CHARAKTERYSTYKA STRUKTURY LUDNOŚCI WG PŁCI

Wskaźniki:
- wskaźnik udziału kobiet w społeczeństwie: K/L * C = 52%
- wskaźnik udziału mężczyzn w społeczeństwie: M/L*C = 48%
- wskaźnik feminizacji: K/M*C = 107 kobiet na 100 mężczyzn(miasto: 111/100 wieś:
101/100)
- wskaźnik maskulinizacji: M/K*C

Charakterystyka struktury wg płci:

• ma bezpośredni wpływ na reprodukcję ludności
• zmienność w czasie (np. wojny)
• co roku rodzi się więcej chłopców ( 517 na 1000 urodzeń)
• umieralność kobiet w poszczególnych grupach wiekowych jest mniejsza niż
umieralność mężczyzn, około 40 roku życia następuje wyrównanie liczby kobiet i
mężczyzn, później zwiększa się przewaga kobiet
• mężczyźni umierają częściej niż kobiety. Większa umieralność niemowląt płci
męskiej wynika z przyczyn endogenicznych. W starszych grupach wiekowych
udział czynników wewnętrznych wyraźnie się zmniejsza, natomiast wzrasta wpływ
czynników egzogenicznych. Wśród osób starszych przyczyną śmierci są znów
najczęściej czynniki endogeniczne.
• przewaga liczebna kobiet występuje w miastach, co jest spowodowane
migracją kobiet za pracą w sektorze usług. W Polsce największa przewaga kobiet
występuje w woj. łódzkim, zaś ich niedobór wśród ludności wiejskiej i w niektórych
ośrodkach przemysłowych. Niedobór kobiet występuje też w krajach lub okręgach
przemysłowych gdzie zatrudnia się dużą liczbę mężczyzn napływających z
zewnątrz.

Tylko w Europie jest więcej kobiet niż mężczyzn (wojny światowe, migracje). Na
pozostałych kontynentach występuje przewaga mężczyzn, szczególnie w Afryce i Azji,
gdzie wysoka umieralność kobiet jest spowodowana wczesnym macierzyństwem oraz
częstym pomijaniem kobiet w spisach ludności. W Ameryce i Australii ludność napływowa
to głównie mężczyźni z Europy.

CHARAKTERYSTYKA STRUKTURY LUDNOŚCI WG WIEKU

Czynniki kształtujące strukturę wg wieku:

-urodzenia
-zgony
-migracje

przedziały wieku:
a) ludność przedprodukcyjna 0-17 1990- 11 mln
2005- 7,8 mln
ludność produkcyjna 15-60/65 1990- 22 mln
2005- 24,4 mln
ludność poprodukcyjna 60/65 < 1990- 4,8 mln 2005-
9,8 mln

b) dzieci 0-14
dorośli 15-60/65
starzy 60/65 <

Wskaźniki:
- wskaźnik młodości demograficznej-(L 0-14/ L)
- wskaźnik starości demograficznej-(L>60/L)
- wskaźnik młodości demograficznej-(L 0-14/L >60)
- wskaźnik obciążenia demograficznego- ( L 0-14+60</L 15-59) = 2 ludzi
produkcyjnych przypada na 1 poprodukcyjnego
- wskaźnik wnuków na 1 dziadka- (dzieci/starzy) = 0.62 wnuka
- mediana wieku-wartość środkowa dzieląca społeczeństwo na dwie równe części- im
jest ona wyższa tym społeczeństwo jest starsze= 2006 rok- mediana= 37 lat (kobiety:
39, mężczyźni 35, w miastach ludność jest starsza)
- dominanta- wartość dominująca np. można obliczyć w jakim wieku ludzie danej
populacji najczęściej umierają.

Długość trwania życia:

1970 rok- kobiety 73 lata/ mężczyźni 66 lat
obecnie- kobiety 80 lat/ mężczyźni 75 lat
miasta: 71 lat
wsie: 70 lat

Trzy typy struktury wieku (piramidy wieku).

Graficznym obrazem struktury wg płci i wieku jest piramida wieku – jest to specjalny
wykres sporządzony na osi współrzędnych prostokątnych. Na osi X (rzędnych) mamy l. l. z
podziałem na warianty płci, na prawo od punktu zerowego wyznaczane są liczebności
kobiet, na lewo – mężczyzn. Na osi Y (odciętych) wyznacza się wiek. Na osi X wyznaczane
są liczebności wyrażone w liczbach bezwzględnych (często w tysiącach osób), na osi Y
można wyznaczyć odcinki odpowiadające poszczególnym rocznikom wieku lub 5-letnim
grupom wieku. Wykres pozwala na analizę tej struktury.

- Struktura ludności typu progresywnego – mamy tu do czynienia ze społ. młodszym

o stosunkowo dużej, rosnącej z roku na rok liczbie urodzeń, którego cechą
charakterystyczną jest stały wzrost l. l. Graficznym obrazem tej struktury jest piramida
wieku o szerokiej podstawie – kształt trójkąta równoramiennego). Na lewo M, na prawo K.
Tę szeroką podstawę stanowią liczne grupy wieku dziecięcego. Piramida ta zwęża się ku
górze na skutek procesu wymierania lub migracji ludności.
- Struktura ludności typu zastojowego – mamy tu do czynienia ze zbiorowością, w
której roczna liczba urodzeń równa się rocznej liczbie zgonów, a każdy następny rocznik
urodzeń jest liczebnie zbliżony do poprzedniego. Graficznym jej obrazem jest piramida
wieku w kształcie dzwonu. Struktura ta przedstawia sytuację, gdzie l. urodzeń jest równa
l. zgonów. Tu przyrost naturalny = 0. Występuje tu tendencja do starzenia się populacji,
jeżeli te relacje urodzeń i zgonów nie ulegną zmianie.
- Struktura ludności typu regresywnego – mamy tu do czynienia z malejącą z roku na
rok liczbą urodzeń. Graficznym jej obrazem jest piramida wieku o zdecydowanie wąskiej
podstawie, która rozszerza się ku górze a następnie ponownie się zwęża (kształt
wrzeciona). Roczniki dzieci i młodzieży w tej piramidzie są najmniej liczne natomiast duży
jest udział roczników starszych.
Kształt piramidy wieku dostarcza wielu informacji o obecnej i przyszłej ludności danego
kraju.

Wyróżniamy zazwyczaj trzy etapy analizy zmian struktury wieku ludności:

1. analizę zmian struktury wieku dziecięcego (problem żłobków, przedszkoli, miejsc w
szkołach)
2. analizę zmian struktury wieku produkcyjnego lub struktury wieku rozrodczego kobiet
(na ogół w pięcioletnich grupach wieku)
3. analizę zmian struktury wieku ludności starszej, tj. będącej w wieku 60 lat i więcej.