Kvartalen 31 03 2019 PDF

Народна банка на Република Северна Македонија
Дирекција за финансиска стабилност, банкарска регулатива и решавање банки
ИЗВЕШТАЈ ЗА РИЗИЦИТЕ ВО БАНКАРСКИОТ

СИСТЕМ НА РЕПУБЛИКА СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА
ВО ПРВИОТ КВАРТАЛ ОД 2019 ГОДИНА
август 2019 година

СОДРЖИНА
Резиме ................................................................................................................. 3
I. Структура на банкарскиот систем .................................................................. 6
1.Број на банки и сопственичка структура на банкарскиот систем ................ 7
II.Ризици во банкарското работење................................................................ 10
2.Кредитен ризик .............................................................................................. 11
2.1. Остварување на кредитниот ризик во билансите на банките .............................. 12
2.2. Потенцијални извори на идно остварување на кредитниот ризик ....................... 19
2.3. Стрес-тестирање на отпорноста на банкарскиот систем на зголемување на
кредитниот ризик ............................................................................................... 24
3.Ликвидносен ризик........................................................................................ 27
3.1. Динамика и состав на ликвидните средства ....................................................... 27
3.2. Показатели за ликвидноста ................................................................................ 31
3.3. Рочна структура на средствата и обврските ....................................................... 33
3.4. Стрес-симулации за ликвидносни шокови ........................................................... 34
4.Валутен ризик ................................................................................................ 36
5.Ризик од промена на каматните стапки во портфолиото на банкарски
активности ........................................................................................................ 40
6.Ризик од несолвентност ................................................................................ 45
6.1. Показатели за солвентноста и капитализираноста на банкарскиот систем и ниво на
ризичност на активностите ................................................................................ 45
6.2. Динамика и структура на сопствените средства на банкарскиот систем .............. 48
6.3. Стрес-тестирање на отпорноста на банкарскиот систем на хипотетички шокови. 50
IV. Позначајни билансни промени и профитабилност на банкарскиот систем
........................................................................................................................... 52
1. Активности на банките ................................................................................. 53
1.1. Кредити на нефинансиските субјекти ................................................................. 55
1.2. Депозити на нефинансиските субјекти ............................................................... 59
1.3. Останати активности .......................................................................................... 61
2. Профитабилност ........................................................................................... 66
2.1. Показатели за профитабилноста и ефикасноста на банкарскиот систем ............. 66
2.2. Движење на каматните стапки и на каматниот распон ....................................... 71
АНЕКСИ .............................................................................................................. 73
2
Резиме
Подобрувањето на показателите за ликвидноста и солвентноста и натамошното јакнење на

отпорноста на банкарскиот систем, во најголема мера, го одбележаа првиот квартал од 2019
година. Во првото тримесечје од 2019 година, активата на банкарскиот систем се зголеми
за 0,9%, што е идентично со растот остварен во првиот квартал од минатата година. На
страната на пасивата, изворите на финансирање со потекло од матичните субјекти,
депозитите од пензиските фондови и добивката остварена во првиот квартал од годината
најмногу придонесоа за кварталниот раст на изворите на средства. Покрај тоа, една банка
спроведе емисија на нови обични акции, додека две банки издадоа обврзници, што, исто
така, даде придонес за кварталното зголемување на изворите на финансирање на банките
и нивно проширување со нови стабилни извори на финансирање на банкарските
активности. На страната на активата, најголемиот дел од новоприбраните извори на
средства беа пласирани во ликвидни финансиски инструменти, пред сè во депозити преку
ноќ кај Народната банка и во македонските еврообврзници издадени на странските пазари,
но и во кредити на нефинансискиот сектор.
Во првиот квартал од 2019 година, кредитната и депозитната активност на банките со

нефинансискиот сектор растеа забавено во споредба со претходното тримесечје, што е
вообичаено за овој период од годината и во најголем дел се поврзува со одредени сезонски
фактори. Сепак, во споредба со динамиката во вкупната кредитна и депозитна активност
забележана во првиот квартал од изминатите неколку години, остварувањата на банките
во првото тримесечје од оваа година се малку подобри. Депозитите од нефинансиските
субјекти се задржаа на речиси исто ниво, наспроти остварениот пад во првите тримесечја
од 2016, 2017 и 2018 година. Депозитите од домаќинствата се зголемија за 0,6%, најмногу
како резултат на растот на девизните депозити по видување и на денарските и девизните
долгорочни депозити. Депозитите од нефинансиските друштва забележаа квартален пад од
1,9%, најмногу под влијание на сезонските ефекти. Најголем придонес во кварталниот пад
на корпоративните депозити имаше намалувањето на краткорочните депозити, додека
извесен раст бележат девизните депозити по видување и денарските долгорочни депозити
од овој сектор. Кредитите на нефинансиските субјекти се зголемија за 0,8%, во првиот
квартал од 2019 година, што е подобро остварување во споредба со растот на кредитите
забележан во првите тримесечја од 2016, 2017 и 2018 година. Од секторски аспект,
кварталниот раст на кредитите на нефинансискиот сектор во целост се објаснува со
зголеменото кредитирање на домаќинствата, коешто оствари раст од 1,8%, и тоа претежно
денарското долгорочно кредитирање на овој сектор. Корпоративното кредитирање
минимално се намали, за 0,1%, во првото тримесечје од годината, како резултат на
кварталниот пад на денарските краткорочни кредити на претпријатијата, при истовремено
зголемување на девизните краткорочни и денарските долгорочни кредити со девизна
клаузула на овој сектор.
Остварувањето на кредитниот ризик, отсликано преку растот на нефункционалните кредити

(1,3%), забави во првиот квартал од 2019 година, во споредба со последниот квартал од
2018 година (6,8%). Поголемиот дел (од речиси 80%) од кварталниот раст на
нефункционалните кредити отпаѓа на зголемувањето на овие кредити кај нефинансиските
друштва, коешто беше распоредено кај повеќе дејности (градежништвото, трговијата,
стручните, научни и техничките дејности и кај одделни гранки од индустриската дејност).
Сепак, и нефункционалните кредити на домаќинствата бележат зголемување во првото
3
тримесечје од 2019 година (за 1,4%), што е последица на растот на нефункционалните
потрошувачки, но и на нефункционалните кредити за набавка и реновирање на деловен,
како и на станбен простор. Учеството на нефункционалните во вкупните кредити на
нефинансиските субјекти се задржа на истото ниво (од 5,2%), како и на 31.12.2018 година,
при непроменетост на овој сооднос кај домаќинствата (2,3%) и минимален раст, од 0,1
процентен поен, кај нефинансиските друштва (8,1% на 31.3.2019 година). Високата
покриеност на нефункционалните кредити со исправка на вредноста се одржа и во првиот
квартал од 2019 година (76,5%), што при задоволителен обем и квалитет на сопствените
средства, ги ограничува негативните ефекти врз солвентното работење на банките, од
евентуална целосна ненаплатливост на овие кредити.
Показателите за ликвидноста на банкарскиот систем забележаа подобрување, во услови на

солиден квартален раст на ликвидните средства на банките (3,3%). Во структурата на
ликвидните средства, најголем квартален раст забележаа депозитите преку ноќ кај
Народната банка и пласманите во државни обврзници. Истовремено, средствата на
кореспондентните сметки во странски банки и пласманите во државни записи се намалија
на квартална основа. И натаму, ликвидните средства учествуваат со околу една третина во
вкупните средства на банките, покриваат речиси 55% од краткорочните обврски и 60% од
вкупните депозити на домаќинствата. Истовремено, показателот за соодносот меѓу
кредитите и депозитите на банкарскиот систем се одржува на ниво пониско од 87%.
Добивката на банкарскиот систем остварена во првите три месеци од 2019 година е

преполовена во споредба со добивката остварена во истиот период од претходната, 2018
година. Ваквите движења се, во најголема мера, последица на влијанието на настани од
еднократен карактер присутни во првото тримесечје од 2018 година (со нив се објаснуваат
речиси 90% од падот на добивката). Сепак, дури и да се изолира нивниот ефект,
остварената добивка во првиот квартал од 2019 година е помала (за 9,4%), во споредба со
истиот период од претходната година, што, пак, најмногу произлегува од намалувањето на
капиталните добивки од продажби на средства и на нето каматните приходи (заради пад на
каматните приходи при истовремен раст на каматните расходи), како и од зголемувањето
на оперативните трошоци на банките. Заклучно со 31.3.2019 година, стапките на поврат на
просечната актива и просечниот капитал и резерви на банкарскиот систем изнесуваа 1,5%
и 13,5%, соодветно (наспроти, 3,1% и 28%, за првите три месеци од 2018 година), додека
соодносот меѓу оперативните трошоци и вкупните редовни приходи изнесува 50,9% (42,2%,
за истиот период од минатата година).
Показателите за солвентноста на банкарскиот систем бележат подобрување, што

произлегува од новите емисии акции и обврзници (коишто исполнија услови да се вклучат
во пресметката на сопствените средства) и реинвестирањето на добивките во капиталот на
банките. Стапката на адекватност на капиталот на банкарскиот систем изнесува 17% на
31.3.2019 година (16,5% на 31.12.2018 година), додека соодносот меѓу најквалитетниот слој
од сопствените средства на банкарскиот систем (редовниот основен капитал) и активата
пондерирана според ризиците изнесува 15,4% (15% на 31.12.2018 година). На агрегирано
ниво, банкарскиот систем располага со „слободен“ капитал, над утврдениот регулаторен и
супервизорски минимум, чиешто учество изнесува 10,5% од вкупните сопствени средства
(8,6% на 31.12.2018 година).
4
Директните изложености на банкарскиот систем на валутен ризик и ризик од промена на
каматните стапки во портфолиото на банкарски активности се сѐ уште мали и учествуваат
со 1,8% и 5,6%, соодветно, во вкупните сопствени средства. Индиректната изложеност на
овие ризици, којашто произлегува од присуството на кредити со валутна компонента (41,5%
на 31.3.2019) и кредити со прилагодливи и променливи каматни стапки (76,1% на
31.3.2019) во портфолијата на банките е значителна и забележа извесно зголемување во
првиот квартал од 2019 година.
Народната банка и натаму внимателно ги следи движењата и ризиците присутни во

банкарскиот систем и доколку оцени дека постои потреба за ограничување на одделните
ризици, ќе преземе соодветни мерки.
5
I. Структура на банкарскиот систем
6
1. Број на банки и сопственичка структура на банкарскиот систем
На 31.3.2019 година, во Република Северна Македонија функционираат

петнаесет банки, што е непроменет број во споредба со претходниот квартал.
Бројот на банки во претежна странска сопственост (единаесет банки) и бројот на
подружници на странски банки (шест банки), исто така, е непроменет.
Табела бр. 1
Структура на поважните позиции од билансите, според претежната сопственост на банките
(со состојба на 31.3.2019 година)
во милиони денари и во проценти
Кредити на Депозити од
Капитал и Вкупни Финансиски
Број на Актива нефинансиски нефинансиски
Тип на сопственост резерви приходи* резултат*
банки сектор сектор
Износ Во % Износ Во % Износ Во % Износ Во % Износ Во % Износ Во %
Банки во претежна
сопственост на странски 11 42.252 73,1% 364.107 71,7% 259.216 80,4% 261.470 70,4% 17.965 76,3% 5.219 78,4%
акционери
- подружници на странски
6 36.430 63,0% 294.397 57,9% 210.867 65,4% 214.580 57,8% 15.170 64,5% 5.172 77,7%
банки
- Австрија 1 2.294 4,0% 22.106 4,4% 15.222 4,7% 13.031 3,5% 937 4,0% 172 2,6%
- Бугарија 1 1.184 2,0% 9.571 1,9% 6.534 2,0% 6.813 1,8% 374 1,6% -5 -0,1%
- Грција 1 11.458 19,8% 92.385 18,2% 67.228 20,8% 74.964 20,2% 5.452 23,2% 2.295 34,5%
- Словенија 1 11.076 19,2% 81.125 16,0% 55.828 17,3% 64.430 17,3% 4.486 19,1% 1.502 22,6%
- Турција 1 6.704 11,6% 49.164 9,7% 35.783 11,1% 28.451 7,7% 2.112 9,0% 679 10,2%
- Франција 1 3.714 6,4% 40.047 7,9% 30.272 9,4% 26.891 7,2% 1.809 7,7% 528 7,9%
- останати банки во
5 5.822 10,1% 69.710 13,7% 48.349 15,0% 46.890 12,6% 2.795 11,9% 47 0,7%
претежна странска сопственост
- Бугарија 2 2.312 4,0% 23.432 4,6% 15.938 4,9% 16.407 4,4% 1.090 4,6% 273 4,1%
- Германија 1 2.603 4,5% 28.058 5,5% 20.801 6,4% 16.723 4,5% 915 3,9% 131 2,0%
- Швајцарија 2 907 1,6% 18.220 3,6% 11.610 3,6% 13.760 3,7% 790 3,4% -357 -5,4%
Банки во претежна
сопственост на домашни 4 15.550 26,9% 143.946 28,3% 63.382 19,6% 109.993 29,6% 5.570 23,7% 1.437 21,6%
акционери
- приватна сопственост 3 12.948 22,4% 134.474 26,5% 63.341 19,6% 109.993 29,6% 5.452 23,2% 1.399 21,0%
- државна сопственост 1 2.601 4,5% 9.472 1,9% 41 0,0% 0 0,0% 118 0,5% 38 0,6%
Вкупно: 15 57.801 100,0% 508.054 100,0% 322.598 100,0% 371.463 100,0% 23.535 100,0% 6.655 100,0%
Извор: Народната банка, врз основа на податоците доставени од страна на банките.
*Вкупните приходи и финансискиот резултат се пресметани за последните дванаесет месеци (31.3.2018-
31.3.2019 година).
Графикон бр. 1 Во првиот квартал од 2019 година,
Херфиндалов индекс банките во претежна странска
во индексни поени
1.900
сопственост го зајакнаа своето најголемо
1.786 учество во повеќето категории
1.800 1.762 1.754
активности. Исклучок се депозитите од
1.700
1.684
нефинансиски субјекти, каде што учеството на
1.600 1.643 1.634 банките во претежна странска сопственост се
намали, на квартална основа (за 1,4 процентни
1.500
поени), но и натаму е најголемо (70,4%). Од
1.352
1.400 1.356 1.326
1.343
друга страна, банките во претежна странска
1.307
1.300
1.302
1.307
1.284
сопственост имаат највисоко учество во
1.296
1.200
кредитите на нефинансиски субјекти (80,4%) и
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 во вкупниот финансиски резултат (78,4%).
Вкупна актива
Кредити на домаќинства
Кредити на нефинансиски друштва
Депозити на домаќинства Трендот на намалување на
Депозити на нефинансиски друштва
концентрацијата во банкарскиот систем
Извор: Народната банка, врз основа на податоците
доставени од страна на банките.
7
мерена според Херфиндаловиот индекс1,
продолжува и во првиот квартал од 2019
Показатели за концентрацијата на
година. Така, кај сите анализирани категории,
поважните позиции од билансите кај
Херфиндаловиот индекс се намали за десетина
трите и петте најголеми банки
во проценти индексни поени и e на умерено ниво2.
31.3.2019 31.12.2018
Позиција
CR3 CR5 CR3 CR5
Вкупна актива 56,8 74,4 57,3 74,5 На квартална основа, показателите за
60,3
49,0
77,5
72,4
60,3
49,9
77,7
72,3
учеството на трите и петте најголеми банки во
Депозити на домаќинства 69,3 79,8 69,6 80,0 банкарскиот систем во одделните категории
Депозити на нефинансиски друштва 49,7 75,9 50,7 75,5
Финансиски резултат* 75,8 94,0 79,6 94,4 активности го потврдуваат трендот на
Вкупни приходи* 61,1 77,8 62,6 78,2
намалување на концентрацијата3.
*Вкупните приходи и финансискиот резултат се И концентрацијата на пазарот на
пресметани за последните дванаесет месеци станбени кредити бележи позначително
(31.3.2018 - 31.3.2019 година). намалување во изминатите неколку
Графикон бр. 2 години (од 31.12.2015 до 31.3.2019 година),
Концентрација на пазарот на станбените и што упатува на позасилено заострување на
на потрошувачките кредити конкуренцијата меѓу банките за станбените
во индексни поени во проценти кредити, како најбрзорастечки кредитен
1.900 85 производ во анализираниот период. Наспроти
78,9
80,9
82,9 78,8 тоа, пазарот на потрошувачките кредити е
80
1.800 75,5 75,5 поконцентриран. Вкупното пазарно учество на
1.700 1.705 1.748
1.783 1.768 75
трите банки со највисоки учества во вкупните
70 потрошувачки кредити речиси и не е променето
1.600
63,8 63,6
65
во анализираниот период. Од друга страна,
1.500 Херфиндаловиот индекс, пресметан за
57,1 63,4
65,2
56,7
60
потрошувачките кредити, најнапред бележи
1.400 55 раст, во периодот меѓу 2015 и 2017 година, но
1.398 1.393
1.300 50
во првиот квартал од 2019 година, повторно се
враќа на нивото остварено на 31 декември 2015
31.3.2019
31.3.2019
31.12.2015
31.12.2016
31.12.2018
31.12.2015
31.12.2016
31.12.2018
31.12.2017
31.12.2017
година. Извесно надолно придвижување се

забележува кај показателот ЦР5, којшто го
Станбени кредити Потрошувачки кредити мери вкупното учество на петте банки со
највисоки учества во вкупните потрошувачки
Херфиндалов индекс (лева скала)
CR3 (десна скала) кредити.
CR5 (десна скала)
Извор: Народната банка, врз основа на податоците Разликата помеѓу банките во однос на
доставени од страна на банките. нивното учество во вкупната актива и натаму е
висока, иако има минимално квартално
намалување на распонот помеѓу банката со
највисоко (22,7%) и банката со најниско
n
  ( S j ) 2 , каде што S е учеството на секоја банка во
1
Херфиндаловиот индекс се пресметува според формулата HI
j 1
вкупниот износ на категоријата којашто се анализира (на пример: вкупна актива, вкупни депозити итн.), а n е вкупниот
број банки во системот.
2
Кога индексот се движи во интервал од 1.000 до 1.800 поени, нивото на концентрација се смета за умерено.
3
Исклучок сe показателите ЦР5 за кредитите и депозитите на нефинансиските друштва, коишто на квартална основа се
зголемија за минимални 0,1 и 0,2 процентни поена, соодветно.
8
Графикон бр. 3 учество (0,5%) за 0,1 процентен поен.
Учества на поединечните банки во Пазарното учество во вкупната актива на трите
вкупната актива на банкарскиот систем најголеми банки во системот се намали за
во проценти половина процентен поен, што беше
25
распоредено кај секоја од трите најголеми
23 банки. И две средни банки (најголемата и
12.2018 3.2019
20 најмалата средна банка во системот) бележат
18
намалување на пазарните учества, додека кај
сите останати банки, пазарните учества малку
15
се зголемија или беа речиси непроменети, како
13 и на 31.12.2018 година. Десет банки во
10 системот имаат поединечни пазарни учества
8 помали од 5% (нивното заедничко пазарно
5
учество изнесува 25,6%), додека петте најмали
банки во системот имаат пазарно учество од
3
7,1% на 31.3.2019 година.
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

9
II. Ризици во банкарското работење
10
1. Кредитен ризик
Остварувањето на кредитниот ризик, отсликано преку растот на

нефункционалните кредити, позначително забави во првиот квартал од 2019
година, кога нефункционалните кредити пораснаа за 1,3% (6,8% во последниот
квартал од 2018 година), со што учеството на овие кредити во вкупните кредити
на нефинансискиот сектор се задржа на идентично ниво и изнесува 5,2%. Во
кредитното портфолио на домаќинствата, нефункционалните кредити пораснаа
двојно побрзо во споредба со растот во претходниот квартал, како последица на
зголемувањето на нефункционалните кредити за потребите на потрошувачка и
за набавка и реновирање станбен и деловен простор, при истовремен пад на
останатите нефункционални кредити на домаќинствата. Наспроти ова,
нефункционалните кредити на нефинансиските друштва растеа прилично
побавно, во споредба со зголемувањето во четвртото тримесечје од 2018 година,
при дивергентни движења кај одделни дејности. И во првиот квартал од 2019
година, се одржа високата покриеност на нефункционалните кредити со
сопствената исправка на вредноста (76,5%), што при задоволителен обем и
квалитет на сопствените средства, ги ограничува негативните ефекти врз
солвентното работење на банките.
Кредитната поддршка на домаќинствата бележи релативно висок и

стабилен раст со оглед на позитивните ефекти од поголемата дисперзираност на
ризиците од аспект на висината на кредитите и бројот на клиентите, солидната
наплата и следствено, добриот и постојан квалитет на кредитното портфолио на
домаќинствата, во услови на сѐ уште ниска задолженост на овој сектор. Сепак,
кај кредитирањето на домаќинствата се издвојуваат и се комбинираат неколку
карактеристики коишто потенцијално може да претставуваат иден извор на
кредитниот ризик: претежно долгите рочности, сѐ уште високото учество на
кредитите со валутна компонента, примената на променливи каматни стапки и
присуството на прилагодливи каматни стапки во кредитните договори,
поголемата концентрација на долгот кај домаќинствата со пониски примања и
олеснувањето на барањето за висината на соодносот меѓу месечната обврска за
отплата на кредитот и доходот на физичките лица, пред сѐ кај потрошувачките
кредити (кај некои од банките). Народната банка постојано ги следи движењата
кај потрошувачките кредити и е подготвена, доколку оцени дека постои потреба
за ограничување на ризиците од растот и олеснетите услови на потрошувачкото
кредитирање, да преземе соодветни мерки.
Во првиот квартал од 2019 година, кредитите на нефинансиските друштва

се речиси непроменети, при главно побавен и попроменлив раст на овие кредити,
во споредба со кредитирањето на домаќинствата. Квалитетот на овој дел од
кредитното портфолио, во голем дел е условен од деловните остварувања на
клиентите од трите најзначајни економски дејности (трговската дејност,
индустријата и градежниот сектор). И покрај извесните подобрувања во
остварувањата на претпријатијата, не треба да се занемарат послабата
ликвидност и оперативна ефикасност на корпоративниот сектор. Покрај тоа,
релативно високото учество на кредитите со еднократна отплата на главницата,
на кредитите со одобрен грејс-период и на кредитите со пролонгирана рочност,
11
бара внимателно да се следат ризиците поврзани со кредитирањето на овој
сектор, при што треба да се имаат предвид деловниот циклус и видот и намената
на проектот што се финансира.
1.1. Остварување на кредитниот ризик

во билансите на банките
Во првиот квартал од 2019 година,

Графикон бр. 4 вкупните нефункционални кредити на
Квартална (горе) и годишна (долу) нефинансискиот сектор се зголемија за
промена на нефункционалните кредити 1,3% (208 милиони денари), што е
на нефинансиските субјекти побавно за пет пати во споредба со растот
во милиони денари во проценти забележан во последниот квартал од
1.400 10 2018 година. Анализирано по одделни
8,7
600 6,8 5 кредитни портфолија,
1,3 1,4
1,3 нефункционалните кредити бележат
-200 1,2 0
0,7
забрзан раст кај домаќинствата и
-1.000 -5
значително забавено зголемување кај
-1.800 -10 нефинансиските друштва.
-2.600 -15
Нефункционалните кредити на
-19,7
-3.400
-24,3
-20
домаќинствата порасна за 1,4% или за 52
-4.200 -25 милиона денари, односно двојно побрзо
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
2.200 14
во споредба со растот од претходниот
12,2
1.400 7,4 10,9

9
квартал. Овој раст речиси во целост им се
600
3,8 7,6
4
припишува на нефункционалните
-200 -1
потрошувачки кредити (коишто се зголемија за
-1.000 -6
49 милиони денари, или за 2,2%), што може да
-12,0
е показател за одредено остварување на
-1.800 -11
-14,7
ризиците од побрзиот раст и олеснетите услови
-2.600 -16
-16,1
кај потрошувачкото кредитирање во
-3.400 -17,6 -21
изминатиот период. Сепак, кварталниот раст на
-4.200 -26
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 нефункционалните потрошувачки кредити
Домаќинства (лева скала)
Нефинансиски друштва (лева скала)
бележи извесно забавување во последните
Нефинансиски субјекти (десна скала)
Нефинансиски друштва (десна скала) неколку квартали4. Истовремено,
Домаќинства (десна скала)

нефункционалните станбени кредити се
доставени од страна на банките. зголемија во првиот квартал од 2019 година за
11 милиони денари (или за 2,5%), откако во
изминатите три години овие кредити главно
одржуваа надолна квартална динамика. За
одбележување е и зголемувањето на
нефункционалните кредити за набавка и
реновирање деловен простор (од 17 милиони
денари, или 76,5%)5. Сепак, растот на
нефункционалните кредити на домаќинствата
4
Кварталниот раст на нефункционалните потрошувачки кредити изнесуваше 131 милион денари, или 7,0%, 87 милиони
денари, или 4,3% и 78 милиони денари, или 3,7%, во вториот, третиот и четвртиот квартал од 2018 година, соодветно.
5
Во претходните три квартали овие кредити бележеа надолно поместување.
12
за потребите на потрошувачката и за набавка и
реновирање станбен и деловен простор,
делумно е неутрализиран од намалувањето на
останатите нефункционални кредити на
домаќинствата6.
По значителниот раст забележан во

последниот квартал од 2018 година (од
Графикон бр. 5 1.035 милиони денари, 8,7%), растот на
Квартална (горе) и годишна (долу) промена нефункционалните кредити на
на нефункционалните кредити по одделни нефинансиските друштва беше
дејности (нефинансиски друштва) и значително побавен во првиот квартал од
кредитни производи (домаќинства) 2019 година (за 161 милион денари, или
во милиони денари во проценти за 1,2%). Анализирано по одделни дејности,
1.400 20
14,4 највисок апсолутен квартален раст забележаа
600
1,8 3,7
3,1
2,6
2,5
10 нефункционалните кредити на клиентите од
-200 -0,9 0,9
-2,3
2,2
0
трговската дејност (од 99 милиони денари, или
-1,4
-1.000 -3,5 -2,8 -2,5 2,6%) и градежниот сектор (од 75 милиони
-1.800
-12,9 -9,3
-10
денари, или 3,1%), следени од растот на
-15,8
-20 нефункционалните кредити на клиентите од
-2.600
„текстилната индустрија“ (52 милиона денари,
-30
-3.400
-33,9
или 11,1%), „хемиската индустрија“ (49
-4.200 -40 милиони денари, или 18,1%) и „стручните,
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
научните и техничките дејности“ (39 милиони
2.000 20
8,4
4,2
3,9
2,6
денари, или 21,6%). Кај сите претходно
2,0 10
1.000 -0,9 1,0 2,6
2,2 0
наведени дејности, растот на
0 -3,6
-2,3
-2,5
-1,4
-10
нефункционалните кредити произлегува од
-2,5
-1.000
-12,8
-12,7
-8,9
-20
неисполнување на кредитните обврски на
-30
неколку поголеми клиенти од соодветната
-2.000
-40 дејност. Наспроти ова, во првиот квартал од
-3.000
-50 2019 година, нефункционалните кредити кај
-4.000 -55,3 -60 преостанатите индустриски гранки бележат
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018
Останати нефункционални кредити (лева скала)
3.2019
намалување, со најизразен пад кај дејностите
Станбени кредити (лева скала)
Негативни салда и кредитни картички (лева скала)
„производство на метали, машини, алати и
Потрошувачки кредити (лева скала)
Трговија на големо и мало (лева скала) опрема“ (од 85 милиони денари, или 74,2%),
Градежништво и дејности во врска со недвижен имот (лева скала)
Индустрија (лева скала) „снабдување со електрична енергија, гас,
Индустрија (десна скала)
Градежништво и дејности во врска со недвижен имот (десна скала) пареа и климатизација“ (од 38 милиони денари,
Трговија на големо и мало (десна скала)
Потрошувачки кредити (десна скала) или 2,6%), „останата преработувачка
Негативни салда и кредитни картички (десна скала)
Станбени кредити (десна скала) индустрија“ (од 33 милиони денари, или 2,9%)
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз и угостителската дејност (од 25 милиони
основа на податоците доставени од страна на
денари, или 10,2%). Гледано од аспект на
банките.
целокупната индустриска дејност,
нефункционалните кредити бележат мал пад
(од 66 милиони денари, или 1,4%), по
значителниот пораст во претходниот квартал
6
Кварталното намалување на нефункционалните кредитни картички и негативни салда на тековни сметки изнесува 17
милиони денари или 2,5%, додека намалувањето на нефункционалните автомобилски кредити изнесува 4 милиони денари,
или 29,4%.
13
од 593 милиони денари, или 14,4%.
Намалувањето на нефункционалните кредити
кај споменатите дејности во најголем дел е
ефект од задолжителните отписи и од
подобрената дисциплина во намирувањето на
обврските на неколку клиенти, а во помал дел
произлегува и од продажбата на
нефункционални отпишани побарувања од
неколку нефинансиски друштва од страна на
една банка и од затворањето на некои
ненаплатени побарувања со преземање на
обезбедувањето.
На годишно ниво, се зголемија

Графикон бр. 6
нефункционалните кредити на
Структура на нефункционалните кредити
нефинансискиот сектор, по постојаното
на банкарскиот систем, по одделни
намалување во изминатиот едногодишен
дејности (нефинансиски друштва) и
период. Ваквите движења се резултат на
кредитни производи (домаќинства)
во проценти
значително помалиот износ на
100 задолжителните, но и на редовните отписи на
10,9
4,6
14,4 14,5
нефункционални кредити во првото тримесечје
80 4,2 4,1
12,4 13,1 13,3 од 2019 година, во споредба со претходните
60
25,4 22,7 23,0
неколку квартали, но во голема мера и на
40
пониската споредбена основа, имајќи ги
12,6 14,5 14,8
предвид продажбата на позначителен износ на
20
30,8 28,5 27,7 нефункционални кредити од едно
0 нефинансиско друштво и затворањето на
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
поголеми износи на ненаплатени побарувања
Останати нефункционални кредити
Станбени кредити со преземање и продажба на обезбедувањето
Негативни салда и кредитни картички
Потрошувачки кредити коишто се случија во првиот квартал од 2018
Трговија на големо и мало
Градежништво и дејности во врска со недвижен имот година.
Индустрија
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз
банките. домаќинствата пораснаа за 7,6% (или за
256 милиони денари) на годишно ниво7.
нефинансиските друштва забележаа
двоцифрен раст од 12,2% (или 1.427
милиони денари), што последен пат беше
забележано во првиот квартал од 2015 година,
додека од воведувањето на мерката за
задолжителните отписи па сѐ до
февруари 2019 година, „лошите“ кредити
на овој сектор главно имаа надолна
годишна динамика.
7
Забрзаниот раст на нефункционалните кредити на домаќинствата продолжи и по пресечниот датум на овој извештај и во
април и мај 2019 година (раст од 9,4% или 320 милиони денари, и 8,4% или 297 милиони денари, соодветно).
14
Графикон бр. 7 Нефункционални кредити Редовните кредити со намален
и редовни кредити на нефинансиските кредитен квалитет8 бележат нагорно
субјекти со намален кредитен квалитет*, поместување (од 3,7%), во споредба со
квартална промена (горе) и учество во последниот квартал од 2018 година кога
вкупните кредити на нефинансиски позначително се намалија (13,4%).
субјекти (долу) Редовните кредити кај кои доцнењето во
во милиони денари (горе) во проценти
во проценти (долу)
наплатата се движи во интервал од 61 до 90
2.500 40,6 45 дена9 се зголемија за 171 милион денари, или
1.500 35
за 8,8%, додека редовните реструктурирани
500
кредити се зголемија за 48 милиони денари,
-500
25
или за 1,2%. Растот на побарувањата на
15 банките кај кои периодот на доцнењето во
-1.500
3,7
5
отплатата на главницата е помеѓу 61 и 90
-2.500
дена10 во најголем дел произлегува од растот
-5
-3.500
-13,4 на овие кредити кај нефинансиските друштва и
-4.500 -15 тоа кај „дејностите во врска со недвижен имот“
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Достасани нереструктурирани кредити со доцнење од 61 до 90 дена (лева

и одредени гранки од преработувачката
скала) индустрија11. Зголемувањето на
Редовни реструктурирани кредити (лева скала)
реструктурираните редовни кредити исто така
Нефункционални кредити (лева скала)
во целост е сконцентрирано кај
Квартална стапка на редовните кредити со намален кредитен квалитет
(десна скала) нефинансиските друштва и е резултат на
12
новите реструктурирања на побарувањата од
10 2,6 2,3 2,3 неколку клиенти12 и враќање во редовен статус
8 1,0 0,7 0,8 на реструктуриран нефункционален кредит13,
1,4 1,3 1,3
кај кој спроведеното реструктурирање дало
6
0,7 0,6 0,7 позитивни резултати. Тековните поместувања
4 7,8 8,0 8,1 0,2 0,2 0,2 кај овие два потенцијални „извора“ на нови
2
0,5 0,6 0,6 5,1 5,2 5,2 нефункционални кредити не упатуваат на
2,4 2,3 2,3
ризик за нивно позначително зголемување.
0
12.2018
12.2018
12.2018
6.2018
9.2018
3.2018
6.2018
9.2018
3.2019
3.2018
3.2019
3.2018
6.2018
9.2018
3.2019
Во првиот квартал од 2019 година

Кредити на Кредити на домаќинства Кредити на учеството на нефункционалните во
нефинансиски друштва нефинансиски субјекти
вкупните кредити е непроменето
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз (5,2% ). Нефункционалните кредити на
14
основа на податоците доставени од страна на нефинансиските друштва учествуваат со 8,1%

банките. во вкупните кредити на овој сектор, што е
*За потребите на оваа анализа, како редовни кредити
минимално квартално зголемување, од 0,1
со намален кредитен квалитет се сметаат редовните
реструктурирани кредити и редовните процентен поен. Зголемувањето на овој
нереструктурирани кредити каде што доцнењето во показател произлегува од забавената кредитна
наплатата се движи меѓу 61 и 90 дена.
8
За потребите на оваа анализа, како редовни кредити со намален кредитен квалитет се сметаат редовните реструктурирани
кредити и достасаните редовни нереструктурирани кредити кај кои доцнењето во наплатата се движи меѓу 61 и 90 дена.
9
Евентуалното продолжено доцнење во наплатата на овие, засега, редовни кредити за уште дополнителни 1-30 дена би
водело кон нивен премин во нефункционален статус.
10
Со оглед дека само 0,6% од достасаните кредити помеѓу 61 и 90 дена на нефинансиските друштва добиле нефункционален
статус во април 2019 година, наплатата на достасаниот дел се смета за солидна. Кај домаќинствата, овој процент е повисок
и изнесува 3,3%, додека за вкупниот нефинансиски сектор тој изнесува 1,0%.
11
Во најголем дел кај „прехранбената индустрија“, „текстилната индустрија“ и „хемиската индустрија“.
12
Неколку поголеми клиенти од дејностите „трговија на големо и мало“, „дејности во врска со недвижен имот“ и „снабдување
со електрична енергија, гас, пареа и климатизација“.
13
Од дејноста „земјоделство, шумарство и рибарство“.
14
Историски најниско ниво на овој показател од 5% е забележано на крајот на септември и октомври 2018 година.
15
Графикон бр. 8 поддршка на овој сектор15, што се поврзува со
Стапка на нефункционалните кредити на намалената побарувачка16 за долгорочни
нефинансиските субјекти, по одделни кредити од страна на малите и средните
сектори (горе) и по одделни дејности и претпријатија.
кредитни производи (долу)
во проценти Во кредитното портфолио на
9
7,8 8,0 8,1
домаќинствата, учеството на
нефункционалните во вкупните кредити е
7 непроменето на квартална основа (2,3%),
5,2 5,2
што во услови на забрзан раст на
5,1
5 нефункционалните кредити се должи на
солидната кредитна поддршка на овој сектор.
3 2,4 2,3 2,3
Овој сооднос минимално се подобри кај
кредитните картички и негативните салда на
1
тековни сметки, а остана на идентично ниво
3.2018 6.2018
Нефинансиски друштва
9.2018
Домаќинства
12.2018 3.2019
Нефинансиски субјекти
како и во претходниот квартал кај
12
потрошувачките кредити и станбените кредити.
10,4
9,7 9,5
9 8,5 9,4
Кредитите одобрени на
9,1
6,9 7,2 нефинансиските друштва зафаќаат
7,5
6 најголем дел (78,2%) од
3,6 3,7 нефункционалното кредитно портфолио
3,5
3 2,5 2,6
2,6 на банките. Меѓу нефункционалните кредити
1,2 0,9 0,9 на претпријатијата, највисоки се учествата на
0 нефункционалните кредити на нефинансиските
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Индустрија друштва од „индустријата“ и „трговијата на
Градежништво и дејности во врска со недвижен имот
Трговија на големо и мало големо и мало“ на кои отпаѓаат малку повеќе
Потрошувачки кредити
Негативни салда и кредитни картички
Станбени кредити
од половина од вкупниот износ на
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз нефункционалните кредити. Сепак, нивното
основа на податоците доставени од страна на заедничко учество се намали за 5,4 процентни
банките. поени во изминатиот едногодишен период17
како последица на спроведените отписи, но и
на продажбата на дел од нефункционалните
побарувања и враќање на некои клиенти од
нефункционален во редовен статус18. Наспроти
ова, следниве дејности бележат зголемено
учество во вкупните нефункционални кредити
на годишна основа: „градежништво и дејности
во врска со недвижен имот“ (од 12,6% на
14,8%), „транспорт и складирање“ (од 2,5%
над 3,8%) и „земјоделство, шумарство и
рибарство“ (од 0,5% на 3,3%). Од портфолиото
15
Во првиот квартал од 2019 година вкупните кредити на нефинансиските друштва се намалија за незначителни 84 милиони
денари, или за 0,1%.
16
Извор: Анкета за кредитната активност на банките спроведена на редовна квартална основа од страна на Народната банка.
17
Најголемо намалување од 6,3 процентни поени се забележува кај учеството на „преработувачката индустрија“ до нивото -
од 18,2% на 31.3.2019 година. Нефункционалните кредити во вкупните кредити кај „индустријата“ (преработувачка
индустрија, вадење руди и камен и снабдување со електрична енергија, гас, пареа и климатизација) веќе три последователни
квартали се одржува под 10%.
18
Ова се однесува на некои клиенти од индустриската дејност.
16
на домаќинствата, потрошувачките кредити
Графикон бр. 9 имаат највисоко учество во вкупното
Покриеност на нефункционалните нефункционално кредитно портфолио на
кредити со исправка на вредност банките (13,3%)19.
130 8
6,5
124,0
6,3 Обемот на неочекувани загуби,
115 5,0 118,9
119,8
4
односно негативните ефекти од
евентуалната целосна ненаплатливост на
100 0 нефункционалните кредити имаат
ограничено влијание врз солвентната
85 81,4 -5,2 -4 позиција на банкарскиот систем. Имено,
-5,3
76,5
нефункционалните кредити се солидно
резервирани во билансите на банките (со
-6,4 76,3
70 -8
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Вкупна исправка на вредност и посебна резерва / нефункционални кредити (лева
76,5%), а преостанатиот дел, под претпоставка
скала)
Исправка на вредност и посебна резерва за нефункционални кредити /
за негова целосна ненаплата, би „оштетил“
нефункционални кредити (лева скала) само 6,3% од вкупните сопствени средства на
банкарскиот систем. Покриеноста на
Нефункционални кредити (нето од вкупната исправка на вредност) / сопствени
средства (десна скала)
Нефункционални кредити (нето од исправката на вредност за нефункционални
кредити) / сопствени средства (десна скала)
нефункционалните кредити е малку повисока
Извор: Народната банка, врз основа на податоците во кредитното портфолио на нефинансиските
доставени од страна на банките. друштва (76,9%), при што е особено висока кај
„трговијата на големо и мало“ (80,7%), додека
Графикон бр. 10 станбените кредити се најслабо резервирани
Покриеност на нефункционалните (59,6%), што соодветствува со високиот
кредити со исправка на вредноста по квалитет на овој сегмент од кредитното
одделни дејности и кредитни производи портфолио на домаќинствата.
90
86,0
85
85,5
85,0
84,8 86,1
Покрај тоа, за околу 89% од
83,3 81,9
77,0
80,7 нефункционалните кредити е воспоставено
80 78,4
76,7
76,8
77,4 некое обезбедување, чијашто проценета
75 76,7 76,9
74,4
74,3 74,6 76,2
75,1
вредност е речиси двојно повисока од износот
74,4
70
на нефункционалните кредити за кои е
65
60,4
59,6
воспоставено обезбедување, и покрај
60
57,2 умереното влошување на овој показател, во
55 изминатиот едногодишен период. Наспроти
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Нефинансиски друштва
целосната обезбеденост на нефункционалните
кредити на нефинансиските друштва, за околу
60% од нефункционалните кредити на
Негативни салда и кредитни картички домаќинствата е воспоставено одредено
обезбедување. Послабата обезбеденост на овој
сегмент од кредитното портфолио произлегува
банките. од нефункционалните потрошувачки кредити,
каде што учеството на обезбедените кредити е
малку над 50% од вкупните нефункционални
потрошувачки кредити. Сепак, овие кредити се
солидно резервирани со исправка на вредноста
којашто е на повисоко ниво (76,2%) во однос
19
Во однос на првиот квартал од 2018 година, потрошувачките кредити бележат зголемување на учеството во
нефункционалното кредитно портфолио на банките од 0,8 процентни поени.
17
на вкупното кредитно портфолио на
домаќинствата (75,1%).
Нефункционални кредити за кои е
воспоставено обезбедување и показател
ЛТВ, по одделни сектори
банките отпишаа 391 милион денари, односно
100 97,2
96,6 96,6 2,4% од вкупните нефункционални кредити на
89,8 88,9 88,9
крајот на 2018 година. Ова претставува послаб
80
69,3
64,3 обем на отпишани нефункционални
63,0 63,9 59,6
60 53,6
61,3 61,4
побарувања за четири пати во споредба со
45,2
51,5
58,9 истиот квартал од претходната година. Сепак,
40
42,9 и понатаму треба да се очекува продолжување
20
на задолжителниот отпис на
нефункционалните кредити, со оглед на фактот
0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
што на 31.3.2019 година, 36,4% од овие
% на обезбедени нефункционални кредити на нефинансиски сектор кредити се целосно покриени со исправка на
% на обезбедени нефункционални кредити на нефинансиски друштва вредноста и во следниот период20 се очекува
% на обезбедени нефункционални кредити на домаќинства дека ќе бидат постепено отпишани, доколку во
Обезбедени нефункционални кредити на нефинансиски сектор / проценета
вредност на обезбедувањето
меѓувреме не се наплатат. Во првиот квартал
Обезбедени нефункционални кредити на нефинансиски друштва / проценета
вредност на обезбедувањето од 2019 година, некои банки спроведоа
продажби на нефункционалните кредити, но
Обезбедени нефункционални кредити на домаќинства / проценета вредност на
обезбедувањето
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз главно овие продажби се во помал обем и во
основа на податоците доставени од страна на тековниот квартал, а и претходно (со
банките.
определени исклучоци, како на пример, во
Забелешка: Банките не пријавуваат износ на
обезбедувањето, во случаи кога обезбедувањето е во првиот квартал од 2018 година). Преземениот
форма на жирант и/или меница или имот врз основа на ненаплатени побарувања
кокредитобарател, што придонесува за повисоката бележи постојан пад во билансите на банките21,
вредност на показателот ЛТВ за домаќинствата. Ова е што во одредена мера е резултат на
особено релевантно за кредитите наменети за
потрошувачка (вклучително и кредитните картички и
спроведените продажби, но во голема мера е
негативните салда на тековни сметки), каде што последица и на практиката на банките да не
жирант и/или меница е релативно чест вид на преземаат нови средства, доколку не се
обезбедување. сигурни во брза и поволна продажба (во услови
Графикон бр. 12 на нивно задолжително оштетување од 20%
Отпишани нефункционални кредити годишно). Кај околу 30% од нефункционалните
во проценти од нефункционалните кредити на кредити на нефинансискиот сектор, банките се
крајот на претходниот квартал
10
обиделе да им излезат во пресрет на
8,9 финансиските тешкотии на клиентите преку
8
менување на договорните услови и
карактеристики на одобрените кредити. Во
6,3
6
изминатиот едногодишен период,
4,7 реструктурираните нефункционални кредити
4
бележат пад од 5,7% (во првиот квартал од
3,0
2,4
20
2 Согласно со промените во регулативата за управување со
кредитниот ризик, коишто ќе почнат да се применуваат од 1 јули
2019 година, банките ќе бидат должни да ги отпишат
0 побарувањата коишто се целосно резервирани најмалку една
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
година (две години, согласно со барањата на регулативата
Отпишани кредити во тековен квартал / нефункционални кредити на
нефинансиски сектор на крај на претходен квартал
којашто е во примена до 30 јуни 2019 година).
21
Во последниот едногодишен период, преземениот имот е
Извор: Народната банка, врз основа на податоците намален за 28,5%, додека во првиот квартал од 2019 година ова
доставени од страна на банките. намалување изнесува 0,4%.
18
2019 година, овие кредити се намалија за 98
милиони денари, или за 1,9%), во еден дел,
како последица на помалиот износ на
спроведени задолжителни отписи на некои од
овие побарувања, во споредба со претходните
Графикон бр. 13 квартали, но и како резултат на успешноста на
Учество на кредитите со избрани рочности дел од претходно спроведените
во вкупните редовни кредити и НПЛ реструктурирања.
показател за станбените (горе) и
потрошувачките кредити (долу) 1.2. Потенцијални извори на идно
во проценти остварување на кредитниот ризик
100 1.5
92.7 91.0 92.5
80
1.3 И покрај очигледните позитивни
ефекти од поголемата диверзификација
1.2
60
58.6 59.0 58.8
на кредитните портфолија на банките и
1.1
засега солидното отплаќање на
1.0 1.1
40
0.8 0.9
кредитите од страна на домаќинствата на
0.8
20
агрегатно ниво, не треба да се занемарат
и некои неповолни трендови, коишто
0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
0.6 може да претставуваат потенцијален
Учество на кредити со оригинална рочност >= 20 години во вкупни редовни станбени кредити извор на нови нефункционални кредити
(лева скала)
Учество на кредити со оригинална рочност >= 10 години во вкупни редовни станбени кредити
во овој сегмент од кредитната активност
НПЛ показател за станбени кредити со оригинална рочност >= 20 години (десна скала)
НПЛ показател за станбени кредити со оригинална рочност >= 10 години (десна скала)
на банките. Така, голем дел од растот отпаѓа
100 2.3
на кредитите на домаќинствата одобрени на
87.5
2.2
87.5 87.6 подолги рокови22 кај кои е понеизвесна
80 кредитоспособноста на клиентите. Воедно,
2.1 треба да се има предвид и натаму високото
(иако опаѓачко) учество на кредитите со
60 54.2 53.9
2.0 51.6
40
2.0 валутна компонента23 и кредитите со
1.8
1.8
1.9
променлива и прилагодлива каматна стапка24.
20
1.8 Според должината на оригиналната

0 1.7
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 рочност, гледано по одделни кредитни
Учество на кредити со оригинална рочност >= 8 години во вкупни редовни потрошувачки
кредити (лева скала)
Учество на кредити со оригинална рочност >= 5 години во вкупни редовни потрошувачки
производи, сè уште над половината (51,2%) од
кредити (лева скала)
НПЛ показател за потрошувачки кредити со оригинална рочност >= 8 години (десна скала) редовните потрошувачки кредити се одобрени
НПЛ показател за потрошувачки кредити со оригинална рочност > = 5 години (десна скала) со рок на достасување еднаков или подолг од 8
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз години25, додека кај најголемиот дел од
основа на податоците доставени од страна на потрошувачките кредити (речиси 87%) рокот
банките.
22
Во првиот квартал од 2019 година, долгорочните кредити на домаќинствата учествуваат со 90,8% во вкупните кредити на
домаќинствата, што претставува само мало надолно поместување во споредба со крајот на 2018 година (91,9%).
23
На 31.3.2019 година, редовните кредити со валутна компонента одобрени на домаќинствата учествуваат со 44,7% во
вкупните редовни кредити на овој сектор (45,3% на крајот на 2018 година и 46,2% на 31.3.2018 година). За споредба, ова
учество кај редовните кредити на нефинансиските друштва е пониско и изнесува 38,6%. Во изминатите пет години (во однос
на 31.3.2015 година), учеството на редовните кредити со валутна компонента во вкупните редовни кредити на нефинансиските
друштва е намалено за 10,2 процентни поена, додека во редовното кредитно портфолио на домаќинствата, ова учество е
намалено за 5,7 процентни поени.
24
На 31.3.2019 година, редовните кредити со променлива и еднострано прилагодлива каматна стапка учествуваат со 17,2%
и 32,2%, соодветно, во вкупните редовни кредити на домаќинствата (22,6% и 28,0%, соодветно на 31.12.2018 година и 22,7%
и 34,6%, соодветно, на 31.3.2018 година).
25
За споредба, редовните кредити со оригинална рочност еднаква или подолга од 8 години учествуваат со 53,9% и 54,2% во
структурата на вкупните редовни потрошувачки кредити, на крајот на последниот и првиот квартал од 2018 година, соодветно.
19
Графикон бр. 14 на достасување е еднаков или подолг од 5
Структура на вкупните потрошувачки години. Сепак, квалитетот на потрошувачките
кредити според оригинална рочност кредити со договорен рок на отплата еднаков
во износи прикажани во столбови и проценти во или подолг од 5 години мерен преку стапката
ознаки на нефункционални кредити е релативно
солиден и изнесува 1,8%, додека
потрошувачките кредити со рок на отплата
пократок од 5 години се карактеризираат со
повеќе од тројно повисока стапка на
нефункционалните кредити (8,1%)26, во однос
на вкупните потрошувачки кредити (2,6%). Ова
упатува на заклучокот дека, тековно, нивото на
остварување на кредитниот ризик, мерено
преку учеството на нефункционалните во
вкупните кредити, е повисоко кај
потрошувачките кредити одобрени на пократки
рокови.
основа на податоците доставени од страна на Редовните станбени кредити речиси во
банките. целост (92,5%) се одобрени со рок на отплата
еднаков или подолг од 10 години и кредитите
Графикон бр. 15 од овој рочен сегмент се карактеризираат со
Необезбедени и потрошувачки кредити исклучително добар квалитет (стапка на
обезбедени само со жирант и меница нефункционални кредити од 0,8%), слично
38
како и вкупните станбени кредити (0,9%).
36,0 35,6
36,9
34 Од аспект на обезбедувањето на
потрошувачките кредити, околу 36% од
30
редовните потрошувачки кредити се
26 необезбедени, иако дел од нив може да
содржат извршна клаузула во кредитните
22 20,5 20,1 20,1 договори27. Покрај тоа, околу 20% од
редовните потрошувачки кредити се
18
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 обезбедени со жирант и меница, за кои не е
Учество на необезбедените кредити во вкупните редовни утврдена проценетата вредност на
потрошувачки кредити
Учество на кредитите обезбедени со жирант и меница во обезбедувањето, но согласно со искуството на
вкупните редовни потрошувачки кредити
банките, жирантот и меницата претставуваат
основа на податоците доставени од страна на добар извор на наплата при евентуално
банките. неисполнување на обврските на клиентот.
Од аспект на структурата на
кредитната изложеност кон
домаќинствата според нивните месечни
примања, во првиот квартал од 2019
26
За споредба, на крајот на 2018 година стапката на нефункционалните кредити изнесуваше 5,3% за кредитите со рочност
пократка од 5 години, што претставува квартално зголемување за 2,9 процентни поени.
27
Согласно со Законот за извршување и Законот за нотаријат. Народната банка не располага со податок за износот на
кредитите во чии договори е содржана ваква клаузула.
20
Графикон бр. 16 година не се забележуваат позначајни
Просечен новоодобрен износ и просечен промени. Околу 40% од вкупната кредитна
ануитет на потрошувачките кредити изложеност кон домаќинствата е
во илјади денари сконцентрирана кај домаќинствата со нето-
300 5.2 плата еднаква28 или помала од просечната
250
286
нето-плата за првиот квартал од 2019 година.
256
5.0 Овој процент е уште повисок кај
200
216
4.8
потрошувачките кредити и кредитите наменети
150 4.7 за финансирање на потрошувачката на
100 4.4
физичките лица и изнесува околу 50%, додека
кај станбените кредити е на пониско ниво
50
4.2 (16,6%). Сепак, оваа категорија
0
12.2016 12.2017 12.2018 3.2019
4.0 кредитокорисници имаат најниска просечна
Просечен износ на новоодобрени потрошувачки кредити во период од една година
задолженост по домаќинство.
Просечен износ на ануитет (десна скала)
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз Во однос на структурните

основа на податоците доставени од страна на карактеристики на кредитните на
банките.
нефинансиските друштва коишто можат да
имаат влијание врз остварувањето на ризиците
поврзани со ова кредитно портфолио на
Графикон бр. 17 банките, треба да се има предвид дека околу
Редовни кредити на нефинансиските 80% од вкупните кредити на нефинансиските
друштва за кои е воспоставено друштва29 отпаѓаат на три дејности
обезбедување и показател ЛТВ („индустрија“, „трговија на големо и мало“ и
100 „градежништво и дејности во врска со
недвижен имот“), чии оперативни и деловни
98,8 99,4 99,5
80 остварувања се особено значајни за степенот

на квалитет на кредитното портфолио на
60
53,1
50,6
банките. Токму кај кредитното портфолио
47,2
составено од клиентите на банките од
40
овие дејности30 се забележуваат меѓу
највисоките нивоа на показателот за
20
учеството на нефункционалните во
0
вкупните кредити.
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
% од редовните кредити на нефинансиски друштва за коишто е
воспоставено обезбедување
Обезбедени редовни кредити на нефинансиски друштва / проценета
Банките вообичаено ја „осигуруваат“
вредност на обезбедувањето
кредитната поддршка кон овој сектор со
воспоставување определено обезбедување
банките. (99,5% од редовните кредити на
28
За потребите на оваа анализа, просечната исплатена нето-плата во првиот квартал од 2019 година се смета дека изнесува
25.000 денари, што е сосема идентично со објавената исплатена месечна плата во вработен во март 2019 година (24.590
денари), од страна на Државниот завод за статистика. Податоците за износот на задолженоста на домаќинствата со висина
на месечни примања до 25.000 денари се расположливи само за 31.12.2018 и 31.3.2019 година.
29
Во првиот квартал од 2019 година, послабото кредитирање на претпријатијата произлегува од намалената кредитна
поддршка на клиентите од трговската дејност, услужната дејност, информациите и комуникациите и земјоделскиот сектор.
30
И покрај подобрувањето на овој показател за вкупната индустриска дејност, учеството на нефункционалните во вкупните
кредити е највисоко и достига двоцифрени вредности единствено кај одделните гранки од вкупната индустрија и тоа кај
„преработувачката индустрија“ (на пример, кај „останатата преработувачка индустрија“ и „текстилната индустрија“, овој
показател изнесува 13,0% и 11,3%, соодветно, на 31.3.2019 година), „снабдувањето со електрична енергија, гас, пареа и
климатизација“ (17,7%), „рударство и вадење камен“ (12,1%) и кај „градежништво“ (12,0%).
21
нефинансиските друштва се обезбедени),
најчесто, во форма на опрема, машини,
Учество на кредитите со избрана рочност
фабрики, магацини и слично. Показателот за
во вкупните редовни кредити и показател
соодносот меѓу обезбедените редовни кредити
НПЛ за кредитите на нефинансиските
на нефинансиските друштва и проценетата
друштва
во проценти вредност на обезбедувањето е на ниво од
70
7,2
7,3 (50,6%)31.
61,0
57,9
56
54,6
7,1 Во однос на рочноста на кредитите на
6,9
нефинасиските друштва, за одбележување е
42 6,9
дека рокот на одобрување кај повеќе од
половината (57,9%) од вкупните редовни
28
кредити на нефинансиските друштва е
6,7
релативно краток, односно е помал или

14 6,5
еднаков на 6 години (32,9% од редовните
6,4
0 6,3
кредити на нефинансиските друштва се
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 одобрени на рок од најмногу 1 година). Овие
Учество на кредити со оригинална рочност <= 6 години во вкупни
редовни кредити на нефинансиски друштва (лева скала)
кредити со рок на отплата до 6 години се
НПЛ показател за кредити на нефинансиски друштва со оригинална
рочност <= 6 години (десна скала)
карактеризираат со подобар квалитет32 во
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз однос на вкупните кредити на нефинансиските
основа на податоците доставени од страна на друштва. Во поглед на останатите
банките. карактеристики на кредитите на
нефинансиските друштва, треба внимателно да
Графикон бр. 19 се следи и нивото на кредитите со еднократна
Кредити на нефинансиски друштва со отплата на главницата, чие учество е
неистечен грејс-период релативно високо и стабилно (околу 36% од
во проценти редовните кредити, со највисоко учество од
12 44,6% во редовните кредити на трговската
9,8
11,8
дејност), иако засега нивото на остварување на
10 9,2
кредитниот ризик кај овие кредити33 е пониско
8 во споредба со вкупните кредити на
нефинансиските друштва. Учеството на
6
4,2 кредитите на нефинансиските друштва со
4 3,3 3,3 одобрен грејс-период којшто истекува по
најмалку еден квартал во вкупните редовни
2
кредити на претпријатијата изнесува 11,8%
0 (наспроти 9,2% на 31.12.2018 година)34.
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Учество на кредити чијшто грејс период истекува после најмалку 1
Потенцијален извор на идно остварување на
квартал во вкупни редовни кредити на нефинансиски друштва кредитниот ризик е и релативно солидното
Учество на кредити чијшто грејс период истекува после најмалку 1
година во вкупни редовни кредити на нефинансиски друштва учество на кредитите со пролонгирана рочност
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз (нешто помалку од 10% во вкупните редовни
кредити на нефинансиските друштва)35,
банките.
31
Од аспект на одделните дејности, соодносот помеѓу износот на редовните кредити и проценетата вредност на
воспоставеното обезбедување е најповолен кај градежниот сектор (43,7% на 31.3.2019 година), но најнеповолен кај
трговската дејност (59,2%).
32
Мерено преку стапката на нефункционални кредити од 6,9%.
33
Стапката на нефункционални кредити за кредитите со еднократна отплата на главница изнесува 7,2%, со највисоко учество
од 8,3% кај „индустријата“.
34
Учеството на овие кредити е видно повисоко кај градежниот сектор и „индустријата“ (19,3% и 13,5%, соодветно).
35
Со повисоко учество од 10,7% и 13,1% кај трговската дејност и градежниот сектор, соодветно.
22
особено со оглед на фактот дека стапката на
Пролонгирани кредити на нефункционални кредити е повисока за
пролонгираните кредити (10,2%)36, во однос на
нефинансиските друштва
во проценти вкупното кредитно портфолио на
10,5 9,8
33 нефинансиските друштва.
10,2
10,0
9,0 9,8
9,4
7,3 32 Структурните карактеристики на
7,5
31,1
кредитите на нефинансиските друштва од
6,0 30,9
31
аспект на договорниот рок, фреквенцијата,
4,5 начинот на структурирање на отплатите, како
3,0
и евентуалните промени во кредитните услови
30
29,5 во голем дел се условени од деловниот циклус
1,5
на претпријатијата, временските интервали на
0,0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
29
создавање парични текови, потребите за
Учество на пролонгираните во вкупните редовни кредити на нефинансиските инвестиции во капитални проекти, или
друштва (лева скала)
Учество на нефункционалните во вкупните пролонгирани кредити на инвестиции во залихи и обртен капитал, како и
нефинансиските друштва (десна скала)
Учество на кредитите коишто се пролонгирани повеќе од еднаш во вкупните очекувањата за обемот на нарачките и
редовни пролонгирани кредити на нефинансиските друштва (лева скала)
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз продажбата на готови производи. Оттука,
основа на податоците доставени од страна на ваквиот начин на структурирање на отплатите
банките. може да се смета за оправдан и прифатлив, но
сепак треба да се следи со голема
претпазливост, и тоа во однос на поединечните
клиенти и економски дејности со оглед на
потешкотиите за воочување и навремено
идентификување евентуални финансиски
потешкотии. На овој начин би се избегнало
евентуалното влошување на дисциплината во
Графикон бр. 21 намирувањето на обврските или во краен
Концентрација на редовната кредитна случај, премин во нефункционален статус.
изложеност кон нефинансиските субјекти
во проценти Од аспект на концентрацијата,
45 270
42,5
42,0 41,8 256,6
250,3
240,9
десетте најголеми редовни изложености на
38
220
банките кон нефинансискиот сектор
33,2
учествуваат со 13,0% во вкупната редовна
33,2 200,3 198,3
192,9
31 33,4
170 кредитна изложеност, но износот на овие

24
изложености (нето од направената исправка на
17
120
вредност) зафаќа околу 73% од сопствените
13,7 12,7 13,0
82,4 76,0
74,9 средства на банкарскиот систем. Со оглед на
високиот кредитен квалитет на најголемите
10 70
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Учество во вкупната редовна кредитна
изложеност кон нефинансиски субјекти
Учество во сопствените средства
(десна скала)
редовни кредитни изложености, банките
Најголеми 10 редовни изложености кон нефинансиски субјекти

евидентирале „оштетување“ на само 2,2% од
Редовна кредитна изложеност кон индустрија, трговија на големо и мало и градежен сектор вредноста на овие изложености.
Редовна кредитна изложеност кон физичките лица врз основа на кредити наменети за
финансирање на потрошувачката
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз Во споредба со 31.3.2018 година37,

основа на податоците доставени од страна на годишната стапка на ненаплатливост на
банките.
36
Стапката на нефункционалните пролонгирани кредити е највисока кај „индустријата“ и изнесува 13,7%.
37
Во споредба со 31.12.2018 година, годишната стапка на ненаплатливост се одржа на идентично ниво, како за вкупниот
нефинансиски сектор, така и по одделните сектори. Од аспект на одделните дејности се забележуваат дивергентни движења,
23
Графикон бр. 22 редовната кредитна изложеност кон
Годишни стапки на ненаплатливост* и нефинансиските друштва бележи
просечни ниво на ризичност на редовните зголемување38 од 0,8 процентни поени, што
кредити, по одделни сектори предизвика пораст и на годишната стапка на
во проценти ненаплатливост на вкупниот нефинансиски
4,0
3,6 3,6 3,6
3,8 сектор од 0,4 процентни поени, додека кај
3,5 домаќинствата оваа стапка е непроменета.
3,2 3,1
3,0 2,9
2,8 Воедно, годишната стапка на ненаплатливост
2,6 3,0
2,5
2,4
2,3
2,9
2,3 2,4 бележи влошување и по одделните дејности39,
2,0 1,9
1,8
со исклучок на подобрувањето кај „трговијата
на големо и мало“, на што банките реагираа со
1,8
1,7
1,5 1,4
1,0 1,0
издвојување поголема исправка на вредноста
1,0 0,8 0,9
за редовните кредити од овие дејности.
0,5
12.2018
Просечното ниво на ризичност е прилично
9.2018
12.2018
12.2018
12.2018
3.2018
3.2018
6.2018
3.2019
3.2018
6.2018
9.2018
3.2019
3.2018
6.2018
9.2018
3.2019
6.2018
9.2018
3.2019 стабилно со само мал нагорен тренд и се

Годишни стапки на
ненаплатливост
Просечни годишни
стапки на
Просечни годишни
стапки на
Просечно ниво на
ризичност на одржува на повисоко ниво од остварените
ненаплатливост ненаплатливост + 1 редовните кредити
стандардна девијација
годишни стапки на ненаплатливост на овие
кредити40 во изминатиот едногодишен период,
Вкупни кредити на нефинансиски субјекти
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз што покажува дека банките се повнимателни и
основа на податоците доставени од страна на обезбедиле повисока резервираност на
банките. редовните кредити во споредба со она што го
41
*Годишната стапка на ненаплатливост се пресметува како
процент од кредитната изложеност со редовен статус,
покажува остварената годишна стапка на
којашто за период од една година преминува во изложеност ненаплатливост на овие побарувања.
со нефункционален статус. Просечните годишни стапки на
ненаплатливост и стандардната девијација се пресметани од
годишните стапки на ненаплатливост остварени за периодот
од 31.3.2009 година до датумот за којшто се пресметува
просекот, односно стандардната девијација.
1.3. Стрес-тестирање на отпорноста на

банкарскиот систем на
зголемување на кредитниот ризик
Резултатите од спроведеното стрес-

тестирање покажуваат подобрена отпорност на
банкарскиот систем на симулираните шокови
во споредба со претходниот квартал. Стапката
на адекватност на капиталот на банкарскиот
систем не се намалува под 8% при одделните
хипотетички шокови. Под претпоставка за
премин на 30% од кредитната изложеност на
односно зголемување на годишната стапка на ненаплатливост кај трговската дејност и „транспортот и складирањето“, при
истовремено намалување на годишната стапка на ненаплатливост кај градежниот сектор и „индустријата“. Овие дивергентни
движења предизвикаа непроменетост на годишната стапка на ненаплатливост во сегментот на нефинансиските друштва.
38
Како последица на премин во нефункционален статус на некои кредитни изложености коишто на крајот на првиот квартал
од 2018 година имале редовен статус.
39
По одделни дејности, годишната стапка на ненаплатливост бележи зголемување за 1,8 процентни поени (до нивото од
2,2%) кај „транспортот и складирањето“, за 1,4 процентни поени (до нивото од 4,0%) кај градежниот сектор и за 0,8
процентни поени (до нивото од 2,6%) кај „индустријата“.
40
Со исклучок на потрошувачките кредити и кредитите на „транспортот и складирањето“ кај кои просечното ниво на ризичност
е пониско (за само 0,2 и 0,1 процентен поен, соодветно) од остварената годишна стапка на ненаплатливост.
41
Кај домаќинствата, просечното ниво на ризичност на редовните кредити е на слично ниво со остварената годишна стапка
на ненаплатливост (на ниво од околу 1%).
24
Графикон бр. 23 Ефекти врз стапката на
нефинансиските субјекти, од постојните кон
адекватност на капиталот од
следните две категории со повисока ризичност,
прекласификација на најголемите
стапката на адекватност на капиталот на
кредитни изложености кон нефинансиски
банкарскиот систем се намалува до нивото од
субјекти (вклучително и поврзаните
11,8%42, што претставува идентично
субјекти) во категорија со повисока
намалување (мерено во п.п., во однос на
ризичност
во проценти почетното ниво на стапката на адекватност на
18
17,0
капиталот), како и резултатот од истата
симулација спроведена на крајот на 2018
16,4 16,5
16
14,1
14,3
14,7 година. Според одделните дејности, очекувано,
14
13,9
14,3
стапката на адекватност на капиталот најмногу
13,8
12 се намалува при претпоставено влошување на

квалитетот на кредитната изложеност кон оние
10
8,1
8,7 9,0 дејности, каде што концентрацијата на
8 вкупната кредитна изложеност е најголема.
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Стапка на адекватност на капиталот пред шокови Така, стапката на адекватност на капиталот се
Прекласификација во "В-нефункционално" на петте најголеми намалува до 16,1% при влошување на
кредитни изложености кон нефинансиски субјекти
Прекласификација во "Д" на петте најголеми кредитни
изложености кон нефинансиски субјекти
квалитетот на кредитната изложеност кон
Прекласификација во "Д" на најголемата кредитна
изложеност кон нефинансиски субјект
трговската дејност (15,6% на 31.12.2018
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз година), 16,3% кон „индустријата“ (15,8% на
основа на податоците доставени од страна на 31.12.2018 година) и 16,6% кон градежниот
банките. сектор (16,1% на 31.12.2018 година).
Графикон бр. 24 Стапка на адекватност на Најголемо негативно влијание врз стапката на
капиталот пред и по хипотетичко шокови адекватност на капиталот има изложеноста врз
на одделни сегменти од кредитната основа на потрошувачките кредити. При
изложеност изолирано влошување на квалитетот на овој
во проценти сегмент од изложеноста кон домаќинствата
17,5 18,0
17,0 16,4 16,5

17,0 (при премин на 30% од кредитната изложеност
16,4
16,5
16,5
од постојните кон следните две категории со
16,5
повисока ризичност), стапката на адекватност
16,3 14,7
15,0
14,2
16,1 14,1
на капиталот се намалува до 15,9% (15,4% на

15,7
15,6 14,2 13,5
15,5 15,3 13,6 13,7
31.12.2018 година).
15,6
15,4 11,8
11,3 11,4 12,0
14,8
14,7
14,5 10,5
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Отпорноста на банкарскиот систем
Премин на 10% од кредитната изложеност Премин на 30% од кредитната изложеност
од постојните категории кон двете следни од постојните категории кон двете следни
со повисока ризичност (лева скала) со повисока ризичност (десна скала)
се испитува и преку спроведување
Стапка на адекватност на капиталот пред шокови
екстремна симулација којашто се заснова
Стапка на адекватност на капиталот после влошување на кредитоспособноста на на комбинација од седум хипотетички
домаќинствата
Стапка на адекватност на капиталот после влошување на кредитоспособноста на
шокови на влошување на квалитетот на
нефинансиските субјекти кредитното портфолио кон
Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз нефинансискиот сектор .
43
При
банките.
42
Само кај една банка стапката на адекватност на капиталот се намалува под 8%, при спроведувањето на двете симулации
за хипотетичко преминување на 10% и 30% од кредитната изложеност кон нефинансиските субјекти од постојните кон двете
следни категории со повисока ризичност.
43
Седумте хипотетичко шокови се следниве: 1. целосна ненаплата на постојните нефункционални кредити; 2. вкупните
достасани кредити добиваат нефункционален статус; 3. вкупната редовна недостасана реструктурирана изложеност добива
нефункционален статус; 4. банките спроведуваат нови реструктурирања на редовниот недостасан дел од кредитната
изложеност коишто според обемот соодветствуваат со износот на реструктурираните изложености коишто добиле
нефункционален статус, од претходната точка; 5. 10% од кредитите со одобрен грејс-период којшто истекува по период од 1
квартал до 1 година добиваат нефункционален статус; 6. 20% од недостасаната пролонгирана изложеност добива
25
спроведувањето на оваа стрес-симулација,
стапката на адекватност на капиталот се
Стапка на адекватност на капиталот пред
намалува за 5,9 процентни поени, до нивото од
и по хипотетички комбинирани шокови на
11, 2%, што претставува подобар резултат во
различни сегменти од кредитната
споредба со крајот на 2018 година (10,5%).
изложеност (горе) и придонес на
Највисок негативен ефект врз стапката на
одделните шокови врз намалувањето на
адекватност на капиталот со изразен нагорен
стапката на адекватност на капиталот
тренд има претпоставеното влошување на
(долу)
квалитетот на кредитите со еднократна
18 отплата, коешто продонесува со повеќе од
една третина од вкупното намалување на
17,0
16,5
16,4
адекватноста на капиталот при комбинираниот
16,4
16 15,4
15,3
шок. Покрај тоа, високо е и негативното
14
влијание од хипотетичкото влошување на
квалитетот на пролонгираните кредити (на кое
11,9
отпаѓаат 17,7% од вкупното намалување на
стапката на адекватност на капиталот на
12 11,6
11,3
11,2
10,2
10,5 банкарскиот систем), и покрај значително
10
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
намалениот придонес (од 6,4 процентни поени)
Стапка на адекватност на капиталот пред шокови како последица на намалувањето на овие
кредити на домаќинствата.
нефинансиските субјекти
100
31,9 33,6 36,7

80
60
28,0 24,1 17,7
40
10,3 11,1
11,2
20 7,9 8,6
8,4
13,2 17,7 18,1
0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
30% од редовните кредити со еднократна отплата на главница со преостаната рочност
од најмногу 1 година (коишто не се П ниту Р) добиваат нефункционален статус.
20% од недостасаната пролонгирана изложеност добива нефункционален статус
10% од кредитите со одобрен грејс период којшто истекува после период од 1 квартал
до 1 година добиваат нефункционален статус
нови реструктурирања на редовниот недостасан дел од кредитната изложеност
редовна недостасана реструктурирана изложеност добива нефункционален статус
достасани кредити добиваат нефункционален статус
целосна ненаплата на постојните нефункционални кредити

банките.
нефункционален статус; 7. 30% од редовните кредити со еднократна отплата на главница со преостаната рочност од најмногу
1 година (коишто воедно не се пролонгирани, ниту реструктурирани) добиваат нефункционален статус.
26
2. Ликвидносен ризик
Во првиот квартал од 2019 година, македонските банки располагаа со солиден

обем на ликвидни средства, којшто овозможи ликвидносниот ризик да остане во
прифатливи рамки. Вкупните ликвидни средства на банките и натаму растат и
на годишна и на квартална основа, но побавно во однос на претходниот квартал.
Во нивната структура, носител на растот беа зголемените пласмани во
расположливи депозити преку ноќ кај Народната банка, а значителен придонес
имаа и зголемените вложувања на банките во домашни долгорочни државни
хартии од вредност (пласмани во домашни државни еврообврзници издадени на
странските пазари44). Зголемувањето на ликвидните средства предизвика
подобрување на показателите за ликвидност, коешто поизразено беше кај
показателите за денарската ликвидност. Учеството на ликвидните средства во
вкупните средства на банкарскиот систем порасна, а умерено нагорно
придвижување забележаа и показателите за покриеноста на краткорочните
обврски и депозитите од домаќинствата со ликвидните средства. Анализирано
според преостанатата договорна рочност, средствата со поголема преостаната
рочност бележат раст, а обврските со поголема преостаната рочност се намалија.
Потврда за задоволителниот обем на ликвидни средства со кои располагаат
банките и којшто им овозможува непречено извршување на своите деловни
активности, се и симулациите за комбинирани ликвидносни шокови, чиишто
резултати упатуваат на соодветно управување со ликвидносниот ризик од страна
на банките и задоволителна отпорност на претпоставените екстремни
ликвидносни одливи.
Графикон бр. 26 2.1. Динамика и состав на ликвидните

Структура на ликвидните средства средства
во милиони денари
160000
На крајот на првиот квартал од
140000
120000 2019 година, ликвидните средства45 на
100000 ниво на банкарскиот систем изнесуваа
80000
60000
155.706 милиони денари и забележаа
40000 квартален раст (од 4.906 милиони
20000 денари или 3,3%), шести квартал по ред.
0
Годишниот раст на ликвидните средства
3.2018
4.2018
5.2018
6.2018
7.2018
8.2018
9.2018
1.2019
2.2019
3.2019
10.2018
11.2018
12.2018
изнесуваше 18.555 милиони денари, или

Краткорочни депозити во странски банки
Државни хартии од вредност
13,5%. Во структурата на ликвидните
Благајнички записи средства, најголем удел во кварталниот раст
имаа зголемените пласмани во расположливи
Парични средства и средства на сметки и депозити кај Народната банка

депозити преку ноќ кај Народната банка,
44
Согласно со Одлуката за премин во втората фаза на асоцијација меѓу Република Македонија и Европската заедница и
нејзините земји членки („Службен весник на Република Македонија“ бр. 17/19) од 25.1.2019 година, на домашните банки им
се овозможи слободно да купуваат и да тргуваат со домашни државни еврообврзници издадени на странските пазари.
45
Ликвидните средства ги опфаќаат: 1) паричните средства и побарувањата од Народната банка, каде што се вклучени
ефективните парични средства, паричните средства на сметките на банките во Народната банка, расположливите депозити
кај Народната банка и благајничките записи; 2) краткорочните депозити кај странски банки, вклучително и средствата на
банките на нивните кореспондентни сметки во странство и 3) сметководствената вредност на пласманите во хартии од
вредност издадени од централни влади, т.е. државни хартии од вредност издадени од Република Северна Македонија и
издадени од странски држави. За потребите на анализата на ликвидносниот ризик, средствата и обврските во денари со
девизна клаузула се сметаат како денарски.
27
Графикон бр. 27 коишто, речиси во целост придонесоа и за
Квартална (горе) и годишна (долу) растот на ликвидните средства на годишна
промена на ликвидните средства, по основа. Значителен придонес во растот на
одделни компоненти ликвидните средства имаа и зголемените
во милиони денари и во проценти пласмани на банките во домашни долгорочни
хартии од вредност, пред сѐ вложувањата во
8.000 8
7.000 6
6.000
4
македонски еврообврзници издадени на
5.000
2,5
4,5
3,9 3,3 2
странските пазари. Дел од останатите
4.000
3.000 1,3 0 компоненти на ликвидните средства на банките
2.000 -2 се намалија (краткорочните девизни средства
во странски банки и пласманите на банките во
1.000
-4
0
-1.000 -6 државни записи), а дел од нив беа речиси
-2.000
Кв. 1 2018 Кв. 2 2018 Кв. 3 2018 Кв. 4 2018 Кв. 1 2019
-8
непроменети (вложувања во благајнички
20.000 18
записи).
15,3
12,7
16.000 13,5 14
9,8
12.000 6,5 Паричните средства и средствата 10
8.000
на банките кај Народната банка и натаму 6
4.000 2
0 -2
се најзастапени во структурата на
-4.000 -6 ликвидните средства на банките, со
-8.000
Кв. 1 2018 Кв. 2 2018 Кв. 3 2018 Кв. 4 2018 Кв. 1 2019
-10
учество од 52,7% на крајот од првиот квартал
Краткорочни депозити во странски банки (лева скала) од 2019 година. Главен носител на кварталното
Државни хартии од вредност (лева скала)
зголемување на вкупните парични средства и
Благајнички записи (лева скала)
Парични средства и средства на сметки и депозити кај Народната банка (лева скала)
средствата на банките пласирани кај
Квартална (горе) и годишна (долу) стапка на промена на ликвидната актива (десна Народната банка во првиот квартал од
скала)
Извор: Народната банка, врз основа на податоците годината (за 3.200 милиони денари, или за
доставени од страна на банките. 4,1%) беше растот на пласманите на банките
во расположливи депозити во Народната банка
Графикон бр. 28 преку ноќ46, коишто се повеќе од двојно
Благајнички записи на Народната банка, поголеми во споредба со претходниот квартал.
понуда, побарувачка и каматна стапка Истовремено, вложувањата на банките во
во проценти и во милиони денари расположливите депозити на Народната банка
25.200 3,2
до седум дена беа речиси непроменети, додека
25.000 3,0
средствата на сметките кај Народната банка се
24.800 2,8
преполовија, односно беа пренасочени кон
24.600 2,6 расположливите депозити на Народната банка
24.400
2,25
2,4 преку ноќ. Вложувањата на банките во
24.200 2,2 благајничките записи се речиси непроменети
24.000 2,0
веќе седум квартали по ред. И во текот на
првиот квартал од 2019 година аукциите на
9.2018
5.2019
3.2018
4.2018
5.2018
6.2018
7.2018
8.2018
10.2018
11.2018
12.2018
1.2019
2.2019
3.2019
4.2019
6.2019
благајничките записи се спроведуваа преку

Понуда на аукциите за благајнички записи (лева скала)
Побарувачка на аукциите за благајнички записи (лева скала)
тендер со ограничен износ (којшто се задржа
Каматна стапка - фиксна (тендер со износи) (десна скала)
на нивото од 25.000 милиони денари) и фиксно
Извор: Народната банка. утврдена каматна стапка (којашто во март 2019
46
Согласно со Одлуката за расположливите депозити („Службен весник на Република Македонија“ бр. 49/12, 18/13, 50/13,
166/13 и 35/15), банките можат да пласираат депозити во Народната банка секој работен ден со рок на достасување од еден
работен ден и еднаш неделно со рок на достасување од седум дена. Овие депозити се пласираат без можност за делумно или
целосно предвремено повлекување. Каматните стапки на овие депозити во првиот квартал од 2019 година беа непроменети
(од последната промена во март 2018 година) и изнесуваат 0,15% за депозитите преку ноќ и 0,30% за депозитите со рочност
од седум дена.
28
Графикон бр. 29 година беше намалена за 0,25 процентни
Парични средства и побарувања на поени). Одлуката за намалување на основната
банките од Народната банка, по одделни каматна стапка на Народната банка беше
инструменти донесена во услови на отсуство на притисоци
во милиони денари на девизниот пазар од надворешниот сектор и
90.000
80.000
стабилни очекувања на домашните субјекти,
70.000 при натамошен раст на вкупните депозити и
60.000
50.000
ниска и стабилна стапка на инфлација.
40.000
30.000
Вложувањата во државни хартии
20.000
10.000 од вредност се значајна опција за банките
0 при оперативното управување со нивната
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Ефектива кај банките

ликвидносна позиција. Растот на
Расположливи депозити до седум дена вложувањата на банките во државни хартии од
Расположливи депозити преку ноќ
вредност во првиот квартал од годината (за
Средства на сметка кај Народната банка
Благајнички записи 2.745 милиони денари или за 7,6%), речиси во
Извор: Народната банка, врз основа на податоците целост, беше условен од вложувањата во
доставени од страна на банките. македонски еврообврзници издадени на
странските пазари, коишто во билансите на
банките47, на 31.3.2019 година, изнесуваат
3.039 милиони денари. Вложувањата во
државни обврзници издадени од странски
држави беа речиси непроменети и имаат
Графикон бр. 30 скромно учество од само 1,7% од вкупното
Нето издаден износ и понуда и портфолио на државни хартии од вредност на
побарувачка на државни хартии од банките. На домашниот пазар на државни
вредност на домашниот пазар на хартии од вредност, во првите три месеци од
континуирани хартии од вредност 2019 година, продолжи трендот на намалување
25.000 6.000 на учеството на банките на примарниот пазар
20.000 4.000
на државни хартии од вредност48, каде што
вкупниот нето издаден износ49 на државни
хартии од вредност се зголеми за 520,2
15.000 2.000
10.000 0 милиона денари. Вложувањата на банките во

5.000 -2.000 државни записи забележаа квартален пад (за
0 -4.000
647 милиони денари или за 3,9%), далеку
31.3.2018 30.6.2018 30.9.2018 31.12.2018 31.3.2019 помал пад имаа пласманите во државните
Понуда на државни записи (лева скала)
Побарувачка на државни записи (лева скала)
Понуда на државни обврзници (лева скала)
обврзници со девизна клаузула (18 милиони
Побарувачка на државни обврзници (лева скала)
Нето издаден износ на континуирани државни хартии од вредност (десна скала)
денари или за 0,5%), додека вложувањата во
Нето издаден износ на државни записи (десна скала)
Нето издаден износ на државни обврзници (десна скала) денарски државни обврзници умерено се
Извор: Министерство за финансии и Народната зголемија (357 милиони денари или за 2,4%).
банка. Ваквите движења условија извесно
продолжување на рочноста на пласманите на
47
Нивното учество во вкупните пласмани во државни хартии од вредност изнесува 7,9%, на 31.3.2019 година.
48
На крајот на март 2019 година, учеството на банките во издадените континуирани државни хартии од вредност изнесуваше
35,6% (за споредба, 36,1% на 31.12.2018 година).
49
Нето издадениот износ на државни хартии од вредност се добива како разлика меѓу остварениот износ на аукциите на
државни хартии од вредност за определен временски период и износот на државни хартии од вредност што достасува во
истиот временски период.
29
банките во државните хартии од вредност во
денари.
Сметки и краткорочни депозити кај
странски банки, структура и раст
Краткорочните средства пласирани
40.000 10 во странски банки и натаму го
35.000 6,8 8 претставуваат главниот дел од девизната
30.000 6 компонента на ликвидните средства на
25.000
1,5
4 банките50. Овие средства во првиот квартал
20.000 0,05
0,7 2 од 2019 година се намалија (за 1.040 милиони
15.000
-2,9
0
денари, или за 2,9%, во споредба со крајот на
10.000 -2
2018 година), но се задржаа на одредено
5.000 -4
стабилно ниво (со учество од 22,5% во
0 -6
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 вкупната ликвидна актива), што овозможува
Со рочност од три месеци до дванаесет месеци (лева скала) нивно користење како за оперативни цели,
Со рочност од еден месец до три месеци (лева скала)
Со рочност до еден месец (лева скала)
така и за потребите на управувањето со
Средства преку ноќ и без рочност (лева скала) ликвидносниот и валутниот ризик. Најголемиот
Квартална стапка на промена (десна скала)
дел од краткорочните средства кај странски
Извор: Народната банка, врз основа на податоците банки се пласирани преку ноќ, односно се
наоѓаат на кореспондентните сметки на
домашните банки во странство, и покрај тоа
што на квартална основа бележат извесно
намалување.
Графикон бр. 32 Еден од клучните мотиви на

Движење на домашните каматни стапки банките за насочување на своите
4,5
ликвидни средства во расположливите
4,0 финансиски инструменти е приносот
3,5
којшто го нудат одделните инструменти,
3,0
2,5
што првенствено зависи од движењата на
2,0 основните каматни стапки. Во текот на
1,5
1,0
првиот квартал од 2019 година, каматните
0,5 стапки на домашниот меѓубанкарскиот пазар на
0,0
депозити беа речиси непроменети.
11.2016
11.2017
11.2018
5.2016
3.2018
1.2016
3.2016
7.2016
9.2016
1.2017
3.2017
5.2017
7.2017
9.2017
1.2018
5.2018
7.2018
9.2018
1.2019
3.2019
5.2019
Индикативната каматна стапка за

Благајнички записи - аукции на примарен пазар
меѓубанкарско тргување со депозити
МКДОНИА
Аукции на примарен пазар на државни записи во денари со рочност од 1 година (СКИБОР51) се задржа на ниско и стабилно
Расположлив депозит кај Народната банка преку ноќ ниво. Во споредба со претходниот квартал, на
стабилно ниво се задржа и меѓубанкарската
Расположлив депозит кај Народната банка до седум дена
Меѓубанкарска каматна стапка (МБКС)
Извор: Народната банка. каматна стапка од сите трансакции (МБКС52),
50
Девизните ликвидни средства ги сочинуваат краткорочните депозити кај странски банки, вклучително и средствата на
кореспондентните сметки, вложувањата во странски државни хартии од вредност и домашни државни еврообврзници
издадени на странските пазари, девизната ефектива, девизната сметка кај Народната банка и пласманите во девизни депозити
кај Народната банка.
51
СКИБОР (Skopje Interbank Offered Rate) е референтна каматна стапка на пазарот на пари во денари и претставува
меѓубанкарска каматна стапка по која една референтна банка е подготвена да продаде денарска ликвидност на друга
референтна банка. Согласно со новите Правила за избор и обврски на референтните банки коишто поставуваат котации на
каматните стапки за пресметка на СКИБОР и за процесот на пресметување на СКИБОР, усвоени на 22 август 2018 година од
страна на Македонската банкарска асоцијација, а коишто започнаа да се применуваат од 1 октомври 2018 година,
референтните банки се должни да котираат каматни стапки за: една недела, еден месец, три месеци, шест месеци и дванаесет
месеци.
52
МБКС е меѓубанкарска каматна стапка за тргување на меѓубанкарскиот пазар на депозити.
30
којашто во просек за кварталот изнесуваше
Графикон бр. 33 1,1%.
Движење на основните меѓубанкарски
каматни стапки СКИБОР, ЕУРИБОР и ЛИБОР Во првиот квартал од 2019 година,
за САД-долар (горе) и на распонот на монетарната политика кај најголемиот дел од
СКИБОР во однос на ЕУРИБОР, за избрани развиените земји остана иста. Каматните
рочности (долу) стапки на меѓубанкарските пазари во
во проценти и во процентни поени
3,5 еврозоната останаа исклучително ниски, па за
3,0 некои рочности дури и негативни, што
2,5 соодветствуваше со непроменетата
2,0
поставеност на монетарната политика на ЕЦБ
1,5
во текот на првите неколку месеци од 2019
1,0
година (каматната стапка на основните
0,5
операции за рефинансирање беше задржана на
0,0
нивото од последната промена во март 2016
-0,5
година, кога беше намалена од 0,05% на
0,00%). Продолжувањето на трендот на
11.2016
9.2017
11.2017
3.2018
9.2018
11.2018
1.2016
3.2016
5.2016
7.2016
9.2016
1.2017
3.2017
5.2017
7.2017
1.2018
5.2018
7.2018
1.2019
3.2019
5.2019
движење на ЕУРИБОР во негативната зона

ЕУРИБОР до 1 месец
ЛИБОР за УСД до 1 месец
СКИБОР до 1 месец
ЕУРИБОР до 3 месеци главно е одраз на очекувањата дека ЕЦБ ќе ги
задржи каматните стапки на ниско ниво
СКИБОР до 3 месец ЛИБОР за УСД до 3 месец
ЕУРИБОР до 12 месеци СКИБОР до 12 месеци
ЛИБОР за УСД до 12 месеци
3,0
подолго од најавеното53. Истовремено и ФЕД,
2,5 во услови на поизразени негативни глобални
2,0 ризици и пониска стапка на инфлација, а при
1,5
поумерен раст на вработеноста, донесе одлука
1,0
0,5
за задржување на тековната каматната стапка,
0,0 во досегашниот распон од 0,25 до 0,5%.
-0,5
11.2018
3.2016
5.2016
11.2016
11.2017
9.2018
1.2016
7.2016
9.2016
1.2017
3.2017
5.2017
7.2017
9.2017
1.2018
3.2018
5.2018
7.2018
1.2019
3.2019
5.2019
2.2. Показатели за ликвидноста

Распон меѓу СКИБОР и ЕУРИБОР - рок од една недела
Распон меѓу СКИБОР и ЕУРИБОР - рок од еден месец

Растот на ликвидните средства на
Распон меѓу СКИБОР и ЕУРИБОР - рок од три месеци
Распон меѓу СКИБОР и каматните стапки на аукциите на примарниот пазар

банките во првиот квартал од 2019
на државни записи во денари - рок од 1 година
година придонесе за подобрување на сите
Извор: Народната банка и интернет-страницата на показатели за нивната ликвидност54.
Европскиот институт за пазарот на пари за ЕУРИБОР
Сепак, подобрувањето на показателите за
и интернет-страницата на Банката на федералните
резерви од Сент Луис (т.н. ФРЕД) за ЛИБОР за ликвидноста на банкарскиот систем беа
американски долари. умерени и без поголеми поместувања од
нивната вообичаена висина. Учеството на
ликвидните средства во вкупните средства на
банките се задржа на ниво од близу една
третина. Покриеноста на краткорочните
обврски и на депозитите на домаќинствата со
ликвидни средства е малку над една половина,
додека покриеноста на обврските со договорна
преостаната рочност до 30 дена забележа
53
Европската централна банка, на состанокот во март 2019 година, најави задржување на основните каматни стапки на
непроменето ниво најмалку до крајот на годината.
54
При пресметката на показателите за ликвидноста на ниво на банкарскиот систем не се земени предвид резидентните
меѓубанкарски средства и обврски.
31
најголем квартален раст и достигна близу
70%55. Соодносот меѓу кредитите и депозитите
Показатели за ликвидноста на
на ниво на банкарскиот систем е сѐ уште под
банкарскиот систем
100% и упатува на прифатливи рамки на
100 ликвидносен ризик и стабилно управување со
86,2
ликвидноста од страна на банките.
90 86,8
80
67,1 69,3
70
60
58,7 60,2 Од аспект на валутните
карактеристики на ликвидните средства и
53,2 54,8
50
43,0
40
44,0
обврските, во првиот квартал од 2019 година,
30
30,6 31,2 показателите за денарската ликвидност56 имаа
20
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
малку поизразено зголемување во споредба со
Ликвидни средства/Вкупни средства показателите за девизната ликвидност, со
Ликвидни средства/Краткорочни обврски
Ликвидни средства/Депозити на домаќинства
оглед на поголемиот апсолутен квартален раст
Ликвидни средства/Oбврски со преостаната рочност до 1 година на ликвидните средства во денари. Воедно,
Ликвидни средства/Oбврски со преостаната рочност до 30 дена
Кредити/Депозити показателите за ликвидноста во денари и
Извор: Народната банка, врз основа на податоците понатаму се на повисоко ниво во споредба со
доставени од страна на банките. показателите за девизната ликвидност, како
последица на повисокото структурно учество
Графикон бр. 35 на ликвидните средства во денари во вкупните
Показатели за ликвидноста на ликвидни средства на банките.
банкарскиот систем според валутата -
денари (горе) и девизи (долу) Регулаторните стапки за
во проценти ликвидноста на банкарскиот систем,
140
129,5 претставени како сооднос меѓу средствата и
120 126,2
обврските коишто достасуваат во следните 30
100
80,7
85,8 дена и 180 дена, и во првиот квартал на 2019
80
81,2
83,6
71,0
година се над пропишаниот минимум од 1, со
60 67,8
56,8
што се потврдува задоволителниот обем на
40
54,9 ликвидност со кој располага македонскиот
20
28,9 банкарски систем, којшто им овозможува на
28,5
банките непречено да ги извршуваат
0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 обврските.
60
46,7
50
46,5
38,7
40 39,6
34,1 35,2
34,1 34,6
30 31,6 30,9
28,0
27,5 55
20 По одделни банки, на 31.3.2019 година, учеството на
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 ликвидните во вкупните средства е помеѓу 20,1% и 50,1%, со
Ликвидна актива/Вкупна актива медијана од 28,5% (март 2018: помеѓу 13,2% и 47%).
Ликвидна актива/Краткорочни обврски Покриеноста на краткорочните обврски со ликвидни средства е
Ликвидна актива/Депозити на домаќинства помеѓу 41,5% и 89,6%, со медијана од 52,4% (март 2018: помеѓу
Кредити/Депозити 26,4%% и 118%), а покриеноста на обврските со преостаната
Ликвидни средства/Oбврски со преостаната рочност до 1 година
договорна рочност до 30 дена меѓу 51,1% и 144,6%, со медијана
Ликвидни средства/Oбврски со преостаната рочност до 30 дена
од 63,4% (март 2018: помеѓу 29,5% и 168,6%). „МБПР“ АД Скопје
Извор: Народната банка, врз основа на податоците е исклучена од оваа (почнувајќи од 21 јуни 2019 година, називот
доставени од страна на банките. на оваа банка е променет во „Развојна банка на Северна
Македонија“).
56
Побарувањата и обврските со валутна клаузула се сметаат како
денарски, бидејќи нивниот паричен тек е во денари.
32
2.3. Рочна структура на средствата и
обврските
Состав на средствата и обврските на
банките според нивната договорна
преостаната рочност (горе) и на јазот меѓу
не се забележаа позначителни промени
средствата и обврските, со договорна
во структурата на средствата и на
преостаната рочност до една година (долу)
во проценти и во милиони денари обврските според нивната преостаната
550.000 рочност кај најголемиот дел од
500.000
450.000 анализираните рочни сегменти. Поголеми
400.000
350.000
промени имаше единствено кај средствата и
300.000 обврските со преостаната рочност над една
250.000
200.000 година, при што средствата со оваа рочност се
150.000
100.000
зголемуваа, додека обврските се намалуваа.
50.000
0
Сепак, најголема неусогласеност меѓу
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 средствата и обврските на банките според
нивната договорна преостаната рочност и
Средства Обврски
До еден месец
Од три месеци до една година
Од еден месец до три месеци
Над една година
понатаму има кај рочниот сегмент до седум
40.000 дена, што вообичаено произлегува од
10.000 вклучувањето на обврските на банките по
-20.000 видување и без утврдена рочност (вклучително
-50.000 и трансакциските сметки) во овој рочен
-80.000 сегмент. Вообичаено, позитивен јаз во
-110.000 договорната преостаната рочност на
-140.000 средствата и обврските се забележува
-170.000 единствено во рочниот сегмент од 8 дена до
-200.000 еден месец, главно поради фактот што
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
вложувањата на банките во благајничките
од 181 до 365 дена од 91 до 180 дена од 31 до 90 дена
записи на Народната банка се класифицирани
од 8 до 30 дена до 7 дена Вкупно до една година
во овој рочен сегмент.
Релативното значење кај јазот меѓу
Графикон бр. 37 девизните средства и обврски е речиси
Очекувана стабилност на депозитите со двојно поизразено во споредба со јазот
преостаната рочност до три месеци од меѓу денарските средства и обврски, што
страна на банките главно се објаснува преку прифатениот
во проценти деловен модел на домашните банки, којшто се
87
85,9
заснова меѓу другото и врз валутната и рочната
85,8
86
85,1 трансформација на девизните депозити на
домашните нефинансиски субјекти во пласмани
85
84
83 со денарска компонента.
81,7 81,6
82
81,0
81
80,3
Според очекувањата на банките,
80
79
80,2
79,6 збирниот јаз меѓу средствата и обврските
78 во сите рочни сегменти е позитивен, што
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Очекувана стабилност на орочените депозити

упатува на заклучок дека банките и
Очекувана стабилност на депозитите по видување понатаму очекуваат задржување на
Очекувана стабилност на вкупните депозити
стабилноста на депозитите како главен
Извор: Народната банка, врз основа на податоците извор на финансирање на нивните
33
активности (повеќе детали во анексите на
овој извештај). На крајот на првиот квартал од
2019 година банките очекуваат дека 85,1% од
орочените депозити со преостаната рочност до
три месеци (85,9% на 31.12.2018 година) ќе
покажат стабилност, односно и понатаму ќе
останат во банките, додека за вкупните
депозити и депозитите по видување, процентот
на очекуваната стабилност е нешто помал (81%
Графикон бр. 38 и 79,6%, соодветно) и бележи мало влошување
Намалување на ликвидните средства по во споредба со претходниот квартал.
симулацијата за комбинирани
ликвидносни шокови (по сите шокови), 2.4. Стрес-симулации за ликвидносни
вкупен банкарски систем (горе) и по шокови
поединечна банка (долу)
300
Во текот на првиот квартал од 2019
270 година, спроведените стрес-симулации за
240
268,9
ликвидносни шокови покажуваат дека, и
210 225,6
207,3
219,8 во услови на неповолни шокови, банките
180
150 170,0
143,8 142,6 143,9 можат да ја одржат ликвидноста на
120 107,5
127,2
100,6
109,4 111,2 108,5 задоволително ниво и имаат доволно
90
95,8
62,3 58,7 56,4
ликвидни средства за да ги отплатат
64,3 53,1
60 симулираните парични одливи.
30
31.3.2015 31.3.2016 31.3.2017 31.3.2018 31.3.2019 Отпорноста на македонскиот банкарски систем
Вкупен банкарски систем на ликвидносни шокови се потврдува преку
Минимум
Максимум резултатите од сите поединечни симулации на
Медијана
300
ликвидносните шокови, а целосно
270 искористување (или 108,5% на 31.3.2019
240 година) на ликвидните средства би настанало
210 само при значително екстремната симулација
180
на ликвидносен шок, којшто опфаќа
150
120
комбинирани одливи 57
на средства од банките
90 95,8 100,6
109,4 111,2 108,5
врз повеќе основи. Со оглед на екстремноста на
60 претпоставката, за потребите на оваа
30 симулација, вообичаениот опфат на
31.3.2015 31.3.2016 31.3.2017 31.3.2018 31.3.2019
поединечни банки Вкупен банкарски систем

ликвидните средства е проширен и со други
финансиски инструменти58 во сопственост на
Извор: пресметки на Народната банка, врз основа на
податоците доставени од страна на банките.
банките, за кои се цени дека банките брзо и
57
При симулацијата се претпоставува одлив на: депозитите на дваесетте најголеми депоненти, 20% од депозитите на
домаќинствата, обврските кон матичните субјекти (обврските врз основа на субординирани инструменти и хибридни
капитални инструменти се исклучени од симулацијата бидејќи, согласно со регулативата за пресметка на адекватноста на
капиталот, нивната исплата е регулирана), 50% од обврските кон нерезидентите (со исклучок на обврските кон
нерезидентните матични лица на банките, коишто се веќе опфатени со една од претходните симулации) и конверзија на
определени вонбилансни обврски на банките (непокриени акредитиви, неотповикливи кредитни линии и неискористени
лимити врз основа на кредитни картички и одобрени пречекорувања на трансакциските сметки) во билансни побарувања.
При симулациите за ликвидносни шокови е изземена „МБПР“ АД Скопје.
58
Покрај финансиските инструменти што ги сочинуваат ликвидните средства, се додаваат и следниве финансиски
инструменти: средствата во резервниот гарантен фонд кај КИБС, долгорочните депозити во странски банки, инструментите
на пазарот на пари издадени од странски недржавни издавачи, кредитите со договорна преостаната рочност до 30 дена, како
и ефектот од намалувањето на задолжителната резерва за девизните обврски на банките којашто е издвоена во девизи заради
симулираниот одлив на девизните депозити на домаќинствата.
34
лесно ќе ги наплатат или ќе ги претворат во
парични средства. Во таков случај, банкарскиот
систем би располагал со доволно ликвидни
средства, односно намалувањето на
ликвидните средства на ниво на банкарскиот
систем би било помало (98,4%) и би останал на
располагање одреден износ ликвидни
средства.
Графикон бр. 39 При примена на поединечните

Придонес на одделните шокови во симулации на ликвидносни шокови,
намалувањето на ликвидните средства при високото ниво на ликвидни средства со
симулацијата за комбиниран ликвидносен кое располагаат македонските банки,
шок, по банка овозможува намирување на сите
како процент на намалување на ликвидните претпоставени екстремни ликвидносни
средства одливи. Најголемо намалување на ликвидните
120
средства се случува при одлив на депозитите
100
на дваесетте најголеми депоненти, но
80
значењето на оваа симулација за одделните
60
банки е различно, со оглед на разликите во
40
43,6
45,8
35,0 33,4
степенот на концентрацијата на депозитите.
20
4,4 6,8 5,7 5,8 22,6
18,6 Спротивно на тоа, кај симулацијата на
0
3.2018 3.2019 3.2018 3.2019 3.2018 3.2019 3.2018 3.2019 3.2018 3.2019 остварувањето на репутацискиот ризик и
одлив на 20-те одлив на 20%
најголеми од депозитите
одлив на
обврски кон
одлив на 50% претварање на
од обврските вонбилансни
губењето на довербата на населението во
депоненти на
матични лица кон
нерезиденти
ставки во
билансни
банките претставено преку одлив на 20% од
побарувања
депозитите на домаќинствата има значително
поединечни банки Вкупен банкарски систем
поголема сличност во резултатите за
Извор: Народната банка, врз основа на податоците одделните банки, со што се потврдува
доставени од страна на банките. важноста на депозитите за финансирањето на
активностите на банките. Оттука, одржливоста
на ликвидносната позиција на банките, како и
потенцијалниот раст на нивните активности се
во директна зависност од случувањата и
настапот на банките на депозитниот пазар и
одржувањето на довербата на домашните
депоненти во македонските банки.
При претпоставена конверзија на определени вонбилансни обврски на банките во

билансни побарувања59, банките би потрошиле околу 20% од своите ликвидни средства,
што иако е помалку во споредба со симулациите за одлив на депозити60, сепак може да се
смета за значително. Малото учество на обврските кон нерезидентите, како и кон матичните
лица во структурата на вкупните извори на финансирање на банките, предизвикува скромно
влијание на шоковите поврзани со нив, врз вкупниот резултат од оваа симулација.
59
Се претпоставува одлив на средства како резултат на претворање на определени вонбилансни обврски на банките
(непокриени акредитиви, неотповикливи кредитни линии и неискористените лимити врз основа на кредитни картички и
одобрени пречекорувања на трансакциските сметки) во билансни побарувања.
60
При симулацијата за одлив на депозитите од 20-те најголеми депоненти, ликвидните средства на банкарскиот систем се
намалуваат за 45,8%, додека при претпоставен одлив на 20% од депозитите на домаќинства, ликвидните средства се
намалуваат за 33,4%.
35
3. Валутен ризик
Во првиот квартал од 2019 година, се намали и онака ниската директна

изложеност на банкарскиот систем на валутен ризик, а соодносот меѓу
агрегатната девизна позиција и сопствените средства кај секоја банка е во рамки
на пропишаниот регулаторен лимит (30% од сопствените средства на банките).
Јазот меѓу активата и пасивата со валутна компонента се стесни, при што се
намали и неговиот сооднос со сопствените средства на банкарскиот систем. Во
првиот квартал од 2019 година, активата и пасивата со валутна компонента
незначително ги зголемија учествата во вкупната актива, односно пасива.
Веројатноста од остварување на индиректната изложеност на валутен ризик,
којашто произлегува од сè уште високото учество на кредитите со валутна
компонента во вкупните кредити, е ниска поради применетата стратегија на
одржување стабилен номинален девизен курс на денарот во однос на еврото.
Во првиот квартал од 2019 година, позитивниот јаз меѓу активата и

пасивата со валутна компонента се намали за 2.026 милиони денари или за
61,3%, како резултат на поголемиот раст на пасивата со валутна компонента (за 4.760
милиони денари или за 2,5%)61 во однос на растот на активата со валутна компонента (за
2.734 милиони денари или за 1,4%).62 Така, намалениот јаз меѓу активата и пасивата со
валутна компонента од една страна и растот на сопствените средства на банкарскиот
систем од друга страна, доведоа до намалување на учеството на јазот меѓу активата
и пасивата со валутна компонента во сопствените средства на банките на 2,1%.
Квартална (лево и средина) и годишна (десно) промена на активата и пасивата со валутна
компонента
во милиони денари во проценти
20.000 12
18.184
5
3,7 9,0 9,0
4 10
15.000 8,9
3 2,4 2,5 7,0
8
6,5 7,4
2
10.000 1,4 6 6,9
1,6
4.760
4.585
4,4
4.548
1
3.133
0,9
2.734
4
5.000 0 3,8
-1 2
0 -2 0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
актива со валутна компонента актива со валутна компонента

пасива со валутна компонента пасива со валутна компонента
вкупна актива вкупна актива
61
Најголем придонес во растот на пасивата со валутна компонента имаа тековните сметки во странска валута на
нефинансиските друштва (за 8,3% или за 1.794 милиони денари) и на физичките лица (за 3,9% или за 1.210 милиони денари).
Исто така, обврските по кредити во странска валута се зголемија за 4,6% или за 880 милиони денари.
62
Во првиот квартал од 2019 година, банките пласираа средства во домашни еврообврзници, во вкупен износ од 3.039 милиони
денари (според сметководствената вредност во билансите на банките). Исто така, кредитите во денари со девизна клаузула
се зголемија за 1.362 милиона денари, или за 1,6%. Наспроти тоа, пласманите во кореспондентни сметки и краткорочни
депозити во странство се намалија за 1.040 милиони денари, или за 2,9%.
36
Структура на јазот меѓу активата и пасивата со валутна компонента (лево) и учество на јазот
меѓу активата и пасивата со валутна компонента во сопствените средства (десно)
100.000
78.565 80.256 81.820 84.060 84.971 200 145,4
10
80.000 144,8 143,6 144,1 139,8
150
60.000 8
100 8,1
6,6 6,4
40.000
50 8,4 5,7 6
6,9 6,5 2,1
20.000 3.722 4.723
3.646 3.308 1.281 0
0 4
-50 3,8
-20.000
-100 1,9 2
-40.000
-150 -137,9 -137,0 -137,0 -138,4 -137,7
-60.000
-200 0
-80.000 -77.097 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
-74.844 -76.610 -80.752
-83.690
-100.000 Јаз меѓу активата и пасивата во странска валута/сопствени средства
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Јаз меѓу активата и пасивата во денари со девизна клаузула/сопствени
средства
Јаз меѓу активата и пасивата во странска валута
Јаз меѓу активата и пасивата со валутна компонента/сопствени средства
Јаз меѓу активата и пасивата во денари со девизна клаузула
Отворена девизна позиција/сопствени средства (десна скала)
Јаз меѓу активата и пасивата со валутна компонента

* Исклучена е „МБПР“ АД Скопје. Отворената девизна позиција го вклучува и јазот меѓу активните и пасивните
вонбилансни позиции со валутна компонента.
Учество на активата и пасивата со валутна По поголемиот пад на учеството на
компонента* во вкупната актива на активата и пасивата со валутна
банките компонента во вкупната актива на
во проценти банкарскиот систем остварен на крајот на
44 2018 година, во првиот квартал од оваа
година се зголеми нивното учество63, како
42
резултат на нивните поголеми стапки на раст
(2,5% за пасивата и 1,4% за активата со
валутна компонента) во однос на стапката на
39,7
40 39,4 раст на вкупната актива на банките (0,9%).
39,6
39,2
Анализирано по валути, еврото
38
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 коешто е најзастапената странска валута
во билансите на банките, во целост
Актива со валутна компонента придонесе за стеснувањето на јазот меѓу
Пасива со валутна компонента
активата и пасивата со валутна
Извор: Народната банка, врз основа на податоците компонента (2,037 милиони денари).64
*Извор:
Во рамките на активата, кредитите се земени на
нето-основа, односно се намалени за износот на
извршената исправка на вредноста. Исклучена е
„МБПР“ АД Скопје.
63
Растот на учеството на пасивата со валутна компонента во вкупната актива изнесува 0,5 процентни поени, додека растот
на учеството на активата со валутна компонента изнесува само 0,1 процентен поен.
64
Стеснување на јазот бележат и швајцарскиот франк и австралискиот долар, меѓутоа стеснувањето на нивниот јаз е многу
мало, односно 82 и 28 милиони денари, соодветно.
37
Динамика и структура на јазот меѓу активата и пасивата со валутна компонента, по валути
(лево) и движење на курсот на денарот во однос на американскиот долар, швајцарскиот франк,
британската фунта и австралискиот долар (десно)
во милиони денари во денари
10.000 60 75
74
8.000
55
73
390
6.000
72
60
308 50
4.000 71
6.152
2.000 4.115 70
45
69
0
68
-2.833 -2.772 40
-2.000
67
-402 -430
-4.000 35 66
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
01.02.2018
01.03.2017
01.04.2017
01.05.2017
01.06.2017
01.07.2017
01.08.2017
01.09.2017
01.10.2017
01.11.2017
01.12.2017
01.01.2018
01.03.2018
01.04.2018
01.05.2018
01.06.2018
01.07.2018
01.08.2018
01.09.2018
01.10.2018
01.11.2018
01.12.2018
01.01.2019
01.02.2019
01.03.2019
01.04.2019
01.05.2019
Јаз меѓу активата и пасивата во австралиски долари
Јаз меѓу активата и пасивата во други валути
Јаз меѓу активата и пасивата во швајцарски франци
Јаз меѓу активата и пасивата во американски долари
Јаз меѓу активата и пасивата во евра CHF USD AUD GBP (десна скала)
Валутна структура на активата и пасивата со валутна компонента
31.12.2018 31.03.2019
Валута
А ктива Пасива А ктива Пасива
Евро 88,4 86,8 88,9 87,4
А мерикански долар 6,8 8,4 6,8 8,3
Швајцарски франк 2,2 2,0 1,9 1,7
А встралиски долар 0,8 1,0 0,8 1,1
Британска фунта 0,7 0,7 0,5 0,6
Останато 1,1 1,0 1,0 1,0
Вкупно 100,0 100,0 100,0 100,0
Графикон бр. 44 И покрај претежното учество на еврото

Сооднос на агрегатната девизна позиција и во активата и пасивата со валутна компонента
сопствените средства, по одделни банки на банките, со примената на стратегијата на
во проценти одржување стабилен номинален девизен курс
на денарот во однос на еврото, веројатноста за
30
остварување на валутниот ризик се одржува на
20
ниско ниво. Движењата на вредноста на
Извор: останатите валути немаат позначително
10 влијание врз работењето на домашниот
банкарски систем, поради нивната мала
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
застапеност во билансите на банките.
31.12.2018 31.3.2019 регулаторен лимит
Највисоката агрегатна девизна
позиција по одделна банка изнесува
17,5% од сопствените средства на
38
Извор:
банката, што значи дека на 31.3.2019
година, сите банки се усогласени со
Учество на кредитите со валутна
пропишаниот лимит од 30% од
компонента во вкупни кредити
во проценти сопствените средства. Банките претежно
50 одржуваат долга позиција по одделни валути,
а само две банки забележаа агрегатна кратка
44,9
44,3
девизна позиција. Кредитите со валутна
45
компонента имаат солидно учество
41,4
41,5 (41,5%) во вкупните кредити на
40
нефинансиските субјекти, што
36,9
37,7 индиректно ги изложува банките на
валутен ризик. Меѓутоа, имајќи предвид дека
35
31.3.2018 30.6.2018 30.9.2018 31.12.2018 31.3.2019
повеќе од 99% од кредитите со валутна
Нефинансиски субјекти Нефинансиски друштва
компонента се кредити во евра, а во услови на
примена на фиксен номинален девизен курс на
денарот во однос на еврото, мала е
доставени од страна на банките. веројатноста за остварување на валутниот
ризик присутен кај овие кредити.
Рапределба на банките според учеството на отворената девизна позиција по одделни валути
и агрегатната девизна позиција во сопствените средства
Број на банки
Отворена девизна позиција по одделни валути/сопствени средства Агрегатна
Американски Швајцарски Австралиски девизна
Опис Евро Останато
долар франк долар позиција/
сопствени
Долга Кратка Долга Кратка Долга Кратка Долга Кратка Долга Кратка средства
под 5% 5 2 9 5 8 5 7 2 11 3 7
од 5% до 10% 3 2 5
од 10% до 20% 2 2
од 20% до 30%
над 30%
Депозити во денари и со валутна компонента на физички лица (лево) и на нефинансиски
друштва (десно)
Извор:
8.000 86.000 600 20.000
84.000 18.000
16.000
6.000 82.000
14.000
400
80.000
12.000
4.000 78.000
10.000
76.000 8.000
200
2.000 74.000 6.000
4.000
72.000
2.000
0 70.000
0 0
31.03.2018
30.06.2018
30.09.2018
31.12.2018
31.03.2019
30.06.2018
31.03.2018
30.09.2018
31.12.2018
31.03.2019
Валута - USD (лева скала) Валута - GBP (лева скала)

Валута - CHF (лева скала) Валута - AUD (лева скала) Валута - USD (лева скала) Останати валути (лева скала)
Останати валути (лева скала) Валута - EUR (десна скала)
Валута - EUR (десна скала) MKD (десна скала)
MKD (десна скала)

Во депозитите не се опфатени трансакциските сметки на физичките лица и на нефинансиските друштва.
39
Извор:
4. Ризик од промена на каматните стапки во портфолиото на банкарски
активности
Пондерираната вредност на портфолиото на банкарски активности, како

мерка за изложеноста на ризикот од промена на каматните стапки, бележи
зголемување во првиот квартал од 2019 година, како во апсолутен износ, така и
во однос на сопствените средства на банкарскиот систем. Зголемувањето на
изложеноста на ризикот од промена на каматните стапки произлегува од
проширувањето на јазовите меѓу каматочувствителните средства и обврски кај
сите видови каматни стапки, но е последица и на промените во структурата на
јазот, анализирано според периодот до следната преоцена на висината на
каматните стапки. Проширувањето на јазот меѓу каматочувствителните активни
и пасивни позиции е најмногу последица на повисокиот раст на вложувањата во
депозити со фиксна каматна стапка, во споредба со послабиот раст на вкупните
каматочувствителни обврски, пред сè на прибраните депозити. Од аспект на
временскиот период до следната преоцена на висината на каматната стапка, во
првото тримесечје од 2019 година, јазот меѓу активните и пасивните позиции до
1 месец позначително се намали, за сметка на растот на јазот со временски
период од 1 до 12 месеци. На агрегирана основа, банкарскиот систем е изложен
на ризик од намалување на каматните стапки, којшто би се остварил за
релативно краток временски период, со оглед на високиот позитивен јаз меѓу
активните и пасивните позиции каде што временскиот период до следната
преоценка на каматните стапки изнесува од 3 до 12 месеци.
Графикон бр. 47 Вкупната пондерирана вредност на

Вкупна пондерирана вредност на портфолиото на банкарски активности
портфолиото на банкарски активности* забележа висок квартален раст од 18,3%,
според тип на каматна стапка, во или за 543 милиони денари, што услови
апсолутен износ (лева скала) и во однос зголемување на соодносот меѓу
на сопствените средства (десна скала) пондерираната вредност на портфолиото
2.400
6
на банкарски активности и сопствените
2.000
средства, од 0,7 процентни поени, до ниво
1.600
4
од 5,6%, на 31.3.2019 година. Анализирано
1.200 2 по одделна банка, овој сооднос се движи во
800
0
интервалот од 0,4% до 10,9%, што сѐ уште е
400
далеку под нивото од 20%.65 На квартална
основа, се зголемуваат пондерираните
0 -2
31.3.2018 30.06.2018 30.09.2018 31.12.2018 31.03.2019
Фиксна каматна стапка (лева скала)
Променлива каматна стапка (лева скала) вредности на портфолијата на банкарски

активности кај сите видови каматни стапки.
Прилагодлива каматна стапка (лева скала)
Фиксна каматна стапка (десна скала)
Променлива каматна стапка (десна скала)
Прилагодлива каматна стапка (десна скала)

Сепак, најизразен е растот на пондерираната
Вкупна пондерирана вредност на портфолиото на банкарски активности / сопствени средства
вредност на портфолиото на банкарски
Извор: Народната банка, врз основа на податоците активности со променлива каматна стапка (316
*Вкупната пондерирана вредност на портфолиото
на банкарски активности ја означува 65
Според регулативата, во случај кога односот помеѓу вкупната
потенцијалната загуба на економската вредност на пондерирана вредност на портфолиото на банкарски активности
ова портфолио, при претпоставен неповолен и сопствените средства на банката надмине 20%, банката е
каматен шок од ±2 процентни поена. должна да предложи мерки за намалување на овој однос, а
Народната банка може да ѝ наложи и издвојување соодветен
износ на капитал за покривање на ризикот од промена на
каматните стапки во портфолиото на банкарски активности.
40
милиони денари, или за 16,7%) и со фиксна
каматна стапка (214 милиони денари, или за
163,4%).
Графикон бр. 48 Квартални промени на каматочувствителните средства (лево) и обврски
(десно), според типот на инструментот и типот на каматната стапка
во милиони денари во милиони денари
50.000 30.000
20.000
30.000
10.000
0
10.000
-10.000
-10.000
-20.000
-30.000
-30.000
-40.000
-50.000 -50.000
3.2018 6.2018 9.2018 31.12.2018 31.3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 31.12.2018 31.3.2019
Хартии од вредност со фиксна каматна стапка Орочени депозити со променлива каматна стапка Обврски по кредити со променлива каматна стапка
Кредити со променлива каматна стапка
Кредити со прилагодлива каматна стапка Обврски по кредити со фиксна каматна стапка Орочени депозити со прилагодлива каматна стапка
Кредити со фиксна каматна стапка
Орочени депозити со фиксна каматна стапка Орочени депозити со фиксна каматна стапка Обврски по видување со фиксна каматна стапка
Средства по видување со променлива каматна стапка
Останати активни каматочувствителни позиции Обврски по видување со прилагодлива каматна стапка Останати пасивни каматочувствителни позиции
Графикон бр. 49 Од друга страна, кварталното

Каматочувствителни средства и обврски зголемување на пондерираната вредност на
според тип на каматна стапка, јаз (горе) и портфолиото на банкарски активности со
квартална промена (долу) прилагодлива каматна стапка беше далеку
во милиони денари (горе) и во проценти (долу) поумерено и изнесуваше само 12 милиони
160.000
140.000
денари или 1,3%. Ваквите движења се најмногу 136.672
120.000 условени од проширувањето на јазовите меѓу 118.278

108.901
120.721
100.000
80.000
каматочувствителните средства и обврски, кај
60.000 сите видови каматни стапки. 45.045
40.000 32.171
20.000
0 Како резултат, вкупниот јаз,

-20.000
-22.793
-29.095
односно непондерираната позиција меѓу
-40.000
-60.000 каматочувствителните средства и

обврски бележи квартален раст од
31.03.2018 30.06.2018 30.09.2018 31.12.2018 31.03.2019
Фиксна каматна стапка
Прилагодлива каматна стапка

Променлива каматна стапка
Јаз на ниво на банкарски систем

15,6%, или за 18.394 милиони денари.
30 Позитивниот јаз кај позициите со фиксни
20 каматни стапки се прошири за 12.874 милиони
11,2 12,3
10
10,8
7,6 4,8
денари, што произлегува од високиот раст на
0
0,7 5,4
4,8
1,4
-1,2
пласираните орочени депозити (за 48,3% или
0,7
-10
-10,0 -7,5
-8,7 -5,2
за 18.121 милиони денари), и тоа на депозитите
-20
променлива (варијабилна) каматна стапка
прилагодлива каматна стапка
кај Народната банка вложени преку ноќ, при
-30
вкупно каматочувствителни средства, односно обврски
фиксна каматна стапка -23,1 далеку поумерен раст на прибраните орочени
депозити (за 4,8% или за 5.640 милиони
30.06.2018
31.12.2018
31.12.2018
31.3.2018
30.9.2018
31.3.2019
31.3.2018
30.6.2018
30.9.2018
31.3.2019
денари). Позитивниот јаз кај позициите со

променливи каматни стапки се прошири за
Каматочувствителни средства Каматочувствителни обврски
11.821 милион денари, што најмногу
41
Графикон бр. 50 произлегува од растот на кредитите со
Јаз меѓу активните и пасивните позиции, променлива каматна стапка (за 7,3%, односно
според периодот до следна преоцена на за 9.997 милиони денари), наспроти
каматните стапки (лево) и структура на намалувањето забележано кај прибраните
јазот според типот на каматната стапка орочени депозити со променливи каматни
(десно) стапки (за 7,4% или за 1.102 милиона денари).
во милиони денари (горе) и во милиони денари Растот на пласираните кредити со променлива
(долу) каматна стапка соодветствува со сличниот
100.000
90.000
92.299
износ на намалување на пласираните кредити
80.000
70.000
74.860
66.147
со прилагодлива каматна стапка, додека
60.000
43.276
зголемувањето на прибраните орочени
депозити со фиксна каматна стапка се совпаѓа
50.000 44.373
43.417
40.000
37.763
со сличниот износ на намалување на

37.282
30.000
27.731
20.000 16.399
10.000 3.852
9.753
прибраните орочени депозити со прилагодливи
-10.000
0
каматни стапки66. Сепак, кварталното
-20.000
намалување на кредитите со прилагодлива
-30.000
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
каматна стапка е малку поголемо во споредба
Кумулативен јаз до 1 година
Од 1 до 3 месеци
Кумулативен јаз над 1 година
Од 3 месеци до 1 година
До 1 месец
Од 1 до 5 години
со падот на прибраните орочени депозити со
150.000
прилагодлива каматна стапка, што услови
проширување на негативниот јаз меѓу
125.000
100.000
75.000
50.000
активните и пасивните позиции со
25.000 прилагодливи каматни стапки од 6.302 милиона
-25.000
0
денари.
-50.000
-75.000
Анализирано според временскиот
Кумулативен јаз
над 1 година
до 1 година
до 1 година
до 1 година
до 1 година
до 1 година
период до следната преоцена на висината

3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 на каматната стапка, проширувањето на
Позиции со прилагодливи каматни стапки
Позиции со променливи каматни стапки
јазот меѓу каматочувствителните
Позиции со фиксни каматни стапки
средства и обврски беше концентриран
кај позициите каде што следната
преоцена на каматната стапка е во
период од 1 до 12 месеци (за 44
милијарди денари67), и тоа најмногу кај
позициите со променливи каматни стапки68 и
кај позициите со прилагодливи каматни
стапки69. Негативниот јаз до 1 година меѓу
позициите со прилагодлива каматна стапка
теоретски го изложува банкарскиот систем на
ризик од зголемување на каматните стапки, но
66
Во октомври 2016 година, НБРСМ со допис им препорача на банките да не ги применуваат прилагодливите каматни стапки
во новите договори за кредити и депозити со клиентите, што банките почнаа да го прават од 2017 година.
67
При пресметката на пондерираната вредност на портфолиото на банкарски активности, на јазовите меѓу активните и
пасивните позиции со подолг период до следна преоценка на висината на каматната стапка, се применуваат повисоки пондери
(множители).
68
Кварталното проширување на јазот меѓу активните и пасивните позиции со променлива каматна стапка беше најмногу
присутно кај сегментот каде што следната преоценка на висината на каматните стапки е во периодот од 3 до 6 месеци, и тоа
најмногу заради растот на пласираните кредити со променлива каматна стапка во овој период на преоценување.
69
Кварталното проширување на јазот меѓу активните и пасивните позиции со прилагодлива каматна стапка беше најмногу
присутно кај сегментот каде што следната преоценка на висината на каматните стапки е во периодот од 6 до 12 месеци, и тоа
најмногу заради растот на пласираните кредити со прилагодлива каматна стапка во овој период на преоценување.
42
Графикон бр. 51 главно овој тип каматни стапки не ги изложува
Структура на активата и пасивата, според банките на каматниот ризик од портфолиото на
типот на каматна стапка банкарски активности, поради договорната
во проценти можност за нивна еднострана промена. Јазот
100
90 меѓу каматочувствителните средства и обврски

80
19,1
со променлива каматна стапка е позитивен (до
70
20,8
и над 1 година), што го изложува банкарскиот
систем на ризик од намалување на каматните
57,1 59,5
60 54,2
51,1
28,9
стапки. Конечно, позитивниот јаз кај позициите
46,2 47,4
50 43,9 27,0
25,3 24,8
42,0
39,3 44,8
45,9 38,9
40
38,2
41,7 35,1
5,4
33,4
5,1
со фиксна каматна стапка којшто, затоа што е
33,4 34,2
најмногу концентриран во рочниот блок до 1
30
27,3 31,3
20
месец, го изложува банкарскиот систем на
39,0
35,4
29,0 30,1
10
0
ризик од намалување на каматните стапки.
3.2018 6.2018 9.2018
Актива
12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018
Пасива
12.2018 3.2019
Имајќи предвид дека, на агрегирана основа,
Учество на позиции со прилагодлива каматна стапка во вкупна актива / пасива
вкупниот јаз меѓу каматочувствителните
Учество на позиции со променлива каматна стапка во вкупна актива / пасива средства и обврски е позитивен, банкарскиот
Учество на позиции со фиксна каматна стапка во вкупна актива / пасива систем е изложен на ризик од намалување на
Учество на кредити со прилагодлива каматна стапка во вкупни каматочувствителни кредити каматните стапки, којшто би се остварил за
Учество на кредити со променлива каматна стапка во вкупни каматочувствителни кредити
релативно кус период, имајќи предвид дека
Учество на орочени депозити со прилагодлива каматна стапка во вкупни каматочувствителни
орочени депозити поголемиот дел од јазот е концентриран во
Учество на орочени депозити со фиксна каматна стапка во вкупни каматочувствителни орочени
депозити временскиот период од 3 до 12 месеци. Сепак,
Извор: Народната банка, врз основа на податоците овој период е малку проширен во споредба со
доставени од страна на банките. 31.12.2018 година, кога позитивниот јаз меѓу
активните и пасивните позиции беше највисок
во временскиот период до 1 месец.
Графикон бр. 52 Просечен период до следната преоцена на каматните стапки*, вкупен

(лево) и по типот на каматната стапка (десно)
во број на месеци
12 15
10,9 10,9 11,3
10,8
10,1 13,2
12,4 12,2
10 11,0 11,5 11,5
10 10,6 10,4 10,0 10,4 10,8
9,4 9,7
8,4 8,5 8,1
7,1
7,5 7,6 5
8
7,3
0
6 -2,0 -2,6 -2,3
3,0 2,3 -2,8 -3,3 -3,0 -2,9 -3,2
-5
4 3… 3,3
2,9 2,6 2,8
-10
2
14,3 -14,5 -14,4 -14,3 -14,0
-15
0
Прилагодливи к. с.
Фиксни к. с.
Променливи к. с.
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Просечен период до следна промена на каматните стапки кај активните позиции
Просечен период до следна промена на каматните стапки кај пасивните позиции
Јаз меѓу просечните периоди до следна промена на каматните стапки кај активните и
пасивните позиции 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019

* Просечниот период до следна преоцена на каматните стапки се пресметува како учество на износот на активната/пасивната
позиција од секој од рочните блокови во вкупната каматочувствителна актива/пасива, помножено со рочноста од секој рочен
блок, изразена во месеци. Кај позициите со фиксна каматна стапка, просечниот период до следна преоцена се однесува на
просечниот преостанат рок на достасување.

се забележа мало зголемување на
43
позитивниот јаз меѓу просечните периоди
до следната преоцена на каматните
стапки кај активните и пасивните
позиции. Јазот меѓу просечните периоди до
следната преоцена на каматните стапки кај
активните позиции се зголеми за речиси
половина месец, додека јазот меѓу просечните
периоди до следната преоцена на каматните
стапки кај пасивните позиции, беше речиси
непроменет.
Индиректната изложеност на
ризикот од зголемување на каматните
стапки којшто произлегува од
присуството на кредити со прилагодливи
и променливи каматни стапки е значајна.
На 31.3.2019 година, збирното учество на овие
кредити во вкупните кредити изнесува 76,1%,
при што 44,8% од вкупните кредити имаат
променлива каматна стапка, додека 31,3% се
со прилагодлива каматна стапка. Значителната
застапеност на променливите каматни стапки
(вклучително и на прилагодливите) во
кредитните договори со домаќинствата го
истакнува значењето на индиректниот
кредитен ризик за банките, при нагорна
промена на каматните стапки. Трендот на
намалување на учеството на позициите со
прилагодлива каматна стапка продолжи и во
првиот квартал од 2019 година, како на
страната на каматочувствителните средства,
така и на страната на каматочувствителните
обврски. Ваквиот тренд е, во голема мера,
резултат на препораките на Народната банка
упатени до банките за напуштање на
примената на овој тип каматни стапки, заради
потенцијалниот репутациски и правен ризик
коишто тие го носат за банките. Сепак,
постепеното напуштање на примената на
еднострано прилагодливите каматни стапки кај
новосклучените кредитни и депозитни
производи ја потенцира потребата од
зајакнување на капацитетот на банките за
управување со ризикот од промена на
каматните стапки во банкарското портфолио,
особено во услови кога е забележливо дека на
страната на активата овој вид каматна стапка
се заменува со користење на променливите
44
каматни стапки, додека на страната на
пасивата се заменува со користење на
фиксните каматни стапки.
Повеќе детали околу структурата на

каматочувствителните позиции на банките се
дадени во анексите кон овој извештај.
5. Ризик од несолвентност
Во првиот квартал од 2019 година сите показатели за солвентноста и

капитализираноста на банкарскиот систем забележаа зголемување, што
најмногу произлегува од растот на капиталните позиции. Сопствените средства
на банкарскиот систем се зголемија како резултат на новата емисија обични
акции, издавањето обврзници коишто ги исполнија условите да бидат вклучени
во сопствените средства и задржаната добивка. Во услови на скромен квартален
раст на активностите на банкарскиот систем, „слободниот“ капитал над
утврдениот регулаторен и супервизорски минимум забележа значителен раст и
го зголеми своето учество во сопствените средства на 10,5%. Спроведеното
тестирање на отпорноста на банкарскиот систем на симулираните шокови
покажа повисока отпорност во споредба со 31.12.2018 година.
Графикон бр. 53 5.1. Показатели за солвентноста и

Показатели за солвентноста капитализираноста на банкарскиот
во проценти систем и ниво на ризичност на
18
17 16,5 16,5
17,0 активностите
15,8 16,3
16 15,5
15,1
15
14,6 14,9 15,0
Показателите за солвентноста и
14 капитализираноста на банкарскиот
13 систем во првиот квартал од 2019 година
12
11,3
11,5
11,2
11,4 бележат подобрување, коешто произлегува
10,8
11 од повисоките квартални стапки на раст на
10 9,4
9,6 9,3
9,1
9,6 капиталните позиции70, во споредба со растот
9 на активностите71 на банкарскиот систем.
8
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Имено, активностите на банките бележат
Стапка на адекватност на капиталот забавен квартален раст, во споредба со
Стапка на основен капитал претходното тримесечје, што вообичаено се
Капитал и резерви/вкупни активности
Капитал и резерви/актива поврзува со делувањето на одредени фактори
* Почнувајќи од март, 2017 година домашните
регулаторни барања во врска со солвентноста и
адекватноста на капиталот на банките се во 70
Капиталот и резервите, основниот капитал и сопствените
согласност со барањата на меѓународната спогодба средства квартално се зголемија за по 6,4%, 3,9% и 4,0%,
Базел 3. соодветно.
71
**Стапката на основен капитал е на многу слично Активата, вкупните билансни и вонбилансни активности и
активата пондерирана според ризиците квартално се зголемија
ниво како и стапката на редовен основен капитал
за по 0,9%, 0,6% и 0,8%, соодветно. Кварталниот раст на
(којашто не е презентирана на графиконот), односно активата пондерирана според ризиците (2.856 милиони денари)
е повисока за незначителен 0,1 процентен поен (за произлегува од растот на активата пондерирана според
одредени датуми, разликата меѓу двете стапки е уште кредитниот ризик, којашто се зголеми за 0,9% или за 2.801
помала). милион денари.
45
Графикон бр. 54 Мерки за распределба на
од сезонски карактер, во овој период од
стапката на адекватност на капиталот во
годината. Наспроти тоа, капиталните позиции,
банкарскиот систем (горе) и стапката на
вообичаено во првиот квартал од годината,
основен капитал, редовен основен капитал и
растат побрзо, заради реинвестирањето на
адекватност на капиталот, по банка (долу)
добивките на банките остварени во
36 претходната година. На почетокот од 2019
34
32
година овој редовен раст на сопствените
30 средства беше надополнет и со издавањето
28
нови капитални инструменти (една банка
26
24 издаде обични акции72, а други две банки
22 издадоа обврзници коишто ги исполнија
20
18 условите да бидат вклучени во пресметката на
16 регулаторниот капитал73).
14
12
10 На 31.3.2019 година, стапката на
8
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 адекватност на капиталот изнесува 17,0% и е
Распон меѓу прв и трет квартил Максимум Минимум Медијана
повисока за 0,5 процентни поени, во споредба
со крајот на 2018 година. Слично подобрување,
40
35
на квартална основа, забележаа и стапката на
30
25
основен капитал и стапката на редовен основен
20 капитал, коишто на 31.3.2019 година достигнаа
15
10 нивоа од 15,5% и 15,4%, соодветно. Банките се
5
0
должни да пресметуваат и стапка на
задолженост (како сооднос меѓу основниот
Банка 1
Банка 2
Банка 3
Банка 4
Банка 6
Банка 8
Банка 9
Банка 5
Банка 7
Банка 10
Банка 11
Банка 13
Банка 15
Банка 12
Банка 14
капитал и вкупната билансна и вонбилансна

стапка на основен капитал изложеност), но за оваа стапка известуваат на
стапка на редовен основен капитал
полугодишна основа, како просек од стапките
стапка на адекватност на капиталот
регулаторен минимум за стапка на основен капитал
на задолженост утврдени на крајот на секој
регулаторен минимум за стапка на редовен основен капитал месец од полугодието74. Конечно, соодносите
регулаторен минимум за стапка на адекватност на капиталот
меѓу капиталот и резервите и вкупната актива,
Извор: Народната банка, врз основа на податоците односно вкупните активности на банкарскиот
доставени од страна на банките. систем се зголемија за 0,6 и 0,5 процентни
На 31.3.2019 година:
 Стапката на адекватност на капиталот се движи од
поени, соодветно, и на 31.3.2019 година
9,6% до 34,1%, по поединечна банка; достигнаа нивоа од 11,4% и 9,6%, соодветно.
 Стапката на основен капитал се движи од 6,0% до
34,1%, по поединечна банка;
 Стапката на редовен основен капитал се движи од
5,2% до 34,1%, по поединечна банка.
72
Емисијата на акции се оствари во февруари 2019 година и беше наменета за познат купувач акционер на банката. Повеќе
информации околу наведената емисија можат да се најдат на следнава врска:
https://www.sec.gov.mk/media/files/2019/Месечен%20извештај,%20%20февруари%20%202019.pdf
73
Едната банка издаде т.н. перпетуална обврзница којашто ги исполни и сметководствените и регулаторните услови за
нејзино вклучување во капиталот и во додатниот основен капитал на банката (за потребите на утврдување на сопствените
средства). Проспектот за овие обврзници може да се најде на следнава врска:
https://www.mse.mk/Repository/Catalogues/MK/Проспект%20(FINAL)_20.02.2019.pdf. Другата банка издаде обврзница
којашто, сметководствено, има третман на обврска врз основа на субординиран должнички инструмент, но ги исполнува
регулаторните барања за вклучување во дополнителниот капитал од сопствените средства на банката. Повеќе информации
на следнава врска:
http://www.ccbank.mk/покана_за_запишување_и_уплата_на_долгорочни_должнички_хартии_од_вредност_-
_конвертибилни_обврзници_по_пат_на_јавна_понуда.aspx.
74
Стапката на задолженост на банкарскиот систем за второто полугодие од 2018 година (последниот расположлив податок
за оваа стапка) изнесуваше 10,5%. Согласно со Базелскиот капитален стандард (Базел 3), стапката на задолженост треба да
изнесува најмалку 3%.
46
Промена на компонентите на показателите за солвентноста, квартална (лево) и годишна
(десно)
во проценти во проценти
8 13 11,6
7 12,5
12
6 6,4 11,7
11 10,1
5 11,9
3,5 4,0 10 10,2
4 3,7 3,9 9,0
2,7 9 9,0
3 2,8 8,4 8,5
0,9 8 7,4
2
1 2,3 0,8 7 7,1
0,6 0,1 6
0
-1 5
-2 4
-3 3
-4 2
-5
1
-6
0
6.2018
3.2019
9.2018
3.2018
9.2018
3.2018
6.2018
3.2019
12.2018
12.2018
6.2018
6.2018
3.2018
9.2018
3.2019
3.2018
9.2018
3.2019
12.2018
12.2018
Активности Капитални позиции
Активности Капитални позиции
Актива пондерирана според ризиците Актива Вкупни билансни и вонбилансни активности
Сопствени средства Основен капитал Капитал и резерви
Квартални промени на вкупната билансна и Нивото на ризичност на вкупните
вонбилансна изложеност, според пондерите билансни и вонбилансни активности на
на ризичност банките, мерено преку соодносот меѓу
28000 55 активата пондерирана според кредитниот
24000 ризик и вкупната билансна и вонбилансна
54,4
20000
54,2 изложеност, се зголеми за 0,2 процентни
54
16000
поена и на 31.3.2019 година изнесува
12000
54,4%. Причината за растот во најголема мера
8000
4000
53 треба да се бара во кварталниот раст на
0
позициите со пондер на ризичност од 150%
-4000
52
(портфолио на мали кредити), од 1.842
-8000 милиона денари (или за 6,7%), како резултат
-12000 на зголемената кредитна активност со
-16000
31.3.2018 30.6.2018 30.9.2018 31.12.2018 31.3.2019
51 домаќинствата. Од друга страна, активностите
250% (лева скала) со пондер на ризичност од 0% забележаа
150% (лева скала)
најголем апсолутен раст, од 5.731 милион
денари, или за 3,9%, како резултат на растот
0% (лева скала) на расположливите депозити преку ноќ кај
Просечен пондер на ризичност* (десна скала)

Народната банка и на пласманите во државни
доставени од страна на банките. обврзници75. Наспроти тоа, активностите со
* Просечниот пондер на ризичност на вкупната пондер на ризичност од 20% забележаа
билансна и вонбилансна изложеност се пресметува како квартално намалување од 4.442 милиона
сооднос меѓу активата пондерирана според кредитниот
денари (или за 12,1%), што е последица на
ризик и нето билансната и вонбилансната изложеност
на банките. намалените пласмани кај банки76.
75
Повеќе детали во делот за ликвидносниот ризик од овој извештај.
76
Повеќе за пласманите во банки може да се најде во делот за активностите на банките од овој извештај.
47
5.2. Динамика и структура на
сопствените средства на
Сопствените средства на банките

Графикон бр. 57 може да се оценат како високо
Структура на кварталните промени на квалитетни, со што системот се
сопствените средства квалификува како високо отпорен на
6000 потенцијални стресни сценарија. Во
5000
првиот квартал од 2019 година сопствените
4000
средства на банкарскиот систем се зголемија за
Вкупно: Вкупно: 2.430 милиони денари, или за 4,0%. Најголем
3000 2.430
2.063
298
придонес во кварталниот раст имаа емисијата
2000
547 847 на обични акции и задржувањето добивки во
89
1000 1.021
897 сопствените средства на банките, од 1.830
0
514
-20
299
милиони денари, или за 3,3%. На 31.3.2019
-1000 година, најквалитетниот слој од сопствените
-2000 средства на банкарскиот систем (редовниот
-3000
основен капитал) учествува со 90,1% во
-4000
вкупните сопствени средства. Издавањето на
31.3.2018 30.6.2018 30.9.2018 31.12.2018 31.3.2019 перпетуалната обврзница (станува збор за
Хибридни капитални инструменти коишто се вклучуваат во сопствените средства
капитален инструмент со условна
Субординирани инструменти коишто се вклучуваат во сопствените средства конверзија ), од страна на една средна банка,
77
Добивка којашто се вклучува во сопствените средства / загуба од тековна година го зголеми додатниот основен капитал на
Задржана добивка/добивка искористена за покривање на загуби од претходни
банкарскиот систем за 301 милион денари.
години Сепак, во македонскиот банкарски систем,
Обични акции и премија од овие акции
додатниот основен капитал е послабо застапен
Останати промени
(на него отпаѓаат само 0,6% од сопствените
Извор: Народната банка, врз основа на податоците средства на банкарскиот систем) и е тековно
доставени од страна на банките. присутен кај само 2 банки. Конечно, во првиот
квартал од 2019 година, една средна банка
издаде обврзница во форма на субординиран
должнички инструмент, што придонесе за
зголемување на дополнителниот капитал на
банкарскиот систем, за 298 милиони денари,
или за 5,4%. На 31.3.2019 година,
дополнителниот капитал претставува 9,3% од
сопствените средства на банкарскиот систем
(9,2% на 31.12.2018 година).
Повеќе детали во врска со нивото на

сопствените средства по групи банки се
прикажани во анексите кон овој извештај.
77
Овој тип на капитални инструменти се подетално обработени во Извештајот за ризиците во банкарскиот систем на
Република Северна Македонија во 2018 година, во прилогот бр. 4: Капитални инструменти со условна конверзија, стр. 114 –
118.
48
Во услови на забавен раст на
активностите на банкарскиот систем,
Kвартални промени (горе) и на структура
поголемиот дел од кварталното
(долу) на сопствените средства, според
зголемување на сопствените средства
потребата за покривање на одделните
беше акумулиран како „слободен“
ризици и за одржување на потребните
капитал над потребното ниво за
заштитни слoеви на капиталот
покривање на одделните ризици и за
во милиони денари (горе); во проценти (долу)
3.000 одржување на потребните заштитни
2.500 слоеви на капиталот и капитални
2.000 додатоци. Така, сопствените средства над
1.500 потребното ниво за покривање на сите барања
1.000 забележаа квартален раст од 1.427 милиони
500 денари, или за 27,3% и на 31.3.2019 година
0 учествуваат со 10,5% во вкупните сопствени
-500 средства на банкарскиот систем. Капиталниот
-1.000 додаток утврден со супервизорска оценка и
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Капитал потребен за покривање на кредитниот ризик
евалуација којшто е потребен за покривање на
Капитал потребен за покривање на оперативниот ризик
Капитал потребен за покривање на валутниот ризик севкупниот профил на ризик на банките, се
Заштитен слој за зачувување на капиталот
Заштитен слој на капиталот за системски значајни банки зголеми, за 382 милиона денари, или за 3,1%,
и минимално го намали учеството во вкупните
Капитален додаток утврден со супервизорска оценка и евалуација (Столб 2)
Сопствени средства над потребното ниво за покривање на сите барања
100
7,6 8,6 7,5 8,6
сопствени средства, на 20,1%, на 31.3.2019
10,5
година78. Сличен апсолутен раст79 од 321
20,5 20,3 20,5 20,2
20,1 милион денари (или за 6,9%), на квартална
75
основа, бележи и заштитниот слој на капиталот
7,7 7,7
за системски значајните банки, којшто на
7,6 7,6
7,8
15,3 15,1 15,3 15,1

14,7 31.3.2019 година достигна учество од 7,8% во
50
0,9
5,1
1,0
4,9
1,2
4,9
0,8
4,9 0,8
4,7
вкупните сопствени средства80. Регулаторниот
капитал потребен за покривање на одделните
25
ризици (тековно банките издвојуваат капитал
43,0 42,4 42,9 42,8 41,5 за покривање на кредитниот, валутниот и
оперативниот ризик) забележа квартален раст
0
од 228 милиони денари (или за 0,8%), што е
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
речиси во целост резултат на зголемувањето на
Извор: Народната банка, врз основа на податоците капиталот потребен за покривање на
доставени од страна на банките. кредитниот ризик. Скромниот раст на
капиталот потребен за покривање на ризиците
услови намалување на неговото учество во
вкупните сопствени средства, од 48,4% на
31.12.2018 година, на 46,9% на 31.3.2019
година.
78
Согласно со Одлуката за начинот на вршење супервизија и надзор („Службен весник на Република Македонија“ бр. 58/18),
најмалку еднаш годишно, и тоа најдоцна до 15 декември во тековната година, овластени лица од Народната банка ги оценуваат
минималните потребни нивоа на капитал за банките за наредната година, врз основа на утврдениот севкупен профил на ризик
на банките.
79
Растот на капиталните барања се должи на растот на вкупната актива пондерирана за ризици.
80
Согласно со Одлуката за методологијата за идентификување системски значајни банки („Службен весник на Република
Македонија“ бр. 26/17), најдоцна до 30 април во секоја година, Народната банка ги идентификува системски значајните банки
и ги утврдува стапките на заштитен слој на капиталот што овие банки треба да ги одржуваат. Системски значајните банки се
должни да се усогласат со утврдените стапки на заштитниот слој на капиталот системски значајни банки најдоцна до 31 март
во следната година.
49
Графикон бр. 59 Квартални промени (лево, во милиони денари) и структура (десно, во
проценти) на капиталните барања за покривање на кредитниот ризик, по одделни категории
на изложеност
900 100
7,1 6,8
800 90
10,1 10,0
700 80 3,2 3,2
352
600
70
500
40 60 38,7 39,4
400 25
42
300 16 50
200 293 40
277
100 30
23
49
0 -5 36,3 36,1
-12 20
-100
-74
10
-200
4,6 4,5
0
-300
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Побарувања од банки Побарувања од други трговски друштва Портфолио на мали кредити
Побарувања покриени со станбени објекти Побарувања покриени со деловни објекти Други категории на изложеност
Капиталот потребен за покривање на

кредитниот ризик се зголеми за 224
милиони денари, или за 0,9%. Ова
движење е, речиси во целост, резултат на
кварталниот раст на капиталот потребен за
покривање на кредитниот ризик од
Графикон бр. 60 Потребно влошување на портфолиото на мали кредити, што пак се
квалитетот на кредитната изложеност, за поврзува со зголемената кредитна активност на
адекватноста на капиталот на банкарскиот банките со домаќинствата.
систем да се спушти на 8%
во проценти Повеќе детали за капиталните барања за
250 17
245,8
покривање на ризиците и стапката на
232,2
адекватноста на капиталот, по одделни групи
200 16,3 банки се прикажани во анексите кон овој
16
Извештај.
150
5.3. Стрес-тестирање на отпорноста на

15,3 банкарскиот систем на
100
15
хипотетички шокови
50 Спроведеното тестирање на
отпорноста на македонскиот банкарскиот
0 14
систем и на одделните банки на
31.3.2018 30.6.2018 30.9.2018 31.12.2018 31.3.2019
симулирани шокови покажа подобри
Потребен % на премин од редовната кон нефункционалната кредитна изложеност кон
нефинансиски субјекти, за адекватноста на капиталот на банкарскиот систем да се спушти на
8% (десна скала)
резултати во споредба со крајот на 2018
Потребен % на раст на нефункционалната кредитна изложеност кон нефинансиски субјекти, година. Адекватноста на капиталот на
за адекватноста на капиталот на банкарскиот систем да се спушти на 8% (лева скала)
банкарскиот систем не се намалува под 8%,
Извор: Народната банка, врз основа на податоците при ниту една од симулациите. Ова се должи на
доставени од страна на банките. повисоката адекватност на капиталот на
50
банкарскиот систем пред изведувањето на
симулациите, но и на помалку изразената
Резултати од стрес-тест симулациите
чувствителност на некои банки на
18 претпоставените шокови. Хипотетичките
17 17,0
шокови на страната на кредитниот ризик имаат
16
16,4
16,5
14,7
15,2 најголемо влијание врз стабилноста на
15
14
14,5
13,5 13,6
14,1 14,1 банкарскиот систем. Стрес тестирањето во
14,1
13
13,3 13,4
13,4 13,6 обратна насока, покажува дека е потребен раст
12
11,5 на нефункционалната кредитна изложеност на
10,9
11
10,8
нефинансиските лица од 245,8%, односно
10 премин на 16,3% од редовната кон
9
нефункционална кредитна изложеност, за
адекватноста на капиталот на банкарскиот
8
31.3.2018 30.6.2018 30.9.2018 31.12.2018 31.3.2019
Стапка на адекватност на капиталот на банкарскиот систем, пред симулации систем да се спушти на ниво од 8%.
Стапка
Стапка
на адекватност
на адекватност
на
на
капиталот
капиталот
после I стрес-тест симулација
после II стрес-тест симулација
Истовремено, при претпоставен раст на
Стапка на адекватност на капиталот после III стрес-тест симулација нефункционалната кредитна изложеност на
Стапка на адекватност на капиталот после IV стрес-тест симулација
Стапка на адекватност на капиталот после V стрес-тест симулација нефинансиските лица од 295,2%, односно при
Извор: Народната банка, врз основа на податоците премин на 19,6% од редовната кон
доставени од страна на банките. нефункционална кредитна изложеност,
*Стрес-тестирањето ги опфаќа следниве симулации: стапката на редовен основен капитал на
I: Зголемување на нефункционалната кредитна банкарскиот систем би се спуштила на ниво од
изложеност кон нефинансиски субјекти за 50%;
II: Зголемување на нефункционалната кредитна 4,5%.
изложеност кон нефинансиски субјекти за 80%;
III: Премин на 10% од редовната кон Овие претпоставки се прилично
нефункционална кредитна изложеност кон екстремни, имајќи предвид дека во првиот
нефинансиски субјекти;
IV: Зголемување на нефункционалната кредитна
квартал од 2019 година растот на
изложеност кон нефинансиски субјекти за 80% и нефункционалната кредитна изложеност кон
зголемување на каматните стапки од 1 до 5 п.п.; нефинансиските лица изнесуваше само 0,5%,
V: Зголемување на нефункционалната кредитна при што само 1,8% од редовната кредитна
изложеност кон нефинансиски субјекти за 80%, изложеност доби нефункционален статус во
депрецијација на курсот на денарот за 30% и
зголемување на каматните стапки од 1 до 5 п.п. истиот период.
51
III. Позначајни билансни промени и профитабилност на
52
1. Активности на банките
Вкупните активности на банкарскиот систем остварија забавен квартален

раст, кој е вообичаен за првото тримесечје од годината, пред сѐ поради
влијанието на сезонски фактори. На страната на пасивата, сезонските влијанија
се одразија преку минимален раст на депозитите на нефинансиските лица, по
високиот раст во претходниот квартал, како ефект од намалувањето на
депозитите на корпоративниот сектор, но и забавениот раст на депозитите на
домаќинствата. Капиталната позиција на банките зајакна што е вообичаено
движење за првиот квартал под влијание на остварениот финансиски резултат.
Во овој квартал тој раст беше зајакнат со издавањето на нови капитални
инструменти во форма на обични акции, а за прв пат беа издадени и обврзници81.
Ваквите движења значеа проширување на изворите на финансирање на
домашните банки со нови стабилни извори на финансирање на банкарските
активности. За раст на изворите на финансирање придонесоа и депозитите на
финансиските институции водени од натамошниот забрзан раст на депозитите на
пензиските фондови, а се зголемија и обврските на банките кон матичните
субјекти. Најголем дел од новоприбраните извори на средства банките ги
пласираа во ликвидни финансиски инструменти, а во нешто помал дел и во
кредити. Кредитната активност на банките со нефинансискиот сектор на
квартална основа забави, но е значајно подобрена во однос на остварувањата од
претходните три години за првиот квартал, кога вкупните кредити бележеа
намалување на квартална основа. Ваквите движења во поголем дел се
објаснуваат со значајното стеснување на падот на корпоративните кредити,
коишто по три години на постојано намалување во првиот квартал, во истиот
период од 2019 година речиси стагнираа на квартална основа. Кредитите на
домаќинствата продолжија да растат со вообичаената квартална динамика за
овој период од годината.
Структура на активата (лево) и на пасивата (десно) на банкарскиот систем
100 2,6 2,5 2,4 2,4 2,3 100
1,4 1,1 1,1 1,4 1,0 11,3 11,5 11,2 10,8 11,4
90 90
3,0 2,5 2,9 3,0 2,7
80 80
70 70
59,2 59,9 59,7 59,6 59,5
60 60
50 50 72,6 73,4 73,0 73,8 73,1
40 40
11,1 10,7 10,4 10,1 9,6 30

30
12,9 20
20 12,9 12,9 12,5 12,4
10 5,1 5,2 5,4 5,5 5,9
10
12,8 12,8 13,9 14,2 14,8 7,7 7,2 7,2 6,6 6,6
0
0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Основни и нематеријални средства Капитал и резерви
Пресметана камата и останата актива Посебна резерва за вонбилансни побарувања и останати резервирања
Кредити на нефинансиски лица (нето) Останати извори на средства
Пласмани кај банки и други финансиски институции Депозити од нефинансиски лица
Вложувања во хартии од вредност Депозити од финансиски институции
Парични средства и средства на сметки кај НБРМ Кредити, издадени должнички, субординирани и хибридни капитални инструменти
81
Во првиот квартал на 2019 година, една банка издаде обични акции наменети за познат купувач акционер на банката. Две
банки издадоа обврзници од коишто едната е перпетуална обврзница којашто, ги исполни условите да биде вклучена и во
нејзиниот капитал (согласно со регулаторниот третман, оваа обврзница е дел од додатниот основен капитал на банката), а
втората е обврзница којашто има третман на обврска врз основа на субординиран должнички инструмент (согласно со
регулаторниот третман, оваа обврзница е дел од дополнителниот капитал на банката). Повеќе за овие инструменти е дадено
во делот Ризик од несолвентност од овој извештај.
53
Квартален раст на компонентите на активата (лево) и пасивата (десно) на банкарскиот
систем
20,000 27,000 20,000
21,000 18.184 18.184
24,000 18,000
18,000
18,000 21,000
15,000 16,000 16,000
18,000
12,000 12.481 14,000 15,000 12.481 14,000
9,000 12,000 12,000
12,000
6,000 9,000
10,000 10,000
3,000 6,000
6.830 8,000
0 8,000 3,000
-3,000 6,000 0 6,000
6.830
-6,000 3.982 -3,000
4,000 4.585 4,000
-9,000 4.585 -6,000 3.982
2,000 -9,000 2,000
-12,000
-15,000 0 -12,000 0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Основни и нематеријални средства (лева скала) Капитал и резерви (лева скала)

Пресметана камата и останата актива (лева скала) Посебна резерва за вонбилансни побарувања и останати резервирања (лева скала)
Нето кредити на нефинансиски лица (лева скала) Останати извори на средства (лева скала)
Пласмани кај банки и други финансиски институции (лева скала) Депозити од нефинансиски лица (лева скала)
Вложувања во хартии од вредност (лева скала) Депозити од финансиски институции (лева скала)
Парични средства и средства на сметки кај НБРМ (лева скала) Кредити, издадени должнички, субординирани и хибридни капитални инструменти (лева скала)
Вкупна актива (десна скала) Вкупна пасива (десна скала)

Забелешка: Кредитите се прикажани за нето-основа, намалени за исправката на вредноста.
На 31.3.2019 година, вкупната

актива на банкарскиот систем изнесува
Актива на банкарскиот систем
508.054 милиони денари и бележи
11 квартален раст од 4.585 милиони денари,
43000
или 0,9%. Кварталниот раст на активата
38000 10,1
9,0
9,0 9 е забавен во однос на растот од
33000
претходното тримесечје (3,7% во
7,5 7
28000
6,5 четвртиот квартал од 2018 година), но е
23000
5 идентичен со кварталното зголемување
18000 3,7
остварено во првиот квартал од 2018
2,6
13000 3
година (0,9%). Двигател на растот на
1,5
8000 0,9
1
активата на банките беа пласманите во
0,9
3000 ликвидни финансиски инструменти, пред сè, во
-2000 -1 депозити преку ноќ кај Народната банка и во
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
домашни државни еврообврзници издадени на
Апсолутен квартален раст на вкупната актива (лева скала)
Апсолутен годишен раст на вкупната актива (лева скала) странските пазари82. На страната на пасивата,
Квартална стапка на раст на вкупната актива (десна скала) најголем раст забележаа капиталните позиции
Годишна стапка на раст на вкупната актива (десна скала)
за што придонес имаше остварениот
финансиски резултат и издавањето нови
капитални инструменти83. Придонес кон растот
на вкупните извори на финансирање во првиот
квартал имаше и натамошниот раст на
депозитите на пензиските фондови, а се
зголемија и изворите на финансирање со
потекло од матичните субјекти.
Кредитната активност на банките со

нефинансискиот сектор растеше забавено во
82
83
Повеќе за издадените капитални инструменти види во делот Ризик од несолвентност од овој извештај.
54
споредба со остварувањата од претходниот
квартал, но е значително подобрена во однос
на остварувањата од претходните три години
за истиот период од годината, кога вкупните
кредити бележеа пад на квартална основа.
Растот на вкупните кредити беше повисок од
растот на вкупните депозити на нефинансиски
лица, коишто согласно со вообичаената
сезонска динамика минимално се зголемија на
квартална основа.
Износ на кредитите на нефинансиските 1.1. Кредити на нефинансиските
субјекти субјекти
кредитирањето на нефинансиските лица
забележа забавен раст. Кредитите на
нефинансиските субјекти84 пораснаа за 2.513
милиони денари, или за 0,8% (во споредба со
растот од 3,5% во последниот квартал од 2018
година и остварениот пад од -0,8% во првиот
квартал од 2018 година). На годишна основа,
растот на кредитирањето забрза со
Извор: Народната банка, врз основа на податоците зголемување на кредитите за 27.545 милиони
доставени од страна на банките. денари, или 9,3% (7,6% заклучно со 31.12.2018
година). Анализирано по поединечна банка,
Графикон бр. 66 три банки (две од групата големи и една од
Раст на кредитите на нефинансиските групата средни банки) придонесоа со 61,3% во
субјекти вкупната квартална промена на кредитите на
во милиони денари и во проценти нефинансиските субјекти.
28000 10
9,3
9
Кварталниот раст на кредитната

24000 8,3
7,6 8
активност целосно произлезе од

20000 6,5 7
5,9 6
16000
12000 3,5
5
4
зголемената кредитна поддршка на
8000
2,7 3 домаќинствата, додека кредитирањето на
2
4000
2,0
0,8 1 корпоративните клиенти забележа
0
-0.8
0
-1
минимален пад. Кредитите на
-4000
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
-2 домаќинствата85 во првиот квартал од 2019
Апсолутна квартална промена на вкупните кредити (лева скала) година се зголемија за 2.766 милиони денари
Апсолутна годишна промена на вкупните кредити (лева скала)
Квартална стапка на промена на вкупните кредити (десна скала)
или 1,8%, што е речиси идентичен раст со
Годишна стапка на промена на вкупните кредити (десна скала) остварениот во последниот квартал од 2018
Извор: Народната банка, врз основа на податоците година. На годишна основа, кредитите на
доставени од страна на банките. домаќинствата растеа забавено и остварија
84
Кредитите кон нефинансиските субјекти ги вклучуваат кредитите на нефинансиските лица – резиденти и нерезиденти, и
тоа кредитите на приватните и јавните нефинансиски друштва, централната влада, локалната самоуправа, непрофитните
институции коишто им служат на домаќинствата (кредити на други клиенти), самостојните вршители на дејност и физичките
лица (кредитите на домаќинствата).
85
Потрошувачките кредити, негативните салда на тековните сметки и кредитните картички се најкористените кредитни
производи кај домаќинствата.
55
стапка на раст од 9,8% (10,4%, заклучно
Графикон бр. 67 31.12.2018 година). На овој начин,
Квартален раст на вкупните кредити на кредитирањето на домаќинствата го
нефинансиските субјекти, по поединечна задржа релативно високиот и стабилен
банка раст (во просек од над 10%) во
6.0
изминатите 5 години, што е поттикнато од
1700
1400
5.0 повеќе фактори на страната на понудата и
1100
4.0 побарувачката за овие кредити. Солидната
800 3.0
кредитна поддршка на домаќинствата
500
200
2.0
соодветствува со натамошното нето-
1.0
-100
0.0
олеснување на кредитните услови за
-400
-700 -1.0
станбените и потрошувачките кредити, при
-1000 -2.0 поволно поместување кај сите фактори коишто
влијаат врз условите за кредитирање.
Апсолутна квартална промена (лева скала)
Наспроти ова, и покрај засилената


лична потрошувачка и зголемениот
потрошувачки оптимизам, побарувачката за
кредити од страна на домаќинствата бележи
намалување, што е поизразено кај станбените
Графикон бр. 68 кредити, поради делувањето на факторите
Структура на кредитите на физичките „кредити од останати банки“ и „останати
лица, по производи извори на финансирање“, како и значително
во проценти намаленото позитивно влијание на факторите
100 2,9 2,8 2,8 1,9 1,8 „перспективи на пазарот за станбена изградба“
и „доверба на потрошувачите“86. Во доменот на
13,5 13,3 13,2 12,6 12,7
0,2 0,2 0,2 0,2 0,2
80
29,4 29,4 29,7 30,5 30,5

потрошувачкото кредитирање, намалената
60 побарувачка се поврзува со факторите
„заштеди на домаќинствата“ и „трошење за
40
трајни добра“87.
54,0 54,3 54,1 54,8 54,8
20
Од средината на 2015 година,

0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 станбените кредити се најбрзорастечкиот
Други кредити
Негативни салда по тековни сметки и кредитни картички сегмент од кредитното портфолио на
Автомобилски кредити
домаќинствата, со годишни стапки на раст
Извор: Народната банка, врз основа на податоците коишто во просек изнесуваат околу 15% во
доставени од страна на банките. изминатиот петгодишен период88. Од почетокот
на 2019 година, годишниот раст на станбените
кредити бележи извесно забавување (13,5% на
31.3.2019 година), што е под просекот за
анализираниот период, но сѐ уште за неколку
процентни поени го надминуваат годишниот
раст на потрошувачките кредити, како
кредитен производ со највисоко учество во
86
Почнувајќи од 2014 година па до последниот квартал на 2018 година, банките ги наведуваа овие фактори, заедно со
факторот „заштеди на населението“ како фактори коишто имаат најзначајно влијание за зголемување на побарувачката за
станбени кредити.
87
Извор: Анкета за кредитната активност на банките, прв квартал 2019 година.
88
Во одредени месеци од втората половина на 2015 година, годишниот раст на станбените кредити достигна речиси 20%.
56
Графикон бр. 69 вкупните кредити на овој сектор (54,3% на
Структура на редовните кредити на 31.3.2019 година).
нефинансиските друштва по одделни
дејности Кредитната поддршка на
во износи прикажани во столбови и проценти во нефинансиските друштва е помалку
ознаки стабилна и заостанува зад вообичаениот раст
160.000
на кредитите на домаќинствата. Така,
15,3% 15,1%
120.000
15,5%
6,3% 6,4%
кредитите на претпријатијата забележаа
6,6%
минимален квартален пад од 0,1% (84 милиони
80.000 34,0%
33,4% 33,2%
денари), додека годишната стапка на раст
(8,5%) забрза и е речиси двојно повисока во
15,8% 15,8%
40.000
14,9%
однос на 31.12.2018 година. Притоа,
29,0% 29,1% 29,5% најголемиот дел од кварталното намалување
0 на кредитите на претпријатијата се должи на
3.2018 6.2018
Останати дејности
9.2018 12.2018 3.2019
редовната наплата на достасаните краткорочни
Транспорт и складирање
побарувања од повеќе клиенти од страна на
една голема банка.
банките.
Структура на вкупните кредити, според секторот (лево) и валутата (средина) и структура на
редовните кредити, според рочноста (десно)
100 100 100
1,0 1,0 1,2 1,3 1,2 0,9 0,9 0,8 0,9 0,9
16,1 15,8 16,0 15,5 15,4
80 80 80
50,8 50,6 50,1 50,9 50,4 26,6 26,9 26,7 25,9 26,1
60 60
60 80,2 80,1 80,5 79,5 79,8
40 40
40
57,2 57,3 57,3 58,6 58,5
48,1 48,4 48,7 47,9 48,4 20 20
20
18,9 18,9 18,7 19,6 19,3
0 0
0 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Девизни кредити Краткорочни кредити
Домаќинства Нефинансиски друштва Други клиенти Денарски кредити со девизна клаузула Долгорочни кредити
Денарски кредити Достасани, а ненаплатени кредити
Поголемата склоност на банките за кредитирање на домаќинствата се согледува и

преку постојаното зголемување на учеството на кредитите на домаќинствата во вкупните
кредити на банките на сметка на намаленото учество на кредитите на корпоративниот
сектор. Во првиот квартал од 2019 година, структурните учества на домаќинствата и на
корпоративните клиенти во вкупните кредити изнесуваат 48,4% и 50,4%, соодветно во
споредба со 38,5% и 61,3%, соодветно, во декември 2010 година. Кај шест од вкупно
четиринаесет89 банки, учеството на кредитите на домаќинствата во кредитното портфолио
на банките е поголемо во однос на учеството на корпоративните кредити. Притоа, две од
групата големи банки зафаќаат 50,4% од вкупните кредити на домаќинствата на ниво на
банкарскиот систем. Анализирано по кредитни производи, 67,5% од кредитите на
89
„МБПР“ АД Скопје е исклучена од оваа анализа.
57
физичките лица се наменети за финансирање на ненаменската потрошувачка на физичките
лица (потрошувачки кредити, дозволени пречекорувања и кредитни картички).
Квартален (горе) и годишен (долу) раст на кредитите, според секторот, валутата и рочноста
14000 10000 25
14000 8.0
7
12000
12000
6,0 8000
10000 6.0 18,0
17
5 10000
5,1
8000 6000
3,3 3,7 10,0
8000 3,5 4.0
6000 2,5 3 9.4
2,3 2,2, 9
1,8 4000
6000 8,5
1,8 2,8
4000 2.0
1 2,0 1,6 2,7 2,6
1,1 4000 1,8 3,4
2000
2000 1,3 1,3 0,4 2,6 1,1 1
-0,1 0,6 2,1
0,7 0,7 -0,8
-1 2000 0,1 0.0
0 0,2 0
-1,2
-2000 0
-5,4 -7
-3 -2.0 -8,5
-2000
-4000 -2000
-3,6 -3,0
-6000 -5 -4000 -4.0 -4000 -15
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
12 14 30000 60
26000
10,5 10,4 22500 11,7
10,1 10,8 12 27000
23000 10 10,3 9,7 45
9,8 20000 9,7
9,8 10 24000
20000 17500
8,5 9,3 6,9 8 21000
30
8
15000 7,2 29,8
17000 6 18000 13,0 13,7
6,0 12500 8,5 8,9 9,4 15
6 5,2 4,5 11,3
14000 4 15000
4,7 10000 3,1 7,7 6,2 10,1 8,7
2,0 6,2 0
1,2 2 12000 4,7
11000 4 7500
3,2
0 -15
2,6 5000 9000
8000
2 2500 -2
6000
-30
5000 -4 -30,2
0 3000 -31,7
0 -4,6 -3,6
2000 -2500 -6 -45
0
-1000 -2 -5000 -8
-3000 -60
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Апсолутна промена - девизни кредити (лева скала)
Апсолутна промена - нефинансиски друштва (лева скала) Апсолутна промена - достасани кредити (лева скала)
Апсолутна промена - денарски кредити со девизна клаузула (лева скала) Апсолутна промена - долгорочни кредити (лева скала)
Апсолутна промена - домаќинства (лева скала) Апсолутна промена - денарски кредити (лева скала) Апсолутна промена - краткорочни кредити (лева скала)
Релативна промена - домаќинства (десна скала) Релативна промена - денарски кредити (десна скала) Релативна промена - краткорочни кредити (десна скала)
Релативна промена - денарски кредити со девизна клаузула (десна скала) Релативна промена - долгорочни кредити (десна скала)
Релативна промена - нефинансиски друштва (десна скала) Релативна промена - достасани кредити (десна скала)
Релативна промена - девизни кредити (десна скала)
Анализирано од валутен аспект, растот на вкупните кредити во првиот квартал

произлезе од повисокото денарско кредитирање90 и кредитирањето во денари со девизна
клаузула91, додека кредитите во странска валута92 забележаа незначителен квартален раст.
Валутната структура на вкупните кредити е речиси непроменета во однос на претходниот
квартал со водечко учество на денарските кредити од 58,5%.
Од рочен аспект, продолжи зголемувањето на рочноста на кредитното портфолио

преку натамошен раст на долгорочното кредитирање93 коешто на крајот на првиот квартал
достигна учество од 79,8% во структурата на вкупните редовни кредити. Речиси 68% од
растот на долгорочните кредити се должи на денарските кредити на домаќинствата94.
Наспроти тоа, намалувањето на краткорочните кредити целосно се должи на кредитите на
нефинансиските друштва95.
90
Денарските кредити на квартална основа се зголемија за 1.171 милион денари, или за 0,6%. Растот на денарските кредити
произлегува од кредитите на домаќинствата (раст од 2.442 милиона денари, или за 2,9%), во споредба со намалувањето на
кредитите на корпоративниот сектор (намалување од 1.271 милион денари, или за 1,2%).
91
Денарските кредити со девизна клаузула растат за 1.295 милиони денари, или за 1,6%, а во нивни рамки денарските кредити
со девизна клаузула на нефинансиските друштва се зголемија за 1.007 милиони денари (или за 4,5%).
92
Кварталниот раст на девизните кредити изнесува 47 милиони денари (0,1%).
93
Долгорочното кредитирање оствари квартален раст од 2.701 милион денари (1,1%),
94
Долгорочните кредити на домаќинствата квартално растат за 2.122 милиона денари, што во најголем дел произлезе од
растот на долгорочните денарски кредити на домаќинствата (1.835 милиони денари), и тоа потрошувачки и станбени кредити.
95
Краткорочните денарски кредити на нефинансиските друштва квартално се намалија за 2.025 милиони денари (или за
4,9%), што во најголем дел е резултат на споменатата наплата на побарувањата од повеќе клиенти од страна на една голема
банка.
58
1.2. Депозити на нефинансиските
Состојба на депозитите на нефинансиските
субјекти
субјекти
390000 371,333 371,463
По солидниот раст остварен во
354,410
360000
330000
338,511 346,953
последниот квартал од 2018 година, во
300000 првото тримесечје од 2019 година,
270000
240000 депозитите од нефинансиските субјекти
210000
180000
остварија минимален раст, но тоа немаше
150000
120000
влијание врз годишната стапка на
90000 промена на депозитната база којашто
60000
30000 забележа забрзан раст. Кварталниот раст на
0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 депозитна база на банките изнесува 130
Вкупни депозити на нефинансиски субјекти милиони денари, или 0,03% (во споредба со
Извор: Народната банка, врз основа на податоците растот од 4,8% во последниот квартал од 2018
доставени од страна на банките. година и остварениот пад од -0,2% во првиот
квартал од 2018 година), додека растот на
Графикон бр. 73 годишна основа достигна 32.952 милиона
Промена на депозитите на нефинансиските денари, или 9,7% (9,4%, со 31.12.2018 година).
субјекти И покрај минималниот квартален раст на
38000 12
депозитната база на ниво на банкарскиот
35000
32000
10,9
9,4
11
10
систем, анализирано по одделни банки видливи
9,7
29000
26000
9,0 9
8
се различни движења кај вкупните депозити.
23000
6,5
7
6
Така, растот на депозитната база произлегува
20000
17000
4,8 5
4
од зголемувањето на депозитите кај четири
14000
банки, додека три други банки забележаа
2,5 3
11000 2
2,1
позначително намалување на депозитната

8000 1
5000 0,03 0
-0,2
2000
-1000
-1
-2 база.
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Апсолутна квартална промена на вкупните депозити (лева скала)
Апсолутна годишна промена на вкупните депозити (лева скала)
Квартална стапка на промена на вкупните депозити (десна скала) Домаќинствата, коишто
традиционално се најзначајниот депонент во
Годишна стапка на промена на вкупните депозити (десна скала)

македонскиот банкарски систем (со учество од
69,6% во вкупните депозити), во првиот
Графикон бр. 74 квартал од 2019 година, ги зголемија своите
Квартален раст на вкупните депозити на средства во банките за 1.415 милиони денари,
нефинансиските субјекти, по поединечна или за 0,6%. Депозитите на
банка нефинансиските друштва забележаа
во милиони денари и во проценти намалување за 1.894 милиони денари, или за
20
1100 18
16
1,9%, што е сезонски ефект карактеристичен за
800 14
12
првиот квартал, додека на годишна основа се
повисоки за 11,4% (или 10.120 милиони
500 10
200 8
-100
6
4 денари). Заклучно со 31.3.2019 година,
депозитите на домаќинствата на годишна
2
-400 0
-2
-700
-4
-6
основа се повисоки за 8,7%, или во апсолутен
-1000
-1300
-8
-10
износ за 20.787 милиони денари, што е двојно
Апсолутна квартална промена (лева скала)


доставени од страна на банките. 59
Графикон бр. 75 повисоко во споредба со растот на
Учество на вкупните девизни депозити корпоративните депозити.
(горе) и на девизните депозити на
домаќинствата (долу) во вкупните Анализата на валутната структура
депозити на банкарскиот систем на вкупните депозити покажува намалување
во проценти на денарските депозити на нефинансискиот
60
сектор (за 3.396 милиони денари, или 1,6%),
50
43,5 43,6 42,9 42,3 43,3

што првенствено произлегува од падот на
40
денарските корпоративни депозити по
30
видување96, а во помал дел и од денарските
депозити по видување на домаќинствата97.
20
Наспроти ова, девизните депозити

10
03.2018 06.2018 09.2018 12.2018 03.2019
поединечни банки вкупен банкарски систем забележаа раст (од 3.644 милиони денари, или
45
2,3%), во кој домаќинствата имаа поголем
40
35 34,2 34,1 33,9 33,6

придонес (54,1%) во однос на придонесот на
нефинансиските друштва98 (33,7%). Ваквите
33,1
30
25
движења придонесоа за умерено намалување
20
15
на учеството на денарските депозити во
10
03.2018 06.2018 09.2018 12.2018 03.2019
вкупните депозити на нефинансиските
поединечни банки вкупен банкарски систем субјекти, коешто на крајот на првиот квартал
Извор: Народната банка, врз основа на податоците изнесува 56,6% и е пониско за 0,9 п.п. во
доставени од страна на банките. споредба со 31.12.2018 година.
Рочна структура на депозитите на Од аспект на рочноста, во првиот
домаќинствата квартал раст забележаа долгорочните
во проценти депозити (од 2.260 милиони денари, или 2,3%),
100 2,2
12,8
2,3
12,8
2,4
13,2
2,3
13,1
2,3
13,5
што во најголем дел (89,8%) произлезе од
80
депозитите на домаќинствата99. Депозитите по
видување100 на квартална основа се зголемија
19,0 19,0 18,9 18,3 18,5
60
30,4 29,8 28,7 27,2 26,9

за скромни 215 милиони денари, или 0,1%,
40 додека кај краткорочните депозити беше
забележан пад (од 2,7% или за 2.345 милиони
денари) главно под влијание на пониското ниво
20 36,1 36,9 39,1 38,8
35,5
0 на краткорочни депозити на претпријатијата101.

3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Долгорочни ограничени депозити на домаќинства

Долгорочни депозити на домаќинства (над 2 години)
Долгорочни депозити на домаќинства (до 2 години)
Краткорочни депозити на домаќинства
Депозити на домаќинства по видување

96
Кварталното намалување на денарските депозити по видување на нефинансиските друштва изнесува 2.270 милиони денари,
или 4,2%.
97
Кварталното намалување на денарските депозити на домаќинствата по видување изнесува 1.662 милиона денари, или 2,9%.
98
Кварталниот раст на девизните депозити на домаќинствата изнесува 1.970 милиони денари (или 1,6%), и во најголем дел
(71,4%) се должи на депозитите по видување. Девизните депозити на нефинансиските друштва остварија раст од 1.229
милиони денари (или 4,5%), којшто повторно целосно произлезе од депозитите по видување.
99
Кварталниот раст на долгорочните депозити на домаќинствата изнесува 2.029 милиони денари (или 2,3%), каде што
придонесот на денарските депозити изнесува 56,9%, а придонесот на девизните депозити е помал и изнесува 43,1%.
100
Кварталниот раст на депозитите по видување (215 милиони денари) е резултат на зголемувањето на девизните депозити
(за 3.947 милиони денари), при истовремено намалување на денарските депозити (за 3.726 милиони денари).
101
Краткорочните депозити на претпријатијата во првиот квартал се намалија за 1.815 милиони денари, или за 13,1%.
60
Графикон бр. 77 Квартална (горе) и годишна (долу) промена на депозитите, според
секторот, валутата и рочноста
18000
6 18000 8
20000 50
5,1 16000 44,0 7,1 7
17500 4,7 15000
4 14000 35 6
15000 4,2 4,1
12000 12000 5
4,7
12500 10000 20
1,4 2 4,0 4
1,2 1,4 9000
10000 8000 3,1 3,6 5,8 2,7 2,6 3
1,7 5 2,5
0,6 2,3
0 6000 3,2 6000 2,3 2
7500
-1,3 2,2 2,9 0,5 -1,6 1,4 2,5
4000 -10 1
5000
-15,6 3000 1,0
-1,9 -2 2000 0
2500 -25
-0,3 0,1
0 0 -1
0 -32,0
-4 -2000 -2
-3,8 -40 -3000
-2500 -4000 -46,0 -2,9 -2,7 -3
-3,4
-5000 -6 -6000 -55 -6000 -4
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
20 70 40000 20
39000
32000 61,1 60 19,3
17,2 35000 15,9 16,3 16,8
34000 50
28000 14,5 15
16 40 30000
29000 11,1
24000 30 25000 9,8 9,4
26,1 10
24000 11,4 20 8,6 9,2
20000 11,4 12 9,9 10,0 10,5 10,2 20000
11,5 9,5 9,2 10
19000 6,8 8,2 10,1 8,5
6,1 0 15000 5
16000
8,7 -14,8 -10 10000
7,3 9,2 8 14000
12000 7,8 8,3 -20 0
9000 5000 -2,9 -2,9
-30 -3,4 -2,8
8000 0
4 -45,5 -40 -5
4,5 4000
4000 -50 -5000 -7,5
-1000 -60
-10000 -10
0 0 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Апсолутна промена - девизни депозити (лева скала)
Апсолутна промена - депозити по видување (лева скала)
Апсолутна промена - нефинансиски друштва (лева скала) Апсолутна промена - денарски депозити со девизна клаузула (лева скала)
Апсолутна промена - долгорочни депозити (лева скала)
Апсолутна промена - денарски депозити (лева скала)
Апсолутна промена - домаќинства (лева скала) Апсолутна промена - краткорочни депозити (лева скала)
Релативна промена - денарски депозити (десна скала) Релативна промена - краткорочни депозити (десна скала)
Релативна промена - домаќинства (десна скала) Релативна промена - денарски депозити со девизна клаузула (десна скала) Релативна промена - долгорочни депозити (десна скала)
Релативна промена - нефинансиски друштва (десна скала) Релативна промена -девизни депозити (десна скала) Релативна промена -депозити по видување (десна скала)
Анализата на рочната структура на депозитите од домаќинства, во првиот квартал

од 2019 година, покажува намалување на структурното учество на депозитите по видување
во рочната структура на депозитите на домаќинствата (од 39,1% на 31.12.2018 година, на
38,8% на 31.3.2019 година). Кај учеството на краткорочните депозити продолжи
постојаниот надолен тренд (од 27,2% на 31.12.2018 година, на 26,9% на 31.3.2019 година),
независно од валутата, додека кај учеството на долгорочните депозити се забележа
зголемување од 33,7% на 31.12.2018 година, на 34,3% на 31.3.2019 година.
Структура на вкупните депозити, според секторот (лево) и валутата (средина) и рочноста
(десно)
100 100 100
3,5 3,7 3,7 3,6 3,8
26,3 27,7 27,4 27,5 27,0 27,6

80
26,8 27,4 27,2 26,7 80 43,5 43,6 42,9 42,3 43,3 80
60 60 60 24,9 23,5 23,0 22,4

0,2 0,2 0,1 0,2 0,2 25,3
40 40
70,2 69,5 69,0 69,2 69,6 40
56,3 56,1 56,9 57,5 56,6

20 20 47,0 47,7 48,9 50,0 50,0
20
0 0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 0
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Домаќинства Нефинансиски друштва Други клиенти Денарски депозити Денарски депозити со девизна клаузула Девизни депозити
Депозити по видување Краткорочни депозити Долгорочни депозити
1.3. Останати активности

вложувањата на банките во хартии од
61
Графикон бр. 79 вредност102 (според нето
Структура на портфолиото на хартии од сметководствената вредност), забележаа
вредност (горе) и рочна структура на раст од 3.312 милиони денари (или 5,3%),
вложувањата во континуирани државни додека нивното учество во вкупната актива на
хартии од вредност издадени на домашниот банките изнесува 12,9% и е зголемено во
пазар (долу) споредба со 31.12.2018 година за 0,5 п.п.
во проценти Ваквите движења се условени од пласманите
100 2,2 2,1 2,1 3,2 2,9
на банките во домашни државни
90
80
22,5 22,6 25,9 29,7 34,4
еврообврзници издадени на странските
70 пазари103, коишто на крајот од првиот квартал
60
50
34,0 34,4 30,7 26,9
24,5 од 2019 година достигнаа износ од 3.039
40
30
милиони денари во билансите на банките (во
20 41,4 40,9 41,3 40,1 38,1 претходниот период, банките немаа
10
0 вложувања во овој инструмент). Банките ги
3.2018 6.2018 9.2018
Останати вложувања
12.2018 3.2019
намалија вложувањата во државни записи (за
Вложувања во државни обврзници
Вложувања во државни записи
647 милиони денари, или за 3,9%), додека
Вложувања во благајнички записи вложувањата во благајнички записи и натаму
100
10,8 10,4 13,7 13,1
19,4
се речиси непроменети во однос на
80
10,1 8,6
12,3 15,0 претходниот квартал во услови кога Народната
15,1
60
20,6 21,1
21,5 банка во март ја намали основната каматна
27,0
21,7
стапка од 2,50% на 2,25% и ја задржа понудата
на благајнички записи на нивото од 25.000
40
53,7 59,2
52,5
20 44,8 43,8
милиони денари. Ваквите движења условија
0
4,8 0,7 0,01 0,0 0,0 квартално зголемување на учеството на
31.3.2018 30.6.2018 30.9.2018 31.12.2018 31.03.2019
вложувањата во државни обврзници во
30 годишни ДО 5, 10 и 15 годишни ДО
3 годишни ДО 2 годишни ДО вкупното портфолио на хартии од вредност кај
12 месечни ДЗ 6 месечни ДЗ
3 месечни ДЗ банките, од 29,7%, на 31.12.2018 година, на
Извор: Народната банка, врз основа на податоците 34,4%, на 31.3.2019 година, за сметка на
доставени од страна на банките. намалувањето на учествата на останатите
пласмани во хартии од вредност. Пласманите
во благајнички записи и натаму имаат
највисоко учество во структурата на
вложувањата на банките во хартии од вредност
(38,1%, на 31.3.2019 година).
102
Вклучително и вложувања во придружени друштва.
103
62
Квартална (лево) и годишна (десно) промена на портфолиото на хартии од вредност
75 75
55
50
35
15 25
0,3 1,3 2,8 5,3
-0,9 8,6
-5 2,6 3,5
0
-4,3 -1,9
-25
-45 -25
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Вложувања во државни записи Вложувања во државни записи

Вложувања во државни обврзници Вложувања во државни обврзници
Останати вложувања Останати вложувања
Вложувања во благајнички записи Вложувања во благајнички записи
Вкупни вложувања во хартии од вредност и придружени друштва Вкупни вложувања во хартии од вредност и придружени друштва
Пласманите кај банките и другите финансиски институции во првиот квартал

од 2019 година забележаа намалување за 2.024 милиони денари, или за 4%. Намалување
остварија сите категории пласмани104, при што најголем придонес (45,2%) имаше
намалувањето на долгорочните кредити одобрени на домашните банки во странска валута
(пласирани преку „МБПР“ АД Скопје). Ова соодветно се одрази на страната на пасивата
преку намалување на обврските врз основа на долгорочни кредити од домашни банки105.
Сепак, вкупните обврски врз основа на кредити на квартална основа се зголемија за 40
милиони денари, или за 0,1% што во најголем дел се должи на растот на обврските врз
основа на кредити во странска валута до еден месец (за 924 милиони денари) кон матичниот
субјект на една голема банка.
Графикон бр. 81 Квартална промена на пласманите кај финансиски институции (лево),

обврските врз основа на кредити (средина) и депозити од финансиските друштва (десно)
40 12 15
11,4
10 11,0
30 36,3
8 9,6
10 9,6
6 5,6
20 3,9 7,5 7,7
4 5,2 8,3 5,4
10 6,4 2 5
1,4 4,9
4,5 1,9 0 0,1 1,0
-0,1 0,5 4,2 -1,4 -2,4 3,0
0 2,8 -2 2,8
0,3 -3,4 0
-1,3 -1,6 -0,5 -4,0 -4 -2,8 -3,8 -3,6 -0,4
-11,5 -3,4 -4,5 -1,6
-10 -7,5 -9,8 -6 -7,3 -4,5
-14,1
-8 -5
-20 -9,7 -9,4
-25,8 -10
-30 -12 -11,9
-14 -10
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Сметки и депозити кај домашни банки
Обврски по кредити кон финансиски друштва - резиденти Депозити на финансиски друштва - резиденти
Сметки и депозити кај странски банки
Кредити на домашни банки Обврски по кредити кон нерезиденти Депозити на финансиски друштва - нерезиденти
Вкупни пласмани кај банки и други финансиски институции Вкупни обврски по кредити Вкупни депозити на банки и други финансиски друштва
Депозитите од банките и останатите финансиски институции и понатаму се

многу мал извор на финансирање на банките, иако нивното учество во вкупната пасива во
104
Средствата на сметки и депозити кај домашни банки во првиот квартал се намалија за 561 милион денари, додека
средствата на сметки и депозити кај странски банки беа пониски за 523 милиони денари.
105
Обврските врз основа на долгорочни кредити во странска валута кон домашните банки се намалија за 715 милиони денари
најмногу поради раздолжувањето на другите домашни банки кон „МБПР“ АД Скопје.
63
последните неколку квартали постојано се зголемува и во првиот квартал од 2019 година
изнесува 5,9%. Растот на депозитите од банките и останатите финансиски институции во
првиот квартал (од 2.156 милиони денари или 7,7%), речиси целосно произлегува од растот
Обврски (лево) кон и побарувања од (десно) нерезидентите
40000 9 45000 9
40000 8,3 8,2

35000 8,3
8,1
8
8,1 8,2 7,9 8
7,4 7,4 35000 8,2 8,0
30000 7,2 7,1 7,3 7,9
7 30000
25000
7
25000
20000 5,8 6,0 6
5,5 5,6 6,2 6,2 6,2 6,1
5,4 5.5 20000 6,0
5,4 5,6 6
15000 5,4 6,1 6,1 6,1
5,4 5 6,1 6,0
15000
4,5
10000
4,1 10000
4,3 4,3 4 5
5000 4,0
5000
0 3 0 4
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Обврски кон нерезиденти (лева скала) Побарувања од нерезиденти (лева скала)
Обврски кон нерезиденти* (лева скала) Побарувања од нерезиденти* (лева скала)
Учество на обврските кон нерезиденти во вкупната пасива (десна скала) Учество на побарувањата од нерезидентите во вкупната актива (десна скала)
Учество на обврските кон нерезиденти во БДП (десна скала) Учество на побарувањата од нерезидентите во БДП (десна скала)
Учество на обврските кон нерезиденти во вкупната пасива* (десна скала) Учество на побарувањата од нерезидентите во вкупната актива* (десна скала)
Учество на обврските кон нерезиденти во БДП* (десна скала) Учество на побарувањата од нерезидентите во БДП* (десна скала)

* Износите за обврските и побарувањата кон/од нерезиденти не ја вклучуваат „МБПР“ АД Скопје.
на салдата на тековните сметки во денари и долгорочните депозити на пензиските фондови.
Банкарскиот систем повеќе побарува отколку што им должи од

нерезидентите106. Обемот на активности коишто ги извршуваат домашните
банки со нерезидентите сѐ уште е релативно мал. Сепак, во првиот квартал од 2019
година, обврските на домашните банки кон нерезиденти забележаа раст од 1.514 милиони
денари (или 4,3%), а нивното учество во вкупната актива на банкарскиот систем достигна
7,3%107. Ваквото зголемување произлегува од споменатиот раст на обврските врз основа на
кредити во странска валута до еден месец кон матичниот субјект на една голема банка и
растот на обврски кон матичниот субјект врз основа на издадени субординирани должнички
хартии од вредност кај една средна банка. Наспроти ова, побарувањата на банките од
нерезидентите се намалија за 431 милион денари (или 1,1%) речиси целосно како резултат
на намалувањето на салдата на тековните сметки на странски банки во странска валута.
Притоа, учеството на побарувањата од нерезидентите во вкупната актива се намали и
изнесува 7,9%108.
Користењето заеми од матичните109 субјекти не претставува значаен извор

на финансирање на активностите на македонските банки. Сепак, обврските на
банките кон нивните матични субјекти квартално се зголемија за 3.007 милиони денари
(или 24,3%), што во најголем дел е резултат на растот на депозитите од финансиски
субјекти и обврските врз основа на кредити кај една голема и кај една средна банка. Со
тоа, учеството на обврските на банките кон матичните лица (вклучувајќи ги и
106
На 31.3.2019 година, шест од вкупно петнаесет банки повеќе побаруваат отколку што должат на нерезидентите.
107
Доколку од анализата се исклучи „МБПР“ АД Скопје, учеството на обврските кон нерезиденти во вкупната пасива изнесува
6%. Анализирано по поединечна банка, ова учество се движи во интервал од 0,1% до 20%.
108
Доколку од анализата се исклучи „МБПР“ АД Скопје, учеството на побарувањата од нерезиденти во вкупната актива е
непроменето и изнесува 7,9%. Анализирано по поединечна банка, ова учество се движи во интервал од 2,5% до 17,3%.
109
Изворите на финансирање на банките од матичните субјекти најчесто се во форма на краткорочни депозити, долгорочни
обврски врз основа на кредити и обврски врз основа на субординирани и хибридни капитални инструменти.
64
субординираните обврски и хибридните капитални инструменти) во вкупните обврски на
домашниот банкарски систем и во обврските кон нерезидентите се зголеми на 3,4% и
41,5%110, соодветно. Побарувањата од матичните лица на банките зафаќаат само 0,3% од
вкупната актива на банкарскиот систем, додека нивното учество во вкупните побарувања
од нерезидентите изнесува 3,4%. Во однос на последниот квартал од 2018 година,
побарувањата од матичните субјекти се намалија за 657 милиони денари.
Обврски (горе) и побарувања кон/од матичните лица на банките (долу)
16,000 4 45
60
54,6 41,5
45
12,000 29,5
23,0 22,4 36,0 24,3 30 3,4 40
37,4
15 35,9
8,000 34,8
-2,3 10,0 3 3,2 35
9,4 -8,0 0
3,0
4,000 15,371 -15
12,228 2,4 2,6 30
9,944 13,446 12,365 -30
28,8
0 -45
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 2 25
Износ на користени средства од матични лица (лева скала) 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Годишна стапка на промена на користени средства од матични лица Обврски кон матични лица / вкупни обврски (лева скала)
Квартална стапка на промена на користени средства од матични лица Обврски кон матични лица / вкупни обврски кон нерезиденти
(десна оска)
2,500 75 6 0.5
69,1
72,2 60
55,3
2,000 45 0,4
30 0,4
34,0 5 5,2 0.4
1,500 15
4,2 0,8 5,0
0
1,000 -24,6 -15 0,3 0,3
-20,2 -31,2
-30 4 0.3
500 -32,4 -45 3,8
3,8 0.3
-60
0 -75 3,4
3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019 3 0.2
Износ на побарувања од матични лица (лева скала) 3.2018 6.2018 9.2018 12.2018 3.2019
Побарувања од матични лица / вкупни побарувања од нерезиденти
Годишна стапка на промена на побарувања од матични лица (десна скала) (лева скала)
Побарувања од матични лица / вкупни средства (десна скала)
Квартална стапка на промена на побарувања од матични лица (десна
скала)
110
Анализирано по поединечна банка, учеството на обврските на банките кон матичните лица во вкупните обврски кон
нерезидентите се движи во интервал од 17,1% до 79,1%. Анализирано по поединечна банка, учеството на обврските на
банките кон матичните лица во вкупните обврски се движи во интервал од 0,3% до 19,4%.
65
2. Профитабилност
Во првиот квартал од 2019 година111, банките остварија позитивен, но

преполовен финансиски резултат од работењето, во споредба со истиот период
од претходната година. Изразеното намалување на добивката е пред сè
последица на повисоката споредбена основа поради ефектот на еднократни
фактори112 присутни во првото тримесечје од 2018 година, што најмногу
придонесе за стеснување на профитната маргина и умерено влошување на
показателите за профитабилност. Одржувањето стабилен нето каматен приход е
од големо значење за обезбедување одржлива профитабилност на банкарскиот
сектор на среден и долг рок, имајќи го предвид деловниот модел на домашните
банки којшто традиционално е насочен кон кредитно-депозитни активности, со
најголемо учество на нето каматните приходи во вкупните приходи. И на
почетокот на 2019 година продолжува трендот на намалување на активните и
пасивните каматни стапки на банките, но забавено.
2.1. Показатели за профитабилноста и ефикасноста на банкарскиот систем
И во првиот квартал од 2019 година, банките продолжија со остварување

солидна профитабилност, и покрај преполовената добивка споредена со истиот
период минатата година, кога профитабилноста беше драстично зголемена
главно поради ефектот предизвикан од делувањето на одделни еднократни
фактори.
Графикон бр. 84 Нето-добивка по оданочување (лево) и годишна промена на главните
приходи и расходи (десно)
4000,0 2500,0
3.592
3500,0 1.942
2000,0
3000,0
1500,0
2500,0
1.894
1.650 1000,0
2000,0
1500,0 500,0
1000,0 ,0
500,0
-500,0
,0
-1000,0
-500,0
-1.698
-1500,0
-1000,0
-1500,0 -2000,0
3.2015 3.2016 3.2017 3.2018 3.2019
-2000,0 Исправка на вредноста Оперативни трошоци
3.2015 3.2016 3.2017 3.2018 3.2019 Други редовни приходи Приходи од камати
Расходи од камати Нето каматен приход
Добивка Загуба Нето-добивка
Нето-приходи од провизии Добивка (загуба) по оданочување
111
Сите податоци во овој дел од извештајот, коишто произлегуваат од билансот на успех на банките (приходи, расходи,
добивка, загуба итн.) се однесуваат на првите три месеци од 2019 година, а нивната големина се споредува со истиот период
од претходната или некоја друга година. Податоците коишто произлегуваат од билансот на состојба (актива, кредити,
депозити, капитал итн.) или оние поврзани со висината на активните и пасивните каматни стапки, во овој дел од извештајот,
се презентирани како просек од состојбите за првите три месеци од 2019 година и така пресметаниот просек, се споредува
со просекот пресметан за првите три месеци од 2018 или од некоја друга година. Доколку презентацијата на податоците е
направена на друга основа, различна од споменатава, тоа е нагласено во текстот.
112
Во првиот квартал од 2018 година, профитабилноста на банките беше под влијание на два настани од нередовен карактер,
и тоа: 1/ наплата на нефункционални побарувања од претпријатие по пат на продажба (присутно кај 3 банки) и 2/ продажба
на капитален удел во друштво за управување со пензиски фондови (присутно кај 1 банка).
66
Изразениот пад на другите редовни приходи и високиот раст на трошоците за
исправка на вредноста се главните чинители на намалената добивка во првото тримесејче
од 2019 година. Доколку се изземе ефектот од овие нередовни настани, присутни во првото
тримесечје од 2018 година, падот на финансискиот резултат е ублажен и би изнесувал
9,4%.
Графикон бр. 85 Расчленување на стапките на поврат на просечната актива (лево) и на
просечниот капитал и резерви (десно)
во проценти и процентни поени
3,500 30
3,00 25
2,500
20
2,00
15
28,0
1,500 3,1
10
1,00
13,5
1,5 5
,500
0 -0,3 1,2
,00 0,1
-3,3
-0,4 -5,0
-0,5 -7,2
-0,8 -5
-,500
-1,00 -10
Оперативни
РOAA 3.2018
Нето каматен
Нето приходи
Други редовни
РOAA 3.2019
на вредност
Нето вонредни
на добивка
Оперативни
Нето каматен
на добивка
на вредност
РOAE 3.2018
Нето вонредни
РOAE 3.2019
Други редовни
Нето приходи
од провизии
од провизии
Исправка
Исправка
трошоци
трошци
Данок
Данок
приход
приходи
приходи
приходи
приход
приходи

Забелешка: На графиконот се претставени промените во одделните компоненти на профитабилноста
изразени како учество во просечната актива, односно просечниот капитал и резерви. Зелените и црвените
столбчиња означуваат позитивен и негативен придонес кон растот на РОАА/РОАЕ, соодветно, во процентни
поени. РОАА и РОАЕ се изразени во проценти.
Ваквото намалување на финансискиот

резултат е најмногу последица на
намалувањето на капиталните добивки од
Стапки на поврат на просечната актива и
продажба на средства и од падот на нето
на просечниот капитал и резерви и
каматниот приход, во услови на намалени
профитна маргина
во проценти во проценти
каматни приходи и зголемени каматни расходи.
60 3,5 Растот на оперативните трошоци, исто така,
56,5
3,0
имаше умерен негативен придонес во
50
3,1
формирањето на добивката на банкарскиот
40
2,5
систем.
34,8 2,0
29,8
30
1,5
Анализирано по одделните групи банки,
20 1,5
28,0
1,5 сите групи прикажаа добивка, при што
1,0
позначајно зголемување на добивката бележи
10
13,8 13,5 0,5
групата мали банки, додека, пак, финансискиот
0 0,0 резултат на групата средни банки е двојно
03.2015 03.2016 03.2017
Стапка на поврат на просечниот капитал и резерви (ROAE) - лева
03.2018 03.2019
намален, слично како и кај групата големи
скала
Профитна маргина (добивка по оданочување/вкупни приходи од
банки, каде што беше поизразено влијанието
редовно работење) - лева скала
Стапка на поврат на просечната актива (ROAA) - десна скала
на споменатите фактори од еднократен
карактер, присутни во првиот квартал од
Извор: Народната банка, врз основа на податоците минатата година. Намалената добивка во
доставени од страна на банките. првите три месеци од 2019 година
предизвика надолна корекција на
67
основните показатели за
Графикон бр. 87 профитабилноста и ефикасноста на
Нето каматна маргина по одделна банка, на банкарскиот систем. Стапките на поврат на
31.3.2019 година (горе)* и на ниво на просечната актива (РОАА) и на просечниот
банкарски систем (долу) капитал и резерви (РОАЕ)113, како и профитната
во проценти маргина на банкарскиот систем, во првите три
9
8
месеци од 2019 година се значително
7 намалени, во споредба со истиот период од
6 минатата година. Овие показатели би
5 4,4 забележале намалување, дури и доколку се
4 3,4 изолира ефектот од еднократните фактори од
3
првиот квартал на 2018 година114.
Показателите за профитабилноста и
2
1
ефикасноста на банкарскиот систем и
1,4
одделните групи банки се презентирани во

Банкарски систем
Банка 10
Банка 11
Банка 12
Банка 13
Банка 14
Банка 15
Банка 1
Банка 2
Банка 3
Банка 4
Банка 5
Банка 6
Банка 7
Банка 8
Банка 9
приходи од камати/просечна каматоносна актива анексите кон овој извештај.

расходи од камати/просечни каматоносни обврски
нето-каматна маргина
Во амбиент на постојан пад на

приходи од камати/просечна каматоносна актива на ниво на банкарски систем
нето-каматна маргина на ниво на банкарски систем
расходи од камати/просечни каматоносни обврски на ниво на банкарски систем
каматните стапки, нето каматната
маргина што банките ја остваруваат од
7
6
каматоносните активности и понатаму го
4,9
5
4,4 следи надолниот тренд, но се одржува на
релативно високо ниво, што го потврдува
3,9
4
3,4
3 и натаму солидниот капацитет на

2
1,4
домашниот банкарски сектор за
1,3
1 остварување приходи од финансиското
0
посредување. Остварувањата од првиот
3.2015 3.2016
Приходи од камати/просечна каматоносна актива
3.2017 3.2018 3.2019
квартал на 2019 година покажуваат
Расходи за камати/просечна каматоносна пасива
Нето-каматна маргина
намалување на нето каматната маргина (за 0,5
процентни поени на годишна основа) до ниво
доставени од страна на банките. од 3,4%, што е остварено во услови на
* Показателите на ниво на банкарскиот систем се намалување на нето каматните приходи (за
презентирани со линии. 2,7% или за 104 милиони денари), при
истовремено зголемување на просечната
каматоносна актива (за 9,4%). Намалувањето
на нето каматните приходи е последица на
падот на каматните приходи (за 78 милиони
денари или за 1,6%115), при истовремен раст на
каматните расходи (за 26 милиони денари или
за 2,5%116). Анализирано по одделни сектори,
каматните приходи и расходи од работењето со
финансиските институции најмногу придонесоа
113
Просечната актива и капиталот и резервите се пресметани како просек од состојбата на активата, односно капиталот и
резервите на анализираниот датум и 31.12. од претходната година.
114
Доколку се изолира ефектот од еднократните фактори во првиот квартал од 2018 година, стапката на поврат на просечната
актива, заклучно со 31.3.2018 година би изнесувала 1,8% (1,5%, на 31.3.2019 година), стапката на поврат на просечниот
капитал и резерви за истиот датум би изнесувала 16,3% (13,5%, на 31.3.2019 година), додека профитната маргина би
изнесувала 34,9% (34,8%, на 31.3.2019 година).
115
За споредба, заклучно со 31.3.2018 година, каматните приходи се намалија за 63 милиони денари, или за 1,3%.
116
За споредба, заклучно со 31.3.2018 година, каматните расходи забележаа пад, од 107 милиони денари, или за 9,3%.
68
Графикон бр. 88 за падот на нето каматните приходи, и тоа пред
Показатели за учеството на трошоците за сè каматните приходи од централната банка (за
исправка на вредноста во добивката и во 50 милиони денари, или за 23,9%)117.
нето каматните приходи Каматните приходи од нефинансиските
во милиони денари во друштва, исто така, се намалија, за 41 милион
проценти денари, или за 2,3%, што претставува извесно
забавување во однос на падот остварен во
4.000 80
истиот период од минатата година (за 8,8% или

3.500 70
3.000 60
2.500 50
171 милион денари)118. Наспроти тоа,
2.000 40
каматните приходи од домаќинствата се
1.500 30 зголемија, за 88 милиони денари, или за 3,7%,
1.000 20 но побавно во споредба со претходната година
500 10 (заклучно со 31.3.2018 година, каматните
0
3.2015 3.2016 3.2017 3.2018 3.2019 3.2015 3.2016 3.2017 3.2018 3.2019
0 приходи од домаќинствата забележаа раст од
Трошок за исправка на вредноста (лева скала) 113 милиони денари, или за 5%).
Добивка по оданочување (лева скала)
Добивка пред исправка на вредност (лева скала)
Трошок за исправка на вредноста/ добивка пред исправка на вредноста (десна скала)
Трошок за исправка на вредноста/ нето каматни приходи (десна скала)
На страната на каматните расходи,
Извор: Народната банка, врз основа на податоците растот на овие расходи за финансиските
доставени од страна на банките. институции (за 29 милиони денари или за
14,9%119) најмногу придонесе за
зголемувањето на вкупните каматни расходи.
Каматните расходи за нефинансиските друштва
исто така се зголемија за 2 милиона денари или
за 2,1%, додека каматните расходи за
Показатели за оперативната ефикасност
домаќинствата бележат пад од 12 милиони
100 4
денари, или 2,1%, во споредба со истиот
90 период од претходната година120.
78,2
80 72,3 73,0 74,0
69,9 3,5
70
Оперативната ефикасност на
60
50
50,8 50,1 50,0 42,2 50,9
3
банкарскиот систем, мерена преку
40
2,63
соодносот на оперативните трошоци и
30
2,57
2,51
2,5
вкупните редовни приходи, односно
20 2,31
2,19
вкупните нето каматни приходи бележи
10
позначително влошување во првиот
0 2
3.2013 3.2014 3.2015 3.2016 3.2017 3.2018 3.2019 квартал од 2019 година. Оперативните
Оперативни трошоци/Вкупни редовни приходи (cost-to-income) (лева скала) трошоци се зголемија за 81 милион денари, или
Оперативни трошоци/Нето каматен приход (лева скала)
за 3%, што главно се должи на растот на
Оперативни трошоци/Просечна актива (десна скала)
трошоците за вработените и на
Извор: Народната банка, врз основа на податоците административните трошоци. Истовремено,
117
И покрај просечно зголеменото остварување благајнички записи во првиот квартал од 2019 година, во споредба со истиот
период од минатата 2018 година, намалувањето на каматните приходи од централната банка произлегува од надолната
корекција на каматната стапка на благајничките записи на 2,25% во март 2019 година, во однос на март 2018 година кога
оваа каматна стапка изнесуваше 3%.
118
Солиден пад, од 15% или за 34 милиони денари, бележат и каматните приходи остварени од државата, што главно се
должи на пад на каматните стапки на државните хартии од вредност, и покрај просечното зголемување на остварувањето на
овие хартии од вредност во првиот квартал од 2019 година во однос на истиот период 2018 година.
119
Повеќе од половина (18 милиони денари) од ова зголемување отпаѓа на каматните расходи за депозитите од пензиските
фондови (коишто бележат раст во изминатиов период). Покрај тоа, и каматните расходи за централната банка бележат раст
(16 милиони денари), и тоа врз основа на инструменти различни од кредит.
120
Во првиот квартал од 2018 година, каматните расходи за нефинансиските друштва се намалија за 20 милиони денари или
за 14,1%, додека каматните расходи за домаќинствата се намалија за 63 милиони денари или 10,4%.
69
нето каматните приходи се намалија (за 78
Графикон бр. 90 милиони денари или за 1,6%), додека вкупните
Износ на трошоците за исправка на редовни приходи забележаа позначителен пад,
вредноста на финансиските и од 922 милиона денари, или за 14,5%. Високиот
нефинансиските средства (горе) и годишни пад на овие приходи произлегува повторно од
стапки на промена на трошоците за настан од првиот квартал на 2018 година, кога
исправка на вредноста на финансиските и беше остварен повисок износ на капитална
нефинансиските средства (долу) добивка од продажби на преземен имот поради
ненаплатени побарувања. Наспроти тоа, во
2.500
првиот квартал од 2019 година, ваквите
2.300
2.000
продажби се од многу помал обем и оттука
1.500
1.197 остварените капитални добивки се значително
помали (за 435 милиони денари). Соодносот
1.015
1.000 819 817
500
445 меѓу оперативните трошоци и просечната
0
актива забележа извесно подобрување, што
-500 -277
-114
-6
произлегува од побрзиот раст на просечната
-590
-520
-770
актива121 (9%), во споредба со растот на
оперативните трошоци (3%), во анализираниот
-1.000 -904
-1.010
-1.500 -1.356
период.
-2.000 -1.914
-1.828 -1.855
-1.967
-2.500
-2.175
Анализата за динамиката на
3.2015 3.2016 3.2017 3.2018 3.2019
Нето-исправка на вредноста на финансиските средства

исправката на вредноста во текот на
Бруто-исправка на вредноста на финансиските средства (без вклучување на ослободувањето на
целата 2019 година ќе биде под влијание
исправката на вредноста)
Ослободување на исправката на вредноста на финансиските средства на еднократните настани од првиот
400
квартал минатата година, кога беше
354,1 ослободен висок износ на исправка на
300 вредноста (поради наплатата на
273,3
позначителен износ на нефункционални
200 побарувања од страна на неколку банки).
Оттука, во првиот квартал од 2019 година,
100 трошоците за исправката на вредноста на
71,7
финансиските средства се зголемија за високи
0
-10,7
11,8
273,3%, или за 1.215 милиони денари, во
-33,3
-53,1 -58,6 споредба со истиот период од 2018 година. Со
-100 -98,8 изземање на ефектот од еднократните настани
-144,0
во првиот квартал на 2018 година, трошокот за
-200
3.2015 3.2016 3.2017 3.2018 3.2019
исправка на вредноста на финансиските
средства би забележал далеку поумерен раст
Нето-исправка на вредноста на финансиските средства
од 12,2% (или за 84 милиони денари).
Нето-исправка на вредноста на нефинансиските средства
Наспроти ваквите движења, трошокот за
доставени од страна на банките. исправка на вредноста на нефинансиските
средства бележи позначително намалување, од
514 милиони денари, или за 98,8%.
Намалувањето на овој трошок во целост
произлегува од значително пониските износи
на нови исправки на вредноста направени за
121
Просечната актива е пресметана како просек од износот на активата на 31.3. во тековната година и 31.12. од претходната
година.
70
преземениот имот врз основа на ненаплатени
побарувања122. Имено, просечниот износ на
преземен имот во билансите на банките, во
првиот квартал од 2019 година е помал за
31,8% (или за 1.679 милиони денари), во
споредба со истиот период од претходната
година123. Збирно, вкупните трошоци за
исправка на вредноста (за финансиски и
нефинансиски средства) бележат раст од 702
милиона денари, или за повеќе од 10 пати.
Сепак, доколку се изолира ефектот од
еднократните настани од првиот квартал од
Графикон бр. 91 2018 година, вкупниот трошок за исправка на
Активни (горе) и пасивни каматни стапки вредноста би забележал пад од 35,6%, или за
(долу) 430 милиони денари.
во процентни поени
9
2.2. Движење на каматните стапки и на
8 каматниот распон
7
Општо гледано, трендот на
6
5,74
постојано намалување на каматните
5,26
5
4,97
стапки кај банките продолжи и во првото
4 4,18 тримесечје од 2019 година, но со намален
интензитет, во услови на понатамошно
I.15
VII.15
I.16
VII.16
I.17
VII.17
I.18
VII.18
I.19
III.15
III.16
III.17
III.18
III.19
IX.15
XI.15
IX.16
XI.16
IX.17
XI.17
IX.18
XI.18
V.15
V.16
V.17
V.18
олабавување на монетарната политика од

Каматни стапки на денарски кредити страна на Народната банка124.
Каматни стапки на денарски кредити со девизна клаузула
Каматни стапки на девизни кредити
Намалувањето, главно беше на страната на
Каматни стапки на вкупни кредити активните каматни стапки коишто во март 2019
4 година во однос на крајот на претходната
година се пониски за минимален 0,1 процентен
3 поен. Во просек, во споредба со истиот период
на претходната година, каматната стапка на
2 1,95 вкупните кредити за првиот квартал од 2019
1,42
година (5,3%) е пониска за 0,4 процентни
1 0,80
0,69 поени. Намалувањето на просечната каматна
стапка на вкупните депозити за првите три
0
месеци од 2019 година изнесува 0,3 процентни
I.15
VII.15
III.15
I.16
VII.16
I.17
VII.17
I.18
VII.18
I.19
III.16
III.17
III.18
III.19
V.15
IX.15
XI.15
V.16
IX.16
XI.16
V.17
IX.17
XI.17
V.18
IX.18
XI.18
поени во однос на просекот од истиот период

Каматни стапки на денарски депозити
од претходната година (просечната пасивна
Каматни стапки на денарски депoзити со девизна клаузула каматна стапка за првите три месеци од 2019
Каматни стапки на девизни депозити година изнесува 1,4%). Наспроти тоа,
Каматни стапки на вкупни депозити каматната стапка на депозитите во март 2019
Извор: Народната банка, врз основа на податоците година е непроменета, во споредба со
122
Согласно со регулативата, банките се должни да прават исправка на вредноста на преземениот имот врз основа на
ненаплатени побарувања, од најмалку 20%, годишно.
123
Ваквото намалувањето на преземениот имот врз основа на ненаплатени побарувања во билансите на банките произлегува
од спроведени продажби, пред сè, во последните три квартали од 2018 година, при само умерено намалување на овој имот
во првиот квартал од 2019 година (13 милиони денари или за 0,4%).
124
Во март 2019 година, Народната банка повторно ја намали каматната стапка на благајничките записи, од 2,5% на 2,25%.
71
декември 2018 година. Анализирано по валута,
најизразен пад, од 0,5 процентни поени,
бележи просечната каматна стапка на
денарските кредити (декември – март 2019
година), во споредба со истиот период од
претходната година (декември – март 2018
година). На страната на депозитите,
најзабележително е намалувањето од 0,4
Графикон бр. 92 процентни поени на просечната каматна стапка
Каматeн распон на денарските депозити со девизна клаузула,
во процентни поени во споредба со истиот период од претходната
6 година (сепак, треба да се има предвид фактот
дека денарските депозити со девизна клаузула
се многу малку застапени во депозитната база
5
на банките).
Во првиот квартал од 2019 година, 4,28

4
каматните распони имаа поизразен 3,84
3,79
3,38
надолен тренд во однос на истиот период
3
минатата година, главно предизвикан од
поголемото намалување на активните, во
VII.16
I.15
VII.15
I.16
I.17
VII.17
I.18
VII.18
I.19
III.15
III.16
III.17
III.18
III.19
IX.15
XI.15
IX.17
XI.17
IX.18
XI.18
V.15
V.16
IX.16
XI.16
V.17
V.18
споредба со пасивните каматни стапки.

Каматен распон меѓу денарските каматни стапки
Каматен распон меѓу денарските каматни стапки со девизна клаузула Каматниот распон помеѓу каматните стапки на
Каматен распон меѓу девизните каматни стапки вкупните кредити и депозити на годишна
Каматен распон меѓу каматни стапки на вкупни кредити и вкупни депозити
основа се намали за 0,3 процентни поени, со
доставени од страна на банките. што просечниот каматен распон за првите три
месеци од 2019 година изнесува 3,9 процентни
поени.
72
АНЕКСИ
73

Kvartalen 31 03 2019 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kvartalen 31 03 2019 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Народна банка на Република Северна Македонија

Дирекција за финансиска стабилност, банкарска регулатива и решавање банки

ИЗВЕШТАЈ ЗА РИЗИЦИТЕ ВО БАНКАРСКИОТ

август 2019 година

Подобрувањето на показателите за ликвидноста и солвентноста и натамошното јакнење на

Во првиот квартал од 2019 година, кредитната и депозитната активност на банките со

Остварувањето на кредитниот ризик, отсликано преку растот на нефункционалните кредити

Показателите за ликвидноста на банкарскиот систем забележаа подобрување, во услови на

Добивката на банкарскиот систем остварена во првите три месеци од 2019 година е

Показателите за солвентноста на банкарскиот систем бележат подобрување, што

Народната банка и натаму внимателно ги следи движењата и ризиците присутни во

На 31.3.2019 година, во Република Северна Македонија функционираат

година. Извесно надолно придвижување се

Извор: Народната банка, врз основа на податоците

Остварувањето на кредитниот ризик, отсликано преку растот на

Кредитната поддршка на домаќинствата бележи релативно висок и

Во првиот квартал од 2019 година, кредитите на нефинансиските друштва

1.1. Остварување на кредитниот ризик

Во првиот квартал од 2019 година,

1.400 7,4 10,9

Извор: Народната банка, врз основа на податоците

По значителниот раст забележан во

На годишно ниво, се зголемија

Достасани нереструктурирани кредити со доцнење од 61 до 90 дена (лева

Во првиот квартал од 2019 година

основа на податоците доставени од страна на нефинансиските друштва учествуваат со 8,1%

1.8 Според должината на оригиналната

Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз Во однос на структурните

80 остварувања се особено значајни за степенот

релативно краток, односно е помал или

170 кредитна изложеност, но износот на овие

Најголеми 10 редовни изложености кон нефинансиски субјекти

Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз Во споредба со 31.3.2018 година37,

3.2019 стабилно со само мал нагорен тренд и се

1.3. Стрес-тестирање на отпорноста на

Резултатите од спроведеното стрес-

12 се намалува при претпоставено влошување на

17,0 16,4 16,5

на капиталот се намалува до 15,9% (15,4% на

31,9 33,6 36,7

редовна недостасана реструктурирана изложеност добива нефункционален статус

достасани кредити добиваат нефункционален статус

целосна ненаплата на постојните нефункционални кредити

Извор: Кредитен регистар на Народната банка, врз

Во првиот квартал од 2019 година, македонските банки располагаа со солиден

Графикон бр. 26 2.1. Динамика и состав на ликвидните

изнесуваше 18.555 милиони денари, или

Извор: Народната банка, врз основа на податоците

благајничките записи се спроведуваа преку

Ефектива кај банките

10.000 0 милиона денари. Вложувањата на банките во

Графикон бр. 32 Еден од клучните мотиви на

Индикативната каматна стапка за

Извор: Народната банка. каматна стапка од сите трансакции (МБКС52),

движење на ЕУРИБОР во негативната зона

2.2. Показатели за ликвидноста

Распон меѓу СКИБОР и ЕУРИБОР - рок од еден месец

Распон меѓу СКИБОР и каматните стапки на аукциите на примарниот пазар

Очекувана стабилност на орочените депозити

поединечни банки Вкупен банкарски систем

Графикон бр. 39 При примена на поединечните

При претпоставена конверзија на определени вонбилансни обврски на банките во

Во првиот квартал од 2019 година, се намали и онака ниската директна