BF3015 – Thí nghiệm chưng luyện cồn

I. Mục đích thí nghiệm

- Củng cố lý thuyết về nguyên lý chưng cất hỗn hợp hai cấu tử.

- Hiểu quy trình vận hành tháp chưng luyện (tháp chóp) với hỗn hợp 2 cấu tử
ethanol-nước.

- Đo đạc các thông số quá trình.

- Xây dựng đường làm việc của đoạn chưng và đoạn luyện. Xác định số đĩa lý thuyết
bằng phương pháp đồ thị Mc Cabe Thiele.

- Tính hiệu suất làm việc của tháp.

II. Cơ sở lý thuyết và tiến hành thí nghiệm

Quá trình chưng luyện hỗn hợp hai cấu tử gồm ethanol và nước được thực
hiện tại tháp chưng luyện. Trong tháp, hơi đi từ dưới lên, lỏng đi từ trên xuống. Nồng
độ các cấu tử thay đổi theo chiều cao của tháp. Nhiệt độ sôi cũng thay đổi tương ứng
với sự thay đổi nồng độ. Cụ thể, trên đĩa 1, chất lỏng có nồng độ ethanol (cấu tử dễ
bay hơi) là x1, hơi bốc lên có nồng độ y1, trong đó y1 > x1. Hơi này đi lên đĩa 2, tiếp
xúc với lỏng trên đĩa này. Vì nhiệt độ của chất lỏng tại đĩa 2 thấp hơn đĩa 1, nên một
phần hơi được ngưng tụ lại. Mặt khác, lỏng trên đĩa 2 nhận nhiệt từ hơi, nên một
phần lỏng cũng bay hơi. Tại mỗi đĩa xảy ra quá trình chuyển khối giữa pha lỏng và
pha hơi. Cấu tử ethanol di chuyển từ pha lỏng vào pha hơi và một phần ít hơn cấu tử
này di chuyển từ pha hơi vào pha lỏng. Quá trình bốc hơi và ngưng tụ này lặp lại
nhiều lần dọc theo tháp. Do đó tại đỉnh tháp, thu được hỗn hợp có nồng độ ethanol
cao; và tại đáy tháp thu được hỗn hợp có nồng độ ethanol thấp.

1
 Sơ đồ tháp chưng luyện:

L, xP

4
F, xF 6

P, xP

1 3

2 7
nước làm
mát, vào

W, xW
nước làm
mát, ra

Hỗn hợp ban đầu F với nồng độ xF trong thùng 1 được bơm 2 bơm vào thiết bị
gia nhiệt 3. Từ 3, hỗn hợp F đi tiếp vào tháp 4 tại vị trí của đĩa tiếp liệu, và sau đó
chảy qua các đĩa xuống đáy tháp. Tại đáy tháp, hỗn hợp dung dịch được gia nhiệt bởi
thanh gia nhiệt. Hơi từ dung dịch bốc lên, đi qua các đĩa của đoạn chưng và đoạn
luyện tới đỉnh tháp. Sau đó, hơi tiếp tục đi ra khỏi tháp vào thiết bị ngưng tụ 5. Tại
đây, hơi được làm mát bởi nước lạnh được bơm bởi bơm số 7. Hơi ngưng tụ thành
lỏng và đi ra khỏi thiết bị ngưng tụ với nồng độ xp. Một phần dịch lỏng này được dẫn
quay trở lại tháp với lưu lượng L. Phần còn lại của dung dịch đi xuống thiết bị làm
2
mát 6 và sau đó thành dòng sản phẩm đỉnh P đi ra khỏi hệ thống tháp chưng cất.
Dòng hồi lưu L quay trở lại tháp, tiếp tục chảy xuống và choán đầy các đĩa của đoạn
luyện. Tại đáy tháp, dung dịch được dẫn ra ngoài thành dòng sản phẩm đáy W với
nồng độ xW.
Các bước tiến hành thí nghiệm:
- Bước 1: Bơm nguyên liệu vào thiết bị gia nhiệt giữa và vào đáy tháp. Mức
nguyên liệu đạt 3/4 chiều cao của đáy tháp thì tắt bơm.
- Bước 2: Bật thiết bị gia nhiệt giữa và thiết bị gia nhiệt đáy tháp. Duy trì nhiệt
độ tại thiết bị gia nhiệt giữa là 93C và tại đáy tháp là 103C.
- Bước 3: Kiểm tra hơi bay lên trong tháp. Bật bơm nước làm mát. Mở van
thoát khí không ngưng. Mở hết cỡ van hồi lưu. Đánh dấu thời gian bắt đầu có
hồi lưu.
- Bước 4: 20 phút sau khi có hồi lưu, liên tục lấy sản phẩm đỉnh, đo nồng độ.
Nếu nồng độ sản phẩm đỉnh ổn định, tiến hành bước 5.
- Bước 5: Bật bơm nguyên liệu ở mức 0,1 – 0,56 l/min. Đồng thời lấy sản phẩm
đỉnh, sản phẩm đáy.
- Nếu nồng độ sản phẩm đỉnh thấp, tăng lưu lượng hồi lưu, giảm dòng nguyên
liệu.
- Bước 6: Đo lưu lượng sản phẩm đỉnh, lưu lượng sản phẩm đáy, nồng độ sản
phẩm đỉnh, đọc lưu lượng hồi lưu. Nếu các đại lượng này ổn định thì có thể
sang bước 7.
- Bước 7: Kết thúc thí nghiệm. Tắt bơm nguyên liệu, tắt gia nhiệt đáy, gia nhiệt
giữa. Tháo hết sản phẩm đỉnh. Chờ 15 phút rồi tắt bơm nước làm mát.

III. Kết quả thí nghiệm

- Lưu lượng thể tích sản phẩm đỉnh: P (ml/min)

- Nồng độ thể tích sản phẩm đỉnh: xP (% thể tích)

- Lưu lượng thể tích sản phẩm đáy: W (ml/min)

- Lưu lượng hồi lưu: L (l/h)

3
IV. Tính toán

Quy đổi lưu lượng thể tích sang lưu lượng mol.

Quy đổi nồng độ thể tích sang nồng độ mol.

Phương trình cân bằng vật chất chung:

F=P+W

Phương trình cân bằng chất với cấu tử ethanol:

F . xF = P . xP + W . x W

Chỉ số hồi lưu: R = L/P

Chỉ số hồi lưu tối thiểu: Rmin

Xây dựng đương làm việc của đoạn chưng:

với f = F/P

Xây dựng đường làm việc của đoạn luyện:

Xác định số đĩa lý thuyết bằng phương pháp đồ thị Mc Cabe Thiele:

4
 y

Số đĩa lý thuyết: nlt =

Hiệu suất tháp:

V. Nhận xét và kết luận