Уур амьсгалын өөрчлөлт, Сэргээгдэх эрчим хүч

Улаанбаатар 2018.04.11

Уур амьсгалын өөрчлөлт,

Сэргээгдэх эрчим хүч

З.Батжаргал
УАӨ-ийн асуудал эрхэлсэн тусгай элч
Монгол орны өнөөгийн уур амьсгалын өөрчлөлт
Нийт нутгаар дунджилсан жилийн дундаж температур ба нийлбэр хур тунадас, 1940-2015
4 y = 0.0295x - 0.874 50
y = -0.0957x + 2.9616
3 R² = 0.4881 2.240С 40
R² = 0.0162
30
2 20
1 10
0
0 -10
-1 -20
-30
-2
-40 7.3%
-3 -50

2010
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005

2015

1940

1945

1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

2015
1961-1990 оны дунджаасаа хазайх хазайлт а) температур,oС б) хур тунадас,%

Ган, зудын индексын олон жилийн явц, 1940-2015/2016

3 4
2.5
3
2
1.5 2
1
1
0.5
0 0
-0.5
-1
-1
-1.5 -2

1976
1981
1941
1946
1951
1956
1961
1966
1971

1986
1991
1996
2001
2006
2011
2016
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
2015

а) Гангийн б) Зудын индекс

Эх сурвалж: УЦУОСМХ
 Монгол орны уур амьсгалын өөрчлөлт
Өвлийн хур тунадасны олон жилийн дундажаасаа Нийлбэр ууршиц болон зуны хур тунадасны
хазайх хазайц, мм (1960-2016) олон жилийн дундаж, (1961-2016 )
900
6 E0 PP y = 2.2945x + 647.72
y = 0.0618x - 0.9128 800 R² = 0.6253
R² = 0.3026
4 700

600
2
500

0 400
y = -0.4105x + 202.32
300 R² = 0.0457
-2
200

-4 100
1960 1968 1976 1984 1992 2000 2008 2016 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001 2006 2011 2016

Өвлийн улиралд орох хур тунадас аажмаар нэмэгдэх Дэвсгэр гадаргын ууршиц 128,5 мм –ээр
хандлагатай байна. нэмэгдсэн байхад, хур тунадас 22.9 мм- ээр
буурсан байна.

Монгол оронд ургамал ургах хугацаа дулаан хангамж талаасаа уртсах

нөхцөл бүрдэх ч чийг, чийгийн хангамжийн хувьд төдий л таатай биш
байж болзошгүй.
Эх сурвалж: УЦУОСМХ
 Уур амьсгалын өөрчлөлт, Усны нөөц

Монгол орны гол мөрний усны урсацын Монгол орны нуурын талбай, тооны хөдлөлзүй
хэлбэлзэл, шоо км/жил

• Монгол орны гол мөрний нийт урсац 1978 оноос хойш аажим нэмэгдсээр 1993 оронд 78.4 км3
хүрч, үүнээс хойш аажим буурсаар 2002 онд хамгийн бага 16.7 км3 устай ба 2015 онд 22.7 км3
буюу олон жилийн дунджаас 11.9 км3-ээр бага байна (ОЖД 34.6 км3 ).
• Монгол орны нийт 4296 нуур, тэдгээрийн талбайн нийлбэр 15514.7 км2 ба том, томоохон ихэнх
нууруудын усны түвшин сүүлийн 1996-2015 оны 20 жилд буурах явцтай байв.

Эх сурвалж: УЦУОСМХ
 Уур амьсгалын өөрчлөлт, Цэвдэг
1971
63% Монгол орны нийт газар
нутгийн 63%-д тасалданги
болон алаг цоог цэвдэгтэй

2016
29.3%

Цэвдэг байх нөхцөл

2 дахин хумигдсан байна.

Эх сурвалж: ГГХ
Монгол орны уур амьсгалын ирээдүйн
болзошгүй өөрчлөлт
Өвлийн температур, 2016-2100 Зуны температур, 2016-2100

6.30C 6.00C

3.70C 3.50C

2.50C
2.50C

Өвлийн хур тунадас, 2016-2100 Зуны хур тунадас, 2016-2100

50%

29% 9%

15% 8%

5%

Эх сурвалж: УЦУОСМХ
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн ирээдүйн хандлага
ба цөлжилт

Уур амьсгалын бүсүүдийн талбайн өөрчлөлтийн ирээдүйн хандлага

HAD 2016-2035 HAD 2046-2065 HAD 2080-2099 ECHAM 2016-2035 ECHAM 2046-2065 ECHAM 2080-2099

1 Хэт хуурай 65.3 87.0 96.8 30.9 71.8 97.3

2 Үл ялиг чийгтэй 33.9 51.2 56.3 -3.4 21.9 57.4
3 Бага чийгтэй 37.0 -7.4 59.0 4.4 11.2 58.8
4 Хангалтгүй чийгтэй -30.7 -33.7 29.8 2.3 -9.9 28.1
5 Тогтворгүй чийгтэй -5.0 -7.4 -21.5 3.1 7.9 -21.3
6 Хагас чийглэг -17.2 -17.5 -22.2 -8.5 -14.1 -21.6
7 Хангалттай чийгтэй -11.9 -26.6 -49.5 -13.9 -23.7 -49.6
8 Их чийгтэй -47.9 -74.1 -155.5 -6.1 -72.4 -154.4
9 Хэт чийглэг -7.5 -143.0 -294.1 25.1 -114.9 -302.7
Эх сурвалж: УЦУОСМХ
ХҮЛЭМЖИЙН ХИЙН ҮНДЭСНИЙ
ТООЛЛОГЫН 2017 ОНД ГАРСАН
ҮР ДҮНГЭЭС
 Монгол улсын хүлэмжийн хийн
тооллогын дүн, салбараар
1990 2014
1.00% 0.95%
48.22%
Эрчим хүч 50.08% Эрчим хүч
Аж үйлдвэр Аж үйлдвэр
Хөдөө аж ахуй Хөдөө аж ахуй
50.53% 48.51%
Хог хаягдал Хог хаягдал
0.25%
0.46%

Салбар 1990 2014 1990 оноос хойшх

(CO2 eq. Gg) (CO2 eq. Gg) өөрчлөлт (%)
Эрчим хүч 11,091.14 17,267.79 55.69
Аж үйлдвэр 218.66 328.06 50.03
ХАА 10,585.30 16,726.98 58.02
Хог хаягдал 55.62 159.91 187.49
Нийт (ГАГАӨО оруулаагүй) 21,950.73 34,482.73 57.09
ГАГАӨО -23,024.18 -24,451.93 6.20
Цэвэр дүн (ГАГАӨО) -1,073.46 10,030.80 1,034.44
 Монгол улсын хүлэмжийн хийн
тооллогын дүн, хийн төрлөөр
Хийн төрөл, % Хийн төрөл, СО2 экв. мян. тонн

1990 CO2 1990

CO2 -8,447.8 -12,096.6
-30% -52%
2014 2014

CH4 CH4
42% 6,872.6 11,431.5
30% 4,150.5
HFC 18% HFC
1% CO2 96.43 CO2
CH4 CH4
N2O
N2O N2O 7,040.6 N2O
26%
HFC HFC

Хүлэмжийн хийн төрөл 1990 (CO2 eq. Gg) 2014 (CO2 eq. Gg) Зөрөө 2014/1990
Нүүрсхүчлийн хий -12,096.6 -8,447.8 -30%
Метан 6,872.6 11,431.5 66%
Азотлог оксид 4,150.5 7,040.6 69%
 Монгол улсын хүлэмжийн хийн
нийт ялгарал/шингээлт (сая.тонн СО2-экв.)
40
Ялгарал Шингээлт Нийт 34.48

30

21.95
CO2 экв, сая.тонн

20

10

0
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

-10

-20

-23.02
-24.45
-30
 Хүлэмжийн хийн нийт ялгарлын үзүүлэлтүүд
Үзүүлэлт Нэгж 1990 1995 2000 2005 2010 2014
Нийт
ялгарал
Гг CO2экв 21,950.73 20,778.97 19,449.40 19,843.41 24,222.94 34,482.73
(шингээлт
ороогүй)
Хүн ам мян.хүн 2,153.47 2,243.00 2,403.11 2,551.08 2,760.97 2,995.95

Нэг хүнд
тонн CO2экв 10.19 9.26 8.09 7.78 8.77 11.51
ногдох ХХЯ

тэрбум
ам.доллар
ДНБ* (2010 оны 3.85 3.35 3.84 5.25 7.19 11.41
зэрэгцүүлэх
үнээр)

Нэгж ДНБ-д
кг CO2экв 5.70 6.20 5.06 3.78 3.37 3.02
ногдох ХХЯ
*Эх сурвалж: IEA Statistics
 Нэгж дотоодын нийт бүтээгдэхүүн болон
нэг хүнд ноогдох Хүлэмжийн хийн ялгарал

Нэг хүнд ноогдох

хүлэмжийн хийн
ялгарал ба нүүрсний
хэрэглээнээс ялгарах
хүлэмжийн хийн эзлэх
хувь, 2013

Нэгж дотоодын нийт

бүтээгдэхүүнд
ноогдох хүлэмжийн
хийн ялгарал
Дэлхийн дунджаас
7.32 дахин их байна.
(2013 онд)

Source: https://data.worldbank.org/indicator/EN.ATM.CO2E.PC
ҮНДЭСНИЙ ЗОРИЛТОТ ХУВЬ
НЭМЭР- 2015
 Үндэсний зорилтот хувь нэмэр (ҮЗХН/INDC) - 2015
Хугацаа 2030 он хүртэл
Төрөл Бодлого, арга хэмжээ
Салбар Хүлэмжийн хийн тооллогын бүх 5 салбар:
1. Эрчим хүч, 2. Аж үйлдвэр, 3. Хөдөө аж ахуй, 4.
Газар ашиглалт ба ой, 5. Хог хаягдал

Хий CO2, CH4, N2O

Хүлэмжийн хийг Улсын эдийн засгийн хөгжлийн өнөөгийн загвар
бууруулах хэмжээ (суурь сценари)-аар 2030 оны ХХЯ-ыг тооцсон
утгаас 14%-иар бууруулах

Суурь он 2010
Бүрэлдэхүүн хэсэг ХХЯ-ыг бууруулах, УАӨ-д дасан зохицох,
технологи, санхүүжилт, чадавх бэхжүүлэх
 Үндэсний зорилтот хувь нэмэр (ҮЗХН)- т туссан
хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах зорилт

50
2030 онд ХХЯ-ын нийт
Хүлэмжийн хийн ялгарал, MтнCO2 -экв.

хэмжээ 14%-р буурна

40 Буурах боломж
Эрчим хүч:
Дулаан, цахилгаан:
4.9 сая тонн CO2-экв.
30

Эрчим хүч: Тээвэр:

1.7 сая тонн CO2-экв.
20
2010 2015 2020 2025 2030
Аж үйлдвэр:
0.7 сая тонн CO2-экв.
BAU Mitigation scenario

• ХХЯ 7.3 сая тонн СО2-экв. ба энэ нь эдийн засгийн хөгжлийн

өнөөгийн сценариар тооцсон утгаас 14%-иар буурах магадлалтай.
 Үндэсний тодорхойлсон хувь нэмэр (ҮТХН)- т тусгах
хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах зорилт

50
2030 онд ХХЯ-ын нийт
хэмжээ 14%
Хүлэмжийн хийн ялгарал, Mтн CO2 –экв.

Буурах боломж
40

Эрчим хүч:
Дулаан, цахилгаан:
4.9 сая тонн CO2-экв.
30
Эрчим хүч: Тээвэр:
1.7 сая тонн CO2-экв.

Аж үйлдвэр:
20
0.7 сая тонн CO2-экв.
2010 2015 2020 2025 2030

BAU ҮЗХН ҮТХН

 Санхүүжилт (2015 оны ҮЗХН-т тооцоолсноор)

• ХХЯ-ыг бууруулах үйл ажиллагаа: • Дасан зохицох үйл ажиллагаа:

урьдчилсан тооцоогоор хамгийн 2021-2030 онд урьдчилсан
багадаа 3.5 тэрбум ам. доллар. тооцоогоор 3.4 тэрбум ам.
доллар.

Нэмэлт арга 80% гадаад эх

хэмжээнд үүсвэр
гадаад эх үүсвэр

Нэн түрүүнд дотоод санхүүжилт, нөөц бололцоог дайчлахын

дээр олон улсаас санхүү, техникийн болон чадавх бэхжүүлэх
чиглэлээр дэмжлэг эрж хайна (хоёр ба олон талт механизм).
 Өргөтгөсөн
ҮЗХН, 2015 хуулбар ҮТХН, 2020 (2018)

Сайжруулсан
хувилбар
Үндэсний Тодорхойлсон Хувь Нэмэр (ҮТХН)

2017 2018

14% 14% +

2015 2018-2019 2020

 Сэргээгдэх эрчим хүчний нөөц
Нар гийгүүлэх хугацаа: 2250-3300 цаг Салхитай газар: 620.000 км2
Нарны энерги: 1200-1600 kWh Салхины энерги: 2.5 их наяд kWh (жилд)

Нийт эрчим хүчний нөөц

Усны энерги: 6717.7 MW
13,000 TW жилд
56.2 тэрбум кWh (жилд)

Эх сурвалж: Сэргээгдэх эрчим хүчний үндэсний төв

Азийн супер грид

Эх сурвалж:Сэргээгдэх эрчим хүчний үндэсний төв

ОЛОН УЛСЫН УУР АМЬСГАЛЫН
САНХҮҮЖИЛТЭЭР
ХЭРЭГЖСЭН, ХЭРЭГЖИЖ БУЙ
ТӨСӨЛ ХӨТӨЛБӨР
 Дасан зохицох сан
№ Төсөл Хэрэгжүүлэгч байгууллага/санхүүжилт Хэрэгжүүлэх хугацаа

1 Экосистемд түшиглэсэн дасан НҮБХХ /UNDP/ болон БОАЖЯ

зохицох арга хэмжээг уур 2012-2017
Нийт 10.5 сая ам. доллар
амьсгалын өөрчлөлтөнд өндөр
Дасан зохицох сан: Статус:
эрсдэлтэй голуудын сав газарт
5.5 сая ам. Доллар (Буцалтгүй тусламж) Амжилттай хэрэгжиж дууссан
хэрэгжүүлэх нь

Засгийн газар:
5 сая ам.доллар (Бэлэн бус дэмжлэг)
2 НҮБ-ын Хүн амын нутагшил, суурьшлын
2018-2021
УБ хотын гэр хорооллын бүсэд хөтөлбөр /UN HABITAT/
иргэдийн оролцоонд түшиглэсэн
Статус: Төслийн үзэл
дасан зохицох арга хэмжээг Дасан зохицох сан:
баримтлал батлагдсан, бүрэн
хэрэгжүүлж замаар үерийн 4.5 сая ам. доллар
хэмжээний төслийн саналыг
эрсдлийг бууруулж чадавхыг
боловсруулан хүргүүлсэн
бэхжүүлэх нь
2018 оны 6 сард хэлэлцэнэ.
Дасан зохицох сан: 10 сая ам. долларын
буцалтгүй тусламж
2 ТӨСӨЛ
Хамтран санхүүжүүлэгч: 5 сая ам.доллар
 Цэвэр хөгжлийн механизм
№ Төсөл Хэрэгжүүлэгч байгууллага Хэрэгжүүлэх хугацаа
Кредит тооцуулах хугацаа: 2008-
Санхүүжилт: Мэдээлэл байхгүй 2015
1 Төсөл үргэлжлэх хугацаа: 50 жил
Тайширын 11МВт-ын усан
Япон тал: Монгол тал: Статус: Бүртгэгдсэн, кредит
цахилгаан станцын төсөл
Mitsubishi UFJ Energy Research and тооцуулсан, үйл ажиллагаа
Securities Co., Ltd Development Center хэвийн
(ERDC)
Кредит тооцуулах хугацаа: 2007-
Санхүүжилт: Мэдээлэл байхгүй 2014
2 Төсөл үргэлжлэх хугацаа: 100 жил
Дөргөний 10МВт-ын усан
Япон тал: Монгол тал: Статус: Бүртгэгдсэн, кредит
цахилгаан станцын төсөл
Mitsubishi UFJ Energy Research and тооцуулсан, үйл ажиллагаа
Securities Co., Ltd Development Center хэвийн
(ERDC)

3 Санхүүжилт: Мэдээлэл байхгүй Кредит тооцуулах хугацаа: 2013-

Салхитийн 49.6МВТ салхин 2020
цахилгаан станц
Швед тал: Монгол тал: Cтатус: Бүртгэгдсэн, кредит
Swedish Energy Clean Energy LLC тооцуулж буй, үйл ажиллагаа
Agency хэвийн
 Хамтарсан Кредит Олгох Механизм
№ Төсөл Хэрэгжүүлэгч байгууллага Хэрэгжүүлэх хугацаа
Өндөр үр ашигтай нам даралтын ХКОМ-оос олгосон санхүүжилт:
340 мянган ам.доллар 2015-2020
зуухны төвлөрсөн системийг
/Нийт зардлын 50%/
1 суурилуулах шинэчлэх /УБ хот 118 Япон тал: Монгол тал: Статус: Загвар төсөл
сургууль, Төв аймаг Борнуур сум/ Сүүри Кэйкакү АНУ сервис /Бүртгэгдсэн, кредит олгогдсон/
ХКОМ-оос олгосон санхүүжилт:
2017-2030
Дархан хот дахь 10 МВт-ийн НЦС /Нийт зардлын 50%/
2
Япон тал: Монгол тал: Статус: Загвар төсөл,
Sharp corporation Solar Power International LLC /Бүртгэгдсэн, кредит олгогдсон/
УБ хотын захын эрчим хүчний ХКОМ-оос олгосон санхүүжилт:
3 хангамжинд зориулсан 2.1МВт-ийн 2017-2030
/Нийт зардлын 50%/
НЦС
Япон тал: Монгол тал: Cтатус: Загвар төсөл
Farmdo Co.,Ltd Everyday Farm LLC /Бүртгэгдсэн/
УБ хотын захын эрчим хүчний ХКОМ-оос олгохоор төлөвлөсөн санхүүжилт:
4 хангамжинд зориулсан 8.3МВт-ийн 2017-2030
/Нийт зардлын 40%/
НЦС
Япон тал: Монгол тал: Cтатус: Загвар төсөл
Farmdo Co.,Ltd Everyday Farm LLC
Монголд өндөр үр ашигтай, эрчим ХКОМ-оос олгохоор төлөвлөсөн санхүүжилт: 2017-2030
5 хүчний алдагдал багатай цахилгаан Мэдээлэл байхгүй
Япон тал: Монгол тал: Cтатус: Загвар төсөл,
дамжуулах шугам барих
Hitachi Ltd ЦДҮС ТӨХК Бүртгэгдсэн, үзүүлэх төсөл
Шинэ нисэх онгоцны буудлын дэргэдэх ХКОМ-оос олгохоор төлөвлөсөн санхүүжилт:
6 15 МВт-ийн НЦС 2017-2030
/Нийт зардлын 26%/
Япон тал: Монгол тал: Статус:
Sharp corporation Tenuun Gerel Construction LLC Загвар төсөл
6 ТӨСӨЛ ЯПОНЫ ЗГ-ЫН БУЦАЛТГҮЙ ТУСЛАМЖ:
29 сая ам.доллар
 Уур амьсгалын ногоон сан:
Бэлэн байдлын дэмжлэг
№ Төсөл Итгэмжлэгдсэн нэгж Хэрэгжилт
1 Үндэсний эрх бүхий байгууллагын чадавх ХасБанк Нийт: 350,000 ам. доллар 2017-2018
бэхжүүлэх санхүүгийн дэмжлэг (2018) УАНС: Статус:
300,000 ам. Доллар (Буцалтгүй тусламж) Батлагдсан,
хэрэгжилт эхэлсэн
Хамтран хэрэгжүүлэгч:
Үндэсний зохицуулагч, УАӨТХН Байгаль орчин, уур
амьсгалын сан, БОАЖЯ
2 Даян дэлхийн ногоон хөгжлийн байгууллага /GGGI/
2017-2018
Үндэсний ногоон зээлийн санхүүжилтын орчинг Нийт: 490,000 ам. доллар

бэхжүүлэх (2017-2018) УАНС: GGGI: Статус: Батлагдсан,

350,000 ам. доллар 140,000 ам. доллар
хэрэгжилт эхэлсэн
3 Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох НҮББОХ /UNEP/
үндэсний төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлэх УАНС: Статус:
тогтолцоог бэхжүүлэх (NAP) 2,890,997 ам.доллар (буцалтгүй тусламж) Дэмжигдсэн

4 Эрчим хүчний хэмнэлттэй бага оврын дулааны НҮББОХ /UNEP/

системийг аймаг болон гэр хороололд Нийт: 418,000 ам. доллар
УАНС: UNEP: Статус:
өргөжүүлэх судалгаа хийх Батлагдсан,
368,000 ам.доллар 50,000 ам.доллар
(буцалтгүй тусламж) хэрэгжилтийн
бэлтгэл ажил
хангагдаж байна.
4 ЖИЖИГ ТӨСӨЛ УАНС-ийн Буцалтгүй тусламж: 3,9 сая ам. доллар
Хамтран санхүүжүүлэгч: 240,000 ам. доллар
 Уур амьсгалын ногоон сан:
Хөрөнгө оруулалтын төсөл
№ Төсөл Итгэмжлэгдсэн нэгж Хэрэгжилт
1 ХасБанк Нийт: 60 сая ам доллар 2017-2025
УАНС: Бусад: Статус: Батлагдсан,
ХХЯ-ыг бууруулах бичил, жижиг, дунд
19.5 сая ам. доллар (Зээл), 40 сая ам. доллар санхүүжилт олгосон
бизнесийн зээлийн хөтөлбөр 0.5 сая ам доллар ба хэрэгжилт
(Буцалтгүй тусламж) эхэлсэн.
2 Европын сэргээн босголтын банк 2017-2032
Нийт: 1.378 тэрбум ам.доллар
Европын сэргээн босголтын банкны
УАНС: Бусад: Статус:
Тогтвортой эрчим хүчний санхүүжилтийн
344 сая ам.доллар (Зээл) 1.34 тэрбум Батлагдсан
төсөл (10 гаруй улс) 34 сая ам.доллар ам.доллар (EСББ
(Буцалтгүй) болон бусад донор)
3 Нарны сэргээгдэх эрчим хүчний хөтөлбөр 1 XacБank Нийт: 17.6 сая ам.доллар 2017-2027
(Говь-Сүмбэр аймаг Сүмбэр суманд 10 MW УАНС: Бусад: Cтатус:
нарны цахилгаан станц байгуулах) 8.7 сая ам. доллор (Зээл) 8.9 сая ам. доллар Батлагдсан
4 Улаанбаатар хотын орлогод нийцсэн орон Азийн хөгжлийн банк /ADB/ 2017.10.16
сууц, хотын сэргээгдэх эрчим хүчний төсөл Нийт: 543.1 сая ам.доллар
УАНС: Бусад: Статус:
50.0 сая ам.доллар 398.1 сая ам.доллар Батлагдсан, гэрээ
(буцалтгүй тусламж) хэлэлцээрийн
95.0 сая ам.доллар (зээл ) шатанд явж байна.
4 ТӨСӨЛ УАНС: Хөнгөлөлттэй зээл 123.2 сая ам. Доллар 344 сая ам.доллар
620.7 сая ам.доллар Буцалтгүй тусламж 50.5 сая ам. Доллар 34 сая ам.доллар

(34.4 3.4 134)

Хамтран санхүүжүүлэгч: 447.0 сая ам. доллар 1.34 тэрбум ам.доллар
792.5 сая ам.доллар
Уур амьсгалын ногоон сан:
Хянагдаж буй төсөл
№ Төсөл Итгэмжлэгдсэн нэгж Хүргүүлсэн
1 Дасан зохицох чадавхыг Монголд Хөдөө, орон нутгийн НҮБХХ /UNDP/ 2017.03
иргэдийн байгалийн гамшгийн эрсдлийн удирдлага болон Нийт санхүүжилт: Cтатус:
дасан зохицох чадавхыг сайжруулах: 43 сая ам. доллар Үзэл баримтлал
/Завхан, Ховд, Дорнод, Сүхбаатар – 4 аймагт/ дэмжигдсэн
УАНС: Бусад: Бүрэн хэмжээний
25 сая ам. доллар 18 сая ам. доллар төслөө боловсруулж
(буцалтгүй тусламж) байна
2 Сэргээгдэх эрчим хүчийн Монгол орны Баруун бүс нутагт Азийн хөгжлийн банк /ADB/ 2017.10.16
өргөжүүлэх төсөл (41.4 MB) Нийт: 73.6 сая ам.доллар хүргүүлсэн
1. Увс, Өмнөговь сум -10 MB Салхи + Баттерей УАНС: Бусад: Статус:
2. Говь-Алтай, Алтай сум -10 MB Нар 23 сая ам.доллар 40 сая ам.доллар Хянагдаж байна
3. Говь-Алтай, Алтай сум-1.4 MB Нар/Салхи + Баттерей (буцалтгүй тусламж) (ADB)
4. Завхан, Улиастай сум -5 MB Нар + Баттерей 7 сая ам.доллар
5. Завхан, Тэлмэн сум- 5 MB Салхи (JFJCM)
6. Хөвсгөл, Мөрөн сум -10 MB Нар
7. Ховд аймаг- 0.5 MB Гүний дулааны насос
3 “Байгаль орчинд ээлтэй, шинэлэг технологийг хог хаягдлын НҮББОХ /UNEP/ 2017.02
менежментэд нэвтрүүлэх замаар уур амьсгалын өөрчлөлтөөс УАНС: Статус:
үүдэлтэй тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх” бүрэн 1.5 сая ам.доллар Хянагдаж байгаа
хэмжээний төсөл боловсруулах бэлтгэл ажлыг хангах (Project (буцалтгүй тусламж)
preparation support)
4 Бие даасан, бага оврын халаалт, ариун цэврийн байгууламж УАНС: Статус:
болон усны хангамжийн системийг гэр хороололд хөгжүүлэх 1.2 сая ам.доллар 2018.02.14
бүрэн хэмжээний төслийн баримт бичиг боловсруулах (буцалтгүй тусламж) хүргүүлсэн,
дэмжлэг хянагдаж байна
4 ТӨСӨЛ УАНС: Буцалтгүй тусламж 50,7 сая ам. доллар
Хамтран санхүүжүүлэгч: 65 сая ам. доллар
 NAMA
Хэрэгжүүлэгч байгууллага/
№ Төсөл
Санхүүжилт
1 Барилга Барилгын эрчим хүчний хэмнэлт БОНХЯ, БХБЯ, НҮБХХ
“Монгол Улсын барилгын салбарын БХБЯ, ЗГ болон БОАЖЯ, ЭХЯ, НҮБХХ
хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах Нийт төсөв: 8,169,863 ам.доллар
ДДБОС
үндэсний арга хэмжээ”
1,269,863 ам.доллар
Засгийн газар
3,350,000 ам.доллар
Хувийн хэвшил
3,450,000 ам.доллар
НҮБХХ
100,000 ам.доллар
Хэрэгжүүлэх хугацаа
2009-2013
Статус: Хэрэгжиж дууссан
2017-2020
Статус:
Хэрэгжиж буй
• Төслийн хугацаанд
бууруулах ХХЯ: 10,709 тон
CO2-экв
• Төсөл хэрэгжсний
дараах үр дүн: 64,219 тон
CO2-экв-аар тус тус ХХЯ-ыг
бууруулна.

2 Тээвэр Ногоон нийтийн тээвэр БОНХЯ, БХБЯ, ДДНӨБ 2012-2013

Статус: Хэрэгжиж дууссан
3 МАА, Бэлчээр Зүүн хойд Азийн бүс нутгийн 2011-2013
БОНХЯ, ХХААХҮЯ, АХБ Статус:
бэлчээрийн менежментийн карбоны
Хэрэгжиж дууссан
санхүүжилтийг сайжруулах
4 Ой РЭДД+ Биологийн олон янз байдал ба уур 2012-2022
амьсгалын өөрчлөлтөнд ойн гол БОНХЯ, ГОУХАН Статус:
экосистемүүдийн дасан зохицох нь Хэрэгжиж буй
5 Эрчим хүч 3,4-р цахилгаан станцуудын эрчим 2013
хүчний хангамжийг сайжруулах БОНХЯ, Японы байгаль орчны Статус:
гадаад хамтын ажиллагааны төв Хэрэгжиж дууссан
хамтарсан судалгаа
 Монголд сэргээгдэх эрчим хүч (СЭХ)
ашиглах шалтгаан, боломж
Парисын хэлэлцээрт нэгдсэн орны хувьд тооцоолж гаргасан зорилт байгаа.
Энэ бол чухал, гэхдээ үндсэн шалтгаан биш.

 Монгол улс СЭХ-ний хангалттай их нөөцтэй,

 СЭХ-ийг амьдрал ахуйн түвшинд ашиглаж ирсэн баялаг өв уламжлалтай,
 Орчин үеийн мэдлэг, техник технологи ашиглаж СЭХ-ийг цахилгаан, дулаан үйлдвэрлэх
ахуйн түвшний бичил үйлдвэрлэл ( уламжлалт аргаар хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх,
мал амьтны гаралтай бусад түүхий эд боловсруулах г.м.) –д шууд ашиглах ,
 Нүүдэллэн шилжих, тархан амьдрах шаардлагын улмаас цахилгаан дулааны сүлжээнд
хамрагдах боломж хязгаарлагдмал,
 Газар нутаг өргөн уудам учир салхин сэнс, нарны хавтан, гүний дулааны хэрэгсэл, бусад
тоног төхөөрөмж байрлуулах бололцоо өргөн,
 Газар орны хотгор гүдгэрийн онцлогийг ашиглан салхины эрчим хүчийг хаана ч ашиглах
бололцоотой,
 Хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулахаас гадна, агаарын бохирдлыг бууруулахад нүүрсний
хэрэглээг хязгаарлаж, СЭХ-ийг нэвтрүүлэх шаардлага,
 Дэлхийн зах зээл дээрх СЭХ-ний технологийн хямдрал, газрын тосны үнийн өсөлт зэргээс
шалтгаалж СЭХ-ийг ашиглалтыг өргөжүүлэх хэрэгцээ.
 Одоо үүсч байгаа асуудал, цаашид
шийдэх арга зам
1. Горим тохируулах, савлалтаас хамгаалах арга технологи
нэвтрүүлэх, хураагуураар дамжуулан ачааг тэнцвэржүүлэх арга
замыг эрэлхийлэх,
2. Сүлжээнээс гадуур үйлдвэрлэл, хэрэглээний зохистой горим бүхий
ашиглалтын аргыг эрэлхийлэх,
3. СЭХ ашиглах сүлжээг өргөтгөх ажлыг эрчим хүч хураах, нөөцлөх
техник технологийн асуудалтай хамт шийдвэрлэх,
4. Ахуйн түвшний жижиг хэрэглээ, бичил үйлдвэрлэл дэмжих арга зам
эрэлхийлэх (“100000 нарны гэр” төслийн сайн жишээнээс үлгэр
авах),
5. Үнэ тарифын өөрчлөлт дээр дэлхийн жишгийг харахаас гадна
Монгол орны бодит нөхцөл, эрэлт хэрэгцээний онцлогийг
харгалзан үзэх, асуудалд эдийн засгийн үзүүлэлтээс гадна хөдөө
орон нутгийн оршин суугчдын амьдралын нөхцөл, ахуйн соёлыг
сайжруулах бололцоог давхар харж үзэх.
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА!

Байгаль орчин, уур амьсгалын сан

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн төсөл хэрэгжүүлэх нэгж
БОАЖЯ
www.ncf.mn
+976 - 7000 0743