SOLUSI INTEGRAL TRIGONOMETRI 1-10

1. Tentukan  tan xdx

Solusi:
sin x
 tan x dx   cos x dx
Misalnya u  cos x , maka du   sin xdx

sin x du
 tan x dx   cos x dx   u
  ln u  C   ln cos x  C

2. 
Tentukan cot xdx
Solusi:
cos x
 cot x dx   sin x dx
Misalnya u  sin x , maka du  cos xdx

cos x du
 cot x dx   sin x dx   u  ln u  C  ln sin x  C

3. 
Tentukan sec xdx
Solusi:
sec x  sec x  tan x  sec2 x  sec x tan x
 sec xdx   sec x  tan x 
dx 
sec x  tan x
dx


Misalnya u  sec x  tan x , maka du  sec x tan x  sec2 x dx 
sec x  sec x  tan x  sec2 x  sec x tan x du
 
sec xdx 
sec x  tan x 
dx 
sec x  tan x
dx 
u 
du  ln u  C  ln sec x  tan x  C

4. Tentukan  csc xdx

Solusi:
csc x  csc x  cot x  csc2 x  csc x cot x
 csc xdx   csc x  cot x 
dx 
csc x  cot x
dx


Misalnya u  csc x  cot x , maka du   csc x cot x  csc2 x dx 
csc x  csc x  cot x  csc2 x  csc x cot x du
 csc xdx   csc x  cot x
dx   csc x  cot x
dx 
u 
du   ln u  C   ln csc x  cot x  C

1
5. Tentukan  x 2 1
dx

Solusi:

dx 1 1
Misalnya x  tanu sehingga  atau dx  du
du cos 2 u cos 2 u
1 |Husein Tampomas, Integral Aljabar, 2019
 1 1 1 1
x 2
1
dx  2   2
tan u  1 cos u
du 
sin u  cos 2 u
2  
du  du  u  C  arctan x  C

6. 
Tentukan x cos x 2dx
Solusi 1:
1
Misalnya u  x 2 sehingga du  2dx atau dx  du
2
1 1 1
 x cos x 
2
dx  cos udu  sin u  C  sin x 2  C
2 2 2
Solusi 2:

 x cos x
2
dx 
1
2   
1
cos x 2d x 2  sin x 2  C
2
7. Tentukan  x cos xdx
Solusi:
Misalnya u  x sehingga du  dx dan dv  cos xdx sehingga v  sin x

udv  uv  vdu
 x cos xdx  x sin x   sin xdx  x sin x  cos x  C

8. Tentukan  e tan e dx x x

Solusi 1:
Misalnya u  e x , sehingga du  e x dx
sin u
e   cosu du
x
tan e x dx  tan udu 

1
Misalnya v  cosu , sehingga dv   sin udu atau du   dv
sin u
sin u sin u  1  1
 
e x tan e x dx  tan udu 
cos u
du    
v  sin u  
v 
dv    dv   ln v  C   ln cosu  C

  ln cos e x  C

Kita mengetahui bahwa  tan xdx   ln cos x  C

e
x

tan e x dx  tan e x d e    ln cos e  C
x x

9. Tentukan cos 2 xdx 

Solusi 1:
1  cos 2x 1 cos 2x 1 cos 2x 1 1
 cos     
d  2x   x  sin 2x  C
2
xdx  dx  dx  dx  dx 
2 2 2 2 4 2 4
Solusi 2:

 cos 
2
xdx  cos x cos xdx

Misalnya u  cos x sehingga du   sin xdx dan dv  cos xdx sehingga v  sin x

udv  uv  vdu

2 |Husein Tampomas, Integral Aljabar, 2019

  cos   
xdx  cos x cos xdx  sin x cos x  sin x   sin x  dx  sin x cos x  sin 2 xdx
2

 1  cos x dx  
2
 sin x cos x   sin x cos x  dx  cos2 xdx


2 cos2 xdx  sin x cos x  dx 

2 cos2 xdx  sin x cos x  x

1 1 1 1
 cos
2
x dx  sin x cos x  x  C  x  sin 2x  C
2 2 2 4

10. 
Tentukan e sin x cos xdx
Solusi 1:
1
Misalnya u  sin x , sehingga du  cos xdx atau dx  du
cos x
1
e  
sin x
cos x dx  e u cos x  du  e u du  e u  C  e sin x  C
cos x
Solusi 2:

e 
cos xdx  e sin x d  sin x   e sin x  C
sin x

3 |Husein Tampomas, Integral Aljabar, 2019