ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΛΕΞΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΩΝ

∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ∆ΥΝΑΜΗ
 Α
ΑΓΑΘΑ (Goods)
Στον όρο «αγαθό» περιλαµβάνεται κάθε τι το οποίο µπορεί να
ικανοποιήσει µία ανθρώπινη ανάγκη και έχει σαν χαρακτηριστικό την
χρησιµότητα. Η βασική διάκριση των αγαθών είναι σε ελεύθερα και οικονοµικά.

Α) Αγαθά ελεύθερα. - Είναι εκείνα που περισσεύουν σε σχέση µε τις ανθρώπινες

ανάγκες και δεν έχουν οικονοµική αξία (λ.χ. το νερό µιας πηγής σ' ένα βουνό).
Το ίδιο αγαθό (λ.χ. το νερό) όταν βρεθεί σε στενότητα σε σχέση µε τις
ανθρώπινες ανάγκες (λ.χ. στα αστικά κέντρα), παίρνει οικονοµική αξία, γίνεται
οικονοµικό αγαθό, ζητείται (αγοράζεται) και προσφέρεται (πωλείται).

Β) Αγαθά οικονοµικά. - Είναι εκείνα (προϊόντα ή υπηρεσίες) που βρίσκονται σε

στενότητα (είναι περιορισµένα), σε σχέση µε τις ανθρώπινες ανάγκες και
αποκτούν έτσι (οικονοµική) αξία και γίνονται αντικείµενα συναλλαγών (αγοράς -
πωλήσεως).
Τα οικονοµικά αγαθά διακρίνονται σε:
Υλικά ή ενσώµατα (Material Goods), που έχουν υλική υπόσταση
(προϊόντα, εµπορεύµατα).
Άυλα ή ασώµατα (Immaterial Goods), που δεν έχουν υλική υπόσταση (σ'
αυτά ανήκουν τα κάθε φύσεως δικαιώµατα, τα στοιχεία που συνιστούν
την υπεραξία της επιχειρήσεως, όπως η φήµη, η πελατεία, η οργάνωση
κ.α. και οι κάθε είδους υπηρεσίες που ανήκουν στον τριτογενή τοµέα της
παραγωγής).
Άµεσα (Direct Goods), που παρέχουν άµεση ικανοποίηση µιας ανάγκης.
'Εµµεσα (Indirect Goods), τα οποία συµβάλουν στην παραγωγή άµεσων
αγαθών, χωρίς τα ίδια να ικανοποιούν άµεσα ανθρώπινες ανάγκες.
Αγαθά καταναλωτικά. Είναι από τα οικονοµικά αγαθά, αυτά που
προορίζονται για (άµεση ή όχι) κατανάλωση. Ανάλογα µε τον χρόνο και
τον τρόπο χρησιµοποιήσεως τους υποδιακρίνονται σε: 1) αγαθά άµεσης
καταναλώσεως (Consumption Goods), που καταναλίσκονται µε µια

2 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 χρήση, όπως λ.χ. τα τρόφιµα, 2) διαρκή αγαθά, µε διάρκεια
χρησιµοποιήσεως (Durable Goods), όπως λ.χ. τα έπιπλα, οι συσκευές
ραδιοφώνων και τηλοψίας κ.α. και 3) τα ενδιάµεσα αγαθά (Intermediate
Goods) που βρίσκονται ανάµεσα στα δύο προηγούµενα και είναι εκείνα
που δεν καταναλίσκονται µεν µε µια χρήση, αλλά δεν µπορούν να
χρησιµοποιηθούν και για πολύ χρόνο, όπως τα καταναλωτικά αγαθά µε
διάρκεια.
Αγαθά κεφαλαιουχικά. - Είναι εκείνα τα οικονοµικά αγαθά, που
χρησιµοποιούνται για την παραγωγή άλλων (καταναλωτικών και
κεφαλαιουχικών) αγαθών, για αυτό λέγονται και παραγωγικά. Τα
κεφαλαιουχικά αγαθά υποδιακρίνονται: 1) σε διαρκή ή πάγια (Fixed
Goods) όπως είναι τα πάγια στοιχεία του ενεργητικού (Fixed Assets) των
βιοµηχανικών επιχειρήσεων, δηλ. ο κτιριακός και µηχανολογικός
εξοπλισµός τους, 2) σε αγαθά για επεξεργασία και 3) αγαθά απαραίτητα
για την διενέργεια της παραγωγικής διαδικασίας και τη λειτουργία των
µηχανών.
Αγαθά υποκατάστατα (Substitute Goods). - Είναι αυτά που µπορούν να
ικανοποιήσουν την ίδια ανάγκη και εποµένως µπορούν να
αντικατασταθούν µεταξύ τους.
Αγαθά συµπληρωµατικά (Supplementary Goods). - Είναι τα αγαθά που
συµπληρώνουν κάποια άλλα στην ικανοποίηση µιας ανθρώπινης
ανάγκης. Σε αυτά παρατηρούνται διάφοροι βαθµοί
συµπληρωµατικότητας.

ΑΛΥΣΙ∆Α ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ (Chain Stores)

Πρόκειται για µια οριζόντια συγκέντρωση οµοειδών καταστηµάτων, µε
πρωτοβουλία των επιχειρηµατιών και µε σκοπό τη διενέργεια κοινών αγορών,
σε συµφέρουσες τιµές και τον καθορισµό κοινών τιµών πωλήσεως.

ΑΝΑ∆ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ (Business Reorganization)

Είναι η νέα οργάνωση που ακολουθεί µετά από την επισήµανση των
τοµέων δράσεως στους οποίους αποδείχθηκε αποτυχηµένη η προηγούµενη
οργάνωση. Κριτήριο της κακής οργανώσεως για το σύνολο της επιχειρήσεως

3 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

αποτελεί η «αποδοτικότητα» των κεφαλαίων της, δηλ. αν αυτή είναι αρνητική
(οπότε η επιχείρηση παρουσιάζει ζηµία) ή αν βρίσκεται ανάµεσα στο κέρδος και
τη ζηµία (οπότε η επιχείρηση είναι οριακή). Όταν παρουσιάζονται αυτά τα
φαινόµενα στην επιχειρησιακή δραστηριότητα, είναι απαραίτητο να εφαρµοσθεί
η επιχειρησιακή «διαγνωστική» για να προσδιορισθούν οι αιτίες της κακής
οργανώσεως και οι εστίες όπου εκδηλώνεται αυτή, ώστε στη συνέχεια, να
ληφθούν τα µέτρα θεραπείας που είναι αναγκαία. Μορφές αναδιοργανώσεως της
επιχειρήσεως αποτελούν, ο «εκσυγχρονισµός της επιχειρήσεως» και η
«εξυγίανση της επιχειρήσεως».
Η αναδιοργάνωση µπορεί να αφορά το σύνολο της επιχειρήσεως (λ.χ. σε
περιπτώσεις κακής διοικήσεως, χαµηλής παραγωγικότητας της εργασίας, κακής
διαρθρώσεως κ.ο.κ.) ή µια λειτουργία (τοµέα) της (λ.χ. την παραγωγή, το
Marketing, τη χρηµατοπιστωτική λειτουργία). Ανάλογη µε τις διαπιστώσεις ως
προς την οργάνωση που χωλαίνει, είναι και η λήψη των µέτρων
αναδιοργανώσεως. H αναδιοργάνωση γίνεται βάσει σχεδίου - προγράµµατος,
που περιλαµβάνει εναλλακτικές λύσεις, από τις οποίες θα επιλεγεί η
προσφορότερη. Αυτή µπορεί να αναληφθεί από µια νέα ηγεσία της επιχειρήσεως
ή από νέους Managers που µπορεί να χρησιµοποιηθούν στους τοµείς που
χωλαίνουν ή από ειδικούς συµβούλους «οργανωτές». Η επιτυχία ή µη της
αναδιοργανώσεως ελέγχεται µε κριτήριο, γενικά µε την αποδοτικότητα των
κεφαλαίων της επιχειρήσεως, ειδικά δε µε την παραγωγικότητα των τοµέων που
έγιναν αντικείµενο αναδιοργανώσεως.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ (Consumer's Behavior

Analysis)
Στο πλαίσιο της επιστηµονικής τεχνικής του Marketing γίνεται ανάλυση
της συµπεριφοράς των καταναλωτών, τόσο σχετικά µε το προϊόν της
ενδιαφερόµενης επιχειρήσεως, όσο και σχετικά µε τα οµοειδή προϊόντα των
άλλων (ανταγωνιστριών) επιχειρήσεων, µε σκοπό την επισήµανση των αιτιών της
στροφής της προτιµήσεώς τους σ' αυτά (ή σ' ένα απ' αυτά).

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ (Competitive Problems)

4 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 Στις επιχειρήσεις των χωρών που έχουν ανταγωνιστική οικονοµία ή
οικονοµία αγοράς (µικτής οικονοµικής οργανώσεως, νεοκαπιταλιστικών), οι
αποφάσεις µιας επιχειρήσεως εξαρτώνται από τη συµπεριφορά και από τις
αποφάσεις των ανταγωνιστών της (ως προς τις τιµές, την πολιτική πωλήσεων,
τη διαφήµιση κ.α.). Η «Θεωρία των παιγνιδιών» δίνει το πλαίσιο για τη λήψη
αποφάσεων που αφορούν τα προβλήµατα ανταγωνισµού. Ακόµη περισσότερο
βοηθάει στην επίλυση τέτοιων προβληµάτων η τεχνική των διοικητικών ή
επιχειρησιακών παιγνιδιών (Operational Games). Σε αυτά µετέχουν δύο ή
περισσότερες οµάδες που µιµούνται τις διάφορες (ενδεχόµενες) συνθήκες του
ανταγωνισµού. Οι αλληλεπιδράσεις µεταξύ των οµάδων αυτών αξιολογούνται µε
τη βοήθεια Computer. Κάθε οµάδα προσπαθεί να επιτύχει περισσότερα οφέλη
για λογαριασµό της σε βάρος των άλλων και να µεγιστοποιήσει την κυριαρχία
της στην αγορά. Όποια το επιτύχει δείχνει ποια πρέπει να είναι η επιχειρησιακή
συµπεριφορά και η απόφαση της επιχειρησιακής διοικήσεως σε δεδοµένη µορφή
ανταγωνισµού.

ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (Replacement)
1. Αλλαγή ενός προσώπου, που δεν εκτελεί σωστά την εργασία του, µε
κάποιο άλλο, για το οποίο υπάρχει η πεποίθηση ή η προσδοκία ότι θα την
εκτελεί καλύτερα.
2. Αλλαγή ενός µηχανήµατος ή εξαρτήµατος, το οποίο έχει αχρηστευθεί ή
παλαιωθεί, µε ένα καινούργιο.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ (Efticiency)
Είναι, γενικά, η σχέση µεταξύ (ποσοτικού και ποιοτικού) αποτελέσµατος
και (ποσότητας και ποιότητας) των κάθε φύσεως µέσων που διατέθηκαν γι' αυτό.
Η αποτελεσµατικότητα στο πλαίσιο της επιχειρήσεως έχει τρεις ειδικότερες
µορφές: α) Τεχνική αποτελεσµατικότητα ή παραγωγικότητα, για την οποία
χρησιµοποιούνται τεχνικά κριτήρια. β) Οικονοµικότητα, που εκτιµάται µε
κριτήριο τον βαθµό εφαρµογής της θεµελιακής οικονοµικής αρχής και γ)
Αποδοτικότητα, που εκτιµάται µε κριτήριο το κέρδος που επιτυγχάνεται σε
σχέση µε τα κεφάλαια που διαθέτονται.
Άριστη είναι η αποτελεσµατικότητα (µε τη γενική και µε τις τρεις
παραπάνω ειδικότερες µορφές) εκείνη κατά την οποία, µε δεδοµένη ποσότητα

5 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

και ποιότητα µεσών, επιτυγχάνεται το άριστο δυνατό (ποσοτικά και ποιοτικά)
αποτέλεσµα.

ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ (πλήρης διαδικασία) (The Integrated Process of Decision

Making)
Η λήψη αποφάσεων είναι µια διαδικασία που κατανέµεται σε επιµέρους
φάσεις. Η πλήρης διαδικασία (λήψεως - εφαρµογής) και οι επί µέρους φάσεις της
είναι: 1 ) Συγκεκριµενοποίηση της δεδοµένης επιχειρησιακής καταστάσεως και
των δεδοµένων συνθηκών. 2) Αποσαφήνιση των επιδιωκοµένων αντικειµενικών
σκοπών. 3) Συγκέντρωση στοιχείων σχετικών µε την απόφαση από το εσωτερικό
της επιχειρήσεως και το περιβάλλον. 4) ∆ιαµόρφωση προβλέψεων σχετικά µε τις
µελλοντικές εξελίξεις, 5) Στάθµιση της σηµασίας και των συνεπειών κάθε
πιθανής εξελίξεως. 6) Επισήµανση των επιθυµητών ή της επιθυµητής εξελίξεως
(µελλοντικής καταστάσεως). 7) Εξασφάλιση των προϋποθέσεων επιτυχίας στην
περίπτωση λήψεως της αποφάσεως, που οδηγεί στην επιθυµητή κατάσταση. 8)
Σχεδιασµός της αποφάσεως για την επιτυχία του επιδιωκοµένου σκοπού. 9)
Λήψη της αποφάσεως µε την εφαρµογή της προσφορότερης, κατά περίπτωση,
τεχνικής και αφού γίνει επιβεβαίωση των υποθέσεων µε Computer ( στη φάση
αυτή χρησιµοποιούνται τα «µοντέλα αποφάσεων» (Decision Models). 10) Λήψη
µέτρων ασφαλείας για την επιτυχηµένη εφαρµογή της αποφάσεως που έχει
ληφθεί. 11) Πληροφόρηση όλων αυτών που έχουν σχέση µε την εκτέλεση της
αποφάσεως που πάρθηκε. 12) Εφαρµογή της αποφάσεως. 13) Έλεγχος αν η
απόφαση εφαρµόζεται σωστά. 14) Αποµάκρυνση των τυχόν εµποδίων και
διόρθωση των ανωµαλιών που παρουσιάζονται στην εφαρµογή της αποφάσεως.
15) Αναθεώρηση της αποφάσεως και επανάληψη της διαδικασίας, αν αποδειχθεί
ότι η απόφαση είναι λανθασµένη ή ότι νεώτερες συνθήκες που δηµιουργήθηκαν
επιβάλλουν την αναθεώρηση της.

Γ
ΓΡΑΦΕΙΟ (Office)

6 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 1. Είναι τόπος στον οποίο είναι εγκατεστηµένοι όσοι έχουν θέσεις
προϊσταµένων σε βαθµίδες της ιεραρχικής κλίµακας, στις δηµόσιες
υπηρεσίες, οργανισµούς και οικονοµικές µονάδες.
2. Τα γραφεία είναι χώροι όπου εργάζονται υπάλληλοι, που,
συγκεντρώνουν, ταξινοµούν, ερµηνεύουν, επεξεργάζονται και
µεταδίδούν πληροφορίες και στοιχεία, ανάλογα µε τον ρόλο που έχει κάθε
γραφείο (και οι φορείς λειτουργιών) µέσα στη δηµόσια υπηρεσία, στον
οργανισµό ή στην οικονοµική µονάδα.
3. Ειδικά στις επιχειρήσεις, από τα γραφεία ασκείται η διοίκησή τους, και
σ' αυτά υλοποιούνται τα στοιχεία διοικήσεως δηλ. ο προγραµµατισµός, η
οργάνωση, η κατεύθυνση, ο συντονισµός και ο έλεγχος.

ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ / ∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ (Graphs / Charts)

Τα γραφήµατα, γενικά, είναι γραφικές παραστάσεις (πίνακες) που
απεικονίζουν καταστάσεις ή ενέργειες. Τα διαγράµµατα που χρησιµοποιούνται
στις επιχειρήσεις, είναι γραφικές παραστάσεις, µε τις οποίες διαµορφώνονται σε
σχήµατα, αριθµητικά στοιχεία, καταστάσεις ή ενέργειες, που σηµειώνονται µέσα
στην επιχείρηση. Πιστεύεται - και ορθά - ότι, οποιαδήποτε προφορική ή γραπτή
αναλυτική περιγραφή - λ.χ. έκθεση - όσο λεπτοµερειακή και αν είναι, δεν µπορεί
να δώσει εύληπτη και σαφή εικόνα µιας καταστάσεως που υπάρχει. Αντίθετα, τα
διαγράµµατα συνδυάζουν ενάργεια, σαφήνεια, απλότητα και συνοπτικότητα. Για
τα πλεονεκτήµατα τους αυτά θεωρούνται σαν προσαρµοζόµενα στο πνεύµα της
οργανώσεως, είναι δε σηµαντικά «εργαλεία» στα χέρια της επιχειρησιακής
διοικήσεως. Τα διαγράµµατα που χρησιµοποιούνται από τις σύγχρονες
επιχειρήσεις είναι τα στατιστικά και τα οργανωτικά.

∆
∆ΗΜΟΣΙΑ ∆ΙΟΙΚΗΣΗ (Public Administration)
Συνδέεται µε το κράτος και χαρακτηρίζεται από την επιδίωξη του
γενικού συµφέροντος. Συνδέεται µε την άσκηση εξουσίας που ανήκει στο
κράτος. Η διοίκηση είναι ο βραχίων και ο εγκέφαλος της εξουσίας. Η δηµόσια

7 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

διοίκηση αντιστοιχεί προς την «διοικητική λειτουργία της κρατικής εξουσίας»
(οι άλλες δύο λειτουργίες είναι η νοµοθετική και η δικαστική, σύµφωνα µε την
τριπλή διάκριση των λειτουργιών). Η διοίκηση είναι ενέργεια που επιµελείται των
υποθέσεων δηµοσίου συµφέροντος και που επιδιώκει αποτέλεσµα ωφέλιµο στην
κοινή ευηµερία. Η δηµόσια διοίκηση ασκείται από την πολιτεία (κράτος) και από
τους εντεταγµένους σ' αυτή Οργανισµούς ∆ηµοσίου ∆ικαίου. Η ορθολογική
οργάνωση επεκτάθηκε στη ∆ηµόσια ∆ιοίκηση µε την έννοια της δηµιουργίας
«εκσυγχρονισµένου κράτους» που πραγµατοποιεί αποτελεσµατικότερα τους
θεµελιώδεις σκοπούς του. 'Ετσι, αρχές, µέθοδοι και συστήµατα που
εφαρµόζονται στο επιχειρησιακό Management µεταφυτεύθηκαν και
εφαρµόζονται στη δηµόσια διοίκηση. Απτά ενδεικτικά παραδείγµατα αυτών
αποτελούν: 1) η σύσταση Γραφείων Οργανώσεως και Μεθόδων στις δηµόσιες
υπηρεσίες, 2) η εφαρµογή των δηµοσίων σχέσεων (σχέσεων µε το κοινό) από
κρατικές υπηρεσίες, Ν.Π.∆.∆. κ.α., 3) η χρησιµοποίηση της «επιχειρησιακής
έρευνας» (βλ. λ.) για την επιστηµονική προπαρασκευή των αποφάσεων, 4) η
εφαρµογή ορισµένων «τεχνικών της διοικήσεως» στη δηµόσια διοίκηση, 5) η
χρησιµοποίηση «ηλεκτρονικών διερευνητών» κ.α.

∆ΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ (Economic Fluctuations)

∆ιακυµάνσεις που αφορούν τα οικονοµικά µεγέθη, τόσο σε παγκόσµια,
όσο και σε εθνική κλίµακα, µε ειδικότερες εκδηλώσεις στην οικονοµική
δραστηριότητα (παραγωγή, πωλήσεις, τιµές, επενδύσεις, κ.α.). Οι οικονοµικές
διακυµάνσεις έχουν τέσσερις κύριες µορφές: α) µακραίωνη τάση, β) έκτακτες ή
τυχαίες διακυµάνσεις (που οφείλονται σε έκτακτα γεγονότα, δεν εµφανίζουν
περιοδικότητα και προκαλούνται αιφνιδιαστικά), γ) εποχικές διακυµάνσεις (που
εµφανίζουν περιοδικότητα επηρεαζόµενη από τις εποχές του έτους) και δ)
κυκλικές διακυµάνσεις, που είναι οι σηµαντικότερες.

∆ΙΟΙΚΗΣΗ ΑΝΩΤΑΤΗ {έλεγχος} (Τορ Management Control)

Ο «έλεγχος στην επιχείρηση» έχει διάφορες µορφές και εκτελείται τόσο
από τα στελέχη της τυπικής - γραµµικής οργανώσεως, όσο και από ειδικούς

8 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

επιτελείς - ελεγκτές (οι οποίοι γενικά µεν ονοµάζονται Controllers και
προκειµένου για διαχειριστικό έλεγχο λέγονται Auditors). Αλλά ο έλεγχος είναι
ένα από τα βασικά στοιχεία (αρµοδιότητες, αντικείµενα, λειτουργίες) της
ανώτατης διοικήσεως, η οποία ασκεί τον υψηλού επιπέδου έλεγχο (Higher
Control). Αυτός σε γενικές γραµµές συνιστάται σε εξέταση των προγραµµάτων -
προϋπολογισµών (Budgets), των θεσπισµένων προτύπων (Standards), των
τηρουµένων στατιστικών (Statistics) και των διαφορών ουσιωδών αριθµοδεικτών
ή σχέσεων (Ratios). Ειδικότερα, ο έλεγχος της ανώτατης διοικήσεώς στρέφεται
προς τα εξής σηµεία: 1)Στα µεγέθη των κερδών και στην ανάλυσή τους, σύµφωνα
µε τους τοµείς της επιχειρήσεως από τους οποίους προέρχονται. 2) Στην
επιστροφή των κεφαλαίων που επενδύθηκαν. 3) Στα περιθώρια κέρδους που
παρουσιάζει κάθε προϊόν της επιχειρήσεως που κυκλοφορεί στην αγορά. 4) Στο
κόστος της χρηµατοδοτήσεως της επιχειρήσεως. 5) Στο κόστος
βιοµηχανοποιήσεως. 6) Στην ανάλυση των πωλήσεων και των παραγγελιών. 7)
Στην ανάλυση των παρεχοµένων πιστώσεων. 8) Στην ανάλυση των αποθεµάτων
που διατηρούνται. 9) Στην κατάσταση από πλευράς προσωπικού. 10) Στο κόστος
εκπαιδεύσεως του προσωπικού (µορφώσεως, επιµορφώσεως). 11) Στις αγορές
υλών και υλικών και τις σχετικές προσφορές. 12) Στο κόστος ερευνών και
αναπτύξεως. 13) Στην παραγωγική ικανότητα και απόδοση των µηχανών. 14)
Στις επιπτώσεις που έχουν στα κέρδη οι µεταβολές των τιµών των προϊόντων της
επιχειρήσεως. 15) Στο κόστος διαφηµίσεως, προβολής και προωθήσεως των
προϊόντων και 16) Στα προγράµµατα µακροπροθέσµου κεφαλαιοδοτήσεως και
κερδών της επιχειρήσεως.

∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (Administrative Systems)

Στον όρο αυτό περιλαµβάνονται τα εξής: α) Τη στρατηγική την οποία
εκλέγει µία οργάνωση για να έρθει σε επαφή µε το εξωτερικό περιβάλλον της. β)
Τη διάρθρωση, δηλ. τον καταµερισµό της εργασίας, τον καθορισµό της ιεραρχίας
και την ολοκλήρωση των µηχανισµών που χρησιµοποιεί η επιχείρηση. γ) Τα
συστήµατα µετρήσεως, που αφορούν πληροφορίες, έλεγχο, απόδοση
εργαζοµένων και µεθόδους αξιολογήσεως. δ) Τα συστήµατα ανταµοιβής
(Reward Systems), που αφορούν την προσφορά της επιχειρήσεως έναντι της

9 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

εργασίας και τις µεθόδους κινήτρων και ε) Το σύστηµα επιλογής (προσλήψεως)
και αναπτύξεως (εκπαιδεύσεως, επιµορφώσεως) του προσωπικού. H συσχέτιση
και η σειρά είναι: περιβάλλον, στρατηγική, οργάνωση, απόδοση - διάρθρωση,
σύστηµα µετρήσεως, σύστηµα επιλογής και αναπτύξεως, σύστηµα ανταµοιβής.

∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ (Managerial Functions)

'Εχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις για τις λειτουργίες (κύρια
αντικείµενα) της ανώτατης διοικήσεως. Ο Fayol (1915) είχε ορίσει τις εξής: 1)
πρόβλεψη, 2) οργάνωση, 3) διεύθυνση, 4) συντονισµός, 5) έλεγχος. Ο R. C.
Davis όρισε τις ακόλουθες: 1) δηµιουργικός προγραµµατισµός, 2) οργάνωση, 3)
έλεγχος. Ο Ε. Dale (1969) περιέλαβε τις παρακάτω: 1) σχεδιασµός -
προγραµµατισµός, 2) οργάνωση, 3) στελέχωση, 4) διεύθυνση, 5) έλεγχος, 6)
ανανέωση - νεωτερισµοί, 7) εκπροσώπηση. Οι Koontz και ' Ο' Donnel (1972)
όρισαν τις ακόλουθες: 1) σχεδιασµός, 2) οργάνωση, 3) στελέχωση, 4) διεύθυνση,
5) έλεγχος. Οι ίδιοι µε τον Η. Weihrich το1980 όρισαν τις εξής: 1) σχεδιασµό, 2)
οργάνωση, 3) στελέχωση, 4) ηγεσία, και 5) έλεγχος. Οι Massie και Douglas
(1973) τις παρακάτω: 1) λήψη αποφάσεων, 2) καθορισµός αντικειµενικών
σκοπών, 3) σχεδιασµός και χάραξη πολιτικής, 4) οργάνωση και στελέχωση, 5)
επικοινωνίες, 6) ηγεσία, 7) έλεγχος. Ο Η. Albers (1974) τις ακόλουθες: 1)
σχεδιασµός, 2) επικοινωνία και έλεγχος και 3) υποκίνηση (παρότρυνση) και
ηγεσία. Ο S.Ρ. Robbins (1976): 1) προγραµµατισµός, 2) οργάνωση, 3) ηγεσία, 4)
αξιολδγηση.

∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (Board of Directors)

Το κυριότερο συλλογικό όργανο διοικήσεως (στις ανώνυµες εταιρίες)
είναι το ∆ιοικητικό Συµβούλιο. Τις κυριότερες αρµοδιότητες (λειτουργίες) του
∆ιοικ. Συµβουλίου περιγράφει ο Η. Koontz στο έργο του «The Board of Directors
and Effective Management» (1967), ως εξής: 1. ∆ιαχείριση των κεφαλαίων της
εταιρίας κατά εξουσιοδότηση των µετόχων (ιδιοκτητών του κεφαλαίου). 2.
Καθορισµός των αντικειµενικών σκοπών της εταιρίας. 3. Επιλογή των προσώπων
που θα καταλάβουν τις ανώτατες διοικητικές θέσεις (Τορ Managers, Τορ
Executives). 4. Χάραξη της γενικής πολιτικής της εταιρίας. 5. 'Εγκριση των

10 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

προγραµµάτων και προϋπολογισµών. 6. Εξασφάλιση µακροχρονιας
σταθερότητας στην εταιρία. 7. ∆ιανοµή των κερδών. 8. Έλεγχος των σχεδίων
και των δραστηριοτήτων µε διακριτικές ερωτήσεις.

∆ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ (Productive Capacity)

Είναι η τεχνικοπαραγωγική δυνατότητα της επιχειρήσεως να παράγει
µέσα σε ένα χρονικό διάστηµα (σε 1 ώρα, σε πολλαπλάσια της ή σε ένα 24ωρο)
ορισµένη ποσότητα αγαθών (προϊόντων ή υπηρεσιών). ∆ιακρίνεται σε
θεωρητική, που αντιστοιχεί στη µέγιστη δυνατή απόδοση όπως αυτή προκύπτει
από τα στοιχεία των µηχανών και εγκαταστάσεων και σε πραγµατική, που
αντιστοιχεί στην επιτυγχανόµενη στην πράξη παραγωγή. Εξάλλου, άριστη
παραγωγική ικανότητα είναι εκείνη που αντιστοιχεί στον άριστο βαθµό
απασχολήσεως των εγκαταστάσεων (όπου σηµειώνεται ο ευνοϊκότερος
συνδυασµός συνολικών εσόδων και συνολικού κόστους και πραγµατοποιείται
το µεγαλύτερο κέρδος). Η παραγωγική ικανότητα της επιχειρήσεως δεν είναι
σταθερή, αλλά µεταβάλλεται από διάφορα αίτια, όπως λ.χ. από την παλαίωση των
εγκαταστάσεων λόγω χρόνου ή φθοράς ή από τη χρησιµοποίηση περισσοτέρων
ή ολιγότερων εργατών, όταν ο αριθµός τους παίζει ρόλο στην παραγωγική
ικανότητα.

Ε
ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ (Business Modernization)
Σηµαίνει εναρµόνιση της συγκροτήσεως και της δράσεως της
επιχειρήσεως, προς τα πορίσµατα και τα επιτεύγµατα της σύγχρονης επιστήµης
και τεχνολογίας, µε σκοπό βελτιώσεως (µε τάση αριστοποιήσεως) της
αποδοτικότητάς της. O επιχειρησιακός εκσυγχρονισµός αποτελεί συνάρτηση του
χρόνου, στον οποίο πραγµατοποιείται, του τόπου όπου διενεργείται και των
χρηµατοπιστωτικών µέσων, που διαθέτονται για αυτόν. Ο εκσυγχρονισµός,
µπορεί να έχει µορφή τακτική και συνεχή (όπως συµβαίνει µε τις επιχειρήσεις
των προοδευµένων χωρών, που παρακολουθούν άγρυπνα και εφαρµόζουν ό,τι
νεώτερο και προσφορότερο παρέχουν οι σχετικές µε την επιχειρησιακή δράση
επιστήµες και η τεχνολογία) ή περιοδική και έκτακτη (όπως συµβαίνει µε τις

11 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

επιχειρήσεις εκείνες, οι οποίες, σε κάποιο σηµείο αντιλαµβάνονται ότι οφείλουν
εναρµονισθούν προς την πρόοδο, γιατί αλλιώς θα αφανισθούν).
Ο εκσυγχρονισµός της επιχειρήσεως στην πράξη παίρνει τη µορφή της
αντικαταστάσεως των ήδη χρησιµοποιουµένων τεχνολογικών µέσων και
µεθόδων, µε άλλα και άλλες, που εφαρµόζονται µε επιτυχία και έχουν
δοκιµασθεί σε αναπτυγµένες οµοειδείς επιχειρήσεις. H αντικατάσταση αυτή
πρέπει να γίνει µε κατάλληλη προσαρµογή στη συγκεκριµένη επιχείρηση, για ν'
αποδώσει τα ευνοϊκότερα δυνατά αποτελέσµατα. ∆εν πρέπει να νοµίζεται ότι ο
εκσυγχρονισµός της επιχειρήσεως περιορίζεται µόνο στον τεχνικό τοµέα
(παραγωγή), επειδή σ' αυτόν γίνεται η αντικατάσταση των τεχνικών µέσων. O
εκσυγχρονισµός επεκτείνεται και στις άλλες λειτουργίες της επιχειρήσεως
(εµπορική - συναλλακτική, λογιστική, χρηµατοπιστωτική, διοικητική) και αφορά,
τόσο µέσα, όσο και µεθόδους και συστήµατα. Για την προσαρµογή αυτήν
απαιτούνται: κεφάλαια (ίδια ή ξένα) για επενδύσεις, πρόγραµµα εκσυγχρονισµού
σε τεχνολογικά µέσα και µεθόδους, και οργανωτικός - διοικητικός
εκσυγχρονισµός, σ' όλους τους τοµείς.

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ (Operative Functions)

Σε αντίθεση µε τις «διοικητικές λειτουργίες», οι εκτελεστικές λειτουργίες
της επιχειρήσεως είναι εκείνες που έχουν σαν αντικείµενο την εκτέλεση στην
πράξη όλων των ενεργειών, που υλοποιούν το παραγωγικό κύκλωµα της
επιχειρήσεως (αγορές, αποθήκευση υλών και υλικών, παραγωγή προϊόντων,
αποθήκευση προϊόντων και υποπροϊόντων, πώληση).

ΕΝ∆ΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑ1 ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Endogenous and

Exogenous Factors
Σε οποιαδήποτε οικονοµία ή οικονοµική µονάδα, ασκούν επίδραση
ορισµένοι παράγοντες που διακρίνονται σε ενδογενείς (ή εσωγενείς ή
εσωτερικούς) και εξωγενείς (ή εξωτερικούς). Ως προς την επιχείρηση ειδικότερα,
ενδογενείς παράγοντες είναι αυτοί που οφείλονται σε εσωτερικά αίτια, δηλ. στην
ίδια την επιχείρηση (λ.χ. η παραγωγική ικανότητα της), ενώ εξωγενείς είναι αυτοί
που οφείλονται σε εξωτερικά αίτια, που είναι ανεξάρτητα από την επιχείρηση. Τα
εξωτερικά αυτά αίτια µπορεί ειδικότερα να αποδοθούν σε διεθνείς παράγοντες

12 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

(λ.χ. διεθνής συγκυρία) ή σε παράγοντες κρατικής οικονοµικής πολιτικής (λ.χ.
θέσπιση ελέγχων και περιορισµών ως προς τα κέρδη) ή σε παράγοντες που
ανάγονται στο περιβάλλον της επιχειρήσεως (προµηθευτές της, πελάτες της κ.α.).

ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ {οργανωτικά} (Familiarity)

Εξοικείωση µε οργανωτική έννοια, είναι η µείωση του χρόνου που
διαθέτεται για την εκτέλεση ορισµένης εργασίας, όταν αυτή επαναλαµβάνεται
πολλές φορές. Η εξοικείωση στηρίζεται στον κανόνα που διατύπωσε το 1936 ο
αµερικανός Wright (που έγινε γνωστός σαν «νόµος του Wright»), σύµφωνα µε
τον οποίο «εάν διπλασιάσουµε µια σειρά επαναληπτικών εργασιών, ο κατά
µονάδα χρόνος πολλαπλασιάζεται µε 0,8». Η εξοικείωση δεν είναι µέσο
διδασκαλίας, αλλά µια πραγµατικότητα που πηγάζει από την πράξη. Αυτή αφορά
µια σαφώς καθορισµένη εργασία και εξαρτάται αποκλειστικά από τον εκτελεστή
αυτής της εργασίας και ειδικότερα, από την επαναληπτικότητα µε την οποία
αυτός την εκτελεί.

ΕΞΟΥΣΙΑ Authority
Είναι το δικαίωµα χορηγήσεως εντολών, αναλήψεως πρωτοβουλιών και
λήψεως αποφάσεων, που έχει κάθε στέλεχος στην επιχείρηση. Όσο υψηλότερη
βαθµίδα κατέχει κανείς στην ιεραρχική (διοικητική) πυραµίδα, τόσο ευρύτερη
είναι η εξουσία του και το πεδίο ελέγχου που ασκεί (Span of Control). Η εξουσία
συνοδεύεται πάντα µε αντίστοιχη ευθύνη, που επίσης αυξάνει (σε ίση αναλογία
προς την εξουσία), όσο ψηλότερη θέση κατέχει το στέλεχος στην ιεραρχική
πυραµίδα.

ΕΠΙΤΕΛΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ {γενικο επιτελείο} General Staft

Σύµφωνα µε την άποψη που διετύπωσε ο L. Unnιick, στην διετύπωσε ο
L. Urwick, στην οικονοµική µονάδα πρέπει να υπάρχει, εκτός από τους ειδικούς
επιτελείς και ένα γενικό επιτελείο, που να βοηθάει τη διοίκηση στην άσκηση
(ιδιαίτερα) του συντονισµού και του ελέγχου.

13 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

ΕΡΕΥΝΑ {Τµήµα Ερευνών Επιχειρήσεως} (Research Department)
'Ερευνα γενικά είναι η συστηµατοποίηση γεγονότων και γνώσεων, η
αναζήτηση νέων στοιχείων γνώσεως και η εξεύρεση τρόπων εφαρµογής αυτών
των γνώσεων. Η έρευνα διακρίνεται σε τρεις κύριες κατηγορίες: α) Αφηρηµένη ή
καθαρή (Pure) έρευνα, την οποία αναλαµβάνουν συνήθως µη κερδοσκοπικοί
οργανισµοί ή επιστηµονικά ιδρύµατα (ανώτατες σχολές, ιδρύµατα ερευνών). β)
Εφαρµοσµένη έρευνα, που αποβλέπει στην εφαρµογή στη βιοµηχανία βασικών
στοιχείων της επιστήµης, της τεχνικής και άλλων γνώσεων και που συντείνει
στη βελτίωση ήδη παραγοµένων προϊόντων, στη βελτίωση των ήδη
εφαρµοσµένων µεθόδων, όπως και στην παραγωγή νέων προϊόντων και στην
εφαρµογή νέων µεθόδων και διαδικασιών και γ) Εµπορική έρευνα, που αφορά
την εµπορική αξιοποίηση νέων ιδεών.
Οι µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις δεν είναι σε θέση να διατηρούν δικά
τους (αυτοτελή) τµήµατα ερευνών. Για αυτό χρησιµοποιούν ή τα αποτελέσµατα
δηµοσίων ερευνητικών κέντρων ή τις εφαρµογές που κάνουν άλλες µεγάλες
επιχειρήσεις, µετά από σχετικές έρευνες. Οι µεγάλου µεγέθους επιχειρήσεις
(ιδιαίτερα ορισµένων κλάδων, όπως λ.χ. η χηµική βιοµηχανία και η βιοµηχανία
τροφίµων µε τους υποκλάδους τους) διαθέτουν δικά τους αυτοτελή τµήµατα
ερευνών, ανεξάρτητα από την «έρευνα της αγοράς» που εφαρµόζει ο τοµέας του
Marketing.
Οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η έκταση του τµήµατος, το
είδος των ερευνών και το πρόγραµµα για έρευνες, που καταρτίζεται είναι: 1) το
µέγεθος και η κεφαλαιακή συγκρότηση της επιχειρήσεως, 2) η ανάγκη για
έρευνα που παρουσιάζει ο κλάδος στον οποίο ανήκει η επιχείρηση και τα
προϊόντα που παράγει, 3) η εκτέλεση ή όχι ερευνών από τις ανταγωνίστριες
επιχειρήσεις, 4) οι αντιλήψεις που επικρατούν, ως προς την ανάγκη και τη
διενέργεια των ερευνών, στη διοίκηση της επιχειρήσεως. Άλλοι παράγοντες είναι:
η σύνδεση ή µη της επιχειρήσεως µε κάποιο ίδρυµα ερευνών ή κάποια ανώτατη
σχολή, το ενδιαφέρον που έχει η επιχείρηση για επέκταση της σε νέες αγορές, το
ενδιαφέρον για πραγµατοποίηση εξαγωγών και η αναζήτηση µέσων (µεθόδων,
υλικών, µηχανηµάτων) για τη µείωση του κόστους παραγωγής.

14 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

ΕΤΑΙΡΙΑ (Commercial Company, Trading Company)
Εταιρία, γενικά, είναι ένωση προσώπων που επιδιώκουν ένα κοινό σκοπό
(κοινωνία σκοπού). Οι εταιρίες διακρίνονται σε αστικές (οι οποίες στην Ελλάδα
διέπονται από τα αρ. 741 - 784 Αστικού Κώδικα) και εµπορικές. Εµπορική
εταιρία είναι ένωση προσώπων ιδιωτικού δικαίου, που συνιστάται µε
δικαιοπραξία για την επιδίωξη κοινού εµπορικού (δηλ. οικονοµικού,
κερδοσκοπικού) σκοπού, µε αµοιβαίες υποχρεώσεις των µελών της. Οι
εµπορικές εταιρίες εµφανίσθηκαν κατά τον Μεσαίωνα, στην αρχή στα εµπορικά
κέντρα της Βορ. Ιταλίας (Γένοβα, Μιλάνο, Βενετία), µετά στη Γαλλία
(Μασσαλία, Λυών) και στη Γερµανία (Αµβούργο, Λειψία), αναπτύχθηκαν δε
ιδιαίτερα µετά τη «βιοµηχανική επανάσταση» και τη διάδοση της
κεφαλαιοκρατικής επιχειρήσεως. Χαρακτηριστικά όλων των εµπορικών εταιριών
είναι: 1) η αµοιβαία συναίνεση των συµβαλλοµένων, 2) οι κοινές εισφορές τους
µε τις οποίες σχηµατίζεται το εταιρικό κεφάλαιο, 3) η συµµετοχή τους στα κέρδη
και τις ζηµίες, 4) η κοινή πρόθεσή τους για εταιρική συνεργασία, για την
πραγµάτωση του εταιρικού σκοπού και 5) ο κοινός σκοπός, που συνίσταται στην
επίτευξη κέρδους.
Οι εταιρίες διακρίνονται σε προσωπικές, στις οποίες κυριαρχεί το
προσωπικό στοιχείο και σε κεφαλαιουχικές ή εταιρίες κεφαλαίου, στις οποίες
κυριαρχεί το στοιχείο της εισφοράς κεφαλαίου, µέχρι του ποσού της οποίας
ευθύνονται οι άγνωστοι στους τρίτους εταίροι. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν
η οµόρρυθµη και ετερόρρυθµη εταιρία Στη δεύτερη, η ανώνυµη και η εταιρία
περιορισµένης ευθύνης (που έχει στοιχεία και από τις προσωπικές εταιρίες και γι'
αυτό θεωρείται µικτού τύπου). Η αφανής εταιρία είναι προσωπική, αλλά ως
αφανής προς τα έξω, παρουσιάζεται σαν ατοµική επιχείρηση του εµφανούς
εταίρου και οι εταιρικές σχέσεις είναι εσωτερική της υπόθεση. O συνεταιρισµός
είναι suigeneris, (από το νόµο) εµπορική εταιρία µε κεφάλαιο µεταβλητό και µε
µεταβλητό αριθµό συνεταίρων. Στην Ελλάδα αναγνωρίζεται σαν εµπορική
εταιρία και η συµπλοιοκτησία (που διέπεται από το αρθρ. 10 - 36 του Κώδικος
Ιδιωτικού Ναυτικού ∆ικαίου) και η ναυτική εταιρία του ν. 951 / 1980. Στις
Η.Π.Α. υπάρχουν και άλλοι τύποι όπως, η ιδιόµορφη Joint Stock Company, η
κοινοπρακτική Joint - Venture και η εταιρία µε συµµετοχή των εργαζοµένων
Corporation Partnership ή Copartnership ή Cor-pa.

15 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

ΕΥΘΗΝΗ (Responsibility)
Είναι η άλλη όψη της εξουσίας. Όποιος έχει δικαίωµα χορηγήσεως
εντολών, αναλήψεως πρωτοβουλιών και λήψεως αποφάσεων έχει και την
αντίστοιχη ευθύνη, όχι µόνο για την άσκηση αυτών των δικαιωµάτων, αλλά και
για το περιεχόµενο των εντολών, τα αποτελέσµατα των πρωτοβουλιών και τις
συνέπειες των αποφάσεών του. Εξουσία και ευθύνη είναι δύο όψεις του ίδιου
νοµίσµατος.

Η
ΗΓΕΣΙΑΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Theories of Leadership
Για την «ηγεσία», έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες, που διακρίνονται
ως εξής:
⇒ Θεωρίες σχετικές µε τον χαρακτήρα (Trait Theories).
Αναπτύχθηκαν απο τους: R. Stogdill (1948), Ε. Ghisell (1963),
L. Ρ. Bradford και R. Lippitt (1945).
⇒ Θεωρίες - προσεγγίσεις σχετικές µε τη συµπεριφορά (Behavioral
Approaches). Αναπτύχθηκαν από τους Ε. Fleishman, Ε. Burtt και
Ε. Harris (1955), R. Likert (1961 ) και D. Katz, Ν. Maccoby και
Nancy Morse (1950).
⇒ Θεωρίες µοντέλα Θέσεως – περιστάσεως (περιστασιακές)
(Situational Models). Κύριος εκπρόσωπος τους ήταν ο F. Fiedler
(1967).
⇒ Θεωρία διαδροµής - σκοπού (Path - Goal Theory). Είναι νεότερη
θεωρία που αναφέρεται στη συσχέτιση της πορείας που ακολουθεί
η ηγεσία, µε το σκοπό ή τους σκοπούς που επιδιώκει.
Αναπτύχθηκε κυρίως από τους: R.House και Τ. Mitchell (1975).
⇒ Θεωρία - µοντέλο της «κάθετης δυαδικής κρικώσεως» (Vertical
Duad Linkage Model). Νεότατη θεωρία η οποία στηρίζεται στην
άποψη ότι το πρόβληµα της ηγεσίας δεν είναι αποκλειστικά του
ηγέτη, αλλά και των υφισταµένων του, οι οποίοι έχουν τις επιλογές
τους. Έτσι απαιτείται κρίκωση (σύνδεση στενή) και των δύο
µερών, ηγετών και υφισταµένων. Τη θεωρία αυτή ανέπτυξε

16 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 κυρίως ο καθηγητής του Πανεπιστηµίου Cincinnati των Η.Π.Α.
George Graen µε τους συνεργάτες του (1980).

Θ
ΘΕΣΕΙΣ ΚΛΕΙ∆ΙΑ Key - Job
Θέσεις κλειδιά λέγονται ορισµένες θέσεις εργασίας, που διαλέγονται
ανάµεσα σ' εκείνες που µπορούν να καθορισθούν και περιγράφουν µε σαφήνεια
και ακρίβεια, χωρίς αµφιβολίες και αµφισβητήσεις. Αυτές βρίσκονται σ' όλα τα
επίπεδα της ιεραρχίας και σε όλων των ειδών τις εργασίες, αρκεί να επιτρέπουν
µία συγκριτική κλίµακα πλήρη και οµοιογενή. Μ' αυτές τις θέσεις - κλειδιά στις
οποίες αντιστοιχεί µία βαθµολογία γίνεται η σύγκριση των αποδόσεων των
άλλων οµοειδών θέσεων. Για αυτό η µέθοδος των θέσεων - κλειδιών (Key - Job
Method) λέγεται και µέθοδος συγκρίσεων µε συντελεστές και µέθοδος
συγκρίσεως των θέσεων. Η διαδικασία που ακολουθείται περιλαµβάνει:
καθορισµό των συντελεστών, επιλογή των θέσεων - κλειδιών, αξιολόγηση και
κατάταξη των θέσεων αυτών βάσει των συντελεστών, αξιολόγηση και κατάταξη
όλων των άλλων θέσεων µε σύγκριση των συντελεστών, προς τις θέσεις - κλειδιά.

Ι
ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙ∆Α Hierarchiacal Pyramid (in Business enterprise)
Ο προϊστάµενος κάθε τοµέα (λ.χ. γενικής διευθύνσεως, διευθύνσεως,
υπηρεσίας, τµήµατος, γραφείου, κλπ.) κατέχει µία θέση - «βαθµίδα» στην
οργανωτική δοµή της επιχειρήσεως. Και το σύνολο των προσώπων που κατέχουν
οργανωτικές θέσεις, οι οποίες αποτελούν βαθµίδες, αποτελούν την, µε ευρεία
έννοια, ηγεσία της επιχειρήσεως και λέγονται ηγετικά ή διοικητικά της στελέχη.
Τα διοικητικά ή ηγετικά στελέχη δεν βρίσκονται όλα στο ίδιο επίπεδο, αλλά,
σύµφωνα µε µία διάκριση που έκανε ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός
Παραγωγικότητας, χωρίζονται ως εξής: α) Στελέχη ανώτατης ηγεσίας (Τορ
Management), στα οποία περιλαµβάνονται ο Γενικός ∆ιευθυντής και οι αµέσως
κάτω από αυτόν, Προϊστάµενοι τοµέων (λ.χ. διευθυντές). β) Στελέχη µέσης

17 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

ηγεσίας (Middle Management) στα οποία ανήκουν όλα τα στελέχη που κατέχουν
ηγετικές θέσεις ανάµεσα σε ανώτατη και κατώτατη ηγεσία και γ) Στελέχη
κατώτατης ηγεσίας (Junior Management), που είναι οι αρχιεργάτες, δηλ. οι
άµεσοι προϊστάµενοι των εργαζοµένων εκτελεστών. (Σύµφωνα µε άλλη διάκριση,
η ηγεσία διακρίνεται σε ανώτατη - ανώτερη - µέση και κατώτερη, µε αντίστοιχη
διάκριση και των στελεχών).
Η «βαθµίδα» (δηλ. κάθε ηγετική ή διοικητική θέση) έχει ορισµένη
αρµοδιότητα. Οι βαθµίδες µεταξύ τους διαφέρουν, τόσο κατά το αντικείµενο, όσο
και κατά την έκταση της αρµοδιότητας. Με τις βαθµίδες (τις ηγετικές ή
διοικητικές θέσεις και τα ηγετικά ή διοικητικά στελέχη) δηµιουργείται η
διοικητική διάρθρωση της επιχειρήσεως. Αν στην επιχείρηση υπάρχει µία µόνο
ηγετική θέση - ένας µόνο προϊστάµενος - τότε υπάρχει µόνο µία βαθµίδα (αυτό
συµβαίνει στις επιχειρήσεις µε πολύ µικρό µέγεθος). Στις µεγαλύτερες
επιχειρήσεις προκύπτει µία ιεραρχική δοµή των βαθµίδων, από την ανώτατη
ηγετική θέση µέχρι την κατώτατη, ανάλογη µε το µέγεθος της επιχειρήσεως. Η
δοµή αυτή παίρνει σχήµα πυραµίδας καθώς από πάνω προς τα κάτω πλαταίνουν
(πληθαίνουν) οι βαθµίδες που είναι στο ίδιο ηγετικό επίπεδο. Αυτή λέγεται
«ιεραρχική ή διοικητική» πυραµίδα γιατί εµφανίζει την ιεραρχική διάταξη των
βαθµίδων και δείχνει τις ηγετικές (διοικητικές) οργανωτικές θέσεις στην
επιχείρηση.
Όπως είναι ευνόητο, η βαθµίδα, µπορεί να αντιστοιχεί σε συγκεκριµένο
πρόσωπο (φορέα), αλλά και σε οµάδα προσώπων. 'Εχει ερευνηθεί από πολλούς
όπως ο Η. Graicunas το πρόβληµα, πόσοι άµεσοι υφιστάµενοι πρέπει να
βρίσκονται υπό ένα προϊστάµενο. Ο αριθµός 4 - 6 ηγετικών θέσεων κάτω από
ένα άµεσο προϊστάµενο βρίσκεται µέσα στα ορθολογικά πλαίσια, όσον αφορά
την ανάπτυξη των βαθµίδων σε πλάτος (οριζόντια ανάπτυξη). Ως προς την
κάθετη ανάπτυξη των βαθµίδων, δηλ. σε βάθος, αυτή εξαρτάται από το µέγεθος
της επιχειρήσεως και από το οργανωτικό της επίπεδο. Το µικρό βάθος
διευκολύνει τον έλεγχο και το µεγάλο βάθος δυσκολεύει τη διοχέτευση εντολών
(από πάνω προς τα κάτω) και πληροφοριών (αντίστροφα). Μερικές φορές είναι
δυνατή η αποφυγή του υπέρµετρου πλάτους, µε ανάπτυξη των βαθµίδων σε
βάθος, όπως και το αντίθετο. Για αυτό, στον προσδιορισµό, τόσο του πλάτους,
όσο και του βάθους (δηλ. της οριζόντιας και της κάθετης αναπτύξεως) των

18 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

βαθµίδων πρέπει να ισχύει το ορθολογικό µέτρο, από τη µία και η προσαρµογή
στη συγκεκριµένη περίπτωση από την άλλη.

Κ
ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ Duties
Οι υποχρεώσεις του κάθε εργαζοµένου σε σχέση µε τη θέση εργασίας του
καθενός. Στα καθήκοντα αντιστοιχεί η ευθύνη. Η άλλη όψη τους είναι τα
δικαιώµατα που απορρέουν από την εκτέλεση των καθηκόντων. Καθώς
ανεβαίνουµε ιεραρχικά από τη βάση προς τα πάνω, διευρύνονται τα καθήκοντα,
αλλά παράλληλα µε την αύξηση των ευθυνών, παίρνουν τη µορφή των
αρµοδιοτήτων, σαν σύνθεση ευθυνών και αντιστοίχων εξουσιών.

ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Division of Tasks and

Labour)
Ξεκίνησε από τον Ad. Smith, τον πατέρα της Πολιτικής Οικονοµίας, που
τον πρωτοεφάρµοσε, αναφέρεται σε όλα τα συγγράµµατα Οικονοµικής και
σήµερα αποτελεί το βάθρο πάνω στο οποίο στηρίζεται η οργάνωση και διοίκηση
κάθε τοµέα και κάθε οµάδας και µονάδας (διοικητικής, κοινωνικής, οικονοµικής,
κλπ.). Και ο µεν καταµερισµός των έργων ή εξωτερικός αφορά την κοινωνική
οικονοµία και υλοποιείται µε την κατανοµή των ατόµων σε διάφορα επαγγέλµατα
και απασχολήσεις, ο δε καταµερισµός της εργασίας ή εσωτερικός, αφορά το
εσωτερικό των οικονοµικών µονάδων, και είναι η κατανοµή του προσωπικού
κατά ειδικότητα, θέσεις εργασίας, κλπ. ανάλογα µε τις ανάγκες. Στον
καταµερισµό της εργασίας στηρίχθηκε η επιστηµονική ή ορθολογική οργάνωση
της.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ (Business Capital)

Κατά την ορθή αντίληψη το κεφάλαιο συνδέεται µε την περιουσία της
επιχειρήσεως, αφού αυτό (µε ευρεία έννοια, που το ταυτίζει µε το παθητικό της
επιχειρήσεως) είναι η έκφραση σε χρήµα της περιουσίας της επιχειρήσεως
(ενεργητικό) και αντίστροφα, περιουσία ή ενεργητικό είναι το σύνολο των

19 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

αγαθών στα οποία είναι επενδυµένο το κεφάλαιο της επιχειρήσεως και έτσι
προκύπτει η ισότητα, ενεργητικό ή περιουσία - παθητικό, δηλ. πηγές
προελεύσεως της. Το παθητικό αντιπροσωπεύει τα συνολικά κεφάλαια της
επιχειρήσεως που διακρίνονται, κατά την πηγή τους, σε ξένα (κυρίως παθητικό)
και ίδια (καθαρή περιουσία). Τα ίδια κεφάλαια της επιχειρήσεως διακρίνονται
στα ιδρυτικά και τα επιγενόµενα, που δηµιουργούνται ή µε νέες εισφορές ή µε
αύξηση του µετοχικού κεφαλαίου (µε έκδοση νέων µετοχών) ή µε τη δηµιουργία
αποθεµατικών από τα κέρδη. Τα ξένα κεφάλαια, που προέρχονται από τρίτους,
βρίσκονται ή µε δανεισµό (δανειακά κεφάλαια) ή από εµπορικές συναλλαγές
(εµπορικές πιστώσεις). Τα δανειακά κεφάλαια ανάλογα µε το χρόνο
χρησιµοποιήσεως τους διακρίνονται σε βραχυπρόθεσµα, µεσοπρόθεσµα και
µακροπρόθεσµα.
Ως προς το κεφάλαιο της επιχειρήσεως αν είναι ανώνυµη, εταιρία και
κυκλοφορούν οι µετοχές της στο Χρηµατιστήριο Αξιών, µπορεί να παρατηρηθεί
ή υποκεφαλαιοποίηση (όταν η εταιρική περιουσία υπερβαίνει το µετοχικό
κεφάλαιο και η πραγµατική αξία κάθε µετοχής είναι ανώτερη της ονοµαστικής
αξίας, που αντιστοιχεί στο κεφάλαιο) ή υπερκεφαλαιοποίηση (όταν το µετοχικό
κεφάλαιο είναι υπέρτερο της εταιρικής περιουσίας, οπότε η πραγµατική αξία
κάθε µετοχής είναι κατώτερη από την ονοµαστική της αξία).

ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΙ Business Risks

Είναι κίνδυνοι που συνδέονται µε τη ζωή και µε τη δράση της
επιχειρήσεως και απειλούν την αποτελεσµατικότητά της (κυρίως την
αποδοτικότητα των κεφαλαίων της) και την ίδια την υπόστασή της. Οι
επιχειρησιακοί κίνδυνοι διακρίνονται σε εξωγενείς και ενδογενείς.
α) Εξωγενείς εξωεπιχειρησιακοί είναι αυτοί που οφείλονται σε αίτια έξω
από την επιχείρηση και ειδικότερα σε αίτια: 1) φυσικά (σεισµοί, καιρικές
συνθήκες), 2) πολιτικά (ανωµαλίες από πολιτικούς λόγους, διεθνείς και
εσωτερικούς), 3) νοµοθετικά (απαγορεύσεις, δεσµεύσεις, περιορισµοί), 4)
οικονοµικά (οικονοµικές κρίσεις, περιορισµοί στις δανειοδοτήσεις, δυσχέρεια
εξευρέσεως κεφαλαίων κ.α.), 5) κοινωνικά (απεργίες για λόγους γενικούς κ.α.),
6) δηµογραφικά (µετακινήσεις πληθυσµών κ.α.), 7) τεχνολογικά (λ.χ.
τεχνολογικές απαξιώσεις).
β) Ενδογενείς ή εσωεπιχειρησιακοί κίνδυνοι είναι αυτοί που οφείλονται
σε εσωτερικά αίτια. Αυτοί διακρίνονται ως εξής: 1) Σε κινδύνους που

20 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

προέρχονται από µία λειτουργία της επιχειρήσεως (λ.χ. από την παραγωγική, την
εµπορική, τη χρηµατοπιστωτική, τη λογιστική ή τη διοικητική). 2) Σε κινδύνους
που οφείλονται στους φορείς της εργασίας (έλλειψη προσωπικού,
ακαταλληλότητα προσωπικού, κακή διάρθρωση θέσεων κ.α.). 3) Σε κινδύνους
που οφείλονται από περιουσιακά στοιχεία της επιχειρήσεως (κακή επιλογή
παγίων στοιχείων, κακή κατανοµή παγίων και κυκλοφοριακών στοιχείων κ.α.). 4)
Σε κινδύνους που αφορούν την κεφαλαιοδότηση (έλλειψη κεφαλαίων, υπέρµετρη
επιβάρυνση µε ξένα κεφάλαια, έλλειψη ρευστδτητας κ.α.). 5) Σε κινδύνους
εµφανείς και λανθάνοντες. 6) Σε κινδύνους εκµεταλλεύσεως και σε κινδύνους
συναλλαγών. 7) Σε κινδύνους ιδρύσεως και µεταγενεστέρους κ.α.
Η άµυνα επιχειρησιακών κινδύνων συνίσταται στην εφαρµογή κατάλληλης
πολιτικής ως προς αυτούς. Αυτή περιλαµβάνει:
1. Μέτρα προληπτικά για την αποτροπή της εµφανίσεως τους (ορθολογική
οργάνωση προσώπων, αντικειµένων και χωρών, οργάνωση όλων των
λειτουργιών - τοµέων της επιχειρήσεως, κατάλληλη εκπαίδευση και
ενηµέρωση των εργαζοµένων κ.α.)
2. Μέτρα κατασταλτικά για την εξουδετέρωση ή τον µετριασµό του
κινδύνου που εµφανίζεται (οργάνωση της αντιµετωπίσεως των κινδύνων
από φυσικά αίτια, δηµιουργία αποθεµάτων υλικών και προϊόντων,
σχηµατισµός αποθεµατικών κεφαλαίων κ.α.).
3. Μέτρα επανορθωτικά για την αποκατάσταση των ζηµιών που προέκυψαν
από τους κινδύνους (είσπραξη ασφαλίστρων για ζηµίες περιουσιακών
στοιχείων, εξυγίανση της επιχειρήσεως, αναδιοργάνωση της κ.α.).
Με τους επιχειρησιακούς κινδύνους δεν πρέπει να συγχέονται τα
«επιχειρηµατικά τολµήµατα» (Ventures), δηλ. οι ριψοκίνδυνες επιχειρηµατικές
πρωτοβουλίες που βγαίνουν έξω από τα όρια του ορθολογισµού. Τα τολµήµατα
αυτά µπορεί να αφορούν την παραγωγή, τις αγορές, το Marketing, κ.α. και είναι
δυνατό να προκαλέσουν σοβαρές ζηµίες στην επιχείρηση (ενώ κάποτε µπορεί να
είναι σωτήρια γι' αυτή, αλλά αυτό θα οφείλεται σε τυχαίους παράγοντες). Οι
δυσµενείς συνέπειες, από τα τολµήµατα δεν συνιστούν κόστος για την
επιχείρηση και µεταφέρονται απ’ ευθείας στα αποτελέσµατα, σαν ζηµίες. (Τα
τολµήµατα, όπως είναι εύλογο, δεν µπορούν να αποτελέσουν αντικείµενο
ασφαλίσεως).

21 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 Μ
ΜΑΝΑΤΖΜΕΝ (Management)
Ποικίλο περιεχόµενο έχει δοθεί στον όρο Management (η ρίζα του οποίου
βρίσκεται στη γαλλική λέξη menage, που σηµαίνει νοικοκυριό). Ορισµένοι τον
ταυτίζουν µε τη διοίκηση, άλλοι µε τη διεύθυνση, άλλοι µε την ηγεσία, άλλοι µε
την διαχείριση, και άλλοι µε την οργάνωση (η σύνδεση µε την οργάνωση
οφείλεται στο ότι, ο πατέρας της επιστηµονικής οργανώσεως Fr.W. Taylor
χρησιµοποίησε τον όρο Scientific Management για την απόδοση αυτής της
έννοιας). Η σύγχυση γύρω στο περιεχόµενο της έννοιας του Management
παρατηρήθηκε τόσο στο πεδίο της πράξεως, όσο και στο χώρο της επιστήµης. Η
πράξη, που προηγήθηκε από την επιστήµη, έδειξε ότι στον όρο Management
συνυπάρχουν στοιχεία και διοικήσεως και οργανώσεως και ηγεσίας και
διαχειρίσεως. Και ακόµα ότι το Management απλώνεται σ' όλες τις βαθµίδες
(ηγετικές θέσεις) της ιεραρχίας, δηλ. στην ανώτατη (Τορ Management), τις
ενδιάµεσες (Middle Management) και τις κατώτερες (Junior Management).
Με βάση τα παραπάνω η επιστήµη έδωσε στο Management το
περιεχόµενο της οργανώσεως όσο και της διοικήσεως και δηµιουργήθηκε η
Management Science ( µε ευρεία έννοια), που σύµφωνα µε τον ορισµό της
American Management Association (Α. Μ. Α.) για το Management, είναι η
επιστήµη της οργανώσεως και διοικήσεως. Το Management, όπως και η
διοίκηση, συνιστά µια επιστηµονική τεχνική και τέχνη που αφορά την
κατάλληλη διάταξη εµψύχων και υλικών µεσών, προς αξιοποίησή τους, για την
επιδίωξη ενός σκοπού. Με την έννοια αυτή το Management είναι µία σύνθεση
διοικητικών, διαχειριστικών και ηγετικών έργων. Από όσα προκύπτουν από τα
παραπάνω η έννοια του Management είναι ευρύτερη της έννοιας «διοίκηση». Η
διοίκηση στην πράξη ταυτίζεται µε το Τορ Management. Σήµερα, τόσο στην
επιστήµη, όσο και στην πράξη οι έννοιες οργάνωση - διοίκηση και Management
ταυτίζονται. Στην επιστήµη, Management είναι σύγχρονη τεχνική οργανώσεως
και διοικήσεως και η διοίκηση είναι επίσης τεχνική µε αντικείµενα την
πρόβλεψη, την οργάνωση, τη διεύθυνση, τον συντονισµό και τον έλεγχο. Ο όρος

22 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

Management Science (µε ευρεία έννοια) σηµαίνει την επιστήµη της οργανώσεως
και διοικήσεως.

ΜΑΡΚΕΤΙΝ (Marketing)
'Εχουν δοθεί διάφοροι ορισµοί του Μάρκετινγκ, που κατ' αρχή σηµαίνει
ενέργεια στην αγορά. 'Ετσι: 1) Μάρκετινγκ είναι οτιδήποτε µία επιχείρηση
µπορεί και πρέπει να κάνει, µε σκοπό να διαµορφώσει τα προϊόντα ή τις
υπηρεσίες της και να πάρει τα µέτρα διανοµής, οργανώσεως των πωλήσεων και
διαφηµίσεως, που επιβάλλονται, για να διαθέτει ολοένα και περισσότερα αγαθά,
στο µεγαλύτερο δυνατό αριθµό σταθερών πελατών, µε το µεγαλύτερο κέρδος,
στον µικρότερο δυνατό χρόνο (Gabler' s wιrtscnatts Lexιkοn). 2) Μάρκετινγκ
είναι η συγκέντρωση, ταξινόµηση και ανάλυση όλων των προβληµάτων σχετικών
µε την µεταβίβαση και πώληση των εµπορευµάτων και υπηρεσιών, από τον
παραγωγό στον καταναλωτή (American Marketing Association). 3) Το
Μάρκετινγκ είναι επιστηµονική µέθοδος ανιχνεύσεως και αποδοτικής
κατακτήσεως των Αγορών, µε την αναζήτηση των πιο αποτελεσµατικών
εµπορικών στρατηγικών και µε τον έλεγχο των εργασιών που
προγραµµατίσθηκαν για την εκτέλεση της στρατηγικής που διαλέχτηκε . 4) Το
Μάρκετινγκ είναι το σύνολο των ενεργειών που συντελούν στο να κατευθυνθούν
τα προϊόντα και οι υπηρεσίες προς τις αγορές διαθέσεως τους, µε σκοπό την
εξασφάλισή της πωλήσεως τους (Institut de Recherches et d' Etudes Publicitaires
- I.R.E.P.).
Στην Ελλάδα έγινε απόπειρα κατά πολλούς τρόπους να αποδοθεί η έννοια
του Μάρκετινγκ και για το σκοπό αυτόν χρησιµοποιήθηκαν οι όροι
Εµποριολογία, Συστηµατική Εµπορία, Τεχνική 'Ερευνας και Κατακτήσεως
της αγοράς, Αγοραλογία, κ.α.. Γεγονός είναι, πρώτα ότι το Μάρκετινγκ
καθιερώθηκε σαν όρος διεθνώς, και δεύτερο ότι απέκτησε δυναµικό χαρακτήρα,
καλύπτοντας ένα πολύ ευρύ φάσµα δραστηριοτήτων. Αυτό περιλαµβάνει δύο
βασικά σκέλη: Το ένα αναφέρεται στην ανίχνευση της αγοράς και συµπίπτει µε
την διερεύνηση της και το άλλο αναφέρεται στη δράση, µε σκοπό την κατάκτηση
της Αγοράς. Έτσι το Μάρκετινγκ αποκτά ευρύτατο περιεχόµενο και απλώνεται
στο σύνολο των ενεργειών, οι οποίες αποβλέπουν στη συστηµατική προαγωγή
και πραγµάτωση των εµπορικών σκοπών της επιχειρήσεως. Κι' όπως παρατηρεί ο

23 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

J. Romeuf, το Μάρκετινγκ περιλαµβάνει όλες τις ενέργειες, που ξεκινούν από
την έρευνα της αγοράς και φθάνουν µέχρι τη χρησιµοποίηση του προϊόντος από
τον αγοραστή. Αναλυτικά το περιεχόµενο του Μάρκετινγκ είναι το εξής:
1) Τοµέας ανιχνεύσεως της αγοράς καταναλώσεως. Αυτός περιλαµβάνει
την «έρευνα της Αγοράς» που υποδιακρίνεται σε ανάλυση της αγοράς και σε
παρακολούθηση της Αγοράς.
2) Τοµέας κατακτήσεως της αγοράς καταναλώσεως, που τελεί σε πλήρη
σύνδεση µε τον προηγούµενο, αφού µε βάση τα πορίσµατα από την έρευνα της
αγοράς χαράζεται η πολιτική, για την κατάκτησή της. Αυτός περιλαµβάνει, από
τη µία τα µέσα προβολής του προϊόντος (µε κυριότερο τη διαφήµιση) και από την
άλλη την πραγµατοποίηση των πωλήσεων.

ΜΑΡΚΕΤΙΝ {ρολος διευθυντή} (Role of Marketing Director)

Ο διευθυντής Marketing της επιχειρήσεως έχει υπό την εποπτεία και
διοίκηση του (οργάνωση, συντονισµός, έλεγχος) τους παρακάτω υποτοµείς (και
τα αντίστοιχα αντικείµενα): 1) έρευνας της αγοράς καταναλώσεως, 2) διανοµής
των προϊόντων και πωλήσεών τους, 3) προβολής και διαφηµίσεως των
προϊόντων, 4) συσκευασίας, 5) µεταφοράς, 6) παροχής πιστώσεων και
εξυπηρετήσεων προς την πελατεία, 7) επιλογής και εκπαιδεύσεως των πωλητών.
Τηρεί στατιστικά στοιχεία και Ratios σχετικά µε τις πωλήσεις, απόλυτα και
συγκριτικά, ενδοεπιχειρησιακά και διεπιχειρησιακά. Συµµετέχει στην κατάρτιση
των προγραµµάτων πωλήσεων, παραγωγής, αποθεµάτων και αγορών. Συγκαλεί
τακτικές ενηµερωτικές και συντονιστικές συσκέψεις των αµέσων συνεργατών
του. Συσκέπτεται συχνά µε τους ειδικούς επιτελείς (εµπειρογνώµονες) που
χρησιµοποιεί η επιχείρηση για θέµατα της αρµοδιότητας του. Εισηγείται στον
Γενικό ∆ιευθυντή, µέτρα για την προώθηση των πωλήσεων, απόψεις για τον
καθορισµό τιµών πωλήσεως προϊόντων, στοιχεία για την παροχή πιστώσεων
προς την πελατεία, και παρουσιάζει συστηµατικές και τεκµηριωµένες µελέτες για
την παραγωγή και διάθεση κάθε νέου προϊόντος.

ΜΑΡΚΕΤΙΝ ∆ΙΕΘΝΕΣ (International Marketing)

Είναι το Marketing το οποίο εκτείνεται έξω από τα όρια µιας ορισµένης
χώρας. Όρος συναφής είναι το «εξαγωγικό µάρκετινγκ» (Export Marketing),

24 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

αφού τόσο αυτό, όσο και το διεθνές Marketing αποβλέπουν στη διερεύνηση και
κατάκτηση ξένων αγορών καταναλώσεως. Παράγοντες που παίζουν ρόλο στο
διεθνές Marketing είναι η γλώσσα, οι τιµοκατάλογοι, τα συναλλαγµατικά
προβλήµατα, η διεθνής πίστη, οι διεθνείς ανωµαλίες και αναταραχές και οι
πολιτιστικές διαφορές.

ΜΑΡΚΕΤΙΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (Marketing Activities)

Κατά τις σύγχρονες αντιλήψεις, οι δραστηριότητες που εντάσσονται στον
χώρο του Marketing και αποτελούν τα αντικείµενα του τοµέα Marketing της
επιχειρήσεως είναι οι παρακάτω: 1) έρευνα της αγοράς, 2) έρευνα των
καταναλωτών, 3) εισαγωγή του ή των προϊόντων στην αγορά, 4) πρόβλεψη των
πωλήσεων, 5) εκλογή των οδών (καναλιών) διανοµής των προϊόντων, 6)
καθορισµός της τιµής πωλήσεως των προϊόντων, 7) οργάνωση του τοµέα
πωλήσεων, 8) προώθηση των πωλήσεων, 9) πρόσληψη και εκπαίδευση των
πωλητών, 10) κατάρτιση προϋπολογισµού πωλήσεων, 11) τήρηση στατιστικών
στοιχείων (απολύτων και συγκριτικών), 12) διαφήµιση, 13) προβολή των
προϊόντων (συσκευασία, εκθέσεις), 14) διατήρηση της γνώσεως της αγοράς
συνεχή λήψη πληροφοριών για την κατάστασή της, 15) καθορισµός του
«εµπορικού σήµατος» των προϊόντων της επιχειρήσεως, 16) εφαρµογή
εξαγωγικού (εξωτερικού) Marketing, 17) εξέταση των αποτελεσµάτων του
Marketing.

ΜΑΡΚΕΤΙΝ ΕΛΕΓΧΟΣ (Marketing Control)

Τα αποτελέσµατα της εµπορικής δραστηριότητας της επιχειρήσεως, (που
βασικά αναφέρονται στα µεγέθη πωλήσεων, που πραγµατοποιήθηκαν από αυτή
µέσα σε µια χρονική περίοδο), όπως και η ορθότητα και αποτελεσµατικότητα
του σχεδίου Marketing, πρέπει να ελέγχονται, τόσο κατά τη διάρκεια εφαρµογής
του σχεδίου, όσο και κατά τη λήξη της περιόδου που καλύπτει το σχέδιο (η οποία
συνήθως είναι η ετήσια χρήση της επιχειρήσεως).

ΜΑΡΚΕΤΙΝ ΣΧΕ∆ΙΟ (Marketing Ρlan)

25 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

Για να έχει επιτυχία ένα σχέδιο αναγνωρίσεως της αγοράς, επιβιώσεως στον
ανταγωνισµό και επικρατήσεως των προϊόντων µιας επιχειρήσεως, πρέπει να
εφαρµοσθούν τα παρακάτω:
α) Ανάλυση των αγορών σε βάθος: 1) καθορισµός των στόχων πωλήσεως,
2) µελέτη και ανάλυση των αγορών, 3) ποσοτική κατάταξη των αγορών, 4)
εφαρµογή της «έρευνας της αγοράς», 5) εξέταση των διαδικασιών του
Marketing, 6) αποφυγή των σφαλµάτων που γίνονται στο Marketing, όπως,
υπερεκτίµηση των δυνατοτήτων της επιχειρήσεως και υποτίµηση της δυνάµεως
των ανταγωνιστών.
β) Σχηµατισµός της πεποιθήσεως ότι το προϊόν της επιχειρήσεως
συγκεντρώνει τις απαιτούµενες προϋποθέσεις για επιτυχηµένη διάθεση: 1)
προκαταρκτικές εκτιµήσεις σχετικά µε την κυκλοφορία ενός νέου προϊόντος
(πλεονεκτήµατα, συγκρίσεις, κοστολογικοί υπολογισµοί), 2) σχεδιασµός του
προϊόντος, 3) µελέτη της συσκευασίας του νέου προϊόντος.
γ) Καθορισµός της τιµής του προϊόντος (Pricing), µε ένα ικανοποιητικό
κέρδος για την επιχείρηση (µε υπολογισµό του τελικού και πλήρους κόστους,
και - µετά από εκτιµήσεις και συγκρίσεις - θέσπιση της «ψυχολογικής τιµής»,
αυτής που ανταποκρίνεται στην ψυχολογία των αγοραστών).
δ) Υιοθέτηση µιας τεκµηριωµένης πολιτικής τιµών
ε) Μελέτη των ανταγωνιστών, των τιµών που ζητούν και της πολιτικής
πωλήσεων τους.
στ) Εφαρµογή απλών, αλλά αποδοτικών ελέγχων των πωλήσεων (κατά
γεωγραφικές περιοχές, κατηγορίες καταναλωτών, κανάλια διανοµής
ζ) Περιορισµός και εντοπισµός (και όχι υπέρµετρη ανάπτυξη και
περισπασµός) των αντικειµενικών σκοπών του Marketing, ώστε να
εντατικοποιηθούν οι πωλήσεις.
η) Χρησιµοποίηση της διαφηµίσεως για τη δηµιουργία ευνοϊκού κλίµατος
για το προϊόν (κατάλληλο πρόγραµµα και προϋπολογισµός διαφηµίσεως,
επιλογή του διαφηµιστικού γραφείου στο οποίο θα ανατεθεί η διενέργεια της
διαφηµιστικής εκστρατείας, επιτυχηµένη διαφήµιση, µέτρηση των
αποτελεσµάτων της).

26 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 θ) Ακατάπαυστη έρευνα για την βελτίωση του προϊόντος, για την
επέκταση των πωλήσεων και για την (κατά το δυνατό) συµπίεση του κόστους
διαθέσεως.

ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ {µεγάλη και µικρή επιχείρηση} (Big And

Small Business)
Η µεγάλη επιχείρηση συνδέεται µε την ανάπτυξη του καπιταλισµού και
στηρίζεται, από την άποψη µεν της παραγωγής στο νόµο της πληθοπαραγωγής
ή µαζικής παραγωγής (Bucher), της παραγωγής συνεχούς ροής (Ford) κ.α. και
από την άποψη της διαθέσεως των προϊόντων της στις µεγάλες διεθνείς αγορές
που έχουν δηµιουργηθεί µε τις νέες συνθήκες του διεθνούς εµπορίου. Σαν
πλεονεκτήµατά της θεωρούνται: Στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα, η πλατιά
κεφαλαιακή βάση της, η ευκολία εξευρέσεως µακροπροθέσµων δανειακών
κεφαλαίων και η δυνατότητα αυτοχρηµατοδοτήσεως της. Στον τεχνικό τοµέα, ο
άρτιος τεχνολογικός εξοπλισµός, η εφαρµογή µοντέρνων συστηµάτων και
µεθόδων παραγωγής, η ανώτερη παραγωγικότητα και το χαµηλότερο µέσο
(κατά µονάδα) κόστος παραγωγής. Στον συναλλακτικό τοµέα, η προµήθεια
υλών σε µεγάλες ποσότητες και χαµηλότερες τιµές, η ορθολογική ρύθµιση των
αποθεµάτων, η εφαρµογή του Marketing, η έντονη διαφήµιση και οι πωλήσεις σε
µεγάλες αγορές. Στον διοικητικό τοµέα, η καλύτερη οργάνωση, η εφαρµογή του
προγραµµατισµού της δράσεως, η χρησιµοποίηση νεωτέρων µεθόδων και
τεχνικών, το υψηλό επίπεδο των διοικούντων και η δηµιουργία επιτελείων από
ειδικούς. Σαν µειονεκτήµατα της θεωρούνται: η ανελαστικότητα προσαρµογής
στις οικονοµικές διακυµάνσεις, η δυσκολία του συντονισµού και του ελέγχου, η
εµφάνιση της γραφειοκρατίας, η δηµιουργία µεγάλων εξόδων που τείνουν να
εξουδετερώσουν το πλεονέκτηµα του χαµηλότερου µέσου κόστους και η έλλειψη
άµεσης επαφής µε τους καταναλωτές.
Η µέση και η µικρή επιχείρηση σε ορισµένους κλάδους και ειδικ6τερα σ'
εκείνους που απαιτούν άµεση επαφή µε τους καταναλωτές, παρουσιάζεται σαν
αποδοτικότερες. Πλεονεκτήµατά τους είναι: η εύκολη προσαρµογή στις
µεταβολές του περιβάλλοντος, η αποτελεσµατικότερη άµυνα στους εποχικούς
κινδύνους, η διατήρηση της άµεσης επικοινωνίας µε την αγορά, η γενική
συµπάθεια γι' αυτή, γιατί εξυπηρετεί περισσότερο κοινωνική σκοπιµότητα
(βιοπορισµός). Μειονεκτήµατά της είναι: το µικρό κεφάλαιο, η µικρή παραγωγή,

27 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

η δυσχέρεια εξευρέσεως πιστωτικών κεφαλαίων, η καθυστέρηση σε τεχνολογικό
εξοπλισµό, η αδυναµία πραγµατοποιήσεως µαζικών προµηθειών, η εξάρτηση της
από την προσωπικότητα του επιχειρηµατία κ.α..
Επειδή τα πλεονεκτήµατα που εµφανίζει γενικά η µεγάλη επιχείρηση είναι
σοβαρότερα, παρατηρείται η τάση για αύξηση του µεγέθους των επιχειρήσεων. Η
επιχείρηση µεγεθύνεται ή φυσιολογικά (ακολουθώντας µια σταθερή πορεία
αναπτύξεως) ή για λόγους ανάγκης (όταν εµφανίζεται κίνδυνος που δεν µπορεί
να αντιµετωπισθεί µε το υπάρχον µέγεθος) ή για λόγους σκοπιµότητας (όταν
επιδιώκεται ένας σκοπός, όπως λ.χ επιδίωξη µονοπωλίου στην η αγορά).
Η τάση για µεγαλύτερο µέγεθος εκδηλώνεται µε τρεις τρόπους: µε την
ίδρυση επιχειρήσεων µεγάλου µεγέθους, µε την αυτοτελή µεγέθυνση των
επιχειρήσεων και µε τη δηµιουργία διεπιχειρηµατικών συνασπισµών.

N
ΝΟΟΥ - ΧΑΟΥ (Know – how)
Ο όρος «Know-how», σηµαίνει «να γνωρίζεις πώς» (δηλ. Πώς να
ενεργείς). Στην πράξη ο όρος σηµαίνει γνώσεις και εµπειρία ως προς την
εκτέλεση µιας εργασίας, την εφαρµογή µιας µεθόδου και τη λειτουργία ενός
συστήµατος. Το know-how είναι αυλό αγαθό, που βρίσκεται σε αφθονία στις
προοδευµένες οικονοµικά χώρες και το οποίο λείπει από τις αναπτυγµένες. Αυτό
δικαιολογείται γιατί οι προοδευµένες χώρες προηγούνται κατά πολύ βιοµηχανικά
από τις άλλες και είχαν την ευκαιρία, µε την έρευνα και την πρακτική εφαρµογή,
να αποκτήσουν άτοµα µε ειδικές γνώσεις και εµπειρία στα βιοµηχανικά
προβλήµατα. Το know-how µπορεί ν' αφορά τεχνικές µεθόδους παραγωγής,
συστήµατα και µεθόδους Marketing, οργανωτικά µοντέλα, διοικητικές τεχνικές,
µηχανογραφικές εφαρµογές, κ.α.. Η αξιοποίηση του συµβάλλει στη µείωση του
κόστους, στη βελτίωση της παραγωγής και της διαθέσεως των προϊόντων, στον
εκσυγχρονισµό των επιχειρήσεων και τελικά, στην αύξηση της αποδοτικότητάς
τους (κερδών).
Το know-how για τις προοδευµένες χώρες είναι αγαθό που εξάγεται και
για τις υπανάπτυκτες εισαγόµενο. Η εξαγωγή ( και η αντίστοιχη εισαγωγή του )
µπορεί να γίνει µε τη µορφή της δωρεάν τεχνικής βοήθειας ή του αγαθού που

28 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

πουλιέται και αγοράζεται (αντίστοιχα). Στην επιχειρησιακή οικονοµία των
υπανάπτυκτων χωρών το know-how υλοποιείται µε την πρόσληψη (εισαγωγή)
καταρτισµένων και εµπείρων ειδικών, οι οποίοι χρησιµοποιούνται για να δείξουν
(διδάξουν) µεθόδους και τεχνικές, οι οποίες έχουν εφαρµοσθεί µε επιτυχία σε
προοδευµένες χώρες.

ΝΟΟΥ - ΧΑΟΥ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ {µεταφορά του} (Transfer of Management

know-how)
Η µεταφορά διοικητικού know-how εντάσσεται στη γενικότερη µεταφορά
«τεχνολογίας» και γίνεται από χώρες προοδευµένες σε χώρες υπανάπτυκτες ή
καθυστερηµένες. Η µεταφορά γίνεται γιατί δεν µπορεί να πραγµατοποιηθεί
εκβιοµηχάνιση και οικονοµική ανάπτυξη αν µαζί µε τα κεφάλαια (που επίσης
λείπουν) δεν εισαχθεί και διοικητικό know-how. Τι σηµαίνει Management know-
how: µια σειρά από δεξιότητες και τεχνικές, µε την αποτελεσµατική εφαρµογή
των οποίων επιτυγχάνονται οι αντικειµενικοί σκοποί µιας οργανώσεως.
Ειδικότερα, στο φάσµα προοδευµένες χώρες είναι αγαθό που του Management
know-how εξάγεται και για τις υπανάπτυκτες περιλαµβάνονται: 1) Η σωστή θέση
αντικειµενικών σκοπών. 2) H διαµόρφωση της επιχειρησιακής πολιτικής. 3) Η
γραπτή επικοινωνία. 4) H οργάνωση. 5) Η κεφαλαιοδότηση. 6) H τεχνική του
Marketing. 7) Η τεχνική προγραµµατισµού και του σχεδιασµού. 8) Η
αποτελεσµατική διεύθυνση και εποπτεία. 9) Η υποκίνηση (θέσπιση εµπείρων
ειδικών, οι οποίοι κινήτρων για τους εργαζοµένους). 10) Η εφαρµογή ποσοτικών
τεχνικών για τη λήψη αποφάσεων 11) H χρησιµοποίηση Computers. 12) H
συγχρονισµένη λογιστική. 13) Οι µέθοδοι έρευνας. 14) Η ανάπτυξη
επιχειρηµατικότητας στον διεθνή χώρο. 15) Η τεχνική της επιλύσεως
προβληµάτων 16) Στοιχεία από σύγχρονη οικονοµική

29 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 Ο
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΡΧΗ (Economic Principle)
∆ιέπει στην οικονοµία γενικά, όλα τα οικονοµικά φαινόµενα, όπως και
κάθε οικονοµική δραστηριότητα, ενέργεια και πράξη. Περιεχόµενο της: επίτευξη
του άριστου δυνατού οικονοµικού αποτελέσµατος (δηλ. του µεγίστου δυνατού
οικονοµικού αποτελέσµατος, µε τη µικρότερη δυνατή θυσία).

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΑ∆Α (Economic Unit)

1. Κάθε άτοµο ή οµάδα (οικογένεια, νοικοκυριό, επιχείρηση, κράτος) που
«οικονοµεί», δηλ. επιδιώκει την εξεύρεση αγαθών για την ικανοποίηση των κάθε
είδους αναγκών της, µε βάση την «οικονοµική αρχή».
2. Οικονοµικός οργανισµός, στο πλαίσιο του οποίου συνδυάζονται οι
συντελεστές της παραγωγής (κεφάλαιο, εργασία, φύση-έδαφος) για την
παραγωγή αγαθών (υλικών αντικειµένων και υπηρεσιών). Οι οικονοµικές
µονάδες µε κριτήριο την επιδίωξη ή µη κέρδους διακρίνονται σε εξισωτικές,
κρητικές και ποριστικές (δηλ. επιχειρήσεις). Με κριτήριο τον τοµέα παραγωγής,
οι οικονοµικές µονάδες διακρίνονται σε µονάδες πρωτογενούς, δευτερογενούς και
τριτογενούς παραγωγής (υπηρεσιών). Σε σχέση µε τον φορέα τους, οι
οικονοµικές µονάδες διακρίνονται σε ιδιωτικές, δηµόσιες και µικτές. Ανάλογα µε
το µέγεθος τους διαιρούνται σε πολύ µεγάλες (γιγαντιαίες), µεγάλες, µέσες,
µικρές και πολύ µικρές (µονάδες - νάνοι).

ΟΡΓΑΝΩΣΗ {αρχές οργανώσεως} (Principles of Organization)

Αρχές οργανωτικές θεωρούνται:
1. Σαφής θέση των επιδιωκοµένων σκοπών της οµαδικής προσπάθειας
(γενικού και µερικότερων).
2. Καταµερισµός της εργασίας και καθορισµός των λειτουργιών, των τοµέων
και των θέσεων εργασίας (τοµεοποίηση).
3. Περιγραφή των έργων για κάθε θέση εργασίας.
4. Συντονισµός των λειτουργιών για την επίτευξη ενότητας κατευθύνσεως.

30 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

5. Κατάρτιση ιεραρχικής διαρθρώσεως µέσα στην οµάδα µε καθορισµό
βαθµίδων σε κάθετη και οριζόντια διάταξη.
6. Καθορισµός των διοικητικών, εκτελεστικών και επιτελικών θέσεων.
7. Καθορισµός των οδών επικοινωνίας, καθέτων, οριζοντίων και
σταυροειδών.
8. ∆ιαχωρισµός του προπαρασκευαστικού και του εκτελεστικού σταδίου των
ενεργειών.
9. Προγραµµατισµός, συστηµατοποίηση και έλεγχος των ενεργειών.
10. Χρησιµοποίηση των προσφορότερων υλικών και τεχνικών µέσων σε
σχέση µε τον επιδιωκόµενο σκοπό.
11. Απλοποίηση, προτυποποίηση και τυποποίηση της εργασίας, των
µεθόδων, των κινήσεων, των χρόνων, των αποστάσεων, των υλικών
µέσων, των µηχανηµάτων, των προϊόντων, των εντύπων, των επίπλων.
12. Τήρηση ελαστικότητας στην οργάνωση.
13. Αρχή της κυριαρχικής θέσεως του ανθρώπου σε µορφή οργανώσεως.
14. Αρχή της οικονοµικής θέσεως του ανθρώπου σε κάθε µορφή οργανώσεως.
15. Αρχή της αρµονίας (εναρµονίσεως των ενεργειών µεταξύ τους).
16. Αρχή της υποκαταστάσεως (θέσπιση γενικών ρυθµίσεων στις οποίες να
προσαρµόζονται οι επιµέρους ενέργειες).
17. Αποφυγή κάθε σπατάλης και οικονοµία ως προς τον χρόνο, το χρήµα
(κεφάλαιο), τις δυνάµεις (εργασία), τα υλικά, τα µέσα.
18. Εφαρµογή σε όλες τις δραστηριότητες συστηµάτων και µεθόδων.
19. Αριστοποίηση, ως προς τον τόπο εγκαταστάσεως της επιχειρήσεως, το
µέγεθος της παραγωγής, τα χρησιµοποιούµενα µέσα, τις συνθήκες
εργασίας, το κόστος.
20. Αρχή της οργανωτικής εξελίξεως και προσαρµογής (δυναµισµός της
οργανώσεως).
21. Αρχή της συνεχούς βελτιώσεως (µε τάση προς την αριστοποίηση).
22. Αρχή της ισορροπίας και του ορθολογικού µέτρου (αποφυγή της υπό - ή
υπέρ - οργανώσεως).
23. Εξειδίκευση προσώπων, ενεργειών, υλικών, µηχανών και προϊόντων.
24. Αρχή της σύστοιχου µεταβιβάσεως εξουσίας και ευθύνης
(εξουσιοδότηση).

31 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 25. Αρχή της ακριβείας και της τάξεως σε πράξεις και πράγµατα.
26. Αρχή της αποκεντρώσεως των αρµοδιοτήτων.
27. Αρχή της περιορισµένης εκτάσεως του πεδίου ελέγχου (Span of
Control).
28. Αρχή της υποκινήσεως (Motivation), δηλ. της θεσπίσεως κινήτρων για
την αύξηση της αποδόσεως των εργαζοµένων.
29. Ορθολογική επιλογή του προσωπικού, ώστε να επιτευχθεί το «ο
κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση».
30. Ορθή αξιοποίηση των εργαζοµένων σε όλες τις βαθµίδες της ιεραρχικής
κλίµακας.
31. Αρχή του απαραιτήτου της οργανώσεως (ισχύει για κάθε οµαδική
δραστηριότητα, ειδικά δε για την επιχείρηση η οργάνωση παίρνει τη θέση
του τετάρτου συντελεστή της παραγωγής).
32. Αρχή του ορθού συνδυασµού των «τεσσάρων Μ. (Men - ανθρώπων,
Money - κεφαλαίων, Machines - µηχανών, Materials - υλικών).
33. Αρχή της αναλύσεως και της συνθέσεως των έργων.
34. Αρχή της σταθερότητας (στερεότητα και δύναµη αντιστάσεως του
συνόλου).
35. Αρχή της σκοπιµότητας των ενεργειών (όλες οι ενέργειες πρέπει να
εξυπηρετούν τους αντικειµενικούς σκοπούς που έχουν τεθεί).
36. Αρχή της αναδιοργανώσεως όταν κρίνεται αναγκαία.
37. Αρχή της παραδοχής της δυναµικής των οµάδων και της άτυπου
οργανώσεως.
38. Αρχή των αναπόφευκτων συγκρούσεων στο πλαίσιο της οργανώσεως.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ {αρχές παραδοσιακές} (Traditional Principles of Organization)

Παραδοσιακές αρχές οργάνωσης θεωρούνται οι ακόλουθες :
• Ενότητα διοικήσεως (Unity of Command), που σηµαίνει ότι κάθε
υφιστάµενος έχει µόνο ένα προϊστάµενο από τον οποίο παίρνει εντολές.
• Αρχή της εξαιρέσεως (Exception Principle), που σηµαίνει ότι τις
αποφάσεις για θέµατα συνηθισµένα (ρουτίνας) παίρνουν οι µέσου
επιπέδου Managers και ότι οι ανώτατοι ηγέτες (Τορ Managers)

32 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 ασχολούνται µε τα σηµαντικά µόνο επιχειρησιακά προβλήµατα και µόνο
σε περιπτώσεις εξαιρετικής ανάγκης µε άλλα.
• Έκταση ή πεδίο ελέγχου (Span of Control), που σηµαίνει ότι κάθε
προϊστάµενος πρέπει να έχει περιορισµένο αριθµό αµέσων υφισταµένων
(το πολύ µέχρι 6) για να µπορεί να τους ελέγχει αποδοτικά.
• Αρχή της ιεραρχικής κλίµακας (Scalar Principle), που σηµαίνει ότι µέσα
στην επιχείρηση πρέπει να δηµιουργείται µία σαφής ιεραρχική κλίµακα
(ιεραρχική πυραµίδα) από πάνω (ανώτατη διοίκηση) µέχρι τη βάση
(εκτελεστές), µε σαφή καθορισµό εξουσίας και ευθύνης όλων εκείνων που
βρίσκονται µέσα σε αυτή την ιεραρχία.
• Τµηµατοποίηση ή τοµεοποίηση (Departmentation), που σηµαίνει ότι µε
βάση τον καταµερισµό των έργων και την εξειδίκεύση των προσώπων
πρέπει να κατανέµεται η επιχείρηση σε τµήµατα ή τοµείς οµοειδών έργων.
• Αποκέντρωση (Decentralization), δηλ. αποφυγή υπερσυγκεντρώσεως
αρµοδιοτήτων στις ανώτατες βαθµίδες και εκχώρηση αρµοδιοτήτων σε
υφισταµένες.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ {διαρθρωτική)} (Structural Organization)

Είναι η κατάλληλη κατανοµή και διάταξη όλων των προσώπων, που
εργάζονται σε µία οικονοµική µονάδα, η οποία, ανάλογα µε τις λειτουργικές
ανάγκες, παίρνει τη µορφή του ανεστραµµένου δέντρου, πού ξεκινάει από τη ρίζα
(η οποία βρίσκεται στην κορυφή και είναι η διοίκηση) και προχωρεί, περνώντας
από διάφορες βαθµίδες (ανώτερες, µέσες, κατώτερες) µέχρι τη βάση που την
αποτελούν οι εκτελεστές.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ / ∆ΙΟΙΚΗΣΗ {µέθοδοι} (Methods in Business Organization

and Management)
Μέθοδος γενικά είναι η σχεδιασµένη διαδικασία για την επίτευξη ενός
σκοπού. Τα στοιχεία που συνιστούν την κάθε µέθοδο είναι, ο επιδιωκόµενος
σκοπός, το σχέδιο για την επίτευξή του και η διαδικασία που ακολουθείται γι'
αυτό. Λέγεται, ορθά, ότι µέθοδος είναι η τεχνική της θεωρίας και τεχνική είναι η
µέθοδος της πρακτικής. Στο πλαίσιο της επιστηµονικής έρευνας
χρησιµοποιούνται οι επιστηµονικές µέθοδοι, µε βασικό όργανο τη Λογική. Έτσι
διαµορφώθηκε η Επιστηµονική Μεθοδολογία, που έχει σκοπό την εξεύρεση του

33 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

προσφορότερου τρόπου για την επεξεργασία και την αναγωγή των στοιχείων της
σκέψεως. H Μεθοδολογία διακρίνεται σε γενική (µε κύριες µεθόδους, την
επαγωγική και την απαγωγική ή παραγωγική) και σε ειδική (που αφορά τις
µεθόδους που εφαρµόζει ξεχωριστά ο κάθε επιστηµονικός κλάδος).
Επαγωγική είναι η µέθοδος που ξεκινάει από τη µελέτη ενός αριθµού
περιπτώσεων (από τα µερικότερα) για την εξαγωγή γενικών συµπερασµάτων
(γενίκευση). Απαγωγική ή παραγωγική είναι η αντίστροφη µέθοδος, που ξεκινάει
από τα γενικότερα (από µία αρχή ή µία υπόθεση) για να δοκιµάσει την ακρίβειά
τους µε παρατηρήσεις. Οι παραπάνω γενικές και βασικές επιστηµονικές
µέθοδοι συµπληρώνονται µε την πειραµατική µέθοδο (πείραµα). Στην
επιστήµη της Οργανώσεως και ∆ιοικήσεως των Επιχειρήσεων χρησιµοποιείται
περισσότερο η επαγωγική µέθοδος, ο πειραµατισµός (ιδιαίτερα για θέµατα που
αφορούν τον ανθρώπινο παράγοντα) και οι µέθοδοι της Οικονοµικής όπως, η
ιστορική µέθοδος (που βασίζεται στην ανάλυση των γεγονότων του
παρελθόντος), η αναλυτική µέθοδος (ανάλυση και οµαδοποίηση δεδοµένων) και
οι µαθηµατικές µέθοδοι (λογισµός, στατιστική, οικονοµοµετρική µέθοδος), µε
αποκορύφωµα τη διαµόρφωση µαθηµατικών υποδειγµάτων (µοντέλων).
∆ύο από τις ειδικότερες στατιστικές µεθόδους έχουν ξεχωριστό
ενδιαφέρον: Η διαφορική µέθοδος και η µέθοδος των στιγµιαίων παρατηρήσεων.
Κατά τη διαφορική µέθοδο, αν δύο σύνολα παρατηρήσεων διαφέρουν µόνο σε
ένα παράγοντα και το σύνολο των παρατηρήσεων που περιέχει αυτόν τον
παράγοντα οδηγεί σ' ένα γεγονός, ενώ το σύνολο των παρατηρήσεων, που δεν
περιέχει αυτό τον παράγοντα δεν οδηγεί σ' αυτό το γεγονός, τότε, ο παράγων
αυτός µπορεί να είναι η αιτία γι' αυτό. Κατά την µέθοδο των «στιγµιαίων
παρατηρήσεων», γίνονται στιγµιαίες παρατηρήσεις σε τυχαία και ακανόνιστα
χρονικά διαστήµατα πάνω στα στοιχεία µιας εργασίας και βάσει αυτών, µε
στατιστικούς υπολογισµούς, βγαίνουν συµπεράσµατα (σε ποσοστά) σχετικά µε
την εκτέλεση της εργασίας (ως προς τον χρόνο, τη διάρκειά της, τα
απαιτούµενα πρόσωπα κ.ά.).

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (Business Organization and Business

Management) {µε την έννοια της οργανώσεως}.

34 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 Όπως για την απλή έννοια «οργάνωση», έτσι - και πολύ περισσότερο -
για την έννοια «οργάνωση της επιχειρήσεως», έχουν δοθεί αναρίθµητοι ορισµοί,
όπως λ.χ. 1) Η οργάνωση αποσκοπεί στο να αξιοποιήσει κατά το δυνατό τα
συστατικά στοιχεία της επιχειρήσεως, υλικά (περιουσιακά στοιχεία
ακινητοποιηµένα και κυκλοφορούντα), ασώµατα (δικαιώµατα, συµµετοχές) και
πρόσωπα (ιδρυτές, διευθυντές, πιστωτές, εκτελεστικό προσωπικό) (Campion).
2) Οργάνωση της επιχειρήσεως και µάλιστα η άριστη είναι ο αρµονικός
συνδυασµός του συνόλου των µέσων που αναγκαιούν για τη λειτουργία της, µε
σκοπό την επίτευξη της µεγαλύτερης αποδοτικότητας των κεφαλαίων και της
µεγαλύτερης αποδόσεως των υλικών και του προσωπικού, µε το Minimum του
κόστους και µε το Maximum της ικανοποιήσεως των προσώπων και παραγόντων
που συνδέονται µε την επιχείρηση, υπαλλήλων και εργατών, επιχειρηµατιών -
µετόχων, πελατών, του κράτους και του κοινωνικού συνόλου (Caude). 3)
Οργάνωση σηµαίνει, περισσότερη παραγωγή και αποτελεσµατικότητα,
καλύτερη ποιότητα, περισσότερο ενδιαφέρον για την εργασία, ασφάλεια,
οικονοµία και λιγότερη: ενέργεια, ανάλωση υλών, απώλεια χρόνου, σπατάλη
υλικών, κεφαλαίων και ανθρώπινων δυνάµεων. 4) Οργάνωση είναι, η
συστηµατική τεχνική και η οικονοµική σύνδεση ανθρώπων και υλικών µέσων
στο πλαίσιο της επιχειρήσεως, µε σκοπό την αποτελεσµατικότερη εκπλήρωση
των σκοπών της. 5) Η οργάνωση αποβλέπει στη διαρκή και απρόσκοπτη
διαδικασία, συνδυασµού δυνάµεων εργασίας και υλικών µέσων. 6) Με δυναµική
έννοια, οργάνωση είναι η προγραµµατισµένη πραγµατοποίηση µιας σταθερής
γενικής διατάξεως, ενώ µε στατική έννοια είναι αυτή η ίδια η συγκεκριµένη
διάταξη που έχει πραγµατοποιηθεί. 7) Οργάνωση σηµαίνει την διαρθρωτική
συγκρότηση της επιχειρήσεως κ.ά.
Ακολουθώντας τα όσα γενικά αναφέραµε για την «οργάνωση», σαν
οργάνωση της επιχειρήσεως εννοούµε, από τη µια την ενέργεια µε σκοπό την
οργάνωση (το «οργανώνω») και από την άλλη το αποτέλεσµα αυτής της
ενέργειας (η οργάνωση σαν µία διάρθρωση - διάταξη και σαν οργανισµός).
Απώτερος και σταθερός σκοπός που επιδιώκεται µε την οργάνωση της
επιχειρήσεως είναι η επίτευξη της αρίστης αποτελεσµατικότητάς της (σαν
παραγωγικότητας, αποδοτικότητας και οικονοµικότητας), δηλ. η πληρέστερη
εφαρµογή της θεµελιακής οικονοµικής αρχής µέσα στην επιχείρηση.

35 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 Για την πραγµάτωση του σκοπού αυτού η οργάνωση της επιχειρήσεως
κατανέµεται στα εξής: 1) Προσφορότερη χρησιµοποίηση των διατιθεµένων από
την επιχείρηση, κάθε φύσεως µέσων, δηλ. ανθρωπίνων δυνάµεων και διαφορών
υλικών µέσων, σε σχέση µε τον επιδιωκόµενο σκοπό. 2) Θέσπιση κανόνων και
µεθόδων, µε τη χρήση των οποίων πρέπει να ασκείται η οργανωτική
δραστηριότητα µέσα στην επιχείρηση. 3) ∆ιαµόρφωση µιας αρµονικής διαρθρώ-
σεως, της αρίστης δυνατής, των ανθρώπων που εργάζονται στην επιχείρηση,
µεταξύ τους και σε σχέση µε τα χρησιµοποιούµενα υλικά µέσα. 4) Τελική µορφή
του αποτελέσµατος της οργανωτικής ενεργείας πρέπει να είναι η σύσταση ενός,
κατά το δυνατό τελειότερου κοινωνικού οργανισµού (µε κατανοµή λειτουργιών
και οργάνων συντονιζοµένων µεταξύ τους), που ν' αποτελείται από ανθρώπους -
µέλη, που συνεργάζονται οµαλά και συνδέονται µε ενσυνείδητη πίστη για τον
επιδιωκόµενο από την επιχείρηση σκοπό.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ {συστατικά στοιχεία} Components of

Business Organization
Τα στοιχεία που συνθέτουν την οργάνωση οποιασδήποτε επιχειρήσεως
(και των επιχειρήσεων, γενικά) είναι τα παρακάτω:
α) Ανθρώπινες δυνάµεις (εργασία). Γίνεται καθορισµός των απαιτουµένων
δυνάµεων (εργαζοµένων), προσαρµογή των ανθρώπων στην εργασία και
αντίστροφα και επιδιώκεται καταλληλότητα των ανθρωπίνων δυνάµεων για την
εργασία που χρησιµοποιούνται.
β) Υλικά µέσα κάθε φύσεως. Είναι απαραίτητο να προσδιορισθούν τα αναγκαία
υλικά µέσα (κεφάλαια, εγκαταστάσεις, µηχανές και µηχανήµατα, ύλες και υλικά,
κλπ.).
γ) Ο «χρόνος», ο οποίος σα στοιχείο της επιχειρησιακής οργανώσεως σηµαίνει τη
διάταξη της πορείας εκτελέσεως της κάθε εργασίας µέσα στο χρόνο (δυναµικά).
δ) Ο «χώρος», ο οποίος σα στοιχείο της επιχειρησιακής οργανώσεως σηµαίνει τη
διάταξη της πορείας εκτελέσεως της κάθε εργασίας µέσα στο χώρο.
ε) Τεχνικά - βοηθητικά οργανωτικά µέσα. Σ' αυτά εντάσσονται οι µέθοδοι, οι
τεχνικές, τα διαγράµµατα, οι πίνακες, τα σύµβολα κλπ. Που χρησιµοποιούνται
για την απλοποίηση και τη διευκόλυνση των οργανωτικών ενεργειών µέσα στην
επιχείρηση.

36 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ∆ΙΟΙΚΗΣΕΩΣ (Business Managerial
Organization)
Η επιχειρησιακή διοίκηση, σαν κορυφαία λειτουργία πρέπει και να
οργανώσει όλες τις άλλες λειτουργίες και δραστηριότητες, αλλά πρέπει και η ίδια
να οργανωθεί. Το διττό αυτό οργανωτικό έργο έχει τις εξής µερικότερες φάσεις:
Καταµερισµός των έργων, λειτουργικός καθορισµός των τοµέων της
επιχειρήσεως (λ.χ. παραγωγή, αγορές, Marketing κ.ά.) και των υποδιακρίσεών
τους, ακριβής προσδιορισµός των βαθµίδων της ιεραρχικής πυραµίδας και της
δοµής της επιχειρήσεως (ηγετικές θέσεις, από την κορυφαία µέχρι την κατώτατη),
σαφής καθορισµός των αρµοδιοτήτων (εξουσίας και ευθύνης) κάθε ηγετικής
θέσεως εργασίας και συγκεκριµενοποίηση του έργου κάθε άλλης θέσεως
εργασίας, ξεκάθαρος διαχωρισµός των εκτελεστικών και των επιτελικών -
συµβουλευτικών θέσεων (γενικών και ειδικών επιτελικών αρµοδιοτήτων),
ρύθµιση της ενδο-επιχειρησιακής επικοινωνίας κατά την κάθετη και οριζόντια
διάταξη, θέσπιση του τρόπου λήψεως των διαφορών επιχειρησιακών αποφάσεων
µε βάση το αποκεντρωτικό σύστηµα, προσδιορισµός του ρόλου των τυπικών και
άτυπων συλλογικών οργάνων που λειτουργούν στο πλαίσιο της επιχειρήσεως
(συµβούλια, επιτροπές, οµάδες εργασίας).

Π
ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (Multinational Enterprises,
Multinational Firms).
Επιχειρήσεις των οποίων η έδρα βρίσκεται σε µία µεγάλη χώρα και των
οποίων τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες κυκλοφορούν σε διάφορες χώρες, µε τις
οποίες αποκτούν ιδιαίτερους δεσµούς. Οι µορφές µε τις οποίες γίνεται η
κυκλοφορία των προϊόντων ή υπηρεσιών των πολυεθνικών επιχειρήσεων είναι: α)
H επιχείρηση χρησιµοποιεί συνηθισµένα κανάλια διοχετεύσεως και διανοµής
αγαθών σε άλλες χώρες (λ.χ. χρησιµοποίηση αντιπροσώπων ή χονδρεµπόρων).
β) Η επιχείρηση ιδρύει δικά της γραφεία (αντιπροσωπείες, υποκαταστήµατα) για
την διοχέτευση και διανοµή αγαθών που παράγονται στη χώρα της έδρας της. γ)

37 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

Η επιχείρηση ιδρύει σε άλλες, βιοµηχανικές µονάδες επιτόπιας παραγωγής των
προϊόντων της, για την κατανάλωσή τους στην ίδια χώρα ή και σε άλλες,
ενδεχοµένως, χώρες. Αυτή είναι και η κυριότεροι µορφή πολυεθνικών εταιρειών.
Πολυεθνικές εταιρίες υπάρχουν σε διαφόρους τοµείς και κλάδους παραγωγής
(παραγωγή αυτοκινήτων, ηλεκτρονικών ειδών και ειδών εφαρµογής ηλεκτρισµού,
πετρελαιοειδών, ειδών διατροφής κ.ά.) και οι περισσότερες είναι αµερικανικές,
αλλά υπάρχουν και δυτικοευρωπαϊκές, όπως και ιαπωνικές.
Οι λόγοι αναπτύξεως των πολυεθνικών εταιριών ήταν: 1) Σε ορισµένες
πολύ προοδευµένες οικονοµικά χώρες συγκεντρώθηκαν σηµαντικά κεφάλαια. 2)
Έγινε εύκολη η µεταφορά αγαθών και οι επικοινωνίες από χώρα σε χώρα. 3)
Αναπτύχθηκαν σηµαντικά οι ανάγκες των κατοίκων ορισµένων χωρών και η
ζήτηση απ' αυτούς αγαθών, που δεν παράγονται επιτόπια. 4) ∆ηµιουργήθηκαν
ευρείες περιφερειακές αγορές. 5) Ορισµένες χώρες στις οποίες σπανίζει ο
συντελεστής της παραγωγής «κεφάλαιο» θέσπισαν ειδικά και ελκυστικά κίνητρα
για την εισαγωγή σ' αυτές ξένων κεφαλαίων και τη διενέργεια επενδύσεων.
`Ετσι, οι πολυεθνικές εταιρίες εκµεταλλεύθηκαν, από τη µία τις ανάγκες και τη
ζήτηση ειδών που έλειπαν από ορισµένες χώρες και από την άλλη, την έλλειψη
κεφαλαίων, το χαµηλό κόστος των εργατικών χεριών και τα κίνητρα που
θέσπισαν ορισµένες καθυστερηµένες ή χαµηλής αναπτύξεως χώρες. Οι
πολυεθνικές επιχειρήσεις εµφανίζουν ως προς τις χώρες στις οποίες επέκτειναν τη
δραστηριότητά τους πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα.
α) Πλεονεκτήµατα είναι: 1) Συνέβαλαν στην οικονοµική ανάπτυξη αυτών
των χωρών µε τη διενέργεια επενδύσεων κεφαλαίων σ' αυτές. 2) Συνετέλεσαν
στην µείωση της ανεργίας που παρουσίαζαν αυτές οι χώρες, µε την απασχόληση
προσωπικού. 3) Μετέφεραν την ειδική εµπειρία των στελεχών (know how) στις
χώρες αυτές. 4) Βοήθησαν στην αύξηση των δηµοσίων εσόδων τους, µε αµέσους
και εµµέσους φόρους, που καταβάλλουν και 5) Σε ορισµένες περιπτώσεις,
συνέβαλαν στη µείωση των τιµών των αγαθών που παράγουν επιτόπια.
β) Ως κύρια µειονεκτήµατά τους θεωρούνται: 1) Προκαλούν οικονοµική
εξάρτηση των χωρών στις οποίες επεκτείνονται. 2) Κυριαρχούν σ' ορισµένους
τοµείς της αγοράς, εξαφανίζοντας τις εθνικές οµοειδείς επιχειρήσεις. 3) Έχουν
µονοπωλιακές τάσεις και 4) Η δύναµή τους είναι τόση (ιδιαίτερα των
«γιγαντιαίων») ώστε εκτός από την οικονοµική, επεκτείνεται και στην κοινωνική
και στην πολιτική σφαίρα.

38 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΣ {πεδίο ελέγχου ή εποπτείας} (Span of Control)
Πρόκειται για τον αριθµό αµέσων υφισταµένων που έχει ο κάθε
προϊστάµενος, ο οποίος εξαρτάται από τη βαθµίδα (θέση στην ιεραρχική
πυραµίδα) που έχει αυτός. Στους αµέσους υφισταµένους του ο προϊστάµενος έχει
άµεσο έλεγχο και εποπτεία. Επικράτησε η άποψη ότι, για να υπάρχει
αποτελεσµατικός έλεγχος και εποπτεία, ο αριθµός των αµέσων υφισταµένων υπό
ένα προϊστάµενο, δεν πρέπει να υπερβαίνει τους έξι (6). Το πεδίο ελέγχου ή
εποπτείας του κάθε προϊσταµένου λέγεται και πεδίο ελέγχου της διοικήσεως -
δηλ. της κάθε βαθµίδας της διοικήσεως και της κάθε διοικητικής θέσεως (Span of
Management).
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ (Ιnitiative)
Σηµαντικός παράγων στην οργάνωση και διοίκηση των επιχειρήσεων.
Έχει τις παρακάτω ειδικότερες µορφές και έννοιες: 1. Ικανότητα συλλήψεως µιας
ωφέλιµης στην εφαρµογή της ιδέας και δυνατότητα εφαρµογής της στην πράξη,
η οποία εξαρτάται από την προσωπική επιθυµία αυτού που συνέλαβε την ιδέα,
αφενός και από τη δοµή του συστήµατος, αφετέρου. 2. ∆υνατότητα
αντιµετωπίσεως καταστάσεων, χωρίς κάθε φορά (εκτός αν η απόφαση έχει πολύ
σηµαντικό χαρακτήρα για την επιχείρηση), να ζητείται η έγκριση από κάποιον
που βρίσκεται σε υπερκείµενη βαθµίδα (ανώτερη διοικητική θέση).

Σ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ (Business Strategy)
Ο όρος «στρατηγική» είναι παρµένος από την Στρατιωτική Επιστήµη και
Τέχνη και σηµαίνει, σύνολο συντονισµένων ενεργειών και χειρισµών για την
επίτευξη ενός αντικειµενικού σκοπού. Έτσι και η επιχειρησιακή στρατηγική
αποβλέπει σε µία συντονισµένη προσπάθεια για την επίτευξη µακροχρονίων
στόχων. Η «στρατηγική» διαφέρει από την «πολιτική» της επιχειρήσεως κατά το
ότι, η πολιτική αποβλέπει στην τρέχουσα και βραχυπρόθεσµη αντιµετώπιση των
πραγµάτων, ενώ η στρατηγική αφορά µακροπρόθεσµες θεωρήσεις. Αυτή
στηρίζεται στην επιτυχηµένη πρόγνωση και στη λήψη αποφάσεων

39 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

εναρµονισµένων προς αυτή. Η εφαρµογή της στρατηγικής προϋποθέτει: 1)
µελέτη του περιβάλλοντος µέσα στο οποίο δρα η επιχείρηση, 2) γνώση των
διαµορφουµένων τάσεων οικονοµικής, τεχνικής, επιστηµονικής και
κοινωνιολογικής φύσεως, που αφορούν την επιχείρηση και 3) περιορισµό κατά
το δυνατό της αβεβαιότητας ως προς τις µελλοντικές εξελίξεις. Η στρατηγική
σήµερα χρησιµοποιεί όλες τις τεχνικές που βοηθούν στην επιστηµονική
προπαρασκευή και την ορθολογική λήψη των αποφάσεων, για τον περιορισµό
των αβεβαιοτήτων και την ακριβέστερη πρόβλεψη, για τον καθορισµό
µακροχρονίων στόχων.

ΣΥΣΚΕΨΕΙΣ (Meetings)
Η οµαδική δραστηριότητα αποτελεί γενικό κανόνα για τη σύγχρονη
επιχείρηση. Οι συσκέψεις (οµαδικές συναντήσεις) χρησιµοποιούνται για
πολλούς λόγους, όπως, η λήψη αποφάσεων, ο συντονισµός των ενεργειών, η
ενηµέρωση των ανωτέρων βαθµίδων, η πληροφόρηση των υποκειµένων
βαθµίδων και του προσωπικού γενικότερα, η ανταλλαγή απόψεων για την
καλλιέργεια ιδεών, η επιµορφωτική σκοπιµότητα, η αξιοποίηση της
εξειδικευµένης γνώσεως και εµπειρίας (επιτελικών στελεχών και συµβούλων της
επιχειρήσεως). Οι συσκέψεις δεν γίνονται µόνο στο επίπεδο της ανωτάτης
διοικήσεως, αλλά σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας. Πιο συνηθισµένες µορφές
συσκέψεων είναι:
1) Οι τακτικές (σε τακτικά διαστήµατα) και έκτακτες (όταν κριθεί
αναγκαίο) συσκέψεις της ανωτάτης διοικήσεως µε τα ανώτερα στελέχη.
2) Συντονιστικές συσκέψεις για την ενοποίηση των ενεργειών µέσα στην
επιχείρηση και για την επιτυχηµένη κατάρτιση, εφαρµογή και έλεγχο των
προγραµµάτων δράσεως της επιχειρήσεως.
3) Συσκέψεις µε σκοπό τη βελτίωση του γενικού επιπέδου
παραγωγικότητας στην επιχείρηση.
4) Συσκέψεις των στελεχών και του προσωπικού του κάθε τοµέα, υπό την
διεύθυνση του προϊσταµένου του, για την καλύτερη επίτευξη των αντικειµενικών
σκοπών που έχουν ορισθεί γι' αυτόν.

40 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

 5) Συσκέψεις συµβουλευτικού χαρακτήρα, µε συµµετοχή επιτελών και
συµβούλων.
6) Συσκέψεις των αρχιεργατών - εποπτών για τη χορήγηση κατευθύνσεων.
7) Συσκέψεις για την εφαρµογή του συστήµατος υποδείξεων στην
επιχείρηση.
8) Συσκέψεις για την προστασία της υγείας, ασφαλείας και προλήψεως
ατυχηµάτων των µελών του προσωπικού
9) Συσκέψεις µε αντικείµενο τον περιορισµό των εξόδων (µείωση
κόστους).
10) Συσκέψεις για την ανάλυση τεχνικών σχεδιασµών.
11) Καθαρά επιτελικές συσκέψεις (µόνο µε τη συµµετοχή επιτελικών και
συµβούλων).
12) Συσκέψεις πληροφοριακού – ενηµερωτικού χαρακτήρα µε συµµετοχή
όλου του προσωπικού (και αν αυτό είναι πολυπληθές, µε διαίρεσή του σε
οµάδες).
Για να έχουν επιτυχία οι συσκέψεις πρέπει να είναι καλά
προετοιµασµένες, να είναι σύντοµες, να µη είναι κουραστικές, να διευθύνονται
σωστά, και να είναι ουσιαστικές (αποδοτικές σε σχέση µεταξύ επιδιωκοµένου
σκοπού και αποτελέσµατος που επιτυχαίνεται).

41 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ

42 ∆ΑΠ – Ν∆ΦΚ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ