Professional Documents
Culture Documents
C5 PDF
C5 PDF
CHÖÔNG 5.
MAÏCH KEÏP
I. KHAÙI NIEÄM
Maïch keïp hay coøn goïi laø maïch ghim ñieän aùp, maïch dòch möùc DC cuûa tín
hieäu AC ñaït ñeán moät möùc xaùc ñònh, maø khoâng bò bieán daïng soùng. Maïch keïp
ñöôïc döïa treân cô sôû nhö moät maïch phuïc hoài thaønh phaàn ñieän aùp DC. Noù
duøng ñeå oån ñònh neàn hoaëc ñænh cuûa tín hieäu xung ôû moät möùc xaùc ñònh naøo ñoù
baèng hoaëc khaùc khoâng.
Nhö vaäy maïch seõ keïp tín hieäu ôû nhöõng möùc DC khaùc nhau
Daïng soùng ñieän aùp coù theå bò dòch moät möùc, do nguoàn ñieän aùp khoâng phuï
thuoäc ñöôïc coäng vaøo. Maïch keïp vaän haønh dòch möùc, nhöng nguoàn coäng vaøo
khoâng lôùn hôn daïng soùng ñoäc laäp. Löôïng dòch phuï thuoäc vaøo daïng soùng hieän
thôøi.
Maïch keïp caàn coù:
Tuï C ñoùng vai troø phaàn töû tích naêng löôïng
Diode D ñoùng vai troø khoùa
Ñieän trôû R
Nguoàn DC taïo möùc DC
Hai loaïi maïch keïp chính: Maïch keïp Diode vaø Transistor. Daïng naøy ghim
möùc bieân ñoä döông hoaëc möùc bieân ñoä aâm, vaø cho pheùp ngoõ ra môû roäng chæ
theo moät höôùng töø möùc chuaån. Maïch keïp khoùa (ñoàng boä) duy trì ngoõ ra taïi
moät soá möùc coá ñònh cho ñeán khi ñöôïc cung caáp xung ñoàng boä vaø luùc ñoù ngoõ
ra môùi ñöôïc cho pheùp lieân heä vôùi daïng soùng ngoõ vaøo.
Ñieàu kieän maïch keïp: Giaù trò R vaø C phaûi ñöôïc choïn ñeå haèng soá thôøi gian τ
= RC ñuû lôùn ñeå suït aùp qua tuï khoâng quaù lôùn
Trong phaàn lyù thuyeát naøy ta xem tuï naïp ñaày sau 3τn vaø tuï xaû heát sau 3τx
Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa caùc maïch ghim ñieän aùp döïa treân vieäc öùng duïng hieän
töôïng thieân aùp, baèng caùch laøm cho caùc haèng soá thôøi gian phoùng vaø naïp cuûa
tuï trong maïch khaùc haún nhau.
Daïng maïch
Xeùt tín hieäu vaøo laø chuoãi xung coù bieân ñoä max laø ±Vm
Vv Vra
D
R
Hình 5.1
Ñaây laø maïch keïp ñænh treân cuûa tín hieäu ôû möùc ñieän aùp laø 0v. Ñieän trôû R coù
giaù trò lôùn, vôùi nhieäm vuï laø nhaèm khaéc phuïc nhöôïc ñieåm: Khi bieân ñoä tín
hieäu vaøo giaûm thì maát khaû naêng ghim ñænh treân cuûa tín hieäu vaøo ôû möùc
khoâng.
Giaûi thích nguyeân lyù hoaït ñoäng
V R Vra V R Vra
Thôøi haèng phoùng ñieän laø τf = CR , thôøi gian naøy raát lôùn so vôùi khoaûng thôøi
gian töø t1 ñeán t2 , do vaäy tuï C chöa kòp xaû maø vaãn coøn tích laïi moät löôïng ñieän
aùp laø Vc = Vm.
Do vaäy, vr = vv - vc = -Vm -Vm = - 2Vm .
2. Maïch Ghim Ñænh Treân Cuûa Tín Hieäu ÔÛ Möùc Ñieän Aùp Baát Kyø
Daïng maïch
D
Vv R Vra
Vdc
Hình 5.3
Daïng maïch
D
Vv R Vra
Hình 5.4a
Hình 5.4b
Maïch naøy coù chöùc naêng coá ñònh ñænh döôùi cuûa tín hieäu ôû möùc 0(v).
Giaûi thích nguyeân lyù hoaït ñoäng
Thôøi ñieåm töø 0 ñeán t1, toàn taïi xung döông, Vv = + Vm, Diode ngöng daãn, tuï C
ñöôïc naïp qua R vôùi haèng soá thôøi gian laø τn = RC, vì R raát lôùn neân τn raát lôùn,
do ñoùτn >> so vôùi khoaûng thôøi gian töø 0 ñeán t1. Do vaäy tuï C gaàn nhö khoâng
ñöôïc naïp vc = 0, do ñoù Vra = Vv = + Vm.
Thôøi ñieåm t1 ñeán t2, ngoõ vaøo toàn taïi xung aâm, Vv = -Vm , Diode daãn ñieän, tuï C
ñöôïc naïp qua Diode, thôøi haèng naïp laø τn = rd. C ≈ 0, vc = Vm (tuï naïp ñaày töùc
thôøi), luùc naøy Vra = Vv + Vc = -Vm +Vm = 0.
Thôøi ñieåm töø t2 ñeán t3, ngoõ vaøo toàn taïi xung döông tieáp theo Vv = +Vm, Diode
ngöng daãn, tuï C xaû qua R vôùi haèng soá thôøi gian laø τf = C.R. τf raát lôùn so vôùi
baùn kyø töø t2 ñeán t3, do vaäy tuï C vaãn giöõ nguyeân möùc ñieän aùp laø Vm . Maïch
töông ñöông cuûa tröôøng hôïp naøy nhö sau:
Vc=Vm
V R Vra
Hình 5.5
Ta coù Vra = VV + VC = Vm + Vm = 2Vm
4. Maïch Ghim Ñænh Döôùi Cuûa Tín Hieäu ÔÛ Möùc Ñieän aùp Baát Kyø
Daïng maïch 1
C
2
D
Vv R Vra
1
Vdc
Hình 5.6
Nguoàn VDC taïo möùc ghim döôùi cuûa tín hieäu vaøo,VDC = 1/2 Vm
Giaûi thích nguyeân lyù hoaït ñoäng
Thôøi ñieåm töø 0 ñeán t1, ngoõ vaøo toàn taïi xung döông, Vv = +Vm , VDC < Vm,
Diode D ngöng daãn, tuï C ñöôïc naïp qua R vôùi haèng soá thôøi gian τn = RC, do τn
raát lôùn so vôùi khoaûng thôøi gian töø 0 ñeán t1 , neân tuï C gaàn nhö khoâng ñöôïc
naïp, vc = 0, nhö vaäy Vra = VV = + Vm .
Thôøi ñieåm töø t1 ñeán t2 ngoõ vaøo toàn taïi xung aâm, Vv = -Vm , D daãn, tuï C ñöôïc
naïp qua D, cöïc döông cuûa tuï taïi ñieåm A, thôøi haèng naïp laø τn = rd. C ≈ 0, tuï C
naïp ñaày töùc thôøi
Ta coù Vc + Vv = VDC - Vγ
tuï naïp ñaày ñeán giaù trò laø
vc = VDC - vv = VDC + Vm
Do ñoù Vra = VDC + Vγ = VDC
V R Vra
Hình 5.7
Ta coù vr = vv + vc = Vm + VDC + Vm = 2 Vm + VDC
Thôøi ñieåm töø 0 ñeán t1 ta khoâng xeùt (caùch giaûi thích nhö phaàn II .3)
Daïng maïch 2
D1
Vv R Vra
D2
Hình 5.8
Vz2 = 1/2Vm
Vγ1= 1/10 Vm
Vz2 + Vγ 1 = (1/2 + 1/10)Vm = 3/5Vm
Rng
D
R Vra
Vng
Hình 5.9
Tröôùc khi ñaït traïng thaùi xaùc laäp, maïch coù moät giai ñoaïn quaù ñoä. Bieân ñoä cuûa
nguoàn vaøo, Vng , phaûi ñuû lôùn ñeå laøm taét hay môû Diode (Diode khi ñöôïc phaân
cöïc thuaän xem nhö moät ñieän trôû vaø nguoàn vaøo coù noäi trôû beân trong, do ñoù
Rng
Vng
Rd Vra
B
Hình 5.10
Ta coù VAB = Vm e-t/τ n
rd rd
v ra = v AB = .Vm .e −t / τ n
rd + Rng rd + Rng
rd
Bieân ñoä max laø .Vm < Vm
rd + Rng
rd
Taïi t = 0 ⇒ vr = Vm
rd + Rng
Thôøi ñieåm töø t1 ñeán t2 ngoõ vaøo khoâng toàn taïi xung, Vng = 0, Diode ngöng daãn
(do ñieän aùp treân tuï C phaân cöïc ngöôïc). Tuï C phoùng ñieän qua Rng vaø R vôùi
haèng soá thôøi gian laø τf = C(R+Rng). Giaù trò ñieän aùp cuûa tuï khi xaû theo quy luaät
haøm muõ. Khi ñoù, ñieän aùp treân tuï giaûm daàn coøn ñieän aùp ôû ngoõ ra taêng daàn.
Rng
Vng
R Vra
B
Hình 5.11
vc(t) ñoùng vai troø laø nguoàn cung caáp cho maïch.
Ñieän aùp cuûa tuï ôû quaù trình naøy coù daïng nhö sau:vc(t) = Vm e-t/τ f
VAB = Vm (1 – e-t/ τ f)
R −R −t / τ
Do ñoù v ra = v AB = Vm .(1 − e f ) , taïi t = 0, vr = 0
Rng + R Rng + R
R
Bieân ñoä max laø Vm . < Vm
Rng + R
Nhaän xeùt
Thôøi haèng phoùng τf > τn, thôøi gian phoùng ñieän heát cuûa tuï raát chaäm. Do ñoù
trong nhöõng baùn kyø aâm ñieän aùp cuûa tuï giaûm raát chaäm, coøn ñieän aùp ngoõ ra
treân ñieän trôû R taêng raát chaäm ( gaàn nhö giöõ coá ñònh ôû möùc ñieän aùp max laø
R
Vm ).
Rng + R
ÔÛ baùn kyø döông, ngoõ ra coù bieân ñoä ñieän aùp max giaûm daàn ôû nhöõng baùn kyø
döông tieáp sau. Giaûi thích: khi ôû baùn kyø döông, ngoõ ra coù bieân ñoä max laø
rd
vm . , maø ta bieát rd laø ñieän trôû ñoäng, thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä,
Rng + rd
do ñoù bieân ñoä max ôû moãi baùn kyø döông sau laø giaûm daàn.
vr
Trong thôøi gian phoùng ñieän, qua tuï C seõ coù doøng i f = , do ñoù ñieän tích treân
R
tuï seõ giaûm moät löôïng ΔQf laø:
t3 t3 t
vr 1 3 s
ΔQ f = ∫ i f dt = ∫ dt = ∫ v r dt = 2
t2 t2
R R t2 R
S1, S2 laø phaàn ñieän tích ñöôïc veõ treân hình sau
S1
Hình 5.12
Khi ñaït ñeán traïng thaùi xaùc laäp, ta coù ñieàu kieän caân baèng ñieän tích laø:
s1 s 2
ΔQ n = ΔQ f ⇔ =
rd R
Rb Rc
Rng C
Vc
Vng
Hình 5.13
Neáu bieân ñoä tín hieäu ñuû lôùn ñeå laøm taét môû diode BE, ta coù maïch keïp ôû cöïc
neàn. Khi coù tín hieäu vaøo ta coù maïch töông ñöông
Rng C Vng
Vb
Vng Rb Dbe
C(RB + Rng)
VC
Hình 5.14 Baõo
hoøa
VCEbh
0 t R R
-10V 1,5V
Hình 3A Hình 3B
2. Cho maïch nhö Hình 03A vaø Hình 3B. Bieát Vγ = 0,6V , VZ = 5V , caùc giaù trò RC
thoûa maõn ñieàu kieän maïch keïp
0 R
t
3V R
-10V
2V
Hình 3A
Hình 3B
3. Xeùt maïch sau, vôùi C laø ñieän dung ngoõ vaøo cuûa taàng keá, noái song song Rt
Giaûi thích hoaït ñoäng vaø veõ daïng soùng vB(t) vaø VRA(t), giaû söû BJT hoaït ñoäng ôû
cheá ñoä chuyeån maïch
Vcc
Vm
Vin(t) Rb Rc
0 t
-Vm
Vra = Vce
C
Vv
4. Neáu noái ngoõ ra cuûa baøi 3 vôùi maïch xeùn nhö sau, giaûi thích hoaït ñoäng cuûa maïch
vaø veõ daïng soùng ngoõ ra
Vcc
Vra
C
V2 V1
Khi
a. rD = 0
b. rD ≠ 0
5. Xeùt maïch sau, vôùi C laø ñieän dung ngoõ vaøo cuûa taàng keá, noái song song Rt
Giaûi thích hoaït ñoäng vaø veõ daïng soùng vB(t) vaø VRA(t), giaû söû BJT hoaït ñoäng ôû
cheá ñoä chuyeån maïch
Vcc
Vin(t)
Vm Rb
0 t Vra
-Vm
Vv C
Re
6. Xeùt maïch sau, vôùi C laø ñieän dung ngoõ vaøo cuûa taàng keá, noái song song Rt
Giaûi thích hoaït ñoäng vaø veõ daïng soùng vB(t) vaø VRA(t), giaû söû BJT hoaït ñoäng ôû
cheá ñoä chuyeån maïch
Vcc
Vin(t)
Vm
Rb T1
0
Vra
t
-Vm
T2
Vv Rt C
7. Xeùt maïch sau, vôùi L laø ñieän caûm ngoõ vaøo cuûa taàng keá (relay), noái song song Rt
Giaûi thích hoaït ñoäng vaø veõ daïng soùng vB(t) vaø VRA(t), giaû söû BJT hoaït ñoäng ôû
cheá ñoä chuyeån maïch
Vcc
L R
Vin(t)
Vm Rb Vra
0 t Rc
-Vm
Vv