KeseluruhanBuku PDF

BAB Pola dan Jujukan
1 Patterns and Sequences
1.1 Pola ms.

PBD Patterns
BUKU TEKS 2 - 7
Modul PdPc
• Pola ialah corak atau aturan tertentu dalam senarai objek atau Tip Penting
nombor. Bagi menentukan pola set objek, kenal
Pattern is a specific design or rule in the list of objects or numbers.
.
pasti perbezaan antara objek-objek
hd
• Pola bagi suatu senarai nombor boleh diperoleh dengan menambah, sebelumnya.
To determine the pattern of set of objects,
menolak, mendarab atau membahagi nombor sebelumnya dengan identify the difference between the previous
berpandukan corak yang tertentu. objects.
.B
Pattern of a list of numbers can be obtained by adding, subtracting, multiplying and
dividing the previous number according to a certain pattern.
dn
1. Lukis satu corak seterusnya bagi setiap yang berikut. Kemudian, nyatakan polanya dengan mengisi tempat
kosong. TP2
Draw the next one pattern of each of the following. Hence, state the pattern by filling in the blanks.
Contoh PdPc
S
gi Menambah satu segi empat sama dan satu
bulatan kepada corak sebelumnya.
an
Adding one square and one circle to
the previous pattern.
l
(a) Menolak satu baris bintang bermula dari

Pe
bawah daripada corak sebelumnya.

Subtracting a row of stars start from below from the
previous pattern.
n
(b) Menambah tiga titik kepada corak sebelumnya.

ta
Adding three dots to the previous pattern.

bi
2. Isi tempat kosong dengan memerihalkan setiap pola berikut. TP2

er
Fill in the blanks by describing each of the following patterns.

Contoh PdPc
n
Pola bentuk bermula dengan segi tiga , diikuti dengan

heksagon dan berulang seterusnya.
Pe
The shape pattern starts with triangle , followed by hexagon and then repeats.
(a) Pola bentuk bermula dengan trapezium , diikuti dengan

segi tiga dan rombus dan berulang seterusnya.
The shape pattern starts with trapezium , followed by triangle and
rhombus and then repeats.
(b) Pola bermula dengan dua huruf K , diikuti satu huruf L dan
dua huruf M , dan berulang seterusnya.
KKLMMKKLM The pattern starts with two letters K , followed by a letter L and two
letters M , and then repeats.
SP 1.1.1 Mengenal dan memerihalkan pola pelbagai set nombor dan objek dalam kehidupan sebenar, dan seterusnya membuat rumusan tentang pola.
1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Matematik Tingkatan 2 Bab 1
3. Nyatakan pola bagi set nombor berikut. TP2

State the pattern of the following set of numbers.
Contoh PdPc (a) 247, 234, 221, 208, 195, … (b) 8, 32, 128, 512, 2 048, …
205, 215, 225, 235, 245, … Pola/ Pattern : Pola/ Pattern :
Pola/ Pattern : 247, 234, 221, 208, 195, … 8, 32, 128, 512, 2 048, …
205, 215, 225, 235, 245, … –13 –13 –13 –13 ×4 ×4 ×4 ×4
+10 +10 +10 +10 Menolak 13 daripada nombor Mendarab nombor
Menambah 10 kepada nombor sebelumnya. sebelumnya dengan 4.
sebelumnya. Subtract 13 from the previous number. Multiply the previous number by 4.
Add 10 to the previous number.
.
hd
(c) 81, –27, 9, –3, 1, … (d) 113, 115, 118, 123, 130, … (e) 3 125, 625, 125, 25, …
Pola/ Pattern : Pola/ Pattern : Pola/ Pattern :
.B
81, –27, 9, –3, 1, … 113, 115, 118, 123, 130, … 3 125, 625, 125, 25, …
÷ –3 ÷ –3 ÷ –3 ÷ –3 +2 +3 +5 +7 ÷5 ÷5 ÷5
dn
Membahagi nombor Menambah nombor perdana Membahagi nombor
sebelumnya dengan –3. bermula dengan 2 kepada sebelumnya dengan 5.
Divide the previous number by –3. nombor sebelumnya. Divide the previous number by 5.
S
Add prime numbers start with 2 to the
previous number.
gi
an
4. Kenal pasti dan nyatakan pola bagi urutan nombor genap dan ganjil berdasarkan senarai nombor berikut.
Identify and state the pattern of the even and odd numbers based on the following list of numbers. TP2
l
8, 13, 18, 23, 28, 33, 38, 43, 48, 53, 58, 63
Pe
Pola/ Pattern
(a) nombor genap/ even numbers Nombor genap diperoleh dengan menambah 10 kepada nombor
n
sebelumnya.
8, 18, 28, 38, 48, 58,
ta
The even numbers are obtained by adding 10 to the previous number.

bi
(b) nombor ganjil/ odd numbers Nombor ganjil diperoleh dengan menambah 10 kepada nombor
er
sebelumnya.
13, 23, 33, 43, 53, 63 The odd numbers are obtained by adding 10 to the previous number.
n
Pe
5. Lengkapkan pola bagi setiap yang berikut. TP2

Complete the pattern of each of the following.
Contoh PdPc (a) (b)

1 2
Segi Tiga Pascal/ Pascal’s Triangle
Segi Tiga 1 1
1 3 3
Pascal 1 2 1
+ Pascal’s
1 1 Triangle 1 3 3 1 4 6 4
VIDEO
1 4 6 4 1
+ + 5 10 10 5
1 2 1 1 5 10 10 5 1
1 3 3 1 1 6 15 20 15 6 1 6 15 20 15 6
SP 1.1.1 Mengenal dan memerihalkan pola pelbagai set nombor dan objek dalam kehidupan sebenar, dan seterusnya membuat rumusan tentang pola.
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

Contoh PdPc (c) 1 , 1, 2, 3, 5 , 8, (d) 4, 9, 13 , 22, 35, 57 ,

Nombor Fibonacci
Fibonacci Number 13 , … 92 , 149, …
+ + + (e) 1, 3, 4, 7, 11 , 18 , 29, (f ) 14 , 16, 30, 46 , 76 , 122,

0, 1, 1, 2, 3, 5, 8,
+ + 47 , … 198, …
1.2 Jujukan BUKU TEKS

ms.
PBD Sequences
7 - 10
.
hd
Modul PdPc
Jujukan ialah suatu set nombor atau objek yang disusun mengikut suatu pola.
.B
Sequence is a set of numbers or objects that arranged according to a pattern.
Pola/ Pattern:
dn
Jujukan/ Sequence:
Menambah 2 kepada nombor sebelumnya.
1, 3, 5, 7, 9, 11 Adding 2 to the previous number.
S
6. Lengkapkan jadual berikut. TP1
Complete the following table.
gi
an
11 12 1 11 12 1 11 12 1 11 12 1 11 12 1
Corak 9
10 2
3 9
10 2
3 9
10 2
3 9
10 2
3 9
10 2
3
Pattern 8 4 8 4 8 4 8 4 8 4
7 6 5 7 6 5 7 6 5 7 6 5 7 6 5
l
Pe
Waktu 10 : 00 12 : 00 2 : 00 4 : 00 6 : 00
Time
n
Berdasarkan corak di atas, / Based on the above patterns,

ta
(a) jujukan nombor bagi waktu itu ialah 10 : 00, 12 : 00, 2 : 00, 4 : 00, 6 : 00 .
the number sequence of the time is 10 : 00, 12 : 00, 2 : 00, 4 : 00, 6 : 00 .
bi
(b) pola bagi waktu itu ialah menambah dua jam kepada waktu sebelumnya.
er
the pattern of the time is adding two hours to the previous time.
n
7. Tentukan sama ada setiap yang berikut adalah jujukan atau bukan. TP1
Pe
Determine whether each of the following is a sequence.
Contoh PdPc (a) (b)
–18, –15, –12, –8, …

Jujukan/ A sequence Jujukan/ A sequence Bukan jujukan/ Not a sequence
(c) (d) (e)
3, 33, 333, 3 333, …

Bukan jujukan/ Not a sequence Jujukan/ A sequence Jujukan/ A sequence
SP 1.2.1 Menerangkan maksud jujukan.

SP 1.2.2 Mengenal pasti dan memerihalkan pola suatu jujukan, dan seterusnya melengkapkan dan melanjutkan jujukan tersebut.

8. Terangkan sama ada setiap set nombor berikut ialah jujukan atau bukan. TP2
Explain whether each of the following is a sequence.
Contoh PdPc
–4 –5 +3 –6 Bukan jujukan kerana tidak mempunyai pola.
8, 4, –1, 2, –4, …
Not a sequence because it has no pattern.
8, 4, –1, 2, –4, …
(a) 5, 12, 19, 26, 33, … +7 +7 +7 +7 Jujukan sebab polanya ialah tambah 7 untuk
memperoleh setiap nombor berikutnya.
5, 12, 19, 26, 33, … A sequence because it follows a pattern by adding 7 to obtain
each subsequent number.
(b) 21, 18, 15, 13, 9, … –3 –3 –2 –4 Bukan jujukan sebab senarai nombor ini tidak
mengikut pola tertentu.
.
21, 18, 15, 13, 9, …
hd
Not a sequence because it does not follow a particular pattern.
(c) 16, 48, 144, 432, ×3 ×3 ×3 ×3 Jujukan sebab polanya ialah darab 3 untuk
.B
1 296, … memperoleh setiap nombor berikutnya.
16, 48, 144, 432, 1 296, … A sequence because it follows a pattern by multiplying 3 to
obtain each subsequent number.
dn
9. Lengkapkan jujukan nombor yang berikut. TP2
S
Complete the following number sequences.
Contoh PdPc
gi
Tip Penting
8, 15 , 22, 29 , 36, 43, 50
an
Langkah 1: Kenal pasti beza bagi dua nombor berturutan yang diberi.
b 8 + 7 = 15 a 43 – 36 = 7 Step 1: Identify the different of two consecutive numbers given.
15 + 7 = 22
Langkah 2: Lakukan kaedah cuba jaya bagi nombor yang tidak diberi
Pola/ Pattern: +7 dan nombor selepasnya menggunakan pola Langkah 1.
l
Pe
Step 2: Perform try and error method for the blank number and the next number
using the pattern in Step 1.
n
(a) –3 , –8 , –13 , –18 , –23 , –28 , –33 (b) 52 , 54 , 56 , 58 , 60 , 62 , 64
ta
–5 –5 –5 –5 –5 –5 +2 +2 +2 +2 +2 +2
bi
(c) 1 024 , 512, 256, 128 , 64 , 32 , 16 (d) 9, 27, 81 , 243 , 729, 2 187, 6 561
÷2 ÷2 ÷2 ÷2 ÷2 ÷2 ×3 ×3 ×3 ×3 ×3 ×3
n er
10. Lengkapkan jujukan berikut berdasarkan pola yang diberikan. TP2

Complete the following sequences based on the given patterns.
Pe
Contoh PdPc (a) Mendarab nombor sebelumnya dengan –4.

Menolak 4 daripada nombor sebelumnya. Multiply the previous number by –4.
Subtract 4 from the previous number.
3, –12 , 48 , –192 , 768 , –3 072
243, 239 , 235 , 231 , 227 , 223
(b) Menambah 7 kepada nombor sebelumnya. (c) Membahagi nombor sebelumnya dengan 3.
Add 7 to the previous number. Divide the previous number by 3.
2 187, 729 , 243 , 81 , 27 , 9

86, 93 , 100 , 107 , 114
SP 1.2.2 Mengenal pasti dan memerihalkan pola suatu jujukan, dan seterusnya melengkapkan dan melanjutkan jujukan tersebut.

1.3 Pola dan Jujukan ms.

PBD Patterns and Sequences
BUKU TEKS 10 - 13
11. Buat generalisasi tentang pola bagi jujukan berikut dengan menggunakan nombor, perkataan dan ungkapan
algebra. TP3
Make a generalisation about the pattern of the following sequences by using numbers, words and algebraic expression.
Contoh PdPc
Jujukan nombor/ Number sequence:
43, 38, 33, 28, …
–5 –5 –5
Nombor/ Number: Ungkapan algebra/ Algebraic expression:

Pola ialah –5 .
.
n: 0, 1, 2, 3, …
hd
×(–5)
The pattern is –5 .
–5n: 0, –5, –10, –15, …
Perkataan/ Words: + 43
.B
Menolak 5 daripada nombor sebelumnya. 43 – 5n: 43, 38, 33, 28, …
Subtracting 5 from the previous number.
dn
Maka, 43 – 5n dengan keadaan n = 0, 1, 2, 3, …
Thus, 43 – 5n where n = 0, 1, 2, 3, …
S
(a) Jujukan nombor/ Number sequence: (b) Jujukan nombor/ Number sequence:
1 , 1 , 1 , 1 , …
16, 22, 28, 34, …
gi
4 8 16 32
+6 +6 +6
1 1 1
an
× × ×
2 2 2
Nombor/ Number: Nombor/ Number:

l
Pola ialah +6 . Pola ialah × 1 .

Pe
2
The pattern is +6 .
1
The pattern is × .
2

n
Perkataan/ Words: Perkataan/ Words:

Mendarab nombor sebelumnya dengan 1 .
ta
Menambah 6 kepada nombor sebelumnya. 2

1
Adding 6 to the previous number. Multiplying the previous number by .
2
bi
Ungkapan algebra/ Algebraic expression: Ungkapan algebra/ Algebraic expression:

er
×6
n: 0, 1, 2, 3, …
 12 
n
n
n: 0, 1, 2, 3, …
+ 16 6n: 0, 6, 12, 18, … n
 12  : 1, 12 , 14 , 18 ,…
Pe

6n + 16: 16, 22, 28, 34, … ×1
4
1 1 n: 1 , 1 , 1 , 1 ,…
Maka, 6n + 16 dengan keadaan
 
4 2 4 8 16 32
n = 0, 1, 2, 3, …
n
Thus, 6n + 16 where n = 0, 1, 2, 3, … Maka, 1 1 dengan keadaan
 
4 2
n = 0, 1, 2, 3, …
1 1 n
Thus,   where n = 0, 1, 2, 3, …
4 2
SP 1.3.1 Membuat generalisasi tentang pola suatu jujukan menggunakan nombor, perkataan dan ungkapan algebra.

Modul PdPc
• Setiap nombor dalam suatu jujukan dikenali sebagai sebutan ke-n.
Each number in a sequence is known as the nth term.
• Sebutan jujukan ke-n boleh ditulis sebagai Tn dengan T ialah sebutan dan n ialah kedudukan sebutan.
The nth term of a sequence can be written as Tn where T is the term and n is the position of the term.
12. Nyatakan sebutan ke-7 bagi jujukan nombor berikut. TP3

State the 7th term of the following number sequences.
Contoh PdPc (a) –12, –8, –4, 0, …

51, 46, 41, 36, …
.
–5 –5 –5 –5 –5 –5 +4 +4 +4 +4 +4 +4
hd

51, 46, 41, 36, 31, 26, 21 –12, –8, –4, 0, 4, 8, 12
Sebutan ke-7 ialah 21 . T7 Sebutan ke-7 ialah 12 .
.B
The 7th term is 21 . The 7th term is 12 .
dn
(b) 1 , 1 , 1 , 1 , … (c) 2 916, 972, 324, 108, …
16 8 4 2
×2 ×2 ×2 ×2 ×2 ×2 ÷3 ÷3 ÷3 ÷3 ÷3 ÷3
S

1 , 1 , 1 , 1 , 1, 2, 4 2 916, 972, 324, 108, 36, 12, 4

gi
16 8 4 2
Sebutan ke-7 ialah 4 . Sebutan ke-7 ialah 4 .
an
The 7th term is 4 . The 7th term is 4 .

l
13. Tentukan nombor dalam kurungan sebagai sebutan keberapa bagi setiap jujukan nombor berikut. TP3
Pe
Determine the number in brackets as which term in each of the following number sequences.
Contoh PdPc (a) 8, 13, 18, 23, … [38]

4, 7, 10, 13, … [16]
n
+5 +5 +5 +5 +5 +5
+3 +3 +3 +3

ta
8, 13, 18, 23, 28, 33, 38

4, 7, 10, 13, 16 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7
T1 T2 T3 T4 T5
bi
Maka, 38 ialah sebutan ke-7.

Maka, 16 ialah sebutan ke-5. Thus, 38 is the 7th term.
er
Thus, 16 is the 5th term.

(b) 96, 92, 88, 84, … [68]
Kaedah Alternatif
n
–4 –4 –4 –4 –4 –4 –4
Ungkapan algebra
96, 92, 88, 84, 80, 76, 72, 68
Pe
Algebraic expression
Pastikan nilai n bermula dengan 1. T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8
1, 2, 3, 4, …, n Make sure the value of n starts with 1.
3, 6, 9, 12, …, 3n Maka, 68 ialah sebutan ke-8.
4, 7, 10, 13, …, 3n + 1 Thus, 68 is the 8th term.
∴ Tn = 3n + 1
Tn = 16
(c) 35, 27, 19, 11, … [–37]
3n + 1 = 16 –8 –8 –8 –8 –8 –8 –8 –8 –8
3n = 15
n = 5 35, 27, 19, 11, 3, –5, –13, –21, –29, –37
Kaedah ini sesuai digunakan apabila mencari nilai n yang T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10
besar. Maka, –37 ialah sebutan ke-10.
This method is suitable when finding the larger value of n.
Thus, –37 is the 10th term.
SP 1.3.2 Menentukan sebutan tertentu bagi suatu jujukan.

14. Selesaikan setiap yang berikut.

Solve each of the following.
(a) Cari nilai p dan q dalam jujukan nombor berikut. (b) Pada setiap minggu, Hasan akan bersenam
Find the value of p and q in the following number sequence. di sebuah gim dengan keadaan pada setiap
TP3 minggu berikutnya, dia akan menambah
15, p, 3.75, q, 0.9375, 0.46875, … masa senamannya sebanyak 15 minit. Pada
minggu ketiga, Hasan telah bersenam
0.9375 ÷ 0.46875 selama 50 minit. Nyatakan masa bersenam
=2 pada minggu kelima, dalam jam dan
minit. TP4
÷2 ÷2 ÷2 ÷2 ÷2 Every week, Hasan will exercise in a gym where each
consecutive week, he will increase his exercise time by
15, 7.5, 3.75, 1.875, 0.9375, 0.46875, … 15 minutes. In the third week, Hasan has spent for 50 minutes.
.
State the time spent in the fifth week, in hour and minute.
hd
Maka, p = 7.5 dan q = 1.875. –15 –15 +15 +15
Thus, p = 7.5 and q = 1.875.
20 , 35 , 50 , 65 , 80
.B
Minggu kelima / The fifth week
= 80 minit / minutes
= 1 jam 20 minit / 1 hour 20 minutes
dn
(c) Rajah di sebelah menunjukkan titik-titik yang
S
disusun dalam bentuk segi tiga. Berapakah bilangan
titik pada segi tiga yang ke-8? TP4
The diagram shows the dots arranged in triangular shapes. How
gi
many dots are there in the 8th triangle?
an
+2 +3 +4 +5 +6 +7 +8
Bilangan titik dalam setiap segi tiga.
1, 3, 6, 10, 15, 21, 28, 36 Number of dots in each triangle.
l
T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8
Pe
Bilangan titik dalam segi tiga ke-8 = 36

Number of dots in the 8th triangle = 36
n
ta
(d) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah perhiasan

bi
gantung yang disusun oleh Atilia. TP5 Baris pertama

The diagram shows a hanging decoration arranged by Atilia. First row
er
(i) Pada baris ke berapakah mempunyai susunan

Baris kedua
tiga bentuk?
n
Second row
Which row will have an arrangement of three shapes?
Pe
(ii) Berapakah jumlah bentuk yang diperlukan oleh Baris ketiga

Third row
Atilia untuk menyusun sehingga baris terakhir?
How many shapes are needed by Atilia to arrange until the last row?
Baris/ Row 1 2 3 4 5 6 7
Bilangan bentuk/ Number of shapes 7 6 5 4 3 2 1
(i) Baris kelima (ii) Jumlah bentuk yang diperlukan
Fifth row Total shapes needed
=7+6+5+4+3+2+1
= 28
SP 1.3.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan jujukan.

(e) Putri ingin membeli sebuah komputer riba yang berharga RM3 500 untuk kegunaannya di universiti
kelak. Oleh itu, dia menyimpan setiap bulan dengan keadaan pada bulan pertama dia menyimpan
sebanyak RM30, bulan kedua sebanyak RM40, dan bulan ketiga sebanyak RM50. Jika Putri menyimpan
secara tetap dan wang simpanannya setiap bulan membentuk suatu jujukan, adakah dia dapat
membeli komputer riba tersebut dalam tempoh 2 tahun? Berikan sebab anda. TP6 KBAT Menganalisis
Putri wants to buy a laptop that costs RM3 500 for her own use in the university. Hence, she saves every month such that she saves
RM30 in the first month, RM40 in the second month and RM50 in the third month. If Putri saved constantly and her savings every
month forming a sequence, does she will be able to buy the laptop in 2 years? State your reason.
Wang yang disimpan oleh Putri setiap bulan (RM) selama 24 bulan
The money saved by Putri every month (RM) for 24 months
30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100, 110, 120, 130, 140, 150, 160, 170, 180, 190, 200, 210, 220, 230, 240, 250, 260
Jumlah wang yang disimpan oleh Putri setiap bulan/ The total money saved by Putri every month
.
= 30 + 40 + 50 + 60 + … + 260
hd
= RM3 480
Maka, Putri tidak dapat membeli komputer riba itu kerana dia masih kekurangan RM20 (RM3 500 – RM3 480).
.B
Thus, Putri is not able to buy the laptop because she still short for RM20(RM3 500 – RM3 480).
S dn
15. Lakukan aktiviti di bawah. TP6 Pembelajaran Penyelesaian Masalah
gi
Carry out the following activity.
Aktiviti
an

Suatu sebatian hidrokarbon mengandungi Formula struktur Formula molekul
unsur karbon, C, dan hidrogen, H. Jadual berikut Structural formula Molecular formula
l
menunjukkan formula struktur dan formula molekul

Pe
bagi setiap hidrokarbon. H
A hydrocarbon compound has the elements of carbon, C, and

hydrogen, H. The following table shows the structural formula and H C H CH4
n
the molecular formula for each of the hydrocarbon.

ta
(a) Lukis formula struktur bagi 3 sebatian hidrokarbon H
yang seterusnya.
H H
Draw the structural formula for the next 3 hydrocarbon
bi
compounds.
H H H H
H C C H C2H6
er
H C C C C H H H
n
H H H H
H H H
Pe
H H H H H
H C C C H C3H8
H C C C C C H
H H H H H H H H
H H H H H H
H C C C C C C H
H H H H H H
(b) Buat satu generalisasi tentang pola bagi formula molekul tersebut.
Make a generalisation of pattern for the molecular formula.
Cn H2n + 2 , n = 1, 2, 3, …
SP 1.3.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan jujukan.

Mastery PT3 Pentaksiran Sumatif
5. Rajah di bawah menunjukkan suatu urutan

Bahagian A
bentuk.
The diagram below shows a sequence of shapes.
1. –21, –19, g, –9, –1, 9, ...

Dalam urutan nombor di atas, nilai bagi g ialah
In the above number sequence, the value of g is
Berapakah bilangan heksagon yang ada pada
A –12 C –15 bentuk ke-12?
.
B –14 D –16 How many hexagons are there in the 12th shape?
hd
2. Rajah di bawah menunjukkan suatu jujukan A 23 C 25
nombor. B 24 D 26
.B
The diagram below shows a number sequence.
6. Pola yang manakah tepat bagi ungkapan algebra
117 649, 16 807, 2 401, 343, 49, ... 5n – 9 dengan keadaan n = 1, 2, 3, 4, …?
Which pattern is the accurate for algebraic expression 5n – 9
dn
where n = 1, 2, 3, 4, …?
Apakah pola bagi jujukan tersebut? A –4, 1, 6, 11, … C 11, 6, 1, –4, …
What is the pattern of the sequence?
B –4, –1, 6, 11, … D 14, 19, 24, 29, …
A + 7 C × 7
S
B – 7 D ÷ 7
Bahagian B
3. Rajah di bawah menunjukkan Segi Tiga Pascal.
gi
The diagram below shows a Pascal’s Triangle.
1. (a) Lengkapkan jujukan berikut.
an
Complete the following sequence.
1
[2 markah/ 2 marks]
l
1 1
Pe
Jawapan/ Answer :
1 x 1
91, 101, 121 , 151, 191 , 241
1 3 y 1

n
(b) Nyatakan pola bagi setiap jujukan nombor

Cari nilai x + y.
ta
berikut.
Find the value of x + y. State the pattern of each of the following number
A 2 C 5 sequences.
bi
B 3 D 6 [2 markah/ 2 marks]
4. Jadual di bawah menunjukkan waktu peperiksaan Jawapan/ Answer :
er
yang dijalankan di SMK Putra.

The table below shows the examination time conducted in SMK Jujukan nombor Pola
Number sequence Pattern
n
Putra.
(i) 425, 400, 375, Tolak 25 daripada
Pe
Mata pelajaran / Subject Masa / Time 350, 325, 300, … nombor

Matematik / Mathematics 8.30 a.m. sebelumnya.
Subtract 25 from the
Sains / Science 10.30 a.m. previous number.
Sejarah / History 12.30 p.m.
Hitung beza waktu peperiksaan bagi setiap mata (ii) –23, 92, –368, Darab nombor
pelajaran. 1 472, –5 888, … sebelumnya
Calculate the difference of examination time for each subject.
dengan – 4.
A 1 jam / 1 hour Multiply the previous
B 2 jam / 2 hours number by – 4.
C 1 jam 30 minit / 1 hour 30 minutes
D 2 jam 30 minit / 2 hours 30 minutes

2. Lengkapkan Nombor Fibonacci berikut. A cell divides itself by mitosis. A parent cell divides into
Complete the following Fibonacci Number. two daughter cells is known as binary fissions. Shubitaa
[4 markah/ 4 marks] investigated the growth of cells in the laboratory and she
noticed that the cell underwent binary fission a few times.
Jawapan/Answer : She recorded the data as in the table.
0 1 1 2 3 5 8 13

Bahagian C
3. (a) Rajah di bawah menunjukkan suatu pola

nombor.
The diagram below shows a number pattern.
.
hd
43, 49, 55, a, 67, 73, 79, b, …
Cari nilai a dan b. (i) Lengkapkan jadual di bawah
Find the values of a and b. berdasarkan pola yang diperhatikan.
.B
[2 markah/ 2 marks] Complete the table below based on the observed
Jawapan/ Answer : pattern.
+6 +6 +6 +6 +6 +6 +6 [2 markah/ 2 marks]
dn
Jawapan/ Answer :
43, 49, 55, 61, 67, 73, 79, 85
a = 61, b = 85 Bilangan kali
S
belahan dedua
berlaku, n 1 2 3 4 5 6
gi
The number of times
(b) Rajah di bawah menunjukkan suatu pola. binary fissions occur, n
The diagram below shows a pattern.
Bilangan sel
an
The number of cells

2 4 8 16 32 64
(ii) Bentuk satu generalisasi tentang

l
Pe
bilangan sel belahan dedua kali ke-n

dengan menggunakan ungkapan
algebra.
Form a generalisation for the number of cells at the
n
nth binary fission by using algebraic expression.

Cari hasil tambah sebutan ketujuh dan
ta
[2 markah/ 2 marks]
sebutan kelapan mengikut pola yang diberi.
Find the sum of the seventh term and the eighth term Tip KBAT
bi
according of the given pattern.

Tuliskan satu generalisasi bilangan
[2 markah/ 2 marks] sel belahan dedua dalam bentuk ayat
er
Jawapan/ Answer : matematik.

Write a generalisation for the number of cell in the
+2 +2 +2 +2 +2 +2 +2 form of mathematical sentence.

n
5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19 Jawapan/ Answer :

T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8
Pe
2n, n = 1, 2, 3, …
Sebutan ke-7/ 7th term : 17
Sebutan ke-8/ 8th term : 19 (iii) Tentukan bilangan sel bagi belahan
17 + 19 = 36 dedua yang ke-10.
Determine the number of cells at 10th binary
fission.
[2 markah/ 2 marks]
(c) Suatu sel membahagikan diri melalui mitosis. Jawapan/ Answer :
Satu sel induk menjadi dua sel anak dipanggil 210 = 1 024
sebagai belahan dedua. Shubitaa mengkaji
pertumbuhan sel dalam makmal dan dia
mendapati sel tersebut mengalami belahan
dedua beberapa kali. Dia merekodkan data
seperti dalam jadual. KBAT Menganalisis

y
Master
KBAT
Dalam keadaan yang tertentu, sejenis populasi serangga dapat membiak
dengan setiap generasi baharu adalah 2 kali lebih besar berbanding dengan
generasi sebelumnya. Jika terdapat 100 ekor serangga dalam generasi
pertama,
Under particular circumstances, an insect population is growing in such a way that each new
generation is 2 times as large as the previous generation. If there were 100 insects in the first
generation,
.
hd
(i) hitung bilangan serangga dalam generasi yang ke-4,
calculate the number of insects in the 4th generation,
×2 ×2 ×2
.B

100, 200, 400, 800, … Tip KBAT
dn
Kenal pasti bilangan serangga bagi setiap
Bilangan serangga dalam generasi ke-4 generasi yang membentuk suatu jujukan.
Number of insects in the 4th generation Kemudian, cari sebutan dalam jujukan
= 800 tersebut yang mewakili bilangan serangga
S
dalam setiap generasi.
Identify the number of insects in each generation that
gi forms a sequence. Then, find the term that represents
the number of insects in each generation.
(ii) hitung jumlah serangga dalam lima generasi,
an
calculate the total number of insects in five generations,
×2 ×2 ×2 ×2
l

Pe
100, 200, 400, 800, 1 600

Jumlah serangga dalam lima generasi
n
Total number of insects in five generations

= 100 + 200 + 400 + 800 + 1 600
ta
= 3 100
bi
er
(iii) berapa kalikah populasi serangga dalam generasi ke-5 berbanding dengan generasi pertama?
how many times is the population of insects in the 5th generation compared to the first generation?
n
Bilangan serangga dalam generasi ke-5

Pe
= 1 600
The number of insects in the 5th generation

Bilangan serangga dalam generasi pertama 100
The number of insects in the first generation
= 16
Maka, populasi serangga dalam generasi ke-5 ialah 16 kali berbanding dengan generasi pertama.
Therefore, the population of insects in the 5th generation is 16 times compared to the first generation.
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 1

BAB Pola dan Jujukan
1 Patterns and Sequences
Mastery PT3
Bahagian A
1. –21, –19 , g , –9 , –1 , 9 , … 5. Jujukan bilangan bentuk:

Sequence of number of shapes:
+2 +4 +6 +8 +10
1, 3, 5, 7, …
g = –19 + 4
= –15 Ungkapan algebra / Algebraic expression :
2n – 1, n = 1, 2, 3, 4, …
Jawapan / Answer : C
T12 = 2(12) – 1
.
hd
= 23
Jawapan / Answer : A
2. 117 649 , 16 807 , 2 401, 343 , 49 , ...
.B

÷ 7 ÷ 7 ÷ 7 ÷ 7
Pola / Pattern : ÷ 7 6. n = 1, 5n – 9 = 5(1) – 9
dn
Jawapan / Answer : D = –4
n = 2, 5n – 9 = 5(2) – 9
S
=1
3. x = 1 + 1 n = 3, 5n – 9 = 5(3) – 9
gi
=2 =6
y = 2 + 1 n = 4, 5n – 9 = 5(4) – 9
an
=3 = 11
x + y = 2 + 3 Jawapan / Answer : A
l
=5
Pe
n
4. 8.30 a.m. , 10.30 a.m. , 12.30 p.m.

ta
+2 jam +2 jam
bi
+2 hours +2 hours
Jawapan / Answer : B
n er
Pe
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

BAB Pemfaktoran dan Pecahan Algebra
2 Factorisation and Algebraic Fractions
2.1 Kembangan ms.

BUKU TEKS
PBD Expansion 21 - 29
Modul PdPc
• Kembangan ungkapan algebra ialah hasil pendaraban satu atau dua Tip Penting
.
ungkapan dalam kurungan.
hd
Expansion of algebraic expression is a product of one or two expression in brackets. a(x + y) = ax + ay
• Kembangan ungkapan algebra boleh dilakukan dengan mendarabkan
sebutan di luar kurungan dengan setiap sebutan di dalam kurungan. (a + b)(x + y)
.B
The expansion of algebraic expressions can be performed by multiplying the term outside of
the brackets with each term inside the brackets. = a(x + y) + b(x + y)
= ax + ay + bx + by
dn
1. Cari kembangan bagi setiap yang berikut berdasarkan jubin algebra yang diberikan.
S
TP2
Find the expansion of each of the following based on the given algebraic tiles.
gi
Contoh PdPc (a) 3x(2 + x) (b) (x + 5)(2x + 1)
5(x + 3)
an
2 x x 5
x 3
2x 2x2 10x
3x 6x 3x2
l
5 5x
Pe
15
1 x 5

Luas jubin
Area of tile
5(x + 3) (x + 5)(2x + 1)
3x(2 + x)
n
= 5x + 15 = 2x2 + 10x + x + 5
= 6x + 3x2
= 2x2 + 11x + 5
ta
bi
Contoh PdPc (c) (2x + 3)(x – 2) (d) (3x – 4)(2x – 3)

er
(x – 1)(x + 2) 2x 3 3x
x 2 8x –12 2x – 3
x–2 2x2 – 4x 3x – 6
n
x
2x
x–1 x2 – x 2x – 2 2 9x – 12 12 3
Pe
1 3x – 4 4

(2x + 3)(x – 2)
(x – 1)(x + 2) = 2x2 – 4x + 3x – 6
(3x – 4)(2x – 3)
= x2 – x + 2x – 2 = 2x2 – x – 6
= 6x2 – (9x – 12) – (8x – 12) – 12
= x2 + x – 2 = 6x2 – 9x + 12 – 8x + 12 – 12
Tip Penting = 6x2 – 17x + 12
–(a + b) = –a – b
–(a – b) = –a + b
–(–a + b) = a – b
–(–a – b) = a + b
SP 2.1.1 Menerangkan maksud kembangan dua ungkapan algebra.

2. Kembangkan setiap yang berikut. TP2

Expand each of the following.
Contoh PdPc (a) 7(4 + 5a) (b) 4p(p – 3q)

5m(7 – 2n) = 28 + 35a = 4p 2 – 12pq
= 35m – 10mn
(c) –6s(r + 4) (d) –3(y – 7w + 3) (e) – 2 x(10y – 15z + 20)

= –6rs – 24s = –3y + 21w – 9 5
= –4xy + 6xz – 8x
.
hd
.B
3. Kembangkan setiap yang berikut. TP2 Tip Penting
(a + b)(x + y) = a(x + y) + b(x + y)
= ax + ay + bx + by
dn
Contoh PdPc (a) (a – 2b)(11 – b) (b) (k – l)(k + 2l)
(x + 1)(x + 5) = a(11 – b) – 2b(11 – b) = k(k + 2l) – l(k + 2l)
S
= x(x + 5) + 1(x + 5) = 11a – ab – 22b + 2b2 = k2 + 2kl – kl – 2l2
= x2 + 5x + x + 5
gi = k2 + kl – 2l2
= x2 + 6x + 5
l an
(c) (5 + 6e)(7f – e) (d) (3 + 2y)(1 + y) (e) (6q – 1)(4q – 3)

Pe
= 5(7f – e) + 6e(7f – e) = 3(1 + y) + 2y(1 + y) = 6q(4q – 3) – 1(4q – 3)

= 35f – 5e + 42ef – 6e2 = 3 + 3y + 2y + 2y2 = 24q2 – 18q – 4q + 3
n
= 3 + 5y + 2y2 = 24q2 – 22q + 3

ta
bi
(f ) (4a + 5b)(a – 2b) (g) (–7h + 3)(h – 5) (h) (9p + 6)(7 – 4p)
er
= 4a(a – 2b) + 5b(a – 2b) = –7h(h – 5) + 3(h – 5) = 9p(7 – 4p) + 6(7 – 4p)
= 4a2 – 8ab + 5ab – 10b2 = –7h2 + 35h + 3h – 15 = 63p – 36p2 + 42 – 24p
n
= 4a2 – 3ab – 10b2 = –7h2 + 38h – 15 = 39p – 36p2 + 42

Pe
(i) (4p – q)(p + q) (j) (2r + 2s)(3r + s) (k) (12 – 3t)(3u + t)

= 4p(p + q) – q(p + q) = 2r(3r + s) + 2s(3r + s) = 12(3u + t) – 3t(3u + t)
= 4p2 + 4pq – pq – q2 = 6r2 + 2rs + 6rs + 2s2 = 36u + 12t – 9ut – 3t2
= 4p2 + 3pq – q2 = 6r2 + 8rs + 2s2
SP 2.1.2 Melaksanakan kembangan dua ungkapan algebra.

4. Kembangkan setiap yang berikut. TP2

Contoh PdPc (a) (k + 6)2 (b) (5p + 2q)2

(i) (m + n)2 = k2 + 2(k)(6) + 62 = (5p)2 + 2(5p)(2q) + (2q)2
= m2 + 2(m)(n) + n2 = k2 + 12k + 36 = 25p2 + 20pq + 4q2
= m2 + 2mn + n2
(ii) (x – y)2 (c) (3 – 4n)2 (d) (7r – 3)2

= x2 – 2(x)(y) + y2 = 32 – 2(3)(4n) + (4n)2 = (7r)2 – 2(7r)(3) + 32
= x2 – 2xy + y2 = 9 – 24n + 16n2 = 49r2 – 42r + 9
.
hd
(iii) (u + w)(u – w) (e) (2a + 9)(2a – 9) (f ) (5p – 3r)(5p + 3r)
= u2 – w2 = (2a)2 – 92 = (5p)2 – (3r)2
= 4a2 – 81 = 25p2 – 9r2
.B
dn
5. Permudahkan setiap yang berikut. TP3
Simplify each of the following.
S
Contoh PdPc
(i) (4p – 1)(3p – 2) – 12p Lakukan kembangan bagi (ii) (c – 3d)2 + 2cd
gi
menghapuskan kurungan.
= 12p2 – 8p – 3p + 2 – 12p =
Perfom expansion to remove the brackets. c2 – 6cd + 9d2 + 2cd
= 12p2 – 23p + 2 = c2 – 4cd + 9d2
an
Selesaikan sebutan serupa.
Solve the like terms.
l
(a) (a + b)(a – b) – a(a – 2b) (b) (3r + s)² + s(r + 3s)

Pe
= a2 – b2 – a2 + 2ab = 9r² + 6rs + s2 + rs + 3s2

= –b2 + 2ab = 9r² + 7rs + 4s2
n
ta
(c) a + b + 8(a + b) (d) (5 – 4n)² + 2(1 – n)

bi
= a + b + 8a + 8b = 25 – 40n + 16n² + 2 – 2n
= 9a + 9b = 27 – 42n + 16n²
n er
(e) (g + 3h)2 + (3g + 4h)(4g – 3h) (f ) (3p – 2)² – p(5p – 1)

Pe
= g2 + 6gh + 9h2 + 12g2 – 9gh + 6gh – 12h2 = 9p2 – 12p + 4 – 5p2 + p

= 13g2 + 13gh – 3h2 = 4p² – 11p + 4
2
(g) –x(x + 3y) – (x + y)² (h) 10k(7p + k) – p(p – 2k)
= –x² – 3xy – (x² + 2xy + y²) 51
= – x2 – 3xy – x2 – 2xy – y² = 2k(7p + k) – p(p – 2k)
= –2x² – 5xy – y² = 14kp + 2k² – p² + 2kp
= 16kp + 2k² – p²
SP 2.1.2 Melaksanakan kembangan dua ungkapan algebra.

SP 2.1.3 Mempermudahkan ungkapan algebra yang melibatkan gabungan operasi termasuk kembangan.


(a) Shao Kang membeli p buah buku latihan dengan (b) Seetha mempunyai sebidang tanah berbentuk
harga RM(q + 1) sebuah dan q buah buku rujukan segi empat tepat seperti yang ditunjukkan
dengan harga RM(p + 2) sebuah. Dia membayar dalam rajah di bawah. Cari luas, dalam m2, tanah
dengan harga RM5pq. Hitung baki wang yang itu. TP4
diterimanya, dalam RM. Seetha has a piece of rectangular land as shown in the
Shao Kang bought p exercises book at RM(q + 1) each and diagram below. Find the area, in m , of the land.
2
q reference books at RM(p + 2) each. He paid at the price of

RM5pq. Calculate the balance he received, in RM. TP4
(4x + 3) m
Baki/ Balance
= 5pq – p(q + 1) – q(p + 2)
(7x + 5) m
.
= 5pq – pq – p – pq – 2q
hd
= 3pq – p – 2q Luas tanah / Area of land (m2)
= (7x + 5)(4x + 3)
\ Baki wang/ Balance
.B
= 28x2 + 21x + 20x + 15
= RM(3pq – p – 2q)
= 28x2 + 41x + 15
dn
(c) Kelab Matematik sebuah sekolah ingin menjual roti sandwic sempena Hari Kantin. Mereka memerlukan
S
30 tin sardin dan 15 buku roti. Rajah di bawah menunjukkan harga sardin dan roti di dua buah pasar
raya. TP5 KBAT Menganalisis
gi
Mathematics Club of a school wants to sell sandwhich during Canteen’s Day. They need 30 cans of sardine and 15 loaves of bread.
The diagram shows the prices of sardine and bread in two supermarkets.
an
Pasar Raya Ekstra Pasar Raya Bajet

l
Pe
SARDIN SARDIN SARDIN

SARDIN SARDIN SARDIN SARDIN
4
n
RMs RM(r + 1) RM –– (r + 1)
RM4s 5
ta

Hitung kerugian yang dialami jika mereka membeli barang di pasaraya yang menawarkan harga yang
bi
lebih mahal. Nyatakan jawapan dalam sebutan s dan r.

Calculate the loss incurred if they bought the items in the supermarket that offers more expensive price. State the answer in terms of
er
s and r.
Jumlah bayaran di Pasar Raya Ekstra/ Total payment in Pasar Raya Ekstra
n
= 30s + 15(r + 1)
Pe
= 30s + 15r + 15
Jumlah bayaran di Pasar Raya Bajet/ Total payment in Pasar Raya Bajet
= 5(4s) + 15 × 4 (r + 1)
 
30 tin/ cans
=5
5 6 tin/ cans
= 20s + 12(r + 1)
= 20s + 12r + 12
Pasar Raya Ekstra menawarkan harga yang lebih
mahal berbanding Pasar Raya Bajet.
Kerugian/ Loss = (30s + 15r + 15) – (20s + 12r + 12) Pasar Raya Ekstra offers more expensive price compared
= 30s + 15r + 15 – 20s – 12r – 12 to Pasar Raya Bajet.
= 10s + 3r + 3
SP 2.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan kembangan dua ungkapan algebra.

(d) Rajah di bawah menunjukkan dua buah segi (e) Rajah di bawah menunjukkan sebuah rangka
empat tepat, ABCD dan EFCG. TP5 gambar yang diperbuat daripada kayu dan
The diagram shows two rectangles, ABCD and EFCG. plastik. Gambar tersebut berukuran 8 cm × 8 cm.
The diagram shows a picture frame made up from wood and
A (9x + 4) cm B plastic. The measurement of the picture is 8 cm × 8 cm.
(5x) cm
(5y + 1) cm Kayu
E F Wood
2y cm
D G 3x cm C
Plastik
Plastic
Cari luas, dalam cm², kawasan berlorek.

Find the area, in cm², of the shaded region. Kayu
.
(x + 2) cm
hd
Wood
Luas kawasan berlorek Plastik

Plastic
Area of shaded region
= Luas ABCD – Luas EFCG Jika lebar rangka gambar adalah sama, hitung
.B
Area of ABCD – Area of EFCG luas rangka kayu yang digunakan, dalam cm2.
= (9x + 4)(5y + 1) – (3x)(2y) If the width of the picture frame is the same, calculate the area
dn
of the wooden frame used, in cm2. TP5 KBAT Mengaplikasi
= 45xy + 9x + 20y + 4 – 6xy
Luas rangka kayu yang digunakan
= (39xy + 9x + 20y + 4) cm2 Area of the wooden frame used
S
= 2 × Luas trapezium
Area of trapezium
gi
=2×  12 × (5x + 8) × (x + 2) Hukum Kalis Sekutuan
Associative Law
= 5x + 10x + 8x + 16
2
an
= (5x2 + 18x + 16) cm2
(f ) (i) Rajah di sebelah menunjukkan jubin algebra yang dibuat oleh

l
x x
Pe
Vivian bagi kembangan ungkapan (x + y)2. Adakah Vivian membuat

kembangan tersebut dengan betul? Berikan justifikasi anda. TP6 x
The diagram shows algebraic tiles made by Vivian for the expansion of expression (x + y)2.
Does Vivian expand the expression correctly? Give your justification. Modul HEBAT M17
n
ta
Hasil tambah luas jubin/ Sum of the area of tiles x x

y
= x2 + x2 + xy + xy
x x2 x2
bi
= 2x2 + 2xy
(x + y)2 = (x + y) × (x + y)
er
y xy xy
= x2 + xy + xy + y2
= x2 + 2xy + y2
n
Pe
(x + y)2 ≠ 2x2 + 2xy. Maka, kembangan yang dilakukan adalah salah.

(x + y)2 ≠ 2x2 + 2xy. Thus, the expansion is not correct.
(ii) Bantu Vivian dengan membina jubin algebra yang betul bagi kembangan (x + y)2.
Help Vivian by constructing correct algebraic tiles for the expansion of (x + y)2.
x y
x x2 xy

(x + y)2 = x2 + xy + xy + y2
xy y = x2 + 2xy + y2 2
y

2.2 Pemfaktoran ms.

PBD Factorisation
BUKU TEKS 27 - 33
Modul PdPc
• Pemfaktoran ialah proses mengenal pasti faktor sebutan dan ungkapan algebra. Tip Penting
Factorisation is the process of identifying the factors of an algebraic terms and algebraic expression.
Kembangan/ Expansion
• Faktor-faktor ini apabila didarabkan akan menghasilkan ungkapan asal.
These factors when multiplied together will form the original expression. p(p + q) = p2 + pq
• Pemfaktoran merupakan proses songsangan kepada kembangan.
Pemfaktoran/ Factorisation
Factorisation is the reversed process of an expansion.
7. Isi tempat kosong bagi setiap yang berikut. TP1
.
Peta Buih
hd
Fill in the blanks of each of the following.
(a) (b)
.B
2 3
1 3 1 a
dn
Faktor Faktor
6x bagi 6x 6 3ab bagi 3ab b
Factors Factors
S
of 6x gi of 3ab
3x x ab 3a
2x 3b
an
8. Senaraikan semua faktor sepunya bagi setiap sebutan berikut. TP2 TP3
l
List all the common factors of each of the following terms.

Pe
Contoh PdPc (a) 8y, 8y2

2x, 4xy
n
8y = 1 × 8y 8y2 = 1 × 8y2
2x = 1 × 2x 4xy = 1 × 4xy 2 × 4y 2 × 4y2
ta
2 × x 4 × xy 4 × 2y 4 × 2y2
2 × 2xy 8 × y 8 × y2
bi
2x × 2y y × 8y
x × 4y 2y × 4y
er
y × 4x
Faktor sepunya/ Common factors: Faktor sepunya/ Common factors:
n
1, 2, x dan/ and 2x 1, 2, 4, 8, y, 2y, 4y dan/ and 8y

Pe
Contoh PdPc (b) 15ef, 9df, 30f 2

9d2, 12de
15ef = 1 × 3 × 5 × e × f
9d = 1 × 3 × 3 × d × d
2 9df = 1 × 3 × 3 × d × f
12de = 1 × 2 × 2 × 3 × d × e 30f 2 = 1 × 2 × 3 × 5 × f × f
Faktor sepunya/ Common factors: Faktor sepunya/ Common factors:

1, 3 dan/ and d 1, 3 dan/ and f
SP 2.2.1 Menghubungkaitkan pendaraban ungkapan algebra dengan konsep faktor dan pemfaktoran, dan seterusnya menyenaraikan faktor bagi hasil darab
ungkapan algebra tersebut.

9. Tentukan FTSB bagi setiap sebutan berikut. TP2

Determine the HCF of each of the following terms.
Contoh PdPc (a) 14p, 28pq (b) 5k2lm, 25kl 2m

6y, 24yz
Tip Penting
14 14p, 28pq 5 5k2lm, 25kl 2m
FTSB bagi sebutan algebra
6 6y, 24yz p p, 2pq k k2lm, 5kl 2m
boleh ditentukan dengan
y y, 4yz kaedah pembahgian 1, 2q l klm, 5l 2m
berulang.
1, 4z m km, 5lm
HCF of algebraic terms can be FSTB/ HCF = 14p
determined using repeated
FSTB/ HCF = 6y division method. k, 5l
FSTB/ HCF = 5klm
.
hd
10. Faktorkan setiap ungkapan berikut. TP3
Factorise each of the following expressions.
Contoh PdPc Contoh PdPc
.B
4x + 16 (i) a2 – 1 (ii) 2w2 – 50 Tip Penting
Faktorkan
= a – 1
2 2
= 2(w – 25) a – b
2 2 2
dahulu.
dn
4 4x + 16 FSTB/ HCF = 4 = (a + b)(a – b)
= (a + 1)(a – 1)
Factorise first. = 2(w2 – 52)
x + 4 Maka/ Thus, = 2(w – 5)(w + 5)
4(x + 4)
(a) 14m + 21m2 (d) 81x2 – 100

S (g) 16z2 – 100
gi
7 14m + 21m2 = (9x)2 – 102 = 4(4z2 – 25)
an
m 2m + 3m2 = (9x + 10)(9x – 10) = 4[(2z)2 – 52]
2 + 3m = 4(2z + 5)(2z – 5)

l
FSTB/ HCF = 7m
Pe
Maka,
Thus,
7m(2 + 3m)
n
(b) 16y2 – 64y (e) 27m2 – 75 (h) 25a2 – 36

ta
16 16y2 – 64y = 3(9m2 – 25) = (5a)2 – 62

bi
y y2 – 4y = 3[(3m)2 – 52] = (5a + 6)(5a – 6)

y–4
er
= 3(3m – 5)(3m + 5)
FSTB/ HCF = 16y
n
Maka,
Thus,
Pe
16y(y – 4)
(c) 15p2q – 21pq2 (f ) 169u2 – 225 (i) 243g3 – 48g
3 15p2q – 21pq2 = (13u)2 – 152 = 3g(81g2 – 16)

p 5p2q – 7pq2 = (13u + 15)(13u – 15) = 3g[(9g)2 – 42]
q 5pq – 7q2 = 3g(9g – 4)(9g + 4)
5p – 7q
FSTB/ HCF = 3pq
Maka,
Thus,
3pq(5p – 7q)
SP 2.2.2 Memfaktorkan ungkapan algebra dengan pelbagai kaedah.

11. Faktorkan setiap ungkapan berikut. TP3

Factorise each of the following expression.

Pendaraban silang / Cross multiplication Faktor sepunya dalam empat sebutan algebra
Common factor in four algebraic terms
y2 – 8y + 15 Pendaraban faktor 15:
Factor multiplication of 15: xy – y2 – 4x + 4y Gabungkan sebutan dengan faktor
(–1) × (–15) → (–1) + (–15) = –16 sepunya dalam satu kurungan.
(–3) × (–5) → (–3) + (–5) = –8 = (xy – y2) + (–4x + 4y) Combine the terms with common factor
= y(x – y) – 4(x – y) in one brackets.
Pendaraban y –3 –3y = (x – y)(y – 4)
silang: (×) (+)
y –5 –5y
Cross Faktor sepunya. Faktorkan.
multiplication: y2 +15 –8y Common factor. Factorise.

.
hd
y2 – 8y + 15 = (y – 3)(y – 5)
(a) p2 – 4p – 12 (f ) ab + ac + bd + cd
.B
= (p + 2)(p – 6) = (ab + ac) + (bd + cd)
= a(b + c) + d(b + c)
p +2 +2p
dn
(×) (+) = (b + c)(a + d)
p –6 –6p
p2 –12 –4p
(b) 6m2 – m – 2
S (g) pq – p2 + 3q – 3p
gi
= (3m – 2)(2m + 1) = (pq – p2) + (3q – 3p)
= p(q – p) + 3(q – p)
an
3m –2 –4m
(×) (+) = (q – p)(p + 3)
2m +1 +3m
6m2 –2 –m
l
Pe
(c) –6x2 – 7x + 5 (h) bm – bn + cm – cn

= (–3x – 5)(2x – 1)
n
= (bm – bn) + (cm – cn)

–3x –5 –10x = b(m – n) + c(m – n)
ta
(×) (+)
2x –1 +3x = (m – n)(b + c)
–6x2 +5 –7x
bi
er
(d) k2 – 12k + 36 (i) wp – hp – wq + hq

= (k – 6)2 k –6 –6k
n
= (wp – hp) – (wq – hq)

(×) (+)
k –6 –6k = p(w – h) – q(w – h)
Pe
k2 +36 –12k = (w – h)(p – q)
(e) 8t2 + 29t – 12 (j) 3h2 + 12h – 2hk – 8k

= (8t – 3)(t + 4) 8t –3 –3t = (3h2 + 12h) – (2hk + 8k)
(×) (+)
t +4 +32t = 3h(h + 4) – 2k(h + 4)
8t2 –12 29t = (h + 4)(3h – 2k)
SP 2.2.2 Memfaktorkan ungkapan algebra dengan pelbagai kaedah.


(a) Luas sebuah padang berbentuk segi empat (b) Hasil darab umur dua orang adik-beradik ialah
sama ialah (4x2 – 12x + 9) m2. Hitung perimeter n2 – 1. Cari beza umur mereka. TP4
padang itu, dalam m. TP4 The product of the ages of two brothers is n2 – 1. Find the
The area of a square field is (4x2 – 12x + 9) m2. Calculate the difference in their ages.
perimeter of the field, in m.
n2 – 1 = (n + 1)(n – 1)
4x – 12x + 9
2
Beza umur
= (2x)2 – 2(2x)(3) + 32 Difference in ages
= (2x – 3)(2x – 3) = n + 1 – (n – 1)
Panjang sisi padang = (2x – 3) m = n + 1 – n + 1
Side length of field =2
.
hd
Perimeter = 4(2x – 3)
= (8x – 12) m
.B
(c) Di sebuah kedai buah-buahan, sebiji oren berharga RMy, sebiji epal berharga 10 sen kurang daripada
sebiji oren dan sebiji pear berharga 50 sen lebih daripada sebiji oren. Mr Smith membeli 10 biji oren,
8 biji epal dan 5 biji pear. Hitung jumlah wang yang dibelanjakan, dalam RM. TP4 KBAT Mengaplikasi
dn
At a fruit shop, an orange cost RMy, an apple cost 10 sen less than an orange and a pear cost 50 sen more than an orange. Mr Smith
bought 10 oranges, 8 apples and 5 pears. Calculate the total amount that he spent, in RM. Modul HEBAT M17
S
Buah/ Fruit Bilangan buah/ Number of fruits Harga sebiji/ Price per (RM) RM
Oren/ Orange 10 y 10y

gi
Epal/ Apple 8 y – 0.1 8(y – 0.1)
an
Pear/ Pear 5 y + 0.5 5(y + 0.5)
Jumlah bayaran = 10y + 8(y – 0.1) + 5(y + 0.5)
l
Total payment = 10y + 8y – 0.8 + 5y + 2.5

Pe
= RM(23y + 1.7)
(d) Grace ingin memasang jubin pada lantai biliknya yang berbentuk segi empat tepat. Luas lantai biliknya
n
ialah (300xy – 150x + 900y – 450) m2. TP5 KBAT Mengaplikasi

Grace wants to tile the floor of her room which is rectangular shape. The area of the floor of her room is (300xy – 150x + 900y – 450) m2.
ta
(i) Cari dimensi sekeping jubin dalam sebutan x dan y.

Find the dimension of a piece of tile in terms of x and y.
bi
(ii) Cari bilangan jubin yang diperlukan untuk memasang seluruh lantai itu.
Find the number of tiles needed to cover the whole floor.
er
(i) 300xy – 150x + 900y – 450 (ii) 150 keping jubin / tiles
= 150(2xy – x + 6y – 3)
n
= 150[x(2y – 1) + 3(2y – 1)]

Pe
= 150(x + 3)(2y – 1)
Dimensi jubin / Dimension of a tile
= (x + 3) m × (2y – 1) m
(e) Su Lin ingin menghitung 79 × 81 tanpa menggunakan kalkulator. Terangkan bagaimana anda dapat
membantu Su Lin menghitung hasil darab itu dengan lebih mudah menggunakan (x – 1) dan (x + 1).
Su Lin was trying to solve 79 × 81 without using a calculator. Explain how you help Su Lin solve the product more easily using (x – 1)
and (x + 1). TP6 KBAT Mencipta
(80 – 1)(80 + 1) = 802 – 12

= 6 400 – 1
= 6 399
SP 2.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan pemfaktoran.

2.3 Ungkapan Algebra dan Hukum Operasi Asas Aritmetik ms.

PBD Algebraic Expressions and Laws of Basic Arithmetic Operations
BUKU TEKS 34 - 38

Contoh PdPc (a) (h + k)(h – k) – (h2 + k2) (b) (p + q)2 + (2p + 3q)(3p – 2q)
(i) Ungkapan algebra = h2 – k2 – h2 – k2 = p2 + 2pq + q2 + 6p2 – 4pq
Algebraic expressions = –2k2 + 9pq – 6q2
3x(x + y) + 5y(x – 2y) = 7p2 + 7pq – 5q2
= 3x2 + 3xy + 5xy – 10y2
= 3x2 + 8xy – 10y2
.
hd
(ii) Penyebut yang sama
Same denominators
(c) 3p + 2q – p – 5q (d) 4m – 3n + 3m – 4n
p – 2q p – 2q 2m + 3n 2m + 3n
.B
z – 5z = z – 5z 3p + 2q – p + 5q

2y 2y 2y = = 4m – 3n + 3m + 4n
p – 2q 2m + 3n
= –4z
dn
2p + 7q = 7m + n
2y =
p – 2q 2m + 3n
= – 2z
y
S
(iii) Penyebut dengan gandaan
gi
(e) 3n 2 + 5n2 (f ) 3h – 7h
2 2
bagi penyebut lain 12m 4m 2k 10k

an
Denominators with the multiple of
= 3n 2 + 5n2× 3 = 3h × 5 – 7h
2 2
the other denominator
5 – 3 12m 4m × 3 2k × 5 10k

= 3n + 15n = 15h – 7h
2 2
4c 2c
l
Pe
12m2 10k
= 5 – 3 × 2
Samakan
penyebut.
4c 2c × 2 = 18n2 = 8h
2
Equalise the
12m 10k
= 5 – 6 = – 1
denominators
4c 4c 4h 2
n
=
5k
ta
(iv) Penyebut tanpa faktor (g) c – 3 (h) 1 + 5

sepunya 5d 4c 7z 6z
bi
Denominators without common

factor = c × 4c – 3 × 5d = 1 × 6 + 5 × 7
5d × 4c 4c × 5d 7z × 6 6z × 7
er
3 + 5
= 4c – 15d = 6 + 35
2
4u 3v
20cd 42z
n
= 3 × 3v + 5 × 4u
4u × 3v 3v × 4u = 41
Pe
42z
= 9v + 20u
12uv
(v) Penyebut dengan faktor (i) p – 3p 3 + n

(j)
sepunya 6q 10qr 2mn 6m2
Denominators with common factor
3y + 5z = p × 5r – 3p × 3 = 3 × 3m + n × n
6q × 5r 10qr × 3 2mn × 3m 6m2 × n
4x 6x
= 5pr – 9p = 9m +2 n
2
= 3y × 3 + 5z × 2
2x 4x, 6x
2, 3 30qr 6m n
4x × 3 6x × 2 GSTK/ HCF
9y + 10z = 2x × 2 × 3

=
12x = 12x
SP 2.3.1 Melaksanakan penambahan dan penolakan ungkapan algebra yang melibatkan kembangan dan pemfaktoran.



Pendaraban ungkapan algebra Pembahagian ungkapan algebra
Multiplication of algebraic expressions Division of algebraic expressions
2m – 2n × 4x + 4y Faktorkan sebutan sepunya. 4b ÷ a + 1
x+y 10 Factorise common term. 2b + 1 5b Tukar ÷ kepada × dan salingan
a+1 5b
ialah .
= 4b × 5b
1 1
5b a+1
= 2(m – n) × 4(x + y) Pemudahkan
2b + 1 a + 1 Convert ÷ to × and the reciprocal of
x+y
1 5 10 Simplify a+1
is 5b .
5b a+1
4(m – n) = 20b2
= (2b + 1)(a + 1)
5
.
hd
(a) 3m × m2 + m – 6 (e) 4a – 4b ÷ a – b
m2 – 9 6m2 9b 18a
1 1 1 2
.B
= 3m × (m – 2)(m + 3) = 4(a – b) × 18a
(m – 3)(m + 3) 6m2 9b a–b
1 2m 1 1
= (m – 2) = 8a
dn

2m(m – 3) b
S
gi
p2 + p q+2 (f ) 3q – 1 ÷ q – 5
(b) ×
2pq + 4p 3p + 3 3q – 21 4q – 28
an
1 1
p(p + 1) 1 q+2 1
= ×
2p(q + 2) 3(p + 1) = 3q – 1 × 4(q – 7)
1 1 1 3(q – 7) q–5
l
1
= 1
Pe
6 = 4(3q – 1)
3(q – 5)
n
ta
1 (g) 3x + 3y ÷ 2x – y
2 2
(c) × xy + x2y
1 – x2 4z + 2 4z + 4z + 1
bi
1 1 1 1
= × xy(1 + x)
(1 – x)(1 + x) 1 = 3(x + y) × (2z + 1)(2z + 1)
2(2z + 1) (x + y)(x – y)
er
= xy 1 1
1–x = 3(2z + 1)
n
2(x – y)
Pe
my – ny x2 – y2 (y + 3)2 3y + 9
(d) × 2 (h) 2 ÷
x+y m – mn 16 – x 8 – 2x
1
y(m – n) 1 (x + y)(x – y) (y + 3)2 8 – 2x
= × = ×
x+y 1 m(m – n) 1 42 – x2 3y + 9
1 1
y(x – y) (y + 3)(y + 3) 2(4 – x)
= = ×
m (4 + x)(4 – x) 1 3(y + 3) 1
2(y + 3)
=
3(4 + x)
SP 2.3.2 Melaksanakan pendaraban dan pembahagian ungkapan algebra yang melibatkan kembangan dan pemfaktoran.

15. Selesaikan gabungan operasi berikut. TP3

Solve the following combined operations.
Contoh PdPc (a) 4(p – q)2 × 6(p + q) ÷ 12(p2 – q2)

1 + 3y – 9 × y+5
y + 3 y2 + 5y (y – 3) (y + 3) 4(p – q)2 × 6(p + q)
1
y+5
1 =
= 1 + 3(y – 3) × 12(p2 – q2)
y + 3 y(y + 5)1 (y – 3) (y + 3) 1 1 2 1
1
Faktorkan. Kemudian, 4(p – q)(p – q) × 6(p + q)
= 1 + 3
permudahkan faktor =
12(p – q)(p + q)
y + 3 y(y + 3) sepunya. 3 1
1 1 1
= y + 3 Permudahkan.
Factorise. Then, simplify
the common factors.
y(y + 3)1 Simplify. = 2(p – q)
=1
Samakan penyebut.
.
Equalise the
hd
y denominators.
.B
dn
(p + q)(p – 3q) + 3q2 (c) a + 2ab + b ÷ a + b + ab
2 2
(b)
4p – 8q 3c 3
S
1 1
p2 – 3pq + pq – 3q2 + 3q2
= (a + b)(a + b) × 3 + ab
=
gi
4(p – 2q) 3c a+b
1 1
an
p2 – 2pq
=
4(p – 2q) = a + b + ab
c
l
p(p – 2q) 1
= = a + b + abc
Pe
4(p – 2q) 1 c
p
=
4
n
ta
bi
(d) (m2 + 2m + 1) ÷ (m2 – 1) –

2 (e) 2px + qx + 2py + qy ÷ 8p2 + 4q
er
m+1 10x + 10y x – y2

n
m2 + 2m + 1 2
= – = x(2p + q) + y(2p + q) × (x + y)(x – y)
m –1
2
m+1 10(x + y) 4(2p + q)
Pe
m2 + 2m + 1 2(m – 1) 1 1
= –
(m + 1)(m – 1) (m + 1)(m – 1) = (x + y)(2p + q) × (x + y)(x – y)
10(x + y) 4(2p + q)
1 1
m2 + 2m + 1 – 2m + 2
=
m2 – 1 = (x + y)(x – y)
40
m2 + 3
=
= x – y
2 2
m2 – 1
40
SP 2.3.3 Melaksanakan gabungan operasi ungkapan algebra yang melibatkan kembangan dan pemfaktoran.

Bahagian A Bahagian B
1. Pandakan setiap yang berikut.

1. –4(3m – n) = Match each of the following.
A –17mn C –4n + 12m
B 17mn D 4n – 12m (a + b)2 (a – 1)(a + 1)
a2 – b2 (a – b)(a + b)
.
2. (r – 5t)2 + r(7r – 2t) =
hd
A 7r 2 – 10rt + 25t 2 a2 – 1 (a – b)(a – b)
B 7r 2 + 12rt + 25t 2
C 8r 2 – 12rt + 25t 2
.B
a2 – 2ab + b2 a2 + 2ab + b2
D 8r 2 – 12rt – 25t 2
[4 markah/ 4 marks]
dn
3. Faktorkan 2. (a) Isi bulatan kosong dengan faktor bagi 8x.
Factorise Fill in the empty circles with the factors of 8x.
2m2 – 14m – 36
S
1
A 2(m – 9)(m + 2) 2
8x
gi
B 2(m + 9)(m – 2)
C (2m + 4)(2m – 9)
4x 8x 4
an
D (2m – 4)(2m + 9)
2x 8
4. Ungkapkan e – 9 ÷ e + 6e + 9 dalam bentuk
2 2
l
x
Pe
2g + 1 6g + 3
termudah.
e2 – 9 e2 + 6e + 9 [2 markah/ 2 marks]
Express ÷ in the simplest form.
2g + 1 6g + 3
(b) Pada ruang jawapan, kembangkan setiap
n
(e – 9)
A yang berikut.
(e + 9)
ta
In the answer space, expand each of the following.

(e + 9) [2 markah/ 2 marks]
B
(e – 9)
bi
Jawapan/ Answer :
3(e + 3)
C (a) 7(p + 1) 7p + 7
(e – 3)
er

3(e – 3)
D (b) y(m – 2) ym – 2y
(e + 3)
n
Pe
5. Sehamparan permaidani berbentuk heksagon

sekata diletakkan di ruang tamu. Jika panjang Bahagian C
setiap sisi permaidani itu ialah (5p + 2q) cm,
hitung perimeter permaidani tersebut. 3. (a) (i) Faktorkan 16x – 4.
A regular hexagonal carpet is placed in a living room. If the Factorise 16x – 4.
length of each side of the carpet is (5p + 2q) cm, calculate the (ii) Kembangkan:
perimeter of the carpet. Expand:
A (30pq) cm (a) 4p(q – 3)
B (32pq) cm (b) –6(3 – 4p)
C (30p + 12q) cm [3 markah/ 3 marks]
D (25 + 10p) cm Jawapan/ Answer :
(i) 4(4x – 1)
(ii) (a) 4pq – 12p
(b) –18 + 24p

(b) Faktorkan 16(x – 2)2 – 25(y + 1)2 dengan (b) Ungkapkan 5 – 4g – 2 sebagai satu
selengkapya. 12k 24k
Factorise 16(x – 2)2 – 25(y + 1)2 completely. pecahan tunggal dalam bentuk termudah.
[3 markah/ 3 marks] 5 4g – 2
Express – as a single fraction in its simplest
12k 24k
Jawapan/ Answer : form.
[4(x – 2) + 5(y + 1)][4(x – 2) – 5(y + 1)] [3 markah/ 3 marks]
= (4x – 8 + 5y + 5)(4x – 8 – 5y – 5) Jawapan/ Answer :
= (4x + 5y – 3)(4x – 5y – 13) 5 – 4g – 2 = 10 – (4g – 2)
12k 24k 24k
= 10 – 4g + 2
(c) (i) Permudahkan. 24k
Simplify. 12 – 4g
4p(p – 12) – 64 =
24k
.
[2 markah/ 2 marks]
= 4(3 – g)
hd
Jawapan/ Answer : 24k
4p(p – 12) – 64 3 – g
=
= 4p2 – 48p – 64 6k
.B
= 4(p2 – 12p – 16)
(c) Rajah di bawah menunjukkan dua buah segi
dn
empat tepat, A dan B.
(ii) Botol A dan botol B mempunyai panjang The diagram below shows two rectangles A and B.
yang sama.
Bottle A and bottle B have the same length.
S (2y + 3) cm A
gi
1
an
3x 6 cm (4x – 1) cm
— x 18 cm
2
Cari nilai bagi x. B (6hy – 18h) cm

l
Find the value of x.

Pe
(7hx – 21h) cm
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer : Nyatakan hubungan panjang dan lebar
1 x + 18 = 3x + 6 antara kedua-dua segi empat tepat A dan B.

n
2 State the relationship of length and width between those

x + 36 = 6x + 12 two rectangles, A and B. KBAT Menilai
ta
36 – 12 = 6x – x [3 markah/ 3 marks]
24 = 5x
Tip KBAT
bi
x = 4.8
Tulis perkaitan antara panjang dan lebar dalam
Matematik.
er
Write the relationship between length and width in

4. (a) Selesaikan: Mathematics.
Solve:
n
ab – 4b ÷ a2 – 16
Jawapan/ Answer :
Pe
5b 20
Hubungan panjang dan lebar ialah luas.
[4 markah/ 4 marks] The relationship of length and width is an area.
Jawapan/ Answer : Luas A = [(2y + 3)(4x – 1)] cm2
ab – 4b ÷ a2 – 16 Area of A
5b 20 Luas B = [(6hy + 18h)(7hx + 21h)] cm2
1 1 4 Area of B
= b(a – 4) × 20
5b (a – 4)(a + 4)
1 1 1
= 4
a+4

y
Master
KBAT
Rajah di sebelah menunjukkan sebidang tanah berbentuk segi empat tepat A 48 – 2x F (2x) m B
yang dijadikan sebuah ladang lembu. Panjang tanah tersebut ialah 56 m dan Kolam
(2x) m Pond
lebarnya ialah 48 m. Modul HEBAT M17
E
The diagram shows a rectangular land made as a cow farm. The length of the land is 56 m and the
width is 48 m. Ladang lembu
Cow farm
(a) Hitung luas, dalam m , ladang lembu itu.

2
Calculate the area, in m2, of the cow farm. 56 – 2x
.
Jalan berturap
Luas ladang lembu/ Area of the cow farm
hd
Paved road
= Luas ABCD – Luas AFE – Luas CDE
Area of ABCD – Area of AFE – Area of CDE D C
= 56 × 48 – 1 × 2x × (48 – 2x) – 1 × 48 × (56 – 2x)

   
.B

2 2
Tip KBAT
= 2 688 – x(48 – 2x) – 24(56 – 2x)
dn
= 2 688 – 48x + 2x2 – 1 344 + 48x (a) Luas ladang lembu
= (2x2 + 1 344) m2 = luas segi empat tepat – luas
kolam – luas jalan berturap
Area of cow farm
S
= area of rectangle – area of pond –
(b) Pemilik tanah itu akan membina pagar sepanjang EC. Nyatakan panjang, area of paved road
dalam m, pagar yang diperlukan. (b) Gunakan teorem Pythagoras
gi
The owner of the land will build a fence along EC. State the length, in m, of the fence needed. untuk mencari panjang EC.
Use the Pythagoras’ theorem to
EC2 = ED2 + DC2
an
find the length of EC.
(c) Bilangan pagar yang
EC = 
(56 – 2x)2 + 482 digunakan boleh ditentukan
=  
3 136 – 224x + 4x2 + 2 304 dengan jumlah perimeter
l
dibahagi jumlah panjang

Pe
=  4x – 224x + 5 440
2
pagar dan jaraknya.
=  4(x2 – 56x + 1 360 The number of fences needed can
be determined using the total
= (2 x2 – 56x + 1 360 ) m perimeter divided by the total fence
n
and the distance.

ta
(c) Jika pemilik tanah itu ingin memagari ABCD dengan keadaan setiap panjang pagar itu ialah 6 m dan berjarak
bi
1 m antara satu sama lain. Hitung bilangan pagar yang diperlukan. 5y

er
2y
6 1
If the owner wants to fence ABCD such that the length of the fence is m and m away from each other. Calculate the number of the
5y 2y
fences needed.
n
Perimeter ABCD/ Perimeter of ABCD = 2(56) + 2(48)

Pe
= 208 m
Bilangan pagar yang diperlukan/ Number of fences needed
= 208 = 208
6 + 1 17

5y 2y  10y  
= 208 = 208 × 10y
6×2 + 1×5 17
 5y × 2 2y × 5 
= 122 6 y
17
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 2

BAB Pemfaktoran dan Pecahan Algebra
2 Factorisation and Algebraic Fractions
Mastery PT3
Bahagian A
1. –4(3m – n) = –4(3m) – 4(–n) e2 + 6e + 9

4. e – 9 ÷
2
= –12m + 4n 2g + 1 6g + 3
Jawapan / Answer : D = (e – 3)(e + 3) ÷ (e + 3)(e + 3)
2g + 1 3(2g + 1)
1 1
= (e – 3)(e + 13) × 3(2g + 1)
2g + 1 (e 1+ 3)(e + 3)
.
2. (r – 5t)2 + r(7r – 2t)
= 3(e – 3)
hd
= (r – 5t)(r – 5t) + r(7r – 2t) (e + 3)
= r2 – 5rt – 5rt + 25t2 + 7r2 – 2rt
= 8r2 – 12rt + 25t2 Jawapan / Answer : D
.B
dn
5. Perimeter / Perimeter
= 6(5p + 2q)
3. 2m2 – 14m – 36 = (30p + 12q) cm
= 2(m2 – 7m – 18)
S
= 2(m – 9)(m + 2)
gi Jawapan / Answer : C
m –9 –9m
(×) (+)
m +2 +2m
an
m2 –18 –7m
l
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

BAB Rumus Algebra
3 Algebraic Formulae
3.1 Rumus Algebra BUKU TEKS

ms.
45 - 50
PBD Algebraic Formulae
Modul PdPc
Rumus algebra/ Algebraic formula • Ungkapan algebra – gabungan dua atau lebih sebutan algebra
menggunakan operasi .
.
Ungkapan algebra
hd

Algebraic expression Algebraic expression – combination of two or more algebraic terms using operations .
Perkara rumus • Rumus algebra – ungkapan algebra yang ditulis dalam bentuk
Subject of formula
a = 5b + c persamaan dengan menghubungkan beberapa pemboleh ubah.
.B

Pemboleh ubah/ Variables Algebraic formula – an algebraic expression which is written in the form of an
equation by connecting few variables.
Tip Penting
dn
Perkara rumus/ Subject of formula:
• Nilai pekali mesti bersamaan 1./ The coefficient must equal to 1.
S
• Diungkapkan dalam sebutan pemboleh ubah lain./ Expressed in terms of other variables.
gi
1. Tulis satu rumus algebra berdasarkan situasi berikut. TP2
Write an algebraic formula based on the situations.
an
Contoh PdPc
Hasil tambah bagi 6p dan 3q ialah S. Tulis satu rumus bagi S. S = 6p + 3q
l
The sum of 6p and 3q is S. Write a formula for S.

Pe
(a) Sofea membeli 40 kg beras dan menggunakan y kg beras itu setiap hari.
Selepas 2 minggu, baki beras yang tinggal ialah x kg. Tulis satu rumus bagi x. x = 40 – 14y
n
Sofea bought 40 kg of rice and used y kg of it every day. After 2 weeks, x kg of rice is left. Write a
formula for x.
ta
(b) Kuasa tiga bagi suatu nombor P ialah Q. Tulis satu rumus bagi Q.
The cube of a number P is Q. Write a formula for Q. Q = P3
bi
(c) Sebuku roti berharga RM2.40 dan sebotol jem berharga RM7.50. Jian Wei
er
membayar RMJ untuk p buku roti dan q botol jem. Tulis satu rumus bagi J. J = 2.4p + 7.5q
A loaf of bread costs RM2.40 and a bottle of jam costs RM7.50. Jian Wei paid RMJ for p loaf of
n
bread and q bottle of jam. Write a formula for J.

Pe
2. Lengkapkan peta titi di bawah. TP1

Peta Titi
Complete the bridge map below.
Perkara rumus P = mcθ m= y–3
Subject A = 2πr2 + 2πrh as t as x+3
Faktor penghubung
Relating factor
A P m
3. Tanda (✓) bagi pemboleh ubah dalam kurungan yang ditulis sebagai perkara rumus. TP1
Mark (✓) for the variable in brackets that is written as subject of formula.
(a) S = 3a + 2b – 4c [S] (b) p = pq + 2q [p] 1 1 1

(c) + = [c]
a b c
✓

SP 3.1.1 Membentuk rumus berdasarkan suatu situasi.

4. Ungkapkan pemboleh ubah dalam tanda kurung sebagai perkara rumus. TP3
Express the variable in the brackets as the subject of the formula.
Contoh PdPc
1 1 1
(i) p = 4x + 7 [x] (ii) + = [g]
a 3 g
Kumpulkan perkara rumus yang
p = 4x + 7 dikehendaki pada sebelah kiri. 1 1 1
+ =
4x + 7 = p Group the desired subject of formula on the left. a 3 g
4x + 7 – 7 = p – 7 1 1 1
Samakan pekali. = +
4x ÷ 4 = (p – 7) ÷ 4 Equalise the denominators. g a 3
p–7 1 3+a
x = Lakukan pendarapan silang. =
4 Perform the cross-multiplication.
g 3a
g(3 + a) = 3a
Lakukan konsep kesamaan.
.
1 1
hd
Perform the equality concept. g(3 + a) ×
= 3a ×
3+a 3+a
3a
g =
3+a
.B
(a) h = 8p + 7 [p] (b) x2 = z2 + 2y [y] (c) 3x = y – z [z]
2
dn
8p + 7 = h x2 = z2 + 2y
y – z = 3x
8p + 7 – 7 = h – 7 z2 + 2y = x2 2
S
8p = h – 7 z2 – z2 + 2y = x2 – z2 y – y – z = 3x – y

8p ÷ 8 = (h – 7) ÷ 8
2y ÷ 2 = (x – z ) ÷ 2
2 2 2 2 2
gi
1 1
p =
h–7
y =
x2 – z2 –z × = 13x – y 2 ×
8 2 –1 2 –1
an
z = y – 3x
2
l
Pe
n
ta
bi
4 – 3w 2(y – 2) (f ) 9k = 3(5g – h) [h]

(d) J = [w] (e) = y [y]
w 3p
er
4 – 3w 2(y – 2) 3(5g – h) = 9k
J = = y 1 1
w 3p 3(5g – h) × = 9k ×
3 3
n
4 – 3w 2(y – 2)
J × w = ×w × 3p = y × 3p
w 3p 5g – h = 3k
Pe
Jw = 4 – 3w
2y – 4 – 3py + 4 = 3py – 3py + 4 5g – h – 5g = 3k – 5g
Jw + 3w = 4 – 3w + 3w
2y – 3py = 4 –h = 3k – 5g
Jw + 3w = 4
y(2 – 3p) = 4 1 1
w(J + 3) = 4 –h × = (3k – 5g) ×
1 1 –1 –1
1 1 y(2 – 3p) × = 4 × h = –3k + 5g
w(J + 3) ×
= 4 × 2 – 3p 2 – 3p
J+3 J+3
4
4 y =
w = 2 – 3p
J+3
SP 3.1.2 Menukar perkara rumus bagi suatu persamaan algebra.

5. Ungkapkan pemboleh ubah dalam tanda kurung sebagai perkara rumus. TP3
Express the variable in the brackets as the subject of the formula
Contoh PdPc
(i) x2y = 36 [x] (ii) 
4m = h [m] Tip Penting
Kuasa dua
x2y = 36 
4m = h Square
1 1 
2
4m  = h2
x2y × = 36 ×
x x2
y y
4m = h2
36 Punca kuasa dua
x2 = 1 1
y 4m × = h2 × Square root
Songsangan bagi 4 4
kuasa dua ialah punca
x2 = 36

Kuasa tiga
 kuasaduakan nilai itu. h 2
Cube
y m =
.
The inverse of square is the
4 Songsangan bagi
hd
square root of the value.
36 punca kuasa dua ialah x x3
x = kuasaduakan nilai itu.
y The inverse of square root is Punca kuasa tiga
the square of the value. Cube root
6
.B
x =
y
dn
(a) p = rq2 + 2sq2 [q] k (c) V = 1 s²h
(b) x = 5
y [y] 3
[s]
rq2 + 2sq2 = p
S
q2(r + 2s) = p 1 s²h = V
  = x
2
k 3
5 2
1 1 y
gi
q2(r + 2s) × =p× 3 3
r + 2s r + 2s 25k 1 s²h × = V ×
p
= x2 3 h h
an
q2 = y
r + 2s 3V
25k 1 1 
s² =
p
×
= x2 × h

q2 = y 25k 25k
l
r + 2s 3V
Pe
1 x2 s =
= h
q =
p y 25k
r + 2s 25k
y = 2
n
x
ta
bi
4 3 1 [f ] (f ) p2 = h2 – 9 [h]
(d) V =
3
pr [r] (e) e =  f
er
h2 – 9 = p2
4 3 1 = e
pr = V
 h2 – 9 + 9 = p2 + 9
n
3
f h2 = p2 + 9
Pe
4 3 3 3
= V ×
1f  = e

pr × 2
3 4p 4p 2 
h2 = 
p2 + 9
3V h = 
p2 + 9
r 3 =
4p 1 = e2
f
3


r 3 = 3 3V
4p f = 12
e


r = 3V
3
4p
SP 3.1.2 Menukar perkara rumus bagi suatu persamaan algebra.

6. Cari nilai bagi setiap yang berikut. TP3

Find the value of each of the following.
Contoh PdPc
(a) Diberi k =  y – 3h, cari nilai k apabila y = 4 dan
Diberi a = b + c , cari nilai b apabila a = 13 dan
2 2 2
h = –7.
c = 5. Given k = 
y – 3h , find the value of k when y = 4 and h = –7.
Given a2 = b2 + c2, find the value of b when a = 13 and c = 5.
a2 = b2 + c2 = 
k y – 3h
Gantikan nilai a dan c
dalam persamaan.
132 = b2 + 52 Substitute the values of a = 
4 – 3(–7)
and c into the equation.
169 = b2 + 25 = 
4 + 21
b2 = 169 – 25
= 
.
25
hd
Ungkapkan b sebagai perkara
b = 
144 rumus dan selesaikan. = 5
Express b as the subject of formula
= 12 and solve it.
.B
dn
(b) Diberi x = 3(2 – y ) , cari nilai x apabila y = –2 dan (c) Diberi 1 + 1 = 1 , cari nilai k apabila h = 2 dan
2
z h k m
z = –8.
3(2 – y2)
m = 3.
S 1 1
+ 1 = , find the value of k when h = 2 and m = 3.
gi
Given x = , find the value of x when y = –2 and Given
z h k m
z = –8.
1 1 1
an
+ =
3(2 – y2) h k m
x =
z 1 1 1
+ =
l
3[2 – (–2)2] 2 k 3
=
Pe
–8 1 1 1
= –
3(–2) k 3 2
=
–8 1 1
= –
n
6 k 6
=
ta
8 k = – 6
= 3
bi
4
er

(d) Diberi 4 + p = t, cari nilai p apabila q = –2 dan (e) Diberi x = y² z, cari nilai z apabila x = 64 dan
5q y = 2.
n
t = –1. Given x = y²z , find the value of z when x = 64 and y = 2.

4+p
Pe
Given = t, find the value of p when q = –2 and t = –1.

5q x = y²
z
4 + p = t
64 = 2²
z
5q
4
z = 64
4 + p = –1

5(–2)  64
z =
4
4 + p = –1(–10)
= 16
= 10
z = 162
p = 10 – 4
= 256
= 6
SP 3.1.3 Menentukan nilai suatu pemboleh ubah apabila nilai pemboleh ubah lain diberi.


(a) Pak Rahman membeli x kg ikan dan y kg udang (b) Hazimah berumur k tahun dan adik lelakinya
masing-masing berharga RM2.50 per kg dan berumur 9 tahun lebih muda daripadanya.
RM3 per kg. Dia dapat menjual semula semua Jumlah umur mereka ialah T. TP4
ikan pada harga RM4 per kg dan udang pada Hazimah's age is k years old and her brother's age is 9 years
younger than her. Their total age is T.
harga RM5 per kg. Bentukkan satu rumus untuk
jumlah keuntungan, p daripada semua jualannya. (i) Tulis satu rumus algebra yang mewakili
Pak Rahman bought x kg of fishes and y kg of prawns at jumlah umur mereka.
RM2.50 per kg and RM3 per kg respectively. He managed to Write and algebraic formula to represent their total age.
sell all the fishes at RM4 per kg and prawns at RM5 per kg.
Form a formula for the total profit, p, from the sales. TP4
T = k + (k – 9)
= 2k – 9
Keuntungan = Hasil jualan – Jumlah kos
.
hd
Profit = Total sales – Total cost
(ii) Hitung umur Hazimah jika jumlah umur
p = (4x + 5y) – (2.5x + 3y) mereka ialah 37.
= 4x + 5y – 2.5x – 3y Calculate Hazimah's age if their total age is 37.
.B
= 1.5x + 2y T = 2k – 9
37 = 2k – 9
dn
Kaedah Alternatif 2k = 37 + 9
= 46
p = (4 – 2.5)x + (5 – 3)y
= 1.5x + 2y k = 23

S
gi
an
(c) Rajah di sebelah menunjukkan sebidang P Q R
tanah PRTU yang berbentuk segi empat
tepat. Kawasan segi tiga bersudut tegak QRS
l
digunakan untuk menanam pokok-pokok

Pe
bunga. Kawasan selebihnya diliputi dengan xm

S
batu kerikil. Diberi nisbah panjang PQ kepada
panjang QR ialah 1 : 2, panjang RS dan ST
n
adalah sama dan luas kawasan yang diliputi

oleh batu kerikil ialah L m2.
ta
U ym T
The diagram shows a rectangular plot of land PRTU. The right-angled triangular region QRS is used for planting flowers. The
remaining region is covered with pebbles. Given the ratio of the length of PQ to the length of QR is 1 : 2, the lengths of RS and ST are
bi
the same and the area of the region covered with pebbles is L m2. TP4
(i) Ungkapkan L dalam sebutan x dan y.

er
Express L in terms of x and y.
(ii) Cari nilai y apabila L = 20 dan x = 3.

n
Find the value of y when L = 20 and x = 3.

Pe
(i) QR = 2 L = Luas PRTU – Luas QRS (ii) L = 5 xy

PR 3 Area of PRTU – Area of QRS 6
QR = 2 PR 20 = 5 (3)y
3 = xy – 1 1 2y 21 x 2 6
2 3 2
= 2 y 20 = 5 y
3 = xy – xy 2
6
5
= xy y = 2 × 20
6 5
= 8
SP 3.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan rumus.

(d) Jadual di bawah menunjukkan harga sewa kereta mengikut jam. TP5 KBAT Menganalisis
The table shows the prices of car rental according to hour.
Jam/ Hour Harga per jam (RM)

Price per hour (RM)
5 jam pertama 22
First 5 hours
Jam seterusnya 18
The next hours
(i) Jiha ingin menyewa kereta antara 7 jam sehingga 10 jam. Diberi jumlah bayaran yang dikenakan
kepada Jiha ialah RMK dan dia telah menyewa kereta selama n jam. Ungkapkan K dalam sebutan n.
Jiha wants to rent a car between 7 hours to 10 hours. Given that the total payment charged to Jiha is RMK and she has rented
the car for n hours. Express K in terms of n. KBAT Menganalisis
.
hd
Jumlah bayaran = Bayaran 5 jam pertama + Bayaran baki jam seterusnya
Total payment = Payment for the first 5 hours + Payment for the remaining hours
K = 22 × 5 + 18(n – 5)
.B
= 110 + 18(n – 5)
(ii) Jika Jiha telah menyewa selama 9 jam, hitung jumlah bayaran sewa kereta.
dn
If Jiha has rented for 9 hours, calculate the total payment of the car rental.
K = 110 + 18(n – 5)
S
= 110 + 18(9 – 5)
= 110 + 18(4)
gi
= 182
Maka, jumlah bayaran sewa kereta ialah RM182.
an
Thus, the total payment of the car rental is RM182.
(e) Jumlah markah Lim, Aina dan Siva dalam suatu ujian Matematik ialah J. Markah mereka merupakan
l
Pe
tiga nombor ganjil yang berturutan. TP6 KBAT Mengaplikasi

The total marks of Lim, Aina and Siva in a Mathematics test is J. Their marks are three consecutive odd numbers.
(i) Tulis satu rumus bagi jumlah markah tiga orang murid itu dalam sebutan n.
n
Write a formula for the total marks of the three students in terms of n.
Katakan nombor ganjil yang pertama = n
ta
Let the first odd number = n

Tiga markah itu:
The three marks:
bi
n, n + 2, n + 4
J = n + (n + 2) + (n + 4)
er
J = 3n + 6
n
(ii) Tentukan julat markah tiga orang murid itu.

Determine the range of the marks of the three students.
Pe
Julat / Range Julat = Markah tertinggi – Markah terendah

= (n + 4) – n Range = Highest mark – Lowest mark
=4
(iii) Cari jumlah markah tiga orang murid itu apabila markah tertinggi antara mereka ialah 89.
Find the total marks of the three students when the highest mark among them is 89.
Apabila / When
n + 4 = 89
n = 85

J = 3(85) + 6
= 261

14. Lakukan projek di bawah. TP6

Carry out the project below.
Projek
Hasil murid: Meningkatkan pengetahuan dan pemahaman murid mengenai penggunaan

Student’s result: konsep rumus algebra dalam kehidupan seharian.
Improve knowledge and understanding of the usage of the concept of algebraic formulae in daily
life.
Pernyataan masalah: Bagaimanakah ukuran dan isi padu bagi suatu gabungan pepejal geometri
Problem statement: boleh ditentukan?
How measurements and volume of a composite solid geometry can be determined?
.
hd
Pencarian fakta: Menentukan isi padu pepejal geometri dengan menggunakan kaedah
Facts finding: saintifik dan rumus algebra.
Determine the volume of a solid geometry by using scientific method and algebraic formula.
.B
Konsep pembelajaran Kaedah sesaran air dan isi padu pepejal geometri.
yang perlu tahu: Water displacement method and volume of solid geometry.
dn
Learning concepts to know:
Prosedur / Procedure :
S
(a) Kerja secara berpasukan iaitu seramai dua atau tiga orang murid sepasukan. Setiap pasukan perlu
gi
mencari atau membawa sebarang gabungan pepejal geometri ke kelas untuk mencari isi padu dan
ukuran pepejal tersebut.
an
Work as a team which consists of two or three students in a team. Each team needs to search or bring any composite solid to the
class to find the volume and measurement of the solid.
(b) Setiap pasukan perlu mencari isi padu pepejal geometri yang dipilih dengan menggunakan kaedah
l
sesaran air.
Pe
Each team has to find the volume of the chosen solid geometry by using water displacement method.
(c) Catat isi padu pepejal geometri dan ukur sisi/jejari bagi pepejal tersebut.
Record the volume of the solid geometry and measure its sides/radius.
n
ta
Penyelesaian: Imbas kod QR (Isi Padu) untuk merujuk rumus-rumus isi padu pepejal geometri
Solution: yang berkaitan. Ganti nilai-nilai di dalam rumus tersebut dan bandingkan
dengan jawapan anda di (c).
bi
Scan the QR code (Volume) to refer the formulae of volume of the related solid geometry. Substitute
the values in the formula and compare to your answer in (c).
er
Persembahan: Bentang hasil dapatan dengan menggunakan Microsoft Power Point.

n
Presentation: Present the findings using Microsoft Power Point.

Pe
Kaedah Sesaran Air

Isi Padu
Water Displacement
Volume
Method
VIDEO INFO

Cari nilai x, dalam cm, diberi A = 28 dan y = 4.

Bahagian A Find the value of x, in cm, given that A = 28 and y = 4.
A 3
7a – b B 4
1. Diberi = 5, maka b =
4 C 5
7a – b D 6
Given that = 5, then b =
4
100a
A 7a – 20 C
.
7
hd
B 7a – 100 D
100 Bahagian B
7a
.B
2. Diberi w = 9v2 + 7, ungkapan v dalam sebutan w. 1. (a) Lengkapkan jadual di bawah.
Given w = 9v + 7, express v in terms of w.
2 Complete the following table.
[2 markah/ 2 marks]
–w + 7
dn
A v = Jawapan/ Answer :
9
w–7 Ungkapan
B v = Perkara rumus
algebra
S
9 Subject of the formula
w–7 2 Algebraic expression
C v =  
gi
9 (i) k2 + 5 = H H

(w – 7) L = 4πj2 L
D v = (ii)
an

3
x–7 (b) Padankan ungkapan algebra berikut dengan
3. Diberi y – 3 = , ungkapkan x dalam sebutan y
l
2z ungkapan apabila n sebagai perkara rumus

Pe
dan z. yang betul.

x–7
Given y – 3 = , expess x in terms of y and z. Match the following expressions with the correct
2z
expression when n is the subject of the formula.
y–7
A
n
– 3 [2 markah/ 2 marks]
2z
ta
2z(y – 3) Jawapan/ Answer :

B
–7 p–7
n=
5
bi
C 2z(y – 3) – 7
D 2yz – 6z + 7 p = –5n + 7
7–p
er
n–9 n=
4. Diberi 3m2 = . Cari nilai k apabila m = 2 dan 5
k+5 –p + 7
n = –3. = –5
n
n–9 n
Given 3m2 = . Find the value of k when m = 2 dan n = –3. 7–p
k+5 n=
Pe
5
A 4
B –6
2. (a) Tentukan sama ada pemboleh ubah y ialah
C –4
perkara rumus atau tidak.
D 6 Determine whether the variable y is the subject of the
5. Rajah di bawah menunjukkan sebuah trapezium formula.
dengan luas A cm2. [2 markah/ 2 marks]
The diagram below shows a trapezium with an area of A cm2.
Jawapan/ Answer :
(i) y = 6x – 8 Ya / Yes
y cm
x cm
(ii) y = 2x – 3y + 9 Tidak / No
8 cm


(b) Diberi 

h + i2 = g + 2. Tandakan (✓) bagi (ii) Cari nilai m apabila n = –3 dan p = 2.
Find the value of m if n = –3 and p = 2.
5
yang betul dan (✗) bagi yang salah. [2 markah/ 2 marks]

h + i2 Jawapan / Answer :
Given = g + 2. Mark (✓) for the correct and (✗) for
5 m = 7 – 2np2
the incorrect.
= 7 – 2(–3)(2)2
[2 markah/ 2 marks]
= 7 – (–24)
Jawapan/ Answer :
= 31
(i)
h = 600, jika i = 5 dan g = 3
h = 600, if i = 5 and g = 3
✓
(c)
(ii) g = 5, jika h = 20 dan i = 5
g = 5, if h = 20 and i = 5
✗ MBQ Komunikasi Sdn. Bhd.
.
Bayaran minimum bulanan = RM30
hd
Monthly minimum payment = RM30
Bahagian C SMS: 0.05 sen per mesej/ per message
.B
Panggilan : 20 sen per minit
3. (a) (i) Permudahkan: (Dari 7 a.m. ke 7 p.m.)
Simplify:
Percuma pada masa lain.
dn
8s + 5 – 10s Call : 20 sen per minute
[1 markah/ 1 mark] (From 7 a.m. to 7 p.m.)
Jawapan/ Answer : Free for the rest of hours.

S
–2s + 5
(i) Pada suatu bulan, jumlah bayaran ialah
gi RMy. Jika x minit panggilan berbayar
dibuat dan z SMS telah dihantar,
an
ungkapkan y dalam sebutan x dan z.
(ii) Nyatakan bilangan sebutan bagi In a particular month, the total payment is RMy. If x
12ab + 7 – y. minutes paid call were made and z SMS were sent,
State the number of terms of 12ab + 7 – y. express y in terms of x and z.
l
Pe
[1 markah/ 1 mark] [1 markah/ 1 mark]

Jawapan/ Answer : Jawapan/ Answer :
3 y = 30 + 0.2x + 0.05z
n
ta
(ii) Pada bulan Ogos, Yong Han perlu

bi
7–m membayar bil sebanyak RM65. Jika

(b) Diberi = p.
2n Yong Han membuat panggilan
er
7–m berbayar selama 55 minit pada bulan

Given 2n = p. itu, berapakah bilangan SMS yang telah
n
(i) Ungkapkan m dalam sebutan n dan p. dihantar?

Express m in terms of n and p. In August, Yong Han has to pay RM65 for the bill. If
Pe
[2 markah/ 2 marks] he made a paid call for 55 minutes in that month,

how many SMS are sent?
Jawapan / Answer :
[3 markah/ 3 marks]
7–m Jawapan/ Answer :
= p
2n 65 = 30 + 0.2x + 0.05z
7–m 0.05z = 35 – 0.2(55)
= p2
2n 0.05z = 24
7 – m = 2np2
z = 480
–m = 2np2 – 7
\ 480 mesej.
m = 7 – 2np2 480 messages.

4. (a) Selesaikan setiap yang berikut. (b) Jamie mempunyai sekeping foto seperti
ditunjukkan dalam rajah di bawah. Panjang
(i) Tiga orang murid Tingkatan 5 Delta foto ini adalah 4.5 cm lebih daripada
menggunakan 1 l cat untuk mengecat lebarnya. KBAT Mengaplikasi
anggaran 7 m2 mural di kantin sekolah. Jamie has a photo as shown in the diagram below. The
Jadual di bawah menunjukkan length of the photo is 4.5 cm longer than the width.
hubungan di antara isi padu cat yang
digunakan dengan luas kawasan mural
yang dicat.
Three students from Form 5 Delta used 1 l of paint y
to paint approximately 7 m2 of mural at the school
canteen. The table shows the relationship between
the volume of paint used and the area of mural
painted.
.
hd
Luas kawasan (i) Bentukkan satu rumus algebra bagi
Jumlah cat yang mural yang perimeter foto tersebut.
digunakan, P(l) dicat, L (m2) Form an algebraic formula for the perimeter of the
.B
Total paint used, P(l) Area of mural photo.
painted, L (m2) [2 markah/ 2 marks]
1 7 Jawapan/ Answer :
dn
p = (2 × y) + 2(y + 4.5)
2 14
= 4y + 9
3 21 \ p = 4y + 9
S
4 28
5 35
gi
Bentukkan satu rumus untuk
an
mewakilkan hubungan itu. (ii) Berapakah luas foto jika perimeter, p
Form a formula to represent the relationship.
ialah 69 cm?
[1 markah/ 1 mark] What is the area of the photo if the perimeter is
l
Jawapan/ Answer : 69 cm?

Pe
L = 7P [4 markah/ 4 marks]
(ii) Perimeter sebuah dekagon sekata, Tip KBAT

n
P, adalah sama dengan perimeter Cari nilai y kemudian hitung luas gambar.
sebuah pentagon sekata bersisi a cm. Find the value of y then calculate the area of the
ta
Bentukkan rumus algebra bagi situasi photo.
itu.
bi
The perimeter of a regular decagon, P, is equal to Jawapan/ Answer :

the perimeter of a regular pentagon with side a cm. p = 4y + 9
Form an algebraic formula for the situation. 69 = 4y + 9
er
[1 markah/ 1 mark] y = 15 cm
Jawapan/ Answer :
n
P = 5a Luas foto/ Area of photo = (15)(15 + 4.5)

= 292.5 cm2
Pe
(iii) Aina mendapat x markah dalam ujian

Matematik manakala Lisa mendapat
y markah lebih tinggi daripada Aina.
Bentukkan rumus algebra bagi jumlah
markah mereka, L.
Aina gets x marks for Mathematics test while Lisa
gets y marks higher than Aina. Form an algebraic
formula for their total marks, L.
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
L = x + (x + y)
= 2x + y

y
Master
KBAT
Sebanyak 300 keping tiket konsert akan dijual di Stadium Nasional Bukit Jalil. Rajah di Tip KBAT
bawah menunjukkan harga tiket untuk orang dewasa dan kanak-kanak.
About 300 concert tickets will be sold at Stadium Nasional Bukit Jalil. The diagram below shows the prices of adult Gunakan satu
ticket and child ticket. pemboleh ubah untuk
mewakili bilangan
KONSERT KONSERT tiket kanak-kanak atau
bilangan tiket dewasa.
TIK CONCERT TIK CONCERT
Use one variable to
ET ET
.
/TI Dewasa/ /TI Kanak-kanak/ represent the number
hd
CK Adult CK Child of tickets for kids or the
ET ET number of tickets for adult.
RM12 RM10
.B
(a) Dengan hanya mewakilkan satu pemboleh ubah, tulis satu rumus algebra untuk mewakili jumlah tiket, T yang
dn
dapat dijual.
By only representing one variable, write an algebraic formula to represent the total tickets, T can be sold.
Katakan d = jumlah penonton dewasa atau Katakan k = jumlah penonton kanak-kanak
S
Let d = total adult spectators or Let k = total child spectators
T = 12d + 10(300 – d)
T = 10k + 12(300 – k)
gi
an
(b) (i) Hitung jumlah harga tiket konsert, P, dalam RM, yang dapat dijual jika bilangan tiket yang dapat dijual
untuk kanak-kanak ialah 35 keping.
l
Pe
Calculate the total price, P, of tickets sold for the concert, in RM, if the number of tickets sold for child is 35 tickets.
P = 10k + 12(300 – k)
= 10(35) + 12(300 – 35)
= 350 + 3 180
n
= 3 530
ta
(ii) Oleh kerana sambutan hangat daripada orang ramai, semua tiket habis dijual dan pihak penganjur
bi
menambahkan 100 tiket untuk dewasa dan 50 tiket untuk kanak-kanak. Hitung jumlah harga tiket, dalam
RM, jika semua tiket telah dijual.
er
Due to a very great response from public, all tickets are sold out and the organiser decided to add another additional 100 tickets for
adults and 50 tickets for child. Calculate the total price of tickets, in RM, if all tickets are sold.
n
Tiket asal kanak-kanak/ Original child tickets Tambahan tiket untuk dewasa
Pe
= 35 Additional tickets for adult

= 265 + 100
Maka, tiket asal dewasa/ Thus, original adult tickets = 365
= 300 –35
= 265 Jumlah tiket yang dijual
Total tickets sold
Tambahan tiket untuk kanak-kanak = 85(10) + 365(12)
Additional tickets for child
= 850 + 4 380
= 35 + 50 = RM5 230
= 85
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 3

BAB Rumus Algebra
3 Algebraic Formulae
Mastery PT3
Bahagian A
1. 7a – b = 5
4 n–9
4. 3m2 =
7a – b k+5
= 52 n–9
4 k + 5 =
7a – b = 4 × 52 3m2
–b = 100 – 7a n–9
k = –5
.
b = 7a – 100 3m2
hd
(–3) – 9
Jawapan / Answer : B = –5
3(2)2
= –1 – 5
.B
= –6
2. w = 9v2 + 7
dn
–9v2 = –w + 7 Jawapan / Answer : B
–(w – 7)
v2 =
–9
S
v = w – 7 1
5. A = × (x + y) × 8
9 2
gi

w–7 = 4(x + y)
= 28 = 4(x + 4)
3
an
28
x + 4 =
Jawapan / Answer : D 4
x = 7 – 4
l
= 3
Pe
x–7 Jawapan / Answer : A

3.
y – 3 =
2z
x – 7 = 2z(y – 3)

n
x = 2yz – 6z + 7
ta
Jawapan / Answer : D
bi
n er
Pe

BAB Poligon
4 Polygons
4.1 Poligon Sekata ms.

PBD Regular Polygons
BUKU TEKS 56 - 62
1. Padankan sifat-sifat geometri berikut dengan poligon yang betul. TP1

Match the following geomerical properties with the correct polygon.
Tak semua sisi sama panjang. Sudut pedalaman sama saiz. Semua sisi sama panjang.
Not all sides are equal in length. Interior angles are of the same size. All sides are equal in length.
.
hd
Poligon sekata Poligon tak sekata
.B
Regular polygon Irregular polygon
dn
Sudut pedalaman tidak sama saiz. Bilangan paksi simetri = Bilangan sisi
Interior angles are not the same size. Number of axis of symmetry = Number of sides
S

gi
2. Lengkapkan jadual berikut berdasarkan poligon yang diberikan dan lukis paksi simetri poligon itu. TP1
Complete the following table based on the given polygons and draw the axis of symmetry of the polygon.
an
Poligon Bilangan sisi Nama poligon Bilangan paksi simetri
Polygon Number of sides Name of polygon Number of axis of symmetry
Contoh PdPc
l
Pe
5 Pentagon sekata 5
Regular pentagon
n
ta
(a)
3 Segi tiga sama kaki 1
bi
Isosceles triangle
er
(b)
6 Heksagon sekata 6
n
Regular hexagon
Pe
(c)
7 Heptagon tak sekata 1
Irregular heptagon
(d)
8 Oktagon sekata 8
Regular octagon
Bagi sebuah poligon sekata, bilangan paksi simetri adalah sama dengan bilangan sisi poligon itu.
For a regular polygon, the number of axis of symmetry is the same as the number of sides .
SP 4.1.1 Menghuraikan sifat geometri poligon sekata menggunakan pelbagai perwakilan.

3. Dengan melengkapkan peta alir yang diberikan, bina poligon sekata berikut. Kaedah Alternatif
By completing the flow maps given, construct the following regular polygons. TP2
Bina sebuah bulatan
(a) Heksagon sekata ABCDEF dengan panjang sisi 4 cm.
dengan jejari 4 cm.
A regular hexagon ABCDEF with side of 4 cm.
Construct a circle of radius
4 cm.
Bina sebuah bulatan
dengan jejari 4 cm. Dengan bukaan jangka
C D
lukis yang sama dengan
Construct a circle of radius jejari, lukis satu lengkok
4 cm. dari titik A yang bersilang
dengan lilitan bulatan dan
labelkan sebagai B.
With the distance of the
Bahagikan sama sudut compasses same as the
pada pusat kepada enam
.
radius, draw an arc from point
hd
sudut yang setiapnya 60° A that intersects with the
60° 60° circumference and label as B.
bersudut 60° . B O
4 cm
E
60° 60°
Divide equally the angle at centre Ulang langkah yang sama
.B
60°
into six angles of 60° each. bagi titik C, D, E dan F.
Repeat the same step for points
C, D, E and F.
dn
Sambungkan titik pada
bulatan untuk membentuk Sambungkan titik-titik itu
untuk membentuk sebuah
sebuah heksagon sekata .
S
heksagon sekata.
A F Join all the points to form a
Join the points on the circle to
regular hexagon.
form a regular hexagon .
gi
C D
an
(b) Pentagon sekata PQRST dengan panjang sisi 4 cm. B
E
O
A regular pentagon PQRST with side of 4 cm.
l
Pe
Bina sebuah segi tiga sama kaki OPQ dengan A F

Construct an isosceles triangle OPQ with
• panjang tapak PQ/ the length of base PQ
= 4 cm
n
• /POQ = 72°
ta
• /OPQ = /OQP = 54° S

bi
Pada pusat O, bina sebuah bulatan yang melalui titik

P dan Q.
er
At the centre O, construct a circle passing through points P and Q.

T R
n
Dengan bukaan jangka lukis yang sama dengan jarak

Pe
O
PQ , bina lengkok dari titik Q dan tandakan titik R
pada bulatan. 72°
With the distance on the compasses equals PQ , construct an arc
from point Q and mark point R on the circle.
Teruskan menanda titik S dan T pada bulatan. 54° 54°

Continue to mark the points S and T on the circle. P
4 cm
Q
Sambungkan titik P, Q, R, S dan T untuk membentuk

sebuah pentagon sekata .
Connect the points P, Q, R, S and T to form a regular pentagon .
SP 4.1.2 Membina poligon sekata menggunakan pelbagai kaedah dan menerangkan rasional langkah-langkah pembinaan.

4. Susun langkah-langkah membina sebuah segi empat sama bersisi 4 cm berikut dengan melabelkan nombor
1 hingga 4. TP2
Arrange the following steps to construct a square of sides 4 cm by labelling number 1 to 4.
D D C
A B A 4 cm B A B A B
3 1 4 2
4.2 Sudut Pedalaman dan Sudut Peluaran Poligon ms.
.
BUKU TEKS 62 - 68
PBD Interior Angles and Exterior Angles of Polygons
hd
5. Lengkapkan jadual yang berikut. TP3
.B
Bilangan segi tiga yang Hasil tambah sudut
dn
Poligon Bilangan sisi
Polygon Number of sides
dibentuk pedalaman
Number of triangles formed Sum of interior angles
S
Contoh PdPc
1 × 180° = 180°
gi
3 1
(3 – 2) × 180o = 180o
l an
2 × 180° = 360°
Pe
4 2
(4 – 2) × 180o = 360o
n
ta
3 × 180° = 540°
5 3
(5 – 2) × 180o = 540o
bi
er
4 × 180° = 720°
6 4
n
(6 – 2) × 180o = 720o
Pe
5 × 180° = 900°
7 5
(7 – 2) × 180o = 900o
Poligon dengan n sisi n n–2 (n – 2) × 180o

Polygon with n sides
SP 4.1.2 Membina poligon sekata menggunakan pelbagai kaedah dan menerangkan rasional langkah-langkah pembinaan.
SP 4.2.1 Menerbitkan rumus hasil tambah sudut pedalaman suatu poligon.

6. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP2

Peta Dakap
Fill in the blanks with correct answers.
Hasil tambah sudut pedalaman = a + b + c + d + e

Sum of interior angles
= 540°
s
d Hasil tambah sudut peluaran = p + q + r + s + t
r
c
Sum of exterior angles
e
t = (180° – a) + (180° – b) + (180° – c) +
a b q
p
(180° – d) + (180° – e)
Pentagon
.
Pentagon = 900° – (a + b + c + d + e)
hd
= 900° – 540°
.B
= 360°

dn
7. Hitung nilai x bagi setiap poligon berikut. TP3
Calculate the value of x in each of the following polygons.
Contoh PdPc (a)
S
x
Hasil tambah semua sudut pedalaman Hasil tambah semua sudut 115° 107°
Sum of all interior angles 145° 102°
pedalaman
gi
130° Sum of all interior angles
= (5 – 2) × 180° 98°
164°
= 3 × 180° = (6 – 2) × 180°
an
x
87°
= 540° = 4 × 180°
= 720°
l
Maka / Hence,
Pe
Maka / Hence,
x + 87° + 130° + 145° + 102° = 540° x + 115° + 98° + 164°+ 90° + 107° = 720°
x + 464° = 540° x + 574° = 720°
x = 540° – 464°
n
x = 720° – 574°
= 76° = 146°
ta
bi
(b) (c)
er
x
Hasil tambah semua sudut pedalaman Hasil tambah semua sudut
Sum of all interior angles x x
pedalaman
Sum of all interior angles x
= (5 – 2) × 180° 3x 130°
n
= 3 × 180°
50°
= (6 – 2) × 180°
Pe
= 4 × 180° 116°
= 540° = 720° 79°

Maka / Hence, Maka / Hence,
x + x + 90° + 90° + 50° = 540° x + x + 3x + 79° + 116° + 130° = 720°
2x + 230° = 540° 5x + 325° = 720°
2x = 540° – 230° 5x = 720° – 325°
310° 395°
x = x =
2 5
= 155° = 79°
SP 4.2.2 Membuat dan mengesahkan konjektur tentang hasil tambah sudut peluaran poligon.
SP 4.2.3 Menentukan nilai sudut pedalaman, sudut peluaran dan bilangan sisi suatu poligon.

8. Hitung nilai sudut pedalaman bagi setiap poligon sekata berikut. TP3
Calculate the interior angle of each of the following regular polygons.
Tip Penting
Contoh PdPc
Sudut pedalaman poligon
Hasil tambah sudut pedalaman Sudut pedalaman sekata
Sum of interior angles Interior angle Interior angle of a regular
= (6 – 2) × 180° 720° polygon
=
= 720° 6 =
(n – 2) × 180°
= 120° n
(a) Hasil tambah semua sudut pedalaman Sudut pedalaman

Sum of all interior angles Interior angle
= (8 – 2) × 180° 1 080°
=
= 6 × 180° 8
.
= 135°
hd
= 1 080°
(b) Hasil tambah semua sudut pedalaman Sudut pedalaman
.B
Sum of all interior angles Interior angle
= (9 – 2) × 180° 1 260°
=
dn
= 7 × 180° 9
= 1 260° = 140°
9. Hitung nilai x bagi setiap poligon berikut. TP3

S
gi
Calculate the value of x in each of the following polygons.
Contoh PdPc
an
(a)
Tip Penting
60°
70° Hasil tambah sudut
l
100° peluaran bagi sebuah

Pe
80° poligon ialah 360°. 85°

Sum of exterior angles of a x
x polygon is 360°.
x + 80° + 70° + 100° = 360° x + 90° + 90° + 60° + 85° = 360°

x + 250° = 360°
ta
x + 325° = 360°
x = 360° – 250° x = 360° – 325°
= 110°
bi
= 35°
(b)
er
x + 55° + (180° – 120°) + (180° – 105°) + 64° + 87° = 360°

55° x
x + 55° + 60° + 75° + 64° + 87° = 360°
n
180° – 120° 87°

120°
x + 341° = 360°
x = 360° – 341°
Pe
105°
180° – 105° 64° = 19°

(c)
x + (180° – 142°) + (180° – 75°) + 60° + 90° = 360°
180° – 142°
x
142°
x + 38° + 105° + 60° + 90° = 360°
75° x + 293° = 360°
180° – 75°
x = 360° – 293°
= 67°
60°

10. Lengkapkan jadual bagi setiap poligon sekata berikut. TP3

Complete the table for each of the following regular polygons.
Poligon sekata Bilangan sisi, n Nilai sudut peluaran

Regular polygon Number of sides, n Value of an exterior angle
Contoh PdPc Tip Penting

Pentagon 360° Sudut peluaran poligon sekata
=
Pentagon
5 5 Exterior angle of a regular polygon
= 72° 360°
=
bilangan sisi, n
number of sides, n
(a) Oktagon
360°
.
Octagon 8 = = 45°
hd
8
(b) Nonagon
Nonagon 9 360°
.B
= = 40°
9
(c) Dekagon
dn
Decagon 10 360°
= = 36°
10
(d) Heksagon
S
Hexagon 6 360°
= = 60°
6
gi
11. Hitung bilangan sisi bagi setiap poligon sekata berikut. TP3
an
Calculate the number of sides of each of the following regular polygons.
Contoh PdPc Tip Penting (a) (b)

l
(i) Bilangan sisi, n

Pe
156°
360°
= 150°
Sudut peluaran
Number of sides, n
n
360°
=
120°
Exterior angle Sudut peluaran / Exterior angle Sudut peluaran / Exterior angle
ta
= 180° – 150° = 180° – 156°

Sudut peluaran / Exterior angle = 30° = 24°
bi
= 180° – 120°
Bilangan sisi / Number of sides Bilangan sisi / Number of sides
= 60°
360° 360°
n = n =
er

Bilangan sisi / Number of sides 30° 24°
360° = 12 = 15
n =
n
60°
= 6
Pe
(ii) Sudut pedalaman = 140° (c) Sudut pedalaman = 135° (d) Sudut pedalaman = 162°
Interior angle = 140° Interior angle = 135° Interior angle = 162°
Sudut peluaran/ Exterior angle Sudut peluaran/ Exterior angle Sudut peluaran/ Exterior angle
= 180° – 140° = 180° – 135° = 180° – 162°
= 40° = 45° = 18°
Bilangan sisi, n Bilangan sisi, n Bilangan sisi, n
Number of sides, n Number of sides, n Number of sides, n
360° 360° 360°
= = =
40° 45° 18°
=9 =8 = 20

12. Hitung bilangan sisi bagi setiap poligon sekata berikut. Kemudian, namakan poligon tersebut. TP3
Calculate the number of sides of each of the following regular polygons. Then, name the polygon.
Contoh PdPc (a) (b)

(i) 40°
45°
Tip Penting
Bilangan sisi, n
Bilangan sisi / Number of sides 36°
Bilangan sisi 360°
360° =
Number of sides = 40°
Sudut peluaran
360° =9
= Number of sides, n Bilangan sisi / Number of sides
45° 360° 360°
Nonagon/ Nonagon =
.
=8 =
Exterior angle 36°
hd
= 10
Oktagon/ Octagon
Dekagon/ Decagon
.B
(ii) Sudut peluaran = 72° (c) Sudut peluaran = 60° (d) Sudut peluaran = 30°
Exterior angle = 72° Exterior angle = 60° Exterior angle = 30°
dn
Bilangan sisi, n
Number of sides, n Bilangan sisi, n Bilangan sisi, n
Number of sides, n Number of sides, n
360°
S
= 360° 360°
72° = =
=5 60° 30°
gi
=6 = 12
Pentagon/ Pentagon Heksagon/ Hexagon Dodekagon/ Dodecagon
l an

Pe
(a) Dalam rajah di sebelah, ABGM ialah sebuah segi empat selari, BCDEFG dan D
GHJKLM ialah heksagon sekata. Hitung nilai x. TP4
n
C
In the diagram, ABGM is a parallelogram, BCDEFG and GHJKLM are regular hexagons. Calculate the
ta
E
value of x.
B

82°
Bagi sebuah segi empat selari, Maka/ Thus,
bi
G F
A x
For a parallelogram, ∠BGF = ∠MGH = 120° H
er
∠ABG = ∠AMG, M
x = 360° – ∠BGM – ∠BGF – ∠MGH J
∠BGM = ∠BAM
= 360° – 98° – 2(120°)
n
360° – 2(82°) = 22° L

∠BGM = K
2
Pe
196°
=
2
Tip Penting
= 98°
Sudut bertentangan dalam
segi empat selari adalah
Sudut pedalaman heksagon sekata sama.
Interior angle of regular hexagon The opposite angles in a
(6 – 2) × 180° parallelogram are equal.
=
6
720°
=
6
= 120°
SP 4.2.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan poligon.

(b) Dalam rajah di sebelah, P, Q, R, S, T dan U ialah bucu sebuah poligon R S

sekata dengan 12 sisi. Cari nilai x. TP4 Q T
In the diagram, P, Q, R, S, T and U are the vertices of a 12-sided regular polygon. Find the value
of x. x
P U
Sudut peluaran / Exterior angle Poligon dengan 12 sisi boleh
360° dibahagikan kepada 10 segi tiga.
= A 12-sided polygon can be divided into 10
12
triangles.
= 30°
Sudut pedalaman / Interior angle Maka / Therefore,
= 180° – 30° 150°
x = ×4
= 150° 10
= 60°
.
(c) Rajah di sebelah menunjukkan gabungan sebuah segi empat sama dan
hd
empat buah segi tiga sama sisi. TP5
The diagram shows a combination of a square and four equilateral triangles.
p
.B
(i) Hitung nilai p.
Calculate the value of p.
(ii) Nyatakan bilangan sisi poligon sekata yang akan terbentuk
dn
menggunakan nilai sudut p.
State the number of sides of the regular polygon that will be formed using the value of
angle p.
S
(i) Sudut pedalaman segi tiga sama sisi (ii) p ialah sudut pedalaman bagi poligon sekata
Interior angle of the equilateral triangle yang akan terbentuk.
gi
= 180° ÷ 3 = 60° p is the interior angle of the regular polygon that will be formed.
(n – 2) × 180°
Sudut pedalaman segi empat sama
an
= 150°
Interior angle of the square n
180n – 360° = 150n
= 360° ÷ 4 = 90°
30n = 360°
l
p = 360° –2(60°) – 90° n = 12

Pe
= 150°
Maka, poligon dengan 12 sisi akan terbentuk.
Thus, polygon with 12 sides will be formed.
n
(d) Seorang pereka grafik ingin mencipta sebuah logo untuk 45°
ta
pelanggannya. Logo tersebut adalah gabungan segi tiga bersudut 45°

tegak yang dicantumkan supaya membentuk sebuah poligon
45°
sekata seperti yang ditunjukkan dalam rajah di sebelah. Hitung
bi
bilangan segi tiga bersudut tegak yang diperlukan oleh pereka

grafik itu. Kemudian, tentukan bentuk poligon yang terbentuk di
er
tengah-tengah susunan tersebut. TP6 KBAT Mencipta

A graphic designer wants to create a logo for his customer. The logo is a combination of right-angled triangles forming a regular
n
polygon as shown in the diagram. Calculate the number of the right-angled triangles needed by the graphic designer. Hence,
determine the shape of the polygon formed in the middle of the arrangement.
Pe
Sudut pedalaman poligon sekata Pereka grafik itu memerlukan 8

Interior angle of the regular polygon 45°
buah segi tiga bersudut tegak
= 90° + 45° = 135° 45°
supaya membentuk sebuah
45°
Bilangan sisi poligon sekata oktagon sekata. Maka, bentuk
Number of sides of the regular polygon poligon yang terbentuk di
(n – 2) × 180° tengah-tengah susunan itu juga
= 135°
n adalah oktagon sekata.
180n – 360° = 135n The graphic designer needs 8 right-angled
triangles to form a regular octagon. Thus,
45n = 360°
the polygon formed in the middle of the
360° arrangement is also a regular octagon.
n =
45°
= 8

14. Lakukan aktiviti di bawah secara berpasangan. TP6 Fikir Pasang Kongsi
Carry out the following activity in pairs.
Aktiviti
Setiap pasangan diberikan senarai lembaran aktiviti yang mengandungi 3 × 3 grid segi empat sama yang
kosong.
Each pair is given an activity sheet consists of 3 × 3 empty square grids.
.
hd
Tugas/ Task:
.B
(a) Lorekkan 3 petak pada grid segi empat sama supaya hanya satu paksi simetri terbentuk pada setiap
3 × 3 grid segi empat sama seperti di bawah.
dn
Shade 3 squares on the grid where only one axis of symmetry formed on each of 3 × 3 square grids as shown below.
Contoh/Example:
S
gi

an
(b) Cari sebanyak mungkin corak terbentuk jika hanya 3 petak grid segi empat sama yang dilorekkan
untuk mendapatkan dua paksi simetri. Berapakah jawapan yang akan anda dapat?
Find all the possible patterns formed if only 3 square grids are shaded to get two axes of symmetry. How many answers will you get?
l
Pe
(c) Sekiranya hanya 4 petak grid segi empat sama yang boleh dilorekkan, cari semua kemungkinan yang
boleh untuk mendapatkan:
If only 4 square grids can be shaded, find all the possibilities to get:
(i) 1 paksi simetri/ 1 axis of symmetry (iii) 3 paksi simetri/ 3 axes of symmetry
n
(ii) 2 paksi simetri/ 2 axes of symmetry (iv) 4 paksi simetri/ 4 axes of symmetry
ta
(d) Bentang hasil kerja di dalam kelas anda/ Present the results of the project in your class.
bi
Jawapan/ Answer :
(a) 32
Setiap daripada bentuk berikut boleh dipusingkan untuk menghasilkan 4 segi empat sama yang
er
berlainan dengan hanya mempunyai satu paksi simetri.

Each of the following patterns can be rotated to give 4 different squares with only one axis of symmetry.
n
Pe

(b) 4 kemungkinan/ 4 possibilities:
atau , atau
or or

(c) (i) 10 kemungkinan/ 10 possibilities: (ii) tiada/ none
(iii) tiada/ none
(iv) 2 kemungkinan/ 2 possibilities:
atau
or


4. Dalam rajah di bawah, R, S, T, U dan V ialah bucu-

Bahagian A
bucu sebuah poligon sekata.
In the diagram, R, S, T, U and V are the vertices of a regular
1. Antara berikut, yang manakah adalah benar? poligon.
Which of the following is true? V
45°
Poligon sekata Bilangan paksi simetri
Regular polygon Number of axes of symmetry U
.
A Pentagon
hd
Pentagon
7
T
B Heksagon 3
Hexagon
.B
R S
C Heptagon 7
Heptagon Apakah poligon sekata tersebut?
dn
D Nonagon 8
What is the regular polygon?
Nonagon A Pentagon
Pentagon
S
B Oktagon
2. Rajah di bawah menunjukkan sebuah heksagon. Octagon
The diagram shows a hexagon.
gi C Heptagon
b
Heptagon
a
D Dekagon
an
c Decagon
d
l
f
5. Rajah di bawah menunjukkan sebuah poligon.
Pe
e
RQV dan SRW ialah garis lurus.
The diagram shows a polygon. RQV and SRW are straight lines.
Cari nilai a + b + c + d + e.
Find the value of a + b + c + d + e. T
n
A 180° 102°
U
ta
B 360° 167°
113° S
C 540°
bi
D 900° R
P Q 121° W
er
V x°
3. Rajah di bawah menunjukkan sebuah oktagon
sekata. Hitung nilai x.
n
The diagram shows a regular octagon. Calculate the value of x.

A 15
Pe
B 17
C 53
D 67
Berapakah bilangan segi tiga yang terbentuk

daripada poligon tersebut?
How many triangles can be formed from the polygon?
A 5
B 6
C 7
D 8

Jawapan/ Answer :
Bahagian B
(i) Bilangan paksi simetri 6
Number of axes of symmetry
1. Padankan setiap yang berikut.
Match each of the following. (ii) Bilangan bucu
Number of vertices
6
Heptagon
Heptagon 3. Padankan poligon-poligon sekata dengan sudut
pedalaman yang betul.
Match the regular polygons with the correct interior angles.
Heksagon Poligon Sudut

Hexagon sekata pedalaman
Regular polygon Interior angle
.
hd
Dekagon • • 120°
Dekagon Decagon
Decagon
Nonagon
.B
Nonagon
• • 144°
Oktagon • • 140°
dn
Pentagon Octagon
Pentagon
Heksagon • • 135°
Hexagon
S
[4 markah/ 4 marks]
[4 markah/ 4 marks]
gi
2. (a) Lengkapkan jadual berikut.
Complete the following table. Bahagian C
an
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer : 4. (a) Dalam rajah di bawah, PQR ialah garis lurus.
In the diagram, PQR is a straight line.
l
Poligon Sudut Sudut

Pe
S
sekata pedalaman peluaran
Regular T
Interior angle Exterior angle
polygon
n
Pentagon 108° 72°

Pentagon 43°
ta
P R
Q
Oktagon 135° 45°
Octagon
Cari nilai ∠TSR.
bi
Find the value of ∠TSR.

(b) Rajah di bawah menunjukkan sebuah [2 markah/ 2 marks]
er
heksagon. Jawapan/ Answer :

The diagram shows a hexagon.
∠TQP =180° ÷ 3
n
= 60°
Pe
∠TQR =180° – 60°

= 120°
∠TSR = 360° – 90° – 120° – 43°
= 107°
Berdasarkan rajah itu, lengkapkan jadual
dalam ruang jawapan dengan jawapan yang
betul.
Based on the diagram, complete the table in the answer
space with the correct answers.
[2 markah/ 2 marks]

(b) Dalam rajah di bawah, ABCDE ialah sebuah (c) Rajah di bawah menunjukkan sebuah
pentagon tak sekata. Garis AB adalah selari poligon sekata PQRST yang tidak lengkap.
dengan garis ED. QRW ialah sebuah segi tiga sama kaki dan
In the diagram, ABCDE is an irregular pentagon. Line AB RSUVW ialah sebuah pentagon sekata.
is parallel to line ED. The diagram shows an incomplete regular polygon
PQRST. QRW is an isosceles triangle and RSUVW is a
A B
regular pentagon.
110° 2k
P
T
140° C
Q S
3k
R
E D
Cari nilai ∠ABC dan ∠CDE.
.
39° U
Find the values of ∠ABC and ∠CDE.
hd
[4 markah/ 4 marks]
W
Jawapan/ Answer :
.B
∠AED = 180° – 110° V
= 70° Berapakah bilangan sisi poligon sekata yang

tidak lengkap itu?
dn
Hasil tambah sudut pedalaman What is the number of sides of the incomplete regular
Sum of interior angles polygon?
[4 markah/ 4 marks]
S
= (5 – 2) × 180°
Jawapan/ Answer :
= 3 × 180° Sudut pedalaman RSUVW
gi
= 540° Interior angle of RSUVW
= (5 – 2) × 180°
an
110° + 2k + 140° + 3k + 70° = 540° 5
= 108°
5k + 320° = 540°
l
5k = 540° – 320° ∠QRW = 180° – (2 × 39°)

Pe
= 220° = 102°
k = 44° Sudut pedalaman poligon tidak lengkap
Interior angle of the incomplete polygon
n
∠ABC = 2k = 360° – 108° – 102°

= 150°
ta
= 2(44°)
= 88° Bilangan sisi poligon
bi
Number of sides of the polygon
= 360°
∠CDE = 3k
180° – 150°
er
= 3(44°)
= 360°
= 132° 30°
n
= 12
Pe

y
Master
KBAT
(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah heksagon sekata ABCDJH. CDE dan Tip KBAT
CHG ialah garis lurus.
The diagram shows a regular hexagon ABCDJH. CDE and CHG are straight lines. Cari sudut pedalaman heksagon
ABCDJH. Kemudian cari /ECG.
E F Seterusnya, tambahkan semua
x y
sudut pedalaman sisi empat
CEFG dengan hasil tambahnya
bersamaan dengan 360o.
.
D J
hd
Find the interior angle of hexagon
ABCDJH. Then find /ECG. Hence,
C G add up all the interior angles in
H
quadrilateral CEFG which is equal to
.B
B A 360o.
Cari nilai bagi x + y.
dn
Find the value of x + y.
Sudut pedalaman heksagon ABCDJH Hasil tambah sudut pedalaman sisi empat CEFG = 360o
(6 – 2) × 180° x + y + 90° + 60° = 360°
S
=
6 x + y = 360° – 90° – 60°
gi
= 120° = 210°
Maka, /ECG = 120°

an
2
= 60°
l
(b) Li Yen ingin membentuk sebuah poligon sekata dengan Tip KBAT
Pe
mencantumkan sebilangan kadbod segi tiga seperti yang

Bilangan sisi sebuah poligon
ditunjukkan di sebelah. sekata boleh ditentukan
Li Yen wants to form a regular polygon by joining some triangular cardboard as menggunakan sudut sektor pada
n
70° 70°
shown. pusat sebuah bulatan.
ta
Number of sides of a regular polygon

(i) Berapakah bilangan kadbod segi tiga yang diperlukan can be determined using angle of sector
untuk membentuk poligon sekata itu? at the centre of a circle.
bi
How many triangular cardboard are required to form the regular polygon?
(ii) Namakan poligon sekata itu.

er
Name the regular polygon.

(i) Bilangan sudut yang dibahagikan pada pusat
n
Number of angles divided at the centre

Pe
360°
=
40°
=9
Terdapat 9 sektor yang sama dengan setiap sudutnya 40° pada
40° pusat. Maka, 9 keping kadbod segi tiga diperlukan untuk
70° membentuk poligon sekata itu.
70° There are 9 equal sectors with angles of 40° each at the centre. Therefore, 9 triangular
cardboard are required to form the regular polygon.
(ii) Nonagon sekata / Regular nonagon
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 4

BAB Poligon
4 Polygons
Mastery PT3
Bahagian A
1. Heptagon / Heptagon 5. Hasil tambah sudut pedalaman

Bilangan sisi = 7 Sum of interior angles
Number of sides = (n – 2) × 180°
= (6 – 2) × 180°
Maka, bilangan paksi simetri = 7
Thus, the number of axes of symmetry = 720°
T
.
hd
102°
U
167°
113° S
193°
.B
2. Hasil tambah sudut peluaran adalah sentiasa R
59°
360°.
dn
The sum of exterior angles is always 360°. P Q 121° W
V x°

90° + 113° + 102° + 193° + 59°
S
+ (180° – x) = 720°
737° – x = 720°
gi
x = 737° – 720°
3.
= 17°
an
l
Pe
Bilangan segi tiga = 6

Number of triangles
n
ta
bi
4. Sudut pedalaman / Interior angle

= 180° – 45°
er
= 135°
(n – 2) × 180° = 135°
n

n
Pe
180n – 360° = 135n

180n – 135n = 360°
45n = 360°
n = 360°
45
= 8
∴ Oktagon / Octagon

BAB Bulatan
5 Circles
5.1 Sifat Bulatan BUKU TEKS

ms.
PBD Properties of Circles
76 - 80
Modul PdPc
Tembereng
• Sebuah bulatan dibentuk dengan melukis lengkung tertutup Segment Sektor
yang mempunyai jarak yang sama daripada suatu titik tetap
.
Sector
hd
r
yang dikenali sebagai pusat bulatan. et
e
i am
A circle is formed by drawing an enclosed curve that is equidistant from a fixed Perentas
D O Lengkok
point known as the centre of the circle. Chord Arc
.B
Radius
Lilitan
Jejari
Circumference
dn
1. Padankan bahagian-bahagian bulatan berikut dengan sifat-sifatnya. TP1
S
Match the following parts of a circle with its characteristics.
Bahagian bulatan Sifat

gi
Part of a circle Characteristic
an
Suatu titik tetap dalam bulatan yang sama
Jejari jarak dari semua titik pada lilitan.
l
Radius A fixed point that is equidistant from all points on the O

Pe
circumference.
n
Pusat Bulatan Perimeter bagi suatu bulatan.

ta
Centre of circle Perimeter of a circle. O

bi
er
Jarak di antara pusat bulatan dengan

Lilitan sebarang titik pada lilitan.
Circumference O
Distance between the centre of a circle and any point
n
on the circumference.
Pe
Suatu garis lurus yang menyambungkan

Diameter dua titik pada lilitan. O
Diameter A straight line which joins two points on the
circumference.
Suatu garis lurus yang melalui pusat

Perentas bulatan dan kedua-dua hujung garis itu
Chord
berada pada lilitan. O
A line which passes through the centre of circle and
both ends of the line are on the circumference.
SP 5.1.1 Mengenal bahagian bulatan dan menerangkan sifat bulatan.

2. Isi tempat kosong dengan bahagian bulatan yang betul. TP1

Fill in the blanks with correct parts of circle.
Pusat Jejari Lilitan Diameter Sektor minor Perentas

Centre Radius Circumference Diameter Minor sector Chord
Sektor major Lengkok minor Lengkok major Tembereng minor Tembereng major
Major sector Minor arc Major arc Minor segment Major segment

Sektor major
Major sector
Lilitan
Circumference
Diameter Pusat
.
hd
Diameter O
Centre
Sektor minor
.B
Minor sector
Jejari
dn
Radius

S Lengkok minor
Minor arc
gi
Perentas
Chord
an
O
Tembereng minor
Minor segment
Tembereng major
l
Major segment
Pe
Lengkok major
Major arc
n
3. Bina sebuah bulatan bagi setiap yang berikut. TP2

ta
Construct a circle of each of the following.
(a) Jejari / Radius = 2.5 cm (b) Diameter / Diameter = 4 cm

bi
n er
Pe
O 2.5 cm O 2 cm
SP 5.1.1 Mengenal bahagian bulatan dan menerangkan sifat bulatan.

SP 5.1.2 Membina suatu bulatan dan bahagian bulatan berdasarkan syarat yang diberi.

4. Bina bahagian bulatan berikut berdasarkan ciri-ciri yang diberikan. TP2

Construct the following parts of circle based on the given characteristics.
(a) Bina satu diameter yang melalui titik P. (b) Bina perentas dengan panjang 3 cm yang
Construct a diameter passing through point P. melalui titik Q.
Construct a chord of length 3 cm passing through point Q.
3 cm
Q
O
O
P
3 cm
.
hd
(c) Bina dan lorekkan sektor bulatan dengan jejari (d) Bina dan lorekkan sektor bulatan dengan jejari
.B
3 cm dan sudut dicangkum pada pusat ialah 2.5 cm dan sudut dicangkum pada pusat ialah
50°. 120°.
dn
Construct and shade a sector of a circle which has a radius of Construct and shade a sector of a circle which has a radius of
3 cm and the angle subtended at the centre is 50°. 2.5 cm and the angle subtended at the centre is 120°.
S
gi
an
O
O
2.5 cm
120º
l
Pe
50º
3 cm
n
ta
bi
5.2 Sifat Simetri Perentas BUKU TEKS

ms.
PBD Symmetrical Properties of Chords
81 - 85
er
Modul PdPc
n
Paksi simetri bagi sebuah bulatan ialah Pembahagi dua sama serenjang dua
Pe
diameter bulatan itu. perentas bertemu di pusat bulatan.

O O The perpendicular bisectors of two chords meet at
Axis of symmetry of a circle is the diameter of the
circle. the centre of the circle.
Jejari yang berserenjang dengan Perentas yang sama panjang

perentas membahagi dua sama menghasilkan lengkok yang sama
O perentas itu. O panjang.
A radius that is perpendicular to a chord divides Chords of the same length produce arcs of the
the chord into two equal parts. same length.
Dua perentas yang sama panjang adalah sama jarak dari pusat bulatan dan sebaliknya.
O Two chords of the same length are equidistant from the centre of the circle and vice versa.
SP 5.1.2 Membina suatu bulatan dan bahagian bulatan berdasarkan syarat yang diberi.

5. Lengkapkan pernyataan-pernyataan berikut berdasarkan rajah yang diberi. TP2

Complete the following statements based on the given diagrams.
(a) Paksi simetri diameter

Axis of symmetry
(i) Garis AB ialah bulatan. Maka, garis AB adalah
paksi simetri bulatan itu.
A Line AB is the diameter of the circle. Then, line AB is an axis of symmetry .
O
(ii) Bilangan paksi simetri bagi suatu bulatan adalah
B
tidak terhingga .
The number of axis of symmetry of a circle is infinite .
(iii) Sebarang diameter sebuah bulatan adalah paksi simetri

bulatan itu.
.
hd
Any diameter of a circle is an axis of symmetry of the circle.
(b) (i) Jika jejari OS berserenjang dengan perentas PR , maka
.B
PQ = QR . OS dikenali sebagai pembahagi dua
O
sama serenjang bagi PR.
dn
If the radius OS is perpendicular to the chord PR , then
Q
P R
PQ = QR . OS is known as the perpendicular bisector of PR.
S
S
(ii) Jika PQ = QR, maka jejari OS adalah berserenjang dengan
gi
perentas PR.
If PQ = QR, then the radius OS is perpendicular to the chord PR.
an
(c) Y AB
W (i) Garis berserenjang dan membahagi dua sama perentas
l
Pe
C
A XW .
Line AB is perpendicular to and bisects the chord XW .
Z
X D O B
CD
n
(ii) Garis berserenjang dan membahagi dua sama perentas

YZ
ta
.
Line CD is perpendicular to and bisects the chord YZ .
bi
(iii) Maka, garis AB bertemu dengan garis CD di pusat bulatan, O .

centre of the circle, O
er
Then, line AB meets line CD at the .
(d) (i) Jika perentas RS adalah sama panjang dengan perentas PQ, maka
n
R
X
lengkok RXS dan lengkok PYQ adalah sama panjang .
Pe
S If the chord RS has the same length as chord PQ, then arc RXS and arc PYQ are of the
O
same length .
(ii) Jika lengkok RXS adalah sama panjang dengan

Q P
Y lengkok PYQ , maka perentas RS dan perentas PQ adalah
sama panjang.
If the arc RXS has the same length as arc PYQ , then
chord RS and chord PQ are of the same length.
SP 5.2.1 Menentusahkan dan menerangkan bahawa

(i) diameter ialah paksi simetri bulatan;
(ii) jejari yang berserenjang dengan perentas membahagi dua sama perentas itu dan sebaliknya;
(iii) pembahagi dua sama serenjang dua perentas bertemu di pusat bulatan;
(iv) perentas yang sama panjang menghasilkan lengkok yang sama panjang; dan
(v) perentas yang sama panjang adalah sama jarak dari pusat bulatan dan sebaliknya.

(e) M
(i) Jika perentas ML adalah sama panjang dengan perentas JK, maka
A
AO dan BO adalah sama panjang.
L AO BO
If the chord ML has the same length as chord JK, then and are
O of the same length.
(ii) Jika AO adalah sama panjang dengan BO, maka perentas ML

J B K dan perentas JK adalah sama panjang.
If AO has the same length as BO, then chord ML and chord JK are
of the same length.
E
6. Rajah di sebelah menunjukkan sebuah bulatan berpusat O. Garis CE berserenjang
dengan AB. Diberi CD = 1.6 cm dan nisbah DE kepada CD ialah 9 : 4. Cari panjang
.
hd
AB, dalam cm. TP4 TP5
The diagram on the right shows a circle with centre O. Line CE is perpendicular to AB. Given CD = 1.6 cm O B
and the ratio of DE to CD is 9 : 4. Find the length of AB, in cm.
D
.B
DE = 9 DB = 
OB2 – OD2 A
CD 4 C
=  2.62 – (
2.6 – 1.6)2
DE = 9 (1.6)
dn
4 = 5.76
= 3.6 cm = 2.4 cm
S
AB = 2 × 2.4
OB = OE = CD + DE = 4.8 cm
2
gi
= 1.6 + 3.6
2
an
= 2.6 cm
l
Pe
7. Rajah di sebelah menunjukkan sebuah bulatan dengan jejari 13 mm. Diberi

panjang perentas PQ ialah 10 mm dan perentas RS ialah 24 mm. Cari nilai x.
R
The diagram shows a circle which has a radius of 13 mm. Given the lengths of chord PQ is 10 mm and
n
chord RS is 24 mm. Find the value of x. TP6 KBAT Menganalisis

x mm
ta
P
Jejari / Radius, OQ = OS = 13 mm S
Q
10
bi
PT = TQ = = 5 mm
2
24
er
RU = US = = 12 mm
2
OT = 
n
OQ2 – TQ2 R
O
=  132 – 52
Pe
U
= 12 mm P T
S
OU = 
OS2 – US2 Q
=  132 – 122
= 5 mm • OT membahagi dua sama serenjang PQ
OT divides PQ into two parts of equal length
x = OT – OU • OU membahagi dua sama serenjang RS
= 12 – 5 OU divides RS into two parts of equal length
=7
SP 5.2.1 Menentusahkan dan menerangkan bahawa

(i) diameter ialah paksi simetri bulatan;
(ii) jejari yang berserenjang dengan perentas membahagi dua sama perentas itu dan sebaliknya;
(iii) pembahagi dua sama serenjang dua perentas bertemu di pusat bulatan;
(iv) perentas yang sama panjang menghasilkan lengkok yang sama panjang; dan
(v) perentas yang sama panjang adalah sama jarak dari pusat bulatan dan sebaliknya.

8. Dengan menggunakan jangka lukis dan pembaris, ikuti langkah-langkah berikut untuk menentukan pusat O
dan jejari bulatan. TP3
By using a pair of compasses and a ruler, follow the following steps to determine the centre O and the radius of the circle.
Langkah 1/ Step 1:
Bina dua perentas pada bulatan.
Construct two chords on the circle.
Langkah 2/ Step 2:
Bina pembahagi dua sama serenjang bagi kedua-
dua perentas itu. O
Construct the perpendicular bisectors of both chords.
.
hd
Langkah 3/ Step 3:
Tandakan titik persilangan pembahagi dua sama Jejari
Radius
serenjang itu sebagai O.
.B
Mark the point of intersection of the perpendicular bisectors as O.
dn
Langkah 4/ Step 4:
Lukis satu garis dari titik O ke lilitan bulatan.
Kemudian, ukur jejari bulatan itu.
Draw a line from point O to the circumference. Then, measure the
radius of the circle.
S Jejari/ Radius = 2.8 cm
gi


an
(a) Rajah di sebelah (b) Rajah di sebelah

l
T R
Q
Pe
menunjukkan sebuah menunjukkan sebuah S

U
bulatan berpusat O. bulatan berpusat O A
M
Jejari bulatan itu ialah dengan jejari bulatan P
10 cm dan MN ialah O ialah 13 cm. Diberi B
n
O
N
satu garis lurus. Diberi bahawa panjang PAR dan
ta
S
perentas ST = perentas SBT masing-masing ialah
UV = 16 cm, hitung 24 cm. Hitung panjang T
V
U
bi
panjang MN, dalam cm. TP4 AQ, dalam cm. TP4

The diagram shows a circle with centre O. The radius of the The diagram shows a circle with centre O and the radius of
circle is 10 cm and MN is a straight line. Given chord ST = chord the circle is 13 cm. Given that the lengths of PAR and SBT are
er
UV = 16 cm, calculate the length of MN, in cm. 24 cm respectively. Calculate the length of AQ, in cm.
ST = UV, maka/ thus OM = ON OR = 13 cm AQ = OQ – OA

n
= 13 – 5
ON = 
OU 2– UN 2 PA = AR = 24 ÷ 2
Pe
= 8 cm
=  102 – 82 UN =
16
= 8 cm = 12 cm
2
= 6 cm OA2 = OR2 – AR2
MN = 2 × 6 = 132 – 122
= 12 cm = 25
OA = 
25
= 5 cm
SP 5.2.2 Menentukan pusat dan panjang jejari bagi suatu bulatan melalui pembinaan geometri.
SP 5.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan sifat simetri perentas.

(c) Lima biji bola yang sama diletak bersebelahan (d) Rajah di bawah menunjukkan jejari tiga biji bola
antara satu sama lain dalam sebuah kotak X, Y dan Z.
berbentuk kuboid. Pandangan atas kotak itu The diagram shows the radii of three balls X, Y and Z.
adalah seperti yang ditunjukkan dalam rajah di
bawah.
Five similar balls are placed next to one another in a cuboid 15 cm 17 cm 19 cm
box. Top view of the box is as shown in the diagram below.
X Y Z
Nyatakan bola yang boleh melalui jaring bola

keranjang yang diameternya ialah 36 cm. Berikan
Diberi jejari bola itu ialah 20 cm. Cari luas, dalam penjelasan anda. TP5 KBAT Menilai
cm2, tapak kotak itu. TP4 State which ball is/are able to pass through a basketball netted
hoop with diameter 36 cm. Give your explanation.
.
Given the radius of the ball is 20 cm. Find the area, in cm2, of
hd
the base of the box.
Diameter X = 2 × 15 = 30 cm
Lebar / Width = diameter Diameter Y = 2 × 17 = 34 cm
= 2 × 20 cm Diameter Z = 2 × 19 = 38 cm
.B
= 40 cm Bola X dan Y. Diameter kedua-dua bola ini lebih
kecil daripada diameter jaring.
dn
Panjang / Length = 5 × diameter Balls X and Y. The diameters of both the balls are smaller than
= 5 × 40 cm the diameter of the netted hoop.
= 200 cm
S
Luas / Area = 200 × 40
= 8 000 cm2
gi
an
(e) Syahir dibekalkan sebuah pemegang seperti dalam rajah di bawah untuk meletakkan sebiji piring.
Jadual di bawah menunjukkan diameter bagi tiga biji piring P, Q dan R.
Syahir is provided a holder as the diagram below to place a plate. The table below shows the diameters of three plates
l
P, Q and R.
Pe
8 cm
2 cm
n
ta
Piring Diameter (cm)

Plate
bi
P 10
Q 12
er
R 13

n
Antara piring P, Q atau R, yang manakah muat dengan sempurna pada pemegang itu? Tunjukkan
Pe
pengiraan bagi menyokong pilihan Syahir. TP6 KBAT Menilai

Which of the plate P, Q or R can fit perfectly on the holder? Show the calculation to support Syahir’s choice.
Andaikan piring P muat dengan sempurna pada pemegang itu.

Assume plate P fits perfectly on the holder.
Jejari piring P/ Radius of plate P = 5 cm
O AC = 8 ÷ 2 = 4 cm
A C OA =  OC2 – AC2
O
= 
5 2
– 42 5 cm
B
A 4 cm C
= 3 cm
AB = 5 – 3
= 2 cm Maka, piring P dapat muat dengan sempurna.
Thus, plate P can fit perfectly on the holder.

ms.
5.3 Lilitan dan Luas Bulatan BUKU TEKS 86 - 94
PBD Circumference and Area of a Circle
10. Lengkapkan jadual di bawah. TP3

Complete the table below.
Objek Lilitan Diameter Lilitan/ Circumference

Object Circumference Diameter Diameter/ Diameter
(a)
8.8 cm
2.8 cm
8.8 cm 2.8 cm 8.8
O = 3.142
2.8
.
(b)
hd
94.26 cm
30 cm
94.26 cm 30 cm 94.26
O = 3.142
30
.B
dn
• Nisbah lilitan diameter
kepada sebuah bulatan dikenali sebagai π, dengan
22
sebutan ‘pi’ dan mempunyai nilai 3.142 atau .
7
S
The ratio of circumference to diameter of a circle is known as π, pronounce as ‘pi’ and has the value of
22
gi
3.142 or .
7
an
Lilitan/ Circumference Lilitan/ Circumference
Lilitan/ Circumference d = 2j
=π = π × diameter = π × 2 × jejari (radius)
Diameter/ Diameter
= πd = 2πj
l
Pe
11. Isi tempat kosong dan kemudian terbitkan rumus luas bulatan. TP3
Fill in the blanks and then derive the formula of the area of circle.
n
ta
Susun sektor-sektor bulatan menjadi Jejari

segi empat selari
bi
Radius
Jejari /
Radius
Arrange the sectors to form a parallelogram
Separuh lilitan
er
=j
Half of circumference
Maka, luas bulatan = Luas segi empat selari
1 Lilitan
n
Thus, area of circle Area of parallelogram =

2 × Circumference
= Tapak × Tinggi
Pe
Base Height
1 Lilitan Jejari
= 2 × Circumference × Radius Info
Apabila bulatan dibahagikan
kepada sektor yang lebih banyak,
= 1 × 2πj × j susunan sektor akan membentuk
2 segi empat tepat.
When the circle is divided into large
number of sectors, the arrangement of
= 2
πj sectors will form a rectangle.
SP 5.3.1 Menentukan hubungan antara lilitan dan diameter bulatan, dan seterusnya mentakrifkan dan menerbitkan rumus lilitan bulatan.
SP 5.3.2 Menerbitkan rumus luas bulatan.

12. Hitung setiap yang berikut. TP3

Calculate each of the following.
Contoh PdPc (a) Hitung lilitan bulatan dengan (b) Hitung lilitan bulatan dengan
(i) Hitung lilitan bulatan dengan diameter 100.1 cm. diameter 70 cm.
diameter 14 cm. Calculate the circumference of a circle Calculate the circumference of a circle
Calculate the circumference of a with diameter 100.1 cm. with diameter 70 cm.
circle with diameter 14 cm. 22 [π = 3.142]
[π = ]
22 7
[π = ]
7 Lilitan/ Circumference Lilitan/ Circumference
Lilitan/ Circumference = πd = πd
= πd = 3.142 × 70
= 22 × 100.1
7 = 219.94 cm
= 22 × 14
.
7
hd
= 314.6 cm
= 44 cm
(ii) Hitung lilitan bulatan dengan (c) Hitung lilitan bulatan dengan (d) Hitung lilitan bulatan dengan
.B
jejari 4.2 cm. jejari 28 cm. jejari 50 cm.
Calculate the circumference of a circle Calculate the circumference of a circle Calculate the circumference of a circle
with radius 4.2 cm. with radius 28 cm. with radius 50 cm.
dn
22 22 [π = 3.142]
[π = ] [π = ]
7 7
Lilitan/ Circumference Lilitan/ Circumference Lilitan/ Circumference
S
= 2πj = 2πj
= 2πj
= 2 × 3.142 × 50
gi
= 2 × 22 × 28
= 2 × 22 × 4.2 7 = 314.2 cm
7
= 176 cm
an
= 26.4 cm
l
(iii) Hitung diameter bulatan (e) Hitung diameter bulatan (f ) Hitung diameter bulatan
Pe
dengan lilitan 13.2 cm. dengan lilitan 171.2 cm. 33

dengan lilitan cm.
Calculate the diameter of a circle with Calculate the diameter of a circle with 14
circumference 13.2 cm. circumference 171.2 cm. Calculate the diameter of a circle with
circumference 33 cm.
n
[π = 3.142] [π = 3.142] 14
22
[π = ]
ta
πd = 13.2 πd = 171.2 7
3.142 × d = 171.2
3.142 × d = 13.2 πd = 33
d = 171.2
bi
14
d = 13.2 3.142
3.142 = 54.5 cm × d = 33
22
7 14
er
= 4.2 cm d = 33 × 7
14 22
n
= 0.75 cm
Pe
(iv) Hitung jejari bulatan dengan (g) Hitung jejari bulatan dengan (h) Hitung jejari bulatan dengan
lilitan 78.55 cm. lilitan 47.13 cm. lilitan 46 1 cm.
Calculate the radius of a circle with Calculate the radius of a circle with 5
circumference 78.55 cm. circumference 47.13 cm. Calculate the radius of a circle with
1
[π = 3.142] [π = 3.142] circumference 46 cm.
22 5
2πj = 78.55 2πj = 47.13 [π = ]
7
2 × 3.142 × j = 78.55 2 × 3.142 × j = 47.13
78.55 2πj = 46 1
j = 47.13 5
2 × 3.142 j = 22 231
2 × 3.142 2 × × j =
= 12.5 cm = 7.5 cm 7 5
j = 231 × 7
5 44
= 7.35 cm
SP 5.3.3 Menentukan lilitan, luas bulatan, panjang lengkok, luas sektor dan ukuran lain yang berkaitan.

13. Hitung setiap yang berikut. TP3


Cari luas bulatan dengan diameter 5.6 cm. Cari diameter sebuah bulatan yang mempunyai
Find the area of a circle with a diameter of 5.6 cm. luas 531 mm2.
22 Find the diameter of a circle which has an area of 531 mm2.
[Guna/ Use π = ]
7 [Guna/ Use π = 3.142]
Luas / Area = pj2
Luas / Area = pj2
= 22 × 5.6
2
7 2   531 = 3.142 × j2
j = 
531 ÷ 3.142
= 24.64 cm2 = 13 mm
.
d = 2 × 13
hd
= 26 mm
(a) Cari luas bulatan dengan jejari 4 m. (d) Cari diameter sebuah bulatan yang mempunyai
.B
Find the area of a circle with a radius of 4 m. luas 3 850 cm2.
[Guna/ Use π = 3.142] Find the diameter of a circle which has an area of 3 850 cm2.
22
dn
[Guna/ Use π = ]
Luas / Area = pj 2 7
= 3.142 × 42 Luas / Area = pj2
S
= 50.27 m2
3 850 = 22 × j2
7
gi
j = 3 850 × 7
22
an
= 35 cm
d = 2 × 35
= 70 cm
l
(b) Cari luas bulatan dengan diameter 10.5 cm. (e) Cari jejari sebuah bulatan yang mempunyai luas
Pe
Find the area of a circle with a diameter of 10.5 cm. 706.95 cm2.
22 Find the radius of a circle which has an area of 706.95 cm2.
[Guna/ Use π = ]
7 [Guna/ Use π = 3.142]
n
Luas / Area = pj 2
Luas / Area = pj2

ta
= 22 × 10.5
2
7 2   706.95 = 3.142 × j2
bi
= 86.63 cm2 j = 
706.95 ÷ 3.142
= 15 cm
n er
Pe
(c) Cari luas bulatan dengan jejari 6.5 cm. (f ) Cari jejari sebuah bulatan yagn mempunyai luas
Find the area of a circle with a radius of 6.5 cm. 4
452 cm2.
[Guna/ Use π = 3.142] 7 4
Find the radius of a circle which has an area of 452 cm2.
7
Luas / Area = pj2 22
[Guna/ Use π = ]
= 3.142 × 6.52 7
= 132.75 cm2 Luas / Area = pj2
4
452 = 22 × j2
7 7
j = 
3 168 × 7
7 22
= 12 cm

22
14. Hitung luas bulatan jika diberi lilitan bulatan. [Guna π = ] TP3
7
22
Calculate the area of the circle if given the circumference of the circle. [Use π = ]
7
Contoh PdPc (a) Lilitan/ Circumference = 13.2 cm

Lilitan/ Circumference = 220 cm
2πj = 220
Guna rumus lilitan. 2πj = 13.2
Use formula of circumference.
2 × 22 × j = 220 2 × 22 × j = 13.2
7 7
j = 220 × 7 j = 13.2 × 7
44 44
= 35 cm = 2.1 cm
Luas bulatan/ Area of circle Luas bulatan/ Area of circle
.
= πj2 Guna rumus luas bulatan.
hd
Use formula of area of circle.
= πj2
= 22 × 352 = 22 × 2.12
7 7
= 3 850 cm2 = 13.86 cm2
.B
dn
(b) Lilitan/ Circumference = 92.46 cm (c) Lilitan/ Circumference = 62.84 cm
2πj = 92.46 2πj = 62.84
S
2 × 22 × j = 92.46 2 × 22 × j = 62.84
7 7
j = 92.46 × 7 j = 62.84 × 7

gi
44 44
=14.7 cm = 10 cm
an
Luas bulatan/ Area of circle Luas bulatan/ Area of circle

= πj2 = πj2
l
Pe
= 22 × 14.72 = 22 × 102
7 7
= 679.14 cm2 = 314.29 cm2
n
ta
22
15. Hitung lilitan bulatan jika diberi luas bulatan. [Guna π = ] TP3
7
bi
22
Calculate the circumference of the circle if given the area of the circle. [Use π = ]
7
er
Contoh PdPc (a) Luas bulatan/ Area of circle = 706.95 cm2

Luas bulatan/ Area of circle = 9.63 cm2
n
πj2 = 9.63 πj2 = 706.95

22 × j2 = 9.63 22 × j2 = 706.95
Pe
7
7
j = 9.63 × 7  22

j = 706.95 × 7
22
= 15 cm
= 1.75 cm
Lilitan bulatan/ Circumference of circle Lilitan bulatan/ Circumference of circle
= 2πj = 2πj
= 2 × 22 × 1.75 = 2 × 22 × 15
7 7
= 11 cm = 94.29 cm

(b) Luas bulatan/ Area of circle = 154 cm2 1

(c) Luas bulatan/ Area of circle = 17 cm2
9
πj2 = 154 1
22 × j2 = 154 πj2 = 17
9
7 22 154
× j2 =
j = 154 × 7
22 7 9
= 7 cm j = 
154 × 7
9 22
Lilitan bulatan/ Circumference of circle = 2.33 cm
= 2πj2
Lilitan bulatan/ Circumference of circle
= 2 × 22 × 7 = 2πj2
7
.
= 44 cm = 2 × 22 × 2.33
hd
7
= 14.65 cm
.B
dn

Modul PdPc
Lengkok bulatan berkadaran dengan sudut pada
S Panjang lengkok PQ
gi
pusat bulatan. P
Q
Length of arc PQ θ
The length of arc is proportional to the angle subtended at the θ
j =
2πj 360°
an
centre of the circle. O
θ
Panjang lengkok PQ = × 2πj
l
360°
Pe
Length of arc PQ
n
22
16. Hitung panjang lengkok x bagi setiap bulatan berikut. [Guna π = ] TP3
7
ta
22
Calculate the length of arc x of each of the following circles. [Use π = ]
7
bi
Contoh PdPc (a) (b)

x cm
er
x cm
60° 160°
cm
O 280° x cm
O
n
9
O cm
18
8
cm
Pe
280° 160°
60° x = × 2 × 22 × 8 x = × 2 × 22 × 18
x= × 2 × 22 × 9 360° 7 360° 7
360° 7 = 39.11 = 50.29
= 9.43

Contoh PdPc (c) (d)

x cm
7 cm
12 60°
cm 140°
6c O
m
O
O
210°
x cm x cm
θ = 360° – 140° θ = 360° – 60°

= 220° θ = 360° – 210°
= 300° = 150°
220°
x= × 2 × 22 × 12 300°
× 2 × 22 × 7 150°
360° 7 x =
360° 7 x = × 2 × 22 × 6
.
360° 7
hd
= 46.10 = 36.67 = 15.71
.B
22
17. Hitung nilai θ bagi setiap bulatan berikut. [Guna π = ] TP3
7
22
Calculate the value of θ of each of the following circles. [Use π = ]
dn
7
Contoh PdPc (a) (b)

11 cm 16.5 cm
θ
cm
S θ
14
gi θ
O
O 11 cm O 4.5 cm
cm
9
an
θ 11 θ 11 16.5
= = θ
l
360° 2 × 22 × 14 360° 2 × 22 × 9 =
360° 2 × 22 × 4.5
Pe
7 7 7
θ 1 7 7
= = =
360° 8 36 12
7
n
1 θ = × 360° 7
θ = × 360° 36 θ = × 360°
8 12
ta
= 45° = 70° = 210°

bi
22
18. Hitung nilai j bagi setiap bulatan berikut. [Guna π = ] TP3
7
er
22
Calculate the value of j of each of the following circles. [Use π = ]
7
n
Contoh PdPc (a) (b)

Pe
5.5 cm
16.5 cm
90° j cm
70° j cm O
O j cm
O 225°
27.5 cm
90°
5.5 =
70°
× 2 × 22 × j 16.5 = × 2 × 22 × j
225°
27.5 =× 2 × 22 × j
360° 7 360° 7 360° 7
11 = 11 ×j 55
= ×j 7 = ×j
9 14
j = 16.5 × 7 j = 27.5 × 14
j = 5.5 × 9 11
11 = 10.5 55
= 4.5 = 7

Modul PdPc
Luas sektor bulatan berkadaran dengan luas P Luas sektor POQ
bulatan. Q Area of sector POQ θ
The area of sector of a circle is proportional to the area of
θ
=
the circle. O
j πj2 360°
θ
Luas sektor POQ = × πj2
Area of sector POQ 360°
22
19. Hitung luas sektor berlorek bagi setiap bulatan berikut. [Guna π = ] TP3
7
22
.
Calculate the area of the shaded sector of each of the following circles. [Use π = ]
hd
7
Contoh PdPc (a) (b)
.B
50° 220°
9 cm O 230° O
dn
O 7 cm 3 cm
S
Luas sektor bulatan berlorek Luas sektor bulatan berlorek Luas sektor bulatan berlorek
Area of the shaded sector Area of the shaded sector Area of the shaded sector
gi
θ 230° 22 220° 22
= × πj2 = × × 72 = × × 32
360° 360° 7 360° 7
= 98.39 cm2 = 17.29 cm2
an
50° 22
= × × 92
360° 7
= 35.36 cm2
l
Pe
n
ta
Contoh PdPc (c) (d)

bi
5 cm
6c
80°
m
O
150° O
er
240°
O 8 cm
n
θ = 360° – 80° θ = 360° – 240°

Pe
θ = 360° – 150° = 280° = 120°

= 210°
Luas sektor bulatan berlorek Luas sektor bulatan berlorek
Luas sektor bulatan berlorek Area of the shaded sector Area of the shaded sector
Area of the shaded sector
280° 22 120° 22
θ = × × 52 = × × 62
= × πj2 360° 7 360° 7
360° = 61.11 cm2 = 37.71 cm2
210° 22
= × × 82
360° 7
= 117.33 cm2

22
20. Hitung nilai θ bagi setiap bulatan berikut. [Guna π = ] TP3
7
22
Calculate the value of θ of each of the following circles. [Use π = ]
7
Contoh PdPc (a) Luas sektor berlorek (b) Luas sektor berlorek
Luas sektor berlorek The area of the shaded sector The area of the shaded sector
The area of the shaded sector = 9 3 cm2 = 16 1 cm2
7 2
= 49 1 cm2
2
θ
O
θ θ O 3 cm
cm cm
9 6
O
.
hd

22 22
9 3 = 16 1 =
θ θ
22 × × 62 × × 32
49 1 =
θ 7 360° 7 2 360° 7
× × 92
.B
2 360° 7 66 7 1 33 7 1
θ = × 360° × × θ = × 360° × ×
99 7 1 7 22 36 2 22 9
θ = × 360° × × = 30° = 210°
dn
2 22 81
= 70°
S
gi
an
22
21. Hitung nilai j bagi setiap bulatan berikut. [Guna π = ] TP3
l
7
Pe
22
Calculate the value of j of each of the following circles. [Use π = ]
7
Contoh PdPc (a) Luas sektor berlorek (b) Luas sektor berlorek
n
Luas sektor berlorek The area of the shaded sector The area of the shaded sector
The area of the shaded sector = 49.5 cm2 = 66 cm2
ta
= 77 cm2
bi
70° j cm O
45°
j cm O j cm
210°
er
70° 22 2 210° 22 2
49.5 = ×j 66 = ×j
Pe
× ×
45° 22 2 360° 7 360° 7
77 = × ×j
360° 7 11 2 11 2
= ×j = ×j
11 2 18 6
77 = ×j 18 6
28 j2 = 49.5 × j2 = 66 ×
28 11 11
j2 = 77 ×
11 = 81 = 36
= 196
j =  81 j =  36
j = 
196 = 9 = 6
= 14


(a) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah bulatan berpusat O. Garis OP

berserenjang dengan perentas MN. Panjang garis OP ialah 3 cm dan panjang
perentas MN ialah 7 cm. Cari lilitan bulatan itu. TP4
The diagram shows a circle with centre O. Line OP is perpendicular to chord MN. The length of line
OP is 3 cm and the length of chord MN is 7 cm. Find the circumference of the circle. O
[Guna / Use π = 3.142] 3 cm N
P
M
Jejari = ON ON2 = OP2 + PN2
Radius = ON = 32 + 3.52
= 21.25
Oleh sebab MP = PN,
.
hd
Since MP = PN, ON = 
21.25 O
= 4.61 cm
PN = MN 3 cm
2 Lilitan
.B
P 3.5 cm N
7 Circumference
=
2 = 2pj
dn
= 3.5 cm = 2 × 3.142 × 4.61
= 28.97 cm
S
gi
an
(b) Terdapat tiga bulatan berlabel P, Q dan R masing-masing dengan pusat-pusat

P
O, M dan N, seperti yang ditunjukkan dalam rajah di sebelah. Bulatan paling
Q
besar, P, mempunyai diameter 20 cm. Cari TP5
l
Pe
R
There are three circles labelled as P, Q and R with centres O, M and N respectively, as shown in the
diagram. The biggest circle, P, has a diameter of 20 cm. Find O M N
(i) nisbah diameter bulatan terkecil kepada diameter bulatan terbesar,

n
the ratio of the diameter of the smallest circle to the diameter of the biggest circle,
(ii) beza antara luas bulatan Q dan bulatan R.

ta
the difference between the area of circle Q and circle R.

22
[Guna/ Use π = ]
bi
7
Diameter bulatan P = 20 cm (i) Nisbah diameter bulatan R kepada bulatan P = 5 : 20
er
Diameter of circle P = 20 cm Ratio of the diameter of circle R to circle P

=1:4
20
Jejari bulatan P = = 10 cm
n
2
(ii) Luas bulatan Q = 22 × 10 = 78.57 cm2
2
20  
Pe
Radius of circle P = = 10 cm 7 2
2 Area of circle Q
Diameter bulatan Q = Jejari bulatan P
Luas bulatan R = 22 × 5 = 19.64 cm2
2
Diameter of circle Q
= 10 cm
Radius of circle P
Area of circle R 7 2  
10
Jejari bulatan Q = = 5 cm Beza / Difference = 78.57 cm2 – 19.64 cm2
2
10 = 58.93 cm2
Radius of circle Q = = 5 cm
2
Maka, diameter bulatan R = 5 cm
Thus, diameter of circle R = 5 cm
SP 5.3.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan bulatan.

(c) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah alat penimbang dengan tiga botol
yang sama. Panjang jarum penimbang ialah 5 cm. TP5 Modul HEBAT M29
The diagram shows a weighing scale and three of the same bottles. The length of the weighing
scale’s needle is 5 cm.
22
[Guna/ Use π = ]
7
(i) Berapakah nilai sudut dan luas sektor yang dicangkum oleh jarum
penimbang itu bagi tiga botol tersebut bermula pada 0? 0
1
5
What is the angle and area of the sector subtended by the weighing scale’s needle for the three kg
bottles starts from 0? 4 2

3
(ii) Jika dua botol ditambah ke atas penimbang itu, hitung nilai sudut yang
terbentuk oleh jarum penimbang bermula pada 0 dan panjang lengkok
minor yang terbentuk.
.
If two bottles are added on the weighing scale, calculate the angle formed by the needle starts from 0 and the length of the
hd
minor arc formed.
.B
(i) Nilai sudut tercangkum/ Angle subtended (ii) Jisim satu botol/ Mass of a bottle
= 2.4 × 360° = 2.4 ÷ 3 = 0.8 kg
6
dn
= 144° Jisim lima botol/ Mass of five bottles
= 0.8 × 5 = 4 kg
Luas sektor/ Area of sector
Nilai sudut yang terbentuk/ Angle formed
S
144° 22 4
= × × 52 = × 360° = 240°
360° 7 6
= 31.43 cm2
gi
Panjang lengkok minor/ Length of minor arc
360° – 240° 22
an
= ×2× ×5
360° 7
= 10.48 cm
l
Pe
(d) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah tasik berbentuk sektor KLO

dan sebuah jeti berbentuk sukuan bulatan MNO dengan pusat K
Tasik
sepunya O. M ialah titik tengah bagi OL. TP6 KBAT Menganalisis Lake
The diagram shows a lake in the shape of sector KLO and a jetty in the shape of quadrant
n
N
MNO with a common centre O. M is the midpoint of OL. 7.5 m
35°
22
ta
Jeti
[Guna/ Use π = ] Jetty
7
M L
O
bi
(i) Hitung perimeter, dalam m, tasik itu.

Calculate the perimeter, in m, of the lake.
er
(ii) Hitung luas, dalam m2, tasik itu.

Calculate the area, in m2, of the lake.
n
(i) Perimeter tasik/ Perimeter of the lake

Pe
= OK + KL + LM + MN + NO
= 7.5 +  (35° + 90°) × 2 × 22 × 7.5 + 7.5 +  90° × 2 × 22 × 7.5  + 7.5
360° 7 2 360° 7 2 2
= 7.5 + 16.37 + 3.75 + 5.89 + 3.75
= 37.26 m
(ii) Luas tasik/ Area of the lake

= Luas sektor KLO – Luas sukuan bulatan MNO
Area of sector KLO – Area of quadrant MNO
=  (90° + 35°) × 22 × 7.52 –  90° × 22 ×  7.5  
2
360° 7 360° 7 2
= 61.38 – 11.05
= 50.33 m2

Diberi KM = 6 cm, cari luas, dalam cm2, kawasan

Bahagian A 22
berlorek. [Guna p = ]
7
1. Garis lurus AB dalam bulatan dengan keadaan
Given that KM = 6 cm, find the area, in cm , of the shaded
2
region. [Use π = 22 ]
titik A dan titik B berada pada lilitan bulatan. 7
Straight line AB in a circle where point A and point B lie on 4
the circumference. A 48
7
4
.
Berdasarkan pernyataan di atas, apakah bahagian B 58
hd
7
bulatan yang mewakili garis lurus AB?
Based on the above statement, what is the part of circle that 3
represents straight line AB? C 63
7
.B
A Perentas C Diameter 3
Chord Diameter D 64
7
B Jejari D Tembereng
dn
Radius Segment
4. Rajah di bawah menunjukkan sebuah kawasan
2. Rajah di bawah menunjukkan sebuah segi tiga kolam renang dan jubin yang berbentuk sektor
sama sisi PQR dan sebuah semibulatan berpusat O. bulatan.
S
The diagram shows an equilateral triangle PQR and a semicircle The diagram shows a swimming pool region and tiles in the
with centre O. shape of sector of a circle.
gi
Q Jubin
Tiles
an
30°
Kolam renang
Swimming pool
P
O 2.3 m
l
9.2 m
Pe
42 cm
R Hitung perimeter, dalam m, kolam renang itu.

[Guna π = 3.14]
n
Hitung perimeter, dalam cm, keseluruhan rajah. Calculate the perimeter, in m, of the swimming pool.
22 [Use p = 3.14]
ta
[Guna π = ]
7 A 7.22
Calculate the perimeter, in cm, of the whole diagram. B 24.42
[Use π = 22 ]
bi
7 C 25.62
A 106 D 105.08
er
B 117
C 150 5. Sebuah taman berbentuk segi empat sama
D 216 dengan keluasan 100 m2 mempunyai dua
n
kawasan berbentuk bulatan yang ditanam

Pe
3. Rajah di bawah menunjukkan dua buah segi tiga, dengan pelbagai jenis bunga. Jika diameter bagi
KLM dan LNO yang terterap di dalam sebuah kedua-dua kawasan bunga tersebut ialah 600 cm,
bulatan berpusat O. hitung luas, dalam m2, kawasan taman tersebut
The diagram shows two triangles, KLM and LNO inscribed in a 22
circle with centre O.
yang tidak ditanam dengan bunga. [Guna π = ]
7
A square-shaped garden with the area of 100 m has two
2
L
circular regions that are planted with various of flowers. If the
diameters of both the flower regions are 600 cm, calculate
8 cm
the area, in m2, of the region that is not planted with flowers.
N [Use π = 22 ]
K O 3 cm 7
A 43.43
B 62.29
C 81.14
M
D 62.29

Jawapan/ Answer :
Bahagian B
1. (a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah

bulatan berpusat O dengan jejari 10 cm.
The diagram shows a circle with centre O and radius of
10 cm.
Perentas Diameter
R Chord Diameter
Q
V O
S
P W
.
Sektor major Lilitan
hd
U
T Major sector Circumference

Diberi bahawa panjang lengkok PQR dan
.B
lengkok STU adalah sama, PVR = 14 cm dan
OV = 6 cm. Cari panjang WT dan WS. Bahagian C
dn
Given that the length of arc PQR and arc STU are the
same, PVR = 14 cm and OV = 6 cm. Find the length of
WT and of WS. 3. (a) Rajah di bawah menunjukkan pandangan
[2 markah/ 2 marks] atas sebuah rumah api dengan cahaya
S
Jawapan/ Answer : lampu pada waktu malam. T ialah pusat
bulatan dengan diameter 10 m. Kawasan
gi
WT = 4 cm
berlorek ialah kawasan yang dilitupi cahaya.
WS = 7 cm The diagram shows a top view of a lighthouse with its
an
light at night. T is the centre of the circle with a diameter
of 10 m. The shaded region is the area covered by the
(b) Lengkapkan jadual berikut. light.
l

Pe
U
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
R
Jejari Lilitan Luas
n
Radius Circumference Area 10 m T 60°

ta
S
84 mm 528 mm 22 176 mm2
bi
V
6 2
3 cm 18 cm 28 cm2 (i) Hitung panjang lengkok RS, dalam m.
7 7
er
Bundarkan jawapan anda kepada dua

tempat perpuluhan.
n
Calculate the length, in m, of the arc RS. Round off

2. Rajah di bawah menunjukkan beberapa bahagian your answer to two decimal places.
bulatan.
Pe
[Guna/ Use π = 3.142]

The diagram shows some parts of a circle.
[2 markah/ 2 marks]
Diameter Lilitan Tembereng Jawapan/ Answer :
Diameter Circumference Segment Panjang lengkok RS
Perentas Sektor major Arc length of RS
Chord Major sector 60°
= × 2 × 3.142 × 5
360°
Pilih dan tulis bahagian bulatan yang mewakili = 5.24 m
setiap bulatan pada ruang jawapan.
Choose and write the part of circle that represents each circle
in answer space.
[4 markah/ 4 marks]

(ii) Lengkok UV yang berpusat pada T ialah (c) Rajah di bawah menunjukkan sebuah sektor
garisan kawasan yang dilitupi cahaya. OABC berpusat di O dengan jejari 14 cm.
Panjang lengkok UV ialah 13 m. Hitung The diagram shows a sector OABC with centre O and
perimeter kawasan yang dilitupi cahaya, radius 14 cm.
dalam m. Bundarkan jawapan kepada
dua tempat perpuluhan. A 14
The arc UV centred at T is a line that the light cm
covered. The length of arc UV is 13 m. Calculate B
70° O
the perimeter of the area covered by the light, in m.
Round off the answer to two decimal places.
[Guna/ Use π = 3.142] C
[3 markah/ 3 marks]
Jawapan/ Answer : Hitung panjang lengkok ABC, dalam cm.
.
60° Calculate the length of arc ABC, in cm.
× 2 × 3.142 × TU = 13
hd
22
360° [Guna/ Use π = ]
TU = 12.41 7
[2 markah/ 2 marks]
RU = SV = 12.41 – 5 Jawapan/ Answer :
.B
= 7.41 Panjang lengkok ABC
Arc length of ABC
Maka, perimeter kawasan yang dilitupi 290° 22
dn
cahaya = ×2× × 14
360° 7
Thus, the perimeter of the area covered by the light
= 70.89 cm
= RS + RU + UV + VS
S
= 5.24 + 7.41 + 13 + 7.41
= 33.06 m
gi
an
(b) P Q
l
Pe
n
ta
S R

Rajah di atas menunjukkan sebuah kotak
bi
berbentuk segi empat tepat PQRS. Kotak

itu telah diisikan dengan 5 biji bola yang
berjejari 13 cm yang telah disusun rapi. Cari
er
panjang QR, dalam cm.

The diagram shows a rectangular box PQRS. The box is
n
filled with 5 balls with radius of 13 cm arranged in order.

Find the length of QR, in cm.
Pe
[3 markah/ 3 marks]
Jawapan/ Answer :
QR = √262 – 132 + √262 – 132 + 13 + 13
= √507 + √507 + 26
= 22.52 + 22.52 + 26
= 71.04 cm

y
Master
KBAT
Rajah di bawah menunjukkan pelan sebuah taman yang dimiliki oleh Encik Nathan. Tamannya dibahagikan
kepada enam bahagian untuk menanami pokok bunga yang berlainan. Empat bahagian itu berbentuk segi empat
sama dan dua bahagian yang lain berbentuk semibulatan. Setiap bahagian segi empat sama mempunyai luas
25 meter persegi.
The diagram shows the plan of a garden owned by Mr. Nathan. His garden is divided into six parts to plant different type of flowers. Four parts of it
are in the shape of squares and two parts of it are in the shape of semicircles. Each square part has an area of 25 square metres.
(i) Hitung luas tamannya.
.
hd
Calculate the area of his garden.
(ii) Sekiranya Encik Nathan ingin menambah luas tamannya sehingga Tip KBAT
berluasan 267.83 m2, cari bilangan bahagian segi empat sama dan Kenal pasti baki luas yang ingin
.B
semibulatan yang sama yang diperlukan untuk penambahan tersebut. ditambah oleh Encik Nathan.
If Mr. Nathan wants to extend his garden to an area of 267.83 m2, find the number of the Kemudian, hitung jumlah luas segi
same square parts and the same semicircle parts needed for the extension. empat sama dan semibulatan yang
dn
diperlukan.
(iii) Dengan menggunakan bilangan bahagian segi empat sama dan Identify the remaining area that Mr Nathan
semibulatan dalam (ii), lakar penambahan tersebut pada rajah berikut. wants to add. Then, calculate the total area
of the square and semicircle needed.
S
Using the number of the square parts and the semicircle parts in (ii), sketch the extension
on the following diagram.
[Guna / Use π = 3.142]
gi
an
(i) Luas segi empat sama = 25 m2 (iii) Jawapan lain yang sesuai diterima.
Area of the square Other suitable answer is accepted.
Maka, panjang sisinya = 5 m

l
Pe
Hence, the length of its side
Jejari semibulatan = 5 m
Radius of the semicircle
n
Luas taman / Area of the garden

= 4(25) + (3.142 × 52)
ta
= 100 + 78.55
= 178.55 m2
bi
er
(ii) Penambahan / The extension

= 267.83 – 178.55
n
= 89.28 m2
Pe
Luas satu segi empat sama = 25 m2

Area of a square
Luas satu semibulatan = 39.28 m2

Area of a semicircle
2(25) + 39.28 = 89.28 m2

Oleh itu, 2 bahagian segi empat sama dan 1 bahagian semibulatan diperlukan.
Hence, 2 square parts and 1 semicircle part are needed.
KUIZ 5

BAB Bulatan
5 Circles
Mastery PT3
Bahagian A
1. Perentas / Chord 4. Panjang lengkok jubin

The length of arc of the tiles
= 30° × 2 × 3.14 × 2.3
360°
= 1.2 m
2. Jejari / Radius
Panjang lengkok kolam renang
.
= 42 ÷ 2 = 21 The length of arc of the swimming pool
hd
Perimeter semi bulatan = 30° × 2 × 3.14 × (2.3 + 9.2)
Perimeter of the semicircle 360°
= 1 × 2 × 22 × 21 = 6.02 m
.B
2 7
Perimeter kolam renang
= 66 cm The perimeter of the swimming pool
dn
Perimeter keseluruhan rajah = 1.2 + 2(9.2) + 6.02
Perimeter of the whole diagram = 25.62 m
= 42 + 42 + 66
S
= 150 cm
gi
an
5. Luas kawasan yang tidak ditanam dengan bunga
The area of the region that is not planted with flowers
3.
LOM2 = KM2 + KL2
= 100 – 2 22 ×  6  
2
l

= 62 + 82 7 2
Pe
= 100 = 100 – 396

LOM =  100 = 10 cm 7
= 43.43 m2
n
LO = 10 ÷ 2 = 5 cm
LN2 = LO2 – ON2 Jawapan / Answer : A
ta
= 52 – 32
= 16
bi
LN = 
16 = 4 cm
er
Luas kawasan berlorek

Area of the shaded region
= 22 × 52 – 1 × 8 × 6 – 1 × 3 × 4
n
7 2 2
Pe
= 550 – 24 – 6
7
= 48 4 cm2
7


BAB Bentuk Geometri Tiga Dimensi
6 Three-Dimensional Geometrical Shapes
6.1 Sifat Geometri Bentuk Tiga Dimensi BUKU TEKS

ms.
100-102
PBD Geometric Properties of Three-Dimensional Shapes
1. Isikan tempat kosong dengan nama bentuk geometri yang betul. TP1 Peta Pokok
Fill in the blanks with the correct name of geometrical shape.
Bentuk Geometri Tiga Dimensi
.
hd
Three-Dimensional Geometrical Shapes
.B
Sfera Kon Silinder Piramid Prisma
Sphere Cone Cylinder Pyramid Prism
S dn

gi
2. Lengkapkan jadual di bawah tentang ciri-ciri bentuk geometri berikut. TP2
Complete the table below about the characteristics of the following geometrical shapes.
an
Bentuk
l
Pe
geometri
Geometrical shapes
n
ta
Nama Silinder Piramid Prisma Sfera Kon

Name Cylinder Pyramid Prism Sphere Cone
bi
Bilangan
permukaan rata
er
2 5 5 0 1
Number of flat
surfaces
n
Bilangan
Pe
permukaan
melengkung 1 0 0 1 1
Number of curved
surfaces
Bilangan bucu 0 5 6 0 1
Number of vertices
Bilangan tepi 2 8 9 0 1
Number of edges
SP 6.1.1 Membanding, membeza dan mengklasifikasikan bentuk tiga dimensi termasuk prisma, piramid, silinder, kon dan sfera, dan seterusnya menghuraikan sifat
geometri prisma, piramid, silinder, kon dan sfera.

3. Lengkapkan sifat-sifat geometri bagi setiap bentuk tiga dimensi berikut. TP2
Complete the geometrical properties of each of the following three-dimensional shapes.
Bentuk geometri Sifat-sifat geometri

Geometrical shape Geometrical properties
Prisma/ Prism dua

• Mempunyai tapak rata berbentuk poligon yang
Keratan rentas kongruen dan selari.
Cross section
Tapak Has two flat polygonal bases which are congruent and parallel.
Base
• Permukaan rata lain adalah berbentuk segi empat .
Other flat surfaces are quadrilateral shape.

Tapak
seragam
.
Base • Keratan rentas adalah dan berbentuk poligon.
hd
The cross sections are uniform and in polygonal shape.
Piramid/ Pyramid
.B
• Mempunyai satu tapak rata berbentuk poligon .
Puncak
Apex Has one flat polygonal base.
dn
• Permukaan rata lain berbentuk segi tiga yang bertemu di
Tapak
Base satu puncak.
S
Other flat triangular surfaces meet at one apex.
Silinder/ Cylinder
gi
• Mempunyai dua tapak rata berbentuk bulatan yang
selari
an
kongruen dan .
Keratan Has two circular flat bases which are congruent and parallel .
rentas Tapak
Cross Base
• Satu permukaan sisi melengkung yang mencantumkan
l
section
Pe
dua tapak.
One curved side surface that connects two bases.
seragam
n
• Keratan rentas adalah dan berbentuk bulatan.

uniform
ta
The cross sections are and in circular shape.
Kon/ Cone satu

bi
• Mempunyai tapak rata berbentuk bulatan.

Has one flat circular base.
er
Puncak
Apex
• Mempunyai satu puncak.
one
n
Has apex.
• Satu permukaan melengkung yang menyambungkan tapak dengan

Pe
Tapak
Base
puncak.
Has one flat curved surface that connects the base and apex.
Sfera/ Sphere • Semua titik pada permukaan sfera mempunyai jarak yang
sama dari pusat sfera.
Pusat sfera All points on the surface of a sphere have the same distance from the centre of
Centre of the sphere.
sphere
• Mempunyai satu permukaan melengkung .

Has one curved surface.
SP 6.1.1 Membanding, membeza dan mengklasifikasikan bentuk tiga dimensi termasuk prisma, piramid, silinder, kon dan sfera, dan seterusnya menghuraikan sifat
geometri prisma, piramid, silinder, kon dan sfera.

6.2 Bentangan Bentuk Tiga Dimensi BUKU TEKS

ms.
PBD Nets of Three-Dimensional Shapes
102 - 104
4. Namakan bentuk geometri yang dibina daripada bentangan berikut. TP3 Peta Titi
Name the geometrical shapes that can be constructed from the following nets.
bentangan bagi
net of
as as as
Piramid Silinder Prisma Kon
.
hd
Pyramid Cylinder Prism Cone

.B
5. Lakarkan bentangan bagi bentuk geometri berikut. TP3
Sketch the net of the following geometrical shapes.
dn
(a) (b)
S
gi
l an
Pe
n
ta
bi
(c) (d)
n er
Pe
SP 6.2.1 Menganalisis pelbagai bentangan termasuk piramid, prisma, silinder dan kon, dan seterusnya melukis bentangan dan membina model.

6. Dengan menggunakan jangka lukis dan pembaris, lukis bentangan bentuk geometri berikut pada kertas grid
yang disediakan. TP3
By using a pair of compasses and a ruler, draw the net of the following geometrical shape on the grid paper provided.
22
[Guna/ Use π = ]
7
1 unit
1 unit
3.5 unit
3.5 units
9 unit
9 units
.
hd
Panjang segi empat tepat
Length of rectangle Rumus lilitan bulatan
.B
22 Formula of circumference
= 2 × × 3.5 of circle
7 = 2pj
= 22 unit/ units
dn
(Jawapan lain yang sesuai diterima)
(Other suitable answer is accepted)
S
gi
an
7. Padankan bentangan dengan bentuk geometrinya. TP3

l
Pe
Match the net to its geometrical shape.

n
ta
bi
n er
Pe

SP 6.2.1 Menganalisis pelbagai bentangan termasuk piramid, prisma, silinder dan kon, dan seterusnya melukis bentangan dan membina model.

6.3 Luas Permukaan Bentuk Tiga Dimensi ms.

PBD Surface Area of Three-Dimensional Shapes
BUKU TEKS 104 - 110
Modul PdPc
Luas permukaan bentuk geometri tiga dimensi boleh dihitung Tip Penting
dengan mencari hasil tambah luas semua permukaan bentuk a b
c j
tersebut. a a
Surface area of three-dimensional geometrical shape can be calculated by finding d
the sum of all the areas of the surfaces of the shape. Luas 1
= a2 = ab = cd = πj2
Area 2
8. Terbitkan rumus luas permukaan bagi setiap bentuk geometri berikut. TP3
.
hd
Derive the formula of surface area for each of the following geometrical shapes.
Contoh PdPc (a) Kuboid/ Cuboid

Kubus/ Cube
.B
x
q2
x2
dn
x q
x pq pq pq pq p
q
x2 x2 x2 x2 x p
x q2 q
S
x
q
x2

gi
Luas permukaan/ Surface area
Luas permukaan/ Surface area = (4 × pq) + (2 × q2)
= 4pq + 2q2
an
= 6 × x2
= 6x2
(b) Piramid/ Pyramid (c) Prisma/ Prism
l
Pe
1
–– at
2
1 s
–– mt
2
t
n
1 1
–– mt m2 –– mt b bt ab bs
2 2 b
ta
1
–– mt
m 2 t a
a s
t 1
bi
–– at
2
1
er
= m2 + 4 × mt 1
2 = bt + ab + bs + 2 × at
2
= m2 + 2mt = bt + ab + bs + at
n
(d) Silinder/ Cylinder (e) Kon/ Cone

Pe
πj 2 2πj s
s
πjs πj 2
t 2πjt t
j
j πj 2
Luas permukaan/ Surface area = πj2 + πjs
= 2 × πj2 + 2πjt
= 2πj2 + 2πjt
SP 6.3.1 Menerbitkan rumus luas permukaan kubus, kuboid, piramid, prisma, silinder dan kon, dan seterusnya menentukan luas permukaan bentuk tersebut.

9. Hitung luas permukaan bagi setiap bentuk geometri berikut. TP3 Tip Penting
Calculate the surface area of each of the following geometrical shapes. [Guna / Use p =
22 ] Luas permukaan sfera
7 Surface area of sphere
= 4πj2
Contoh PdPc (a)
5 cm
27 cm
3 cm
30 cm 6 cm
15 cm
1
= 2(27 × 30) + 2(15 × 27) + 2(15 × 30) = 2(3 × 5) + (6 × 3) + 2 × 6 × 4
2
.
= 2(810) + 2(405) + 2(450)
hd
= 30 + 18 + 24
= 1 620 + 810 + 900 = 72 cm2 
52 – 32 = 4 cm
= 3 330 cm2
.B
(b) (c)
21 cm
dn
5 cm
14 cm
S
5 cm 5 cm Luas permukaan/ Surface area
22 22
Luas permukaan/ Surface area = 2 × 10.52 + 2 × × 10.5 × 5
gi 7 7
1
= (5 × 5) + 4 × 5 × 14 = 693 + 330
Jejari/ Radius = 21 ÷ 2
2
an
= 1 023 cm2 = 10.5 cm
= 25 + 140
= 165 cm2
l
Pe
(d) (e)
5 cm 12 cm
12 cm
n
18 cm
ta
18 cm

bi
22 22
=  × 52 +  × 5 × 13 1 t
7 7 = (18 × 18) + 4 × 18 × 15
12 cm
550 1 430 2
er
= + = 324 + 540
9 cm
7 7 
52 + 122 = 13 cm
t = 
12 + 92
2
= 282.86 cm2 = 864 cm2 = 15 cm

n
Pe
(f ) (g)
5.6 cm
21 cm
Luas permukaan/ Surface area Luas permukaan/ Surface area

22 22
=4× × 5.62 =4× × 10.52 Jejari/ Radius = 21 ÷ 2
7 7
= 10.5 cm
= 394.24 cm2 =1 386 cm 2
SP 6.3.1 Menerbitkan rumus luas permukaan kubus, kuboid, piramid, prisma, silinder dan kon, dan seterusnya menentukan luas permukaan bentuk tersebut.
SP 6.3.2 Menentukan luas permukaan sfera dengan menggunakan rumus.


(a) Rajah di sebelah menunjukkan bongkah kayu yang tinggal setelah

sebahagian daripada bahagian bongkah kayu tersebut telah
dikeluarkan. Hitung luas permukaan bongkah kayu yang tinggal itu,
dalam cm2. TP4
The diagram shows the remaining of a wooden block after a part of the block has been 6 cm
removed. Calculate the surface area of the remaining of the wooden block, in cm2. 8 cm
10 cm
Luas permukaan bongkah kayu yang tinggal = 2(6 × 8) + 2(10 × 8) + 2(6 × 5) + 2(5 × 3)
Surface area of the remaining wooden block
= 96 + 160 + 60 + 30
.
hd
= 346 cm2
.B
(b) Rajah di sebelah menunjukkan gabungan pepejal yang terdiri daripada
dn
sebuah hemisfera dan sebuah silinder. Hitung luas permukaan, dalam m2,
gabungan pepejal itu. TP4
The diagram shows a composite solid consists of a hemisphere and a cylinder. Calculate the 14 cm
22
S
surface area, in m2, of the composite solid. [Guna/Use π = ]
7
42 cm
gi
Luas permukaan gabungan pepejal = 1 × 4πj2 + πj2 + 2πjt
Surface area of the composite solid 2
an
= 1 × 4 × 22 × 42 + 22 × 42 + 2 × 22 × 42 × 14
2 2

2 7 2 7 2 7 1 2
2 1 2
= 2 772 + 1 386 + 1 848
l
Pe
= (6 006 ÷ 1002) m2
= 0.6 m2
n
(c) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah khemah berbentuk prisma. Luas

ta
kanvas yang digunakan untuk mendirikan khemah ialah 25.6 m2. Tiada kanvas
di bahagian tapak khemah itu. Hitung panjang tapak khemah itu. TP4 s
bi
The diagram shows a tent in the shape of a prism. Area of canvas used to make the tent is
25.6 m2. The tent has no canvas on the bottom. Calculate the base length of the tent. 2.4 m
er
Luas permukaan khemah = 25.6 m2 p

Surface area of tent 2m
n
Luas muka depan + Luas muka belakang + Luas dua muka condong = 25.6
Pe
Area of front face + Area of back face + Areas of two slanted faces
2 × 1 × 2 × 2.4 + (2 × 2.6 × p) = 25.6

  s = 
2.42 + 12
2 4.8 + 5.2p = 25.6 = 6.76
5.2p = 20.8 = 2.6 cm
p = 20.8
5.2
= 4
Maka, panjang tapak khemah itu ialah 4 m.
Therefore, the length of the base of the tent is 4 m.
SP 6.3.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan luas permukaan bentuk tiga dimensi.

(d) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah bekas berbentuk silinder dengan

penutupnya berbentuk hemisfera yang diperbuat daripada kepingan besi. Cari
luas kepingan besi, dalam m2, yang diperlukan untuk membuat 100 buah bekas
itu. TP5 KBAT Mengaplikasi
30 cm
The diagram shows a cylindrical container with a hemispherical lid that made up from iron sheet. Find
the area of the iron sheet, in m2, required to make 100 containers.
[Guna / Use p = 22 ]
7 14 cm
Jumlah luas permukaan / Total surface area Jumlah luas kepingan besi bagi 100
= Luas tapak + Luas permukaan melengkung silinder buah bekas
+ Luas permukaan hemisfera Total area of iron sheet used in 100 containers
Area of base + Area of curved surface of cylinder + = 1 782 × 100
Surface area of hemisphere = 178 200 cm2
.
= πj2 + 2πjt + 1 × 4πj2
hd

2 = 178 200
1002
= 22 × 7 + 2 × 22 × 7 × 30 + 1 × 4 × 22 × 72
2
= 17.82 m2
7 7 2 7
.B
= 154 + 1 320 + 308
= 1 782 cm²
dn
(e) Ameera ingin membina sebuah glob untuk projek Geografi seperti yang ditunjukkan
dalam rajah di sebelah. Nisbah luas permukaan tanah kepada air ialah 29 : 71. Jika
diameter glob tersebut ialah 35 cm, hitung luas permukaan tanah dan air bagi glob
S
tersebut, dalam cm2. TP5 KBAT Mengaplikasi
Ameera wants to build a globe for her Geography project as shown in the diagram. The ratio of the surface
gi
area covered by land to water is 29 : 71. If the diameter of the globe is 35 cm, calculate the area of the land
and water, in cm2.
22
an
[Guna/Use p = ]
7
Luas permukaan tanah pada glob Luas permukaan air pada glob
l
Surface area of land on the globe Surface area of water on the globe
Pe
= 29 × 4 × 22 × 35 = 71 × 4 × 22 × 35
2 2
100 7 2 1 2 100 7 2 1 2
= 1 116.5 cm2 = 2 733.5 cm2
n
(f ) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah sfera dan sebuah silinder yang

ta
mempunyai tinggi dan diameter yang sama. TP6 KBAT Menganalisis

The diagram shows a sphere and a cylinder with the same height and diameter.
bi
21 cm
Hitung / Calculate
(i) (a) luas permukaan sfera,
er
the surface area of the sphere,

(b) luas permukaan melengkung silinder. 21 cm
the area of the curved surface of the cylinder.
n
(ii) Apakah kesimpulan yang boleh dibuat berdasarkan jawapan anda?

Pe
What conclusion can be made based on your answer?
[Guna / Use p = 22 ]
7
(i) (a) Luas permukaan sfera (ii) Luas permukaan sfera adalah sama dengan
Surface area of sphere luas permukaan melengkung silinder yang
= 4 × 22 × 10.52 mempunyai tinggi dan diameter yang
7 sama dengan diameter sfera itu.
= 1 386 cm² The surface area of the sphere is equal to the area of
the curved surface of cylinder that has the same height
(b) Luas muka melengkung silinder and diameter with the sphere.
Area of the curved surface of cylinder
= 2 × 22 × 10.5 × 21
7
= 1 386 cm²

6.4 Isi Padu Bentuk Tiga Dimensi BUKU TEKS

ms.
110 - 116
PBD Volume of Three-Dimensional Shapes
Modul PdPc
Isi padu suatu bentuk tiga dimensi ialah jumlah ukuran yang terkandung di Tip Penting
dalam bentuk tersebut seperti cecair, pepejal dan gas. Bagi prisma dan silinder,
Volume of a three-dimensional shape is the amount of space that is contained in the shape such luas keratan rentas = luas tapak
For prism and cylinder,
as liquid, solid and gas.
area of cross section = area of base
11. Lengkapkan rumus isi padu bagi setiap bentuk geometri berikut. TP3
Complete the formula of volume of each of the following geometrical shapes.
.
hd
Bentuk Geometri Isi Padu
Geometrical Shape Volume
.B
Prisma/ Prism
Tip Penting
dn
Luas keratan rentas adalah
Tinggi berbeza-beza bagi setiap
Height
= Luas keratan rentas × Tinggi prisma.
Area of cross section Height Area of cross section of each
S
Luas tapak
prism is varied.
Base area
gi
an
Silinder/ Cylinder
Luas tapak Tinggi Tip Penting

= ×
l
Base area Height Luas tapak bagi sebuah

Pe
Tinggi silinder berbentuk bulatan

Height
= πj2 × t Base area of a cylinder is circular
= πj2
n
Luas tapak
= πj2t
Base area
ta
Piramid/ Pyramid
bi
Tip Penting
er
Tinggi
Isi padu bagi 6 buah piramid
Height bersamaan dengan isi padu
1 Luas tapak Tinggi
= × × sebuah kubus.
n
3 Base area Height

Volumes of 6 pyramids equal to
Luas tapak
the volume of a cube.
Pe
Base area
Kon/ Cone
Tip Penting
1 Isi padu bagi 3 buah kon
Tinggi = × πj2 × t
Height 3 bersamaan dengan isi padu
sebuah silinder.
Volumes of 3 cones equal to the
1 2
Luas tapak = πj t volume of a cylinder.
Base area 3
SP 6.4.1 Menerbitkan rumus isi padu prisma dan silinder, dan seterusnya membentuk rumus piramid dan kon.

1
12. Hitung isi padu bagi setiap bentuk geometri berikut. [Guna π = ] TP3
1
2
Calculate the volume of each of the following geometrical shapes. [Use π = ]
2
Contoh PdPc
(i) (ii)
Tip Penting
21 cm
10 cm Isi padu sfera
Volumes of sphere
9 cm 4
12 cm = πj3
3
Isi padu prisma/ Volume of prism Isi padu sfera/ Volume of sphere
= Luas keratan rentas × Tinggi 4
.
= πj3
hd
Area of cross section × Height 3
= Luas segi tiga × Tinggi 4 22
Area of triangle × Height = × × 213
3 7
1
.B
= × 12 × 10 × 9 = 38 808 cm3
2
= 540 cm3
dn
(a) (b) 8 cm (c)
8 cm
S
7 cm
4 cm
5 cm
gi 9 cm
6 cm
12 cm
10 cm
an
Isi padu silinder Isi padu prisma Isi padu piramid
Volume of cylinder Volume of prism Volume of pyramid
1 × Luas tapak × Tinggi
l
= πj2t = Luas trapezium × Tinggi

=
Pe
22 Area of trapezium × Height 3 Base area Height

= × 72 × 4 1 1 1
7 =  × (8 + 12) × 5 × 9 = ×  × 6 × 8 × 8
= 616 cm3 2 3 2
= 50 × 9 1
n
= × 24 × 8
= 450 cm3 3 = 102 – 62
ta
= 64 cm3 = 8 cm
bi
(d) (e) (f )
er
18 cm
8.4 cm
30 cm
n
28 cm
Pe

Isi padu kon Isi padu sfera Isi padu sfera
Volume of cone Volume of sphere Volume of sphere
1 4 1 4 3
= πj2t = πj3 = × πj
3 3 2 3
1 22 18 2 4 22 30 3 1 4 22
3 7 2 3 7 2
= × × × 28 = × × = × × × 8.43
2 3 7
= 2 376 cm3 = 14 142.9 cm3 = 1 241.9 cm3
SP 6.4.2 Menentukan isi padu prisma, silinder, kon, piramid dan sfera dengan menggunakan rumus.


(a) 8 cm (b)
t cm
10 cm
5 cm 44 cm
4 cm
Rajah di atas menunjukkan sebuah prisma

dengan keratan rentas berbentuk trapezium.
Diberi isi padu prisma ialah 300 cm3. Cari nilai t.
The diagram shows a prism with a cross-section in the shape
of a trapezium. Given the volume of the prism is 300 cm3. Find Rajah di atas menunjukkan bentangan sebuah
.
the value of t. TP4 silinder. Hitung isi padu silinder itu, dalam cm3.
hd
The diagram shows the net of a cylinder. Calculate the volume
Isi padu prisma = 300 cm 3 of the cylinder, in cm3. TP4 Modul HEBAT M27
Volume of the prism [Guna/ Use π = 22 ]
.B
1 × (4 + 8) × t × 10 = 300 7
2
Lilitan/ Circumference = 44
60t = 300
2 × 22 × j = 44
dn
7
t = 300 j = 44 × 7
60 44
S
= 5 = 7 cm
Isi padu silinder/ Volume of the cylinder
gi
= 22 × 72 × 5
7
an
= 770 cm3
l
(c) Jun Yi menuangkan semua susu segar dalam bekas A ke dalam tiga buah gelas berbentuk silinder
Pe
secara sama rata. Isi padu susu segar dalam bekas A adalah separuh daripada isi padu bekas tersebut.
Diberi diameter setiap gelas ialah 7 cm, hitung tinggi bagi susu segar dalam setiap gelas. TP5
Jun Yi pours all fresh milk in container A into three cylindrical glasses equally. The volume of the fresh milk in container A is half of
the volume of the container. Given the diameter of each glass is 7 cm, calculate the height of the fresh milk in each glass.
n
22
[Guna/Use π = ]
ta
7
bi
30 cm
30 cm
n er
7 cm
11 cm
Pe
7 cm
11 cm
Bekas A
Container A Bekas A
Container A
Isi padu susu segar dalam bekas A Katakan h ialah tinggi susu dalam setiap gelas.
Volume of fresh milk in container A Let h be the height of milk in each glass.
= 11 × 7 × 30 22 × 7 2 × h = 385
2 7
2
= 1 155 cm3
h = 385 × 2
Isi padu susu segar dalam satu gelas 77
Volume of fresh milk in a glass = 10 cm
= 1 155 ÷ 3 Maka, tinggi susu segar dalam gelas ialah 10 cm.
= 385 cm3 Thus, the height of the fresh milk in the glass is 10 cm.
SP 6.4.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan isi padu bentuk tiga dimensi.

(d) Rajah di sebelah menunjukkan sebiji kek berbentuk piramid. Kek itu
dipotong kepada dua bahagian yang sama tinggi. Hitung isi padu 6 cm
8 cm
potongan kek bagi bahagian bawah. TP5 KBAT Mengaplikasi 24 cm
The diagram shows a cake in the shape of a pyramid. The cake is cut into two equal parts
with the same height. Calculate the volume of the piece of cake for the lower part.
16 cm 12 cm
Isi padu sebiji kek Isi padu potongan kek bagi bahagian atas
Volume of the cake Volume of the piece of cake for the upper part
1 × Luas tapak × Tinggi
= = 1 × 8 × 6 × 12
3 3
1 = 192 cm³
3 × Area of base × Height

Isi padu potongan kek bagi bahagian bawah
= 1 × 16 × 12 × 24 Volume of the piece of cake for the lower part
.
3
hd
= 1 536 cm³ = 1 536 – 192
= 1 344 cm³
.B
(e) Sebuah kilang pembinaan ingin membuat sebuah tangki berbentuk
silinder yang diperbuat daripada simen konkrit seperti yang ditunjukkan
dn
20 cm
dalam rajah di sebelah. Tebal dinding dan tebal tapak tangki itu masing-
masing ialah 20 cm dan 35 cm. TP6 KBAT Mengaplikasi
A construction factory wants to make a cylindrical tank made up from concrete cement as 2.1 m
S
shown in the diagram. The wall and base of the tank are 20 cm and 35 cm thick respectively.
(i) Hitung isi padu, dalam m3, simen konkrit yang digunakan untuk
gi
membuat tangki itu.
Calculate the volume, in m3, of the concrete cement used to make the tank. 35 cm
an
(ii) Jika kos pembinaan tangki itu ialah RM220 per m3, hitung jumlah
kos membuat 15 buah tangki.
1.7 m
If the construction cost of the tank is RM220 per m3, calculate the total cost to make
l
15 tanks.
Pe
[Guna/ Use π = 22 ]
7
(i) 20 cm = 0.2 m, 35 cm = 0.35 m
n
Isi padu dinding tangki/ Volume of the wall of the tank

ta
= Isi padu silinder dengan jejari luar – Isi padu silinder dengan jejari dalam
Volume of cylinder with outer radius – Volume of cylinder with inner radius
=  22 × 1.7 × 2.1 –  22 × 1.3 × 2.1

2 2
bi
7 2 7 2
= 4.7685 – 2.7885
er
= 1.98 m3 Diameter silinder dalam

Diameter of inner cylinder
Isi padu tapak tangki
n
= 1.7 – 0.2 – 0.2

Volume of the base of the tank = 1.3 m
Pe
= 22 × 1.7 × 0.35
2
7 2
= 0.79 m3
Jumlah isi padu simen konkrit
Total volume of the concrete cement
= Isi padu dinding tangki + isi padu tapak tangki
= 1.98 + 0.79 Volume of the wall of the tank + volume of the base of the tank
= 2.77 m3
(ii) Jumlah kos pembinaan bagi 15 buah tangki

Total construction cost for 15 tanks
= 2.77 × 220 × 15
= RM9 141

14. Lakukan aktiviti di bawah secara berkumpulan. Project-Based Learning

Carry out the following activity in groups. TP6
Projek
Hasil murid: Mengaplikasi pengetahuan untuk membina sebuah bentuk tiga dimensi dan
Student’s result: mengira isi padu berdasarkan ukuran tertentu.
To apply the knowledge to build a three-dimensional shape and to calculate its volume based on
particular measurement.
Pernyataan masalah: Apakah bentuk yang sesuai untuk dijadikan akuarium supaya kemandirian
Problem statement: spesies ikan terkawal?
What is the suitable shape to make an aquarium so that the survival of the fish species is controllable?
.
Pencarian fakta:
hd
Mencari bentuk geometri yang sesuai untuk membina sebuah akuarium
Facts finding: Find a suitable geometrical shape to build an aquarium
Konsep pembelajaran Bentangan dan isi padu bentuk geometri
.B
yang perlu tahu: The net and volume of a geometrical shape solid
dn
Setiap kumpulan diberi tugasan seperti yang berikut.
S
Each group is given an assignment as below.
Seorang pemilik kedai haiwan peliharaan merancang untuk mereka sendiri akuarium ikan yang kondusif
gi
untuk memastikan kemandirian ikan peliharaan terkawal. Bentuk akuarium ikan berbentuk kuboid
dengan ukuran panjang p cm, lebar q cm dan kedalaman 30 cm.
an
A pet shop owner plans to design his own fish aquarium that is conducive to ensure the survival of the fish. The shape of the fish
aquarium is a cuboid with the length p cm, width q cm and depth 30 cm.
(a) Cari isi padu akuarium dengan menggunakan huruf untuk mewakili pemboleh ubah.
l
Find the volume of the aquarium by using letters to represent the variables.
Pe
(b) Cari isi padu akuarium sekiranya diberi panjang 40 cm dan lebarnya 20 cm.
Find the volume of the aquarium if it is given length 40 cm and width 20 cm.
n
(c) Memandangkan permintaan yang tinggi daripada pelanggan, pemilik kedai merancang untuk
mereka tiga lagi bentuk akuarium ikan yang baharu.
ta
Due to the higher demand from the customers, the owner of the shop plans to design another three new different shapes of fish
aquarium.
bi
(i) Lukis tiga jenis akuarium yang berlainan bentuk.

Draw three different types of aquariums of different shapes.
er
(ii) Lukis bentangan untuk setiap bentuk yang anda reka.

Draw the net of every shape created.
n
(iii) Guna pemboleh ubah untuk mewakili ukuran anda dan tulis rumus luas permukaan setiap
Pe
pepejal (luas permukaan tidak termasuk luas permukaan atas) dengan menggunakan ungkapan
algebra.
Use variables to represent the measurements and write the formula of the surface area (surface area does not include the
top area) by using algebraic expressions.
Penyelesaian: Pilih salah satu pepejal yang anda reka, bina satu model akuarium dengan
Solution: menggunakan kad manila dan hitung luas permukaan pepejal itu.
Choose one of the geometrical shapes you have created, make a model of the aquarium by using a
manila card and calculate the surface area of the shape.
Persembahan: Bentang hasil kerja setiap kumpulan dan terangkan sebab bentuk itu dipilih.
Presentation: Present the results of each group and explain the reasons of choosing the shape.

4. Rajah di bawah menunjukkan sebuah gabungan

Bahagian A
pepejal terdiri daripada dua buah silinder dan
sebuah kon.
1. Rajah di bawah menunjukkan sebuah sfera. The diagram below shows a composite solid consists of two
The diagram below shows a sphere.
cylinders and a cone.
.
0.3 m 14 cm
hd

.B
11 cm 8 cm 5 cm
Antara berikut, yang manakah mewakili luas
permukaan sfera itu, dalam cm2? Hitung isi padu, dalam cm3, gabungan pepejal
dn
Which of the following represents the surface area of the
sphere, in cm2? itu. [Guna π = 22 ]
7
A 0.36π C 1.2π Calculate the volume, in cm3, of the composite solid.
B 3 600π D 120π 22
S
[Use π = ]
7
2. Rajah di bawah menunjukkan sebuah piramid A 1 232
dan sebuah silinder dengan isi padu yang sama.
gi
B 3 696
The diagram below shows a pyramid and a cylinder of the
same volume. C 4 004 1
an
3
9 cm D 2 566 2
3
l
t cm
Pe
5. Rajah di bawah menunjukkan bentangan sebuah

10 cm silinder.
8 cm
The diagram below shows the net of a cylinder.
n
Hitung nilai t. [Guna π = 22 ] Luas / Area

7 = 75.39 m2
ta
22
Calculate the value of t. [Use π = ]
7
bi
A 5.97 C 20.4 18 m
B 6.8 D 30.5
er
3. Rajah di bawah menunjukkan sebuah tangki air.

The diagram below shows a water tank.
n

Pe
Luas tapak silinder berbentuk bulatan ialah

75.39 m2. Hitung luas permukaan, dalam m2,
silinder tersebut. [Guna π = 3.14]
pm
The area of the circular base of the cylinder is 75.39 m2.
3m
Calculate the surface area, in m2, of the cylinder. [Use π = 3.14]
4m A 704.68

B 629.29
Diberi isi padu tangki air tersebut ialah 48 m2, cari C 584.67
nilai p. D 181.55
Given the volume of the water tank is 48 m2, find the value of p.
A 2
B 6
C 4
D 8

Bahagian B k
h
1. (a) Nyatakan sama ada bentangan yang
mewakili pepejal geometri yang berikut
adalah Benar atau Palsu.
State whether the net representing the following
geometric solid is True or False.
[2 markah/ 2 marks]
(b) Tanda (3) pada bentangan yang betul dan
Pepejal Benar/
Bentangan (7) pada bentangan yang salah bagi piramid
geometri Net Palsu
Geometrical solid True / False
itu.
Mark (3) for the correct net and (7) for the incorrect net
(i) of the pyramid.
Benar
.
hd
True
.B
(ii)
Benar
dn
True
(3 ) (7 )
S
[2 markah/ 2 marks] [2 markah/ 2 marks]
(b) Rajah di bawah menunjukkan beberapa
gi
bentuk tiga dimensi.
The diagram below shows some three-dimensional Bahagian C
an
shapes.
Kon Prisma Piramid 3. (a) Rajah di bawah menunjukkan bentangan

Cone Prism Pyramid sebuah piramid.
l
The diagram shows the net of a pyramid.

Pe
Tulis bentuk geometri yang betul mengikut

ciri bentuknya. 5 unit
Write the correct geometrical shape according to the 5 units
n
characteristic of the shape.

6 unit
ta
Ciri Bentuk 6 units

Characteristic Shape
(i) Mempunyai keratan
bi
Prisma
rentas yang seragam. Prism
Has a uniform cross section.
er
(ii) Mempunyai satu tapak

Kon
rata berbentuk poligon.
n
Cone
Has a flat polygonal base. Hitung tinggi piramid itu.
Calculate the height of the pyramid.
Pe
[2 markah/ 2 marks]
[1 markah/ 1 mark]
2. Rajah di bawah menunjukkan sebuah piramid. Jawapan/ Answer :
The diagram below shows a pyramid.
t2 = 52 – 32
t = √52 – 32
= 4 unit / units
k h

(a) Pada rajah berikut, isikan petak kosong
dengan label k dan h.
On the following diagram, fill in the empty boxes with
labels k and h.

(b) Raju ingin membuat beberapa biji dadu Hitung beza isi padu, dalam cm3, antara
yang berbentuk kubus dengan setiap dadu kubus P dengan kubus Q.
mempunyai isi padu 343 cm3. Dia mempunyai Calculate the difference in volume, in cm3, between cube
P and cube Q.
dua keping kad manila dengan setiap kad
manila mempunyai ukuran (65 × 100) cm. [3 markah/ 3 marks]
Raju wants to make few dice in the shape of a cube and Jawapan/ Answer :
each dice has a volume of 343 cm3. He has two manila Luas kubus P = 384 ÷ 6 = 64 cm2, maka
cards with the measurement of each manila card is
(65 × 100) cm.
panjang sisi kubus ialah P = √64 = 8 cm
Area of cube P = 384 ÷ 6 = 64 cm2, thus the side of cube
(i) Hitung bilangan maksimum biji dadu
P = √64 = 8 cm
yang dapat dibuat.
Calculate the maximum number of dice that can be Luas kubus Q = 1 350 ÷ 6 = 225 cm2, maka
made. panjang sisi kubus Q = √225 = 15 cm
[4 markah/ 4 marks] Area of cube Q = 1 350 ÷ 6 = 225 cm2, thus the side of
.
Jawapan/ Answer :
hd
cube Q = √225 = 15 cm
3
Panjang sisi dadu/ Length of dice = √343
= 7 cm \ Beza isi padu
The difference in volume
Luas permukaan sebiji dadu
.B
Surface area of a dice
= 153 – 83
= (7 × 7) × 6 = 3 375 – 512
= 2 863 cm3
dn
= 294 cm2
Jumlah luas dua keping kad manila
Total area of two manila cards
S
= 2 × (65 × 100)
= 13 000 cm2
4. (a) Nagulen ingin menyediakan sebuah
gi
Bilangan dadu = 13 000 ÷ 294 kotak hadiah berbentuk kon seperti yang
Number of dice = 44.22
ditunjukkan dalam rajah di bawah.
an
 44 dadu/ dice Nagulen wants to prepare a conical gift box as shown in
the diagram below.
l
Pe
(ii) Seterusnya, hitung luas kad manila yang

tidak diguna. Tunjuk langkah pengiraan
anda.
n
Hence, calculate the area of manila card that has

not been used. Show your working.
ta
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer : Diberi lilitan tapak ialah 88 cm dan tinggi kon
bi
Luas kad manila yang tidak diguna ialah 20 cm. Hitung isi padu kon, dalam cm3.
Area of manila card that has not been used
Given the circumference of the base is 88 cm and the
er
= 13 000 – (294 × 44) height of the cone is 20 cm. Calculate the volume of the
= 13 000 – 12 936 cone, in cm3.
= 64 cm2 [3 markah/ 3 marks]
n
Jawapan/ Answer :
Pe
Lilitan/ Circumference = 88 cm
(c) Rajah berikut menunjukkan dua buah kubus 2 × 22 × j = 88
7
P dan Q dengan luas permukaan masing- j = 14 cm
masing ialah 384 cm2 dan 1 350 cm2.
The diagram shows two cubes, P and Q with the surface Isi padu = 1 × 22 × 142 × 20
area of 384 cm2 and 1 350 cm2 respectively. Volume 3 7
Q = 4 106.67 cm3

(b) Rajah (i) menunjukkan sekeping kad manila (c) Rajah di bawah menunjukkan dua buah
yang telah digunting dalam bentuk tiga pepejal geometri. Sekiranya isi padu kon
suku bulatan untuk membentuk sebuah kon adalah sama dengan isi padu sfera, hitung
seperti Rajah (ii). Baki kad manila digunting jejari sfera, j, dalam mm. KBAT Menganalisis
untuk dijadikan tapak kon di Rajah (ii). Cari The diagram shows two geometrical solids. If the volume
luas permukaan kon itu, dalam cm2. of the cone is the same as the volume of the sphere,
Diagram (i) shows a manila card is cut in the shape of calculate the radius of the sphere, j, in mm.
three quarter of a circle to form a cone as in Diagram (ii). 22
[Guna/Use π = ]
The remaining manila card is cut to form the base of the 7
cone as in Diagram (ii). Find the surface area of the cone,
in cm2. KBAT Menganalisis
22
[Guna/Use π = ]
7 13 cm j
.
hd
5 cm
7 cm [3 markah/ 3 marks]
.B
Tip KBAT
dn
(i ) (ii) Cari tinggi kon. Samakan nilai isi padu kon dan isi
padu sfera untuk mencari jejari.
[4 markah/ 4 marks] Find the height of the cone. Equate the volume of the cone
and volume of the sphere to find the radius.
S
Tip KBAT

gi
Apabila nilai jejari dikelahui, luas permukaan Jawapan/ Answer :
melengkung dan luas tapak kon boleh dihitung.
When the radius is known, the area of the curved surface Tinggi kon
an
and the area of the base of the cone can be calculated. Height of cone

= √132 – 52
Jawapan/ Answer : = √169 – 25
l
Panjang lengkok Rajah (i) = √144

Pe
Arc length of Diagram (i) = 12 cm

= 270° × 2 × 22 × 7 Isi padu kon
360° 7
n
Volume of cone
= 33 cm
= 1 × 22 × 52 × 12
ta
Lilitan tapak bulatan 3 7

Circumference of the base of the circle = 314.286 cm3
2 × 22 × j = 33
bi
7 Isi padu sfera

j = 5.25 cm Volume of sphere
er
Maka, luas permukaan kon 4 × 22 × j 3 = 314.286

Thus, the surface area of the cone 3 7
j3 = 314.286
n
= πj 2 + πjs 4.190
= 75
Pe
= 22 × 5.25 × 5.25 + 22 × 5.25 × 7

1 2 1 2
7 7 j = 4.217 cm
= 86.625 + 115.5 = 42.17 mm
= 202.125 cm2

y
Master
KBAT
Rajah di bawah menunjukkan sebuah model rumah yang terdiri Tip KBAT
daripada sebuah kuboid dan sebuah piramid yang bertapak segi
(a) Tentukan luas permukaan setiap
empat sama.
pepejal secara berasingan, dan
The diagram shows a model house consisting of a cuboid and a square-based pyramid.
jumlahkannya. Luas muka yang
5 cm bertindih dan tapak tidak ditambah.
Determine the surface area of each solid
separately, and add them together. Do not
include the area of the face that overlap and
.
hd
10 cm the base.
(b) • Cari jumlah luas bagi 1 000 buah
rumah dan tukar unit cm2 kepada m2.
Find the total area of 1 000 houses and
.B
convert the unit cm2 to m2.
8 cm • Cari jumlah cat yang diperlukan dan
seterusnya cari kos mengecat rumah.
Find the amount of paint needed and
dn
(a) Hitung luas permukaan model rumah tersebut. hence find the cost of painting the houses.
Calculate the surface area of the model house.
Luas permukaan kubus/ Surface area of cuboid
S
= 8 × 8 + 4 × 8 × 10
= 384 cm²
gi
Luas permukaan piramid/ Surface area of pyramid
=4× 1 ×8×3
an
Tinggi segi tiga/ Height of triangle
2 = 52 – 42
= 48 cm² = 3 cm
l
Luas permukaan rumah/ Surface area of the house

Pe
= 384 + 48
= 432 cm²
n
ta
(b) Setin cat yang berisi padu 1 liter dijual dengan harga RM35. Jika 1 liter cat dapat meliputi luas 10 m2, berapakah
kos mengecat 1 000 buah model rumah?
bi
The paint is sold in 1 litre cans with the price of RM35 each. If 1 litre of paint will cover an area of 10 m2, what is the cost of painting 1 000
model houses?
Jumlah luas bagi 1 000 buah model rumah yang perlu dicat/ Total area for 1 000 model houses needed to be painted
er
= 432 × 1 000
100 × 100
n
= 43.2 m2
Pe
Jumlah cat yang diperlukan/ Total paint needed

= 43.2
10
= 4.32 liter/ litres
Jumlah kos mengecat/ Total cost of painting
= 4.32 × RM35
= RM151.20
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 6

BAB Bentuk Geometri Tiga Dimensi
6 Three-Dimensional Geometrical Shapes
Mastery PT3
Bahagian A
1. Luas permukaan sfera 4. Isi padu / Volume

The surface area of the sphere
= 22 ×  14  × (8 + 5) + 1 × 22 ×  14  × 11
2 2
= 4πj2
= 4 × π × (0.3 × 100)2 7 2 3 7 2
= 3 600π cm2 = 2 002 + 1 694
3
Jawapan / Answer : B 2
= 2 566 cm3
.
3
hd
22 × 8 2 × t = 1 × 10 × 10 × 9
7 2
2.
.B
3
352 × t = 300 5.
πj2 = 75.39
7
dn
t = 300 × 7 j =
75.39
352 3.14
= 5.97 = 4.9 m
S Luas permukaan / Surface area
gi
= 2(75.39) + 2 × 3.14 × 4.9 × 18
= 150.78 + 553.90
an
1 × 3 × 4 × p = 48 = 704.68 m2
3.
2 Jawapan / Answer : A
6p = 48
l
p = 48
Pe
6
= 8
n
ta
bi
n er
Pe

BAB Koordinat
7 Coordinates
7.1 Jarak dalam Sistem Koordinat Cartes BUKU TEKS

ms.
PBD Distance in the Cartesian Coordinate System 122-132
1. Isikan petak kosong bagi mencari jarak di antara dua titik pada satah Cartes yang diberi. TP1
Fill in the blanks to find the distance between two points on Cartesian plane.
Jarak PQ = Jarak mencancang y

Distance of PQ Vertical distance
P
.
5
= 5 – 2
hd
4
= 3 unit/ units 3
.B
Jarak QR = Jarak mengufuk Q R
Distance of QR Horizontal distance 1
x
= 5 – 1 O
dn
1 2 3 4 5 6
= 4 unit/ units
Jarak PR melalui Q
S
Menggunakan teorem Pythagoras, Distance of PR passing through Q
Using Pythagoras' theorem,
= 3 + 4
gi
PR =  PQ + QR 2 2
= 7 unit/ units
an
Jarak PR = 
3 + 4 2 2
Maka, jarak P ke R adalah jarak terpendek
Distance
tanpa melalui Q.
= 
l
25 shortest distance
Thus, the distance of P to R is the
Pe
without passes through Q.

= 5 unit/ units
n
2. Tentukan jarak di antara PQ dan RS. TP1

Determine the distance between PQ and RS.
ta
Contoh PdPc (a) (b)

y y
bi
(i) y
4 1
P Q P Q
er
4 2 x
–15 –10 –5 O 5 10
2 x –1
–3 O 3 6 9 12 Q P
x
n
–4 –2 O 2 4 6
Jarak PQ/ Distance of PQ Jarak PQ/ Distance of PQ
Pe
PQ = 6 – (–4) = 10 unit/ units = 12 – (–3) = 10 – (–15)

Nilai besar – Nilai kecil = 15 unit/ units = 25 unit/ units
Large value – Small value
(c) y
(d) y
(ii)
y R S
4 20
R
6 x 10
O 2 4 6
4 –4 x
S
S –4 –2 O 2
2 –8 –10
R
x
–1 O 1 2 3
Jarak RS/ Distance of RS Jarak RS/ Distance of RS
RS = 6 – 2 = 4 unit/ units = 4 – (–8) = 20 – (–10)
= 12 unit/ units = 30 unit/ units
SP 7.1.1 Menerangkan maksud jarak antara dua titik pada satah Cartes.
SP 7.1.2 Menerbitkan rumus jarak antara dua titik pada satah Cartes.
3. Berdasarkan rajah di bawah, lengkapkan yang berikut untuk menerbitkan rumus jarak. TP2
Based on the diagram below, complete the following to derive the formula of the distance.
Jarak AB / Distance of AB = x2 – x1
y
C(x2, y2)
Jarak BC / Distance of BC = y2 – y1
y2 – y1
Menggunakan teorem Pythagoras/ Using the Pythagoras’ theorem,
A(x1, y1)
AC2 = AB2 + BC2
B(x2, y1)
x2 – x1
= (x2 – x1)2 + (y2 – y1)2
x
O
AC = (x2 – x1)2 + (y2 – y1)2
.
hd
4. Hitung jarak di antara titik P dan titik Q. TP3
Calculate the distance between point P and point Q.
.B
(a) (b)
y

dn
P(2, 5) y
5
Q(6, 4)
4 4
3 2
S
2 x
–4 –2 O 2 4 6
1 Q(14, 0)
gi P(–2, –2)
–2
x
O 2 4 6 8 10 12 14
an

l
= (2 – 14)2 + (5 – 0)2 = [6 – (–2)]2 + [4 – (–2)]2

Pe
= 144 + 25 = 64 + 36
= 169 =  100
n
= 13 unit / units = 10 unit / units

ta
(c) P(2, 2), Q(6, 5) (d) P(1, 4), Q(5, 1)

bi

er
= (6 – 2)2 +(5 – 2)2 = (5 – 1)2 +(1 – 4)2

= 16 + 9 = 16 + 9
n

= 25 
= 25
= 5 unit / units = 5 unit / units
Pe
(e) P(–1, –3), Q(5, 4) (f ) P(6, –2), Q(–2, –12)

= [5 – (–1)]2 +[4 – (–3)]2 = (–2 – 6)2 + [–12 – (–2)]2
= 36 + 49 = 64 + 100
= 85 = 164
= 9.22 unit / units = 12.81 unit / units
SP 7.1.3 Menentukan jarak antara dua titik pada satah Cartes.


(a) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tegak PQR. QR P
dan PR masing-masing adalah selari dengan paksi-x dan paksi-y. Cari nilai
x, y dan koordinat P. TP4
The diagram shows a right-angled triangle PQR. QR and PR are parallel to the x-aixs and y-axis
respectively. Find the values of x, y and coordinates of P. 17 unit 15 unit
17 units 15 units
Dengan menggunakan teorem Titik Q dan R adalah selari,

Pythagoras, maka y = 3.
By using Pythagoras’ theorem, Point Q and point R are parallel,
QR2 = PQ2 – PR2 then y = 3. Q(2, y) R(x, 3)
= 172 – 152 Koordinat P
.
hd
= 289 – 225 Coordinates of P
= 64 = (10, 3 + 15)
QR = √64 = (10, 18)
.B
= 8 unit/ units
Maka/ Thus, x = 2 + 8
= 10
dn
(b) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tegak y
PQR. Diberi luas segi tiga itu ialah 16 unit2, cari
S
The diagram shows a right-angled triangle PQR. Given the area of the triangle is Q(–3, 1)
R(5, 1)
16 unit2, find TP4
gi
x
O
(i) nilai m, (ii) panjang PR.
the value of m, the length of PR.
an
QR = 5 – (–3) PR2 = 82 + 42 P(–3, m)

= 8 unit / units = 80
l
1 × PQ × QR = 16 PR = 80
Pe

2 = 8.94 unit / units
1 × PQ × 8 = 16
2
PQ = 4
n
1 – m = 4
ta
m = –3
bi
(c) Jarak di antara E(4, 1) dengan F(10, q) ialah 10 unit. Cari nilai-nilai yang mungkin bagi q. TP4
er
The distance between E(4, 1) and F(10, q) is 10 units. Find the possible values of q.
n

(4 – 10)2 + (1 – q)2 = 10
Pe
62 + (1 – q)2 = 102
(1 – q)2 = 64 Kaedah alternatif
Alternative method
1 – q = ±√64
1 – 2q + q2 = 64
= ±8 q2 – 2q – 63 = 0
1 – q = 8 1 – q = –8 (q – 9)(q + 7) = 0
q = –7 q = 9 q = 9, q = –7
SP 7.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan jarak antara dua titik dalam sistem koordinat Cartes.

(d) Rajah di bawah menunjukkan garis lurus PQ pada suatu satah Cartes. P, Q dan R ialah bucu sebuah segi
tiga bersudut tegak. Apakah koordinat yang mungkin bagi R? TP5
The diagram shows a straight line PQ on a Cartesian plane. P, Q and R are the vertices of a right-angled triangle. What are the
possible coordinates of R?
Koordinat yang mungkin bagi R y

ialah (2, 1), (4, 9), (7, 6) dan (–1, 4).
The coordinates of R could be (2, 1), (4, 9), 10
(7, 6) and (–1, 4). 9 P R2
6 R3
.
hd
R4 4
3
2
.B
1 R1
Q
x
–4 –3 –2 –1 O 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
dn

(e) Rajah berikut menunjukkan titik-titik K, L dan N pada satah Cartes. y
S
The diagram shows points K, L and N on a Cartesian plane. TP6 5
4
(i) Cari jarak di antara titik K dengan titik L.
gi K 3
Find the distance between point K and point L. L
2
= (–2 – 3) + (3 – 2)
2 2 1
an
x
=  26 –4 –3 –2 –1 0
–1
1 2 3 4 5 6
= 5.1 unit/ units N –2
l
–3
Pe
(ii) Nyatakan koordinat titik M sekiranya KLMN ialah sebuah

segi empat selari dan M berada pada sukuan IV. Tunjukkan
langkah pengiraan. anda.
n
State the coordinates of point M if KLMN is a parallelogram and M lies in the quadrant IV. Show your working steps.
Katakan koordinat M ialah(x, y)

ta
Let coordinates of M be (x, y)

Jarak mengufuk garis KL = Jarak mengufuk garis NM
bi
Horizontal distance of line KL = Horizontal distance of line NM


(–2 – 3)2 = 
(–1 – x)2
er
25 = (–1 – x)2
25 = 1 + 2x + x2
n
x + 2x – 24 = 0
2
Pe
x = 4, x = –6
Jarak menegak garis KL = Jarak menegak garis NM
Vertical distance of line KL = Vertical distance of line NM

(3 – 2)2 = 
(–2 – y)2
1 = (–2 – y)2
1 = 4 + 4y + y2
y + 4y + 3 = 0
2
y = –1, y = –3
Oleh kerana garis KL adalah selari dengan garis NM dan M terletak pada sukuan IV, maka koordinat
titik N ialah (4, –3).
Since line KL is parallel to the line NM and M lies in the quadrant IV, thus the coordinates of point N are (4, –3).

7.2 Titik Tengah dalam Sistem Koordinat Cartes ms.

PBD Midpoint in the Cartesian Coordinate System
BUKU TEKS 132-140
Contoh PdPc
Titik tengah ialah titik yang membahagi suatu tembereng garis kepada A C B
dua bahagian yang sama panjang.
Midpoint is a point that divides a line segment into two parts of the same length. C ialah titik tengah bagi garis AB.
C is the midpoint of line AB.
6. Tentukan titik tengah bagi garis-garis berikut. TP1

Determine the midpoint of the following lines.
(a) (b)
.
Titik tengah bagi garis:
hd
1 cm
P Q R S T U 1 cm H
G Midpoint of line:
2 cm F
1 cm
E (i) EH = F
.B
2 cm D
(i) Titik tengah bagi garis PU = S 1 cm
Midpoint of line PU C
1 cm
B (ii) BF = D
A
(ii) Titik tengah bagi garis QS = R
dn
Midpoint of line QS
(iii) CG = E
Q ialah titik tengah bagi garis =
(iii) PS
Q is the midpoint of line
S
gi (iv) AG = D
7. Nyatakan koordinat titik tengah bagi garis lurus GH. TP2

State the coordinates of midpoint of line GH.
an
Contoh PdPc (a) Titik tengah (b) Titik tengah y

y Midpoint Midpoint
H
l
y H 3
Pe
Titik tengah 4
G 2
4 Midpoint 3
1
3 2
x
2 H 1 G F G –3 –2 –1 O 1 2
F
n
1 x –1 F
O 1 2 3 4 5
x
O
ta
1 2 3 4 5
Titik tengah = (3, 3) Titik tengah = 13, 5 2 Titik point = (–1, 1)

bi
Midpoint Midpoint 2 Midpoint

er
8. Lengkapkan berikut untuk menerbitkan rumus titik tengah antara titik P dan titik Q. TP2
Complete the following to derive the formula of midpoint between point P and point Q.
n
y
Pe
PS = MT MS = QT
y2
Q(x2, y2) x – x1 = x2 – x y – y1 = y2 – y
y2 – y 2x = x1 + x2 2y = y1 + y2
M(x, y)
y
T x1 + x2 y1 + y2
x2 – x
x = 2 y = 2
y – y1
P(x1, y1)
y1
S
x – x1
Maka, koordinat titik tengah, M =
Thus, the coordinates of the midpoint, M 1 x +2 x , y +2 y 2
1 2 1 2
x
O x1 x x2
SP 7.2.1 Menerangkan maksud titik tengah antara dua titik pada satah Cartes.
SP 7.2.2 Menerbitkan rumus titik tengah antara dua titik pada satah Cartes.

9. Cari koordinat titik tengah bagi garis lurus yang menyambungkan pasangan titik berikut. TP3
Find the coordinates of the midpoint of the straight line joining the following pairs of points.
Contoh PdPc (a)

y
y
S(6, 4)
4
P
6
2
4
x
2 –4 –2 O 2 4 6
–2
x R(–2, –2)
–6 –4 –2 O 2 4 6
–2
Q
Titik tengah RS/ Midpoint of RS
Titik tengah PQ/ Midpoint of PQ –2 + 6 –2 + 4
1 2
.
= ,
hd
–6 + 6 6 + (–2)
= 1 2
,
2 2
2
= (2, 1)
2
= (0, 2)
.B
(b) y (c) y
K
B 12
dn
3
x
O 1 7
x
S
–20 O 5
–6 L
–5 A
gi
an
Titik tengah AB/ Midpoint of AB Titik tengah KL/ Midpoint of KL
1 + 7 3 + (–5) –20 + 5 12 + (–6)
= 1 2
,
2 2 = 1 2
,
2 2
l
= (4, –1) 15
1 2
Pe
= – , 3
2
(d) (e)
F(–4, 9)
n
N(8, 1)
ta
M(2, –1)
E(0, 7)
bi
Titik tengah EF/ Midpoint of EF Titik tengah MN/ Midpoint of MN

er
–4 + 0 9 + 7 2 + 8 –1 + 1
= 1 2
,
2 2 = 1 2
,
2 2
n
= (–2, 8) = (5, 0)
Pe
(f ) (–5, 4) dan / and (7, –12) (g) (–2, 3) dan / and (–8, –5)

Titik tengah / Midpoint Titik tengah / Midpoint
= –5 + 7 , 4 + (–12)
1 2 = –2 + (–8) , 3 + (–5)
1 2
2 2 2 2
= (1, –4) = (–5, –1)
SP 7.2.3 Menentukan koordinat titik tengah antara dua titik pada satah Cartes.


(a) M(1, –8) ialah titik tengah bagi garis lurus yang menyambungkan P(–2, –8) dan titik Q. Cari koordinat
titik Q. TP4
M(1, –8) is the midpoint of the straight line joining P(–2, –8) and point Q. Find the coordinates of point Q.
Katakan/ Let Q(x, y)

–2 + x , –8 + y = (1, –8)
1
2 2 2
–2 + x = 1 –8 + y = –8
2 2
–2 + x = 2 –8 + y = –16
x = 2 + 2 y = –16 + 8
.
= 4 = –8
hd
∴ Koordinat Q / Coordinates of Q = (4, –8)
.B
(b) Rajah di sebelah menunjukkan garis lurus PQR pada suatu satah Cartes y
dengan keadaan PQ = QR. Cari nilai h dan k. TP4 P(–1, k)
Q(2, 3)
The diagram shows a straight line PQR in a Cartesian plane where PQ = QR. Find the value
dn
of h and of k. R(h, 2)
–1 + h = 2 k + 2 = 3 x
O
2 2
–1 + h = 4
h = 4 + 1
k + 2 = 6
k = 6 – 2
S
gi
= 5 = 4
an
(c) Rajah berikut menunjukkan empat titik P, Q, R dan S pada satah y
Cartes. Titik R ialah titik tengah PS dan titik Q pula ialah titik
S(3, 5)
tengah PR. Cari koordinat titik Q. TP4
l
Pe
The diagram shows four points P, Q, R and S on a Cartesian plane. Point R is the R(–1, 3)
midpoint of PS and point Q is the midpoint of PR. Find the coordinates of point Q.
Q
P
Katakan/ Let P = (x, y), ∴ P = (–5, 1)
n
x + 3 , y + 5 = (–1, 3) x
1 2 2 2 Titik Q ialah titik tengah PR. 0
ta
Point Q is the midpoint of PR.

x + 3 = –1 y + 5 = 3
2 2 Q = –5 + (–1) , 1 + 3
1 2
2 2
bi
x + 3 = –2 y + 5 = 6 = (–3, 2)
x = –5 y = 1
er
(d) Rajah di sebelah menunjukkan pengiraan yang dilakukan oleh

n
Fatiha untuk mencari titik tengah bagi suatu garis lurus. Sebahagian
pengiraan itu telah dipadam. Cari dua kemungkinan pasangan titik 4 + 8 –2
Pe
–––– , ––––––
bagi garis lurus dalam pengiraan tersebut. TP5 Modul HEBAT M23 2 2
The diagram shows the calculation made by Fatiha to find the midpoint of a straight line. A
part of the calculation has been deleted. Find two possibilities for the pairs of points of the
= (6, –4)
straight line in the calculation.
Katakan koordinat-y yang telah Daripada pengiraan diketahui

dipadam ialah y. From the calculation, it is known that
Let the y-coordinate that has been x1 = 4, x2 = 8
deleted be y.
–2 + y Dua kemungkinan pasangan titik bagi garis lurus
= –4 Two possibilities for the pairs of points of the straight line
2 (4, –2) dan/ and (8, –6);
–2 + y = –8
(4, –6) dan/ and (8, –2);
y = –6
SP 7.2.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan titik tengah dalam sistem koordinat Cartes.

(e) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah segi tiga sama kaki PQR. S ialah R(4, 4)
satu titik terletak pada garis PQ dengan keadaan garis RS berserenjang P(1, 3)
dengan garis PQ. TP5
The diagram shows an isosceles triangle PQR. S is a point which lies on the line PQ such that
line RS is perpendicular to line PQ.
Q(5, 1)
(i) Cari koordinat titik S.
Find the coordinates of point S.
(ii) T ialah bucu sebuah segi empat sama PRQT. Cari koordinat titik T.
T is a vertex of a square PRQT. Find the coordinates of point T.
(i) S = Titik tengah garis PQ (ii) S ialah titik tengah pepenjuru RT.
Midpoint of line PQ S is the midpoint of diagonal RT.
Katakan / Let T(x, y).
= 1 + 5 , 3 + 1
1 2
.
2 2 x + 4 = 3 y + 4 = 2
hd

= (3, 2) 2 2
R(4, 4) x + 4 = 6 y + 4 = 4
P(1, 3) x = 6 – 4 y = 4 – 4
.B
= 2 = 0
S
∴ Koordinat T / Coordinates of T = (2, 0)
dn
Q(5, 1)
S
7.3 Sistem Koordinat Cartes BUKU TEKS
ms.
140-142
PBD The Cartesian Coordinate System
gi
an
(a) Sebuah pagar dawai diplot pada satah Cartes daripada S(–23, 32) hingga T(–17, 20) dengan keadaan
l
1 unit mewakili 1.2 km. TP4

Pe
A wire fence is plotted on a Cartesian plane from S(–23, 32) to T(–17, 20) such that 1 unit represents 1.2 km.
(i) Hitung panjang pagar dawai, dalam km, (ii) Sebuah tiang dibina di tengah-tengah
daripada S hingga T. pagar dawai itu. Cari koordinat tiang itu.
n
Calculate the length of the wire fence, in km, from S to T. A pillar is built in the middle of the wire fence. Find the
coordinates of the pillar.
ta
Panjang pagar dawai/ The length of the wire fence

= √[–23 – (–17)]2 + (32 – 20)2 Koordinat tiang/ Coordinates of the pillar
bi
= Titik tengah bagi ST/ Midpoint of ST

= √180
= 13.42 units/ units = –23 + (–17) , 32 + 20
1 2
er
2 2
= (13.42 × 1.2) km
= (–20, 26)
= 16.10 km
n
Pe
(b) Rajah di sebelah menunjukkan satu garis lurus yang y

menyambungkan titik A, B dan C. Diberi AB : BC = 3 : 1, cari
A(–2, 4)
koordinat bagi B. TP4
The diagram shows a straight line joining points A, B and C. Given
AB : BC = 3 : 1, find the coordinates of B.
B
M = Titik tengah AC B = Titik tengah MC C(6, 0)
x
Midpoint of AC O
Midpoint of MC
= –2 + 6 , 4 + 0
1 2 = 2 + 6 , 2 + 0
A(–2, 4)
2 2 12 2 2 M
3
= (2, 2) = (4, 1) B
12
3 C(6, 0)
1
SP 7.3.1 Menyelesaikan masalah yang melibatkan sistem koordinat Cartes.

(c) Rajah di bawah menunjukkan laluan larian amal yang diplot pada satah Cartes dengan keadaan 1 unit
mewakili 1 km. TP5 KBAT Mengaplikasi
The diagram shows the route of a charity run plotted on a Cartesian plane where 1 unit represents 1 km.
S(–4, 6) R
x
O
P(–10, –2)
.
Q
hd

.B
Peserta dikehendaki memulakan larian di P dan menamatkan larian di titik R. Laluan bagi peserta lelaki
dn
ialah PQR manakala laluan bagi peserta perempuan ialah PSR. PQ adalah selari dengan SR manakala QR
adalah selari dengan paksi-y.
The participants have to start the run at P and finish the run at R. The route for male participants is PQR while the route for female
participants is PSR. PQ is parallel to SR while QR is parallel to the y-axis.
S
(i) Diberi jarak di antara R dan S ialah 6 km, nyatakan koordinat R.
gi
Given that the distance between R and S is 6 km, state the coordinates of R.
x – (–4) = 6
an
x + 4 = 6
x = 2
∴ Koordinat R / Coordinates of R = (2, 6)
l
Pe
n
ta
(ii) Cari beza jarak, dalam km, antara laluan peserta lelaki dengan peserta perempuan.
Find the difference of distance, in km, between the route for male and female participants.
bi
Koordinat Q ialah (2, –2). Jarak laluan peserta lelaki

The coordinates of Q are (2, –2). Distance of route of male participants
er
Oleh itu, / Therefore, = PQ + QR

QR = 6 – (–2) = 12 + 8
n
= 8 km = 20 km
Pe
PQ = 2 – (–10) Jarak laluan peserta perempuan

= 2 + 10 Distance of route of female participants
= 12 km = PS + SR
= 10 + 6
PS = 
[–4 – (–10)]2
+ [6 –
(–2)]2 = 16 km
=  62 + 82 Beza jarak / Difference of distance
=  100 = 20 – 16
= 10 km = 4 km

(d) Rajah di bawah menunjukkan kedudukan tiga buah lampu isyarat, A, B dan C.
The diagram below shows the positions of three traffic lights, A, B and C.
B(3, 3)
45°
A(–1, 1)
.
C(5, –1)

hd
Ketiga-tiga lampu isyarat itu terletak pada lilitan sebuah bulatan di jalan raya dan M ialah pusat bulatan
itu. TP6 KBAT Mengaplikasi
.B
The three traffic lights are located on a circumference of a roundabout on a road and M is the centre of the roundabout.
22
[Guna/ Use π = ]
7
dn
(i) Cari koordinat titik M. (iii) Sebuah lagi lampu isyarat D akan dibina dengan
Find the coordinates of point M. keadaan BM = MD. Cari koordinat bagi lampu
S
isyarat D.
Titik M ialah titik tengah bagi garis AC. Another traffic light D will be built such that BM = MD. Find
Point M is the midpoint of line AC.
gi the coordinates of traffic light D.
M = –1 + 5 , 1 + (–1)
1 2 M ialah titik tengah antara titik B dengan titik D.
2 2
an
M is the midpoint between point B and point D.
= (2, 0)
Katakan / Let D(x, y)
l
x + 3 = 2 y + 3 = 0
Pe
2 2
x + 3 = 4 y + 3 = 0
x = 4 – 3 y = –3
n
(ii) Hitung panjang jejari bulatan itu. = 1

Calculate the radius of the roundabout.
Maka, koordinat lampu isyarat D ialah (1, –3).
ta
Jejari bulatan ialah panjang bagi BM, Thus, the coordinates of traffic light D is (1, –3).
AM dan CM.
bi
Radius of the circle is the length of BM, AM and CM.

B(3, 3)
er
(iv) Hitung panjang lilitan bulatan itu, dalam m.

A(–1, 1)
n
45° Calculate the circumference of the roundabout, in m.

(1 unit = 2.5 m)
Pe
M
C(5, –1)
Lilitan bulatan
Circumference of the roundabout
= 2πj × 2.5
BM = 
(3 – 2)2 +
(3 – 0)2 = 2 × 22 × 3.16 × 2.5
=  12 + 32 7
= 19.86 × 2.5
=  1+9
= 49.65 m
=  10
= 3.16 unit / units

12. Lakukan aktiviti di bawah. TP6 Stesen LRT

Aktiviti
(a) Bentuk satu kumpulan yang terdiri daripada empat atau lima orang.
Form a group of four or five members.
(b) Setiap kumpulan diberi peta stesen LRT.
Each group is given a map of LRT station.
(c) Setiap kumpulan diminta untuk melukis suatu satah Cartes di atas sekeping kad lutsinar.
Each group is requested to draw a Cartesian plane on a piece of transparent card.
(d) Cari jarak dari satu tempat ke tempat lain melalui laluan LRT. Seterusnya, cari jarak bagi tempat yang sama
tanpa melalui laluan LRT.
Find the distance from one place to another place through the LRT line. Then, find the distance of the same place without passing
through LRT line.
.
hd
(e) Bentang hasil kerja di dalam kelas anda.
Present the results of the project in class.
Contoh: y
.B
Example:
dn
8
S
7
gi
6
an
5
4
l
Pe
2
n
ta
1
bi
x
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
er
Peta Stesen LRT

(Untuk gambar yang lebih jelas, imbas kod QR di sebelah.) LRT Station Map
n
(For a clear diagram, refer to the QR code.) INFO

Rajah di atas menunjukkan sebuah peta LRT pada satah Cartes. Koordinat stesen LRT Titiwangsa ialah (2, 7)
Pe
dan stesen LRT Chan Sow Lin ialah (10, 2).

The diagram above shows a LRT map on a Cartesian plane. The coordinates of the Titiwangsa station are (2, 7) and Chan Sow Lin LRT station
are (10, 2) .
(a) Cari jarak dari stesen LRT Titiwangsa ke stesen LRT Chan Sow Lin jika menggunakan LRT laluan Sri
Petaling.
Find the distance from Titiwangsa LRT station to the station of Chan Sow Lin LRT station if using the Sri Petaling line.
(b) Jika stesen LRT Hang Tuah berada di tengah-tengah antara stesen LRT Masjid Jamek dengan stesen LRT
Chan Sow Lin, hitung koordinat titik tengah, stesen LRT Hang Tuah. Katakan 1 unit pada satah Cartes
mewakili 5 km, hitung jarak terdekat stesen LRT Titiwangsa ke stesen LRT Chan Sow Lin. (Beri jawapan
anda dalam dua tempat perpuluhan)
If Hang Tuah LRT station is situated in the middle between the Titiwangsa LRT station and Chan Sow Lin LRT station, calculate the
coordinate of the midpoint Hang Tuah LRT station. Let 1 unit on the Cartesian plane represents 5 km, calculate the shortest distance
from Titiwangsa LRT station to the Chan Sow Lin LRT station. (Give your answer to two decimals places.)

5. Diberi jarak di antara F(2, 18) dengan G(n, –6)

Bahagian A
ialah 26 unit. Antara berikut, yang manakah
adalah titik G yang mungkin?
1. Hitung jarak di antara R(3, 7) dengan S(–2, 4). Given the distance between F(2, 18) and G(n, –6) is 26 units.
Calculate the distance between R(3, 7) and S(–2, 4).
Which of the following is the possible point G?
A 2.83 unit C 4 unit A (–12, –6)
2.83 units 4 units
B (–8, –6)
B 3.16 unit D 5.83 unit
3.16 units 5.83 units C (8, –6)
.
D (25, –6)
hd
2. Cari titik tengah di antara V(–5, 4) dengan W(9, –6).
Find the midpoint between V(–5, 4) and W(9, –6).
A (4, –6) C (2, –1) Bahagian B
.B
B (–7, –5) D (6, –5)
3. Rajah di bawah menunjukkan sebuah segi tiga 1. Cari jarak di antara titik P dan titik Q.
Find the distance between point P and point Q.
dn
sama kaki PQR yang dilukis pada satah Cartes.
The diagram below shows an isosceles triangle PQR drawn on
[4 markah/ 4 marks]
a Cartesian plane. Jawapan/ Answer :
S
y Titik P Titik Q Jarak (unit)
Q(h, 9)
Point P Point Q Distance (units)
gi
(a) (3, 2) (8, 2) 5
an
(b) (–4, –6) (4, –6) 8
x
O (c) (–2, –6) (–2, 4) 10
l
Pe
P(–4, –3) R(6, –3) (d) (9, 7) (–3, 12) 13

Diberi PQ = QR, cari nilai h.
n
Given PQ = QR , find the value of h.

Bahagian C
A 1 C 2
ta
B 2 D 4 2. (a) Terdapat tiga titik G(–1, 6), K(3, 2) dan H pada

bi
4. Rajah di bawah menunjukkan kedudukan suatu satah Cartes. K ialah titik tengah bagi G
balai polis dan hospital. Balai bomba terletak dan H. Cari koordinat titik H.
di tengah-tengah antara balai polis dengan There are three points G(–1, 6), K(3, 2) and H on a
er
Cartesian plane. K is the midpoint of G and H. Find the

hospital. Antara titik A, B, C dan D, yang manakah coordinates of H.
adalah kedudukan balai bomba?
n
[3 markah/ 3 marks]
The diagram below shows the positions of police station and
Jawapan/ Answer :
Pe
hospital. Fire station is located at the middle of the police

station and the hospital. Which of the points, A, B, C or D, is the Katakan H = (x, y)
location of the fire station? Let H = (x, y)
y
(3, 2) = x + (–1) , y + 6
1 2
Hospital 2 2
2
x – 1 = 3 y + 6 = 2
2 2
x
–8 –6 –4 –2 O 2 4 x = 6 + 1 y = 4 – 6
A C –2 = 7 = –2
B D
Koordinat H = (7, –2)
–4 Coordinates of H
–6
Balai polis
Police station
–8


(b) Rajah di bawah menunjukkan sebahagian (ii) Taraneshan ingin pergi ke Pulau Sipadan
peta negeri Sabah. Diberi koordinat Pulau dan Taman Negara Gunung Kinabalu
Sipadan ialah (13, 0), Taman Negara Gunung dari Gua Gomantong. Dia hanya boleh
Kinabalu ialah (5, 9) dan Pusat Pemuliharaan memilih satu tempat sahaja yang dekat
Orang Utan Sepilok ialah (12, 7). dengan Gua Gomantong, sama ada
The diagram shows a part of Sabah maps. Given Taman Negara Gunung Kinabalu atau
the coordinates of Sipadan Island are (13, 0), Mount
Pulau Sipadan. Katakan 1 unit pada
Kinabalu National Park are (5, 9) and Sepilok Orang Utan
Rehabilation Center are (12, 7). KBAT Mengaplikasi satah Cartes mewakili 40 km, tempat
manakah yang akan dipilihnya? Tunjuk
y
jalan kira anda.
14 Taraneshan wants to go to Sipadan Island and
13 Taman Negara
12 Mount Kinabalu National Park from Gomantong
Gunung Kinabalu Pusat Pemuliharaan
11 Mount Kinabalu Cave. She can only choose a nearer location from
10 Orang Utan Sepilok Gomantong Cave, either Sipadan Island or Mount
.
National Park
9 Sepilok Orang Utan
hd
Rehabilation Center Kinabalu National Park. If 1 unit represents 40
8
7 km on the Cartesian plane, which location will be
6 Gua Gomantong chosen by her? Show your calculation.
5 Gomantong Cave
[5 markah/ 5 marks]
.B
4
3 Jawapan/ Answer :
2 Pulau Sipadan
1 Sipadan Island
Pulau Sipadan (13, 0), Taman Negara
dn
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 x Kinabalu (5, 9) dan Gua Gomantong

(10, 6).
(i) Hitung jarak, dalam unit, di antara Pulau Sipadan Island (13, 0), Mount Kinabalu National
Sipadan dengan Taman Negara Gunung Park (5, 9) and Gomantong Cave (10, 6).
Kinabalu.
Calculate the distance, in units, between Sipadan
S Jarak di antara Gua Gomantong dan
gi
Island and Mount Kinabalu National Park. Pulau Sipadan
[2 markah/ 2 marks] Distance between Gomantong Cave and Sipadan
Island
an
Tip KBAT = √(x2 – x1)2 + (y2 – y1)2

Guna rumus jarak dan bandingkan jarak di = √(13 – 10)2 + (0 – 6)2
l
antara dua tempat yang terlibat. = √45

Pe
Use the formula of distance and compare the

distance of two places that involved.
= 6.71 × 40 km
= 268.4 km
Jawapan/ Answer : Jarak di antara Gua Gomantong dan
n
Jarak di antara Pulau Sipadan dan Taman Negara Gunung Kinabalu

Taman Negara Gunung Kinabalu
ta
Distance between Gomantong Cave and Mount

Distance between Sipadan island and Mount Kinabalu National Park
Kinabalu National Park = √(x2 – x1)2 + (y2 – y1)2
bi
= √(x2 – x1)2 + (y2 – y1)2

= √(10 – 5)2 + (6 – 9)2
= √(13 – 5)2 + (0 – 9)2
= √34
er
= √64 + 81 = 5.83 × 40 km

= √145 = 233.2 km
n
= 12.04 unit/ units

Maka, dia akan memilih Taman Negara
Pe
Gunung Kinabalu kerana lebih dekat.

Thus, she will choose Mount Kinabalu National
Park because it is nearer.

y
Master
KBAT
Rajah di bawah menunjukkan lokasi rumah Yahya dan pasar raya pada satah Cartes.
The diagram shows the locations of Yahya’s house and a supermarket on a Cartesian plane.
Tip KBAT
y
Rumah Yahya
(a) Tentukan bilangan unit bagi jarak
Yahya’s house di antara rumah Yahya dengan balai
.
6
polis. Seterusnya, cari koordinat-x
hd
bagi balai polis dengan menggunakan
5
Pasar raya teorem Pythagoras.
Supermarket Determine the number of units for the
4
distance between Yahya’s house and the
.B
police station. Then, find the x-coordinate
3
for the police station using Pythagoras’
theorem.
2
dn
(b) Guna rumus untuk mencari jarak.
1
Kemudian nyatakan jarak dalam km
dengan skala yang diberikan.
x Use formula to find the distance. Then state
S
O the distance in km using the given scale.
1 2 3 4 5 6 7 8 gi
Balai polis terletak di atas paksi-x dengan keadaan jarak di antara rumah Yahya dengan balai polis ialah 20 km.
an
Diberi bahawa skala 1 unit mewakili 2 km. Cari
A police station lies on the x-axis such that the distance between Yahya’s house and the police station is 20 km. Given that a scale of 1 unit
represents 2 km. Find
l
Pe
(a) koordinat bagi balai polis,

the coordinates of the police station,
(b) jarak di antara pasar raya dengan balai polis, dalam km.
n
the distance between the supermarket and the police station, in km.
ta
(a) 20 km = 10 unit (b) Jarak di antara pasar raya dengan balai polis
Katakan koordinat balai polis = (x, 0) Distance between the supermarket and the police station
bi
Let the coordinates of the police station

= 
(8 – 5)2 + (0 – 4)2
er
(x – 0)2 + (0 – 6)2 = 102 = 

9 + 16
x2 + 36 = 100
= 25
n
x2 = 64
= 5 unit
Pe
x = 64
= 5 × 2 km
= 8
= 10 km
Maka, koordinat balai polis ialah (8, 0).
Thus, the coordinates of the police station is (8, 0).
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 7

BAB Koordinat
7 Coordinates
Mastery PT3
Bahagian A
1. Jarak di antara R dan S 4. Hospital = (4, 3)

The distance between R and S
Balai polis = (–8, –7)
= 
[3 – (–2)]2 + (7 – 4)2 Police station
= 
52 + 32
Kedudukan balai bomba
= 34 The position of the fire station
= 5.83 unit / units
=  4 + (–8) , 3 + (–7) 
.
hd
Jawapan / Answer : D 2 2
= (–2, –2)
.B
2. Titik tengah / Midpoint
=  –5 + 9 , 4 + (–6) 
dn
2 2 5.
(2 – n)2 + [18 – (–6)]2 = 26
= (2, –1) (2 – n)2 + 242 = 262
4 – 4n + n2 + 576 = 676
S
Jawapan / Answer : C n2 – 4n – 96 = 0
(n – 12)(n + 8) = 0
gi
n = 12 , n = –8
3. Nilai h adalah nilai tengah antara nilai koordinat-x
an
Titik G yang mungkin ialah (12, –6) atau (–8, –6).
bagi titik P dan R. The possible points of G are (12, –6) or (–8, –6).
The value of h is the middle value between the values of
x-coordinate of points P and R. Jawapan / Answer : B
l
Pe
h = –4 + 6
2
= 1
n
ta
bi
n er
Pe

BAB Graf Fungsi
8 Graphs of Functions
8.1 Fungsi BUKU TEKS

ms.
146-151
PBD Functions
Modul PdPc
Jenis hubungan/ Types of relation
.
hd
Satu kepada satu Banyak kepada satu Satu kepada banyak Banyak kepada banyak
One-to-one Many-to-one One-to-many Many-to-many
.B
Fungsi Bukan fungsi
Functions Not functions
dn
1. Lengkapkan jadual berikut dengan mewakilkan hubungan menggunakan rajah anak panah, graf atau
pasangan tertib. TP1
S
Complete the following table by representing relation using arrow diagram, graph or ordered pair.
gi
Rajah anak panah Graf Pasangan tertib
Arrow diagram Graph Ordered pair
an
Contoh PdPc
{(Perlis, Kangar),
Ibu negeri
ibu negeri/ provincial Kuching

(Pahang, Kuantan),
Provincial
Perlis Kangar Kuantan

l
(Sarawak, Kuching)}
Pe
Kangar
Pahang Kuantan Negeri
State
Perlis
Pahang
Sarawak
Sarawak Kuching
n
ta
Kenderaan/ Vehicle Sektor/ Sector Sektor/ Sector {(Kereta, Pengangkutan),

Kereta Pengangkutan (Feri, Pengangkutan),
bi
Car Transportation
(Bas, Pengangkutan)}
Kereta/ Car
Feri/ Ferry
Bas/ Bus
Feri Pengangkutan {(Car, Transportation),

Ferry Transportation
(Ferry, Transportation),
er
Bas (Bus, Transportation)}

Bus
Kenderaan/ Vehicle
n
menyertai/ joins Sukan/ Sport {(A, Renang)

Pe
Renang
Murid A Swimming (B, Futsal), (B, Hoki), (C, Ragbi)}
Student A Ragbi / Rugby
Futsal Hoki / Hockey
{A, Swimming}, (B, Futsal), (B, Hockey),
Murid B (C, Rugby)}
Student B Hoki Futsal
Hockey
Murid C Renang / Swimming
Student C Ragbi Murid
Rugby Student
A B C
Penderma Penerima Penerima {(A+, A+), (A+, AB+), (B+, B+),

Donor Receiver Receiver
(B+, AB+), (AB+, AB+), (O+, A+),
A+
A+
AB+ (O+, B+), (O+, AB+)}
B+ B+
B+ A+
AB+ Penderma
AB+ Donor
A+
B+
AB+
O+
O+
SP 8.1.1 Menerangkan maksud fungsi.

2. Nyatakan jenis hubungan atau jenis fungsi bagi setiap perwakilan berikut. Kemudian, berikan justifikasi anda.
State the types of relation or types of function for each of the following representations. Then, give your justification. TP2
Perwakilan Jenis hubungan/ fungsi Justifikasi

Representation Types of relation/ function Justification
Contoh PdPc
Setiap nilai x hanya mempunyai satu nilai y yang
M = {(2, 40), (4, 30), Fungsi satu kepada satu sepadan. Nilai-nilai y adalah berbeza.
(6, 20), (8, 10)} One-to-one function Each value of x has only one corresponding value of y. The values
of y are different.
(a)
P Q
Setiap nilai P hanya mempunyai satu nilai Q yang
–1 •
Fungsi banyak kepada satu sepadan. Apabila P = –1 dan 3, Q = 3 dan apabila
.
hd
0• •2 P = 0 dan 2, Q = 2.
Many-to-one function
2• •3 Each value of P has only one corresponding value of Q. When
3• P = –1 and 3, Q = 3 and when P = 0 and 2, Q = 2.
.B
(b) y
dn
Hubungan satu kepada Terdapat nilai-nilai x yang mempunyai dua nilai y
banyak yang sepadan.
x There are values of x which have two corresponding value of y.
0
One-to-many relation
S
gi The values of y are different.
(c) y
an
40
Setiap nilai x hanya mempunyai satu nilai y yang
30
Fungsi satu kepada satu sepadan. Nilai-nilai y adalah berbeza.
l
20 One-to-one function Each value of x has only one corresponding value of y. The values
Pe
10 of y are different
O x
2 4 6 8
n
(d) y
ta
10 Terdapat sekurang-kurangnya satu objek

Hubungan banyak kepada mempunyai lebih dari satu imej dan lebih dari satu
x banyak objek mempunyai imej yang sama.
bi
–10 O 10
Many-to-many relation There are at least one object has more than one image and more
–10 than one object has the same image.
n er
Modul PdPc
Pe
Fungsi f memetakan x kepada x , f(x) = x . • Domain ialah set semua nilai input fungsi yang mungkin.
9 9 Domain is all possible set of function input values.
x x
Function f maps x to , f(x) = . • Kodomain ialah set semua nilai output fungsi yang mungkin.
9 9
Codomain is all possible set of function output values.
R S
f • Objek ialah unsur-unsur dalam domain.
144 16
Object is the elements in the domain.
18
162
20 • Imej ialah unsur-unsur dalam kodomain yang dihubungkan
180 22 kepada objek.
198 24 Image is the elements in the codomain that is related to the object.
Domain Kodomain • Julat ialah nilai output yang sebenar.
Domain Codomain
Range is the actual output values.
SP 8.1.2 Mengenal pasti fungsi dan memberi justifikasi berdasarkan perwakilan fungsi dalam bentuk pasangan tertib, jadual, graf dan persamaan.

3. Nyatakan domain, kodomain, objek, imej dan julat bagi setiap hubungan berikut. TP2
State the domain, codomain, object, image and range of each of the following relations.
Contoh PdPc (a) {(1, 1), (2, 8), (3, 27), (4, 64)}
S 16 64 144 256
T 4 8 12 16
Domain = {1, 2, 3, 4}
Domain
Domain = {16, 64, 144, 256} Kodomain = {1, 8, 27, 64}
Domain
Codomain
Kodomain = {4, 8, 12, 16} Domain, kodomain
Codomain dan julat ditulis
Objek = 1, 2, 3, 4
Object
Objek = 16, 64, 144, 256 dalam { }
Domain, codomain and
Object
range are written in { }
Imej = 1, 8, 27, 64
Image
Imej = 4, 8, 12, 16
.
hd
Image Julat = {1, 8, 27, 64}
Julat = {4, 8, 12, 16} Range
Range
.B
(b) (c) y
M N
dn
f
4 16 20
25 15
5
36 10
6
S
49 5
7 64 x
gi
–4 –2 O 2 4
Domain = {4, 5, 6, 7} Domain = {–4, 0, 4}

an
Domain Domain
Kodomain = {16, 25, 36, 49, 64} Kodomain = {0, 10, 20}
l
Codomain Codomain
Pe
Objek = 4, 5, 6, 7 Objek = –4, 0, 4

Object Object
Imej = 16, 25, 36, 49 Imej = 0, 10, 20

n
Image Image
ta
Julat = {16, 25, 36, 49} Julat = {0, 10, 20}

Range Range
bi
4. Wakilkan setiap hubungan berikut menggunakan pasangan tertib, jadual, graf dan persamaan. TP2
Represent each of the following relation using ordered pair, table, graph and equation.
er
(a) Diberi set E = {5, 10, 15, 20} dan set F = {10, 15, 20, 25}. Set E dipetakan kepada set F dengan
menambah 5.
n
Given the set E = {5, 10, 15, 20} and set F = {10, 15, 20, 25}. Set E is mapped to set F by adding 5.
Pe
(i) Pasangan tertib/ Ordered pair (iii) Jadual/ Table

{(5, 10), (10, 15), (15, 20), (20, 25)}
E 5 10 15 20
(ii) Graf/ Graph F 10 15 20 25
y
(iv) Persamaan/ Equation
25 10 = 5 + 5
20 15 = 10 + 5
15 20 = 15 + 5
10 25 = 20 + 5
5 ∴ y = x + 5 atau/ or f(x) = x + 5
O x
5 10 15 20 25
SP 8.1.2 Mengenal pasti fungsi dan memberi justifikasi berdasarkan perwakilan fungsi dalam bentuk pasangan tertib, jadual, graf dan persamaan.

(b) Diberi set U = {1, 2, 3, 4} dan set V = {5, 10, 15, 20}. Set U dipetakan kepada set V dengan mendarab 5.
Given the set U = {1, 2, 3, 4} and set V = {5, 10, 15, 20}. Set U is mapped to set V by multiplying 5.
(i) Pasangan tertib/ Ordered pair (iii) Jadual/ Table

{(1, 5), (2, 10), (3, 15), (4, 20)}
U 1 2 3 4

(ii) Graf/ Graph V 5 10 15 20
y
(iv) Persamaan/ Equation
5 = 1(5)
20 10 = 2(5)
15 15 = 3(5)
10 20 = 4(5)
5 ∴ y = 5x atau/ or f(x) = 5x
.
hd
O x
1 2 3 4
.B
8.2 Graf Fungsi BUKU TEKS
ms.
151-163
PBD Graphs of Functions
dn
Modul PdPc
Langkah-langkah melukis graf:
S
Steps to draw a graph: giPlot titik (x, y) Sambung titik-titik itu
Lukis paksi-x dan
Bina jadual nilai bagi menggunakan nilai- supaya membentuk
paksi-y dengan skala
fungsi tersebut. garis lurus atau
an
yang sesuai. nilai dalam jadual nilai.
Construct the table of Plot point (x, y) using the lengkung yang licin.
values of the function. Draw the x-axis and y-axis
values from the table of Connect the points to form a
with suitable scales.
values. straight line or a smooth curve.
l
Pe
5. Lengkapkan jadual nilai bagi setiap fungsi yang berikut. Seterusnya, lukis graf fungsi dengan menggunakan
skala yang diberi. TP3
n
Complete the table of values for each of the following functions. Hence, draw the graph of the function using the scales given.
ta
(a) y = 2x + 1
x 0 1 2 3 4 Skala pada paksi-x: 2 cm kepada 1 unit

bi
Scale on x-axis: 2 cm to 1 unit

y 1 3 5 7 9 Skala pada paksi-y: 2 cm kepada 2 unit
er
2 cm Scale on y-axis: 2 cm to 2 units
y
2 cm
n
Tip Penting
10
Pe
Graf fungsi linear: y = mx + c

Linear function graph:
8 m  0 m0
y y
6
x = 0, y = 2(0) + 1 = 1 c
x = 1, y = 2(1) + 1 = 3
c
x = 2, y = 2(2) + 1 = 5 x x
4 O O
x = 3, y = 2(3) + 1 = 7
x = 4, y = 2(4) + 1 = 9
2
x
O 1 2 3 4
SP 8.2.1 Membina jadual nilai bagi fungsi linear dan bukan linear, dan seterusnya melukis graf menggunakan skala yang diberi.

(b) y = x2 – 2x + 1
Tip Penting
x –2 –1 0 1 2 3 4
Graf fungsi kuadratik: y = ax2
y 9 4 1 0 1 4 9 Quadratic function graph:
a  0 a0
Skala pada paksi-x: 2 cm kepada 1 unit/ Scale on x-axis: 2 cm to 1 unit y y
Skala pada paksi-y: 2 cm kepada 2 unit/ Scale on y-axis: 2 cm to 2 units O
x
2 cm
x
O
y
2 cm
10
.
8
x = –2, y = (–2)2 – 2(–2) + 1 = 9
hd
x = –1, y = (–1)2 – 2(–1) + 1 = 4
6
x = 0, y = 02 – 2(0) + 1 = 1
x = 1, y = 12 – 2(1) + 1 = 0
.B
4 x = 2, y = 22 – 2(2) + 1 = 1
x = 3, y = 32 – 2(3) + 1 = 4
dn
2 x = 4, y = 42 – 2(4) + 1 = 9
S
–2 –1 O 1 2 3 4

gi
an
(c) y = 15 – x3
l
Pe
x –2 –1 0 1 2 3 Tip Penting
Graf fungsi kubik: y = ax3 + c
y 23 16 15 14 7 –12 Cubic function graph:
a  0 a0
n
Skala pada paksi-x : 2 cm kepada 1 unit/ Scale on x-axis : 2 cm to 1 unit y y

ta
Skala pada paksi-y : 2 cm kepada 5 unit/ Scale on y-axis : 2 cm to 5 units

2 cm c c
bi
y x x
2 cm O O
25
er
20
n
x = –2, y = 15 – (–2)3 = 23
Pe
15
x = –1, y = 15 – (–1)3 = 16
x = 0, y = 15 – (0)3 = 15
10
x = 1, y = 15 – (1)3 = 14
x = 2, y = 15 – (2)3 = 7
5
x = 3, y = 15 – (3)3 = –12
x
–2 –1 O 1 2 3
–5
–10

(d) y = 40
x Tip Penting
x –5 –4 –2 –1 1 2 4 Graf fungsi salingan: y = ax –1
Reciprocal function graph:
y –8 –10 –20 –40 40 20 10 a  0 a0
y y
Skala pada paksi-x: 2 cm kepada 1 unit / Scale on x-axis: 2 cm to 1 unit
Skala pada paksi-y: 2 cm kepada 10 unit / Scale on y-axis: 2 cm to 10 units x x
O O
2 cm
y
2 cm
40
40
30 x = –5, y = = –8
.
–5
hd
20 40
x = –4, y = = –10
–4
10 40
.B
x = –2, y = = –20
–2
x
–5 –4 –3 –2 –1 O 1 2 3 4 40
x = –1, y = = –40
dn
–10
–1
40
x = 1, y = = 40
–20 1
S
40
–30 x = 2, y = = 20
2
gi
40
–40 x = 4, y = = 10
4
an

(e) y = –10x –2
l
Pe
x –3 –2 –1 1 2 3 Tip Penting
y –1.1 –2.5 –10 –10 –2.5 –1.1 Graf fungsi salingan: y = ax –2
Reciprocal function graph:
n
a  0 a0
Skala pada paksi-x: 2 cm kepada 1 unit / Scale on x-axis: 2 cm to 1 unit y y
Skala pada paksi-y: 2 cm kepada 2 unit / Scale on y-axis: 2 cm to 2 units
ta
2 cm x
O
x
bi
y O
2 cm
x
O
er
–3 –2 –1 1 2 3
–10
–2 x = –3, y = = –1.1
(–3)2
n
–10
x = –2, y = = –2.5
Pe
–4 (–2)2
–10
x = –1, y = = –10
–6 (–1)2
–10
x = 1, y = 2 = –10
–8 1
–10
x = 2, y = 2 = –2.5
–10 2
–10
x = 3, y = 2 = –1.1
3

6. Rajah di bawah menunjukkan suatu graf fungsi. Berdasarkan graf, tentukan TP3
The diagram below shows a function graph. Based on the graph, determine the
y (a) nilai y apabila x = 1.5/ value of y when x = 1.5
18 y= 4.4
16
14 (b) nilai y apabila x = –3.5/ value of y when x = –3.5
12
y= 14
10
8
6
(c) nilai x apabila y = 8/ values of x when y = 8
4 x = –2.5 dan/and 2.5
2
.
–4 –3 –2 –1 O 1 2 3 4
x (d) nilai x apabila y =15.6/ values of x when y = 15.6
hd
x = –3.7 dan/and 3.7
.B
7. Berdasarkan graf fungsi berikut, jawab soalan-soalan yang diberi. TP4
Based on the following graphs of functions, answer the questions given.
(a) Graf fungsi di bawah menunjukkan jumlah luas (b) Graf fungsi di bawah menunjukkan isi padu,
dn
permukaan, L cm2, bagi sebuah kubus dengan V l, air yang masih ada di dalam sebuah tangki
panjang sisinya, x cm. selepas t minit jika air di dalam tangki itu
The graph of function shows the total surface area, L cm2, of a mengalir keluar dengan kadar yang sama.
cube with a side length, x cm.
S The graph of function shows the volume, V l, of the water in

a tank after t minutes if the water flows out from the tank at
gi
2 cm
constant rate.
L (cm2)
an
2 cm V (l)
100
150
86
l
80
Pe
100
60
50
n
40 t (minit /
ta
O 0.9 1 2 3 4 minutes)
20
bi
(i) Hitung masa, dalam saat, yang diperlukan

x (cm)
O 1 2 3 3.2 4 untuk mengeluarkan 10 l air daripada
er
tangki itu.
Calculate the time, in second, needed to remove 10 l
n
water from the tank.

(i) Cari panjang sisi kubus itu jika luas Isi padu asal air/ Initial volume = 140 l
Pe
permukaannya ialah 60 cm2.

Find the side length of the cube if its surface area is60
Isi padu air dalam tangki selepas
cm .
2 mengeluarkan 10 l air
Volume of water in the tank after remove 10 l of water
Daripada graf itu, apabila
From the graph, when = 140 – 10 = 130 l
L = 60 cm , x = 3.2 cm
2
Apabila/ When V = 130, t = 0.9
Masa yang diperlukan/ Time needed
(ii) Berapakah luas permukaan kubus itu jika = 0.9 × 60 = 54 saat/ seconds
panjang sisinya ialah 3.8 cm?
What is the surface ara of the cube if the side length is
(ii) Ramalkan isi padu air di dalam tangki itu
3.9 cm? selepas 4 minit.
Predict the volume of the water in the tank after 4 minutes.
Apabila x = 3.8, L = 86 cm 2
When x = 3.8, L = 86 cm2 Apabila t = 4 minit, V = 100 l

From the graph, when t = 4 minutes, V = 100 l
SP 8.2.2 Mentafsir graf fungsi.


(a) Encik Karthik ialah seorang arkitek. Dia diminta untuk membina sebuah pintu gerbang. Pintu gerbang
yang direkanya dapat diwakili dengan graf fungsi di bawah, dengan keadaan y ialah tinggi pintu
gerbang itu dari tanah mengufuk dan x ialah jarak mengufuk dari sebelah kiri pintu gerbang itu. TP4
Mr. Karthik is an architect. He was asked to build an archway. The archway designed can be represented with the graph of function
below, where y is the height of the archway from the horizontal ground and x is the horizontal distance from the left of the archway.
y (m)
36
35
30
.
hd
25
.B
20
15
dn
10
S
5
gi
x (m)
0 2 2.2 4 6 8 9.8 10 12
l an
Berdasarkan graf di atas,

Pe
Based on the graph above,
(i) nyatakan beza jarak di antara dua tiang pintu gerbang itu pada ketinggian 21.5 m.
state the difference of the distance between the two pillars of the archway at the height of 21.5 m.
n
Apabila y = 21.5, x = 2.2 dan 9.8

ta
When y = 21.5, x = 2.2 and 9.8
Beza jarak di antara dua tiang

bi
The difference of the distance between the two pillars

= 9.8 – 2.2 = 7.6 m
er
(ii) nyatakan tinggi maksimum pintu gerbang itu dan seterusnya cari jarak mengufuk dari sebelah kiri
pintu gerbang itu apabila tingginya dari tanak mengufuk adalah maksimum.
n
state the maximum height of the archway and then find the horizontal distance from the left of the archway when the
archway’s height from horizontal ground is at maximum,
Pe
Daripada graf itu, tinggi maksimum = 36 m apabila x = 6 m.

Maka, jarak mengufuk dari sebelah kiri pintu gerbang = 6 m.
From the graph, maximum height = 36 m when x = 6 m.
So, the horizontal distance from the left of the archway = 6 m.
(ii) terangkan trend bagi graf itu.

describe the trend of the graph.
Tinggi pintu gerbang itu bertambah dan mencapai maksimum apabila jarak mengufuk dari
sebelah kiri pintu gerbang itu ialah 6 m. Selepas 6 m dari sebelah kiri pintu gerbang itu, tinggi
pintu gerbang itu semakin berkurangan.
The height of the archway increases and reaches its maximum when horizontal distance from the left of the archway is 6 m.
After 6 m from the left of the archway, the height of the archway decreases.
SP 8.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan graf fungsi.

(b) Rajah di bawah menunjukkan graf bagi penjualan dua jenis buku, M dan N, di sebuah kedai buku bagi
5 bulan. TP5
The diagram below show the graphs of sales for two types of books, M and N, in a bookstore for 5 months.
Buangan buku (ribu)
Number of books (thousands)
12
10
Buku M
Book M
8 Buku N
Book N
6 800
.
hd
5 000
4
3 600
.B
2
Bulan
0
dn
Month
Jan Feb Mar Apr Mei
May
S
(i) Nyatakan bilangan jualan bagi kedua-dua buah buku pada bulan Mac.
State the number of sales of both books in March.
gi
Berdasarkan graf, bilangan jualan bagi buku M ialah 3 600 manakala, buku N ialah 5 000.
Based on the graph, the number of sales of book M is 3 600 whereas book N is 5 000.
l an
(ii) Pada bulan berapakah bilangan buku yang dijual bagi kedua-dua jenis buku adalah sama?
Pe
Berapakah kuantitinya?
In which month the number of books sold for both books are the same? What is the quantity?
Kedua-dua graf bersilang pada bulan April. Maka, bilangan buku yang dijual bagi kedua-dua jenis
n
buku adalah sama pada bulan April sebanyak 6 800 buah buku.
ta
Both graphs intersect in April. Thus, the number of books sold for both books are the same in April for 6 800 books.
bi
er
(iii) Antara buku M dan buku N, yang manakah perlu ditingkatkan tahap pemasaran buku tersebut
supaya jualan buku tersebut meningkat naik? Berikan justifikasi anda.
Which book, M and N is needed to increase the level of marketing for the sales of the book increasing? Give your justification.
n
Buku N kerana jualan buku tersebut selepas 5 bulan adalah rendah daripada buku M.
Pe
Book N because the sales of the book after 5 months are still lower than book M.
(c) Micheal membuat sebuah model yang berbentuk kubus dengan panjang setiap sisinya ialah x cm dan
isi padunya ialah I cm3. TP6
Micheal constructs a model which is in the shape of a cube with the side length of x cm and its volume is I cm3.
(i) Apakah fungsi yang menghubungkan I dan x?

What is the function connecting I and x?
(ii) Plot satu graf bagi fungsi di (i) dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 cm pada paksi-x dan
2 cm kepada 10 cm3 pada paksi-I untuk 0 < x < 4.
Plot a graph for the function in (i) by using a scale of 2 cm to 1 cm on the x-axis and 2 cm to 10 cm3 on the I-axis for 0 < x < 4.

(iii) Berdasarkan graf, cari

Based on the graph, find
(a) isi padu model itu apabila panjang sisinya ialah 2.7 cm,
the volume of the model when its side length is 2.7 cm,
(b) panjang sisi model itu apabila isi padunya ialah 40 cm³.
the side length of the model when its volume is 40 cm³.
(i) I = x3
(ii)
x 0 1 2 3 4
I 0 1 8 27 64
.
hd
I (cm3)
.B
60
S dn
50
gi
an
40
l
Pe
30
n
ta
20
bi
19
er
10
n
Pe
x (cm)
0 1 2 3 3.4 4
(iii) (a) Apabila / When x = 2.7 cm, I = 19 cm³

(b) Apabila / When I = 40 cm³, x = 3.4 cm

9. Lakukan aktiviti di bawah. TP6 Kipas dan Pilih

Aktiviti
(a) Bentuk kumpulan yang terdiri daripada empat orang.
Form a group of four.
(b) Setiap murid dalam kumpulan mempunyai peranan masing-masing.
Each student in the group has their own role.
(c) Murid 1 akan menyusun kad seperti kipas. Berikut ialah kandungan kad-kad yang disediakan.
Student 1 will arrange the cards like a paper fan. The following is the content of the cards.
Kad 1: Lengkapkan jadual nilai bagi fungsi y = 1 x – 3 .

2
1
Card 1: Complete the table of values for the function y = x–3.
2
.
hd
x –4 –3 –2 –1 0
y –5 –4.5 –4 –3.5 –3
Soalan: Ramalkan bentuk graf yang terhasil.
.B
Question: Predict the shape of the graph.
Kad 2: Lengkapkan jadual nilai bagi fungsi y = 2x2 + 1.
dn
Card 2: Complete the table of values for the function y = 2x2 + 1 .
x –2 –1 0 1 2
y 9 3 1 3 9
S
gi
Kad 3: Lengkapkan jadual nilai bagi fungsi y = x2 – 4x + 4.

an
Card 3: Complete the table of values for the function y = x2 – 4x + 4.
x –1 0 1 2 3
l
y 9 4 1 0 1
Pe

Kad 4: Lengkapkan jadual nilai bagi fungsi y = –x2 + 4x – 7.

n
Card 4: Complete the table of values for the function y = –x2 + 4x – 7.

ta
x 0 1 2 3 4
y –7 –4 –3 –4 –7
bi

er
Kad 5: Lengkapkan jadual nilai bagi fungsi y = x3 – 10x + 2.

Card 5: Complete the table of values for the function y = x3 – 10x + 2.
n
x –1 0 1 2 3
Pe
y 11 2 –7 –10 –1
(d) Murid 2 akan memilih kad dan membacakan soalan.

Student 2 will choose a card and read the question.
(e) Murid 3 akan menjawab soalan berdasarkan kad yang dipilih itu.
Student 3 will answer the question based on the card picked.
(f ) Murid 4 akan memberi respons dan pujian terhadap jawapan yang diberikan oleh rakannya.
Student 4 will give response and compliment based on the answers given by his friend.

10. Lakukan projek di bawah. TP6

Projek
Hasil murid: Meningkatkan pengetahuan dan kefahaman murid tentang konsep melukis
Student’s result: graf dengan mengaplikasikan kaedah eksperimen.
To enhance student’s knowledge and understanding of the concept of drawing a graph by applying
experimental method.
Pernyataan masalah: Bagaimanakah suhu takat lebur ais berubah mengikut masa?
Problem statement: How does temperature of melting point of ice change with time?
.
Pencarian fakta: Mencari kaedah merekod suhu takat lebur ais.
hd
Facts finding: Find out the method to record temperature of melting point of ice.
Konsep pembelajaran (a) Menentukan pemboleh ubah bagi suatu eksperimen
.B
yang perlu tahu: Determining the variables for the experiment
Learning concepts to know: (b) Merekod suhu
Recording the temperature
dn
(c) Melukis graf
Drawing a graph
S
(a) Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam rajah.
gi Termometer Kaki
Set up the apparatus as shown in the diagram.
Thermometer retort
Retort
(b) Panaskan kiub ais secara perlahan-lahan mengikut masa seperti
an
Bikar stand
dalam jadual berikut. Beaker
Heat the ice cubes slowly according to the time as shown in the following table. Air
Water
l
(c) Rekodkan bacaan suhu setiap dua minit sehingga air mendidih.
Pe
Record the temperature reading every two minutes until it boils. Tripod Penunu
Tripod Bunsen
Bunsen
Masa (minit) Suhu (°C) burner
Time (minutes) Temperature (°C)
n
0
ta
2
bi
4
6
er
8
n
(d) Lukiskan graf yang sesuai menggunakan Microsoft Excel.

Draw a suitable graph using Microsoft Excel.
Pe
Persembahan: Bentang hasil dapatan setiap kumpulan dan bandingkan dengan kumpulan
Presentation: lain.
Present the finding of each group and compare with other groups.

3. Antara berikut, yang manakah adalah jadual nilai

Bahagian A
bagi fungsi y = 4x – x2 – 1?
Which of the following is the table of values of the function
1. Rajah anak panah di bawah menunjukkan satu y = 4x – x2 – 1?
jenis hubungan. A
The arrow diagram below shows a type of relation.
x –0.5 0 0.5 1 1.5
A B
y 3.25 –1 0.75 2 2.75
• 20
B
.
4• • 30
hd
10 • • 35 x –0.5 0 0.5 1 1.5
• 40
y –3.25 –1 0.75 2 2.75
C
.B
Apakah jenis hubungan tersebut?
What is the type of the relation? x –1 0 2 3 5
A Hubungan satu kepada satu y –6 –1 11 20 44
dn
One-to-one relation D
B Hubungan banyak kepada satu x –1 0 2 3 5
Many-to-one relation
S
C Hubungan satu kepada banyak y 6 –1 3 2 –6
One-to-many relation
gi
D Hubungan banyak kepada banyak 4. Rajah di bawah menunjukkan graf fungsi bagi
Many-to-many relation y = x2 – 10.
an
The diagram below shows a graph of function y = x2 – 10.
2. Graf yang manakah mewakili graf y = x3 + 5?
Which graph represents the graph of y = x3 + 5? y
A y
l
Pe
x
O
5 (k, –1)
n
O x

B
ta
y
Cari nilai k.
Find the value of k.
A –1
bi
5 B –2
C –3
er
x
O
D –4
C
n
y
Bahagian B
Pe
O x 1. (a) Diberi suatu fungsi y = 2x2 + x – 6 dengan

keadaan x dan y ialah pemboleh ubah. Isi
petak dengan jawapan yang betul.
D y
It is given a function y = 2x2 + x – 6 such that x and y are
the variables. Fill in the box with correct answers.
5 Pemboleh ubah bersandar y

Dependent variable
x
O
Pemboleh ubah tak bersandar x
Independent variable
[2 markah/ 2 marks]

(b) Tandakan (✓) bagi nilai pemboleh ubah x (i) Lengkapkan jadual di bawah bagi
dan y yang betul bagi fungsi berikut dan (✗) persamaan y = 6x + 35 dengan menulis
jika salah. nilai y apabila x = 4.
Mark (✓) for the correct values of variables x and y for the Complete the table below for the equation
following functions and (✗) if incorrect. y = 6x + 35 by writing down the value of y when
[2 markah/ 2 marks] x = 4.
Jawapan/ Answer : [1 markah/ 1 mark]
Jawapan/ Answer :
Fungsi x y ✓/✗
Function x 2 4 6 8 10 12
y = –x2 + 7 3 –8 ✗ y 47 59 71 83 95 107
y = –2x – 3 5 –13 ✓ (ii) Dengan menggunakan skala 2 cm

kepada 2 unit pada paksi-x dan 2 cm
.
hd
2. Susun langkah-langkah melukis graf dengan kepada RM10 pada paksi-y, lukis graf
menulis nombor 1 hingga 4 dengan turutan yang y = 6x + 35 untuk 2  x  12.
By using a scale of 2 cm to 2 units on the x-axis
betul.
.B
and 2 cm to RM10 on the y-axis, draw the graph of
Arrange the steps to draw a graph by writing number 1 to 4 y = 6x + 35 for 2  x  12.
with the correct sequence.
[3 markah/ 3 marks]
[4 markah/ 4 marks]
dn
Jawapan/ Answer :
Jawapan/ Answer : y (RM)
110
S
Plotkan titik (x, y) daripada jadual nilai. 3
Plot the point (x, y) from the table of values.
gi 100
Sambung titik-titik itu untuk

an
90
membentuk graf. 4
Connect the points to form graph.
80
l
Pe
Bina jadual nilai mengikut julat. 1

Construct a table of values according to the range. 70
60
n
Lukis paksi dengan skala yang sesuai. 2

Draw axes with suitable scale.
ta
50

bi
40
Bahagian C
er
30
3. (a) Gaji yang diterima oleh seorang jurujual

n
20
di sebuah pasar raya bergantung kepada
Pe
bilangan produk yang dijual dalam tempoh

10
sehari. Gaji jurujual itu dapat dimodelkan
sebagai y = 6x + 35 dengan keadaan x ialah
x
bilangan produk yang berjaya dijual dan y 0 2 4 6 8 10 12
ialah gaji yang diterima. KBAT Mengaplikasi
The wage received by a salesman in a supermarket
depends on the number of products sold in one day. The
wage of the salesman can be modelled as y = 6x + 35
such that x is the number of products sold and y is the
wage he received.

(iii) Sekiranya jurujual tersebut tidak berjaya t (m)

menjual sebarang produk pada hari itu,
adakah dia masih menerima gaji harian? 5
Berikan alasan anda.
If the salesman does not sell any of the products on 4
that day, will he still be able to receive his pay? Give
your reason.
[3 markah/ 3 marks] 3
Tip KBAT
2
Tidak menjual sebarang produk bermaksud
apabila x = 0. Panjangkan graf apabila x = 0.
Not selling any of the products means when x = 0. 1
Extend the graph when x = 0.

.
y (m)
Jawapan / Answer :
hd
0 5 10 15 20 25
Ya. Dia masih menerima gaji sebanyak
RM35. Berdasarkan graf, cari
Yes. He still receive his pay RM35. Based on the graph, find
.B
(i) ketinggian minimum, dalam m, kabel itu.
the minimum height, in m, of the cable.
[1 markah / 1 mark]
dn
(b) Sebuah jambatan sepanjang 20 m telah Jawapan/ Answer :
disokong oleh kabel yang tergantung. 2m
Ketinggian, t m, kabel di atas jambatan (ii) ketinggian, dalam m, kabel itu apabila
pada jarak, y m, dari satu hujung jambatan
S jarak ialah 18 m.
the height, in m, of the cable when the distance is
gi
ditunjukkan seperti dalam rajah berikut.
A 20 m long bridge is supported by a suspension cable. 18 m.
The height, t m, of the cable over the bridge at a distance, [2 markah/ 2 marks]
an
y m, from one end of the bridge is shown as in the Jawapan/ Answer :
diagram below.
4m
l
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

y
Master
KBAT
Sebiji batu dilemparkan secara menegak ke atas. Tinggi batu itu, y m dari permukaan tanah, selepas t saat diberi
oleh y = –t2 + 7t + 1.
A stone is thrown vertically upwards. Its height, y m above the ground, after t seconds is given by y = –t2 + 7t + 1.
(a) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 saat pada paksi-t dan

2 cm kepada 2 m pada paksi-y, lukis graf fungsi y = –t2 + 7t + 1 Tip KBAT
untuk 0 < t < 7. (a) Bina jadual nilai dan guna skala diberi
By using a scale of 2 cm to 1 second on the t-axis and 2 cm to 2 m on the y-axis, draw untuk lukis graf.
a graph of function y = –t2 + 7t + 1 for 0 < t < 7. Construct table of values and use the scales
.
given to draw the graph.
hd
(b) Daripada graf anda, cari (b) Cari t apabila y = 8. Batu dilemparkan
From your graph, find apabila t = 0, maka cari y apabila t = 0.
Find t when y = 8. Stone was thrown when
(i) masa ketika bola itu berada 8 m di atas tanah, t = 0, hence find y when t = 0.
.B
the time when the ball is 8 m above the ground,
(c) y = 0 apabila batu menyentuh tanah.
(ii) tinggi batu itu apabila ia dilemparkan. y = 0 when the stone touches the ground.
the height of the stone when it was thrown. (d) Terangkan perubahan tinggi batu itu.
dn
Describe the changes of the height of the
(c) Ramalkan masa batu itu menyentuh permukaan tanah. stone.
Predict the time when the stone touches the ground.
S
(d) Terangkan trend bagi graf itu.
Describe the trend of the graph.
gi
an
(a) 2 cm
t (s) 0 1 2 3 4 5 6 7
y (m)
2 cm
y (m) 1 7 11 13 13 11 7 1
l
14
Pe
(b) (i) 1.2 s, 5.8 s 12
(ii) 1 m
n
10
y = –t 2 + 7t + 1
(c) Apabila/ When y = 0 m, t = 7.2 s
ta
(d) Tinggi batu itu bertambah dan mencapai

bi
6
maksimum selepas 3.5 saat. Selepas 3.5 saat,
tinggi batu itu semakin berkurangan.
er
4
The height of the stone increases and reaches maximum
height at 3.5 seconds. After 3.5 seconds, the height of the
stone decreases. 2
n
1
Pe
t (s)
0 1 1.2 2 3 4 5 5.8 6 7 7.2
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 8

BAB Graf Fungsi
8 Graphs of Functions
Mastery PT3
Bahagian A
1. (4, 20), (4, 40) 3. x = –0.5, y = 4(–0.5) – (–0.5)2 – 1

(10, 20), (10, 30), (10, 40) = –3.25
• Sekurang-kurangnya satu objek mempunyai x = 0, y = 4(0) – (0)2 – 1
lebih dari satu imej = –1
At least one object has more than one image x = 0.5, y = 4(0.5) – (0.5)2 – 1
• Lebih dari satu objek mempunyai imej yang = 0.75
.
sama x = 1, y = 4(1)– (1)2 – 1
hd
More than one object has the same image = 2
Jenis hubungan: Banyak kepada banyak x = 1.5, y = 4(1.5) – (1.5)2 – 1
= 2.75
.B
Type of relation: Many-to-many
Jawapan / Answer : D x –0.5 0 0.5 1 1.5
dn
y –3.25 –1 0.75 2 2.75
2. Graf bagi y = x3 + 5 Jawapan / Answer : B
S
Graph of y = x + 53
4. y = x2 – 10
y –1 = k2 – 10
gi
k2 = –1 + 10
5 = 9
an
O
x k =  9
= ±3
l
Jawapan / Answer : D Jawapan / Answer : C

Pe
n
ta
bi
n er
Pe

BAB Laju dan Pecutan
9 Speed and Acceleration
9.1 Laju BUKU TEKS

ms.
PBD Speed
170-179
Modul PdPc
• Laju (L) ialah suatu kadar yang melibatkan jarak (J) dan masa (M). Tip Penting
Speed (L) is a ratio involving distance (J) and time (M).
.
hd
J
arak =
Laju × Masa J
Distance Speed Time

Laju = Jarak/ Distance ÷ ÷
Speed Masa/ Time Masa = Jarak/ Distance L × M
.B

Time Laju/ Speed
dn
1. Jadual di bawah menunjukkan masa yang dicatat oleh Boon Sie, Fitri dan Ramesh dalam pertandingan
lumba lari 800 meter di sekolah mereka. Hitung nilai jarak dibahagi dengan masa bagi ketiga-tiga mereka.
Kemudian, tentukan kedudukan tempat pertama, kedua dan ketiga dalam pertandingan itu. TP1 TP2
S
The table below shows the recorded time of Boon Sie, Fitri and Ramesh in 800 metres race in their school. Calculate the value of distance
divided by time for the three of them. Then, determine the first place, second place and the third place in the competition.
gi
Peserta Jarak (m) Masa (min) Jarak/ Distance Kedudukan
an
Contestant Distance (m) Time (min) Masa/ Time Position
800 Ketiga
Boon Sie 800 2.5 = 320 m/min
2.5 Third
l
Pe
800 Kedua
Fitri 800 2.3 = 347.8 m/min
2.3 Second
800 Pertama
n
Ramesh 800 2.25 = 355.6 m/min

2.25 First
ta
Berdasarkan jadual di atas/ Based on the above table,

(a) Peserta tempat pertama ialah peserta yang dapat menamatkan larian dengan masa terpendek
bi
dengan laju tertinggi .

The first place’s contestant is the contestant that can finish the race in the shortest time with the highest speed.
er
(b) Peserta tempat ketiga ialah peserta yang dapat menamatkan larian dengan masa terpanjang
terendah
n
dengan laju .
The third place’s contestant is the contestant that can finish the race in the longest time with the lowest speed.
Pe
2. Hitung laju dalam setiap yang berikut. TP2

Calculate the speed in each of the following.
(a) Zailan berbasikal sejauh (b) Seekor kumbang kura-kura (c) Sebuah kereta bergerak sejauh
12 km dalam masa 40 minit. bergerak 1 cm dalam 0.5 saat. 25 km dalam masa 20 minit.
Zailan cycles 12 km in 40 minutes. A ladybug moves 1 cm in 0.5 seconds. A car moves 25 km in 20 minutes.
12 km 25 km
Laju / Speed = 1 cm Laju / Speed =
40 mm Laju / Speed = 20 minit
0.5 s = 1.25 km/min
= 0.3 km/min = 2 cm/s
SP 9.1.1 Menerangkan maksud laju sebagai suatu kadar yang melibatkan jarak dan masa.

3. Hitung setiap yang berikut. TP2 Tip Penting

Pastikan unit adalah sama sebelum membuat pengiraan.
Make sure the units are the same before computing.
(a) Sebuah kereta api bergerak dari Bandar M ke (b) Nafis berlari dengan laju 7.5 km j–1 dalam masa
Bandar N dengan laju 60 km j–1 dalam masa 45 minit. Hitung jarak yang dilalui Nafis.
1.5 jam. Hitung jarak yang dilalui kereta api itu. Nafis ran with a speed of 7.5 km h –1 in 45 minutes.
A train travelled from City M to City N with a speed of Calculate the distance travelled by Nafis.
60 km h–1 in 1.5 hours. Calculate the distance travelled by the
train. Jarak/ Distance
= 7.5 km j–1 × 45 j (7.2 km h–1 × 45 h)
Jarak/ Distance 60 60
= 60 km j–1 × 1.5 j (60 km h–1 × 1.5 h) = 5.4 km Tukar minit kepada jam.
= 90 km
.
Convert minute to hour.
hd
(c) Seekor semut bergerak 1 cm dengan laju 2 cm s–1. (d) Julian berbasikal sejauh 15 km dengan laju
.B
Hitung masa yang diambil semut itu. 0.5 km min–1. Hitung masa yang diambil Julian.
An ant moved 1 cm with a speed of 2 cm s–1. Calculate the time Julian cycled for 15 km with a speed of 0.5 km min–1.
taken by the ant. Calculate the time taken by Julian.
dn

Masa/ Time
Masa/ Time
= 1 cm–1 = 15 km
S
2 cm s 0.5 km min–1
= 0.5 s = 30 min
gi
an
4. Isikan tempat kosong berdasarkan setiap situasi berikut. TP2

Fill in the blanks based on each of the following situations.
l
Pe
(a) Pergerakan sebuah bas. (b) Pergerakan seekor semut.

Movement of a bus. Movement of an ant.
10 min 10 min 10 min 10 min
Masa (s) 5 10 15 20 25
n
Time (s)
0 4 km 6 km 7 km 10 km Jarak (m)
ta
Distance (m)
2 4 6 8 10
Jarak (km)
bi
Distance (km) Jarak (km)

Distance (km)
10
er
10
8
8
6
6
n
4
4
2
Pe
Masa (min) 2
O Time (min) Masa (min)
10 20 30 40
O Time (min)
5 10 15 20 25

(i) Bas bergerak dengan perubahan jarak yang (i) Semut bergerak dengan perubahan jarak
berbeza dalam selang masa yang yang sama dalam selang masa
sama . yang sama .
The bus moves at unequal distance in The ant moves at equal distance in
equal time interval. equal time interval.
(ii) Maka, kelajuan bas itu adalah (ii) Maka, kelajuan semut itu adalah
tak seragam . seragam .
non-uniform Thus, the speed of the ant is uniform .
Thus, the speed of the bus is .
SP 9.1.1 Menerangkan maksud laju sebagai suatu kadar yang melibatkan jarak dan masa.
SP 9.1.2 Memerihal perbezaan antara laju seragam dan laju tak seragam.

5. Tentukan setiap situasi berikut adalah laju seragam atau laju tak seragam. TP3
Determine whether each of the following is an uniform speed or non-uniform speed.
(a) Sebuah bot laju bergerak sejauh 225 km pada 1.5 jam pertama dan 75 km pada setengah jam berikutnya.
Adakah bot laju itu bergerak dengan laju seragam?
A speedboat moves 225 km for 1.5 hours and 75 km for the next half an hour. Is the speedboat moving in uniform speed?
Kelajuan pada 1.5 jam pertama Kelajuan pada 0.5 jam seterusnya
Speed for the first 1.5 hours Speed for the next 0.5 hour
225 km 75 km
= =
1.5 j (h) 0.5 j (h)
= 150 km/j (km/h) = 150 km/j (km/h)
Maka, kelajuan bot laju itu adalah seragam.
.
Thus, the speed of the boat is uniform.
hd
.B
(b) Rajah di sebelah menunjukkan pergerakan lantunan sebuah bola.
Adakah laju lantunan bola itu seragam?
dn
The diagram shows the motion of a bouncing ball. Is the speed of the bouncing ball
uniform? 30 s
45 s
2.5 m
Kelajuan pada 30 saat pertama Kelajuan pada 45 saat seterusnya 1.8 m
Speed for the first 30 seconds
2.5 m
S
Speed for the next 45 seconds
1.8 m
gi
= =
30 s 45 s
= 0.083 m/s = 0.04 m/s
an

Maka, kelajuan bola itu adalah tak seragam.
Thus, the speed of the ball is non-uniform
l
Pe
(c) Rajah di bawah menunjukkan pergerakan Hael dalam pertandingan triatlon.

The diagram below shows the movement of Hael in triathlon.
n
K
ta
0.4 km
8 min
bi
M
10 km 2.5 km N
L 3 min
25 min
er
Adakah kelajuan Hael dalam ketiga-tiga perlumbaan itu seragam? Berikan justifikasi anda.
n
Are the speeds of Hael in the three races uniform? Give your justification.
Pe
Kelajuan dari K ke L Kelajuan dari M ke N

Speed from K to L Speed from M to N
0.4 m 2.5 km
= =
8 min 3 min
= 0.05 km/min = 0.83 km/min
Kelajuan dari L ke M Maka, kelajuan Hael dalam pertandingan itu

Speed from L to M adalah tak seragam.
10 km Thus, the speed of Hael in the competition is non-uniform.
=
25 min
= 0.4 km/min
SP 9.1.2 Memerihal perbezaan antara laju seragam dan laju tak seragam.

6. Tukarkan laju berikut kepada unit yang dinyatakan. TP3

Convert the following speeds to the units stated.
Contoh PdPc
72 km/j 72 km (72 × 1 000) m

72 km/h
1 200 m/s
1 j (h) (1 × 60) min

(a)
162 km/j 162 km 162 × 1 000 m 45 m/s
162 km/h 1 j (h) 1 × 60 × 60 s
(b)
12 m/minit 12 m 12 × 100 cm 20 cm/s
12 m/minute 1 min 1 × 60 s
.
hd
(c)
240 m/minit 240 m (240 ÷ 1 000) km km/j
14.4
240 m/minute 1 min (1 ÷ 60) j (h) km/h
.B
7. Hitung laju purata bagi setiap yang berikut. TP3
dn
Calculate the average speed for each of the following.
Contoh PdPc (a) Dalam satu acara triatlon, Rizal telah berlari
Sebuah bas ekspres mengambil masa 30 minit sejauh 15 km, diikuti dengan acara renang
S
untuk bergerak sejauh 35 km dari Seri Iskandar ke sejauh 1 000 m dan diakhiri dengan 25 km acara
Ipoh. Bas itu kemudian meneruskan perjalanannya berbasikal. Dia mencatatkan masa selama 2 jam
gi
sejauh 235 km ke Alor Setar selama 2 1 jam. 25 minit untuk keseluruhan acara itu. Hitung laju
2 purata, dalam km j–1, bagi keseluruhan acara itu.
an
An express bus took 30 minutes to travel 35 km from Seri Iskandar In a triathlon competition, Rizal ran 15 km, followed by
to Ipoh. The bus then continued its journey for another 235 km to swimming event for 1 000 m and ended with 25 km for cycling
1
Alor Setar for 2 hours. event. He recorded the time of 2 hours and 25 minutes for the
2
l
whole events. Calculate the average speed, in km h–1, for the

Pe
Laju purata/ Average speed whole events.

(35 + 235) km Tip Penting
= Laju purata/ Average speed
30 + 2 1 j (h)
  Laju purata
n
= (15 + 1 + 25) km
Average speed 1 000 m = 1 km
60 2
270 km Jumlah jarak
2 + 25 jam/ hour
1 2
ta
= Total distance 60
3 j (h) =
Jumlah masa
= 90 km/j (km/h) Total time = 41 km
bi
5 jam/ hour
2
12
er
= 16.97 km j–1 (16.97 km h–1)
(b) Sebuah lori bergerak dengan kelajuan 45 km/j (c) Sebuah kereta bergerak dengan kelajuan
n
selama 2 jam dari kilang P ke kilang Q. Kemudian 60 km/j dari bandar A ke bandar B selama
Pe
lori itu mengambil masa 30 minit lebih untuk 4 jam dan kemudian bergerak dengan kelajuan
perjalanan pulang. 90 km/j dari bandar B ke bandar C selama sejam.
A lorry travels at a speed of 45 km/h for 2 hours from factory P A car travelled at a speed of 60 km/h from town A to town B for
to factory Q. Then the lorry takes 30 minutes more for its return 4 hours and then travelled at a speed of 90 km/h from town B
journey. to town C for an hour.
Laju purata/ Average speed Laju purata/ Average speed

= (45 × 2 × 2) km = (60 × 4 + 90 × 1) km
(2 + 2.5) j (h) (4 + 1) j (h)
= 180 = 330
4.5 5
= 40 km/j (km/h) = 66 km/j (km/h)
SP 9.1.3 Melaksanakan pengiraan yang melibatkan laju dan laju purata termasuk penukaran unit.


(a) Asraf memandu keretanya dari Bandar A ke (b) Rajah di bawah menunjukkan graf jarak-masa
Bandar D melalui Bandar B dan Bandar C. Jumlah bagi pergerakan suatu zarah dalam 9 saat. TP4
jarak yang dilalui ialah 300 km dan laju purata The diagram below shows a graph of distance-time for the
motion of a particle in 9 seconds.
bagi keseluruhan perjalanan itu ialah 80 km j .
–1
Asraf memandu 45 km dari Bandar A ke Bandar Jarak (m)

Distance (m)
B dengan laju 75 km j . Dia meneruskan
–1
55
perjalanannya dengan laju 70 km j–1 selama
30 minit dari Bandar B ke Bandar C. Hitung
laju, dalam km j–1, keretanya dari Bandar C ke
Bandar D. TP4
Asraf drove his car from Town A to Town D passing through
.
hd
Town B and Town C. The total distance travelled was 300 km Masa (s)
O Time (s)
and the average speed of the whole journey was 80 km h–1. 5 9
Asraf drove 45 km from Town A to Town B at a speed of
75 km h–1. He continued this journey at a speed of 70 km h–1 (i) Nyatakan tempoh masa, dalam saat, zarah
.B
for 30 minutes from Town B to Town C. Calculate the speed itu berada dalam keadaan pegun.
in km h–1, of his car from Town C to Town D. State the length of time, in seconds, of the particle in
stationary.
dn
A 45 km B 70 km j–1 C D Tempoh masa/ Length of time
75 km j–1 (70 km h–1)
=9–5
(75 km h )
–1
30 min
=4s
Jumlah masa/ Total time = 300 km

S
gi
80 km j–1 (km h–1)
= 3.75 jam / hours
an
Masa dari Bandar A ke Bandar B

Time from Town A to Town B
l
45 km (ii) Hitung laju zarah itu dalam tempoh 5 saat

=
Pe
75 km j–1 (km h–1) pertama, dalam km per min.

= 0.6 jam / hours Calculate the speed of the particle in the first 5 seconds,
in km per min.
Masa dari Bandar C ke Bandar D
n
Laju/ Speed
Time from Town C to Town D
= (55 – 0) m
ta
= 3.75 – 0.6 – 30 5s
60
= 11 m/s
bi
= 2.65 jam / hours

Jarak dari Bandar B ke Bandar C = (11 ÷ 1 000) km
(1 ÷ 60) min
er
Distance from Town B to Town C

= 0.66 km per min
= 70 km j–1 × 30 j 70 km h–1 ×  30  h
 
n
60 60
= 35 km (iii) Hitung laju purata zarah itu bagi keseluruhan
Pe
pergerakan.
Jarak dari Bandar C ke Bandar D Calculate the average speed of the particle for the whole
Distance from Town C to Town D movement.
= 300 – 45 – 35
= 220 km Laju purata/ Average speed
Laju dari Bandar C ke Bandar D = 55 m

9s
Speed from Town C to Town D = 6.11 m/s
= 220 km
2.65 j (h)
= 83.02 km j–1 (83.02 km h–1)
SP 9.1.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan laju.

(c) Sebuah kereta bergerak dengan kelajuan 80 km/j selama 2 1 jam dari bandar P ke bandar Q. Kemudian
2
kereta itu menambahkan kelajuannya sebanyak 25% dan mengekalkan kelajuan ini sejauh 150 km dari
bandar Q ke bandar R. Hitung laju purata bagi seluruh perjalanan. TP5 KBAT Menganalisis
1
A car travels at a speed of 80 km/h for 2 hours from town P to town Q. Then the car increases its speed by 25% and maintains that
2
speed for a further 150 km from town Q to town R. Calculate the average speed for the whole journey.
Jarak di antara bandar P dan bandar Q Jumlah masa yang diambil

Distance between town P and town Q Total time taken
= 80 km/j × 2 1 j 80 km/j × 2 j
1 = 21 + 11

2  2  2 2
= 200 km = 4 jam (hours)
Kelajuan dari bandar Q ke bandar R Jumlah jarak yang dilalui
.
hd
Speed from town Q to town R Total distance travelled
= 80 × 125% = 200 + 150
= 100 km/j (km/h) = 350 km
.B
Masa yang diambil dari bandar Q ke bandar R Laju purata bagi seluruh perjalanan
Time taken from town Q to town R Average speed for the whole journey
150 km
= 350 km
dn
=
100 km/j (km/h) 4 j (h)
= 1 1 jam (hours) = 87.5 km/j (km/h)
2
S
(d) Theeban menaiki bas dari Bandar K ke Bandar L untuk menghadiri
Bertolak dari rumah di Bandar
satu majlis perkahwinan. Jarak di antara kedua-dua bandar itu
gi
K pada pukul 7:30 a.m.
ialah 250 km. Jadual berikut menunjukkan maklumat tentang Left his house in Town K at 7:30 a.m.
an
perjalanan itu. Graf di bawah ialah graf jarak-masa yang tidak
lengkap. TP6 KBAT Mengaplikasi Singgah sarapan pagi di
Theeban took a bus from Town K to Town L to attend a wedding ceremony. The restoran M & M tepat jam
l
distance between the two towns is 250 km. The table shows the information of the 9:30 a.m. dengan jarak 130 km
Pe
journey. The graph below shows an incomplete distance-time graph. dari Bandar K.
Jarak (km) Breakfast at M & M restaurant at
Distance (km) 9:30 a.m., a distance 130 km from
Town K.
n
250
Meneruskan perjalanan ke
ta
Bandar L pada pukul 10:15 a.m.

Continued the journey to Town L at
bi
10:15 a.m.
p = 120
–––
Tiba di Bandar L pada pukul
er
(i) (b) 12:00 tengah hari.

Arrived at Town L at 12:00 noon.
n
Masa (min)
0
Pe
120 q = 165 270 Time (min)

(i) Merujuk kepada graf, (ii) Hitung laju purata, dalam km j–1,
Refer to the graph, bagi seluruh perjalanan.
(a) nyatakan nilai p dan nilai q, Calculate the average speed, in km h–1, for
state the value of p and of q, the whole journey.
Restoran
Restaurant
K M&M L Laju purata/ Average speed
7.30 a.m. 9.30 a.m. 10.15 a.m. 12.00 noon
= 250 km
120 min 45 min (270 ÷ 60) jam/ hours
p = 250 – 130 = 120 km = 55.56 km j–1 (55.56 km h–1)
q = 120 + 45 = 165 minit/ minutes
(b) lengkapkan graf itu bagi seluruh perjalanan Theeban.
complete the graph to represent Theeban’s whole journey.

9.2 Pecutan ms.

PBD Acceleration
BUKU TEKS 179-185
9. Rajah di bawah menunjukkan graf laju-masa bagi pergerakan sebuah motosikal dalam tempoh 18 minit.
Lengkapkan jadual berikut dan kemudian, isikan petak kosong dalam graf untuk menentukan sama ada
pecutan, nyahpecutan atau laju seragam. TP1 TP2
The diagram below shows a speed-time graph for the movement of a motorcycle in 18 minutes. Complete the table and then, fill in the
blanks in the graph to determine whether it is an acceleration, deceleration or uniform speed.
Laju (km/j) Laju seragam

Speed (km/h) Uniform speed
B C
50
Nyahpecutan
Deceleration
40 A Pecutan
Acceleration
.
hd
D
25
Pecutan
.B
Acceleration
Masa (minit)
dn
O 4 7 13 18 Time (minute)

Perubahan laju
S
Pecutan Change of speed
Masa (min) Laju awal (km/j) Laju akhir (km/j) =
Acceleration Masa yang diambil
Time (min) Initial speed (km/h) Final speed (km/h)
gi
Times taken
km/j per min (km/h per min)
an
Graf OA/ Graph of OA 40 – 0 = 10

0 40
4–0=4 4
l
Pe
Graf AB/ Graph of AB 50 – 40 = 3.3

40 50
7–4=3 3
n
ta
Graf BC/ Graph of BC 50 – 50 = 0

50 50
bi
13 – 7 = 6 6
er
Graf CD/ Graph of CD 25 – 50 = –5

50 25
18 – 13 = 5 5
n
Pe
Berdasarkan jadual di atas,

Based on the above table,
• pecutan ialah suatu kadar yang melibatkan laju dan masa .

acceleration is a ratio involving speed and time .
• pecutan ialah peningkatan kelajuan terhadap masa dan dikenali sebagai pecutan positif .
acceleration is the increase in speed over time and known as positive acceleration .
• nyahpecutan ialah pengurangan kelajuan terhadap masa dan dikenali sebagai

pecutan negatif .
deceleration is the decrease in speed over time and known as negative acceleration .
SP 9.2.1 Menerangkan maksud pecutan dan nyahpecutan sebagai suatu kadar yang melibatkan laju dan masa.

10. Hitung pecutan dalam setiap situasi berikut. TP3

Calculate the acceleration in each of the following situations.
(a) Sebuah kereta bergerak dengan kelajuan (b) Sebuah kereta yang bergerak dengan kelajuan
60 km/j memecut sehingga mencapai 90 km/j 15 m/s dihentikan dalam masa 3 saat.
dalam masa 5 saat. A car moving at a speed of 15 m/s is brought to rest in
A car moving at 60 km/h attained a speed of 90 km/h in 3 seconds.
5 seconds.
Pecutan/ Acceleration
Pecutan/ Acceleration = (0 – 15) m/s
= (90 – 60) km/j (km/h) 3s
5s = –5 m/s2
= 6 km/j per saat atau/ or
6 km/h per second
.
Nyahpecutan/ Deceleration = 5 m/s2
hd
.B
dn
(c) Danny mengurangkan kelajuan keretanya (d) Seorang penunggang basikal bermula daripada
daripada 110 km/j kepada 80 km/j dalam masa keadaan rehat dan memecut sehingga laju
S
4 saat. maksimum 30 m/s dalam 15 saat. (Berikan
Danny decreases the speed of his car from 110 km/h to jawapan anda dalam km/j per saat)
80 km/h in 4 seconds.
gi A cyclist starts from rest and accelerates to a maximum speed
of 30 m/s in 15 seconds. (Give your answer in km/h per second)
Pecutan / Acceleration
an
= (80 – 110) km/j (km/h) Pecutan / Acceleration

4s = (30 – 0) m/s
l
= –7.5 km/j per saat 15 s

Pe
–7.5 km/h per second (30 ÷ 1 000) km × 1

=
atau/ or (1 ÷ 3 600) j 15 s
= 7.2 km/j per saat
Nyahpecutan/ Deceleration
n
7.2 km/h per second

= 7.5 km/j per saat
ta
7.5 km/h per second

bi
(e) Chong memandu dengan kelajuan 80 km j–1. Dia menambah kelajuan keretanya kepada 110 km j–1
dalam masa 20 minit. Hitung pecutan dalam
er
Chong drives with speed of 80 km h–1. He increases his car speed to 110 km h–1 in 20 minutes. Calculate the acceleration in
n
(a) km j–1 per jam (b) km j–1 per saat

Pe
km h–1 per hour km h–1 per second
Masa = 20 min × 1 Masa/ Time = 20 min

Time 60 = 20 × 60 s
1
= jam / hour = 1 200 s
3
= (110 – 80) km j (km h )
–1 –1
= (110 – 80) km j (km h )

–1

–1
1 200 s
1 j (h)
1 2
3
= 0.025 km j–1 per saat
0.025 km h–1 per second
= 90 km j–1 per jam
90 km h–1 per hour
SP 9.2.2 Melaksanakan pengiraan yang melibatkan pecutan termasuk penukaran unit.


(a) Sebuah kereta bergerak dengan laju 10 m/s dan pecutan 2 m/s2. Hitung TP4
A car travels at a speed of 10 m/s and acceleration 2 m/s2. Calculate
(i) lajunya selepas 5 s (ii) masa yang diambil untuk mencapai laju 30 m/s
its speed after 5 s the time taken to reach a speed of 30 m/s
Perubahan laju/ Change in speed

Masa yang diambil = Perubahan laju
= Pecutan × Masa yang diambil Pecutan
Acceleration × Time taken
Time taken = Change in speed
=2×5 Acceleration
= 10 m/s
= 30 – 10
2
.
Katakan laju akhir / Let the final speed
hd
= v = 10 s
v – 10 = 10
v = 10 + 10
.B
= 20 m/s
dn
(b) Kereta A melalui titik P dengan kelajuan 50 km/j dan bergerak A
dengan pecutan 7 km/j per saat menuju ke titik Q. Semasa kereta
P Q
melalui titik P, kereta B melalui titik Q dengan kelajuan 40 km/j dan
S
bergerak dengan pecutan 8 km/j per saat menuju ke titik P. Kedua- B
dua kereta bertemu selepas 8 saat. Cari laju setiap kereta apabila
gi
kedua-dua kereta bertemu. TP5 KBAT Mengaplikasi
Car A passes point P with a speed of 50 km/h and accelerates at 7 km/h per second travelling towards Q. As car A passes P, car
B passes point Q with a speed of 40 km/h and accelerates at 8 km/h per second travelling towards P. The two cars meet after
an
8 seconds. Find the speed of each car when they meet.
Katakan laju kereta apabila bertemu = v Kereta / Car B

l
Let the speed of the car when they meet = v v – 40

Pe
8 = B
Kereta / Car A 8
v – 50 vB – 40 = 64
7 = A
vB = 104 km/j (km/h)
n
8
vA – 50 = 56
ta
vA = 106 km/j (km/h)

bi
(c) Rajah berikut menunjukkan dua buah motosikal lumba, S dan T dalam
sebuah pertandingan. Motosikal lumba S dan motosikal lumba T S
T
er
bergerak dengan kelajuan yang sama iaitu 218 km/j. Pada pusingan
kedua, kelajuan motosikal S meningkat sebanyak 1 daripada kelajuan
8
n
awalnya dalam masa 5 saat manakala motosikal T menambahkan

kelajuannya kepada 242 km/j dalam masa 6 saat. Cari perbezaan
Pe
pecutan antara motosikal S dan motosikal T, dalam km/j per saat. TP5
The diagram below shows two racing motorcycles, S and T in a competition. Racing motorcycles S and T move at the same speed,
which is 218 km/h. At the second lap, the speed of motorcycle S increases 1 more than its earlier speed in 5 seconds whereas
8
motorcycle T increases its speed to 242 km/h in 6 seconds. Find the difference in acceleration between motorcycle S and T, in km/h
per second.
Pecutan motosikal S Pecutan motosikal T Beza pecutan

Acceleration of motorcycle S Acceleration of motorcycle S Difference in acceleration
1 × 218 km/j (km/h) (242 – 218) km/j (km/h) = 5.45 – 4
= 8
  =
6s = 1.45 km/j (km/h)
5s = 4 km/j per s (km/h per s)
= 5.45 km/j per s (km/h per s)
SP 9.2.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan pecutan.

(d) Rajah di bawah menunjukkan graf laju-masa bagi perjalanan Xue Wen memandu sebuah kereta dari
bandar X ke bandar Y. TP6 KBAT Menganalisis
The diagram below shows a speed-time graph of Xue Wen drives a car from city X to city Y.
Laju (km/j)
Speed (km/h)
110
85
60
Masa (jam)
.
O 0.8 1.5 1.8 2.2 Time (hour)

hd
(i) Nyatakan tempoh masa, dalam minit, kereta Xue Wen bergerak dengan laju seragam.
State the duration of time, in minute, of Xue Wen's car moves with uniform speed.
.B
Tempoh masa/ Duration of time
= 1.5 – 0.8
= 0.7 jam (hour)
dn
= 42 minit (minutes)
S
(ii) Hitung pecutan dalam 0.8 jam pertama.
Calculate the acceleration in the first 0.8 hour.
gi
Pecutan pada 0.8 jam pertama
an
Acceleration in the first 0.8 hour
= (85 – 0) km/j (km/h)

(0.8 – 0) j (h)
l
= 106.3 km/j2 (km/h2)

Pe
(iii) Hitung nyahpecutan kereta itu.

Calculate the deceleration of the car.
n
ta
= (60 – 85) km/j (km/h)

(1.8 – 1.5) j (h)
bi
= –83.3 km/j2 (km/h2)

er
Maka, nyahpecutan = 83.3 km/j2

Thus, deceleration = 83.3 km/j2
n
Pe
(iv) Adakah Xue Wen memecut dengan lebih laju pada 0.4 jam terakhir berbanding 0.8 jam pertama?
Berikan justifikasi anda.
Does Xue Wen accelerate faster in the last 0.4 hour than in the first 0.8 hour? Give your justification.
Pecutan pada 0.4 jam terakhir

Acceleration in the last 0.4 hour
= (110 – 60) km/j (km/h)

(2.2 – 1.8) j (h)
= 125 km/j2 (km/h2)
Ya, Xue Wen memecut dengan lebih laju pada 0.4 jam terakhir berbanding 0.8 jam pertama
(125 km/j2  106.3 km/j2).
Yes, Xue Wen accelerates faster in the last 0.4 hour than in the first 0.8 hour (125 km/h2  106.3 km/h2)

12. Lakukan aktiviti di bawah. TP6 Kajian Lapangan
Aktiviti
(a) Bentuk kumpulan yang terdiri daripada 4 orang.
Form a group of four.
(b) Setiap murid dalam kumpulan mempunyai peranan masing-masing.
Each student in the group has their own role.
(c) Murid-murid akan berlari sejauh 100 m di padang sekolah.
Student will run 100 m on the school field.
(d) Murid 1: Mulakan larian.
.
Student 1: Start to run.
hd
Murid 2: Mengambil bacaan masa.
Student 2: Taking the reading time.
Murid 3: Hakim penamat.
.B
Student 3: The judge.
Murid 4: Merekod keputusan dan mengisi dalam jadual seperti di bawah.
dn
Student 4: Record the results and fill in the table below.
Laju = Jarak (m)

Masa (s)
S
Bil. No. Nama pelari Jarak (m) Masa (s)
Runner name Distance (m) Time (s) Distance (m)
Speed =
gi
Time (s)
1 Murid 1 100
an
Student 1
2 Murid 2 100
Student 2
l
Pe
3 Murid 3 100
Student 3
4 Murid 4 100
n
Student 4
(e) Ulang peranan secara bergilir-gilir untuk setiap murid dalam kumpulan itu.
ta
Repeat the roles by taking turns of each student in the group.

(f ) Kumpulkan hasil keputusan daripada kumpulan yang lain.
bi
Collect the results from other groups.

er
(g) Susun data laju setiap murid mengikut tertib menaik.

Arrange the speed data of each student in ascending order.
n
(h) Senaraikan nama pemenang tempat pertama, kedua dan ketiga bagi keseluruhan larian itu.
List the winner, first runner-up and second runner-up of the overall run.
Pe

5. Sebuah motosikal dengan kelajuan 30 m s–1

Bahagian A
memperlahankan pengerakannya dengan kadar
seragam pada nyahpecutan 6 m s–2. Cari masa,
1. Sebuah kereta bergerak sejauh 327 km dalam
dalam saat, yang digunakan untuk motosikal itu
masa 5.45 jam. Berapakah laju, dalam km/j, kereta
berhenti.
tersebut? A motorcycle at a speed of 30 m s–1 slowing down at a uniform
A car moves 327 km in 5.45 hours. What is the speed, in km/h,
rate with a deceleration of 6 m s–2. Find the time, in second,
of the car?
used for the motorcycle to stop.
A 57 C 60
.
A 5 C 3
hd
B 59 D 65 B 2.3 D 0.2
2. Seekor kuda berlari secara seragam daripada
keadaan pegun sehingga mencapai kelajuan Bahagian B
.B
30 m/s dalam masa 12 saat. Hitung pecutan kuda
tersebut, dalam m/s2. 1. (a) Lengkapkan jadual berikut.
dn
A horse runs uniformly from a stationary state to reach a speed Complete the following table.
of 30 m/s in 12 seconds. Calculate the acceleration of the horse, [2 markah/ 2 marks]
in m/s2.
Jawapan/ Answer:
A 1.2 C 3.0
S
B 2.5 D 4.2 Jarak dilalui 160 km 14 m
Travelled distance
3. Kamaria memandu kereta daripada rumahnya
gi
pada pukul 7.30 a.m. ke bandar A sejauh 115 km. Masa diambil 2.5 j 5s
Time taken 2.5 h
an
Jika laju purata pemanduan Kamaria ialah
92 km j–1, pada pukul berapakah, dalam sistem Laju 64 km/j 2.8 m/s
24 jam, dia akan tiba di bandar A? Speed 64 km/h
l
Kamaria drives a car from her house at 7.30 a.m. to city A for
Pe
115 km. If the average speed of Kamaria’s driving is 92 km h–1, (b) Rajah di bawah menunjukkan dua buah
at what time, in 24-hour system, will she arrive at city A? kapal terbang.
A 0845 The diagram below shows two aeroplanes.
B 0912
n
C 2057 Kapal terbang A Kapal terbang B

ta
Aeroplane A Aeroplane B
D 2112
4. Rajah di bawah menunjukkan perjalanan Puan
bi
Faziah dari Johor Bahru ke Kuala Lumpur.

The diagram below shows the journey of Puan Faziah from Laju / Speed Laju / Speed
= 376 km/min
er
Johor Bahru to Kuala Lumpur. = 425 km/min

Johor Tayar pancit Kuala Masa / Time Masa / Time
= 138 saat
n
Bahru Punctured tyre Lumpur

= 1.8 minit
9.25 a.m. 30 minit 1.05 p.m.
1.8 minutes 138 seconds
Pe
30 minutes
Bandingkan jarak yang dilalui oleh kedua-

Dalam perjalanan itu, tayar kereta Puan Faziah
dua kapal terbang ini. Tulis jawapan dalam
telah pancit dan mengambil masa 30 minit untuk
kotak yang disediakan pada ruang jawapan.
menukar tayar. Diberi jumlah jarak yang dilalui Compare the travelled distance by both aeroplanes. Write
ialah 330 km, hitung laju purata perjalanan Puan the answers in the provided boxes in the answer space.
Faziah dalam km/j. [2 markah/ 2 marks]
During the journey, Puan Faziah’s car tyre has punctured and
Jawapan/ Answer:
took 30 minutes to change the tyre. Given the total distance
travelled is 330 km, calculate the average speed of Puan Perbandingan jarak/ Distance comparison:
Faziah’s journey in km/h.
Kapal terbang: B Kapal terbang: A
A 85 Aeroplane Aeroplane
B 90 
Jarak: 864.8 km Jarak: 765 km
C 100 Distance Distance
D 104

2. Padankan graf berikut dengan pergerakan yang (ii) Bot K bergerak menuju ke arah bot M
betul. dengan purata laju 75 km j–1. Masa yang
Match the following graphs with the correct movements. diambil untuk tiba ke bot M ialah 45
[2 markah/ 2 marks] minit. Hitung jarak, dalam km, antara
Jawapan/ Answer: bot K dengan bot M.
Boat K was heading towards boat M with an
Laju / Speed average speed 75 km h–1. The time taken to reach
boat M was 45 minutes. Calculate the distance, in
Laju km, between boat K and boat M.
Speed [2 markah / 2 marks]
Masa
O Time Jawapan/ Answer :
Jarak/ Distance = 75 × 45
60
Jarak / Distance
= 56.25 km
.
Pegun
hd
Stationary (b) Rajah di bawah menunjukkan jarak Bandar
O
Masa Penawar, Bandar Tenggara dan Bandar Kota
Time
Tinggi.
.B
The diagram below shows the distances of Bandar
Laju / Speed Penawar, Bandar Tenggara and Bandar Kota Tinggi.
Pecutan 8:30 a.m.
dn
94 km 49 km
Acceleration Bandar Penawar Bandar Tenggara Bandar
Masa Kota Tinggi
O Time
(i) Misran menunggang motosikal dari
Jarak / Distance
S Bandar Penawar pada pukul 8:30 a.m.

gi
dan mengambil masa 2 jam untuk
Nyahpecutan sampai ke Bandar Tenggara. Hitung laju,
Deceleration
dalam km j–1, motosikal itu.
an
Masa
O Misran rode his motorcycle from Bandar Penawar
Time
at 8:30 a.m. and took 2 hours to reach Bandar
Tenggara. Calculate the speed, in km h–1, of his
l
motorcycle.
Pe
Bahagian C [2 markah / 2 marks]

Jawapan/ Answer :
3. (a) (i) Rajah di bawah menunjukkan proses
Laju/ Speed = 94 = 47 km j–1 (47 km h–1)
n
untuk merekod bunyi sekumpulan ikan.

The diagram below shows the process of recording
2
ta
the sound of a shoal of fish.

(ii) Misran berehat selama 45 minit di Bandar
Bot K Bot M
Tenggara dan meneruskan perjalanannya
bi
Boat K Boat M
ke Bandar Kota Tinggi dengan dua kali
kelajuan sebelumnya. Nyatakan masa dia
er
tiba di Bandar Kota Tinggi.

Misran rested for 45 minutes at Bandar Tenggara
29.6 km
n
Hidrofon and continued his journey to Bandar Kota Tinggi

Hydrophone two times faster than his earlier speed. State the
Pe
time he reached Bandar Kota Tinggi.

[4 markah / 4 marks]
Laju bunyi di dalam air ialah 1 480 m s–1. Jawapan/ Answer :
Hitung masa yang diambil, dalam saat, Masa dari Bandar Tenggara ke Bandar
untuk bunyi sekumpulan ikan sampai Kota Tinggi
ke hidrofon. Time from Bandar Tenggara to Bandar Kota Tinggi
The speed of sound in water is 1 480 m s–1. Calculate = 49 = 0.52 j (h)
the time taken, in seconds, for the shoal of fish 47 × 2
sound to reach the hydrophone. Jumlah masa perjalanan/ Total time of journey
[2 markah/ 2 marks] = 2 + 0.75 + 0.52
Jawapan/ Answer : = 3.27 j(h) = 3j 16 min (3h 16 min)
Masa ketibaan/ Reaching time
Masa/ Time = 29.6 × 1 000
1 480 = 8:30 a.m. + 3j 16 min (3h 16 min)
= 20 s = 11:46 a.m.

4. (a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah kapal (c) Narveen akan menghadiri mesyuarat pada
terbang mendarat di sebuah landasan. Laju pukul 2:30 p.m. di Syarikat Giant yang
kapal terbang tersebut ketika mendarat berjarak 70 km dari rumahnya. Dia bertolak
ialah 280 km j–1 dan mengambil masa pada pukul 1:40 p.m. dan memandu dengan
12 minit untuk berhenti sepenuhnya selepas laju purata 70 km j–1 dalam masa 30 minit. Jika
mendarat. dia memandu dengan laju purata 75 km j–1
The diagram below shows an aeroplane that landed on untuk baki perjalanan itu, adakah dia akan
a runway. The speed as the aeroplane touched down was
tiba sebelum mesyuarat bermula? Berikan
280 km h–1 and took 12 minutes to stop completely after
it landed. alasan anda dengan menunjukkan jalan
pengiraan. KBAT Menganalisis
Narveen will attend a meeting at 2:30 p.m. at Syarikat
Giant that is 70 km away from his house. He leaves at
1:40 p.m. and drives at an average speed of 70 km h–1 for
30 minutes. If he drives at average speed of 75 km h–1 for
.
hd
the remaining journey, will he arrive before the meeting
Hitung nyahpecutan, dalam km j–2, kapal starts? Give your reason by showing your calculation.
terbang tersebut. [4 markah / 4 marks]
Calculate the deceleration, in km h–2, of the aeroplane.
.B
Tip KBAT
[3 markah/ 3 marks]
Jawapan/ Answer : Hitung jarak dan dapatkan baki jarak. Kemudian,
kira masa yang diambil dan tentukan waktu
Masa / Time = 12
dn
ketibaan.
60 Calculate the distance and find the remaining distance.
= 0.2 jam / hour Then, calculate the time taken and determine the arrival
time.
Pecutan/ Acceleration = 0 – 280
S

0.2 Jawapan/ Answer :
gi
= –1 400 km j–2 Jarak/ Distance = 70 × 30
(–1 400 km h–2) 60
\ Nyahpecutan = 1 400 km j–2 = 35 km
an
Deceleration (1 400 km h–2)
Baki jarak/ Remaining distance = 70 – 35
= 35 km
l
Pe
Masa untuk baki jarak/ Time for remaining distance

(b) Fatimah memandu kereta dari Johor Bahru
ke Melaka sejauh 225 km selama 2 jam = 35 jam / hour
75
dan 30 minit. Kemudian dia meneruskan
= 7 jam/hours
n
perjalanan ke Seremban dan menambahkan 15

ta
kelajuan keretanya kepada 110 km j–1 dalam = 28 minit/minutes

50 minit. Hitung pecutan, dalam km j–2, bagi
Masa untuk Narveen tiba/ Time for Narveen arrived
bi
kereta itu.
Fatimah drove her car from Johor Bahru to Melaka for
= 1:40 p.m. + 30 minit/ minutes
a distance of 225 km for 2 hours and 30 minutes. Then, + 28 minit/ minutes
er
she continued her journey to Seremban and increased = 2:38 p.m.

her speed to 110 km h–1 in 50 minutes. Calculate the
acceleration, in km h–2, of the car. \ Narveen akan tiba lewat 8 minit ke
n
[3 markah / 3 marks] mesyuarat itu.

Pe
Narveen will arrive 8 minutes late to the meeting.

Jawapan/ Answer :
Laju/ Speed = 225
2.5
= 90 km j–1 (90 km h–1)
Pecutan/ Acceleration = 110 – 90

(50 ÷ 60)
= 24 km j–2 (24 km h–2)

y
Master
KBAT
1. Jasni bertolak dari Ipoh pada jam 0900 dan tiba di Tanjung Malim pada jam Tip KBAT
1015. Dia berhenti untuk sarapan selama 15 minit. Kemudian dia meneruskan
perjalanannya dengan laju purata 80 km/j dan sampai di Kuala Lumpur • Cari jumlah masa dan jarak
dari Ipoh ke Kuala Lumpur.
pada jam 1130. Jika laju puratanya untuk keseluruhan perjalanannya ialah Find the total time and distance
82 km/j, hitung jarak di antara Ipoh dengan Tanjung Malim. from Ipoh to Kuala Lumpur.
Jasni departs from Ipoh at 0900 and reaches Tanjung Malim at 1015. He stops for breakfast for • Cari masa dan jarak dari
15 minutes. Then he continues his journey at an average speed of 80 km/h and reaches Kuala Tanjung Malim ke Kuala
Lumpur at 1130. If his average speed for the whole journey is 82 km/h, calculate the distance Lumpur.
between Ipoh and Tanjung Malim. Find the time and distance from
.
hd
Tanjung Malim to Kuala Lumpur.
Jumlah masa dari Ipoh ke Kuala Lumpur • Cari beza jarak antara dua
Total time from Ipoh to Kuala Lumpur jarak yang diperoleh.
Find the difference between the
= 1130 – 0900
.B
two distances obtained.
= 2 jam 30 minit (2 hours 30 minutes)
= 2.5 jam (hours)
dn
Jumlah jarak dari Ipoh ke Kuala Lumpur Jarak dari Tanjung Malim ke Kuala Lumpur
Total distance from Ipoh to Kuala Lumpur Distance from Tanjung Malim to Kuala Lumpur
= 82 × 2.5 = 80 × 1
S
= 205 km = 80 km
Masa yang diambil dari Tanjung Malim ke Kuala Lumpur Jarak di antara Ipoh dengan Tanjung Malim
gi
Time taken from Tanjung Malim to Kuala Lumpur Distance between Ipoh and Tanjung Malim
= 1130 – 1030 = 205 – 80
an
= 1 jam (hour) = 125 km

l
2. Rajah di sebelah menunjukkan graf laju-masa untuk perjalanan sebuah

Pe
Laju (m s–1)
kereta mainan dalam suatu eksperimen di makmal. Speed (m s–1)
The diagram shows the speed-time graph for the journey of a toy car in a laboratory
25 K
experiment.
n
(i) Nyatakan julat masa, dalam saat, apabila laju adalah seragam. 20 N
State the range of time, in seconds, when the speed is constant. 15

ta
6 saat hingga 10 saat 10

L M
6 seconds until 10 seconds 5
bi
Masa (s)
(ii) Nyatakan julat masa, dalam saat, apabila kereta mainan itu 0 2 4 6 8 10 12 Time (s)
mengalami nyahpecutan.
er
State the range of time, in seconds, when the toy car is decelerating.
0 saat hingga 6 saat
n
0 seconds until 6 seconds Tip KBAT

Pe
(iii) Cari pecutan kereta mainan, dalam m s–2, dari M ke N. Kenal pasti bentuk graf yang
Find the acceleration of the toy car, in m s–2, from M to N. menunjukkan laju seragam,
Masa / Time = 2 s pecutan dan nyahpecutan bagi
graf laju-masa.
Perubahan laju / Change in speed Identify the shape of the graph that
shows constant speed, acceleration
= 20 – 10 and deceleration in the speed-time
= 10 m s–1 graph.
Pecutan / Acceleration
= 10 m s
–1
2s
= 5 m s–2
KUIZ 9

BAB Laju dan Pecutan
9 Speed and Acceleration
Mastery PT3
Bahagian A
1. Laju / Speed 4. Jumlah jarak / Total distance

= 327 = 330 km
5.45
= 60 km/j (km/h) Jumlah masa / Total time
= 1305 – 0925
Jawapan / Answer : C = 3 j 40 min / 3 h 40 min
= 11 jam / hours
.
hd
3
2. Pecutan / Acceleration
Tukar waktu dalam sistem 24 jam
= 30 – 0 Change the time to 24-hour system
.B
12
12 60
= 30 13 05
dn
12 – 09 25
= 2.5 m/s2
3 40
S
Laju purata / Average speed
gi 330
3. Laju purata / Average speed = 92 =
11
115
an
= 92 3
Jumlah masa / Total time
= 90 km/j (km/h)
Jumlah masa / Total time
l
= 115
Pe
92
= 1.25 jam / hours
5. Pecutan / Acceleration = –6
n
= 1 j 15 min / 1 h 15 min
0 – 30 = –6
ta
7.30 a.m. + 1 j 15 min/ 1 h 15 min t

= 8.45 a.m. t = –30
–6
bi
= 0845
= 5 saat (seconds)
er
n
Pe

BAB Kecerunan Garis Lurus
10 Gradient of a Straight Line
10.1 Kecerunan BUKU TEKS

ms.
190-202
PBD Gradient
1. Perihalkan kecuraman dan arah kecondongan bagi setiap situasi berikut. TP1
Describe the steepness and direction of inclination of each of the following situations.
(a) curam
• Garis PQ lebih berbanding dengan garis QR.
.
Q
hd
Line PQ is steeper than line QR.
• Garis PQ condong ke kanan .
.B
R Line PQ inclines to the right .
P • Garis QR condong ke kiri .
dn
Line QR inclines to the left .
(b)
S
• Garis ST lebih curam berbanding dengan garis TU.
Line ST is steeper than line TU.
gi
T
• Garis ST condong ke kanan .
an
Tali Tali
Rope Rope
Line ST inclines to the right .
S 60° 35° U • Garis TU condong ke kiri .

l
Pe
Line TU inclines to the left .
Modul PdPc
n
• Kecerunan suatu garis lurus ialah nisbah jarak mencancang kepada

ta
B
jarak mengufuk.
Jarak mencancang Gradient of a straight line is the ratio of vertical distance to the horizontal distance.
bi
Vertical distance
Jarak mencancang / Vertical distance
Kecerunan / Gradient, mAB =
A
θ Jarak mengufuk / Horizontal distance
er
Jarak mengufuk
Horizontal distance • Garis dengan nilai sudut, θ yang lebih besar mempunyai nilai kecerunan
yang tinggi.
n
Line with greater value of angle, θ has a higher value of gradient.

Pe
2. Nyatakan jarak mencancang dan jarak mengufuk bagi titik A dan titik B yang berikut. Kemudian, hitung nilai
mutlak kecerunan AB. TP2
State the vertical distance and horizontal distance of the following point A and point B. Then, calculate the absolute value of gradient of AB.
(a) A (b)
Jarak mencancang = 5 cm B Jarak mencancang = 4 unit
Vertical distance Vertical distance
5 cm Jarak mengufuk = 3 cm Jarak mengufuk = 3 unit
Horizontal distance Horizontal distance
3 cm
B
Kecerunan AB = 5 A Kecerunan AB = 4
Gradient of AB 3 Gradient of AB 3
SP 10.1.1 Memerihalkan kecuraman dan arah kecondongan berdasarkan situasi harian, dan seterusnya menerangkan maksud kecerunan sebagai nisbah jarak
mencancang kepada jarak mengufuk.

(c) (d)
A A
Jarak mencancang = 14 m Jarak mencancang = 20 cm
14 m Vertical distance Vertical distance
B Jarak mengufuk = 10 m Jarak mengufuk = 12 cm
Horizontal distance 20 cm Horizontal distance
10 m
Kecerunan AB = 14 = 7 Kecerunan AB = 20 = 5
Gradient of AB 10 5 Gradient of AB 12 3
B 12 cm
(e) (f )
A 15 cm A
Jarak mencancang = 4 cm Jarak mencancang = 18 m
4 cm Vertical distance Vertical distance
.
B 18 m
hd
Jarak mengufuk = 15 cm Jarak mengufuk = 9 m
9m
Horizontal distance B Horizontal distance
Kecerunan AB = 4 Kecerunan AB = 18 = 2
.B
Gradient of AB 15 Gradient of AB 9
dn
3. Isikan petak kosong untuk menerbitkan rumus kecerunan. TP2
Fill in the empty boxes to derive the formula of gradient.
(a) y
S (b) y
gi
y2 Q(x2, y2)
an
P(0, y)
y
l
Pe
y1
P(x1, y1)
Q(x, 0)
O x x
x1 x2 O x
n
Kecerunan PQ / Gradient of PQ Kecerunan PQ / Gradient of PQ

ta
mPQ = Jarak mencancang / Vertical distance mPQ = Jarak mencancang / Vertical distance
Jarak mengufuk / Horizontal distance Jarak mengufuk / Horizontal distance
bi
y2 – y1 y – 0
= =
x2 – x1
er
0 – x
n
pintasan-y / y-intercept
= – pintasan-x /x-intercept
Pe
Tip Penting
y
• Pintasan-x ialah titik persilangan antara garis lurus dan paksi-x. Maka, koordinat bagi pintasan-x
pintasan-y ialah (b, 0).
a y-intercept
x-intercept is the point of intersection between a straight line and x-axis. Thus, the coordinates of x-intercept is (b, 0).
pintasan-x • Pintasan-y ialah titik persilangan antara garis lurus dan paksi-y. Maka, koordinat bagi pintasan-y
x-intercept ialah (0, a).
y-intercept is the point of intersection between a straight line and y-axis. Thus, the coordinates of y-intercept is (0, a).
x
O b
SP 10.1.2 Menerbitkan rumus kecerunan suatu garis lurus.

4. Lengkapkan jadual di bawah berdasarkan garis lurus OA, OB, CD, EF dan GH. Kemudian, buat generalisasi
tentang kecerunan garis lurus. TP2
Complete the table below based on the straight line OA, OB, CD, EF and GH. Then, make generalisation about the gradient of a straight line.
y y y y
A D H
4 4 4 4
Garis lurus E F
Straight line 2 B 2 2 2
C G
x x x x
O 2 4 –2 O 2 O 2 4 O 2 4
OA = 4 – 0 = 2 DC = 1 – 4 EF = 3 – 3 DC = 1 – 4
.
Kecerunan 2–0 2 – (–1) 1–4 3–3
hd
Gradient
OB = 2 – 0 = 1 = –1 =0 =∞
4–0 2
.B
Nilai mutlak OA = 2
dn
1 0 –
Absolute value OB = 1
2
S
Arah
kecondongan Ke kanan Ke kiri Garis mengufuk Garis mencancang
Direction of To the right
gi
To the left Horizontal line Vertical line
inclination
an
Nilai kecerunan Positif Negatif Sifar Tidak tertakrif

Value of gradient Positive Negative Zero Undefined
l
Pe
Berdasarkan jadual di atas:

Based on the above table:
n
• Garis lurus OA
menghampiri keadaan mencancang berbanding dengan garis lurus OB . Oleh
ta
itu, nilai kecerunan garis lurus OA lebih besar daripada garis lurus OB.
bi
Staright line OA is nearer to vertical position compared to straight line OB . Thus, the value of gradient of straight line
OA is greater than straight line OB.
er
• Semakin besar nilai mutlak kecerunan, semakin curam garis lurus.

The greater the absolute value of gradient, the steeper the straight line.
n
• Garis lurus EF adalah selari dengan paksi-x, maka kecerunannya ialah sifar .
Pe
Straight line EF is parallel to the x-axis, thus the gradient is zero .
• Garis lurus DC adalah selari dengan paksi-y, maka kecerunannya ialah tidak tertakrif .
Straight line DC is parallel to the y-axis, thus the gradient is undefined .
• Susun kecerunan garis lurus mengikut tertib menaik:

Arrange the gradients of the straight lines in ascending order:
EF , DC , OB , OA
SP 10.1.3 Membuat generalisasi tentang kecerunan garis lurus.

5. Hitung kecerunan garis lurus yang melalui dua titik dalam setiap yang berikut. TP3
Calculate the gradient of straight line that passes through two points in each of the following.
Contoh PdPc (a) T(–2, –1) dan / and U(4, –2) (b) R(4, 0) dan / and S(5, 2)
(i) M(4, 2) dan / and N(7, 9)
mTU = –1 – (–2) mRS = 0 – 2
mMN = 9 – 2 –2 – 4 4–5
7–4 1 –2
=– =
= 7 6 –1
3 =2
.
hd
(c) (d) y
(ii) y
y
A(–4, 9)
K(3, 5) C(–1, 6)
.B
x
O
dn
J(–2, 1) D B(3, –12)
x x
O O 2
mAB = 9 – (–12)
mJK = 5 – 1 mCD = 0 – 6 –4 – 3
S
3 – (–2) 2 – (–1) 21
=
= 4 =– 6 –7
gi
5 3 = –3
= –2
an
(e) T(6, 0) dan / and U(0, 8) (f ) G(–12, 0) dan / and H(0, –18)
l
(iii) C(–6, 0) dan / and D(0, 10)

Pe
mTU = – 8 mGH = – (–18)

mCD = – 10 6 (–12)
(–6)
= – 4 =– 3
n

= 5 3 2
3
ta
bi
er
(g) (h)
(iv) y y y
n
Q 8 F L
x x
Pe
–6 0 O 24
P
x E –3
–4 O –18 K
mPQ = – 8 mEF = – (–3) mKL = – (–18)

(–4) (–6) 24
=2
=– 1 = 3
2 4
SP 10.1.4 Menentukan kecerunan suatu garis lurus.


(a) Kecerunan suatu garis lurus yang melalui (b) Rajah di bawah menunjukkan garis lurus JK yang
D(–1, 2) dan E(t, 6) ialah 3. Cari nilai t. TP4 dilukis pada sebuah satah Cartes.
Gradient of a straight line that passes through D(–1, 2) and The diagram shows a straight line JK drawn on a Cartesian
E(t, 6) is 3. Find the value of t. plane.
y
mDE = 3
J
y2 – y1
= 3
x2 – x1
6 – 2 = 3
t – (–1) K
x
–5 0
.
3(t + 1) = 4
hd
3t + 3 = 4
Diberi kecerunan garis lurus JK ialah 7 , cari
3t = 1 5
koordinat titik J. TP4
.B
t = 1
7
Given the gradient of the straight line JK is , find the
3 coordinates of point J.
5
dn
– Pintasan-y / y-intercept = 7
–5 5
S
Pintasan-y / y-intercept = 7 × 5
5
gi = 7
Maka / Hence, J(0, 7).
an
(c)
l
Pe
Q
Tangga
Ladder
Dinding
Wall ym xm
n
ta
P
6m
Seorang tukang cat meletakkan sebuah tangga pada dinding sebuah bangunan seperti yang
bi
ditunjukkan dalam rajah di atas. Jarak titik P dari bangunan ialah 6 meter dan jarak titik Q dari lantai
ialah y meter. Panjang tangga ialah x meter. Diberi kecerunan tangga itu ialah 4 , cari, dalam meter, nilai
er
3
x dan nilai y. TP5 KBAT Menganalisis
n
A painter placed a ladder against the wall of a building as shown in the diagram above. The distance of point P from the building is
4
6 metres and the distance of point Q from the floor is y metres. The ladder is x metres long. Given the gradient of the ladder is , find,
Pe
3
in metres, the value of x and of y.
y = 4 Kecerunan/ Gradient Guna teorem Pythagoras,

6 3 Jarak mencancang Use Pythagoras’ theorem,
Vertical distance
3y = 24 =
Jarak mengufuk x2 = y2 + 62
Horizontal distance
y = 24 x = 
82 + 62
3
= 8 = 
100
= 10
SP 10.1.5 Menyelesaikan masalah yang melibatkan kecerunan garis lurus.

(d)
Jarak (km)
Distance (km)
P Q
40
30
R
20
10
.
hd
Masa (minit)
0 20 40 60 80 100 Time (minutes)
.B
Graf di atas menunjukkan jarak yang dilalui oleh tiga buah kenderaan yang berlainan, P, Q dan R, dalam
tempoh masa tertentu. Ketiga-tiga kenderaan itu bergerak dari bandar A pada 8:00 a.m.
dn
The graph above shows the distance travelled by three different vehicles, P, Q and R, over a certain period of time. The three vehicles
move from town A at 8:00 a.m. TP6 KBAT Mengaplikasi / Menganalisis
S
(i) Hitung kecerunan garis lurus P, Q dan R.
Calculate the gradients of straight lines P, Q and R.
Kecerunan P/ Gradient of P = 40 = 1
gi

40
Kecerunan Q/ Gradient of Q = 40 = 0.5
an

80
Kecerunan R / Gradient of R = 25 = 0.25
l
100
Pe
(ii) Apakah yang diwakili oleh kecerunan garis-garis lurus dalam graf di atas?
What is represented by the gradients of the straight lines in the graph above?
n
Kecerunan garis-garis lurus dalam graf di atas mewakili laju kenderaan P, Q dan R yang diukur
ta
dalam unit km per minit.

The gradients of the straight lines in the graph above represent the speed of vehicles P, Q and R which is measured in unit of km
per minute.
bi
er
(iii) Ketiga-tiga kenderaan itu menuju ke destinasi yang sama, iaitu bandar B. Jarak antara bandar A dan
n
bandar B ialah 110 km. Kenderaan yang manakah paling awal akan sampai ke bandar B? Bilakah
kenderaan itu akan sampai di bandar tersebut?
Pe
The three vehicles are heading to the same destination, which is town B. The distance between town A and town B is 110 km.
Which vehicle will reach town B the earliest? When will it reach the town?
Kenderaan P paling awal akan sampai ke bandar B.
Vehicle P will reach town B the earliest.
Masa diambil/ Time taken
Masa diambil / Time taken = 110 =
Jarak dilalui/ Distance travelled
Laju/ Speed
1
= 110 minit / 110 minutes
= 1 jam 50 minit / 1 hour 50 minutes
Kenderaan P akan sampai bandar B pada 9:50 a.m.
Vehicle P will reach town B at 9:50 a.m.

(e) Beberapa orang pekerja sedang memunggah kotak-

kotak untuk disusun ke dalam sebuah lori seperti yang
ditunjukkan dalam rajah di sebelah. Mereka menggunakan
sekeping papan sebagai tanjakan. TP6 KBAT Mengaplikasi
Few workers load boxes onto a lorry as shown in the diagram. They uses a
piece of board as a ramp.
(i) Hitung jarak mengufuk, dalam m, pada lantai jika

kecerunan papan tersebut ialah 1.5. 2.4 m
Calculate the horizontal distance, in m, on the floor if the gradient of

the board is 1.5.
(ii) Menggunakan prinsip kecerunan, apakah cara yang boleh dilakukan sekiranya pekerja itu ingin
memunggah kotak-kotak itu dengan lebih pantas? Berikan penjelasan anda.
Using principle of gradient, what way can be done if the workers want to load the boxes faster? Give your explanation.
.
hd
(i) Katakan jarak mengufuk papan itu ialah x. (ii) Pekerja itu boleh memendekkan
Let the horizontal distance of the board be x. jarak mengufuk papan itu pada lantai
supaya kecerunan papan tersebut
.B
Kecerunan, m
Jarak mencancang / Vertical distance
Gradient, m = lebih tinggi. Apabila nilai kecerunan
Jarak mengufuk / Horizontal distance lebih tinggi, papan itu menjadi lebih
dn
1.5 = 2.4 curam. Maka, kotak-kotak itu dapat
x diluncurkan dengan lebih laju.
The workers can shorten the horizontal
x = 2.4 distance of the board on the floor so that the
S
1.5
gradient of the board is higher. When the value
= 1.6 m of the gradient is higher, the board will become
gi
steeper. Thus, the boxes can be slided faster.
an
7. Lakukan aktiviti di bawah. TP6 Lawatan ke Galeri
l
Pe
Aktiviti
(a) Bahagikan murid kepada kumpulan berempat. Setiap kumpulan dikehendaki memilih beberapa buah
tangga di sekolah.
n
Divide the students into group of four. Each group has to choose few stairs in school.
(b) Pilih dua titik pada tangga tersebut
ta
Choose two points on the stair.

(c) Ukur jarak mencancang dan jarak mengufuk dengan menggunakan pembaris meter atau tali.
bi
Measure the vertical distance and horizontal distance by using a meter rule or a rope.
(d) Rekodkan pemerhatian anda.
er
Record your observation.

(e) Ulangi langkah (a) hingga (d) untuk tangga yang seterusnya.
Repeat step (a) until (d) for the next stairs.
n
(f ) Rekod data seperti jadual di sebelah. Jarak Jarak Kecerunan

Pe
Record the data as the table beside. mencancang mengufuk

Gradient
(g) Setiap kumpulan membuat kesimpulan Vertical distance Horizontal distance
tentang hubungan antara nilai kecerunan Tangga 1
dengan nisbah jarak mencancang Stair 1
kepada jarak mengufuk. Tangga 2
Each group has to draw a conclusion about the Stair 2
relationship between the value of the gradient with
the ratio of vertical distance to horizontal distance.
(h) Setiap kumpulan dikehendaki memaparkan hasil kerja di depan kelas.
Each group has to present the work in front of the class.
(i) Setiap kumpulan yang lain akan bergerak dari satu kumpulan ke kumpulan lain untuk membuat penilaian
hasil dapatan setiap kumpulan.
Each group will move from one group to another group to make an evaluation on the outcome of each group.
SP 10.1.5 Menyelesaikan masalah yang melibatkan kecerunan garis lurus.

4. Diberi koordinat bagi titik G dan titik H masing-

Bahagian A
masing ialah (w, 11) dan (1, 3). Jika kecerunan
garis yang menyambungkan titik G dan H ialah
1. Rajah di bawah menunjukkan satu garis lurus KL 4
yang dilukis pada grid segi empat sama. , cari nilai w.
5
The diagram below shows a straight line KL drawn on a square Given the coordinates of point G and point H are (w, 11) and
grid. 4
(1, 3) respectively. If the gradient of the straight line GH is ,
5
K find the value of w.
.
A 7
hd
B 9
C 11
D 17.5
.B
L

Bahagian B
dn
Cari nilai kecerunan bagi garis lurus KL.
Find the gradient of the straight line KL.
A 1 1. (a) Rajah di bawah menunjukkan garis PQ.
S
B –1 The diagram below shows a line PQ.
C 4 R 5 cm P
gi
D –4
2. Apakah kecerunan suatu garis lurus yang melalui
an
titik (–2, 1) dan titik (2, 7)? 4 cm
What is the gradient of a straight line that passes through point
(–2, 1) and point (2, 7)?
l
1 Q
Pe
A
3
2 Berdasarkan rajah itu, nyatakan jarak
B mencancang dan jarak mengufuk garis itu.
3
n
Based on the diagram, state the vertical distance and the

3 horizontal distance of the line.
C
ta
2
[2 markah/ 2 marks]
D 2
Jawapan/ Answer :
bi
3. Rajah di bawah menunjukkan suatu garis lurus Jarak mencancang: 4 cm

yang dilukis pada satah Cartes. Vertical distance
er
The diagram below shows a straight line drawn on a Cartes

plane. Jarak mengufuk: 5 cm
Horizontal distance
n
(b) Lengkapkan jadual berikut.

Pe
(8, 6) Complete the following table.

4
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
x
O Koordinat
Coordinates Nilai kecerunan PQ
Value of gradient of PQ
Cari pintasan-x bagi garis lurus tersebut. P Q
Find the x-intercept of the straight line.
A –16 (–7, 8) (– 4, 2) –2
16
B –
3 1
C –4 (–6, 3) (6, 6)
4
D –1

(b) Koordinat bucu-bucu bagi segi empat

Bahagian C
sama PQRS ialah P(1, 7), Q(3, 2), R(8, 4) dan
S(m, n). KBAT Menganalisis
2. (a) Dalam rajah di bawah, kecerunan garis lurus The coordinates of the vertices of a square PQRS are
PQ ialah 4 . P(1, 7), Q(3, 2), R(8, 4) and S(m, n).
3 (i) Cari kecerunan PQ dan QR.
In the diagram below, the gradient of the straight line PQ
4 Find the gradients of PQ and QR.
is .
3 [4 markah/ 4 marks]
y
Jawapan/ Answer :
R P mPQ = 7 – 2
1–3
= – 5
2
.
hd
Q
x
mQR = 2 – 4
(n, 0) 0 3–8
= –2
Cari
.B
–5
Find
(i) nilai n = 2
the value of n,
5
dn
[1 markah/ 1 mark]
Jawapan/ Answer :
S
y
R P(0, 4) (ii) Cari nilai m dan nilai n.

gi Find the value of m and of n.
[3 markah/ 3 marks]
an
4
Tip KBAT
Q(–3, 0) Titik tengah bagi PR dan QS adalah sama.

x
l
0 The midpoints of PR and QS are the same.

Pe
3
n = –3 Jawapan/ Answer :
Titik tengah PR
Midpoint of PR
n
= 1+8, 7+4
1 2
ta
2 2
(ii) koordinat titik R
the coordinates of point R. = 9 , 11
1 2
bi
[2 markah/ 2 marks] 2 2
Jawapan/ Answer : Titik tengah QS
= 9 , 11 1 2
er
PR = PQ = √32 + 42 Midpoint of QS2 2

= √25 m+3 n+2
1 = 9 , 11 2 1 2
n
,
= 5 unit/ units 2 2 2 2
Pe
∴ R(–5, 4)
m + 3 = 9 n + 2 = 11
2 2 2 2
m + 3 = 9 n + 2 = 11
m = 6 n = 9

y
Master
KBAT
1. Rajah di sebelah menunjukkan sebuah jongkang-jongket di taman permainan. Salah
satu hujung jongkang-jongket itu menyentuh tanah dan terdapat satu tiang di tengah
papan jongkang-jongket itu. Diberi bahawa kecerunan jongkang-jongket itu ialah 4 .
9
Cari tinggi, dalam m, tiang di tengah papan jongkang-jongket itu. 4.5 m
The diagram above shows a see-saw in a playground. One of the ends of the see-saw touches the ground and there is a pole at the centre of
4
the see-saw. Given that the gradient of the see-saw is . Find the height, in m, of the pole at the centre.
9
.
hd
Jarak di antara hujung jongkang-jongket dengan tiang = 4.5 ÷ 2
Distance between the end of the see-saw and the pole Tip KBAT
= 2.25 m
Cari jarak mengufuk dan guna rumus
Katakan tinggi tiang = y
.B
kecerunan untuk mencari jarak
Let the height of the pole
mencancang, iaitu tinggi tiang di
y
= 4
Kecerunan/ Gradient, tengah-tangah.
dn
2.25 9 Find the horizontal distance and use the
formula of gradient to find the vertical
9y = 9 distance, which is the height of the pole at
y = 1 the centre.
Maka, tinggi tiang di tengah papan jongkang-jongket itu ialah 1 m.

Thus, the height of the pole at the centre of the see-saw is 1 m.
S
gi
R
2. Seorang pekerja menolak sebuah kotak di atas sebuah permukaan papan
an
yang condong seperti dalam rajah di sebelah. Tinggi RS ialah 2x m dan jarak 2x m
TS ialah (3x + 1) m. Diberi kecerunan papan, RT, ialah 1 . T (3x + 1) m S

3
l
A worker pushes a box on a sloping board as shown in the diagram above. The height of RS is 2x m and the distance of TS is (3x + 1) m. Given
Pe
1
the gradient of the board, RT, is .
3
(a) Hitung nilai x.
n
Calculate the value of x. Tip KBAT

Kecerunan / Gradient = 1
ta
3 (a) Gunakan rumus kecerunan

2x = 1 yang akan membentuk satu
persamaan algebra. Kemudian,
bi
3x + 1 3 selesaikan persamaan tersebut.

6x = 3x + 1 Use the formula of gradient that will
6x – 3x = 1 form an algebraic equation. Then,
er
solve the equation.

3x = 1 (b) Gunakan teorem Pythagoras.
x = 1 Use Pythagoras’ theorem.
n

3
Pe
= 0.33
(b) Seterusnya, cari panjang, dalam m, papan condong tersebut. [Berikan jawapan anda dalam 2 tempat
perpuluhan]
Hence, find, in m, the length of the sloping board. [Give your answer in 2 decimal places]
RS = 2(0.33) TS = 3(0.33) + 1
= 0.66 m = 1.99 m
Panjang papan condong / Length of the sloping board
= (0.66)2 +
(1.99)2
= 2.1 m
KUIZ 10

BAB Kecerunan Garis Lurus
10 Gradient of a Straight Line
Mastery PT3
Bahagian A
3. Kecerunan / Gradient,
1. Jarak mencancang / Vertical distance = 6 – 4
= 4 unit/ units 8–0
= 1
Jarak mengufuk / Horizontal distance
4
= 4 unit/ units
Kecerunan / Gradient – 4 =1
Pintasan-x / x-intercept 4
= – 4
.
hd
4 Pintasan-x / x-intercept
= –1 –4
=
1
.B
= –16
dn
2. Kecerunan / Gradient,
4. mGH = 4
= 1 – 7 5
S
–2 – 2
3 – 11 = 4
= –6
gi 1–w 5
–4
5(–8) = 4(1 – w)
= 3
an
2 –40 = 4 – 4w
4w = 44
Jawapan / Answer : C w = 11
l
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

BAB Transformasi Isometri
11 Isometric Transformations
11.1 Transformasi BUKU TEKS

ms.
208-211
PBD Transformations
1. Tandakan (✓) bagi perubahan yang mengubah bentuk, saiz, kedudukan dan orientasi, dan (✗) jika tidak. TP2
Mark (✓) for the changes in shape, size, position and orientation, and (✗) if not.
Apabila objek Bentuk Saiz Kedudukan Orientasi

When an object is Shape Size Position Orientation
.
hd
(a) diputarkan/ rotated ✗ ✗ ✓ ✗
(b) dialihkan/ diverted ✗ ✗ ✓ ✗
.B
(c) diterbalikkan/ overturned ✗ ✗ ✓ ✓
(d) dibesarkan/ enlarged ✗ ✓ ✓ ✗
dn
(e) dikecilkan/ reduced ✗ ✓ ✓ ✗
S
2. Lengkapkan pernyataan berikut berdasarkan rajah yang diberi. TP1 Peta Pelbagai Alir
Complete the following statement based on the given diagram.
gi
(a) Imej yang terhasil mempunyai
bentuk dan saiz
an
yang sama
dengan objek.
Image produced has the same shape and
l
Transformasi
Pe
Transformation
size with the object.
Maka, imej dan objek adalah kongruen .

n
Thus, the image and the object are congruent .

ta
Objek / Object Imej / Image
(b)
bi
Imej yang terhasil mempunyai bentuk

yang sama tetapi saiz
er
Transformasi
yang berbeza dengan objek.
Transformation Image produced has the same shape but
n
different size with the object.

Pe
Objek / Object Imej / Image

Maka, imej dan objek adalah serupa .
Thus, the image and the object are similar .
Oleh itu, transformasi merupakan

Thus, transormation is
• padanan satu-dengan-satu antara titik-titik bagi objek dan imej dalam satu satah.
one-to-one correspondence between points of object and image in a plane.
• suatu pergerakan dengan orientasi dan padanan yang tertentu tanpa mengubah bentuk .
a movement with a specific orientation and match without changing the shape .
SP 11.1.1 Memerihalkan perubahan bentuk, saiz, kedudukan dan orientasi suatu objek yang melalui transformasi, dan seterusnya menerangkan idea padanan satu-
dengan-satu antara titik-titik dalam transformasi.
SP 11.1.2 Menerangkan idea kekongruenan dalam transformasi.

3. Pentagon M' ialah imej bagi pentagon M di bawah suatu transformasi. Lengkapkan jadual di bawah. TP1
Pentagon M' is the image of pentagon M under a transformation. Complete the following table.
A B
Objek/ Object Imej/ Image
C
M (a) Titik B/ Point B Titik F/ Point F
D E
I
(b) Garis AI/ Line AI Garis GH/ Line GH
M F
(c) ∠BCD ∠FED
H G

(d) Titik A/ Point A Titik G/ Point G
(e) Garis AB/ Line AB Garis FG/ Line FG
.
hd
4. Kenal pasti kekongruenan pasangan objek berikut dan nyatakan sebabnya. TP2
Identify the congruency of the following pair of objects and state the reason.
.B
Objek Kekongruenan Sebab
Object Congruency Reason
dn
Kongruen Bentuk dan saiz adalah sama.
S
Congruent Shape and size are the same.
gi
an
Bukan kongruen Bentuk adalah berbeza.

Not congruent Shape is different.
l
Pe
n
ta
Kongruen Bentuk dan saiz adalah sama.

Congruent Shape and size are the same.
bi
er
ms.
11.2 Translasi BUKU TEKS 212-218
n
PBD Translation
Pe
Modul PdPc
Translasi / Translation
Pemindahan semua titik pada suatu satah mengikut arah dan melalui jarak yang sama Peta Pokok
The transfer of all points on a plane in the same direction and through the same distance
Sama bentuk Sama saiz Sama orientasi

Same shape Same size Same orientation
SP 11.1.1 Memerihalkan perubahan bentuk, saiz, kedudukan dan orientasi suatu objek yang melalui transformasi, dan seterusnya menerangkan idea padanan satu-
dengan-satu antara titik-titik dalam transformasi.
SP 11.1.2 Menerangkan idea kekongruenan dalam transformasi.

5. Kenal pasti transformasi yang menunjukkan translasi. TP1

Identify the trasformation that shows a translation.
(a) (b) (c)

Bukan translasi Translasi Translasi
Not a translation A translation A translation

.
hd
Modul PdPc
.B
Kaedah untuk memerihalkan translasi / Methods to describe translation:
• Arah dan jarak pergerakan
Direction and distance of movement
dn
• Vektor translasi:
Translation vector: positif (ke kanan) positif (ke atas)
positive (to right) positive (upwards)
nilai a 1 ba 2 nilai b
S
value of a value of b
negatif (ke kiri) negatif (ke bawah)
gi
negative (to left) negative (downwards)
an
6. Tentukan kedudukan titik E dan lukis vektor translasinya di bawah translasi berikut dan tandakan dengan E’.
Determine the position of point E and draw its translation vector under the following translation and mark as E’. TP2
l
Pe
Contoh PdPc
Titik E bergerak 4 unit ke kanan dan 3 unit ke atas.
Point E moves 4 units to the right and 3 units upwards.
n
E' E'
(a) Titik E bergerak 5 unit ke kanan.
ta
Point E moves 5 units to the right. (e)

(b) Titik E bergerak 3 unit ke kiri dan 3 unit ke bawah.
Point E moves 3 units to the left and 3 units downwards. (a)
bi
E E'
(c) Titik E bergerak 2 unit ke bawah.
Point E moves 2 units downwards. (b) (c)
er
(d)
(d) Titik E bergerak 7 unit ke kanan dan 4 unit ke E'
bawah. E'
n
Point E moves 7 units to the right and 4 units downwards. E'
(e) Titik E bergerak 2 unit ke kiri dan 3 unit ke atas.

Pe
Point E moves 2 unit to the left and 3 units upwards.
7. Tentukan vektor translasi OW bagi setiap rajah berikut. TP2

Determine the translation vector OW of each of the following diagram.
Contoh PdPc (a) (b) (c)

O O
W W
2 2
1 2
3

W
1 2
–3
1 2 –2
–3
1 –23 2
W
O O
SP 11.2.1 Mengenal translasi.

SP 11.2.2 Memerihalkan translasi menggunakan pelbagai perwakilan termasuk dalam bentuk vektor translasi.

8. Tentukan translasi bagi setiap rajah berikut. TP2

Determine the translation of each of the following diagrams.
Contoh PdPc (a) (b) (c)
1 –23 2 1 22 2 1 –12 2 1 –32 2

K K' K K'

K K' K
K'
9. Lukis imej P, Q, R, S, T dan U bagi objek A di bawah translasi berikut. TP3

Draw the images P, Q, R, S, T and U of object A under the following translations.
.
Contoh PdPc
hd
P : Objek A bergerak 3 unit ke bawah.
P : Object A moves 3 units downwards. R Q
.B
(a) Q : Objek A bergerak 4 unit ke kanan dan 3 unit ke atas.
Q : Object A moves 4 units to the right and 3 units upwards. S A
dn
(b) R : Objek A bergerak 7 unit ke kiri dan 3 unit ke atas.
R: Object A moves 7 units to the left and 3 units upwards. T
–8 3 –5
1 2 1 2 1 2 U P
S
(c) S = (d) T = (e) U =
0 –2 –3
gi
10. Nyatakan koordinat imej bagi titik L di bawah translasi yang diberikan. TP3
an
State the coordinates of image of point L under the given translation.
Contoh PdPc
l
1 –22 2 Kaedah 2 / Method 2: Pengiraan / Calculation

Pe
L(4, 2), Translasi / Translation

a
Imej bagi koordinat objek P(x, y) di bawah translasi 1
b 2
:
Kaedah 1: Menggunakan satah Cartes Image of object with coordinates P(x, y) under traslation 1 a 2 :
b
n
Method 1: Using Cartesian plane

y a P‘ = (x + a, y + b)
1 xy 2 + 1 ba 2 = 1 yx ++ bb 2
ta
b
L‘ = (4 + (–2), 2 + 2)
1 42 2 + 1 –22 2 = 1 42++(–2)
bi
2 2
4 L' (2, 4)
= (2, 4)
∴ L’ (2, 4)
1 24 2
er
2 L
= Tip Penting
x
x \ L‘(2, 4) (x, y) ↔ 1y2
n
O
2 4
Pe
(a) L(3, 2), (c) L(3, –5), (e) L(1, –2),

–4 0
Translasi / Translation
–3 1 2 Translasi / Translation
–1 1 2 Translasi / Translation 1 –54 2
1 –21 2 + 1 –54 2 = 1 –21++(–5)
4
y
L' = (3 + 0, –5 + (–1)) 2
= (3, –6)
2 L
∴ L’ (3, –6) = 1 –75 2
x \ L‘(5, –7)
O 2
L'
(–1, –1)
–2
SP 11.2.2 Memerihalkan translasi menggunakan pelbagai perwakilan termasuk dalam bentuk vektor translasi.
SP 11.2.3 Menentukan imej dan objek bagi suatu translasi.

(b) L(–3, –2), (d) L(2, 5), (f ) L(–6, 3),

Translasi / Translation 1 34 2 Translasi / Translation 1 –42 2 Translasi / Translation 1 –12 2
y
2 L' (0, 2)
L‘ = (2 + 2, 5 + (–4))
= (4, 1)
1 –63 2 + 1 –1 =
–6 + (–1)
–2 2 1 3 + (–2) 2
x \L’ (4, 1)
= 1 –71 2
–4 –2 O
\ L‘(–7, 1)
L –2
11. Diberi imej Mʹ, nyatakan koordinat bagi objek M di bawah translasi berikut. TP3
.
hd
Given the image Mʹ, state the coordinates of object M under the following translations.
Contoh PdPc (a) M‘(5, –2), (b) M‘(–7, –3),
M‘(7, 10), 8
1 2 1 –9
–6 2
.B
Translasi / Translation Translasi / Translation
Translasi / Translation 1 32 2 M = (5 – 8, –2 – (–5))
–5
M = (–7 – (–9), –3 – (–6))
dn
M = (7 – 3, 10 – 2) = (–3, 3) = (2, 3)
= (4, 8)
(c) M‘(3, 3), (d) M‘(4, 0),
1 –55 2 1 73 2
S
Tip Penting
M = (3 – (–5), 3 – 5) M = (4 – 7, 0 –3)
Koordinat objek bagi imej Pʹ(xʹ, yʹ) di
gi
a = (8, –2) = (–3, –3)
bawah translasi 1 b 2:
an
Coordinates of object of image Pʹ(xʹ, yʹ) (e) M‘(7, –3), (f ) M‘(5, 2),
a
under a translation 1
b2
1 –49 2 1 106 2
:
l
P(x, y) = (xʹ – a, yʹ – b) M = (7 – 9, –3 – (–4)) M = (5 – 10, 2 – 6)

Pe
= (–2, 1) = (–5, –4)

n
12. Nyatakan vektor translasi bagi objek dan imej berikut. TP3
ta
State the translation vector of the following object and image.
Contoh PdPc (a) A(–9, –3), A‘(4, 4) (b) A(–1, 7), A‘(9, 2)
bi
A(–7, 4), A‘(8, –4)

Vektor translasi Vektor translasi
Translation vector Translation vector
er
Vektor translasi
Translation vector
= 1 44 –– (–9)
(–3) 2 13
=1 2
7 = 1 92––(–1)
7 2 10
=1 2
–5
1 8–4– (–7)
n
–4 2
=
Pe
(c) A(2, –5), A‘(12, –1) (d) A(0, 3), A‘(14, 8)

= 1 15
–8 2 Vektor translasi Vektor translasi
Tip Penting
Diberi objek (x, y) dan imej (xʹ, yʹ), = 1 –112––(–5)
2
2 = 1 104 2 = 1 148 ––30 2 = 1 145 2
a
vektor translasi 1 b 2:
Given object (x, y) and image (xʹ, yʹ), the (e) A(4, –3), A‘(–7, 6) (f ) A(4, 3), A‘(–10, –5)
a
vector translation 1 2:
b Vektor translasi Vektor translasi
a xʹ – x
1
1 b 2 = yʹ – y 2
= 16–7– (–3)
–4
2 = 1–11
9 2 = 1 –10 –4
–5 – 3 2 =1
–14
–8 2
SP 11.2.3 Menentukan imej dan objek bagi suatu translasi.


(a) M(–6, –2) dipetakan kepada M9(1, 0) di bawah (b) S(18, –15) dipetakan kepada Sʹ(12, –10) di
suatu translasi. Tentukan koordinat titik N jika bawah suatu translasi. Tentukan koordinat
N9(5, 10) ialah imej bagi titik N di bawah translasi titik Tʹ jika T(–11, 12) ialah objek bagi titik Tʹ di
yang sama. TP4 bawah translasi yang sama. TP4
M(–6, –2) is mapped onto M9(1, 0) under a translation. S(18, –15) is mapped onto Sʹ(12, –10) under a translation.
Determine the coordinates of point N if N9(5, 10) is the image Determine the coordinates of point Tʹ if T(–11, 12) is the object
of point N under the same translation. of point Tʹ under the same translation.
(–6 + a, –2 + b) = (1, 0) (18 + a, –15 + b) = (12, –10)

–6 + a = 1 , –2 + b = 0 18 + a = 12 , –15 + b = –10
a = 7 b=2 a = –6 b = 5
.
1 72 2 1 –65 2
hd
\ Translasi / Translation: Translasi/ Translation:
Maka, koordinat N Maka, koordinat Tʹ
Hence, the coordinates of N Hence, the coordinates of Tʹ
.B
= (5 – 7, 10 – 2) = (–11 + (–6), 12 + 5)
= (–2, 8) = (–17, 17)
dn
(c) Rajah di sebelah menunjukkan kedudukan baru gerai G di sebuah bazar. y
Pengurus bazar itu telah menukar gerai H daripada kedudukan (–1, –2)
S
kepada (–3, 2) di bawah suatu translasi. Cari koordinat kedudukan asal H'
2
gerai G di bawah translasi yang sama. TP5 Gerai baru G
gi
The diagram shows the new position of stall G in a bazaar. The supervisor of the bazaar (0, 2) New stall G
has changed the position of stall H from (–1, –2) to (–3, 2) under a translation. Find the x
–4 –2 O 2
coordinates of the initial position of stall G under the same translation.
an
H
Vektor translasi / Translation vector Katakan kedudukan asal gerai –2
–3 – (–1) G ialah (x, y) G

1 2
l
= Let the initial position of stall G be (x, y)

2 – (–2)
Pe
–4
(x, y) = (1 – (–2), 1 – 4)
–2
=
4 1 2 = (3, –3)
∴ G(3, –3)
n
ta
(d) Sebuah perpustakaan terletak di kedudukan (3, 7) pada suatu satah Cartes. Hairul dan Rizam berjalan
–6 6
1 2 1 2
bi
dari rumah mereka ke perpustakaan, masing-masing di bawah translasi dan . Pada keesokan
3 –2
hari, Hairul bergerak dari rumahnya ke rumah Rizam. Perihalkan translasi yang mewakili pergerakan
er
a
Hairul ke rumah Rizam, dalam bentuk
b 1 2
. TP6 KBAT Mengaplikasi
n
–6
A library is located at (3, 7) on a Cartesian plane. Hairul and Rizam walked from their houses to the library under translations 132
Pe
–6
and1 2 2 respectively. On the next day, Hairul moves from his house to Rizam’s house. Describe the translation representing the
a
movement of Hairul to Rizam's house, in the form 1 2.
b
Koordinat rumah Hairul (9 + a, 4 + b) = (–3, 9)

Coordinates of Hairul’s house 9 + a = –3 , 4 + b = 9
= [3 – (–6), 7 – 3] a = –12 b = 5
= (9, 4)
Koordinat rumah Rizam \ Translasi / Translation: 1–12
5 2
Coordinates of Rizam’s house
= [3 – 6, 7 – (–2)]
= (–3, 9)
SP 11.2.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan translasi.

11.3 Pantulan BUKU TEKS

ms.
218-223
PBD Reflection
Modul PdPc
Pantulan / Reflection Peta Pokok
Semua titik pada suatu satah diterbalikkan dalam

Tip Penting
satah yang sama pada paksi pantulan
All points on a plane are reversed on the same plane in an axis of reflection Orientasi bagi imej di bawah suatu
pantulan ialah songsang dengan
objek.
Sama bentuk Sama saiz Orientasi berbeza Orientation of image under a reflection
Same shape Same size Different orientation is reversed with the object.
.
hd
14. Lengkapkan pernyataan berdasarkan rajah yang diberikan. TP1
Complete the statement based on the given diagram. Paksi pantulan
Axis of reflection
(a) Objek dan imej mempunyai bentuk dan saiz yang sama , P
.B
tetapi berbeza orientasi.
Object and image have the same shape and size, but Q Q'
dn
different orientation.
(b) Kedudukan objek adalah bertentangan dengan imej pada paksi
pantulan. R R'
S
Position of object is opposite with the image on the axis of reflection.
(c) Jarak objek dan jarak imej daripada paksi pantulan adalah sama panjang dan berserenjang
gi
dengan paksi pantulan.
an
The object distance and image distance from the axis of reflection are the same length and perpendicular to the
axis of reflection.
(d) Kedudukan imej bagi titik pada paksi pantulan adalah tidak berubah .
l
Position of the image of a point on the axis of reflection do not change .

Pe
15. Tentukan sama ada setiap rajah berikut adalah pantulan atau tidak. TP1
Determine whether each of the following diagram is a reflection or not.
n
(a) (b) (c) (d)

ta
bi
n er
Bukan pantulan Pantulan Bukan pantulan Pantulan

Pe
Not a reflection A reflection Not a reflection A reflection
16. Lukis imej bagi rajah berikut di bawah pantulan pada garis PQ. TP1
Draw the image of the following diagrams under the reflection in the line PQ.
(a) P
(b) (c) Q
(d) P
P Q
Q P Q
SP 11.3.1 Mengenal pantulan

17. Q’ ialah imej bagi Q di bawah suatu pantulan. Perihalkan pantulan tersebut. TP2
Q’ is the image of Q under a reflection. Describe the reflection.
Contoh PdPc (a) (b)

y
y M
4 4
F'
N 2
2
N N'
F x
O x
–6 –4 –2 O 2 4
2 4 6 8 10
N –2
–2
N'
–4
–4
Pantulan pada garis MN.
.
Reflection in the line MN.
hd
Pantulan pada paksi-x. Pantulan pada paksi-y.
Reflection in the y-axis.
Reflection in the x-axis.
.B
(c) (d) (e)
y y y
4 8 2
dn
N'
N O x
2 6
2 4 6 8 10
S
x 4 –2
–4 –2 O 2 4 6 N' N
–4
gi
–2 2
N'
N
–4 x –6
O
an
2 4 6 8 10
Pantulan pada garis x = 5. Pantulan pada garis y = –2.

Pantulan pada garis y = x. Reflection in the line x = 5. Reflection in the line y = –2.
l
Reflection in the line y = x.

Pe
18. Lukis imej bagi objek T di bawah pantulan pada garis PQ. TP3
n
Draw the image of object T under a reflection in the line PQ.
Contoh PdPc
ta
(a) P
(b) Q
P
T'
bi
T'
T
n er
T' T T
P
Pe
Q
Q
(c) (d) P
(e)
Q
T'
T
T' T P Q
T' T
P Q
SP 11.3.2 Memerihalkan pantulan menggunakan pelbagai perwakilan.

SP 11.3.3 Menentukan imej dan objek bagi suatu pantulan.

19. Nyatakan koordinat imej atau objek bagi titik-titik berikut di bawah pantulan yang diberi. TP3
State the coordinates of the images or objects of the following points under the given reflections.
y
8
Pantulan pada Koordinat
H Reflection in the Coordinates
6 paksi-x Imej bagi R / Image of R
x-axis = (9, 2)
W
4
V paksi-y Objek bagi S9/ Object of S9
2
y-axis = (–6, –6)
y=1
garis GH Imej bagi T / Image of T
x
–10 –8 –6 –4 –2 0 2 4 6 8 10
line GH = (–9, –2)
–2 Objek bagi U9/ Object of U9
R y=1
.
= (–3, 6)
hd
–4
U Imej bagi V / Image of V
x=2
–6 = (10, 3)
T x=2 S
.B
G Objek bagi W9/ Object of W9
–8 y=x
y=x = (5, 5)
dn
S
(a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah rombus, (b) Jika M(4, –1) dipetakan kepada M9(4, 5) di bawah
PQRS. OPQ ialah imej bagi ORS di bawah dua suatu pantulan, cari koordinat objek yang
gi
gabungan pantulan yang berlainan. Huraikan dipetakan kepada N9(7, 2) di bawah pantulan
dua gabungan pantulan tersebut. TP4 yang sama. TP4
an
The diagram below shows a rhombus, PQRS. OPQ is the image If point M(4, –1) is mapped onto M9(4, 5) under a reflection,
of ORS under two different combined reflections. Describe the find the coordinates of the object that is mapped onto N9(7, 2)
two combined reflections. under the same reflection.
l
Pe
Q Koordinat-x bagi titik M dan titik Mʹ adalah sama.

Maka, paksi pantulan adalah garis yang selari
R P
dengan paksi-x.
n
O x-coordinates of point M and point Mʹ are the same. Thus, the

axis of reflection is a line parallel to the x-axis.
ta
S Jarak di antara titik M dan Mʹ dengan paksi

pantulan.
bi
Distance between points M and Mʹ with axis of reflection

(i) Pantulan pada garis OR dan diikuti dengan = 5 – (–1) = 3
pantulan pada garis OQ. 2
er
Reflection in the line OR and followed by reflection in the

line OQ. Jarak di antara M dengan paksi pantulan
n
Distance between M and axis of reflection

= –1 + 3 = 2
Pe
(ii) Pantulan pada garis OS dan diikuti dengan

Jarak di antara Mʹ dengan paksi pantulan
pantulan pada garis OP. Distance between Mʹ and axis of reflection
Reflection in the line OS and followed by reflection in the
line OP. =5–3=2
Maka, transformasi itu ialah pantulan pada garis
y = 2.
Thus, the transformation is reflection in the line y = 2.
Koordinat objek N
Coordinates of object N
Objek dan imej pada paksi pantulan.
= (7, 2) Object and image on the axis of reflection.
SP 11.3.3 Menentukan imej dan objek bagi suatu pantulan.

SP 11.3.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan pantulan.

(c) Dalam rajah di bawah, segi empat selari PQRS (d) Dalam rajah di bawah, sisi empat KLMQ dipetakan
dipetakan kepada TURS di bawah pantulan pada kepada QMNP di bawah pantulan pada garis QR.
garis CD. Cari nilai x dan y. TP5 Hitung nilai x + y. TP5
In the diagram, parallelogram PQRS is mapped onto TURS In the diagram, quadrilateral KLMQ is mapped onto QMNP
under a reflection in the line CD. Find the values of x and y. under a reflection in the line QR. Calculate the value of x + y.
R
P Q
M
135° L y
x R 140°
C D
S
y
K
T U
N

x = ∠PSC + ∠TSC x
.
/PSC = /QRS 130°
hd
= 180° – 135° = 45° + 45° Q
P
= 45° = 90°
∠MQP = ∠MQK y = ∠LMR = ∠KLM
.B
/TSC = /PSC y = /QRD
= 180° – 130° = 140°
= 45° = /PQR
= 50°
= 135°
dn
x = ∠MQP + ∠KQM x + y = 100° + 140°
= 50° + 50° = 240°
= 100°
S
gi
ms.
11.4 Putaran
an
BUKU TEKS 223-230
PBD Rotation
l
Pe
Modul PdPc
Putaran / Rotation Peta Pokok
Semua titik pada suatu satah diputarkan pada satu titik tetap, dalam arah dan sudut yang sama
n
All points on a plane are rotated about a fixed point, in the same direction and angle
ta
Sama bentuk Sama saiz Sama orientasi

bi
Same shape Same size Same orientation

er
21. Isikan petak kosong pada rajah dan lengkapkan pernyataan berdasarkan rajah itu. TP1
Fill in the empty boxes in the diagram and complete the statement based on the diagram.
n
• Objek dan imej mempunyai bentuk, saiz dan orientasi

Pe
yang sama .
Object and image have the same shape, size and
Sudut putaran Pusat putaran orientation.
Angle of rotation Centre of rotation
Objek
• Pusat putaran ialah satu titik pegun .
Object Centre of rotation is a stationary point .
Imej
Image
• Jarak semua titik objek ke puat putaran adalah
Arah putaran sama dengan jarak titik imej yang
Direction of rotation sepadan ke pusat putaran.
The distance of all the points of obejcts to the centre of rotation are
equal to the distance of the corresponding points of
image to the centre of rotation.
SP 11.4.1 Mengenal putaran.

22. Tentukan sama ada setiap rajah berikut adalah putaran atau bukan. TP1
Determine whether each of the following diagram is a rotation.
(a) (b) (c) (d)
Putaran Putaran Bukan putaran Putaran

A rotation A rotation Not a rotation A rotation
.
hd
Modul PdPc
.B
Tip Penting
Apabila memerihalkan suatu putaran, nyatakan:
When describing a rotation, state: Bagi sudut putaran
180°, arah putaran yang
dn
(i) Pusat putaran (ii) Sudut putaran (iii) Arah putaran berbeza menghasilkan
Centre of rotation Angle of rotation Direction of rotation imej yang sama.
• 90° • ikut arah jam / clockwise For angle of rotation 180°,
• 180° • lawan arah jam / anticlockwise different direction of rotation
S
gi gives the same image.
23. G’ ialah imej bagi G di bawah suatu putaran. Perihalkan putaran itu. TP2
an
G’ is the image of G under a rotation. Describe the rotation.
Contoh PdPc (a) y
l
y
6
Pe
4 4
G G
2
n
2
ta
x x
–4 –2 O 2 4 6 –4 –2 O 2 4
G G
–2 –2
bi
er
Putaran 90° ikut arah jam pada pusat (–1, –3). Putaran 90° lawan arah jam pada pusat (1, 4).
Rotation of 90° clockwise about the centre (–1, –3). Rotation of 90° anticlockwise about the centre (1, 4).
n
(b) (c) y
Pe
Gʹ 4
G
G
2
G
x
O 2 4 6 8 10
Putaran 90° ikut arah jam pada titik P. Putaran 180° pada pusat (6, 3).
Rotation of 90° clockwise about point P. Rotation of 180° about the centre (6, 3).
SP 11.4.1 Mengenal putaran.

SP 11.4.2 Memerihalkan putaran menggunakan pelbagai perwakilan.

24. Lukis imej bagi titik M dan objek N di bawah putaran berikut. TP3
Draw the image of point M and object N under the following rotations.
Contoh PdPc (a) Putaran 90° lawan arah jam (b) Putaran 90° ikut arah jam
(i) Putaran 90° ikut arah jam pada asalan. pada titik (–2, –2).
pada titik (–1, –2). Rotation of 90° anticlockwise about Rotation of 90° clockwise about point
Rotation of 90° clockwise about the origin. (–2, –2).
point (–1, –2).
y y
y
M M
M M'
2 2 2
M'
x x x
–2 O 2 O
–4 –2 2 –4 –2 O 2
.
hd
–2
–2 –2
2 unit mengufuk M'

4 units mencancang menjadi 2 unit –4 –4

.B
menjadi 4 unit mencancang.
mengufuk. 2 units horizontal
4 units vertical become become 2 units
4 units horizontal. vertical.
dn
(ii) Putaran 90° lawan arah jam (c) Putaran 180° pada asalan. (d) Putaran 90° ikut arah jam
pada (–2, 2). Rotation of 180° about the origin. pada titik (2, –2).
S
Rotation of 90° anticlockwise about Rotation of 90° clockwise about point
(–2, 2). y (2, –2).
gi
y
y
4
an
N
4
N' 4 N'
2
2
2
l
x
Pe
–6 –4 –2 O 2 4
x
–6 –4 –2 O 2 4 x
–2 –6 –4 –2 O 2 4
–2
N' –2
–4
n
N –4 N –4
ta
–6
–6
–6
bi
25. Titik Q’ ialah imej bagi titik Q di bawah putaran berikut. Tentukan koordinat titik Q. TP3
er
Point Q’ is the image of point Q under the following rotations. Determine the coordinates of point Q.
Contoh PdPc (a) Putaran 90° ikut arah jam (b) Putaran 180° pada (1, 1).
n
Putaran 90° lawan arah jam pada pada titik (–2, 1). Rotation of 180° about (1, 1).
titik (–3, 2). Rotation of 90° clockwise about point
Pe
(–2, 1). y
Rotation of 90° anticlockwise about
Q (– 3, 4)
point (–3, 2). 4
y y
Q (– 8, 4) 4 2 2
2 x x
–8 –6 –4 –2 O 2 –4 –2 O 2 4 6
x –2 –2
– 10 –8 –6 –4 –2 O Q' (5, – 2)
Q' (– 7, –3)
–4
–2 Q (2, – 4) ∴ Q(–3, 4)
Q' (– 5, 3)
∴ Q(2, –4)
∴ Q(–8, 4)
SP 11.4.3 Menentukan imej dan objek bagi suatu putaran.


(a) Berdasarkan rajah di sebelah, tentukan imej bagi lelayang OABC di bawah B
putaran yang berikut. TP4
Based on the diagram, determine the image of kite OABC under the following rotations.
(i) Putaran 180° pada O. A C
A rotation of 180° about O. H O D
(ii) Putaran 270° lawan arah jam pada O. G E
A rotation of 270° anticlockwise about O.
(i) OEFG (ii)

OCDE F
B
B
Tip Penting
.
hd
A C Putaran 270° adalah bersamaan
A C
O dengan putaran 90° pada arah
O D
bertentangan.
G E
Rotation of 270° is equivalent to rotation
.B
E
of 90° at opposite direction.

F
dn
(b) Dalam rajah di sebelah, S dipetakan kepada S9 di bawah suatu putaran. y
Cari koordinat objek yang dipetakan kepada T9 di bawah putaran yang
S
6
sama. TP5 T
In the diagram, S is mapped onto S9 under a rotation. Find the coordinates of the object that
gi 4
S
is mapped onto T9 under the same rotation.
S
2
an
S dipetakan kepada Sʹ di bawah putaran 90° ikut arah jam pada (3, 1). T
S is mapped onto Sʹ under a rotation of 90° clockwise about (3, 1). x
0 2 4 6
l
Pe
Koordinat objek T
Coordinates of object T Terbalikkan arah putaran kepada lawan
= (–1, 0) arah jam untuk mencari koordinat titik T.
n
Reverse the direction of rotation to anticlockwise

to find the coordinates of point T.
ta
bi
(c) Dalam rajah di sebelah, segi tiga sama sisi PQR dipetakan S
er
kepada STR di bawah putaran 120° ikut arah jam pada pusat R. Q
Cari nilai x.
In the diagram, isosceles triangle PQR is mapped onto STR under a rotation 120°
n
T
clockwise about centre R. Find the value of x. TP5 KBAT Menganalisis x
Pe
70°
P
R
/PRQ = 180° – 70° – 70°
= 40°

Sisi RS ialah imej bagi sisi PR.
Side RS is the image of side PR
x = 120° – 40°
= 80°
SP 11.4.4 Menyelesaikan masalah yang melibatkan putaran.

11.5 Translasi, Pantulan dan Putaran sebagai Isometri ms.

PBD Translation, Reflection and Rotation as an Isometry
BUKU TEKS 230-233
27. Lengkapkan pernyataan berikut berdasarkan rajah yang diberi. TP1

Complete the following statements based on the given diagram.
Paksi pantulan
(a) Apabila sisi empat P dipetakan kepada sisi empat A, B dan
Axis of reflection C di bawah translasi, pantulan dan putaran, panjang sisi
A
objek adalah sama dengan panjang sisi imej yang
P
sepadan.
When quadrilateral P is mapped onto quadrilaterals A, B and C under
C
translation, reflection and rotation, the side length of the object is the
B
same with the corresponding side length of the image.
.
Pusat putaran
hd
Centre of rotation
(b) Isometri ialah suatu transformasi yang mengekalkan jarak antara sebarang dua titik pada objek dan imej.
.B
Oleh itu, transformasi isometri akan mengekalkan bentuk dan saiz asal objek.
Isometry is a transformation that maintains the distance between any two points on the object and image. Thus, isometric
dn
transformation will retain the original shape and size of the object.
(c) Transformasi translasi , pantulan dan putaran ialah isometri.

Transformation of translation , reflection and rotation
S
gi are isometric.
28. Kenal pasti sama ada transformasi yang berikut ialah suatu isometri atau bukan. TP2
Identify whether the following transformations is an isometry.
an
(a) (b) (c)

l
Pe
n
ta
bi
Bukan / No Ya / Yes Ya / Yes

er
(d) (e) (f )
n
Pe
Bukan / No Ya / Yes Bukan / No
SP 11.5.1 Menyiasat hubungan antara kesan translasi, pantulan dan putaran terhadap jarak antara dua titik pada objek dan imej, dan seterusnya menerangkan
isometri.

Modul PdPc
Dalam suatu isometri, objek dan imej adalah kongruen kerana bentuk dan saiz adalah sama.
In an isometry, object and image are congruent because the shape and size are the same.
29. Berdasarkan rajah di bawah, bentuk P, Q, R dan S adalah kongruen. Nyatakan isometri yang memetakan TP3
Based on the diagram below, the shapes P, Q, R and S are congruent. State the isometry that maps
y (a) bentuk P kepada bentuk Q,

shapes P onto shapes Q,
7 Pantulan
Q Reflection
6
5 R (b) bentuk P kepada bentuk R,
.
shapes P onto shapes R,
hd
4
Putaran
3 Rotation
S
2
.B
P
(c) bentuk P kepada bentuk S.
1
shapes P onto shapes S.
x Translasi
dn
–4 –3 –2 –1 O 1 2 3 4 Translation
S
Solve each of the following. gi
(a) Rajah di sebelah adalah cantuman beberapa buah segi tiga yang
kongruen di bawah transformasi yang isometri. Hitung TP4
an
The diagram is a combination of a few triangles which are congruent under isometric
A 72° B
transformation. Calculate
3 cm
(i) /a,
l
(ii) perimeter bagi pentagon ABCDE. E C

Pe
perimeter of pentagon ABCDE.

a D
(i) /a = 180° – 72° – 72°
= 36°
n
(ii) Perimeter = 3 cm × 5
ta
= 15 cm
bi
(b) Segi tiga A9B0C 0 merupakan imej bagi segi tiga ABC di bawah C
D
dua transformasi. AA9 dan A9C 0 masing-masing ialah garis
er
B
mengufuk dan garis mencancang. TP5 B B
Triangle A9B0C 0 is the image of triangle ABC under two transformations. AA9
n
and A9C 0are horizontal line and vertical line respectively.

(i) Huraikan transformasi yang digunakan.
Pe
A C A
Explain the transformations used.
(ii) Tentukan sama ada setiap transformasi yang digunakan
itu suatu isometri atau bukan. Terangkan.
Determine whether each of the transformations used is an isometry. Explain.
(i) ∆A9B9C ialah imej bagi ∆ABC di bawah pantulan pada garis DC;
∆A9B0C0 ialah imej bagi ∆A9B9C di bawah putaran pada pusat A9 melalui 90° ikut arah jam.
∆A9B’C is the image of ∆ABC under a reflection in the line DC;
∆A9B0C0 is the image of ∆A9B9C under a rotation about point A9 through 90° clockwise.
(ii) Bentuk dan saiz objek dan imej dikekalkan, maka setiap transformasi itu ialah isometri.
The shape and size of the object and image are preserved, so each transformation is isometry.
SP 11.5.2 Menerangkan hubungan antara isometri dan kekongruenan.

SP 11.5.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan isometri dan kekongruenan.

(c) Dalam rajah di sebelah, PQR dipetakan kepada P9Q9R9 di bawah P'
Q
suatu isometri. Cari nilai x. TP5
In the diagram, PQR is mapped onto P9Q9R9 under an isometry. Find the value of x. x
R
38°
/Q9P9R9 = ∆QPR 5 cm Q'
P 52°
= 38° 3 cm
R'
/P9Q9R9 = 180° – 52° – 38°
= 90°
Maka, ∆PQR dan ∆P9Q9R9 ialah segi tiga bersudut tegak.

Thus, ∆PQR and ∆PʹQʹRʹ are right-angled triangles.
P9R9 = PR
.
= 5 cm
hd
\ x = 
52 – 32 PʹQʹ = 
PʹRʹ – RʹQʹ
= 4 cm
.B
dn
(d) Dalam rajah di bawah, heptagon sekata PQRSTUV ialah imej bagi heptagon sekata AQBCDTE di bawah
suatu transformasi isometri. TP6 KBAT Menganalisis

S
In the diagram, regular heptagon PQRSTUV is the image of regular heptagon AQBCDTE under an isometric transformation.
gi
Q
P B
an
x
A R
l
V C
Pe
E S
n
U D
T
ta

(i) Lukis paksi bagi transformasi isometri tersebut pada rajah tersebut dan kemudian, perihalkan
bi
transformasi itu.
Draw the axis of the isometric transformation and then, describe the transformation.
er
Pantulan pada garis QT.

Reflection in the line QT.
n
(ii) Hitung nilai x.

Pe
Calculate the value of x.

Sudut pedalaman bagi heptagon sekata Jumlah sudut pedalaman bagi heksagon
PQRSTUV AQRSTE
Interior angle of regular heptagon PQRSTUV Sum of interior angles of hexagon AQRSTE
= (6 – 2) × 180°
= (7 – 2) × 180° = 128.6°
7 = 720°
AQRSTE ialah sebuah heksagon dengan keadaan 4 × 128.6° + 2x = 720°
AQRSTE is a hexagon where 514.4° + 2x = 720°
/QAE = /AET = /QRS = /RST = 128.6° dan/ and 2x = 205.6°
/AQR = /ETS x = 102.8°
U
11.6 Simetri Putaran ms.

PBD Rotational Symmetry
BUKU TEKS 234-237
Modul PdPc
• Sebuah bentuk atau imej mempunyai simetri putaran apabila bentuknya kelihatan sama selepas diputarkan
kurang daripada 360° pada satu titik tetap.
A shape or an image has rotational symmetry when the shape looks the same after rotation of less than 360° at a fixed point.
• Peringkat simetri putaran ialah bilangan kali putaran yang memberikan bentuk yang sama apabila diputarkan
dalam satu putaran lengkap.
Order of rotational symmetry is the number of rotations that produces the same shape when rotated in a complete rotation.
31. Tandakan (✓) bagi objek yang mempunyai simetri putaran dan (✗) jika tidak. TP2
.
Mark (✓) for the object that has rotational symmetry and (✗) if not.
hd
(a) (b) (c) (d)
.B
S dn
✗ ✓ gi ✗ ✓
32. Tentukan peringkat simetri putaran bagi setiap rajah berikut. TP3
an
Determine the order of rotational symmetry for each of the followingt diagram.
(a) (b) (c) (d)

l
Pe
n
ta
2 4 10 2
bi
33. Lakukan aktiviti berikut. TP4 Klasifikasi

er
Aktiviti
n
(a) Setiap murid diberi sekeping gambar dengan bentuk gabungan geometri.
Pe
Each student is given a picture with combined geometrical shape.
(b) Nombor satu hingga sepuluh ditampal di sekitar dalam kelas.

Number one to ten are pasted around the class.
(c) Setiap murid perlu menentukan peringkat simetri putaran bagi gambar masing-masing. Kemudian,
berkumpul dekat nombor yang ditampal di sekitar kelas mengikut peringkat simetri putaran bagi
gambar masing-masing.
Each student determines the order of rotational symmetry for the given picture. Then, gather near the number pasted around the class
according to the order of rotational symmetry for each respective picture.
(d) Dalam kumpulan nombor, murid-murid berbincang antara satu sama lain untuk menentusahkan
jawapan masing-masing dan bergerak sewajarnya.
In number group, students discuss with each other to verify their answers and move accordingly.
SP 11.6.1 Menerangkan simetri putaran.

SP 11.6.2 Menentukan peringkat simetri putaran bagi suatu objek.

Bahagian A
y
K K
6
1. Antara berikut, yang manakah bukan suatu
transformasi? 4
L D
Which of the following, is not a transformation?
A B
A L
2 C
.
hd
x
O 2 4 6 8

B 4. Titik G(–12, m) dipetakan kepada titik H(–7, 5) di
.B
bawah translasi 5 . Apakah nilai m?
 
–4
dn
Point G(–12, m) is mapped onto point H(–7, 5) under a
5
C translation  
–4
. What is the value of m?
A 10
S
D B 9
C 1
gi
D 0
an
Bahagian B
2. Rajah di bawah menunjukkan lapan buah segi

l
1. (a) Rajah di bawah menunjukkan tiga koordinat.

Pe
tiga yang kongruen. Segi tiga SOT ialah imej bagi The diagram below shows three coordinates.
segi tiga POQ di bawah suatu pantulan.
The diagram below shows eight congruent triangles. Triangle (11, 20) (–11, 20) (–11, –20)
SOT is the image of triangle POQ under a reflection.
n
P Q
Pilih koordinat yang menjadi imej bagi titik
ta
(11, –20) apabila dipantulkan pada paksi-x

W R
dan paksi-y. Tulis jawapan tersebut pada
bi
ruang jawapan.
O Choose the coordinates that are the images of point
er
V S (11, –20) when reflected in the x-axis and y-axis. Write the
answers in the answer space.
U T [2 markah/ 2 marks]

n
Nyatakan paksi pantulannya. Jawapan/ Answer :

Pe
State the axis of reflection.

Paksi
A Garis QOU Objek Imej
Line QOU Object pantulan Image
Axis of reflection
B Garis ROV
Line ROV paksi-x (11, 20)
C Garis POT x-axis
(11, –20)
Line POT paksi-y (–11, –20)
D Garis SOW y-axis
Line SOW
(b) Tulis peringkat simetri putaran bagi setiap
3. Dalam rajah berikut, garis KʹLʹ ialah imej bagi garis rajah berikut.
KL di bawah suatu putaran. Antara titik A, B C dan Write the order of rotational symmetry of each of the
D, yang manakah adalah pusat putarannya? following diagram.
In the diagram, line KʹLʹ is the image of line KL under a rotation. [2 markah/ 2 marks]
Which of the points, A, B, C and D, is the centre of the rotation?

Jawapan/ Answer : A B
(i) (ii)

F C
O
6 0 E D

[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
Bahagian C
(i) OFA. Pantulan pada garis OF
OFA. Reflection in the line OF
2. (a) Rajah di bawah menunjukkan sebuah
poligon CDEF, titik M dan titik Mʹ yang dilukis (ii) OCB. Pantulan pada garis AOD
.
hd
OCB. Reflection in the line AOD
pada suatu satah Cartes.
The diagram below shows a polygon CDEF, point M and (iii) ODE. Pantulan pada garis OE
point Mʹ drawn on a Cartesian plane. ODE. Reflection in the line OE
(Pilih mana-mana dua jawapan)
.B
6
(Choose any two of the answers)
D
dn
4
(c) Dalam rajah di bawah, PTUVW ialah imej bagi
C
D'
PTSRQ di bawah suatu isometri.
2 M
S
E In the diagram below, PTUVW is the image of PTSRQ
gi under an isometry.
C' V
–6 –4 –2 O 2 4 6
M' W
E' 120°
an
–2
U
T
P x°
(i) Titik M’ ialah imej bagi titik M di bawah
l
105° S
Pe
a
translasi
b 1 2
. Nyatakan nilai a dan nilai b. Q
75°
a
Point M’ is the image of M under a translation
State the value of a and of b.
b
. 1 2 R
n
[2 markah / 2 marks] Diberi WPQ ialah garis lurus, hitung nilai x.

ta
Jawapan/ Answer : Given WPQ is a straight line, calculate the value of x.

[4 markah/ 4 marks]
1 –2
–3 2
; a = –2, b = –3
bi
Jawapan/ Answer :
Hasil tambah sudut pedalaman pentagon
(ii) Dalam rajah, lukis imej bagi polygon
er
Sum of interior angles of pentagon

2
CDEF di bawah translasi
–3
. 1 2

= (5 – 2) × 180°
= 540°
n
In the diagram, draw the image of polygon CDEF

2 ∠PTS = ∠PWV = 120°
under the translation 1 2
.
Pe
–3
∠PQR = ∠PTU
[2 markah/ 2 marks]
= 540° – (90° + 120° + 105° + 75°)
(b) Rajah berikut menunjukkan sebuah = 540° – 390°
heksagon sekata ABCDEF berpusat O. Dengan = 150°
menggunakan konsep pantulan, berikan
dua imej yang mungkin bagi segi tiga OFE. x = 360° – 150° – 120°
Kemudian, nyatakan paksi pantulannya. = 90°
The diagram shows a regular hexagon ABCDEF with centre
O. By using the concept of reflection, give two possible
images of triangle OFE. Then, state the axis of reflection.

y
Master
KBAT
Dr. Terry baru sahaja dilantik menjadi Pegawai Kanan Bahagian Ortopedik di sebuah hospital. Beliau mendapat
pejabat baharu yang dilengkapi dengan beberapa perabot. Namun, beliau kurang berpuas hati dengan susunan
perabot di dalam pejabat tersebut dan telah membuat beberapa perubahan. Rajah di bawah menunjukkan
kedudukan set sofa, meja dan almari sebelum dan selepas disusun semula. Perihalkan semua transformasi yang
terlibat.
Dr. Terry has just been appointed to be Senior Officer of Orthopedic Department in a hospital. He has got a new office, equipped with some furniture.
However, he is not satisfied with the arrangement of the furniture in the office and has made a few changes. The diagram below shows the position
.
of the sofa set, desk and cabinet before and after the rearrangement. Describe all the transformations involved.
hd
y
Set sofa / Sofa set Meja / Desk
Tip KBAT
.B
Perhatikan perubahan kedudukan dan
orientasi set sofa, meja dan almari.
dn
Observe the changes in the position and
orientation of the sofa set, desk and cabinet.
Sebelum disusun semula x
O
Before rearrangement
S
gi
an
Almari / Cabinet
l
y
Pe
Meja / Desk Almari / Cabinet

n
ta
Selepas disusun semula O

x
After rearrangement
bi
n er
Set sofa / Sofa set

Pe
4
Set sofa : Translasi 1 –8 2
Meja : Pantulan pada paksi-y
Almari : Putaran 90° lawan arah jam pada asalan
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 11

BAB Transformasi Isometri
11 Isometric Transformations
Mastery PT3
Bahagian A
3. y
1. 6 K
K
4 L
Bentuk objek dan imej adalah tidak sama. 2

L
C
Shapes of the object and image are not the same.
Jawapan / Answer : B O
x
.
2 4 6 8
hd
2. Paksi pantulan: Garis ROV
.B
Axis of reflection: Line ROV
Jawapan / Answer : B 4.
m + (–4) = 5
m = 5 + 4
dn
= 9
S
gi
l an
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

BAB Sukatan Kecenderungan Memusat
12 Measures of Central Tendencies
12.1 Sukatan Kecenderungan Memusat ms.

PBD Measures of Central Tendencies
BUKU TEKS 246-271
Modul PdPc
Sukatan Kecenderungan Memusat
Measures of Central Tendencies Peta Pokok
.
hd
Mod/ Mode Median/ Median Min/ Mean
Nilai data yang mempunyai Nilai yang berada di tengah-tengah Jumlah nilai data
.B
kekerapan paling tinggi. data yang disusun mengikut tertib Total value of data
=
The value of data that has the highest menaik atau menurun. Bilangan data
dn
frequency. The middle value of data arranged in ascending Number of data
or descending order.
S
1. Nyatakan mod, median dan min bagi setiap data berikut. TP1
State the mode, median and mean of each of the following data.
gi
Contoh PdPc (a) 15 g, 9 g, 11 g, 3 g, 23 g, 7g, 9 g, 3 g, 1 g
an
3, 2, 7, 5, 2, 10, 2, 1
2 berulang sebanyak 3 kali.
Mod/ Mode = 2 2 repeats for 3 times. Mod/ Mode = 3 g dan/ and 9 g
l
Pe
Susunan data mengikut tertib menaik: Susunan data mengikut tertib menaik:
Data arrangement in ascending order: Nilai di tengah-tengah
Data arrangement in ascending order:
1, 2, 2, 2, 3, 5, 7, 10 ialah 2 dan 3. 1 g, 3 g, 3 g, 7 g, 9 g, 9 g, 11 g, 15 g, 23 g
Middle values are 2 and 3.
n
2+3 Median/ Median = 9 g

Median/ Median = = 2.5
ta
2
Hitung purata dua nilai itu.
Calculate the average of the values. Min/ Mean
bi
Min/ Mean 15 + 9 + 11 + 3 + 23 + 7 + 9 + 3 + 1
3 + 2 + 7 + 5 + 2 + 10 + 2 + 1 =
= =4 9
8 =9g
er
(b) RM19, RM13, RM18, RM15, RM20, RM17, RM24 (c) 1.5 m, 2.7 m, 2.2 m, 1.9 m, 3.3 m, 2.2 m
n
Pe
Mod/ Mode = Tiada/ None Mod/ Mode = 2.2 m
Susunan data mengikut tertib menaik: Susunan data mengikut tertib menaik:
Data arrangement in ascending order: Data arrangement in ascending order:
RM13, RM15, RM17, RM18, RM19, RM20, RM24 1.5 m, 1.9 m, 2.2 m, 2.2 m, 2.7 m, 3.3 m
Median/ Median = RM18 2.2 + 2.2

Median/ Median = = 2.2 m
2
Min/ Mean Min/ Mean
19 + 13 + 18 + 15 + 20 + 17 + 24 1.5 + 2.7 + 2.2 + 1.9 + 3.3 + 2.2
= =
7 6
= RM18 = 2.3 m
SP 12.1.1 Menentukan mod, min dan median bagi suatu set data tak terkumpul.

Modul PdPc
Bagi data dalam jadual kekerapan dan Median bagi jumlah kekerapan n:
perwakilan data: Median for the total frequency n:
For a data in frequency table and data • n adalah genap/ n is even
representation: n n
Min =
Hasil tambah (data × kekerapan) Purata data pada kedudukan ke-  2  dan  2 + 1
Jumlah kekerapan n th n th
Sum of (data × frequency)

Average data at position  2  and  2 + 1 
Mean =
Total frequency
• n adalah ganjil/ n is odd
n+1
Data pada kedudukan ke-  2 
n + 1 th
Data at position  
.
2
hd
2. Hitung mod, median dan min bagi setiap data yang berikut. TP2
Calculate the mode, median and mean of each of the following data.
.B
(a) Jadual di bawah menunjukkan jisim sekumpulan (b) Plot titik menunjukkan markah yang diperoleh
orang murid. dalam suatu kuiz.
dn
The table shows the masses of a group of students. The dot plot shows the score obtained in a quiz.

Jisim (kg) 40 41 42 43
S
Mass (kg)
Bilangan murid
gi
Number of students
5 8 7 6
0 1 2 3 4
Markah
an
Score
Data ke-6 – Data ke-13
6th data – 13th data
Jumlah kekerapan Data ke-14 – Data ke-20 Jumlah kekerapan/ Total frequency
l
Total frequency 14th data – 20th data

Pe
= 4 + 5 + 6 + 4 + 2
=5+8+7+6 = 21
= 26
Mode/ Mode = 2
n
Mod/ Mode = 41 kg
ta
Median/ Median
Median/ Median
21 + 1
1 26 26 = data ke-  
bi
= data ke-
2 2 + data ke- 
2
+1   21 + 1 th
2
1 26 th 26 th
  2
data
  data +  + 1 data
er
2 2 2
= data ke-11
1 11th data
= [data ke-(13) + data ke-(14)]
n
2
1 = 12

Pe
[13th data + 14th data]

2
1 Min/ Mean
= (41 + 42) (0 × 4) + (1 × 5) + (2 × 6) + (3 × 4) + (4 × 2)
2 =
= 41.5 kg 21
37
=
Min/ Mean 21
(40 × 5) + (41 × 8) + (42 × 7) + (43 × 6) = 1.8
=
26
1 080
=
26
= 41.5 kg

Modul PdPc
Nilai ekstrem ialah nilai yang terlalu kecil atau terlalu besar berbanding dengan nilai-nilai lain dalam suatu
set data.
Extreme value is a value that is too small or too large compared to other values in a set of data.
3. 3.5 mm, 3.5 mm, 3.7 mm, 4.4 mm, 5.8 mm
Data di atas menunjukkan panjang tali yang diukur oleh Ben yang akan digunakan dalam projek Reka Bentuk
dan Teknologi. TP2
The data above shows the length of rope measured by Ben that will be used in a project of Reka Bentuk dan Teknologi.
(a) Hitung mod, median dan min bagi data itu.
.
Calculate the mode, median and mean of the data.
hd
(b) Ben telah membuat kesilapan ketika mencatat data. Ukuran 5.8 mm sepatutnya ialah 15.8 mm. Hitung
mod, median dan min yang baharu. Nyatakan kesan kesilapan itu terhadap analisis datanya.
Ben has made a mistake during recording the data. The measurement 5.8 mm supposed to be 15.8 mm. Calculate the new mode,
.B
median and mean. State the effect of the mistake in his data analysis.
dn
(a) Mod/ Mode = 3.5 mm (b) Mod/ Mode = 3.5 mm

Median/ Median = 3.7 mm Median/ Median = 3.7 mm
S

Min/ Mean Min/ Mean
gi
3.5 + 3.5 + 3.7 + 4.4 + 5.8 3.5 + 3.5 + 3.7 + 4.4 + 15.8
= =
5 5
an
= 4.18 mm = 6.18 mm
Nilai 15.8 mm ialah nilai ekstrem. Nilai min berubah daripada
l
4.18 mm kepada 6.18 mm manakala nilai mod dan median

Pe
tidak berubah.
15.8 mm is an extreme value. The mean value changes from 4.18 mm to
6.18 mm whereas the mode and median do not change.
n
ta
4. Lengkapkan jadual berikut. TP2

bi
Mod Median Min

er
Data asal Data, x Mode Median Mean

Original data
4 7 7 8 10 7 7 7.2
n
Seragam x–2 2 5 5 6 8 5 5 5.2

Perubahan
Pe
Uniform
Changes
x×5 20 35 35 40 50 35 35 36
Tidak seragam x–1 x–2 x–3 x–5 x–7
Non-uniform 3 5 4 3 3 3 3 3.6
Berdasarkan jadual di atas, / Based on the above table
• Apabila setiap data berubah secara seragam, nilai min, median dan mod baharu juga berubah secara
seragam .
When each data changes uniformly, the values of new mean, median and mode also changes uniformly .
• Apabila setiap data berubah secara tidak seragam, nilai min, median dan mod baharu juga berubah
secara tidak seragam .
When each data changes non-uniformly, the values of new mean, median and mode also changes non-uniformly .
SP 12.1.2 Membuat kesimpulan tentang kesan perubahan suatu set data terhadap nilai mod, min dan median.

5. Data di sebelah menunjukkan markah bagi 30 orang murid dalam suatu 62 48 21

ujian Matematik. TP3
The data shows the marks of 30 students in a Mathematics test. 46 28 58
40 29 42
(a) Organisasikan data itu dalam jadual kekerapan berikut.
Organise the data in the following frequency table. 29 36 28
Kelas Gundalan Kekerapan 53 48 54
Class Tally Frequency 55 25 65
21 – 30 //// / 6 44 41 66
31 – 40 //// 5 45 35 50
41 – 50 //// //// 10 70 33 40
51 – 60 //// 4 70 42 46
.
hd
61 – 70 //// 5
(b) Daripada jadual kekerapan tersebut,

From the frequency table,
.B
(i) nyatakan selang kelas dengan kekerapan yang sama.
state the class interval with the same frequency.
dn
Selang kelas 31 – 40 dan 61 – 70 dengan kekerapannya ialah 5.
Class intervals of 31 – 40 and 61 – 70 with its frequency is 5.
S
(ii) perihalkan tentang kekerapan tertinggi dalam data tersebut. Kemudian, berikan satu inferens
berdasarkan nilai tersebut.
gi
describe about the highest frequency in the data. Then, give an inference based on the value.
Kekerapan tertinggi ialah 10 dengan selang kelas 41 – 50. Ini menunjukkan kebanyakan murid
an
dalam ujian itu memperoleh markah antara 41 hingga 50.
The highest frequency is 10 with the class interval of 41 – 50. This shows that most of the students obtained marks between 41
to 50.
l
Pe
Modul PdPc
• Kelas mod ialah selang kelas dengan kekerapan tertinggi.
Modal class is the class interval with the highest frequency.
n
• Min bagi suatu set data terkumpul Mean of a grouped data

ta
Hasil tambah (kekerapan × titik tengah) Sum of (frequency × midpoint)

= =
Jumlah kekerapan Total frequency
bi
6. Data di sebelah ialah suhu, dalam °C, yang dicatat dalam suatu bulan tertentu. TP3
er
The data are the temperatures, in °C, recorded in a particular month.

35 24 33 26 27 40 26
(a) Berdasarkan data di sebelah, lengkapkan jadual kekerapan
n
29 32 40 24 34 25 24
di bawah. 33 23 39 35 32 25 23
Pe
Based on the data, complete the frequency table below.

32 26 38 32 26 23 26
Suhu (°C) Gundalan Kekerapan
Temperature (°C) Tally Frequency
21 - 25 | | | | | | | 8
26 - 30 | | | | | | 7
31 - 35 | | | | | | | | 9
36 - 40 | | | | 4
(b) Nyatakan kelas mod.

State the modal class.
31 – 35
SP 12.1.3 Mengumpul data, membina dan mentafsir jadual kekerapan bagi data terkumpul.
SP 12.1.4 Menentukan kelas mod dan min bagi suatu set data terkumpul.

7. Nyatakan kelas mod bagi setiap data dalam jadual kekerapan berikut. TP1
State the modal class of each data in frequency table below.
Contoh PdPc (a) (b)

Upah (RM) Kekerapan Jarak (km) Kekerapan
Wages (RM) Frequency Distance (km) Frequency
Skor Kekerapan
Score Frequency 1 000 – 1 999 8 2.5 – 2.9 35
5–9 14 2 000 – 2 999 10 3.0 – 3.4 28
10 – 14 9 3 000 – 3 999 5 3.5 – 3.9 14
15 – 19 16 4 000 – 4 999 8 4.0 – 4.4 31
20 – 24 28 5 000 – 5 999 1 4.5 – 4.9 19
Kekerapan tertinggi 6 000 – 6 999 2 5.0 – 5.4 25
.
20 – 24
hd
ialah 28.
The highest frequency
is 28. RM2 000 – RM2 999 2.5 km – 2.9 km

.B
8. Hitung titik tengah bagi setiap selang kelas yang berikut. TP1
Calculate the midpoint for each of the following class interval.
dn
Contoh PdPc (a) Masa (minit) Titik tengah (b) Upah (RM) Titik tengah
Skor Titik tengah Time (minutes) Midpoint Wages (RM) Midpoint
S
Score Midpoint
4.5 – 4.9 4.7 100 – 199 149.5
5–9 7
gi
10 – 14 12 5.0 – 5.4 5.2 200 – 299 249.5
an
15 – 19 17 5.5 – 5.9 5.7 300 – 399 349.5
20 – 24 22
6.0 – 6.4 6.2 400 – 499 449.5
l
titik tengah/ midpoint

Pe
had bawah + had atas

lower limit + upper limit 20 + 24
= =
2 2
= 22
n
ta
9. Jadual di sbelah menunjukkan jisim badan, dalam kg, bagi 30 orang murid Jisim (kg) Kekerapan
dalam kelas 2 Amanah. Hitung min bagi jisim badan kelas itu. TP2 Weight (kg) Frequency
The table shows the weight, in kg, of 30 students in class 2 Amanah. Calculate the mean of weight
bi
of the class. 21 – 30 6
31 – 40 5
er
Jisim (kg) Titik tengah, x Kekerapan, f f×x

Weight (kg) Midpoint, x Frequency, f 41 – 50 10
n
21 + 30 51 – 60 5
21 – 30 = 25.5 6 6 × 25.5 = 153
2
Pe
61 – 70 4
31 + 40
31 – 40 = 35.5 5 5 × 35.5 = 177.5
2
Min/ Mean
41 + 50
41 – 50 = 45.5 10 10 × 45.5 = 455 ∑fx
2 =
∑f
51 + 60
51 – 60 = 55.5 5 5 × 55.5 = 277.5 1 325
2 =
30
61 + 70 = 44.17
61 – 70 = 65.5 4 4 × 65.5 = 262
2
∑f = 30 ∑fx = 1 325
SP 12.1.4 Menentukan kelas mod dan min bagi suatu set data terkumpul.

Modul PdPc
Tiada nilai ekstrem Min Melibatkan keseluruhan data.
No extreme value Mean Involving the whole data.
Numerik
Numerical
Ada nilai ekstrem Median Nilai ekstrem tidak mempengaruhi median.
Data Has an extreme value Median Extreme value does not affect the median.
Data
Kategori Mod Contoh: item kegemaran, item popular

Categorical Mode Example: favourite item, popular item
10. Tentukan sukatan kecenderungan memusat yang sesuai bagi setiap situasi berikut. Berikan justifikasi. TP3
.
Determine the suitable measure of central tendency for each of the following situations. Give justification.
hd
Sukatan kecenderungan memusat
Situasi
Situation dan justifikasi
Measure of central tendency and justification
.B
Contoh PdPc
Data di bawah menunjukkan bilangan murid dalam 8 kelas Min kerana tiada nilai ekstrem dalam
dn
Tingkatan 1 set data.
The data shows the number of students in 8 classes of form 1. Mean because there is no extreme value in the set
of data.
S
35, 40, 36, 32, 42, 37, 32, 34 gi
(a) Piktograf di bawah menunjukkan bilangan surat yang diterima Mod bagi menunjukkan hari yang
oleh sebuah pejabat pos. paling banyak menerima surat.
an
The pictograph shows the number of letters received by a post office. Mode to show the day that received the highest
number of letters.
Isnin / Monday
Selasa / Tuesday
l
Pe
Rabu / Wednesday
Khamis / Thursday
mewakili 80 keping surat

n
represents 80 letters

ta
(b) Plot batang-dan-daun di bawah menunjukkan markah murid Median kerana terdapat nilai ekstrem
dalam satu kuiz Sejarah. dalam set data iaitu 17.
The stem-and-leaf plot shows the marks of students in Sejarah quiz. Median because there is an extreme value in the
bi
Markah Murid/ Marks of Students set of data which is 17.
Batang/ Stem Daun/ Leaf

er
0 0 1 2 2 3 3
1 7
n
Pe
Kekunci: 1 | 7 bermakna 17 markah.

Key: 1 | 7 means 17 marks.

(c) Carta pai di bawah menunjukkan sukan kegemaran murid. Mod kerana ini ialah data kategori dan
The pie chart shows the favourite sports of students. untuk menunjukkan item kegemaran.
Sukan Kegemaran Murid Mode because this is a categorical data and to
Favourite Sports of Students show favourite item.
Bola keranjang Bola sepak

Basketball 23% Football
30%
Hoki 14%
Hockey 33%
Badminton
Badminton

SP 12.1.5 Memilih dan menjustifikasikan sukatan kecenderungan memusat yang sesuai untuk memerihal taburan suatu set data, termasuk set data yang mempunyai
nilai ekstrem.
(d) Graf palang di bawah menunjukkan bilangan pekerja dalam Min kerana tiada nilai ekstrem dalam
empat buah kilang. set data.
The bar graph shows the number of workers in four factories. Mean because there is no extreme value in the set
of data.
Pekerja dalam Kilang
Workers in Factories
40
Bilangan pekerja
Number of workers
30
20
10
O
A B C D
Kilang
hd
Factory
11. Selesaikan setiap masalah yang berikut. TP4
.B
Solve each of the following problems.
(a)
Carta palang di bawah menunjukkan (b) Carta pai di bawah menunjukkan markah bagi
dn
penglibatan murid dalam sebuah kem motivasi. 40 orang murid dalam satu kuiz. Markah penuh
The bar chart shows the involvement of students in a kuiz itu ialah 5.
motivational camp. The pie chart shows the marks of 40 students in a quiz. Full
mark of the quiz is 5.
S
Penglibatan Murid dalam Kem Motivasi
Involvement of Students in Motivational Camp
Markah Murid dalam Kuiz
Marks of Students in Quiz
60
gi
1 markah /
an
50 mark 5 markah /
marks
63° 72°
Number of participants
40 2 markah / 36°
Bilangan Peserta
marks
45° 144°
l
Pe
30 3 markah /
marks 4 markah /
marks
20
(i) Nyatakan mod bagi data di atas.

n
10
State the mode of the above data.
ta
0 4 markah / marks
1 2 3 4 5
Tingkatan / Form (ii) Cari min markah bagi 40 orang murid itu.
bi
Find the mean marks of the 40 students.

(i) Hitung min penglibatan murid bagi setiap
Markah Kekerapan
tingkatan.
er
Marks Frequency
Calculate the mean involvement of students per form.
5 8
Min / Mean = 50 + 50 + 25 + 60 + 20
n
5 4 16
= 41
Pe
3 5
(ii) Nyatakan mod bagi data di atas. 2 4
State the mode of the above data. 1 7
Tingkatan 4 / Form 4
Min / Mean
(iii) Nyatakan median bagi data di atas. = 8 × 5 + 16 × 4 + 5 × 3 + 4 × 2 + 7 × 1
State the median of the above data. 40
Kedudukan median = 3.35
Position of median
(iii) Nyatakan median bagi data di atas.
= n + 1 = 205 + 1 = 103
State the median of the above data.
2 2 Median = di antara nilai ke-20 dan ke-21
Median = Tingkatan 3 / Form 3 between 20th and 21th value
= 4 markah / marks
SP 12.1.6 Menentukan mod, min dan median daripada perwakilan data.

12. Selesaikan masalah berikut.

Solve the following problems.
(a) Seorang pengusaha industri kecil makanan ringan memerlukan bekalan tepung gandum daripada
kilang A dan kilang B. Pada setiap hari, dua buah kilang tersebut sepatutnya menghantar 80 kg tepung
gandum kepada pengusaha tersebut. Jisim tepung gandum, dalam kg, yang dihantar pada suatu
minggu tertentu telah dicatat seperti dalam jadual di bawah. TP5
A small snacks industry entrepreneur needs a supply of wheat flour from factory A and factory B. Every day, these two factories are
supposed to send 80 kg of wheat flour to the entrepreneur. The mass of wheat flour, in kg, sent in a certain week has been recorded
as in the table below.
Hari / Day
1 2 3 4 5 6 7
Kilang / Factory
A 80 75 80 80 80 81 84
.
hd
B 82 85 70 80 81 78 84
(i) Hitung min jisim tepung gandum, dalam kg, yang dihantar oleh setiap kilang dalam satu hari.
.B
Calculate the mean mass of wheat flour, in kg, sent by each factory per day
Kilang / Factory A:
dn
Min / Mean = 80 + 75 + 80 + 80 + 80 + 81 + 84 = 80 kg
7
Kilang / Factory B:
Min / Mean = 82 + 85 + 70 + 80 + 81 + 78 + 84 = 80 kg
7
S
gi
l an
Pe
(ii) Berdasarkan data di atas, nyatakan julat jisim tepung gandum yang dihantar oleh setiap kilang.
Based on the above data, state the range of mass of wheat flour sent by each factory.
Kilang / Factory A:
n
Julat / Range = 84 – 75 = 9 kg
ta
Kilang / Factory B:
Julat / Range = 85 – 70 = 15 kg
bi
n er
(iii) Katakan anda ialah pengusaha tersebut. Oleh sebab permintaan pasaran terhadap produk anda
Pe
semakin meningkat, anda perlu menggunakan lebih banyak tepung gandum setiap hari. Kilang
manakah yang akan anda pilih untuk membekalkan lebih banyak tepung gandum setiap hari?
Jelaskan pilihan anda. KBAT Menilai
Let’s say you are the entrepreneur. Due to the increase of market demand on your product, you need to use more wheat flour
each day. Which factory will you choose to supply more wheat flour every day? Explain your choice.
Kilang A. Walaupun kedua-dua kilang itu mempunyai min jisim tepung gandum yang sama, tetapi
kilang A membekalkan jisim tepung gandum yang lebih konsisten berbanding dengan kilang B.
Factory A. Although both factories have the same mean mass of wheat flour, but factory A provides a more consistent mass of
wheat flour compared to factory B.
SP 12.1.7 Mengaplikasikan kefahaman tentang sukatan kecenderungan memusat untuk membuat ramalan, membentuk hujah yang meyakinkan dan membuat
kesimpulan.

(b) Gerai/ Stall P : 85, 80, 70, 87, 45

Gerai/ Stall Q : 85, 80, 79, 73, 78
Data di atas menunjukkan markah tahap kebersihan bagi gerai P dan Q dalam tempoh 5 bulan. TP6
The data above shows the marks of hygienic level for stalls P and Q in 5 months.
(i) Tentukan sukatan kecenderungan memusat (ii) Sebagai pegawai kesihatan, anda diminta
yang sesuai bagi gerai P dan gerai Q. Seterusnya, menentukan gerai yang akan mendapat
hitung nilai sukatan kecenderungan memusat hadiah penghargaan atas tahap kebersihan
tersebut. yang tinggi dan konsisten. Gerai manakah
Determine the appropriate measures of central tendencies yang akan menjadi pilihan anda? Berikan
for stall P and stall Q. Hence, calculate the values of the
sebab anda. KBAT Menganalisis
measures of central tendencies.
As a health officer, you are required to determine which
Bagi gerai P, sukatan kecenderungan memusat stall is going to receive an appreciation gift for high level
.
of hygiene and consistency. Which stall is going to be your
yang sesuai ialah median kerana terdapat nilai
hd
choice? Give your reason.
ekstrem, iaitu 45 dalam data tersebut.
For stall P, the appropriate measure of central tendency is Julat gerai P / Range of stall P = 87 – 45 = 42
median because there is an extreme value, which is 45 in the Julat gerai Q / Range of stall Q = 85 – 73 = 12
.B
data.
45, 70, 80, 85, 87 Min gerai P = 85 + 80 + 70 + 87 + 45
Mean of stall P 5
Median/ Median = 80 367
dn
=
Bagi gerai Q, sukatan kecenderungan memusat 5
yang sesuai ialah min kerana taburan markah = 73.4
S
adalah sekata. Gerai Q kerana secara keseluruhan, markah
For stall Q, the appropriate measure of central tendency is bagi gerai Q adalah lebih tinggi (min Q >
mean because the distribution of the marks is uniform.
gi
min P) dan lebih konsisten (julat Q < julat P)
Min/ Mean = 85 + 80 + 79 + 73 + 78 berbanding gerai P.
5
an
Stall Q because as overall, the mark for stall Q is higher
= 395 (mean of Q > mean of P) and more consistent (range of Q <
5 range of P) than stall P.
= 79
l
Pe
n
ta
13. Lakukan aktiviti berikut. TP6 PAK21 Pembentangan

bi
Aktiviti
er
(a) Bekerja dalam kumpulan berenam.

n
Work in groups of six.

Pe
(b) Setiap ahli kumpulan perlu membawa dua keping resit perbelanjaan keluarga masing-masing.
Each group member has to bring two pieces of receipts of family expenses.
(c) Organisasikan jumlah perbelanjaan yang telah dikumpulkan ke dalam jadual kekerapan dan tentukan
mod, min dan median bagi data tersebut.
Organise the total expenses in a frequency table and determine the mode, mean and median of the data.
(d) Bentangkan hasil kerja di dalam kelas anda.

Present the results of the project in class.
(e) Gabungkan data dari semua kumpulan dan tentukan mod, min dan median bagi data yang digabungkan.
Combine the data from all groups and determine the mode, mean and median of the combined data.
(f ) Apakah perbezaan mod, min dan median di antara data setiap kumpulan dan data yang digabungkan?
What are the differences in the mode, mean and median between the data of each group and the combined data?
kesimpulan.

14. Lakukan projek di bawah. TP6 Project-Based Learning
Projek
Hasil murid: Meningkatkan kemahiran statistik dengan pemeriksaan suhu badan.

Student’s result: Improve statistical skills by monitoring body temperature.
Pernyataan masalah: Apakah hubungan antara suhu badan dan umur?

Problem statement: What is the relationship between body temperature and age?
.
Pencarian fakta: Purata suhu badan manusia akan berkurangan dengan penambahan usia.
hd
Facts finding: Average human body temperature is decreasing with increasing of age.
Konsep pembelajaran Sukatan kecenderungan memusat, graf palang.
.B
yang perlu tahu: Measures of central tendencies, bar chart.
dn
(a) Setiap kumpulan terdiri daripada 5 orang murid.
S
Each group consists of 5 students.
(b) Setiap ahli kumpulan perlu mengukur dan merekod suhu badan dan umur setiap ahli keluarga
gi
masing-masing (kesihatan dalam keadaan normal).
Each member of the group needs to measure and record body temperatures and ages of their family members (the health is in
an
normal condition).
(c) Pembentangan akan dibuat dengan mengambil kira perkara berikut.

l
Presentation will be based on the following.

Pe
(i) Jadual kekerapan untuk mempamerkan data yang diperoleh.

Frequency table to present the data.
(ii) Kesimpulan daripada analisis data menggunakan sukatan kecenderungan memusat dan graf
n
palang.
Conclusion from data analysis using measures of central tendencies and bar chart.
ta
(d) Ulang prosedur dengan menggunakan peralatan mengukur suhu yang berbeza seperti
bi
Repeat the procedure by using different temperature measuring tools such as

(i) termometer inframerah,
er
infrared thermometer,
(ii) termometer merkuri,
n
mercury thermometer,
(iii) termometer dahi.
Pe
forehead thermometer.
(e) Bandingkan hasil dapatan dan buat satu kesimpulan berdasarkan hasil dapatan.
Compare the results and draw a conclusion based on the results.
Persembahan: Membuat persembahan hasil dapatan dengan menggunakan PowerPoint.

Presentation: Present the finding using PowerPoint.
kesimpulan.

Bahagian A Bahagian B
1. 1. Rajah di bawah menunjukkan bilangan murid

2.5, 2.7, 3.4, 2.9, 4.1, 4.6, 3.5, 2.5, 3.2, 4.2
tahun 1 yang didaftarkan di sebuah sekolah.
The diagram shows the number of students of year 1 registered
Tentukan median bagi data di atas. in a school.
Determine the median of the above data.
Bilangan murid
A 2.5 C 3.3 Number of students
.
B 3.1 D 4.1
hd
2. Rajah di bawah menunjukkan plot titik bagi 300
bilangan kek yang dijual oleh Puan Zainun untuk
.B
200
20 hari.
The diagram shows the dot plot for the number of cakes sold by
Puan Zainun for 20 days. 100
dn
0 Tahun
2016 2017 2018 2019 Year

Berdasarkan rajah di atas, tandakan (✓) bagi
S
0 1 2 3 4 5
Bilangan kek dijual pernyataan betul dan (✗) jika salah.
Number of cakes sold
Based on the above diagram, mark (✓) for the correct statement
gi
and (✗) if incorrect.
Hitung min jualan kek, kepada nombor bulat (a) Min bagi data ialah 225.
an
terhampir. Mean of the data is 225.
✗
Calculate the mean of the cake sales, to the nearest whole (b) Min bagi data ialah 250.
number. Mean of the data is 250.
✓
l
A 2 C 4 (c) Median bagi data ialah 300.

Pe
B 3 D 5 Median of the data is 300.

✗
3. Diberi data 2.1, 3.2, p, 5.5 dan 6.2. Jika min selepas (d) Median bagi data ialah 250.
Median of the data is 250.
✓
setiap nombor tersebut didarab dengan 4 ialah
n
[4 markah/ 4 marks]
17.2, apakah nilai p?
ta
Given data 2.1, 3.2, p, 5.5 and 6.2. If the mean after each of the
numbers multiplied by 4 is 17.2, what is the value of p? Bahagian C
A 0.2 C 4.3
bi
2. (a) Jadual di bawah menunjukkan bilangan

B 4.5 D 21.5
pasang kasut yang dimiliki oleh sekumpulan
4. Jadual di bawah menunjukkan isi padu
er
pekerja dalam sebuah syarikat.

penggunaan air yang dicatatkan oleh Mikael The table shows the number of pairs of shoes owned by a
selama sebulan. group of employees in a company.
n
The table shows the volumes of water usage recorded by Mikael 5 4 3 6 7 10 6

for a month.
Pe
9 4 10 4 4 5 4
3 3 9 5 2 5 3
Isi padu (liter) Kekerapan 2 6 8 2 6 3 2
Volume (litres) Frequency
100 – 199 5 Hitung min bagi bilangan pasang kasut yang
dimiliki oleh seorang pekerja.
200 – 299 8 Calculate the mean number of pairs of shoes owned by
300 – 399 14 an employee.
[2 markah/ 2 marks]
400 – 499 3 Jawapan/ Answer :
Apakah min bagi penggunaan air dalam sehari? 2(4) + 3(5) + 4(5) + 5(4) + 6(4)
What is the mean of the water usage in a day?
Min/ Mean = + 7 + 8 + 9(2) + 10(2)
A 299.5 C 300.0 28
B 299.0 D 300.5 = 140
28
=5

(b) Masa diambil untuk melayari FrogVLE, dalam (c) Ricky telah mencatatkan mata yang
minit, oleh dua orang murid, A dan B dalam diperoleh pada setiap set permainan
sehari selama tujuh hari dicatatkan seperti Scrabble seperti berikut: KBAT Menilai
dalam jadual di bawah. Ricky has recorded the points obtained in each set of
The time taken to surf FrogVLE, in minutes, by two Scrabble game as follows:
students, A and B, each day for seven days is recorded as
in the table below. 96, 55, 110, 78, 126, 80, 80, 61, 105, 510

Hari/Day 1 2 3 4 5 6 7 (i) Ricky ingin mencari sukatan
A 181 184 185 170 180 562 184 kecenderungan memusat yang sesuai
B 181 178 184 275 184 184 180 untuk mewakili mata yang diperoleh.
Sukatan manakah yang paling sesuai
(i) Nyatakan median masa yang diambil
untuk tujuan tersebut? Jelaskan
bagi kedua-dua murid.
jawapan anda.
.
State the median of the time taken for both
hd
Ricky would like to find a suitable measure of
students.
central tendency to represent the points obtained.
[1 markah/ 1 mark] Which measure is the most suitable for the purpose?
Jawapan/ Answer : Explain your answer.
.B
Median bagi murid A/ Median of student A [2 markah/ 2 marks]
= 184 Jawapan/ Answer :
Median bagi murid B/ Median of student B
dn
Tip KBAT
= 184
Kenal pasti kewujudan nilai ekstrem dalam
data.
S
(ii) Nyatakan julat bagi kedua-dua murid. Identify the existence of extreme value in the data.
State the range for both students.
gi
[1 markah / 1 mark] Sukatan kecenderungan memusat
Jawapan/ Answer : yang paling sesuai ialah median kerana
Julat bagi murid A / Range of student A
an
terdapat nilai ekstrem iaitu 510 dalam
= 562 –170 = 392 data. Nilai ekstrem akan mempengaruhi
Julat bagi murid B / Range of student B nilai min.
l
= 275 – 178 = 97 The most suitable measure of central tendency is

Pe
median because there is an extreme value in the

data which is 510. Extreme value will affect the
(iii) Pada pendapat anda, mengapakah value of mean.
n
nilai julat jauh berbeza tetapi nilai

median adalah sama bagi kedua-dua
ta
orang murid? Bolehkah anda ramalkan

beza nilai min antara kedua-dua murid
bi
tersebut?
In your opinion, why are the values of range differ
(ii) Hitung sukatan kecenderungan memusat
er
greatly but the values of median are the same?

Could you predict the difference of mean values yang dipilih di (c)(i).
between the two students? Calculate the measure of central tendency chosen
n
in (c)(i).
[2 markah/ 2 marks]
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
Pe
Jawapan/ Answer :
Nilai julat jauh berbeza kerana terdapat
55, 61, 78, 80, 80, 96, 105, 110, 126, 510
nilai ekstrem dalam data murid A.
Nilai median tidak dipengaruhi oleh Median = 80 + 96
nilai ekstrem. Nilai min juga akan 2
jauh berbeza antara kedua-dua murid = 88
tersebut.
Range values differ greatly because there is an
extreme value in the data of student A. Median is
not affected by the extreme value. Mean value will
also differ greatly between both students.

y
Master
KBAT
Saraswathi ingin mengkaji tahap kesedaran terhadap kepentingan menjaga kesihatan tubuh badan dalam
kalangan rakan-rakannya. Dia telah mengambil data bilangan jam yang dihabiskan untuk bersenam dalam
sebulan terhadap empat orang rakannya. Jadual di bawah menunjukkan data yang diperoleh. Modul HEBAT M04
Saraswathi wants to investigate the awareness level of her friends in the importance of keeping a good health. She collected data on the number
of hours spent in a month by four of her friends to exercise. The table shows the results of the data obtained.
Bulan
Nama Month
Name
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
.
hd
Thinesh 8 4 6 6 8 12 10 4 6 6 8 4
Meng Kai 6 8 6 8 4 10 6 8 4 4 6 6
Sawing 4 6 8 6 10 4 8 6 12 6 8 2
.B
Nadira 6 4 10 6 6 8 8 4 4 4 6 4
dn
(a) Dengan membandingkan nilai median, siapakah yang paling kerap bersenam?
Tip KBAT
Terangkan jawapan anda.
By comparing the value of median, who does the most exercise? Explain your answer. Tentukan median, mod
dan min terlebih dahulu.
S
(b) Dengan membandingkan nilai mod, siapakah yang paling kurang bersenam? Determine the median, mod
Terangkan jawapan anda. and mean first.

gi
By comparing the value of mode, who does the least exercise? Explain your answer.
(c) Dengan membandingkan nilai min, susun nama rakan-rakan Saraswathi daripada paling jarang bersenam
an
kepada yang paling kerap bersenam.
By comparing the value of mean, arrange Saraswathi’s friend names from the least exercise to the most exercise.
(d) Dengan membandingkan nilai min, nyatakan bulan yang rakan Saraswathi paling kurang bersenam. Terangkan
l
jawapan anda.
Pe
By comparing the value of mean, state the month that Saraswathi’s friends do the least exercise. Explain your answer.
(e) Dengan membandingkan nilai median, nyatakan bulan yang rakan Saraswathi paling kerap bersenam.
Terangkan jawapan anda.
n
By comparing the value of median, state the month that Saraswathi’s friends do the most exercise. Explain your answer.
ta
(a) Nilai median adalah sama bagi setiap orang. Oleh itu, median tidak dapat Nama Median Mod Min
menentukan siapakah yang paling kerap bersenam.
bi
Name Median Mode Mean

The median value is the same for each person. Thus, the median cannot determine which person
does the most exercise. Thinesh 6 6 6.8
er
(b) Nadira kerana nilai modnya adalah yang paling kecil, iaitu 4, berbanding Meng Kai 6 6 6.3
yang lain. Sawing 6 6 6.7
n
Nadira because the mode value is the smallest, which is 4, compared to others. Nadira 6 4 5.8
(c) Susunan nilai min daripada paling kecil kepada paling besar:
Pe
The arrangement of the mean values from the smallest to the largest:
Nadira, Meng Kai, Sawing, Thinesh
(d) Disember kerana nilai min bagi bulan Disember Bulan
adalah yang paling kecil, iaitu 4. Month
December because the mean value for December is the 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
smallest, which is 4.
Min
(e) Jun kerana nilai median bagi bulan Jun adalah 6 5.5 7.5 6.5 7 8.5 8 5.5 6.5 5 7 4
Mean
paling besar, iaitu 9. Median
June because the median value for June is the largest, which is 6 5 7 6 7 9 8 5 5 5 7 4
Median
9.
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 12

BAB Sukatan Kecenderungan Memusat
12 Measures of Central Tendencies
Mastery PT3
Bahagian A
1. 2.5, 2.5, 2.7, 2.9, 3.2, 3.4, 3.5, 4.1, 4.2, 4.6
Median
4. Isi padu (l) Titik tengah Kekerapan
= 3.2 + 3.4 Volume (l) Midpoint Frequency
2
= 3.3 100 – 199 149.5 5
200 – 299 249.5 8
.
hd
Jawapan / Answer : C 300 – 399 349.5 14
400 – 499 449.5 3
.B
2. Min / Mean Min / Mean
= (0 × 2) + (1 × 3) + (2 × 5) + (3 × 3) + (4 × 3) + (5 × 4) = 5 × 149.5 + 8 × 249.5 + 14 × 349.5 + 3 × 449.5
dn
20 30
= 54 = 8 985
20 30
= 2.7  3 = 299.5
S
gi
an
3. Min asal / Original mean

= 17.2
4
l
Pe
= 4.3
2.1 + 3.2 + p + 5.5 + 6.2 = 4.3

5
n
17 + p = 21.5
ta
p = 4.5
bi
n er
Pe

BAB Kebarangkalian Mudah
13 Simple Probability
13.1 Kebarangkalian Eksperimen BUKU TEKS

ms.
278-279
PBD Experimental Probability
1. Lengkapkan berikut berdasarkan pernyataan yang diberi. TP1

Complete the following based on the given statement.
Kebarangkalian ekperimen ialah nisbah kekerapan berlakunya suatu peristiwa
.
hd
kepada bilangan cubaan eksperimen.
Experimental probability is the ratio of the frequency of an event to the number of trials of the experiment.

.B
Kekerapan berlakunya peristiwa
Frequency of an event
Kebarangkalian eksperimen bagi suatu peristiwa =
dn
The experimental probability of an event
Bilangan cubaan
Number of trials

2. Roy memutarkan papan putar seperti dalam rajah di sebelah dan mencatatkan
S
gi
keputusan yang diperoleh dalam jadual di bawah. Lengkapkan jadual itu. Berikan
P
jawapan kepada tiga tempat perpuluhan. TP3
an
Roy spins the spinner board as shown in the diagram and records the results obtained in the table below.
S
Complete the table. Give the answers to three decimals places.
Q
l
R
Pe
Bilangan Keputusan yang diperoleh Kebarangkalian eksperimen mendapat

putaran Results obtained Experimental probability of getting
n
Number of
P Q R S P Q R S
ta
rotations
bi
8 11 12 9
40 8 11 12 9 = 0.2 = 0.275 = 0.3 = 0.225
40 40 40 40
n er
23 26 27 24
100 23 26 27 24 = 0.23 = 0.26 = 0.27 = 0.24
100 100 100 100
Pe
1 990 2 015 2 020 1 975

8 000 1 990 2 015 2 020 1 975 = 0.249 = 0.252 = 0.253 = 0.247
8 000 8 000 8 000 8 000
Berdasarkan jadual di atas, apabila bilangan cubaan adalah cukup besar, kebarangkalian eksperimen
1
menuju kepada satu nilai, iaitu 0.25 atau .
4
Based on the above table, when the number of trials is large enough, the experimental probability approaches a value, which is 0.25 or
1
.
4
kekerapan berlakunya suatu peristiwa

SP 13.1.1 Melaksanakan eksperimen kebarangkalian mudah, dan seterusnya menentukan nisbah sebagai kebarangkalian
bilangan cubaan
eksperimen bagi suatu peristiwa.
SP 13.1.2 Membuat kesimpulan tentang kebarangkalian eksperimen suatu peristiwa apabila bilangan cubaan cukup besar.

13.2 Kebarangkalian Teori yang Melibatkan Kesudahan Sama Boleh Jadi ms.
PBD Probability Theory involving Equally Likely Outcomes
BUKU TEKS 280-287
Modul PdPc
Istilah dalam kebarangkalian: / Terms in probability:
• Ruang sampel, S – set semua kesudahan yang mungkin bagi suatu eksperimen.
Sample space, S – a set of all possible outcomes in an experiment.
• Peristiwa – set kesudahan yang memenuhi syarat tertentu dalam suatu eksperimen dan merupakan subset
bagi ruang sampel.
Event – a set of outcomes that satistfy a certain condition in an experiment and is a subset of the sample space.
.
3. Nyatakan (i) ruang sampel, S, (ii) bilangan unsur dalam ruang sampel, n(S) dan (iii) unsur dalam ruang sampel
hd
bagi peristiwa Z bagi setiap yang berikut. TP1 TP2
State (i) the sample space, S, (ii) the number of elements in the sample space, n(S) and (iii) the elements in the sample space of event Z for
each of the following.
.B
Contoh PdPc (a) Memilih satu huruf daripada perkataan
Melambung dua keping syiling. ‘KEKONGRUENAN’.
dn
Peristiwa Z: Mendapat dua muka yang sama. Peristiwa Z: Mendapat huruf konsonan
Tossing two coins. Choosing a letter from the word ‘KEKONGRUENAN’.
Event Z: Getting two of the same face. Event Z: Getting a consonant.
S
H: Gambar/ Head, T: Angka/ Tail (i) S = {K, E, K, O, N, G, R, U, E, N, A, N}
gi
(i) S = {(H, H), (H, T), (T, H), (T, T)} (ii) n(S) = 12
(ii) n(S) = 4 (iii) Z = {K, K, N, G, R, N, N}
an
(iii) Z = {(H, H), (T, T)}
l
Pe
(b) Memilih nombor perdana daripada 30 hingga (c) Memilih seorang bayi yang baru dilahirkan.
60. Peristiwa Z: Mendapat seorang bayi lelaki.
Peristiwa Z: Mendapat nombor perdana yang Choosing a newborn baby.
n
Event Z: Getting a boy.

mempunyai digit 3.
ta
Choosing a prime number from 30 to 60.

Event Z: Getting a prime number with digit 3. (i) S = {lelaki, perempuan}
{boy, girl}
bi
(i) S = {31, 37, 41, 43, 47, 53, 59} (ii) n(S) = 2
(ii) n(S) = 7 (iii) Z = {lelaki}
er
{boy}
(iii) Z = {31, 37, 43, 53}
n
Pe
(d) Memilih warna daripada Jalur Gemilang. (e) Memilih nombor daripada faktor 28.
Peristiwa Z: Mendapat warna primer Peristiwa Z: Mendapat nombor perdana.
Choosing a colour from Jalur Gemilang. Choosing a number from factors of 28.
Event Z: Getting a primary colour Event Z: Getting a prime number.
(i) S = {biru, kuning, merah, putih} (i) S = {1, 2, 4, 7, 14, 28}

{blue, yellow, red, white}
(ii) n(S) = 6
(ii) n(S) = 4 (iii) Z = {2, 7}
(iii) Z = {biru, kuning, merah}
{blue, yellow, red}
SP 13.2.1 Menentukan ruang sampel dan peristiwa bagi suatu eksperimen.

4. Senaraikan unsur dalam ruang sampel menggunakan gambar rajah pokok. TP1
List the elements in sample space using tree diagram.
Contoh PdPc (a) Sebuah beg mengandungi satu kad berwarna

Sebuah kotak mengandungi bola berlabel J, K dan merah dan 2 kad berwarna biru. Dua kad diambil
L. Seorang murid memilih sebiji bola daripada daripada beg itu secara berturut-turut.
kotak itu secara rawak dan melontar sekeping duit A bag contains a red card and 2 blue cards. Two cards are
drawn from the bag in a row.
syiling.
A box contains balls labelled J, K and L. A student picks a ball
from the box randomly and throws a coin. Biarkan M = kad merah, B = kad biru,
Let M = red card, B = blue card,
H : Gambar/ Head, T: Angka/ Tail Kad pertama Kad kedua
First card Second card
H (J, H)
B1 (M, B1)
.
J
hd
M
T (J, T)
B2 (M, B2)
H (K, H)
.B
M (B1, M)
K
B1
T (K, T)
B2 (B1, B2)
dn
H (L, H)
M (B2, M)
L
B2
S
T (L, T)
B1 (B2, B1)
Kotak Syiling Kesudahan
Box Coin Outcome
Maka/ Hence, S = {(M, B1), (M, B2), (B1, M), (B1, B2),
gi
Ruang sampel/ Sample space (B2, M), (B2, B1)}
= {(J, H), (J, T), (K, H), (K, T), (L, H), (L, T)}
l an
Pe
5. Padankan sama ada peristiwa berikut mungkin berlaku atau tidak mungkin berlaku. TP1
Match whether the following events may occur.
n
Sebiji buah epal telah jatuh dari sepohon pokok.

ta
An apple is dropped from a tree.

Peristiwa A = epal itu akan rosak.
Event A = the apple will spoilt.
bi
Cuaca di Malaysia.
er
Season in Malaysia.
Peristiwa B = salji akan turun di Malaysia. Mungkin berlaku
n
Event B = snowing in Malaysia . May occur

Pe
Seorang murid dipilih secara rawak dari sebuah

sekolah campur.
A student is randomly selected from a coeducational school.
Peristiwa C = seorang murid perempuan dipilih.
Event C = a girl student is selected. Tidak mungkin berlaku
May not occur
Sebiji buah-buahan dipilih secara rawak dari

sebuah bakul yang mengandungi epal, nanas, betik
dan pisang.
A fruit is randomly chosen from a basket which contains apple,
pineapple, papaya and banana.
Peristiwa D = sebiji tomato dipilih dari bakul.
Event D = a tomato is picked from the basket.

SP 13.2.1 Menentukan ruang sampel dan peristiwa bagi suatu eksperimen.

Modul PdPc
• Apabila bilangan cubaan adalah cukup besar, A ialah suatu peristiwa daripada ruang sampel S,
kebarangkalian eksperimen akan menghampiri maka kebarangkalian peristiwa A:
kebarangkalian teori. A is an event from a sample space S, then the probability of event A:
When the number of trials is large enough, the experimental Bilangan kesudahan peristiwa A
probability will approach the theoretical probability. Number of ways event A can occur
P(A) =
Jumlah bilangan kesudahan ruang sampel S
Total number of possible outcomes
n(A)
= , 0 < P(A) < 1
n(S)
6. Jawab soalan yang berikut.
.
Answer the following questions. TP3
hd
Dua keping cip dengan keadaan setiap cip mempunyai satu muka berwarna biru dan satu muka lain berwarna
merah dilambungkan.
Two chips, each with blue on one side and red on the other, are tossed.
.B
(a) Lengkapkan gambar rajah pokok di bawah.
Complete the tree diagram below.
dn
B – Biru / Blue, M – Merah / Red
Cip kedua/ Second chip Kesudahan/ Outcome
Cip pertama/ First chip B BB
S
B
M BM
gi
B MB
an
M
M MM
l

Pe
(b) Apakah kebarangkalian teori bagi setiap kesudahan?

What is the theoretical probability of each outcome?
P(BB) = 1 = 0.25 P(BM) = 1 = 0.25 P(MB) = 1 = 0.25 P(MM) = 1 = 0.25

n
4 4 4 4
ta
(c) Jadual di bawah menunjukkan keputusan lambungan kedua-dua cip sebanyak 40 kali.
The table shows the results of tossing two chips 40 times.
bi
Kesudahan lambungan BB BM MB MM
Outcome of tossing
er
Keputusan yang diperoleh (kali) 7 10 12 11

Result obtained (times)
n
Apakah kebarangkalian eksperimen bagi setiap kesudahan?

Pe
What is the experimental probability of each outcome?
P(BB) = 7 = 0.175 P(BM) = 10 = 0.25 P(MB) = 12 = 0.3 P(MM) = 11 = 0.275

40 40 40 40
(d) Bandingkan kebarangkalian eksperimen dengan kebarangkalian teori. Adakah kemungkinan

kebarangkalian eksperimen sama dengan kebarangkalian teori? Berikan justifikasi anda.
Compare the experimental probability with the theoretical probability. Would the experimental probability and the theoretical
probability be the same? Justify your answer.
Kebarangkalian eksperimen mungkin sama atau tidak sama dengan kebarangkalian teori. Apabila
bilangan cubaan cukup besar, kebarangkalian eksperimen akan menghampiri kebarangkalian teori.
The experimental probability may or may not be the same as the theoretical probability. When the number of trials is large enough,
the experimental probability will become closer to the theoretical probability.
SP 13.2.2 Membina model kebarangkalian suatu peristiwa, dan seterusnya membuat perkaitan antara kebarangkalian teori dengan kebarangkalian eksperimen.

7. Selesaikan setiap yang berikut. TP4

Contoh PdPc (a) Sebuah bekas mempunyai kad bernombor 5

Rajah di bawah menunjukkan sepapan telur. hingga 20. Sekeping kad dipilih secara rawak.
Dalam sepapan telur itu, terdapat 4 biji telur rosak. Hitung kebarangkalian bagi sekeping kad
The diagram shows a tray of eggs. In the tray, there are 4 broken dengan faktor 32 dipilih. TP3
eggs. A container has cards numbered 5 to 20. A card is chosen
randomly. Calculate the probability of a card with factor of 32
is chosen.
n(S) = 16
A = Peristiwa memilih kad dengan faktor 32
Hitung kebarangkalian memilih sebiji telur rosak. A = Event of choosing a card with factor of 32
.
Calculate the probability of choosing a broken egg.
hd
Faktor 32/ Factors of 32:
A = Peristiwa memilih sebiji telur rosak 1, 2, 4, 8, 16, 32
A = Event of choosing a broken egg
P(A) = 2
.B

P(A) = 4
Bilangan telur rosak 16
Number of broken eggs
30
= 1
dn
= 2 Jumlah telur 8
15 Total egg
S
gi
l an
(b) Jadual di bawah menunjukkan bilangan bola (c) Unit keselamatan di sebuah taman perumahan
Pe
berlainan warna di dalam sebuah beg. Sebiji akan melakukan rondaan 4 jam sekali setiap
bola dipilih secara rawak daripada beg itu. hari. Hitung kebarangkalian rondaan dilakukan
The table shows the number of balls in different colours in a dalam tempoh 5 hari.
n
bag. A ball is chosen at random from the bag. Safety unit of a residential area will patrol once in 4 hours
everyday. Calculate the probability of patrolling in 5 days.
ta
Warna Merah Kuning Biru

Colour Red Yellow Blue
A = Peristiwa melakukan rondaan
bi
Bilangan bola 48 32 45 A = Event of conducting patrols

Number of balls
er
Hitung peratusan mendapat Bilangan rondaan dilakukan dalam 5 hari

Calculate the percentage of getting Number of patrols conducted in 5 days
(i) sebiji bola merah = 1 × 24 jam × 5 hari
n

a red ball 4
Pe
1
P(A) = 48 × 100
4
× 24 hours × 5 days
125
= 38.4% = 30
P(A) =30
(ii) sebiji bola biru
a blue ball
24 × 5
P(A) = 45 × 100 = 1
125 4
= 36%
SP 13.2.3 Menentukan kebarangkalian suatu peristiwa.

13.3 Kebarangkalian Peristiwa Pelengkap ms.

PBD Probability of the Complement of an Event
BUKU TEKS 287-289
8. Perihalkan peristiwa pelengkap bagi setiap peristiwa berikut. TP2

Describe the complement of each of the following events.
Peristiwa pelengkap
Peristiwa pelengkap dalam menggunakan
Peristiwa
Event perkataan tatatanda set
Complement of event in words Complement of event using
set notation
A = Peristiwa nombor yang A9 = Peristiwa nombor yang diperoleh A9 = {1, 4, 6}
.
diperoleh ialah nombor perdana bukan nombor perdana apabila sebiji
hd
apabila sebiji dadu dilambungkan. dadu dilambungkan.
A = Event that the number obtained is a prime A9 = Event that the number obtained is not a
.B
number when a dice is tossed. prime number when a dice is tossed.
B = Peristiwa huruf yang diperoleh B9 = Peristiwa huruf yang diperoleh B9 = {A, O, I}
dn
ialah huruf konsonan apabila satu bukan huruf konsonan apabila satu
huruf dipilih secara rawak daripada huruf dipilih secara rawak daripada
perkataan ‘HARMONI’. perkataan ‘HARMONI’.
B = Event that the letter obtained is a
S
B9 = Event that the letter obtained is not a
consonant when a letter is chosen at random
gi
consonant when a letter is chosen at random
from the word ‘HARMONI’. from the word ‘HARMONI’.
an
C = Peristiwa warna yang diperoleh C9 = Peristiwa warna yang diperoleh C9 = {merah, jingga,
ialah hijau apabila satu warna bukan hijau apabila satu warna dipilih kuning, biru,
dipilih secara rawak daripada warna secara rawak daripada warna pelangi. indigo, ungu}
l
Pe
pelangi. C9 = {red, orange, yellow, blue,

C9 = Event that the colour obtained is not green indigo, violet}
C = Event that the colour obtained is green when a colour of the rainbow is chosen at
when a colour of the rainbow is chosen at random.
n
random.
ta
D = Peristiwa nombor yang D9 = Peristiwa nombor yang diperoleh D9 = {1, 2, 4, 5, 7, 8, 10,

diperoleh ialah gandaan 3 apabila bukan gandaan 3 apabila satu nombor 11, 13, 14, 16, 17,
satu nombor dipilih secara rawak
bi
dipilih secara rawak daripada satu set 19, 20}

daripada satu set nombor dari 1 nombor dari 1 hingga 20.
hingga 20.
er
D9 = Event that the number obtained is not a

D = Event that the number obtained is a multiple of 3 when a number is chosen at random
from a set of numbers from 1 to 20.
n
multiple of 3 when a number is chosen at

random from a set of numbers from 1 to 20.
Pe
E = Peristiwa menjawab D dalam E’ = Peristiwa menjawab bukan D. E’ = {A, B, C}

satu soalan objektif dengan 4 pilihan
E’ Event of answering not D.
jawapan, A, B, C dan D secara rawak.
E = Event of answering D in an objective
question with 4 options A, B, C and D at random.
F = Peristiwa memilih satu bulan F’ = Peristiwa memilih satu bulan F’ = {April, Ogos, Oktober}
bermula dengan huruf konsonan bermula dengan huruf vokal. F’ = {April, August, October}
secara rawak.
F’ = Event of choosing a month starts with vowel.
F = Event of choosing a month starts with
consonant at random.
SP 13.3.1 Memerihalkan peristiwa pelengkap dalam perkataan dan dengan menggunakan tatatanda set.

Modul PdPc
Tip Penting
Peristiwa pelengkap, A’ ialah semua kesudahan dalam ruang sampel yang bukan
P(A) + P(A') = 1
kesudahan peristiwa A.
P(A) = 1 – P(A')
Complement of an event, A’ is all outcomes in the sample space that are not the outcomes of event A.
P(A') = 1 – P(A)
9. Tentukan kebarangkalian bagi setiap peristiwa berikut. TP3

Find the probability of each of the following events.
Eksperimen / Experiment Kebarangkalian / Probability
Sebiji dadu dilambungkan. P(nombor 5 diperoleh) P(nombor selain daripada 5)

A dice is tossed. P(number 5 is obtained) P(numbers other than 5)
.
hd
=1 =1– 1
6 6
= 5
.B
6
Satu huruf dipilih secara rawak P(huruf vokal diperoleh) P(huruf konsonan diperoleh)
dn
daripada perkataan ‘DINAMIK’. P(a vowel is obtained) P(a consonant is obtained)
A letter is chosen at random from the word

=3 =1– 3
7 7
S
‘DINAMIK’.
= 4
7
gi
an
Dalam suatu latihan menembak, P(kena sasaran) P(tidak kena sasaran)
tembakan Amir kena sasaran sebanyak P(hit the target) P(did not hit the target)
8 kali daripada 20 cubaan.
= 8 =1– 2
l
In a shooting training, Amir hit the target 8 times 20 5

Pe
out of 20 trials.
=2 = 3
5 5
n
Sebuah beg mengandungi 10 biji guli P(guli biru diperoleh) P(guli yang dipilih bukan
ta
merah, 15 biji guli biru dan 25 biji guli P(a blue marble is obtained) berwarna biru)
kuning. Sebiji guli dipilih secara rawak P(the marble picked is not blue)
= 15
daripada beg itu.
bi
50 =1– 3
A bag contains 10 red marbles, 15 blue marbles 10
and 25 yellow marbles. A marble is picked at = 3
10 = 7
er
random from the bag.

10
n
Sebuah bas mempunyai 18 orang P(memilih penumpang lelaki) P(memilih penumpang

penumpang perempuan dan 9 P(choosing a male passenger) perempuan)
Pe
orang penumpang lelaki. Seorang P(choosing a female passenger)

= 9
penumpang dipilih secara rawak. 27
A bus has 18 female passengers and 9 male
=1– 1
3
passengers. A passenger is chosen randomly. =1 2
3 =
3
Seramai 25 orang calon, hanya 15 orang P(memilih seorang calon yang P(memilih seorang calon yang
calon lulus dalam ujian memandu hari lulus) gagal)
ini. Seorang calon dipilih secara rawak. P(choosing a candidate who passed) P(choosing a candidate who failed)
In 25 candidates, only 15 candidates pass the 15
driving test today. A candidate is chosen randomly. = =1– 3
25 5
2
=3 =
5
5
SP 13.3.2 Menentukan kebarangkalian peristiwa pelengkap.

13.4 Kebarangkalian Mudah ms.

PBD Simple Probability
BUKU TEKS 290-291

(a) Carta palang di bawah menunjukkan bilangan murid bagi tingkatan 2. TP4
The bar chart shows the number of students in form 2.
20
Number of students
Bilangan murid
16
12 Lelaki
8 Boys
.
4 Perempuan
hd
Girls
0
Arif Baik Cerdas Damai
Kelas / Class
.B
Seorang murid dipilih secara rawak daripada kelas tingkatan 2.
A student is chosen at random from the form 2 classes.
(i) Apakah kebarangkalian seorang murid lelaki (ii) Apakah kebarangkalian bahawa murid yang
dn
dipilih? dipilih itu BUKAN dari Kelas Cerdas?
What is the probability that a boy is chosen? What is the probability that the student chosen is NOT from
Class Cerdas?
S
Jumlah murid
Total number of students Bilangan murid dari Kelas Cerdas
Number of students from Class Cerdas
= 16 + 8 + 8 + 16 + 12 + 8 + 20 + 12
gi
= 100 = 12 + 8
= 20
an
Jumlah murid lelaki
Total number of boys P(murid yang dipilih adalah dari Kelas Cerdas)
= 16 + 8 + 12 + 20 P(the student chosen is from Class Cerdas)
l
= 56 = 20
Pe
100
P(murid lelaki dipilih)
P(a boy is chosen) = 1
5
= 56
n
100 P(murid yang dipilih bukan dari Kelas Cerdas)

ta
P(the student chosen is not from Classs Cerdas)

= 14
25 =1– 1
5
bi
= 4
5
er
(b) Kelompok pertama pencetakan surat khabar mempunyai 5 000 naskhah. Daripada kelompok itu, 200
naskhah telah dipilih secara rawak dan disemak kualitinya. Terdapat 3 daripadanya tidak mencapai
n
kualiti piawai. Cari bilangan naskhah surat khabar yang dijangka tidak mencapai kualiti piawai dalam
Pe
kelompok pertama ini. TP4 Modul HEBAT M02

The first batch of printed newspapers has 5 000 copies. From the batch, 200 copies have been selected randomly and checked the
quality. There are 3 of them are not achieving the standard quality. Find the number of copies that are expected do not achieve the
standard quality in the first batch.
P(surat khabar tidak mencapai kualiti piawai)

P(copies that are not achieved standard quality)
= 3 = 0.015
200
Bilangan naskhah surat khabar yang dijangka tidak mencapai kualiti piawai
Number of copies that are expected do not achieve the standard quality
= 0.015 × 5 000
= 75 naskhah/ copies
SP 13.4.1 Menyelesaikan masalah yang melibatkan kebarangkalian suatu peristiwa.

(c) Syarikat Bestari mengiklankan dua jawatan kosong. Jawatan X hanya boleh diisi oleh calon lelaki
manakala jawatan Y boleh diisi oleh calon lelaki atau perempuan. Syarikat ini telah mengadakan satu
sesi temu duga. Terdapat 12 orang calon lelaki dan 10 orang calon perempuan menghadiri sesi temu
duga tersebut. Setelah jawatan X diisi, apakah kebarangkalian bagi seorang calon lelaki dipilih untuk
mengisi jawatan Y? TP5 KBAT Menganalisis
Bestari Company advertised two vacancies. Vacancy X can only be filled by a male candidate whereas vacancy Y can be filled by a
male or female candidate. This company organised an interview session. 12 male candidates and 10 female candidates attended
the interview. After vacancy X has been filled, what is the probability of choosing a male candidate to fill vacancy Y?
Bilangan calon lelaki setelah jawatan X diisi

Number of male candidates after vacancy X has been filled
= 12 – 1
= 11
.
hd
Kebarangkalian calon lelaki dipilih untuk mengisi jawatan Y
Probability that a male candidate is chosen to fill vacancy Y
= 11
.B
11 + 10
= 11
21
dn
11. Lakukan aktiviti di bawah. TP6 PAK21 Tiga Berkeliaran, Satu Kekal
S
gi
Aktiviti
an
(a) Bekerja dalam kumpulan berenam. Catatan kebarangkalian boleh
Work in groups of six. dibuat seperti berikut:
Probability record can be done as
l
(b) Setiap kumpulan diberi satu kotak yang diisi 6 keping kad merah dan 3 follows:
Pe
keping kad kuning. Ahli 1 akan memegang kotak ini. Catatan Kebarangkalian
Each group is given a box with 6 red cards and 3 yellow cards. Member 1 will hold this box. Probability Record
Pusingan 1 (kembalikan kad

(c) Ahli 1 akan mengeluarkan sekeping kad secara rawak dari kotak tersebut,
n
setelah dicatat)
seterusnya mencatat kebarangkalian mendapat kad berwarna merah Round 1 (return card after record)
ta
atau kuning. Kad tersebut kemudian dikembalikan ke dalam kotak dan Ahli 1: merah / kuning
kotak diberi kepada ahli 2. Member 1: red / yellow
bi
Member 1 will randomly pick a card from the box, then record the probability of obtaining a Ahli 2: merah / kuning
red or a yellow card. The card is returned to the box and the box is passed to member 2. Member 2: red / yellow
Ahli 3: merah / kuning
er
(d) Ahli 2 akan mengulangi langkah (c), diikuti oleh ahli 3 dan seterusnya Member 3: red / yellow
sehingga semua ahli kumpulan selesai. Ahli 4: merah / kuning
Member 4: red / yellow
n
Member 2 will repeat step (c), followed by member 3 and so on until all group members are Ahli 5: merah / kuning
done. Member 5: red / yellow
Pe
Ahli 6: merah / kuning

(e) Ulang semula permainan ini daripada awal dengan keadaan kad yang Member 6: red / yellow
dikeluarkan TIDAK akan dikembalikan. Setiap ahli kumpulan mencatat Kesimpulan:
kebarangkalian mendapat kad warna merah atau kuning. Conclusian:
Repeat again this game from the beginning where the picked card is NOT returned. Each
member records the probability of getting a red or a yellow card.
(f ) Apakah perbezaan kebarangkalian antara dua set permainan tersebut? Catatkan pemerhatian dan
kesimpulan, kemudian tampal di dinding kelas. Seorang daripada ahli kumpulan itu akan menerangkan
dapatan eksperimen kepada kumpulan lain. Ahli yang lain akan pergi dari kumpulan ke kumpulan untuk
melihat hasil dapatan kumpulan lain.
What is the difference of the probabilities between the two sets of games? Write down your observation and conclusion, then paste the
paper on the class wall. One member will explain the finding of the experiment to other groups. The rest of the members will go from
group to group to see the result of other groups.

A {(1, 5), (2, 5)}

Bahagian A
B {(2, 5), (3, 5), (2, 4), (3, 3)}
C {(1, 4), (2, 3), (3, 2), (4, 1)}
1. Satu huruf dipilih secara rawak daripada
D {(1, 2), (2, 3), (3, 3), (4, 4), (5, 5), (6, 6)}
perkataan ‘SEMENANJUNG’. Antara berikut, yang
manakah bukan kesudahan yang mungkin? 5. Sebuah sekolah mempunyai 120 orang guru.
A letter is selected at random from the word ‘SEMENANJUNG’. Kebarangkalian Cikgu Hanafi dihantar mengikuti
Which of the following is not the possible outcome?
kursus ialah 12 . Cari bilangan guru yang akan
A Huruf S dipilih 30
.
hd
Letter S is selected mengikuti kursus itu.
B Huruf H dipilih A school has 120 teachers. The probability of Cikgu Hanafi is
Letter H is selected 12
sent to attend a course is . Find the number of teachers who
30
C Satu huruf vokal dipilih will attend the course.
.B
A vowel is selected A 40 C 60
D Satu huruf konsonan dipilih B 48 D 72
dn
A consonant is selected
6. Dalam sebuah kotak, terdapat 8 biji bola berwarna
2. Rajah di bawah menunjukkan bola-bola biru, 14 biji bola berwarna hijau dan x biji bola
permainan snuker. bewarna merah. Diberi bahawa kebarangkalian
S
The diagram shows snooker’s balls.
mendapat sebiji bola berwarna merah daripada
kotak itu secara rawak ialah 9 . Hitung nilai x.
gi
20
In a box, there are 8 blue balls, 14 green balls and x red balls.
an
Given that the probability of getting a red ball from the box
9
randomly is . Calculate the value of x.
20
A 6 C 18
l
B 8 D 20
Pe

Sebiji bola dipilih secara rawak. Cari
kebarangkalian memilih bola bernombor genap. Bahagian B
n
A ball is picked randomly. Find the probability of picking an

even ball. 1. Jadual di bawah menunjukkan kad-kad yang
ta
berada di dalam tiga buah kotak yang berbeza.

A 1 C 8
The table shows cards in three different boxes.
15 15
bi
B 7 D 9 Kotak 1 Kotak 2 Kotak 3

15 15 Box 1 Box 2 Box 3
er
A B, C D, E
3. Satu nombor dipilih secara rawak daripada
nombor perdana antara 10 hingga 20. Ruang Sekeping kad dipilih daripada setiap kotak. Tulis
n
sampel ialah kesudahan yang mungkin dalam gambar rajah

Pe
A number is selected at random from prime numbers between pokok di bawah.

10 to 20. The sample space is A card is picked from each box. Write the possible outcomes in
A {11, 13, 17, 19} the tree diagram below.
B {11, 12, 13, 15, 17} [4 markah/ 4 marks]
C {11, 13, 15, 17, 18, 19} Jawapan/ Answer :
D {11, 13, 15, 17, 19} D (A, B, D)
4. Dua biji dadu dilambung. K ialah peristiwa B
mendapat dua nombor yang hasil tambah E (A, B, E)
A
nombor-nombor tersebut ialah 5. Unsur-unsur
D (A, C, D)
dalam ruang sampel bagi peristiwa K ialah
Two dice are rolled. K is the event of obtaining two numbers
C
where the sum of the numbers is 5. The elements in the sample E (A, C, E)
space of event K are
Kotak 1 Kotak 2 Kotak 3 Kesudahan
Box 1 Box 2 Box 3 Outcome

(c) Terdapat 25 biji bola kuning dan 35 biji bola

Bahagian C
merah di dalam sebuah kotak.
There are 25 yellow balls and 35 red balls in a box.
2. (a) Dua biji dadu adil dilambungkan. Senaraikan
(i) Sebiji bola dipilih secara rawak daripada
kesudahan bagi peristiwa berikut dalam
kotak itu. Cari kebarangkalian bahawa
tatatanda set.
Two fair dice are rolled. List the outcomes for the following
bola merah dipilih.
A ball is selected at random from the box. Find the
events in set notations.
probability that a red ball is selected.
(i) L =
Hasil tambah kedua-dua dadu
[2 markah/ 2 marks]
kurang daripada 5 diperoleh.
Sum of both dice less than 5 is obtained.
Jawapan/ Answer :
[1 markah/ 1 mark] Kebarangkalian/ Probability
Jawapan/ Answer :
= 35
{(1, 1), (1, 2), (1, 3), (2, 1), (2, 2), (3, 1)} 25 + 35
.
hd
= 35
60
= 7
.B
(ii) Q =
Kedua-dua dadu menunjukkan 12
nombor yang sama diperoleh.
Both dice showing same number are
dn
obtained.
[1 markah/ 1 mark]
Jawapan/ Answer :
(ii) 6 biji bola biru dan 4 biji bola kuning
S
{(1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4), (5, 5), (6, 6)}
dimasukkan ke dalam kotak itu.
Kemudian sebiji bola dipilih secara
gi
rawak. Cari kebarangkalian bahawa
sebiji bola kuning dipilih.
an
(b) Sebuah kotak mengandungi 9 keping kad 6 blue balls and 4 yellow balls are added into the
berlabel 3, 3, 3, 3, 2, 2, 1, 1 dan 1. Sekeping box. Then a ball is selected at random. Find the
kad dipilih secara rawak daripada kotak itu. probability that a yellow ball is selected.
l
Cari kebarangkalian kad yang dipilih [2 markah/ 2 marks]

Pe
A box contains 9 cards labelled 3, 3, 3, 3, 2, 2, 1, 1 and Jawapan/ Answer :

1. A card is picked at random from the box. Find the
probability that the card picked is Kebarangkalian/ Probability
4 + 25
n
(i) bukan berlabel 2, =

not labelled 2, 25 + 35 + 6 + 4
ta
[2 markah/ 2 marks] 29
=
Jawapan/ Answer : 70
bi
Kebarangkalian/ Probability
= 4 + 3
er
9
= 7
n
9
Pe
(ii) bukan nombor ganjil.

not an odd number.
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
Kebarangkalian/ Probability
=1– 7
9
= 2
9

y
Master
KBAT
1. Sebuah beg mengandungi sebilangan manik merah, biru, kuning dan hijau. Bilangan manik merah dan manik
biru adalah sama. Mei Ling memilih sebiji manik secara rawak daripada beg itu. Diberi P(manik kuning) = 1
3
dan P(bukan manik hijau) = 5 , tentukan kebarangkalian Mei Ling memilih manik biru.
6
A bag contains some beads in red, blue, yellow and green. The number of red beads and blue beads is the same. Mei Ling picks a bead at
1 5
random from the bag. Given P(a yellow bead) = and P(not a green bead) = , determine the probability of Mei Ling picking a blue bead.
3 6
Katakan P(manik merah) = P(manik biru) = x Tip KBAT
.
hd
Let P(a red bead) = P(a blue bead)
• Kebarangkalian manik merah
P(bukan manik hijau) = 5 dipilih adalah sama dengan
P(not a green bead) 6 kebarangkalian manik biru
.B
dipilih.
P(manik merah) + P(manik biru) + P(manik kuning) = 5 The probability of picking a red bead
P(a red bead) + P(a blue bead) + P(a yellow bead) 6 is the same as the probability of
dn
picking a blue bead.
x + x + 1 = 5 • Kebarangkalian bukan
3 6 manik hijau dipilih adalah
2x = 5 – 1 sama dengan hasil tambah
S
6 3 kebarangkalian manik merah,
manik biru dan manik kuning
= 1
gi dipilih.
2 The probability that not a green bead
x = 1
is picked is equal to the sum of the

an
probabilities that a red bead, a blue
4 bead and a yellow bead is picked.
Kebarangkalian bahawa manik biru dipilih ialah 1 .

l
1 4
Pe
The probabilitity that a blue bead is picked is .

4
n
2. Rajah di sebelah menunjukkan sebuah cakera bulat dengan enam sektor yang
ta
dilabelkan nombor 1 hingga 6. Jane memutarkan jarum penunjuk sekali. 6

The diagram shows a circular board which is divided into six sectors labelling with numbers 1 to 6. Jane 1
40°
spins the pointer once. 60°
bi
5 70° 2
(a) Apakah kebarangkalian Jane memperoleh nombor 2? 40°
What is the probability of Jane getting number 2? 70°

er
80°
P(memperoleh nombor 2) = 40° 4 3

P(getting number 2) 360°
n
=1
9
Pe
Tip KBAT
(b) Apakah kebarangkalian Jane memperoleh nombor genap? Hitung kebarangkalian dengan
What is the probability of Jane getting an even number? menggunakan sudut sektor.
Calculate the probability using the
P(memperoleh nombor genap) = 40° + 70° + 40° angle of sector.
P(getting an even number) 360°
= 5
12
Praktis TIMSS/PISA
KUIZ 13

BAB Kebarangkalian Mudah
13 Simple Probability
Mastery PT3
Bahagian A
1. Ruang sampel, S / Sample space, S Bilangan guru mengikuti kursus

= {S, E, M, E, N, A, N, J, U, N, G} 5. Number of teachers attend the course = 12
120 30
Kesudahan yang tidak mungkin:
Impossible outcome: Bilangan guru mengikuti kursus
Number of teachers attend the course
Huruf H / Letter H
= 12 × 120
.
hd
= 48
2. Ruang sampel, S / Sample space, S
.B
= {2, 4, 6, 8, 10, 12, 14}
Kebarangkalian memilih bola bernombor genap 8 + 14 = 9
6. 1 –
dn
The probability of picking an even ball 8 + 14 + x 20
22 11
= 7 =
15 22 + x 20
S
242 + 11x = 440
11x = 198
gi
x = 18
3. Ruang sampel, S / Sample space, S Jawapan / Answer : C
an
= {11, 13, 17, 19}

l
Pe
4. Hasil tambah dua biji dadu yang bernilai 5:

The sum of two dice with the value of 5:
n
{(1, 4), (2, 3), (3, 2), (4, 1)}

ta
bi
n er
Pe

Skor
Pentaks iran Akhir Tahun 100
Jawab semua soalan.

Answer all questions.
Bahagian A
Section A
[20 markah/ 20 marks]
1. Rajah 1 menunjukkan satu jujukan nombor. Nyatakan perimeter segi empat tepat itu dalam
.
hd
Diagram 1 shows a number sequence. sebutan p dan q, dalam cm.
State the perimeter of the rectangle in terms of p and q, in cm.
p, 80, 67, r, 41, … A 14q – 4p
B 16p – 6q
.B
Rajah 1 / Diagram 1
C 14p – 4q
Cari nilai p dan nilai r. D 16p – 22q
Find the value of p and of r.
dn
3n – 8
p r 5. Diberi m = , ungkapkan n dalam sebutan m.
5
A 90 57 3n – 8
S
Given m = , express n in terms of m.
5
B 90 54
A n = 3(5m + 8)
gi
C 93 54 B n = 3(5m – 8)
D 93 57 5m – 8
C n =
an
3
2. Rajah 2 menunjukkan sebahagian Segi Tiga 5m + 8
Pascal. D n =
3
l
Diagram 2 shows a part of Pascal’s Triangle.

Pe
6. Faktorkan 9e – 36ef.
1 e 1 Factorise 9e – 36ef.
A 3e(e – 12f )
1 3 f 1 B 3e(1 – 12f )
n
C 9e(1 – 4f )
1 4 g 4 1
ta
D 9e(1 – 6f )
Rajah 2 / Diagram 2 7. Dalam Rajah 4, UPE, PQF, GRS dan HTU ialah garis
bi
Hitung e + f + g. lurus.
Calculate e + f + g. In Diagram 4, UPE, PQF, GRS and HTU are straight lines.
er
A 8 C 10 E
F
B 9 D 11 Q
3x
n
60°
3. Permudahkan. P G
Pe
Simplify.
–4(2a + 3b) – 9a – 4 2x
108°
A –a + 12b – 4 C –12a – 16b – 4 U R
126°
B –a – 12b – 4 D –17a – 12b – 4
T 29° S
4. Rajah 3 menunjukkan sebuah segi empat tepat. H
Diagram 3 shows a rectangle.
Rajah 4 / Diagram 4
Hitung nilai x.
(5p – 7q) cm Calculate the value of x.
A 29
(3p + 4q) cm B 43
Rajah 3 / Diagram 3 C 56
D 60

Matematik Tingkatan 2 Pentaksiran Akhir Tahun
8. Rajah 5 menunjukkan sebuah tiga suku bulatan 1 k+2

11. Ungkapkan – sebagai satu pecahan
berpusat O. 2k 6k2
Diagram 5 shows a three quadrant with centre O. tunggal dalam bentuk termudah.
1 k+2
Express – 6k2 as a single fraction in its simplest form.
2k
k–1 2k + 1
A 2 C
O Q
3k 6k2
4k – 1 3k + 2
B D
6k2 6k2
P R 12. Rajah 8 menunjukkan sebuah baldi air dan

5 cm
sebuah bekas berbentuk silinder. Tinggi baldi air
Rajah 5 / Diagram 5 dan bekas itu masing-masing ialah 18 cm dan
13 cm.
.
Diberi jejari bulatan ialah 14 cm. Cari luas, dalam
hd
Diagram 8 shows a pail and a container in cylindrical shape.
cm2, keseluruhan rajah. The heights of the pail and the container are 18 cm and 13 cm
Given the radius of the circle is 14 cm. Find the area, in cm , of
2
respectively.
the whole diagram.
.B
22

Guna / Use π =
7  Baldi
Pail
A 280 C 749 Bekas
dn
Container
B 595 D 1 057
9. Rajah 6 menunjukkan sebuah bulatan dengan
S
pusat O.
Diagram 6 shows a circle with centre O.
gi
an
22 cm 7 cm
O
Rajah 8 / Diagram 8
36°
l
M Jika 80% daripada baldi itu diisi air, hitung

Pe
6.6 cm bilangan bekas yang dapat diisi penuh dengan

N air itu.
Rajah 6 / Diagram 6 If 80% of the pail is filled with water, calculate the number of
n
containers that can be fully filled with the water.

Hitung jejari bulatan, dalam cm, jika panjang [Guna / Use π = 3.14]
ta
lengkok minor MN ialah 6.6 cm. A 10 C 12

Calculate the radius of the circle, in cm, if the length of the
B 11 D 13
minor arc MN is 6.6 cm.
bi
22

Guna / Use π =
7  13. Sebuah bulatan berdiameter PQ dengan keadaan
pusat bulatan ialah (1, –3). Jika koordinat titik Q
er
A 10.5 C 21 ialah (5, –6), berapakah diameter bulatan itu?

B 14 D 27 A circle with diameter PQ and the centre of the circle is (1, –3).
n
If the coordinates of point Q is (5, –6), what is the diameter of

10. Rajah 7 menunjukkan bentangan sebuah bentuk the circle?
Pe
tiga dimensi. A 50 unit

Diagram 7 shows the net of a three-dimensional shape. 50 units
B 25 unit
25 units
C 10 unit
10 units
D 5 unit
5 units
Rajah 7 / Diagram 7
14. Diberi jarak antara J(3, 6) dengan K(–1, m) ialah
Apakah nama bentuk tiga dimensi tersebut?
What is the name of the three-dimensional shape?

116 unit. Cari nilai m.
Given the distance between J(3, 6) and K(–1, m) is 
116 units.
A Kon C Piramid Find the value of m.
Cone Pyramid
A –16 C 6
B Silinder D Prisma
Cylinder Prism
B 4 D 16

15. Jadual 1 menunjukkan koordinat titik-titik P, Q 18. Sebuah kotak mengandungi 8 biji manik biru,
dan R. 6 biji manik merah dan beberapa biji manik
Table 1 shows the coordinates of points P, Q and R. hijau. Sebiji manik dipilih secara rawak daripada
kotak itu. Kebarangkalian memilih sebiji manik
Titik P Q R 2
Point biru ialah . Cari kebarangkalian memilih sebiji
5
Koordinat manik hijau.
Coordinates
(1, –2) (2, 3) (4, 5) A box contains 8 blue beads, 6 red beads and some green beads.
A bead is randomly selected from the box. The probability of
Jadual 1 / Table 1 2
selecting a blue bead is . Find the probability of selecting a
5
Antara titik-titik berikut, yang manakah terletak green bead.
pada graf y = 5x – 7? 1
Which of the following points, lie on the graph y = 5x – 7? A
5
A P dan Q 3
B
.
P and Q
10
hd
B P dan R
3
P and R C
C R dan Q 5
4
.B
R and Q D
D P, Q dan R 5
P, Q and R
dn
19. Jadual 2 menunjukkan kekerapan markah yang
16. Sebuah kereta dan sebuah van bergerak dari diperoleh 20 orang murid dalam suatu kuiz.
bandar K ke bandar H pada waktu yang sama. Table 2 shows the frequency of marks obtained by 20 students
S
Laju purata kereta dan van itu masing-masing in a quiz.
ialah 110 km/j dan 90 km/j. Diberi jarak di antara
Markah Kekerapan
gi
bandar K dan bandar H ialah 246 km, berapakah Marks Frequency
jarak, dalam km, antara kereta dengan van itu
5 2
an
selepas bergerak selama 45 minit?
A car and a van move from city K to city H at the same time. 6 6
The average speeds of the car and the van are 110 km/h and 7 7
l
90 km/h respectively. Given the distance between city K and 8 3

Pe
city H is 246 km, what is the distance, in km, between the car
and the van after moving for 45 minutes? 9 2
A 7.5 Jadual 2 / Table 2
B 8.2 Nyatakan min markah tersebut.
n
C 12 State the mean of the mark.

ta
D 15 A 1.75
B 5.10
17. Rajah 9 menunjukkan sebuah radar yang meliputi C 6.85
bi
suatu kawasan berbentuk semi bulatan di sebuah D 7.00

padang.
er
Diagram 9 shows a radar covered a semicircular area in a field. 20. Rajah 10 menunjukkan sebuah bulatan berpusat O.
Diagram 10 shows a circle with centre O.
y
n
R
Pe
G(–6, q)
P
7.5 cm S
O
Q
O x
E(–10, 0) Radar F(10, 0)
Radar Rajah 10 / Diagram 10
Rajah 9 / Diagram 9 Diberi panjang POQ ialah 17 cm, hitung panjang

Hitung kecerunan GF. RSQ, dalam cm.
Calculate the gradient of GF. Given the length of POQ is 17 cm, calculate the length of RSQ,
in cm.
1 1
A – C A 4 C 15
2 2
B 8 D 30
B –2 D 2

Bahagian B
Section B
21. (a) Rajah 11 menunjukkan Segi Tiga Pascal. 23. Tuliskan hasil tambah sudut pedalaman bagi
Lengkapkan rajah itu. setiap poligon di bawah.
Diagram 11 shows a Pascal’s Triangle. Complete the Write the sum of the interior angles of each of the following
diagram. polygons.
[2 markah/ 2 marks] [4 markah/ 4 marks]
Jawapan/ Answer :
Jawapan/ Answer :
1
(a) (c)
1 1
.
hd
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
540° 1 080°
.B
Rajah 11 / Diagram 11
(b) Tentukan sama ada Betul atau Salah bagi (b) (d)
dn
setiap kembangan berikut.
Determine whether Correct or Incorrect for each of the
following expansion.
S
Jawapan/ Answer : 900° 1 440°
gi
(i) (m + 3)(m – 4) = m2 – 7m + 12 Salah
Incorrect
an
24. (a) Rajah 12 menunjukkan empat buah semi
bulatan dan sebuah segi empat sama.
(ii) (a – 9)(a + 9) = a2 – 81 Betul Diagram 12 shows four semicircles and a square.
l
Correct
Pe
22. (a) Tandakan (✓) pemfaktoran bagi

Mark (✓) for the factorisation
n
(i) m2 – 1 =
ta
(m + 1)(m + 1)
bi
(m + 1)(m – 1) 3 Rajah 12 / Diagram 12

Tandakan (✓) pada kotak yang betul.
er
(ii) p2 – 6p + 9 =
Mark (✓) on the right box.
(p + 3)(p – 3) [2 markah/ 2 marks]
n
Jawapan/ Answer :
Pe
(p – 3)(p – 3) 3
1 2 3 4
Bilangan paksi
(b) Padankan setiap yang berikut. simetri
Match each of the following. ✓
Number of axis of
[2 markah / 2 marks] symmetry
Jawapan/ Answer : Peringkat
4y – 3y simetri
– 1 putaran ✓
3 2 3y
Order of rotational
symmetry
2 – 1 – y
3y y 6


(b) Tandakan (✓) bagi bentangan kubus yang (ii)

betul.
Mark (✓) for the correct net of a cube. P –3
[2 markah/ 2 marks] Translasi
Translation
Jawapan/ Answer :
P’ –2
(b) Nyatakan mod bagi setiap yang berikut.

State the mode of each of the following.
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan / Answer :
3 (i)
Saiz kasut Gundalan
.
Size of the shoes Tally
hd
28 //// ////
29 ////
.B
30 ////
31 //// //// ///
dn
3 Mod = Saiz 31
Mode Size 31
25. (a) Diberi bahawa segi tiga P’ ialah imej bagi
S
(ii)
segi tiga P. Tentukan translasi bagi setiap Kekerapan melakukan
Nama
yang berikut. kesalahan ejaan
gi
Name
Given that triangle P’ is the image of triangle P. Determine Frequency of spelling error
the translation for each of the following.
Amy 24
an
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer : Bella 37
(i) Cindy 29
l
Pe
Damar 35
P
2 Mod = Bella
Translasi Mode
Translation
n
–4
P’
ta
bi
n er
Pe

Bahagian C
Section C
[60 markah/ 60 marks]
26. (a) (i) Christina membuat corak seni dengan Jawapan/ Answer :
menggunakan mancis. Rajah 13 p × 3k = 21k2 – 6k
menunjukkan beberapa corak yang 3pk = 3k(7k – 2)
dibentuk.
Christina makes art patterns using matches. p = 3k(7k – 2)
Diagram 13 shows some patterns formed. 3k
= 7k – 2
.
hd
(ii) Hitung perimeter poskad jika k = 2.
Rajah 13 / Diagram 13 Calculate the perimeter of the postcard if k = 2.
.B
Lukis corak yang seterusnya. [2 markah/ 2 marks]
Draw the next pattern. Jawapan/ Answer :
Perimeter = 2(7k – 2) + 2(3k)
dn
[1 markah/ 1 mark]
Jawapan/ Answer : = 14k – 4 + 6k
= 20k – 4
= 20(2) – 4
S
= 36 cm
gi

an
(c) Rajah 15 menunjukkan sebuah sukuan
bulatan dan sebuah semi bulatan yang telah
(ii) Seterusnya tulis jujukan nombor bagi
l
di buang sebahagiannya.
Pe
bilangan mancis yang digunakan. Diagram 15 shows a quadrant and a semicircle that has
Then, write the number sequence of the number of been cut out some part of it.
matches used.
14 cm
[2 markah/ 2 marks]
n
Jawapan/ Answer :
ta
5, 9, 13, 17, …
bi
(b) Rajah 14 menunjukkan sekeping poskad. 7 cm

er
Diberi luas poskad ini ialah (21k2 – 6k) cm2. Rajah 15 / Diagram 15
Diagram 14 shows a postcard. Given that the area of the
postcard is (21k2 – 6k) cm2.
Hitung kawasan berlorek, dalam cm2.
n
Calculate the area of the shaded region, in cm2.
[Guna/use π = 22 ]
Pe
Alamat 7 [3 markah/ 3 marks]

3k cm Jawapan/ Answer :
Luas kawasan berlorek/ Area of shaded region
= 1 × 22 × 142 + 1 × 22 × 72 + 7 × 7
1 2 1 2
p cm 4 7 4 7
1 22
–
4 1
×
7
×7 2
2
(i) Ungkapkap p dalam sebutan k, dalam
= 154 + 38.5 + 49 –38.5
bentuk termudah.
Express p in terms of k, in the simplest form. = 203 cm2
[2 markah/ 2 marks]

27. (a) Rajah 16 menunjukkan sebuah padang yang (c) Rajah 18 menunjukkan carta pai bagi perisa
dikelilingi oleh laluan pejalan kaki berbatu. aiskrim yang disukai oleh sekumpulan
Diagram 16 shows a field surrounded by a paved walkway. murid.
(9y) m Diagram 18 shows a pie chart of the ice cream flavours
1m favoured by a group of students.
(3y) m Coklat
Chocolate
3
2m 8 Mangga
Vanila Mango
Rajah 16 / Diagram 16 Vanilla
Strawberi
Strawberry
Ungkapkan luas, dalam m2, kawasan padang.
Express the area, in m2, of the field.
[3 markah/ 3 marks] Rajah 18 / Diagram 18
.
Jawapan/ Answer :
hd
Diberi bilangan murid yang suka aiskrim
Luas/ Area = (3y – 2)(9y – 4) vanila dan aiskrim mangga adalah sama.
= 27y2 – 12y – 18y + 8 Begitu juga, bilangan murid yang suka
= 27y2 – 30y + 8
.B
aiskrim coklat dan aiskrim strawberi adalah
sama. Hitung bilangan murid yang suka
aiskrim mangga jika terdapat seramai 15
dn
(b) (i) Rajah 17 menunjukkan satu bentuk orang murid yang suka aiskrim strawberi.
Given that the number of students who like vanilla ice
bintang yang mempunyai sisi yang cream and mango ice cream are the same. Also, the
S
sama panjang. number of students who like chocolate ice cream and
Diagram 17 shows a star shape which has sides of strawberry ice cream are the same. Calculate the number
equal length.
gi
of students who like mango ice cream if there are 15
students like strawberry ice cream.
[3 markah/ 3 marks]
an
y Jawapan/ Answer :
x 3 × Jumlah murid = 15
8 Number of students
l
Pe
Jumlah murid/ Number of students = 15 × 8

3
Rajah 17 / Diagram 17 = 40
n
Cari nilai-nilai x dan y. Pecahan bagi murid yang suka aiskrim

ta
Find the values of x and y. mangga dan vanila

Fraction of students who like mango and vanilla ice cream
[2 markah/ 2 marks]
=1– 2× 3
1 
bi
Jawapan/ Answer :
8
x = (6 – 2) × 180° = 1
6
er
= 120° 4
y = 180° – 120° Maka, bilangan murid yang suka aiskrim
n
= 60° mangga
Pe
Thus, number of students who like mango ice cream
= 1 ÷ 2 × 40
1 
4
(ii) Berdasarkan Rajah 17, namakan dua = 5 orang murid / students
buah poligon sekata yang boleh
didapati daripada bentuk bintang itu.
Based on Diagram 17, name two regular polygons
that can be obtained from the star shape.
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
Heksagon sekata / Regular hexagon
Segi tiga sama sisi / Equilateral triangle

28. (a) Rajah 19 menunjukkan susunan bongkah

Lego setelah Driyanila menanggalkan P
beberapa bongkah mengingkut corak

tertentu.
Diagram 19 shows the arrangement of blocks of Lego
after Driyanila removed few blocks following to a certain
pattern. Q

1 2
Diberi luas bulatan berpusat P dan luas
bulatan berpusat Q masing-masing ialah
3 4
16π cm2 dan 36π cm2. Hitung luas, dalam cm2,
.
bulatan yang berlorek, dalam sebutan π.
hd
Nyatakan pola bagi bilangan bongkah Lego Given that the areas of circle with centre P and circle with
centre Q are 16π cm2 and 36π cm2 respectively. Calculate
menggunakan ungkapan algebra. the area, in cm2, of the shaded circle, in terms of π.
State the pattern for the number of blocks of Lego using
.B
algebraic expression. [4 markah / 4 marks]
[3 markah / 3 marks] Jawapan / Answer :
Jawapan / Answer : Luas bulatan berpusat P
dn
Area of circle with centre P
15, 12, 9, 6

πj2 = 16π
n : 1, 2, 3, 4
j2 = 16
–3n : –3, –6, –9, –12
S
j = 4 cm
18 – 3n : 15, 12, 9, 6
Luas bulatan berpusat Q
∴ 18 – 3n, n = 1, 2, 3, 4
gi
Area of circle with centre Q
πj2 = 36π
an
(b) Rajah 20 menunjukkan sebuah bulatan j2 = 36
dengan pusat O dan titik P pada lilitan j = 6 cm
l
bulatan. Bina satu diameter bulatan melalui Diameter = 4 + 6

Pe
titik P dan dua perentas dengan panjang = 10 cm

3.5 cm daripada titik P.
Diagram 20 shows a circle with centre O and point P on Jejari/Radius = 5 cm
n
the circumference. Construct a diameter through point P Luas bulatan berlorek / Area of shaded circle
and two chords with the length of 3.5 cm from point P.
= π × 5 × 5
ta
= 25π cm2
Jawapan / Answer :
bi
P 29. (a) Annie membeli sekotak krayon yang terdiri

daripada 12 batang. Setiap batang krayon
er
adalah berbentuk prisma seperti yang

ditunjukkan dalam Rajah 22.
n
O Annie bought a box of crayons consists of 12 crayons.

Each crayon is in prism-shaped as shown in Diagram 22.
Pe
4 cm
Rajah 20 / Diagram 20 3.5 cm
30 cm
(c) Rajah 21 menunjukkan dua buah bulatan
masing-masing dengan pusat P dan Q.
Sebuah bulatan dilukis dengan keadaan
PQ ialah perentas yang paling panjang bagi (i) Hitung luas, dalam cm2, keratan rentas
bulatan itu. sebatang krayon.
Diagram 21 shows two circles of centres P and Q Calculate the cross-sectional area, in cm2, of a
respectively. A circle is drawn such that PQ is the longest crayon.
chord of the circle. [2 markah/ 2 marks]

Jawapan/ Answer : (iii) Bandingkan min baharu dengan min

Luas/ Area = 1 × 4 × 3.5 × 6 asal in (ii). Berikan inferens anda.
2 Compare the new mean and the original mean in
= 42 cm2 (ii). Give your inference.
[2 markah/ 2 marks]
Jawapan/ Answer :
(ii) Hitung jumlah isi padu, dalam cm , 3
Tiada perubahan ketara bagi nilai min
semua krayon dalam kotak tersebut.
Calculate the total volume, in cm3, of all crayons in
asal dan nilai min baharu kerana nilai
the box. 100 bukan nilai ekstrem berbanding
[2 markah/ 2 marks] dengan markah lain.
Jawapan/ Answer : There is no significant changes for the original
Isi padu/ Volume = 42 × 30 × 12 mean and new mean because the value of 100 is
= 15 120 cm3 not an extreme value compared to other marks.
.
hd
(b) Jadual 3 menunjukkan markah bagi kuiz
Matematik yang diperoleh sekumpulan 30. (a) Rajah 23 menunjukkan empat buah segi tiga
.B
murid. sama kaki bertemu pada satu pusat yang
Table 3 shows the marks of Mathematics quiz obtained sama.
by a group of students. Diagram 23 shows four isosceles triangles that meet at
dn
the same centre.
Markah yang Bilangan murid
55°
diperoleh Number of students
S
Marks obtained 2x 2x
98 8
gi
96 7 2x
p
2x
an
92 1
90 4
l
Jadual 3/ Table 3 Cari nilai x.

Pe

(i) Berapakah min markah seorang murid? Find the value of x.
What is the mean mark of a student? [2 markah/ 2 marks]
[2 markah/ 2 marks] Jawapan/ Answer :
n
Jawapan/ Answer : p = 180° – (2 × 55°)

= 70°
ta
Min/ mean
= (98 × 8) + (96 × 7) + (92 × 1) + (90 × 4) 8x = 360° – (4 × 70°)
8+7+1+4
bi
1 908 = 80°
= x = 10°
20
er
= 95.4
n
(ii) Seorang murid daripada kelas lain (b) (i) Diberi x = 4y – 3, nyatakan k sebagai
k
Pe
yang mendapat 100 markah diambil perkara rumus.

kira dalam pengiraan min markah ini. 4y
Berapakah nilai min baharu? Given that x = – 3, state k as the subject of the
k
A student from another class whose scored formula.
100 marks is taken into the mean calculation. What [2 markah/ 2 marks]
is the new mean? Jawapan/ Answer :
[2 markah/ 2 marks]
x = 4y – 3
Jawapan/ Answer : k
4y
Min baharu / New mean = 1 908 + 100 = x + 3
k
20 + 1
4y = k(x + 3)
= 2 008
21 k = 4y
= 95.619 x+3

(ii) Seterusnya, cari nilai k apabila x = 6 dan 31. (a) Sebiji dadu dilambung dalam sebuah
y = 3. eksperimen. Oscar mencatatkan hasil
Hence, find the value of k when x = 6 and y = 3. dapatannya.
[2 markah/ 2 marks] A dice is tossed in an experiment. Oscar records the
Jawapan/ Answer : results.
(i) Senaraikan ruang sampel, S. [1 markah]
k = 4(3)
List out the sample space, S. [1 mark]
6+3
12 (ii) Tentukan peristiwa Q bagi mendapat
=
9 gandaan 2. [1 markah]
State the event Q of getting multiples of 2. [1 mark]
= 4
3 (iii) Tentukan kebarangkalian mendapat
ganda 2. [2 markah]
Determine the probability of getting a multiple of 2.
.
[2 marks]
hd
Jawapan/ Answer :
(c) Jonathan memandu kereta dengan kelajuan (i) S = {1, 2, 3, 4, 5, 6}
70 km j–1 bagi dua pertiga perjalanan (ii) Q = {2, 4, 6}
.B
yang pertama. Seterusnya, dia berehat di
sebuah hentian selama 30 minit. Dia sampai (iii) P(gandaan 2/ multiple of 2) = 3 = 1
6 2
dn
ke destinasinya selepas menyambung
perjalanan dengan kelajuan 84 km j–1 selama
50 minit. Hitung jumlah masa, dalam jam
S
dan minit, yang diambil bagi keseluruhan
perjalanannya.
Jonathan drove his car with the speed of 70 km h–1 for
gi
the first two thirds of the journey. Then, he took a rest at
a stop for 30 minutes. He reached his destination after
an
continued his journey with the speed of 84 km h–1 for (b) (i) Jadual 4 menunjukkan nilai-nilai dua
50 minutes. Calculate the total time, in hour and minute, pemboleh ubah, x dan y, bagi fungsi
taken for his whole journey. y = x2 + 2x – 1. Lengkapkan Jadual 4.
l
[4 markah/ 4 marks] [1 markah]

Pe
Jawapan/ Answer : Table 4 shows the values of two variables, x and y,

Bagi satu pertiga akhir perjalanannya, of the function y = x2 + 2x – 1. Complete Table 4.
For the one third of the final journey, [1 mark]
n
(ii) Berdasarkan Jadual 4, plot titik-titik

Jarak/ Distance
pada kertas graf yang disediakan pada
ta
= 84 × 50 halaman 200. Seterusnya, lukis graf

60
= 70 km fungsi itu. [3 markah]
bi
Based on Table 4, plot the points on the graph

Jumlah jarak bagi dua pertiga perjalanan paper provided on page 200. Hence, draw the
yang pertama
er
graph of the function. [3 marks]

Total distance for the first two thirds of the journey
(iii) Daripada graf, cari nilai bagi
= 2 × 70 km From the graph, find the value of
n
= 140 km (a) y, apabila / when x = –2.5.

Pe
Masa yang diambil/ Time taken = 140 (b) x, apabila / when y = 4.

70 [2 markah / 2 marks]
= 2 jam/ hours
Jawapan/ Answer :
Maka, jumlah masa yang diambil bagi (i)
keseluruhan perjalanan x –3 –2 –1 0 1 2
Thus, total time taken for the whole journey
= 2 jam + 30 minit + 50 minit y 2 –1 –2 –1 2 7
2 hours + 30 minutes + 50 minutes
Jadual 4/ Table 4
= 3 jam 20 minit
3 hours 20 minutes

(ii)
y
.
hd
6
.B
5
S dn
4
gi
an
3
l
Pe
2
n
ta
1
bi
er
0.2
x
1.45
n
–3 –2 –1 0 1 2
Pe
–1
–2
(iii) (a) y = 0.2

(b) x = 1.45

Skor
Pentaks iran Akhir Tahun 100
Bahagian A 7. E
Q F
1. +13 –13 –13 3x
60°
93 , 80 , 67 , 54 , 41, ... P G
p = 93, r = 54 2x
108°
Jawapan / Answer : C U R
126°
180° – 126°
.
T 29° S = 54°
hd
180° – 108°
2. e = 2 = 72° H
f = 2 + 1 = 3
g=3+3=6 60° + 3x + 2x + 54° + 29° + 72° = 360°
.B
215° + 5x = 360°
e + f + g = 2 + 3 + 6
5x = 360° – 215°
= 11
dn
x = 145°
Jawapan / Answer : D 5
= 29°
3. –4(2a + 3b) – 9a – 4
S
gi
= –8a – 12b – 9a – 4
= –17a – 12b – 4
an
8. Luas / Area
= 270° × 22 × 142 + 1 × (5 + 14) × 14
360° 7 2
l
= 462 + 133
Pe
4. Perimeter / Perimeter = 595 cm2

= 2(3p + 4q) + 2(5p – 7q) Jawapan / Answer : B
= 6p + 8q + 10p –14q
n
= 16p – 6q
ta
Jawapan / Answer : B 9. 36° × 2 × 22 × j = 6.6

360° 7
bi
22 j = 6.6
35
5. m = 3n – 8 j = 6.6 × 35
er

5 22
5m = 3n – 8 = 10.5 cm
n
3n = 5m + 8
n = 5m + 8
Pe
3
10.
6. 9e – 36ef
= 9e(1 – 4f )
Piramid / Pyramid

1 – k + 2 = 1(3k) – (k + 2)
11. 5. y = 5x – 7
1
2k 6k2 6k2 Apabila / When x = 1, y = 5(1) – 7
= 3k – k2 – 2 = –2
6k Apabila / When x = 2, y = 5(2) – 7
= 2k –2 2 =3
6k Apabila / When x = 4, y = 5(4) – 7
= 2(k – 1) = 13
6k2
Maka, titik P dan Q terletak pada graf.
= k – 21 Thus, points P and Q lie on the graph.
3k
.
hd
12. Isi padu air dalam baldi 16. Jarak yang dilalui oleh kereta selepas 45 minit
Volume of the water in the pail The distance travelled by the car after 45 minutes
= 110 × 45 = 82.5 km
2
= 80 × 3.14 × 22 × 18  
.B
100 2 60
= 5 471.136 cm3
Jarak yang dilalui oleh van selepas 45 minit
The distance travelled by the van after 45 minutes
dn
Isi padu bekas
Volume of the container = 90 × 45 = 67.5 km
2 60
= 3.14 × 7 × 13  
S
2 Perbezaan jarak / Difference of the distance
= 500.045 cm3 = 82.5 – 67.5
gi
= 15 km
Bilangan bekas
Number of containers Jawapan / Answer : D
an
= 5 471.136
500.045
= 10.9
l
17. Jarak OG = Jarak OE = Jarak OF = 10 unit

Pe
Distance of OG = Distance of OE = Distance of OF = 10 units

Bilangan bekas yang diisi penuh ialah 10 buah.
Number of containers that can be fully filled is 10 containers. 
(–6 – 0)2 + (q – 0)2 = 10
Jawapan / Answer : A 36 + q2 = 100
n
q2 = 64
ta
q = 8
13. Jejari bulatan / Radius of the circle ∴ G(–6, 8)
bi
= (1 – 5)2 + [–3 – (–6)]2 Kecerunan GF / Gradient of GF

= (–4)2 + 32 = 8 – 0
er
–6 – 10
= 16 + 9
= 8
= 25
n
–16
= 5 unit / units
= – 1
Pe
Diameter bulatan / Diameter of the circle 2

= 5 + 5 = 10 unit / units Jawapan / Answer : A
4.
1 
[3 – (–1)]2 + (6 – m)2 = 
116
42 + (6 – m)2 = 116
16 + 36 – 12m + m2 = 116
m2 – 12m – 64 = 0
(m – 16)(m + 4) = 0
m = 16, m = –4

18. 8 =2 19. Min / Mean
Jumlah manik 5
Total beads
= (5 × 2) + (6 × 6) + (7 × 7) + (8 × 3) + (9 × 2)
20
Jumlah manik/ Total beads = 137
20
= 8 ÷ 2 = 6.85
5
= 20 manik / beads Jawapan / Answer : C
Kebarangkalian memilih sebiji manik hijau
Probability of selecting a green bead
= 1 – 8 + 6 20. OQ = 17 ÷ 2 = 8.5 cm
20
QS2 = OQ2 – OS2

= 1 – 14 = 8.52 – 7.52
20
.
hd
= 16
= 3 QS = 
16
10
= 4 cm
.B
RSQ = 4 × 2 = 8 cm
S dn
gi
anl
Pe
n
ta
bi
n er
Pe

Jawapan
KLON TIMSS/PISA Bab 4 Poligon
Polygons
Bab 1 Pola dan Jujukan
Patterns and Sequences 1. D
2. C
1.
Bilangan Bilangan 3. Jumlah sudut pedalaman
Jumlah jubin
Bentuk jubin biru jubin kuning Total number The sum of exterior angle
Shape Number of Number of = 3 × 180°
.
of tiles
blue tiles yellow tiles = 540°
hd
3×3 1 8 9 4. D
4×4 4 12 16 5. D
.B
5×5 9 16 25
6×6 16 20 36 Bab 6 Bentuk Geometri Tiga Dimensi
Three-Dimensional Geometrical Shape
7×7 25 24 49
dn
1.
8×8 36 28 64 Pernyataan Benar/ Palsu
Statement Correct/ Incorrect
(a) 100, 44
a. Pepejal (a) dan (b) mempunyai
S
(b) 36
(c) 81 jumlah bilangan muka yang sama. 7
Solid (a) and (b) have the same number
gi of surfaces.
Bab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra b. Pepejal (a) dan (b) masing-masing
Factorisation and Algebraic
an
mempunyai satu puncak dan satu
1. Luas kawasan berlorek tapak. 7
Area of shaded region Solid (a) and (b) has one apex and one
base respectively.
= x(x + 6) – 2x
l
Pe
= x2 + 6x – 2x c. Kedua-dua tapak pepejal (a) dan

= x2 + 4x (b) masing-masing adalah poligon. 3
Both solids (a) and (b) are polygons.
2. C
3. Luas segi empat tepat d. Pepejal (a) dan (b) tidak
n
Area of the rectangle mempunyai permukaan lengkung. 3

Solid (a) and (b) have no curved surfaces.
= y(6y + 2) = 6y + 2y 2
ta
2. B
Bab 3 Rumus Algebra 3.
bi
Algebraic Formulae (a)

er
1. D
2. C
3. A (b)
n
4. C
Pe
5. Katakan m = nasi lemak biasa

Let m = ordinary nasi lemak
Maka, nasi lemak tambah telur = m + 1
Thus, nasi lemak with egg = m + 1 (c)
3(m + 1) + 2m = 23
3m + 3 + 2m = 23
5m = 20
m = 4
2(m + 1) + 3m = 2[4 + 1] + 3(4)
= 10 + 12 (d)
= 22
Maka, jumlah bayaran yang perlu dibayar oleh Fatihah ialah
RM22.
Thus, total payment that need to pay by Fatihah is RM22.
J1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Bab 7 Koordinat Bab 12 Sukatan Kecenderungan Memusat
Coordinate Measures of Central Tendencies
1. C 115 + 118 + 120 + 112 + 135

1. (a) = 120
2. D 5
3. A (b) 112, 115, 118, 120, 135
Median = 118
(c) Min akan bertambah tetapi median masih kekal sama.
Bab 8 Graf Fungsi Mean will increase while median does not change.
Graph of Functions
2. C
1. (a) 11.00 a.m.
(b) 1.00 p.m. kerana waktu makan tengah hari.
because lunch time. Bab 13 Kebarangkalian Mudah
Simple Probability
1. D
.
Bab 11 Transformasi Isometri
hd
Isometric Transformations 2. B
1. C 3. B
4. C
.B
S dn
gi
l an
Pe
n
ta
bi
n er
Pe
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J2

KeseluruhanBuku PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KeseluruhanBuku PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BAB Pola dan Jujukan

1 Patterns and Sequences

1.1 Pola ms.

(a) Menolak satu baris bintang bermula dari

bawah daripada corak sebelumnya.

(b) Menambah tiga titik kepada corak sebelumnya.

Adding three dots to the previous pattern.

2. Isi tempat kosong dengan memerihalkan setiap pola berikut. TP2

Fill in the blanks by describing each of the following patterns.

Pola bentuk bermula dengan segi tiga , diikuti dengan

(a) Pola bentuk bermula dengan trapezium , diikuti dengan

letters M , and then repeats.

1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

3. Nyatakan pola bagi set nombor berikut. TP2

The even numbers are obtained by adding 10 to the previous number.

5. Lengkapkan pola bagi setiap yang berikut. TP2

Contoh PdPc (a) (b)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 2

Contoh PdPc (c) 1 , 1, 2, 3, 5 , 8, (d) 4, 9, 13 , 22, 35, 57 ,

+ + + (e) 1, 3, 4, 7, 11 , 18 , 29, (f ) 14 , 16, 30, 46 , 76 , 122,

1.2 Jujukan BUKU TEKS

Berdasarkan corak di atas, / Based on the above patterns,

Determine whether each of the following is a sequence.

Contoh PdPc (a) (b)

–18, –15, –12, –8, …

(c) (d) (e)

3, 33, 333, 3 333, …

SP 1.2.1 Menerangkan maksud jujukan.

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

10. Lengkapkan jujukan berikut berdasarkan pola yang diberikan. TP2

Contoh PdPc (a) Mendarab nombor sebelumnya dengan –4.

2 187, 729 , 243 , 81 , 27 , 9

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 4

1.3 Pola dan Jujukan ms.

Nombor/ Number: Ungkapan algebra/ Algebraic expression:

Nombor/ Number: Nombor/ Number:

Pola ialah +6 . Pola ialah × 1 .

Perkataan/ Words: Perkataan/ Words:

Menambah 6 kepada nombor sebelumnya. 2

Ungkapan algebra/ Algebraic expression: Ungkapan algebra/ Algebraic expression:

5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

12. Nyatakan sebutan ke-7 bagi jujukan nombor berikut. TP3

Contoh PdPc (a) –12, –8, –4, 0, …

Sebutan ke-7 ialah 21 . T7 Sebutan ke-7 ialah 12 .

The 7th term is 4 . The 7th term is 4 .

Contoh PdPc (a) 8, 13, 18, 23, … [38]

8, 13, 18, 23, 28, 33, 38

Maka, 38 ialah sebutan ke-7.

Thus, 16 is the 5th term.

SP 1.3.2 Menentukan sebutan tertentu bagi suatu jujukan.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 6

14. Selesaikan setiap yang berikut.

Bilangan titik dalam segi tiga ke-8 = 36

(d) Rajah di sebelah menunjukkan sebuah perhiasan

gantung yang disusun oleh Atilia. TP5 Baris pertama

(i) Pada baris ke berapakah mempunyai susunan

(ii) Berapakah jumlah bentuk yang diperlukan oleh Baris ketiga

SP 1.3.3 Menyelesaikan masalah yang melibatkan jujukan.

7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

menunjukkan formula struktur dan formula molekul

bagi setiap hidrokarbon. H

A hydrocarbon compound has the elements of carbon, C, and

the molecular formula for each of the hydrocarbon.