BBBM4103 BM PDF

OUM Business School
BBBM4103
Pengurusan Bank
Copyright © Open University Malaysia (OUM)

BBBM4103
PENGURUSAN BANK
Shamsudin Ismail

Pengarah Projek: Prof Dato’ Dr Mansor Fadzil
Prof Dr Wardah Mohamad
Open University Malaysia
Penulis Modul: Shamsudin Ismail

Universiti Putra Malaysia
Penyederhana: Prof Madya Dr Shamsubaridah Ramlee

Universiti Kebangsaan Malaysia
Penterjemah: Dr Azlan Ali

Universiti Kuala Lumpur
Dibangunkan oleh: Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi

Open University Malaysia
Edisi Pertama, April 2015

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), April 2015, BBBM4103
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini boleh disalin semula dalam mana-mana
cara tanpa kebenaran secara bertulis daripada Presiden Open University Malaysia (OUM).

Isi Kandungan
Panduan Kursus xi-xvi
Topik 1 Struktur Sistem Kewangan di Malaysia 1

1.1 Sistem Kewangan di Malaysia 2
1.2 Sistem Perbankan 5
1.2.1 Bank Negara Malaysia 6
1.2.2 Bank Perdagangan 11
1.2.3 Bank-bank Islam 17
1.2.4 Bank Pelaburan 17
1.2.5 Bank Luar Persisiran Labuan 19
1.3 Sistem Perantara Kewangan Bukan Bank 21
1.3.1 Institusi Kewangan Pembangunan 23
1.3.2 Institusi Simpanan 24
1.3.3 Dana Simpanan, Dana Pencen dan Syarikat Insurans 25
1.3.4 Institusi Kewangan Bukan Bank Lain 31
1.4 Pasaran Kewangan 36
1.4.1 Pasaran Wang 36
1.4.2 Pasaran Modal 42
Rumusan 45
Kata Kunci 45
Topik 2 Akta Institusi Perbankan dan Kewangan (BAFIA – Banking

and Financial Institutions Act) 1989 46
2.1 Akta Perbankan dan Institusi Kewangan (BAFIA –
Banking and Financial Institutions Act) 1989 47
2.2 Peruntukan Baharu di Bawah BAFIA 1989 48
2.2.1 Perlesenan dan Peraturan 49
2.2.2 Pengurusan Institusi Berlesen 51
2.2.3 Pemilikan dan Kawalan terhadap Institusi
Kewangan Berlesen 51
2.2.4 Pemantauan dan Kawalan terhadap Institusi
Kewangan Berlesen 52
2.2.5 Kuasa untuk Menyiasat, Mencari dan Merampas 54
2.2.6 Kuasa dan Tugas Juruaudit 55
2.2.7 Pengambilan Deposit dan Definisi Deposit 56
2.2.8 Kerahsiaan 57
2.2.9 Pemindahan Dana secara Elektronik 58
2.2.10 Penalti 58

iv  ISI KANDUNGAN
2.3 Kesan BAFIA 1989 ke atas Pengurusan Bank Perdagangan 60

Rumusan 61
Kata Kunci 62
Topik 3 Perbankan Bercawangan 63

3.1 Perbankan Bercawangan 63
3.1.1 Kebaikan Perbankan Bercawangan 64
3.1.2 Kelemahan Perbankan Bercawangan 65
3.2 Masalah Pengurusan Perbankan Bercawangan di Malaysia 66
3.2.1 Masalah Operasi 67
3.2.2 Masalah Pekerja 70
3.2.3 Masalah Hubungan antara Ibu Pejabat dan
Cawangan 72
3.2.4 Masalah Berkaitan Promosi Perniagaan 75
3.2.5 Masalah Berkaitan Prestasi Cawangan 77
Rumusan 82
Kata Kunci 83
Topik 4 Perbankan Islam 84

4.1 Sejarah Perkembangan Perbankan Islam 85
4.2 Definisi Perbankan Islam 86
4.3 Perbezaan antara Perbankan Konvensional dan
Perbankan Islam 90
4.4 Prinsip Islam dalam Perbankan Islam 92
4.5 Produk dan Perkhidmatan Perbankan Islam 100
4.6 Langkah Terkini untuk Membangunkan Perbankan Islam 103
Rumusan 104
Kata Kunci 105
Topik 5 Pengurusan Aset 106

5.1 Penyata Kewangan Bank 107
5.1.1 Kunci Kira-kira Bank 107
5.1.2 Penyata Pendapatan Bank 116
5.2 Pengurusan Aset 120
5.2.1 Elemen Kecairan Aset 121
5.2.2 Dilema Kecairan Keuntungan (LP ‒ Liquidity
Profitability) 122
5.3 Kaedah Tabung Dana 122
5.3.1 Kelemahan Kaedah Tabung Dana 125
5.4 Kaedah Peruntukan Aset 125
5.5 Kaedah Sains Pengurusan 129
5.6 Fungsi Kecairan Bank 131
5.7 Teori Kecairan Bank 133

ISI KANDUNGAN  v
5.8 Ukuran Kecairan 135

5.8.1 Kelemahan Nisbah Pinjaman kepada Deposit 136
5.9 Menganggarkan Keperluan Kredit 138
Rumusan 142
Kata Kunci 142
Topik 6 Pengurusan Liabiliti Bank 143

6.1 Pengurusan Liabiliti Bank 143
6.2 Jenis dan Ciri-ciri Liabiliti Bank 144
6.3 Deposit 144
6.4 Faktor yang Mempengaruhi Tahap Deposit Bank 151
6.4.1 Kadar Faedah Kompetitif 152
6.4.2 Kakitangan dan Aspek Fizikal Lain bagi Bank 153
6.4.3 Perkhidmatan yang Ditawarkan oleh Bank 154
6.4.4 Kekuatan dan Dasar Utama 155
6.4.5 Peringkat Aktiviti Ekonomi 155
6.4.6 Lokasi 156
6.4.7 Kesan Penubuhan Awal 156
Rumusan 157
Kata Kunci 157
Topik 7 Pengurusan Aset dan Liabiliti 158

7.1 Aset dan Liabiliti Pengurusan Bank 159
7.2 Pengurusan Jurang Dana 160
7.2.1 Jenis Pengurusan Aset dan Liabiliti Bank 160
7.2.2 Pengurusan Jurang Dana dalam Senario Kadar
Faedah Berbeza 163
7.2.3 Ringkasan Tindakan Operasi dalam Pengurusan
Jurang Dana 167
Rumusan 168
Kata Kunci 168
Topik 8 Pengurusan Modal Bank 169

8.1 Definisi Modal Bank 170
8.1.1 Ciri-ciri Modal Bank 171
8.2 Fungsi Modal Bank 175
8.3 Modal dan Risiko Kebankrapan Bank (Risiko Besar) 178
8.4 Kesan Keperluan Modal ke atas Operasi Bank 181
Rumusan 183
Kata Kunci 184

vi  ISI KANDUNGAN
Topik 9 Kecukupan Modal 185

9.1 Konsep Kecukupan Modal 186
9.1.1 Kecukupan Modal dan Keselamatan Bank 187
9.2 Struktur Modal Bank 191
9.3 Kaedah Pengukuran Kecukupan Modal 192
9.3.1 Nisbah Modal 193
9.3.2 Nisbah Kecukupan Modal 195
9.3.3 Pengukuran Kualitatif 203
9.4 Kecukupan Modal dan Kestabilan Bank 206
Rumusan 209
Kata Kunci 209
Topik 10 Polisi Pinjaman 210

10.1 Kepentingan Aktiviti Pinjaman 211
10.2 Proses Pinjaman 212
10.3 Prinsip Pinjaman 213
10.3.1 Prinsip Tujuan 214
10.3.2 Prinsip Pembayaran 216
10.3.3 Prinsip Perlindungan 216
10.4 Dasar Pinjaman yang Didokumenkan 218
10.5 Faktor yang Mempengaruhi Dasar Pinjaman 222
Rumusan 225
Kata Kunci 225
Topik 11 Analisis Kredit 226

11.1 Tujuan Analisis Kredit 227
11.2 Proses Analisis Kredit 228
11.3 Model Analisis Kredit 5C 229
11.4 Skop Analisis Kredit 234
11.5 Sumber Maklumat Kredit 234
11.6 Penilaian Penyata Kewangan 237
11.7 Analisis Nisbah 239
11.7.1 Nisbah Kecairan 240
11.7.2 Nisbah Pengurusan Aset 240
11.7.3 Nisbah Leveraj Kewangan 242
11.7.4 Nisbah Keuntungan 244
11.8 Aplikasi bagi Model Analisis Kredit 5C 245
Rumusan 252
Kata Kunci 253

ISI KANDUNGAN  vii
Topik 12 Polisi Harga 254

12.1 Polisi Harga 255
12.2 Sejarah Perkembangan Polisi Harga 256
12.3 Komponen Kadar Pinjaman Asas (BLR – Base Lending
Rate) 262
12.4 Faktor yang Mempengaruhi Polisi Harga 265
Rumusan 269
Kata Kunci 269
Topik 13 Polisi Cagaran 270

13.1 Mengapakah Cagaran Diperlukan? 271
13.2 Jenis Cagaran 272
13.3 Kriteria Pemilihan Cagaran 275
13.4 Pinjaman Tanpa Cagaran 277
13.5 Pinjaman kepada Nisbah Cagaran 278
Rumusan 279
Kata Kunci 280
Topik 14 Pengurusan Pelaksanaan Pinjaman Tidak Berbayar (NPL –

Non-performing Loans) 282
14.1 Definisi Pinjaman Tidak Berbayar (NPL –
14.2 Kredit Lapuk 5C 283
14.3 Sumber Pinjaman Tidak Berbayar (NPL –
14.4 Mengesan Pinjaman Tidak Berbayar (NPL –
14.5 Pencegahan Pinjaman Tidak Berbayar (NPL –
14.6 Peranan Danaharta 296
14.7 Peranan Danamodal 297
14.8 Peranan Jawatankuasa Penyusunan Semula Hutang
Korporat (CDRC – Corporate Debt Restructuring
Committee) 300
14.9 Kesan NPL dalam Pengurusan Bank Perdagangan 302
Rumusan 303
Kata Kunci 304
Jawapan 305

viii  ISI KANDUNGAN

PANDUAN KURSUS

PANDUAN KURSUS  xi
DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati dari awal hingga
akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan
membantu anda memahami kandungan kursus. Ia juga mencadangkan jumlah
tempoh masa untuk anda habiskan bagi melengkapkan kursus ini dengan
sepenuhnya. Sentiasalah rujuk Panduan Kursus secara berterusan semasa anda
membaca kandungan kursus kerana ia dapat membantu dalam menjelaskan
komponen pembelajaran penting yang mungkin anda terlepas pandang.
PENGENALAN
BBBM4103 Pengurusan Bank ialah salah satu kursus yang ditawarkan oleh OUM
Business School di Open University Malaysia (OUM). Kursus ini melibatkan 3
jam kredit dan harus dijalankan selama 8 hingga 15 minggu.
KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN

Kursus elektif ini ditawarkan kepada pelajar yang mengambil program Sarjana
Muda Pengurusan Perniagaan, pengkhususan dalam Kewangan.
Sebagai pelajar jarak jauh, anda seharusnya mahir dengan keperluan

pembelajaran kendiri dan mampu mengoptimumkan kaedah pembelajaran dan
persekitaran yang sedia ada. Sebelum anda memulakan kursus ini, sila pastikan
anda maklum dengan bahan kursus, kelayakan kursus dan bagaimana kursus
tersebut dikendalikan.
PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN

Berdasarkan piawaian OUM, pelajar perlu memperuntukkan 40 jam pembelajaran
bagi setiap jam kredit. Selaras dengan piawaian ini, kursus yang bernilai 3 jam
kredit memerlukan masa selama 120 jam pembelajaran. Anggaran masa
pembelajaran adalah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.

xii  PANDUAN KURSUS
Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran
Jam
Aktiviti Pembelajaran
Pembelajaran
Mengambil bahagian dalam perbincangan awal dan memahami 3
secara ringkas kandungan kursus
Memahami modul 60
Menghadiri 3 hingga 5 sesi tutorial 10
Penyertaan dalam talian 12
Ulang kaji 15
Menyiapkan tugasan, Ujian dan Peperiksaan 20
JUMLAH MASA PEMBELAJARAN 120
OBJEKTIF KURSUS
Setelah mengikuti kursus ini, anda seharusnya dapat:
1. Membincangkan kesan Akta Perbankan dan Institusi Kewangan (BAFIA ă

Banking and Financial Institutions Act) 1989 dalam operasi dan
pengurusan bank;
2. Menerangkan secara terperinci faktor yang mempengaruhi kepentingan

polisi perbankan seperti polisi harga, polisi peminjaman, polisi sekuriti dan
polisi pelaburan;
3. Mengaplikasikan teknik dan cara yang sesuai untuk menyelesaikan

masalah pembiayaan dan pelaburan dalam bank perdagangan;
4. Menilai permohonan pinjaman melalui analisis kredit; dan
5. Mengenal pasti sumber pinjaman tidak berbayar dan meneliti masalah

portfolio pinjaman.

PANDUAN KURSUS  xiii
SINOPSIS KURSUS
Kursus ini terbahagi kepada 14 topik. Sinopsis bagi setiap topik dinyatakan
seperti yang berikut:
Topik 1 menerangkan secara terperinci sistem kewangan di Malaysia dan

peranan yang dimainkan oleh setiap komponennya.
Topik 2 membincangkan Akta Perbankan dan Institusi Kewangan (BAFIA) 1989

yang mengawal operasi dan pengurusan bank perdagangan di Malaysia.
Topik 3 membincangkan kelebihan dan kekurangan perbankan bercawangan

serta pengurusan perbankan bercawangan.
Topik 4 membincangkan perbankan Islamik dari aspek dwiperbankan,

perbezaan antara perbankan Islam dan perbankan konvensional serta prinsip
dan produk perbankan Islam.
Topik 5 membincangkan tiga kaedah utama yang digunakan oleh bank apabila
membuat keputusan pelaburan, iaitu kaedah tabung dana, kaedah peruntukan
aset dan kaedah sains pengurusan.
Topik 6 membincangkan sumber utama dana perbankan dan strategi untuk

mendapatkan atau membeli dana.
Topik 7 menerangkan bagaimana analisis ruangan dan kaedah masa hadapan

digunakan dalam menguruskan aset dan liabiliti bank.
Topik 8 membincangkan pengurusan modal bank dengan melihat jenis dan

elemen modal bank, peranan modal bank dan peruntukan khas di bawah BAFIA
1989 terhadap keperluan untuk modal bank.
Topik 9 membincangkan kecukupan modal dan penilaian kecukupan modal.
Topik 10 membicarakan polisi berkaitan polisi pinjaman bank perdagangan dan

melitupi topik seperti proses pinjaman, prinsip pinjaman, elemen asas dalam
pinjaman dan faktor yang mempengaruhi polisi pinjaman.
Topik 11 memfokuskan analisis kredit bank perdagangan. Subtopik utama dalam

topik ini ialah: rangka kerja analisis kredit 5C, skop analisis kredit, sumber
maklumat kredit dan nisbah analisis.

xiv  PANDUAN KURSUS
Topik 12 menerangkan polisi harga bank perdagangan dengan menjelajah

perkembangan sejarah polisi harga bagi bank perdagangan di Malaysia. Fokus
bagi topik ini ialah kadar pinjaman asas (BLR ă base lending rate).
Topik 13 membincangkan polisi cagaran bank perdagangan melalui topik seperti

jenis cagaran, mengapa cagaran diperlukan, kriteria pemilihan cagaran dan
pinjaman kepada nisbah cagaran.
Topik 14 membincangkan perkara berkenaan dengan pinjaman tidak berbayar

(NPL ă non-performing loans) seperti sumber NPL, mengesan NPL dan
pencegahan NPL.
PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Sebelum anda membaca modul ini, adalah penting sekiranya anda mengambil
tahu susun atur teks modul. Memahami susun atur teks akan membantu anda
untuk merencana pembelajaran kursus supaya lebih objektif dan berkesan.
Umumnya, susun atur teks bagi setiap topik adalah seperti yang berikut:
Hasil Pembelajaran: Ia merupakan apa yang anda harus dapat lakukan atau
capai setelah selesai membaca sesuatu topik. Setelah selesai membaca setiap
topik, anda digalakkan merujuk kepada senarai hasil pembelajaran berkenaan
untuk memastikan sama ada anda dapat atau tidak mencapainya. Amalan
seperti ini akan dapat mengukur dan mempertingkatkan penguasaan kandungan
sesuatu topik.
Semak Kendiri: Soalan diselitkan pada bahagian tertentu dalam topik. Soalan ini
menguji kefahaman tentang maklumat yang anda telah baca. Jawapan untuk
soalan ini biasanya terdapat dalam perenggan yang sebelumnya. Anda
digalakkan menjawab soalan Semak Kendiri ini untuk menguji dan memastikan
sama ada anda telah memahami kandungan sesuatu topik dan seterusnya
menyediakan anda untuk menghadapi ujian dan peperiksaan kelak. Kebanyakan
jawapan kepada soalan yang ditanya terdapat dalam modul itu sendiri.
Aktiviti: Aktiviti juga diselitkan pada bahagian tertentu dalam topik untuk
menggalakkan anda mengaplikasikan konsep dan prinsip yang anda telah
pelajari kepada situasi sebenar. Aktiviti ini juga memperluaskan kefahaman
kandungan yang dipelajari dengan menggalakkan anda melakukan sesuatu
seperti berfikir secara mendalam, memberi pendapat, berbincang bersama rakan
dalam kelas, merujuk kepada laman web, membaca artikel jurnal dan
seumpamanya.

PANDUAN KURSUS  xv
Rumusan: Pada akhir topik, isi penting topik tersebut disenaraikan. Komponen
ini membantu anda untuk mengingat dan mengimbas semula keseluruhan topik.
Anda haruslah memastikan bahawa anda memahami setiap pernyataan yang
disenaraikan. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan.
Kata Kunci: Pada akhir topik, disenaraikan beberapa perkataan dan frasa penting
yang digunakan dalam topik berkenaan. Anda mesti dapat menjelaskan setiap
perkataan dan frasa ini. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan.
Rujukan: Rujukan merupakan bahagian yang senarai buku teks, jurnal, artikel,
kandungan elektronik atau sumber yang boleh ditemui yang berkaitan dan
berguna dalam melalui modul atau kursus. Senarai ini boleh dilihat dalam
beberapa bahagian seperti dalam Panduan Kursus (pada bahagian Rujukan),
pada akhir setiap topik atau akhir modul. Anda digalakkan membaca bahagian
yang berkaitan dalam senarai rujukan tersebut untuk mendapatkan maklumat
lanjut dan memperkukuhkan kefahaman anda.
PENGETAHUAN ASAS
Pelajar kursus ini perlu lulus kursus BBPB2103 Pengurusan Sumber Manusia.
KAEDAH PENILAIAN
Sila rujuk myINSPIRE.
RUJUKAN
Donald, R. F., Benton, E. G., & James, W. K. (2004). Commercial banking: The
management of risk (3rd ed.). Cincinnati, OH. South-Western Collage.
Peter, S. R. (2001). Commercial bank management (5th ed.). Boston, MA:

McGraw-Hill.
Shamsudin Ismail, & Ee Kow Keang. (1991). A survey of local bank branch
management practices in Malaysia, Siri Monograf No. 2. Kuala Lumpur,
Malaysia: Institut Bank-bank Malaysia.
Shamsudin Ismail. (1989). A survey of commercial bank lending practices in

Malaysia, Siri Monograf No. 1. Kuala Lumpur, Malaysia: Institut Bank-
bank Malaysia.

xvi  PANDUAN KURSUS
Shamsudin Ismail. (2002). Pengurusan bank perdagangan di Malaysia, Jilid 1.

Kuala Lumpur, Malaysia: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Shamsudin Ismail. (2002). Pengurusan bank perdagangan di Malaysia, Jilid 2.

Kuala Lumpur, Malaysia: Dewan Bahasa dan Pustaka.
PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH

SANUSI (TSDAS)
Perpustakaan Digital TSDAS mempunyai pelbagai sumber bercetak dan dalam
talian untuk kegunaan pelajar. Perpustakaan digital komprehensif ini, yang
boleh dicapai melalui portal OUM, menyediakan akses kepada lebih daripada 30
pangkalan data yang meliputi jurnal, tesis dan buku dalam format elektronik
serta banyak lagi. Contoh pangkalan data yang ada adalah EBSCOhost,
ProQuest, SpringerLink, Books24x7, InfoSci Books, Emerald Management Plus
dan Ebrary Electronic Books. Sebagai pelajar OUM, anda digalakkan untuk
menggunakan sepenuhnya sumber yang terdapat di perpustakaan ini.

Topik  Struktur
1 Sistem
Kewangan
di Malaysia
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:
1. Menerangkan tanggungjawab sistem perbankan, sistem perantara
kewangan bukan perbankan dan pasaran kewangan dalam struktur
sistem kewangan di Malaysia;
2. Mengenal pasti pelbagai institusi dalam sistem perbankan, sistem
pengantara kewangan bukan bank dan pasaran kewangan;
3. Membincangkan peranan dan fungsi bank perdagangan secara
terperinci; dan
4. Membezakan pelbagai jenis alat kewangan yang sedia ada di pasaran
kewangan.
 PENGENALAN
Perubahan dalam persekitaran ekonomi dan peningkatan mendadak dalam
teknologi sejak beberapa dekad yang lalu mempunyai kesan yang nyata dalam
perkembangan sistem kewangan di peringkat domestik dan global. Berdasarkan
perubahan dalam industri kewangan global, sistem kewangan di Malaysia secara
khususnya industri perbankan telah terpaksa menjadi lebih efisien dan berdaya
saing. Pelan Induk Sektor Kewangan 2001 telah diperkenalkan untuk
membentuk sistem kewangan menjadi kukuh, kompetitif dan dinamik serta
amalan pengurusan terbaik dalam kumpulan yang stabil, berwawasan,
berorientasikan institusi kewangan domestik yang akan menyokong dan

2  TOPIK 1 STRUKTUR SISTEM KEWANGAN DI MALAYSIA
menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi di Malaysia. Bagi mencapai

objektif ini, kumpulan tersebut perlu bersiap sedia menempuhi cabaran hasil
daripada proses liberalisasi dan globalisasi dalam industri kewangan.
1.1 SISTEM KEWANGAN DI MALAYSIA

Sistem kewangan bertindak sebagai mekanisme yang melakukan pemindahan
dana daripada pihak yang mempunyai dana lebihan kepada pihak lain yang
memerlukan dana tersebut. Secara umumnya, sistem kewangan membantu
transaksi kewangan untuk meningkatkan pertumbuhan ekonomi. Struktur
sistem kewangan di Malaysia terbahagi kepada tiga bahagian, iaitu sistem
perbankan, sistem pengantara kewangan bukan bank dan pasaran kewangan
(rujuk Jadual 1.1).
Jadual 1.1: Sistem Kewangan di Malaysia
Institusi Kewangan Pasaran Kewangan

Sistem Perbankan Pasaran Wang dan Pertukaran Mata Wang
Asing
 Bank Negara Malaysia
 Pasaran wang
 Institusi perbankan
ă Bank perdagangan  Pasaran pertukaran mata wang asing
ă Syarikat kewangan Pasaran Modal
ă Bank saudagar  Pasaran ekuiti
ă Bank-bank Islam
 Pasaran bon
 Lain-lain
Pasaran Derivatif
ă Rumah pendiskaunan Pasaran Persisiran
ă Wakil pejabat bank asing
 Persisiran Labuan
ă Bank luar persisiran Labuan
 Penguat kuasa kewangan asing

TOPIK 1 STRUKTUR SISTEM KEWANGAN DI MALAYSIA  3
Pengantara Kewangan bukan Bank
 Kumpulan Wang Simpanan Pekerja dan

dana pencen
 Syarikat insurans
 Termasuk Takaful
 Institusi kewangan pembangunan
 Institusi simpanan
ă Bank Simpanan Nasional
ă Persatuan Koperasi Unit amanah
ă Lembaga Tabung Haji
ă Institusi kredit perumahan
ă Cagamas Bhd
ă Perbadanan Jaminan Kredit
ă Syarikat pajakan
ă Syarikat pemfaktoran
ă Syarikat modal gabungan
Sumber: Bank Negara Malaysia & Sistem Kewangan di Malaysia (2000)
Struktur sistem kewangan di Malaysia di persembahkan dalam Jadual 1.1. Pada

tahun 1990-an, sistem kewangan telah diperluaskan melalui penubuhan Labuan
International Offshore Financial Centre (IOFC) pada tahun 1990, pusat gabungan
persisiran yang menawarkan pelbagai produk persisiran. Dalam masa yang
sama juga penubuhan pasaran kewangan derivatif berlaku pada tahun 1995. Dari
segi struktur, institusi secara luasnya boleh dibahagikan kepada sistem
perbankan dan sistem perantara kewangan bukan perbankan.
(a) Sistem Perbankan

Sistem perbankan meliputi BNM, institusi perbankan dan institusi
kewangan lain, iaitu bank pelaburan, wakil pejabat bank asing dan bank
persisiran yang beroperasi di IOFC, Labuan. BNM sebagai bank pusat,
berada di puncak dalam sistem perbankan dengan pengecualian kepada
bank persisiran yang beroperasi di Labuan IOFC yang bank ini di bawah
pengawasan Labuan Offshore Financial Services Authority (LOFSA).
Sistem perbankan ialah komponen terbesar dalam sistem kewangan.

Perantara Kewangan Bukan Perbankan (PKBP) meliputi lima kumpulan

institusi, iaitu dana simpanan dan pencen, syarikat insurans (termasuk
Takaful) institusi kewangan pembangunan, institusi simpanan dan
kumpulan perantara kewangan bukan perbankan. PKBP diawasi oleh
pelbagai agensi dan jabatan kerajaan. Selain itu, dengan enakmen Akta
Institusi Perbankan dan Kewangan 1989 (BAFIA ă Banking and Financial
Institutions Act), syarikat yang terlibat dengan perniagaan yang berjadual
seperti pajakan, pemfaktoran, kredit pembinaan, pembangunan kewangan
dan perniagaan token kredit adalah diperlukan berdaftar dan
menyediakan laporan berkala mengenai pulangan kepada BNM untuk
tujuan pengawasan.
(b) Pasaran Kewangan

Pasaran kewangan di Malaysia melibatkan pasaran wang dan pertukaran
asing, pasaran modal, pasaran derivatif dan pasaran luar persisiran.
Pasaran wang ialah tapak untuk menyalurkan dana jangka masa pendek
yang mempunyai tempoh matang yang selalunya kurang dari 12 bulan. Ia
menyediakan punca dana yang sedia ada untuk peserta pasaran yang
mengalami kekurangan sementara dalam dana, pada masa yang sama, ia
juga menyediakan tempat pelaburan jangka masa pendek bagi mereka
yang mempunyai lebihan dana yang bersifat sementara.
Pasaran kewangan asing ialah pasaran yang meniaga mata wang asing
dengan mata wang lain. Urusan dalam pasaran pertukaran wang asing
boleh dilaksanakan dalam pasaran tetap mahupun pasaran hadapan dan
pertukaran.
Pasaran modal ialah pasaran yang mengumpulkan dana jangka masa

panjang dan mengandungi pasaran ekuiti dan bon. Pasaran ekuiti
menyediakan tempat untuk syarikat mengumpulkan dana dengan
menyenaraikan stok dan saham mereka. Pasaran bon pula ialah pasaran
yang kedua-dua sektor persendirian dan awam boleh mengumpulkan
dana dengan mengeluarkan sekuriti hutang persendirian (PDS ă private
debt securities) dan sekuriti kerajaan masing-masing.
Pasaran derivatif adalah untuk instrumen yang didagangkan yang

menyediakan tuntutan luar jangka ke atas aset pendasar serta instrumen
ini mempunyai nilai yang bergantung pada aset atau sekuriti tersebut.
Kegunaan utama derivatif adalah untuk mengelakkan kerugian akibat
ketidakstabilan harga pada aset pendasar, walaupun ia boleh digunakan
untuk meraih keuntungan melalui aktiviti spekulasi ke atas keuntungan
modal.

Pasaran persisiran ialah pasaran baharu dalam sektor kewangan di

Malaysia dengan penubuhan Labuan International Offshore Financial
Centre (Labuan IOFC) pada bulan Oktober 1990. Labuan IOFC bertujuan
untuk meningkatkan daya tarikan Malaysia sebagai pusat kewangan
serantau dan juga untuk mempromosikan ekonomi dan pembangunan
Labuan serta di sekitarnya.
Setiap komponen memainkan peranan masing-masing untuk mengawal

selia dan kestabilan sistem kewangan.
Berdasarkan evolusi dalam sistem kewangan Malaysia, pelbagai

pengantara kewangan telah ditubuhkan dan pelbagai jenis instrumen
kewangan diperkenalkan untuk membantu aliran dana tunai antara
simpanan dan pelaburan. Pengantara kewangan dan instrumen kewangan
ini haruslah dikawal untuk memastikan pembangunan ekonomi sejajar.
1.2 SISTEM PERBANKAN
SEMAK KENDIRI 1.1
Kebanyakan perkara berkenaan kewangan kita berkaitan dengan

transaksi dengan bank. Sebagai contoh, kita meminjam dari bank untuk
membiayai pembelian rumah dan kereta. Bank menyediakan
perkhidmatan lain seperti deposit dan pengeluaran wang. Apakah
yang anda faham tentang sistem perbankan?
Sistem perbankan ialah salah satu sistem pengantara kewangan yang

menghubungkan institusi kewangan dan individu yang mempunyai lebihan
dana dengan institusi kewangan dan individu yang kekurangan dana. Di
Malaysia, Bank Negara Malaysia (BNM) mengawal selia institusi perbankan
yang meliputi bank perdagangan, syarikat kewangan dan bank saudagar
secara amnya.

Rajah 1.1 menunjukkan gambaran keseluruhan sistem perbankan di Malaysia.
Rajah 1.1: Sistem perbankan di Malaysia
1.2.1 Bank Negara Malaysia

Bank Pusat Malaysia atau Bank Negara Malaysia (BNM) ditubuhkan pada tarikh
26 Januari 1959 di bawah Ordinan Bank Negara 1958. Objektif utama penubuhan
BNM adalah untuk:
(a) Membekalkan mata wang, bertindak sebagai pemegang rizab bank dan
mengawal nilai mata wang Malaysia;
(b) Bertindak sebagai bank dan penasihat kewangan kerajaan;
(c) Memastikan kestabilan kewangan dan kekuatan struktur kewangan;
(d) Bertindak sebagai bank kepada bank perdagangan; dan
(e) Mengawal dan mempengaruhi keadaan kredit negara untuk memastikan

kestabilan dalam kadar pertumbuhan ekonomi.

Mari kita mempelajari setiap objektif ini dengan lebih lanjut.
(a) Membekalkan Mata Wang, Bertindak sebagai Pemegang Rizab Bank dan
Mengawal Nilai Mata Wang Malaysia
BNM ialah pengeluar dan pembekal mutlak kepada mata wang Malaysia.
Ia mula mengeluarkan mata wang sendiri pada tarikh 12 Jun 1967. Unit
mata wang yang dikeluarkan oleh BNM ialah Ringgit Malaysia yang
bernilai 100 sen.
BNM juga bertanggungjawab untuk menjaga rizab dalam usaha

melindungi mata wang Ringgit Malaysia. Untuk menjaga nilai luaran
Ringgit Malaysia, rizab luaran berjumlah sehingga 80.59% mata wang yang
dikeluarkan adalah dibenarkan oleh BNM seperti termaktub di bawah
Seksyen 29 Ordinan Bank Negara 1958. Pada tahun 1998, BNM
menetapkan nilai tukaran Ringgit pada RM3.80 bagi setiap USD1.00 kerana
krisis ekonomi dan serangan spekulatif terhadap Ringgit Malaysia.
(b) Bertindak sebagai Bank dan Penasihat Kewangan Kerajaan

BNM ialah bank, agen kewangan dan penasihat kewangan kepada
kerajaan. Sebagai agen kewangan kerajaan, BNM mempunyai
tanggungjawab sebagai wakil kepada kerajaan dalam program pinjaman
kakitangan kerajaan dan mengurus hutang sivil kerajaan.
(c) Memastikan Kestabilan Kewangan dan Kekuatan Struktur Kewangan

Sebagai pihak yang bertanggungjawab kepada kedudukan kewangan
negara, BNM mempunyai tugas untuk menggalakkan kestabilan kewangan
dan kekuatan struktur kewangan, dan mempengaruhi situasi kredit dalam
usaha mencapai objektif ekonomi secara keseluruhan. BNM juga perlu
memastikan keanjalan sepenuhnya pada penyaluran mata wang dan kredit
dalam memenuhi kehendak ekonomi dalaman tanpa menyukarkan
bekalan sedia ada. BNM mengawal pengeluaran mata wang dan kredit di
bank perdagangan melalui instrumen kawalan kewangan seperti
keperluan rizab berkanun, keperluan kecairan minimum, operasi pasaran
terbuka dan operasi diskaun.
(d) Bertindak sebagai Bank kepada Bank Perdagangan

Sebagai bank kepada bank perdagangan, BNM mempunyai
tanggungjawab untuk menggalakkan keutuhan struktur kewangan dalam
sistem perbankan. BNM memberikan yang terbaik dengan menggalakkan
dan menjaga perkhidmatan perbankan dan perkhidmatan lain kepada
orang ramai, dan untuk mencapai standard tinggi dalam perbankan dan
profesionalisme. BNM juga diberikan mandat dalam pemberian lesen
kepada bank, meneliti institusi kewangan dan menjadi pembiaya mutlak.

(e) Mengawal dan Mempengaruhi Situasi Kredit Negara Demi Memastikan

Kestabilan dalam Kadar Pertumbuhan Ekonomi
Mengawal pengeluaran mata wang dan kredit dalam negara adalah salah
satu peranan utama BNM. Untuk mencapai objektif ini, BNM mengawal
kewangan negara melalui pelbagai instrumen. Antaranya ialah:
(i) Keperluan rizab berkanun;
(ii) Keperluan kecairan minimum;
(iii) Operasi pasaran terbuka;
(iv) Operasi diskaun;
(v) Kawalan kadar faedah;
(vi) Kawalan kredit dan garis panduan pinjaman; dan
(vii) Pujukan moral.
Yang berikut ialah penerangan bagi instrumen ini:
(i) Keperluan Rizab Berkanun

Setiap Ringgit yang dicarumkan ke dalam institusi perbankan perlu
didepositkan di BNM. Kini, 3.5% daripada semua simpanan yang
dikumpulkan dari setiap bank mesti didepositkan kepada BNM
sebagai rizab berkanun yang tidak mempunyai kadar faedah
berbayar dan ia sebagai perlindungan kepada kepentingan
penyimpan.
Sebagai alat kawalan kewangan, BNM akan meningkatkan kadar

simpanan rizab berkanun jika polisi kewangan menguncup
digunakan dan mengurangkan kadar jika polisi kewangan inflasi
dipraktikkan. Apabila BNM meningkatkan kadar rizab berkanun,
bank perdagangan mesti menyimpan lebih banyak rizab dalam BNM.
Ini akan mengurangkan keupayaan bank untuk memberi pinjaman
kepada pelanggan mereka dan seterusnya, mengurangkan
pengedaran wang dalam ekonomi negara. Sebaliknya, jika BNM
mengurangkan kadar simpanan rizab berkanun, penyaluran wang
dalam ekonomi negara akan bertambah kerana keupayaan bank
memberi pinjaman meningkat.

(ii) Keperluan Kecairan Minimum

Di bawah Seksyen 38(1), Akta Perbankan dan Institusi Kewangan
(BAFIA) 1989, institusi perbankan perlu mematuhi kadar kecairan
minimum supaya sentiasa mempunyai kecairan yang diperlukan
untuk memenuhi pengeluaran deposit. Kini, institusi perbankan
diarahkan menyimpan 15% daripada jumlah deposit yang diterima
dalam bentuk aset cair yang merangkumi tunai, baki dengan BNM,
duit panggilan, bil perbendaharaan, bon Cagamas dan sekuriti
kerajaan lain. Seperti keperluan rizab berkanun, keperluan kecairan
minimum juga merupakan alat untuk mengawal kewangan.
(iii) Operasi Pasaran Terbuka

Operasi Pasaran Terbuka (OMO ă Open-market Operation)
melibatkan pembelian dan penjualan sekuriti kerajaan di pasaran
terbuka oleh bank pusat dengan objektif mempengaruhi secara
langsung terhadap penyaluran wang ke dalam sistem ekonomi.
Apabila BNM membuat keputusan untuk membeli sekuriti kerajaan
(contohnya, bil perbendaharaan), ia sebenarnya menjalankan polisi
kewangan inflasi sebagai cara efektif dalam menyuntik wang ke
dalam sistem perbankan. Jika BNM menjual sekuriti kerajaan, maka
ia di anggap mempraktikkan polisi kewangan menguncup yang
wang diambil daripada sistem perbankan.
(iv) Operasi Diskaun

Bank perdagangan boleh meminjam dana dari BNM melalui tingkap
diskaun di bank pusat. Penyaluran wang akan meningkat apabila
bank perdagangan menggunakan kemudahan pinjaman seperti ini.
Tugas BNM adalah mengawal kadar faedah pinjaman atau kadar
diskaun atas kemudahan pinjaman ini. BNM boleh mengurangkan
kadar diskaun untuk menggalakkan pinjaman dari bank.
(v) Kawalan Kadar Faedah

BNM boleh mempengaruhi kebolehsediaan bank dan juga kos kredit
dengan mengawal kadar faedah pinjaman bank dan kadar faedah
simpanan. Perubahan dalam kadar faedah boleh menggalakkan dan
tidak menggalakkan pemberi dana (penyimpan wang di bank) dan
pengguna dana (peminjam bank). Pada awalnya, BNM mempunyai
kuasa mutlak untuk menentukan kadar faedah deposit dan
pinjaman. Namun BNM boleh membenarkan kuasa pasaran untuk
menentukan kadar faedah pinjaman melalui konsep Kadar Pinjaman
Asas (BLR ă Base Lending Rate).

Penggunaan BLR ada kelemahannya dan yang paling penting,

menentukan kos dana yang sesuai. Ketika ini, kos dana (komponen
terbesar dalam BLR) akan ditentukan oleh kadar campur tangan
BNM. Jika terdapat lebihan kecairan dalam sistem perbankan, BNM
mengurangkan kecairan dengan meningkatkan kadar faedah.
Akibatnya, kos pinjaman akan meningkat dan tahap pinjaman dari
bank perdagangan berkurangan.
(v) Kawalan Kredit dan Garis Panduan Pinjaman

Selain daripada yang telah dinyatakan terdahulu, BNM juga
mengawal penawaran wang dalam ekonomi melalui kawalan kredit
dan garis panduan pinjaman. Sebagai contoh, sebelum ini, pinjaman
sewa beli telah berkembang tanpa kawalan sehingga menyebabkan
BNM menjadi begitu bimbang dengan keadaan ini. Aktiviti
sedemikian telah menyebabkan sumber lebihan kecairan dalam sistem
perbankan dan telah menyumbang kepada peningkatan kadar inflasi
dalam sistem ekonomi. Sebagai langkah berjaga-jaga, BNM telah
mengeluarkan arahan untuk menyekat aktiviti sewa beli dengan
mengenakan syarat yang ketat untuk sewa beli seperti tempoh waktu
pinjaman yang pendek dan meningkatkan jumlah wang pendahuluan.
BNM juga mempunyai kuasa untuk menyediakan garis panduan

bagi sektor ekonomi tertentu. Misalnya, BNM telah menyelesaikan
pinjaman berkaitan pertanian, Industri Kecil dan Sederhana (IKS),
dan perumahan sebagai sektor utama pinjaman berkaitan dengan
keutamaan khas dalam kos pinjaman dan kebolehsediaan dana.
(vii) Pujukan Moral

Pujukan moral merujuk kepada kuasa pengaruh BNM atau
gabenornya dalam bank perdagangan untuk menjalankan polisi yang
dicadangkan. Sebagai contoh, apabila terdapat tahap pinjaman yang
tinggi pada sektor pembinaan dan hartanah, maka BNM
menasihatkan bank untuk mengehadkan jumlah pinjaman ke atas
sektor tersebut sehingga 30% daripada jumlah pinjaman yang
diluluskan. Ketika ini, teknik tersebut tidak lagi efektif dan BNM
perlu mengeluarkan arahan bertulis dengan kesan undang-undang.
AKTIVITI 1.1
Apakah yang akan berlaku kepada sistem kewangan negara jika Bank
Negara Malaysia (BNM) tidak wujud atau terdapat lebih dari satu bank
pusat?

1.2.2 Bank Perdagangan
LATIHAN 1.1
1. Bincangkan cara-cara yang digunakan oleh Bank Negara Malaysia

(BNM) untuk mengawal penawaran wang dalam sistem kewangan
Malaysia.
2. Bank Negara Malaysia (BNM) berkeinginan untuk mengamalkan

polisi kewangan yang ketat bagi menyelesaikan masalah inflasi
dalam ekonomi. Apakah yang boleh dilakukan oleh BNM untuk
mencapai objektif ini?
Seksyen 2, BAFIA 1989 mentakrifkan bank perdagangan sebagai entiti yang

melaksanakan urusan perniagaan bank yang seterusnya didefinisikan seperti
yang berikut:
(a) Perniagaan yang melibatkan perkara berikut:
(i) Menerima deposit untuk akaun semasa, deposit, simpanan dan

akaun berkaitan yang lain;
(ii) Membuat bayaran, atau menerima cek yang ditulis atau dibayar oleh
pelanggan; dan
(iii) Menyediakan perkhidmatan kewangan melalui:
 Pinjaman;
 Pajakan;
 Pemfaktoran;
 Pembelian bil pertukaran, nota janji, sijil deposit, debentur atau
instrumen lain yang boleh niaga; dan
 Penerimaan atau jaminan ke atas liabiliti individu.

(b) Perniagaan lain yang dibenarkan oleh bank pusat dan diluluskan oleh
Kementerian Kewangan
Bank perdagangan ialah kumpulan paling besar dalam institusi kewangan
di Malaysia. Pada akhir tahun 2001, 74.2% jumlah deposit dan 40.9%
jumlah aset dalam sistem kewangan di Malaysia dipegang oleh bank
perdagangan, dan 71% pinjaman yang ditawarkan oleh sistem adalah dari
bank perdagangan. Pada akhir tahun 2000, bank perdagangan memegang
70.7% jumlah deposit dan 41.3% jumlah aset, dan menawarkan 75.8%
jumlah pinjaman dan pendahuluan.
Sistem perbankan perdagangan ialah puncak dalam sistem kewangan.

Kegagalan bank perdagangan akan mempunyai kesan ke atas sistem
perbankan perdagangan, sistem kewangan dan keseluruhan sistem
ekonomi negara.
Jadual 1.2 menunjukkan senarai bank perdagangan di Malaysia. Terdapat

27 bank perdagangan yang 8 darinya dikuasai oleh rakyat tempatan dan
bakinya sebanyak 19 dimiliki oleh rakyat warga asing.
Jadual 1.2: Bank Perdagangan di Malaysia
No. Nama Hak Milik

1. Affin Bank Bhd Tempatan
2. Alliance Bank Malaysia Bhd Tempatan
3. AmBank (M) Bhd Tempatan
4. BNP Paribas Malaysia Bhd Asing
5. Bangkok Bank Bhd Asing
6. Bank of America Malaysia Bhd Asing
7. Bank of China (Malaysia) Bhd Asing
8. Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ (Malaysia) Bhd Asing
9. CIMB Bank Bhd Tempatan
10. Citibank Bhd Asing
11. Deutsche Bank (Malaysia) Bhd Asing
12. HSBC Bank Malaysia Bhd Asing
13. Hong Leong Bank Bhd Tempatan
14. India International Bank (Malaysia) Bhd Asing
15. Industrial and Commercial Bank of China (Malaysia) Bhd Asing

16. J. P. Morgan Chase Bank Bhd Asing

17. Malayan Banking Bhd Tempatan
18. Mizuho Corporate Bank (Malaysia) Bhd Asing
19. National Bank of Abu Dhabi Malaysia Bhd Asing
20. OCBC Bank (Malaysia) Bhd Asing
21. Public Bank Bhd Tempatan
22. RHB Bank Bhd Tempatan
23. Standard Chartered Bank Malaysia Bhd Asing
24. Sumitomo Mitsui Banking Corporation Malaysia Bhd Asing
25. The Bank of Nova Scotia Bhd Asing
26. The Royal Bank of Scotland Bhd Asing
27. United Overseas Bank (Malaysia) Bhd Asing
Sumber: http://www.bnm.gov.my
Peranan dan kepentingan bank perdagangan kepada ekonomi boleh difahami

melalui fungsi utama bank perdagangan, iaitu:
(a) Menjana wang;

(b) Menyediakan mekanisme pembayaran;
(c) Mengumpulkan simpanan;
(d) Menyediakan kredit; dan
(e) Membiayai perdagangan antarabangsa.
Penerangan bagi peranan dan kepentingan bank perdagangan adalah seperti

yang berikut:
(a) Menjana Wang

Salah satu fungsi utama bank perdagangan ialah keupayaannya dalam
menjana dan melupuskan wang melalui aktiviti pinjaman dan pelaburan
dengan bantuan bank pusat.
Bagaimanakah bank perdagangan menjana wang? Pada akhir tahun 1993,

terdapat RM14.6 bilion wang dan RM28 bilion simpanan semasa dalam
negara. Bagaimanakah deposit semasa lebih banyak daripada wang yang
diedarkan?

Ini berlaku kerana bank perdagangan menjana wang dalam bentuk

deposit. Setiap bank menjana deposit dan sebahagian daripada deposit
baharu boleh dibiayai semula untuk menghasilkan lebih banyak deposit.
Proses ini akan terus berlanjutan sehingga deposit baharu menjadi lebih
beberapa kali daripada nilai asal. Rujuk Contoh 1.1 untuk penjelasan.
Contoh 1.1:
(i) Bank X memberikan En A overdraf berjumlah RM200 untuk tujuan

membeli sebuah radio. En A membayar vendor radio tersebut
dengan cek.
(ii) Apabila vendor radio itu memasukkan cek ke dalam akaun

semasanya dalam Bank Y, deposit baharu bernilai RM200 telah
tercipta.
Bank Y menyimpan 20% deposit yang berada dalam simpanannya

dan meminjamkan baki sebanyak RM160 (iaitu 80%  RM200) kepada
En B untuk membeli perabot pejabat. En B membayar vendor perabot
dengan cek.
Bank Y
Deposit RM200 Simpanan RM40
Pinjaman RM160
(iii) Apabila vendor perabot mendepositkan cek ke dalam akaun

semasanya di Bank Z, deposit baharu bernilai RM160 telah dicipta.
Seterusnya Bank Z menyimpan 20% deposit yang berada dalam

simpanannya dan meminjamkan baki sebanyak RM128 (iaitu 80% 
RM160) kepada En C untuk membeli peralatan barang ganti kereta.
En C membayarnya dengan cek.
Apabila vendor peralatan barang ganti kereta tersebut

mendepositkan cek itu ke dalam akaun semasanya di dalam bank,
deposit baharu bernilai RM128 telah dicipta.
Bank Z
Deposit RM160 Simpanan RM32
Pinjaman RM128

(iv) Proses penjanaan (ii kepada iii) terus berlangsung dan hanya akan
berhenti jika vendor peralatan barang ganti kereta membelanjakannya
atau menyorokkan kesemua RM128 yang didapatinya daripada
penjualan tersebut.
Berdasarkan contoh tadi, proses penjanaan wang akan berterusan dan

hanya akan berhenti jika vendor peralatan barang ganti kereta
membelanjakannya atau menyorokkan kesemua RM128 yang didapatinya
daripada penjualan tersebut. Jika proses penjanaan wang berlaku
berterusan, overdraf RM200 yang asal boleh mencipta deposit sehingga
nilai RM1,000. Bagaimanakah kita boleh mendapatkan jumlah ini? Rujuk
Contoh 1.2.
Contoh 1.2:
Deposit vendor radio = RM200
Deposit vendor perabot = RM200  (80/100)

= RM200  (80/100)1
= RM160
Deposit vendor peralatan barang ganti = RM200  (80/100)  (80/100)

= RM200  (80/100)2
= RM128
Jika proses penjanaan wang berterusan (sehingga pusingan terakhir

deposit tamat menjadi kosong), maka sebahagian eksponen akan
meningkat. Secara matematiknya, jumlah amaun deposit yang tercipta
akan dikira melalui formula berikut:
1
Jumlah deposit = p  
r 
Iaitu:
P = Nilai deposit yang asal

r = Nisbah tunai yang diperlukan oleh bank
(Anda tidak perlu mengetahui bagaimana formula ini dicipta tetapi anda
perlu mengetahui bagaimana logiknya formula ini diperoleh).

Berdasarkan Contoh 1.1, jumlah duit yang dicipta oleh pihak bank ialah:
1
Jumlah deposit = p 
r 
= 200
 1/ 20 
 100 
= 200(5)
= 1,000
Keupayaan bank perdagangan untuk menjana kredit sangat penting

kepada ekonomi negara kerana keupayaan ini boleh membantu membina
sistem kredit yang elastik kepada pembangunan ekonomi. Tanpa kredit
dari bank, perniagaan tidak mampu untuk berkembang dan beroperasi
sebaik-baiknya.
(b) Menyediakan Mekanisme Pembayaran

Salah satu fungsi utama bank perdagangan adalah penyediaan mekanisme
dalam pembayaran atau aliran wang. Fungsi ini telah menjadi semakin
penting dengan adanya penggunaan cek dan kad kredit yang meningkat
dari semasa ke semasa. Semua cek dalam negara ini akan diproses melalui
sistem perbankan dengan menggunakan teknologi berkomputer yang
mempercepatkan proses cek ditunaikan, mengurangkan kos pemeriksaan
dan meningkatkan ketepatan dalam pemeriksaan.
(c) Mengumpul Simpanan

Bank perdagangan menyediakan perkhidmatan yang sangat penting
kepada semua sektor ekonomi dengan menyediakan kemudahan
pengumpulan simpanan wang yang boleh digunakan untuk kegunaan
ekonomi dan sosial. Penyimpan deposit akan dibayar faedah ke atas
simpanan mereka di bank perdagangan. Dana yang terkumpul akan
dipinjamkan kepada peniaga dan pengguna. Dengan kata lain, bank
perdagangan ialah perantara kewangan sangat penting dalam ekonomi
negara kita.
(d) Menyediakan Kredit

Salah satu kunci bank perdagangan adalah penyediaan kreditnya kepada
pelanggan yang berkelayakan. Kredit dari bank boleh membantu
meningkatkan tahap hasil, memperluaskan lagi modal pelaburan dan
menaik taraf kehidupan masyarakat. Kredit dari bank juga penting untuk
membiayai aktiviti pertanian, perniagaan dan perindustrian. Tanpa kredit
bank yang mencukupi, aktiviti ekonomi akan terbantut.

(e) Membiayai Perdagangan Antarabangsa

Secara asasnya, perdagangan antarabangsa dan domestik adalah sama.
Walau bagaimanapun, terdapat beberapa perbezaan kecil yang
membuatkan pihak bank perlu menyediakan perkhidmatan perbankan
antarabangsa. Perbezaan ini yang wujud adalah kerana setiap negara
mengamalkan sistem kewangan dan ekonomi yang berbeza. Tambahan
pula, kepayahan dalam mendapat jaminan pembayaran membuatkan
perkhidmatan khas oleh pihak bank perdagangan menjadi semakin
penting. Bank perdagangan menyediakan pembiayaan untuk aktiviti
import dan eksport melalui pelbagai kemudahan kewangan perdagangan.
1.2.3 Bank-bank Islam

Bank-bank Islam ialah perbankan komersial yang beroperasi mengikut
perundangan Islam atau syariah Islam yang melarang elemen berkaitan riba.
Pada ketika ini, terdapat dua bank Islam di Malaysia, iaitu Bank Islam Malaysia
Bhd (BIMB) dan Bank Muamalat Malaysia Bhd (BMMB). BIMB ialah bank Islam
yang pertama beroperasi di bawah Akta Bank Islam 1983, diikuti oleh Bank
Muamalat Malaysia Bhd (BMMB) yang diperbadankan pada tahun 2001. Kedua-
dua bank ini menawarkan produk dan perkhidmatan yang sama seperti apa
yang ditawarkan oleh bank perdagangan lain kecuali mereka mengikut undang-
undang syariah. Produk dan perkhidmatan kewangan yang mengikut asas Islam
akan dibincangkan lebih lanjut dalam Topik 4.
1.2.4 Bank Pelaburan

Kewujudan bank pelaburan adalah sejajar dengan cadangan daripada Pelan
Induk Sektor Kewangan, bertujuan untuk memperkuatkan kapasiti dan
kebolehan kumpulan bank tempatan melalui rasionalisasi dalaman supaya
mereka dapat menyumbang kepada proses transformasi ekonomi dan dapat
berdepan cabaran liberalisasi dan globalisasi dengan lebih baik. Sehubungan
dengan kejayaan rasionalisasi bank perdagangan dan syarikat kewangan dalam
kumpulan perbankan, model ini telah diperluaskan kepada bank saudagar,
rumah diskaun, dan syarikat broker saham dalam kumpulan-kumpulan bank
untuk mencapai tahap kecekapan dan efektif yang lebih baik. Dengan kapasiti
yang berdaya maju, bank pelaburan baharu akan memainkan peranan yang lebih
besar dalam membentuk pasaran modal domestik yang lebih dinamik dan cekap.
Rangka kerja bank pelaburan telah diwujudkan oleh Bank Negara Malaysia
(BNM) dan Suruhanjaya Sekuriti (SC ă Securities Commission) berdasarkan
prinsip berikut:

(a) Menambah baik skop aktiviti untuk entiti yang bergabung;
(b) Menambah baik keupayaan untuk pertumbuhan dan memperluaskan

perniagaan melalui realisasi industri secara menyeluruh; dan
(c) Meminimumkan bebanan peraturan yang tidak berkenaan yang boleh

berlaku akibat penggunaan dua rejim peraturan.
Garis Panduan Bank Pelaburan (Garis Panduan) telah dikeluarkan bersama oleh
BNM dan SC menurut Seksyen 126 Akta Institusi Kewangan 1989 (BAFIA) dan
Seksyen 158 daripada Akta Suruhanjaya Sekuriti 1993 (SCA ă Securities
Commission Act). Ia menggariskan keperluan dan proses untuk menubuhkan
bank pelaburan dan rangka kerja peraturan bagi operasi bank pelaburan.
Penubuhan bank pelaburan memerlukan bank saudagar, syarikat broker saham

yang telah mematuhi Rangka Kerja ke atas Penggabungan Syarikat Broker
Saham yang telah dikeluarkan oleh SC pada tarikh 21 April 2000, dan rumah
diskaun dalam lingkungan kumpulan perbankan yang sama untuk bergabung
sebelum entiti baharu bertukar menjadi bank pelaburan. Walaupun
penggabungan boleh melibatkan entiti yang menjalankan perniagaan masa
hadapan dalam kalangan kumpulan perbankan, fleksibiliti juga dibenarkan
untuk bank pelaburan mempunyai entiti tersebut sebagai subsidiari yang
berlainan.
Rumah diskaun yang beroperasi sendirian (yang bukan daripada kumpulan

perbankan) berkemungkinan diarahkan untuk bergabung dengan rumah
diskaun lain untuk menjadi bank saudagar. Institusi ini akan diubah menjadi
bank pelaburan selepas penggabungan dengan syarikat broker saham yang telah
mematuhi Rangka Kerja SC ke atas Penggabungan Syarikat Broker Saham.
Bank pelaburan akan sentiasa meneruskan aktiviti berdasarkan jenis lesen yang
dimiliki oleh entiti bank pelaburan sebelum rasionalisasi. Tambahan, bank
pelaburan akan dibenarkan mengambil alih pengurusan dana, dan perniagaan
saham amanah mengikut undang-undang sekuriti dan garis panduan yang
diterbitkan oleh SC. Perniagaan berikut akan diterjemahkan sebagai perniagaan
tambahan di bawah bank saudagar di bawah Seksyen 2 BAFIA. Jadual 1.3
menunjukkan senarai bank pelaburan di Malaysia.

Jadual 1.3: Bank Pelaburan di Malaysia
Bank Pelaburan
No. Nama Hak Milik
1. Affin Investment Bank Bhd Tempatan
2. Alliance Investment Bank Bhd Tempatan
3. AmInvestment Bank Bhd Tempatan
4. CIMB Investment Bank Bhd Tempatan
5. ECM Libra Investment Bank Bhd Tempatan
6. Hong Leong Investment Bank Bhd Tempatan
7. HwangDBS Investment Bank Bhd Tempatan
8. KAF Investment Bank Bhd Tempatan
9. Kenanga Investment Bank Bhd Tempatan
10. MIDF Amanah Investment Bank Bhd Tempatan
11. MIMB Investment Bank Bhd Tempatan
12. Maybank Investment Bank Bhd Tempatan
13. OSK Investment Bank Bhd Tempatan
14. Public Investment Bank Bhd Tempatan
15. RHB Investment Bank Bhd Tempatan
Sumber: http://www.bnm.gov.my (2013)
1.2.5 Bank Luar Persisiran Labuan

Pada tarikh 1 Oktober 1990, International Offshore Financial Centre (IOFC)
ditubuhkan di Labuan untuk memudahkan syarikat tempatan dan juga
antarabangsa serta pelabur untuk menjalankan aktiviti pelaburan dan kewangan
pada peringkat antarabangsa. Aktiviti ini juga melibatkan urusan perbankan,
kewangan, penstrukturan korporat, insurans dan kredit. Bank persisiran ialah
bank perdagangan yang ditubuhkan di Labuan IOFC di bawah Akta Perbankan
Persisiran 1990. Semua aktiviti kewangan di IOFC menggunakan mata wang
asing kecuali untuk Ringgit Malaysia.
Sebagai contoh, bank persisiran di Labuan dibenarkan memberi kemudahan

pinjaman dalam bentuk mata wang asing seperti Dolar Amerika tetapi mereka
tidak dibenarkan menyediakan kemudahan pinjaman dalam bentuk Ringgit
Malaysia.

Perkhidmatan dan kemudahan perbankan yang ditawarkan oleh bank persisiran

adalah seperti yang berikut:
(a) Pembukaan akaun deposit dalam bentuk Akaun Pelbagai Mata Wang
(MCA ă Multiple Currency Account) atau dalam mana-mana bentuk mata
wang utama (selain daripada Ringgit Malaysia) untuk rakyat Malaysia dan
warga asing;
(b) Pembukaan akaun semasa untuk pelanggan tetapi tiada cek dikeluarkan.
Pembayaran dan pemindahan dana dibuat melalui arahan bertulis;
(c) Menawarkan kemudahan pembiayaan perdagangan luar negara seperti

Surat Kredit, Penerimaan Jurubank (BA ă BankersÊ Acceptances) dan Resit
Amanah. Semua kemudahan adalah dalam bentuk mata wang asing;
(d) Menyediakan perkhidmatan penghantaran wang untuk pembayaran

antarabangsa dan penerimaan serta membenarkan pelanggan untuk
membeli dan menjual mata wang asing di pasaran seketika pertukaran
asing, pasaran hadapan atau melalui SWAP. SWAP bermaksud pertukaran,
iaitu mata wang asing boleh dibeli melalui perjanjian SWAP yang mata
wang asing tersebut boleh ditukarkan dengan mata wang asing lain untuk
mengurangkan risiko atau aktiviti spekulasi; dan
(e) Menyediakan pelbagai jenis pinjaman persisiran dan kemudahan pinjaman

seperti pinjaman berjangka masa dan kredit pusingan. Bank persisiran juga
menyediakan perkhidmatan nasihat berkaitan dengan pengambil alihan
dan penstrukturan syarikat.
Wakil Pejabat Bank Asing

Institusi asing yang ingin mewujudkan wakil pejabatnya di Malaysia perlu
mendapat kelulusan bertulis dari Bank Negara Malaysia (atau „Bank‰). Wakil
pejabat institusi asing tidak perlu membayar sebarang bayaran ke Bank Negara
Malaysia untuk membuka cawangannya di sini. Kelulusan bertulis dari
Kementerian Kewangan diperlukan terlebih dahulu untuk menggunakan
perkataan „bank‰ ataupun yang setara dengannya atau nama lain yang dihalang
di bawah Seksyen 15 Akta Institusi Bank dan Kewangan 1989 (BAFIA).
„Institusi asing‰ diterjemahkan di bawah Seksyen 2 BAFIA sebagai individu,

bukan sebagai institusi berlesen atau institusi berkala yang menjalankan
sebarang perniagaan di luar Malaysia, yang berkenaan, atau bersamaan dengan
perniagaan yang dijalankan oleh institusi berlesen atau institusi berkala seperti
perniagaan perbankan, bank pelaburan, perniagaan pemfaktoran dan perniagaan

pajakan. Kewujudan dan operasi wakil pejabat institusi asing di Malaysia adalah
di bawah peraturan Bahagian III BAFIA.
AKTIVITI 1.2
Sistem perbankan di Malaysia mengandungi pelbagai jenis institusi

kewangan yang memainkan peranan yang berkenaan dan
berkepentingan dalam sistem kewangan di Malaysia.
Melalui pemahaman dan kajian anda di Perpustakaan Digital OUM,

lengkapkan maklumat berikut:
Jenis Institusi Peranan/Kepentingannya

Bank Negara Malaysia
Bank perdagangan
Bank Islam
Bon instrumen
Bank Pesisiran
1.3 SISTEM PERANTARA KEWANGAN BUKAN

BANK
AKTIVITI 1.3
Kita telah berbincang mengenai sistem kewangan dan sistem

perbankan. Apakah yang anda faham tentang sistem perantara
kewangan bukan bank, berdasarkan pemahaman dan pengalaman
anda dalam urusan perbankan dan kewangan?

Seperti perbankan, institusi kewangan, perantara kewangan bukan bank juga

memainkan peranan sebagai memadankan pihak yang mempunyai lebihan
dana dengan pihak yang kekurangan dana.
Perbezaannya ialah sistem perbankan adalah tertakluk kepada peraturan

BNM, manakala sistem perantara kewangan bukan bank berada dalam
kawalan terus oleh beberapa agensi dan unit kerajaan dan juga secara tidak
langsung berada dalam laporan berkala BNM.
Institusi kewangan dalam sistem perantara kewangan bukan bank boleh

dipecahkan kepada empat kumpulan seperti ditunjukkan dalam Rajah 1.2.
Rajah 1.2: Sistem perantara kewangan bukan bank
Secara umumnya, institusi kewangan dalam sistem perantara kewangan bukan

bank dikawal penuh oleh pelbagai unit dan agensi kerajaan. Contohnya, Bank
Simpanan Nasional (institusi simpanan) adalah di bawah kawalan Kementerian
Kewangan, Malaysian Industrial Development Finance Bhd (MIDF) di bawah
Kementerian Industri Pertanian dan Komoditi, dan deposit yang berada dalam
koperasi adalah di bawah Kementerian Usahawan dan Pembangunan Koperasi.
BAFIA 1989 menggariskan bahawa syarikat kewangan dalam sistem perantara
kewangan bukan bank juga perlu dikawal selia oleh Bank Negara Malaysia
secara tidak langsung melalui laporan berkala.

1.3.1 Institusi Kewangan Pembangunan

Institusi kewangan pembangunan mempunyai tujuan yang spesifik dalam
menyediakan modal jangka masa sederhana dan panjang, juga menyalurkan
simpanan, aktiviti ekonomi dan kepakaran untuk tujuan mempromosikan
pelaburan dalam sektor perindustrian dan pertanian. Peranan ini dilaksanakan
melalui bantuan kewangan, penglibatan ekuiti dan bertindak sebagai penjamin
kepada peminjam.
Institusi ini turut membantu mengenal pasti projek baharu, memberikan bantuan
kewangan tambahan dan menyediakan nasihat berkaitan teknikal dan
pengurusan. Peranan institusi kewangan pembangunan membantu
perkhidmatan yang disediakan oleh bank perdagangan dan syarikat kewangan.
Institusi kewangan pembangunan di Malaysia ialah:
(a) Institusi Kewangan Pembangunan Ditetapkan di bawah Akta Institusi

Kewangan Pembangunan 2002
(i) Bank Pembangunan Malaysia Bhd;

(ii) Bank Perusahaan Kecil dan Sederhana Malaysia Bhd (SME Bank ă
Small and Medium Enterprise Development Bank Malaysia Bhd);
(iii) Export-Import Bank of Malaysia Bhd (EXIM Bank);
(iv) Bank Kerjasama Rakyat Malaysia Bhd;
(v) Bank Simpanan Nasional; dan
(vi) Bank Pertanian Malaysia Bhd (Agro Bank).
(b) Institusi Kewangan Pembangunan Lain (Tidak Ditetapkan di bawah Akta

Institusi Kewangan Pembangunan 2002)
(i) Malaysian Industrial Development Finance Bhd;

(ii) Credit Guarantee Corporation Bhd;
(iii) Lembaga Tabung Haji;
(iv) Sabah Development Bank Bhd;
(v) Sabah Credit Corporation;
(vi) Borneo Development Corporation; dan
(vii) Borneo Development Corporation (Sarawak) Sdn Bhd.

Institusi kewangan pembangunan dijangkakan memainkan peranan yang besar

dalam sektor kewangan dan pembangunan hasil daripada polisi kerajaan yang
bertujuan menjadikan Malaysia sebagai negara perindustrian pada tahun 2020.
Walau bagaimanapun, institusi kewangan pembangunan menghadapi cabaran
yang besar dari institusi kewangan lain yang lebih berorientasikan pembangunan.
Bank perdagangan, syarikat kewangan dan bank saudagar telah mula

menggantikan institusi kewangan pembangunan dengan membiayai risiko yang
lebih rendah tetapi lebih menguntungkan dalam urusan pembangunan
perniagaan. Urusan baharu yang berisiko tinggi akan dibiayai oleh bank
pembangunan. Walaupun begitu, pihak kerajaan dijangkakan menyediakan
insentif yang sepatutnya untuk memperbaiki kecekapan dan efektifnya institusi
kewangan pembangunan dalam menggalakkan pembangunan perindustrian
dalam negara ini.
1.3.2 Institusi Simpanan

Walaupun bank perdagangan dan syarikat kewangan ialah dua kumpulan
terbesar dalam pengumpulan deposit di Malaysia, ada juga institusi simpanan
lain yang mempromosikan dan menggerakkan simpanan bagi kumpulan yang
berpendapatan sederhana dan rendah, khasnya bagi mereka yang berada di
kawasan luar bandar. Institusi simpanan ini bergantung kebanyakannya kepada
hubungan cawangan dan pejabat lain serta potensi besar daripada kedudukan
pelanggan untuk memungut simpanan yang besar. Institusi simpanan di
Malaysia ialah:
(a) Bank Simpanan Nasional (BSN); dan
(b) Koperasi.
Yang berikut ialah penerangan mengenai kedua-dua institusi simpanan ini:
(a) Bank Simpanan Nasional

Bank Simpanan Nasional (BSN) ditubuhkan melalui penstrukturan
organisasi sistem pejabat pos, iaitu institusi simpanan utama di Malaysia.
BSN di tubuhkan untuk mempromosikan budaya menabung simpanan.
Penubuhan BSN adalah strategi untuk membina simpanan peribadi untuk
menyumbang kepada program pembangunan ekonomi negara. Ia
berfungsi sebagai pemegang hutang awam. Walau bagaimanapun, fungsi
ini telah menjadi semakin lama semakin lemah akibat pengurangan kadar
pertumbuhan deposit di BSN dan persaingan dari bank perdagangan dan
syarikat kewangan.

Simpanan yang di depositkan di BSN adalah dijamin oleh kerajaan. BSN

menggunakan rangkaian pejabat pos, van bergerak dan cawangan untuk
menyediakan perkhidmatan kepada pelanggan di lokasi yang kurang
menerima perkhidmatan dari bank perdagangan dan syarikat kewangan.
(b) Koperasi
Di Malaysia, koperasi didefinisikan di bawah Ordinan Koperasi 1948
sebagai:
„Persatuan yang bermatlamat untuk meningkatkan pemilikan ahlinya

melalui prinsip koperasi.‰
Secara umumnya, koperasi bukanlah perantara kewangan sebenar. Banyak

koperasi di Malaysia menyediakan perkhidmatan perantara kewangan.
Contohnya, mereka mengumpul simpanan/dana melalui pelaburan saham
dan deposit, dan menyalurkan dana tersebut dalam bentuk pinjaman
kepada ahlinya. Koperasi kredit seperti Bank Rakyat menggerakkan dana
dalam kuantiti yang besar bukan sahaja daripada ahlinya malahan
daripada sumber awam juga untuk membiayai operasi peminjaman dari
pihak bank.
AKTIVITI 1.4
Adakah institusi-institusi simpanan masih diperlukan walaupun bank-

bank perdagangan dan syarikat-syarikat kewangan juga memungut
deposit serta menyediakan lain-lain perkhidmatan perbankan?
1.3.3 Dana Simpanan, Dana Pencen dan Syarikat

Insurans
Dana simpanan, dana pencen dan syarikat insurans membentuk kumpulan yang
terbesar dalam perantara kewangan bukan bank. Mereka menggerakkan sumber
kewangan daripada ahli mereka dalam bentuk sumbangan, pencen dan
premium insurans untuk skim persaraan dan skim insurans. Simpanan yang
berkontrak dan berjangka masa panjang ialah sumber kewangan yang stabil
untuk institusi membuat pelaburan jangka panjang.

(a) Dana Simpanan dan Pencen

Dana simpanan dan pencen adalah perantara kewangan yang mengumpul
simpanan untuk pekerja dan menyediakan dana bagi bantuan hari tua
pekerja. Setiap pekerja perlu menyumbang sebahagian daripada gaji
mereka kepada dana ini. Majikan juga menyumbang dana untuk pekerja
mereka. Sesetengah syarikat juga menyediakan dana pencen tambahan
untuk pekerja mereka yang telah bersara. Dana ini bertujuan untuk
membantu meringankan beban kos kehidupan pekerja selepas bersara.
Contoh dana simpanan dan dana pencen di Malaysia adalah seperti yang
berikut:
(i) Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP);

(ii) Kumpulan Wang Simpanan Guru (KWSG);
(iii) Tabung Angkatan Tentera; dan
(iv) Pertubuhan Keselamatan Sosial (PERKESO).
(b) Syarikat Insurans

Dana insurans ialah dana yang dikumpulkan dalam bentuk premium
insurans yang dibayar oleh pemegang polisi insurans untuk perlindungan
daripada bencana seperti kehilangan upaya dalam bekerja, kesihatan,
kebakaran, kemalangan dan kecurian.
Di Malaysia, terdapat dua jenis perniagaan insurans, iaitu insurans nyawa

dan insurans am.
(i) Insurans nyawa adalah untuk perlindungan terhadap risiko

berkaitan kematian, kehilangan upaya untuk bekerja dan masalah
kesihatan yang berat; dan
(ii) Insurans am yang melindungi insurans yang tidak berkaitan dengan

nyawa, iaitu kehilangan akibat kebakaran, kemalangan atau
kecurian.
Kadangkala, syarikat insurans tidak dapat menjual insurans yang berkaitan

dengan beberapa jenis risiko apabila risiko tersebut sangat besar untuk
mereka tanggung. Ia bukanlah kebiasaan bagi syarikat insurans untuk
berkongsi perniagaan yang berisiko tinggi dengan syarikat insurans lain
yang dikenali sebagai syarikat penanggung insurans semula.

Perniagaan insurans Islam telah diperkenalkan pada tarikh 24 November

1984 oleh Syarikat Takaful Malaysia Sdn Bhd. Syarikat ini menawarkan
Takaful Keluarga (Kehidupan) dan Takaful Am (Umum). Insurans Islam
ialah perniagaan insurans yang dijalankan mengikut prinsip Islam.
Insurans dan Takaful

Perkembangan dalam pasaran kewangan dan peningkatan dalam
persaingan telah melebarkan inovasi yang lebih luas dalam industri
insurans dan Takaful dengan menawarkan pelbagai produk dan
perkhidmatan kepada pelanggan. Dalam masa yang sama, pergerakan
trend ke arah pergabungan kewangan secara langsung telah melebarkan
lagi segmen pasaran di mana syarikat insurans dan Takaful bersaing.
Berlawanan dengan perkembangan ini, rangka kerja penguatkuasaan

untuk produk insurans dan Takaful telah disemak untuk menaik taraf
perlindungan kepada pelanggan sambil meningkatkan fleksibiliti kepada
pihak pengendali insurans dan Takaful bagi berdepan dengan keadaan
pasaran yang mencabar, iaitu mengendali risiko dan meningkatkan
persaingan mereka.
Edisi semakan rangka kerja penguatkuasaan yang termaktub dalam

peraturan untuk pengenalan kepada produk baharu bertujuan untuk:
(i) Meningkatkan masa pasaran untuk pengendali syarikat insurans dan

Takaful untuk memperkenalkan produk baharu atau membuat
sebarang perubahan kepada produk sedia ada;
(ii) Mempromosikan praktis pengurusan risiko yang lebih baik dalam

mentadbir dan mengawal risiko produk dengan memastikan
penilaian yang bersesuaian, dan pengurangan risiko sepanjang
peringkat pembangunan dan pemasaran produk; dan
(iii) Mengukuhkan lagi tugasan menjaga pelanggan dalam memastikan

produk yang dibangunkan dan dipasarkan lebih memenuhi kehendak,
sumber dan keupayaan kewangan sasaran segmen pelanggan.
Dengan meningkatnya fleksibiliti dalam garis panduan yang disediakan

oleh pengendali syarikat insurans dan Takaful, tanggungjawab yang besar
diletakkan kepada barisan pengurusan tertinggi untuk memastikan risiko
produk ditadbir dengan sempurna, dan kehendak dan hak pengguna
dihormati. Tanggungjawab ini akan terus diperkuatkan lagi oleh pihak
bank melalui semakan aktiviti pengawasan dan penguatkuasaan yang

diambil untuk melindungi pelanggan dan mempromosikan praktis

pengurusan risiko yang baik.
Pengendali syarikat insurans dan takaful yang berlesen di Malaysia ialah:
Syarikat Insurans dan Takaful
(i) Perniagaan Insurans Nyawa dan Am
 American International Assurance Bhd;
 Etiqa Insurance Bhd;
 ING Insurance Bhd;
 MCIS Zurich Insurance Bhd;
 Prudential Assurance Malaysia Bhd; dan
 Zurich Insurance Malaysia Bhd.
(ii) Perniagaan Insurans Nyawa Sahaja
 AXA Affin Life Insurance Bhd;
 Allianz Life Insurance Malaysia Bhd;
 AmLife Insurance Bhd;
 CIMB Aviva Assurance Bhd;
 Great Eastern Life Assurance (Malaysia) Bhd;
 Hong Leong Assurance Bhd;
 Manulife Insurance Bhd;
 Tokio Marine Life Insurance Malaysia Bhd; dan
 Uni. Asia Life Assurance Bhd.

(iii) Perniagaan Insurans Am
 ACE Jerneh Insurance Bhd;
 AIG Malaysia Insurance Bhd;
 AXA Affin General Insurance Bhd;
 Allianz General Insurance Company (Malaysia) Bhd;
 AmG Insurance Bhd;
 Berjaya Sompo Insurance Bhd;
 Danajamin Nasional Bhd;
 Kurnia Insurans (Malaysia) Bhd;
 Lonpac Insurance Bhd;
 MSIG Insurance (Malaysia) Bhd;
 Multi-Purpose Insurans Bhd;
 Overseas Assurance Corporation (Malaysia) Bhd;
 Pacific & Orient Insurance Co Bhd;
 Pacific Insurance Bhd;
 Progressive Insurance Bhd;
 QBE Insurance (Malaysia) Bhd;
 RHB Insurance Bhd;
 Tokio Marine Insurans (Malaysia) Bhd;
 Tune Insurance Malaysia Bhd; and
 Uni.Asia General Insurance Bhd.
(iv) Perniagaan Insurans Semula Nyawa dan Am
 Hannover Rueckversicherungs AG;
 Life Reinsurance Business; dan
 Malaysian Life Reinsurance Group Bhd.

(v) Perniagaan Insurans Semula Am
 Asia Capital Reinsurance Malaysia Sdn Bhd;
 Malaysian Reinsurance Bhd;
 Muncherner Ruckversicherungs-Gesellschaft;
 Swiss Reinsurance Company; dan
 Toa Reinsurance Company Ltd.
(vi) Pengendali Takaful
 AIA AFG Takaful Bhd;
 AmFamily Takaful Bhd;
 CIMB Aviva Takaful Bhd;
 Etiqa Takaful Bhd;
 Great Eastern Takaful Sdn Bhd;
 HSBC Amanah Takaful (Malaysia) Sdn Bhd;
 Hong Leong MSIG Takaful Bhd;
 ING Public Takaful Ehsan Bhd;
 MAA Takaful Bhd;
 Prudential BSN Takaful Bhd;
 Syarikat Takaful Malaysia Bhd; dan
 Takaful Ikhlas Sdn Bhd.
(vii) Pengendali Takaful Semula
 ACR Retakaful Bhd;
 MNRB Retakaful Bhd;
 Muchener Ruckversicherungs-Gesellschaft (Munich Re

Retakaful); dan
 Swiss Reinsurance Company Ltd (Swiss Re Retakaful).

Pada tarikh 1 April 1988, tugas untuk memantau syarikat insurans telah
dipindahkan dari Kementerian Kewangan ke BNM. Kesan daripada itu, Gabenor
BNM telah menggalas peranan sebagai Ketua Pengarah Insurans pada tarikh 1
Mei 1988.
Dana simpanan, dana insurans dan syarikat insurans memainkan dua peranan
penting dalam ekonomi di Malaysia. Pertama, mereka menyediakan
perlindungan kewangan ketika waktu persaraan atau kematian atau hilang
upaya, iaitu mereka menyediakan bantuan kewangan ketika pendapatan normal
ahli berkurangan ataupun terhenti. Kedua, mereka mengerakkan dan
menyalurkan semula simpanan masa panjang kepada swasta dan juga sektor
awam untuk membiayai pelaburan jangka masa panjang.
1.3.4 Institusi Kewangan Bukan Bank Lain

Yang berikut ialah institusi kewangan bukan bank lain:
(a) Syarikat Amanah Saham

Syarikat amanah saham bertindak sebagai perantara kewangan untuk
pelabur kecil yang ingin memiliki saham ke atas pelbagai portfolio
syarikat. Hak milik amanah saham menyediakan kebaikan kepada pelabur
dalam bentuk kepelbagaian, pilihan dan pengurusan pelaburan
profesional. Secara umumnya, amanah saham melibatkan tiga pihak, iaitu
pengurus profesional dana amanah, pemegang amanah dan pemegang
unit. Di Malaysia, pemegang amanah bagi semua unit amanah saham ialah
Pemegang Amanah Awam Malaysia.
Syarikat pemegang amanah ialah fenomena baharu dalam negara kita jika
dibandingkan dengan United Kingdom. Syarikat amanah saham pertama
di Malaysia, Amanah Saham Malaya Bhd telah ditubuhkan pada tahun
1959, manakala syarikat amanah saham pertama di United Kingdom pula
ditubuhkan pada kurun ke-19, iaitu pada tahun 1868. Pada penghujung
tahun 1980, terdapat lima syarikat amanah saham yang menguruskan 21
dana amanah saham di Malaysia. Sehingga tahun 1980, saiz dana amanah
saham di Malaysia masih dianggap kecil berbanding dana yang berada di
institusi lain. Pelancaran Skim Amanah Saham Nasional (ASN) pada bulan
April 1981 telah menyemarakkan industri amanah saham dan pada bulan
Januari 1990, Skim Amanah Saham Bumiputera (ASB) telah dilancarkan.
Kedua-dua skim amanah saham ini telah mengembangkan dana saham
amanah dengan jayanya.

Amanah saham di Malaysia diperbadankan oleh Akta Pemegang Amanah

1949 (Pindaan 1978), Seksyen 84-97 Akta Syarikat 1965, Akta Industri
Sekuriti 1983 dan Surat Ikatan Amanah. Sebelum 1978, pelaburan unit
amanah dikawal oleh terma dan syarat yang diletakkan oleh Akta
Pemegang Saham 1949 dan Akta Pelaburan Pemegang Amanah 1965.
Kedua-dua akta ini telah dikaji semula dan digabungkan pada 1978 untuk
menghasilkan Akta Pemegang Saham Amanah 1949 (pindaan 1978).
Operasi syarikat pemegang amanah kini dikawal selia oleh Suruhanjaya
Sekuriti.
(b) Institusi Kredit Perumahan

Institusi kredit perumahan menyediakan pinjaman perumahan. Kerajaan
menggalakkan pemilikan rumah oleh rakyat Malaysia dan memastikan
orang awam, terutamanya golongan berpendapatan rendah mempunyai
peluang untuk memiliki rumah sendiri. Kerajaan telah memfokuskan
usaha dalam menyediakan perumahan kos rendah, manakala kredit
perumahan untuk golongan berpendapatan sederhana dan besar
disediakan oleh bank perdagangan, syarikat kewangan, koperasi
perumahan dan dua institusi kredit perumahan, iaitu Malaysia Building
Society Bhd (MBSB) dan Borneo Housing Mortgage Finance Bhd. Selain itu,
kerajaan telah menubuhkan Bahagian Pinjaman Perumahan di Bahagian
Perbendaharaan untuk menyediakan perumahan dengan kos kredit yang
rendah (kadar faedah pada 4% setahun) untuk penjawat awam.
Kerajaan melalui BNM telah meminta institusi kewangan untuk

memainkan peranan penting dalam menyediakan harga pembiayaan yang
berkesesuaian dengan pembelian bangunan untuk diduduki. Pembiayaan
pembelian bangunan untuk diduduki ialah salah satu sektor penting untuk
bank perdagangan di Malaysia. BNM mengeluarkan garis panduan yang
berkaitan dengan had pembiayaan pinjaman rumah setiap tahun.
(c) Syarikat Pajakan dan Syarikat Pemfaktoran

Mari kita mempelajari syarikat pajakan dan syarikat pemfaktoran.
(i) Pajakan
Industri pajakan bermula pada tahun 1874 dengan penubuhan
syarikat pajakan pertama, diikuti oleh industri pemfaktoran pada
tahun 1981.
Pajakan ialah perjanjian antara pemegang aset (pemberi pajakan) dan

penerima pajakan yang pemberi pajakan bersetuju menyerahkan
penerima pajakan kegunaan aset dan sebagai pulangan, penerima
pajakan membayar sewaan secara ansuran kepada pemberi pajakan.

Pada akhir perjanjian pajakan, aset tersebut akan dimiliki oleh

pemberi pajakan dan dia akan memberi penerima pajakan pilihan
untuk membeli aset tersebut.
Industri pajakan telah tumbuh dengan pesatnya pada sekitar tahun

1980-an. Namun terdapat beberapa halangan termasuk keperluan
modal yang tinggi dan struktur percukaian domestik yang
menyukarkan pertumbuhan industri.
(ii) Pemfaktoran
Pemfaktoran adalah apabila syarikat „menjual‰ atau menyerahkan
hak ke atas akaun belum terima kepada syarikat pemfaktoran dan
sebagai balasan, syarikat pemfaktoran memberi pendahuluan
berdasarkan peratusan nilai akaun tersebut kepada syarikat.
Selalunya jumlah peratusan bermula daripada 70% hingga 80%.
Syarikat pemfaktoran juga menyediakan perkhidmatan pengurusan
dan pentadbiran berkaitan akaun belum terima. Pendapatan utama
syarikat pemfaktoran datangnya daripada komisen pemfaktoran
yang diterima daripada pengurusan akaun belum terima dan faedah
ke atas diskaun atau tanpa diskaun yang diterima daripada
pendahuluan yang dibayar kepada pelanggan.
Seperti pajakan, pemfaktoran juga masih baru di Malaysia tetapi

telah berkembang dengan pesatnya. Walau bagaimanapun, terdapat
beberapa cabaran yang menghalang perkembangan industri ini:
 Banyak perniagaan kecil dan sederhana yang masih tidak

berkeyakinan tentang penggunaan pemfaktoran dalam
perniagaan mereka kerana kurang pengetahuan tentang
pemfaktoran dan kebaikannya;
 Syarikat pemfaktoran memerlukan modal yang tinggi; dan
 Persepsi negatif ă Ia dianggap dengan meluas bahawa syarikat

yang menggunakan perkhidmatan pemfaktoran ialah syarikat
yang mempunyai masalah kewangan.

(c) Syarikat Modal Usaha Niaga

Penubuhan syarikat pertama modal usaha niaga di Malaysia, iaitu
Malaysian Ventures Bhd, menandakan permulaan penggunaan modal
seperti ini dalam dunia perniagaan domestik. Modal usaha niaga
melibatkan pembiayaan pelaburan yang berisiko tinggi atau aset yang
selalunya tidak dibiayai oleh institusi perbankan. Jenis pembiayaan ini
selalunya memfokuskan kepada pembabitan teknologi tinggi seperti
bioteknologi dan industri robot. Syarikat modal usaha niaga juga
membiayai produk baharu dan perniagaan seperti dalam industri
perkapalan. Masalah utama yang dihadapi oleh syarikat modal usaha
niaga ialah bagaimana menentukan berapa banyak risiko yang mereka
sanggup terima dan bagaimana pula pulangan tersebut berkaitan dengan
risiko yang dihadapi oleh mereka. Sektor ini juga berdepan dengan
masalah berkaitan dengan modal dan kebanyakan syarikat modal usaha
niaga yang sedia ada berkaitan rapat dengan syarikat dari institusi
kewangan yang mampu menyediakan modal yang besar.
(d) Lembaga Urusan dan Tabung Haji (LUTH)

LUTH telah ditubuhkan pada bulan Ogos 1969 untuk mempromosi dan
mengurus aktiviti yang berkaitan dengan tuntutan agama untuk orang
Islam. Selain daripada menganjurkan perjalanan haji ke tanah suci Mekah,
LUTH juga mengurus dana yang melibatkan sejumlah simpanan dana
jangka masa panjang bagi jemaah bakal haji menunaikan ibadat haji.
Uji pemahaman anda dengan menjawab soalan-soalan berikut.

LATIHAN 1.2
1. Bandingkan perbezaan dan persamaan antara setiap pasangan

berikut dari segi peranan mereka dalam sistem kewangan
Malaysia.
Bank Bank Perbandingan

CIMB Bank Bhd Bank Kerjasama
Rakyat
Malayan Banking Bhd Agro Bank Malaysia
(Maybank)
RHB Bank Bhd Public Bank Bhd
Malayan Banking Bhd Mayban Finance Bhd
(Maybank)
Ambank (M) Bhd Bank Simpanan
Nasional (BSN)
Agro Bank Malaysia Bank Simpanan
Nasional (BSN)
Bank Pembangunan Bank Industri Malaysia
Malaysia Bhd Bhd
Bank Islam Malaysia CIMB Bank Bhd
Bhd
Kurnia Insurance Kumpulan Wang
Simpanan Pekerja
(KWSP)
Malaysian Industrial Bank Pembangunan
Development Bhd Malaysia Bhd
MCIS Insurance Public Bank Bhd
BBMB Factoring Bhd BBMB Leasing Bhd
Showa Leasing Public Leasing and
(Malaysia) Bhd Factoring Bhd
2. Kenapakah bank-bank perdagangan sangat penting untuk sistem

kewangan negara?

1.4 PASARAN KEWANGAN

Anda telah mempelajari dua komponen dalam sistem kewangan Malaysia, iaitu
perbankan dan pengantara kewangan bukan bank. Dimensi ketiga dalam sistem
kewangan di Malaysia ialah pasaran kewangan. Pasaran kewangan boleh
dibahagikan kepada dua, iaitu:
(a) Pasaran wang dan pasaran pertukaran asing; dan

(b) Pasaran modal.
Tempoh matang bagi sekuriti yang diniagakan ialah ciri-ciri utama dalam
membezakan antara pasaran kewangan dan pasaran pertukaran asing daripada
pasaran modal:
(a) Pasaran wang dan pertukaran asing melibatkan instrumen kewangan

jangka pendek, iaitu yang mempunyai tempoh matang yang kurang dari
satu tahun; dan
(b) Pasaran modal melibatkan instrumen kewangan jangka panjang, iaitu yang
mempunyai tempoh matang melebihi satu tahun.
1.4.1 Pasaran Wang
Pasaran wang melibatkan urus niaga instrumen kewangan jangka pendek

dalam nilai Ringgit Malaysia (RM).
Pasaran wang ialah tempat urus niaga antara pihak bank dengan mereka yang
mempunyai wang jangka pendek. Transaksi dalam pasaran ini melibatkan
rumah diskaun, broker wang, bank perdagangan, syarikat kewangan dan bank
saudagar. Pasaran wang lebih banyak digunakan oleh institusi kewangan
berbanding individu.
Operasi dalam pasaran kewangan mempunyai tiga kategori, iaitu:
(a) Penempatan deposit tetap;

(b) Peruntukan kewangan (perdagangan); dan
(c) Pembelian dan penjualan kertas kerja pasaran kewangan bagi wang.

Yang berikut ialah topik yang berkaitan dengan pasaran kewangan yang akan
dibincangkan secara lanjut:
(a) Instrumen kewangan dalam pasaran wang;

(b) Pasaran wang dalam Malaysia; dan
(c) Pasaran pertukaran asing.
Mari kita mempelajarinya dengan lebih lanjut.
(a) Instrumen Kewangan dalam Pasaran Wang

Tujuh instrumen kewangan dalam pasaran wang adalah seperti yang
berikut:
(i) Bil Perbendaharaan

Bil perbendaharaan ialah hutang kerajaan yang mempunyai tempoh
matang 91, 182 atau 364 hari (3, 6 atau 12 bulan). Ia dikeluarkan oleh
BNM dalam kapasitinya sebagai agen pengurus hutang negara. Dana
yang dikumpulkan akan digunakan untuk membiayai perbelanjaan
operasi tahunan (semasa) kerajaan.
(ii) Sijil Pelaburan Kerajaan

Pada bulan Julai 1983, Sijil Pelaburan Kerajaan (GIC ă Government
Investment Certificates), instrumen yang tidak mempunyai kadar
faedah diperkenalkan untuk membenarkan Bank Islam Malaysia dan
institusi lain untuk melabur dana kecairan mereka melalui cara
Islamik. GIC digunakan oleh institusi Islamik untuk memenuhi
keperluan simpanan berkanun dan keperluan kadar kecairan yang
ditetapkan oleh BNM dan untuk melabur dana lebihan sementara.
(iii) Bil Bank Negara

Bil BNM telah diperkenalkan pada bulan Februari 1993. Ia adalah
sama dengan bil perbendaharaan.
(iv) Bon Cagamas

Bon Cagamas ialah bon yang dikeluarkan oleh syarikat cagaran
kebangsaan, Cagamas Bhd untuk membiayai pembelian pinjaman
perumahan bank perdagangan. Ia diperkenalkan pada bulan Oktober
1987. Bon ini disandarkan kepada cagaran yang dikeluarkan melalui
lelongan sistem peniaga utama.

(v) Penerimaan Jurubank

Bersama Sijil Deposit Boleh Niaga (NCD ă Negotiable Certificates of
Deposits), Penerimaan Jurubank (BAs ă BankersÊ Acceptance) telah
diperkenalkan pada bulan Mei 1979. BAs ialah bil pertukaran yang
dikeluarkan dengan tanggungan dan penerimaan oleh bank
perdagangan atau bank saudagar. BAs biasanya digunakan oleh
pengimport, pengeksport, pembeli dan pembekal yang memerlukan
pembiayaan.
(vi) Sijil Deposit Boleh Niaga

Sijil Deposit Boleh Niaga (NCD) ialah resit deposit yang dilaporkan
dalam bank perdagangan oleh pihak pelanggan. NCD telah
diperkenalkan untuk mengatasi kelemahan deposit biasa, iaitu
penalti yang dikenakan ke atas pengeluaran deposit sebelum tempoh
matang. Pemegang NCD boleh mengeluarkan deposit NCD pada
bila-bila masa tanpa dikenakan diskaun penalti ke atas NCD tersebut.
Maka NCD tidak mempunyai nama pemegang deposit. Pengeluar
deposit membayar prinsipal dan kadar faedah kepada pemegang
pada tempoh matang.
(vii) Sijil Deposit Kadar Apungan Boleh Niaga

Sijil Deposit Kadar Apungan Boleh Niaga (FRNCD ă Floating Rate
Negotiable Certificates of Deposit) adalah bersamaan dengan NCD,
kecuali kadar faedah FRNCD boleh berubah setiap tiga atau enam6
bulan berdasarkan Kadar Tawaran antara Bank Kuala Lumpur
(KLIBOR ă Kuala Lumpur Inter-Bank Offered Rates). Diperkenalkan
pada bulan Jun 1988, FRNCD mempunyai kelebihan untuk
meminimumkan risiko kadar faedah kepada pihak pelabur.
(b) Pasaran Wang di Malaysia

Instrumen pasaran wang boleh didagangkan dalam pasaran primer dan
juga pasaran kedua. Kemungkinan ramai antara kita yang tidak
memahami apa maksud pasaran primer dan pasaran sekunder. Dalam
bahagian ini, kita akan membincangkan dengan lebih lanjut mengenai
pasaran primer dan pasaran sekunder untuk deposit.
(i) Pasaran Primer untuk Deposit
Pasaran primer untuk deposit adalah di mana deposit dilaporkan

oleh penyimpan dalam institusi kewangan seperti bank
perdagangan, syarikat kewangan, bank saudagar dan rumah
diskaun. Deposit ini akan disalurkan sebagai pinjaman kepada
peminjam.

Peserta pasaran primer terdiri daripada pembekal asal dana dan

pengguna akhir:
 Pembekal asal dana ialah individu, syarikat, rumah ladang,

syarikat perniagaan antarabangsa, dana berkanun, dana pencen
dan dana amanah lain, pihak berkuasa awam dan jabatan
kerajaan yang mendepositkan dana lebihan di bank
perdagangan, syarikat kewangan, bank saudagar, rumah
diskaun dan institusi kewangan lain yang menerima deposit
simpanan; dan
 Pengguna akhir ialah peminjam yang terdiri daripada individu,

syarikat dan kerajaan.
Bank perdagangan mempunyai hak eksklusif untuk menerima dana

sementara jangka pendek dalam akaun semasa yang tidak
mempunyai kadar faedah. Selain daripada Sijil Deposit Boleh Niaga
(NCD), bank perdagangan dibenarkan menerima akaun simpanan
deposit dan simpanan tetap daripada pelanggan. Sebagai strategi
persaingan, bank perdagangan menawarkan kadar faedah beberapa
tahap yang kadar faedah tinggi akan ditawarkan kepada jumlah
simpanan yang tinggi. Bank perdagangan boleh menerima deposit
dari pelbagai tempoh, iaitu 1 bulan, 3 bulan atau sebarang tempoh
masa dengan kadar masa tambahan 3 bulan berdasarkan tempoh
maksimum sehingga 60 bulan. Untuk deposit 1 bulan, nilai deposit
minimum diperlukan ialah RM5,000. Untuk 3 bulan ke atas, nilai
deposit minimum diperlukan adalah antara RM500 dan RM1,000.
Seperti bank perdagangan, syarikat kewangan juga boleh menerima

simpanan tetap dan deposit penyimpanan. Sebelum ini syarikat
kewangan dibenarkan menerima simpanan tetap yang mempunyai
tempoh matang sehingga tiga bulan sahaja. Walau bagaimanapun,
bermula bulan Oktober 1991, syarikat kewangan di benarkan
menerima deposit yang mempunyai tempoh satu bulan juga.
Bank saudagar boleh menerima simpanan tetap dari bank

perdagangan, syarikat kewangan dan institusi lain yang tersenarai
oleh BNM seperti MIDF, Agro Bank Malaysia, Bank Rakyat, Bank
Simpanan Nasional dan syarikat insurans. Mula-mula, deposit
minimum sejumlah RM250,000 sahaja diterima dari institusi
kewangan dan RM1,000,000 dari organisasi lain untuk deposit yang
kurang dari satu bulan tempohnya. Walau bagaimanapun, bermula
dari bulan Oktober 1991, bank saudagar dibenarkan memungut

simpanan tetap pada nilai minimum RM200,000 dari mana-mana

institusi.
Rumah diskaun dibenarkan menerima deposit yang kurang dari

tempoh satu bulan daripada pihak awam, bank dan institusi
kewangan lain. Jumlah minimum deposit yang diterima oleh rumah
diskaun ialah RM50,000. Kebanyakan deposit dipegang oleh rumah
diskaun yang mengandungi duit panggilan dan deposit semalaman.
Duit panggilan ialah deposit yang boleh dikeluarkan pada bila-bila
masa dan mempunyai syarat bahawa permintaan untuk pengeluaran
diterima sebelum jam 11.30 pagi pada hari pengeluaran dilakukan.
Duit semalaman ialah deposit yang disimpan untuk satu hari sahaja
tetapi dibenarkan dilaburkan semula sama ada dengan kadar faedah
yang dipersetujui atau tidak.
(ii) Pasaran Sekunder untuk Deposit
Pasaran sekunder untuk deposit adalah di mana institusi

kewangan memperniagakan deposit atau instrumen kewangan
antara institusi.
Pasaran sekunder untuk deposit jangka masa pendek melibatkan

urus niaga deposit jangka pendek antara bank dalam kalangan bank
perdagangan, syarikat kewangan, bank saudagar dan rumah
diskaun. Transaksi pasaran wang antara bank melibatkan
sekumpulan kecil cawangan bank asing dan bank tempatan yang
tidak mempunyai asas deposit yang besar. Ia ialah pasaran wang
yang paling aktif dan instrumen dagangan adalah deposit tunai yang
dikumpulkan oleh bank. Pasaran wang antara bank sering digunakan
oleh bank untuk memenuhi kehendak dana tempoh pendek yang
keperluannya didorong untuk:
 Memenuhi permintaan pembiayaan oleh pelanggan; dan
 Memenuhi keperluan simpanan berkanun dan keperluan

kecairan minimum.
(iii) Pasaran Bil Perbendaharaan

Pasaran bil perbendaharaan menjadi penting apabila bil
perbendaharaan dan sekuriti kerajaan lain menjadi salah satu aset
kecairan yang diperlukan daripada keperluan kecairan minimum.
Penambahan pasaran wang tempatan telah dipromosikan dengan

cara yang menggalakkan bank perdagangan dan institusi kewangan

lain untuk melabur ke dalam bil perbendaharaan.
Syarikat dan pihak berkuasa tempatan juga membeli bil

perbendaharaan jangka pendek, sekuriti kerajaan lain jangka masa
pendek dan kertas pasaran wang lain melalui perjanjian pembelian
semula (REPOS ă repurchase agreements). REPOS ialah perjanjian
antara institusi kewangan yang satu pihak bersetuju untuk menjual
kertas pasaran wang pada harga pasaran dan juga berjanji untuk
membeli semula kertas yang sama pada masa hadapan pada harga
yang telah ditetapkan dan menarik kepada pihak pembeli/pelabur.
REPOS menyediakan penjual (institusi kewangan) peluang untuk
membiayai semula pelaburan mereka dengan kertas kerja pasaran
wang dengan dana jangka pendek.
(c) Pasaran Pertukaran Asing
Pasaran pertukaran asing melibatkan urus niaga instrumen kewangan

jangka pendek yang dinilai berdasarkan mata wang asing.
Bank perdagangan sahaja dibenarkan menjalankan urus niaga pertukaran

wang asing. Transaksi boleh berlaku antara mereka secara terus ataupun
melalui broker wang dan broker pertukaran mata wang asing.
Siapakah pembeli dan penjual mata wang asing? Pembeli mata wang asing
ialah mereka yang ingin membeli barangan, perkhidmatan atau aset
kewangan yang perlu dibayar dalam bentuk mata wang asing. Penjual
mata wang asing ialah mereka yang mempunyai mata wang asing dan
ingin menukarkannya kepada mata wang tempatan. Kewujudan pasaran
mata wang asing adalah disebabkan oleh perdagangan antarabangsa.
Instrumen kewangan yang digunakan dalam pasaran pertukaran mata

wang asing melibatkan mata wang asing, bank draf, pemindahan telegrafik
dan bil pertukaran. Penerimaan Bank (BA) dalam mata wang asing sering
digunakan dalam pasaran ini. Terdapat dua pasaran dalam pasaran
pertukaran mata wang asing, iaitu pasaran pertukaran seketika dan
pasaran hadapan. Pasaran pertukaran seketika melibatkan penghantaran
mata wang asing secara serta-merta. Dalam pasaran hadapan, mata wang
asing dibeli dan dijual untuk penghantaran masa hadapan.

1.4.2 Pasaran Modal

Pasaran modal dibahagikan kepada pasaran utama dan pasaran sekunder.
Pasaran utama melibatkan pembelian dan penjualan saham baharu. Jika syarikat
ingin membiayai pertumbuhan perniagaannya melalui ekuiti, ia akan menjual
saham baharu di pasaran modal utama.
Pasaran sekunder melibatkan penjualan dan pembelian sekuriti yang sedia ada.
Sebagai contoh, jika En Johan ingin menjual saham RHB Bhd, dia boleh berbuat
demikian di Bursa Malaysia.
Pasaran modal di Malaysia membantu proses pertumbuhan ekonomi negara

dengan menggerakkan dana jangka panjang untuk membiayai pembangunan
awam dan inisiatif pelaburan swasta. Pasaran modal juga menggalakkan
pertumbuhan syarikat swasta dengan menyediakan kemudahan untuk
mendapatkan dana yang diperlukan bagi aktiviti pelaburan dan memperluaskan
korporat.
Instrumen kewangan dalam pasaran modal mempunyai tempoh kematangan

lebih dari satu tahun. Instrumen ini selalunya kurang kecairannya kerana
tempoh matang yang panjang. Namun kewujudan pasaran sekunder
membolehkan instrumen ini menjadi lebih mudah dicairkan melalui urus niaga
dalam pasaran ini. Instrumen pasaran modal dikeluarkan oleh kerajaan dan juga
sektor swasta. Kerajaan pusat menerbitkan bon yang mempunyai tempoh
matang dari 2 hingga 21 tahun, manakala syarikat swasta menerbitkan
instrumen hutang seperti bon, debentur dan instrumen ekuiti seperti saham.
AKTIVITI 1.5
Layari laman web Bank Negara Malaysia www.bnm.gov.my. Cari

maklumat berkenaan sistem kewangan di Malaysia dan kemudian
huraikan sistem tersebut. Apakah yang akan berlaku kepada sistem
kewangan negara kita jika salah satu daripada sistem perantaraan
gagal berfungsi?

LATIHAN 1.3
1. Siapakah yang boleh memadankan kumpulan-kumpulan yang

mempunyai lebihan dana dengan kumpulan-kumpulan yang
memerlukan dana?
2. Huraikan komposisi-komposisi sistem perbankan dan sistem

kewangan bukan perbankan.
3. Bank Negara Malaysia (BNM) ingin mempraktikkan polisi

kewangan yang ketat untuk menyelesaikan masalah inflasi dalam
ekonomi negara ini. Apakah yang boleh dibuat oleh BNM untuk
mencapai objektif ini?
4. Manakah antara yang berikut BUKAN bank perdagangan?
A. Affin Bank Bhd

B. Bank Muamalat Malaysia Bhd
C. Alliance Bank Bhd
D. Semua di atas ialah bank perdagangan
E. B dan C
5. Manakah antara yang berikut ialah institusi simpanan?
A. Bank Rakyat
B. Malayan Banking Bhd
C. Sime Bank
D. Hong Leong Finance
E. Semua di atas ialah institusi simpanan
6. Manakah antara yang berikut BUKAN fungsi Bank Negara

Malaysia?
A. Mengeluarkan lesen kepada penubuhan institusi perbankan

B. Mengeluarkan lesen kepada penubuhan institusi kewangan
C. Mengeluarkan lesen kepada penubuhan bank perdagangan
D. Mengeluarkan lesen kepada penubuhan bank Islamik
E. Semua di atas ialah fungsi Bank Negara Malaysia

7. Yang berikut adalah perbezaan antara bank perdagangan dan syarikat

kewangan, KECUALI:
A. Bank perdagangan dibenarkan mengurus akaun simpanan

tetapi syarikat kewangan tidak dibenarkan
B. Bank perdagangan membentuk kumpulan institusi kewangan
yang besar dalam sistem kewangan di Malaysia
C. Syarikat kewangan memfokus kepada aktiviti sewa beli sahaja
D. Cuma bank perdagangan dibenarkan melakukan aktiviti-aktiviti
kunci kira-kira
E. Semua di atas adalah perbezaan antara bank perdagangan dan
syarikat kewangan
8. Bank saudagar dibenarkan melakukan aktiviti-aktiviti berikut,

KECUALI:
A. Menyediakan kemudahan pembiayaan sewa beli

B. Menyediakan kemudahan pembiayaan pajakan
C. Menyediakan perkhidmatan perundingan kewangan korporat
D. Mengurus portfolio pelaburan bagi perseorangan
E. A dan B
9. Pasaran modal melibatkan pasaran berikut:
A. Pasaran ekuiti
B. Pasaran bon
C. Pasaran pertukaran asing
D. A dan B
E. A, B dan C
10. Pasaran wang dan pertukaran asing berbeza dalam perkara berikut:
A. Pasaran wang melibatkan tunai manakala pasaran pertukaran

asing melibatkan instrumen kewangan
B. Peserta utama dalam pasaran pertukaran asing ialah bank
perdagangan manakala pasaran wang melibatkan semua
institusi perbankan
C. Tidak seperti pasaran wang, pasaran pertukaran asing terdedah
kepada risiko pertukaran asing
D. A dan B
E. B dan C

11. Bank Negara Malaysia (BNM) telah membuat keputusan untuk

menjual Sekuriti Kerajaan Malaysia (MGS ă Malaysian Government
Security) kepada bank perdagangan sebagai salah satu bahagian
Operasi Pasaran Terbuka (OMO ă Open Market Operation). Ini
bermaksud:
A. BNM mempraktikkan polisi kewangan inflasi

B. Ia akan mengurangkan kos perniagaan bank perdagangan
C. Bank perdagangan akan lebih teliti dalam analisis kredit
D. Pelaburan bank perdagangan dalam sekuriti mudah dipasarkan
akan menurun.
 Pemindahan dana daripada mereka yang mempunyai lebihan wang kepada

pihak lain yang memerlukan dana dikoordinasi oleh perantaraan kewangan
dalam sistem kewangan Malaysia.
 Perantaraan kewangan melibatkan sistem perbankan, perantaraan

kewangan bukan bank dan institusi lain dalam pasaran kewangan. Semua
institusi ini beroperasi dalam dua pasaran kewangan utama, iaitu pasaran
wang dan pasaran pertukaran asing, dan pasaran modal.
 Bank Negara Malaysia ialah bank pusat yang mengawal aktiviti perantaraan
kewangan secara langsung ataupun tidak secara langsung mengikut akta
yang spesifik dan garis panduan dalam memastikan keselamatan dan
kestabilan sistem kewangan negara.
Keperluan simpanan berkanun Syarikat pajakan

Pasaran wang Syarikat pemfaktoran
Rumah diskaun

Topik  Akta Institusi
2 Perbankan dan
Kewangan
(BAFIA ă
Banking and
Financial
Institutions
Act) 1989
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan kepentingan akta baharu perbankan, BAFIA 1989;
2. Membincangkan kepentingan peruntukan baharu di bawah BAFIA
1989; dan
3. Mengenal pasti kesan BAFIA 1989 ke atas pengurusan bank
perdagangan.

TOPIK 2 AKTA INSTITUSI PERBANKAN DAN KEWANGAN  47
(BAFIA – BANKING AND FINANCIAL INSTITUTIONS ACT) 1989
 PENGENALAN
Pada tarikh 29 Julai 1999, Bank Negara Malaysia (BNM) mengumumkan
penyatuan bank tempatan. Pengumuman ini telah mencetuskan pelbagai reaksi
daripada banyak pihak. Pihak yang menyokong berpendapat tindakan BNM ini
adalah sesuai dalam era globalisasi, manakala pihak yang tidak menyokong
merasakan penyatuan ini akan menyebabkan ramai pekerja bank akan
kehilangan pekerjaan.
Industri perbankan sangat mempengaruhi keadaan ekonomi dan sistem

kewangan negara. Selepas kemerosotan ekonomi pada lewat tahun 1980-an,
beberapa kawalan kewangan diperkenalkan oleh kerajaan. Peraturan yang ketat
telah diperkenalkan dalam Akta Perbankan dan Institusi Kewangan (BAFIA ă
Banking and Financial Institutions Act) 1989 yang menggantikan Akta
Perbankan 1973 dan Akta Syarikat Kewangan 1969. Akta baharu ini
menggabungkan kanun yang sedia ada dalam dua akta lama tersebut. Walau
bagaimanapun, BAFIA 1989 memperkenalkan beberapa undang-undang baharu
dalam beberapa perkara.
2.1 AKTA PERBANKAN DAN INSTITUSI

KEWANGAN (BAFIA – BANKING AND
FINANCIAL INSTITUTIONS ACT) 1989
BAFIA 1989 telah diperkenalkan untuk menyediakan sistem integrasi peraturan
bagi sistem kewangan di Malaysia dan untuk memajukan dan mengawal selia
undang-undang yang berkaitan dengan institusi perbankan dan kewangan.
Disebabkan oleh pertumbuhan yang pesat dan persaingan yang sengit dalam
sistem perbankan, tiada lagi perbezaan antara urusan bank perdagangan,
syarikat kewangan dan bank saudagar. Walaupun ketiga-tiga kumpulan ini
dikawal selia secara berasingan oleh Bank Negara Malaysia (BNM) mengikut
akta lama (Akta Perbankan 1973 dan Akta Syarikat Kewangan 1969) yang telah
lama dimansuhkan, kawalan terhadap ketiga-tiga kumpulan ini menjadi lebih
kukuh. Kini BAFIA 1989 membenarkan BNM mengurus dan mengawal semua
institusi kewangan, termasuk kawalan ke atas pengurusan di bawah satu rejim.
BAFIA 1989 telah diperkenalkan atas sebab krisis kewangan yang berkaitan
dengan pertubuhan koperasi dan masalah berkaitan dengan deposit haram yang
diterima oleh institusi. Kekurangan kuasa BNM untuk bertindak secara cepat
dan efektif untuk menangani isu menjadi jelas apabila berdepan dengan masalah

48  TOPIK 2 AKTA INSTITUSI PERBANKAN DAN KEWANGAN
yang timbul. Sekarang, BAFIA 1989 menyediakan BNM kuasa untuk menyiasat
dan melakukan pendakwaan segera sekiranya berlaku sebarang aktiviti haram.
Sistem kewangan di Malaysia telah bertukar secara dramatis berikutan dengan

kadar pertumbuhan yang pesat di institusi kewangan yang menyediakan
perkhidmatan utama seperti institusi pembangunan kewangan, institusi kredit
yang dedikasi, syarikat kredit dan koperasi (terutamanya deposit yang diterima
oleh koperasi). Walaupun operasi mereka adalah berskala kecil berbanding bank
perdagangan dan syarikat kewangan, namun gabungan operasi institusi ini
mempunyai kesan yang penting dalam polisi kewangan dan kestabilan
kewangan negara.
Skim cepat kaya atau deposit yang diambil oleh koperasi telah dilihat
mempunyai pandangan yang buruk terhadap operasi institusi kewangan dan
melemahkan keyakinan orang awam terhadap kekuatan struktur kewangan
secara keseluruhannya. BAFIA 1989 membolehkan BNM untuk memantau,
menyelia dan mengawal aktiviti dan juga operasi institusi kewangan untuk
menjaga kestabilan struktur kewangan negara.
SEMAK KENDIRI 2.1
Sebelum perlaksanaan BAFIA, 1989, bank-bank perdagangan di

Malaysia dikawal oleh Akta Perbankan 1973 dan syarikat kewangan di
bawah Akta Syarikat Kewangan 1969. Kenapakah BAFIA 1989
diperkenalkan sedangkan dua akta tersebut telah pun ada?
2.2 PERUNTUKAN BAHARU DI BAWAH

BAFIA 1989
BAFIA 1989 telah diperkenalkan untuk menjelaskan dan mengemaskinikan
pelbagai perkara yang selama ini tidak jelas. Perkara tersebut yang berkaitan
dengan pengurusan bank perdagangan dan institusi perbankan lain,
termasuklah seperti yang berikut:
(a) Perlesenan dan peraturan;

(b) Pengurusan institusi perlesenan;
(c) Pemilikan dan kawalan ke atas institusi kewangan berlesen;
(d) Pemantauan dan kawalan ke atas institusi kewangan berlesen;
(e) Kuasa untuk menyiasat, mencari dan merampas;

(f) Kuasa dan tugasan juruaudit;
(g) Pengambilan deposit dan pengertian deposit;
(h) Kerahsiaan;
(i) Pemindahan dana secara elektronik; dan
(j) Penalti.
Akta baharu ini mengandungi peruntukan baharu untuk membaik pulih

kelemahan akta perbankan lama yang berkaitan dengan perkara tadi. Ia
mengambil kira pembangunan semasa di dalam dan di luar industri perbankan.
2.2.1 Perlesenan dan Peraturan

BAFIA 1989 menyediakan undang-undang baharu untuk perlesenan dan
peraturan bagi institusi kewangan menjalankan urusan perbankan, syarikat
kewangan, perbankan saudagar, rumah diskaun dan perniagaan broker wang. Ia
berkuat kuasa pada tarikh 1 Oktober 1989 dan memerlukan semua bank
perdagangan tempatan, syarikat kewangan tempatan dan bank saudagar
tempatan menggantikan lesen lama mereka dengan lesen baharu sebelum akhir
bulan Mac 1990, iaitu enam bulan selepas tarikh 1 Oktober 1989.
Lesen lama bagi bank asing hanya kekal sehingga lima tahun sahaja. Mana-mana
bank asing yang ingin memohon lesen baharu perlu ditubuhkan sebagai syarikat
baharu di Malaysia. Ini bermaksud semua bank asing yang telah beroperasi
sebagai cawangan di Malaysia perlu bertukar menjadi anak syarikat yang
didaftarkan di Malaysia supaya dapat menjalankan operasi dalam negara ini. Ia
adalah mandatori kerana BAFIA 1989 hanya mengeluarkan lesen kepada
syarikat awam yang berdaftar di Malaysia sahaja.
Semua pemohon lesen baharu di bawah BAFIA 1989 mesti memenuhi syarat
kriteria minimum sebagai tambahan kepada keperluan baharu yang dinyatakan
dalam akta bank lama. Secara ringkasnya, kriteria minimum adalah seperti yang
berikut:
(a) Setiap individu yang menjadi atau akan menjadi pengarah, pengendali
syarikat atau pengurus sesebuah institusi kewangan harus berkelayakan
memegang jawatan tersebut;

(b) Sekurang-kurangnya dua individu harus mengarah secara efektif dalam

pengurusan institusi kewangan;
(c) Lembaga pengarah harus mempunyai sejumlah pengarah (jika ada) yang
tidak mempunyai tanggungjawab eksekutif seperti yang digariskan oleh
BNM;
(d) Institusi kewangan harus menjalankan perniagaannya dengan cara yang

berkesan; dan
(e) Struktur pegangan saham dalam institusi kewangan harus mematuhi polisi
ekonomi di Malaysia.
Lesen boleh dibatalkan berdasarkan sebab yang tertera dalam Seksyen 7, BAFIA
1989, iaitu:
(a) Gagal memenuhi kriteria minimum;
(b) Melanggar mana-mana syarat yang perlu dipatuhi yang dinyatakan dalam
lesen;
(c) Dalam mana-mana keadaan yang hak penyimpan deposit, pelanggan atau
kreditor berada dalam keadaan yang berbahaya;
(d) Pelantikan penerima atau pengurus institusi kewangan; dan
(e) Institusi kewangan tidak mempunyai aset yang mencukupi untuk

memenuhi keperluan liabilitinya.
LATIHAN 2.1
Terangkan secara terperinci peruntukan baharu dalam BAFIA 1989

berkaitan dengan perlesenan institusi perbankan.

2.2.2 Pengurusan Institusi Berlesen

Tiada individu dibenarkan menerima pelantikan atau dilantik sebagai pengarah
bagi institusi berlesen melainkan dia mempunyai kebenaran bertulis dari BNM
terlebih dahulu untuk menerima pelantikan itu.
Walau bagaimanapun, individu berikut tidak layak menjadi pengarah, pengurus,

setiausaha atau mana-mana pegawai berkenaan berkaitan dengan pengurusan
institusi kewangan berlesen:
(a) Individu yang bankrap;
(b) Individu yang didapati bersalah terhadap kesalahan jenayah yang boleh
dikenakan hukuman penjara untuk satu tahun atau lebih;
(c) Individu yang didapati bersalah bagi mana-mana kesalahan di bawah

BAFIA 1989;
(d) Individu yang dikenakan tindakan penahanan, pemantauan, tempat

tinggal yang bersyarat, dibuang atau dihantar pulang; atau
(e) Individu yang pernah menjadi pengarah atau berkaitan dengan

pengurusan syarikat yang telah diarah tutup oleh mahkamah.
Setiap institusi kewangan berlesen mesti melantik individu sebagai ketua

pegawai eksekutif bagi setiap institusi dan individu tersebut mestilah penduduk
tetap di Malaysia semasa tempoh pelantikannya. Selepas tarikh pelaksanaan
BAFIA 1989, setiap institusi kewangan yang berlesen harus mencari dan
menerima kelulusan bertulis dari BNM sebelum melantik ketua pegawai
eksekutif.
2.2.3 Pemilikan dan Kawalan terhadap Institusi

Kewangan Berlesen
BAFIA 1989 meletakkan halangan ke atas pemilikan institusi kewangan untuk
memastikan pegangan saham dalam institusi kewangan berada dalam keadaan
pembahagian yang luas dan kuasa kawalan atas setiap institusi kewangan bukan
hanya pada beberapa individu sahaja.
Mana-mana individu yang ingin mempunyai 5% atau lebih pegangan saham

dalam mana-mana institusi kewangan haruslah mempunyai kelulusan bertulis
terlebih dahulu dari Kementerian Kewangan. Agregat 5% pegangan saham
termasuk saham institusi yang telah dimiliki oleh individu dan wakil individu

tersebut. Perkara yang sama juga jika berlaku perlepasan pegangan saham, iaitu
mana-mana individu yang ingin melupuskan 5% atau lebih pegangan saham
atas mana-mana institusi kewangan haruslah mempunyai kebenaran bertulis
terlebih dahulu dari Kementerian Kewangan.
Individu tidak dibenarkan memegang lebih daripada 10% pegangan saham atas
institusi kewangan berlesen, manakala wakil syarikat pula tidak boleh
memegang lebih daripada 20% pegangan saham. Wakil syarikat dianggap
individu apabila ia mempunyai 75% atau lebih atas pegangan saham ke atas
milik syarikat.
Sekatan pegangan saham tadi tidak melibatkan pengambilalihan, pelupusan atau

pemilikan saham sebelum tarikh perlaksanaan BAFIA 1989. Sekatan ini hanya
berkuat kuasa apabila menentukan sama ada pengambilalihan, pelupusan atau
pemilikan saham berlaku selepas tarikh perlaksanaan itu terhalang.
AKTIVITI 2.1
BAFIA 1989 melarang pemilikan mutlak atas mana-mana institusi

kewangan bagi beberapa individu sahaja. Bagaimanakah sekatan ini
membantu institusi kewangan tersebut, pemegang saham dan
pelanggan dalam aktiviti kewangan mereka?
2.2.4 Pemantauan dan Kawalan terhadap Institusi

Kewangan Berlesen
Di bawah BAFIA 1989, BNM mempunyai tanggungjawab dari semasa ke semasa
dan tanpa sebarang notis awal, memeriksa dokumen, akaun dan transaksi setiap
institusi kewangan berlesen. Sebarang institusi kewangan berlesen akan
dianggap tidak mampu membayar, tidak mampu memenuhi tuntutan
liabilitinya atau menangguhkan bayaran kepada mana-mana pihak, perlu segera
memaklumkan kepada BNM.
Jika institusi kewangan berlesen berbuat mana-mana perkara yang berikut:
(a) Menjalankan perniagaannya dalam keadaan yang menjejaskan

kepentingan penyimpannya, kreditor atau orang awam;
(b) Tidak mampu membayar atau tidak dapat memenuhi mana-mana

tanggungjawabnya; atau

(c) Melanggar mana-mana perkara dalam BAFIA 1989 atau syarat dalam
lesennya.
BNM akan melaksanakan mana-mana atau lebih kuasanya mengikut keadaan

berikut:
(a) Memerintahkan institusi kewangan untuk mengambil mana-mana langkah

atau tindakan yang mengikut keperluan BNM;
(b) Melarang institusi kewangan daripada melanjutkan sebarang kemudahan

kredit;
(c) Menamatkan perkhidmatan mana-mana pegawai institusi kewangan;
(d) Menamatkan perkhidmatan mana-mana pengarah institusi kewangan

berlesen;
(e) Melantik mana-mana individu atau beberapa orang sebagai pengarah

kepada institusi kewangan berlesen; dan
(f) Melantik individu untuk menasihatkan institusi kewangan berkenaan

urusan operasi perniagaannya.
Dengan kelulusan dari Kementerian Kewangan, BNM juga boleh:
(a) Menawarkan pinjaman kepada institusi kewangan berdasarkan cagaran ke

atas saham institusi itu sendiri;
(b) Membeli mana-mana saham institusi kewangan dengan tujuan untuk

mengambil alih perniagaan institusi itu; atau
(c) Menawarkan pinjaman kepada institusi kewangan berlesen yang lain

untuk membeli saham, aset dan liabiliti institusi kewangan yang
mengalami masalah.
Berkenaan dengan institusi kewangan berlesen tempatan, berdasarkan nasihat

dari BNM, Kementerian Kewangan boleh:
(a) Memberi kuasa kepada BNM untuk mengawal keseluruhan harta,

perniagaan dan urusan bagi institusi kewangan berlesen yang mengalami
masalah; atau

(b) Memberi kebenaran kepada BNM untuk membuat permohonan kepada

Mahkamah Tinggi bagi melantik penerima dan pengurus amanah untuk
mentadbir keseluruhan perniagaan, urusan dan harta milik institusi
kewangan berlesen, dan memberi petisyen penggulungan institusi
kewangan tempatan ke Mahkamah Tinggi.
Jika Kementerian Kewangan berpendapat bahawa perlu memelihara hak

penyimpan, maka berdasarkan nasihat dari BNM:
(a) Melarang institusi menjalankan perniagaan berlesen, atau daripada

meneruskan apa jua aktiviti atau fungsi yang berkenaan dengan lesen
perniagaannya;
(b) Memberi kuasa kepada BNM untuk memohon perintah dari Mahkamah
Tinggi untuk mengambil alih perniagaan dalam tempoh yang tidak
melebihi enam bulan atas semua tindakan dan prosiding oleh/terhadap
institusi kewangan berikut; dan
(c) Menggantung pemberian lesen kepada institusi kewangan.
2.2.5 Kuasa untuk Menyiasat, Mencari dan

Merampas
Jenayah perdagangan dalam industri perbankan dan kewangan telah meningkat
dengan tingginya sehingga kuasa yang ada pada BNM untuk menyiasat dan
mencari sebelum BAFIA 1989 telah menunjukkan kekurangan kuasa untuk
menangani jenayah kolar putih ini. Hari ini, BAFIA 1989 memberikan kuasa
kepada pegawai penyiasat dari BNM untuk memasuki, mencari, merampas,
menyimpan dan memeriksa suspek dan rakan mereka.
Pegawai penyiasat boleh memberi maklumat yang diperlukan kepada pihak

polis atau mana-mana pegawai awam. Kuasa yang diberikan kepada pegawai
penyiasat mungkin boleh digunakan untuk mendakwa mana-mana individu
yang mungkin melakukan kesalahan di bawah BAFIA 1989 atau mana-mana
undang-undang yang berkaitan dengannya. Rasional kuasa tambahan ini
membolehkan BNM untuk mengumpul semua bahan bukti yang diperlukan
untuk mendakwa mana-mana individu yang melakukan kesalahan di bawah
BAFIA 1989.

Uji tahap kefahaman anda dengan menjawab soalan berikut.
LATIHAN 2.2
1. Menurut BAFIA 1989, siapakah yang berkelayakan untuk

mengurus dan mentadbir bank perdagangan di Malaysia?
2. „BAFIA 1989 memberi kuasa penuh kepada BNM berkenaan

dengan pengurusan sistem kewangan negara ini‰. Berikan
pendapat anda.
2.2.6 Kuasa dan Tugas Juruaudit

Seksyen 40 BAFIA 1989 telah meningkatkan kuasa dan tugas juruaudit di
institusi kewangan berlesen. Juruaudit mempunyai tanggungjawab untuk
melaporkan kepada BNM jika beliau menjumpai mana-mana perkara berikut
semasa menjalankan tugasnya:
(a) Berlaku perlanggaran mana-mana peruntukan dalam BAFIA 1989 atau

mana-mana kesalahan yang berlaku di institusi kewangan di bawah mana-
mana undang-undang;
(b) Kerugian yang dialami oleh institusi kewangan telah mengurangkan dana
modalnya lebih daripada 50%;
(c) Berlaku perkara yang tidak kena yang menjejaskan hak kepentingan
penyimpan atau kreditor kepada institusi kewangan;
(d) Berlaku perkara lain yang tidak kena; atau
(e) Juruaudit tidak boleh mengesahkan bahawa tuntutan oleh penyimpan atau
kreditor dilindungi oleh aset institusi kewangan; dan
Pihak juruaudit diberi kuasa untuk mempunyai semua informasi daripada

pegawai institusi kewangan untuk tujuan audit.

AKTIVITI 2.2
BAFIA 1989 memberi kuasa kepada juruaudit institusi kewangan

berlesen untuk melaporkan sebarang perkara yang berlawanan dengan
BAFIA 1989 kepada BNM. Adakah ini tidak menimbulkan sebarang
konflik kerana pihak juruaudit dibayar oleh institusi kewangan itu
sendiri? Bincangkan.
2.2.7 Pengambilan Deposit dan Definisi Deposit

Terdapat dua objektif bagi keperluan pengambilan deposit di bawah BAFIA
1989, iaitu objektif pembangunan dan objektif kawalan. Objektif pembangunan
bertujuan untuk mempromosikan pertumbuhan, dan inovasi dalam pasaran bon
dan pasaran kertas kerja perdagangan dengan memudahkan definisi deposit.
Objektif kawalan bertujuan untuk memantau aktiviti pengambilan deposit dalam

keadaan yang terkawal bagi mengelak aktiviti pengambilan deposit haram. Di
bawah Seksyen 25 BAFIA 1989, ia melarang mana-mana individu menjalankan
perniagaan berkaitan pengambilan deposit kecuali dibenarkan di bawah lesen
yang diberikan oleh Kementerian Kewangan untuk perniagaan berlandaskan
perbankan, syarikat kewangan, perbankan saudagar atau rumah diskaun. Selain
itu, Seksyen 26 BAFIA 1989 melarang mana-mana individu tanpa kelulusan
bertulis dari BNM untuk membuat sebarang perjanjian bagi menerima sebarang
deposit daripada mana-mana perseorangan dari dalam atau di luar Malaysia.
BAFIA 1989 mentakrifkan deposit sebagai sejumlah wang yang diterima atau
dibayar secara bersyarat yang akan dibayar dalam bentuk wang tunai atau sama
nilainya, sama ada dengan kadar faedah atau tidak pada nilai premium ataupun
diskaun. Sebarang aktiviti dengan elemen pengambilan deposit akan dianggap
sebagai pengambilan deposit tanpa mengira transaksi tersebut ialah pinjaman,
pendahuluan, pelaburan, penyimpanan, jualan dan pembelian semula.
BAFIA 1989 menyediakan senarai aktiviti yang tidak dianggap pengambilan

deposit:
(a) Wang yang dibayar melalui cara pendahuluan atau sebahagian

pembayaran di bawah kontrak untuk penjualan, sewaan atau mana-mana
peruntukan harta atau perkhidmatan;
(b) Wang yang dibayar melalui deposit untuk kontrak prestasi;

(c) Wang yang dibayar berdasarkan perkara yang disebut dalam Jadual
Pertama BAFIA 1989 yang melibatkan wang yang dibayar oleh individu ke
atas institusi tertentu seperti kerajaan Malaysia, BNM atau pihak berkuasa
tempatan; atau
(d) Wang yang dibayar kepada mana-mana individu oleh mana-mana

individu tertentu seperti kerajaan Malaysia, badan berkanun, atau individu
berkenaan atau syarikat bersekutu.
2.2.8 Kerahsiaan
SEMAK KENDIRI 2.2
Apakah yang anda faham tentang kerahsiaan dalam perbankan?
Hubungan antara bank dan pelanggannya dianggap rasmi sehingga adanya

peruntukan berbentuk kerahsiaan dalam akta perbankan untuk melindungi
hubungan ini. Apabila pelanggan memohon atau memperoleh kemudahan
kredit dari bank, beliau akan menjangkakan bank tidak akan mendedahkannya
kepada orang lain. Untuk menjaga maklumat yang rasmi ini, akta perbankan
melarang pihak bank daripada mendedahkan informasi kepada mana-mana
individu kecuali dengan persetujuan daripada pelanggan berkenaan. Hubungan
terbentuk daripada pihak bank dan pelanggan apabila pelanggan menyimpan
wangnya di dalam bank atau apabila pelanggan membeli bon dari bank.
Undang-undang kerahsiaan telah dibuat secara jelas dan dilanjutkan kepada

semua institusi kewangan berlesen di bawah BAFIA 1989. Seksyen 99 di bawah
akta membenarkan pendedahan informasi bagi keadaan berikut:
(a) Pelanggan telah memberi kelulusan bertulis untuk mendedahkan

informasi;
(b) Pelanggan telah diisytiharkan bankrap;
(c) Berlaku kes mahkamah yang melibatkan institusi kewangan dan

pelanggan; dan
(d) Maklumat yang hanya berkenaan dengan kemudahan kredit yang

ditawarkan oleh cawangan bank asing yang berlesen dan informasi
tersebut diperlukan oleh ibu pejabat di luar negara.

Pendedahan yang dinyatakan di atas adalah dibenarkan oleh undang-undang

atas dasar membenarkan pegawai polis menyiasat kesalahan tersebut.
Pendedahan yang dibuat oleh institusi kewangan kepada pegawai polis harus
dihadkan kepada akaun dan hubungan individu yang disyaki melakukan
kesalahan.
BNM juga membenarkan pihak berkuasa dari luar negara untuk memeriksa
buku, akaun dan transaksi bank asing atau wakil bank asing yang berpangkalan
di Malaysia.
AKTIVITI 2.3
En dan Pn Chong mempunyai akaun bersama di Bank Bumirakyat

sejak tahun 1970. Persetujuan daripada kedua-dua pihak atau En
Chong mesti diperoleh bagi membenarkan semua transaksi berkenaan
dengan akaun tersebut. En dan Pn Chong telah bercerai dua bulan
yang lalu. Pn Chong telah bertemu dengan pegawai bank dan
membuat pertanyaan tentang baki akaun. Merujuk kepada peruntukan
di bawah BAFIA 1989 yang berkenaan dengan kerahsiaan, bolehkah
pegawai bank mendedahkan baki akaun tanpa persetujuan En Chong?
Terangkan jawapan anda.
2.2.9 Pemindahan Dana secara Elektronik

Peruntukan telah dibuat dalam BAFIA 1989 bagi pemantauan dan kawalan ke
atas mana-mana cadangan sistem pemindahan dana secara elektronik atau
sistem yang sedia ada di Malaysia. Mengikut Seksyen 119, BAFIA 1989, tiada
individu dibenarkan menjalankan sebarang operasi yang berkaitan dengan
sistem pemindahan dana secara elektronik kecuali beliau telah mendedahkan
kepada BNM tentang skim operasinya yang berkenaan dengan tugasan dan
tanggungjawab semua pihak yang terlibat dalam sistem ini. Ini membolehkan
BNM membuat koordinasi dan memantau perkembangan sistem pemindahan
dana secara elektronik yang moden ini di Malaysia.
2.2.10 Penalti
Secara umumnya, jumlah penalti yang dikenakan di bawah BAFIA 1989 telah
meningkat bagi memastikan jumlah penalti tersebut menyamai kesalahan yang
dilakukan. Denda maksimum ialah RM10 juta dan hukuman penjara maksimum
ialah 10 tahun.
Yang berikut dalam Jadual 2.1 ialah contoh penalti yang dikenakan berdasarkan
peruntukan di bawah BAFIA 1989.
Jadual 2.1: Contoh Penalti
Hukuman
Kesalahan Seksyen Denda Denda Harian
Penjara
Menjalankan Seksyen 4(a) 10 tahun RM10,000,000 RM100,000
perniagaan
perbankan
tanpa lesen
Gagal Seksyen 16 ă RM5,000 RM500

menunjukkan
papan tanda
„bank
berlesen‰
Pengiklanan Seksyen 27 3 tahun RM3,000,000 -

untuk
mendapatkan
deposit (kecuali
bank berlesen)
Gagal melantik Seksyen 40(1) - RM1,000,000 RM1,000

juruaudit
Seksyen 106, BAFIA 1989 memperkatakan sebarang kesalahan yang berkaitan

dengan mana-mana peruntukan dalam BAFIA 1989 yang dilakukan oleh mana-
mana institusi kewangan sama ada individu pada masa melakukan kesalahan
tersebut ialah pengarah, pegawai atau pengawal (controller) kepada institusi
kewangan akan dianggap bersalah kecuali individu tersebut boleh membuktikan
bahawa ketika kesalahan itu berlaku di luar pengetahuannya atau kebenarannya
dan beliau telah pun melaksanakan semua tindakan tersebut mengikut prosedur
untuk mencegah kesalahan tersebut.
Pengawal bermaksud individu yang mempunyai kepentingan lebih daripada

50% pegangan saham institusi. Mengikut Seksyen 121, BAFIA 1989, pengarah,
pegawai dan pengawal institusi kewangan berlesen adalah bertanggungjawab
untuk membayar ganti rugi kepada institusi secara keseluruhan atau kerugian
dalam apa jua bentuk berikutan kesalahan yang dilakukan. Namun pengarah,
pegawai dan pengawal boleh mengelak dari dikenakan penalti jika kesalahan
tersebut berlaku tanpa keizinannya dan beliau telah melaksanakan perkara
mengikut cara yang betul dan cermat bagi mengelakkan berlakunya kesalahan
itu.

2.3 KESAN BAFIA 1989 KE ATAS

PENGURUSAN BANK PERDAGANGAN
Secara umumnya, BAFIA 1989 mempertanggungjawabkan ke atas pihak
pengurusan dan lembaga pengarah, juga memaksa pengurusan bank
perdagangan untuk lebih berdisiplin, profesional dan telus dalam melaksanakan
pengurusan cermat dan berintegriti dalam bank mereka.
SEMAK KENDIRI 2.3
Selepas mengetahui kenapa BAFIA 1989 dilaksanakan dan

peruntukannya, apakah kesan BAFIA 1989 ke atas pengurusan
perbankan perdagangan?
BAFIA 1989 meletakkan tanggungjawab ke atas lembaga pengarah dan pegawai

bank ke atas sebarang kesalahan yang dilakukan oleh bank kecuali mereka boleh
membuktikan bahawa kesalahan tersebut berlaku tanpa keizinan mereka dan
mereka telah melaksanakan semua perkara dengan baik dan cermat bagi
mengelak berlakunya kesalahan tersebut. Mereka juga bertanggungjawab untuk
membayar ganti rugi kepada institusi atas kerugian atau kerosakan dalam apa
jua bentuk berikutan dengan kesalahan yang terjadi.
Peruntukan BAFIA 1989 telah membuatkan ahli lembaga pengarah dan pegawai
bank lebih berhati-hati dan peka dengan tugasan mereka kerana mereka akan
bertanggungjawab atas penalti yang berat jika mereka gagal menjalankan tugas
mereka dengan baik.
BAFIA 1989 juga memastikan pegawai utama yang dilantik ialah individu yang
mempunyai kaliber yang tinggi dan mempunyai pengalaman yang diperlukan
oleh bank untuk mendapatkan persetujuan bertulis dari BNM sebelum membuat
sebarang pelantikan utama. Walaupun syarat ini sangat membebankan, namun
ia memastikan bahawa setiap bank perdagangan diuruskan oleh individu yang
benar-benar berkelayakan. Proses penapisan ini menghapuskan pengaruh
individu yang memegang sebarang jawatan di institusi kewangan.

Uji kefahaman anda dengan menjawab soalan berikut:
LATIHAN 2.3
1. Kenapakah BAFIA 1989 mengenakan penalti yang berat kepada

kesalahan yang dilakukan di bawah akta baharu ini?
2. Bank Untung Selalu Bhd didapati melanggar salah satu perkara

dalam peruntukan di bawah BAFIA 1989 mengenai kecairan
bank. Kenapakah pegawai bank dipertanggungjawabkan oleh
BAFIA 1989?
3. Bolehkah BAFIA 1989 berhadapan dengan cabaran-cabaran

baharu dalam industri perbankan pada masa hadapan?
 Akta Perbankan dan Institusi Kewangan (BAFIA) 1989 berkuat kuasa pada
tarikh 1 Oktober 1989. Ia dikuatkuasakan untuk menyediakan undang-
undang baharu dan menyeluruh untuk perlesenan dan peraturan bagi
institusi kewangan menjalankan aktiviti perbankan, syarikat kewangan,
perbankan saudagar, rumah diskaun dan perniagaan broker wang, dan
untuk memantau institusi kewangan menjalankan aktiviti perniagaan yang
selain daripada kewangan.
Ć Pembangunan yang pesat dan persaingan yang sengit dalam sistem

perbankan dan krisis kewangan dalam pengambilan deposit oleh koperasi
adalah rasional utama bagi undang-undang baharu ini diperkenalkan.
Ć Terdapat banyak kritikan keras terhadap BAFIA 1989 tetapi secara

realitinya, sistem perbankan di Malaysia sangat memerlukan akta perbankan
baharu untuk menangani masalah pembangunan dan saingan dalam cara
yang lebih tepat dan efektif.
 BAFIA 1989 boleh membantu Bank Negara Malaysia (BNM) mengawal dan
memantau peserta dalam industri perbankan agar lebih teratur, dan
menyeluruh dalam perkara berkaitan kestabilan dan kemantapan sistem
kewangan negara.

 Ia juga secara langsung mempromosikan lebih disiplin, profesionalisme dan

rasa tanggungjawab dalam kalangan ahli lembaga pengarah dan
pengurusan bank perdagangan melalui pelaksanaan penalti yang berat bagi
kesalahan dan kecuaian dalam pengurusan bank perdagangan.
 Akta bank baharu ini dijangkakan akan membuka pembatasan baharu

dengan meningkatkan kesedaran dalam tugasan dan tanggungjawab pada
pihak pengurusan bank perdagangan.
Pemindahan dana secara elektronik Kerahsiaan

Topik  Perbankan
3 Bercawangan
HASIL PEMBELAJARAN
1. Membincangkan kebaikan dan keburukan sistem perbankan
bercawangan;
2. Menghuraikan masalah yang dihadapi oleh pengurus cawangan
bank perdagangan; dan
3. Menerangkan langkah-langkah yang boleh digunakan untuk
menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan pengurusan cawangan
bank perdagangan.
 PENGENALAN
Ciri khas dalam sistem kewangan di Malaysia ialah rangkaian cawangan di
seluruh negara. Sistem rangkaian cawangan adalah cara yang paling mudah dan
berkesan untuk mengembangkan perniagaan perbankan dan perkhidmatan
kerana setiap cawangan beroperasi sebagai pusat keuntungan. Walau
bagaimanapun, terdapat masalah unik yang dihadapi oleh pengurusan cawangan.
3.1 PERBANKAN BERCAWANGAN

Perbankan bercawangan bermaksud perniagaan bank dijalankan oleh
cawangan pejabat yang menawarkan perkhidmatan perbankan seperti
pengambilan deposit dan pinjaman.

64  TOPIK 3 PERBANKAN BERCAWANGAN
Bank menubuhkan cawangan mereka di seluruh negara untuk memaksimumkan

setiap saham pasaran dalam perbankan. Ciri asas perbankan bercawangan ialah
operasi cawangan yang dikawal oleh ibu pejabat dan setiap cawangan dianggap
sebagai pusat keuntungan. Setiap cawangan dianggap sebagai pusat keuntungan
dan bukannya pusat kos kerana setiap daripada mereka mempunyai keupayaan
untuk menghasilkan pendapatan melalui pinjaman dan aktiviti pelaburan.
3.1.1 Kebaikan Perbankan Bercawangan

Perbankan bercawangan di Malaysia dipercayai mempunyai banyak kelebihan
sama ada dari perspektif bank ataupun pelanggan. Kelebihan ini termasuklah:
(a) Mengurangkan Nisbah Populasi Per Cawangan

Perbankan bercawangan mengurangkan nisbah populasi per cawangan.
Oleh itu, lebih banyak cawangan bank bermakna keupayaannya lebih
banyak untuk menyediakan perkhidmatan perbankan kepada orang ramai.
(b) Menggunakan Sumber Bank dengan Lebih Berkesan

Jika perbankan bercawangan tidak dibenarkan, bank perlu membuka bank
baharu untuk menembusi pasaran baharu. Ini akan melibatkan sumber
yang besar dan bertindih. Dengan rangkaian cawangan, bank boleh
berkembang ke pasaran baharu melalui penggunaan kewangan, operasi
dan sumber manusia yang lebih berkesan.
(c) Mempelbagaikan Aset dan Deposit Bank

Bank boleh mempunyai portfolio campuran pinjaman dan portfolio
campuran deposit dengan mempunyai pelanggan berdasarkan lokasi dan
kepelbagaian geografi. Kepelbagaian aset dan deposit ini turut
mengurangkan risiko bank. Contohnya, bank dengan cawangan yang
banyak boleh mempelbagaikan risiko kreditnya dengan mendapatkan
pelanggan dengan profesion, keperluan dan lain-lain yang berbeza
berbanding bank yang perlu memberi tumpuan kepada kumpulan
pelanggan tertentu yang hanya mengehadkan bilangan cawangan dan
lokasi operasinya.
(d) Menggerakkan Dana Lebih Berkesan

Terdapat cawangan yang boleh menarik lebih deposit daripada memberi
pinjaman dan ada cawangan yang menerima permohonan pinjaman lebih
daripada deposit asas yang boleh ditampung mereka. Dengan mempunyai
cawangan perbankan, rangkaian cawangan boleh mengatasi masalah ini
dengan menggerakkan deposit dari satu cawangan ke cawangan yang
kekurangan deposit. Kekurangan dalam rangkaian cawangan akan
mengakibatkan kos melepas, iaitu kehilangan pelanggan kerana kegagalan
TOPIK 3 PERBANKAN BERCAWANGAN  65
untuk memenuhi keperluan terhadap pinjaman dan seterusnya

mengakibatkan kekurangan deposit.
(e) Menyediakan Perkhidmatan yang Lebih Baik

Dengan rangkaian cawangan yang mencukupi, pelanggan tidak perlu
menukar bank atau membuka akaun baharu di bank lain apabila menukar
pekerjaan atau berpindah rumah. Selain itu, pelanggan tidak perlu
bimbang apabila bekerja di luar kawasan mereka kerana aktiviti perbankan
boleh dilakukan di mana-mana.
(f) Memberi Kelebihan Bersaing

Bank yang memiliki banyak cawangan mempunyai kelebihan bersaing
berbanding mereka yang kurang kerana cawangan bank ialah pusat
menjana keuntungan bagi bank.
Tambahan pula, keteguhan bank dikaitkan dengan saiz rangkaian cawangan. Ini
dapat dilihat daripada kenyataan bahawa majoriti besar bank perdagangan di
Malaysia mempunyai rangkaian cawangan yang besar.
3.1.2 Kelemahan Perbankan Bercawangan

Ciri-ciri asas perbankan bercawangan ialah operasi cawangan dikawal oleh ibu
pejabat. Terdapat banyak perbezaan dari segi kuasa yang diberikan kepada
pengurus cawangan. Perbezaan ini boleh menyebabkan pelbagai masalah dalam
pengurusan perbankan bercawangan. Ketidakseimbangan kuasa antara pegawai
bank di ibu pejabat dan cawangan juga menyumbang kepada masalah
pengurusan. Kecemerlangan dan kualiti perkhidmatan perbankan yang
ditawarkan kepada pelanggan bergantung pada penyelesaian kepada masalah
ini.
AKTIVITI 3.1
Anda pasti mempunyai akaun dengan bank tertentu tetapi anda sering
menjalankan urus niaga di cawangan-cawangan. Berdasarkan
pengalaman anda sendiri, apakah kelebihan/keburukan berurus niaga
dengan cawangan?

Uji tahap kefahaman anda dengan menjawab soalan-soalan berikut:
LATIHAN 3.1
1. Mengapakah cawangan bank perdagangan dianggap sebagai

pusat keuntungan dan bukannya sebagai pusat kos?
2. Bank Perdana Bhd telah membuka cawangan di kawasan luar

bandar. Cawangan ini hanya mengumpulkan deposit dan tidak
menyediakan pinjaman. Adakah cawangan ini dianggap sebagai
pusat keuntungan atau pusat kos?
3. Apakah kelebihan bank dengan rangkaian cawangan yang besar

berbanding bank tanpa rangkaian cawangan?
4. Secara umumnya, bank-bank perdagangan tempatan umum

mempunyai lebih banyak cawangan berbanding cawangan
perdagangan asing kerana BNM mengehadkan bilangan
cawangan baharu bagi bank perdagangan asing. Walau
bagaimanapun, terdapat bank-bank perdagangan asing yang
menunjukkan prestasi yang lebih baik daripada bank-bank
tempatan. Adakah ini bermakna bahawa bilangan cawangan
bukan kunci penentu keuntungan bank?
3.2 MASALAH PENGURUSAN PERBANKAN

BERCAWANGAN DI MALAYSIA
Operasi perbankan bercawangan dikawal oleh ibu pejabat. Oleh itu, terdapat
masalah pengurusan antara ibu pejabat dan cawangan. Masalah mengenai
pengurusan perbankan bercawangan di Malaysia ialah:
(a) Masalah operasi;

(b) Masalah staf;
(c) Masalah hubungan antara ibu pejabat dan cawangan;
(d) Masalah berkaitan promosi perniagaan; dan
(e) Masalah berkaitan prestasi cawangan.

3.2.1 Masalah Operasi

Tiga masalah operasi utama yang dihadapi oleh pengurusan perbankan
bercawangan ialah:
(a) Masalah berkaitan kakitangan;

(b) Masalah berkaitan komputer; dan
(c) Masalah berkaitan pelanggan.
Jadual 3.1 menunjukkan jenis masalah operasi yang sering dihadapi oleh
cawangan bank.
Jadual 3.1: Jenis Masalah Operasi yang Dihadapi oleh Cawangan Bank
Jenis Masalah Kekerapan Peratusan (%)

Masalah berkaitan kakitangan 81 36.8
Masalah berkaitan komputer 69 31.4
Masalah berkaitan pelanggan 49 22.3
Kuasa terhad cawangan 48 21.8
Prosedur operasi 41 18.6
Terlalu banyak laporan 24 10.9
Kekangan ruangan 13 5.9
Kekurangan kemudahan 9 4.1
Masalah berkaitan perundangan 6 2.7
Lain-lain 23 10.5
Sumber: Shamsudin Ismail & Ee Kow Keang (1991)
(a) Masalah Berkaitan Kakitangan

Secara umumnya, masalah berkaitan kakitangan menjejaskan moral
kakitangan yang seterusnya mempengaruhi kualiti perkhidmatan bank yang
diberikan kepada pelanggan. Secara tidak langsung, ia memberi kesan
kepada keuntungan bank. Antara masalah yang berkaitan dengan
kakitangan yang menjadi punca masalah operasi termasuklah yang berikut:
(i) Cuti
Masalah yang berkaitan dengan cuti tahunan sering berlaku,
terutamanya semasa musim perayaan utama dan apabila kakitangan
mengambil cuti sakit atau cuti kecemasan serentak. Ini memberi
kesan kepada operasi cawangan kerana apabila kakitangan bercuti
(cuti panjang terutamanya), cawangan akan kekurangan kakitangan
untuk melaksanakan tugasan harian.
(ii) Kekurangan Kakitangan

Masalah ini selalu berlaku ketika waktu makan tengah hari, hari
mendapat gaji, sebelum dan selepas cuti panjang, dan apabila
kakitangan mengambil cuti sakit, cuti tahunan atau cuti bersalin.
Apabila terdapat kekurangan tenaga kerja, pekerja lain dikehendaki
mengambil alih tugas pekerja yang tidak hadir. Beban kerja
tambahan memberi kesan kepada prestasi penggantian pekerja dan
dengan itu menjejaskan kualiti perkhidmatan kepada pelanggan.
(iii) Kualiti Pekerja

Kakitangan yang dihantar oleh ibu pejabat ke cawangan tidak
berpengalaman atau secukupnya terlatih. Di samping itu, kakitangan
cawangan lemah dalam komunikasi dan penyeliaan kemahiran.
(b) Masalah Berkaitan Komputer

Komputer mempunyai masalahnya tersendiri seperti yang berikut:
(i) Kerosakan dan Gangguan Komputer

Kerosakan dan gangguan komputer mengganggu operasi harian.
Apabila masalah itu berlaku, tugasan harian perlu dilakukan secara
manual dan kemas kini perlu dilakukan kemudiannya. Sekiranya
terdapat apa-apa kerosakan besar, kakitangan perlu menyelesaikan
tugasan harian pada keesokan harinya, biasanya dalam keadaan
tergesa-gesa. Ini boleh menjejaskan kualiti kerja kerana ada
kemungkinan akan berlaku kesilapan dalam keadaan tersebut.
Semangat kakitangan juga akan terjejas.
Keadaan ini menjadi lebih rumit jika kerosakan berlaku pada waktu
puncak. Kerani kaunter menjadi sasaran kemarahan pelanggan yang
tidak sabar menunggu operasi berjalan seperti biasa.
Tambahan pula, akibat terlalu bergantung pada komputer,

kadangkala kakitangan cawangan lupa proses manual berkaitan
dengan langkah-langkah kawalan yang mereka perlu patuhi semasa
kerosakan komputer.
(ii) Rasa Tidak Puas Hati dengan Jabatan Pemprosesan Data Elektronik
(EDP ă Electronic Data Processing)
Kakitangan cawangan berpendapat bahawa Jabatan Pemprosesan
Data Elektronik (EDP) di ibu pejabat dianggap sebagai kurang
berpengetahuan dari segi produk, sistem dan prosedur perbankan.
EDP sering menetapkan prosedur operasi baharu tanpa mengambil
kira masalah dan keperluan praktikal operasi.

(c) Masalah Berkaitan Pelanggan

Masalah yang berkaitan dengan pelanggan berkisar tentang pelanggan
tidak puas hati dengan perkhidmatan perbankan yang disediakan oleh
cawangan. Apakah yang membuatkan pelanggan tidak berpuas hati?
Pertama, pelanggan sentiasa mengadu tentang perkhidmatan yang
perlahan semasa waktu makan tengah hari, hari mendapat gaji dan musim
perayaan. Kedua, pelanggan tidak berpuas hati tentang permintaan atau
rayuan mereka untuk pengecualian bank tentang garis panduan, peraturan
dan syarat yang ditolak oleh pihak pengurusan.
AKTIVITI 3.2
Anda pengurus cawangan di bank tempatan. Terangkan bagaimana

anda menguruskan masalah operasi tersebut:
Masalah Cadangan
Kesemua kakitangan cawangan anda berbangsa Melayu. Hari

Raya Puasa pasti akan berlaku dan semua pekerja ingin
mengambil cuti panjang. Walau bagaimanapun, Hari Raya
Puasa dijangka jatuh pada pertengahan minggu dan bank
akan membenarkan dua hari cuti umum sahaja. Siapakah
yang akan dibenarkan untuk mengambil cuti panjang?
Cawangan anda baru sahaja memulakan perniagaan hari ini

dan banyak pelanggan datang untuk mendapatkan
perkhidmatan perbankan. Tiba-tiba sistem komputer rosak,
pelanggan dan kakitangan mengeluh kerana masalah ini
kerap berlaku. Apakah yang perlu anda lakukan?
En Bahari pelanggan setia cawangan anda. Baru-baru ini,

beliau memohon pinjaman perumahan dan ibu pejabat anda
meluluskan pinjaman pada kadar faedah BLR + 2%. En Bahari
meminta jasa baik anda sebagai pengurus cawangan untuk
mengurangkan kadar faedah kepada BLR + 1%. Anda tidak
dapat melakukannya kerana ia bertentangan dengan
peraturan Institut Bank di Malaysia dan Bank Negara
Malaysia. Bagaimanakah anda menjelaskannya kepada En
Bahari?

3.2.2 Masalah Pekerja

Tiga masalah utama pekerja berkaitan pengurusan perbankan bercawangan ialah:
(a) Ketidakhadiran;
(b) Motivasi; dan
(c) Kakitangan yang tidak berpengalaman.
Jadual 3.2 menyenaraikan jenis masalah kakitangan yang sering dihadapi oleh
cawangan.
Jadual 3.2: Jenis Masalah Kakitangan yang Dihadapi oleh Cawangan
Jenis Masalah Kekerapan Peratusan (%)

Ketidakhadiran 50 22.9
Motivasi 49 22.5
Kakitangan tidak berpengalaman 35 16.1
Sikap 34 15.6
Disiplin 28 12.8
Kekurangan kakitangan 27 12.4
Pengambilan kakitangan 22 10.1
Kerja lebih masa yang berlebihan 20 9.2
Kekurangan kemahiran dalam pengurusan dan
20 9.2
pemasaran
Konflik antara pegawai dan kerani 18 8.3
Kurang produktiviti 13 6.0
Cuti 12 5.5
Masalah berkaitan kesatuan pekerja 10 4.6
Tidak puas hati dengan sistem ganjaran 9 4.1
Masalah peribadi 8 3.7
Hubungan kakitangan 5 2.3
(a) Ketidakhadiran
Ketidakhadiran bermakna tidak datang kerja atas sebab termasuk cuti
sakit, penyertaan dalam sukan dan penyertaan dalam mesyuarat persatuan
pekerja. Jika ketidakhadiran kerap berlaku, ia akan mengganggu operasi
cawangan dan memberi kesan kepada pekerja yang perlu mengambil alih
tugas pekerja yang tidak hadir.

(b) Motivasi
Empat faktor yang boleh menjejaskan motivasi ialah:
(i) Kekurangan peluang untuk pembangunan diri dan kemajuan

kerjaya;
(ii) Kekurangan ganjaran intrinsik dan bukan intrinsik;
(iii) Polisi dan garis panduan yang jelas; dan
(iv) Ditegur di khalayak ramai.
(c) Pekerja yang Tidak Berpengalaman

Sebahagian besar kakitangan yang dihantar ke cawangan tidak
berpengalaman atau dilatih dengan betul.
AKTIVITI 3.3
Anda pengurus cawangan di sebuah bank tempatan. Apakah

pendekatan anda kepada masalah motivasi berikut?
Masalah Cadangan
Cik Rosni telah lama berkhidmat di cawangan anda. Beliau
tiba di tempat kerja tepat pada jam 9.00 pagi dan
meninggalkan kerja pada tepat jam 5.00 petang. Beliau hanya
membuat apa yang disuruh. Cik Rosni tidak bekerja lebih
masa walaupun terdapat banyak kerja yang perlu disiapkan.
Adakah Cik Rosni mempunyai apa-apa masalah motivasi?
En Ragunathan penolong pengurus di cawangan anda. Beliau

pekerja yang bekerja keras. Walau bagaimanapun, sejak
permohonan kenaikan pangkatnya telah ditolak, beliau
nampaknya kurang berminat dengan kerjanya. Apakah
tindakan yang anda akan ambil?
En Koh pegawai kredit di cawangan anda. Dia tidak suka

mencari pelanggan. Falsafah beliau adalah, „Jika pelanggan
mahukan pembiayaan, mereka harus datang ke bank.
Mengapakah perigi mencari timba?‰ Mengapakah beliau
berpendapat sebegini? Apakah yang perlu anda lakukan?

3.2.3 Masalah Hubungan antara Ibu Pejabat dan

Cawangan
Masalah hubungan antara ibu pejabat dan cawangan adalah berpunca daripada
sumber konflik berikut:
(a) Perkongsian sumber;

(b) Perbezaan matlamat;
(c) Aktiviti kerja yang saling bergantungan;
(d) Perbezaan nilai dan persepsi; dan
(e) Masalah komunikasi.
Yang berikut ialah penerangan lanjut mengenainya:
(a) Perkongsian Sumber

Sumber yang terhad dalam bank yang perlu dikongsi oleh ibu pejabat dan
cawangan dalam mengikut keutamaan yang ditetapkan oleh pengurusan
bank. Akibatnya, beberapa cawangan diberikan lebih atau kurang sumber
berbanding keperluan mereka. Konflik berkaitan dengan sumber termasuk:
(i) Ibu pejabat menolak permohonan pinjaman cawangan bank yang

tidak mempunyai dana yang mencukupi untuk pinjaman; dan
(ii) Masalah kekurangan pekerja.
(b) Perbezaan Matlamat

Walaupun ibu pejabat dan cawangan kepunyaan organisasi yang sama,
mereka mempunyai matlamat yang berbeza dalam aktiviti tertentu.
Sebagai contoh, prosedur operasi dalam manual operasi yang terlalu ketat
dan lebih menekankan kepada aspek kawalan. Ini mencerminkan konflik
antara objektif pengurus cawangan dan ketua kakitangan pejabat yang
bertanggungjawab ke atas kawalan dalaman.
Tanggungjawab pengurus cawangan adalah untuk menguruskan

cawangan dan untuk menjana keuntungan dalam persekitaran terkawal
yang munasabah. Walau bagaimanapun, kakitangan kawalan dalaman di
ibu pejabat mahu sistem kawalan menyeluruh. Konflik seumpama itu tidak
dapat dielakkan apabila cawangan dianggap sebagai pusat keuntungan,
manakala ibu pejabat pusat perkhidmatan.

Masalah ini wujud kerana perbezaan tahap penekanan kepada objektif

yang sama. Contohnya, cawangan perlu menghantar terlalu banyak
laporan berdasarkan tarikh akhir yang ditetapkan oleh ibu pejabat.
Cawangan merasakan bahawa masa yang diberikan untuk melengkapkan
dan mengemukakan laporan adalah terlalu singkat. Walaupun cawangan
berpendapat bahawa tugas harian perlu diberi keutamaan tetapi laporan
ialah agenda pertama dalam senarai pejabat ketua tanggungjawab.
(c) Aktiviti Kerja yang Saling Bergantungan

Struktur sistem rangkaian cawangan memerlukan saling bergantungan
antara cawangan dan ibu pejabat. Sebagai contoh, ibu pejabat bergantung
pada cawangan dalam menyediakan laporan kewangan bank dan
cawangan bergantung pada ibu pejabat untuk pembiayaan.
Masalah berlaku apabila unit dalam sesebuah organisasi tidak dapat

melaksanakan tugas akibat tidak berprestasi atau unit lain tidak
menyiapkan kerja. Sehubungan itu, akan timbul masalah antara cawangan
dan ibu pejabat jika cawangan tidak mengemukakan laporan yang
ditetapkan pada tarikh akhir atau jika ibu pejabat gagal untuk meluluskan
permohonan pinjaman pada tarikh akhir yang ditetapkan.
(d) Perbezaan Nilai dan Persepsi

Perbezaan sikap, nilai dan persepsi antara kakitangan ibu pejabat dan
kakitangan cawangan menyumbang kepada konflik di dalam bank. Tahap
konflik bergantung pada tahap perbezaan dalam nilai dan persepsi  lebih
banyak perbezaan, semakin besar konflik.
Konflik boleh timbul daripada perbezaan dalam persepsi terhadap baki

kuasa antara ibu pejabat dan cawangan. Ibu pejabat dilihat sebagai lebih
berkuasa daripada cawangan. Ketidakseimbangan kuasa sering menjadi
punca konflik berterusan antara ibu pejabat dan cawangan.
(e) Masalah Komunikasi

Komunikasi yang kurang jelas boleh menyebabkan konflik antara
kumpulan. Faktor yang menjejaskan komunikasi antara ibu pejabat dan
cawangan ialah:
(i) Respons yang perlahan;

(ii) Tahap kecekapan pegawai yang berkenaan;
(iii) Kaedah komunikasi;
(iv) Orang yang hendak dihubungi; dan
(v) Konflik polisi dan prosedur.

SEMAK KENDIRI 3.1
Bagaimanakah masalah komunikasi antara ibu pejabat dan cawangan

boleh diselesaikan?
Jadual 3.3 menyenaraikan beberapa langkah yang boleh membantu

menyelesaikan masalah komunikasi antara ibu pejabat dan cawangan.
Jadual 3.3: Langkah-langkah untuk Menyelesaikan Masalah Komunikasi

antara Ibu Pejabat dan Cawangan
Langkah-langkah Kekerapan Peratusan (%)

Mesyuarat yang lebih kerap/dialog/perbincangan 62 29.5
Mempunyai pemahaman yang lebih baik mengenai 38 18.5
kerja di cawangan
Lebih banyak interaksi antara kakitangan ibu 31 14.8
pejabat dan kakitangan cawangan
Kakitangan ibu pejabat mesti mempunyai 29 13.8
pengalaman kerja peringkat cawangan
Kakitangan daripada ibu pejabat dipinjamkan ke 26 12.4
cawangan
Memahami peranan dan batasan antara satu sama 13 6.2
lain
Saluran komunikasi yang lebih baik 12 5.7
Jawapan segera kepada cawangan atau pertanyaan 12 5.7
masalah
Kakitangan ibu pejabat harus lebih mesra, lebih
10 4.8
sopan dan lebih diplomatik
Membincangkan dengan cawangan sebelum 8 3.8
membuat apa-apa perubahan besar yang memberi
kesan ke atas cawangan
Mengurangkan permintaan ad-hoc untuk 5 2.4
maklumat yang boleh didapati dari mana-mana
jabatan di ibu pejabat

Kita boleh membuat kesimpulan daripada Jadual 3.3 bahawa langkah terbaik
untuk menyelesaikan masalah hubungan antara ibu pejabat dan cawangan
adalah melalui interaksi yang lebih baik dan kerap antara kedua-dua pihak. Ini
termasuklah melalui mesyuarat/dialog/perbincangan yang lebih kerap antara
kedua-dua pihak untuk bukan sahaja membincangkan cara meningkatkan aspek
operasi pengurusan cawangan tetapi juga menyelesaikan masalah hubungan.
Selain itu, ketua kakitangan pejabat perlu lebih empati terhadap masalah kerja di
cawangan. Ini boleh dicapai melalui pengalaman kerja di cawangan atau melalui
program latihan yang berkaitan.
Interaksi antara kakitangan ibu pejabat dan kakitangan cawangan juga boleh
dipertingkatkan melalui mesyuarat rasmi atau sosial.
3.2.4 Masalah Berkaitan Promosi Perniagaan

Jadual 3.4 menyenaraikan masalah yang dihadapi oleh pengurus cawangan bank
dalam mempromosikan perniagaan.
Jadual 3.4: Masalah Utama yang Dihadapi oleh Cawangan Berkaitan Promosi Perniagaan
Masalah Kekerapan Peratusan (%)

Kekurangan tenaga kerja 104 47.5
Persaingan 63 28.8
Produk yang tidak kompetitif 55 25.1
Polisi dan peraturan yang keterlaluan 34 15.5
Pihak berkuasa yang tidak mencukupi untuk
29 13.2
menggunakan budi bicara bagi meluluskan
Penangguhan kelulusan oleh ibu pejabat 27 12.3
Kekurangan sokongan daripada ibu pejabat 20 9.1
Kekurangan kemudahan perbankan 19 8.7
Pasaran kecil 15 6.8
Lokasi 15 6.8
Kurang pelanggan berkualiti 12 5.5
Sikap pelanggan 10 4.6
Imej bank 8 3.7
Keadaan ekonomi 6 2.7
Saiz bank 3 1.4

(a) Kekurangan Tenaga Kerja

Kekurangan tenaga kerja untuk melaksanakan promosi yang betul ialah
kunci kepada masalah dalam mempromosi perniagaan. Misalnya,
cawangan kekurangan pegawai, terutamanya mereka yang mempunyai
kemahiran yang berkaitan dan berpengalaman dalam jualan dan
pemasaran untuk mempromosi pinjaman. Cawangan berpendapat bahawa
kakitangan cawangan perlu diberi latihan dalam jualan dan pemasaran,
dan promosi perniagaan.
(b) Persaingan
Persaingan sengit dari bank perdagangan lain dan syarikat kewangan ialah
masalah kedua terbesar dalam mempromosi perniagaan. Pengurus
cawangan perlu bersaing bukan sahaja dengan cawangan bank lain tetapi
juga dengan cawangan bank mereka sendiri.
(c) Keupayaan Produk untuk Bersaing

Masalah ketiga terbesar dalam mempromosi perniagaan terletak pada
sama ada produk mampu bersaing. Cawangan berpendapat bahawa bank
tidak berdaya saing dari segi harga dan kadar faedah berbanding dengan
yang ditawarkan oleh bank lain. Faktor lain yang boleh memberi kesan
kepada keupayaan produk untuk bersaing ialah:
(i) Terma dan syarat ketat yang keterlaluan;

(ii) Masa yang terlalu lama diambil untuk memproses permohonan
pinjaman; dan
(iii) Peraturan ketat yang ditetapkan oleh ibu pejabat.
(d) Polisi dan Peraturan

Polisi dan peraturan yang ketat dikenal pasti sebagai masalah keempat
dalam promosi perniagaan kerana mereka gagal untuk menarik pelanggan.
Cawangan mempunyai pendapat bahawa penilaian ke atas permohonan
pinjaman terlalu tegar untuk menggalakkan pembangunan portfolio
pinjaman cawangan. Selain itu, usaha mempromosi oleh cawangan
dikekang oleh polisi pinjaman yang ditetapkan oleh pejabat yang
menyekat jenis perniagaan yang boleh diperoleh oleh cawangan.

3.2.5 Masalah Berkaitan Prestasi Cawangan

Pada dasarnya, prestasi cawangan melibatkan penilaian atau pengukuran
keberkesanan organisasi cawangan. Oleh itu, objektif utama menilai prestasi
cawangan adalah untuk menilai prestasi sebenar jika dibandingkan dengan
prestasi belanjawan.
(a) Kriteria Penilaian

Kriteria kuantitatif dan kriteria kualitatif digunakan dalam penilaian
prestasi cawangan. Jadual 3.5 menyenaraikan kriteria yang digunakan.
Jadual 3.5: Kriteria Penilaian Prestasi Cawangan
Kriteria Kekerapan Peratusan (%)

Prestasi kewangan 158 72.8
Pinjaman dan pendahuluan 100 46.1
Deposit 94 43.3
Prestasi sebenar lawan bajet 77 35.5
Pengurusan am cawangan 37 17.1
Kawalan dalaman/laporan audit 22 10.1
Pinjaman tidak berbayar 18 8.3
Kualiti perkhidmatan pelanggan 17 7.8
Laporan 12 5.5
Pematuhan kepada prosedur dan garis panduan 12 5.5
yang ditetapkan oleh ibu pejabat
Pembiayaan sektor keutamaan 7 3.2
Saiz bank/cawangan 6 2.8
Bilangan kakitangan 6 2.8
Komen/aduan dari ibu pejabat/jabatan lain 5 2.3
Jadual 3.5 menunjukkan bahawa keberkesanan organisasi boleh dinilai

berdasarkan pelbagai kriteria kerana tidak ada satu standard tunggal boleh
menyediakan penilaian lengkap bagi keberkesanan organisasi.

(b) Pengukuran Prestasi

Seperti dalam kes keberkesanan, prestasi cawangan tidak boleh diukur
dengan hanya satu standard pengukuran. Jadual 3.6 menunjukkan 26
pengukuran prestasi yang boleh digunakan untuk menilai kecekapan,
keuntungan, produktiviti dan kualiti perkhidmatan dalam urutan
kepentingan.
Berdasarkan jadual, nisbah prestasi yang paling penting ialah jumlah

pinjaman kepada nisbah jumlah deposit. Nisbah ini mempunyai skor
tertinggi, selaras dengan konsep organisasi cekap yang menghubungkan
output dengan input. Dalam industri perbankan, input utama ialah
deposit, manakala pinjaman ialah output utama.
Nisbah dengan skor tertinggi seterusnya ialah perbelanjaan operasi kepada

operasi nisbah pendapatan. Nisbah ini juga dikenali sebagai nisbah
kecekapan kos. Ia mengukur keupayaan organisasi untuk mengurangkan
perbelanjaan operasi.
Nisbah keuntungan hanya sebagai nisbah keuntungan bersih berbanding

jumlah pinjaman juga digunakan untuk membantu prestasi kewangan
cawangan.
Tiga ukuran prestasi mempunyai markah yang paling rendah kerana

kekaburan mereka atau tidak relevan. Contohnya, pengukuran
berdasarkan jumlah kesilapan operasi ialah ukuran prestasi negatif.
Jadual 3.6: Pengukuran Prestasi Cawangan
Pengukuran Prestasi Skor Min

Jumlah pinjaman/jumlah deposit 4.024
Perbelanjaan operasi/pendapatan operasi 3.899
Keuntungan bersih/jumlah hasil 3.871
Keuntungan bersih/pendapatan operasi 3.824
Jumlah pinjaman tidak berbayar 3.762
Keuntungan bersih/jumlah aset 3.762
Keuntungan bersih/jumlah deposit 3.572
Faedah yang diperoleh/jumlah deposit bersih 3.569
Jumlah pinjaman dan pendahuluan/jumlah aset 3.522
Keuntungan bersih/bilangan kakitangan 3.476

Bilangan pinjaman tidak berbayar 3.459

Faedah yang diperoleh/deposit 3.398
Perbelanjaan operasi /bilangan kakitangan 3.345
Faedah yang diperoleh/jumlah aset bersih 3.289
Gaji pekerja dan faedah /perbelanjaan operasi 3.201
Faedah yang diperoleh/jumlah aset 3.139
Jumlah perbelanjaan faedah/perbelanjaan operasi 3.112
Pinjaman perniagaan/jumlah aset 3.082
Faedah bersih yang diperoleh/jumlah bilangan kakitangan 3.076
Jumlah pinjaman/jumlah bilangan kakitangan 3.043
Bilangan aduan daripada pelanggan 3.038
Faedah yang diperoleh/jumlah bilangan kakitangan 3.033
Penyelenggaraan di tempat kerja 3.043
Bilangan kelemahan operasi/kerosakan (seperti kekurangan wang tunai, 2.995
tersalah pos)
Pinjaman peribadi/jumlah aset 2.633
Perbelanjaan penginapan/perbelanjaan operasi 2.585
AKTIVITI 3.4
Penilaian terhadap prestasi cawangan sememangnya penilaian

terhadap prestasi pengurus cawangan. Jika cawangan didapati lemah
secara keseluruhannya, maka pengurusan oleh pengurus cawangan
tidak berkesan. Oleh itu, pengurus cawangan perlu diganti. Apakah
pandangan anda mengenai perkara ini?

Uji kefahaman anda dengan menjawab soalan-soalan berikut:
LATIHAN 3.2
1. Pn Zakiah pengurus cawangan Bank Perdana Bhd. Beliau telah

mengambil tindakan berikut berhubung dengan hubungan
masalah antara kakitangan ibu pejabat dan kakitangan
cawangannya. Adakah anda bersetuju dengan tindakan beliau?
Terangkan jawapan anda secara terperinci dengan alasan yang
munasabah.
(a) Kakitangan Jabatan Akaun dari ibu pejabat menegur

kakitangan akaun Pn Zakiah kerana lewat mengemukakan
laporan penyelarasan bank. Pn Zakiah menghubungi Ketua
Akauntan bank dan meminta agar kakitangan dari ibu
pejabat dihantar ke cawangan beliau untuk menyelesaikan
masalah kekurangan tenaga kerja di sana.
(b) Pn Loo ialah pelanggan lama di cawangan Pn Zakiah.

Permohonan Pn Loo untuk pinjaman yang disokong oleh
Pn Zakiah telah ditolak oleh Jawatankuasa Kredit di ibu
pejabat baru-baru ini. Pn Zakiah menasihati Pn Loo untuk
merayu sendiri kepada ketua pegawai eksekutif.
(c) Juruaudit dalaman mengesyorkan cawangan Pn Zakiah

mengekalkan pendaftaran kehadiran kakitangan dengan
cara yang lebih teliti dan teratur. Pn Zakiah tidak bersetuju
dengan cadangan itu dan melemparkan pendaftaran
kehadiran kakitangan ke bakul sampah.

2. Yang berikut ialah tindakan yang diambil oleh En Suhaimi, pengurus

cawangan Bank Besar Bhd untuk menyelesaikan masalah yang
berkaitan dengan promosi perniagaan. Nilai tindakan En Suhaimi
dalam menangani masalah ini:
(a) Bank Besar Bhd telah melancarkan produk baharu. En Suhaimi

merasakan bahawa promosi oleh ibu pejabat tidak cukup
berkesan. Oleh itu, beliau menjalankan promosi tambahan.
(b) Terdapat 10 cawangan Bank Besar Bhd yang terletak di dalam

kawasan yang sama dengan cawangan En Suhaimi. Kadangkala
cawangan tersebut bersaing sesama mereka untuk mendapatkan
perniagaan. En Suhaimi mencadangkan kepada Pengurus
Kawasan untuk menyelesaikan persaingan antara cawangan itu
dengan memberi peluang perniagaan kepada cawangan terbesar
(cawangan En Suhaimi ialah cawangan terbesar di kawasan
perniagaan itu).
En Suhaimi berfikiran rasional bahawa pelanggan perlu

diberikan perkhidmatan terbaik dan menyeluruh yang hanya
boleh didapati di cawangan terbesar.
(c) Cawangan En Suhaimi tidak dibenarkan oleh ibu pejabat untuk

menawarkan pinjaman pertanian. Jika berlaku apa-apa
permohonan pinjaman pertanian, En Suhaimi akan
mencadangkan kepada pemohon untuk memohon kepada
cawangan bank lain di kawasan yang sama.
3. Anda pengurus kanan Jabatan Perbankan Bercawangan, Bank Berjaya

di ibu pejabat. Bank anda mempunyai 50 cawangan di seluruh negara.
A. Bagaimanakah anda menilai prestasi cawangan anda?
B. Apakah kriteria penilaian yang anda akan pilih?
C. Apakah ukuran penilaian yang digunakan oleh anda?
D. Nyatakan masalah-masalah utama yang anda hadapi dalam
menilai prestasi perniagaan

4. Apakah punca masalah antara ibu pejabat dan cawangan bank

perdagangan?
A. Perbezaan objektif kerja
B. Kebergantungan aktiviti kerja
C. Perbezaan skala gaji
D. Semua di atas
E. A dan B
5. Manakah bukan kelebihan perbankan bercawangan?

A. Perbankan bercawangan biasanya boleh meningkatkan populasi
nisbah setiap cawangan.
B. Bank boleh menggunakan sumber kewangan yang lebih
berkesan.
C. Perbankan bercawangan boleh membantu mempelbagaikan aset
bank.
D. Perbankan bercawangan menyediakan peluang pekerjaan.
E. A dan D
6. Berdasarkan kajian oleh Shamsudin Ismail dan Ee Kow Keang (1991),

sumber utama masalah yang berkaitan dengan pekerja ialah:
A. Kekurangan disiplin
B. Tahap motivasi kakitangan cawangan
C. Pengurusan sumber manusia yang lemah
D. A dan B
 Cawangan bank ialah pusat keuntungan bank perdagangan di Malaysia.
 Pengurusan atasan perlu peka kepada masalah pengurusan cawangan yang

mempengaruhi keuntungan bank secara keseluruhan dan pertumbuhannya.
 Cawangan bank tidak lagi hanya tempat untuk mengumpul deposit dan
menyediakan pinjaman.
 Untuk memastikan kejayaan cawangan sebagai pusat keuntungan, usaha

dan perhatian yang lebih perlu diberikan dalam menangani masalah yang
dikenal pasti berdasarkan kajian oleh Shamsudin Ismail dan Ee Kow Keang.

Kelebihan bersaing Kriteria kuantitatif

Kriteria kualitatif Perbankan bercawangan

Topik  Perbankan
4 Islam
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan perkembangan perbankan Islam di Malaysia;
2. Membincangkan konsep dwiperbankan;
3. Membezakan antara perbankan Islam dan perbankan konvensional;
dan
4. Membandingkan persamaan dan perbezaan antara produk
al-Mudharabah dan produk al-Musyarakah.
 PENGENALAN
Pembangunan perbankan Islam di Malaysia sering dikaitkan dengan
kebangkitan Islam dan aspirasi umat Islam dalam menjalani semua aspek
kehidupan mereka mengikut ajaran Islam termasuk yang berkaitan dengan
aktiviti perbankan, bersesuaian dengan ajaran Islam. Menurut Persatuan
Antarabangsa Bank Islam, pada dasarnya bank Islam ialah salah satu yang
melaksanakan konsep perbankan baharu berdasarkan peraturan syariah dalam
kewangan dan perniagaan lain. Fungsi bank Islam haruslah mencerminkan
prinsip Islam dalam kehidupan sebenar.
Konsep perbankan Islam adalah berbeza daripada perbankan konvensional. Dari

sudut Islam, ia berpendapat perbankan konvensional bermakna sistem
perbankan dengan unsur faedah. Perbankan Islam merupakan subsistem
ekonomi Islam dan dianggap mempunyai keupayaan untuk mengatasi
kelemahan sistem kapitalis dan sistem Marxis.

TOPIK 4 PERBANKAN ISLAM  85
Sistem kapitalis memberi kebebasan pada individu untuk menjalankan

perniagaan, memiliki modal sendiri dan mengeluarkan pengeluaran sendiri.
Sebaliknya, dalam sistem Marxis, cara pengeluaran dikawal oleh negara ini
supaya semua faedah daripada usaha bersama dapat dinikmati oleh masyarakat
dengan cara yang adil dan saksama. Sistem ekonomi Islam juga mengakui hak
individu untuk memiliki hasil masing-masing. Selain itu, sistem ekonomi Islam
memberi penekanan kepada keperluan untuk bekerjasama dan melindungi ahli
yang kurang berkemampuan dalam masyarakat.
4.1 SEJARAH PERKEMBANGAN PERBANKAN

ISLAM
Aktiviti perbankan Islam di Malaysia bermula disebabkan tekanan daripada
umat Islam untuk menjalankan hidup mereka, termasuk aktiviti perbankan,
selaras dengan prinsip Islam. Pada bulan September 1963, Perbadanan Wang
Simpanan Bakal-bakal Haji (PWSBH) telah ditubuhkan sebagai institusi
simpanan untuk orang Islam. PWSBH melambangkan peringkat awal perbankan
Islam di Malaysia. Pada tahun 1969, PWSBH bergabung dengan Pejabat Urusan
Haji untuk membentuk Lembaga Urusan dan Tabung Haji (kini dikenali sebagai
Lembaga Tabung Haji).
Tekanan dirasai apabila Bank Pembangunan Islam Jeddah dan Bank Islam Dubai
masing-masing telah ditubuhkan pada tahun 1974 dan 1975. Pada tarikh 30 Jun
1980, Jawatankuasa Pemandu Kebangsaan Perbankan Islam telah ditubuhkan.
Jawatankuasa ini mengemukakan laporan kepada kerajaan pada tarikh 5 Julai
dan Akta Perbankan Islam telah digubal pada akhir tahun 1982. Akta Perbankan
Islam 1983 telah berkuat kuasa pada tarikh 7 April 1983. Akta ini
memperuntukkan Bank Negara Malaysia (BNM) mempunyai kuasa untuk
menyelia dan mengawal selia bank Islam.
Di samping itu, Akta Pelaburan Kerajaan 1983 telah digubal untuk memberi
kuasa kepada kerajaan Malaysia untuk mengeluarkan Sijil Pelaburan Kerajaan
(SPK) khas untuk pengurusan pelaburan dan pengurusan mudah tunai bank
Islam. SPK ialah bon kerajaan yang dikeluarkan mengikut prinsip Islam.
Malaysia dipercayai menjadi negara pertama di dunia yang menerbitkan bon
kerajaan Islam.
Pada tarikh 1 Julai 1983, bank Islam yang pertama, iaitu Bank Islam Malaysia
Bhd (BIMB) telah ditubuhkan. Pada tarikh 4 Mac 1993, BNM telah
memperkenalkan skim yang dikenali sebagai „Skim Perbankan Tanpa Faedah‰
(SPTF). Melalui skim ini, institusi kewangan di Malaysia boleh melaksanakan
sistem perbankan Islam secara selari dengan sistem perbankan konvensional.

86  TOPIK 4 PERBANKAN ISLAM
Konsep ini dikenali sebagai konsep berkembar (akan dibincangkan dalam

subtopik-subtopik berikutnya). Pada tarikh 4 Januari 1994, pasaran wang antara
bank Islam telah diperkenalkan.
BNM telah menubuhkan Majlis Penasihat Syariah Kebangsaan Perbankan Islam

dan Takaful (MPSK) pada tarikh 1 Mei 1997 untuk memberi khidmat nasihat
kepada BNM mengenai aspek syariah dalam operasi institusi yang menawarkan
perbankan Islam. Pada tarikh 1 Oktober 1999, bank Islam yang kedua iaitu Bank
Muamalat telah ditubuhkan.
AKTIVITI 4.1
Hasilkan carta masa untuk menandakan pembangunan perbankan

Islam, termasuk peristiwa-peristiwa utama yang menyumbang kepada
pembangunan. Berdasarkan sejarah pembangunan, bagaimana anda
meramalkan perbankan Islam berada dalam tempoh 5 hingga 10 tahun
akan datang?
4.2 DEFINISI PERBANKAN ISLAM
AKTIVITI 4.2
Kita sering mendengar tentang perbankan Islam. Bolehkah anda

menerangkan maksud perbankan Islam?
Perbankan Islam ialah aktiviti perbankan yang dijalankan berdasarkan prinsip

syariah yang dikenali sebagai Fiqh al-Muamalat (peraturan Islam untuk transaksi
perniagaan). Perbankan Islam tidak membenarkan pembayaran atau penerimaan
faedah tetapi menggalakkan perkongsian keuntungan. Institusi yang
menawarkan perbankan Islam mesti memisahkan dana dan aktiviti yang
berkaitan dengan perbankan Islam daripada perbankan konvensional.
Di bawah Akta Perbankan Islam 1983, Perbankan Islam didefinisikan sebagai:
Syarikat yang menjalankan perniagaan perbankan Islam dan memegang

lesen yang sah.

Dalam Akta yang sama Perbankan Islam juga didefinisikan sebagai:
Perniagaan perbankan Islam ertinya perniagaan bank dengan matlamat dan

operasi yang tidak melibatkan apa-apa unsur yang tidak diluluskan dalam
Islam.
Semua bank yang menawarkan perkhidmatan perbankan Islam mesti

mempamerkan logo perbankan Islam seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.1.
Rajah 4.1: Logo perbankan Islam
Konsep Dwiperbankan
Matlamat jangka panjang BNM adalah untuk mewujudkan satu sistem
perbankan Islam yang beroperasi secara selari dengan sistem perbankan
konvensional. Ia dikenali sebagai sistem dwiperbankan. Untuk mencapai
matlamat jangka panjang bagi perbankan Islam, BNM telah menggubal tiga
strategi iaitu:
(a) Mempunyai sebilangan besar peserta;

(b) Mempunyai pelbagai instrumen yang meluas; dan
(c) Mempunyai pasaran wang antara bank Islam.
Mari kita mempelajari satu persatu strategi ini.
(a) Mempunyai Sebilangan Besar Peserta

Bagi menambah bilangan institusi kewangan yang menawarkan
perkhidmatan perbankan Islam, BNM mempunyai tiga pilihan:
(i) Menubuhkan bank Islam baharu;

(ii) Membenarkan institusi kewangan untuk menawarkan perkhidmatan
perbankan Islam yang sedia ada; atau
(iii) Membenarkan institusi kewangan sedia ada untuk menawarkan

perkhidmatan perbankan Islam dengan menggunakan infrastruktur
dan cawangan yang sedia ada.
Menubuhkan bank Islam baharu akan memerlukan pelaburan yang besar

dan ramai kakitangan mahir serta-merta. Jika institusi kewangan ini telah
dibenarkan untuk menawarkan perkhidmatan perbankan Islam tanpa
bergantung pada sumber mereka yang sedia ada, itu juga akan
memerlukan pelaburan besar dari segi mendapatkan tenaga kerja yang
mahir dan membuka cawangan baharu. Seperti yang dianggarkan oleh
industri perbankan, kos sebanyak RM500,000 diperlukan untuk membuka
cawangan baharu. Memandangkan faktor kos dan sumber manusia, BNM
memutuskan untuk membenarkan institusi kewangan sedia ada untuk
menawarkan perkhidmatan perbankan Islam dengan menggunakan
infrastruktur dan cawangan yang sedia ada.
Pilihan ketiga telah dilaksanakan dengan penubuhan Skim Perbankan

Tanpa Faedah (SPTF) pada tarikh 4 Mac 1993 menerusi projek perintis
yang melibatkan Malayan Banking Bhd (MBB), Bank Bumiputra Malaysia
(BBMB) dan United Malayan Banking Corporation (UMBC). Kesemua bank
perdagangan, syarikat kewangan dan bank saudagar layak menyertai
SPTF.
Fasa kedua projek SPTF yang melibatkan 10 institusi kewangan yang lain
telah dilancarkan pada tarikh 21 Ogos 1993. Pada akhir tahun 1997,
terdapat 24 bank perdagangan, 22 syarikat kewangan dan 5 bank saudagar
mengambil bahagian dalam SPTF. SPTF telah dinamakan semula sebagai
Skim Perbankan Islam (SPI) untuk mencerminkan status prestij yang sesuai
dengan perbankan Islam di Malaysia.
Terdapat 36 institusi kewangan yang menawarkan perkhidmatan

perbankan Islam pada bulan Mei 2003. Jadual 4.1 menyenaraikan institusi
kewangan berkenaan.

Jadual 4.1: Institusi Kewangan yang Menawarkan Perkhidmatan Perbankan Islam
No. Nama Institusi Jenis Institusi

1. Bank Islam Malaysia Bhd Bank Islam
2. Bank Muamalat Malaysia Bhd Bank Islam
3. Affin Bank Bhd Bank perdagangan
4. Alliance Bank Bhd Bank perdagangan
5. AmBank Bhd Bank perdagangan
6. Citibank Bhd Bank perdagangan
7. EON Bank Bhd Bank perdagangan
8. Hong Leong Bank Bhd Bank perdagangan
9. HSBC Bank (M) Bhd Bank perdagangan
10. Malayan Banking Bhd Bank perdagangan
11. OCBC Bank (Malaysia) Bhd Bank perdagangan
12. Public Bank Bhd Bank perdagangan
13. RHB Bank Bhd Bank perdagangan
14. Southern Bank Bhd Bank perdagangan
15. Standard Chartered Bank Malaysia Bhd Bank perdagangan
16. AFFIN-ACF Finance Bhd Syarikat kewangan
17. AmFinance Bhd Syarikat kewangan
18. EON Finance Bhd Syarikat kewangan
19. Hong Leong Finance Bhd Syarikat kewangan
20. Kewangan Bersatu Bhd Syarikat kewangan
21. Maybank Finance Bhd Syarikat kewangan
Sumber: Laman web BNM (http://www.bnm.gov.my) (Mei, 2003)
(b) Mempunyai Pelbagai Instrumen yang Meluas

Sepanjang 10 tahun (dari tahun 1983 hingga 1993) sebelum penubuhan
SPTF, banyak instrumen kewangan Islam telah diperkenalkan melalui
Bank Islam Malaysia Bhd (BIMB). Sebanyak 21 produk perbankan Islam
telah diperkenalkan pada tahun 1993. Kita akan membincangkan produk
perbankan Islam dalam subtopik 4.5.

(c) Mempunyai Pasaran Wang antara Bank Islam

Pasaran wang antara bank Islam telah dilancarkan pada tarikh 3 Januari
1994 sebagai perantara antara instrumen kewangan dan institusi
kewangan. Pasaran ini terdiri daripada tiga komponen iaitu:
(i) Perdagangan instrumen antara bank kewangan Islam;

(ii) Pelaburan antara bank Islam; dan
(iii) Sistem penjelasan cek antara bank Islam.
Malaysia ialah negara pertama di dunia yang menubuhkan pasaran wang

Islam. Selain itu, Malaysia juga merupakan negara pertama di dunia yang
melaksanakan sistem dwiperbankan dan sistem perbankan Islam yang
lengkap. Pencapaian ini merupakan hasil kejayaan BNM dalam
melaksanakan ketiga-tiga strategi untuk perbankan Islam.
AKTIVITI 4.3
Kebanyakan bank perdagangan di Malaysia menawarkan perbankan

Islam selain perbankan konvensional. Bagaimanakah bank-bank
menjalankan dua sistem perbankan pada masa yang sama dan
bagaimana BNM membantu mereka melaksanakan dwisistem?
Anda boleh mendapatkan maklumat tambahan mengenai pelaksanaan

dwiperbankan di laman web BNM di http://www.bnm.gov.my.
4.3 PERBEZAAN ANTARA PERBANKAN

KONVENSIONAL DAN PERBANKAN
ISLAM
Kita boleh membezakan perbankan Islam daripada perbankan konvensional
dengan menggunakan kriteria berikut:
(a) Asas pengurusan;

(b) Asas pendapatan;
(c) Pulangan yang pasti;
(d) Hubungan antara bank dan pelanggan; dan
(e) Objektif.

Mari kita membincangkan satu persatu kriteria ini.
(a) Asas Pengurusan

Perbankan konvensional adalah berdasarkan faedah atau riba yang
dilarang oleh Islam. Riba ialah tambahan kepada atau lebihan modal asal.
Tiga unsur utama dalam urus niaga riba berkaitan ialah:
(i) Riba ialah tambahan kepada atau melebihi modal asal atau
(pinjaman) utama;
(ii) Riba ditentukan terlebih dahulu berdasarkan tempoh. Riba dianggap

telah ditetapkan kerana kadar faedah dan bayaran yang ditetapkan
sebelum apa-apa perniagaan berlaku. Ini bermakna pendapatan bank
boleh ditentukan sebelum apa-apa perniagaan perbankan dijalankan.
Ini adalah bertentangan dengan perbankan Islam yang telah
ditetapkan nisbah perkongsian sahaja. Pendapatan hanya ditentukan
selepas perbankan dijalankan; dan
(iii) Riba ialah suatu keadaan urus niaga. Seperti yang dinyatakan dalam
al-Quran ayat 175, surah al-Baqarah, tambahan kepada modal adalah
sah jika ia terhasil daripada transaksi perniagaan berasaskan prinsip
syariah; tambahan kepada modal yang tidak sah taraf jika ia
dikaitkan dengan faedah. Operasi perbankan Islam adalah
berdasarkan konsep adil dan saksama.
(b) Asas Pendapatan

Pendapatan dalam perbankan konvensional bermakna perbezaan antara
faedah yang diterima dan faedah yang dibayar. Dalam perbankan Islam,
pendapatan diperoleh daripada keuntungan projek yang dilaksanakan oleh
pelanggan.
(c) Pulangan yang Pasti

Kadar faedah dalam perbankan konvensional ditentukan berdasarkan
kadar faedah terapung yang mengambil kira turun naik kadar faedah
akaun. Pulangan dalam perbankan Islam tidak pasti kerana hanya nisbah
perkongsian untung/rugi yang telah ditetapkan. Ini bermakna bahawa
dalam perbankan konvensional, pelanggan perlu membayar faedah
walaupun perniagaannya mengalami kerugian. Dalam perbankan Islam,
penyedia modal dan pelanggan berkongsi kerugian berdasarkan nisbah
perkongsian keuntungan/kerugian yang telah dipersetujui terlebih dahulu.

(d) Hubungan antara Bank dan Pelanggan

Dalam perbankan konvensional, bank ialah pemiutang, manakala
peminjam ialah penghutang. Dalam perbankan Islam, hubungan rakan-
pembeli-penjual wujud antara dua pihak.
Aspek penting dalam hubungan ini ialah keseimbangan kuasa antara

kedua-dua pihak. Dalam perbankan konvensional, bank adalah dominan
dalam perhubungan. Oleh itu, mereka boleh menentukan apa-apa terma
dan syarat sebagaimana yang mereka mahu. Kebanyakan peguam
mempunyai pendapat bahawa perjanjian pinjaman memang cenderung
kepada bank. Dalam perbankan Islam, pelanggan dan bank mempunyai
peluang yang sama untuk menentukan terma dan syarat atau untuk
menukar terma dan syarat berdasarkan keperluan masing-masing.
(e) Objektif
Perbankan konvensional memberi penekanan kepada keuntungan sahaja
tetapi perbankan Islam memberi penekanan kepada keuntungan dan
kebajikan sosial. Walaupun perbankan konvensional mengamalkan
tanggungjawab sosial korporat, perkara ini adalah lebih untuk menjaga
imej bank. Perbankan Islam memberi penekanan kepada masyarakat
kerana ia merupakan sebahagian daripada keperluan syariah yang menjadi
asas kepada perbankan Islam.
SEMAK KENDIRI 4.1
Berdasarkan pemahaman anda tentang konsep perbankan Islam dan

pengalaman anda berurusan dengan bank-bank yang menawarkan
perbankan konvensional dan perbankan Islam, apakah yang
membezakan perbankan konvensional daripada perbankan Islam?
4.4 PRINSIP ISLAM DALAM PERBANKAN

ISLAM
Perbankan Islam dilaksanakan berasaskan prinsip syariah. Terdapat pelbagai
prinsip syariah yang digunakan dalam pelbagai produk perbankan Islam.
Prinsip yang berkenaan ialah:
 Prinsip al-Wadiah (simpanan);
 Prinsip al-Mudharabah (perkongsian keuntungan);

 Prinsip al-Musyarakah (usaha sama);
 Prinsip al-Murabahah (kos keuntungan);
 Prinsip al-BaiÊ Bithaman Ajil (jualan bayaran tertangguh atau jualan

pembayaran ansuran);
 Prinsip al-Ijarah (pajakan/penyewaan);
 Prinsip al-Takjiri (pajakan/sewa yang berakhir dengan pemilikan);
 Prinsip al-Kafalah (jaminan);
 Prinsip al-Qard al-Hasan (pinjaman ihsan); dan
 Prinsip al-Ujr (bayaran).
(a) Prinsip al-Wadiah (Simpanan)

Al-Wadiah ialah kontrak antara pemilik dan penjaga barang. Penjaga
mempunyai tanggungjawab untuk mencegah barangan daripada kecurian,
kehilangan atau kerosakan.
Al-Wadiah deposit semasa dan al-Wadiah deposit simpanan ialah produk

perbankan Islam yang mengikut konsep al-Wadiah. Bank diberi
kepercayaan oleh pendeposit untuk menyimpan deposit dengan betul dan
selamat. Pendeposit/pelanggan mempunyai hak untuk mengeluarkan
kesemua simpanan mereka pada bila-bila dan bank perlu bersedia untuk
mengembalikan deposit tersebut apabila diminta.
Ia adalah pada budi bicara bank untuk membayar dividen ke atas apa-apa
deposit. Pendeposit tidak memerlukan apa-apa balasan lain daripada bank
kerana mereka menerima faedah dari bank dari segi deposit perkhidmatan
penyimpanan. Walau bagaimanapun, bank biasanya membayar dividen
hasil daripada persaingan sengit dalam dunia perbankan hari ini.
Apakah faedah yang bank dapat untuk pelanggannya menyimpan deposit

dengan selamat? Pelanggan membenarkan bank menggunakan deposit
mereka dan ia mewakili kepercayaan daripada pelanggan. Oleh itu, bank
mempunyai tanggungjawab untuk melaburkan deposit dengan bijak.

(b) Prinsip al-Mudharabah (Perkongsian Keuntungan)

Al-Mudharabah melibatkan kontrak antara dua pihak, iaitu pemilik modal
dan pengusaha. Pemilik modal memberi sejumlah wang bagi
membolehkan usahawan untuk menjalankan projek perniagaan.
Keuntungan daripada projek ini adalah untuk dikongsi bersama
berdasarkan nisbah perkongsian keuntungan yang telah dipersetujui.
Dalam konteks perbankan Islam, pendeposit (pemilik modal)

mendepositkan sejumlah amaun dengan bank (usahawan) dengan
matlamat untuk berkongsi keuntungan yang diperoleh daripada pelaburan
dana. Keuntungan dikongsi bersama berdasarkan nisbah yang telah
dipersetujui.
Produk perbankan Islam berdasarkan prinsip al-Mudharabah ialah:
(i) Akaun pelaburan am al-Mudharabah (APA);

(ii) Akaun pelaburan khas al-Mudharabah (APK); dan
(iii) Al-Mudharabah kewangan projek.
Di sini kita akan membincangkan satu persatu produk tersebut.
(i) Akaun Pelaburan Am al-Mudharabah (APA)

Pendeposit Akaun Pelaburan Am al-Mudharabah (APA) boleh
menerima pulangan deposit mereka yang digunakan atau dilaburkan
oleh bank. Pulangan adalah dalam bentuk perkongsian keuntungan
berdasarkan nisbah yang telah dipersetujui.
Sebagai contoh, nisbah perkongsian 70% : 30% bermakna pendeposit

layak untuk memperoleh 70% daripada keuntungan dan bank pula
30%. Semua pendeposit APA berhak untuk satu kadar piawai
pulangan kerana semua deposit APA dikumpulkan dan dilaburkan
oleh bank mengikut budi bicaranya.
Kerugian pelaburan ditanggung oleh semua pendeposit. Ini tidak

bermakna bahawa bank itu tidak perlu menanggung apa-apa
kerugian. Kerugian telah direkodkan dalam buku bank dan akaun
dan ini sudah tentu mencemarkan integriti dan kepercayaan amanah
bank itu, apatah lagi kesan negatif terhadap harga saham bank itu,
jika saham mereka disenaraikan di bursa saham.

(ii) Akaun Pelaburan Khas al-Mudharabah (APK)

Seperti Akaun Pelaburan Am (APA), Akaun Pelaburan Khas (APK)
juga untuk simpanan atau deposit tetap. Walau bagaimanapun,
terdapat perbezaan antara kedua-dua jenis akaun dalam beberapa
aspek.
 Kebanyakan pendeposit APK ialah pelabur institusi, manakala

pendeposit APA ialah pelanggan runcit. Ini mungkin disebabkan
oleh jumlah pelaburan minimum yang lebih tinggi diperlukan
untuk APK berbanding APA;
 Pendeposit APK dibenarkan untuk membuat keputusan tentang

projek mana atau apa yang mereka mahu wang mereka
dilaburkan, manakala pendeposit APA memberikan bank budi
bicara yang mutlak dalam keputusan pelaburan. Ini berlaku
kerana deposit APK tidak diletakkan di tempat yang sama
seperti dalam kes deposit APA;
 Tidak seperti deposit APA yang menyediakan kadar pulangan

yang standard untuk semua pendeposit, kadar pulangan atas
deposit APK berbeza daripada satu pendeposit yang lain. Ini
kerana pendeposit APK membuat keputusan secara individu ke
atas projek pelaburan yang mereka ingin mengambil bahagian;
dan
 Pendeposit APK dibenarkan untuk berunding tentang nisbah

perkongsian keuntungan. Ini tidak berlaku kepada pendeposit
APA. Walau bagaimanapun, seperti pendeposit APA, pendeposit
APK perlu menanggung apa-apa kerugian yang ditanggung.
Dalam perbankan konvensional, persamaan antara APA dan APK

ialah akaun simpanan tetap. Perbezaan antara simpanan tetap
konvensional dan APA/APK pada dasarnya ialah perbezaan antara
perbankan konvensional dan perbankan Islam.
(iii) Kewangan projek al-Mudharabah

Pembiayaan projek ialah produk perbankan yang sering digunakan
oleh usahawan untuk membiayai projek mereka. Pembiayaan projek
al-Mudharabah adalah sama dengan akaun pelaburan al-
Mudharabah, kecuali satu perbezaan dalam pembiayaan projek al-
Mudharabah; bank itu ialah pemberi modal dan pengusaha projek
tersebut ialah pelanggan bank.

Dalam pembiayaan projek al-Mudharabah, keuntungan daripada

projek itu dikongsi berdasarkan persetujuan nisbah perkongsian
keuntungan, manakala kerugian akan ditanggung oleh bank. Walau
bagaimanapun, ini tidak bermakna pelanggan tidak menanggung
apa-apa kerugian. Malah kerugian ini ditunjukkan dalam buku dan
akaun pelanggan dan ini boleh menjejaskan integriti pelanggan
sebagai usahawan.
Kesetaraan produk ini dalam perbankan konvensional ialah

pinjaman berjangka atau pinjaman industri. Sekali lagi, perbezaan
antara pinjaman bank konvensional dan pembiayaan projek al-
Mudharabah adalah pada dasarnya perbezaan antara perbankan
konvensional dan perbankan Islam.
(c) Prinsip al-Musyarakah (Usaha Sama)

Prinsip al-Musyarakah merujuk kepada usaha sama bagi perniagaan
tertentu. Kedua-dua pemberi pinjaman dan peminjam membiayai
perniagaan bersama, dan pemberi pinjaman mengambil bahagian dalam
aktiviti pengurusan. Nisbah perkongsian keuntungan tidak semestinya
mengikut nisbah sumbangan modal. Walau bagaimanapun, sekiranya
berlaku kerugian, kedua-dua pihak akan berkongsi kerugian atas dasar
penyertaan ekuiti mereka.
Pembiayaan projek dan pembiayaan perdagangan al-Musyarakah ialah

produk perbankan berasaskan prinsip al-Musyarakah.
(i) Pembiayaan Projek al-Musyarakah

Dalam pembiayaan projek al-Musyarakah, bank dan pengusaha
(pelanggan bank) menyumbangkan modal terhadap kos projek
tertentu. Kedua-dua pihak mempunyai hak untuk mengambil
bahagian dalam pengurusan projek. Walau bagaimanapun, hak
tersebut boleh dikecualikan. Keuntungan daripada projek yang
dikongsi oleh kedua-dua pihak berdasarkan nisbah yang telah
dipersetujui tetapi tidak semestinya berdasarkan penyertaan ekuiti.
Walau bagaimanapun, kerugian daripada projek tersebut dikongsi
bersama berdasarkan penyertaan ekuiti.
Kesetaraan al-Musyarakah pembiayaan projek dalam perbankan

konvensional ialah pinjaman berjangka atau pinjaman industri.

(ii) Pembiayaan Perdagangan al-Musyarakah

Dalam perbankan konvensional, pelanggan bank yang mengimport
barangan dari luar negara boleh menggunakan kemudahan Surat
Kredit (L/C ă Letter of Credit) untuk membiayai import. Dalam
perbankan Islam, pelanggan boleh menggunakan produk
pembiayaan perdagangan al-Musyarakah. Melalui pembiayaan
perdagangan al-Musyarakah, bank dan pelanggan mengikat
perkongsian untuk mengimport barangan. Bank itu mengeluarkan
Surat Kredit untuk membayar import, manakala pelanggan deposit
sejumlah wang dengan bank berdasarkan bahagiannya dalam kos
import. Selepas barang dijual oleh pelanggan, keuntungan yang
diperoleh akan dikongsi antara bank dan pelanggan.
Perbezaan ketara antara projek kewangan al-Musyarakah dan projek

kewangan al-Mudharabah ialah pembiayaan projek dalam
sumbangan modal. Dengan kata lain, kedua-dua pihak menyumbang
modal yang diperlukan sementara, kemudian modal yang
diperlukan disumbangkan oleh satu pihak sahaja. Persamaan yang
jelas antara kedua-dua kaedah pembiayaan adalah dalam
perkongsian keuntungan dan kerugian.
AKTIVITI 4.4
Kemudahan L/C yang ditawarkan oleh perbankan konvensional

adalah hampir sama dengan produk pembiayaan perdagangan
al-Musyarakah yang ditawarkan oleh perbankan Islam. Layari laman
web BNM di http://www.bnm.gov.my serta laman web bank yang
menawarkan perbankan Islam dan perbankan konvensional, dan kenal
pasti perbezaan antara kedua-dua sistem.
(d) Prinsip al-Murabahah (Tambahan Kos)

Prinsip al-Murabahah melibatkan penjualan barangan pada harga yang
dikira seperti yang berikut:
Harga jualan = Kos barangan + Margin keuntungan
Pemberi pinjaman membeli barangan yang dikehendaki oleh pelanggan

dan kemudian menjual barang kepada pelanggan pada harga yang lebih
tinggi, selepas mengambil kira kos barangan dan keuntungan margin.
Terma dan syarat mesti dipersetujui bersama oleh kedua-dua pihak.

Pinjaman melibatkan perjanjian jual beli dan pembiayaan perdagangan

al-Murabahah ialah produk perbankan Islam berdasarkan prinsip
al-Murabahah.
Pembiayaan perdagangan al-Musyarakah memerlukan pengimport untuk

mencarum sejumlah modal untuk membiayai import tetapi pembiayaan
perdagangan al-Murabahah tidak mengenakan keperluan yang sama. Oleh
itu, al-Murabahah kewangan tidak melibatkan perkongsian keuntungan
atas jualan barangan. Pengimport semata-mata membayar balik jumlah
yang diperlukan untuk Surat Kredit ditambah dengan komisen pada tarikh
matang.
(e) Prinsip al-BaiÊ Bithaman Ajil (Jualan Bayaran Tertangguh atau Jualan
Pembayaran Ansuran)
Prinsip al-BaiÊ Bithaman Ajil (BBA) adalah serpihan daripada prinsip
al-Murabahah. BBA merujuk kepada jualan barangan secara bayaran
tertangguh atau secara bayaran ansuran berbanding al-Murabahah yang
memerlukan bayaran penuh sekali gus. Dalam BBA, tempoh dan kaedah
pembayaran mesti dipersetujui bersama oleh kedua-dua pihak.
Produk perbankan Islam berdasarkan konsep BBA ialah:
(i) BBA pembiayaan aset;

(ii) BBA sewa beli; dan
(iii) BBA pembiayaan saham.
Pelanggan perbankan Islam boleh membeli rumah mereka atau mana-

mana aset tetap yang lain melalui pembiayaan BBA. Dalam pembiayaan
BBA, bank membeli aset yang dikehendaki oleh pelanggan dan menjual
semula yang sama kepada pelanggan. Sebagai balasan, pelanggan
membayar bank bayaran ansuran yang telah dipersetujui terdahulu.
Barangan pengguna seperti barangan elektrik, peralatan perniagaan dan

kenderaan juga boleh dibeli melalui BBA. Selepas pelanggan membuat
keputusan ke atas barangan yang dikehendaki, bank membeli dan menjual
semula barangan kepada pelanggan. Pelanggan kemudiannya membayar
bank dengan bayaran ansuran sama ada setiap bulan, setiap suku tahun,
setiap setengah tahun atau tahunan.

(f) Prinsip al-Ijarah (Pajakan/Penyewaan)

Berdasarkan prinsip al-Ijarah, bank membeli aset yang dipilih oleh
pelanggan. Bank itu kemudian memajak aset tersebut kepada pelanggan,
dan pelanggan akan membayar sewa pajakan kepada bank dengan
bayaran ansuran berdasarkan terma dan syarat yang dipersetujui.
Prinsip al-Ijarah adalah sama dengan BBA sewa beli dari segi pembayaran
balik secara ansuran tetapi mereka berbeza dari segi pemilikan aset.
Produk perbankan konvensional yang bersamaan dengan pajakan al-Ijarah
ialah produk yang biasa digunakan untuk membiayai pembelian aset tetap.
(g) Prinsip al-Takjiri (Pajakan/Sewa yang Berakhir dengan Pemilikan)

Prinsip al-Takjiri ialah serpihan daripada prinsip al-Ijarah. Kontrak pajakan
di bawah al-Takjiri memberikan pelanggan pilihan untuk memiliki aset
tersebut pada akhir tempoh pajakan, dan sewa atau bayaran pajakan telah
diselesaikan oleh pelanggan diambil kira dalam menentukan harga jualan.
Prinsip al-Takjiri adalah sama dengan kontrak BBA sewa-beli, kecuali

pemilikan aset secara automatik dipindahkan di bawah BBA sewa beli.
Dalam pajakan konvensional, pemilikan aset yang biasanya kekal dengan
pemberi pajak pada akhir pajakan. Walau bagaimanapun, terdapat pajakan
biasa yang memberikan penyewa peluang untuk memiliki aset berkenaan
melalui pilihan untuk membeli.
(h) Prinsip al-Kafalah (Jaminan)

Prinsip al-Kafalah melibatkan jaminan oleh bank yang menanggung
liabiliti pelanggannya. Jaminan bank al-Kafalah adalah sama dengan
jaminan bank dalam perbankan konvensional. Contohnya, usahawan
merancang untuk mengendalikan stesen minyak perlu mendapatkan
jaminan bank dari banknya. Untuk menikmati kemudahan ini, pelanggan
mestilah meletakkan deposit sebagai cagaran. Jaminan bank biasa ialah
kesetaraan produk ini dalam perbankan konvensional.
(i) Prinsip Qard al-Hasan (Pinjaman Ihsan)

Berdasarkan prinsip ini, peminjam hanya dikehendaki membayar jumlah
pokok yang dipinjam. Walau bagaimanapun, beliau boleh membayar
jumlah tambahan mengikut budi bicara mutlak beliau sebagai tanda
penghargaan. Sebagai contoh, Sijil Pelaburan Malaysia (SPM) ialah
pinjaman ihsan kepada kerajaan Malaysia. Pemegang SPM tidak
mengharapkan apa-apa pulangan kerana dividen dibayar mengikut budi
bicara mutlak kerajaan.

(j) Prinsip al-Ujr (Bayaran)

Al-Ujr merujuk kepada komisen atau yuran yang dikenakan untuk
perkhidmatan.
LATIHAN 4.1
1. Bincangkan persamaan dan perbezaan antara pembiayaan

perdagangan al-Mudharabah dan pembiayaan perdagangan
al-Musyarakah.
2. Bincangkan persamaan dan perbezaan antara Surat Kredit

al-Mudharabah dan Surat Kredit al-Musyarakah.
4.5 PRODUK DAN PERKHIDMATAN

PERBANKAN ISLAM
Produk dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh perbankan Islam berdasarkan
prinsip syariah yang dibincangkan sebelum ini. Terdapat lima kategori produk
dan perkhidmatan perbankan Islam iaitu:
(a) Simpanan atau deposit;

(b) Perkhidmatan kewangan runcit;
(c) Perkhidmatan kad kredit;
(d) Pembiayaan perdagangan; dan
(e) Perkhidmatan perbankan.
Seterusnya mari kita mempelajari kesemua kategori produk dan perkhidmatan

perbankan Islam ini.
(a) Simpanan atau Deposit

Jadual 4.2 memaparkan kategori simpanan atau deposit.

Jadual 4.2: Kategori Simpanan atau Deposit
Produk/Perkhidmatan Prinsip Syariah

 Wadiah (simpanan)
Akaun simpanan-i
 Mudharabah (perkongsian keuntungan)
 Wadiah (simpanan)
Akaun semasa-i
 Mudharabah (perkongsian keuntungan)
Akaun pelaburan am-i  Mudharabah (perkongsian keuntungan)
Akaun pelaburan khas-i  Mudharabah (perkongsian keuntungan)
Akaun pelaburan tertentu-i  Mudharabah (perkongsian keuntungan)
 BaiÊ Bithaman Ajil (jualan bayaran tertangguh
Sijil Hutang Boleh Niaga-i
atau jualan pembayaran ansuran)
Deposit boleh niaga instrumen-i  Mudharabah (perkongsian keuntungan)
(b) Perkhidmatan Kewangan Runcit

Jadual 4.3 memaparkan kategori perkhidmatan kewangan runcit.
Jadual 4.3: Kategori Perkhidmatan Kewangan Runcit

Pembiayaan rumah-i
Pembiayaan tanah-i
Pembelian sewa agensi-i  Al-Ijarah Thumma al-BaiÊ (pajakan)
Kemudahan talian Tunai-i atau jualan pembayaran ansuran)
 Murabahah (kos selepas keuntungan)
Pembiayaan saham-i
 Musyarakah (usaha sama)
Pembiayaan Unit amanah-i


Pembiayaan Umrah & ziarah-i
Pembiayaan modal kerja  Murabahah (kos harga tetap)
(c) Perkhidmatan Kad Kredit

Yang berikut ialah kategori bagi perkhidmatan kad kredit (rujuk Jadual
4.4).
Jadual 4.4: Kategori Perkhidmatan Kad Kredit

Kad kredit-i  BaiÊ al-Inah (perjanjian jual dan beli semula)
(d) Pembiayaan Perdagangan

Seterusnya Jadual 4.5 menunjukkan kategori pembiayaan perdagangan.
Jadual 4.5: Kategori Pembiayaan Perdagangan

Bil penerimaan-i  Murabahah (kos harga tetap)
 Murabahah (kos harga tetap)
Surat Kredit-i
(e) Perkhidmatan Perbankan

Kategori perkhidmatan perbankan dipaparkan dalam Jadual 4.6.
Jadual 4.6: Kategori Perkhidmatan Kad Kredit

Perkhidmatan saham broker Ujr (bayaran)
Pindahan telegraf Ujr (bayaran)
Cek kembara Ujr (bayaran)
Draf permintaan Ujr (bayaran)
Perintah juruwang Ujr (bayaran)
Arahan tetap Ujr (bayaran)
Perkhidmatan ATM Ujr (bayaran)
Teleperbankan Ujr (bayaran)

AKTIVITI 4.5
Terdapat kesetaraan perbankan dan perkhidmatan Islam dalam

perbankan konvensional. Apakah persamaan dan perbezaan antara
kedua-dua kumpulan ini?
Anda boleh mendapatkan maklumat tambahan mengenai produk dan

perkhidmatan yang ditawarkan oleh perbankan konvensional dan
perbankan Islam dengan melayari laman web bank-bank perdagangan
dan bank Islam melalui hiperpautan di laman web BNM
(http://www.bnm.gov.my).
4.6 LANGKAH TERKINI UNTUK

MEMBANGUNKAN PERBANKAN ISLAM
Terperinci berikut adalah langkah-langkah terkini yang dilaksanakan oleh Bank
Negara Malaysia untuk membangunkan perbankan Islam di Malaysia:
Tarikh Langkah-langkah
1 Disember Institusi kewangan yang menyertai Skim Perbankan Tanpa Faedah

1998 (SPTF) dibenarkan untuk menggunakan istilah „perbankan Islam‰
dalam operasi perbankan mereka, perniagaan dan surat-menyurat.
Ini telah dilaksanakan untuk mengelakkan kekeliruan dalam jangka
„faedah perbankan‰ dalam kalangan pelanggan perbankan Islam
kerana istilah ini boleh mengelirukan pelanggan untuk mempercayai
bahawa bank telah menawarkan pinjaman tanpa mengenakan
sebarang faedah atau apa-apa caj lain.
8 Disember Bank Negara Malaysia (BNM) memperkenalkan garis panduan ke atas

1998 surat cara boleh niaga Islam bersamaan dengan Instrumen Deposit
Boleh Niaga (NID ă Negotiable Instruments of Deposits) yang
digunakan dalam perbankan konvensional.
Garis panduan ini membawa dua produk deposit Islam iaitu Sijil
Hutang Boleh Niaga Islam (NIDC ă Negotiable Islamic Debt
Certificate) dan Deposit Islam Boleh Niaga (NID ă Negotiable Islamic
Deposit).
Kedua-dua langkah meningkatkan peluang mengambil deposit dari
Bank Islam dan institusi Skim Perbankan Islam (SPI), dan seterusnya
membangunkan pasaran wang Islam seiring dengan peningkatan
dalam instrumen cair dan boleh dirunding.

2 Januari 1999 Institusi perbankan yang menyertai SPI yang menggantikan SPTF
dikehendaki meningkatkan status Unit Perbankan Islam ke Jabatan
Perbankan Islam. Status baru datang dengan skop yang lebih luas dan
lebih banyak tanggungjawab. Ketua Unit Perbankan Islam di setiap
bank yang mengambil bahagian telah dinaik taraf untuk menjadi
penolong pengurus besar.
Februari 1999 Syarikat diskaun dibenarkan untuk menyertai SPI. Tiga syarikat
diskaun menyertai skim itu pada bulan Feb 1999.
2 Januari 2001 Dana perbankan Islam minimum dinaikkan seperti yang berikut:
 Bank perdagangan ă Meningkat daripada RM5 juta kepada RM20
juta.
 Syarikat kewangan ă Meningkat daripada RM5 juta kepada RM10
juta.
 Bank saudagar ă Meningkat daripada RM3 juta hingga RM6 juta.
2001 Bank Islam kedua iaitu Bank Muamalat Malaysia Bhd ditubuhkan
berikutan penggabungan antara Bank Bumiputra Malaysia dan Bank
of Commerce Bhd.
LATIHAN 4.2
Bandingkan persamaan dan perbezaan antara sistem perbankan Islam

dan sistem perbankan konvensional.
 Perbankan Islam di Malaysia bermula dengan penubuhan bank Islam yang

pertama pada tahun 1983.
 Aktiviti perbankan Islam telah dipergiatkan 10 tahun kemudian dengan

pelancaran Skim Perbankan Tanpa Faedah (SPTF) yang kemudiannya
digantikan dengan Skim Perbankan Islam (SPI).
 Industri perbankan kini mengamalkan sistem dwiperbankan yang pertama

di dunia. Dalam sistem perbankan berkembar (dual banking system),
perbankan Islam beroperasi secara selari dengan perbankan konvensional.

 Kerajaan sentiasa mengambil langkah-langkah yang perlu untuk

meningkatkan pembangunan perbankan Islam di Malaysia memandangkan
potensi yang besar bagi perbankan Islam di negara ini dan juga di rantau ini.
 Walaupun produk perbankan Islam seolah-olah sama dengan produk

perbankan konvensional, mereka adalah berbeza dari segi penerimaan dan
pembayaran faedah.
 Faedah dilarang dalam perbankan Islam. Sehubungan itu, perbankan Islam

mengamalkan konsep perkongsian keuntungan.
Konsep dwiperbankan Sijil Hutang Boleh Niaga Islam

Pulangan yang pasti

Topik  Pengurusan
5 Aset
HASIL PEMBELAJARAN
1. Mengaplikasikan kaedah kumpulan dana, kaedah peruntukan aset
dan kaedah sains pengurusan dalam menyelesaikan dilema
kebarangkalian kecairan (LP ă liquidity-profitability);
2. Membandingkan persamaan dan perbezaan antara kaedah kumpulan
dana, kaedah peruntukan aset dan kaedah sains pengurusan;
3. Membincangkan fungsi dan peranan kecairan bank dalam nilai
pengurusan bank komersil;
4. Mengenal pasti persamaan dan perbezaan antara teori kecairan bank;
dan
5. Menganggarkan keperluan kecairan bagi bank komersil.
 PENGENALAN
Masalah utama dalam pengurusan aset bank adalah bagaimana untuk
mengagihkan dana bank (yang terhad) dalam pelbagai kategori aset supaya ia
sekali gus dapat memaksimumkan keuntungan. Oleh sebab aset yang berbeza
mempunyai tahap kecairan dan keuntungan yang berbeza, bank berhadapan
dengan dilema kecairan keuntungan (LP ă liquidity-profitability). Dilema LP
menyatakan bahawa jika bank memberi penekanan ke atas kecairan, keuntungan
akan dikorbankan. Ini bermakna, dalam mengurangkan risiko kecairan, bank
terpaksa mengurangkan keuntungan. Sebaliknya, jika bank memberi tumpuan
kepada keuntungan, ia mempunyai kaitan dengan mengabaikan kecairan.
Dengan kata lain, bank mesti menanggung risiko kecairan yang lebih tinggi
untuk meningkatkan pulangan.

TOPIK 5 PENGURUSAN ASET  107
Topik ini akan membincangkan kaedah pengurusan aset yang digunakan oleh
bank dalam menguruskan penggunaan aset bagi memaksimumkan pulangan
kepada pemegang saham.
5.1 PENYATA KEWANGAN BANK

Sebelum kita memulakan perbincangan berkaitan pengurusan aset, kita perlu
terlebih dahulu memahami penyata kewangan bank, iaitu kunci kira-kira dan
penyata pendapatan.
Seperti organisasi perniagaan lain, bank perdagangan perlu menyediakan

penyata kewangan yang utama, iaitu kunci kira-kira dan penyata pendapatan
atau penyata untung rugi. Walau bagaimanapun, penyata kewangan bank
komersil jauh berbeza daripada penyata kewangan firma lain kerana perbezaan
antara perniagaan mereka. Ini dapat dilihat dengan jelas apabila kita mengkaji
butiran kunci kira-kira dan penyata pendapatan bank perdagangan.
SEMAK KENDIRI 5.1
Anda telah belajar mengenai tiga jenis penyata kewangan dalam kursus
Pengurusan Kewangan. Apakah kenyataan kewangan ini (selain
daripada penyata aliran tunai)? Adakah semua institusi perbankan
mempunyai penyata kewangan yang sama?
5.1.1 Kunci Kira-kira Bank

Seperti kunci kira-kira firma lain, setiap kunci kira-kira bank mempunyai tiga
komponen penting, iaitu aset, liabiliti dan ekuiti pemilik. Walau bagaimanapun,
subkomponen aset bank, liabiliti dan ekuiti pemilik adalah jauh berbeza
daripada yang terdapat dalam kunci kira-kira firma lain.

108  TOPIK 5 PENGURUSAN ASET
Jadual 5.1: Kunci Kira-kira Bank
Bank Gemilang Bhd

Kunci Kira-kira
pada 31 Disember 2002
Aset Semasa (RM Juta)
Wang tunai dan dana jangka masa pendek 90
Sekuriti dibeli di bawah perjanjian jual balik 700
Deposit dan penempatan dengan bank dan institusi kewangan lain 860
Sekuriti dipegang untuk urus niaga 1,300
Sekuriti pelaburan 4,100
Pinjaman, pendahuluan dan pembiayaan 40
Aset lain 15
Pelaburan dalam syarikat subsidiari 2
Pelaburan dalam syarikat yang berkaitan 3
Aset tetap 25
Jumlah Aset 7,275
Liabiliti dan Ekuiti

Deposit daripada pelanggan 5,175
Deposit dan penempatan dengan bank dan institusi kewangan lain 600
Kewajipan atas jualan sekuriti bawah perjanjian beli balik 170
Bil dan penerimaan yang belum dibayar 200
Liabiliti lain 90
Bon dan nota bank 100
Pinjaman subordinat 90
Jumlah liabiliti 6,425

Modal saham 800
Simpanan 50
Jumlah liabiliti dan ekuiti pemegang saham 7,275
Komitmen dan kontingensi 1,255

Penjelasan lanjut mengenai subkomponen aset bank, liabiliti dan ekuiti adalah
(a) Aset
Yang berikut ialah penerangan berkenaan aset.
(i) Tunai dan Dana Jangka Pendek

Tunai dan dana jangka pendek terdiri daripada tunai dan baki di
bank dan institusi kewangan lain. Seperti firma lain, bank
menyimpan wang untuk operasi harian. Bank komersil memerlukan
wang tunai untuk memenuhi pelanggan pengeluaran deposit. Baki di
bank dan institusi kewangan adalah bagi memudahkan cek
ditunaikan.
(ii) Sekuriti Dibeli di bawah Perjanjian Jualan Semula

Apabila bank melabur dalam perjanjian beli balik (REPOS ă
repurchase agreement) pelaburan tersebut dicatat sebagai „sekuriti
dibeli di bawah perjanjian jualan semula‰. Ia merupakan pelaburan
jangka pendek oleh bank komersil untuk tujuan kecairan bank.
Walau bagaimanapun, apabila bank mengeluarkan atau menjual apa-
apa REPOS, ia merupakan kewajipan yang perlu direkodkan dalam
bahagian liabiliti.
(iii) Deposit dan Penempatan dengan Bank dan Institusi Kewangan Lain
Deposit matang yang lebih daripada sebulan disimpan dengan bank
komersil, syarikat kewangan dan institusi kewangan lain dicatatkan
sebagai „deposit dan penempatan dengan bank dan institusi
kewangan lain‰. Deposit ini juga disimpan untuk kecairan bank.
Walau bagaimanapun, deposit tidak matang lebih daripada sebulan
dicatatkan sebagai „wang tunai dan dana jangka pendek‰.
(iv) Sekuriti
Ini ialah sekuriti boleh pasar yang dibeli atau diperoleh untuk dijual
semula dalam jangka pendek. Yang berikut ialah contoh instrumen
pasaran wang ini:
 Bil perbendaharaan kerajaan Malaysia;

 Sekuriti Kerajaan Malaysia;
 Sijil pelaburan kerajaan;
 Bil Bank Negara Malaysia;
 Bon Cagamas;

 Instrumen deposit boleh niaga;

 Penerimaan jurubank; dan
 Sekuriti hutang swasta.
(v) Sekuriti Pelaburan

Sekuriti pelaburan ialah sekuriti yang dibeli atau diperoleh dan
dipegang untuk pertumbuhan modal. Sekuriti pelaburan juga
diperoleh untuk memenuhi keperluan mudah tunai minimum yang
dikenakan oleh Bank Negara Malaysia. Contoh sekuriti pelaburan
ialah instrumen pasaran wang seperti sekuriti dagangan. Selain itu,
sekuriti tanpa harga tetap seperti saham dan sekuriti hutang swasta
juga dikategorikan sebagai sekuriti pelaburan.
(vi) Pinjaman, Pendahuluan dan Pembiayaan

Pinjaman, pendahuluan dan pembiayaan mewakili kategori aset
terbesar mana-mana bank perdagangan sejak penyediaan kemudahan
kredit sebagai aktiviti utama bank perdagangan. Seterusnya, faedah
yang diperoleh daripada pinjaman atau pembiayaan merupakan
sumber utama pendapatan bagi mana-mana bank ini. Pinjaman,
pendahuluan dan pembiayaan dipercayai menjadi aset cair paling
kurang kerana ia sukar untuk menarik balik pinjaman serta-merta,
manakala pembayaran balik biasanya secara ansuran. Selaras dengan
salah satu daripada prinsip pelaburan, iaitu lebih tinggi pulangan yang
diperlukan, semakin tinggi risiko; maka pinjaman, pendahuluan dan
pembiayaan ialah aset risiko tertinggi bank.
Yang berikut ialah jenis pinjaman yang ditawarkan oleh bank

komersil:
 Overdraf;
 Syarat pinjaman;
 Pinjaman kadar tetap;
 Pinjaman kadar berubah-ubah;
 Kad kredit penghutang;
 Bil akan diterima;
 Resit amanah;
 Tuntutan ke atas pelanggan di bawah kredit penerimaan;

 Pinjaman kakitangan; dan

 Pinjaman lain.
Pendahuluan dan pembiayaan dikategorikan berdasarkan sektor

ekonomi seperti:
 Pertanian;
 Perlombongan;
 Kuari;
 Pembuatan;
 Harta tanah;
 Pembinaan;
 Perumahan;
 Perdagangan;
 Kewangan dan insurans; dan
 Aplikasi kredit.
(vii) Aset Lain

Aset lain termasuklah penghutang, deposit dan pembayaran balik
serta hartanah yang dirampas.
(viii) Deposit Berkanun oleh Bank Negara Malaysia

Ini ialah deposit yang disimpan dengan Bank Negara Malaysia
menurut Seksyen 37(1)(c) Ordinan Bank Negara Malaysia 1958 yang
memerlukan bank komersil untuk meletakkan rizab berkanun tanpa
faedah dengan Bank Negara Malaysia untuk menjaga kebajikan
pendeposit. Jumlah rizab berkanun yang diletakkan oleh bank
mewakili peratusan daripada jumlah liabiliti bank yang layak.
(ix) Pelaburan dalam Syarikat Subsidiari

Sebuah syarikat ialah syarikat subsidiari sekiranya bank perdagangan:
 Mempunyai kawalan ke atas komposisi lembaga pengarah;
 Mempunyai kawalan ke atas lebih daripada 50% hak mengundi;

atau
 Memiliki lebih daripada 50% modal saham biasa yang

diterbitkan syarikat.

(x) Pelaburan dalam Syarikat Bersekutu

Sebuah syarikat ialah syarikat bersekutu sekiranya bank komersil:
 Memiliki antara 20% hingga 50% daripada kepentingan ekuiti

jangka panjang; dan
 Mempunyai pengaruh yang luas melalui penglibatan dalam

pengurusan syarikat.
(xi) Aset Tetap

Aset tetap ialah aset jangka panjang yang diperlukan oleh bank
untuk menjalankan perniagaan perbankan. Contoh aset tetap ialah:
 Pegangan milik bebas;

 Tanah pajakan;
 Bangunan pegangan milik bebas;
 Bangunan tanah pajakan;
 Peralatan pejabat dan perabot;
 Peralatan komputer dan perisian;
 Kenderaan bermotor; dan
 Aset sewaan lain.
(b) Liabiliti
Penerangan bagi liabiliti adalah seperti yang berikut:
(i) Deposit daripada Pelanggan

Deposit daripada pelanggan terdiri daripada:
 Permintaan deposit atau akaun semasa;

 Penyimpan akaun;
 Deposit tetap;
 Instrumen deposit boleh niaga; dan
 Deposit lain.

Struktur tempoh matang simpanan tetap dan instrumen deposit

boleh niaga adalah seperti yang berikut:
 Tidak lebih dari enam bulan;

 Lebih dari enam bulan tetapi tidak lebih dari satu tahun;
 Lebih dari setahun tetapi tidak lebih dari tiga tahun;
 Lebih dari tiga tahun tetapi tidak lebih dari lima tahun; dan
 Lebih dari lima tahun.
(ii) Deposit dan Penempatan Bank dan Institusi Kewangan Lain

Ini ialah deposit dan simpanan yang diletakkan oleh bank komersil
berlesen, syarikat kewangan berlesen dan institusi kewangan lain.
(iii) Kewajipan atas Sekuriti Dijual di bawah Perjanjian Belian Balik

Apabila bank mengeluarkan atau menjual REPOS, liabiliti
direkodkan sebagai „kewajipan ke atas sekuriti yang dijual di bawah
perjanjian beli balik‰. Kewajipan ialah hutang jangka pendek oleh
pelabur REPOS atau pembeli berkenaan.
(iv) Bil dan Penerimaan Perlu Dibayar

Bil dan penerimaan yang perlu dibayar merujuk kepada bil
pertukaran yang cemerlang dan penerimaan jurubank.
(v) Liabiliti Lain

Liabiliti lain termasuk:
 Dividen yang dicadangkan;

 Cukai;
 Cukai tertunda;
 Obligasi di bawah pajakan kewangan; dan
 Liabiliti lain.
(vi) Bon dan Nota Bank

Bon dan nota bank ialah hutang jangka panjang yang diperoleh
melalui penerbitan sekuriti bon dan nota bank. Hutang jangka
panjang boleh dikenakan bayaran tetap atau kadar faedah terapung.
Bon terdiri daripada bon boleh tukar dan bon boleh tebus.

(v) Pinjaman Subordinat

Pinjaman bersubordinat ialah pinjaman tidak bercagar yang
diperoleh oleh bank untuk membiayai kewangan perbankan mereka.
Hutang ini diberi keutamaan yang lebih rendah daripada hutang
lain. Ini bermakna jika bank perlu dibubarkan, pinjaman subordinat
akan dibayar balik hanya selepas liabiliti lain diselesaikan.
(c) Ekuiti Pemilik

Seterusnya, mari kita mempelajari tentang ekuiti pemilik:
(i) Modal Saham

Modal saham bank biasanya terdiri daripada saham biasa. Walau
bagaimanapun, sesetengah bank menerbitkan saham keutamaan juga.
Saham biasa tetapi bukan saham keutamaan memberi pemegang hak
pemilikan syarikat. Bank mengeluarkan saham keutamaan apabila ia
memerlukan dana baharu dan pada masa yang sama, ia mahu hak
pemilikan bank untuk kekal dalam tangan pemegang saham biasa
yang sedia ada.
(ii) Simpanan
Simpanan bank terdiri daripada:
 Premium saham;
 Rizab berkanun; dan
 Keuntungan terkumpul.
Premium saham mewakili lebihan harga terbitan dan nilai nominal

saham yang berkenaan. Saham biasa selalunya mempunyai nilai
nominal atau nilai tara RM1. Apabila bank menerbitkan saham
baharu, harga terbitan adalah sentiasa lebih tinggi daripada nilai
nominal. Oleh itu, jika saham biasa dijual pada RM3 setiap satu,
jumlah premium saham menjadi RM2, iaitu harga terbitan (RM3) 
nilai nominal par (RM1).
Rizab berkanun ialah rizab yang disimpan di bawah Seksyen 36

BAFIA 1989 dan ia tidak boleh diagihkan untuk dividen tunai.
Keuntungan terkumpul ialah keuntungan yang tidak diagihkan

untuk dividen tunai dan yang dibawa ke hadapan untuk tahun
berikutnya. Keuntungan bank terkumpul mewakili jumlah
terkumpul sejak penubuhan bank.

(d) Komitmen dan Kontingensi

Bank membuat pelbagai komitmen dan menanggung liabiliti kontingensi
berkenaan perlakuan biasa mereka tentang perniagaan. Sebagai contoh,
pelanggan bank yang berhasrat untuk membuka stesen minyak boleh
meminta bank untuk mengeluarkan jaminan bank seperti yang
dikehendaki oleh syarikat minyak. Pada asasnya, apabila bank
mengeluarkan jaminan bank, ia memberi jaminan kepada syarikat minyak
yang ia akan menanggung liabiliti pelanggan yang mungkin wujud pada
masa akan datang. Pada ketika itu, bank hanya mengakui bahawa ia akan
menanggung liabiliti kontingensi walaupun tiada transaksi perniagaan
sebenar telah berlaku. Maka transaksi ini tidak dicatatkan dalam kunci
kira-kira bank itu. Ia dianggap sebagai perkara di luar lembaran imbangan.
Walaupun tiada liabiliti timbul, terdapat liabiliti yang berpotensi dan bank
terdedah kepada risiko tersebut. Sehubungan itu, maklumat tersebut harus
direkodkan sebagai perkara dalam laporan kewangan bank.
Contoh lain perkara di luar kunci kira-kira adalah:
(i) Kontingensi jangka pendek bubar sendiri berkaitan dengan

perdagangan;
(ii) Pinjaman perumahan dijual secara langsung dan tidak langsung
kepada Cagamas Bhd;
(iii) Kewajipan di bawah perjanjian taja jamin;
(iv) Pertukaran asing kontrak berkaitan; dan
(v) Kontrak berkaitan kadar faedah.
AKTIVITI 5.1
Dapatkan kunci kira-kira bagi sekurang-kurangnya tiga bank komersil

di Malaysia dan kenal pasti komponen-komponen di dalamnya.
Bandingkan antara ketiga-tiga kunci kira-kira, termasuk bagaimana ia
dilaporkan dan rumuskan penemuan anda.
Kunci kira-kira bank perdagangan di Malaysia boleh didapati di laman

web bank masing-masing. Laman-laman web ini boleh diakses melalui
pautan di laman web BNM di http://www.bnm.gov.my.

5.1.2 Penyata Pendapatan Bank

Jadual 5.2 ialah contoh penyata pendapatan bank komersil.
Jadual 5.2: Penyata Pendapatan Bank
Bank Gemilang Bhd

Penyata Pendapatan
pada tahun berakhir 31 Disember 2008
(RM Juta)
Pendapatan faedah 400
Faedah perbelanjaan 200
Pendapatan faedah bersih 200
Peruntukan kerugian pinjaman, pendahuluan dan pembiayaan 100
Pendapatan bukan faedah 100

Pendapatan bersih 40
Perbelanjaan overhed 155
Keuntungan sebelum cukai 2
Cukai 3
Keuntungan selepas cukai 25
Pindahan ke rizab berkanun 5,175
Keuntungan bersih selepas dipindahkan ke rizab berkanun 600
Keuntungan terkumpul dibawa ke hadapan 170
Keuntungan boleh diagihkan 200
Dividen yang dicadangkan 90
Keuntungan terkumpul dibawa ke hadapan 100
Pendapatan sesaham (sen) RM3.80
Penjelasan lanjut mengenai perkara penyata pendapatan adalah seperti yang

berikut:
(a) Pendapatan Faedah

Pendapatan faedah diperoleh daripada aset berikut:
(i) Pinjaman, pendahuluan dan pembiayaan;

(ii) Panggilan wang dan penempatan deposit di institusi kewangan lain;
(iii) Sekuriti dipegang untuk urus niaga; dan
(iv) Sekuriti pelaburan.

Pendapatan faedah diiktiraf atas dasar akruan. Pendapatan faedah

daripada pinjaman jangka pinjaman dan perumahan diiktiraf berdasarkan
tempoh kira-kira sama ada bulanan atau tahunan. Apabila sesuatu akaun
diklasifikasikan sebagai tidak berbayar, pengiktirafan pendapatan faedah
digantung sehingga wang tunai diperoleh. Akaun adalah tidak berbayar
apabila pembayaran balik ke atas pinjaman termasuk overdraf tertunggak
bagi tempoh enam bulan atau lebih. Akaun berkaitan dengan bil
perdagangan, penerimaan atau resit amanah bank dianggap tidak berbayar
selepas tarikh matang kemudahan itu.
(b) Perbelanjaan Faedah

Perbelanjaan faedah ialah faedah yang dibayar kepada pelbagai sumber
kewangan seperti:
(i) Deposit daripada pelanggan;
(ii) Deposit dan penempatan bank dan institusi kewangan lain; dan
(iii) Pinjaman berjangka bersubordinat.
(c) Pendapatan Faedah Bersih

Pendapatan faedah bersih ialah perbezaan antara pendapatan faedah dan
perbelanjaan faedah. Ia menunjukkan sejauh mana pendapatan faedah
yang diperoleh daripada aset yang boleh memenuhi kewajipan
perbelanjaan faedah sewajarnya kepada sumber pelbagai kewangan.
(d) Elaun untuk Pinjaman, Pendahuluan dan Pembiayaan

Jumlah ini mewakili elaun dibuat bagi hutang lapuk dan diragui serta
hutang lapuk yang dihapuskan untuk menyerap kerugian yang dijangka
daripada pinjaman berkenaan. Elaun ini boleh dalam bentuk elaun tertentu
atau elaun am.
Elaun khusus dibuat untuk hutang ragu yang telah dikenal pasti secara
individu dan khusus sebagai hutang lapuk atau hutang ragu. Elaun am
berdasarkan peratusan portfolio pinjaman, dibuat bagi membolehkan
kemungkinan kerugian yang tidak boleh dikenal pasti secara khusus.
Bank mengklasifikasikan pinjaman sebagai hutang lapuk selepas

mengambil kira nilai kolateral dan setelah menentukan bahawa pinjaman
itu tidak mempunyai prospek untuk dikumpulkan. Elaun kerugian
pinjaman, pendahuluan dan pembiayaan adalah pengukuran risiko kredit
yang ditanggung oleh bank dalam usaha mereka untuk memperoleh
pendapatan faedah.

(e) Pendapatan Bukan Faedah

Pendapatan bukan faedah terdiri daripada yuran pendapatan, pendapatan
pelaburan dan pendapatan lain.
Contoh yuran pendapatan ialah:

(i) Komisen;
(ii) Caj perkhidmatan atau yuran perkhidmatan;
(iii) Yuran jaminan; dan
(iv) Yuran taja jamin.
Contoh pendapatan pelaburan ialah:

(i) Keuntungan bersih dipegang untuk urus niaga sekuriti;
(ii) Keuntungan daripada penjualan sekuriti pelaburan;
(iii) Pendapatan dividen daripada sekuriti dagangan;
(iv) Pendapatan dividen daripada sekuriti pelaburan; dan
(v) Pendapatan dividen daripada syarikat subsidiari.
Sumber pendapatan lain termasuklah:

(i) Keuntungan pertukaran asing;
(ii) Pendapatan sewaan;
(iii) Keuntungan daripada pelupusan aset tetap; dan
(iv) Keuntungan daripada hartanah yang dirampas.
(f) Pendapatan Bersih

Pendapatan bersih merujuk kepada jumlah pendapatan selepas
peruntukan hutang lapuk dan hutang ragu.
(g) Perbelanjaan Overhed

Perbelanjaan overhed terdiri daripada:
(i) Kos personel;
(ii) Kos penubuhan;
(iii) Perbelanjaan pemasaran;

(iv) Perbelanjaan pentadbiran; dan

(v) Perbelanjaan umum.
Bank perdagangan di Malaysia dikehendaki melaporkan perbelanjaan

berikut:
(i) Gaji pengarah;
(ii) Sewa premis;
(iii) Sewa peralatan;
(iv) Imbuhan juruaudit;
(v) Susut nilai aset tetap;
(vi) Kerugian daripada pelupusan aset tetap; dan
(vii) Yuran profesional yang dibayar kepada pengarah firma.
(h) Keuntungan Sebelum Cukai

Ini merupakan keuntungan yang diperoleh oleh bank sebelum mengambil
kira cukai yang perlu dibayar.
(i) Cukai
Cukai merujuk kepada cukai korporat Malaysia yang perlu dibayar oleh
bank bagi tahun yang berkenaan berdasarkan keuntungan sebelum cukai.
Ia merangkumi cukai asing yang perlu dibayar dan mengambil kira
pelepasan cukai dua kali.
(j) Pindahan ke Simpanan Berkanun

Perkara ini menunjukkan amaun yang dipindahkan daripada akaun
untung rugi ke akaun rizab berkanun. Pemindahan ini perlu mematuhi
keperluan rizab berkanun.
(k) Keuntungan Bersih Selepas Pindahan ke Simpanan Berkanun

Jumlah ini mewakili keuntungan bersih bank selepas peruntukan bagi
rizab berkanun.
(l) Keuntungan Terkumpul Dibawa ke Hadapan

Ini ialah jumlah keuntungan terkumpul yang diperoleh pada tahun-tahun
sebelumnya.

(m) Keuntungan Boleh Diagihkan

Ini ialah jumlah keuntungan yang boleh diagihkan kepada pemegang
saham. Ia mewakili jumlah keuntungan terkumpul bagi tahun semasa
(selepas peruntukan rizab berkanun) dan tahun-tahun sebelumnya. Ia
dimiliki oleh pemegang saham dan boleh diagihkan sebagai dividen
kepada pemegang saham.
(n) Dividen yang Dicadangkan

Ia ialah jumlah dividen selepas cukai bagi pemegang saham seperti yang
dicadangkan oleh lembaga pengarah.
(o) Keuntungan Terkumpul Dibawa ke Hadapan

Ini merupakan keuntungan bersih yang boleh diagihkan daripada dividen
yang dicadangkan. Ia menjadi sifar jika dividen dicadangkan berjumlah
100% daripada keuntungan yang boleh diagihkan.
(p) Pendapatan Sesaham (Sen)

Ini ialah maklumat tambahan yang dilaporkan dalam penyata pendapatan.
Perolehan sesaham bank diperoleh daripada pembahagian pendapatan
bersih selepas cukai dengan bilangan saham biasa yang diterbitkan.
AKTIVITI 5.2
Dapatkan penyata pendapatan bagi sekurang-kurangnya tiga bank

perdagangan. Bandingkan komponen dalam kenyataan dan jelaskan
bagaimana bank melaporkan komponen.
Penyata pendapatan ini boleh diperoleh dari laman web bank-bank

masing-masing yang boleh diakses melalui pautan di laman web BNM
laman web di http://www.bnm.gov.my.
5.2 PENGURUSAN ASET

Selepas membincangkan komponen dalam kunci kira-kira bank dan penyata
pendapatan, kita akan meneruskan dengan membincangkan pengurusan aset.
Pengurusan aset bank menunjukkan bagaimana bank itu melabur aset/dana

untuk memaksimumkan kekayaan pemegang saham. Oleh sebab kecairan dan
keuntungan berbeza daripada satu aset dengan aset lain, bank perlu mengambil
kira dilema kecairan keuntungan (LP).

5.2.1 Elemen Kecairan Aset
SEMAK KENDIRI 5.2
Kecairan bukanlah satu konsep baharu dalam perakaunan. Apakah

yang anda faham tentang kecairan aset berdasarkan pengetahuan anda
berkaitan konsep kecairan?
Aset dikategorikan sebagai cair jika ia bertukar kepada wang tunai tanpa
kerugian yang besar. Contohnya, jika harga pasaran aset bernilai RM100 dan ia
dijual pada harga RM95, aset itu dikategorikan sebagai cair. Aset cair ialah
sesuatu yang boleh dijual dengan mudah, dan mempunyai pasaran yang
bersedia untuknya dan stabil.
Dalam pengurusan aset, kecairan aset bank boleh disusun pada permulaan
kontinum dengan wang tunai pada kecairan aset yang paling tinggi dan
pinjaman serta pendahuluan sebagai aset cair paling kurang.
Wang tunai dikategorikan sebagai kecairan yang tertinggi kerana ia boleh

digunakan untuk membayar balik hutang atau melabur serta-merta. Sekuriti
kerajaan adalah kecairan aset tertinggi kedua kerana ia boleh dijual tanpa
kerugian yang banyak; tidak terdapat banyak perbezaan antara harga belian dan
jualan. Selain itu, ia ada pasaran yang tersedia dan stabil.
Sekuriti pasaran dianggap aset yang ketiga paling cair kerana terdapat pasaran
yang sedia untuk instrumen ini. Walau bagaimanapun, harga membeli dan
menjualnya tidak begitu stabil berbanding sekuriti kerajaan. Pelaburan lain juga
dianggap aset cair kerana mereka boleh ditukar kepada wang tunai. Darjah
kecairan mereka bergantung pada betapa mudahnya mereka boleh bertukar
menjadi wang tunai di samping mengelakkan keupayaan kerugian besar pada
masa yang sama.
Aset tetap bank dianggap lebih cair daripada pinjaman dan pendahuluan kerana
aset tetap boleh dijual pada bila-bila masa, di tengah-tengah kebarangkalian
kerugian besar selepas penukaran. Sebaliknya, pinjaman dan pendahuluan tidak
boleh dipanggil semula secara sewenang-wenangnya kerana syarat bayaran balik
yang telah dipersetujui sebagaimana yang dinyatakan dalam perjanjian pinjaman
yang mesti dipatuhi. Tambahan pula, masalah yang berkaitan dengan pinjaman
tidak berbayar juga menyumbang kepada pinjaman dan pendahuluan yang
merupakan aset bank paling kurang mencair.

5.2.2 Dilema Kecairan Keuntungan (LP – Liquidity

Profitability)
Dilema kecairan keuntungan (LP) wujud kerana darjah kecairan dan keuntungan
adalah berbeza bagi seluruh aset yang berbeza. Selain itu, dilema LP disebabkan
oleh matlamat yang bercanggah antara pemegang saham, pendeposit dan pihak
yang mengawal.
Pemegang saham mengharapkan pulangan yang tinggi ke atas leveraj kewangan

yang disediakan oleh dana pendeposit. Pendeposit ingin kecairan yang
maksimum supaya mereka boleh mengeluarkan kesemua simpanan mereka
pada bila-bila masa. Pihak yang mengawal (iaitu BNM) memerlukan kecairan
bank yang memuaskan untuk menjaga kebajikan dan keselamatan pendeposit
bank. Pada masa yang sama, BNM menjangkakan pulangan yang berpatutan
untuk manfaat bagi pemegang saham, pendeposit dan bank.
Untuk mengatasi dilema LP, kita harus mencari kaedah yang boleh memberi
keseimbangan antara risiko dan pulangan, kecairan, dan keuntungan. Terdapat
tiga kaedah yang boleh digunakan untuk mengatasi dilema LP, iaitu:
(a) Kaedah tabung dana;

(b) Kaedah peruntukan aset (kaedah dana pertukaran); dan
(c) Kaedah pengaturcaraan linear (kaedah sains pengurusan).
5.3 KAEDAH TABUNG DANA

Dalam kaedah tabung dana, dana daripada semua sumber dikumpulkan untuk
mewujudkan sumber tunggal dana. Selepas itu, dana diagihkan kepada pelbagai
kategori aset yang telah ditetapkan berdasarkan tahap kepentingan.
Untuk memahami kaedah tabung dana, rujuk Contoh 5.1.

Contoh 5.1:
Jabatan Perancangan Korporat Bank Gemilang Bhd menganggarkan sumber
bank dana bagi tahun 2008 seperti yang ditunjukkan berikut:
RM Juta
Deposit semasa 200
Deposit simpanan 100
Deposit tetap 100
Perjanjian belian balik 40
NCD 50
Debentur 100
Jumlah 600
Jawatankuasa Aset dan Liabiliti Bank Gemilang Bhd telah diminta untuk
memperuntukkan dana bagi bank dengan menggunakan kaedah tabung dana.
Langkah 1:
Mengumpulkan semua dana berjumlah RM600 juta ke dalam satu tabung
tunggal.
Langkah 2:
Menyediakan dana untuk rizab utama. Rizab utama terdiri daripada wang tunai,
rizab berkanun, baki di institusi kewangan lain dan wang tunai dalam transit.
Berdasarkan andaian bahawa Bank Gemilang mempunyai asas rizab melebihi
20% dan rizab berkanun yang dikenakan oleh bank pusat ialah 10%, peruntukan
untuk rizab utama ialah 180 juta (30% daripada RM600 juta).
Langkah 3:
Menyediakan dana untuk rizab sekunder. Aset bank termasuk dalam rizab
sekunder biasanya ialah sekuriti pasaran wang seperti bil perbendaharaan,
Sekuriti Kerajaan Malaysia (MGS ă Malaysian Government Securities),
penerimaan jurubank (BA ă bankerÊs acceptance), sijil deposit boleh niaga (NCD
ă negotiable certificates of deposit) dan perjanjian belian semula (REPOS).
Selain mempunyai kemampuan untuk memenuhi keperluan mudah tunai yang

dijangkakan, aset rizab sekunder boleh digunakan untuk memenuhi obligasi
kontingensi.

Peruntukan bagi rizab sekunder ialah 20%, iaitu RM120 juta. Ini bermakna
sejumlah RM300 juta (50%) telah diperuntukkan untuk kecairan bank secara
khusus.
Langkah 4:
Hanya selepas kecairan yang diberikan itu mencukupi, dana boleh
diperuntukkan untuk memenuhi keperluan kredit pelanggan. Kaedah tabung
dana tidak menawarkan sebarang garis panduan khusus mengenai komposisi
portfolio pinjaman. Walau bagaimanapun, secara umumnya, kaedah ini
menunjukkan bahawa agihan kredit perlu mencerminkan kuasa ekonomi
semasa. Kaedah ini tidak mengambil kira portfolio pinjaman sebagai sumber
kecairan.
Dengan menganggap bahawa peruntukan bagi portfolio pinjaman ialah 30% dan
ia diagihkan kepada sektor ekonomi berasaskan permintaan pasaran, dan
amalan Bank Gemilang dan pengalaman, komposisi portfolio pinjaman Bank
Gemilang adalah seperti yang berikut:
Sektor Jumlah (RM Juta) %

Pertanian 18 10
Pembuatan 90 50
Hartanah 36 20
Servis 36 20
Jumlah 180 100
Langkah 5:
Pelaburan dalam sekuriti jangka panjang dan aset tetap boleh dibuat hanya
selepas peruntukan dana untuk portfolio pinjaman. Pelaburan dalam sekuriti
jangka panjang seperti saham dan bon menyumbang kepada pendapatan
tambahan serta kecairan bank. Pelaburan dalam aset tetap adalah perlu bagi
operasi harian bank. Bank itu tidak dapat berfungsi dengan cekap dan berkesan
tanpa mana-mana premis, peralatan dan kenderaan. Dalam keadaan bermasalah,
bank boleh menjual aset tetap untuk meningkatkan kecairan.
Baki RM120 juta boleh diperuntukkan antara sekuriti jangka panjang dan aset
tetap. Contohnya, RM50 juta boleh dilaburkan dalam ekuiti dan sekuriti bon, dan
RM70 juta dalam aset tetap.

5.3.1 Kelemahan Kaedah Tabung Dana

Yang berikut ialah kelemahan kaedah tabung dana:
(a) Kaedah ini lebih memberi penekanan kepada kecairan dengan

mengorbankan keuntungan. Dalam Contoh 5.1, 50% daripada dana
diperuntukkan untuk kecairan berbanding 30% untuk portfolio pinjaman;
(b) Kaedah ini tidak memberikan apa-apa asas secara khusus untuk tujuan
menganggarkan piawaian mudah tunai. Ia hanya memberi garis panduan
umum;
(c) Kaedah ini tidak mengambil kira turun naik akaun deposit. Seperti yang
kita tahu, tahap kestabilan berbeza daripada satu jenis deposit dengan
deposit lain dan ia perlu dipantau untuk memudahkan kelancaran
pengurusan aset dengan mana-mana bank;
(d) Kaedah ini tidak mengiktiraf portfolio pinjaman sebagai sumber kecairan
walaupun melalui portfolio pinjaman menghasilkan aliran tunai yang
berterusan dalam bentuk pembayaran balik pokok dan faedah bentuk
pendapatan pelanggan;
(e) Kaedah ini gagal menghargai hakikat bahawa keselamatan jangka panjang
bank bergantung pada keupayaan untuk menjana pendapatan yang
mencukupi. Kecairan yang terhad kepada aset cair sahaja tidak menjamin
keselamatan keseluruhan mana-mana bank; dan
(f) Kaedah ini tidak mengambil kira peranan saling interaktif yang dimainkan
oleh kedua-dua aset dan liabiliti dalam menyediakan kecairan bermusim
dan pusingan kecairan. Dengan menyediakan kecairan dalam bentuk aset
cair, kaedah ini boleh menjejaskan keuntungan kerana sesetengah aset cair
sama ada akan memberi pulangan yang minimum atau tidak akan menjana
apa-apa pendapatan langsung.
5.4 KAEDAH PERUNTUKAN ASET

Kaedah peruntukan aset dibuat untuk mengatasi beberapa kelemahan kaedah
tabung dana. Perubahan di dalam dan sekitar industri perbankan juga telah
menggalakkan penggunaan kaedah ini dalam pengurusan aset bank. Sebagai
contoh, bank terpaksa menggunakan deposit lebih cekap dan berkesan hasil dari
institusi kewangan bukan bank dari segi perolehan deposit.

Perubahan dan inovasi yang berkaitan dengan sumber dana juga telah
menggalakkan bank untuk menggunakan wang dengan cara yang lebih
menguntungkan. Antara inovasi produk kewangan ialah sijil deposit boleh
niaga, REPOS, dolar Euro dan kadar sijil deposit terapung boleh niaga. Selain itu,
turun naik dan kenaikan kadar faedah telah memaksa bank untuk menjadi lebih
tersusun dan berkesan dalam merancang pengurusan aset.
Secara khusus, kaedah peruntukan aset melayan setiap sumber dana secara
individu memandangkan darjah turun naik yang berbeza dalam kalangan
mereka. Contohnya, oleh sebab deposit semasa mempunyai turun naik yang
lebih tinggi daripada deposit tetap, peratusan peruntukan yang lebih tinggi
diberikan bagi kecairan daripada deposit semasa berbanding simpanan tetap.
Oleh sebab itu, keputusan LP dibuat secara individu dan secara berasingan bagi
setiap sumber dana. Dengan kata lain, setiap sumber dana dianggap sebagai
bank mini atau pusat keuntungan. Untuk menggambarkan mekanisme kaedah
ini dengan lebih jelas, kita akan menggunakan contoh sama yang digunakan
dalam menerangkan kaedah tabung dana sebelum ini.
Untuk mendapatkan semula sumber dana Bank Gemilang Bhd ini adalah seperti
yang berikut:
RM (Juta)
Deposit semasa 200
Deposit simpanan 100
Deposit tetap 100
Perjanjian belian balik 50
NCD 50
Debentur 100
Jumlah 600
(a) Deposit Semasa

Sebagai deposit semasa mempunyai jumlah dagangan yang tinggi,
kebanyakan deposit ini akan diperuntukkan untuk rizab utama dan rizab
sekunder. Dalam kes ini, kita memperuntukkan 60% (RM120 juta) untuk
rizab utama dan 40% (RM80 juta) untuk rizab sekunder. Tiada peruntukan
dibuat bagi portfolio pinjaman kerana deposit turun naik yang tinggi.

(b) Deposit Simpanan

Deposit tabungan adalah lebih stabil daripada deposit semasa, sebahagian
besar deposit penjimatan mungkin diperuntukkan bagi portfolio pinjaman.
Contohnya, 80% (RM80 juta) digunakan sebagai peruntukan untuk
portfolio pinjaman, 10% (RM10 juta) untuk rizab sekunder dan 10% (RM10
juta) untuk rizab utama.
(c) Deposit Tetap

Antara semua deposit, deposit tetap mempunyai turun naik yang paling
rendah. Maka sebahagian besar daripada simpanan tetap boleh
diperuntukkan untuk portfolio pinjaman. Sebagai contoh, 80% (RM80 juta)
diperuntukkan bagi portfolio pinjaman dan baki RM20 juta bagi sekuriti
jangka panjang dan aset tetap.
(d) Perjanjian Beli Balik dan NCD

Jumlah dana daripada sumber ini berjumlah RM100 juta boleh dilaburkan
dalam portfolio pinjaman bagi tujuan pembiayaan jangka pendek. kedua-
dua instrumen kewangan jangka pendek dicipta untuk meminjam dana
jangka pendek daripada pelabur.
(e) Debentur
Sekuriti hutang jangka panjang ini tidak memerlukan rizab berkanun. Oleh
sebab hutang ini hanya boleh ditebus selepas jangka masa yang lama, dana
daripada sumber ini perlu dilaburkan dalam aset jangka panjang seperti
pembiayaan jangka panjang, pelaburan jangka panjang dan aset tetap.
Dalam contoh ini, bank itu memperuntukkan 30% (RM30 juta) bagi
portfolio pinjaman, 30% (RM30 juta) bagi pelaburan dalam sekuriti jangka
panjang dan 40% (RM40 juta) bagi aset tetap.
Kaedah aset pengagihan mengikut salah satu daripada prinsip kewangan,

iaitu aset jangka pendek perlu dibiayai oleh sumber pembiayaan jangka
pendek, manakala aset jangka panjang melalui sumber pembiayaan jangka
panjang. Prinsip kewangan ini lebih dikenali sebagai prinsip yang sepadan.
Dengan membandingkan kaedah tabung dana dan kaedah peruntukan aset

(rujuk Jadual 5.3), kita boleh melihat perbezaan antara kedua-dua kaedah.

Jadual 5.3: Perbandingan antara Kaedah Tabung Dana dan Kaedah Peruntukan Aset
Kaedah Tabung Dana Kaedah Peruntukan Aset

(RM Juta) (RM Juta)
Rizab utama 180 130
Rizab sekunder 120 90
Portfolio pinjaman 180 290
Sekuriti jangka panjang 50 40
Aset tetap 70 50
Jumlah 600 600
Ia boleh dilihat daripada Jadual 5.3 bahawa kaedah tabung dana adalah
lebih banyak berorientasikan kecairan, manakala kaedah peruntukan aset
adalah lebih berorientasikan keuntungan. Ini terbukti berdasarkan contoh
kita yang kaedah tabung dana telah memperuntukkan lebih banyak dana
untuk tujuan kecairan berbanding dengan aset pengagihan, yang telah
memperuntukkan lebih banyak dana untuk portfolio pinjaman. Kaedah
peruntukan aset beralih tumpuan pengurusan portfolio daripada kecairan
keuntungan dengan mengurangkan pegangan rizab mudah tunai dan
meningkatkan peruntukan untuk pinjaman dan pendahuluan.
Kelemahan Kaedah Peruntukan Aset

Kelemahan kaedah peruntukan aset adalah seperti yang berikut:
(a) Kaedah ini mungkin membuat anggaran berlebihan bagi kecairan akaun
deposit. Kita perlu mengambil kira turun naik sebenar deposit. Sebagai
contoh, tidak semua deposit semasa mempunyai satu darjah turun naik
yang sama. Selain itu, pada masa apabila pelanggan perlu mengekalkan
baki minimum dalam akaun mereka, baki itu memang boleh disalurkan
kepada portfolio pinjaman;
(b) Kaedah ini tidak mengiktiraf portfolio pinjaman sebagai sumber kecairan;
(c) Sama seperti kaedah tabung dana, kaedah ini tidak menyediakan garis
panduan khusus mengenai pengagihan dana dalam kalangan kategori aset
bank; dan
(d) Kaedah ini mengandaikan bahawa keputusan pengurusan aset dan

keputusan pengurusan liabiliti dibuat secara berasingan.

AKTIVITI 5.3
Kita telah membincangkan dua kaedah penyediaan aset, iaitu kaedah

tabung dana dan kaedah peruntukan aset. Kaedah manakah yang akan
anda gunakan jika anda telah diberikan tanggungjawab untuk
menguruskan Bank Gemilang? Mengapakah begitu? Bandingkan
jawapan anda dengan kawan anda. Bincangkan sebab-sebab bagi
keputusan masing-masing.
5.5 KAEDAH SAINS PENGURUSAN

Dilema LP juga boleh diatasi melalui pendekatan saintifik, iaitu dengan
menggunakan peranti sains pengurusan seperti pengaturcaraan linear.
Pendekatan sains pengurusan dapat memberi jawapan yang lebih tepat untuk
dilema LP. Pengaturcaraan linear ialah prosedur matematik untuk memilih nilai
yang berubah-ubah bagi tujuan memaksimumkan (atau mengurangkan) objektif,
tertakluk kepada sekatan tertentu. Dalam konteks ini terutamanya,
pengaturcaraan linear membantu menentukan kuantiti kunci kira-kira yang
diperlukan untuk memaksimumkan keuntungan bank tertakluk kepada sekatan
dari segi kecairan dan peraturan tetap yang lain.
Rujuk Contoh 5.2 untuk memahami kaedah sains pengurusan.
Contoh 5.2:
Bank Orang Kita Bhd mempunyai dana berjumlah RM25 juta yang dilaburkan
dalam pinjaman aset (x1) dan rizab sekunder (x2). Dana yang terdiri daripada
deposit semasa dan simpanan tetap. Kadar pulangan ke atas pinjaman
dianggarkan 12% sementara sekuriti jangka pendek ialah 8%. Mari kita anggap
bahawa pendapatan bank ialah pendapatan bersih selepas ditolak kos deposit.
Pengurusan bank Orang Kita telah menetapkan piawaian kecairan bank itu, iaitu
RM2 dalam sekuriti jangka pendek untuk setiap pelaburan RM10 dalam aset
tetap.
Berdasarkan data tadi, kami dapat merumuskan kes itu secara matematik seperti
yang berikut:
z = 0.12  1 + 0.08  2

Tertakluk kepada:
x1 + x2 < RM25 juta

x2 > 0.25  1
x1 > 0
x2 > 0
z mewakili objektif bank itu, iaitu memaksimumkan pulangan ke atas pelaburan

dalam pinjaman dan pelaburan dalam sekuriti pasaran wang. Pencapaian z
tertakluk kepada tiga kekangan iaitu:
(a) Pelaburan maksimum dalam portfolio pinjaman (x1) dan sekuriti jangka
pendek (x2) ialah RM25 juta;
(b) Pelaburan minimum dalam sekuriti jangka panjang yang ditetapkan ialah
25% daripada pelaburan dalam portfolio pinjaman; dan
(c) Pelaburan dalam x1 dan x2 mestilah mempunyai nilai positif.
Dengan menggunakan persamaan kuadratik, portfolio optimum adalah seperti

yang berikut:
x1 = RM20 juta
x2 = RM5 juta
z = RM2.8 juta
Ini bermakna, dengan melabur RM20 juta dalam portfolio pinjaman dan RM5
juta dalam sekuriti jangka pendek, bank Orang Kita Bhd akan membuat
keuntungan maksimum sebanyak RM2.8 juta.
z = 0.12(20) + 0.08(5)
= RM2.4 + RM0.4
= RM2.8 juta
Satu kelebihan utama model pengaturcaraan linear ialah keupayaan untuk

menunjukkan bagaimana portfolio optimum perubahan, apabila satu atau lebih
kekangan itu ditukar. Katakan dana bank telah meningkat sebanyak RM5 juta,
iaitu jumlah dana kini ialah RM30 juta.
Apakah kadar faedah maksimum yang diperlukan dalam usaha untuk menjana
tambahan RM5 juta daripada simpanan tetap? Marilah kita juga menganggap
bahawa nisbah kecairan ialah 15% daripada jumlah aset, iaitu x2 > 0.18  1.

Penyelesaian baharu adalah seperti yang berikut:
x1 = RM25.5 juta
x2 = RM4.5 juta
z = RM3.42 juta
Penyelesaian baharu meningkatkan keuntungan sebanyak RM620,000 atau

RM0.124 bagi setiap RM100 daripada simpanan tetap. Berdasarkan maklumat itu,
bank perlu membayar kadar faedah maksimum sebanyak 12.4% untuk menjana
deposit tambahan. Contoh 4.2 terikat dengan satu matlamat sahaja, iaitu untuk
memaksimumkan pulangan ke atas pelaburan dalam pinjaman dan sekuriti
pasaran wang. Walau bagaimanapun, kaedah pengaturcaraan linear dapat
menyediakan penyelesaian walau pun kepada kes yang mempunyai objektif yang
pelbagai dan bercanggah. Ini boleh dilakukan dengan pengaturcaraan linear
berbilang objektif. Pendekatan sains pengurusan adalah lebih cekap dan pantas
berbanding kaedah lain kerana ia menggunakan teknologi komputer yang mampu
menyediakan pelbagai penyelesaian dalam masa yang singkat.
Uji kefahaman anda dengan menjawab soalan berikut.
LATIHAN 5.1
1. Mengapakah dilema LP wujud dalam pengurusan aset bank-

bank?
2. Bandingkan persamaan dan perbezaan antara kaedah tabung

dana dan kaedah peruntukan aset.
5.6 FUNGSI KECAIRAN BANK
SEMAK KENDIRI 5.3
Pada awal topik ini, kita sudah membincangkan dilema LP dan

bagaimana bank menggunakan kaedah pengurusan aset yang
mencukupi untuk membantu mereka memaksimumkan kecairan dan
keuntungan mereka.
Apakah yang anda faham tentang fungsi kecairan bank, berdasarkan

pengetahuan anda tentang kecairan?

Terdapat lima faktor yang menjelaskan mengapa bank mesti mempunyai

kecairan yang mencukupi, iaitu:
(a) Faktor keyakinan;

(b) Faktor hubungan;
(c) Faktor jualan paksa;
(d) Faktor risiko premium; dan
(e) Faktor peluang terakhir.
Yang berikut ialah penerangan terperinci mengenai kelima-lima faktor ini.
(a) Faktor Keyakinan

Bank dengan kecairan yang mencukupi memberikan petunjuk kepada
pasaran kewangan dan orang ramai bahawa ia adalah kuat dan selamat. Ini
bermakna ia mampu untuk membayar balik hutang dan memenuhi segala
tanggungan. Kecairan menjadi lebih penting apabila bank membayangkan
pengurusan liabiliti agresif. Orang ramai akan lebih mempercayai bank
yang mempunyai kecairan yang mencukupi. Sekiranya pengeluaran
deposit secara besar-besaran dan panik oleh pelanggan, pengurusan bank
akan dapat meyakinkan pelanggan dan orang ramai bahawa bank itu
mempunyai kecairan yang mencukupi untuk memenuhi permintaan
pengeluaran deposit dan segala tuntutan lain.
(b) Faktor Hubungan

Bank bertanggungjawab untuk mendapatkan kecairan segera untuk faedah
pendeposit dan peminjam. Bank tidak mungkin menjalin hubungan yang
baik dengan pelanggannya jika ia tidak dapat memenuhi permintaan
untuk pengeluaran deposit dan pinjaman dengan memuaskan.
Kemudahan tunai yang tidak mencukupi boleh menyebabkan bank untuk
kehilangan pelanggan, dan seterusnya mengurangkan keupayaannya
untuk bersaing.
(c) Faktor Jualan Paksa

Tanpa kecairan yang mencukupi, bank mungkin terpaksa menjual asetnya
dan mengalami kerugian dalam menyediakan kemudahan tunai yang
diperlukan. Ini mungkin berlaku apabila bank berhadapan dengan krisis
kecairan, hasil daripada perancangan kecairan yang lemah. Menjual aset
dalam keadaan tergesa-gesa dengan objektif untuk mengatasi krisis
sentiasa menyebabkan kerugian kerana ia adalah mustahil bagi bank untuk
mendapatkan apa-apa harga yang baik atau berpatutan dalam keadaan
tertentu.

(d) Faktor Risiko Premium

Bank dengan integriti kredit yang tinggi dikenakan premium risiko yang
rendah oleh pasaran wang dan pasaran modal. Kecairan ialah salah satu
integriti kredit penentu. Bank yang mempunyai premium risiko yang tinggi
terpaksa membayar kos yang lebih tinggi untuk mendapatkan dana
daripada pasaran kewangan. Kos dana yang tinggi menjejaskan keuntungan
bank dan keupayaan untuk menyiapkannya. Oleh itu, pengurusan bank
perlu menguruskan aliran kemudahan tunai bank masing-masing dengan
secukupnya untuk mengekalkan premium mungkir (default) pada tahap
optimum.
(e) Faktor Peluang Terakhir

Bank komersil mempunyai peluang untuk meminjam jangka pendek dari
Bank Pusat (iaitu Bank Negara Malaysia) melalui jendela diskaun (discount
window) apabila mereka berhadapan dengan masalah kewangan
kontemporari. Kemudahan ini disediakan oleh Bank Negara Malaysia
untuk melindungi kepentingan sistem kewangan negara kerana sistem
kewangan keseluruhan akan terjejas sekiranya mana-mana bank gagal.
Kemudahan ini tidak kerap digunakan, jika tidak Bank Negara Malaysia
akan menyiasat bank yang berkenaan untuk memastikan bahawa ia tidak
berhadapan dengan masalah kecairan jangka panjang.
Sekiranya masyarakat umum, pasaran wang dan pasaran modal

mengetahui bahawa bank sering menggunakan jendela diskaun, mereka
akan hilang keyakinan terhadap bank berkenaan. Di samping itu, pasaran
wang dan pasaran modal akan mengenakan premium mungkir berisiko
tinggi di bank. Untuk mengelakkan dari menggunakan „peluang terakhir‰,
bank perlu mengamalkan pengurusan kemudahan tunai dan jalinan yang
cekap.
5.7 TEORI KECAIRAN BANK

Dalam pengurusan kecairan bank, terdapat empat teori kecairan yang
menerangkan definisi kecairan dan strategi yang boleh digunakan untuk
memastikan kecukupan kecairan, iaitu:
(a) Teori pembiayaan komersil;

(b) Teori keupayaan anjakan;
(c) Teori jangkaan pendapatan; dan
(d) Teori pengurusan liabiliti.

Teori ini juga dikenali sebagai teori pinjaman kerana strategi berkenaan
melibatkan amalan dan dasar pinjaman.
(a) Teori Pembiayaan Perdagangan

Menurut teori pembiayaan komersil, bank dianggap cair jika portfolio
pinjaman terdiri daripada pembiayaan jangka pendek sahaja. Kecairan
adalah penting untuk memenuhi pengeluaran deposit yang tidak dijangka.
Strategi kecairan adalah untuk meluluskan kecairan kendiri bagi
pembiayaan jangka pendek seperti pembiayaan saham. Dalam strategi ini,
tarikh matang pembiayaan serentak dengan kematangan deposit kerana
deposit berkenaan mewakili sumber dana atau kecairan.
(b) Teori Keupayaan Anjakan

Teori keupayaan anjakan dipelopori oleh H. G. Moulton pada tahun 1918.
Teori ini mencadangkan bahawa bank melabur sebahagian daripada dana
mereka dalam portfolio pinjaman dan sekuriti yang mempunyai pasaran
sekunder. Apabila keperluan kecairan, aset tersebut boleh dijual di pasaran
berkenaan. Teori ini memanjangkan tempoh matang purata portfolio
pinjaman dan menggalakkan pertumbuhan pasaran keselamatan kerajaan.
(c) Teori Jangkaan Pendapatan

Pada tahun 1949, Herbet Prochnov mencadangkan bahawa kecairan bank
boleh diperoleh menerusi pembayaran balik pinjaman. Menurut teori ini,
pembayaran balik pinjaman (dan keperluan mudah tunai pada masa yang
sama) harus dipadankan dengan pendapatan pinjaman yang dijangkakan.
Teori ini mengakui bahawa portfolio pinjaman ialah sumber mudah tunai
bank. Sebagai peringatan, kaedah tabung dana dan kaedah peruntukan
aset tidak menganggap portfolio pinjaman sebagai sumber kecairan bank.
Secara langsung, teori ini menjadi pelopor kepada konsep pinjaman
dilunaskan juga.
(d) Teori Pengurusan Liabiliti

Menurut teori pengurusan liabiliti, bank boleh memenuhi keperluan
mudah tunai dengan meminjam daripada pasaran wang dan pasaran
modal. Ini bermakna sumber pendapatan tidak terhad kepada deposit,
portfolio pinjaman dan instrumen pasaran kewangan tetapi juga
merangkumi jangka pendek dan pinjaman jangka sederhana daripada
pasaran kewangan juga. Teori ini menggalakkan pembangunan instrumen
kewangan seperti BND, REPOS, kertas komersil dan dolar Euro. Dana
pinjaman yang diperoleh bagi tujuan kecairan bank kadangkala dipanggil
dana dibeli.

5.8 UKURAN KECAIRAN

Ia tidak mudah untuk mengukur kecairan bank kerana tidak ada satu standard
tertentu yang diiktiraf sebagai ukuran kecairan bank. Walau bagaimanapun,
nisbah pinjaman kepada deposit digunakan secara meluas untuk mengukur
kecairan bank. Ia mengukur sejauh mana bank menggunakan sumber dana
untuk memenuhi keperluan kredit pelanggan. Ini bermakna lebih tinggi nisbah,
bank makin kurang keupayaan untuk menyediakan lebih banyak pinjaman.
Dengan kata lain, sebagai peningkatan catuan, kecairan bank berkurangan. Bank
akan menjadi lebih memilih dalam hal pinjaman jika nisbah meningkat kerana
nisbah meningkat bermakna berkurangannya sumber untuk aktiviti pinjaman.
Secara umumnya, kadar faedah pinjaman meningkat seiring dengan peningkatan

dalam nisbah pinjaman kepada deposit kerana permintaan untuk kredit melebihi
bekalan dalam keadaan tertentu. Selain itu, nisbah ini mempunyai kesan
psikologi kepada pengurusan bank. Apabila nisbah meningkat, pihak
pengurusan merasakan bahawa mereka terpaksa memperlahankan aktiviti
pinjaman akibat penurunan kecairan bank. Bank yang mengamalkan pendekatan
portfolio pinjaman yang agresif akan merasa terhalang daripada menjalankan
aktiviti kredit mereka. Ini boleh menjejaskan motivasi untuk mencapai sasaran.
Rujuk Contoh 5.3 untuk memahami konsep mudah tunai yang lebih baik.
Contoh 5.3:
Nisbah pinjaman kepada deposit Bank A ialah 80% dan Bank B ialah 60%. Bank
manakah mempunyai kecairan yang lebih baik?
Menurut definisi nisbah pinjaman kepada deposit, Bank B lebih cair daripada
Bank A kerana Bank B mempunyai kapasiti yang lebih tinggi untuk
menyediakan lebih banyak pinjaman berbanding dengan Bank A (40% : 20%).
Walau bagaimanapun, nisbah ini mempunyai beberapa kelemahan yang
menghalang penggunaannya sebagai ukuran kecairan bank.
Jika Bank C mempunyai nisbah pinjaman kepada deposit sebanyak 100%, ia

bermakna Bank C telah menggunakan kesemua depositnya untuk tujuan
pinjaman. Adakah ini juga bermakna Bank C tidak dapat memberikan apa-apa
pinjaman lain? Kita tahu bahawa sumber dana tidak terhad kepada deposit
sahaja. Bank boleh „membeli‰ dana di pasaran wang untuk memenuhi keperluan
mudah tunai dan pinjaman mereka. Oleh itu, nisbah yang lebih daripada 100%
pinjaman kepada deposit tidak semestinya menunjukkan bahawa bank
berkenaan tidak lagi dapat memberikan apa-apa pembiayaan tambahan.

5.8.1 Kelemahan Nisbah Pinjaman kepada Deposit

Yang berikut ialah kelemahan nisbah pinjaman kepada deposit:
(a) Nisbah pinjaman kepada deposit tidak menunjukkan kematangan atau

kualiti portfolio pinjaman. Walaupun nisbah ini berdasarkan angka
pinjaman, kita tidak dapat menentukan komposisi portfolio pinjaman
daripadanya, iaitu kita tidak tahu sama ada ia pinjaman jangka pendek
atau jangka panjang, jika sektor yang terlibat produktif atau spekulatif dan
bagaimana ia dapat merosakkan hutang lapuk dan hutang ragu;
(b) Berbanding dengan bank yang menyediakan pinjaman untuk tujuan

produktif, bank yang memberi pinjaman yang lebih untuk tujuan spekulasi
lebih cenderung untuk menghadapi masalah kecairan;
(c) Nisbah ini tidak memberikan apa-apa kebenaran tentang keperluan

kecairan bank. Sebagai contoh, nisbah pinjaman kepada deposit Bank X
ialah 80% dan Bank Y ialah 60%. Adakah ini bermakna Bank Y lebih cair
dari Bank X? Dengan kata lain, adakah ini bermakna Bank X mempunyai
keperluan mudah tunai yang lebih dari Bank Y? Jika kecairan diukur
berdasarkan nisbah pinjaman kepada deposit, Bank Y mempunyai kecairan
yang lebih tinggi dari Bank X. Walau bagaimanapun, jika komposisi
pinjaman kedua-dua bank mendedahkan bahawa Bank Y mempunyai lebih
pinjaman tidak berbayar dari Bank X, Bank X dianggap lebih cair dari Bank
Y; dan
(d) Nisbah ini tidak memberikan apa-apa maklumat mengenai aset lain bank
selain daripada portfolio pinjamannya. Contohnya, Bank P dan Bank Q
mempunyai nisbah pinjaman kepada deposit yang sama. Adakah ini
bermakna kedua-dua bank mempunyai tahap kecairan yang sama?
Berdasarkan tafsiran nisbah ini, Bank P dan Bank Q mempunyai tahap
kecairan yang sama. Namun jika kita mempunyai peluang untuk
menyiasat komposisi aset kedua-dua bank, kita mungkin mendapati
bahawa sesungguhnya salah satu dari bank ini mempunyai mudah tunai
yang lebih tinggi kerana ia mempunyai aset yang lebih cair berbanding
yang satu lagi.

Walaupun nisbah pinjaman kepada deposit mempunyai beberapa kelemahan,

nisbah ini popular sebagai ukuran kecairan bank kerana ia boleh dikira dan
difahami dengan mudah. Biasanya, bank tidak bergantung pada nisbah ini
sebagai petunjuk kecairan bank. Nisbah ini digunakan sebagai petunjuk awal
sahaja. Terdapat nisbah lain yang boleh digunakan sebagai kaedah kecairan bank
seperti:
Aset tunai
(a)
Jumlah aset
Aset tunai  Rizab + Sekuriti kerajaan

(b)
Jumlah deposit
Aset tunai + Sekuriti kerajaan

(c)
Jumlah deposit
Aset tunai  Rizab berkanun + Pasaran kerajaan sekuriti yang

matang kurang dari satu tahun
(d)
Jumlah deposit
Nisbah ini adalah lebih tepat daripada nisbah pinjaman kepada deposit kerana ia
mengambil kira aset cair dan ia menunjukkan jumlah deposit yang digunakan
untuk melabur dalam aset cair.
Nisbah ini mempunyai kekangannya kerana ia tidak mengambil kira keupayaan

bank untuk meminjam bagi tujuan kecairan bank. Selain itu, nisbah ini tidak
mengiktiraf pembayaran balik pinjaman sebagai sumber kecairan bank.
LATIHAN 5.2
1. Jelaskan lima sebab mengapa bank-bank perdagangan

memerlukan kecairan.
2. Apakah maksud kecairan deposit dan mudah tunai?
3. Bandingkan persamaan dan perbezaan antara teori-teori kecairan

bank.

5.9 MENGANGGARKAN KEPERLUAN KREDIT

Kita telah membincangkan fungsi dan teori kecairan. Kami kini melihat
bagaimana untuk mengira keperluan kecairan bank dengan menggunakan
contoh yang mudah. Mari kita andaikan bahawa Bank Perdana Bhd telah
menganggarkan tahap deposit dan pinjamannya (rujuk Jadual 5.4).
Jadual 5.4: Anggaran Deposit dan Pinjaman bagi Bank Perdana Bhd
Bank Perdana Bhd

Anggaran Deposit dan Pinjaman bagi Tempoh dari bulan Januari hingga Disember 2008
Bulan Jumlah Deposit (RM Juta) Jumlah Pinjaman (RM Juta)
Disember 2007 (sebenar) 593 351
Januari 587 356
Februari 589 359
Mac 586 356
April 591 365
Mei 606 357
Jun 620 345
Julai 615 330
Ogos 616 341
September 655 341
Oktober 635 361
November 638 375
Disember 643 386
Bagi menganggarkan keperluan kecairan Bank Perdana Bhd, kita akan

menyediakan pernyataan yang kelihatan seperti penyata aliran tunai. Kita akan
dapat mengesan daripada pernyataan apabila bank itu mempunyai lebihan
mudah tunai dan apabila ia berada dalam defisit kecairan. Perubahan dalam
kecairan bank adalah disebabkan oleh perubahan dalam deposit, pinjaman,
pelaburan dan rizab berkanun. Pengiraan keperluan mudah tunai Bank Perdana
Bhd adalah seperti dalam Jadual 5.5.

Jadual 5.5: Penyata Kecairan bagi Bank Perdana Bhd
Penyata Kecairan bagi Bank Perdana Bhd

bagi Tempoh Berakhir pada Tarikh 31 Disember 2008
Tukaran
Jumlah Tukaran Jumlah Tukaran Lebihan
Rizab
Deposit Deposit Pinjaman Pinjaman Defisit
Bulan Berkanun
(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)
(RM Juta)
Disember 593   351  
Januari 587 (6.0) (0.6) 356 5.0 (10.4)
Februari 589 2.0 0.2 359 3.0 (1.2)
Mac 586 (3.0) (0.3) 356 (3.0) 0.3
April 591 5.0 0.5 365 9.0 (4.5)
Mei 606 15.0 1.5 357 (8.0) 21.1
Jun 620 14.0 1.4 345 (12.0) 24.6
Julai 615 (5.0) (0.5) 330 (15.0) 10.5
Ogos 616 1.0 0.1 341 11.0 (10.5)
September 655 39.0 3.9 341 0.0 35.1
Oktober 635 (20.0) (2.0) 361 20.0 (38.0)
November 638 3.0 0.3 375 14.0 (11.3)
Disember 643 5.0 0.5 386 11.0 (6.5)
Penerangan mengenai Jadual 5.5 adalah seperti yang berikut:
(a) Anggaran Deposit dan Pinjaman

Anggaran bulanan ke atas deposit dan pinjaman boleh dibuat berdasarkan
maklumat berhubung dengan pembangunan ekonomi negara dan faktor
yang mempengaruhi pasaran domestik. Selain itu, bank juga boleh
mengkaji keperluan pelanggan utamanya. Dasar kewangan negara pada
kecairan merupakan input utama kepada ramalan kecairan bank.
(b) Perubahan dalam Deposit dan Pinjaman Menjejaskan Kecairan Bank

Penurunan dalam deposit bermakna aliran keluar dana dan mengurangkan
kecairan bank sekali gus. Dalam Jadual 5.5, pengurangan dalam deposit
ditunjukkan dalam kurungan. Contohnya, deposit menurun daripada
RM593 juta pada bulan Disember 2007 kepada RM587 juta pada bulan
Januari 2008. Ia menunjukkan penurunan sebanyak RM6 juta bagi bulan
Januari 2008. Jika tidak, peningkatan dalam deposit bermakna aliran
masuk dana dan peningkatan kecairan bank. Sebagai contoh, deposit di

Bank Perdana Bhd dijangka meningkat sebanyak RM150 juta pada bulan
Mei 2008.
Jumlah rizab berkanun yang didepositkan di Bank Pusat juga dipengaruhi

oleh sebarang kenaikan atau penurunan dalam deposit. Peningkatan dalam
deposit meningkatkan jumlah rizab berkanun dan itu bererti aliran keluar
dana bank. Peningkatan rizab berkanun tidak ditunjukkan dalam
kurungan dalam Jadual 5.5 walaupun ia aliran keluar bagi dana bank.
Sebagai contoh, peningkatan dalam deposit sebanyak RM5 juta pada bulan
April 2008 menyebabkan peningkatan dalam rizab berkanun sebanyak
RM0.5 juta. Sebagai peringatan, rizab berkanun ialah aset cair bank.
Pengurangan dalam pinjaman bermakna aliran masuk tunai dan ia

meningkatkan kecairan bank pada masa yang sama. Pembayaran balik
pinjaman mengurangkan jumlah keseluruhan pinjaman. Sebagai contoh,
Bank Perdana Bhd dijangka mengalami penurunan dalam pinjaman
sebanyak RM15 juta pada bulan Julai 2008. Dalam Jadual 5.5, pengurangan
dalam pinjaman ditunjukkan dalam kurungan tetapi itu sebenarnya adalah
aliran masuk dana. Sebaliknya, peningkatan dalam pinjaman adalah aliran
keluar dana yang mengurangkan kecairan bank. Misalnya, asas pinjaman
Bank Perdana Bhd dijangka meningkat kepada RM375 juta pada bulan
November 2008 daripada RM361 juta pada bulan Oktober 2008.
(c) Lebihan Defisit Kecairan

Apabila perubahan dalam deposit, rizab berkanun dan pinjaman
digabungkan, kita akan memperoleh angka penting yang menunjukkan
sama ada Bank Perdana Bhd akan mengalami kekurangan kecairan atau
sebaliknya. Kita harus berhati-hati untuk mengelak kekeliruan berkenaan
tanda kurungan dalam Jadual 5.5. Untuk rizab berkanun dan pinjaman,
walaupun tanda kurungan menunjukkan penurunan, ia memang aliran
masuk dana.
(d) Tindakan Pengurusan

Apakah yang perlu dilakukan pengurusan bank sekiranya berlaku apa-apa
pengurangan atau peningkatan kecairan bank? Dalam tempoh dari bulan
Mei hingga Julai 2008, bank akan mengalami lebihan kecairan. Pihak
pengurusan boleh menggunakan lebihan mudah tunai untuk
mengurangkan pinjaman mereka atau boleh mengumpulkan rizab
berkanun mereka dengan membeli sekuriti pasaran wang atau kedua-
duanya. Pada suku akhir tahun itu, Bank Perdana dijangka mengalami
defisit kekurangan kecairan. Pengurusan boleh meringankan keadaan

dengan menggunakan dana yang dibeli atau menghabiskan rizab sekunder

atau kedua-duanya.
Uji tahap kefahaman anda dengan menjawab soalan berikut.
LATIHAN 5.3
Bank Perdana Bhd telah membuat anggaran berikut ke atas deposit dan
pinjaman:
Bulan Jumlah Deposit (RM Juta) Jumlah Pinjaman (RM Juta)

Mac 586 356
April 591 365
Mei 606 357
Jun 620 345
Julai 615 330
Ogos 616 341
September 655 341
(a) Tentukan keperluan kecairan Bank Perdana Bhd bagi setiap

bulan, iaitu dari bulan April hingga September.
(b) Bagaimanakah Bank Perdana Bhd akan mengatasi masalah

kecairan setiap bulan?
(c) Apakah keburukan menggunakan kaedah pinjaman

perbandingan untuk menentukan keperluan kecairan bank?
(d) Kedua-dua Bank Perdana Bhd dan Bank Premia Bhd mempunyai
nisbah pinjaman kepada deposit yang sama. Adakah ini
bermakna mereka mempunyai tahap mudah tunai yang sama?

 Masalah dalam pengurusan aset bank berdasarkan dilema kecairan

keuntungan boleh diselesaikan dengan menggunakan pelbagai kaedah
peruntukan aset.
 Kaedah ini sama ada berorientasikan kecairan hingga berorientasikan

keuntungan.
 Semua kaedah ini mengambil kira pertimbangan kecairan bank kerana tanpa
kecairan yang mencukupi, bank akan kehilangan kepercayaan orang ramai,
terutamanya pendeposit dan peminjam.
 Pengurusan mudah tunai bank telah menjadi lebih sukar disebabkan oleh
banyak faktor yang tidak menentu yang mempengaruhi pengeluaran
deposit oleh pendeposit dan pengambil pinjaman yang akan datang.
Bon Kontingensi
Ekuiti

6 Liabiliti Bank
HASIL PEMBELAJARAN
1. Membincangkan jenis dan ciri-ciri liabiliti bank; dan
2. Menilai faktor yang mempengaruhi tahap deposit bank.
 PENGENALAN
Pada mulanya, bank perdagangan memberi tumpuan mereka lebih kepada
pengurusan aset yang secara umumnya dikaitkan dengan keputusan pelaburan.
Selepas beberapa ketika, mereka memberikan lebih fokus kepada pengurusan
liabiliti, iaitu membuat keputusan pembiayaan. Peralihan ini didorong oleh
pelbagai aspek pembangunan yang memberi kesan kepada industri perbankan.
Contohnya, peningkatan permintaan untuk pinjaman, kekurangan dana deposit
dan kemunculan pengantara kewangan lain.
6.1 PENGURUSAN LIABILITI BANK

Pada umumnya, pengurusan liabiliti bank perdagangan melibatkan perolehan
dana daripada pelabur dan penyedia dana lain dalam pasaran kewangan, dan
menentukan campuran yang sesuai dana bagi bank itu setelah mengambil kira
kos pelbagai sumber dana dan kadar pulangan yang mereka jangkakan.
Secara khusus pengurusan liabiliti bank melibatkan aktiviti pinjaman bank

dalam pasaran kewangan untuk mendapatkan kecairan bank.

144  TOPIK 6 PENGURUSAN LIABILITI BANK
6.2 JENIS DAN CIRI-CIRI LIABILITI BANK
SEMAK KENDIRI 6.1
Dalam Topik 5, kita telah membincangkan kunci kira-kira bank dan

komponen utamanya, iaitu aset, liabiliti dan ekuiti pemilik. Liabiliti
bank terdiri daripada apa?
Seperti yang dibincangkan dalam Topik 5, liabiliti bank terdiri daripada:
(a) Deposit daripada pelanggan;

(b) Deposit dan penempatan daripada bank dan institusi kewangan yang lain;
(c) Liabiliti ke atas sekuriti yang dijual di bawah perjanjian pembelian semula;
(d) Bil dan penerimaan yang belum dibayar;
(e) Bon dan nota bank;
(f) Pinjaman berjangka bersubordinat; dan
(g) Liabiliti lain.
Deposit merupakan komponen terbesar struktur liabiliti utama dalam

pengurusan liabiliti. Kita akan mengadakan perbincangan lanjut dalam topik ini
mengenai ciri-ciri deposit bank dan faktor yang mempengaruhi tahap deposit
bank.
6.3 DEPOSIT
Deposit bank terdiri daripada:
(a) Akaun semasa;

(b) Akaun simpanan;
(c) Akaun deposit tetap;
(d) Sijil Deposit Boleh Niaga (NCD ă Negotiable Certificates of Deposit); dan
(e) Perjanjian Belian Balik.

TOPIK 6 PENGURUSAN LIABILITI BANK  145
Yang berikut ialah penerangan setiap jenis deposit bank ini.
(a) Akaun Semasa

Akaun semasa membolehkan pemegang akaun mengeluarkan cek untuk
tujuan pembayaran. Hanya bank perdagangan dibenarkan untuk
menawarkan kemudahan akaun semasa kepada pelanggan. Akaun semasa
juga digunakan oleh bank perdagangan untuk menawarkan kemudahan
overdraf kepada pelanggan mereka. Banyak perniagaan memerlukan
kemudahan akaun semasa bagi memudahkan pembayaran. Akaun semasa
dianggap sebagai akaun „bekerja‰ dan digunakan terutamanya untuk
menyimpan wang tunai atau cek dan untuk membuat pembayaran.
Undang-undang yang berkaitan telah ditetapkan untuk membuka akaun

semasa baru adalah tertakluk kepada sokongan daripada pemegang akaun
yang sedia ada atau daripada pekerja bank yang layak.
Akaun semasa ialah akaun tanpa faedah. Sehubungan itu, bank

perdagangan menikmati dana „murah‰ daripada akaun ini. Ini
sememangnya memberikan kelebihan daya saing kepada bank
perdagangan sejak institusi perbankan lain adalah dilarang daripada
menawarkan kemudahan akaun semasa kepada pelanggan.
AKTIVITI 6.1
Kita sering membaca atau mendengar dari media mengenai penipuan

dan pemalsuan kes yang melibatkan cek. Bagaimanakah kejadian
seperti ini berlaku? Apakah yang boleh pemegang akaun semasa dan
bank-bank lakukan untuk mengelakkan berlakunya insiden-insiden ini?
Apakah peranan Bank Negara Malaysia (BNM) dalam mengendalikan
masalah ini? Bentangkan jawapan anda dalam bentuk nota-nota
pendek.
Maklumat mengenai kes penipuan dan pemalsuan yang melibatkan cek

boleh diperoleh dari bank-bank perdagangan yang boleh diakses
melalui pautan di laman web BNM, dan maklumat pelanggan BNM di
laman web http://www.bankinginfo.com.my.

(b) Akaun Simpanan

Akaun simpanan ialah akaun deposit. Deposit dan pengeluaran dilakukan
melalui buku simpanan atau mesin juruwang automatik (ATM ă
automated teller machine). Beberapa bank memerlukan pemohon baru
bagi akaun simpanan untuk mendapatkan perakuan pihak ketiga seperti
yang diamalkan untuk akaun semasa. Langkah baru telah diperkenalkan
kerana terdapat banyak kes penipuan yang melibatkan akaun simpanan.
Akaun simpanan kadar faedah tetap dan mengikut budi bicara setiap bank.
Kebanyakan bank cenderung untuk menawarkan kadar yang kompetitif
kerana akaun simpanan adalah lebih stabil berbanding akaun semasa.
(c) Akaun Deposit Tetap

Untuk menikmati kadar faedah yang lebih tinggi daripada yang
ditawarkan oleh akaun simpanan, pendeposit boleh memilih untuk
deposit. Bank menawarkan deposit tetap pelbagai tempoh matang dan
kadar faedah. Terdapat 1 bulan, 3 bulan, 6 bulan, 9 bulan, 12 bulan, 15
bulan, 18 bulan, 21 bulan, 24 bulan, 36 bulan, 48 bulan dan 60 bulan deposit
tetap. Bagi deposit tetap dengan tempoh matang tidak lebih dari 15 bulan,
kadar yang digunakan sama dengan tempoh matang masing-masing dan
telah dibayar kepada semua pelanggan yang berkenaan.
Sebagai contoh, jika bank menawarkan kadar faedah sebanyak 5% kepada

Cik Ruhaida bagi deposit 9 bulan beliau, bank yang sama mesti
menawarkan kadar faedah yang sama kepada semua pelanggan yang lain
dengan deposit 9 bulan. Pelanggan boleh berunding kadar faedah dengan
bank masing-masing untuk deposit dengan tempoh matang lebih dari 15
bulan.
Berbanding dengan deposit semasa dan deposit simpanan, deposit tetap

ialah sumber dana yang paling stabil bagi tujuan pembiayaan dan
pelaburan. Sehubungan itu, bank sering melaksanakan strategi pemasaran
baru untuk menarik pelanggan deposit tetap. Dalam sebarang kes, caj
penalti yang berkaitan dengan pengeluaran pramatang kekal sebagai salah
satu kelemahan utama daripada simpanan tetap.

AKTIVITI 6.2
Anda ialah usahawan kecil-kecilan yang membuka sebuah kedai runcit

di kawasan kediaman anda baru-baru ini. Oleh sebab kawasan
perumahan anda adalah baharu dan tidak ada pasar raya lagi, kedai
anda telah diterima baik oleh pelanggan dan telah membuat keuntungan
sebanyak RM10,000 dalam tempoh tiga bulan pertama operasi.
Anda ingin menjimatkan wang dan mendapatkan faedah ke atas

simpanan anda. Walau bagaimanapun, perniagaan anda mungkin
memerlukan modal tambahan untuk menampung peningkatan jumlah
pelanggan anda. Adakah anda menyimpan wang anda sebagai deposit
semasa, deposit simpanan atau deposit tetap, berdasarkan pemahaman
anda daripada ketiga-tiga jenis deposit? Mengapakah begitu? Catatkan
jawapan anda dalam nota pendek.
Dalam usaha untuk membuat keputusan yang bijak, anda boleh

mendapatkan maklumat mengenai deposit berkenaan di laman web
pelbagai bank melalui hiperpautan di http://www.bnm.gov.my.
(d) Sijil Deposit Boleh Niaga (NCD)

Bank Negara Malaysia telah memperkenalkan Sijil Deposit Boleh Niaga
(NCD) dan Penerimaan Jurubank (BA ă BankerÊs Acceptance) pada bulan
Mei 1979. BA ialah pembiayaan alat yang digunakan untuk memudahkan
perdagangan, sementara NCD ialah instrumen yang digunakan untuk
menggabungkan simpanan orang ramai. NCD dipercayai dapat mengatasi
kelemahan simpanan tetap kerana mereka boleh dijual beli melalui proses
diskaun.
Beberapa perkembangan penting telah berlaku dalam pasaran NCD sejak

pengenalan instrumen tersebut. Kadar Terapung Sijil deposit boleh niaga
telah diperkenalkan pada bulan Julai 1998, diikuti dengan kupon sifar
NCD pada bulan Februari 1993.

Hari ini, Instrumen Deposit Boleh Niaga (NID ă Negotiable Instruments of

Deposits) yang boleh diterbitkan oleh institusi perbankan dan diniagakan
dalam pasaran wang Malaysia terdiri daripada instrumen kewangan yang
berikut:
(i) Sijil Deposit Boleh Niaga Jangka Pendek;
(ii) Sijil Deposit Boleh Niaga Jangka Panjang;
(iii) Sijil Deposit Boleh Niaga Kadar Terapung; dan
(iv) Sijil Deposit Boleh Niaga Kupon Sifar.
NID ialah instrumen boleh niaga dalam bentuk pembawa, iaitu nama
pemilik tidak ditulis pada NID berkenaan. Ini adalah untuk memudahkan
pemindahan sijil daripada penyimpan kepada pihak ketiga. Sijil NID
disimpan oleh penjaga bertauliah atas sebab keselamatan.
Rayuan NID sebagai instrumen pelaburan boleh dikaitkan dengan kecairan

dan kebolehpasaran mereka. Walau bagaimanapun, kadar pulangannya
agak rendah, selaras dengan pulangan risiko. Bank perdagangan dan
institusi perbankan yang lain dibenarkan untuk mengeluarkan NID
dengan nilai minimum dan maksimum masing-masing ialah RM50,000 dan
RM10 juta.
NID boleh dijual beli melalui tiga cara yang berbeza iaitu:
(i) Jualan mutlak dan pembelian, iaitu pemilikan NID dipindahkan

daripada penjual kepada pembeli tanpa penglibatan mana-mana
pihak ketiga. Ini bermakna pembeli boleh membuat sebarang
tuntutan terhadap penjual sekiranya terdapat sebarang masalah yang
berkaitan dengan NID berkenaan. Walau bagaimanapun, pembeli
boleh mendapatkan sumber daripada institusi perbankan yang
mengeluarkan;
(ii) Urus niaga pembelian dan penebusan perlu diisi tarikh matang NID
seperti yang ditetapkan oleh institusi yang mengeluarkan; dan
(iii) Perjanjian pembelian semula.

Penjelasan mengenai pelbagai jenis instrumen kewangan NID adalah

(i) Sijil Deposit Boleh Niaga Jangka Pendek

Sijil Deposit Boleh Niaga Jangka Pendek (SNCD ă Short-term
Negotiable Certificate of Deposit) mengesahkan bahawa:
 Suatu jumlah dalam Ringgit Malaysia telah disimpan dengan

bank perdagangan, bank saudagar atau syarikat kewangan yang
mengeluarkan perakuan itu („institusi yang mengeluarkan‰);
dan
 Wang itu akan dikembalikan kepada pemegang sijil setelah

penyerahan sijil melalui penjaga bertauliah, iaitu, bank
perdagangan atau mana-mana institusi perbankan yang
dilantik oleh Bank Negara Malaysia untuk bertindak sebagai
pihak ketiga yang bertanggungjawab untuk menyimpan sijil
dengan selamat.
Tempoh kematangan Sijil Jangka Pendek Deposit Boleh Niaga terdiri

dari sekurang-kurangnya 90 hari kepada maksimum 364 hari. Faedah
yang dibayar oleh institusi dikeluarkan pada kadar kupon yang
dinyatakan pada tarikh matang. Pada tarikh matang, kepentingan
penjaga bertauliah adalah mengumpul kupon SNCD bagi pihak
pemegang dan jumlah asal yang disimpan.
(ii) Sijil Deposit Boleh Niaga Jangka Panjang

Sijil Deposit Boleh Niaga Jangka panjang (LNCD ă Long-term
Negotiable Certificate of Deposit) juga mengesahkan bahawa
sejumlah wang dalam Ringgit Malaysia telah didepositkan dengan
institusi yang mengeluarkan dan wang itu akan dikembalikan
kepada pemegang sijil setelah penyerahan sijil melalui penjaga
bertauliah.
LNCD boleh dikeluarkan mengikut tempoh matang sekurang-

kurangnya 12 bulan kalendar, tertakluk pada tempoh matang
maksimum 60 bulan kalendar. Faedah dibayar setiap 6 bulan, dengan
pengecualian bayaran faedah yang mungkin perlu dilakukan
sebelum tamat tempoh 6 bulan. Sebagai contoh, bayaran faedah
LNCD 15 bulan dikeluarkan pada tarikh 19 Feb 1995 hendaklah
dibuat pada tarikh 10 Mei 1995, 10 November 1995 dan 10 Mei 1996.

(iii) Sijil Deposit Boleh Niaga Kadar Terapung

Seperti NCD lain, Sijil terapung Deposit Kadar Niaga (FRNCD ă
Floating Rate Negotiable Certificate of Deposit) juga memperakui
bahawa suatu jumlah dalam Ringgit Malaysia telah didepositkan
dengan institusi yang mengeluarkan dan bahawa wang itu akan
dikembalikan kepada pemegang sijil setelah penyerahan sijil melalui
penjaga bertauliah.
Tempoh kematangan FRNCD adalah antara sekurang-kurangnya 12

bulan hingga maksimum 60 bulan. FRNCD adalah unik kerana
mereka menanggung kadar faedah yang berubah-ubah dengan kadar
rujukan yang ditetapkan. Bayaran faedah dibuat setiap 3 bulan atau 6
bulan pada kadar kupon atau faedah yang dilaraskan berdasarkan
Kadar Tawaran Antara Bank Kuala Lumpur.
(iv) Sijil Deposit Boleh Niaga Sifar Kupon

Tempoh kematangan Sijil Deposit Boleh Niaga Sifar Kupon (ZNCD ă
Zero-coupon Negotiable Certificate of Deposit) adalah antara
sekurang-kurangnya 3 bulan, kepada maksimum 60 bulan. ZNCD
tidak membayar faedah. Pada tempoh matang, penjaga bertauliah
yang bertindak bagi pihak pemegang ZNCD itu, menyerahkan sijil
yang berkenaan kepada institusi yang mengeluarkan sebagai
pertukaran untuk mengingatkan atau nilai muka penuh dengan sijil.
(e) Perjanjian Pembelian Semula

Perjanjian Pembelian Semula (REPOS ă Repurchase Agreement)
merupakan bentuk pinjaman bercagar jangka pendek. REPOS telah
diperkenalkan oleh Bank Negara Malaysia pada tahun 1979. Mereka
menyediakan alternatif bagi bank untuk mengumpul lebihan dana
daripada syarikat dengan menjual atau mengeluarkan instrumen
kewangan atau sekuriti terutamanya Penerimaan Jurubank (BA) dan
Sekuriti Kerajaan Malaysia atau Kerajaan Sekuriti Boleh Pasar (MGS ă
Marketable Government Securities) melalui REPOS.
Sebelum tahun 1989, REPOS dianggap sebagai sumber yang lebih fleksibel
terhadap ekonomi dan kewangan bagi bank perdagangan berbanding
dengan deposit. Ini kerana REPOS tidak tertakluk kepada rizab berkanun
dan keperluan kecairan minimum tetapi ia dikira sebagai perkara di luar
lembaran imbangan. Walau bagaimanapun, bermula dari tarikh 1 Januari
1989, REPOS hendaklah direkodkan dalam kunci kira-kira dan tertakluk
kepada keperluan rizab berkanun dan keperluan kecairan minimum.
Walau bagaimanapun, REPOS kekal sebagai sumber pembiayaan yang
popular bagi bank perdagangan.

LATIHAN 6.1
1. Menentukan pengurusan liabiliti secara umum dan juga secara

khusus.
2. Bincangkan persamaan dan perbezaan antara akaun semasa dan

akaun simpanan, dan antara akaun simpanan dan akaun
simpanan tetap.
3. Mengapakah bank perdagangan mengalihkan fokus mereka

daripada pengurusan aset kepada pengurusan liabiliti?
6.4 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI TAHAP

DEPOSIT BANK
SEMAK KENDIRI 6.2
Di negara kita, terdapat pelbagai jenis institusi kewangan yang

menawarkan perkhidmatan deposit. Antaranya ialah bank perdagangan,
bank Islam dan institusi tabungan.
Sebagai pelanggan, apakah faktor-faktor yang mempengaruhi pilihan

anda bagi memilih institusi deposit yang sesuai?
Dalam usaha untuk meningkatkan tahap deposit, bank perlu memberi

pertimbangan yang teliti dalam faktor berikut:
(a) Kadar faedah yang kompetitif;

(b) Kakitangan dan aspek fizikal lain bank itu;
(c) Perkhidmatan yang ditawarkan oleh bank;
(d) Kekuatan utama dan dasar;
(e) Tahap aktiviti ekonomi;
(f) Lokasi; dan
(g) Kesan penubuhan awal.

6.4.1 Kadar Faedah Kompetitif
SEMAK KENDIRI 6.3
Bagaimanakah kadar faedah mempengaruhi pilihan anda terhadap

institusi kewangan untuk deposit anda dan bagaimanakah kadar
faedah mempengaruhi tahap deposit di bank?
Kepada pendeposit, kadar faedah ialah faktor penarik utama. Bank yang
berhasrat untuk meningkatkan nilai deposit boleh mencapai objektif tersebut
dengan meningkatkan kadar faedah mereka. Bank perlu menawarkan kadar
faedah yang kompetitif tetapi tidak terlalu tinggi. Walaupun kadar faedah yang
tinggi boleh menarik pendeposit, ia juga tidak menggalakkan pelanggan
daripada mendapatkan pinjaman kerana kadar faedah pinjaman perlu
dipertingkatkan selaras dengan peningkatan dalam kadar faedah deposit.
Dalam industri perbankan di Malaysia, BNM membenarkan bank perdagangan

untuk menentukan kadar faedah deposit mereka secara sendiri. Pada masa yang
sama, BNM memantau kadar faedah sentiasa untuk melindungi kepentingan
orang awam.
Orang ramai sering merasakan bahawa ia adalah lebih menguntungkan untuk

membuat deposit dengan syarikat kewangan berbanding dengan bank
perdagangan kerana syarikat kewangan menawarkan kadar faedah yang lebih
tinggi dari bank perdagangan. Walau bagaimanapun, ia sering lupa bahawa
selaras dengan kadar faedah yang lebih tinggi bagi deposit, kadar faedah
pinjaman yang dikenakan oleh syarikat kewangan adalah tidak dapat dielakkan
lebih tinggi daripada yang dikenakan oleh bank perdagangan.
Hari ini, bank perdagangan menawarkan kadar faedah yang kompetitif dalam
bentuk kadar peningkatan kadar faedah. Dengan kadar faedah bertingkat, kadar
faedah yang dikenakan meningkat bersama jumlah deposit. Jadual 6.1
menggambarkan bagaimana struktur kadar faedah bertingkat berfungsi.
Jadual 6.1: Kadar Faedah Bertingkat
Jumlah Deposit Kadar Faedah (%)

Sehingga RM4,999 5.0
RM5,000 hingga RM9,999 5.5
RM10,000 hingga RM14,999 6.0
RM15,000 hingga RM20,000 6.5

6.4.2 Kakitangan dan Aspek Fizikal Lain bagi Bank

Sesetengah pelanggan bank memilih bank mereka berdasarkan aspek fizikal
bank termasuk kualiti kakitangan bank. Aspek fizikal bank terdiri daripada:
(a) Saiz bank;

(b) Ruang menunggu pelanggan;
(c) Bilangan mesin juruwang automatik (ATM);
(d) Kemudahan tempat letak kereta; dan
(e) Kualiti staf bank.
Mari kita mempelajari satu persatu aspek ini.
(a) Saiz Bank

Sesetengah pelanggan tidak suka berurusan dengan bank kecil atau
sederhana kerana produk dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh bank
ini cenderung untuk menjadi terhad. Sebaliknya, terdapat pelanggan yang
lebih suka bank kecil atau sederhana kerana mereka merasa bahawa bank
kecil atau sederhana adalah lebih mesra berbanding bank yang lebih besar.
(b) Ruang Menunggu Pelanggan

Kawasan menunggu pelanggan juga boleh mempengaruhi pilihan bank
seseorang. Apabila menunggu perkhidmatan perbankan, pelanggan
mengharapkan tempat yang membolehkan mereka untuk menunggu
dengan selesa. Oleh itu, bank perdagangan sentiasa berusaha untuk
memastikan keselesaan pelanggan yang sedang menunggu. Inisiatif yang
diambil termasuk penyediaan sistem giliran automatik, kerusi lebih selesa
dan juga menyediakan bilik menunggu lebih luas dan eksklusif untuk
pelanggan utama mereka dan pelanggan korporat.
(c) Bilangan Mesin Juruwang Automatik (ATM)

Pada peringkat awal ATM, bank dengan ATM lebih digemari oleh
pelanggan baharu. Hari ini, semua bank mempunyai ATM sendiri dan
bilangan ATM menjadi penentu. Ini kerana penggunaan teknologi
maklumat dalam perbankan telah membuka pintu bagi pelanggan untuk
menggunakan ATM bank lain sebagai tambahan kepada ATM bank
masing-masing. Sebagai contoh, Platform Pembayaran Elektronik Malaysia
(MEPS ă Malaysia Electronic Payment Platform) dan sistem HEBAT
(GREAT system) yang dimiliki oleh konsortium bank perdagangan yang
membolehkan pemegang kad ATM yang dikeluarkan oleh mana-mana ahli

konsortium untuk mengeluarkan wang tunai dari mana-mana ATM oleh

mana-mana ahli konsortium.
(d) Kemudahan Tempat Letak Kereta

Kemudahan tempat letak kereta ialah satu lagi pilihan pelanggan
mempengaruhi bank. Untuk mengurangkan masalah kekurangan tempat
letak kereta, bank seperti Standard Chartered (M) Bhd, Southern Bank Bhd
dan OUB (M) Bhd telah menyediakan kemudahan pandu lalu untuk
keselesaan pelanggan.
(e) Kualiti Kakitangan Bank

Kualiti kakitangan merujuk kepada keramahan, kesopanan dan kecekapan
kakitangan apabila berurusan dengan pelanggan. Kualiti sedemikian
adalah penting untuk naungan pelanggan. Menurut laporan tahunan bank
perdagangan, kebanyakan bank telah membelanjakan wang yang besar
dalam menyediakan latihan perkhidmatan pelanggan untuk kakitangan.
6.4.3 Perkhidmatan yang Ditawarkan oleh Bank

Keputusan deposit pelanggan dipengaruhi oleh barisan perkhidmatan kewangan
yang ditawarkan oleh bank. Keunikan produk adalah amat penting kepada
kejayaan bank dalam mendapatkan pelanggan baharu. Sekarang, terdapat
produk syampu 3 dalam 1, terdapat juga 2 dalam 1 dan juga produk kewangan 3
dalam 1. Sebagai contoh, akaun semasa dan akaun simpanan digabungkan dan
dipasarkan sebagai satu akaun oleh beberapa bank. Beberapa bank turut
bergabung ketiga-tiga akaun depositnya, iaitu akaun semasa, akaun simpanan
dan akaun simpanan tetap ke dalam satu akaun.
Keinginan untuk memenuhi semua keperluan perkhidmatan kewangan

pelanggan telah mencetuskan konsep pasar raya kewangan. Setiap bank
berusaha untuk menarik pelanggan dengan mempromosikan keunikan produk
masing-masing. Kesemua institusi perbankan menawarkan pada dasarnya
produk perbankan yang sama tetapi setiap daripada mereka berusaha untuk
membezakan produk mereka menerusi inisiatif pemasaran dan strategi.

6.4.4 Kekuatan dan Dasar Utama

Bank yang mempunyai set sendiri kekuatan dan dasar utama yang harmoni
dengan keperluan pelanggan adalah lebih cenderung untuk menarik deposit
yang berjaya berbanding dengan yang tiada. Sebagai contoh, perniagaan kecil
dan sederhana adalah lebih cenderung untuk meletakkan deposit mereka
dengan bank yang mempunyai dasar untuk menyokong keperluan kewangan
industri kecil dan sederhana (IKS) berbanding yang tiada dasar tersebut.
Kemajuan teknologi bank untuk memenuhi permintaan pelanggan ialah

kekuatan yang dianggap penting oleh pelanggan deposit. Selain itu,
menunjukkan empati juga penting untuk kesetiaan pelanggan.
AKTIVITI 6.3
Pada masa kini, terdapat pelbagai inovasi dalam perkhidmatan
perbankan dari segi produk, imej bank, susun atur ruangan perbankan
dewan dan imej kakitangan. Apakah inovasi yang telah dilaksanakan
oleh bank? Bagaimanakah inovasi-inovasi ini mempengaruhi tahap
deposit bank secara langsung atau tidak langsung. Bincangkan.
6.4.5 Peringkat Aktiviti Ekonomi

Ia adalah lebih mudah untuk mendapatkan deposit pelanggan sewaktu ekonomi
berkembang berbanding dengan waktu kemerosotan ekonomi. Semasa
perkembangan ekonomi, pelanggan membuat deposit dengan bank walaupun
kadar faedah adalah rendah. Semasa kemelesetan ekonomi, bank perlu
menaikkan kadar faedah untuk menarik penempatan deposit. Keadaan ini
bukanlah luar biasa kerana bank perlu membuat pertimbangan yang sewajarnya
kepada hubungan antara kadar faedah pinjaman dan kadar faedah deposit.
Salah satu faktor utama dalam penentuan kadar faedah pinjaman dan
pendahuluan ialah kadar faedah yang dibayar kepada pendeposit. Oleh itu,
keadaan ekonomi memainkan peranan penting dalam mendapatkan deposit
bank.

6.4.6 Lokasi
Sebelum kemunculan teknologi perbankan yang canggih, lokasi merupakan
faktor yang mempengaruhi pelanggan dalam memilih bank. Kebanyakan orang
memilih bank yang dekat dengan rumah atau tempat kerja mereka. Itu ialah
salah satu sebab mengapa bank lebih tertumpu untuk menubuhkan cawangan di
kawasan perumahan.
Orang ramai tidak membuka akaun bank di cawangan yang terletak di pusat
bandar kecuali mereka bekerja di kawasan itu. Ini kerana mereka mahu
mengelakkan kesesakan lalu lintas dan kekurangan tempat letak kereta.
Walaupun teknologi perbankan hari ini membolehkan pelanggan menjalankan
transaksi perbankan mereka dari rumah, kompleks membeli-belah dan pejabat,
lokasi masih faktor utama kerana masih ada pelanggan yang lebih suka
pengalaman perbankan lebih mesra dan lebih peribadi. Oleh itu, lokasi bank
memainkan faktor penting.
6.4.7 Kesan Penubuhan Awal

Kebanyakan bank terbesar di negara kita juga merupakan yang tertua. Ini
menunjukkan bahawa bank ini mempunyai keupayaan untuk mendapatkan
lebih banyak pelanggan dan urus niaga. Pengalaman dan reputasi ialah faktor
utama dalam konteks ini. Pelanggan baharu memilih bank yang lebih kukuh
kerana mereka yakin bank ini terbukti kecekapan perkhidmatannya. Selain itu,
pelanggan berasa lebih selamat mendepositkan simpanan mereka di bank-bank
yang telah lama beroperasi berbanding dengan bank yang lebih baharu.
LATIHAN 6.2
Anda ditugaskan untuk merancang kempen untuk meningkatkan

tahap deposit cawangan anda. Gambarkan bagaimana anda akan
melaksanakan kempen ini.

 Sumber utama dana untuk bank perdagangan ialah deposit yang termasuk
Instrumen Deposit Boleh Niaga (NID) dan Perjanjian Pembelian Semula
(REPOS).
 Dalam era globalisasi dan teknologi maklumat, persaingan dalam kalangan

bank menjadi semakin sengit dan tugas mendapatkan dana pelanggan atau
deposit juga bertambah sukar.
 Dalam usaha untuk bersaing dengan institusi kewangan lain bagi mencapai
deposit, bank perdagangan mesti serius menimbang semua faktor yang
boleh mempengaruhi tahap deposit bank.
Akaun semasa Instrumen Deposit Boleh Niaga (NID ă

Negotiable Instruments of Deposits)
Akaun simpanan
Perjanjian Pembelian Semula (REPOS ă
Akaun simpanan tetap Repurchase Agreement)
Pengurusan liabiliti

7 Aset dan
Liabiliti
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan kepentingan pengurusan aset dan liabiliti bank;
2. Mengenal pasti perbezaan kategori aset dan liabiliti untuk tujuan
pengurusan jurang kumpulan kewangan; dan
3. Mengaplikasikan kaedah pengurusan jurang dana dalam kadar
faedah yang berbeza senario.
 PENGENALAN
Pengurusan aset dan liabiliti ialah konsep baharu dalam pengurusan bank.
Sebelum ini, pengurusan aset dan pengurusan liabiliti bank telah dijalankan
secara berasingan. Dalam tempoh dari akhir Perang Dunia Kedua hingga akhir
tahun 1960-an, pengurusan institusi kewangan memberi tumpuan kepada
pengurusan aset hanya kerana bank telah berjaya mendapatkan dana deposit
dengan mudah dan juga kadar faedah yang agak stabil. Bank memberi tumpuan
lebih kepada membuat keputusan pelaburan yang berkaitan dengan dana yang
ada ketika itu.
Pengurusan institusi kewangan akhirnya terpaksa meletakkan lebih tumpuan

pada pengurusan liabiliti disebabkan oleh banyak perubahan yang berlaku
selepas tahun 1960-an. Apabila kadar pertumbuhan permintaan untuk pinjaman
mula melebihi kadar pertumbuhan deposit, bank terpaksa mencari sumber
alternatif dana untuk membiayai peningkatan permintaan bagi pinjaman. Bank
terpaksa meminjam daripada pasaran wang melalui instrumen kewangan yang
inovatif seperti sijil deposit boleh niaga, kadar terapung sijil deposit boleh niaga
dan nota dibayar. Oleh sebab kebanyakan instrumen kewangan ini ialah

TOPIK 7 PENGURUSAN ASET DAN LIABILITI  159
instrumen jangka pendek, bank juga terdedah kepada krisis kewangan apabila
dana ini menjadi terhad. Krisis kewangan seperti itu boleh menyebabkan mana-
mana bank mengalami kerugian seperti yang dialami oleh Continental Illionis
Bank di Amerika pada tahun 1984.
Pengurusan liabiliti pada tahun 1970-an menjadi popular apabila banyak bank
mula mengurangkan aset cair dan lebih bergantung pada dana pinjaman atau
dana yang dibeli daripada pasaran kewangan. Oleh sebab ketidakstabilan dalam
kadar faedah, kemunculan masalah kewangan dan peningkatan jumlah
kegagalan bank pada tahun 1980-an, kebanyakan bank memutuskan untuk tidak
bergantung semata-mata kepada pengurusan liabiliti. Hari ini, aset dan liabiliti
bank tidak lagi diuruskan secara berasingan tetapi secara serentak.
7.1 ASET DAN LIABILITI PENGURUSAN BANK
SEMAK KENDIRI 7.1
Dalam Topik 5 dan 6, kita telah membincangkan pengurusan aset yang

melibatkan keputusan pelaburan dan pengurusan liabiliti yang
melibatkan keputusan pembiayaan.
Bagaimanakah bank menggabungkan pengurusan aset dan liabilitinya?

Apakah yang akan berlaku jika aset bank diuruskan secara berasingan
daripada liabiliti bank?
Kita sudah tahu bahawa pengurusan aset yang melibatkan keputusan pelaburan
mengenai peruntukan dana antara beberapa kategori aset. Manakala pengurusan
liabiliti melibatkan keputusan pembiayaan dari segi memperoleh dana daripada
pelabur dan penyedia dana lain dalam pasaran kewangan, dan menentukan
campuran dana yang mencukupi untuk bank. Pihak pengurusan perlu mengambil
kira kos dan kadar pulangan bagi setiap sumber dana apabila menentukan
campuran dana yang tepat.
Walaupun pengurusan aset dan pengurusan liabiliti melibatkan keputusan yang

berbeza, teknik yang terlibat dalam pengurusan aset dan pengurusan liabiliti
membawa kepada objektif yang sama, iaitu untuk:
(a) Memastikan kecairan bank;

(b) Memastikan semua tuntutan pengeluaran deposit boleh dipenuhi;

160  TOPIK 7 PENGURUSAN ASET DAN LIABILITI
(c) Memastikan kecukupan dana untuk memenuhi permohonan pinjaman;

dan
(d) Mengekalkan margin faedah bersih dan keuntungan bank.
Apabila kadar faedah yang tidak stabil dalam tahun 1980-an, pengurusan aset
dan pengurusan liabiliti digabungkan untuk memudahkan pengurusan yang
berkesan margin keuntungan melalui pengurusan jurang. Kita akan mempunyai
lebih banyak perbincangan yang mendalam mengenai topik ini dalam subtopik
yang berikut.
7.2 PENGURUSAN JURANG DANA

Tahukah anda apakah maksud pengurusan jurang dana?
Pengurusan jurang dana bermakna menguruskan kadar faedah aset dan

liabiliti bank sebagai mempertimbangkan ciri kematangan aset dan liabiliti
yang sama. Jurang dana menunjukkan jumlah aset kewangan kadar berubah
dengan liabiliti kadar tetap.
Terdapat dua jenis jurang dana, iaitu jurang dana positif dan jurang dana negatif.
Jurang dana positif wujud apabila aset kadar berubah yang dibiayai oleh liabiliti
kadar tetap, manakala jurang dana negatif muncul apabila aset kadar tetap
dibiayai oleh liabiliti kadar berubah-ubah. Jurang positif dalam dana diperlukan
bagi menstabilkan margin faedah bersih.
Pengurusan pelbagai aset dan liabiliti yang boleh mempengaruhi jurang dana
yang akan dibincangkan dalam bahagian berikut.
7.2.1 Jenis Pengurusan Aset dan Liabiliti Bank

Terdapat tiga jenis aset bank dan pengurusan liabiliti, iaitu:
(a) Padanan kadar aset dan liabiliti;

(b) Kadar boleh ubah aset dan liabiliti; dan
(c) Kadar tetap aset dan liabiliti.

Mari kita mempelajari satu persatu mengenainya dengan lebih lanjut.
(a) Padanan Kadar Aset dan Liabiliti

Dalam memadankan pengurusan kadar aset dan liabiliti, kadar faedah
yang diterima daripada aset yang diperoleh melebihi kadar faedah yang
kena dibayar ke atas liabiliti.
Aset yang diperoleh ialah aset pinjaman dan/atau aset pelaburan.

Kadar faedah yang perlu dibayar merujuk kepada kadar faedah yang
perlu dibayar kepada pendeposit atau liabiliti lain yang melibatkan
pembayaran faedah.
Yang berikut ialah contoh yang hampir sama kadar aset dan liabiliti:
Pinjaman atau pendahuluan dengan tempoh tiga tahun itu dibiayai oleh
deposit dengan tempoh dua tahun. Walaupun tempoh aset yang berbeza
dari tempoh liabiliti (tiga tahun berbanding dua tahun), pinjaman tiga
tahun boleh dibiayai oleh satu lagi deposit dua tahun.
(b) Kadar Boleh Ubah Aset dan Liabiliti

Kadar boleh ubah aset dan pengurusan liabiliti melibatkan aset dan liabiliti
bank dengan kadar faedah yang berubah-ubah. Jenis seperti ini aset dan
liabiliti kebiasaannya mempunyai tempoh matang pendek dan kadar
faedah yang berubah mengikut keadaan semasa.
Contoh aset kadar berubah ialah:
(i) Perjanjian belian balik (REPOS ă repurchase agreements);

(ii) Pinjaman jangka pendek dan pelaburan; dan
(iii) Pinjaman berjangka kadar berubah-ubah.
Contoh liabiliti kadar berubah ialah:
(i) Deposit jangka pendek;

(ii) REPOS;
(iii) Sijil deposit boleh niaga; dan
(iv) Jangka pendek pembiayaan.

Jika aset kadar berubah adalah dipadankan dengan liabiliti kadar boleh
ubah, margin keuntungan bersih dapat dikekalkan. Margin keuntungan
bersih ditakrifkan sebagai kadar bersih pulangan ke atas aset yang
diperoleh dan boleh dikira seperti yang berikut:
Faedah diterima  Faedah dibayar

Margin keuntungan bersih =
Aset diperoleh
Iaitu:
Faedah yang diterima = Faedah yang diterima daripada pinjaman,

pendahuluan dan pelaburan
Faedah dibayar = Faedah dibayar kepada pendeposit atau

dibayar pada liabiliti lain yang melibatkan
pembayaran faedah.
Aset yang diperoleh = Aset pinjaman dan/atau aset pelaburan.
(c) Kadar Tetap Aset dan Liabiliti

Kadar tetap aset dan pengurusan liabiliti melibatkan aset dan liabiliti bank
dengan kadar faedah tetap dan dengan tempoh matang yang lebih lama.
Contoh aset kadar tetap ialah:

(i) Gadai janji;
(ii) Pinjaman berjangka kadar tetap;
(iii) Pinjaman ansuran kadar tetap;
(iv) Aset pajakan; dan
(v) Pelaburan jangka panjang.
Contoh liabiliti kadar tetap ialah:

(i) Hutang jangka panjang;
(ii) Deposit jangka panjang; dan
(iii) Baki minimum dalam akaun semasa dan akaun simpanan; dan
(iv) Modal dana.
Jika aset kadar tetap dipadankan dengan liabiliti kadar tetap, margin
keuntungan bersih akan berubah secara beransur-ansur dari semasa ke
semasa kerana nilai aset kadar tetap dan kadar tetap liabiliti turut berubah
dari masa ke masa.
AKTIVITI 7.1
Dapatkan artikel-artikel mengenai pembangunan aset dan liabiliti

pengurusan bank di Malaysia dari tahun 1960-an hingga 2000 daripada
koleksi digital dalam Perpustakaan Digital OUM di
http://www.oum.edu.my (anda perlu log masuk dan klik pada ikon
Perpustakaan digital untuk mengakses koleksi digital).
Berdasarkan artikel, gambarkan arah aliran aset dan liabiliti

pengurusan di Malaysia. Anda boleh mendapatkan maklumat
tambahan mengenai pengurusan aset dan liabiliti bank di Malaysia dari
laman web BNM di http://bnm.gov.my atau laman web bank masing-
masing yang boleh diakses melalui pautan di laman web BNM.
LATIHAN 7.1
1. Kenapakah pengurusan aset bank dan pengurusan tanggungan

bank dilakukan secara serentak? Adakah ini tidak menyusahkan
pasukan pengurusan mana-mana bank?
2. Apakah persamaan dan perbezaan antara keputusan pengurusan

aset dan keputusan pengurusan tanggungan bank?
3. Dengan menggunakan contoh yang sesuai, bincangkan faktor-

faktor yang boleh menjejaskan margin keuntungan bersih.
7.2.2 Pengurusan Jurang Dana dalam Senario Kadar

Faedah Berbeza
Terdapat empat kaedah pengurusan jurang dana berdasarkan senario kadar
faedah yang berbeza iaitu:
(a) Peningkatan kadar faedah;

(b) Tahap kadar faedah yang tertinggi;
(c) Penurunan kadar faedah; dan
(d) Tahap kadar faedah terendah.

Yang berikut adalah penjelasan mengenai kaedah pengurusan:
(a) Peningkatan Kadar Faedah

Apabila kadar faedah meningkat, kita perlu membesarkan jurang dana,
iaitu bank harus mempunyai aset kadar lebih pemboleh ubah yang
dibiayai oleh liabiliti dengan kadar faedah tetap dan rendah.
Apabila kadar faedah meningkat, ia adalah sukar bagi bank untuk

mendapatkan dana jangka panjang pada kadar yang rendah. Oleh itu,
mereka perlu membuat perubahan dengan mengalihkan dana untuk
pelaburan jangka pendek dan beralih daripada pinjaman kadar tetap
pinjaman berjangka kadar berubah-ubah. Dengan cara ini, bank boleh
menikmati pulangan yang lebih tinggi daripada kadar faedah yang
meningkat.
Contoh 7.1 adalah untuk membantu anda memahami bagaimana

pengurusan jurang berfungsi apabila kadar faedah meningkat.
Contoh 7.1:
Bank ABC mempunyai aset dan liabiliti berikut:
RM Kadar Faedah Purata (%)

Aset
Kadar aset berubah 10,000 10
Kadar aset tetap 6,000 12
Aset yang tidak diperoleh 1,000
Jumlah Aset 17,000

Kadar liabiliti berubah 5,000 4
Kadar liabiliti tetap 6,000 6
Ekuiti 6,000
Jumlah Liabiliti dan Ekuiti 17,000

Pendapatan faedah bersih = (10,000  10%) + (6,000  12%) ă (5,000 

4%) ă (6,000  6%)
= RM1,160
1, 160
Margin faedah bersih =
10, 000 + 6, 000 
= 7.3%
Jurang dana = Kadar aset berubah ă Kadar liabiliti tetap

= 10,000 ă 6,000
= 4,000
Sekarang, mari kita andaikan bahawa kadar faedah telah meningkat

sebanyak 1%. Ini bermakna kadar faedah aset kadar berubah menjadi 11%
dan kadar faedah boleh ubah liabiliti sebanyak 5%. Kadar faedah aset
berkadar tetap dan liabiliti kadar tetap tidak berubah.
Dalam pengurusan jurang dana, apabila kadar faedah meningkat, bank

perlu merebut peluang untuk membesarkan jurang dana dengan
meningkatkan pelaburan mereka dalam aset jangka pendek dan pinjaman
dengan kadar berubah-ubah. Di samping itu, bank juga digalakkan untuk
memperoleh liabiliti jangka panjang dengan kadar faedah yang rendah.
Katakan bank ABC membuat pelaburan tambahan sebanyak RM5,000

dalam kadar boleh ubah aset dan memperoleh dana ubah berjumlah
RM5,000. Apakah kesan daripada tindakan tersebut?
RM Kadar Faedah Purata (%)

Aset
Kadar aset berubah 15,000 11
Kadar aset tetap 6,000 12
Aset yang tidak diperoleh 1,000
Jumlah Aset 22,000

Kadar Liabiliti Berubah 10,000 5
Kadar Liabiliti Tetap 6,000 6
Ekuiti 6,000

Pendapatan faedah bersih = (15,000  11%) + (6,000  12%) ă (10,000 

4%) ă (6,000  6%)
= RM 1,610
1, 160
Margin faedah bersih =
 15, 000 + 6, 000 
= 7.7%
Jurang dana = Kadar aset berubah ă Kadar liabiliti tetap

= 15,000 ă 6,000
= 9,000
Tindakan ini menghasilkan pendapatan yang lebih bersih dan margin

faedah yang lebih tinggi yang menunjukkan risiko kadar faedah boleh
diuruskan dengan meluaskan jurang dana.
Risiko kadar faedah merujuk kepada perubahan dalam pendapatan faedah

bank seterusnya sebagai hasil daripada perubahan kadar faedah. Sebagai
contoh, katakan sebuah bank memberi pinjaman pada kadar faedah tetap
sebanyak 10% setahun dan pinjaman yang dibiayai oleh jangka pendek
yang deposit mengandungi kadar faedah sebanyak 6% setahun. Ini
bermakna pendapatan bersih faedah bank ialah 4% setahun. Apakah yang
akan berlaku jika kadar faedah meningkat sebanyak 1%? Bank pendapatan
bersih faedah akan berkurangan kepada 3% kerana pendapatan faedah
akan kekal pada 10% sementara perbelanjaan faedah akan meningkat
kepada 7%.
(b) Tahap Tertinggi Kadar Faedah

Jurang dana adalah paling lebar apabila kadar faedah berada di puncak. Ini
bermakna sebelum penurunan kadar faedah, dana bank harus bergerak
untuk sekuriti jangka panjang serta pinjaman kadar tetap untuk mendapat
kadar faedah yang paling tinggi. Selain itu, bank perlu memendekkan
tempoh matang daripada liabiliti untuk menikmati dana kos rendah.
(c) Penurunan Kadar Faedah

Apabila kadar faedah menurun, bank perlu merapatkan jurang dana
mereka dengan mengurangkan kadar berubah aset yang dibiayai oleh
liabiliti kadar tetap. Tindakan ini diambil apabila kadar faedahnya
meningkat.

(d) Tahap yang Lebih Rendah daripada Kadar Faedah

Jurang dana adalah pada kadar paling kecil apabila kadar faedah adalah
pada tahap terendah. Pada masa ini, langkah-langkah pengurusan aset dan
liabiliti yang perlu adalah:
(i) Melanjutkan tempoh kematangan liabiliti untuk menikmati yang

rendah kadar faedah;
(ii) Memendekkan tempoh matang pelaburan;
(iii) Had pinjaman kadar tetap;
(iv) Menggalakkan kadar pinjaman berubah; dan
(v) Memperoleh hutang jangka pendek, jika perlu.
AKTIVITI 7.2
Dengan menggunakan Contoh 7.1, aplikasikan pengurusan jurang

dana dalam tiga senario yang berbeza daripada kadar faedah, iaitu
kadar faedah puncak, kadar faedah menurun dan kadar faedah tahap
paling bawah. Buat nota ringkas mengenai penemuan anda. Anda juga
boleh menyertakan contoh anda untuk rujukan masa depan.
7.2.3 Ringkasan Tindakan Operasi dalam Pengurusan

Jurang Dana
Yang berikut ialah ringkasan tindakan operasi dalam pengurusan jurang dana:
(a) Dana mesti dikekalkan pada setiap masa.

(b) Laraskan saiz dana jurang mengikut keadaan semasa, iaitu:
(i) Meluaskan jurang dana apabila kadar faedah meningkat;
(ii) Jurang dana adalah paling besar apabila kadar faedah berada di
puncak;
(iii) Mengurangkan jurang dana apabila kadar faedah menurun; dan
(iv) Jurang dana pada kadar paling kecil apabila kadar faedah adalah
pada tahap paling bawah.

LATIHAN 7.2
Terangkan bagaimana pengurusan jurang dana boleh mengatasi risiko

kadar faedah.
 Cabaran utama bagi aset dan liabiliti bank ialah pengurusan risiko kadar
faedah.
 Risiko kadar faedah boleh menjejaskan pelaksanaan mana-mana bank

perdagangan.
 Satu teknik yang digunakan untuk menguruskan risiko ini adalah melalui
pengurusan jurang dana yang melibatkan kadar faedah yang hampir sama
dan tempoh matang aset bank terhadap kadar faedah dan tempoh matang
liabiliti bank dalam persekitaran kadar faedah yang berbeza.
 Teknik pengurusan jurang dana adalah efektif hanya apabila bank

pengurusan dapat meramal dengan tepat pergerakan kadar faedah, sama
ada meningkat, memuncak, menurun atau berkurangan ke tahap paling
bawah.
 Teknik pengurusan jurang dana sekurang-kurangnya boleh memberi

motivasi kepada pengurusan bank perdagangan kepada kuantitatif
mengambil kira kesan kepentingan kadar perubahan nilai bank.
Pengurusan aset Pengurusan liabiliti

Pengurusan jurang dana

8 Modal Bank
HASIL PEMBELAJARAN
1. Mendefinisikan modal bank;
2. Mengenal pasti jenis modal bank;
3. Menerangkan ciri-ciri modal bank;
4. Membincangkan fungsi modal bank; dan
5. Mengkaji keberkesanan keperluan modal operasi bank.
 PENGENALAN
Pengurusan bank dan badan kawal selia adalah berbeza dari segi pandangan
mereka terhadap pengurusan modal bank. Sejak keselamatan bank berkait rapat
dengan modal bank itu, badan kawal selia menetapkan pelbagai peraturan
seperti kepelbagaian modal untuk memastikan keselamatan deposit serta
kestabilan bank. Sebaliknya, pengurusan bank cenderung untuk
memaksimumkan penggunaan modal bagi mencapai pulangan aset maksimum.
Secara umum, kepentingan modal bank dikaitkan dengan peranannya dalam

operasi bank, bank perlindungan dan pengawasan bank. Ramai orang
berpendapat bahawa peranan utama modal bank adalah untuk mengurangkan
risiko dengan bertindak sebagai „penyerap kehilangan‰ untuk memudahkan
akses kepada pasaran kewangan bagi tujuan mengatasi masalah kecairan, dan
untuk mengehadkan pertumbuhan dan pengambilan risiko.
Asas modal yang besar boleh mengurangkan risiko dengan menyerap turun naik
pendapatan, mengehadkan peluang pertumbuhan dan mengurangkan
kebarangkalian kegagalan. Walau bagaimanapun, asas modal yang besar juga
boleh mengurangkan kadar pulangan untuk pemegang saham. Oleh itu,

170  TOPIK 8 PENGURUSAN MODAL BANK
perdagangan pulangan risiko terlibat dalam membuat keputusan mengenai

jumlah modal yang mencukupi.
8.1 DEFINISI MODAL BANK
SEMAK KENDIRI 8.1
Kita tahu bahawa dalam perakaunan, modal ialah sumbangan oleh

pemilik perniagaan, iaitu aset dan liabiliti. Adakah modal bank
mempunyai definisi yang sama?
Konsep modal dalam perbankan adalah berbeza daripada konsep modal dalam
perakaunan.
Modal bank ditakrifkan sebagai aset tolak liabiliti, dan tolak beberapa jenis
hutang dan rizab yang ditetapkan oleh badan pengawal selia. Hutang dan
rizab dimasukkan ke dalam modal bank bagi memastikan kecukupan modal
bank.
Untuk tujuan pengiraan kecukupan modal bank, badan kawal selia mentakrifkan
modal bank di bawah dua kategori, iaitu:
(a) Modal asas, modal teras atau modal Tahap 1; dan

(b) Modal tambahan, modal sekunder atau modal Tahap 2.
Rajah 8.1 menunjukkan jenis modal bank di bawah modal Tahap 1 dan Tahap 2.

TOPIK 8 PENGURUSAN MODAL BANK  171
Rajah 8.1: Jenis modal bank
Secara umum, modal bank mesti dibayar penuh kepada bank pada setiap masa.
Modal bank hendaklah mudah diperoleh dan mampu untuk menyerap kerugian.
Selain itu, modal bank tidak semestinya caj tetap ke atas pendapatan.
8.1.1 Ciri-ciri Modal Bank

Keterangan lanjut mengenai ciri-ciri modal bank adalah seperti yang berikut:
(a) Saham Biasa

Saham biasa ialah sekuriti yang melambangkan pemilikan dalam bank.
Lebih banyak saham biasa pelabur miliki, lebih besar bahagiannya dalam
pemilikan bank.
Saham biasa digemari oleh badan kawal selia sebagai sumber utama dana
luar. Mereka membentuk sumber tetap dana tanpa tarikh matang. Saham
biasa mempunyai jangka hayat selama-lamanya, selagi bank yang
berkenaan masih beroperasi. Sebagai bayaran dividen tidak wajib, saham
biasa adalah bebas daripada bayaran tetap yang boleh merosotkan nilai
dan pendapatan bank. Di samping itu, semua kerugian boleh ditolak
daripada ekuiti. Oleh sebab ini, saham biasa memberikan perlindungan
yang lebih baik kepada bank berbanding hutang.

Walaupun saham biasa digemari oleh badan pengawalseliaan perbankan,

bank menjumpai kelemahan dalam saham biasa; dividen tidak boleh
ditolak cukai. Selain itu, bayaran dividen mengurangkan jumlah
keuntungan selepas cukai. Tambahan pula, kos yang terlibat dalam
penerbitan saham biasa adalah jauh lebih tinggi daripada kos
mengeluarkan apa-apa sumber modal lain. Dalam pasaran yang perlahan
dan tertekan, penerbitan saham biasa memang bukan pilihan yang sesuai
digunakan untuk meningkatkan modal. Turun naik harga saham ialah satu
lagi ciri negatif dengan saham biasa. Saham biasa yang baharu juga
mencairkan pendapatan pemegang saham sedia ada dan mengurangkan
pemilikan mereka.
(b) Saham Keutamaan

Saham keutamaan kadangkala dikenali sebagai sekuriti hibrid kerana ia
mempunyai ciri-ciri kedua-dua saham biasa dan hutang. Oleh itu, saham
keutamaan boleh dikatakan mempunyai kelebihan dan kekurangan kedua-
dua saham biasa dan hutang. Seperti saham biasa, pembayaran dividen
atas saham keutamaan tidak boleh ditolak cukai.
Saham keutamaan mempunyai kedudukan yang istimewa ke atas saham

biasa dengan mengambil kira pembayaran dividen dan pembahagian
harta. Saham keutamaan adalah sama dengan hutang/bon setakat mana
hutang/bon menerima faedah pada kadar tetap untuk tempoh yang tetap
dan pemegang saham keutamaan mendapatkan kadar tetap dividen untuk
tempoh masa yang tetap. Perbezaan antara mereka ini ialah faedah ke atas
hutang/bon perlu dibayar pada tarikh tertentu, manakala dividen ke atas
saham keutamaan boleh ditangguhkan dan terakru sehingga syarikat itu
mampu membayarnya.
Tidak seperti dividen atas saham biasa, dividen saham keutamaan yang
tidak dibayar boleh dibawa ke hadapan selagi bank beroperasi. Saham
keutamaan ialah modal bank yang boleh mengelakkan kecairan
pendapatan dan pemilikan bank kerana dividen akan dibayar pada kadar
tetap dan pemegang saham keutamaan tidak mempunyai hak pemilikan.
(c) Keuntungan Tidak Diagih

Keuntungan tidak diagihkan ialah pendapatan bersih terkumpul daripada
mana-mana pemindahan untuk membiayai rizab. Keuntungan tidak
diagihkan berkurangan apabila bayaran dividen melebihi keuntungan
bersih tahun itu dan/atau apabila bank melaporkan kerugian bersih bagi
tahun tersebut.

Sebagai contoh, jika bank membuat keuntungan bersih sebanyak RM100

juta bagi tahun ini dan membayar dividen sebanyak RM10 juta,
keuntungan tidak diagihkan akan meningkat sebanyak RM90 juta jika tiada
sebarang pemindahan ke atas rizab. Sebaliknya, jika bank melaporkan
kerugian bersih sebanyak RM50 juta, keuntungannya yang tidak diagihkan
akan dikurangkan sebanyak RM50 juta.
(d) Rizab Modal

Sebahagian daripada dana rizab yang bank perlu simpan. Ia adalah bagi
tujuan penilaian semula aset bank.
(e) Rizab Luar Jangka

Simpanan luar jangka adalah untuk kontingensi seperti tindakan undang-
undang dan pembayaran dividen yang tidak diisytiharkan.
(f) Rizab Kerugian Pinjaman

Rizab kerugian pinjaman digunakan untuk menyerap kerugian yang
timbul daripada bukan pembayaran balik pinjaman dan dikumpulkan
melalui peruntukan kerugian pinjaman dalam penyata pendapatan.
(g) Debentur
Debentur ialah hutang jangka panjang tidak bercagar atau bon. Pengeluar
debentur mesti membayar faedah pada kadar tetap dan pada masa yang
ditetapkan. Kegagalan untuk membuat pembayaran boleh menyebabkan
pengeluar debentur itu dibubarkan.
Walaupun debentur menyediakan leveraj kewangan kepada pemegang

saham, pemegang saham terdedah kepada risiko kewangan yang lebih
besar seperti peningkatan hutang. Ini kerana pendedahan kepada kos
kewangan tetap seperti peningkatan kadar faedah dengan tahap hutang.
(h) Sekuriti Boleh Tukar

Sekuriti boleh tukar merujuk kepada bon yang boleh ditukarkan kepada
saham biasa pada harga tetap dan nisbah penukaran tetap yang ditetapkan
oleh syarikat yang mengeluarkannya. Mereka juga dianggap sebagai
sekuriti hibrid kerana mereka mempunyai ciri-ciri hutang dan ekuiti.
Berbanding dengan sekuriti ekuiti dan sekuriti hutang, sekuriti boleh tukar
ialah sumber yang lebih murah daripada dana untuk bank.
Pelabur biasanya berminat dalam sekuriti boleh tukar kerana sekuriti ini
boleh ditukar kepada saham biasa apabila tiba masa yang tepat, iaitu
apabila harga saham meningkat dan melebihi harga penukaran. Seperti
bon lain, sekuriti boleh tukar melibatkan pembayaran faedah dan pokok

tetap. Kegagalan untuk memenuhi pembayaran boleh mendedahkan

pengeluar kepada risiko pembubaran. Kadangkala pengeluaran sekuriti
boleh tukar melibatkan penubuhan dana untuk menebus sekuriti. Ini
meningkatkan tekanan kepada kemudahan tunai pada bank yang
mengeluarkannya kerana sejumlah simpanan hendaklah disimpan untuk
tujuan tersebut.
AKTIVITI 8.1
Dapatkan kunci kira-kira bagi sekurang-kurangnya tiga bank

perdagangan daripada laporan tahunan mereka atau akhbar.
Kenal pasti perkara berikut daripada kunci kira-kira:
(a) Jenis-jenis modal yang dimiliki oleh bank-bank ini; dan

(b) Peratusan setiap jenis modal.
Jenis modal manakah paling digunakan oleh bank-bank berdasarkan

analisis anda? Laporan tahunan bank perdagangan boleh diperoleh
dari laman web bank-bank. Layari laman web BNM di
http://www.bnm.gov.my dan klik pada hiperpautan untuk mengakses
laman web bank-bank perdagangan.
LATIHAN 8.1
Dari sudut pandangan bank, bincangkan kebaikan dan keburukan

daripada sumber-sumber modal berikut:
No. Jenis Modal Bank Kebaikan Keburukan

1. Saham biasa
2. Bon
3. Sekuriti boleh tukar
4. Saham keutamaan

8.2 FUNGSI MODAL BANK
SEMAK KENDIRI 8.2
Untuk pembuatan perniagaan seperti Nestle, PROTON dan

PETRONAS, fungsi utama modal adalah untuk membiayai aset dan
operasi perniagaan. Adakah anda fikir fungsi utama modal bank
adalah untuk membiayai aset bank dan operasi, berdasarkan
pemahaman anda tentang definisi dan jenis-jenis modal bank?
Modal bank mempunyai tiga fungsi utama, iaitu:
(a) Fungsi operasi;

(b) Fungsi perlindungan; dan
(c) Fungsi pengawasan.
Mari kita mempelajari setiap fungsi ini dengan lebih lanjut.
(a) Fungsi Operasi

Bank memerlukan aset tetap seperti tanah dan bangunan, peralatan dan
kenderaan untuk menjalankan perniagaan perbankan mereka. Aset tetap
biasanya dibiayai dengan dana jangka panjang selaras dengan jangka hayat
aset.
Dana jangka panjang bank terdiri daripada dana pemegang saham dan
hutang jangka panjang. Bank sering menerbitkan saham baharu atau
terbitan hak untuk tujuan pembangunan dan pertumbuhan termasuk
pembelian aset tetap.
Modal bank juga tanda aras yang digunakan oleh Bank Negara Malaysia
apabila menilai permohonan bank untuk membuka mana-mana cawangan
baharu. Bank memerlukan tahap modal yang mencukupi bagi
mengekalkan cawangan mereka.
(b) Fungsi Perlindungan

Fungsi ini terbahagi kepada dua, iaitu:
(i) Penyerap kerugian sesuatu bank; dan

(ii) Jaminan kepada orang ramai mengenai keupayaan bank.

Yang berikut ialah penerangan bagi setiap fungsi ini:
(i) Penyerap Kerugian Sesuatu Bank

Ramai orang berpendapat bahawa fungsi yang paling penting bagi
modal bank adalah untuk melindungi wang pendeposit. Oleh itu,
bank perlu sentiasa mempunyai dana yang mencukupi untuk
memenuhi pengeluaran deposit, walaupun mereka menanggung
kerugian. Oleh sebab itu, modal bank memainkan peranan yang
penting sebagai penyerap kerugian supaya bank boleh terus
beroperasi dan menjana keuntungan.
Tidak kira apa peranan modal bank itu sebagai penyerap kerugian,
kerugian berterusan akhirnya akan memberi kesan kepada
kesejahteraan modal bank; bank yang berkenaan mungkin menghadapi
masalah kemudahan tunai untuk menampung pengeluaran deposit
atau permohonan pinjaman oleh pelanggan.
Perlu diingatkan bahawa terdapat organisasi yang membuat

keuntungan tetapi menghadapi masalah kecairan dan sebaliknya,
terdapat organisasi yang mengalami kerugian tetapi tidak
mempunyai apa-apa masalah kecairan. Sebagai contoh, bank yang
mengalami kerugian tidak semestinya menghadapi masalah
kemudahan tunai kerana masalah itu terhalang dengan rizab
berkanun dan peruntukan kecairan minimum. Walau bagaimanapun,
bank perlu terus meningkatkan modal mereka walaupun mereka
mengalami kerugian supaya mereka boleh terus beroperasi dan
menjana pendapatan untuk memenuhi kehendak pelanggan.
(ii) Jaminan kepada Orang Ramai Mengenai Keupayaan Bank

Selain menjadi penyerap kerugian, modal bank memberikan jaminan
kepada orang ramai bahawa bank mampu untuk terus beroperasi
walaupun menanggung kerugian.
Keyakinan orang ramai adalah sangat penting kepada mana-mana

bank. Apabila keyakinan bank digegarkan oleh mana-mana keadaan
atau kejadian, bank pasti akan menghadapi krisis serbuan bank (bank
run), iaitu pengeluaran deposit secara besar-besaran.
Contoh 8.1 menunjukkan bagaimana orang ramai hilang keyakinan

di bank dan bagaimana ia membawa kepada sesebuah bank.

Contoh 8.1:
International Bank of Asia di Hong Kong mengalami serbuan bank pada
tarikh 10 November 1997. Pemegang akaun telah berbaris di luar cawangan
bank untuk mengeluarkan simpanan mereka.
Ketua Eksekutif Hong Kong Wilayah Pentadbiran Khas, Tung Chee Hwa
telah memberi jaminan bahawa semua bank di Hong Kong adalah stabil
dan kuat. Lembaga Kewangan Hong Kong telah mengeluarkan kenyataan
yang mengatakan bahawa ia mempunyai keyakinan dalam International
Bank of Asia Ltd (IBA). Lembaga pengarah IBA telah menolak berita
mengenai kesukaran kewangan IBA sebagai khabar angin dan telah
menyatakan bahawa IBA mampu membayar semua tanggungannya.
Sumber: New Straits Times, 12 November 1997
AKTIVITI 8.2
Layari laman web BNM di http://www.bnm.gov.my dan Perpustakaan

Digital OUM di http://www.oum.edu.my untuk mencari maklumat
mengenai bank-bank tempatan yang telah menanggung kerugian (dari
tahun 1980 hingga 2002) tetapi masih beroperasi seperti biasa.
Kenapakah bank-bank ini dapat meneruskan operasi mereka walaupun

menanggung kerugian? Terangkan pendapat anda dalam nota ringkas.
(c) Fungsi Pengawasan

Badan kawal selia bank di Malaysia ialah Bank Negara Malaysia (BNM),
iaitu Bank Negara bagi negara kita. Salah satu peraturan penting yang
dikenakan oleh BNM ke atas semua bank perdagangan di Malaysia adalah
keperluan kecukupan modal yang diukur dengan Nisbah Kecukupan
Modal (CAR ă Capital Adequacy Ratio).
CAR ditakrifkan sebagai nisbah modal bank itu kepada aset berwajaran
risiko, iaitu CAR = Modal jumlah aset/berwajaran risiko. Bank dianggap
mempunyai modal yang mencukupi jika CAR ialah sekurang-kurangnya
8%. Ini bermakna jika CAR bank adalah kurang daripada 8%, bank perlu
meningkatkan modal sehingga CAR menjadi 8%. Kegagalan untuk
mematuhi kehendak CAR minimum akan membawa kepada hukuman
yang berat di bawah BAFIA, 1989.

Contoh 8.2 menunjukkan bagaimana BNM menggunakan fungsi

penyeliaan CAR untuk menghendaki Sime Bank (Sime Bank bergabung
dengan RHB Bank pada tarikh 30 Jun 1999) untuk meningkatkan modal
pada tahap yang mencukupi.
Contoh 8.2:
Sime Bank mencatatkan kerugian sebelum cukai sebanyak RM1.57 bilion
bagi tempoh enam bulan yang berakhir pada tarikh 31 Disember 1997.
Kerugian itu mengurangkan tahap modal Sime Bank kepada RM698 juta
dan nisbah modal berwajaran risiko kepada 2.9%.
Tahap minimum RWCR ialah 8%. Oleh itu, Sime Bank perlu meningkatkan
modal sekurang-kurangnya RM1.2 bilion bagi mencapai tahap modal yang
mencukupi.
Sumber: Siaran akhbar BNM (http://www.bnm.gov.my) pada tarikh 3 Mac 1998
LATIHAN 8.2
Modal bank dikatakan mempunyai tiga fungsi utama. Bagaimanakah

ketiga-tiga fungsi ini bekerja secara selari dengan fungsi bank lain?
8.3 MODAL DAN RISIKO KEBANKRAPAN

BANK (RISIKO BESAR)
SEMAK KENDIRI 8.3
Apakah yang anda fikir mengenai hubungan antara modal bank dan
risiko kebankrapan, berdasarkan pemahaman anda tentang definisi
dan fungsi modal bank yang dibincangkan sebelum ini?
Bagaimanakah bantuan modal bank mencegah kebankrapan? Bank masih

mampu menjalankan perniagaan perbankannya walaupun ia mengalami
kerugian selagi ia mempunyai modal yang mencukupi untuk menampung
kerugian tersebut. Walau bagaimanapun, sekiranya bank gagal untuk
menampung kerugian, ia akan menghadapi risiko muflis, iaitu potensi tidak
dapat membayar balik hutang atau mana-mana potensi liabiliti melebihi asetnya.
Ia mungkin sukar untuk kita memahami bagaimana modal yang tidak
mencukupi menampung kerugian boleh mengakibatkan risiko muflis. Contoh

8.3 adalah untuk membantu anda memahami hubungan antara kecukupan

modal dan risiko muflis.
Contoh 8.3:
Kunci kira-kira Bank ABC pada tarikh 30 Jun 2008 adalah seperti yang berikut:
Bank ABC
Kunci Kira-kira pada 30 Jun 2008
Aset RM Liabiliti dan Ekuiti RM

(Juta) (Juta)
Tunai 10 Deposit 60
Sekuriti jangka pendek 20 Hutang jangka panjang 10
Pinjaman dan pendahuluan 100 Modal 30
Aset tetap 10 Pendapatan terkumpul 40
Jumlah Aset 140 Jumlah Liabiliti dan Ekuiti 140
Pada tarikh 30 September, Bank ABC mengalami kerugian berjumlah RM30 juta
hasil daripada hutang lapuk. Kunci kira-kira Bank ABC berubah seperti yang
berikut:
Bank ABC

(Juta) (Juta)
Tunai 10 Deposit 60
Aset tetap 10 Pendapatan terkumpul 10
Kerugian akibat hutang lapuk berjumlah RM30 juta disebabkan aset pinjaman
dari Bank ABC menurun kepada RM70 juta (iaitu RM100 juta ă RM30 juta).
Pendapatan terkumpul juga menurun sebanyak RM30 juta, iaitu daripada RM40
juta kepada RM10 juta. Ini kerana apabila terdapat hutang lapuk, bank
mendebitkan keuntungan dan kredit pinjaman, dan pendahuluan.

Walaupun Bank ABC mengalami kerugian yang besar, iaitu RM30 juta, ia masih
dapat meneruskan operasinya kerana ekuiti atau modal bank mencukupi untuk
menampung kerugian tersebut. Selain itu, terdapat aset bank yang mencukupi
(RM110 juta) untuk menampung liabiliti bank berjumlah RM70 juta.
Sekarang kita perhatikan apa yang akan berlaku kepada kunci kira-kira Bank
ABC jika ia mengalami kerugian hutang lapuk berjumlah RM80 juta pada tarikh
30 September 2008.
Bank ABC
Kunci Kira-kira pada 30 September 2008

(Juta) (Juta)
Tunai 10 Deposit 60
Pinjaman dan pendahuluan 20 Modal (10)
Aset tetap 10 Pendapatan terkumpul -
Jika Bank ABC telah menanggung RM80 juta kerugian hutang lapuk, ia perlu
menghentikan operasi atau akan menghadapi risiko muflis. Liabiliti bank
berjumlah RM70 juta kini melebihi aset bank berjumlah RM60 juta. Kerugian
berjumlah RM80 juta akan mengurangkan aset pinjaman Bank ABC sebanyak
RM20 juta kerana bank terpaksa membuat pinjaman kredit dan pendahuluan
dan debit keuntungan apabila kerugian berlaku. Keuntungan berjumlah RM40
juta tidak mencukupi untuk menyerap kerugian tersebut. Oleh itu, bank perlu
mendebitkan modal sebanyak RM40 juta untuk menyerap baki kerugian.
Keseluruhan ekuiti bank akan digunakan akibat kerugian sehingga modal bank
menjadi negatif.
Untuk mengelakkan bank itu daripada dibekukan, modal baharu perlu disuntik
ke dalam bank untuk meningkatkan modal ke tahap yang selamat. Contohnya,
jika modal baharu sebanyak RM20 juta telah didepositkan ke dalam akaun Bank
ABC pada tarikh 1 Oktober 2008, kunci kira-kira bank akan bertukar kepada:

Bank ABC

(Juta) (Juta)
Tunai 30 Deposit 60
Aset tetap 10 Pendapatan terkumpul -
Dengan modal tambahan sebanyak RM20 juta, jumlah aset akan meningkat
sebanyak RM20 juta dalam bentuk wang tunai hingga RM80 juta. Ini akan
membolehkan aset bank menampung jumlah tanggungan sebanyak RM70 juta.
Modal tambahan juga akan mengembalikan modal bank kepada positif. Kedua-
dua faktor itu akan membolehkan bank untuk meneruskan operasinya.
8.4 KESAN KEPERLUAN MODAL KE ATAS

OPERASI BANK
Apabila badan kawal selia bank berusaha untuk meningkatkan modal bank bagi
menjaga kebajikan sistem perbankan, ia juga mengenakan sekatan ke atas polisi
operasi bank secara langsung. Kebanyakan bank yang lebih besar dapat
meningkatkan modal luar melalui pasaran modal tetapi bank yang lebih kecil
hanya dapat menggunakan dana dalaman sebagai sumber utama modal. Dana
dalaman adalah dalam bentuk pendapatan terkumpul. Mereka biasanya terhad
kerana pengurusan perlu juga mengambil pulangan akaun pemegang saham
dalam bentuk dividen. Oleh sebab itu, keperluan berkanun ke atas modal
minimum sebenarnya boleh membantutkan pertumbuhan bank.
Apabila bank meningkatkan asetnya, ia perlu juga meningkatkan modal untuk

mematuhi keperluan modal yang ditetapkan oleh badan pengawal selia. Malah
setiap bank perlu mengehadkan pertumbuhan aset kepada peratusan tertentu
daripada pendapatan terkumpul ditambah modal luaran yang baharu.
Keperluan modal minimum memaksa bank untuk menggunakan modal luaran

dalam bentuk hutang. Sebagai contoh, bank yang tidak dapat mengeluarkan
saham biasa akan dipaksa untuk menggunakan hutang jika ia mahu
mengembangkan perniagaannya. Walaupun sekuriti hutang dianggap sebagai
modal, hutang tersebut akan meningkatkan risiko kewangan bank dan risiko

pendedahan pemegang saham. Oleh itu, perubahan dalam keperluan modal

akan mencetuskan perubahan dalam struktur modal bank.
Satu lagi kesan keperluan modal bank itu ialah bank yang tidak mampu
mendapatkan modal tambahan akan cenderung untuk melabur dalam aset
berisiko rendah. Ini memang memberi kesan kepada kepentingan pemegang
saham. Sebaliknya, bank yang mempunyai kemampuan untuk mendapatkan
sejumlah besar modal tambahan boleh melabur dalam aset berisiko tinggi bagi
mendapatkan jumlah wang yang besar daripada pendapatan untuk mewajarkan
pelaburan besar mereka. Oleh itu, keperluan modal mempengaruhi struktur
pelaburan aset bank.
Keperluan modal minimum mempengaruhi dasar harga bank juga. Penambahan

modal yang tinggi telah meningkatkan nilai produk bank yang akhirnya perlu
ditanggung oleh pelanggan bank.
AKTIVITI 8.3
Ringkaskan kelebihan dan kekurangan minimum keperluan modal.
Anda digalakkan untuk melayari laman web bank-bank di Malaysia

melalui hiperpautan di laman web BNM di http://www.bnm.gov.my
untuk mendapatkan maklumat tambahan mengenai keperluan modal
minimum dan kesannya terhadap operasi bank.

LATIHAN 8.3
Uji tahap kefahaman anda dengan menjawab soalan-soalan berikut:

1. Bincangkan lima insiden yang boleh mencetuskan serbuan bank
(bank run).
2. Berdasarkan kes serbuan bank International Bank of Asia Ltd
(IBA) di Hong Kong pada tarikh 10 November 1997, jawab
soalan-soalan berikut:
(a) Apakah yang menyebabkan serbuan bank di International
Bank of Asia Ltd?
(b) Mengapakah pemimpin Hong Kong, Lembaga Monetari
Hong Kong dan lembaga pengarah membuat kenyataan
masing-masing?
(c) Bagaimanakah anda mengendalikan serbuan bank jika anda
ialah pengurus cawangan IBA?
(d) Nyatakan contoh serbuan bank di Malaysia baru-baru ini
dan jelaskan mengapa ia berlaku.
 Kepentingan modal bank terletak pada peranannya dalam operasi,

perlindungan dan pengawasan bank.
 Peranan utama modal bank adalah untuk mengurangkan risiko bank dengan
bertindak sebagai „kusyen‰ atau „penyerap‰ untuk kerugian yang berpotensi
dengan menyediakan akses kepada pasaran kewangan bagi mengatasi
masalah kecairan, dan mengehadkan pertumbuhan dan pengambilan risiko.
 Asas modal yang besar mampu mengurangkan risiko dengan menyerap

turun naik pendapatan, mengawal pertumbuhan dan mengurangkan
kebarangkalian kegagalan.
 Asas modal yang besar juga boleh mengurangkan pulangan pemegang

saham.
 Keputusan ke atas jumlah modal yang diperlukan memang melibatkan

pengimbangan antara risiko dan pulangan.

Debentur Sekuriti boleh tukar

Modal sekunder Simpanan luar jangka
Modal teras Rizab kerugian pinjaman
Saham biasa Rizab modal
Saham keutamaan

Topik  Kecukupan
9 Modal
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan hubungan antara konsep kecukupan modal dan risiko
pembubaran bank;
2. Membincangkan hubungan antara kecukupan modal dan kestabilan
bank;
3. Mengukur kecukupan modal secara kuantitatif dan kualitatif; dan
4. Menilai tahap kecukupan modal bank.
 PENGENALAN
Salah satu daripada isu kritikal dalam pengurusan bank perdagangan hari ini
melibatkan pengeluaran dan mengekalkan modal yang mencukupi. Ini adalah
kerana ramai orang berpendapat bahawa kekurangan modal merupakan faktor
utama yang menyumbang kepada kegagalan dan penutupan bank. Banyak bank
perdagangan di Amerika dan negara Eropah terpaksa dibubarkan kerana mereka
kekurangan modal untuk menampung kerugian mereka. Tambahan pula, krisis
kewangan di negara kita pada tahun 1997 hingga 1998 telah membuktikan
dengan jelas bahawa industri perbankan kita sememangnya amat terdedah
kepada risiko kekurangan modal. Kecukupan modal melindungi bank daripada
pembubaran dan ia juga melindungi pasukan pengurusan bank. Ia memastikan
bahawa setiap bank mempunyai modal yang mencukupi untuk menjalankan
operasi mereka.
Kecukupan modal boleh diukur secara kuantitatif dan kualitatif dengan

beberapa kaedah. Isu penting yang berkaitan dengan kecukupan modal seperti
konsep kecukupan modal, kaedah pengukuran kecukupan modal dan kestabilan
bank akan dibincangkan dalam topik ini.

186  TOPIK 9 KECUKUPAN MODAL
9.1 KONSEP KECUKUPAN MODAL
AKTIVITI 9.1
Apakah konsep kecukupan modal yang anda fikirkan, berdasarkan

pemahaman anda tentang pengurusan modal yang dibincangkan
dalam Topik 8?
Pada asasnya, kecukupan modal ditakrifkan sebagai:
Mana-mana tahap modal yang membolehkan bank untuk menyerap atau

menampung apa-apa kerugian dan pada masa yang sama, melengkapkan
bank dengan dana yang mencukupi untuk mengekalkan dan menjalankan
perniagaan sebagai entiti berterusan.
Persoalan utama dalam pengurusan kecukupan modal ialah, "Berapa banyakkah

modal yang bank perlukan?" Secara umum, bank mesti mempunyai modal yang
cukup untuk:
(a) Mengimbangi kepentingan pendeposit, pemiutang, pemegang saham dan

peminjam;
(b) Melindungi pendeposit dan pemiutang daripada kerugian;
(c) Mengekalkan keyakinan orang awam dalam kestabilan bank; dan
(d) Menyediakan dana untuk tujuan pinjaman.
Memandangkan perkara tadi, pengurusan bank mesti menganalisis perdagangan

antara risiko dan pulangan dalam menentukan tahap yang dikehendaki modal.
Jika tahap modal bank itu terlalu tinggi, ia mungkin mempunyai risiko yang
lebih rendah dengan mengorbankan keuntungan. Sebaliknya, jika bank yang
mempunyai tahap modal yang rendah, keuntungan boleh meningkat dan begitu
juga pendedahan kepada risiko.

TOPIK 9 KECUKUPAN MODAL  187
Badan kawal selia bank (Bank Negara Malaysia [BNM]) dan pasukan
pengurusan bank mempunyai pandangan yang berbeza mengenai kecukupan
modal. Badan kawal selia perbankan mengharapkan bank untuk mempunyai
lebih banyak modal untuk sebab berikut:
(a) Pertama, pada pandangan BNM, asas modal yang besar boleh memastikan
keselamatan dan kestabilan sistem kewangan negara. Seperti yang
diketahui umum, bank perdagangan membentuk komponen terbesar
mana-mana sistem kewangan. Kegagalan mana-mana bank perdagangan
pasti akan membawa kesusahan pada sistem kewangan;
(b) Kedua, asas modal yang besar boleh melindungi bank itu sendiri kerana
bank boleh menggunakan modal untuk menyerap kerugian semasa
menjalankan perniagaannya. Dengan kata lain, asas modal yang besar
boleh mengurangkan kebarangkalian kegagalan bank. Kegagalan sistem
perbankan pasti akan memberi kesan kepada kestabilan sistem kewangan
dan seterusnya ekonomi negara; dan
(c) Ketiga, asas modal yang besar boleh meningkatkan kecairan bank bagi
tujuan memenuhi keperluan pendeposit dan peminjam. Asas modal yang
besar boleh membantu mendapatkan keyakinan daripada orang awam
dalam kestabilan kewangan bank.
Jika tidak, pasukan pengurusan bank memihak kepada asas modal yang
lebih kecil untuk manfaat leveraj. Lebih kecil asas ekuiti bank, maka ia
mempunyai leveraj kewangan yang lebih dan potensi yang lebih besar
daripada pendaraban ekuiti.
Leveraj kewangan boleh menterjemah Pulangan Purata Aset (ROA ă

Return on Assests) untuk pulangan yang tinggi ke atas ekuiti. Walau
bagaimanapun, pihak pengurusan perlu ingat bahawa walaupun konsep
leveraj kewangan boleh meningkatkan keuntungan, ia juga boleh
meningkatkan kerugian kewangan.
9.1.1 Kecukupan Modal dan Keselamatan Bank
AKTIVITI 9.2
Bagaimanakah kecukupan modal mempengaruhi keselamatan bank?

Berikan jawapan anda berdasarkan pemahaman anda tentang topik
yang lepas, iaitu konsep kecukupan modal.

Apakah makna keselamatan bank? Siapakah yang dilindungi apabila

keselamatan bank itu masih utuh dan yang akan menanggung kerugian apabila
bank tidak selamat? Secara umumnya, apabila kita bercakap mengenai
keselamatan bank itu, adalah merujuk kepada:
Usaha untuk melindungi kepentingan badan kawal selia perbankan,

pendeposit dan peminjam khususnya, dan kepentingan orang awam.
Salah satu usaha adalah untuk memastikan bahawa bank mempunyai modal
yang mencukupi. Kecukupan modal dan keselamatan bank itu dapat dijelaskan
daripada empat perspektif, iaitu:
(a) Badan kawal selia bank;

(b) Pendeposit;
(c) Peminjam; dan
(d) Orang awam.
Mari kita lihat satu persatu perspektif ini.
(a) Badan Kawal Selia Bank

Kecukupan modal adalah penting bagi memastikan kestabilan sistem
perbankan khususnya dan sistem kewangan secara amnya bagi badan
kawal selia atau BNM. Kegagalan mana-mana bank kerana kekurangan
modal akan menjejaskan sistem perbankan secara drastik. Kita sudah
belajar tentang bagaimana kegagalan bank itu telah menyebabkan serbuan
bank yang boleh melumpuhkan keseluruhan sistem perbankan.
Tanpa sistem perbankan yang baik, sistem ekonomi negara akan terjejas
kerana perniagaan tidak boleh dijalankan tanpa mekanisme pembayaran
dan kredit yang sepatutnya. Sehubungan itu, badan kawal selia yang
mengenakan pelbagai peraturan dan undang-undang untuk memastikan
bahawa semua bank perdagangan di bawah peraturannya mempunyai
modal yang mencukupi.

(b) Pendeposit
Bagi pendeposit, keselamatan deposit mereka adalah yang paling penting.
Bank perlu ingat bahawa pendeposit layak mengeluarkan kesemua
simpanan mereka pada bila-bila masa. Oleh itu, bank perlu sentiasa
mempunyai modal yang mencukupi untuk memenuhi permintaan
pengeluaran.
Sekiranya permintaan pengeluaran pendeposit tidak dipenuhi oleh bank

atas apa jua sebab, berita negatif itu akan merebak dengan cepat dan
mungkin akan memberi kesan kepada bank. Kegagalan bank untuk
mengendalikan berita negatif boleh mengakibatkan pembubarannya.
Sehubungan itu, kecukupan modal adalah kritikal bagi pendeposit
memastikan bahawa deposit mereka selamat dan dilindungi.
(c) Peminjam
Peminjam juga bimbang tentang keselamatan kerana hanya bank yang
selamat dan stabil mampu untuk memberi pinjaman. Semasa krisis
kewangan pada tahun 1997 hingga 1998, bank perdagangan di Malaysia
sama ada dikurangkan atau membekukan aktiviti pemberian pinjaman
untuk keselamatan dan kestabilan bank. Disebabkan pinjaman tidak
berbayar terus meningkat, banyak bank terpaksa menanggung kerugian
besar dan modal bank mereka juga merosot dengan sewajarnya. Bank mula
bimbang tentang peningkatan potensi kerugian dan risiko pembubaran.
Mengurangkan atau menghentikan aktiviti pinjaman ialah salah satu

langkah yang diambil oleh bank dalam usaha mereka untuk
mengurangkan kerugian dan risiko kerana pinjaman punca utama
kerugian dalam tempoh itu. Walau bagaimanapun, peminjam menjadi
mangsa strategi tersebut. Hasil daripada campur tangan Bank Negara
Malaysia dalam keadaan dengan menubuhkan Danaharta dan Danamodal
untuk memastikan bahawa peminjam boleh terus mendapatkan pinjaman
dari bank perdagangan dan seterusnya memastikan bahawa sistem
ekonomi kita tidak terjejas dengan perlahan atau terhenti dalam aktiviti
pinjaman oleh bank.

AKTIVITI 9.3
Layari laman web Danamodal di http://skali.bnm.gov.my/danamodal
dan laman web Danaharta di http://www.danaharta.com.my untuk
mendapatkan maklumat mengenai bagaimana Danamodal dan
Danaharta membantu menyusun semula institusi perbankan modal
mereka.
Apakah tindakan yang diambil oleh Danamodal dan Danaharta untuk

membantu institusi perbankan? Catatkan maklumat anda dalam nota
pendek. Terangkan juga bagaimana tindakan ini mempengaruhi
kecukupan modal bank.
(d) Orang Awam

Bagi orang awam, keselamatan bank itu ialah satu faktor penting dalam
berurusan dengan bank perdagangan. Melalui Bank Negara Malaysia,
kerajaan sentiasa mengingatkan orang ramai terhadap komitmennya
dalam kestabilan sistem perbankan, sistem kewangan dan sistem ekonomi
dengan cara melaksanakan dasar monetari dan fiskal yang adil dan sesuai.
Orang ramai sentiasa diingatkan tentang kepentingan menjaga kebajikan
sistem perbankan. Keinginan orang ramai untuk perkhidmatan perbankan
yang cekap dan selamat hanya boleh dipenuhi jika kesejahteraan sistem
perbankan tidak terjejas.
AKTIVITI 9.4
Badan peraturan perbankan, pendeposit, peminjam dan orang ramai

mempunyai pandangan yang berbeza mengenai kecukupan modal dan
keselamatan bank. Bagaimanakah kecukupan modal dan bentuk
keselamatan bank berkait dalam kalangan badan kawal selia,
pendeposit, peminjam dan orang ramai? Lakarkan peta minda yang
mudah untuk menunjukkan hubungan tersebut.
LATIHAN 9.1
Terangkan hubungan antara keselamatan bank dan kecukupan modal

bank.

9.2 STRUKTUR MODAL BANK

Sebelum perbincangan lanjut mengenai cara mengukur kecukupan modal
diteruskan, kita perlu memahami dahulu struktur modal bank. Struktur modal
bank adalah berbeza daripada struktur modal yang bukan institusi bank. Jadual
9.1 menunjukkan perbandingan antara kunci kira-kira bank dan kunci kira-kira
institusi bukan bank.
Jadual 9.1: Perbandingan antara Kunci Kira-kira Bank

dan Kunci Kira-kira Institusi Bukan Bank
Institusi Bukan Bank Bank

Aset % Aset %
Tunai 4 Tunai 8
Penghutang 26 Sekuriti jangka pendek 17
Inventori 30 Pinjaman jangka pendek 50
Jumlah aset semasa 60 Jumlah aset semasa 75
Sekuriti jangka panjang 5
Pinjaman jangka panjang 18
Aset tetap 40 Jumlah aset tetap 2
Jumlah aset 100 Jumlah aset 100
Liabiliti Liabiliti
Pemiutang 20 Deposit jangka pendek 60
Nota jangka pendek yang perlu 10 Hutang jangka pendek 20
dibayar
Jumlah liabiliti semasa 30 Jumlah liabiliti semasa 80
Hutang jangka panjang 30 Hutang jangka panjang 12
Ekuiti pemegang saham 40 Ekuiti pemegang saham 8
Jumlah liabiliti dan ekuiti 100 Jumlah liabiliti dan ekuiti 100
Yang berikut ialah ringkasan perbandingan antara kunci kira-kira bank dan
kunci kira-kira institusi bukan bank:
(a) Ekuiti pemegang saham bank ialah 8%, manakala ekuiti pemegang saham
institusi bukan bank ialah 40%. Ini menunjukkan bahawa berbanding
dengan institusi bukan bank, bank mempunyai keupayaan yang jauh lebih
rendah untuk mendapat kerugian. Bagaimanakah ini berlaku sedangkan
fungsi modal bank adalah untuk menyerap kerugian? Ini kerana bank

banyak bergantung pada deposit pelanggan untuk membiayai operasi

mereka, maka komponen modal adalah lebih rendah. Sebaliknya, institusi
bukan bank lebih bergantung pada modal jangka panjang sebagai sumber
utama kewangan mereka;
(b) Berbanding dengan bukan bank, bank mempunyai peratusan yang lebih
tinggi dalam aset (75% : 60%). Ini menunjukkan bahawa bank mempunyai
tahap kecairan yang lebih tinggi berbanding institusi bukan bank. Kecairan
bank berfungsi untuk memenuhi tuntutan yang timbul daripada liabiliti
jangka pendek, terutamanya pengeluaran deposit yang boleh berlaku pada
bila-bila masa. Tuntutan terhadap institusi bukan bank ialah sifat berkala,
iaitu jumlah bayaran dan tarikh adalah ditetapkan sejak awal; dan
(c) Aset semasa dan aset tetap institusi bukan bank dibahagikan dengan
nisbah 60% : 40% dan dibiayai oleh hutang dan ekuiti pada nisbah 60% :
40%. Hutang institusi bukan bank terdiri daripada liabiliti semasa dan
hutang jangka panjang yang setiap satu merupakan 30% daripada jumlah
liabiliti dan ekuiti. Sebaliknya, bank mempunyai 75% daripada aset mereka
dalam bentuk aset semasa berbanding hanya 25% dalam aset jangka
panjang. Sebanyak 92% daripada aset yang dibiayai oleh hutang, iaitu 80%
dengan liabiliti jangka pendek dan 12% dengan liabiliti jangka panjang.
Baki 8% daripada aset dibiayai oleh ekuiti. Ia jelas daripada komposisi aset,
liabiliti dan ekuiti yang bank mempunyai tahap leveraj kewangan yang
lebih tinggi berbanding institusi bukan bank. Ini bermakna bank
memaksimumkan penggunaan modal untuk menjana pulangan yang lebih
tinggi ke atas aset untuk memaksimumkan kekayaan pemegang saham.
9.3 KAEDAH PENGUKURAN KECUKUPAN

MODAL
Sehingga tahap ini, kita hanya tahu bahawa bank perlu mempunyai modal yang
mencukupi supaya mereka boleh menanggung kerugian yang disebabkan oleh
mereka. Kita juga tahu, secara generik bahawa modal bank mesti mempunyai
keupayaan untuk melindungi kepentingan pemegang saham, pendeposit dan
pemiutang. Walau bagaimanapun, kita masih tidak tahu secara khusus berapa
banyak modal, dari segi kuantitatif, dianggap mencukupi untuk bank.
Bahagian yang berikut menunjukkan kaedah kuantitatif dan juga kualitatif yang
digunakan dalam penilaian kecukupan modal.

Kecukupan modal boleh diukur dengan menggunakan kaedah yang ditunjukkan

dalam Rajah 9.1.
Rajah 9.1: Kaedah pengukuran kecukupan modal
9.3.1 Nisbah Modal

Empat nisbah modal yang kerap digunakan untuk mengukur kecukupan modal
bank ialah:
(a) Nisbah modal untuk jumlah deposit;

(b) Nisbah modal untuk jumlah aset;
(c) Nisbah modal untuk risiko berwajaran aset; dan
(d) Nisbah modal untuk pinjaman.
Nisbah ini mewakili kaedah konvensional dalam menilai sejauh mana bank
boleh menanggung kerugian sementara masih mempunyai modal mencukupi
untuk memastikan keselamatan deposit pelanggan. Oleh sebab nilai minimum
nisbah ini tidak boleh didapati dan tidak diketahui di Malaysia, kami akan
menggunakan keperluan minimum di Amerika sebagai penanda aras.

(a) Nisbah Modal untuk Jumlah Deposit

Di Amerika, satu modal kepada nisbah jumlah deposit sebanyak 10%
dikatakan mencukupi untuk melindungi pendeposit. Nisbah bermakna
setiap USD10 deposit dilindungi oleh setiap USD1 modal. Nisbah ini
memberikan pendeposit jaminan bahawa bank mereka mempunyai modal
yang mencukupi untuk melindungi deposit mereka. Walau bagaimanapun,
nisbah ini mempunyai kelemahannya; ia tidak mengambil kira hakikat
bahawa deposit sahaja tidak mempunyai sebarang risiko selain daripada
turun naik mereka. Selain itu, semua risiko simpanan berkaitan
sesungguhnya berasal daripada pinjaman berisiko dan pelaburan.
Sehubungan itu, nisbah ini akan menjadi lebih tepat jika ia juga
memperbadankan pelaburan dalam aset.
(b) Nisbah Modal untuk Jumlah Aset

Di Amerika, bank yang dianggap mempunyai modal yang mencukupi jika
modal kepada jumlah nisbah aset tidak kurang daripada 7%. Ini bermakna
deposit pelanggan adalah selamat selagi setiap USD100 pelaburan dalam
aset dibiayai oleh sekurang-kurangnya modal USD7. Nisbah ini dan juga
modal untuk nisbah jumlah deposit tidak mengambil kira struktur aset.
Seperti yang kita tahu, aset yang berbeza mempunyai tahap risiko yang
berbeza. Contohnya, aset tunai tidak mempunyai risiko, manakala aset
pinjaman mempunyai risiko yang paling tinggi dalam kalangan semua aset
bank. Oleh sebab itu, nisbah modal yang berasaskan aset berwajaran risiko
mencerminkan gambaran yang lebih tepat mengenai kecukupan modal
daripada kedua-dua nisbah. Oleh sebab mereka mudah difahami dan
digunakan, modal untuk nisbah jumlah deposit dan modal kepada nisbah
jumlah aset digunakan sebagai ujian mudah untuk kecukupan modal.
(c) Nisbah Modal untuk Risiko Aset Berwajaran

Nisbah modal risiko aset berwajaran kadangkala dikenali sebagai nisbah
aset berwajaran risiko. Risiko aset berwajaran bermakna jumlah aset bersih
aset cair terdiri daripada tunai, baki bank dan sekuriti kerajaan. Di
Malaysia, modal kepada nisbah risiko aset wajaran sebanyak 8% dianggap
mencukupi untuk melindungi pendeposit. Ini bermakna setiap RM1
pelaburan dalam aset berwajaran risiko boleh dibiayai oleh sekurang-
kurangnya RM0.08 modal. Sebelum pelaksanaan BAFIA, syarikat
kewangan di Malaysia dibenarkan menggunakan nisbah aset berwajaran
risiko 15 kali jumlah dana pemegang saham. Dengan kata lain, jika syarikat
kewangan mempunyai modal asas sebanyak RM20 juta, ia dibenarkan
untuk melabur sehingga RM300 juta dalam risiko aset wajaran. Satu lagi
tafsiran mengenai hal ini, jika kita mahu melabur RM300 juta dalam risiko
aset berwajaran, kita perlu mempunyai modal sekurang-kurangnya RM20
juta untuk melindungi pelaburan tersebut.

(d) Nisbah Modal untuk Pinjaman

Aktiviti meminjam menyediakan sumber utama pendapatan bagi bank.
Antara semua aset bank, pinjaman dan pendahuluan mempunyai risiko
yang paling tinggi dan risiko itu disebut risiko kredit. Kerugian bank
biasanya dikaitkan dengan kumpulan aset ini. Risiko kredit tidak boleh
dilihat dalam nisbah modal untuk risiko aset berwajaran kerana selain
pinjaman, aset lain yang tahap risiko lebih rendah termasuk dalam nisbah.
Modal untuk nisbah pinjaman adalah untuk mengatasi kelemahan tersebut
dengan memberi tumpuan kepada pinjaman dan pendahuluan. Di
Amerika, mana-mana bank dengan asas pinjaman kasar melebihi tujuh kali
akaun modal akan diberikan perhatian. Sebagai contoh, jika bank
mempunyai asas pinjaman kasar RM1,400 juta, ia mesti memastikan
bahawa ia mempunyai asas modal sekurang-kurangnya RM200 juta.
9.3.2 Nisbah Kecukupan Modal

Sebelum pengenalan nisbah risiko kecukupan modal berwajaran (RWCR ă risk
weighted capital adequacy ratio), nisbah kecukupan modal (CAR ă capital
adequacy ratio) minimum telah diperkenalkan pada bulan September 1981 dan
dilaksanakan pada Januari 1982 oleh Bank Negara Malaysia. Nisbah ini berasal
daripada formula berikut:
Modal bebas
Nisbah minimum kecukupan modal =
Jumlah aset
Modal „percuma‰ terdiri daripada dana bersih pemegang saham pelaburan

dalam aset jangka panjang. Nisbah minimum yang ditetapkan oleh BNM ialah
4% bagi bank tempatan dan 6% bagi bank asing.
Nisbah kecukupan modal minimum tidak mengambil kira struktur risiko aset.
Oleh itu, nisbah risiko modal berwajaran diperkenalkan untuk mengatasi
kelemahan tersebut. RWCR mengakui bahawa aset boleh mempunyai tahap
risiko yang berbeza dan oleh itu menggunakan aset berwajaran risiko, juga
dikenali sebagai pendedahan kredit berwajaran risiko dalam pengiraan.
RWCR boleh diperoleh daripada formula berikut:
Modal
RWCR =
Jumlah risiko aset berwajaran

Manakala jumlah risiko aset berwajaran ialah:
(Jumlah risiko aset berwajaran) = Baki item  (Kunci kira-kira item 

Faktor penukaran kredit)  Risiko pemberat
Nisbah RWCR mengelaskan aset bank itu kepada lima kategori seperti yang
berikut:
(a) Kategori 0%
Dalam kategori ini, aset bank mempunyai risiko kredit sama ada minimum
atau sifar. Tunai dan Sekuriti Kerajaan Malaysia (MGS ă Malaysian
Government Securities) jatuh ke dalam kategori ini. Tunai sendiri tidak
mempunyai apa-apa risiko kredit, manakala MGS tiada risiko kerana
pembayaran balik yang dijamin oleh kerajaan.
(b) Kategori 10%

Pelaburan dalam instrumen pasaran wang dan pelaburan dalam bon
Cagamas adalah sebahagian daripada kategori ini. Sejak instrumen pasaran
wang seperti penerimaan jurubank, sijil deposit boleh niaga (NCD ă
negotiable certificates of deposit) dan kadar terapung sijil deposit boleh
niaga (FRNCD ă floating rate negotiable certificates of deposit) biasanya
sangat cair, risiko kredit mereka adalah rendah. Bon Cagamas mempunyai
pemberat risiko rendah kerana mereka dijamin oleh kerajaan.
(c) Kategori 20%

Pinjaman yang dijamin oleh institusi kewangan menjalankan wajaran
risiko 20%. Aset pinjaman tidak diberikan pemberat yang berisiko tinggi
kerana mereka dijamin oleh pihak ketiga, iaitu institusi kewangan.
(d) Kategori 50%

Pinjaman perumahan yang diberikan wajaran risiko 50% walaupun rumah
itu digunakan sebagai sekuriti cagaran. Ini kerana nilai sekuriti cagaran
adalah tertakluk kepada keadaan ekonomi.
(e) Kategori 100%

Pinjaman dan pendahuluan lain, dan semua aset bank lain tergolong dalam
kategori ini.
RWCR mengambil kira perkara di luar kunci kira-kira dengan menukarkannya

untuk mengkreditkan jumlah yang bersamaan dengan faktor penukaran kredit.
Jaminan bank ialah contoh item di luar kunci kira-kira. Apabila jaminan bank
dikeluarkan, nilai nominal jaminan tidak diiktiraf dalam buku perakaunan bank

kerana tiada pendahuluan atau pinjaman yang terlibat. Walau bagaimanapun,

bank boleh mempunyai obligasi pembayaran pada masa akan datang,
bergantung pada sama ada jaminan dikuatkuasakan. Ini bermakna item di luar
kunci kira-kira seperti jaminan bank juga membawa risiko kredit yang perlu
diambil kira dalam pengiraan RWCR.
Item dalam kunci kira-kira atau pendedahan kredit luar kunci kira-kira wajaran
mengikut tahap risiko mereka selepas mereka ditukar kepada jumlah kesamaan
kredit masing-masing. Faktor penukaran kredit mempunyai empat nilai, iaitu
0%, 20%, 50% dan 100%.
(a) Penentu Risiko 0%

Kemudahan formal kredit sedia tunggu dan kemudahan kredit rasmi
dengan tempoh matang tidak lebih dari setahun atau yang boleh
dibatalkan tanpa syarat pada bila-bila masa tertakluk kepada 0% faktor
penukaran kredit. Kemudahan dengan tempoh matang asal lebih daripada
satu tahun adalah tertakluk kepada 50% penukaran kredit faktor.
(b) Penentu Risiko 20%

Ia digunakan untuk jangka pendek luar jangka berkaitan bubar
perdagangan sendiri seperti surat kredit dan jaminan penghantaran.
(c) Penentu Risiko 50%

Jangka luar yang berkaitan dengan perdagangan tidak dipengaruhi oleh
integriti pihak kaunter seperti bon pelaksanaan, jaminan dan surat kredit
sedia tunggu urus niaga yang berkaitan adalah tertakluk kepada 50%
faktor penukaran kredit.
(d) Penentu Risiko 100%

Ia terpakai bagi:
(i) Gantian langsung kredit seperti jaminan, penerimaan dan surat

kredit untuk jaminan kewangan; dan
(ii) Jualan aset dengan rekursa, iaitu risiko kredit yang masih ditanggung
oleh institusi jualan.
Sekarang mari lihat bagaimana cara pengiraan RWCR.

Contoh 9.1:
Mari kita menganggap bahawa Bank Y, sebuah bank perdagangan, mempunyai
aset dan kewangan dengan butiran berikut:
Item Kunci Kira-kira RM Juta Penentu Risiko

Rizab berkanun BNM 30 0%
Sekuriti Kerajaan Malaysia (MGS) dan bil
50 0%
perbendaharaan
Penempatan dengan syarikat diskaun 40 10%
Jumlah hutang oleh institusi perbankan 60 20%
Pinjaman perumahan yang dijamin oleh
100 50%
gadaian pertama ke atas harta kediaman
Pinjaman dan pendahuluan diberikan kepada
480 100%
pelanggan komersial
Jumlah Faktor Penukaran Penentu

Item Kunci Kira-kira
(RM Juta) Kredit Risiko
Pinjaman perumahan yang
60 100% 50%
dijual kepada Cagamas
Prestasi bon untuk pelanggan
20 50% 100%
komersial
Surat kredit untuk pelanggan
70 20% 100%
komersial
Modal RM Juta
Modal berbayar 20
Saham premium 4
Pendapatan terkumpul 16
Pinjaman berjangka bersubordinat 10
Rizab penilaian semula 4
Peruntukan am bagi hutang lapuk dan hutang ragu 6

Pengiraan bagi kredit setara:
Jumlah Jumlah
Nominal Faktor Penukaran
Item Kunci Kira-kira Kesamaan
Kredit
(RM Juta) Kredit
Pinjaman perumahan yang

60 100% 60
dijual kepada Cagamas
Prestasi bon untuk pelanggan
20 50% 10
komersial 20% 14
Surat kredit untuk pelanggan
70 20% 14
komersial
Pengiraan aset berwajaran risiko atau pendedahan kredit:
Risiko
Jenis Persamaan Risiko
Jumlah + = Jumlah  = Berwajaran
Pendedahan Kredit Berwajaran
Aset
Rizab berkanun 30 + 0 = 30  0% = 
MGS dan bil
50 + 0 = 50  0% = 
perbendaharaan
Penempatan
dengan syarikat 40 + 0 = 40  10% = 4
diskaun
Jumlah yang
terhutang oleh
60 + 0 = 60  20% = 12
institusi
perbankan
Pinjaman
100 + 60 = 160  50% = 80
rumah
Tuntutan
terhadap sektor
480 + 24 = 504  100% = 504
swasta bukan
bank
Jumlah 600
Dana modal
RWCR =
Jumlah aset berwajaran
RM60 juta
=
RM600 juta
= 10%
Sebanyak 10.2% RWCR menunjukkan bahawa Bank Y telah memenuhi

keperluan kecukupan modal sejak nisbah minimum yang dikenakan oleh BNM
ialah 8%.
Satu lagi nisbah berguna ialah nisbah modal teras yang membandingkan modal
teras dengan jumlah aset berwajaran risiko. Nisbah modal teras Bank Y ialah
6.67%, dikira seperti berikut:
RM20 juta + RM4 juta + RM16 juta

Nisbah modal teras = = 6.67%
RM600 juta
Nisbah modal teras Bank Y ini dianggap memadai kerana nisbah minimum yang
ditetapkan oleh BNM ialah 4%.
Nisbah baharu kecukupan modal, iaitu nisbah berwajaran risiko kecukupan

modal (RWCR) telah diperkenalkan atas sebab berikut:
(a) Kepincangan kaedah lama yang digunakan dalam pengukuran kecukupan

modal. Nisbah kecukupan modal lama yang diperkenalkan oleh BNM
tidak mengambil kira risiko portfolio aset;
(b) Nisbah lama juga tidak mengambil kira risiko yang mungkin item di luar
kunci kira-kira; dan.
(c) Aktiviti kewangan yang dijalankan oleh institusi kewangan lain semakin
tidak dapat dibezakan daripada yang dijalankan oleh bank perdagangan;
kita memerlukan ukuran standard yang terpakai bagi semua institusi
kewangan utama yang terdiri dari bank perdagangan, syarikat kewangan
dan bank saudagar.
Kelemahan utama nisbah kecukupan modal (CAR) ialah ia mengambil kira risiko
kredit sahaja. Pada hakikatnya, setiap bank terdedah kepada lima risiko utama,
iaitu:
(a) Risiko kredit;

(b) Risiko kecairan;
(c) Risiko kadar faedah;
(d) Risiko operasi; dan
(e) Risiko modal atau risiko kerugian.

Yang berikut ialah penerangan bagi setiap risiko utama ini.
(a) Risiko Kredit

Risiko kredit bermakna potensi kerugian dalam pendapatan bersih dan
nilai pasaran ekuiti kerana tidak membayar pelanggan, kelewatan
pembayaran pinjaman pokok atau faedah, atau kedua-duanya. Pinjaman
dan pendahuluan mempunyai risiko kredit yang tinggi. Risiko kredit
dinilai melalui analisis kredit. Kami akan membincangkan analisis kredit
dalam subtopik 3, Topik 11. Risiko kredit dikira dengan nisbah berikut:
Pinjaman tidak berbayar

(i)
Jumlah pinjaman
Peruntukan hutang lapuk

(ii)
Jumlah pinjaman
(b) Risiko Kecairan

Risiko kecairan ialah risiko kepada pendapatan bersih atau modal yang
timbul daripada ketidakupayaan bank untuk mendapatkan dana dengan
menjual aset atau pinjaman tanpa menyebabkan kerugian yang tidak boleh
diterima. Tahap tertinggi risiko kecairan timbul daripada kegagalan untuk
meramal permohonan pinjaman dan pengeluaran deposit disertai dengan
kegagalan untuk mengakses sumber pembiayaan baharu. Risiko kecairan
boleh diukur menggunakan nisbah berikut:
Dana dibeli  dipinjam 

(i)
Jumlah aset
Sekuriti jangka pendek

(ii)
Jumlah aset
Jumlah pinjaman bersih

(iii)
Jumlah aset
Tunai dan Sekuriti Kerajaan Malaysia

(iv)
Jumlah aset

(c) Risiko Kadar Faedah

Risiko kadar faedah ialah potensi kerugian dalam pendapatan bersih bank
dan nilai pasaran ekuiti akibat daripada apa-apa perubahan dalam kadar
faedah pasaran. Bank perlu membandingkan sensitiviti pendapatan faedah
mereka kepada perubahan dalam kadar pulangan daripada aset mereka,
dengan sensitiviti perbelanjaan pendapatan mereka kepada perubahan
dalam kadar faedah daripada tanggungan. Sebagai contoh, peningkatan
dalam kadar faedah akan meningkat perbelanjaan faedah, dan jika
peningkatan dalam pendapatan faedah jatuh sedikit daripada peningkatan
dalam perbelanjaan faedah, pendapatan faedah bersih akan merosot, dan
begitu juga nilai bank.
Risiko kadar faedah boleh diukur menggunakan nisbah yang berikut:
Aset faedah sensitif

Liabiliti faedah sensitif
Bank dengan nisbah kurang daripada satu terdedah kepada kerugian

sekiranya kadar faedah merosot.
(d) Risiko Operasi

Risiko operasi ialah risiko kepada pendapatan bersih bank dan nilai
pasaran ekuiti yang timbul daripada perubahan dalam perbelanjaan
mengurus. Perubahan ini mungkin berkaitan dengan:
(i) Kos langsung;

(ii) Kesilapan pekerja;
(iii) Penipuan oleh pelanggan; dan
(iv) Teknologi.
Risiko kepada pendapatan bersih boleh diukur menggunakan sisihan

piawai pendapatan bersih selepas cukai dan sisihan piawai pulangan ke
atas aset dan ekuiti.

Risiko pasaran merujuk kepada kesan kadar faedah ke atas portfolio aset
bersih. Ia boleh diukur menggunakan nisbah berikut:
Aset nilai buku

(i)
Nilai pasaran aset
Liabiliti kadar boleh ubah

(ii)
Kadar pinjaman boleh ubah
Kadar pinjaman berubah

(iii)
Liabiliti kadar boleh ubah
(e) Risiko Modal atau Risiko Kebankrapan

Risiko modal atau risiko kebankrapan ialah potensi perubahan kepada
modal bank yang boleh mengganggu tahap kecukupan modal dan
keselamatan bank selepas itu. Kecukupan modal dan risiko kebankrapan
atau keselamatan bank sudah dibincangkan secara mendalam sebelum ini.
AKTIVITI 9.5
Apakah yang akan berlaku kepada sistem kewangan negara jika Bank
Negara Malaysia (BNM) tidak wujud atau terdapat lebih daripada satu
bank pusat?
Dalam usaha untuk mendapatkan keputusan anda, senaraikan semua

kaedah dan juga kepentingannya serta keburukan masing-masing.
9.3.3 Pengukuran Kualitatif
SEMAK KENDIRI 9.1
Dalam topik sebelum ini, kami menggunakan pelbagai kaedah

kuantitatif untuk mengukur kecukupan modal bank-bank. Adakah
kaedah-kaedah itu cukup untuk menentukan jika bank mempunyai
modal yang mencukupi? Adakah faktor persekitaran dalaman dan
luaran mempunyai apa-apa kesan ke atas kecukupan modal bank-bank?

Pengukuran kualitatif digunakan dalam penilaian kecukupan modal bank

kerana nisbah kecukupan modal minimum tidak mengambil kira aspek bukan
kuantitatif dalam dan luar bank. Pelbagai aspek yang boleh digunakan sebagai
pengukuran kualitatif adalah seperti yang berikut:
(a) Kualiti pengurusan bank;

(b) Kualiti aset bank;
(c) Sejarah pendapatan bank;
(d) Kualiti pemilikan bank;
(e) Kos penginapan;
(f) Kualiti prosedur operasi;
(g) Turun naik deposit; dan
(h) Keadaan pasaran tempatan.
Mari kita lihat penerangan setiap aspek ini dengan lebih mendalam.
(a) Kualiti Pengurusan Bank

Kualiti pengurusan merujuk kepada kelayakan dan pengalaman
pengurusan atasan bank. Pasaran dan keyakinan pelabur terhadap
kecukupan modal bank meningkat dengan tahap kelayakan dan
pengalaman pasukan pengurusan bank. Secara umum, ia dianggap
bahawa terdapat hubungan positif antara kualiti pengurusan bank dan
keselamatan bank kerana ramai orang berpendapat yang bank akan
beroperasi dengan baik jika ia mempunyai pasukan pengurusan yang
bertanggungjawab.
(b) Kualiti Aset Bank

Secara khusus, kualiti aset bank merujuk kepada kualiti portfolio pinjaman
bank. Ini boleh diukur dengan tahap pinjaman tidak berbayar (NPL ă non-
performing loans). Kualiti portfolio pinjaman yang lebih tinggi bermakna
lebih rendah peratusan NPL dan ia menjadikan tahap keyakinan yang lebih
tinggi dalam kecukupan modal bank. Seperti yang kita tahu, tahap NPL
yang tinggi boleh mengurangkan atau merosotkan modal bank.
Kemerosotan dalam modal bank pasti akan memberi kesan kepada

(c) Sejarah Pendapatan Bank

Salah satu komponen utama dalam modal bank ialah pendapatan yang
terkumpul yang diagihkan terdiri daripada pendapatan bersih selepas
cukai terkumpul tahun demi tahun. Kadar pertumbuhan perolehan
tertahan bank mencerminkan kualiti pendapatan bank. Semakin tinggi
kadar pertumbuhan adalah keyakinan yang lebih pasaran dan pelabur
mempunyai kecukupan modal bank.
(d) Kualiti Pemilikan Bank

Apabila beberapa bank perdagangan di Malaysia mengalami kekurangan
modal semasa krisis kewangan pada tahun 1997 hingga 1998, kami
terpaksa bergantung pada Danamodal untuk memulihkan kecukupan
modal bank ini kerana kebanyakan pemegang saham enggan menyuntik
modal baharu ke dalam bank yang bermasalah. Ini adalah bukti yang jelas
tentang bagaimana kualiti pemilikan bank boleh mempengaruhi
(e) Kos Penginapan

Bank tanpa premis sendiri perlu menyewa untuk menjalankan perniagaan
perbankan. Ini bermakna bank itu harus menanggung sejumlah besar kos
pentadbiran dan sewa bangunan, terutamanya jika bank itu mempunyai
cawangan. Perbelanjaan ini boleh menjejaskan keuntungan dan juga tahap
modal bank.
(f) Kualiti Prosedur Operasi

Bank boleh menjalankan operasi dengan lancar dan berkesan sekiranya ia
mempunyai prosedur yang betul untuk memantau dan memastikan
keberkesanan tindakan mencapai matlamatnya. Prosedur yang tidak tepat
dan tidak teratur boleh memberi kesan kepada operasi dan keuntungan
bank, dan seterusnya akan menjejaskan kecukupan modal bank.
(g) Turun Naik Deposit

Deposit mewakili sumber utama dana untuk aktiviti pinjaman. Pada masa
yang sama, pinjaman mewakili sumber utama keuntungan bank. Jika
adanya deposit tidak stabil, portfolio pinjaman akan terjejas. Ini bermakna
turun naik deposit sememangnya boleh menjejaskan kecukupan modal
melalui kemerosotan dalam portfolio pinjaman.

(h) Keadaan Pasaran Tempatan

Pinjaman dari pasaran wang atau pasaran modal ialah salah satu cara
untuk mengatasi masalah kekurangan modal. Sekiranya keadaan pasaran
tidak memihak kepada pembiayaan bagi maksud itu, bank akan
kehilangan pemulihan utama untuk kekurangan modal. Walau
bagaimanapun, jika pasaran adalah sentiasa bersedia untuk menyediakan
pembiayaan, keselamatan bank boleh diyakini kerana masalah kekurangan
modal tidak akan berpanjangan dan bank sentiasa boleh menjalankan
perniagaan perbankan mereka dengan lancar.
9.4 KECUKUPAN MODAL DAN KESTABILAN

BANK
Persoalan utama berkaitan dengan kecukupan modal ialah hubungan antara
kecukupan modal dan kestabilan bank kerana kedua-dua istilah itu sering
dianggap sebagai pertukaran. Contoh 9.2 adalah untuk membantu anda
membezakannya.
Contoh 9.2:
Kunci kira-kira Bank M dan Bank N adalah seperti yang berikut:
Bank M
Kunci Kira-kira (RM Juta)
Aset RM Liabiliti dan Nilai Bersih RM

Tunai 60 Deposit semasa 120
Bil perbendaharaan 120 Deposit simpanan 100
Pelaburan jangka panjang 120 Deposit tetap 140
Pinjaman dan pendahuluan 140 Sijil deposit boleh niaga 30
(NCD)
REPOS 30
Ekuiti 20

Bank N
Kunci Kira-kira (RM Juta)
Aset RM Liabiliti dan Nilai Bersih RM

Tunai 40 Deposit semasa 320
Bil perbendaharaan 20 Deposit simpanan 10
Pelaburan jangka panjang 100 Deposit tetap 10
Pinjaman dan pendahuluan 290 Sijil deposit boleh niaga 50
(NCD)
REPOS 10
Ekuiti 40
Bank manakah mempunyai tahap kecukupan modal yang lebih baik berdasarkan
kunci kira-kira Bank M dan Bank N?
Jawapan:
Bank N mempunyai kecukupan modal lebih baik berbanding Bank M kerana:
(a) Bank N mempunyai modal yang lebih berbanding Bank M; dan
(b) Nisbah modal Bank N adalah lebih baik berbanding nisbah modal Bank M.
Nisbah Modal Bank M Bank N

Modal/jumlah aset 4.5% 9.1%
Modal/jumlah deposit 5.0% 10.0%
Modal/jumlah pinjaman 14.3% 14.3%
Oleh itu, adakah kita juga boleh membuat kesimpulan bahawa Bank N lebih
stabil dari Bank M? Sebelum kita memberikan jawapan tersebut, kita harus
melihat aset dan liabiliti struktur bagi kedua-dua bank.
(a) Struktur Aset

Dari segi struktur aset, Bank M mempunyai aset yang lebih cair berbanding
Bank N. Bank M mempunyai wang tunai dan perbendaharaan bil berjumlah
RM180 juta, manakala Bank N mempunyai sejumlah RM60 juta sahaja.
Oleh itu, dapat disimpulkan bahawa Bank M lebih cair dari Bank N. Selain
itu, Bank N mempunyai lebih pendedahan kepada hutang lapuk kerana ia
mempunyai lebih banyak pinjaman dan pendahuluan dari Bank M. Jika
kadar purata hutang lapuk industri perbankan ialah 10%, Bank N akan
mempunyai hutang lebih teruk berbanding Bank M.

Walau bagaimanapun, kita perlu mengambil kira bahawa kadar hutang

lapuk Bank N yang mungkin lebih rendah dari Bank M. Tidak ada
maklumat yang cukup bagi kita untuk menentukan kualiti portfolio
pinjaman bank ini.
(b) Struktur Liabiliti

Dari segi liabiliti, deposit di Bank N dianggap kurang stabil dari Bank M
kerana Bank N mempunyai deposit semasa lebih dari Bank M. Selain itu,
Bank M mempunyai komposisi deposit yang lebih seimbang.
Berdasarkan kenyataan tadi, kita boleh menyimpulkan bahawa aset dan

liabiliti struktur Bank N mempunyai risiko lebih tinggi dari Bank M.
Dengan maklumat tambahan, kita mungkin boleh membuat kesimpulan
bahawa Bank M adalah lebih stabil dari Bank N.
Berdasarkan contoh tadi, kita boleh menyimpulkan bahawa kecukupan

modal adalah berbeza daripada kestabilan bank. Kecukupan modal hanya
sebahagian daripada kestabilan bank. Dengan kata lain, kecukupan modal
adalah subset kestabilan bank. Kestabilan bank mencerminkan kekuatan
bank dari segi modal, aset dan liabiliti.
AKTIVITI 9.6
Dapatkan kunci kira-kira sekurang-kurangnya dua bank tempatan

daripada laporan tahunan atau akhbar. Kira nisbah berikut
berdasarkan maklumat yang sedia ada:
(a) Modal untuk nisbah jumlah deposit
(b) Modal kepada nisbah jumlah aset
(c) Modal kepada nisbah aset berwajaran risiko
(d) Modal untuk nisbah pinjaman
Bank manakah yang mempunyai kecukupan modal yang lebih baik

berdasarkan nisbah? Bank manakah yang mempunyai kecukupan
modal yang lebih baik jika anda juga menggabungkan pengukuran
kualitatif ke dalam penilaian?

LATIHAN 9.2
1. Apakah perbezaan antara CAR lama dan CAR yang baharu?
2. Apakah hubungan antara keselamatan bank dan kestabilan bank?
3. Terangkan hubungan antara kecukupan modal dan kestabilan

bank.
 Konsep kecukupan modal ialah satu konsep yang penting dalam

pengurusan bank kerana konsep ini berkait rapat dengan konsep
keselamatan bank dan kestabilan bank.
 Bank perdagangan mesti mempunyai modal yang cukup untuk memastikan

badan kawal selia, pendeposit, peminjam dan orang awam keselamatan
bank.
 Bank perdagangan perlu mempunyai modal yang mencukupi kerana

kecukupan modal ialah salah satu penentu utama kestabilan bank. Pada
masa yang sama, keselamatan bank berkait rapat dengan kestabilan bank
kerana bank yang selamat ialah bank yang stabil.
 Setiap pengurusan bank perlu sentiasa berusaha untuk mempunyai modal

bank yang mencukupi untuk melindungi kepentingan badan kawal selia,
pendeposit, peminjam dan orang awam.
Kecukupan modal Nisbah pinjaman

Nisbah aset Risiko kredit
Nisbah deposit

Topik  Polisi
10 Pinjaman
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menyenaraikan kepentingan aktiviti pinjaman;
2. Menerangkan proses pinjaman secara terperinci;
3. Menerangkan tiga prinsip utama dalam pemberian pinjaman;
4. Mengenal pasti unsur yang berkaitan dalam dasar pemberian
pinjaman; dan
5. Mengkaji faktor yang mempengaruhi dasar pinjaman.
 PENGENALAN
Pinjaman ialah salah satu aktiviti utama mana-mana bank perdagangan. Aset
pinjaman membentuk sebahagian besar daripada aset bank, manakala
pendapatan faedah daripada pinjaman pelanggan membentuk sebahagian besar
daripada pendapatan bank. Oleh sebab pinjaman ialah aktiviti yang penting,
setiap bank harus mempunyai dasar pinjaman yang jelas, tepat dan
didokumenkan sendiri.
Pinjaman dasar bank harus merujuk kepada satu set kriteria yang komprehensif
supaya mereka boleh menyediakan garis panduan untuk pegawai kredit yang
baharu dan juga yang sedia ada. Apabila merangka dasar pinjaman, semua
faktor dalaman dan luaran yang mungkin mempengaruhi dasar pinjaman mesti
diambil kira. Akhir sekali tetapi tidak kurang pentingnya, dasar pinjaman mesti
sejajar dengan tiga prinsip utama dalam pemberian pinjaman, iaitu prinsip
tujuan, pembayaran dan perlindungan.

TOPIK 10 POLISI PINJAMAN  211
10.1 KEPENTINGAN AKTIVITI PINJAMAN
AKTIVITI 10.1
Kebanyakan kita telah meminjam dari institusi perbankan atau institusi

bukan bank sebelum ini. Apakah yang akan berlaku kepada anda,
masyarakat dan negara jika institusi kewangan ini tidak menyediakan
kemudahan sebegini?
Kepentingan aktiviti pinjaman bank boleh dilihat dari beberapa sudut:
Pertama, aktiviti pinjaman mewakili satu penyumbang utama kepada

pencapaian objektif perbankan. Mereka memenuhi keperluan kredit masyarakat
yang sah. Pinjaman yang memenuhi „keperluan kredit yang sah‰ ertinya
pinjaman dengan tujuan yang kedua-dua undang-undang dan yang berkaitan
dengan masyarakat. Sebagai contoh:
(a) Pinjaman untuk tujuan khidmat penyeludupan dadah atau barang haram
lain tidak boleh dianggap sebagai memenuhi „keperluan kredit yang sah‰;
dan
(b) Menyediakan pinjaman pertanian di kawasan bukan pertanian atau

memberi pinjaman untuk menghantar seseorang ke bulan tidak dianggap
sebagai memenuhi „keperluan kredit yang sah‰.
Bank perdagangan perlu menyediakan pinjaman atau kemudahan kredit kepada

masyarakat tempatan masing-masing untuk pertumbuhan ekonomi dan
kestabilan masyarakat ini.
Kedua, pinjaman ialah perantara penting yang membentuk dan mengekalkan

hubungan antara bank dan pelanggan depositnya. Pelanggan lebih tertarik
kepada bank yang menyediakan pinjaman kepada pelanggan deposit mereka.
Biasanya, bank lebih bersedia untuk memberi pinjaman kepada pemegang akaun
deposit mereka yang sedia ada dan bukannya pelanggan baharu. Apabila
memberikan pinjaman kepada pelanggan pinjaman baharu tanpa apa-apa akaun
deposit, bank biasanya akan meminta pelanggan membuka akaun deposit
dengan bank yang pertama.

212  TOPIK 10 POLISI PINJAMAN
Ketiga, pulangan pinjaman adalah lebih tinggi daripada mana-mana pelaburan

lain bank. Ini selaras dengan pulangan risiko di luar kerana pinjaman ialah aset
bank yang paling berisiko. Risiko tinggi sebegini dikaitkan dengan risiko kredit
dan risiko kecairan.
10.2 PROSES PINJAMAN

Sebelum kita membincangkan prinsip utama dalam pemberian pinjaman, mari
kita lihat proses pinjaman dahulu. Rajah 10.1 menggambarkan proses pinjaman
bank secara umum.
Rajah 10.1: Proses pinjaman bank
Aktiviti meminjam bermula dengan permohonan pinjaman bertulis, iaitu

pemohon menyediakan borang permohonan yang disediakan oleh pihak bank.
Permohonan itu kemudian dihantar ke jabatan kredit untuk analisis kredit untuk
menentukan kepercayaan kredit pemohon. Selepas analisis kredit yang
dilakukan, jabatan kredit akan mengemukakan cadangan kepada pihak
pengurusan untuk membuat keputusan muktamad.
Di Malaysia, proses kredit melibatkan dua peringkat, iaitu peringkat cawangan

dan peringkat kawasan atau peringkat ibu pejabat. Kuasa untuk meluluskan
pinjaman di peringkat cawangan terletak pada pengurus cawangan. Kuasa
pengurus cawangan untuk meluluskan permohonan pinjaman adalah tertakluk
kepada saiz cawangan. Contohnya, pengurus cawangan boleh diberikan kuasa
untuk meluluskan apa-apa permohonan pinjaman tidak melebihi RM50,000 bagi

setiap pinjaman. Apa-apa pinjaman melebihi RM50,000 akan dihantar ke pejabat
daerah atau jabatan kredit tersebut di ibu pejabat selepas analisis kredit awal
dilakukan di cawangan. Kawasan atau ibu pejabat kemudiannya akan
menjalankan analisis terperinci dan membuat keputusan muktamad mengenai
permohonan pinjaman.
AKTIVITI 10.2
Kebanyakan kita mempunyai pengalaman memohon pinjaman kereta,

pinjaman perumahan atau pinjaman pendidikan dari institusi
kewangan. Apakah proses yang berlaku apabila anda membuat
permohonan anda? Huraikan proses yang telah anda lalui dan
bandingkannya dengan yang dibincangkan sebelum ini. Apakah
kesimpulan yang boleh anda dapat daripada perbandingan itu?
Jika anda tidak pernah memohon apa-apa pinjaman dari mana-mana

institusi kewangan setakat ini, dapatkan maklumat mengenai proses
permohonan pinjaman daripada rakan-rakan anda yang berpengalaman
memohon pinjaman sebelum ini.
10.3 PRINSIP PINJAMAN

Bank meminjamkan kepada pelanggan berdasarkan maklumat kredit pelanggan
dan perniagaannya. Malangnya bank sentiasa berhadapan dengan masalah
maklumat tidak simetri kerana bank sentiasa mempunyai kurang pengetahuan
berbanding pelanggan berkenaan prestasi pelanggan pada masa depan.
Permohonan pinjaman biasanya menyediakan maklumat yang menunjukkan

risiko kredit yang rendah dan menyembunyikan maklumat yang membuktikan
risiko kredit yang tinggi. Masalah maklumat simetri lebih biasa apabila
berurusan dengan perniagaan kecil-kecilan berbanding perniagaan besar-besaran
kerana maklumat awam mengenai perniagaan kecil adalah sangat terhad.

Maklumat tidak simetri boleh menyebabkan dua masalah dalam pinjaman, iaitu
pemilihan sakal dan bahaya moral.
(a) Pemilihan Sakal

Pemilihan sakal bermula sebelum apa-apa pinjaman diberikan. Ia
melibatkan pengetahuan bank atau kekurangan sesuatu perniagaan yang
pemohon pinjam. Oleh sebab maklumat dan pengetahuan tidak lengkap,
bank boleh membuat keputusan kredit yang tidak betul pada peringkat ini
dan mengalami kerugian seterusnya. Sebagai contoh, jika kekurangan
pengetahuan yang berkaitan, bank memperoleh pelanggan berkualiti
rendah dan berakhir dengan mengenakan kadar faedah yang tinggi. Bank
boleh mengambil risiko daripada peminjam yang berkualiti tinggi dan juga
mungkin perlu berurusan dengan sejumlah besar pinjaman tidak berbayar.
(a) Bahaya Moral

Bahaya moral berlaku selepas pinjaman diberikan. Ia disebabkan oleh
perubahan dalam sikap dan tingkah laku peminjam selepas pinjaman itu
diberikan. Sekali lagi, bank boleh diketepikan terhadap perubahan
tersebut. Sebagai contoh, tanpa pengetahuan bank itu, keinginan peminjam
untuk mendapat risiko mungkin meningkat daripada sederhana kepada
tinggi selepas beliau memperoleh pinjaman. Perubahan seperti ini
membawa masalah yang berpotensi bagi bank.
Dalam usaha untuk membuat keputusan yang tepat dan kukuh tentang
kelulusan pinjaman, pegawai bank perlu menggunakan tiga prinsip utama
dalam pemberian pinjaman, iaitu prinsip tujuan, prinsip pembayaran dan
prinsip perlindungan.
10.3.1 Prinsip Tujuan

Pinjaman digunakan untuk pelbagai tujuan. Pinjaman boleh digunakan, antara
lain, sebagai modal kerja, pembelian aset tetap dan pelaburan dalam sekuriti.
Pegawai kredit bank perlu memastikan bahawa tujuan pinjaman adalah
konsisten dengan dasar pinjaman bank untuk mengelakkan kekeliruan dan
masalah lain dalam kalangan pelanggan. Pinjaman tanpa apa-apa maksud
sebenar dan konkrit pasti akan bermasalah.

„Jika saya berjaya mendapatkan pinjaman, saya akan menggunakannya untuk

mengembangkan perniagaan saya melalui francais. Saya pasti bahawa saya akan
dapat membayar balik pinjaman RM600 dalam tempoh enam bulan...‰
Banyak orang berpendapat bahawa terdapat hubungan yang rapat antara tujuan
pinjaman dan pembayaran balik. Jika kita tidak tahu tujuan sebenar pinjaman,
kita cenderung untuk menjadi tidak jelas mengenai pembayaran balik.
Sebaliknya, jika tujuan pinjaman boleh dikenal pasti dengan jelas, ia boleh
menjadi sumber pembayaran. Contohnya, jika pinjaman itu adalah bagi
pembelian bahan mentah untuk perniagaan, hasil daripada penjualan barang
akhir akan dikenal pasti sebagai sumber pembayaran pinjaman.
Tujuan pinjaman menjadi lebih penting apabila kredit bank adalah sukar untuk
mendapatkannya. Sebagai contoh, semasa krisis kewangan pada tahun 1997
hingga 1998, kadar pertumbuhan kredit bank perdagangan di Malaysia menurun
kerana tekanan dari Bank Negara Malaysia yang memerlukan mereka, dan
institusi kewangan lain untuk memberi keutamaan pinjaman kepada sektor
pertanian dan pembuatan. Pinjaman yang tidak produktif seperti pemberian
pinjaman kepada sektor hartanah telah dihentikan dan pinjaman untuk
pembelian saham hartanah tidak akan diberikan. Dalam keadaan itu, tujuan
pinjaman menjadi penting kerana bank mahu memastikan bahawa pinjaman
tidak akan mempunyai risiko yang tinggi dan berpotensi menjadi pinjaman tidak
berbayar (NPL ă non-performing loans) seperti pinjaman tidak produktif dan
pinjaman spekulasi.
Bagaimanakah kita tahu tujuan pinjaman? Tujuan pinjaman biasanya dinyatakan

dalam borang permohonan pinjaman. Tujuan sebenar biasanya boleh ditemui
ketika menemu duga pemohon dan melalui analisis kredit mengenai permohonan
itu. Pegawai kredit mesti mempunyai keupayaan untuk memperoleh daripada
pemohon tujuan sebenar pinjaman dengan bertanya soalan khusus dan relevan.

10.3.2 Prinsip Pembayaran

Pembayaran balik pinjaman adalah disamakan dengan aliran darah dalam badan
kita. Bayangkan jika aliran darah berhenti tanpa sebab yang di luar kawalan kita.
Untuk memastikan pembayaran balik tanpa gangguan daripada pelanggan, bank
perlu menetapkan jadual pembayaran balik yang sistematik dan realistik untuk
pelanggannya. Apabila pembayaran balik menjadi masalah, pegawai kredit
mungkin perlu mengkaji semula peminjam dan menyemak semula jadual
pembayaran balik untuk melindungi kepentingan bank.
Pinjaman kukuh harus dikumpulkan melalui penjualan aset peminjam atau

daripada aliran pendapatan atau keuntungan perniagaan peminjam dan bukan
daripada pemaksaan penjualan apa-apa cagaran. Pelupusan aset peminjam
bermakna jualan aset yang dibeli dengan pinjaman bank yang berkenaan.
Sebagai contoh, jika pinjaman diberikan untuk membiayai pembelian saham,
peminjam perlu menggunakan hasil daripada jualan akhir stoknya sebagai
pembayaran balik pinjaman.
Jika pembayaran balik adalah secara ansuran, jumlah ansuran dan tarikh
bayaran akhir hendaklah ditentukan pada masa pinjaman itu diluluskan. Jadual
pembayaran balik mesti ditetapkan supaya proses pembayaran balik boleh
dipantau dan masalah pembayaran balik, jika ada, dapat dikesan dan
diselesaikan tanpa kelewatan yang tidak wajar.
10.3.3 Prinsip Perlindungan

Bank mesti melindungi kepentingan sendiri apabila meluluskan pinjaman kerana
kepercayaan kredit mana-mana peminjam mungkin berubah pada masa akan
datang. Disebabkan ketidaktentuan, apabila peminjam kredit layak pinjaman itu
diluluskan boleh menjadi pelanggan kredit tidak layak seterusnya. Faktor negatif
yang muncul pada masa akan datang boleh memberi kesan kepada keupayaan
pembayaran balik pinjaman peminjam. Bank boleh melindungi kepentingannya
dengan meminta pelanggan menyediakan cagaran untuk pinjaman. Cagaran
hanya bertindak sebagai barisan kedua pertahanan untuk tujuan perlindungan
pinjaman. Barisan pertahanan pertama ialah aliran tunai daripada perniagaan
atau projek peminjam.
Kepentingan bank juga boleh dilindungi oleh terma dan syarat positif dan juga
negatif dalam perjanjian pinjaman. Terma dan syarat positif termasuk
penyerahan berkala oleh peminjam daripada penyata kewangan diaudit yang
berkaitan, penyelenggaraan nisbah kewangan dan pemberitahuan kepada bank
oleh peminjam dengan apa-apa pembangunan dalaman atau luaran yang boleh

menjejaskan kedudukan peminjam. Terma dan syarat negatif termasuk sekatan

atas pembayaran dividen, larangan dalam jualan atau pajakan mana-mana aset
peminjam tanpa kebenaran bank itu, dan sekatan ke atas keupayaan operasi
peminjam. Terma dan syarat ini adalah untuk memastikan kecairan peminjam
akan kekal kukuh untuk tujuan pembayaran balik pinjaman.
Bank perlu mematuhi ketiga-tiga prinsip dalam pinjaman apabila membuat

keputusan kredit. Sekiranya mana-mana tiga prinsip diabaikan atau dilanggar,
keputusan kredit yang terhasil mungkin tidak betul. Contohnya, bank boleh
mengabaikan prinsip pembayaran atas dasar bahawa cagaran yang ditawarkan
oleh peminjam adalah cukup menarik dan bahawa tujuan pinjaman itu selaras
dengan dasar pinjaman bank. Keputusan kredit dibuat berdasarkan dua prinsip
sahaja mungkin menyebabkan masalah pinjaman tidak berbayar kerana
pembayaran balik pinjaman tidak boleh bergantung pada pelupusan cagaran.
AKTIVITI 10.3
En Ali, seorang peniaga kecil, datang ke bank anda untuk memohon

pinjaman bagi mengembangkan perniagaannya. Bagaimanakah anda
akan menggunakan prinsip tujuan, prinsip pembayaran dan prinsip
perlindungan untuk menilai permohonan pinjaman En Ali? Lukis peta
minda yang mudah untuk menunjukkan hubungan antara tiga prinsip
ini.
LATIHAN 10.1
1. Apakah hubungan antara prinsip tujuan dan prinsip pembayaran

dalam memastikan kekukuhan keputusan kredit bank?
2. Mengapakah ia penting bagi pegawai kredit untuk

mempertimbangkan ketiga-tiga prinsip utama dalam pinjaman
pada masa yang sama?

10.4 DASAR PINJAMAN YANG

DIDOKUMENKAN
Dasar pinjaman bank biasanya melambangkan falsafah dan konsep pinjaman
bank. Ia merangkumi standard, garis panduan dan sekatan yang membantu
proses membuat keputusan kredit. Dasar pinjaman perlu didokumenkan kerana
ia merupakan panduan rasmi untuk semua pegawai kredit. Pinjaman dasar bank
adalah lebih penting kepada pegawai kredit baharu yang masih menyesuaikan
diri dengan persekitaran yang baharu.
Dasar pinjaman didokumenkan dikehendaki bagi tujuan yang berikut:
(a) Menetapkan arah tuju termasuk yang berkaitan dengan penggunaan dana
bank;
(b) Mengawal komposisi dan saiz portfolio pinjaman; dan
(c) Menentukan pinjaman mana atau pinjaman apa yang patut diluluskan.
Dasar pinjaman didokumenkan juga boleh digunakan untuk menilai prestasi

pegawai kredit atau pegawai pinjaman. Contohnya, kecekapan pegawai
pinjaman boleh diukur oleh pegawai pematuhan berpandukan dasar pinjaman.
Bank tanpa apa-apa polisi pinjaman didokumenkan berhadapan dengan dua
bahaya, iaitu:
(a) Membuat keputusan mengenai pinjaman cenderung dilakukan oleh

kelompok tertentu sahaja. Ia akan menangguhkan proses membuat
keputusan dan menghalang pembangunan pegawai pinjaman; dan
(b) Ia akan menyebabkan falsafah dan amalan pinjaman bukan standard,

menyebabkan kekeliruan keputusan dan kredit yang tidak konsisten serta
tidak menentu dengan serta-merta.
Menurut Behrens (1985), elemen berikut perlu dimasukkan ke dalam mana-mana

polisi pemberian pinjaman komprehensif:
(a) Objektif pemberian pinjaman;

(b) Barisan lembaga;
(c) Kriteria kredit;
(d) Prosedur dan kawalan;
(e) Pinjaman kakitangan;

(f) Kriteria untuk mengendalikan NPL;

(g) Kriteria untuk lelongan;
(h) Prosedur pematuhan; dan
(i) Prosedur kajian semula berkala polisi kredit.
Mari kita mempelajari satu persatu elemen tersebut dengan lebih lanjut.
(a) Objektif Pemberian Pinjaman

Kebanyakan institusi pinjaman mempunyai matlamat pinjaman berikut:
(i) Pertumbuhan: Dari segi aset, pinjaman dan modal.
(ii) Keuntungan: Dinyatakan dalam ringgit, atau dalam peratusan

sebagai pulangan ke atas ekuiti atau pulangan ke atas aset.
(iii) Kualiti portfolio: Menyimpan NPL dan kerugian pada nisbah

tertentu; menumpukan pada had pinjaman.
(iv) Perkhidmatan pelanggan: Garis panduan mengenai perkhidmatan

pelanggan yang berkesan dan cekap.
(v) Perkhidmatan sosial: Garis panduan mengenai tanggungjawab sosial

korporat dan penglibatan dalam masyarakat.
(vi) Pematuhan peraturan: Badan kawal selia meminta semua institusi

pinjaman untuk menggabungkan dasar pematuhan ke dalam
penyata dasar umum mereka.
(b) Barisan Lembaga

Yang berikut ialah penerangan tentang peranan barisan lembaga:
(i) Menyokong tanggungjawab lembaga pengarah;
(ii) Mewujudkan pihak berkuasa dan fungsi jawatankuasa pinjaman atau

jawatankuasa diskaun;
(iii) Mewujudkan tugas dan tanggungjawab ketua pegawai eksekutif dan

pinjaman pegawai penyeliaan;
(iv) Menentukan tugas dan tanggungjawab pegawai pinjaman; dan
(v) Menentukan pihak berkuasa pinjaman setiap pegawai pinjaman

dengan mengambil kira pangkat masing-masing, pengalaman dalam
pinjaman, prestasi masa lalu, dan tugasan.

(c) Kriteria Kredit

Huraian bagi polisi pemberian pinjaman komprehensif dalam elemen
kriteria kredit adalah seperti yang berikut:
(i) Menentukan jenis pinjaman yang dibenarkan dan jenis yang tidak
dibenarkan. Pinjaman tidak dibenarkan adalah termasuk pinjaman
yang menyalahi undang-undang atau aktiviti spekulasi, pinjaman
yang diberikan secara bawahan dan disokong oleh cagaran rendah,
pinjaman yang dijamin oleh saham terhad dan pinjaman yang
berkaitan dengan deposit yang diaturkan;
(ii) Menentukan faktor kredit yang perlu dipertimbangkan apabila

membuat keputusan kredit;
(iii) Menentukan kriteria untuk pinjaman tidak bercagar;
(iv) Menyenaraikan semua jenis cagaran yang boleh diterima dan margin
kewangan berdasarkan setiap jenis cagaran;
(v) Menentukan jenis hubungan deposit yang diperlukan daripada

peminjam;
(vi) Membina garis panduan mengenai tempoh matang boleh diterima

berdasarkan jenis pinjaman dan objektif;
(vii) Menentukan sejauh mana siasatan kredit untuk setiap jenis

permohonan pinjaman;
(viii) Menetapkan kriteria untuk pembaharuan pinjaman atau lanjutan;

dan
(ix) Menentukan pendirian bank bagi pinjaman yang dianggap luar biasa
kursus bank perniagaan.
(d) Prosedur dan Kawalan

Antara maklumat yang perlu dalam membuat prosedur dan kawalan
(i) Semua maklumat terperinci dan dokumentasi yang dikehendaki

perlu disimpan dalam fail kredit, dan kekerapan mengemaskinikan
maklumat ini;
(ii) Menentukan standard bagi penyeliaan pinjaman termasuk kekerapan

lawatan ke premis perniagaan peminjam, kekerapan kajian semula
fail kredit dan pemantauan pembayaran balik; dan

(iii) Menetapkan tatacara bagi pelaporan masalah yang mungkin berlaku

kepada pihak pengurusan.
(e) Pinjaman Kakitangan

Bagi pinjaman kakitangan, polisi pinjaman adalah:
(i) Tiada layanan khas untuk orang dalaman;
(ii) Menentukan prosedur untuk meluluskan jenis pinjaman ini; dan
(iii) Menentukan had kredit dan terma dan syarat lain.
(f) Kriteria untuk Mengendalikan NPL

Kriteria dalam mengendalikan NPL adalah seperti yang berikut:
(i) Menentukan siapa yang perlu bertanggungjawab dalam

pengendalian NPL;
(ii) Menetapkan garis panduan bagi prosiding tindakan undang-undang;

dan
(iii) Menentukan prosedur bagi status berkala untuk dilaporkan kepada

pihak pengurusan.
(g) Kriteria untuk Lelongan

Seterusnya, huraian bagi lelongan adalah:
(i) Mengenal pasti situasi yang mungkin mewajarkan perampasan atau

lelongan tindakan;
(ii) Mewujudkan prosedur perakaunan untuk lelongan; dan
(iii) Menentukan garis panduan dan prosedur untuk membuat susulan

dan pemungutan hasil lelongan.
(h) Prosedur Pematuhan

Polisi prosedur pematuhan adalah seperti yang berikut:
(i) Kenyataan niat pematuhan undang-undang dan peraturan

hendaklah dimaklumkan kepada kakitangan dan pelanggan; dan
(ii) Mengadakan garis panduan bagi latihan kakitangan.
(i) Prosedur Kajian Semula Berkala Polisi Kredit

Kajian semula tahunan mungkin tidak mencukupi.

AKTIVITI 10.4
Bank ABC sedang mengkaji semula dasar pemberian pinjaman yang

didokumenkan. Sebagai pegawai kredit yang berpengalaman, anda
ditugaskan untuk mengkaji semula dasar dan membuat syor yang bank
perlukan. Apakah komponen utama yang perlu dimasukkan dalam
dasar pinjaman didokumenkan Bank ABC?
Anda boleh menggunakan unsur-unsur dasar pinjaman didokumenkan

yang dicadangkan oleh Behrens (1985) sebagai panduan. Untuk input
tambahan, anda boleh membuat pertanyaan dengan pegawai kredit
bank perdagangan tempatan dengan melawat laman web bank-bank
ini melalui pautan di laman web BNM di http://www.bnm.gov.my.
10.5 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI DASAR

PINJAMAN
Dalam usaha untuk kekal dalam persaingan terhadap persaingan, bank perlu
mengambil kira faktor berikut apabila satu set lengkap dasar pinjaman
didokumenkan:
(a) Kedudukan modal;

(b) Risiko dan keuntungan setiap jenis pinjaman;
(c) Kestabilan deposit;
(d) Keadaan ekonomi;
(e) Keupayaan dan pengalaman kakitangan bank;
(f) Dasar kewangan dan fiskal di negara ini; dan
(g) Keperluan kredit tempatan.
Yang berikut ialah penerangan bagi setiap faktor ini.
(a) Kedudukan Modal
SEMAK KENDIRI 10.1
Pada pendapat anda, bagaimanakah modal mempengaruhi dasar

pinjaman dari bank?

Kita telah mempelajari peranan penting modal bank; modal bank

menyerap kerugian yang ditanggung oleh bank untuk memastikan
keselamatan bank dan untuk menjaga kebajikan pendeposit. Kita juga telah
membincangkan bagaimana CAR mempengaruhi tahap risiko bank.
Bank dengan nisbah modal yang tinggi, terutamanya CAR, mampu untuk
menanggung risiko yang lebih tinggi dengan menyediakan pinjaman
dengan tempoh matang lebih lama dan juga dengan menyediakan
pinjaman kepada sektor bukan konvensional. Harus ditekankan di sini
bahawa modal ialah satu kriteria yang dipertimbangkan untuk membuka
cawangan baharu. Dalam sistem perbankan cawangan di Malaysia, lebih
banyak cawangan, lebih banyak pinjaman yang boleh diberikan. Selain itu,
tahap modal bank ialah penentu jumlah dan jenis pinjaman bank yang
boleh menawarkan.
(b) Risiko dan Keuntungan Setiap Jenis Pinjaman

Setiap jenis pinjaman mempunyai risiko profil yang unik dan memberikan
keuntungan. Secara umumnya, semakin tinggi risiko, lebih tinggi pulangan
yang diharapkan. Oleh itu, portfolio pinjaman bank adalah sangat
bergantung pada misi bank Jika bank memilih pendekatan konservatif
dalam pengurusan strategik, maka portfolio pinjamannya akan
mempunyai risiko dan keuntungan profil konservatif.
(c) Kestabilan Deposit

Deposit ialah sumber utama kewangan untuk pinjaman dan pendahuluan
pelanggan. Oleh itu, kestabilan deposit mempunyai kesan yang besar ke
atas dasar pinjaman. Aktiviti pinjaman bank akan terjejas jika ia
mempunyai asas deposit yang tidak stabil.
Kita mesti ingat satu perkara penting, iaitu deposit biasanya jangka pendek
sementara pinjaman adalah jangka panjang. Oleh sebab itu, bekalan
deposit yang kurang mantap memang boleh mengganggu aktiviti
pinjaman dan seterusnya menjejaskan keuntungan bank. Deposit
kestabilan menjadi lebih penting apabila ia adalah sukar untuk
meramalkan atau menganggarkan permintaan untuk pinjaman.
(d) Keadaan Ekonomi

Portfolio pinjaman adalah sangat sensitif kepada keadaan ekonomi
tempatan, iaitu keadaan ekonomi di kawasan di mana bank itu terletak.
Biasanya, keadaan ekonomi negara yang boleh digunakan sebagai
panduan untuk meramal keadaan ekonomi tempatan. Dasar pemberian
pinjaman bank biasanya lebih ketat semasa kemelesetan ekonomi dan lebih
liberal dalam perkembangan ekonomi.

(e) Keupayaan dan Pengalaman Kakitangan Bank

Ramai orang telah menerima hakikat bahawa aset yang paling berharga
bagi mana-mana organisasi ialah kakitangan. Kita boleh mencari perakuan
tentang ini oleh beberapa lembaga pengarah dan ketua pegawai eksekutif
(CEO ă chief executive officer) bank dalam laporan tahunan mereka.
Keupayaan dan pengalaman kakitangan menentukan daya saing bank.

Sebagai contoh, jika bank mahu menjadi peneraju dalam teknologi tinggi
pinjaman, bank perlu mempunyai kakitangan yang mempunyai
pengalaman dan kemahiran yang berkaitan dengan bidang teknologi
tinggi; sebaliknya bank akan berakhir dengan sejumlah besar NPL. Ini
bermakna tumpuan dan kepelbagaian portfolio pinjaman adalah terhad
oleh keupayaan dan pengalaman kakitangan bank.
(f) Dasar Kewangan dan Fiskal di Negara Ini

Kerajaan melaksanakan dasar monetari atau dasar kewangan dan dasar
fiskal yang menggalakkan persekitaran untuk pertumbuhan. Jika kerajaan
mengamalkan dasar kewangan yang mengembang dan dasar fiskal, bank
boleh mewujudkan asas pinjaman yang lebih liberal.
Sebagai contoh, pengurangan dalam rizab berkanun akan membolehkan

bank mempunyai lebih banyak dana untuk tujuan pinjaman. Jika tidak, jika
kerajaan mengamalkan dasar kewangan menguncup, bank perlu
memperlahankan pertumbuhan kredit masing-masing dan menjadi lebih
selektif dalam aktiviti pemberian pinjaman.
(g) Keperluan Kredit Tempatan

Pengurusan bank perlu mengambil kira keperluan kredit masyarakat
tempatan masing-masing apabila mendefinisikan portfolio pinjaman
mereka. Ini kerana kewujudan bank bergantung pada sama ada bank yang
dapat memenuhi keperluan masyarakat tempatannya.
Bank yang tidak menyediakan pinjaman pertanian atau menyediakan

pinjaman pertanian yang minimum tidak boleh beroperasi di mana-mana
kawasan pertanian. Kita sering mendengar aduan mengenai bank tidak
memberi pinjaman untuk satu atau sektor lain. Aduan boleh berkembang
menjadi alasan yang kukuh untuk mencabar peranan dan kewujudan bank
dalam masyarakat tempatan.

LATIHAN 10.2
1. Apakah peranan dasar pinjaman ke arah aktiviti pemberian

pinjaman yang berkesan?
2. Bincangkan tiga faktor luaran dan dua faktor dalaman yang boleh
mempengaruhi dasar pinjaman dari bank perdagangan. Susun
faktor-faktor berdasarkan peringkat penting dan sokong jawapan
anda dengan sebab-sebabnya.
 Kredit atau keputusan pinjaman bergantung pada tiga prinsip utama dalam
pemberian pinjaman, iaitu prinsip tujuan, prinsip pembayaran dan prinsip
perlindungan.
 Ketiga-tiga prinsip perlu dipertimbangkan pada masa yang sama.
 Dasar pinjaman yang jelas, tepat dan didokumenkan juga penting untuk
membuat keputusan kredit yang tepat.
 Dalam usaha untuk membangunkan dasar pinjaman yang berkesan, bank

perlu mengambil kira semua faktor yang berkaitan secara komprehensif.
Bahaya moral Pemilihan negatif

Topik  Analisis
11 Kredit
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan proses analisis kredit secara mendalam;
2. Mengaplikasikan model analisis kredit 5C bagi memastikan
keputusan kredit tepat dan kukuh;
3. Menilai sumber informasi kredit; dan
4. Mengaplikasikan nisbah analisis untuk menilai prestasi kewangan
syarikat.
 PENGENALAN
Analisis kredit ialah aktiviti yang paling penting dalam proses pemberian
pinjaman dari mana-mana bank perdagangan. Aktiviti ini melibatkan rangkaian
tugas yang berasaskan model teori untuk menentukan kedudukan kredit
pemohon pinjaman. Model ini dikenali sebagai model analisis kredit 5C.
Pada akhir proses analisis kredit, cadangan keputusan kredit akan dibentangkan
kepada pihak pengurusan bank untuk mendapatkan keputusan yang muktamad.
Tahap atau kedalaman analisis kredit bergantung pada beberapa faktor penting
yang boleh mempengaruhi syarat permohonan pinjaman.
Kesahan atau kredibiliti keputusan kredit adalah amat bergantung pada

kredibiliti dalam analisis kredit yang seterusnya adalah tertakluk kepada
kredibiliti maklumat kredit yang diperoleh. Secara amnya, analisis kredit banyak
dipengaruhi oleh analisis nisbah kerana adanya maklumat kewangan. Selain itu,
keputusan analisis nisbah lebih objektif dan boleh difahami.

TOPIK 11 ANALISIS KREDIT  227
11.1 TUJUAN ANALISIS KREDIT
SEMAK KENDIRI 11.1
Dalam Topik 10, kita sudah membincangkan dua masalah yang

berkaitan dengan maklumat simetri, iaitu pemilihan negatif dan
bahaya moral. Apakah hubungan antara masalah-masalah ini dan
analisis kredit?
Analisis kredit ialah langkah yang paling penting dalam proses pinjaman. Ia
menentukan kedudukan kredit peminjam yang berpotensi, sama ada individu
atau perbadanan peminjam. Bank memberi pinjaman berdasarkan maklumat
kredit peminjam dan perniagaan mereka. Walau bagaimanapun, isu maklumat
simetri sering timbul kerana peminjam sudah tentu mempunyai maklumat yang
lebih daripada bank berkenaan prestasi masa hadapan mereka.
Seperti yang dibincangkan dalam Topik 10, pemilihan negatif wujud sebelum
pinjaman diberikan. Ini merujuk kepada maklumat yang tidak lengkap diberikan
kepada bank sebelum pinjaman itu diluluskan yang menjejaskan pertimbangan
bank berhubung kualiti bakal peminjam. Bahaya moral muncul selepas pinjaman
diberikan. Ia berkaitan dengan perubahan sikap peminjam dan tingkah laku
selepas mereka telah memperoleh pinjaman mereka yang bank mungkin tidak
sedar maklumat yang dimiliki oleh mereka tidak lengkap.
Memandangkan perkara ini, analisis kredit yang diamalkan adalah untuk

menentukan keupayaan bakal peminjam dalam pembayaran balik dan sikap
mereka terhadap pembayaran balik pinjaman.
Terdapat perbezaan antara peminjam yang mampu membayar balik tetapi tidak
mahu membayar dan peminjam yang tidak dapat membayar balik tetapi ingin
membayar balik pinjaman. Semua bank menginginkan peminjam dengan
keupayaan balik bukan sahaja pembayaran tetapi juga memiliki rasa
tanggungjawab dalam membayar balik pinjaman. Pendek kata, analisis kredit
ialah satu proses untuk menyiasat semua faktor yang mempengaruhi
kebarangkalian peminjam membayar balik pinjaman.

228  TOPIK 11 ANALISIS KREDIT
11.2 PROSES ANALISIS KREDIT

Seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 11.1, proses analisis kredit adalah
berdasarkan tiga prinsip dalam pemberian pinjaman, iaitu prinsip tujuan, prinsip
pembayaran dan prinsip perlindungan. Ketiga-tiga prinsip telah dibincangkan
secara terperinci dalam Topik 10.
Rajah 11.1: Proses analisis kredit
Model 5C digunakan dalam analisis kredit untuk menentukan risiko kredit, iaitu
risiko berkaitan bukan pembayaran balik pinjaman. Bagi menjalankan analisis 5C
secara berkesan, pegawai kredit perlu mempunyai akses kepada maklumat
kredit yang tepat dan boleh dipercayai. Temu bual, rekod bank, biro kredit dan
lawatan ke premis perniagaan yang berkenaan adalah antara sumber maklumat
yang boleh digunakan.
Maklumat kredit yang diperoleh akan diproses dengan menggunakan pelbagai

pengukuran alat seperti analisis nisbah, belanjawan tunai, proforma penyata
kewangan dan penilaian perkara penyata kewangan. Proses analisis kredit
berakhir dengan cadangan keputusan pinjaman.

11.3 MODEL ANALISIS KREDIT 5C

Model kredit analisis ini berdasarkan lima elemen yang dikenali sebagai kredit
5C, iaitu:
(a) Watak;
(b) Keupayaan;
(c) Cagaran;
(d) Kondisi; dan
(e) Modal.
Mari kita lihat penerangannya dengan lebih terperinci.
(a) Watak
AKTIVITI 11.1
Sebagai pegawai kredit Bank ABC yang berpengalaman, anda

ditugaskan untuk menilai karakter setiap pemohon pinjaman. Apakah
penilaian anda terhadap Simon dan Richard? Bagaimanakah anda
membuat penilaian?

Adakah anda rasa anda boleh menilai dengan tepat berdasarkan senario
tadi dan maklumat yang ada? Bagaimanakah jika anda diberikan
maklumat tambahan seperti rekod pemohon kewangan?
Penilaian pada watak pemohon pinjaman memang proses yang sangat

subjektif yang membawa maksud semata-mata adalah untuk menilai
kesediaan pemohon untuk membuat pembayaran balik pinjaman.
Kesediaan untuk membayar balik pinjaman merujuk kepada rasa
tanggungjawab peminjam dalam memenuhi perjanjian pinjaman.
Bagaimanakah kita mengukur rasa tanggungjawab? Di sinilah watak
penilaian menjadi rumit kerana sikap seperti kejujuran, integriti,
keikhlasan, rasa komitmen dan motivasi yang semuanya dianggap terpakai
bagi mengukur kesediaan peminjam untuk membayar pinjaman, abstrak
secara semula jadi; mereka ditakrifkan dan ditimbang secara berbeza dari
satu individu berbanding individu lain.
Walaupun ia adalah sukar untuk mengukur kesediaan untuk membayar

balik pinjaman, bank mempunyai cara atau petunjuk lain untuk membuat
keputusan. Antaranya adalah berdasarkan rujukan sejarah rekod kredit
rujukan peminjam dan watak rujukan merujuk kepada pihak ketiga.
Dalam kes peminjam korporat, penilaian karakter dilakukan dengan

merujuk kepada kualiti atas pengurusan, pemilikan dan imej korporat
syarikat. Kualiti pengurusan atasan boleh ditentukan dengan mempelajari
kelayakan ahlinya berdasarkan pengalaman dan pencapaian kendiri.
Pemilikan syarikat itu adalah juga faktor yang penting. Sebagai contoh,
risiko kredit mungkin lebih rendah jika pengurusan syarikat dikendalikan
oleh pemiliknya sendiri. Selain itu, pemilik tempatan dianggap
mempunyai lebih kesanggupan dan keinginan untuk membuat
pembayaran balik pinjaman daripada pemilik asing. Tidak dapat
dinafikan, syarikat dengan rekod yang baik, imej korporat yang baik dan
reputasi yang baik dalam masyarakat yang dianggap mempunyai sifat
yang baik.
Watak syarikat juga boleh dinilai berdasarkan langkah-langkah dan

tindakan yang diambil oleh pengurusannya. Contohnya, jika pihak
pengurusan telah membuat pembayaran balik hutang walaupun semasa
kemelesetan ekonomi, ia menunjukkan bahawa pengurusan yang komited
untuk memenuhi tanggungjawabnya sebagai peminjam. Selain itu,
pendekatan konservatif syarikat dalam pengurusan kewangan syarikat
melambangkan rasa tanggungjawabnya terhadap pihak ketiga.

Satu lagi aspek penilaian watak adalah berkaitan dengan rasa bakal
peminjam komitmen dan motivasi untuk perniagaan masing-masing.
Adakah bakal peminjam benar-benar tahu perniagaan itu? Adakah bakal
peminjam ada rancangan alternatif jika rancangan asal gagal? Semua
butiran ini hendaklah disiasat kerana pembayaran balik pinjaman adalah
sangat bergantung pada pendapatan bakal peminjam perniagaan
berkenaan.
(b) Keupayaan
Apabila kita menilai keupayaan bakal peminjam, kita menilai sifatnya dari
aspek undang-undang dan juga kewangan. Pegawai kredit mesti
memastikan jika bakal peminjam mempunyai keupayaan undang-undang
untuk meminjam. Kegagalan berbuat demikian akan mendedahkan bank
kepada risiko tiada rekursa. Ini bermakna, jika peminjam tidak mempunyai
keupayaan undang-undang, kontrak akhir antara bank dan peminjam akan
sama ada sah atau tidak sah dari segi ketidakupayaan. Dengan kata lain,
bank itu tiada pilihan untuk mengambil apa-apa tindakan undang-undang
terhadap peminjam sekiranya tidak mendapat balik pinjaman.
Penentu keupayaan undang-undang meminjam berbeza bagi kategori

peminjam berlainan. Sebagai contoh, dalam kes individu, anak di bawah
umur (biasanya di bawah umur 18 tahun) tidak mempunyai keupayaan
undang-undang untuk meminjam. Oleh itu, pegawai kredit perlu
mengambil kira umur pemohon pinjaman masing-masing apabila
melakukan analisis kredit.
Untuk usaha perkongsian, rakan yang biasanya layak untuk

menggadaikan aset perkongsian masing-masing. Walau bagaimanapun,
untuk menentukan dengan tepat keupayaan undang-undang untuk
meminjam bagi setiap rakan kongsi, bank perlu mengkaji perjanjian
perkongsian yang berkaitan. Dalam kebanyakan kes, rakan kongsi
memang tidak diberi kuasa yang sama dengan perjanjian perkongsian itu.
Pinjaman kepada mana-mana perkongsian biasanya tertakluk kepada
terma yang menyatakan bahawa semua rakan kongsi yang terlibat adalah
bertanggungjawab secara berasingan ke atas pinjaman yang diberikan.
Bank boleh menggunakan peraturan dan kaedah yang lebih ketat apabila
menilai syarikat asing (iaitu syarikat yang mempunyai kurang daripada
51% pemilikan tempatan). Ini kerana syarikat asing cenderung untuk
mempunyai risiko yang lebih tinggi berbanding syarikat tempatan.

Penilaian kemampuan kewangan peminjam bakal melibatkan menentukan

keupayaan individu untuk membayar balik pinjaman. Kaedah utama yang
digunakan untuk tujuan ini melibatkan unjuran aliran tunai dan analisis
nisbah berdasarkan penyata kewangan bakal peminjam. Bank juga
memerlukan penyata cukai pendapatan bakal peminjam untuk tujuan
mengesahkan sumber pendapatan mereka. Sumber maklumat lain yang
digunakan termasuklah penyata pendapatan dan perbelanjaan, penyata
aset dan liabiliti serta laporan dari agensi kredit.
(c) Cagaran
Cagaran ertinya mana-mana aset yang disandarkan oleh peminjam untuk
mendapatkan pinjaman. Ia adalah tanggungjawab pegawai kredit untuk
menilai dan menentukan jika cagaran yang dicadangkan boleh diterima
atau sebaliknya. Antara cagaran yang biasa digunakan ialah:
(i) Caj ke atas hartanah, saham dan polisi insurans;

(ii) Jaminan pihak ketiga;
(iii) Caj tetap dan terapung; dan
(iv) Penyerahan hak hutang dan stok.
Untuk melindungi kepentingan bank, pegawai kredit perlu menilai butiran

cagaran yang terlibat. Biasanya, pegawai kredit perlu mengetahui umur,
keadaan dan tahap pengkhususan aset yang dipinjam. Pinjaman kepada
nisbah cagaran setiap permohonan pinjaman juga perlu ditentukan. Ia
perlu ditekankan bahawa walaupun cagaran boleh mengurangkan risiko
kredit bank, bank lebih bimbang atau berminat dalam pembayaran balik
pinjaman yang diperoleh daripada pendapatan peminjam.
(d) Kondisi
Apabila kita menilai keupayaan bakal peminjam untuk meminjam, kita
sebenarnya perlu menilai keadaan ekonomi yang boleh menjejaskan
keupayaan peminjam untuk membayar balik pinjaman. Analisis ke atas
keadaan ekonomi adalah untuk meramal pendedahan perniagaan
peminjam terhadap perubahan ekonomi dan perubahan kadar faedah.
Contoh terbaik buat masa ini ialah kemelesetan ekonomi yang melanda
negara ini pada pertengahan tahun 1997, hasil daripada krisis kewangan di
rantau ini. Krisis tersebut telah menyebabkan banyak syarikat ditutup.
Sehubungan itu, bank perlu mengkaji kesan bagi pelbagai faktor seperti
persaingan, teknologi, permintaan produk, lokasi, perkara yang berkaitan

dengan industri dan kaedah pengedaran berdasarkan keupayaan bakal

peminjam membayar balik pinjaman.
(e) Modal
Kita perlu tahu nilai kewangan bakal peminjam melalui nilai bersih kerana
nilai bersih melambangkan kejayaan dan komitmen individu. Lebih tinggi
modal yang disumbangkan oleh bakal peminjam, lebih komited individu
itu untuk syarikat, dan juga dia lebih bersedia untuk membayar balik
pinjaman.
Nilai bersih yang tinggi mewakili tahap kejayaan peminjam kerana nilai
bersih terkumpul merangkumi perolehan tertahan. Semakin tinggi nilai
bersih syarikat peminjam, semakin tinggi keupayaan bayaran balik
pinjaman oleh peminjam. Selain itu, pegawai kredit yang terlibat perlu
menilai keperluan modal kerja syarikat peminjam untuk menentukan sama
ada terdapat sebarang lebihan atau kekurangan modal kerja.
Biasanya kredit tidak akan diberikan kepada syarikat perniagaan

melainkan sumbangan modal telah diberikan oleh pemilik.
SEMAK KENDIRI 11.2
Apakah yang akan berlaku kepada pinjaman jika salah satu daripada
elemen 5C tidak dinilai oleh bank? Lengkapkan jadual berikut:
Elemen Tidak Dinilai Kesan ke Atas Analisis Kredit

Watak
Keupayaan
Cagaran
Syarat
Modal

11.4 SKOP ANALISIS KREDIT

Sejauh manakah pegawai kredit atau pegawai pinjaman perlu menjalankan
penyiasatan kredit? Skop penilaian kredit bergantung pada saiz dan kematangan
pinjaman, rekod prestasi syarikat, cagaran yang terlibat serta hubungan masa
lalu antara pemohon dan bank. Ini menunjukkan bahawa semakin besar saiz dan
lebih lama tempoh matang pinjaman itu, semakin luas skop siasatan. Walau
bagaimanapun, ia tidak bermakna bahawa tiada analisis kredit yang diperlukan
jika nilai cagaran melebihi jumlah pinjaman. Siasatan kredit perlu dilakukan
tanpa mengira nilai cagaran.
11.5 SUMBER MAKLUMAT KREDIT

Sumber utama yang biasa digunakan untuk maklumat kredit ialah temu bual
pinjaman pemohon, rekod bank, pemeriksaan premis perniagaan berkenaan,
penyata kewangan, biro kredit dan rujukan bank.
(a) Temu Bual Pinjaman Pemohon

Objektif temu bual antara pegawai kredit dan pemohon pinjaman adalah
untuk mengumpul maklumat tentang sifat dan niat pemohon pinjaman
tersebut. Dalam temu bual itu, pegawai kredit juga mempunyai peluang
untuk menilai pemohon dari segi komitmen dan motivasi. Soalan siasatan
akan disoal untuk mendapatkan maklumat yang tidak terdapat dalam
borang permohonan pinjaman. Melalui temu bual itu, pegawai kredit akan
dapat menilai sama ada pemohon itu benar-benar mahir dan
berpengetahuan dalam perniagaan yang berkaitan dengan pinjaman yang
dimohon.
Kualiti maklumat yang diperoleh daripada temu bual adalah tertakluk

kepada kemahiran pegawai kredit dalam membina perhubungan, temu
bual dan mendengar. Tanpa kemahiran ini, pegawai kredit kemungkinan
besar akan gagal menentukan matlamat sebenar pemohon pinjaman kerana
pemohon pinjaman boleh memberikan hanya maklumat yang dianggap
baik untuk permohonannya.
(b) Rekod Bank

Rekod bank menyediakan maklumat kredit seperti rekod pinjaman
pembayaran balik, akaun semasa dan baki akaun simpanan serta
pengendalian akaun overdraf. Oleh sebab maklumat kredit yang
terkandung dalam rekod bank ialah fakta, ia sangat dipercayai.

(c) Pemeriksaan Premis Perniagaan Pemohon

Pelbagai jenis maklumat penting boleh diperoleh semasa lawatan ke
premis perniagaan pemohon. Pegawai kredit mempunyai peluang untuk
mengesahkan kewujudan syarikat itu, struktur syarikat, kemahiran
kakitangan operasi, dan butiran aset operasi dan aset tetap syarikat.
Lawatan seperti ini adalah penting kerana ia membantu mencegah bank
daripada penipuan.
Terdapat banyak kes penipuan bank yang melibatkan peminjam yang tidak
mempunyai premis perniagaan. Pada hakikatnya, lawatan itu hendaklah
dibuat tanpa apa-apa pemberitahuan terlebih dahulu kepada syarikat atau
pinjaman pemohon. Dengan kata lain, pegawai kredit perlu membuat
lawatan mengejut untuk melihat keadaan sebenar syarikat.
(d) Penyata Kewangan

Hampir semua pemohon pinjaman dikehendaki mengemukakan penyata
kewangan mereka untuk penilaian kedudukan kewangan mereka. Penyata
kewangan yang dikehendaki ialah penyata pendapatan, kunci kira-kira
dan penyata aliran tunai. Ia adalah adat bagi bank untuk meminta penyata
kewangan bagi tiga atau lima tahun yang lalu supaya mereka boleh
melakukan analisis trend.
Maklumat kewangan yang terkandung dalam penyata kewangan

memberikan pegawai kredit peluang untuk membuat pertimbangan
kuantitatif terhadap keupayaan pemohon untuk membayar balik pinjaman
mereka. Maklumat kredit yang dinyatakan dalam penyata kewangan yang
disediakan mematuhi peraturan dan dasar badan perakaunan boleh
dipercayai kerana ia berdasarkan konsep pandangan yang benar dan adil.
Oleh itu, maklumat kredit yang diperoleh daripada penyata kewangan
yang telah diaudit sudah pasti lebih dipercayai berbanding yang diperoleh
daripada penyata kewangan yang belum diaudit.
Penggunaan maklumat penyata kewangan adalah tertakluk kepada

andaian bahawa apa yang telah berlaku pada masa lalu akan terus berlaku
pada masa akan datang. Pegawai kredit harus mampu untuk membuat
andaiannya sendiri dalam analisis berdasarkan potensi perubahan pada
masa depan. Oleh sebab itu, pegawai kredit tidak harus bergantung pada
penyata kewangan sahaja; mereka perlu membuat penyesuaian yang
diperlukan berdasarkan andaian mereka yang difikirkan berkaitan.

Bagi firma atau individu yang baru memulakan perniagaan mereka, maka
tidak mempunyai apa-apa pernyataan kewangan; bank perlu bergantung
pada unjuran aliran tunai masa hadapan dalam penilaian mereka. Walau
bagaimanapun, pegawai kredit perlu ingat bahawa data aliran tunai adalah
semata-mata berdasarkan ramalan.
(e) Biro Kredit

Pada bulan Oktober 2001, pangkalan data peminjam yang dikenali sebagai
Sistem Maklumat Rujukan Kredit Pusat (CCRIS ă Central Credit Reference
Information System) telah ditubuhkan oleh Biro Kredit Bank Negara
Malaysia (BNM). CCRIS membolehkan institusi kewangan memperoleh
maklumat mengenai bakal peminjam mereka bagi tujuan penilaian
permohonan pinjaman.
Walaupun CCRIS memudahkan proses penilaian pinjaman institusi

kewangan, terdapat banyak aduan mengenai kerahsiaan pelanggan yang
dilindungi oleh BAFIA 1989. Sehubungan dengan itu, BNM telah membuat
beberapa perubahan undang-undang yang berkaitan untuk melindungi
hak dan kepentingan pelanggan bank.
Selain daripada Biro Kredit BNM, terdapat Agensi Penarafan Malaysia

(RAM ă Rating Agency Malaysia) yang menjalankan penarafan kredit
untuk syarikat besar.
AKTIVITI 11.2
Layari laman web Biro Kredit BNM di http://creditbureau.bnm.gov.my

dan RAM di http://www.ram.com.my untuk mendapatkan maklumat
tambahan tentang bagaimana pegawai kredit menggunakan agensi-
agensi ini untuk membantu mereka menilai pemohon pinjaman.
(f) Rujukan antara Bank

Pengesahan dari bank lain mengenai kedudukan kredit pemohon pinjaman
ialah amalan perbankan yang biasa. Namun amalan ini kurang membantu
bagi penilai kredit kerana bank hanya memberikan maklumat umum
sesama mereka. Selain itu, bank secara rutin melampirkan klausa penafian
mereka yang menyatakan bahawa mereka tidak bertanggungjawab
terhadap maklumat yang diberikan oleh mereka.

Mengapakah bank tidak berkongsi apa-apa maklumat tertentu mereka? Ini

kerana bank adalah tertakluk kepada BAFIA 1989 yang mempunyai
peruntukan untuk maklumat kerahsiaan.
LATIHAN 11.1
1. Kenapakah bank-bank perlu melakukan analisis kredit?
2. Bagaimanakah pegawai bank atau pegawai kredit menilai elemen

watak bagi tujuan menganalisis kredit?
3. Bagaimanakah pegawai kredit menilai elemen syarat untuk

tujuan menilai kedudukan kredit pemohon pinjaman?
4. Mengapakah elemen keupayaan penting dalam analisis kredit?
11.6 PENILAIAN PENYATA KEWANGAN

Objektif menganalisis penyata kewangan adalah untuk menentukan ketepatan
dan kesahihan maklumat yang terkandung dalam penyata kewangan selaras
dengan usaha untuk memastikan risiko kredit pemohon pinjaman. Pegawai
kredit mesti mempunyai sekurang-kurangnya sedikit pengetahuan mengenai
perniagaan pemohon untuk menilai penyata kewangan pemohon secara
berkesan. Penilaian penyata kewangan melibatkan perkara yang berikut:
(a) Penilaian aset;

(b) Penilaian liabiliti dan nilai bersih;
(c) Penilaian penyata pendapatan; dan
(d) Penilaian penyata perubahan dalam kedudukan kewangan.
Mari kita mempelajari perkara ini dengan lebih lanjut.
(a) Penilaian Aset

Salah satu komponen aset terbesar dalam kunci kira-kira ialah kunci kira-
kira syarikat akaun akan terima atau penghutang. Saiz, umur dan sumber
akaun ini perlu diperiksa kerana pelaburan yang besar dalam akaun ini
mungkin menyebabkan peningkatan hutang lapuk.

Jadual penuaan akaun belum terima boleh digunakan untuk menentukan

jumlah hutang ragu dan hutang lapuk. Pegawai kredit yang terlibat perlu
menentukan sama ada pinjaman akaun diterima daripada pemohon terdiri
daripada penghutang perdagangan tulen sahaja atau mereka termasuk
penghutang dalaman, iaitu kakitangan dan pihak pengurusan syarikat.
Selain itu, ia juga mesti ditentukan jika akaun diterima telah difaktorkan
atau diberikan kepada orang lain.
Inventori atau stok juga perlu dikaji dari aspek umur, kecairan dan
kestabilan produk. Jenis dan tempoh matang aset tetap perlu diperiksa
untuk menentukan aset tetap mana yang boleh digunakan sebagai cagaran
untuk pinjaman berkenaan. Bank mengambil kira aset ketara sahaja. Oleh
itu, aset tidak ketara tidak dinilai.
Penilaian aset sememangnya analisis untuk menentukan kecekapan dan

keberkesanan pengurusan aset syarikat. Kecekapan dalam pengurusan aset
boleh memastikan kesinambungan operasi syarikat.
(b) Penilaian Liabiliti dan Nilai Bersih

Pegawai kredit mesti menentukan status setiap pemiutang dalam lembaran
imbangan pemohon untuk melindungi kepentingan bank sekiranya
pinjaman diluluskan. Status pemiutang boleh dikategorikan sebagai
pemiutang bercagaran, pemiutang keutamaan dan pemiutang umum.
Jumlah dan tempoh matang hutang jangka panjang dan jangka pendek yang
perlu diambil kira dalam menentukan risiko kewangan syarikat pemohon.
Modal ekuiti pemilik adalah sangat penting kepada bank, sehingga ia salah
satu kriteria 5C dalam penilaian permohonan kredit. Seperti yang
dinyatakan sebelum ini, pemilik sumbangan modal mencerminkan
komitmen pemilik dan kejayaan. Selain itu, siasatan perlu diperluaskan
untuk meliputi liabiliti kontingensi dan liabiliti lain kerana ia boleh memberi
kesan kepada syarikat keupayaan pembayaran pinjaman balik.
(c) Penilaian Penyata Pendapatan

Maklumat penyata pendapatan menunjukkan tahap kestabilan dan
keuntungan syarikat itu. Analisis maklumat ini juga akan mendedahkan
keberkesanan dasar kredit, dasar operasi dan dasar penggunaan hutang
syarikat itu.
Sebagai contoh, dengan memeriksa maklumat jualan, kita akan dapat

mengetahui jika jualan kredit merupakan sebahagian besar daripada
jualan. Jika ya, kita harus mengkaji akaun penuaan belum terima untuk
memastikan bahawa syarikat itu tidak terdedah kepada jumlah hutang
ragu dan hutang lapuk yang besar jumlahnya.

Pemeriksaan yang teliti tentang maklumat perbelanjaan akan

mendedahkan sejauh mana pengurusan syarikat mampu untuk mengawal
perbelanjaan operasi, pentadbiran, pemasaran dan kewangan. Analisis
tambahan daripada penyata pendapatan boleh dilakukan dengan
mengaitkan setiap butiran perbelanjaan dengan butiran jualan. Analisis ini
akan menunjukkan sensitiviti setiap butiran perbelanjaan akan berubah
dalam jualan.
(d) Penilaian Penyata Perubahan dalam Kedudukan Kewangan

Penyata perubahan dalam kedudukan kewangan sememangnya
mencerminkan perubahan mudah tunai syarikat itu bagi tempoh tertentu.
Kenyataan ini kadangkala dipanggil penyata aliran tunai atau penyata
aliran dana.
Kenyataan ini penting untuk menilai keberkesanan dasar operasi syarikat

dan dasar kewangan dalam pengendalian mudah tunai syarikat. Pegawai
kredit harus mengkaji sumber dan penggunaan dana dalam kenyataan ini
untuk menentukan jika terdapat keseimbangan antara dasar pembiayaan
dan dasar pelaburan syarikat.
11.7 ANALISIS NISBAH

Tujuan analisis nisbah adalah untuk mengkaji prestasi kewangan dan
kedudukan syarikat. Pegawai kredit bank menggunakan analisis nisbah untuk
menentukan sama ada prestasi kewangan dan kedudukan pertunjukan
peminjam bakal mencukupi keupayaan pembayaran balik pinjaman. Untuk
tujuan ini, pegawai kredit menggunakan analisis trend untuk mengetahui jika
prestasi kewangan dan kedudukan telah bertambah baik atau sebaliknya, atau
kekal tidak berubah dalam tempoh masa tertentu. Analisis trend memerlukan
penyata kewangan untuk beberapa tahun berturut-turut seperti lima tahun.
Biasanya, terdapat empat kumpulan nisbah kewangan yang digunakan dalam

analisis nisbah, iaitu:
(a) Nisbah mudah tunai;

(b) Nisbah pengurusan aset;
(c) Nisbah leveraj kewangan; dan
(d) Nisbah keuntungan.
Analisis nisbah adalah lebih bermakna jika nisbah syarikat yang berkenaan
dibandingkan dengan purata industri.
11.7.1 Nisbah Kecairan

Terdapat dua nisbah yang biasa digunakan untuk mengukur kecairan syarikat,
iaitu nisbah semasa dan nisbah ujian asid.
(a) Nisbah Semasa

Nisbah semasa digunakan untuk mengukur keupayaan syarikat untuk
memenuhi kewajipan jangka pendek. Ia boleh diperoleh daripada formula
berikut:
Aset semasa
Nisbah semasa =
Liabiliti semasa
Nisbah semasa bernilai 2 dianggap mencukupi kerana itu bermakna setiap

RM1 liabiliti semasa dilindungi oleh RM2 aset semasa. Nisbah semasa yang
ketara lebih tinggi daripada purata industri menunjukkan terdapat terlalu
banyak pelaburan dalam aset semasa. Ini merupakan kerugian kepada
syarikat itu kerana modalnya „tertanam‰ dalam aset semasa dan bukannya
menjana lebih pendapatan sendiri.
(b) Nisbah Ujian Asid

Nisbah ujian asid digunakan untuk mengukur keupayaan syarikat untuk
menampung obligasi jangka pendek daripada asetnya yang „cepat‰ sahaja
(iaitu ia mengabaikan inventori atau stok). Nisbah ini tidak mengambil kira
inventori kerana ia tidak mudah ditukar kepada wang tunai. Nisbah ujian
asid boleh diperoleh daripada formula berikut:
Aset semasa ă Inventori

Nisbah ujian asid =
Liabiliti semasa
Nisbah ujian asid atau nisbah yang cepat bernilai satu dianggap ideal
kerana ia bermaksud setiap RM1 liabiliti dilindungi oleh RM1 aset cepat.
11.7.2 Nisbah Pengurusan Aset

Terdapat empat nisbah kewangan utama yang boleh digunakan untuk
mengukur keberkesanan polisi pengurusan aset syarikat, iaitu koleksi purata
nisbah tempoh, nisbah pusing ganti inventori, nisbah pusing ganti aset tetap dan
nisbah jumlah perolehan aset.

(a) Nisbah Purata Tempoh Pungutan

Purata nisbah tempoh kutipan digunakan untuk mengkaji keberkesanan
dasar kredit syarikat dengan membandingkan tempoh kutipan purata
terma kredit syarikat. Jika tempoh kutipan purata melebihi terma kredit
yang diberikan kepada pelanggan, ia bermakna akaun belum terima yang
tidak dipungut mengikut jadual pengumpulan, dan ini membayangkan
dasar kredit yang lemah. Purata tempoh kutipan boleh dikira seperti yang
berikut:
Akaun belum terima

Nisbah purata tempoh pungutan =  365 hari
Jualan kredit tahunan
Walaupun kita menginginkan tempoh kutipan purata yang lebih pendek,

tempoh kutipan yang singkat tidak semestinya menguntungkan,
sebaliknya ia mungkin menandakan bahawa kredit dan koleksi dasar yang
sangat ketat boleh mengurangkan jualan. Sebaliknya, tempoh koleksi yang
terlalu panjang daripada purata akan menarik hutang ragu dan hutang
lapuk.
(b) Nisbah Pusing Ganti Inventori

Nisbah pusing ganti inventori digunakan untuk mengukur keberkesanan
polisi pengurusan inventori syarikat dengan membandingkan jualan
dengan purata inventori. Ia boleh diperoleh daripada formula berikut:
Jualan
Nisbah inventori pusing ganti =
Inventori purata
Nisbah yang tinggi bermakna inventori jualan cepat dan pantas dan ia
menunjukkan pengurusan inventori yang lebih baik. Walau bagaimanapun,
penganalisis kredit mesti berhati-hati untuk apa-apa nisbah yang terlalu
tinggi atau terlalu rendah.
Jika nisbah pusing ganti inventori syarikat adalah ketara lebih tinggi
daripada purata industri, ini bermakna syarikat menyimpan inventori
terlalu sedikit. Kos inventori pegangan yang rendah sesungguhnya
membayangkan kos inventori pesanan yang tinggi dan kehilangan
pelanggan kerana ketidakupayaan syarikat itu untuk memenuhi keperluan
mereka. Sebaliknya, jika syarikat mempunyai nisbah pusing ganti inventori
yang sangat rendah, ini bermakna syarikat itu mempunyai banyak
inventori, maka kos inventori pegangan itu tinggi. Kos bagi memegang

banyak inventori termasuk kos stok yang rosak atau usang dan kos
penyimpanan.
(c) Nisbah Pusing Ganti Aset Tetap

Nisbah pusing ganti aset tetap mengukur keupayaan pengurusan syarikat
dalam menggunakan aset tetap untuk menjana jualan. Semakin berkesan
strategi pengurusan aset tetap, lebih tinggi nisbah ini. Nisbah ini boleh
dikira seperti yang berikut:
Jualan
Nisbah pusing ganti aset tetap =
Aset tetap
Nisbah yang rendah melambangkan bahawa pihak pengurusan gagal

untuk menggunakan aset tetap secara produktif untuk menjana jualan.
(d) Nisbah Jumlah Aset Pusing Ganti

Nisbah ini boleh digunakan untuk mengukur keupayaan pengurusan
syarikat dalam menggunakan semua aset syarikat untuk menjana jualan.
Lebih berkesan pengurusan aset, lebih tinggi nisbahnya. Nisbah ini boleh
diperoleh daripada formula berikut:
Pendapatan
Nisbah jumlah aset pusing ganti =
Jumlah aset
Dengan membandingkan nisbah pusing ganti aset tetap dan nisbah jumlah
aset pusing ganti, kita akan dapat menentukan sama ada terdapat
kelemahan dalam pengurusan aset tetap atau pengurusan aset semasa.
11.7.3 Nisbah Leveraj Kewangan

Nisbah leveraj kewangan sering digunakan oleh bank untuk menilai keupayaan
kredit pelanggan mereka. Leveraj kewangan menilai sejauh mana aktiviti
perniagaan pelanggan dibiayai oleh hutang. Nisbah hutang kerap digunakan
untuk mengukur leveraj kewangan syarikat.
Jika syarikat mempunyai nisbah leveraj kewangan sebanyak 60%, ini bermakna
60% daripada aset syarikat dibiayai oleh hutang dan baki 40% oleh ekuiti.
Semakin tinggi nisbah hutang, semakin tinggi leveraj kewangan dan lebih tinggi
risiko kewangan syarikat kerana terdapat lebih banyak tuntutan ke atas aset oleh
pihak luar daripada pemegang saham. Oleh sebab itu, bank lebih cenderung
untuk memberi pinjaman kepada syarikat yang mempunyai leveraj kewangan

yang rendah.
Antara nisbah leveraj kewangan, nisbah hutang digunakan untuk mengukur

sejauh mana aset syarikat yang dibiayai oleh hutang dan nisbah perlindungan
perubahan tetap digunakan untuk mengukur keupayaan syarikat untuk
membayar balik hutang.
(a) Nisbah Hutang

Nisbah hutang menunjukkan tahap hutang yang digunakan oleh syarikat.
Semakin tinggi tahap hutang, semakin tinggi nisbah dan lebih tinggi risiko
kewangan syarikat, dan sebaliknya.
Biasanya, nisbah hutang maksimum yang dibenarkan ialah 50%. Nisbah

hutang boleh diperoleh daripada formula berikut:
Jumlah hutang
Nisbah hutang =
Jumlah aset
Bank lebih suka pelanggan dengan nisbah hutang yang rendah kerana
risiko pembayaran balik hutang juga lebih rendah.
(b) Nisbah Perlindungan Perubahan Tetap

Nisbah perlindungan perubahan tetap digunakan untuk mengukur
keupayaan syarikat bagi membayar caj tetap seperti faedah pinjaman dan
bayaran pajakan. Semakin tinggi nisbah perlindungan tetap, semakin
tinggi keupayaan syarikat itu untuk membayar caj tetap. Nisbah ini dikira
Pendapatan bersih
Nisbah perlindungan perubahan tetap =
Perubahan tetap
Kelemahan nisbah ini ialah ia hanya mencerminkan keupayaan untuk

membayar pinjaman faedah, iaitu ia tidak mengambil kira prinsipal
pinjaman. Ini bermakna nisbah tidak menunjukkan keupayaan syarikat
untuk membayar balik hutang secara keseluruhannya.

11.7.4 Nisbah Keuntungan

Kumpulan nisbah mengukur keupayaan syarikat untuk menjana keuntungan
bagi setiap RM1 hasil jualan dan pelaburan dalam aset. Nisbah yang biasa
digunakan ialah nisbah pulangan atas aset (ROA  return on assets) dan nisbah
pulangan atas ekuiti (ROE  return on equity).
(a) Nisbah Pulangan Atas Aset (ROA)

ROA mengukur keuntungan syarikat yang diagihkan kepada pelaburan
dalam aset. Semakin tinggi nisbah ROA, lebih tinggi keupayaan syarikat
itu untuk menjana pulangan dengan menggunakan asetnya dan
sebaliknya. Nisbah ini boleh diperoleh daripada formula berikut:
Pendapatan selepas cukai

ROA =
Jumlah aset
(b) Nisbah Pulangan Atas Ekuiti (ROE)

Nisbah ini menunjukkan keuntungan syarikat yang diagihkan kepada
jumlah yang dilaburkan oleh pemegang saham, iaitu ia mengukur
pulangan yang dijana untuk pemegang saham. Semakin tinggi pulangan
untuk pemegang saham, semakin tinggi nisbah dan sebaliknya. Nisbah ini
boleh dikira seperti yang berikut:

ROE =
Ekuiti pemegang saham
Jika ROE syarikat adalah lebih tinggi daripada ROA, ia bermakna syarikat
itu menikmati kesan positif leveraj kewangan. Sebaliknya, jika ROE adalah
lebih rendah daripada ROA, syarikat itu telah mengalami kesan negatif
leveraj kewangan. Walau bagaimanapun, jika kedua-dua ROA dan ROE
adalah sama, kita boleh membuat kesimpulan bahawa syarikat itu tidak
menggunakan apa-apa hutang untuk membiayai asetnya atau syarikat itu
tidak mengalami sebarang kesan leveraj kewangan.
(c) Margin Keuntungan Bersih

Margin keuntungan bersih mengukur keuntungan yang dihasilkan oleh
syarikat bagi setiap RM1 jualan. Lebih banyak keuntungan yang dihasilkan
bagi setiap RM1 jualan akan mengakibatkan pertambahan nisbah. Nisbah
ini boleh dikira seperti yang berikut:


Jualan
AKTIVITI 11.3
Analisis nisbah melibatkan empat kumpulan utama nisbah, iaitu nisbah

mudah tunai, nisbah pengurusan aset, nisbah leveraj kewangan dan
nisbah keuntungan. Bagaimanakah nisbah-nisbah ini membantu bank-
bank menilai permohonan pinjaman mereka? Lakarkan hubungan
antara analisis kredit dan analisis nisbah.
11.8 APLIKASI BAGI MODEL ANALISIS KREDIT

5C
Contoh 11.1 menggambarkan bagaimana model analisis kredit 5C digunakan
untuk membuat keputusan kredit.
Contoh 11.1:
Pn Farizah, pengurus kewangan dari Syarikat Cemerlang Bhd telah
mengemukakan permohonan pinjaman syarikat kepada anda dalam kapasiti
anda sebagai pengurus pinjaman Bank Perdana Bhd. Beliau telah memberikan
penyata kewangan syarikat bagi tahun 2001.
Aktiviti perniagaan utama Syarikat Cemerlang Bhd adalah pengeluaran perabot

untuk pelanggan di dalam negeri dan luar negara. Secara purata, syarikat itu
mengeksport 25% daripada produk perabotnya ke negara Eropah dan ASEAN.
Selain itu, syarikat tersebut menjual bekalan hiasan rumah, peralatan DIY dan
pelbagai jenis mesin pemotong rumput yang mewakili 10% daripada aktiviti
perniagaan syarikat.
Pemegang saham utama Syarikat Cemerlang ialah En Cemerlang yang juga

pengarah urusan syarikat itu. Beliau memegang 55% daripada saham syarikat.
Pemegang saham lain ialah isterinya (10%) dan anaknya (5%).
Syarikat ini telah ditubuhkan 30 tahun yang lalu oleh bapa En Cemerlang.
Syarikat itu dikendalikan oleh En Cemerlang selepas bapanya meninggal dunia
10 tahun yang lalu. En Cemerlang ialah akauntan bertauliah dan menurut
kakitangannya, beliau rajin orangnya.
Syarikat Cemerlang tidak meminjam dari bank anda sebelum ini tetapi
mempunyai akaun semasa dan akaun simpanan tetap di bank anda. Anda telah
dimaklumkan oleh Pn Farizah bahawa syarikat itu berhasrat untuk meminjam
dari bank anda kerana dia tidak berpuas hati dengan layanan dan kemudahan
yang diberikan oleh bank lain yang sememangnya saingan terdekat kepada bank
anda. Pn Farizah juga telah menasihatkan bahawa tujuan pinjaman yang
dipohon adalah untuk meningkatkan modal kerja syarikat.
Yang berikut menunjukkan penyata kewangan Syarikat Cemerlang Bhd:
Syarikat Cemerlang Bhd

Kunci Kira-kira
pada Tarikh 31 Disember 2008
RM (Juta)
Aset Semasa: 500
Tunai 16,000
Inventori 45,000
Jumlah Aset Semasa 62,000
Aset Tetap:
Tanah 26,000
Bangunan dan peralatan 100,000
Tolak: Susut nilai (38,000)
Jumlah Aset 150,000
Liabiliti Semasa:
Akaun belum bayar 22,000
Pinjaman bank 47,000
Jumlah Liabiliti Semasa 69,000
Hutang jangka panjang 22,950

Saham biasa 31,500
Pendapatan tertahan 26,550

Syarikat Cemerlang Bhd

Penyata Pendapatan
bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2008
RM Juta RM Juta
Jualan 160,000
Kos jual baik 96,000
Margin kasar 64,000
Perbelanjaan operasi:
Perbelanjaan wang tunai tetap 21,000
Perbelanjaan wang tunai berubah 16,000
Susut nilai 10,000
Jumlah perbelanjaan operasi 47,000
Pendapatan sebelum faedah dan cukai 17,000
Perbelanjaan faedah 6,000
Pendapatan sebelum cukai 10,900
Pendapatan cukai 5,450
Pendapatan Bersih 5,450
Anda dikehendaki untuk membuat keputusan kredit ke atas permohonan

pinjaman dari Syarikat Cemerlang Bhd berdasarkan model analisis kredit 5C.
Keputusan Analisis Kredit

Yang berikut ialah keputusan bagi analisis kredit Syarikat Cemerlang Bhd:
(a) Watak
Oleh sebab pemohon pinjaman ialah syarikat, kita akan cuba untuk menilai
watak syarikat itu dengan membuat rujukan kepada watak pemilik, En
Cemerlang. Memandangkan En Cemerlang merupakan pemegang saham
terbesar dan juga pengarah urusan syarikat itu, kita harus meneliti
pengalaman dan kemahirannya untuk memastikan bahawa syarikat itu
akan terus beroperasi.
Sejak En Cemerlang menjadi akauntan, beliau dianggap mempunyai

kelayakan untuk mengendalikan syarikat itu dengan baik. Dari segi
pengalaman, En Cemerlang telah berkecimpung dalam dunia perniagaan
sejak 10 tahun yang lalu, iaitu sejak pemergian bapanya. Mungkin beliau
sudah didedahkan kepada syarikat keluarga sejak beliau muda lagi.
Komitmen En Cemerlang kepada syarikat itu boleh diukur dengan

pegangan saham majoriti itu, iaitu 55%. Selain itu, kakitangan Syarikat
Cemerlang juga telah mengesahkan bahawa En Cemerlang seorang yang
bekerja keras. Semua maklumat ini memberi jaminan yang pasti bahawa

En Cemerlang komited dan berasa bertanggungjawab terhadap

perniagaannya.
Watak syarikat juga boleh dianalisis dengan mengkaji pendapat syarikat

orang lain. Adakah syarikat ini mempunyai integriti dan imej yang baik?
Adakah syarikat tersebut warganegara korporat yang mempunyai rasa
tanggungjawab dan empati? Bolehkah syarikat tersebut memainkan
peranan yang wajar dan sesuai dalam industri?
Kriteria syarikat hanya boleh dinilai berdasarkan keupayaan pengurusan

atasan dari segi kelayakan, pengalaman dan kecekapan. Pemeriksaan yang
menyeluruh dengan menggunakan pelbagai sumber maklumat seperti
laporan tahunan syarikat, laporan industri, laporan daripada majalah
perniagaan dan reputasi individu perlu dilaksanakan.
Syarikat Cemerlang ini baharu bagi bank anda dari segi pinjaman. Walau
bagaimanapun, ia bukan pelanggan baharu dari segi deposit. Terdapat
rekod deposit syarikat yang boleh membantu dalam analisis. Namun kita
perlu menyiasat mengapa Syarikat Cemerlang mahu menukar dari bank
saingan secara tiba-tiba. Maklumat ini boleh diperoleh dari bank saingan
berkenaan atau syarikat itu sendiri.
(b) Keupayaan
Kita perlu menyiasat sama ada pengurus kewangan dari Syarikat
Cemerlang mempunyai kuasa undang-undang dan kuasa untuk membuat
permohonan pinjaman bagi pihak syarikat. Ini boleh dilakukan dengan
memeriksa memorandum dan artikel persatuan syarikat itu. Untuk
memastikan keupayaan syarikat untuk membayar balik pinjaman, kaedah
atau dokumen yang boleh digunakan ialah analisis nisbah, penyata aliran
tunai dan penyata proforma.
Dalam kes ini, kita hanya akan menggunakan analisis nisbah kerana kita
tidak mempunyai maklumat yang cukup untuk menggunakan mana-mana
kaedah lain. Kita perlu menyediakan penyata aliran wang tunai atau
sebagai alternatif, meminta Pn Farizah menyediakan penyata tersebut
untuk kita menentukan jumlah pinjaman yang diperlukan dan juga untuk
mengkaji sumber pembayaran pinjaman. Penyata proforma berguna untuk
tujuan menilai kesan pinjaman yang dicadangkan ke atas kedudukan
kewangan syarikat dan prestasi pada masa akan datang. Penyata proforma
ialah ramalan penyata kewangan syarikat.

Analisis nisbah menjadi berkesan jika penyata kewangan bagi beberapa

tempoh kewangan berturut-turut, secara idealnya lima tahun boleh
didapati untuk analisis trend. Oleh itu, kita perlu meminta item yang sama
daripada Pn Farizah. Untuk meningkatkan kredibiliti analisis, kita perlu
memastikan bahawa penyata kewangan ini telah diaudit.
Berdasarkan maklumat terhad yang disediakan oleh syarikat, analisis

nisbah berikut boleh dilakukan:
Jadual 11.1: Nisbah Kewangan Syarikat Cemerlang Bhd

bagi Tahun 2008, 2007 dan Industri Purata
Jenis Nisbah 2008 2007 Purata

Nisbah semasa 0.90 1.84 1.80
Nisbah cepat 0.24 0.78 0.70
Tempoh kutipan purata 36.5 hari 36.5 hari 37 hari
Pusing ganti inventori 2.11 2.59 2.50
Nisbah hutang 0.61 0.50 0.58
Kepentingan kali 2.79 4.0 3.8
memperoleh
Margin untung kasar 40% 40% 38%
Margin untung operasi 10.6% 9.6% 10%
Pusing ganti aset 1.07 1.11 1.14
Pusing ganti aset tetap 1.82 2.02 1.40
ROA 3.6% 4.0% 4.0%
ROE 9.4% 8.0% 9.5%
Dengan merujuk kepada Jadual 11.1, ringkasan ke atas prestasi kewangan

dan kedudukan kewangan Syarikat Cemerlang adalah seperti yang
berikut:
Nisbah Analisis:
(i) Dengan tempoh kutipan purata 36.5 hari, pengurusan akaun belum
terima telah konsisten dan setanding dengan purata industri. Analisis
ini akan menjadi lebih bermakna sekiranya maklumat pada tempoh
kredit juga disediakan;
(ii) Berdasarkan nisbah pusing ganti inventori, inventori syarikat

pengurusan nampaknya telah merosot berbanding tahun sebelumnya.
Selain itu, prestasi syarikat yang lebih buruk daripada purata industri;

(iii) Syarikat pengurusan aset tetap adalah lebih baik daripada purata
industri tetapi telah merosot dari tahun sebelumnya;
(iv) Berdasarkan nisbah jumlah perolehan aset, ternyata bahawa prestasi

syarikat itu dalam jumlah pengurusan aset adalah lebih buruk dari
tahun sebelumnya dan purata industri (jumlah perolehan aset telah
merosot). Salah satu punca utama kelemahan prestasi ini adalah
kemerosotan dalam pengurusan inventori;
(v) Prestasi keuntungan syarikat boleh dinilai dengan pulangan atas aset
(ROA) dan pulangan ke atas ekuiti nisbah (ROE). Berbanding dengan
keputusan tahun sebelumnya, syarikat ROA yang merosot. Selain ia
adalah di bawah purata industri.
Syarikat ROE telah bertambah baik dan sangat dekat dengan purata
industri. Sejak ROE adalah lebih tinggi daripada ROA, ia
menunjukkan bahawa Syarikat Cemerlang telah berjaya
meningkatkan kekayaan pemegang saham melalui leveraj kewangan.
Penurunan ROA menunjukkan bahawa prestasi keuntungan syarikat
itu yang bertentangan dengan prestasi operasi adalah lebih
bergantung pada leveraj kewangan; dan
(vi) Dari segi kedudukan kewangan, kecairan syarikat itu adalah lebih
buruk daripada kedudukan pada tahun sebelumnya. Ia adalah juga
di bawah purata industri. Ia terbukti daripada nisbah semasa dan
nisbah cepat.
Nisbah cepat telah merosot dengan ketara kerana kelemahan dalam

pengurusan inventori yang telah menyebabkan kuantiti inventori
yang dipegang oleh syarikat. Dari segi keupayaan hutang,
keupayaan syarikat untuk membayar faedah pinjaman telah
dikurangkan seperti yang diukur oleh nisbah bilangan kali faedah
(TIE ă times interest earned) yang diperoleh.
Kemerosotan ini adalah disebabkan oleh penggunaan peningkatan

pinjaman seperti yang ditunjukkan oleh nisbah semasa dan
penurunan dalam keupayaan menjana pendapatan. Risiko kewangan
Syarikat Cemerlang telah meningkat seperti yang dibuktikan
daripada peningkatan dalam nisbah hutang daripada 50% kepada
61%.

(c) Cagaran
Aset yang boleh digunakan sebagai cagaran terdiri daripada aset semasa
seperti akaun belum terima dan inventori, dan aset tetap. En Cemerlang
dan pemegang saham lain juga boleh memberikan jaminan peribadi
sebagai cagaran. Kita perlu menentukan nilai cagaran dan kemudian
mengira pinjaman kepada nisbah cagaran dengan membandingkan nilai
cagaran dengan jumlah pinjaman dipohon. Ini adalah untuk memastikan
bahawa nisbah ini adalah selaras dengan penanda aras yang ditetapkan
oleh bank. Tambahan pula, kita perlu menilai dengan teliti ciri-ciri penting
cagaran untuk melindungi kepentingan bank.
(d) Kondisi
Kita perlu menentukan sama ada perniagaan perabot ialah perniagaan
bermusim kerana turun naik dalam aliran tunai boleh menjejaskan
keupayaan syarikat untuk membayar balik hutang.
Oleh sebab perabot mewakili produk utama syarikat itu, kita perlu
memfokus kepada faktor yang boleh menjejaskan permintaan bagi produk
ini. Selain itu, kita perlu mengkaji kesan serantau dan ekonomi global sejak
beberapa produk syarikat dieksport ke negara Eropah dan ASEAN.
Sebagai contoh, jualan eksport mungkin terjejas oleh sebarang perubahan

drastik dalam kadar pertukaran asing. Kita juga perlu menyiasat jika
syarikat itu mengambil apa-apa langkah untuk melindungi dirinya
daripada risiko tersebut.
(e) Modal
Ia adalah sukar untuk melaksanakan analisis modal kerana kami tidak
mempunyai apa-apa angka perbandingan. Walau bagaimanapun, kita
perlu menyiasat jika modal syarikat itu telah meningkat kerana ia akan
memberi petunjuk kepada prestasi kewangan syarikat. Selain itu, kita perlu
mengkaji semula syarikat bekerja kedudukan modal dari tahun ke tahun.
Dengan membuat rujukan kepada kemerosotan dalam nisbah semasa dan
nisbah cepat, kedudukan modal dijangka merosot juga.
Keputusan Kredit:
Daripada analisis tadi yang dilengkapi dengan maklumat yang terhad tetapi
berdasarkan model analisis kredit 5C, nampaknya kita tidak dapat meluluskan
permohonan pinjaman. Ini kerana kapasiti syarikat untuk membayar balik
pinjaman kelihatan sangat ragu; mudah tunai yang merosot, keuntungan
merosot dan risiko kewangan yang semakin meningkat ialah petunjuk negatif
keupayaan syarikat untuk membayar balik hutangnya.

AKTIVITI 11.4
Layari laman web di salah satu institusi kewangan untuk mengetahui

bagaimana institusi berkenaan menjalankan analisis kredit. Bandingkan
prosesnya dengan apa yang kita telah dibincangkan. Anda boleh
mengambil nota tentang apa-apa maklumat yang tidak dibincangkan
di sini.
LATIHAN 11.2
1. Apakah yang dinilai dalam elemen cagaran dalam analisis kredit?
2. Apakah yang ditunjukkan oleh pemohon pinjaman untuk tujuan

analisis kredit?
 Salah satu aktiviti yang paling penting dalam proses pinjaman ialah analisis
kredit yang menilai integriti kredit pemohon pinjaman dengan
menggunakan kredit 5C. Jika analisis kredit tidak berkesan, bank yang
terlibat akan menghadapi masalah pinjaman tidak berbayar (NPL) dan yang
pastinya akan menjejaskan keuntungan dan kecairan bank.
 Bank perlu memastikan bahawa bahagian kredit dan pinjaman mereka

kukuh dan mempunyai kakitangan yang cukup mampu bagi
mengendalikan penilaian yang tepat mengenai permohonan pinjaman.
 Walaupun NPL boleh disebabkan oleh faktor di luar kawalan bank,

bahagian kredit dan pinjaman yang disokong oleh analisis kredit yang
kukuh, harus mempunyai keupayaan untuk mengesan atau memantau
masalah yang mungkin dihadapi oleh mana-mana peminjam pada masa
akan datang.
 Kredit 5C boleh digunakan sebagai asas untuk analisis kredit kerana mereka
mengambil kira kedua-dua faktor dalaman dan luaran.

 Faktor dalaman termasuk watak pemohon pinjaman, keupayaan pemohon

pinjaman untuk membayar balik hutang, cagaran yang boleh digunakan dan
modal yang dimiliki. Faktor luaran termasuklah keadaan ekonomi yang
mungkin menjejaskan keupayaan pembayaran balik hutang pemohon.
 Perlu diingat bahawa analisis kredit 5C melibatkan analisis subjektif dan

juga kuantitatif yang hanya perlu dilakukan oleh kredit atau pinjaman
pegawai yang terlatih dan berpengalaman untuk membuat keputusan kredit
yang kuat dan kukuh.
Analisis nisbah Cagaran

Biro kredit Keputusan kredit

Topik  Polisi
12 Harga
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan sejarah perkembangan polisi harga dalam industri
perbankan Malaysia di Malaysia;
2. Mengenal pasti komponen kadar pinjaman asas (BLR ‒ base lending
rate);
3. Mengira kadar pinjaman asas; dan
4. Membincangkan faktor yang mempengaruhi polisi harga.
 PENGENALAN
Kita sering membaca di akhbar mengenai kadar faedah bank yang meningkat
atau menurun selaras dengan keadaan semasa. Adakah anda tahu mengapa ini
berlaku? Sebelum kita menjawab soalan ini, pertama kita harus mengetahui dan
memahami bagaimana kadar faedah yang diperoleh. Dalam topik ini, kita akan
didedahkan dengan polisi harga, iaitu polisi harga kadar faedah.
Setiap bank komersil perlu mempunyai dasar harga yang kompetitif sendiri bagi
memastikan kelangsungan hidup dan pertumbuhannya. Dasar penetapan harga
bank perdagangan di Malaysia tidak dikawal sepenuhnya oleh bank itu sendiri.
Dasar penetapan harga bank ini memang tertakluk kepada peraturan dan
kawalan Bank Negara Malaysia (BNM). Sejarah perkembangan polisi harga
industri perbankan menunjukkan bagaimana BNM telah melonggarkan
peraturan dan kawalan sedikit demi sedikit dari semasa ke semasa. BNM
kembali memainkan peranan penting dalam aspek ini dengan mengenakan
peraturan baharu apabila terdapat ketidakstabilan dalam industri perbankan.

TOPIK 12 POLISI HARGA  255
12.1 POLISI HARGA
SEMAK KENDIRI 12.1
Sebagai pelanggan bank di Malaysia, adakah anda memikirkan

bagaimana institusi kewangan menentukan kadar faedah ke atas
pinjaman seperti pinjaman kereta, pinjaman perumahan dan pinjaman
perindustrian? Adakah institusi-institusi ini menggunakan formula
tertentu atau adakah BNM menentukan kadar faedah untuk pinjaman
ini?
Harga dasar melibatkan penentuan kadar faedah bank akan mengenakan

bayaran pelanggan untuk menggunakan pinjaman yang ditawarkan oleh bank.
Ia ialah faktor tunggal yang menentukan keuntungan mana-mana bank
perdagangan. Secara tidak langsung, kadar faedah yang ditawarkan kepada
pelanggan mendepositkan memainkan peranan dalam proses penggubalan dasar
harga bank perdagangan.
Secara umumnya, kadar faedah purata yang dikenakan oleh bank perdagangan
berasal daripada persamaan berikut:
K=I+P+C+H+M
Iaitu:
K = Kadar faedah pinjaman

I = Kadar faedah deposit
P = Kos pentadbiran berkaitan dengan pemprosesan permohonan pinjaman
C = Faktor pampasan
H = Peruntukan hutang lapuk
M = Margin keuntungan

256  TOPIK 12 POLISI HARGA
Faktor pampasan bermakna pelarasan dibuat untuk mengambil kira kehilangan

pendapatan ditanggung oleh bank perdagangan kerana sebab berikut:
(a) Kadar faedah ke atas pinjaman sektor keutamaan biasanya lebih rendah
daripada kadar faedah yang dibayar ke atas deposit pelanggan;
(b) Memegang pulangan yang rendah instrumen kewangan sektor awam

seperti bil perbendaharaan dan sekuriti kerajaan dalam memenuhi
keperluan rizab kecairan; dan
(c) Deposit tidak dikenakan faedah disimpan dengan BNM untuk memenuhi
keperluan rizab berkanun (SRR ă statutory reserve requirement).
12.2 SEJARAH PERKEMBANGAN POLISI

HARGA
Hari ini, semua pelanggan bank dikenakan faedah berdasarkan konsep kadar
pinjaman asas (BLR ă base lending rate). Sebelum kita membincangkan
bagaimana BLR dikira, pertama kita harus belajar tentang sejarah pembangunan
polisi harga bank perdagangan di Malaysia, terutamanya peranan BNM sebagai
pemimpin. Ini akan membantu kita memahami evolusi kaedah pembayaran
yang digunakan oleh bank. Evolusi polisi harga boleh diklasifikasikan kepada
empat peringkat seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 12.1.
Rajah 12.1: Evolusi polisi harga
(a) Kawalan Kadar Faedah yang Ditadbir

Pada tahun 1960-an, iaitu selepas Malaysia mencapai kemerdekaan, sistem
perbankan di negara ini masih dipengaruhi oleh British. Pada masa itu,
bank di Malaysia menggunakan kadar perdana sebagai penentu dasar
pinjaman. Di bawah sistem ini, kadar faedah bank terkemuka akan menjadi
kadar faedah bank lain.

Untuk mengurangkan pengaruh British, BNM membina kawalan kadar

faedah berdasarkan situasi tempatan. Di bawah kawalan itu, BNM
menetapkan kadar yang paling rendah kepentingan yang dibenarkan
untuk pinjaman bank dan kadar tertinggi kepentingan yang dibenarkan
untuk deposit dengan kerjasama Persatuan Bank-bank di Malaysia (ABM ă
Association of Banks in Malaysia). Pada bulan Oktober 1966, kadar
pinjaman utama yang digunakan dalam sistem British telah digantikan
dengan kadar berikut:
(i) Kadar Pinjaman Perdana

Kadar paling rendah faedah ke atas pinjaman bank yang ditawarkan
kepada peminjam dengan kedudukan kredit yang terbaik.
(ii) Kadar Keutamaan

Kadar keutamaan ialah kadar faedah yang istimewa yang ditawarkan
kepada sektor awam seperti agensi kerajaan dan jabatan, pinjaman
dari bank perdagangan.
Kadar faedah khas ini adalah lebih rendah daripada apa-apa kadar
faedah biasa yang dikenakan kepada pelanggan lain. Kepentingan
khas ini biasanya 50 mata asas lebih rendah daripada kadar perdana.
Jika kadar perdana ialah 8%, kadar istimewa akan menjadi 7.5%.
(iii) Kadar Keutamaan Sektor Pinjaman

Pinjaman sektor keutamaan seperti pinjaman perumahan, dan
pinjaman kepada industri kecil dan sederhana telah dikenakan kadar
faedah yang lebih rendah daripada kadar faedah yang dikenakan ke
atas pinjaman biasa.
(b) Kawalan Kadar Faedah Pasaran

Pada awal tahun 1970, rejim kadar faedah yang ditadbir digantikan dengan
rejim kadar faedah pasaran. Mulai tarikh 23 Oktober 1978, bank
perdagangan dibenarkan untuk menetapkan kadar faedah mereka sendiri
dengan membuat rujukan kepada kadar faedah yang ditetapkan oleh tiga
bank utama, iaitu Bank Bumiputera Malaysia Bhd (BBMB), Malayan
Banking Bhd (MBB) dan Chartered Bank (kini dikenali sebagai Standard
Chartered).

(c) Kawalan Kadar Pinjaman Asas (BLR)

Selepas rejim kadar faedah yang didorong oleh pasaran, terdapat evolusi
dasar harga lagi pada tahun 1981, 1983, 1984 hingga 1985 dan 1987.
(i) Tahun 1981

Pada lewat tahun 1981, kadar pinjaman asas (BLR) telah diperkenalkan
bagi menggantikan kadar pinjaman perdana. Sejak itu, kadar faedah
pinjaman bank perdagangan telah disandarkan kepada BLR. Dengan
kata lain, kadar faedah ke atas pinjaman yang boleh berbeza-beza
mengikut pergerakan BLR.
Contohnya, pada tarikh 1 Oktober, Simon mendapat pinjaman

perumahan dan dikenakan kadar faedah pinjaman sebanyak BLR +
1%. BLR ialah 5% pada masa itu, maka kadar faedah yang dikenakan
bagi pinjaman Simon ialah 6%. Pada tarikh 17 Disember, BNM
meningkatkan BLR menjadi 6%. Oleh itu, kadar faedah yang
dikenakan ke atas pinjaman Simon telah meningkat kepada 7% (iaitu
6% + 1%).
(ii) Tahun 1983

Pada tarikh 1 November 1983, setiap bank diperlukan untuk mengira
BLR mereka sendiri berdasarkan kos dana selepas mengambil kira
kos rizab berkanun, kos keperluan kecairan dan kos overhed. Kadar
faedah maksimum bank dibenarkan untuk dikenakan ke atas
pelanggan ialah jumlah BLR yang diumumkan ditambah margin
keuntungan sasaran mereka. Bank telah diberikan kelonggaran untuk
menetapkan margin keuntungan masing-masing.
(iii) Tahun 1984 Hingga 1985

Semasa kemelesetan ekonomi pada tahun 1984 dan 1985, BNM
kembali mengawal BLR kerana keengganan bank perdagangan untuk
menyelesaikan kadar faedah yang semakin teruk antara jurang 
jurang kadar faedah pinjaman dan kadar faedah deposit adalah
semakin lebih luas.
(iv) Tahun 1987

Berkuat kuasa dari tarikh 1 September 1987, bank perdagangan
dikehendaki untuk menetapkan BLR mereka pada 50 mata asas lebih
tinggi daripada BLR kedua-dua bank terkemuka. Sebagai contoh, jika
BLR Malayan Banking Bhd ialah 5%, BLR bagi bank lain akan
menjadi 5.5% (iaitu 5% + 0.5%). Kadar faedah maksimum yang
dibenarkan bank untuk dikenakan kepada pelanggan adalah
bersamaan dengan jumlah BLR dan premium risiko maksimum. Di

bawah sistem ini, premium risiko yang diukur risiko kredit

pelanggan ialah antara 1% hingga 4%.
Premium risiko dikenakan pelbagai daripada pelanggan kepada

pelanggan, tertakluk kepada integriti kredit masing-masing. Sebagai
contoh, jika BLR bank ialah 6%, kadar faedah pinjaman perumahan yang
ditawarkan oleh bank yang mungkin 6% + 1%, iaitu 7% kerana rumah itu
akan digunakan sebagai cagaran. Pinjaman pengguna lain boleh dikenakan
pada kadar faedah yang lebih tinggi, walaupun setinggi 6% + 4%, iaitu 10%
kerana sifat semula jadi risiko yang tinggi.
BLR telah diperkenalkan kerana kekaburan kadar pinjaman utama, iaitu

komponen kadar pinjaman perdana tidak ditakrifkan atau khusus.
Sebaliknya, ia adalah jelas bahawa kadar faedah berasaskan BLR terdiri
daripada komponen berikut:
(i) Kos dana;

(ii) Kos rizab berkanun;
(iii) Kos keperluan aset cair;
(iv) Kos overhed; dan
(v) Margin keuntungan.
AKTIVITI 12.1
Anda telah mendapat pinjaman perumahan sebanyak RM90,000 untuk

membeli sebuah rumah. Tempoh pinjaman ialah 25 tahun dan kadar
faedah adalah pada BLR + 1%. Pada masa pinjaman itu diluluskan,
BLR ialah 6% dan bayaran balik bulanan ialah RM637.
Apakah kesan ke atas pinjaman anda jika BLR berubah? Adakah

peningkatan bayaran bulanan anda dengan sebarang pertambahan BLR
atau sebaliknya?
Adakah institusi kewangan anda memberitahu anda tentang sebarang

perubahan dalam BLR dan kesannya terhadap pinjaman anda? Anda
boleh mengetahui daripada mana-mana pegawai kredit institusi
kewangan anda maklumat mengenai impak ke atas pinjaman anda
akibat pergerakan BLR.

(d) Kawalan BLR Baharu

Sejak liberalisasi kadar faedah pinjaman, BNM telah membuat beberapa
perubahan kepada formula BLR untuk meningkatkan tindak balas kadar
pinjaman bank terhadap dasar monetari negara. Selepas perubahan yang
dibuat dalam tahun 1980-an, perubahan seterusnya telah diperkenalkan
pada tahun 1990-an yang menandakan satu lagi fasa evolusi polisi harga.
Pada tahun 1991, 1995 dan 1998 menyaksikan evolusi ini lagi dasar harga.
(i) Tahun 1991

Pada tarikh 1 Februari 1991, BNM telah mengeluarkan kawalan ke
atas BLR dan rejim kadar faedah yang berorientasikan pasaran telah
diperkenalkan semula. BLR baharu dilaksanakan kerana BLR yang
diperkenalkan pada tahun 1983 gagal untuk menentukan komponen
kos tertentu.
Bank perdagangan tidak lagi diperlukan untuk menambat BLR

masing-masing kepada BLR bank terkemuka; mereka dibenarkan
untuk menetapkan BLR berdasarkan formula standard berikut:
BLR = Kos pembiayaan + Kos kakitangan + Kos overhed +

Margin keuntungan nominal (0.25)%
(ii) Tahun 1995

Mulai bulan November 1995, BNM menetapkan formula untuk BLR
bank perdagangan bagi setiap bulan berdasarkan kadar faedah
antara bank bagi purata tiga bulan sebelumnya. Sebagai contoh, BLR
bagi bulan April bergantung pada kadar antara bank bagi bulan Mac.
Kadar antara bank ialah kadar faedah yang bank caj ke atas satu
sama lain untuk pinjaman diurusniagakan dalam pasaran antara
bank. Bagi maksud pengiraan BLR di bawah fasa evolusi, Kuala
Lumpur Kadar Tawaran antara Bank (KLIBOR ă Kuala Lumpur
Interbank Offered Rate) digunakan sebagai kadar antara bank.
KLIBOR bulan lepas  0.08%

BLR = + 2.5%
1  SRR%

Iaitu:
0.8 = Pelarasan untuk baki akaun semasa tanpa faedah
2.5% = Kos pentadbiran yang ditanggung oleh bank dan
nominal margin keuntungan
1  SRR% = Kesan SRR, iaitu keperluan rizab berkanun, iaitu

deposit yang disimpan dengan BNM (tanpa faedah)
untuk menjaga kebajikan bank pelanggan (pendeposit).
Contoh 12.1: Pengiraan BLR

Katakan kadar faedah antara bank bagi tiga bulan ialah 5% dan kadar
SRR 3%, maka BLR bank perdagangan akan menjadi:
5% ï 0.8
BLR = + 2.5%
1  3%
= 4.12% + 2.5%
= 6.62%
(iii) Tahun 1998

Pada bulan September 1998, BNM menggantikan purata KLIBOR
bulan sebelumnya dengan tiga bulan kadar campur tangan semasa
BNM sebagai kadar asas untuk pengiraan BLR. Kadar campur tangan
ialah kadar yang ditentukan oleh BNM untuk mewakili kos dana
bank. BNM menetapkan kadar campur tangan kerana ia tidak
berpuas hati dengan cara bank perdagangan menentukan kos dana.
BLR dikira seperti yang berikut:
Tiga bulan campur tangan BNM  0.8%

BLR = + 2.5%
1  SRR%
Berikutan peraturan semasa, kadar faedah maksimum bank

dibenarkan untuk mengenakan pelanggan mereka ialah BLR ditambah
dengan premium risiko tidak melebihi 2.5%. Premium risiko telah
dikurangkan daripada 4% kepada 2.5% bagi mengurangkan kos
menjalankan perniagaan di Malaysia berikutan krisis kewangan pada
tahun 1997 hingga 1998. Kadar BLR yang lebih rendah akan
menggalakkan pinjaman, maka ia membolehkan perniagaan yang
terjejas dari segi kewangan untuk meneruskan operasi mereka.
Akhirnya, ini akan membantu negara mencapai pemulihan ekonomi
dan kestabilan.

AKTIVITI 12.2
Lakarkan garis masa bagi menandakan evolusi polisi harga. Apakah

peristiwa-peristiwa penting yang berlaku semasa fasa evolusi yang
berbeza polisi harga? Adakah peristiwa mempengaruhi polisi harga
bank? Buat beberapa nota mengenai penemuan anda.
12.3 KOMPONEN KADAR PINJAMAN ASAS

(BLR – BASE LENDING RATE)
Kadar pinjaman asas (BLR ‒ base lending rate) mempunyai elemen kos campur
harga, iaitu bank dibenarkan untuk mengambil daripada pelanggan kos
pinjaman ditambah dengan margin keuntungan. Biasanya, kadar faedah pada
kadar BLR hanya diberikan kepada pelanggan terbaik bank. Pelanggan terbaik
bermakna pelanggan dengan tahap tertinggi integriti kredit. Biasanya hanya 20%
daripada jumlah pinjaman disebut harga pada kadar BLR. Pelanggan lain
dikenakan kadar faedah pada BLR + 1% hingga 4%, bergantung pada tahap
integriti kredit mereka dan jenis pinjaman yang terlibat.
Komponen BLR dapat dilihat dalam formula berikut:
BLR = Kos dana + Kos kakitangan + Kos overhed + Margin keuntungan 0.25%
Iaitu:
(a) Kos dana = Perbelanjaan faedah TOLAK Pendapatan faedah daripada

kecairan aset.
Formula yang digunakan untuk mengira kos dana dinyatakan dalam nilai
peratusan adalah seperti yang berikut:
Faedah dibayar  Faedah diterima

Kos dana (%) =
Dana yang ada untuk pembiayaan
Faedah dibayar = Faedah yang dibayar oleh bank kepada pendeposit.
Faedah yang diterima = Faedah diterima oleh bank daripada pelaburan

dalam sekuriti.

Dana yang ada = Deposit semasa
untuk pembiayaan (+) Deposit simpanan

(+) Deposit tetap
(+) Deposit KLIBOR
(+) SWAP
(+) Deposit antara bank
(+) Dana pejabat ketua (pinjaman jangka panjang)
(-) Rizab berkanun dan aset cair
(b) Kos kakitangan ialah jumlah kos kakitangan (termasuk pembayaran bonus)
TOLAK kos kakitangan yang berkaitan dengan aktiviti bukan pinjaman.
Formula yang digunakan untuk mengira kos kakitangan yang dinyatakan
dalam nilai peratusan adalah seperti yang berikut:
Jumlah kos kakitangan yang

berkaitan dengan aktiviti pinjaman
Kos kakitangan  %  =
(c) Kos overhed ditakrifkan sebagai jumlah kos overhed (tidak termasuk
kerugian pinjaman) TOLAK kos overhed yang tidak berkaitan dengan
aktiviti pinjaman. Formula yang digunakan untuk mengira kos overhed
dinyatakan dalam nilai peratusan adalah seperti yang berikut:
Jumlah kos overhed yang berkaitan

dengan aktiviti pinjaman
Kos overhed  %  =
Contoh 12.2 adalah untuk membantu anda memahami pengiraan BLR.

Contoh 12.2: Pengiraan BLR

Yang berikut ialah maklumat kewangan Bank Perdana Bhd:
RM (Juta)
Dana yang ada untuk pembiayaan 250
Kos dana 8
Kos overhed 8
Kos kakitangan 4
Apakah BLR Bank Perdana Bhd?
8
Kos dana =
250
= 3.2%
4
Kos kakitangan =
250
= 1.6%
4
Kos overhed =
250
= 1.6%
BLR = 3.2% + 1.6% + 0.25%

= 6.65%
4
Kos kakitangan =
250
= 1.6%
Bank Perdana Bhd dibenarkan untuk mengenakan kadar faedah pinjaman

pelanggannya yang terdiri daripada 7.65% (BLR + 1%) kepada 10.65% (BLR +
4%). Ini tidak terpakai kepada pelanggan terbaiknya yang boleh dikenakan kadar
BLR sahaja.

Terdapat beberapa kontroversi berhubungan komponen BLR, khususnya

pengecualian kerugian pinjaman daripada kos overhed. Sesetengah pihak
berpendapat bahawa kerugian pinjaman perlu diperuntukkan dalam pengiraan
BLR kerana ia adalah sebahagian daripada kos untuk menjalankan perniagaan
perbankan yang berisiko tinggi secara lumrah. Mereka merasakan bahawa BLR
baharu merugikan semua pihak kecuali peminjam.
Pada masa yang sama, ada pihak bertentangan yang memihak kepada BLR
baharu. Mereka berpendapat bahawa bank perlu bertanggungjawab untuk
kelemahan mereka sendiri dalam membuat keputusan kredit. Terdapat banyak
pandangan bahawa kelemahan peminjam berisiko tidak sepatutnya ditanggung
oleh peminjam mantap. Mereka juga menegaskan bahawa peminjam tidak boleh
dibebani dengan kelemahan pengurusan bank. Walau bagaimanapun, kita perlu
sedar bahawa pengurusan bank yang lemah bukan satu-satunya punca pinjaman
tidak berbayar dan pinjaman yang tidak baik. Kelemahan pengurusan peminjam
dan keadaan ekonomi yang di luar kawalan sesiapa pun juga menyumbang
kepada kewujudan dan pertumbuhan dalam pinjaman tidak berbayar dan
pinjaman yang tidak baik.
12.4 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI POLISI

HARGA
AKTIVITI 12.3
Melalui sejarah pembangunan polisi harga, kita dapat melihat bahawa

BNM memainkan peranan yang penting dalam penentuan harga kadar
faedah pinjaman yang dikenakan oleh bank perdagangan di Malaysia.
Berdasarkan pemahaman anda tentang evolusi polisi harga di
Malaysia, apakah faktor-faktor lain yang boleh mempengaruhi dasar
harga bank perdagangan di Malaysia?
Bank komersil hendaklah mengikut peraturan yang ditetapkan mengenai BNM

untuk penggubalan dasar harga, namun dasar harga bank memang boleh
dipengaruhi oleh faktor lain, iaitu:
(a) Kadar pulangan bagi alternatif pelaburan;

(b) Hubungan bank-peminjam;
(c) Kos dana;
(d) Tempoh matang pinjaman;

(e) Tahap risiko;

(f) Kos mengeluarkan dan mentadbir pinjaman; dan
(g) Persaingan.
Mari kita mempelajari huraian bagi faktor ini.
(a) Kadar Pulangan bagi Alternatif Pelaburan

Semua bank mempunyai pelbagai pelaburan jangka pendek dan jangka
panjang selain daripada aset pinjaman. Keadaan dalam pasaran wang dan
pasaran modal mempengaruhi tahap bank yang bersedia untuk melabur
dalam pinjaman dan pendahuluan.
Antara semua aset bank, pinjaman dan pendahuluan dipercayai menjana

pulangan tertinggi bagi bank. Selaras dengan teori portfolio, pinjaman dan
pendahuluan adalah juga aset berisiko tinggi. Oleh itu, perubahan dalam
pasaran wang dan modal pasaran memainkan peranan penting dalam
penentuan harga pinjaman. Contohnya, jika kadar yang lebih tinggi
daripada pulangan dijangka daripada pelaburan alternatif bank,
pengurusan bank itu perlu mempertimbangkan semula atau mengkaji
semula kadar pinjaman bank.
(b) Hubungan Bank-Peminjam

Rekod prestasi pelanggan juga mempengaruhi harga pinjaman. Bank A
akan mengambil kadar pinjaman yang berbeza antara pelanggan sedia ada
dan pelanggan baharu. Terdapat perbezaan dalam kadar pinjaman antara
pelanggan sedia ada juga, ia bergantung pada rekod prestasi mereka.
(c) Kos Dana

Deposit membentuk sumber utama dana dari mana-mana bank. Kos
deposit memperoleh disebut kos dana. Oleh sebab kos berbeza daripada
satu deposit dengan deposit lain, bank perlu menggunakan kos purata
berwajaran sebagai kos sebenar dananya.
Keupayaan bank untuk bersaing amat bergantung pada keupayaannya

untuk mengekalkan kos dana yang rendah. Untuk mencapai matlamat ini,
bank perlu menganalisis asas depositnya secara sistematik dan mengambil
kira faktor seperti tahap deposit yang diperlukan untuk setiap kategori.
Analisis ini juga perlu mengambil kira keperluan rizab berkanun dan
keperluan kecairan minimum yang boleh memberikan kesan secara
langsung kepada kos dana.

Kos dana ialah komponen terbesar dalam kadar pinjaman mana-mana

bank. Sehubungan itu, bank perlu berusaha untuk mengurangkan kos ini.
(d) Tempoh Matang Pinjaman

Selaras dengan pulangan risiko perdagangan, lagi lama tempoh matang
pinjaman, semakin tinggi risiko, maka lebih tinggi pulangannya. Semakin
lama dana berada dalam pelaburan (pinjaman), semakin tinggi risiko yang
ditanggung oleh bank kerana lebih pendedahan kepada ketidaktentuan
masa depan termasuk kedudukan kewangan peminjam. Oleh itu, bank
perlu diberi ganjaran pulangan yang lebih tinggi bagi kesediaan mereka
untuk mengambil risiko yang lebih tinggi. Kadar faedah tetap yang
bertentangan dengan kadar faedah yang berubah-ubah atau terapung
mendedahkan bank kepada risiko yang lebih tinggi juga.
Kadar faedah yang berubah-ubah atau terapung berbeza dengan kadar

faedah pasaran. Jika kadar pasaran meningkat, begitu juga kadar faedah
yang berubah-ubah dan sebaliknya.
Pinjaman dengan tempoh matang yang pendek biasanya dikenakan kadar

faedah yang lebih rendah daripada pinjaman dengan tempoh matang yang
panjang kerana jangka masa yang lebih pendek bermakna risiko yang lebih
rendah.
(e) Tahap Risiko

Beberapa pinjaman mempunyai risiko yang lebih tinggi daripada yang
lain. Sebagai contoh, pinjaman pengguna dianggap lebih berisiko daripada
pinjaman perdagangan. Oleh itu, pinjaman pengguna dikenakan kadar
faedah yang lebih tinggi.
(f) Kos Mengeluarkan dan Mentadbir Pinjaman

Kos mengeluarkan dan mentadbir pinjaman bergantung pada perkara
berikut:
(i) Skop penyiasatan kredit diperlukan;

(ii) Kos memperoleh dan meletakkan cagaran dalam perintah; dan
(iii) Perbelanjaan berkaitan dengan pungutan bayaran balik pinjaman.
Pengurus atasan bank harus menentukan perbelanjaan overhed jabatan

kredit untuk memudahkan penilaian ke atas keberkesanan dan keuntungan
fungsi pinjaman bank.

(g) Persaingan
AKTIVITI 12.4
Di negara kita, terdapat pelbagai institusi kewangan bersaing antara satu

sama lain untuk mendapatkan pelanggan. Bagaimanakah persaingan ini
mempengaruhi harga produk bank?
Terdapat persaingan sengit dalam industri perbankan. Bank perdagangan

bukan sahaja bersaing sesama mereka dari segi harga, setiap daripada
mereka perlu bersaing dengan semua institusi kewangan lain dalam sistem
perbankan dan juga sistem kewangan bukan bank.
LATIHAN 12.1
1. Apakah yang akan berlaku kepada bank sekiranya polisi harga

tidak digubal dengan baik?
2. Bincangkan komponen kadar pinjaman asas (BLR) dengan

memberikan contoh-contoh yang sesuai.
3. Bank Perdana Bhd hampir meluluskan permohonan pinjaman

berikut:
(a) Permohonan oleh peguam untuk pinjaman bagi membeli

sebuah rumah.
(b) Permohonan oleh usahawan untuk pinjaman membeli

barang-barang pengguna.
(c) Permohonan oleh kerajaan negeri untuk pinjaman membina

jambatan.
Apakah kadar faedah yang perlu Bank Perdana Bhd kenakan ke

atas setiap pinjaman tadi jika BLR ialah 6%?

AKTIVITI 12.5
Layari laman web institusi kewangan di Malaysia dan buat

perbandingan ke atas kadar faedah pinjaman mereka berdasarkan
kategori pinjaman. Apakah kesimpulan yang boleh anda buat daripada
perbandingan anda? Anda boleh mengakses laman web institusi-
institusi ini melalui pautan di laman web BNM di http://www.bnm.
gov.my.
 Dasar penentuan harga industri perbankan dipengaruhi oleh kaedah dan

formula yang ditetapkan oleh bank pusat, Bank Negara Malaysia.
 Bank menikmati tahap fleksibiliti tertentu dengan mempunyai kawalan ke

atas kos operasi mereka sendiri.
 Setiap bank bebas untuk menetapkan BLR mereka sendiri tetapi komponen
BLR dikawal oleh Bank Negara Malaysia.
 Polisi harga adalah penting untuk mana-mana bank kerana ia menentukan

keuntungan dan kesinambungan bank.
 Polisi harga bank dipengaruhi oleh beberapa faktor lain.
Kadar keutamaan Kadar pinjaman perdana

Kadar pinjaman asas

Topik  Polisi
13 Cagaran
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan rasional cagaran dalam pinjaman;
2. Mengenal pasti jenis cagaran yang diperlukan oleh bank
perdagangan;
3. Membincangkan kriteria pemilihan cagaran; dan
4. Memohon pinjaman berdasarkan nisbah cagaran dalam membuat
keputusan kredit.
 PENGENALAN
Cagaran ialah prinsip ketiga pinjaman, selepas prinsip tujuan dan prinsip
pembayaran. Secara umum, cagaran bermaksud aset yang dicagarkan oleh
peminjam untuk mendapatkan pinjaman. Tidak semua aset boleh diterima
sebagai cagaran. Bank mempunyai polisi cagaran mereka sendiri yang
menentukan jenis aset yang boleh diterima sebagai cagaran.
Isu utama polisi cagaran adalah berkaitan fungsi sebenar cagaran iaitu mengapa
cagaran diperlukan dalam pinjaman. Isu ini dihadapi kerana ramai pelanggan
bank gagal untuk mendapatkan pinjaman kerana cagaran yang tidak mencukupi.
Syarikat Jaminan Kredit (SJK) telah ditubuhkan kerana perniagaan kecil
menghadapi kesukaran mendapatkan pinjaman dari bank perdagangan dan
institusi kewangan disebabkan kekurangan atau ketiadaan cagaran.

TOPIK 13 POLISI CAGARAN  271
13.1 MENGAPAKAH CAGARAN DIPERLUKAN?
AKTIVITI 13.1
Sebagai pelanggan industri perbankan di Malaysia, adakah anda pernah

tertanya bagaimana institusi kewangan menentukan kadar faedah yang
dikenakan ke atas pinjaman seperti pinjaman kereta dan pinjaman
perumahan? Adakah institusi-institusi ini menggunakan beberapa
formula tertentu atau BNM menentukan semua kadar faedah?
Bank perdagangan di Malaysia muncul sebagai cagaran yang berorientasi

sehingga ramai orang berpendapat bahawa ia adalah mustahil untuk
mendapatkan pinjaman tanpa sebarang cagaran. Sesetengah orang berpendapat
bahawa pinjaman adalah selamat selagi tujuan pinjaman adalah kukuh, dan
jadual dan sumber pembayaran memuaskan.
J. P. Morgan, jurubank terkenal di Amerika berkata:
„Pegawai bank sebenar ialah yang menyediakan pinjaman

tanpa cagaran yang mencukupi. Sesiapa sahaja boleh menjadi
pemberi pinjaman jika pinjaman dijamin sepenuhnya.‰
Ramai orang mempunyai tanggapan negatif tentang polisi cagaran bank kerana
mereka tidak memahami sepenuhnya fungsi bank. Bank sememangnya
pemegang amanah untuk pelanggan pendeposit mereka yang digunakan sebagai
sumber pinjaman. Sebagai pemegang amanah, bank mempunyai tanggungjawab
untuk memastikan keselamatan deposit pelanggan mereka. Sehubungan dengan
itu, bank tidak memberi pinjaman berdasarkan prinsip tujuan dan prinsip
pembayaran hanya untuk ketidaktentuan dalam pelbagai aspek boleh
menjejaskan keupayaan peminjam bagi membayar balik pinjaman masing-
masing pada masa akan datang.

272  TOPIK 13 POLISI CAGARAN
Fungsi sebenar cagaran adalah untuk mengurangkan risiko kredit pinjaman.

Walau bagaimanapun, cagaran tidak boleh dianggap sebagai pengganti untuk
integriti kredit peminjam. Pegawai pinjaman tidak perlu membuat keputusan
kredit berdasarkan perbandingan semata-mata antara nilai cagaran dan jumlah
pinjaman. Cagaran mesti dianggap sebagai barisan terakhir pertahanan yang
melindungi pinjaman daripada ketidaktentuan masa depan. Perlu ditekankan
bahawa dasar cagaran diperlukan untuk melindungi kepentingan pendeposit.
13.2 JENIS CAGARAN

Rajah 13.1 mengilustrasikan keadaan permohonan pinjaman.
Rajah 13.1: Situasi permohonan pinjaman
Jenis aset yang boleh diterima oleh bank sebagai cagaran ialah:
(a) Bangunan dan kelengkapan;

(b) Gadai janji ke atas tanah, bangunan dan kelengkapan;
(c) Tugasan inventori dan akaun belum terima;
(d) Penyerahan hak polisi insurans;
(e) Pemberian hak keutamaan dalam anak syarikat; dan
(f) Jaminan peribadi.

Jenis aset ini diterangkan di sini dengan lebih lanjut.
(a) Bangunan dan Kelengkapan

Bangunan dan kelengkapan sering diterima sebagai cagaran kerana aset ini
boleh dijual sekiranya peminjam gagal membuat bayaran balik pinjaman.
Hasil jualan digunakan khusus untuk menyelesaikan baki tertunggak
pinjaman.
(b) Gadai Janji ke atas Tanah, Bangunan dan Kelengkapan

Gadai janji ke atas tanah, bangunan dan kelengkapan sering diterima
sebagai cagaran kerana aset tersebut boleh dijual seandainya peminjam
gagal membuat bayaran balik pinjaman. Hasil jualan digunakan khusus
untuk menyelesaikan baki tertunggak pinjaman.
(c) Tugasan Inventori dan Akaun Belum Terima

Peminjam boleh menyerahkan hak kepada bank untuk inventori dan akaun
belum terima sebagai cagaran untuk pinjaman. Jenis cagaran biasanya
digunakan untuk pembiayaan modal kerja.
Akaun belum terima atau penghutang biasanya lebih digemari melebihi

inventori kerana nilai sebenar yang lebih stabil; nilai sebenar inventori
berbeza-beza mengikut kualiti, jenis dan lokasi inventori. Walaupun akaun
belum terima dan inventori boleh diterima sebagai cagaran, pegawai kredit
perlu menilai terlebih dahulu sebelum membuat sebarang keputusan
kredit:
(i) Berapa peratuskah hutang akaun belum terima yang digunakan

sebagai cagaran dijangka bertukar menjadi hutang lapuk?
(ii) Adakah kesahan akaun belum terima berkenaan telah disahkan

secara terus dengan penghutang yang dikatakan?
(iii) Adakah tempoh kutipan purata, akaun perolehan belum terima dan
akaun belum terima penuaan berbanding dengan purata industri,
angka tahun sebelumnya dan terma kredit syarikat?
(iv) Adakah satu atau dua akaun besar merupakan sebahagian besar
daripada portfolio akaun belum terima?
(v) Adakah pemohon pinjaman mengutip deposit daripada pelanggan

perdagangan dengan syarat pesanan pelanggan akan dihantar pada
masa akan datang?

(d) Penyerahan Hak Polisi Insurans

Bank perdagangan biasanya enggan menerima penyerahan hak polisi
insurans sebagai cagaran kerana masalah unik yang berkaitan dengan jenis
cagaran ini. Contohnya, pinjaman yang dijamin oleh polisi insurans hayat
terdedah kepada masalah berikut:
(i) Bolehkah pihak ketiga membuat apa-apa tuntutan ke atas polisi

sekiranya pemegang polisi membunuh diri?
(ii) Adakah persetujuan daripada benefisiari polisi diperlukan?
(iii) Bolehkah hak untuk polisi insurans yang berkenaan diberikan?
(iv) Adakah pilihan yang berkaitan dengan penyelesaian insurans

memuaskan?
(v) Adakah terdapat apa-apa peruntukan khas atau dokumentasi yang

terlibat?
Biasanya penyerahan hak polisi insurans diterima sebagai perlindungan

untuk pinjaman sekiranya berlaku kematian peminjam atau sebagai
cagaran jika polisi mempunyai nilai tunai. Bank lazimnya meminta
pelanggan pinjaman perumahan untuk membeli insurans hayat sebagai
perlindungan untuk pinjaman sekiranya berlaku kematian sebagai
tambahan kepada gadai janji ke atas hartanah berkenaan. Sekiranya
peminjam meninggal dunia sebelum pinjaman perumahan beliau
dijelaskan sepenuhnya, syarikat insurans akan membayar bank jumlah
pinjaman belum jelas dan hak pemilikan kepada harta akan diberi kepada
harta pusaka peminjam.
(e) Pemberian Hak Keutamaan dalam Anak Syarikat

Pemberian hak keutamaan dalam anak syarikat mempunyai masalah yang
berkaitan dengan menentukan nilai cagaran, dan memantau dan
mengawal cagaran.
(f) Jaminan Peribadi

Cagaran dalam bentuk jaminan peribadi mempunyai masalah berikut:
(i) Pegawai kredit mesti menjalankan analisis kredit penjamin seolah-

olah penjamin memperoleh pinjaman dari bank. Ini meningkatkan
beban kerja jabatan kredit;
(ii) Imej dan reputasi penjamin boleh mempengaruhi pertimbangan

pegawai kredit ke tahap yang analisis kredit perlu diabaikan;

(iii) Sebagai salah satu orang yang sama boleh bertindak sebagai
penjamin bagi banyak pinjaman atau peminjam, bank adalah
tertakluk kepada tuntutan dikurangkan atas menegaskan penjamin
sekiranya berlaku kemungkiran oleh peminjam; dan
(iv) Lebih sering daripada tidak, penjamin tidak melihat jaminan mereka
secara serius walaupun tanggungjawab mereka seberat peminjam. Ia
kemungkinan besar bahawa penjamin akan menyatakan rasa tidak
senang ke atas bank itu jika dia dipanggil akibat daripada
kemungkiran oleh peminjam. Penjamin cenderung untuk mendakwa
bahawa bank perlu membuat tuntutan terhadap peminjam dan
bukannya penjamin. Sesungguhnya ia adalah salah bagi penjamin
mempunyai pendapat sedemikian yang boleh dikaitkan dengan
kejahilan mereka bahawa tanggungjawab mereka adalah sama berat
dengan peminjam.
AKTIVITI 13.2
Layari laman web bank perdagangan melalui hiperpautan di laman

web BNM di http://www.bnm.gov.my dan ketahui jenis cagaran yang
diterima oleh bank-bank ini. Bandingkan penemuan penyelidikan anda
dengan apa yang telah dibincangkan di sini. Apakah kesimpulan yang
boleh anda buat?
13.3 KRITERIA PEMILIHAN CAGARAN

Secara umum, bank menerima cagaran yang mempunyai sifat cair, nilai stabil,
boleh dipasarkan dan boleh dinilai dengan mudah. Ciri-ciri ini adalah penting
kerana ia boleh mempengaruhi kedudukan bank apabila bank itu perlu
melupuskan cagaran.
(a) Kecairan
Aset dianggap cair jika ia boleh dilupuskan atau dijual tanpa kerugian
besar kepada penjual. Sebagai contoh, jika aset mempunyai nilai pasaran
RM100,000 dan boleh dijual pada harga RM90,000, ia dianggap lebih cair
daripada aset sama yang boleh dijual pada harga RM80,000.

Tahap kecairan aset berkait rapat dengan kebolehpasaran aset, iaitu lebih
kebolehpasaran, lebih tinggi kecairan. Bank lebih suka aset dengan
kecairan yang tinggi untuk mengelakkan kerugian sekiranya mereka perlu
menjual aset akibat daripada keingkaran dalam pembayaran balik
pinjaman oleh peminjam.
(b) Kestabilan Nilai

Bank lebih suka cagaran dengan nilai yang stabil kerana sebarang
perubahan mendadak dalam nilai boleh menjejaskan kedudukan bank
apabila mereka perlu menjual cagaran.
Ini juga menjelaskan mengapa kebanyakan bank enggan menerima sijil

saham sebagai cagaran; saham tidak dapat memastikan perlindungan yang
mencukupi bagi bank sejak harganya boleh berubah secara drastik dan
tidak diduga. Mari kita bayangkan senario berikut sebagai contoh:
Empat bulan lalu, pelanggan mendapat pinjaman berjumlah RM100,000

dan dijamin 20,000 saham yang bernilai RM160,000 pada masa itu. Harga
saham telah menurun daripada RM8 sesaham kepada RM4 sesaham. Ini
bermakna nilai cagaran ialah RM80,000 sahaja yang tidak mencukupi
untuk melindungi pinjaman. Bagi memastikan perlindungan penuh, bank
perlu meminta pelanggan untuk menambah nilai cagaran. Sekiranya
pelanggan tidak dapat memenuhi permintaan itu, bank akan menanggung
kerugian.
(c) Boleh Dipasarkan

Pemasaran cagaran adalah tertakluk kepada syarat cagaran. Bank mahu
cagaran berada dalam keadaan yang baik sekiranya mereka perlu menjual
cagaran yang sama. Sebagai contoh, cagaran dalam bentuk bangunan yang
tidak diselenggarakan dengan baik mungkin mempunyai pasaran yang
rendah. Bank mahu cagaran dengan pasaran yang tinggi untuk pelupusan
mudah sekiranya berlaku keingkaran dalam pembayaran balik pinjaman
oleh peminjam. Faktor boleh dipasarkan juga menunjukkan bahawa
pasaran bersedia atau tuntutan cagaran berkenaan ialah satu keperluan
juga. Dengan kata lain, bank memerlukan cagaran yang mereka boleh
menjual dengan mudah dalam masa yang singkat dan tanpa menanggung
kerugian.
(d) Mudah untuk Dinilai

Bank mahu cagaran yang boleh dinilai dengan mudah. Sebagai contoh,
penilaian ke atas koleksi seni adalah kompleks berbanding penilaian ke
atas pejabat atau kilang. Ciri cagaran ini penting kepada bank kerana aset
yang boleh dinilai dengan mudah biasanya aset yang boleh dijual dengan

mudah. Ciri ini membantu melindungi kedudukan dan kepentingan bank

sekiranya pelupusan cagaran menjadi perlu.
AKTIVITI 13.3
Kami telah membincangkan amalan pemberian pinjaman dan polisi

dalam Topik 10. Tiga prinsip dalam pemberian pinjaman, iaitu prinsip
tujuan, prinsip pembayaran dan prinsip perlindungan adalah antara
isu yang dibincangkan. Terangkan hubungan antara kriteria pemilihan
cagaran, dan tiga prinsip berdasarkan pemahaman anda tentang
prinsip tersebut dan cagaran.
13.4 PINJAMAN TANPA CAGARAN

Pada hakikatnya, pinjaman tanpa cagaran tidak wujud. Yang dikenali sebagai
pinjaman tidak bercagar sememangnya pinjaman yang dijamin oleh jaminan
peribadi. Kita telah belajar bahawa jaminan peribadi diterima oleh bank sebagai
cagaran untuk pinjaman.
Jika bank bercadang untuk meluluskan pinjaman tidak bercagar, ia perlu terlebih
dahulu memastikan bahawa syarat berikut dipenuhi:
(a) Bank mempunyai keyakinan yang sangat tinggi dalam karakter bakal
peminjam;
(b) Bakal peminjam mesti mempunyai lembaran imbangan yang kukuh dan
mesti menunjukkan bukti kekuatan kewangan;
(c) Keupayaan bakal peminjam untuk membayar balik hutang mestilah lebih
daripada mencukupi;
(d) Bakal peminjam perlu mempunyai rekod yang baik dengan bank; dan
(e) Bakal peminjam perlu meminjam daripada satu sumber sahaja.

AKTIVITI 13.4
Sekarang anda perlu menyedari kepentingan cagaran dan mengapa

institusi kewangan memerlukan cagaran. Bagaimanakah anda fikir
bank mencegah kelalaian pinjaman tidak bercagar (tetapi dijamin oleh
jaminan peribadi)? Jawapan anda perlu berdasarkan pemahaman anda
mengenai cagaran dan pengalaman anda sebagai peminjam atau
penjamin pinjaman bank.
Berdasarkan pemahaman anda tentang prinsip-prinsip dalam

pemberian pinjaman dan juga dalam analisis kredit, apakah langkah-
langkah yang anda fikir bank perlu ambil? Anda boleh melayari laman
web bank perdagangan untuk mendapatkan maklumat tambahan.
13.5 PINJAMAN KEPADA NISBAH CAGARAN

Pinjaman kepada nisbah cagaran menunjukkan nilai cagaran yang diperlukan
untuk melindungi pinjaman atau jumlah pinjaman yang boleh diberikan
berdasarkan nilai cagaran yang ditawarkan.
Sebagai contoh, pinjaman 60% kepada nisbah cagaran bermakna bahawa bagi
setiap RM60 pinjaman diberikan, cagaran bernilai RM100 diperlukan. Dengan
kata lain, bakal peminjam yang memohon pinjaman RM60,000 harus
menyediakan cagaran bernilai RM100,000 atau jika bakal peminjam mempunyai
cagaran bernilai RM100,000, kelayakan pinjaman maksimumnya ialah RM60,000.
Kebiasaan bagi pinjaman kepada cagaran nisbah adalah antara 60% hingga 70%.
Ini menunjukkan pendekatan berhemah yang diambil oleh bank yang berkaitan
dengan pinjaman bercagar. Tiada bank dapat mengamalkan pinjaman pada
kadar 100% kepada nisbah cagaran.

LATIHAN 13.1
1. Bincangkan mengapa cagaran diperlukan untuk pinjaman

walaupun tujuan pinjaman dan keupayaan pembayaran balik
pinjaman peminjam adalah mencukupi.
2. Nyatakan cagaran yang berkaitan untuk jenis-jenis pinjaman

berikut:
Jenis Pinjaman Cagaran

Pinjaman berjangka untuk membiayai
pembinaan kilang
Pinjaman modal bekerja
Pinjaman untuk membeli perabot dan peralatan
lain
Pinjaman untuk pembelian saham
Pinjaman peribadi
Pinjaman perumahan
Pinjaman pendidikan
3. Mengapakah kriteria kebolehpasaran dianggap oleh beberapa

bank sebagai kriteria yang paling penting dalam pemilihan
cagaran?
 Pinjaman yang baik adalah salah satu yang perlu dibayar balik melalui
pembubaran aset peminjam, atau daripada pendapatan peminjam atau
keuntungan.
 Pinjaman yang baik bukan salah satu yang perlu dikumpulkan melalui
paksaan penjualan cagaran yang sama.
 Peranan sebenar cagaran adalah untuk melindungi bank terhadap

ketidaktentuan dalam keupayaan pembayaran balik peminjam akan datang.

 Bagi bank, cagaran ialah pilihan terakhir, bukan sumber utama pembayaran
balik pinjaman.
 Polisi pinjaman yang lebih menekankan kepada cagaran sebagai kriteria

pinjaman akan menyebabkan masalah kepada sektor ekonomi tertentu
seperti industri kecil dan sederhana, dan perniagaan baharu yang tidak
mampu untuk menawarkan cagaran.
Jenis cagaran Pinjaman tanpa cagaran

Nisbah cagaran Polisi cagaran

14 Pelaksanaan
Pinjaman
Tidak Berbayar
(NPL ă Non-
performing
Loans)
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menentukan pinjaman tidak berbayar (NPL ă non-performing loans);
2. Mengaplikasikan „kekurangan analisis model kredit 5C‰ untuk
menjelaskan masalah NPL;
3. Mengenal pasti punca dan tanda NPL;
4. Membincangkan keperluan dalam mencegah NPL;
5. Menjelaskan peranan yang dimainkan oleh Danaharta, Danamodal
dan Korporat Jawatankuasa Penyusunan Semula Hutang (CDRC ă
Corporate Debt Restructuring Committee) dalam menyelesaikan
masalah NPL; dan
6. Mengkaji kesan NPL kepada pengurusan bank perdagangan.

282  TOPIK 14 PENGURUSAN PELAKSANAAN PINJAMAN TIDAK BERBAYAR
(NPL – NON-PERFORMING LOANS)
 PENGENALAN
Kegiatan utama bank perdagangan ialah aktiviti pinjaman. Aktiviti ini
melibatkan risiko kredit yang tinggi kerana terdapat potensi peminjam tidak
membuat pembayaran balik. Sekiranya peminjam gagal membuat pembayaran
balik atau tidak mampu untuk membayar balik pinjamannya, pinjaman akan
menjadi pinjaman tidak berbayar (NPL  non-performing loans).
Apabila negara kita dilanda krisis ekonomi pada tahun 1997 hingga 1998,
prestasi kewangan dan kedudukan kebanyakan bank perdagangan telah terjejas
kerana banyak pinjaman menjadi NPL. Masalah NPL menjadi semakin kritikal
sehingga tahap di mana Bank Negara Malaysia telah menubuhkan Danaharta,
Danamodal dan Jawatankuasa Penyusunan Semula Hutang Korporat (CDRC -
Corporate Debt Restructuring Committee) untuk menyelesaikan masalah ini.
14.1 DEFINISI PINJAMAN TIDAK BERBAYAR

SEMAK KENDIRI 14.1
Sebahagian besar daripada kita pernah mendengar istilah „hutang

lapuk‰ dan „pinjaman tidak berbayar‰. Adakah ia sama?
Sebahagian besar daripada kita mungkin berkongsi pendapat yang NPL dan
hutang lapuk adalah sama. Pendapat ini memang tidak benar; pinjaman tidak
berbayar ialah pinjaman yang ingkar atau dekat dengan yang ingkar tetapi masih
terdapat kemungkinan mengutip hutang. Hutang lapuk adalah pinjaman yang
tidak lagi dikutip daripada peminjam dan akan dihapuskan daripada buku
akaun. NPL yang tidak boleh dikutip lagi akan menjadi hutang lapuk.
Pada tahun 1988, Bank Negara Malaysia (BNM) mendefinisikan NPL sebagai
pinjaman bunga yang tidak dibayar sekurang-kurangnya selama 12 bulan (enam
bulan untuk pinjaman sewa beli). BNM mengubah definisi ini pada tahun 1997
dengan memendekkan tempoh kepada tiga bulan. Definisi ini telah diubah sekali
lagi pada tahun 1998 dan tempoh itu dilanjutkan kepada enam bulan.

TOPIK 14 PENGURUSAN PELAKSANAAN PINJAMAN TIDAK BERBAYAR  283
Setelah pengelasan pinjaman sebagai NPL, faedah pinjaman diakru dan tidak
dikreditkan sebagai pendapatan. Dengan kata lain, faedah akan digantung.
Selain itu, jumlah NPL akan ditolak daripada Peruntukan Kerugian Pinjaman.
Akibatnya, keuntungan bank akan dikurangkan dan ini termasuk juga ekuiti
bank.
14.2 KREDIT LAPUK 5C
SEMAK KENDIRI 14.2
Dalam Topik 11, kita telah membincangkan model analisis kredit 5C.
Apakah maksud analisis kredit 5C dan apakah hubungannya dengan
NPL?
Analisis kredit 5C ialah alat kajian yang digunakan untuk menentukan risiko
pembayaran balik hutang atau risiko kredit. 5C merujuk kepada kapasiti,
keadaan, modal, watak dan cagaran. Pada dasarnya, model analisis kredit 5C
boleh dipanggil model analisis kredit 5C yang baik kerana sesiapa yang
membuat keputusan kredit berdasarkan model ini adalah berkemungkinan
membuat keputusan kredit yang baik.
Jika ada model analisis kredit 5C baik, mesti ada model analisis kredit 5C yang
buruk. Model analisis kredit 5C yang buruk telah diperkenalkan oleh Sam
Golden dan Harry M. Walker (1993). Analisis kredit 5C yang buruk merujuk
kepada:
(a) Ambil mudah;

(b) Kecuaian;
(c) Komunikasi;
(d) Kontingensi; dan
(e) Persaingan.

Menurut Golden dan Walker (1993), jika analisis kredit dilakukan berdasarkan
keburukan model analisis kredit 5C, pinjaman yang dihasilkan dapat menjadi
pinjaman tidak berbayar (NPL).
(a) Ambil Mudah

Golden dan Walker telah menunjukkan bahawa sikap jurubank yang
mengambil mudah sejarah rekod pembayaran balik pelanggan akan
mengakibatkan masalah NPL. Menurut mereka, sikap itu disebabkan oleh
terlebih kebergantungan pada cagaran, lebih penekanan pada prestasi
masa lalu dan terlalu yakin dengan masa hadapan.
(b) Kecuaian
Kecuaian pengurus bank dalam menangani perjanjian pinjaman atau
dokumentasi pinjaman boleh menyebabkan NPL. Contoh yang diberikan
oleh Golden dan Walker termasuk dokumentasi pinjaman yang tidak
lengkap, pengurusan yang buruk daripada fail kredit dan tiada syarat yang
mencukupi untuk melindungi kepentingan bank.
(c) Komunikasi
Komunikasi yang lemah antara pegawai pinjaman kepada objektif dan
kualiti pinjaman boleh membawa kepada masalah NPL. Komunikasi yang
kurang jelas juga menyebabkan kekeliruan dalam kalangan pegawai
pinjaman.
(d) Kontingensi
Golden dan Walker mencadangkan bank untuk menilai keupayaan
pembayaran balik masa depan setiap peminjam berdasarkan senario kes
terburuk. Bank perlu melakukan analisis ini untuk mengurangkan risiko
kredit.
(e) Persaingan
Keputusan kredit dibuat dengan tujuan untuk bersaing dengan bank
pesaing akan mengakibatkan kelulusan pinjaman berkualiti rendah.
Tekanan pada jabatan jualan akan meningkatkan insiden NPL juga.

14.3 SUMBER PINJAMAN TIDAK BERBAYAR

NPL berlaku apabila peminjam tidak membuat bayaran balik pinjaman sama ada
kerana dia enggan membuat pembayaran balik atau dia tidak mampu untuk
membuat pembayaran balik untuk apa-apa sebab. Penolakan dan juga
ketidakupayaan untuk membayar balik pinjaman adalah berkait rapat dengan
keadaan ekonomi.
Kemahuan dan kemampuan untuk membayar balik pinjaman adalah lebih tinggi
semasa keadaan ekonomi yang baik berbanding semasa kemelesetan ekonomi.
Ketidakmampuan untuk membayar balik pinjaman boleh dikaitkan dengan
pengurusan perniagaan peminjam yang lemah. Kurang pengalaman dan
ketidakcekapan sering disebut sebagai sebab kegagalan perniagaan.
Laporan tahunan 1987 Bank Negara Malaysia tentang NPL mengungkapkan

bahawa sebahagian besar NPL disebabkan oleh kemelesetan ekonomi yang
berpanjangan. Kelemahan peminjam dan pemberi pinjaman atau institusi
kewangan juga menyumbang kepada NPL. Jadual 14.1 menunjukkan kelemahan
pihak peminjam dan institusi pinjaman yang menyumbang kepada NPL.
Jadual 14.1: Kelemahan Peminjam dan

Institusi Pinjaman yang Menyumbang kepada NPL
Peminjam Institusi Pinjaman

Ramalan terlalu optimistik yang dibuat Penilaian yang lemah daripada projek
dalam keadaan ekonomi yang baik
Kesilapan dalam pengiraan kos Penilaian cagaran yang tidak mencukupi
Masalah aliran tunai Dokumentasi kredit yang lemah
Perdagangan yang lebih Pemantauan pinjaman yang lemah
Penipuan Kelemahan dalam koleksi pinjaman
Menurut Pace dan Simpson (1997), sumber NPL atau pinjaman bermasalah
(a) Analisis yang tidak mencukupi mengenai keupayaan pengurusan

peminjam;
(b) Analisis penyata kewangan yang tidak mencukupi;
(c) Kelemahan dalam pemeriksaan dan pengauditan pinjaman marginal;

(d) Penekanan yang lebih terhadap keuntungan dan pertumbuhan bank; dan
(e) Dasar kredit yang terlalu liberal berhubung dengan pinjaman yang
diberikan kepada rakan daripada mana-mana pengarah atau ketua pegawai
eksekutif.
AKTIVITI 14.1
Bagaimanakah bank boleh menggunakan maklumat yang berkaitan

dengan analisis kredit, keburukan model analisis kredit 5C dan sebab
pinjaman tidak berbayar untuk mengelakkan pinjaman daripada
menjadi pinjaman tidak berbayar?
Anda digalakkan untuk melayari laman web bank-bank tempatan

melalui pautan di laman web BNM di http://www.bnm.gov.my dan
mendapatkan maklumat tambahan tentang bagaimana bank-bank ini
menggunakan analisis kredit dan analisis kredit model 5C yang buruk
untuk mencegah pengurusan bukan pinjaman.
Bandingkan antara jawapan anda sendiri dan maklumat yang boleh

didapati dari laman web bank-bank tempatan. Apakah kesimpulan
yang boleh anda buat berdasarkan perbandingan tersebut?
LATIHAN 14.1
1. Apakah maksud „pinjaman tanpa berbayar‰?

2. Adakah NPL sama seperti pinjaman lapuk?
3. Apakah perbezaan utama antara 5C kredit yang baik dan 5C
kredit yang buruk?
4. Bagaimanakah „sikap ambil mudah‰ dalam elemen 5C kredit
yang buruk menjadi penyebab pinjaman tidak berbayar?

14.4 MENGESAN PINJAMAN TIDAK

BERBAYAR (NPL – NON-PERFORMING
LOANS)
Pinjaman tidak berbayar (NPL) tidak berlaku dalam sekelip mata. Ada tanda
yang menunjukkan kemerosotan dalam kualiti kredit pinjaman biasanya.
Groves (1992) mengklasifikasikan tanda NPL kepada lima kategori, iaitu:
(a) Tanda daripada penyata kewangan;

(b) Tanda daripada kelakuan peminjam pinjaman atau pengendalian akaun;
(c) Tanda daripada perniagaan peminjam;
(d) Tanda daripada kelakuan peminjam; dan
(e) Tanda daripada ekonomi makro.
Penerangan tanda NPL diterangkan seperti yang berikut:
(a) Tanda daripada Penyata Kewangan

Analisis penyata kewangan ialah alat utama yang boleh digunakan oleh
pegawai kredit untuk mengesan kemerosotan dalam kedudukan
kewangan peminjam. Disebabkan nisbah kewangan semakin merosot,
pegawai kredit yang bertanggungjawab harus melakukan penilaian yang
lebih mendalam mengenai status pinjaman yang berkenaan untuk
memastikan ada dan akan tiada masalah NPL.
Dalam perjalanan analisis kewangan, pegawai kredit harus menentukan

sama ada terdapat apa-apa kecenderungan dalam aset, liabiliti, pemilik
ekuiti, perbelanjaan atau pendapatan:
(i) Aset Semasa

Antara kecenderungan dalam aset semasa adalah seperti yang
berikut:
 Kemerosotan dalam kedudukan tunai;
 Kemerosotan dalam koleksi hutang;
 Peningkatan ketara dalam akaun belum terima sama ada secara

mutlak atau dinyatakan sebagai peratusan daripada jumlah aset;

 Peningkatan dalam tahap inventori sama ada secara mutlak atau

dinyatakan sebagai peratusan daripada jumlah aset;
 Kemerosotan perolehan inventori yang mencerminkan

kelemahan membeli polisi dan pergerakan perlahan inventori;
dan
 Kemerosotan nisbah semasa.
(ii) Aset Tetap

Bagi aset tetap pula, berikut merupakan kecenderungannya:
 Penurunan perbelanjaan ke atas harta tetap. Ini menunjukkan

bahawa dana yang diperlukan untuk pembelian aset tetap telah
digunakan untuk tujuan lain. Ia bermakna syarikat itu akan
perlu membayar lebih untuk aset tetap baharu pada masa akan
datang apabila harga lebih tinggi. Hal ini akan menyebabkan
sejumlah besar aliran keluar tunai;
 Meningkatkan perbelanjaan ke atas harta tetap. Ini boleh menjadi

serius jika aset lain harus dilepaskan;
 Penilaian semula aset tetap; ia diperlukan jika tujuannya adalah

untuk menunjukkan nilai yang lebih realistik. Ia tidak perlu jika
tujuannya adalah meyakinkan bank untuk memberikan
pinjaman tambahan;
 Lien pada satu atau lebih aset; dan
 Sejumlah besar aset tidak ketara.
(iii) Liabiliti
Antara kecenderungan dalam liabiliti adalah seperti yang berikut:
 Daripada peningkatan baris dalam liabiliti semasa;
 Peningkatan dalam liabiliti jangka panjang; dan
 Peningkatan pinjaman kepada nisbah ekuiti, lebih

membimbangkan jika ia bersamaan dengan nisbah semasa yang
rendah.

(iv) Pengeluaran dan Pendapatan

Yang berikut ialah kecenderungan pengeluaran dan pendapatan:
 Jurang yang besar antara jualan kasar dan jualan bersih;
 Peningkatan nisbah kos;
 Peningkatan dalam jualan tetapi penurunan keuntungan; dan
 Peningkatan kerugian hutang lapuk.
(b) Tanda daripada Kelakuan Peminjam Pinjaman atau Pengendalian Akaun

Contoh situasi yang menunjukkan bahawa pinjaman boleh menjadi NPL:
(i) Penurunan baki akaun dan akaun overdraf;
(ii) Kecenderungan penggunaan kredit yang tidak dijangka;
(iii) Permintaan pengecualian daripada program pembayaran balik yang

telah dipersetujui terlebih dahulu;
(iv) Penundaan pembayaran pokok pinjaman dan bunga; dan
(v) Belanjawan berlebihan yang optimis.
(c) Tanda daripada Perniagaan Peminjam

Pegawai kredit harus mempunyai keupayaan untuk mengesan dan
memantau situasi berikut yang memberi isyarat bahawa pinjaman boleh
berubah menjadi NPL:
(i) Kemerosotan hubungan antara peminjam dan pembekalnya;
(ii) Peminjam menunjukkan tingkah laku spekulatif dan hasrat untuk

mengambil risiko yang tidak perlu;
(iii) Harga yang terlalu rendah bagi tujuan menunjukkan pencapaian titik
pulang modal;
(iv) Kehilangan mana-mana barisan produk, lesen francais, hak

pengedaran atau sumber utama bekalan;
(v) Kehilangan mana-mana pelanggan utama;
(vi) Penghentian produk utama;

(vii) Reaksi lambat untuk pasaran atau kemelesetan ekonomi;
(viii) Tiada pelan penggantian pengurusan yang jelas; dan
(ix) Pembelian inventori spekulasi.
(d) Tanda daripada Kelakuan Peminjam

Perkara berikut yang secara langsung berkaitan dengan peminjam ialah
beberapa tanda lain daripada pinjaman tidak berbayar yang berpotensi:
(i) Masalah keluarga;
(ii) Penyakit yang serius;
(iii) Tidak menjawab panggilan daripada pegawai kredit;
(iv) Bukan pendedahan insiden yang berkaitan dengan perniagaan

peminjam seperti mogok pekerja;
(v) Pelancaran produk baharu yang berada di luar perjalanan biasa

perniagaan peminjam; dan
(vi) Meningkatkan bilangan pertanyaan kredit daripada pihak luar.
(e) Tanda daripada Ekonomi Makro

Secara umum, peminjam perniagaan tidak terlepas daripada keadaan
ekonomi dalam negeri atau mana-mana perubahan dalam ekonomi negara.
Sehubungan itu, pegawai kredit perlu menilai kesan perubahan ekonomi
terhadap kemampuan pembayaran kredit setiap peminjam. Walaupun
kebanyakan perusahaan mengikut rentak dan kitaran perniagaan yang
sama, beberapa firma lebih sensitif daripada yang lain terhadap perubahan
ekonomi dalam negeri. Penilaian harus dilakukan untuk mengukur sejauh
mana kesan ke atas tahap perniagaan setiap peminjam yang berbeza
daripada kemerosotan ekonomi.

Menurut Robert Benbow (1985), berikut ialah tanda amaran NPL:

(a) Permohonan pinjaman tergesa-gesa atau pemohon pinjaman cemas;
(b) Peminjam yang bergantung sepenuhnya pada jenis sokongan tertentu
dan mungkin akan terjejas oleh apa-apa gangguan kepada sokongan
sedemikian;
(c) Pemberian pinjaman kepada orang kaya atau selebriti yang aset dan
liabilitinya tidak dapat dikenali atau dikesan dengan mudah;
(d) Peminjam yang tidak jelas tentang tujuan pinjaman;
(e) Peminjam yang ingin merumuskan skim pembayaran balik yang lebih
liberal yang masih di bawah aliran tunai dijangka ditunjukkan kepada
bank;
(f) Peminjam yang tidak memiliki mana-mana bahagian penting dalam
perniagaan yang berkenaan dan yang seolah-olah bertindak dalam
kapasiti sebagai broker sahaja; dan
(g) Perubahan kaedah perakaunan dan juruaudit.
Sebaik sahaja tanda NPL dikenal pasti, langkah-langkah yang sesuai perlu
diambil untuk mengelakkan masalah NPL.
AKTIVITI 14.2
Pilih sekurang-kurangnya satu syarikat yang tersenarai di Bursa

Malaysia. Berdasarkan tanda-tanda NPL yang dikenal pasti oleh
Groves (1992), jalankan analisis ke atas syarikat itu dari perspektif
berikut:
(a) Tanda daripada penyata kewangan.

(b) Tanda daripada kelakuan peminjam pinjaman atau pengendalian
akaun.
(c) Tanda daripada perniagaan peminjam.
(d) Tanda daripada kelakuan peminjam.
(e) Tanda daripada ekonomi makro.
Apakah kesimpulan yang boleh anda buat berdasarkan analisis anda?

LATIHAN 14.2
Jelaskan bagaimana kejadian berikut boleh menjadi tanda-tanda NPL:

(a) Kemerosotan nisbah semasa syarikat.
(b) Aset lien.
(c) Peningkatan nisbah hutang.
(d) Belanjawan terlalu optimistik.
(e) Kehilangan pelanggan utama.
(f) Peminjam menghidap penyakit yang serius.
14.5 PENCEGAHAN PINJAMAN TIDAK

LOANS)
„Jika anda meminjam RM10 ribu dari bank, anda tidak dapat tidur malam.
Walau bagaimanapun, jika anda meminjam RM10 juta, bank yang tidak dapat
tidur malam.‰
Fikirkan sejenak tentang pernyataan tadi.
Setelah mengesan sebarang akaun pinjaman yang bermasalah di bank, bank

harus mengambil langkah yang diperlukan untuk mencegah akaun daripada
menjadi akaun NPL.
BNM merasakan bahawa usaha untuk mencegah NPL perlu bermula dengan
menyelesaikan masalah kegagalan korporat. Ini bermakna melihat dan
memahami masalah melalui mata peminjam. BNM telah mencadangkan
langkah-langkah seperti penyusunan semula hutang, kadar faedah dikurangkan
dan menyusun semula pengurusan korporat. Sebagai contoh, kerajaan
menubuhkan Tabung Pemulihan Korporat RM500 juta bagi membantu syarikat
bumiputera yang telah terjejas teruk akibat kemelesetan ekonomi pada tahun
1984 hingga1985. Dana tersebut telah ditadbir oleh Amanah Raya Bhd Malaysia
(MIDF ă Malaysian Industrial Development Finance) dengan bantuan pakar
pemulihan korporat yang melakukan kajian daya maju ke atas syarikat yang
berkenaan.
Dari sudut pandangan pemberi pinjaman, masalah NPL boleh dielakkan selagi
portfolio pinjaman diuruskan oleh pegawai kredit yang berwibawa. Apakah
kemahiran yang perlu dipunyai oleh pegawai kredit?
Morsman (1986) percaya bahawa pegawai kredit perlu mempunyai kekuatan

berikut untuk melindungi portfolio pinjamannya daripada masalah NPL:
(a) Kecekapan dalam analisis korporat;

(b) Kemampuan untuk menilai permohonan pinjaman;
(c) Memiliki sekurang-kurangnya pengetahuan dan pengalaman yang
minimum;
(d) Kemahiran hubungan interpersonal; dan
(e) Ciri-ciri watak yang diinginkan.
Yang berikut ialah penerangan mengenai kekuatan dalam melindungi portfolio:
(a) Kecekapan dalam Analisis Korporat

Pegawai kredit harus mampu dan terlatih dalam analisis aspek berikut
bagi mana-mana perniagaan:
(i) Watak, kapasiti dan kedalaman pengurusan;
(ii) Kedudukan syarikat dalam industri dan pasaran;
(iii) Persekitaran perniagaan dan iklim perniagaan; dan
(iv) Analisis penyata kewangan.
(b) Kemampuan untuk Menilai Permohonan Pinjaman

Pegawai kredit harus mempunyai keupayaan untuk melakukan penilaian
yang berkesan bagi perkara yang berkaitan permohonan pinjaman seperti
yang berikut:
(i) Tujuan pinjaman;
(ii) Pembayaran balik pinjaman;
(iii) Sumber sekunder pembayaran balik pinjaman;
(iv) Pemantauan keperluan; dan
(v) Pematuhan dengan dasar pinjaman.

(c) Memiliki Sekurang-kurangnya Pengetahuan dan Pengalaman yang

Minimum
Pegawai kredit harus memiliki kelayakan dan kemahiran berikut untuk
membantunya membuat penilaian kredit yang kukuh:
(i) Kelayakan akademik;
(ii) Kemahiran teknikal;
(iii) Pengetahuan tentang nilai bank; dan
(iv) Pengalaman.
(d) Kemahiran Hubungan Interpersonal

Oleh sebab pegawai kredit sering harus berinteraksi dengan orang ramai,
dia harus melengkapkan diri dengan kemahiran interpersonal berikut
untuk memudahkan pelaksanaan tugasnya:
(i) Kemahiran berkomunikasi;
(ii) Kemahiran temu duga;
(iii) Kemahiran mendengar;
(iv) Kemahiran dalam menyampaikan berita buruk;
(v) Kemahiran jualan dan pemasaran; dan
(vi) Kemahiran pengurusan masa.
(e) Ciri-ciri Watak yang Diinginkan

Pegawai kredit perlu mempunyai ciri-ciri watak berikut:
(i) Berani;
(ii) Bertimbang rasa;
(iii) Konsisten; dan
(iv) Kemampuan untuk memberi keutamaan.
Abraham Wax (1987) menggunakan singkatan DRIPS untuk menjelaskan NPL.

Jadual 14.2 menunjukkan maksud singkatan DRIPS.

Jadual 14.2: DRIPS
DRIPS Penerangan
D Dokumen Bahagian yang paling penting dalam amalan pemberian

(Documentation) pinjaman yang bijak berkaitan dengan dokumentasi
pinjaman yang tepat dan teratur. Dokumentasi pinjaman
harus lengkap dan jelas bagi membolehkan penyelesaian
masalah yang mungkin timbul pada masa akan datang.
Setiap pinjaman yang dikeluarkan hendaklah mematuhi
fasal yang dinyatakan dalam dokumen pinjaman. Tanpa
dokumentasi pinjaman yang tepat dan lengkap, bank
terdedah kepada kerugian pinjaman yang berkaitan.
R Mengingati Setiap pegawai pinjaman harus mempunyai kemampuan

(Remember) untuk mengingat setiap transaksi, setiap permohonan
pinjaman baharu dan setiap pembaharuan permohonan
pinjaman. Ini boleh dilakukan dengan menyimpan catatan
daripada persepsi pegawai pinjaman sendiri bagi setiap kes
apabila ia terjadi.
I Maklumat/ Sebelum meluluskan pinjaman, pegawai pinjaman harus

Penyiasatan mengunjungi premis perniagaan pemohon pinjaman untuk
(Information/ mengesahkan kewujudan syarikat dan operasinya. Setiap
Investigation) pegawai pinjaman harus memantau semua faktor dalaman
dan luaran yang boleh menjejaskan keupayaan pembayaran
balik pinjaman pelanggan mereka. Di samping itu, pegawai
pinjaman harus peka terhadap pasaran dan situasi
perdagangan yang mungkin mempunyai kesan ke atas
peminjam mereka.
P Kedudukan Semasa rundingan, pegawai pinjaman perlu mengetahui

(Position) status urusan pelanggannya. Pelanggan biasanya dalam
perilaku terbaik sebelum pinjaman mereka diberikan; ini
adalah masanya maklumat atau dokumen yang
dikehendaki daripada pelanggan yang diperlukan adalah
yang paling mudah untuk pegawai pinjaman dapatkan.
S Kelajuan (Speed) Pegawai pinjaman perlu memaklumkan kepada Jabatan

Undang-undang bank mereka tanpa apa-apa kelewatan
apabila mereka mula mempunyai keraguan dalam mana-
mana akaun pinjaman. Sekiranya lambat bertindak akan
menyebabkan lebih banyak NPL.

AKTIVITI 14.3
Simon ialah pengimport buah-buahan. Dia sering menggunakan

jaminan bank untuk membiayai aktiviti perniagaannya. Beliau telah
berurusan dengan Bank ABC selama 20 tahun dan mengekalkan rekod
kredit yang baik pada umumnya.
Simon memperoleh kemudahan pinjaman tiga tahun berjumlah

RM200,000 dari Bank ABC tiga tahun lalu dan dia membayar balik
pinjaman dengan segera pada tahun pertama. Namun Simon telah
lewat membayar balik pinjaman tersebut sejak tiga bulan lalu dan
kadangkala penangguhan itu selama tiga minggu.
Apakah langkah-langkah yang anda perlu ambil atas kapasiti anda

sebagai pegawai kredit yang ditugaskan untuk memantau akaun ini?
Adakah akaun ini menjadi akaun NPL? Jika ya, bagaimanakah ia akan
berlaku?
14.6 PERANAN DANAHARTA

Pengurusan Danaharta Nasional Bhd (Danaharta) telah ditubuhkan pada tarikh
20 Jun 1998 untuk mengambil alih pinjaman tidak berbayar (NPL) dari institusi
perbankan bagi membolehkan kemudiannya meneruskan aktiviti pemberian
pinjaman dan untuk memudahkan proses pemulihan ekonomi negara.
Institusi perbankan dengan kadar NPL melebihi 10% diperlukan untuk menjual
NPL mereka kepada Danaharta. Di samping itu, institusi yang memerlukan
suntikan tambahan modal juga perlu menjual NPL mereka kepada Danaharta.
Tugas Danaharta adalah untuk menguruskan NPL ini dan untuk
memaksimumkan nilai pemulihan mereka. Danaharta juga bertanggungjawab
untuk menghidupkan kembali dan menyusun semula akaun NPL berkenaan.
Merujuk kepada kenyataan akhbar yang diperoleh dari laman web Danaharta
untuk mengetahui tentang pembangunan NPL yang telah diambil alih.

„Sehingga tarikh 31 Disember 2002, Danaharta telah mengkaji dan mengenal

pasti strategi pemulihan yang sesuai untuk keseluruhan portfolio NPL
miliknya (jumlah hak pinjaman yang disesuaikan nilai yang diperoleh
daripada RM52.52 bilion). Daripadanya, Danaharta menjangka untuk
mendapatkan kembali jumlah pemulihan sebanyak RM30.19 bilion. Nilai
kadar pemulihan purata (tidak termasuk pinjaman ingkar) itu ialah kira-kira
57%.
DatoÊ Abdul Hamidy Hafiz, Pengarah Urusan Danaharta berkata, „Walaupun

Danaharta telah mengenal pasti strategi pemulihan untuk setiap pinjaman
dalam portfolionya, tugas agensi itu tidak selesai lagi. Sehingga
penutupannya pada tahun 2005, operasi Danaharta akan memberi tumpuan
kepada melaksanakan strategi pemulihan yang dikenal pasti bagi baki NPL,
mengutip pemulihan dan menukar semua pemulihan bukan tunai kepada
wang tunai.‰
Sumber: Kenyataan akhbar Danaharta di http://www.danaharta.com.my
14.7 PERANAN DANAMODAL

Danamodal Nasional Bhd (Danamodal) telah ditubuhkan pada 10 Ogos 1998
sebagai anak syarikat milik penuh BNM yang bertanggungjawab untuk
permodalan semula institusi perbankan. Bank yang mengalami NPL tinggi
didapati mengikis modal mereka ke tahap yang berbahaya. Danamodal telah
menyuntik modal baharu dalam bentuk saham biasa, Saham Keutamaan Boleh
Tukar Tidak Terkumpul Tidak Boleh Tebus (INCPS  Irredeemable Non-
cumulative Convertible Preference Shares) atau pinjaman subordinat. Sebagai
pemegang saham strategik, Danamodal juga terlibat dalam penyusunan semula
institusi perbankan berkenaan dengan memudahkan proses penyatuan dan
rasionalisasi.
Jadual 14.3 menunjukkan langkah-langkah yang diambil oleh Danamodal untuk

permodalan semula institusi kewangan di Malaysia.

Jadual 14.3: Langkah-langkah yang Dilaksanakan oleh Danamodal
Tarikh Peristiwa
Ogos hingga  Danamodal mengenal pasti 14 institusi kewangan yang mungkin

September memerlukan permodalan semula, iaitu:
1998
– RHB Bank/Sime Bank
– Arab-Malaysia Bank Bhd
– Arab-Malaysia Finance Bhd
– BSN Commercial Bank (M) Bhd
– Oriental Bank Bhd (Kumpulan)
– Sabah Bank Bhd
– United Merchant Finance Bhd
– Perdana Merchant Bankers Bhd
– Utama Merchant Bankers Bhd
– Perwira Affin Bank
– Bank of Commerce Bhd
– Bank Bumiputera Malaysia Bhd
– MBF Finance Bhd
Oktober  Danamodal memberikan permodalan semula kepada sembilan

hingga institusi perbankan berikut dengan menggunakan dana berjumlah
Disember 1998 RM4,550 juta:
– RHB Bank/Sime Bank
– Arab-Malaysia Bank Bhd
– Arab-Malaysia Finance Bhd
– Saudagar Arab-Malaysia Bank Bhd
– BSN Commercial Bank (M) Bhd
– Oriental Bank Bhd (Kumpulan)
– Sabah Bank Bhd
– United Merchant Finance Bhd
– Perdana Merchant Bankers Bhd

 Empat institusi perbankan berikut memilih untuk beralih kepada

pasaran kewangan untuk menyelesaikan masalah kekurangan
modal mereka:
– Bank Bumiputera Malaysia Bhd
– Utama Merchant Bankers Bhd
– Perwira Affin Bank
– Bank of Commerce Bhd
 MBF Finance Bhd telah dirujuk kepada Bank Negara Malaysia.
Januari hingga  Menandatangani Perjanjian Langganan dengan:

Mac 1999
– Kumpulan Arab-Malaysia dan BSN Commercial Bank Bhd
pada tarikh 5 Februari 1999
– Sabah Bank Bhd (RM122 juta) pada tarikh 2 Februari 1999
– Oriental Bank Bhd (700 juta) dan United Merchant Finance
Bhd (RM317 juta) pada tarikh 3 Mac 1999
 Penilaian keperluan modal pada Perdana Merchant Bankers Bhd

itu dimuktamadkan segera. Suntikan modal tambahan ialah:
– RM550 juta ke dalam Oriental Bank Bhd
– RM210 juta ke dalam BSN Commercial Bank Bhd
 United Merchant Finance Bhd memberikan pulangan RM483 juta.
 Sabah Bank Bhd memberikan pulangan RM18 juta.
 Arab-Malaysia Merchant Bank Bhd memberikan pulangan RM200

juta.
 BNM telah mengambil alih pengurusan MBF Finance Bhd pada

tarikh 4 Januari 1999. Danamodal telah menyuntik modal sebanyak
RM1.6 bilion ke MBF pada tarikh 11 Mac 1999 dan memegang 70%
kepentingan pengawalan. Perjanjian pembelian saham telah
ditandatangani pada tarikh 12 Mac 1999.
 Pemegang saham United Merchant menyuntik modal sebanyak

RM120 juta ke dalam MBF Finance Bhd.
Sumber: http://skali.bnm.gov.my/danamodal

14.8 PERANAN JAWATANKUASA

PENYUSUNAN SEMULA HUTANG
KORPORAT (CDRC – CORPORATE DEBT
RESTRUCTURING COMMITTEE)
Jawatankuasa Penyusunan Semula Hutang Korporat (CDRC ă Corporate Debt
Restructuring Committee) telah ditubuhkan pada bulan Julai 1998 untuk
memberi kemungkinan bagi peminjam dan pemiutang untuk menyelesaikan
masalah hutang mereka supaya perniagaan mereka boleh terus beroperasi.
Jawatankuasa ini bertindak sebagai orang tengah dengan memperkenalkan dan

melaksanakan rangka kerja yang perlu untuk memudahkan penyusunan semula
hutang korporat peminjam. Penubuhan jawatankuasa ini telah didorong oleh
peningkatan jumlah kes mahkamah antara penghutang (creditors) dan
pemiutang (debtors) atas kegagalan penghutang untuk membuat pembayaran
hutang; ramai penghutang memutuskan untuk mengambil tindakan undang-
undang terhadap pemiutang mereka termasuk syarikat besar dan syarikat lain
kecuali bank. CDRC berpendapat bahawa kes mahkamah tidak akan memberi
manfaat kepada mana-mana pihak kerana mereka akan mengambil masa yang
lama untuk menyelesaikan. Pada masa yang sama, syarikat besar yang terlibat
tidak dapat menjalankan aktiviti perniagaan mereka. Senario seperti itu
merugikan pemulihan ekonomi negara.
Menurut status dan statistik yang diperoleh dari laman web BNM pada bulan
Jun 2003, pada tarikh 30 Jun 2001, 75 permohonan berjumlah RM47.4 bilion telah
diterima oleh CDRC. Daripada jumlah itu, hutang 37 syarikat yang berjumlah
RM28.5 bilion telah berjaya diselesaikan oleh CDRC. Majoriti 37 syarikat
berstruktur ialah syarikat yang tersenarai di papan utama dan syarikat pegangan
pelaburan. Sebanyak 21 permohonan telah ditarik balik/ditolak kerana
kekurangan daya maju, sembilan permohonan telah dipindahkan ke Danaharta
dan lapan permohonan sedang menunggu keputusan. Rujuk jadual 14.4 untuk
mendapatkan maklumat terperinci mengenai status dan statistik CDRC bagi
tempoh dari bulan September 1998 hingga Jun 2001.

Jadual 14.4: Status dan Statistik CDRC
Sumber: http://www.bnm.gov.my

AKTIVITI 14.4
Bank ABC menghadapi masalah pinjaman tidak berbayar yang kritikal

sehingga tahap modalnya dalam bahaya. Institusi manakah boleh
membantu Bank ABC dan apakah langkah-langkah yang perlu diambil
oleh Bank ABC dan institusi yang berkenaan?
Layari laman web Danaharta di http://www.danaharta.com.my,

laman web Danamodal di http://skali.bnm.gov.my/danamodal dan
laman web CDRC di http://www.bnm.gov.my/index.php?ch=31
untuk memperoleh maklumat tentang bagaimana institusi-institusi ini
membantu institusi-institusi kewangan menyelesaikan masalah NPL
mereka.
14.9 KESAN NPL DALAM PENGURUSAN

BANK PERDAGANGAN
Masalah NPL ialah satu ancaman kepada kelangsungan mana-mana bank.
Apabila bank gagal untuk mengutip pembayaran balik pinjaman mengikut
jadual, aliran tunai bank akan terjejas. Jika masalah NPL berterusan, bank akan
mengalami masalah kecairan dan akan gagal memenuhi permintaan untuk
pengeluaran deposit secara cepat atau lambat. NPL ialah punca utama kegagalan
bank di Amerika pada dua dekad yang lalu.
NPL juga memberi kesan kepada keuntungan bank. Apabila pinjaman NPL tidak
boleh dikutip, jumlah pinjaman keseluruhan akan dihapuskan daripada buku
akaun bank sebagai kerugian hutang lapuk bank yang akan menyebabkan
keuntungan bank merosot. Peruntukan hutang ragu perlu dibuat berhubung
dengan mana-mana akaun yang diklasifikasikan sebagai NPL. Ini seterusnya
mengurangkan keuntungan bank. Di samping itu, NPL mengambil kira sumber
kewangan dan kekuatan dari bank.
Selain itu, NPL mempunyai kesan psikologi negatif termasuk kehilangan rasa
percaya diri, rasa putus asa dan kekecewaan pada pegawai pinjaman dari bank.
Lagipun, NPL berkenaan ialah pinjaman yang telah diluluskan oleh pegawai
setelah banyak analisis terperinci dan pertimbangan yang sewajarnya.

Fikirkan sejenak.
LATIHAN 14.3
1. Apakah kemahiran dan pengetahuan yang perlu dimiliki oleh

pegawai pinjaman atau pegawai kredit untuk mengelakkan atau
mengurangkan masalah NPL?
2. Apakah perbezaan antara Danaharta dan Danamodal dari segi
penyelesaian masalah NPL dalam industri perbankan Malaysia?
3. Apakah kesan NPL terhadap pengurusan bank perdagangan?
 Cara yang paling berkesan untuk menguruskan pinjaman tidak berbayar

(NPL) bank adalah merekodkan mereka ke dalam buku dan rekod bank
yang betul pada permulaan kitaran pinjaman.
 Ini boleh dilakukan dengan mengikuti prinsip pinjaman 3P: tujuan

(purpose)  menentukan bagaimana pinjaman itu akan digunakan; bayaran
(payment)  mengenal pasti punca utama pembayaran balik; dan
perlindungan (protection)  mengenal pasti sumber sekunder bagi
pembayaran balik.
 Pinjaman yang baik pada mulanya masih boleh berubah menjadi NPL atas
sebab yang di luar kawalan sesiapa.
 Portfolio pinjaman perlu dipantau dengan teliti oleh pegawai pinjaman yang
diberi kuasa dan berpengalaman untuk mengesan tanda amaran NPL
seawal yang mungkin.
 Pengurusan NPL memerlukan penglibatan pegawai pinjaman yang sanggup

bekerja keras dan berpengetahuan dalam perniagaan pelanggan.

DRIPS Penstrukturan semula hutang

Kredit lapuk Pinjaman tidak berbayar

JAWAPAN  305
Jawapan
TOPIK 1: STRUKTUR SISTEM KEWANGAN DI
MALAYSIA
Latihan 1.1
1. Bank Negara Malaysia (BNM) mengawal bekalan wang dalam sistem

kewangan negara dengan mempengaruhi ketersediaan wang dan kos
wang menggunakan kaedah berikut:
(a) Keperluan rizab berkanun;

(b) Keperluan mudah tunai yang minimum;
(c) Operasi pasaran terbuka;
(d) Pengurangan operasi;
(e) Kawalan kadar faedah;
(f) Kawalan kredit;
(g) Garis panduan pemberian pinjaman; dan
(h) Pujukan moral.
2. BNM boleh meningkatkan keperluan rizab berkanun, meningkatkan

keperluan mudah tunai yang minimum, menjual sekuriti kerajaan dalam
operasi pasaran terbuka, mengurangkan operasi diskaun dengan
meningkatkan kadar diskaun, menaikkan kadar faedah, mengeluarkan
garis panduan pemberian pinjaman ketat, dan/atau berunding dengan ahli
sistem perbankan untuk mengurangkan aktiviti pemberian pinjaman.

306  JAWAPAN
Latihan 1.2
1. Perbezaan dan persamaan antara setiap pasangan berikut adalah seperti

yang berikut:
Bank Bank Perbezaan

CIMB Bank Bhd Bank Kerjasama CIMB ialah bank perdagangan, manakala
Rakyat Bank Rakyat ialah koperasi.
Malayan Banking Agro Bank Bhd Maybank ialah bank perdagangan,

Bhd (Maybank) manakala Bank Agro ialah institusi
kewangan pembangunan.
RHB Bank Bhd Public Bank Bhd RHB Bank dan Public Bank ialah bank
perdagangan.
Maybank Mayban Finance Maybank ialah bank perdagangan,

Bhd manakala Mayban Finance ialah syarikat
kewangan. Kedua-duanya ahli sistem
perbankan di Malaysia.
AmBank Bhd Bank Simpanan Arab Malaysian Merchant Bank Bhd ialah
Nasional (BSN) bank saudagar, manakala BSN Commercial
Bank Bhd ialah bank perdagangan. Kedua-
duanya ahli sistem perbankan di Malaysia.
Agro Bank Bhd BSN Agro Bank Bhd ialah institusi kewangan
pembangunan, manakala BSN ialah
institusi simpanan. Kedua-duanya ahli
sistem bukan bank.
Bank Bank Industri Bank Pembangunan Malaysia Berhad dan

Pembangunan Malaysia Bhd Bank Industri Malaysia Berhad ialah
Malaysia Bhd institusi pembangunan.
Bank Islam CIMB Bank Bhd Kedua-dua Bank Islam Malaysia Berhad
Malaysia Bhd dan Southern Bank Berhad ialah bank
perdagangan, tetapi Bank Islam Malaysia
dikawal oleh Akta Perbankan Islam 1983
manakala Southern Bank dikawal oleh
BAFIA, 1989.
Kurnia Insurans Kumpulan Wang Talasco Insurance ialah syarikat insurans,

Simpanan Pekerja manakala KWSP merupakan kumpulan
(KWSP) wang dan dana pencen institusi simpanan.
Kedua-duanya ialah ahli sistem bukan
bank.

JAWAPAN  307
Malaysian Bank MIDF dan Bank Pembangunan ialah kedua-

Industrial Pembangunan dua institusi kewangan pembangunan.
Development Malaysia Berhad
Finance (MIDF)
MCIS Insurans Public Finance Bhd MCIS ialah syarikat insurans, manakala
Public Finance ialah syarikat kewangan.
MCIS adalah sebahagian daripada sistem
bukan bank manakala Kewangan Awam
merupakan ahli sistem perbankan.
BBMB Factoring BBMB Leasing Bhd BBMB Factoring Berhad ialah syarikat
Bhd pemfaktoran, manakala BBMB Leasing
ialah syarikat pajakan. Kedua-duanya ialah
ahli sistem bukan bank.
Showa Leasing Public Leasing dan Showa Leasing ialah syarikat pajakan,
(Malaysia) Bhd Factoring Sdn Bhd manakala pajakan Awam dan Factoring
Sdn Bhd boleh jadi sama ada sebuah
syarikat pajakan atau syarikat pemfaktoran.
Kedua-duanya ialah ahli sistem bukan
bank.
2. Bank perdagangan adalah penting untuk sistem perbankan di negara ini

kerana bank perdagangan mempunyai keupayaan untuk membuat wang
dan bertanggungjawab bagi mekanisme pembayaran melalui peranan
mereka dalam melaksanakan sistem pembayaran cek dengan akaun
semasa. Bank perdagangan juga membentuk kumpulan terbesar institusi
kewangan dari segi aset, deposit, pinjaman dan pendahuluan. Selain itu,
bank perdagangan ialah satu-satunya institusi perbankan yang dibenarkan
untuk menjalankan perniagaan mata wang asing.
Latihan 1.3
1. Sistem kewangan dapat dipadankan dengan unit/kumpulan yang

mempunyai lebihan dengan unit/kumpulan yang mempunyai defisit.
2. Sistem perbankan terdiri daripada Bank Negara Malaysia (BNM), bank-

bank Islam, bank perdagangan, syarikat kewangan, bank saudagar,
syarikat diskaun, pejabat perwakilan bank asing dan bank pesisiran.
Pengantara kewangan dalam sistem kewangan bukan bank ialah institusi
pembangunan kewangan, dana kumpulan wang simpanan dan pencen,
syarikat insurans termasuk syarikat insurans di Labuan, dan institusi
kewangan lain seperti syarikat kredit perumahan, syarikat unit amanah,
syarikat pemajakan dan syarikat pemfaktoran.

308  JAWAPAN
3. BNM boleh meningkatkan keperluan rizab berkanun, meningkatkan

keperluan mudah tunai minimum, menjual sekuriti kerajaan dalam operasi
pasaran terbuka, mengurangkan operasi diskaun dengan meningkatkan
kadar diskaun, menaikkan kadar faedah, mengeluarkan garis panduan
pemberian pinjaman ketat, dan/atau berunding dengan ahli sistem
perbankan untuk mengurangkan aktiviti pemberian pinjaman.
4. D
5. A
6. B
7. A
8. A
9. C
10. E
11. C
TOPIK 2: AKTA PERBANKAN DAN INSTITUSI

KEWANGAN (BAFIA – BANKING AND
FINANCIAL INSTITUTIONS ACT) 1989
Latihan 2.1
1. Peruntukan baharu dalam BAFIA 1989 menguruskan perjanjian pelesenan

dengan institusi perbankan. Berkuat kuasa pada tarikh 1 Oktober 1989,
semua bank perdagangan tempatan, syarikat kewangan tempatan dan
bank saudagar tempatan perlu menggantikan lesen lama mereka dengan
yang baharu sebelum akhir bulan Mac 1990, iaitu enam bulan dari tarikh 1
Oktober 1989.
Lesen lama untuk bank asing adalah sah selama lima tahun sahaja. Mana-
mana bank asing yang memohon lesen baharu perlu menubuhkan syarikat
baharu di Malaysia.

JAWAPAN  309
Semua pemohon lesen baharu di bawah BAFIA 1989 mestilah memenuhi

kriteria minimum sebagai tambahan kepada syarat yang dinyatakan dalam
perbuatan perbankan lama. Secara ringkas, kriteria minimum adalah
(a) Setiap orang yang atau akan menjadi pengarah, pengawal atau
pengurus institusi kewangan mestilah orang yang layak dan sesuai
untuk memegang jawatan tertentu yang dipegangnya atau akan
pegang;
(b) Sekurang-kurangnya dua individu berkesan mesti mengarahkan

perniagaan sesuatu institusi kewangan;
(c) Lembaga pengarah termasuk beberapa (jika ada) pengarah tanpa

tanggungjawab eksekutif sebagaimana yang difikirkan sesuai BNM;
(d) Institusi kewangan perlu menjalankan perniagaannya dengan cara

yang berhemah; dan
(e) Struktur pegangan saham institusi kewangan mestilah selaras

dengan dasar ekonomi Malaysia.
Lesen boleh dibatalkan atas sebab yang dinyatakan dalam Seksyen 7,

BAFIA 1989, iaitu:
(a) Kegagalan untuk memenuhi kriteria minimum;
(b) Pelanggaran mana-mana syarat yang dikenakan di bawah lesen itu;
(c) Dalam apa-apa keadaan di mana kepentingan pendeposit, pemiutang

atau pelanggan berada dalam mana-mana cara terancam;
(d) Pelantikan seseorang penerima atau pengurus institusi kewangan;

dan
(e) Institusi kewangan kekurangan aset untuk membayar liabilitinya.

310  JAWAPAN
Latihan 2.2
1. Sebenarnya BAFIA 1989 tidak memberi kuasa mutlak ke Bank Negara

Malaysia dalam pengurusan sistem kewangan negara. Segala kuasa yang
diberikan oleh akta lama masih kekal. BAFIA 1989 telah diperkenalkan
untuk menyatakan dan mengemaskinikan pelbagai perkara dianggap
sebagai kelemahan perundangan yang menghalang keupayaan BNM
untuk mengawal dan menyelia sistem kewangan yang lebih berkesan.
2. Seperti yang dikehendaki oleh BAFIA 1989, setiap orang yang atau akan
menjadi pengarah, pengawal atau pengurus institusi kewangan ialah orang
yang layak dan sesuai untuk memegang jawatan tertentu yang
dipegangnya atau akan pegang.
Latihan 2.3
1. BAFIA 1989 mengenakan hukuman keras ke atas kesalahan yang

dilakukan di bawah akta baharu ini kerana kesalahan ini boleh mempunyai
kesan yang besar negatif terhadap orang awam. Perbuatan itu ditentukan
untuk menyuntik disiplin yang lebih dalam pengendalian sektor
kewangan.
2. BAFIA menganggap pegawai bank bertanggungjawab bagi apa-apa

kesalahan yang dilakukan oleh bank kerana mereka bertanggungjawab
untuk mematuhi dan melaksanakan semua peraturan dan peraturan yang
berkaitan dengan operasi bank. Walau bagaimanapun, mereka boleh
mengelak daripada didakwa jika mereka dapat membuktikan bahawa
mereka telah menjalankan segala penjagaan perlu dan ketekunan dalam
mematuhi peraturan dan kesalahan itu adalah disebabkan oleh faktor di
luar kawalan mereka.
3. Pad alaf baru, BAFIA 1989 mungkin perlu dirombak sekali lagi bagi
menangani cabaran baharu dalam dan sekitar industri perbankan,
khususnya berhubung dengan perniagaan perbankan yang melibatkan
penggunaan teknologi maklumat.

JAWAPAN  311
TOPIK 3: PERBANKAN BERCAWANGAN

Latihan 3.1
1. Cawangan bank perdagangan dianggap pusat keuntungan dan bukannya

pusat kos kerana cawangan bank mampu menghasilkan keuntungan
melalui aktiviti pinjaman dan pelaburan.
2. Cawangan Bank Perdana Bhd masih dianggap sebagai pusat keuntungan

kerana deposit yang dikumpulkan oleh cawangan itu disalurkan ke ibu
pejabat untuk membiayai perniagaan pinjaman.
3. Bank dengan rangkaian cawangan luas mempunyai kelebihan berikut ke

atas bank tanpa rangkaian cawangan:
(a) Perkhidmatan yang lebih baik kepada orang ramai;

(b) Penggunaan yang lebih berkesan daripada sumber bank;
(c) Kepelbagaian luas aset dan deposit;
(d) Mobilisasi dana yang lebih berkesan;
(e) Perkhidmatan yang lebih baik untuk pelanggan sedia ada; dan
(f) Kelebihan berdaya saing yang lebih baik.
4. Semakin banyak cawangan bank, lebih banyak peluang untuk

menghasilkan keuntungan. Bank yang lebih besar di negara kita ialah bank
yang membuat keuntungan paling banyak dan mereka juga mempunyai
rangkaian terluas cawangan.
Latihan 3.2
1. (a) Itu bukan langkah yang bijak kerana ia tidak akan membantu
menyelesaikan masalah tersebut. Pn Zakiah sepatutnya menyokong
permintaan beliau untuk menambah kakitangan dari ibu pejabat
dengan sebab yang kukuh.
(b) Ia tindakan yang wajar kerana Pn Zakiah tidak dapat membantu

pelanggan.
(c) Tindakan ini adalah tidak sesuai kerana mendaftar kehadiran

kakitangan merupakan rekod rasmi bagi mana-mana bank.

312  JAWAPAN
2. (a) Ini ialah langkah yang inovatif yang perlu digalakkan dalam
kalangan pengurus cawangan.
(b) Tindakan atau cadangan tersebut adalah tidak betul kerana

pelanggan perlu diberi peluang untuk membuat keputusan mereka
masing-masing.
(c) Walaupun tindakan itu membuka peluang kepada pesaing, ia dapat

meningkatkan imej bank dengan menunjukkan bahawa bank itu
memenuhi kehendak pelanggan, dan bukan berminat untuk
mendapatkan keuntungan semata-mata.
3. (a) Penilaian prestasi cawangan boleh dilakukan dengan

membandingkan prestasi sebenar dengan anggaran prestasi.
(b) Kriteria penilaian dinyatakan dalam Jadual 3.5.
(c) Ukuran prestasi dinyatakan dalam Jadual 3.6.
(d) Tidak menerima kriteria penilaian dan pengukuran oleh orang yang
sedang dinilai ialah masalah utama dalam penilaian prestasi
perniagaan.
4. E
5. A
6. A

JAWAPAN  313
TOPIK 4: PERBANKAN ISLAM

Latihan 4.1
1. Persamaan dan perbezaan antara pembiayaan perdagangan al-Mudharabah

dan pembiayaan perdagangan al-Musharakah ialah:
Al-Mudharabah Al-Musyarakah
Persamaan  Kedua-duanya melibatkan perkongsian keuntungan berdasarkan
kadar yang dipersetujui bersama.
 Kedua-duanya melibatkan analisis kredit terperinci sebelum apa-
apa pembiayaan diberikan.
Perbezaan  Modal hanya disumbangkan  Modal disumbangkan oleh

oleh bank. bank dan pelanggan mereka.
 Bank tidak terlibat dalam  Bank mempunyai hak untuk
urusan perniagaan pelanggan terlibat dalam hal ehwal
mereka. perniagaan pelanggan
mereka.
 Kerugian akan ditanggung
oleh bank sahaja.  Kedua-dua pihak
menanggung kerugian
berdasarkan penyertaan
ekuiti.
2. Persamaan dan perbezaan antara surat kredit al-Murabahah dan surat

kredit al-Musyarakah ialah:
Al-Murabahah Al-Musyarakah
Persamaan  Kedua-dua menyediakan kemudahan kredit kepada pengimport
untuk membiayai import.
Perbezaan  Pengimport tidak perlu  Pengimport adalah

menyumbang modal dalam dikehendaki menyumbang
bentuk deposit. modal dalam bentuk deposit.
 Bank tidak mempunyai apa-  Bank dan pengimport
apa bahagian dalam berkongsi keuntungan yang
keuntungan yang diperoleh diperoleh daripada jualan
daripada jualan import. import.
 Kerugian akan ditanggung  Kerugian akan ditanggung
oleh bank sahaja. oleh kedua-dua pihak
berdasarkan penyertaan
ekuiti.

314  JAWAPAN
Latihan 4.2
1. Perbandingan antara sistem perbankan Islam dan sistem perbankan

konvensional:
Sistem Perbankan Islam Sistem Perbankan Konvensional

Pendapatan berasaskan bukan riba. Pendapatan berasaskan riba.
Perkongsian keuntungan. Bank menerima faedah yang dibayar.
Hubungan antara bank dan pelanggan Hubungan seperti pemiutang-

adalah antara rakan kongsi perniagaan. penghutang, berat sebelah
Objektif utama adalah untuk membuat Objektif utama adalah untuk membuat
keuntungan dan menjaga kebajikan keuntungan bagi pemegang saham.
awam.
TOPIK 5: PENGURUSAN ASET

Latihan 5.1
1. Dilema LP dalam pengurusan aset ialah dilema untuk memilih antara

kecairan dan keuntungan. Jika bank yang memberi tumpuan kepada
pelaburan dalam aset cair, ia perlu mengorbankan keuntungannya kerana
aset mudah tunai menjana kadar pulangan yang rendah. Sebaliknya, jika
bank memberi penekanan kepada keuntungan dalam pelaburan aset, ia
terpaksa melepaskan kecairan kerana aset dengan kadar pulangan yang
tinggi biasanya kurang kecairan.
Dilema ini wujud dalam pengurusan aset kerana perbezaan kepentingan

antara kumpulan yang terlibat, iaitu pemegang saham, pendeposit dan
Bank Negara Malaysia. Pemegang saham inginkan kadar tinggi pulangan,
manakala pendeposit mahu kecairan aset supaya mereka akan menghadapi
masalah untuk mengeluarkan deposit mereka pada bila-bila masa. Pada
masa yang sama, Bank Negara Malaysia atau bank pusat memerlukan bank
untuk menegakkan kedua-dua keuntungan dan kecairan untuk
keselamatan sistem perbankan.

JAWAPAN  315
2. Persamaan antara kaedah kolam dana dan kaedah peruntukan aset ialah:
(a) Kedua-dua kaedah memperuntukkan dana dalam kalangan kategori

aset yang sama;
(b) Kedua-dua kaedah tidak menyediakan garis panduan khusus

mengenai peruntukan dana. Mereka menyediakan garis panduan
umum sahaja;
(c) Kedua-dua kaedah tidak mengiktiraf portfolio pinjaman sebagai

sumber mudah tunai;
(d) Kedua-dua kaedah mempunyai sumber dana yang serupa;
(e) Kedua-dua kaedah gagal menghargai akan keselamatan jangka

panjang bank bergantung pada keupayaan untuk menjana pendapatan
yang mencukupi; dan
(f) Kedua-dua kaedah tidak mengambil kira hakikat bahawa

pengurusan aset dan pengurusan liabiliti memang saling interaktif.
Perbezaan antara kaedah kumpulan dana dan kaedah peruntukan aset

ialah:
(a) Kaedah kumpulan dana mengumpulkan semua sumber modal ke

dalam kumpulan tunggal dana, manakala kaedah peruntukan aset
menganggap setiap sumber dana sebagai pusat keuntungan yang
berdiri sendiri; dan
(b) Kaedah kumpulan dana adalah berasaskan kecairan, manakala

peruntukan aset adalah berdasarkan keuntungan.
Latihan 5.2
1. Lima sebab mengapa mana-mana bank perdagangan memerlukan kecairan

bank adalah:
(a) Untuk membina keyakinan pasaran kewangan di bank supaya bank

akan boleh mendapatkan pembiayaan pada masa akan datang;
(b) Untuk mendapatkan kepercayaan daripada pendeposit dan

peminjam dan membangunkan hubungan jangka panjang dengan
mereka;

316  JAWAPAN
(c) Untuk mengelakkan menjual aset berharga untuk memenuhi

keperluan mudah tunai pendeposit atau peminjam;
(d) Membayar premium risiko rendah untuk pembiayaan; dan
(e) Untuk membolehkan bank menggunakan kemudahan pembiayaan

yang ditawarkan oleh Bank Negara Malaysia.
2. Kecairan deposit bermakna kecairan yang mampu memenuhi permintaan

pengeluaran pendeposit pada bila-bila masa.
Kecairan pinjaman bermakna kecairan yang mampu memenuhi keperluan

pinjaman peminjam yang layak.
3. Persamaan teori kecairan bank ialah:
(a) Semua teori mengaitkan konsep kecairan bank dengan dasar

pinjaman dari bank. Sebagai contoh, teori pembiayaan perdagangan
mengisytiharkan bahawa bank yang dianggap cecair jika portfolio
pinjaman terdiri daripada pinjaman jangka pendek. Teori keupayaan
Shift menekankan bahawa untuk memastikan mudah tunai bank,
bank perlu melabur sebahagian daripada dana mereka dalam
portfolio pinjaman dan sekuriti yang mempunyai pasaran sekunder.
Teori pendapatan dijangka menyokong bahawa pembayaran balik
pinjaman perlu dipadankan dengan pendapatan yang dijangka
daripada peminjam. Menurut teori pengurusan liabiliti, bank boleh
memenuhi keperluan mudah tunai dengan meminjam daripada
pasaran kewangan;
(b) Teori pembiayaan perdagangan dan teori keupayaan peralihan

menggambarkan kecairan bank berdasarkan konsep saham, iaitu
kecairan bank yang disokong oleh aset cair; dan
(c) Teori pendapatan dijangka dan teori pengurusan liabiliti

menggunakan konsep aliran, iaitu kecairan bank yang memang
disokong oleh aliran tunai.

JAWAPAN  317
Perbezaan antara teori kecairan bank ialah:
(a) Teori pendapatan dijangka mengiktiraf portfolio pinjaman sebagai

sumber mudah tunai bank tetapi tiga teori lain tidak sedemikian; dan
(b) Teori pengurusan liabiliti mengiktiraf sumber luar sebagai sumber

mudah tunai tetapi tiga teori lain tidak sedemikian.
Latihan 5.3
1. (a)
Perubahan Perubahan
SRR Lebihan/
Bulan Simpanan dalam Pinjaman dalam
(10%) Kekurangan
Simpanan Pinjaman
Mac 586   356  
April 591 5 0.5 365 9 (4.5)
Mei 606 15 1.5 356 (9) 22.5
Jun 620 14 1.4 345 (11) 23.6
Julai 615 (5) (0.5) 330 (15) 10.5
Ogos 616 1 0.1 341 11 (10.1)
September 655 39 3.9 341 0 35.1
(b) (i) Meminjam untuk mengatasi defisit tunai.

(ii) Hanya membaca anggaran deposit dan pinjaman.
(c) Kelemahan kaedah pinjaman perbandingan adalah:

(i) Ia bergantung pada ketepatan anggaran.
(ii) Ia tidak mengambil kira sumber aliran tunai lain.
(d) Walaupun kedua-dua bank mempunyai nisbah pinjaman kepada

deposit yang sama, mereka mungkin tidak mempunyai tahap
kecairan yang sama.

318  JAWAPAN
TOPIK 6: PENGURUSAN LIABILITI BANK

Latihan 6.1
1. Secara khususnya, pengurusan liabiliti bermakna aktiviti yang bank itu

mendapatkan sumber dana daripada pasaran kewangan dengan cara
pinjaman dari institusi perbankan lain dengan objektif untuk memenuhi
keperluan mudah tunai bank. Secara umumnya, pengurusan liabiliti
merujuk kepada aktiviti yang bank itu memperoleh dana daripada pelabur
atau penyedia dana lain dalam pasaran kewangan, dan menentukan
campuran yang mencukupi dana dengan menimbang kos dan kadar
pulangan daripada setiap sumber dana.
2. Persamaan antara akaun semasa dan akaun simpanan adalah seperti yang
berikut:
(a) Kedua-dua jenis akaun adalah untuk pelanggan menyimpan deposit

mereka;
(b) Kedua-dua jenis akaun ditawarkan oleh bank perdagangan; dan
(c) Kedua-dua jenis akaun membolehkan pelanggan membuat

pengeluaran pada bila-bila masa.
Perbezaan antara akaun semasa dan akaun simpanan adalah seperti yang
berikut:
(a) Akaun simpanan memberi pulangan dalam bentuk faedah kepada

pelanggan tetapi akaun semasa tidak memberikan sebarang
pulangan;
(b) Hanya bank perdagangan dibenarkan untuk menawarkan

kemudahan akaun semasa;
(c) Terma yang berkaitan dengan pembukaan akaun simpanan adalah

lebih mudah daripada yang berkaitan dengan pembukaan akaun
semasa; dan
(d) Pengeluaran daripada akaun semasa dilakukan melalui cek,

manakala pengeluaran daripada akaun simpanan dilakukan melalui
buku simpanan. Walau bagaimanapun, kedua-dua jenis akaun
membolehkan pengeluaran wang melalui ATM.

JAWAPAN  319
Persamaan antara akaun simpanan dan akaun simpanan tetap adalah

(a) Kedua-dua jenis akaun adalah untuk pelanggan menyimpan deposit

mereka; dan
(b) Kedua-dua jenis akaun pelanggan memberi pulangan dalam bentuk

faedah.
Perbezaan antara akaun simpanan dan akaun simpanan tetap adalah

(a) Kadar faedah ke atas deposit tetap adalah berbeza daripada kadar
faedah ke atas deposit simpanan.
(b) Deposit simpanan boleh ditarik balik pada bila-bila masa. Sebaliknya,
deposit tetap kecuali NCD hanya boleh ditarik balik pada
kematangan deposit masing-masing.
(c) Pengeluaran daripada akaun simpanan dilakukan melalui buku

simpanan, manakala pengeluaran daripada akaun deposit tetap
dilakukan melalui penyampaian sijil deposit tetap relevan.
(d) Deposit tetap mempunyai pelbagai tempoh matang tetapi akaun

simpanan tidak mempunyai tarikh matang.
3. Bank mengalihkan tumpuan mereka daripada pengurusan aset kepada

pengurusan liabiliti kerana beberapa sebab. Pertama, bank telah
menghadapi kekurangan dana kerana permintaan bagi pinjaman telah
berkembang pada kadar yang lebih cepat daripada bekalan deposit. Kedua,
bank terpaksa mencari sumber dana alternatif kerana kekurangan dana
deposit. Ketiga, kemunculan instrumen kewangan yang inovatif seperti
NCD, FRNCD dan REPOS dibentangkan faktor motivasi yang cukup
untuk bank memberi tumpuan kepada menyelesaikan masalah
pembiayaan. Keempat, kadar faedah tidak stabil dibuat tugas memperoleh
dana yang lebih kompleks. Kelima, bank telah kehilangan pendeposit
disebabkan oleh persaingan yang kuat daripada pengantara kewangan
lain.

320  JAWAPAN
Latihan 6.2
Kempen untuk meningkatkan deposit mesti mengambil kira semua faktor yang
mempengaruhi keputusan deposit pelanggan. Langkah seterusnya melibatkan
kerja bagaimana menggunakan faktor untuk menarik pelanggan. Sebagai contoh,
jika kadar faedah deposit adalah penting kepada pelanggan, maka itu adalah
baik untuk mengetahui bagaimana untuk menggunakan faktor ini bagi menarik
pelanggan.
TOPIK 7: PENGURUSAN ASET DAN LIABILITI

Latihan 7.1
1. Pengurusan aset bank dan keputusan pengurusan tanggungan mestilah

dibuat secara serentak untuk memastikan bahawa kedua-dua jenis
keputusan kewangan adalah dalam perjanjian antara satu sama lain.
Membuat keputusan kedua-dua jenis secara berasingan akan membawa
kepada masalah yang berkaitan dengan pengagihan dana. Sebagai contoh,
jika pasukan pengurusan aset bank membuat keputusan pelaburan tanpa
pengetahuan tentang sumber kewangan, pelaburan mungkin berakhir
memerlukan lebih banyak dana daripada apa yang sedia ada. Ini bermakna
dana tambahan perlu diperoleh dengan segera dan pada kos yang lebih
tinggi. Pada masa yang sama, tanpa apa-apa pengetahuan tentang
keputusan pelaburan, pasukan pengurusan liabiliti berkenaan
mendapatkan dana pada kos yang tidak perlu yang lebih tinggi. Kelebihan
pengurusan serentak kedua-dua aset dan liabiliti pasti melebihi kerja
tambahan yang diperlukan. Pengurusan bank sudah pasti akan menyedari
bahawa penyelarasan antara keputusan pengurusan aset dan keputusan
pengurusan liabiliti boleh membantu bank mencapai kos dana secara
optimum.
2. Persamaan antara keputusan pengurusan aset dan keputusan pengurusan

liabiliti bank adalah seperti yang berikut:
(a) Kedua-dua jenis keputusan dibuat untuk memastikan mudah tunai

bank;
(b) Kedua-dua jenis keputusan dibuat untuk memastikan bahawa akan

ada dana yang mencukupi untuk memenuhi pengeluaran deposit;

JAWAPAN  321
(c) Kedua-dua jenis keputusan dibuat untuk memastikan bahawa akan

ada dana yang mencukupi untuk memenuhi permintaan pinjaman;
dan
(d) Kedua-dua jenis keputusan dibuat untuk memegang sehingga

margin keuntungan bersih dan keuntungan bank.
Perbezaan antara keputusan pengurusan aset dan keputusan pengurusan

liabiliti bank adalah seperti yang berikut:
(a) Keputusan pengurusan aset ialah keputusan pelaburan ,manakala

keputusan pengurusan liabiliti adalah membiayai keputusan; dan
(b) Keputusan pengurusan aset melibatkan peruntukan dana yang ada

dalam kalangan pelbagai kategori aset semasa keputusan
pengurusan liabiliti melibatkan perolehan dana untuk bank-bank.
3. Untuk mengetahui apa faktor margin keuntungan bersih pengaruh, kita

perlu melihat formula margin keuntungan bersih terlebih dahulu:
Faedah diterima  Faedah dibayar

Aset yang diperoleh
Seperti yang dilihat dalam formula, margin keuntungan bersih

dipengaruhi oleh tiga faktor utama, iaitu:
Faedah diterima, faedah yang dibayar dan memperoleh aset. Hubungan

yang paling kritikal adalah salah satu antara faedah yang diterima dan
faedah yang dibayar yang kadangkala dikenali sebagai faedah berselerak.
Semakin besar perbezaan mereka, semakin tinggi margin keuntungan
bersih. Selain itu, kadar perubahan bagi ketiga-tiga faktor juga boleh
memberi kesan kepada margin keuntungan bersih.

322  JAWAPAN
Latihan 7.2
Pengurusan jurang dana dalam senario kadar faedah yang berbeza:
(a) Apabila kadar faedah meningkat  Meluaskan jurang dana.
(b) Apabila kadar faedah berada di puncaknya  Jurang dana harus paling
luas.
(c) Apabila kadar faedah menurun  Merapatkan jurang dana.
(d) Apabila kadar faedah berada pada tahap paling bawah  Jurang dana
hendaklah berada pada keadaan paling sempit.
TOPIK 8: PENGURUSAN MODAL ASET

Latihan 8.1
Jenis Modal Kelebihan Keburukan
Saham biasa  Sejak pembayaran dividen  Pembayaran dividen tidak

(ordinary tidak wajib, pendapatan bank boleh ditolak cukai.
shares) tidak akan dikurangkan oleh
 Mempunyai kos modal yang
mana-mana pembayaran yang
paling tinggi berbanding
tetap.
sumber modal lain.
 Tiada tuntutan luar terhadap
bank.
 Terbitan saham baharu
boleh mencairkan pemilikan
 Tiada tarikh matang. pemegang saham yang sedia
ada.
Bon (bonds)  Bayaran faedah boleh ditolak  Bayaran faedah adalah tetap
cukai. dan mesti dibuat tidak kira
sama ada bank
 Mempunyai kos modal yang
menguntungkan.
paling rendah kerana faedah
pembayaran boleh ditolak  Kegagalan untuk membuat
cukai. pembayaran faedah boleh
menyebabkan bank
 Menyediakan leveraj dibubarkan.
kewangan.
 Risiko kewangan bank
meningkat dengan jumlah
bon yang digunakan.

JAWAPAN  323
Sekuriti boleh  Ada kelebihan kedua-dua  Ada keburukan kedua-dua

tukar saham biasa dan bon. saham biasa dan bon.
(convertible
securities)
Saham  Pembayaran dividen boleh  Pembayaran dividen adalah

keutamaan terakru. tetap walaupun ia boleh
(preference ditangguhkan.
 Tiada tarikh matang.
shares)
 Pembayaran dividen tidak
 Boleh mengelakkan
boleh ditolak cukai.
mencairkan pemilikan
pemegang saham biasa.
Latihan 8.2
Tiga fungsi utama modal bank ialah fungsi operasi, fungsi perlindungan dan
fungsi pengawasan. Fungsi perlindungan adalah untuk mengurangkan kerugian
sekali-sekala supaya pendeposit dilindungi pada setiap masa. Dalam perikatan
daripada tiga fungsi, fungsi kedua adalah untuk menyediakan dana untuk
bangunan, peralatan dan aset bukan pendapatan-lain yang memerlukan bank
untuk tujuan operasi. Jelas sekali, ini ialah fungsi operasi. Kerjasama itu juga
mengambil kira kewajipan untuk memenuhi keperluan yang dikuatkuasakan
oleh badan kawal selia mengenai kecukupan modal berkaitan dengan
pendedahan risiko. Ini merupakan fungsi penyeliaan.
Latihan 8.3
1. Lima insiden yang boleh mencetuskan serbuan bank:

(a) Khabar angin mengenai kestabilan bank;
(b) Kerugian sehingga menghapuskan modal terkumpul;
(c) Kerugian sehingga menjejaskan kecairan bank;
(d) Mana-mana pelaburan luar biasa yang melibatkan risiko tinggi; dan
(e) Kegagalan bank lain dalam sistem perbankan.
2. (a) Serbuan bank di International Bank of Asia (IBA) disebabkan oleh

tiga sebab:
(i) Orang ramai telah hilang keyakinan terhadap kestabilan bank;
(ii) Khabar angin mengenai operasi bank; dan
(iii) Pinjaman tidak berbayar bank kian meningkat.

324  JAWAPAN
(b) Ketiga-tiga pihak membuat kenyataan masing-masing untuk

memberi jaminan kepada orang ramai tentang keselamatan bank di
Hong Kong. Pemimpin Hong Kong mahu memberi jaminan kepada
orang ramai bahawa asas bank di Hong Kong menjadi kuat. Lembaga
Kewangan dengan melahirkan keyakinan dalam kestabilan IBA ini,
mahu memastikan kestabilan sistem kewangan di Hong Kong akan
terus kekal. Lembaga pengarah mahu memberi jaminan kepada
pemegang saham dan pendeposit yang IBA dapat mencapai semua
pengeluaran deposit dan untuk memenuhi semua obligasi lain.
(c) Salah satu tindakan yang akan membiarkan cawangan dibuka

sehingga malam dengan matlamat untuk memberi jaminan kepada
orang ramai bahawa bank dapat memenuhi semua tuntutan
pengeluaran deposit. Kami juga boleh membuat pengumuman
mengenai tawaran khas yang berkaitan dengan pinjaman sebagai
langkah untuk memastikan orang ramai bahawa sesungguhnya kita
mempunyai dana yang mencukupi bukan sahaja untuk pengeluaran
deposit tetapi juga untuk tujuan pinjaman.
(d) Serbuan bank yang paling terkini melibatkan MBF Finance Bhd yang
banyak pendeposit percaya dengan khabar angin mengenai kematian
ketua pegawai eksekutif syarikat itu.
TOPIK 9: KECUKUPAN MODAL

Latihan 9.1
Perhubungan antara Keselamatan dan Kecukupan Modal Bank keselamatan

merujuk kepada melindungi kepentingan pendeposit, peminjam, perbankan
badan kawal selia dan orang awam. Bank yang selamat adalah yang mampu
memenuhi pengeluaran deposit pada bila-bila, untuk memberikan pinjaman
kepada semua peminjam yang layak, untuk membantu badan kawal selia
memastikan kestabilan sistem perbankan secara keseluruhan dan untuk
membuat orang ramai merasa yakin apabila berurusan dengan bank.
Keselamatan seperti ini boleh disokong oleh modal yang mencukupi yang boleh
menyerap semua kerugian yang timbul. Jika kerugian itu tidak dapat diserap,
operasi bank akan terhenti, pendeposit akan kehilangan deposit mereka,
pelanggan tidak akan dapat untuk mendapatkan pinjaman, sistem perbankan
akan terancam disebabkan oleh kegagalan bank dan orang ramai akan kerugian.

JAWAPAN  325
TOPIK 10: POLISI PINJAMAN

Latihan 10.1
1. Terdapat hubungan yang pasti dan rapat antara prinsip tujuan dan prinsip
pembayaran yang memastikan kekukuhan keputusan kredit bank. Prinsip
tujuan memerlukan pegawai kredit untuk mewujudkan tujuan pinjaman
sebelum membuat apa-apa keputusan kredit. Hanya selepas ia telah
disahkan bahawa tujuan pinjaman adalah sah dan selaras dengan
peraturan dan polisi yang ditetapkan oleh bank, sumber pembayaran
pinjaman boleh dikenal pasti. Di sini prinsip pembayaran memainkan
peranannya dalam proses membuat keputusan kredit. Sebagai contoh, jika
tujuan pinjaman adalah untuk modal kerja, maka kita boleh mengharapkan
pendapatan yang dijana daripada penggunaan pinjaman (modal kerja)
sebagai sumber pembayaran. Oleh itu, prinsip tujuan mestilah selaras
dengan prinsip pembayaran atau sebaliknya.
2. Sekiranya mana-mana salah satu prinsip diabaikan atau tidak termasuk

dalam proses membuat keputusan, keputusan kredit yang mungkin akan
terdedah. Sebagai contoh, jika kita menilai permohonan pinjaman
berdasarkan prinsip tujuan dan prinsip perlindungan sahaja, iaitu tanpa
mengambil kira prinsip pembayaran, kita terikat untuk mempunyai
masalah pinjaman tidak berbayar (NPL) kerana sumber pembayaran balik
pinjaman akan dikira pendapatan peminjam dan tidak cagaran.
Latihan 10.2
1. Dasar pinjaman perlu menyediakan garis panduan yang jelas dan berkesan
bagi memudahkan aktiviti pemberian pinjaman yang berkesan. Garis
panduan ini hendaklah termasuk perkara yang berkaitan dengan penilaian
permohonan serta semua hal yang berkaitan dengan pengawasan dan
pengurusan pinjaman yang diluluskan. Dasar pemberian pinjaman juga
harus berkesan dan jelas cukup untuk membimbing pegawai kredit
baharu.
2. (a) Tiga faktor luaran berikut boleh mempengaruhi dasar pinjaman

daripada bank perdagangan:
(i) Kedudukan Ekonomi

Keadaan ekonomi boleh mempengaruhi dasar pinjaman dari
bank perdagangan kerana permintaan bagi produk dan
perkhidmatan perbankan adalah berkaitan rapat dengan
keadaan ekonomi semasa. Jika ekonomi berada dalam

326  JAWAPAN
kemelesetan, permintaan bagi produk dan perkhidmatan

perbankan akan berkurangan, hasil daripada penurunan dalam
permintaan bagi barang, produk dan perkhidmatan yang dijual
oleh pelanggan bank. Kemelesetan ekonomi bermakna
kelembapan umum dalam aktiviti ekonomi yang pasti memberi
kesan kepada aktiviti pinjaman dan pelaburan mana-mana
bank.
(ii) Dasar Kewangan

Dasar monetari negara dipengaruhi oleh dasar pinjaman dari
bank perdagangan kerana adanya dana bank ditentukan oleh
dasar monetari yang diamalkan oleh kerajaan. Jika amalan
kerajaan dasar kewangan menguncup, iaitu dasar yang
mengurangkan bekalan wang di negara ini, bank akan
mempunyai pembiayaan yang kurang untuk aktiviti pemberian
pinjaman. Ini bermakna bank akan perlu mengurangkan
aktiviti pinjaman dan atau menjadi lebih selektif dalam
pemberian pinjaman.
(iii) Dasar Fiskal

Dasar fiskal seperti dasar cukai yang diamalkan oleh kerajaan
juga boleh mempengaruhi hala tuju dasar pinjaman bank. Jika
kerajaan menyediakan perlindungan cukai yang lebih besar
atau pelepasan cukai bagi pinjaman bank yang ditawarkan
kepada sektor ekonomi tertentu, bank pasti akan mendorong
orang ramai menjalankan aktiviti pemberian pinjaman kepada
sektor ekonomi berkenaan.
(b) Dua faktor dalaman berikut boleh mempengaruhi dasar pinjaman

dari bank perdagangan:
(i) Kedudukan Modal

Semakin besar modal asas bank, ia boleh menawarkan
pinjaman yang lebih berwajaran risiko. Bank mungkin perlu
meningkatkan modal untuk menyediakan lebih banyak
pinjaman dan untuk memenuhi keperluan CAR pada masa
yang sama.
(ii) Kestabilan Deposit

Asas deposit stabil boleh memudahkan perancangan aktiviti
pemberian pinjaman. Apabila kita bercakap mengenai
kestabilan deposit, sesungguhnya kita merujuk kepada tahap
turun naik setiap jenis deposit; lebih tinggi tahap turun naik,

JAWAPAN  327
deposit menjadi kurang stabil. Tahap risiko kredit yang boleh

diterima oleh bank bergantung pada jumlah dan kestabilan
deposit yang disimpan dengan bank.
Faktor yang boleh mempengaruhi dasar pinjaman bank mengikut

kedudukan seperti yang berikut:
(i) Kedudukan modal;

(ii) Kestabilan deposit;
(iii) Keadaan ekonomi;
(iv) Keupayaan dan pengalaman kakitangan bank; dan
(v) Dasar kewangan dan fiskal negara.
Faktor dalaman yang diberikan dengan kedudukan yang lebih tinggi

kerana bank boleh mengawal faktor ini, manakala faktor luaran memang di
luar kawalan mana-mana bank.
TOPIK 11: ANALISIS KREDIT

Latihan 11.1
1. Bank perlu menjalankan analisis kredit untuk menilai integriti kredit

pemohon pinjaman. Melalui analisis kredit, bank boleh membuat
keputusan sama ada pemohon pinjaman berkenaan akan dapat memenuhi
kewajipan pembayaran balik pinjaman. Analisis kredit juga digunakan
untuk menilai kebarangkalian tidak membayar oleh setiap pelanggan.
2. Elemen watak boleh dinilai melalui beberapa cara. Pendekatan pertama

melibatkan menemu duga pemohon pinjaman untuk menilai kesediaan
untuk membayar balik pinjaman. Pendekatan kedua melibatkan
mendapatkan maklumat dari mana-mana bank atau institusi kewangan
yang telah diberikan kemudahan kredit kepada pemohon. Sumber lain
maklumat termasuk pemiutang dan pembekal pemohon, dan mana-mana
persatuan perdagangan yang mempunyai hubungan dengan pemohon.

328  JAWAPAN
3. Keadaan unsur merujuk kepada mana-mana keadaan ekonomi yang boleh

menjejaskan integriti kredit pemohon pinjaman. Dalam penilaian elemen
ini, pegawai kredit harus mengambil kira semua faktor seperti teknologi
yang boleh mempengaruhi permintaan untuk produk pemohon. Faktor
yang memberi kesan negatif ke atas permintaan untuk produk pemohon
juga akan mempunyai kesan negatif ke atas pendapatan pemohon. Oleh
itu, keupayaan pembayaran balik pinjamannya.
4. Elemen kapasiti adalah penting dalam analisis kredit kerana ia berkaitan

dengan kapasiti undang-undang dan kemampuan kewangan pemohon
pinjaman. Jika bank memberi pinjaman kepada pemohon yang tidak
mempunyai kapasiti undang-undang untuk mendapatkan pinjaman bagi
dirinya sendiri atau untuk syarikatnya, bank itu mungkin menghadapi
banyak kesulitan untuk memulihkan pinjaman. Keupayaan kewangan
boleh dinilai dengan analisis nisbah dan analisis tunai kepada syarikat
pemohon.
Latihan 11.2
1. Penilaian cagaran dalam analisis kredit adalah memeriksa cagaran yang

dicadangkan oleh pemohon pinjaman dan menentukan jika ia boleh
diterima oleh bank. Ciri-ciri seperti kecairan dan cagaran yang
dicadangkan hendaklah diperiksa dengan teliti untuk menentukan jika
cagaran yang secukupnya boleh melindungi kepentingan bank.
2. Modal pemohon pinjaman menunjukkan sumbangan pemohon terhadap

kejayaan syarikatnya. Pendapatan mengekalkan syarikat menunjukkan
sejauh mana syarikat itu telah mencapai kejayaan. Keuntungan
pertumbuhan terkumpul syarikat menunjukkan pertumbuhan kewangan
pemohon pinjaman. Semua tanda ini menunjukkan tahap komitmen
daripada pemohon pinjaman terhadap perniagaannya. Modal yang lebih
disimpan dalam perniagaannya, maka pemohon pinjaman adalah lebih
komited dalam mencapai kejayaan untuk perniagaan.

JAWAPAN  329
TOPIK 12: POLISI HARGA

Latihan 12.1
1. Jika polisi harga bank tidak dikira dengan baik, bank itu berkemungkinan
mengenakan harga terlebih atau terkurang ke atas produk dan
perkhidmatannya. Jika harganya terlalu tinggi, pelanggan akan menjauhi
bank. Ini bermakna pendapatan berkurangan untuk bank. Sebaliknya, jika
harga yang terlalu rendah, bank boleh menarik lebih ramai pelanggan
tetapi dengan mengorbankan keuntungan kerana harganya mungkin telah
memasukkan semua kos yang berkaitan.
2. Pada asalnya, kadar pinjaman asas (BLR ă base lending rate) terdiri
daripada unsur ini:
Kos dana + Kos overhed + Kos kakitangan + 0.25% margin keuntungan.
Formula yang digunakan pada masa ini bagi pengiraan BLR bank
perdagangan ialah:
BNM kadar campur tangan 3 bulan  0.8

BLR = + 2.5%
1  SRR%
Kadar campur tangan BNM ialah kadar yang ditentukan oleh BNM untuk
mewakili kos dana bank. Angka „0.8‰ adalah peruntukan bagi pelarasan
berkaitan dengan baki akaun semasa tanpa faedah; „2.5%‰ adalah untuk
mengambil kira kos pentadbiran yang ditanggung oleh bank, dan margin
keuntungan nominal; „1  SRR%‰ mengambil kira keperluan rizab
berkanun (SRR ă statutory reserve requirement).
Sebagai contoh, katakan kadar campur tangan ialah 4% dan kadar SRR
ialah 3.5%, BLR bank perdagangan akan menjadi:
4%  0.8
BLR = + 2.5%
1  3.5%
= 3.31% + 2.5%
= 5.81%

330  JAWAPAN
3. Bank Perdana Bhd hampir meluluskan permohonan pinjaman berikut:
(a) Permohonan oleh Peguam untuk Pinjaman Membeli Rumah

Kadar faedah yang dikenakan seharusnya BLR (iaitu 6%) + 1.5% =
7.5% kerana pinjaman perumahan dijamin sepenuhnya oleh rumah
berkenaan. Oleh sebab risiko kredit yang tidak begitu tinggi,
premium risiko tidak perlu mencapai markah maksimum sebanyak
2.5%.
(b) Permohonan oleh Usahawan untuk Pinjaman Membeli Barangan

Pengguna
Premium risiko maksimum sebanyak 2.5% hendaklah dikenakan
kerana pinjaman pengguna mempunyai risiko kredit yang tinggi.
Oleh itu, kadar faedah yang dikenakan ke atas pinjaman ini perlu 6%
+ 2.5% = 8.5%.
(c) Permohonan oleh Kerajaan Negeri untuk Pinjaman untuk Membina

Jambatan
Pinjaman ini perlu dikenakan kadar BLR.
TOPIK 13: POLISI CAGARAN

Latihan 13.1
1. Cagaran masih diperlukan walaupun tujuan pinjaman dan keupayaan

pembayaran balik pinjaman daripada peminjam adalah mencukupi kerana
wujudnya ketidaktentuan yang boleh memberi kesan kepada peminjam
dan perniagaannya pada masa akan datang, seterusnya keupayaan
pembayaran balik pinjamannya. Cagaran diperlukan untuk melindungi
kepentingan pendeposit secara khusus dan pada umumnya kepentingan
bank.

JAWAPAN  331
2. Pelbagai jenis pinjaman dan cagaran yang berkaitan:
Jenis Pinjaman Cagaran

Pinjaman berjangka untuk membiayai Gadai janji ke atas kilang baharu
pembinaan kilang
Pinjaman modal kerja Pemberian hak
Pinjaman untuk pembelian perabot dan Gadai janji ke atas aset yang akan
peralatan lain diperoleh
Pinjaman untuk pembelian saham Saham yang akan diperoleh
Pinjaman untuk membiayai Kepentingan dalam syarikat yang akan

pengambilalihan korporat diperoleh
Pinjaman peribadi Jaminan pihak ketiga
Pinjaman perumahan Rumah yang akan diperoleh
Pinjaman pendidikan Jaminan pihak ketiga
3. Ia adalah sukar untuk menjual apa-apa cagaran yang tidak mempunyai

kebolehpasaran, iaitu pasaran yang bersedia untuk disediakan. Dengan
kata lain, ia adalah sukar untuk menukar jenis cagaran kepada wang tunai.
Bank yang terlibat mungkin perlu memegang cagaran untuk masa yang
panjang sebelum ia boleh dijual. Ini bermakna kos dan kerugian kepada
bank pegangan tinggi. Oleh sebab kekurangan pasaran, bank mungkin
perlu menjual cagaran pada harga yang rendah.

332  JAWAPAN
TOPIK 14: PENGURUSAN PINJAMAN TIDAK

LOANS)
Latihan 14.1
1. Secara umumnya, pinjaman tidak berbayar ialah pinjaman yang belum

dibayar balik mengikut perjanjian pinjaman. BNM mentakrifkan pinjaman
tidak berbayar sebagai pinjaman yang faedahnya belum dibayar sekurang-
kurangnya enam bulan.
2. NPL dan hutang lapuk bukanlah sangat serupa. Mereka adalah sama pada
tahap yang kedua-dua mereka boleh menjejaskan keuntungan mana-mana
bank. Pinjaman tidak berbayar adalah pinjaman yang masih mempunyai
kemungkinan untuk dikutip. Hutang lapuk adalah pinjaman yang tidak
boleh dikutip lagi daripada peminjam dan akan dihapuskan daripada buku
akaun bank yang berkenaan. NPL yang tidak lagi dikutip akan menjadi
hutang lapuk.
3. Kredit 5C yang baik digunakan oleh bank untuk memastikan kekukuhan

keputusan kredit mereka, manakala kredit buruk 5C menjelaskan sebab
pinjaman tidak berbayar. Bank boleh menggunakan kredit buruk 5C
sebagai panduan untuk memastikan bahawa keputusan kredit mereka
tidak terdiri daripada mana-mana unsur yang tidak baik.
4. „Indikator‰ merujuk kepada pegawai kredit yang terlalu bergantung pada

cagaran ke tahap yang prinsip lain dalam pemberian pinjaman seperti
prinsip pembayaran dan prinsip tujuan dilupakan atau diabaikan. Ketiga-
tiga prinsip dalam pemberian pinjaman perlu diambil kira dalam setiap
keputusan kredit.
Latihan 14.2
(a) Kemerosotan Nisbah Semasa Syarikat

Kemerosotan nisbah semasa syarikat bermakna kemerosotan kecairan
syarikat. Ini menunjukkan kemerosotan dalam keupayaan syarikat untuk
membayar balik hutang jangka pendek. Secara umumnya, ini bermakna
terdapat kebarangkalian yang tinggi bahawa syarikat itu mungkin sukar
untuk membuat pembayaran balik hutang.

JAWAPAN  333
(b) Aset Lien

Kewujudan lien bermakna terdapat beberapa sekatan ke atas pemilikan
aset. Ini akan menjejaskan kelayakan syarikat dan keupayaan untuk
menjual aset tersebut bagi membuat pembayaran balik pinjaman apabila
terdapat keperluan.
(c) Peningkatan Nisbah Hutang

Meningkatkan nisbah hutang menunjukkan bahawa semakin banyak
hutang telah digunakan oleh syarikat itu untuk membiayai operasinya. Ini
boleh membawa kepada risiko kewangan yang lebih tinggi, maka risiko
kredit yang lebih tinggi. Masalah ini, jika tidak dibendung, akan muncul
dalam bentuk NPL.
(d) Belanjawan Terlalu Optimistik

Terlalu optimistik belanjawan mungkin akan menyebabkan NPL kerana
pencapaian kewangan sebenar syarikat itu tidak boleh menjana kapasiti
pembayaran balik yang mencukupi untuk membayar balik pinjaman yang
diperoleh berasaskan kepada belanjawan terlalu optimistik.
(e) Kehilangan Pelanggan Utama

Banyak syarikat terlalu bergantung pada pelanggan utama mereka yang
biasanya beberapa orang. Mana-mana syarikat yang mengamalkan strategi
perniagaan ini memang mengambil tahap risiko yang tinggi; aliran tunai
syarikat boleh serius terjejas sekiranya syarikat itu kehilangan mana-mana
pelanggan utamanya. Ini bermakna keupayaan syarikat untuk membayar
balik pinjaman akan turut terjejas.
(f) Peminjam Menghidap Penyakit yang Serius

Beberapa syarikat adalah sangat bergantung pada pemiliknya,
terutamanya jika pemilik bekerja keras dan komited. Mana-mana syarikat
yang sesuai dengan kategori ini mungkin mengalami kemerosotan dalam
operasi dan prestasinya sekiranya sesuatu berlaku kepada pemiliknya,
sebagai contoh, jika pemiliknya menghidap apa-apa penyakit yang serius.
Ini bermakna pembayaran balik pinjaman akan menjadi masalah.

334  JAWAPAN
Latihan 14.3
1. Pegawai pinjaman atau pegawai kredit perlu mempunyai kekuatan berikut

untuk mengelakkan atau mengurangkan masalah NPL:
(a) Kecekapan dalam analisis korporat;

(b) Keupayaan untuk menilai permohonan pinjaman;
(c) Mempunyai pengetahuan sekurang-kurangnya yang minimum dan
berpengalaman;
(d) Kemahiran hubungan interpersonal; dan
(e) Sifat watak yang wajar.
2. Danaharta ialah pengangkutan yang ditubuhkan untuk mengambil alih

NPL dari institusi perbankan yang terlibat supaya institusi ini dapat
menjalankan aktiviti pemberian pinjaman mereka seperti biasa.
Danamodal ialah pengangkutan yang ditubuhkan untuk menyuntik modal
baharu ke dalam institusi perbankan yang menghadapi masalah
kekurangan modal akibat masalah NPL yang teruk. Institusi perbankan
menerima suntikan modal dari Danamodal dikehendaki menyerahkan
NPL mereka kepada Danaharta.
3. NPL boleh menjejaskan aspek pengurusan bank berikut:
(a) Keuntungan bank.

(b) Bank mudah tunai.
(c) Kecukupan modal bank.
(d) Psikologi kakitangan bank.

MODULE FEEDBACK
MAKLUM BALAS MODUL
If you have any comment or feedback, you are welcome to:
1. E-mail your comment or feedback to modulefeedback@oum.edu.my
OR
2. Fill in the Print Module online evaluation form available on myINSPIRE.
Thank you.
Centre for Instructional Design and Technology

(Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi )
Tel No.: 03-27732578
Fax No.: 03-26978702

BBBM4103 BM PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BBBM4103 BM PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OUM Business School

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Penulis Modul: Shamsudin Ismail

Penyederhana: Prof Madya Dr Shamsubaridah Ramlee

Penterjemah: Dr Azlan Ali

Dibangunkan oleh: Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi

Edisi Pertama, April 2015

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 1 Struktur Sistem Kewangan di Malaysia 1

Topik 2 Akta Institusi Perbankan dan Kewangan (BAFIA – Banking

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

2.3 Kesan BAFIA 1989 ke atas Pengurusan Bank Perdagangan 60

Topik 3 Perbankan Bercawangan 63

Topik 4 Perbankan Islam 84

Topik 5 Pengurusan Aset 106

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

5.8 Ukuran Kecairan 135

Topik 6 Pengurusan Liabiliti Bank 143

Topik 7 Pengurusan Aset dan Liabiliti 158

Topik 8 Pengurusan Modal Bank 169

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 9 Kecukupan Modal 185

Topik 10 Polisi Pinjaman 210

Topik 11 Analisis Kredit 226

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 12 Polisi Harga 254

Topik 13 Polisi Cagaran 270

Topik 14 Pengurusan Pelaksanaan Pinjaman Tidak Berbayar (NPL –

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN

Sebagai pelajar jarak jauh, anda seharusnya mahir dengan keperluan

PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran

1. Membincangkan kesan Akta Perbankan dan Institusi Kewangan (BAFIA ă

2. Menerangkan secara terperinci faktor yang mempengaruhi kepentingan

3. Mengaplikasikan teknik dan cara yang sesuai untuk menyelesaikan

4. Menilai permohonan pinjaman melalui analisis kredit; dan

5. Mengenal pasti sumber pinjaman tidak berbayar dan meneliti masalah

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 1 menerangkan secara terperinci sistem kewangan di Malaysia dan

Topik 2 membincangkan Akta Perbankan dan Institusi Kewangan (BAFIA) 1989

Topik 3 membincangkan kelebihan dan kekurangan perbankan bercawangan

Topik 4 membincangkan perbankan Islamik dari aspek dwiperbankan,

Topik 6 membincangkan sumber utama dana perbankan dan strategi untuk

Topik 7 menerangkan bagaimana analisis ruangan dan kaedah masa hadapan

Topik 8 membincangkan pengurusan modal bank dengan melihat jenis dan

Topik 9 membincangkan kecukupan modal dan penilaian kecukupan modal.

Topik 10 membicarakan polisi berkaitan polisi pinjaman bank perdagangan dan

Topik 11 memfokuskan analisis kredit bank perdagangan. Subtopik utama dalam

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 12 menerangkan polisi harga bank perdagangan dengan menjelajah

Topik 13 membincangkan polisi cagaran bank perdagangan melalui topik seperti

Topik 14 membincangkan perkara berkenaan dengan pinjaman tidak berbayar

PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Peter, S. R. (2001). Commercial bank management (5th ed.). Boston, MA:

Shamsudin Ismail. (1989). A survey of commercial bank lending practices in

Copyright © Open University Malaysia (OUM)