*ГЛ=ортогон проекција на пресекот на верт површ со површ на теренот.

правно дејство е на сила

над и под површ на земјата до max височина и длабочина на градбата
ГЛ=апстрактна и знаковна графичка планска одредба која се исцртува во градеж парцела и ја
дефинира просторната граница до која планираната градба според УП може да се гради.
*Видови=ГЛ - како лин на ул фронт/како граница на површта за
градење/подземна/помошна/партерна ГЛ
*како лин на ул фронт- Прав дејство се протега по верт површ над и под неа, но нејзината
специфичност е што таа не е просторна граница на изградба, туку лин на задолжителна изградба
** Фронтална-се поставува паралел со оската на ул и може да се совпаѓа со регулац лин
проц на изграденост на фронт ГЛ-го изразува степенот на изграденост долж ГЛ и претставува
однос меѓу долж на фасадата на планираниот објект која „лежи“ на ГЛ и широчината на градеж
парцела, изразен во проц.
*ГЛ како граница на површ за градење- правно дејство се протега по вертик рамнина или
закривена површ која го ограничува градењето на сите нивои дозволени со планот.// таа мора да
е затворена лин која заградува зем во рамките на една градеж парцела.
*Подземна ГЛ е лин со која се уредува границ на градење под котата на теренот, доколку таа не
се совпаѓа со границ на градење дефинирана со ГЛ која е граница на површ за градење//се
дефинира со вертикал површ која се сече со површ на теренот, но протежноста на оваа површ е
само под нивото на теренот.
*Помошна ГЛ се означуваат значителни и задолжителни промени во дозволениот габарит на
планираната изградба. Тоа се промени на max височина на изградбата по долж на една иста
површ за градење,терасести повлекувања на габаритот на објектот, кулни надвишувања,пасажи..
*Партерна ГЛ се упот за означување на денивелации помеѓу елем на сооб инфраструк. се
означуваат отворените јавни скалишта, рампи, подѕидувања, надѕидувања, парапети и огради,
кејови и други денивелации во речните корита, канали и пешачки површ, сите премостувања,
мостови и надвозници подвозници и тунели.

*ПОВРШ ЗА ГРАДЕЊЕ е планска одредба со која во уп се утврдува делот од градеж парцела кој се
предвидува за градење на објектот. Површ за градење е дел од градеж парцела ограничен со ГЛ,
или, затворена површ во рамките на една градеж парцела од сите страни ограничена со ГЛ.
*Употреба на површ за град-
1. ГЛии се граници до кои може, но не мора да се гради.
2. ГЛ се совпаѓа со РЛ, таа станува обврска да се гради до и на неа.
3. Во големи парцели во кои се планираат објекти кои зафаќаат мал дел од парцелата, но
од кои се очекува голема арх слобода во реализацијата, се одредува поголема рамковна
површ за градење во која со нумерички параметар се одредува големината на
дозволената површ за градење на објектот
4. Рамковна површ за градење се упот и во случаи на многу големи град парцели во кои
се планираат комплексни градби. Во овие случаи точните поединечни површини за
градење се одредуваат во процесот на спроведување на планот.
*Диспозиција на површ за градење во градеж парцела -3основни типа на градење
1. периметрален тип произлегува од просторна распределба на површ за градење во градеж
парцела во која таа тежнее и се допира до лицето на парцелата.
2. Затворен тип на градба по целата површ на блокот произлегува од просторна диспозиција на
површ за градење во градеж парцела, во која таа се распределува периметрално во парцелата
долж нејзините граници, создавајќи атриум или патио.
3. Отворен тип на градба дисперзно распределена по површ на блокот произлегува од просторна
диспозиција на површ за градење во градеж парцела во која таа се поставува во средината на
парцелата, на раст од границите на градеж парцела, за да овозможи изградба на слободностоечки
објекти со регуларни отвори на сите фасади.
***
АРХ ПЛАСТИКА=издаден арх елем вон основниот габарит на секој објект, кои токму затоа што со
својата основа ја почитуваат лин на ул фронт, со арх пластика практично мораат да ја „пробијат“
вертик површ чијашто ортогон проекција е ГЛ
1. Прв степен= силуетите на габаритот односно надвореш ѕидови, агли и ризалити на арх објект
кои се протегаат по целата височина на објектот, како и промените на габаритот по вертик оска
2.Втор = елем кои се издадени (или вдлабнати) вон површ на надвореш ѕидови. Тоа се еркерни и
конзолни издадени делови на градбите, балкони, стреи и други арх елем кои се случуваат над 1
или 1 ниво на градбата
3.Трет = плитко издадени конструктивни и украсни арх елем поставени најчесто на елем од
првостеп пластика, но и на елем од второстеп.

** ОТВОРИТЕ НА ФАСАДИТЕ:- Кога расте помеѓу површ за градење и страната на градеж парцела е
0, не се дозволени никакви отвори на ѕидот на градбата на границата на градеж парцела- Кога
растето е од 1,0 до 3,0 м, дозволени се само помошни отвори со парапет од мин 1,60 метри;-
3,0или поголемо дозволени се регуларни отвори.

**ВИСОЧИНСКИ ПЛАНСКИ ОДРЕДБИ:- висинска кота на тротоар или пристапна

сообница,- дозволена длабоч на градење под површ на земја,-височ на приземната или
нултата плоча,- max височ на градба,- max бр на спратови,- max височина на кровната
конструк односно височина на слемето- правила на градење помеѓу котата на горниот
венец и котата на слемето
*Max височ на градба=планска одредба со која се утврдува дозволената височ на
градбата на вертик рамнина чијшто пресек со теренот се совпаѓа со гл//се мери од котата
на тротоар или пристапна ул кон лицето на парцелата до котата на горниот венец на
градбата.
*Горен или завршен венец на градбата е хориз лин до која завршува вертик фасаден
ѕид од градбата поставен „на“ гл. //лин која го претставува пресекот на вертик површ од
надвореш фасадни ѕидови од градбата и хориз рамнина која е оддалечена од реф кота
на тротоарот колку што е max височина на градбата.
*Вис на слеме е планска одредба која во урбанот план ја уредува највисоката точка на кровната
конструк или највисоката хоризон лин на пресекот на накривените рамнини што го формираат
покривот. Вис на слеме се одредува и мери од котата на заврш венец на градбата. (мах кај нас е
4.5м над завршниот венец)
*Правила на градење помеѓу котата на горниот венец и котата на слемето
1,Косите покриви= агол на косина од мах 350 кој се пресметува од завршниот венец на градбата.
2,Мансардниот покрив има max агол на првата косина од 600 и тој се исцртува од лин на
завршниот венец која е поставена на вертик рамнина. Аголот на втората косина не треба да биде
помалку од 12 степени.
3. Рамните покриви= агол на косина мах 5%. Тие можат да бидат проодни или непроодни и во
дозволената силуета можат скалесто да се повлекуваат од страна на лицето на парцелата, за да
ослободат тераса. (агол на скал пов мах60о)
***

Нумерички плански одредби:

-Дискрециони системи тежнеат да обезбедат поголема дискреција во одлучување на сите нивои
на реализац на плановите, па употребата на индиректни, импликативни плански одредби
-регулаторните системи тежнеат попрецизно и поригидно да ги дефин планските одлуки и не
оставаат простор за дискреционо одлучување во процесот на спроведување на плановите

ГУСТИНА на населеност=мерка со која се опишува бр на нешта во единица простор.

Планската одредба го одразува однос меѓу бр на жителите и површ на градеж зем.
Површ на градеж зем може да биде: - нето површ на град земј наменето за домување -
нето површ на подрачјето наменето за домување- бруто површ на град зем
**Густината на населеност го прикажува бр на населението на 1хектар површ и се
добива кога вк бр на жители на една просторна единица на град зем се подели со
вкупната површ на просторната единица(ед мерка=жители на хектар-ж/ха)
Густината на станбена изграденост е урбан параметар или планска одредба која го
утврдува бр на живеалишта на единица површ од градеж зем. (ед мерка„живеалишта на
акра“/„живеалишта на хектар“)

**ПРОЦ НА ИЗГРАДЕНОСТ на зем=урб величина која ја покажува густината на

изграденост, односно колкав дел од град зем е зафатен со градба. се пресметува како
однос меѓу површ на зем под градбата и вк површ на град зем, изразен во проц
**КОЕФ НА ИСКОРИСТЕНОСТ на зем е урб величина која го покажува интензитетот на
изграденост на град зем. =се пресметува како однос меѓу вк изградена површ, односно
збирот на површ на сите изградени спратови на градбата и вк површ на градеж зем.

***
* Статичниот сооб, стационерниот сооб или сооб во мирување, ги опфаќа сите
површини од град зем за општа употреба и парцелираното град зем за поединечно
градење, кои се наменети за „престој“ на автомобилите и др возила со кои се одвива
динамичниот сооб.
*Планските одредби со кои во уп се уредува стационерниот сооб во градот:
1. Степен на моторизираност
2. Потребен бр на паркинг места
3. Локација и капацитет на:јавно/приватно паркирал
4. Вид на паркирал
5. Пристапна ул
*Видови на паркиралишта и гаражи
*Општа класификација-според нивната просторна диспозиција.
1. Површински паркирал или гаражи,
2. Подземни паркирал или гаражи,
3. Надземни паркирал и гаражи во специјализирани објекти
4. Паркирал и гаражи во состав на објекти со друга примарна намена.
*Класификацијата според урб релевантност:
1. Паркирал во град парцели и градбите наменети за корисниците на градбите
2. Паркирал и гаражи во градежни парцели наменети за изградба на специјализирани
објекти за таа намена
3. Паркирал на зем за општа употреба кои се наменети за корисниците на околните
објекти, комплекси на згради или градски блокови
4. Паркирал на зем за општа употреба кои се поместени во профилите на улте - во
формација на паралелно /правоаголно/аголно паркирање
* Според поставеноста на паркинг местата во однос на оската на внат ул односно во
однос на насока на движење на возила во паркингот при пристапот на паркинг местата
1. Ортогонално-под прав агол
2. Аголно-под остар агол од 30,45,60
3. Паралелно-паркирање во насока на движењето

*Елем на стационерниот сооб:

1. Пристап до паркиралиште или објект за паркирање или гаражирање2. Паркиралиште
или објект за паркирање или гаражирање 3. Внатрешна коловозна ул 4. Пристап до
паркинг место или гаража5. Паркинг место или гаража= е основна просторна единица на
паркирање, најмал функционален дел од површ за стационерен сооб која со своите
димензии и градеж изведба обезбедува влез, престој и излез на моторни возила.
*површ на паркинг место=збирот од површ од паркинг место и просторот за пристап до
месотото како дел од паркиралишната ул.

*Основни начела на планирање на стационерниот сооб

* генерално планирање се одредува:
- степенот на моторизираност на ниво на град,
- стандардните норми за стационерниот сооб на ниво на плански опфат на детален уп и
на ниво на наменска зона,
- локациите и рамковните капацитети на големите јавни паркиралишта и катни гаражи.
*детално планирање се уредуваат:
- сите јавни површини за паркирање,
- сите услови за градење за специјализирани објекти за паркирање и гаражирање
- потребниот бр на паркинг места за секоја градеж парцела поединечно
- површ и начинот на паркирање во градеж парцела
- сооб пристап до паркирањето во парцелата.

***

*Град зем во примарната поделба се дели на парцелирано град зем за поединечно

градење и употреба/непарцелирано град зем за општа употреба
*Град зем за општа употреба= - сообници и ул, - паркиралишта, - пешачки простори -
зелени површини.
*сооб инфраструктура се состои од систем на сооб кој се нарекува и МРЕЖА НА УЛ,
која пак се состои, според општоприфатената хиерархиска функционална структура на
системот, од примарна и секундарна ул мрежа.
*Прим мрежа на ул служи за движење и транспорт на учесниците во сооб=магистрални
ул (брзи магистрали, градски магистрали)/собирни ул
*секунд мрежа на ул служи за пристап на учесниците во сооб кон урб содржини во
парцелираното град зем=сервисни ул/станбени ул/ индустриски ул.
* Транзитна магистрална ул21 е магистрална сообраќајница која е интегрален дел од
системот на државните патишта и се поврзува со автопат, експресен пат, магистрален
или регионален пат.
* Градска магистрална ул23 е магистрална сообр. која ги поврзува поедините делови на
населените места и ги поврзува со мрежата на државните патишта.
* Собирна ул11 е сообр. која го собира сооб од секундарната ул мрежа и го дистрибуира
од прим во секунд ул мрежа.
* Сервисна ул10.50 е сообр која ги поврзува собирните ул со станбените и индустриските
ул.
* Станбена ул8.50 е сообр која ги поврзува градеж парцели и градби со намена А, Б и В
со сервисните и сооб ул.
* Индустриска ул10 е ул во индустриска зона која ги поврзува градеж парцели со
индустриска, производна и сервисна намена со сервисните и собирните ул.
* Пристапна ул е некатегоризирана сооб површ во ниво на тротоар која е наменета за
директен пристап до внатрешните градежни парцели во блокот кои ги поврзува со
станбените и индустриските ул.
* Пешачки ул и патеки се површини наменети за движење на пешаци и при нивното
планирање се води сметка тие да можат да послужат и за движење на интервентни
возила.
**УЛ МРЕЖА=Примарната мрежа- автопат, обиколници,ринг, трансверзални магистрали,
градските магистралиСекундарната мрежа-сервисни,собирни Терцијалната мрежа-
локална колекторска ул, сервисни, локални, слепи, пристапни ул, јавни паркиралишта
*структурни елем на сообраќајници: 1. Попречниот профил, 2. Трасата, 3. Развиената
долж 4. Крстосниците.
*Збирот на елем на секој попречен профил на ул ја претставува вк широчина на сооб
коридор.- за магист ул3,50-3,75-собирна3,25-3,50-сервис3,00-3,25-станб2,75-3-индус3,50-
3,75
*Мин ради на хориз кривина= магис12/ собир10/ сервис8/ станб6/индуст12

*ЈАВНИОТ ГРАДСКИ ПРЕВОЗ е организиран сообраќаен систем во градот, наменет за

внатрешен дневен транспорт на градското население.-Градски автобус /Брз градски
автобус/ Трамвај/Тролејбус/ Градска железница/Метро

*КОМУНАЛНИ ИНФРАСТРУКТУРИ-Системите за водоснабдување-Градската

канализација- енергетските инфраструктури

***

*ПЕШАЧКИ ПОВРШИНИ=Тротоари/Проширувања/Пешачки ул, плоштади,плоштатки/

Пешачки патеки и простори во површ со јавно урбано зеленило.
*Тротоар=Површ наменети за употреба на пешаци од ул профил помеѓу надвореш линии
на рабниците на коловозот и регулационите линии.*Проширувања на пешачки површ
сите нестандардизирани проширувања и измени на стандардниот ул профил - најчесто
поради пристап до објекти*Пешачките ул, плоштадитте и плоштатките се површ на
градто зем за општа употреба кои се наменети за пешачки сооб, трговија, манифестации,
обреди и за секаков друг престој на пешаците.*Пешачки патеки се појавуваат во зелени
скверови
*Зеленило за општа употреба:-Заштитно -Парковско -Дрворедно -Саксиско или
контејнерско
*Според височ на раст и вид на зеленило-Високо -Средно-Ниско или партерно