Υπολογισμός Τετραγωνικής ρίζας

φυσικού αριθμού
Αρχύτας ο Ταραντίνος
Ορισμοί:
Χ+ Ψ
Αριθμητικός μέσος δύο αριθμών Χ και Ψ είναι ο αριθμός A = .
2
Αρμονικός μέσος δύο αριθμών Χ και Ψ είναι ο αντίστροφος του αριθμητικού μέσου των
1 1
αντιστρόφων τους, δηλαδή των και .
X Ψ
2 XΨ
Ο αρμονικός μέσος Η των Χ και Ψ είναι επομένως ο αριθμός H = . Πράγματι:
X+Ψ
1 1 Ψ +X
+
1 X Ψ XΨ X+Ψ 2 ΧΨ
= = = και αντιστρέφοντας H=
H 2 2 2 XΨ X +Ψ

Αλγόριθμος Αρχύτα:
Έστω ότι ζητείται η τετραγωνική ρίζα του αριθμού n (που δεν είναι τέλειο τετράγωνο)
Πρόταση: Αν η τετραγωνική ρίζα ενός αριθμού n βρίσκεται μεταξύ δυο αριθμών Χ και Ψ τότε για
Χ +Ψ 2 ΧΨ
τον αριθμητικό τους μέσο A = και τον αρμονικό τους μέσο Η = ισχύει
2 Χ+Ψ
Χ < Η< √n < Α < Ψ .

Δηλαδή το ζευγάρι Η, Α βελτιώνει τόσο την κατ’ έλλειψη προσέγγιση της τετραγωνικής ρίζας του n
που δίνει το Χ, όσο και την καθ’ υπεροχή προσέγγιση που δίνει το Ψ.
Ο Αλγόριθμος Αρχύτα κάνει ακριβώς αυτό. Μετά από μια αρχική προσέγγιση, σε κάθε βήμα
αντικαθιστά το ζεύγος των προσεγγίσεων από τον αριθμητικό και τον αρμονικό τους μέσο.
n
Έτσι ως X διαλέγει το ακέραιο μέρος της τετραγωνικής ρίζας του n ενώ ως Ψ το λόγο . οπότε
k
n
μπορεί να αποδείξει κανείς ότι k < √n < . (Δοκιμάστε τις δυνάμεις σας οι της Γ γυμνασίου).
k
Ο Αλγόριθμος λοιπόν πηγαίνει όπως παρακάτω:
Βήμα 1ο: Βρίσκουμε το ακέραιο μέρος k της τετραγωνικής ρίζας του n, δηλαδή τον μεγαλύτερο
ακέραιο που το τετράγωνό του δεν ξεπερνά τον n.
 n
Βήμα 2ο: Θέτουμε X= k και Ψ= . και βεβαιωθείτε ότι Χ < √n < Ψ
k
Βήμα 3ο: Υπολογίζουμε τον αριθμητικό και τον αρμονικό μέσο των αριθμών Χ και Ψ με τους
Χ +Ψ 2 ΧΨ 1
τύπους A = Η = για να πάρουμε μια πρώτη καλύτερη προσέγγιση
2 Χ+Ψ
προσέγγιση της τετραγωνικής ρίζας του n: Η 1 ≤ √ n≤ A1

Βήμα 3ο: Θέτουμε Χ = Η1 και Ψ = Α1 και επαναλαμβάνουμε το βήμα 2 για να βρούμε τους Η2 και
Α2 που αποτελούν καλύτερη προσέγγιση: Η 1 ≤Η 2≤ √ n≤Α 2≤A 1 και ούτω καθεξής μέχρι να
βρούμε τον επιθυμητό βαθμό προσέγγισης.
Ο Αλγόριθμος πάντως είναι εξαιρετικά γρήγορος.

Εξασκηθείτε βρίσκοντας τετραγωνικές ρίζες.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα λογιστικό φύλλο. Ο Αριθμητικός μέσος δύο αριθμών Χ και Ψ
βρίσκεται γράφοντας στο κελί =Mean(X,Ψ) ενώ ο αρμονικός =Harmean(Χ,Ψ)

Καλή δουλειά

n
k+ 2
Χ+Ψ k k +n
1 Υπάρχουν και απευθείας τύποι: A1 = = = και
22 2k
n 2 kn
2k⋅ 2
2 ΧΨ k k 2 k ⋅n 2 kn
Η1 = = = = =
Χ+Ψ n n+k 2
k (n+k ) n+k 2
2
k+
k k