Tehnička škola Odžaci

Tema:Srbija i Balkan u 19 veku

Jun 2017. Milan Pavlović I-4

Odžaci
 Prvi srpski ustanak

Prvi srpski ustanak je bio ustanak Srba u Beogradskom pašaluku protiv Turaka u periodu
od 14.2.1804-7.10.1813. godine. Ustanici predvođeni Karađorđem su uspeli da u
značajnom vremenskom intervalu zauzmu teritoriju pašaluka. Ovaj ustanak je prethodio
Drugom srpskom ustanku 1815, koji je na kraju doveo do stvaranja moderne Srbije.
Svištovskim mirom je okončan poslednji austrijsko-turski rat koji se vodio od 1788. do
1791. Srbi su kao dobrovoljci aktivno učestvovali na strani Austrije. Ovaj period srpske
istorije se naziva Kočina krajina, po Koči Anđelkoviću, jednom od srpskih komandanata.
Svištovski mir nije doneo Srbima oslobođenje od turske vlasti, već samo amnestiju. Da bi
smirio , Selim III je fermanima iz 1793/1794. potvrdio Srbima organe vlasti, tako da su,
pored vezira i kadije, upravljali i knezovi, a u knežinama oborknezovi. Tada je u
Beogradskom pašaluku bilo 45 knežina; zatim, fermanom od aprila 1796. godine, na čelo
12 nahija birani su obor-knezovi, koji su sami ubirali poreze i predavali ih vlastima (čak
su delimično vršili i sudsku i upravnu vlast u svojim knežinama), ali sukobi između
janjičara, koji su i dalje hteli najvišu vlast i spahija, koji su želeli osvetu, zbog ugroženog
položaja, sve više su zaoštravani.
Zbor u Orašcu Najpre su se u Šumadiji sastala tri narodna poglavara, a to su bili Đorđe
Petrović, kog su Turci nazvali Karađorđe, zatim Janko Katić i Vasa Čarapić. Oko njih su
se veoma brzo okupili mnogi, kako i domaće srpsko stanovništvo, tako i hajduci, među
kojima su bili i Stanoje Glavaš i hajduk Veljko.Na ovu vest diglo se stanovništvo i s one
strane Kolubare, gde su se naročito istakli Jakov Nenadović, Aleksin brat, sveštenik Luka
Lazarević. Slična situacija bila je i s one strane Morave, gde su se istakli Milenko
Stojković i Petar Teodorović Dobrnjac. Ubrzo je skoro cela zemlja bila pod oružjem.Za
vođu ustanka na skupštini najuglednijih iz Šumadije prvo je predložen Stanoje Glavaš, ali
pošto je to ovaj odbio, predložen je knez Teodosije Marićević iz Orašja u kragujevačkom
okrugu, ali posle njegovog odbijanja i na njegov predlog za vođu ustanka izabran je
Karađorđe 14. februara 1804. godine na jednom zboru u Orašcu. Na ovom zboru bilo je
oko 300 ljudi, uglavnom iz okoline. Posle izbora vođe, ustanak je postepeno uzimao sve
više maha, a Karađorđe je poručio svim prijateljima, poznanicima i prvim ljudima u
okolnim nahijama da ustaju na Turke, ubijaju subaše i pale hanove. Buna na dahije
Dahije su bile iznenađene i uplašene masovnošću ustanka i zato su počele raznim
podmićivanjem, pregovorima i prevarom da zaustave ustanak. Tako je Aganlija sa oko
400 janjičara pošao u Šumadiju, 21. februara 1804. godine, s ciljem da pregovara sa
ustanicima, ali u stvari glavni povod je bilo izvršenje napada na pobunjenike. On je
srpskom narodu obećavao bolji položaj i ukidanje hanova, a Karađorđu je nudio novac ili
da mu u Austriji kupe imanje bolje od njegovog u Topoli. Lične ponude on je odbio, a za
obećanje u vezi sa promenom režima tražio je jamstvo i Austrijanaca, jer se nije mogao
osloniti na turska obećanja. Kako Aganlija nije na to pristao, zajedno sa svojom vojskom
pretrpio je poraz u boju u Drlupi 24. februara, u kojem je ranjen u nogu i jedva uspeo
pobeći u Beograd. Ovo je ujedno bio prvi sukob ustanika protiv dahija, ali i njihova prva
pobeda. Značaj ove pobede je bio od velike važnosti, jer je podigao moral srpskom
stanovništvu. Nakon ovog poraza, dahije su opet pokušale preko svojih delegata, koje je
Karađorđe primio u Hasan-pašinoj palanci (Smederevska Palanka), 4. marta, da
pregovaraju o miru. Kao uslov za mir Karađorđe je tražio izručenje dahija, što oni,
naravno, nisu prihvatili. Zbog toga su pregovori završeni bez rezultata. Ubrzo su srpski
ustanici, zajedno sa svojim vođom, 18. marta zauzeli Rudnik, a u aprilu potukli janjičare
kod Batočine i Jagodine, a ostatke janjičara, koji su se povlačili prema Beogradu, potukao
je kod sela Leštana Vasa Čarapić. Krajem aprila cela Šumadija je bila očišćena od Turaka,
a ustanici, kojih je početkom marta bilo oko 10.000, zajedno sa svojim vođom
Karađorđem približili su se Beogradu.Kad su ustanici 20. marta bili već nadomak
Beograda, u gradu je zavladala panika, dahije su organizovale otpor i zatražile pomoć na
više strana, naročito iz Bosne i iz Vidina; s druge strane bili su spremni na pregovore, ali i
na znatna popuštanja. Pomoć od Porte nisu mogli tražiti, jer su i sami bili odmetnici, čak
su neki pisali da je nekoliko okolnih paša učestvovalo u borbi protiv dahija. S druge
strane bila im je uskraćena pomoć i od nekadašnjeg prijatelja Pazvanoglua koji je i dalje
težio da potčini pod svoju vlast i Beograd, čak je to i tražio od Porte u januaru 1804.
godine.Sad kad je celo polje od Save i Dunava bilo na nogama, pod komandom Jakova
na Savi, Čarapića na Dunavu, a između njih bili su Karađorđe i Katić, Carigrad se ipak
zainteresovao za ustanak. Hasan-beg, Ibrahim-aga Fidahić i drugi nezadovoljni u samom
Carigradu, pokušavali su da skrenu pažnju velikog vezira na ovaj sukob koji sve više
prerasta u pravi rat. Oni su smatrali da je poželjan otpor sa bilo koje strane protiv osionih
dahija, i zbog toga je veliki vezir dopustio Hasan-begu da oko sebe prikupi spahije koje
su pobegle od janjičara, zatim je kneza Jovana Raškovića, koji se baš tad nalazio u
Carigradu, postavio za nadzornika carina u Beogradu, a bosanskom paši Bećiru naredio je
da čitavu stvar uzme u svoje ruke, udalji dahije i uspostavi red u pašaluku.Sa 3.000 ljudi
bosanski paša stigao je u Srbiju, gde su ga ljudi dočekali sa najvišim počastima. Njegov
dolazak je uplašio dahije, naročito zbog toga što su shvatili da je ipak moguće da jedan
paša sklopi savez sa rajom, što su oni do tada smatrali nemogućim.Pored toga što je
trebao zavesti red u Beogradskom pašaluku, Bećir-paša je imao sultanovo ovlašćenje da
ubije četiri beogradske dahije, da bi na taj način izmirio janjičare sa hrišćanskom rajom.
On je to i uspeo tako što je dahije izolovao na dunavsko ostrvo Ada-kale, a zatim ostavio
Srbima da ih ubiju. Pored toga postavio je 20 srpskih knezova i dao im gradove na
upravu, što znači da su Bećir-pašine odredbe odgovarale početnim ciljevima srpskih
pobunjenika.Krajem aprila, Karađorđe je pregovarao sa austrijskim kapetanom
Sajtinskim. Na ovom sastanku on je izjavio želju srpskog naroda da ih Austrija primi pod
svoju zaštitu. Međutim, austrijske vlasti, zbog teškoća sa Napoleonom i zato što su htele
da održe svoju neutralnost, da bi ostale ispravne prema Porti, nisu mogle da prihvate
njegove ponude. Zato su one zvanično suzbijale emigraciju iz Srbije i davanje municije,
ali su ipak potajno sa Srbima vršile trgovinu municijom i oružjem.Srbi su bili primorani
da traže zaštitu Rusa, kad tu ulogu nije preuzela Austrija i zato su 3. maja 1804. godine
srpske vođe uputile pismo ruskom poslaniku u Carigrad u kojem se govori o nevoljama i
željama srpskog naroda, ali su takođe isticale da će i dalje ostati verne sultanu.Do
Ostružničke skupštine, na kojoj su se sastale starešine oslobođenih krajeva, borbe u Srbiji
su bile u punom jeku. U zapadnom delu Beogradskog pašaluka ustanak su organizovali
Jakov i Matija Nenadović; i tamo se, kao i u Šumadiji, on brzo širio i zauzeo celu
Kolubaru, Tamnavu i Posavinu. Međutim, čim su Turci iz Šapca čuli za ustanak u
Šumadiji, zatražili su pomoć Ali-bega Fidahića iz Zvornika, koji se zajedno sa nekoliko
stotina svojih vojnika uputio u Šabac, ali pod velikim pritiskom srpske vojske neprijatelj
je uništen, 28. februara 1804. godine na Svileuvi. Ova pobeda je bila od velikog značaja
 za valjevsku i šabačku nahiju i njen ustanički pokret. Ubrzo zatim, tačnije 18. marta,
ustaničke čete zauzele su i zapalile Valjevo, opsele Šabac, delom ga spalile i saterale
Turke u grad. Opsednutim janjičarima u pomoć su pristigli janjičari iz Bosne. Ali i njih je
krajem aprila, na utvrđenom položaju kod manastira Čokešine, sačekala grupa ustanika
pod vođstvom Jakova Nenadovića. U teškoj jednodnevnoj borbi ustanicima je nestalo
municije, zbog čega su u ovom sukobu pretrpeli poraz, u kojoj su se naročito istakli braća
Damnjan i Gligorije Nedić. I pored uspeha Turaka u borbi kod Čokešine, oni su
primorani da predaju Šabac. Tada je veći deo ustaničkih snaga prebačen od Šapca prema
Beogradu.U aprilu i maju ustaničke čete pod komandom Milenka Stojkovića, Petra
Dobrnjca, Đuše Vulićevića i Stojka Krivokuće oslobodile su sva sela između Velike
Morave i Timoka i opsele Požarevac. Tada je u Požarevcu bilo oko 1.000 turskih kuća i
oko 1.500 dobro naoružanih Turaka. Ali zajedničkim snagama Srbi su uspeli očistiti
požarevačku nahiju od Turaka i popaliti sve hanove. U noći 7. marta Srbi su krenuli na
Požarevac, gde su veoma brzo opkolili Turke, koji su se kasnije sami predali.Karađorđe
je kod Smedereva ostavio odred na celu sa Đušom Vulićevićem da čuvaju ulaz u grad,
gde su bili zatvoreni Turci. Može se reći da su Srbi polovinom marta 1804. godine očistili
gotovo sva sela beogradske nahije i Turke zatvorili po gradovima i tvrđavama, kao što su
Beograd, Šabac, Požarevac, Smederevo, Jagodina, Karanovac, Kragujevac itd.Pošto je
ostavio jedan odred na ulazu u Smederevo, Karađorđe se uputio prema Beogradu. Jedan
deo snaga uputio je da postave zasede na glavnim putevima koji vode prema Beogradu, a
jednim delom je posednuta granica pašaluka na Moravi pod komandom Stevana
Jakovljevića, prema užičkoj nahiji pod Petrom Kneževićem, na Maljenu pod Milovanom
Grbovićem, kod Ovčara pod Milanom Obrenovićem, ispod Medvednika pod protopopom
Stefanom i na Ceru pod Dimitrijem Milićancem.

Turci su pokušavali da probiju ustaničku vojsku i na taj način oslobode zauzete teritorije, ali u
tome nisu imali nekog većeg uspeha. To je učinio i Kučuk-Alija sa 200 svojih vojnika, želeći da
dopre do Morave u dva navrata napadao je srpsku vojsku, ali bezuspešno.Od 21. marta do 24.
aprila u Beogradu su se vodile žestoke borbe između srpskih ustanika s jedne i opsednutih
Turaka s druge strane. Za vreme Karađorđevog odsustva, koji je morao napustiti Beograd zbog
dolaska Kučuk-Alije, koji se je sukobljavao sa ustanicima u okolini Jagodine i Kragujevca,
beogradski Turci su nekoliko puta došli u sukob sa srpskom vojskom, ali ona je bila dovoljno
jaka da izdrži sve turske napade.Život u Beogradu je bio nesnošljiv. Svi izlazi iz grada bili su
zatvoreni, zbog toga je zavladala velika oskudica i u hrani i u stoci. Zbog gladi, koja je potresala
Beograd, pravoslavno, ali i muslimansko stanovništvo počelo je da iseljava i napušta grad.
Situacija se znatno pogoršala izbijanjem sukoba između janjičara i dahija s jedne strane i Turaka
građana s druge, ali i sukoba između samih dahija. Jer, 14. aprila, u pregovorima sa beogradskim
vezirom Hasan-aga pašom, dvojica dahija (Aganlija i Mehmed-aga Fočić) bili su spremni da
predaju vlast, i to bi se desilo da se tome žestoko nije protivio Mula-Jusuf. To je proizvelo krizu
u odnosima između samih dahija, što im nije nikako išlo u korist.Zbog neizdržljivog i veoma
kritičnog stanja u Beogradu, dahije, koje se više nisu nadale nikakvoj pomoći sa strane, pošto su
im to u međuvremenu okolne paše odbile, pristale su na popuštanje i pregovore. Po nagovoru
Hasan-age, koji je uputio molbu slavonskom komandantu baronu Dženejnu, dahije su pristale na
sastanak sa najizrazitijim srpskim prvacima u Zemunu.
 Drugi srpski ustanak

Drugi srpski ustanak predstavlja drugu fazu Srpske revolucije (po nekim istoričarima treću,
ukoliko se u revolucionarne aktivnosti računa i Hadži-Prodanova buna iz 1814. godine) protiv
Osmanskog carstva, koja je izbila kratko po okončanju Prvog srpskog ustanka. Drugi srpski
ustanak je doveo do srpske autonomije u okviru Osmanskog carstva i uspostavljanja Kneževine
Srbije, koja je imala svoju skupštinu, ustav i vladarsku dinastiju
Takovski sabor
Sulejman-paša je i nakon Hadži-Prodanove bune nastavio sa terorom. Pripreme za sledeću bunu
počele još dok je Sulejman-paša držao Miloša Obrenovića u Beogradu. Miloš je izdejstvovao
svoju slobodu pod izgovorom skupljanja novca za otkup srpskog roblja.Drugi srpski ustanak je
počeo spontano. Lokalne srpske starešine su počele da ubijaju Turke koji su skupljali porez, a
Arsenije Loma je opseo Rudnik. Na crkveni praznik Cveti 11. aprila (23. aprila po
gregorijanskom kalendaru) 1815. u Takovu su se okupile neke srpske starešine. Starešine su
zamolile Miloša Obrenovića da bude vođa ustanka, što je on, uz kolebanje, prihvatio.
Borbe.
Oružane borbe su trajale oko 4 meseca. Drugi srpski ustanak je za razliku od Prvog ustanka od
početka bio uperen protiv legalne vlasti, koju je predstavljao Sulejman-paša. Porta je na ustanike
poslala dve vojske sa područja Carstva i jednu iz Beogradskog pašaluka. Ustanici su opseli
Čačak i držali ga pod opsadom narednih četrdesetak dana. Miloš Obrenović je opsadu Čačka
ostavio svom bratu Jovanu Obrenoviću, Miliću Drinčiću i Jovanu Dobrači, a sa svojom vojskom
je krenuo na sever i sukobio se sa Turcima kod Paleža i odneo pobedu, zarobivši uz to i dva topa.
Posle bitke na Paležu ustanici su uspostavili vezu sa emigracijom u Austriji. U Srbiju su se od
vojvoda vratili Petar Nikolajević Moler, Pavle Cukić, Stojan Čupić, Sima Katić i Sima
Nenadović.Iz Paleža Obrenović je krenuo ka Valjevu koje je pod opsadom držao Pavle Cukić i
zajedno su ga osvojili. Obrenović, Cukić i Nenadović su nastavili ka Čačku. Turci su napali
ustanike na Ljubiću, ali su ih oni odbili i prešli Zapadnu Moravu i podigli šančeve na obali.Posle
ovog poraza, Porta upućuje kaznene vojne jedinice iz Niša i Bosne prema južnoj i zapadnoj
granici Srbije, gde su se koncentrisale ustaničke snage. Bosanska vojska je pretrpela poraz na
Dublju, a vojska iz Niša na Ljubiću. Sretenjski ustav je prvi ustav Kneževine Srbije iz 1835.
godine. Tvorac Ustava je Dimitrije Davidović, učeni Srbin iz Austrije.Sretenjski ustav je prvi
ustav u istoriji Srbije, i na prostoru bivše Jugoslavije. Ovaj kratkotrajni ustav je bio jedan od
modernijih, demokratskijih i liberalnijih ustava svog doba, a predstavljao je najistočniji odblesak
Francuske revolucije. Ukinut je pod pritiscima Turske, Rusije i Austrije 17. marta 1835. godine,
samo mesec dana od donošenja, a njegov tvorac je isteran iz službe.15. februar, dan kada je
1835. godine usvojen Sretenjski ustav, se obeležava kao Dan državnosti Srbije. U članu 5.
proglašeno je načelo podele vlasti na zakonodateljnu, zakonoizvršiteljnu i sudsku. No, ovo
načelo nije dosledno sprovedeno.Centralni organi vlasti su: 1. knez 2. državni sovjet i 3. narodna
skupština, dok „vlasti srpske“ čine samo knez i savet.Knez je neprikosnovena i neodgovorna
ličnost. Šef je države. Poslušavši Državni sovjet daje zakone i uredbe. Njegovo dostojanstvo je
nasledno. Nasleđuju muški potomci, ako ih nema muški potomci kneževog brata, ako ni njih
nema muški potomci kneževih kćerki.Državni sovjet je telo kojim su srpski velikaši nastojali
ograničiti kneževu vlast. To je svojevrstan oligarhijski organ. Članovi sovjeta su predsednik,
sekretar, neodređen broj savetnika i popečitelji (ministri).

Pravo zakonodavne inicijative imaju knez i Državni sovjet. Zakonodavni organi su knez i sovjet
čije članove imenuje knez. Knez ima pravo da dva puta odbije zakonski predlog. Treći put ga
usvaja ako ne ide na „pagubu“ naroda, ustava ili države.Izvršnu vlast dele knez i Državni sovjet.
Sovjet u svom sastavu ima šest popečiteljstava: spoljašnji poslovi, unutrašnji poslovi, pravosuđe,
finansije, vojska i prosveta. Popečitelji ne obrazuju kolegijalno telo - vladu. Za svoj su odgovorni
knezu koji ih može smeniti, ali oni i dalje ostaju u Sovjetu kao savetnici. Savetnik je odgovoran
za ono što čini i ne čini. Nisu politički odgovorni, ali odgovaraju za kršenje ustava, prava
građana, povredu sultanove i kneževe ličnosti.Narodna skupština je sazivana kada je knez želeo
da dobije njenu saglasnost, koja inače nije obavezivala. Na skupštini se uglavnom razrezivao
porez. Poslanici su sto najodabranijih deputata iz svih okruga Srbije, stariji od 30 godina. Knez
saziva i raspušta skupštinu ukazom. Skupština zaseda o Đurđevdanu. Glavna funkcija je
određivanje danka za godinu dana. Popečiteljstvo finansija podnosi račune o prihodima i
rashodima pred članove. Skupština nema pravo zakonodavne inicijative niti može da poziva
popečitelje na odgovornost, ali može da izrazi želju za donošenjem zakona ili preispitivanjem
rada određemog popečitelja. Narodna skupština je učestvovala u promeni ustava. Kvorum je bio
3/4 članova, dok je za promenu ustava trebalo da glasa 2/3 od broja prisutnih. Shodno tome ovaj
ustav spada u kategoriju čvrstih.Sudska vlast pripada 1. okružnim sudovima 2. Velikom sudu u
drugom stepenu kao apelaciji i 3. odeljenju Državnog sovjeta. Proglašeno je načelo nezavisnosti
sdstva.Prava i slobode građana proklamovane ustavom su: neprikosnovenost ličnosti, pravo na
zakonito suđenje, sloboda kretanja i nastanjivanja, nepovredivost stana, pravo na izbor
zanimanja. Prisutni su članovi koji pokazuju na ostatke feudalzma, jer se navodi da je zabranjen
kuluk, zagrađivanje seoskih šuma, te se proglašava sloboda raspolaganja zemljom. Ustav ne
sadrži politička prava. Član 127. navodi da je zvaničan jezik u sudstvu i upravi srpski
jezik.Činovnici su na položaju doživotno. Njihov položaj je nenasledan. Mogu biti otpušteni
samo uz susku krivicu. Imaju pravo na penziju. Ne smeju se baviti trgovinom ni zanatstvom.
Činovnici su bili retko pismeno stanovništvo.Članovi o crkvi potvrđuju odredbe Konkordata od
1831. godine, koji je potpisan sa Carigradom. Oružani sukobi sa turskom vojskom nisu imale
onaj intenzitet i one razmere kao u Prvom ustanku. Dosta je uticala i situacija na ruskom frontu i
Napoleonov poraz; postojala je mogućnost ruske intervencije na osnovu osme tačke Bukureškog
ugovora, pa je Porta naredila da se na Srbiju što pre pošalju dve velike vojske, rumelijska sa
istoka i bosanska sa zapada. Porta je bila spremna da se ustanak okonča i pregovorima koje neće
mnogo štetiti Osmanskom carstvu. Došlo je do pregovora Marašli Ali-paše i Kuršid-paše sa
Milošem Obrenovićem i zaključivanja usmenog dogovora Marašli Ali-paše i Miloša 25. oktobra
1815.Tako je prekinuta oružana borba, mada to nije prekinulo ustaničke borbe za ostvarenje
ciljeva postavljenih 1804. i 1815. godine. Ono dobija samo nove oblike koji odgovaraju
novonastaloj situaciji - dugotrajni diplomatski pregovori uz pomoć Rusije. Turska je sporazum
shvatila kao konačni prekid borbe i ustanka, ali za Miloša Obrenovića i ustanike sporazum je
predstavljao osnovu za dalje proširenje povlastica i polaznu tačku u daljoj borbi za ostvarivanje
konačnih ciljeva ustanka - rušenje turske feudalne vladavine i uspostavljanje sopstvene
vlasti.Povlastice koje su dobijene sporazumom (skupljanje danka od strane Srba, obezbeđenje od
zloupotrebe spahija i drugih turskih činovnika, postavljanje knezova po nahijama, osnovanje
Narodne kancelarije u Beogradu...) davale su Srbima izvesnu samoupravu, koja je omogućavala
dalji ekonomsko-društveni i politički razvoj.

Karađorđe i Miloš Obrenović

Karađorđe ili Crni Đorđe (pravo ime Đorđe Petrović) (Viševac kraj Rače Kragujevačke, 15.
septembra 1768. – Radovanje kraj Velike Plane, 25. jula 1817.), osnivač dinastije Karađorđevića.
Čuveni vođa (вожд) prvog srpskog ustanka protiv Otomanskog carstva. Smatra se ocem
moderne Srbije. Istoričar Radoš Ljušić, koji je pisao Karađorđevu biografiju, smatra da se ne
može tačno utvrditi Karađorđevo poreklo, jer postoji nekoliko različitih predanja. On smatra
najverovatnijom verziju po kojoj Karađorđevi preci potiču iz Vasojevića.Prema ovoj verziji, u
jednoj od poznatijih seoba srpskog naroda, pod patrijarhom Šakabentom 1737-39 , doselili su se
Karađorđevi preci, najverovatnije, sa hercegovačko-crnogorskih brda u Šumadiju. Ova seoba,
kao što je i dotad bivalo, usledila je kao posledica austrijsko-turskog rata 1737-1739, u kojem su
učestvovali Srbi. Prezime mu je po ocu Petru.Prema drugoj verziji, Karađorđe potiče od plemena
Klimenti, po njegovom rođenom dedi koji se zvao Jovan Mršin Klimenta.Ovu verziju su
zastupali neki stariji srpski autori poput Dimitrij Tucovića, koji smatra da je Karađorđe bio
albanskog porekla. Tezu o albanskom poreklu Karađorđa zastupaju i neki noviji srpski i strani
autori, koji navode da Karađorđevi potomci vode poreklo iz okoline Skadra, tzv. Gornje ili
Visoke Albanije. Đorđe je rođen najverovatnije 14. novembra (po starom kalendaru 3.novembra)
1762. godine u Viševcu u Osmanskom carstvu (danas Srbija) na Đurđic, od oca Petra i majke
Marice. Godina rođenja se ne može tačno utvrditi, a pominje se period od 1749. do 1770.
godine.Karađorđe potiče iz siromašne porodice. Majka mu je bila Marica Živković iz Masloševa
u Šumadiji. Njegov otac je zbog siromaštva često menjao spahije i mesto boravka, s obzirom da
Turci raju nisu preterano vezivali za baštinu. Kako je Đorđe stasavao i služio kod imućnijih Srba
i Turaka, tako se i njihova materijalna situacija popravljala. Pred kraj austrijsko-turskog
rata.1787.godine, kod nas poznatijeg kao Kočina krajina,Karađorđe počinje da ratuje na strani
Austrije protiv Turaka. Kao podoficir ratovao je neoklevajući da se ogleda sa neprijateljem i
ubija ugledne turske junake. Sredinom 1791. zaključuje se mir, Karađorđe dobija unapređenje i
medalju za hrabrost i odmeće se u hajduke, gde predvodi veliku hajdučku družinu. 1793/94.
dolazi do opadanja hajdučije i Đorđe se povlači i živi mirno sa porodicom u Topoli. Kraj 18-og i
početak 19-tog veka donosi povećanje zuluma koji su Turci činili nad srpskim narodom.
Ogromni nameti, samovolja i terorisanje naroda od strane Turaka i janjičara, gušenje svakog
otpora dovode do udruživanja srpskih velikaša i dogovorima oko pobune.Povod za Prvi srpski
ustanak bio je krvavi događaj, poznat kao seča knezova. O tome je pevao Filip Višnjić u čuvenoj
pesmi Početak bune protiv dahija. Posecanjem viđenijih srpskih glava, Turci su hteli da zaplaše
srpski narod i onemoguće ustanak za koji su znali da se sprema.Na narodnom zboru u Orašcu
Karađorđe je izabran za vođu ustanka i tako je stao na čelo izmučenog srpskog naroda u borbi
protiv Turaka. Ne može se tačno reći kada je održan zbor u Orašcu, ali se uzima najčešće
pominjani datum, a to je Sretenje Gospodnje, 15. februar 1804. godine (2.februar po starom
kalendaru). Karađorđe je lično obilazio narod i dogovarao sa ostalim vođama tok borbe i
pripreme za ustanak. Kao strog i dosledan, uživao je autoritet u narodu i među drugim vođama.
Ostalo je zapisano da su ga se plašili zbog preke naravi i zbog spremnosti da bez kompromisa
dođe do cilja. Iza njega su ostale mnoge pobede često nad brojnijom i opremljenijom turskom
vojskom: Ivankovac, Mišar, Novi Pazar, Varvarin... Nakon mira u Bukureštu dolazi do nesloge
među ljudstvom što se odrazilo i na delovanje i akcije naroda. Karađorđe uviđa da je dalja borba
uzaludna i odlučuje da 1813. godine pobegne u Austriju, ali se 1816. pridružio grčkom pokretu u
želji da nastavi borbu za proterivanje Turaka. Sledeće godine je došao tajno u Srbiju kako bi se
sa Milošem Obrenovićem dogovorio o zajedničkoj akciji, ali je po Miloševoj naredbi ubijen u
noći između 13. i 14. jula 1817. godine u selu Radovanju kod Velike Plane. Karađorđe je osnivač
srpske kraljevske loze Karađorđevića, njegovi sinovi su bili Aleksa i Aleksandar Karađorđević.

Miloš Teodorović Obrenović (18. mart 1780. ili 1783 — 26. septembar 1860), bio je knez Srbije
od 1817. a pre toga drugi vrhovni vožd od 1815. godine. Godine 1830. dobio je dostojanstvo
naslednog Kneza. Vladao je Srbijom od 1815. do 1839. i od 1858. do 1860. godine. 19 godina je
proveo u izgnanstvu, od 1839. do 1858. godine, prvo u Beču a potom na svojim imanjima u
Vlaškoj, odakle je davao političku podršku svojim pristalicama u Srbiji. Učestvovao je u Prvom
srpskom ustanku kao borac da bi zbog zasluga dogurao do zvanja vojvode, istakavši se u
borbama kod Užica. Nakon sloma ustanka, 1813, bio je jedan od malobrojnih vojvoda koji su
ostali u zemlji čime je zadobio poverenje značajnog dela naroda, u to teško doba. Nakon kraćeg
vremena i pojačanog terora osmanlija stao je na čelo kao izabrani vođa Drugog srpskog ustanka,
koji je podigao u Takovu, 1815. Učestvovao je u najvažnijim bitkama i lično vodio pregovore sa
Turcima. Sklopio je usmeni dogovor sa Marašli Ali-pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi. Za
vreme njegove prve vladavine, upornom diplomatijom, Srbija je postala autonomna kneževina u
okviru Osmanskog carstva i ukinut je feudalizam nakon čega je nastao novi društveni sloj
slobodno seljaštvo. Knez Miloš je vladao autokratski, stalno odbijajući da ograniči i deli vlast,
zbog čega je protiv njegove vlasti bilo podizano nekoliko buna. Najznačajnija je bila Miletina
buna koja je za posledicu imala donošenje kratkotrajnog liberalnog Sretenjskog ustava koji je
postavio temelje pravnog poretka u zemlji. Tokom svoje prve vladavine, knez Miloš je bio
najbogatiji čovek u Srbiji i jedan od imućnijih na Balkanu, a tokom izgnanstva poslovno su ga
pretekli drugi veletrgovci. Iako je bio nepismen tokom njegove prve vladavine osnovane su 82
škole, 2 polugimnazije, 1 gimnazija i Liceum Knjažestva serbskog, koji predstavlja temelj
visokog obrazovanja. Tokom kratkotrajne druge vladavine naložio je da se progone politički
protivnici za koje je smatrao da su odgovorni za njegovo višegodišnje izgnanstvo ali je i usvojen
Zakon o skupštini čime se u zemlji utemeljio parlamentarni sistem. Stigavši u selo Crnuće, gde
mu se nalazio konak, Miloš je počeo da okuplja viđenije ljude oko sebe, među njima Arsenija
Lomu, Lazara Mutapa, Jovana Dobraču, Milića Drinčića i druge i da vrši pripremu ustanka za
narodnu slobodu. Za praznik Cveti, 11. aprila po starom, odnosno 23. aprila po novom kalendaru
1815. godine, u dubini guste i mračne hrastove šume sa stoletnim stablima pred skrivenom
Crkvom brvnarom u Takovu obratio se izabrani veliki vožd Miloš okupljenom narodu popevši se
sa zastavom na kamen stožer sa zahtevom da se uzme oružje u ruke uzvikom: “Evo mene, eto
vas, rat Turcima!” Predajući zastavu Simi Paštrmcu čime je otpočeo Drugi srpski ustanak.
Nedugo potom, Turci su poslali značajne snage iz Beograda da uguše bune, a ustanička vojska
im je krenula u susret. Dve vojske su se sudarile kod Paleža (na mestu bojnog polja nastao je
savremen grad Obrenovac) i nakon borbe ustanici su odneli prvu pobedu. Tada su skelom iz
Srema prešli Stojan Čupić, Petar Moler,Pavle Cukić i dr. Ohrabren pobedom, Miloš se sa
vojskom, koja je dobila veliki moralni podsticaj, uputio preko Valjeva, koji su prethodno
oslobodili, na front kod Ljubića. Srbi su bili uvereni da imaju dovoljno snage da osvoje Čačak.
Spustili su se sa brda Ljubić u dolinu i tu doživeli težak poraz. Veliku pometnju u ustaničkim
redovima izazvala je i vest o pogibiji Tanaska Rajića,i to pored onih topova koje su Srbi zarobili
na Paležu. Miloš je naredio da se ustanici ponovo povuku na Ljubić i tu izvršio pregrupisavanje i
popunjavanje svojih snaga. U tom odlučujućem trenutku, sredivši svoje redove, ponovo su
krenuli na Turke, da bi u borbama na Zapadnoj Moravi poginuo glavni turski zapovednik Imšir-
paša. Pašina smrt je unela veliku paniku u turske redove. Turci počeše brzo da napuštaju borbu i
da se predaju, nakon čega su napustili, 29. maja, Čačak. Mesec dana potom osvojen je, posle
borbe, i Požarevac. Kada je Ibrahim paša po zapovesti bivšega velikog vezira a tada bosanskog
vezira, Kuršid paše, krenuo sa jačom bosanskom prethodnicom u Mačvu, ustanička vojska ga je
14. jula na Dublju napala i razbila. Sam Ibrahim paša je bio zarobljen. Knez Miloš se prema
njemu ophodio s mnogo obzira i vratio ga je Kuršid paši kao prijatelja. Za razliku od Prvog
ustanka Miloš je zabranio da se napadaju sultanovi gradovi. I dok su ustanici držali turske snage
u beogradskoj tvrđavi u blokadi, velika osmanska vojska se skupljala oko ustaničke teritorije.
Miloš je bio svestan da neće moći da pobedi nadmoćnog neprijatelja samo vojnim sredstvima,
već je za to bila i potrebna i uporna diplomatska borba. U tom cilju, odazvao se pozivu
bosanskog vezira Kuršid-paše da dođe u njegov logor na Orlovom polju, pored Drine, kako bi
„razgovarali o miru“. Miloš nije uspeo u pregovorima sa Kuršid-pašom, jer je ovaj tražio
bezuslovnu predaju oružja. Nakon ovog, Miloš se uputi na Veliku Moravu, kod Ćuprije, gde ga je
čekao drugi turski velikodostojnik - Marašli Ali-paša, rumelijski vezir, takođe sa predlogom za
sklapanje mira. Marašlijini uslovi su bili blaži, pa je sa njim sklopio usmeni sporazum uz dva
glavna uslova: da Marašlija izda preporuku za srpske delegate koji će otići u Carigrad da sultanu
podnesu žalbu na Sulejman-pašu Skopljaka i umole Portu da postavi Marašliju za novog
beogradskog vezira, kao i da izdejstvuju ferman kojim sultan daje oproštaj Srbima zbog dizanja
ustanaka. Prethodno je Miloš dozvolio da se propusti, da jedan deo pašine vojske prođe
bezbedno za Beograd, pa su tu vojsku čak i snabdevali hranom, i uputili su jednu svoju
deputaciju na pregovore u Carigrad. Ovakav sporazum i bezbedan prolaz do beogradske tvrđave
dela vojske je verovatno zaključen davanjem „vere“ obzirom da se radi o ličnostima različite
veroispovesti. Porta i sultan Mahmud II su u septembru 1815. godine prihvatili uslove i to se
smatra za prvu diplomatsku pobedu kneza Miloša. U suštini usmeni sporazum kneza Miloša i
Marašli Ali paše podrazumeva dvovlašće, odnosno da paša ima vlast nad Turcima i njihovim
posadama po gradovima gde su njihovi zapovednici muselimi, dok Miloš dobija vlast nad
stanovništvom i knezovima, koji će ubirati narodni porez i davati ga Narodnoj kancelariji, a ona
isplaćivati Porti. Polovinom februara 1816. godine, Mihailo German, krenuo je u prvu
diplomatsku misiju u Petrovgrad da ruskom caru Aleksandru I odnese poverljivo pismo kneza
Miloša. Car je u pismu u stvari obavešten da Porta ne izvršava svoje obaveze prema Srbiji pošto
ne postoje međunarodne garancije. Germanova misija je uspela, jer je posle ovoga pisma car
naložio ruskoj diplomatiji da Porti postave pitanje neodložnog sprovođenja Bukureškog ugovora
iz 1812., koji se u VIII tački odnosio i na položaj Srba. Međutim, Miloš već 1816. dobija prve
protivnike koji žele podelu vlasti, čime bi se uvela tetrarhija. Pod tom pretnjom Miloš je optužio
Molera Marašliji kao buntovnika koji hoće novi rat. Vezir je potom naredio da se Moler
likividira, a Melentija Nikšića, koji je krajem 1815. god. postao vladika, likividirali su Miloševi
ljudi u samom vladičanskom konaku juna 1816, u Šapcu. U proleće 1817. digli su bunu protiv
Miloša Pavle Cukić i knez Sima Marković, koji su hteli da se vrati Karađorđe. Buna je bila brzo
ugušena, a buntovnici su svoj podvig platili glavama. Kada se bivši Vožd Karađorđe u leto 1817.
godine tajno vratio u Srbiju, prvo se sastao sa Vujicom Vulićevićem koji je o svemu obaveštavao
kneza Miloša Obrenovića. U dogovoru sa Vujicom, vožd se prebacio sa svojim momkom
Naumom skelom iz Palanke u Ram, a potom u Radovanjski lug kod Velike Plane na imanje
Dragića Vujkića. Ali, Vujicu je knez Miloš odabrao da organizuje Karađorđevo ubistvo, koje je
morao da izvrši. Pred samu zoru, u osvit 13. jula po starom, odnosno 26. jula po novom
kalendaru 1817. godine, Nikola Novaković je Karađorđa likvidirao.