Общая педагогика. Народное образование.

Педагогика

УДК 159.9

İNSAN PSİŞESİNİ ARAŞTIRMAK İÇİN ANALİTİK VE VAROLUŞSAL

PSİKOTERAPİ TEMELLİ EKLEKTİK YAKLAŞIM(İ.YALOM VE C.G. JUNG
ESERLERİNDEN YARARLANARAK)

Malake Kadıraliyev
Uluslararası Alatoo Üniversitesi, Yüksek Lisans Öğrencisi

Ozet

Bu makalede insanın psikolojisini anlamak ve çözüm üretmek için yeni eklektik psikolojik
terapi yaklaşımı geliştirilmeye çalışılmıştır. Yeni terapi geliştirilmede Varoluşsal ve Jung’un
Analitik psikoloji yaklaşımları kaynak olarak kullanılmıştır.
Anahtar kelimeler: Eklektik, Varoluşsal, Jung, Yalom, Psikoloji

АНАЛИТИКАЛЫК ЖАНА ЭКЗИСТЕНЦИЯНАЛДЫК ПСИХОТЕРАПИЯНЫН

НЕГИЗИНДЕ АДАМДЫН ПСИХИКАСЫН ЭКЛЕКТИКАЛЫК ЫКМА
МЕНЕН ИЗИЛДѲѲ (И. ЯЛОМ ЖАНА К. Г. ЮНГДУН ЭМГЕКТЕРИНИН
МИСАЛЫНДА)
Кыскача мазмуну

Макалада адамдым психологиялык проблемаларын түшүнүү жанан чечүүгѳ багыт-

талган психотерапиянын жаңы ыкмасын иштеп чыгууга аракет жасалган. Бул изилдѳѳдѳ
экзистенционалдык ыкма менен Юнгдун аналитикалык ыкмасы колдонулган.
Ачкыч сѳздѳр: эклектикалык, экзистенционалдык, Юнг, Ялом, психология.

ЭКЛЕКТИЧЕСКИЙ ПОДХОД ИЗУЧЕНИЯ ПСИХИКИ ЧЕЛОВЕКА

НА ОСНОВАНИИ АНАЛИТИЧЕСКОЙ И ЭКЗИСТЕНЦИОНАЛЬНОЙ
ПСИХОТЕРАПИИ (НА ПРИМЕРЕ РАБОТ И. ЯЛОМЫ И К. Г. ЮНГА)
Аннотация

В этой статье излагается попытка разработки нового эклектического подхода психо-

терапии для понятия и разрешения психологических проблем человека. В разработке
этого подхода психотерапии использовались Экзистенциальный подход и Аналитиче-
ская психология Юнга.
Ключевые слова: Эклектический, Экзистенциальный, Юнг, Ялом, Психология

66 ALATOO ACADEMIC STUDIES. 2017. № 4

 Malake Kadıraliyev

THE ECLECTIC APPROACH OF STUDYING THE PSYCHIC OF HUMAN

ON THE BASIS OF ANALYTICAL AND EXISTENTIAL PSYCHOTHERAPY
(ON THE EXAMPLE OF THE WORKS OF YALOM AND C.G JUNG)
Abstract

This article outlines an attempt to develop a new eclectic approach to psychotherapy for
the concept and resolution of a person’s psychological problems. In the development of this
approach to psychotherapy, the Existential Approach and the Analytical Psychology of Jung
were used.
Keywords: Eclectic, Existential, Jung, Yalom, Psychology

Kuramın iki temel felsefi kaynağı vardır:
Varoluşsal ve Jung’un Analitik yaklaşımıdır.
Varoluşsalcılık: Varoluşsalcılığın ve
“varoluşçu psikoterapinin” kısa ve basit
tanımı yoktur, çünkü varoluşçu yönelimin
dayanakları deneysel değil oldukça sezgi-
seldir (Yalom, 1980). Felsefede varoluşçu
“gelenek” ve resmi varoluşçu felsefe “öğre-
tisi” vardır. Resmi varoluşçu felsefenin baş-
langıcı 1834, Kierkegaard’la anılmaktadır.
Varoluşçu terapiyle varoluşçu felsefe öğre-
tisi arasındaki ilişki klinik farmakoterapiy-
le biyokimyasal araştırmalar arasındakine
benzemektedir (Yalom, 1980). Varoluşçu
psikoterapi, bireyin varolmasından kaynak-
lanan endişelere odaklanan dinamik bir tera-
pi yaklaşımıdır. Varoluşçu görüş farklı türde
bir temel çatışmayı vurgulamaktadır. Ne
bastırılmış içgüdüsel çekişmelerle ne de iç-
selleştirilmiş önemli yetişkinlerle olan çatış-
mayı önemsemektedir. Onun yerine bireyin
varolmanın “getirileriyle” yüzleşmesinden
kaynaklanan kaygılar üzerinde durmaktadır.
Yaloma göre bireyin, bu “getirileri” keş-
fetme yolu derin kişisel düşünmedir. Şartlar
basittir:Yalnızlık, sessizlik, zaman ve her
birimizin deneysel dünyamızı doldurduğu-
muz her zamanki oyalanmalardan kurtul-
mak. Eğer her zamanki dünyamızı silebilir
ya da “parantez içine” alabilrsek, dünyada-
ki durumumuzu, varlığımızı, sınırlarımızı,
olanaklarımızı derinlemesine düşünürsek ve
bütün diğer nedenlerin altında yatan nedene
ulaşabilirsek mutlaka varolmanın getirile-
riyle, bundan sonra “nihai kaygılar” olarak
bahsedeceğim “derin yapılarla” karşı karşı-
ya geliriz (Yalom, 1980). Yalom, dört nihai
kaygıyı vurgular: Ölüm, özgürlük, yalıtım
ve anlamsızlık. Bireyin bu hayat gerçekle-
rinden biriyle karşı karşıya kalması varo-
luşçu dinamik çatışmanın içeriğini oluştur-
maktadır. Varoluşçu psikodinamikler bu
dört nihai kaygılara ve her birinin neden ol-
duğu bilinçli ve bilinçdışı korku ve güdülere
gönderme yapmaktadır. Dinamik varoluşçu
yaklaşım Freud tarafından ana hatları çizi-
len temel dinamik yapıyı korumakta, fakat
içeriği temelden değiştirmektedir.
Her iki yaklaşım da anksiyetenin psiko-
patolojinin yakıtı olduğunu, bazıları bilinçli
bazıları bilinçdışı olan psişik işlemlerin ank-
siyeteyle baş etmek üzere ortaya çıktığını,
bu ruhsal işlemlerin (savunma mekanizma-
ların) psikopatolojiyi oluşturduğunu, ve bu
mekanizmaların güven vermelerine rağmen
kaçınılmaz bir şekilde gelişmeyi ve dene-
yimi sınırladıklarını varsaymaktadır. Bu iki
dinamik yaklaşım arasındaki en büyük fark,
Freud’un zinciri ‘dürtüyle’ başlarken, va-
roluşçu çatının korkuyla başlamasıdır. Otto
Rank’ın söylediği gibi, eğer bir terapist, bi-
reyi içgüdülerinin egemen olduğu bir varlık
değil, aslında korku dolu, acı çeken bir var-
lık olarak görürse çok daha güçlü olacaktır.

ALATOO ACADEMIC STUDIES. 2017. № 4 67

Общая педагогика. Народное образование. Педагогика
Varoluşçu dinamikler gelişimsel modele
bağlanmamıştır. “Temel” (yani önemli, esas
olan) ile “ilk” (yani, kronolojik olarak birinci
gelen) sözcüğünün aynı kavramlar olduğunu
varsaymak için zorlayıcı bir neden yoktur.
Varoluşçu perspektiften bakıldığında derinle-
mesine araştırma, insanın geçmişi araştırma-
sı anlamına gelmemektedir. Bu durum daha
çok, kişinin günlük kaygıları bir kenara bıra-
kıp varoluşçu durum hakkında derinlemesi-
ne, düşünmesi anlamına gelmektedir. Gele-
cek-olan-şu an, varoluşçu terapinin birincil
zaman kipidir (Yalom, 1980).
Analitik yaklaşım: Jung’un kişilik ku-
ramı, kişinin dinamik bütünlüğü anlayışına
dayanmaktadır. Psişe, kolektif bilinçdışına
(imgelerin, düşüncelerin, davranışların ve
deneyimlerin altında yatan örüntülere) bağlı
olarak bilinç ve bilinçdışından oluşmuştur
(Douglas, 2006). Bilinç Jung’a göre çev-
reyle ilişkilerde dört pencereli bir yönelim
organıdır.
İnsan genelde bu dört pencereden birini
daha çok kullanır: Hissi, akli, duygusal ya
da sezgisel pencere. Çevreden gelen veriler,
bilince duyu organlar aracılığıyla ulaşsa da
bu organların yapısal yetersizliği dolayısıyla
“gerçek dünya”, çok kısıtlı bir tarzda algı-
lanır. Bilincin aynı zamanda algılamadaki
seçici dikkati ve bulunduğu bağlam çevre-
yi biraz daha öznelleştirir. C.G. Jung’a gö-
re, önce ve asıl olan bilinçdışıdır ve bilinç
sonradan ortaya çıkar. Kişisel bilinçdışı,
kişiliğin doğrudan anlaşılamayan ve sadece
dolaylı olarak rüya ve analizle anlaşılabile-
ceği bir alanıdır. Kişisel bilinçdışı, Jung’un
kolektif bilinçdışı olarak tanımladığı, ken-
dini arketip imgeler ve kompleksler yoluyla
kişisel bilinçdışında gösteren, kalıtımsal bir
insani faktör tarafından etki görür (Douglas,
2006).
Jung, kendiliği, kişiliğin evrildiği, kap-
sayıcı bütünlük, kişiliği düzenleyen ve bü-
tünleştiren, arketip bir enerji olarak tanım-
ladı. Kendilik, kişisel gelişimin hedefidir.
Bebek, yaşama, hemen alt sistemlere ayrılan
bütüncül bir kendilikle, ilk bütünlük duru-
muyla başlar.
68 ALATOO ACADEMIC STUDIES. 2017. № 4
Bu ayrılma sayesinde, zihin ve bilinç
gelişir ve sağlıklı kişilik hayat boyu süren,
yüksek seviyede bir gelişmeyle bütünleşti-
rir.
Temel Kavramlar
Kolektif bilinçdışı tanımı, Freud’unkine
benzer ancak daha kapsamlıdır. Bireyin ki-
şisel bilinçdışısı sadece kişinin egosunun ve
süperegosunun kabul etmeyeceği, bu yüz-
den de bastırılmış olan materyali içermez.
Bu durum aynı zamanda psişe için önemli
olmayan ve ya geçici ya da sürekli olarak
bilinçten çıkmış materyali de içerir. Bireyin
kişiliğindeki bilinç için hazır olmayan veya
bilince kabul edilmemiş, gelişmemiş bölüm-
leri içerir.
Kolektif bilinçdışı Jung’un insanlar ta-
rafından paylaşılan uçsuz bucaksız, saklı
psişik kaynağa verdiği isimdir. Jung kolektif
bilinçdışını hastalarının kendilerini açması,
kendi kişilik analizi ve çok kültürlü çalış-
maları sonucunda keşfetmiştir. Aynı temel
motiflerin fanteziler, rüyalar, semboller ve
mitlerde de yer aldığını bulmuştur. Kolektif
bilinçdışından ortaya çıkan imgeler, bütün
insanlar tarafından paylaşılır, ancak herke-
sin bireysel deneyimleriyle farklı şekiller
alır. Jung bu motiflere arketip imgeler, dedi
ve kolektif bilinçdışını, arketip imgelerden
oluşan örüntüler olarak tanımladı.
Arketip, basitçe ifade edilirse “ilk ka-
lıp” anlamına gelir. Psikolojik açıdan insa-
nın duygu, düşünce ve davranışları sadece
bireysel bilinçdışından kaynaklanmaz; ko-
lektif bilinçdışında potansiyel olarak depo-
lanmış bazı “model”lerin benimsenmesi ile
de şekillenir.
Jung insanların kişiliklerini şekillendir-
mek ve gerçekliği evrensel içsel örüntülere
göre algılamak için kalıtımla geçen bir eği-
limleri olduğuna inandı.
Kolektif bilinçdışı bu tür arketip imge-
lerle kendini bireye gösterirken, kişisel bi-
linçdışı kendini kompleksler yoluyla ortaya
koyar. Arketip imgeler, kolektif bilinçdışın-
dan kişisel bilinçdışına doğru bir kompleks
aracılığıyla akar. Kompleksler bilinçli ola-
rak yaşanmış acıların, zedelenmelerin, duy-

gusal şokların ve ahlaki karmaşaların bilinç-
dışının derinliklerine atılmaları dolayısıyla
oluşurlar.
Otantik ve otantik olmayan mod: He-
idegger’a göre (1962) var olmanın iki temel
şekli vardır. İlki otantik olmayan mod’dur.
Bu şekil “gündelik”, “kamusallık”, “boş ko-
nuşma” ve kişinin kendi hayatını “anonim”
bir hayat olarak yaşamasıyla karakterize
edilir. Otantik olmayan mod, gerçekten ken-
disi olmak adına herhangi bir sorumluluğu
almaktan kaçınır ve daha çok kendiliğin ve
dünyanın dışarıdan yapılmış tanımlarına
teslim olarak bu tür bir sıkıntıdan geçici ola-
rak kurtulmaya bakar. Dünya sahnesindeki
uzmanlık alanlarında otantik olmayan var-
lık ise en uç noktada bireyselliğin tamamen
uyum sağlamaya boyun eğdiği otomasyon-
vari varoluşla simgelenmiştir.
Varoluşun ikinci şekli ise otantik
mod’dur. Burada kişi kaygı hissetse de ken-
di hayatı için sorumluluk alır. Kendini ka-
labalık içine bırakmaktansa, kendi benzer-
sizliğinin farkına varır ve aslında olması ge-
rektiği gibi olmaya çabalar. Dünya’ya uyum
sağlamak, kesinlikle ikincil bir pozisyona
itilir (Douglas, 2006).
Ölüm. En göze çarpan, en kolay kor-
kuya neden olan nihai kaygı, ölümdür. Şu
anda varız, ama bir gün olmayacağız. Ölüm
gelecek ve ondan kaçışın bir yolu yoktur.
Bu korkunç bir gerçektir ve biz bu gerçeğe
ölümcül bir korkuyla tepki veririz. Spino-
za’nın sözlerindeki “Her şey, kendi varoluşu
içinde sürüp gitmeye çabalar;” sözü özdeki
varoluşçu çatışma ölümün kaçınılmazlığının
farkında olmayla varolmaya devam etme ar-
zusu arasındaki gerilimi ıfade eder.
Özgürlük. Bir diğer güçlü, ama çok daha
az anlaşılabilir kaygı özgürlüktür. Normal-
de özgürlüğü kuşkuya yer bırakmaz bir şe-
kilde olumlu bir kavram olarak düşünürüz.
Tarih boyunca insanoğlu özgürlüğü istemiş
ve onu elde etmek için çabalamamış mıdır?
Fakat nihai zeminin bakış açısından görü-
len özgürlük, korkuya yapışık durumdadır.
Varoluşçu anlamında “özgürlük” dışsal ya-
pının yokluğuna gönderme yapmaktadır.
ALATOO ACADEMIC STUDIES. 2017. № 4
Malake Kadıraliyev
Her zamanki deneyimin tersine, insanoğlu,
doğasında bir modeli barındıran iyi yapı-
landırılmış bir evrene girmemektedir. Daha
çok, kendi dünyasından, hayat tarzından,
seçimlerinden ve hareketlerinden tamamen
sorumludur yani, bunların yazarıdır.
Varoluşçu yalıtım: Üçüncü nihai kaygı
ise yalıtımdır. Yalnızlığın eşlik ettiği kişile-
rarası ya da kişinin içindeki yalıtım (kişinin
kendi parçalarından yalıtım) değil, temel-
deki yalıtımdır. Yaratıklardan ve dünyadan
yalıtımdır-ki bu diğer yalıtımdan daha kö-
tüdür. Birbirimize ne kadar yakınlaşırsak
yakınlaşalım sonunda arada kapatılamaz bir
boşluk kalacaktır. Her birimiz varoluşa tek
başımıza ayrılmalıyız. Bu nedenle, varoluş-
çu çatışma, mutlak yalıtımımızın farkında
olmamızla, bağlantı kurma, korunma ve da-
ha büyük bir bütün olma arzumuz arasında-
ki gerilimdir.
Anlamsızlık: Dördüncü nihai kaygı ya
da varoluş getirisi anlamsızlıktır. Viktor
Frankl’a göre bireylerin varoluşlarındaki te-
mel istemlerinden birisidir. Eğer ölmek zo-
rundaysak, eğer her birimiz aslında kayıtsız
bir evrende tek başınaysak, o halde her biri-
miz hayattaki kendi anlamımızı bulmalıyız.
Fakat kişinin kendi yarattığı anlam, insanın
hayatını taşıyacak kadar sağlam olacak mı-
dır? Bu varoluşçu dinamik çatışma, bir anla-
mı olmayan evrene fırlatılmış, anlam arayışı
içindeki yaratığın ikileminden kaynaklan-
maktadır.
Terapötik Amaçlar
Varoluşsal psikoterapide olduğu gibi ilk
önce gündelik kaygıların altında yatan da-
ha derin kaygıların farkına varılmasını he-
defler. Birçok kaygının altında daha derin
varoluşsal kaygıların olabileceği varsayılır.
Varoluşsal kaygılarla yüzleşmenin büyük
bir acıya neden olsa da sonunda iyileştirici
etkisi olduğunu ifade edilir.
Jungien psikolojide, danışmanın en
önemli amacı kişinin kişisel ve kollektif bi-
linçdışı materyallerinin farkına varmasına
yardımcı olmaktır. Kişinin mümkün olan
en yüksek seviyede muhtemel kapasitesiy-
le işlevde bulunma yeteneğini engelleyen
69
Общая педагогика. Народное образование. Педагогика
gelişimsel engelleri ve kişilik örüntülerinin
üstesinden gelmektir” şeklinde tanımlanır.
Sadece patoloji odaklı değildir (Douglas,
2006).
Dolayısıyla bu terapi yaklaşımında tera-
pist, danışana görüngübilimsel olarak yak-
laşmalıdır. Diğer bir ifadeyle hastanın ya-
şantısal dünyasına girmeli ve anlayışı bozan
önvarsayımlarda bulunmadan bu dünyanın
olgularını dinlemeli, ardından var olan prob-
leme uygun terapi tekniğini kullanmalıdır.
Terapistin İşlev ve Rolü “Boş ekran”
tekniği olarak kristalize olan teknikte danış-
man kendi hakkında olabildiğince az bilgi
verir. Terapist mümkün olduğu kadar az ko-
nuşur ve az tepki verir.
Buradaki temel amaç analitik yaklaşım-
larına göre terapötik ilişkinin temelini oluş-
turan aktarım için uygun zemini oluşmasına
yardımcı olmaktır. Danışanların kendilerini
yansıtabilecekleri bir transferans ilişkisi için
koşullardan birinin bir uyaran olan danışma-
nın daha muğlâk pozisyonda durması ve boş
ekran pozisyonunu koruyarak buna imkân
ve alan tanımasıdır (Gün, 2015).
Terapist, danışana görüngübilimsel ola-
rak yaklaşmalıdır. Diğer bir ifadeyle hasta-
nın yaşantısal dünyasına girmeli ve danışanı
otantik olarak dinlemeyi engelleyen önvar-
sayımlarda bulunmadan anlamaya çalış-
maktır.
Terapist nihai kaygıların kesin cevapla-
rın olmadığına, deneyimin derinliklerinden
çıkartılan anlamın gerçekçi ve özgürlüğü
kolaylaştırıcı bir hal aldığına ve hiçbir iliş-
kinin köprü kuramayacağı temel bir yalnız-
lığın var olduğuna dair zor gerçeği benim-
ser. Terapist danışana, arayışın geçerli oldu-
ğunu ve bundan fayda göreceğini hissettirir.
Danışanın Terapi Sürecindeki Deneyimi
Terapi haftada bir ya da iki defa 45-50 daki-
ka süreyle yapılır. Her analiz başında genel
çerçevenin oluşturulduğu bir sözleşme yapı-
lır. Terapötik ilişki, danışan yanlış beklen-
tilerden ve kalıplaşmış inançlardan kurtul-
dukça, destek ve yönlendirme sağlar. Yine
de, ölümün veya beklenmedik olayların üs-
tesinden gelme şansımız yoktur. Birey, bir
70 ALATOO ACADEMIC STUDIES. 2017. № 4
seviyede, varlığın özündeki onarılamayan
yalnızlığın farkına varmalıdır.
Terapist ve Danışan Arasındaki İlişki
Nihai kaygıların varoluşun getirileri ol-
duğunun farkında olunması ve bu kaygıların
evrensel olması, yani hem terapist hem da-
nışana özgü olması bu ilişkiyi yol arkadaşlı-
ğı durumuna çevirir. Bu yaklaşımın önceliği
terapistin kuramlar önemli olsa da danışan
ve terapist arasındaki gerçek karşılaşma ve
fenomenolojik an açısından kaçınılmaz bir
şekilde ikinci sırada yer almaktadır. Kaba-
ca önce anlama, sonra tekniktir. Terapinin
odak noktası şu an olmasın yanında geçmiş
de önemlidir. Varoluşsal kaygıların farkına
varılmasının yanı sıra terapist ile danışan
arasındaki ilişkinin önemli kısmı aktarımdır.
Analist aktarım, açık semptomlar, rüyalar ve
fanteziler vasıtasıyla bilinçdışında gizlenmiş
bir kompleksi ortaya çıkarma imkanı sağlar.
Terapist sırlar, kompleksler ve nevrozlarla,
bunların geçmişte yaşanmış olaylardaki ve
travmalardaki köklerini tespit ederek, mev-
cut işleyişe, özellikle hasta ve doktor arasın-
daki ilişkiye nasıl dahil olduğunu görür ve
komplekslerin işleyişi vasıtasıyla bilince çı-
kan arketip örüntüleri tespit etmek suretiyle
hastalara yardıcı olur.
Terapi Teknikleri
Aktarım analiz:. Bütün derinlik psiko-
terapistler gibi Jungcu terapistler de aktarı-
mın terapide önemli rol oynadığı konusunda
hemfikirdir. Aktarımın ilk safhasında hedef,
terapistin hastanın yaptığı yansıtmaların
başkalarına değil, kendisine ait olduğu fark
etmesini sağlamak, yansıtmaları analistten
uzak tutmak ve onları hastanın kendi kişili-
ğinin bilinçli birer parçası olarak bütünleş-
tirmektir.
Jung, sosyokültürel unsurları ve arketip
unsurunu da dikkate alarak aktarımın kapsa-
mını genişletti. Kişisel olmayan bu yönler,
aynı zamanda terapiste de yansıtılır. Akta-
rım analizinin ikinci safhası sırasında, has-
talar terapiste yansıttıkları kişisel ve kişisel
olmayan temaları ayırmayı öğrenir. Ken-
di psişelerine ve kültür ile kolektif arketip
alanlarına ait olanları belirlerler. Kişisel ol-

mayan asimile edilemez, ancak onu yansıt-
ma eylemi durdurulabilir.
Aktarım analizin üçüncü safhasında ana-
listin kişisel gerçekliği hasta tarafından ona
verilen imajdan farklılaşmış olur. Bu safha-
da, hasta terapisti normal bir insan olarak
görmeye başlayabilir ve terapistin kişiliği
önemli bir rol oynar. Son safhada, aktarım
çözümlendiğinde ve daha fazla kendini bil-
me ve kendinin farkında olma yer aldığında,
hasta ve terapist arasında oluşan daha em-
patik ve düz bağ vasıtasıyla, terapist daha
gerçekçi bir değerlendirme yapar.
Rüya analizi: Jung’a göre rüyalar aslın-
da, geleneksel Freudcu görüşte olduğu gibi,
ne mutlaka bir şeyler gizlerler, ne her zaman
tatmin bulmamış arzuları ifade ederler, ne
de standart bir sembolojiye göre yorumla-
nabilirler. Rüyalar kişinin dikkat etmesi ve
bilinçli bir olay gibi ciddiye alması gereken
bir şeyin ifade bulmuş şeklidir. Rüyalar arzu
ve korkuları yansıtabilir.
Çoğunlukla rüyayı gören kişinin bas-
tırdığı ya da sesli olarak dile getirmediği
dürtüleri anlatırlar. Bunun yanı sıra hem
iç hem dış problemler için çözümler gös-
terirler. Hastanın gizli iç dünyasını ortaya
çıkarma açısından çok değerlilerdir ve git-
tikçe evrilen sembolik imgelemleriyle, has-
tanın psişesindeki değişiklikleri açığa çıka-
rırlar. Rüyalar yoluyla bilinçdışının arketip
imgelerini izleyen kişilik, kendini düzene
sokabilir.
Logoterapi: Anlam İsteği bir gizli mo-
tivasyon olup genellikle hayatta kalma iç-
güdüsü, haz ilkesi ve güç isteği tarafından
bastırılmış olmasıdır. Ama bizi ayakta tüm
şeyler ve insanlar ortadan kaldırıldığında
Anlam İsteği genellikle ön plana çıkıyor.
Çünkü anlamı olmayan hayata katlanmak
çok acı olurdu. Anlam arayışı, aynı zamanda
bir ruhsal uyanış ya da hayatında bir dönüm
noktası şeklinde, bizim artık aynı yönde ya-
şamaya devam edemediğimizi anladığımız
zaman ortaya çıkabilir. Anlam ihtiyacı bi-
linç dışı veya gizli olabilir ama her zaman
ALATOO ACADEMIC STUDIES. 2017. № 4
Malake Kadıraliyev
mevcuttur. Logoterapinin amacı müşterileri-
nin anlam için arayışlarını kolaylaştırmaktır.
Yaklaşımın Temel Uygulamaları
Problemler
Bu terapi şekli öncelikle varoluşçu
psikoterapi gibi öncelikle analitik terapi
yaklaşıma uyum sağlarken, bir yandan da
danışanın ciddi varoluşçu acısıyla temel
mücadelesine ilişin uyanık kalacaktır. Tera-
pistin tekniği belirli hasta ve duruma adapte
olabilecek kadar esnek ve terapistin kendi
uzmanlık sınırları dahilinde çalışabileceği
şekilde sabit olmalıdır.
Bulgu
Jung’un tipoloji kuramını inceleyen ge-
rek nicel gerekirse nitel çalışmalar mevcut-
tur.
Bu, tipler veya kişilik boyutları, içedö-
nüklük ve dışadönüklük şeklindeki iki temel
tutum ve düşünme, hissetme, algılama ve
sezgi şeklindeki dört işlevden oluşmaktadır.
Hepimiz bu özelliklere farklı seviyelerde sa-
hibiz ama çoğu zaman birini diğerlerinden
üstün tutmayı tercih ederiz. Myers-Briggs
ve Grey-Wheelright tipoloji testleri hem
kişinin baskın tutum ve işlevini hem de her
tutum ve işlevin bireyin kişiliğindeki ilgili
miktarını tespit eder. Her iki test de, Jung’un
orijinal düzenlemelerini takip eden, bireyin
içedönüklük ve dışadönüklük derecesinin
yanı sıra, gerçeklikle yüzleşme sırasında
düşünme, hissetme, algılama ve sezgi mod-
larının hangisini tercih ettiğinin belirlendiği
anketlerdir.
Jung istatistiği, kelime çağrışım testle-
rinde, kompleks kuramı için bulgu göster-
mek amacıyla kullandı. Rorschach Testi ve
Tematik Algılama Testi (TAT) gibi Jung’un
kompleks ve yansıtma kuramlarını temel
alan yansıtıcı testler de kullanılmaktadır.
Varoluşçu terapi çalışmalarda kullanı-
lan kavramların ve bilgi kaynağın pozitivist
geleneğe dayanan akademik psikiyatri ve
psikoloji, bilgiyi geçerli kılma yöntemi ola-
rak deneysel araştırmaya değer verdiğinden
ampirik çalışmaların zorluğu öne çıkıyor.
Varoluşçu terapinin temel ilkeleri, deney-
71
Общая педагогика. Народное образование. Педагогика
sel araştırma yöntemlerinin uygulanmasının
çoğu kez çok zor olduğu ya da uygun ol-
madığı ilkelerdir. Örneğin, deneysel araş-
tırma yöntemi, araştırmacının karmaşık bir
organizmayı her biri deneysel incelemeye
izin verecek kadar basit parçalara ayırarak
incelemesini gerektirir. Ancak, bu esas ilke,
bir temel varoluşçu ilkeyi reddetmektedir.
Temel hümanist inanç, “insan parçalarından
daha büyüktür”, demektedir.
İnsan zihnin karmaşık parçalarını örne-
ğin, bilinç, bilinçdışı, süperego, ego ve id
ne kadar iyi anlarsa anlasın yine de merke-
zi hayati temsilciyi, yani biliçdışına (ya da
süperegoya ya da ide ya da egoya) sahip
olan kişiyi kavrayamaz. Üstelik deneysel
yaklaşım, insanın, bu ruhsal yapının ona sa-
hip olan kişi için anlamını öğrenmesine yar-
dımcı olmaz. Anlam hiçbir zaman bütünü
meydana getiren parçaların incelenmesiyle
öğrenilemez. Çünkü anlama hiçbir zaman
neden olunmaz. Anlam bütün parçalarından
daha düzenli olan insan tarafından meydana
getitilir (Yalom, 1980).
Kültüre Duyarlı Yaklaşım Gösteren
Yanları
Psikoterapi yaklaşımının kültüre duyarlı
yanı varoluşsal terapide olduğu gibi danışan
ve terapist arasındaki gerçek karşılaşma ve
fenomenolojik ana odaklanmasıdır. Yani
insanın ontolojik varlığına odaklanması ve
onu belirli kalıplara sokmadan önce varol-
duğu gibi anlamaya çalışmasıdır. Anlam,
72 ALATOO ACADEMIC STUDIES. 2017. № 4
özgürlük, ölüm ve yalnızlık gibi nihai kay-
gıların evrensel olması bu yaklaşımı kültüre
duyarlı yapar. Aktarım önemli olsa da önce-
likli değildir.
Analitik kuramın felsefi altyapısı
Jung’un Doğu Asya seyahatlerinde oluşan
birikimlerinden etkilenmiştir. Kuramda kul-
lanılan doğu Asya felsefe ve mitolojisi bu
yaklaşımı uygulayanların kültürel farkın-
dalığını artırır. Arketiplerin sosyo-kültürel
özelliği, her toplumun kendine özgü arketip-
lerin olabilmesi bu yaklaşımı kültür konu-
sunda duyarlı yapar.
KAYNAKÇA
1. Corsini, R.J. ve Wedding, D. (2012).
Modern psikoterapiler. Kaknüs yayınları
2. Flanagan, J.S. ve Flanagan, R.S. (2014).
Klinik görüşme. İthaki
3. Frankl, V. E. (1985). Man’s search for
meaning. Simon and Schuster
4. Jung, C.G. (1971). Psychological Types.
Princeton University Press
5. Merter, M. (2014). Nefs psikolojisi ve
rüyaların dili. Kaknüs yayınları
6. Yalom, İ. (2011). Varoluşçu psikoterapi.
Kabalcı yayınevi.
7. Wong, P. T. (1997). Meaning-centered
counseling: A cognitive-behavioral
approach to logotherapy. In International
forum for logotherapy (Vol. 20, pp. 85-
94).