TIC na SOCIEDADE DA INFORMACIÓN

Almudena Alonso-Ferreiro
CAMBIO DE ÉPOCA OU ÉPOCA DE CAMBIOS
SOCIEDADE DA INFORMACIÓN
 SOCIEDADE DA INFORMACIÓN OU
SOCIEDADE DO COÑECEMENTO

[…] es habitual la confusión entre información y

conocimiento. El conocimiento implica información
interiorizada y adecuadamente integrada en las
estructuras cognitivas de un sujeto. Es algo personal
e intransferible: no podemos transmitir
conocimientos, sólo información, que puede (o no)
ser convertida en conocimiento por el receptor, en
función de diversos factores (los conocimientos
previos del sujeto, la adecuación de la información,
su estructuración, etc.).
(Adell, 1997)
Distribución Usuarios de Internet
TECNOLOXÍAS: NOVIDADE OU NORMA?
 Discursos a favor e en contra da
Revolución Tecnolóxica da SI

Mercantilista: sociedade como un enorme mercado que se

apoia no uso das tecnoloxías.

Crítico-político: tecnoloxías como instrumentos ao servizo do

desenvolvemento social e humano.

Tecnocentrista: TIC como remedio para unha sociedade eficaz e

de benestar.

Apocalíptico: TIC son o fin dos ideais e valores da

modernidade e do modelo humanista da cultura.
http://wikimemorys.wikispaces.com/web+1.0
CULTURA CULTURA
SÓLIDA LÍQUIDA

S. XIX
S. XIX S. XX
S.XX S. XXI S. XXI
 Características da Web 2.0
6 Planos Interrelacionados que se
cruzan

Biblioteca universal
Mercado global
Puzzle xigante de hipertextos
Praza pública de comunicación e interacción social
Territorio de expresión multimedia e audiovisual
Múltiples entornos virtuais interactivos

(Area e Pessoa, 2012)

"web20" by kullin
1. INTERNET como BIBLIOTECA MUNDIAL

http://www.elblogalternativo.com/2009/11/07/biblioteca-digital-mundial-patrimonio-universal-al-alcance-de-todos/
INFOXICACIÓN

exposición á sobrecarga de información

 Licencias e dereitos de autor

Copyright Copyleft
(Dereito (right) de copia (copy)) VS. (Deixar (left) copiar (copy ))
Permite distribuir, remezclar, retocar, e recrear a obra
sempre e cuando se den créditos ao autor orixinal.

Permite distribuir, remezclar, retocar, e crear a partir

da súa obra de forma non comercial.

Permite o uso da obra sempre e cuando a obra

circule íntegra e sen cambios.

Permite distribuir, remezclar, retocar, e crear a partir

da obra sempre e cando se licencien as novas
creacións baixo os mismos termos.
https://creativecommons.org/choose/
 Buscadores Imaxes
(Dominio Público e Copyleft)
2. MERCADO GLOBAL

3. FRAGMENTACIÓN DA CULTURA
 Fragmentación da Linguaxe

Cultura do telegrama. Economía de

palabras e urxencia de chegar ao
destinatario
4. ÁGORA PÚBLICA DE COMUNICACIÓN
 INTELIXENCIA COLECTIVA

“En estos tiempos somos en la misma medida que compartimos” @jordi_a

“Devuelve a la red tanto como tomas de ella” @jordi_a

5. TERRITORIO DE EXPRESIÓN
MULTIMEDIA E AUDIOVISUAL

6. ENTORNOS VIRTUAIS
PROSUMER / PROSUMIDOR
 NOVAS ALFABETIZACIÓNS

• COMPETENCIA DIXITAL
• EDUCOMUNICACIÓN/COMPETENCIA MEDIÁTICA
• ALFABETIZACIÓN INFORMÁTICA/TECNOLÓXICA
• ALFABETIZACIÓN TRANSMEDIA
 2 MENTALIDADES
NATIVOS-INMIGRANTES DIXITAIS vs.
RESIDENTES-VISITANTES DIGITAIS
 FENDA(S) DIXITAL

ACCESO ACCESIBILIDADE
XÉNERO
IDADE
USO

INSTITUCIONAL
TECNOLOXÍA EN EDUCACIÓN
• Artefactos e dispositivos: as tecnoloxías en si miemas e como
son deseñadas e elaboradas antes de chegar aos centros
educativos.

• Actividades e prácticas: o que a xente fai coas tecnoloxías en

contextos educativos e para lograr obxectivos educativos.
(Incluíndo cuestións de interacción, organización, identidade,
prácticas culturais).

• Contexto: acordos sociais e formas de organización que

arrodean o uso das tecnologías (incluíndo institucións, culturas
e estructuras sociais).

(Selwyn, 2011)
Unha nova forma
de entender… o mundo.
A orixe
El origen

1997: Gilster (Gilster, 1997)

1999: Proyecto DeSeCo (Rychen & Salganik, 2003)

2002: Bawden (Bawden, 2002)

2004: UE (Comisión Europea, 2004)

O impulso definitivo

2006
Recomendación do Parlamento Europeo
:
A competencia dixital entraña o uso
seguro e crítico das tecnoloxías da
sociedade da información (TSI) para o
traballo, o ocio e a comunicación. Se
sustenta nas competencias básicas en
materia de TIC: o uso do ordenador
para obter, avaliar, almacenar,
producir e intercambiar información,
e comunicarse e participar en redes
de colaboración a través de Internet.
(Comisión Europea, 2006, p. 15)
DIFERENTES PERSPECTIVAS

• Nuevas alfabetizacións
• Educación en
medios
• Uso das tecnoloxías na
aprendizaxe e no
ensino
• Fenda dixital

(Gewerc & Armando,

2016)
Aunando PERSPECTIVAS en Europa

Como resposta ás
dificultades no
tratamiento do
concepto de
Competencia Dixital
e na búsqueda dun
referente europeo
común:
DIGCOMP
 Por que DIGCOMP?

Se establece como marco de

referencia común no ámbito
europeo.
 Por que DIGCOMP?

Dispón dun conxunto de

estándares e indicadores que
facilitan a súa identificación e
posterior avaliación.
PROXECTO DIGCOMP
(Marco de referencia europeo)

(Ferrari, 2012, p. 30)

A competencia dixital é o conxunto de
Dominios/
coñecementos, habilidades, actitudes, estratexias e
Ámbitos de Aprendizaxe
valores

que son postos en acción cando usamos as TIC e Ferramientas/

os medios dixitais dispositivos

para realizar tarefas, resolver problemas,

comunicar, tratar información, colaborar, crear e áreas Competenciais

compartir contenido, y construir conocimiento

de forma efectiva, eficiente, apropiada, crítica,

Modos/Formas
creativa, autónoma, flexible, ética e reflexiva

para o traballo, o ocio, a participación, a

aprendizaxe, a socialización, o consumo e o Propósitos

empoderamento.
 Algunos RASGOS

A competencia dixital como unha

APRENDIZAXE que implica
EMPODERAMENTO COGNITIVO e facilita a
TRANSFERENCIA de coñecementos a
diferentes contextos facendo uso dos
dispositivos tecnolóxicos para facer frente a
problemas reais.

(Alonso-Ferreiro, 2016)
 A súa IMPORTANCIA

Imprescindible nunha sociedade

na que converxen MEDIOS e

LINGUAXES, ondeconviven
vellas e novas
tecnologías

(Aparici, Campuzano,

Ferrés, & Matilla, 2010).

 1. Área INFORMACIÓN

2. Área COMUNICACIÓN

3. Área CREACIÓN CONTIDO

4. Área SEGURIDADE

5.Área RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS

 1. Área INFORMACIÓN

Identificar, localizar, obter, almacenar,

organizar e analizar información dixital,

avaliando a súa finalidade e relevancia.

 2. Área COMUNICACIÓN
Comunicarse en entornos dixitais, compartir recursos
por medio de ferramentas en rede, conectar con outros e
colaborar mediante ferramentas dixitais, interaccións e
participar en comunidades e redes, concienciación
intercultural.
 3. Área CREACIÓN CONTENIDO
Crear e editar contidos novos (textos, imaxes, videos…),

integrar e reelaborar coñecementos e contidos previos,

realizar produccións artísticas, contidos multimedia e

programación informática, saber aplicar os derechos

de propiedade intelectual e as licencias de uso.

 4. Área SEGURIDAD

Protección de información e
datos persoais, protección da
identidade dixital, medidas de
seguridade, uso responsable e
seguro.
 5. Área RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS

Identificar necesidades de uso de

recursos dixitais, tomar decisións
informadas sobre as ferramentas dixitais
máis apropiadas según o propósito ou a
necesidade, resolver problemas
conceptuais a través de medios
dixitais, usar as tecnoloxías de forma
creativa, resolver problemas técnicos,
actualizar a súa propia competencia e a
de outros.
 NoN olvidar …

Faise necesario percibir a

competencia dixital como PROCESO
en lugar de PRODUCTO.
AUSENCIAS en
DIGCOMP

• Alfabetización
mediática
• Dimensión
instrumental /
habilidades
operativas
• Dimensión crítica
[Transversal] –
Cidadanía Dixital

(Alonso-Ferreiro, 2016)
Que é Competencia Dixital (CD)?

Jordi Adell
Tratamiento de la Información y Competencia Digital
(a partir da lexislación e a literatura sobre o tema)
COMPETENCIA DIXITAL DOCENTE
Marco Europeo para a competencia dixital do profesorado
(DigCompEdu)
Para saber máis...

Cebrián de la Serna, M. y Gallego Arrufat, M. (2011). Procesos

educativos con TIC en la sociedad del conocimiento. Madrid:
Pirámide. [Cap. 1.5 – pp- 27-29]

Cebrián de la Serna, M. y Gallego Arrufat, M. (2011). Procesos

educativos con TIC en la sociedad del conocimiento. Madrid:
Pirámide. [Cap. 2.3 – pp- 34-36]

+ Lecturas FAITIC
Todas as imaxes empregadas nesta presentación son de dominio público - CC0
(excepto as referenciadas de forma explícita na propia imaxe)

Almudena Alonso-Ferreiro (2019)