PEDAGOŠKI FAKULTET

SPECIJALNA EDUKACIJA I SOCIJALNA REHABILITACIJA

RAZLIKA IZMEĐU TRADICIONALNE I SAVREMENE ŠKOLE

Seminarski rad iz predmeta Opšta pedagogija

NASTAVNIK STUDENT

Doc. dr Dragana Aleksić Una Savić

Broj Indeksa: DEF-091/19

Banja Luka, 2019. godine.

 SADRŽAJ

UVOD..............................................................................................................................................3

1. TRADICIONALNA ŠKOLA................................................................................................4

1.1 Kratka istorija tradicionalne škole.....................................................................................4

1.2 Obilježja tradicionalne škole...............................................................................................5

1.3 Karakteristike nastavnika u tradicionalnoj školi.............................................................5

1.4 Nedostatci tradicionalne škole............................................................................................6

2. SAVREMENA ŠKOLA.........................................................................................................6

2.1 Obilježja savremene škole...................................................................................................6

2.2 Karakteristike nastavnika u savremenoj školi..................................................................7

2.4 Razlika između tradicionalne i savremene škole..............................................................8

ZAKLJUČAK..............................................................................................................................10

LITERATURA.............................................................................................................................11

2
3
UVOD

Škola kao vaspitno-obrazovna institucija imala je svoj dugi istorijski razvojni put. Tokom tog
razvoja uvijek se tragalo za njenom što boljom i efikasnijom ulogom i organizacijom.
Gledajući na današnje vrijeme, moderno vrijeme tehnologije i nauka, velike promjene se
dešavaju u svim oblastima ljudskog društva. Tako dolazi i do promjena u školskom sistemu, a
one se ogledaju u napuštanju tradicionalnog školskog sistema vaspitanja i obrazovanja,
temeljenog na nastavnim planovima i programima.
Uvode se savremeni školski pristupi koji su utemeljeni na razvoju učeničkih kompetencija, kao i
cilja vaspitanja i obrazovanja. I uvelike su promijenile obrazovni sistem.
Savremene promjene koji se stavljaju kako pred školu tako i pred učitelje/nastavnike zahtjevaju
od njih da budu osobe od povjerenja, da budu koordinatori, savjetnici, ocjenjivači, prijatelji,
jednostavno da posjeduju sve kvalitete kako ličnosti tako i sposobnosti.
U budućnosti će uloga nastavnika biti još izraženija, zahtjevnija. Biti će potreba da nastavnik
bude uključen osim nastave i u vannastavne aktivnosti svojih učenika, kao i bolju i kvalitetniju
saradnju s roditeljima.

4
 1. TRADICIONALNA ŠKOLA

Tradicionalnu školu obilježava pasivnost, veća usmjerenost nastavnom gradivu nego učeniku,
nagomilavanje informacija, te sputavanje kreativnosti i samoinicijative učenika.
Glavni je frontalni rad sa učenicima i često jednosmjerna komunikacija između nastavnika i
učenika.

1.1 Kratka istorija tradicionalne škole

Istorija vaspitanja i obrazovanja započinje tzv. prirodnim učenjem. Ostvarivalo se tako da su

djeca imitirala pojedine radne aktivnosti koje bi im roditelji prokazivali. Pomoću govorne
komunikacije, djeca uče slušajući starije osobe, i od tada nastava je temeljenja na mehaničkom
učenju, odnosno učenju napamet.
Nastanak škole može se pratiti do davne 3500. godine prije Hrista, kada su Sumerani osnivali
prve škole za bogatije stanovništvo, a znanje se sticalo metodom ponavljanja i prepisivanja.
Kod Hebreja škole nastaju u 1. vijeku, a imali su stroge i teške norme koje su se morali
poštovati, kao i starije članove zajednice. Stare škole, uopšteno, bile su namijenjene imućnijem
stanovništvu, pretežno muškoj djeci, i tada kao glavna metoda učenja se isticala metoda
ponavljanja.
Kasnije, u doba helenizma, Rimskog Carstva i srednjeg vijeka, hrišćanstvo postaje sve
dominantnije, a škole dostupnije svim stanovnicima. Nastava je govorila o religiji.
Nove mogućnosti za razvoj školstva otvaraju se Gutenbergovim izumom štamparije u 15.
vijeku, kada se komunikacija proširuje i na štampanu, te nastaju različiti štampani materijali i
udžbenici. To dovodi do otvaranjem novih škola i obrazovanja učiteljskog kadra, ali školovanje
je još uvijek bila privilegija koja je pripadala samo bogatijem sloju društva. Nakon izuma
štampe, dolazi do velikih promjena koje govore da se do novih saznanja dolazi indukcijom i
eksperimentom, a ne učenjem napamet. Kasnije se teži vaspitanju svestrane ličnosti, priroda će

5
postati izvor znanja, naglasak se stavlja osim na intelektualno, i na estetsko i fizičko vaspitanje.
Govorilo se da individualni pristup učeniku nije moguć, da se znanje utvrđuje ponavljanjem, da
nema vaspitanja bez nastave, te da je najvažnije učiteljevo usmeno izlaganje, dok učenički
samostalni radovi nisu toliko važni.

1.2 Obilježja tradicionalne škole

U tradicionalnoj školi cilj vaspitno-obrazovnog procesa je zadovoljavanje potreba društva.

Učenje se svodi na ponavljanje i oponašanje znanja koje nastavnik želi da nauči učenike. Učenici
su jako malo motivisani. A motivisanost je faktor koji najviše utiče na proces učenja. Ovdje
dominira samo spoljašnja motivacija tj. učenici žele da zadovolje očekivanja nastavnika ili
roditelja, ili ne žele da se osramote pred svojim vršnjacima.
Učenici su pasivni, njihova aktivnost svodi se na praćenje predavanja nastavnika. Što znači da je
najrazvijenija predavačka metoda. Razvija se mehaničko pamćenje, gdje je akcenat
naponavljanju a ne na primjeni znanja, vještina i sposobnosti.

1.3 Karakteristike nastavnika u tradicionalnoj školi

Karakteristike nastavnika u tradicionalnoj školi su sljedeće:

- nastavnik govori „ja“,
- tjera učenika na rad,
- naređuje i kritikuje,
- prijeti i kažnjava,
- krut je i dosadan,
- teži da izazove strahopoštovanje,
- kolegljiv, nedosljedan i nesiguran

Karakteristike stila rada nastavnika tradicionalne škole:

- oslanja se na autoritet,
- glavna briga je moć,

6
- izaziva nezadovoljstvo,
- ne ulazi „u svijet kvalitete“,
- smatra da poboljšanje uslova za rad nije njegova briga,
- konformist,
- komunicira šefovski (autokratski, s visine),
- ne primjenjuje kreativnost u nastavi,
- ocjenjuje na uobičajan način

1.4 Nedostatci tradicionalne škole

U tradicionalnoj nastavi se favorizuje učenje iz knjiga i puko mehaničko pamćenje, umjesto da

se insistira na samostalnom pronalaženju informacija i njihovim analiziranjem kako bi se došlo
do primjenjivog i stvaralačkog znanja. U tradicionalnoj nastavi ne postoji mogućnost
prikazivanja informacije na više načina. U razredno-časovnom sistemu učenik je u poziciji
objekta, a ne subjekta nastave.

2. SAVREMENA ŠKOLA

Danas u pedagoškoj teoriji i praksi poznato je da se koriste novi modeli škole, koje karakteriše
škola bez prisile i neuspjeha. Savremena škola uvijek traži savremenija i efikasnija rješenja,
osvježavajući i podižući cjelokupan vaspitno-obrazovni sistem na veći nivo.

2.1 Obilježja savremene škole

Uloge nastavnika i učenika u savremenoj školi preferijaju prvo komunikaciju, a ne konfrontaciju.

Traži se da komunikacija uvijek treba da prethodi argumentu. Nastavnik u savremenoj školi
govori „mi“ i podstiče i usmjerava učenike na samostalno istraživanje dodatnih informacija, daje
im prosor da budu kreativni, traži od njih samoncijativu.

7
U savremenoj školi kolektivno obrazovanje se zamjenjuje individualnim obrazovanjem, gdje je
učenik afirmiran kao aktivni istraživač koji do znanja dolazi na osnovni istraživanja i osobnih
intelektualnih napora.
Savremena škola uzima u obzir dječje interese te stavlja naglasak na iskustvo i potrebe učenika.
Učenici odlučuju što žele učiti, sudjeluju u stvaranju časa i dijele odgovornost. Naglašava se
učenje iskustvom, koje se temelji na motivaciji, samovrednovanju, opažanju i otkrivanju.
Individualizacija nastave je najbolja metoda za učenike kako bi nesmetano mogli da uče, bez
zastoja i kako bi mogli da uspješno ovladavaju svakom sledećom etapom u procesu učenja i
nastave. Individualizovana nastava treba da bude tako organizovana da svojim zehtjevima utiče
na dalji razvoj sposobnosti učenika.

„ Glavni cilj individualizacije je učiti učenike učenju, formirati kod njih pozitivnu motivaciju i
osloboditi potencijalne sposobnosti svakog pojedinog učenika. Pod potencijalnim sposobnostima
se misli na složenu sposobnost pojedinca koja se manifestuje u svakoj pozitivnoj reakciji za koju
je sposoban. Ona se pojavljuje iz same ličnosti a vaspitni, obrazovni i drugi procesi je mogu
razviti ili smanjiti. Ona se manifestuje u dinamičkoj razmjeni uticaja između pojedinca i
njegovog ambijenta. Otkrivanje, oslobađanje i razvijanje potencijalnih sposobnosti učenika je
najviši cilj koji treba postići individualizacijom nastave“ ( Đorđević, 1979: 173)

2.2 Karakteristike nastavnika u savremenoj školi

Osim moralnih vrlina, i stručne kompetencije od nastavnika se očekuje da ima visoke ili
relativno visoke intelektualne sposobnosti. Od nivoa tih sposobnosti zavisi koje će vrste
aktivnosti nastavnik moći uspješno da obavlja i kakvi će biti dometi tih aktivnosti.
Osim toga, neophodno je da nastavnik posjeduje i dobro pamćenje. On treba da pamti ne samo
sadržaje nastave koju predaje, nego mu je dobro pamćenje potrebno da bi mogao poznavati i
individualne razilike i sposobnosti svakog učenika.

Karakteristike nastavnika u savremenoj školi:

- nastavnik govori „mi“,
- daje podršku, bodri i motiviše učenike,

8
- hvali, uvažava i nagrađuje učenike
- zanimljiv i zabavan,
- dosljedan i stabilan
2.3 Uloge učenika i nastavnika u savremenoj školi

Uloge učenika kao subjekta savremene škole:

- aktivan slušalac,
- istraživač,
- prezentator,
- nadzornik,
- evaluator,
- stimulator,
- sumatizator

Uloge nastavnika u savremenoj školi:

- didaktičar,
- instruktor aktivne nastave,
- vaspitač,
- koordinator,
- dijagnostičar,
- naučno-nastavna uloga,
- graditelj emocionalne klime u razredu

2.4 Razlika između tradicionalne i savremene škole

Tabela 1 razlika između savremene i tradicionalne škole

SAVREMENA ŠKOLA TRADICIONALNA ŠKOLA

Upravljanje školom odozgo Upravljanje školom odozdo
Finansiranje škole iz budžeta, vaučerom, Finansiranje škole samo iz budžeta
čekom bodovima za školovanje

9
 Škola bez neuspjeha Škola gdje dosta učenika ne uspije
Škola kao radionica stvaralaštva Škola kao učilište
Škola bez prisile Škola s prisilom
Deregulacija i samostalnost škole Škola opterećena raznim propisima
Slobodan izbor škole Nametnuti model škole
Personalizovano vaspitanje i obrazovanje Bezličnost polaznika i neprepoznatljivost
škole

Demokratska škola Autokratska škola

Raznovrstan nastavni program i nastavni rad Isti nastavni program i nastavni rad

„U tradicionalnoj nastavi se od učenika zahtjeva da memorišu veliki broj informacija, umjesto da

se razvijaju sposobnosti učenika da razumiju principe po kojima se mogu rješavati određeni
problemi, što dovodi do jednostranog razvijanja reproduktivnih sposobnostii zanemarivanja
kreativnih potencijala učenika. Pretjerano forsiranje udžbenika kao jedinog izvora znanja dovodi
do odvajanja teorije i prakse. Udžbenik je nesumljivo veoma značajan izvor znanja, ali se u
savremenoj nastavi koriste i brojni drugi izvori (video i audio materijali, računarski programi,
praktični časovi u prirodi ili u određenim proizvodnim jedinicama i sl.) kako bi učenici mogli da
dobiju što bolju informaciju o pojmovima koje izučavaju, a ne samo da ih apstraktno zamišljaju i
memorišu.“ (Mandić, 1995: 401)

10
ZAKLJUČAK

Od prvih škola do danas vaspitanje i obrazovanje su prošli dug put do svog usavršavanja. Iako su
vaspitanje i obrazovanje danas na većem nivou, potrebno je da se nastavi istraživati i
poboljšavati školski sistem, ali i edukovati nastavni kadar kako bi škola kao cjelina bila što
savremenija i modernija. U školi djeca trebaju zauzeti centralnu ulogu, a škola treba postati
mjesto na kojem se istražuje, ispituje, zajednički rješavaju problemi i vodi promišljeni dijalog.
Učenici trebaju školu doživljavati kao mjesto gdje se dijete razvija u kognitivnom,emocionalnom
i društvenom smislu i gdje će djetetova motivacija za rad biti na visokom nivou.

11
LITERATURA

1. Ilić, M., (1998.), Od tradicionalne do kvalitetne škole, Filozifski fakultet, Banjaluka.

2. Havleka, N. (2000.), Učenik i nastavnik u obrazovnom procesu, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd.
3. Glaser, W. (1994.), Nastavnik u kvalitetnoj školi, Eduka, Zagreb
4. Gordon, T. (1998.), Kako biti uspješan nastavnik, Kreativni centar.
5. Glaser, W. (1994.), Kvalitetna škola, Educa, Zagreb.
6. Vukoje, J. (2012.), Razvoj vaspitanja i pedagogije, NUBL, Banjaluka
7. Mandić, D., Mandić, P. (1995.), Obrazovna i poslovna informatika, Učiteljski fakultet,
Beograd.
8. Đorđević, B. (1979.), Individualizacija vaspitanja darovitih: sposobnosti i darovitosti,
Prosveta, Beograd.
9. http://putokazi.eu/wp-content/uploads/2016/01/KL.pdf
10. http://pspasojevic.blogspot.com/2011/03/blog-post_23.html

12