Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 1/22

BET_KAL _18

LABORATUVAR PROSEDÜRÜ

Hazırlayan: Denetleyen: Onaylayan: Onaylayan:

S.HASDEMİR S.HASDEMİR S.HASDEMİR C.TAZE
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 2/22

1.0. AMAÇ
Hammadde ve ürün kalite kontrolünün yapılması.

2.0. KAPSAM
Bu prosedürde aşağıda verilen şartlarla ilgili konuları kapsar.

 Agrega kaynak seçimi

 Kimyasal katkı seçimi
 Uçucu kül seçimi
 Taze ve sertleşmiş beton özellikleri ve bunlarla ilgili deneyler , talimatlar, kabul koşulları.
 Taze betonun teslimi
 İmalat kontrol işlemleri
 Uygunluk kriterleri ve uygunluk değerlendirmesi

3.0. REFERANSLAR

 EYS El Kitapları
 TS EN 206-1 ve ilgili tüm standartlar.
 Taimatlar

4.0. TANIMLAR

4.1. Hammadde
Çimento, agrega, kimyasal katkı,mineral katkı (Uçucu kül,limestone, v.b) ve suya verilen isimdir.

4.2. Beton
Çimento, iri agrega, ince agrega ve suyun, kimyasal ve mineral katkı da ilave edilerek veya edilmeden
karıştırılasıyla oluşturulan ve çimentonun hidratasyonu ile gerekli özelliğini kazanan malzeme.

4.3. Taze Beton

Tamamen karıştırılmış ve henüz plastik kıvamda, seçilen bir metodla yerleştirilmeye hazır olan betondur.

4.4. Sertleşmiş Beton

Katılaşarak belirli bir dayanıma ulaşmış olan betondur.

4.5 Tasarlanmış beton

Gerekli özellikler ve ilâve karakteristiklerin imalâtçıya tarif edildiği ve imalâtçının bu özelliklerle ilâve
karakteristiklere uygun olarak temin etmede sorumlu olduğu beton.

4.6. Tarif edilmiş beton

Kullanılacak bileşen malzemeler ve karışım oranlarının imalâtçıya tarif edildiği ve imalâtçının bu

karışım oranlarına sahip olarak temin etmede sorumlu olduğu beton.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 3/22

4.7 Standarda göre tarif edilmiş beton

Betonun kullanılacağı yerde geçerli bir standardda verilen karışım oranlarıyla tarif edilen beton.

4.8 Beton grubu (ailesi)

İlgili özellikleri arasında güvenli ilişki kurulan ve bu ilişkinin kayda geçirildiği farklı bileşimlere sahip
betonların oluşturduğu grup.

4.9 Bir metreküp beton

TS EN 12350-6’da tarif edilen işleme uygun olarak sıkıştırılmış halde bir metreküp hacim işgal eden taze
beton miktarı.

4.10 Transmikser

Kamyon şasisi üzerine monte edilmiş, betonu homojen şekilde karıştırma ve teslime (boşaltmaya)
uygun beton karıştırıcısı.

4.11. Kimyasal katkı

Taze veya sertleşmiş betonun bazı özelliklerini değiştirmek üzere, karıştıma işlemi esnasında betona,
çimento kütlesine oranla az miktarlarda ilâve edilen malzeme.

4.12Mineral katkı

Betonun bazı özelliklerini iyileştirmek veya betona özel nitelikler kazandırmak amacıyla kullanılan ince
öğütülmüş malzeme. TS EN 206-1 de iki tip mineral katkı tanımlanmıştır.Bunlar ;
− İnert kabul edilebilir mineral katkılar (Tip I),
− Puzzolanik veya gizli hidrolik (çimento benzeri etki gösteren) mineral katkılar (Tip II).

4.13 Agrega

Betonda kullanıma uygun taneli mineral malzeme. Agregalar, doğal, yapay veya daha önce yapıda
kullanılmış malzemelerden tekrar kazanım yoluyla elde edilmiş olabilir.

4.14 Normal agrega

TS EN 1097-6’ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane yoğunluğu 2000 kg/m3 - 3000 kg/m3 arasında
olan agrega.

4.15 Hafif agrega

TS EN 1097-6’ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane yoğunluğu ≤ 2000 kg/m3 veya
TSEN 1097-3’e uygun olarak tayin edilen etüv kurusu yığın (boşluklu) yoğunluğu ≤ 1200 kg/m3 olan
mineral esaslı agrega.

4.16 Ağır agrega

 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 4/22

TSEN 1097-6’ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane birim hacim kütlesi ≥ 3000 kg/m3 olan
agrega.

4.14 Çimento (Hidrolik bağlayıcı)

Su ile karıştırıldığında, hidratasyon reaksiyonları ve işlemleriyle priz alarak sertleşebilen hamur

meydana getiren ve sertleştikten sonra dayanım ve kararlılığını su içerisinde bile sürdürebilen
öğütülmüş inorganik malzeme.

4.14 Toplam su içeriği

Karma suyu, agreganın bünyesinde ve yüzeyinde bulunan su, hamur şeklinde kullanılan mineral katkı
ve kimyasal katkı içerisinde bulunan su, betona buz ilave edilmesi veya buharla ısıtma yoluyla giren
suların toplamı.

4.15 Etkili su içeriği

Taze beton bünyesinde mevcut toplam su miktarı ile agrega tarafından emilen su miktarı arasındaki
fark.

4.16 Su / çimento oranı

Taze betonda etkili su içeriğinin, çimento kütlesine oranı (kütlece).

4.17 Karakteristik dayanım

Dikkate alınan hacimdeki betonda belirlenecek bütün dayanım değerlerinden, bu dayanım altına
düşmesi beklenen oranın %5 olduğu dayanım düzeyi.

4.18 Sürüklenmiş hava

Genellikle yüzey aktif katkı maddesi kullanılarak, karışım esnasında taze beton içerisinde tasarlanarak
oluşturulan, 10 μm-300 μm arasında çapa sahip küre veya küreye yakın şekilli mikroskopik hava
kabarcıkları.

4.19 Hapsolmuş hava

Betonda, plânlanarak oluşturulanlar (sürüklenen) dışında oluşan hava boşlukları.

5.0. SORUMLULUKLAR
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 5/22

5.1. Kalite ve Çevre Müdürü

-Kalite kontrol planlarının uygulanmasını sağlamak.

-Betonu oluşturan hammaddelerin seçimi ve karışım dizaynlarının hazırlanması.
-Seçilen hammadde kaynaklarının denetimi.
-Beton ve agrega kalitesinin belgelendirilmesi ve istatistiksel değerlendirilmesi.
-Deney sonuçlarının izlenmesi ve sonuçlara göre hammadde kullanımının optimizasyonu.

5.2. Bölge kalite şefi

5.3 Bölge Müdürü

-Tesislerde bulunan idari olarak kendilerine bağlı tesis laboratuvarında prosedürde belirtilen işlerin
yapılmasını sağlamaktan sorumludur.

6.0. PROSEDÜR

Set Beton üretiminde kullanmış olduğu tüm hammadde ve girdilerin kontrolünü bu prosedüre uygun olarak
yapar. Hammaddelerin tesise girişinde kantardaki görevli tarafından onaylı satıcı listesine göre irsaliye
kontrolü yapılır.Onaylanmamış kaynaklardan geldiği tespit edilen hammaddelere giriş işlemi yapılmaz ve
geri gönderilir. Hammadde girişinde kantardaki görevli tarafından laboratuvar elemanı haberdar edilir.

6.1.Agrega
Agregalar görsel olarak kontrol edilir.Uygunluğundan şüphe edilen durumlarda deneysel çalışmalar
başlatılır. CE kapsamında üretici tarafından beyan edilen değerlerin dışında sonuç elde edildiğinde üretimde
kullanılmaz.

6.1.2 Agrega Tane Sınıfları

Agrega tane sınıflarının belirlenmesinde Temel Elek Serisi +Temel Elek Serisi Seri 1 göz açıklığı
elekler kullanılır.Agreganın d (alt) ve D (üst) elek göz açıklıkları cinsinden ifade edilen d/D olarak
gösterilir.TS 3530 EN 933-1 e uygun olarak yapılan elek analizi deney sonuçları iri ve ince agrega
için Tablo:1 ve Tablo:2 de verilen kategorilere uygun olmalıdır.

6.1.3.İri agregalar
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 6/22

“D” değerinin 4 mm den büyük veya 4 mm ye eşit , d değerinin 2 mm den büyük veya 2 mm ye
eşit olduğu tane büyüklüklerindeki agregaya verilen ad.Bütün iri agregalar Tablo 1 de seçilen
kategorilere uygun olarak genel tane büyüklüğü dağılımı özelliklerine uygun olacaktır.

6.1.4.İnce Agregalar

"D" değerinin 4 mm'den küçük veya 4 mm'ye eşit olduğu tane büyüklüğündeki agregaya verilen
isim.

Tablo:1

Kategori,
Elekten geçen kütlece yüzde
Agrega Tane büyüklüğü Gd
2D 1,4 D ab Dc db d/2 a'b
İri D/d ≤ 2 veya D ≤ 11,2 100 98-100, 85 - 99 0-20 0-5 GC85/20
mm 100 98-100 80-99 0-20 0-5 GC80/20
D/d>2 ve D> 11, 2 mm 100 98-100 90-99 0-15 0-5 GC90/15
İnce D ≤ 4 mm ve d = 0 100 95-100 85-99 - - GF85
a)
Hesaplanan elek numaralarının, ISO 565:1990 R 20 serisindeki tam numaralar olmaması
durumunda, bir sonraki en yakın elek göz açıklığı kullanılmalıdır.
b)
Kesikli granülometriye sahip agregadan yapılan beton veya diğer özel kullanımlar için ilâve
özellikler belirtilebilir.
c)
Elekten geçen yüzde (D), kütlece % 99'dan daha büyük olabilir, ancak bu gibi durumlarda üretici,
D, d, d/2 göz açıklıklı elekleri ile temel elek serisi + seri 1'deki veya d ile D arasında yer alan temel
elek serisi + seri 2'deki elekler de dahil olmak üzere tipik tane büyüklüğü dağılımını belgelendirme!!
ve beyan etmelidir. Bir önceki alt elek göz açıklığının 1 ,4 katından daha küçük orana sahip elekler
kullanılmayabilir.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 7/22

Tablo:2 - Genel kullanım amaçlı ince agregalar için üreticinin beyan ettiği tipik tane büyüklüğü dağılımı ile ilgili toleranslar
Elek göz açıklığı Elekten gecen kütlece yüzdelerin toleransları
mm 0/4 0/2 0/1

4 ±5a) -
2 -
±5a)
1 ±20 ±20 ±5a!)
0.250 ±20 ±25 ±25
0,063 bl
±3 ±5 ±5
a)
± 5'lik toleranslar, Tablo:1'de elekten geçen yüzde (D) değerleriyle daha
da sınırlı hale gelir.
b)
Belirtilen toleranslara ilâve olarak, Çizelge 11'den seçilen kategori için
çok ince malzemenin miktarının en büyük değeri, 0 063 mm göz açıklıklı
elekten geçen yüzde değerlerine uygulanır.

İnce agregaların irilik sınıflaması iki grupta yapılır.0.500 mm elekten geçen ve incelik modülü
hesabı.Bu iki sınıflandırmadan yalnızca bir tanesi kullanılır.

Tablo:3 - 0,500 mm göz açıklıklı elekten geçen yüzdeye bağlı olarak irilik veya incelik
Elekten geçen kütlece yüzde
CP MP FP
5-45 30-70 55- 100

Tablo:4 - İncelik modülüne bağlı olarak irilik veya incelik

İncelik modülü
CF MF FF
4,0-2,4 2,8-1,5 2,1 -0,6
İncelik modülü (FM), kararlılığın kontrol edilmesi amacıyla kullanılır. İlâve olarak istendiği
durumlarda, biri sevkiyata ait FM değeri, beyan edilen FM ± 0,50 sınırları dahilinde veya belirtilen
diğer bir sınır dahilinde olmalıdır.
İncelik modülü (FM), normal olarak, aşağıda verilen göz açıklıklı (mm) eleklerde kalan kümülatif
kütlece yüzdelerin toplamı olarak yüzde cinsinden hesaplanır:

incelik modülü (FM) =[(> 4) + (> 2) + (> 1) + (> 0,5) + (> 0,25) + (> 0,125)]/100

6.2. Çok ince malzemenin değerlendirilmesi

Çok ince malzeme için ,Metilen Mavisi Deneyi TS EN 933-9, Kum eşdeğeri deneyi 933-8 deneyleri
yapılır.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 8/22

6.3. İri agregaların tane şekli

6.3.1. Yassılık İndeksi
İri agregalann şekli, TS EN 933-3'te belirtilen yassılık indeksi cinsinden tayin edilir. Yassılık indeksi,
iri agregaların tane şeklinin tayininde referans deney olarak kullanılır.

6.3.2. Şekil İndeksi

TS EN 933-4'e uygun olarak şekil indeksi deneyi yapılır.

6.3.3 Çok ince malzemenin muhtevası

TSEN 933-1'e uygun olarak tayin edilir.

6.3.4. iri agregaların parçalanmaya karşı direnci

Parçalanmaya karşı direnç, TSEN 1097-2:1998 Madde 5'te belirtilen Los Angeles katsayısı cinsinden
tayin edilir. Los Angeles deney metodu, parçalanmaya karşı direncin tayininde referans deney
metodu olarak kullanılır.

6.3.5 İri agregaların aşınmaya karşı direnci

İri agregaların aşınmaya karşı direnci (Mikro-Deval katsayısı, MDE), TSEN 1097-1'e uygun olarak
tayin edilir.

7.0. Tane yoğunluğu ve su emme oranı

Tane yoğunluğu ve su emme oranı, TSEN 1097-6'ya göre tayin edilir.Sonuçlar, istenmesi halinde
tayin araçları ve kullanılan hesaplamalarla birlikte beyan edilir.

7.1. Yığın yoğunluğu

Yığın yoğunluğu, EN 1097-3'e ve istenmesi halinde beyan edilen sonuçlara uygun olarak tayin edilir.

7.2 İri agregaları donma/çözülme etkisine karşı direnci

Donma ve çözülme deneyinde referans deney metodu olarak Magnezyum sülfat deneyi kullanılır.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 9/22

TS 706 EN 12620 BETON AGREGALARI

AGREGA DENEY PLANI

Özellikler Madde Deneyin Yapıldığı Yer Deney Deney

Sıra Metodu sıklığı,en az
No
1 Tane Büyüklüğü Dağılımı 4.3.1 Set Beton Lab. EN 933-1 Haftada 1
4.3.6 EN 933-10
2 İri Agreganın Tane Şekli 4.4 “ EN 933-3 Ayda 1
EN 933-4
3 Çok İnce Malzemenin 4.6 “ EN 933-1 Haftada 1
Muhtevası
4 Çok İnce Malzemenin 4.6 “ EN 933-8 Haftada 1
Kalitesi EN 933-9
5 Tane Yoğunluğu ve Su 5.5 “ EN 1097-6 Yılda 1
emme Oranı
6 Alkali –Silika Reaktifliği 5.7.3 Bağımsız ve Akredite a)
Gerekli
lab. hallerde ve
şüphe olması
durumunda
7 Petrografik Tanım 8.1 “ EN 932-3 3 yılda 1
8 Parçalanma Direnci 5.2 Set Beton Lab. EN 1097-2 Yılda 2
9 Donma ve çözülme 5.7.1 Set Beton Lab. EN 1367-1 2 yılda 1
Magnezyum Sülfat Deneyi veya
EN 1367-2
10 Klörür Muhtevası 6.2 Bağımsız ve Akredite EN 1744- 2 yılda 1
Lab. 1:1998
Madde 7
11 Kalsiyum Karbonat 6.5 Bağımsız ve Akredite EN 1744- 2 yılda 1
Muhtevası Lab.kaplama yüzey 1:1998
işlemlerinde kullanılan Madde 12.3
ince agregalar EN 196-
21:1989
Madde 5
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 10/22

7.3.Agrega Kabul Koşulları ve Agrega Kontrolü

7.3.1. Elek Analizi

TS 3530 EN 933/1 e göre yapılan elek analizi deneyleri sonucunda agregalar, Tablo 1 , Tablo 2, Tablo3 ve
Tablo 4 de belirtilen kriterlere uygun olarak üretilip sevk edildiklerinde kabul edilir.Tedarikçi kuruluşların CE
belgelerinde belirtilen elek analizi beyan değerleri ile Tesislerimizde yapılan elek analizi sonuçları Deney
Sonuçları Kontrol Formuna kayıt edilerek karşılaştırması yapılır.Sapma tolerans sınırları içerisinde ise
malzeme kabul edilir.Uygun olmaması durumunda malzeme red edilir.

7.3.2. Yassılık İndeksi

İri agregalann şekli, TS EN 933-3'te belirtilen yassılık indeksi cinsinden tayin edilir. Yassılık indisi
deneyi sonucunda bulunan değer ile üretici firmanın CE kapsamında beyan ettiği değer arasında
fark var ise malzeme kabul edilmez.

7.3.3. Şekil İndeksi

TS EN 933-4'e uygun olarak şekil indeksi deneyi yapılır. Deneyi sonucunda bulunan değer ile üretici
firmanın CE kapsamında beyan ettiği değer arasında fark var ise malzeme kabul edilmez.

7.3.4 Çok ince malzemenin muhtevası

TSEN 933-1'e uygun olarak tayin edilir. Çok ince malzeme kalitesinde yerel koşullar gözönüne
alınarak sınırlamalar konulabilir.Metilen Mavisi deneyinde sınır max %1 dir.Malzeme özellikleri ve
uygunluk deneyleri sonucunda bu değer arttırılabilir.Kum eşdeğeri deneyinde sınır min %75 dir.63
mikron elekten geçen malzeme miktarı metilen mavisi değerine bağlı olarak % 22 ye kadar
kulllanılır.Doğal kum için bu oran max % 3 dür.
Agregada CE belgesi almış üreticiler , bu belgelerinde belirttikleri beyan değerleri ile laboratuarda
yapılan deney sonuçları karşılaştırılır.Beyan değerleri ile yapılan deney sonuçları birbirinden farklılık
gösteriyor ise SET BETONUN deney sonucu dikkate alınır.Malzeme üretimde kullanılmaz.Agregalar
için yapılan deneyler Deney Sonuçları Kontrol Formuna kayıt edilir.

7.3.5. iri agregaların parçalanmaya ve aşınmaya karşı direnci

Parçalanmaya karşı direnç, TSEN 1097-2:1998 Madde 5'te belirtilen Los Angeles katsayısı
cinsinden ,İri agregaların aşınmaya karşı direnci (Mikro-Deval katsayısı, MDE), TSEN 1097-1'e uygun
olarak tayin edilir. Deney sonucunda bulunan değerler ile beyan edilen değerler araında fark olması
durumunda malzeme Kabul edilmez.

7.3.6. Tane yoğunluğu ve su emme oranı

 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 11/22

Tane yoğunluğu ve su emme oranı, TSEN 1097-6'ya göre yapılan deney sonucunda bulunan değer
ile üretici firmanın CE kapsamında beyan ettiği değer arasında fark var ise malzeme kabul edilmez.
7.3.7. Agrega ile ilgili olarak diğer ilgili deneyler , tedarikçinin CE belgesinde beyan ettiği sonuçlarla uyumlu
değil ise agrega kullanılmaz.

8. Çimento (Hidrolik bağlayıcı)

Su ile karıştırıldığında, hidratasyon reaksiyonları ve işlemleriyle priz alarak sertleşebilen hamur meydana
getiren ve sertleştikten sonra dayanım ve kararlılığını su içerisinde bile sürdürebilen öğütülmüş inorganik
malzeme.Üretimimizde kullanılan çimento TS EN 197-1 e ve TS 10157 standardına uygun olmalıdır.

Çimento ile ilgili deneyler gerek duyulduğunda çimento fabrikaları laboratuarlarında yaptırılır.Çimentonun
fiziksel ve kimyasal analiz sonuçları fabrikalardan temin edilir.Çimento deney sonuçları aylık olarak
fabrikalrdan alınır.Gerek duyulması durumunda günlük sounçlarda alınabilir.

9.0 Mineral katkı

Betonun bazı özelliklerini iyileştirmek veya betona özel nitelikler kazandırmak amacıyla kullanılan ince
öğütülmüş malzeme. Üretimimizde iki tip mineral katkı kullanılır.
− İnert kabul edilebilir mineral katkılar (Tip I),
− Puzzolanik veya gizli hidrolik (çimento benzeri etki gösteren) mineral katkılar (Tip II).

Bu katkılar TS EN 450 standardına uygunluğu belgelenmiş olmalıdır.Bu katkılarla ilgili deneyler , bağımsız
deney laboratuarlarında veya kendi laboratuarımızda yapılır.

Numune Alma ve Deney Sıklığı

Özellik Sıklık
Kızdırma Kaybı Her gün
İncelik Her gün
Serbest Kalsiyum Oksit Haftada bir
Klorür Ayda bir
Kükürt Trioksit Ayda bir
Tane Yoğunluğu Ayda bir
Aktivite Endeksi Ayda bir
Genleşme Gerekirse, haftada bir
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 12/22

10. Kimyasal Katkı

Taze veya sertleşmiş betonun bazı özelliklerini değiştirmek üzere, karıştıma işlemi esnasında betona,
çimento kütlesine oranla az miktarlarda ilâve edilen malzeme. Kimyasal katkı maddeleri TS EN 934-2 ye
uygun olmalıdır.Tesislerimize gelen kimyasal katkı gerekli deneyler yapıldıktan sonra kabul edilir.

Kimyasal katkı tankeri tesise geldiğinde kantar görevlisi tarafından tartılır.Tartım işleminden sonra kenara
alınarak bekletilir.Kantar görevlisi ,kantar fişi ve irsaliyesini laboratuara iletir.Laboratuar İş Sağlığı ve
Güvenliği kurallarına uygun olarak tankerden numune alır.Aldığı numuneye TS EN 934/2 ye uygun olarak
yapableceği deneyleri yapar.Bu deneyler, koku, renk, pH, yoğunluktur.Deney sonuçları ile irsaliye ekinde
üretici tarafından gönderilen CE belgesinde beyan edilen değerleri karşılaştırır.Sonuçlar uyumlu ise tankerin
katkıyı boşaltması için tesis yetkilisine haber verir.

10.1. Kimyasal katkı Performans kontrolü

Kimyasal katkılar genel özellikleri itibariyle

 priz süresine etkisi
 basınç dayanımına etkisi
 betonun hava içeriğine etkisi
 suda çözünebilen klorür miktarı
 Na2O eşdeğeri alkali miktarı gibi kriterlere gore değerlendirilir.

Kimyasal katkıların performansı referans betona göre belirlenir. Deney karışımı (kimyasal katkılı) kontrol
karışımıyla (katkısız) kıyaslanır . ihale aşamasında yapılan deneylerle , sevkiyat sürecinde yapılan deneylerin
karşılaştırılması sonucunda farklılık var ise tedarikçi uyarılır.Yukarıda belirtilen performans etkilerinin
sağlanamaması durumunda düzeltici faaliyetle durum Satınalma Direktörlüğüne bildirilir.gerekirse katkının
kullanımı durdurulur.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 13/22

Kimyasal Katkı Tipi

Kimyasal Katkı Tipi
Su azaltıcı / akışkanlaştırıcı
katkılar
Yüksek oranda su azaltıcı / süper
akışkanlaştırıcı katkılar
Su tutucu katkı
Su geçirimsizlik katkısı
Hava sürükleyici katkı
Priz hızlanrıdıcı katkı
Sertleşmeyi hızlandırıcı katkı
Priz geciktirici katkı
Priz geciktirici/
azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılar
Priz geciktirici/ yüksek oranda su
azaltıcı/süper akışkanlaştırıcı
katkılar
Performans Şartı
Eşit kıvamda su azalması
Eşit kıvamda su azalması
Eşit su/çimento oranında kıvam
artışı
Kusmada azalma
Kapiler emmede azalma
Sertleşmiş betonda hava boşluğu
özellikleri
İlk priz süresinde azalma
1. gündeki basınç dayanımı
2. gündeki basınç dayanımı
İlk priz alma ve priz bitiş
sürelerinde artış
su Eşit kıvamda su azalması
İlk priz alma ve priz
sürelerinde artış
Eşit kıvamda su azalması
Eşit su/çimento oranında kıvam
artışı
TS EN 934-2’deki değeri
azalma %5
azalma %12
çökme artışı 120mm
azalma %50
Kütlece azalma %50
Açıklık faktörü0.200m
Azalma %40 5C’de
Artış %20 20C’de
Artış %30 5C’de
priz alma artış  90 dakika
priz bitiş artış 360 dakika
azalma %5
bitiş priz alma artış  90 dakika
priz bitiş artış 360 dakika
azalma %12
çökme artışı 120mm

İlk priz alma ve priz bitiş priz alma artış  90 dakika

sürelerinde artış priz bitiş artış 360 dakika
Priz hızlandırıcı/ su Eşit kıvamda su azalması azalma %5
azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılar
İlk priz almasüresinde azalma azalma 30 dakika 20C ‘de
ve %40 5 C ‘de
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 14/22

KİMYASAL KATKI KABUL KRİTERLERİ

Sıra Özellik Deney Yöntemi Standart Gerekler

1 Homojenlik Gözle Kullanıldığında homojen

Ayrışma, üretici tarafından beyan edilen
sınırı aşmamalıdır.
2 Renk Gözle Üniform ve üreticinin verdiği tarife
benzer

3 Yoğunluk ISO 758 veya D1.10 ise D + ;- 0.03

Üreticinin beyan ettiği D 1.10 ise D + ; - 0.02
uygun yöntem
4 Katı Madde EN 480-8 veya T% 20 için 0.95TX1.05T
Miktarı Üreticinin beyan ettiği T% 20 için 0.90TX1.10T
uygun deney yöntem T üreticinin beyan ettiği değer %
ağırlıkça
X deney sonucu % de ağırlıkça

5 pH ISO 4316 Üreticinin belirttiği değer +;- 1 veya

Üreticinin beyan ettiği aralık içinde

6 Toplam Klor ISO 1158 %0.10 (ağırlıkça)veya üreticinin beyan

ettiği değerin üstünde değil

7 Suda çözülebilir EN 480-10 %0.10 (ağırlıkça)veya üreticinin beyan

klorür(CL) ettiği değerin üstünde değil

8 Alkali miktarı EN 480-12 Üreticinin beyan ettiği max. Üzerinde

Na2O eşdeğeri olmamalıdır.

9 Su azaltma Laboratuar deneme Şahit betona kıyasla deneme betonunda

betonu %8
Basınç dayanımı 28 günde deneme betonu
 şahit betonun % 115 u kadar
Taze betondaki
hava miktarı Üretici tarafından aksi belirtilmedikçe ,
deneme betonu şahit betonun ençok %
2 (hacmen) üzerinde
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 15/22

11.0. Beton Karışım Suyu

TS EN 206’ya göre karma suyu TS EN 1008 ‘e uygun olmalıdır. Standardda verilen Tablo 1’deki şartları
sağlamalıdır
Tablo 1
Özellik Kabul Şartı
Deterjanlar Herhangibir köpük iki dakika içerisinde kaybolmalı
Renk Geri kazanılan suların dışında rengi açık sarıdan daha
açık olmalı
Askıdaki katı madde miktarı Geri kazanılan suların dışında 4ml’den az olmalı
Koku Geri kazanılan sularda içinde çimento veya yüksek fırın
cüruflu çimento olması halinde az bir miktar sülfür
kokusu dışında koku bulunmamalıdır
Diğer sularda içilebilir sularda bulunannın dışında
herhangi bir koku bulunmamalı hidroklorik asit
eklendiğinde hidrojen sülfür kokusu alınmamalıdır.
Asitler pH4 olmalıdır
Organik madde NaOH eklendiğinde belirlenen renk sarıya dönük
kahverengi veya daha açık olmalıdır
.

11.1..Kimyasal Özellikler

11.1.2 Klorür içeriği

Klorür içeriği TS En 206-1 Madde 5.2.7. seçilen değerleri geçmediğinin gösterilmesi halinde aşağıdaki
değerleri geçebilir.

Tablo 2
Karışım Suyunun Kullanılacağı betonun Cinsi En Yüksek Klorür İçeriği mg/lt
Öngermeli veya şerbet 500
İçerisinde donatı veya diğer metal bulunan 1000
İçerisinde donatı veya diğer metal 4500
bulunmayan beton

1. Sülfatlar
2000mg/l’yi geçmemelidir
2. Alkali
ASR’ye karşı önlem alınmadıkça 1500mg/l’yi geçmemelidir.
3. Zararlı Kirlenme
Öncelikle şekerler , fosfatlar , nitratlar , kurşun ve çinko için deneyler yapılabilir. Fakat bunların varlığında
priz süresine etkisi ve miktarı belirlenmelidir.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 16/22

Madde En Fazla Miktar(mg/l)

Şekerler 100
FosfatPb2O5 100
NitratNO3 500
Kurşun Pb2 100
Çinko Zn2 100

11.2.Priz Süresine etkisi

Saf su ile uygunluğu araştırılan su üzerinde yapılan karşılaştırmalı deneylerde elde edilen priz başlangıç
süresi bir saatten daha az olmamalı ve en fazla %25 sapma göstermelidir.Priz bitiş süresi 12 saatten daha
uzun olmamalı ve en fazla %25sapma göstermelidir.. 7 günlük basınç dayanımından %90 ‘dan da düşük
olmamalıdır.

11.3. Geri Dönüşüm Suyu

Geri dönüşüm suyunun kaynakları
 Geri dönen betondaki su
 Transmikser, pan mikser , pompa ve ajitatörlerin yıkanmasından açığa çıkan su
 Sertleşmiş betonun su basıncıyla işlenmesinden açığa çıkan su
 Beton üretimi sırasında doğan atık su

11.3.1.Geri Kazanılan Sular Hakkında dikkat edilecek hususlar

 Çimento Hidratasyonu izlenmelidir.
 Yoğunluk (taze su eklenmesiyle) azaltılmalıdır
 Kirlenmeye karşı önlem alınmalıdır
 Yağlar(tuzakla) tutulmalıdır
 Asit, Deterjan ve Tuzlardan Uzak Tutulmalıdır.
 Asılı maddeler (0.2mm altı) sıklıkla karıştırılmalıdır
 İnce Madde miktarı
 Klorür miktarı
Geri dönüşüm sularıda kimyasal içerik olarak yukarıda verilen sınırları sağlamalıdır. Suyun kimyasal
analizi ilk ay içinde her hafta daha sonra her altı ayda bir yapılmalıdır ı

11.3.2.Geri Dönüşüm Suyu Kullanımında Dizayn

 Geri dönüştürülmüş sudan gelen ilave agrega toplam agreganın %1 ini geçemez
 Betonla ilgili özel durumlar olduğunda (öngermeli , hava sürüklemeli...) etkileri göz önüne alınmalıdır
 Geri dönüşüm suyunun miktarı mümkün olduğunca gün içi beton üretimine eşit dağıtılmalıdır
 Suyun yoğunluğu ya otomatik olarak yada gün içinde yoğunluğun en fazla olacağı zamanda
ölçülmelidir.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 17/22

11.3.3.Geri Dönüşmüş Sudaki İnce Malzemelerin Gerçek Su İhtiyacı Hesaplanması:

 İnce Malzemelerin Beton Hesabına Katılması
 1.01 kg/l nin altında yoğunluğu olan suyun yok varsıyalabilir düzeyde asılı madde taşıdığı
varsayılır.Daha fazlaysa beton dizaynında hesaba katılmalıdır. İnce maddelerin su ihtiyacı ve
işlenebilirliğe etkileri değişkendir
 İnce maddelerin su ihtiyaçları çimentoya yakındır.
 Doğru beton bileşimi için ön deneylerle gerçek su ihtiyacı belirlenmelidir
Sudaki ince maddelerin hacmi beton bileşiminde hesaba katılmalıdır.

12.0. Taze Beton Özellikleri

12.1. Kıvam
Kıvam TS EN 12350-2 e uygun olarak çökme (slump) deneyi ile yapılır.Taze betonda kıvam deneyi KPL 52
Deney kalite Planına uygun olarak yapılır.

12.1.2.Taze Betonun Teslim Anındaki Kıvamı

Genel olarak taze betona teslim anında herhangi katkı veya su ilâve edilmesine izin verilmez.
Şantiyede transmiksere, şartnamede izin verilenden daha fazla su veya kimyasal katkı ilâve edilmişse, bu
durumdaki beton harmanı veya yük teslim fişinde " Uygun-değildir" şeklinde belirtilir. Bu tür ilâve yapmaya
yetkili taraf, olası sonuçlardan sorumludur ve bu taraf müşteridir.Müşteri şantiyede betona ilave edeceği su
ve kimyasal katkıdan dolayı meydana gelecek olası sonuçlardan sorumludur.Betonun şantyedeki kıvamı
10cm ile 20cm arasındadır.Bu kıvamların dışında talep edilecek beton kıvamı müşteri tarafından önceden
yazılı olarak veya sözlü bildirilmelidir.

12.2. Hava Miktarı

Taze betonun hava miktarı TS EN 12350-7 ye göre tayin edilir.Hava miktarı referans değerin %4 ünü
geçmemelidir.Deney KPL 57 Deney Planına uygun olarak gerektiğinde yapılır.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 18/22

13.0. Taze Betondan Numune Alma ve Deney Planı

Numuneler, betondan rastgele seçilerek alınır.Numune alma işleminde TS EN 12350-1'e uyulur.

Üniform kabul edilen şartlarda imal edilen her beton grubundan numune alınır.

Numune alma ve deney sıcaklığı için, Çizelge 13'de başlangıç veya sürekli imalâtta en fazla
numune sayısını veren sıklık seçilmelidir.

Deney sonucu, tek numunede bulunan veya aynı harmandan alınan iki veya daha fazla sayıda
numunede, aynı yaşta bulunan sonuçların aritmetik ortalamasıdır.

Aynı taze beton numunesinden hazırlanmış, iki veya daha fazla sayıda numuneden elde edilen
deney sonuçlarının, ortalama sonuçtan sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda,
inceleme sonucunda deney sonuçlarından herhangi birinin atılması için kabul edilebilir sebep
görülmesi hariç, deney sonuçları reddedilir.

Taze betondan numune KPL 51 Deney Planına uygun olarak alınır.

 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 19/22

Çizelge 13 : Uygunluk değerlendirilmesi için en az numune alma sıklığı

En az numune alma sıklığı

İmalât İlk 50 m3' den sonraki imalât a

İmalât kontrol
İmalâtın ilk 50 m3' ü İmalât kontrol belgesi
belgesi olmayan
olan beton
beton
1 numune / 200 m3 1 numune / 150 m3
Başlangıç ( 35 deney veya veya
sonucu elde 3 numune
edilinceye kadar ) 2 numune / bir 1 numune / bir
haftalık imalât günlük imalât

1/400 m3 veya
Sürekli b ( 35 deney 1 numune / 1 günlük
sonucu elde 1 numune / 1 haftalık imalât
edildikten sonraki ) imalât

a
Numune bütün imalâta yayılarak alınmalı ve her 25 m3 beton hacmi için 1'den fazla
olmamalıdır.
b
15 adet deney sonucunun standard sapmasının 1.37 s 'yı geçmesi durumunda numune
alma sıklığı, daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, başlangıç imalâtı için
gerekli olan sıklığa çıkarılmalıdır.
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 20/22

13.1. Uygunluk Değerlendirilmesi

Uygunluk değerlendirmesi, son 12 ayı geçmeyen değerlendirme süresi esnasında alınan deney sonuçları
kullanılarak yapılır.

Beton basınç dayanımının uygunluğu, 28 günlük deneye tâbi tutulan numuneler kullanılarak aşağıda
verilen kriterlere göre değerlendirilir.

- "n" adet örtüşen veya örtüşmeyen ardışık deney sonucundan - f cm oluşan gruplar (1. kriter),
- Tek deney sonucu - f ci ( 2. kriter )
Uygunluk kriterleri, örtüşmeyen deney sonuçlarının esas alınmasıyla geliştirilir. Kriterlerin örtüşen deney
sonuçlarına uygulanması reddedilme tehlikesini arttırır.

Uygunluk, Çizelge 14'de başlangıç imalâtı ve sürekli imalât için verilen iki kriterin sağlanmasıyla kanıtlanmış
olur.

Uygunluk, beton grubu için değerlendirilecekse 1. kriter gruba ait olan bütün dönüştürülmüş deney
sonuçları dikkate alınarak referans betona uygulanır, 2. kriter ise orijinal deney sonuçlarına uygulanır.

Bir betonun grubun üyesi olduğunun doğrulanması için o betona ait dönüştürülmemiş bütün deney
sonuçlarının ortalaması (f cm ),Çizelge 15'te verilen 3. kritere göre değerlendirilmelidir. Bu kriteri sağlamayan
herhangi beton, gruba ait kabul edilmez ve bağımsız olarak uygunluk değerlendirmesine tâbi tutulur.
Çizelge 14 : Basınç dayanımı için uygunluk kriterleri

Grupta elde edilen 1. Kriter 2. Kriter

basınç dayanımı deney
sonucu adedi "n" "n" adet deney sonucunun Herhangi tek deney
İmalât
ortalaması (fcm) sonucu (fci)

N/mm2 N/mm2
Başlangıç 3  fck + 4  fck - 4

Sürekli 15  fck + 1,48s  fck - 4

 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 21/22

Çizelge 15 : Gruba ait üyelerin doğrulama kriterleri

3. Kriter

Tek beton için basınç dayanımı deney

sonucu adedi - "n" Gruba ait bir üye için "n"adet deney
sonucu ortalaması - fcm

N/mm2
2  fck -1,0

3  fck +1,0

4  fck +2,0

5  fck +2,5

6  fck +3,0

Başlangıçta, uygunluğu kontrol edilecek imalât süresinin hemen öncesinde,en az üç aylık sürede elde edilen en az 35
deney sonucundan standard sapma hesaplanmalıdır. Bu değer tüm imalât için tahmini standard sapma (s) olarak
alınır. Kabul edilen bu standard sapmanın gerçekliği, daha sonraki imalâtta kontrol edilmelidir. Tahmin edilen (s)
değerinin doğrulanmasında iki yöntemin kullanılmasına izin verilir. Yöntemlerden hangisinin kullanılacağına önceden
karar verilmelidir.
- 1. Yöntem
Başlangıçta belirlenen standard sapma, uygunluk kontrolü yapılacak daha sonraki imalât
süresinde de, bu sürede elde edilen 15 sonuç arasında tespit edilen standard sapmanın (S 15)
başlangıçtaki standard sapmadan (s) önemli derecede sapma göstermemesi şartıyla
uygulanabilir.

Bu şart ; 0,63 s  S15  1,37s olması halinde geçerli kabul edilir.

S15'in bu sınır değerler dışında olması durumunda sürekli imalâttan en son elde edilen 35 deney
sonucu kullanılarak yeni s değeri tahmin edilir.

- 2. Yöntem
Sürekli imalâttan yeni standard sapma değeri (s) tahmin edilir ve bu değer kullanılır. Sistemin
hassasiyeti en az 1. yöntemdeki kadar olmalıdır.

Belirlenen yeni standard sapma (s) değeri daha sonraki değerlendirme süresinde de uygulanmalıdır
 Doküman No BET_KAL _18

Laboratuvar Kalite Kontrol Revizyon No 4

Prosedürü Yayın Tarihi 18.02.2008

Sayfa No 22/22

13.2. Mamulün uygun olmaması halinde yapılacak işlemler.

Mamulün uygunluk şartlarını sağlamaması halinde imalâtçı tarafından aşağıda verilen tedbirler alınır

- Deney sonuçları kontrol edilir ve hata varsa,hatayı düzeltmek için tedbirler alınır.
- Deneyi tekrarlama gibi işlemlerle uygun olmama durumu kanıtlanmış ise mevcut imalât kontrol
işlemlerinin idaresi de dahil olmak üzere işlemler gözden geçirilerek düzeltme tedbirleri alınır.
- Şartnameye uygun olmama halinde teslimde yapılacak işlemler açıkça gösterilmemişse,
şartname hazırlayıcı ve kullanıcı daha sonra oluşması muhtemel hasar hakkında uyarılmalıdır.
- Yukarıda tarif edilen önlemler kayda geçirilmelidir.

İmalâtçının bildirmesi yoluyla veya uygunluk deneylerinden elde edilen sonuçların şartname hükümlerine
uymama şeklinde tespit edilen uygun olmama halinde yapıdan veya yapı bileşeninden alınacak karot
numuneler üzerinde TSEN 12504 -1'e göre ilâve deneyler yapılır.Karot deneyleri ve yıkımsız muayene
deneyleri birlikte, TSEN 12504 -2 veya TS EN 12504-4: 1999'a uygun olarak yapılır.