PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀgÀPÁgÀ

f¯Á è¥ÀAZÁAiÀÄvÀ ¨É¼ÀUÁ«

¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët E¯ÁSÉ, ¨É¼ÀUÁ«
G¥À¤zÉÃð±ÀPÀgÀ PÁAiÀiÁð®AiÀÄ ¨É¼ÀUÁ« (zÀ)

2018-19
J¸ï.J¸ï.J¯ï.¹. «zÁåyðUÀ½UÁV ¥Á¹AUï ¥ÁåPÉÃeï

AiÀıÉÆêÀiÁUÀð
«µÀAiÀÄ : «eÁÕ£À

¥ÀjPÀ®à£É ºÁUÀÆ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À : 1) ²æà J.©. ¥ÀÄAqÀ°ÃPÀ

G¥À¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ, ¸Á.².E. ¨É¼ÀUÁ«
2) ²æà J.J£ï.¥Áån
²PÀëuÁ¢üPÁjUÀ¼ÀÄ, ¸Á.².E. ¨É¼ÀUÁ«

¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀåQÛUÀ¼À vÀAqÀ : ²æà DAiÀiï. r. »gÉêÀÄoÀ

«µÀAiÀÄ ¥Àj«ÃPÀëPÀgÀÄ, ¸Á.².E. ¨É¼ÀUÁ«
²æêÀÄw ©. «. ªÀÄUÀzÀĪÀiï
«eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ, ¸À. ¥Ëæ. ±Á¯É ªÀĺÁAvÉñÀ£ÀUÀgÀ
²æêÀÄw gÀ²ä vÁ¼ÉÃPÀgÀ
«eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ, ¸À. ¥Ëæ. ±Á¯É PÉ.PÉ. PÉÆ¥Àà
²æà ±À±ÁAPÀ «. ¨ÁqÀPÀgÀ
«eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ, ¸À.¥Ëæ. ±Á¯É aPÀÌ¢£ÀPÉÆ¥Àà.
²æà ªÀĺÉñÀ J¸ï CAUÀr
«eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ, ¸À.¥Ëæ. ±Á¯É ºÁgÀÄUÉÆ¥Àà.

²æà ¹. ©. PÉÆÃtÂ

«eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ, ¸À.¥Ëæ. ±Á¯É. ªÀÄÄ£ÀªÀ½î.

 PÀæªÀÄ ºÀAaPÉAiÀiÁzÀ
¸ÀA WÀlPÀzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ CAPÀUÀ¼ÀÄ

1 gÁ¸Á¤PÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 4

2 DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ 6

3 ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ 6

4 fêÀQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ 6

5 ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé 5

6 «zÀÄå±ÀÒQÛ 7

7 «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ PÁAwÃAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ 6

8 £ÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀ 2

9 PÁ§ð£À ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ 6

10 zsÁvÀÄUÀ¼À DªÀvÀð¤ÃAiÀÄ ªÀVÃðPÀgÀt 3

11 fëUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ £ÀqɸÀÄvÀÛªÉ? 5

12 C£ÀĪÀA²ÃAiÀÄvÉ ªÀÄvÀÄÛ fêÀ«PÁ¸À 6

13 ¨É¼ÀPÀÄ, ¥Àæw¥sÀ®£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀQæèsÀªÀ£À 7

14 ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀtðªÀÄAiÀÄ dUÀvÀÄÛ 5

15 ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ 3

16 £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀĹÜgÀ ¤ªÀðºÀuÉ 3

MlÄÖ 80
 ªÁ¶ðPÀ ¥ÀjÃPÉU
ë É avÀU
æ ¼À À ¥ÀnÖ
10£Éà vÀgÀUÀw «µÀAiÀÄ : «eÁÕ£À
P˻
æ ÄÀ CzsÁåAiÀÄ avÀz
æ À ¥ÀÄl
CzsÁåAiÀÄUÀ¼À ºÉ¸gÀ ÄÀ avÀU
æ ¼À À ºÉ¸gÀ ÄÀ
¸ÀASÉå zÀ ¸ÀASÉå ¸ÀASÉå ¸ÀASÉå
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
01 1 1.6 ¤Ãj£À «zÀÄå¢é¨Àd
s £É 11
¸À«ÄÃPÀgt
À UÀ¼ÄÀ
¸ÁgÀjPÀÛ ¸À®ÆáåjPï DªÀÄèzÉÆA¢UÉ ¸ÀvÀÄ«£À
02 2 DªÀÄèUÀ¼ÀÄ, ¥ÀævÁåªÀÄU
è ¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀtUÀ¼ÄÀ 2.1 ZÀÆgÀÄUÀ¼À ªÀvÀð£É ªÀÄvÀÄÛ Gj¸ÀÄ«PÉAiÀÄ 24
ªÀÄÆ®PÀ ºÉÊqÉÆÃæ d£ï C¤®zÀ ¥ÀjÃPÉë
¤Ãj£À°è D«ÄèÃAiÀÄ zÁæªÀt «zÀÄåvï C£ÀÄß
03 2 DªÀÄèUÀ¼ÀÄ, ¥ÀævÁåªÀÄU
è ¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀtUÀ¼ÄÀ 2.3 27
¥ÀæªÀ»¸ÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ
04 3 ¯ÉÆúÀU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀU¼À ÄÀ 3.3 ¯ÉÆúÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀ¨AÉ iÀÄ ªÀvÀð£É 52
®ªÀt zÁæªÀtzÀ ªÁºÀPvÀ AÉ iÀÄ£ÀÄß
05 3 ¯ÉÆúÀU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀU¼À ÄÀ 3.8 60
¥ÀjÃQë¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ
06 3 ¯ÉÆúÀU¼À ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀU¼À ÄÀ 3.12 vÁªÀÄzæ À «zÀÄå¢é¨Àd s ¤ÃAiÀÄ ±ÀÄ¢ÞÃPÀgt
À . 65
07 6 fêÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ 6.3 a) vÉgzÉ À ªÀÄvÀÄÛb) ªÀÄÄaÑzÀ ¥ÀvgÀæ AÀ zsÀæ 76
08 6 fêÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ 6.6 ªÀiÁ£Àª£À À fÃuÁðAUÀªÀÇåºÀ 81
09 6 fêÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ 6.10 ªÀÄ£ÀĵÀå£À ºÀÈzÀAiÀÄzÀ bÉÃzÀ £ÉÆÃl 88
10 6 fêÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ 6.13 ªÀÄ£ÀĵÀå£À «¸Àdð£ÁAUÀªÇÀ åºÀ 94
11 6 fêÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ 6.14 £É¥sÁæ£ï£À gÀZ£À É 95
12 7 ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¸Àº¨
À sÁVvÀé 7.1(a) £ÀgÀPÉÆñÀzÀ gÀZ£À É 100
13 7 ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¸Àº¨
À sÁVvÀé 7.3 ªÀiÁ£Àª£À À «ÄzÀļÀÄ 104
«zÀÄåvï PÉÆñÀ, «zÀÄåvï §¯ïâ, D«ÄäÃlgï
14 12 «zÀÄåZÀQÒ Û 12.1 ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀèUïQÃAiÉÆA¢UÉ gÀa¸À¯ÁzÀ 117
«zÀÄå£ÀäAqÀ®zÀ gÉÃSÁ avÀæ
PÉÆõÀPÖ À 12.1 : «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ®zÀ°è
15 12 «zÀÄåZÀQÒ Û -- ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ 120
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ aºÉßU¼À ÀÄ
NªÀiï£À ¤AiÀĪÀÄ£À C¨sÀ幸À®Ä «zÀÄåvï
16 12 «zÀÄåZÀQÒ Û 12.2 121
ªÀÄAqÀ®zÀ avÀæ
17 12 «zÀÄåZÀQÒ Û 12.6 ¸ÀgÀtÂPª
Àæ ÄÀ zÀ°gè ÄÀ ªÀ gÉÆÃzsÀPÀUÀ¼ÀÄ 129
18 12 «zÀÄåZÀQÒ Û 12.7 ¸ÀªiÀ ÁAvÀgªÀ ÁVgÀĪÀ gÉÆÃzsÀPÀUÀ¼ÀÄ 129
MAzÀÄ £ÉÃgÀªÁzÀ ªÁºÀPÀ vÀAwAiÀÄ PÁAwÃAiÀÄ
«zÀÄåvï ¥Àª
æ ÁºÀ£À PÁAwÃAiÀÄ
19 13 13.6(a) §® gÉÃSÉU¼À £À ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀĪÀ KPÀPÉÃA¢æAiÀÄ 156
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÈvÀÛUÀ¼À ªÀiÁzÀj
«zÀÄåvï ¥Àª
æ ÁºÀ£À PÁAwÃAiÀÄ MAzÀÄ ¸Àg¼À À «zÀÄåvï ªÉÆÃmÁgï( 3
20 13 13.15 157
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ DAiÀiÁªÀÄzÀ CxÀªÁ 2 DAiÀiÁªÀÄzÀ avÀæ )æ
«zÀÄåvï ¥Àªæ ÁºÀ£À PÁAwÃAiÀÄ «zÀÄåvï d£ÀPz À À vÀvz
Àé À «ªÀgÀuÉ ( 3
21 13 13.19 162
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ DAiÀiÁªÀÄ CxÀªÁ 2 DAiÀiÁªÀÄzÀ avÀæ )
22 8 fëUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ £Àq¸É ÄÀ vÀª
Û É 8.7 MAzÀÄ ºÀÆ«£À ¤Ã¼ÀbÃÉ zÀ ¨sÁUÀ 55
23 8 fëUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ £Àq¸É ÄÀ vÀª
Û É 8.8 ±À¯ÁPÁUÀæzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀgÁUÀzÀ ªÉƼÉAiÀÄÄ«PÉ 56
 (a) (b) (c) (d) (e) (f),¤ªÀÄß zÀ¥Àðt
24 10 ¨É¼PÀ ÄÀ , ¥Àwæ ¥sÀ®£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀQÃæ ¨sª
À £À À 10.7 ¢AzÀ GAmÁzÀ ¥Àæw©A§UÀ¼À gÉÃSÁ 96
avÀæUÀ¼ÀÄ
(a) (b) (c) (d) (e) (f),ªÀ¸ÄÀ « Û £À «©ü£Àß
25 10 ¨É¼PÀ ÄÀ , ¥Àwæ ¥sÀ®£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀQÃæ ¨sª
À £À À 10.16 ¸ÁÜ£ÀU¼À °À è ¦Ã£À ªÀĸÀÆgÀ¢AzÀ GAmÁUÀĪÀ 115
¥Àæw©A§zÀ ¸À¨ é Ás ªÀ, ¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ UÁvÀæ
26 10 ¨É¼PÀ ÄÀ , ¥Àwæ ¥sÀ®£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀQÃæ ¨sª
À £À À 10.17 (a) (b)¤ªÀÄß ªÀĸÀÆgÀ¢AzÀ GAmÁUÀĪÀ 115
¥Àæw©A§zÀ ¸À¨ é Ás ªÀ, ¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ UÁvÀæ
(a) ¸À«ÄÃ¥À zÀ馅 PÀtÂÚ£À zÀÆgÀ ©AzÀÄ,
27 11 ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀtðªÀÄAiÀÄ dUÀvÄÀ Û 11.2 (b)¸À«ÄÃ¥À zÀ馅 PÀtÄÚ 126
(c)¸À«ÄÃ¥ÀzÀȶÖUÉ ¥ÀjºÁgÀ
(a) zÀÆgÀ zÀ馅 PÀtÂÚ£À ºÀwgÛ z À À ©AzÀÄ
28 11 ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀtðªÀÄAiÀÄ dUÀvÄÀ Û 11.3 (b)zÀÆgÀÀ zÀ馅 PÀtÄÚ 126
(c)zÀÆgÀÀzÀȶÖUÉ ¥ÀjºÁgÀ

29 11 ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀtðªÀÄAiÀÄ dUÀvÄÀ Û 11.6 ©½ §tÚzÀ gÉÆûvÀzÀ ¥ÀÄ£Àgï ¸ÀAAiÉÆÃd£É 131

30 14 ±ÀQAÛ iÀÄ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ 14.4 eÉÊ«PÀ C¤® ¸ÁܪÀgÀzÀ ¸ÁAPÉÃwPÀ avÀæ 142
 CzsÁåAiÀÄ 2

DªÀÄèUÀ¼ÀÄ, ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ

avÀæ 2.1 ¸ÁgÀjPÀÛ DªÀÄèzÉÆA¢UÉ ¸ÀvÀÄ«£À ZÀÆgÀÄUÀ¼À ªÀvÀð£É (Page 24) ªÀÄvÀÄÛ
Gj¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ºÉÊqÉÆæÃd£À C¤®zÀ ¥ÀjÃPÉë.

avÀæ 2.3 ¤Ãj£À°è D«ÄèAiÀÄ zÁæªÀtzÀ «zÀÄåvï£ÀÄß ¥ÀæªÀ»¸ÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ (Page 27)

DªÀÄè ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À ¨sËvÀUÀÄtUÀ¼ÀÄ & GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ

DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ
ºÀĽ gÀÄa ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ PÀ» gÀÄa ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ
¤Ã° °lªÀĸï C£ÀÄß PÉA¥ÀÄ §tÚPÉÌ PÉA¥ÀÄ ®lªÀĸï C£ÀÄß ¤Ã° §tÚPÉÌ
wjV¸ÀÄvÀÛzÉ. wgÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ : HCl (ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï DªÀÄè) GzÁ : ºÁUÀ®PÁ¬Ä, ¸ÀÄtÚ
HNO3 (£ÉÊnæPï DªÀÄè) NaOH (¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï)
H2So4(¸À¯ÉÆájPï DªÀÄè) KOH (¥ÉÆÃmÁå¹AiÀÄA ºÉÊqÁæPÉæöÊqï)
C¹nPï DªÀÄè C¹nPï DªÀÄè

¸ÀÆZÀPÀUÀ¼À «zsÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤d §tÚ D«ÄèAiÀÄ ¥ÀævÁå«ÄèAiÀÄ

GzÁºÀgÀuÉ ªÀiÁzÀåªÀÄzÀ°è ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è
I £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀÆZÀPÀ
a Cj²£À ¥ÀÄr ºÀ¼À¢ ºÀ¼À¢ PÉA¥ÀÄ
£ÉgÀ¼É PÉA¥ÀÄ ¤Ã°
b °lªÀĸï
II PÀÈvÀPÀ ¸ÀÆZÀPÀ
a ¦ü£Á¦Û°£À ªÀtðgÀ»vÀ ªÀtðgÀ»vÀ UÀįÁ©
b «ÄxÉʯï DgÉÃAd
QvÀÛ¼É PÉA¥ÀÄ ºÀ¼À¢

PH PÁUÀzÀ :
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
/////
/////

D«ÄèÃAiÀÄ vÀl¸ÀÜ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼ÀÄ

 PH O ¢AzÀ PH 7 gÀ ªÀgÉUÉ DªÀÄè (PH 7 QÌAvÀ PÀrªÉÄ D«ÄèÃAiÀÄ)
7 jAzÀ 14 gÀ ªÀgÉUÉ ¥ÀævÁåªÀÄè (PH 7 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ)
PH 7 vÀl¸ÀÜ
PH 0 ¥À槮 DªÀÄè
PH 14 ¥À槮 ¥ÀævÁåªÀÄè

* zÉÊ£ÀA¢£À fêÀ£ÀzÀ°è PH £À ªÀĺÀvÀé :-

(1) £ÀªÀÄä fÃuÁðAUÀ ªÀÇåºÀzÀ°è£À PH

CfÃtðvÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è £ÀªÀÄä doÀgÀ ºÉZÀÄÑ DªÀÄè (HCl) ªÀ£ÀÄß GvÁÝ¢¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ

£ÉÆêÀÅ ªÀÄvÀÄ GjUÉ PÁgÀtªÁVzÉ. EzÀjAzÀ ªÀÄÄQÛ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä DªÀÄè±ÁªÀÄPÀ (Antacid)

JA§ ¥ÀævÁåªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. ªÉÄVßùAiÀÄA ºÉÊqÁæPÀæ¸ÉÊqï (ªÉÄVß¹AiÀÄAiÀiÁzÀ ºÁ®Ä) MAzÀÄ
¸ËªÀÄå ¥ÀævÁåªÀÄè.

(2) ºÀ°è£À ¸ÀªÉvÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀĪÀ PH §zÀ¯ÁªÀuÉ :-

¨Á¬ÄAiÀÄ°è£À PH 5.5 QÌAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁzÁUÀ ºÀ°è£À K£ÁªÉÄ¯ï ¸ÀªÉÃvÀPÌÉ M¼ÀUÁUÀÄvÀÛzÉ.
KPÉAzÀgÉ DºÁgÀ PÀtUÀ¼À «WÀl£É¬ÄAzÀ ¨ÁåPÀÖjÃAiÀiÁUÀ¼ÀÄ DªÀÄè GvÀàwÛ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. EzÀ£ÀÄß
vÀqÉUÀlÖ®Ä DºÁgÀ ¸ÉêɣÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¨Á¬ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ lÆvÀ ¥ÉøÀÖUÀ½AzÀ
GdÄÓªÀÅzÀÄ.
®ªÀtUÀ¼À PÀÄjvÀÄ E£ÀßµÀÄÖ :-

C.£ÀA. ®ªÀtUÀ¼À CtĸÀÆvÀæ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ

¸ÁªÀiÁ£Àå ºÉ¸ÀgÀÄ
1 ¸ÁªÀiÁ£Àå G¥ÀÄà
ºÉ¸ÀgÀÄ
Nacl ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉæöìöÊqï CqÀÄUÉ
PÉÆèÃgÉÊqï ¸ÉÆÃqÁ, ªÁ¶AUï ¸ÉÆÃqÁ, ZɮĪÉ
¥ÀÄr ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è G¥Àà£ÀÄß PÀZÁÑ
ªÀ¸ÀÄÛªÁV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.

2 PÁ¹ÖPï ¸ÉÆÃqÁ NaOH ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¨ÉæöÊ£ï (NaOH zÁæªÀt) ªÀ£ÀÄß

ºÉÊqÁæPÉìöÊqï ¯ÉÆúÀUÀ¼À fqÀÄØ ¤ªÁgÀuÉ, ¸Á§Æ£ÀÄ,
ªÀÄdðPÀ, PÁUÀzÀ vÀAiÀiÁjPÉ, PÀÈvÀPÀ
£ÀÆ®Ä vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.

3 ZÉ®ÄªÉ ¥ÀÄr CaOCl2 PÁå°ìAiÀÄA §mÉÖ PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è ºÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ £ÁjUÉ

DQìPÉÆègÉÊqï ©¼ÀÄ¥ÀÄ ¤ÃqÀ®Ä, ¯ÁAræAiÀÄ°è §mÉÖUÉ
©¼ÀÄ¥ÀÄ ¤ÃqÀ®Ä PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß
Qæ«Ä ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸À®Ä ¸ÉÆAPÀÄ
£Á±ÀPÀªÁV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.

4 ¨ÉQAUï ¸ÉÆÃqÁ NaHCO3 ¸ÉÆÃrAiÀÄA doÀgÀzÀ°è£À ºÉZÀÄѪÀj DªÀÄèªÀ£ÀÄß

ºÉÊqÉÆæÃd£ï ±ÀªÀÄ£ÀUÉƽ¸À®Ä DªÀÄè±ÁªÀÄPÀªÁV
PÁ¨ÉÆÃð£Émï §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
¨ÉAQ Dj¸ÀĪÀ ¸ÉÆÃqÁ Då¹qï
G¥ÀPÀgÀtzÀ°è §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ
UÀjUÀjAiÀiÁzÀ PÀgÉzÀ wAr vÀAiÀiÁj¸À®Ä

5 ªÁ¶AUï ¸ÉÆÃqÁ Na2CO3 ¸ÉÆÃrAiÀÄA UÁdÄ, PÁUÀzÀ & ¸Á§Æ£ÀÄ

PÁ¨ÉÆÃð£Émï PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀªÀgÀÄ
¨ÉÆÃgÁPïì vÀAiÀiÁjPÉ
UÀȺÀ §¼ÀPÉ ¸ÀéZÀÑPÁjAiÀiÁV
¤Ãj£À ±Á±ÀévÀ UÀqÀ¸ÀÄ
ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀÅzÀÄ
6 ¥Áè¸ÀÖgï D¥sï CaSO4 ¸ÉÆÃrAiÀÄA UÁdÄ, PÁUÀzÀ & ¸Á§Æ£ÀÄ
¥Áåj¸ï 1/2 H2O PÁ¨ÉÆÃð£Émï PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀªÀgÀÄ
(POP) ¨ÉÆÃgÁPïì vÀAiÀiÁjPÉ
UÀȺÀ §¼ÀPÉ ¸ÀéZÀÑPÁjAiÀiÁV
¤Ãj£À ±Á±ÀévÀ UÀqÀ¸ÀÄ
ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀÅzÀÄ
¥ÀæªÀÄÄR gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ :-
1) DªÀÄè + ¯ÉÆúÀ ®ªÀt + ºÉÊqÉÆæÃd£À C¤®

GzÁ: 2HCl + Zn ZnCl2 + H2

2) ¥ÀævÁåªÀÄè + ¯ÉÆúÀ ®ªÀt + ºÉÊqÉÆæÃd£À C¤®

GzÁ: NaOH + Zn Na2ZnO2 + H2

3) ¯ÉÆúÀzÀ PÁ¨ÉÆð£Émï + DªÀÄè ®ªÀt + PÁ§ð£ï qÉÊ

DPÉìöÊqï + ¤ÃgÀÄ

GzÁ: CaCO3 + 2HCl CaCl2 + C02. + H2O

5) DªÀÄè + ¯ÉÆúÀzÀ DPÉìöÊqï ®ªÀt + ¤ÃgÀÄ

(¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ DPÉìöÊqï)

GzÁ: 2HCl + ZnO ZnCl2 + H2O

6) ¥ÀævÁåªÀÄè + C¯ÉÆúÀzÀ DPÉìöÊqÀ ®ªÀt + ¤ÃgÀÄ

(D«ÄèÃAiÀÄ DPÉìöÊqï)

GzÁ: 2HCl + ZnO ZnCl2 + H2O

 WÀlPÀ 1 : gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
avÀæ 1.6 ¤Ãj£À «zÀÄå¢é¨sÀd£É Page No. 11

¨sËvÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ

• ¨sËwPÀªÁV ¨ÉgÉvÀÄPÉÆArgÀÄvÀÛªÉ
• AiÀiÁªÀÅzÉà ºÉƸÀ ªÀ¸ÀÄÛ
GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀĪÀÅ¢®è
• ¹Üw §zÀ¯ÁªÀuÉ M¼ÀUÉÆArzÉ
• WÀlPÀUÀ¼ÀÄ gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÁV
¸ÉÃjPÉÆArgÀÄvÀÛªÉ.
• ºÉƸÀªÀ¸ÀÄÛ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ
• ¹Üw §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ §tÚ
§zÀ¯ÁªÀuÉ, vÁ¥À §zÀ¯ÁªÀuÉ, C¤®
©qÀÄUÀqÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ.

GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ : GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ :
1) ªÉÄÃtzÀ §wÛ PÀgÀUÀĪÀÅzÀÄ 1) ªÉÄÃtzÀ §wÛ GjAiÀÄĪÀÅzÀÄ
2) PÀ©ât PÀgÀUÀĪÀÅzÀÄ 2) L.P.G. zÀºÀ£À
3) PÁUÀzÀ ºÀjAiÀÄĪÀÅzÀÄ 3) G¹gÁl QæÃAiÉÄ
4) ªÀÄAdÄUÀqÉØ PÀgÀUÀĪÀÅzÀÄ 4) fÃtðQæÃAiÉÄ
5) ¤ÃgÀÄ ºÀ¨ÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ. 5) ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ ªÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ
6) PÀ©ât vÀÄPÀÄÌ »rAiÀÄĪÀÅzÀÄ

• gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ :

a) gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÀAAiÉÆÃUÀ ¥ÀæwQæAiÉÄ :

JgÀqÀÄ CxÀªÁ JgÀqÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæwªÀvÀðPÀUÀ¼ÀÄ PÀÆr MAzÉà GvÀà£Àß vÀAiÀiÁgÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß

gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÀAAiÉÆÃUÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ :
GzÁ : 2 Mg + O2 2 MgO

CaO + H2O Ca(OH)2

b) gÁ¸ÁAiÀĤPÀ «¨sÀd£À ¥ÀæwQæAiÉÄ :

MAzÀÄ ¥ÀæwªÀvÀðPÀ «¨sÀd£É ºÉÆA¢ JgÀqÀÄ CxÀªÁ JgÀqÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ

vÀAiÀiÁgÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß gÁ¸ÁAiÀĤPÀ «¨sÀd£É ¥ÀæwQæÃAiÉÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GzÁ : CaCO3 PÁ¬Ä¹ CaO + CO2

2H2O «zÀÄå¢éd£À> 2H2 + O2

 c) gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÁÜ£À¥À®èlÖ ¥ÀæwQæAiÉÄ :

MAzÀÄ zsÁvÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛzÀ°ègÀĪÀ vÀ£ÀVAvÀ PÀrªÉÄ QæAiÀiÁ²Ã® zsÁvÀĪÀ£ÀÄß

¸ÁÜ£À¥À®èn¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁÜ£À¥À®èl QæAiÉÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GzÁ : Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu

Zn + CuSO4 ZnSO4 + Cu

d) ¢é ¸ÁÜ£À ¥À®èl QæAiÉÄ :

gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄAiÀÄ°è CAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «¤ªÀÄAiÀÄ UÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß ¢é ¸ÁÜ£À ¥À®èl

QæAiÉÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GzÁ : Na2SO4 + BaCl2 2NaCl + BaSO4

2KBr + BaI2 2KI + BaBr

e) GvÀ̵Àðt QæAiÉÄ :

ªÀ¸ÀÄÛªÉÇAzÀÄ DªÀÄèd£ÀPÀ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ºÉÊqÉÆæÃd£À PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß

GvÀ̵ÀðuÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GzÁ : 2Cu + O2 2Cuo (vÁªÀÄæ GvÀ̵ÀðuÉUÉUÉÆArzÉ)

Mg + HCl MgCl2 + H2 (GvÀ̵ÀðuÉUÉUÉÆArzÉ)

GvÀ̵ÀðuÉ
f) C¥ÀPÀµÀðuÉ QæAiÉÄ :

ªÀ¸ÀÄÛªÉÇAzÀÄ DªÀÄèd£ÀPÀ PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ºÉÊqÉÆæÃd£À ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß

C¥ÀPÀµÀtðuÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GzÁ : CuO + H2 Cu + H2O

vÁªÀÄæzÀ DPÉìöÊqï C¥ÀPÀµÀðuÉUÉÆAqÀÄ vÁªÀÄæªÁVzÉ

g) gÉÃqÁPïì QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ :

gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄAiÀÄ°è GvÀ̵ÀðuÉ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀPÀµÀðuÉ JgÀqÀÆ GAmÁzÀgÉ CAvÀB

¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß gÉqÁPïì ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GvÀPÀëðuÉ

GzÁ : Cuo + H2 Cu + H2O

C¥ÀPÀµÀðuÉ

h) £À²¸ÀÄ«PÉ

¯ÉÆúÀªÀÅ vÀ£Àß ¸ÀÄvÀÛ°£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ vÉêÁA±À, DªÀÄè, EvÁå¢UÀ¼ÉÆqÀ£É ªÀwð¹

ºÁ¼ÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £À²¸ÀÄ«PÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GzÁ : 1) PÀ©ât vÀÄPÀÄÌ »rAiÀÄĪÀÅzÀÄ

2) ¨É½îAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ PÀ¥ÁàUÀĪÀÅzÀÄ

£À²¸ÀÄ«PÉ vÀqÉAiÀÄĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ :

• §tÚ §½AiÀÄĪÀÅzÀÄ
• «zÀÄåvï ¯ÉÃ¥À£À EvÁå¢

i) PÀªÀÄlÄ«PÉ :

UÁ½UÉ vÉgÀ¢lÖ JuÉÚ & PÉÆ©â£À ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ GvÀ̵ÀðuÉUÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À ªÁ¸À£É ªÀÄvÀÄÛ
gÀÄa §zÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÀªÀÄlÄ«PÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

PÀªÀÄlÄ«PÉ vÀqÉUÀlÄÖªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ :

• £ÉÊmÉÆæÃd£À C¤® vÀÄA©¸ÀĪÀÅzÀÄ
• ¥Àæw GvÀ̵ÀðPÀUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉgɸÀĪÀÅzÀÄ
• UÁ½AiÀiÁqÀzÀAvÀºÀ ¸ÀAUÁæºÀPÀUÀ¼À°è ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ.
 CzsÁåAiÀÄ 3
¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ
• avÀæ 3.3 ¯ÉÆúÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀ¨ÉAiÀÄ ªÀvÀð£É (Page 52)
• avÀæ 3.8 ®ªÀt zÁæªÀtzÀ ªÁºÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸ÀĪÀzÀÄ (Page 60)
• avÀæ 3.12 vÁªÀÄæzÀ «zÀÄå¢é¨sÀd£ÉAiÀÄvÉAiÀÄ ±ÀÄ¢ÞPÀgÀt (Page 65)

¯ÉÆúÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀUÀ¼À ¨sËvÀUÀÄtUÀ¼ÀÄ :-

¯ÉÆúÀ C¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ
• ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV • WÀ£À, zÀæªÀ, C¤® ªÀÄÆgÀÄ
WÀ£À ¹ÜwAiÀÄ°èªÉ
• ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ «zÀÄåvï & • «zÀÄåvï & G¥ÀàzÀ
G¥ÀàzÀ ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ CªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ
• PÀptªÁVªÉ • ©zÀÄgÀªÁVªÉ
• zÀæªÀ gÀÆ¥ÀzÀ ¯ÉÆúÀ - ¥ÁzÀgÀ¸À
• zÀæªÀ gÀÆ¥ÀzÀ C¯ÉÆúÀ- ¨ÉÆæ«Ä£ï
• ªÀÄÈzÀĪÁzÀ & ¹ÃªÉÄJuÉÚAiÀÄ°è ¸ÀAUÀ滹qÀĪÀ ¯ÉÆúÀ - ¸ÉÆÃrAiÀÄA
• «zÀÄåvï ªÁºÀPÀvÉ EgÀĪÀ C¯ÉÆúÀ – UÁæ¥ÉÊmï
• GvÀÛªÀÄ «zÀÄåvï ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ - ¨É½î, vÁªÀÄæ

¯ÉÆúÀUÀ¼À gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ

a) ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ UÁ½AiÉÆA¢UÉ ªÀwð¹ DAiÀiÁ¯ÉÆÃUÀ¼À DPÉìöÊqÀUÀ¼À£ÀÄß GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ

GzÁ : 2Mg + O2 2MgO

4Al + 3O2 2Al2O3
b) ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£ÉÆA¢UÉ ªÀwð¹ DAiÀiÁ ¯ÉÆúÀUÀ¼À ºÉÊqÁæPÉìöÊqÀ E®èªÉ DPÉìöÊqÀUÀ¼À£ÀÄß
GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. eÉÆvÉUÉ d®d£ÀPÀ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

2Na + 2H20 2NaOH + H2

Mg + H2O MgO + H2

c) ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ DªÀÄèUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÀwð¹ ®ªÀt ªÀÄvÀÄÛ d®d£ÀPÀ GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛªÉ..

Zn + 2HCl Zbcl2 + H2
ZnAl + 6HCl 2AlCl3 + 3H2
 • ¯ÉÆúÀUÀ¼À QæAiÀiÁ²Ã®vÉ ¸ÀgÀt :
K
Na CvÀåAvÀ QæAiÀiÁ²Ã®
Ca
Mg
Zn
Al ªÀÄzsÀåªÀÄ QæAiÀiÁ²Ã®
Fe
Pb
H
Cu
Hg
Ag PÀrªÉÄ QæAiÀiÁ²Ã®
Au
Pt

• PÁ¸ÀÄ«PÉ : C¢gÀ£ÀÄß UÁ½AiÀÄ ¸ÀA¥ÀPÀð«®èzÉ CxÀªÁ PÀrªÉÄ UÁ½AiÀÄ°è CzÀÄj£À zÀæªÀ£À

©AzÀÄ«VAvÀ PÀrªÉÄ vÁ¥ÀzÀ°è PÁ¬Ä¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ PÁ¸ÀÄ«PÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ

• ºÀÄjAiÀÄÄ«PÉ : UÁ½AiÀÄ°è C¢gÀ£ÀÄß CzÀgÀ zÀæªÀ£À ©AzÀÄ«VAvÀ PÀrªÉÄ vÁ¥ÀzÀ°è

PÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ºÀÄjAiÀÄÄ«PÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.

• xÀªÉÄÊðl QæAiÉÄ :
¸ÁÜ£À¥À®èl QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ Cw §»gÀĵÀÚPÀªÁVzÀÄÝ ºÉaÑ£À GµÀÚvÉ ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ F
QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß xÀªÉÄÊðmï QæAiÉÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ

GzÁ : C®ÄåªÀĤAiÀÄA £ÉÆA¢UÉ PÀ©ât (iii) DPÉìöÊqï ªÀvÀð£É EzÀ£ÀÄß gÉʯÉé ºÀ½UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ
ªÀÄÄjzÀ AiÀÄAvÀæ ¨sÁUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
Fe2O3 + 2Al 2Fe + Al2O3 + GµÀÚ
PÀ.¸ÀA. «Ä±Àæ¯ÉÆúÀ WÀlPÀ zsÁvÀÄUÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
I vÁªÀÄæzÀ «Ä±Àæ¯ÉÆúÀ¼ÀÄ
a) »vÁÛ¼É vÁªÀÄæ + ¸ÀvÀÄ ¥ÁvÉæUÀ¼ÀÄ & AiÀÄAvÀæzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
b) PÀAZÀÄ
II ¨É¸ÀÄUÉ ¯ÉÆúÀ vÁªÀÄ – vÀªÀgÀ ¥ÀzÀPÀUÀ¼ÀÄ + £Átå

III PÀ©âtzÀ «Ä±Àæ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ

a) GPÀÄÌ PÀ©âÃt + PÁ§ð£À ªÉÆ¼É & PÀvÀÛj¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À
b) PÀ¯É gÀ»vÀ GPÀÄÌ PÀ©âÃtÀ + PÁ§ð£À + ±À¸ÀÛç QæAiÀiÁ G¥ÀPÀgÀt
¤PÉÌ® +
PÉÆæëÄAiÀĪÀiï
c) C°ßPÉÆ PÀ©âÃt + PÁAvÀUÀ¼ÀÄ
C®Æå«Ä¤AiÀÄA +
¤PÉÌ® + PÉƨÁ®Ö

• CAiÀiÁ¤PÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÁºÀgÀuÉ

1) CAiÀiÁ¤PÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ ¸ÀàlQÃAiÀÄ WÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
2) zÀ櫹zÀ ¹ÜwAiÀ°è «zÀÄåvï ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ
3) PÀgÀUÀĪÀ ©AzÀÄ, PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ©AzÀÄ ºÉZÀÄÑ
4) ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀÄvÀÛªÉ ¸ÁªÀAiÀÄĪÀ zÁæªÀPÀUÀ¼À°è PÀgÀUÄÀ ªÀÅ¢®è

GzÁ : NaCl , CuSO4

• G¨sÀAiÀÄzsÀ«Äð DPÉìöÊqï :
PÉ®ªÀÅ ¯ÉÆúÀzÀ DPÉìöÊqÀUÀ¼ÀÄ D«ÄèÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀævÁå«ÄèAiÀÄ UÀÄtUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄvÀÛªÉ.
EAvÀºÀ ¯ÉÆúÀzÀ DPÉìöÊqÀUÀ½UÉ G¨sÀAiÀÄzsÀ«Äð DPÉìöÊqï J£ÀÄßvÁÛgÉ.

GzÁ : Al203 + 6 HCl 2AlCl3 + 3H20

Al2O3 + 2NaOH 2NaAlO2 + H20
 fêÀ£ÀQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ
fêÀQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ : fëUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä EgÀÄ«PÉUÁV £ÀqɸÀĪÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ½UÉ
fêÀ£À QæAiÉÄUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
GzÁ:- ¥ÉÆõÀuÉ, G¹gÁl, ¸ÁUÁtÂPÉ «¸Àdð£É QæAiÉÄ.
* ¥ÉÆõÀuÉ :- fëUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÁV £ÀqɸÀĪÀ ««zsÀ ¥ÀæQæAiÉÄ UÀ½UÉ ±ÀQÛ
¤ÃqÀĪÀ QæAiÉÄ.
¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ
1] ¸Àé¥ÉÆõÀuÉ :- ¤gÀªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ ¤ÃgÀÄ, EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ,
¥ÀvÀæºÀjvÀÄÛ, ¸ËgÀ±ÀQÛ G¥ÀAiÉÆÃV¹ DºÁgÀªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ QæAiÉÄ. GzÁ: ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
zÀÄöåw¸ÀA±ÉèõÀt QæAiÉÄ
PÉÆèÃgÉÆæ¯ï
6CO2+12H2O C6H12O6 +6O2+6H2O
¸ËgÀ¨É¼ÀPÀÄ

2] ¥ÀgÀ¥ÉÆõÀuÉ : ¥ÀgÀ¥ÉÆõÀPÀUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ¥ÉÆõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß EvÀgÀ ¸À¸Àå ºÁUÀÆ ¥ÁætÂ

DPÀgÀUÀ½AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ-1) PÉƼÉw¤-F fëUÀ¼ÀÄ PÉƼÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ DºÁgÀ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ
GzÁ: ²°ÃAzÀæ, ¨ÁåQÖjAiÀiÁ.
2) ¥ÀgÁªÀ®A© - ¨ÉÃgÉ fëUÀ½AzÀ DºÁgÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
GzÁ: PÀ¸ÀÆÌl, fUÀtÂ, ¯ÁrºÀļÀÄ.
ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è ¥ÉÆõÀuÉ

avÀæ 6.6 page No, 8/¨sÁUÀ-1

UÀæAyAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ¸À櫸ÀĪÀ Qté PÁAiÀÄð
1. ¨Á¬ÄAiÀÄ°è ¯Á¯ÁUÀæAy CªÉÄʯÉøÀ ¦µÀÖªÀ£ÀÄß ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÁßV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
2 ¥É¦ì£ï ¥ÉÆæÃnãÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥É¥ÉÊqï DV
. doÀgÀ gɤ£ï ºÁ®£ÀÄß ªÉƸÀgÁV
Hcl D«ÄèAiÀĪÀiÁzsÀåªÀÄ¢AzÀ
DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¸ÀÆPÁëöätÄ
fëUÀ¼À£ÀÄß £Á±À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3. ¸ÀtÚ PÀgÀļÀÄ ªÀiÁ¯ÉÖøÀ ªÀiÁ¯ÉÆÖøÀ –UÀÄèPÉÆøï
¸ÀÄPÉæÃ¸ï ¸ÀÄPÉÆæÃ¸ï –UÀÄèPÉÆøï
¯ÁåPÉÖÃ¸ï ¯ÁåPÉÖÃ¸ï –UÀÄèPÉÆøï
 4. ¦vÀÛgÀ¸À ªÉÄÃzÀ¸Àì C£ÀÄß ¸ÀtÚ PÀtUÀ¼ÁV
«¨sÀf¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. ªÉÄÃzÉÆÃfÃgÀPÀ gÀ¸À CªÉÄʯÉøÀ ¦µÀÖ – ªÀiÁ¯ÉÆÖøÀ
ªÉÄÃzÉÆÃfÃgÀPÀ ¸ÀAQÃt ªÉÄÃzÀ¸ÀÄì -¸ÀgÀ¼À
°¥ÉøÀ ªÉÄÃzÀ¸ÀÄì

G¹gÁl :-

¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ :- 1) ªÁAiÀÄÄ«PÉ G¹gÁl:- DQìd£À G¥À¹ÜwAiÀÄ°è UÀÄèPÉÆøÀ

ªÉÄÊmÉÆæÃPÁAræAiÀiÁzÀ°è CO2 ¤ÃgÀÄ ºÁUÀÆ ±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄUÀÄvÀÛzÉ.

2) CªÁAiÀÄÄ«PÀ G¹gÁl :- DQìd£ï C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è UÀÄèPÉÆøï

JxÀ£Á¯ï, PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï ºÁUÀÆ ±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ : ¬ÄøïÖ.

3) DQìd£ï PÉÆgÀvÉAiÀiÁzÁUÀ G¹gÁl ;

UÀÄèPÉÆøï DQìd£ï PÉÆgÀvÉAiÀiÁzÁUÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À°è ¯ÁåQÖPï DªÀÄèªÁV ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

EzÀgÀ°è ¸ÁßAiÀÄÄ ¸É¼ÉvÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀÄ£ÀĵÀå£À°è ¸ÁUÁtÂPÉ

avÀæ 6.10

ºÀÈzÀAiÀĪÀÅ ¸ÁßAiÀÄÄ«¤AzÁzÀ CAUÀªÁVzÀÄÝ, EzÀÄ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß £ÀªÀÄä zÉúÀzÀ J¯Áè CAUÀUÀ½UÉ

¸ÁV¸ÀÄvÀÛzÉ.

gÀPÀÛzÀ°è £Á®ÄÌ jÃwAiÀÄ WÀlPÀUÀ½ªÉ.

(1) ¥Áè¸Áä – EzÀgÀ°è F PɼÀV£À 3 PÀtUÀ¼ÀÄ PÀgÀVgÀÄvÀÛªÉ.

(2) PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀt – DQìd£ï, EAUÁ®qÉÊDPÉìöÊqïUÀ¼À ¸ÁUÁtÂPÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

(3) ©½ gÀPÀÛPÀt – gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ ±ÀQÛ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ

(4) QgÀÄvÀmÉÖ – gÀPÀÛ ºÉ¥ÀÄàUÀlÖ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

ºÀÈzÀAiÀÄzÀ°è 3 jÃwAiÀÄ gÀPÀÛ£Á¼ÀUÀ½ªÉ

(1) C¥ÀzsÀªÀĤ:- EªÀÅ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß ºÀÈzÀ¬ÄAzÀ EvÀgÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸ÀÄvÀÛzÉ.

(2) C©üzsÀªÀĤ :- EªÀÅ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß zÉúÀzÀ EvÀgÀ ¨sÁUÀUÀ½AzÀ ºÀÈzÀAiÀÄPÉÌ ¸ÁV¸ÀÄvÀÛzÉ.
(3) ¯ÉÆêÀÄ£Á¼ÀUÀ¼ÀÄ:- EªÀÅ C¥ÀzsÀªÀĤ ºÁUÀÆ C©üzÀªÀĤUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀPÀð
ªÉÃ¥Àðr¸ÀÄvÀÛªÉ.
zÀÄUÀÝgÀ¸À :- EzÀÄ §tÚzÀ »vÀªÁVzÀÄÝ zÀÄUÀÞ ¯ÉÆêÀÄ£Á¼ÀUÀ¼À°è ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ.

1) ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¤ÃgÀÄ ¸ÁUÁtÂPÉ

¸À¸ÀåUÀ¼À°è PÉìöÊ®A JA§ CAUÁA±ÀªÀÅ ¨ÉÃgÀÄUÀ½AzÀ ¤ÃgÀÄ ºÁUÀÆ R¤dUÀ¼À£ÀÄß

»ÃjPÉÆAqÀÄ, VqÀzÀ GzÀÝPÀÄÌ ¸ÁV¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ PÉèöÊ®A C£ÀÄß d®ªÁºÀPÀ CAUÁA±À
J£ÀÄߪÀgÀÄ.

¨sÁµÀà «¸Àdð£É: ¥ÀvÀægÀAzsÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸À¸Àå¢AzÀ D«AiÀÄ gÀÆ¥À ¤ÃgÀÄ

£ÀµÀÖªÁUÀĪÀÅzÀPÉÌ ¨sÁµÀà «µÀdð£É J£ÀÄߪÀgÀÄ.

2) ¸À¸ÀåUÀ¼À°è DºÁgÀ ¸ÁUÁtÂPÉ

¸À¸ÀåUÀ¼À°è ZÀAiÀiÁ¥ÀZÀAiÀÄ QæAiÉÄUÀ½AzÀ vÀAiÀiÁgÁzÀ GvÀà£Àß ¸À¸ÀåzÀ J¯ÉUÀ½AzÀ, EvÀgÀ

¨sÁUÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀt J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¥ÉÆèAiÀÄA JA§
CAUÁA±À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ ¥ÉÆèÃAiÀÄA C£ÀÄß DºÁgÀ ªÁºÀPÀ CAUÁA±À J£ÀÄߪÀgÀÄ.

«¸Àdð£É : ºÁ¤PÁgÀPÀ ZÀAiÀiÁ¥ÀZÀAiÀÄ vÁådåUÀ¼À£ÀÄß zÉúÀ¢AzÀ ºÉÆgÀºÁPÀĪÀ eÉÊ«PÀ

¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß «¸Àdð£É J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ KPÀPÉÆñÀ fëUÀ¼À°è «¸Àdð£É, «¸ÀgÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.

ªÀÄ£ÀĵÀågÀ°è «¸Àdð£É

avÀæ. 6.13

ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è «¸Àdð£ÁAUÀªÀÇåºÀ MAzÀÄ eÉÆvÉ ªÀÄÆvÀæ¦AqÀ MAzÀÄ eÉÆvÉ ªÀÄÆvÀæ £Á¼À, ªÀÄÆvÀæ
PÉÆñÀ, ªÀÄÆvÀæzÁégÀ M¼ÀUÉÆArzÉ.

ªÀÄÆvÀæ d£ÀPÁAUÀzÀ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ºÁUÀÆPÁAiÀiÁðvÀäPÀ WÀlPÀ £É¥sÁæ£ïDVzÉ.

avÀæ 6.14 £É¥sÁ椣À avÀæ

£É¥sÁæ£ïUÀ¼ÀÄ gÀPÀÛ¢AzÀ £ÉÊmÉÆæÃd£ïAiÀÄÄPÀÛ vÁådå ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÁzÀ AiÀÄÆjAiÀiÁ, AiÀÄÆjPï DªÀÄè

ºÁUÀÆ CªÉÆäAiÀiÁªÀ£ÀÄß ¸ÉÆù, ªÀÄÆvÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆgÀºÁPÀÄvÀÛzÉ.

¸À¸ÀåUÀ¼À°è «¸Àdð£É:

* ¸À¸ÀåUÀ¼À°è «¸Àdð£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ : gÁ¼À, CAlÄUÀ¼ÀÄ, vÀªÀÄä ¸ÀÄvÀÛ°£À ªÀÄtÂÚUÉ «¸Àfð¸ÀÄvÀÛªÉ.

* ¨sÁµÀ૸Àð£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃgÀÄ ºÉÆgÀ ºÁPÀ®àqÀÄvÀÛzÉ.

* ¸À¸Àå vÁådåUÀ¼ÀÄ gÀ¸ÀzÁ¤AiÀÄ°è ¸ÀAUÀæºÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.

 CzsÁåAiÀÄ 7 ¤AiÀÄAvÀæt ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé

* ¥ÀæZÉÃvÀ£À :- fëUÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÉ ¥Àæw ªÀÄÆ® ¥ÀæªÀÈw.

* ZÉÆÃzÀ£É :- fëUÀ¼ÀÄ ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ½UÉ ¥Àj¸ÀgÀzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ZÉÆÃzÀ£É J£ÀÄߪÀgÀÄ.

* ¥ÀæwªÀvÀð£É:-ZÉÆÃzÀ£ÉUÀ½UÉ vÉÆÃgÀĪÀ ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ

* ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé ºÁUÀÆ ¤AiÀÄAvÀæt :- eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ½AzÀ, ¸ÀAUÀæºÀªÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄÄ zÉúÀzÀ

C£ÉÃPÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸À®Ä ¸ÀºÀPÀj¸ÀĪÀ ªÀÇåºÀPÉÌ ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé ºÁUÀÆ ¤AiÀÄAvÀæt J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¸À¸Àå ºÁªÉÆÃð£ÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÁætÂUÀ¼À°è ¤£Áð¼ÀUÀæAy¬ÄAzÀ ¸À櫸À®àqÀĪÀ ¥ÁætÂ
ºÁªÉÆÃð£ÀÄUÀ¼ÀÄ. ¸ÀºÀ¨sÁVvÀé ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛªÉ.

¥ÁætÂUÀ¼À°è £ÀgÀªÀÇåºÀ

£ÀgÀªÀÇåºÀzÀ ªÀÄÆ® WÀlPÀzÀ £ÀÆågÁ£ï

avÀæ 7.1 (a)

£ÀÆågÁ£ï£À PÉÆñÀPÉÃAzÀæPÉÌ ¸ÉÊmÁ£ï J£ÀÄߪÀgÀÄ. PÉÆñÀPÁAiÀÄ¢AzÀ ºÉÆgÀl GzÀÝ gÀZÀ£É DPÁì£ï,

DPÁì£ï£À ¸ÀÄvÀÛ°gÀĪÀ PÉÆ©â£À ºÉÆ¢PÉ ªÀÄAiÀÄ°£ï ºÉÆ¢PÉ. DPÁì£À vÀÄ¢AiÀÄ°ègÀĪÀ ±ÁSÉUÀ¼ÀÄ
mɯÉÆÃqÉAqÁæ£ï. JgÀqÀÄ £ÀÆågÁ£À ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀ SÁ° eÁUÀ ¸ÀA¸ÀUÀð. £ÀÆågÁ£ïUÀ¼À 3 «zsÀ
eÁÕ£ÁªÁ» £ÀÆågÁ£ï, QæAiÀiÁªÁ» £ÀÆågÁ£ï, «Ä±ÀæªÁ» £ÀÆågÁ£ï.

¥ÀgÁªÀwðvÀ QæAiÉÄ :- ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è GAmÁUÀĪÀ WÀl£ÉUÉ ¥ÀæwAiÀiÁV ªÀåPÀÛªÁUÀĪÀ ¥ÀæwQæAiÉÄUÉ

¥ÀgÁªÀwðvÀ QæAiÉÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ «ÄzÀļÀÄ §½îAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. GzÁ :
¨ÉAQ ªÀÄÄnÖzÁUÀ PÉÊ J¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

¥ÀgÁªÀwðvÀ ZÁ¥À :- ZÉÆÃzÀ£É GAmÁV¤AzÀ ¥ÀæwQæAiÉÄ J¥ÀðqÀĪÀgÉUÀÆ £ÀgÁªÉÃUÀ ºÁzÀÄ

ºÉÆÃUÀĪÀ ªÀiÁUÀðPÉÌ ¥ÀgÁªÀwðvÀ ZÁ¥À J£ÀÄߪÀgÀÄ.
£ÀgÀªÀÇåºÀzÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ

1] UÁæºÀPÀUÀ¼ÀÄ – ZÉÆÃzÀ£É ¹éÃPÀj¸ÀĪÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ GzÁ: eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄ.

2] PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀUÀ¼ÀÄ - ¥ÀæwQæAiÉÄ ªÀåPÀÛ ¥Àr¸ÀĪÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ

GzÁ: ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ, UÀæAyUÀ¼ÀÄ.
3] ªÁºÀPÀ : UÁæºÀPÀ, PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀUÀ½UÉ ¸ÀA¥ÀPÀðJ¥Àðr¸ÀÄvÀÛªÉ. GzÁ: £ÀgÀUÀ¼ÀÄ.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À°è £ÀgÀ ªÀÇåºÀzÀ 3 ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ

1. PÉÃAzÀæ £ÀgÀªÀÇåºÀ – «ÄzÀļÀÄ, «ÄzÀļÀÄ §½î M¼ÀUÉÆArzÉ.
2. ¥Àj¢ü £ÀgÀªÀÇåºÀ – «ÄzÀĽ£À £ÀgÀUÀ¼ÀÄ, «ÄzÀļÀÄ §½î £ÀgÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
3. ¸ÀéAiÀÄA ¤AiÀÄAvÀæ£À –C£ÀĪÉÃzÁ£ÁªÀÇåºÀ, ¥ÁågÁ C£ÀĪÉÃzÀ£Á ªÀÇåºÀ M¼ÀUÉÆArzÉ.

ªÀiÁ£ÀªÀ£À «ÄzÀļÀÄ
avÀæ 7.3

«ÄzÀĽ£À 3 ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ : ªÀÄĪÉÄäzÀļÀÄ, ªÀÄzÀå «ÄzÀļÀÄ ºÁUÀÆ »ªÉÄäzÀļÀÄ.

1) ªÀĺÁªÀĹ۵ÀÌ :- ¥ÀæeÉÕAiÀÄ PÉÃAzÀæ, §Ä¢Þ±ÀQÛ, «ªÉÃZÀ£É, EZÉÑAiÀÄ PÉÃAzÀæ.

2) qÉÊ£ï¸É¥sɯÁ£ï :- 2 ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ xÀ¯ÁªÀÄ¸ï ºÉÊ¥ÉÆÃxÀ¯ÁªÀĸï zÉúÀzÀ GµÀÚvÉ, ¤Ãj£À

¸ÀªÀÄvÉÆî£À, ºÀ¹ªÀÅ, ¤zÉæ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.

3) ªÀÄzÀå«ÄzÀļÀÄ : zÀȱÀå, ±ÀæªÀåPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.

4) »ªÉÄäzÀļÀÄ : ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, C£ÀĪÀĹ۵ÀÌ, ¥Á£Àì, ªÉÄqÀÄå¯Áè, C¨ÁèAUÉÃl.

5) C£ÀĪÀĹ۵ÀÌ : £ÀqÉAiÀÄĪÀ, NqÀĪÀ, ªÀÄÄRzÀ ¨sÁªÀ, G¹gÁl QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß

¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.

6) ¥Á£Àì : DºÁgÀ dVAiÀÄĪÀÅzÀÄ, ªÀÄÄRzÀ ºÁªÀ¨sÁªÀ, G¹gÁl ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.

7) ªÉÄqÀÄå¯Á CA¨ÁèUÉÃl – G¹gÁl, fÃtðQæAiÀÄ, ºÀÈzÀAiÀÄzÀ §rvÀ QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß

¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸À¸ÀåUÀ¼À°è C£ÀĪÀvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ

(1) zÀÄåw C£ÀĪÀvÀð£É : ¨É¼ÀPÀÄ ¸À¸ÀåzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¢PÀÄÌ §zÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß
zÀÄåw C£ÀĪÀvÀð£É J£ÀÄߪÀgÀÄ.
(2) UÀÄgÀÄvÁà£ÀĪÀvÀð£É : ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt ±ÀQÛAiÀÄÄ aUÀÄgÀÄUÀ¼À ªÉÄîÄäR
¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À PɼÀªÀÄÄR ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¸ÀÄvÀÛzÉ.
(3) d¯Á£ÀĪÀvÀð£É : ¤ÃgÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÉÄÃ¯É vÀ£Àß ¤AiÀÄAvÀæt ºÉÆA¢zÉ. GzÁ
¤Ãj£À PÀqÉ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ.
(4) gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀvÀð£É : gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À ¤zÉÃð²vÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÁtªÁVzÉ.
GzÁ : CAqÁtÄUÀ¼À PÀqÉUÉ ¥ÀgÁUÀ £À½PÉUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ.

¸À¸Àå ºÁªÉÆÃð£ïUÀ¼ÀÄ

¸À¸Àå ºÁªÉÆÃð£ïUÀ¼À°è 2 ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ

(1) ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É¼ÉªÀtÂUÉ ªÀÈ¢Þ¸ÀĪÀ ºÁªÉÆÃð£ÀÄUÀ¼ÀÄ GzÁ: DQì£ï, f§âgï°£ï, ¸ÉÊmÉÆÃPÉʤ£ï
(2) ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ PÀÄApvÀUÉƽ¸ÀĪÀ ºÁªÉÆÃð£ÀÄUÀ¼ÀÄ GzÁ: C©ì¹Pï DªÀÄè, ExÀ°£ï.

DQì£ï : EzÀÄ PÁAqÀzÀ vÀÄ¢AiÀÄ®è GvÀàwÛAiÀiÁV ¸À¸Àå fêÀPÆ

É Ã±ÀUÀ¼ÀÄ GzÀݪÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
D©ì¹Pï DªÀÄè: EzÀÄ ¸À¸ÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ PÀÄApvÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ.
 ¤£Áð¼À UÀæAyAiÀÄ ¸À櫸ÀĪÀ ºÁªÉÆÃð¤£À PÉÆgÀvɬÄAzÀ
ºÉ¸ÀgÀÄ ºÁªÉÆÃð£À PÁAiÀÄð §gÀĪÀ gÉÆÃUÀ
¦lÆålj (ªÉÄzÀĽ£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉZÀÄÑ ¸À櫹zÀgÉ
§ÄqÀzÀ°èzÉ) ºÁªÉÆÃð£ï ¥ÀæZÉÆâ¸ÀÄvÀÛzÉ zÉÊvÀåvÉ
d£À£À UÀæAyUÀ½AzÀ PÀrªÉÄ ¸À櫹zÀgÉ
FsH °AUÁtÄ GvÀàwÛ PÀħÓvÉ
TsH xÉÊgÁ¬Äqï
UÀæAy¬ÄAzÀ
xÉÊgÁQì£ï
¤AiÀÄAvÀæt
xÉÊgÁ¬Äqï UÀæAy xÉÊgÁQì£ï zÉúÀzÀ ¸ÀgÀ¼ÀUÁ¬ÄlgÀ
(UÀAl°£À°èzÉ) (ªÀåQÛvÀézÀ ZÀAiÀiÁ¥ÀZÀAiÀÄ ¸ÁܤPÀ ªÁå¢ü
ºÁªÉÆÃð£ï) QæAiÉÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀÄqÀØUÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ
¥Àæ¨sÁªÀ ©Ãj, d£ÀjUÉ ºÉZÀÄÑ.
zÉÊ»PÀ ªÀiÁ£À¹PÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀ
¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¥ÀæzÉñÀzÀ d£ÀjUÉ
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ vÀÛzÉ. PÀrªÉÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ ªÀåQÛvéÀ
ºÁªÉÆÃð£ï
J£ÀÄߪÀgÄÀ .
¥ÁågÁxÉÊgÁ¬Äqï ¥ÁågÁxÁªÉÆÃð£ gÀPÀÛ ºÁUÀÆ PÀrªÉĸÀ櫹zÀ
(xÉÊgÁ¬Äqï ï ªÀÄƼÉAiÀÄ°è ªÀÄƼÉAiÀÄ°è ca
UÀæAyAiÀÄ°è ºÀÄzÀÄVzÉ PÁå°ìAiÀÄA ¥ÀæªiÀ Át ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑV
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ vÀÛzÉ. ¸ÁßAiÀÄÄ ¸É¼ÉvÀ ºÉZÀÄÑ
¸À櫹zÀgÉ ca
PÀrªÉÄAiÀiÁV ªÀÄƼÉ
ªÀÄÈzÀĪÁUÀÄvÀÛªÉ.
ªÉÄÃzÉÆÃfÃgÀPÀ UÀæAy E£ï¸ÀÄ°£ï UÀÄèPÉÆøï C£ÀÄß E£ï ¸ÀÄ°£ï PÀrªÉÄ
(EzÀÄ «Ä±Àæ UÉèPÉÆÃf£ï DV ¸À櫹zÀgÉ
UÀæAy)£Á¼À ¥ÀjªÀvÀð£É. ªÀÄzsÄÀ ªÉÄúÀ CxÀªÁ
¤£Áð¼ÀªÁV UÀÄèPÀUÁ£ï UÉèPÉÆÃf£ï C£ÀÄß ¸ÀPÀÌgÉ PÁ¬Ä¯É
UÀÄèPÉÆøï DV §gÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀjªÀvÀð£É ®PÀët :- ¥ÀzÉà ¥ÀzÉÃ
ªÀÄÆvÀæ «¸Àdð£É
¨ÁAiÀiÁjPÉ.
Cræ£À¯ï UÀæAy Cræ£Á°£ï ºÀÈzÀAiÀÄzÀ §rvÀ
(ªÀÄÆvÀæd£ÀPÁAUÀzÀ (vÀÄvÀÄð ¥Àj¹Üw G¹gÁl, ©.¦.
ªÉÄÃ¯É ºÁªÉÆÃð£ï ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ vÀÛzÉ.
mÉÆæAiÀiÁPÁgÀzÀ°èzÉ ¨sÀAiÀÄ, DvÀAvÀ, ----
) ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À°è
zÉúÀªÀ£ÀÄß
¸ÀdÄÓUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.)
d£À£À UÀæAy mɸÉÆÖùÖgÁ£ï UÀAqÀ¸ÀgÀ°è ¥ÀÄgÀĵÀ
¥ÀÄgÀĵÀgÀ°è ªÀȵÀt ¸ÀA§AzsÀ ®PÀët
GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.

¹ÛçÃAiÀÄgÀ°è F¸ÉÆÖçÃd£ï ¹ÛçÃAiÀÄgÀ°è IÄvÀÄ

CAqÁ±ÀAiÀÄ ¥ÉÆæeɸÁÖç£ï ZÀPÀæ
UÀ¨sÀðzsÁgÀuÉAiÀÄ°è
CUÀvåÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
 «zÀÄåZÀÒQÛ

ªÁåSÁå£À C¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÀÆvÀæ SI ªÀiÁ£À

¸ÁzsÀ£À
1 «zÀÄåvÀàçªÁºÀ «zÀÄåvï DªÉñÀ PÀtUÀ¼À D«Äälgï I=Q/t DA¥ÉÃgï
¥ÀæªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ zÀgÀ
2 «¨sÀªÁAvÀgÀ MAzÀÄ KPÀªÀiÁ£À DªÉñÀªÀ£ÄÀ ß ªÉÇÃ®Ö V =W/Q ªÉÇîÖ
MAzÀÄ ©AzÀÄ«¤AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ «ÄÃlgÀ
©AzÀÄ«UÉ vÀgÀĪÀ°è DUÀĪÀ
PÉ®¸À.
3 «zÀÄåvï gÉÆÃzsÀ «zÀÄåvÀàçªÁºÀPÉÌ vÀqÉAiÀÄÄAlÄ NªÀiï R = V / I NªÀiï
ªÀiÁqÀĪÀ ªÁºÀPÀzÀ UÀÄt «ÄÃlgÀ
4 NªÀiï £À ¹ÜgÀªÁzÀ vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀzÀ°è V/I=
¤AiÀĪÀÄ «zÀÄåvÀäAqÀ®zÀ°è£À ¯ÉÆúÀzÀ ¹ÜgÁAPÀ
vÀAwAiÀÄ £ÀqÀÄ«£À «¨sÀªÁAvÀgÀ
CzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÀjAiÀÄĪÀ
«zÀÄåvÀàçªÁºÀPÉÌ
£ÉÃgÁ£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
5 «zÀÄåvï «zÀÄåvÀäAqÀ®zÀ°è ±ÀQÛ W = Pt ªÁåmï
¸ÁªÀÄxÀå𠧼ÀPÉAiÀiÁUÀĪÀ CxÀªÁ QëÃt¸ÄÀ ªÀ
zÀgÀ.
6 eË®£À ªÁºÀPÀzÀ°è ¹ÜgÀ H = I²RT
GµÉÆÚÃvÁàzÀ£Á «zÀÄåvÀàçªÁºÀ¢AzÁV GAmÁzÀ
¤AiÀĪÀÄ GµÀÚzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ
«zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ ªÀUÀðPÉÌ, «zÀÄåvï
gÉÆÃzsÀ ºÁUÀÄ PÁ®, EªÀÅUÀ½UÉ
£ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÄÀ vÀÛzÉ.
 «zÀÄåvï gÉÆÃzsÀ CªÀ®A©¹gÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
• ªÁºÀPÀzÀ GzÀÝ
• ªÁºÀPÀzÀ CqÀØPÉÆAiÀÄÛ
• ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¥ÁæPÀÈwPÀ UÀÄt
• ªÁºÀPÀzÀ vÁ¥À

¸ÀªÀiÁAvÀgÀ gÉÆÃzsÀPÀ eÉÆÃqÀuÉ ¸ÀgÀtÂPÀæªÀÄzÀ°è gÉÆÃzsÀPÀ eÉÆÃqÀuÉ

¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ gÉÆÃzsÀzÀ ªÀÅåvÀÌçªÀĪÀÅ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ gÉÆÃzsÀªÀÅ, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÉÆÃzsÀPÀUÀ¼À gÉÆÃzsÀzÀ gÉÆÃzsÀUÀ¼À ªÉÆvÀÛPÉÌ ¸ÀªÀÄ.
ªÀÅåvÀÌçªÀÄUÀ¼À ªÉÆvÀÛPÉÌ ¸ÀªÀÄ
1/RP= 1/R1+ 1/R2 + 1/R3 RS = R1 + R2 + R3

I = V/RP V= I RS

«zÀÄåwÛ£À GµÉÆÚÃvÁàzÀ£À ¥ÀjuÁªÀÄzÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÁzsÀ£À :

1. E¹Ûç ¥ÉnÖUÉ
2. «zÀÄåvï N¯É
3. «zÀÄåvï »Ãlgï
4. «zÀÄåvï PÉl¯ï.

avÀæ : 12.1, 12.1 PÉƵÀÖPÀ, 12.2, 12.6, 12.7.

 «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ PÁAwÃAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ.

1.PÁAwÃAiÀÄ §®gÉÃSÉUÀ¼À UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß «zsÀUÀ¼ÀÄ: 1) ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvï¥ÀæªÁºÀ (AC)

§gɬÄj. «zÀÄåvï d£ÀPÀ
G: *AiÀiÁªÀÅzÉà JgÀqÀÄ PÁAwÃAiÀÄ §®gÉÃSÉUÀ¼ÄÀ
2) £ÉÃgÀ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ (DC) «zÀÄåvï
MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ ªÉâü¸ÀĪÀÅ¢®è.
d£ÀPÀ
*PÁAwÃAiÀÄ §® gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ DªÀÈvÀ
eÁ®UÀ¼ÁVªÉ. 8. AC «zÀÄåvï d£ÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ DC «zÀÄåvï d£ÀPÀ
*§®gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀæ zÀÄæªÀzÀ°è GvÀìfðvÀªÁV £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸À w½¹.
zÀQët zÀÄæªÀzÀ°è «°Ã£ÀUÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
AC «zÀÄåvï d£ÀPÀ DC «zÀÄåvï d£ÀPÀ
*§®gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ zÀÄæªÀUÀ¼À°è zÀmÁÖVgÀÄvÀÛzÉ.
• £ÉÃgÀ
2.§®UÉÊ ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ ¤AiÀĪÀÄ w½¹. • ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
G: §®UÉÊ£À°è «zÀÄåvï ¥ÀæªÀ»¸ÀÄwÛgÀĪÀ £ÉÃgÀªÁzÀ «zÀÄåvï£ÀÄß
«zÀÄåvï£ÀÄß
MAzÀÄ ªÁºÀPÀªÀ£ÀÄß »rzÁUÀ ºÉ¨âÉgÀ¼ÄÀ GvÁࢸÀÄ
GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ.
«zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉÀ. ºÁUÀÆ ¤ªÀÄä vÀÛzÉ.
EvÀgÀ ¨ÉgÀ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ PÁAwÃAiÀÄ §®gÉÃSÉUÀ¼À ¢PÀÌ£ÄÀ ß • MqÀPÀÄ
• eÁgÀÄ
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. GAUÀÄgÀÄUÀ
GAUÀÄgÀÄUÀ¼À£ÀÄ
3.¥Éè«ÄAUï£À JqÀUÉÊ ¤AiÀĪÀÄ ªÁåSÁ夹. ¼À£ÀÄß
ß ºÉÆA¢zÉ
G: JqÀUÉÊ£À ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ,vÉÆÃgÀÄ ¨ÉgÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆA¢zÉ.
ªÀÄzsÀåzÀ ¨ÉgÀ¼ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ®A§ªÁVj¹zÁUÀ, • ¥Àæw • «zÀÄåvï
vÉÆÃgÀÄ ¨ÉgÀ¼ÀÄ PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß ªÀÄzsÀåzÀ ¨ÉgÀ¼ÄÀ CzsÀð¸ÀÄwÛUÉ AiÀiÁªÁUÀ®
«zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ ªÁºÀPÀzÀ «zÀÄåvï vÀ£Àß Æ MAzÉÃ
ªÉÄÃ¯É ªÀwð¸ÀĪÀ ZÀ®£É/ §®zÀ ¢PÀÌ£ÄÀ ß ¢PÀÌ£ÀÄß ¢QÌ£À°è
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. §zÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ. ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
4.¥Éè«ÄAUï£À §®UÉÊ ¤AiÀĪÀÄ ªÁåSÁ夹.
G: §®UÉÊ£À ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ, vÉÆÃgÀÄ ¨ÉgÀ¼ÀÄ, ªÀÄzsåÀ zÀ
¨ÉgÀ¼ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ®A§ªÁVj¹zÁUÀ, vÉÆÃgÀÄ
¨ÉgÀ¼ÀÄ PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß , ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ ªÁºÀPÀzÀ
ZÀ®£ÉAiÀÄ ¢PÀÌ£ÀÄß ºÁUÀÆ ªÀÄzsÀåzÀ ¨ÉgÀ¼ÀÄ ¥ÉæÃjvÀ
«zÀåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
5.«zÀÄåvï PÁAwÃAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ JAzÀgÉãÀÄ?
G: PÁAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄgÀĽUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸Á¥ÉÃPÀë 9. ªÉÆÃmÁgï ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï d£ÀPÀ £ÀqÀÄ«£À
ZÀ®£É¬ÄAzÀ ªÀÄAqÀ®zÀ°è ¥ÉæÃjvÀ «zÀÄåvï£ÀÄß ªÀåvÁå¸À w½¹.
GvÁࢸÀĪÀ «zÀåªÀiÁ£ÀPÉÌ «zÀÄåvï PÁAwÃAiÀÄ ªÉÆÃmÁgï «zÀÄåvï d£ÀPÀ
¥ÉæÃgÀuÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. • «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ • «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ
6.«zÀÄåvï ªÉÆÃmÁgÀÄ JAzÀgÉãÀÄ? ¥ÀjuÁªÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ vÀvÀézÀ
G: «zÀÄåvï ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀiÁV vÀvÀézÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÁgÀå
¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À. EzÀÄ «zÀÄåvï PÁAwÃAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÁgÀå ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀjuÁªÀÄ vÀvÀéªÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¹ PÁgÀå ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ. ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
7.«zÀÄåvï d£ÀPÀ JAzÀgÉãÀÄ? • «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß • AiÀiÁAwæPÀ
AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvï±ÀQÛAiÀi£ÁßV AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÉà «zÀÄåvï d£ÀPÀ. ±ÀQÛAiÀiÁV «zÀÄåvï
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ. ±ÀQÛAiÀiÁV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
10. UÀȺÀ §¼ÀPÉAiÀÄ «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ®UÀ¼ÀÄ w½¹. 17. DªÉÄðZÀgÀ JAzÀgÉãÀÄ ?
«zÀÄåvï ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ°è PÉA¥ÀÄ CªÁºÀPÀ G: DAiÀiÁvÁPÁgÀzÀ E£ï¸ÀįÉÃl ªÀiÁrzÀ
ºÉÆ¢PÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ vÀAw ¸ÀfêÀ vÀAw/ vÀAwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄzÀÄ PÀ©âtzÀ ªÉÄïÉ
zsÀ£ÁvÀäPÀ vÀAw. ¸ÀÄwÛgÀÄvÁÛgÉ F ¸ÀÄgÀĽAiÀÄ£ÀÄß DªÉÄðlgÀ
PÀ¥ÀÄà CªÁºÀPÀ ºÉÆ¢PÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ vÀAw J£ÀÄߪÀgÀÄ.
vÀl¸ÀÜ vÀAw/ IÄuÁvÀäPÀ 18. «zÀÄåvï ªÉÆÃmÁj¤AzÀ PÁgÀå ¤ªÀð»¸ÀĪÀ
ºÀ¹gÀÄ CªÁºÀPÀ ºÉÆ¢PÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÁªÀªÀÅ ?
vÀAw ¨sÀÆ ¸ÀA¥ÀPÀð vÀAw. G: ¤ÃgÉvÀÄÛªÀ ¥ÀA¥ÀÄ, «zÀÄåvï ¥sÁå£ï , «ÄPÀìgï ,
ªÁ¶AUï ªÀĶ£ï….
19. «zÀÄåvï ªÉÆÃmÁj£À°è «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀªÀ£ÀÄß
11. JgÀqÀÄ PÁAwÃAiÀÄ §®gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ MAzÀ£Æ É ßAzÀÄ
»ªÀÄÄäRUÉƽ¸À®Ä §¼À¸ÄÀ ªÀ ¸ÁzsÀ£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
bÉâ¸ÀĪÀÅ¢®è KPÉ?
G: MqÀPÀÄ GAUÀgÄÀ UÀ¼ÄÀ .
G: MAzÀÄ ªÉÃ¼É PÁAwAiÀÄ §® gÉÃSÉUÀ¼ÄÀ
20. «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ® &G¥ÀPÀgÀtUÀ½UÉ ¸ÁªÀÄ£ÀåªÁV
bÉâ¸ÀzÉà DzÀ°è ¢PÀÆìaAiÀÄ
§¼À¸ÀĪÀ ¸ÀÄgÀPÁë ¸ÁzsÀ£À PÀæªÄÀ UÀ¼ÁªÀªÀÅ ?
¸ÀÆaAiÀÄÄ JgÀqÀÄ ¢PÀÌUÀ¼À£ÀÄß ¤zÉÃð²¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
G: 1) «zÀÄåvï ¥ÀÆåeï
DzÀgÉ CzÀÄ ¸ÁzsÀå«®è.
2) ¨sÀƸÀA¥ÀPÀð ªÀåªÀ¸ÜÉ .
12. MAzÀÄ ¥ÉÆæmÁ£ï PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ°è ªÀÄÄPÀÛªÁV ZÀ°¸ÀĪÁUÀ
21. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀPÆ À Ì ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ «zÀÄåvï
AiÀiÁªÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.?
G: ªÉÃUÀ & ¸ÀAªÉÃUÀ ¥ÀæªÁºÀPÀÆÌ EgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀªÉãÀÄ ?
13. «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ EgÀĪÀ GzÀݪÁzÀ £ÉÃgÀ ¸ÉƯɣÁAiÀÄØ£À G: ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ°è «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀªÀÅ
M¼À¨sÁUÀzÀ°è PÁAvÀPÉëÃvÀæ ºÉÃVgÀÄvÀÛzÉ ? ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ ¸ÀªÀiÁ£À PÁ¯ÁªÀ¢üUÀ¼À £ÀAvÀgÀ vÀ£Àß ¢PÀÌ£ÀÄß
G: J¯Áè ©AzÀÄUÀ¼À®Æè ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ. §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.DzÀgÉ, £ÉgÀ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ°è «zÀÄåvï
14. ¸ÉƯɣÁAiÀÄÄØ JAzÀgÉãÀÄ ? ¥ÀæªÁºÀªÀÅ ¸ÀªiÀ Á£À PÁ¯ÁªÀ¢üUÀ¼À°è vÀ£Àß ¢PÀÌ£ÀÄß
G: CªÁºÀPÀ ºÉÆ¢PÉ EgÀĪÀ vÁªÀÄæzÀ vÀAwAiÀÄ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è.
C£ÉÃPÀ ¸ÀÄgÀĽUÀ¼À£ÀÄß ¹°AqÀgï 22. £ÉÃgÀ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀPÌÉ ºÉÆð¹zÀgÉ ¥ÀAiÀÄðAiÀÄ
DPÁgÀzÀ°è MvÉÆÛvÁÛV ¸ÀÄwÛgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÉƯɣÁAiÀÄÄØ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ GvÀÛªÀÄ KPÉ ?
J£ÀÄߪÀgÀÄ. G: KPÉAzÀgÉ , «zÀÄåvï ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß zÀÆgÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ½UÉ
15. ªÁºÀPÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀwð¸ÀĪÀ §®ªÀÅ CªÀ®A©¹gÀĪÀ CzÀgÀ°è£À ºÉaÑ£À ±ÀQÛAiÀÄÄ
CA±ÀUÀ¼ÁªÀªÀÅ ? £ÀµÀÖªÁUÀzÀAvÉ PÀ¼ÀÄ»¸À§ºÀÄzÀÄ.
G: «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ ¢PÀÄÌ & PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ ¢PÀÄÌ. 23. AiÀiÁªÀ DPÀgÀUÀ¼ÄÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀªÀ£ÀÄß
GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ ?
16. ¢PÀàjªÀvÀðPÀ JAzÀgÉãÀÄ? G: Ac «zÀÄåvï d£ÀPÀ, «zÀÄåvï ¸ÁܪÀgÀ.
G: MAzÀÄ ªÀÄAqÀ®zÀ°è «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ
ºÀj«£À ¢PÀÌ£ÀÄß »ªÀÄÄäRUÉƽ¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÀ£ÄÀ ß
¢PÀàjªÀvÀðPÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
24. UÀȺÀ «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ®UÀ¼À°è GAmÁUÀĪÀ 26. PɼÀV£À ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À°è CqÀPÀªÁVgÀĪÀ vÀvÀé
NªÀgï ¯ÉÆÃqï £ÀÄßß vÀ¦à¸À®Ä AiÀiÁªÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. • «zÀÄåvï ªÉÆÃmÁgÀÄ
G: * ºÀ®ªÀÅ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß MAzÉà ¸ÁPÉnUÉ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ
eÉÆÃr¸À¨ÁgÀzÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄ.

• ºÀ®ªÀÅ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß MAzÉà ¨ÁjUÉ • «zÀÄåvï d£ÀPÀ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ

KPÀPÁ®zÀ°è §¼À¸À¨ÁgÀzÀÄ. ¥ÉæÃgÀuÉ.
27. AiÀiÁªÁUÀ «zÀÄåvï ±Álð ¸ÀQðmï (ºÀæ¸Àà
• zÉƵÀ ¥ÀÆjvÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß «zÀÄåvï
ªÀÄAqÀ®) GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄAqÀ®PÉÌ eÉÆÃr¸À¨ÁgÀzÀÄ.
G: «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ®zÀ°è£À CªÁºÀPÀ vÀAwÃAiÀÄ°è
• ¸ÀÄgÀPÀëvÉUÁV «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ®zÀ°è ¥ÀÆåeï zÉƵÀ PÀAqÀħAzÀgÉ CxÀªÁ zÉÆõÀ¥ÀÆjvÀ
C¼ÀªÀr¸À¨ÉÃPÀÄ.
G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹zÁUÀ ¸ÀfêÀ vÀAw
ªÀÄvÀÄÛ vÀl¸ÀÜ vÀAw £ÉÃgÀªÁV ¸ÀA¥ÀPÀðPÉÌ §gÀÄvÀÛzÉ.
25. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À ¢PÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä §¼À¸ÄÀ ªÀ
EzÀjAzÀ ªÀÄAqÀ®zÀ°è ºÉZÄÀ Ñ «zÀÄåvï ºÀjzÀÄ
¤AiÀĪÀĪÉãÀÄ ?
±Álð ¸ÀQðmï GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
• «zÀÄåvï ¥ÀæªÀ»¸ÀÄwÛgÀĪÀ £ÉÃgÀ ªÁºÀPÀzÀ 28. ¨sÀÆ ¸ÀA¥ÀPïð vÀAwAiÀÄ PÁgÀåªÉãÀÄ ?
¸ÀÄvÀÛ®Ä GAmÁzÀ PÁAvÀPÉëÃvÀæ §®UÉÊ
¯ÉÆúÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ ºÉÆA¢gÀĪÀ «zÀÄåvï
ºÉ¨ÉâgÀ½£À ¤AiÀĪÀÄ.
G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¨sÆ À ¸ÀA¥ÀPÀð UÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ
• «zÀÄåvï ¥ÀæªÀ»¸ÀÄwÛgÀĪÀ £ÉÃgÀ ªÁºÀPÀ CUÀvÀåªÁVzÉ. KPÉ?
vÀAwAiÀÄ£ÀÄß PÁAvÀPÉëÃvÀæPÉÌ
G: ¨sÀÆ ¸ÀA¥ÀPÀð vÀAwÃAiÀÄÄ ¯ÉÆúÀzÀ ªÉÄïÉäöÊ
®A§ªÁVj¹zÁUÀ C£ÀĨsÀ«¸ÀĪÀ §® -
ºÉÆA¢gÀĪÀ «zÀÄåvï G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À°è
-- ¥ÉèëÄAUï£À JqÀUÉÊ ¤AiÀĪÀÄ.
«zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀPÌÉ EzÀÄ PÀrªÉÄ gÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß
• PÁAvÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ¸ÀÄgÀĽAiÀÄ ZÀ®£É¬ÄAzÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÀxÀªÀ£ÄÀ ß GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
CzÀgÀ°è ¥ÉæÃjvÀªÁzÀ «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ
¥ÉèëÄAUï£À §®UÉÊ ¤AiÀĪÀÄ.
 £ÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀ

ªÁåSÁå£ÀUÀ¼ÀÄ:
1 DºÁgÀzÀ ¸ÀgÀ¥À½ MAzÀÄ ¥ÉÆõÀuÁ ¸ÀÛgÀ¢AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÉÆõÀuÁ¸ÀÛgÀPÌÉ ±ÀQÛAiÀÄÄ
DºÁgÀzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀUÁðªÀuÉUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.

2 ¸À¸ÀåºÁj DºÁgÀ EzÀgÀ°è AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ¨sÀPÀëPÀªÀÅ ¸À¸ÀåºÁj ¥ÁætÂAiÉÄÃ

¸ÀgÀ¥À½ DVgÀÄvÀÛzÉ.
ºÀÄ®Äè – ªÉÆ® - vÉÆüÀ
3 PÉƼÉw¤ DºÁgÀ EzÀgÀ°è ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ¨sÀPÀëPÀªÀÅ PÉƼÉw¤AiÀiÁVzÉ.
¸ÀgÀ¥À½ GzÀÄgÉ¯É – JgɺÀļÀ - ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ

4 ¥ÉÆõÀuÁ ¸ÀÛgÀUÀ¼ÀÄ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ°è DºÁgÀ ±ÀQÛAiÀÄÄ ªÀUÁðªÀuÉAiÀiÁUÀĪÀ

««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ.

5 DºÁgÀzÀ eÁ® ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ CAvÀgï ¸ÀA§AzsÀ«gÀĪÀ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½UÀ¼ÀÄ.

6 eÉÊ«PÀ ¸ÀAªÀzsÀð£É. r.r.n, ¥ÁzÀgÀ¸À, PÁåräAiÀÄA ªÀÄÄAvÁzÀ eÉÊ«PÀ «WÀl£ÉUÉ

M¼ÀUÁzÀ ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃjzÁUÀ
CªÀÅUÀ¼À ¸ÁgÀvÉ ¥Àæw ¥ÉÆõÀuÁ ¸ÀÛgÀzÀ°è ºÉZÀÄÑvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ.
7 NgÉhÆÃ£ï ªÀÄÆgÀÄ DQìd£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ½AzÁzÀ MAzÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ. EzÀÄ
ºÁ¤PÁgÀPÀ £ÉÃgÀ¼ÁwÃvÀ «QgÀtªÀ£ÀÄß »ÃjPÉÆAqÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ
ªÉÄð£À fëUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸ÀÄvÀÛzÉ.
8 eÉÊ«PÀ «WÀl¤ÃAiÀÄ eÉÊ«PÀ QæAiÉÄUÀ½AzÀ «¨sÀf¸À®àqÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ.
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ GzÁ : ¸À®ágï qÉÊ DPÉìöÊqï. ZÀgÀAr ¤ÃgÀÄ. PÁUÀzÀ

9 eÉÊ«PÀ eÉÊ«PÀ QæAiÉÄUÀ½AzÀ «¨sÀf¸À®àqÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ.

«WÀl¤ÃAiÀĪÀ®èzÀ r.r.n. ¥Áè¹ÖPï. ¹Ã¸ÀzÀ D«. UÁdÄ.
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ.
10 ±ÉÃPÀqÁ 10gÀ ¤AiÀĪÀÄ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðªÀÅ ¥ÉÆõÀuÁ ¸ÀÛgÀªÀÅ
ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀAvÉ ±Éà 10gÀµÀÄÖ ªÀiÁvÀæ vÀ®Ä¥ÀĪÀÅzÀÄ.
 NgÉhÆÃ£ï ¥ÀzÀgÀÄ vɼÀĪÁUÀ®Ä PÁgÀt

• ²ÃvÀ°ÃPÀgÀt ºÁUÀÆ CVß±ÁªÀÄPÀzÀ°è §¼À¸À®àqÀĪÀ

PÉÆèÃgÉÆÃ¥sÉÆèÃgÉÆÃPÁ§ð£ï
• ¹A¥ÀqÀPÀUÀ¼ÀÄ.

NgÉhÆÃ£ï ¥ÀzÀgÀÄ vɼÀĪÁUÀĪÀÅzÀjAzÁUÀĪÀ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ.

• ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è ZÀªÀÄðzÀ PÁå£Àìgï, PÁålgÁPÀÖ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁ¬Ä¯É
§gÀ§ºÀÄzÀÄ.
• ¸À¸Àå ¥ÀèªÀPÀUÀ¼À°è QëÃtvÉ.
• ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼À ±ÁjÃjPÀ QæAiÉÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ

eÉÊ«PÀ «WÀl£ÉUÉ M¼ÀUÁUÀĪÀ vÁådåUÀ½AzÁUÀĪÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ

• ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁ°£Àå, d® ªÀiÁ°£Àå DUÀÄvÀÛzÉ.

• eÉÊ«PÀ ¸ÀAªÀzsÀð£É GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
• ªÀÄtÂÚ£À D«ÄèÃAiÀÄvÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÁ§ð£ï ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ

1.§ºÀÄgÀÆ¥ÀvÉ JAzÀgÉãÀÄ? PÁ§ð£ï

§ºÀÄgÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?
G:¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¨sËvÀUÀÄtUÀ¼À£ÀÄß DzÀgÉ 5. D¯ÉÌãï ,D°ÌÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ D¯ÉÌöÊ£ï UÀ¼À
MAzÉà jÃwAiÀÄ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸À w½¹.
¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀ zsÁvÀĪÉÇAzÀgÀ ««zsÀ
gÀÆ¥ÀUÀ½UÉ §ºÀÄgÀÆ¥ÀvÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. D¯ÉÌãï D°Ìãï
PÁ§ð£ï §ºÀÄgÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ : 1. ¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ C¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ
1)¸ÀánPÀ gÀÆ¥À 2. PÁ§ð£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À PÁ§ð£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À £Àq
2)C¸ÀánPÀ gÀÆ¥À £ÀqÀÄªÉ KPÀ§AzsÀ ¢é§AzsÀ
¸ÁªÀiÁ£Àå CtĸÀÆvÀæ ¸ÁªÀiÁ£Àå CtĸÀÆvÀæ C n H
2. PÉl¤ÃPÀgÀt JAzÀgÉãÀÄ? C n H 2n+2
G: PÁ§ð£ïUÉ vÀ£Àß EvÀgÉ
¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ C- C ¸ÀºÀªÉïɤì
6.PɼÀV£À ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼À°ègÀĪÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ UÀÄA¥ÀÅ
§AzsÀªÉÃ¥Àðr¹ GzÀÝ §ÈºÀvï CtĪÀ£ÀÄß
ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁUÀÄA¥ÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃQ¹.
GAlÄ ªÀiÁqÀĪÀ C£À£Àå ¸ÁªÀixÀåðPÉÌ
PÉl¤ÃPÀgÀt J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¸ÁªÀAiÀĪÀ R- X-
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀAiÀĪÀ QæAiÀiÁUÀÄA¥ÀÅ
3.¸ÀªÀiÁAUÀvÉ JAzÀgÉãÀÄ? GzÁºÀgÀuÉ PÉÆr. UÀÄA¥ÀÅ
G: MAzÉà CtĸÀÆvÀæ ºÉÆA¢zÀÄÝ «©ü£Àß C2H5OH C2H5 -OH

gÀZÀ£Á¸ÀÆvÀæªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁAVUÀ¼ÀÄ ¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀ

CH3COOH CH3 -COOH
«zÁåªÀiÁ£ÀPÉÌ ¸ÀªÀiÁAUÀvÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
CH3CH2NH2 CH3CH2 -NH2
4.¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ ªÀÄvÀÄÛ C¥AÀ iÀiÁð¥ÀÛ
7.PɼÀV£À ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼À CtĸÀÆvÀæ À §gɬÄj.
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À°gè ÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼£À ÀÄß
§gɬÄj. ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ï CtĸÀÆvÀæ
ºÉ¸ÀgÀÄ
¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ C¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ «ÄÃxÉãï
FxÉãï
PÁ§ð£ï PÁ§ð£ï
Fyãï
¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À ¥ÉÆææãï
£ÀqÀÄªÉ KPÀ§AzsÀ £ÀqÀÄªÉ ¢é§AzsÀ FxÉÊ£ï
CxÀªÁ wæ§AzsÀ ¥ÉÆæÃ¥ÉÊ£ï
gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÁV gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÁV ¸ÉÊPÉÆèà ¥ÉÆæÃ¥Éãï
¹ÜgÀ QæAiÀiÁ²Ã® ¨É¤Óãï
 CzsÁåAiÀÄ – 5. zsÁvÀÄUÀ¼À DªÀvÀð¤ÃAiÀÄ ªÀVÃðPÀgÀt

• qÉÆçgÉÊ£Àgï £À wæªÀ½ ¤AiÀĪÀÄ :- AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀÄÆgÀÄ zsÁvÀÄUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁtÄgÁ²AiÀÄ KjPÉ

PÀæªÀÄzÀ°è §gÉzÁUÀ, CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄzsÀåzÀ zsÁvÀÄ«£À ¥ÀgÀªÀiÁtÄgÁ²AiÀÄÄ G½zÉgÀqÀÄ zsÁvÀÄUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁtÄgÁ²UÀ¼À
¸Àj¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¸ÀgÁ¸Àj EgÀÄvÀÛzÉ.
• qÉÆçgÉÊ£Àgï £À wæªÀ½ ¸ÀÆvÀæ B B=
• £ÀÆå¯ÁåAqïì gÀ CµÀÖPÀUÀ¼À ¤AiÀĪÀÄ :- “zsÁvÀÄUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁtÄgÁ²AiÀÄ KjPÉ PÀæªÀÄzÀ°è §gÉzÁUÀ ¥Àæw
JAl£Éà zsÁvÀÄ«£À UÀÄtUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ®£Éà zsÁvÀÄ«£À UÀÄtUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉÆðPÉ ºÉÆAzÀĪÀÅzÀÄ”
• ªÉÄAqÀ°Ãªï gÀªÀgÀ DªÀvÀðPÀ ¤AiÀĪÀÄ :- “zsÁvÀÄUÀ¼À UÀÄtUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁtÄgÁ²AiÀÄ DªÀvÀð¤ÃAiÀÄ
¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ”
• ºÉ¤æ ªÉÆøÉèAiÀĪÀgÀ ¤AiÀĪÀÄ :- (DzsÀĤPÀ DªÀvÀðPÀ ¤AiÀĪÀÄ) “zsÁvÀÄUÀ¼À UÀÄtUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁtÄ
¸ÀASÉåAiÀÄ DªÀvÀð¤ÃAiÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ”

DzsÀĤPÀ DªÀvÀðPÀ PÉÆõÀÖPÀªÀÅ K¼ÀÄ CqÀظÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CªÀÅUÀ½UÉ DªÀvÀðUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ºÁUÀÆ
PÀA§¸Á®ÄUÀ¼ÀÄ ºÀ¢£ÉAlÄ EzÀÄÝ, EªÀÅUÀ½UÉ ªÀUÀð CxÀªÁ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.

• zsÁvÀÄUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃUÀ ¸ÁªÀÄxÀåPÉÌ ªÉïÉäì J£ÀÄߪÀgÀÄ.

• gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ E¯ÉPÁÖç£ï UÀ½UÉ ªÉïÉäì E¯ÉPÁÖç£ï UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
• ºÉÊqÉÆæÃd£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄ«£À ¥ÀgÀªÀiÁtÄ wædå = 37 pm (¦PÉÆëÄÃlgï)
• dqÀ C¤®UÀ¼ÀÄ - DªÀvÀðPÀ PÉÆõÀÖPÀzÀ 18£Éà UÀÄA¦£À zsÁvÀÄUÀ½UÉ ¸ÉÆ£Éß UÀÄA¦£À C¤®UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ gÁd
ªÀiÁ£Àå C¤®UÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
• 18 £Éà UÀÄA¦£À zsÁvÀÄUÀ¼À ªÉïÉäìAiÀÄÄ ¸ÉÆ£Éß DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀÅUÀ½UÉ ¸ÉÆ£Éß UÀÄA¦£À C¤®UÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÄÀ .
• 7 - ¨ÁèPï zsÁvÀÄUÀ¼ÀÄ PÀA§¸Á°VAvÀ CqÀظÁ°£À°è ºÉaÑ£À ¸ÁªÀÄåvÉ EgÀĪÀÅzÀjAzÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀªÁV
EqÀ¯ÁVzÉ.
• DªÀvÀðzÀ°è JqÀ¢AzÀ §®PÉÌ ( ->) ¸ÁVzÀAvÉ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ wædå PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ- PÁgÀt ºÉZÀÄѪÀ £ÀÆåQèAiÀĸï
£À DªÉñÀªÀÅ E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀÆåQèAiÀÄ¸ï £À ºÀwÛgÀPÉÌ ¸É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
• ªÀUÀðzÀ°è ªÉÄðAzÀ PɼÀPÉÌ ºÉÆÃzÀAvÉ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ UÁvÀæ ºÉZÀÄѪÀÅzÀÄ- PÁgÀt ºÉƸÀ PÀªÀZÀUÀ¼ÀÄ
¸ÉÃ¥ÀðqÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀVgÀĪÀ E¯ÉPÁÖç£ï ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆåQèAiÀÄ¸ï £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ.
• ¯ÉÆúÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À UÀÄt ºÉÆA¢gÀĪÀ zsÁvÀÄUÀ½UÉ ¯ÉÆúÁ¨sÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. GzÁºÀgÀuÉ :-
¨ÉÆÃgÁ£ï, ¹°PÁ£ï, dªÉÄð¤AiÀÄA EvÁå¢.
• ¯ÉÆûÃAiÀÄ UÀÄt DªÀvÀðzÀ°è ªÀÄÄAzÉ ºÉÆÃzÀAvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¦£À°è PɼÀUÉ ºÉÆÃzÀAvÉ
ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ.
• ªÉïɣÀì PÀªÀZÀzÀ°ègÀĪÀ E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ªÀwð¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj £ÀÆåQèAiÀiÁgÀ DªÉñÀ DªÀvÀðzÀ UÀÄAl
ºÉZÀÄѪÀÅzÀjAzÀ,E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæªÀÈwÛ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
• UÀÄA¦£À°è PɼÀUÉ ºÉÆÃzÀAvÉ CvÀåAvÀ ºÉÆgÀPÀªÀZÀzÀ°ègÀĪÀ E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼ÀÄ £ÀÆåQèÃAiÀÄ¸ï ¤AzÀ vÀÄA¨Á
zÀÆgÀzÀ°ègÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÉïɣÀì E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼ÀÄ C£ÀĨsÀ«¸ÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj £ÀÆåQèAiÀiÁgï DªÉñÀ
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ »ÃUÁV CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ.
• ºÉÊqÉÆæÃd£ï E¯ÉPÁÖç£ï «£Áå¸À 1S1 DVzÀÄÝ S- ¨ÁèPÀ£À ªÉÆzÀ®£Éà UÀÄA¦£À°è ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ.
• »Ã°AiÀÄA £À ºÉÆgÀPÀªÀZÀªÀÅ ¥ÀÆwðAiÀiÁV vÀÄA§®ànÖzÀÄÝ EzÀÄ dqÀ C¤®UÀ¼À ®PÀëtªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ
18£Éà UÉÆA¦UÉ ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ.
 CzsÁåAiÀÄ – 11 ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ªÀtðªÀÄAiÀÄ dUÀvÀÄÛ.

• avÀæ 11.2 ( a.b.c ) - ¥ÀÄl¸ÀASÉå 126

• avÀæ 11.3 (a.b.c ) ¥ÀÄl ¸ÀASÉå
• avÀæ 11.6 ¥ÀÄl ¸ÀASÉå 131
• PÀtÂÚ£À ªÀĸÀÆgÀzÀ ¸ÀAUÀªÀÄ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÁtÂPÉ ªÀiÁqÀĪÀ PÀtÚ£À ªÀĸÀÆgÀzÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß PÀtÚ£À
ºÉÆAzÁtÂPÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
• ºÀ®ªÀÅ ¨Áj ªÀAiÀĸÁìzÀªÀjUÉ PÀtÂÚ£À ¸ÀànPÀ ªÀĸÀÆgÀªÀÅ ºÁ°£ÀAvÉ ¨É¼ÀîUÉ ºÁUÀÆ ªÉÆÃqÀ PÀ«zÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ. F
¸ÀÜwUÉ PÀtÂÚ£À ¥ÉÆgÉ ( cataract ) J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß ±À¸ÀÛçaQvÉì¬ÄAzÀ UÀÄt¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ
• PÀtÂÚ£À ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
PÀæ PÀtÂÚ£À ¨sÁUÀ PÁAiÀÄð
¸ÀA
1 gÉn£Á zÀÄåw ¸ÀAªÉâ ¥ÀgÀzÉAiÀiÁVzÀÄÝ . ¥Àæw©A§ GAmÁUÀ®Ä ¸ÀºÀPÁj
2 PÁ¤ðAiÀiÁ ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀªÁVzÀÄÝ ¨É¼ÀQ£À QgÀt ¥ÀæªÉò¸ÀÄvÀÛzÉ.
3 Lj¸ï PÀtÄÚ ¥Á¥ÉAiÀÄ UÁvÀæªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ & PÀtÚÂUÉ §tÚªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ gÀZÀ£É
(ªÀtð¥Àl®)
4 PÀtÄÚ ¥Á¥É PÀtÂÚ£ÉƼÀUÉ ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀ ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ
5 ¸ÀànPÀ ªÀĸÀÆgÀ ¨É¼ÀQ£À QgÀtªÀ£ÀÄß ªÀQæèsÀªÀ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀtÚ£À ºÉÆAzÁtÂPÉ
GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
06 ¹°AiÀÄj ¸ÀànPÀ ªÀĸÀÆgÀ vÀ£Àß ¸ÁÜ£ÀzÀ°ègÀĪÀAvÉ eÉÆÃr¹zÉ
¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ
07 PÁZÀPÀgÀ¸ÀzsÁvÀÄ PÀtÂÚ£À ¥ÀzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ PÀĹAiÀÄzÀAvÉ vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀQ£À ªÀQæèsÀªÀ£ÀPÉÌ ¸ÀºÀPÁj.
ªÀÄvÀÄÛ
d®gÀ¸ÀzsÁvÀÄ
8 zÀȱÀåUÁæºÀPÀ ¨É½Q£À QgÀtUÀ¼À ZÉÆÃzÀ£É¬ÄAzÀ «zÀÄåvï ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀÛzÉ.
PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ
9 ZÁPÀëĵÀ £ÀgÀ ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼À£ÀÄß «ÄzÀĽ£À ªÀĺÁªÀĹ۵ÀÌzÀ zÀȶÖPÉÃAzÀæPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¸ÀÄvÀÛzÉ.

• zÀȶ֪Áå¦Û JAzÀgÉãÀÄ? PÀ¤µÀÖ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß w½¹

• ¸ÁªÀiÁ£Àå PÀtÄÚ «ÃQë¸À§®è PÀ¤µÀÖ zÀÆgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀjµÀÖ zÀÆgÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀªÉà zÀ馅 ªÁå¦Û. PÀtÚ£À PÀ¤µÀÖ
zÀÆgÀ ©AzÀÄ 25 ¸ÉA «Äà UÀjµÀÖ zÀÆgÀ ©AzÀÄ C£ÀAvÀ zÀÆgÀªÁVzÉ.

««zsÀ zÀ馅 zÉÆõÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ ¥ÀjºÁgÉÆÃ¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ.

PÀæ.¸ÀA zÀ馅 zÉÆõÀ CxÀð PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ¥ÀjºÁgÀ

1 ¸À«ÄÃ¥À zÀ馅 ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
zÉÆõÀ ¸ÀàµÀÖªÁV £ÉÆÃqÀĪÀ ºÁUÀÆ
(ªÀÄAiÉÆæAiÀiÁ) zÀÆgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
C¸ÀàµÀÖªÁVAiÀÄÆ £ÉÆÃqÀ§®è
¸ÀÜw.
zÀÆgÀzÀ ©AzÀÄ C£ÀAvÀQAvÀ ¸ÀÆPÀÛ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ
ºÀwÛgÀ«gÀĪÀÅzÀÄ ¤ªÀÄß ªÀĸÀÆgÀ
PÀtÚ£À ªÀĸÀÆgÀzÀ «¥ÀjÃvÀ §¼ÀPÉ
ªÀåPÀÛvÉ
PÀtÄÚ UÀÄqÉØAiÀÄÄ ¸ÀºÀd
¹ÜwVAvÀ GzÀݪÁVgÀĪÀÅzÀÄ
2 zÀÆgÀzÀ馅 zÉÆõÀ zÀÆgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ©AzÀĪÀÅ 25 ¸ÉA ¸ÀÆPÀÛ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ
(ºÉÊ¥Àgï ¸ÀàµÀÖªÁVAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ «Äà VAvÀ vÀÄA¨Á ¦Ã£À ªÀĸÀÆgÀ §¼ÀPÉ
ªÉÄmÉÆææAiÀiÁ) ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ zÀÆgÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ
C¸ÀàµÀÖªÁVAiÀÄÆ £ÉÆÃqÀ§®è ªÀĸÀÆgÀzÀ ¸ÀAUÀªÀÄ zÀÆgÀªÀÅ
¸ÀÜw C¢üPÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ.
PÀtÄÚ UÀÄqÉØAiÀÄÄ Cw
ZÀ»PÀÌzÁVgÀĪÀÅzÀÄ
3 ¥Éæ¸ï ªÀAiÀĸÁìzÀAvÉ PÀtÚ£À ªÀĸÀÆgÀªÀÅ vÀ£Àß ¸ÀÜw¸ÁÜ¥ÀPÀ ¸ÀÆPÀÛ ¸ÁªÀÄxÀåxÀzÀ
§AiÉÆæAiÀiÁ ºÉÆAzÁtÂPÉ ¸ÁªÀÄxÀåð ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. ¤ªÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¦Ã£À
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹°AiÀÄj ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ ªÀĸÀÆgÀ §¼ÀPÉ
¸À«ÄÃ¥À ©AzÀĪÀÅ zÀÆgÀ zÀħð®UÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.
¸ÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ
• lAqÁ¯ï ¥ÀjuÁªÀÄ :- PÀ°® ¥ÀzÁxÀðUÀ½AzÀ ¨É¼ÀQ£À ZÀzÀÄgÀÄ«PÉAiÀÄ «zÀåªÀiÁ£ÀªÉà lAqÁ¯ï ¥ÀjuÁªÀÄ
¸ÀtÚ UÁvÀæzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ vÀgÀAUÁAvÀgÀ ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß ZÀzÀÄj¹zÀgÉ zÉÆqÀØ UÁvÀæzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ ºÉaÑ£À vÀgÀAUÁAvÀgÀzÀ
PÀtUÀ¼À£ÀÄß ZÀzÀÄj¸ÀÄvÀÛªÉ.
• gÉÆûvÀ - ©½ ¨É¼ÀQ¤AzÀ ¥ÀqÉzÀ §tÚUÀ¼À ±ÉæÃtÂUÉ gÉÆûvÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
• ªÀt𠫨sÀd£É - ©½AiÀÄ §tÚªÀÅ CzÀgÀ «©ü£Àß §tÚUÀ¼À WÀlPÀUÀ¼ÁV «¨sÀd£É ºÉÆAzÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀt𠫨sÀd£É
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
• ¥ÀlÖPÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ©½ ¨É¼ÀPÀÄ ºÁzÀÄ ªÀQæèsÀªÀ£À ºÉÆAzÀĪÁUÀ PÉA¥ÀÄ §tÚªÀÅ PÀ¤µÀÖªÁV ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ¼É §tÚªÅÀ
UÀjµÀÖªÁV ¨ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
• ¤¸ÀUÀðzÀ°è PÁªÀÄ£À ©®Äè GAmÁUÀ®Ä ªÀQæèsÀªÀ£À ºÁUÀÆ ¸ÀA¥ÀÆtð DAvÀjPÀ ¥Àæw¥sÀ®£À PÁgÀtªÁVzÉ.
• ¨É¼ÀQ£À ZÀzÀÄgÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR «zÀåªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ- DPÁ±ÀzÀ §tÚ ¤Ã° ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ D¼ÀzÀ°è ¤Ãj£À ¤Ãj£À §tÚ ,
¸ÀÆAiÉÆÃðzÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆAiÀiÁð¸ÀÛzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÀÆAiÀÄð PÉA¥ÁUÀÄ«PÉ.
• £ÀPÀëvÀæUÀ¼ÀÄ «Ä£ÀÄUÀ®Ä PÁgÀt - £ÀPÀëvÀæUÀ½AzÀ §gÀĪÀ ¨É¼ÀQ£À QgÀtUÀ¼ÀÄ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ°è£À ªÀQæèsÀªÀ£À¢AzÀ
¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ ¨ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ £ÀPÀëvÀæUÀ¼À ¸ÁÜ£ÀªÀÅ vÉÆÃjPÉAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉ AiÀiÁzÀAvÉ ¨sÁ¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
• UÀæºÀUÀ¼ÀÄ «Ä£ÀÄUÀĪÀÅzÀ®è PÁgÀt – UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ §ºÀ¼À ºÀwÛgÀ«gÀĪÀÅzÀjAzÀ ºÁUÀÆ CªÀÅ ©AzÀÄ
ªÀÄÆ®zÀAvÉ ªÀwð¸ÀzÉ «¸ÀÛj¹zÀ ¨É¼ÀQ£À ªÀÄÆ®zÀAvÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
• ²ÃWÀæ ¸ÀÆAiÉÆÃðzÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «¼ÀA©vÀ ¸ÀÆAiÀiÁð¸ÀÜPÌÉ PÁgÀt – ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ°è£À ªÀQæèsÀªÀ£À¢AzÀ
¸ÀÆAiÀÄð£ÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄQAvÀ 2 ¤«ÄµÀ ªÉÆzÀ®Ä ºÁUÀÆ ¸ÀÆAiÀiÁð¸ÀÛzÀ 2 ¤«ÄµÀ £ÀAvÀgÀªÀÇ
UÉÆÃZÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
• ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ¤Ãj£À §tÚ ¤Ã°AiÀiÁV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ PÁgÀt - ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ¤ÃgÀÄ ºÉaÑ vÀgÀAUÁAvÀgÀªÀżÀî
§tÚUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ vÀgÀAUÁAvÀgÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¤Ã° §tÚQAvÀ ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è »ÃjPÉƼÀÄîvÀÛzÉ ºÁUÁV
¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¹zÀ ©½ ¨É¼ÀQ¤AzÀ ¤Ã° §tÚ ªÀiÁvÀæ ¥Àæw ¥sÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
• ±ÀĨsÀæ DPÁ±ÀzÀ §tÚ ¤Ã° PÁt®Ä PÁgÀt - ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ°è£À UÁ½AiÀÄ CtÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀtÚ PÀtUÀ¼ÄÀ
UÉÆÃZÀgÀ ¨É¼ÀQ£À vÀgÀAUÁAvÀgÀQAvÀ ¸ÀtÚzÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¨É¼ÀQ£À PÀrªÉÄ vÀgÀAUÁAvÀgÀªÀżÀî ¤Ã° §tÚªÀ£ÄÀ ß
ºÉZÀÄÑ ZÀzÀÄj¸ÀÄvÀÛzÉ.
• C¥ÁAiÀÄ ¸ÀAPÉÃvÀ ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ mÁæ¦PÀ ¹UÀ߯ï UÀ¼À°è §¼À¸ÀĪÀ ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ PÉA¥ÀÄ §tÚzÀ°ègÀ®Ä PÁgÀt -
PÉA¥ÀÄ §tÚªÀÅ ªÀÄAdÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆUɬÄAzÀ PÀ¤µÀÖ ZÀzÀÄgÀÄvÀÛzÉ, ºÁUÀÆ zÀÆgÀ¢AzÀ®Æ CzÉà §tÚ PÁtÄvÀÛzÉ.
• ¸ÀÆAiÉÆÃðzÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆAiÀiÁð¸ÀÛzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÀÆAiÀÄð£À §tÚ PÉA¥ÁVgÀ®Ä PÁgÀt - ¸ÀÆAiÀÄð¤AzÀ
§gÀĪÀ ¨É¼ÀPÀÄ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ°è ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀÅzÀjAzÀ ºÉZÀÄÑ vÀgÀAUÁAvÀgÀªÀżÀî PÉA¥ÀÄ §tÚªÀÅ ºÉZÄÀ Ñ
ZÀzÀÄgÀÄvÀÛzÉ.
 CzsÁåAiÀÄ – 14 ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ

• avÀæ 14.4 eÉÊ«PÀ C¤® ¸ÁܪÀgÀzÀ ¸ÁAPÉÃwPÀ avÀæ.

• GvÀÛªÀÄ ±ÀPÀÛAiÀÄ DPÀgÀªÉAzÀgÉ –
CzÀÄ ¥Àæw WÀlPÀ ¥ÀjªÀiÁt CxÀªÁ zÀæªÀågÁ²UÉ Cw ºÉZÀÄÑ PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
¸ÀÄ®¨sÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀAvÀzÀÄÝ.
¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¸ÀAUÀ滸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁV¸À®Ä ¸ÁzÀåªÁzÀzÀÄÝ.
vÀÄA¨Á «ÄvÀªÀåAiÀÄPÁjAiÀiÁzÀzÀÄÝ.

¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ºÁUÀÆ C¸ÀA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ DPÀgÀUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸À

¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ DPÀgÀ C¸ÀA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀ

• ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £À«ÃPÀj¸À¯ÁUÀzÀ (ªÀÄÄVzÀÄ
ºÉÆÃUÀĪÀ) ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
• ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ (PÀ°èzÀÝ®Ä,
¥ÉmÉÆæðAiÀÄA )
• ¸ÀAUÀæºÀ ªÀÄÆ®PÉÌ ¥ÀÄ£Àgï ¨sÀwð DUÀĪÀÅ¢®è.
• C¢üPÀ ªÀiÁ°£ÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
• ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £À«ÃPÀj¸ÀĪÀ (ªÀÄÄVAiÀÄzÀ)
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
• ¸ËgÀ±ÀQÛ, ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ, eÉÊ«PÀ ±ÀQÛ
• ¸ÀAUÀæºÀ ªÀÄÆ®PÉÌ ¥ÀÄ£Àgï ¨sÀwð DUÀÄvÀÛzÉ.
• ªÀiÁ°£Àå PÀrªÉÄ.

• §UÀÎqÀ - eÉÊ«PÀ C¤® ¸ÁܪÀgÀzÀ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ¸ÀUÀt ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£À «Ä±ÀætPÉÌ §UÀÎqÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
• eÉÊ«PÀ C¤®zÀ°ègÀĪÀ ¥ÀæzÁs £À WÀlPÀ «ÄxÉãÀ (75%)
• UÁ½¬ÄAzÀ «zÀÄåvï ±ÀQÛ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä UÁ½AiÀÄ dªÀ 15 Q. «Äà / UÀAmÉVAvÀ ºÉZÁÑVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
• UÁ½AiÀÄAvÀæUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ EgÀĪÀ C£Á£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÉAzÀgÉ-
C) ¸ÁÜ¥À£Á ªÉZÀÑ C¢üPÀ
§) MAzÀÄ «zÀÄåzÁUÁgÀPÉÌ 2 ºÉPÉÖÃgï ¨sÀÆ«Ä DªÀ±ÀåPÀ.
PÀ) ¥Àj¸ÀgÀ «PÉÆÃ¥ÀUÀ½AzÀ UÉÆÃ¥ÀÄgÀ gÉPÉÌUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸À®Ä G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÉ CªÀ±ÀåPÀ.
• ¸ËgÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ :- ¸ËgÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ.
2 «zsÀ
1) ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß GµÀÚ ±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ. GzÁºÀgÀuÉ: ¸ËgÀ PÀÄPÀÌgï, ¸ËgÀ d®vÁ¥ÀPÀ.
2) ¸ËgÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀåvï ±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ. GzÁºÀgÀuÉ: ¸ËgÀ PÉÆñÀ
• ¸ËgÀ PÀÄPÀÌgï £À M¼À ¨sÁUÀPÉÌ PÀ¥ÀÄà §tÚ §½AiÀÄ®Ä PÁgÀt - ¸ËgÀ±ÀQÛ¬ÄAzÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ GµÀÚªÀ£ÀÄß
»ÃjPÉƼÀÄîªÀ ¸À®ÄªÁV
• MAzÀÄ ¸ËgÀPÉÆñÀªÀÅ 0.5 -1 £ÀµÀÄÖ ªÉÇïÉÖÃd£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÀÆ 0.7 «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß
GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ.
• ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ËgÀPÉÆñÀUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ¸ËgÀ ¥sÀ®PÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
• ¸ËgÀ PÀÄPÀÌgï £À°è UÁf£À ªÀÄZÀѼÀzÀPÁAiÀÄð- ¥ÉnÖUÉAiÉƼÀUÉ ¸ÀAUÀæºÀªÁzÀ GµÀÚªÀÅ ºÉÆgÀ ºÉÆÃUÀzÀAvÉ
vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
 ««zsÀ ±ÀQÛ DPÀgÀUÀ¼À PÉÆõÀÖPÀ
PÀæ.¸ÀA ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ
1 ¸ËgÀ ±ÀQÛ ¸Áé¨sÁ«PÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ,
¥ÁægÀA©üPÀ RZÀÄð ªÀiÁvÀæ,
¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå E®è, ªÀÄÄVAiÀÄzÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®, vÀAw C¼ÀªÀr¸ÀzÀ
¸ÀܼÀzÀ°è ¤ªÀiÁðt ¸ÁzsÀå
2 ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ £À«ÃPÀj¸ÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®, ¥Àj¸ÀgÀ
¸Éßû, «zÀÄåvï GvÁàzÀ£ÉUÉ
ªÀÄgÀÄPÀ½¸ÀĪÀ ªÉZÀÑ E®è
3 ¸ÀªÀÄÄzÀæ ±ÀQÛ
C) G§âgÀ ±ÀQÛ ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éßû £À«ÃPÀj¸ÀĪÀ ±ÀQÛ
DPÀgÀ
§)C¯ÉUÀ¼À ±ÀQÛ £À«ÃPÀj¸ÀĪÀ ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀ,
GavÀªÁV ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
¸ÁzsÀå. ¸ÀªÀÄxÀð ±ÀQÛ, ¥Àj¸ÀgÀ¸Éßû.
PÀ) ¸ÁUÀgÀ GµÀÚ ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éßû, GvÀÛªÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ
±ÀQÛ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ DPÀgÀ.
4 ¨sÀÆUÀ¨sÀð GµÀÚ ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éßû, £À«ÃPÀj¸ÀĪÀ ±ÀQÛ
±ÀQÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®, vÀAiÀiÁjPÁ ªÉZÀÑ
PÀrªÉÄ.
5 £ÀÆåQèÃAiÀÄ ±ÀQÛ C¢üPÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É.
£À«ÃPÀj¸ÀĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®.
C£Á£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ
ªÀµÀð¥ÀÆwð MAzÉà ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
zÉÆgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ C¸ÁzsÀå ¥ÁægÀA©üPÀ §AqÀªÁ¼À
ºÉZÀÄÑ
G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÉ, ¸ÀܼÀzÀ ¸ÀªÀĸÉå, ¸ÁPÀµÄÀ Ö
ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ
¤ªÀðºÀuÉ PÀµÀÖ, DuÉPÀlÄÖ PÀlÄÖªÀ ¸ÀܼÀ ¹Ã«ÄvÀ
ªÁtÂdå §¼ÀPÉ PÀµÀÖ
§°µÀÖ C¯ÉUÀ½zÀÝgÉ ªÀiÁvÀæ C¢üPÀ ±ÀQÛ
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå.
¤ªÀðºÀuÉ PÀµÀÖ, ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è ¸ÁPÀµÀÄÖ
ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ
ªÁtÂdå §¼ÀPÉ PÀµÀÖ, ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåð PÀrªÉÄ.
ªÁtÂdå §¼ÀPÉ PÀµÀÖ, F ±ÀQÛ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÄÀ ß
¸Áܦ¸ÀĪÀ PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ vÀÄA¨Á PÀrªÉÄ.
vÁådåUÀ¼À «¯ÉªÁj PÀµÀÖ, ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå,
£ÀÆåQèAiÀÄ EAzsÀ£À ®¨sÀåvÉ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄ.

• ¸ÀA¦ÃrvÀ £ÉʸÀVðPÀ C¤® ( CNG) §¼ÀPÉ ºÉZÀÄÑ GvÀÛªÀÄ – KPÉAzÀgÉ EzÀÄ ¥Àj±ÀÄzÀÞ EAzsÀ£ÀªÁVzÀÄÝ.
ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁ°£ÀåªÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀħºÀÄzÁVzÉ.
• ºÉZÀÄÑ CuÉPÀlÄÖUÀ¼À ¤ªÀiÁðt¢AzÀ – «±Á®ªÁzÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ AiÉÆÃUÀå ¨sÀÆ«Ä, ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÁ¸ÀAiÉÆÃUÀå ¥ÀæzÉñÀ
ªÀÄļÀÄUÀqÉ, ªÀÄļÀÄUÀqÉAiÀiÁzÀ eÉÊ«PÀ gÁ²¬ÄAzÀ «ÄxÉãÀ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
• ¨sÀÆUÀ¨sÀð GµÀÚ ±ÀQÛ - ¨sÀÆUÀ¨sÀðzÀ°ègÀĪÀ MvÀÛqÀ¢AzÀ vÁ¥À ºÉZÁÑV ©¹ ¤Ãj£À §ÄUÉÎUÀ½AzÀ ºÉÆgÀºÉƪÀÄÄävÛÀzÉ.
F D«AiÀÄ£ÀÄß l¨ÉÊð£ï UÉ ºÁ¬Ä¹ «zÀÄåvï GvÁࢸÀ§ºÀÄzÀÄ.
• GµÀÚ «zÀÄåvï ¸ÁܪÀgÀ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀĪÀ jÃw – PÀ°èzÝÀ ®£ÀÄß zÀ»¹ ¤ÃgÀ£ÀÄß ºÀ¨ÉAiÀiÁV ¥ÀjªÀwð¹
CzÀjAzÀ l¨ÉÊð£ï wgÀÄV¹ «zÀÄåvï ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÁVzÉ. EzÀÄ ºÉZÀÄÑ EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÆ£ÁPÉìöÊqï UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀ¸ÀƸÀÄvÀÛzÉ.
CzsÁåAiÀÄ -8 fëUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ £ÀqɸÀÄvÀÛªÉ
¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ : ªÁåSÉå vÀªÀÄäAvÉà EgÀĪÀ fëUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆîĪÀ ºÉƸÀ fëUÀ¼À ¸ÀȶÖUÉ
¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ CxÀªÁ ¥Àæd£À£À J£ÀÄߪÀgÀÄ.

¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ (1) C¯ÉÊAVPÀ (2) PÁAiÀÄdjÃwAiÀÄ (3) ¯ÉÊAVPÀ jÃwAiÀÄ.

1) C¯ÉÊAVPÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ :

E°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ UÀAqÀÄ CxÀªÁ ºÉtÄÚ MAzÉà fë¬ÄAzÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ

¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.

PÀæ.¸ÀA. ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ¥ÀæPÁgÀ ªÁSÉå GzÁºÀgÀuÉ

1 ¢é«zÀ¼À£À PÉÆñÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è C«ÄèÁ,
fêÀPÉÆñÀ JgÀqÀÄ ¸ÀªÀĨsÁUÀUÀ¼ÁV ¨ÁåQÖjÃAiÀiÁ
«¨sÀdd£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ °±ÉääAiÀiÁ
2 §ºÀÄ«zÀ¼À£À MAzÉà ¨ÁjUÉ C£ÉÃPÀ ªÀÄjfêÀ GzÁ:
PÉÆñÀUÀ¼ÁV «¨sÀd£É ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ ¥Áè¸ÉÆäÃrAiÀÄA
3 vÀÄAqÀjPÉ fëAiÀÄÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢zÀ GzÁ: ¸ÉàöÊgÉÆÃUÉÊgÀ
£ÀAvÀgÀ ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ vÀÄAqÀÄUÀ¼ÁV
«¨sÀd£É ºÉÆA¢, ¥Àæw vÀÄAqÀÄ
ºÉƸÀ fëUÀ¼ÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
4 ¥ÀÄgÀÄgÀÄvÁàzÀ£É MAzÀÄ fë vÀÄAqÁzÁUÀ vÀÄAqÁzÀ GzÁ: ¥Àè£ÉÃjAiÀiÁ
fë vÀ£Àß EvÀgÀ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð fëAiÀiÁV
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
5 ªÉÆUÀÄΫPÉ fëAiÀÄ ¤¢üðµÀÖ ¨sÁUÀzÀ°è GzÁ : ºÉÊqÁæ
¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ PÉÆñÀ «¨sÀd£É¬ÄAzÀ
ªÉÆUÀÄÎ ¨É¼ÉzÀÄ CzÀÄ ¸ÀévÀAvÀæªÁV
ºÉƸÀ fëAiÀiÁV ºÀÄlÄÖvÀÛzÉ.

(2) PÁAiÀÄd jÃwAiÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ

E°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ, ¨ÉÃgÀÄ, PÁAqÀ, J¯ÉUÀ½AzÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. E°è ºÀÄnÖzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
C£ÀĪÀA²AiÀĪÁV ¸À¸ÀåUÀ¼À ®PÀët ºÉÆîÄvÀÛªÉ. GzÁ: §æAiÉÆæüîA.
©ÃdPÀUÀ¼À GvÁàzÀ£É : ²Ã°AzÀæUÀ¼ÁzÀ gÉÊeÉÆÃ¥À¸ï £ÀAvÀºÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ
©ÃdPÀUÀ½AzÀ ¸ÀAvÀ£ÉÆÃvÀàwÛ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
(3) ¯ÉÊAVPÀ jÃw ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ
E°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ UÀAqÀÄ ºÁUÀÆ ºÉtÄÚ °AUÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃf¹, ºÉƸÀfë
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ
¸À¸ÀåzÀ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ ¨sÁªÀ ºÀƪÀÅ
avÀæ 8.7
ºÀÆ«£À £Á®ÄÌ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ (1) ¥ÀĵÀà¥ÁvÉæ- J¯ÉAiÀiÁPÁgÀzÀ°èªÉ
(2) ¥ÀĵÀàzÀ¼À - ºÀÆ«£À zÀ¼ÀUÀ½ªÉ
(3) PÉøÀgÀ - ¥ÀgÁUÀgÉÃtÄUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ.

(4) ±À¯ÁPÉ – CAqÀPÀUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ.

¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ°è 3 ºÀAvÀUÀ½ªÉ
1] °AUÁtÄUÀ¼À GvÀàwÛ ªÀUÁðªÀuÉ
2] ¤±ÉõÀ£À
3] ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
¥ÀgÁUÀ ¸Àà±ÀðQæAiÉÄ :- PÉøÀgÀ¢AzÀ ¥ÀgÁUÀªÀ£ÀÄß ±À¯ÁPÁUÀæPÉÌ ªÀUÁðªÀuÉAiÀiÁUÀĪÀ QæAiÉÄ.
¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ : ¸ÀéQÃAiÀÄ ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð (¥ÀgÁUÀzÀ ªÀUÁðªÀuÉ) CzÉà ¸À¸ÀåzÀ°è
¥ÀgÀQÃAiÀÄ ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð (¥ÀgÁUÀzÀ ªÀUÁðªÀuÉ) ¨ÉÃgÉ ¸À¸ÀåzÀ CzÉà ¥Àæ¨sÉÃzsÀzÀ
¥ÀgÁUÀ¸Àà±ÀðzÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ; UÁ½,¤ÃgÀÄ, QÃlUÀ¼ÀÄ.
2] ¤±ÉÃZÀ£À : JPÀUÀÄtÂvÀ UÀAqÀÄ °AUÁtÄ, JPÀUÀÄtÂvÀ ºÉtÄÚ °AUÁtÄ«£À ¸ÀAAiÉÆÃUÀ¢AzÀ
¤±ÉÃZÀ£À GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
avÀæ 8.8
ªÀÄ£ÀĵÀågÀ°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ
UÀAqÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.
1) «ÃAiÀÄð£Á¼À
2) ªÀȵÀt
3) ¥ÉÆæøÉÖÃmï UÀæAy
4) ²±Àß
 ºÉtÄÚ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.
1) CAqÀ£Á¼À
2) CAqÁ±ÀAiÀÄ
3) UÀ¨sÀðPÉÆñÀ
4) AiÉÆä
5) UÀ¨sÀðPÉÆñÀzÀ PÀAoÀ
IÄvÀÄZÀPÀæ : CAqÀªÀÅ ¥sÀ°vÀUÉƼÀî¢zÀÝgÉ, UÀ¨sÀðPÉÆñÀzÀ M¼À¸ÀÛj ©gÀÄPÀÄ ©lÄÖ, gÀPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ
¯ÉÆüÉAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ºÉÆgÀºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß IÄvÀÄZÀPÀæ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
2 jAzÀ 8 ¢£À £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
¯ÉÊAVPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : C¸ÀÄgÀQëvÀ ¯ÉÊAVPÀ ¸ÀA¥ÀPÀð¢AzÀ ¹¦ü°¸ï, UÉÆ£ÉÆjAiÀiÁ, ºÉZï.L.«í.
Jqïì, ¥Àæd£ÁAUÀzÀ ºÀ¦ð¸ï, ¥Àæd£ÁAUÀzÀ ªÉÄÃ¯É UÀļÉîUÀ¼ÀÄ JA§ ¯ÉÊAVPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
§gÀÄvÀÛªÉ.

UÀ¨sÀð¤gÉÆÃzsÀPÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ :

1) PÁAqÉÆêÀiï §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ
2) AiÉÆäAiÉƼÀUÉ aîzÀ C¼ÀªÀrPÉ
3) CAqÀUÀ¼ÀÄ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀzÀAvÉ, OµÀ¢ü, ªÀiÁvÉæ §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4) ªÀAQ, PÁ¥Àgïnà §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ
5) ¸ÀAvÁ£À ºÀgÀt aQvÉì ªÀiÁr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 CzsÁåAiÀÄ 7: C£ÀĪÀA²ÃAiÀÄvÉ ªÀÄvÀÄÛ fêÀ«PÁ¸À

1. ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è ªÀÄUÀÄ«£À °AUÀªÀÅ ºÉÃUÉ ¤ÃzsÀðjvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ?

G: ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ °AUÀ ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼À ¥Àj¥ÀÆtð eÉÆÃrAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ JgÀqÀ£ÀÄß X
ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ¥ÀÄgÀĵÀgÀ°è ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀzÀ eÉÆÃr¬ÄzÀÄÝ
MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÁvÀæzÀ X ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÀÄ aPÀÌzÁVzÀÄÝ Y DzÀÝjAzÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ X X
¥ÀÄgÀĵÀgÀÄ XY DVzÁÝgÉ. vÀAzɬÄAzÀ X ªÀtðvÀAvÀÄ ¥ÀqÉzÀ ªÀÄUÀÄ ºÀÄqÀÄVAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ ªÄvÀÄÛ
Y ªÀtðvÀAvÀĪ£À ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ªÀÄUÀÄ ºÀÄqÀÄUÀ£ÁUÀÄvÀÛzÉ.

2. ºÉƸÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀªÉÇAzÀgÀ GUÀªÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁUÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ?

G: ºÉƸÀ ¥À æ¨sÉ ÃzÀªÉÇAzÀgÀ GUÀªÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁUÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ:
C. ªÀA±ÀªÁ»UÀ¼À ºÀjªÅÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤¸ÀUÀðzÀ DAiÉÄÌ
D. ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ
E. ¨sËUÉÆýPÀªÁV ¥ÀvÉåÃQ¸À®¥ÀlÖ G¥À¸ÀªÀÄƺÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ

3. amÉÖAiÀÄ gÉPÉÌ ºÁUÀÆ ¨ÁªÀ°AiÀÄ gÉPÉÌUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄgÀƦ CAUÀUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ÀºÀÄzÉ?

ºËzÁzÀgÉ KP?É E®èªÁzÀgÉ KPÀ®è?
G: amÉÖAiÀÄ gÉPÉÌ ºÁUÀÆ ¨ÁªÀ°AiÀÄ gÉPÀÌUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÄÀ gÆÀ ¦ CAUÀUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀgUÀt¸®ÀÄ
¸ÁzsÀå«®è KPÉAzÀgÉ EªgÉÉqgÀ À gÉPÉÌUÀ¼À «£Áå¸À, gÀZÀ£É ºÁUÀÆ WÀlPUÀ À¼ÄÀ §ºÀ¼À «©ü£ÀߪÁVªÉ.
CªÀAiÀÄ ºÁgÁqÀ®Ä §¼ÀPÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ MAzÉà jÃw PÀAqÀgÀÆ CªÀÅUÀ¼À ªÄÀÆ® MAzÉÃ
C®è. ºÁUÁV EªÀÅ PÁAiÀiÁð£ÀÄgÀƦ CAUÀUÀ¼ÄÀ

4. ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉU¼À ÀÄ JAzÀgÉãÀÄ? CªÀÅ fêÀ«PÁ¸À ¥ÀQæ AæiÉÄAiÀÄ PÀÄjvÀÄ £ÀªÀÄUÉãÀÄ w½¸ÀÄvÀÛªÉ?

G: ¸ÀvÀÛfëAiÀÄ ¸ÀAgÀQë¸À®àlÖ CªÀ±ÉõÀUÀ¼À£ÀÄß ¥À¯ÉAiÀÄÄ«PÉUÀ¼ÄÀ J£ÄÀ ߪÀgÀÄ. EªÅÀ UÀ¼À
CzsÀåAiÀÄ£À vÀªÀÄUÉ C½zÀÄ ºÉÆÃVgÀĪÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À ®PëÀtUÀ¼£À ÀÄß w¼ÀAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. F
®PëÀtUÀ¼£À ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. F ®PëÀtUÀ¼£À ÀÄß £ÁªÀÅ fêÀAvÀ ¥À æ¨sÉ
ÃzÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉÆð¹ fêÀ «PÁ¸ÀzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ PÀ ÄjvÀÄ ºÉaÑ £À ªÀiÁ»w CjAiÀħºÀÄzÀÄ.
5. gÀZÀ£Á£ÀÄgÀƦ ºÁUÀÆ PÁAiÀiÁð£ÀÄgÀƦ CAUÀUÀ¼£ÀÀÄß GzÁºÀgÀuÉAiÉÆA¢UÉ «ªÀj¹.

G: MAzÉà ¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÀƪÀðdjAzÀ C£ÀĪÀA²AiÀĪÁVzÀÄÝ, MAzÉà ªÀÄÆ®«£Áå¸À ºÉÆA¢zÀÄÝ,

«©ü£Àß PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁ¥ÁðqÁVgÀĪÀ CAUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄgÀƦ CAUÀUÀ¼ÀÄ
J£ÄÀ ߪÀgÄÀ . GzÁºÀgÀuÉ: ºÀ°èAiÀÄ ªÀÄÄAUÁ®ÄUÀ¼ÄÀ , ¥ÀQëAiÀÄ gÉPÉÌUÀ¼ÄÀ , ªÀiÁ£Àª£À
ªÀÄÄAUÁ®ÄUÀ¼ÀÄ.

©ü£Àß ªÀÄÆ®¢AzÀ GUÀªÄÀªÁVzÀÄÝ MAzÉà PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ CAUÀUÀ¼ÉÃ

PÁAiÀiÁð£ÀÄgÀƦ CAUÀUÀ¼ÄÀ . GzÁºÀgÀuÉ: amÉÖ ¥ÀQë ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁªÀ°AiÀÄ gÉPÉÌUÀ¼ÄÀ .

6. fêÀ«PÁ¹ÃAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ°è ¥À¼AÉ iÀÄĽPÉUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.

G: ¥À¼AÉ iÀÄÄ«PÉU¼ÀÀÄ D½zÀÄ ºÉÆÃVgÀĪÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼À PÀÄjvÀÄ

ªÀiÁBEw ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. ªÉÄîàzÀgÀ°è ¹UÀĪÀ ¥À¼AÉ iÀÄĽPUÉ À¼ÀÄ C¼¥À ÀzgÀ Àz°À è£À ¥À¼AÉ
iÀÄÄ«PÉUÀ½VAvÀ EwÛÃa£ÁVgÀÄvÀÛzÉ. fë ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼À £ÀqÀĪÀt ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¤tð¬Ä¸ÀĪÀ°è
EªÅÀ UÀ¼ÄÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁPÀëAiÀĪÁUÀ§®èªÀÅ. GzÁºÀgÀuÉUÉ PÉ®ªÀÅ qÉÊ£ÉÆøÁgïUÀ¼ÄÀ ºÁgÀ®Ä
C¸ªÀÀÄxÀðªÁVzÀÝgÀÆ UÀjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀݪÀÅ. ºÀQÌUÀ¼ÄÀ ºÉÆA¢PÉÆAqÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.
qÉÊ£ÉÆøÁgïUÀ¼ÄÀ ¸ÀjøÈÀ¥ÀU¼À ÁVzÀÝjAzÀ ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ¸jÀøÀÈ¥UÀ À¼À CwºÀwÛgÀzÀ ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÁVªÉ
JAzÀÄ £ÁªÀÅ ¤tð¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.

7. ¥À¼AÉiÀÄĽPÉU¼À À PÁ® ¤tð¬Ä¸ÀĪÀ JgÀqÀÄ «zsÁ£UÀ À¼£À ÀÄß ºÉ¸Àj¹.

G: ¥À¼AÉ iÀÄĽPUÉ À¼À PÁ® ¤tð¬Ä¸ÀĪÀ JgÀqÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼ÄÀ-1, ¸Á¥ÉÃPÀë «zsÁ£À

2, ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉAiÉÆAzÀgÀ zsÁvÀÄ«£À ««zsÀ ¸ÀªÄÀ¸ÁܤUÀ½VgÀĪÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ ¯ÉQ̸ÀĪÀÅzÀÄ.

8. ¥ÉÆæÃnãï£À ªAÀ±ÀªÁ» JAzÀgÉãÀÄ?

G: MAzÀÄ ¥ÆÉ æÃnãï vÀAiÀiÁjPÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ rJ£ïJ WÀlPÀªÉà D

¥ÉÆæÃnãï£À ªAÀ±ÀªÁ».
 9. C£ÀĪÀA²ÃAiÀÄ ¢PÀÄÑöåw JAzÀgÉãÀÄ?

G: ¸ÀtÚ ¸ÀªÄÀƺzÀ À°è£À £ÉʸÀVðPÀ CªÀWÀqUÀ À¼ÄÀ PÉ®ªÀÅ ªÀA±ÀªÁ»UÀ¼ÀÄ

¥ÀÄ£ÀgÁªÀðvÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹ ºÉÆAzÁtÂQUÀ½®èzÉ ªÊÉ«zÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ
C£ÀĪÀA²ÃAiÀÄ ¢PÀÄÑöåw.

10. ¥Àæ¨sÉâÃPÀgÀt JAzÀgÉãÀÄ?

G: ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ C¹ÛvÀézÀ °ègÀĪÀ ¥À æ¨sÉ ÃzÀUÀ½AzÀ ºÉƸÀ ¥À æ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ GAmÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß

¥Àæ¨sÉâÃPÀgÀt J£ÀÄߪÀgÀÄ.

11. ¥Àæ¨sÉÃzÀªÇAzÀgÀ ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀÄîvÀÛªÉ?

G: ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ fêÀPÉÆñÀªÀÅ ªÀtðvÀAvÀĪÇAzÀgÀ JgÀqÀÄ ¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃA¢gÀÄvÀÛzÉ

ºÁUÀÆ vÀ¯Á MAzÀÄ ¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß UÀAqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉtÄÚ ¥ÉÆõÀPÀ fëUÀ½AzÀ ¥ÀqÉ¢gÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ °AUÁtÄ PÉÆñÀªÀÅ vÀAzÉAiÀÄ CxÀªÁ vÁ¬ÄAiÀÄ ªÀtðvÀAvÀÄ«£À ¥Àæw
eÉÆÃr¬ÄAzÀ MAzÀÄ ¥Àæw ªÀiÁvÀæ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. JgÀqÀÄ °AUÁtÄ PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀAAiÉÆÃUÀUÉÆAqÀÄ ¦Ã½UÉAiÀÄ°è ¤¢ðµÀÖ ¸ÀASÉåAiÀÄ ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB ¸Áܦ¸ÀĪÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀªÉÇAzÀÄ ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀÄîvÀÛzÉ.

12. J®è fëUÀ¼°À è °ÃAUÀªÅÀ vÀ½AiÀĪÁV ¤zÁsðgÀªÁUÀĪÅÀ¢®è _ F ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß

GzÁºÀgÀuÉAiÉÆA¢UÉ «ªÀj¹.

G: J®è fëUÀ¼°À è °AUÀªÅÀ vÀ½ÃAiÀĪÁV ¤zsÁðgÀªÁUÀĪÀÅ¢®è GzÁºÀgÀuÉUÉ PÉ®ªÀÅ

¥ÁætÂUÀ¼À°è ¤±ÉÃZÀ£À ºÉÆA¢zÀ ªÉÆmÉÖUÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁªÀ vÁ¥ÀªiÀ Á£Àz°À èqÀ¯ÁVzÉ. JA§ CA±ÀªÀÅ
D ªÉÆmÉÖUÀ¼ÀÄ ºÉuÁÚV C©ªÀzÀð£ÉUÉƼÀÄîvÀÛªÉÇà CxÀªÁ UÀAqÁVAiÉÆà JA§ÄzÀ£ÀÄß
¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ.
 ¨É¼ÀPÀÄ, ¥Àæw¥sÀ®£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀQæèsÀªÀ£À

zÀ¥Àðt ªÀÄvÀÄÛ ªÀĸÀÆgÀPÉÌ ¸ÀA§¢ü¹zÀ ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ

1 zÀ¥Àðt zÀÄæªÀ UÉÆðAiÀÄ zÀ¥ÀðtzÀ ªÀÄzsåÀ ©AzÀÄ.

2 zÀÈPï PÉÃAzÀæ ªÀĸÀÆgÀzÀ PÉÃAzÀæ ©AzÀÄ.

3 ªÀPÀævÁ PÉÃAzÀæzÀ¥Àðt/ ªÀĸÀÆgÀzÀ ¥Àæw¥sÀ°¸ÀĪÀ ªÀPæª À ÉÄïÉäöÊ UÉÆüÀzÀ

PÉÃAzÀæ.
4 ªÀPÀævÁ wædå zÀ¥Àðt/ ªÀĸÀÆgÀzÀ ¥Àæw¥sÀ°¸ÀĪÀ ¨sÁUÀªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀ
UÉÆüÀzÀ wædå.
5 ¥ÀæzsÁ£ÁPÀë zsÀÄæªÀ/ zÀÈPï PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀPæÀvÁ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÄÀ ß ¸ÉÃj¸ÀĪÀ
PÁ®à¤PÀ gÉÃSÉ.
6 ¥ÀæzsÁ£À zÀ¥Àðt/ ªÀĸÀÆgÀzÀ°è ¨É¼ÀQ£À QgÀtUÀ¼ÄÀ ¥Àæw¥sÀ®£À/
¸ÀAUÀªÀÄ ªÀQæèsÀªÀ£À ºÉÆA¢ ¸ÀA¢ü¸ÄÀ ªÀ ©AzÀÄ.
7 ¸ÀAUÀªÀÄ zÀÆgÀ ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀAUÀªÄÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀÈPï PÉÃAzÀæ/zsÄÀ æªÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀ.

8 zÀÄåw gÀAzÀæ zÀ¥ÀðtzÀ ¥Àæw¥sÀ°¸ÀĪÀ ªÉÄïÉäöÊ£À ªÁå¸À.

9 ªÀQæèsÀªÀ£À JgÀqÀÄ ªÀiÁzsåÀ ªÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¢QÌ£À

¸ÀÆZÁåAPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°è GAmÁzÀ ¥ÀæªiÀ Át.
10 ªÀĸÀÆgÀzÀ ªÀĸÀÆgÀzÀ ¸ÀAUÀªÄÀ zÀÆgÀzÀ «¯ÉÆêÀiÁ£ÀÄ¥ÁvÀ.
¸ÁªÀÄxÀåð KPÀªÀiÁ£À : qÀAiÀiÁ¥ÀÖgï.
11 1 qÀAiÀiÁ¥ÀÖgï 1 «Äà ¸ÀAUÀªÄÀ zÀÆgÀªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀĸÀÆgÀzÀ
¸ÁªÀÄxÀåð.
12 ªÀzsÀð£É ¥Àæw©A§zÀ JvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÄÀ Û«£À JvÀÛgÀUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ.
¨É¼ÀQ£À ¥Àæw¥sÀ®£ÀzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ:

1) ¥ÀvÀ£À PÉÆãÀªÀÅ ¥Àæw¥sÀ®£À PÉÆãÀPÉÌ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ

2) ¥ÀvÀ£À QgÀt, ¥Àæw¥sÀ®£À QgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀvÀ£À ©AzÀÄ«£À°è ¥Àæw¥sÀ®£ÀzÀ ªÉÄïÉäöÊUÉ J¼ÉzÀ
®A§, F ªÀÄÆgÀÄ MAzÉà ¸ÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.

¨É¼ÀQ£À ªÀQæèsÀªÀ£ÀzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ:

1) ¥ÀvÀ£À QgÀt, ªÀQæêÀÄ QgÀt ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀÄ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À ¸ÀA¥ÀPÀð ªÉįÉäöÊUÉ, ¥ÀvÀ£À ©AzÀÄ«£À°è
J¼ÉzÀ ®A§ J®èªÀÇ MAzÉøÀªÀÄvÀ®zÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
2) ( ¸Éßïï£À ªÀQæèsÀªÀ£ÀzÀ ¤AiÀĪÀÄ ) PÉÆnÖgÀĪÀ ¨É¼ÀQ£À ¤¢ðµÀÖ §tÚ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃrgÀĪÀ eÉÆÃr
ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ½UÉ ¥ÀvÀ£ÀPÉÆãÀzÀ ¸ÉÊ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀQæêÀÄ PÉÆãÀzÀ ¸ÉÊ£ÀÄUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀªÀÅ
¹ÜgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.

ªÀQæèsÀªÀ£À ¸ÀÆZÀåAPÀ CªÀ®A©¹gÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ:

• ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸Àé¨sÁªÀ.
• ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ ¸ÁAzÀævÉ.
• ¨É¼ÀQ£À §tÚ.

G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
¤ªÀÄß zÀ¥Àðt mÁZÀð, ªÁºÀ£ÀzÀ ªÀÄÄA¨ÁUÀzÀ ¢Ã¥À, ¸ËgÀPÀĮĪÉÄ, zÀAvÀ ªÉÊzÀågÀ zÀ¥Àðt

¦Ã£À zÀ¥Àðt ªÁºÀ£ÀzÀ »£ÉÆßÃl zÀ¥ÀðtUÀ¼ÀÄ.

¤ªÀÄß ªÀĸÀÆgÀ PÀ£ÀßqÀPÀUÀ¼ÀÄ, ¨ÉÊ£ÁPÀÄå®gï, mÁZÀð ¯ÉÊmï.

¦Ã£À ªÀĸÀÆgÀ ¸ÀÆPÀëöä zÀ±ÀðPÀ, zÀÆgÀzÀ±ÀðPÀ, ¨ÉÊ£ÁPÀÄå®gï

avÀæUÀ¼ÀÄ : 10.7 (a,b,c,d,e,f )

10.16 (a,b,c,d,e,f )

10.17
CzsÁåAiÀÄ 5: £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀĹÜgÀ ¤ªÀðºÀuÉ
1. AiÀiÁªÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀÄUÀ¼À G¥À¹ÜwAiÀÄÄ
gÉÆÃUÀPÁgÀPÀ ¸ÀÆPÀëöäfëUÀ½AzÀ ¤ÃgÀÄ
ªÀÄ°£ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ?
G: PÉÆð¥sÁªÀiïð ¨ÁåQÖÃjAiÀÄ
2. ¸ËzÉ £ÀªÀÄä ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ EAzsÀ£À, EzÀgÀ
§¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤°¸è À¨ÉÃPÉA§ÄzÀPÉÌ AiÀiÁªÅÀ
zÁzgÀ ÀÆ £Á®ÄÌ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr.
G: 1. EzÀÄ CgÀtå£Á±ÀPÉÌ
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. EzÀÄ PÀrªÉÄ EAzsÀ£À ªÀiË®åªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ
3. EzÀÄ C¢PÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ
4. EzÀÄ CvÀå¢üPÀ ªiÀ Á°£ÀåªÀ£ÀÄß
GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3. CgÀtåUÀ½AzÀ ¯Á¨sÀ ¥ÀqÉzÀÄ PÉƼÄÀ îªÀ
E§âgÀÄ ¥Á®ÄzÁgÀgÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹
G: CgÀtåªÁ¹UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §ÄqÀPÀlÄÖ
d£ÀgÀÄ
4. £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀĹÜgÀ ¤ªÀðºÀuÉ
JAzÀgÉãÀÄ?
G: ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉà ºÁ¤¬Ä®èzÉ
¢ÃWÀð PÁ®zÀªÀgÉUÉ ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÁzÀ
£ÉʸÀVðPÀ ªåÀªÀ¸ÜÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À GvÀà£ßÀUÀ¼À
C©ªüÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
¸ÀĹÜgÀ ¤ªÀðºÀuÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ .
5. CuÉPÀlÄÖUÀ¼À JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR
G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß §gɬÄj.
G: 1. ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£É C£ÀĵÁÖ£À
2. «zÀÄåvï GvÁàzÀ£É
6. gÀPÀÛzÀ°ègÀĪÀ DQìd£ïC£ÀÄß
±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ »ÃjPÉƼÀî®Ä vÉÆAzÀgÉ
GAlÄ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
G: PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï (CO)
7. £ÁªÀÅ CgÀtå ºÁUÀÆ ªÀ£ÀåfëUÀ¼À£ÄÀ ß
KPÉ ¸ÀAgÀQë¸À¨ÉÃPÀÄ?
G: CgÀtåªÀÅ ªÀ£ÀåfëUÀ¼À vÁtªÁVzÉ.
CgÀtåUÀ½AzÀ zÉñÀzÀ DyðPÀ
C©ªüÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ GvÀÛªÀÄ
UÁ½, ªÀļÉAiÀÄļîÀ ºÀªÁªÀiÁ£À
GAmÁUÀÄvÛÀzÉ. ªÀÄgÀVqÀ UÀ¼À Ä ªÀÄtÂÚ £À
¸ÀªÉvÀªÀ £ÀÄß vÀqÉUÀnÖ ªÀÄtÚ£ÀÄß ¥sÀ®ªÀvÁÛV¸À
ÄvÀÛzÉ. ªÀ£Àå fëUÀ¼ÄÀ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ
¸ÀªÄÀ vÉÆî£ÀPÉÌ CªÀ±åÀP.À EªÀÅ ¥ÀæPÀÈw
¸ËAzÀAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ
CgÀtå ºÁUÀÆ ªÀ£ÀåfëUÀ¼£À ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸À¨ÃÉ
PÀÄ.
8. CgÀtåUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ PÉ®ªÀÅ
«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÄÀ ß «ªjÀ ¹.
G: 1. CgÀtÂåÃPÀgÀt : SÁ° ¸ÀܼÀUÀ¼À°è
¸À¹UÀ¼£À ÀÄß £ÉlÄÖ CgÀtåªÀ£ÀÄß
¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ.
 2. ªÀÄgÀÄCgÀtÂåÃPÀgÀt:
MvÀÄÛªÀj¬ÄAzÁV £Á±ÀªÁzÀ CgÀtå
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¸À¹UÀ¼£À ÀÄß £ÉlÄÖ ¥ÀÄ£ÀB
CgÀtåªÀ£ÀÄß C©ªü ÀÈ¢Þ¥Àr¸ÄÀ ªÀÅzÄÀ .
3. ºÀÄ®ÄèUÁªÀ ®ÄUÀ¼ À
ªÉÄÃAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀ lÄÖªÀÅzÀÄ.
4. ¸ÁªÀiÁfPÀ CgÀtÂåÃPÀgÀt:
UÉÆêÀiÁ¼ÀUÀ¼À°è, gÀ¸ÛÉ §¢UÀ¼À°è
§ºÀÄ¥ÀAiÉÆÃV ¸À¸ÀåUÀ¼£À ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉÆzÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÄÀ ªÀÅzÄÀ .
5. PÀȶ CgÀtÂåÃPÀgÀt: ªÉÄêÀÅ, EAzsÀ£À
ªÄÀ vÀÄÛ ¢«ÄäUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä PÀȶ
d«Ää£À ¸ÀÄvÀÛ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ¨¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
9. ¥Àj¸ÀªÀ£ÀÄß gÀQë¸ÀĪÀ 5R C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
AiÀiÁªÅÀ ªÅÀ ? ¸ÀAQ륪ÀÛ ÁV «ªjÀ ¹.
G: 1. Refuse (¤gÁPÀgÀuÉ) : ¥Àj¸gÀ ÀPÉÌ
ºÁ¤ GAlĪÀiÁqÀĪÀ ªÀ¸ÄÀ ÛUÀ¼À£ÀÄß d£ÀgÀÄ
PÉÆqÀ®Ä §AzÁUÀ ¤gÁPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ:
¥Áè¹ÖPï, ¥Á°y£ï aîUÀ¼ÀÄ
2. Reduse («ÄvÀ§¼ÀPÉ) : ¤ÃgÀÄ,
DºÁgÀ, «zÀÄåvï£ÀAvÀºÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¥À
£ÀÆä®UÀ ¼À£ÀÄß CªÀ±åÀPÀ vÉ EzÁÝUÀ ªÀiÁvÀæ
§¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. Reuse (ªÀÄgÀħ¼ÀPÉ) : MªÉÄä §¼À¹zÀ
ªÀ¸ÄÀ ÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÆÖ ¥ÀÄ£ÀB
§¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: ®PÉÆÃmÉ, ¹zÀÞ
DºÁgÀUÀ¼À ¸ÀAUÁæºÀPÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÉÛ
§¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4. Repurpose (ªÀÄgÀÄ GzÉÝñÀ) :
MAzÀÄ ªÀ¸ÄÀ ÛªÀ£ÀÄß CzÀgÀ ªÀÄÆ® GzÉÝñÀPÉÌ
§¼À¸À®Ä DUÀzÉà EzÁÝUÀ ¨ÉÃgÉ PÉ®¸ÀUÀ½UÉ
§¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ. GzÁ: ©gÀÄPÀÄ ©lÖ ªÀÄtÂÚ£À
¥ÁvÉæ, ªÀÄqÀPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸À¹ ¨¼É À¸®À Ä §¼ÀPÉ
ªiÀ ÁqÀĪÀÅzÀÄ.
5. Recycle (ªÀÄgÀÄ ZÀQæÃPÀgÀt): ¥Áè¹ÖPï,
PÁUÀzÀ, UÁdÄ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÆúÀzÀ ªÀ¸ÄÀ ÛUÀ¼£ÀÄß
ºÁ¼ÁzÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄgÀÄZÀQæÃPÀgÀt
ªÀiÁr CUÀvÀå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
10. CgÀtå ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£ÀåfëUÀ¼À
¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸ÀĪÁUÀ
UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÁzÀ £Á®ÄÌ ªÀÄÄRå ¥Á®ÄzÁgÀgÀÄ
AiÀiÁgÀÄ?
G: 1. PÁr£À°è ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ
ªÁ¹¸ÄÀ ªÀ d£ÀgÀÄ.
2. ¸ÀPÁðgÀzÀ CgÀtå E¯ÁSÉ
3. ©ÃrPlÀ ÄÖªÀªjÀ AzÀ »rzÀÄ
PÉÊUÁjPÉÆÃzÀå«ÄUÀ¼ÀÄ
4. ªÀ£Àåfë ªÀÄvÀÄÛ ¤¸ÀUÀðªÀ£ÀÄß
¦æÃw¸ÀĪÀ GvÁì»UÀ¼ÀÄ
11. a¥ÉÆÌà DAzÉÆî£À JAzÀgÉãÀÄ? EzÀÄ
¸ÀܽÃAiÀÄjUÉ ºÁUÀÆ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ AiÀiÁªÀ
jÃwAiÀÄ°è ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁ¬ÄvÀÄ?
G: »ªÀiÁ®AiÀÄzÀ GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ
WÀgïªÁ®ï£À gÉä JA§ ºÀ½îAiÀÄ ºÉAUÀ¸ÀgÀÄ
vÀªÀÄä PÁqÀÄUÀ¼°À è£À ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉ®¸ÀUÁgÀÄ
PÀrAiÀÄzÀAvÉ vÀ©âPÉÆAqÀÄ vÀqÉzÀgÀÄ. EzÀ£ÉßÃ
a¥ÉÆÌà DAzÉÆî£À J£ÀÄߪÀgÀÄ.
1. a¥ÉÆÌà DAzÉÆî£ÀªÅÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è CwªÉÃUÀªÁV ºÀgÀr
CgÀtå GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀ d£ÀgÀ
DzÀåvÉUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀÄ£ÀB AiÉÆÃa¸ÀĪÀAvÉ
¸PÁðgÀPÉÌ MvÁ۬ĹvÀÄ.
2. CgÀtå £Á±ÀªÅÀ CgÀtå GvÀà£ßÀ UÀ¼À
zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ ªÉÄîµÉÖà C®èzÉà ªÀÄtÂÚ£À
UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£À DPÀgÀUÀ¼À ªÉÄîÆ
¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀ°¹vÀÄ.
3. ¸ÀܽÃAiÀÄ d£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ,
CgÀtåUÀ¼À ¸ÀªÄÀ xÀ𠤪ÀðºÀuÉUÉ CªÀPÁ±À
ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ CxÀð ªÀiÁr¹vÀÄ.
12. ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É C¤®UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀªÀÅ?
EªÀÅUÀ¼À ºÉZÀѼÀ¢AzÀ ªÁvÁªÀgÀtzÀ
ªÉÄïÁUÀĪÀ zÀĵÀàÖjuÁªÄÀ w½¹.
G: PÁ§ð£ï qÉÊDPÉìöÊqï, «ÄÃxÉãï,
£ÉÊmÉÆæÃd£ï DPÉìöÊqïUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ
NgÉhÆãï EªÅÀ ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É C¤®UÀ¼ÀÄ.
F C¤®UÀ¼ÀÄ ¸ÀÆAiÀÄð¤AzÀ
©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀĪÀ CªÀPÉA¥ÀÄ QgÀtUÀ¼À£ÀÄß
¸ÉgÉ»rAiÀÄĪÀÅzÀjAzÀ ªÁAiÀÄÄ ªÀÄAqÀ®zÀ
vÁ¥ÀzÀ°è KjPÉAiÀÄÄAmÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄïÉ
ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
13. §ÈºÀvï CuÉPÀlÄÖUÀ¼À ¤ªiÀ ÁðtzÀ
¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÅÀ ªÅÀ ?
G: §ÈºÀvï CuÉPÀlÄÖUÀ¼À ¤ªÀiÁðt¢AzÀ
¤¢ðµÀÖªÁV ªÀÄÆgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ
JzÀÄgÁUÀÄvÀÛªÉ.
1. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀĸåÉUÀ¼ÀÄ : §ºÀ¼ÀµÀÄÖ gÉÊvÀ
ªÀÄvÀÄÛ §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀjUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀjºÁgÀ
¤ÃqÀzÉÃ, ¥ÀÄ£ÀªÀð¸Àw PÀ°à¸ÀzÉà ¸ÀܼÁAvÀj¸ÄÀ
vÀÛzÉ.
2. DyðPÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ: ¸ÀjAiÀiÁzÀ
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀzÉà §ÈºÀvï ¥ÀæªiÀ
ÁtzÀ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ºÀtªÀ£ÀÄß £ÀÄAV
ºÁPÀÄvÀÛªÉ.
3. ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀªÀĸåÉUÀ¼ÀÄ : §ÈºÀvï ¥ÀæªiÀ
ÁtzÀ CgÀtå£Á±À ªÀÄvÀÄÛ fêÀªÉÊ«zÀåvÉAiÀÄ
£Á±ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
14. ¨sÁgÀvÀzÀ ««zÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À° è PÀAqÀÄ
§gÀĪÀ ¥ÀÄgÁvÀ£À ¤Ãj£À PÉÆAiÀÄÄè gÀZÀ£É UÀ½UÉ
GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr.
G: 1. gÁd¸ÁÜ£À: SÁ¢£ï, PÉgÉUÀ¼ÀÄ,
£Á¢¸ï
2. ªÀĺÁgÁµÀÖç: ¨ÁAzÁgÀ ªÄÀ vÀÄÛ
vÁ¯ïUÀ¼ÄÀ
3. ªÀÄzÀås¥ÀæzÉ Ã±À ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ ¥À æzÉñÀ
: §ÄA¢üøï
4. ©ºÁgÀ : CºÀgï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÊ£ï
5. »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ : PÀįïì
6. dªÄÀ Ää : PÉƼÀUÀ¼ÀÄ
7. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ 7À JjUÀ¼ÀÄ (PÉgÉ)
8. PÉÃgÀ¼À : ¸ÀÄgÀAUÀ
9. PÀ£ÁðlPÀ : PlÀ ÖUÀ¼ÀÄ