ព្រះរាជាណាចព្ររម្ពុជា

ជាតិ សាសនា ព្រះម្ហារសព្ត

សារលវិទ្យាល័យ បញ្ញ
ា សាស្តសររម្ពជា
ុ

សីល សមាធិ បញ្ញ

ា

ការសិរាព្សាវព្ជាវក្ព្កាម្ព្បធានបទ្យ៖ អនុភារននការលលងលះ

សាស្តសារចារយលែនា ាំ៖ ក្សង រ ិទ្យធី

ព្សាវព្ជាវក្ោយនិសសិ ត៖
១. ភិរ ខុ នវ៉ៃ សុវណា
ា

២. ហ៊ន់ រុងហូយ

៣. ស វឌ្ឍនា
 មាតិកា

អារម្ភរថា

ក្សចររីលលែងអាំែរគុែ

អារម្មែ៍រថារបស់និសសិ ត

ជាំរូរទ្យី១ អតថន័យននអានុភារននការលលងលះ

១. និយម្ន័យនា ាំការលលងលះ

២. ម្ូលក្ហតុននការលលងលះ

ជាំរូរទ្យី២ ការលបរលចរព្ទ្យរយសម្បតរិ

១. ព្ទ្យរយសម្បតរិក្ោយលែរ

២. ព្ទ្យរយសម្បតរិរ ួម្

ជាំរូរទ្យី៣ ការព្បគល់អាំណាចក្ម្បា

១. ការព្បគល់អាំណាចក្ម្បាតាម្ការព្រម្ក្ព្រៀង

២. ការសក្ព្ម្ចអនរមានអាំណាចក្ម្បាតាម្ឆនាានុសទ្យ
ិ ធិតុលាការ

៣. សិទ្យធិ និង ររែីរិចចរបស់ឪរុរមាាយលែលម្ិនរស់ក្ៅជាម្ួយរូន

បនាាប់រីលលងលះ

៤. ការែរហូតអាំណាចក្ម្បា

៥. ជនមានសិទ្យធិបរឹង និង សម្តថរិចចែរហូតអាំណាចក្ម្បា

ជាំរូរ ៤ អាហាររិចចចាំក្ ះរូន

ឯរសារក្ោង
 អារម្ភរថា

ក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំសូម យោរពដល់យោរក្រូសាស្រ្សាាចារយយោយយសចរាយើ ោរពនង
ិ យោយយសច
រាយើ ោតក្ក្រងជាទប
ើ ុំផញតនង
ិ សូមយោរពដល់មត
ិ ានស
ិ សត
ិ ទុំងអស់ោាផងក្ដរ ក្ដលបាននដ
ឹ រុំពញងអាន
នូវយសៀវយៅមួយរាលយនេះ ក្ដលយក្ោមក្បធានបទនយា
ិ យអុំពើ អានញភាពននោរក្លងលេះ ក្ដលក្រុម
របស់យយង
ើ ខ្ញុំបានតារ់ក្តងយ ង
ើ មរយនេះ។ ខណៈក្ដលក្រុមយយង
ើ ខ្ញុំបានតារ់ក្តងនូវយសៀវយៅយនេះ
យ ង
ើ ខ្ញុំពិតជាមានអារមមណ៍ថារាញររដញលណាស់ យក្រេះក្បធានបទយនេះបាននិយាយអុំពើោរក្លងលេះ
ោា ក្តណាស់យ យ
ើ យ្វើយម៉េចយបើក្រុមក្រូសារយ េះៗមិននិសស ័យរាញងបនារស់យៅជាមួយោាយទៀតបាន
ដូយចាេះមានក្តដល់ដុំណារ់ោលមួយរឺ ក្លងលេះោា។ យ យ
ើ ោរក្លងលេះោាយនេះយទៀតយសាត មាន
ក្បយេទឬរ៏ទក្មង់ននោរក្លងលេះយផសងៗពើោាផងក្ដរ អារខលេះោត់ក្លងោាយោយសារោរមិនបនារស់
យៅជាមួយោាបាន ឯអារខលេះយទៀតក្លងលេះោាយោយោរបងខុំ ចុំក្ណរឯអារខលេះយទៀត ក្លងលេះោា
យោយមានរុំ ញស ខលេះយទៀត យោយោមនរុំ ញសនិង អារខលេះយទៀតក្លងលេះោាយោយោរក្ពមយក្ពៀង
ោា។ យ តញដូចយនេះររយថាក្លងលេះោាវាមន
ិ ក្មនជាយរឿងងាយក្សួលយ េះយ យ ិ ក្មនថាចង់ក្លង
ើ មន
រក្ឺ លងោាយ េះយទ អញច
ើ ង
ឹ សូមអារទុំងអស់ោាពចា
ិ រណា រត
ិ ឲ្យបានម៉េត់ចត់ និងយ្វយើ សចរាក្ើ តេះិ រេះិ
ក្បរបយោយសញេវ ិនច
ិ ឆ័យជាទប
ើ ុំផញត យក្រេះថារញុំយយង
ើ ទុំងអស់ោាមានររយថា វ ិបបដិសារយៅរា
ើ ញ ងជើវ ិ
ត។ ដូយចាេះសូមអារទុំងអស់ោាយមតាា សូមរញុំយ្វអ
ើ យវើ ៅតាមអុំយពច
ើ ត
ិ ាក្ដលមាននូវយទសៈឲ្យយសាេះ ដូច
មានររយមួយយរបាននិយាយថា រញុំសនាយៅយពលក្ដលយយង
ើ សបាយចិតា រញុំយ្លើយតបយៅយពល
ក្ដលយយង
ើ រុំពញងខឹង។ យតើអវើយៅ ជាអានញភាពននោរក្លងលេះ? អានញភាពននោរក្លងលេះ បានឲ្យ
និយមន័យថា ជាសាលក្រម ឬសាលដើោរបស់តញោោរក្ដលក្បោសថា អារ ៍ពិរ ៍ក្ដលក្តឹម
ក្តូវតាមលរខណចាប់ក្តូវបានរ ុំោយ យ យ
ើ ភារគើទង
ុំ ពើរក្លងមានចុំណងអារ ៍ពិរ ៍ជាមួយោា
យទៀតយ យ
ើ ។ សាលក្រម ឬសាលដើោ រឺជាយសចរាើសយក្មចរបស់តញោោរ ក្ដលបានយ្វើយក្ោយយពល
ពិចារណាយៅយលើេសាញតាង ក្ដលទរ់ទងយៅនឹងបញ្ហាក្ដលក្តូវសយក្មចរាញងយរឿងវ ិវាទអារ ៍ពិរ
៍។

យបយើ យង
ើ នយា
ិ យអុំពើ អានញភាពននោរក្លងលេះ ចុំណញចសុំខាន់ៗក្ដលយយង
ើ យលរ
ើ មរសរ
ិ ា
យ េះមានដូចជា៖

ោរក្បងក្ចរក្ទពយសមបតាិ ោរទទួលខញសក្តូវ អាហាររច

ិ ចោតពវរច
ិ ច ោរក្បងក្ចររូ ន នង
ិ
រយបៀបយ្វប
ើ ណាឹងជាយដើម យដើមបឲ្
ើ យក្បជាពលរដឋ អារសរ
ិ ា អារអនញវតាន៍ មានមូលោឋនខលេះសក្មាប់ោរ
សិរា និងបុំយពញោរងារ។

អតថបទយសៀវយៅយនេះ ក្ដលក្រុមយយង
ើ ខ្ញុំបានយរៀបយរៀងយ ើ ជាជុំហានដុំបូង ពិតជាមិនមាន
ង
ភាពសញក្រឹត ក្ដលអាចមានភាពខវេះចយ ល េះយៅយ យ
ើ យ យ
ើ មានចុំណញចជាយក្ចើនក្ដលក្តូវមានោរ
ពចា
ិ រណាបនាយទៀតផង។ យយង
ើ ខ្ញុំទញរជួនអារអានផាល់មតយិ យាបល់រញ ងន័
ា យសាថប សក្មាប់ោរ
យរៀបយរៀងយលរ
ើ យក្ោយៗយទៀត។
 ក្សចររីលលែងអាំែរគុែ

ខ្ញុំបាទសូមយោរពក្លលងអុំណររញណយា៉េងក្ជាលយក្ៅ នង
ិ អស់ពដ
ើ ូងចត
ិ ាជួនចុំយរេះយោរក្រូ
ិ ើ ក្ដលបានផាល់ឪោសដ៏មានតនមលសក្មាប់ក្រុមរបស់ខញ ុំបា
សាស្រ្សាាចារ ្យ យសង រទធ ្ ទ រាញងោរសរ
ិ ា
ក្សាវក្ជាវអុំពយើ មយរៀននង
ិ ចងក្រងយសៀវយៅយក្ោមក្បធានបទថា អានញភាពននោរក្លងលេះ ទញរជា
សាានដជួនចុំយរេះយោរក្រូសាស្រ្សាាចារយ។ មួយវ ិញយទៀតរូនសិសសោមនអវើសក្មាប់ោរតបរញណចុំយរេះ
យោរក្រូសាស្រ្សាាចារយយ យ
ើ ក្ដលយោរក្រូ សាស្រ្សាាចារយបានយរចិតានិង យបេះដូងមរបងាាត់បយក្ងៀន
ដល់រូនសិសស ទុំងយពលខលេះមិនក្សណញរសញខខលួន ទុំងឈទ
ឺ ង
ុំ ជា ទុំងយតាទុំងរងារយ យ
ើ ទុំង
យោរក្រូជាមនញសសមមាញឹរជាមួយនិងោរងារផ្ទាល់ខួ នរបស់
ល យោរក្រូមរចុំណាយយពលជាមួយពួរ
ខ្ញុំអស់រយៈយពលជាយក្ចើនក្ខទក្មាុំក្តបានបញ្ច ប់ននោរបយក្ងៀនមួយវរគយនេះ ដូចយនេះរូនសិសសោមនអវើ
រាញងយ្លើយតបយៅោន់យោរក្រូសាស្រ្សាាចារយយ យ
ើ មានក្តោរខិតខុំសិរាក្សាវក្ជាវនិង សរយសរយសៀវ
មួយរាលយនេះឲ្យបានលអក្បនពសក្មាប់ទញរយោរពជួនយោរក្រូសាស្រ្សាាចារយ ទញរជាោរដូររាញងោរ
បញ្ច ប់វរគសរ
ិ ាយនេះផងក្ដរ។

មួយអយនលខ
ើ ញ ុំបា
្ ទជាយមក្រុម ក្ដលមានយ្មេះថា ៊ន់ រញង ូយ សូមយោរពក្លលងអុំណររញណ
យា៉េងក្ជាលយក្ៅចុំយរេះរូនក្រុមរបស់ខញ ុំទ
្ ង
ុំ ពរើ អងគ រ់ផងក្ដររឺ ក្ពេះយតជៈរញណVey Sovanna
នង
ិ បអូនក្បុស Sor Vathana ក្ដលបានជួយស ោរនង
ិ ខត
ិ ខុំយា៉េងមមាញឹររាញងោរជួយយ្វោ
ើ រជា
ក្រុម ក្ដលយ្វើឲ្យក្រុមរបស់ពួរយយង
ើ សរយសរយសៀវយៅយនេះយ ើ ក្បរបយោយភាពយជារជ័យ និង
ង
យោយភាពយជឿជារ់ក្ពមទុំងចាស់ោស់ផងក្ដរ។

មួយវ ិញយទៀតក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំ សូមយោរពក្លលងអុំណររញ ណជាទើផញតផងក្ដរ ដល់មិតារម
ួ ថាារ់
ទុំងអស់ក្ដលបានជួយផាល់មតិយយាបល រាញងោរជួយសក្មួលដល់ោរសរយសរយនេះ ក្បរបយោយ
ភាពរលួននិង ោន់ក្តលអក្បយសើរ។

មា៉េងវ ិញយទៀតសូមយោរពក្លលរអុំណររញណដល់យរៀមចបងក្ដលជានិសសត
ិ ចាប់ទង
ុំ អស់ផង
ុំ ក្មង់ផូ វន
ក្ដរ ក្ដលបានជួយបងាាត់បយក្ងៀន ជួយក្ណ ត ល ង
ិ ជួយក្រតក្មូវនូវចុំណញចខវេះខាតរបស់ក្រុម
យយង
ើ ខ្ញុំ យ្វឲ្
ើ យក្រុមយយង
ើ ខ្ញុំមានរមាលង
ុំ ចត
ិ ាក្ពមទុំងសរ
ិ ាក្សាវក្ជាវក្បធានបទមួយយនេះោន់ក្តលអ
ក្បយសរើ ។ យ យ
ើ ជាពយិ សសយ េះរាញង មខ្ញុំបាទជាយមក្រុម សូមយោរពក្លលងអុំណររញណាជាទប
ើ ុំផញត
ដល់ រូនក្រុមរបស់ខញ ុំបា
្ ទ ក្ដលបានជួយចូលរួមស ោរនង
ិ ខត
ិ ខុំក្បង
ឹ ក្ក្បងជាមួយោា មានោរ
ឹ ាយយាបលោា រ ូតទទួលបានយជារជ័យននោរសរយសរនូវយសៀវយៅយនេះយ
ក្ពមយក្ពៀងោា ក្បរ ង
ើ ។

ខ្ញុំហា៊ននិយាយថា ក្បសិនយបើោមនអារទុំងអស់ោារាញងោរជួយក្បឹរាផាល់យយាបលយទ ក្រុម

ើ ខ្ញុំមិនអាចក្បក្ពឹតាយៅមញន្នដល់យោលយៅនិង សយក្មចបានយជារជ័យននោរសរយសរ
របស់យយង
យសៀវយៅមួយយនេះបានយ យ
ើ ដូចយនេះក្រុមរបស់យយង
ើ សូមយោរពសក្មាងនូរោរក្លលងអុំណររញណយា៉េង
 ើ ុំផញតចុំយរេះវតាអារទុំងអស់ោាក្ដលបានជួយបងាាត់ បងាាញ តក្មង់ទស
ក្ជាលយក្ៅជាទប ិ ដល់ក្រុម
យយង
ើ ខ្ញុំរញ ងោរសរយសរយសៀវ
ា អានញភាពននោរក្លងលេះយនេះ។
 អាររម្មែ៍រថារបស់ និសស ិត

ក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំ ពត
ិ ជាមាននូវយសចរាយើ សាមនសសជាពនយពរក្ដលក្រូសាស្រ្សាាចារយ បានផា
ល់នូវឪោសដ៏មានតនមលសក្មាប់យយង
ើ ខ្ញុំរញ ងោរស
ា រ
ិ ាក្សាវក្ជាវយមយរៀនក្ដលយោរក្រូសាស្រ្សាាចារយ
បានោរ់ឲ្យយ្វ។
ើ យបយើ ោរក្រូសាស្រ្សាាចារយពញុំបានផាល់នូវឪោសយនេះយទ ក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំពញុំបាន
សិរាយឈវងយល់បក្នថមទរ់ទងយៅនឹងក្បធានបទ អានញភាពននោរក្លងលេះយ េះយទ។ ទុំងយនេះ
យ យ
ើ រឺជាោរផាល់នូវក្ទពយក្ដលរក្មនិងររបានរឺ ក្ទពយចុំយណេះវ ិជាា យបើយោរក្រូសាស្រ្សាាចារយមិនផា
ល់ឪោសយទ ក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំបាទ យៅក្តបនានូវភាពអវ ិជាាជារ់ជាមិនខានយ យ
ើ ។ តាុំងពើយោរក្រូ
សាស្រ្សាាចារយបានោរ់រិចចោរឲ្យយ្វើមរ ក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំបានសាគល់ខួ នឯងថា
ល ខលួនឯងក្ោន់យបើជាង
មញន ដឹងយក្ចើនជាងមញន លអក្បយសើរជាងមញននិង ទទួលបាននូវក្ទពយរឺចុំយណេះវ ិជាា ង
ឹា យក្ចើនជាងមញ ន។
លទធផលទុំងអស់យនេះយ យ
ើ រឺ សញទធសឹងក្តបានមរពើ យោរក្រូសាស្រ្សាាចារយនិង មិតានិសសត
ិ ាទង
ុំ
ុំ ក្មង់ផូ វ។
អស់ក្ដលបានជួយក្ណ ត ល ជួយអវើមន
ិ យសមន
ើ ង ើ ម្ម៌ក្ពេះពញទាក្ទង់
ិ ជួយឲ្យមានបញ្ហា យបតា
ក្តាស់យនេះជាោរឲ្យនូវទនដ៏លក្អ បនព ទនដនទពញុំយសមយើ យ
ើ ។ ដូយចាេះយ យ
ើ អវក្ើ ដលយោរក្រូសាស្រ្សាា
ចារយនង
ិ មត
ិ ានស
ិ សត ឺ នដ៏ក្បយសរើ ោមនទនណាអាចមរយក្បៀបយ្ៀបបានយ
ិ បានផាល់ឲ្យរទ យ
ើ
យ យ
ើ ទនក្ដលយោរក្រូសាស្រ្សាាចារយនង
ិ មត
ិ ានស
ិ សត
ិ បានផាល់ឲ្យយ េះរមា
ឺ នយ្មេះថា ្មមទន។
្មមទនមានន័យថា រជា
ឺ ទនក្ដលបានឲ្យយោយោរ បយក្ងៀន្ម៌វ ិន័យ ចាប់ ោរឲ្យនូវចុំយណេះដឹង
យោយោរយក្ពៀនក្បយៅ ទូ ម នជាយដើម ទុំងយ េះយ យ
ើ យោរឲ្យយ្មេះថា ្មមទន។ យ យ
ើ ្មមទន
យនេះយទៀតយសាត ក្ពេះពញទធក្ទង់ក្តាស់សក្មាងថា សពវទនុំ ្មមទនុំ ជិ តិ មានន័យថា ្មមទនឈាេះ
អស់ទនទុំងឡាយទុំងពូង។

មួយវ ិញយទៀតោរសរយសរយសៀវយៅយនេះយ ង
ើ រ៏មានជួបោរលុំបារខលេះៗក្ដរ ក្តវាមិនក្មនជា
ឧបសរគយ េះយទ យក្រេះរាល់បញ្ហាទុំងអស់ក្ដលយរើតយ ង
ើ ក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំក្តងក្ត ោ
ុំ ា ពិភារារេះិ
ររមយ្ាបាយយោេះក្សាយទល់ក្តអស់ យក្រេះរាល់បញ្ហាទុំងអស់ខញ ុំយ្ ជឿថា ក្តងក្តមាននូវដុំយណាេះ
ក្សាយ។

ខ្ញុំសងឃម
ឹ ញញឹមទញររាញងចិតាយា៉េងមញតមាុំថា សាានដក្ដលក្រុមរបស់ខញ ុំបា
្ ទបានសរ
ិ ា
ក្សាវក្ជាវនង
ិ បានតារ់ក្តងយ ង
ើ យនេះ សងឃម
ឹ ថាយោរក្រូសាស្រ្សាាចារយនង
ិ មត
ិ ាអារយសាហាវ ិស័យោរ
សរ
ិ ាទុំងអស់នង
ិ យពញចត
ិ ាចុំរច
ិ ចោរងារក្ដលក្រុមរបស់ខញ ុំបា
្ ទបានខត
ិ ខុំតារ់ក្តងយនេះ។ មួយវ ិញ
យទៀតក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំទទួលសាវរមន៍ជានច
ិ ចរាល់ោរផាល់មតយិ យាបល រុំនត
ិ លអៗនង
ិ ោរក្រតក្មូវ
ចុំយរេះចុំណញចខវេះខាតននក្បធានបទក្ដលក្រុមរបស់យយើងខ្ញុំបានសរយសរយនេះផងក្ដរ យដើមបឲ្
ើ យក្បធាន
បទយនេះោន់ក្តមានភាពលអក្បយសើរនិង រួរជាទើអានសក្មាប់អារក្ដលចូលចិតាោរសិរាក្សាវក្ជាវ។
 ខ្ញុំសងឃម ់ើ បានខត
ឹ ថា អវក្ើ រប់យា៉េងក្ដលក្រុមយយង ិ ខុំក្បង
ឹ ក្ក្បងយនេះនង
ិ មានក្បយយាជន៍ដល់ប
ចាឆជនក្ដលក្សឡាញ់ ោរសរ
ិ ាយរៀនសូក្តនង
ិ ក្សឡាញ់ ោរសរ
ិ ាក្សាវក្ជាវ។ យ យ
ើ ក្រុមយយង
ើ ខ្ញុំ
សងឃម
ឹ ញញឹមទញររាញងចត
ិ ាយទៀតថា អារនង
ឹ ទទួលបាននូ វចុំយណេះបក្នថមពយើ សៀវយៅមួយរាលតូច
យនេះ។
 ជុំពូរទ១
ើ

អតថន័យ អានញភាពននោរក្លងលេះ

ោរក្លងលេះោា រជា
ឺ ោរផ្ទាចចុំណងអារ ៍ពរ
ិ ៍របស់បក្ាើ បពនធ ក្ដលបានយរៀបោរយពញ
ចាប់រញ ងយពលរស់
ា យៅទុំងពរើ រ់។ (មាក្តា៣៨ ចាប់អារ ៍ពរ
ិ ៍ នង
ិ ក្រូសារ ឆ្ា១
ុំ ៩៨៩)

មាក្តា៦៩ : ោរក្លងលេះោារ ុំសាយអនញភាពអារ ៍ពិរ ៍ ចាប់ពើនលៃក្ដលោរក្លងលេះោា

យ េះយៅជាសាថពរ។ (ចាប់អារ ៍ពិរ ៍ និងក្រូសារ)

១. និយមន័យននោរក្លងលេះ

ោរក្លងលេះរឺសុំយៅយៅយលើោរផ្ទាច់ឬោររ ុំោយចុំណងអារ ៍ពិរ ៍ក្សបចាប់ រវាងបាើ

និងក្បពនធក្ដលបានចញេះសុំបញក្តអារ ៍ ពិរ ៍យៅចុំយរេះមញខមស្រ្នាើអក្តានញរូលោឋន។ ដូ ចក្ដលបង
បអូនក្បជាពលរដឋមួយចុំនួនបានដឹងរួចមរយ យ
ើ ថា បញរស- រយប
ើ ើក្ោន់ក្តយរៀបអារ ៍ពិរ ៍ (យរៀប
ោរ) តាមក្បបក្បនពណើ ទុំយនៀមទមាលប់ ឬព្
ិ តា
ើ មក្បបសាស ណាមួយយោយមន
ិ បានចញេះសុំបញក្ត
អារ ៍ពរ
ិ ៍យៅចុំយរេះមញខមស្រ្នអ
ាើ ក្តានញ រូលោឋន យ េះមន
ិ អាចចាត់ទញរថា មានចុំណង
អារ ៍ពរ
ិ ៍ តាមផលូវចាប់ជាបាើ-ក្បពនធយទបយ
ើ យ យ
ើ ោររួមរស់ជាបាើ-ក្បពនធយោយមន
ិ មានចុំណង
អារ ៍ ពរ
ិ ៍តាមផលូវចាប់ក្បបយនេះ ក្តូវបានយៅថា “អនត
ើ ស
ិ ងាវស” ោររស់យៅជាអនត
ើ ស
ិ ងាវស
ក្បបយនេះ ក្បសន
ិ យបើ បញរស- ររូើ បយ េះអស់មយ សយញ្ច ត ក្លងចង់រម
ួ រស់ជាមួយោាយទៀត ពួរយរ
ក្ោន់ក្តសយក្មចចិតាយដើរយចញ ក្បរលុំយៅឋានោា និងក្លងរួមរស់យៅជាមួយោាជាោរយក្សច។

២. មូលយ តញននោរក្លងលេះ

ោរក្លងលេះោា រោ
ឺ រផ្ទដច់ចុំនងអារ ៍ពរ
ិ ៍របស់បក្ដើ បពនធក្ដលបានយរៀបោរយពញចាប់រញ ង
ា
យពលរស់យៅទុំងពើរ រ់។(មាក្តា ៣៨)

បដើ រ ឺ ក្បពនធ អាចបដឹងសញុំក្លងលេះោាបាន ោលយបើមានមូលយ តញក្រប់ក្ោន់បញ្ហារ់ថា ខលួនពញុំអាច

រួមរស់ជាមួយោាតយៅយទៀតបាន។ មូលយ តញជាអាទិ៍ មានដូចខាងយក្ោមយនេះ(មាក្តា ៣៩)

1. ោរចញេះយចាលលុំយៅសងាវស យោយអត
ិ មូលយ តញក្តម
ឹ ក្តូវយ យ ិ មានផគត់ផគង់យសបៀង
ើ អត
អាហារ និងទុំនញរបុំរញងរូនយសាេះ។
2. វាយដុំយោរយៅ យ្វទ
ើ ញរបញរយមាញក្បមាលយមល
ើ ងាយ្ៃន់្ៃរចុំយរេះស ព័ទធ រចុំ
ឺ យរេះបញពវញាតិ
របស់ស ព័ទធយនេះ។
3. មានចរយាផា
ិ ញ យពើសើល្ម៌ រក្បក្ព
ឺ ឹតាអ ចារ
4. អពោនញភាពននលិងគ
 5. ក្បរោាអស់រយជាង ១ឆ្ា។
ុំ
❖ ោរក្លងលេះយោយោរក្ពមយក្ពៀង

ភារនើ នអារ ៍ពិរ ៍ អាចោរ់ររយបណាឹងក្លងលេះយៅតញោោរបាន រាញងររណើក្ដលភារគើ

សងខាងបានក្ពមយក្ពៀងអុំពើោរ ក្លងលេះ។

តញោោរអាចឲ្យក្លងលេះោាបាន យក្ោយពើបានយល់យ ញ
ើ ថា ភារគើទង
ុំ សងខាងមានបុំណង
ពិតក្បារដរាញងោររ ុំោយអារ ៍ពិរ ៍។

បញ្ាតាិយនេះតក្មូវឲ្យតញោោរក្តូវយ្វើោរបញ្ហារ់អុំពើ្នាេះពិតក្បារដរបស់រូភារគើ យដើមបយើ ជៀសវាង

ោរ ក្លងលេះយោយោរ ក្ពមយក្ពៀងមិនពិតក្បារដ ដូចជាោរ ក្ពមយក្ពៀងក្លងលេះយោយោរបយណា
ញភារគើណាមួយយចញជាយដើម ។

❖ ោរក្លងលេះយោយោរក្ពមយក្ពៀងរាញងររណើក្ដលរុំណត់
ម៉េាងវ ិញយទៀតយបយើ យង
ើ ក្រយ រចរខញ មរយមល
ើ មាក្តា៩៧៨ រថាខណឌទ១
ើ
ននក្រមរដឋបបយវណើនន ក្ពេះរាជាណាចក្ររមពញជា រនថទ
ើ ៧
ើ បានក្ចងថា
១. បដើ រ ឺ ក្បពនធ អាចបដង
ឹ សញុំក្លងលេះោាបាន រាញងររណើបានរុំណត់ខាងយក្ោមយនេះ
រ. មានអុំយពើផិតរបត់ យៅយលើស ព័ទធ
ខ. យបាេះបង់ស ព័ទធយចាល យោយោមនមូលយ តញក្តឹមក្តូវ
រ. មិនដឹងចាស់ថា ស ព័ទធសាលប់ ឬរស់អស់រយៈយពលជាង១ឆ្ា ុំ
. ស ព័ទធបានរស់យៅក្បរោាជាបនាប ា ប់ អស់រយៈយពលជាង ០១ឆ្ា ុំ
ក្ដលផាញយនឹងយោលបុំណងអារ ៍ពិរ ៍
ង. ររណើយផសងយទៀតក្ដល ឲ្
ុំ យទុំ រ់ទុំនងក្តូវបានក្បរបារ់ យ យ
ើ ោមន
សងឃម
ឹ ថានឹងអាចបដិទនយ ង
ើ វ ិញបាន ។

ដូយចាេះភារមា
ើ ខ ង(បា/ើ ក្បពនធ)ននអារ ៍ ពរ
ិ ៍អាចោរ់ររយបណាឹង ទមទរក្លងលេះោា
យៅសាោដុំបូងរាជធាន/ើ យខតា យ យ
ើ យបត
ើ ញោោរររយ ញ
ើ ថាមានមូលយ តញ នង
ិ េសាញតាងបញ្ហារ់
យា៉េងចាស់ោស់ថាភារទ
ើ ង
ុំ ពរើ ពត
ិ ជាមន
ិ អាចរួមរស់យៅជាមួយោាជាបា/ើ ក្បពនធយទៀតបាន យ េះ
តញោោរក្តូវសយក្មចឲ្យភារក្ើ លងលេះោាតាមរយៈអុំណាច «សាលក្រម» យនេះយបយើ យាងតាមចាប់សាើ
ពន
ើ ត
ើ វិ ិ្ប
ើ ណាឹងទរ់ទងនង
ឹ ឋានៈបញរគល។

យបើយទេះបើជាររយបណាឹងទមទរោរក្លងលេះរបស់ភារើ មានមូលយ តញដូចមានយរៀបរាប់

ខាងយលើរ៏យោយ ប៉េញក្នាក្បសិន យបើតញោោរយល់យ ញ
ើ ថាោរក្លងលេះយ ា លឲ្យោរ ក្ទក្ទង់
េះ បណា
ជើវភាពរបស់បាើ/ក្បពនធ ឬរូន ក្រលុំបារ ឬឈចា
ឺ ប់ក្ដលពញុំអាចក្ទុំក្ទបាន ឬយោយសារក្តោរទមទរ
យ េះផាញយនង
ឹ ភាពសញចរតយ
ិ េះ តញោោរអាចក្ចានយចាល ោរទមទរក្លងលេះោាយ េះបាន យោយ
ពចា
ិ រណាយលសា
ើ ថ នភាពជារ់ក្សាង ឬយោយ្ ា នញសទ
ិ ។
ធិ

ជាចញងយក្ោយោរក្លងលេះ ឬោររ ុំោយចុំណងអារ ៍ពរ

ិ ៍ក្សបចាប់ ក្ដលបា/ើ ក្បពនធ
បានចញេះសុំបញក្តអារ ៍ពរ
ិ ៍ ក្តូវក្តយ្វយើ ង
ើ តាមផលូវតញោោរ ។ ភារើ(បា/ើ ក្បពនធ)មន
ិ អាចបយងកើត
រិចចក្ពមយក្ពៀងក្លងលេះយក្តក្បព័នធតញោោរ ឬក្ោន់ក្តោរ់លិខិតជូនដុំណឹងយៅសាោ ញ/ុំ សងាកត់
បានយទ។ ក្បសិនយបើមិនបាន្លងោត់ោរសយក្មចយសចរាើតាមរយៈយសចរាើសយក្មចរបស់តញោោរយ េះ
យទ ចុំណងអារ ៍ពិរ ៍របស់ពួរយរក្តូវទញរជាបានោរដក្ដល។

ផាញយមរវ ិញយបើសិនជាចុំណងអារ ៍ពិរ ៍ក្ដលបញរស- រ ើ បានរួមរស់យៅជាមួយោាយោយ

ក្ោន់ក្តយរៀបអារ ៍ពិរ ៍ (យរៀបោរ) តាមក្បបក្បនពណើទុំយនៀមទមាលប់ ឬពិ្ើតាមក្បបសាស
យោយមិនបានចញេះសុំបញក្តអារ ៍ពិរ ៍ (អនើតិសងាវស) ពួរយរពញុំចាបា
ុំ ច់្លងោត់ោរក្លងលេះ ឬ
ោររ ុំោយចុំណងអារ ៍ពរ
ិ ៍ តាមរយៈក្បព័នធតញោោរយ យ
ើ យរលរប
ឺ ញរស- ររូើ បយ េះ ក្ោន់
ក្តរស់យៅក្បរោាជាោរយក្សច ប៉េញក្នារញ ងររណ
ា ើ ពួរយរមានរូនៗ ឬក្ទពយសមបតាិ ក្ដលក្តូវយ្វោ
ើ រក្បង
ក្ចរអុំណាចយមបា នង
ិ ោរផាល់អាហាោតពវរច
ិ ច ឬោរក្បងក្ចរក្ទពយយោយក្ រ/ក្ទពយរួម ពួរយរ
អាចោរ់ររយសញុំ ឬររយបណាឹងយៅតញោោរយដើមបស
ើ យក្មចយសចរាជ
ើ ូនពួរយរបាន (ររយបណាឹង
ក្ដលមានរមមវតថញយសាស
ើ ញុំសទ
ិ អ
ធិ ុំណាចយមបាយលរ
ើ ូន ឬ/នង
ិ ក្បងក្ចរក្ទពយ)។

ជុំពូរទើ ២

ោរក្បងក្ចរក្ទពយសមបតដិ

រាញងររណើននោរក្លងលេះោា ក្ទពយសមបតាិក្តូវក្បងក្ចរយៅតាមោរក្ពមយក្ពៀងននភារើទង
ុំ
សងខាង។ យបើោមនោរក្ពមយក្ពៀងស ព័ទធមាារ់ៗ ក្តូវយរក្តក្ទពយសមបតាិផ្ទាល់របស់ខួ ន
ល ក្ដលមាន
មញនយរៀបអារ ៍ពិរ ៍ និងក្ទពយសមបតាិក្ដលខលួនបានទទួលជាមត៌ររដើ ជាអុំយ យរដើ ជាអចឆយ
័ ទន
រដើរញ ងរយៈមានចុំ
ា ណងអារ ៍ពិរ ៍បញយ៉េ ណាណេះ។ យក្តពើយនេះ ស ព័ទធមាារ់ៗ មានសិទក្ធិ តូវបានក្ទពយ
សមបតាិរម
ួ ររ់រណា
ដ លមាារ់។ ប៉េញក្នារញ ងររណ
ា ើ ពិយសស និងតាមសុំយនើរបស់ស ព័ទធណាមួយ
តញោោរក្បជាជនអាចសុំយរចយសចរដើ ក្ចរក្ទពយសមបតាិរម
ួ យផសងពយើ ោលោរណ៍ខាងយលើបាន យោយ
រត
ិ យៅដល់ផលក្បយយាជន៍របស់រូននង
ិ ផលត
ិ រមម។ ោរងារននយរ រច
ិ ច ក្តូវចាត់ទញរជាមានតុំនល
យសមើនង
ឹ ោរងារផលត
ិ រមម។(មាក្តា៧០ )

ោរក្បងក្ចរក្ទពយសមបតដិ មានពរើ ក្បយេទរឺ៖

១. ក្ទពយសមបតដិយោយក្ រ
 មាក្តា ៩៧២ ននក្រមរដឋបបយវណើរុំណត់ថា ក្តូវចាត់ទញរជាក្ទពយយោយក្ ររបស់ស ព័ទធ
ក្តមាខង (របស់បាើ ឬរបស់ក្បពនធ) រឺ៖

រ. ក្ទពយសមបតាិ ក្ដលស ព័ទធមាន យៅមញនយពលយរៀបអារ ៍ពរ

ិ ៍ មានន័យថា
មញនយពលអារ ៍ពរ
ិ ៍

ខ. ក្ទពយសមបតាិក្ដលស ព័ទធណាមួយទទួលបានរាញងចុំណងអារ ៍ពិរ ៍ ប៉េញក្នា

ទទួលជាយររមរតរ ឬយោយអុំយណាយ (ក្បទនរមម ឬអចច័យទន)។

រ. ក្ទពយសមបតាិជាតនមលតប ក្ដលទទួលបានពោ
ើ រចាត់ក្ចងក្ទពយសមបតាិទង
ុំ ពើរ
ក្បយេទខាងយលើ។

យដើមបឲ្
ើ យោន់ក្តឆ្ប់បានងាយយល់ ក្រុមយយង
ើ ខ្ញុំនឹងមានជាឧទ រណ៍បក្នថមយទៀតចុំយរេះ
អតថន័យខាងយលើយនេះ៖

យោរ ចាន់ណា ជាបាើ មានក្ទពយសមបតាិ រាញងទុំ ទ

ុំ ឹរក្បារ់ ៥០ មញន
ើ ដញោលរ ឯអារក្សើ ថាវរ ើ ជា
េរយារបស់
ិ យោរមានក្បារ់ ចុំនួន ១០មញន
ឺ ដញោលរ យៅរាញងរណនើ របស់អារក្សរ
ើ ញ ង្
ា ោរមួយ។
មន
ិ យូរប៉េញ ម នយក្ោយយរៀបោរ មន
ិ យូរប៉េញ ម ន អារទុំង២បានទទួលក្ទពយសមបតាិ ពឪ
ើ ពញរមាាយយរៀងៗ
ខលូន យោយយោរចាន់ណាទទួលបាន ដើមួយដុំ ចុំក្ណរឯ អារក្សើ ថាវរទទួ
ើ លបាន ផាេះក្បណឹតមួយ
រក្នលង នង
ឹ យក្រឿងអលងាករយពក្ជមួយឈញត។ ភារើជាបាក្ើ ដលមានដើមួយរក្នលង ក្ដលជាក្ទពយក្ដល
ឪពញរមាាយបានក្ចរយអាយ យក្ោយមរ ោត់លរ់ដយើ នេះយចញ រួចយ យ
ើ យរលញយក្ដលបានពោ
ើ រលរ់
ដើយនេះ យៅទិញផាេះវ ើឡាមួយរក្នលង ផាេះយនេះ យៅក្តជាក្ទពយសមបតាិផ្ទាល់របស់ោត់ យទេះបើជាទិញយៅ
រាញងយពលមានចុំណងអារ ៍ពិរ ៍រ៏យោយ។

២. ក្ទពយសមបតដិរម
ួ

ជាក្ទពយទុំងឡាយក្ដលបដើក្បពនធទង
ុំ សងខាង ឬ ក្តមាខងទទួលបានយៅរាញងអុំ ញងយពល
អារ ៍ពិរ ៍ យលើរក្លងចុំណញច ខ នឹង រ ននមាក្តា ៩៧២ ននក្រមរដឋបបយវណើ។ (មាក្តា ៩៧៣
ននក្រមរដឋបបយវណើ )

យដើមបឲ្
ើ យោន់ក្តឆ្ប់បានងាយយល់ ក្រុមយយង
ើ ខ្ញុំនង
ឹ មានជាឧទ រណ៍បក្នថមយទៀតចុំយរេះ
អតថន័យខាងយលយើ នេះ៖

• យោរ ចិ ា នង
ិ យោរក្សើ សញភាព បានយរៀបអារ ៍ពរ
ិ ៍ជាមួយោាយៅឆ្ា ុំ ២០០៥។ ប៉េញក្នា
យៅមញនយពលយរៀបអារ ៍ពរ
ិ ៍ យោរ ចិ ា បានទញ
ិ រលយនាមួយសក្មាប់ក្បរបរបររត់
តារ់សញើ។ យា៉េងណាមិញ យក្ោយយរៀបអារ ៍ពិរ ៍ យោរ ចិ ា យៅក្តយក្បើក្បាស់រលយនា
 យនេះដក្ដល យដើមបប
ើ យក្មជ
ើ វើ ភាពក្រួសារ យោយទទួលបានក្បារ់ចុំណូលយក្ចម
ើ រួរសមតាម
លទធភាព ចុំក្ណលឯយោរក្សើ សញភាព ជាក្បពនធវ ិញ ជាអារយ្វរ
ើ ច
ិ ចោររាញងផាេះ នង
ិ យមល
ើ ក្លទុំ
រូនៗ។ តាមរយៈក្បារ់ចុំណូលខាងយលើ យោរ ចិ ា បានទញ
ិ ដើរញ ងេូ
ា មមិ ួយរក្នលងយៅឆ្ា ុំ
២០០៨។ ប ា ប់មរយៅឆ្ា ុំ ២០១៣ យោរ ចិ ា នង
ិ យោរក្សើ សញភាព បានយលងលេះោា។
ដូយចាេះ យោរ ចិ ា មានសិទធិយររលយនាក្ដលជាក្ទពយសមបតាិយោយក្ ងរបស់ោត់បាន
ចុំក្ណរឯដើយៅរាញងេូមិវ ិញ ក្ដលជាក្ទពយសមបតាិរម
ួ រឺក្តូក្បងក្ចរយសមើោារវាងយោរ ចិ ា
និងយោរក្សើ សញភាព។

សុំណួរ ៖ យៅរាញងររណើក្លងលេះវ ិញ យតើក្ទពយសមបតាិទង

ុំ អស់យនេះក្តូវក្បងក្ចរដូ ចយមាច?

ចុំយរេះោរក្បងក្ចរក្ទពយ រាញងររណើមានោរក្លងលេះ ចាប់ឲ្យអាទិភាពយៅយលើោរក្ពម

យក្ពៀងោារវាងបាើក្បពនធ។ យបើសិនជាោមនោរក្ពមយក្ពៀងោាយទ យទើបក្តូវក្បងក្ចរតាមចាប់ រឺរយបៀប
ក្បងក្ចរ ក្ដលមានក្ចងរាញងមាក្តា ៩៨០ ននក្រមរដឋបបយវណើ។ យោលោរណ៍ននោរក្បងក្ចរ
ក្ទពយតាមចាប់យនេះ រឺក្ទពយសមបតាិផ្ទាល់របស់ស ព័ទធមួយណា ក្តូវស ព័ទធយ េះជាអារទទួល
បានផ្ទាច់មញខ ចុំក្ណរក្ទពយសមបតាិរម
ួ រក្ឺ តូវក្បងក្ចរោាយសមើ (ររ់រណា
ា លមាារ់)។ រួរបញ្ហារ់
ថា ក្ទពយសមបតាិបក្ាើ បពនធអាចមានក្ទពយរួម នង
ិ ក្ទពយផ្ទាល់ខួ ន
ល ចុំក្ណរោតពវរច
ិ ចយលើបុំណញលវ ិញ
រ៏ក្តូវមានោរក្បងក្ចរជាបុំណញលរួម នង
ិ បុំណញលផ្ទាល់ខួ នក្ដរ។
ល បុំណញលរួម ក្ដលបាក្ើ បពនធក្តូវក្ត
ទទួលខញសក្តូវរួមោា រឺបុំណញលទុំងឡាយណា ក្ដលបាក្ើ បពនធទង
ុំ ពើរជាអារខចរើ ម
ួ ោា ឬរ៏ស ព័ទធ
ណាមួយជាអារខចើ ប៉េញក្នាមានោរក្ពមយក្ពៀងជាោយលរខណ៍អរសរពស
ើ ព័ទធមាខងយទៀត។ មាន
ក្បយេទបុំណញលខលេះ រឺមានបុំណញល ក្ដលមានជាប់ររ់ព័នធនឹងោរររាជើវភាពរួមបាើក្បពនធ ោរ
អប់រ ុំ ក្លទុំ និងពាបាលរូន បុំណញលក្ដលជាប់ររ់ព័នធនឹងោរក្រប់ក្រង និងក្លររាក្ទពយសមបតាិ
រួម ក្តូវបានចាប់ចាត់ទញរថាជាបុំណញលរួមយោយសវ័យក្បវតាិ ក្ដលបាើក្បពនធចាបា
ុំ ច់ក្តូវក្តទទួល
ខញសក្តូវរួមោា យទេះបើស ព័ទធណាជាអារខចើរ៏យោយ យ យ
ើ ោមនោរក្ពមយក្ពៀងជាោយលរខណ៍
អរសរពើស ព័ទធមាខងយទៀតរ៏យោយ

ជុំពូរទើ ៣

ោរក្បរល់អុំណាចយមបា

ជាបឋម រួរបញ្ហារ់ថា ោលណានយា

ិ យអុំពោ
ើ រក្រប់ក្រងរូន យៅរាញងររណើក្លងលេះ យរក្តូវ
និយាយពើចុំណញចសុំខាន់ ២ រឺ អុំណាចយមបា (យតើឪពញរ ឬមាាយ ឬទុំងឪពញរ និងមាាយ ក្ដលក្តូវមាន
អុំណាចយមបាយលរ
ើ ូន?) នង
ិ ទរ
ើ ក្នលង ក្ដលរូនក្តូវរស់យៅ (រូនក្តូវរស់យៅជាមួយឪពញរ ឬជាមួយ
មាាយ?)។
 ជា្មមតា ោលណាក្លងលេះោា ឪពញរមាាយ នង
ឹ ក្តូវរស់យៅក្បរោា។ ដូយចាេះ រូនក្តូវយៅរស់យៅ
ជាមួយខាងណាមួយ (ជាមួយឪពញរ ឬជាមួយមាាយ?)។ យបើយរនិយាយពយើ ោលោរណ៍ចាប់ជា
ទូយៅ យៅយក្ោយោរក្លងលេះ ោររុំណត់ពអ
ើ ុំណាចយមបា អាចយ្វយើ ង
ើ តាមពរើ រយបៀប រឺ អុំណាច
យមបារួម និងអុំណាចយមបាយទល។ អុំណាចយមបារួម រឺមានន័យថា យបើយទេះបើជារស់យៅក្បរោារ៏
យោយ ឪពញរ នង
ិ មាាយ ក្ដលក្លងលេះោា យៅក្តមានអុំណាចយមបារួមោា យលើរូន ដូចជា ោលពើមន
ិ
ទន់ក្លងលេះោាក្ដរ។

រ៏បញក្៉េ នា ចាប់ក្ខមរ រឺយៅរាញងក្រមរដឋបបយវណើ (មាក្តា ១០៣៧) ទទួលសាគល់ក្តអុំណាចយមបា

យទលក្តប៉េញយណាណេះ យោយមន
ិ ទទួលសាគល់អុំណាចយមបារួមយទ យៅរាញងររណើក្លងលេះ។ មានន័យថា
អុំណាចយមបាក្តូវក្បរល់យៅឲ្យខាងណាមួយ។ ឬមួយក្តូវឲ្យយៅមាាយ។ ឬមួយក្តូវឲ្យយៅឪពញរ។
តាម្មមតា យបើមាាយជាអារទទួលអុំណាចយមបា រូនក្តូវរស់យៅជាមួយមាាយ។ យបើឪពញរជាអារទទួល
អុំណាចយមបា រូនក្តូវរស់យៅជាមួយនឹងឪពញរ។

ោរក្បរល់អុំណាយមបា មានពរើ រ៖
ឺ

១. តាមោរក្ពមយក្ពៀង

រាញងររណើយនេះបាក្ើ បពនធក្ដលបានក្លងលេះោា អុំណាចយមបាក្តូវរុំណត់យរ ឪពញរ ឬ មាាយ

ណាមាខងតាមោរពភា
ិ រារបស់ឪពញរមាាយ ក្ដលយរយៅថា អុំណាចយមបាយទ។ សាថនភាពយនេះពញុំមាន
លរខណេះដូចោាយ យ
ើ ពើសុំណញុំយរឿងមួយ យៅសុំណញុំយរឿងមួយយទៀត។ មា៉េងយទៀត ោរសយក្មចពើអារ
មានអុំណាចយមបាក្បបយនេះ រឺពញុំមានោរបងខិតបងខុំយ ើយពើភារើខាងណាយ យ
ើ រឺជាោរក្ពមទទួល
យររូនយដើមបយើ អាយរូនក្បុស ក្សើ សថិតយៅយក្ោមោរយមើលក្លរបស់ខួ ន។
ល

២. ោរសយក្មចអារមានអុំណាចយមបាតាម្ ា នញសិទធិតញោររ

មាក្តា ១០៣៧ ននក្រមរដឋបបយវណើ ផាល់អាទិភាពយៅឲ្យឪពញរមាាយ ក្ដលចង់ក្លងលេះោា ជា

អារពិភារាោារុំណត់អុំពើោរក្រប់ក្រងរូន។
ក្បសិនយបើឪពញរមាាយមិនអាចក្សវងររដុំយណាេះក្សាយតាមរយៈោរជក្ជរពិភារាោាបានយទ រឺ
តញោោរជាអារសយក្មច យ យ
ើ តញោោរក្តូវសយក្មចយរផលក្បយយាជន៍របស់រូនជា្ុំ។ ជាទូយៅ
តញោោរក្តងក្តពិនិតយយមើលយៅយលើចុំណញចមួយចុំនួន ដូ ចជាោរងារ និងក្បារ់ចុំណូល៖ យតើខាងណា
ក្ដលមានោរងារ និងក្បារ់ចុំណូលជាប់ោប់ជាង យដើមបធា
ើ ពើោរចិញ្ចឹមបើបាច់ក្លររា និងអប់រ ុំ
រូន?
ផាេះសក្មបង៖ យតខា
ើ ងណា ក្ដលមានលុំយៅោឋនជាប់ោប់ មានផាេះ្ុំល ម សក្មាប់ឲ្យរូនរស់យៅសម
រមយ? យតើទើលុំយៅខាងណា ក្ដលមានទើតាង
ុំ មានអុំយណាយផលជាង សក្មាប់ោរយរៀនសូក្តរបស់
រូន?

បញរគលរ
ិ លរខណៈ អរបបររិ យា
ិ នង
ិ មយ សយញ្ច ត ចុំយរេះរូន៖ រវាងឪពញរ នង
ិ មាាយ យតើមានខាង
ណាមួយ ក្ដលធាលប់យក្បើអុំយពើ ង
ិ ាយលើរូនក្ដរឬយទរនលងមរ? យតើធាលប់បងាាញពោ
ើ រយរចិតាទញរោរ់
យលើរូនប៉េញណាណ?

ដូយចាេះ យបស
ើ ន
ិ ជាតញោោរយមល
ើ យៅយ ញ
ើ ថា ឪពញរ ឬមាាយណាមួយ រត
ិ ក្តពយើ ដើរផឹរសញើ ឬ
យលងក្លបងសញើសង ោមនរិតរូរយ្វើោរររសញើ ោមនផាេះសក្មបងក្តឹមក្តូវ ឬរ៏ធាលប់យក្បើអុំយពើ ង
ិ ាយលើរូន
តញោោរនង
ឹ មន
ិ ឲ្យឪពញរ ឬមាាយយ េះ ជាអារទទួលសិទធិក្រប់ក្រងរូនយទ រឺក្បារដជាក្តូវឲ្យយៅមាខង
យទៀត ក្ដលមានោរងារយ្វើជាប់ោប់ជាង មានផាេះសក្មបងក្តឹមក្តូវ មានអតាចររសមរមយ
ឹ មានោរ
យរចត
ិ ាទញរោរ់រញ ងោរប
ា បា
ើ ច់ក្លររារូន។

យដើមបយើ អាយយល់ោរបរក្សាយក្រុមរបស់យយង
ើ ខ្ញុំនឹងមាន ោរយលើរយ ង
ើ ននសុំណួរចយមលើយ
ក្ដលបានដរក្សង់ទង
ុំ ពយើ រ ទុំព័រ វ ិទយញបារា ុំងអនារជាតិ (RFI) ក្ដលបានចញេះផាយយៅនលៃទើ ២ ក្ខ
ឧសភា ឆ្ា ុំ ២០១៣ យោយមានោរសក្មបសក្មួលអតថបទយនេះយោយ យោរ យសង ឌើណា ក្ដលមាន
ខលម
ឹ សារដូចខាងយក្ោម

សុំណួរ-យតើឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលមន

ិ មានអុំណាចយមបា (មន
ិ រស់យៅជាមួយរូន) ក្តូវមានសទ
ិ អ
ធិ ខ
វើ លេះ?

ឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលទទួលបានសទ

ិ ក្ធិ រប់ក្រងរូន យៅក្តមានចុំណងញាតក្ិ សបចាប់ជាមួយ
រូន ជាឪពញរ ឬជាមាាយដក្ដល។ ោរក្បរល់សិទធិឲ្យឪពញរជាអារក្រប់ក្រងរូ ន មិនក្មនមានន័យថា
ចុំណងរតយ
ិ ញតារវាងរូន នង
ិ មាាយក្តូវោត់ផ្ទាច់យ េះយទ យ យ
ើ ោរក្បរល់សទ
ិ យធិ ៅឲ្យមាាយក្រប់ក្រង
ជាអារក្រប់ក្រងរូន រ៏មិនក្មនមានន័យថា ចុំណងរតិយញតាជាឪពញរក្តូវោត់ផ្ទាច់យ េះក្ដរ។

ឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលមិនបានទទួលសិទធិក្រប់ក្រងរូន យៅក្តមានសិទច

ធិ ូលជួប និងក្បាក្ស័យទរ់ទង
ជាមួយនឹងរូន យ យ
ើ រាញងយពលជាមួយោា យៅក្តមានររណើយរិចចចូលរួមទទួលបនាញរយលើយសា ៊ញយ
ក្ដលចាុំបាច់ យដើមបក្ើ រប់ក្រងក្លររារូន។ ចុំក្ណរឯឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលទទួលសិទធិក្រប់ក្រងរូន ក្តូវ
បងកលរខណៈងាយក្សួលក្រប់ក្បបយា៉េងដល់ភារើមាខងយទៀត រាញងោរចូលជួប សួរសញខទញរខ និង
ក្បាក្ស័យទរ់ទងជាមួយរូន។

រយបៀបននោរចូលជួប ោរក្បាក្ស័យទរ់ទងជាមួយរូន នង
ិ ោរចូលរួមចុំក្ណរ រាញងយសា ៊ញយចាុំបាច់
រាញងោរក្រប់ក្រងក្លររារូន (អាហាររិចច) រឺក្តូវរុំណត់ តាមរយៈោរជក្ជរពិភារាោា រវាងឪពញរ
នង
ិ មាាយ។ ក្បសន
ិ យបើឪពញរមាាយមន
ិ មានោរក្ពមយក្ពៀងោាយទ រឺតញោោរជាអារសយក្មច យោយយរ
ផលក្បយយាជន៍រូនជា្ុំ យ យ
ើ យៅរាញងោររុំណត់អុំពើអាហាររិចច តញោោររ៏ក្តូវរិតពិចារណាយៅយលើ
សាថនភាពននជើវភាពនង
ិ សាថនភាពយសដឋរច
ិ ចរបស់ឪពញរមាាយក្ដរ។

ចុំណញចសុំខាន់មួយយទៀត ឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលមន

ិ ទទួលបានសទ
ិ ធិក្រប់ក្រងរូ ន យៅក្តមាន
សិទធិទមទរឲ្យភារមា
ើ ខ ងយទៀត រាយោរណ៍អុំពើសាថនភាពរបស់រូនយនេះបាន។ មា៉េងយទៀត ចុំយរេះរិចច
ោរសុំខាន់ៗ ក្ដលទរ់ទងនង
ឹ អាយញជើវ ិតរូ ន ទរ់ទងនង
ឹ អ រតរូន ឪពញ រ ឬមាាយ ក្ដលទទួល
សិទធិក្រប់ក្រងរូន មានោតពវរិចចពិភារាជាមួយនឹងភារើមាខងយទៀត មញននឹងយ្វើោរសយក្មចអវើមួយ
យលរ
ើ ក្លងក្តរាញងររណើចាុំបាច់ប ា ន់មន
ិ អាចពភា
ិ រាោាបាន។

រច
ិ ចោរចាុំបាច់ ក្ដលចាប់តក្មូវឲ្យមានោរពភា
ិ រាោាយនេះ មានក្ចងរាញងមាក្តា ១០៤២ ននក្រមរដឋ
បបយវណើ រឺមាន៖

ោរអប់រ ុំរូន ក្ដល ួសពរ

ើ ក្មត
ិ ននោតពវរច
ិ ចអប់រ ុំ ក្ដលរុំណត់យោយចាប់ ដូចជា ោរបញ្ាូ នរូនឲ្យ
យៅយរៀនយៅមហាវ ិទាល័យ ឬបញ្ាូ នរូនឲ្យយៅយរៀនយៅបរយទស ជាយដើម។

ោរផ្ទលស់បូ រទ
ា ើសុំណារ់របស់រូន ពើយខតាក្រុងមួយ យៅយខតាក្រុងមួយយទៀត។ ោរពិយក្ោេះយយាបល់ោា
យលើចុំណញចយនេះ វាមានសារៈសុំខាន់ យដើមបយើ ចៀសវាងរញុំឲ្យប៉េេះរល់យៅដល់សទ
ិ ធិ រាញងោរជួបសួរសញខទញរខ
និងោរក្បាក្ស័យទរ់ទងជាមួយរូន។

យសចរាើសយក្មចទរ់ទងនឹងវ ិជាាជើវៈ ឬអាជើវរមមរបស់រូន ដូចជា ោរសយក្មចឲ្យរូនឈប់យរៀន យ យ

ើ
ចាប់យផាើមក្បរបោរងារអវម
ើ ួយ ឬរ៏ឲ្យរូនផ្ទអរ ឬបញ្ឈប់ោរសរ
ិ ា យដើមបយើ ៅបួស ជាយដើម។

សរមមភាពពាបាល ក្ដលទរ់ទងដល់អាយញជើវ ិតរបស់រូន។ោរចាត់ក្ចងក្ទពយសមបតាិរបស់រូន។

ោរសយក្មចសុំខាន់ៗយផសងយទៀត ក្ដលទរ់ទងនឹងោរក្រប់ក្រងក្លររារូន និងក្ទពយសមបតាិរបស់
រូន។ ោរក្ដលចាប់ក្ចងក្តង់ចុំណញចចញងយក្ោយយនេះ រយឺ ដើមបទ
ើ ញរលទធភាពឲ្យឪពញរមាាយ យ្វោ
ើ រ
ពិចារណាយោយខលួនឯង អុំពើចុំណញចសុំខាន់ៗយផសងៗយទៀត ក្ដលមិនមានក្ចងយៅរាញងប៉េញ ម នចុំណញច
ខាងយលើ ប៉េញក្នា ខលួនយល់ថា ជាចុំណញចសុំខាន់ ក្ដលចាុំបាច់ក្តូវយ្វោ
ើ រពភា
ិ រាោា មញននង
ឹ សយក្មចចត
ិ ា។

សុំណួរ-ចញេះយបើយៅរាញងោរពភា
ិ រាោា យៅយលើចុំណញចសុំខាន់ៗទុំងយនេះ ឪពញរមាាយមិនឯរភាពោា យតើ
ខាងណាជាអារមានសិទធិសយក្មចចញ ងយក្ោយ?

យៅក្តង់ចុំណញចយនេះ ចាប់មន
ិ បានក្ចងបញ្ហារ់ចាស់ោស់យទ រ៏បញក្៉េ នា យបើយយង
ើ ពន
ិ ត
ិ យយមល
ើ ជា
រួម យោយសារក្តឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលទទួលសិទធិក្រប់ក្រងរូន រឺជាអារមានអុំណាចយមបា ដូយចាេះ រួរ
ក្តោរសយក្មចរបស់អារមានអុំណាចយមបាយនេះ ក្ដលក្តូវមានអាទភា
ិ ព។ ក្បសន
ិ យបភា
ើ រើមាខងយទៀត រឺ
ឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលោមនអុំណាចយមបាជុំទស់នឹងោរសយក្មចយនេះ យោយយល់ថា ជាោរសយក្មច
ក្ដល ឲ្
ុំ យប៉េេះរល់យៅដល់សញខមាលភាពរបស់រូន យៅដល់ផលក្បយយាជន៍របស់រូន ោត់អាច
ទមទរយៅតញោោរ សញុំឲ្យមានោរផ្ទលស់បូ រអា
ា រក្រប់ក្រងរូនវ ិញបាន ដូចក្ដលមានក្ចងរុំណត់រញ ង
ា
មាក្តា ១០៣៩ ននក្រមរដឋបបយវណើ៕

យដើមបឲ្
ើ យងាយយល់ ខ្ញុំនឹងមានោរយ្វើជាឧទ រណ៍បក្នថមយទៀតចុំយរេះោរក្បរល់អុំណាច
យមបា ក្ដលបានក្បងក្ចរពើរយា៉េងយ េះរឺ តាមោរក្ពមយក្ពៀង និង មិនតាមក្ពមយក្ពៀង។ ជារួម ចុំយរេះ
ោរក្បរល់អុំណាចយមបាតាមោរក្ពមយក្ពៀងយ េះវាមិនជាបញ្ហាយ េះយទ យ យ
ើ រ៏មិនសាុំញាញយុំ ក្ចើនក្ដរ
យក្រេះស ព័ទធទង
ុំ ពើរបានក្ពមយក្ពៀងោា ថាយតើក្តូវក្បរល់យអាយអុំណាចយមបាយៅភារើណា បាើឬ
ក្បពនធ។ រ៍បញក្៉េ នាសក្មាប់ ោរក្បរល់អុំណាចយមបាយោយោរមិនក្ពមយក្ពៀង ខ្ញុំនឹងយលើរជាឧទ រណ៍
ដូចខាងយក្ោម៖

យ្មេះ រ បានបាង
ឹ សញុំក្លងលេះពយើ ្មេះ ខ ។ ទនាម
ឹ នង
ិ យនេះអារទុំងពរើ មានរូ នមាារ់ក្ដមាន
អាយញយទប
ើ ក្ត ៨ឆ្ា ុំ ប៉េញយណាណេះ។ យា៉េងណាមញ
ិ អារទុំងពរើ បានទមទរសទ
ិ ក្ធិ រប់ក្រងចញ្
ិ ច ឹមរូ នយរៀងៗ
ខលួន។ យោយក្ រ យ្មេះ រ មានមញខរបរជារសរ
ិ រ ចុំក្ណរឯយ្មេះ ខ ជាក្បពនធពញុំមានក្បារ់ចុំណូល
អវយើ ទ។ រ៏បញក្៉េ នាយ្មេះ រ ចូរចត
ិ ាយដើរផឹរក្សាក្ក្ស ូឡា យជរយរយជរឯង។ យៅរាញងររណើយនេះ យទេះបជា
ើ
យ្មេះ រ មានមញខរបរ មានក្បារ់ចុំណូលរ៏យោយ រ៏ចររលរខ
ិ ណៈរបស់យ្មេះ រ ក្ដលចូលចត
ិ ាផឹរ
ក្សា ក្ក្ស ូឡា យជរយរយជរឯង អាចយ្វើឲ្យមានផលប៉េេះរល់ជាអវ ិជាមានយា៉េងខាលង
ុំ ដល់រូនក្ដលរស់
យៅជាមួយ។ យ តញដូយចាេះ តញោោរអាចនឹងសយក្មចក្បរល់អុំណាចយមបាយលើរូនយៅឲ្យយ្មេះ ខ ជា
មាាយយដើមបក្ើ រប់ក្រងយមើលោរខញសក្តូវវ ិញ។

៣. សិទធិ និង ររណើរិចចរបស់ឪពញរមាដយក្ដលមិនរស់យៅជាមួយរូនប ា ប់ពើក្លងលេះ

➢ មានសទ
ិ ច
ធិ ូលជួប នង
ិ ក្បាក្ស័យទរ់ទងជាមួយរូន
ររណើរច
ិ ចទរ
ុំ ់ទងជាមួយរូន នង
ិ ោរក្រប់ក្រងក្ទពយសមបតាិ របស់រូនរ ូតដល់រូនមាន
នើតិភាព យនេះជាតួ ទើរបស់អុំណាចយមបា យទេះជាយា៉េងណារាើ សិទធិអុំណាចននោរក្រប់ក្រងយលើក្ទពយ
សមបតារិ បស់រូនក្តូវបានរក្មត
ឹ យោយចាប់។ យ តញយនេះអារមានអុំណាចយមបាក្តូវ យោរពតាមររណើ
រិចចក្ដលចាប់បានរុំណត់ និង អនញវតានូវសិទធិក្ដលខលួនមាន រាញងអុំ ញងយពល ជាអារមានអុំណាច
ឹ ក្តូវញ ុំ
យមបា ចុំយរេះរូនយអាយក្តម

➢ មានររណើរិចចទទួលបនាញរយលើយសា ៊ញយក្ដលចាុំបាច់យដើមបក្ើ រប់ក្រងក្លររារូន

តាមចាប់សាស ឪពញរមាាយមាន រញណ ២យា៉េងចុំយរេះរូន រឺ រញណរាញងោរបយងកើតយអាយរូន

បានយ ញ
ើ ពិេពយោរ នឹង រញណរាញងោរបើបាច់ចញ្ច ឹមរូ នក្បរបយោយក្ព វម ិហារ្ម៌ទង
ុំ ៤។ យយង
ើ
ដឹងថា ោរចញ្ច ឹមបបា
ើ ច់ក្លររារូន សុំយៅដល់រាល់សរមមភាពទុំងឡាយ ក្ដ ចាុំបាច់សក្មាប់ោរ
លូតោស់ និង ោរោររររូន ក្ដលជាអនើតិជន យោយរួមោរផាល់ចុំណើ យរៀនសូក្ត សាារ់យៅក្តឹមក្តូវ
ោរផាល់ោរក្លទុំវជាសាស្រ្សា នង
ិ ោរទទួលខញសក្តូវ រាញងោរក្រប់ក្រងរូន មន
ិ យអាយក្បក្ពតាប
ិ ទយលមស
ើ
ជាអាទិ៍។

ឺ ោរជុំរញញយអាយរូន នឹងោរផាល់យអាយរូនទទួលបាននូវចុំយណេះដឹង និង

ោរអប់រមរូន រជា
ជុំ ញចាស់ោស់ សក្មាប់ដឹរ ជ
ុំ វើ តយៅរាញងសងគម យ យ
ើ ោរអប់រ ុំសុំយៅទុំងអប់រ ុំ រាញងផាេះ និង យៅ
រាញងសាោយរៀន។

អារក្ដលមានអុំណាចយមបាអាចមានសិទធិោរ់ទណឌរមម រាញងយោលបុំណងយដើមបអ
ើ ប់រ ុំ យៅ
យពលរូនក្បក្ពឹតាអុំយពើខញស្គង យទេះយៅរាញងលរខខ័ណឌណាមួយរាើ ។ យា៉េងណាមិញោរោរ់ទណឌរមម
យនេះរម
ឺ ន
ិ ក្តូវយ្វយើ អាយមាន វ ិបតាផូ វច
ល ត
ឹ ា ឬ ផលូវោយដល់រូនយ យ
ើ យ យ
ើ ម៉េាងយទៀតក្បសន
ិ យបមា
ើ ន
ទរញណរមមក្បបយនេះ អាចនឹងក្តូវពយរួួ ដរ ូត អុំណាចយមបាយនេះ បានតាមផលូវតញោររ។

➢ សទ
ិ ទ
ធិ មទរឱ្យរាយោរណ៍អុំពសា
ើ ថ នភាពរបស់រូន (មាក្តា ១០៤១ ននCC)
សិទធិ និងររណើរិចចរបស់ ឪពញរ ឬមាាយ ក្ដលមិនក្មជាបញរកលក្ដលមានអុំណាចយមបា រាញងររណើ
ក្ដល ឪពញរ ឬ មាាយមាខងយទៀត មានអុំណាចយមបាយទល យោយសារឪពញរមាាយបានក្លងលេះោា ឬ
មិនបានយរៀបអារ ៍ពិរ ៍។

ជា្មមតាឪពញរ ឬ មាាយ ក្ដលពញុំទទួលបាន យៅអុំណាចយមបា មិនបានរស់យៅជាមួយ រូន ក្ត ពួរ

ោត់អាចជួប និង ក្បាក្ស័យទរ់ទងរូនបាន ក្ដលយនេះជាសិទធិ និងររណើរិចច របស់ មាាយ ឬ ឪពញ រ
ក្ដលពញុំបានរស់យៅជាមួយរូន។ ម៉េាងយទៀត រូនរ៏អាចមាន សិទធិសញុំជួប ក្បាស៍យទរ់ទងជាមួយ
យោរទុំង២បានក្ដរ។

ផាញយយៅវ ិញក្បសិនយបើ មាាយ ឬ ឪពញរមាាយ ក្ដលមិនរស់យៅជាមួយរូន ធាលប់បានរ ុំយោេបុំរន

រូនយៅអតត
ើ ោល ឬ ក្បសន
ិ យបោ
ើ រចូលជួប ក្បាក្ស័យទរ់ទងជាមួយរូន មន
ិ បណា
ា លយអាយមាន
សញខញមាលភាពរបស់រូនយ េះយទ អារមានអុំណាចយមបា អាចហាមក្បាណ ភារើមាខងយទៀត មិនយអាយ
ជួបរូនបាន យក្រេះសុំអាងថា សញខញមាលភាព របស់រូន មានអាទភា
ិ ពជាជាងអវៗ
ើ ទុំងអស់។

មួយវ ិញយទៀត ោរជួបក្បាក្ស័យទរ់ទងោាយនេះ មិនរួរផារភាាប់ ជាមួយនឹង ោរក្បងក្ចរបនាញរ

យសា ៊ញយ យដើមបក្ើ រប់ក្រងក្លររារូនយោយោមនោររត
ិ រូរយោយម៉េត់ចត់យ យ
ើ បានយសខរាថា
ើ យទេះបើ
មានភារើមាខងណាក្ដលពញុំទទួលបានអុំណាចយមបា យ យ
ើ ពញុំក្តូវយអាយយចញយៅយសា ៊ញយរាញងោរ
ចញ្ច ឹមរូនរាើ រ៏យរឿងយនេះមិនក្តូវយរមរយ្វើជាមូលយ តញ ក្ដលហាមោត់ មិណយអាយជួបក្បាក្ស័យ
ទរ់ទង ជាមួយរូនក្ដរ។

យយង
ើ មាារ់ៗក្តូវក្តយល់ថា យទេះបើជាោមនអុំណាចយមបា ឪពញរ ឬ មាាយ យៅក្តជា ឪពញរ ឬ មាាយ
តាមចាប់ដក្ដល ដូចសញភាសត
ិ ក្ខមរ « ោត់ទរ
ឹ មន
ិ ោច់ ោត់សាច់មន
ិ បាន » ។ ោរដឹងពសា
ើ ថ នភាព
រូនក្ដលមិនរស់យៅជាមួយ រឺជាសិទធិ របស់ឪពញរ ឬ មាាយ យដើមបធា
ើ យអាយបាន ោរររលូ
ើ តោស់
របស់រូនបាន បានយា៉េងលអ ។ យ តញដូយចាេះយ យ
ើ រយឺ ោយសារ ោរដឹងអុំពសា
ើ ថ នភាពរបស់រូន រថា
ឹ ជា
ោរបរារ់យា៉េងចាស់ថា យតើអារក្ដលមានអុំណាចយមបាយទល បានអនញវតាអុំណាចយមបាយនេះ បាន
ក្តម
ឹ ក្តូវក្ដរ ឬយទ។
៤. ោរដរ ូតអុំណាចយមបា

ជាទូយៅ ឪពញរ មាាយ មានមយ សយញ្ច ត ចុំយរេះរូន អាណិតក្សឡាញ់ និងថាារ់លាមរូន

យា៉េងយរចត
ិ ាទញរោរ់ រូនក្តូវបានោរទទួលបបា
ើ ច់ក្លររា នង
ិ ទទួលោរអប់រ ុំទូ ម ន យក្បៀន ក្បយៅ
ពើឪពញរមាាយ យដើមបោ
ើ ល យជារូនក្បរបយោយរនលង្ម៏ ។ យលើសពើយនេះយទៀត ឪពញរ មាាយ ខិតខុំតស៊ូ
នង
ឹ ោរលុំបារក្រប់ក្បបយា៉េងឲ្យក្តរូនបានយរៀនសូក្តយដើមបអ
ើ រតរញងយរឿង ។ផាញយយៅវ ិញ យៅរាញង
សងគមជារ់ក្សាង មានឪពញរ មាាយខលេះ ោមនក្ព វម ិហា្ម៏ចុំយរេះរូនយសាេះមិនក្តឹមក្តោមនមនសិោ
ា លរូនប៉េញយណាណេះយទ ឪពញរ មាាយខលេះ ក្លមទុំងជុំរញញឲ្យរូនរបស់ខួ នក្បក្ព
អប់រ ុំបណញ ុំា បណា ល ឹតាអុំយពើយលមើស
យផសងៗក្ដលផាញយនឹងចាប់ និងអុំយពើក្ដលមានលរខណៈ ផាញយពើសើល្ម៏រស់យៅរាញងសងគម ។

អាចនឹងក្តូវដរ ូតអុំណាចយមបា យ យ
ើ ក្បរល់យៅឱ្យអងគោរណាមួយ ឬញាតិយោ ត
ិ
ណាមួយ ចុំយរេះឪពញរ-មាដយក្ដលមានរុំ ញសដូចខាងយក្ោម(មាក្តា១១៩ )

-ឪពញរ-មាដយ មានោរខវេះខាតរាញងោរអប់រ ុំ

ើ ងខុំ
-ឪពញរ-មាដយ យក្បើអុំណាចយោយរ ុំយោេយៅយលើរូនយោយ យក្បើឧបាយរលយផសងៗយដើមបប
រូនឱ្យក្បក្ពត
ឹ ាបទយលមស
ើ ឬអុំយពើណាមួយប៉េេះរល់ដល់សងគម។
-ឪពញរមាដយ វាយយ្វើបាបរូនឥតក្តាក្បណើ
-ឪពញរ-មាដយ ក្បក្ពឹតាផញ យព
ា ើសើល្ម៌បណា
ដ លឱ្យមានឥទធិពលអាក្ររ់ដល់រូន។

តញោោរក្បជាជន អាចនង
ឹ សុំយរចដរ ូតអុំណាចយមបាពឪ
ើ ពញរមាដយក្ដលមានរុំ ញសបាន
លញេះក្តាក្តមានររយបដឹងសញុំរបស់អងគោររដឋ អងគោរមហាជន រដឋអាជា្អមតញោោរក្បជាជន ឬញាតិ
យោ ត
ិ ណាមួយននឪពញរមាដយយ េះ។

មាក្តា១២១ : ោរដរ ូតអុំណាចយមបា បណា

ដ លឱ្យឪពញរមាដយក្លងមានសិទធិក្ដលខលួន
ឯងធាលប់មានពម
ើ ញនមរចុំយរេះរូនរបស់ខួ នប៉េ
ល ញក្នាយៅមានោតពវរច
ិ ច ចញ្
ិ ច ឹមរូនតយៅយទៀត រ ូតដល់
រូនយ េះចូលនើតិភាព។ រាញងររណើយនេះតញោោរក្បជាជនក្តូវរុំណត់រុំរតអាហាររ
ិ ិចច ក្ដលឪពញរ-
មាដយក្តូវផដល់យៅឱ្យអងគោរ ឬញាតិយោ ត
ិ ក្ដលទទួលបនាញរចញ្
ិ ច ឹមរូនយ េះ។(មាក្តា១២០)

យដើមបផ
ើ លក្បយយាជន៍របស់រូន ចាប់អនញញ្ហាតឱ្យតញ ោោរក្បជាជនក្បរល់យៅឱ្យឪពញរ-
មាដយក្ដលក្តូវបានដរ ូតអុំណាចយមបា នូវអុំណាចយមបាយនេះយ ង
ើ វ ិញ ក្បសិនយបើឪពញរ-មាដយយ េះ
បានក្រក្ក្បរុំនិតមារយាទរបស់ខួ នបានលអ
ល យ ង
ើ វ ិញរួរឱ្យទទួលបនាញរ អប់រ ុំរូនបានយលើក្លងក្ត
ចុំយរេះរូនចិញ្ចឹម។ ចាប់យនេះ រដឋសភាននរដឋរមពញជាបានអនញម័ត យៅនលៃទើ១៧ ក្ខររកោ ឆ្ា១
ុំ ៩៨៩
សម័យក្បជញុំសាមញ្ាយលរ
ើ ទ១
ើ ៧ នត
ើ ោ
ិ លទ១
ើ ។(មាក្តា១២២ )
 ៥. ជនមានសទ
ិ ប
ធិ ាឹង នង
ិ សមតថរច
ិ ចដរ ូ តអុំណាចយមបា
ជនមានសិទធិបាឹង យបើឪពញរមាដយមានរុំ ញសដូចយរៀបរាប់ខាងយលើ យរនិងអាចយ្វើររយបដឹង
ជាោយ លរខអរសរ យោយបញ្ហារ់ពើមូលយ តញននោរបដឹងជូន យៅតញោោរ យដើមបស
ើ ញុំឲ្យដរ ូត
អុំណាចយមបា ពើរូនយ េះបាន។ ជនក្ដលមានសិទធិបដឹងរាញងយរឿងយនេះរឺ៖

➢ អងគោររដឋ

➢ អងគោរមហាជន

➢ ក្ពេះរាជអាជា្អមតញោោរ

➢ ញាតយិ ោ ត
ិ ណាមួយននឪពញរមាដយរូនយ េះ។

សមតថរច
ិ ចដរ ូតអុំណាចយមបា: រជា
ឺ សមតថរច
ិ ចរបស់តញោោរលុំយៅឪពញរមាដយក្ដលយរ
បដង
ឹ តាមអុំណាចសាលក្រមរបស់ខួ ន
ល យបព
ើ ន
ិ ត
ិ យ នង
ិ អយងកយ ញ
ើ ថា ឪពញរមាដយ ននយរមងយ េះបាន
ក្បក្ពឹតាខញសដូចមានក្ចងរាញងចាប់ពិតក្មន។

ជុំពូរទើ ៣

អាហាររិចចចុំយរេះរូន

ជាទូទៅភាគីណាមួយដែលទទួលយកកូនមកចិញ្ចឹមទរោយពោ
ី រដលងលះទទួលបនទុក
បបា
ី ច់ នង
ិ ផ្គតផ្
់ គងក ័ ងដែរ
់ ូ នរហូតែល់ទពញវយរ ឹ ងទ
ឹ ើង។ ទគពុុំសូវទ ញ
ើ មានឪពុក ឬមាាយទរចន
ើ ទទ
ដែលបានទាមទាររបាក់អាហារកច
ិ ចសរមាប់កូនទរោយ ទពលដលងលះ។

របាក់អាហារកិចច (child support) គជា

ឺ ទក
ឹ របាក់ដែលឪពុក ឬមាាយរតូវផ្ាល់ឲ្យកូនទរោយទពលភា

គីទាង
ុំ ពីរដលងលះទែើមប ី ជារបទោ ន៍ សរមាប់ផ្គត់ផ្គងោ
់ ររស់ទៅ និងោរសិការបស់ កូនទៅ

ទពលដែលកូនៗទៅពុុំទាន់មានចុំណូល ផ្ទទល់ខ្ួ នទៅទ

ល យ
ើ ។

ទហតុអ្វីបានជាមន
ិ មានមនុសសទរចើនទាមទារយករបាក់អាហារកិចចទនះ?

ទោក ទមធាវ ី សុ ក សុំ ទអ្ឿន បានរបាប់ថា ទោយសារដតទមធាវមួ

ី យចុំនួនពុុំបានរ ុំឭក បាី ឬរបពនធខ្លះ

មន
ិ បានែឹងថា ខ្លួនមានសិទធិទាមទារអាហារកិចចសរមាប់កូនទរោយពីទពលដលងលះ គ្នា។

ទោកបនាថា៖ «អ្ាកខ្លះអ្ត់ែឹងទរឿងអាហារកិចចទនះទទ នុំឲ្យគ្នត់មិនបានបាឹងសុុំ ទាមទារពីភាគដី ែល

មន
ិ យកកូន។ បុដនាមានអ្ាកខ្លះទទៀតគ្នត់បានែង
ឹ ពទី រឿងទនះដែរ ដតគ្នត់មន
ិ ចង់បាន»។
ទាក់ទងនឹងករណីទនះ ទោកទមធាវ ី សុំ ទអ្ឿន បានគូ សបញ្ជាក់ឲ្យែឹងថា ោរទទួលខ្ុ សរតូវរបស់

ឪពុកមាាយកាុងករណីចញ្
ិ ច ឹ មកូនទរោយទពល ដលងលះគ្នាទនះគែ
ឺ ូចដតគ្នា។ ពួកទគរតូវទ្វើោងណា

ឲ្យកូនៗទទួលបានោរដែទាុំ និងោរឧបតថមែ
ភ ូចទពលពួកគ្នត់រស់ទៅជាមួយគ្នាអ្ុីចឹង។

ទោក បានបនាថា៖ «មន

ិ មានចាប់ដចងចាស់ោស់ ថាខាងឪពុក ឬក៏ខាងមាាយដែលរតូវមាន
ទុំនួលខ្ុសរតូវទរចន
ើ ជាងទនះទទ ដតពួកគ្នត់រតូវទទួលបនទុកទសមើគ្នា ទហើយវ្
ិ ដី ែលលអជាងទគកាុង

ោរែលឹងដែលង គឺោរទមល
ើ ទៅទលើរបាក់ចុំណូលរបស់ ឪពុ ក និងមាាយ»។

ទោកថា ោរពិនត
ិ យទមល
ើ ទៅទលើរបាក់ចុំណូលរបស់ឪពុកមាាយគឺទែម
ើ បក
ី ុំណត់ ោរទទួលបនទុកផ្គត់

ផ្គងក
់ ូនជាចុំណុចអាទិភាពដែលអាចឲ្យឪពុកមាាយមានលទធភាពផ្ាល់ឲ្យកូនទៅតាមសមតថភាព

ដែលពួកគ្នត់អាចរក កដរមបានទរៀងៗខ្លួនទោលគភា
ឺ គដី ែលពុុំទទួលបានកូនអាច ួយ ឧបតថមភកូន
ោងតិច៣០ភាគរយដនរបាក់ចុំណូលរបស់ខ្ួ ន។
ល

ជាទូទៅ ែុំទណើរោរដលងលះរវាងបារី បពនធ គរឺ តូវបានទ្វទើ ង

ើ តាមរយៈរបព័នធតុោោរ បុដនាមាន
ករណីជាទរចើនដែលបាីរបពនធ ពិទសសដែគូមន
ិ បានចុះបញ្ា ី អាោហ៍ពិោហ៍ពីមុន បានសទរមចចិតា

ដលងលះគ្នាទោយមានោរែឹងឮរតឹម ុុំ ឬរគ្នន់ដតមានទមធាវជាសាកស

ី បី ុទណា
ណ ះ។

ទបើទរៀបោរមន
ិ ចុ ះសុំ បុរតអាោហ៍ពិោហ៍ដែលរបជាពលរែឋទៅថា ទអ្តាសុី វល
ិ ទតើបាីរបពនធនឹង

រតូវទទួលបនទុកបង់ដែលអាហារកច
ិ ចឬទទ? ទតមា
ើ នទទាសដបបណាទបប
ើ ែិទស្មន
ិ ទទួលខ្ុសរតូវ?

រតង់ចុំណុចទនះ ទោកទមធាវសុ
ី ក សុំ ទអ្ឿន និោយថា ទបើទទាះបីជាបាីរបពនធមន
ិ ចុះសុំ បុរត

អាោហ៍ពោ
ិ ហ៍ កទ៏ ោយ ក៏គ្នត់ទៅដតជាបារី បពនធ ទោយសារគ្នត់ទៅរួមរស់ជាមួយនង
ឹ គ្នាទរចន
ើ ឆ្ា ុំ
ទហយ
ើ មានភ័សុ ាតាងបញ្ជាក់ថា ជាបារី បពនធ ែូចជាកូន រូបែតអាោហ៍ ពោ
ិ ហ៍ ជាទែម
ើ ។ ែូចករណី

ដែលមានសុំ បុរតអាោហ៍ ពិោហ៍ដែរ របសិនទបើគ្នត់ដលងលះកដី គ្នត់ទៅដតជាប់អាហារកិចច។

ទោកទមធាវ ី នោ
ិ យទទៀតថា របសិនទបប
ើ ាី ឬរបពនធដែលរតូវបង់អាហារកច
ិ ចម ន
ិ រពមទគ្នរពបញ្ជា

របស់តុោោរ ភាគីមាាងទទៀត ឬកូន (ទបើគ្នត់មានអាយុចាប់ពី១៦ឆ្ាទុំ ើង) អាចោក់ោកយបាឹងបា

ន។ ោរបាង
ឹ ទនះគប
ឺ ង
ាឹ ពីបទមន
ិ ទគ្នរពតាមបង្គគប់របស់ តុោោរ ទហយ ិ រតូវតុោោរចាត់ែុំទណើរ
ើ នង
ោរោក់ទទាស និងពិនយ
័ តាមបទមន
ិ ទគ្នរពតាមបង្គគប់របស់តុោោរ (ដែលជាបទទលមើសរពហម

ទណឌ) ែូចទនះទទាសបនទប់មន
ិ ទាក់ទងនង
ឹ ទរឿងអាហារកច
ិ ចទទៀតទទ។ ទរោយមកទទើបតុោោរ

បញ្ជាឲ្យភាគីចុងបណាឹងទគ្នរពតាម។ ទបើទៅដតមន
ិ ទគ្នរពតាមទទៀត តុោោរនឹងចាត់វធានោរទផ្ស
ិ

ងៗទទៀតទៅតាមចាប់ នង
ិ សាថនោរណ៍។
អ្ាករសី សារម
ឹ សមភសស របធានដផ្ាកទីផ្ាររបចាុំរកុមហុនផ្លិតទសសនវែាីមយ
ួ បានឲ្យ ែឹងថា អ្ាក

រសីបានដចកផ្លូវគ្នាពីបាីអ្ាករសីបានបីឆ្ាទុំ ហយ
ើ ទោយបនសល់ទុកកូ នរសីបន
ួ នក់កុ ងបនទ
ា ុ ក។

អ្ាករសីបនដថា ៖ «ខ្្ុុំធាលប់គិតថា ខ្្ុុំមន

ិ អាចរទរទង់រគួសារបានទបើសិនណាគ្នមនបាខ្
ី ុ ុំ្ ដតឥ ូវទនះខ្្ុុំ

អាចទ្វើបាន និងអាចផ្គតផ្
់ គងក
់ ូ នទាុំងបួនទោយមន
ិ បានយករបាក់អាហារកិចចពី គ្នត់ទ ើយ»។

អ្ាករសីបានពនយល់ពោ
ី រមន
ិ យករបាក់អាហារកច
ិ ចទនះថា ទោយសារអ្ាករសីមានសមថតាភាពរគប់

រគ្នន់ទែើមបច
ី ិញ្ចឹមកូនៗ ទហើយអ្ាករសីមិនចង់ពឹងដផ្អកទៅទលើបាីអ្ាករសីទទៀតទ ើយ។

ចុំដណកឯ អ្ាករសី ទសង វុ្ បានទរៀបរាប់ពី វី តអ្ា

ិ ករសីថា អ្ាករសីមានបាីចុំនួនពរី ទលើក ទលើកទ១
ី
មានកូនពីរនក់ទហើយបានដលងគ្នាោលពី១៤ឆ្ាម
ុំ ុន និងទលើកទ២
ី មានកូ នពីរនក់ទទៀតដែលបាន

ដលងគ្នាោលពីជាងកនលះ ឆ្ាម
ុំ ុន។ ទរោយពីោរដលងលះទាុំងពរី ទលើក អ្ាករសីមានអ្ុំដរកទោយរតូវ

ចិញ្ចឹមកូនទាុំងបួនដតមាាក់ឯង។

័
អ្ាករសី វុ្ កាុងវយ៣៩ឆ្
ា ុំ បានបដនថមថា៖ «ខ្្ុុំទ្វើដរស នង
ិ ទពលទុំទនរពដី រស ទែើរសុី ឈ្ួ ល
ា រមះទមម

ចមាារ ោប់ែុំ ូងឲ្យទគ ទែើមបច

ី ិញ្ចឹមកូន»។

អ្ាករសីបានឲ្យែឹងថា៖ «ទពលយកគ្នា ទយង

ើ រគ្នន់ដតដសន នង
ិ គ្នមនបានចុះសុំ បុរតអាោហ៍ពោ
ិ ហ៍
ទទ។ លុ ះែល់ទពលដលងគ្នា បាីខ្ុ ុំរ្ គ្នន់ដតនិោយគ្នាថា គ្នត់ចង់ដលងក៏ដលងគ្នាដតមាង គឺចប់គ្នា

បុណណឹង ទោយមន
ិ បានទ ង
ើ តុោរោរ ឬទៅរកទម ុុំឲ្យទោះរសាយឲ្យទទ រគ្នន់ដត មានបងបអូន

សាច់ញាតិ ួយែឹងឮ»។

នោ
ិ យែល់ទរឿងអាហារកច
ិ ចរបស់កូន អ្ាករសីបានរបាប់ឲ្យែឹងថា៖ «ទគអ្ត់ដែលមានឲ្យ ឬ ួយអ្វី

ែល់មាាយកូនទយើងទទ ទហើយខ្្ុុំកម
៏ ន
ិ ែឹងអ្ីវពីទរឿងចាប់ទនះដែរ ណាមួយខ្្ុុំទរៀនបានរតឹមថាាក់ទី១ក៏
ឈ្ប់ទរៀន»។

ទទាះបីជាមាន សាថនភាពលុំ បាកកាុងោរផ្គតផ្

់ គង់កូនដបបទនះកាី អ្ាករសី វុ្ បានបង្គាញពទី គ្នល

ុំហររបស់អ្ាករសីថា៖ «ខ្្ុុំសុខ្ចិតាខ្ុំរកចិញ្ចឹមកូនទាុំងលុំ បាកលុំ បិន ទហើយខ្្ុក

ុំ ម
៏ ន
ិ ចង់រកទរឿងពួក

គ្នត់អ្ដី ែរ»។

ទោងតាមវទាសា
ិ ថ នជាតិសិ ត
ថ ិ ចុំនួនដនស្តសាីដែលដលងលះគ្នាកាុងរបទទសកមពុជាមានចុំនួន ៣ភាគ

រយកាុងឆ្ា២
ុំ ០១២ ទរបៀបទ្ៀបនង
ឹ ចុំនួនបុរសមានរបមាណ០,៥ភាគរយ។ របទទសកមពុជាសថិតកាុង
លុំ ោប់ថាាក់ទលខ្៤៨កាុងពិភពទោកដនតារាងោរដលងលះគ្នា ទនះទបើទោងតាមi(ទោកទមធាវ ី

សុ ក សុំ ទអ្ឿន)

មារតា១១៥: ឪពុកមាដយមានករណីយកិចច រតូវរសឡាញ់ កូននិងយកចិតាទុកោក់អ្ប់រ ុំកូន គឺ

បណុ ដ ះគុំនិតកូ នឱ្យរសឡាញ់ ោរទរៀនសូ រត ទសាហាមាតុភូមិ មានសាមរតីសាមគគីអ្នារជាតិ រសឡាញ់

ពលកមម ទគ្នរពរទពយសមបតាិរែឋ ទគ្នរពសិទធិ នង

ិ រទពយសមបតាិរបស់អ្ាកែដទ។

កូនមានករណីយកិចចរតូវរសឡាញ់ និងទគ្នរពឪពុក-មាដយ ដែទាុំរកា ឪពុក-មាដយនិងផ្គត់ផ្គង់

ទសចកដីរតូវោររបស់ឪពុកមាដយ។
 ឯរសារក្ោង
១. ក្រមរដឋបបយវណើ ននក្ពេះរាជាណាចក្ររមពញជា

២. ចាប់សព
ាើ អា
ើ រ ៍ពរ
ិ ៍ នង
ិ ក្រួសារ

៣. RFI, (២០១៥), រាញងររណើឪពញ រមាាយក្លងលេះោា យតើរូនក្តូវបានយៅខាងណាជាអារ

ក្រប់ក្រង?, RFI

http://www.rfi.fr/km/parental-responsibility-in-case-of-divorce

៤. នូ ចនាសញរ ធ (២០១៥), អុំណាចយមបា, ទុំព័រ ៣ ដល់ ១៨

៥. ឈចា
ឺ ប់, (២០១៣), ោរក្លងលេះនឹងរូន, ឈចា
ឺ ប់

https://tesmeun.blogspot.com/2013/09/blog-post_9562.html

៦. េាុំយពញបញសាិ៍, (២០១៤), បាក្ើ បពនធមួយចុំនួនមន

ិ បានដឹង នង
ិ ទមទរអាហាររច
ិ ចសក្មាប់រូន
យក្ោយពើយពលក្លងលេះោាយ យ
ើ , េាុំយពញបញសាិ៍

https://www.postkhmer.com/lift/