PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBA’T IBANG TEKSTO TUNGO koneksiyon sa pagitan ng teksto at imbak na kaalaman

SA PANANALIKSIK upang matiyak ang komprehensiyon; (4) Paghihinuha

o pagbuo ng mga pahiwatig at kongklusyon sa
ARALIN 1: BATAYANG KAALAMAN SA MAPANURING
kalalabasan ng teksto; (5) Pagsubaybay sa
PAGBASA
komprehensiyon sa tulong ng pagtukoy sa mga
Anderson, et al. – ang pagbasa ay isang proseso ng
posibleng kahirapan sa pagbasa ng teksto at paggawa
pagbuo ng kahulugan mula sa mga nakasulat na
ng mga hakbang upang masolusyonan ito; (6) Muling
teksto. Ito ay isang kompleks na kasanayan na
pagbasa ng isang bahagi o kabuoan ng teksto kung
nangangailangan ng koordinasyon ng iba’t iba at
kinakailangan kapag hindi naunawaan; at (7) Pagkuha
magkakaugnay na pinagmumulan ng impormasyon.
ng kahulugan mula sa konteksto.
Intensibo - Malalimang pagsusuri sa pagkakaugnay-
Sinisimulan ng isang aktibong mambabasa ang
ugnay, estruktura, at uri ng diskurso sa loob ng
paglilipat ng impormasyon sa matagalang memorya
teksto, pagtukoy sa mahahalagang bokabularyong
sa pamamagitan ng: Elaborasyon – pagpapalawak at
ginamit ng manunulat, at paulit-ulit at maingat na
pagdaragdag ng bagong ideya sa impormasyong
paghahanap ng kahulugan.
natutuhan mula sa teksto; Organisasyon – pagbuo ng
Ekstensibo – Nagbabasa ng maramihang babasahin na
koneksiyon sa pagitan ng iba’t ibang bahagi ng
ayon sa kaniyang interes, mga babasahing kadalasang
impormasyon na nakuha sa teksto; Pagbuo ng biswal
hindi kahingian sa loob ng klase o itinatakda sa
na imahen – paglikha ng imahen at larawan sa isipan
anomang asignatura.
ng mambabasa habang nagbabasa.
Scanning – Mabilisang pagbasa ng isang teksto na ang
Pagkatapos Magbasa – (1) Pagtatasa ng
pokus ay hanapin ang ispesipikong impormasyon na
komprehensiyon sa tulong ng pagsagot ng iba’t ibang
itinatakda bago bumasa.
tanong tungkol sa binasa upang matasa ang
Skimming – Mabilisang pagbasa na ang layunin ay
kabuoang komprehensiyon o pag-unawa sa binasa;
alamin ang kahulugan ng kabuuang teksto, kung
(2) Pagbubuod upang matukoy ang pangunahing
paano inorganisa ang mga ideya o kabuuang diskurso
ideya at detalye sa binasa; (3) Pagbuo ng sintesis na
ng teksto at kung ano ang pananaw at layunin ng
kinapapalooban ng pagbibigay ng perspektiba at
manunulat.
pagtingin ng manunulat batay sa kaniyang pag-
Antas ng Pagbasa – (1) Primarya - pagtukoy sa tiyak na
unawa; (4) Ebalwasyon o pagtataya sa katumpakan at
datos at ispesipikong impormasyon gaya ng petsa,
kaangkupan ng mga impormasyong nabasa sa teksto.
setting, lugar, o mga tauhan sa isang teksto. (2)
ARALIN 3: TEKSTONG IMPORMATIBO
Mapagsiyasat - nauunawaan na ng mambabasa ang
Tinatawag ding ekspositori, ay isang anyo ng
kabuuang teksto at nakapagbibigay ng mga hinuha o
pagpapahayag na naglalayong magpaliwanag at
impresyon tungkol dito. (3) Analitikal - ginagamit ang
magbigay ng impormasyon.
mapanuri o kritikal na pag-iisip upang malalimang
Kadalasang sinasagot nito ang mga batayang tanong
maunawan ang kahulugan ng teksto at ang layunin o
na ano, kailan, saan, sino, at paano. Pangunahing
pananaw ng manunulat. (4) Sintopikal - nakabubuo ng
layunin ng impormatibong teksto ang magpaliwanag
sariling perspektiba o pananaw sa isang tiyak na
sa mga mambabasa ng anomang paksa na
larangan mula sa paghahambing ng mga akdang
matatagpuan sa tunay na daigdig.
inunawa.
Mahalaga ang pagbabasa ng mga tekstong nagbibigay
ARALIN 2: KASANAYAN SA MAPANURING PAGBASA
ng impormasyon sapagkat napauunlad nito ang iba
Bago Magbasa – (1) Pagsusuri sa panlabas na
pang kasanayang pangwika gaya ng pagbabasa,
katangian; (2) Previewing/surveying sa pamamagitan
pagtatala, pagtukoy ng mahahalagang detalye,
ng mabilisang pagtingin sa mga larawan, pamagat, at
pakikipagtalakayan, pagsusuri, at pagpapakahulugan
pangalawang pamagat sa loob ng aklat; at (3)
ng impormasyon.
Nakabubuo ng mga tanong at matalinong prediksyon
Estruktura ng Tekstong Impormatibo – (1) Sanhi at
kung tungkol saan ang isang teksto batay sa
Bunga – nagpapakita ng pagkakaugnay-ugnay ng mga
isinagawang pagsisiyasat.
pangyayari at kung paanong ang kinalabasan ay
Habang Nagbabasa – (1) Pagtantiya sa bilis ng pagbasa
naging resulta ng mga naunang pangyayari; (2)
batay sa hirap ng teksto at personal na kakayahan sa
Paghahambing - nagpapakita ng mga pagkakaiba at
pagbasa; (2) Biswalisasyon ng binabasa; (3) Pagbuo ng
 pagkakatulad sa pagitan ng anomang bagay,
konsepto, o pangyayari; (3) Pagbibigay-depinisyon -
ipinaliliwanag ang kahulugan ng isang salita, termino,
o konsepto; at (4) Paglilista ng Klasipikasyon -
naghahati-hati ng isang malaking paksa o ideya sa
iba’t ibang kategorya o grupo upang magkaroon ng
sistema ang pagtalakay.
Kakayahan sa Pagbasa ng Tekstong Impormatibo – (1)
Pagpapagana ng imbak na kaalaman - pag-alala ng
mga salita at konseptong dati nang alam na ginamit
sa teksto upang ipaunawa ang mga bagong
impormasyon sa mambabasa; (2) Pagbuo ng hinuha -
matalinong paghula ng maaaring kahulugan ng isang
bahagi na hindi direkta o tahasang ipinaliwanag sa
teksto; at (3) Pagkakaroon ng mayamang karanasan -
mas nagiging konkreto ang pagbabasa para sa mag-
aaral dahil alam nila kung ano ang tinutukoy sa
teksto.
ARALIN 4: TEKSTONG DESKRIPTIBO
May layuning maglarawan ng isang bagay, tao, lugar,
karanasan, sitwasyon, at iba pa.
Pinatitingkad ng mahusay na paglalarawan ang kulay
ng isang lugar kung saan nangyayari ang kuwento.
Ipinakikilala nito ang hitsura, ugali, at disposisyon ng
mga tauhan.
Katangian ng Tekstong Deskriptibo – (1) Ang tekstong
deskriptibo ay may isang malinaw at pangunahing
impresyon na nililikha sa mga mambabasa; (2) Ang
tekstong naratibo ay maaaring maging obhetibo o
suhetibo. Ang obhetibong paglalarawan ay mga
direktang pagpapakita ng katangiang makatotohanan
at ‘di mapasusubalian. Ang subhetibong deskripsyon
naman ay maaaring kapalooban ng matatalinghagang
paglalarawan at naglalaman ng personal na
persepsiyon o kung ano ang nararamdaman ng
manunulat sa inilalarawan; at (3) Mahalagang maging
espisipiko at maglaman ng mga konkretong detalye.
ARALIN 5: TEKSTONG NARATIBO
Magsalaysay o magkuwento batay sa isang tiyak na
pangyayari, totoo man (di-piksyon) o hindi (piksyon).
Elemento ng Tekstong Naratibo – (1) Paksa - pumili ng
paksang mahalaga at makabuluhan; (2) Estruktura -
kailangang malinaw at lohikal ang kabuuang
estruktura ng kuwento; (3) Oryentasyon - nakapaloob
dito ang kaligiran ng mga tauhan, lunan o setting, at
oras o panahon kung kailan nangyari ang kuwento;
(4) Pamamaraan ng Narasyon:
Diyalogo - Sa halip na direktang pagsasalaysay ay
gumagamit ng pag-uusap ng mga tauhan upang
isalaysay ang nagyayari.
Foreshadowing - Nagbibigay ng mga pahiwatig o
hints hinggil sa kung ano ang kahihinatnan o
mangyayari sa kuwento.
Plot Twist - Tahasang pagbabago sa direksyon o
inaasahang kalabasan ng isang kuwento.
Ellipsis - Omisyon o pag-aalis ng ilang yugto ng
kuwento kung saan hinahayaan ang mambabasa
na magpuno sa naratibong antala.
Comic Book Death - Isang teknik kung saan
pinapatay ang mahahalagang karakter ngunit
kalaunan ay biglang lilitaw upang magbigay-
linaw sa kuwento.
Reverse Chronology - Nagsisimula sa dulo ang
salaysay patungong simula.
In Medias Res - Nagsisimula ang narasyon sa
kalagitnaan ng kuwento. Kadalasang ipinapakita
ang mga karakter, lunan, at tensyon sa
pamamagitan ng mga flashback.
Deux Ex Machina (God from the machine) - Isang
plot device na ipinaliwanag ni Horace sa
kaniyang “Ars Poetica” kung saan nabibigyang-
resolusyon ang tunggalian sa pamamagitan ng
awtomatikong interbensyon ng isang absolutong
kamay.
(5) Komplikasyon o Tunggalian - mahalagang bahagi
ng kuwento na nagiging batayan ng paggalaw o
pagbabago sa posisyon at disposisyon ng mga tauhan;
at (6) Resolusyon - Ito ang kahahantungan ng
komplikasyon o tunggalian.
Creative Non-Fiction - Bagong genre sa malikhaing
pagsulat na gumagamit ng istilo at teknik na
pampanitikan upang makabuo ng makatotohanan at
tumpak na salaysay o narasyon. Iba ito sa peryodismo
o teknikal na pagsulat dahil kahit naghahayag ito ng
katotohanan, mahalaga pa rin ang poetika at
literariness ng akda.
ARALIN 6: TEKSTONG PERSUWEYSIB
Uri ng di-piksiyon na pagsulat upang kumbinsihin ang
mga mambabasa na sumang-ayon sa manunulat
hinggil sa isang isyu.
Ang manunulat ay naglalahad ng iba’t ibang
impormasyon at katotohanan upang suportahan ang
isang opinyon gamit ang argumentatibong estilo ng
pagsulat.
Nakaasa sa argumentatibong tipo ng pagpapahayag
ang tekstong persuweysib, ngunit sa halip na
 magpakita lamang ng mga argumento, layon nitong
sumang-ayon ang mambabasa at mapakilos ito tungo
sa isang layunin.
Nilalaman ng Tekstong Persuweysib – (1) Malalim na
pananaliksik – kailanagang alam ng isang manunulat
ang pasikot-sikot ng isyung tatalakayin sa
pamamagitan ng pananaliksik; (2) Kaalaman sa mga
posibleng paniniwala ng mga mambabasa – kailangang
mulat at maalam ang manunulat ng tekstong
persuweysib sa iba’t ibang laganapna persepsiyon at
paniniwala tungkol sa isyu. Kung mahusay na
masasagot ang mga maling persepsiyon na ito,
matitiyak ang pagpayag at pagpanig ng mambabasa
sa paniniwala ng manunulat; at (3) Malalim na
pagkaunawa sa dalawang panig ng isyu – ito ay upang
epektibong masagot ang laganap na paniniwala ng
mga mambabasa
ARALIN 7: TEKSTONG ARGUMENTATIBO
Nangangailangang ipagtanggol ng manunulat ang
posisyon sa isang tiyak na paksa o usapin gamit ang
mga ebidensiya mula sa personal na karanasan,
kaugnay na mga literatura at pag-aaral, ebidensiyang
kasaysayan, at resulta ng empirikal na pananaliksik.
Nangangailangan ng masusing imbestigasyon kabilang
na ang pangongolekta at ebalwasyon ng mga
ebidensiya. Mula rito ay paninindigan ang isang
posisyon na isusulat sa maikli ngunit malaman na
paraan.
Elemento ng Pangangatuwiran – (1) Proposisyon -
pahayag na inilalahad upang pagtalunan o pag-
usapan. Ito ang isang bagay na pinagkakasunduan
bago ilahad ang katuwiran ng dalawang panig; at (2)
Argumento - paglalatag ng mga dahilan at ebidensiya
upang maging makatuwiran ang isang panig.
Kinakailangan ang malalim na pananaliksik at talas ng
pagsusuri sa proposisyon upang makapagbigay ng
mahusay na argumento.
Katangian at Nilalaman ng Tekstong Argumentatibo –
(1) Mahalaga at napapanahong paksa – pag-isipan ang
iba’t ibang napapanahon at mahahalagang isyu na
may bigat at kabuluhan; (2) Maikli ngunit malaman at
malinaw na pagtukoy sa konteksto ng paksa sa unang
talata – sa unang talata, ipinaliliwanag ng manunulat
ang konteksto ng paksa sa pamamagitan ng
pagtalakay nito sa pangkalahatan. Tinatalakay rin sa
bahaging ito kung bakit mahalaga ang paksa at kung
bakit kailangang makialam sa isyu ang mga
mambabasa; (3) Malinaw at lohikal na transisyon sa
pagitan ng mga bahagi ng teksto – kung walang lohikal
na pagkakaayos ng kaisipan, hindi makasusunod ang
mambabasa sa argumento ng manunulat at hindi
magiging epektibo ang kabuoang teksto sa layunin
nito; (4) Maayos na pagkakasunod-sunod ng talatang
naglalaman ng mga ebidensiya ng argumento – ang
bawat talata ay kailangang tumalakay sa iisang
pangkalahatang ideya lamang dahi lito ang
magbibigay-linaw at direksiyon sa buong teksto; at (5)
Matibay na ebidensya para sa argumento -
nangangailangan ng detalyado, tumpak, at
napapanahong impormasyon mula sa pananaliksik na
susuporta sa kabuoang teksto.
ARALIN 8: TEKSTONG PROSIDYURAL
Nagbibigay ng impormasyon at instruksyon kung
paanong isasagawa ang isang tiyak na bagay.
Halimbawa nito ang resipe ng pagluluto sa Home
Economics, paggawa ng eksperimento sa agham at
medisina, pagbuo ng aparato at pagkumpuni ng mga
kagamitan sa teknolohiya, o pagsunod sa mga
patakaran sa buong paaralan.
Ang protokol ay isang uri ng tekstong prosidyural na
nagbibigay ng gabay at mga paalala na maaaring hindi
nakaayos nang magkakasunod.
Nilalaman ng Tekstong Prosidyural – (1) Layunin o
Target na Awtput – nilalaman ng bahaging ito kung
ano ang kalalabasan o kahahantungan ng proyekto ng
prosidyur; (2) Kagamitan – nakapaloob ditto ang mga
kasangkapan at kagamitang kakailanganin upang
makompleto ang isasagawang proyekto. Maaaring
hindi Makita ang bahaging ito sa mga uri ng tekstong
prosidyural na hindi gagamit ng anomang
kasangkapan; (3) Metodo – serye ng mga hakbang na
isasagawa upang mabuo ang proyekto; at (4)
Ebalwasyon – naglalaman ng mga pamamaraan kung
paano masusukat ang tagumpay ng prosidyur na
isinagawa.
Katangian ng Tekstong Prosidyural – (1) Nasusulat sa
kasalukuyang panahunan; (2) Nakapokus sa
pangkalahatang mambabasa at hindi sa iisang tao
lamang; (3) Tinutukoy ang mambabasa sa
pangkalahatang pamamaraan sa pamamagitan ng
paggamit ng mga panghalip; (4) Gumagamit ng mga
tiyak na pandiwa para sa instruksiyon; (5) Gumagamit
ng malinaw na pang-ugnay at cohesive devices upang
ipakita ang pagkakasunod-sunod at ugnayan ng mga
bahagi ng teksto; at (6) Mahalaga ang detalyado at
tiyak na deskripsyon (hugis, laki, kulay, at dami).