You are on page 1of 40

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ Τ.Ε.Ι.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ
Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε.

5-631 Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών


6ο εξάμηνο

Γ1. Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Αναπληρωτής Καθηγητής

Τελευταία ενημέρωση: Μάρτιος 2017

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 1


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.1 Εισαγωγή στη διαμόρφωση


Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους
Γ1.3 Πολυπλεξία στη συχνότητα
Γ1.4 Διαμόρφωση συχνότητας/φάσης
Γ1.5 Υπερετερόδυνος δέκτης

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 2


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.1 Εισαγωγή στη διαμόρφωση


Σήματα βασικής ζώνης και σήματα ζωνοπερατά
Ένα σήμα λέγεται βασικής ζώνης (baseband) όταν το φασματικό του
περιεχόμενο (οι φασματικές του συνιστώσες) συγκεντρώνεται κοντά στη
συχνότητα και οι φασματικές συνιστώσες είναι μηδενικές (ή αμελητέες)
μακριά από τη συχνότητα .
Ένα σήμα λέγεται ζωνοπερατό (bandpass) όταν το φασματικό του περιεχόμενο
συγκεντρώνεται σε μια περιοχή γύρω από μια συχνότητα , με και
οι φασματικές συνιστώσες είναι αμελητέες αλλού.
Ένα πραγματικό ζωνοπερατό σήμα περιγράφεται με τη σχέση

όπου είναι το πλάτος και η φάση του

Στις τηλεπικοινωνίες τα σήματα πληροφορίας είναι συνήθως σήματα βασικής ζώνης, ενώ τα
σήματα εκπομπής είναι συνήθως ζωνοπερατά και η ζώνη που καταλαμβάνουν στο πεδίο της
συχνότητας εξαρτάται από το μέσο διάδοσης, την απονομή του φάσματος από τις αρχές ή τη
συγκεκριμένη εφαρμογή, τη μέθοδο πολλαπλής πρόσβασης κλπ.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 3


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.1 Εισαγωγή στη διαμόρφωση


Διαμόρφωση
Διαμόρφωση (modulation) είναι η διαδικασία αποτύπωσης των μεταβολών
τoυ σήματος πληροφορίας σε ένα ημιτονικό (συνήθως) φέρον υψηλής
συχνότητας (σε σχέση με την μέγιστη συχνότητα της πληροφορίας). Το σήμα βασικής
ζώνης ονομάζεται διαμορφώνον και το ημιτονικό σήμα λέγεται φέρον (carrier)

Ανάλογα με το χαρακτηριστικό του φέροντος (πλάτος, συχνότητα, φάση) στο


οποίο αποτυπώνονται οι μεταβολές της πληροφορίας, προκύπτει και το
ανάλογο είδος διαμόρφωσης
 Διαμόρφωση πλάτους (amplitude modulation)
 Διαμόρφωση συχνότητας (frequency modulation)
 Διαμόρφωση φάσης (phase modulation)
 Συνδυασμοί των παραπάνω

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 4


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Διαμόρφωση πλάτους διπλής πλευρικής ζώνης με καταστολή
φέροντος (DSB/SC)
Στη διαμόρφωση αυτή οι μεταβολές του πλάτους του σήματος βασικής ζώνης
(σήμα πληροφορίας) αποτυπώνονται ως μεταβολές του πλάτους του
φέροντος

όπου με τo εύρος ζώνης του σήματος πληροφορίας .

Σήμα πληροφορίας Διαμορφωμένο σήμα

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 5


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Φάσμα διαμορφωμένου κατά DSB/SC σήματος
Έστω ο μετασχηματισμός Fourier του σήματος πληροφορίας .Ο
μετασχηματισμός Fourier του διαμορφωμένου σήματος θα είναι

Το εύρος ζώνης του διαμορφωμένου σήματος θα είναι διπλάσιο του αρχικού,


δηλαδή , όπου το εύρος ζώνης του αρχικού σήματος.
Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 6
Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Σύμφωνη αποδιαμόρφωση DSB/SC
Η απλούστερη μέθοδος αποδιαμόρφωσης ενός σήματος DSB/SC για την
ανάκτηση του σήματος πληροφορίας είναι ο πολλαπλασιασμός του
λαμβανόμενου σήματος στο δέκτη με το τοπικά αναγεννημένο φέρον. Έτσι,

εφόσον δεν εισάγεται καμιά παραμόρφωση από το κανάλι.


Ο όρος γύρω από τη συχνότητα απομακρύνεται με τη χρήση ενός
κατάλληλου χαμηλοπερατού φίλτρου, οπότε το σήμα πληροφορίας ανακτάται
πλήρως.
Η παραπάνω μέθοδος ονομάζεται σύγχρονη ή σύμφωνη (coherent)
αποδιαμόρφωση και για να καταστεί δυνατή, απαραίτητη προϋπόθεση είναι
η ακριβής γνώση του φέροντος στο δέκτη τόσο σε συχνότητα, όσο και σε
φάση.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 7


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Παράδειγμα διαμόρφωσης/αποδιαμόρφωσης DSB/SC
Σήμα πληροφορίας Διαμορφωμένο σήμα

Σήμα Αποδιαμορφωμένο σήμα

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 8


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Διαμόρφωση πλάτους απλής πλευρικής ζώνης (SSB/SC)
SSB διαμόρφωση φέροντος συχνότητας από σήμα βασικής ζώνης εύρους
ζώνης , στο πεδίο της συχνότητας. Το εύρος ζώνης του διαμορφωμένου
σήματος είναι , όσο δηλαδή και του αρχικού σήματος.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 9


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Συμβατική διαμόρφωση πλάτους AM
Στη συμβατική διαμόρφωση ΑΜ (Amplitude Modulation) οι μεταβολές του
πλάτους του σήματος πληροφορίας ) αποτυπώνονται ως μεταβολές του
πλάτους του φέροντος με τη μορφή

όπου σταθερό πλάτος. Γράφοντας την παραπάνω σχέση ως

παρατηρούμε ότι το διαμορφωμένο σήμα αποτελείται


 Από ένα διαμορφωμένο κατά DSB/SC σήμα
 Από το φέρον αυτούσιο
Η ποσότητα ονομάζεται περιβάλλουσα του
διαμορφωμένου σήματος. Η παράμετρος

ονομάζεται δείκτης διαμόρφωσης (modulation index).

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 10


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Συμβατική διαμόρφωση πλάτους AM

→ πλήρης διαμόρφωση
Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 11
Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Συμβατική διαμόρφωση πλάτους AM

 υπερδιαμόρφωση
Στη συμβατική AM καταναλώνεται σημαντικό μέρος της ισχύος στο φέρον
(DC συνιστώσα που προστίθεται στο σήμα πληροφορίας πριν τη διαμόρφωση).
Ο λόγος της ισχύος του σήματος πληροφορίας προς την συνολική ισχύ του
σήματος ονομάζεται συντελεστής απόδοσης ισχύος

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 12


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Φάσμα διαμορφωμένου σήματος συμβατικής ΑΜ
Έστω ο μετασχηματισμός Fourier του σήματος πληροφορίας .Ο
μετασχηματισμός Fourier του διαμορφωμένου σήματος θα είναι

Το εύρος ζώνης του διαμορφωμένου σήματος είναι .

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 13


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Ασύμφωνη αποδιαμόρφωση ΑΜ με φωρατή περιβάλλουσας
Η πιο κλασσική μέθοδος αποδιαμόρφωσης της συμβατικής ΑΜ είναι ο
φωρατής περιβάλλουσας (envelope detector).

Η δίοδος άγει και φορτίζει τον πυκνωτή


μέχρι τη μέγιστη τιμή του πλάτους.
Κατόπιν η δίοδος σταματά να άγει (όταν
η τάση εισόδου γίνεται μικρότερη από
την τάση στα άκρα του πυκνωτή) και ο
πυκνωτής εκφορτίζεται στην αντίσταση
μέχρι να αρχίσει πάλι να άγει η δίοδος
(όταν το πλάτος εισόδου γίνεται
μεγαλύτερο από την τάση στα άκρα του
πυκνωτή). Προκειμένου το κύκλωμα να
ακολουθεί πιστά τις μεταβολές του
σήματος πρέπει η σταθερά να είναι
πολύ μεγαλύτερη του αλλά μικρή
σε σχέση με τη μέγιστη συχνότητα του
σήματος πληροφορίας.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 14


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Μοντέλο δέκτη συστημάτων διαμόρφωσης πλάτους

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 15


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Παράδειγμα θορύβου σε διαμόρφωση DSB/SC

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 16


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Σηματοθορυβική σχέση εξόδου
Υπενθυμίζοντας ότι για ένα σύστημα βασικής ζώνης με ιδανικό φίλτρο λήψης,
εύρος ζώνης σήματος , λαμβανόμενη ισχύ σήματος και φασματική
πυκνότητα ισχύος η σηματοθορυβική σχέση είναι

μπορεί να υπολογιστεί η σηματοθορυβική σχέση εξόδου για τις τεχνικές


διαμόρφωσης/αποδιαμόρφωσης που εξετάστηκαν ως εξής:
DSB/SC ή SSB με ιδανική σύμφωνη αποδιαμόρφωση

Συμβατική AM με φωρατή περιβάλλουσας

με καλή προσέγγιση της ισότητας μόνο για .

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 17


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Σηματοθορυβική σχέση εξόδου – συνέχεια

* B.P. Lathi, Modern Digital and Analog Communication Systems, 3rd ed., Oxford University Press Inc., 1998.
Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 18
Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Σύγκριση τεχνικών διαμόρφωσης πλάτους
 Οι τεχνικές SSB και DSB/SC απαιτούν σύμφωνη αποδιαμόρφωση με
πλήρη γνώση της συχνότητας και φάσης του φέροντος στο δέκτη και
από αυτή την άποψη είναι πολυπλοκότερες από την συμβατική ΑΜ. Το
σφάλμα λόγω της μη ιδανικής αναδημιουργίας του φέροντος στο δέκτη
είναι ισχυρότερο στην DSB/SC.
 Ειδικότερα η SSB απαιτεί τη χρήση πολύ επιλεκτικών φίλτρων ή
τεχνικών διαμόρφωσης υψηλής ακρίβειας που απαιτούν αυξημένη
πολυπλοκότητα. Ωστόσο έχει την καλύτερη φασματική απόδοση καθώς
απαιτεί το μισό εύρος ζώνης διαμορφωμένου σήματος
 Η συμβατική ΑΜ είναι η απλούστερη στην εκπομπή και τη λήψη
(ασύμφωνη αποδιαμόρφωση – φώραση περιβάλλουσας), είναι όμως η
λιγότερο αποδοτική από την άποψη της αποδοτικότητας ισχύος.
Επειδή αυτό αφορά αποκλειστικά τον πομπό, χρησιμοποιήθηκε
ευρύτατα στη μαζική ραδιοφωνία, λόγω των πολύ φτηνών δεκτών.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 19


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.2 Διαμόρφωση πλάτους


Άλλες διαμορφώσεις πλάτους
Μια από τις ευρύτατα χρησιμοποιούμενες (στην αναλογική τηλεόραση)
διαμορφώσεις είναι η VSB (Vestigial Side Band) με φέρον, στην οποία το
διαμορφωμένο σήμα έχει όλη την πάνω πλευρική ζώνη και ένα μέρος της κάτω
πλευρικής ζώνης μόνο.

Η VSB+C είναι εύκολη στην αποδιαμόρφωση αλλά δεν είναι αποδοτική από
άποψη ισχύος.
Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 20
Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.3 Πολυπλεξία στη συχνότητα


Frequency Division Multiplexing (FDM)
Η πολυπλεξία στη συχνότητα είναι η παλαιότερη μέθοδος για την ταυτόχρονη
εκπομπή περισσοτέρων του ενός σημάτων από ένα πομπό σε έναν ή
περισσότερους δέκτες.

Κάθε σήμα διαμορφώνεται με ένα διαφορετικό φέρον και μετά εκπέμπονται


όλα μαζί. Στην πράξη η διαδικασία γίνεται σε περισσότερα από ένα στάδια,
δηλ. γίνεται πρώτα η πολυπλεξία σε μια ενδιάμεση συχνότητα και μετά το
πολυπλεγμένο σήμα μεταφέρεται στην τελική συχνότητα εκπομπής.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 21


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.3 Πολυπλεξία στη συχνότητα


Frequency Division Multiplexing (FDM) – συνέχεια
Το πολυπλεγμένο σήμα έχει φασματικό περιεχόμενο όπως φαίνεται
παρακάτω:

Για την αποφυγή παρεμβολής μεταξύ των πολυπλεγμένων σημάτων απαιτείται


η χρήση πολύ καλών ζωνοπερατών φίλτρων. Για να μην είναι εξαιρετικά
πολύπλοκα τα φίλτρα χρησιμοποιείται μια απόσταση μεταξύ των
πολυπλεγμένων σημάτων.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 22


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Εισαγωγή στις διαμορφώσεις γωνίας
Η διαμόρφωση γωνίας (angle modulation) ανήκει στην κατηγορία των μη
γραμμικών διαμορφώσεων σε αντιδιαστολή με την διαμόρφωση πλάτους η
οποία ανήκει στην κατηγορία των γραμμικών διαμορφώσεων.
Η διαμόρφωση γωνίας έχει δύο υποκατηγορίες:
 Διαμόρφωση φάσης (phase modulation, PM) στην οποία η φάση του
φέροντος μεταβάλλεται ανάλογα με το σήμα πληροφορίας.
 Διαμόρφωση συχνότητας (frequency modulation, FM) στην οποία η
στιγμιαία συχνότητα του φέροντος μεταβάλλεται σύμφωνα με το σήμα
πληροφορίας.
Οι διαμορφώσεις γωνίας γενικά διαστέλλουν το εύρος ζώνης του σήματος
πληροφορίας, παρουσιάζουν όμως μεγαλύτερο βαθμό ανοσίας στο θόρυβο
από τις διαμορφώσεις πλάτους.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 23


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Διαμορφώσεις FM και PM στο πεδίο του χρόνου
Η γενική μορφή ενός διαμορφωμένου κατά γωνία σήματος (ζωνοπερατού)
είναι

οπότε η στιγμιαία συχνότητα του σήματος δίνεται ως

Όταν η φάση είναι ανάλογη με το πλάτος του σήματος πληροφορίας

τότε έχουμε διαμόρφωση φάσης (PM). Όταν η απόκλιση της στιγμιαίας


συχνότητας από το φέρον είναι ανάλογη με το σήμα πληροφορίας , δηλ.

τότε η διαμόρφωση λέγεται διαμόρφωση συχνότητας (FM)


Οι συντελεστές and ονομάζονται σταθερές απόκλισης φάσης και
συχνότητας, αντίστοιχα.
Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 24
Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Παραδείγματα FΜ και PM

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 25


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Παραδείγματα FΜ και PM – συνέχεια

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 26


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


FM και PM στο πεδίο του χρόνου
Οι εξισώσεις για τη διαμόρφωση FM και PM δίνονται αντίστοιχα ως εξής:

Με βάση τους δείκτες απόκλισης και το πλάτος του διαμορφωμένου σήματος


ορίζονται η μέγιστη απόκλιση συχνότητας για το FM

και η μέγιστη απόκλιση φάσης για το PM

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 27


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Δείκτης διαμόρφωσης και εύρος ζώνης
Ως δείκτης διαμόρφωσης για το FM ορίζεται το μέγεθος

όπου είναι το εύρος ζώνης του σήματος πληροφορίας. Όταν τότε


έχουμε FM στενής ζώνης (NBFM), όταν έχουμε FM ευρείας ζώνης
(WBFM)
Ως δείκτης διαμόρφωσης για το PM ορίζεται αντίστοιχα το μέγεθος

Τα διαμορφωμένα σήματα στο πεδίο της συχνότητας έχουν θεωρητικά άπειρο


εύρος ζώνης. Για το FM χρησιμοποιείται στην πράξη ο κανόνας του Carson,
βάσει του οποίου έχει υπολογιστεί ότι το εύρος ζώνης που περιλαμβάνει το
98% της ισχύος του διαμορφωμένου σήματος είναι περίπου

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 28


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Μέθοδοι διαμόρφωσης συχνότητας
 Άμεση μέθοδος παραγωγής FM, με τη χρήση ενός VCO όπου η
συχνότητα μεταβάλλεται ανάλογα με το σήμα πληροφορίας
 Έμμεση μέθοδος με πολλαπλασιασμό συχνότητας, με τη χρήση μη
γραμμικών στοιχείων και κατάλληλων ζωνοπερατών φίλτρων, π.χ. όταν

Τα σήματα εκτός από αυτό της διπλάσιας συχνότητας αποκόπτονται με


τη χρήση ενός BPF. Στην περίπτωση αυτή πολλαπλασιάζεται ταυτόχρονα
η φέρουσα και η μέγιστη απόκλιση συχνότητας.

Στη συνέχεια με κατάλληλες μετατοπίσεις συχνότητας το τελικό


διαμορφωμένο σήμα μετατοπίζεται στην επιθυμητή συχνότητα.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 29


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Μέθοδοι διαμόρφωσης συχνότητας – συνέχεια

Μέθοδος παραγωγής NBFM

Παράδειγμα έμμεσης μεθόδου παραγωγής WBFM (τύπου Armstrong)


Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 30
Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Μέθοδοι αποδιαμόρφωσης συχνότητας
Μια από τις απλούστερες μεθόδους αποδιαμόρφωσης των σημάτων FM
συνίσταται
 Στην μετατροπή του λαμβανόμενου σήματος σε ΑΜ σήμα του οποίου το
πλάτος είναι ανάλογο με τη στιγμιαία συχνότητα του FM σήματος.
 Στην χρήση ενός ΑΜ αποδιαμορφωτή για την λήψη της πληροφορίας.

Μετατροπή FM σε AM με τη χρήση ζωνοπερατών φίλτρων


Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 31
Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Μέθοδοι αποδιαμόρφωσης συχνότητας – συνέχεια
Μια άλλη μέθοδος υλοποίησης του μετατροπέα μεταβολής συχνότητας σε
μεταβολή πλάτους είναι με τη χρήση ενός διαφοριστή.
Στη γενική περίπτωση το λαμβανόμενο σήμα FM στο δέκτη έχει τη μορφή

Αν διαφορίσουμε ιδανικά το σήμα αυτό, προκύπτει

Είναι εμφανές ότι το σήμα πληροφορίας μεταφέρεται στην περιβάλλουσα σαν


σήμα διαμορφωμένο κατά ΑM.
Στην πράξη, επειδή τα μεταδιδόμενα σήματα υφιστάνται μεταβολές του
πλάτους τους, απαιτείται πριν το διαφοριστή ένας περιοριστής πλάτους, ο
οποίος απομακρύνει οποιεσδήποτε ανεπιθύμητες μεταβολές του πλάτους

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 32


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Μέθοδοι αποδιαμόρφωσης συχνότητας – συνέχεια

Block διάγραμμα αποδιαμόρφωσης FM με μετατροπή σε AM

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 33


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Μέθοδοι αποδιαμόρφωσης συχνότητας – συνέχεια
Η πιο συνηθισμένη μέθοδος αποδιαμόρφωσης FM είναι με τη χρήση PLL
(Phase Locked Loop). Η αποδιαμόρφωση στηρίζεται στη χρήση ενός συγκριτή
φάσης.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 34


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Σηματοθορυβική σχέση εξόδου
Η αύξηση του δείκτη
διαμόρφωσης βελτιώνει
την επίδοση, ταυτόχρονα
όμως αυξάνει το εύρος ζώνης
και μετακινεί το κατώφλι σε
μεγαλύτερή σηματοθορυβική
σχέση.
Μια προσεγγιστική σχέση για
το κατώφλι είναι

Το κατώφλι μπορεί να
βελτιωθεί κατά 3 dB περίπου
με τη χρήση δέκτη με PLL.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 35


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Στέρεο ραδιοφωνία FM
Στη ραδιοφωνία FM (88-108MHz), , και η
απόσταση των καναλιών 200 KHz.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 36


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.4 Διαμόρφωση γωνίας


Ραδιοφωνικός δέκτης FM

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 37


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.5 Υπερετερόδυνος δέκτης


Ιστορική αναδρομή
Ο υπερετερόδυνος δέκτης, εφευρέθηκε από τον Ε.Η. Armstrong το 1919 και
υπήρξε ο πιο σημαντικός παράγοντας εξάπλωσης του ΑΜ και της εμπορικής
ραδιοφωνίας γενικότερα, καθώς έδωσε τη δυνατότητα της χρήσης «κοινού»,
απλού εξοπλισμού για τη λήψη ραδιοφωνικών σημάτων.
Βασίζεται σε συντονισμό με τέτοιο τρόπο ώστε το λαμβανόμενο σήμα να
μεταφέρεται σε μια σταθερή ενδιάμεση συχνότητα (Intermediate Frequency –
IF) ανεξάρτητα από τη φέρουσα που επιλέγει ο χρήστης.
Η χρήση της ενδιάμεσης συχνότητας για όλες τις βασικές λειτουργίες του
δέκτη, όπως το φιλτράρισμα με ζωνοπερατό φίλτρο και η αποδιαμόρφωση
οδηγούν στην απλοποίηση του δέκτη και τη δυνατότητα μαζικής παραγωγής
του.
Η ενδιάμεση συχνότητα επιλέγεται κατάλληλα με βάση την εφαρμογή, π.χ.
για το ΑΜ είναι στα 455 KHz και για το FM στα 10.7 MHz.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 38


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.5 Υπερετερόδυνος δέκτης


Αρχή λειτουργίας

Παράδειγμα υπερετερόδυνου δέκτη για ΑΜ


Ο RF ενισχυτής (και ζωνοπερατό φίλτρο) και ο τοπικός ταλαντωτής
συντονίζονται ταυτόχρονα στις και , με . Με
αυτό τον τρόπο το σήμα πληροφορίας μετατοπίζεται πάντα στις συχνότητες
και ανεξάρτητα από την τιμή της . Έτσι η επεξεργασία των
σημάτων μετά το μείκτη είναι κοινή για όλα τα σήματα ΑΜ. Ο ΙF ενισχυτής
είναι συντονισμένος στην και έχει ένα φίλτρο με
απορρίπτοντας το σήμα στη συχνότητα .

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 39


Αθανάσιος Ιωσηφίδης
Συστήματα αναλογικής διαμόρφωσης

Γ1.5 Υπερετερόδυνος δέκτης


Συχνότητα «είδωλο»
Αν στην είσοδο του δέκτη εμφανιστεί εκτός από το σήμα στη συχνότητα και
ένα σήμα στη συχνότητα τότε μετά τη μίξη εκτός από το
επιθυμητό σήμα θα εμφανιστεί στη ζώνη των 455 KHz και το δεύτερο σήμα
αρχικής συχνότητας . Προκειμένου να αποφευχθεί η παρεμβολή από το
δεύτερο σήμα, ο RF ενισχυτής σχεδιάζεται έτσι ώστε το ζωνοπερατό φίλτρο του
να έχει έτσι ώστε το παρεμβάλον σήμα να μην φτάνει στο μίκτη.
Η συχνότητα ονομάζεται συχνότητα είδωλο.

Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΤΕ Συστήματα Ασυρμάτων Επικοινωνιών Γ1 – 40


Αθανάσιος Ιωσηφίδης

You might also like