Mikelanđelo Merizi da Karavađo

Karavađo je italijanski slikar koji je smatran prvim pravim velikanom baroknog slikarstva.
Bio je slikar neobuzdanog karaktera i nesalomivog duha iz mjesta Karavađa, kojem će
njegovo ime donijeti neprolaznu slavu.
Naziv barok označava perlu nepravilnog oblika, a kao pravac u umjetnosti najlakše ga je
objasniti kao suprotnost renesansi. Dok je za renesansu karakteristična linearnost, odnosno,
jasno ocrtavanje linija, barok karakteriše stapanje mekanih obrisa. Renesansno površinsko
oblikovanje se mijenja u barokno dubinsko, sa zatvorenim i mnogolikim kompozicijama.
Tačnije, otvoreno i jasno oblikovanje renesanse postaje barokno nejasno.
Karavađo je često nazivan slikarom suštine, realnosti, bola i patnje. Slično Bajronu,
romantičarskom pjesniku koji je unio posebnu atmosferu mračnjaštva i osobenjaštva u
stihove, i Karavađo je, mnogo prije njega, platna oslikavao mrakom sopstvene realnosti.
Upoznat sa strahotama smrti od svoje šeste godine, kada mu je otac, među mnogima iz
njegove domovine, bio pogođen epidemijom kuge, prisustvujući brojnim javnim
pogubljenima, vidjevši i naslikavši smrt iz najrazličitijih uglova, Karavađu ona više nije
predstavljala bojazan.
Inspiraciju je upijao očima, posmatrajući glad i siromaštvo svakodnevice tadašnje Italije. Kao
što je njegova umjetnost bila puna motiva teškog stradalništva siromašnog stanovništva, tako
je i njegov život bio satkan od stalnih uspona i padova.
Samo su pravi genijalci i vizionari pravi revolucionari u umjetnosti. Karavađo je, zasigurno,
bio jedan od njih.
Karavađova umjetnost bila je isuviše kontroverzna za epohu baroka, koja je još uvijek bila
pod uticajem rimskih i grčkih antičkih ideala.
Karavađo je bio posvećen svome radu i kreirao je slike po par nedjelja. Međutim, pavio je
preduge pauze između dvije faze stvaranja, te ih provodio u konstantnom pijanstvu, uz
prostitutke, uličare, huligane i prestupnike.
Nasuprot svom briljantnom umu i talentu, Karavađovo ponašanje i temperament nisu se mogli
pohvaliti prihvaćenošću od strane mnjenja. Najozloglašeniji među umjetnicima, Mikelanđelo
Merizi de Karavađo osuđivan je čak jedanaest puta početkom XVII vijeka.
Ovaj „antihrist slikarstva“, kako su ga često nazivali, optuživan je za napade i
omalovažavanje činovnika, ali i objavljivanje i širenje satiričnih i uvredljivih pjesama. Pučki
mentalitet je, šokiran, olako povezao njegove ispade sa šurovanjem sa đavolom. Prekretnica
njegovog života je, svakako, ubistvo, koje je počinio tokom dvoboja. Razlog tome bila je
rasprava o teniskom meču. Nakon toga je bio prognan iz Rima i ostatak života provedi u
bjekstvu kao izgnanik.
Iako je život peovodio po krčmama i bordelima, odlično je poznavao muke običnog naroda.
Svoju umjetnost koristio je kao revolt i pobunu protiv nepravde u društvu. Podjednako se
ophodio i prema siromašnima i prema bogatim mecenama, ne razamatrajući važnost njihove
potencijalne uloge u njegovom životu. Apsolutno svjestan svog talenta, nije pravio
kompromise. Naprotiv, često je svojim djelima provocirao javnost, više puta do skandaloznih
razmjera. Međutim, ono što su crkva i kritičari na njegovim slikama tada smatrali šokantnim i
vulgarnim, dešavalo se neprestano po trgovima, u domovima, u javnom i privatnom životu
italijanskog društva. Posebno je prezirao idolopoklonstvo i često, slikajući religijske teme,
koristio je prostitutke i prosjake kao modele za likove Bogorodice, svetaca i apostola.
Karavađo je bio svjestan da oni predstavljaju suštinu i osnovu – taj najniži sloj koji drži cijelu
piramidu društva i najbolje osjeća njen teret. Slikao je svece koji su, prije no što su to postali,
bili podjednako sačinjeni od krvi i mesa kao i ljudi po čijim likovima ih je slikao.
Time je ustao protiv utvrđenih kanona, bio svojevrsni anarhista i nepokolebljivo slijedio svoj
životni moto: „Nec spec nec metu“ — bez nade, bez straha.
Živio je za svoju umjetnost, svoj iskonski bunt, koji je bio mač sa dvije oštrice.
Iako omražen i nazivan „slikarom prašnjavih tabana i prljavih noktiju“ (zbog motiva na
svojim slikama), Karavađo je, ipak, svojim djelima uspijevao da zaprepasti i izazove osjećaj
strahopoštovanja. Smatra se da upravo to bilo neophodno crkvi, kako bi vratila pokrštene
protestante natrag katoličanstvu.
Njegova djela nisu bila teološki komplikovana, ali su uspijevala da prenesu duboke biblijske
poruke i scene. Zahvaljujući korišćenju tenebrozo i chiaroscuro tehnike, manipulisanjem
svjetla i tame, Karavađo je svojim slikama rušio prostorno – vremensku barijeru između
posmatrača i platna i uspijevao da izazove jake emocije.
XII vijek je, ipak, izvojevao pobjedu nad ovim osobenim umjetnikom i na kratko ga gurnuo
na marginu tadašnje scene.
Njegovo pretjerano poigravanje je imalo veliku cijenu. Već dovoljno osuđivan zbog svojih
prestupa, rušenja crkvenih kanona, sukobima sa umjetničkim kritičarima, a, posebno,
počinjenog ubistva i izgnanstva, Karavađo je počeo da sluti kraj svoje karijere i svog života.
Dobivši pomilovanje od pape 1610. godine, umro je na putu ka Rimu. Kao da je znao da mu
oproštaj nije neophpdan: tri čitava vijeka potom, njegova su djela ponovo otkrivena i svijet je
uvidio pravu virtuoznost ovog umjetnika. Proglašen je jednim od najbriljantnijih majstora
koje je čovječanstvo ikada imalo.