Tingkatan 4 Bab 6: Pembentukan Kerajaan Islam Dan

Sumbangannya
6.1 Kerajaan Khulafa al-Rasyidin
1. Konsep Khalifah
F1 Bererti pengganti dalam bahasa Arab
F2 Sistem pemerintahan kerajaan Islam selepas kewafatan Nabi Muhammad
s.a.w.
F3 Pentadbiran diketuai oleh Khalifah
F4 Bertanggungjawab memelihara kemuliaan agama Islam
F5 Mengekalkan keharmonian dan kestabilan umat Islam

2. Maksud Baiah 3. Cara pemilihan Khalifah

F1 Menjamin F1 Cara musyawarah
pelantikan H1 Khalifah Abu Bakar
khalifah F2 Cadangkan satu nama sahaja dari Khalifah
berkelayakan terdahulu
dan berhemah H1 Khalifah Umar al-Khattab
tinggi F3 Pemilihan dari beberapa orang calon
H1 Khalifah Uthman bin Affan
F4 Pencalonan oleh sekelompok masyarakat
H1 Khalifah Ali bin Abu Talib

4. Syarat calon Khalifah

F1 Lelaki merdeka F5 Sanggup melaksanakan hukum Allah
F2 Beragama Islam F6 Warak
F3 Berakhlak mulia F7 Sihat tubuh badan dan sempurna
F4 Mematuhi perintah Allah F8 Bijak mentadbir

5. Tugas Khalifah
F1 Segi sosial
H1 Menjaga kebajikan rakyat
H2 Memastikan kesejahteraan hidup rakyat
H3 Mengekalkan perpaduan ummah melalui musyawarah
F2 Segi politik
H1 Memastikan kelicinan pentadbiran negara
H2 Mempertahankan negara daripada ancaman musuh
H3 Melantik dan melucutkan jawatan pegawai pentadbiran negara
H4 Memantapkan sistem perundangan Islam
F3 Segi ekonomi
H1 Menguruskan kewangan, perbendaharaan negara dan Baitumal

6. Khalifah Abu Bakar al-Siddiq

F1 Latar belakang
H1 Bersifat jujur
F2 Cara pelantikan
H1 Dipersetujui ramai

1 www.SPMSureSkor.com
F3 Sumbangannya
H1 Mengatasi masalah perpecahan umat Islam
H2 Akibat golongan murtad dan gerakan al-Riddah yang enggan membayar
zakat
H3 Berjaya mempertahankan Madinah dari ancaman Parsi dan Rom Timur
H4 Menghantar panglima perang Khalid al-Walid ke Iraq dan Usman bin Zaid ke
Ghassan menentang Parsi
H5 Membahagikan Tanah Arab kepada 10 wilayah
H6 Memperkenalkan bayaran gaji untuk tentera melalui rampasan harta perang,
undang-undang tanah dan hak golongan Mawali
H7 Mengumpulkan tulisan al-Quran pada batu, kayu, tulang dan kulit binatang

7. Khalifah Umar bin al-Khattab

F1 Latar belakang
H1 Bersifat berani, tegas dan berterus terang
F2 Cara pelantikan
H1 Dipersetujui para sahabat dan orang ramai
F3 Sumbangannya
H1 Menubuhkan Majlis Syura yang dianggotai wakil golongan Muhajirin dan
Ansar
H2 Membahagikan jajahan takhluk Islam kepada wilayah
H3 Melantik wali atau gabenor sebagai ketua pentadbir awam dan panglima
tentera
H4 Menubuhkan jabatan seperti Jabatan Tentera, Jabatan Polis
H5 Mengekalkan salah laku oleh hakim
F4 Sumbangan bidang sosial
H1 Menyediakan tempat pembelajaran di masjid
H2 Menjadikan tahun Hijrah sebagai titik permulaan kalendar Islam
F5 Menyusun sistem ketenteraan
H1 Membentuk tentera tetap dan tentera sukarela
H2 Tentera tetap diberikan gaji dan pakaian seragam
H3 Markas tentera dibina di bandar utama
H4 Kubu pertahanan dibina di sempadan menghadap negara musuh seperti di
Madinah, Kufah, Fustat dan Basrah
F6 Mempertingkatkan ekonomi
H1 Membina terusan dan tali air untuk menambahkan hasil pertanian
H2 Empangan Abu Musa di Basrah dan Terusan Amirul Mukminin
H3 Rakyat digalakkan meneroka tanah baru untuk pertanian
H4 Cukai jizyah terhadap golongan zimmi
H5 Cukai kharaj berdasarkan jenis tanaman dan kesuburan tanah
H6 Baitumal didirikan bagi mengawal aliran masuk pendapatan negara melalui
sistem jizyah dan kharaj

8. Khalifah Uthman bin Affan

F1 Latar belakang
H1 Terkenal sebagai hartawan yang dermawan, bersifat lemah lembut, bertolak
ansur dan mempunyai sikap simpati yang tinggi
H2 Digelar Zun Nurain kerana mengahwini dua puteri Nabi Muhammad s.a.w.
F2 Cara pelantikan
H1 Melalui Majlis Syura

2 www.SPMSureSkor.com
F3 Sumbangannya
H1 Meluaskan wilayah Islam sehingga ke Samarkand
H2 Membina angkatan tentera laut pertama dalam sejarah Islam
H3 Meningkatkan ekonomi negara
H4 Jizyah kepada penduduk bukan Islam diteruskan untuk sumber pendapatan

9. Khalifah Ali bin Abu Talib

F1 Latar belakang
H1 Sifat kepahlawanan dan tegas
F2 Cara pelantikan
H1 Disokong oleh suara terbanyak
F3 Sumbangannya
H1 Menyelesaikan masalah perhubungan masyarakat
H2 Undang-undang Islam
H3 Mementingkan kestabilan dan keharmonian negara
H4 Terbukti ketika Perang Siffin
H5 Mengukuhkan pertahanan dengan membina markas tentera di Parsi dan
sempadan Suria
F4 Kesan kematian
H1 Berakhir pemilihan khalifah cara syura
H2 Bermula sistem warisan
H3 Tamat Khalifah al-Rashidin
H4 Bermula Zaman Bani Umaiyah

6.2 Kerajaan Bani Umaiyah

10. Pembentukan kerajaan Bani Umaiyah
F1 Diasaskan oleh Muawiyah bin Abu Sufyan
F2 Dua tahap iaitu berpusat di Damsyik pada 661-750M dan berpusat di
Cordova dan ibu kotanya di Andalusia pada 756-1031M

11. Sebab kejatuhan kerajaan Bani Umaiyah

F1 Golongan Mawali iaitu bangsa Parsi dan Barbar menganggap telah
didiskriminasikan
F2 Tidak senang hati kerana tidak mendapat jawatan
F3 Dikenakan cukai yang lebih tinggi berbanding orang Arab Islam
F4 Khalifah terakhir mengabaikan tanggungjawab terhadap rakyat
F5 Mengabaikan ajaran Islam yang membangkitkan kemarahan rakyat
F6 Pemilihan khalifah mengikut sistem warisan ditentang golongan Syiah dan
Khawarij

12. Sumbangan kerajaan Bani Umaiyah tahap pertama

F1 Segi politik
H1 Empat aspek sistem pentadbiran Bani Umaiyah
H2 Pertama sistem Khalifah, pelantikan Khalifah sebagai ketua pemerintahan
H3 Kedua sistem wazarah, pelantikan wazir untuk mengetuai kerajaan pusat
H4 Gabenor mengetuai pentadbiran wilayah
H5 Ketiga sistem urus setia
H6 Membahagikan urusan pentadbiran kepada beberapa bahagian iaitu
bahagian surat menyurat, bahagian cukai, bahagian ketenteraan, bahagian

3 www.SPMSureSkor.com
 polis dan bahagian kehakiman
H7 Keempat sistem hijabah, seseorang pegawai ditugaskan memeriksa orang
yang mahu menemui Khalifah, mengawal keselamatan Khalifah
H8 Penubuhan empat jabatan iaitu Jabatan Cukai, Jabatan Surat, Jabatan
Urusan Am dan Jabatan Urusan Cap Mohor Pemerintahan
F2 Segi pertahanan
H1 Sistem ketenteraan diperkemas
H2 Diwanul Junadi ditubuhkan untuk pertahanan negara
F3 Segi pengetahuan
H1 Kelahiran ilmuan
H2 Kota Barrah dikenali sebagai pusat pengajaran dan penyebaran ilmu
H3 Bahasa Arab dijadikan bahasa rasmi
H4 Ilmuan agama
F4 Segi kesihatan
H1 Pembinaan hospital
H2 Pembinaan hospital penyakit kusta
H3 Ibn al-Nafis pakar bedah Damsyik menghasilkan buku pembedahan dan
rawatan selepas pembedahan
F5 Segi perundangan
H1 Hakim mengenakan hukuman berdasarkan ijtihad
H2 Ijtihad menggunakan keupayaan berfikir
H3 Ijmak kesepakatan ulama yang berijtihad
H4 Hakim mesti adil dalam penghakiman

13. Sumbangan kerajaan Bani Umaiyah tahap kedua

F1 Segi pendidikan
H1 Pusat pengajian tinggi di Cordova
H2 Al-Hakam II mengasaskan perpustakaan
H3 Pembinaan pusat penterjemahan
H4 Cordova dianggap sebagai pusat kegemilangan
H5 Cordova menjadi jambatan kepada masyarakat Eropah
H6 Orang Islam menimba ilmu daripada karya Eropah
F2 Segi seni bina
H1 Binaan Masjid Cordova
H2 Kubah masjid Cordova beralaskan kayu berukir
F3 Segi ekonomi
H1 Penubuhan Baitumal
H2 Sumber pendapatan kerajaan dari Kharaj (cukai tanah), Jizyah (cukai
perlindungan), Ghanimah (harta rampas peperangan)
H3 Kemajuan pertanian dengan membina
H4 Penyelidikan benih yang berkualiti
H5 Sistem saliran

6.3 Kerajaan Bani Abbasiyah

14. Pembentukan kerajaan Bani Abbbasiyah
F1 Mengamalkan sistem warisan F2 Sistem monarki

15. Sumbangan Bani Abbasiyah

F1 Pembinaan pusat intelektual

4 www.SPMSureSkor.com
F2 Pembinaan baitulhikmah
F3 Kegiatan penulisan mengikut tahap
F4 Ulama terlibat dalam penulisan
F5 Terjemahkan daripada bahasa Sanskrit, Suriani dan Yunani
H1 Orang Islam bukan sahaja menterjemah malah mencipta dan membuat
pembaharuan dalam karya penterjemahan
H2 Menghuraikan, penambahbaikan, memuatkan keterangan dan ulasan dalam
karya
H3 Berlaku Zaman Renaissance di Eropah
F6 Memelihara warisan ilmu daripada terkubur

6.4 Kerajaan Turki Uthmaniyah

16. Pembentukan Turki Uthmaniyah
F1 Uthman ialah amir atau gabenor Saljuk bagi kawasan sebelah barat
Anatolia
F2 Uthman berjaya menumpaskan tentera Byzantine
F3 Kemenangan ini menyebabkan ramai ghazi
F4 Membentuk kerajaan dan menjadikan Busra sebagai ibu negeri

17. Sumbangan kerajaan Uthmaniyah

F1 Perluasan kuasa
H1 Murad I dan Bayezid I menguasai kawasan selatan Balkan
H2 Mehmed II menawan Istanbul, ibu negeri Rom Timur
F2 Sistem perundangan
H1 Diperkenalkan oleh Suleiman 1
H2 Tanpa mengenal bangsa dan agama
F3 Sektor ekonomi
H1 Kedudukan geografi Istanbul
H2 Jalinan perdagangan meliputi pelabuhan Laut Tengah
F4 Segi sosial
H1 Berlaku mobiliti sosial yang luas di Eropah
F5 Segi ilmu pengetahuan
H1 Sistem pendidikan berpengaruh
H2 Penulisan ensaiklopedia

18. Faktor penyebaran Islam ke Eropah

F1 Tentera Islam
H1 Tentera zaman Uthmaniyah mempunyai semangat ghazi
H2 Semangat kepahlawanan
H3 Bersungguh-sungguh memperluaskan kawasan ke Eropah
H4 Sistem ketenteraan Uthmaniyah tersusun
F2 Kejatuhan kerajaan Byzantine
F3 Institusi gereja Greek Ortodoke hancur
F4 Dasar politik dan hubungan keagamaan kerajaan Uthmaniyah
F5 Dasar sosial Islam
H1 Berasaskan kecemerlangan individu dan bukan keturunan
H2 Pembinaan sekolah, rumah sakit dan kawasan perdagangan demi rakyat

5 www.SPMSureSkor.com
6.5 Perkembangan Tamadun Islam Dengan Tamadun Lain
19. Cara pertembungan tamadun Islam dengan tamadun lain
F1 Perdagangan dan perniagaan
H1 Penguasaan Islam terhadap Teluk Parsi
H2 Membolehkan perdagangan jarak jauh laut
H3 Orang Islam telah menetap dan berdagang di Canton
F2 Hubungan diplomatik
H1 Kerajaan Uthmaniyah menghantar kumpulan peneroka ke utara Selat
Gibraltar
H2 Membuat hubungan diplomatik dengan kawasan tersebut
H3 Berlaku pemahaman secara aman antara orang Islam dan bukan Islam
F3 Penaklukan atau ketenteraan
H1 Memperluaskan kawasan dan penyebaran Islam melalui ekspedisi
ketenteraan
H2 Penaklukan Iraq dan Iran
H3 Penaklukan Mesir dan Afrika
F4 Pertembungan kebudayaan
H1 Bahasa Arab menjadi bahasa utama di Sepanyol
H2 Lahir golongan Mozarab
F5 Pertembungan intelektual
H1 Antara ahli fikir Islam dengan bukan Islam
H2 Ilmuwan Islam mendalami keilmuan tamadun Eropah

20. Kesan pertembungan tamadun Islam dengan tamadun lain

F1 Keagamaan
H1 Sistem perundangan berdasarkan al-Quran dan hadis
H2 Islam tidak menghapuskan cara hidup
F2 Politik
H1 Wujud masyarakat Islam Cina
F3 Ekonomi
H1 Perluasan kuasa membolehkan orang Islam menguasai perdagangan
H2 Pusat ekonomi Islam meliputi Aden, Siraf, Basra, Iskandariah dan Istanbul
F4 Kebudayaan
H1 Golongan dikenali sebagai golongan Mudejar
F5 Ilmu pengetahuan
H1 Penubuhan Baitulhikmah sebagai perpustakaan
H2 Peningkatan aktiviti penterjemahan
F6 Cendekiawan
H1 Cendekiawan Islam mengutamakan proses pengumpulan maklumat dan
teks penulisan cendekiawan
H2 Melahirkan cendekiawan Islam dalam setiap bidang keilmuan
F7 Bidang matematik dan astronomi
F8 Pemikiran politik dan undang-undang
H1 Al-Farabi
H2 Menghasilkan beberapa karya undang-undang dan pemikiran politik
F9 Ilmu mantik dan falsafah Islam
H1 Ibn Sina, al-Kindi
H2 Perkembangan pemikiran usuluddin, falsafah sains
F10 Kesenian Islam

6 www.SPMSureSkor.com
F11 Kesusasteraan
H1 Penulis puisi dan novel
H2 Omar Khayyan menulis tentang Rubaiyah
F12 Pengembara
H1 Tulisan Ibn Battuta menjadi rujukan kesejahteraan hingga ke hari ini

7 www.SPMSureSkor.com