Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Velimir Radovic PDF

    Uploaded by

    илья
    93 views25 pages

    Original Title

    Velimir Radovic.pdf

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    93 views25 pages

    Velimir Radovic PDF

    Uploaded by

    илья

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 25
    Velimir RADOVIC PRILOG O DOSELJENICIMA HERCEGNOVSKOG KRAJA (XVIII stoljece) — Jedna éinjenica ostaje nepobitna: da nema nijedne tako male zemlje na naSoj danasnjoj na- cionalnoj teritoriji, pod tudom vlaséu, koja ima tako raznovrsnu i bogatu proslost kao Boka. Pro- blemi prosto mame. Za sada mozemo vise naslutiti njihove konture nego prodrijeti u njihovu suStinu.! Dr Gligor Stanojevié Kao to je priroda uéinila Boku svojim neobiénim fenome- nom tako je i politika, u nekim periodima njene proSlosti, stva- rala najneobiénije situacije kakvih se malo gdje drugdje moglo na¢i. Tako su, na primjer, puna dva vijeka ovu malu teritoriju zaliva dijelila dva gospodara, dvije drzave — Venecija i Turska. Kako je to veé istakao u jednom svom radu gorecitirani poznati istori¢ar, u Boki su se stekla u jednom istorijskom razdoblju dva razli¢ita svijeta, dvije vjere, hriséanstvo i islam, dvije civilizacije, od kojih je jedna dio Zapada, a druga Istoka. Smjestili su se u ovom uskom primorskom kamenitom pojasu, jedni pored drugih, da Zive uz te vjeStatke granice, da se mijeSaju i trguju, sukob- ljavaju, mire i protestuju. Tartane, fuste i galije, gusarenja, krade i prekrade, konfine, plja¢ke, zaplijene tereta i brodova, robljenje, ubistva i svakojake druge zadjevice vjecite su teme njihovih tuzbi i svada, protesta i demarga. Sve se to zbiva vecinom u domenu vlasti, jedne i druge, ali i tu sukobi nikad ne poprimaju svoj ekstremni vid. Pod okriljem te dvije vlasti Zivi jedan te isti narod, na malom podijeljenom’ prostoru, i njegovo zajednistvo ne mogu razbiti nikakve granice u Boki, jer je ona etni¢ka i prirodno-geo- grafska cjelina. 1 Dr Gligor Stanojevié, »Prilozi prouéavanju istorije Boke Kotorske u pryoj polovini XVII vijeka« — Istorijski zapisi, organ Istorijskog insti- tuta i DruStva istoriéara SR Crne Gore, godina XVIII, knjiga XXII, sv. 1, Titograd, 1965, str. 69. ‘ 165 Turski Novi pravo je leglo i izvori§te ondaSnjih sukoba i nasilja u zalivu. On je gusarsko gnijezdo gdje se grade i pljaékagke lade, luka osiljenth novskih aga i begova, koji nijesu, éesto, raspo- lo#eni da slugaju ni sultanove naredbe. Novi je tursko vojnicko uporiste u Boki i zajedno sa irgovatkim Risnom predstavija pro- tivtem mletaékom Perastu, u ovam dobu. Ovo je ovdje bila, zaista, jedma od najendljivijih graniénih podjcla na dalcko: bokelijsku obalu od Risna do Herceg-Novog drZali su Turci, a onu na suprot- noj obali, od Perasta do Rosa, Mlecani. Od prve godine svog postanka, 1382, Sv. Stefan pa Novi, Tvrtkov pa Kosatin grad, sve do ovih vremena stalno je tra u oku ovoj ili onej strani. Prvo i najvise Dubrovéanima. pa Veneciji, sve do istjerivanja Turaka ix njega, 1687. godine. Istorijska sud- bina mu je bila dodijelila status prokletog mjesta na samom ulazu u Zaliv. On testo remeti i ckonomske i politiéke odnose izmedu Mletaka, Dubrovéana j Porte. SmijeSten izmedu Dubrovnika i Kotora, na samom ulazu u Zaliv i svojim geografskim polozajem, Novi je predodreden da skrece paznju na sebe, da nekome smeta. A i neki njcgovi gospodari su ¢udnoyale i samovoljne liénosti, ncpokorne f osione, ekstremne I prevrtljive, Lipitoi predstaynici fcudalnog poretka, sa jako izra- Zenim scparatnim, centrifugalnim obiljezjima. Li¢nosti koje su i subjektivno ulicale da sc na ovaj grad gledalo poprijeko od slrane njegovih susjeda. U prilog ovom tvrdenju neka nam bude dozvoljc- na jedna digresija koja na prvi pogled nema istorijski karakter, ali je vrio upeéatljiva. Znatajna po tome od koga dolazi i o kome govori. U pitanju je gospodar Novoga Hereey Stefan Vukcié — Ko saéa, feudalac koji je vrio zaslu#an za potetni racvitak ovog grada i od koga mu je i ime ostalo, O njemu razmislja knjizevnik Ivo Andric: : »-Odavno me vanosi Herceg Stjepan. Tedko je u bosanskoj istoriji pronaci ¢udniju litnest. Viadari su u-pri¢ama obi¢no do- bri za one kojima su_u netemu valjali, a zli za one kojima su pokazali jaku ruku. Medutim, izgl da niko nista dobro nije mogao da kaze za Hercega Stjepana. Cak se to vidi i u Skriim dubrovackim zapisima koje sam pronasao. Tamo otprilike na ne kolikim mestima stoji: »Danas je zasjedalo, Malo vijeée. Odobrena je trazena svota nezasitom Hercegu Stjepanul«. »On je i u litnom divom bio nepostdjan i prevrtljiv. Na dvor je dovedio kurtizane iz [talije i privendavao ih, a sinovi su ga napadalj j napustili: jedan je presao na islam i postao ¢uveni veliki vezir herceg Oglu, drugi je otidao u Hrvatskue. »Kad je umirao u Herceg-Novoni, nagla su se uri sveStenika kraj njegove postelje: bogumilski, katoli¢ki i pravoslavni, Svaki je ratunao da polaze pravo na njegovu duéu. Herceg Stjepan 166 sc jo& nije bio ni ohladio, a Turci su uli u Bosnu. On je dosta Surovao s njima. Uopste, bosanski velikagi bili su razjedinjeni, neki dak i bez ugleda.« sStanje u porodici Herceg Stjepana — to je duhovno stanje u Bosni pred njen pad. U Dubrovatkom arhivu stoji: »Saptom pade Bosna.« To mati da su je vwelikasi izdali. | na Hereecga Stje- pana se ta odnesi u debroj meri.« «Moda je jos u kolevci ona] ko ce u potpunosti da osvetli lik Hereega Stjepan ...« »Kad smo kod Hereega Stjepana i arhivskih dokumenata, imam utisak da fratri precenjuju arhivsku gradu, muslimanski sveStenici ne cene, a pravoslavni potecnjuju. Medutim, nj mi, uéeni ljudi, memamo adet da éuvamo ono Sto nam dode do ruke. Tu bi trebalo da se svi ugledamo na Marka Ristica koji s nevero- vatnom pedantnogéu sakuplja i Guva mmnoge stvari.«" Ovakyo knjiZevnikovo meditiranje o vladaru Novoga’ u XV stoljecu, i to pisea koji je, ne treba vaboraviti, dubro pornavao, cijenio i koristio arhivsku gradu, transponirajuci je u nenadmasnu umjemost, dofarava nam nemirnu atmosicru u novsko] krajini, u tom dobu, kada se jednom vodio | pravi rat protiv Dubrovnika. Najprije Tvrtko, pa Kosaca i na kraju novske age i begovi svi su oni i héne, pored objektivnih okolmosti, desta doprinosili da.se na Novi duge gleda kaw na opasno miesto, koga, maltene, treba razarili. Narotita Kosadca, taj originalni i nemirni feudulac, pravi izdanak svoga vremena. U ovaj i ovakay poprijeko gledani kraj naseljavace sc krajem XVI i potetkom XVITI stoljeca veliki broj porodica iz Hercego- vine i Crne Gore j baS ce ovaj migracioni faktor, izmedu ostalog, djelovati da se ranija situacija preokrene na bolje. Tek oslobode- njem Herceg-Novog i istjerivanjem Turaka it oyog dijela Boke, 16087. godine, zaprave rezultatima morejskog rata, u Boki prestaje dvovlasce i ona postaje mletatka u svojoj cjelini, iamev tri-cetiri sela na zapadnoj i jugozapadnoj strani. Ovaj rat j¢ duboko uticao na Boku. Dvije njegove posljedice su macajne: prvo, istjerivanjem Turaka postignuta je cjelovita prevlast Venecije nad Bokom 1 drugo, ovim je omoguceno njeno naseljavanje novim divijem & iz Hercegovine i Crne Gore. Ovaj novi migracioni [aktor imaée od tada nadalje ivvanredan znacaj i uticaj na sve oblasti Zivota u Zalivu, prevladade u vremenu i postati j sa ? Ljubo Jandrig, «Sa Ivom Anddcems, Srpska knjiZevna cadruga, kolo LXX, kojiga 470, Beograd, 1977, str, 234, 235, 236. pee-Novi nema «eo danas obiljezja, spomena, tak ni ulice, koji bi pads; ta, njexovog asnivata, bosanskog ee Tyrika i Hercega Stefana Vuker kK e, Osim imena koje na ovog zadnjez. A istorijska nauka je davno utvrdila velike zashuge Sepals Sto ovaj grad danas posteji. 167 etni¢ke i sa ekonomsko-drustwene tacke gledista dominantan. Od ovog doba moze se govoriti o jedinstvenom stanovnigtvu Boke pod imenom Bokelji. Hereeg-Novi prestaje vide biti kamen smutnje izmedu Vene- cije, Turaka i Dubrovnika. Bar u ckstremnom vidu. Sa istorijske scene siéli su clementi neposlusni prema centralnoj viasti, tjudi u licu bosanskohercegovatkih feudalaca i turskih aga i begava. Nestalo je drustveno-ckonomskih uslova koji su pogudovali ova- kvim li¢nostima | ovakvom njihovom ponaganju. Bio je, istina, jos protesta i sporenja oko »novske krajine«, kao Sto su ona oko raz- grani¢enja izmedu Turske i Venecije na ovom sektoru, «a Sto je posebno bio sainteresiran Dubrovnik, nastojeci svim silama da Turci imaju izlaz na more u Sutorini. Nije ovaj grad-driava nikako elio da se graniti sa Venecijom. Medutim, Herceg-Novi nece nikad vise docnije biti predmetoum sporova i svada u onom intenziteru i snataju kako je to stalno bio od svoga nastanka du poéetka XVITT stoljeca. Od ovog vremena on se stiéao na istorijskoj sceni, nikakyi burni dogadaji ne vesuju se vise za njegovo imc. Nastupao je period dugeg relalivnug smirivanja ju Boki i na njenim granicama iu takvim okolnostima stiéu se uslovi za Sire bavijenje mirnodopskim zanimanjima, u prvom redu trgovinom i moreplovstvom. ‘Takode, zemlja i njena obrada, vlasnistvo nad njom, pitanje nasledivanja, njenog otudivanja i xemljiane rente, gajenje stoke, nadin prikupljanja poreza od zemljista i druge, pred- Stavljaju prvostepene probleme za koje su zainteresirani ne samo mletatka uprava nego | avi slojevi bokeljskog stanovnisiva. »,..Rastao je znacaj poljoprivrede, i to uw jednoj oblasti (od- nosi sc na Dalmaciju u koju ulayi i Boka — V. R.), koja nema povoljne uslove za to. Odatle sve jade interesovanje za zemljorad- njt i nastojanje da se poveca produktivnost zemlje, kao i pojacano iskorigscavanje zemljoradnika i njegovo potiskivanje sa slobodne zemlje kupovinom { drugim sredstvima, njegovo pretvaranje u kolona, ¢ak i pravog kmeta, zatim otimanje zemljc opatinskih i seoskih zajednica . ..«* Naseljenici su u ogromnoj vecini seljaci zavisni od parécta zemlje za obradu ili ispasu. Zemlju je trebalo dobiti od mletaékih viasti i kako-tako sebi obezbijediti cgzistenciju u novom kraju. Zemlja se ¢esto dudjeljuje, preraspodjeljuje, uxima ili cktaviin u rezervu, u takovvani fond neraspodijeljenih parcela. Ima slobod- nih uzivalaca zemlje i kolona koji rade kod poviascenih uZivalaca zemlje i kojima davaju ¢etvriinu svih plodova. Zembjiste steccng u ratovima miletatka vlada proglagavala je driavnim. Uizivacci ove zemlje immedu Herceg-Novog i Risna placali su drzavi zemijarinu, i 10 u gotovem novcu. Svi ostali uzi- * Istorija naroda Jugoslavije, knjign druga, 1960, Proaveta, Bed, str. 1158. 168 vaoci zemlje dobijene Karlovatkim | Pogareva¢kim mirum davali su desetinu plodova u naturi. U poéetku se desetina placala samo na oranice i isplacivala u zitu, ali sc uskora poccla naplacivati ina sve ostale poljske kulture Kako se u svemu ovom snalaze do&ljaci, ko. su oni, na kakve poslove prianjaju, kako medusobno dive; jednom rijecju, kako tte ta prva fava adaptacije na novu sredinu, na viast, zanimanja, na more purocito. Sve su to pitanja od interesa i snadaja i to ne samo va njihovu pionirsku generaciju, nego i za njlhove potomke i va doba koje nastupa poslije njih.” Kad izuzmemo zem]joradnju i stocarstyo kojim se bavi vecina ovog doseljeni¢kog svijeta, irgovina dolazi na pryo tmijesto u listi njihovih zanimanja. Njom se bavi ekonomski najjaci sloj naselje- nika, koji je u ratovima protiv Turaka bio i predvodnigki. To su. hajduci i druge starjeSine koji su meposredno predvodili narod u borbu protiv Turaka t bili zagovernici seobe iz Hercegovine i Crne Gore u Boku. Pojedinci se bave kupnenom karavanskom i pomor- skom trgovinom. Poslije pada Herecg-Novog pod mictatku viast, 1687. godinc, brzo ce se razvijati objec ove vrste irgovanja | tu ce presudan wticaj imati naseljenici. Zanimljivo je utvrditi da su pojedini naseljenici imali jos ranije velika iskusiva _u trgovackoj djclatnosti, naro¢ito u karavanskoj kopnengj trgovini. U hercegnovski kraj doseljavaju se porodice i pajedinci naj- vie iz Hercegovine i neéto manje iz Crnc Gore. U dusadasn|oj lite- raturi o ovim migracijama koja se vise oslanjala na sjccanja nego na autentitmi arhivski dokumenat da se zapaziti da su iz Crne Gore dolavili najvige 1687. godine. dakle u samoj godini osvajanja Herceg-Novog od strane Micéana, a manje docnije, dok se iz Her- cegovine najvise doseljavaju poslije te godine, u 1692, 1693. yodini i dwenije. Ova twrdnja ima nekih osneva u samim dogadajima po- slije osvojenja Herecg-Novog, Rat se jzmedu Mletaka i Turske i dalje vodio i to uglavnom na teritoriji Hercegovine sa promjenj- ljivom srecom, da bi na kraju Hercegovina opet ostala pod Turci- ma, Sve je ovo uticalo na migraciona gibanja hereegovatkog #iv- lja tokom ovog rata i docnije, 2 ova gibanja su bila masvynija, Sira i intenzivnija u Hercegovini nego u vnim dijelovima Crne Gore odakle su sc iseljavale porodice u hereegnovski kraj- Sa demogratskog stanovista najveci zacaj imaju_zemljisne knjige, katastn, koje mletacka uprava ustanovijava prili¢ne. rano, yveé u prvim godinama XVIII sloljeca za ove nove doscljenike. Ovi dokumenti imaju neprocjenjiv aataj za identifikaciju dose- lienika i njihovo imovno stanje. Medutim, desto su ih pisari vrlu * Tsto, str. 1148, 1143, * Vidi moj rad, «Prilog o migracionom faktoru u istoriji Bokes — «Rokae br. 9, zbomik radova ia nauke, kulture 1 umjctnesti, Herceg-Novi, 1977, str. 305-322, 169 aljkavo pisali tako da se mora biti vrio krititan prema njima. To se posebno odnosi na imena i prezimena koja su ovi proizveljno prilagodavali italijanskom jeziku, a u mnogo sluéajeva javija se samo ime. 1 acevo ime, a prezimena nema. Ovdje Gemo navesti prezimena porodica i pojedinaca iz neckih scla hercegnovskog kraja koja su opirena u katastru Hereeg-Novog iz 1702. godine, ivostavijajuci ona koja su navedena samo sa ime- nom { oégevim imenom. Transkribujuci th i italijanskog oblika unas, nije iskljuéeno da ce se pojaviti dosta gresaka i sa time treba umaprijed racunati, U selu Ratigevini upisana su slijede¢a prezimena: pop: Sabli- cic, Milovic, Gabri¢, Radovic, Milanovié, Kovacic, Gomorovie, Kra- ljevic, Supkovié, Glogovac, Durdevic, Rapovit, Kukavicic, haram- baSa Pavkovic, Burinovic, Mastanié, Radinovic, suvernadur Buro- vi¢ (ima tamo svoja zemljista kao iu drugim sclima), Deodati, Da- minovic, Ninkovic, Milinkovic, Begavéic i, Jankovic. U selu Kutima: Plidevac, Mitrovic, TomaSevié, Savovic, Muari- ni¢, Bajo, Lupoder, Ugoréic, Vukadinovic, kolonclo Korpona, Duri- Sic, Hogen, Barle, Bokanovid, Arapov (vjerovaino Arapovic), Rado- vié, Persutovic, Janpavic, sopraintedente Perini, guvernadur Buro- vié, Dobri¢, Sladevic, Kraljevic, Martinovic, Nikolic, Jovanovic, Radovéid, Vukdragovic, Stoi¢é, Vuksan, Morovic, Zupni¢, Matko (vierovatno Matkovic), Savi, Ozegovic, Galiotovi¢, Duedo, Dusic, Gudeljevic, Skuro, Marvli, Stipanovic, kavalijer Nakicevic, Levonic, Babiacic, Kostanovit, Sikimi¢, Stipovic, Kai¢, Barkanovid, Spirié, Sendis, Merefovic, Vi Prekotani¢, Vulinovic, KaSi¢, 'Vlasteli- novic, Palikuéa, Siljegovic i Maric. U selu Trebesinu: Palikuéa, pop Luka, Rakovac, Davkalovié, } i¢, Radovanovié, Vidakovic, Vukojevic, Milic, Tlic, Muza- awarevic, Vukovic, Radojevic, Jovanovic, DeSeti¢, Sa- vic, Pukalovic, Vuleti¢, Deresié, Stipanovic, Petrovic, Ekimacic¢, Kraljevic, Galoyit, Galvi8ic, Sparavalo, Bubalo, Rdoevic i Vujevié. U selima Podi, Sasovici, Kazimir i. Brajkovina: armiraglio Nicolo di Cattaro, kavalier Radovic, capitan Bronva, Deodati, Cai- chij, capitan Crivelin, Popovié, Pankalovic, Sindis, Djelovié, Regié, Bo: i¢, Mati8aovic, Coradina, tvovic, Sarahaéa, Sladojevié, Mat- nez, Gupéevie, Papolianin, Gezerovic, Nagi¢c, Pistola, Bajo, Gl: a; tenente colonello Mamomiati, MeSirovic, Kvekic, Ga- liotovic, pop Sava, Morozan, Pesutovic, Mikolic, Durasovic, Kaloje- rovic, Andeli¢, Poyola, Vukadinovic, Percinovic, signor Scura, Dar- pa, Sachia, Tripkovic, Balta, Sikimic, Zivkovic, Lupoder, Radulovic, Raduf, Stenjevac, Bokanovi¢, Cosir, Kaloerovic i ilustrissimo signor Vescovao. U selu Drenovik | Sv. Stefan (SuScepan); cavaliere Marinovic, Milin, Radulevic, Deodati, guvernadur Burovic, Putisié, Kovatic, 170 Stanié, Kraljevic, Sadevic, Rojevic, Novkovic, Milisic, Vidic : Balinovié, Vucasove (vjerovatno Vukasovic), Gomurovic, Dur- cy, kavalicr Magazinovic,; Mandic, Tomasevic, Dury vic j conte Dragotina. U selu #lijebi: Sandraskovic, Dovisic, Deanovic, Bekonja, gu- vernadur Burovic, BoSkovic, Vitonikovic, Dragolovié. Sandi¢, An- gurli¢ (vjerovatno Ogurlic), Matkovic, Sikimic, Toljievic, Janaz i Danovic. . f U éclu Kamenom: puvernadur Burovic, Stanic, Susic, Sarie- #i¢, Dukovic, Obradov (vjerovatno Obradovic), Mirkovic, Pisialu, Wuijovic, Radovié, Sasojevic, Subedic, Sasovic, Vujevié, Korevelic, Maslokagic, Ziazi¢, Radomanovic, Bezimeni (bas tako piée), Mact- cho (vierevatno Matkovic), Vladigevic, Leskoyic, Ratkovic, Vitko- vic, Remetic, Bakodevic, kavalijer Stu¢ic, Wusertina, Mandic, Graisin i Balaki¢ : Kao Sto se iz navedenih spiskova prezimena vidi, veliki dio njih danaénji citalac iz hercegnovskog kraja, potomak doseljenika, nece modi prepoznati. Ovdje je u pitanju, sigurne, 1 aljkavost ve- necijanskih pisara, koji su sve to na brzinu uvodili u tadainje katastarske knjige i njihove nastojanje da neta prezimena na silu prilagode oblicima italijanskog jezika. U spiskoyima ima pre- zimena poredice i pojedinaca, koji su vavedeni u katastar. a u dotiénom selu nijesu Zivjeli, ali su u njemu Imali svoja vemliista koja su davali pod kesim seljanima. To je, na primjer, guvernadur Burovic, koji ima imovinu u svakom selu hereegnovskog kraja. Zatim ww se pojavijuju prezimena nckih mletackih Ginovnika i voj- nika i drugih nasih di it lakozvanog spiska vaslugnihe za Mle- iaéku Republiku, maro¢ito za njihov doprinus u borbi protiv Tu- raka koje je vodila Republika. Takode, i mi smo, vjerovatno, ‘na- pravili greske u pokuSaju da ova previmena transkribiramo blize nagem obliku i izgovoru. S druge stranc, jedan broj tih. poredica i pojedinaca su izumrli u vremenu, dok drugi neki potomci ovih u spiskovima Five danas na dmige strane i, naj¢esce, pajma némaju da su njihovi preci imali zemljiiia uu gorepominjanim sclima. Po- negdje, u ponekom selu ostale su samo ravvaline nekada&njih. nji- hovih stanista ili ih se jof sjecamo uw imenima njihovih baStina, kao, na primjer, na Kamenom, u imenima »Vitkovica njiva«, »Wit- koviea ku€ar, »Remeticic, -Gopéevica poljex, »Palikudusas, «Kra- ni¢ie (uzgred reéeno, na ovoj nekadasnjej imovini izumrih Kro- nica, na Kamenom, italijanski okupator je strijeljau desctine i desetine partizana-rodaljuba Dalmatinaca, Bokelja, Crnegzoraca, 7 Glasnik cetinjskih muzcja, VI kujiga. 1974, Cetinje, Dr Gligur Stam jevic, sPrvi katastar bercegnovskug kraja ou 1702. podines, str. 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 183, 134, 155, 158, 159, 160 7 Nel Wt Tercegovaca i drugih, u ljeto 1942. godine), U drugim selima bagti- ne se 1 danas nazivaju »Burovinae po Burovicu, »Brajkovinas po Brajkovicima itd. U ovaj spisak mi smo unosili samo one koji su bili upisani sa prezimenom, kako se to nama uéinilo, a veliki broj onih upi- sumh samo sa dva ili vise imena, izostavili smo. A tu se kriju, Cini nam se, bas preci ovih danagnjih porodica u nasim sclima. Na primjer, u Ratisevini: Pero Damjanov, Pero Niko, Miko Savin, Vido Marko, Vuko Petko, Vuka3in Jovanov i drugi; u Kutima: Duro Pero, Kate Vukova, Vuko Nikolin, Tripko Petko, Jovan Pere, Luka Nikolin i drugi; u Trebesinu: Danola Mitrova, Svita Jovanova, Stance Vukova, Mare Mitrova, Vuko Jovanov j drugi; u Podima, Sasovicima, Kavimiru i Brajkovini: Bosko Milanov, Puro Perov, Mitar Stjcpanov, Peiko Milutinov, Pero Radoy, Pero Mikov, Jovo Nikolin i drugi; u Drenoviku i S. Stefano (Sugcepan): Duka Jova- nov, Jovo Tin, Milija Jovanov, Milutin Kommnenov, Radule Damja- nov, Vojin Nikolin i drugi; u Zlijebima: Joyo Peroy, Duro Petroy, Mare Perova, Petar Radojev, Simo Mitray i dragi; i u Kamenom: Tomo Milogev, Mitar Milatov, Milog Jovanov, Jovan Vukadinov, Radoje tvanov, Luka Vujadinov, Tripke Nikolin, Jove Milutinov, Vuko Mihailov i drugi. Odakle ovoliko Ijudi upisanih same sa dva imena — syojim litnim, koje dolazi na prvom miestu, a iza njeza drugo ime, oevo, muveyljevo ili nekog daljeg pretka? Prezimena u danasnjem smislu nema. Sta je po srijedi? Ili je pisarima lakse bilo ovako upisivati viasnike u katastarske knjige ili je to ostatak turskog vodenja imena ili patrijarhalno-rodovski recidiv u sistemu imena. [| dan anas, u selima hercegnovskog kraja, u usmenom opcenju, cuje se da se za nekog kage to je Marko Nikolin ili Nikola Milogcv. Stane Lazareva (ovdje po muzu Lazara), Simana Krstova (opet po muzu Krstu), Pero Nikolin, Jovan MaSanov, Pero Krstov, Spire Vidov, Sveto Spirov, Blago Lesov, Blago Vidov, Petar Novakov itd,, itd. Pisac ovih redaka poznavao je jednog mladica ix krivosijskog kra- ja, joS prije posljednjeg rata, koji je na pitanje »¢iji je«, odmah odgovarae sa pet-Sest imena, ne navadeci prezime. nego prvoe otevo ime, pa onda djedovo, pradjedovo, prapradjedove itd. sve dotle dokle se ta gencalogija pamtila u njegovoj loz. U popisu sela Ratigevine pojavijuje se »Saida bula Turca« (Saida_bula, Turkinja), zatim prete Gionisia de Pobrichia | erkva di S$. Biasio. U Kutima Nicolo Comer Turko, faut chrictiane (Turéin koji Je presay u hrifcanstvo), zatim zemljisic sela Lastve, upisana je jos crkva Sy. Andrije, crkva di Santa Trinita, Alessandro Molin Turco, fatto christiano i Gicralamo Omer Turco, fatto christiano. U Podima, Sasovicima, Kazimiru i Brajkovini upisana je erkva di San Michel 1 jedan mlin. 172 U Drenoviku i S. Stefano (Suscepanu) upisana je crkva di San Stefano, U Zlijebima upisana je crkva di San Tlia. U Kamenom upisana je crkva di San Zorzi. U Ratigevini, u katastar je wpisano 45 kurisnika, a selo broji 216 duga. U Kutima 167 korisnika sa 809 duga, U Trebesinu 47 korisnika sa 277 duka. ‘ U Podima, Sasovicima, Kazimiru i Brajkovini 78 korisnika sa 396 duéa. Gas U Drenoviku i S, Stefano (Sué¢epan) 49 korisnika sa 292 2. U Zlijebima 31 korisnik sa 162 duse. U Kamenom 60 korisnika sa 237 duga. U ovaj scoski katastar uyeden je jedan korisnik pod navivom »Bezimeni«! Zanimbjivo je uporeditt prezimena porodica i pojedinaca iz ovog katastra, iz samog pocetka XVII stoljeca, tacnije ix 1702. godine, sa onim sto je @ ovem pisao j sasnao manj¢ na osnovu arhivskih dokumenata, a vise paméenjem i sjecanjern pojedinaca, pop Sava Nakidenovié u svojoj antropogeogratsko] studiji »Bokas- Tako za stanovnigtvo Ratigevine sc kaze da je mahom iz Her- cegovine, ovama doslo sa vladikom Ljubibraticem 1 knezom Voj}- nom Vojnoyicem, svrsetkum XVII stoljeca. Poznanovici, iz Tre- binja, slave Pokrov, neki sc isclili u Hereeg-Novi, a prvi koji je ovamo, u Buku, dogao bio je Vratko Poznanovic. Sikimici su od bratstva Pilatovaca iz Oputne Rudime, slave Jovanj-dan. Radmani, iz Tyrdoga, slave Arandclov-dan. Popoviéi, iz Hercegovine, slave Durdev-dan. Deretici, iz Popova, slave Jovanj-dan. Prvi koji je ovamo dosao bie je Jove Dereti¢, Batanovidi. ix Mercegovine, slave Jovanj-dan. Piljurovici, iz Trebinja, slave Durdev-dan. Radovici, ix Popova, slave Mratin-dan. Prvi koji je dokao bio je Duro Radovic. U ovom selu su jos Sabljici i Durinovici, takode ix Hercegovine. U Kutima su Zivjeli Munici, kasnije izumrli. Duranovici, dosli jz Hercegovine u XVI stoljecu. Slave Arandelov-dan, Sadovici, dosh iz Popova, kasnije irumrli. Naki¢enovici, i Ljubomira, u Kute stl ali u XIV stoljecu, Slave Vartulomjev-dan. Svesteni¢ka kuéa. Vu- lina, iz. Korjenica, 1692. godine stigli u Boku, kasmje izumrli. Ma- slan, i Popova, stigli 1692. godine, slave Vasiljev-dan. Cukvas, stigli sa viadikom Savatijem. Prvi je Drasko Cukvas. Ranije se zvali Zo- tovici. Slave Durdev-dan. Kraljevici, it Klobuka, stigli 1693. godine. Slave Nikolj-dan. To su wu stvari Vuksani. Ogurici, iz Cepelice, sa Trebisnjice. Slave Nikolj-dan, Dersmancici, u stvari, Ilici, iz Krivo- Sija, izumrli. Radonidi. i2 Moraée Gornje, stigli 1687. godine. Slave * [sto, 173 Petkov-dan. Milisici, iz Nevesinja, izumrli. Ozegovici, iz Ceva, stigli 1687. godine. Ranije se zvali Osrinici. Sada slave Trojidin-dan. Zizerl. Turci koji su presli u hriséansivo, Komnenac, iz Hercegovine. Lu- por, starinom Turci, izumrli. Dinarija, izumeli, Colunéici, iz Herce- #ovine, sa Aubaca, izumrli. Milosevici, 12 Grahova, stigli 1692. Boe dine. Slave Durdev-dan. Nikici, ix Crne Gore, izumrli. Mari¢i, iz Korjenica, Slave sv. Stefana, Drugi Mari¢i, iz Konavala. Vuksano- vicl, iz Tyrdosa. Ranije se zvali Puovici, po nckom nadimku, Slave Durdev-dan. Matovici, iz Bajkovih KruSevica, sligli 1710. godine. Slave Petrov-dan. Ivlici, sa Zubaca, stigli 1692. godine. Slave sy. dJoakima i Anu. Seferovici, iz Kuda, Stigli 1720. godine. Slave Vasi- ljev-dan. Mitrovici, is Bunjana, stigli 1692. godine. Slave Jovan|-dan, Vujinovici, jedni iz Konavala, stigli 1740, godine, a drugi iz Korje- nica, stigh 1692. godine. Slave Nikolj-dan. KiSici, iz Niksica, stigli 1701. godine. Slave Lucin

    You might also like