You are on page 1of 109

Më ®Çu

Nh chóng ta biÕt, m«n vËt lý chiÕm gi÷ mét vÞ trÝ


quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o,
h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o cho häc sinh. Nã lµ mét m«n
khoa häc thùc nghiÖm cã liªn hÖ mËt thiÕt víi c¸c hiÖn tîng
trong tù nhiªn vµ ®îc øng dông rÊt nhiÒu trong cuéc sèng.
Qua viÖc häc m«n häc nµy, häc sinh biÕt vËn dông kiÕn thøc
®Ó liªn hÖ thùc tiÔn vµ c¶i t¹o thiªn nhiªn.

HiÖn nay bé gi¸o dôc ®· tiÕn hµnh thay s¸ch gi¸o khoa
THCS vµ kÐo theo viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cho
phï hîp víi ch¬ng tr×nh míi. §èi víi m«n vËt lý, häc sinh
kh«ng cßn tiÕp thu kiÕn thøc mang tÝnh hµn l©m cao nh tr-
íc mµ coi trong thùc hµnh, quan s¸t thùc tiÔn trªn c¬ së ®ã
®Ó ph©n tÝch tù t×m hiÓu ®Ó rót ra vÊn ®Ò cÇn lÜnh
héi. Víi c¸ch häc míi nµy, bµi tËp tham kh¶o ®ãng vai trß rÊt
quan träng, nã gióp häc sinh hiÓu s©u h¬n vÒ b¶n chÊt vËt
lý cña c¸c hiÖn tîng. §Ó tõ ®ã biÕt vËn dông kiÕn thøc ®Ó
øng dông trong ®êi sèng vµ kü thuËt.

Víi môc ®Ých n©ng cao viÖc nhËn thøc vµ gãp thªm tµi
liÖu tham kh¶o cho häc sinh. T«i m¹nh d¹n biªn so¹n cuèn
Bµi tËp vËt lý n©ng cao cña vËt lý líp 7 ®Ó phôc vô môc
®Ých nãi trªn.
§Ó hoµn thµnh quyÓn s¸ch nµy, t«i ®· ®îc sù gióp ®ì
tËn t×nh cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp kh¸c. Tuy ®· cã nhiÒu cè
g¾ng, song ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, rÊt
mong sù gãp ý ch©n thµnh cña ®éc gi¶.

T¸c gi¶

1
Ch¬ng I. Quang häc
NhËn biÕt ¸nh s¸ng- Nguån s¸ng vµ vËt s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- M¾t chØ cã thÓ nhËn biÕt ®îc ¸nh s¸ng khi cã ¸nh s¸ng
truyÒn vµo m¾t ta vµ g©y c¶m gi¸c s¸ng.
- Chóng ta chØ nh×n thÊy vËt khi cã ¸nh s¸ng tõ nã truyÒn
®Õn m¾t ta.
- Nguån s¸ng lµ vËt tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng. VËt s¸ng gåm
nguån s¸ng vµ nhøng vËt h¾t l¹i ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã.

II. bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
1.1. §¸p ¸n: c©u C.
1.2 . Ta biÕt nguån s¸ng lµ nh÷ng vËt tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng.
V× thÕ ta thÊy c¸c vËt nh : C©y nÕn ®ang ch¸y ; MÆt trêi
vµ ®Ìn èng ®ang ch¸y s¸ng lµ nguån s¸ng. Cßn m¶nh chai
s¸ng lªn nhê cã ¸nh n¾ng chiÕu vµo nªn nã lµ vËt s¸ng chø
kh«ng ph¶i nguån s¸ng.
1.3. Khi ë trong phßng gç ®ãng kÝn m¾t ta kh«ng nh×n
thÊy m¶nh giÊy tr¾ng v× kh«ng cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo
m¶nh giÊy, do ®ã m¶nh giÊy kh«ng h¾t ¸nh s¸ng truyÒn
vµo m¾t ta.
1.4. Ta nh×n thÊy c¸c vËt xung quanh miÕng b×a ®en do
vËy ph©n biÖt ®îc miÕng b×a ®en víi c¸c vËt xung quanh
nã.
1.5. G¬ng kh«ng ph¶i lµ nguån s¸ng v× nã kh«ng tù ph¸t
s¸ng mµ chØ h¾t l¹i ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã.

2. Bµi tËp n©ng cao


1.6. Nh÷ng vËt sau ®©y vËt nµo lµ nguån s¸ng:
a. B¶ng ®en
b. Ngän nÕn ®ang ch¸y
c. Ngän nÕn
d. MÆt tr¨ng
e. MÆt trêi vµ c¸c ng«i sao
f. ¶nh cña chóng ta trong g¬ng.

2
1.7. T¹i sao ta kh«ng nh×n thÊy c¸c vËt trong tñ khi ®ãng
kÝn?
1.8. V× sao khi ®äc s¸ch ngêi ta thêng ngåi n¬i cã ¸nh s¸ng
thÝch hîp?
1.9. T¹i sao khi ®i trong ®ªm tèi ngêi ta sö dông ®Ìn pin
hoÆc ®uèc s¸ng?
1.10. T¹i sao cïng mét lo¹i mùc, viÕt trªn giÊy tr¾ng ta thÊy
râ h¬n khi viÕt trªn giÊy sÉm mµu?
1.11. V× sao trªn ®Çu kim vµ c¸c con sè cña ®ång hå ngêi
ta l¹i s¬n “ D¹ quang”?
1.12. T¹i sao trªn mÆt c¸c ®êng nhùa ( mµu ®en) ngêi ta l¹i
s¬n c¸c v¹ch ph©n luång b»ng mµu tr¾ng ?
1.13.B»ng kiÕn thøc vËt lý h·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: :” Tèi
nh hò nót”?
1.14. T¹i sao trªn c¸c dông cô ®o lêng c¸c v¹ch chØ thÞ ngêi
ta l¹i s¬n cã mµu s¾c kh¸c víi dông cô?
1.15. B»ng c¸ch nµo ®Ó ph©n biÖt nh÷ng n¬i cã luång ¸nh
s¸ng cña ®Ìn pin vµ n¬i kh«ng cã luång ¸nh s¸ng ®i qua
( kh«ng ®Ó m¾t n¬i cã ¸nh s¸ng ®i qua).
3.C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm
1.16.Nh÷ng vËt sau ®©y vËt nµo lµ nguån s¸ng:
A. B¶ng ®en
B. Ngän nÕn ®ang ch¸y
C. Ngän nÕn
D. MÆt tr¨ng
E. ¶nh cña chóng ta trong g¬ng.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.17.Chóng ta kh«ng nh×n thÊy c¸c vËt trong tñ khi ®ãng
kÝn lµ do:
A. C¸c vËt kh«ng ph¸t ra ¸nh s¸ng.
B. ¸nh s¸ng tõ vËt kh«ng truyÒn ®i.
C. ¸nh s¸ng kh«ng truyÒn ®îc ®Õn m¾t ta
D. VËt kh«ng h¾t ¸nh s¸ng v× tñ che ch¾n.
E. Khi ®ãng kÝn c¸c vËt kh«ng s¸ng.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.18.Khi ®äc s¸ch ngêi ta thêng ngåi n¬i cã ¸nh s¸ng thÝch
hîp bëi v×:
A. ¸nh s¸ng qu¸ m¹nh g©y c¶m gi¸c chãi lµm mái m¾t.
B. ¸nh s¸ng yÕu g©y c¨ng th¼ng cho m¾t
C. ¸nh s¸ng thÝch hîp lµm m¾t ta kh«ng c¨ng th¼ng
D. Gióp m¾t tho¶i m¸i khi ®äc s¸ch.
3
E. C¸c nhËn ®Þnh trªn ®Òu ®óng.
1.19.Khi ®i trong ®ªm tèi ngêi ta sö dông ®Ìn pin hoÆc
®uèc s¸ng bëi:
A. Khi ®îc chiÕu lèi ®i s¸ng lªn.
B. Khi c¸c vËt s¸ng lªn ta ph©n biÖt ®îc lèi ®i
C. NÕu kh«ng chiÕu s¸ng ta kh«ng thÓ ®i ®îc.
D. Cã thÓ tr¸nh ®îc c¸c vòng níc.
E. Cã thÓ tr¸nh ®îc c¸c vËt c¶n.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.20.V× sao trªn ®Çu kim vµ c¸c con sè cña ®ång hå ngêi
ta l¹i s¬n “ D¹ quang”? Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt
trong c¸c c©u sau:
A. ChÊt d¹ quang gióp ta ph©n biÖt giê mét c¸ch dÔ
dµng .
B. S¬n c¸c chÊt d¹ quang ®Ó trang trÝ cho ®ång hå
®Ñp.
C. Ban ®ªm chÊt d¹ quang ph¸t s¸ng v× thÕ ta cã thÓ
biÕt giê.
D. S¬n c¸c chÊt d¹ quang ®Ó b¶o vÖ kim vµ c¸c con sè
cña ®ång hå.
E. ChÊt d¹ quang cã thÓ h¾t s¸ng tèt lµm ®ång hå
s¸ng lªn.
1.21.T¹i sao trªn c¸c dông cô ®o lêng c¸c v¹ch chØ thÞ ngêi
ta l¹i s¬n cã mµu s¾c kh¸c víi dông cô lµ nh»m:
A. §Ó trang trÝ c¸c dông cô.
B. §Ó b¶o vÖ dông cô khi sö dông nhiÒu
C. §Ó dÔ ph©n biÖt khi ®o ®¹c.
D. §Ó g©y hÊp dÉn ngßi ®o ®¹c.
E. §ª g©y chó ý khi tiÕn hµnh ®o ®¹c.
Chon c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.22.M¾t chØ nh× thÊy vËt khi:
A. Khi vËt ph¸t ra ¸nh s¸ng vÒ c¸c phÝa.
B. Khi ¸nh s¸ng tõ vËt truyÒn ®i c¸c phÝa.
C. Khi cã ¸nh s¸ng truyÒn ®Õn m¾t ta.
D. Khi c¸c vËt ®îc ®èt ch¸y s¸ng.
E. Khi cã ¸nh s¸ng tõ vËt ph¸t ra thay ®æi.
Chän c©u ®óng trªn c¸c nhËn ®Þnh trªn.
1.23.Chän tõ thÝch hîp ®iÒn khuyÕt hoµn chØnh c©u sau:
Trong mét m«i trêng trong suèt (1).... ¸nh s¸ng truyÒn theo.
(2)......
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng:
4
A. (1) - kh«ng ®æi ; (2) - ®êng th¼ng.
B. (1) - thay ®æi ; (2) - ®êng th¼ng.
C. (1) - ®ång tÝnh ; (2) - ®êng th¼ng.
D. (1) - ®ång tÝnh ; (2) - mét ®êng th¼ng.
E. (1) - nh nhau ; (2) - ®êng th¼ng.

Bµi 2. Sù truyÒn ¸nh s¸ng


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- §Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng: Trong m«i trêng trong
suèt vµ ®ång tÝnh, ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
- §êng truyÒn cña ¸nh s¸ng ®îc biÓu diÔn b»ng mét ®êng
th¼ng cã híng gäi lµ tia s¸ng.
- Chïm song song gåm c¸c tia s¸ng kh«ng giao nhau trªn ®-
êng truyÒn cña chóng.
- Chïm héi tô gåm c¸c tia s¸ng giao nhau trªn ®êng truyÒn
cña chóng.
- Chïm ph©n kú gåm c¸c tia s¸ng loe réng ra trªn ®êng
truyÒn cña chóng.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
2.1. Kh«ng nh×n thÊy v× ¸nh s¸ng tõ ®Ìn truyÒn theo ®êng
th¼ng CA. Khi ®ã m¾t ë phÝa díi ®êng truyÒn CA, nªn ¸nh
s¸ng ®Ìn kh«ng truyÒn vµo m¾t. Muèn nh×n thÊy ph¶i ®Ó
m¾t trªn ®êng truyÒn CA kÐo dµi.
2.2. Tr¶ lêi t¬ng tù c©u C5 s¸ch gi¸o khoa.
2.3. Ta cã thÓ di chuyÓn mét mµn ch¾n cã ®ôc 1 lç nhá sao
cho m¾t lu«n nh×n thÊy ¸nh s¸ng ph¸t ra tõ ®Ìn.
2.4. LÊy miÕng b×a ®ôc lç thø hai dÆt sao cho lç cña nã
trïng víi ®iÓm C. M¾t ta nh×n thÊy ®Ìn th× cã nghÜa lµ ¸nh
s¸ng ®i qua C.
2. Bµi tËp n©ng cao
2.5. H·y chän c©u ®óng trong c¸c nhËn xÐt sau:
a. ¸nh s¸ng lu«n lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng trong mäi
m«i trêng.
b. Trong níc ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
c. Trong kh«ng khÝ ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
d. ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo níc lu«n truyÒn theo
®êng th¼ng.

5
e. ¸nh s¸ng truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i tr-
êng trong suèt kh¸c lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng.
a. Giao nhau
b. Loe réng ra
2.6. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn
c. Héi tô
khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u sau:
d. Giao nhau
a. Mét chïm s¸ng lµ (1).......... ............... ..........
e. Ph©n kú
NÕu lµ chïm (2)............. th× c¸c tia s¸ng (3)............
f. Song song
b. Mét chïm s¸ng cã c¸c tia (4) ............... ®îc gäi
g. Kh«ng giao
lµ(5)..................
nhau
2.7. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn khuyÕt ®Ó
hoµn chØnh c¸c c©u sau: a. Song song
a. Chïm s¸ng ph©n kú ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia........
b. Kh«ng song
b. Chïm s¸ng song song ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia ...... song
c. Chïm s¸ng héi tô ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia............
c. Giao nhau
d. Kh«ng giao
2.8. §Ó kiÓm tra ®é ph¼ng cña bøc têng, ngêi nhau
thî x©y thêng dïng ®Ìn chiÕu lµ lµ mÆt têng. T¹i sao?
2.9. Dïng ba tÊm b×a ®ôc lç ( h×nh 2.2 s¸ch gi¸o khoa vËt
lý 7) vµ mét thanh thÐp th¼ng, nhá vµ mét ®Ìn phin. Em h·y
®a ra ph¬ng ¸n ®Ó kiÓm tra sù truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng.
2.10. Dïng mét tÊm b×a cã dïi mét lç nhá ®Æt ch¾n s¸ng tr-
íc mét ngän nÕn ®ang ch¸y vµ quan s¸t ¶nh cña nã trªn
mµn? H·y vÏ c¸c ®êng truyÒn cña c¸c tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ
ngän nÕn.

2.11. H·y chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c nhËn xÐt sau:
A. ¸nh s¸ng lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng trong mäi m«i tr-
êng.
B. Trong m«i trêng níc ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
C. Trong m«i trêng kh«ng khÝ ¸nh s¸mg truyÒn theo ®êng
th¼ng.
D. ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo níc lu«n truyÒn theo ®-
êng th¼ng.
E. C©u B vµ C ®óng
2.12. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn
a. Giao nhau
khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u sau:
b. Loe réng ra
Mét chïm s¸ng giíi h¹n bëi (1).......... ..............
b. Héi tô
NÕu lµ chïm ph©n kú th× c¸c tia s¸ng (2)............
c. Giao nhau
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
d. Hai tia s¸ng
A. (1) - a ; (2) - b.
e. Song song
6
f. C¸c tia s¸ng
B. (1) - d ; (2) - b.
C. (1) - c ; (2) - b.
D. (1) - e ; (2) - b.
E. (1) - f ; (2) - b.
2.13. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Óa.Giao nhau
®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u sau:b. Loe réng ra
Mét chïm s¸ng cã c¸c tia (1) ............... ®îc gäi
c. Héi tô
lµ chïm (2)............................... d. Giao nhau
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau: e. Hai tia s¸ng
A. (1) - f ; (2) - f f. Song song
B. (1) - c ; (2) - f g. C¸c tia s¸ng
C. (1) - b ; (2) - f
D. (1) - c ; (2) - f
E. (1) - d ; (2) - f
2.14. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn khuyÕt
®Ó hoµn chØnh c¸c c©u sau:
a. Song song
a. Chïm s¸ng ph©n kú ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (1)........
b. Kh«ng song
b. Chïm s¸ng song song ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (2......
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau: song
A. (1) - c ; (2) - d c. Giao nhau
B. (1) - e ; (2) - d d. Kh«ng giao
C. (1) - c ; (2) - d nhau
D. (1) - e ; (2) - f
2.15. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®iÒn khuyÕt ®Ó
hoµn chØnh c¸c c©u sau:
a. Song song
a. Chïm s¸ng héi tô ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (1)........
b. Kh«ng song
b. Chïm s¸ng song song ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (2)......
song
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
c. Giao nhau
A. (1) - c ; (2) - e
d. Kh«ng giao
B. (1) - e ; (2) - d
nhau
C. (1) - c ; (2) - a
D. (1) - e ; (2) - f
E. (1) - c ; (2) - e
2.16. Dïng mét tÊm b×a cã dïi mét lç nhá ®Æt ch¾n s¸ng tr-
íc mét ngän nÕn ®ang ch¸y vµ quan s¸t ¶nh cña nã trªn
mµn ta thÊy:
A. ¶nh cïng chiÒu víi vËt.
B. ¶nh ngîc chiÒu víi vËt.
C. ¶nh lµ mét ®iÓm s¸ng.
D. Kh«ng cã ¶nh trªn mµn.
E. ¶nh vµ vËt b»ng nhau.
7
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.
2.17. Chän c©u sai trong c¸c ph¸t biÓu sau:
A. Tia s¸ng lu«n tån t¹i trong thùc tÕ.
B. Trong thùc tÕ ¸nh s¸ng lu«n truyÒn theo chïm s¸ng.
C. Chïm s¸ng gåm nhiÒu tia s¸ng hîp thµnh.
D. Chïm s¸ng lu«n ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia s¸ng.
E. C¸c tia s¸ng trong chïm song song lu«n cïng híng.
2.18. T×m tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn khuyÕt hoµn
chØnh c©u sau:
§êng truyÒn cña ¸nh ¸nh s¸ng ®îc biÓu a. ®ßng
diÔn b»ng:..(1)...... cã (2).... ®Þnh híng. th¼ng
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng? b. ®êng bÊt
A. (1) - a ; (2) - e kú.
B. (1) - a ; (2) - d c. ®êng
C. (1) - b ; (2) - e cong.
D. (1) - c ; (2) - e
E. (1) - b ; (2) - d

Bµi 3. øng dông ®Þnh luËt truyÒn th¼ng cña


¸nh s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- Bãng tèi n»mphÝa sau vËt c¶n, kh«ng nhËn ®îc ¸nh s¸ng
tµ nguån s¸ng truyÒn tíi.
- Bãng nöa tèi n»m ë phÝa sau vËt c¶n, nhËn ®îc ¸nh s¸ng
tõ mét phÇn cña nguån s¸ng truyÒn tíi.
- NhËt thùc toµn phÇn (hay mét phÇn ) quan s¸t ®îc ë chæ
cã bãng tèi ( hay nöa bãng tèi ) cña mÆt tr¨ng trªn tr¸i
®Êt.
- NguyÖt thùc x¶y ra khi mÆt tr¨ng bÞ tr¸i ®Êt che khuÊt
kh«ng ®îc mÆt trêi chiÕu s¸ng.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
3.1. B. Ban ngµy khi MÆt tr¨ng che khuÊt mmÆt trêi, kh«ng
cho ¸nh s¸ng chiÕu tõ mÆt trêi chiÕu xuèng mÆt ®Êt n¬i ta
®øng.
3.2. B. Ban ®ªm, khi MÆt tr¨ng kh«ng nhËn ®îc ¸nh s¸ng tõ
mÆt trêi v× bÞ Tr¸i ®Êt che khuÊt.

8
3.3. §ªm r»m MÆt trêi, Tr¸i ®Êt vµ MÆt tr¨ng míi cã kh¶
n¨ng n»m trªn cïng mét ®êng th¼ng, khi ®ã míi míi cã thÓ
chÆn ¸nh s¸ng cña mÆt trêikh«ng chochiÕu xuèng mÆt
tr¨ng.

3.4. Ta biÕt c¸c tia s¸ng cña mÆt trêi chiÕu song
song, c¸i cäc vµ cét ®Ìn ®Òu vu«ng gãc víi mÆt ®Êt.
Ta chän tû lÖ xÝch 1cm øng víi 1m ®Ó vÎ vµ x¸c
®Þnh chiÒu cao cña cét ®Ìn.
Ta cã chiÒu cao h = 6,25m

2. Bµi tËp n©ng cao


3.5. T¹i sao trong c¸c líp häc, ngêi ta l¾p nhiÒu bãng ®Ìn
cïng lo¹i ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau?
3.6. Cã mét b¹n th¾c m¾c: Khi bËt ®Ìn pin thÊy ®Ìn s¸ng
nhng kh«ng biÕt ¸nh s¸ng ®· truyÒn theo ®êng nµo ®Õn
m¾t ta? B»ng thùc nghiÖm em h·y chøng tá cho b¹n biÕt ®-
îc ®êng truyÒn cña ¸nh s¸ng tõ ®Ìn ®Õn m¾t lµ ®êng
th¼ng.
3.7. B»ng kiÕn thøc vËt lý h·y gi¶i thÝch t¹i sao khi x©y
dùng c¸c ®Ìn biÓn (H¶i ®¨ng) ngêi ta thêng x©y nã trªn
cao.
3.8. H·y gi¶i thÝch t¹i sao khi ta ®øng tríc ngän ®Ìn: ®øng
gÇn ta thÊy bãng lín cßn ®øng xa thÊy bãng nhá h¬n?
3.9. B»ng kiÕn thøc vËt lý em h·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: “
Cäc ®Ìn tèi ch©n”.

3. C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm


3.10. Trong c¸c líp häc, ngêi ta l¾p nhiÒu bãng ®Ìn cïng lo¹i
ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau nh»m môc ®Ých:
A. C¸c vÞ trÝ ®Òu ®ñ ®é s¸ng cÇn thiÕt.
B. Häc sinh kh«ng bÞ lo¸ khi nh×n lªn b¶ng.
C. Tr¸nh bãng ®en vµ bãng mê cña ngêi hoÆc vµ tay.
D. C©u A vµ B ®óng .
E. C¶ A, B vµ C ®Òu ®óng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn
3.11. Mét vËt ch¾n s¸ng ®Æt tríc mét nguån s¸ng, khi ®ã:
A. PhÝa sau nã lµ mét vïng bãng ®en.
B. PhÝa sau nã lµ mét vïng nöa tèi.
C. PhÝa sau nã lµ mét vïng võa bãng ®en vµ nöa tèi.
D. PhÝa sau nã lµ mét vïng bãng ®en xen kÎ nöa tèi.
9
E. PhÝa sau nã lµ mét vïng bãng ®en vµ hai vïng nöa tèi.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
3.12. Khi cã hiÖn tîng nhËt thùc toµn phÇn xÈy ra ta thÊy:
A. MÆt ®Êt bÞ che khuÊt hoµn toµn ¸nh n¾ng mÆt trêi.
B. MÆt trêi bÞ che khuÊt hoµn toµn, xung quanh cã tai löa.
C. MÆt trêi bÞ che khuÊt vµ kh«ng thÊy tia s¸ng nµo cña
mÆt trêi.
D. Mét phÇn mÆt trêi bÞ che khuÊt, phÇn cßn l¹i lµ bãng nöa
tèi.
E. Mét phÇn MÆt trêi bÞ che khuÊt vµ thÊy c¸c tai löa cña
mÆt trêi
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.
3.13. Khi cã hiÖn tîng nguyÖt thùc toµn phÇn xÈy ra ta thÊy:
A. MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt hoµn toµn ¸nh n¾ng mÆt trêi.
B. MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt hoµn toµn, xung quanh cã tai löa.
C. MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt vµ kh«ng thÊy tia s¸ng nµo cña
mÆt trêi.
D. Mét phÇn mÆt tr¨ng bÞ che khuÊt, phÇn cßn l¹i lµ bãng
nöa tèi.
E. Mét phÇn MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt vµ thÊy c¸c tia s¸ng
mÆt trêi
3.14.Vïng nöa tèi lµ:
A. Vïng n»m sau vËt ch¾n s¸ng vµ kh«ng cã ¸nh s¸ng chiÕu
tíi.
B. Vïng chØ nhËn ®îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån
s¸ng.
C. Vïng võa cã ¸nh s¸ng chiÕu tíi võa lµ bãng ®en.
D. Vïng n»m c¹nh v©th ch¾n s¸ng.
E. Nã chiÕm mét phÇn lín diÖn tÝch cña bãng ®en.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.
3.15. Mét vËt ch¾n s¸ng ®Æt tríc mét nguån s¸ng nhá
( nguån ®iÓm). PhÝa sau nã sÏ lµ:
A. Mét vïng tèi.
B. Mét vïng nöa tèi.
C. Mét vïng bãng ®en
D. Mét vïng tèi lÉn nöa tèi.
E. Vïng nöa tèi vµ mét phÇn vïng nöa tèi.
§¸p ¸n nµo trªn ®©y ®óng?
3.16. T¹i mét n¬i cã xÈy ra nhËt thùc mét phÇn, khi ®ã:
A. Ngêi ë ®ã kh«ng nh×n thÊy mÆt tr¨ng.
B. Ngêi ë ®ã chØ nh×n thÊymét phÇn mÆt tr¨ng.
10
C. ë ®ã n»m trong vïng bãng tèi cña mÆt tr¨ng.
D. Ngêi ë ®ã kh«ng nh×n thÊy mét phÇn mÆt trêi.
E. Ngêi ë ®ã kh«ng nh×n thÊy mÆt tr¨nglÉn mÆt trêi.
C©u tr¶ lêi nµo trªn ®©y ®óng.
3.17. Bãng tèi lµ nh÷ng n¬i:
A. Vïng kh«ng gian phÝa sau vËt c¶n ch¾n ¸nh s¸ng cña
nguån s¸ng.
B. Vïng kh«ng gian kh«ng cã ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng chiÕu
tíi.
C. PhÇn trªn mµn kh«ng nhËn ®îc ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng
chiÕu tíi.
D. Nh÷ng n¬i kh«ng cã ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng chiÕu tíi
E. Lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®îc chiÕu lªn trªn mµn.

Bµi 4. §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- HiÖn tîng xÈy ra khi chiÕu mét tia s¸ng vµo g¬ng bÞ g¬ng
h¾t trë l¹i m«i trêng cò. HiÖn tîng ®ã gäi lµ hiÖn tîng
ph¶n x¹ ¸nh s¸ng.
- §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng:
+ Tia ph¶n x¹ n»m trong mÆt ph¼ng chøa tia tíi vµ ®êng
ph¸p tuyÕn cña g¬ng t¹i ®iÓm tíi.
+ Gãc ph¶n x¹ b»ng gãc tíi.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
4.1. VÏ ph¸p tuyÕn IN sau ®ã x¸c ®Þnh i’ = i
Gãc ph¶n x¹ i’ = i = 600
4.2. A. 200 S
N

4.3. a. VÏ ph¸p tuyÕn IN, x¸c ®Þnh i’ = i sau


®ã x¸c ®Þnh tia ph¶n x¹.
b. Tõ vÞ trÝ I ta vÏ mét tia n»m ngang sau ®ã dùng
I R
®êng ph©n gi¸cIN cña gãc t¹o bëi tia tíi vµ tia n»m ngang
VÏg¬ng vu«ng gãc víi IN .

4.4. Bíc 1. Tai mét ®iÓm I ta vÏ tia


11
ph¶n x¹ IM sau ®ã vÏ ph¸p tuyÕn IN vµ N
M
x¸c ®Þnh gãc tíi i’ = i ta cã tia S1I.
Bíc 2. T¬ng tù ta x¸c ®Þnh tia S2K

I K
2. Bµi tËp n©ng cao
4.5. Mét tia s¸ng SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia ph¶n
x¹ hîp víi mÆt ph¼ng g¬ng mét gãc 300. Hái gãc tíi cña tia SI
lµ bao nhiªu?
4.6. Khi chiÕu mét tia SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia
ph¶n x¹ hîp víi mÆt ph¼ng g¬ng mét gãc 300. NÕu gi÷
nguyªn tia tíi vµ quay g¬ng mét gãc 100 th× tia ph¶n x¹
quay mét gãc lµ bao nhiªu?
4.7. Cho biÕt gãc t¹o bëi gi÷a tia tíi vµ tia ph¶n x¹ lµ 60 0.
B»ng c¸ch vÏ h·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña g¬ng?

4.8. §Æt hai g¬ng ph¼ng vu«ng gãc víi I


S
nhau chiÕu mét tia s¸ng SI bÊt kú vµo g¬ng
G1. H·y vÏ ®êng ®i cña tia s¸ng qua G1,G2. I
Cho biÕt tia ph¶n x¹ qua G2 cã ph¬ng nh thÕ
nµo ®èi víi tia tíi SI?
4.9. ChiÕu mét tia s¸ng SI lªn mÆt g¬ng ph¼ng S
a. VÏ tia ph¶n x¹ (kh«ng dïng thíc ®o ®é)
b. X¸c ®Þnh vÞ trÝ g¬ng ®Ó tia ph¶n x¹ vu«ng
I
gãc víi tia tíi.

4.10. Cho hai ®iÓm M vµ N cïng víi M *


N
g¬ng ph¼ng ( h×nh vÏ ). H·y vÏ tíi
*
qua M ®Õn I trªn g¬ng vµ ph¶n x¹ qua N?
4.11. Cho mét tia s¸ng SI chiÕu ®Õn mÆt cña
mét g¬ng ph¼ng vµ t¹o víi mÆt g¬ng S
0
mét gãc 30 . Hái ph¶i quay g¬ng mét gãc
bao nhiªu vµ theo chiÒu nµo ®Ó cã tia ph¶n x¹
I
cã ph¬ng n»m ngang?
4.12. Cho hai g¬ng ph»ng hîp víi nhau mét
12
gãc 600 vµ híng mÆt ph¶n x¹ vµo nhau. I
S
Hái chiÕu tia tíi SI t¹o víi mÆt g¬ng G1 mét
gãc bao nhiªu ®Ó tia ph¶n x¹ cuèi cïng t¹o víi O
mÆt g¬ng G2 mét gãc 600?
K R
4.13. Ngêi ta ®Æt hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2
S*
hîp víi nhau mét gãc, Mét ®iÓm s¸ng S
c¸ch ®Òu hai g¬ng. Hái gãc gi÷a hai
g¬ng ph¶i b»ng bao nhiªu ®Ó sau hai lÇn
ph¶n x¹ th× tia s¸ng híng th¼ng vÒ nguån. G1
G2
3. C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm
4.14. Mét tia s¸ng SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia ph¶n
x¹ hîp víi mÆt ph¼ng g¬ng mét gãc 300. Khi ®ã gãc tíi cña
tia tíi SI lµ:
A. 300 ; B. 600
C. 900 D. 450 E. 750
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
4.15. Khi chiÕu mét tia SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia
ph¶n x¹ hîp víi mÆt ph¼ng g¬ng mét gãc 300. NÕu gi÷
nguyªn tia tíi vµ quay g¬ng mét gãc 200 th× tia ph¶n x¹ sÏ
quay mét gãc:
A. 300 ; B. 600
C. 200 ; D. 400 ; E. 200
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
4.16. Cho biÕt gãc t¹o bëi gi÷a tia tíi vµ tia ph¶n x¹ lµ 60 0.
NÕu quay g¬ng 150 th× khi ®ã gãc t¹o bëi gi÷a tia tíi vµ tia
ph¶n x¹ b»ng:
A. 300 hoÆc 750.
B. 300 hoÆc 450.
C. 300 hoÆc 900.
D. 450 hoÆc 750.
E. 600 hoÆc 750.
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
4.17. §Æt hai g¬ng ph¼ng vu«ng gãc víi nhau chiÕu mét tia
s¸ng SI bÊt kú vµo g¬ng G1 cã gãc tíi i = 300. Tia ph¶n x¹
cuèi cïng qua G2 cã ph¬ng nh thÕ nµo ®èi víi tia tíi SI? Chän
c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
A. Vu«ng gãc víi SI.
13
B. Song song víi SI.
C. Cã ph¬ng c¾t tia SI
D. Hîp víi SI 300.
E. Hîp víi SI 600.
4.18. ChiÕu mét tia s¸ng SI vu«ng gãc mÆt g¬ng ph¼ng.
Khi ®ã gãc gi÷a tia tíi vµ tia ph¶n x¹ b»ng:
A. 1800 ; B. 00
C. 900 ; D. 00 hoÆc 900
E. 900 hoÆc 1800
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

4.19. Cho hai g¬ng ph»ng hîp víi nhau mét gãc 600 vµ híng
mÆt ph¶n x¹ vµo nhau. Hái chiÕu tia tíi SI t¹o víi mÆt g¬ng
G1 mét gãc bao nhiªu ®Ó tia ph¶n x¹ cuèi cïng t¹o víi mÆt
g¬ng G2 mét gãc 600?
§¸p ¸n nµo ®óng trong c¸c c©u sau:
A. 300 ; B. 600
C. 450 ; D. 750
E. 150

S
4.20. Ngêi ta ®Æt hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2
*
hîp víi nhau mét gãc  , Mét ®iÓm s¸ng S
c¸ch ®Òu hai g¬ng. Hái gãc  gi÷a hai
g¬ng ph¶i b»ng bao nhiªu ®Ó sau hai lÇn
ph¶n x¹ th× tia s¸ng quay ngîc vÒ nguån. G1
G2
Chän c©u ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
A.  = 150
B.  = 600
C.  = 450
D.  = 750
E.  = 300
4.21. Khi chiÕu mét tia s¸ng vu«ng gãc víi mÆt g¬ng
ph¼ng, Khi ®ã:
A. Kh«ng cã tia ph¶n x¹.
B. Tia ph¶n x¹ biÕn mÊt.
C. Gãc tíi b»ng 900.
D. Gãc ph¶n x¹ b»ng 900
E. Gãc ph¶n x¹ b»ng 00
14
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

5. ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g¬ng ph¼ng


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ¶nh ¶o t¹o bëi g¬ng ph¼ng kh«ng høng ®îc trªn mµn vµ
cã ®é lín b»ng vËt.
- Kho¶ng c¸ch tõ mét ®iÓm cña vËt ®Õn g¬ng b»ng
kho¶ng c¸ch tõ ¶nh ®Õn cña ®iÓm ®ã ®Õn g¬ng.
- C¸c tia s¸ng tõ ®iÓm s¸ng S cho tia ph¶n x¹ cã ®êng kÐo
dµi qua ¶nh ¶o S’.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
2. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa S * N
N’ R
5.1. C. Kh«ng høng ®îc trªn mµn vµ lín
R’
b»ng vËt.
5.2. a. VÏ ¶nh ( h×nh bªn)
SS’ vu«ng gãc víi g¬ng vµ SH = HS’ H I
K
b. VÏ SI, SK vµ c¸c ph¸p tuyÕn IN vµ KN’
sau ®ã lÊy i’ = i ta cã hai tia ph¶n x¹ IR vµ
KR’kÐo dµi chóng gÆp nhau t¹i S’ S’*
theo c¸ch a.
A
5.3. §Ó vÏ ¶nh cña vËt AB
ta dùng AA’ vu«ng gãc víi g¬ng B
sao cho AH = A’H. T¬ng tù ta cã BB’ H
vu«ng gãc víi g¬ng BH = HB’. Nèi A’B’
ta cã ¶nh cña AB.NÕu vÏ ®óng ta dÔ thÊy gãc B’
bëi gi÷a A’B’ víi g¬ng b»ng 600
A
A
*
5.4. a. Tõ S vÐ SS’ vu«ng gãc víi g¬ng S*
sao cho SH = S’H ta ®îc ¶nh S’
b. Tõ S’ nèi S’A c¾t g¬ng t¹i I, nèi SI ta
cã tia tíi cÇn t×m
S’*
2. Bµi tËp n©ng cao
5.5. Mét ®iÓm s¸ng S c¸ch mÐp
g¬ng ph¼ng mét kho¶ng l S *
15
( h×nh vÏ). Hái ph¶i ®Æt m¾t l
trong kho¶ng nµo ®Ó nh×n thÊy
¶nh cña S qua g¬ng?

5.6. Mét tam gi¸c vu«ng ®Æt tríc


mét g¬ng ph¼ng ( h×nh bªn).
B»ng phÐp vÏ h·y x¸c ®Þnh ¶nh cña
tam gi¸c nµy qua g¬ng ph¼ng.

5.7. Khi quan s¸t ¶nh cña m×nh trong g¬ng b¹n Nam th¾c
m¾c: T¹i sao ¶nh cña m×nh cïng chiÒu víi m×nh m¸ ¶nh cña
Th¸p rïa Hå g¬m l¹i lén ngîc? T¹i sao vËy? B»ng kiÕn thøc
cña m×nh h·y gi¶i ®¸p th¾c m¾c trªn cña b¹n Nam.

5.8. Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 hîp víi nhau mét gãc  . Gi÷a
hai g¬ng cã mét ®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng thø nhÊt
c¸ch S mét kho¶ng 6cm; qua g¬ng thø 2 c¸ch S 8cm,
kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh lµ 10 cm. TÝnh gãc  gi÷a hai g-
¬ng.

5.9. Mét vËt n»m trªn mÆt bµn n»m ngang. §Æt mét g¬ng
ph»ng chÕch 450 so víi mÆt bµn. Hái ¶nh cña vËt n»m
theo ph¬ng nµo?

5.10.Hai g¬ng ph¼ng ®Æt song song víi nhau, híng mÆt
ph¶n x¹ vµo nhau vµ c¸ch nhau mét kho¶ng l = 1m.
Mét vËt AB song song víi hai g¬ng c¸ch g¬ng G1 mét
kho¶ng 0,4m . TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh thø nhÊt
cña AB qua hai g¬ng G1, G2.

5.11.Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 vu«ng gãc víi nhau. Gi÷a hai


g¬ng cã mét ®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng thø
nhÊt c¸ch mét kho¶ng 6cm; qua g¬ng thø 2 c¸ch S mét
kho¶ng 8cm. TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh trªn.

3. C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm


5.12.Tõ mét ®iÓm s¸ng S tríc g¬ng ( h×nh vÏ ) S*
Mét chïm tia ph©n kú giíi h¹n bëi hai tia SI
vµ SK ®Ëp vµo g¬ng. Khi ®ã chïm ph¶n x¹ lµ:
A. Chïm héi tô
I
16
B. Cã thÓ lµ chïmhéi tô
B. Chïm song song
C. Chïm ph©n kú
D. Kh«ng thÓ lµ chïm ph©n kú.

5.13.Mét ®iÓm s¸ng S c¸ch mÐp


g¬ng ph¼ng mét kho¶ng l S *
( h×nh vÏ). Kho¶ng nh×n thÊy ¶nh
cña S qua g¬ng ®îc giíi h¹n bëi:
l I K
P
A. Tia ph¶n x¹ cña tia SI vµ SK
B. Tia ph¶n x¹ cña tia SI vµ SP
C. Tia ph¶n x¹ cña tia SK vµ SP
D. Hai vïng nãi trªn ®Òu ®óng.
E. Tuú thuéc vµo c¸ch ®Æt m¾t.

5.14.¶nh cña mét vËt qua g¬ng ph¼ng lµ :


A. ¶nh ¶o, lín b»ng vËt vµ ®èi xøng qua g¬ng.
B. ¶nh ¶o, lín h¬n vËt, ®èi xøng ngîc qua g¬ng.
C. ¶nh ¶o, lín b»ng vËt, ®èi xøng víi vËt.
D. ¶nh ¶o, lín b»ng vËt kh«ng ®èi xøng víi vËt.
E. ¶nh ¶o, cao b»ng vËt vµ ®èi xøng lén ngîc.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

5.15. Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 hîp víi nhau mét gãc  .


Gi÷a hai g¬ng cã mét ®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng
thø nhÊt c¸ch S mét kho¶ng 6cm; qua g¬ng thø 2 c¸ch S
8cm, kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh lµ:
A. 12cm
B. 8 cm
C. 6cm
D. 10cm
E. 14cm.
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

5.16. Mét vËt n»m trªn mÆt bµn n»m ngang. §Æt mét g¬ng
ph»ng chÕch 450 so víi mÆt bµn. Hái ¶nh cña vËt n»m theo
ph¬ng nµo? C©u tr¶ lêi nµo sau ®©y ®óng nhÊt.
A. N»m theo ph¬ng chÕch 450.
B. N»m theo ph¬ng chÕch 750.
17
C. N»m theo ph¬ng chÕch 1350.
D. N»m theo ph¬ng th¼ng ®øng.
E. Theo ph¬ng n»m ngang.

5.17. Hai g¬ng ph¼ng ®Æt song song víi nhau, híng mÆt
ph¶n x¹ vµo nhau vµ c¸ch nhau mét kho¶ng l = 1m. Mét vËt
AB song song víi hai g¬ng c¸ch g¬ng G1 mét kho¶ng 0,4m .
TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh thø nhÊt cña AB qua hai g-
¬ng G1, G2.
KÕt qu¶ nµo sau ®©y ®óng:
A. 1,2m
B. 1,6m
E. 1,4m
F. 2m
G. 2,2m

5.18. Hai g¬ng ph¼ng ®Æt song song víi nhau, híng mÆt
ph¶n x¹ vµo nhau vµ c¸ch nhau mét kho¶ng l . Mét vËt AB
n»m trong kho¶ng gi÷a hai g¬ng. Qua hai g¬ng cho:
A. 2 ¶nh.
C. 6 ¶nh.
D. 10 ¶nh.
E. 18 ¶nh
F. V« sè ¶nh.
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c tr¶ lêi trªn.
5.19. Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 vu«ng gãc víi nhau. Gi÷a hai
g¬ng cã mét ®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng thø nhÊt
c¸ch mét kho¶ng 6cm; qua g¬ng thø 2 c¸ch S mét kho¶ng
8cm. Kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh trªn b»ng:
A. 6cm
B. 14cm
C. 12cm
D. 10cm
E. 8cm
Chän c©u ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

7. G¬ng cÇu låi

18
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ¸nh s¸ng ®Õn g¬ng cÇu låi ph¶ x¹ tu©n theo ®Þnh luËt
ph¶n x¹ ¸nh s¸ng.
- ¶nh t¹o bëi g¬ng cÇu låi nhá h¬n vËt.
- Vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi lín h¬n vïng nh×n thÊy
cña g¬mh ph¼ng.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
7.1. A. Kh«ng høng ®îc trªn mµn, nhá h¬n vËt.
7.2. C. Vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi lín h¬n vïng nh×n
thÊy cña g¬ng ph¼ng.
7.3. MÆt ngoµi c¸i th×a bãng, c¸i n¾p cèc bãng, c¸i vung nåi
bãng. Cµng ®a vËt l¹i gÇn g¬ng ¶nh cµng lín.
7.4. Tõ hµng däc trong « in ®Ëm lµ: ¶nh ¶o
1. Hµng ngang thø nhÊt: ¶nh ¶o
2. Hµng ngang thø hai: G¬ng cÇu
3. Hµng ngang thø ba : NhËt thùc
4. Hµng ngang thø t : ph¶n x¹
5. Hµng ngang thø n¨m: Sao

2. Bµi tËp n©ng cao


7.5. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó diÒn a. Mét phÇn
khuyÕt hoµn chØnh c¸c c©u sau: b. T©m
a. G¬ng cÇu låi lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nhc.s¸ng.
Xa t©m
b. MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu låi quay vÒ phÝa d. (3)......
Ph¼ng
e. CÇu
c. ¶nh cña vËt tríc g¬ng (4) ....... vµ g¬ng (5).......
®Òu lµ (6)..... f. ThËt
g. ¶o
h. ph¶n x¹

7.6. T¹i sao ngêi ta thêng dïng g¬ng cÇu låi l¾p ®Æt vµo xe
cé vµ c¸c chæ gÊp khóc trªn c¸c trôc ®êng giao th«ng mµ Ýt
khi dïng g¬ng ph¼ng?
7.7. H·y vÔ ¶nh cña mét ®iÓm s¸ng s tríc g¬ng c©u låi.

7.8. Cho S vµ S’ lµ vËt vµ ¶nh qua g¬ng cÇu låi.


®êng th¼ng xx’ lµ ®êng nèi t©m vµ ®Ønh
cña g¬ng. B»ng phÐp vÏ h·y x¸c ®Þnh ®Ønh
g¬ng vµ t©m cña g¬ng. S *

19
S’ *
x
x’

7.9. H·y vÔ ¶nh cña vËt AB qua g¬ng cÇu låi


A

B O

7.10.Cho AB vµ A’B’ lµ vËt vµ ¶nh qua g¬ng cÇu låi b»ng


phÐp vÏ h·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña g¬ng, t©m g¬ng.
A

A’

B
B’
7.11.Cho S vµ S’ lµ hai ®iÓm s¸ng vµ ®êng th¼ng xx’ lµ ®-
êng nèi t©m vµ ®Ønh cña g¬ng cÇu låi. B»ng phÐp vÏ
h·y x¸c ®Þnh ®Ønh g¬ng vµ t©m cña g¬ng.
S *

x
x’

S’

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm


7.12. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó diÒn khuyÕt
hoµn chØnh c¸c c©u sau:
G¬ng cÇu låi lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nh s¸ng. a. Mét
MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu låi quay vÒ phÝa (3)......phÇn
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng? b. T©m
A. (1)- a; (2) - g; (3) -f c. Xa t©m
B. (1)- a; (2) - g; (3) - g d. Ph¼ng
C. (1)- a; (2) - g; (3) - e e. GÇn t©m
D. (1)- a; (2) - g; (3) - c f. §Ønh g-

20
E. (1)- a; (2) - d; (3) - c

7.13. §Ó nh× thÊy ¶nh cña mét vËt trong g¬ng cÇu låi khi
®ã:
A. M¾t ta ph¶i nh×n vµo phÝa g¬ng.
B. M¾t nh×n th¼ng vµo vËt s¸ng
C. M¾t ®Æt vµo vÞ trÝ cã chïm ph¶n x¹.
D. M¾t lu«n ®Ó phÝa tríc g¬ng.
E. M¾t ph¶i ®Æt ë gÇn g¬ng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c tr¶ lêi trªn.

7.14. ¶nh cña mét ngän nÕn t¹o bëi g¬ng cÇu låi lµ:
A. Mét ¶nh ¶o b»ng vµ ngîc chiÒu víi vËt.
B. Mét ¶nh thËt bÐ h¬n vËt ®èi xøng víi vËt qua g¬ng.
C. Mét ¶nh ¶o bÐ h¬n vËt ®èi xøng víi vËt qua g¬ng.
D. Mét ¶nh ¶o lu«n lu«n bÐ h¬n vËt.
E. Mét ¶nh ¶o lu«n lu«n lín h¬n vËt.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

7.15. Ngêi ta ®Æt hai ngän nÕn gièng hÖt nhau, mét tríc g-
¬ng cÇu låi vµ mét tríc g¬ng ph¼ng víi nh÷ng kho¶ng c¸ch
nh nhau. Khi ®ã:
A. ¶nh qua g¬ng cÇu låi lín h¬n ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
B. ¶nh qua g¬ng cÇu låi bÐ h¬n ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
C. ¶nh qua g¬ng cÇu låi b»ng ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
D. ¶nh lu«n ®èi xøng víi vËt qua qua c¸c g¬ng.
E. ¶nh kh«ng ®èi xøng víi vËt qua qua c¸c g¬ng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

7.16. Mét ®iÓm s¸ng S n»m tríc g¬ng cÇu låi khi ®ã:
A. Chïm ph¶n x¹ sÏ lµ mét chïm héi tô xem nh xuÊt ph¸t tõ
¶nh cña S.
B. Chïm ph¶n x¹ lµ mét chïm song song xem nh xuÊt ph¸t
tõ ¶nh cña S.
C. Chïm ph¶n x¹ lµ mét chïm ph©n kú xem nh xuÊt ph¸t tõ
¶nh cña S.
D. Chïm héi tô hay ph©n kú phô thuéc vµo vÞ trÝ ®Æt vËt.
E. Chïm ph¶n x¹ kh«ng thÓ lµ chïm song song.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

21
7.17. Vïng nh× n thÊy cña g¬ng cÇu låi so víi vïng nh×n
thÊy cña g¬ng ph¼ng lu«n:
A. BÐ h¬n.
B. Lín h¬n.
C. B»ng nhau .
D. BÐ h¬n hay lín h¬n phô tuéc vµo vÞ trÝ ®Æt m¾t.
E. Lín h¬n hay bÐ h¬n tuú vµo ®êng kÝnh cña chóng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

7.18. ¶nh cña vËt s¸ng qua g¬ng cÇu låi lµ:
A. ¶nh ¶o cã thÓ høng ®îc trªn mµn.
B. ¶nh ¶o lín h¬n vËt.
C. ¶nh ¶o cã thÓ quay phim chôp ¶nh ®îc.
D. ¶nh ¶o kh«ng chôp ¶nh ®îc.
E. ¶nh ¶o hay ¶nh thËt tuú thuéc vµo vÞ trÝ cña vËt.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

7.19. G¬ng cÇu låi cã ®Æc ®iÓm nh sau:


A. T¹o ra ¶nh ¶o cña c¸c vËt ®Æt tríc g¬ng.
B. Vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi lín.
C. T¹o ra ¶nh ¶o nhá h¬n vËt vµ cïng phÝa víi vËt.
D. Vïng qua s¸t ®îc nhá h¬n g¬ng ph¼ng.
E. Gièng g¬ng ph¼ng t¹o ra ¶nh ¶o cã cïng tÝnh chÊt.

8. G¬ng cÇu lâm


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ¶nh ¶o t¹o bëi g¬ng cÇu lâm lín h¬n vËt.
- G¬ng cÇu lâm cã t¸c dông biÕn ®æi mét chïm tia song
song thµnh chïm tia ph¶n x¹ héi tô vµo mét ®iÓm vµ ngîc
l¹i cã thÓ biÕn ®æi mét chïm tia tíi ph©n kú thµnh chïm
tia ph¶n x¹ song song.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
8.1. XÕp c¸c g¬ng cÇu nhá theo h×nh mét chám cÇu, mÆt
ph¶n x¹ t¹o thµnh mét g¬ng cÇu lâm. Hêng mÆt lâm cña g-
¬ng vÒ phÝ mÆt trêi vµ ®iÒu chØnh sao cho ®iÓm héi tô
¸nh s¸ng híng vµo thuyÒn giÆc.

8.2. MÆt lâm cña th×a, mu«i, vung.


22
VËt cµng gÇn g¬ng, ¶nh ¶o cµng nhá.

8.3. Ta biÕt ¶nh ¶o cña mét vËt qua g¬ng cÇu låi nhá h¬n
¶nh ¶o qua g¬ng ph¼ng: A1B1 < AB. MÆt kh¸c ¶nh ¶o t¹o
bëi g¬ng cÇu lâm lín h¬n vËt nªn: A2B2 > AB. Tõ ®ã ta cã :
A1B1 < A2B2 .

2. Bµi tËp n©ng cao


8.4. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó diÒn khuyÕt hoµn
chØnh c¸c c©u sau:
a. Mét phÇn
a. G¬ng cÇu lâm lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nh s¸ng.
b. T©m
b. MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu lâm quay vÒ phÝa (3)......
c. Xa t©m
c. ¶nh cña vËt tríc vµ s¸t g¬ng (4) ......vµ ®Òu lµ (5).....
d. Ph¼ng
e. CÇu lâm
8.5. Trong thÝ nghiÖm h×nh 8. 2 ( s¸ch gi¸o khoa)
f. ThËt
khi chiÕu hai tia song song vµo g¬ng cÇu lâm
g. ¶o
c¸c tia ph¶n x¹ gÆp nhau t¹i mét ®iÓm F.
h. ph¶n x¹
Trªn ®êng th¼ng nèi ®Ønh g¬ng O víi F ta lÊy
mét ®iÓm C sao cho OC = 2OF. Sau ®ã chiÕu c¸c tia s¸ng
qua C tíi g¬ng cÇu lâm.
a. T×m tia ph¶n x¹ cña c¸c tia tíi nµy vµ cho biÕt nã cã
tÝnh chÊt g×?
b. Cho biÕt tÝnh chÊt cña ®iÓm C.

8.6. Trong thÝ nghiÖm trªn bµi 8.2. Sau khi x¸c ®Þnh ®iÓm
F h·y chiÕu c¸c tia s¸ng qua F tíi g¬ng cÇu lâm. Cho biÕt c¸c
tia ph¶n x¹ cã tÝnh chÊt g×.

8.7. Cho c¸c ®iÓm F, C vµ g¬ng cÇu lâm ( h×nh vÏ). H·y vÏ
¶nh cña ®iÓm s¸ng S.

8.8. Cho c¸c ®iÓm F, C vµ g¬ng cÇu lâm( h×nh vÏ). H·y vÏ
¶nh cña vËt s¸ng AB.
B
* * *
C A F O

8.9. Cho c¸c ®iÓm F, C vµ g¬ng cÇu lâm ( h×nh vÏ). H·y vÏ
¶nh cña ®iÓm s¸ng S.
B
* * *

23
C F A O

8.10. Cho S vµ S’ lµ vËt, ¶nh qua g¬ng cÇu lâm vµ ®êng


th¼ng nèi t©m g¬ng vµ ®Ønh g¬ng. B»ng phÐp vÏ h·y x¸c
®Þnh vÞ trÝ cña g¬ng vµ t©m g¬ng.
S *

S’ *
3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm
8.11. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn khuyÕt
hoµn chØnh c¸c c©u sau:
a. Mét phÇn
a. G¬ng cÇu lâm lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nh s¸ng.
b. MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu lâm quay vÒ phÝab. T©m
(3)......
c. ¶nh cña vËt tríc vµ s¸t g¬ng (4) ......vµ ®Òu lµc.(5).....
Xa t©m
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng? d. MÆt
A. (1) - a ; (2) - h ; (3) - c ; (4) - e ; (5) - g ph¼ng
B. (1) - a ; (2) - d ; (3) - b ; (4) - e ; (5) - g e. CÇu lâm
C. (1) - a ; (2) - h ; (3) - b ; (4) - e ; (5) - g f. ThËt
D. (1) - a ; (2) - h ; (3) - b ; (4) - e ; (5) - f g. ¶o
E. (1) - a ; (2) - h ; (3) - b ; (4) - d ; (5) - g

8.12. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó diÒn khuyÕt


hoµn chØnh c¸c c©u sau:
G¬ng cÇu lâm lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nh s¸ng.
a. Mét
MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu lâm quay vÒ phÝa (3)......
phÇn
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng? b. T©m
A. (1)- a; (2) - g; (3) - f c. Xa t©m
B. (1)- a; (2) - g; (3) - b d. Ph¼ng
C. (1)- a; (2) - g; (3) - c e. GÇn t©m
D. (1)- a; (2) - f; (3) - c f. §Ønh g-
E. (1)- a; (2) - d; (3) - c

8.13. Ngêi ta ®Æt hai ngän nÕn gièng hÖt nhau, mét tríc g-
¬ng cÇu lâm vµ mét tríc g¬ng ph¼ng víi nh÷ng kho¶ng
c¸ch nh nhauvµ gÇn s¸t g¬ng. Khi ®ã:
A.¶nh qua g¬ng cÇu lâm lín h¬n ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
B. ¶nh qua g¬ng cÇu lâm bÐ h¬n ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
C. ¶nh qua g¬ng cÇu lâm b»ng ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
D. ¶nh lu«n ®èi xøng víi vËt qua qua c¸c g¬ng.
E. ¶nh kh«ng ®èi xøng víi vËt qua qua c¸c g¬ng.
24
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

8.14. ¶nh cña vËt s¸ng ®Æt gÇn g¬ng cÇu lâm lµ:
A. ¶nh ¶o cã thÓ høng ®îc trªn mµn.
B. ¶nh ¶o bÐ h¬n vËt.
C. ¶nh ¶o cã thÓ quay phim chôp ¶nh ®îc.
D. ¶nh ¶o kh«ng chôp ¶nh ®îc.
E. ¶nh ¶o hay ¶nh thËt tuú thuéc vµo vÞ trÝ cña vËt.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

8.15. ¶nh cña mét ngän nÕn ®Æt s¸t g¬ng cÇu lâm lµ:
A. Mét ¶nh ¶o b»ng vµ ngîc chiÒu víi vËt.
B. Mét ¶nh thËt bÐ h¬n vËt ®èi xøng víi vËt qua g¬ng.
C. Mét ¶nh ¶o bÐ h¬n vËt ®èi xøng víi vËt qua g¬ng.
D. Mét ¶nh ¶o lu«n lu«n bÐ h¬n vËt.
E. Mét ¶nh ¶o lu«n lu«n lín h¬n vËt.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

8.16. Khi kh¸m r¨ng b¸c sü nha khoa sö dông lo¹i g¬ng nµo
®Ó quan s¸t tèt h¬n? §¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng?
A. G¬ng ph¼ng.
B. G¬ng cÇu låi
C. G¬ng cÇu lâm.
D. G¬ng cÇu låi vµ g¬ng cÇu lâm.
E. G¬ng cÇu låi vµ g¬ng ph¼ng.

8.17. G¬ng cÇu lâm cã t¸c dông:


A. BiÕn ®æi chïm tia tíi song song thµnh chïm tia ph©n kú
®i ra tõ mét ®iÓm.
B. BiÕn ®æi chïm tia tíi song song thµnh chïm tia ph¶n x¹
héi tô vµo mét ®iÓm.
C. BiÕn ®æi chïm tia tíi ph©n kú thµnh chïm tia ph¶n x¹ héi
tô vµo mét ®iÓm.
D. BiÕn ®æi chïm tia song song thµnh chïm tia héi tô vµo
mét ®iÓm vµ sau ®ã ph©n kú.
E. BiÕn ®æi chïm tia tíi ph©n kú thµnh chïm tia song song.
Chän c©u ®óng trong c¸c tr¶ lêi trªn.

8.18. G¬ng cÇu lâm cã t¸c dông:


A. BiÕn ®æi chïm tia tíi song song thµnh chïm tia ph©n kú
®i ra tõ mét ®iÓm.
25
B. BiÕn ®æi chïm tia tíi ph©n kú thµnh chïm tia ph¶n x¹ héi
tô vµo mét ®iÓm.
C. BiÕn ®æi chïm tia song song thµnh chïm tia héi tô vµo
mét ®iÓm vµ sau ®ã ph©n kú.
D. BiÕn ®æi chïm tia tíi ph©n kú thµnh chïm tia song song.
E. BiÕn ®æi chïm tia tíi ph©n kú thÝch hîp thµnh chïm tia
ph¶n x¹ song song.

Bµi 9. Tæng kÕt ch¬ng I: Quang häc


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
 Hai ®Þnh luËt vÒ sù truyÒn ¸nh s¸ng:
- §Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng.
- §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng.
 §êng truyÒn cña tia s¸ng, c¸c lo¹i chïm s¸ng tíi .
 C¸c lo¹i quang cô : g¬ng ph¼ng, g¬ng cÇu låi, g¬ng cÇu
lâm.
- CÊu t¹o cña c¸c lo¹i g¬ng
- Sù t¹o ¶nh cña vËt qua c¸c g¬ng.
- TÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña ¶nh cña c¸c vËt t¹o bëi c¸c
lo¹i g¬ng.
- Mét sè øng dông cña c¸c g¬ng

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. C¸c bµi tËp «n tËp.
9.1. T×m tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chæ trèng ®Ó hoµn chØnh
c¸c c©u sau:
a. Trong níc nguyªn chÊt, ¸nh s¸ng truyÒn theo
(1)..............................
b. Khi ¸nh s¸ng tuyÒn trong m«i trêng trong suÊt kh«ng
®ång tÝnh nã sÏ truyÒn theo (2).........
c. M¾t chóng ta chØ nh×n thÊy vËt khi cã (3)......... tõ nã
(4) ....... m¾t ta.

9.2. Mét tia s¸ng räi tíi g¬ng ph¼ng t¹o víi mÆt g¬ng mét
gãc   300 khi ®ã gãc t¹o thµnh gi÷a tia tíi vµ tia ph¶n x¹ mét
gãc bao nhiªu?

9.3. VÏ ¶nh A’B’ cña vËt AB qua g¬ng B

26
ph¼ng vµ chØ râ vïng nh×n thÊy ¶nh A’B’? A

9.4. H·y gi¶i thÝch v× sao cã thÓ dïng g¬ng cÇu lâm ®Ó tËp
trung ¸nh s¸ng mÆt trêi?

9.5. Mét ®iÓm s¸ng S ®Æt tríc g¬ng cÇu låi *


S
H·y x¸c ®Þnh vïng nh×n thÊy ¶nh S’ cña S.

9.6. T×m tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chæ trèng ®Ó hoµn chØnh
c¸c c©u sau:
a. ¶nh cña c¸c vËt t¹o bëi g¬ng (1)........... kh«ng thÓ
(2)....... trªn mµn.
b. ¶nh ¶o cña c¸c vËt t¹o bëi g¬ng: (3)......... cã ®é
lín(4)....................

9.7. T×m tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chæ trèng ®Ó hoµn chØnh
c©u sau:
¶nh ¶o cña c¸c vËt t¹o bëi g¬ng cÇu lâm (1)......... ¶nh ¶o
(2)..........cña vËt ®ã nh×n thÊy trong g¬ng (2)........

9.8. Mét vËt ®Æt c¸ch ®Òu mét g¬ng ph¼ng vµ mét g¬ng
cÇu låi híng mÆt ph¶n x¹ vµo nhau. Hái cã bao nhiªu ¶nh vµ
¶nh cña chóng cã b»ng nhau kh«ng?

2. Bµi tËp tr¾c nghiÖm.


9.9. Khi cã mét chïm s¸ng song song chiÕu vµo g¬ng
ph¼ng. Khi ®ã chïm ph¶n x¹ sÏ lµ:
A. Chïm ph©n kú trong mäi trêng hîp
B. Chïm héi tô trong mäi trêng hîp.
C. Chïm song song trong mäi trêng hîp
D. Mét chïm phøc t¹p v× cha biÕt gãc chiÕu.
E. NÕu chiÕu vu«ng gãc sÏ kh«ng cã chïm ph¶n x¹.
Chän c©u ®óng ®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh nhËn ®Þnh
trªn.

9.10. Khi cã mét chïm s¸ng song song chiÕu vµo g¬ng cÇu
lâm. Khi ®ã chïm ph¶n x¹ sÏ lµ:.....
A. Chïm ph©n kú trong mäi trêng hîp
27
B. Chïm héi tô trong mäi trêng hîp.
C. Chïm song song trong mäi trêng hîp
D. Mét chïm phøc t¹p v× cha biÕt gãc chiÕu.
E. NÕu chiÕu vu«ng gãc sÏ kh«ng cã chïm ph¶n x¹.
Chän c©u ®óng ®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh nhËn ®Þnh
trªn.

9.11. Khi cã mét chïm s¸ng song song chiÕu vµo g¬ng cÇu
låi. Khi ®ã chïm ph¶n x¹ sÏ lµ:
A. Chïm ph©n kú trong mäi trêng hîp
B. Chïm héi tô trong mäi trêng hîp.
C. Chïm song song trong mäi trêng hîp
D. Mét chïm phøc t¹p v× cha biÕt gãc chiÕu.
E. NÕu chiÕu vu«ng gãc sÏ kh«ng cã chïm ph¶n x¹.
Chän c©u ®óng ®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh nhËn ®Þnh
trªn.

9.12. §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng ¸p dông ®óng cho ®êng
truyÒn cña c¸c tia s¸ng tíi : .............
A. G¬ng cÇu låi vµ g¬ng cÇu lâm.
B. G¬ng cÇu lâm vµ g¬ng ph¼ng
C. G¬ng ph¼ng vµ g¬ng cÇu låi.
D. G¬ng ph¼ng vµ g¬ng cÇu låi.
E. G¬ng ph¼ng, g¬ng cÇu låi vµ g¬ng cÇu lâm.
Chän c©u ®óng nhÊt ®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh nhËn
®Þnh trªn.

9.13. ¶nh ¶o cña vËt t¹o bëi g¬ng cÇu lâm cã ®Æc ®iÓm:
A. Cïng chiÒu vµ b»ng vËt
B. Cïng chiÒu bÐ h¬n b»ng vËt
C. Cïng chiÒu vµ lín h¬n vËt
D. Cïng chiÒu, ®èi xøng víi vËt.
E. Ngîc chiÒu lín h¬n vËt.
Chän c©u ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

9.14. ¶nh cña vËt t¹o bëi g¬ng cÇu låi cã ®Æc ®iÓm:
A. Cïng chiÒu vµ b»ng vËt
B. Cïng chiÒu bÐ h¬n b»ng vËt
C. Cïng chiÒu vµ lín h¬n vËt
D. Cïng chiÒu, ®èi xøng víi vËt.
E. Ngîc chiÒu lín h¬n vËt.
28
Chän c©u ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

9.15. ¶nh cña vËt t¹o bëi g¬ng lâm cã ®Æc ®iÓm:
A. ¶nh ¶o cïng chiÒu vµ b»ng vËt
B. ¶nh ¶o cïng chiÒu bÐ h¬n b»ng vËt
C. ¶nh ¶o cïng chiÒu vµ lín h¬n vËt
D. ¶nh ¶o cïng chiÒu, ®èi xøng víi vËt.
E. ¶nh ¶o ngîc chiÒu lín h¬n vËt.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

9.16. M¾t ta nh×n thÊy vËt khi:


A. Khi cã ¸nh s¸ng ph¸t ra tõ vËt truyÒn ®i.
B. Khi cã ¸nh s¸ng ph¸t ra tõ vËt truyÒn ®Õn m¾t ta.
C. Khi m¾t ta híng vÒ phÝa vËt.
D. Khi vËt ph¸t ra ¸nh s¸ng thÝch hîp.
E. Khi vËt kh«ng bÞ che khuÊt.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c tr¶ lêi trªn trªn.

III. Híng dÉn vµ ®¸p ¸n

1.6. Ta biÕt nguån s¸ng lµ nh÷ng ph¸t ra ¸nh s¸ng. Do ®ã


c¸c vËt nh :
- Ngän nÕn ®ang ch¸y
- MÆt trêi vµ c¸c ng«i sao
1.7. M¾t ta chØ nh×n thÊy nh÷ng vËt khi cã ¸nh s¸ng
truyÒn vµo m¾t. Khi c¸c vËt ë trong tñ ®ãng kÝn do ®ã
kh«ng cã ¸nh s¸ng truyÒn tõ vËt ®Õn m¾t chóng ta v× thÕ
ta kh«ng thÓ nh×n thÊy.

1.8. Khi ®äc s¸ch ta thêng ngåi n¬i cã ¸nh s¸ng thÝch hîp
bëi:
Khi ®äc s¸ch n¬i cã ¸nh s¸ng qu¸ m¹nh th× ¸nh s¸ng
h¾t tõ s¸ch ®Õn m¾t nhiÒu lµm cho m¾t ta bÞ chãi g©y
c¶m gi¸c khã chÞu vµ lµm mái m¾t. Ngîc l¹i nÕu ngåi n¬i
¸nh s¸ng yÕu th× lîng ¸nh s¸ng h¾t tõ s¸ch vµo m¾t yÕu,
m¾t ta rÊt khã nhËn thÊy râ c¸c dßng ch÷ v× thÕ lµm cho
m¾t rÊt c¨ng th¼ng. NÕu ®äc trong nh÷ng t×nh tr¹ng nªu
trªn dÔ lµm háng m¾t.
29
1.9. Khi dïng ®Ìn pin hoÆc ®uèc s¸ng cã t¸c dông chiÕu
s¸ng c¸c vËt xung quanh. Khi ®ã c¸c vËt h¾t ¸nh s¸ng vµo
m¾t ta vµ ta ph©n biÖt ®îc lèi ®i dÔ dµng.

1.10. Mùc viÕt cã mµu ®en (hoÆc tèi ) kh«ng h¾t ¸nh s¸ng (
hoÆc Ýt h¾t) ¸nh s¸ng trë l¹i. M¾t ta ph©n biÖt ®îc ch÷
viÕt nhê ¸nh s¸ng ®îc h¾t tõ phÇn giÊy trèng ®Õn m¾t.
Nªn giÊy tr¾ng th× viÖc ph©n biÖt râ rµng h¬n giÊy n©u
sÉm.

1.11. ChÊt d¹ quang cã kh¶ n¨ng ph¸t ra ¸nh s¸ng, v× thÕ


ban ®ªm ta cã thÓ xem ®ång hå mét c¸ch dÔ dµng.

1.12. §êng nhùa mµu ®en kh«ng ph¸t vµ còng kh«ng h¾t l¹i
¸nh s¸ng. Mµu tr¾ng cã kh¶ n¨ng h¾t ¸nh s¸ng tèt khi cã
¸nh s¸ng chiÕu vµo. V× thÕ ®Ó ph©n biÖt luång ®êng mét
c¸ch dÔ dµng khi mäi ngêi tham gia giao th«ng ngêi ta s¬n
c¸c v¹ch mµu tr¾ng.

1.13. C¸c vËt ®ùng trong hò nót kÝn vÝ thÕ kh«ng cã ¸nh
s¸ng tõ ®ã ®Õn m¾t ta nªn ta kh«ng thÊy g×.

1.14. C¸c vËt chØ thÞ s¬n kh¸c mµu ®Ó dÔ ph©n biÖt.

1.15. Khi ¸nh s¸ng ph¸t ra tõ ®Ìn pin kh«ng truyÒn ®Õn
m¾t th× ta kh«ng thÓ nh×n thÊy vµ kh«ng ph©n biÖt ®îc
n¬i cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo hay kh«ng. §Ó ph©n biÖt mét
c¸ch dÔ dµng ta lÊy mét nÐn h¬ng ®èt t¹o khãi. Khi khãi
bay qua chç cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã sÏ s¸ng lªn vµ h¾t ¸nh
s¸ng ®Õn m¾t vµ chóng ta ph©n biÖt ®îc n¬i cã ¸nh s¸ng
chiÕu vµo.

C©u A B C D E C© A B C D E
u
1.16 x 1.2 x
0
1.17 x 1.2 x
1
1.18 x 1.2 x

30
2
1.19 x 1.2 x
3

2.5. Dïng c¸c cÆp cïm tõ thÝch hîp ®iÒn vµo:


VÝ du: a. (1) - c ; (2) - c ; (3) - d...

2.6. a - e ; b - d ; c - c

2.7. Khi chiÕu s¸ng, tia s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng do
vËy chæ låi lâm trªn têng sÏ kh«ng cïng n»m trªn ®êng
truyÒn cña tia s¸ng. Nh÷ng chæ låi s¸ng lªn, cßn chæ lâm sÏ
tèi. V× vËy ngêi thî cã c¬ së ®Ó s÷a ch÷a cho têng ®îc
ph¼ng h¬n.

2.9. Bíc 1: §Æt lÇn lît ba tÊm b×a A, B, C sao cho m¾t ta
nh×n thÊy bãng
®Ìn pin ch¸y s¸ng.
Bíc 2. Dïng thanh thÐp th¼ng luån qua c¸c lç A, B, C
( luån ®îc)
Bíc 3. Xª dÞch mét trong ba tÊm b×a, khi ®ã m¾t ta
kh«ng thÊy ®Ìn pin ch¸y s¸ng. Dïng thanh thÐp th¼ng
®Ó luån qua c¸c lç ( kh«ng luån ®îc )
KÕt luËn: trong kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng
th¼ng.

2.10. Ta thÊy ¶nh cña ngän nÕn lén ngîc.

C©u A B C D E C© A B C D E
u
2.11 x 2.1 x
5
2.12 x 2.1 x
6
2.13 x 2.1 x
7
2.14 x 2.1 x
8

31
3.5. ViÖc l¾p nhiÒu ®Ìn trong líp häc ®¶m b¶o tho¶ m·n 3
yªu cÇu:
- §ñ ®é s¸ng cÇn thiÕt.
- Häc sinh ngåi häc kh«ng bÞ lo¸ khi nh×n lªn b¶ng.
- Tr¸nh bãng ®en vµ bãng mê trªn trang giÊy do cña tay
hoÆc ngêi cã thÓ t¹o ra.

3.6. Xem bµi 2.5.

3.7. Ban ®ªm ®Ìn biÓn chiÕu s¸ng vµ truyÒn ¸nh s¸ng ®Õn
c¸c tµu thuyÒn trªn biÓn theo ®êng th¼ng. V× thÕ nã trë
thµnh cét mèc ®¸nh dÊu cho c¸c tµu thuyÒn hêng vµo bê
mét c¸ch nhanh nhÊt. MÆt kh¸c tr¸i ®Êt h×nh cÇu v× thÕ
nã ph¶i ®îc x©y dùng trªn cao ®Ó chiÕu xa nÕu kh«ng nã
dÔ khuÊt ( H×nh vÏ)

3.8. Ngän ®Ìn ph¸t ra mét chïm s¸ng vÒ mäi phÝa. Khi ta
®øng gÇn chóng ta ch¾n phÇn lín c¸c tia s¸ng, do vËy t¹o ra
mét c¸i bãng lín. Khi ta ®øng xa chØ ch¾n c¸c tia s¸ng
phÝa díi, cßn c¸c tia s¸ng phÝa trªn kh«ng bÞ ch¾n s¸ng. V×
thÕ bãng t¹o ra bÐ h¬n.

C©u A B C D E C© A B C D E
u
3.10 x 3.1 x
4
3.11 x 3.1 x
5
3.12 x 3.1 x
6
3.13 x 3.1 x
7.

4.5. 600
4.6. Khi quay g¬ng theo bÊt cø chiÒu nµo v× thÕ gãc tíi t¨ng
(hoÆc gi¶m) 100. Ta biÕt gãc ph¶n x¹ lu«n b»ng gãc tíi do
vËy tia ph¶n x¹ quay mét gãc 100.

32
4.7. Dùng ph©n gi¸c cña gãc SIR. Sau ®ã dùng g¬ng vu«ng
gãc víi ph©n gi¸c cña gãc SIR.
4.8. Dùa vµo ®Þnh luËt ph¶n x¹ vÏ c¸c S
tia ph¶n x¹ IJ nã võa lµ tia tíi ®èi víi G 2,
R
sau ®ã vÏ tia ph¶n x¹ JR. Tia ph¶n x¹ cuèi I
song song víi tia tíi SI.

N
4.9. a. Trªn tia SI ta lÊy mét ®iÓm M bÊt kú M
M’
Sau ®ã dùng ®iÓm M’ ®èi xøng v¬i M qua ph¸p
tuyÕn NI. Nèi I víi M’ ta ®îc tia ph¶n x¹.

I
S
N
b. Dùng mét gãc vu«ng SIR, sau ®ã dùng
ph©n gi¸c NI cña gãc SIR. TiÕp theo ta
dùng do¹n th¶ng vu«ng gãc víi NI ®ã I
R
chÝnh lµ vÞ trÝ cña g¬ng.

M * N
4.10. LÊy M’ ®èi xøng víi M qua g¬ng, sau ®ã
*
nèi M’N c¾t g¬ng t¹i I

4.11. NÕu tia ph¶n x¹ cã ph¬ng n»m ngang khi ®ã gãc SIR
cã hai gi¸ trÞ : 1500 vµ 300.
- Khi ta quay g¬ng cïng chiÒu kim ®ång hå mét gãc 15 0
nã sÏ øng víi trêng hîp thø nhÊt

33
- Khi quay g¬ng 750 ngîc chiÒu kim ®ång hå øng víi tr-
êng hîp hai.

4.12. Tia tíi SI t¹o víi mÆt g¬ng G1 600 th× tia ph¶n x¹ IK
còng t¹o víi mÆt g¬ng G1 mét gãc 600 . Do vËy ta thÊy tam
gi¸c IOK ®Òu v× thÕ tia IK hîp víi mÆt g¬ng G2 mét gãc 600
vµ khi ®ã tia KR t¹o víi mÆt g¬ng G2 mét gãc 600.

4.13. Sau hai lÇn ph¶n x¹ mµ tia s¸ng ®i th¼ng


S *
tíi nguån th× tia s¸ng v¹ch thµnh mét tam
gi¸c ®Òu. V× vËy gãc tíi c¸c g¬ng ®Òu b»ng 300.
Do ®ã c¸c gãc mµ chóng t¹o víi g¬ng b»ng 600. G1
G2
Tam gi¸c G1G2O lµ tam gi¸c ®Òu do vËy gãc b»ng 600

C©u A B C D E C© A B C D E
u
4.14 x x 4.1 x
8
4.15 x 4.1 x
9
4.16 x 4.2 x
0
4.17 x 4.2 x
1

5.5. Tõ S kÎ hai tia SI , SK ®Õn hai S*


mÐp g¬ng vµ dùng tia ph¶n x¹
cña chóng. KÐo dµi hai tia ph¶n
x¹ chóng gÆp nhau t¹i S’ lµ ¶nh cña
S qua g¬ng. Khi ®ã ta thÊy ®Ó m¾t S’ *
trong vïng giíi h¹n bëi hai tia ph¶n x¹ ta sÏ thÊy S’.

5.6. VÏ AA’ vu«ng gãc víi g¬ng sao cho AH = A’H


t¬ng tù BB’ vu«ng gãc víi g¬ng vµ BH’ = B’H’
vµ CK = C’K ta ®îc ¶nh cña tam gi¸c ABC.

34
5.7. Ta biÕt kho¶ng c¸ch tõ mét ®iÓm cña vËt ®Õn g¬ng
ph¼ng bao giê còng b»ng kho¶ng c¸ch tõ ¶nh cña ®iÓm ®ã
®Õn g¬ng ( hay nãi c¸ch kh¸c lµ ¶nh bao giê còng ®èi xøng
víi vËt qua g¬ng). Khi soi g¬ng, phÝa “tríc” cña chóng ta
gÇn g¬ng h¬n phÝa “lng” vµ ¶nh cña phÝa “tríc” còng gÇn
g¬ng h¬n ¶nh cña phÝa “lng”. Nh vËy ¶nh cña chóng ta
thùc chÊt lµ “ lén ngîc” ch¼ng kh¸c g× ¶nh cña Th¸p rïa Hå
g¬m. B¹n cã thÓ kiÓm chøng bµng c¸ch ®a trang s¸ch lªn
phÝa tríc g¬ng hoÆc ®a tay tr¸i ra tríc g¬ng th× ®iÒu nãi
trªn c¸ng nhËn thÊy râ h¬n.

5.8. Nguån s¸ng S vµ c¸c ¶nh S1, S2 hîp víi nhau


thµnh tam gi¸c vu«ng víi c¹nh huyÒn lµ S 1S2 S *

*S2
Tõ ®ã ta thÊy SS1 vu«ng gãc víi SS2. Do ®ã  = 900

S1
*
5.9. Ph¬ng th¼ng ®øng.

5.10. Khi mét vËt ®øng tríc hai g¬ng ®Æt song song víi
nhau sÏ cho v« sè ¶nh cña AB. NÕu tÝnh ¶nh thø nhÊt cña AB
qua hai g¬ng ta cã:
- ¶nh A1B1 qua G1 ®èi xøng víi AB qua g¬ng vµ c¸c g¬ng
mét kho¶ng 0,4m
- T¬ng tù ta cã ¶nh A2B2 còng ®èi xøng víi vËt qua G 2
c¸ch g¬ng 0,6m.
Nh vËy hai ¶nh trªn c¸ch nhau 2m.
5.11.Nguån s¸ng S vµ c¸c ¶nh S1, S2 hîp víi nhau
thµnh tam gi¸c vu«ng víi c¹nh huyÒn lµ S 1S2 S*
*S2
Do ®ã ta dÔ thÊy S1S2 b»ng 10cm
S1 *
C©u A B C D E C© A B C D E
u
5.12 x 5.1 x
6
5.13 x 5.1 x
7

35
5.14 x 5.1 x
8
5.15 x 5.1 x
9

7.5. (1) - a; (2) - h; (3) - c; (4)- d; (5) - e ; (6)- g.


7.6. V× vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi lín h¬n vïng nh×n
thÊy cña g¬ng ph¼ng.

7.7. Dùa vµo ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng ta


vÏ c¸c tia ph¶n x¹ øng víi c¸c tia tíi víi S*
viÖc x¸c ®Þnh c¸c ph¸p tuyÕn lµ c¸c ®êng
* S’
trïng víi b¸n kÝnh cña mÆt cÇu t¹i ®iÓm tíi.

7.8. LÊy mét ®iÓm S” ®èi xøng víi S*


S qua xx’, sau ®ãnèi S” víi S’
* S’
C¾t trôc xx’ ë ®©u ®ã lµ ®Ønh g¬ng.
O C
Nèi S víi mét ®iÓm I bÊt kú trªn
g¬ng, sau ®ã nèi S’ víi I vµ dùng ®êng S’’ *
ph©n gi¸c cña gãc SIR kÐo dµi c¾t xx’ ë ®©u ®ã lµ t©m g-
¬ng.

7.9. Dùa vµo ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng


Ta vÏ c¸c tia ph¶n x¹ øng víi c¸c tia A
tíi víi viÖc x¸c ®Þnh c¸c ph¸p tuyÕn
lµ c¸c ®êng trïng víi b¸n kÝnh cña B
mÆt cÇu t¹i ®iÓm tíi.

7.10. LÊy ®iÓm A” ®èi xøng víi A qua ®êng th¼ng BB’ sau
®è nèi A” víi A’ c¾t trôc BB’ ë ®©u ®ã lµ t©m g¬ng. Tõ A
nèi víi mét ®iÓm I bÊt kú trªn g¬ng vµ n«Ý I víi A’ ta cã gãc
AIR. TiÕp theo ta dùng ®êng ph©n gi¸c cña AIR vµ kÐo dµi
c¾t BB’ t¹i C. §ã lµ t©m g¬ng.
R

36
I
A
A’
B O B’ C

A”

7.11.Kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc v× S’ kh«ng ph¶i lµ ¶nh cña S


qua g¬ng.

C©u A B C D E C© A B C D E
u
7.12 x 7.1 x
6
7.13 x 7.1 x
7
7.14 x 7.1 x
8
7.15 x 7.1 x
9

8.4. (1) - a; (2) - h ; (3) - b ; (4)- d; (5)- g.

8.5. a. Tia ph¶n x¹ trïng tia tíi ( ph¶n x¹ ngîc).


b. §iÓm C lµ t©m g¬ng.

8.6. C¸c tia ph¶n x¹ t¹o thµnh chïm song song víi ®êng t¼ng
FO.
8.7. ChiÕu lÇn lît c¸c tia SO vµ tia SI c¸c tia ph¶n x¹ cña c¸c
tia tíi nµy gÆp nhau t¹o thµnh ¶nh cña S.

*
S*
* * *
C F O

8.8. VÏ lÇn lît c¸c tia song song víi trôc chÝnh. Tia qua ®Ønh
g¬ng
tõ ®ã vÏ c¸c tia ph¶n x¹ ta sÏ cã ¶nh A’B’.

37
B
A’ * * *
C A F O

B’

8.9. VÏ t¬ng tù 8.8.

8.10. LÊy mét ®iÓm S” ®èi xøng víi S’ qua trôc, nèi S víi S”
c¾t trôc CO ë ®©u th× ®ã chÝnh lµ ®Ønh g¬ng. TiÕp
®Õn vÏ mét tia bÊt kú c¾t g¬ng cÇu t¹i ®iÓm I, nèi I víi S’ ta
cã gãc SIS’sau ®ã dùng ®êng ph©n gi¸c cña gãc trªn kÐo
dµi c¾t trôc t¹i t©m C.
S *
*

C O
*S’

C©u A B C D E C© A B C D E
u
8.11 x 8.1 x
5
8.12 x 8.1 x
6
8.13 x 8.1 x
7
8.14 x 8.1 x
8

9.1. a. (1) - ®êng th¼ng


b. (2) - ®êng kh«ng th¼ng.
c. (3) - ¸nh s¸ng ; (4) - truyÒn tíi

9.2. 1200.

9.3. TiÕn hµnh vÏ ¶nh A’, B’ cña hai ®iÓm A vµ B sau ®ã nèi
A’B’ ta cã ¶nh cña AB qua g¬ng ph¼ng.
Vïng nh×n thÊy ®îc giíi h¹n bëi hai tiaph¶n x¹ IR vµ KR’

38
R
B
R’

I K
A’

B’
9.4. V× mÆt trêi ë rÊt xa do ®ã c¸c tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ
mÆt trêi tíi g¬ng coi nh c¸c tia song song. Khi ph¶n x¹ trªn
g¬ng sÏ cho chïm ph¶n x¹ tËp trung t¹i mét ®iÓm.

9.5. §Ó x¸c ®inh vïng nh×n thÊy ta vÏ c¸c tia ph¶n I


x¹ cña c¸c tia tíi xuÊt ph¸t tõ S ®Õn
*S
c¸c mÐp cña g¬ng I, K C
Vïng nh×n thÊy lµ vïng giíi h¹n bëi
Tia ph¶n x¹ IR vµ kR’ K

R’
9.6. a. (1) - g¬ng ph¼ng ( hoÆc g¬ng cÇu låi) ; (2) - høng
®îc
b. (3) - G¬ng ph¼ng ; (4) - b»ng vËt
(3) - G¬ng cÇu låi ; (4) - bÐ h¬n vËt
(3) - Gpng cÇu lâm ; (4) lín h¬n v©t.

9.7. (1) - lín h¬n ; (2) - ph¼ng


(1) - lín h¬n ; (2) - c©u låi

9.8. Cã v« sè ¶nh vµ chóng kh«ng b»ng nhau.

C©u A B C D E C© A B C D E
u
9.9 x 9.1 x
3

39
9.10 x 9.1 x
4
9.11 x 9.1 x
5
9.12 x 9.1 x
6

Ch¬ng II . ¢m häc

10. Nguån ©m

Ch¬ng 2. ¢m häc

Bµi 10. Nguån ©m


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- C¸c vËt ph¸t ra ©m gäi lµ nguån ©m.
- C¸c nguån ©m ®Òu dao ®éng.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
10.1. D. Dao ®éng.
10.2. D. khi lµm cho vËt dao ®éng.
10.3. Khi gÉy ®µn ghi ta: D©y ®µn dao ®éng.
Khi thæi s¸o : cét kh«ng khÝ trong èng s¸o dao ®éng.
10.4. D©y cao su dao ®éng.
10.5. a. èng nghiÖm vµ níc trong èng nghiÖm dao ®éng.
b. Cét kh«ng khÝ trong èng nghiÖm dao ®éng.

2. Bµi tËp n©ng cao.


10.6. Khi ®i qua c©y th«ng ta nghe tiÕng vi vu. Khi ®ã l¸
th«ng hay gã ph¸t ra tiÕng kªu?

10.7. Khi dïng tay miÕt vµo tê giÊy ta nghe tiÕng rÝt. Khi ®ã
vËt nµo ph¸t ra tiÕng kªu.

40
10.8.T¹i sao khi gâ th×a vµo thµnh cèc thuû tinh ta nghe ®îc
©m thanh?

10.9.Khi ngêi ta th¶ S¸o diÒu chóng ta nghe tiÕng s¸o vi vu


trong kh«ng gian . VËy vËt nµo dao ®éng ®Ó ph¸t ra
©m thanh.

10.10. Khi ngêi ta g·y ®µn bÇu th× d©y ®µn hay bÇu
®µn ph¸t ph¸t ra ©m thanh?

10.11. Khi ®i qua mét ®êng d©y ®iÖn ta nghe tiÕng ï ï.


§ã cã ph¶i lµ ©m ph¸t ra do dßng ®iÖn ch¹y trong d©y
dao ®éng ph¸t ra kh«ng?

2. Bµi tËp tr¾c nghiÖm


10.12. Khi dïng dïi gç gâ vµo mâ. Khi ®ã:
A. Dïi gç ph¸t ra tiÕng kªu.
B. Mâ ph¸t ra tiÕng kªu.
C. Mâ cïng dïi ph¸t ra tiÕng kªu.
D. Cét kh«ng khÝ trong mâ ph¸t ra tiÕng kªu.
Chän c©u ®óng trong c¸c tr¶ lêi trªn.

10.13. Khi rãt níc vµo cèc thuû tinh: Khi ®ã:
A. Cèc thuû tinh ph¸t ra tiÕng kªu.
B. Níc trong cèc ph¸t ra tiÕng kªu
C. Cét kh«ng khÝ trong cèc ph¸t ra tiÕng kªu.
D. Níc cïng cè ph¸t ra tiÕng kªu.
E. Dßng níc ph¸t ra tiÕng kªu.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

10.14. Khi cã giã thæi qua rÆng c©y, tai ta nghe tiÕng lµo
xµo. ¢m ®ã do:
A. Ngän c©y ph¸t ra.
B. Lµ c©y ph¸t ra.
C. Luång giã ph¸t ra.
D. Luång giã cïng l¸ c©y ph¸t ra.
E. Th©n c©y ph¸t ra.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt.

1.15. Khi ta thæi tï vµ, khi ®ã:


41
A. MiÖng cuØa tï vµ ph¸t ra tiÕng kªu.
B. Th©n cña tï vµ ph¸t ra tiÕng kªu.
C. Cét kh«ng khÝ trong tï vµ ph¸t ra tiÕng kªu
D. Kh«ng khÝ xung quanh tï vµ ph¸t ra tiÕng kªu
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

10.16. Nh÷ng nh¹c cô ph¸t ra ©m nhê cét kh«ng khÝ dao


®éng:
A. §µn bÇu
B. S¸o.
C. KhÌn.
D. Tï vµ.
E. A, B vµ C
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt.

10.17. Khi ta thæi cßi, khi ®ã vËt ph¸t ra tiÕng kªu lµ:
A. MiÖng cßi n¬i ta thæi.
B. H¹t bi trong cßi.
C. Lç tho¸t h¬i cña cßi.
D. Luång khÝ ta thæi.
E. Cßi vµ luång khÝ ta thæi.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt.

10.18. Khi ngêi ta huýt s¸o, khi ®ã:


A. MiÖng ngßi ®ã ph¸t ra ©m thanh.
B. Lìi ngêi ®ã ph¸t ra ©m thanh.
C. Luång khÝ ta thæi ph¸t ra ©m thanh.
D. MiÖng vµ luång khÝ ph¸t ra ©m thanh.
E. Thanh qu¶n cña ngêi ®ã ph¸t ra ©m thanh.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt.

Bµi 11. §é cao cña ©m


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- TÇn sè lµ sè dao ®éng trong mét gi©y. §¬n vÞ cña
tÇn sè lµ 1/s gäi lµ hÐc (Hz).
- ¢m ph¸t ra cµng cao ( cµng bæng) khi tÇn sè dao
®éng cµng lín.
- ¢m ph¸t ra cµng thÊp ( cµng trÇm) khi tÇn sè dao
®éng cµng bÐ.

42
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
11.1. D. Khi tÇn sè dao ®éng lín.
11.2. Sè dao ®éng trong mét gi©y gäi lµ (tÇn sè). §¬n vÞ
®o tÇn sè lµ (hÐc) (Hz).
Ta b×nh thêng nghe ®îc nh÷ng ©m cã tÇn sè tõ ( 20Hz)
®Õn (20 000 Hz).
¢m cµng bæng th× tÇn sè dao ®éng cµng (lín)
¢m cµng trÇm th× tÇn sè dao ®éng cµng (nhá).
11.3. - TÇn sè dao ®éng cña ©m cao lín h¬n tÇn sè dao
®éng cña ©m thÊp.
- TÇn sè cña ©m “®å” nhá h¬n tÇn sè cña ©m “ rª”.
- TÇn sè cña ©m “®å” nhá h¬n tÇn sè cña ©m “ ®è”.
11.14. a. Con muçi vç c¸nh nhiÒu h¬n con ong ®Êt.
b. TÇn sè dao ®éng cña c¸nh chimnhá h¬n 20 Hz nªn
kh«ng nghe ®îc ©m do c¸nh chim t¹o ra.
11.5.
1. C¸ch t¹o ra nèt Gâ vµo thµnh c¸c Thæi m¹nh vµo c¸c
nh¹c chai (tõ chai 1 miÖng chai tõ 1
®Õn chai sè 7) ®Õn 7
2. Tªn nguån ©m Nguån ©m lµ: Chai Nguån ©m lµ: Cét
(bé phËn ph¸t ra vµ níc trong chai kh«ng khÝ trong
©m) chai.
3. NhËn xÐt vÒ Khèi lîng cña Khèi lîng cña
khèi lîng cña nguån ©m t¨ng nguån ©m gi¶m
nguån ©m dÇn dÇn
4. L¾ng nghe vµ §é cao c¸c ©m ®é cao cña ©m
ghi nhËn vÒ ®é ph¸t ra gi¶m dÇn ph¸t ra t¨ng dÇn
cao c¸c ©m
5. rót ra mèi liªn Trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nh nhau, khèi
hÖ g÷a khèi lîng lîng cña nguån ©m cµng ( nhá, hoÆc
cña nguån ©m vµ lín) th× ©m ph¸t ra cµng 9 cao, hoÆc
®é cao cña ©m trÇm).
ph¸t ra

2. Bµi tËp n©ng cao


11.6. Dïng c¸c tõ thÝch hîp ®Ó ®iÒn khuyÕta. hoµn
TrÇmchØnh
; b. c¸c
c©u sau: Bæng
a. VËt ph¸t ra ©m thanh .(1)....... khi vËt daoc.®éng
Cao ;
d.ThÊp
43 e. TÇn sè cao
f. TÇn sè thÊp
g. Kh¸c nhau
víi tÇn sè (2).........
b. Khi vËt dao ®éng víi (3)........ th× ©m
ph¸t ra(4).......
c. TÇn sè dao ®éng.(5)...... th× ©m ph¸t ra(6)......

11. 7. Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh sau:


a. VËt dao ®éng cµng m¹nh ©m ph¸t ra cµng cao.
b. VËt dao ®éng cµng nhanh ©m ph¸t ra cµng cao.
c. VËt dao ®éng yÕu ph¸t ra ©m trÇm.
d. VËt dao ®éng chËm ph¸t ra ©m trÇm.
e. Khi tÇn sè thay ®æi th× ©m ph¸t ra thay ®æi.

11.8. Chän c©u sai trong c¸c c©u sau:


a. Khi gâ trèng nhanh ©m ph¸t ra cµng cao
b. Khi gâ trèng chËm, ©m ph¸t ra trÇm.
c. ¢m cao hay thÊp kh«ng phô thuéc vµo c¸ch gâ nhanh
hay chËm.
d. Khi gâ trèng m¹nh th× ©m ph¸t ra cµng cao, vµ khi
gâ nhÑ ph¸t ra ©m trÇm.

11.9.Chän c©u sai trong c¸c c©u sau:


a. Khi ngêi ta nãi nhanh ph¸t ra ©m cao.
b. Khi nãi chËm ph¸t ra ©m trÇm.
c. Khi nãi nhá ph¸t ra ©m trÇm.
d. Khi nãi to ph¸t ra ©m cao.

11.10. Chän c©u ®óng trong c¸c c©u sau:


a. Khi giã thæi m¹nh qua cµnh c©y th«ng th× ph¸t ra
©m cao.
b. Khi giã thæi nhÑ qua cµnh c©y th«ng th× ph¸t ra
©m trÇm.
c. Cµnh c©y th«ng ph¸t ra ©m cao hay trÇm kh«ng
phô thuéc vµo tèc ®é cña giã ( m¹nh hay yÕu).

11.11. T¹i sao khi cã giã nhÑ mÆt hå gîn sãng l¨n t¨n
( dao ®éng) ta l¹i kh«ng nghe thÊy tiÕng?

11.12. T¹i sao khi b¬m lèp xe «t« ngêi thî l¹i lÊy bóa
hoÆc thanh s¾t gâ vµo lèp. Gi¶i thÝch?.

44
11.13. Khi ta vç tay: NÕu hai bµn tay khum sÏ ph¸t ra
©m trÇm cßn nÕu xoÌ tay ph¸t ra ©m cao h¬n t¹i sao?

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm


11.14. Khi mÆt hå gîn sãng l¨n t¨n, nhng tai ta kh«ng
nghe ©m ph¸t ra vi:
A. MÆt níc kh«ng thÓ ph¸t ra ©m thanh.
B. MÆt níc kh«ng ph¶i lµ nguån ©m.
C. TÇn sè dao ®éng cña mÆt níc bÐ.
D. Sãng kh«ng ph¶i lµ nguån ©m.
E. TÇn sè dao ®éng nhá h¬n 20Hz.
Chän c©u ®óng nh©t trong c¸c c©u tr¶ lêi trªn.

11.15. TiÕng chu«ng nghe bæng h¬n tiÕng trèng v×:


A. MÆt trèng lµm b»ng da, tang trèng lµm b»ng gç.
B. Chu«ng lµm b»ng ®ång vµ cã h×nh d¸ng thon.
C. MÆt trèng dao ®éng víi tÇn sè cao h¬n chu«ng.
D. Chu«ng dao ®éng víi tÇn sè cao h¬n trèng.
E. Trèng ®îc bÞt kÝn, chu«ng th× hë mét phÝa.
Chän c©u ®óng nh©t trong c¸c c©u tr¶ lêi trªn.

11.16. KÐo lÖch mét con l¾c d©y vµ bu«ng nhÑ cho dao
®éng. Khi ®ã ta kh«ng nghe thÊy ©m ph¸t ra v×:
A. Con l¾c kh«ng ph¶i lµ nguån ©m.
B. Con l¾c dao ®éng qu¸ nhÑ.
C. ChiÒu dµi con l¾c dao ®éng ng¾n.
D. Con l¾c dao ®éng víi tÇn sè bÐ.
E. Con l¾c dao ®éng víi tÇn sè qu¸ cao.
Chän c©u ®óng nh©t trong c¸c c©u tr¶ lêi trªn.

11.17. Khi gÉy ®µn ghi ta, trªn cïng mét d©y nÕu ta
bÊm vµo c¸c phÝm kh¸c nhau th× ©m ph¸t ra kh¸c
nhau v×:
A. ChiÒu dµi cña d©y thay ®æi lµm tÇn sè dao ®éng
thay ®æi.
B. ChiÒu dµi cña d©y kh«ng thay ®æi nhng do gÉy
nhanh.
C. ChiÒu dµi cña d©y kh«ng thay ®æi nhng do gÉy
chËm.
D. ChiÒu dµi cña d©y dao ®éng thay ®æi vµ do gÉy
nhanh.
45
E. ChiÒu dµi cña d©y dao ®éng kh«ng ®æi nhng do
gÉy kh¸c nhau.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

11.18. TiÕng nãi cña ngêi kh¸c nhau lµ do:


A. TÇn sè mÊp m¸y cña miÖng kh¸c nhau.
B. TÇn sè dao ®éng cña thanh qu¶n kh¸c nhau.
C. TÇn sè dao ®éng cña thanh qu¶n vµ vßm häng kh¸c
nhau.
D. Cã ngêi nãi nhanh, ngêi nãi chËm kh¸c nhau.
E. Khèi lîng cña mçi ngêi lµ kh¸c nhau.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

11.19. Khi gâ vµo cïng mét vÞ trÝ cña mÆt trång, nÕu:
A. Gâ nhanh th× ©m ph¸t ra cao ( bæng).
B. Gâ chËm ©m ph¸t ra trÇm.
C. Gâ nhanh hay chËm ©m ph¸t ra vÉn cïng tÇn sè.
D. Gâ m¹nh ©m ph¸t ra cao ( bæng).
E. Gâ nhÑ ©m ph¸t ra trÇm.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

11.20. Khi ®i xe ®¹p, ta bãp phanh khi ®ã ta nghe tiÕng


rÝt lµ do:
A. B¸nh xe ®¹p quay nhanh qu¸.
B. M¸ phanh c¶n trë sù quay cña b¸nh xe.
C. M¸ phanh cïng víi b¸nh xe dao ®éng.
D. B¸nh xe quay chËm dÇn.
E. Khi phanh xe ®¹p rung ®éng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

12.§é to cña ©m
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- Biªn ®é dao ®éng cµng lín ©m ph¸t ra cµng to.
- §é to cña ©m ®îc ®o b»ng ®¬n vÞ ®ªxiben (db)

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
12.1. C©u B.
46
12. 2. §¬n vÞ ®o ®é to cña ©m lµ ®ªxiben (dB).
Dao ®éng cµng m¹nh th× ©m ph¸t ra cµng to.
Dao ®éng cµng yÕu th× ©m ph¸t ra cµng nhá.
12.3. H¶i ch¬i ®µn ghi ta:
a. b¹n Êy ®· thay ®æi ®é to cña ©m b»ng c¸ch gÉy m¹nh
d©y ®µn.
b. Dao ®éng cña d©y ®µn m¹nh khi b¹n Êy g¶y m¹nh vµ
yÕu khi gÉy nhÑ.
c. Dao ®éng cña d©y dµn nhanh khi ch¬i nèt caovµ chËm
khi ch¬i nèt thÊp.
12.4. Khi thæi m¹nh, ta lµm cho l¸ chuèi cña kÌn dao ®éng
m¹nh vµ kÌn kªu to.
12.5. Khi thæi s¸o khi thæi m¹nh th× ©m ph¸t ra cµng to.

2. bµi tËp n©ng cao


12.6. Chän c©u ®óng trong c¸c c©u sau:
a. Khi gâ vµo cïng mét vÞ trÝ cña mÆt trång, nÕu gâ
nhanh th× ©m ph¸t ra to.
b. Khi vËt dao ®éng nhanh ph¸t ra ©m to.
c. Khi vËt dao ®éng chËm ph¸t ra ©m bÐ.
d. §Ó ph©n biÖt ®îc ©m to hay ©m bÐ ta ph¶i c¨n cø
vµo biªn ®é dao ®éng cña ©m.

12.7.Chän c©u ®óng trong c¸c c©u sau:


a. Khi giã thæi m¹nh qua cµnh c©y th«ng th× ph¸t ra
©m to.
b. Khi giã thæi nhÑ qua cµnh c©y th«ng th× ph¸t ra
©m bÐ.
c. Cµnh c©y th«ng ph¸t ra ©m to hay bÐ phô thuéc
vµo tèc ®é cña giã ( m¹nh hay yÕu).

12.8.Khi c¸c diÔn viªn biÓu diÔn ca nh¹c tríc c«ng chóng t¹i
sao ngêi ta ph¶i dïng m¸y t¨ng ©m? Nªu c«ng dông cña
nã?

12.9.X¸c ®Þnh c©u sai trong c¸c c©u sau:


a. Khi gâ kÎng: gâ m¹nh kÎng kªu to, gâ yÕu kÎng kªu
nhá.
b. ¢m ph¸t ra trÇm hay bæng do vËt dao ®éng m¹nh
hay yÕu.
c. ¢m ph¸t ra to do cã tÇn sè lín
47
d. ¢m ph¸t ra lín hay bÐ do vËt dao ®éng m¹nh hay
yÕu.

12.10. Mét ngêi kh¼ng ®Þnh: khi ¤ng ta nghe tiÕng s¸o
diÒu «ng cã thÓ biÕt ®îc giã m¹nh hay yÕu. B»ng
nh÷ng kiÕn thøc vËt lý h·y gi¶i thÝch vµ cho biÕt lêi
kh¼ng ®Þnh trªn ®óng hay sai?

12.11. B»ng kiÕn thøc vËt lý h·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷:
“ Thïng rçng kªu to”

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm.


12.12. Mét con l¾c d©y dao ®éng, nhng ta kh«ng nghe
©m ph¸t ra v×:
A. Con l¾c kh«ng ph¶i lµ nguån ©m.
B. Con l¾c ph¸t ra ©m qu¸ nhá.
C. Con l¾c kh«ng cã ©m ph¸t ra.
D. Biªn ®é dao ®éng cña con l¾c bÐ.
E. TÇn sè dao ®éng cña con l¾c nhá h¬n 20Hz.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

12.13. ë xa kh«ng nghe rç tiÕng ngêi nãi cßn tiÕng loa


phãng thanh th× nghe rÊt râ v×:
A. TÇn sè ©m thanh cña loa ph¸t ra lín h¬n.
B. ¢m thanh cña loa ph¸t ra ro h¬n.
C. ¢m cña loa ph¸t ra trÇm h¬n.
D. TÇn sè ©m cña ngêi kh¸c tÇn sè ©m cña loa.
E. TÇn sè ©m cña ngêi cao h¬n tÇn sè ©m cña loa.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

12.14. Khi mét nghÖ sü thæi s¸o, muèn ©m thanh ph¸t


ra lín khi ®ã:
A. Ngêi nghÖ sü ph¶i thæi m¹nh.
B. Ngêi nghÖ sü ph¶i thæi nhÑ vµ ®Òu.
C. Tay ngêi nghÖ sü bÊm c¸c nèt ph¶i ®Òu.
D. Tay ph¶i bÊm ®ãng tÊt c¶ c¸c nèt trªn s¸o.
E. Ngêi nghÖ sü sö dông sao cã th©n dµi.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

12.15. Khi gâ trèng, ®Ó cã ©m lín ph¸t ra khi ®ã ta


ph¶i:
48
A. Gâ nhanh vµo mÆt trèng.
B. Gâ chËm r·i vµ ®Òu vµo trèng.
C. Gâ m¹nh vµo mÆt trèng.
D. Chän dïi trèng ch¾c, khoÎ.
E. Gâ nhanh vµ ®Òu.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

12.16. Khi gâ gièng nhau vµo mÆt cña hai trèng kh¸c
nhau, khi ®ã:
A. Trèng nhá ©m ph¸t ra to.
B. Trèng lín ©m ph¸t ra to.
C. Trèng lín ©m ph¸t ra cao h¬n trèng nhá.
D. Trèng nhá ph¸t ra ©m trÇm vµ nhá.
E. ¢m ph¸t ra to hay nhá kh«ng phô thuéc vµo trèng
nhá hay to.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

12.17. Khi th¶ s¸o diÒu ta biÕt:


A. ¢m ph¸t ra to khi cã giã to.
B. ¢m ph¸t ra to khi cã giã võa ph¶i.
C. ¢m ph¸t ra to khi cã giã nhá.
D. Giã to hay nhá kh«ng ¶nh hëng sù ph¸t ©m.
E. C¸nh diÒu to s¸o ph¸t ra ©m to.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

13. M«i trêng truyÒn ©m


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ChÊt r¾n, chÊt láng vµ chÊt khÝ lµ nh÷ng m«i trêng cã
thÓ truyÒn ®îc ©m.
- Ch©n kh«ng kh«ng thÓ truyÒn ©m.
- Nãi chung vËn tèc truyÒn ©m trong chÊt r¾n lín h¬n
trong chÊt láng, trong chÊt khÝ.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
13.1. A. Kho¶ng ch©n kh«ng.
13.2. TiÕng ®éng cña ch©n ngêi ®i ®îc truyÒn qua ®Êt vµ
níc c¸ nhËn thÊy vµ bá ®i.

49
13.3. Ta biÕt ¸nh s¸ng truyÒn trong kh«ng khÝ nhanh h¬n
©m thanh: VËn tèc cña ¸nh s¸ng truyÒn trong k«ng khÝ lµ
300000000 m/s trong khi ®ã ©m thnh chØ truyÒn víi vËn
tèc 340m/s. V× thÕ thêi gian ¸nh s¸ng truyÒn Ýt h¬n thêi
gian ©m truyÒn, m¾t ta thÊy chíp snga tríc ©mthanh lµ lÏ
®¬ng nhiªn.
13.4. Kho¶ng 1km ( 340 m/s . 3s = 1020m).
13.5. ¢m ®îc truyÒn tõ b¹n nµy qua b¹n kia theo m«i trêng
khÝ vµ r¾n.

2. Bµi tËp n©ng cao

13.6. Chän c¸c c©u ®óng trong c¸c c©u sau:


a. ¸nh s¸ng vµ ©m cã thÓ truyÒn ®îc trong c¸c m«i trêng.
b. ¸nh s¸ng vµ ©m cã thÓ truyÒn ®îc trong c¸c m«i trêng
trong suèt.
c. ¢m cã thÓ truyÒn ®i trong c¸c m«i trêng nh: chÊt láng,
chÊt r¾n vµ c¸c m«i trêng trong suèt kh¸c.
d. ¢m cã thÓ truyÒn trong c¸c chÊt láng, r¾n vµ chÊt khÝ .

13.7. T¹i sao khi xem phim nÕu ®øng xa mµn ¶nh ta thêng
thÊy miÖng c¸c diÔn viªn mÊp m¸y sau ®ã míi nghe tiÕng.

13.8. T¹i sao khi gâ vµo ®Çu cña mét èng kim lo¹i dµi th×
ngêi ë ®Çu kia nghe thÊy hai tiÕng t¸ch rêi nhau?

13.9. Trong thêi kú chiÕn tranh chèng Mü, ®Ó ph¸t hiÖn xe


t¨ng ®Þch tõ xa c¸c chiÕn sü ta thêng ¸p tai vµo mÆt ®Êt.
T¹i sao?

13.10. Mét ngêi nh×n thÊy mét ngêi gâ trèng, sau 2s míi
nghe ®îc tiÕng trèng. Hái ngêi ®ã ®øng c¸ch chç ®¸nh
trèng bao xa? Cho biÕt vËn tèc truyÒn ©m trong kh«ng khÝ
lµ 340m/s.

13.11. Mét ngêi ®øng c¹nh èng kim lo¹i. khi gâ vµo ®Çu kia
cña èng, ngêi ®ã nghe nghe hai ©m c¸ch nhau 0,5s. TÝnh
chiÒu dµi cña èng kim lo¹i nÕu biÕt vËn tèc ©m truyÒn
trong kh«ng khÝ vµ trong kim lo¹i lÇn lît lµ 340m/s vµ
610m/s.

50
3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm
13.12. Chän c©u sai trong c¸c nhËn ®Þnh sau:
A. C¸c chÊt r¾n, láng vµ khÝ ®Òu truyÒn ®îc ©m thanh.
B. C¸c chÊt r¾n, láng khÝ vµ ch©n kh«ng ®Òu truyÒn ®-
îc ©m thanh.
C. ChÊt r¾n truyÒn ©m tèt h¬n chÊt láng vµ chÊt khÝ.
D. ChÊt láng truyÒn ©m kÐm h¬n chÊt r¾n nhng tèt h¬n
chÊt khÝ.
E. ChÊt khÝ truyÒn ©m kÐm h¬n chÊt láng vµ chÊt r¾n.

13.13. Ban ®ªm ta nghe râ ©m thanh v×:


A. Ban ®ªm kh«ng khÝ truyÒn ©m tèt h¬n ban ngµy.
B. Ban ®ªm kh«ng khÝ lo¶ng h¬n ban ngµy.
C. Ban ®ªm ©m thanh thêng ph¸t ra to.
D. Ban ®ªm tÇn sè cña ©m thanh lín h¬n.
E. Do ban ®ªm kh«ng cã ¸nh s¸ng mÆt trêi.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

13.14. Khi gâ vµo mét ®Çu èng kim lo¹i dµi, ngêi ®øng phÝa
®Çu kia èng nghe ®îc 2 ©m ph¸t ra v×:
A. èng kim lo¹i lu«n ph¸t ra hai ©m kh¸c nhau vµ
truyÒn ®Õn tai ta.
B. ¢m ®Çu ®îc kim lo¹i truyÒn ®i, ©m sau truyÒn
trong kh«ng khÝ.
C. ¢m ®Çu do kim lo¹i ph¸t ra, ©m sau do kh«ng khÝ
ph¸t ra.
D. ¢m ®Çu do kim lo¹i ph¸t ra, ©m sau do väng l¹i.
E. ¢m cã tÇn sè cao truyÒn tríc, ©m trÇm truyÒn sau.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

13.15. ë trªn c¸c nói cao, khi gäi nhau khã nghe h¬n ë ch©n
nói v×:
A. Kh«ng khÝ ë trªn cao l¹nh, nªn truyÒn ©m kÐm h¬n.
B. ë trªn cao n¾ng h¬n nªn ©m thanh truyÒn ®i kÐm
h¬n.
C. Kh«ng khÝa ë trªn cao lo¶ng h¬n, nªn truyÒn ©m
kÐm h¬n.
D. ë trªn cao giã c¶n trë viÖc truyÒn ©m.
E. Kh«ng khÝ lo¶ng nªn cã sù hÊp thô bít ©m thanh.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

51
13.16. Mét ngêi nh×n thÊy m¸y bay ph¶n lùc bay, vµi d©y
sau míi nghe tiÕng m¸y bay v×:
A. M¸y bay bay kh¸ cao ©m thanh truyÒn ®i khã.
B. M¸y bay bay cao kh«ng khÝ hÊp thô bít ©m thanh.
C. Trªn cao cã nhiÒu giã nªn c¶n trë viÖc truyÒn ©m.
D. VËn tèc cña m¸y bay lín h¬n vËn tèc truyÒn cña ©m.
E. M¸y bay thêng ®îc t¨ng tèc, cßn ©m thanh th×
kh«ng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

13.17. Khi ë xa, ta nh×n thÊy mét ngßi ®¸nh trèng vµ sau
hai gi©y moÐi nghe thÊy tiÕng trèng. Kho¶ng c¸ch tõ trèng
®Õn ta lµ:
A. 480m
B. 580m
C. 680m
D. 780m
E. 980m
Chän c©u kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.

13.18. Khi ®¸nh trèng, sau 3 gi©y nghe tiÕng trèng väng l¹i
tõ mét bøc têng gÇn ®ã. Khi ®ã kho¶ng c¸ch tõ bøc têng
®Õn n¬i ®Æt trèng lµ:
A. 920m
B. 410m
C. 610m
D. 820m
E. 510m
KÕt qu¶ nµo trªn ®©y ®óng?
14. Ph¶n x¹ ©m - tiÕng vang

I. KiÕn thøc c¬ b¶n


- ¢m truyÒn gÆp mµn ch¾n ®Òu bÞ ph¶n x¹ nhiÒu hay
Ýt. Tiªnga vang lµ ©m ph¶n x¹ nghe ®îc c¸ch ©m trùc tiÕp
Ýt nhÊt lµ 1/15gi©y.
- c¸c vËt mÒm, cã bÒ gå ghÒ ph¶n x¹ ©m kÐm. C¸c vËt
cøng, cã bÒ mÆt nh½n, ph¶n x¹ ©m tèt ( hÊp thô ©m kÐm).
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
14.1. C.
14.2. C.
52
14.3. Khi nãi chuyÖn víi nhau c¹nh bê ao, khi ®ã tai ta
nghe ®îc gÇn nh ®ång thêi c¶ ©m trùc tiÕp vµ ©m ph¶n x¹
tõ mÆt níc. V× thÕ ta nghe râ h¬n.
14. 4. Trong bÓ cã n¾p ®Ëy vµ miÖng nhánh÷ng ©m
ph¶n x¹ tõ mÆt níc vµ thµnh bÓ nhiÒu lÇn råi míi ®Õn tai ta,
v× vËy ta ph©n biÖt ®îc nã víi ©m ph¸t ra. §èi víi bÓ kh«ng
cã n¾p ®Ëy, ©m ph¶n ra tõ mÆt níc, thµnh bÓ mét phÇn
kh«ng ®Õn tai ta mét phÇn ®Õn tai ta gÇn nh cïng lóc víi
©m ph¸t ra nªn ta kh«ng nghe tiÕng vang.
14.5. Nh÷ng tõ m« t¶ bÒ mÆt ph¶n x¹ ©m tèt: ph¼ng,
nh½n, cøng.
Nh÷ng tõ m« t¶ v¹t ph¶n x¹ ©m kÐm: mÊp m«, gå ghÒ,
mÒm, xèp.
14.6. Cã nhiÒu øng dông nh: Dïng siªu ©m ®Ó kh¸m
bÖnh, th¨m dß dßng c¸

2. Bµi tËp n©ng cao


14.7. T¹i sao khi nãi chuyÖn trong phßng ta thêng nghe
tiÕng to h¬n ngoµi trêi.

14. 8. Mét ngêi ®øng c¸ch bê têng mét kho¶ng nµo ®ã, sau
khi ph¸t ra mét tÝn hiÖu ©m thanh sau 1s nghe tiÕng väng
l¹i. H·y tÝnh kho¶ng c¸ch tõ ngêi ®ã ®Õn bøc têng. BiÕt vËn
tèc truyÒn ©m trong kh«ng khÝ lµ 340m/s.

14.9. §Ó ®o sù n«ng s©u cña c¸c vïng biÓn ngêi ta thêng


ph¸t c¸c tÝn hiÖu siªu ©m, mét thêi gian sau thu tÝn hiÖu
ph¶n håi vµ x¸c ®Þnh ®îc ®é s©u cña vïng biÓn ®ã. H·y
gi¶i thÝch c¸ch lµm trªn vµ ®a ph¬ng ¸n thùc hiÖn qu¸
tr×nh trªn.

14.10. Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh sau:


a. MÆt kÝnh trong suèt ph¼ng ph¶n x¹ ©m tèt h¬n gç.
b. MÆt gç ph¼ng nh½n ph¶n x¹ kÐm h¬n mÆt gç
ph¼ng.
c. C¸c vËt mÒm, xèp ph¶n x¹ ©m kÐm.
d. C¸c vËt sÇn sïi cã kh¶ n¨ng ph¶n x¹ ©m tèt h¬n c¸c
vËt ph¼ng cøng.

53
14.11. T¹i sao trong c¸c phßng thu thanh ngêi ta l¹i ph¶i lµm
c¸c bøc têng c¸ch ©m, sÇn sïi vµ treo rÌm nhung ?

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm.


14.13. Nh÷ng vËt sau ®©y ph¶n x¹ ©m tèt:
A. C¸c vËt cøng, gå ghÒ.
B. C¸c vËt mÒm, nh½n.
C. C¸c vËt cøng, ph¼ng vµ nh½n.
D. C¸c vËt mÒm, xèp vµ th«.
E. VËt cã mÆt sÇn sïi, th« r¸p.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c tr¶ lêi trªn.

14.14. Mét tµu th¨m dß biÓn, khi ph¸t mét siªu ©m xuèng n-
íc sau 5 gi©y nhËn l¹i ®îc tÝn hiÖu ph¶n håi tõ ®¸y biÓn.
BiÕt vËn tèc truyÒn ©m cña níc lµ 1500m/s. Khi ®ã biÓn cã
®é s©u lµ:
A. 7500m.
B. 3500m
C. 3750m
D. 4550m
E. 6550m.
Chän ®¸p ¸n ®óng.

14. 15. Trong c¸c r¹p chiÕu bãng, ngêi ta lµm cho c¸c bøc t-
êng sÇn sïi, th« r¸p hoÆc treo rÌm nhung nh»m môc ®Ých:
A. §Ó c¸ch ©m tèt.
B. Chèng ph¶n x¹ ©m.
C. G©y tiÕng vang trong phßng.
D. T¹o ra c¸c ©m thanh lín.
E. Trang trÝ phßng.
Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.

14.16. NhËn ®Þnh nµo sau ®©y ®óng nhÊt:


A. ¢m n»m trong ngìng nghe cã kh¶ n¨ng p¶an x¹.
B. C¸c h¹ ©m kh«ng cã hiÖn tîng ph¶n x¹.
C. C¸c siªu ©m míi cã hiÖn tîng ph¶n x¹.
D. Mäi ©m cã tÇn sè bÊt kú ®Òu cho ©m ph¶n x¹.
E. ¢m cã tÇn sè phï hîp míi cho ©m ph¶n x¹.

14.17. Khi ®øng sau mét bøc têng ta nghe thÊy tiÕng nãi tõ
phÝa bªn kia. Khia ®ã ta nghe:
54
A. ¢m väng l¹i tõ phÝa bªn kia.
B. ¢m ph¶n x¹ tõ phÝa bªn kia.
C. ¢m tõ bªn kia truyÒn qua têng.
D. ¢m truyÒn qua vµ ©m ph¶n x¹.
E. Nghe tiÕng nhá h¬n do cã ©m ph¶n x¹.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

14.18. Nh÷ng vËt sau ®©y ph¶n x¹ ©m tèt:


A. MÆt têng gå ghÒ.
B. TÊm lôa tr¶i ph¼ng.
C. Vµi b«ng, nhung, gÊm.
D. MÆt kÝnh, têng ph¼ng.
E. MÆt nÒn tr¶i th¶m,
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng.

14.19. Nh÷ng vËt cã kh¶ n¨ng hÊp thô ©m tèt lµ nh÷ng


v©t:
A. Ph¶n x¹ ©m tèt.
B. Cã bÒ mÆt nh½n, cøng.
C. TruyÒn ©m tèt.
D. MÒm vµ ph¼ng.
E. Ph¶n x¹ ©m kÐm.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng.

14.20. Nh÷ng ©m ph¶n x¹ bao giê còng:


A. Lín h¬n ©m ©m tíi.
B. TruyÒn ngîc chiÒu ©m tíi.
C. Cã thÓ vît qua vËt ch¾n.
D. Nhá h¬n ©m tíi.
E. B»ng mét nöa ©m tíi.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng.

15. Chèng « nhiÔm tiÕng ån


I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ¤ nhiÔm tiÕng ån x¶y ra khi tiÕng ån to, kÐo dµi g©y
¶nh hëng xÊu ®Õn søc khoÎ vµ ho¹t ®éng b×nh thêng
cña con ngêi.

55
- §Ó chèng « nhiÔm tiÕng ån cÇn lµm gi¶m ®é to cña
tiÕng ån ph¸t ra, ng¨n chÆn ®êng truyÒn ©m, lµm
cho ©m lÖch theo híng kh¸c.
- §Ó chèng « nhiÔm tiÕng ån ngêi ta thêng sö ®ông c¸c
vËt liÖu kh¸c nhau nh b«ng, v¶i, xèp, g¹ch, gç, bª
t«ng... ®Ó lµm gi¶m tiÕng ån ®Ôn tai. Nh÷ng vËt liÖu
nµy thêng ®îc gäi lµ nh÷ng vËt liÖu c¸ch ©m.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
15.1.Tuú theo c¸ch ttæ chøc cña líp.
15.2.C©u D.
15.3.C©u C.
15.4.Ba c¸ch chèng « nhiÔm tiÕng ån:
- Gi¶m ®é to cña ©m ph¸t ra.
- Ng¨n chÆn ®êng truyÒn ©m.
- Híng ©m ®i n¬i kh¸c.
15.5. - Yªu cÇu kh«ng ho¹t ®éng tronmg giê nghØ.
- §ãng cöa, che rÌm nhµ m×nh.
15.6.¸p tai ®Ó nghe tiÕng nãi cña phßng bªn c¹nh v× têng
lµ vËt r¾n cã thÓ truyÒn ©m tèt. Cßn khi tai ®Ó tù do
ngoµi kh«ng khÝ ©m ®· bÞ chÆn ®êng truyÒn nªn tai
ta kh«ng nghe ®îc.

2. Bµi tËp n©ng cao


15.7.Nh÷ng ng«i nhµ ë mÆt phè t¹i sao c¸c cöa ra vµo ngêi
ta thêng l¾p c¸c cöa kÝnh vµ lµm cöa 2 líp?

15.8.B¹n h·y nªu t¸c dông cña trÇn nhµ. T¹i sao ngêi ta thêng
®ãng trÇn nhµ b»ng hai líp?

15.9. T¹i sao xung quang c¸c nhµ m¸y hoÆc c¸c trêng häc,
c¸c c«ng së ngêi ta thêng trång c¸c rÆng c©y?

15.10. H·y chän c¸c ph¬ng ¸n thÝch hîp trong c¸c ph¬ng ¸n
sau ®Ó chèng « nhiÔm tiÕng ån cho khu d©n c:
a. Trång c¸c rÆng c©y xung quanh c¸c nhµ m¸y, c«ng xëng.
b. Di chuyÓn c¸c nhµ m¸y ra xa c¸c trung t©m d©n c.
c. X©y dùng c¸c bøc têng.
d. §µo c¸c hµo xung quanh nhµ m¸y.

56
15.11. §Ó kiÓm tra mét bé phËn nµo ®ã cña ®éng c¬ ®ang
lµm viÖc, nh÷ng ngêi thî thêng ®Æt bóa vµo gÇn vÞ trÝ ®ã
vµ ghÐ tai vµo ®Çu kia cña c¸n bóa. Em h·y cho biÕt c¬ së
khoa häc cña ph¬ng ph¸p nµy?

15.12. Khi chiÕc qu¹t ®Æt trùc tiÕp trªn sµn nhµ th× ngêi ë
tÇng díi nghe thÊy tiÕng qu¹t ch¹y rÊt râ. §Ó chèng ån cho
tÇng díi ta lµm thÕ nµo?

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm


15. 13. ¢m nµo sau ®©y g©y « nhiÔm tiÕng ån:
A. TiÕng h¸t cña ®iÔn viªn trªn s©n khÊu.
B. TiÕng n« ®ïa cña líp mÉu gi¸o khi ra ch¬i.
C. ¢m thanh ph¸t ra trong phßng hoµ nh¹c.
D. TiÕng rÝt cña ®éng c¬ m¸y bay.
E. TiÕng s¸o diÒu vi vu.

15.14. TiÕng ån g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu:


A. T¨ng huyÕt ¸p vµ nhÞp thë cña ngêi.
B. T¨ng nhÞp tim vµ nhÞp thë.
C. Lµm mÖt mái vµ rèi lo¹n thÇn kinh.
D. Lµm ®au nhøc vµ co giËt c¸c c¬.
E. G©y buån ngñ, buån n«n.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

15.15. Cöa sæ hai líp kÝnh cã t¸c dông:


A. C¸ch nhiÖt, lµm m¸t phßng ë.
B. C¸ch ©m chèng « nhiÔm tiÕng ån.
C. Kh«ng cho ©m truyÒn ra ngoµi.
D. Gi¶m bít ¸nh s¸ng chiÕu vµo nhµ.
E. Lµm ®iÒu hoµ nhiÖt ®é phßng ë.

15.16. Nh÷ng nhµ ë thêng bÞ « nhiÔm tiÕng ån khi ë gÇn:


A. C¸c ao hå.
B. §êng ray xe löa.
C. GÇn trêng häc.
D. GÇn c¸nh ®ång.
E. GÇn c¸c rÆng c©y.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

57
15.17. TiÕng loa ph¸t ra tõ m¸y t¨ng ©m, sÏ g©y « nhiÔm
tiÕng ån khi:
A. Khi tæ chøc ®¸m cíi.
B. Khi mÝt tinh trong héi trêng.
C. Khi më to trong kh«ng gian chËt.
D. Më lín khi ph¸t thanh trong xãm.
E. Më bÐ khi nghe nh¹c vui nhén.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

15.18. G¹ch lç dïng x©y nhµ cã t¸c dông:


A. NhÑ bøc têng khi x©y nhµ cao tÇng.
B. C¸ch ©m, c¸ch nhiÖt vµ gi¶m träng lîng nhµ.
C. Chñ yÕu ®Ó c¸ch nhiÖt víi nh÷ng vïng nãng.
D. §iÒu hoµ nhiÖt ®é phßng ë cho ng«i nhµ.
E. Lµm t¨ng ®é liªn kÕt, gi¶m vËt liÖu cho ng«i nhµ.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng nh©t?

15.19. §éi mò b¶o hiÓm khi ®i xe m¸y cã t¸c dông:


A. T¨ng thªm tù tin cho ngêi ®i xe.
B. C¸ch ©m, c¸ch nhiÖt cho ngêi ®i xe.
C. Chèng « nhiÔm tiÕng ån khi tham gia giao th«ng.
D. §Ò phßng tai n¹n giao th«ng.
E. Lµm gän, ®Ñp cho ngêi ®i xe.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

15.20. C¸c c©y xanh trong thµnh phè cã t¸c dông:


A. Trang trÝ ®êng phè, g©y vui vÎ cho nhiÒu ngêi khi
qua l¹i.
B. C¸ch ©m, c¸ch nhiÖt, lµm vui m¾t cho ngêi khi qua
l¹i.
C. Chèng bôi, ®iÒu hoµ kh«ng khÝ vµ chèng ån, lµm
®Ñp c¶nh quan.
D. §iÒu hoµ nhiÖt ®é m«i trêng, lµm chæ nghØ ng¬i
cho con ngêi.
E. Chèng giã b·o, vµ treo pan« ¸p phÝch khi cÇn.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng nh©t?

Tæng kÕt ch¬ng 2: ¢m häc

58
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
* Nguån ©m:
- C¸c vËt ph¸t ra ©m gäi lµ nguån ©m.
- C¸c nguån ©m ®Òu dao ®éng.
* §é cao cña ©m:
- TÇn sè lµ sè dao ®éng trong mét gi©y. §¬n vÞ cña
tÇn sè lµ 1/s gäi lµ hÐc (Hz).
- ¢m ph¸t ra cµng cao ( cµng bæng) khi tÇn sè dao
®éng cµng lín.
- ¢m ph¸t ra cµng thÊp ( cµng trÇm) khi tÇn sè dao
®éng cµng bÐ.
* §é to cña ©m:
- Biªn ®é dao ®éng cµng lín ©m ph¸t ra cµng to.
- §é to cña ©m ®îc ®o b»ng ®¬n vÞ ®ªxiben (dB)
* M«i trêng truyÒn ©m:
- ChÊt r¾n, chÊt láng vµ chÊt khÝ lµ nh÷ng m«i trêng cã
thÓ truyÒn ®îc ©m.
- Ch©n kh«ng kh«ng thÓ truyÒn ©m.
- Nãi chung vËn tèc truyÒn ©m trong chÊt r¾n lín h¬n
trong chÊt láng, trong chÊt khÝ.
* Ph¶n x¹ ©m - TiÕng vang:
- ¢m truyÒn gÆp mµn ch¾n ®Òu bÞ ph¶n x¹ nhiÒu hay
Ýt. Tiªnga vang lµ ©m ph¶n x¹ nghe ®îc c¸ch ©m trùc tiÕp
Ýt nhÊt lµ 1/15gi©y.
- c¸c vËt mÒm, cã bÒ gå ghÒ ph¶n x¹ ©m kÐm. C¸c vËt
cøng, cã bÒ mÆt nh½n, ph¶n x¹ ©m tèt ( hÊp thô ©m kÐm).
* Chèng « nhiÔm tiÕng ån
- ¤ nhiÔm tiÕng ån x¶y ra khi tiÕng ån to, kÐo dµi g©y
¶nh hëng xÊu ®Õn søc khoÎ vµ ho¹t ®éng b×nh thêng cña
con ngêi.
- §Ó chèng « nhiÔm tiÕng ån cÇn lµm gi¶m ®é to cña
tiÕng ån ph¸t ra, ng¨n chÆn ®êng truyÒn ©m, lµm cho ©m
lÖch theo híng kh¸c.
§Ó chèng « nhiÔm tiÕng ån ngêi ta thêng sö ®ông c¸c
vËt liÖu kh¸c nhau nh b«ng, v¶i, xèp, g¹ch, gç, bª t«ng... ®Ó
lµm gi¶m tiÕng ån ®Ôn tai. Nh÷ng vËt liÖu nµy thêng ®îc
gäi lµ nh÷ng vËt liÖu c¸ch ©m.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


16.1. Chän c©u sai trong c¸c nhËn ®Þnh sau:
A. TÊt c¶ c¸c vËt ph¸t ra ©m thanh ®Òu dao ®éng.
59
B. VËt ph¸t ra ©m thanh cao khi dao ®éng víi tÇn sè
lín.
C. TÇn sè dao ®éng cao vËt ph¸t ra ©m to, tÇn sè dao
®éng nhá vËt ph¸t ra ©m bÐ.
D. Biªn ®é dao ®éng lín, vËt ph¸t ra ©m to.
E. Biªn ®é dao ®éng bÐ, vËt ph¸t ra ©m bÐ.

16.2. Nèi c¸c côm tõ ë cét A, B vµ C sao cho ®óng víi c¸c ý
nghÜa vËt lý.

A B C
1. Dao ®éng m¹nh 5. Biªn ®é nhá 9. ¢m ph¸t ra to
2. Dao ®éng 6. Biªn ®é lín 10. ¢m ph¸t ra
nhanh nhá
3. Dao ®éng chËm 7. TÇn sè lín 11. ¢m ph¸t ra
trÇm
4. Dao ®éng yÕu 8. TÇn sè nhá 12. ¢m ph¸t ra
bæng

16.3. Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh sau:


1. ¢m cã thÓ truyÒn qua níc, níc ®¸, kh«ng khÝ vµ thuû
tinh.
2. ¢m kh«ng thÓ truyÒn qua níc, kim lo¹i vµ dÇu ho¶.
3. ¢m cã thÓ truyÒn qua níc, dÇu ho¶, x¨ng vµ dÇu
nhên.
4. ¢m cã thÓ truyÒn qua c¸c chÊt nh láng, r¾n nhng
kh«ng thÓ truyÒn qua ch©n kh«ng.

16.4. Mét ngêi ph¸t ra ©m, sau 5 gi©y th× nghe tiÕng cña
m×nh väng l¹i tõ mét bøc têng gÇn ®ã. X¸c ®Þnh kho¶ng
c¸ch gi÷a ngêi ®ã vµ bøc têng. Cho biÕt vËn tèc truiyÒn
©m trong kh«ng khÝ lµ 340m/s.

16.5. T¹i sao nh÷ng n¬i c«ng céng c¸c tr¹m ®iÖn tho¹i thêng
lµm b»ng buång kÝnh?

16.6. Mét ngêi nh×n thÊy m¸y bay bay tríc mÆt m×nh sau
1,5 gi©y míi nghe tiÕng m¸y bay. TÝnh vËn tèc cña m¸y
bay? Cho biÕt v©n tèc truyÒn ©m trong kh«ng khÝ lµ
340m/s.

60
16.7. Tai ta nghe ®îc nh÷ng ©m cã:
A. TÇn sè 56Hz.
B. TÇn sè 256Hz.
C. TÇn sè 2200Hz.
D. TÇn sè 22000Hz.
E. TÇn sè 1800Hz.
C©u tr¶ lêi nµo trªn ®©y kh«ng ®óng?

16.8. Tai ta nghe ®îc ©m bæng khi:


A. ¢m cña nguån ph¸t ra lín.
B. TÇn sè dao ®éng cña nguån t¨ng.
C. TÇn sè dao ®éng cña nguån gi¶m.
D. Nguån ©m dao ®éng m¹nh.
E. TÇn sè dao ®éng cña nguån cao.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

16.9. Tai ngêi nghe khã chÞu khi:


A. §é to cña ©m cì 40dB.
B. §é to cña ©m cì 120dB
C. §é to cña ©m cì 60dB
D. §é to cña ©m cì 30dB
E. §é to cña ©m cì 70dB.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

16.10. Khi ©m truyÒn trong níc gÆp vËt ch¾n, khi ®ã:
A. ¢m kh«ng cã hiÖn tîng ph¶n x¹.
B. ¢m kh«ng cã thÓ truyÒn ®i tiÕp.
C. Kh«ng g©y ra tiÕng vang.
D. Cã hiÖn tîng ph¶n x¹ ©m xÈy ra.
E. ¢m kh«ng thÓ truyÒn qua.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

16.11. Trong c¸c phßng thu thanh, ngêi ta treo c¸c tÊm
nhung hoÆc c¸c tÊm v¶i nØ xung quang phßng nh»m môc
®Ých:
A. Chèng « nhiÔm tiÕng ån, b¶o vÖ m«i trêng ngêi h¸t.
B. Lµm cho ©m thu vµo to h¬n ®Ó b¨ng ®Üa ph¸t
tiÕng to h¬n.
C. Chèng ph¶n x¹ ©m, t¨ng chÊt lîng ©m thanh thu ®-
îc.
D. C¸ch nhiÖt ®Ó phßng thu m¸t mÎ h¬n khi thu thanh.
61
E. §iÒu hoµ nhiÖt ®é cho phßng thu thanh.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

16.12. Khi nghe nh¹c tõ m¸y, khi ®ã:


A. M¸y dao ®éng ph¸t ra ©m thanh.
B. Loa dao ®éng ph¸t ra ©m thanh.
C. M¸y vµ loa cïng dao ®éng ph¸t ra ©m th©nh.
D. Mµng loa bÞ nÐn ph¸t ra ©m thanh.
E. Mµng loa dao ®éng ph¸t ra ©m thanh.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

III. Híng dÉn vµ ®¸p sè

10.6. C¸c l¸ th«ng vµ luång giã ®Òu dao ®éng vµ ph¸t


ra ©m thanh.
10.7. Tay cïng trang giÊy dao ®éng t¹o thµnh tiÕng kªu.
10.8. Khi ®ã cèc thuû tinh dao ®éng vµ ph¸t ra ©m
thanh.
10.9. Khi ®ã cét kh«ng khÝ trong èng s¸o dao ®éng
ph¸t ra tiÕng kªu.
10.10. C¶ d©y ®µn vµ bÇu ®µn dao ®éng vµ ph¸t ra
©m thanh.
10.11. Kh«ng ph¶i. Khi cã giã d©y ®iÖn bÞ rung ®éng
t¹o ra tiÕng ï ï ( nã vÉn ph¸t ra tiÕng khi kh«ng cã dßng
®iÖn).

C©u A B C D E C©u A B C D E
10.1 x 10.1 x
2 6
10.1 x 10.1 x
3 7
10.1 x 10.1 x
4 0
10.1 x
5

11.6. a. (1) - b ; (2) - d hoÆc (1) - a ; (2) - c


62
b. (3) - e ; (4) - b hoÆc (3) - f ; (4) - a
c. (5) - g ; (6) - g hoÆc (5) - h ; (6) - h

11.7.: C¸c c©u ®óng: b, d vµ e.

11.8. C¸c c©u a,b vµ d

11.9. TÊt c¶ ®Òu sai.

11.10. C©u C.

11.11. Khi ®ã mÆt hå dao ®éng víi tÇn sè thÊp nhá


h¬n 20 Hz nªn tai ta kh«ng nghe ®îc.

11.12. Khi lèp xe ®îc b¬m c¨ng nÕu gâ vµo ta sÏ nghe


tiÕng ®anh h¬n khi lèp cha c¨ng. T¬ng tù nh khi gâ trèng
nÕu mÆt trèng c¨ng tiÕng ®anh ( ©m cao) h¬n gâ mÆt
trèng bÞ chïng.

11.13. Khi gâ trèng nÕu mÆt trèng c¨ng tiÕng ®anh


( ©m cao) h¬n gâ mÆt trèng bÞ chïng. T¬ng tù ta thÊy khi
bµn tay khum ( chïng) nªn tiÕng trÇm vµ ngîc l¹i.
C©u A B C D E C©u A B C D E
11.1 x 11.1 x
4 8
11.1 x 11.1 x
5 9
11.1 x 11.2 x
6 0
11.1 x
7

12.6. C©u d ®óng.


12.7 TÊt cµ c¸c c©u ®Òu ®óng.
12.8.Tríc mét kh«ng gian réng, tiÕng h¸t cña diÔn viªn
nhá v× thÕ ngêi ta dïng t¨ng ©m ®Ó khuyÕch ®¹i ©m
thanh lªn nhiÒu lÇn vµ ph¸t ra loa. V× thÕ tiÕng h¸t cña
diÔn viªn nghe to h¬n, vang xa h¬n.
12.9. C©u b vµ c©u c.

63
12.10. TiÕng s¸o diÒu to hay nhá lµ nhê giã thæi m¹nh
hay yÕu. V× thÕ ë cïng mét kho¶ng c¸ch nÕu ta nghe tiÕng
s¸o lín ta biÕt giã m¹nh vµ tiÕng s¸o nhá khi giã thæi yÕu.
12.11. NÕu gâ vµo thïng ®Æc do cÊn c¸c vËt trong ®ã
nªn thïng dao ®éng yÕu ( kªu nhá). Khi thïng rçng: thïng dao
®éng m¹nh h¬n, mÆt kh¸c thïng rçng cßn ®ãng vai trß nh
mét hép ®µn ( hép céng hëng) lµ cho tiÕng lín h¬n vµ cã
s¾c th¸i h¬n.

C©u A B C D E C©u A B C D E
12.1 x 12.1 x
2 6
12.1 x 12.1 x
3 7
12.1 x
4
12.1 x
5

13.6. C©u d
13.7. ¸nh s¸ng truyÒn víi vËn tèc rÊt lín h¬n ©m truyÒn
trong kh«ng khÝ. V× thÕ ta thÊy ®iÕn viªn mÊp m¸y miÖng
tríc khi nghe thÊy tiÕng h¸t.
13.8. TiÕng ®Çu ©m truyÒn qua èng kim lo¹i truyÒn
cßn tiÕng sau ©m truyÒn trong kh«ng khÝ.
13.9. MÆt ®Êt truyÒn ©m tèt h¬n kh«ng khÝ v× vËy
viÖc ¸p tai lªn mÆt ®Êt gióp c¸c chiÕn sÝ bé ®éi ph¸t hiÖn
sù di chuyÓn cña xe t¨ng mét c¸ch nhanh chãng vµ râ rµng
h¬n.
13.10. Ngêi ®ã ®øng c¸ch vÞ trÝ ®¸nh trèng 680m.
13.11. Thêi gian truyÒn ©m trong kim lo¹i tõ ®Çu èng
®Õn cuèi èng lµ t1
Thêi gian truyÒn cña ©m trong kh«ng khÝ lµ t2 = t1 + 0,5
Ta cã kho¶ng c¸ch ®Ó ©m truyÒn:
S = v1t1 = v2 (t1 +0,5)
Hay 610t1 = 340t1 + 170
170
Gi¶i ph¬ng tr×nh trªn ta cã: t1  s
270
170
 S  610  384,07 m
240

64
C©u A B C D E C©u A B C D E

13.1 x 13.1 x
2 6
13.1 x 13.1 x
3 7
13.1 x 13.1 x
4 8
13.1 x
5

14.7. Khi nãi chuyÖn víi nhau trong phßng, khi ®ã tai ta
nghe ®îc gÇn nh ®ång thêi c¶ ©m trùc tiÕp vµ ©m ph¶n x¹
tõ mÆt têng. V× thÕ ta nghe râ h¬n.
14.8. 170m
14.9. Khi ©m thanh truyÒn trong níc sau khi ®Õn ®¸y
biÓn nã sÏ ph¶n x¹ trë l¹i. Qu¶ng ®êng ©m truyÒn b»ng hai
lÇn ®é s©u cña biÓn. Khi biÕt vËn tèc truyÒn ©m trong níc
biÓn vµ thêi gian ®Ó ©m truyÒn ta cã thÓ tÝnh ®îc qu·ng
®êng mµ ©m ®· truyÒn qua.
14.10. C©u a, b vµ c ®óng.
14.11. ViÖc ghi ©m ngêi ta cÇn ©m trong s¸ng kh«ng
bÞ pha t¹p bëi c¸c ©m do ph¶n x¹ lµm cho ©m ®îc ghi
kh«ng râ. MÆt kh¸c nÕu c¸ch ©m kh«ng tèt th× c¸c t¹p ©m
tõ bªn ngoµi sÏ lµm gi¶m ch©t lîng cña ©m thanh.

C©u A B C D E C©u A B C D E
14.1 x 14.1 x
3 7
14.1 x 14.1 x
4 8
14.1 x 14.1 x
5 9
14.1 x 14.2 x
6 0

15.7. Nhµ ë mÆt phè, gÇn ®êng khi « t« vµ xe cé


chuyÓn ®éng g©y ra tiÕng ån. §Ó chèng l¹i tiÕng ån ngêi ta
thêng cöa hai líp kÝnh. MÆt kh¸c cöa kÝnh vÉn ®¶m b¶o
cho trong nhµ vÉn ®îc chiÕu s¸ng.
65
15.8. TrÇn nhµ cã c¸c t¸c dông: chèng nãng ( c¸ch
nhiÖt), chèng bôi vµ ®Æc biÖt lµ chèng tiÕng ån do nh÷ng
trËn ma to déi trªn m¸i nhµ. NÕu trÇn hai líp viÖc c¸ch ©m
vµ c¸ch nhiÖt cµng tèt h¬n.
15.9. Trång c¸c rÆng c©y ®Ó võa t¹o quang c¶nh vµ
vÖ sinh, nhng quan träng h¬n lµ ®Ó chèng « nhiÔm tiÖng
ån.
15.10. Ph¬ng ¸n a vµ b.
15.11. Khi c¸c m¸y mãc ho¹t ®éng g©y ra tiÕng ån v×
thÕ chóng ta rÊt khã ph©n biÖt ®îc tiÕng ho¹t ®éng cña c¸c
bé phËn. V× vËy ghÐ s¸t tai vµo c¸n bóa dao ®éng ©m cña
bé phËn ®îc kiÓm tra truyÒn qua ®Çu bóa ®Õn tai ta.
15.12. §Ó phÝa díi kh«ng nghe thÊy tiÕng ho¹t ®éng
cña qu¹t ta chØ cÇn ®Æt qu¹t lªn trªn mét gèi b«ng hay mét
tÊm xèp.

C©u A B C D E C©u A B C D E
15.1 x 15.1 x
3 7
15.1 x 15.1 x
4 8
15.1 x 15.1 x
5 9
15.1 x 15.2 x
6 0

16.1. C©u C.
16.2.. (1) - (6) - (9) ; (2) - (7) - (12) ; (3) - (8) - (11) ; (4) - (6)
- (10)
16.3. C¸c c©u ®óng: 1,3 vµ 4.
16.4. §¸p sè: 850m
16.5. Buång ®iÖn tho¹i lµm b»ng kÝnh cã hai lý do:
- Khi ®µm tho¹i ©m truyÒn vµo micr« lín h¬n.
- Gi¶m ©m truyÒn ra ngoµi g©y ån µo.
16.6. 510m/s
16.7. C©u D
16.8. C©u E.
16.9. C©u B.
16.10. C©u D.
16.11. C©u C.
66
16.12. C©u E.

Ch¬ng 3. §iÖn häc

17. Sù nhiÔm ®iÖn do cä x¸t

I. kiÕn thøc c¬ b¶n


* Cã thÓ lµm nhiÔm ®iÖn c¸c vËt b»ng c¸ch cä x¸t.
* VËt bÞnhiÔm ®iÖn ( mang ®iÖn tÝch) cã kh¶ n¨ng
hót c¸c vËt kh¸c.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
17.1. - Nh÷ng vËt bÞ nhiÔm ®iÖn lµ: Vá bót bi nhùa, lîc
nhùa.
- Nh÷ng vËt kh«ng bÞ nhiÔm ®iÖn lµ: bót ch× vá gç, lìi
kÐo, chiÕc th×a, m¶nh giÊy.
17.2. D. Mét èng b»ng nhùa.
17.3. a. Khi cä x¸t thíc nhùa, tia níc ch¶y th¼ng.
Khi thíc nhùa bÞ cä x¸t, tia níc bÞ hót, uèn cong vÒ
phÝa thíc nhùa.
b. Thíc nhùa sau khi bÞ cä x¸t, bÞ nhiÔm ®iÖn.
17.4. Khi ta mÆc ¸o len d¹ hµng ngµy ta thêng ®i l¹i, cö
®éng lµm cä x¸t do vËy ¸o bÞ nhiÔm ®iÖn. Khi cëi ¸o c¸c
®iÖn tÝch trªn c¸c sîi len hay d¹ cã hiÖn tîng phãng ®iÖn
g©y ra chíp nhá li ti kÌm theo tiÕng l¸ch t¸ch. HiÖn tîng nµy
t¬ng tù nh c¸c ®¸m m©y tÝch ®iÖn phãng ®iÖn g©y ra
sÊm sÐt.

2. C¸c bµi tËp n©ng cao.


17.5. Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh sau:
a. Khi mét vËt hót c¸c vËt kh¸c, chøng tá nã ®· nhiÔm
®iÖn.
b. Mét vËt nhiÔm ®iÖn cã thÓ hót c¸c vËt kh¸c.
c. Mét vËt nhiÔm ®iÖn cã thÓ hót c¸c vËt kh¸c hoÆc
phãng ®iÖn qua c¸c vËt kh¸c.
d. Mét vËt nhiÔm ®iÖn chØ hót c¸c vËt ë gÇn nã.

67
17.6. Khi cä x¸t thíc nhùa vµo m¶nh d¹, nhËn ®Þnh nµo sau
®©y ®óng:
a. Thíc nhùa bÞ nhiÔm ®iÖn cßn m¶nh d¹ kh«ng nhiÔm
®iÖn.
b. Thíc nhùa vµ m¶nh d¹ ®Òu bÞ nhiÔm ®iÖn.
c. Thíc nhùa chØ nhiÔm ®iÖn khi cä x¸t l©u vµo m¶nh
d¹.

17.7.Khi cä x¸t mét chiÕc ®òa thuû tinh vµo tÊm lôa, ®òa
thuû tinh nãng lªn ®ång thêi nhiÔm ®iÖn. Nh vËy do
cä x¸t ®òa thuû tinh nãng lªn nªn bÞ nhiÔm ®iÖn. Nãi
nh vËy cã ®óng kh«ng? T¹i sao?

17.8.T¹i sao c¸nh qu¹t ®iÖn t¹o ra giã mµ vÉn bÞ bôi b¸m?

17.9.Cã hai m¶nh giÊy b×a gièng nhau ®îc treo trªn hai sîi
chØ t¬ mét bÞ nhiÔm ®iÖn vµ mét kh«ng nhiÔm ®iÖn.
Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn ra m¶nh nµo nhiÔm ®iÖn nÕu
kh«ng ®îc sö dông mét dông cô nµo?

17.10. Vµo nh÷ng ngµy hanh kh« kh«ng nªn lau cöa kÝnh
hoÆc mµn h×nh Tivi b»ng kh¨n kh« mµ chØ cÇn lÊy
chæi l«ng quÐt nhÑ. T¹i sao?

17.11. Treo hai qu¶ cÇu BÊc b»ng c¸c sîi t¬. Trong ®ã cã
mét qu¶ cÇu nhiÔm ®iÖn mét kh«ng nhiÔm ®iÖn. Hái
khi ®a chóng l¹i gÇn nhau th× cã hiÖn tîng g× xÈy ra?

17.12. Mét cuèn s¸ch cò, l©u n¨m giÊy bÞ Èm rÊt khã lËt
c¸c trang s¸ch. §Ó t¸ch rêi c¸c trang s¸ch mµ kh«ng lµm
r¸ch giÊy ta lµm thÕ nµo?

17.13. H·y cho biÕt c¸ch nhËn biÕt mét vËt bÞ nhiÔm
®iÖn (kh«ng ®îc sö dông bót thö ).

17.14. Trong c¸c ph©n xëng dÖt may ngêi ta thêng treo
c¸c tÊm kim lo¹i ®· nhiÔm ®iÖn ë trªn cao. Lµm nh vËy
cã t¸c dông g×? t¹i sao?

3. C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm.

68
17.15. Khi lau kÝnh b»ng dÎ kh« ta thÊy c¸c sîi b«ng b¸m
vµo kÝnh bëi:
A. TÊm kÝnh bÞ nãng lªn nªn cã thÓ hót c¸c sîi b«ng.
B. NhiÖt ®é cña tÊm kÝnh thay ®æi do vËy nã hót c¸c
sîi b«ng.
C. TÊm kÝnh bÞ nhiÔm ®iÖn do vËy nã hót c¸c sîi b«ng.
D. Khi lau chïi, kÝnh bÞ xíc vµ hót c¸c sîi b«ng.
E. Khi lau s¹ch tÊm kÝnh nh½n h¬n nªn cã thÓ hót c¸c
sîi b«ng.
Chän c©u tr¶ ®óng trong c¸c c©u trªn.

17.16. Cã thÓ nhËn biÕt vËt nhiÔm ®iÖn b»ng c¸ch:


A. §a vËt cã kh¶ n¨ng tÝch ®iÖn l¹i gÇn, nã bÞ hót.
B. §a vËt nhÑ l¹i gÇn nã sÏ bÞ hót.
C. §a c¸c sîi t¬ l¹i gÇn nã bÞ duçi th¼ng.
D. §a c¸c sîi tãc l¹i gÇn tãc chóng bÞ xo¾n l¹i.
E. Bóng mét vµi h¹t bôi thÊy bôi b¸m.
Chän c©u sai trong c¸c c©u trªn.

17.17. Bôi b¸m vµo c¸nh qu¹t ®iÖn v× :


A. Khi qu¹t ch¹y nhanh bôi bÞ cuèn vµo do vËy bôi b¸m
l¹i.
B. C¸nh qu¹t cä x¸t víi kh«ng khÝ bÞ nhiÔm ®iÖn vµ hót
bôi.
C. Giã lµm cho bôi xo¸y vµo b¸m lªn c¸nh qu¹t ®iÖn.
D. C¸nh qu¹t quay t¹o ra nh÷ng vßng xo¸y hót bôi.
E. Khi qu¹t quay giã thæi phÝa tríc Ðp bôi vµo c¸nh
qu¹t.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

17.18. Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh sau:


A. ChØ cã c¸c vËt r¾n khi cä x¸t míi bÞ nhiÔm ®iÖn.
B. ChÊt láng kh«ng bÞ nhiÔm ®iÖn khi cä x¸t.
C. C¸c vËt ®Òu cã kh¶ n¨ng bÞ nhiÔm ®iÖn.
D. Khi nhiÔm ®iÖn nhiÖt ®é cña vËt thay ®æi.
E. NhiÖt ®é cña vËt t¨ng, vËt cã thÓ bÞ nhiÔm ®iÖn.

17.19. Xe « t« sau mét thêi gian dµi chuyÓn ®éng, nã sÏ:


A. NhiÔm ®iÖn, do cä x¸t vµo kh«ng khÝ.
B. Kh«ng bao giê bÞ nhiÔm ®iÖn.
C. ChØ nhiÔm ®iÖn khi « t« ch¹y víi tèc ®é lín .
69
D. Kh«ng khÝ mÒm nªn cä x¸t kh«ng g©y nhiÔm ®iÖn.
E. Do kh«ng khÝ lu«n thay ®æi nªn « t« kh«ng nhiÔm
®iÖn.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

17.20. C¸c ®¸m m©y tÝch ®iÖn do nguyªn nh©n:


A. Giã thæi lµm l¹nh c¸c ®¸m m©y.
B. H¬i níc chuyÓn ®éng cä x¸t víi kh«ng khÝ.
C. Khi nhiÖt ®é cña ®¸m m©y t¨ng.
D. Khi nhiÖt ®é thay ®æi ®ét ngét.
E. Khi ¸p suÊt cña ®¸m m©y thay ®æi.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

18. Hai lo¹i ®iÖn tÝch


I. kiÕn thøc c¬ b¶n
* Cã hai lo¹i ®iÖn tÝch lµ ®iÖn tÝch d¬ng vµ ®iÖn tÝch
©m.C¸c vËt nhiÔm ®iÖn cïng lo¹i th× ®Èy nhau, kh¸c lo¹i
th× hót nhau.
* Nguyªn tö gåmh¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ c¸c
ªlectr«n m¹ng ®iÖn tÝch ©m chuyÓn ®éng xung quanh h¹t
nh©n.
* Mét vËt nhiÔm ®iÖn ©m nÕu nhËn thªm ªlectr«n,
nhiÔm ®iÖn d¬ng nÕu mÊt bít ªlectr«n.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
18.1. C©u D.
18.2. H×nh a. Ghi dÊu (+) cho vËt B
H×nh b. Ghi dÊu (-) cho vËt C
H×nh c. DÊu (-) chovËt F
H×nh d. DÊu (+) cho vËt H
18.3. a. Khi ch¶i tãc: c¸c ªlectr«n chuyÓn tõ tãc sang nhùa
do ®ã tãc nhiÔm ®iÖn d¬ng, nhùa nhiÔm ®iÖn ©m.
b. c¸c sîi tãc nhiÔm ®iÖn cïng lo¹i, chóng ®Èy nhau.
18.4. S¬n vµ h¶i ®Òu cã thÓ ®óng, cã thÓ sai:
NÕu ®a lÇn lît ®a lîc nhùa vµ m¶nh nil«ng l¹i gÇn c¸c
giÊy vôn nÕu chóng hót c¸c giÊy vôn khi ®ã H¶i ®óng. NÕu
mét trong hai vËt hótc¸c giÊy vôn th× S¬n ®óng.

70
2. Bµi tËp n©ng cao.
18.5.Mét qu¶ cÇu mang ®iÖn th× khèi lîng cña nã cã thay
®æi hay kh«ng?

18.6.Hai vËt tÝch ®iÖn ®îc treo


trªn hai sîi chØ t¬, c¶ hai bÞ lÖch khái
vÞ trÝ c©n b»ng ( nh h×nh vÏ).
H·y ®iÒn dÊu cña ®iÖn tÝch mµ
c¸c vËt cã thÓ bÞ nhiÔm.
a
b
18.7. Mét häc sinh cho r»ng, khi cho mét vËt nhiÔm ®iÖn
©m tiÕp xóc víi mét vËt kh«ng nhiÔm ®iÖn th× c¶ hai vËt
®Òu bÞ nhiÔm ®iÖn ©m. §iÒu ®ã ®óng hay sai? V× sao?

18.8. Ba qu¶ cÇu nhá A, B, C dîc treo vµo


ba sîi d©y t¬ (bè trÝ nh h×nh vÏ)
a. Cho qu¶ cÇu C tÝch ®iÖn ©m.
Hái qu¶ cÇu A vµ B tÝch ®iÖn g×?
b. H·y so s¸nh ®iÖn tÝch cña qu¶ cÇu A vµ C.
A
B C

18.9. T¹i sao trong c¸c thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm tra c¸c vËt
nhiÔm ®iÖn, ngêi ta thêng sö dông qu¶ cÇu bÊc nhá?
3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm.
18.10. Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh sau:
18 A. Mét vËt nhiÔm ®iÖn lµ vËt ®ã lu«n lu«n mang ®iÖn
tÝch.
B. Mét vËt mang ®iÖn tÝch cã thÓ bÞ nhiÔm ®iÖn.
19 C. NhiÔm ®iÖn lµ cã sù hót hay ®Èy nhau gi÷a c¸c vËt
mang ®iÖn.
20 D. Khi mét vËt nhiÔm ®iÖn nã lu«n lu«n thõa ªlÐctron.
21 E. Khi mét vËt m¹ng ®iÖn lu«n lu«n thiÕu c¸c ªlectr«n.

18.11. Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh sau:


A. VËt tÝch ®iÖn chØ hót c¸c chÊt c¸ch ®iÖn nh giÊy,
l«ng chim.
B. Mét vËt tÝch ®iÖn lu«n bÞ c¸c vËt kh«ng tÝch ®iÖn
hót.

71
C. VËt nhiÔm ®iÖn hót mét vËt kh¸c chøng tá vËt kia
nhiÔm ®iÖn.
D. Hai vËt nhiÔm ®iÖn chóng lu«n lu«n ®Èy nhau.
E. Mét vËt kh«ng tÝch ®iÖn kh«ng thÓ hót c¸c vËt kh¸c.

18.12. Chän c©u sai trong c¸c nhËn ®Þnh sau:


A. Mét vËt nhiÔm ®iÖn ©m th× lu«n lu«n nhiÔm ®iÖn
©m.
B. Mét vËt c« lËp nhiÔm ®iÖn d¬ng th× lu«n bÞ nhiÔm
®iÖn d¬ng.
C. Mét vËt tÝch ®iÖn d¬ng, nhËn thªm ®iÖn ©m,cã thÓ
nhiÔm ®iÖn ©m.
D. Mét vËt mang ®iÖn ©m cã thÓ mÊt bít ®iÖn ©m vµ
vÉn tÝch ®iÖn.
E. Mét vËt tÝch ®iÖn d¬ng nhËn thªm ªlectr«n vÉn mang
®iÖn d¬ng.

18.13. Nguyªn tö lu«n cÊu t¹o bëi :


A. §iÖn tÝch d¬ng vµ ®iÖn tÝch ©m hót nhau t¹o
thµnh.
B. Mét phÇn mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ mét phÇn mang
®iÖn ©m.
C. H¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d¬ng, electr«n mang
®iÖn tÝch ©m.
D. Nhê t¬ng t¸c gi÷a c¸c ®iÖn tÝch ©m vµ ®iÖn tÝch
d¬ng.
E. Sù liªn kÕt gi÷a c¸c ®iÖn tÝch tr¸i dÊu.
Chän c©u ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.

18.14. Mét vËt nhiÔm ®iÖn ©m khi:


A. VËt ®ã nhËn thªm ªlectr«n.
B. VËt ®ã mÊt bít ªlectr«n.
C. VËt ®ã ®· nhiÔm ®iÖn mÊt bít ªlectr«n..
D. VËt mang ®iÖn d¬ng mÊt bít ªlectr«n.
E. VËt mang ®iÖn d¬ng nhËn thªm ªlectr«n.
Chän kh¼ng ®Þnh ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

18.15. Mét vËt nhiÔm ®iÖn d¬ng khi:


A.VËt ®ã nhËn thªm ªlectr«n.
B. VËt ®ã mÊt bít ªlectr«n.
B. VËt ®ã ®· nhiÔm ®iÖn mÊt bít ªlectr«n.
72
C. VËt mang ®iÖn ©m mÊt bít ªlectr«n.
D. VËt mang ®iÖn d¬ng nhËn thªm ªlectr«n.
Chän kh¼ng ®Þnh ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

19. dßng ®iÖn - nguån ®iÖn

I. kiÕn thøc c¬ b¶n


* Dßng ®iÖn lµ dßng c¸c ®iÖn tÝch dÞch chuyÓn cã h-
íng.
* Mçi nguån ®iÖn ®Òu cã hai cùc. Dßng ®iÖn ch¹y
trong m¹ch ®iÖn kÝn bao gåm c¸c thiÕt bÞ ®iÖn ®îc nèi
liÒn víi hai cùc cña nguån ®iÖn b»ng d©y ®iÖn.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
19.1. a. Dßng ®iÖn lµ dßng (c¸c ®iÖn tÝch dÞch chuyÓn cã
híng).
b. Hai cùc cña pin hay ¾c quy( d¬ng vµ ©m) cña
nguån ®iÖn ®ã.
c. Dßng ®iÖn ch¹y trong d©y ®iÖn nèi liÒn c¸c thiÕt
bÞ víi nguån ®iÖn ®îc vµ duy tr× l©u dµi bëi nguån ®iÖn.
19.2. C©u C.
19.3. a. sù t¬ng tù:
- Nguån ®iÖn t¬ng tù m¸y b¬m níc
- èng dÉn níc t¬ng tù d©y nèi.
- C«ng t¾c t¬ng tù van níc.
- B¸nh xe níc t¬ng tù qu¹t ®iÖn.
- Dßng ®iÖn t¬ng tù dßng níc.
- Dßng níc lµ do níc dÞch chuyÓn cßn dßng ®iÖn lµ do
c¸c ®iÖn tÝch dÞch chuyÓn.
b. Sù kh¸c nhau: èng níc bÞ hë hay thñng, níc ch¶y ra
ngoµi cßn m¹ch ®iÖn bÞ hë kh«ng cã dßng ®iÖn.

2. Bµi tËp n©ng cao.


19.4. T¹i sao khi l¾p pin vµo ra®i« hay c¸c thiÕt bÞ dïng
pin kh¸c cÇn ph¶i kiÓm tra xem ®· ®óng ký hiÖu “cùc” cña
nã cha?

73
19.5. T¹i sao ë c¸c tiÖm ®iÖn l¹i b¸n ®ñ c¸c pin hay ¾c quy
lín nhá kh¸c nhau?
19.6. T¹i sao ta kh«ng nªn nèi hai cùc cña nguån ®iÖn b»ng
c¸c sîi d©y kim lo¹i.

19.7. T¹i sao nh÷ng ngêi b¸n hay söa ch÷a ¾c quy thêng
nh¾c nhë kh¸ch hµng, nªn thêng xuyªn lau chïi s¹ch sÏ trªn
bÒ cña mÆt ¾c quy?

19.8. T¹i sao c¸c xe chë x¨ng dÇu ngêi ta buéc mét sîi d©y
xÝch s¾t vµo bÖ xe vµ th¶ ®Çu kia xuèng ®Êt.

19.9. Nguån ®iÖn kh«ng cã dÊu cùc d¬ng vµ cùc ©m, ta cã


thÓ x¸c ®Þnh ®îc c¸c cùc cña nguån ®iÖn b»ng c¸c dông cô
sau:
a. Bót thö ®iÖn, cuén d©y.
b. Bãng ®Ìn vµ c«ng t¾c

3. Bµi tËp tr¾c nghiªm.


19.10. Nèi hai qu¶ cÇu A vµ B b»ng mét A
B
sîi d©y kim lo¹i ( h×nh vÏ).
Hái cã dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn kh«ng?xÐt c¸c trêng
hîp sau:
A. A tÝch ®iÖn d¬ng, B kh«ng tÝch ®iÖn.
B. A vµ B kh«ng tÝch ®iÖn.
C. A tÝch ®iÖn ©m, B kh«ng tÝch ®iÖn.
D. A kh«ng tÝch ®iÖn, B tÝch ®iÖn d¬ng.
E. A kh«ng tÝch ®iÖn, B tÝch ®iÖn ©m.

19.11. Dßng ®iÖn lµ:


A. Dßng c¸c ªlectr«n chuyÓn dêi cã híng.
B. Dßng c¸c ®iÖn tÝch ©m chuyÓn dêi cã híng.
C. Dßng c¸c ®iÖn tÝch chuyÓn dêi cã híng.
D. Dßng c¸c ®iÖn tÝch ©m chuyÓn dÞch.
E. Sù chuyÓn dÞch c¸c ®iÖn tÝch.
NhËn ®Þnh nµo ®óng nhÊt trong c¸c trêng hîp trªn?

19.12. Mét bãng ®Ìn ®ang s¸ng, qu¹t ®iÖn ®ang ch¹y
chøng tá:
A. Dßng ®iÖn ch¹y qua chóng.
74
B. C¸c ®iÖn tÝch ch¹y qua d©y dÉn.
C. C¸c h¹t mang ®iÖn ®ang chuyÓn dêi trong d©y dÉn.
D. Bãng ®Ìn vµ qu¹t ®ang bÞ nhiÔm ®iÖn.
E. Chóng ®ang tiªu thô n¨ng lîng ®iÖn.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y sai?

19.13. Dßng ®iÖn cã thÓ chuyÓn dêi trong c¸c vËt díi
®©y:
A. Sø.
B. Kim lo¹i.
C. Gç kh«.
D. Poliªtilen.
E. Ni l«ng.

19.14. Nguån ®iÖn lµ thiÕt bÞ:


A. S¶n xuÊt ra c¸c ªlectr«n.
B. Trªn ®ã cã ®¸nh dÊu hai cùc.
C. §Ó duy tr× dßng ®iÖn trong m¹ch.
D. Lu«n bÞ nhiÔm ®iÖn.
E. Cã hai cùc ©m d¬ng.
Chän kh¼ng ®Þnh ®óng nhÊt.

19.15. SÏ cã dßng ®iÖn ch¹y qua khi:


A. Khi nèi c¸c thiÕt bÞ tiªu thô ®iÖn víi nguån ®iÖn.
B. M¹ch ®iÖn cã chøa ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ ®iÖn vµ
nguån ®iÖn.
C. C¸c thiÕt bÞ ®iÖn vµ ngu«ng ®îc nèi kÝn b»ng d©y
dÉn.
D. Khi nguån ®iÖn cã ®iÖn vµ cã c¸c thiÕt bÞ ®iÖn.
E. Trong m¹ch ph¶i ®Çy ®ñ c«ng t¾c vµ c¸c linh kiÖn.
Chän c©u ®óng trong c¸c tr¶ lêi trªn.

20. chÊt dÉn ®iÖn vµ chÊt c¸ch ®iÖn


dßng ®iÖn trong kim lo¹i

I. kiÕn thøc c¬ b¶n


* Ch©t dÉn ®iÖn lµ chÊt cho dßng ®iÖn ®i qua. ChÊt c¸ch
®iÖn lµ chÊt kh«ng cho doµng ®iÖn ®i qua.

75
* Dßng ®iÖn trong kim lo¹i lµ dßng c¸c ªlectr«n tù do dÞch
chuyÓn cã híng.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
20.1. a. C¸c ®iÖn tÝch cã thÓ dÞch chuyÓn qua c¸c vËt dÉn
®iÖn ( c¸c chÊt dÉn ®iÖn).
b. C¸c ®iÖn tÝch kh«ng thÓ dÞch chuyÓn qua c¸c vËt
liÖu c¸ch ®iÖn, chÊt c¸ch ®iÖn.
c. Kim lo¹i lµ chÊt dÉn ®iÖn v× ë trong ®ã cã c¸c
electr«n tù do cã thÓ chuyÓn dêi cã híng.
d. trong trêng hîp nµy kh«ng khÝ lµ chÊt c¸ch ®iÖn.
20.2. a. Hai l¸ nh«m xoÌ ra v× chóng nhiÔm ®iÖn cïng lo¹i
vµ ®Èy nhau.
b. Kh«ng cã hiÖn tîng g× xÈy ra. V× thanh nhùa lµ vËt
¸ch ®iÖn.
c. L¸ nh«m phÝa qu¶ cÇu A côp l¹i bít, cßn l¸ nh«m g¾n
ë qu¶ cÇu B xoÌ ra. V× d©y ®ång kim lo¹i dÉn ®iÖn, c¸c
®iÖn tÝch tõ A chuyÓn bít sang B.
20.3. Khi « t« chuyÓn ®éng, cä x¸t vµo kh«ng khÝ vµ
nhiÔm ®iÖn tõng phÇn. NÕu nhiÔm ®iÖn m¹nh cã thÓ
g©y ch¸y næ, ®Ó b¶o vÖ xe vµ x¨ng dÇu ngêi ta dïng xÝch
s¾t th¶ trªn ®êng chuyÒn bít c¸c ®iÖn tÝch xuèng ®Êt.
20.4. a. C¸c giÊy b¹c cña giÊy lãt bªn trong vá bäc thuèc
l¸ thêng dïng thiÕc phñ lªn giÊy do vËy nã dÉn ®iÖn tèt.
b. GiÊy tr¸ng kim lµ ni long phñ s¬n mµu nªn c¸ch ®iÖn
tèt.

2. Bµi tËp n©ng cao


20.5. H·y kÓ tªn mèt sè chÊt c¸ch ®iÖn vµ mét sè chÊt dÉn
®iÖn ë ®iÒu kiÖn thêng.

20.6. Mét häc sinh lý luËn r»ng: “c¸c vËt dÔ dµng lµm nhiÔm
®iÖn th× còng dÔ dµng cho dßng ®iÖn truyÒn qua, v× ta
thÊy vËt ®ã ®Ô dµng nhËn hay nhêng electron”. Lý luËn
trªn cã chÝnh x¸c kh«ng? H·y cho mét vÝ dô ®Ó minh ho¹.

20.7. Trong khi söa ch÷a ®iÖn nh÷ng ngêi thî thêng ngåi
trªn nh÷ng chiÕc ghÕ c¸ch ®iÖn vµ bá hai ch©n lªn ghÕ.
H·y gi¶i thÝch t¹i sao?

76
20.8. Mét häc sinh thö kiÓm nghiÖm sù c¸ch ®iÖn cña gç
kh« b»ng c¸ch sau: ®a mét ®Çu cña chiÕc bót ch× cã vá
lµm b»ng gç ch¹m vµo mét vËt mang ®iÖn vµ ch¹m tay vµo
®Çu kia th× bÞ ®iÖn giËt. Do ®ã häc sinh nµy kh¼ng
®Þnh: gç kh« vÉn dÉn ®iÖn. H·y ph©n tÝch sai lÇm cña b¹n
häc sinh trªn.

20.9. T¹i sao trong c¸c thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm tra sù nhiÔm
®iÖn cña c¸c vËt ngêi ta thêng treo c¸c vËt b»ng sîi chØ t¬?

20.10. Theo b¹n trong kü thuËt ®iÖn th× chÊt c¸ch ®iÖn
quan träng h¬n hay chÊt dÉn ®iÖn quan träng h¬n?

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm


20.11. ChÊt c¸ch ®iÖn lµ nh÷ng vËt:
A. Cã thÓ cho c¸c ®iÖn tÝch dÞch chuyÓn.
B. Kh«ng cã kh¶ n¨ng nhiÔm ®iÖn.
C. Kh«ng cho c¸c ®iÖn tÝch ch¹y qua.
D. ChØ cho phÐp c¸c electr«n ®i qua.
E. Lµ nh÷ng vËt kh«ng ph¶i lµ kim lo¹i.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

20.12. VËt dÉn ®iÖn lµ nh÷ng vËt:


A. ChØ cho phÐp c¸c electr«n ch¹y qua.
B. Cho phÐp c¸c ®iÖn tÝch ®i qua.
C. Kh«ng cã kh¶ n¨ng tÝch ®iÖn.
D. ChØ lµ c¸c kim lo¹i.
E. Kh«ng ph¶i lµ nhùa p«liªtylen.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

20.13. D©y dÉn kim lo¹i chØ:


A. Cho phÐp c¸c electron ch¹y qua.
B. Cho phÐp c¸c ®iÖn tÝch ch¹y qua.
C. Cho phÐp c¸c ®iÖn tÝch d¬ng ch¹y qua.
D. Cho phÐp c¸c ®iÖn tÝch ©m chuyÓn qua.
E. Cho ®iÖn tÝch d¬ng di qua tuú vµo ®iÒu kiÖn.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

2.14. C¸c vËt liÖu sau thêng dïng lµm vËt c¸ch ®iÖn :
A. Sø, kim lo¹i, nhùa, cao su.
B. S¬n , gç , ch×, gang, sµnh.
77
C. Than, gç, ®ång, kÏm nil«ng.
D. Vµng, b¹c, nhùa p«lyªtylen.
E. Nhùa, nil«ng, sø, cao su.
Chän c©u tr¶ lêi ®ung trong c¸c c©u trªn.

2.15. Ba kim lo¹i sau ®©y thêng dïng lµm d©y dÉn:
A. Nh«m, kÏm, vµng.
B. Nh«m ,®ång, v«nfram.
C. §ång, ch× vµ kÏm.
D. Ch×, kÏm vµ ®ång.
E. §ång, s¾t, nh«m.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

20.16. Trong kim lo¹i, c¸c ªlectr«n tù do lµ:


A. Nh÷ng ªlectr«n quay xung quanh h¹t nh©n.
B. Nh÷ng ªlectr«n dÞch chuyÓn xung quanh nguyªn tö.
C. Nh÷ng ªlectr«n dÞch chuyÓn tõ vÞ trÝ nµy sang vÞ
trÝ kh¸c.
D. Nh÷ng ªlectr«n tho¸t ra khái nguyªn tö, chuyÓn dÞch
tù do.
E. Nh÷ng ªlectr«n chØ dÞch chuyÓn khi cã dßng ®iÖn.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

21. S¬ ®å m¹ch ®iÖn- chiÒu dßng ®iÖn.

I. kiÕn thøc c¬ b¶n


* M¹ch ®iÖn ®îc m« t¶ b»ng s¬ ®å vµ tõ s¬ ®å cã thÓ
l¾p m¹ch ®iÖn t¬ng øng.
* ChiÒu dßng ®iÖn lµ chiÒu tõ cùc d¬ng qua d©y dÉn
vµ c¸c thiÕt bÞ ®iªn tíi cùc ©m cña nguån ®iÖn.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
21.1.§¸nh dÊu sè thø tù c¸c kÝ hiÖu tõ trªn
xuèng:1,2,3.4.5.6.
Ta thÊy: bãng ®Ìn - 4 ; D©y dÉn - 1 ; C«ng t¾c ®ãng -
5
Nguån ®iÖn - 6 ; Hai nguån m¾c nèi tiÕp - 3 ; c«ng
t¾c ng¾t - 2
78
21.2.
+ -

K
K + -

S¬ ®å m¹ch ®iÖn 21.1 S¬ ®å m¹ch ®iÖn 21.2


21.3.a. D©y thø hai chÝnh lµ khung xe ®¹p, nèi cùc thø hai
cña ®inam« (vá) víi cùc thø hai cña ®Ìn.
b. S¬ ®å:

Khung xe §inam« d©y nèi

2. Bµi tËp n©ng cao.


21.4. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ:
a. §iÒn c¸c kÝ hiÖu cña c¸c linh kiÖn
®îc m¾c trong m¹ch.
b. Trong m¹ch c¸c bãng cã s¸ng kh«ng?
c. VÏ ký hiÖu chiÒu dßng ®iÖn nÕu cã.

21.5.H·y vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn cña ®Ìn pin trong h×nh 21.2


cña s¸ch gi¸o khoa vËt lý 7.

21.6. Cho mét m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ: §1


a. NÕu më kho¸ k th× c¸c bãng ®Ìn cã s¸ng kh«ng?
b. VÏ ký hiÖu c¸c cùc cña nguån vµ kÝ hiÖu dßng ®iÖn
trong m¹ch. K

§
2

21.7. Cho ba bãng ®Ìn ®îc g¾n trªn b¶ng


gç nh h×nh vÏ. H·y vÏ s¬ ®å m¾c c¸c ®Ìn
nèi víi cùc cña nguån ®iÖn ®Ó c¸c bãng s¸ng.

+ - Nguå
n

21.8. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. K1 §1


§ãng nh÷ng kho¸ nµo ®Ó:
a. K2 ®ãng ®Ìn §1 s¸ng, ®Ìn §2 t¾t. K2
b. K2 ®èng ®Ìn §1 t¾t, ®Ìn §2 s¸ng.
79
Nguån
c. C¶ hai ®Ìn ®Òu s¸ng.
§2 K3

K1

21.9. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ §1 §2


§3
a. K2 ®ãng, K1 ng¾t ®Ìn nµo s¸ng?
b. K2 ®ãng K1 ®ãng, ®Ìn nµo s¸ng? K2

Nguån +
-

21.10. Cho m¹ch ®iÖn nh bµi tËp 21.9 khi ®ãng K1 th× trong
nguån ®iÖn cã dßng ®iÖn ch¹y qua kh«ng?

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm.


21.11. S¬ ®å m¹ch ®iÖn cã t¸c dông:
A. M« t¶ m¹ch ®iÖn mét c¸ch ®¬ gi¶n.
B. Dùa vµo nã ngêi ta l¾p ®Æt m¹ch ®iÖn t¬ng øng.
C. Lµm c¬ së ®Ó l¾p ®Æt m¹ng ®iªn thùc tÕ.
D. Lµ c¬ së ®Ó thî ®iÖn kiÓm tra, b¶o dìng, s÷a ch÷a.
E. M« t¶ chiÒu dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn.
Chän c©u sai trong c¸c c©u trªn.

21.12. Mét m¹ng ®iÖn th¾p s¸ng gåm:


A. Nguån ®iÖn, bãng ®Ìn vµ c«ng t¾c.
B. Nguån ®iÖn, bãng ®Ìn, c«ng t¾c vµ d©y dÉn.
C. Nguån ®iÖn, bãng ®Ìn vµ d©y dÉn.
D. Nguån ®iÖn, bãng ®Ìn vµ phÝch c¾m.
E. D©y dÉn, bãng ®Ìn vµ c«ng t¾c.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

21.13. ChiÒu dßng ®iÖn trong mét m¹ch ®iÖn lµ:


A. ChiÒu híng tõ cùc d¬ng vÒ phÝa cùc ©m cña nguån.
B. ChiÒu tõ cùc d¬ng, qua d©y dÉn vµ c¸c thiÕt bÞ tíi
cùc ©m.
80
C. ChiÒu chuyÓn dÞch cña c¸c ®iÖn tÝch tõ cùc ©m vÒ
cùc d¬ng.
D. ChiÒu chuyÓn dÞch cña c¸c ®iÖn tÝch tõ cùc d¬ng
vÒ cùc ©m.
E. ChiÒu chuyÓn dêi cã híng cña c¸c ®iÖn tÝch trªn
d©y.
NhËn ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng?

21.14. Ký hiÖu c¸c bé phËn trong m¹ch ®iÖn mang ý nghÜa:


A. Lµm ®¬n gi¶n c¸c m¹ch ®iÖn khi cÇn thiÕt.
B. §¬n gi¶n s¬ ®å cña c¸c vËt dÉn, c¸c linh kiÖn.
C. Lµm cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn ®¬n gi·n h¬n so víi thùc
tÕ.
D. M« t¶ c¸c m¹ch ®iÖn khi cÇn thiÕt.
E. §ã lµ c¸c quy íc cho ®¬n gi¶n, kh«ng mang ý nghÜa
g×.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

21.15. KhÝ hiÖu c¸c cùc cña nguån ®iÖn lµ do:


A. ChiÒu dßng ®iÖn ch¹y tõ cùc d¬ng sang cùc ©m
cña nguån.
B. Cùc d¬ng mang ®iÖn tÝch cßn cùc ©m kh«ng mang
®iÖn tÝch.
C. Cùc ©m cña nguån mang nhiÒu ®iÖn tÝch h¬n cùc
d¬ng.
D. Cùc d¬ng mang ®iÖn tÝch d¬ng, cùc ©m mang
®iÖn tÝch ©m.
E. Sè ®iÖn tÝch trªn hai cùc lµ kh¸c nhau, trªn cùc d-
¬ng nh¹y h¬n.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.

21.16. Cho bèn m¹ch ®iÖn sau:


+ - + - + - + -

a b c d
NhËn ®Þnh nµo sau ®©y ®óng:
A. C¸c m¹ch a, b vµ c t¬ng ®¬ng nhau.
B. C¸c m¹ch b, c vµ d t¬ng ®¬ng nhau.
C. a vµ b t¬ng ®¬ng, c vµ d kh«ng t¬ng ®¬ng.
81
D. a vµ b t¬ng ®¬ng, c vµ d t¬ng ®¬ng.
E. Kh«ng cã m¹ch nµo t¬ng ®¬ng nhau.

22. T¸c dôngnhiÖt vµ t¸c dông ph¸t s¸ng


cña dßng ®iÖn

I. kiÕn thøc c¬ b¶n


* Dßng ®iÖn ®i qua m,ét vËt dÉn th«ng thêng, ®Òu
lµm chovËt dÉn nãng lªn. NÕu vËt dÉn nãng lªn tíi nhiÖt ®é
cao th× ph¸t s¸ng.
* Dßng ®iÖn cã thÓ lµm s¸ng bãng ®Ìn bót thö ®iÖn
vµ ®i èt ph¸t quang mÆc dï c¸c ®Ìn nµy cha nãng tíi nhiÖt
®é cao.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
22.1. T¸c dông nhiÖt cña dßng ®iÖn cã Ých trong ho¹t ®éng
cña nåi c¬m ®iÖn, Êm ®iÖn, kh«ng cã Ých khi m¸y
thu h×nh, qu¹t ®iÖn vµ m¸y thu thanh ho¹t ®éng.
22.2. a. Khi trong Êm cßn níc, nhiÖt ®é cña Êm lµ 1000C.
b. Êm ®iÖn bÞ ch¸y. V× khi c¹n hÕt níc khi ®ã nhiÖt
®é cña Êm lªn rÊt cao, lµm ch¸y ruét Êm vµ cã thÓ
g©y ho¶ ho¹n.

22.3. D. §Ìn b¸o ti vi.

2. Bµi tËp n©ng cao.


22.4 . T¸c dông nhiÖt cña dßng ®iÖn cã lîi vµ còng cã khi cã
h¹i. H·y kÓ tªn c¸c t¸c dông nhiÖt cã h¹i trong c¸c dông cô
sau:
- Nåi c¬m ®iÖn.
- Bµn lµ.
- Bãng ®Ìn
- M¸y b¬m níc ( m« t¬ ®iÖn)
- M¸y æn ¸p.

82
22.5.Khi dßng ®iÖn ch¹y trong vËt dÉn ®Òu nãng lªn do t¸c
dông nhiÖt. VËy khi dßng ®iÖn ch¹y trªn c¸c trôc ®iÖn
tiªu thô cña thµnh phè th× t¸c dông ®ã cã lîi hay cã h¹i.

22.6.V× sao trong c¸c b¶ng ®iÖn cña gia ®×nh ngêi ta th-
êng l¾p c¸c cÇu ch×? CÇu ch× ho¹t ®éng d÷a trªn
nguyªn t¾c nµo.

22.7.Trong bµn lµ, b×nh nãng l¹nh ngêi ta cã g¾n “ r¬le”


nhiÖt. Hái nã cã t¸c dông g× vµ ho¹t ®éng dùa trªn
nguyªn t¾c nµo?

22.8.Nguyªn nh©n nhiÒu vô ch¸y lµ do bÞ chËp m¹ch ®iÖn.


H·y cho biÕt sù chËp ®iÖn x¶y ra trong ®iÒu kiÖn nµo
vµ c¸ch ®Ò phßng.
22.9.T¹i sao ®Ìn pin cña chóng ta lóc míi l¾p pin bãng ®Ìn
s¸ng h¬n sau khi dïng nhiÒu ngµy?

22.10. Khi nèi mét vËt dÉn víi nguån ®iÖn ta kh«ng thÊy
vËt ph¸t s¸ng. §iÒu ®ã chøng tá dßng ®iÖn kh«ng cã
t¸c dông ph¸t quang. Hái nhËn ®Þnh trªn cã ®óng
kh«ng?

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm.


22.11. Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua mét vËt dÉn, khi ®ã:
A. VËt dÉn nãng lªn.
B. VËt dÉn sÏ ph¸t s¸ng.
C. VËt dÉn võa nãng lªn võa ph¸t s¸ng.
D. Lµm kh«ng khÝ xung quanh nãng lªn
E. A, B vµ C ®óng.
Kh¼ng ®Þnh nµo trªn ®©y ®óng nhÊt?

22.12. Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua d©y tãc bãng ®Ìn, khi
®ã:
A. D©y tãc bãng ®Ìn sÏ ch¸y s¸ng khi dßng ®iÖn .
B. D©y tãc bãng ®Ìn sÏ nãng lªn khi cã dßng ®iÖn lín.
C. NÕu dßng ®iÖn ®ñ lín d©y tãc bãng sÏ ch¸y s¸ng.
D. NÕu dßng ®iÖn ®ñ lín d©y tãc nãng lªn vµ ph¸t
s¸ng.
E. D©y tãc cã kh¶ n¨ng ph¸t s¸ng khi dßng ®iÖn ®ñ
lín.
83
Chä c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

22.13. T¸c dông nhiÖt cã Ých trong c¸c dông cô sau:


A. Qu¹t ®iÖn, nåi c¬m ®iÖn.
B. Bµn ñi vµ m«t¬ b¬m níc.
C. M¸y lµm l¹nh, æn ¸p.
D. M¸y giÆt, m¸y ca.
E. Bµn ñi, nåi c¬m ®iÖn.
Chän c©u ®óng nhÊt.

22.14. C¸c dông cô nµo sau ®©y ho¹t ®éng dùa vµo t¸c
dông nhiÖt:
A. CÇu ch×, æ c¾m.
B. CÇu ch×, bµn ñi.
C. CÇu ch× At«m¸t.
D. CÇu dao, æ c¾m.
E. M¸y æn ¸p, cÇu ch×.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

22.15. Sù to¶ nhiÖt võa ph¸t quang xÈy ra trong c¸c hiÖn
tîng sau:
A. Khi loa ph¸t thanh ho¹t ®éng.
B. Khi chu«ng ®iÖn ho¹t ®éng.
C. Khi tivi ho¹t ®éng.
D. Khi m¸y b¬n níc ho¹t ®éng.
E. M¸y ®iÒu hoµ ho¹t ®éng.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

22.16. Dßng ®iÖn cã t¸c dông sau:


A. T¸c dông nhiÖt
B. T¸c dông c¬ häc.
C. T¸c dông ph¸t quang.
D. A vµ B ®óng.
E. A, B vµ C ®óng.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.

23. T¸c dông tõ, t¸c dông ho¸ häc vµ t¸c dông
sinh lý cña dßng ®iÖn

84
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
* Dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ v× nã cã thÓ lµm quay
nam ch©m.
* Dßng ®iÖn cã t¸c dông ho¸ häc, ch¼ng h¹nkhi dßng
®iÖn ®i qua dung dÞch muèi th× t¹o thµnh líp ®ång b¸m
trªn thái than nèi cùc ©m.
* Dßng ®iÖn cã t¸c dông sinh lý, khi ®i qua c¬ thÓ ng-
êi vµ ®éng vËt.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
23.1. B. c¸c vôn s¾t.
23.2. C. T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn.
23.3. D. Lµm biÕn ®æi mµu thgái than nèi cùc ©m cña
nguån ®iÖn nhóng trong dung dÞch nµy.
23. 4. §¸nh dÊu thø tù cét bªn tr¸i tõ trªn xuèng: 1,2,3,4,5. Ta
cã thÓ ghÐp nh sau:
T¸c dông sinh lý - 5 ( c¬ co giËt) ; t¸c dông nhiÖt - 4
( d©y tãc bãng ®Ìn s¸ng). ; T¸c dông ho¸ häc - 2 ( m¹ ®iÖn )
; t¸c dông ph¸t s¸ng - 1 ( bãng bót thö ®iÖn) ; T¸c dông tõ -
3 ( chu«ng ®iÖn kªu).

2. Bµi tËp n©ng cao.


23.5. Nèi hai thái than A vµ B nhóng trong A
B
dung dÞch sun ph¸t ®ång ( CuSO4) nh h×nh vÏ:
a. Cã dßng ®iÖn ch¹y trong m¹ch kh«ng?
a. Hái cã hiÖn tîng g× xÈy ra? Nguån
b. NÕu biÕt sau mét thêi gian ®ång b¸m vµo
cùc A hái cùc nµo lµ cùc d¬ng cña nguån?

23.6. CÇn cÈu ®iÖn ho¹t ®éng dùa trªn nguyªn t¾c nµo? Em
h·y thiÕt kÕ s¬ ®å mét cÇn cÈu d¬n gi¶n.

23.7. §Ó tr¸nh ®iÖn giËt khi s÷a ch÷a ®iÖn ta cÇn ph¶i lµm
thÕ nµo?

23.8. Dßng ®iÖn cã thÓ lµm tª liÖt thÇn kinh. T¹i sao trong y
häc ngêi ta l¹i sö dông dßng ®iÖn ®Ó ch©m cøu?

85
23.9. Em h·y lµm thÝ nghiÖm chøng tá dßng ®iÖn cã t¸c
dông tõ b»ng c¸c dông cô sau:
- Mét nguån ®iÖn 3V.
- Mét ®o¹n d©y dÉn.
- Mét biÕn trë.
- Mét kim la bµn.

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm

23.10. Dßng ®iÖn cã thÓ g©y ra nh÷ng t¸c dông nµo sau
®©y:
a. Lµm quay kim nam ch©m
b. Lµm quay ®éng c¬
c. Lµm tª liÖt thÇn kinh
d. Lµm kh« hång huyÕt cÇu
e. Lµm ch¸y s¸ng kh«ng khÝ.
Chän c©u sai trong c¸c c©u trªn.

23.11. C¸c vËt sau chÞu t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn:
A. BÕp ®iÖn.
B. Bãng ®Ìn ®iÖn.
C. B×nh nãng l¹nh.
D. Chu«ng ®iÖn.
E. §Ìn LED.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

23.12. Dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ v× nã:


A. Cã thÓ lµm quay ®éng c¬ ®iÖn.
B. Lµm quay kim la bµn.
C. Lµm chu«ng ®iÖn ho¹t ®éng.
D. Lµm ®Ìn bµn s¸ng.
E. M¸y biÕn thÕ ho¹t ®éng.
Chän c©u sai trong c¸c c©u trªn.
23.13. Khi dßng ®iÖn ®i qua c¬ thÓ ngêi g©y ra:
A. Tª liÖt thÇn kinh.
B. Lµm cho tim ngõng ®Ëp.
C. C¸c vÕt báng trªn c¬ thÓ.
D. Kh« hßng huyÕt cÇu.
E. Gi¶m bÐo cho ngêi mËp.
Chän c©u sai trong c¸c c©u trªn.

86
23.14. T¸c dông ho¸ häc cña dßng ®iÖn biÓu hiÖn qua:
A. Gi¶i phãng ®ång ë cùc ©m cña nguån ®iÖn.
B. Khi bãng ®Ìn ph¸t ra ¸nh s¸ng.
C. Gi¶i phãng ®ång ë thái than nèi cùc ©m nguån
®iÖn.
D. Gi¶i phãng ®ång ë thái than nèi hai cùc nguån ®iÖn.
E. Gi¶i phãng ®ång ë thái than nèi cùc d¬ng nguån
®iÖn.
Chän c©u ®óng c¸c c©u trªn.

23.15. Khi cã dßng ®iÖn qua nam ch©m ®iÖn, nã cã thÓ


hót:
A. C¸c m¶nh nh«m nhá.
B. C¸c vôn s¾t.
C. C¸c m¶nh nhù xèp.
D. C¸c vôn giÊy.
E. Bét kim lo¹i ®ång.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

24. Cêng ®é dßng ®iÖn

I. KiÕn thøc c¬ b¶n.


* Dßng ®iÖn cµng m¹nh th× cêng ®é dßng ®iÖn cµng
lín.
* §o cêng ®é dßng ®iÖn b»ng Ampe kÕ.
* §¬n vÞ cêng ®é dßng ®iÖn lµ Ampe.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
24.1. a. 0,35A = 350 mA ; b. 425mA = 0,425A ;
c. 1,28 A = 1280 mA ; d. 32mA = 0,032A
24.2. a. GH§ lµ 1,2A ; b. §CNN lµ 0,1A ; c. I 1 = 0,3A ; d. I2 =
1.0A
24.3. a. Am pe kÕ sè 3 ; b. Ampe kÕ sè 1; c. Am pe kÕ sè 2
hoÆc sè 4.; Ampe kÕ sè 2
24.4. Dßng ®iÖn trong c¸c s¬ ®å ®i vµo c¸c chèt (+) vµ ®i
ra khái chèt (-) cña mçi Ampe kÕ.
2. Bµi tËp n©ng cao.
87
24.5. Chän Am pe kÕ cã giíi h¹n ®o phï hîp víi c¸c dßng ®iÖn
cÇn ®o t¬ng øng trong c¸c trêng hîp sau:

a. Dßng ®iÖn qua m¹ch cã cêng ®é 1. Am pe kÕ cã giíi h¹n ®o


0,35A 100mA
b. Dßng qua chu«ng ®iÖn cã cêng 2. Am pe kÕ cã giíi h¹n ®o
®é 90mA 50mA
c. Dßng qua ®Ìn chiÕu cã cêng ®é 3. Am pe kÕ cã giíi h¹n ®o 2,5A
1,2A 4. Am pe kÕ cã giíi h¹n ®o 1A
d. Dßng qua ®Ìn nh¸y cã cêng ®é
52mA

+ -
24.6. Mét b¹n vÏ s¬ ®å ®Ó m¾c Ampe kÕ
®Ó ®o cêng ®é qua c¸c bãng ®Ìn nh h×nh vÏ.
Hái m¾c m¹ch nh thÕ ®· ®óng cha? T¹i sao?

24.7. §Ò xuÊt ph¬ng ¸n ®Ó söa ch÷a s¬ ®å m¹ch ®iÖn bµi


tËp 24.6. ®Ó Ampe kÕ ®o ®óng dßng ®iÖn qua c¸c bãng
®Ìn.

24.8. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. K1 §1


Ph¶i m¾c Ampe kÕ ë ®©u ®Ó biÕt dßng
®iÖn qua c¸c bãng ®Ìn khi hai khãa K2
K1 vµ K3 ®Òu ®ãng, K2 më.

§2 K3

Nguån

24.9. Cho mét m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ:


Hái m¾c am pe kÕ ë ®©u ®Ó ®o ®îc dßng ®iÖn:
a. Qua c¸c bãng ®Ìn?
b. Qua nguån.

24.10. §iÒn ®Êu thÝch hîp vµo cùc cña c¸c Ampe kÕ vµ
chiÒu dßng ®iÖn trong m¹ch cña bµi tËp 24.5 ë trªn. Hái
nÕu cã mét Ampe kÕ bÞ ngîc cùc th× nã cã chØ ®óng cêng
®é dßng ®iÖn ch¹y qua kh«ng? T¹i sao?

88
24.11. Mét Ampe kÕ bÞ lÖch kim, khi cha ®o dßng ®iÖn mµ
kim kh«ng ë vÞ trÝ sè kh«ng. V× thÕ khi ®o dßng kh«ng ®îc
chÝnh x¸c. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn ta lµm thÕ nµo.

24.12. Khi nèi mét bãng ®Ìn vµo c¸c cùc cña b×nh ¾c quy,
®Ìn s¸ng. Hái khi ®ã dßng ®iÖn cã ch¹y qua b×nh ¾c quy
kh«ng? T¹i sao?

3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm


24.13. Mét bãng ®Ìn m¾c trong m¹ch sÏ:
A. S¸ng yÕu khi cã dßng ®iÖn.
B. Kh«ng s¸ng khi dßng ®iÖn b×nh thêng.
C. RÊt s¸ng khi cêng ®é dßng ®iÖn lín.
D. S¸ng yÕu khi c¬ng ®é dßng ®iÖn yÕu.
E. S¸ng mê khi ®iÖn tÝch dßng ®iÖn yÕu.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

24.14. §Ó ®o dßng ®iÖn qua vËt dÉn, ngêi ta m¾c:


A. Ampe kÕ song song víi vËt dÉn.
B. Ampe kÕ nèi tiÕp víi vËt dÉn.
C. Ampe kÕ tríc víi nguån ®iÖn.
D. Ampe kÕ sau víi vËt dÉn, nguån ®iÖn.
E. Ampe kÕ tríc víi vËt dÉn, nguån ®iÖn.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

24.15. ®Ó ®o ®îc dßng ®iÖn trong kho¶ng 0,10 A ®Õn


2,20A ta nªn sö dông Ampe kÕ cã GH§ vµ §CNN nh sau:
A. 3A - 0,2A.
B. 3000mA - 10mA.
C. 300mA - 2mA
D. 4A - 1mA
E. 3A - 5mA.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

24.16. Mét m¹ch ®iÖn gåm Am pe kÕ m¾c nèi tiÕp víi mét
bãng ®Ìn cã cêng ®é ®Þnh møc 1,55A. §Ìn sÏ s¸ng võa khi :
A. Am pe kÕ chØ 1,75A.
B. Am pe kÕ chØ 0,75A.
C. Am pe kÕ chØ 1,45A.
D. Am pe kÕ chØ 2,5A.
E. Am pe kÕ chØ 3,5A.
89
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

24.17. Dßng ®iÖn trong m¹ch cã cêng ®é lín, khi ®ã:


A. T¸c dông tõ trªn nam ch©m ®iÖn cµng m¹nh.
B. T¸c dông nhiÖt trªn bµn lµ, bÕp ®iÖn cµng m¹nh.
C. T¸c dông sinh lý ®èi víi sinh vËt vµ con ngêi yÕu.
D. Lîng ®ång b¸m ë thái than nèi cùc ©m nguån ®iªn
cµng nhiÒu.
E. Bãng ®Ìn m¾c trong m¹ch cµng s¸ng.
Chän nhËn ®Þnh sai trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.
24.18. Trong mét m¹ch ®iÖn cã hai ampe kÕ gièng nhau,
mét ®Æt tríc nguån ®iÖn, mét ®Æt sau nguån. Khi ®ã :
A. Sè chØ hai ampe lµ nh nhau.
B. Sè chØ hai ampe kÕ kh«ng nh nhau.
C. Ampe kÕ ®Çu cã sè chØ lín h¬n.
D. Ampe kÕ sau cã sè chØ lín h¬n.
E. Ampe nµo cã GH§ sè chØ lín.
Chän nhËn ®Þnh sai trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.

25. HiÖu ®iÖn thÕ vµ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai


®Çu dông cô ®iÖn

I. KiÕn thøc c¬ b¶n


* Nguån ®iÖn t¹o ra sù nhiÔm ®iÖn kh¸c nhau ë hai
cùc cña nã, do ®ã gi÷a hai cùc cña mçi nguån ®iÖn cã mét
hiÖu ®iÖn thÕ.
* §¬n vÞ ®o hiÖu ®iÖn thÕ lµ v«n (V). HiÖu ®iÖn thÕ
®îc ®o b»ng v«n kÕ.
* Sè v«n kÕ ghi trªn mçi nguån ®iÖn lµ gi¸ trÞ cña
hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc cña nã khi cha m¾c vµo m¹ch.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
25.1. a. 500kV = 500.000V ; b. 220V = 0,220 kV
c. 0,5V = 500mV ; 6kV = 6000V.
25.2. a. GH§ cña v«n kÕ lµ 10V ; §CNN cña v«n kÕ lµ 0,5V.
c. Sè chia cña v«n kÕ khi kim n»m ë vÞ trÝ sè (1) lµ
1,5V

90
d. Sè chia cña v«n kÕ khi kim n»m ë vÞ trÝ sè (2) lµ 7V
25.3. ta ®¸nh sè thø tù tõ trªn xuèng cña cét bªn ph¶i lÇn lît:
1,2,3,4. Khi ®ã ta cã:
Pin trßn 1,5V - (3) ; Pin vu«ng 4,5V - (4).
¸c quy 12V - (2) ; Pin mÆt trêi - (1).

2. Bµi tËp n©ng cao


25.4. Trªn mét sè d©y ®iÖn cã ghi: 250V - 5A. Con sè ®ã cã
ý nghÜa g×?

25.5. Trong s¬ ®å sau ®©y v«n kÕ nµo m¾c ®óng.

1 2

25.6. Quan s¸t m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ. Cho biÕt (V1), (V2),
(V3) cho biÕt ®iÒu g×? 1

A
B
2

3
25.7.T¹i sao khi ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu nguån
®iÖn ta ph¶i nèi cùc d¬ng cña nguån víi cùc d¬ng cña
v«n kÕ vµ cùc ©m theocùc ©m cña nguån? NÕu nèi sai
cã hiÖn tîng g× xÈy ra?

25.8.M¹ng ®iÖn trong nhµ em hiÖn nay ®ang sö dông lµ


bao nhiªu? Cã thÓ m¾c bãng ®Ìn 110V - 40W vµ m¹ng
®iÖn ®ã ®îc kh«ng? T¹i sao?

25.9. Mét v«n kÕ bÞ lÖch kim, khi cha ®o hiÖu ®iÖn thÕ
mµ kim kh«ng ë vÞ trÝ sè kh«ng. V× thÕ khi ®o hiÖu ®iÖn
thÕ kh«ng ®îc chÝnh x¸c. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn ta
lµm thÕ nµo?

25.10. Trªn c¸c viªn pin con thá ngêi ta ®Ò 1,5V con sè ®ã
cã ý nghÜa g×?. Em h·y dïng v«n kÕ ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a
hai cùc cña viªn pin vµ rót ra nhËn xÐt.
91
2. Bµi tËp tr¾c nghiÖm

25.11. Trong s¬ ®å sau sè chØ cña v«n kÕ v«n kÕ chÝnh lµ:


A. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc cña nguån ®iÖn. -
+
B. HiÖu ®iÖn thÕ cña nguån ®iÖn trong m¹ch.
C. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn.
D. HiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn trong m¹ch.
E. HiÖu ®iÖn thÕ toµn bé m¹ch ®iÖn.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

25.12. Khi kho¸ K më v«n kÕ chØ:


A. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc cña nguån ®iÖn. -
+
B. HiÖu ®iÖn thÕ cña nguån ®iÖn trong m¹ch.
C. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn.
K
D. HiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn trong m¹ch.
E. HiÖu ®iÖn thÕ toµn bé m¹ch ®iÖn.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.

25.13. Nh×n vµo m¹ch ®iÖn bªn ta biÕt:


A. V«n kÕ (1) chØ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng §1.
B. V«n kÕ (1) chØ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu hai bãng.
C. V«n kÕ (2) chØ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng § 2.
1 2 §2
D. V«n kÕ (2) chØ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng §1.
E. V«n kÕ (2) chØ hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu hai bãng § 1 §2.
§1
NhËn ®Þnh nµo ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.

25.14. Cho m¹ch ®iÖn sau, khi ®ã:


A. V1 chØ hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu nguån ®iÖn.
1
§2
B. V2 chØ hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu bãng § 1.
§1
C. V2 chØ hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu m¹ch ®iÖn.
D. V2 chØ hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu m¹ch ®iÖn.
2

92
V1 chØ hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu bãng §2.
E.
NhËn ®Þnh nµo ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.

25.15. Cho m¹ch ®iÖn bªn, biÕt hai bãng ®Ìn cïng lo¹i khi ta
biÕt:
A. K ®ãng sè chØ V1 lu«n lu«n lín h¬n sè chØ V2.
B. K ®ãng sè chØ V2 lu«n lu«n lín h¬n sè chØ V1.
C. K më sè chØ V2 lu«n lu«n lín h¬n sè chØ V 1.
1
§2
D. K ®ãng hay më sè chØ V1 lu«n lín h¬n sè chØ V2.
§1
K ®ãng hay më sè chØ V1 lu«n kh«ng thay ®æi.
E.
NhËn ®Þnh nµo ®óng nhÊt trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.
2

25.16. HiÖu ®iÖn thÕ lu«n tån t¹i ë:


A. Hai ®Çu b×nh ¾c quy.
B. ë hai ®Çu viªn pin.
C. ë hai ®Çu vËt dÉn.
D. ë hai ®Çu ®o¹n m¹ch.
E. ë hai ®Çu §inam«.
NhËn ®Þnh nµo ®óng nhÊt trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.

26. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu dông cô ®iÖn

I. KiÕn thøc c¬ b¶n


* HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn t¹o ra dßng
®iÖn ch¹y qua bãng ®Ìn ®ã.
* HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn cµng lín th×
dßng ®iÖn ch¹y qua bãng ®Ìn cã cêng ®é dßng ®iÖn c¸ng
lín.
* Sè v«n ghi trªn mçi dông cô ®iÖn cho biÕt hiÖu ®iÖn
thÕ ®Þnh møc ®Ó dông cô ®ã ho¹t ®éng b×nh thêng.

II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n


1.Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
26.1. C¸c trêng hîp cã hiÖu ®iÖn thÕ kh¸c 0 lµ a, c vµ d.
26.2. a. Ghi dÊu (+) vµ chèt nèi cùc d¬ng cña nguån.

93
b. - S¬ ®å a: V«n kÕ ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc
®Ó hë cña nguån ®iÖn .
- S¬ ®å b: v«n kÕ ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hµi bãng
®Ìn
- S¬ ®å c. v«n kÕ ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc cña
nguån trong m¹ch ®iÖn kÝn. ; S¬ ®å d: gièng s¬ ®å a.
26.3. trong s¬ ®å d: v«n kÕ cã sè chØ b»ng 0.

2. Bµi tËp n©ng cao


A
26.4. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ:
a. Hái v«n kÕ nµo chØ hiÖu ®iÖn thÕ lín h¬n? 220V
1 2
b. Khi m¹ch bÞ ®øt t¹i A. Hái sè c¸c v«n kÕ
cã chØ bao nhiªu?

26.5. Trong m¹ch ®iÖn h×nh bªn v«n kÕ nµo


chØ hiÖu ®iÖn thÕ lín h¬n? 1

2
26.6. Hai bãng ®Ìn gièng hÖt nhau.
K
®îc m¾c vµo m¹ng ®iÖn thµnh phè.
a. Khi kho¸ K ®ãng cêng ®é dßng ®iÖn 220V §1
§2
ch¹y qua bãng ®Ìn nµo lín h¬n?
b. Më kho¸ K cêng ®é dßng ®iÖn qua
c¸c bãng thay ®æi thÕ nµo.

26.7. So s¸nh hiÖu ®iÖn thÕ qua c¸c bãng ®Ìn


trong m¹ch ®iÖn bªn. §1

§2

§3

1
26.8. H·y so s¸nh sè chØ cña
hai v«n kÕ trong m¹ch ®iÖn
bªn. BiÕt c¸c bãng ®Ìn gièng nhau.
2

94
26.9. H·y so s¸nh hiÖu ®iÖn thÕ
hai ®Çu c¸c bãng trong m¹ch ®iÖn .
BiÕt c¸c bãng ®Ìn gièng nhau.

3.Bµi tËp tr¾c nghiÖm.


26.10. Ba bãng cïng lo¹i 3V - 2W
®Ìn m¾c nèi tiÕp. BiÕt c¸c bãng s¸ng
b×nh thêng (h×nh bªn). Khi ®ã hiÖu ®iªn. thÕ cña toµn
m¹ch cã gi¸ trÞ:
A. 7,5V. ; B. 6V.
B. 9V. ; D. 6,5V ; E. 12V.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng.

26.11. Khi c¸c dông cô dïng ®iÖn m¾c nèi tiÕp, khi ®ã:
A. Cêng ®é dßng ®iÖn qua c¸c dông cô kh«ng nh nhau.
B. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu c¸c dông cô nh nhau.
C. Dßng ®iÖn ®i qua vµ hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu mçi
dông cô nh nhau.
D. Cêng ®é dßng ®iÖn qua c¸c dông cô lµ gièng nhau.
E. HiÖu ®iÖn thÕ nh nhau, dßng ®iÖn kh«ng nh nhau.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng.

26.12. Hai bãng ®Ìn cïng lo¹i m¾c nèi tiÕp vµo nguån
®iÖn 9V, c¸c bãng s¸ng b×nh thêng. Khi ®ã:
A. HiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cña chóng ®Òu lµ 9V.
B. HiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cña chóng b»ng 4,5V.
C. HiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cña chóng lµ 3V vµ 6V.
D. HiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cña chóng lµ 6V vµ 3V.
E. HiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cña chóng lµ 7V vµ 2V.
Chän c©u tr¶lêi ®óng.

26.13. H·y so s¸nh hiÖu ®iÖn thÕ


hai ®Çu c¸c bãng trong m¹ch ®iÖn . M N P
Q
BiÕt c¸c bãng ®Ìn gièng nhau
lo¹i 6V- 3W, c¸c bãng s¸ng b×nh thêng. Khi ®ã:
A. UMN = UNP = UPQ = 6V
B. UMN = UNP = UPQ = 9V
C. UMN = UNP = UPQ = 12V
D. UMN = UNP = UPQ = 3V
E. UMN = UNP = UPQ = 7,5V
95
Chän c©u ®óng.

26.14. Cã mét sè nguån ®iÖn lo¹i: 6V, 9V, 12V, 16V vµ hai
bãng ®Ìn lo¹i 6V - 3W. §Ó c¸c ®Ìn s¸ng b×nh thêng th×
ph¶i:
A. Hai bãng nèi tiÕp víi nguån ®iÖn 9V.
B. Hai bãng nèi tiÕp víi nguån ®iÖn 6V.
C. Hai bãng song song víi nguån ®iÖn 9V.
D. Hai bãng song song víi nguån ®iÖn 12V.
E. Hai bãng nèi tiÕp víi nguån ®iÖn 12V.
Chän ph¬ng ¸n ®óng trong c¸c ph¬ng ¸n trªn.

26.15. Hai bãng ®Ìn kh¸c lo¹i, khi m¾c nèi tiÕp víi mét
nguån ®iÖn. Khi ®ã:
A. Mét s¸ng b×nh thêng, mét kh«ng b×nh thêng.
B. Hai bãng m¾c trong m¹ch ®Òu s¸ng b×nh thêng.
C. Cêng ®é dßng nh nhau nªn chóng s¸ng b×nh thêng.
D. NÕu nguån ®iÖn ®ñ hiÖu ®iÖn thÕ chóng s¸ng
b×nh thêng.
E. B vµ C ®óng.
Chän nhËn ®Þnh ®óng trong c¸c nhËn ®Þnh trªn.

27. Tæng kÕt ch¬ng 3 : §iÖn häc

I. KiÕn thøc c¬ b¶n


1. Sù nhiÔm ®iÖn do cä x¸t, hai lo¹i ®iÖn tÝch
 Cã thÓ lµm nhiÔm ®iÖn nhiÒu vËt b»ng c¸ch cä x¸t.
 Mét vËt nhiÔm ®iÖn cã kh¶ n¨ng hót c¸c vËt kh¸c.
 C¸c vËt nhiÔm ®iÖn cïng lo¹i ®Èy nhau, kh¸c lo¹i hót
nhau.
 Mét vËt nhiÔm ®iÖn ©m nÕu nhËn thªm ªlectron, nhiÔm
®iÖn d¬ng nÕu mÊt bít ªlectr«n.
2. Dßng ®iÖn, nguån ®iÖn
 Dßng ®iÖn lµ dßng chuyÓn dêi cã híng cña c¸c ®iÖn
tÝch.
 Mçi nguån ®iÖn ®Òu cã hai cùc.
3. ChÊt dÉn ®iÖn vµ chÊt c¸ch ®iÖn - Dßng ®iÖn trong kim
lo¹i

96
 ChÊt dÉn ®iÖn lµ chÊt cho dßng ®iÖn ®i qua. ChÊt c¸ch
®iÖnlµ chÊt kh«ng cho dßng ®iÖn ®i qua.
 Dßng ®iÖn trong kim lo¹i lµ dßng cña c¸c ªlectron tù do
dÞch chuyÓn cã híng.
4. S¬ ®å m¹ch ®iÖn - chiÒu dßng ®iÖn
 M¹ch ®iÖn cã thÓ m« t¶ b»ng s¬ ®å vµ tõ s¬ ®å m¹ch
®iÖn cãthÓ l¾p thªm m¹ch ®iÖn t¬ng øng.
 ChiÒu dßng ®iÖn lµ chiÒu tõ cùc d¬ng qua d©y dÉn vµ
c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tíi cùc ©m cña nguån ®iÖn.
5. C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn
 Dßng ®iÖn ®i qua mét vËt dÉn th«ng thêng, ®Òu lµm
cho vËt dÉn nãng lªn. NÕu vËt dÉn nãng lªn tíi nhiÖt ®é
cao th× ph¸t s¸ng.
 Dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ v× nã cã thÓ lµm quay nam
ch©m.
 Dßng ®iÖn cã t¸c dông ho¸ häc.
 Dßng ®iÖn cã t¸c dông sinh lý khi ®i qua c¬ thÓ ngêi vµ
c¸c ®éng vËt,
6. Cêng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ
 Dßng ®iÖn cµng m¹nh th× cêng ®é dßng ®iÖn cµng lín.
 Ngêi ta ®o cêng ®é dßng ®iÖn b»ng Ampe kÕ - §«n vÞ c-
êng ®é dßng ®iÖn lµ ampe ( A).
 Nguån ®iÖn t¹o ra sù nhiÔm ®iÖn kh¸c nhau ë hai cùc
cña nã, do ®ã gi÷a hai cùc cña mçi nguån ®iÖn ®Òu cã
mét hiÖu ®iÖn thÕ.
 HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu vËt dÉn t¹o ra dßng ®iÖn
ch¹y trong nã. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn
cµng lín th× dßng ®iÖn ch¹y qua nã cã cêng ®é cµng lín.
 Ngêi ta ®o hiÖu ®iÖn thÕ b»ng V«n kÕ. §¬n vÞ cña hiÖu
®iÖn thÕ lµ von (V).

II. Bµi tËp c¬ b¶n


27.1. T¹i sao khi cä x¸t c¸c thanh nhùa vµo len d¹ hoÆc lôa
th× thanh nhùa bÞ nhiÔm ®iÖn, cßn khi cä x¸t thanh kim
lo¹i vµo lôa th× nã kh«ng bÞ nhiÔm ®iÖn.
27.2. Trªn hai sîi t¬ kh« ngêi ta treo hai qu¶ cÇu kim lo¹i tiÕp
xóc nhau. Sau khi truyÒn cho mét trong hai qu¶ mét lîng
®iÖn tÝch nµo ®ã. Hái hiÖn têng g× sÏ xÈy ra?

97
27.3. HiÖn tîng g× sÏ xÈy ra hai qu¶ cÇu trong bµi 27.2 ®ang
®Èy nhau c¸ch mét kho¶ng nµo ®ã, nÕu mét trong trong
hai qu¶ bÞ phãng hÕt ®iÖn?
27.4. Trong m¹ch ®iÖn gåm nguån ®iÖn vµ c¸c thiÕt bÞ tiªu
thô ®iÖn. Khi cã dßng ®iÖn trong m¹ch, nguån ®iÖn chÞu
t¸c dông nhiÖt kh«ng?
27.5. Nh÷ng vËt sau ®©y vËt nµo lµ vËt dÉn ®iÖn,vËt c¸ch
®iªn?
a. D©y kÏm. b. D©y cao su. c. Thanh gç
d. MiÕng gang. e. miÕng nhùa. g. cèc níc muèi.
27.6. §Ó lµm kªu chu«ng ®iÖn, ngêi ta lîi dông t¸c dông nµo
cña dßng ®iÖn?
27.7. §èi víi d©y dÉn ®iÖn th× t¸c dông nhiÖt cã lîi hay cã
h¹i?
27.8. Khi dßng ®iÖn ch¹y qua b×nh ph©n nã cã g©y ra t¸c
dông nhiÖt kh«ng?
27.9. Ph¶i m¾c am pe kÕ vµ v«n kÕ nh thÕ nµo ®Ó ®o
hiÖu ®iÖn thÕ vµ dßng ®iÖn qua vËt dÉn?
27.10. Chän c©u sai trong c¸c nhËn ®Þnh sau:
A. Mçi nguyªn tö cã c¸c ªlectron nªn lu«n bÞ nhiÔm
®iÖn.
B. Khi trung hßa khi: ®iÖn tÝch ©m b»ng ®iÖn tÝch d-
¬ng.
C. Khi nguyªn tö mÊt bít ªlectron nã bÞ nhiÔm ®iÖn.
D. Khi nguyªn tö nhËn thªm ªlectron nã bÞ nhiÔm
®iÖn.
E. TÊt c¶ c¸c nguyªn tö ®Òu cã kh¶ n¨ng nhiÔm ®iÖn.

27.11. Chän c©u sai trong c¸c nhËn ®Þnh sau:


A. Dßng ®iÖn lµ dßng chuyÓn dêi cã híng cña c¸c ®iÖn
tÝch.
B. Trong kim lo¹i dßng ®iÖn lµ dßng chuyÓn dêi cã híng
cña c¸c ®iÖn tÝch ©m.
C. Khi cã hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu vËt dÉn, khi ®ã
cã dßng ®iÖn qua vËt dÉn.
D. Cêng ®é dßng ®iÖn nh nhau, khi ®i qua c¸c vËt dÉn
m¾c nèi tiÕp trong m¹ch.
E. Khi hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu vËt dÉn cµng lín,
dßng ®iÖn qua nâ cµng lín.
27.12. Dßng ®iÖn sÏ ch¹y qua vËt dÉn khi:
A. Hai ®Çu vËt dÉn cã mét hiÖu ®iÖn thÕ.
98
B. VËt dÉn ®îc nèi víi nguån ®iÖn.
C. VËt dÉn ph¶i ®îc nèi tiÕp víi nguån ®iÖn.
D. Hai ®Çu vËt dÉn ph¶i cã hiÖu ®iÖn thÕ thÝch hîp.
E. VËt dÉn chôi t¸c dông tõ vµ t¸c dông ho¸ häc.
Chän nhËn ®Þnh ®óng.
27.13. M¹ch ®iÖn bªn lµ m¹ch gåm:
A. Ba bãng m¾c nèi tiÕp. §1 §2
§3
B. §Ìn §1 nèi tiÕp §2 song song §3
C. §Ìn §2 nèi tiÕp §3 song song §1
D. §Ìn §1 song song §2 nèi tiÕp §3
E. Ba ®Ìn cïng m¾c song song.
Chän nhËn ®Þnh ®óng.

27.14. M¹ch ®iÖn bªn lµ m¹ch gåm:


A. Ba bãng m¾c nèi tiÕp.
B. §Ìn §1 nèi tiÕp §2 song song §3 §1 §2 §3
C. §Ìn §2 nèi tiÕp §3 song song §1
D. Ba ®Ìn cïng m¾c song song.
E. §Ìn §1 song song §2 nèi tiÕp §3
Chän nhËn ®Þnh ®óng.
27.15. M¹ch ®iÖn bªn gåm c¸c bãng lo¹i 3V, m¾c vµo nguån
9V. Khi ®ã:
A. Ba bãng s¸ng b×nh thêng.
B. §Ìn §1 vµ §2 s¸ng §3 tèi
C. Ba s¸ng kh«ng b×nh thêng. §1 §2 §3
D. §Ìn §1 vµ §2 tèi §3 s¸ng
E. Ba bãng ®Òu kh«ng s¸ng.
Chän nhËn ®Þnh ®óng.

III. Híng dÉn vµ §¸p sè


17.5. C©u b vµ c©u c ®óng.
17.6. C©u b ®óng.
17.7. Sù nãng lªn vµ sù nhiÔm ®iÖn lµ hai hiÖn tîng kh«ng
liªn quan g× víi nhau. Sù nhiÔm ®iÖn cña ®òa thuû tinh do
qu¸ tr×nh trao vµ nhËn elÐctron gi÷a lôa vµ ®òa thuû tinh.
17.8. Khi c¸nh qu¹t ho¹t ®éng nã cä x¸t liªn tôc víi kh«ng khÝ
vµ nã bÞ nhÔm ®iÖn vµ nã hót c¸c h¹t bôi nªn bôi b¸m vµo.

99
17.9. Ta chØ cÇn ®a ngãn tay l¹i gÇn c¸c m¶nh giÊy, nÕu
m¶nh nµo bÞ hót vÒ phÝa tay chøng tá nã bÞ nhiÔm ®iÖn.
17.10. Khi lau kÝnh, mµn h×nh Tivi vµo nh÷ng ngµy hanh
kh«, v« t×nh ta ®· lµm cho chóng bÞ nhiÔm ®iÖn vµ chóng
cã thÓ hót bôi nhiÒu h¬n.
17.11. Khi hai qu¶ cÇu bÊc treo gÇn nhau chóng hót nhau,
khi ®ã c¸c d©y treo lÖch khái vÞ trÝ c©n b»ng.
17.12. §Ó t¸ch c¸c trang s¸ch mét c¸ch ®Ï dµng ngêi ta cho
cuèn s¸ch nhiÔm ®iÖn. Khi ®ã c¸c trang s¸ch ®Èy nhau xoÌ
ra sau ®ã ta sÊy kh« s¸ch ta sÏ më nã dÔ dµng.
17.13. §a c¸c vËt nhÑ nh mÉu giÊy, l«ng chim l¹i gÇn nÕu bÞ
hót th× ta biÕt vËt ®ã bÞ nhiÔm ®iÖn.
17.14. Trong c¸c ph©n xëng dÖt may thêng cã nhiÒu bôi
b«ng bay l¬ l÷ng g©y « nhiÔm kh«ng khÝ, ¶nh hëng søc
khoÎ c«ng nh©n. Nh÷ng tÊm kim lo¹i nhiÔm ®iÖn hót c¸c
bôi b«ng thùc hiÖn nhiÖm vô “ thu gom” vµ lµm s¹ch kh«ng
khÝ trong ph©n xëng.

C©u A B C D E C©u A B C D E
17.1 x 17.1 x
5 8
17.1 x 17.1 x
6 9
17.1 x 17.2 x
7 0

18.5. Khi mét vËt nhiÔm ®iÖn th× cã thÓ cho hoÆc nhËn
thªm c¸c electron nªn khèi lîng cña nã thay ®æi. Nhng v×
khèi lîng cña c¸c electron rÊt nhá so víi khèi lîng cña vËt nªn
ta coi nh khèi läng cña vËt kh«ng ®æi.
18.6. H×nh a. §¸nh dÊu (+) hoÆc cïng ®¸nh dÊu (-) cho c¶
hai.
H×nh b. §¸nh dÊu ngîc nhau cho 2 qu¶ cÇu.
18.7. Ta biÕt r»ng mét vËt nhiÔm ®iÖn ©m th× vËt ®ã
thõa mét sè electron. Khi cho vËt nµy tiÕp xóc víi vËt kh«ng
nhiÔm ®iÖn th× mét sè electron ë vËt nhiÔm ®iÖn di
chuyÓn sang vËt kh«ng nhiÔm ®iÖn khi c©n b»ng ®iÖn
tÝch xÈy ra th× c¶ hai vËt ®Òuthõa electron nªn c¶ hai ®Òu
bÞ nhiÔm ®iÖn ©m. VËy nhËn ®Þnh trªn hoµn toµn chÝnh
x¸c.

100
18.8. Khi qu¶ cÇu C tÝch ®iÖn d¬ng nã t¸c dông lùc lªn qu¶
c©u A vµ B. Ta thÊy qu¶ cÇu B tÝch ®iÖn ©m. Qu¶ cÊu A
cã thÓ tÝch ®iÖn ©m còng cã thÓ tÝch ®iÖn d¬ng. NÕu A
d¬ng chøng tá lùc cña C hót B lín h¬n A hót B.
NÕu A mang ®iÖn ©m khi ®ã lùc hót cña C ®èi víi A lín
h¬n lùc ®Èy cña B ®èi víi A.
18.9. Khi lµm thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm tra c¸c vËt nhiÔm ®iÖn
®a sè lµ c¸c vËt mang ®iÖn tÝch nhá nªn lùc hót hoÆc ®Èy
gi÷a chóng rÊt nhá. Ngêi ta sö dông qu¶ cÇu bÊc nhá, nhÑ
nh»m kiÓm tra vËt nhiÔm ®iÖn mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n.
C©u A B C D E C©u A B C D E
18.1 x 18.1 x
0 3
18.1 x 18.1 x
1 4
18.1 x 18.1 x
2 5

19.4. C¸c thiÕt bÞ dïng pin nh ra®i«, ®ång hå treo têng ...
ngêi ta ®· quy ®Þnh s½n chiÒu mµ dßng ®iÖn di chuyÓn
®Ó nã ho¹t ®éng. Nªn khi ta l¾p pin vµo cÇn ph¶i kiÓm tra
xem ®· ®óng chiÒu hay cha.
19.5. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc sö dông còng nh tr¸nh cång
kÒnh cho c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, ngêi ta sö dông c¸c nguån
®iÖn thÝch hîp ®Ó khi l¾p vµo t¹o thÈm mü cho s¶n phÈm.
19.6. NÕu nèi t¾t c¸c cùc cña nguån ®iÖn th× sÏ lµm cho
nguån ®iÖnphãng ®iÖn vµ nhanh chãng hÕt ®iÖn.
19.7. Trªn bÒ mÆt ¾c quy ngoµi c¸c cäc ®Ó ®a dßng ®iÖn
vµo hoÆc ra th× ngßi ta thßng lµm n¾p b»ng nhùa ®Ó c¸ch
®iÖn. NÕu ta ®Ó bÒ mÆt cña ¾c quy bÈn, cã thÓ trong c¸c
chÊt gi©y bÈn ®ã cã c¸c chÊt dÉn ®iÖn nh vËy v« t×nh ta
®· ®a dßng ®iÖn ra ngoµi mét c¸ch v« Ých, lµm cho ¾c quy
nhanh hÕt ®iÖn.
19.8. Khi xe chë “tÐc” x¨ng dÇu do qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng
cã sù cä x¸t gi÷a xe vµ kh«ng khÝ, cä x¸t gi÷a x¨ng dÇu víi
thïng chøa lµm cho xe vµ c¸c vËt trªn xe nhiÔm ®iÖn. Nh
vËy dÔ cã hiÖn tîng phãng ®iÖn gi÷a thïng xe vµ lèp, dÔ
g©y nguy c¬ ch¸y. Do ®ã ®Ó ®Ò phßng ch¸y næ ngêi ta
ph¶i nèi xe víi mÆt ®Êt.

101
19.9. Kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc c¸c cùc cña nguån ®iÖn
b»ng c¸c dông cô trªn. Muèn x¸c ®Þnh ta cÇn biÕt ®îc chiÒu
cña dßng ®iÖn trong m¹ch. Víi c¸c dông cô trªn kh«ng cho
phÐp chóng ta x¸c ®Þnh ®îc chiÒu cña dßng ®iÖn.

C©u A B C D E C©u A B C D E
19.1 x 19.1 x
0 3
19.1 x 19.1 x
1 4
19.1 x 19.1 x
2 5
20.5. - ChÊt dÉn ®iÖn: c¸c kim lo¹i nh: B¹c, ®«ng, vµng,
nh«m, s¾t, thuû ng©n, than ch× c¸c dung dÞch axÝt, kiÒm,
muèi, níc thêng dïng...
- C¸c chÊt c¸ch ®iÖn ë ®iÒu kiÖn thêng: níc nguyªn
chÊt, kh«ng khÝ gç kh«, nhùa, cao su, mª ca, thuû
tinh...
20.6. Lý luËn trªn kh«ng chÝnh x¸c: v× dßng ®iÖn lµ dßng
chuyÓn dêi cã híng cña c¸c electron trong vËt, mµ nhiÔm
®iÖn chØ lµ sù nhËn hay nhêng c¸c electron tõ vËt nµy sang
vËt kh¸c.
VÝ dô: chiÕc thíc nhùa lµ vËt rÊt dÔ lµm nhiÔm ®iÖn nh-
ng nã l¹i lµ vËt c¸ch ®iÖn rÊt tèt.
20.7. Trong qu¸ tr×nh söa ch÷a cã nhiÒu lóc s¬ ý ®Ó c¸c bé
phËn cña c¬ thÓ ch¹m vµo c¸c chi tiÕt ®ang cã dßng ®iÖn
ch¹y qua rÊt nguy hiÓm. §Ó cho dßng ®iÖn kh«ng truyÒn
qua c¬ thÓ th× nguêi thî ®iÖn ph¶i ngåi trªn ghÕ c¸ch ®iÖn
hoÆc ®i dµy, dÐp c¸ch ®iÖn.
20.8. Gç kh« lµ chÊt c¸ch ®iÖn rÊt tèt, nhng trong thÝ
nghiÖm b¹n häc sinh nµy v« t×nh quªn r»ng ruét bót ch× lµ
mét thái than dÉn ®iÖn rÊt tèt. Nªn khi võa ch¹m tay vµo
®Çu kia cña bót ch× th× bÞ ®iÖn giËt.
20.9. Sîi chØ t¬ lµ mét chÊt c¸ch ®iÖn rÊt rèt, v× thÕ c¸c
®iÖn tÝc trªn vËt nhiÔm ®iÖn kh«ng truyÒn ®îc sang vËt
kh¸c.
20.10. C¶ hai chÊt c¸ch ®iÖn hay dÉn ®iÖn ®Òu quan träng
nh nhau. Thö nghÜ r»ng gi¶ sö trong c¸c d©y quÊn cña c¸c
®éng c¬ ®ang ho¹t ®éng do mét nguyªn nh©n nµo ®ã mµ
c¸c chÊt c¸ch ®iÖn mÊt t¸c dông c¸ch ®iÖn th× lËp tøc m¸y

102
háng. ®iÒu ®ã rÊt nghiªm träng nã kh«ng nh÷ng ¶nh hëng
®Õn c«ng viÖc mµ cßn g©y ra nguy hiÓm cho nh÷ng ngêi
®iÒu khiÓn.

C©u A B C D E C©u A B C D E
20.1 x 20.1 x
1 4
20.1 x 20.1 x
2 5
20.1 x 20.1 x
3 6

21.5. S¬ ®å ®Ìn pin: K

1.5. a. Khi k më bãng §1 s¸ng, bãng §2 tèi.


21.7. Ta cã thÓ m¾c theo c¸c s¬ ®å sau:

+ - + -
Nguå Nguå Nguå
n n n

21.8. a. K1 ®ãng, ng¾t K3.


22 b. K3 ®ãng, ng¾t K1
23 c. Ng¾t K2, K1 vµ K2 ®Òu ®ãng.
21.9.a. §Ìn §1 s¸ng, ®Ìn §2 vµ §3 t¾t.
b. C¶ 3 ®Ìn s¸ng.
21.10. Khi k1 ®ãng cã dßng ®iÖn ch¹y qua nguån, ®Ìn § 1
s¸ng.

C©u A B C D E C©u A B C D E
21.1 x 21.1 x
1 4
21.1 x 21.1 x
2 5
21.1 x 21.1 x
3 6

103
22.4. T¸c dông nhiÖt cã h¹i trong c¸c dông cô:
- M¸y b¬m níc.
- M¸y æn ¸p.
22.5. Khi dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vËt dÉn ®Òu lµm cho vËt
dÉn nãng lªn vµ to¶ nhiÖt. Víi c¸c d©y dÉn cña m¹ng ®iÖn
nhiÖm vô chÝnh cña nã lµ dÉn ®iÖn, nÕu bÞ nãng lªn cã thÓ
lµm tæn h¹i ®Õn tuæi thä cña d©y, mÆt kh¸c nã cßn lµm
cho nhiÖt ®é cña m«i trêng t¨ng lªn g©y ¶nh hëng cho m«i
sinh.
22.6. CÇu ch× lµ mét ®o¹n d©ydÉn m¾c nèi tiÕp víi m¹ch
®iÖn, c¸c ®o¹n d©y ch× nµy cã tiÕt diÖn kh¸c nhau vµ ®îc
tÝnh to¸n tríc sao cho nã chÞu ®îc dßng ®iÖn theo yªu cÇu
sö dông. NÕu qu¸ giíi h¹n ®ã d©y ch× sÏ bÞ nãng ch¶y lµ
d©y bÞ døt ng¾t lµm m¹ck ®iÖn
22.7. R¬le nhiÖt cña bµn lµ lµ mét b¨ng kÐp, khi cã dßng
®iÖn ch¹y qua b¨ng kÐp nãng lªn vµ hai tÊm kim lo¹i kh¸c
nhau vµ gi·n në v× nhiÖt kh¸c nhau lµm cho b¨ng kÐp cong
lªn. Khi nhiÖt ®é ®¹t ®Ôn møc nµo ®ã b¨ng kÐp nhÊc khái
tiÕp ®iÓm cña r¬le”lµm ng¾t m¹ch ®iÖn.
22.8. Khi do mét nguyªn nh©n nµo ®ã c¸c d©y dÉn ®iÖn
chËp vµo nhau, dßng ®iÖn t¨ng lªn vµ to¶ ra mét nhiÖt lîng
lín g©y ho¶ ho¹n. §Ó ®Ò phßng ngêi ta ph¶i m¾c c¸c d©y
dÉn xa nhau vµ ®óng theo c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ ph¶i
kiÓm tra thêng xuyªn. Ngoµi ra c¸c m¹ng ®iÖn trong gia
®×nh ph¶i ®îc g¾n víi cÇu ch× hoÆc apt«mat ®óng tiªu
chuÈn vµo m¹ch ®Ó c¾t ®iÖn khi qu¸ t¶i.
22.9. Pin míi l¾p pin míi cã kh¶ n¨ng cung cÊp dßng ®iÖn
m¹nh h¬n khi pin ®· sö dông l©u ngµy. V× thÕ t¸c dông
nhiÖt vµ ph¸t s¸ng cña dßng ®iÖn khi pin m¹nh tèt h¬n khi
pin yÕu.
22.10. NhËn ®Þnh trªn sai. Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c
vËt dÉn ®Òu g©y ra t¸c dông nhiÖt. Nhng nhiÖt ®é cña vËt
cha cao hoÆc cha ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t s¸ng vËt dÉn.
C©u A B C D E C©u A B C D E
22.1 x 22.1 x
1 4
22.1 x 22.1 x
2 5
22.1 x 22.1 x
3 6

104
23.5.a. Khi nèi hai thái than A,B víi nguån th× trong m¹ch
xuÊt hiÖn dßng ®iÖn v× dung dÞch muèi dÉn ®iÖn.
b. Sau mét thêi gian ta thÊy b¹c b¸m vµo mét trong hai cùc
than A hoÆc B ®ång thêi ta thÊy b×nh ®iÖn ph©n sñi bät
vµ nãng lªn.
c. Cùc B lµ cùc d¬ng.
23.6. Bé phËn chÝnh cña cÇn cÈu ®iÖn chÝnh lµ mét nam
ch©m ®iÖn. Khi cã dßng ®iÖn ®i qua lâi s¸t cña nam
ch©m ®iÖn bÞ nhiÔm tõ tÝnh cã thÓ hót c¸c vËt lµm b»ng
s¾t nh c«ngtaine ®Ó chøa hµng, sau ®ã bé phËn têi chØ
viÖc n©ng vËt lªn vµ bèc dì theo nhu cÇu.
S¬ ®å ®¬n gi·n cña cÇn cÈu ®iÖn:

M¸y têi C¸p

Nam ch©m ®iÖn

Hµng

23.7. Khi s÷a ch÷a ®iÖn nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p ®óng
®¾n rÊt nguy hiÓm cã thÓ dÉn ®Õn chÕt ngêi do ®iÖn
giËt. §Ó tr¸nh ®iÖn giËt cÇn ph¶i tr¸nh kh«ng tiÕp xóc trùc
tiÕp víi ®iÖn, c¸c dông cô s÷a ch÷a ph¶i bäc c¸ch ®iÖn
chæ tay cÇm vµ lu«n ®îc gi÷ kh« r¸o. Tèt nhÊt khi s÷a ch÷a
nªn c¾t ®iÖn tríc khi söa ch÷a.

23.8. T¸c dông sinh lý cña dßng ®iÖn cã h¹i hay cã lîi tuú
thuéc vµo dßng ®iÖn m¹nh hay yÕu. NÕu dßng ®iÖn m¹nh
th× rÊt nguy hiÓm, nhng nÕu dßng ®iÖn yÕu vµ ®îc tÝnh
to¸n phï hîp, nã sÏ kÝch thÝch c¸c c¬ vµ c¸c trung khu thÇn
kinh ho¹t ®éng.
d
©y dÉn
23.9. B×nh thêng kim la bµn lu«n chØ híng
B¾c - Nam, khi nã ®Æt c¹nh d©y dÉn cã
Kim la bµn
dßng ®iÖn sÏ lµm cho kim la bµn quay.
§Ó nhËn thÊy ®iÒu ®ã ta cã thÓ bè trÝ thÝ
BiÕn trë
Nguå
n
105
nghiÖm nh h×nh bªn.

C©u A B C D E C©u A B C D E
23.1 x 23.1 x
0 3
23.1 x 23.1 x
1 4
23.1 x 23.1 x
2 5

24.5.Cã thÓ ghÐp theo ph¬ng ¸n sau:


a - (4) ; b - (1) ; c - (3) ; d - (1).
24.6. Kh«ng ®óng, v× Ampe kÕ ®o cêng ®é dßng ®iÖn nªn
ph¶i m¾c nèi tiÕp víi c¸c bãng ®Ìn.
24.7. Ta cã thÓ m¾c theo s¬ ®å sau: + -

24.8. Ta cã thÓ m¾c thªm c¸c Ampe kÕ nh sau:

Nguån

24.9. Ta cã thÓ m¾c thªm c¸c Ampe kÕ nh sau:

24.10.
a. §iÒn dÊu nh h×nh vÏ. -
b. NÕu m¾c Ampe kÕ ngîc cùc ta kh«ng + -
+
thÓ ®o ®îc dßng mµ cßn cã thÓ lµm ch¸y +
dông cô. -

106
24.11. BÊt cø dông cô ®o c¸c ®¹i lîng vËt lý nµo tríc khi ®o
ta ph¶i xem c¸c vËt chØ thÞ cña nã ®· ®óng v¹ch sè “0” hay
cha. NÕu cha ®óng ta ph¶i ®iÒu chØnh ®Ó quy “ 0” . §èi
víi Ampe kÕ ta tiÕn hµnh lÊy “ Tuèc- vÝt” xoay ®inh èc gÇn
trôc quay cña kim vÒ sè “0” råi sau ®ã míi tiÕn hµnh ®o.
24.12. Khi ®Ìn s¸ng chøng tá trong m¹ch cã dßng ®iÖn vµ
m¹ch kÝn v× thÕ dßng ®iÖn trong m¹ch ch¹y qua c¸c vËt
dÉn cã trong m¹ch. B¶n th©n nguån ®iÖn còng lµ vËt dÉn
vµ v× thÕ cã dßng ch¹y qua nã.

C©u A B C D E C©u A B C D E
24.1 x 24.1 x
3 6
24.1 x 24.1 x
4 7
24.1 x 24.1 x
5 8

25.4. C¸c con sè trªn d©y chØ hiÖu ®iÖn thÕ vµ dßng ®iÖn
mµ sîi d©y cã thÓ chÞu ®ùng.
25.5. V«n kÕ 1 m¾c sai.
25.6. V«n kÕ V1 chØ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai bãng ®Ìn (1) vµ
(2) tõ tr¸i qua ph¶i. V«n kÕ V 2ChØ hiÖu ®iÖn thÕ trªn ®o¹n
m¹ck chøa hai bãng (2), (3) vµ v«n kÕ V3 chØ hiÖu ®iÖn thÕ
trªn ®o¹n m¹ch AB.

25.7. Do cÊu t¹o cña v«n kÕ khi cã dßng ®iÖn vµo sÏ lµm cho
kim quay mét gãc nµo ®ã. ChiÒu quay vµ gãc quay phô
thuéc vµo chiÒu cña dßng ®iÖn. NÕu ®Ó dßng ngîc lµm kim
quay ngîc lµm háng v«n kÕ.
25.8. M¹ng ®iÖn sinh ho¹t cña m¹ng ®iÖn quèc gia lµ 220V
v× thÕ ta kh«ng thÓ m¾c bãng ®Ìn 110V - 40W vã m¹ng.
NÕu m¾c vµo lµm bãng ®Ìn sÏ ch¸y.
25.9. BÊt cø dông cô ®o c¸c ®¹i lîng vËt lý nµo tríc khi d« ta
ph¶i xem c¸c vËt chØ thÞ cña nã ®· ®óng v¹ch sè “0” hay
cha. NÕu cha ®óng ta ph¶i ®iÒu chØnh ®Ó quy “ 0” . §èi
víi v«n kÕ ta tiÕn hµnh lÊy “ Tuèc- vÝt” xoay ®inh èc gÇn
trôc quay cña kim vÒ sè “0” råi sau ®ã míi tiÕn hµnh ®o.
25.10. Con sè ®ã chØ hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai cùc cña pin
( sau nµy häc líp trªn ta gäi nã lµ søc ®iÖn ®éng cña nguån

107
®iÖn). NÕu dïng v«n kÕ ®o trùc tiÕp trªn hai cùc cña pin
th× v«n kÕ sÏ chØ 1,5V.

C©u A B C D E C©u A B C D E
25.1 x 25.1 x
1 4
25.1 x 25.1 x
2 5
25.1 x 25.1 x
3 6

26.4. a. Hai v«n kÕ ®Òu chØ 220V


b. Khi m¹ch ®iÖn ®øt ë A khi ®ã v«n kÕ V 2 chØ sè 0
cßn V1 chØ 220V.
26.5. sè chØ cña v«n kÕ V2 lín h¬n V1.
26.6. a. HiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu c¸c bãng ®Ìn nh nhau do
®ã cêng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua chóng lµ nh nhau.
b. Khi më kho¸ K, hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu bãng ®Ìn § 1 kh«ng
thay ®æi nªn cêng ®é qua §1 kh«ng ®æi. Khi ®ã hiÖu
®iÖn thÕ qua §2 b»ng kh«ng ( m¹ch hë) do vËy cêng ®é
dßng ®iÖn qua §2 b»ng kh«ng.
26.7. HiÖu ®iÖn thÕ cña ba bãng ®Ìn ®Òu nh nhau.
26.8. Sè chØ hai v«n kÕ nh nhau.
26.9. HiÖu ®iÖn thÕ trªn c¸c bãng lµ nh nhau.
C©u A B C D E C©u A B C D E
26.1 x 26.1 x
0 3
26.1 x 26.1 x
1 4
26.1 x 26.1 x
2 5
27.1. Thanh nhùa lµ vËt kh«ng dÉn ®iÖn v× thÕ t¹i mét vïng
nµo ®ã nhËn thªm ªlectron, c¸c electron kh«ng thÓ di
chuyÓn tõ ®iÓm nµy ®Õn ®iÓm kh¸c kÕt qu¶ nhùa nhiÔm
®iÖn. Ngîc l¹i kim lo¹i dÉn ®iÖn tèt, nã cã cã thÓ cho ¸c
electron di chuyÓn mét c¸ch dÔ dµng. Do vËy nÕu t¹i mét
vïng nµo ®ã mÊt bít electron th× nã cã thÓ nhËn c¸c
electron tõ v¶i hoÆc tay ngêi ®Ó bï ®¾p.
27.2. Sau khi tÝch ®iÖn cho mét trong hai qu¶ cÇu, v×
chóng tiÕp xóc nhau nªn c¶ hai ®Òu nhiÔm ®iÖn cïng lo¹i.
108
KÕt qu¶ chóng ®Èy nhau lµm cóng lÖc ra khái vÞ trÝ c©n
b»ng.
27.3. Khi mét trong hai qu¶ mÊt ®iÖn ®ét ngét, chóng th«i
®Èy nhau, c¶ hai trë vÒ vÞ trÝ c©n b»ng , tiÕp xóc nhau vµ
truyÒn ®iÖn tÝch cho nhau. Sau ®ã chóng tiÕp tôc ®Èy
nhau lÖch khái vÞ trÝ c©n b»ng víi mét gãc nhá h¬n gãc
lÖch ban ®Çu.
27.4. B¶n th©n nguån ®iÖn t¹o ra dßng ®iÖn trong m¹ch,
võa ®ãng vai trß mét vËt dÉn. Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua
nguån còng g©y ra t¸c dông nhiÖt lµm cho nguån nãng lªn.
27.5. C¸c vËt dÉn ®iÖn: d©y kÏm, miÕng gang, cèc níc
muèi.
C¸c vËt c¸ch ®iÖn: d©y cao su, thanh gç, miÕng nhùa.
27.6. T¸c dông tõ.
27.7. Cã h¹i.
27.8. Ngoµi t¸c dông ho¸ häc, dßng ®iÖn cßn lµm cho b×nh
®iÖn ph©n nãng lªn.
27.9. Am pe kÕ m¾c nèi tiÕp, v«n kÕ m¾c song song víi vËt
dÉn.
C©u A B C D E C©u A B C D E
27.1 x 27.1 x
0 3
27.1 x 27.1 x
1 4
27.1 x 27.1 x
2 5

109

You might also like