TALASOKRATIJA I TELUROKRATIJA U KLASICNOJ GEOPOLITICI

Jednu od osnovnih teorijskih dihtomnija koju je u svojoj analizi geografskih tokova

svijetske politike definisala klasicna geopolitika jeste ona izmedu telurokratije
(moci kopna; ili vladavine putem kopna) i talasokratije (moci mora; ili vladavine
putem kopna) - dva osnovna tipa geopolitickog identiteta dr�ava i naroda i njihovih
orijentacija u medunarodnim odnosima.
Teza o njihovom istorijskom antagonizmu dovela je do formulacije tzv. �Prvog zakona
geopolitika�, odnosno do uocavanja temeljne dvojnosti izmedu telurokratije i
talasokratije.
U skladu sa tom podjelom istorijski su proisticali ekspanzionisticki nagoni i
razvrstavanja u strategijske blokove, prouzvodeci tako funkcionisanje �drugog
zakona geopolitike�

Djela Fridriha Recela u kojima je razvijana kocepcija �svijetske sile� (weltmach),

trebalo je da posluze kao putokaz Njemackoj da postane sila kontinentalnih
razmjera, kao i da se istakne znacaj mora u razvoju civilizacije. Prvi pocetci
implicitnog geopolitckog uocavanja istorijskog antagonizma izmedu kopnenih i
pomorskih sila nalaze se jo� kod admirala Alfreda T. Mehena u njegovoj knjizi �
Uticaj pomorske moci na istoriju). Mehenovo videnje svijetske istorije 17, 18 i 19
vijeka kao neprekidne pomorske borbe postuliralo je da kontrola nad putevima
pomorske trgovine jeste kljuc svijetske moci. Zbog toga se dominantna morska sila
(Velika Britanija) suocavala sa sukcesivnim poku�ajima izazivaca sa evropskog
kopna - �apnije, Holandije i Frabcuske - da joj preotmu ovaj primat. Mehen uvida
da je u najboljem interesu Britanije da sa SAD ima zajednicki natup na svijetskoj
sceni. On opaza da je glavna odlika koja spaja Britaniju i SAD okrenutost okeanima,
Mehen uocava i glavnu prijetnju svijetskoj pomorskoj nadmoci angloamerickog
saveznistva medu kontinentalnim silama. To je Rusija, drzava koja zauzima centralnu
poziciju u starom svijetu, sa njenom projekcijom teritorijalne ekspanzije klinastog
oblika ciji je vrh usmjeren izmedu Afganistana i Persije sa ciljem prodora ka
svijetskom moru.
Kao kontrastrategiju ovoj tendenciji, Mehen je predlagao stvaranje pomorske
koalicije Britanije sa Japanom, Njemackom i SAD.
I Rudolf Kjelen je pri analizi polo�aja svijetskih sila ozmedu 1903 i 1922 godina
kao glavni antagonizam uocio onaj izmedu kontinentalne Njemacke (ciji interes je
poistovjecivao sa interesima cijele Evrope) i pomorske Britanije, kao i onaj izmedu
blokirane i opkoljenje Rusije koja te�i da izade na topla mora i Velike Britanie
koja je u tome ometa. Kjelen je jo� tada uocio da je dugorcni cilj SAD, narastajuce
pomorske sile, da kontroli�e naspramne obale Evrope i Azije, �to nam govori o
tacnosti i dalekose�nosti njegovih zakljucaka.

Rad Halforda Mekindera �Geografska osa istorije� prvi je klasicni geopoliticki

tekst kojim se jasno i nedvosmisleno uocava i teorijski razraduje istorijski
antagonizam izmedu talasokratije i telurokratije.
U okviru jedinstvenog kopna Evroazije, Mekinder je definisao dva pojasa: �sto�erni
region� (pivot region) u sredi�tu Evroazije i �unutra�njii polumjesec� (obodni dio
dodira Evroazije i svijetskog mora). Oko njih je smje�ten �spolja�nji polumjesec�
kog cine svijetska mora i prekomorske zemlje (Amerika i Australija). Iz ovog modela
Mekinder ce kasnije razviti klasicni Hartland - Rimland geopoliticki model.