ise, bir fikri, bir hipotezi veya bir düşünce-
yi deliller ve ispatlar kullanarak ileri sürme,
destekleme, eleştirme, değerlendirme ve
arıtma süreci olarak tanımlanabilir.
Cevap C
33. Öğrenme istasyonları kazanımlarla ilgili et-
kinliklerin bulunduğu merkezlerdir. Sınıftaki
öğrenciler heterojen olarak gruplara ayrıl-
dıktan sonra her bir istasyonu dolaşarak ve
her istasyondaki farklı etkinlikleri yaparak
kazanımları gerçekleştirmeye çalışırlar. Bu
tekniğin uygulanması öğrencilerde işbirliği,
yaratıcılık, başlanmış işe katkı getirme ya da
işi bitirme, katılımdan keyif alma ve iletişim
becerisini geliştirme gibi özellikleri geliştirir.
Bu tekniğin en önemli yararları seçenekler
arasından incelendiğinde en önemlisinin
“Düşünme becerilerini ve yaratıcılıklarını ge-
liştirme” olduğu görülmektedir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

34. Mikro öğretim, öğretmen adaylarına yapay
ortamlarda mesleki bilgi ve beceri kazandır-
mada etkilidir. “Öğret-yeniden öğret” mikro
öğretim sürecini simgeleyen bir kavramdır.
Bu süreçte her öğretmen adayı hem öğ-
retmen hem de öğrencidir. Bu tekniğin uy-
gulamasında bazı izlenmesi gereken bazı
basamaklar vardır. Bu basamaklar; 5-20
dakikalık bir ders planının hazırlanması,
mikro dersin işlenmesi ve kaydedilmesi,
ders kayıtlarının izlenmesi, dersin grup ta-
rafından değerlendirilmesi ve dersin tekrar
hazırlanıp işlemesi olarak sıralanabilir. Mikro
öğretimin en temel özelliği “öğret-yeniden
öğret” sürecinin gerçekleşmesidir. Bunun
dışında, seçenekler arasından mikro öğreti-
min en önemli özelliği incelendiğinde örnek
ders anlatımının görüntülü kayıt edilmesini
sağlamadır. Bu durum gerçekleşen sürecin
defalarca izlenmesi-değerlendirilmesini ve
öğretmen adayının kendi sürecinde ilişkin
çıkarımlar yapabilmesini sağlar.
Cevap C
35. Beyin fırtınası sorunlara orijinal çözüm ge-
tirmek, karar vermek ve hayal gücü yoluyla
düşünce ve fikir üretmek için kullanılan ya-
ratıcı bir tekniktir. Bu teknik belli bir konu ile
ilgili çok sayıda yaratıcı önerilerin belirlenen
zamanda eleştiri ve yargılama olmadan dile
getirilmesini ve sorunlara en özgün çözüm-
ler üretilmesini amaçlar. Bu tekniğin uygu-
lanması süreci sorunun açıklanması veya
tahtaya yazılmasıyla başlar. Öğrenciler 5-6
dakika içinde soruna ilişkin çözümlerini söy-
ler. Öğretmen hiçbirini eleştirmeden, eleme-
den, dönüt vermeden, düzeltme yapmadan
veya pekiştirmeden söylenenlerin tamamını
tahtaya yazar. Öğrenciler birbirlerinin fikirle-
rini dinlerler. Belirlenen süre bittiğinde ileri
sürülen görüşler yine grup tarafından değer-
lendirilir. Bu çerçevede öğretmenin en farklı
fikirleri değerlendirerek soruyla bağlantılı
yanıtları kendisinin seçmesi beyin fırtınası
tekniğinin uygulanması sürecinde yanlış bir
davranıştır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
36. Zıt Panel tekniğinin uygulanmasında sınıf
ikiye ayrılır. Yarısı soru soran yarısı da cevap
veren grup içinde yer alır. Soru soracaklar
sorularını tespit ederken diğerleri de ken-
dilerine sorulması muhtemel olan sorulara
cevap hazırlar. Hazırlık için 15-20 dakika
zaman ayrılır ve bu hazırlıktan sonra 20-30
dakikalık sürede uygulama gerçekleştirilir.
Bu açıklamalar ışığında sorudaki örnek du-
rumda öğretmenin kullandığı öğretim tekniği
zıt paneldir. Açık oturum, konuşma halkası
ve buzz grup teknikleri de tartışma süreçle-
rinde kullanılan diğer tekniklerdir, örnek olay
günlük yaşamla ilişkili bir konunun sınıf orta-
mında tartışılma sürecini içeren bir öğretim
yöntemidir.
Cevap B
37. Öğretmenin öğrencilerine nesli tükenmiş
hayvan isimleriyle ilgili rol kartları vererek
öğrencilerden ikili canlandırmalar yapma-
larını istemesi sürecinde kullandığı öğretim
yöntemi ya da tekniği yaratıcı dramadır.
Yaratıcı drama öğrencilerin yaratıcılıklarını
geliştirmek amacıyla uygulanan bir drama
türüdür. Önceden yazılmış bir metin olmak-
sızın, katılımcıların özgün düşüncelerine,
yaratıcı buluşlarına, anılarına ve bilgilerine
dayanarak oluşturdukları doğaçlama can-
landırmalardır. Örnek olay günlük yaşamla
bağlantılı ve içinde bir sorun olan durumların
sınıf ortamında tartışılmasını, beyin fırtınası
sorunlara yaratıcı ve özgün çözümler üretil-
mesini, altı şapkalı düşünme olay ve durum-
lara farklı açılardan bakmayı, gösteri ise bir
becerinin yapılışının sergilenmesini içerir.
Cevap D
387
Öğretim Teknikleri
38. Drama öğrencilerin hangi durumda nasıl
davranmaları gerektiğini yaşayarak öğren-
melerini sağlayan bir tekniktir. Daha çok
duyuşsal alandaki hedeflerin gerçekleşmesi
amacıyla kullanılan bu tekniğin en önem-
li üstünlüklerinden biri empatik düşünme
becerisini geliştirmektir. Empatik düşünme
olay ya da durumları başka birinin pence-
resinden bakarak onu duygularını anlaya-
bilmeyi içerir. Bu çerçevede soru kökündeki
açıklama empatik düşünme becerisini ifade
etmektedir ve öğrencilerin bu becerilerinin
gelişmesinde en etkili yol kişilerin hayat
hikâyeleriyle ilgili doğaçlama kartları hazır-
layarak canlandırma ve bu canlandırmalara
ilişkin değerlendirme yapmalarıdır.
Cevap D
39. Her hangi bir konu üzerinde görüşme ya-
pılırken veya o konu hakkında tartışılırken
zaman zaman farklı düşüncelerin ortaya
çıktığı görülür. Altı şapkalı düşünme tekniği
düşünce ve önerilerin belli bir düzen içinde
sunulması ve sistematikleştirilmesi amacıyla
kullanılır. Bu süreçte bireyler nasıl düşünme-
leri gerektiğini öğrenir. Altı şapkalı düşünme
tekniği, düşünce ve önerilerin belli bir düzen
içinde sunulması ve sistematikleştirilmesi
için de kullanılır. Bu tekniğin uygulamasında
öğrenciler düşünce ve önerilerini kendileri
için belirlenmiş olan çerçevede ifade eder.
Öğrencilerin “Televizyon hiç olmasa hayatı-
mız nasıl olurdu?” sorusuna tarafsız, olumlu,
olumsuz gibi farklı açılardan düşünce üret-
meleri, soruya ilişkin yeni çözümler bulmala-
rı, duygularını tanımlayıp, analiz etmeleri ve
farklı fikirleri empati yaparak değerlendirme-
leri altı şapkalı düşünme tekniğinin uygulan-
masına örnek oluşturur.
Cevap C
388
40. Kavram benzer nesneleri, insanları, olayları,
fikirleri, süreçleri gruplamada kullanılan bir
kategoridir. Kavramlar bireyin düşünmesini
sağlayan zihinsel araçlardır. Kavramlar çok
kapsamlı bilgileri kullanılabilir birimler hali-
ne getirir. Kavramları listelemek, kavramlar
ile ilgili ilke ve genellemeleri seçmek, kav-
ramlarla olguları ilişkilendirmek kavramların
anlamlı öğrenilmesinin farklı yollarıdır. Ancak
bu yollar içinde en anlamlı yol kavramların
farklı anlamlarını sınıflandırıp örneklemedir.
Cevap D
41. Bireysel öğretim tekniklerinden bilgisayar
destekli öğretim, öğrencilerin bilgisayarla
etkileşerek ya da bilgisayar programları ara-
cılıyla öğrenmeyi gerçekleştirdiği, öğrenme-
lerini izleyip kendilerini değerlendirdikleri bir
öğretim sürecidir. Programlı öğretimin gü-
nümüzdeki çağdaş şekli olarak tanımlana-
bilir. Anında dönüt-düzeltme olanağı sunan,
bireye istediği zaman ve ortamda öğren-
me olanağı ve istediği kadar tekrar yapma
şansı veren bilgisayar destekli öğretimin
en önemli avantajı her bireye kendi hızında
öğrenme fırsatı vermesidir. Bu nedenle ka-
labalık ve akademik olarak başarılı öğrenci-
lerin bulunduğu bir sınıftaki öğrencinin ba-
şarı düzeyini yükseltmek için ona bilgisayar
destekli öğretim uygulanmasının en önemli
yararı öğrencinin kendi hızıyla öğrenmesinin
sağlanmasıdır.
Cevap B
42. Skinner tarafından ileri sürülen program-
lı öğretim, öğretimin bireyselleştirilmesini
ve hatanın en aza indirilmesini temel alır.
Davranışçı görüşün ağır basan programlı
öğretim pekiştirme ilkelerini temel alır. Öğ-
retilecek olan davranışın tek tek ve sırayla
öğretilmesini ve böylece hiçbir davranışın
atlanmamasını temel alır. Bilgi parçacık-
larının adım adım düzenlenerek öğrenciyi
öğrenmeye yöneltir. Öğrenciler bir sonraki
birimdeki öğrenme sürecine geçmek için bir
önceki birimdeki öğrenmeleri gerçekleştir-
mek durumundadır. Programlı öğretim; kü-
çük adımlar, etkin katılım, başarı ilkesi, anın-
da dönüt-düzeltme ve bireysel hız ilkelerini
temel alır.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

43. İşbirlikli öğrenme öğrenciler küçük gruplar
halinde belli öğrenme amaçlarını gerçekleş-
tirmek amacıyla bir araya gelerek etkileşimli
bir biçimde öğrenmelerini gerçekleştirdik-
leri süreçtir. Sosyalleşme, dayanışma, ekip
ruhu, paylaşma ve olumlu bağlılık duygula-
rının gelişimi işbirlikli öğrenmenin en önemli
avantajları arasındadır. Bu süreci kullanan
öğretmenin sınıfını küçük gruplara ayırması
ve her gruba deneyi yaparken yararlanaca-
ğı farklı kaynaklar vererek, öğrencilerin her
aşamada paylaşım içinde olmalarını ve or-
taya çıkan ürünün ortak bir çalışma olması
gerektiğini vurgulamasının en temel nedeni
öğrenciler arasında olumlu bağımlılık yarat-
maktır.
Cevap E
44. Öğretim sürecinde gerçekleşen öğrenme-
lerin niteliği öğretim sürecinin niteliği ile
doğru orantılıdır. Öğrencilerin derse aktif
katılımlarının sağlanması, öğrenci merkezli
öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılma-
sı, öğretimdeki örnek durum veya materyal-
lerin günlük yaşamdan sınıfa getirilmesi ve
öğrencilerinin birbirleriyle etkileşimlerinin
sağlanması hem sürecin niteliğini hem de
süreç sonunda ortaya çıkacak olan öğ-
renme ürünlerinin niteliğini arttıracaktır. Bu
çerçevede öğretmenin anlatım bozukluğu
konusunda kazanımların gerçekleşmesi için
gazete veya dergi metinlerinden örnekler
bulup sınıfa getirmesinin temel amacı öğ-
rencilerin öğrendikleri bilgileri günlük ya-
şamla ilişkilendirmelerini ve öğrenmelerin
daha kalıcı ve etkili olmasını sağlamaktır.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
45. Konuşma halkası öğrencilerin görüş farklı-
lıklarını görmelerini ve farklı görüşlere saygı
gösterme davranışını geliştirmelerini sağla-
yan bir öğretim tekniğidir. Öğrencilerin halka
şeklinde oturmaları ile başlayan süreçte ön-
celikle uyulacak kurallar belirlenir. Bu teknik
bir öykü, bir canlandırma veya bir resimle
ilgili yapılır. Öğretmen her turda öğrencile-
rin resimdeki veya öyküdeki karakterlerin
yerine geçerek, anlatılan yaşantıyı hissede-
rek cevaplayabilecekleri bir soru sorar ve
sorduğu soruyu yanıtlaması için konuşma
nesnesini yanındaki öğrenciye vererek sü-
reci başlatır. Konuşmak istemeyen öğrenci
olursa süreç bir sonraki öğrenciden devam
eder. Konuşan öğrenci dışındakilerin dinleyi-
ci olması ve tartışmaya katılmaması önem-
lidir. Bu tekniğin en önemli avantajlarından
biri sorulan sorular yardımıyla öğrencilerin
empatik düşünme becerilerinin gelişiminin
sağlanmasıdır.
Cevap C
46. Benzetim, öğrenciyi gerçek ortamda ger-
çek araçlarla yetiştirmenin güç ve tehlikeli
olduğu durumlarda kullanılan ve daha çok
devinişsel alan öğrenmelerinde etkili olan
tekniktir. Soru incelendiğinde bu tanıma
ilişkin bir örneklendirme görülmektedir. Ör-
nek olay, problem durumu barındıran örnek
bir durum üzerinden yola çıkılarak bilimsel
süreç basamaklarına uygun olarak olayın
derinlemesine incelenmesi yoluyla daha
çok bilişsel alan öğrenmelerine hizmet eden
bir süreci kullanır. Drama, bir durumda nasıl
davranılacağına ilişkin yaratıcılığı kullanma-
yı ge-rektirirken, programlı öğretim bireysel
öğretim sürecini, işbaşında öğrenme ise
gerçek ortamı ve gerçek araçları işaret et-
mektedir.
Cevap A
389
Öğretim Teknikleri
47. Öğretmenin “sınıfta öğretmeninizi kızdıra-
cak bir davranışı ve öğretmeninizin bu dav-
ranış karşısında vermiş olabileceği tepkileri
düşünün. Bu anı istediğiniz şekilde yansıtın”
ifadesi kullanılan tekniğin yaratıcı drama ol-
duğunun göstergesidir. Yaratıcı drama en
genel anlamda öğrencilerin bir durumda na-
sıl davranacaklarını yaratıcılık ve hayal gücü
yetilerini kullanarak sergilemeleri sürecidir.
Daha çok duyuşsal alandaki hedeflere hiz-
met eden bu teknikte öğrencilerin tepkileri
baştan belirlenmez ve yazılı değildir. Öğren-
ciler tepkilerini tamamen doğaçlama olarak
yaratıcılıkları çerçevesinde ortaya koyarlar.
Gösteri devinişsel alandaki bir becerinin
izlenmesi sürecini, beyin fırtınası ise bir
probleme zihinsel olarak özgün ve yaratıcı
çözüm yolu bulmayı gerektirir.
Cevap E
48. Gezi-gözlem okul ve sınıf içi çalışmaları
tamamlamak ve öğrenmeyi daha anlamlı
kılmak için yapılan planlı ziyaretlerdir. Bu
tekniğin en önemli avantajı ilk elden somut
yaşantı sağlamasıdır. Bu tekniğin etkisini
arttırmak için dikkat edilmesi gereken reh-
ber ilkeler söz konusudur. Bunlar, planın
öğrencilerle birlikte yapılması, amacının
öğrencilerle paylaşılması, yasal sorumluluk-
ların bilinmesi ve yerine getirilmesi, gerekli
güvenlik önlemlerinin alınması, öğrenciler-
den beklenenleri açıklama ve süreç sonun-
da değerlendirme amaçlı bir rapor (ödev)
istemedir. Gezi gözleme katılım gönüllülük
esasına dayanmaz. Çünkü bu süreç planlı
öğretim sürecinin bir parçasıdır. Başka bir
anlatımla sınıftaki derse katılım ile öğretim
süreci kapsamındaki gezi-gözlem faaliye-
tine katılım zorunluluk boyutuyla benzerlik
göstermektedir.
Cevap C
390
49. Altı şapkalı düşünme öğrencilerin olay ya da
durumlara farklı açılardan bakabilmelerini
amaçlayan bir öğretim tekniğidir. Bu teknik-
te düşünce ve öneriler farklı şapka renkleri
ile sembolize edilir. Öğrencilerden olay veya
durumlar karşısında gerçek düşüncelerini
değil, kendisine verilen şapkanın rengine
göre düşünce belirtmeleri istenir. Beyaz
şapka tarafsızlığın, sarı olumlu bakış açı-
sının, siyah olumsuz bakış açısının, kırmızı
duygusallığın, yeşil yaratıcılığın ve mavi şap-
ka ise karar ve değerlendirmenin sembolü-
dür. Sorudaki örnek durum incelendiğinde
öğretmenin kullandığı şapkanın olumlu yönü
ve avantajları ifade eden sarı şapka olduğu
görülmektedir. Seçenekler incelendiğinde
karamsar bakış açısını kullanan “B” seçene-
ği dışında diğerlerinin öğretmenin kullandığı
sarı şapkayla uyumlu olduğu görülmektedir.
Cevap B
50. Eğitsel oyun özellikle küçük yaş öğrenci
gruplarında öğretim ortamını eğlenceli hale
getirerek hedeflere ulaşmayı sağlayan öğ-
retim tekniğidir. Eğitsel oyunlar öğrencilerin
ilgilerini çekeceğinden etkinliğe katılım is-
teklerini arttırır. Önemli olan oyunun hedefe
ulaşmayı sağlayıcı nitelikte ve öğrencilerin
gelişim özelliklerine uygun olması, kuralla-
rın oyunun başında açıklanması ve oyuna
bütün öğrencilerin katılımının sağlanması-
dır. Örnek durumdaki öğretmen davranışları
incelendiğinde eğitsel oyunun kullanıldığını
görmek mümkündür. Yaratıcı drama, verilen
bir durum ile ilgili yaratıcılık ve hayal gücünü
kullanarak düşünsel ve tepkisel bir davranışı
ortaya koymayı, rol oynama biçimlendirilmiş
bir davranışı biçimlendirildiği şekliyle can-
landırmayı kapsar.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

51. Kavram haritaları, yeni öğrenilecek bilgiyi
öncekilerle arasında anlamlı bağlar kurarak
şekle dökmeyi ve yeni bilginin anlamlı öğ-
renilmesini amaçlar. Kavramlar arasındaki
ilişkileri görselleştiren kavram haritaları hem
kavram öğrenmede hem de kavram yanıl-
gılarının tespitinde, başka bir anlatımla de-
ğerlendirme amacıyla da kullanılabilir. Bilgiyi
somutlaştıran, sınıflandıran kavram haritala-
rı aynı zamanda işlenilen konuya bütün ola-
rak bakılabilmesine ve anlamlı öğrenmelerin
gerçekleştirilebilmesine de hizmet verir.
Cevap D
52. BDÖ öğrencilerin bilgisayarla etkileşerek
ya da bilgisayar programları aracılığıyla bi-
reysel olarak öğrenmelerini gerçekleştirdiği
ve değerlendirdiği öğretim sürecidir. BDÖ
kapsamında öğrenilenlerin tekrarını yapma
ve kalıcılığını sağlama, öğrencinin kendi
hızında öğrenmesine fırsat verme, gerçek
hayattaki problemlerin çözümüne ilişkin de-
neyim kazanma, yaparak-yaşayarak öğren-
me fırsatı vererek gerçek hayata hazırlanma
ve öğrenmelerin değerlendirilmesi gibi farklı
programlar kullanılabilir. Soruda verilen ör-
nek durum incelendiğinde deprem olduğun-
da ne yapması gerektiği ve kendisini nasıl
koruyacağı konusunda alıştırma ve tekrar,
problem çözme ve benzetim programlarının
daha etkili olması beklenir.
Cevap B
53. Öğrencilerini öğrenmeye teşvik eden ve et-
kin bir öğrenme-öğretme ortamı sağlamak
için çaba gösteren nitelikli bir öğretmen,
öğretim sürecini öğrencilerin özelliklerini
dikkate alarak ve onların sürece etkin katı-
lımlarını sağlayacak biçimde düzenlemelidir.
En genel anlamda öğrenci merkezli öğret-
me-öğrenme süreci olarak özetlenebilecek
bu süreçte öğrenci merkezli yöntem-teknik-
lerin kullanımı, öğretmenin bilgi aktarmadan
çok öğrencilerin öğrenmesine rehberlik et-
mesi sürecin niteliğini artırmak için önemli
özellikleridir. Bunlara ek olarak doğru ve za-
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
manında etkili ipuçları ve pekiştireçler kulla-
narak katılımı sağlamak gerekir. Bu bilgiler
ışığında seçeneklerdeki en ideal öğretmen
davranışının “öğrencilerin birbirlerine soru
sormalarına ve birbirlerini eleştirmelerine
fırsat verme” olduğu görülmektedir. “B” ve
“C” seçeneklerindeki ifadeler dönüt ve pe-
kiştirme kapsamındaki öğretmen davranış-
ları gibi görünmekle birlikte dikkatle incelen-
diğinde yanlış uygulamaları ifade ettiği göze
çarpar.
Cevap D
54. Kavramsal karikatür, öğrencilerin sahip ol-
duğu olası kavram yanılgıları ve düşünce
biçimlerinin, insan ya da hayvan figürleriyle
oluşturulan diyaloglarda ortaya konduğu çi-
zimleri içerir. Asıl amaç öğrencilerin kavram
öğrenme ve değerlendirme sürecini eğlene-
rek yaşamasıdır. Bunun dışında öğrencilerin
konuya odaklanmalarını, birbirleriyle iletişim
kurmalarını, kendi öğrendiklerinin farkındalı-
ğını sağlamak kavram karikatürünün kulla-
nılmasının diğer amaçları olarak sıralanabilir.
Ancak öğrenci merkezli bir öğrenme aracı
olan kavram karikatürlerinin amaçları ara-
sında konuya ilişkin bilgileri doğrudan ver-
mek yer almamaktadır.
Cevap E
55. Soru incelendiğinde öğrencilere verilen gö-
rev ve rollerin önceden belirlendiği, öğrenci-
lerin kendi kimliklerinden çıkarak güneş ve
diğer gezegenlerin kimliğine büründükleri ve
bu gezegenlerin özelliklerini canlandırdıkları
anlaşılmıştır. Bu durumda doğru cevabın rol
oynama olduğu görülmektedir. Yaratıcı dra-
ma doğru cevap olarak düşünülmemelidir.
Çünkü yaratıcı dramada senaryo ve görev-
ler önceden belirlenmez, öğrencilerin özgün
görüşlerine ve doğaçlamalara dayanır.
Cevap A
391
Öğretim Teknikleri

56. Konuşma halkası bir resim, haber öykü ve
canlandırma üzerinden başkalarının duy-
gularını anlayabilme ve saygı gösterebil-
me temelinde empati anlayışı geliştirmeye
dönüktür. Soruda konuşma halkasının bu
özelliklerine özel vurgular yapılmıştır. “Özel-
likle öğrencilerin kendilerini hikayede geçen
karakterin yerine koymalarının ve böyle bir
durumda neler hissedeceklerinin anlatılma-
sının istenmesi konuşma halkasının en ayırt
edici özelliği olarak kabul edilebilir.”
Cevap E
59. Sorunun tahtaya yazılması, öğrencilerin aklı-
na ilk gelenleri söylemesi, soru etrafında da-
iresel bir düzen, kısa cümleler ve kelimeler
zihin haritasını akla getirmektedir.
B ve D seçeneğinde verilenlerin doğru ce-
vap olmadığı zaten anlaşılmaktadır. Balık
kılçığı neden sonuç ilişkisine, kavram hari-
tası da kavramlar arası ilişkilere ve hiyerarşi-
lere dayalı olduğundan öncülde yer alan ifa-
delerden yola çıkılarak doğru cevap olarak
düşünülemez.
Cevap E

57. Gezi gözlem sırasında dikkat edilecek un-

surların başında gözlem sonuçlarının gezi
sonunda değerlendirilmesi vardır. Bu de-
ğerlendirmenin gezi yerinden ayrılmadan
yapılması, öğrencilerin eksik ya da hatalı
gözlediklerinin düzeltilmesi açısından önem
taşımaktadır. Ancak soru öncülünde öğret-
men gözlemin değerlendirilmesini geziden 60. Bu soruda üç köşede üç ayrı istasyon oluş-
sonraki ilk derse bıraktığı için bu ilkeyi at- turulduğu ve her grubun her istasyonda
lamıştır. Bu nedenle doğru cevap, gözlem sırayla 10 dakika çalıştığı ifadeleri doğru ce-
faaliyetinin değerlendirilmesinin gözlem vabın istasyon tekniği olduğunu açıkça gös-
sonrasına bırakılmasıdır. Öğretmenin ge- termektedir. İstasyonların köşelere kurulma-
ziden sonra kendi izlenimlerini açıklaması sı ve soru öncülünde köşeye çok fazla vurgu
gezi gözlem tekniği açısından bir hata de- yapılması köşeleme gibi algılanmışsa da
ğildir. Hatta öğretmenin kendi izlenimlerini köşelenme çözümü net olmayan problem
açıklaması öğrencilerin kendi gözlemleriyle çözümlerinin öğrencilerce tercih edilmesi ve
öğretmeninin gözlemlerini karşılaştırması gerekçeleriyle açıklanmasına dayanır.
açısından önem taşımaktadır.
Cevap C
Cevap B

58. Beyin fırtınası tekniğinde rahat ve özgür or-

tam, yeni yaratıcı fikirler üretme, eleştirilerin
engellenmesi, fikir değerlendirmenin sonra-
ya bırakılması yapılması gereken teknik işle-
61. Görsel tutum formu, öğrencilerin tutumları-
yiş kurallarındandır. Ancak beyin fırtınasında
nın bu formların önüne geçerek gerekçele-
fikirler akla ilk geldiği gibi doğruyu aramak-
riyle açıklamaları, kanıtlandırmaları, dinleme
sızın ve hatta akıl ve mantığı devre dışı bı-
ve eleştiriye açık olmaları görüş geliştirme
rakarak söylettirilir. Dolayısıyla doğru cevabı
tekniğinin karakteristik özellikleri arasında
bulmaya özendirme beyin fırtınası ilkelerine
yer almaktadır.
uygun değildir.
Cevap A
Cevap C

392 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


62. Bilişsel çıraklık kavramı yapılandırmacı öğ-
renme anlayışının öğrenme-öğretme süre-
cine kazandırdığı kavramlardan biridir. Bir
becerinin ya da bilginin edinim sürecinde,
başkasının ya da bu konuda yetkin olan bi-
rinin model alınması, yetkin kişi tarafından
bireyin çalıştırılması ve bireyin her aşamayı
beceri haline getirmesi beklenir. Bilişsel çı-
raklık; model olma, çalıştırma, destekleme,
ifade etme, yansıtma, öteleme aşamala-
rından oluşur. Soru incelendiğinde harf ya-
zılışının izletilmesi (model olma), havada,
masada ve defterde yazdırma (çalıştırma),
yardımcı olma (destekleme) ve beceri ilerle-
dikçe desteğin yavaş yavaş geri çekilmesi
bilişsel çıraklık kavramını çağrıştırıcıdır. Bi-
lişsel çıraklık gösterip yaptırma yöntemine
benzer. Ancak soru gösterme ve yaptırmayı
ayrı ayrı seçeneklerde ele aldığı için böyle
bir karıştırmayı engellemiştir.
Cevap E
63. Seçenekler dikkatle incelendiğinde A, C, D
ve E seçeneklerinde ilgili performans gö-
revi bir defaya mahsus hazırlanmaktayken
B seçeneğindeki ifade “Her ay yayımlanan
bir dergi çıkarmak” şeklinde olup bu ifade
hazırlanacak ürünün sayıca birden fazla ola-
cağı anlamına gelmektedir. Bilindiği üzere
bir performans görevi belli bir anda ortaya
konan bir ürüne yönelik iken B seçeneğinde
farklı zamanlarda ortaya çıkacak birden faz-
la ürün söz konusudur. Dolayısıyla bu ifade
performans görevi için uygun bir görev de-
ğildir.
Cevap B
64. Soru cevap tekniğinde öğrencileri yeterince
derse katabilmek için sadece yoklanan dav-
ranışla ilgili değil, öğrencinin ifade ettiği tüm
cevaplara yönelik dönüt vermek gerekir. Bu
durum, öğrencinin derse katılımını arttırarak
soru-cevap tekniğinin işlevselliğini arttırır.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
65. Bu soruda soru-cevap yönteminde uyulma-
sı gereken en temel kural sorulmaktadır. B,
C ve D seçeneklerinde verilen durumlara da
uymak gerekmekle birlikte sorulan soruların
kazandırılacak hedeflerle tutarlı olması en
temel kuraldır. Programın en temel ögesinin
hedefler olduğu ve diğer bütün uygulamala-
rın hedeflere göre belirlendiği dikkate alındı-
ğında soru-cevap yönteminde de diğer tüm
yöntemlerde olduğu gibi öncelikle kazandı-
rılacak niteliklerle tutarlı olması gerekir.
Cevap A
66. Bir kavram, olgu veya olayın başka bir
kavram, olgu veya olaya benzetilerek açık-
lanmasına metafor denir. Yani metafor, bir
bireyin yüksek düzeyde soyut, karmaşık
veya kuramsal birolguyu anlamada ve açık-
lamada işe koşabileceği güçlü bir zihinsel
araçtır. Soruda da Bahar Öğretmen, beyni
Ankara’ya benzeterek metafor kullanmıştır.
Cevap C
67. Büyük grup tartışmasında, sınıfta öğrenci
sayısı (7-9 kişi) azdır. Sınıfın daha küçük
gruplara bölünemeyecek kadar az olduğu
durumlarda kullanılır. Bu tartışma tekniğinde
sınıfın hepsi tartışmaya katılır. Öğretmen ya
da konuyu iyi bilen bir öğrenci liderlik yapar.
Öğrencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi olma-
sından sonra tartışmaya gönüllü öğrenciler-
den başlanır. Ancak büyük grup tartışmala-
rında jüri bulunmaz.
Cevap D
68. Altı şapkalı düşünme tekniğinde kullanılan
yeşil şapka yaratıcılığı ve özgünlüğü temsil
eder. Seçeneklerde yeşil şapka ile eşleştiri-
len “Bu su temiz değildir.” ifadesi özgün ve
yaratıcı bir özellik taşımadığından yeşil şap-
kayla eşleştirilmesi doğru değildir.
“Bu su temiz değildir.” ifadesi ilk söylen-
diğinde akla gelen olumsuz anlam kapsa-
mında değerlendirilmelidir. Üstelik “Bu su
temiz değildir.” yaratıcı bir düşünceden çok
bir yargıyı ya da ön yargıyı tanımlamaktadır.
Yaratıcılıkta yargıya ya da ön yargılara takıl-
madan yeni fikirler ortaya atmak vardır. Yeşil
şapka yaratıcı, alternatif fikirleri ortaya ko-
yan şapkadır.
Cevap C
393
Öğretim Teknikleri

69. Sorunlara orijinal çözümler getirmek, karar
vermek ve hayal yoluyla düşünce üretmek,
yaratıcılıklarını geliştirmek amacıyla ilginç
önerilerin kısa sürede toplandığı tekniğe
beyin fırtınası denir. Beyin fırtınasında konu
veya sorun tahtaya yazılır, belirlenen süre
içerisinde öğrencilerin aklına ilk gelen fi-
kirleri söylemeleri istenir. Söylenen fikirler
eleştirilmeden tahtaya yazılır ve son aşama-
da değerlendirilerek önem sırasına konur.
Öncülde verilen uygulamalarda öğretmen
de bu basamaklara göre hareket ettiğinden
beyin fırtınasını kullanmıştır.
Cevap E
73. İstasyon tekniğinde sınıf etkinlik merkezle-
rine ayrılır. Bu merkezlerde öğrenci grupları
dönüşümlü olarak çalışır ve her grup tüm
merkezlerde çalışana kadar süreç sürdürü-
lür.
Cevap C
74. Soru-cevap tekniği bireysel algılamaya
yönelik bir tekniktir. bu yüzden öğrenciler
arasında işbirliği becerilerinin kullanılmasına
pek fayda sağlamaz.

Cevap C
70. Başlanmış bir işe katkı sağlama veya işi
bitirme temeline dayanan tekniğe istasyon
denir. İstasyon tekniğinde öncelikle konu
belirlenir. Öğrenciler istasyon sayısına göre
gruplara ayrılır. Her istasyona bir istasyon
şefi seçilir. Tüm gruplar sırasıyla her istasyo- 75. Ahmet Öğretmen “kart gösterme” tekniğini
na gider verilen süre kadar o istasyonda ça- kullanmıştır. Bu teknik “görüş geliştirme”
lışır. Süre sonunda gruplar yer değiştirir. Uy- tekniğine benzer. Kart gösterme tekniğinde
gulamanın sonunda istasyon şefleri yapılan öğrenciler konuya yönelik tutumlarını belir-
çalışmaları toplar ve sınıfa sunarlar. Öncülde leyip, açıklar. Bu teknik yaratıcı düşünme
bu basamakların kullanıldığı görülmekle çalışmalarını içermez.
beraber “Gruplar daha önceden belirlenen
plana göre tüm masalardaki çalışmaları ta- Cevap E
mamlamıştır.” ifadesi bizi istasyon tekniğine
götürür.

Cevap D
76. Mikro Öğretim, öğret-uygulat, düzelt, yeni-
den uygulat ilkesine dayanır. Mikro öğretim
71. Proje tabanlı öğrenme, sınıf içi ve sınıf dışı
öğretmen adaylarının yetiştirilmesinde işlev-
sistematik çalışmalarla yapılır. Soruda sınıf
sel bir tekniktir.
içi etkinliklerle soruna yönelik çalışmalar ya-
pılması şeklinde sınırlama olduğu için proje Cevap B
tabanlı öğrenme bu etkinliğe daha az uy-
gundur.

Cevap D
77. Mehmet Öğretmen, konuşma halkası tekni-
ğini kullanmıştır. Bu teknikte öğrenciler daire
72. Beyin fırtınasında seçilen konuda öğrenci- biçiminde oturur ve öğretmenin sorduğu so-
lerin çok sayıda fikir üretmesi gerekir.E se- rulara cevap verir. Cevap vermek istemeyen
çeneğinde verilen tuzlu suyun kaynatılarak öğrenci pas geçilir. Ayrıca konuşan öğrenci
damıtılması beyin fırtınasına uygun olmaz. elinde bir nesne tutar. Bu uygulamada nes-
Çünkü açık uçlu değildir. ne olarak bayrak kullanılmıştır.
Cevap E Cevap E

394 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


78. Gerçek uygulamanın zor, tehlikeli veya ma-
liyetli olduğu durumlarda uygulanan yapay
çalışmalara benzetim denir. Benzetim, tra-
fik, afet, asker, havacılık ve uzay eğitimlerin-
de sık kullunılan bir tekniktir.
Cevap A
79. Beyin fırtınasında ayırım yapılmaksızın söy-
lenen tüm fikirler tahtaya yazılır. Fikirler dü-
zeltilmez ve alaya alınmaz. Ayşe Hanım’ın
fikir birliği sağlanan görüşleri tahtaya yazdır-
ması hatalı bir uygulamadır.
Cevap C
80. İstasyon tekniğinde öğrenci grupları dönü-
şümlü olarak tüm masalarda çalışır. Etkinlik
süresince öğrencilerin aynı masada çalış-
ması hatalı bir uygulamadır.
Cevap E
81. Beyin fırtınasında temel amaç; kısa süre
içinde öğrencilerin çok sayıda özgün fikir
üretmesini sağlamaktır. Konuyla ilgili üreti-
len tüm düşünceler öğretmen veya görevli
öğrenciler tarafından tahtaya yazılır. Fikirler
kınanmaz ve alaya alınmaz. Tümü tahtaya
yazıldıktan sonra sınıfça değerlendirilir.
Cevap A
82. Konuşma halkasında sınıf daire biçiminde
oturur. Bu sayede hem herkes birbirini görür
hem de öğrencilerin kendi arasında konuş-
ması engellenmiş olur. Öğretmen, öğren-
cilere konuyla ilgili bir olayın bir bölümünü
anlatılır veya bir filmin bir kısmını izletir ya
da fotoğraflar gösterir. Sonrasında her turda
öğrencilere olay/film/fotoğraflarla ilgili “sen
olsaydın ne hissederdin” gibi empatik bir
soru sorar. Her öğrenciye çemberdeki yer-
leşime göre sırayla söz hakkı verilir. Sırası
gelen öğrenci soruyu cevaplayıp cevapla-
mamaya kendisi karar verir. Her turun so-
nunda öğretmen derleyici-toplayıcı bir özet
konuşması yapar.
Soruda öğretmenin konuşma halkası tekni-
ğini uygularken yaptığı hata sorulmaktadır.
Öncülde görüldüğü gibi öğretmen soruyu
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Öğretim Teknikleri
sorduktan sonra cevap vermek isteyen öğ-
rencilere söz hakkı tanımıştır. Bu uygulama
hatalıdır. Öğretmenin her öğrenciye söz
hakkı vermesi gerekir. Soruya cevap verip
vermeyeceği öğrencinin kararına bırakılma-
lıdır.
Cevap D
83. İstasyon tekniğinde öğretmen kazanıma uy-
gun şekilde sınıfı farklı etkinlik merkezlerine
ayırır ve gerekli malzemeleri bu merkezlere
yerleştirir. Amaç eş zamanlı ve çoklu öğ-
renmeler oluşturmaktır. Ardından sınıfı he-
terojen gruplara ayırır. Gruplar dönüşümlü
olarak tüm merkezlerde çalışır. Böyle öğ-
renciler bir işi başlatma, başlanmış işe kat-
kı sağlama ve bir işi tamamlama becerileri
kazanır. Selin Öğretmen, istasyon tekniğini
kullanmıştır.
Cevap A
84. Görüş geliştirme tekniğinde, farklı fikirler
üretilinecek bir konu üzerinde çalışma yapı-
lır. Öğretmen fikirleri derecelendirdiği pano-
ları (kesinlikle katılmıyorum, katılmıyorum,
kararsızım, katılıyorum, kesinlikle katılıyo-
rum) sınıfın uygun yerlerine asar. Öğrenciler
katılım durumlarına uygun panoların önüne
geçip fikirlerini açıklar. Sonrasında fikri deği-
şen öğrenciler yeni benimsedikleri panonun
önüne geçerek yeni görüşünü yeniden açık-
lar. Ali Öğretmen’in kullandığı teknik, görüş
geliştirmedir.
Cevap A
85. Kartopu tekniğinde amaç bireysel ve grup
çalışmaları yoluyla çok sayıda fikir üret-
mektir. Uygulamalarda öğrenciler öncelikle
bireysel çalışmayla kendi fikirlerini oluşturur.
Daha sonra ikişerli, dörderli, sekizerli şeklin-
de oluşturulan gruplarda bu fikirler tartışılır
ve yeni fikirler ortaya çıkarılır. Etkinliğin son
aşamasında ise tüm sınıf birlikte değerlen-
dirme yapar. Kartopunda en önemli ipucu
gruplardaki kişi sayısının katlanarak artma-
sıdır.
Cevap A
395
 DİĞER ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
1. Öğrenme-öğretme sürecinde sorulan 4. Coğrafya öğretmeni Sibel Hanım, öğren-
soruların yapısının ve türünün seçil- cilerine bir proje ödevi verir. Öğrenciler
mesinde aşağıdakilerin hangisi önce- belirlenen süre içinde ödevlerini bitirir.
likle belirleyicidir? Daha sonraki haftalarda öğrenciler, su-
A) Hedeflerin düzeyi num planına göre çalışmalarını arkadaş-
larına sunar ve sunum sonrasında konu-
B) Konuların tasarımı
lar sınıfta tartışılır.
C) Öğrenci nitelikleri
Sibel Hanım’ın bu uygulaması aşağı-
D) Öğretmen özellikleri
daki yöntem veya tekniklerden hangi-
E) Dersin işleniş yöntemi
sine en uygundur?
A) Forum B) Panel
2. Öğrencilerinin muhtemel öğrenme C) Sempozyum D) Seminer
güçlüklerini gidermek için onları ce- E) Münazara
saretlendirmek isteyen bir öğretmenin
aşağıdakilerden hangisini yapması
beklenir?
A) Bilinmeyen soruların cevaplarını ken-
disinin vermesi
B) Doğru davranışlara iyi not, yanlışlara
kötü not vermesi
C) İpuçları vererek öğrencileri yönlendir-
mesi
D) Öğrencilere çevreden yardım almala-
rını önermesi
E) Öğrencilerin zorlandıkları konuları ev
ödevi olarak vermesi
5. Ahmet Öğretmen; dersinde öğrencileri-
nin, enerji verimliliğiyle ilgili anlaşmaz-
3. Mehmet Öğretmen, 5. sınıf matematik
lıkları olduğunu hisseder ve bu konuya
dersinde öğrenme eksikliği ve düzenli
yönelik planladığı etkinliği yaptırmak için
çalışma sorunu olan öğrencileri belirler.
öğrencileri iki gruba ayırır. Gruplardan bi-
Her bir öğrenci için 7. sınıftaki başarılı
rine soru sorma diğerine ise cevaplama
öğrencilerden bir öğrenciyi görevlendirir.
rolleri verir. Gruplara hazırlanmaları için
Her hafta düzenli olarak 5. sınıf öğrenci-
15 dakika süre verdikten sonra tartışmayı
lerinin pekiştirme çalışmalarını yapmaları
başlatır.
için görevlendirilen öğrencilerle bir araya
gelmelerini sağlar. Ahmet Öğretmen’in kullandığı bu öğ-
retim yöntem veya tekniği aşağıdaki-
Bu uygulama, aşağıdakilerden hangi-
lerden hangisidir?
sine örnektir?
A) Akvaryum
A) Tutor destekli öğretim
B) Çember
B) Bilişsel çıraklık
C) Zıt panel
C) Takımla öğretim
D) Münazara
D) Proje tabanlı öğrenme
E) Konuşma halkası
E) Programlı öğretim

396 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


6. Ahmet Öğretmen, dersin başında öğren-
cilere kısa bir reklam filmi izlettirmiştir.
Sonra öğrencilere derste öğrenecekleri
konunun neden önemli olduğunu ve ha-
yatlarında ne işe yarayacağını belirtmiş-
tir. Dersin hedefine yönelik açıklamada
bulunmuştur. Sonra bir önceki dersin
konusuna ilişkin sorular sormuş ve öğ-
rencilerin tartışmalarını sağlayarak derse
başlamıştır. Ders sonunda hedefin ger-
çekleşip gerçekleşmediğini kontrol et-
miştir.
Ahmet Öğretmen’in reklam filmi iz-
lettirmesi aşağıdakilerden hangisine
daha çok hizmet eder?
A) İşleniş
B) Dikkat çekme
C) Gözden geçirme
D) Güdüleme
E) Değerlendirme
7. Ayşe Öğretmen, günlük ders planını ha-
zırlarken öğrencilerin öğrenme-öğretme
sürecine etkin katılımını sağlamaya yöne-
lik uygulamalar tasarlamaktadır.
Buna göre Ayşe Öğretmen’in bu dü-
şüncesini gerçekleştirmesinde aşağı-
dakilerden hangisi daha etkilidir?
A) İpucu ve pekiştireç verme
B) Derste kısa sınav yapma
C) Konuları arada bir özetleme
D) Numara sırasına göre soru sorma
E) Öğrenciye derste not yazdırma
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Diğer Öğretim Teknikleri
8. Hale Öğretmen, 3. sınıf hayat bilgisi der-
sinde “Okula geliş ve gidişlerinde kendi-
sinin ve başkalarının güvenliği için trafik
işaret ve levhalarına, trafik kurallarına
uyar.” kazanımına yönelik olarak yapı-
lacak etkinlik için önce sınıfı ikiye ayırır.
Sonra beşer kişilik alt gruplar oluşturur.
Her gruba trafik işaret ve levhalarının
olduğu kartlardan dağıtır ve öğrencilere
çalışmaları için belirli bir süre verdikten
sonra gruplar dönüşümlü olarak kartlar-
daki işaretlerin anlamlarını karşılıklı olarak
birbirlerine sorarlar.
Buna göre yapılan etkinlik aşağıdaki
yöntem veya tekniklerden hangisine
daha uygundur?
A) Zıt panel
B) Forum
C) Münazara
D) Fikir taraması
E) Açık oturum
9. İletişim sorunlarına sebep olan faktörler
konusunun işleneceği bir derste öğret-
men, iletişim uzmanlarından oluşan bir
grubu sınıfa davet etmiştir. Bu grup, ko-
nuyla ilgili görüşlerini bir başkanın yöne-
timinde açıklamıştır. Açıklamaları izleyen
öğrenciler ise sürece soru ve görüşleriyle
katılmışlardır.
Bu öğretmenin kullandığı tartışma
yöntem veya tekniği aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Komite görüşmesi
B) Akvaryum
C) Sempozyum
D) Çalıştay
E) Forum
397
Diğer Öğretim Teknikleri
10. Öğretmen öğrencilere “Canlılar kaça ay-
rılır ve bunlar nelerdir?” sorusunu sorar.
Öğrenciler “İkiye ayrılır. Bitkiler ve hay-
vanlar.” cevabını verir. Öğretmen “İkiye
ayrıldığından emin misiniz?” sorusunu
sorar.
Buna göre kullanılan yöntem veya tek-
nik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Beyin fırtınası
B) Münazara
C) Sokratik tartışma
D) Altı düşünce şapkası
E) Görüş geliştirme
11. Esra Öğretmen, 16 kişilik sınıfında “hava
kirliliği” ile ilgili bir video film izlettirdikten
sonra öğrencilerini dörder kişilik gruplara
ayırıp her öğrenciye bir dakika konuşma
süresi belirleyerek “Hava kirliliğinden na-
sıl kurtuluruz?” sorusunu tartışmalarını
sağlar. Verdiği süre sonunda her grubun,
düşüncelerini sınıfta paylaşmasını ister
ve son olarak grupların sundukları rapor-
ları tüm sınıfın tartışmasını sağlar.
Buna göre Esra Öğretmen’in kullandı-
ğı yöntem veya teknik aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Konuşma halkası
B) Vızıltı grupları
C) İstasyon
D) Görüş geliştirme
E) Beyin fırtınası
398
12. Öğrencilerin ev ödevlerini yapmama ne-
denlerini tartışmak isteyen bir öğretim
elemanı, öğretmen adaylarından çok
fazla fikir geldiğini belirlemiştir. Dersin
devamında ödev yapmama neden ve so-
nuçlarını organize ederek sistematik bir
yapıda özetlemiştir.
Buna göre öğretim elemanının dersin
ikinci yarısında kullandığı yöntem veya
teknik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bilgi haritası
B) Balık kılçığı
C) Zihin haritası
D) Kavram haritası
E) Anlam çözümleme tablosu
13. Programlı öğretimin ilkelerine göre
aşağıdaki etkinliklerden hangisi yan-
lıştır?
A) Öğrenme etkinliklerinin ortalama sınıf
seviyesine göre belirlenmesi
B) Konuların en küçük bilgi ve beceri bi-
rimlerine ayrılması
C) Öğrencinin etkin katılımını sağlayacak
sorular hazırlanması
D) Öğretim etkinliklerinde anında düzelt-
me imkânı sunulması
E) Öğrencilerin yeteneklerine uygun öğ-
retim materyali seçenekleri oluşturul-
ması
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Diğer Öğretim Teknikleri

14. Bir dersin;
• genel çerçevesinin çizilmesinde,
• ö
 ğrenci ve öğretmenin rollerinin belir-
lenmesinde,
• a
 macın gerçekleştirilmesine yönelik
işlemlere karar verilmesinde
aşağıdakilerin hangisi temel belirleyi-
cidir?
A) Değerlendirme amacı
B) Dersin gün içindeki saati
C) Okulun sosyoekonomik şartları
D) Öğretim stratejisi
E) Yıllık çalışma planı
15. Öğrencileri kazanıma ulaştırması açı-
sından aşağıdaki kazanım ve yöntem/
teknik eşleştirmelerinden hangisi
daha uygundur?
16. Çevre haftası nedeniyle bir okul müdürü
yaptığı etkinlikte, çevre sorunları konu-
sunda uzman bir grubu “çevre kirliliği”
ile ilgili bir toplantıya davet etmiştir. Ko-
nuşmacıların kendi aralarında belirlediği
bir başkan, toplantıyı başlatarak her ko-
nuşmacıya eşit konuşma süresi vermiştir.
Her bir konuşmacı çevre kirliliğinin farklı
bir boyutunu dinleyicilere aktarmıştır.
Toplantı sonunda dinleyiciler konuşmacı-
lara sorular sormuşlardır.
Buna göre aşağıdaki öğretim yöntem
veya tekniklerinden hangisi kullanıl-
mıştır?
A) Panel
B) Zıt panel
C) Seminer
D) Sempozyum
E) Konferans

Yöntem /
Kazanım
Teknik

A) Bilimsel araştırma ba- Akvaryum

samaklarını kullanarak
araştırma yapar.
B) İpek Yolu’nun top-
lumlar arası siyasal,
kültürel ve ekonomik
ilişkilerdeki rolünü fark
eder.
C) Tıp alanındaki buluş
ve gelişmelerle insan
hayatı ve toplumsal
dayanışma arasındaki
ilişkiyi fark eder.
D) Ülkemizin diğer ülke-
lerle olan ekonomik
ilişkilerini kaynaklar
ve ihtiyaçlar açısından
değerlendirir.
E) Bilimsel ve teknolojik
gelişmelerin gelecek-
teki yaşam üzerine
etkilerine ilişkin yaratıcı
fikirler ileri sürer.
17. Öğretmen sınıfındaki öğrencileri beşer
kişilik gruplara ayırarak üzerinde çalışıla-
Mikro cak konuyu grup üyesi kadar küçük par-
öğretim
çalara ayırır ve gruptaki her üyenin kendi
konusunu bireysel olarak çalışmasını
ister. Sonra farklı gruplarda aynı konuyu
çalışan öğrencilerin bir araya gelerek yeni
Gösterip gruplar oluşturmalarını ve aralarında tar-
yaptırma tışmalarını ister. En sonunda öğrencilerin
ilk gruplarına dönerek kendi konularını
grubun diğer üyelerine öğretmelerini is-
ter. Böylece gruptaki her üye konusunu
Gösteri diğer üyelere öğretmiş olur.
Buna göre öğretmen işbirliğine dayalı
öğrenmenin aşağıdaki tekniklerinden
hangisini kullanmıştır?
A) Öğrenci takımları - başarı bölümleri
Altı B) Takım - oyun - turnuva
düşünce
C) Ayrılıp birleşme
şapkası
D) Takım destekli bireyselleştirme
E) Birleştirme 2

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 399

 DİĞER ÖĞRETİM TEKNİKLERİ (ÇÖZÜM)
1. Öğretimde temel amaç istendik yöndeki
davranışlara ulaşmaktır. Dolayısıyla yöntem,
teknik, materyal ve soru seçimlerinde en ön-
celikli ve temel belirleyici hedeflerdir.
Cevap A
2. Öğrenme güçlüğü olan veya cesareti az
olan öğrenciler yavaş öğrenir veya derse
katılımda zorlanır. Öğretmenin bu tarz öğ-
rencilere ipucu sunması öğrencilerin sonuca
ulaşmasını sağlayacak ve özgüven kazan-
malarına neden olacaktır.
Cevap C
3. Tutor destekli öğretim, birebir destek anla-
mına gelir. herhangi bir konuyu öğrenmek
veya pekiştirmek isteyen bir öğrenciye üst
sınıflardan konuyu bilen bir öğrenci, bir ye-
tişkin veya bir öğretmen destek verir.
Cevap A
4. Seminer öğrencilerin yaptıkları araştırmaları
sunduktan sonra araştırma üzerinde yapılan
tartışmalara dayalı bir tekniktir. Sibel Hanım
seminer tekniğini kullanmıştır.
Cevap D
5. Öğretmenin sınıfı ikiye ayırdığı, yarısının
soru grubu, diğer yarısının da cevap grubu
içinde yer aldığı ve sınıf içinde 10-15 daki-
kada hazırlanarak tartışmalarının sağlandığı
teknik zıt paneldir.
Cevap C
5. Dersin başında kısa bir olay anlatma, anı
sunma veya video izletme gibi uygulamalar
dikkat çekme işlemidir. Öğrencilere derste
öğrenecekleri konunun neden önemli ol-
duğunu ve hayatlarında ne işe yarayacağını
belirtmek güdüleme işlemidir. Önceki dersin
konusuna ilişkin sorular sormak gözden ge-
çirme işlemidir. Tartışma yöntemiyle dersi
işlemek işleniş ve dersin sonunda hedefin
gerçekleşip gerçekleşmediğini kontrol et-
mek değerlendirme işlemidir.
Cevap B
400
6. İpucu, derse katılmakta zorlanan öğrencileri
cesaretlendiren bir uygulamadır. Pekiştireç
verme işlemi ise istendik davranışın tekrar
edilme olasılığını artırır. Yani pekiştireç alan
öğrenciler derse katılım göstermeyi daha
çok ister.
Cevap A
7. Zıt panelde öğretmen sınıfı ikiye ayırır ve
gruplar karşılıklı olarak konuyla ilgili soruları
birbirine sorar. Sınıf mevcudunun kalabalık
olduğu durumlarda sınıf alt gruplara da ay-
rılabilir. Hale Öğretmen, zıt panel tekniğini
kullanmıştır.
Cevap A
8. Uzman konuşmacılar tarafından yapılan
tartışmaya dinleyenlerin de soru ve görüş-
leriyle destek verip sürece katılmaları forum
tekniğinde yapılan uygulamalardır.
Cevap E
9. Sokratik tartışma tekniği öğrencilerin bildik-
lerini sandıkları bir konuda öğretmen sor-
duğu soru ya da sorularla “acaba bilmiyor
muyum” algısı oluşturma temeline dayanır.
Cevap C
10. Oluşturulan küçük gruplara gruptaki her
öğrenciye bir dakika tartışma süresi vererek
konuyu tartışmalarını sağlayan Esra Öğret-
men vızıltı grupları tekniğini kullanmıştır.
Cevap B
11. Balık kılçığı uygulaması hem kavram öğre-
tim tekniği hem de öğretim materyali işlevini
görmektedir. Bu teknikte bir soruna yönelik
olarak neden-sonuç ilişkisi analiz edilerek
ortaya görsel bir materyal çıkarılır.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Diğer Öğretim Teknikleri

12. Programlı öğretim bireysel öğretim ilkesidir. Ülkemizin diğer Gösteri Eleştirel
Bu ilkenin bireysel hız ilkesine göre her öğ- ülkelerle olan düşünme/
renci kendi hızında öğrenir. Bu yüzden öğ- ekonomik ilişkile- Argüman
D
rini kaynaklar ve oluşturma/
renme etkinliklerinin ortalama sınıf seviyesi- ihtiyaçlar açısından Görüş
ne göre belirlenmesi yanlış bir uygulamadır. değerlendirir. geliştirme

Cevap A Bilimsel ve tekno- Altı Altı düşünce

13. Öğretim stratejisi, dersin kazanımlarına
ulaşmak için izlenen genel yoldur. Yani o
günkü ders ya da ders saatlerinin işleni-
şindeki genel çerçeveyi belirler. Ayrıca öğ-
retim stratejisi, öğretmen ve öğrencilerin
dersteki rollerini belirler. Örneğin sunuş yolu
stratejisinde öğretmen aktif, organize edi-
ci ve aktarıcı; öğrenciler alıcı rolündeyken,
buluş yolu stratejisinde öğretmen rehber,
öğrenciler aktif öğrenici rolündedir. Tüm
bunlarla birlikte öğretim stratejisi, amacın
gerçekleştirilmesine yönelik yöntem, teknik
ve araç-gereçlerin belirlenmesine yön verir.
Örneğin sunu yolu stratejisi kullanılacaksa
beraberinde anlatım yöntemi, soru-cevap
tekniği ve kavram haritası kullanılabilir.
Cevap D
14. Bu soruda adayların verilen kazanıma ulaş-
tırıcı uygun yöntem veya tekniği bulmaları
istenmiştir. Buna göre aşağıdaki tabloyu
inceleyelim;
SORUDA UYGUN
SEÇENEK
lojik gelişmelerin düşünce şapkası /Be-
gelecekteki yaşam yin fırtınası
E
üzerine etkilerine
ilişkin yaratıcı fikirler
ileri sürer.
Tabloyu incelediğimizde E seçeneğinde
verilen kazanıma ulaşmak için altı düşünce
şapkasının uygun olduğu görülmektedir.
Çünkü altı düşünce şapkasında yer alan
“yeşil şapka” yaratıcı fikirler ileri sürme gö-
revini içerir.
Cevap E
15. Panelde, bir başkan yönetiminde konuş-
macılar konu hakkındaki bilgi, duygu ve
düşüncelerini dinleyenlere aktarır. Başkan,
açılış ve kapanış konuşmalarıyla birlikte ara
değerlendirmeler de yapar. Başkan uygun
görürse tüm konuşmalar bittikten sonra
dinleyenler, konuşmacılara soru yöneltebilir.
Ayrıca konuşmacılar önceden planladıkları
soruları birbirlerine sorabilirler. Çevre kirliliği
ile ilgili olarak düzenlenen etkinlik paneldir.
Cevap A
16. Ayrılıp birleşme tekniğinin uygulanış adımla-
rı aşağıda verilmiştir:

VERİLEN OLAN
KAZANIM
YÖNTEM/ YÖNTEM/ 1. Öğretmen heterojen grupları belirler.
TEKNİK TEKNİK
2. Her gruba bir konu verir ve gruplar bu
Bilimsel araştırma Akvaryum Problem
basamaklarını çözme
konu üzerinde çalışarak uzmanlaşır.
A
kullanarak araştırma 3. Uzmanlaşma sürecinden sonra her grup-
yapar.
tan birer veya ikişer öğrenci alınarak yeni
İpek Yolu’nun top- Mikro Tartışma gruplar oluşturulur.
lumlar arası siyasal, öğretim
B kültürel ve ekonomik 4. Yeni grupta herkes kendi uzmanlık konu-
ilişkilerdeki rolünü
sunu yeni arkadaşlarına öğretir.
fark eder.
Tıp alanındaki buluş Gösterip Balık kılçığı/ 5. Öğretim aşamasından sonra herkes ilk
ve gelişmelerle yaptırma Tartışma grubuna geri döner ve diğerlerinden öğ-
insan hayatı ve top- rendiklerini asıl grup arkadaşları ile payla-
C
lumsal dayanışma
şır.
arasındaki ilişkiyi
fark eder.
Cevap C

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 401

 DÜŞÜNME BİÇİMLERİ
1. Bir öğretmen mesleki deneyimleri üze- 4. Eleştirel düşünmenin temelini, bilinen-
rinde düşünüp seçimler yapmakta ve lerin doğruluğunu belirleme, olgular ve
bunlardan ders çıkarmaktadır. Yaptığı düşünceler arasındaki ilişkileri kavrama,
seçimlerin sorumluluğunu üstlenmekte beklenmeyen durumlara açık olma ve
daha sonra ise bu edinimlerini yeni plan- mantıklı sonuçlara ulaşma oluşturmakta-
lamalarında kullanmaktadır. dır.
Öğretmenin bu özellikleri, aşağıdaki Buna göre, öğrencilerine eleştirel dü-
üst düzey becerilerden hangisine sa- şünme becerisi kazandırmayı hedefle-
hip olduğunun göstergesidir? yen öğretmenin aşağıdakilerden han-
A) Yansıtmacı gisinden kaçınması gerekir?
B) Analitik A) Kanıtlara dayanmaktan
C) Eleştirel B) Ölçütler geliştirmekten
D) Problem çözen C) Belirsizlikleri belli ölçülere kadar hoş
E) Bilimsel görmekten
D) Fikrinde kararlı olmaktan
E) Gerçeklerle tahminler arasındaki farkı
belirlemekten
2. Aşağıda verilen öğretmen davranışla-
rından hangisi, öğrencilerin yaratıcılık-
larının gelişmesine katkı sağlayabilir?
A) Öğrencilere akademik sorumluluk
vermekten kaçınma
B) Öğrencilerin bütün öğrenmelerini de-
netim altına alma
C) Öğrencilerin yaptıkları her şeyi övme
D) Öğrencileri birbirleriyle karşılaştırarak
rekabet oluşturma
E) Planlamalarında deneme – yanılma
etkinliklerine yer verme
5. İlköğretim 3. sınıf matematik dersinde
öğretmen öğrencilerden, sınıf arkadaş-
larının hangi aralıklarla ve ne miktarda
3. Birey, öğrenme hedeflerini kendisi be-
harçlık aldıklarını öğrenmelerini ve çetele
lirleyip kendi öğrenmelerinin sorumlu-
tutmalarını istiyor. Daha sonra bu bilgile-
luğunu aldığında, bu süreçte ne kadar
ri kendi belirledikleri alt başlıklar altında
başarılı olduğunu ve ne kadar ilerleme
tablo hâline getirmelerini söylüyor.
gösterdiğini kendisi gözlemlediğinde
aşağıdaki yaklaşımlardan hangisini iz- Öğretmen bu etkinlikte, öğrencilerin
lemiş olur? hangi becerilerini geliştirmeyi amaçla-
mış olabilir?
A) Araştırmaya dayalı
A) Sınıflama
B) Tümevarım
B) Düzenli gözlem
C) Tümdengelim
C) Eşleştirme
D) Metabilişsel (üstbilişsel)
D) Çıkarsama
E) Davranışçı
E) Eleştirel düşünme

402 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


6. Eğitimin amacı, okulda öğrenilenlerin
günlük yaşama aktarılmasıdır. Öğrenci
aktif olarak katıldığı eğitim ortamından
kendi deneyimleriyle bilgiler edinmeli, bu
bilgileri paylaşmalı ve yeni etkileşimlerine
aktarmalıdır.
Bu fikri savunan bir öğretmen aşağı-
daki yaklaşımlardan hangisine vurgu
yapmaktadır?
A) Yansıtıcı düşünme
B) Eleştirel düşünme
C) Yaşamsal düşünme
D) Yaratıcı düşünme
E) Analitik düşünme
7. İyi bir öğretmende bulunması gereken
özelliklerden biri de yansıtıcı düşünme
becerisini işe koşmasıdır. Yansıtıcı dü-
şünme becerisine sahip olan öğretmen-
lerden beklenen özellikler sıralandığında;
öz saygı, içe dönük gözlem, açık fikirlilik,
öğretime ilişkin karar ve eylemlerinde so-
rumluluk almak başta gelir.
Buna göre, yansıtıcı düşünme becerisi
gelişmiş bir öğretmenin, aşağıdakiler-
den hangisini yapması öncelikle bek-
lenir?
A) Okul yönetimine sürekli bilgi aktarma-
sı
B) Yapacağı özel etkinlikler için okul yö-
netiminin kararlarını beklemesi
C) Zümre öğretmenlerinin uyguladığı
yöntemleri sınıfında kullanması
D) Dersinde hangi yöntemleri uygulaya-
cağına kendisinin karar vermesi
E) Programın öngördüğü becerileri öğ-
retmen kılavuzuna uyarak adım adım
işlemesi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Düşünme Biçimleri
8. Ömer Öğretmen, teknoloji ve tasarım
dersinde öğrencilerinden kendilerine
özgü ürünler tasarlamalarını ister. Öğren-
cilerden Mert yeni doğan kardeşinden
esinlenerek, bebekler her ağladığında
kendiliğinden sallanan bir beşik tasarlar.
Tasarımının reklamını yapmak için bir afiş
hazırlar ve ürününü sınıfta arkadaşlarına
tanıtır.
Bu uygulamayla Ömer Öğretmen, öğ-
rencilerin öncelikle hangi bilişsel ye-
terliklerini etkili biçimde kullanmaları-
nı amaçlamıştır?
A) Problem çözme
B) Analitik düşünme
C) Yaratıcı düşünme
D) Eleştirel düşünme
E) Argümantasyon (dayanaklandırma)
9. Aşağıdakilerden hangisi sözel akıl yü-
rütme tekniğiyle doğrudan ilgili bece-
rilerden biri değildir?
A) Okunuşu aynı olan kelimeler arasın-
daki anlam farkını görebilme
B) Okunan parçanın ana fikrini bulabilme
C) Bir kez söylenen bir cümleyi ezber-
den tekrarlayabilme
D) Bir düşünceyi açıklayan karışık cüm-
leleri sıraya koyabilme
E) Bir cümlede yanlış kullanılmış bir keli-
meyi bulabilme
403
Düşünme Biçimleri
10. Erkan Öğretmen, gün içinde sınıfta ya-
şadıklarını nasıl algıladığını ve başkaları-
nın düşüncelerinden çıkardığı sevinçleri,
düşünceleri, üzüntüleri ve kaygıları kay-
detmek için düzenli günlük tutmaktadır.
Bir süre sonra Erkan Öğretmen, günlükte
yazdıklarının kendi gelişimini ve sınıf-içi
uygulamaların nasıl değiştiğine, geliştiği-
ne ilişkin kendinde bir farkındalık yarat-
tığını hissetmiş ve bunu arkadaşlarıyla
paylaşmıştır.
Bu örnekte, Erkan Öğretmen’in hangi
düşünme becerisini kullandığı söyle-
nebilir?
A) Eleştirel düşünme
B) Somut düşünme
C) Yansıtıcı düşünme
D) Problem çözme
E) Argümantasyon
11. Öğrencilere eleştirel okuma becerileri-
ni öğretmede,
I. farklı gazetelerde belli bir konuda ya-
zılanları yorumlama,
II. bir romana ilişkin üç farklı incelemeyi
değerlendirme,
III. farklı tanıtım tekniklerini listeleme,
IV. kurgusal öğretim materyallerini kur-
gusal olmayanlardan ayırt etme,
V. iki ülkenin okul öncesinden üniver-
siteye kadar olan eğitim sistemlerini
karşılaştırma
uygulamalarından hangisi etkili değil-
dir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
404
12. Beril Öğretmen, Türkçe dersinde öğ-
rencilerin “Metnin türünü dikkate alarak
okur.” ve “Gazete ve dergi okur.” kaza-
nımlarını edinmelerini sağlamak için “rol
oynama” ve “eğitsel oyun” öğretim yön-
tem ya da tekniklerini kullanır.
Beril Öğretmen, bu öğretim yöntem
ya da tekniklerini kullanarak öğrenci-
lerinde öncelikle hangi özelliğin geliş-
mesine yardımcı olur?
A) Argümantasyon
B) Sentezleme
C) Yansıtıcı düşünme
D) Somut yaşantı kazanma
E) Akademik benlik geliştirme
13. Bir öğretmen, öğretim programında yer
alan “Çocuklara yönelik reklamların işle-
vini sorgular.” kazanımına yönelik etkin-
likler planlamak istemektedir.
Öğretmenin, bu kazanımı aşağıdaki
becerilerden hangisi kapsamında ele
alması daha uygundur?
A) Yaratıcı düşünme
B) Eleştirel düşünme
C) Karar verme
D) Yansıtıcı düşünme
E) Problem çözme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Düşünme Biçimleri

14. Aşağıdaki kazanımlardan hangisi, 16. Ahmet Öğretmen, öğrencilerinin yaratıcı

eleştirel düşünme becerisinin gelişti-
rilmesinde etkili değildir?
A) Doğadaki su döngüsünün nasıl ger-
çekleştiği hakkında sorular sorarak
çıkarımlarda bulunur.
B) Dünya’nın hem kendi çevresinde hem
de Güneş’in çevresinde dönmesi so-
nucunda meydana gelen olguları de-
ğerlendirir.
C) İnsanların, hayatlarını sürdürebilmele-
ri için nelere ihtiyaç duyduklarını sıra-
lar.
D) Mevsim şartlarına bağlı olarak canlı-
lardaki değişiklikler hakkında sonuç
çıkarır.
E) Amacını gerçekleştirmeye çalışırken
karşılaşabileceği sorgulamalara açık
olur.
düşünme becerilerini geliştirmek ama-
cıyla çözüm üretilmesi istenilen problem
veya gereksinimi öğrencilerle birlikte be-
lirler ve öğrencilerin problem durumuyla
ilgili çalışmalarını bırakıp bir süre sosyal
bir etkinliğe katılarak rahatlamalarını ister.
Buna göre Ahmet Öğretmen yaratıcı
düşünme becerisi geliştirmede aşa-
ğıdaki aşamalardan hangisini uygula-
mıştır?
A) Kuluçka
B) Hazırlık
C) Aydınlanma
D) Dönüşüm
E) Uygulama-değerlendirme

15. Elif Öğretmen öğrencilerinin hazırladığı

proje sunumundan sonra öğrencilerine:
• Proje sürecinde ne gibi güçlükler ya-
şadınız?
• Proje sunumunuzda yaptığınız hataları
bir sonraki sunumda nasıl düzeltecek-
siniz?
• Proje sonunda elde ettiğiniz ürün sizce
daha fazla geliştirilebilir mi?
gibi sorular yöneltir.
Buna göre Elif Öğretmen öğrencile-
rinde aşağıdaki becerilerden öncelikle
hangisini geliştirmeyi amaçlamakta-
dır?
A) Yaratıcı düşünme
B) Yansıtıcı düşünme
C) Girişimcilik
D) Betimleme
E) Karar verme

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 405

 DÜŞÜNME BİÇİMLERİ (ÇÖZÜM)
1. Öğretmenler üst düzey düşünme becerile-
rine sahip olmalıdır. Bir öğretmenin mesle-
ki deneyimleri üzerinde düşünüp seçimler
yapması ve bunlardan ders çıkararak edi-
nimlerini yeni planlarla kullanması yansı-
tıcı düşünme becerisine sahip olduğunu
gösterir. Yansıtıcı düşünmede deneyimleri
incelemek ve onlardan dersler çıkararak
davranışlara aktarmak esastir. Eleştiriye
açık, sorgulayan ve irdeyen bir kişiliğe sahip
olma eleştirel düşünme becerisinin; bağlan-
tılı, sistematik ve çıkarımcı düşünme analitik
düşünmenin ve bir sorunla karşılaştığında
bilimsel adımları uygulayabilme de bilimsel
düşünme becerisinin varlığını gösterir.
Cevap A
2. Öğrencilerin yaratıcılıklarının geliştirilmesi
öğretim süreçlerinin temel hedeflerinden
biridir. Yaratıcılık yeni, farklı, özgün ve al-
ternatifli düşünmeyi gerektirir. Bu özelliğin
geliştirilmesi için bağımsız ve serbest öğ-
renme ortamları düzenlenmeli, uygun yön-
tem teknikler kullanılmalıdır. Bazı öğrenme
ortamı özellikleri ve öğretmen davranışları
bu hedefe ulaşmaya katkı sağlamakta ba-
zıları da bu hedefin gerçekleştirilmesini zor-
laştırmaktadır. Örneğin öğretim sürecinde
deneme-yanılma etkinliklerine yer veren
bir öğretmen, öğrencilerin yaratıcılıklarının
gelişmesine katkı sağlayabilir. Öte yandan
öğrencilerine akademik sorumluluklar ver-
meyen, öğrencilerini denetim altına alan,
öğrencilerin yaptıkları her şeyi öven ve öğ-
rencilerini birbirleri ile karşılaştırarak rekabet
oluşturan öğretmenin öğrencilerin yaratıcı-
lıklarını geliştirmesi beklenemez.
Cevap E
406
3. Çağdaş eğitim ve program geliştirme anla-
yışında, öğrenciye verilen sorumluluk gereği
öğrenci; bilgiyi ezberleyen değil, bilgiyi ya-
pılandıran ve üretendir. Çağdaş eğitim ve
program geliştirme anlayışının öğrencilerde
geliştirmeyi hedeflediği özelliklerden biri de
metabilişsel düşünce yapısıdır. Bu yapı öğ-
rencilerin öğrenme hedeflerini kendinin be-
lirlemesi, kendi öğrenmelerinin sorumlulu-
ğunu aldığında bu süreçte ne kadar başarılı
olduğuna ve ne kadar ilerleme gösterdiğine
kendinin karar verebilmesi gibi becerileri
kapsar. Planlama yapmak,bildiklerimiz ve
bilmek istediklerimiz paralelinde hedef be-
lirlemek, öğrenmek istediklerimizle ilgili so-
rular sormak, düşünme sürecine yönelik dö-
nüt ve düzeltmeler kullanmak,öz düzenleme
ve öz değerlendirme yapmak, düşünme ve
problem çözme becerilerini geliştirmeye yö-
nelik tekniklerden faydalanmak metabilişsel
düşünmeyi geliştirmeye yönelik stratejiler-
dir.
Cevap D
4. Eleştirel düşünme, temelde bilgiyi etkili bir
biçimde elde etme, değerlendirme ve kul-
lanma yeteneği ve eğilimine dayanır. Eleş-
tirel düşünmenin temelini, bilinenlerin doğ-
ruluğunu belirleme, olgular ve düşünceler
arasındaki ilişkileri kavrama, beklenmeyen
durumlara açık olma ve mantıklı sonuçlara
ulaşma oluşturmaktadır. Öğrencilerine eleş-
tirel düşünme becerisi kazandırmayı hedef-
leyen öğretmen; demokratik bir öğrenme
ortamı düzenlemeli, öğrencilerin düşünce-
lerini rahatça ifade edebilecekleri öğretim
yöntem ve tekniklerini kullanmalıdır. Bunun
yanında öğretmen kendi görüşlerinde kanıt-
lara dayalı ölçütler geliştirmeli, belirsizlikleri
belli ölçülerde hoş görmelidir. Fikirlerinde
kararlı olma, sabit fikirli olma, olayları tek
yönlü bakış açısıyla değerlendirme gibi
özellikler eleştirel düşünme becerisini ka-
zandırmayı hedefleyen bir öğretmenin sahip
olması gereken özelliklerden değildir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Öğretim programında yer alan hedefler bas-
kın olduğu özelliğe göre; bilişsel, duyuşsal
ve devinişsel alanlardan birinde gruplanır.
Bilişsel alan; zihinsel öğrenmelerin çoğun-
lukta olduğu ve öğrenme sürecinde zihinsel
yetilerin kullanıldığı alandır. Bilişsel alan alt
basamakları ise; bilgi, kavrama, uygulama,
analiz, sentez ve değerlendirmedir. “Bilgi”
basamağı; hatırlama, tanıma, tekrara etme,
ezberden söyleme, sıralama, sınıflama, lis-
teleme ve eşleştirme düzeyindeki öğren-
meleri kapsar. Soru kökündeki açıklama
incelendiğinde öğretmenin öğrencilerin sı-
nıflama becerilerini geliştirmeyi amaçladığı
görülmektedir. Çünkü öğretmen, öğrencile-
rinden birtakım bilgilere göre çetele tutma-
sını ve bu bilgileri alt başlıklar altında tablo
haline getirmesini istiyor. Bu etkinlik öğren-
cilerde, sınıflama becerisinin geliştirilmesine
yöneliktir.
Cevap A
6. Öğretimin hedeflerinden bazıları da; düşü-
nen, eleştiren, yaratıcı ve sorgulayıcı birey-
ler yetiştirmektir. Yaratıcı düşünme, eleştirel
düşünme ve yansıtıcı düşünme becerileri
öğretim süreçleriyle bireylere kazandırması
hedeflenen düşünme becerileridir. Yaratıcı
düşünme; yeni ve özgün ürünler ortaya koy-
ma becerilerini kapsar. Eleştirel düşünme,
bilgi üretme, sonuçlara ulaşma ve değerlen-
dirme etkenliklerini kapsar. Yansıtıcı düşün-
me ise etkin, tutarlı ve deneyimleriyle bilgiler
edinmesini bu bilgileri paylaşmasını içerir.
Bu nedenle, okulda öğrenilenlerin günlük
yaşama aktarılmasını, öğrencilerin kendi
deneyimleriyle bilgiler edinmesini ve bunları
yeni etkileşimlerine aktarmalarını savunan
öğretmenin vurgu yaptığı düşünme becerisi,
yansıtıcı düşünme becerisidir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Düşünme Biçimleri
7. İyi bir öğretmende bulunması gereken özel-
liklerden biri üst düzey düşünme becerile-
rine sahip olmaktır. Bu üst düzey düşünme
becerilerinden biri de yansıtıcı düşünme
becerisidir. Yansıtıcı düşünme becerisine
sahip olan öğretmenlerden beklenen özel-
likler sıralandığında; öz saygı, içe dönük
gözlem, açık fikirlilik, öğretime ilişkin karar
ve eylemlerinde sorumluluk almak başta
gelir. Yansıtıcı düşünme becerilerine sahip
olan bir öğretmenin öncelikle, dersinde han-
gi yöntemleri uygulayacağına kendinin karar
vermesi beklenir. Bunun yanında öğretmen,
öğrencilerin yansıtıcı düşünme becerilerini
geliştirmek için gerekli ortamları düzenle-
meli ve buna uygun öğretim etkinlikleri plan-
lamalıdır.
Cevap D
8. Yaratıcı düşünmede en önemli özellik öz-
günlük ve yeniliktir. Buradan hareketle ya-
ratıcı düşünme yeni ve özgün çözümler
üretme sürecindeki baskın düşünme biçimi
olarak tanımlanabilir. Bu nedenle teknoloji
ve tasarım dersinde öğrencilerinden kendi-
lerine özgü ürünler tasarlamalarını isteyen
Ömer Öğretmen öğrencilerinin yaratıcı dü-
şünme becerilerini geliştirmeyi amaçlamış-
tır.
Cevap C
9. Sözel akıl yürütme; kelimeleri anlamlandır-
ma, ifadeleri yorumlama, ifadeleri veya ke-
limeleri ilişkilendirme, parçanın ana fikrini
bulma gibi becerileri içerir. Bir kez söylenen
bir cümleyi ezberden tekrarlayabilme ise sö-
zel akıl yürütme değil ezber becerisini yansı-
tır.
Cevap C
407
Düşünme Biçimleri
10. Öğretim süreçleriyle belirlenen öğrenme he-
deflerinin yanında birtakım düşünme bece-
rilerinin kazandırılması da planlanmaktadır.
Çünkü öğretim süreçleriyle hedeflenen bil-
gilerin öğrenilmesinin yanında, geniş hayal
gücüne sahip, öz eleştiri yapan, sorgulayan
ve irdeleyen bireylerin yetiştirilmesi de he-
deflenmektedir. Sorudaki ifadede öğretme-
nin düzenli günlük tutması ve bir süre sonra
günlükte yazdıklarının kendi gelişimini ve
sınıf-içi uygulamaların nasıl değiştiğine, ge-
liştiğine ilişkin kendinde bir farkındalık yarat-
tığını hissetmesi yansıtıcı düşünme beceri-
sinin kullanıldığına örnek oluşturur. Yansıtıcı
düşünme bireyin kendisi ile düşüncelerini ve
kendini algılayışını kapsar. Bu düşünme be-
cerisi bireyin kendisinde olan eksikliklerin ve
artıların farkında olması, eksikliklerinin nasıl
giderilebileceği konusunda kendi adına çı-
karımlar yapabilmesi becerilerini içerir.
Cevap C
11. Eleştirel düşünme özel bir düşünme alanına
ya da biçimine ilişkin kusursuz düşünceyi
ortaya çıkaran disiplinli ve özdenetimli dü-
şünme biçimidir. Eleştirel düşünme temelde
bilgiyi etkili bir biçimde elde etme, değer-
lendirme ve kullanma yeteneği ve eğilimine
dayanır. Eleştirel okuma becerileri temelde
bu düşünme becerisinin alt boyutudur. Bu
becerinin geliştirilmesi amacıyla yukarıda
sıralanan etkinlikler incelendiğinde yorumla-
ma, değerlendirme, ayırt etme ve karşılaştır-
ma etkinliklerinin eleştirel okuma becerilerini
desteklediği, listeleme faaliyeti bu becerisi
desteklemediği görülmektedir.
Cevap C
12. Öğretim süreçlerinde öğrencilerin süreçle
etkileşerek somut yaşantılar geçirmeleri
önemlidir. Bu ölçüde öğrendiklerinin kalı-
cılığından ve anlamlılığından söz edilebilir.
Soru kökündeki örnek durum incelendiğin-
de öğretmenin önce metni okuması, sonra
gazete ve dergi okuması, daha sonra ise rol
oynama ve eğitsel oyun tekniklerini kullan-
masının öncelikli amacı öğrencilere somut
yaşantı kazandırmadır. Çünkü öğrenciler
süreci ne kadar çok yaşarsa, diğer anlatımla
süreçle ne kadar çok etkileşirlerse öğren-
melerinin düzeyleri ve kalıcılıkları da o denli
yüksek olacaktır.
Cevap D
408
13. Soru öncülünde önemli bir anahtar kavram
verilmiştir. “Reklamların işlevini sorgulama”
şeklinde verilen ifade, verilenler içerisinde
doğrudan eleştirel düşünmeye götürmek-
tedir. Eleştirel düşünmenin temelinde se-
bep-sonuç ilişkisi kurma, mantıklı olanla ol-
mayanı ayırt etme ve özellikle “sorgulama”
yapma vardır.
Cevap B
14. Eleştirel düşünme, sorgulama ve kanıta da-
yalı değerlendirme gerektirir. Yani üst düzey
düşünme becerisidir. Oysa C seçeneğinde
verilen sıralama işlemi bilgi düzeyinde bir
çalışmadır. Eleştirel düşünmenin geliştiril-
mesine katkı sağlamaz.
Cevap C
15. Yansıtıcı düşünmede birey, uygulama ön-
cesi plan yapar. Yaptığı planı zamanında
uygulamaya geçirir. Uygulamayla ilgili dö-
nütler alır. Aldığı dönütler sayesinde uygu-
lamayı nasıl geliştireceğine karar verir ve bu
kararlar doğrultusunda uygulamayı yeniden
yapar. Soru öncülünde görüldüğü gibi öğ-
retmen, öğrencilerine ürettikleri projeler
üzerinde dönüt ve düzeltmeler yapmaları-
nı sağlayacak sorular sorarak öğrencilerin
yansıtıcı düşünmelerini sağlamaya çabala-
maktadır.
Cevap B
16. Yaratıcı düşünme evrelerinden birisi “ku-
luçka” evresidir. Kuluçka evresi “bilinçli
düşünceye ara verilen” evre olarak bilinir.
Bununla birlikte amaç düşünmeye ara ver-
mekten çok bilinç üstünün yapamayacağı
bağlantıları yapabilmesi için bilinç dışına
fırsat tanınmasıdır. Bu aşamada öğrencilerin
rahatlamalarını sağlamak için çeşitli sosyal
etkinliklere veya oyun oynamaya sevk edil-
mesi doğru uygulamalardır. Soru öncülünde
görüldüğü gibi öğretmen, öğrencilerin prob-
lem durumuyla ilgili çalışmaları bırakıp bir
süre sosyal etkinliklere katılmalarını istediği
için kuluçka evresine uygun çalışmalar yap-
mıştır.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 BELİRTKE TABLOSU
1. Hazırlanan bir öğretim programında öğ- 1. Soru öncülü içerisinde sırasıyla yer alan
renciye kazandırılacak nitelikler; kazanım, “kazanım, beceri ve değer” kavramları B
beceri ve değerler olarak ifade edilmiştir. seçeneğinde aynı sırada ve şekilde yer ala-
Öğretmen, dersini işleme ve öğretimi de- rak sorunun cevabına doğrudan ipucu verici
ğerlendirmede kullanmak üzere belirtke nitelik taşımaktadır.
tablosu hazırlamak istemektedir. Cevap B
Buna göre, öğretmenin hazırlayacağı
belirtke tablosu hangi ögelerden oluş-
malıdır?
A) Konu, içerik ve kazanım
B) Kazanım, beceri ve değer
C) İçerik, hedef ve davranış düzeyleri
D) Konu, amaç ve davranış düzeyleri
E) İçerik, davranış alanları ve ünite

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 409

 ÇOKLU ZEKÂ
1. Politikacıların, öğretmenlerin, liderle-
rin ve psikologların ihtiyaç duyduğu
tartışma, görüşme yapma, öğretme ve
toplantı düzenleme gibi etkinliklerde,
bireyi başarılı kılmada öncelikli rol oy-
nayan zekâ alanı aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Sosyal
B) Dilsel
C) Öze dönük
D) Görsel
E) Mantıksal
2. Hasan ile Hüseyin saklambaç oynarken
okula yurt dışından yeni gelmiş, Türkçe
konuşmakta güçlük çeken, saklambaç
oynamak isteyen fakat çekindiği için bir
köşede sessizce oturan Sibel’in onlara
baktığını görürler. Hasan utangaç bir ya-
pıda olduğu için, Hüseyin Sibel’in yanına
gider ve onu oyuna katılmaya davet eder.
Bu örnekte, çoklu zekâ kuramına göre
Hüseyin’in hangi zekâ alanı diğer alan-
lara göre daha gelişmiştir?
A) Sözel
B) Görsel
C) Sosyal
D) Bedensel
E) Öze dönük
410
1. Çoklu zekâya göre düzenlenen bir öğretim
sürecinde, zekânın sekiz boyutu da aynı
önemde ele alınmalıdır. Bu sekiz boyut;
sözel, mantıksal, bedensel, görsel, sosyal,
müzikal, öze dönük ve doğa zekâsıdır. Po-
litikacıların, öğretmenlerin, liderlerin ve psi-
kologların ihtiyaç duyduğu tartışma, görüş-
me yapma, öğretme ve toplantı düzenleme
gibi etkinliklerde öncelikli rol oynayan zekâ
alanı, sosyal zekâdır. Dilsel zekâ, dili kullan-
ma yeteneğini; mantıksal zekâ, daha çok bi-
lişsel yetenekleri; bedensel zekâ, zihin-kas
koordinasyonunu içeren becerileri; görsel
zekâ, görsel düşünme ve şekil-uzay özellik-
lerini; müzikal zekâ, duyguların aktarımında
ritim becerisini kullanabilmeyi; öze dönük
zekâ, bireyin kendini algılama yeteneğini;
doğa zekâsı ise doğayı tanıma ve sınıflan-
dırma yeteneğini içerir.
Cevap A
2. Çoklu zekâ kuramı her bireyin bir veya bir-
kaç alanda zekâ potansiyeline sahip oldu-
ğunu ve öğretim süreçlerini düzenlerken
ve uygularken bu zekâ boyutlarının temele
alınması görüşünü benimser. Kurama göre
zekânın sekiz boyutu sözel, mantıksal, be-
densel, görsel, sosyal, müzikal, öze dönük
ve doğa zekâsıdır. Bu alanlardan sosyal
zekâ, insanlarla iletişim kurma, onları anla-
ma ve davranışlarını yorumlama yetenekle-
rini kapsar.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Temel Kavramlar

Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler

Sınav Türleri

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

 TEMEL KAVRAMLAR
1. Durum değerlendirme ya da düzey
belirleme denen ölçme ve buna bağlı
değerlendirme sürecinde temel amaç
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğretim programında belirtilen kaza-
nımların gerçekleşme derecesini be-
lirlemek
B) Öğrencilerin yaşadıkları öğrenme
güçlüklerini ortaya çıkarmak
C) Öğrencilerin sosyal, psikolojik ve
ekonomik durumlarını belirlemek
D) Öğrencileri belli özelliklere göre sıra-
layıp ilgili programlara yerleştirmek
E) Öğrencilerin kavramsal gelişim dü-
zeylerini ve kavram yanılgılarını tespit
etmek
4. Arif Öğretmen, öğretim yılının başında,
öğrencilerinin matematik dersine karşı
tutumlarının nasıl olduğunu belirlemek ve
elde edilen sonuçlardan hareketle öğre-
tim uygulamalarına yön vermek istemek-
tedir. Bu amaçla 10 maddeden oluşan bir
tutum ölçeğini öğrencilerine uygulamış
ve onların matematik dersine karşı tu-
tumlarını ölçmüştür.
Arif Öğretmen bu uygulamasında han-
gi ölçme ve değerlendirme türlerini
kullanmaktadır?
Ölçme Değerlendirme
A) Dolaylı Tanılayıcı
B) Doğrudan Biçimlendirici

C) Türetilmiş Tanılayıcı

2. Aşağıdakilerden hangisi ölçülürken D) Dolaylı Düzey belirleyici

dolaylı ölçme yapılır? E) Doğrudan Düzey belirleyici
A) Park yerindeki araçların sayısı
B) Bilgisayar masasının yüksekliği
C) Bir sepet elmanın kütlesi
D) Öğrencilerin dört işlem becerileri
E) Koridorun uzunluğu

3. Değerlendirme, ölçme sonuçlarının bir

ölçütle karşılaştırılarak bir yargıya varıl-
5. Aşağıdaki değerlendirme süreçlerinin
ması işidir.
Aşağıdakilerden hangisi “mutlak öl-
çüt”ün kullanıldığı değerlendirmeye
örnektir?
A) Bilgi yarışmasında en az puanla ele-
nen kişi olma
B) Yüksek atlamada en iyi dereceyi yap-
ma
C) Sınıfta başarı açısından ilk yüzde yir-
milik grupta olma
D) 100 sorudan 50’sini doğru cevaplama
E) Grup ortalamasının üzerinde perfor-
mans gösterme
hangisinde bağıl ölçüt kullanılmıştır?
A) Mezun olmak için diploma notunun 4
üzerinden en az 2 olması
B) Ortalamanın 10 puan üzerinde alanla-
rın sınıfı geçmesi
C) Askere ağırlığı 150 kg’nin altındaki er-
keklerin alınması
D) Soruların % 80’ini doğru cevaplayan-
ların bilgi yarışması elemelerine katıl-
ması
E) Yüksek lisansa girebilmek için yaban-
cı dil sınavından en az 70 puan alın-
ması

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 413

Temel Kavramlar

6. Bu yıl yükseköğretim programına alınan 8. Bir öğretim programına öğrenci seçmek

120 öğrenci, çoktan seçmeli bir yabancı için mülakat yapılacaktır. Bu mülakata bir
dil testine alınacaktır. Bu testten en yük- genel yetenek testinden 50 ve daha üstü
sek puanı alan 40 öğrenci öğrenimlerine standart T puanı alanlar başvurabilecek-
birinci sınıftan başlayacak; diğer 80 öğ- tir. Yetenek testinden elde edilen puanlar
renci ise hazırlık sınıflarında bir yıl yaban- normal dağılım göstermektedir.
cı dil eğitimi alacaklardır. Bu ön koşul işlemiyle ilgili olarak,
Bu süreçte, ölçme değerlendirme ilke-
I. Bağıl ölçüt kullanılmıştır.
lerine aykırı olan durum aşağıdakiler-
II. Adayların % 50’si ön koşulu sağla-
den hangisidir?
maktadır.
A) Puanlamada objektifliğin sağlanama-
III. Soruların en az yarısını doğru cevap-
ması
layanlar ön koşulu sağlamaktadır.
B) Ölçme aracı olarak çoktan seçmeli
ifadelerinden hangileri doğrudur?
testin kullanılması
C) Testin puanlanmasında şans başarı- A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
sından arıtma yöntemi uygulanma- D) II ve III E) I, II ve III
ması
D) Birinci sınıfa seçilen öğrenci sayısının
az olması
E) Ölçüt dayanaklı ölçme yapılması ge-
rekirken norm dayanaklı ölçme yapıl-
ması

9. Aşağıdaki işlemlerin hangisi ölçme so-

7. Sınıf içi testlerin kullanım amacı, temelde
eğitim öğretim etkinliklerinin niteliğini ar- nuçlarının bir ölçütle karşılaştırılarak
tırmaktır. Test sonuçları öğretmene, sınıf bir yargıya varma sürecine örnektir?
içerisinde yapmış olduğu etkinliklerin ne A) Bilim şenliği jüri üyelerinin seçimi için
ölçüde başarılı olduğuna dair geri bildi- kullanılacak özelliklerin belirlenmesi
rimde bulunmakta, aynı şekilde öğrenci- B) Performans görevlerinin puanlarına
lere de sınıf içi etkinlikler sonucunda neyi göre sıralanması
ne kadar öğrendikleri konusunda bilgi C) Bilgi yarışmasında okulu temsil ede-
vermektedir. cek öğrencilerin seçilmesi
Test sonuçlarına göre böyle bir geri D) Komposizyon sınavı için dereceli pu-
bildirim alan öğretmenden beklenen anlama anahtarı oluşturulması
aşağıdakilerden hangisi olamaz? E) Sözlü sınavların genel ortalamadaki
A) Eksik öğrenmeler varsa bunları ta- ağırlığının belirlenmesi
mamlaması
B) Kullandığı öğretim yöntem, teknik ve
materyallerinin etkililiğini gözden ge-
çirmesi
C) Öğretim etkinlikleri boyunca öğrenci-
lerin gelişimlerini izlemesi
D) Öğrenciler arasındaki öğrenme güç-
lüklerini belirlemesi
E) Öğrencileri yetenek düzeylerine göre
gruplaması

414 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Temel Kavramlar

10. Bingöl’de bir kış günü saat 12.00’de 12. Bir Kuzey Avrupa ülkesinde hemşirelik
hava sıcaklığı -15°C ölçülürken aynı gün lisans programı mezunlarının çalışmaya
ve saatte Eskişehir’de sıcaklık -5°C ola- başlayabilmeleri için yeterli düzeyde bilgi
rak ölçülmüştür. Son nüfus sayımlarında ve beceri sahibi olduklarını çoktan seç-
Bingöl’ün nüfusu yaklaşık 250  000, Es- meli bir testle göstermeleri gerekmekte-
kişehir’in nüfusu yaklaşık 750 000 olarak dir. Bu testte adayların başarılı sayılmaları
tespit edilmiştir. Bingöl’ün yüz ölçümü için doğru cevaplamaları gereken soru
8277  km2, Eskişehir’in yüz ölçümü ise sayıları meslek standartları doğrultusun-
13 925 km2 olarak ölçülmüştür. da belirlenir ve yeterlik düzeyi için bir
Bu ölçümler ve kullanılan ölçekler dü- kesme puanı oluşturulur. Testten başarılı
şünüldüğünde, aşağıdaki ifadelerden olan adaylar, çalışmaya başlamak için
hangisi yanlıştır? gerekli olan sertifikalarını almaya hak ka-
zanırlar.
A) Bingöl’de hava Eskişehir’in üç katı
soğuktur. Yapılan değerlendirmenin amacına ve
ölçütüne göre türü aşağıdakilerin han-
B) Eskişehir’de sıcaklık Bingöl’den 10°C
gisinde doğru olarak verilmiştir?
daha yüksektir.
C) Eskişehir’in nüfusu Bingöl’ün nüfusu- Amacına göre Ölçütüne göre
––––––––––––– –––––––––––––
nun yaklaşık üç katıdır. A) Biçimlendirme Mutlak
D) Bingöl’ün nüfusu Eskişehir’in nüfu- ve yetiştirme
sundan 500 000 daha azdır.
B) Tanıma ve Bağıl
E) Eskişehir’de birim alana düşen kişi
yerleştirme
sayısı Bingöl’den daha fazladır.
C) Değer biçme Bağıl
D) Tanıma ve Mutlak
yerleştirme
E) Değer biçme Mutlak
11. Bir araştırmacı özel öğretim yöntemle-
ri dersinde bir sınıfta öğrenci merkezli
yöntem ve teknikleri, diğer sınıfta ise
öğretmen merkezli yöntem ve teknikleri
uygulamış ve her iki sınıftaki öğrencilerin
uygulama öncesi ve sonrasındaki başarı
ve tutum puanları arasındaki farkları ince-
lemiştir.
Bu araştırmadaki bağımsız değişken
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzey-
leri
B) Başlangıçtaki başarı ve tutum puan-
ları
C) Başarı ve tutum puanları arasındaki
farklar
D) Uygulanan öğretim yöntem ve teknik-
leri
E) Öğrencilerin sosyo-ekonomik düzey-
leri
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 415
Temel Kavramlar

13. – 14. soruları aşağıdaki bilgilere göre 14. “Yedi adım testi”nin uygulanması sonu-
cevaplayınız. cunda sürücü için işaretlenen toplam
“Evet” sayısı, kandaki alkol düzeyinin bir
İnsan nefesinden, kandaki alkol düzeyini öl- ölçümü olarak kabul edilmektedir.
çen alkolmetrelerin kullanılmadığı bir ülkede, Buna göre, “yedi adım testi”nden elde
trafik polisleri alkol kontrolünü “yedi adım edilen alkol düzeyi ölçümleri hangi öl-
testi” ile yapmaktadır. Bu testte, kontrolü ya- çek türündedir?
pılacak sürücüden düz bir çizgi üzerinde yedi A) Sınıflama
adım atması istenir. İlgili trafik polisi ise sürü- B) Sıralama
cünün yürüyüşünü gözlemleyerek aşağıdaki
C) Eşit dereceli
formu doldurur.
D) Eşit aralıklı
E) Eşit oranlı
Evet Hayır
Sürücü açıklamalarımın
bitmesini beklemeden
[] []
çizgi üzerinde
yürümeye başladı.
Sürücü dengesini
sağlayabilmek için
[] []
kollarını yana açarak
yürüdü.
Sürücü yedi adımdan
daha az veya daha [] []
fazla adım attı.
Sürücü düz çizgiden
[] []
saparak yürüdü.

Sürücünün gözlenmesi sonucunda, formda-

ki maddelerden iki veya daha fazlası “Evet”
olarak işaretlenmiş ise sürücü, alkollü olarak
değerlendirilip kendisine ceza kesilmektedir.
13. Sürücülerin alkol düzeylerinin ölçül-
mesinin ve değerlendirilmesinin türle-
ri, aşağıdakilerden hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
Ölçme Değerlendirme
––––––––– –––––––––––––
A) Doğrudan Mutlak
B) Dolaylı Bağıl
C) Doğrudan Bağıl
D) Dolaylı Mutlak
E) Türetilmiş Mutlak
15. (I) Eda Öğretmen, dersini işledikten sonra
öğrencilerine bir sınav uygular. (II) Sınavı
hazırlarken ilgili kazanımları ve kazanım-
ların ağırlıklarını göz önüne alarak bir
belirtke tablosu hazırlar. (III) Hazırladığı
tabloya uygun olarak sınavında 10 tane
açık uçlu maddeye yer verir. (IV) Her bir
maddenin değerini 10 puan olarak belir-
ler. (V) Uygulama sonunda sınavdan en
az 50 puan alan öğrencileri başarılı saya-
cağını açıklar. (VI) Sınava giren Ayşe, 80
puan alarak sınavda başarılı olur.
Buna göre, ölçüt kaç numaralı cümle-
de belirtilmiştir?
A) I B) III C) IV D) V E) VI

416 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


16.–17. soruları aşağıdaki bilgilere göre
cevaplayınız.
Bir Türkçe öğretmeni, 8A sınıfındaki öğren-
cilerden kendilerine verilen konuyla ilgili bir
kompozisyon yazmalarını; 8B sınıfındaki öğ-
rencilerden ise kendilerine verilen iki konudan
birini seçip seçtikleri konuyla ilgili bir kom-
pozisyon yazmalarını istemiştir. Öğretmen;
öğrencilerin dönem boyunca okudukları kitap
sayısı, kompozisyonu yazma süresi, konu
seçme imkânı ve cinsiyet değişkenlerinin ya-
zılı anlatım beceri düzeyini yordama gücünü
incelemiştir.
16. Bu araştırmadaki bağımlı değişken
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dönem boyunca okudukları kitap sa-
yısı
B) Cinsiyet
C) Kompozisyonu yazma süresi
D) Konu seçme imkânı
E) Yazılı anlatım beceri düzeyi
17. Bu araştırmadaki değişkenlerden han-
gisi dolaylı olarak ölçülür?
A) Dönem boyunca okudukları kitap sa-
yısı
B) Kayıtlı oldukları şube
C) Kompozisyonu yazma süresi
D) Konu seçme imkânı
E) Yazılı anlatım beceri düzeyi
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Temel Kavramlar
18. Bir Avrupa ülkesinde motosikletli polisle-
rin hizmet içi eğitim programları dâhilinde
ileri sürüş testleri ve eğitimleri yapılmak-
tadır. Motosikletli polisler, öncelikle yol
sürüşü sınavına alınmaktadır. Bu sınav-
da, sınavı yapan gözlemci ayrı bir moto-
siklet ile adayı hemen arkasından takip
eder. Gözlemci, sürüş bitiminde aşağıda-
ki forma 0 - 4 puan arasında uygun gör-
düğü puanları vererek gözlem sonuçlarını
aktarır. 0 puan en düşük, 4 puan ise en
yüksek beceri düzeyini göstermektedir.
Ölçütler Puan
Motosikleti bakımları yapılmış
ve yola çıkmaya uygun vaziyette
hazır bulundurma
Motosikletinin yönlendirmesini
yumuşak ve çabuk hareketlerle
yapabilme
Trafikte uygun konumlanma
noktaları seçme
Debriyajı yumuşak, nazik ve
vitesle uyumlu zamanlamayla
kullanabilme
Frenleri, tekerlerin kilitlenmesine
izin vermeden etkili kullanabilme
Virajlarda uygun viraj çizgilerini
tayin ve takip edebilme
Her bir maddeden adayın almış olduğu
puanlar toplanarak bir toplam puan be-
lirlenir. Gözlem sonucunda yeterli puanı
alan motosikletli polisler görevine devam
ederler. Yeterli puanı alamamış olan mo-
tosikletli polisler ise hizmet içi ileri sürüş
eğitimine alınır.
Buna göre, motosikletli polislerin ileri
sürüş becerilerinin değerlendirilmesi-
nin amacına ve ölçütüne göre türleri
aşağıdakilerden hangisinde birlikte
verilmiştir?
Ölçütüne
Amacına göre göre
–––––––––––––––––––– –––––––––
A) Tanıma ve yerleştirme Mutlak
B) Tanıma ve yerleştirme Bağıl
C) Değer biçme Mutlak
D) Değer biçme Bağıl
E) Süreç izleme Bağıl
417
Temel Kavramlar

19. Aşağıdakilerden hangisi dolaylı ölç- 21. Aşağıdaki puanlama ve ölçüt türlerin-
medir? den hangisi, dönem sonunda öğrenci-
A) Bir arabanın bir yolculuktaki ortalama lerin eriştiği düzeyi belirleme amacına
hızının belirlenmesi daha uygundur?
B) Bir öğrencinin bir dakikada okuduğu Puanlama Ölçüt
kelime sayısının belirlenmesi
A) Doğru cevap yüzdesi Mutlak
C) Bir öğrencinin, zekâ düzeyinin belir-
B) Doğru cevap yüzdesi Bağıl
lenmesi
D) Bir ülkenin, nüfus yoğunluğunun he- C) T puanı Mutlak
saplanması D) T puanı Bağıl
E) Bir öğrencinin yazdığı metinde kaç E) Yüzdelik dilim Bağıl
yazım hatası yaptığının belirlenmesi

20. Bir üniversitenin yabancı diller yükse-

kokulunda İngilizce hazırlık eğitimi veril-
mektedir. Hazırlık sınıfına kayıt yaptıran
80 öğrenci vardır. Hazırlık sınıfının yirmi-
şer kişilik üç şubesi bulunmaktadır. Uy-
gulanacak olan İngilizce seviye belirleme
sınavına giren öğrenciler, puan sırasına
göre dizilecek ve en yüksek puanı alan 22. - 23. soruları aşağıdaki bilgilere göre
20 öğrenci hazırlık eğitimini atlayarak cevaplayınız.
doğrudan birinci sınıfa başlayacaktır.
Sonraki en yüksek puanları alan 20 öğ- Bir metnin okunabilirlik puanı, sözcük ve
renci ileri düzey, daha sonraki 20 öğrenci cümle uzunluğu ile belirlenebilir. Türkçe ya-
orta düzey, son sıradaki 20 öğrenci ise zılmış bir metnin okunabilirlik puanını belirle-
başlangıç düzeyi İngilizce eğitim progra- mek için, Ateşman tarafından aşağıdaki for-
mına katılacaktır. mülün kullanılması önerilmiştir.
Yabancı diller yüksekokulunda ger- Okunabilirlik puanı = 199 – 40x – 3y
çekleştirilen bu değerlendirmenin,
x = Hece olarak ortalama sözcük uzunluğu
amacına ve ölçütüne göre türleri aşa-
ğıdakilerden hangisinde birlikte veril- y = Kelime olarak ortalama cümle uzunluğu
miştir? Bu formül bir metnin 100 sözcükten oluşan
Amacına göre Ölçütüne göre bir bölümüne uygulanarak metnin okunabilir-
––––––––––––– ––––––––––––– lik puanı elde edilir. Bu puan, aşağıdaki tablo-
A) Tanıma Mutlak
ya göre değerlendirilir.
ve yerleştirme

B) Biçimlendirme Bağıl Okunabilirlik puanı Zorluk düzeyi

ve yetiştirme 90 - 100 Çok kolay
C) Değer biçme Bağıl 70 - 89 Kolay
D) Tanıma ve Bağıl
50 - 69 Orta güçlükte
yerleştirme
30 - 49 Zor
E) Biçimlendirme Mutlak
ve yetiştirme 1 - 29 Çok zor

418 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


22. Buna göre, bir metnin okunabilirlik
puanının ölçme türü ve bunun değer-
lendirilmesinde kullanılan ölçüt türü
aşağıdakilerin hangisinde birlikte ve-
rilmiştir?
Ölçme Ölçüt
A) Doğrudan Mutlak
B) Türetilmiş Bağıl
C) Doğrudan Bağıl
D) Dolaylı Mutlak
E) Türetilmiş Mutlak
23. Ateşman’ın geliştirdiği bu yöntemle
belirlenen zorluk düzeyinin ölçek türü
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sınıflama B) Sıralama C) Eşit aralık
D) Eşit oran E) Eşit derece
24. Nesrin Öğretmen sosyal bilgiler dersin-
de “Ülkemizin Yönetim Yapısı” konusu-
nu işlerken öğrencileri cumhurbaşkanı,
başbakan ve bakanlar kurulu ve bunların
görevleriyle ilgili olarak bilgilendirmiş-
tir. Sınıf içinde öğrencilerinden gruplar
oluşturarak her bir grubun kendi içinde
cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlar
kurulu üyelerini belirlemelerini ve üstlen-
dikleri rolleri canlandırmalarını istemiştir.
Grup çalışmalarını izlerken öğrencilerin
anladıkları ve güçlük çektikleri noktaları
belirleyerek dersin devamında bu nokta-
ları ele almıştır.
Nesrin Öğretmen’in bu uygulamaları
aşağıdakilerden hangisine örnektir?
A) Biçimlendirici değerlendirme
B) Tanıma ve yerleştirmeye yönelik de-
ğerlendirme
C) Değer biçmeye yönelik değerlendir-
me
D) Portfolyo değerlendirme
E) Bağıl değerlendirme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Temel Kavramlar
25. Aşağıdaki değişkenlerden hangisi
oran ölçeği düzeyinde ölçülebilir?
A) Problem çözme becerisi
B) Eleştirel düşünme gücü
C) Derse yönelik motivasyon
D) İnternet kullanım süresi
E) Hazırbulunuşluk düzeyi
26. Aşağıdaki özelliklerden hangisi doğru-
dan ölçülebilir?
A) Yanlış cevap sayısı
B) Matematiksel ilişkilerden yararlanma
gücü
C) İngilizce okuduğunu anlama becerile-
ri
D) Eleştirel düşünme becerileri
E) Derse yönelik ilgi
27. Resim dersine ait aşağıdaki kazanım-
lardan hangisinin ölçülmesinde diğer-
lerinden farklı bir ölçme yönteminin
kullanılması gereklidir?
A) Görsel kompozisyona dair sürrealizm
akımından gelen özellikleri sıralar.
B) Görsel kompozisyonda derinlik algısı
vermek için perspektif kullanır.
C) Görsel kompozisyonda çizgilere yer
verir.
D) Görsel kompozisyon geliştirmek için
renk kullanır.
E) Görsel kompozisyonu dengelemek
için simetri ve asimetriden faydalanır.
419
 TEMEL KAVRAMLAR (ÇÖZÜM)
1. Düzey belirleme amaçlı değerlendirme,
öğretim programı sonunda hedeflenen ka-
zanımlara ulaşılma derecesini belirlemek
amacıyla yapılır. Diğer seçeneklerde verilen
ifadeler tanıma ve yerleştirme amaçlı değer-
lendirmelerin amaçlarıdır.
Cevap A
2. Dört işlem becerileri gibi bilişsel yetenekler
dolaylı olarak ölçülebilirler. Diğer seçenek-
lerde verilen kavramlar ise dolaylı ölçme
yapmaya gerek duyulmadan, doğrudan öl-
çülür.
Cevap D
3. Mutlak ölçüt kullanılan değerlendirme tü-
ründe, adaylar arasındaki sıralama önemsiz
iken sadece hakkında değerlendirme yapı-
lacak adayın kendi performansı önemlidir.
100 sorudan 50’sini cevaplamak gibi bir
ölçütün bulunduğu değerlendirme duru-
munda adayın grup içindeki sıralamasının
bir önemi yoktur. Bu tür bir ölçüt için sade-
ce adayın kendi performansı esastır. Ancak
diğer seçeneklerde verilen ölçütler adayın
grup içinde önde ya da geride yer aldığını
esas almaktadır.
Cevap D
4. ✔ A
 rif öğretmenin tutum gibi doğrudan
ölçülemeyen bir değişkeni ölçtüğü söy-
lenebilir. Bu nedenle ölçme işlemi “do-
laylı”dır.
✔ A
 rif öğretmenin değerlendirme yaparken
amacı öğrencilerin tutum düzeyini be-
lirlemek ve buna göre eğitime yön ver-
mektir. Yani “tanılayıcı” değerlendirme
söz konusudur.
Cevap A
420
5. ✔ 
B seçeneğindeki ortalamanın 10 puan
üzeri ölçütü gruptan gruba değişeceği
için bağıl ölçüt olacaktır.
Seçeneklere bakıldığında A , C, D ve E
✔ 
seçeneklerindeki ölçütlerin gruptan ba-
ğımsız olarak belirlendiği görülmektedir.
Bağıl ölçüt ölçme yapılan gruba ilişkin ölçme so-
nuçlarına bağlı olarak sonradan elde edilen ölçütler-
dir. Bu tür ölçütler gruptan ya da sınıftan elde edilir ve
bireylerin birbirine göre konumuna dikkat edilir.
Cevap B
6. Paragrafta A, B, C ve D seçeneklerindeki
durumlara ilişkin bilgi bulunmamaktadır. Bu
yüzden cevap olamazlar. Bu seçeneklerdeki
işlemleri yapmak gereksiz görünmektedir
çünkü çoktan seçmeli testler objektiftir, ka-
labalık gruplara uygulanabilir ve şans başa-
rısından arıtmanın her durumda uygulanma-
sı doğru değildir.
D seçeneği ise azlığa vurgu yapmaktadır
ama alınacak öğrenci kapasite ile sınırlı ol-
duğundan ve az olmasını söyleyecek ölçüt
bulunmadığından doğru cevap olamaz.
Diğer yandan sınavın amacı yabancı “dil
yeterlik düzeyini ölçmek” olduğuna göre ye-
terlik için mutlak bir sınır değerin, “ölçütün”
önceden belirlenmesi daha isabetli olacaktır.
Cevap E
7. E seçeneğindeki yetenek belirleme işi yete-
nek testleriyle; yani sınıf içi testlerle değil
✔ Geçerlik güvenirlik çalışması yapılmış,
✔ Normları çıkarılmış
✔ Yaygın kabul görmüş yetenek testleri ile
olmalıdır.
Öğretmenlerin test geliştirme ve öğrencilere
uygulamasının değişik amaçları vardır. Bun-
lar,
✔ Öğrenme eksiklerini belirlemek,
✔ Dersin kalitesini kontrol etmek,
✔ Kullanılan öğretim yöntem ve
✔ Tekniklerinin yeterliğini test etmek,
✔ Öğrencilerin gelişimlerini görmek,
✔ Öğrenme zorluklarını ortaya çıkarmak
vb. olabilir.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 Temel Kavramlar

8. Mülakata başvuru için getirilen “...testinden 10. Verilen soruda,

50 ve daha üstü puan almak” ölçütü, gru-
✔ H
 ava sıcaklığı eşit aralıklı ölçekle elde
bun test puanlarına dayalı bir referans nok-
edilen ölçme sonucu,
tasını tanımlar. Bağıl ölçütte en sık kullanılan
referans noktası bu soruda olduğu gibi grup ✔ N
 üfus eşit oranlı ölçekle elde edilen ölç-
ortalamasıdır. me sonucu,
I. S
 oruda bağıl ölçüt ile öğrenci alınacağı- ✔ Y
 üzölçümü ise türetilmiş ölçme ile elde
na işaret edildiğinden doğrudur. edilen ölçme sonucudur.
II. T
 puanları normal dağılır ve T=50 puanı ✔ B
 u ölçekler düşünüldüğünde A seçe-
grubu iki yarıya ayırır. Buna göre “aday- neğindeki ifade yanlış olur, çünkü eşit
ların % 50’si ön koşulu sağlamaktadır” aralıklı ölçekler çarpma ve bölme işlemi-
ifadesi (II) de doğrudur. nin yapılamadığı ölçek türleridir. Ayrıca
oranlama işlemi yapılmaz.
III. “ soruların en az yarısını doğru yanıtla-
yanlar” ifadesinde, ölçüt, grubun başa- ✔ B
 , C, D, E seçeneklerinde verilen ifade-
rısı ne olursa olsun değişmemektedir, ler doğrudur.
hedefe dayalıdır, grup normundan ba-
Cevap A
ğımsızdır, diğer bir ifadeyle ölçüt mut-
laktır. İfade yanlıştır.
11. Bir deneyde bağımsız değişken, deney son-
T puanı: rasında ortaya çıkan sonucun nedeni olarak
kabul edilir. Öğrencilerin başarı ve tutum
Z puanları (-) negatif değer alabilmektedir. Bu puanlarının farklılaşma nedeni, uygulanan
değerlerin eğitimde kullanışlı olmamasından yöntem ve tekniklerin farklı olmasıdır yani
dolayı puanlar bir başka standart puan olan uygulanan öğretim yöntem ve teknikleri bu
deneydeki bağımsız değişkendir.
T’ye dönüştürülürler.
T = 50 + (10 x Z Puanı) ÖĞRETİM YÖNTEM
VE TEKNİKLERİ
T puanı tıpkı Z puanı gibi ham puanların,
(BAĞIMSIZ)
standart puanlara dönüştürülmüş halidir ve
grup ortalaması T puanında 50’ye (Z puanın-
da 0’a) denk gelir.

Cevap B ÖĞRENCİLERİN BAŞARI

VE TUTUM PUANLARI
(BAĞIMLI)

Cevap D

9. Ölçme sonuçlarının bir ölçütle karşılaştırıla-

12. Çoktan seçmeli test kullanarak adayların
rak bir yargıya varma sürecine değerlendir-
yeterli düzeyde bilgi ve beceriye sahip olup
me denir. Verilen seçenekler incelendiğinde
olmadıklarını ölçmek amacına göre “Değer
C seçeneğinde verilen “Bilgi yarışmasında
Biçmeye” yönelik değerlendirmedir. Ayrı-
okulu temsil edecek öğrencilerin seçilmesi”
ca soruda önceden belirlenmiş bir kesme
cümlesinde öğrencilerin seçilmesine vurgu
puanından bahsedilmiştir. Ölçütün ölçme
yapılmıştır. Yani bir karar verilmiştir bu da
işleminden önce belli olduğu değerlendirme
değerlendirmedir.
türü ise mutlak değerlendirmedir.
Cevap C
Cevap E

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 421

Temel Kavramlar

13. Ölçülen özellik onunla ilgili olan başka özel-
liklerden yararlanılarak ölçülüyorsa ölçme
türü dolaylı olur. Soruda, alkol düzeyi “yedi
adım testi” ile ölçüldüğünden ölçme türü
dolaylı olur. Soruda iki veya daha fazla evet
olması durumunda sürücünün alkollü olarak
kabul edileceği belirtilmektedir. Ölçüt önce-
den belli olduğu için kullanılan ölçüt mutlak
ölçüt, mutlak ölçütün kullanıldığı değerlen-
dirme türü de mutlak değerlendirmedir.
Bağıl değerlendirmede, bireylerin perfor-
mansı içinde bulundukları gruba, sınıf orta-
lamasına göre şekillenir.
• Grubun ilk 20’sine girmek
Mutlak değerlendirme, değerlendirme daha
önceden belirlenmiş bir ölçüte göre yapıl-
maktadır.
• D
 ers geçme notu 65’tir. Öğrenci 70
almıştır. Değerlendirme ; öğrenci dersten
geçmiştir.
Cevap D
16. Paragrafta “Öğretmen; öğrencilerin dönem
boyunca okudukları kitap sayısı, kompo-
zisyonu yazma süresi, konu seçme imkanı
ve cinsiyet değişkenlerinin yazılı anlatım
beceri düzeyini yordama gücünü incelemiş-
tir.” ifadesi bağımlı değişkeni tespit ederken
anahtar ifade olarak görülmektedir. İlgili
ifadede öğretmenin yordamak istediği dav-
ranış yazılı anlatım beceri düzeyidir. Ancak,
bu davranışın üzerinde öğrencilerin dönem
boyunca okudukları kitap sayısı, kompozis-
yon yazma süresi, konu seçme imkanı ve
cinsiyet değişkenleri bu beceriyi etkileyen
değişkenler olarak dikkate alınmıştır. Dolayı-
sıyla soruda bağımlı değişken, yazılı anlatım
beceri düzeyidir.
• Kitap sayısı
• Kompozisyon yazma
süresi
• Konu seçme imkanı
• Cinsiyet
BAĞIMSIZ

14. Bireylerin ya da nesnelerin belli bir özelliğe

sahip oluş miktarı bakımından sıraya konul-
duğu ölçek türü sıralama ölçekleridir. “yedi Yazılı anlatım beceri
adım testi” uygulamasından elde edilen evet düzeyi
sayısı artıkça alkol seviyesinin de arttığı an-
lamı çıkmaktadır. Dolayısıyla kullanılan ölçek
türü sıralama ölçeğidir. (BAĞIMLI)

Cevap B
Cevap E

15.
Ölçüt: Ölçme sonucunda bir karar vara-
bilmek, değerlendirme yapabilmek için,
belirlenmiş sınır değerdir.

Sorudaki öncüller dikkatle incelendiğinde V

nolu öncüldeki “Uygulama sonunda sınav-
dan en az 50 puan alan öğrencileri başarılı
sayacağını açıklar.” ifadesinin ölçüt ifadesi
olduğu görülecektir. Çünkü bu ifade başarılı
sayılabilmek için gerekli olan puanı 50 ola-
rak belirlemektedir.

Cevap D

422 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


17. Dolaylı ölçme, ölçülecek özelliğin doğrudan
gözlemlenemediği durumlarda ölçülecek
özelliğin ilgili olduğu bilimsel olarak ispat-
lanmış ya da tahmin edilen bir başka özellik-
le ölçülmesidir. Seçenekler incelendiğinde,
A, B, C ve D seçenekleri doğrudan ölçme
olarak görülmektedir. Ancak E seçeneğinde
belirtilen yazılı anlatım becerileri doğrudan
ölçülebilecek bir özellik değildir. Seçenek-
ler incelendiğinde, A, B, C ve D seçenekleri
doğrudan ölçme olarak görülmektedir. An-
cak E seçeneğinde belirtilen yazılı anlatım
becerileri doğrudan ölçülebilecek bir özellik
değildir.
Dolaylı ölçme, ölçmek istediğimiz özelli-
ği başka özelliklerle ilişkilendirerek yapı-
lan ölçme işlemidir.
Termometre ile sıcaklık ölçümü, başarı
durumu, derse olan ilgi…
Doğrudan ölçme, ölçülmek istenen
özellik başka bir özelliğe ihtiyaç duyulma-
dan gözlenerek yapılan ölçme işlemidir.
Öğrencileri boy sırasına göre sıralamak,
bahçedeki ağaç sayısı,kalem sayısı
Cevap E
18. Sorunun son kısmındaki “Gözlem sonucun-
da yeterli puanı alan motosikletli polisler
görevlerine devam ederler. Yeterli puanı ala-
mamış olan motosikletli polisler ise hizmet
içi ileri sürüş eğitimine alınır.” ifadesi soru-
nun çözümünde belirleyici rol oynamaktadır.
Görüldüğü üzere ilgili davranışı sergileyen
ve yeterli puanı alan polisler göreve devam
ederken davranışı sergilemeyenler hizmet
içi kursa alınmaktadır. Bu tıpkı yabancı dil
hazırlık sınıfından ilgili davranışa sahip olan-
ların muaf olması, sahip olmayanların ise
hazırlık eğitimi almaları gibi düşünülebilir.
Dolayısıyla mevcut soru, amacına göre tanı-
ma ve yerleştirmeye yönelik değerlendirme-
dir. Ölçütüne göre ise “yeterli puan alma”
ifadesi mutlak olduğundan ölçütüne göre
mutlak değerlendirmedir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Temel Kavramlar
19. Ölçme işlemi doğrudan, dolaylı ve türetilmiş
olmak üzere üç farklı şekilde yapılabilir.
Eğer ölçülmek istenen özellik doğrudan
gözlemlenemiyorsa onunla ilgisi olduğu
tahmin edilen ya da bilimsel olarak ispat-
lanmış başka özellikler aracılığıyla ölçülür.
Bu durumda yapılan ölçme işlemine “dolaylı
ölçme” denir.
Seçenekler incelendiğinde; A ve D seçene-
ğinde birden fazla özellik arasında matema-
tiksel işlem yapılarak bir özelliğe dair ölçme
sonuçları elde edilmiştir. Bu iki seçenek tü-
retilmiş ölçmeye örnektir. B ve E seçenekle-
rinde sayma işlemi yapılarak yine bir özelliğe
ait ölçme sonuçları elde edilmiştir. Bu seçe-
nekler doğrudan ölçmeye örnektir.
Ancak C seçeneğinde yer alan bir öğrenci-
nin zekâ düzeyinin belirlenmesi işleminde
özelliğin doğrudan gözlemleme şansı bu-
lunmamakta olup özelliğin kendisiyle ilişkili
olan testler kullanılarak dolaylı bir ölçme
işlemi yapılır.
Cevap C
20. Eğitim öğretim sürecinin başında öğrenci-
lerin mevcut durum tespitini yaparak kendi
seviyelerine uygun bir programda eğitim
almaları amacıyla yapılan değerlendirme
işlemi “tanıma ve yerleştirmeye” yönelik
değerlendirme olarak bilinir. Söz konusu ör-
nekte öğrenciler İngilizce seviyelerine uygun
bir şekilde sınıflara yerleştirileceğinden bu
işlem amacına göre tanıma ve yerleştirmeye
yönelik değerlendirmedir.
Değerlendirme işlemi yapılırken öğrenciler
sıraya konacak ve ilk 20 kişi hazırlık sınıfını
atlayacaktır. Burada bir sıralama söz konu-
su olduğundan yapılan işlem ölçütüne göre
bağıl değerlendirmedir.
Cevap D
423
Temel Kavramlar
21. Öğrencilerin eriştiği düzeyi belirlerken mut-
lak ölçüt kullanılmalıdır. Bağıl ölçüt öğrenci-
nin eriştiği düzeyden ziyade grup içerisinde-
ki yerini belirlemede kullanılır. Bu bakımdan
dönem sonunda ilgili derste erişilen doğru
cevap yüzdesi erişi düzeyini belirlemede
kullanılır. Söz konusu puanlama ölçüt türü
bakımından mutlaktır.
Cevap A
22. Birden fazla matematiksel işlem kullanılarak
elde edilen ölçmeler türetilmiş ölçmedir. Her
bir puan aralığının karşısındaki zorluk düzeyi
önceden belli olduğundan ölçüt türü bakı-
mından mutlaktır.
Cevap E
23. Zorluk düzeyi çok kolaydan çok zora doğru
katagorize edilmiştir. Burada azlık çokluk
bakımından bir sıralama söz konusu oldu-
ğundan kullanılan ölçek sıralama ölçeğidir.
Cevap B
24. Nesrin Öğretmen’in uygulaması öğrencilerin
eksiklerini tespit edip bu eksikleri gidermeye
yöneliktir. Söz konusu uygulamalar biçim-
lendirme ve yetiştirmeye yönelik değerlen-
dirme türüne girer.
Cevap A
424
25. A, B, C, ve E seçeneklerindeki ifadeler eşit
aralıklı ölçek düzeyindedir. Bu ölçekle elde
edilen sonuçlar üzerinden oranlama yapıla-
maz. Oranlama işlemi eşit oranlı ölçek kul-
lanılarak elde edilen ölçmelerde yapılabilir.
İnternet kullanım süresi oranlama yapılabi-
lecek bir ölçme sonucudur.
Cevap D
26. Sayma işlemlerinin tamamı doğrudan ölç-
medir. Dolayısıyla A seçeneğinde yer alan
“yanlış cevap sayısı” ifadesi doğrudan ölç-
medir. B, C, D ve E seçeneklerinde yer alan
ifadeler ise dolaylı ölçmedir.
Cevap A
27. A seçeneğinde yer alan kazanım, bilişsel
bir kazanım olup bilişsel özellikleri ölçmeye
yönelik araçlarla ölçülür. B, C, D ve E seçe-
neklerinde yer alan ifadeler ise psikomotor
beceriler olup performans ölçmeye yönelik
araçlarla ölçülür.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER
1. Bir sınavda her öğrenciye 5 puan fazla
verilmesi ---- hataya örnektir. Öğrenci-
lerin puanlarını, aldıkları puanların yüzde
10’u kadar artırmak ise ---- hataya örnek
olabilir.
Bu parçadaki boşluklara, aşağıdaki-
lerin hangisindeki sözcükler sırasıyla
getirilmelidir?
A) rastgele - sabit
B) rastgele - sistematik
C) sabit - sistematik
D) sabit - rastgele
E) sistematik - sabit
2. Bir öğretmen aynı kapsamda ve düzey-
de iki ayrı sınav hazırlamış ve aynı gruba
uygulamıştır. Bu sınavların özellikleri şöy-
ledir:
• Birinci sınavda 25 soru vardır ve her
soru 4 puan değerindedir.
• İkinci sınavda 10 soru vardır ve her
soru 10 puan değerindedir.
“Birinci sınavdan elde edilen puanların
güvenirliği daha yüksektir.” diyen bir kişi
bu iddiasını aşağıdaki açıklamalardan
hangisiyle destekleyebilir?
A) Bir sınavda yanıtların nasıl puanlana-
cağı kullanılan soru tipine göre deği-
şir.
B) Puanlamanın nesnelliği ölçmeden
kaynaklanabilecek hatayı azaltır.
C) Soruların ayırt edicilik dereceleri test
puanlarının güvenirliğini etkiler.
D) Soruların güçlük dereceleri test puan-
larının güvenirliğini etkiler.
E) Testteki soru sayısı arttıkça ölçme so-
nuçlarına karışan hata miktarı azalır.
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
3. Bir araştırmacı çoklu zekâ alanlarını ölç-
mek amacıyla geliştirdiği çok boyutlu
testi, dil bilimi, matematik, resim, heykel,
müzik, beden eğitimi, iletişim, psikoloji
bölümlerindeki öğrencilere uygulamıştır.
Uygulama sonucunda farklı bölümlerdeki
öğrencilerin kendi alanıyla ilgili sorular-
dan yüksek, diğer alanlardaki sorulardan
ise daha düşük puan aldıklarını sapta-
mıştır.
Buna göre, ölçme aracı için aşağıdaki-
lerden hangisi söylenebilir?
A) Amaca hizmet etme derecesi düşük-
tür.
B) Hata düzeyi düşüktür.
C) Geçerliği yüksektir.
D) Kullanışlılığı yüksektir.
E) Güvenirliği düşüktür.
4. Bir okulda, fen bilgisi proje ödevi veril-
miştir. Ürünlerin puanlanmasının sınıfta
derse giren öğretmen yerine, diğer sınıfın
öğretmeni tarafından yapılması sağlan-
mıştır. Projelere kod numaraları verilmiş
ve öğrenci isimleri, projeleri değerlen-
diren öğretmenden gizlenmiştir. Ayrıca
değerlendirme için (kapsamlı, detaylı ve
açık) bir puanlama rehberi oluşturulmuş,
öğretmenin bu rehbere göre puan verme-
si istenmiştir.
Yukarıda anlatılan işlemler, kullanılan
ölçme aracının hangi özelliğini iyileş-
tirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir?
A) Objektiflik
B) İç tutarlık
C) Kullanışlılık
D) Görünüş geçerliği
E) Yapı geçerliği
425
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
5. Genel yetenek testinde matematiksel
ilişkilerden yararlanma gücünü ölçmeyi
amaçlayan bir araştırmacı, ilk olarak 80
soruluk bir sınav hazırlamış ve ön dene-
me uygulaması yapmıştır. Ön deneme
sonunda iç tutarlık katsayısını 0,93 olarak
hesaplamıştır. Sınavın cevaplanmasının
çok uzun zaman aldığını gören araştır-
macı, en düşük ayırt ediciliğe sahip 30
maddeyi sınavdan çıkarmıştır. Kalan 50
maddelik form için 0,85 olarak hesap-
ladığı iç tutarlık katsayısını yeterli gören
araştırmacı, testini bu şekliyle kullanma-
ya karar vermiştir.
Bu araştırmacı ön deneme uygulaması
ve devamındaki işlemlerde sınavının
hangi özelliğini artırmıştır?
A) Güvenirliğini
B) Kapsam geçerliğini
C) Kullanışlılığını
D) Objektifliğini
E) Yapı geçerliğini
6. Anekdot kayıtlarının güvenirliğini ve
geçerliğini etkileyen aşağıdaki faktör-
lerden hangisi anekdotu yazan kimse-
nin kişisel yanlılığıyla ilgili değildir?
A) Olayın karışık ve anlaşılması zor bir
ifadeyle yazılmış olması
B) Olayın yazımı sırasında gerçeğin bazı
yönlerinin atlanması veya değiştiril-
mesi
C) Olay kahramanından söz ederken
övücü ya da yerici sözcükler kullanıl-
ması
D) Olay sırasında önem verilen davranış-
ların daha dikkatle gözlenip ayrıntılı
olarak yazılması
E) Sadece olumsuz davranışların gözle-
nip kaydedilmesi
426
7. Osman Öğretmen’in elinde her bir konu
için güçlük ve ayırt edicilikleri belirlenmiş
maddeler yer almaktadır. Osman Öğret-
men uygulayacağı sınavda dört konudan
beşer madde kullanmayı planlamaktadır
ancak ikinci konuyla ilgili elinde yeterli
ayırıcılıkta madde olmadığını görür. Bu-
nun üzerine ikinci konuya ilişkin sorular
yerine, üçüncü konu kazanımlarını ölç-
mek üzere yazılmış ve yüksek ayırt edi-
cilik sağlayan maddeleri kullanır.
Osman Öğretmen’in bu kararı sınavın
güvenirliğini ve geçerliğini nasıl etkile-
miştir?
A) Güvenirliği etkilememiş, geçerliği ar-
tırmıştır.
B) Güvenirliği artırmış, geçerliği etkile-
memiştir.
C) Güvenirliği artırmış, geçerliği azalt-
mıştır.
D) Güvenirliği ve geçerliği azaltmıştır.
E) Güvenirliği azaltmış, geçerliği etkile-
memiştir.
8. Bir öğretmen yıl sonunda, sözlü sınav
puanlarını da dikkate alarak öğrencileri
değerlendirmektedir. Öğrencilerin sözlü
sınav puanlarını ise her ders sonunda
sorduğu sorulara verilen cevaplara birer
puan vererek elde etmektedir.
Bu öğretmenin, öğrencilere her ders
sonundaki değerlendirmelerin topla-
mıyla sözlü sınav notu vermesinin en
önemli nedeni aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) Öğrencileri ders çalışmaya teşvik et-
mek
B) Öğrenciler arasında rekabet yaratmak
C) Sınavın kapsam geçerliğini artırmaya
çalışmak
D) Sınava ilişkin kaygı düzeyini azaltmak
E) Bireyler arası farkları ortaya koymak
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

9. Öğrencilerin küresel ısınmanın getirdiği
tehlikelerle ilgili ödevlerini inceleyen bir
öğretmenin, ölçme sonuçlarına karışacak
ölçmeciden kaynaklı hata miktarıyla ilgili
endişeleri vardır.
Puanlamasına karışacak olan öznelliği
azaltmak isteyen bu öğretmene aşağı-
dakilerden hangisini yapması önerilir?
A) Dereceli puanlama anahtarı (rubrik)
kullanması
B) Ödevin kapsamını genişletmesi
C) Ödev konularını seçmeli olarak tasar-
laması
D) Ödev teslim tarihini öğrencilerle birlik-
te kararlaştırması
E) Öğrencilerin düzeyine uygun ödev
konuları vermesi
10. Tüm öğrencileri bilgisayar okuryazarı
olan ve yeterli düzeyde bilgisayar labo-
ratuvarı bulunan bir okulun uzmanı aşa-
ğıdaki açıklamayı yapmaktadır:
“Bazı sınavlar bilgisayar ortamında uygu-
lanmaktadır. Bu uygulamalarda, öğrenci-
lerin her cevabından sonra yetenek kes-
tirimleri ve bu kestirimlerin hassasiyetleri
yeniden hesaplanır. Öğrenci, testin mad-
delerini yanıtladıkça, bir sonraki madde,
öğrencinin yetenek düzeyine yakın olarak
seçilir. Böylece öğrenciler kendi yetenek
düzeylerinin çok altında veya çok üstün-
de kalan maddeleri cevaplamak zorunda
kalmazlar. Yeterli düzeyde hassasiyetle
bir yetenek kestirimine ulaşıldığında test
sona erdirilir. Bu algoritma sayesinde,
bilgisayar tabanlı testler, geleneksel kâ-
ğıt-kalem testleri ile aynı ölçme hassasi-
yetini daha az sayıda madde ile sağlar.”
Bu uzman, bilgisayar tabanlı testleri
hangi özelliği bakımından geleneksel
kâğıt-kalem testlerinden üstün bul-
maktadır?
A) Kapsam geçerliği
B) Kullanışlılık
C) Objektiflik
D) Ölçüm yansızlığı
E) Yordama geçerliği
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
11. Kamyonların üretildiği bir fabrikada çalı-
şan Semih, kamyonların tartıldığı kantar-
la kendi kütlesini ölçmek ister. Kantarın
üzerine çıkar ve göstergenin sıfır civarın-
da olduğunu görür. Kantarın bozulduğu-
nu düşünür. Bakımını yaptırır. Tekrar kan-
tarın üzerine çıkar ve göstergenin yine
sıfıra yakın olduğunu görür.
Bu durum, ölçme araçlarının hangi
özelliği açıklanırken kullanılabilir?
A) Yeterliği B) Büyüklüğü
C) Duyarlığı D) Yansızlığı
E) Kullanışlılığı
12. Geniş ölçekli sınavlar yapan bir kurumda
çalışan bir uzman, eğitim bilimleri testiy-
le ilgili olarak aşağıdaki açıklamayı yap-
maktadır:
“Çoktan seçmeli madde formatıyla üst
düzey düşünme becerilerinin ölçülmesi-
nin zor olduğunun farkındayız. Örneğin,
bir kişinin ne kadar iyi bir öğretmen ol-
duğunun en geçerli değerlendirmesi için
açık uçlu maddeler kullanılmasına ve
performans değerlendirme uygulamaları-
na ihtiyaç vardır. Ancak bizim sınavımıza
yaklaşık bir milyon aday katılmaktadır.
Geliştirilecek performans görevleriyle de-
ğerlendirme süreci, en az bir yıllık bir za-
man dilimine ve sınırsız ölçüde kaynağa
ihtiyaç duyacaktır.”
Uzmanın açıklamasına göre, belirtilen
sınavda açık uçlu madde formatı ve
performans değerlendirmenin yerine
çoktan seçmeli madde formatının kul-
lanılmasının gerekçesi aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Kapsam geçerliği
B) Kullanışlılık
C) Ölçme hassasiyeti
D) İç tutarlılık
E) Yordama geçerliği
427
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler

13. Serap Öğretmen, hazırladığı ve ilk defa
uyguladığı bir sınavda geçme puanını 60
olarak belirlemiştir. Ancak sınav sonuçla-
rını değerlendirirken 59 puan alanları da
başarılı saymıştır.
Serap Öğretmen’in 59 puan alan öğ-
rencileri de başarılı saymasındaki te-
mel gerekçe aşağıdakilerden hangisi
olursa ölçme ve değerlendirme açısın-
dan geçerli bir uygulama yapmış olur?
A) Başarıyı teşvik etmek istemiştir.
B) Derse karşı motivasyonu artırmaya
önem vermiştir.
C) Ölçmenin standart hatasını göz önü-
ne almıştır.
D) Kendi başarısını artırmak istemiştir.
E) Derse katılımı ödüllendirmek istemiş-
tir.
15. Bir öğretmen, bir testin iki paralel formu-
nu 2 hafta arayla öğrencilerine uygula-
mıştır. Formların uygulanması veya pu-
anlanması esnasında karşılaşılabilecek
olası durumlar aşağıda verilmiştir.
I. Öğrencilerin ikinci uygulamada yor-
gun olmaları
II. Öğretmenin her iki uygulamada da
toplam puanları hesaplarken işlem
hataları yapması
III. Toplam puanları düşük bulan öğret-
menin, her iki uygulamada da puanlar
ortalaması 65, standart sapması 10
olacak şekilde artırması
Bu durumlardan hangileri, paralel
formlar yöntemi ile hesaplanan güve-
nirlik katsayısını düşürür?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III

16. Aşağıda belirtilen değişkenler arasın-

daki ilişkilerden hangisi, Kamu Perso-
nel Seçme Sınavı Eğitim Bilimleri Tes-
tinin yordama geçerliği hakkında bilgi
verir?
1. Değişken 2. Değişken
––––––––––––––– –––––––––––––––
A) Testten alınan Lisans mezuniyet
toplam puanlar not ortalamaları
14. Başarı testi geliştiren bir uzman, pilot B) Testten alınan Yeni atanan
uygulama için on öğrenciyi tek tek sına- toplam puanlar öğretmenlerin
va almıştır. Bu uygulamada öğrenciler- ilk yıl sonundaki
den maddeleri sesli olarak çözmelerini yeterlik puanları
isteyen uzman, öğrencilerin maddeleri C) 2010 yılında 2011 yılında
çözerken kullandıkları bilişsel süreçleri uygulanan testin uygulanan testin
açığa çıkarmayı amaçlamıştır. madde ayırt edi- madde ayırt edi-
cilik indeksleri cilik indeksleri
Uzmanın bu çalışması, geliştirilen tes-
tin en çok hangi özelliği hakkında bilgi D) Testin 2010 yılı Testin 2011 yılı
sağlar? uygulamasından uygulamasından
A) İç tutarlılığı alınan toplam alınan toplam
puanlar puanlar
B) Objektifliği
C) Kullanışlılığı E) 2010 yılında 2011 yılında
D) Yapı geçerliği uygulanan testin uygulanan testin
E) Yordama geçerliği madde güçlük madde güçlük
indeksleri indeksleri

428 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler

17. Bir şiddet eğilimi ölçeği geliştirme çalış- 18. Bir öğretmen, geliştirdiği 5 seçenekli 20
masında şu işlemler yapılmıştır: maddelik, çoktan seçmeli testin cevap
• Maddelerin, saldırganlık durumlarını anahtarını aşağıdaki örüntüyü oluştura-
uygun biçimde örneklediği, uzman cak şekilde hazırlamıştır.
kanılarına başvurularak irdelenmiştir.
A B C D E
• Öğrencilerin ölçekte yer alan mad-
deleri cevaplamak için kaç dakikaya 1
ihtiyaçlarının olacağı, deneme uygu- 2
lamalarında gözlenmiş ve ölçekteki
madde sayısı bu doğrultuda azaltıl- 3
mıştır. 4
• Ölçek uygulanmasından elde edilen
5
puanlara bakıldığında erkek öğren-
cilerin daha yüksek puanlara sahip 6
oldukları belirlenmiştir. Bu durumun,
7
erkek öğrencilerin kız öğrencilere
göre şiddete daha eğilimli oldukları 8
bilgisiyle uyum içinde olduğu belirlen-
9
miştir.
• Ölçekten elde edilen puanların mer- 10
kezi eğilim ve değişkenlik istatistikle- 11
riyle Cronbach’ın q katsayısı hesap-
lanmıştır. 12
Yapılan bu işlemler, ölçme aracının 13
hangi özelliği hakkında bilgi vermez?
14
A) Kullanışlılık
15
B) Kapsam geçerliği
C) Yapı geçerliği 16
D) Ölçmenin standart hatası 17
E) Objektiflik
18
19
20
Cevap anahtarındaki ilk 10 maddedeki
örüntüyü fark eden bazı öğrenciler, ge-
ride kalan maddeleri okumadan doğru
cevaplamışlardır.
Bu öğrenciler için elde edilen ölçme
sonuçlarından hangi niteliği düşüktür?
A) Puan ortalaması
B) Kullanışlılık
C) Yapı geçerliği
D) Puanlama objektifliği
E) Kapsam geçerliği

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 429

Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
19. Bir öğretmen, dönem sonu sınavını ha-
zırlarken soruları; dersin dönem içindeki
tüm kritik kazanımlarını konu ve bilişsel
beceri boyutuyla temsil eden bir örnek-
lem oluşturacak biçimde seçmiştir.
Öğretmenin bu uygulaması, sınavın en
çok hangi özelliğini iyileştirir?
A) İç tutarlılığını
B) Yapı geçerliğini
C) Kararlılığını
D) Kapsam geçerliğini
E) Yordama geçerliğini
20. Bir araştırmacının bir tutum ölçeğin-
den elde ettiği puanların güvenirliğini
kestirmek için aşağıdakilerden hangi-
sini hesaplaması beklenmez?
A) Ölçeğin belirli bir zaman aralığının
ardından aynı gruba ikinci kez uygu-
lanmasıyla elde edilen puanlar arasın-
daki korelasyonu
B) Ölçeğin denk iki yarısından alınan pu-
anlar arasındaki korelasyonu
C) Ölçeğin, eşdeğer bir formu ile birlikte
aynı gruba uygulanmasıyla elde edi-
len puanlar arasındaki korelasyonu
D) Ölçekten elde edilen puanlara dair iç
tutarlılık katsayısını
E) Ölçekteki maddelerin uygunluğunu iki
uzmanın puanlaması sonucunda elde
edilen puanlar arasındaki korelasyo-
nu
430
21. Üniversite öğrencilerindeki ertelemecilik
eğilimini belirleyen bir ölçek geliştiren
araştırmacı, hazırlamış olduğu ölçeği
üniversite öğrencilerinden seçtiği bir
gruba posta yoluyla göndermiştir. Öğ-
rencilerden, ölçeği cevapladıktan sonra
kendisine geri postalamalarını istemiştir.
Araştırmacı, öğrencilerin ölçekten aldık-
ları puanlar ile zarfların geri gelmesi için
geçen gün sayısı arasındaki korelasyon
katsayısını hesaplamıştır.
Bu korelasyon katsayısı, ölçeğin hangi
özelliği hakkında bilgi verir?
A) İç tutarlılığı
B) Yansızlığı
C) Kullanışlılığı
D) Kararlılığı
E) Yapı geçerliği
22. Bir ölçme değerlendirme uzmanı aşağı-
daki açıklamayı yapmıştır.
“Sınav maddelerinde kullanılacak kav-
ramların, kadınların veya erkeklerin genel
olarak aşina olmadıkları kavramlar ara-
sından seçilmesi önerilmez. Bu tür kav-
ramlar kullanıldığında, kullanılan kavram,
maddeyi doğru cevaplamak için gerekli
olmasa bile, madde aynı yetenek sevi-
yesindeki kadınlara veya erkeklere daha
zor gelebilir. Örneğin madde metninde
futbolla ilgili teknik bir terimin geçmesi,
sınava katılan kadın adayları olumsuz et-
kileyebilir. Bu nedenle bir cinsiyet grubu-
na dezavantaj oluşturabilecek kavramla-
rın testlerden çıkarılması gerekir.”
Uzmanın bu açıklaması aşağıdakiler-
den hangisiyle doğrudan ilgilidir?
A) Paralel formlar güvenirliği
B) Test-tekrar test güvenirliği
C) Kullanışlılık
D) Yapı geçerliği
E) Puanlama objektifliği
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

23. Ahmet Öğretmen, sınıf içinde uygula-
yacağı 25 çoktan seçmeli maddeden
oluşan bir matematik başarı testi hazırla-
mıştır. Hazırladığı testin ön uygulamasını
gerçekleştiren öğretmen, test puanlarının
iç tutarlık katsayısını 0,65 olarak hesap-
lamıştır. Ahmet Öğretmen, testinin iç tu-
tarlık katsayısının 0,75 olmasını istemek-
tedir.
Buna göre, Ahmet Öğretmen’in aşa-
ğıdakilerden hangisini yapması bekle-
nir?
A) Aynı testi öğrencilere on beş gün son-
ra tekrar uygulaması
B) Testi başka puanlayıcılara okutup pu-
anlayıcılar arası tutarlığı hesaplaması
C) Güçlük indeksleri 0,50 ve üstü olan
maddeleri testten çıkarması
D) Testte yer alan madde sayısını artır-
ması
E) Ayırıcılık indeksleri 0,50 ve üzerindeki
maddeleri testten çıkarması
24. Sekizinci sınıf öğrencilerinin İngilizce
yazılı anlatım becerilerini ölçmek üzere,
öğrencilerden, verilen dört konuda kısa
kompozisyonlar yazmaları istenir. Tek bir
öğretmen bu kompozisyonlara 1-6 ara-
sında puanlar verir.
Puanların güvenirliğini belirlemek için;
I. Cronbach Alpha (α) katsayısı,
II. puanlayıcı güvenirliği,
III. eşdeğer yarılar güvenirliği
hesaplamalarından hangileri kullanıla-
bilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
25. Bir tarih öğretmeni, dönem sonunda
uyguladığı açık uçlu sorulardan oluşan
sınavda öğrencilerinin cevaplarını hazır-
ladığı bir dereceli puanlama anahtarı ile
puanlamıştır. Daha sonra öğrencilerinin
cevaplarını aynı puanlama anahtarı ile
başka bir tarih öğretmeninin puanlaması-
nı sağlamış ve elde edilen puanlar arasın-
daki korelasyon katsayısını hesaplamış-
tır.
Buna göre öğretmenin elde ettiği ko-
relasyon katsayısı aşağıdakilerden
hangisine ilişkin bilgi verir?
A) Güvenirlik B) Uygunluk
C) Kullanışlılık D) Geçerlik
E) Eşitlik
26. Ayşe Öğretmen, işlediği konularla ilgili
olarak geliştirdiği testi öğrencilerine uy-
gulamış ve testten alınan puanların gü-
venirliğinin yüksek olduğunu bulmuştur.
Ancak testi ve test istatistiklerini ince-
leyen ölçme ve değerlendirme uzmanı,
güvenirliğin yüksek olmasına rağmen
geçerliğin düşük olduğunu ifade etmiştir.
Bu durumun nedeni aşağıdakilerden
hangisi olabilir?
A) Maddeler, kapsamı ve konu evrenini
iyi örnekleyememiştir.
B) Ölçülen özellik bakımından testin uy-
gulandığı grup homojendir.
C) Madde güçlük indeksleri yüksektir.
D) Testten elde edilen puanların dağılımı
sağa çarpıktır.
E) Test kullanışlı değildir.
431
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler

27. Elif Öğretmen matematik dersi için bir

sınav geliştirmiş ve bu süreçte aşağıdaki
uygulamaları yapmıştır.
• Hangi konudan kaç soru soracağını
ünite ve bilişsel özelliklerin ağırlıklarına
göre ayarlamış ve bir tabloyla belirt-
miştir.
• Kullandığı soruların, hazırladığı tabloya
uygunluğuna dair meslektaşlarının gö-
rüş ve önerilerini almıştır.
• Testi uyguladıktan sonra elde edilen
puanların Cronbach α katsayısını he-
saplamıştır.
Elif Öğretmen’in sınavının geçerliği ve
güvenirliğiyle ilgili topladığı kanıtlar
aşağıdakilerin hangisinde birlikte ve-
rilmiştir?
Geçerlik Güvenirlik
–––––––– –––––––––––––
A) Kapsam İç tutarlık
B) Kapsam Test tekrar test
C) Yordama İç tutarlık
D) Yordama Test tekrar test
E) Görünüş Paralel formlar

432 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER (ÇÖZÜM)
1. ✔ Her öğrenciye 5 puan eklenmesi sabit 3. Çoklu zekanın farklı yetenek alanlarından
hatadır. Soru kökünde yer alan ilk boş- oluştuğunu söylemektedir. Buna dayanarak
luğa sabit hata gelmelidir. da çoklu zeka testinin çok boyutlu olması,
farklı yetenek alanlarını ölçmesi beklenir. Bu
✔ Her öğrenciye puanının %10’u kadar
amacını gerçekleştirip gerçekleştirmediğini
puan eklenmesi durumunda 50 alan
ortaya koymak için farklı alanlarda yeteneği
öğrenciye 5 puan eklenmelidir. 70 alan
olduğu bilinen gruplara uygulanarak birey-
öğrenciye ise 7 puan eklenecektir. Bu lerin kendi alanlarından yüksek puan alıp
durumda, ikinci boşluğa sistematik hata almadığına bakılabilir. Bunu yapmak aracın
gelmelidir. amaca ne derece hizmet ettiğin belirlemek
demektir ki bu da geçerliktir.
Sabit hata:
✔ Yönü ve miktarı değişmeyen hata- Cevap C
lardır.
✔ Kaynağı bellidir. (ölçme aracı yada
ölçmeyi yapan kişi)
✔ Hepsi için aynıdır.
✔ Geçerliği düşürürler güvenirliği etki-
lemez.

Sistematik hata:
✔ Kaynağı ve yönü sabit hatadaki gibi
bellidir.
✔ Ölçülen büyüklük değiştikçe hata
miktarı değişir.
✔ Sabit hataya sahip bir araç ölçme
işleminde tekrarlı olarak kullanılırsa
hata sistematiğe döner.
✔ Ölçme sonuçlarının geçerliğini dü-
şürür.

Cevap C

2. Soru kökünde bahsedilen iki sınavın soru

tipi, ölçmenin subjektifliği, soruların ayırt
4. ✔ Projelerin ders öğretmeni dışındaki öğ-
edicilikleri, güçlük dereceleri açısından fark-
retmenler tarafından puanlanması,
lılık gösterdiğine dair bir ifade yer almamak-
tadır. İki sınav arasındaki güvenirliğe etki ✔ Öğrenci isimlerinin saklanması,
edecek olan fark soru sayısıdır. Soru sayısı
✔ Puanlama cetvelinin oluşturulması…
arttıkça güvenirliğin, duyarlığın artıyor oluşu
bu soruda bahsedilen iki sınavın güvenirlik- Bu tür işlemler puanlamanın daha nesnel
lerinin farklı oluşunu açıklayacak olan fak- olmasını sağlamak amacıyla yapılmaktadır.
tördür. Bu da “objektiflik” demektir.

Cevap E Cevap A

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 433

Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
4. A. 0,93 düzeyinde bir iç tutarlılık katsayısı,
güvenirliğin yüksek olduğunu göster-
mektedir. Madde sayısının 80’den 50’ye
düşmesi güvenirliği bir ölçüde düşür-
müştür, ancak araştırmacı bu katsayıyı
yeterli görmektedir. A seçeneği doğru
bir ifade değildir.
B. Maddenin öncülünde, kapsam ya da
yapı geçerliliğinin arttırıldığına ilişkin
bir bilgi bulunmamaktadır. Tam tersine,
madde sayısının azalması ile bu geçerli-
lik türlerinde bir düşüş meydana gelmiş
de olabilir.
C. Kullanışlılık ise ölçme aracının geliştiril-
mesi, uygulanması ve puanlanmasının
kolay ve ekonomik olması ile ilgilidir.
Madde sayısının azalması, uygulayıcı-
lara özellikle uygulama ve puanlamada
kolaylık; zaman, para ve emek açısından
avantaj sağlayacaktır.
D. Madde sayısının azalması ile objektiflik
arasında da bir ilişki yoktur. Objektiflik
kişisel yargı, duygu vb. öznel durumların
puanlamaya karışmaması anlamına ge-
lir, dolayısıyla puanların, puanlayıcıdan
puanlayıcıya göre değişmesi söz konusu
değildir.
E. Soruda yapılan işlemler yapı geçerliğini
artırma yollarından değildir.
Genel yetenek testleri, “maksimum perfor-
mans testleri” kapsamında ele alınır ve bu
testlerin geçerlik ve güvenirliğinin yüksek ol-
ması arzu edilir.
Cevap C
434
6. A. Seçeneğinde ifade edilen “Olayın karışık
ve anlaşılması zor bir ifadeyle yazılmış
olması” durumu ise kişisel yanlılığı değil,
öğretmenin kayıt tutmadaki yetersizliğini
ifade etmektedir.
B. Seçeneğinde ifade edilen “Olayın yazımı
sırasında gerçeğin bazı yönlerinin atlan-
ması veya değiştirilmesi” bilinçli ya da
bilinçsiz olarak yapılan yanlılık hatalarına
örnek olarak verilebilir.
C. Seçeneğinde ifade edilen “övücü ya da
yerici sözcükler kullanma” durumu da,
sevilen ya da sevilmeyen öğrenci hak-
kındaki yanlılığı ifade etmektedir.
D. Seçeneğinde ifade edilen “Olay sırasın-
da önem verilen davranışların daha dik-
katle gözlenip ayrıntılı olarak yazılması”,
gözlemcinin öznel düşünceleri doğrul-
tusunda, yalnızca önem verdiği davra-
nışları detaylı gözlemesine ve diğerlerini
ihmal etmesi sorununa yol açacaktır.
E. Seçeneğinde ifade edilen “sevilmeyen
ya da sempatik bulunmayan öğrenci-
lerin”, sadece olumsuz davranışlarına
odaklanılması da yine kişisel yanlılık so-
runudur.
Anekdot kaydı (vak’a kaydı, olay kaydı)
Eğitimde, öğrencilerin olumlu ya da olumsuz olarak
nitelendirilen spesifik bir davranışına ilişkin gözlem-
lerin kaydedildiği formlardır. Bu yaklaşımda, problem
çözme, öğrenme güçlüğü vb. durumlara ilişkin göz-
lemler, genellikle yarı yapılandırılmış formlarda kayıt
altına alınır. Bu çerçevede, gözlemi yapan öğretmen
ya da psikolojik danışman, kayıtlarda kişisel yanlılık-
larını yansıtabilirler. Dolayısıyla bu araçlarla elde edi-
len puanların / bilgilerin geçerliliği ve güvenilirliği ile
ilgili sorunlar vardır.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

7. Güvenirlik ise kararlılık, tutarlılık ve duyarlı-
lık sorunudur. Bu sorunun madde kökünde,
özellikle kapsam geçerliliği ile tutarlılık soru-
nuna odaklanılmaktadır.
✔ Osman Öğretmen başlangıçta testini,
kapsamı dengeli bir biçimde (öyle ol-
duğunu varsayıyoruz) ölçen sorulardan
oluşturmuştur. Diğer bir ifadeyle testin
kapsam geçerliliği, mantıksal (rasyonel)
yöntemle sağlanmıştır.
✔ Ancak, ikinci konu ile ilgili soruların ayırt
ediciliklerinin düşük olması nedeniyle
bu konudan sormamış; ayırt ediciliği
yüksek üçüncü konudan soruları teste
eklemiştir. Bu durumda, kapsam geçer-
liliğinde bir düşüşün meydana geldiği
ifade edilebilir.
✔ Buna göre geçerliğin arttığına ya da
etkilenmediğine vurgu yapan A, B ve E
seçeneklerinin elenmesi gerekir.
Ayırt edicilik, temelde geçerlilikle ilgili bir
durum olmasına karşın, bir testte ayırt edi-
ciliği yüksek madde sayısının artması, testin
daha homojen bir yapıya kavuşması nede-
niyle iç tutarlılık katsayısına olumlu yönde
katkı sağlar. Bu durumda, iç tutarlılık anla-
mında güvenilirlik yükselir. Dolayısıyla güve-
nirliğin azaldığına vurgu yapan D seçeneği
de yanlıştır.
Kapsam Geçerliği
Yordama Geçerliği
Geçerlik Bir Ölçüte Dayalı
Geçerlik
Uygunluk (uyum)
Geçerliği
Yapı Geçerliği
Kapsam Geçerliği: Bir ölçme aracının, öl-
çülmek istenen konu, ünite ya da davranışları
kapsama derecesidir. Kapsamda olduğu hal-
de testte olmayan ya da kapsamda olmadığı
halde testte olan davranışlar varsa kapsam
geçerliği düşer.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
8. Öğretmenin her ders sonunda sözlü yok-
lama yapması, ölçme işleminde kapsamın
temsilini arttırmaktadır.
✔ A ve B seçeneklerinde belirtilen durum-
lar, öğrencinin motivasyonunu arttıra-
caktır ancak her ders sonu sözlü yokla-
ma yapmanın bir gerekçesi olamaz
✔ D seçeneğindeki “kaygı düzeyini azalt-
mak” ifadesi, öğrenciler için sözlü yokla-
mayı sıradanlaştırmak anlamında kulla-
nılmış olabilir, ancak bu da tartışmalı bir
durumdur. D seçeneği yanlıştır.
✔ E seçeneğindeki “bireyler arasındaki
farkları ortaya koymak” ifadesi ise de-
ğer biçme (düzey belirleme) amacıyla
yapılan ve objektif testlerin kullanıldığı
durumlardaki temel amaçlardandır.
Dolayısıyla öğretmenin buradaki temel ama-
cı, sözlü yoklamaların temel dezavantajla-
rından biri olan kapsam geçerliliği sorununa
ilişkin önlem almaktır.
Cevap C
9. ✔ Ödevlerin, geleneksel olarak izlenimle
puanlanması, ölçme sonuçlarına karı-
şacak hata miktarını arttıracaktır. Böyle
bir durumda ölçmecinin puanlamadaki
dikkati ve titizliği, bir zamandan diğerine
değişebilir.
✔ Sevilen ya da sevilmeyen öğrencilere
yanlı davranma, olumluluk (Halo) etkisi
vb. ile öznel puanlamaya ilişkin örnekler
arttırılabilir.
✔ Böyle bir yaklaşım temelde, sistematik
hataların puanlara karışma olasılığını
arttıracaktır.
✔ Dolayısıyla madde kökünde de açık bir
biçimde sorulduğu üzere, dereceli pu-
anlama anahtarlarının kullanılması puan-
lamadaki öznelliği azaltacak, objektifliği
artıracaktır.
✔ Diğer seçeneklerin ise objektif puanla-
ma ile ilgisi yoktur.
Puanlama yönergesi (rubrik): Belirlenmiş ölçütler
takımına dayalı olarak öğrenci performansının değer-
lendirilmesi amacıyla geliştirilmiş puanlama yönerge-
leridir. Davranışın hangi düzeyine kaç puan verileceği-
ni gösteren somut ölçeklerdir.
Dereceli puanlama anahtarları (rubrik), performans gö-
revi, proje, ödev vb. ile ortaya konulan performansların
objektif bir biçimde puanlanmasını sağlayan araçlardır.
Cevap A
435
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler

10. Soruda verilen paragrafta bilgisayar tabanlı 14.

Yapı geçerliği:
testlerin geleneksel kâğıt kalem testlerine
nazaran daha az soru ile aynı ölçme hassa- ✔ Bir testin teorik bir yapıyı ölçüp ölçmediği-
nin belirlenmesidir.
siyetini sağladığına vurgu yapılmıştır. Aynı
hassasiyet daha az soru ile sağlanıyorsa • Teorik yapı ile; yaratıcılık, zeka, ilgi, kişi-
lik gibi tanımlanmış, soyut ve ölçülmesi
bu bilgisayar tabanlı testlerin kâğıt kalem
zor değişkenler kast edilmektedir.
testlerine nazaran daha kullanışlı olduğunu
gösterir. ✔ Bir testin yapı geçerliği olabilmesi için
soruların birbirleriyle ilişkili olması gerekir
Cevap B yani bir Türkçe testi sadece Türkçe bil-
gisini ölçüyorsa yapı geçerliği sağlanmış
11. Verilen paragrafta ölçülen özelliğin kantarda demektir ancak araya Coğrafya soruları
karışmışsa testin homojen yapısı bozula-
sıfıra yakın ölçmensin nedeni kantarın has-
cağından yapı geçerliğide sağlanmamış
sasiyetinin ölçülen özelliği yansıtacak kadar olacaktır.
iyi olmamasıdır bu durum birimin duyarlılı-
ğıyla alakalıdır.
Cevap C A. İç tutarlılık: Test maddelerinin benzer
ve uyumlu, testin tek boyutlu olmasını
12. Kullanışlılık; ölçme aracının uygulama, pu- anlamına gelir. Soruda böyle bir ifadeye
anlama v.b özellikler bakımından ekono- yer verilmemiştir.
mikliğini ifade eder. Soruda performans B. Objektiflik: Puanlamaya, puanlayıcı
değerlendirmenin en az bir yıllık bir zamana
yanlılığı ya da puanlamadan karışacak
yayılacağı belirtiliyor. Çoktan seçmeli test-
olan hatalardan arınıklıktır. Soruda ob-
lerin ise bu bakımıyla avantajlı olduğu yani
jektiflik anlamında bir ifade yoktur.
daha az zaman aldığı vurgusu vardır. Bu da
kullanışlılık olarak bilinir. C. Soruda kullanılan testin kolay uygulana-
Cevap B bilirliği, zaman kazandırması ya da eko-
nomik olmasıyla alakalı bir ifade yoktur.
13. Ölçme sonuçlarına karışan hata, ölçmenin
D. Sesli çözmelerini isteyerek açıklamada
standart hatasının hesaplanmasıyla ölçülür.
Bir ölçme aracından elde edilen sonuçlar belirtildiği gibi, pilot eğitimi almakta olan
ne kadar az hata içeriyorsa o kadar geçerli öğrencilerin yaratıcılık, zeka, konuya
ve güvenilir olacaktır. Soruda Serap Öğret- olan ilgileri gibi özellikleri ölçmek iste-
men’in 59 puan alan öğrencileri de başarılı miştir.
saymasının temel nedeni ölçmenin standart E. Yordama geçerliği geleceğe yönelik tah-
hatasını göz önüne almasıdır. Böylece ge- min amacı güden testin bu tahminin ne
çerliği artırmak istemiştir. düzeyde gerçekleştiğini araştırır. Soruda
geleceğe yönelik bir tahmin söz konusu
Geçerlik : değildir.
✔ Aracın amaca uygun olmasıdır
• Ölçülecek özelliğe uygun ölçme ara- Cevap D
cının seçilmesi
✔ Bilenle bilmeyeni, davranışa sahip olan-
la olmayanı ayırabilme derecesidir.
• Çok kolay hazırlanmış testler geçerli-
ği düşürür.
✔ Ölçülen özelliği başka değişkenlerle ka-
rıştırmadan ölçebilme derecesidir.
• Sene sonu geçme sınavında öğren-
ciye sınıf içi davranışlarından dolayı
not vermek.
Cevap C
436 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

15. Burada karşılaşılabilecek durumlardan
“Öğrencilerin ikinci uygulamada yorgun ol-
maları” ve “Öğretmenin her iki uygulamada
toplam puanları hesaplarken işlem hataları
yapması” bu testlerden alınacak puanların
farklılaşmasına neden olur. Dolayısıyla gü-
venirlik katsayısı düşer.
“Toplam puanları düşük bulan öğretmenin
bunları her iki uygulamada da ortalama-
sı 65, standart sapması 10 olacak şekilde
artırması” her iki testten elde edilecek pu-
anlarda benzer değişiklikler yaratacağından
bu puanların farklılaşmasına neden olmaz.
Dolayısıyla güvenirlik katsayısı düşmez.
Paralel (Eşdeğer) Formlar Yöntemi:
✔ Test – tekrar test yöntemindeki zaman sorununu
ortadan kaldırmak için bulunmuştur.
✔ Aynı davranışları ölçen, zorluk düzeyleri, soru
sayıları eşit olan testlerdir.
✔ Paralel testlerden elde edilen puanlar arası ko-
relasyondur.
✔ rxx ≥ 0,70 olduğunda güvenilirdirler.
✔ Paralel soru yazmak zordur. Ölçülecek davranış
yükseldikçe paralel soru yazmak zorlaşır.
Cevap C
16. Çözüm: Seçenekler dikkatle incelendiğinde
B seçeneğinde yer alan “KPSS’den alınan
toplam puanla yeni atanan öğretmenin ilk
yıl sonundaki yeterlik puanı” arasındaki ilişki
kamu personel seçme sınavının eğitim bi-
limleri testinin yordama geçerliği hakkında
bilgi verir.
Yordama Geçerliği: Geleceğe yönelik tahmin amacı
güden testin, bu tahimininin ne düzeyde gerçekleştiği
araştırılır. Bir başak deyişle geçerliği ispat edilecek bir
testin bu test puanından daha sonra elde edilecek bir
başka puanla kıyaslanması ve bu puanlar arasındaki
korelasyona bakılarak testin gelecekte elde edilen pu-
anı tahmin gücü hakkında bilgi verir. Ölçüt puanlar
yordayıcılardan sonra elde edilir.
YGS AKADEMİK BAŞARI
(YORDAYICI) (ÖLÇÜT)
İŞ YERİNDEKİ
İŞE GİRİŞ SINAVI
PERFORMANSI
(YORDAYICI)
(ÖLÇÜT)
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
17. “Maddelerin, saldırganlık durumlarını uygun
biçimde örneklediği, uzman kanılarına baş-
vurularak irdelenmiştir.” ifadesi şiddet eğili-
mi ölçeğinin kapsam geçerliği hakkında bilgi
verir.
“Öğrencilerin ölçekte yer alan maddeleri
cevaplamak için kaç dakikaya ihtiyaçlarının
olacağı, deneme uygulamalarında gözlen-
miş ve ölçekteki madde sayısı bu doğrultuda
azaltılmıştır.” ifadesi şiddet eğilimi ölçeğinin
kullanışlılığıyla ilgilidir.
“Ölçek uygulanmasından elde edilen pu-
anlara bakıldığında erkek öğrencilerin daha
yüksek puanlara sahip oldukları belirlenmiş-
tir. Bu durumun, erkek öğrencilerin kız öğ-
rencilere göre şiddete daha eğilimli oldukları
bilgisiyle uyum içinde olduğu belirlenmiştir.”
ifadesi yapı geçerliğiyle ilgilidir.
“Ölçekten elde edilen puanların merkezi
eğilim ve değişkenlik istatistikleriyle ve de-
ğişkenlik istatistikleriyle Crombach’ın alfa
katsayısı hesaplanmıştır.” ifadesi ölçmenin
standart hatasıyla ilgilidir.
Görüldüğü üzere testin aynı puanlayıcı tara-
fından farklı zamanlarda puanlanması ya da
farklı puanlayıcıların aynı testi puanlaması
anlamına gelen objektiflik ifadesiyle bir ön-
cül soruda yer almamaktadır.
Cevap E
18. Bu soruda “Cevap anahtarındaki ilk on
maddedeki örüntüyü fark eden bazı öğ-
renciler, geride kalan maddeleri okumadan
doğru cevaplamışlardır.” ifadesi sorunun
çözümünde anahtar rol oynamaktadır. Bu-
rada öğrencilerin ilk on sorudaki örüntüden
yola çıkarak kalan soruları okumadan çöz-
dükleri söylenmektedir. Bu öğrencilerin so-
ruları doğru yaptıkları halde ilgili davranışa
sahip olup olmadıkları bilinmemektedir. Bu
durum, testin yapı geçerliğiyle ilgilidir.
Cevap C
19. Kapsam geçerliği ölçülmek istenen özelli-
ğe ait tüm davranışların tam ve dengeli bir
şekilde ölçülmesidir. Verilen soruda tüm
kritik kazanımların konu ve bilişsel beceri
boyutuyla temsil edileceği bir örneklemden
bahsedilmiştir. Bu ibare kapsam geçerliğinin
tanımı olarak da bilinir.
Cevap D
437
Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler
20. Güvenirlik genel anlamıyla “hatalardan arı-
nıklıktır” olarak tanımlanır. Bir ölçme işle-
minin hatalardan ne derece arınık olduğu
güvenirliği kestirme yollarıyla hesaplanır.
Seçenekleri sırasıyla incelediğimizde;
A) Bu seçenekte bir test belli bir zaman
aralığıyla öğrencilere tekrar uygulan-
makta ve elde edilen puanlar arasındaki
korelasyona bakılmaktadır. Bu durum
test-tekrar test yöntemi ile hesaplan-
maktadır.
B) Bu seçenekte yapılan işlem eş değer
yarılar yöntemiyle testin iki denk yarısın-
dan elde edilen puanlar arasındaki kore-
lasyona bakarak güvenirlik kestirmedir.
C) Seçenekte paralel formlar yöntemi anla-
tılmaktadır. Burada iki eş değer test belli
zaman aralığıyla ya da eş zamanlı ola-
rak öğrencilere uygulanmakta ve elde
edilen puanlar arasındaki korelasyona
bakılmaktadır.
D) İç tutarlılık katsayılarını (KR20, KR21,
Cronbach Alpha) hesaplayarak testin
homojen bir örüntüde ve tek boyutlu bir
yapıyı ne derece ölçtüğünü belirlemek
güvenirliği kestirmek için kullanılacak
diğer yollardan bir tanesidir.
Ancak E seçeneğine baktığımızda tutum
ölçeğinden elde ettiği puanların güvenirliği
kestirmek için kullanılacak bir yöntem değil-
dir.
Burada yapılan işlemde amaç objektifliği
sağlamaktır. A, B, C ve D seçeneklerinde
yapılan işlem güvenirliği kestirmeye yönelik-
ken E seçeneğinde yapılan işlem güvenirliği
artırmaya yöneliktir.
Cevap E
21. Soruda dikkati çekecek olan ifade ölçülmek
istenen özelliğin öğrencilerin ertelemecilik
eğilimi olduğu ve bunu ölçmek için kullanı-
lan yöntemin de öğrencilerin ölçek cevabını
postaya verme ve gelme süreleri olduğudur.
Yani ölçülecek özelliğe uygun olan bir de-
ğişken ve sınama durumu tercih edilmiş
olup ölçeğin yapı geçerliği hakkında bilgi
vermektedir.
Cevap E
438
22. Bir testte yer alan maddelerin ve bu mad-
delerde yer alan ifadelerin testte ölçülmek
istenen özellikle aynı yapıda olması gerekir.
Bunun temel amacı bilen ile bilmeyenin ayırt
edilebilmesidir. Mevcut soruda kullanılan
kelimelerin cinsiyet ya da farklı bir sınıflama-
dan kaynaklı bir guruba yönelik dez avanta-
ja neden olduğu belirtilmektedir. Bu durum
yapı geçerliliği ile ilgilidir.
Cevap D
23. Ahmet öğretmen testin iç tutarlılık kat sayı-
sını artırmak istemektedir. Bu temelde güve-
nirliği artırmaya yönelik bir çabadır. Verilen
seçenekler arasında testte yer alan madde
sayısını artırmak güvenirliği artıracak bir iş-
lemdir.
Cevap D
24. Tek bir öğretmen yaptığı uygulamayla Cron-
bach Alpha ve eşdeğer yargılar güvenirliği
hesaplayabilir. Ancak puanlayıcı güvenirliği
birden fazla puanlayıcıyı gerektirir.
Cevap D
25. Aynı ölçme işleminin farklı puanlayıcılar ta-
rafından puanlanması puanlayıcı güvenirliği
olarak bilinir.
Cevap A
26. Maddelerin kapsamı ve konu evrenini iyi ör-
nekleyememesi kapsam geçerliğinin düşük
olduğunu gösterir bu da geçerliğin düşük
olduğunun göstergesidir.
Cevap A
27. Soruda söz konusu olan tablo, belirtke tab-
losudur. Belirtke tablosu kapsam geçerliğini
sağlamak amacıyla kullanılır. Cronbach α
katsayısı ise iç tutarlık anlamında güvenirlik
belirlemeye yöneliktir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 SINAV TÜRLERİ
1. Bir ölçme uzmanı Fen ve Teknoloji dersi 3. Aşağıdakilerden hangisi performans
için hazırlanan başarı testini incelemiş ve değerlendirmesini gerektiren bir du-
ortak köke dayalı soruların 5-6 civarında rumdur?
olduğunu saptamıştır. Bu durumu eleşti- A) Bir elementin yerini periyodik tabloda
ren uzman, bir köke dayalı olarak sorula- gösterme
bilecek soru sayısının üçü geçmemesini B) Mevsim normallerini gösteren bir tab-
önermiştir. lodan yararlanarak belli bir tarihteki
Ölçme uzmanının bu eleştirisinin en hava sıcaklığını tahmin etme
önemli gerekçesi aşağıdakilerden C) Verilenler arasından bir romanın ana
hangisi olabilir? fikrini yansıtan tümceyi seçme
D) Verilen molekül formüllerinin açılımla-
A) Öğrencilere aynı kökle ilgili çok sayı-
rını yazma
da soru sormak motivasyonu düşü-
E) Işığın çukur ve tümsek aynada yan-
rür.
sımasını gösterecek düzenek geliştir-
B) Sorular tek bir test yaprağına sığma- me
yacağı için test düzeni bozulabilir.
C) Benzer davranışı ölçen soru sayısının
artması güvenirliği düşürür.
D) Soruların birbirinden bağımsız cevap-
lanabilme kuralı bozulabilir.
E) Okuduğunu anlama değişkeninin et-
kisi artarak geçerliği düşürür.

4. Öğrencilerin, belli bir konuda kendileriyle

ilgili bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını
yorumlamalarına ---- ; araç - gereç kul-
lanma, deney yapma ya da proje hazır-
2. Bir sınav türünün özellikleri şunlardır: lama vb. becerilerinin, puanlama kriter-
• Kısa sürede çok soru sorulmasına olanak leri kullanılarak değerlendirmesi sürecine
tanır. ---- denir.
Bu parçadaki boşluklara, aşağıdaki-
• Puanlaması kolay ve nispeten nesnel- lerin hangisindeki sözcükler sırasıyla
dir. getirilmelidir?
• Şans başarısı yoktur. A) öz değerlendirme – rubrik (puanlama
Bu özellikleri taşıyan sınav türü aşağı- yönergesi)
dakilerden hangisidir? B) performans değerlendirme - grid
A) Doğru – yanlış C) öz değerlendirme – performans de-
B) Boşluk doldurma ğerlendirme
D) portfolyo (öğrenci ürün dosyası) –
C) Çoktan seçmeli
dallanmış ağaç
D) Açık uçlu E) performans değerlendirme – akran
E) Sözlü değerlendirme

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 439

Sınav Türleri
5. Aşağıdakilerden hangisi performans
görevlerine dayalı ölçmelerin gelenek-
sel kâğıt - kalem testlerine göre üstün
özelliklerinden biridir?
A) Öğrencilerin gerçek hayata yakın iş-
lemler gerçekleştirmesi
B) Puanlamanın daha objektif olması
C) Uygulamanın daha az zaman alması
D) Velilerin öğrenci çalışmalarına yardım
etmesi
E) Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyi-
ne uygun olması
6. Dönem boyunca az sayıda sınav ya-
pıp, öğrencilerin öz değerlendirme ve
akran değerlendirme formlarını, per-
formanslarını ve hazırladıkları ürün
dosyalarını değerlendirmeye daha çok
zaman ayıran bir öğretmen bu uygula-
masıyla aşağıdakilerden hangisine en
az hizmet eder?
A) Değerlendirmenin öğrenmeye katkısı-
nı artırmaya
B) Özdenetim becerilerini geliştirmeye
C) Değerlendirme becerilerini kazandır-
maya
D) Bireysel gelişim düzeylerini belirleme-
ye
E) Öğrencilerin başarılarını karşılaştır-
maya
440
7. Fen ve teknoloji öğretmeni, öğrencilerin
sınıf içi başarılarını yazılı ve sözlü yokla-
malarla değerlendirmekte, öğrencilerin,
hazırladıkları ürün dosyalarıyla değerlen-
dirilmesine ise daha az yer vermektedir.
Bu öğretmen aşağıdakilerden hangisi-
ne daha çok önem vermektedir?
A) Öğrencinin kendi öğrenmeleriyle ilgili
güçlü ve zayıf yönlerini analiz etmesi-
ni sağlamaya
B) Öğrencilerin bireysel gelişim aşama-
larını izlemeye
C) Öğrencileri başarılarına göre sırala-
maya
D) Öğrencide sorumluluk bilincini geliş-
tirmeye
E) Öğrencilere günlük hayata dair bece-
riler kazandırmaya
8. Mehmet Öğretmen hazırladığı bir Türkçe
sorusunda bir sözcüğün cümlede hangi
anlamda kullanıldığını sormuştur.
Mehmet Öğretmen, bu sorusuyla aşa-
ğıdaki süreçlerden hangisini ölçmek
istemektedir?
A) Metin içerisinde açıkça verilmiş bilgi-
den doğrudan çıkarım yapma
B) Metinde kullanılan cümle yapısını ir-
deleme
C) Bilgi ve fikirleri yorumlama ve birleş-
tirme
D) Metnin kapsamını ve dilini gözden
geçirme ve değerlendirme
E) İlişki kurma ve karar verip çözümleye-
bilme
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

9. Fen ve teknoloji dersine ait bir kazanım
şöyledir: “Farklı yoğunluğa sahip sıvıların
cisimlere uyguladığı kaldırma kuvvetini
karşılaştırır ve sonuçları yorumlar.”
Bu kazanımın ne ölçüde edinildiğini
belirlemek isteyen bir öğretmen aşa-
ğıdaki uygulamalardan hangisini ger-
çekleştirmelidir?
A) Çoktan seçmeli test
B) Yapılandırılmış grid
C) Kavram haritası
D) Performans değerlendirme
E) Sözlü sınav
10. • Portfolyolardan elde edilen puanlarla
aynı konulara ilişkin hazırlanmış ob-
jektif testlerden elde edilen puanlar
arasındaki ilişkinin incelenmesi
• Portfolyolardan elde edilen puanlarla
bu portfolyonun kapsamına ilişkin daha
sonradan ortaya çıkacak performans öl-
çüleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
• Farklı öğretmenlerin aynı portfolyolara
verdiği puanlar arasındaki ilişkinin ince-
lenmesi
Portfolyo değerlendirmesine ilişkin
yukarıda verilen yöntemler aşağıdaki
amaçlardan daha çok hangisini ger-
çekleştirmek için kullanılmaktadır?
A) Portfolyo değerlendirmesinde kullanı-
lacak puanlama yönergelerini hazırla-
mak
B) Portfolyolardan elde edilen verilerin
güvenirliğini ve geçerliğini sağlamak
C) Öğrencilerin işlenen konulara ilişkin
öğrenme düzeylerini saptamak
D) Öğrencilerin sergileyebileceği en iyi
çalışmaları belirlemek
E) Öğrencilerin önceki eğitim hayatında
gösterdikleri performansı ortaya çı-
karmak
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sınav Türleri
11. İlköğretim 3. sınıf hayat bilgisi dersine
ilişkin bazı kazanımlar şunlardır:
I. Cumhuriyetimizi korumak, güçlen-
dirmek ve geliştirmek için yapılması
gerekenler hakkında fikirler üretir.
II. Geçmişten günümüze iletişim tekno-
lojilerinde meydana gelen değişimi
araştırır.
III. Çeşitli ortamlarda liderlerin gruplar ve
toplumlar üzerindeki etkilerini araştı-
rır.
Aşağıdakilerden hangisi bu kazanım-
lara ulaşılma derecesini belirlemede
kullanılabilecek en uygun yöntemdir?
A) Sözlü sunum
B) Yazılı yoklama
C) Çoktan seçmeli test
D) Öz değerlendirme
E) Performans görevi
12. Bilişsel davranışların ölçülmesinde, ölç-
menin geçerliğini artırmak için aynı süre-
de uygulanan uzun cevaplı yazılı sınavla-
ra göre, kısa cevaplı maddelerden oluşan
testler tercih edilir.
Bu durumun başlıca nedeni aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Kısa cevaplı maddelerin kolayca ce-
vaplanabilmesi
B) Kısa cevaplı maddelere verilecek ce-
vabın sınırlandırılmış olması
C) Kısa cevaplı maddelerin çoktan seç-
meli test maddesi köküne benzemesi
D) Daha çok kısa cevaplı maddeyle kap-
samın daha iyi örneklenebilmesi
E) Kısa cevaplı maddelerle her düzeyde-
ki davranışların yoklanabilmesi
441
Sınav Türleri

13. Öğretim sürecinde öz değerlendirme 15. Dilek Öğretmen, öğrencilerine, yapacağı

ve akran değerlendirmeye ağırlık ve- yazılı sınavdaki 15 sorudan istedikleri 10
ren bir öğretmenin bu uygulamasının soruyu seçerek cevaplandırabileceklerini
öncelikli nedeni aşağıdakilerden han- söyler.
gisi olabilir? Dilek Öğretmen’in bu uygulaması,
A) Değerlendirme sürecinde sorumlulu- I. öğrenci motivasyonu
ğu öğrencilere vererek iş yükünü ha-
II. puanların kıyaslanabilirliği
fifletmek istemesi
III. kapsam geçerliği
B) Öğrencilerin kendi öğrenmelerinin so-
özelliklerinden hangilerini olumsuz et-
rumluluklarını üstlenmesini planlama-
kilemiştir?
sı
C) Değerlendirme sonunda verilen ka- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
rarların daha geçerli olmasına çalış- D) I ve III E) II ve III
ması
D) Verdiği notların öğrenciler tarafından
beğenilmemesinden rahatsızlık duy-
ması
E) Değerlendirme sürecinin daha kısa
sürede tamamlanması

14. Bir ilköğretim öğretmeni öğrencilerinden

yaptıkları ürünlerini, araştırma raporlarını,
ünite testlerini ve etkinlik raporlarını bir
dosyada toplamalarını ve sene sonunda
kendisine teslim etmelerini istemiştir.
Aşağıdakilerden hangisi öğretmenin
bu uygulamasının gerekçelerinden biri
olamaz?
A) Öğrencilerin kendi gelişimlerini takip
etmelerini sağlamak
B) Velileri öğrencilerde meydana gelen
değişim ve gelişimler açısından bilgi-
lendirmek
C) En iyi dosyayı seçerek öğrenciler ara-
sında rekabet ortamı oluşturmak
D) Öğretim sürecini de değerlendirme
sürecine katmak
E) Öğrencilerin farklı özelliklerini ortaya
çıkarabilmek

442 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Sınav Türleri

16. Bir ölçme değerlendirme uzmanı, soru
bankasına kaydedilmek üzere aşağıdaki
dört madde çiftinden birer tanesini tercih
edecektir.
1A Hava, maddenin üç hâlinden biri olan
….. hâlinde bulunur.
(İstenen cevap: gaz)
1B Hava bir ….. .
(İstenen cevap: gazdır)
2A Yağ suda çözünmez. Doğru ( ) Yanlış ( )
(İstenen cevap: Doğru)
2B Yağ suda çözünür. Doğru ( ) Yanlış ( )
(İstenen cevap: Yanlış)
17. I. Objektif sınav türleriyle uygun biçim-
de ölçülemeyecek bilgi ve becerilerin
ölçülmesi için kullanılmalıdır.
II. Puanlama anahtarı hazırlanmalıdır.
III. Puanlama aşamasında bir öğrencinin
bütün cevapları puanlandıktan sonra
diğer öğrencinin kâğıdının puanlan-
masına geçilmelidir.
Uzun cevaplı yazılı yoklamalarla ilgili
olarak yukarıdakilerden hangileri doğ-
rudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III

3A Ağaçların yeşil yaprakları vasıtasıyla

güneş enerjisini, kendi ihtiyaçları olan
yaşam enerjisine dönüştürmelerine ne
ad verilir?
a. Fotosentez
b. Fototropizm
c. Kemotropizm
(İstenen cevap: a)

3B Ağaçların yeşil yaprakları vasıtasıyla

güneş enerjisini sentezleyerek, kendi
ihtiyaçları olan yaşam enerjisini elde
etmelerine ne ad verilir?
a. Fotosentez
b. Fototropizm
c. Kemotropizm
(İstenen cevap: a)

4A İstanbul ile Ankara’yı kıyaslayınız.

18. Aşağıdaki öğrenme çıktılarından han-
4B İstanbul ile Ankara’yı nüfus, iklim, eko-
nomik ve tarihi özellikleri bakımından
kıyaslayınız.
Ölçme değerlendirme uzmanının,
madde yazım ilkeleri doğrultusunda
tercih etmesi beklenen maddeler aşa-
ğıdakilerin hangisinde doğru olarak
verilmiştir?
A) 1A, 2B, 3A, 4B B) 1A, 2A, 3B, 4B
C) 1B, 2B, 3A, 4A D) 1B, 2A, 3B, 4B
E) 1A, 2B, 3A, 4A
gisi, bilişsel alan sınıflamasında diğer-
lerine göre daha üstte yer alır?
A) Akıcı ve bütünlüğü olan bir konuşma
metni hazırlama
B) Bilimsel bir önermeyi test edecek bir
deney tasarlama
C) Bir problemin çözümü için gerekli bil-
gileri ayırt etme
D) Bir teknik raporun güçlü ve zayıf yön-
lerini belirleme
E) Verileri grafik üzerinde ifade etme

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 443

Sınav Türleri

19. Eğitimde öğrenme çıktılarının değerlen- 21. Trafik polisinin kullandığı form için
dirildiği geleneksel uygulamalarla, süreç aşağıdaki terimlerden hangisi kullanı-
becerilerinin değerlendirildiği tamamlayı- labilir?
cı ölçme ve değerlendirme uygulamaları A) Kontrol listesi
birlikte kullanılmalıdır.
B) Öz değerlendirme formu
Tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme C) Rubrik
uygulamalarından olan portfolyo de-
D) Tutum ölçeği
ğerlendirme sürecinde aşağıdaki so-
E) Yapılandırılmış grid
rulardan hangisinin cevabı en az öne-
me sahiptir?
A) Portfolyo hazırlanırken hangi beceri-
ler gelişti?
B) Portfolyoya konan sınav sonuçlarına
göre öğrencinin başarı sırası nedir?
C) Portfolyoya konan bir çalışma nasıl
yapıldı?
D) Portfolyoda bulunan çalışmalarla ilgili 22. PISA 2006 Fen Bilimleri Testi’nde aşağı-
değerlendirmeler nasıldır? da yer alan maddeler kullanılmıştır.
E) Portfolyoda bulunan çalışmalar ne-
Büyük Kanyon Millî Parkı’nı her yıl yaklaşık
den seçildi ve portfolyoya konuldu? beş milyon dolayında insan ziyaret etmektedir.
Bu kadar çok ziyaretçinin parka zarar
vereceğinden kaygı duyulmaktadır.
Aşağıdaki sorular bilimsel araştırmayla
yanıtlanabilir mi? Her soru için “Evet” ya da
“Hayır” seçeneğini işaretleyiniz.

Evet Hayır

Yürüyüş yollarının kullanıl-

ması ne kadar erozyona [ ] [ ]
neden olmaktadır?
20. İlköğretim düzeyinde okutulan medya
okuryazarlığı dersi öğretim programında Park alanı 100 yıl önce ol-
[ ] [ ]
yer alan bir kazanım şöyledir: duğu kadar güzel mi?
“İnternette bilgiye erişim, haber okuma, Kullanılan bu maddelerin ilişkilendiril-
sohbet, e-posta, uzaktan eğitim gibi et- dikleri kazanım aşağıdakilerden han-
kinlikleri uygulamalı olarak gerçekleştirir.” gisi olabilir?
Bu kazanımın gerçekleştirilme dere- A) Bilimsel araştırma yapılması olası ko-
cesini belirlemek amacıyla kullanılabi- nuları ayırt etme
lecek en uygun değerlendirme yönte- B) Bilimsel bir araştırmada kontrol edil-
mi aşağıdakilerden hangisidir? mesi gereken değişkenleri belirleme
A) Kavram haritası C) Bilimsel bulguları destekleyen kanıt-
B) Performans görevi ları belirleme
C) Sözlü sınav D) Bilimsel olarak tanımlama ve yorum
D) Vee diyagramı yapma
E) Yapılandırılmış grid E) Bilimsel ve teknolojik gelişmeleri ifa-
de etme

444 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


23. Özlem Öğretmen, bir ölçme ve değerlen-
dirme uzmanından uygulayacağı sınavda
kullanacağı madde türleriyle ilgili görüş
istemiştir. Uzman, sınavda hem çoktan
seçmeli, doğru-yanlış veya eşleştirme
gibi seçimlik maddeler hem de kısa ce-
vaplı ve açık uçlu maddeler kullanmasını
önermiştir.
Ölçme ve değerlendirme uzmanının
birden çok madde türünün kullanılma-
sını önermesinin gerekçesi aşağıdaki-
lerden hangisi olamaz?
A) Farklı becerilerin ölçülmesinde farklı
madde türlerinin daha elverişli olması
B) Farklı öğrencilerin, farklı madde türle-
rini daha rahat cevaplandırması
C) Sınavın güçlük düzeyinin öğrenci se-
viyesinde tutulabilmesi
D) Öğrencilerin birden çok beceri türün-
de yetkinlik kazanmalarının özendiril-
mesi
E) Ölçülmesi hedeflenen kazanımlar ile
maddeler arasındaki ilişkinin güçlen-
dirilmesi
24. İlköğretim okullarında not verme ama-
cıyla sözlü sınav uygulamasına son ve-
rilmiştir. Ancak öğretmenler, öğrencilerin
dikkatini uyanık tutmak, sözlü anlatım
becerilerini geliştirmek, öğrenme düzey-
lerini hızlıca kontrol etmek, öğrencilere
önemli noktaların hangileri olduğunu
işaret etmek ve sınıf içi etkinliklere yön
vermek amacıyla sınıf içinde sözlü olarak
soru sormaktadır.
Bu türden sözlü soru-cevap etkinlikle-
rinin uygulanmasında aşağıdakilerden
hangisi önerilmez?
A) “Bu sonuca nasıl vardın?”, “Neden?”
gibi takip soruları kullanmak
B) Bazen cevap vermeye istekli olmayan
öğrencilere soru sormak
C) Cevabı sadece “Evet” ya da “Hayır”
olan sorulardan kaçınmak
D) Sınıfın hep birlikte cevaplayacağı so-
rular sormak
E) Soru sorduktan sonra öğrenciye dü-
şünmesi için süre tanımak
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sınav Türleri
25. Standart testleri eleştiren bir öğretmen
aşağıdaki açıklamayı yapmıştır:
“Çoktan seçmeli maddelerden oluşan
standart testlerde çoğu zaman gerçek
hayatta karşılıkları olmayan, sınav için
üretilmiş problemler kullanılmaktadır. An-
cak biz öğrencilerimizin gerçek yaşam-
da karşılaşacakları türden problemler
çözmelerini isteriz. Üstelik bu standart
sınavlarda öğrenciler problemleri çö-
zerken hiçbir araç, kaynak ve materyal
kullanmamaktadır. Oysa gerçek yaşam
problemlerinin çözümünde farklı araçlar
ve kaynaklar kullanılır. Ayrıca, çoktan
seçmeli madde türü genellikle alt düzey
becerileri öne çıkarmaktadır. Gerçek ya-
şam problemlerinin çözümünde ise temel
becerilerin yanı sıra yaratıcılık ve üst dü-
zey düşünme becerileri de kullanılmakta-
dır. Bu nedenlerle, okullarımızda farklı bir
değerlendirme yaklaşımının kullanılması-
nı destekliyorum.”
Bu açıklamayı yapan öğretmenin,
okullarda hangi değerlendirme yakla-
şımını desteklemesi beklenir?
A) Biçimlendirici B) Doğrudan
C) Geleneksel D) Mutlak
E) Tamamlayıcı
26. - 27. soruları aşağıdaki bilgilere göre
cevaplayınız.
Bir Avrupa ülkesinde motosikletli polislerin
hizmet içi eğitim programları dâhilinde ile-
ri sürüş testleri ve eğitimleri yapılmaktadır.
Motosikletli polisler, öncelikle yol sürüşü sı-
navına alınmaktadır. Bu sınavda, sınavı yapan
gözlemci ayrı bir motosiklet ile adayı hemen
arkasından takip eder. Gözlemci, sürüş biti-
minde aşağıdaki forma 0 - 4 puan arasında
uygun gördüğü puanları vererek gözlem so-
nuçlarını aktarır. 0 puan en düşük, 4 puan ise
en yüksek beceri düzeyini göstermektedir.
445
Sınav Türleri

28. Bir öğretim üyesi, üniversite 2. sınıf öğ-

Ölçütler Puan
rencilerine ölçme ve değerlendirme ara
Motosikleti bakımları yapılmış sınavında sormak üzere aşağıdaki çok-
ve yola çıkmaya uygun vaziyette tan seçmeli maddeyi hazırlamıştır.
hazır bulundurma
Korelasyon, iki değişken arasındaki ilişki-
Motosikletinin yönlendirmesini nin derecesini verir. İki değişken arasındaki
yumuşak ve çabuk hareketlerle ilişkinin derecesini veren katsayıya korelas-
yapabilme yon adı verilir ve rx,y ile gösterilir. Aşağıda-
ki korelasyon değerlerinden hangisi daha
Trafikte uygun konumlanma zayıf bir ilişkiyi gösterir?
noktaları seçme

Debriyajı yumuşak, nazik ve vi- a. 0.05 b. 0.11 c. 0.21 d. 0.57 e. 0.68

tesle uyumlu zamanlamayla kul-
lanabilme Öğretim üyesinin hazırlamış olduğu
maddede, çoktan seçmeli maddelerin
Frenleri, tekerlerin kilitlenmesine yazılmasında dikkat edilmesi gereken
izin vermeden etkili kullanabilme esaslardan hangisi gözetilmemiştir?
Virajlarda uygun viraj çizgilerini A) Maddenin yalnız bir doğru yanıtı ol-
tayin ve takip edebilme malıdır.
B) Seçeneklerin uzunlukları birbirine ya-
Her bir maddeden adayın almış olduğu puan- kın olmalıdır.
lar toplanarak bir toplam puan belirlenir. Göz- C) Seçenek sayısı, testin hitap edeceği
lem sonucunda yeterli puanı alan motosikletli öğrenci düzeyine uygun olmalıdır.
polisler görevine devam ederler. Yeterli puanı D) Madde kökünde gereksiz açıklama-
alamamış olan motosikletli polisler ise hizmet lardan kaçınılmalıdır.
içi ileri sürüş eğitimine alınır. E) Noktalama işaretlerine ve imla kural-
larına uyulmalıdır.
26. Motosikletli polislerin ileri sürüş be-
cerilerinin değerlendirilmesinde kul-
lanılan bu yaklaşımın, aşağıdakilerden
hangisiyle adlandırılması uygundur?
A) Performans değerlendirme
B) Akılcı değerlendirme
C) Modern değerlendirme
D) Ürün değerlendirme
E) İleri değerlendirme

27. Gözlemcinin kullanmış olduğu ölçme

aracı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kısa yanıtlı sınav
B) Bütüncül dereceli puanlama anahtarı
C) Kontrol listesi
D) Derecelendirme ölçeği
E) Ürün dosyası

446 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


29. Aşağıda 8. sınıf öğrencileri için hazırlan-
mış, sözlü ve yazılı sınav sorusu örnekleri
ile ev ödevi örnekleri verilmiştir.
Sözlü Sınav Sorusu
A1. 18. yüzyıl öncesinde, Osmanlı
İmparatorluğu’’nda merkezi ha-
zinenin gelir kaynaklarından iki-
sini açıklayınız.
A2. Osmanlı İmparatorluğu’nda ma-
liye sistemini anlatınız.
Yazılı Sınav Sorusu
B1. Ülkemizin 81 ilinden biri olan ve
güneyde yer alan Antalya’nın,
Akdenize kıyısı olması nedeniyle
sahip olduğu coğrafi özellikleri
yazınız.
B2. Antalya’nın bitki örtüsü ve iklim
özellikleri arasındaki ilişkiyi açık-
layınız.
Ev Ödevi
C1. 30 x 60 cm boyutlarında, üze-
rinde en büyük beş gölümüzün,
sıra dağlarımızın ve en büyük
üç platomuzun gösterildiği bir
kabartma Türkiye haritası hazır-
layınız.
C2. Beyaz renkte hazırlanmış ve size
verilmiş olan kabartma Türkiye
haritasında en büyük beş gölü-
müzün, sıra dağlarımızın ve en
büyük üç platomuzun adlarını
üzerine yazınız ve bunları farklı
renklerde boyayınız.
Soru yazım ilkeleri göz önüne alındı-
ğında bir öğretmenin sırasıyla sözlü
sınav sorusu, yazılı sınav sorusu ve ev
ödevi örneklerinden hangilerini seç-
mesi beklenir?
A) A1, B1, C1 B) A1, B2, C1
C) A1, B2, C2 D) A2, B1, C1
E) A2, B1, C2
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sınav Türleri
30. Aşağıdaki kazanımların hangisinin öl-
çülmesinde, bilişsel becerilerin yanın-
da psikomotor becerilerin de izlenme-
si gerekir?
A) Güneş enerjisinden yararlanma yolla-
rına örnek verir.
B) Mercekler kullanarak bir gözlem aracı
tasarlar ve yapar.
C) Cisimlerin beyaz ve renkli ışıklarda
neden farklı göründüklerini açıklar.
D) Işığın yansıması ve kırılması olayları-
nın benzerlik ve farklılıklarını karşılaş-
tırır.
E) Çeşitli ortamlardaki kırılma olaylarının
ışın diyagramlarını açıklar.
31. Bir öğretmen, öğrencilerinden hazırladık-
ları ödevle ilgili aşağıdaki soruları cevap-
lamalarını istemiştir:
• Ödevimi iyi sunabildim mi?
• Ne başarmaya çalıştım?
• Ne kadarını başarabildim?
• Bu ürünün en çok gurur duyduğum
yanı nedir?
• Ödevi bir kez daha yapsam neyi farklı
yaparım?
Aşağıdakilerden hangisi bu etkinliğin
yapılmasının amaçlarından biri ola-
maz?
A) Öğrencinin, ödevini arkadaşlarınınki-
lerle karşılaştırmasını sağlama
B) Öğrencileri, hazırladıkları ödev üzeri-
ne düşündürme
C) Öğrencinin, kendi ödevini değerlen-
dirmesini sağlama
D) Öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yön-
lerini görmelerini sağlama
E) Öğrencilerin gelecekte yapacakları
benzer ödevler için farkındalık oluş-
turma
447
Sınav Türleri

32. Yapılandırılmış grid uygulamasında 35. Aşağıda, bir öğretmenin 5. sınıf öğren-
öğrencilerin; cilerine uyguladığı sınavda yer alan bir
I. her cevap için uygun kutucukları bul- eşleştirme maddesi verilmiştir.
ma, A B
II. kutucuktaki cevabın doğru ya da yan-
lış olmasına göre ilerleme, a. Çok uzaktaki cisimle- ___Güneş
ri gözlemeye yarayan
III. kutucuklardaki anahtar kavramların
araç
çağrıştırdığı kelimeleri yazma
işlemlerinden hangilerini yapmaları is-
tenir? b. Dünya’nın, etrafında ___Teleskop
döndüğü gök cismi
___Ay
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
c. Bir başka cisim etra- ___Dolanmak
fında dönme hareketi
yapmak
33. Ölçme değerlendirme faaliyetlerinde,
öğrencilerin başarısını izleme yanında
d. Dünya etrafında ___Gözlem evi
eleştirel düşünme becerilerinin ölçül- dolanan gök cismi
mesi ve geliştirilmesi amacıyla aşa-
ğıdaki madde türlerinden hangisinin
e. İnsanların Güneş,
kullanılması daha uygundur? Ay ve diğer gök ci-
A) Eşleştirme simlerini gözledikleri
ve bunlar hakkında
B) Açık uçlu araştırmalar yaptıkları
C) Kısa cevaplı yer
D) Çoktan seçmeli
E) Boşluk doldurma Bu eşleştirme maddesinde
I. Madde köküne, eşleştirmenin neye
göre yapılacağını açıklayan bir yöner-
34. Aşağıdakilerden hangisi bir Türkçe ge eklenmesi
öğretmeninin, öğrencilerin yazdıkları II. B sütunundaki eleman sayısının artı-
öyküleri değerlendirmek için kullana- rılması
cağı bir dereceli puanlama anahtarını III. Sütunların yerlerinin değiştirilmesi
öğrencilerle önceden paylaşmasının önerilerinden hangilerinin uygulanma-
gerekçesi olamaz? sı maddenin niteliğini iyileştirir?
A) Değerlendirme ölçütlerinin tüm öğ- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
renciler tarafından aynı şekilde algı-
D) I ve III E) I, II ve III
lanmasını sağlamak
B) Öğrenci ürünlerinin puanlanma güve-
nirliğini sağlamak
C) Öğrencilere, kendilerinden beklenen
performansın ne olduğunu bildirmek
D) Öğrencilerin her bir ölçüt için ne yap-
maları gerektiğini belirtmek
E) Öğrencilerde kendi öğrenmeleriyle il-
gili bir farkındalık oluşturmak

448 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Sınav Türleri

36. Sınavlarda kullanılan maddeler, seçimlik
ve cevabı öğrencinin oluşturduğu mad-
deler olarak ikiye ayrılır. Seçimlik mad-
deler; çoktan seçmeli, doğru-yanlış, eş-
leştirme ve benzeri türden maddelerdir.
Cevabı öğrencinin oluşturduğu maddeler
ise kısa cevaplı ve açık uçlu maddeler
olarak ikiye ayrılır. Kısa cevaplı madde-
lerin yanıtları bir veya birkaç kelime, bir
formül, bir sayı veya bir sembol olabilir.
Açık uçlu maddeler ise daha uzun yanıt-
lar gerektirir.
Bu sınıflamayı benimseyen bir öğretmen,
öğrencilerinin sınıf içi başarılarını ölçmek
amacıyla, işlediği konulardaki hedef dav-
ranışların bilişsel süreçlerine göre sayıla-
rını gösteren aşağıdaki tabloyu hazırla-
mıştır.
37. Bir Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni 11.
sınıf öğrencilerinin Türkçe yazılı anlatım
becerilerini ölçmek üzere belli bir konu-
da kompozisyon yazmalarını istemiştir.
Kompozisyonları; anlatım birliği, cümle
bağlantıları, mesaj, paragraf planı ve ya-
pısı ile dil bilgisi bakımından değerlendir-
miştir.
Öğrencilerine mümkün olan en detaylı
geri bildirimi vermek isteyen öğretme-
nin aşağıdaki puanlama araçlarından
hangisini kullanması daha uygundur?
A) Analitik rubrik
B) Bütüncül rubrik
C) Derecelendirme ölçeği
D) Kontrol listesi
E) Öz değerlendirme formu

Konular
Bilişsel süreç
I II III IV

Anlamak 3 - 2 -

Uygulamak 1 1 1 -

Analiz etmek - 1 - 2

Değerlendirmek - 1 - 1

Öğretmen, bu tablo doğrultusunda ha-

zırlayacağı sınavda yalnızca kısa cevaplı
ve açık uçlu madde türlerini kullanmaya
karar vermiştir.
Buna göre, öğretmenin sınavdaki açık
uçlu maddeleri hangi konulardan ha-
zırlaması beklenir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) I ve IV E) II ve IV

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 449

Sınav Türleri

38. Meltem Öğretmen, bir sınıf çalışmasında 39. Altıncı sınıf Türkçe dersine ilişkin
öğrencilerinden aşağıdaki formu kullana- aşağıdaki kazanımlardan hangisinin
rak birbirlerini değerlendirmelerini iste- çoktan seçmeli maddelerle ölçülmesi
miştir. uygundur?

Her Hiçbir
A) Okuma parçalarındaki düşünceleri ar-
Bazen
Ölçütler Zaman Zaman kadaşlarıyla tartışır.
(1 puan)
(2 puan) (0 puan)
B) Okuduğu parçadaki neden-sonuç
Düşüncelerini net ilişkisi belirten ifadeleri tespit eder.
bir şekilde ifade
etti. C) Okuduğu bir metne ilişkin düşüncele-
Arkadaşlarının yo-
rini savunur.
rumlarını saygılı bir D) Okuduğu metnin yazarı hakkında bilgi
biçimde dinledi.
toplar.
Katılmadığı fikirleri
E) Okuma sırasında cümle içindeki doğ-
saygılı bir biçimde
belirtti. ru sözcüğü vurgular.
Uygun ses tonu
kullandı.
Beden dilini
uygun bir biçimde
kullandı.
Kendini dinleyen-
lerle göz teması
kurdu.

Bu uygulamada kullanılan puanlama

aracı ve değerlendirme yaklaşımı aşa-
ğıdakilerin hangisinde birlikte veril-
miştir?

Değerlendirme
Puanlama aracı
yaklaşımı

A) Derecelendirme Akran değer-

ölçeği lendirme 40. Ali, çoktan seçmeli sınavlara yazılı sınav-
lara göre daha az hazırlanmaktadır.
B) Kontrol listesi Akran değer-
lendirme Çoktan seçmeli testlerin aşağıdaki
özelliklerinden hangisi Ali’nin bu dav-
C) Analitik rubrik Portfolyo de- ranışına yol açmaz?
ğerlendirme A) Çoktan seçmeli testlerin ayrıntılı yanıt
yazmayı gerektirmemesi
D) Bütüncül rubrik Öz değerlen-
dirme B) Şans başarısıyla doğru cevabı bulma
ihtimalinin olması
E) Yapılandırılmış Portfolyo de- C) Doğru cevabın seçenekler arasında
grid ğerlendirme olmasının hatırlamayı kolaylaştırması
D) Öğrencilerin daha kolay kopya çeke-
bilmesi
E) Güvenirlik ve geçerliğin yüksek olma-
sı

450 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Sınav Türleri

41. Enes Öğretmen öğrencilerinin deney per- 42. Eşleştirme maddeleri oluşturulurken eş-
formanslarını aşağıdaki puanlama aracını leştirilecek listelerden birisinin diğerinden
kullanarak değerlendirmektedir. daha fazla sayıda ögeden oluşması iste-
nir.
Tamamen Kısmen Hiç
Bunun en önemli gerekçesi aşağıdaki-
Deneyde ge- lerden hangisidir?
rekli ekipman- A) Şans başarısını azaltmak
ları kullandı.
B) Maddenin ölçtüğü bilişsel düzeyi yük-
seltmek
Deneyin adım-
larını takip etti. C) Maddeyle yoklanan davranış sayısını
artırmak
Deneyde ge- D) Puanlamayı kolaylaştırmak
rekli ölçümleri
E) Cevaplama süresinin hızlı olmasını
yaptı.
engellemek
Deney sonuç-
larını grafiklere
özetledi.

Bu puanlama aracının türü aşağıdaki-

lerden hangisidir?
A) Genel analitik dereceli puanlama
anahtarı
B) Bütüncül dereceli puanlama anahtarı
C) Kontrol listesi
D) Derecelendirme ölçeği
E) Özel analitik dereceli puanlama anah-
tarı

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 451

 SINAV TÜRLERİ (ÇÖZÜM)
1. Aynı köke dayalı olarak sorulan sorular
kapsam olarak birbirine benzer parçalar ba-
rındıracağı için bir sorunun içeriğinin diğer
bir soruya ipucu teşkil etmesi olasılığı art-
maktadır. Bu durum ise soruların bağımsız
cevaplanabilme kuralını bozabilir. C seçe-
neğinde verilen benzer davranışı ölçen soru
sayısının artması güvenirliği düşürücü bir
etken değildir. Aksine istendik bir durumdur
ve güvenirliği artırır.
Cevap D
2. ✔ Şans başarısının olmadığı verildiğine
göre doğru – yanlış ve çoktan seçmeli
sınav türü olamayacaktır. Doğru – yanlış
tipi sorular için şans başarısı %50, çok-
tan seçmeli testlerde seçenek sayısına
göre değişecektir.
✔ Puanlamanın kolay ve nesnel olması ise
sözlü sınavın doğru cevap olamayacağı-
nı göstermektedir.
✔ Kısa sürede çok soru sorulabilmesi ile
de açık uçlu sınav elenmektedir.
✔ Verilen özellikleri bir arada sağlayan sı-
nav türü boşluk doldurmadır.
1
Şans Başarısı = –––––––––––––––
Seçenek sayısı
Cevap B
452
3. Bu soruyu çözmek için seçenekte verilen
kazanımı ölçebilecek sınav türünün ne ola-
bileceği düşünülmelidir. Örneğin çoktan
seçmeli bir test maddesi ile ölçülebilecek
bir kazanım verilmiş ise bunun ölçülmesi
için performans değerlendirmenin gerekli
olduğu söylenemez. Bu düşünce ile seçe-
nekler incelendiğinde,
✔ A, B ve C seçeneklerinde verilen kaza-
nımların çoktan seçmeli test maddele-
riyle,
✔ D seçeneğinde ifade edilen kazanımın
ise kısa cevaplı maddeler ile ölçülebile-
ceği görülmektedir.
✔ E seçeneğinde verilen düzeneğin yapıl-
masını ölçmek için kâğıt kalem sınavları
yeterli olmayacaktır. Bu kazanımın sağ-
lıklı ölçülmesi için performans değerlen-
dirmeye ihtiyaç vardır.
Cevap E
4. Soruda “ kendileriyle ilgili bilgi, beceri, tu-
tum ve davranışlarını yorumlamalarına” ifa-
desinin belirttiği gibi ilk boşluğa öz değer-
lendirme gelmelidir. Böylece incelememiz
gereken iki seçenek kalacaktır.
İkinci boşluk için performans değerlendirme
ve rubrik arasındaki farkın bilinmesi gerek-
mektedir.
NOT
Araç gereç kullanma ve benzeri bece-
rilerin kullanılmasının değerlendirilmesi
süreci performans değerlendirme; bu
değerlendirme sürecinde kullanılan pu-
anlama kriterleri ise rubriktir.
Bu sebeple, sorudaki ikinci boşluğa perfor-
mans değerlendirme yerleştirilmelidir.
Cevap C
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

5. Performans değerlendirmenin kâğıt kalem
testlerine göre üstün özelliklerinden birisi
ise öğrencilerin gerçek hayata yakın işlemler
gerçekleştirmesidir.
Performans değerlendirmelerin avantajlı ve
dezavantajlı yönleri vardır. Dezavantajlı yön-
lerden bazıları,
✔ Puanlamanın subjektif olması,
✔ Uygulamanın çok zaman alması,
✔ Velilerin öğrencilerin projelerini yapmala-
rı
✔ Öğrencilerin seviyelerine uygun perfor-
mans değerlendirme uygulamalarının bu-
lunmasının zor olmasıdır.
Cevap A
6. Soruda verilen senaryo ile öz değerlendir-
me, akran değerlendirme, performans de-
ğerlendirme ve portfolyo değerlendirmenin
amaçlarının ne olduğu ve ne olmadığının
ayrımı ölçülmeye çalışılmıştır.
Adı geçen değerlendirme türlerine ağırlık
veren bir öğretmen,
✔ Değerlendirmenin öğrenmeye katkısını
artırmaya,
✔ Özdenetim becerilerini geliştirmeye,
✔ Değerlendirme becerileri kazandırmaya,
✔ Öğrencilerin gelişim düzeylerini belirle-
meye hizmet etmiş olur.
Ancak öğrenci başarılarının birbirleriyle
karşılaştırılması adı geçen değerlendirme
türlerinde vurgulanan bir amaç değildir. Bu
nedenle, adı geçen değerlendirme türlerine
ağırlık veren bir öğretmen öğrenci başarı-
larının karşılaştırılmasına diğerlerinden çok
daha az hizmet eder.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sınav Türleri
7. ✔ Ürün dosyasının öncelikle süreç değer-
lendirmeyi (öğrencinin gelişimini ön pla-
na alması gibi) ön plana alır.
✔ Yazılı ve sözlü sınavların ise ürün değer-
lendirmeyi ön plana alır.
✔ Ürün dosyasıyla değerlendirmede birey-
ler birbiri ile karşılaştırılmaktan çok kendi
içinde karşılaştırılır.
✔ Buna karşın ürün değerlendirmeye da-
yanan yazılı ve sözlü sonuçlarına daya-
narak bireyleri birbiri ile karşılaştırmak ve
sıralamak mümkündür.
✔ Seçenekler incelendiğinde A, B, D ve E
seçeneğindeki özelliklerin ürün dosya-
sıyla yapılabilecek işlemleri gösterdiği, C
seçeneğinin ise yazılı ve sözlü sınavlarla
yapılabilecek işlemleri gösterdiği söyle-
nebilir.
Cevap C
8. A seçeneğindeki ifade tek bir kelime, bir
cümle ya da bütün metinle ilgili olabilir. Do-
layısıyla A seçeneğindeki ifade ile Mehmet
öğretmenin amacı daha iyi örtüşmektedir.
B, C, D ve E seçenekleri tek sözcüğün anla-
mıyla değil en az bir cümleyle veya bütün
metinle ilgilidir.
Cevap A
453
Sınav Türleri
9. Bu kazanım geleneksel Bloom taksonomi-
sinde analiz, değerlendirme ve sentez dav-
ranışlarını kapsamaktadır.
✔ A seçeneğindeki seçmeli testler,
✔ B seçeneğindeki yapılandırılmış grid,
✔ C seçeneğindeki kavram haritaları böyle
karmaşık üst düzeydeki davranışları ölç-
me özelliğine sahip değildir.
✔ D seçeneğindeki performans değerlen-
dirme üst düzey davranışları ölçmeyi
sağlayabilmektedir.
✔ E seçeneğindeki sözlü sınav belki yorum
imkanı verebilir ancak deney yapma im-
kanı vermemektedir.
Cevap D
10. Yapılan işlemler portfolyoların geçerlik ve
güvenirlik ölçülerini belirlemek amacı taşı-
maktadır.
Diğer seçeneklere bakıldığında, birinci açık-
lamanın ölçüt, ikinci açıklamanın yordama
geçerliklerine ilişkin bilgi vereceği açıktır.
Üçüncü açıklama ise puanlayıcı güvenirliğini
göstermektedir.
Cevap B
454
11. Madde kökünün öncülünde yer alan üç
ifade de, araştırma, eleştirel düşünme,
değerlendirme, yaratıcılık gibi üst-bilişsel
(meta-bilişsel) becerilerin ölçülmesi ile ilgili
kazanımlardır ve uzun süreli öğrenmelere
işaret eder. Kazanımlar, öğrencilerin öğren-
me sürecindeki çabalarını ve çabalarının
sonunda ortaya çıkan ürünlerini tanımlayan
performansa odaklıdır.
✔ Çoktan seçmeli testler, doğru cevabı bi-
ricik ve kesin olan sorulardan oluştuğu
için anılan kazanımların ölçülmesinde
uygun bir yöntem değildir.
✔ Yazılı yoklama ile öğrencilerin üst düzey
zihinsel becerileri de ölçülebilmektedir.
Ancak anılan kazanımlar araştırma be-
cerilerini ön plana çıkarmaktadır. Yazılı
yoklama veri toplama süreçlerini kapsa-
madığından doğru seçenek olamaz.
✔ Kuşkusuz benzer gerekçelerle sözlü sı-
nav da yanlış seçenektir.
✔ Öz değerlendirme, öğrencinin perfor-
mansına ilişkin algısını betimlemek ama-
cıyla kullanılır. Bir ölçme yönteminden
ziyade performansı değerlendiren kişiye
odaklı bir tanımlamadır
Yukarıda adı geçen üç yöntem de gelenek-
sel ölçme ve değerlendirme yaklaşımları
arasındadır ve hedeflerle tutarlı öğrenmele-
rin ölçülmesinde tercih edilir.
Performans görevi (E) ise, doğru cevabı bi-
ricik olmayan ve yaratıcılık ve araştırma gibi
üst düzey zihinsel becerilere odaklı karma-
şık öğrenme görevleri gerektiren bir yöntem
olarak doğru cevaptır.
Performans görevi: Kazanımları günlük ya-
şamdaki problemlere uyarlayan senaryolara
performans görevleri denir. 3 kısımdan oluşur,
1. Problem durumu ve senaryolar
2. Bireylerden beklediğimiz davranışlar
3. Ölçütler (bireyleri nasıl değerlendirece-
ğimizi belirleyen sınırlar)
Projeden farkı;
✔ Zaman (daha kısa sürede tamamlanır)
✔ Kazanımlara dayalıdır. Proje kapsam
dışı da olabilir.
Portfolyodan farkı;
✔ Performans daha kısa dönemlidir.
✔ Portfolyodan daha kapsamlıdır.
Cevap E
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

12. Başarının ölçülmesinde geçerliği artıran en
önemli faktörlerden biri soru sayısıdır. Soru
sayısının artırılması, ilk olarak ölçülecek
özelliklerin ölçülme olasılığını, kapsam ge-
çerliğini artıracaktır.
Öğrenciye özgürce cevaplama fırsatı veren
yazılı yoklamalarda bir soruyu yanıtlamak
için harcanan süre, cevabı oldukça sınır-
landırılmış sorulardan oluşan kısa cevaplı
testlerde yer alan bir soruyu yanıtlamak için
harcanan süreden oldukça fazladır. Bu ne-
denle aynı süre için kısa cevaplı bir testte,
yazılı yoklamaya göre çok daha fazla soruya
yer verilebilir. Böylece kapsam geçerliği ar-
tırılabilir. Dolayısıyla “Daha çok kısa cevaplı
maddeyle kapsamın daha iyi örneklenebil-
mesi” (D) seçeneği doğru cevaptır.
✔ A ve B seçeneklerinin doğrudan kapsam
geçerliliğine bir katkısı yoktur.
✔ C seçeneğinde bir maddenin çoktan
seçmeli test maddesinin köküne benzer
bir biçimde yazılmasının geçerlilikle ilgi-
si yoktur. Hangi türde yazılırsa yazılsın
her maddenin (ya da sorunun) ölçmeyi
amaçladığı özelliği doğru ve tam olarak
ölçmesi zaten beklenir.
✔ E seçeneği ise bilgi olarak yanlıştır. Kısa
cevaplı maddelerde üst düzey bilişsel
becerilerin ölçülmesi olanaklı değildir.
Cevap D
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sınav Türleri
13. Gerek öz değerlendirme ve gerekse akran
değerlendirmedeki puanlar, öğrenci hak-
kında “geçti” ya da “kaldı” gibi nihai de-
ğerlendirme için kaynak teşkil etmezler. Bu
değerlendirmeleri yapmadaki temel amaç,
öğrencilerin kendi gelişimleri hakkındaki
farkındalıklarını arttırmak, eleştirel düşünme
becerilerini geliştirmek, katılımı arttırmak,
sorumluluk duygusunu geliştirmek, öz dü-
zenleme (self-regulation) becerilerini geliş-
tirmek vb.’dir.
✔ A, D ve E seçeneklerinde ifade edilen,
öğretmenin iş yükünü hafifletmesi, öğ-
rencilerin tepkisinden kaçınması ya da
değerlendirmenin bir an önce tamam-
lanması öncelikli neden olarak gösterile-
mezler.
✔ Bu sorudaki en güçlü çeldirici C seçene-
ğidir. Ölçmede, puanlayıcı, değerlendiri-
ci sayısı arttıkça hata miktarı da azalır,
dolayısıyla ölçme işleminden elde edilen
puanların geçerliliği ve güvenilirliği ar-
tar. Ancak açıklamanın ilk cümlesinde
de belirtildiği gibi, öz değerlendirme ve
akran değerlendirmeden elde edilen pu-
anlar nihai karar için kullanılmaz.
Öz değerlendirme: Bireylerin kendi ortaya
koyduğu ürünler ve performanslar hakkında
yargılarda bulunma, değerlendirmeler yap-
ma ve öğrenme sonuçlarını daha iyiye taşıma
adına güçlü ve zayıf yönlerini belirlemesidir.
Kontrol listesi yada dereceli puanlama şek-
linde hazırlanabilirler.
✔ Kendi çalışmalarını değerlendirme, üst
biliş ve öz düzenleme becerisi geliştir-
mesine
✔ Öze dönük zekalarının gelişmesine
✔ Kendilerini tanıma ve yeteneklerini ge-
liştirmelerine olanak sağlar.
Akran değerlendirme: Öğrencilerin akranla-
rının hazırladığı ödevkler, araştırmalar, proje-
ler… hakkında değerlendirmede bulunmala-
rıdır.
✔ Yanlı olabilirler, nota katkısı az tutulma-
lıdır.
✔ Eleştirisel düşünme ve değerlendirme
yapmayı öğretir.
✔ Akrandan öğrenmeye yardım eder.
Cevap B
455
Sınav Türleri

14. Öğrenci ürün dosyalarının (portfolyo) temel 16. I. Boşluk doldurma testlerinin kapalı uçlu
amacı, öğrencinin geçirdiği süreci gelişimsel sorulardan oluşması gerekmektedir. Bu
olarak ortaya koymaktır. Bu sürecin paydaş- sebeple 1A nolu madde seçilmelidir.
ları öğretmen, öğrenci, akran ve velidir.
II. Doğru yanlış testlerinde olumsuz ifade-
✔ A, B ve D öğrenci ürün dosyası sistemini lerin kullanılmaması gerekir. Seçenekler-
uygulamanın gerekçeleridir. Bir öğretim de buna uyan 2B nolu sorudur.
sürecinde öğrenciye çok sayıda perfor-
III. Çoktan seçmeli testlerde soru kökünün
mans görevi ve / veya proje verilir. Böy-
öğrenciye ip ucu vermemesi ilkesinden
lece öğretmen, öğrenci ürün dosyası ile
hareketle 3A nolu soru seçilmelidir.
öğrencinin sahip olduğu becerilerini gö-
rebilir. IV. Yazılı yoklamalarda sorulan sorunun
çerçevesinin çizilmesi gerekir. Bu tanıma
✔ C seçeneğinde verilen “en iyi dosyayı
uyan 4B nolu maddedir.
seçerek, öğrenciler arasında rekabet
ortamı oluşturmak” ise bu sürecin te- Yani sıralamamız 1A, 2B, 3A, 4B olacaktır.
mel felsefesine aykırıdır. Bu yaklaşımda
Cevap A
odaklanılan, öğrencinin bireysel anlam-
da gelişimidir. Bir diğer ifadeyle bu yak-
laşımda bireyler arası değerlendirmeden
ziyade, birey içi değerlendirmeye odak-
lanılır.
✔ E seçeneğinde verilen ifade de, bu uy-
gulamanın gerekçeleri arasında değer-
lendirilebilir.

17. I ve II nolu öncüller yazılı yoklamaların

15. I. Öğrencilere istedikleri sorudan başlama
imkanının verilmesi öğrenci açısından
sınava dair kaygıyı azaltacağından mo-
tivasyonlarını yükseltir.
II. Her öğrenci farklı soruları seçeceğinden
ve yapılabilirlikleri yüksek olan kolay
sorulara yöneleceklerinden puanların
kıyaslanabilirliği mümkün olmayacaktır.
III. Ayrıca soru sayısının seçme yoluyla
azaltılıyor olması da kapsam geçerliğini
düşürür.
özelliği iken III nolu öncülün tam tersi yazı-
lı yoklamalar için doğrudur. Yani puanlama
aşamasında her öğrencinin aynı numaralı
sorusu ayrı ayrı puanlandıktan sonra diğer
sorularda da işlem böyle devam etmeli ve
puanlamada objektiflik sağlanmalıdır.
Yazılı yoklama:
✔ Klasik kompozisyon tipi sınavlardır.
✔ Hazırlanması kolay olduğu için çok kulla-
nışlılardır.
✔ Puanlayıcılar arası fark yarattığı için ge-
çerliği ve güvenirliği düşüktür.
✔ Üst düzey davranışların yoklanmasında
ve geliştirilmesinde kullanılır.
✔ Yazma ve ifade etme yetenekleri ölçülür.

Cevap E Cevap D

456 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Sınav Türleri

18. Bilişsel alan sınıflandırma basamakları, 22. Soruda,”aşağıdaki sorular bilimsel yöntemle
yanıtlanabilir mi? Her soru için evet ya da
✔ Bilgi,
hayır seçeneğini işaretleyiniz.” denilmekte-
✔ Kavrama, dir. Burada öğrencinin bilimsel araştırma ya-
pılıp yapılamayacağını tespit etmesi isten-
✔ Uygulama,
mektedir. Bu da bilimsel araştırma yapılması
✔ Analiz, olası konuları ayırt etme ile ilgilidir.
✔ Sentez Cevap A
✔ Değerlendirme şeklindedir.
Sorunun seçenekleri incelendiğinde D se-
23. Farklı madde türlerini kullanmanın madde
çeneğinde yer alan Bir teknik raporun güçlü
güçlük düzeyiyle bir ilişkisi yoktur. Dolayı-
ve zayıf yönlerini belirleme bu basamaklar
sıyla farklı madde türleri kullanarak sınavın
içerisinde en üstte yer alır.
güçlük düzeyini öğrenci seviyesinde tutmak
Cevap D söz konusu değildir.

Cevap C

19. Sorunun A, C, D, E seçenekleri portfolyo 24. ✔ Sözlü soru-cevap etkinliklerinde “ bu

değerlendirmenin özellikleri arasındayken
B seçeneğindeki öğrencileri başarı sırasına
göre sıraya koyma portfolyo değerlendir-
me sırasında en az öneme sahiptir. Çünkü
portfolyonun amacı öğrencileri birbirleriyle
kıyaslamak değil öğrencilerin gelişim aşa-
malarını takip etmektir.
Cevap B
sonuca nasıl vardın?”, “neden?” gibi ta-
kip soruları kullanılır.
✔ Bazen cevap vermeye istekli olmayan
öğrencilere soru sorularak öğrenciler
cesaretlendirilir.
✔ Cevabı sadece “ evet “ ya da “hayır”
olan sorulardan kaçınılır.
✔ Soru sorulduktan sonra öğrenciye dü-
şünmesi için süre verilir.
✔ Ancak sınıfın hep birlikte cevaplayacağı
sorular sorulmaz.

20. Soruda verilen etkinlikleri uygulamalı olarak Cevap D

gerçekleştirme ifadesi psikomotor bir bece-
rinin ölçülmesine vurgu yaptığından en uy-
gun şekilde performans görevi ile ölçülebilir.

Cevap B

21. Kontrol listeleri gözlenen davranışın ortam-

daki varlığını ya da yokluğunu inceleyen ölç-
me araçlarıdır. Evet ve Hayır şeklinde puan-
lama yapılır. Dolayısıyla soruda verilen form
kontrol listesine örnektir.

Cevap A

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 457

Sınav Türleri

25. Soruda, geleneksel değerlendirme yakla-
şımlarının olumsuzluklarından bahsedilmiş
olup gerçek yaşam problemlerinin çözü-
münde bu yaklaşımların etkisiz kaldığından
bahsedilmektedir. Okullarımızda farklı de-
ğerlendirme yaklaşımlarıyla gerçek yaşam
problemlerinin çözülebileceğine vurgu ya-
pılmaktadır. Söz konusu durum tamamla-
yıcı değerlendirme yaklaşımlarını kullanarak
gerçekleştirebilir.
80
3
3
27. Gözlemcinin kullanmış olduğu ölçme aracı
0-4 puan arasında puanlanan ve bu puan
verilirken de davranışın sergilenme düzeyine
göre puanlama yapıldığından cevap derece-
lendirme ölçeği olur.
Derecelendirme ölçekleri: Bireylerin perfor-
mans ya da ürünlerini tanımlamak ve değer
biçmek amacıyla kullanılan araçlardır.
✔ Özellikle psikomotor ve duyuşsal
alandaki davranışları yoklamak için
kullanılırlar.

✔ Düzeyler hakkında bilgi verip, ayrıntıla-

%2,14

ra önem verdiklerinden kontrol listele-

rinden daha güvenilir ve duyarlıdırlar.
70
2
2
%13,59

✔ Öğrenme eksiklerini ve yanlışlarını

saptamaya, düzeltmeye imkan verir.
60
1
1
%34,13 %34,13

✔ En az 3 ya da daha fazla kategori ge-

rektirir.
%68

%95

%99
50
0
0

Cevap D
40
-1
-1
%13,59

30
-2
-2
%2,14

20
-3
-3
Sx
Z

Cevap E

28. Bu sorunun kökünde yer alan “Korelasyon,

iki değişken arasındaki ilişkinin derece-
sini verir. İki değişken arasındaki ilişkinin
26. Soruda verilen durum psikomotor bir bece-
derecesini veren katsayıya korelasyon adı
riye yönelik olduğundan yapılan değerlen-
verilir…” ifadeleri aynı anlama geldiğinden
dirme performans değerlendirmedir. Burada
D seçeneğinde yer alan “Çoktan seçmeli
D seçeneği dışındaki çeldiriciler muhteme-
madde yazılmasında dikkat edilmesi gere-
len ilk defa karşılaşılan kavramlar olmakla
ken esaslardan madde kökünde gereksiz
beraber sadece birer çeldiriciden ibarettir.
açıklamalardan kaçınılmalıdır.” ilkesi göz
Bu başlıklar altında değerlendirme türleri
ardı edilmiştir.
sınav kapsamında yer almamaktadır.
Cevap D
Cevap A

458 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


29. ✔ Sözlü sınav sorusu olarak A1 sorusunu
seçmek daha doğru olur. Çünkü bu so-
ruda öğrenciden “18. yüzyıl öncesinde
Osmanlı İmparatorluğu’nda merkezi ha-
zinenin gelir kaynaklarından ikisini açık-
laması” istenmiştir. Bu ifade sözlü sınav
için daha uygundur. A2’deki ifadede ise
bir sınırlama söz konusu değildir. Dola-
yısıyla bu sorunun sözlü sınav sorusu
olarak alınması uygun değildir.
✔ B1 ifadesi gereksiz sözcükler ve öğren-
cinin cevaba ulaşmasını kolaylaştıracak
ipcu içermesinden dolayı tercih edilme-
melidir. B2’deki ifade daha yalın, anlaşılır
ve sadedir. Bu sebeple yazılı sınav sorusu
olarak B2 tercih edilmelidir.
✔ C1 8. sınıf öğrencisinin hazırlayacağı
tarzda bir ödev değildir. Bir kabartma
Türkiye haritası hazırlamak bu eğitim
kademesindeki bir öğrenciden bekle-
nebilecek bir davranış değildir. Ancak,
hazırlanmış olan bir kabartma harita-
sında istenen bilgileri yazmak ve farklı
renklerde boyamak 8. Sınıf öğrencisinin
sergileyebileceği bir davranış olması iti-
bariyle C2’nin ev ödevi olarak seçilmesi
uygundur.
Cevap C
30. Seçeneklere baktığımızda A, C, D ve E se-
çeneklerinde sadece istenen durumla ilgili
öğrencilerin bilgi vermesi, açıklama yapma-
sı ya da karşılaştırma yapması istenirken B
seçeneğinde el becerisini de yani psikomo-
tor becerisini dekullanarak merceklerden bir
gözlem aracı tasarlaması ve yapması isten-
mektedir. Bu durum bilişsel özelliklerin yanı
sıra psikomotor özellikler de sergilemeyi
gerektiren performans değerlendirme örne-
ğidir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Sınav Türleri
31. İlgili soruda öğrencinin cevaplaması istenen
5 soru öz değerlendirmeye yöneliktir.
Öz değerlendirme öğrencilerin kendilerine
dönük eleştirel bakış açıları geliştirmelerine,
eksik yönlerini görmelerine, yapabilirliklerini
belirlemelerine… vb. yardımcı olmaktadır.
Burada amaç, bireyi bir başkası ya da baş-
kalarıyla karşılaştırmak değil, öze dönük bir
değerlendirme yapmasını sağlamaktır. Se-
çeneklere baktığımızda bu tanıma uymayan
A seçeneğidir. Çünkü bu seçenekte geçen
karşılaştırma ifadesi alternatif değerlendir-
me yaklaşımlarının bir özelliği dolayısıyla da
amacı değildir.
Cevap A
32. Yapılandırılmış gridde öğrenci seviyesineuy-
gun olarak 3x3, 4x3, 4x4 tipinde kutucuklar
hazırlanmakta ve bu kutucuklara tanım, ilke,
kuram, formül… vb yazılmaktadır. Öğren-
cilerden sorulan sorulara cevap oluşturan
kutucukları ilgili sorunun yanına yazmaları
istenmektedir.
Sorudaki birinci öncül olan her cevap için
uygun kutucukları bulma bu amaç doğrultu-
sunda yapılır. Ancak ikinci öncül “Tanılayıcı
Dallanmış Ağaç”, üçüncü öncül ise “Kelime
İlişkilendirme” sürecinde yapılır.
Cevap A
33. Öğrencilerin eleştirel becerilerinin ölçülmesi
ve geliştirilmesi amacıyla kullanılabilecek en
iyi yöntem, onlara açık uçlu sorular yönelt-
mektir.
Cevap B
459
Sınav Türleri
34. A, C, D ve E seçeneklerinde verilen ifadeler
dereceli puanlama anahtarının öğrencilere
önceden verilmesinin nedenleri arasında yer
almaktadır. Ancak puanlama güvenirliğini
dereceli puanlama anahtarını öğrencilerle
paylaşmadanda sağlayabiliriz.
Cevap B
35. Eşleştirmeli madde yazımında soru sayısı ve
öncül sayısı birbirine eşit olmamalıdır. Bu-
nun temel amacı şans başarısını azaltmaktır.
Yönergede cevaplamanın neye göre yapıla-
cağı belirtilmelidir. Uzun ifadeler ilk sütunu,
kısa ifadeler ise ikinci sütunu oluşturmalıdır.
Cevap C
36. Açık uçlu maddeler daha çok analiz, sentez
ve değerlendirme düzeyinde davranışların
ölçülmesinde kullanılır. Bu bakımdan II ve IV
nolu konular açık uçlu madde hazırlamaya
uygundur.
Cevap E
37. Detaylı bir şekilde puanlama yapmak iste-
yen bir öğretmen analitik rubrik kullanmalı-
dır. Bütüncül rubrik ise puanlama işleminde
ayrıntılara yer vermeyerek bir bütün olarak
puanlama yapmamızı sağlar.
Cevap A
38. Öğrencilerin birbirini değerlendirmesi akran
değerlendirmedir. Bu değerlendirmeyi her
zaman, bazen, hiçbir zaman gibi kategorize
ederek yapmak derecelendirme ölçeği kul-
lanıldığını gösterir.
Cevap A
460
39. Okuduğu parçadaki neden-sonuç ilişkisi
belirten ifadeleri tespit etmek, çoktan seç-
meli testlerle ölçülebilir. Nitekim Türkçe der-
sinde bu tarz sorulara sıklıkla rastlanmakta-
dır.
Cevap B
40. A, B, C ve D seçeneklerinde verilen ifade-
ler çoktan seçmeli sınavların özelliklerinden
olup öğrencinin bu tür sınavlara daha az
hazırlanmasının nedenlerindendir. Ancak
gerekli özen ve çaba harcandığında yazılı
yoklamalar da güvenilir ve geçerli sınavlar
olarak hazırlanabilir.
Cevap E
41. Soruda öğrencilerin deney performansına
ilişkin davranışları “tamamen”, “kısmen” ve
“hiç” olmak üzere üç farklı düzeyde puan-
lanmıştır. Bir özelliğin bireyde bulunma de-
recesi derecelendirme ölçeği ile ölçülür.
Cevap D
42. Eşleştirmeli testler hazırlanırken eşleştiri-
lecek listelerden birinin sayıca fazla olması
gerekir. Bu durumun temel nedeni eşleşe-
cek son madde için olası seçenek sayısının
birden fazla olmasını sağlayarak şans başa-
rısının önüne geçmektir.
Cevap A
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
 ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER
1. Matematik dersinde bilgisayar prog- 3. Bir grup öğrenciye uygulanan dönem
ramlarından yararlanmanın öğrencilerin sonu sınavlarına ilişkin istatistikler tablo-
matematik başarısına etkisini ölçmeyi daki gibidir.
planlayan bir öğretmen, bir sınıfında ge-

Standart sapma
leneksel öğretim yöntemini kullanırken
diğer bir sınıfında ise işlenen her konu-

Soru sayısı

Aritmetik
ortalama
dan sonra bilgisayar programıyla alıştır-

Medyan
Dersler

Mod
malar yaptırmaktadır.
Bu araştırmadaki bağımsız değişken
Kimya 20 8 6 4 4
aşağıdakilerden hangisidir?
Tarih 40 30 35 39 7
A) Öğretmen özellikleri
B) Matematik notları Türkçe 30 15 18 23 6

C) Öğretim yöntemleri Fizik 50 30 30 30 11

D) Sınıf mevcutları Felsefe 40 14 10 7 9
E) Öğrenci nitelikleri
Öğrencilerin en başarılı olduğu ders
hangisidir?
A) Kimya B) Tarih C) Türkçe
D) Fizik E) Felsefe

4. Mehmet Öğretmen, öğrencilerine uygu-

ladığı bir test sonucunda elde ettiği pu-
2. Bir araştırmada X ve Y değişkenleri ara- anlardan bazı istatistikleri hesaplamıştır.
sında sıfıra yakın bir ilişki bulunmuştur. Daha sonra, öğrencilerden birinin puanını
Bu değişkenler aşağıdakilerin hangi- yanlış yazdığını fark etmiş ve gerekli dü-
sinde verilenler olabilir? zeltmeyi yaparak istatistikleri tekrar he-
saplamıştır.
X Y
Buna göre, Mehmet Öğretmen’in dü-
A) Doğum yeri Doğum yılı zeltmesi sonucunda aşağıdaki istatis-
B) Boy Kütle tiklerden hangisi kesin olarak değiş-
miştir?
C) Yaş Eğitim düzeyi
A) Ortalama B) Ortanca
D) Kaygı düzeyi Başarı
C) Mod D) Ranj
E) Spor yapma Sağlık E) Yığmalı frekans

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 461

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

5. Aynı öğrencilere uygulanan ve bağıl de- 7. Yapılandırılacak bir testte bu madde-

ğerlendirme yapılan iki sınavla ilgili arit- leri kullanma zorunluluğu olsaydı, en
metik ortalama ve standart sapma de- köklü değişikliğin hangi maddede ya-
ğerleri aşağıda verilmiştir. pılması gerekirdi?
A) I B) II C) III D) IV E) V

Ali’nin puanı
Aritmetik
ortalama

Standart

Ayşe’nin
sapma
Sınav

puanı
I 55 15 70 ? 8. ve 10. soruları aşağıdaki bilgilere
göre cevaplayınız.
II 60 5 ? 68
Buna göre, aşağıdaki yorumlardan Aşağıdaki tabloda 10 soruya ait madde güç-
hangisi kesinlikle doğrudur? lüğü (p) ve ayırtedicilik (r) değerleri verilmiştir.

A) Ali birinci sınavdaki soruların hepsini Soru p r

doğru yanıtlamıştır.
B) Ali ikinci sınavdan da 70 alırsa ilk sı- 1 0,35 0,25
nava göre daha başarısız olmuş olur.
2 0,05 0,65
C) Birinci ve ikinci sınav sonuçları ara-
sındaki korelasyon yüksektir. 3 0,15 0,15
D) Ayşe’nin ikinci sınavdaki başarısı 4 0,90 0,05
Ali’nin ilk sınavındaki başarısından
5 0,70 -0,35
daha iyidir.
E) İkinci sınavda puanların ranjı ilk sına- 6 0,40 0,40
va göre daha büyüktür. 7 0,15 0,10
8 0,75 0,60
6. ve 7. soruları aşağıdaki bilgilere göre
9 0,15 -0,40
cevaplayınız.
10 0,95 0,25
Bir testteki maddelere ilişkin aşağıdaki de-
ğerler elde edilmiştir.
8. Uygulama sonucunda yukarıdaki değer-
leri elde eden bir öğretmen, ayırtedicili-
Maddeler I II III IV V ği düşük olan maddeleri düzeltilemediği
için testten çıkarmak istemektedir.
Madde
0,1 0,15 0,5 0,6 0,9 Bu maddelerin çıkarılması aşağıdaki-
güçlüğü
lerden hangisine neden olur?
Madde
ayırıcılık 0,08 − 0,15 0,5 0,28 0,43
A) Testin ölçüt geçerliğinin düşmesine
gücü B) Kalan maddelerin güçlük indeksinin
düşmesine
6. Tabloda verilen bilgilere göre hangi C) Çeldiricilerin iyi çalışmamasına
maddenin güvenirliğe katkısı en yük- D) Testin iç tutarlığının düşmesine
sektir? E) Testin kapsam geçerliğinin düşmesi-
A) I B) II C) III D) IV E) V ne

462 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

9. Tablodaki maddelerden hangisi hem 12. ve 14. soruları aşağıdaki bilgilere

kolay hem de ayırtedici bir sorudur? göre cevaplayınız.
A) 3 B) 4 C) 8 D) 9 E) 10
10 soruluk bir sınava ait öğrenci yanıtları aşa-
ğıdaki tabloda verilmiştir. Her soruda doğru
yanıta “1”, yanlış yanıta “0” puan verilmiştir.
Yanıtlanmayan soru bulunmamaktadır.

SORULAR

10. Tablodaki maddelerden hangisi, testle 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ölçülen özellikler açısından oldukça
üst düzey yeterliğe sahip olan öğren- A 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0
cileri seçmek için kullanılabilir?
B 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1
A) 1 B) 2 C) 5 D) 7 E) 10
C 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1

D 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0
ÖĞRENCİLER

E 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0

F 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1

G 1 1 0 0 1 1 1 0 0 0

H 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1
11. Bir coğrafya öğretmeni 100 soruluk bir
I 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1
başarı testi uygulamış ve test puanlarının
ortalamasını 75, ortancasını 80, tepe de- J 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0
ğerini (mod) 90, standart sapmasını 8 ve
ranjını 90 bulmuştur. Öğrencilerin dersten
geçebilmeleri için en az 65 puan almaları
gerekmektedir. 12. Öğrencilerin bu sınavdan aldıkları pu-
Test puanlarına ilişkin istatistiklere ve anların ranjı kaçtır?
değerlendirme ölçütüne dayanarak bu A) 3 B) 5 C) 6 D) 9 E) 10
dağılım için aşağıdaki yorumlardan
hangisi yapılamaz?
A) Ölçümlerin yüzde elliden fazlası orta- 13. Hangi sorular ölçülen özellikler açısın-
lamadan büyüktür. dan öğrencilerin bireysel farklılıklarını
B) Merkezî eğilim ölçüsü olarak ortanca- ortaya çıkarmada hiç etkili olmamış-
dan yararlanılmalıdır. tır?
C) Sınıfın büyük çoğunluğu geçer not A) Yalnız 4. soru
alır.
B) Yalnız 7. soru
D) Tepe değeri, gözlenen en büyük de-
C) Yalnız 8. soru
ğerdir.
D) 4. ve 7. sorular
E) Ortalamayı çarpıtan uç değer(ler) bu-
lunmaktadır. E) 4., 7. ve 8. sorular

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 463

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

14. Bu sınavdaki test puanlarının frekans

16. ve 17. soruları aşağıdaki bilgilere
dağılımı yaklaşık olarak aşağıdakiler-
göre cevaplayınız.
den hangisinde verilmiştir?
A) Frekans B) Frekans Altı maddelik bir sınavdan alınan puanlara ait
frekans tablosu aşağıda verilmiştir.

Puan Frekans
Puan Puan
1 2
C) Frekans D) Frekans
2 10
3 5
4 4
Puan Puan 5 3
E) Frekans 6 2

Puan

16. Bu sınav kaç öğrenciye uygulanmıştır?

A) 6 B) 10 C) 21 D) 26 E) 80

15. Bir testten elde edilen puanların stan-

dart sapması küçük bulunmuşsa bu
testi alan bireyler hakkında aşağıdaki
sonuçlardan hangisine ulaşılabilir?
A) Ölçülen özellik bakımından birbirleri-
ne benzemektedirler.
17. Bu puan dağılımıyla ilgili olarak aşağı-
B) Bu tür testleri almaya alışmışlardır.
dakilerden hangisi doğrudur?
C) Testi, verilenden daha kısa sürede ce-
A) Tek modlu simetriktir.
vaplamışlardır.
B) Tek modlu sağa çarpıktır.
D) Testte yer alan sorular kendi düzeyle-
rine uygundur. C) Modu yoktur.
E) Soruları cevaplarken gerçek perfor- D) Çift modlu simetriktir.
manslarını ortaya koymuşlardır. E) Çift modlu sağa çarpıktır.

464 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

22. Duygu Öğretmen, birinci sınavda modun

18. ve 20. soruları aşağıdaki bilgilere
göre cevaplayınız.
Aşağıdaki tabloda aynı kapsamı ölçmek üze-
re tasarlanmış beş farklı test yer almaktadır.
Bu testlerin her biri beşer adet çoktan seç-
meli maddeden oluşmaktadır. Tabloda bu
maddelerin güçlük indeksleri verilmiştir.
(tepe değerin) üzerinde puan alan öğren-
cilerine işbirliğine dayalı grup çalışma-
sında, istedikleri arkadaşlarıyla çalışma
şansı vereceğini açıklar. Bu sınava ilişkin
puan dağılımı aşağıdaki grafikte gösteril-
miştir.
Frekans

10

Madde güçlük indeksleri 8

6
Madde 1

Madde 2

Madde 3

Madde 4

Madde 5
Testler
4

I. 0,4 0,5 0,6 0,5 0,6 Puan

30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90
II. 0,4 0,8 0,9 0,7 0,3
Bu sınıfta kaç öğrenci grup arkadaşla-
III. 0,3 0,4 0,5 0,2 0,9 rını seçebilecektir?
IV. 0,8 0,7 0,6 0,5 0,9 A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
V. 0,2 0,4 0,3 0,1 0,5

18. III. testte yer alan en zor madde hangi-

sidir? 23. Bir okulda bulunan sekizinci sınıf öğ-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 rencileri beş şubeden oluşmaktadır. Bu
öğrenciler eğitim öğretim yılı başında,
altıncı ve yedinci sınıf matematik dersi-
19. V. testte madde ayırt edicilik indeksi
nin önemli kazanımlarının ölçüldüğü 100
en yüksek olması beklenen madde
maddelik bir sınava girmiştir. Şubelere
hangisidir?
göre, öğrencilerin puan ortalamaları ve
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 standart sapmaları aşağıdaki tabloda ve-
rilmiştir. Şubeler
20. Yukarıdaki testler içinde en kolay olanı
hangisidir? Aritmetik Standart
Şubeler
ortalama sapma
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
I 50,0 5

21. Bir yükseköğretim programında öğrenci- II 50,5 15

lerin genel notları ara sınavın % 40’ı ile III 51,0 20
genel sınavın % 60’ı toplanarak oluştu- IV 51,5 10
rulmaktadır.
V 52,0 30
Bu yükseköğretim programında geç-
Buna göre, diğer değişkenler sabit tu-
me notu 60 olduğuna göre, ara sınav-
tulduğunda, bu şubelere derse girecek
dan 45 puan alan bir öğrencinin dersi
bir matematik öğretmeninin hangi şu-
geçmesi için genel sınavdan en az kaç
bede daha çok zorlanması beklenir?
puan alması gerekir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) 65 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 465
Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

27. Bir ölçme kuramına göre, bireyin bir

24. ve 26. soruları aşağıdaki bilgilere
göre cevaplayınız. maddeye doğru yanıt verme olasılığının
bireyin yeteneğiyle bağlantılı olduğu var-
Aşağıdaki tabloda beş ayrı teste ait bilgiler sayılmakta ve bu ilişki Madde Karakteris-
verilmiştir. tik Fonksiyonu (MKF) ile ifade edilmekte-
dir. MKF, bireyin ilgili yetenek düzeyi ile
Testin standart maddeye doğru yanıt verme olasılığı (p)

Testin aritmetik
arasındaki ilişkinin grafik gösterimidir. İyi

Madde sayısı
işleyen bir madde için, yetenek düze-

ortalaması
Güvenirlik

Test
Katsayısı

sapması

yi arttıkça bireyin maddeye doğru yanıt

verme olasılığı artmakta, yetenek düzeyi
azaldıkça da doğru yanıt verme olasılığı
Felsefe 0,96 5 15 50 düşmektedir.
Buna göre, ayırt ediciliği uygun olan
Fizik 0,91 15 60 100
bir madde için Madde Karakretistik
Kimya 0,84 10 25 100 Fonksiyonu (MKF) aşağıdakilerden
Biyoloji 0,75 4 20 50 hangisi olabilir?
A) p
Tarih 0,64 15 40 100
1

24. Tabloya göre, adaylara en zor gelen 0 Yetenek

º ük
Dü Yüksek düzeyi
test hangisidir?
B) p
A) Felsefe B) Fizik C) Kimya
1
D) Biyoloji E) Tarih

Yetenek
0
º ük
Dü Yüksek düzeyi

C) p
1
25. Tabloya göre, ölçmenin standart hata-
sı en büyük olan test hangisidir?
A) Felsefe B) Fizik C) Kimya
Yetenek
0
D) Biyoloji E) Tarih º ük
Dü Yüksek düzeyi

D) p
1

26. Bir aday, şans başarısı düzeltme for- 0

º ük
Dü
Yetenek
Yüksek düzeyi
mülü kullanılmayan ve bağıl değerlen-
E) p
dirme yapılan bu testlerin her birinde
1
40 soruyu doğru cevaplamışsa, adayın
en başarısız olduğu test hangisidir?
A) Felsefe B) Fizik C) Kimya
Yetenek
0
D) Biyoloji E) Tarih º ük
Dü Yüksek düzeyi

466 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

28. Aşağıdaki tabloda beş seçenekli çoktan 29. Durmuş Ali Öğretmen, iki farklı lise 1. sınıf
seçmeli bir maddenin analizi verilmiştir. şubesine matematik sınavı uygulamıştır.
İki uygulama sonucunda her iki sınıfta
da puan dağılımı tek modlu simetrik bir
A B C D E Toplam yapıda olmuştur. İki şubenin puan orta-
laması aynı, standart sapmaları ise farklı
Üst hesaplanmıştır. Bu iki şubenin puan da-
1 6 8 12 3 30 ğılımları grafiği aşağıdakilerden hangi-
grup
si gibi olabilir?
Alt A) 16
13 6 7 2 2 30
grup 14
12

Frekans
Tablodaki bilgilere göre, 10
8
I. A seçeneği doğru cevap olursa mad- 6
de ayırt ediciliği en yüksek olur. 4
2
II. B seçeneği doğru cevap olursa kolay 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
bir madde olur. Puan
III. E seçeneği doğru cevap olursa zor bir B) 16
14
madde olur. 12
ifadelerinden hangileri doğrudur? 10

Frekans
8
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 6
D) I ve II E) II ve III 4
2
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan
C) 16
14
12
10
Frekans

8
6
4
2
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan
D) 16
14
12
10
Frekans

8
6
4
2
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan
E) 16
14
12
10
Frekans

8
6
4
2
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 467

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

30. Bir okulda öğrencilerin gelişimini izlemek

31. ve 32. soruları aşağıdaki bilgilere
amacıyla, bir hafta arayla, 100’er mad-
göre cevaplayınız.
delik paralel iki test uygulanmıştır. Bu iki
uygulamadan elde edilen doğru cevap İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin okuma be-
ortalamaları, standart sapmalar ve Zey- cerilerinin zaman içindeki gelişimini izlemek
nep adlı öğrencinin doğru cevap sayıları amacıyla, 80’er maddelik çoktan seçmeli beş
aşağıdaki tabloda verilmiştir. test geliştirilmiştir. Bu testler ocak ayından
Birinci İkinci itibaren her ay okuldaki tüm 6. sınıf öğren-
Uygulama Uygulama cilerine uygulanmıştır. Puanlamada doğru
Testin Ortalaması 50 60 cevaplanmış maddelere 1, yanlış cevaplara
Testin Standart
ve cevaplanmamış maddelere ise 0 puan ve-
10 10 rilmiştir.
Sapması
Zeynep’in Doğru
60 65
Aşağıda, Burcu’nun bu testlerdeki doğru
Cevap Sayısı cevap sayılarına ve z standart puanlarına ait
Zeynep’in durumuyla ilgili olarak grafikler verilmiştir.
I. Mutlak başarı düzeyi artmıştır. Doğru cevap sayısı 65
60
II. T standart puanı artmıştır. 55
III. Sınıf içindeki sıralamada yükselmiştir. 50
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğ- 45

rudur? 40
35
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 30
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs
D) II ve III E) I, II ve III

1,5
1,0
z puanı

0,5
0,0
-0,5
-1,0
-1,5

31. Burcu’nun durumuyla ilgili olarak aşa-

ğıdakilerden hangisi kesinlikle doğru-
dur?
A) Burcu’nun mutlak başarı düzeyinin
aynı kaldığı dönemde okul sıralama-
sındaki yeri de aynı kalmıştır.
B) Burcu’nun mutlak başarı düzeyinin %
50’nin altında olduğu iki test vardır.
C) Mart ayında Burcu’nun doğru cevap
sayısı testin ortalamasına eşittir.
D) Nisan ayında uygulanan testte Bur-
cu’nun doğru cevap sayısı okul orta-
lamasının altında kalmıştır.
E) Ocak-Şubat döneminde Burcu’nun
okul içi sıralamadaki yeri yükselmiştir.

468 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

32. Nisan ayında uygulanan testin stan- 34. Belirtilen amaç doğrultusunda hazırla-
dart sapması 6 olduğuna göre, bu nan bir sınavdan alınan puanların fre-
testten 64 soruyu doğru cevaplayan kans grafiğinin aşağıdakilerden hangi-
bir öğrencinin T standart puanı kaç sine en yakın olması beklenir?
olur?
A) Frekans
A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
100
75
50
25

33. Bir matematik öğretmeni dönem so- 50 Puan

0
nunda 24 kişilik sınıfında birçok konuyu
kapsayan çoktan seçmeli bir test uygula-
mıştır. Bu testte ondalık sayılar konusun- B) Frekans
dan beş madde bulunmaktadır. Bu beş 100
maddelik alt testin her bir maddesindeki 75
seçenekleri işaretleyen öğrenci sayıları- 50
nı aşağıdaki tabloda özetlemiştir. Doğru 25
cevap olan seçenekleri yıldız işareti (*) ile
göstermiştir. 50 Puan
0
Seçenekler
Maddeler Toplam
A B C D C) Frekans
M1 3 3* 15 3 24 100
M2 4 2* 14 4 24 75
M3 0 9 8 7* 24 50
M4 6* 6 5 7 24 25
M5 4 4 12* 4 24
0 50 Puan
Bu beş maddelik alt testin ortalaması
kaçtır?
D) Frekans
A) 0,75 B) 1,25 C) 1,75 100
D) 2,25 E) 2,75
75
50
25

0 50 Puan
34. ve 35. soruları aşağıdaki bilgilere
göre cevaplayınız. E) Frekans
100
2000 öğrencinin bulunduğu bir okuldan, ma- 75
tematik bilgi yarışması için 4 kişilik bir takı-
50
mın oluşturulması hedeflenmektedir. Takıma
25
alınacak başarılı öğrencileri seçmek amacıyla
okuldaki tüm öğrenciler 50 maddelik çoktan
0 50 Puan
seçmeli bir başarı testine alınacaktır.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 469

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

35. Yapılan bu değerlendirme işlemin- 37. Bir tarih öğretmeni, 6A ve 6B şubelerin-

de, mutlak ölçüt kullanılmasına bağlı deki öğrencilere aynı testi uygulamıştır.
olarak aşağıdaki sonuçlardan hangisi Şubelerdeki puan dağılımına ait betimsel
gözlenebilir? istatistikleri aşağıdaki tabloda vermiştir.
A) Takım için yeterli sayıda öğrenci bulu-
6A 6B
namayabilir.
B) Öğrencilerin başarı düzeyleri belirle- Öğrenci sayısı 36 34
nemeyebilir.
En Düşük Puan 8 4
C) Yeterli objektiflik sağlanamayabilir.
En Yüksek Puan 40 36
D) Ölçmenin standart hatası istenenden
çok büyük olabilir. Aritmetik Ortalama 25,50 18,74
E) Sınavın kullanışlılığı çok düşük olabi-
Standart Sapma 5,13 9,11
lir.
Bu tabloya göre, aşağıdakilerden han-
gisi kesinlikle söylenebilir?
A) 6A şubesinin puan aralığı, 6B şubesi-
nin puan aralığından daha geniştir.
B) 6A şubesindeki puanlar, 6B şubesin-
deki puanlardan daha homojen bir
dağılım göstermiştir.
C) 6B şubesi, tarih testinde 6A şubesin-
den daha başarılı olmuştur.
D) 6A şubesinde, testteki tüm maddeleri
doğru cevaplayan en az bir öğrenci
vardır.
36. Bir öğretmen, 100 öğrenciye uygulamış E) 6B şubesindeki puan dağılımı sola
olduğu testten elde edilen ham puanla- çarpıktır.
rı z standart puanlarına önüştürmüştür.
Aşağıdaki tabloda, beş öğrencinin ham
puanları ve z puanları verilmiştir.

Öğrenci Ham puan z puan

Kemal 100 1,5

Nuri 90 1

Fatma 70 -0,5

Zeynep 50 -1

Mehmet 30 -2
Öğretmen bir öğrencinin puan dönü-
şümünde hata yaptığına göre, hatalı
puan hangi öğrenciye aittir?
A) Kemal B) Nuri C) Fatma
D) Zeynep E) Mehmet

470 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

38. Aşağıda, 8. sınıf öğrencilerine uygulanan 39. Bir okuldaki 7. sınıf öğrencilerine 5 se-
uluslararası bir sınavın fen bilimleri alt çenekli bir İngilizce testi uygulanmıştır.
testinde yer alan çoktan seçmeli bir mad- Testteki ilk üç maddenin alt grup-üst
de, bu maddenin ölçtüğü bilişsel düzey grup yöntemiyle madde analizini göste-
ve madde istatistikleri verilmiştir. ren tablo aşağıda verilmiştir. Altı çizili se-
çenekler anahtar cevaptır.
Canlılarda büyük ve karmaşık yapıdaki
Madde Öğrenci Seçenekler
moleküller parçalanarak daha basit ve Grup
No Sayısı A B C D E
küçük moleküller hâline dönüşür.
Üst 25 0 15 6 4 0
Bu olaya ne denir? 1
Alt 25 4 12 3 6 0
a. Boşaltım Üst 25 2 2 20 1 0
2
b. Emilim Alt 25 5 8 6 2 4
Üst 25 4 3 9 4 5
c. Sindirim 3
Alt 25 6 4 5 2 8
d. Dolaşım
Bu maddelerle ilgili olarak aşağıdaki-
Bilişsel düzey Hatırlama lerden hangisi söylenebilir?
A) Madde 1 ve madde 3’ün ayırt edicilik-
Madde güçlük indeksi (p) 0,21
leri birbirine eşittir.
Madde ayırt edicilik 0,61 B) Madde 2, madde 1’den daha ayırt
edici bir maddedir.
C) Madde 1, diğer ikisine göre daha zor-
Bu maddeyle ilgili olarak aşağıdakiler-
dur.
den hangisi söylenebilir?
D) İlk üç maddeden alınan puanların or-
A) Başarı düzeyi yüksek öğrencilerle dü-
talaması 1,25’tir.
şük olanları ayırt etmekte yetersizdir.
E) Madde 3’ün C çeldiricisi, beklenen
B) Madde testten çıkarılırsa iç tutarlık
yönde işlemiştir.
katsayısı artar.
C) Testi alan öğrencilerin çoğunluğu ta-
rafından doğru cevaplanmıştır.
D) Öğrencilerin test puanları arttıkça
maddeyi doğru cevaplama olasılıkları
artmaktadır.
E) Üst düzeyden bir düşünme becerisini
ölçmektedir.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 471

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

40. 24 soruluk kısa cevaplı bir testte, öğren- 41.

Yetenek Seçenekler (%)
cilerin ham puanları; doğru cevaplara 1,
Grubu a. b. c. d. e. Boş
diğerlerine ise 0 puan verilerek hesaplan-
mıştır. Bu testte, öğrencilerin ham puan- Yüksek 30 5 50 15 0 0
larının aritmetik ortalaması 10, standart Düşük 10 30 10 20 0 30
sapması ise 4’tür. Daha sonra ham puan-
lar; ortalaması 60, standart sapması 10 Yukarıdaki tabloda; yüksek ve düşük ye-
olan standart puanlara dönüştürülmüş- tenek grubundaki öğrencilerin, sayısal
tür. Aşağıdaki tabloda beş öğrencinin yetenek testinde yer alan bir maddenin
standart puanları verilmiştir: seçeneklerini işaretleme veya boş bırak-
ma yüzdeleri verilmiştir.
Öğrenci Standart Puan
Buna göre, maddeyle ilgili olarak aşa-
Arzu 85 ğıdakilerden hangisi yanlıştır?

Deniz 80 A) a. seçeneği çeldirici ise kötü işleyen

bir çeldiricidir.
Efe 70 B) Doğru cevap c. seçeneği ise madde-
Banu 60 nin ayırt ediciliği 0,25’tir.
C) Doğru cevap c. seçeneği ise madde-
Can 45 nin doğru cevaplanma oranı 0,30’dur.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi D) Soru dört seçenekli olarak işlemiştir.
yanlıştır? E) Doğru cevap d. seçeneği ise madde-
A) Can’ın puanı, sınıf ortalamasının 1,5 nin ayırt ediciliği negatiftir.
standart sapma altındadır.
B) Banu, soruların yarısından azını doğru
cevaplamıştır.
C) Arzu, 3 soruyu daha doğru cevapla-
saydı soruların hepsini doğru cevap-
lamış olacaktı.
D) Efe’nin doğru cevap sayısı, Banu’nun
doğru cevap sayısından 4 fazladır.
E) Deniz, 18 soruya doğru cevap ver-
miştir.

472 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

42. Bir okuldaki A ve B şubelerine uygulanan 43. Bir sınıfta yapılan sınıf başkanlığı se-
bir testin sonuçlarına ait istatistikler aşa- çimi sonuçlarını göstermek için uygun
ğıdaki tabloda verilmiştir: olan grafik çeşitleri, aşağıdakilerin
hangisinde birlikte verilmiştir?
Şubeler
İstatistikler A) Sütun grafiği ve histogram
A B B) Sütun ve çizgi grafiği
Ortalama 50 60 C) Sütun ve pasta grafiği
Standart sapma 5 5 D) Histogram ve çizgi grafiği
Ranj 30 30 E) Histogram ve pasta grafiği

Öğrenci sayısı 50 50
Buna göre, A ve B şubelerine ait da-
ğılım grafiği aşağıdakilerden hangisi
olabilir?
A) Frekans A Şubesi
B Şubesi

Puan
B) Frekans A Şubesi
B Şubesi

Puan
C) Frekans A Şubesi
B Şubesi

44. Her bir madde için doğru cevapların 1,

Puan diğerlerinin 0 olarak puanlandığı 60 mad-
D) Frekans delik bir testten alınan puanların ortala-
A Şubesi
ması 32, standart sapması 6’dır.
B Şubesi
Bu testle ilgili olarak aşağıdaki sonuç-
lardan hangisi diğerlerinden daha yük-
sek başarıya karşılık gelir?
Puan A) Arzu +2 z puanı almıştır.
E) A Şubesi B) Sibel 65 T puanı almıştır.
Frekans
B Şubesi C) Ahmet 46 soruyu doğru cevaplamış-
tır.
D) Mehmet soruların % 60’ını doğru ce-
vaplamıştır.
E) Zehra, ortalamanın 1 standart sapma
Puan
üzerinde puan almıştır.

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 473

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

45. 16 kişilik bir öğrenci grubuna 50 maddelik 46. 40 maddelik, çoktan seçmeli bir kimya
bir sınav uygulanmıştır. Bu sınavda ham testinden elde edilen veriler alt grup-üst
puanlar, doğru cevaplara 1, diğerlerine ise grup madde analizine tabi tutulmuştur.
0 puan verilerek hesaplanmıştır. Aşağıdaki Testin 38. maddesini alt gruptaki 15 öğ-
grafikte öğrencilerin aldıkları ham puanlar renciden 10’u, üst gruptaki 15 öğrenci-
gösterilmiştir.
den 5’i doğru cevaplamıştır.
16 Bu maddenin ayırt edicilik indeksi ve
15 zorluğuyla ilgili olarak aşağıdakilerden
14 hangisi doğrudur?
13
12 Ayırt edicilik indeksi Zorluk
11
A) Negatif Kolay
10
Öğrenci No

9 B) Negatif Orta
8
C) Pozitif Kolay
7
6 D) Pozitif Zor
5
E) Pozitif Orta
4
3
2
1
10 15 20 25 30 35 40 45 50
Ham Puan

Bu öğrencilerin ham puanlarının stan-

dart sapması 8 alındığına göre aşağı-
dakilerden hangisi yanlıştır?
A) Ham puan dağılımı sağa çarpıktır.
B) 15 numaralı öğrencinin z puanı
1,25’tir.
C) 7 numaralı öğrencinin T puanı 50’dir.
D) En yüksek ve en düşük T puanları
arasındaki fark 37,5’tir. 47. 50 öğrencinin bulunduğu sınıfta bir test
E) En yüksek puanı alan öğrenci, sorula- uygulanmıştır. Bu sınıftan üç öğrencinin
rın % 90’ına doğru cevap vermiştir. testten aldıkları ham puanlar ve z puanla-
rı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Ham Puan z Puan

Deniz 65 1

Fırat 43 -2

Derya 49 -3
Bu testten 59 ham puan alan bir öğ-
rencinin T puanı kaçtır?
A) 60 B) 55 C) 50 D) 45 E) 35

474 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

48. ve 49. soruları aşağıdaki bilgilere 50. Bir kazanımı ölçen çoktan seçmeli bir
göre cevaplayınız. test hazırlamak isteyen öğretmen, elin-
deki bu kazanımı ölçen maddelere ilişkin
10 öğrenci; 5 çoktan seçmeli maddeden olu- madde istatistiklerini hesaplamıştır.
şan bir teste girmiştir. Öğrencilerin doğru ce- Madde istatistikleri aşağıdaki tabloda
vapları 1, diğer cevaplar ise 0 olarak puanlan- verilmiştir.
mıştır. Öğrencilerin her bir maddeden aldıkları
puanlar aşağıdaki tabloda verilmiştir. Madde Güçlük Ayırıcılık
No İndeksi İndeksi
Maddeler
M1 0,1 -0,3
Öğrenciler 1 2 3 4 5 Toplam M2 0,2 0,4
Cem 1 1 1 1 1 5 M3 0,8 -0,2
Yeşim 1 0 1 1 1 4 M4 0,3 0,7
M5 0,8 0,5
Ebru 1 0 0 1 1 3
M6 0,1 0,1
Meltem 1 0 1 1 0 3
M7 0,7 0,5
Sevgi 1 0 1 1 0 3 M8 0,4 0,6
Ege 1 0 0 1 1 3 M9 0,2 0,4
Esra 0 0 1 1 0 2 M10 0,6 0,3

Hakkı 0 0 1 0 1 2 M11 0,5 -0,4

M12 0,1 0,5
Selin 1 0 0 0 0 1
Her doğru cevap için 1, diğer cevaplar
Murat 0 0 0 0 1 1 için 0 puan verilecektir.
Oluşturulacak 5 maddelik testin puan
ortalamasının 2 olması hedeflendiğine
göre, aşağıdaki beşer maddelik test-
48. Testten alınan toplam puanların med-
lerden hangisinin tercih edilmesi bek-
yanı ve ortalaması kaçtır?
lenir?
Medyan Ortalama A) M2, M3, M4, M6, M10
B) M1, M2, M5, M8, M11
A) 2 2,7
C) M2, M5, M7, M9, M12
B) 2 3 D) M4, M5, M6, M7, M8
C) 3 3 E) M5, M7, M8, M11, M12

D) 3 2,7

E) 5 3,2

49. Standart sapması en düşük madde

aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 475

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

51. Öğrencilerin, eleştirel düşünme becerile- 52. ve 53. soruları aşağıdaki bilgilere
rindeki eğilimlerini izlemek isteyen bir öğ- göre cevaplayınız.
retmen 2011 ve 2012 yıllarında 8. sınıf öğ-
rencilerine eleştirel düşünme becerileri testi
uygulamıştır. Elde ettiği puanları karşılaştır-
dığında en düşük ve en yüksek puanların 5 maddeden oluşan çoktan seçmeli bir teste
değişmediğini ancak aritmetik ortalamanın katılan 10 öğrencinin cevap örüntüsü aşa-
üzerinde puan alan öğrenci sayısında belir- ğıdaki tabloda verilmiştir. Doğru cevaplar 1,
gin bir artış olduğunu görmüştür. diğerleri 0 olarak puanlanmıştır.
Buna göre, iki uygulamaya ait puan-
ların dağılım grafiği aşağıdakilerden

Öğrenci no
hangisi olabilir?

Madde 1

Madde 2

Madde 3

Madde 4

Madde 5

Toplam
A) 2011
f 2012
1 1 1 1 1 1 5

2 1 1 1 0 1 4

3 1 1 1 0 1 4
Puan
4 1 1 1 0 1 4
B) 2011
f 2012 5 0 1 1 0 1 3

6 1 0 0 1 1 3

7 1 0 0 1 1 3

8 0 1 0 1 0 2
Puan
C) 2011 9 0 0 0 1 0 1
f 2012
10 0 0 0 1 0 1

Puan
D) 2011
f 2012
52. Buna göre hangi maddenin ayırt edici-
lik indeksi (rjx) negatiftir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Puan
E) 2011
f 2012

53. Buna göre testin en zor maddesi aşa-

ğıdakilerden hangisidir?

Puan A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

476 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER (ÇÖZÜM)
1. Derste kullanılan öğretim yöntemi (bilgisa-
yarlı, bilgisayarsız ve benzeri) başarıyı etki-
lemektedir. Bu sebeple, araştırmada başarı,
kullanılan öğretim yöntemine bağımlıdır. Do-
layısıyla, bağımsız değişken öğretim yön-
temleridir.
4. Bir öğrencinin puanının değişmesi ile kesin
olarak değişecek olan bir istatistiğin tüm
puanları hesaba katması gerekmektedir.
Seçenekler arasında tüm puanları hesaba
katan tek istatistik ise ortalamadır.
Cevap A

MATEMATİK BAŞARISI
KULLANILAN ÖĞRE-
TİM YÖNTEMLERİ
(BAĞIMSIZ)

(BAĞIMLI)

Cevap C

2. Bu maddede verilen seçeneklerden doğru

olanını seçmek için birbiri ile ilişkisi en az
olacak ikilinin seçilmesi yeterlidir.
Doğum yeri ile doğum yılı arasındaki ilişkini
çok az olacağı (veya olmayacağı) görülmek- 5. Tabloda verilenlere göre Ali’nin birinci sınav-
tedir. dan, Ayşe’nin ise ikinci sınavdan aldığı stan-
Cevap A dart puanlardan z puanlarını hesaplamak
mümkündür.
3. Verilen tabloda öğrencilerin genel olarak en
Birinci sınavda Ali ortalamanın 1 standart
başarılı olduğu dersi görebilmek için soru
sapma üzerinde puan almıştır. Dolayısıyla, z
sayıları eşit olmadığı için ortalama “mutlak (70 - 55)
başarı düzeylerinin” hesaplanması gerekir. puanı 1’dir. Z puanı = =1
15
Başarı düzeyi ise sınıf ortalamasının soru Ayşe ise ikinci sınavda ortalamanın 1,6
sayısına bölünmesiyle elde edilmektedir. standart sapma üzerinde puan almıştır. Do-
Sınıf Ortalaması (X) layısıyla, z puanı 1,6’dır.
Mutlak Başarı Düzeyi = ––––––––––––––––––
Soru Sayısı (n) (68 - 60)
Z puanı = = 1, 6
5
Buna göre bahsedilen hesaplama yapıldı- Bu z puanlarını karşılaştırdığımızda ise Ay-
ğında derslere dair başarı düzeyleri aşağı- şe’nin ikinci sınavdaki başarısının, Ali’nin
daki tablodaki gibi görülmektedir. birinci sınavdaki başarısından daha yüksek
Ders Sınıf Soru Başarı olduğunu görebiliriz.
ortalaması sayısı düzeyi
Soru kökünde verilenler ile A, C ve E seçe-
Kimya 8 20 8 ÷ 20 = 0,40 0,40
neklerinde verilen ifadeler hakkında bir yo-
Tarih 30 40 30 ÷ 40 = 0,75 0,75 rum yapılamaz.
Türkçe 15 30 15 ÷ 30 = 0,50 0,50 B seçeneğindeki durum ise yanlıştır. Ali ikin-
Fizik 30 50 30 ÷ 50 = 0,60 0,60 ci sınavdan 70 alırsa, ortalamanın 2 standart
Felsefe 14 40 14 ÷ 40 = 0,35 0,35 sapma üzerinde olacağı için z puanı 2 olur.
İlk sınavda 1 olan başarısı 2’ye çıkacağı için
Tabloya göre en yüksek başarı düzeyi Tarih (70 - 60)
dersindedir. başarısı artmış olur. Z puanı = =2
5
Cevap B Cevap D

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 477

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

6. Güvenirliğe en çok katkısı olan maddeler en 9. Tablo incelendiğinde 4, 5, 8 ve 10. Maddele-

ayırıcı maddeler olmaktadır. Ayrıcılık gücü rin güçlük değerleri bire yaklaştığı için kolay
en yüksek olan üçüncü madde güvenirliğe oldukları söylenebilir. Bunların içinde ayırte-
en yüksek katkıyı yapmaktadır. dicilik değeri en yüksek olan ise 8. Madde-
dir.
Ayırıcılık Yorumu:
Soru p r
Aralık Yorum
1 0,35 0,25
Negatif ayırıcı (o teste ait 2 0,05 0,65
(-1,00)-(-0,20)
soru değil)
3 0,15 0,15
Geçersiz (ayırıcı değil, hiç 4 0,90 0,05
(-0,19)-0,19
ilişki yok)
5 0,70 -0,35
Kısmen geçerli (düzeltme 6 0,40 0,40
0,20-0,29
şartıyla kullanılabilir.)
7 0,15 0,10
0,30-0,39 Geçerli
8 0,75 0,60

0,40-1,00 Geçerliği yüksek 9 0,15 -0,40

10 0,95 0,25
Cevap C

Aralık Yorum
7. Ayırıcılığı negatif olan maddeler en sorunlu
maddelerdir. Soru köküne göre madde test- (-1,00)-(-0,20) Negatif ayırıcı (o teste
ten çıkarılamayacağına göre, en köklü deği- ait soru değil)
şikliğe tabi tutulması gereken madde ikinci
maddedir. (-0,19)-0,19 Geçersiz (ayırıcı değil,
hiç ilişki yok)
Cevap B
0,20-0,29 Kısmen geçerli (düzelt-
me şartıyla kullanılabilir.)
8. Soruların testten çıkarılmasını iki etkisi ola-
0,30-0,39 Geçerli
caktır.
Testin güvenirliği, 0,40-1,00 Geçerliği yüksek

Testin kapsam geçerliği zayıflayacaktır.

Madde güçlük
Ancak ayırtediciliği düşük sorular içtutarlık Yorum
değeri
anlamındaki güvenirliği zaten olumsuz et-
kileyeceğinden bunların testten çıkarılması 0,00-0,20 Çok zor madde
özellikle aynı davranışları ölçen başka soru-
lar olmadığında daha çok kapsam geçerliği- 0,21-0,40 Zor madde
ni düşürecektir.
0,41-0,60 Orta güçlükte madde

0,61-0,80 Kolay madde

Kapsam Geçerliği: Bir ölçme aracının, ölçülmek is-
tenen konu, ünite ya da davranışları kapsama dere-
cesidir. Kapsamda olduğu halde testte olmayan yada 0,81-1,00 Çok kolay madde
kapsamda olmadığı halde testte olan davranışlar var-
sa kapsam geçerliği düşer. Cevap C

Cevap E

478 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

10. Üst düzeyde yeterliğe sahip olan bir öğren-
cinin grubun çok zor ve ayırtedici sorulara
doğru cevap verebilmesi gerekir.
Eğer zor ve ayırıtedici soruları bulursak çö-
züme ulaşmak kolaylaşır. Maddelerin güçlük
değerleri incelendiğinde 2, 3, 7 ve 9. Sorula-
rın zor sorular olduğu söylenebilir.
Bu maddelerden 2. Maddenin ayırıcılık gü-
cünün yeterince yüksek olduğu görülmekte-
dir. Buna dayanarak 2. Maddenin üst düzey
yeterliğe sahip bireyleri seçmede kullanıla-
bileceğini söyleyebiliriz.
Soru p r
1 0,35 0,25
2 0,05 0,65
3 0,15 0,15
4 0,90 0,05
11. Betimsel istatistikler incelendiğinde dağı-
lımın çarpık olduğu görünmektedir. Sola
çarpık dağılım olduğu için, öğrencilerin
çoğunun yüksek puanlarda toplandığı söy-
lenebilir. Ayrıca ranjın geniş olmasına kar-
şın standart sapmanın düşük olduğu yani
grubun homojen olduğu görülmektedir. Bu
bilgiler çerçevesinde, A ve C seçeneğindeki
ifadeler doğru bir yorum olacaktır.
Çarpık dağılımlarda merkezi eğilim ölçüsü
olarak ortancanın kullanılması daha uygun
olacağından B seçeneğindeki yorumda
yapılabilir. D seçeneğindeki ifadenin doğru
olup olmadığına ilişkin bir bilgi yoktur.
E seçeneği de dağılımın çarpıklığına daya-
narak yapılabilecek bir yorumdur.
Sola Çarpık Dağılım:
A) B)
Frekans Frekans

5 0,70 -0,35

6 0,40 0,40

7 0,15 0,10
Puan
8 0,75 0,60
Bireyler yüksek puanlarda toplanmışlardır.
9 0,15 -0,40 C) D)
Herhangi bir eğitim süreci sonunda dağılı-
Frekans Frekans
10 0,95 0,2 mın sola çarpık olması beklenir.

Cevap B Başarılı gruplardır.

Sağa Çarpık Dağılım:
A) B)
Frekans Frekans

Puan

E)
Frekans

Puan Puan
Bireyler küçük puanlarda toplanmıştır.
C) D)
Dağılımın büyük kısmı ortalamanın altında-
Frekans Frekans
dır. Başarısız gruplardır. Ön test puanlarının
tipik dağılımıdır. Pua
Cevap D

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 479

Puan Puan

E)
Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

12. Ranjı bulabilmek için sınava giren öğrencile- 14. Test puanları: 3, 4, 5, 5, 6, 6, 6, 7, 7, 8
rin maddelerden aldığı puanları (satırlardaki
1’leri) toplayarak öğrencilerin test puanlarını Test puanları Frekans
hesaplamalıyız.
3 1
Ranj: En büyük ölçüm ile en küçük ölçüm ara- 4 1
sındaki farktır. 5 2
6 3
Toplam
SORULAR 7 2
puan

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
8 1

A 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 6 4
B 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 6 3
C 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 7
2
D 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 7
ÖĞRENCİLER

E 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 4 1

F 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 8 0
3 4 5 6 7 8
G 1 1 0 0 1 1 1 0 0 0 5
Frekans
H 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 6
I 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 5 Cevap A
J 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 3

Ranj = 8 - 3 = 5 15. Cevap A’dır. B, C, D ve E seçeneklerinin

standart sapmanın, varyansın tanımıyla ilgisi
Cevap B
yoktur.
13.
Toplam
SORULAR Standart sapma ve varyans, bireylere ait puan-
puan
ların ortalama etrafında nasıl bir dağılım göster-
diğini ortaya koyan yaygınlık ölçüleridir ve genel
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
olarak tek başına yorumlanmazlar, ortalama ile
A 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 6 birlikte yorumlanırlar. Bununla birlikte, bir testten
elde edilen puanlar temel alındığında şu yorumlar
B 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 6 yapılabilir:
C 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 7 ✔ Bireysel puanlar birbirlerinden ne kadar
uzaklaşırsa, farklılaşırsa varyans o kadar
D 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 7
büyür ve grup ölçülen özellik bakımından
ÖĞRENCİLER

E 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 4 heterojenleşir.
✔ Puanlar birbirine yaklaştıkça varyans o kadar
F 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 8
küçülür ve grup ölçülen özellik bakımından
homojenleşir.
G 1 1 0 0 1 1 1 0 0 0 5
✔ Standart sapma da varyansın karekökü oldu-
H 1 1 0 0 1 1 1 0 0 1 6 ğuna göre, bu yorumlar standart sapma için
I 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 5 de geçerlidir.
n
J 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 3
/ aX1- X k2
i=1
Testteki maddelerden hiç kimsenin doğru Varyans (S2) =
N-1
cevap vermediği 4. Soru ile herkesin doğru
cevap verdiği 7. Sorunun bireysel farklılıkları Standart sapma (SX) = S
2
ortaya koyma düzeyi de sıfırdır.
Cevap D Cevap A

480 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

16. Frekansların toplamı öğrenci sayısını verir. 18. Madde güçlük indeksi 0 ile 1 arasında de-
Bu doğrultuda, doğru cevap D’dir. ğişir. Güçlüğün 1’e yaklaşması maddenin
kolaylaştığını; 0’a yaklaşması ise maddenin
Puan Frekans zorlaştığını gösterir. III nolu testte 0’a en ya-
1 2 kın değer 0,2 ile en zor madde 4. maddedir.

2 10
Madde güçlük
Yorum
3 5 değeri
4 4 0,00-0,20 Çok zor madde
5 3
0,21-0,40 Zor madde
6 2
Sf = 26 0,41-0,60 Orta güçlükte madde

Cevap D 0,61-0,80 Kolay madde

0,81-1,00 Çok kolay madde

Cevap D

17. Bu maddede adaylar tarafından, hem mo-
dun ve hem de dağılım özelliğinin birlikte ele
alınması istenmiştir. Mod, bir puan dağılım-
da frekansı en yüksek puandır. Tabloda en
yüksek frekans olan “10”, 2 puanının tekrar
sıklığını göstermektedir, yani mod 2’dir ve
dağılım tek modludur. Tabloda görüldüğü
üzere, dağılımda düşük puanlarda bir yığıl-
ma söz konusudur. 1-3 puanları arasında
bir yığılma (2+10+5=17) vardır ve yüksek
puanlardaki puan sayısı ise oldukça azdır.
Yani çarpıklık yüksek puanların olduğu sağa
yöneliktir. Dolayısıyla doğru cevap B’dir.
Frekans
12
19. Bir maddenin güçlük indeksi ortaya yaklaş-
tıkça (Pj , 0,5) madde varyansının artması-
na bağlı olarak ayırt edicilik yükselme eğili-
mindedir. Bu maddede ayırt edicilik düzeyi
verilmese de, güçlük indeksi ile ilgili bu bilgi
doğrultusunda madde cevaplandırılabilir.
V. testte ortalama güçlüğe sahip olan mad-
de 5. maddedir.
Cevap E

10

0 Puan
0 2 4 6 8

Cevap B

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 481

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

20. Bu maddeyi yanıtlayabilmek için her bir test 22. Alınan puan Frekans
için ortalama güçlüğün ( P ) bulunması gere-
kir. Bunun için her bir teste ait güçlüklerin 30 4
toplanarak (SPj), madde sayısına (k) bölün-
45 6
mesi gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda ör-
nek hesaplama verilmiştir. 55 4

P=
� Pj 60 4
k
65 8
Madde güçlük indeksleri
70 2
M1 M2 M3 M4 M5 SPj/k P
80 6
I. 0,4 0,5 0,6 0,5 0,6 2,6/5 0,52
II. 0,4 0,8 0,9 0,7 0,3 3,1/5 0,62 85 2
III. 0,3 0,4 0,5 0,2 0,9 2,3/5 0,46
� Soruda verilen grafikten ve yukarıda oluş-
IV. 0,8 0,7 0,6 0,5 0,9 3,5/5 0,70
turduğumuz tablodan da anlaşılacağı gibi,
V. 0,2 0,4 0,3 0,1 0,5 1,5/5 0,30
Mod (tepe değer) = 65’tir.
Madde güçlük indeksi 0 ile 1 arasında de-
ğişir. Güçlüğün 1’e yaklaşması maddenin Bizden istenen modun üzerinde puan alan
kolaylaştığını; 0’a yaklaşması ise maddenin kaç öğrenci olduğudur. Tabloya bakarsak,
zorlaştığını gösterir. IV nolu testte 1’e en ya- 70 alan 2 kişi
kın değer 0,70 ile en kolay test 4. testtir.
80 alan 6 kişi
Cevap D
85 alan 2 kişi
Toplamda 10 kişi modun üzerinde not almış
ve istedikleri arkadaşıyla çalışma imkanı ya-
kalamıştır.

Cevap D

21. Bu madde, basit orantı mantığı ile cevaplan-

dırılabilir.
45 ara sınav notunun % 40’ı 18’dir.
(45 x 0,40 = 18)
Geçme notu 60 olduğuna göre 60 – 18 = 42
öğrencinin finalde alacağı notun % 60‘lık
kısmı 42 puan olmalıdır
23. Bu şubelerde derse giren öğretmenin en
42 = 0,60 x Öğrenicinin notu çok zorlanacağı şube öğrenciler arası fark-
60 lılaşmanın en fazla olacağı şubedir. Öğrenci-
42 = x Öğrencinin notu ler arası farklılaşmanın en fazla olduğu şube
100
4200 ise 30 standart sapma değeri ile 5 nolu şu-
Öğrencinin notu = = 70 olmalıdır. bedir.
60
Cevap B
Cevap E

482 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

24. Verilen tabloda öğrencilerin genel olarak en 26. Öğrenci her bir derste 40 soruya doğru yanıt
başarılı olduğu testi görebilmek için soru verecekse alacağı puan 40 olacaktır. Bura-
sayıları eşit olmadığı için ortalama mutlak dan hareketle Z puanları hesaplanarak en
başarı düzeylerinin hesaplanması gerekir. başarısız olduğu dersi bulabiliriz.

Sınıf ortalaması ( X ) (öğrencinin puanı – aritmetik ortalama)

Mutlak Başarı z puanı = –––––––––––––––––––––––––––––––––––
= –––––––––––––––––– standart sapma
Düzeyi Soru sayısı (n)

Buna göre bahsedilen hesaplama yapıldı-

Öğrencinin aldığı puan

ğında testlere dair başarı düzeyleri aşağıda-
ki tablodaki gibi görülmektedir.

Testin ortalaması

Testin standart

Z puanları
Testin aritmetik

sapması
Dersler
Başarı düzeyi
Madde sayısı
ortalaması
Ders

40 - 15
Felsefe 40 15 5 = 20 20
6
Felsefe 15 50 15÷50=0,30 0,30
40 - 60
Fizik 40 60 15 = - 1, 33 -1,33
Fizik 60 100 60÷100=0,60 0,60 15

Kimya 25 100 25÷100=0,25 0,25 40 - 25

Kimya 40 25 10 = 1, 5 1,5
10
Biyoloji 20 50 20÷50=0,40 0,40
40 - 20
Tarih 40 100 40÷100=0,40 0,40 Biyoloji 40 20 4 =5 5
4
Tabloya göre en zor gelen test Kimya testi- 40 - 40
dir. Tarih 40 40 15 =0 0
15
Cevap C Cevap B

27. Verilen soruda yetenek düzeyi ile soruya

doğru yanıt verme olasılığı arasında birlikte
değişim gösteren bir ilişkinin olduğu yani
pozitif bir korelasyon olduğu belirtilmiştir.
Verilen seçenekler arasında buna en uygun
olan soruya doğru yanıt verme olasılığı ile
yeteneğin birlikte artış gösterdiği A seçene-
25. Standart hatanın hesaplanması; ğindeki grafiktir.
Se = (1 - Güvenirlik katsayısı)
Korelasyon: İki değişken arasındaki ilişkinin mik-
Standart hatayı büyük bulabilmek için; tarını ve yönünü betimleyen istatistiksel tekniktir.
İlişki negatif ya da pozitif yönlü olabilir.
Sx ⇒ büyük, güvenirlik katsayısın ⇒ küçük -1 < rxy < +1
seçmemiz yeterli olacaktır. 0,00 – 0,30 Zayıf ilişki
Buna göre önce Sx’lere bakarsak Fizik ve 0,31 – 0,70 Orta ilişki
Tarih öne çıkar. Ancak güvenirlik katsayıla- 0,71 – 1,00 Güçlü ilişki
rını karşılaştırdığımızda Tarih’inki daha dü- ✔ Korelasyon katsayısı oran ya da yüzde ola-
şüktür. Buna göre en büyük standart hata rak hesaplanmaz.
Tarih dersine aittir. ✔ Korelasyon katsayısı başarıyı yorumlamada
ya da karşılaştırmada kullanılmaz.
Cevap E
Cevap A

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 483

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

28. Madde Ayırıcılık Gücü İndeksi 29. Soruda, iki uygulama sonucunun da puan
n (d, ü) - n (d, a) dağılımının tek modlu ve simetrik olduğu
rjx = puan ortalamasının aynı ancak standart
n
sapmanın farklı olduğu belirtilmiştir. Tüm
Pj : Madde güçlük indeksi seçenekler incelendiğinde, sadece A seçe-
n(d,ü) : Maddeyi üst grupta doğru cevapla- neğinde her iki dağılımın da simetrik olduğu
yanların sayısı görülecektir.

n(d,a) : Maddeyi alt grupta doğru cevapla-

Simetrik dağılım:
yanların sayısı
✔ Aritmetik ortalama, Mod, Medyan
n : Alt veya üst gruptaki öğrenci sayısı (ortanca) birbirlerine eşittir.
n (d, ü) + n (a, ü) ✔ Puanlar aritmetik ortalama, Mod ve
Madde güçlük indeksi = rjx = Medyanın sağında ve solunda eşit
N
N: Toplam öğrenci sayısı dağılır.
✔ Öğrencilerin %50 si ortalama altın-
I seçeneği için ayırıcılık gücü indeksi
da, %50 si ortalama üstüne toplan-
(1 - 13) mıştır.
= - 40 (negatif) olacağından bu
30 ✔ Bu dağılımlarda testin orta güçlükte
öncül yanlıştır. olduğu ve sonuçların geçerli ve gü-
venilir olduğu söylenebilir.
II seçeneği için madde güçlük indeksi =
✔ Her normal dağılım simetrik iken her
(6 + 6 ) simetrik dağılım normal dağılım de-
 = 0, 20 olacaktır ki bu da mad- ğildir.
30 + 30
denin zor olduğu anlamına gelmektedir. Cevap A
III seçeneği için madde güçlük indeksi =
(3 + 2 )
 = 0, 12 olacaktır bu da madde
30 + 30
güçlük değerleri açısından zor soru sınırla- 30. ✔ Zeynep’in doğru cevap sayısı ikinci uy-
rı arasındadır. gulamada birinci uygulamaya göre art-
mıştır. Dolayısıyla mutlak başarı düzeyi
Yapılan incelemelerden de görüleceği gibi
artmıştır.
sadece III. Öncül doğru diğerleri yanlıştır.
✔ Her iki test içinde Zeynep’e ait T puan-
Cevap C
larını hesaplayalım. T puanlarını bulabil-
mek için öncelikler Z puanlarının hesap-
lanması gerekmektedir.
^60 - 50h
• Birinci test için Z puanı = =1
10
^65 - 60h
• İkinci test için Z puanı = = 0, 5
10
• Birinci test için T puanı = 50 + (10 · 1) = 60
• İkinci test için T puanı = 50 + (10 · 0,5) = 55
• Görüldüğü gibi T puanında artış olmamış
aksine 5 puan düşmüştür.
✔ T puanı azaldığından sınıftaki başarısı da
azalmıştır.

Cevap A

484 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

31. Mutlak başarı düzeyi eşit soru sayısına sa- 33.

hip olan testlerde alınan puanlar yani testte- Testin ortalaması, testte yer alan mad-
ki doğru sayılarıdır. delerin güçlük indeksleri toplamına
eşittir.
Öğrencinin puanı – Aritmetik ortalama
z puanı = –––––––––––––––––––––––––––––––––––
Standart sapma Her bir maddenin güçlük indekslerini sıra-
A. Burcu’nun mutlak başarı düzeyinin aynı kal- sıyla hesaplayıp toplarsak,
dığı aylar Şubat ve Mart aylarıdır. Ancak bu
3 2 7 6 12
aylarda okul sıralaması hakkında bilgi sahibi + + + + = 1, 25 bulunur.
24 24 24 24 24
olmamız mümkün değildir.
Cevap B
B. Mutlak başarı düzeyinin %50’nin altında
olduğu tek ay grafikten de görüleceği gibi
Ocak ayıdır.
C. Bu seçenekte Mart ayına ait Z puanına
baktığımızda 0,00 olduğu görülecektir. Z
34. Çok kişinin başvurduğu ancak az kişinin
puanı hesaplanmasından hatırlanacağı
seçileceği bir sınav, zor ve öğrencilerin
gibi
çoğunun düşük puan alarak başarısız ola-
(50 – sınıf ortalaması) cakları bir sınav olmalıdır. Alınan puanların
Z(Mart ayı) = –––––––––––––––––––– = 0
SX çoğu düşük puanlar olacağından yığılma bu
kesimde olacaktır. Bundan dolayı görünüm
ise sınıf ortalamasının 50’ye eşit olduğu- A seçeneğinde olduğu gibidir.
nu söyleyebiliriz. frekans
900
D. Nisan ayında Burcu’nun doğru sayısı okul 800
700
ortalamasın üstünde olduğu için Z puanı 600
pozitif değer almış yani okul ortalamasının 500
400
üstünde bir puan almıştır. 300
200
E. Ocak – şubat döneminde Burcu’nun okul 100
0 puan
içindeki sıralamada yerini söyleyebilmek 0 10 20 30 40 50 60
ve diğer aylara göre kıyas yapabilmek için
okul içindeki diğer öğrencilerin puanlarına Cevap A
da ihtiyaç duyulur. Bu sebeple bu seçenek
hakkında net bir şey söylememiz mümkün
değildir.
Cevap C
35. Yapılacak değerlendirmede mutlak ölçüt
32. T = 50 + (10 · Z Puanı) kullanılırsa bu yeterliliğe sahip öğrenci bu-
Öncelikle Z puanından yola çıkarak Nisan lunmayabilir. Dolayısıyla takım için yeterli
ayındaki ortalamanın hesaplanması gerekir. sayıda öğrenci seçilmeyebilir. Ancak bağıl
ölçüt kullanılırsa seçme işlemi sıralamaya
55 - ^ortalamah dayalı yapılacağından dört kişilik takım her
0,5 = = 52 bulunur.
6 zaman oluşturulabilir. Çoktan seçmeli testin
64 puan alan öğrenci için Z puanı hesapla- kullanıldığından, diğer seçeneklerde verilen
yalım; objektifliğin sağlanamaması, kullanışlılığının
^64 - 52h düşük olması, başarı düzeyinin belirleneme-
Z(Nisan ayı) = =2 mesi yada hatanın istenenden büyük olması
6
T puanı = 50 + (10 · 2) = 70 bulunur. gibi bir durum söz konusu değildir.

Cevap D Cevap A

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 485

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

36. Verilen tablo incelendiğinde Z puanındaki 1 37. Verilen tablo incelendiğinde 6A şubesindeki
puanlık artış, ham puanda 20 puanlık artışa puanların standart sapması, 6B şubesindeki
neden olmaktadır. Yani Nuri ve Zeynep’in puanların standart sapmasından daha dü-
puanlarının doğru olduğunu kabul edersek şüktür. 6A şubesinin standart sapmasının
eğer 90 - 50 = 40 6B şubesinden daha düşük olması, bu şu-
bedeki öğrencilerin yoklanan davranış bakı-
Alternatif çözüm;
mından 6B şubesindeki öğrencilere kıyasla
Nuri ve Zeynep’in puanlarının doğru olduğu daha benzer oldukları yani bu şubenin daha
düşünülürse( üstünde hesaplama yapılması homojen bir dağılım gösterdiği anlamına ge-
en kolay iki kişi -1, + 1 Z puanlarından dola- lir.
yı)
Diğer seçeneklere baktığımızda;
Z puanı hesaplama formülünden Nuri ve
A seçeneğinde ranjdan bahsedilmektedir.
Zeynep’e ait denklemler oluşturarak ortala-
6A için 40 – 8 = 32, 6B için 36 – 4 = 32 dir ve
maya ulaşabiliriz.
her iki sınıf içinde genişlik aynıdır.
(öğrencinin puanı – aritmetik ort.)
Z puanı = ––––––––––––––––––––––––––––– = 0 C seçeneğine bakıldığında 6A şubesinin or-
SX talaması 6B şubesinin ortalamasından daha
90 - ortalama & büyüktür. Bu sebeple 6B için daha başarılı-
1= Nuri için dır diyemeyiz.
Sx
50 - ortalama & D için kesin bir şey söylememiz mümkün
-1 = Zeynep için değildir
Sx

Sx = 90 - ortalama E seçeneğinde ortalama ve standart sap-

140 = 2 ortalama maya baktığımızda dağılımın sağa çarpık
Sx = 50 - ortalama olduğunu söyleyebiliriz.
Ortalama = 70 çıkar.
Cevap B
Nuri’nin denkleminde yerine koyarsak; Sx =
90 - 70 buradan Sx = 20 bulunur.
100 - 70
Kemal için Z puanı = = 1, 5
20
70 - 70
Fatma için Z puanı = =0
20
30 - 70
Mehmet için Z puanı = = -2
20
Hesaplamalardan da görüldüğü gibi Fatma
ya ait olan puan hatalıdır. Puanının 60 olma-
sı gerekir.

Cevap C

38. Soruda verilenlere göre madde güçlük in-

deksi 0,21 ve madde zor bir maddedir ay-
rıca ayırt edicilik indeksi 0,61 ve madde çok
iyi ayırt edici bir maddedir. Dolayısıyla bu
sınavdan yüksek puan alan öğrencilerin ilgili
maddeyi de doğru cevaplama oranlarının
daha yüksek olduğu söylenebilir.

Cevap D

486 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

 Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

39. Ayırt edicilik gücü indeksi gelecek C) Arzu = 85 Z = 2,5

Sırayla her 3 maddenin de güçlük ve ayırt x - 10
2, 5 = & x Arzu = 20 doğrusu var.
edicilik değerlerini hesaplayalım; 4
Tamamı için 4 taneye ihtiyacı var. (Yanlış)
^15 - 12h
Madde güçlük değeri = = 0, 06 x - 10
50 1= & xEfe = 14
^15 - 12h D) Efe = 70 Z = 1 4
Madde ayırıcılık indeksi = = 0, 12 xBanu = 10 < xEfe = 14
25
^20 - 6h (Doğru)
Madde güçlük değeri = = 0, 28
50 E) Deniz = 80 Z = 2
^20 - 6h x - 10
Madde ayırıcılık indeksi = = 0, 56 2 = & xDeniz = 18 (Doğru)
25 4
^5 - 8h Cevap C
Madde güçlük değeri = = - 0, 06
50
^5 - 8h
Madde ayırıcılık indeksi = = 0, 12
25
B. 2. Madde 1. Maddeye göre daha ayırt
edicidir.
0,56 > 0,12

Cevap B

40. 41. İlgili sorunun seçeneklerini sırasıyla ele alır-

Z = –3 –2 –1 0 +1 +2 +3
Yeni
Standart 30 40 50 60 70 80 90
puan
Ortalaması 60 Sx = 10 olan standartlaştı-
rılmış puanı tıpkı T puanı gibi düşünürsek
T = 50 + (10 x Z puanı) formülünde 50 yerine
60 gelmiş olacak.
A) Canın puanı 45 ( yeni standart puan)
60’tan sola doğru gidelim 45’in geldiği
nokta ortalamanın 1,5 Sx altıdır. (doğru)
B) Banu’nun puanı 60 yani Z puanı “0”’dır.
Buna göre Banu’nun ham puanı;
x - 10
0 = & xBanu = 10 çıkar.
4
22 soru varsa yarıdan azı doğru cevap-
lanmıştır. (Doğru)
sak;
A) a. seçeneğini yüksek yetenekli gruptan
yüzde 30, düşük yetenekli gruptan yüz-
de 10 kişi işaretlediğinden bu çeldirici
kötü işleyen bir çeldiricidir. Çünkü iyi bir
çeldiricinin düşük yetenekli grubu yük-
sek yetenekli gruba kıyasla daha çok
çeldirmesi beklenir.
B) Doğru cevap c. seçeneği ise maddenin
ayırt ediciliği (50 - 10)/100 = 0,40 olarak
hesaplanır. Dolayısıyla bu seçenek yan-
lıştır.
C) Doğru seçenek c. ise maddenin doğ-
ru cevaplanma oranı (50 + 10)/200 =
0,30’dur.
D) Soru 4 seçenekli olarak işlemiştir. Çünkü
e. seçeneğini kimse yanıtlamamıştır.
E) Doğru cevap d. seçeneği ise
Maddenin ayırt ediciliği=(15-20)/100=-0,05
Cevap B

KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 487

Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler

42. Verilen değerler incelendiğinde her iki şube- 45. Öncelikle grubun aritmetik ortalaması he-
de de standart sapma, ranj ve öğrenci sa- saplanmalıdır. 16 kişilik grubun aritmetik
yılarının aynı olduğu görülmektedir. Ancak ortalaması 30 olarak hesaplanacaktır. Stan-
B şubesinin ortalamasıA şubesininkinden dart sapma 8 olarak verilmiştir. Seçenekleri
fazladır. Bu sayısal değerlere uygun olan sırası ile incelersek,
grafikte puan ekseni olan yatay eksende B
A) Verilen grafik dikkate alınarak dağılımın
şubesinin A şubesinin sağında yer alması
mod, medyan ve aritmetik ortalama de-
gerekir. Dikey eksen frekans ekseni olduğu
ğerleri hesaplandığında bu üç değerde
için bu eksende her iki şubede eşit yüksek-
30 olarak belirlenecektir. Bu değerlerin
likte olmalıdır. Yine ranj ve standart sapma
birbirine eşit olması dağılımın simetrik
değerleri iki şube için de eşit olduğundan
olduğu anlamına gelir. Dolayısıyla A se-
her iki dağılımın dabaşlangıç ve bitiş nok-
çeneği yanlıştır.
taları arasındaki mesafenin eşit olması bek-
lenir. Bu özelliklerin tamamı C seçeneğinde B) 15 numaralı öğrenci 40 puan almıştır.
yer almaktadır. 40 - 30 10
Z puanı = = 1, 25 olarak
Cevap C 8 8
hesaplanır.
C) 7 numaralı öğrenci ortalamaya eşit puan
almıştır.
Dolayısıyla Z puanı 0, T puanı ise 50 ola-
rak hesaplanır.
43. Seçim sonuçlarını göstermek için en uygun
grafikler sütun ve pasta grafiğidir. D) En yüksek T puanı 16 nolu öğrenciye
aittir.
Cevap C
45 - 30
10 $ c m + 50 = 68, 75
8
En düşük T puanı 1 nolu öğrenciye aittir.
15 - 30
10 $ c m + 50 = 31, 25
8
44. En yüksek başarıyı bulmak için tüm seçe- Aradaki fark 37,5 tir.
neklerde verilen ifadeleri Z puanına dönüş-
türebiliriz. Bu durumda E) En yüksek puan alan 16 nolu öğrenci 45
puan almıştır. 50 puan üzerinden hesap-
Ögrenci Puanı - Aritmetik Ortalama landığında bu puan soruların %45’ine
Z=
Standart Sapma karşılık gelmektedir.
T = 10 $ Z + 50
formüllerini kullanmak gerekir. Cevap A

A seçeneği 2 Z puanı olarak verilmiş,

B seçeneği 1,5 Z puanına karşılık gelmekte,
C seçeneği yaklaşık 2,3 Z puanı,
D seçeneği 0,66 Z puanı,
E seçeneği 1 z puanı olarak hesaplanmakta-
dır.
Görüldüğü üzere en yüksek puan C seçene-
ğinde hesaplanmaktadır.

Cevap C

488 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular


46. Madde ayırt edicilik indeksi = (Üst grupta
doğru yanıtlayanlar - Alt grupta doğru yanıt-
layanlar) / Üst ya da alt gruptaki toplam kişi
sayısı
Madde ayırt edicilik indeksi = (5 - 10) / 15
Madde güçlük indeksi = (Üst grupta doğru
yanıtlayanlar + Alt grupta doğru yanıtlayan-
lar) / Üst ve alt gruptaki toplam kişi sayısı
Madde güçlük indeksi = (10 + 5) / 30 = 0,50
Görüldüğü üzere madde ayırt edicilik in-
deksi negatif olarak hesaplanmakta, 0 - 50
olarak hesaplanan güçlük indeksi ise orta
güçlüğe karşılık gelmektedir.
Cevap B
47. Verilen değerler incelendiğinde 4 ham puan-
lık artışın 1 Z puanı artışına neden olduğu
görülmektedir. 59 ham puan alan bir öğrenci
65 ham puan alan öğrenciden 6 puan ek-
sik almıştır. Yani 1,5 Z puanı düşük almıştır.
Dolayısıyla 59 ham puan alan bir öğrencinin
Z puanı -0,5 olarak hesaplanacaktr. T puanı
ise 10 x Z + 50 formülünden 45 olarak belir-
lenecektir.
Cevap D
48. Puanları küçükten büyüğe sıraladığımızda
Sevgi ve Ege medyan puanlarına karşı gel-
mektedir. Bu puanlar 3 olduğundan medyan
3 olarak hesaplanacaktır. Aritmetik ortala-
ma için tüm puanları toplayıp kişi sayısına
bölmek gerekir. Puanlar toplamı 27 olup kişi
sayısı olan 10’a bölersek 2,7 olacaktır.
Cevap D
49. 2 nolu madde sadece bir öğrenci tarafından
doğru cevaplandırıldığında öğrencileri en az
farklılaştıran yani sapması en düşük olan
madde bu maddedir.
Cevap B
KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular
Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler
50. Güçlük indeksleri toplamı testin ortalaması-
nı verir. Bu durumda güçlük indeksleri topla-
mı 2 olan ve aynı zamanda ayırıcılık indeksi
0.40 ve üzerinde olan maddeler alınır. Bu
durumda 2, 5, 7, 9 ve 12 nolu maddelerin
güçlük indeksleri toplamı 2 ve her birinin
ayırıcılık indeksi 0.40 ve üzerinde olduğun-
dan bu maddeler tercih edilir.
Cevap C
51. İkinci uygulamada, ortalamada belirgin artış
olması dağılımın sağa çarpık bir dağılımdan
sola çarpık bir dağılıma dönüştüğü şeklinde
yorumlanır. Bu durumun grafiği B seçene-
ğinde verilmiştir.
Cevap B
52. Toplam puanı yüksek olan öğrenciler tara-
fından yanlış cevaplanıp toplam puanı dü-
şük olan öğrenciler tarafından doğru cevap-
lanan maddenin ayırt edicilik indeksi negatif
olur. 4 nolu madde bu durumu sağlamakta-
dır.
Cevap D
53. Öğrenciler tarafından en az sayıda doğru
cevaplanan madde en zor maddedir. Bu ba-
kımdan 3 nolu madde 5 kişi ile en az sayıda
doğru cevaplanan maddedir. Dolayısıyla en
zor madde 3 nolu maddedir.
Cevap C
489