KTMT PDF

Nhập môn Kỹ thuật máy tính Hoïc Vieän Coâng Ngheä Böu Chính Vieãn Thoâng_Tp HCM
CHÖÔNG TRÌNH
----------------
NHAÄP MOÂN KỸ THUẬT MÁY TÍNH
CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ MAÙY TÍNH Trang 3
I. Lòch söû phaùt trieån maùy tính vaø khaùi quaùt chung Trang 3
II. Toå chöùc heä thoáng maùy tính Trang 4

1. Sô ñoà khoái
2. Boä xöû lyù trung taâm
3. Boä nhôù
4. Heä thoáng xuaát nhaäp
III. Khaùi nieäm veà phaàn cöùng vaø phaàn meàm Trang 6
1. Khaùi nieäm veà phaàn cöùng
2. Khaùi nieäm veà phaàn meàm
IV. Khaùi nieäm veà heä ñieàu haønh Trang 7

1. Vai troø vaø chöùc naêng
2. Caùc loaïi heä ñieàu haønh
CHÖÔNG II. CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ SÔÛ Trang 8
I. Caùc heä thoáng so á Trang 8

1. Heä thaäp phaân
2. Heä nhò phaân
3. Heä thaäp luïc phaân
II. Qui taéc chuyeån ñoåi giöõa caùc heä thoáng soá Trang 9
1. Töø nhò phaân sang thaäp phaân vaø ngöôïc laïi
2. Töø nhò phaân sang thaäp luïc phaân vaø ngöôïc laïi
3. Töø thaäp phaân sang heä thaäp luïc phaân vaø ngöôïc laïi
III. Caùc pheùp toaùn cô baûn treân heä nhò phaân Trang 14
1. Pheùp toaùn soá hoïc
2. Pheùp toaùn luaän lyù
PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

trang 1
IV. Bieåu dieãn thoâng tin treân maùy tính Trang 22

1. Ñôn vò thoâng tin
2. Bieåu dieãn soá
3. Bieåu dieãn chöõ, kyù töï
CHÖÔNG III : CAÁU TRUÙC MAÙY TÍNH Trang 27
I. Boä xöû lyù trung taâm Trang 27

1. Khoái ñieàu khieån
2. Khoái xöû lyù
II. Boä nhôù Trang 34

1. Boä nhôù chính (main mem)
- Caáu truùc
- Phaân loaïi vaø ñaëc tính
2. Boä nhôù phuï (ngoaøi)
- Ñóa
- Ñóa cöùng
3. Quan heä giöõa CPU vaø boä nhôù
III. Caùc thieát bò ngoaïi vi (xuaát nhaäp) Trang 41

1. Maøn hình (Monitor)
- Caùc cheá ñoä theå hieän
- Phaân loaïi
2. Baøn phím
3. Maùy in

trang 2
NHAÄP MOÂN ÑIEÄN TOAÙN
CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ MAÙY TÍNH
I. KHAÙI QUAÙT CHUNG :

1. Ñònh nghóa :
- Maùy tính laø thieát bò duøng ñeå xöû lyù thoâng tin
- Maùy tính ñöôïc ñieàu khieån baèng caùc chöông trình ñeå thöïc hieän caùc coâng
vieäc maø con ngöôøi muoán laøm, chöông trình seõ chæ cho maùy tính caùch nhaäp xuaát vaø xöû
lyù döõ lieäu.
- Maùy tính thoâng qua caùc maïch tính toaùn, boä nhôù, caùc thieát bò vaøo ra ñeå xöû lyù
thoâng tin.
2. Phaân loaïi :
Döïa theo khaû naêng cuûa maùy tính ngöôøi ta thöôøng phaân laøm 3 loaïi : Large
Computer (main frame), mini Computer, micro computer
a) Maùy tính lôùn (large computer)

- Boä nhôù > 100 MB
- Coù nhieàu CPU laøm vieäc song song (Multiprocess = ña xöû lyù)
- Coù theå thöïc hieän nhieàu chöông trình cuøng luùc (multi program)
- Chieàu daøi töø 64 bit
b) Maùy tính nhoû (mini computer)

- Boä nhôù > 4 MB
- Multi program
c) Maùy vi tính (micro computer)

- Boä nhôù < 4 MB
- Chæ coù khaû naêng chaïy 1 chöông trình trong 1 thôøi ñieåm
3) Lòch söû phaùt trieån maùy tính :

- Xuaát hieän trong theá chieán thöù hai, phuïc vuï cho quaân ñoäi.
- Nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 1940 baét ñaàu öùng duïng cho khoa hoïc vaø kinh
doanh

trang 3
- Ñaàu nhöõng naêm 1950 môùi chính thöùc xuaát hieän nhöõng maùy tính hoaøn chænh
duøng ñeøn ñieän töû
- Cuoái nhöõng naêm 1950 cuøng vôùi söï phaùt trieån kyõ thuaät baùn daãn caùc loaïi maùy
tính duøng baùn daãn cuõng xuaát hieän.
- Ñaàu nhöõng naêm 1960 baét ñaàu coù 2 höôùng saûn xuaát maùy tính : Maùy tính lôùn
(large computer) vaø maùy tính nhoû (mini computer). Ñeå giaûm giaù thaønh cuõng
taïi thôøi ñieåm naøy ngöôøi ta ñaõ tìm ñöôïc caùch gheùp noái soá lôùn baùn daãn vaøo 1 khoái nhoû
goïi laø maïch toå hôïp (IC)
- Ñeán giöõa nhöõng naêm 1960, kyõ thuaät tích hôïp côû nhoû SSI (Small scale
integration) vaø trung bình MSI (Medium scale integration) ñaõ cho pheùp giaûm
giaù thaønh maùy tính raát nhieàu vaø thöïc hieän caùc maïch ñieän raát phöùc taïp.
- Ñeán cuoái thaäp nieân 1960 vaø ñaàu nhöõng naêm 1970 thì caùc maïch tích hôïp côû
lôùn (LSI = Large Scale Integration) trôû neân phoå bieán. Vaøo naêm 1980 thì maïch tích
hôïp cöïc lôùn VLSI ñaõ cho pheùp taïo treân 100.000 transistor trong 1 con IC →
giaûm raát nhieàu kích thöôùc 1 maùy tính.
- Keå töø ñaàu nhöõng naêm 1970 baét ñaàu kyõ thuaät vi xöû lyù. Töø nhöõng vi xöû lyù 4 bit
ñaàu tieân noù ñaõ nhanh choùng phaùt trieån leân 8 bit, 16 bit vaø 32 bit.
Ñaàu nhöõng naêm 1980 cuøng vôùi söï hoaøn chænh vi xöû lyù 8 bit thì maùy vi tính ñaõ
trôû neân ngaøy caøng phoå bieán cho ñeán ngaøy hoâm nay.
II. TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG MAÙY TÍNH :

1. Sô ñoà khoái
CPU data bus I/O

(Central address bus System
processing Unit) Control bus
Memory
* CPU : Boä xöû lyù trung taâm laø ñaàu naõo ñieàu khieån moïi hoaït ñoäng cuûa maùy tính
thoâng qua caùc tuyeán ñòa chæ, döõ lieäu vaø tuyeán ñieàu khieån.
* Memory : (boä nhôù) laø nôi löu tröõ caùc thoâng tin, chöông trình caàn xöû lyù laâu daøi hoaëc
taïm thôøi.

trang 4
* Heä thoáng xuaát nhaäp (I/O System) : Boä phaän giao tieáp giöõa maùy tính vôùi beân ngoaøi
2) Boä xöû lyù trung taâm (CPU)

Nhieäm vuï chính cuûa CPU laø xöû lyù döõ lieäu bao goàm : tính toaùn vaø khai thaùc
- Vieäc tính toaùn ñöôïc thöïc hieän nhôø ñôn vò soá hoïc luaän lyù (ALU = Arithmetic
logic unit) beân trong CPU Coù theå thöïc hieän caùc pheùp toaùn + , - , taêng, giaûm, so saùnh,
AND, OR .
- Ngoaøi ra CPU coøn coù caùc heä thoáng ñieàu khieån vaø khai thaùc döõ lieäu ñeå chuyeån
döõ lieäu töø nôi naøy sang nôi khaùc ñeå xöû lyù, giaûi maõ vaø thöïc hieän caùc leänh laáy töø boä nhôù.
- Döõ lieäu ñöôïc phaân thaønh caùc töø vôùi chieàu daøi coá ñònh tuøy theo khaû naêng xöû lyù
cuûa moãi loaïi CPU caùc loaïi CPU thöôøng gaëp :
Loaïi 8 bit : Z80, 8080
Loaïi 16 bit : 8088, 68000, 80286
Loaïi 32 bit : 80386, 68020
3) Boä nhôù (Memory)

Duøng ñeå löu tröõ chöông trình vaø döõ lieäu, caùc keát quaû trung gian cuûa quaù trình
tính toaùn .
- Laø taäp hôïp caùc oâ nhôù, moãi oâ nhôù laø moät ñôn vò truy xuaát vaø goàm 1 byte
(thöôøng laø 8 bit)
- CPU seõ laáy leänh, döõ lieäu cuûa caùc chöông trình thoâng qua caùc ñòa chæ coá ñònh
cuûa oâ nhôù (dung löôïng toái ña cuûa boä nhôù tuøy thuoäc vaøo soá ñöôøng ñòa chæ)
- Döõ lieäu vaø chöông trình ôû beân ngoaøi ñöa vaøo seõ ñöôïc chöùa trong caùc boä nhôù
tröôùc vaø trong khi xöû lyù.
- Ñoái vôùi maùy vi tính coù 2 loaïi boä nhôù chuû yeáu laø :
+ Boä nhôù chæ ñoïc (ROM = Read only memory) : Chöùa caùc chöông trình
ghi saün ñeå laøm 1 soá taùc vuï coá ñònh naøo ñoù.
+ Boä nhôù truy xuaát ngaãu nhieân (RAM = Random Access Memory) duøng
ñeå löu tröõ taïmthôøi caùc chöông trình vaø döõ lieäu trong luùc maùy tính laøm vieäc.
4) Heä thoáng xuaát nhaäp :

- Laø boä phaän trung gian giöõa con ngöôøi vôùi maùy tính, giöõa CPU vôùi caùc thieát bò
ngoaïi vi.

trang 5
- Trong caùc heä thoáng naøy cuõng coù nhöõng boä nhôù RAM ñeå chöùa taïm thôøi caùc döõ
lieäu xuaát / nhaäp.
- Ñoái vôùi maùy vi tính heä thoáng xuaát nhaäp laø caùc maïch giao tieáp (interface card)
vôùi maøn hình, baøn phím, ... vaø caùc maïch ñieàu khieån ñóa meàm, ñóa cöùng ...
- Caùc maïch giao tieáp phaûi thích hôïp vôùi caùc loaïi thieát bò ngoaïi vi vaø phaûi coù
khaû naêng gheùp noái vôùi caùc thieát bò naøy.
III. KHAÙI NIEÄM VEÀ PHAÀN CÖÙNG VAØ PHAÀN MEÀM :
1. Phaàn cöùng :
Laø nhöõng ñoái töôïng cuï theå trong maùy tính nhö maïch ñieän, IC, oå ñóa, ...
Phaàn cöùng laø caùc boä phaän taïo neân 1 maùy tính vôùi nhöõng khaû naêng coá ñònh cuûa
noù
2. Phaàn meàm :
Laø nhöõng yù nieäm, giaûi thuaät ñeå giaûi quyeát 1 vaán ñeà naøo ñoù theå hieän qua ngoân
ngöõ vaø chöông trình ñeå giaûi quyeát 1 vaán ñeà thöôøng phaûi coù raát nhieàu leänh, taäp hôïp taát
caû caùc leänh naøy theo moät chuaån möïc nhaát ñònh ñöôïc goïi laø moät ngoân ngöõ, vaø taäp hôïp
caùc leänh theo moät trình töï nhaát ñònh ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà naøo ñoù ñöôïc goïi laø
chöông trình.
Maùy tính chæ coù theå hieåu ñöôïc ngoân ngöõ maùy (laø nhöõng taäp leänh chæ coù 2 giaù trò
0, 1 öùng vôùi 2 möùc ñieän 0 vaø + 5v. Ngoân ngöõ naøy raát khoù nhôù deã laàm laãn → ngöôøi ta
phaûi taïo ra nhöõng taäp leänh deã nhôù hôn laø nhöõng ngoân ngöõ caáp cao hôn.
Luùc naøy ñeå maùy tính hieåu ñöôïc ngoân ngöõ caáp cao phaûi coù quaù trình dòch laïi
thaønh ngoân ngöõa maùy tính roài môùi thöïc hieän, coù 2 caùch dòch :
- Compiler (bieân dòch) : dòch caû chöông trình

- Interpreter (thoâng dòch) : dòch vaø thi haønh töøng leänh
Caùc chöông trình dòch naøy do caùc haõng taïo ra ngoân ngöõ caáp cao vieát saün cho
ngöôøi khaùc coù theå söû duïng ñöôïc ngoân ngöõ cuûa mình ñeå vieát chöông trình.
Töø ñoù hình thaønh nhieàu loaïi ngoân ngöõ caáp cao vaø ñeán nay coù theå phaân chia töø
thaáp ñeán cao nhö sau :

trang 6
1) Caáp L1 : Ngoân ngöõ maùy

2) Caáp L2 : Taäp leänh cuûa vi xöû lyù
3) Caáp L3 : Caáp heä ñieàu haønh
4) Caáp L4 : Hôïp ngöõ (assembly language)
Hôïp ngöõ cuõng ñi theo töøng loaïi CPU, nhöng ñaõ gôïi nhôù hôn ñoái vôùi ngöôøi duøng
(so vôùi L2)
5) Caáp L5 : Ngoân ngöõ caáp cao nhö : PROLOG, PASCAL, COBOL ...
6) Caáp L6 : Ngoân ngöõ phaàn meàm nhö : DBASE, FOXBASE, FOXPRO ...
Ñoái vôùi moät chöông trình thì caàn phaûi xaùc ñònh ñöôïc caùc vaán ñeà sau :
- Loaïi ngoân ngöõ duøng ñeå vieát chöông trình
- Caùc leänh trong chöông trình
- Caùc bieán vaø döõ lieäu caàn thieát cuûa chöông trình.
- Qui trình thay ñoåi caùc bieán vaø döõ lieäu naøy khi thöïc thi chöông trình.
- Traïng thaùi caùc thieát bò xuaát nhaäp ñoái vôùi chöông trình.
* Toùm laïi : Ñoái vôùi moät baøi toaùn naøo ñoù thì khaû naêng giaûi quyeát baèng phaàn
cöùng seõ nhanh hôn (chæ caàn thay ñoåi linh kieän, maïch ñieän, ....) nhöng toán keùm hôn vaø
tuøy thuoäc vaøo toác ñoä, ñoä tin caäy, giaù thaønh. Coøn phaàn meàm seõ ít toán keùm hôn, deã hôn.
Hieäu quaû söû duïng maùy tính chuû yeáu do phaàn meàm quyeát ñònh.
IV. KHAÙI NIEÄM VEÀ HEÄ ÑIEÀU HAØNH :

1) Vai troø chöùc naêng cuûa heä ñieàu haønh (disk operation system)
- Heä ñieàu haønh laø moät chöông trình ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát ñeå baûo ñaûm söï
hoaït ñoäng troâi chaûy cuûa maùy tính.
- Heä ñieàu haønh giuùp cho maùy tính coù theå hieåu vaø thöïc hieän ñöôïc moät soá leänh
cuûa ngöôøi söû duïng, ñoàng thôøi heä ñieàu haønh taïo ra caùc taäp tin, caùc chöông trình tieän ích
phuïc vuï moät soá coâng vieäc nhaát ñònh cuûa maùy tính.
- Heä ñieàu haønh coøn cho pheùp quaûn lyù boä nhôù, quaûn lyù ñóa vaø quaûn lyù caùc taäp
tin.
- Maùy tính chæ coù theå thöïc hieän moät soá taùc vuï ban ñaàu nhö kieåm tra boä nhôù,
kieåm tra caùc thieát bò vaøo ra... thoâng qua moät soá chöông trình ñöôïc caøi saün trong ROM -
BIOS. (Basic Input Output System). Sau ñoù muoán maùy tính hoaït ñoäng ñöôïc thì ñieàu
ñaàu tieân phaûi ñöa vaøo maùy heä ñieàu haønh thích hôïp.
2) Caùc loaïi heä ñieàu haønh :
- Ñoái vôùi maùy vi tính caù nhaân thì heä ñieàu haønh thoâng duïng laø DOS (MS - DOS
hoaëc PC - DOS) ; Version thoâng duïng hieän nay cuûa DOS laø 5.0 maëc duø ñaõ coù caùc
version môùi DOS 6.00 , DOS 6.20 vaø DOS 6.22 .
- Ñoái vôùi caùc maùy tính toå chöùc thaønh maïng goàm nhieàu maùy tính noái vôùi nhau
vôùi moät hoaëc vaøi maùy chuû ñeå coù theå trao ñoåi thoâng tin laãn nhau hoaëc taän duïng tính

trang 7
naêng cuûa caùc maùy chuû thì DOS khoâng ñuû söùc quaûn lyù maø phaûi duøng caùc heä ñieàu haønh
nhö UNIX (ñoái vôùi maïng lôùn nhö WAN) vaø XENIX (ñoái vôùi maïng nhoû nhö LAN)
Maùy chuû Taïm chuyeån tieáp
Maïng hình sao

Maïng truyeàn thoâng

trang 8
CHÖÔNG II . CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ SÔÛ
I. CAÙC HEÄ THOÁNG SOÁ :

1. Heä thaäp phaân (decimal)
- Laø heä thoâng duïng nhaát vôùi 10 kyù soá : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
- Cô soá laø soá kyù soá khaùc nhau cuûa 1 heä thoáng soá → heä thaäp phaân coù theå phaân
theo caùc baäc cô soá nhö sau :
Ví duï : 6321 = 6.103 + 3.102 + 2.101 + 1.100

10,6321 = 1.101 + 0.100 + 6.10-1 + 3.10-2 + 2.10-3 + 1.10-4
2) Heä nhò phaân : (Binary)

- Laø heä cô soá 2 vôùi 2 kyù soá 0,1
- Duøng trong caùc maïch soá ñeå chæ thò 2 möùc traïng thaùi öùng vôùi 2 möùc tín hieäu
- Ñeå bieåu dieãn 1 soá ôû heä nhò phaân phaûi duøng nhieàu coät hôn so vôùi heä thaäp
phaân.
Ví duï : 45 = 1011012 = 4510

= 1.25 + 0.24 + 1.23 + 1.22 + 0.21 + 1.20
- Töông töï heä thaäp phaân, heä nhò phaân cuõng duøng caùc coät kyù soá aâm ñeå moâ taû
phaàn leû
Ví duï : 0,7510 = 0,112 = 0.20 + 1.2-1 + 1.2-2
- Trong laõnh vöïc maùy tính vaø kyõ thuaät soá moãi coät ôû heä nhò phaân ñöôïc goïi laø 1
bit
Nhö vaäy bit goàm 2 giaù trò 0 , 1

LSB : Least Significant Bit laø bit coù giaù trò nhoû nhaát trong 1 soá nhò phaân (bìa
phaûi)
MSB : Most Significant Bit laø bit coù nghóa cao nhaát trong 1 soá nhò phaân (bìa
traùi)
3) Heä thaäp luïc phaân (hexadecimal)

- Laø heä cô soá 16 vôùi 16 kyù soá : 0 , 1 , .... 9 , A, B , C , D , E , F

trang 9
- Heä thaäp luïc phaân ñöôïc duøng vì noù laø caùch bieåu dieãn ngaén nhaát. Vôùi 8 bit thì
heä nhò phaân chæ bieåu dieãn caùc giaù trò thaäp phaân töø 0 ñeán 255, coøn vôùi heä thaäp luïc phaân
thì 1 kyù soá coù theå thay theá 4 bit heä nhò phaân : 0H → FH töông ñöông töø 0000B →
1111B
Ví duï : 20D = 10100B = 14H = (1.161 + 4.160)

1ACH = 1.162 + 10.161 + 12.160 = 256 + 160 + 12 = 428D
10F,C8H = 1.162 + 0.161 + 15.160 + 12.10-1 + 8.10-2 = 271, 78125D
II. QUI TAÉC CHUYEÅN ÑOÅI GIÖÕA CAÙC HEÄ THOÁNG SOÁ
1) Heä nhò phaân vaø thaäp phaân :
a) Chuyeån ñoåi töø nhò phaân sang thaäp phaân :
- Qui taéc : Nhaân taát caû caùc bit 1 vôùi caùc troïng soá heä nhò phaân töông öùng, roài
coäng taát caû caùc giaù trò laïi.
Ví duï :
* Ñoåi soá 11001100B sang heä thaäp phaân
1 1 0 0 1 1 0 0
20 0
21 0
22 4
23 8
24 0
25 0
26 64
27 128
204
⇒ 11001100B = 204D

trang 10
* Ñoåi soá 101,011B sang heä thaäp phaân

1 0 1 , 0 1 1
2-3 0,125
2-2 0,25
2-1 0,0
20 1
21 0
22 4
________
5,375
⇒ 101,011B = 5,375D
b) Chuyeån ñoåi töø thaäp phaân sang nhò phaân :
- Qui taéc : Ñoåi theo 2 phaàn : Nguyeân vaø leû
+ Chia laàn löôït phaàn nguyeân cho 2 cho ñeán khi keát quaû laø 0, soá dö cuûa moãi laàn
chia seõ laø 0 hoaëc 1. Ñoù laø caùc kyù soá ôû heä nhò phaân theo thöù töï soá dö cuûa laàn chia ñaàu
tieân laø bit thaáp nhaát (LSB) taêng daàn leân ñeán soá dö cuoái cuøng laø bit cao nhaát (MSB)
+ Nhaân lieân tieáp phaàn leû vôùi 2 cho ñeán khi naøo phaàn leû baèng 0 (hay tích soá
ñuùng baèng 1) phaàn nguyeân cuûa caùc tích soá chính laø caùc kyù soá cuûa heä nhò phaân sau daáu
chaám theo thöù töï tích soá ñaàu tieân laø bit gaàn daáu chaám nhaát.
Ví duï : + Ñoåi soá 54 sang heä nhò phaân

Chia 2 Soá dö
54 0
27 1
13 1 ⇒ 54D = 110110B
6 0
3 1
1 1
0
trang 11
+ Ñoåi soá 0,375 sang heä nhò phaân
Nhaân 2 Phaàn nguyeân tích soá
0,375
0,75 0 ⇒ 0,375D = 0,011B
1,5 1
1,0 1
Ghi chuù : Tröôøng hôïp caùc tích soá khoâng bao giôø baèng 1,0 thì ta seõ ñoåi toái ña
ñeán bit thöù 8
Ví duï : 0,3D = 0,01001100B
2) Heä nhò phaân vaø heä thaäp luïc phaân :

- Qui taéc : Döïa theo baûng töông ñöông giöõa 4 bit heä nhò phaân vaø caùc kyù töï töø
0 → F cuûa heä thaäp luïc phaân.
+ Töø binary sang hexa : chia thaønh töøng nhoùm 4 bit, neáu khoâng chaün theâm caùc
bit 0 ôû phía traùi ñeå coù ñuû soá nhoùm 4 bit. Roài thay theá töông ñöông caùc nhoùm naøy thaønh
caùc kyù töï hexa.
Ví duï : 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1D
0 010 1010 1111 1101
2 A F D
⇒ 2AFDH
+ Töø hexa sang binary : Ñoåi töø caùc kyù soá hexa thaønh 4 bit nhò phaân vaø gheùp laïi
theo thöù töï .
Ví duï : 2 7 A H
0010 0111 1010
⇒ = 1001111010D
Ví duï :
+ Ñoåi soá 0,01011010 sang hexa
0. 0101 1010
0 5 A ⇒ 0,5AH
+ Ñoåi soá 27A.54 sang binary

trang 12
2 7 A . 5 4
0010 0111 1010 . 0101 0100
⇒ 1 0 0 1 1 1 1 0 1 0 . 0 1 0 1 0 1B
Hexa Binary Decimal

0 0000 0
1 0001 1
2 0010 2
3 0011 3
4 0100 4
5 0101 5
6 0110 6
7 0111 7
8 1000 8
9 1001 9
A 1010 10
B 1011 11
C 1100 12
D 1101 13
E 1110 14
F 1111 15
10 00010000 16
Baûng töông ñöông hexa - binary - decimal
3) Heä thaäp phaân vaø heä thaäp luïc phaân :

a) Chuyeån töø thaäp phaân sang thaäp luïc phaân :
- Qui taéc : Töông töï chuyeån ñoåi töø heä thaäp phaân sang nhò phaân nhöng vôùi cô soá
16 (thay vì cô soá 2), phaàn nguyeân thì chia cho 16, phaàn leû thì nhaân cho 16.
Ví duï : Ñoåi soá 634.328125D sang heä thaäp luïc phaân
• Ñoåi phaàn nguyeân 634D
Chia 16 Soá dö
634 10 → A Chuù yù laø phaàn soá dö seõ töø 0 → 15 neân phaûi
39 7→7 chuyeån qua kyù soá hexa theo baûng töông
2 2→2 ñöông. Töông töï khi ñoåi phaàn leû
0
⇒ 634 = 27AH
• Ñoåi phaàn leû . 328125D

Nhaân 16 phaàn nguyeân
trang 13
0,328125 x 16 = 5,25 5
0,25 x 16 = 4,0 4
⇒ 2,328125D = 0,54H
Keát quaû : 634.328125D = 27A.54H
b) Chuyeån töø thaäp luïc phaân sang thaäp phaân :
- Qui taéc : Töông töï chuyeån ñoåi töø nhò phaân sang thaäp phaân nhöng vôùi troïng soá
cuûa heä thaäp luïc phaân, vaø chuù yù laø caùc kyù soá cuûa hexa phaûi ñoåi sang thaäp phaân tröôùc
khi nhaân vôùi caùc troïng soá.
Ví duï : Ñoåi soá 27A.54H sang decimal
2 7 A . 5 4
16-2 0,015625
(0,00390625)
16-1 0,312500
(0,0625)
160 10,000000
(1)
161 112,000000
(16)
162 512,000000
(256) 634,328125
III. CAÙC PHEÙP TOAÙN CÔ BAÛN TREÂN HEÄ NHÒ PHAÂN :

CPU coù khaû naêng tính toaùn treân caùc con soá nhò phaân, nhöõng pheùp toaùn do CPU
thöïc hieän coù 2 loaïi pheùp toaùn soá hoïc : + , - , * , / , vaø nhöõng pheùp toaùn luaän lyù : AND,
OR, NOT, EX-OR , ......
Caùc chöông trình ñöa vaøo maùy tính vôùi caùc con soá ôû heä thaäp phaân seõ ñöôïc
chuyeån ñoåi sang heä nhò phaân ñeå CPU xöû lyù.
1) Pheùp toaùn soá hoïc :

a) Pheùp coäng :
+ 0 1 Ví duï : 1010 + 101 = 1111

0 0 1 (10) + (5) = (15)
1 1 0 1010 + 110 = 10000
(nhôù 1) (10) (6) (16)
01011111 + 01100011 = 11000010
1+1+1 = 11
trang 14
b) Pheùp tröø :
- 0 1 Ví duï : 1010 - 101 = 0101

0 0 1 (10) - (5) = (5)
1 1 0 1010 - 110 = 0100
(nhôù 1) (10) - (6) (4)
01101101 - 00110001 = 00111100
c) Soá buø 2 : (Two’s complement numbers)

- Muïc ñích : Giuùp maùy tính thöïc hieän vieäc tính toaùn treân caùc soá nhò phaân coù giaù
trò aâm
- Caùc bieän phaùp :
+ Heä thoáng daáu vaø ñoä lôùn : (Sign and magnitude system) : Bit cao nhaát
duøng ñeå bieåu dieãn daáu = bit “0” laø döông vaø bit “1” laø aâm
Ví duï : 0011100 coù ñoä lôùn laø 28

thì 00011100 laø + 28
vaø 10011100 laø }⇒ deã nhaàm khoù thöïc hieän caùc pheùp toaùn
- 28 soá hoïc
+ Heä thoáng buø 1 : (1’s complement)

Soá aâm laø soá coù caùc bit ñaûo vôùi soá döông :
“0” thay baèng “1” vaø ngöôïc laïi
Ví duï : 00011100 laø + 28

11100011 laø - 28
Nhö vaäy 00000000 vaø 11111111 ñeàu bieåu dieãn soá thaäp phaân zero cuûa 1 byte
+ Heä thoáng buø 2 : (2’s complement)

Soá buø 2 ñöôïc ñònh nghóa laø soá buø 1 coäng theâm 1
Ví duï : Soá buø 2 cuûa 0011 laø :

0011 → buø 1 laø 1100
+ 1
-----------
buø 2 laø 1101

trang 15
Soá nhò phaân 8 bit Giaù trò thaäp phaân töông öùng
Cuûa soá buø 2 Cuûa soá khoâng
daáu
00000000 +0 0
00000001 +1 1
00000010 +2 2
. . .
. . .
01111111 + 127 127
10000000 -128 128
. . .
. . .
11111101 -3 253
11111110 -2 254
11111111 -1 255
Nhaän xeùt :
* Theo baûng töông ñöông cuûa 1 soá 8 bit thì neáu duøng phöông phaùp soá buø 2 seõ
bieåu dieãn 127 soá döông, 0, vaø 128 soá aâm. Neáu duøng phöông phaùp soá khoâng daáu thì
bieåu dieãn ñöôïc 256 giaù trò töø 0 ñeán 255.
* Trong heä buø 2 thì neáu MSB = 0 laø soá döông, MSB = 1 laø soá aâm
* Khi tính toaùn caàn phaûi bieát ñang duøng heä naøo, vì keát quaû 1 baøi toaùn ñeàu laø 1
soá bit nhaát ñònh vaø coù theå hieåu laø 1 soá khoâng daáu hay cuõng coù theå hieåu laø 1 soá buø 2.
Ví duï : 10000010 → soá khoâng daáu laø 130 , soá buø 2 laø -126
* Quan heä giöõa 1 soá x coù n bit vôùi soá buø 2 ( x ) cuûa noù
x = 2n - x
Trong ñoù 2n = 1.00....0

n bit
Ví duï : Soá x(4 bit) = 0010 ⇒ 2n = 10000
⇒ 2n - x =
{ 10000
0010
trang 16
01110
⇒ x = 1110
Ví duï : Muoán tìm giaù trò thaäp phaân töông öùng cuûa 1 soá x (16 bit) laø
Ví duï : x = 11111111
2n = 100000000
⇒ x = 2n - x = 00000001
⇒ Soá thaäp phaân x = -1
Nhö vaäy tröø 2 soá a, x coù n chöõ soá chính laø pheùp coäng a vôùi x
a - x = a - (2n - x ) = a +x - 2n
Vì n bit thaáp cuûa 2n luoân luoân laø 0 neân coù theå boû qua (-2n) ⇒ a - x = a + x
Nhö vaäy baèng caùch duøng soá buø 2 ta ñaõ ñoåi ñöôïc pheùp tröø sang pheùp coäng
{a x
{ a
{x
{
Ví duï : 1010 - 0110 = 1010 + 1010 - 10000
= 10100 - 10000
= 0100
Vì chæ caàn 4 bit neân khoâng caàn laøm pheùp tröø ta cuõng nhaän ñöôïc keát quaû laø 0100
(Vì MSB laø 1 bò boû qua)
Ví duï : 10 - 5 = 00001010 - 10001010

(heä thoáng daáu)
⇒ 10 + (-5)
x = 5 ⇒ x = -5 = 11111011
⇒ 10 - 5 = 00001010 + 11111011
= 100000101
5
d) Pheùp nhaân :
Töông töï nhaân 2 soá thaäp phaân
x 0 1 Ví duï : 1010
0 0 0 110
1 0 1 0000
1010
1010
111100
trang 17
Ñoái vôùi maùy tính ñeå thöïc hieän 1 pheùp nhaân duøng phöông phaùp dòch vaø coäng
e) Pheùp dòch chuyeån (Shift)
* Pheùp dòch traùi : (left shift)
0 1 0 1 1 0 1 0 Dòch veà phía traùi (MSB) töøng bit vaø theâm

vaøo bit 0 ôû phía phaûi (LSB)
← dòch traùi Sau moãi laàn dòch
0← 1 0 1 1 0 1 0 0
← dòch traùi
1← 0 1 1 0 1 0 0 0
* Pheùp dòch phaûi (right shift)
0 1 0 1 1 0 1 0 Dòch veà phía phaûi (LSB) töøng bit vaø theâm

vaøo bit 0 ôû phía traùi (MSB)
dòch phaûi → Sau moãi laàn dòch
0 0 1 0 1 1 0 1 0
dòch phaûi →
0 0 0 1 0 1 1 0 1
* Phöông phaùp dòch vaø coäng :

Ví duï : Nhaân 2 soá 4 bit M = 1001 vaø N = 0101
Cho 1 soá A = 0000
0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0
← M N → A
Xeùt bit thaáp nhaát (LSB) cuûa N laø 1 neân laáy M coäng vaøo A (neáu laø 0 thì giöõ
nguyeân A). Sau ñoù dòch traùi thanh M vaø dòch phaûi thanh N ta coù :
0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1

trang 18
← M N → A
Vì LSB cuûa N laø 0 neân giöõ nguyeân A, sau ñoù dòch traùi thanh M vaø dòch phaûi
thanh N ta coù :
0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1
← M N → A
Vì LSB cuûa N laø 1 neân coäng M vaøo A, sau ñoù dòch traùi thanh M vaø dòch phaûi
thanh N ta coù :
0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1
← M N → A
Vì LSB cuûa N laø 0 neân giöõ nguyeân A

Luùc naøy giaù trò cuûa N laø 0000 neân baøi toaùn keát thuùc vaø keát quaû laø
A = 00101101
e) Pheùp chia :
Töông töï pheùp chia soá thaäp phaân
1001 10 Ví duï : 1 0 0 1 : 10 = 1 0 0
10 100 (dö soá 1)
0001
Caùch thöïc hieän pheùp chia ñoái vôùi maùy tính : Keát hôïp pheùp tröø vaø dòch traùi cuûa
soá buø 2 cuûa soá chia
Ví duï : Chia 35 : 7 100011 111

100011 : 111 = 101 111 101
000111
111
000

trang 19
BAØI TAÄP : Phaàn I : Chuyeån ñoåi caùc heä thoáng soá

1) Chuyeån caùc soá nhò phaân sau thaønh soá thaäp phaân
a) 1 0 1 1 0 1 1 0 f) 1 0 0 0 0 0 0 1
b) 0 1 0 1 0 0 0 0 g) 0 1 1 1 1 1 1 0
c) 0 0 0 1 1 1 1 0 h) 0 0 1 1 1 1 1 1
d) 1 0 0 0 0 0 0 0 i) 0, 0 1 0 1
e) 1 1 1 1 1 1 1 1 j) 1 0 0 , 0 1 1
2) Chuyeån caùc soá thaäp phaân sau thaønh nhò phaân

a) 206 e) 12,125
b) 128 f) 16,375
c) 63 g) 5,015625
d) 29 h) 2,5
3) Chuyeån ñoåi caùc soá nhò phaân sau thaønh soá hexa
a) 1 0 1 d) 1 1 1 , 1 1 1
b) 1 1 1 1 1 1 1 1 e) 0 1 1 0 , 0 1 1 0
c) 1 1 1 0 1 1 0 1
4) Chuyeån caùc soá hexa sau thaønh soá nhò phaân

a) 00 b) 80 c) 55 d) EE e) 8,1
5) Chuyeån caùc soá thaäp phaân sau thaønh soá hexa

a) 126 b) 4 c) 16 d) 63 e) 9,25
6) Chuyeån caùc soá hexa sau thaønh thaäp phaân

a) 65 b) C d) 7F c) 40,04
PHAÀN II : PHEÙP TOAÙN SOÁ HOÏC TREÂN HEÄ NHÒ PHAÂN
7) Ñoåi baøi toaùn coäng thaäp phaân sau thaønh baøi toaùn coäng caùc soá nhò phaân 8
hoaëc 16 bit vaø thöïc hieän pheùp coäng
a) 101 + 16 b) 225 + 168 c) 398 + 132
d) 56 + 10 e) 86 + 25 f) 289 + 493
8) Tröø caùc soá nhò phaân sau :

a) 1 1 1 1 - 1 0 0 1 b) 1 0 0 1 - 0 0 0 1
c) 1 0 0 1 0 1 1 0 - 0 1 1 0 1 0 0 1
d) 1 1 1 1 0 0 0 1 - 0 0 0 0 0 0 1 1
trang 20
9) Nhaân caùc soá nhò phaân sau :

a) 0 1 0 1 1 1 0 1 x 0 0 1 0 1 1 0 1
b) 0 0 0 1 1 0 1 1 x 1 1 1 1 , 1 1 0 0
10) Chia 2 soá nhò phaân sau, vaø ñoåi ra thaäp phaân ñeå kieåm tra
a) 1 0 1 0 0 0 : 1 0 0
b) 1 1 0 0 1 1 : 1 0 0 1
c) 1 0 0 0 0 1 0 0 : 1 1 0 0
11) Coäng vaø tröø 2 soá Hexa sau :

a) 1AH vaø 05H
b) 2CH vaø 1BH
c) 3COFH vaø BFFH
2) Pheùp toaùn luaän lyù :

a) Pheùp hoaëc (OR) + :
x y x+y x+0=x x x+y
0 0 0 x+1=1 y
0 1 1 (∀x ∈ 0 , 1 )
1 0 1
1 1 1
b) Pheùp vaø (AND) .
x y x. y x. 0=0 x x. y
0 0 0 x. 1=x y
0 1 0 (∀x ∈ 0 , 1)
1 0 0
1 1 1
c) Pheùp phuû ñònh (NOT)
x x x. x = 0 x x
0 1 x+x =1
1 0

trang 21
d) Pheùp + exclusive - OR (EX - OR)
x y x + y x + y = x. y + x . y
0 0 0
0 1 1 x
1 0 1 x + y
1 1 0 y
IV. BIEÅU DIEÃN THOÂNG TIN TREÂN MAÙY TÍNH :
1) Khaùi nieäm :
a) Ñònh nghóa : Thoâng tin bao goàm caùc döõ lieäu, chöông trình duøng ñeå xöû lyù 1
coâng vieäc naøo ñoù. Thoâng tin khi ñöa vao maùy tính seõ ñöôïc bieán ñoåi thaønh 1 chuoãi caùc
kyù soá 0 , 1
b) Caùc ñôn vò thoâng tin trong maùy tính :
- Bit (Binary digit) : Laø ñôn vò nhoû nhaát goàm 1 trong 2 giaù trò 0 , 1
- Byte : Goàm 8 bit, ñôn vò truy xuaát caùc boä nhôù.
- Töø : (Word) moãi loaïi CPU seõ coù chæ khaû naêng xöû lyù döõ lieäu theo töøng khoái coù
chieàu daøi coá ñònh goïi laø töø, chieàu daøi töø tuøy thuoäc vaøo loaïi vi xöû lyù (microprocessor).
Chieàu daøi töø 4 bit, 8 bit, 16 bit vaø 32 bit laø nhöõng chieàu daøi thoâng duïng nhaát vì ñôn vò
byte thöôøng ñöôïc duøng neân ngöôøi ta coøn duøng byte ñeå laøm ñôn vò tính chieàu daøi töø. Ví
duï ñôn vò CPU 16 bit thì 1 töø goàm 2 byte 8 bit goïi laø byte cao (töø bit 8 ÷ bit 15) vaø
byte thaáp (bit 0 ÷ bit 7)
b7 b0 b15 b8 b7 b0
0 1 0 1 0 1 1 0
1 töø = 1 byte 1 töø = 2 byte

- Caùc ñôn vò khaùc cuûa byte :
1 KB = 210 bytes = 1024 bytes
1 MB = 210 KB = 220 bytes
1 GB = 210 MB = 230 bytes
2) Bieåu dieãn soá :

a) Soá nguyeân coù daáu : Coù theå duøng ñeå bieåu dieãn 1 soá binary coù giaù trò
aâm moät soá heä thoáng thoâng duïng laø :
bit daáu con troû daáu chaám thaäp phaân

trang 22
b) Soá thöïc :
* Duøng daáu chaám coá ñònh : (Fixed point)
Ví duï : 154 . 50D ; 11 1 0 1 . 1 0 1 0 1 0 B ; AF . 54CH
Caùch bieåu dieãn naøy coù nhöôïc ñieåm laø seõ toán raát nhieàu oâ nhôù ñeå bieåu dieãn
nhöõng con soá raát lôùn vaø raát nhoû
* Duøng daáu chaám di ñoäng (Floating point)
Moät soá thöïc baát kyø R seõ ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng sau :
R = m . Bn
Trong ñoù :
m = laø phaàn ñònh trò (mantissa), coù giaù trò trong khoaûng B-1 < m < 1
n = phaàn muõ (exponent)
B = Tuøy theo heä thoáng, thöôøng duøng B = 10 hoaëc 1E
Ví duï : B = 10 ⇒ 0,1 < m < 1
R = 0,00105 = 0,105 x 10-2 = + 0,105E - 2
R = - 750 = -0,75 x 103 = - 0,75E + 3
ñoä chính xaùc toái ña ñeå bieåu dieãn moät soá thöïc theo kieåu naøy maùy tính duøng 4 bytes (32
bits) goàm : 3 bytes phaàn ñònh trò vaø 1 byte phaàn muõ.
Bit daáu 7 bit phaàn muõ

Bit daáu 7 bit cao phaàn ñònh trò
8 bit giöõa phaàn ñònh trò
8 bit thaáp phaàn ñònh trò
Bit daáu cho exp
bit daáu exponent mantissa

cho mantissa
2 bytes 2 byte cho mantissa
(Ñoái vôùi phaàn nguyeân coù theå bieåu dieãn töø + (223 - 1) x B127 ñeán - 223 x B127,
ñoái vôùi phaàn leû coù theå ñeán ± B-128)
3) Bieåu dieãn chöõ, kyù töï :

trang 23
Caùc kyù töï chöõ A, B, C , .... hoaëc soá 0, 1, ..... vaø caùc daáu hieäu + , - , = , ..... khi
ñöa vaøo maùy tính seõ ñöôïc bieán ñoåi thaønh nhöõng nhoùm bit saép xeáp theo 1 quy öôùc nhaát
ñònh goïi laø söï maõ hoùa. Coù moät soá loaïi maõ thoâng duïng nhö sau :
a) Maõ BCD : (Binary Coded Decimal = thaäp phaân maõ hoùa nhò phaân) duøng 6 bit
ñeå bieåu dieãn 1 kyù töï vaø theâm 1 bit kieåm tra chaün , leû.
C A B
Bit kieåm tra 2 bit vuøng 4 bit soá
chaün leû
Toång coäng 64 kyù töï (26 = 64)

- 2 bit vuøng : duøng ñeå phaân chia 4 vuøng kyù töï.
- 4 bit soá : Phaân bieät 16 kyù töï khaùc nhau trong 1 vuøng.
- C (Check) : duøng ñeå kieåm tra khi truyeàn soá lieäu
+ Kieåm tra chaün (even parity check) : Neáu soá bit 1 trong 6 bit kyù töï laø
chaün thì C = 0 ngöôïc laïi neáu laø leû thì C = 1
+ Kieåm tra leû (odd parity check) : Neáu soá bit 1 trong 6 bit kyù töï laø chaün
thì C = 1 ngöôïc laïi neáu laø leû thì C = 0
b) Maõ EBCDIC (Extend BCD Interchange Code) : Laø daïng môû roäng
cuûa heä maõ BCD goàm 8 bit vaø 1 bit kieåm tra trong ñoù vuøng A, B ñöôïc môû roäng thaønh 4
bit
A B 4 bit soá
Nhö vaäy maõ EBCDIC seõ bieåu dieãn ñöôïc 256 tröôøng hôïp khaùc nhau. Bit vuøng
ñöôïc chia thaønh 9 vuøng (1 soá vuøng chöa söû duïng)
c) Maõ ASCII : (American Standard Code For Interchange Information)

Ñaây laø heä maõ söû duïng phoå bieán trong maùy vi tính maõ ASCII chuaån duøng 7 bit
ñeå bieåu dieãn 128 kyù töï nhö sau :
0 : null (khoâng, roãng)
1 ÷ 31 : 31 kyù töï ñieàu khieån
32 ÷ 47 : daáu
48 ÷ 57 : kyù soá 0 ÷ 9
58 ÷ 64 : daáu khaùc
65 ÷ 90 : kyù töï chöõ A ÷ Z
trang 24
97 ÷ 122 : kyù töï chöõ a ÷ z

Ngoaøi ra coøn coù heä ASCII môû roäng duøng 8 bit vôùi 256 kyù töï, trong ñoù giaù trò töø
0 ÷ 127 ñöôïc chuaån hoùa nhö treân coøn laïi 128 kyù töï khaùc ñeå boå sung nhöõng kyù töï veõ
hình, ñieàu khieån, ....
Caùc kyù töï nhö chöõ hoaëc soá khi ñöa vaøo maùy tính ñieàu ñöôïc maõ hoùa ra daïng
ASCII vaø ñöôïc löu tröõ theo nhöõng giaù trò töông öùng. Caùc kyù töï naøy ñeàu ñöôïc saép xeáp
theo thöù töï neân coù theå so saùnh vôùi nhau.
Ví duï : 1 < 9 < A < B < a
BAØI TAÄP : Phaàn III
Bieåu dieãn thoâng tin treân heä thoáng nhò phaân
1) Bieåu dieãn caùc soá thaäp phaân sau döôùi daïng soá buø 2 vôùi 8 bit
a) 64 f) 32
b) - 56 g) - 32
c) 12 h) 256
d) - 128 i) - 100
e) + 127 j) - 4
2) Bieåu dieãn caùc soá sau baèng daáu chaám di ñoäng vôùi B = 10
a) 12 b) 222 . 3 c) - 0. 334
d) 1,256,000 e) 0. 0000125
f) -0.000101 g) 0.000000021
3) Cho 2 con soá 8 bit M vaø N dòch phaûi M 3 laàn vaø dòch traùi N 3 laàn, roài thöïc
hieän caùc pheùp toaùn coäng, tröø giöõa M vaø N
a) M = 1 1 1 1 1 1 1 1 N=10101010
b) M = 0 1 1 0 1 1 0 1 N=01010101
4) Cho 3 thanh ghi coù caùc giaù trò sau :

M=00001001 N=00000101
A=0000.0000
Laàn löôït thöïc hieän caùc böôùc sau :

trang 25
i) Xeùt neáu LSB cuûa N baèng 1 thì coäng M vaøo A, neáu LSB baèng 0 thì giöõ
nguyeân A
ii) Sau moãi laàn xeùt LSB cuûa N, dòch traùi M ñi 1 bit vaø dòch phaûi thanh N ñi 1 bit
iii) Laäp laïi 2 böôùc treân ñeán khi N = 0 0 0 0 . 0 0 0 0 cho keát quaû vaø nhaän xeùt .
Baét ñaàu
Nhaäp M , N
A = 0
Ñ
LSBN = 1 A=A+M
S
dòch traùi M 1 bit
dòch phaûi N 1 bit
S
N=0
Ñ
IN A
Keát thuùc

trang 26
CHÖÔNG III CAÁU TRUÙC MAÙY TÍNH
I. BOÄ XÖÛ LYÙ TRUNG TAÂM (CPU)
1) Khaùi nieäm :
CPU laø 1 IC vi xöû lyù chính trong maùy tính, coù 2 chöùc naêng chính :
- Xöû lyù döõ lieäu : thöïc hieän caùc pheùp soá hoïc vaø luaän lyù treân heä nhò phaân, giaûi maõ
leänh ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc maø caùc leänh yeâu caàu nhö : tính toaùn döõ lieäu, di
chuyeån döõ lieäu , ....
- Ñieàu khieån : Ñieàu khieån quaù trình laøm vieäc cuûa caùc heä thoáng khaùc trong maùy
tính nhö boä nhôù, heä thoáng xuaát nhaäp , ....
Ñeå phaân bieät khaû naêng giöõa caùc CPU, ngöôøi ta döïa vaøo caùc thoâng soá chuû yeáu
sau :
1) Chieàu daøi töø : CPU coù khaû naêng xöû lyù döõ lieäu vôùi chieàu daøi töø lôùn hôn seõ
thöïc hieän chöông trình nhanh hôn vaø coù lôøi giaûi toát hôn cho taát caû caùc baøi toaùn.
2) Kích thöôùc (dung löôïng) cuûa boä nhôù maø CPU coù theå phaân chia ñòa chæ tröïc
tieáp.
3) Toác ñoä xöû lyù caùc leänh

Ngoaøi 3 thoâng soá chính treân, ñeå hieåu roõ khaû naêng cuûa 1 CPU naøo ñoù ngöôøi ta
coøn quan taâm ñeán caùc khaû naêng sau :
- Soá löôïng vaø caùc loaïi thanh ghi coù giaù trò ñoái vôùi ngöôøi laäp trình.
- Caùc loaïi leänh cuûa CPU coù giaù trò ñoái vôùi ngöôøi laäp trình
- Caùc cheá ñoä phaân chia ñòa chæ boä nhôù khaùc nhau
- Khaû naêng töông thích vôùi caùc phaàn meàm öùng duïng, phaàn meàm heä thoáng.
- Khaû naêng töông thích vôùi söï phaùt trieån phaàn cöùng.
CPU ñöôïc phaùt trieån töø loaïi 4 bit, 8 bit, 16 bit ñeán 32 bit vaø trong thôøi gian tôùi
seõ taêng leân 64 bit.
2) Phaân chia ñòa chæ boä nhôù : (Addressable memory)

Moät boä nhôù trong (ROM, RAM) laø taäp hôïp caùc oâ nhôù, moãi oâ nhôù laø 1 byte, ñeå
phaân bieät ñöôïc caùc oâ nhôù thì chuùng phaûi coù nhöõng ñòa chæ rieâng bieät sao cho CPU nhaän
bieát ñöôïc seõ phaûi ñoïc hoaëc ghi döõ lieäu ôû oâ nhôù naøo cuûa boä nhôù. Muoán thöïc hieän ñöôïc
vieäc naøy, CPU ngoaøi tuyeán döõ lieäu (data bus) vôùi 1 soá ñöôøng coá ñònh tuøy thuoäc
trang 27
chieàu daøi töø cuûa noù, CPU coøn phaûi coù caùc ñöôøng ñeå ghi ñòa chæ boä nhôù goïi laø tuyeán ñòa
chæ (Address bus)
a) Soá ñòa chæ toái ña :
Tuøy thuoäc vaøo soá ñöôøng treân tuyeán ñòa chæ cuûa CPU, soá ñöôøng naøy tuøy thuoäc
vaøo moãi loaïi CPU vôùi chieàu daøi töø khaùc nhau.
Toång quaùt : CPU coù K ñöôøng ñòa chæ thì seõ coù 2k ñòa chæ
Vì moãi ñòa chæ töông öùng 1 oâ nhôù 1 byte neân dung löôïng toái ña cuûa boä nhôù maø
CPU coù theå quaûn lyù ñöôïc seõ laø 2k bytes
Ví duï :
- CPU 4 bit Intel 4004 coù 14 ñöôøng ñòa chæ ⇒ coù 16,384 ñòa chæ.
- CPU 8 bit thöôøng coù 16 ñöôøng ñòa chæ neân coù 65,536 ñòa chæ ⇒ dung löôïng boä
nhôù trong moät maùy tính duøng CPU 8 bit laø 64KB.
- CPU 16 bit nhö 8088 coù 20 ñöôøng ñòa chæ neân coù 220 ñòa chæ ⇒ dung löôïng boä
nhôù toái ña laø 220 bytes = 1024 Kbytes = 1 Mbytes (thöôøng chæ duøng 640 KB)
- CPU 16 bit 80286 coù 24 ñöôøng ñòa chæ ⇒ dung löôïng toái ña cuûa boä nhôù laø
16,384 KB
- CPU 32 bit nhö 68020, 80386 coù 32 ñöôøng ñòa chæ ⇒ boä nhôù toái ña coù theå leân
ñeán 4 Gbytes.
b) Phaân ñòa chæ theo ñoaïn (Segmental addressing)
CPU khi coù leänh ñoïc hoaëc ghi boä nhôù seõ tìm giaù trò ñòa chæ cuûa oâ nhôù töông öùng
chöùa trong boä nhôù. Trong tröôøng hôïp nhö CPU 8088 chæ coù chieàu daøi töø 16 bit maø
chieàu daøi ñaày ñuû cuûa ñòa chæ laïi laø 20 bit. Do ñoù phaûi duøng caùch phaân ñòa chæ thaønh
ñoaïn ñeå coù theå coù giaù trò ñaày ñuû 20 bit cuûa ñòa chæ khi chæ laøm vieäc vôùi 16 bit.
Caùch naøy ñöôïc moâ taû nhö sau : ñòa chæ oâ nhôù seõ goàm 2 soá 16 bit chia laøm 2
phaàn
- Phaàn ñoaïn : (Segment) : laø soá 16 bit ñaàu tieân vaø theâm vaøo 4 soá khoâng ôû phía
LSB ñeå coù 1 soá 20 bit goïi laø ñòa chæ ñoaïn vaø ñòa chæ naøy laø ñòa chæ oâ nhôù ñaàu tieân cuûa
moãi ñoaïn trong boä nhôù.
- Phaàn töông ñoái (ñoä dôøi = offset) : laø 1 soá 16 bit thöù hai coøn goïi laø ñoä dôøi
Ñeå coù ñòa chæ thöïc söï ta duøng phöông phaùp coäng 2 soá 16 bit naøy (ñòa chæ vaät lyù
cuûa oâ nhôù = ñòa chæ ñoaïn + ñoä dôøi)
Boä nhôù ñöôïc chia thaønh töøng ñoaïn 64 KB, ñòa chæ ñaàu cuûa moãi ñoaïn chính laø
phaàn ñoaïn theâm 1 byte 0 ôû phía thaáp.

trang 28
Coøn ñòa chæ cuûa 1 byte baát kyø trong ñoaïn chính laø ñòa chæ ñaàu coäng theâm 1 ñoä
dôøi, ñoä dôøi naøy chính laø phaàn offset.
00000 H Ñòa chæ oâ nhôù cuoái cuøng = ñòa chæ

Segment
offset
{
{
0
1
0
1
0
1
0
1 } 64 KB oâ nhôù + (Soá oâ nhôù - 1)
Ví duï : Boä nhôù 640 KB, CPU 8088
vaø ñòa chæ ñaàu tieân 00000H vaø soá oâ
nhôù laø A0000H thì ñòa chæ cuoái
cuøng laø : 00000H + (A0000H - 1H)
= 9FFFFH
60000H
61111H
Ñoaïn cuoái
cuøng 9FFFFH
Boä nhôù 640 KB
Ví duï : Ñeå CPU truy xuaát vaøo oâ nhôù coù ñòa chæ laø .... thì chuùng ta phaûi cung caáp
cho CPU 2 phaàn : Segment vaø offset ví duï oâ nhôù coù :
Segment = 6000H
Offset = 1111H
thì ñòa chæ thöïc (ñòa chæ vaät lyù) cuûa oâ nhôù maø CPU quaûn lyù laø :
Segment 6 0 0 0 6 0 0 0 0
+
Offset 1 1 1 1 1 1 1 1
⇒ ñòa chæ vaät lyù = 6 1 1 1 1

trang 29
3) Toác ñoä cuûa CPU (Speed)

Laø thôøi gian caàn thieát ñeå CPU thöïc hieän caùc leänh cuûa moät chöông trình naøo ñoù
ngöôøi ta thöôøng duøng 2 thoâng soá veà toác ñoä nhö sau :
* Toác ñoä xung ñoàng hoà (Clock)

Caùc heä thoáng trong maùy tính nhö CPU, boä nhôù, xuaát nhaäp, .... phaûi hoaït ñoäng
ñoàng boä vôùi nhau. Söï ñoàng boä naøy ñöôïc thöïc hieän nhôø moät dao ñoäng xung cho
( ) Toác ñoä xung clock chính laø taàn soá cuûa dao ñoäng naøy, tính theo ñôn vò laø
Mhz
(1 Mhz = 1 chu kyø xung / 1 giaây)
* Toác ñoä xöû lyù leänh : Laø thôøi gian caàn thieát ñeå thöïc hieän leänh cuûa moät chöông
trình vì moät chöông trình coù theå bao goàm nhieàu leänh daøi ngaén khaùc nhau do ñoù toác ñoä
naøy ñöôïc tính trung bình vôùi moät chöông trình töông ñoái naøo ñoù, ñôn vò ñeå tính laø
MIPS (Million of instructions per second)
Ví duï : Toác ñoä cuûa moät soá loaïi CPU thoâng duïng :
Vi xöû lyù Taàn soá xung clock Chieàu daøi töø Toác ñoä xöû lyù MIPS
Z80A 4 Mhz 8 bit 0,3 MPS
Z80B 6 Mhz 8 bit 0,45 MPS
8088 5 Mhz 16 bit 0,75 MPS
8088 - Z 8 Mhz 16 bit 1,20 MPS
b) Caùc thoâng soá aûnh höôûng ñeán toác ñoä xöû lyù leänh :
Toác ñoä xöû lyù leänh tuøy thuoäc vaøo caùc thoâng soá sau :
* Taàn soá xung Clock :

Taàn soá clock taêng thì soá leänh thöïc hieän trong 1 giaây seõ taêng leân
Ví duï : Z80A coù fCR = 4 Mhz → MIPS = 0,3

Z80B coù fCK = 6 Mhz → MIPS = 0,45
* Chieàu daøi töø :

Thöôøng 1 leänh trung bình lôùn hôn 1 byte do ñoù ñoái vôùi CPU 8 bit phaûi truy xuaát
boä nhôù ít nhaát 2 laàn ñeå coù ñöôïc 1 leänh hoaøn chænh, coøn ñoái vôùi 16 bit chæ caàn 1 laàn neáu
leänh daøi 2 byte
Nhö vaäy neáu 2 CPU cuøng xöû lyù 1 soá leänh nhö nhau thì CPU 16 bit nhanh gaàn
gaáp ñoâi CPU 8 bit
trang 30
Ví duï : Z80A → 8 bit → MIPS = 0,3

Z80B →16 bit → MIPS = 0,75
* Kyõ thuaät tích hôïp vi xöû lyù : Tuøy thuoäc vaøo soá baùn daãn (transistor) coù theå gheùp
vaøo trong 1 IC CPU vaø caùc maïch tích hôïp LSI khaùc, caùc vi xöû lyù laøm vieäc raát nhanh
hieän nay thöôøng coù theå tích hôïp 1 trieäu trans treân 1 inch
* Coâng ngheä cheá taïo vi xöû lyù : Phaàn lôùn CPU hieän nay duøng 1 trong 2 coâng
ngheä laø NMOS (N Channel metal oxide semiconductor) vaø CMOS (Complementary
metal oxide semiconductor)
Toång quaùt : NMOS
CMOS
} FCK = Vaøi Mhz ÷ 20 MHz
NMOS reõ tieàn hôn nhöng tieâu thuï nguoàn nhieàu hôn vaø chaïy noùng hôn
CMOS ñaét tieàn hôn nhöng coù theå hoaït ñoäng trong moät phaïm vi nhieät ñoä vaø
ñieän theá roäng hôn, ít noùng hôn
Ví duï : CPU 80386 laø loaïi CMOS
c) Chu kyø maùy : (Mochine cycle)

Ñoái vôùi CPU vieäc thöïc hieän caùc leänh ñöôïc qui veà 1 soá chu kyø maùy nhaát ñònh 1
leänh coù theå goàm 1 hoaëc nhieàu chu kyø maùy moãi chu kyø maùy seõ goàm 1 soá chu kyø xung
clock nhaát ñònh tuøy theo toác ñoä laøm vieäc cuûa CPU. Moãi CPU seõ coù 1 soá chu kyø maùy coá
ñònh, caùc chu kyø maùy thöôøng coù laø chu kyø laáy leänh, chu kyø truy xuaát boä nhôù, chu kyø
ngaét quaûng.
4) Beân trong CPU (Inside CPU)
a) Chöùc naêng caùc khoái :
* Boä thanh ghi (Registers)
Vuøng xöû Boä

lyù leänh thanh ghi
T1 T2
Vuøng Vuøng kieåm In In

ñieàu khieån soaùt ñòa chæ ALU
out

trang 31
laø nhöõng oâ nhôù ôû trong CPU, moãi thanh ghi coù chieàu daøi 8 bit hoaëc 16 bit. Moãi CPU
seõ coù soá löôïng vaø caùc loaïi thanh ghi khaùc nhau.
Toång quaùt thöôøng coù 2 loaïi :
- Loaïi thanh ghi ngöôøi laäp trình coù theå taùc ñoäng ñöôïc
- Loaïi thanh ghi khoâng taùc ñoäng ñöôïc.
Coâng duïng cuûa thanh ghi :

+ Chöùa taïm caùc toaùn haïng vaø keát quaû cuûa moät baøi toaùn
+ Löu tröõ döõ lieäu trong khi thöïc hieän leänh ñeå khoâng phaûi truy xuaát lieân tuïc boä
nhôù beân ngoaøi CPU
+ Löu tröõ trung gian döõ lieäu trong quaù trình di chuyeån döõ lieäu töø boä nhôù vôùi heä
thoáng I/O
+ Chöùa ñòa chæ caùc leänh keá tieáp nhau trong chöông trình
(thanh ghi PC : Program Counter
IP : Index program pointer = con troû chæ muïc)
CPU coù caøng nhieàu thanh ghi thì vieäc thöïc hieän caøng thuaän tieän vaø nhanh
choùng. Nhöng soá thanh ghi caøng nhieàu thì caøng chieám choã trong CPU vaø caøng phöùc
taïp neân giaù caøng ñaét.
* Ñôn vò soá hoïc luaän lyù (ALU : Arithmetic Logic Unit)

Laø boä phaän duøng ñeå thöïc hieän caùc pheùp toaùn soá hoïc vaø luaän lyù. ALU coù 2 ngoõ
vaøo (in), döõ lieäu tröôùc khi ñöa vaøo ALU seõ ñöôïc ñeäm qua 2 thanh ghi T1 vaø T2
ALU coù khaû naêng thöïc hieän caùc pheùp toaùn sau :
Coäng, tröø , AND, OR , EX-OR, laáy buø, dòch traùi, dòch phaûi, taêng, giaûm
Ñoái vôùi caùc pheùp toaùn soá hoïc caàn 2 toaùn haïng thì CPU seõ duøng 2 ngoõ vaøo, coøn
ñoái vôùi caùc pheùp nhö laáy buø, dòch traùi chæ caàn ñöa döõ lieäu vaøo 1 ngoõ vaøo. Ngoõ ra ALU
seõ ñöa keát quaû ra tuyeán döõ lieäu beân trong CPU ñeå ñöa qua caùc khoái caàn thieát khaùc.
* Vuøng ñieàu khieån vaø xöû lyù leänh :

Ñieàu khieån söï laøm vieäc giöõa caùc khoái cuûa CPU vaø caùc heä thoáng khaùc cuûa maùy
ñoàng boä vôùi nhau.
Vuøng naøy laáy leänh töø caùc thanh ghi leänh, giaûi maõ leänh ñeå tìm hieåu coâng vieäc
caàn laøm vaø cho caùc leänh caàn thieát ñeå thöïc hieän coâng vieäc thoâng qua tuyeán ñieàu khieån
trang 32
Vuøng naøy laø nôi tieáp nhaän xung ñoàng hoà töø beân ngoaøi ñöa vaøo ñeå ñoàng boä caùc
hoaït ñoäng beân trong CPU, ñoâi khi CPU cuõng coù rieâng dao ñoäng clock ôû beân trong.
* Vuøng kieåm soaùt ñòa chæ :

Bao goàm caùc thanh ghi ñòa chæ ñeå chöùa giaù trò ñòa chæ cuûa leänh keá tieáp, chöùa ñòa
chæ cuûa caùc ngaên xeáp (stack) laø nôi chöùa saün 1 soá döõ lieäu caàn thieát trong boä nhôù. Vuøng
naøy ñöôïc noái vôùi tuyeán ñòa chæ cuûa maùy tính.
B) Caùc böôùc thi haønh leänh cuûa CPU :

• Caên cöù vaøo ñòa chæ ñaàu tieân cuûa thanh ghi ñeám chöông trình (PC hoaëc IP),
CPU laáy leänh töø boä nhôù.
• PC taêng leân ñeán leänh keá tieáp
• CPU xaùc ñònh loaïi leänh ñeå tìm hieåu coâng vieäc caàn thöïc hieän vaø xaùc ñònh
ñòa chæ döõ lieäu caàn thieát.
• Ñoïc döõ lieäu töø boä nhôù neáu caàn.
• Giaûi maõ leänh
• Thi haønh leänh (tính toaùn hoaëc ñieàu khieån)
• Caát keát quaû neáu coù vaøo thanh ghi taïm hoaëc boä nhôù.
• Quay veà böôùc 1 ñeå laøm caùc leänh keá tieáp.
BAØI TAÄP : PHAÀN I : CPU
1) Phaûi duøng CPU coù bao nhieâu ñöôøng ñòa chæ ñeå quaûn lyù boä nhôù coù dung
löôïng laàn löôït nhö sau :
a) 1 Kbytes b) 2 Kbytes c) 8 Kbytes
d) 128 Kbytes e) 256 Kbytes f) 512 Kbytes g) 2 Mbytes
2) Giaû söû coù moät boä nhôù goàm 4 ñoaïn nhö hình veõ
0000H a) Phaûi duøng CPU coù bao nhieâu ñöôøng
} 4KB
0FFFH
ñòa chæ
b) Moãi ñoaøn coù bao nhieâu oâ nhôù
} 4KB c) Cho bieát ñòa chæ ñaàu vaø cuoái cuûa moãi
} 3KB
ñoaïn (theo soá hexa) bieát ñòa chæ ñaàu tieân
laø 0000H (16 bit)
} 3KB
3) CPU 8051 söû duïng xung clock 12MHz. Moät chöông trình chæ duøng 1 chu kyø
maùy (goàm 12 chu kyø xung clock) seõ coù toác ñoä laø bao nhieâu ?

trang 33
4) Moät CPU söû duïng xung clock 10MHz moãi chu kyø coù 5 xung clock, moät
chöông trình coù 4 leänh : L1 , L2 , L3 , L4
L1 → goàm 2 chu kyø maùy

Thôøi gian toång coäng ñeå thöïc hieän chöông trình ?
II. BOÄ NHÔÙ : (Memory)

Laø boä phaän duøng ñeå löu tröõ döõ lieäu, chöông trình taïm thôøi trong khi khai thaùc
hoaëc laâu daøi. Thöôøng chia theo 2 daïng : Boä nhôù trong vaø boä nhôù ngoaøi
1) Boä nhôù trong (Chính)

Bao goàm caùc loaïi chuû yeáu sau :
- RAM : Boä nhôù truy xuaát ngaãu nhieân
- ROM : Boä nhôù chæ ñoïc
- Thanh ghi : Boä nhôù beân trong CPU boä nhôù thöôøng bao goàm nhieàu IC caáu
taïo ôû daïng chip, moãi IC chæ coù dung löôïng khoaûng 2KB, 4KB, 8KB, ..... hoaëc phaân
theo bit laø 64K x 1 bit, 64K x 4 bit, ......
Nhö vaäy boä nhôù toång coäng seõ goàm nhieàu chip RAM vaø ROM vôùi caùc dung
löôïng gioáng nhau hoaëc khaùc nhau (moãi chip seõ coù soá ñöôøng ñòa chæ tuøy theo dung
löôïng cuûa noù) do ñoù ñeå phaân bieät ñöôïc, CPU seõ phaân chia ñòa chæ theo moät caùch maõ
nhaát ñònh vaø nhö vaäy ñeå truy xuaát ñeán caùc oâ nhôù cuï theå cuûa caùc chip khaùc nhau thì
phaûi coù söï giaûi maõ ñòa chæ
Ví duï : Moät boä nhôù goàm chip RAM 4 KB, 1 chip RAM 2 KB, 1 chip ROM 2 K
+ Dung löôïng toång coäng 8 KB → CPU phaûi coù 13 ñöôøng ñòa chæ
+ RAM 1 laø 4 KB → coù 12 ñöôøng ñòa chæ
+ RAM 2 laø 2 KB → coù 11 ñöôøng ñòa chæ
+ ROM laø 2 KB → coù 11 ñöôøng ñòa chæ
Nhö vaäy CPU seõ daønh 11 ñöôøng ñòa chæ : a0 ÷ a10 (caùc ñòa chæ thaáp) ñeå duøng
chung cho 3 chip
Rieâng RAM 1 phaûi duøng theâm ñöôøng a11 cuûa CPU → vaán ñeà ñaët ra : Vôùi cuøng
11 ñòa chæ gioáng nhau laøm caùch naøo ñeå CPU choïn ñöôïc oâ nhôù laø cuûa RAM 1 , RAM 2
hay ROM
Do ñoù CPU phaûi duøng theâm ñöôøng ñòa chæ a12 keát hôïp vôùi a11 ñeå choïn chip theo
moät caùch maõ hoùa rieâng.

trang 34
Ví duï : a12 a11 Choïn chip (CS)
0 0 RAM 1 CS RAM1 = 0 (Y0)

0 1 RAM 1 CS RAM1 = 0 (Y1)
1 0 RAM 2 CS RAM2 = 0 (Y2)
1 1 ROM CS ROM = 0 (Y3)
Vôùi caùch maõ hoùa naøy coù nghóa laø :

+ Caùc oâ nhôù cuûa RAM 1 seõ coù ñòa chæ laø :
0 x .......... x
12 bit
+ Caùc oâ nhôù cuûa RAM 2 seõ coù ñòa chæ laø :
10 x .......... x
11 bit
+ Caùc oâ nhôù cuûa ROM seõ coù ñòa chæ laø :

11 x .......... x
11 bit
→ CS laø ñöôøng choïn chip cuûa töøng chip (chip select) khi naøo CS cuûa chip coù
giaù trò 0 thì chip seõ laøm vieäc, coøn CS = 1 thì chip boä nhôù khoâng laøm vieäc. Do ñoù phaûi
laøm sao cho giaù trò cuûa caùc CS ñuùng theo baûng maõ treân → ñaây chính laø söï giaûi maõ ñòa
chæ (thöïc hieän nhôø 1 maïch giaûi maõ)

trang 35
a0 a0
CPU a10 a10 RAM 1
(13 ñöôøng ñòa chæ) a11 a11
a12
a11 Y0 CS1
Giaûi Y1 a0
a12 maõ Y2
Y3 RAM 2
a10
CS2
a0
ROM
a10
CS3
a12 a11 Y0 Y1 Y2 Y3 RAM 1 00 .......0

4 KB 12 bit
0 0 0 1 1 1
0 1 1 0 1 1 RAM 2
1 0 1 1 0 1 2 KB
1 1 1 1 1 0
ROM
2 KB
Baûng ñoà boä nhôù (mem . map)
a12 a11 CS1 CS2 CS3 Choïn boä nhôù
0 0 0 1 1
0 1 0 1 1 } RAM 1
1 0 1 0 1 RAM 2
1 1 1 1 0 ROM

trang 36
Trong ví duï naøy maïch giaûi maõ laø moät maïch coù 2 ngoõ vaøo noái vôùi a11, a12 vaø 4
ngoõ ra Y0 , .... Y3 tuaân theo caùch maõ hoùa treân.
⇒ Ngoaøi vieäc giaûi maõ beân ngoaøi nhö treân, beân trong boä nhôù cuõng coù phaàn giaûi
maõ rieâng ñeå coù theå choïn ñuùng oâ nhôù thöïc teá töông öùng vôùi ñòa chæ xuaát hieän treân tuyeán
ñòa chæ
* RAM : (Random Access Memory)

+ Ñaëc ñieåm :
• Khi maát ñieän → Maát thoâng tin
• Khi chöa caáp ñieän thì RAM goàm nhöõng oâ nhôù troáng, khi baét ñaàu baät maùy
thì RAM seõ ñöôïc naïp moät soá thoâng soá, chöông trình coá ñònh ban ñaàu.
• Coù theå ghi, ñoïc leân oâ nhôù baát kyø taïi ñòa chæ naøo
• Laø nôi löu tröõ caùc soá lieäu trung gian, chöùa caùc chöông trình öùng duïng, caùc
thoâng tin caàn thieát trong khi chaïy maùy.
Phaân loaïi : Coù hai loaïi

• RAM tónh (SRAM - Static RAM) : Nguyeân taéc töông töï nhö ROM, nhöng
cho pheùp ghi hoaëc ñoïc nhôø ñöôøng ñieàu khieån WE (Write Enable)
SRAM thoâng duïng : 6116 (2KB)
6164 (8KB)
• RAM ñoäng (DRAM - Dynamic RAM)
Vieäc ghi thoâng tin ôû töøng bit laø nhôø söï tích ñieän treân caùc tuï ñieän ôû caùc oâ nhôù
DRAM coù maät ñoä cao vaø deã cheá taïo. Nhöng do tuï coù doøng ñieän ræ neân ñieän tích
treân tuï seõ bò maát ñi sau khoaûng thôøi gian laø 2ms, neân caùc heä thoáng duøng DRAM phaûi
thöôøng xuyeân laøm töôi (refresh) laïi caùc oâ nhôù ñeå khoâng bò maát thoâng tin
DRAM thoâng duïng : 4164 = 64K x (1 bit)

41464 = 64K x 4 bit
* ROM : (Read Only Memory)

+ Ñaëc ñieåm :
• Chæ cho pheùp ñoïc caùc döõ lieäu ñaõ ghi saün, khoâng cho pheùp ghi vaøo
• Maát ñieän, thoâng tin trong ROM vaãn coøn.
• Duøng ñeå chöùa caùc chöông trình khôûi ñoäng cho heä thoáng, caùc chöông trình
kieåm tra heä thoáng, moät soá chöông trình vieát saün ñeå thöïc hieän moät soá coâng
vieäc coá ñònh vaø caùc thoâng soá chuaån ...

trang 37
+ Nguyeân lyù laøm vieäc :

• ROM ñöôïc toå chöùc theo daïng ma traän, nhö vaäy moãi bit nhôù seõ coù caùc ñòa
chæ haøng vaø coät rieâng. Caùc ñöôøng ñòa chæ treân tuyeán khi ñöa vaøo ROM seõ
ñöôïc giaûi maõ rieâng haøng vaø coät ñeå coù theå choïn ñuùng caùc bit nhôù caàn thieát.
• ROM BIOS : (Basic Input Output System) : Chöùa caùc chöông trình kieåm tra
vaø ñieàu khieån heä thoáng xuaát nhaäp nhö maøn hình, maùy in, oå ñóa, ....
+ Phaân loaïi : Coù moät soá loaïi
• ROM maët naï : Loaïi ROM cuõ nhaát, ñöôïc ghi saün thoâng tin trong khi
cheá taïo theo caùc baûng ñuïc loã nhö maët naï.
• PROM : (Programable ROM) : Coù theå ghi thoâng tin sau khi ñaõ saûn
xuaát { vaø duøng moät möùc ñieän aùp cao (khoaûng +21V) so vôùi nguoàn
cung caáp (+ 5V) ñeå ghi } nhöng chæ ghi ñöôïc moät laàn duy nhaát
• EPROM (Erasable PROM) : Loaïi naøy coù theå ghi xoùa nhieàu laàn {
ghi thì duøng ñieän aùp cao vôùi daïng xung coù ñoä roäng nhaát ñònh } Xoùa
thì duøng tia cöïc tím chieáu qua cöûa soå cuûa ROM ñeå khueách taùn taát caû
ñieän töû ñaõ naïp
• EAROM (Electrically Alterable ROM)
• EEPROM (Electrically EPROM) : Xoùa vaø ghi ñeàu baèng ñieän theá,
coù theå cao hôn hoaëc baèng nguoàn cung caáp, nhöng phaûi coù theâm
nhöõng xung ñieàu khieån khi ghi, xoùa
ROM thoâng duïng : 2708 (1KB), 2716 (2KB), 2732 (4KB), 2764 (8KB), 27128
(16 KB), 27256 (32 KB), 27512 (64 KB)
2) Boä nhôù ngoaøi : (Phuï)

Laø caùc thieát bò löu tröõ thoâng tin coù tính chaát laâu daøi naèm beân ngoaøi maùy tính.
Caùc boä nhôù ngoaøi goàm coù : Phieáu ñuïc loã, baêng töø, ñóa meàm, ñóa cöùng, ...
a) Ñóa meàm (Floppy disk) : Caáu taïo daïng hình troøn baèng chaát plastic coù phuû
caùc ñöôøng töø ñóa ghi, ñoïc thoâng tin.
loã baûo veä

raõnh ghi (Write
(track) protect)
loã truïc loã chæ muïc
0 xoay (indexhole)
(Chæ soá =
cung töø chæ muïc)
(Sector) Vuøng ghi ñoïc
1 sector = 512 bytes

trang 38
ÔÛ 2 maët ñóa coù caùc raõnh (track) töø, treân thoâng tin seõ ñöôïc ghi leân caùc raõnh naøy,
caùc raõnh ñöôïc ñaùnh soá thöù töï vôùi track 0 laø ôû ngoaøi cuøng cuûa ñóa moãi track coøn ñöôïc
chia thaønh töøng ñoaïn goïi laø cung töø (sector). 1 Sector = 512 bytes = 0,5 KB
(Loaïi 3,5 inch, 720 KB : DD 80 track/ maët
9 sector / track
Loaïi 3,5 inch, 1,44 MB : HD 80 track / maët
18 sector / track
Loaïi 5.25 inch 360 KB : DD 2 maët
40 track / maët , 9sector / track
Loaïi 5.25 inch, 1,2MB : HD 2 maët
80 track / maët , 15 sector / track
Ñóa meàm ñöôïc boïc moät bao gioáng beân ngoaøi nhö hình veõ, trong ñoù :
- Loã chæ muïc : Ñaùnh daáu sector ñaàu tieân cuûa track
- Loã baûo veä ghi : Khi daùn laïi thì seõ khoâng cho pheùp ghi thoâng tin leân ñóa
- Vuøng ghi ñoïc : Tieáp xuùc vôùi ñaàu töø ñeå ghi ñoïc thoâng tin leân ñóa.
- Loã truïc xoay ñeå gaén vôùi motor quay ñóa
Muoán söû duïng ñöôïc ñóa meàm thì trong maùy tính phaûi coù oå ñóa meàm (floppy
disk driver) ; OÅ meàm seõ coù moät moâtô ñeå quay ñóa, ñaàu töø ñeå ghi ñoïc thoâng tin vaø boä
phaän ñieàu khieån ñaàu töø.
* Phaân loaïi ñóa meàm :

- Loaïi ñöôøng kính 5.25 inch : Dung löôïng 360 KB vaø 1,2 MB
- Loaïi ñöôøng kính 3,5 inch : Dung löôïng 720 KB vaø 1,44 MB
Dung löôïng cuûa ñóa tuøy thuoäc vaøo soá track treân moät maët ñóa, söû duïng moät maët
hay 2 maët, maät ñoä keùp (DD) hay maät ñoä cao (HD)
Soá sector coù theå ñöôïc ñònh daïng baèng phaàn meàm (loaïi soft sector) hoaëc ñöôïc
ñaùnh daáu coá ñònh tröôùc (loaïi hard sector)
Caùc oå ñóa meàm cuõng ñöôïc phaân loaïi theo dung löôïng vaø kích thöôùc nhö ñóa
meàm.

trang 39
b) Ñóa cöùng : (Hard disk)

* Ñaëc ñieåm :
- Ñóa vaø oå ñieàu khieån ñaët chung trong 1 voõ

boïc kín (ñeå traùnh caùc haït buïi)
- Caáu taïo : Bao goàm caùc ñóa troøn cöùng ñaët
treân cuøng moät truïc xoay, moãi ñóa seõ coù hai
ñaàu töø treân vaø döôùi
- Toác ñoä quay : Khoaûng 3600V/ phuùt
-Ñóa cöùng khoâng duøng khaùi nieäm track, maø
phaân chia theo cylinder laø hình truï taïo bôûi
caùc track gioáng nhau cuûa caùc ñieåm.
Thoâng soá caàn thieát ñoái vôùi moät ñóa cöùng khi ñònh daïng laø : Soá cylinder, soá ñaàu töø, (Soá
head = 2 x soá ñóa)
Soá sector / track (ví duï : 1 ñóa 40MB : 820 cyl, 6 head, 17 sector/ track)
- Dung löôïng cuûa ñóa cöùng lôùn hôn raát nhieàu so vôùi ñóa meàm. Toác ñoä truy xuaát
cuõng nhanh hôn raát nhieàu, giaù tieàn cuõng ñaéc hôn nhieàu.
* Phaân loaïi : Ñóa cöùng thöôøng ñöôïc phaân loaïi theo dung löôïng, loaïi ñóa cöùng
thoâng duïng laø 20MB, 40MB, 80MB, 120MB ,400MB vaø hieän nay leân ñeán 1GB.
Ngoaøi ra cuõng coù loaïi ñóa cöùng nhoû 3.5 inch
Kích thöôùc ñóa Soá track/ maët Soá maët Soá sector/track Dung löôïng
vaø oå ñóa
5.25 inch 40 2 9 360 KB
5.25 inch 80 2 15 1.2 MB
3.5 inch 80 2 9 720 KB
3.5 inch 80 2 18 1.44 MB
Ghi chuù : Ñeå cho ñóa cöùng vaø meàm hoaït ñoäng ñöôïc thì trong maùy phaûi coù boä
phaän giao tieáp vaø ñieàu khieån goïi laø F.D / HD Controller Card

trang 40
BAØI TAÄP : Phaàn II Boä nhôù
1) Trình baøy caùch phaân chia ñòa chæ vaø giaûi maõ cho moät boä nhôù goàm :
a) 4 RAM 4KB
b) 2 RAM 2K, 4 ROM 1K
c) 1 ROM 2K, 2 ROM 1K, 1 RAM 1K, 2 RAM 0,5K
2) Tính dung löôïng caùc loaïi ñóa meàm sau :

a) 5.25 inch coù 20 track / maët, 8 sector / track
- Söû duïng moät maët
- Söû duïng hai maët
b) 5.25 inch coù 20 track / maët, 9 sector / track duøng moät maët vaø 2 maët
3) Tính dung löôïng caùc loaïi ñóa cöùng sau

a) 306 cyl, 4 heads, 17 sectors / track
b) 615 cyl, 4 heads, 17 sectors / track
c) 977 cyl, 5 heads, 17 sectors / track
d) 306 cyl, 8 heads, 17 sectors / track
e) 1024 cyl, 8 heads, 26 sectors / track
f) 969 cyl, 5 heads, 34 sectors / track
III. HEÄ THOÁNG XUAÁT NHAÄP VAØ THIEÁT BÒ NGOAÏI VI :
1) Baøn phím : (Keyboard)

- Laø thieát bò nhaäp, duøng ñeå ngöôøi söû duïng nhaäp leänh, chöông trình vaøo cho maùy
tính.
- Baøn phím ñöôïc phaân bieät tuøy theo soá phím, coù 2 loaïi chuû yeáu :
+ 84 phím (hoaëc 83)
+ 101 phím (hoaëc 102)
- Caùc phím treân baøn phím thöôøng ñöôïc chia laøm 3 nhoùm
+ Nhoùm phím chöõ
+ Nhoùm phím soá
+ Nhoùm phím ñieàu khieån
- Ngaøy nay coøn coù loaïi baøn phím 125 phím.
- Maõ queùt phím (key scan code) : Maùy tính ñeå quaûn lyù baøn phím seõ ñaùnh soá thöù
töï caùc phím, ví duï ñoái vôùi baøn phím 83 key seõ ñaùnh soá töø 1 → 74 vaø 90 → 107

trang 41
Khi aán phím soá naøo thì seõ taïo ra 1 kyù töï maõ rieâng goïi laø maõ aán phím (make
code), moãimaõ naøy laø 1 byte ñoái vôùi tröôøng hôïp aán khi nhaõ ra thì baøn phím cuõng seõ taïo
ra moät maõ nhaõ phím (break code), maõ naøy goàm 2 bytes :
F 0
break code
byte byte make code
coá ñònh cuûa phím töông öùng
Byte ñaàu luoân luoân laø F0H

Byte thöù hai chính laø maõ aán phím cuûa phím ñoù.
- Quaù trình nhaäp döõ lieäu cuûa baøn phím :
Döõ lieäu töø baøn phím seõ ñöôïc truyeàn noái tieáp qua maùy tính. Tröôùc khi truyeàn thì
caùc maõ aán phím ñöôïc chöùa trong moät taàng ñeäm cuûa baøn phím. (Maõ aán phím ñöa vaøo
CPU ñeå CPU ñieàu khieån vieäc laáy kyù töï töông öùng cuûa phím ôû ROM charater)
Taàng ñeäm laø moät vuøng nhôù nhoû trong baøn phím coù theå chöùa 16 kyùtöï theo
nguyeân taéc FIFO (First in, first out).
Döõ lieäu töø baøn phím ñöôïc ñöa vaøo boä nhôù RAM thoâng qua heä thoáng nhaäp. Khi
baøn phím saün saøng truyeàn döõ lieäu noù seõ baùo cho heä thoáng vaø baét ñaàu truyeàn caùc chuoãi
döõ lieäu cho boä nhôù thoâng qua heä thoáng nhaäp.
- Ñeå ñieàu khieån moïi hoaït ñoäng cuûa baøn phím thì trong baøn phím duøng caùc chip
vi xöû lyù nhö loaïi 84 (83) keys duøng 8042, loaïi 101 keys duøng 6805
2) Maøn hình : (Display / monitor)

Laø thieát bò xuaát duøng ñeå theå hieän caùc keát quaû, caùc bieåu hieän cuûa chöông trình,
cuûa phaàn meàm naøo ñoù hoaëc caùc kyù töï goû töø baøn phím.
* Phaân loaïi :
Chuû yeáu chia laøm 2 loaïi : Ñôn saéc (monochrome) vaø maøu (Color)

trang 42
Loaïi Ñoä phaân giaûi Maøu

MDA (Monochorome display adapter) 40/80 kyù töï / haøng 25 Ñôn saéc
haøng
CGA (Color graphics adapter) 320 x 200 4 maøu
Hercules 720 x 348 Ñôn saéc
EGA (Enhanced graphics adapter) 640 x 200 4 maøu
320 x 200 16 maøu
VGA (Video graphics Array) 320 x 200à 256 maøu
640 x 480 16 maøu
* Cheá ñoä laøm vieäc cuûa maøn hình :

Coù hai cheá ñoä :
+ Cheá ñoä vaên baûn / kyù töï : (Text mode) : Chæ bieåu dieãn ñöôïc moät soá kyù töï coá
ñònh (ñoái vôùi mono chorome card)
+ Cheá ñoä ñoà hoïa (Graphic mode) : Bieåu dieãn ñöôïc caû kyù töï vaø hình veõ (ñoái vôùi
Hercules, CGA, ... Cards)
Ví duï : Loaïi Hercules ñôn saéc duøng giao tieáp maøn hình loaïi hercules thì coù khaû
naêng laøm vieäc ñöôïc caû hai cheá ñoä text mode vaø graphic mode.
+ Ñoä phaân giaûi : Maøn hình ñöôïc chia thaønh caùc ñieåm saùng raát nhoû. Soá ñieåm
saùng naøy ñöôïc tính theo haøng vaø coät vaø ñöôïc goïi laø ñoä phaân giaûi cuûa maøn hình.
Ví duï : Ñoä phaân giaûi 320 haøng x 200 coät → coù 64.000 ñieåm, caùc thoâng tin ñöôïc
trình baøy treân maøn hình laø söï keát hôïp caùc ñieåm saùng naøy. Moät kyù töï laø taäp hôïp cuûa
nhieàu ñieåm saùng, soá ñieåm saùng duøng ñeå bieåu dieãn moät kyù töï caøng nhieàu thì chöõ caøng
neùt.
- Card maøn hình : Laø heä thoáng giao tieáp giöõa maùy tính vôùi maøn hình vôùi nhieäm
vuï chuû yeáu laø ñoåi töø chuoãi tín hieäu soá thaønh tín hieäu hình (analog) ñeå ñöa sang maøn
hình nhôø chip ñieàu khieån CRT. Ngoaøi ra trong card coøn coù ROM kyù töï ñeå chöùa caùc kyù
töï maõ ASCII. Khi nhaäp thoâng tin töø baøn phím thì caùc maõ baøn phím seõ ñöôïc ñoåi trôû laïi
maõ ASCII nhôø CPU laáy thoâng tin töø ROM kyù töï.
Sau khi ñoåi seõ ñöôïc chöùa trong video RAM (hay TV RAM) laø boä nhôù ñaët ôû
card maøn hình vaø ñöôïc xuaát sang maøn hình ñeå hieän thò
+ ÔÛ cheá ñoä kyù töï : Moãi kyù töï seõ chieám 2 bytes trong Tivi RAM goàm 1 bytes laø
maõ ASCII töông öùng cuûa kyù töï vaø 1 byte chöùa thoâng tin veà ñoä nhaáp nhaùy, ñoä saùng, ...
cuûa kyù töï.

trang 43
1 byte maõ
1 byte maõ thuoäc tính
ASCII
Ví duï : Neáu moät maøn hình coù theå bieåu dieãn

80 x 25 → 2000 kyù töï thì Tivi RAM : 2000 x 2 byte = 4000 byte = 4 KB
+ ÔÛ cheá ñoä ñoà hoïa : Moãi ñieåm saùng laø 1 bit neáu chæ laø ñôn saéc, neáu laø maøn hình
maøu thì tuøy theo soá maøu thì moãi ñieåm saùng phaûi coù soá bit thích hôïp ñeå coù theå bieåu
dieãn ñuùng maøu cuûa Pixell
Ví duï : 4 maøu phaûi coù 2 bit

16 maøu phaûi coù 4 bit
Giaû söû ñoái vôùi maøn hình EGA, ñoä phaân giaûi 640 x 200 moãi pixell coù theå choïn 1
trong 4 maøu thì boä nhôù TV RAM phaûi coù dung löôïng
640 x 200 x 2 = 256.000 bit = 256 KB (1 byte = 4 pixell)
Neáu choïn ñoä phaân giaûi thaáp hôn 320 x 200 thì vôùi 256 Kbyte coù theå moâ taû 16
maøu khaùc nhau.
3) Maùy in (Printer)
- Laø thieát bò xuaát ñeå in caùc vaên baûn, maãu maõ, taäp tin, ... cuûa maùy tính ñöa
sang.
- Nguyeân taéc in : Döõ lieäu cuûa maùy tính töø coång maùy in LPT 1 truyeàn sang maùy
in theo phöông thöùc song song (parallel) hoaëc noái tieáp (serial) vaø chöùa trong boä nhôù
ñeäm cuûa maùy in. Boä vi xöû lyù cuûa maïch in seõ giaûi maõ caùc döõ lieäu ñeå choïn caùc kyù töï löu
tröõ saün trong ROM maùy in hoaëc nhöõng tín hieäu ñieàu khieån nhö sang trang, nhaûy doøng,
.. ñeå ñieàu khieån vaø in ra caùc taäp tin caàn thieát.
- Phaân loaïi : Hieän nay chuû yeáu coù 2 loaïi :

- Maùy in kim : Boä phaän chuû yeáu laø ñaàu in goàm caùc daõy kim saép thaúng ñöùng,
moãi kim ñeàu coù buùa goû ñeå ñaäp caùc kim thích hôïp tuøy theo tín hieäu leân baêng möïc in
ra giaáy.
Moãi ñaàu in coù theå coù 9, 12, 18, 24 hoaëc 36 kim. Moãi kyù töï ñöôïc in laø 1 ma traän
ñieåm
trang 44
Ví duï : Ma traän 5 x 8, moãi coät laø 1 byte öùng vôùi 8 kim (boû 256) → 1 kyù töï laø 5
byte. Tuøy theo giaù trò caùc bit trong töøng byte caùc ñaàu kim töông öùng seõ ñöôïc goû ra ñeå
keát hôïp thaønh caùc kyù töï treân giaáy.
256
128
64
32
8
4
2
1
0
Ñaàu in 9 kim
Maùy in kim coù nhöôïc ñieåm laø in chaäm (toác ñoä khoaûng 300 ÷ 400 kyù töï / s), oàn,
khoâng ñeïp nhöng ñôn giaûn.
Caùc loaïi thöôøng duøng Epson FX 1050, LQ 2500 ,LQ1170 ...
+ Maùy in lazer : Boä phaän chuû yeáu laø troáng (Drum) tích ñieän, 1 nguoàn saùng maïnh
(thöôøng laø tia lazer) vaø möïc in (toner)
Nguyeân lyù hoaït ñoäng : Caùc haït möïc seõ ñöôïc tích ñieän troáng tích ñieän seõ ñöôïc
thay ñoåi ñieän tích döôùi taùc ñoäng cuûa tia laser tuøy theo hình aûnh, kyù töï, ... caàn in vaø töø
ñoù thu huùt caùc haït möïc phuû treân giaáy khi giaáy ñöôïc truyeàn qua troáng, phaàn hình aûnh
caàn in laø phaàn taïo bôûi caùc haït möïc coøn laïi treân giaáy.
Maùy in laser thoâng duïng laø loaïi HP laser Jet Series II, IIA hoaëc III
Moät soá tính naêng :

• Maät ñoä 300 x 300 ñieåm / inch
• Boä nhôù rieâng : 512 K, 1 MB, 2 hoaëc 4 MB
• Toác ñoä : 8 trang / phuùt ñoái vôùi khoå giaáy trung bình

trang 45

KTMT PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KTMT PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nhập môn Kỹ thuật máy tính Hoïc Vieän Coâng Ngheä Böu Chính Vieãn Thoâng_Tp HCM

CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ MAÙY TÍNH Trang 3

II. Toå chöùc heä thoáng maùy tính Trang 4

IV. Khaùi nieäm veà heä ñieàu haønh Trang 7

CHÖÔNG II. CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ SÔÛ Trang 8

I. Caùc heä thoáng so á Trang 8

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

IV. Bieåu dieãn thoâng tin treân maùy tính Trang 22

CHÖÔNG III : CAÁU TRUÙC MAÙY TÍNH Trang 27

I. Boä xöû lyù trung taâm Trang 27

II. Boä nhôù Trang 34

III. Caùc thieát bò ngoaïi vi (xuaát nhaäp) Trang 41

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

NHAÄP MOÂN ÑIEÄN TOAÙN

CHÖÔNG I : ÑAÏI CÖÔNG VEÀ MAÙY TÍNH

I. KHAÙI QUAÙT CHUNG :

a) Maùy tính lôùn (large computer)

b) Maùy tính nhoû (mini computer)

c) Maùy vi tính (micro computer)

3) Lòch söû phaùt trieån maùy tính :

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

II. TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG MAÙY TÍNH :

CPU data bus I/O

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

2) Boä xöû lyù trung taâm (CPU)

3) Boä nhôù (Memory)

4) Heä thoáng xuaát nhaäp :

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

III. KHAÙI NIEÄM VEÀ PHAÀN CÖÙNG VAØ PHAÀN MEÀM :

- Compiler (bieân dòch) : dòch caû chöông trình

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

1) Caáp L1 : Ngoân ngöõ maùy

IV. KHAÙI NIEÄM VEÀ HEÄ ÑIEÀU HAØNH :

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

Maùy chuû Taïm chuyeån tieáp

Maïng hình sao

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

CHÖÔNG II . CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ SÔÛ

I. CAÙC HEÄ THOÁNG SOÁ :

Ví duï : 6321 = 6.103 + 3.102 + 2.101 + 1.100

2) Heä nhò phaân : (Binary)

Ví duï : 45 = 1011012 = 4510

Ví duï : 0,7510 = 0,112 = 0.20 + 1.2-1 + 1.2-2

Nhö vaäy bit goàm 2 giaù trò 0 , 1

3) Heä thaäp luïc phaân (hexadecimal)

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

Ví duï : 20D = 10100B = 14H = (1.161 + 4.160)

10F,C8H = 1.162 + 0.161 + 15.160 + 12.10-1 + 8.10-2 = 271, 78125D

PGS.TS.Traàn Coâng Huøng

* Ñoåi soá 101,011B sang heä thaäp phaân

Ví duï : + Ñoåi soá 54 sang heä nhò phaân

+ Ñoåi soá 0,375 sang heä nhò phaân

Nhaân 2 Phaàn nguyeân tích soá

2) Heä nhò phaân vaø heä thaäp luïc phaân :

+ Ñoåi soá 27A.54 sang binary

Hexa Binary Decimal

3) Heä thaäp phaân vaø heä thaäp luïc phaân :

• Ñoåi phaàn leû . 328125D

Ví duï : Ñoåi soá 27A.54H sang decimal

III. CAÙC PHEÙP TOAÙN CÔ BAÛN TREÂN HEÄ NHÒ PHAÂN :

1) Pheùp toaùn soá hoïc :

+ 0 1 Ví duï : 1010 + 101 = 1111

- 0 1 Ví duï : 1010 - 101 = 0101