NGUỒN GỐC VÀ BẢN CHẤT CỦA TIỀN:

1. NGUỒN GỐC CỦA TIỀN TỆ:

-TIỀN TỆ XUẤT HIỆN LÀ KQ CỦA QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LÂU DÀI CỦA SX,TRAO ĐỔI HH
VÀ CỦA CÁC HÌNH THÁI GTRỊ. CÓ 4 HÌNH THÁI GTRI PHÁT TRIỂN TỪ THẤP ĐẾN CAO
DẪN ĐẾN SỰ RA ĐỜI CỦA TIỀN TỆ:

+HÌNH THÁI GTRI ĐƠN GIẢN HAY NGẪU NHIÊN

+HÌNH THÁI GTRI ĐẦY ĐỦ HAY MỞ RỘNG

+HÌNH THÁI GTRI CHUNG

+HÌNH THÁI TIỀN TỆ

2. BẢN CHẤT CỦA TIỀN TỆ

+TIỀN TỆ LÀ HH ĐẶC BIỆT ĐƯỢC TÁCH RA LÀM VẬT NGANG GIÁ CHUNG CHO TẤT CẢ
CÁC HH,LÀ SỰ THỂ HIỆN CHUNG CỦA GTRI,ĐỒNG THỜI TIỀN TỆ BIỂU HIỆN MỐI QUAN
HỆ SX GIỮA NHỮNG NGƯỜI SXHH +

+B/CHẤT CỦA TIỀN TỆ CÒN ĐƯỢC THỂ HIỆN QUA CÁC CHỨC NĂNG CỦA NÓ

PHÂN TÍCH CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ

BẢN RÚT GỌN:
-THƯỚC ĐO GTRI:

+TIỀN TỆ DUNG ĐỂ BIỂU HIỆN VÀ ĐO LƯỜNG GTRI CỦA HH.MUỐN ĐO LƯỜNG

GTRI CỦA HH,BẢN THAN TIỀN CŨNG PHẢI CÓ GTRI.VÌ VẬY TIỀN TỆ LÀM CHỨC
NĂNG GTRI PHẢI LA TIỀN VÀNG.GTRI HH ĐƯỢC BIỂU HIỆN BẰNG TIỀN GỌI LÀ
GIÁ CẢ HH
+GIÁ CẢ HH CHỊU ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ SAU:GTRI HH,GTRI CỦA
TIỀN,QUAN HỆ CUNG CẦU VỀ HH

-PHƯƠNG TIỆN LƯU THÔNG:

+TIỀN LÀM MÔI GIỚI TRONG QT TRAO ĐỔI HH ĐỂ LÀM C/NĂNG LƯU THÔNG HH
ĐÒI HỎI PHẢI CÓ TIỀN MẶT.TRAO ĐỔI HH LẤY TIỀN LÀM MÔI GIỚI GỌI LÀ LƯU
THÔNG HH,CÔNG THỨC LƯU THÔNG HH LÀ:H-T-H

+TIỀN LÀ HTHỨC BIỂU HIỆN GTRI CỦA HH,NÓ P/VỤ CHO SỰ V/ĐỘNG CỦA
HH.LTHÔNGHH VÀ LTHÔNG TIỀN TỆ LÀ 2 MẶT CỦA QT THỐNG NHẤT VỚI NHAU.

+GTRI THỰC CỦA TIỀN TÁCH RỜI GTRI DANH NGHĨA CỦA NÓ

-PHƯƠNG TIỆN CẤT GIỮ:

+TIỀN ĐƯỢC RÚT KHỎI LƯU THONG VÀ ĐI VÀO CẤT GIỮ ĐỂ LÀM CHỨC NĂNG
PHƯƠNG TIỆN CẤT TRỮ,TIỀN PHẢI CÓ GTRI,TỨC LÀ TIỀN VÀNG,BẠC

-PHƯƠNG TIỆN THANH TOÁN:

+TIỀN ĐƯỢC DUNG ĐỂ TRẢ NỢ,NỘP THUẾ,TRẢ TIỀN MUA CHỊU HÀNG...KHI SX
VÀ TRAO ĐỔI HH ĐẾN TRÌNH ĐỘ NÀO ĐÓ TẤT YẾU NẢY SINH VIỆC MAU BÁN
CHỊU

-TIỀN TỆ THẾ GIỚI:KHI TRAO ĐỔI HH VƯỢT KHỎI BIÊN GIỚI QUỐC GIA THÌ TIỀN
LÀM CHỨC NĂNG TIỀN TỆ THẾ GIỚI.VỚI CHỨC NĂNG NÀY TIỀN PHẢI CÓ ĐỦ
GTRI,PHẢI TRỞ LẠI HÌNH THÁI BAN ĐẦU CỦA NÓ LÀ VÀNG

BẢN ĐẦY ĐỦ:

TRONG ĐIỀU KIỆN KINH TẾ HÀNG HOÁ PHÁT TRIỂN THÌ TIỀN TỆ CÓ NĂM CHỨC NĂNG SAU ĐÂY:

A) THƯỚC ĐO GIÁ TRỊ

TIỀN TỆ DÙNG ĐỂ BIỂU HIỆN VÀ ĐO LƯỜNG GIÁ TRỊ CỦA CÁC HÀNG HOÁ. MUỐN ĐO LƯỜNG GIÁ TRỊ
CỦA CÁC HÀNG HOÁ, BẢN THÂN TIỀN TỆ PHẢI CÓ GIÁ TRỊ. VÌ VẬY, TIỀN TỆ LÀM CHỨC NĂNG THƯỚC
ĐO GIÁ TRỊ PHẢI LÀ TIỀN VÀNG. ĐỂ ĐO LƯỜNG GIÁ TRỊ HÀNG HOÁ KHÔNG NHẤT THIẾT PHẢI LÀ TIỀN
MẶT MÀ CHỈ CẦN SO SÁNH VỚI LƯỢNG VÀNG NÀO ĐÓ MỘT CÁCH TƯỞNG TƯỢNG. SỞ DĨ CÓ THỂ

2
LÀM ĐƯỢC NHƯ VẬY, VÌ GIỮA GIÁ TRỊ CỦA VÀNG VÀ GIÁ TRỊ CỦA HÀNG HOÁ TRONG THỰC TẾ ĐÃ CÓ
MỘT TỶ LỆ NHẤT ĐỊNH. CƠ SỞ CỦA TỶ LỆ ĐÓ LÀ THỜI GIAN LAO ĐỘNG XÃ HỘI CẦN THIẾT HAO PHÍ ĐỂ
SẢN XUẤT RA HÀNG HOÁ . GIÁ TRỊ HÀNG HOÁ ĐƯỢC BIỂU HIỆN BẰNG TIỀN GỌI LÀ GIÁ CẢ HÀNG HOÁ
ĐÓ. DO ĐÓ, GIÁ CẢ LÀ HÌNH THỨC BIỂU HIỆN BẰNG TIỀN CỦA GIÁ TRỊ HÀNG HOÁ. GIÁ CẢ HÀNG HOÁ
DO CÁC YẾU TỐ SAU ĐÂY QUYẾT ĐỊNH:
+ GIÁ TRỊ HÀNG HOÁ

+ ẢNH HƯỞNG CỦA QUAN HỆ CUNG - CẦU HÀNG HOÁ.

+ CẠNH TRANH

+ GIÁ TRỊ CỦA TIỀN

ĐỂ LÀM CHỨC NĂNG THƯỚC ĐO GIÁ TRỊ THÌ BẢN THÂN TIỀN TỆ CŨNG PHẢI ĐƯỢC ĐO LƯỜNG. DO
ĐÓ, PHẢI CÓ ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG TIỀN TỆ. ĐƠN VỊ ĐÓ LÀ MỘT TRỌNG LƯỢNG NHẤT ĐỊNH CỦA KIM
LOẠI DÙNG LÀM TIỀN TỆ. Ở MỖI NƯỚC, ĐƠN VỊ TIỀN TỆ NÀY CÓ TÊN GỌI KHÁC NHAU. ĐƠN VỊ TIỀN
TỆ VÀ CÁC PHẦN CHIA NHỎ CỦA NÓ LÀ TIÊU CHUẨN GIÁ CẢ. TÁC DỤNG CỦA TIỀN KHI DÙNG LÀM
TIÊU CHUẨN GIÁ CẢ KHÔNG GIỐNG VỚI TÁC DỤNG CỦA NÓ KHI DÙNG LÀM THƯỚC ĐO GIÁ TRỊ. LÀ
THƯỚC ĐO GIÁ TRỊ, TIỀN TỆ ĐO LƯỜNG GIÁ TRỊ CỦA CÁC HÀNG HOÁ KHÁC; LÀ TIÊU CHUẨN GIÁ CẢ,
TIỀN TỆ ĐO LƯỜNG BẢN THÂN KIM LOẠI DÙNG LÀM TIỀN TỆ. GIÁ TRỊ CỦA HÀNG HOÁ TIỀN TỆ THAY
ĐỔI THEO SỰ THAY ĐỔI CỦA SỐ LƯỢNG LAO ĐỘNG CẦN THIẾT ĐỂ SẢN XUẤT RA HÀNG HOÁ ĐÓ. GIÁ
TRỊ HÀNG HOÁ TIỀN TỆ (VÀNG) THAY ĐỔI KHÔNG ẢNH HƯỞNG GÌ ĐẾN "CHỨC NĂNG" TIÊU CHUẨN
GIÁ CẢ CỦA NÓ, MẶC DÙ GIÁ TRỊ CỦA VÀNG THAY ĐỔI NHƯ THẾ NÀO. VÍ DỤ, MỘT USD VẪN BẰNG 10
XEN.

- PHƯƠNG TIỆN LƯU THÔNG. VỚI CHỨC NĂNG LÀM PHƯƠNG TIỆN LƯU THÔNG, TIỀN LÀM MÔI GIỚI
TRONG QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI HÀNG HOÁ. ĐỂ LÀM CHỨC NĂNG LƯU THÔNG HÀNG HOÁ TA PHẢI CÓ
TIỀN MẶT. TRAO ĐỔI HÀNG HOÁ LẤY TIỀN LÀM MÔI GIỚI GỌI LÀ LƯU THÔNG HÀNG HOÁ

CÔNG THỨC LƯU THÔNG HÀNG HOÁ LÀ: H - T - H, KHI TIỀN LÀM MÔI GIỚI TRONG TRAO ĐỔI HÀNG
HOÁ ĐÃ LÀM CHO HÀNH VI BÁN VÀ HÀNH VI MUA CÓ THỂ TÁCH RỜI NHAU CẢ VỀ THỜI GIAN VÀ
KHÔNG GIAN. SỰ KHÔNG NHẤT TRÍ GIỮA MUA VÀ BÁN CHỨA ĐỰNG MẦM MỐNG CỦA KHỦNG
HOẢNG KINH TẾ.

TRONG LƯU THÔNG, LÚC ĐẦU TIỀN TỆ XUẤT HIỆN DƯỚI HÌNH THỨC VÀNG THOI, BẠC NÉN. DẦN DẦN
NÓ ĐƯỢC THAY THẾ BẰNG TIỀN ĐÚC. TRONG QUÁ TRÌNH LƯU THÔNG, TIỀN ĐÚC BỊ HAO MÒN DẦN
VÀ MẤT MỘT PHẦN GIÁ TRỊ CỦA NÓ. NHƯNG NÓ VẪN ĐƯỢC XÃ HỘI CHẤP NHẬN NHƯ TIỀN ĐÚC ĐỦ
GIÁ TRỊ.
Như vậy, giá trị thực của tiền tách rời giá trị danh nghĩa của nó. Sở dĩ có tình trạng này là vì tiền làm
phương tiện lưu thông chỉ đóng vai trò chốc lát. Người ta đổi hàng lấy tiền rồi lại dùng nó để mua hàng
mà mình cần. Làm phương tiện lưu thông, tiền không nhất thiết phải có đủ giá trị. Lợi dụng tình hình đó,
khi đúc tiền nhà nước tìm cách giảm bớt kim loại của đơn vị tiền tệ. Giá trị thực của tiền đúc ngày càng
thấp so với giá trị danh nghĩa của nó. Thực tiễn đó dẫn đến sự ra đời của tiền giấy. Bản thân tiền giấy
không có giá trị mà chỉ là dấu hiệu của giá trị và được công nhận trong phạm vi quốc gia.

- Phương tiện cất trữ. Làm phương tiện cất trữ, tức là tiền được rút khỏi lưu thông đi vào cất trữ. Sở dĩ
tiền làm được chức năng này là vì: tiền là đại biểu cho của cải xã hội dưới hình thái giá trị, nên cất trữ
tiền là một hình thức cất trữ của cải. Để làm chức năng phương tiện cất trữ, tiền phải có đủ giá trị, tức là
tiền vàng, bạc. Chức năng cất trữ làm cho tiền trong lưu thông thích ứng một cách tự phát với nhu cầu
tiền cần thiết cho lưu thông. Nếu sản xuất tăng, lượng hàng hoá nhiều thì tiền cất trữ được đưa vào lưu

3
thông. Ngược lại, nếu sản xuất giảm, lượng hàng hoá lại ít thì một phần tiền vàng rút khỏi lưu thông đi
vào cất trữ.

- Phương tiện thanh toán. Làm phương tiện thanh toán. tiền được dùng để trả nợ, nộp thuế, trả tiền
mua chịu hàng... Khi sản xuất và trao đổi hàng hoá phát triển đến trình độ nào đó tất yếu nảy sinh việc
mua bán chịu. Trong hình thức giao dịch này trước tiên tiền làm chức năng thước đo giá trị để định giá
cả hàng hoá. Nhưng vì là mua bán chịu nên đến kỳ hạn tiền mới được đưa vào lưu thông để làm phương
tiện thanh toán. Sự phát triển của quan hệ mua bán chịu này một mặt tạo khả năng trả nợ bằng cách
thanh toán khấu trừ lẫn nhau không dùng tiền mặt. Mặt khác, trong việc mua bán chịu người mua trở
thành con nợ, người bán trở thành chủ nợ. Khi hệ thống chủ nợ và con nợ phát triển rộng rãi, đến kỳ
thanh toán, nếu một khâu nào đó không thanh toán được sẽ gây khó khăn cho các khâu khác, phá vỡ hệ
thống, khả năng khủng hoảng kinh tế tăng lên. Trong quá trình thực hiện chức năng phương tiện thanh
toán, ngày càng xuất hiện nhiều hơn các hình thức thanh toán mới không cần tiền mặt (tiền vàng, bạc,
tiền giấy,...) như: ký sổ, séc, chuyển khoản, thẻ điện tử,...
Tiền tệ thế giới. Khi trao đổi hàng hoá vượt khỏi biên giới quốc gia thì tiền làm chức năng tiền tệ thế giới.
Tiền thế giới cũng thực hiện các chức năng thước đo giá trị, phương tiện lưu thông, phương tiện thanh
toán.

Trong giai đoạn đầu sự hình thành quan hệ kinh tế quốc tế, đồng tiền đóng vai trò là tiền thế giới phải là
tiền thật (vàng, bạc). Sau này, song song với chế độ thanh toán bằng tiền thật, tiền giấy được bảo lãnh
bằng vàng, gọi là tiền giấy bản vị, cũng được dùng làm phương tiện thanh toán quốc tế. Dần dần do sự
phát triển của quan hệ kinh tế - chính trị thế giới, chế độ tiền giấy bản vị vàng bị xoá bỏ nên một số đồng
tiền quốc gia mạnh được công nhận là phương tiện thanh toán, trao đổi quốc tế, mặc dù phạm vi và
mức độ thông dụng có khác nhau. Nền kinh tế của một nước càng phát triển, đặc biệt trong quan hệ
kinh tế đối ngoại, thì khả năng chuyển đổi của đồng tiền quốc gia đó càng cao. Những đồng tiền được sử
dụng làm phương tiện thanh toán quốc tế ở phạm vi và mức độ thông dụng nhất định gọi là những đồng
tiền có khả năng chuyển đổi.

Việc chuyển đổi tiền của nước này ra tiền của nước khác được tiến hành theo tỷ giá hối đoái. Đó là giá trị
1 đồng tiền của nước này được tính bằng đồng tiền của nước khác.

Tóm lại: Năm chức năng của tiền trong nền kinh tế hàng hoá quan hệ mật thiết với nhau. Sự phát triển
các chức năng của tiền phản ánh sự phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá.