1.

Môi trường nhân khẩu học:

Nhân khẩu học là một môn khoa học nghiên cứu dân cư và sự phân bố dân cư.
Cụ thể, nó nghiên cứu các vấn đề như quy mô, mật độ, phân bố dân cư, nghề nghiệp,
tuổi tác, giới tính, tôn giáo, tỷ lệ sinh, tỷ lệ chết. Các nhà quản lý Marketing rất quan
tâm đến các yếu tố của môi trường nhân khẩu, vì con người hợp thành thị trường cho
các doanh nghiệp. Sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu xem các yếu tố nhân khẩu ảnh hưởng
như thế nào đến các hoạt động Marketing của doanh nghiệp.

a) Quy mô, cơ cấu tuổi tác

Quy mô, cơ cấu tuổi tác của dân cư là yếu tố quy định cơ cấu khách hàng tiềm
năng của một doanh nghiệp. Khi quy mô, cơ cấu tuổi tác dân cư thay đổi thì thị trường
tiềm năng của doanh nghiệp cũng thay đổi, kéo theo sự thay đổi về cơ cấu tiêu dùng và
nhu cầu về các hàng hoá, dịch vụ. Do vậy các doanh nghiệp cũng phải thay đổi các
chiến lược Marketing để thích ứng.

Vào những năm 90, tại nhiều nước phát triển tỷ lệ những người sống độc thân
tăng lên, tỷ lệ sinh đẻ càng giảm, tỷ lệ người già ngày càng tăng và trẻ em ngày càng
giảm. Các công ty sản xuất thức ăn và đồ dùng trẻ em có nguy cơ mất dần khách hàng.
Họ buộc phải chuyển dần sang phục vụ các khách hàng lớn tuổi bằng cách đưa ra các
sản phẩm, dịch vụ mới như sữa chống loãng xương cho phụ nữ có tuổi, shampo cho
tóc trên 40, kem dưỡng da cho phụ nữ trên 50, bảo hiểm cho người già. Các quảng cáo
"Trẻ em là mối quan tâm của chúng ta" được thay bằng các quảng cáo "Chăm sóc
người già như bố mẹ". Các công ty du lịch, khách sạn cũng có thể thu hút thêm các
khách hàng độc thân, nhàn rỗi. Nhiều công ty cung cấp thức ăn trẻ em đã mở thị
trường mới tại các nước đang phát triển, nơi có tỷ lệ trẻ em cao.

Để mô tả cơ cấu dân cư theo tuổi tác, người ta dùng khái niệm tháp tuổi. Tháp
tuổi Việt Nam trên to dưới bé, tức là tỷ lệ dân số trẻ cao. Đây là thị trường quan trọng
cho nhiều nhà kinh doanh.

b) Quy mô và tốc độ tăng dân số

Quy mô và tốc độ tăng dân số là hai chỉ tiêu dân số học quan trọng. Dân số lớn
và tăng cao tạo ra một thị trường tiềm năng rộng lớn cho nhiều doanh nghiệp. Việt
Nam với quy mô dân số hơn 70 triệu người với tốc độ tăng cao là thị trường hấp dẫn
của các công ty trong nước và nước ngoài.

c) Cơ cấu, quy mô gia đình, kế hoạch hoá gia đình, giải phóng phụ nữ

Đây là các yếu tố ảnh hưởng mạnh đến nhu cầu thị trường nhiều hàng hoá, dịch
vụ khác nhau. Thực hiện chính sách kế hoạch hoá gia đình, tốc độ tăng dân cư Việt
Nam đang giảm.
 Quy mô gia đình 2 con ở Việt Nam, 1 con ở Trung Quốc dẫn đến mức tiêu dùng
thực phẩm, đồ chơi, quần áo trẻ em giảm, nhưng lại yêu cầu chất lượng cao hơn. Phụ
nữ được giải phóng và tham gia vào mọi hoạt động xã hội là nhân tố thúc đẩy tiêu
dùng nhiều loại hàng hoá, dịch vụ như nhà trẻ, học sinh nội trú, máy giặt, bếp ga, thực
phẩm chế biến sẵn, mỹ phẩm, quần áo thời trang, giặt là, gội đầu, giao hàng tại nhà,
người giúp việc...

d) Quá trình đô thị hoá, phân bổ lại dân cư

Tại các nước đang phát triển nói chung và tại Việt Nam nói riêng, quá trình đô
thị hoá và phân bố lại dân cư diễn ra mạnh mẽ. Các đô thị ngày càng mở rộng và đông
đúc. Dòng người từ các vùng quê đổ xô ra thành phố làm ăn. Đây là yếu tố làm tăng
nhu cầu xây nhà cửa, sắm đồ đạc gia đình, nhu cầu thuê nhà bình dân, nhu cầu cơm
bình dân, nhu cầu gửi tiền về quê, nhu cầu gọi điện thoại công cộng, nhu cầu vận
chuyển hành khách... Đất đai ở các khu ven đô cũng dần dần đắt lên và trở thành các tụ
điểm dân cư mới, mang lại nhiều tiền cho các gia đình nông dân ngoại thành trước đây
vốn thiếu thốn. Điều này tạo tiền đề cho các nhu cầu xây nhà cửa, mua sắm đồ đạc.
Quá trình đô thị hoá và chuyển dịch lao động cũng giúp cho đời sống nông thôn thay
đổi. Nông thôn trở thành các thị trường quan trọng cho nhiều doanh nghiệp.

e) Trình độ văn hoá giáo dục của dân cư

Hành vi mua sắm và tiêu dùng của khách hàng phụ thuộc vào trình độ văn hoá,
giáo dục của họ. Đó là văn hoá tiêu dùng như văn hoá ẩm thực, văn hoá thời trang, văn
hoá trà... Những người có văn hoá cao sẽ có cơ hội kiếm được nhiều tiền hơn, họ có
nhu cầu tiêu dùng những hàng hoá có chất lượng cao hơn.

2. Ví dụ cụ thể về ảnh hưởng của yếu tố nhân khẩu học đến doanh nghiệp
VINAMILK:

Quy mô và tốc độ tăng dân số:

- Dân số trung bình cả nước năm 2013 ước tính 89,71 triệu người, tang 1,05% so với
năm 2012.

=> Quy mô dân số tang tương đối nhanh mở ra cho sữa VINAMILK thị trường rộng
lớn, tạo cơ hội tiêu thụ sản phẩm và tang doanh thu.

- Trong tổng dân số cả nước năm nay, dân số khu vực thành thị chiếm 32,36% tổng
dân số, tang 2,38% so với năm trước; dân số khu vực nông thôn chiếm 67,64%, tang
0,43%.

=> Đây là yếu tố thuận lợi cho việc phát triển ngành sữa ở nước ta và thực tế cho thấy
tiềm năng to lớn này với mức tiêu thụ sữa hàng năm tăng 30%, tập trung mạnh ở khu
vực thành thị.
- Tỷ lệ dân số từ 60 tuổi trở lên ở nước ta đang ở nhóm cao nhất thế giới và dự kiến
chạm ngưỡng 10% tổng dân số vào năm 2017( ngưỡng thể hiện cơ cấu dân số già).

=> Mức sống ngày càng được cải thiện, điều này cũng tạo cơ hội cho các doanh
nghiệp sản xuất kinh doanh sữa trên thị trường có tiềm năng lớn và đang phát triển như
thị trường Việt Nam.

3. Kết luận :

Nhân khẩu là yếu tố đầu tiên quan trọng mà bất kì nhà quản trị marketing nào
cũng phải quan tâm. Vì nhân khẩu tạo ra khách hàng cho doanh nghiệp. Tiếp cận nhân
khẩu-dân số theo những góc độ khác nhau đều có thể trở thành những tham số ảnh
hưởng tới quyết định Marketing của doanh nghiệp. Bởi vì, các tham số khác nhau của
nhân khẩu đều có thể tạo ra sự khác biệt không chỉ ở quy mô mà cả đặc tính nhu cầu.
Dựa vào ví dụ về sự ảnh hưởng của yếu tố nhân khẩu học đến Cy Vinamilk chúng ta
có thể rút ra được bài học quan trọng của các doanh nghiệp trong việc phân tích các
yếu tố dân số, giới tính, tuổi tác,… Chính những vấn đề này sẽ góp phần quan trọng
trong chiến dịch marketing của doanh nghiệp, giúp xác định được doanh nghiệp nên
sản xuất mặt hàng nào, đối tượng là những ai, cần tiếp xúc với những khách hàng tiềm
năng nào. Vậy chúng ta không thể phủ nhận được vai trò của yếu tố nhân khẩu học đối
với các doanh nghiệp đặc biệt là đối với thị trường như Việt Nam.