झोऱा

कृष्ण धरावासी

अफपसफाट पफकौऄदा साॉझ ऩरयसकेको थथमो । फाटाभा बेट बएका साथीबाइहरूसॉग कामाारमका,
दे शका, सयकायका आदद अनेक विषमका ऩरयचचाा गदै सफैसॉग औऩचारयकताको ननिााह गदै घय
आइऩुग्दा प्राम् सधेः दढरै हुने गथ्र्मो ।

घयभा हुनेहरूरे फेरुका खाना खाइसकेका थथए । भेया राथग हटकेशभा याखखएको खाना प्रनतऺायत ्
थथमो । हातखट्ु टा धोएॉ । एकऺण थकाइ भायौँ बन्ने सोची फयण्डाको खाटभा ऩरेँटी कसेय फसेँ ।
आफ्नै अगाडड अलरक ऩय लबत्ताको काॉटीभा एउटा अनौठोजस्तो झोरा बण्ु ण्डएको दे खेँ । त्मस्तो
झोरा हाम्रो घयभा थथएन । य बए ऩनन त्मसो गयी याख्नऩ
ु ने थथएन । के यहे छ बनी चनाखो बएय
हे दााहेदै भनभा एक फकलसभको थचसो ऩस्मो ।

दहजोआज दे शको अिस्था ठीक छै न । जताततै विलबन्न प्रकायका रुट , हत्मा, फरात्काय जस्ता
घटना बइयहे का छन ् । त्मस्ता शङ्कास्ऩद झोराहरू खतयाऩूणा ऩनन हुनसक्छन ् । भैरे सीताजीराई
सोधेँ।

उनरे बननन ् – “ददउॉ सो एकजना ६०/६५ िषा जनतको फढ

ू ोभान्छे आएका थथए । ननकैफेय फसे ।
थचमाखाजा ददमौँ, खाए । „धयाफासी सयराई बेटौँ बनी सोधखोज गदै आएको । भान्छे थचनेको ऩनन
छै न‟ बन्थे । हाम्रै ऩहाडनतय थथमो ये नतनका हजुयफाको घय ऩनन ऩदहरा । भखणऩुयनतयफाट नेऩार
आएको ननकैिषा बएछ । शयणाभतीभा आपन्तहरूको आडबयोसा लरएय फसेका छन ् ये । आफ्नो
नागरयकता नबएकारे उताफाट कभाएय ल्माएको ऩैसा फेऄकभा याख्न ऩनन ऩाएनछन ् – जग्गा फकन्न
ऩनन ऩाएनछन ् । आपन्तराई ब्माजभा चराउन बनी ददएको , नतनरे यकभ पकााउने नाभै लरदै नन ्
ये । ऩदहरे –ऩदहरे नागरयकता ननकाल्न भद्दत गरूॉरा ऩनन बन्थे ये । तय अफ त याम्रोसॉग फोल्न
ऩनन छोडेछन ् । „जहान, फारफच्चाको साह्रै विजोक बमो । खानराउन ऩुग्ने धन लरएय नेऩार
ऩसेको थथएॉ – लबखभाग्ने फनाइददए हजूय ! ‟ – बनेय तुरूक्कै आॉशु खसारे । भाथथ जमऩुयभा
एकजना भखणऩुयनतयफाट आएका आपन्त यहे छन ् । „नतनैराई बेटेय पकान्छु , बोलरसम्भ मो झोरा
मही यहोस ्– मो घाभभा फोक्न नसक्ने ऩयेँ‟ –बनी त्महीीँ काॉटीभा झुण््माएय गएका छन ् ।”

छोटै भा सीताजीरे त्मस अऩरयथचत भान्छे को ननक्कै कथा फताइन ् । सन्

ु दा भामा ऩनन राग्मो । तय
ऩनन झोराप्रनत बने भेयो भन अझ सन्तष्ु ट हुनसकेको थथएन । भनभा अनेक उऩशङ्का फोकेय
खाना खाएॉ । थचसो हात रूभाररे ऩुछ्दै पेरय आएय ऩदहरेकै ठाउॉ भा फसेय ननमारेय झोराराई नै
हे ना थारें । फकन–फकन भन गह्रौँ बइयह्मो । सीताजीराई बनें – “नथचनेको भान्छे जोसुकै बए ऩनन
नतनरे ददएको खानेकुया खानारे य याख्न, फोक्न ददएको िस्तु ण्जम्भा लरनेरे साह्रै द्ु ख ऩाउॉ छ अचेर
। मस्ता झोराभा त फभ ऩनन याखेको हुन्छ । के विश्िास ? त्मो फूढो उसरे बनेको कथा जस्तो
नबएय पटाहा, रुटाहा यहे छ बने नन । घयभा फस्ने नतभीहरूरे चनाखो हुनुऩछा । मसयी जोसुकैको
कुयाभा तुरून्त विश्िास फकन गनुा ? त्मो फूढोराई थचमा खाजा ददएकै यहे छ , त्मसरे झोरा फोकेय
गएको बए बइहाल््मो नन । थाहा छ – त्मो फढ
ू ोरे बोलरको छाकको ऩनन फन्दोिस्त गमो ! ”
(हाॉस्मौँ)

भेयो कुया सुनेय सीताजी गम्बीय बइन ् । आभा होस्भा आएझेः हुनुबमो । नबन्दै अफ सफैराई त्मस
झोराप्रनत अनेक शॊका –उऩशॊका य त्रास फढ्न थाल्मो । त्मसभा फभ नै ऩो छ फक बन्ने शॊकाको
प्रनतशत फढ्न थाल्मो ।

भ उठे य झोरानतय जान राग्दा आभा य सीताजी दफ

ु ैरे तसेय योक्न प्रमत्न गये । तय उनीहरूको
हात झट्काये य भैरे दादहने हात अनघ फढाइ झोराराई आफ्नो अथधनभा लरएॉ । झोरा धेयै गह्रौँ त
थथएन तय त्मसलबत्र केही विशेष िस्तु यहे को अनब
ु नू त बमो ।

ऩदहरेकै ठाउॉ भा पकेय आइफसेँ य झोरा खोतल्न थारें । आभारे बन्नुबमो – “त्मो अकााको झोरा
फकन खोतल्नु ? के–कस्ता भारभत्ता याखेको हुन्छ । बोलर विऩत्ताभा अनेक खारको अऩदटक
राग्छ।”

आभारे बनेको कुयाराई भहत्ि नददॉ दै भैरे झोरालबत्रफाट एउटा ऩोको ननकारेँ । झोराभा ऩोको
नऩारयएको अिस्थाभा केही रुगाकऩडा य अरू खखत्रत्रङ –लभत्रत्रङ साभानहरू थथए । ऩोकोराई ननकै
जतनसाथ गाॉठो ऩारयएको थथमो । केहीफेय लभदहनेत गयी गाॉठो पुकारेँ । ऩोको पुकेऩनछ
त्महाॉलबत्रफाट एउटा भोटो कागजको भुठो ननण्स्कमो । त्रफस्तायै खोरेय हे ना थारेँ ।

सफै काभधन्दा सफकइसकेकारे सफैजना फैठक कोठाभा बेरा बए । भ ऩनन त्मो झोरा य
ऩोकोसदहत फैठक –कोठाभा प्रविष्ट बएॉ । टे लरलबजन खलु रसकेको थथमो । आभा , सीताजी य
केटाकेटीहरू टे लरलबजनको अगाडड फसेय ननकै “क्राइभेक्स” भा ऩुगेको ऩाफकस्तानी धायािादहकको
आगाभी अङ्कको प्रतीऺाभा थथए ।

भराई बने झोरालबत्रफाट ननस्केको कागजको भूठोप्रनत अनौठो कौतुहरता जाथगसकेको थथमो ।
ऩहाडे कागजराई फटाये य सोरी जस्तो फनाएको दे खेऩनछ त्मो थचन्हाको भुठो हुनसक्छ य कुनै याम्रो
ज्मोनतषीको खोजीभा दहॉडक
े ो हुनुऩछा बन्ने अ्कर काटेँ । द्ु ख ऩाएऩनछ भान्छे राई सुखको ऩऺभा
जेभाथथ ऩनन विश्िास राग्न थाल्छ । फूढाराई ऩनन ज्मोनतषीप्रनत विश्िास फढ्न गएको हुनुऩछा –
सोचेँ ।

कागजको भूठो खोरेँ । ऩुयानो ऩहाडे कागजभा , फाॉसको करभको भसीदानीभा चोप्दै रेख्दै गये को
भोटो ढ्माब्रे तय याम्रा अऺय थथए । कनतऩम ठाउॉ भा कागजभा अऺय जस्तै प्िारहरू ऩये का थथए
तय ऩढ्न सफकने । त्मसको कागजको भुठोरे भराई टी.बी.रे बन्दा ऩनन जोडसॉग तान्न थाल्मो ।
भ त्रफस्तायै ऩढ्न थारेँ । रेखखएको थथमो –

एक

वऩताजी फद्
ृ ध बए ऩनन त्मसफेरा भेयी आभाको उभेय २७ िषाको भात्र थथमो । जेठीऩट्दटफाट चाय
सन्तान बई श्रीभती खसेऩनछ भेया ऩीताजीरे आपूबन्दा ४० िषा कान्छी केटी (भेयी आभा) सॉग
वििाह गनब
ुा एको थथमो । रोग्नेभान्छे को उभेय नखोज्ने चरनरे फारवििाहफाट छोयीहरूको जीिन
नायकीम ऩाने जभाना थथमो त्मसफेरा । भ एघाय िषा बइसक्दा ऩनन भेयी आभाको कोखभा अरू
सन्तान आएनन ् । जेठीऩट्दटका दाजुहरू जिानजिान थथए । भाइरा दाजुकै छोयो ऩनन भबन्दा
दईु िषा भात्र कान्छो थथमो । दाजुहरू सफै छुट्दटएय फसेका थथए ।

सानो त्रफयाभीरे वऩताजीराई रग्मो । वऩताजी त्मनत चाॉडै खस्नह

ु ोरा बन्ने सोच कसैको ऩनन थथएन
। तय केही ददनअनघदे खख वऩताजी अनौठो –अनौठो कुयो गना थाल्नब
ु एको थथमो । एकददन उहाॉरे
आभाराई बन्दै गये को सन
ु ेँ – “कान्छी ! तेऄरे भराई मस फढ
ू े सकारभा साह्रै स्माहाय गरयस ् । तॉराई
ऩनछ बगिान्रे ऩनन हे राान ् । केही गयी भ भयी गएॉ बने तेऄरे सती नजानु मस छोयाराई हुकााएय
फस्न।ु ”

फुफाको कुया सुनेय आभा झफकानुबएको थथमो– “मी फूढारे ऩनन के –के अबासी कुया फोलरयहनु ऩये को
होरा । मनत चाॉडै को भछा य ?”

– “भत्ृ मुको के बयोसा छ य कारी ! जनतफेरा ऩनन भना सफकन्छ ।”

तय फुफाको त्मो बनाइरे आभाराई लबत्र कतै भनभा थचसो ऩसेजस्तो बएको थथमो । भ केटाकेटी,
भराई खेल्नभै यभाइरो राग््मो तय भेया ननण्म्त ऩनन काभहरू प्रशस्त छुट्दटएका थथए । भैरे
विहानको बात खाएऩनछ फस्तु चयाउन जानुऩथ्र्मो । दाजुका छोयाहरू छुच्चा थथए । फगारफाट भेया
िस्तुहरू रघारयददन्थे । जॊगरभा एक्रै आफ्ना िस्तुहरू डुराउनु ऩथ्र्मो ।
नबन्दै फुफारे त्मसो बनेको केही ददनदे खख उहाॉ त्रफयाभी ऩनब
ुा मो । अनेक प्रकायका धाभी , झाॉक्री,
औषथधभूरो गरयमो तय ती कुनै कुयारे ऩनन काभ ददएनन ् । अन्त्मभा कुरदे िता त्रफग्रेको ठहय
गये का थथए धाभीहरूरे । य , एकददन सूमा ऩण्श्चभ ढल्केको फेरा ऩाये य उहाॉको प्राण गएछ ।
भाननसहरू भराई लरन जङ्गरभै आए । त्मो ददन भैरे चायिटा भमूयका अण्डा पेरा ऩाये य ऩकाइ
खान बनी फोकेको थथएॉ । तय वऩताजीको ननधन बएको सुन्नासाथ भेयो हातको ऩोको बूइॉभा खसेय
पुट्मो, अण्डा छ्मारब्मार बमो । शयीय रल्माकरुरुक बएय आमो । अण्स्त भात्र वऩताजीरे
आभाराई– “भ भयी गएॉ बने तेऄरे सती नजानु ” बनेको सम्झेँ । डय राग्मो । चायै नतय अॉध्मायो
जस्तो दे खेँ ।

लरन आएका भाननसहरूरे पकाउॉ दै अरू –अरू कुया गये य अरभल्माउॉ दै घय ऩुमााए । घयभा
भाननसहरूको बीड थथमो । रूिाफासी य खैराफैरा थथमो । भ ऩुग्नेत्रफवत्तकै काकीहरूरे भराई
काखभा लरए । भराई आभाको छे उभा जान ददएनन ् । आभाराई लबत्रै कुनाभा याखेका यहे छन ् ।
काकीको काखफाट पुत्केय भ आभानतय जान खोजेँ तय उनीहरूरे भराई– “त्मतानतय जानु हुॉदैन, अफ
आभाराई छुनु हुॉदैन, आभा सती हुनुबो, सतीराई हाभी कसैरे छुनु हुॉदैन” बने ।

रूॉदै भैरे बनें – “फि

ु ारे बनेको छ , आभाराई सती नहुनु बनेय । आभा सती होइन , आभा सती
होइन ।”

भ रडीफुडी गना थारें । लबत्र आभा ऩनन जोडजोडरे रून थाल्नुबमो । वऩताजीको रासराई घाट
राने तमायी हुनथाल्मो । सॉगसॉगै आभारई सती जाने कुयाभा प्रेरयत गदै त्मसको राथग प्रफक्रमाको
थारनी गना थालरमो । आभाराई सम्झाउने , सती जानुको भहत्ि फुझाउने , ऻानका कुयाहरू फताउने
अनघ सये ।

भैरे ऩयै फाट हे येँ ।

आभाको अनुहाय सदाको बन्दा अकै अनौठो य डयराग्दो बएको थथमो । उहाॉको हे याइ नै अनौठो य
अऩरयथचत थथमो । भराई योइयहे को दे खेय ऩनन उहाॉरे कुनै प्रनतफक्रमा व्मक्त गनब
ुा एन ।

आइभाईहरू गाॉठो ऩये य रून थारेका थथए । बाउज्मूहरू ऩनन केही फोल्न सकेका थथएनन ् । ऩुरूषहरू
धभाधभ ननमभ ऩु ¥माइ कामासक्न व्मस्त दे खखन्थे । ददन ढल्दै गएको हुॉदा चाॉडै तात्तातै घाट
ऩुमााउनुऩछा , रासराई यातबरय याख्नु हुॉदैन बन्ने ननणाम ननण्स्कयहे को थथमो ।

त्महाॉ उऩण्स्थत ऩुरूषहरूको व्मिहाय दे खेय भ छक्क ऩये को थथएॉ । दाजुहरू , काकाहरू, नछभेकीहरू
फाहुनहरू कसैभा ऩनन त्मो भत्ृ मु शोकरे छुन सकेको थथएन । त्मो घटनाभा आज एउटा
कारगनतरे भये को िद्
ृ ध ऩुरूषसॉग एक निमुितीको शयीय ऩनन फल्नु थथमो , तय नतनीहरूराई
छोएको थथएन । सॊिेदना , सहानुबूनत, भानिता केही ऩनन अॊकुरयत हुन नसकेको त्मस मुगको मो
थचत्रण गरययहे को अदहरेको मो ऺणभा ऩनन भ आपू बने झॉ फक्रत बइयहे को छु ।

भराई फेराफेरा विचेत हुन्छु जस्तो राग््मो । एकऩल्टभात्र आभाको काखभा फस्न ऩाए हुन््मो
बएको थथमो तय सतीरे सॊसारयक भोहभामाफाट आपूराई ऩण
ू भ
ा क्
ु त गयी स्िगॉम ऩनतको भात्र
स्भयण गनऩ
ुा ने य भत्ृ मुऩनछ आपू ऩनन स्िगाभा ऩनतकै साथ ऩुथगने हुनारे अफ मस सॊसायको
भामाजारफाट भुक्त हुन ऩुयेतहरू प्रेरयत गरययहे का थथए । आभा बने एकोहोयो टोराएजस्तो आॉखा
नखझम्क्माएजस्तो, सासै नपेये जस्तो, हरचर नगयी फलसयहनु बएको थथमो ।

नायीहरू योई–योई भेयो कऩारभा हात भस

ु ारययहे का थथए । आभाको रूऩ , उभेय य भेयो फाये भा थचन्ता
व्मक्त गरययहे का थथए । उनीहरू आ –आफ्ना ऩनतका अनह
ु ायभा आफ्नो आमु खोण्जयहे का थथए ।
उनीहरूको योदनभा , ऩीडाभा य शोकभा आ –आफ्ना जीउॉ दो भत्ृ मक
ु ो सम्बािना फथगयहे को थथमो ।
त्महाॉ उऩण्स्थत प्रत्मेक नायी आफ्ना प्राणराई ऩनतको ढुकढुकीभा गननयहे का थथए ।

कसैरे सती जानुनऩने प्रस्ताि ल्माएनन ् । सती जान्न बनी आभारे ऩनन कुनै वियोध गनब
ुा एन ।
भैरे काकीको काखभा भडारयॉ दै फुफारे आभाराई बन्नु बएको कुया बनें । काकीरे भेयो भुख थन्
ु दै
“बो अफ चऩ
ु राग फाफु ! महाॉ नतम्रो कुयो कसैरे सुन्दै न । दे ख्दै नौ ? महाॉ जेठाजुको राशराई
बन्दा ऩनन सतीराई हे ना भाननसहरूको बीड रागेको छ , बोलर आऩू mरे ऩनन सती जानुऩने दृश्म
हे ना अबागी नायीको ऩनन बीड छ ।”

काकी भराई काखभा लरएय त्मसै फफायाउन थाल्नब

ु मो । उहाॉको आॉखाफाट झये का आॉसर
ु े भेयो
कऩार लबज्मो । काकी फोल्दाफोल्दै नतखो फोल्न थाल्नुबएछ । काकारे छे उभा आएय चऩ
ु राग ्
बन्ने इशाया गनब
ुा मो । तय काकी झन ् साह्रो–साह्रो फोल्न थाल्नुबमो – “फकन चऩ
ु राग्नु ? मस्तो
अन्माम ऩनन कहीीँ धभा हुन्छ ? दे खादे खी आपूबन्दा चारीस िषा कान्छी केटी उसफेरा त्रफहे गये य
आज मस्तो कलररो उभेयभा सती ऩठाउनुहुन्छ ? मस्तो सानो छोयो छ , त्मस्तो खाउॉ खाउॉ , राउॉ राउॉ
बन्ने उभेय छ ।”

“के गछे स ् त ? चरेको चरन, धभा । हाम्रा आभा–हजुयआभारे ऩनन बोगी ल्माएको कुया ।” काकारे
बन्नुबमो ।

“स्िास्नी भदाा रोग्नेभान्छे नाच्दै खश

ु ी हुॉदै छानीछानी कलररा केटी त्रफहे गये य भोज गने , रोग्ने
भदाा बने स्िास्नीरे ण्जउॉ दै नतनका थचताभा जल्नुऩने मस्तो ऩनन कहीीँ धभा हुन्छ ?” काकीराई अरू
आइभाईहरूरे हातभा सभातेय तान्दै घय ऩछाडी रगे । काकी ननकैफेयसम्भ साह्रो –साह्रो
फोलरयहनुबएको थथमो ।

आभाराई कताकता ऩूजा जस्तो गना रगाए । शयीयभा बएबयका गहना खझकेय रगाइददए । फेहुरी
जस्तै लसॊगाये य नमाॉ रुगा रगाइददए । फाजा फज्न थारे । एकोहोयो शॊख ऩनन फज्न थाल्मो ।
आभाराई अनघ रगाइ रासराई घाटनतय लरएय दहॊडे ।

भ रूॉदा–रूॉदा रून नसक्ने बएको थथएॉ । रून छोडेय टुरुटुरु हे ना थारें । ददन क्रभश् अॉध्मायो हुॉदै
गमो । काकीरे योक्दायोक्दै ऩनन भ ओह्रारो कुदें । कसैरे बन्दै थथमो – “छो्दे उ, छो्दे उ आफ्ना
आभाफािुको अण्न्तभ सॊस्काय हे योस ् ।”

फीच फाटोभा एउटा दे िीथान थथमो । छे उभै चौतायी ऩनन थथमो । त्महाॉ ऩुमााएय रासराई त्रफसाए ।
फाजा फण्जयहे को थथमो , शॊख फण्जयहे को थथमो । दे िीथानिरयऩरय आभाराई एकपन्को घुभाएय
शयीयका गयगहनाहरू पुकाए । कऩारबरय थप्र
ु ै तोयीको तेर खन्माए । नुहाएको कऩारफाट ऩानी
फगेझ ेऄ आभाको कऩारफाट तेर फग्न थाल्मो । शयीयका सफै रुगाहरू खोरेय नाङ्गी फनाए । ठूरा
भान्छे हरू त्मसयी नाङ्गो फनेको भैरे ऩदहरोऩल्ट दे खें । तय त्महाॉ आभाको नाङ्गोऩनाभा कुनै
राज, अण्श्ररता, आदद केही थथएन । रुगा रगाएकै भाननसरे झेऄ उहाॉको इज्जत य सम्भान थथमो
। एकोहोयो शॊख फज्न थाल्मो । रासको अनघ –अनघ आभाराई दहडाउॉ दै बीड ओह्रारो राग्मो तभोय
नदीनतय । घाटभा ऩुग्दा घाभ ऩहें रो हुनरागेको थथमो । हताय–हताय भाननसहरूरे थचता तमाय गये
। मता फाहुनरे

सतीविथधको थारनी गदै थथए । आभाराई ऩज

ू ाकामाभा व्मस्त गयाउॉ दै थथए । विथध ऩयू ा बएऩनछ
थचताको एक कुनोभा आभाराई ऩरें टी कस्न रगाइ आॉखा थचण्म्रएय जम्राहात गना अह्राए ।
आभाको काखभा वऩताजीको टाउको याखखददए ।

कनत भराभीहरू थचताभा आगो रगाएको अण्न्तभ दृश्म हे ना नऩयोस ् बनी ऩयऩय तफकासकेका थथए
। घाभ टुप्रुक्क अस्तामो । ऩहाडरे छे रेय अलरअलर उज्मारो ऩनन अॉध्मायो फन्मो । ठूल्दाजुरे
थचता सल्काउनुबमो ।

थचताभा धि
ु ाॉ चायै नतय पैलरमो । अॉध्मायोभा धि
ु ाॉको थऩ अध्माॉयोरे घाट झन ् कारो बरयमो ।

भ एउटा रूखको पेदभा छे लरएय ती सफै दृश्महरू हे रययहे को थथएॉ ।

थचताभा आगो रगाइसकेऩनछ केही रोग्नेभान्छे हरू ऩनन योएको , सुक्सुकाएको जस्तो दे खें । केही
सभमऩनछ आगोरे आभाफािु दफ
ु ैराई खयानी फनाइसकेको थथमो । अफ भ भेयो जीिनभा भहाअनाथ
फाॉकी थथएॉ ।

त्रफहान भामा गदै बात खि

ु ाएय भराई जङ्गर ऩठाएकी भेयी आभा अदहरे फेरुका जीवित नै भेयै
अनघ थचताभा जरेय खयानी बइसकेकी थथइन ् ।

यातबरय भ ननदाउॉ न सफकनॉ ।

काकीरे अॉगारोभा चेऩेय भराई ननदाउने प्रमास गनब

ुा मो तय उहाॉको छातीको कम्ऩनरे नै भराई
ननदाउन ददएन । नछन ् –नछन्भा राभो सास पेदै , नाकको लसॊगान ऩुछ्दै , घुॉक्–घुॉक् गरययहनुबमो ।
भेयो कऩारभा हात याखेय घाॉटीभा गाॉठो ऩये को आिाज ननकाल्दै बन्नुबमो– “के गछा स ् नानी ! हाभी
आइभाईको जीिनको केही अथा छै न । हाभीराई गाईिस्तु , बेडाफाख्रा जवत्तको सम्ऩवत्त ऩनन
भान्दै नन ् । काभ गना नसक्ने , फूढो गोरू , थायो गाईराई ऩनन नभाये य फरू फेथचददन्छन ् तय हाभी
आभाहरूराई हाम्रो इच्छाविरूद्ध भना वििश गदा छन ् । जीउॉ दै जराउॉ छन ् । आऩूmराई भामा गने य
आफ्नो सुयऺा ददने रोग्ने भरयसकेऩनछ फाॉचक
े ा अरू भान्छे हरू सफै शत्रु यहे छन ्, प्राणकै शत्रु ।”

काकारे सम्झाउन खोज्दा काकीरे बन्नब

ु मो – “हाभी आइभाईहरू खारी रोग्नेभान्छे को राथग भात्रै
हुनऩ
ु ने ? रोग्नेरे छो्दा छोडडने , ऩयचक्रीरे जफयजस्ती हाम्रो इन्छाविरूद्ध नघसाये य रग्मो , हात
सभात्मो बने अकाारे छोएकी बएय आफ्ना रोग्नेफाट त्माथगनु ऩने । हाभीरे साया इच्छा आकाॉऺ ,
शयीय, श्रभ सफै रोग्नेको राथग अऩाण गये य ऩनन हाभी उनीहरूको प्रेभका ऩण
ू अ
ा थधकायी हुन नऩाउने
। रोग्नेरे जनतिटै आइभाई ऩनन छानीछानी स्िास्नी ऩाना ऩाउने , आइभाईरे फलरमा रोग्नेभान्छे रे
थचताएऩनछ त्मसकी हुनुऩने , स्िास्नी भदाा रोग्ने पुक्का हुने , रोग्ने भदाा हाभी उनीहरूको भुढोसॉग
जीउॉ दै जल्नुऩने । मो कस्तो थथनत ?

तऩाईं रोग्नेभान्छे रे फनाएको कानूनभा आफ्नै आभा , स्िास्नी य छोयीको ऩनन सुयऺा छै न ? आभा,
स्िास्नी य छोयीहरूराई जीउॉ दै जराएय नतनीहरूको शोक भनाउने कस्तो विधान मो ? के मसराई
पेना सफकन्न ? आज त्मस्ती भेयी छोयीको उभेयकी जेठानीराई तऩाईंहरूरे जीउॉ दै जराएय
आउनुबएको छ, तऩाईंरे आफ्नो जीउको ख्मार गनब
ुा एन बने भैरे जनत नै जतन गरययाखेको भेयो
जीउराई जीउॉ दै जराउनुऩदै न मो ननमभभा ?

हाभी आभाहरूरे दश भदहना गबाभा फोकेय , दशधाया दध

ु चस
ु ाएय , ठूरो फलरमो फनाएका तऩाईं
छोयाहरू कनत सण्जरै हाभीराई जराउन सक्नुहुन्छ हॉ ? के मो सॊसाय रोग्नेभान्छे हरूकै राथग भात्रै
हो । रोग्नेभान्छे को सुखको राथग भात्रै ?”
भराई टाउकोभा हात याखेय बन्नब
ु मो – “छोया ! आज तॉराई त्मत्रो भामा गने आभाराई नमनीहरूरे
जीउॉ दै ऩोरेय आए । बोलर तेया काका भये का ददन भराई ऩनन त्मसै गयी ऩोल्नेछन ् । त्मो ददन
भराई ऩोल्ने थचताभा तॉ ऩनन दाउया लभराउने छस ्। तॉ ऩनन बोलरको त्मस्तै ननष्ठूय रोग्नेभान्छे को
सानो रूऩ होस ् आज । तय भ आज तॉराई भामा गछुा , हुकााउॉछु । बोलर भराई ण्जउॉ दै जराउने मी
हातहरूभा आज भ दध ू बात भुछेय याखखददनेछु फाफु !

तय नतभी रोग्नेभान्छे हरूरे सक्छौ बने –तोड मसराई । आभाराई जराउने मो ऩयम्ऩया तोड नानी
! नतम्रो मुगभा आभाहरूराई जराउन छोडे हुन््मो ।”
काका अगेनाको डडरभा फसेय आॉसु ऩुनछयहनुबमो– केही फोल्नुबएन ।

दईु

तेह्र ददन काजफक्रमाभा त्रफत्मो ।

अलरअलर गदै रून त्रफसादै गए सफैरे । काकीहरू बाउजुहरू ऩनन विस्तायै शान्त हुॉदै गए । तय भेयो
भनभा बने आगो फलरयहे को थथमो । यानत सऩनाभा भ सधेऄ आभाराई दे ख्थें य आभारे
बन्नुहुन््मो– “नानी ! काकीरे बनेको कुयाहरू भान्नु । काकीराई नै तेऄरे आभा ठान्नु ।” य काकीरे
बनेका ती कुयाहरू भेया भनभा फल्झीफल्झी सम्झना बइयहन््मो ।

काभ सफकएऩनछ भराई सभस्मारे एकैचोदट छोप्मो । आभाफािु दफ

ु ै नबएऩनछ दाजह
ु रूरे घयका
सफै साभान उठाएय रगे । भराई ऩनन उनीहरूकैभा लरएय गए । काभबरय त काकीरे भराई
आभारे झेऄ भामा गनब
ुा मो । तय सॉधै भ काकीसॉग फस्न सण्क्दनथें । दाजु –बाउजह
ु रूको व्मिहाय
त्मनत याम्रो थथएन । आपूबन्दा ठूरा–ठूरा बनतजाहरू भराई हे वऩयहन्थे । ऩन्रौं ददनदे खख भ पेरय
जङ्गरभा िस्तु लरएय जान थारें ।

िस्तुनतय भेयो ध्मान जानै छो्मो । आॉखाभा जनतफेरा ऩनन आभाराई ण्जउॉ दै थचताभा फसाएय
आगो रगाएको दृश्म झरझरी आउॉ ्मो । तय खोराको फगयभा िरयऩरयफाट दईु ददन, चायददनभा
रासहरू ल्माइयहन्थे । भराई ती रासहरूसॉग सतीको ऩीडा दख्
ु ्मो ।

एकददन जङ्गरभै साॉझ ऩ¥मो । िस्तह

ु रू अरूका फगारसॉग लभलसएय घय ऩग
ु ेछन ,् भ बने नतनराई
जङ्गरभा खोज्न थारें । खोज्दाखोज्दै ऩल्रो ऩाखानतय जानराग्दा खोल्सोभा एकाऩट्दट लबत्ताभा
वऩरवऩर आगो फरेको दे खें । भनभा थचसो बएय डय ऩराएय आमो । त्रफस्तायै अॉध्मायोरे छोप्दै
रगेऩनछ भराई फाघ–थचतुिाको डय ऩनन राग्न थाल्मो । जङ्गर ऩाय गये य गाउॉ ननस्कन झण्डै एक
घण्टाको उकारो फाटो चढ्नुऩथ्र्मो ।

त्मो ओडायभा फरेको आगोनतय भेयो ध्मान ताननॉदै गमो । त्मता जाऊॉ , हे रूॉ जस्तो ऩनन तय अको
भनरे फनझाॉक्री िा बूतप्रेत हुनसक्ने शॊका राग्मो । तैऩनन त्रफस्तायै चार भाये य ननक्कै नण्जकसम्भ
ऩुगेय एउटा ऩोथ्रारे छे लरएय ननमारेय हे यें । आगोको छे उभा एउटा नाङ्गो भान्छे फसेको थथमो य
त्मसरे आगोभा केही ऩोल्न रागेको थथमो । िनभान्छे यहे छ । सोचेय विस्तायै त्महाॉफाट पकें ।

ननकै यानत घय ऩुगें । िस्तु हयाएको ऩीय थथमो , डय ऩनन थथमो । तय िस्तु फेरैभा थरोभा ऩुगेछन ्
। िस्तुभात्र थरोभा ऩुगेय य भ नऩुगेकारे दाजुहरू आॉवत्तएय भराई खोज्न दहॊ्नराई याॉको तमाय
गना रागेका यहे छन ्, भ ऩग
ु ेऩनछ सफै ढुक्क बए । भैरे िस्तु हयाएको य खोज्दाखोज्दै दढरो बएको
ित
ृ ान्त सन
ु ाएॉ ।

भराई दहजो साॉझभा दे खेको दृश्मरे कौतुहर उत्ऩन्न गयाएको थथमो । बोलरऩल्ट भैरे िस्तुराई
त्मही ऩाखानतय रगें । िस्तुराई चयनभा छोडेय त्रफस्तायै खोल्सानतय रागें । चार भाये य भ त्मस
ओडायनतय गएॉ । ओडायको नण्जकै ऩुगेय लबत्रनतय ननमारें । ओडाय धेयै ठूरो थथएन । एउटा ठूरो
ढुङ्गोरे एकाऩट्दट छाताको काभ गये को यहे छ । लबत्ताभा एउटा भान्छे जत्रै राभो कारो केही
रडेको दे खें। अलरक नण्जक गएय हे यें भान्छे हो झेऄ राग्मो । तय त्मो ननिास्त्र थथमो । अझ नण्जक
गएॉ । भनभा अनौठो डय बरयएको थथमो, शयीय रगबग काम्दै ऩनन थथमो ।

होलशमाय गदाागदै ऩनन टे केको एउटा ढुङ्गो र्मो । सन

ु सानभा एकाएक आिाज आएकोरे भ ऩनन
तसें । सत
ु ेको त्मो प्राणी ऩनन जरू
ु क्कै उठ्मो । दे ख्नासाथ भ आॉवत्तएय थचच्माएॉ । भ थचच्माएको
दे खेय त्मो ऩनन आॉवत्तमो । बाग्न खोजें , रट्ऩदटएय दहॊ्न सफकनॉ । असहाम बएय त्मही प्राणीराई
हे रययहें य त्मसराई ट्िाल्र ऩये य हे येको हे मै बएॉ । त्मो प्राणी ऩनन नण्जकभा आएय भराई नै
हे रययहे को थथमो । भराई सऩना जस्तो राग्मो एकऺण । ऐठन जस्तो ऩनन बमो ।

तय त्रफस्तायै होस ् आएऩनछ ऩनन त्मो प्राणी भेयो अगाडड त्मसै गयी टोराएय फलसयहे को थथमो ।
त्मसराई हे दााहेदै भेया आॉखाफाट तुरूरू आॉशु फग्न थाल्मो, घाॉटी अिरूद्ध बमो । फोरी आएन ।

भ दे खखयहे को थथएॉ –भेयी आभा भेयो अगाडड ननिास्त्र अिस्थाभा थथइन ् । सती फनाएय दहॊडाएकै
ददनको अिस्थाभा भैरे आभाराई आफ्नो अगाडड दे खें । तय त्मो सऩना थथएन य उनी बूत ऩनन
थथइनन ् । एकशब्द नफोरी भराई टोराएय हे रययहे की दे खेऩनछ एकाएक भैरे उनराई अॉगारो हारें ।
झक्झकाएॉ हल्राएॉ । विस्तायै उनभा होस ् पकेजस्तो हुॉदै गमो ।
ननकैफेयऩनछ आभारे भराई अॉगारो हाल्नुबमो य रून थाल्नुबमो । उहाॉको रूिाइरे जङ्गर
थकेजस्तो राग्मो । गाराभा ननधायभा जतासुकै चम्
ु भा गदै आभारे भराई छातीभा टाॉसेकोटाॉसेकै
गनब
ुा मो । कनत सभम त्रफत्मो थाहा बएन । रूॉदारूॉदै दफ
ु ैजना थाफकसकेका थथमौं ।

अचण्म्बत हुॉदै सोधें– “तऩाईराई त ण्जउॉ दै थचताभा जराएका थथए, कसयी फाॉच्नुबएको ?”

आभारे बन्नुबमो– “आगोरे, धि

ु ाॉरे ऩोल्न थारेऩनछ , आॉवत्तएय ऩानीभा पार हानें । ऩानीरे अलरक
तरसम्भ फगाएय रग्मो । ऩौडडएय फकनायभा ननस्कें । अॉध्मायो बइसकेको थथमो , भाथथ फगयभा
भराभीहरूरे थचताराई घोथचयहे का थथए । खोराको थचसो ऩानीरे शयीय अययो हुनरागेको थथमो ।

झन ्–झन ् अॉध्मायो फढ्दै आमो । ऩय फगयभा भराभीहरू दे खन्

ु ज्मारसम्भ त नतनीहरूरे नदे खी
बागेय फाॉच्न ऩाएको खश
ु ी ऩनन य नतनीहरूको सादय दफ
ु ै थथमो । जफ थचताको आगो झ्माऩझुऩ
ननबाएय पके – भ मो अॉध्मायो फगय , जॊगरका फीचभा एक्री छोडडएॉ । उनीहरूरे त भराई ऩोरेय
भाये य गएका थथए तय भ मता फाॉथचयहे की थथएॉ । अनन यातबरय एउटा रूखभा चढे य फसेंंॊ । त्रफहान
उत्रेय सुयक्षऺत

ठाउॉ को खोजी गदै मही ओडायभा आइऩग

ु ें ।”

आभारे आफ्ना द्ु खका कथाको विस्ताय रगाउनु बमो ।

भेयी आभाराई सग्रै य जीउॉ दै ऩाएऩनछ खश

ु ीको सीभा यहे न । तय आभाराई ननिास्त्र य एक्री
मस्तो घनघोय जॊगरभा एक्रै छो्नऩ
ु दाा भ पेरय साह्रै व्मथथत बएॉ । आभारे भराई मो कुया
कसैराई बन्दा ऩनन नबन्नू य अफदे खख महाॉ नआउनू भ जनतन्ज्मार फाॉच्छु , फाॉच्छु कुनै ददन त
फाघ, थचति
ु ारे खाई नै हाल्रा । तय नानी ! जीिनभा कदहल्मै नआॉवत्तनु , हाय नखानु , जध
ु ेय फाॉच्नु
बनेय सम्झाउनु बमो ।

तय भैरे उहाॉको कुया भानननॉ । भैरे आभाराई सम्झाएय बये नै घयफाट रुगा , कऩडा य खानेकुया
लरएय आउॉ छु तय मो कुया कसैराई नबन्ने िचन ददएॉ । हाभी मस ठाउॉ फाट टाढा कतै बागेय
जानुऩछा , मो ठाउॉ छो्नुऩछा बनी आभाराई सम्झाएॉ ।

त्मो साॉझ भैरे फेरैभा िस्तु गोठभा ऩम

ु ााएौः । िस्तु फाॉधेय घाॉससाॉस हारेऩनछ भ काकाको घयनतय
रागें । आज उतै फस्छु बनी फताएय भ दहडें ।

साॉझभा आएको दे खेय काकीरे सोध्नुबमो ।

काकीराई दे ख्नत्रे फवत्तकै भेया आॉखाबरय आॉसु बरयएय आमो । काकीरे टाउकोभा हात याखेय “आभाको
न्मास्रो राग्मो क्माय , आइज फस ् । ” बनेय लबत्रै रैजानुबमो । काकीफाहे क सफैरे खाना खाइसकेका
यहे छन ् । भैरे य काकीरे खाना फाॉडये खामौं ।

खाना खाइसकेऩनछ आॉखाको आॉसु ऩुछ्दै बने – “काकी आज भराई तऩाईसॉग सुताउनु र !”

काकीरे भामाराग्दो ऩायारे हे नब

ुा मो य दे ब्रे हातरे आॉखा ऩुछ्दै बन्नुबमो– “हुन्छ तॉ भसॉगै सुत्नु ।”

ददनबरय काभरे थाकेकारे होरा सुतेको एकऺणऩनछदे खख नै प्राम् सफैजना ननदाएय घुना
थालरसकेका थथए । काकी ऩनन ननदाइसक्नुबएको थथमो । भेया आॉखा बने अॉध्मायोभा टुरुटुरु
हे रययहे का थथए । काकीराई कसयी बनौं , के गयी बनौं बन्ने कुयारे भ साह्रै नै छट्ऩटाइयहें ।
काकीरे त्मस कुयाराई कसयी लरनुहुने हो बन्ने ऩनन भनभा ऩीय थथमो ।

आॉट गये य काकीराई त्रफस्तायै ब्मूॉझाएॉ । त्रफस्तायै काकीको कानभा साउती गये य सफै कुया बनें ।
भेयो कुया सुननसकेऩनछ काकी जुरूक्क उठे य फस्नुबमो । फत्ती फाल्नुबमो । एकरोटा थचसो ऩानी
वऩउनु बमो । उहाॉराई खल्खर ् ऩलसना आएको थथमो, राभो–राभो सास पेरययहनब
ु एको थथमो ।

भैरे बनें – “काकी ! भराई तऩाईका ऩुयाना रुगाहरू ददनु, बोलर भ आभाराई ऩु¥माइददन्छु ।”

काकीरे बन्नब
ु मो– “बोलर तॉसॉग भ ऩनन जान्छु फाफु ! भराई ऩनन लरएय जा ।”

भनभा खश
ु ी मनत राग्मो फक भुटु नै घाॉटीसम्भ सोहोरयएय आएजस्तो बमो ।

“तय काकी मो कुया कसैराई ऩनन नबन्नु बनेको छ आभारे ।”

“मस्तो कुया ऩनन अरूराई बन्नुहुन्छ त राटा । अरूरे थाहा ऩाए , बेटे बने पेरय भायी ददने छन ् ।
बन्नु हुॉदैन ।”

त्रफहानै उठे य भ दाजुहरूको घयनतय रागें । खाना खाएय सदाझेऄ िस्तु लरएय जङ्गरनतय रागें । तर
ऩॉधेयोभा काकी ऩखखायहनब
ु एको थथमो । उहाॉरे एउटा ऩोको ददॉ दै बन्नब
ु मो– “भैरे त्मो ठाउॉ दे खेकी
छु, बये नतय घाॉस काट्न भ त्मसैनतय आॉउछु । आभाराई भ आउन्ज्मार ऩखेय फस्नु बन्नु ।”

भैरे टाउको हल्राएॉ ।

आभा रूखका स्माउराहरूरे छोवऩएय फलसयहनब

ु एको थथमो ।
अनघल्रो ददन ननिास्त्र य विक्षऺप्त अिस्थाभा बेदटनुबएकी आभा बोलरऩल्ट उज्मारो अनुहाय
बएकी, रजारु जस्ती तय गम्बीय शोकरे थथथचएकी बएय फलसयहनुबएको थथमो ।

िस्तुराई जतासुकै जाउन ् जस्तो गयी जङ्गरभा छोडेय भाननसहरूफाट छे लरॊदै भ हताय –हताय त्महाॉ
ऩुगेको थथएॉ ।

आभारे भराई मसयी हे नब

ुा मो, भानौं उहाॉरे भराई ऩदहरोऩल्ट दे खखयहनु बएको हो । मस हारतभा
ऩनन जीिनसॉग टाॉलसएको उहाॉको प्राणरे शामद भराई दह्रो आधाय ऩामो ।

हताय–हताय ऩोको पुकाएय आभाको अनघ याखखददएॉ । ऩोकोलबत्र रगाउने गुन्मु , चोरो, ऩटुका, ओढ्ने
भजेत्रो आदद रुगापाटो य एउटा फटुकोभा फादहय कऩडारे नै फाॉधेय खीय ऩठाएको यहे छ । ती सफै
कुया दे खेय आभाको अनुहाय केटाकेटीको जस्तै झट्ट खश
ु ी बमो य चाॉडै ठूरो भान्छे को जस्तो
बािुक फन्मो । धेयैफेयसम्भ नऩुनछकन आॉखाफाट आॉशु फथगयहन ददनुबमो ।

आभाको अिस्था हे ना सक्ने खारको थथएन । भ अकोऩनछ पफकाएॉ य तर तभोय नदीको ऩानीभा
उठे का ठूरा –ठूरा बल्
ु कोहरू हे रययहन थारें । ऩानीको त्मस फहािसॉगै फगेय टाढा धेयै टाढा मस
ठाउॉ का कोही ऩनन आपन्तरे नदे ख्ने य नथचन्ने ठाउॉ भा ऩग्ु न ऩाए हुन््मो राग्मो ।

आभारे ऩदहरा रुगा रगाउनुबमो । याम्रयी उनै आभा दे खें आॉखारे । कवत्त ददनदे खखको बोक थथमो
होरा बॉड
ु ीभा । ऩदहरा एउटा ऩातभा अरग्गै खीय भराई बाग रगाइददएय खऩाखऩी खानुबमो ।
हे रययहें उहाॉरे खाएको । कदहल्मै जीिनभा अन्न खान नऩाएझेऄ खानुबमो । कठै फयी भेयी आभा ।

काकीरे नै त्मो सफ ऩठाएको बनेऩनछ आभा झन ् अचण्म्बत हुनबु मो । वऩताजीको स्िगािास

हुनब
ु न्दाअनघ आभा य काकीको त्मनत भेर थथएन । कदहरेकाॉही ठाकठुक ऩरययहन््मो । आभा
बन्नह
ु ु न््मो– “आऩm
ू बन्दा जेठी –जेठी दे उयानीहरूसॉग खटे य खान नसक्ने बएॉ । फरू मस ठाउॉ फाट
टाढा फसाइॉ जान ऩाए ऩनन हुन््मो ।”

फुफा बन्नुहुन््मो – “आपन्तराई छोडेय मो फूढेसकारभा तॉ जस्ती कलररी स्िास्नी य फारक

छोयोराई लरएय कहाॉ जानु ? महाॉ त हुकेका छोयाहरू छन ्, आफ्नो ऩैतक
ृ थरो हो ।”

तय आज त्मही दे उयानीको त्मो उऩकाय दे खेय होरा आभा टोराउनब

ु मो ।

भैरे उसैददनदे खख काकीरे भराई गये को भामाको कुया सुनाएॉ ।

भैरे बनें – “आभा ! अफ हाभी मस ठाउॉ फाट टाढा बाग्नुऩछा । ऩयदे श राग्नुऩछा । हाभीराई नथचन्ने
भान्छे हरू बएका ठाउॉ भा जानुऩछा । भ अकााको नोकय फसेय ऩनन तऩाईंराई ऩाल्नसक्छु । फस्तु
हे ने,

घाॉस काट्ने , जे काभ ऩनन भ गना सक्छु तय आभा ! तऩाईंराई मस जॊगरभा िनभान्छे जस्तो
अफ भ एकयात ऩनन छो्न सण्क्दनॉ ।

केही फोल्नुबएन ।

ऩखेय फलसयहे का थथमौं काकीराई ।

ऩारयऩट्दटफाट एकोहोयो शॊख फजेको , फाजा फजेको सुननमो । भन थचसो बएय आमो । ननमारेय
हे ¥मौं । एउटा ियवऩऩरको चौतायीभा एकपेयो रगाएय रास फोकी भराभीहरू खोरानतय झरययहे का
थथए ।
ननकै तर आइसकेऩनछ दे ख्मौं – रासको अनघअनघ एउटी सती ऩनन दहॊडडयहे की थथइन ् । त्मो
दे खेऩनछ आभा य भ दफ
ु ै थयथयी काम्न थाल्मौं । भैरे आभाराई अॉगारो हारें । आभारे भराई
जोडसॉगरे अठ्माउनु बमो । टाढै थथए – खोराऩायी । नतनीहरूको कुया सन्
ु न सफकन्न थथमो तय
बखायै हाभीरे बोथगसकेको त्मो प्रफक्रमाको एक–एक अथा स्ऩष्ट थथमो ।

आभारे बन्नुबमो– “नानी ! ती सती आज बाग्न सण्क्दनन ्– ददउॉ सो छ ।”

हे दााहेदै भराभी फगयभा ऩग

ु े । फाटै देखख ठुटाभड
ु ाहरू काॉधभा हाल्दै झये का उनीहरूरे एकैनछनभा
थचता तमाय गये । फाहुन सती विथधभा राथगसकेका थथए । ददन ढल्दै जाॉदै थथमो । ननमभानस
ु ाय
नै सतीराई ऩदहरे थचताभा एकछे उभा चढाएय ऩरेंटी कसेय फस्न रगाइमो । त्मसऩनछ रासको
टाउको उनको काखभा याखेय सत
ु ाइमो ।

छोया चादहॉरे होरा, फाफुको भुखभा दागफत्ती ददएय आगो झोस्मो य अलरक ऩय ऩुगेय फगयभा ऩुरक्
ुा क
ढल्मो, केही भाननसहरूरे उठाएय खोराको ऩानीभा रगेय चोफरे । भराभीहरू अलरक ऩय गाॉठो ऩये य
फसेका थथए । एकैनछनभा उनीहरू ज¥माक–जुरूक्क उठे य फगयभा कुद्न थारे । फकन नतनीहरू कुदे
बनेय ननमारेय हे ¥मौं ।

ऩय....य.....य । फगयभा उॉ धै–उॉ धै एउटी ननिास्त्र, कऩार पुकाएकी आइभाई कुददयहे की दे खखमो । अनघ
कनतफेरा नतनी थचताफाट हाभपारेय बाथगछन ् । फेहोस ् बएको छोयाराई भराभीहरूरे स्माहाय गना
राग्दा सती थचताफाट ननस्केय बागेको नतनीहरूरे चार ऩाएनछन ् क्माय ।
होहल्रा गदै फलरमा, दह्रा रोग्नेभान्छे फगयभा कुद्न थारे ।

एउटा भान्छे रे ऩयफाट एउटा ढुङ्गो हान्मो , त्मसरे रागेन । त्मसऩनछ अकोरे हान्मो–रागेन ।
ननक्कै नण्जक ऩुथगसकेकोरे हान्मो –नतनको ढाडभा राग्मो । ढुङ्गाको तोडरे हुवत्तदै अलरक ऩय
ऩुगेय घुॉडा टे फकन ् । उठ्नै नऩाई अको ढुङ्गो उनको टाउकोभा राग्मो । तैऩनन उठे य फारुिाभा
कुद्न खोण्जन –् सफकनन ् । त्मसऩनछ अको ढुङ्गोरे पेरय टाउकोभा राग्मो । नतनी फगयभा ढरेय
छटऩटाउन थालरन ् ।

नतनचायजना भाननसरे फोकेय कुदाउॉ दै लरएय गए य फलरयहे को थचताभा पालरददए । थचताभा ऩनन
छट्ऩटाउॉ दै थथइन ् ।

भराई सभानतयहे का आभाका हात रुरा बए । मसो पकेय हे यें – आभा फेहोस बइसक्नुबएको थथमो
।

छे उभै आभारे नै खोलस्र ्यएय फनाएको कुिाफाट एउटा ऩातभा ऩानी उघाये य ल्माएॉ । भुखभा,
हातखट्
ु टाभा छफकाददएॉ । केही नछनऩनछ उहाॉरे ऩुरुक्क आॉखा हे नब
ुा मो ।

त्मसैफेरा खोल्साऩट्दट भाननस फोरेको आिाज सुनें । आिाज काकीको थथमो – “ऩाऩी, दष्ु टहरू !
उनछत्तो ऩयोस ् नतनीहरूको । एउटी अफराराई कुटीकुटी भाये य थचताभा चढाउने ! नतनीहरूको हातभा
फकया ऩयोस ्, कोड ननस्कोस ् । नतनीहरूका स्िास्नीहरू नहुन ्, सन्तान नहुन ् ।”

काकीको ऩनछऩनछ काका ऩनन हाम्रो छे उभै आइऩुग्नु बएको थथमो । काकाराई सभेत दे खेऩनछ भेयो
जीउ डयरे अययो बमो । आभाको अनुहाय हरयमो बमो । त्रफत्थाभा काकीराई बनेछु बन्ने ऩश्चाताऩ
राग्मो । ओठभुख स्माप्ऩै सुक्मो । एकोहोयो बएॉछु । काकीरे बन्नुबमो – “नडया फाफु ! काकारे
केही गनह
ुा ु न्न । नतभीहरूको उद्धाय गनह
ुा ु न्छ ।”

काकाको आॉखाबरय आॉसु थथए । उहाॉ फोल्न सक्नब

ु एको थथएन ।

“मो ननमभ हाभी दईु चाय जनाको फसभा छै न । मसभा २ ÷४ जनाको व्मण्क्तगत दोष भात्र छै न ।
मसराई हटाउन सफै एकजुट हुनुऩछा । स्िास्नीराई भामा गने प्रत्मेक रोग्नेभान्छे रे आफ्नो
भत्ृ मुऩनछ स्िास्नीको विजोग नहोस ् बन्ने सोच्नुऩछा ।” काकी एक्रै फफायाइयहनुबएको थथमो ।

काका छे उभा आएय आभाको खट्

ु टा ढोक्नब
ु मो । केही फोल्नसक्नब
ु एन ।
आभारे बन्नुबमो – “कान्छी ! भ अबागीको आलशष त के राग्रा य ? तैऩनन नतभीरे ठूरो गुन
रामौं । सुखसुविधा बएको फेरा हाभी फाझ्मौं , झगडा ऩनन ग ¥मौं, तय नतभीलबत्र मनत याम्रो भन
ऩनन यहे छ, नतम्रो कल्माण होस ्, थचताएको ऩुगोस ् । ऩनतबन्दा अगािै नतम्रो भत्ृ मु होस ् । सती फनेय
थचताभा चढ्न नऩयोस ् । नतभीराई जीिनभा द्ु ख बन्ने कदहल्मै नहोस ् । छोयाहरू ऻानी फनुन ् ,
दे उयानी बमौ तय नतभी भेयी आभा नै हौ , ऩूिज
ा न्भभा आभा थथमौ , अको जन्भभा भ नतम्री आभा
फन्न ऩाऊॉ ।” मस्तै अनेक कुया फफायाइयहनुबमो आभा ।

काका केही फोल्नुबएन । काकीरे ऩोल्टाफाट थैरी खझकेय त्महाॉफाट केही ऩैसा आभाका हातभा
याखखददॊदै बन्नुबमो – “मो ऩैसा जतनरे याख्नु । जहाॉ ऩुग्छौ , त्महाॉंॉ मसराई पारूसॉग खचा गये य
जीविका चराउनू । आऩू mराई दह्री ऩानुा । रून्चे, हुनतहाया य डयछे रूिा फनाउनु हुॉदैन । फाॉच्ने
सॊघषाभा जस्तो सुकैसॉग ऩनन जुध्न तमाय हुनुऩछा । हाये भरयन्छ , जीते फाथचन्छ । ननयीह, कभजोय
य राचाय हुनु बनेकै कभजोयी हो । हात्तीराई भाउतेरे फकन हे प्छ , त्मो नडयाउने बए भाउतेको केही
राग्छ ?

जङ्गरै–जङ्गरको फाटो बएय धयान ननस्कनू । फषैवऩच्छे नन

ू लरन जाने गये को फाटो दे खेकै छ ।
धयाननतय प्रशस्त काभ ऩाइन्छ बन्छन ् – आभाछोयारे त्मतै काभ गयी खाए ऩनन हुन्छ । मताफाट
नन
ू लरन जानेरे थचन्छन ् जस्तो रागे उत्तैफाट िीयगन्जनतय िा बायत ऩसी आछाभनतय गए ऩनन
हुन्छ । जहाॉ ऩुगेऩनन मो छोयाराई हुकााउने प्रमत्न गनूा ।”

अन्त्मभा काकारे बन्नुबमो – “बाउज्मू ! ऩयम्ऩयाराई छो्न हत्तऩत्त कोही

तमाय हुॉदैन यहे छ ।
आफ्ना ऩरयिायकाराई सती फनाएकाहरूरे अकााको घयभा भयौ ऩये जफयजस्ती सती फनाउन खोज्दा
यहे छन ् । हाभीराई भाप ददनू । भराभीहरू सफैराई ऺभा ददनू । मो कुयो हाभी जोइऩोइफाहे क अरू
कसैराई थाहा छै न, हाभी मो कसैराई बन्ने छै नौं ।”

आभारे काकीराई अॉगारो हाल्नुबमो । काकी य आभा धेयैफेयसम्भ योइयहे । आभाछोयी छुट्दटन
आॉटे झेऄ त्रफरौना गाए । काकारे भराई ऩनन केही खज
ु ुया ऩैसा गोजीभा हालरददनुबमो । भेयो
टाउकोभा हात याखेय आलशािाद ददॉ दै केही नफोरेय आॉखा ऩुनछयहे य काकारे हाभीराई त्रफदा गनब
ुा मो
।

घाभ एकजुिा जनत फाॉकी हुॉदा काकाकाकीफाट त्रफदा बएय आभा य भ जङ्गरै –जङ्गर
सॊक्राण्न्तफजायनतय राग्मौं ।

भाथथ ताभाङ गाउॉ भा ऩुग्दा ठूरोसाॉझ ऩरयसकेको थथमो । पकेय हे ¥मौं ,

तर दईु ऩहाडको पेदीभा तभोय नदी सधेऄ जस्तै नै ठूरो स्ियरे सुसाउॉ दै आफ्नो ऩूया गनत लरएय
फथगयहे को थथमो । एकऺण ऩनन नयोफकएय नदी कहींै ऩुग्ने हतायरे आवत्तॉदै दक्षऺण ताकेय
फथगयहे को थथमो ।

भराई सञ्च बमो । आभाको अनुहायभा ऩनन नमाॉ काण्न्त ऩैmलरएको थथमो जीिनको ।

तीन

अण्न्तभको एकप्मायाग्राप जनत अऺय दर

ु ो ऩये कारे ऩढ्न सफकनॉ ।

तय भेयो आॉखाफाट अनघ कनतफेरादे खख आॉशु फग्न खोण्जयहे को यहे छ । टे लरलबजनको धायाफादहक
सफकन–सफकन रागेको यहे छ । छोयो ददऩरेशरे हाॉस्दै भेयो आॉखानतय औॊरो दे खाएय बन्मो – “ऊ
फुफा रूनु बो, रूनु बो, कुयी कुयी ।”

दट.बी. हे रययहे को फेरा कुनै दृश्मभा बुयाहरूरे आॉखाबरय आॉशु ऩाये को दे खाउॉ दै भ ण्जस्क्माउने गथें ।
आज उसरे भराई त्मसको फदरा लरन खोज्दै थथमो ।

साॉच्चै नै भेया आॉखाफाट ऩुरक्

ुा क –ऩुरक्
ुा क दईु थोऩा आॉशु झये । आभा , सीताजी रगामत सफै हाॉसे
। एकनछनऩनछ आभारे बन्नुबमो – “नतभेरूको फािु केही काभ राग्दै न । साना साना कुया ऩनन
सहन सक्दै न । छोयो भान्छे बएय कहीॊ मस्तो वऩरवऩरे हुन्छन ् ? तय मो सानैदेखख मस्तै हो ।”

भैरे आभाको अनुहाय एकोहोयो हे यें । जनत आभाराई हे ¥मो त्मनत आॉशु झना थारेऩनछ भ
फाथरूभलबत्र ऩसें । धायाफादहक ऩनन सफकएछ । केटाकेटी धायाफादहकको अण्न्तभ घटना बन्न
खोज्दै थथए । भैरे त्मनत चासो याखखनॉ । आजको भेयो रूिाई दे खेय सीताजी छक्क ऩरयछन ् ।
धेयैफेयसम्भ कय गये य सोथधयदहन ् । तय भैरे केही बन्न सफकनॉ । एकानतय कोल्टे पकेय सुतें ।
ननदाएजस्तो गयें । तय आधायातसम्भ ऩनन भ ब्मूॉझै थथएॉ य फीचफीचभा झकाउॉ दा तसौऄदै ब्मूॉझदै बएॉ
।

त्रफहान उठ्दा ऩनन भेयो भन बायी थथमो । ददन यभाइरो रागेन । ठूरै कुयारे थथथचयहे जस्तो बमो
। सदा फोलरयहने होहल्रा गरययहने भ , आपेऄराई ऩनन अचम्भ राग्ने गयी भौन बएॉ । त्रफहान
एकदईु ऩल्ट सीताजीरे गऩ
ु चऩ
ु फाये भा ण्जऻासा याखखन ्– केही बन्न सफकनॉ ।
खाना खाएय अफपस दहॊ्ने फेराभा सीताजीराई बनें – “सीता ! बये मो झोराधनी आए बने भ
नआउन्ज्मर जान नददनू । आज यानत हाम्रैभा फस्नु बन्नू । झोरा रुकाएय बए ऩनन योफकयाख्नु
फुझ्मौ ।”
सीताजी केही फोलरनन ् । भ सयासयी अफपसनतय रागें ।

फेरुका अफपसफाट पफकौऄदा भन ननकै हरुङ्गो बएको थथमो । भराई आॉगनभा दे ख्नासाथ हाॉसे –हाॉसे
जस्तो, कस्तो–कस्तो उदासी अनुहाय फनाएय सीताजीरे बननन ्– “तऩाईं दहजो यानत योएको कुया
हाभीरे थाहा ऩामौं ।”

भ उनीसॉग नफोरी सयासय फैठक कोठालबत्र ऩसें । ऩनछऩनछ आभा य सीताजी ऩनन ऩसें ।

भैरे चऩ
ु चाऩ झोराफाट फ्रेभ गरयएको पोटो ननकारेय ऩ्
ृ िीनायामण , त्रत्रबुिन, भहे न्र य
विश्िेश्ियप्रसाद कोइयाराका फीचभा टाॉलसददएॉ । आभा य सीताजीरे ननकै फेयसम्भ पोटो हे येऩनछ
आभारे सोध्नुबमो– “नानी मो पोटो कसको हो ? फकन ती ठूरा भान्छे को भाझभा टाॉसेको ?”

भैरे आभाको अनह

ु ाय एकऩल्ट पेरय ननमारेय हे यें । त्मस पोटोराई ऩनन हे यें य बनें – “नमनको नाभ
चन्रशभशेय हो । नमनरे नै ददएको आमु फाॉथचयहनु बएको छ तऩाईं, २०३३ सार कानताक २
गतेदेखख आजसम्भ । सतीप्रथाको उन्भर
ु न गने भहान ् भान्छे नमनै हुन आभा ।”

आपैराई राग्मो– पेरय आॉखा यसाउन खोज्दै छन ् ।

भ उठे य फादहय ननस्कें । सासफ

ू ह
ु ायी एकअकााको अनह
ु ाय हे दै य लबत्ताको तस्िीय हे दै गरययहे का
थथए।

साभार् समकालऱन साहित्य (साउन–भदौ–असोज, २०५८)

(झोऱा कथाभाथथ बखायै फपल्भ फनेको छ।)